Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5 “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧ શતક-૨ ઉદ્દેશો-૧ “ઉચ્છવાસ, સ્કંદક' સૂત્ર—૧૦૫ શતક-૨-માં દશ ઉદ્દેશા છે. ૧.ઉચ્છવાસ અને સ્કંદક, ૨.સમુદ્યાત, ૩.પૃથ્વી, ૪.ઇન્દ્રિય, 5. અન્યતીર્થિક, 6. ભાષા, 7. દેવ, 8. ચમરચંચા, 9. સમયક્ષેત્ર, 10. અસ્તિકાય. સૂત્ર-૧૦૬ તે કાળે, તે સમયે રાજગૃહ નામે નગર હતું. નગરીનું વર્ણન ‘ઉવવાઈ” સૂત્રાનુસાર જાણવું. ભગવંત મહાવીર સ્વામી સમોસર્યા(પધાર્યા), પર્ષદા ધર્મોપદેશ સાંભળવા નીકળી, ભગવંતે ધર્મ કહ્યો. પછી પર્ષદા પાછી ફરી. તે કાળે તે સમયે ભગવંત મહાવીરના જ્યેષ્ઠ શિષ્ય ઇન્દ્રભૂતિ ગૌતમ, ભગવંતની પર્યુપાસના કરતા બોલ્યા ભગવદ્ ! જે આ બે-ત્રણ-ચાર-પાંચ ઇન્દ્રિયવાળા જીવો છે, તેઓના અંદરના-બહારના ઉચ્છવાસનિઃશ્વાસને જાણીએ છીએ, જોઈએ છીએ, પણ જે આ પૃથ્વીકાયિક યાવત્ વનસ્પતિકાયિક એકેન્દ્રિય જીવો છે, તેઓના અંદર-બહારના ઉચ્છવાસ-નિઃશ્વાસને જાણતા નથી, દેખતા નથી. ભગવન્! આ જીવો અંદર-બહારના ઉચ્છવાસ-નિઃશ્વાસ લે છે ? હા, ગૌતમ ! પૃથ્વીકાય આદિ જીવો પણ શ્વાસોચ્છવાસ લે છે. સૂત્ર-૧૦૭ ભગવન્જીવો કેવા પ્રકારના દ્રવ્યોને શ્વાસમાં લે છે અને મૂકે છે ? ગૌતમ ! દ્રવ્યથી અનંત પ્રદેશિક દ્રવ્યો, ક્ષેત્રથી અસંખ્ય પ્રદેશાવગાઢ, કાળથી કોઈ પણ સ્થિતિક, ભાવથી વર્ણ-ગંધ-રસ-સ્પર્શવાળા દ્રવ્યોને અંદરબહારના શ્વાસોચ્છવાસ માં લે છે - મૂકે છે - ભગવન્! તેઓ શું એક વર્ણવાળા દ્રવ્યોને શ્વાસ-ઉચ્છવાસમાં લે છે - મૂકે છે. ગૌતમ ! અહીં પ્રજ્ઞાપનાના ૨૮માં આહાર પદ મુજબ બધું જાણવું, યાવત્ ત્રણ-ચાર-પાંચ દિશાથી શ્વાસના પુદ્ગલોનું ગ્રહણ કરે છે. ભગવદ્ ! નૈરયિક કેવા પુદ્ગલ દ્રવ્યોને બાહ્ય અત્યંતર શ્વાસોચ્છાસ રૂપે ગ્રહણ કરે છે? ગૌતમ ! પૂર્વવત્ જાણવું યાવત્ છ એ દિશામાંથી પુદ્ગલ દ્રવ્યોને ગ્રહણ કરે છે. સામાન્ય જીવો અને એકેન્દ્રિયોને જો વ્યાઘાત ન હોય તો સર્વ દિશામાંથી અને જો વ્યાઘાત હોય તો કદાચિતા ત્રણ કે ચાર કે પાંચ દિશામાંથી શ્વાસોચ્છવાસના મુદ્દલો લે છે. બાકીના સર્વે જીવો નિયમાં છ દિશામાંથી શ્વાસોચ્છવાસના પુદ્રલો ગ્રહણ કરે છે. ભગવદ્ ! શું વાયુકાય, વાયુકાયોને જ અંદર-બહારના શ્વાસમાં લે છે મૂકે છે ? હા, ગૌતમ ! વાયુકાય, વાયુકાયોને જ અંદર-બહારના શ્વાસમાં લે છે - મૂકે છે સૂત્ર-૧૦૮ ભગવદ્ ! શું વાયુકાય વાયુકાયમાં જ અનેક લાખ વાર મરીને ફરી ત્યાં જ વારંવાર ઉત્પન્ન થાય ? હા, ગૌતમ ! વાયુકાય વાયુકાયમાં જ અનેક લાખ વાર મરીને ફરી ત્યાં જ વારંવાર ઉત્પન્ન થાય. ભગવન્! વાયુકાય શસ્ત્રથી સ્પષ્ટ થઈને મરણ પામે કે અસ્પષ્ટથી ? ગૌતમ ! સ્પષ્ટ થઈને જ મરણ પામે, અસ્પૃષ્ટ-(પૃષ્ટ થયા વિના મરણ પામતા નથી. ભગવન્! વાયુકાય મરે છે, ત્યારે શું સશરીરી બીજી ગતિમાં જાય કે અશરીરી ? ગૌતમ ! કથંચિત્ સશરીરી જાય અને કથંચિત્ અશરીરી જાય. ભગવન્! એમ કેમ કહ્યું કે વાયુકાય જીવ કથંચિત્ શરીર સહિત નીકળે અને કથંચિત્ શરીર રહિત નીકળે ? મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 36
