Book Title: Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ Iણ ? આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧ ભગવન્! નૈરયિકો વિગ્રહગતિને પ્રાપ્ત છે કે અવિગ્રહ ગતિને ? ગૌતમ ! તે બધા અવિગ્રહ ગતિને પ્રાપ્ત છે અથવા ઘણા અવિગ્રહ ગતિને પ્રાપ્ત છે અને એક વિગ્રહગતિને પ્રાપ્ત છે અથવા ઘણા અવિગ્રહ ગતિને પ્રાપ્ત છે, ઘણા વિગ્રહ ગતિને. એ પ્રમાણે સર્વત્ર ત્રણ ભંગ છે માત્ર જીવ અને એકેન્દ્રિયમાં નહીં. સૂત્ર-૮૨ ભગવદ્ ! મહાઋદ્ધિવાન, મહાદ્યુતિવાન, મહાબલવાન, મહાયશવાન, મહા સુખસંપન્ન, મહાનુભાવ(અચિંત્ય શક્તિવાળા), મરણકાળે ઍવતો દેવ લજ્જા-દુર્ગછા-પરીષહને કારણે થોડો સમય આહાર કરતો નથી, પછી આહાર કરે છે અને ગ્રહણ કરાતો આહાર પરિણમે પણ છે, છેવટે તેનું આયુ સર્વથા નષ્ટ થાય છે, તેથી તે દેવ જ્યાં ઉત્પન્ન થાય ત્યાંનું આયુ અનુભવે. તો શું તે તિર્યંચયોનિકનું કે મનુષ્યનું આયુ જાણવું ? હે ગૌતમ ! તે મહદ્ધિક દેવનું આયુ યાવત્ તિર્યંચયોનિકનું કે મનુષ્યનું પણ જાણવું. સૂત્ર-૮૩ ભગવન! ગર્ભમાં ઉત્પન્ન થતો જીવ સેન્દ્રિય ઉત્પન્ન થાય કે અનિષ્ક્રિય ? ગૌતમ ! ઇન્દ્રિયવાળો પણ ઉત્પન્ન થાય, ઇન્દ્રિય વિનાનો પણ. ભગવન! એમ કેમ કહ્યું ? ગૌતમ ! દ્રવ્યેન્દ્રિયોની અપેક્ષાએ અનિષ્ક્રિય અને ભાવેન્દ્રિય અપેક્ષાએ ઇન્દ્રિય વાળો ઉત્પન્ન થાય, તેથી એ પ્રમાણે કહ્યું. ભગવન્ગર્ભમાં ઉપજતો જીવ સશરીરી ઉત્પન્ન થાય કે અશરીરી ? ગૌતમ ! શરીરવાળો અને શરીર વિનાનો એમ બંને ઉત્પન્ન થાય. ભગવનએમ કેમ કહ્યું ? ગૌતમ ! ઔદારિક, વૈક્રિય, આહારક અપેક્ષાએ શરીર રહિત અને તૈજસ, કામણની. અપેક્ષાએ શરીર સહિત ઉત્પન્ન થાય. ભગવન્! ગર્ભમાં ઉત્પન્ન થતાં જ જીવ પહેલા શું ખાય ? ગૌતમ ! માતાનું આર્તવ અને પિતાનું વીર્ય, તદુભય સંસૃષ્ટ કલુષ અને કિલ્પિષનો સૌ પહેલાં આહાર કરે છે. ભગવન્! ગર્ભમાં ગયેલ જીવ શું ખાય ? ગૌતમ ! માતાએ ખાધેલ અનેકવિધ રસ વિગઈના આહારના અંશ રૂપ ઓજનો આહાર કરે છે. ભગવન્શું ગર્ભમાં રહેલા જીવને મળ, મૂત્ર, કફ, નાકનો મેલ, વામન કે પિત્ત હોય છે ? ગૌતમ ! એ કથન યોગ્ય નથી. ભગવન્! એમ કેમ કહો છો? ગૌતમ ! ગર્ભમાં રહેલ જીવ જે આહાર કરે, તે આહાર તેને શ્રોત્રેન્દ્રિય થી સ્પર્શનેન્દ્રિય સુધીની પાંચ ઇન્દ્રિય રૂપે, અસ્થિ, મજ્જા, કેશ, દાઢી, મૂછ, રોમ અને નખના રૂપે પરિણત થાય છે. તે કારણથી હે ગૌતમ! એમ કહ્યું કે ગર્ભમાં રહેલ જીવને મળ, મૂત્ર આડી હોતા નથી. ભગવદ્ ! ગર્ભગત જીવ મુખેથી કવલાહાર લઈ શકે ? ગૌતમ ! ન લઈ શકે. ભગવનએમ કેમ કહો છો ? ગૌતમ ! ગર્ભમાં રહેલ જીવ સર્વાત્મપ્રદેશ(સંપૂર્ણ શરીર) વડે આહાર કરે છે. પરિણમાવે છે, શ્વાસોચ્છવાસ લે છે, વારંવાર– આહાર કરે છે. પરિણમાવે છે, શ્વાસોચ્છવાસ લે છે, કદાચિત આહાર કરે છે. પરિણમાવે છે, શ્વાસોચ્છવાસ લે છે, બાળકના જીવને રસ પહોંચાડવા અને માતાને રસ લેવામાં કારણભૂત નાડી માતાના જીવ સાથે પ્રતિબદ્ધ અને પુત્ર જીવ સાથે ઋષ્ટ છે, તેનાથી આહાર લે, પરિણમાવે છે. બીજી પણ એક નાડી પુત્રના જીવ સાથે સંબદ્ધ, માતાના જીવને સ્પર્શીલ છે, તેનાથી આહારનો ચય, ઉપચય કરે છે, હે ગૌતમ ! તે કારણથી એમ કહ્યું કે ગર્ભગત જીવ મુખેથી કવલાહાર ન કરે. ભગવન્! માતાના અંગ કેટલા ? ગૌતમ ! ત્રણ-માંસ, લોહી, માથાનું ભેજું. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતીઆગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 27
