Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aho! zrutajJAnam" graMtha jIrNoddhAra 196 'zIdhrabodha bhAga 11 thI 15 : dravya sahAyaka: zrI nItisUrijI samudAyanA pU. A. zrI hemaprabhasUrIzvarajI ma.sA.nA AjJAnuvartinI pU. sA. zrI padmayazAzrIjI ma.nI preraNAthI sAbaramatI dharmazALA, pAlitANAmAM saM. 2069 nA cAturmAsamAM jJAnadravyanA upajamAMthI ha. rasIlAbena bhAvanagaravALA ': saMyojaka : zAha bAbulAla sanemala beDAvALA zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra zA. vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-5 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 saMvata 2071 I. 2015
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra pRSTha ___84 ___810 010 011 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2065 (I. 2009) seTa naM.-1 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| kramAMka pustakanuM nAma tA-TI515Ara-saMpaES | 001 | zrI naMdIsUtra avacUrI | pU. vikramasUrijI ma.sA. 238 | 002 | zrI uttarAdhyayana sUtra cUrNI | pU. jinadAsagaNi cUrNIkAra 286 003 zrI arhadgItA-bhagavadgItA pa. meghavijayajI gaNi ma.sA. 004 | zrI arhaccUDAmaNi sArasaTIkaH pU. bhadrabAhusvAmI ma.sA. | 005 | zrI yUkti prakAzasUtraM pU. padmasAgarajI gaNi ma.sA. | 006 | zrI mAnatuGgazAstram | pU. mAnatuMgavijayajI ma.sA. | 007 | aparAjitapRcchA zrI bI. bhaTTAcArya 008 zilpa smRti vAstu vidyAyAm zrI naMdalAla cunilAla somapurA 850 | 009 | zilparatnam bhAga-1 zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI 322 zilparatnam bhAga-2 zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI 280 prAsAdatilaka zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 162 | 012 | kAzyazilpam zrI vinAyaka gaNeza ApaTe 302 prAsAdamajarI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 156 014 | rAjavallabha yAne zilpazAstra zrI nArAyaNa bhAratI goMsAI 352 | zilpadIpaka zrI gaMgAdharajI praNIta 120 | vAstusAra zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI dIpArNava uttarArdha zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 110 jinaprAsAda mArtaNDa zrI naMdalAla cunIlAla somapurA 498 | jaina graMthAvalI zrI jaina zvetAmbara konphransa 502 | hIrakalaza jaina jyotiSa zrI himatarAma mahAzaMkara jAnI 021 nyAyapravezaH bhAga-1 zrI AnaMdazaMkara bI. dhruva 022 | dIpArNava pUrvArdha zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 023 anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga-1 pU. municaMdrasUrijI ma.sA. 452 024 | anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga-2 zrI eca. Ara. kApaDIA 500 025 | prAkRta vyAkaraNa bhASAMtara saha zrI becaradAsa jIvarAja dozI 454 026 | tattpopaplavasiMhaH | zrI jayarAzI bhaTTa, bI. bhaTTAcArya 188 | 027 | zaktivAdAdarzaH | zrI sudarzanAcArya zAstrI 214 | kSIrArNava zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 414 029 | vedhavAstu prabhAkara zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI ___192 013 454 226 640
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 824 288 30 | zinjaratnAkara prAsAda maMDana zrI siddhahema bRhadavRtti bRhannyAsa adhyAya-1 | zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya-2 zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-3 zrI narmadAzaMkara zAstrI | paM. bhagavAnadAsa jaina pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. bhAvasUrinI ma.sA. 520 034 (). pU. bhAvasUri ma.sA. zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-3 (2) 324 302 196 039. 190 040 | tilaka 202 480 228 60 044 218 036. | zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-5 037 vAstunighaMTu 038 | tilakamannarI bhAga-1 tilakamagnarI bhAga-2 tilakamajharI bhAga-3 sakhasandhAna mahAkAvyam saptabhaphImimAMsA nyAyAvatAra vyutpattivAda guDhArthatattvaloka sAmAnya niryukti guDhArthatattvAloka 046 saptabhInayapradIpa bAlabodhinIvivRttiH vyutpattivAda zAstrArthakalA TIkA nayopadeza bhAga-1 taraSiNIkaraNI nayopadeza bhAga-2 tarakiNItaraNI nyAyasamuccaya cAdyArthaprakAzaH dina zuddhi prakaraNa 053 bRhad dhAraNA yaMtra 05 | jyotirmahodaya pU. bhAvasUrinI ma.sA. pU. bhAvasUrina ma.sA. prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. vijayaamRtasUrizvarajI pU. paM. zivAnandavijayajI satiSacaMdra vidyAbhUSaNa zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) pU. lAvaNyasUrijI. zrIveNImAdhava zAstrI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. darzanavijayajI pU. darzanavijayajI sa. pU. akSayavijayajI 045 190 138 296 (04) 210 274 286 216 532 113 112
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - bAbulAla saremala zAha zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAna sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, mahAvAha - 04. (mo.) 9425585804 (kha) 22132543 ( - bhela) ahoshrut.bs@gmail.com aho zrutajJAnam graMtha bharNoddhAra saMvata 2055 (6. 2010) - seTa naM-2 prAyaH jIrNa aprApya pustakone skena karAvIne DI.vI.DI. banAvI tenI yAdI. khA pusto www.ahoshrut.org vevasAiTa parathI pe| DAunaloDa srI zaDAze. pustakanuM nAma IrttA TIDADAra-saMcA krama 055 | zrI siddhama bRhadvRtti bRhadnyAsa adhyAya-6 056 | vividha tIrtha kalpa 057 bhAratIya jaina zramaNa saMskRti ane lekhanakaLA | 058 siddhAntalakSagUDhArtha tattvalokaH 059 vyApti paJcaka vivRtti TIkA jaina saMgIta rAgamALA 060 061 caturviMzatIprabandha ( prabaMdha koza) 062 | vyutpattivAda Adarza vyAkhyayA saMpUrNa 6 adhyAya 063 | candraprabhA hemakaumudI 064 | viveka vilAsa 065 | paJcazatI prabodha prabaMdha 066 | sanmatitattvasopAnam upadezamAlA doghaTTI TIkA gurjarAnuvAda 067 068 moharAjAparAjayam 069 | kriyAkoza - 070 kAlikAcAryakathAsaMgraha 071 sAmAnyanirukti caMdrakalA kalAvilAsa TIkA 072 | janmasamudrajAtaka 073 meghamahodaya varSaprabodha 074 jaina sAmudrikanAM pAMca graMtho bhASA saM .: saM saM saM gu. saM zrI mAMgaroLa jaina saMgIta maMDaLI zrI rasikalAla eca. kApaDIA zrI sudarzanAcArya pU. meghavijayajI gaNi saM/gu. zrI dAmodara goviMdAcArya saM F saM saM saM pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. jinavijayajI ma.sA. zubha. saM saM/ hiM saM. saM. saM/hiM saM/hiM zubha. pU. pUNyavijayajI ma.sA. | zrI dharma zrI dharmadatta pU. mRgendravijayajI ma.sA. pU. labdhisUrijI ma.sA. pU. hemasAgarasUrijI ma.sA. pU. caturavijayajI ma.sA. zrI mohanalAla bAMThiyA zrI aMbAlAla premacaMda zrI vAmAcaraNa bhaTTAcArya zrI bhagavAnadAsa jaina zrI bhagavAnadAsa jaina zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI pRSTha 296 160 164 202 48 306 322 668 516 268 456 420 638 192 428 406 308 128 532 376
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ '075 374 238 194 192 254 260 | jaina citra kalpadruma bhAga-1 16 | jaina citra kalpadruma bhAga-2 77) saMgIta nATya rUpAvalI 13 bhAratanAM jaina tIrtho ane tenuM zilpa sthApatya 79 | zilpa cintAmaNi bhAga-1 080 | bRhad zilpa zAstra bhAga-1 081 bRhad zilpa zAstra bhAga-2 | bRhad zilpa zAstra bhAga-3 083. AyurvedanA anubhUta prayogo bhAga-1 kalyANa kAraka 085 | vinorana zora kathA ratna koza bhAga-1 kathA ratna koza bhAga-2 088 | hastasagnIvanama 238 260 guja. | | zrI sArAbhAI navAba guja. | zrI saYTmAruM navAva guja. | zrI vidyA saramA navIna guja. | zrI sArAmAruM navIna guja. | zrI manasubAna muvAmana guja. | zrI nannAtha maMvArama guja. | zrI nannAtha maMvArama guja. | zrI gagannAtha maMvArama guja. | . vantisAgaranI guja. | zrI vardhamAna parvanAtha zatrI saM./hiM zrI naMdalAla zarmA guja. | zrI levalAsa gIvarAna kozI guja. | zrI levalAsa navarIna lozI sa. pU. meniyanI saM. pU.vinayanI, pU. puNyavijayajI AcArya zrI vijayadarzanasUrijI 114 '084. 910 436 336 087 230 322 (089/ 114 endracaturvizatikA sammati tarka mahArNavAvatArikA 560
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra krama 272 240 saM. 254 282 466 342 362 134 70 316 224 612 307 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2067 (I. 2011) seTa naM.-3 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| | pustaka nAma kartA TIkAkAra bhASA saMpAdaka/prakAzaka 91 | syAdvAda ratnAkara bhAga-1 vAdidevasUrijI saM. motIlAla lAghAjI punA 92 | | syAdvAda ratnAkara bhAga-2 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 93 | syAdvAda ratnAkara bhAga-3 bAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 94 | | syAdvAda ratnAkara bhAga-4 bAdidevasUrijI motIlAla lAghAjI punA | syAdvAda ratnAkara bhAga-5 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 96 | pavitra kalpasUtra puNyavijayajI sArAbhAI navAba 97 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-1 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 98 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-2 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 99 | bhuvanadIpaka padmaprabhasUrijI | veMkaTeza presa 100 | gAthAsahastrI samayasuMdarajI saM. | sukhalAlajI 101 | bhAratIya prAcIna lipImAlA | gaurIzaMkara ojhA hindI | munzIrAma manohararAma 102 | zabdaratnAkara sAdhusundarajI saM. haragovindadAsa becaradAsa 103 | sabodhavANI prakAza nyAyavijayajI |sN./g / hemacaMdrAcArya jaina sabhA 104 | laghu prabaMdha saMgraha jayaMta pI. ThAkara saM. orIenTa insTITyuTa baroDA 105 | jaina stotra saMcaya-1-2-3 mANikyasAgarasUrijI saM, AgamoddhAraka sabhA 106 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-1,2,3 siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 107 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-4.5 siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 108 | nyAyasAra - nyAyatAtparyadIpikA satiSacaMdra vidyAbhUSaNa esiyATIka sosAyaTI 109 | jaina lekha saMgraha bhAga-1 puraNacaMdra nAhara | puraNacaMdra nAhara 110 | jaina lekha saMgraha bhAga-2 puraNacaMdra nAhara saM./hi puraNacaMdra nAhara 111 | jaina lekha saMgraha bhAga-3 puraNacaMdra nAhara saM./hi / puraNacaMdra nAhara 112 | | jaina dhAtu pratimA lekha bhAga-1 kAMtivijayajI saM./hi | jinadattasUri jJAnabhaMDAra 113 | jaina pratimA lekha saMgraha daulatasiMha loDhA saM./hi | aravinda dhAmaNiyA 114 | rAdhanapura pratimA lekha saMdoha vizAlavijayajI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA 115 | prAcina lekha saMgraha-1 vijayadharmasUrijI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA 116 | bIkAnera jaina lekha saMgraha agaracaMda nAhaTA saM./hi nAhaTA bradharsa 117 | prAcIna jaina lekha saMgraha bhAga-1 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA 118 | prAcina jaina lekha saMgraha bhAga-2 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA 119 | gujarAtanA aitihAsika lekho-1 girajAzaMkara zAstrI saM./gu | phArvasa gujarAtI sabhA 120 | gujarAtanA aitihAsika lekho-2 girajAzaMkara zAstrI saM./gu | phArbasa gujarAtI sabhA 121 | gujarAtanA aitihAsika lekho-3 girajAzaMkara zAstrI phArbasa gujarAtI sabhA 122 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-1 | pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 123|| | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-4 pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 124 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-5 pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 125 | kalekzana oNpha prAkRta enDa saMskRta inskrIpzansa pI. pITarasana | bhAvanagara ArcIoNlaoNjIkala DipA. 126 | vijayadeva mAhAtmyam | jinavijayajI saM. jaina satya saMzodhaka 514 454 354 saM./hi 337 354 372 142 336 364 218 656 122 764 404 404 540 274 saM./gu 414 400
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 754 194 3101 276 69 100 136 266 244 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2068 (I. 2012) seTa naM.-4 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| krama | pustaka nAma kartA / saMpAdaka bhASA | prakAzaka 127 | mahAprabhAvika navasmaraNa sArAbhAI navAba guja. sArAbhAI navAba 128 | jaina citra kalpalatA sArAbhAI navAba guja. sArAbhAI navAba 129 | jaina dharmano prAcIna itihAsa bhAga-2 hIrAlAla haMsarAja guja. hIrAlAla haMsarAja 130 | oparezana ina sarca opha saM. menyu. bhAga-6 pI. pITarasana aMgrejI | eziyATIka sosAyaTI 131 | jaina gaNita vicAra kuMvarajI ANaMdajI guja. jaina dharma prasAraka sabhA 132 | daivajJa kAmadhenu (prAcina jyotiSa graMtha) zIla khaMDa saM. | braja. bI. dAsa banArasa 133 || | karaNa prakAzaH brahmadeva saM./aM. | sudhAkara dvivedi 134 | nyAyavizArada maho. yazovijayajI svahastalikhita kRti saMgraha | yazodevasUrijI guja. | yazobhAratI prakAzana 135 | bhaugolika koza-1 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa guja. | gujarAta barnAkyulara sosAyaTI 136 | bhaugolika koza-2 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa guja. | gujarAta varnAkyulara sosAyaTI 137 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-1 aMka-1,2 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 138 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-1 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI / jaina sAhitya saMzodhaka punA 139 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-2 aMka-1, 2 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 140 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-2 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 141 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-3 aMka-1,2 / / jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 142 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-3 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 143 | navapadonI AnupUrvI bhAga-1 somavijayajI guja. zAha bAbulAla savacaMda 144 | navapadonI AnupUrvI bhAga-2 somavijayajI | zAha bAbulAla savacaMda 145 | navapadonI AnupUrvI bhAga-3 somavijayajI guja. zAha bAbulAla savacaMda 146 | bhASavati zatAnaMda mArachatA saM./hi | eca.bI. guptA enDa sansa banArasa 147 | jaina siddhAMta kaumudI (ardhamAgadhI vyAkaraNa) ratnacaMdra svAmI prA./saM. | bhairodAna seThIyA 148 | maMtrarAja guNakalpa mahodadhi jayadayAla zarmA hindI | jayadayAla zarmA 149 | phakkIkA ratnamaMjUSA-1, 2 kanakalAla ThAkUra saM. harikRSNa nibaMdha 150 | anubhUta siddha vizAyaMtra (cha kalpa saMgraha) meghavijayajI saM./guja | mahAvIra graMthamALA 151 | sArAvali kalyANa vardhana saM. pAMDuraMga jIvAjI 152 | jyotiSa siddhAMta saMgraha vizvezvaraprasAda dvivedI saM. bIjabhUSaNadAsa banArasa 153| jJAna pradIpikA tathA sAmudrika zAstram rAmavyAsa pAnDeya saM. | jaina siddhAMta bhavana nUtana saMkalana | A. caMdrasAgarasUrijI jJAnabhaMDAra - ujjaina hastaprata sUcIpatra hindI | zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 2 | zrI gujarAtI zve.mU. jaina saMgha-hastaprata bhaMDAra - kalakattA | hastaprata sUcIpatra hindI | zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 274 168 282 182 guja. 384 376 387 174 320 286 272 142 260 232 160
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra krama viSaya saMpAdaka/prakAzaka prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| pustaka nAma 154 uNAdi sUtro opha hemacaMdrAcArya 155 | uNAdi gaNa vivRtti karttA / saMpAdaka pU. hemacaMdrAcArya pU. hemacaMdrAcArya 156 prAkRta prakAza-saTIka 157 dravya parikSA aura dhAtu utpatti 158 Arambhasidhdhi saTIka 159 khaMDaharo kA vaibhava 160 bAlabhArata 161 giranAra mAhAtmya 162 | giranAra galpa 163 praznottara sArdha zataka 164 bhAratiya saMpAdana zAstra 165 vibhaktyartha nirNaya 166 vyoma vatI - 1 167 vyoma vatI - 2 168 jaina nyAyakhaMDa khAdyam 169 haritakAvyAdi nighaMTU 170 yoga ciMtAmaNi- saTIka 171 vasaMtarAja zakunam 172 mahAvidyA viDaMbanA 173 jyotirnibandha 174 meghamAlA vicAra 175 muhUrta ciMtAmaNi- saTIka 176 | mAnasollAsa saTIka - 1 177 mAnasollAsa saTIka - 2 178 jyotiSa sAra prAkRta 179 muhUrta saMgraha 180 hindu esTrolojI bhAmAha Thakkara pherU pU. udayaprabhadevasUrijI pU. kAntIsAgarajI pU. amaracaMdrasUrijI daulatacaMda paraSottamadAsa pU. lalitavijayajI pU. kSamAkalyANavijayajI mUlarAja jaina giridhara jhA zivAcArya zivAcArya saMvata 2069 (I. 2013) seTa naM. 5 - - yazovijayajI vyAkaraNa vyAkaraNa vyAkaraNa dhAtu jyotISa zIlpa prakaraNa sAhitya nyAya nyAya nyAya upA. nyAya bhAva mizra Ayurveda pU. harSakIrtisUrijI Ayurveda jyotiSa pU. bhAnucandra gaNi TIkA jyotiSa pU. bhuvanasundarasUri TIkA zivarAja jyotiSa jyotiSa pU. vijayaprabhasUrI rAmakRta pramitAkSaya TIkA jyotiSa bhulAkamalla somezvara jyotiSa bhulAkamalla somezvara jyotiSa bhagavAnadAsa jaina jyotiSa aMbAlAla zarmA jyotiSa pitAmbaradAsa trIbhovanadAsa jyotiSa kAvya tIrtha tIrtha bhASA saMskRta saMskRta prAkRta saMskRta/hindI saMskRta hindI saMskRta saMskRta / gujarAtI saMskRta/ gujarAtI hindI hindI saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta / hindI saMskRta/hindI saMskRta / hindI saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta/ gujarAtI saMskRta saMskRta saMskRta prAkRta / hindI gujarAtI gujarAtI johana kriSTe pU. manoharavijayajI jaya kRSNadAsa guptA bhaMvaralAla nAhaTA pU. jitendravijayajI bhAratIya jJAnapITha paM. zIvadatta jaina patra haMsakavijaya phrI lAyabrerI sAdhvIjI vicakSaNAzrIjI jaina vidyAbhavana, lAhora caukhambA prakAzana saMpUrNAnaMda saMskRta yunivarsiTI saMpUrNAnaMda saMskRta vidyAlaya badrInAtha zukla zIva zarmA lakSmI veMkaTeza presa khemarAja kRSNadAsa senTrala lAyabrerI AnaMda Azrama meghajI hIrajI anUpa mizra orienTa insTITyUTa orienTa insTITyUTa bhagavAnadAsa jaina zAstrI jagannAtha parazurAma dvivedI pitAmbaradAsa TI. mahetA pRSTha 304 122 208 70 310 462 512 264 144 256 75 488 226 365 190 480 352 596 250 391 114 238 166 368 88 356 168
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-380005. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2071 (I. 2015) seTa naM.-6 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| krama | viSaya pahA pustaka nAma kAvyaprakAza bhAga-1 kartA/saMpAdaka pUjya mammaTAcArya kRta | bhASA saMskRta 181 364 182 kAvyaprakAza bhAga-2 222 183 kAvyaprakAza ullAsa-2 ane3 saMskRta saMskRta saMskRta 330 saMpAdaka / prakAzaka pUjya jinavijayajI pUjya jinavijayajI yazobhArati jaina prakAzana samiti zrI rasIkalAla choTAlAla zrI rasIkalAla choTAlAla | zrI vAcaspati gairobhA | zrI subramaNyama zAstrI 184 | nRtyaratna koza bhAga-1 156 248 pUjya mammaTAcArya kRta upA. yazovijayajI zrI kumbhakarNa nRpati zrI kumbhakarNa nRpati zrI azokamalajI zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva saMskRta saMskRta /hindI 504 185 | nRtyaratna koza bhAga-2 186 | nRtyAdhyAya 187 | saMgIratnAkara bhAga-1 saTIka 188 | saMgIratnAkara bhAga-2 saTIka 189 saMgIranAkara bhAga-3 saTIka saMskRta/aMgrejI 448 440 616 | zrI subramaNyama zAstrI zrI subramaNyama zAstrI zrI subramaNyama zAstrI | zrI maMgeza rAmakRSNa telaMga 190 saMgIratnAkara bhAga-4 saTIka saMskRta/aMgrejI saMskRta/aMgrejI saMskRta/aMgrejI saMskRta gujarAtI | zrI sAraMgadeva 632 nArada 84 191 saMgIta makaranda saMgIta nRtya ane nATya saMbaMdhI jaina graMtho 193 | nyAyabiMdu saTIka 192 zrI hIrAlAla kApaDIyA mukti-kamala-jaina mohana graMthamAlA / zrI caMdrazekhara zAstrI 220 saMskRta hindI 194 | zIghrabodha bhAga-1 thI 5 sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA 422 hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA 304 pUjya dharmotarAcArya pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya gaMbhIravijayajI hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA 195 | zIghrabodha bhAga-6 thI 10 196| zIghrabodha bhAga-11 thI 15 197 | zIghrabodha bhAga-16 thI 20 198 | zIghrabodha bhAga-21 thI 25 446 hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA | 414 hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA 409 199 | adhyAtmasAra saTIka 476 eca. DI. velanakara saMskRta/gujarAtI | narottamadAsa bhAnajI saMskRta siMghI jaina zAstra zikSApITha saMskRta/gujarAtI | jJAtaputra bhagavAna mahAvIra TrasTa 200| chandonuzAsana 200 | maggAnusAriyA 444 zrI DI. esa zAha 146
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543. E-mail : ahoshrut.bs@gmail.com zAha vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-380005. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2072 (I. 2016) seTa naM.-7 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI DijiTAijhezana dvArA DIvIDI banAI usakI suucii| pRSTha 285 280 315 307 361 301 263 395 krama pustaka nAma 202 | AcArAMga sUtra bhAga-1 niyukti+TIkA 203 | AcArAMga sUtra bhAga-2 niyukti+TIkA 204 | AcArAMga sUtra bhAga-3 niyukti+TIkA 205 | AcArAMga sUtra bhAga-4 niyukti+TIkA 206 | AcArAMga sUtra bhAga-5 niyukti+TIkA 207 | suyagaDAMga sUtra bhAga-1 saTIka 208 | suyagaDAMga sUtra bhAga-2 saTIka 209 | suyagaDAMga sUtra bhAga-3 saTIka 210 | suyagaDAMga sUtra bhAga-4 saTIka 211 | suyagaDAMga sUtra bhAga-5 saTIka 212 | rAyapaseNiya sUtra 213 | prAcIna tIrthamALA bhAga-1 214 | dhAtu pArAyaNam 215 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-1 216 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-2 217 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-3 218 | tArkika rakSA sAra saMgraha bAdArtha saMgraha bhAga-1 (sphoTa tattva nirUpaNa, sphoTa candrikA, 219 pratipAdika saMjJAvAda, vAkyavAda, vAkyadIpikA) vAdArtha saMgraha bhAga-2 (SaTkAraka vivecana, kAraka vAdArtha, 220 | samAsavAdArtha, vakAravAdArtha) | bAdArtha saMgraha bhAga-3 (vAdasudhAkara, laghuvibhaktyartha nirNaya, 221 __ zAbdabodhaprakAzikA) 222 | vAdArtha saMgraha bhAga-4 (AkhyAta zaktivAda chaH TIkA) kartA / TikAkAra bhASA saMpAdaka/prakAzaka | zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI zrI mANeka muni zrI malayagiri | gujarAtI zrI becaradAsa dozI A.zrI dharmasUri | saM./gujarAtI | zrI yazovijayajI graMthamALA zrI hemacaMdrAcArya | saMskRta A. zrI municaMdrasUri zrI hemacaMdrAcArya | saM./gujarAtI | zrI becaradAsa dozI zrI hemacaMdrAcArya | saM./gujarAtI | zrI becaradAsa dozI zrI hemacaMdrAcArya | saM./gujarAtI zrI becaradAsa dozI A. zrI varadarAja saMskRta rAjakIya saMskRta pustakAlaya vividha kartA saMskRta mahAdeva zarmA 386 351 260 272 530 648 510 560 427 88 vividha kartA / saMskRta | mahAdeva zarmA 78 mahAdeva zarmA 112 vividha kartA saMskRta raghunAtha ziromaNi | saMskRta mahAdeva zarmA 228
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIratnaprabhAkara jJAna puSpamAlA puSpa naM. 46. zrIratnaprabhasUrIzvara pAdapadmabhyo namaH zIghrabodha jAga 19 vA~. lekhaka munizrI jJAnasundarajI mahArAja. - dravya sahAyaka zAha hajArImalajI ku~varalAlajI pArakha. mu. lohAvaTa ( mAravAr3a ) vIra saM. 2459 prakAzaka zrIratnaprabhAkara jJAna puSpamAlA. su. phalodI ( mAravAr3a ) savAla saM. 2389 dvitIyAvRti vi. saM. 1989. DO==09==QQ==00=00
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIratnaprabhAkara jJAna puSpamAlA puSpa naM. 46. zrIratnaprabhasUrIzvarapAdapadmabhyo namaH zIghrabodha nAga 11 vA~. - - lekhaka, munizrI jJAnasundarajI mahArAja, Wan =))-OMOMOMasyanA dravyasahAyaka, zAha hajArImalajI ka~varalAlajI pArakha. mu. lohAvaTa ( mAravAr3a) Layayaya445calis prakAzaka, zrIratnaprabhAkara jJAna puSpamAlA. mu. phalodI ( mAravAda). vIra saM. 2459 vi. saM. 1989. zrosavAla saM. 2389 ANGOpen // dvitIyAvRti mUlya cAra AnA. - - - - - - - -
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ mudraka :zeTha devacaMda dAmajI AnaMda presa-bhAvanagara. - - prAcIna aitihAsika sastI pustakeM. jaina jAti mahodaya-prathama khaNDa ( sacitra ) jaina dharma va jaina jAtiyoMkA saccA itihAsa baDe hI sodhakhojase likha gayA hai pRSTa saMkhyA 1050 citra 43 rezamI pakI jilda hAnepara bhI kiMmata kevala ru. 4) samarasiMha-yaha eka aitihAsika ghaTanAese paripUrNa tIlaMga dezakA malika aura zrI zatrujaya tIrthakA paMdrahavA uddhAraka jaina zAsanameM yazasvI ujvala ratna vIravara samarasiMha ke sAtha DhAIhajAra varSoM kI aitihAsika bAtoMkA khajAnA sacitra grantha haiM. pRSTa 300 citra 10 kiMmata 11) sajilda 1 // pustaka milanekA pattAzrIratnaprabhAkara jJAna puSpamAlA. mu. phalodI (mAravADa)
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ratnaprabhAkara jJAna - puSpamAlA pu0 naM0 46 zrI ratnaprabhasUrIzvara sadgurubhyo namaH zIghrabodha bhAga 11 vAM thokaDA naM0 133 zrI pannavaNA sUtra pada 2 sthAnapada cauvIsa daMDaka ke jIva kaunase sthAnameM, kitane kSetrameM aura kahAMse Arke utpanna hote haiM va samudghAta kitane kSetra meM karate haiM yaha saba isa thokar3edvArA samajAye jAyeMge / (1) bAdara pRthvIkAya ke paryAptA jIvoM ke sthAna kahAM 11 sAtoM nAraka ke pRthvIpiMDa aura IsIpabhArApRthvI, adholokameM pAtAlakalazA, bhuvanapatideva ke bhavana ( ratnamaya haiM ), nArakIke narakAvAsa kuMbhI Adi ( pRthvImaya hai ) urdhvaloka meM vimAna, vimAnakA pRthvIpiMDa aura devatAoMke zayanAsanAdi jitane ratnoMke padArtha haiM ve saba pRthvIkAyake utpanna honekA sthAna haiM. tirachelokameM parvata, kUTa, zikhara, prAsAda, vijaya, bakkhArAparvata, bharatAdi kSetra aura vedikAdi sAzvata padArtha meM pRthvIkAya ke jIva utpanna hote haiM jinake tIna bheda haiN| (1) utpanna - lokake asaMkhyAta meM bhAgase Ake utpanna hote haiN| (2) sthAna - utpanna honekA sthAna bhI laukake asaMkhyAta bhAga hai|
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) (3) samudghAta bhI lokake asaMkhyAtave bhAga haiM / (2) bAdara pRthvI kAya ke aparyAptA ke sthAna kahAM hai ? jahAM bAdara pRthvI kAya ke paryAptAkA sthAna haiM vahIM bAdarapRthvIkAyake aparyAptAkA bhI sthAna haiM parantu utpAta, samudghAta satra lauka meM haiN| kyoMkI sUkSmajIva sarvaloka vyApI haiM aura ve jIva marake pRthvI kAyameM A zakate haiN| isaliye aparyApta avasthA meM sarva lo kahA para sthAna loka ke asaMkhyAta meM bhAga hai / (3) sUkSmapRthvI kAya ke paryAptA aparyAptA saba eka hI prakA rake haiM / kAraNa ye donoM prakArake jIva lokavyApI haiN| isaliye inakA utpAta, sthAna, aura samuddhAta sarvaloka meM haiM / 9 (4) bAdarappakAyake sthAna kahAM haiM? sAtoM ghaNodadhi, sAtoM ghaNodadhike balIyA, adholokake pAtAlakala meM, bhuvanapati ke bhavanoM meM, bhavana ke vistAra meM, urdhvaloka vaimAnameM, vaimAnake vistAra meM, tirachAloka meM tAlAba, kutrA, nadI, draha, vApI, puSkaraNI Adi dvIpa, samudra jahAM jalake sthAna hai vahAM bAdara. kAya utpanna hotI haiN| utpAta, sthAna aura samudghAta tInoM, lokake asaM0 bhAga haiM / (9) bAdara appakAya ke aparyAptA kA sthAna kahAM hai ? jahAM para bAdarAya ke paryAptA hai vahAM aparyAptA bhI haiN| utpAta, samudvAta sarvaloka meM haiM aura sthAna lokake asaM bhAgameM hai / pRthvI kAyavat | (6) sUkSma pakAya paryAptA'paryAptA tInoM sarva loka meM haiN| (7) vAdarate ukAya paryAptA ke sthAna kahAM hai ? .
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadAIdvIpa aura do samudromeM tathA niryAghAtApekSA paMdraha karmabhUmimeM aura vyAghAtApekSA pAMco mahAvidehameM bAdarateukAyake sthAna haiM, utpAta, samudghAta aura sthAna tInoM, lokake asaMkhyAtameM bhAga haiM. (8) bAdarateukAya ke aparyAptAkA sthAna kahAM hai ? jahAM para bAdarateukAyake paryAptAkA sthAna hai vahIM aparyAptAkA bhI sthAna hai / utpAta lokake asaMkhyAtamaiM bhAga " dosu uddu kavADesu tiriya loyaMtaDheva " arthAt urva 1800 yojana, tirachA 45 lakSa yojanakA kapATa tirachAlokake anta taka yAne svayaMbhUramaNa samudra ke bAharI vedikA takake jIva Ake manuSyalokake teukAyapane utpanna hote haiN| samudghAta sarva lokameM sthAna lokake asaMkhyAtameM bhAga / / (9) sUkSmateukAyake tInoM bola sarva lokameM pRthvIkAyavat. (10) bAdaravAyukAya paryAptAke sthAna kahA~ haiM ? sAta dhanavAyu, sAta tanavAyu, dhanavAyu tanavAyuke balIyomeM adholokake, pAtAlakalazA, bhavanapatike bhavanoM meM, bhavanake vistArameM, bhavanake chidra meM, naraka aura narakake vistArameM / urvaloka vaimAna meM, vaimAna ke vistArameM, mAnake chidrau / tirachAloka-pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa dizA, vidizAmeM, sarva loka kAzake chidrameM yAni sarva lokakI polArameM vAyukAyakA sthAna haiM / utpanna aura samudghAta lokake ghane asaMkhyAta bhAgameM haiN| . . (11) bAdarabAyukAya ke aparyAptAkA sthAna kahAM hai ? jahAM bAdaravAyukAyakA paryAptA hai vahAM aparyAptA bhI haiN| utpAta samudghAta sarva lokameM, sthAna lokake ghaNe asaMkhyAvameM bhAga hai|
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) sUkSmavAyukAya ke paryAptA aparyAptA pRthvIkAyavat / (13) bAdaravanaspatikAya ke paryAptA sthAna kahAM hai ? jahAM para jala hai una saba sthAnoMmeM vanaspatikAya haiN| jala meM vanaspati kAyakI niyamA haiN| uspAta; samudghAta sarva lokameM, sthAna khokake asaMkhyAtameM bhAga hai| (14) bAdaravanaspatikAya ke aparyAptAkA sthAna kahAM haiM ! jahAM paryAptA vahAM aparyAptA bhI hai| utpAta, samudghAta, sarva mokameM, sthAna lokake asaMkhyAtameM bhAga haiN| (15) sUkSmavanaspatikAya ke paryAptA aparyAptA sarva lokavyApI haiN| yAvat pRthvIkAyavat smjhnaa| (16) berindrI, terindrI, caurindrI aura tIryaca paMcendrI ke paryAptA aparyAptAkA sthAna jahAM jala haiM vahAM inakI niyamA hai parantu urdhvaloka meruparvatakI vApI taka aura adholoka salIlA. vativijaya taka berindrI Adi jIvoMke sthAna hai| urvalokameM devalokokI vApiyo AdimeM berindI Adi jIva nahIM haiN| (17) manuSya paryAptA aparyAptAke sthAna kahAM hai ? aDhAI. dvIpameM pandraha karmabhUmi, tIsa akarmabhUmi, chapanna antaradvIpoMmeM manuSya utpanna hote haiM / utpAta, samudghAta aura sthAna lokake asaMkhyAtameM bhAga haiN| (18) nArakI paryAptA aparyAptAke sthAna kahAM hai ? sArvo narakake 84 lakSa narakAvAsameM nArakI utpanna hote haiN| utpAta, samudghAta, sthAna, lokake asaMkhyAtameM bhAga haiN| (19) devatAoM ke paryAptA aparyAptAkA sthAna kahAM
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai ? bhuvanapatidevatA=adholoka ke ratnaprabhAnArakI ke AntaroMmeM 77200000 bhavanoM meN| vANavyaMtaroMke asaMkhyAta nagara tirachelokameM haiM / aura jyotiSIyoMke bhI asaMkhyAte vimAna tirachA lokameM haiM ve unake sthAna haiM / vaimAnika devatA urvalokameM utpanna hote haiM, unake 8467023 vimAna haiN| inhIM sthAnomeM devatA utpanna hote haiM / utpAta, samudghAta, sthAna, lokake asaMkhyAtameM bhAga haiN| devatA nArakIke sthAna aura parivArakA varNana savistAra dekho bhAga 13 vAM (20) siddhabhagavAnakA sthAna kahAM haiM ? caudaha rAjalokake agrabhAga arthAt siddhazilAke Upara eka yojanake 24 meM bhAga yani 333 dhanuSya 32 aMgula pramANa kSetra haiM ! vahAM zAzvata abAdhita sukha meM siddha bhagavAna virAjate haiM / iti / - yaMtra mAgaNA utpanna samudghAta | saMsthAna pAMca sUkSma sthAvara pa. a. sarvaloka sarvaloka / sarvaloka bAdara pRthvI pANI vanA. apa. sarvaloka sarvaloka lo. pa. mA. , teukAya aparyAptA tI_loka sarvaloka manuSyaloka ,, vAyukAyake ,, srvlok| sarvaloka lo.ma.bhA. ,, teukAyake paryAptA loka0 asaM. loka.asaM. manu. lokameM , vAyukAyake ,, lokake ghaNA lokakeghaNA lokake ghaNA asaM. bhAga asaM0bhAga asaM. bhAga, , pRthvI pANI paryA0 loka0 asaM loka.asaM loka. asaM ..,, vanaspati paryA0 sarvalokameM sarvalokame lAka. asaM. zeSa 19 daMDakake jIvoMke loka. asaM.loka. asaM.loka. asaM. sevabhaMte sevaMbhaMte tamevasacam /
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ thokaDA naM. 134 zrI pannavaNA sUtra pada 3 / indriyoM kI alpaadhik| (1) (1) sabase stoka paMcendriya (2) caurindriya vizeSA. dhika (3) terindriya vi0 (4) berindriya vi0 (5) anendriya anaMtaguNA (6) ekendriya anaMta gu0 (7) saindriya vi0 / (2) (1) sabase stoka paMcendriya aparyAptA (2) caurindriya apa0 vi0 (3) terindriya apa0 vi0 (4) berindriya apa0vi0 (5) ekendriya apa0 ananta gu0 (6) saindriya apa0 vi0 (3) (1) caurindriya paryAptA sabase stoka (2) paMcendriya 50 vi0 (4) terindriya paryA0 vi0 (4) berindriya paryA0 vi0 (5) ekendriya paryA0 anaM0 gu0 (6) saindri paryA0 vi0 - (4) (1) saindriya aparyAptA sabase stoka (2) saindiya paryAptA saMkhyAt gu0 (5) (1) berindriya paryAptA sabase stoka (2) berindriya aparyAptA asaM0 gu0 evaM terindriya, caurindriya aura paMcendriya ko bhI samajha lenaa| (6) (1) caurindriya paryA0 stoka (2) paMcendriyaparyA vi0 (3) berindriya parya0 vi0 (4) terindri paryA0 vi0 (5) paMcendri apa0 asaM0 gu0 (6) caurindri apa0 vi0 (7) terindri apa0 vi0 (8) berindri apa0 vi0 (9) ekendri apa0anaM0 gu0 (10) saindri apa0 vi0 (11) ekendri parya. saM0 gu0 (12) saindri paryA0 vi0 (13) saindriya vi0 sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva saccam /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7 ) 'thokaDA naM. 135 zrI panavaNA sUtra pada 3, che kAyakI alpa (1) (1) trasakAya sabase stoka (2) teukAya asaM0 gu0 (3) pRthvI kAya vi0 (4) appakAya vi0 (5) vAyukAya vi0 (6) akAya anaM0 gu0 (7) vanaspati anaM0 gu0 (8) sakAya vi0 (2) (1) trasakAyazcaparyAptA sabasestoka (2) teukAya apa0 asaM0 gu0 (3) pRthvIkAya apa0 vi0 (4) appakAya apa0 vi0 (5) vAyukAya apa0 vi0 (6) vanaspatikAya apa0 anaM0 guNA (7) sakAya apa0 vi0 (3) (1) trasakAya paryAptA sabase stoka (2) neukAya paryA0 asaM0 (3) pRthvIkAya paryA0 vi0 (4) appakAya paryA0 vi0 (5) vAyukAya paryA0 vi0 (6) vanaspatikAya paryA. bhanaM0 (7) sakAya paryA0 vi0 (4) (1). sakAya aparyAptA sabase stoka (2) sakAya paryAptA saMkhyAtaguNA evaM pRthvI, appa, teja, vAU, vanaspati bhI khnaa| (5) (1) sabase stoka trasakAya paryAptA (2) trasakAya aparyAptA asaM0 gu0 (6) (1) sabasestoka trasakAya paryAptA (2) trasakAya aparyA0 saM0 gu0 (3) teUkAya aparyA0 asaM0 gu0 (4) pRthvIkAya. aparyA0 vi0 (5) apakAya aparyA0 vi0 (6) pAyukAya aparyA0 vi0 (7) teUkAya paryA0 saM0 gu0 (8) pRthvI
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAya paryAptA vi0 (9) appakAya paryA0 vi0 (10) vAyukAya paryAya0 vi0 (11) vanaspatikAya aparyA0 anaM0 gu0 (12) sakAya aparyA0 vi0 (13) vanaspatikAya paryA0 saM0 gu. (14) sakAya paryA0 vi0 (15) sakAya vi0 / . (7) (1) sabasestroka sUkSma teukAya (2) sUkSma pRthvIkAra vi0 (3) sUkSma appakAya vi0 (4) sUkSma vAyukAya vi0 (6) sUkSma nigoda asaM0 gu0 (6) sUkSma vanaspatikAya anaM0 (5) sUkSma vi. (8) (1) sabase stoka sUkSma seUkAya aparyA0 (2) sUkSma pRthvIkAya aparyA0 vi0 (3) sUkSma apakAya aparyA0vi0 (4) sUkSma vAyukAya aparyA0 vi0 (5) sUkSma nigoda aparyA. asaM gu0 (6) sUkSma vanaspati aparyA0 anaM0 gu0 (7) sUkSma aparyApta vi0 [14] (1) sabase stoka sUkSmateUkAyakA paryA0 (2) sUkSmapRthvIkAya paryA0 vi0 (3) sUkSmaappakAya paryA. vi. (4) sUhamavAyukAya paryA0 vi0 (5) sUkSmanigoda paryA0 asaM0 gu0 (6) sUkSmavanaspatikAya paryA0 anaM0 gu0 (7) samucara sUkSma paryA0 vi0 [15] (1) sabase stoka sUkSma aparyAptA (2) sUkSma paryAptA saM0 gu0 evaM pRthvI, appa, teja, vAyu, vanaspati aura nigoda bhI khnaa| [16] (1) sabase stoka, sUkSmateUkAya aparyAptA (2) sUkSma pRthvIkAya aparyA0 vi0 (3) sUkSmabhappa kAya pa.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) paryA0vi0 (4) sUkSmavAyukAya aparyA0 vi0 (5) sUkSmateUkAya paryA0 saM0 gu0 (6) sUkSmapRthvIkAya paryA0 vi0 (7) sUkSmaappakAya paryA0 vi0 (8) sUkSmavAyukAya paryA0 vi0 () sUkSmanigoda aparyA0 asaM0 gu0 (10) sUkSmanigoda paryA0 saM0 gu0 (11) sukSmavanaspatikAya aparyA0 anaM0 gu0 (12) sUkSma samucaya aparyA0 vi0 (13) sUkSmavanaspatikAya paryA0 saM0 gu0 (14) samucayasUkSma paryA0 vi0 (15) samucayasUkSma vi0 [17] (1) sabase stoka, bAdara sakAya (2) bAdaraseUkAya asaM0 gu0 (3) bAdarapratyeka. zarIra vanaspatikAya asaM0 gu0 (4) bAdara nigoda asaM0 gu0 (5) bAdara pRthvIkAya pasaM0 gu0 (6). bAdara appakAya asaM0 gu0 (7) bAdara vAyukAya pasaM0 gu0 (8) bAdara vanaspatikAya anaM0 gu0 (6) bAdara samupaya vi0 [18] (1) sabase stoka, bAdaratrasakAya aparyA0 (2) bAdara teUkAya aparyA0 asaM0 gu0 (3) bAdara pratyeka zarIra bamaspatikAya aparyA0 asaM0 gu0 (4) bAdaranigoda aparyA0 nasaM0 (5) bAdara pRthvIkAya aparyA0 asaM0 gu0 (6) bAdaraappakAya aparyA0 asaM0 gu0 (7) bAdara vAyukAya aparyA0 asaM. gu0 (8) bAdara vanaspatikAya aparyA0 anaM0 gu0 (9) bAdara samucaya aparyA0 vi0 . [19] (1) sabase stoka, bAdarateUkAya paryA0 (2) bAdara prasakAya paryA0 bhasaM0 gu0 (3) bAdara pratyeka zarIra
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) vanaspatikAya paryA0 asaM0 gu0 (4) bAdara nigoda paryA0 asaM0 gu0 (5) bAdara pRthvIkAya paryA0 asaM 0 gu0 (6) bAdara appakAya paryA0 asaM0 gu0 (7) bAdara vAyukAya paryA0 asaM. gu0 (8) bAdara vanaspatikAya paryA0 anaM0 gu0 (9) bAdara paryAptA vi0 [20] (1) sabase stoka, bAdaraparyAptA (2) bAdara aM. paryAptA asaM0 gu0 evaM pRthvI, appa, teU, vAU, pratyeka zarIra vanaspati aura bAdara nigoda bhI kahanA / [21] (1) sabase stoka bAdara trasakAya paryAptA (2) bAdara trasakAya aparyA0 asaM0 gu0 [22] (1) sabase stoka bAdara teUkAya paryA0 (2) bAdara trasakAya paryA0 asaM0 gu0 (3) bAdara trasakAya aparyA asaM0 gu0 (4) bAdara pratyeka zarIra vanaspatikAya pA0 asaM0 gu0 (5) bAdara nigoda paryA0 asaM0 gu0 (6) bAdara pRthvIkAya paryA. asaM gu0 (7) bAdara appakAya paryA0 asaM0 gu0 (8) bAdara vAyukAya paryA0 saM0 (9) bAdara teGakAya aparyA0 asaM0 gu0 (10) bAdara pratyeka zarIra vana kAya aparyA0 asaM0 gu0 (11) bAdara nigoda aparyA0 asaM0 gu0 (12) bAdara pRthvIkAya aparyA0 asaM0 gu0 (13) bAdara appakAya aparyA0 asaM0 gu0 (14) bAdara vAyukAya aparyA0 asaM0 gu0 (15) bAdara vanaspatikAya paryA0 anaM0 gu0 (16) bAdara paryA0 vi0 (17) bAdara vana
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ spatikAya, aparyA0 asaM0 gu0 (18) bAdara aparyA vi0 (19) samucaya bAdara vi0 [23] (1) sabase stoka bAdara trasakAya (2) bAdara teUkAya asaM0 gu0 (2) bAdara pratyeka zarIra vana0 kAya asaM. gu0 (4) bAdara nigoda asaM0 gu0 (5) bAdara pRthvIkAya asaM0 gu0 (6) bAdara appakAya asaM0 gu0 (7) bAdara vAyukAya asaM0 gu0 (8) sUkSma teUkAya asaM0 gu0 (6) sUkSma pRthvIkAya vi0 (10) sUkSma appakAya vi0 (11) sUkSma vAyukAya vi0 (12) sUkSmanigoda asaM0 gu0 (13) bAdara vana0 kAya anaM0 gu0 (14) bAdara vi0 (15) sUkSma vana. kAya asaM0 gu0 (16) sUkSma vi. [24] (1) bAdara trasakAya aparyA0 sabase stoka (2) bAdara teUkAya aparyA0 asaM0 gu0 (3) bAdara pratye0 vana0 aparyA0 asaM0 gu0. (4) bAdara nigoda aparyA0 asaM0 gu0 (5) bAdara pRthvI0 aparyA0 asaM0 gu0 (6) bAdara appa0 aparyA0 asaM0 gu0 (7) bAdara vAyu0 aparyA0 asaM0 gu0 (8) sUkSma teU. aparyA0 asaM0 gu0 (9) sUkSma pRthvI0 aparyA0 vi0 (10) sUkSma appakAya aparyA0 vi0 (11) sUkSma vAyu0 aparyA0 vi0 (12) sUkSma nigoda aparyA0 asaM0 gu0 (13) bAdara vana* aparyA0 anaM0 gu0 (11) bAdara aparyA0 vi0 (15) sUkSma vana aparyA0 anaM0 gu0 (16) sUkSma aparyA0 vi0 [25] (1) sabase stoka bAdara teU0 paryA0 (2) bAdara
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) trasakAya paryA0 asaM0 gu0 (3) bAdara pratye0 vana0 paryo asaM gu0 (4) bAdara nigoda paryA. asaM0 gu0 (5) bAdara pRthvI paryA0 saM0 gu0 (6) bAdara appa0 paryA0 asaM0 gu0 (7) bAdara vAyu0 paryA0 asaM0 gu0 (8) sUkSma teU0 paryA0 asaM. gu0 (9) sUkSma pRthvI0 paryA0 vize0 (10) sUkSma 0 appA paryA0 vizeSaH (11) sUkSmavAyu0 vizeSaH (12) sUkSma nigopa paryA0 asaM0 gu0 (13) bAdara vana0 paryA0 anaM0 gu0 (14) bAdara paryA0 vi0 (15) sUkSma vana0 paryA0 asaM0 gu0 (16) sUkSmaparyA0 vi0 [26] (1) sabase stoka bAdara paryA0 (2) bAdara aparyA0 asaM0 gu0 (3) sUkSma aparyA0 asaM* gu0 (4) sUkSma paryA0 saM0 gu0 evaM pRthvI0 appa0 teU0 vAyu0 vana0 aura nigoda bhI khnaa| [27] sabase stoka bAdara trasakAya paryA0 (2) bAdara trasakAya aparyA0 asaM0 gu0 [28] (1) sabase stoka bAdara teU0 paryA0 (2) bAdara vasakAya paryA0 asaM0 gu0 (3) bAdara trasakAya aparyA0 asaM0 gu0 (4) bAdara pratye0 vana0 paryA0 asaM0 gu0 (6) bAdara nigoda paryA0 asaM0 gu0 (6) bAdara pRthvI0 paryA0 asaM0 gu0 (7) bAdara appa0 paryA0 asaM 0 gu0 (8) bAdara vAyukAya paryA. asaM0 gu0 (9) bAdara teUkAya aparyA0 asaM0 gu0 (10) bAdara pratye. vana0 aparyA0 asaM0 gu0 (11) bAdara nigoda aparyA0 asaM0 gu0 (12) bAdara pRthvI. aparyA.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ asaM0 gu0 (13) bAdara appa0 aparyA0 asaM0 gu0 (14) pAdara vAyu0 aparyA0 asaM0 gu0 (15) sUkSma0 teU0 paparyA. basaM0 gu0 (16) sUkSma pRthvI0 aparyA0 vi0 (17) sUkSmaappa. aparyA0 vi0 (18) sUkSma vAyu0 aparyA0 vi0 (19) sUkSma teU0 paryA0 saM0 gu0 (20) sUkSma pRthvI0 paryA0 vi0 (21) sUkSma appa0 paryA0 vi0 (22) sUkSma vAyu0 paryA. vi0 (23) sUkSma nigoda aparyA0 asaM0 gu0 (24) sUkSma nigoda paryA0 saM0 gu0 (25) bAdara vana0 paryA0 anaM0 gu0 (26) bAdara paryA0vi0 (27) bAdara vana0 aparyA0 asaM0 gu0 (28) bAdara aparyA0 vi0 (29) bAdara vi0 (30) sUkSma bana0 aparyA0 saM0 gu0 (31) sUkSma aparyA0 vi0 (32) sUkSma vana0 paryA0 saM0 (33) sUkSma paryA0 vi0 (34) sUkSma vi0 [29] (1) jIva stoka (2) pudgala anaM0 gu0 (3) kAla anaM0 gu0 (4) sarva dravya vi0 (5) sarva pradeza anaM0 gu0 (6) sarva paryAya anaM0 gu0 sebhaMte sevabhaMte tameva saccam / thokaDA naM0 136 - zrI panavaNA sUtra pada 3, khetANu vAI / lauka tIna prakArakA hai tadyapi yahAM para laukake cha vibhAga banAke vyAkhyA karate haiM / yathA-- (1) urvaloka-jyotiSiyoMke Upara talese lokAnta taka .su loka mAnA jAtA haiM jisameM bAraha devaloka, kalbiSika
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) tIna, lokAMtika nava, aveyaka nava, paMcANuttara vimAna aura mero vApI apekSA tiryaMca bhI milate haiN| tiryacake 18 bheda hai jisameM bAdara teUkAyake paryAptA aparyAptA varjake 46 mere milate haiM arthAt devatAoMke 76 aura tirthacake 46 milake 122 bheda jIvake haiN| (2) adholoka merUparvatakI samabhUmise 900 yojana nIce jAve vahAM taka tirachAloka hai , usake nIce adholoka haiM jisameM 7 nArakI 10 bhavanapati 15 paramAdhAmi aura sali. lAvatI vijayA apekSA manuSya aura tithaMca bhI milate haiM arthAta adholokameM 14 nArakI 50 devatA 3 manuSya 48 tiryaca sarva 115 bheda jIvoMke milate haiN| (3) ti loka-merUparvatakI samabhUmise 900 yojana urdhvaloka arthAt jyotiSiyoMke Uparake tale taka aura samabhUmi se nIce 900 yojana evaM 1800 yojana jADapanemeM tiLalauka haiM jisameM tithaMcake 48 manuSyake 303 devatAdhoMke 72 sarva milake 423 bheda jIvoMke milate haiN| (4) urdhvaloka, ti loka jyotiSIyoMke Uparake talekA eka pradezake pratara aura urdhvalokake nIcekA eka pradezI pratara, inhI donoM prataroMko urdhvaloka, tirachAloka kahate haiN| devatAoM kA gamanAgamana tathA jIva marake urdhva loka yA tirachAlokake andara utpanna ho yA gamanAgamana karate samaya yaha donoM prataroMko sparza karate haiN|
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15 ) (5) adholoka, tirachAloka, yaha bhI jIvoMke gamanAgamana ke samaya donoM prataroMko sparza karate haiN| (6) tInaloka urdhaloka adholoka aura tirachAloka inhIM tInoM lokakA eka hI sAthameM sparza kare devatA devIke AnejAneke apekSA yA jIva maraNAMtika samudghAta karate vakhta tInoM lokakA sparza kara sakte haiN| aba 24 daMDakake jIva Uparokta chanoM lokameM kaunasA jIva kisa jokameM nyUnAdhika haiM vaha alpAbahuta dvArA batalAveMge / (1) samucaya ekendriya aura pAMca sthAvara evaM 6 inhIM 6 boloMke paryAptA aura aparyAptA karanese 1 8 bola tathA samucaya jIva 19 aura samucaya tiryaca evaM 20 boloMkI alpAbahuta / (1) sabase stoka urvaloka tirachAlokameM (2) adholoka tirachAlokameM vizeSAdhika (3) tirachAlokameM asaMkhyAta guNAdhika (4) tInolokameM asaMkhyAta guNA ,, - (5) urdhvalokameM asaMkhyAta guNA , (6) adholokameM vizeSAdhika / (2) samucaya nArakI aura (2) paryAptA (3) aparyAptA evaM 3 bola . (1) sabase stoka, tInoMlokameM (2) adholoka, tirachAlokameM asaMkhyAta guNAdhika (3) adholokameM asaMkhyAta guNAdhika ,
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) bhavanapati devoMke cha bola kA ma. (ka) samucaya bhavanapati (2) bhavana0 paryAptA (3) mA aparyAptA evaM tIna bola devIke / kUla 6 bola / (1) stoka urvalokameM (2) urdhvaloka tirachAlokameM asaMkhyAta guNA (3) tInoM lokameM saMkhyAta guNA (4) adholoka tirachAlokameM asaMkhyAta guNA (5) tirachAlokameM asaMkhyAta guNA (6) adholokameM bhasaMkhyAta guNA (4) vivaMcaNI (1) samucayadeva (2) samucayadevI (3) paMcendrikA paryAptA 4 evaM cAra boloMkI alpA0 (1) stoka urdhvalokameM (2) urdhvaloka tirabAlokameM asaMkhyAta guNA (3) tInoM lokameM saMkhyAta guNA (4) adholoka tirachAloko saMkhyAta guNA (5) adholoko saMkhyAta guNA (6) tirachAloka tInabola saMkhyAtaguNA paMcendriya ke paryAptA ___ asaMkhyAtaguNA (5) samucaya manuSya (1) paryAptA (2) aparyAptA (3) evaM manuSyaNIke tIna bola kUla 6 boloMkI alpA (1) stoka tInoM lokameM (2) urdhvaloka, tirachAlokameM, manuSya asaM0 gu0 para manuSyaNI saMkhyA gu.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 17 ) (3) adholoka tirachAloka meM saMkhyAta guNA (4) urdhvaloka meM saMkhyAta guNA (5) adholoka meM saM0 gu0 ( 6 ) tirachAloka meM saM0 (6) vyaMtaradeva ke tIna, devIke tIna evaM 6 bola (1) stoka urdhvaloka meM (2) urdhvaloka, tirachAloka meM asaMkhyAta guNA (3) tInoM loka meM saMkhyAta guNA (4) adholoka, tirachAlokameM asaMkhyAta guNA (5) adholoka meM saM0 gu0 ( 6 ) tirachAloka meM saM0 gu0 (7) jyotiSI devoM ke tIna, devIke tIna evaM 6 bola (1) sarva stoka urdhvaloka meM (2) urdhvaloka, tirachAloka meM asaM0 gu0 (2) tInoM loka meM saM0 gu0 (4) adholoka, tirachAloka asaM0 gu0 (5) adholoka saM0 gu0 ( 6 ) tirachAloka meM asaM0 gu0 (8) vaimAnika devake tIna, devIke tIna evaM 6 bola (1) stoka urdhvaloka, tirachAloka (2) tInoM loka meM saM0 gu0 (3) adholoka, tirachA loka meM saM0 gu0 (4) adholoka meM saM0 gu0 (1) tirachA loka meM saM0 gu0 (6) urdhvaloka meM asaM gu0
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 18 ) (9) tIna vikalendriyake (3) paryAptA (3) aparyAptA (1) stoka urvalokameM ( 2 ) urdhvaloka, tirachAlokameM asaM0 gu0 (3) tirachAlokameM asaM0 gu0 (4) adholoka, tirachAloka asaM0 gu0 (5) adholoka saM0 gu0 (6) tirachAlokameM saM0 gu0 (10) pAMca bolokI bhalpA0 / samucaya paMcendriya, paMcandriyake aparyAptA, samucaya trasakAya, trasakAyake paryAptA, sakAyake aparyAptA, evaM 6 bola (1) stoka tInoM lokameM (2) urvaloka, tirachAloka saM0gurU (3) adholoka, tirachAlokameM saMkhyAta gu0 (4) urdhvalokameM saMkhyAta gu0 (5) adholokameM saMkhyAta gu0 (6) tirachAloka asaM0 gu0 (11) pudgalakSetrApekSA (2) stoka tInoM lokameM (2)urvaloka, tirachAloka agu0 (3) adholoka, tirachAloka vizeSA (4) tirachAloka asaM0 gu0 (5) urdhvaloka prasaM0 gu0 (6) adholoka vizeSA (12) dravyakSetrApekSA (1) stoka tInoM lokameM (2) urdhvaloka, tirachAloka agu0 (3) adholoka, viralAloka vizeSA (4) urdhvaloka asaM0 gu0 (1) adholoke anaMta gu0 (6) tirachAlokameM saMkhyAta gu.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) (13) pudgaladizApekSA (1) stoka urdhva dizA (2) adhodizA vizeSA (3) IzAna naiRtya koNa asaM0 gu0 (4) ami vAyavya koNa vizeSA (1) pUrva dizA asaM0 gu0 (6) pazcima dizA vizeSA (7) dakSiNa dizA vizeSA (8) uttara dizA vizeSA (14) dravyadizApekSA (1) stoka adhodizA (2) urvadizA anaMta guNa (3) IzAna naiRtya manaMta guNa (4) amivAyu dizA vizeSA (5) pUrva dizA asaM0 gu0 (6) pazcima dizA vizeSA (7) dakSiNa dizA vizeSA (8) uttara dizA vizeSA sevaM maMte sevaM bhaMte tameva saccam / thokaDA naM0 137 zrI panavaNA sUtra pada 3, jIvoMke 256 DhigalA (1) sarvase stoka, jIva AyuSyakarma bAMdhanevAlA hai (2) apryaapt| jIva saMkhyAtaguNA hai (3) sUtA jIva saMkhyAtaguNA hai| (4) samohiyA jIva saMkhyAtaguNA hai (5) sAtavedanevAlA jIva saMkhyAvaguNA hai (6) indriya bahutA jIva saMkhyAtaguNA hai (7) anAkAra upayogavAle jIva saMkhyAtaguNA hai (8) sAkAra upayogavAle jIva saMkhyAtaguNA hai
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ DhigalA (9) noindriyabahutA jIva vizeSAdhika hai (10) asAtA bedanekAle mavi vizeSAdhika hai (11) asamohiyAM jIva vizeSAdhika hai (12) jAgRta jIva vizeSAdhika hai (13) paryAptA jIva vizeSAdhika hai (14) AyuSyakarma ke prabandhaka jIva vizeSA inhIM 14 boloM ko ThIka ThIka samajhameM bhAjAne ke liye zAstrakAroMne sarva jIvoMke 256 Digale ( vibhAga) kara ke batalAye haiM. (1) AyuSyakarma ke bAMdhanevAloMke (2) AyuSyakarmake prabaMdhaka 255 (3) aparyAptA jIvoMke (4) paryAptA jIvoMke (5) sUtA jIvoMke (6) jAgatA jIvoMke 252 (7) samohiyA maraNavAloMke (8) asamohiyA maraNavAloMke 248 (9) sAtA vedanevAloMke (10) azAtA vedanevAloMke (11) indriya bahutA jIvoMke (12) noindriya bahutA jIvoMke 224 (13) anAkAra upayogavAle jIvoMke 64 (14) sAkAra upayogavAle jIvoMke / se maMte sevaM bhaMte tameva saccam /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 21 ) thokaDA naM. 138 zrI panavaNA sUtra pada 4, sthitipada. nAma. jaghanyasthiti. utkRSTasthiti. - - 1 samucaya naraka ratnaprabhA , zarkarAprabhA ,, 10000 varSa 33 sAgaropama 10000 varSa 1 1 sAgaropama 4/ vAlukAprabhA,, 5 paMkaprabhA 6 dhUmaprabhA , 7 tamaHprabhA , . 8 tamastamaHprabhA, 6/ samucaya devatA 10, devI 11 , bhuvanapati 100 55 palyopama 1 sAgaropama sAdhika , , devI , dakSiNa kA bhuvanapati " , devI ucara kA bhuvanapati 4 // palyopama 1 sAgaropama 4 // palyopama 1 sAmaropama sAdhika
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) 16 samucaya u0 bhuvana0 devI 10000 varSa 17 , asurakumAra deva , , devI camarendri ke deva | camarendri kI devI 21 balendra ke deva 3 // palyopama 1 sAgaropama sAdhika / 4 // palyopama 1 sAgaropama // palyopama 1 sAgaropama sAdhika . 3 // palyopama dezonA 2, 22 balendra kI devI 23) samucaya nAgakumAra deva 24 , ,, devI 26 , , devI hom, 27 uttara , // 2 // 28/ , (76) evaM suvarNAdi 8 devoM kA 48 sUtra hotA hai| 77/ samucaya tiryaca / antaramuhUrta / 3 palyopama 78 , ekendriya 79 sUkSma ekendriya antaramuhUrta 10 bAdara ekendriya , | 22000 varSa 81 samucaya pRthvIkAya , 22000 varSa " 22000 varSa
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * * * * * * * (23) (2) sUkSma pRthvIkAya antaramuhUrta / antaramuhUrta . | bAdara , 22000 varSa | samucaya bhapakAya 7.00 varSa sUkSma " antaramuhUrta | bAdara , 7000 varSa samucaya teUkAya 3 dinakI sUkSma , antaramuhUrta | bAdara , 3 dinako 90 samucaya vAyukAya 3000 varSa antaramuhUrta .92/ bAdara , 3000 varSa samucaya vanaspatikAya 10000 varSa antaramuhUrta 99 bAdara , 10000 varSa beMIdriya 12 varSa | teMIdriya 49 dina .98 caurindriya . 6 mAsa 99 samucaya tiryaca paMcendriya 3 palyopama 100 saMjJI. , .. 101 saMjJI , kroDapUrva 102 samucaya jalacara, / sUkSma ,
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ kroDapUrva 103/ saMjhI jalacara paMcendriya ( antaramuhUrta / 104 asaMhI , 105 samucaya thalacara 3 palyopama 106 saMjhI , 107 asaMjJI ,, 84000 varSa samucaya khepara palyo. asaM.mA 106/ saMjJI 110 asaMhI , 72000 varSa 111 samucaya uraparisarpa ___ kroDapUrva 112 saMjJI , 113 asaMhI , 53000 varSa 114 samucaya bhujaparisarpa kroDapUrva 115 saMzo , 116 asaMtrI , 12000 varSa 117 samucaya manuSya 3 palyopama 118 saMjJI , 116 asaMjhI , antaramuhUrta vyaMtara deva 10.00 varSa 1 palyopama 121 dhyaMtara kI devI 10000 varSa // palyopaNa 122 samughaya jyotISI devapalyopama 1 palyopama
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25 ) 125 samucaya jyotISI kI devI palyopama 1 panyopama 50000 varSa 1 palyopama 124, caMdra vimAna deva offres 125 ,, devI , // palyopama 3 126 sUrya vimAna deva ,, 1 palyopama 1000 " 127 ,, devI " | palyopama 500 , 1 palyopama 0 " 128 graha vimAna 129 , , devI 130 nakSatra vimAna deva 131 , , devI 132 tArA vimAna deva 133 , , devI 134 samucya vaimAnika deva 139 , , devI 136 sudharma devaloka 137, devI 138. parigRhitA 139 aparigRhitA hai , sAdhika 33 sAgaropama 55 palyApama 2 sAgaropama 50 panyopama 7 ..
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 26 ) 140 IzAna devaloka 1 palyopama / 2 sAgaropama sAdhika sAti 55 palpopama , 55 . " 2 sAgaropama 7 sAgaropama 2,, sAdhika 7, mAdhi 10 sAgaropama 7 sAgaropama mahAzukra 141 , devI 152 parigRhitA 143 aparigRhitA 144 sanatkumAra de0 145 mahendra devaloka 146, brahma , 147/ lAMtaka , 148 149 sahasra 150 bhAnata 151 prANata bhAraNa 193/ acyuta 151 prathama aveyaka 159 dujI 196/ tIjI , 157 cothI .. 158 pAMcamI , 159 chaTThI ,
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 27 ) 10. sAtamI ,, 161 pAThamI ,, 162 navamI , 163 cAra anuttara vimAna 164 sarvArthasiddha vimAna 33 ,, Uparokta 164 boloMmeM, 1 asaMjJI manuSya kevala aparyAptA hI hotA haiM vAste 164 boloM ke aparyAptA kI sthiti jaghanya aMtaramuhUrtakI aura utkRSTa bhI antaramuhUrtakI hotI hai aura 163 boloM ke paryAptA kI jaghanya sthiti apanIapanI jaghanya sthitimeM aMtaramuhUrta nyuna aura utkRSTI apanIapanI u. sthitise aMtaramuhUrta nyuna, samajhanA / 164 samucaya bola Uparavat / 164 aparyAptA ke 163 paryAptA ke / sthitipadake sarva 491 bola / sevaM bhaMte sevaM maMte tameva saccam / thokaDA naM0 139. zrI panavaNAstra pada 5, pajavA. loka meM padArtha do prakArake hai jIva aura ajIva-jIva bhanante hai aura unake saMkSiptase 563 bheda haiM, jinakA samAveza 24 daMDakameM kiyA jA sakatA haiM / aura majIva bhI ananta haiM
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 28 ) jinakA saMkSipta se 560 bheda haiM / ina sabako dravya, kSetra, na aura bhAva ye cAra bheda karake alaga 2 batalAveMge jaise dravya paramANu, dvipradezI yAvat anaMta pradezI, kSetra-eka AkAzaprade zase yAvat asaMkhyAtAkAzapradeza / kAla-eka samaya ke sthitise yAvat asaMkhyAta samayakI sthiti / aura bhAvaM se varNAdi 20 bolabAle / jisameM eka guNase yAvat anantaguNa paryanta anantebheda hai / ve saba isa thokar3AdvArA pAThakoMko aisI sugama rItise batalAveMge, ki hareka jJAnapremI thor3e parizramare lAbha uThA ske| paraMtu isa thokar3A kA rahasya bahuta gaMbhIra hai. isaliye pAThakavarga pahile gahanadRSTidvArA isako samajha le, kyoMki isa thokar3A kA bhASArupase vistArapUrvaka na likhakara yaMtrarupa se aisA sugama banAkara likhA hai; ki kaMThastha karanevAloM ke liye bahuta hI lAbhadAyaka maura upayogI hai| parantu pahile isa yaMtrako samajhane ke liye jo nIce paribhASA likhI jA rahI hai usako acchI taraha samajha lenA cAhiye / vinA paribhASAke samajhe yaMtra se itanA lAbha na hogaa| isaliye paribhASAkA samajhanA bhAvazyakIya hai| ___ pajavA-paryava-paryAya-vibhAga-hissA yaha saba ekArthI haiN| prazna-he bhagavAn ! pajjave kitane prakAra ke haiM ? gautama ! do prakArake-jIvapajjavA aura ajIvapajjavA / jIvapajjavA kyA saMkhyAte, asaMkhyAte, yA anante haiM ? gotama ! saMkhyAte, asaM. khyAte nahIM kintu anante haiN| kyoMki asaMkhyAte nArakI, asaMkhyAte bhavanapati, asaMkhyAte pRthvIkAya, asaMkhyAte apakAya,
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ pasaMkhyAte teukAya, asaMkhyAte vAyukAya, anante vanaspatikAya, asaMkhyAte berindrIya, asaMkhyAte terindrIya, masaMkhyAte caurindrIya, saMkhyAte tIryacapaMcendrIya, asaMkhyAte manuSya, asaMkhyAte vyantara, asaMkhyAte jyotiSI, asaMkhyAte vaimAnika aura anantasiddha hai isa vAste he gautama ! anante pajave kahA hai| yaha sAmAnya praznottara hue / aba vizeSatA se pUchate haiN| ___ he bhagavAn ! nArakIke neriyeke pajjave kitane hai ? gautama ! anante evaM yAvat cauvIsa daMDakA ye pajjave jIvake jJAnAdi guNoMkI apekSA bhaura zarIrake varNAdikI apekSAse kahe gaye hai, jisakA svarupayaMtrase samajha lenaa|| pribhaassaa| nArakI 2-yAne nArakI nAskI paraspara dranyapane tulya haiM kyoMki vaha bhI eka jIva hai aura vaha bhI eka jIva hai yA jitane ganatI meM eka tarpha hai utane hI dUsarI tarpha hai; isaliye paraspara tulya khaa| jaba dravyatulya haiM to pradeza bhI tulya hogA, kyoMkI sabajIvoMke pradeza barAbara haiM, kisIkA bhI pradeza nyUnAdhika nahIM haiM / isa vAste pradeza bhI tulya kahA haiN| avagAhanA-zarIrakI UMcAIko kahate haiM vaha paraspara cAra prakArase nyUnAdhika haiM / jaise eka nArakI kI avagAhanA aMgulake asaMkhyAtameM bhAga hai, aura dUsarekI 600 dhanuSyakI hai, so asaMkhyAt guNavRddhi, asaMkhyAta guNahAnI yaha pahilA bhAMgA huvA / (1) eka nArakIkI avagAhanA 600 dhanuSyakI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 30 ) hai aura dUsarekI 500 dhanuSyase aMgulake asaMkhyAtameM bhAganyUna haiM, to asaMkhyAt bhAgahInA, yaha dUsarA bhAMgA huvA / ekanArakI ke avagAhanA 7 // dhanuSya 6 aMgula hai| aura dUsarekI 500 dhanuSya haiM to saMkhyAtaguNavRddhi, saMkhyAtaguNahAnI, yaha tIsarA bhAMgA huvA aura eka nArakIkI avagAhanA 500 dhanuSya haiM aura dUsarekI 499 dhanuSya haiM to saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAnI yaha cauthA bhAMgA huA / ise cauThANabaliyA bhI kahate haiM / sthiti--cauThANabaliyA jaise eka nArakIkI sthiti 10000 varSakI haiM aura dUsarekI 33sAgaropama haiM to asaMkhyAta guNAdhika, asaMkhyAtaguNahIna yaha pahilA bhAMgA, aura ekakI 33 sAgara0 dUsarekI 33 sAgarase antaramuhUrta nyUna, yaha asaM. khyAtabhAga adhika aura asaMkhyAtabhAgahIna dUsarA bhAMgA, aura eka nArakIkI 1 sAgara0 dUsarekI 33 sAgara, yaha saMkhyAta guNAdhika aura saMkhyAtaguNahAnI tIsarA bhAMgA huvA, aura ekakI 32 sAgara0 dUsarekI 29 sAgara. yaha saMkhyAtabhAga adhika saMkhyAtabhAgahIna cauthA bhAMgA huA, jahAM tInakA aMka ho vahAM pahilA bhAMgA nyUna samajhanA / varNAdi 20 bola likhA hai vahAM varNa 5, gaMdha 2, rasa 5, sparza 8, evaM 20 bola / upayoga 9 likhA hai vahA~ 3 jJAna, 3 ajJAna, 3 darzana evaM 9* tAratamyatAkA koSTaka hai usameM jo chaThANa balIyA (SaT guNahAnI-vRddhi ) haiM so yaha hAnI vRddhi varNAdi
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 31 ) 20 tathA 12 upayoga kI samajhanI, vaha aMtake koSTaka meM ( 6 ) kA aMka rakhA gayA hai jisakA vivaraNa nIce dekho 1 anantameM bhAganyUna | anantameM bhAgAdhika / 2 asaMkhyAtameM bhAganyUna | asaMkhyAtameM bhAgAdhika 1 3 saMkhyAtameM bhAganyUna | saMkhyAtameM bhAgAdhika | 4 saMkhyAtameM guNanyUna / saMkhyAtameM guNAdhika / 5 asaMkhyAta guNanyUna asaMkhyAtameM guNAdhika / 6 ananta guNanyUna | anantameM guNAdhika / yaha SaTguNa hAnivRddhi hai jisako zAstrakAroMne 'baTThAeaire ' kahate hai aura koSTakameM 4-3-2-1 kA aMka sthiti 'yA avagAhanAmeM rakhA jAtA hai vahAM kA saketa | nambara 1-6 ko choDa denA se cauThA vaDie / na0 1-6-2 choDane se tIThANa vaDie / na0 1-5 - 6 choDane se tIThANa baDie / na0 1-2 - 5 - 6 choDanese duThANa vaDie / na0 1-2-3-5-6 choDane se eka ThANa vaDie / vizeSa khulAsA vidvAnoM se rUbarU karane se adhika lAbha hogA / * upayoga 12 hai vaha jisa bolameM jitanA pAve vaha kaha denA samajhanA /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 32 ) sAmAnyatase 24 daMDakakA yaMtra naMbara margaNa | dravya pradeza avagA- sthiti vaNIdiAupayoga tara 20 12 ma ERI I w w w w w w w w w 1. nArakI nArakI tulya tulya 2 asurakumAra-2 tu. 3 nAgakumAra-2 4 suvarNakumAra-2 5 vidyutkumAra-2 6 manikumAra-2 7 dvIpakumAra-2 8 dizAkumAra-2 9 udhIkumAra-2 10 vAyukumAra-2 11 pRthvIkAya-2 12 appakAya-2 13 teukAya-2 14 vAyukAya-2 15 vanaspatikAya-2 tu* tu0 43 2036 16 berindrI-2 tu. tu0 4 | 3 2056 17 terindrI-2 .tu. 18 caurindrI-2 tu. ] yeongyeongyeongyeongyeong yeongyeong yeongyeong yeongyeong yeong yeong yeng yeong yeng yeng yeng yeng yeng yeong yeng yeng yeng yeng yeng yeng yeongyeongyeong oc c c 0 ccc c oc c 0 0 cc c occo sannnnnnnoc c ococc c oc cccc w w w w w w w w we
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) 19 tiryaca paMcendrIra' tulya tulya' 4 4 2. manuSya 2 21 vyaMtaradeva 2 12 jyotiSI 2 15 vaimAnika 2 14 siddha 2 . tu0 tu. cc. ccc noco c 000 to our urw as occo * deg |... . cauvIsa daMDakoMke vistArase varNana. saMketa-saMjJA nimnalikhita / (1) ja. japanya . . (4) ava0 avagAhanA (2) ma0 madhyama (5) ca0 catu darzana . . (1) u0 . utkRSTa (6) aca0 bhacakSu darzana 'baghanya avagAhanAke nArakI, jaghanya avagAhanAke nArakIpane isa mAphika saba jagaha samajhanA / - - - -
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ w oc w w w w cc c w w (1) nArakIke paryavakI tAratamyatA. naMbara margaNa dravya pradeza avagA varNAdi upayogAtarata. dravya pradeza hanA sthAta 20 12 myatA 1 ja0 ava0 nArakI 2 tulya tulya 2 ma0 ,, , 2 3 u0 ,, ,,2 4 ja0 sthiti ,, 2 5 ma0 ,, ,2 6 u0 , , 2 7 ja0kAlAguNa,,2 - ma0,,2 +9 u. , , 2 67 ja0matijJAna,,2 68 madeg , , 2 69 u0 , , 2 85% ja0 ca0 ,,2 86 ma0 , , 2 , 874 u. , , 2 ., , 4 / 4 20 186 kula 93 sUtra hue| + evaM nilAdi 19 boloMka tIna tIna sUtra gotanese 57 * evaM do jJAna tIna ajJAna pAca boloM ke tIna0 15 bola. x evaM acakSuda0 avadhida0 do boloM ke tIna0 / bola. w 0 cc cccc w w c w w w uc cccc w + * x
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ s s ac s (15) (2) bhavanapati deva-jaise nArakIke 63 sUtra kaha bhAye haiM isI mAphika pratyeka bhavanapatike 63-63 sUtra gAnese 63. sUtra bhApatike huve| . (3) pRthvIkAyAdi pAMcasthAvara. 1ja bhava0 pRthvI 2 / tulya tulya tulya 3 | 20 9 ma0, , 2 , 3 . , , 2 sthati0 , 2 ,, 4 tu0 | 20 | 3 | 6 ma. , , 2 6 u., / 2 7 ja0kAlAguNa,, 2 8 ma0, ,2 90 , , 2 | 3 119 3 (7 ja0matimajhAna,, 2 | 3 | 20 12 ma. , , 2,,,,| 3 2036 9.30 , , 2, ,, ,, | 3 | 20 1926 , 75 evaM zrutimajhAnake 3 aura acacudarzanake 1 bosa samajhanA / isI taraha appakAya, teukAya, bAyukAya aura vanaspatisake.75-75 gaNanese 300 bola huve / kula 375 suutr| s or morn c ccc c s .00 Anmmon mmm s
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ :: sm sm 4 : sm : 4 (1) (4) verindriyake paryavakI tAratamyatA. 1 ja0 ava0 berindri 2 tulya tulya tulya 2 ma. , , 2 | 3 u. ., ,2 , 4 ja. sthiti0, 2 , 5 ma0 , ,2 .6 u0 ,, ,2 7 ja0kAlAguNa , 2 8 ma. , , 2 | 970, , 2 66 evaM nIlAdi 19 / 67 ja0 matijJAna be0 2,, 68 ma0 ,, ,2 , 69 u. , . ,, 2 , 72 evaM zrutijJAnakA 3 | 73 ja0matiajJAna be02 ,, / 74 ma0 , ,2 79 u., ,2 78 evaM zrutiajJAnake 3/ 79 ja0 aca0 0 2 80 ma0 , , 2 ,,4/320 11 , 2 c occc ac cccc dccc sm sh . s s s s c s s c oc c sm sm o cccc sm :
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ c ac (5) terindriyake paryavake tA0 ke 81 sUtra uparavat samajhanA / - ( 6 ) caurindriyake paryavake tAratamyatA. 66 avagAhanA, sthiti aura varNAdi 20 berindriyavata. 60 ja0 mati0 cauri0 2 tulya tulya 4 | 3 | 20 13, 6 68 ma0 ,, , 2 ,, 4 69 u0 , 2 // 20 136 72 evaM zrutijJAnake bhI // ja0 matibha0 cau02, 20 1tu3/6 74 ma0 ,, ,,2 45 u0 ,, ,,2 .8 evaM zrutaprajJAnake 09 ja0 ca0 cauri0 2 , , 10ma0 ca0. , 2 , " 20 / 6 6 (1 0 0 ,2 , 4 2016 11 evaM acakSudarzanake (7) tithaMca paMcendriyake paryavakI tAratamyatA. 1 ja0 ava0 tI0 paM02/ tulya tulya tulya 3 20 2 ma0" , 2 . ac c cc caroo car arror 40 sthiti , 2,
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 ma0 sthiti tI0502 20 - ur . 1 7 ja0kAlAguNa,, 2 8 ja0 kAlaguNa,, 2 , 1 w 66 evaM zeSa nIlAdi 19 67 ja0 mati.tI0602 68 ma0 ,, , 2 , 69 30 , ,2 72 evaM zrutajJAnake 3 bola 1ja.avadhijJAnI ,, 2 , 74 ma0 , ,2 .5 30, , 2 , 84 evaM tInabahAnake 85 ja. ca. tI0 paM0 2 86 ma0 , ,2 8. u0 ,, , 2 " 90 evaM adhakSudarzanake 91 ja0 avadhidatI.paM.2 ,, 92 ma0, , 2 , 4 | 3 20 / 9 6 23 u0 " , 2 ,, | 4 | 3. 2016 cccc ccc ccc ccccccc c occ . -smoc occc ww sc ccccc w w w
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ w w w w (8) manuSyake paryavakI tAratamyatA. 10 bhava0 manuSya 2/ tulya tulya bulya| 3 | 20 / 6 3 ma. , , 2 3 70 ,, ,,2 1 ja0 sthiti ,, 2 5 ma0, ,2 60,2 70 kAlAguNa,, 2 ,, 4 1tu 192tu10 8 ma0, , 2. | 4 | 20 2tu106 9 30, 2 4 1tu19/2tu 105 36 eSaM zeSa nIlAdi 19 37 ja0 matijJAnI,, 2 , , 38 ma0 , , 2 " , occc c ee ce & ces can c w w w h h h h w s s w s s w w ra evaM zrutajJAnake 3 bola 03 ja0 avadhijJAnI,,2 ma. , 2 |" 79 u. , , 2 ., 16 ja0manaHparyavajJAnI,,2, s h sm s w w s sm w sm sm w u.. , 2 , sm sh
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ c ocal cc c (40 ) 79 kevalajJAnI manuSya 2 tulya| tulya 80 ja0 matima0, 2,, , 81 ma0 , , 2 . 82 u0 , , 2 , zrutaajJAnI 86 ja0 vibhaMgajJAnI ,, 2 , (7 ma0 ,, , 2 , 88 u0,, ,,2 ca0 da0, 2 20 | 2 tu0 20 1tu36 20 6 6 20 1tu 5 6 a l w w oc oc an _c cc we c or ___oc 1tu5 6 20 1tu56 91 u0 ,, , 2 . ,, ,, | 3 3 20 1tu96 evaM acanu0 3 avadhi 0 3 kevaladarzana0 1 kevalajJAnavat kula 98 / (9) jyotiSI aura vaimAnikake paryava. 1 ja0 ava0 jyotiSI 2 tulya tulya tulya 3 20 9 6 2 ma0, ,,2 20 96 3 u0 , ,2 4 ja0 sthiti ,, 2 5 madeg ,, ,2 6 u0 , ,2 7 ja0 kAlAguNa,, 2 4 | 3 1tu 19 9 8 ma0, 2 , 4 | 3 20 / 96 < < c e cow m mem Bn
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ s s s __ece c ac s 960kAlAguNa jyo02/ tulya tulya 4 | 3 1tu19 96 16 evaM nIlAdi 19 | 17 ja0 mati0 jyo0 2, 3, 20 156 . 68 ma. , , 2 694 u0, , (5 ja0 ca0 , 2 , 16 ma0 " , 2 " " 17 30 " , 2 . , , | 4 | 3 | 20 - 93 evaM acakSu0 bhavadhike 6 bola / jyotiSIke mAphika vaimAnikake bhI 93 sUtra samajhanA / siddhoMmeM zarIra avagAhanA nahIM haiM kintu bhAtmapradeza jo pAkAzapradeza avagAhe haiM usa apekSAse / 1 ja0 prava0 siddha 2 tulya tulya tulya| 0 | . 2 ma0 , , 2 , , s . . 4. kevalajJAnI kevala. darzanI siddha 2 , , | 3 0 | . sarva sUtra saMkhyA bhI 25-63-630-375-8181 -84-93-98-63-63-4 evaM 2050 bola jANavA : sevaM bhaMte sevaM maMte tameva saccam /
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ (42 ) thokaDA 0 140 zrI panatraNAsUtra pada 5 ( ajIvaparyava). thokaDA naM0 137 meM jo jIva paryavakI paribhASA batalAI hai usI paribhASAse isa thokaDAko samajha lenA isameM upayoga 12 nahIM hai kyoMki upayoga jIvakA guNa hai ajIvakA nhiiN| he bhagavAna ! ajIva paryava kyA saMkhyAte, asaMkhyAte yA anaMte haiM ? gautama ! saMkhyAte, asaMkhyAte nahIM kintu anaMte haiN| kyoMki ajIva pAMca prakArake hai| dharmAstikAya, adharmAstikAya, bhAkAzAstikAya, pudgalAstikAya aura kAla jisameM dharmAstikAya adharmAstikAyake asaMkhyAta 2 pradeza hai / aura AkAzAsti. kAya aura pudgalAstikAyake anaMta pradeza haiM tathA kAlake bhI anaMte samaya hai aura ekeka pradezake aMdara agurunaghuparyAya anaMtI 2 haiM isaliye anaMte paryava haiN| yahAM para mukhyatA pudgalAstikAyakI hI vyAkhyA samajhanI / aura usIkoM hI mAge btlaayeNge| ajIva paryavakoM zAstrakArane dazadvAra karake batalAye hai| (1) dravya (2) kSetra (3) kAla ( 4 ) bhAva (5) avagAhanA (6) sthiti (7) bhAva (8) pradezaavagAhamA (6) pra0sthiti (10) 10mAva /
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) dravyaparyava. bagara margaNA dravya pradeza avagAhanA Iebne w sya 4 w w w ra paramANu pudgala 2 tulya tulya tulya 2 do pradezI skaMdha 2 ,, ,, tulyasyAt 1 | 3 tIna ,, , |, pradezanyUnAdhika 4 cAra, ,, evaM yAvat 10 4 | 16 pradezakI pRcchA 4 | 16 meM kramazaH 64 pradezanyUmAdhika 4 | 16 ( mATha,, samajhanA w : w : w 7 sAta, : w : 1 nau / occ w " : c w c w oc oc w oc w m 10 daza ,, , 11 saMkhyAta pra0, 12 asaMkhyAta,,, , 13 ananta "" . (2) cetrApekSAparyava. 1 eka cAkAzapra.va.2 tulya 6 do , . sIma ... " " w w ur ur 0000.. w w r
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 44 ) 5 pAMca AkAzapra0 avagAhA 2/ tulya 6 c m w c w w ac w w c w w c w w & w 7 sAta , , 8 ATha , " , 6 9 nau " 6 " 10 daza , 11 saMkhyAta ,, 12 asaMkhyAta,, , , 6 4 : 4 . (3) kAlApekSAparyava. 1 eka samayakI sthitikA pudgala 2) tulya 6 4 tulya 20 2 do " " " 3 tIna , " " w ur w ur w ur w h r w 5 pAMca , wr w m ur oc c oc oc ccc c occc m w r r w w ur w 8 ATha , 9 no , 10 daza 11 saMkhyAtA, 12 asaM0 , , , " , natra ( , ,') , , / ur w ur w
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ (45) (4) bhAvApekSAparyava. 1 eka guNa kAlA pu0 2 tulya 64 4 1 tulya 19/6 2.do w , << w w tIna , << w w << w w << w w << w w << w w << w ac cc c occcc < or w 9 no << w , w << w w << w w << w 1. parA , 11 saMkhyAta, 12 asaM0 , . , 15 bhananta, , ,64|4, , 196 260 evaM zeSa nilavarNAdi 19 boloMmeM pUrvavat 247 bola lagA lenA. ___ (5) avagAhanApekSAparyava. ja0 bhava0 do pra0 skandha 2+ tulyA tulya tulya 4 (16) 6 230 "." " 3 ja0, tIna , occcc + dopadezIkI madhyama prababAhanA nahIM hotii| ?
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ (46) . 5 u0 bhava0 tIvadha kSulya tulya tulya 4 / 16 / 6 ma. , cAra , ,,, 4 16 4. " " " .., 1 nyU 16 820 , , , , , , 4 | 16 | 26 evaM 5-6-7-8-6-10 pradezIskandha bhI samajhanA parantu madhyama avagAhanA cArapradezIskandhase yAvat dazapradezI skandhakI, pRcchAmeM kramazaH ekapradezase yAvat sAtapradeza nyUnA. dhika khnaa| 27 jA bhava0 saM0 pra0 skandha 2 tulya 2 tulya 28 ma0 " . " ur c c e aurat c aur 31 ma. , , , , 4 4 4 | 166 all c us c of ac wr aur (6) sthitiapekSAparyava. 1 ja. sthitikA paramANu 2 tulya tulya tulya tulya 16 /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekapra.nyU (47) * ja0 sthitikA do0 pra0 2/ turupa sulyo / ma0 , " " " 6 u0 " " , " , 166 : 30 evaM 3-4-5-6-7-8-6-10 pradezIkI pRcchA parantu avagAhanAmeM 1 pradezase kramazaH yAvat 9 pradeza nyUnAdhika bahanA zeSa dvipradezIvat / 31 ja. sthitikA saM0 pra0 2 tulya 2 | 2 tulya| 16 |6 ma0 " " " w w w w w w w w w 19 30 " " " , 6 4 , 20 . (7) bhAvApekSAparyava. 1 ja0 kAlAguNa paramANu 2 tulya tulya tulya 4 1tu11, 6 2 ma0 " . " . |" u0 " . 1tu116 ka. , dopadezI 2 ma. " " ...... 0 w ekapra0nyU0 secre c to - . ..
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ (48 ) 30 evaM 3-4-5-6-7-8-6-10 pradezI bhI samajhanA parantu avagAhanAmeM 1 pradezase yAvat 9 pradeza nyUnAdhika kahanA zeSa dvipradezIvat / 31 ja* kAlAguNa saM0 pra0 2 tulya 2 2 4 (1tu 11/6 32 ma0 " " " : oc c wr or arrow our wr r ur anaM0 " 1tu15 ur 38 ma0 , , , , 6 4 4 16 / 6 39 u0 , , ,, ,, | 6 4 4 1tu196 . 351 evaM pAMca varNa, pAMca rasa / kula 390 352 ja0anaM0pra0 kakkhaDA sparza 2 tulya 6 ! 4 4 1tu 186 253 ma. , , , . 6 4 4 196 354 u0 , , , ,64 4 1tu 186 263 evaM mRdu, guru, laghu yaha cArasparza sadRza samajhanA. 364 ja0 surabhigandha paramANu 2 tulya tulya tulya 4 1tu146 365 ma. ,
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ (49) 167 ja0 , do0 pra0 tulyA tulya 41 tU 146 168 ma0 , , '169 u0 , , , evaM 3 pra0 se 10 pra0 taka samajhanA parantu bhavagAhanAmeM 150 se yAvat 9 pradeza nyUnAdhika kahanA. ba. surabhigaMdha saM0 pradezI 2 tu0 0 0 zz eo zd 0 zy ba0 , asaM0 , occc c ... 41 tU 146 rror000 w rur 0 0 0 50 " " " * , anaM0 , 0 90 dd 0 dd dz . , , , , 6 | 4|4 1 tU 186 evaM, durabhigaMdha, zIta, uSNa, snigdha aura rukSa bhI samajha lenaa| (8-8-10) pradeza prava0 sthiti0 bhAva paryava dvAra. a0 pradezI skandha 2 | tu. tu0/ 1 pra.vi416/6 ma " ___ur " * bhava0 pudgala 2 ses as c se cccccc ur ur aur aur
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ (50) ja0 sthiti pugala ma. " " u0 , , ja. kAlA guNa pudgala 2 ma0 " " ,64 4 2010 evaM pAMca varNa pAMca rasa bhI samajhanA. ja0 surabhigaMdha pudgala 2 tu. 6 | 4|4|1 tU 18 occo oc cccc cemyeong gyeong u. " " u0 , , , 3 | 4 | 4 1 tU 18 evaM dUgindha tathA 8 sparza bhI samajha lenA. sevaM bhaMte se bhaMte tameva scm| thokaDA naM. 141 zrI pannavaNA sUtra pada 6 (virahadvAra) jisa yoni meM jIva haiM vaha usa yoni se nikala kara manA yoni meM jAve / agara usa yoni se nahIM nikale to kitane kAra taka nahIM nikale / yaha isa thoka dvArA batalAveMge | saba yoni meM jaghanya eka samaya kA virahakAla haiM, utkRSTa nIce pramANe samuccaya cAragati, saMjhImanuSya, saMjJItiyaMcameM nikalanekA viraha par3e to utkRSTa 12 muhUrta / pahilInArakI, 10 bhuvanaprati 1 vyaMtara, 1 jyotiSI, saudharma, IzAna de0 aura asaMjhI manudhya meM 24 muhUrta kA virahakAla haiN|
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ aura 64 isa 6 mAsa (51) sarI nArakI meM 7 dina, tIjA devalAko dina 20muhUrta tIjI nArakI meM 15 dina cauthA , 12 dina 20,, methI ,,, 1 mAsa pAMcamA , 22 // dina maMcamI , , 2 // chaThThA , 45 dina kaTThI , , 4 , sAtamA , 80 dina sAtamI naraka ) AThamA ,, 100 dina nauvA dazavA devaloka seMkaDo mAsa pAMcasthAvara viraha nahIM |11-12 vA , seMkaDo varSa tIna vikaleMdriya ) aMtara- / | pahalA trika praiveka saM0seMkaDo varSa prasannI tiryaca / muharta dUsarA , saM0hajAro varSa saMjJI tithaMca paMce.) tIsarA , saM0 lakSo ,, ndriya va manuSya cArAnuttara vaimAna palyo.a.mAga ____ sarvArthasiddha palyo0 saM0 bhAga. sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva sacam / ___ - - - thokaDA naM. 142 - zrI panavaNAsUtra pada 6 nArakIke nairIye sAntara utpanna hote haiM yA nirantara ? sAntara bhI utpanna hote haiM aura niraMtara bhI utpanna hote haiM. evaM pAMcasthAvaravarjake zeSa 16 daMDakake jova samajhanA, evaM siddha bhagavAn / aura pAMcasthAvara niraMtara utpanna hote haiM. isI mAphika vaimAnikake daMDakameM nauvA devalokase sarvArthasiddhataka 1-2 yAvata saMkhyAte utpanna hote hai / siddhAvasthAmeM 1-2 yAvat 108 utpanna hote haiN|
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) nikalanekA bhI sUtra kahanA, parantu siddhoMkA prazna nahIM karanA kyoMki siddha pIche nahIM pAte haiN| nArakIke nairiye eka samaya meM kitane utpanna hote haiM ? eka samaya 1-2-3 yAvat saMkhyAte asaMkhyAte utpanna hote haiM. eka pAMcasthAvaravarjake zeSa 16 daMDaka samajhanA / pAMcasthAvarameM pratisamaya bhasaMkhyAte utpanna hote haiM kintu vanaspatikAyameM svakAyApekSA pratisamaya anaMta bhI utpanna hote haiM. isI mAphika cauvIsa daMDakakA caSaNa dvAra bhI samajhanA kintu siddha bhagavAn utpanna hote haiM para cavate nahIM haiM. kaunase daMDakake jIva parabhavakA AyuSya kisa samaya bAMdhate haiM ? nArakI, devatA aura yugala manuSya apane AyuSyake zeSa 6 mAsa rahanepara parabhavakA Ayu bAMdhate haiM aura vaha saba nirUpakamI hote haiM. zeSa jIvoMkA AyuSya do prakArakA hai-eka sopakramI, dUsarA nirupakramI. jo nirupakramI hotA hai. vaha niyamA apane AyuSyake tIje bhAga arthAt do bhAga AyuSya bItajAnepara tIje bhAgakI surumeM parabhavakA bhAyuSya bAMdhate haiM; aura sopakramI zrAyuSyavAle jIva tIje bhAga nau bhAga satAvIsameM bhAga ikIyAsImeM bhAga 243 meM bhAga yAvat bhAyuSyakA zeSa antaramuhUrta rahatehuve parabhavakA prAyuSya bAMdhate hai. AyuSyakarmake sAtha cha bolokA aura bhI baMdha hotA hai. (1) jAtinAma ekendriyAdi (2) gatinAma=narakAdi (3) sthitinAma=antara muhUrta se yAvat 33 sAgara.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ (53) (4) avagAhanAnAma=zarIrakA pramANa. (1) pradezanAma-paramANugadi pradeza. (6) anubhAganAma-zubhAzubha prakRtiyokA rasa. . samucaya eka jIva aura narakAdi cauvIsadaMDakake ekaika jIva AyuSyakarmake sAthameM upara kahe cha bolabAMdhate haiM. evaM 25 ko cha gunA karanese 150 bhAge evaM bahuvacanakI apekSA bhI 150 kula 300, isI taraha tInasau niddhasa aura tInasau nikAcita baMdhake evaM 600, yaha chasau nAmakarma chasau gotrakarma basau nAmagotrakarmake sAgmila karaneke saba milAke 1800 bhAge bhAyuSya karmake huve. ___ jIva jAtInAma, niddhasabhAyuSya bAMdhate hai, ve kitanI bhAkanAse pudgala grahaNa karate haiM, arthAt mAyuSyakamake pudgaloMko khecate haiM. jaise pANI pItI huI gAya pAnIko khece vaise jIva pugaloMko khecatA hai. vaha kitanI bhAkarSanAse khecatA hai ? . eka do tIna yAvat utkRSTa pATha AkarSanose karmapudgala khecate hai. isameM ekase yAvat pATha AkarSana karanevAle jIvoMmeM jyAdA kama kauna hai ve alpAbahutva karake batAte hai. . (1) ATha AkarSanA kara karmabaMdhane vAle jIva sabase stoka(2) sAta " jIva saMkhyAtaguNA (3) cha , (4) pAMya , , , , (5) cAra .,
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) tIna , " " (7) do , " " " (8) eka " " " " jaise jAtinAma niSakI samucayajIvApekSA eka alpAbahutva batAI hai isI mAphika gatinAmAdi cha boloMkI alpAbahutva samucaya javikI aura narakAdi 24 daMDaka para cha cha alpAbahutva karanese 150 alpAbahutva yAvat uparavat 1800 bhAgoMkI alpAbahutva samajhanA / iti. __ se bhaMte sevaM bhaMte tameva saccam / thokaDA naM. 143 zrI pannavaNAsUtra pada 10 (caramapada) caramakI apekSA acarma hotA hai aura acarmakI apekSA carama hotA hai. isameM kamase kama do padArtha avazya honA cAhiye. yahAMpara ratnaprabhAdi ekeka padArthakA prazna hai. isake uttarameM eka apekSA nAsti hai aura dUsarI apekSA asti hai. isIko syAvAda kahate hai. ___ pRthvI kitane prakArakI hai ? pATha prakArakI hai. yathA-ratnaprabhA, zarkarAprabhA, vAluprabhA, paMkapramA, dhUmaprabhA, tamaprabha, tamastamAprabhA aura izItprabhArA ( siddhazIlA ) ralaprabhA naraka kyA (1) carama hai. (2) acarama hai (3) bahuta carama hai (4) bahuta acarama hai (6) carama pradeza hai (3) macarama pradeza hai ? ratnaprabhA naraka dravyApekSA eka haiM isa liye
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 55 ) dharmAdi 3 bolA nahIM ho sakate, dUsarI apekSA yadi ratnaprabhA naraka do vibhAga kara diye jAya eka madhyavibhAga, dUsarA antavibhAga aura phira uttara diyA jAya to isameM dharamapadakA astitA hotA hai. yathA yaha ratnaprabhA naraka dravyApekSA (1) dharma hai kyoMki madhyake bhAgakI apekSA bAhara (anta) kA bhAga carmahaiM. (2) jacarma mI hai kyoMki antekemAgakI apekSA madhyakAbhAga adharma. kSetrakI apekSA (3) dharmapradeza haiM (4) adharmapradeza bhI hai kyoMki anta ke pradezakI apekSA madhyake pradeza adharma hai. jaise ratnaprabhA nArakI kahI vaisehI sAtoM naraka 12 devaloka 1. maiveka 5 anuttaraye 1 isItpramArApRthvI 1 lauka aura 1 alauka evaM 36 boloM ko uparavat cAra cAra bola lagAnese 144 vola hote haiM. upara batAye huve ratnaprabhAdi 36 boloMke carmapradezameM tAratA hai, usakI alpabahutva kahate haiM. (1) ratnaprabhA nAraka ke carmAcarma dravya aura pradeza kI alpA0 [1] dravyAlpA 0 (1) sabase stoka acarmadravya (2) carmadravya asaM 0 gu0 (3) dharmAcarma dravya vi0 / [2] pradezAlpA 0 (1) sabase stoka carmapradeza (2) zracarmapradeza asaM 0 gu0 (3) dharmAdharma pradeza vi0 [3] dravya aura pradezakI sAmila alpA 0 (1) sabase stoka adharmadravya (2) carmadravya asaM0 gu0
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) carmAcarma dravya vi0 (4) carma pradeza asaM0 gu0 (5) acarmapradeza asaM0 gu0 (6) carmAcarma pra0 vi0 isI taraha aloka choDake zeSa 35 boloM kI alpA bahutva samajha lenA. [4] alaukake dravyakI alpA0 (1) sabase stoka alaukameM acarmadravya (2) carmadrana ___ asaM0 gu0 (3) carmAcarma dravya vi0 [2] pradezakI alpA0 (1) sabase stoka alaukameM carma pradeza (2) acarma pradeza ___ ananta gu0 (3) carmAcarma pradeza vi0 [6] dravya pradezakI alpA0 (1) sabase stoka alaukameM acarma dravya (2)carma dravya asaM0 gu0 (3) carmAcarma dravya vi0 (4) carmapradeza asaM0 gu0 (5) acarmapradeza ananta gu0 (6) carmAcarma pradeza vi0 [4] lokA laukake carmAcarma dravyakI alpA. (1) sabase stoka laukAlaukakA carmadravya (2) laukakA carma dravya asaM0 gu0 (3) alaukakA carma dravya vi0 (4) laukA lokakA dharmAcarma dravya vi0 - [9] laukAlaukake carmAcarma pradezako alpA0 (1) stoka laukakA carmapradeza(2) malaukakA carmapradeza vizeSA (3) lokakA acarma pradeza asaM0 gu0 (4) alaukakA acarmapradeza ananta gu0
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) lokAlokakA carmAcarma pradeza vi0 [10] lokAloka dravya pradeza carmAcarma kI praspA. (1) sarvase stoka laukAnokakA carma dravya (2) laukakA carma dravya asaM0 gu0 (3) alaukakA carma dravya vi0 (4) laukAlaukakA carmAcarma dravya vizeSA0 (5) laukakA carmapradeza asaMkhyAta gu0 (6) alaukakA carmapradeza vizeSA (7) laukakA acarmapradeza asaMkhyAta gu0 (8) alokakA pracarmapradeza ananta gu0 . (9) laukAlaukakA dharmAcarma pradeza vizeSA. [11] Uparake nava aura sarva dravya, sarva pradeza, sarva paryAya evaM 12 boloMkI alpAbahuta. (1) sarvase stoka lokAlokakA carma dravya (2) nokakA carma dravya asaM0 gu0 (3) alokakA carma dravya vizeSA (4) lokAlokakA carmAcarma dravya vizeSa (6) lokakA carma pradeza asaM0 gu0 (6) alokakA carma pradeza vizeSa (7) lokakA bhacarma pradeza asaM0 gu0 (8) manokakA bhacarma pradeza ananta gu0 (9) lokAlokakA cAcarma pradeza vizeSA. (10) sarva dravya vizeSA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ (58) (11) sarva pradeza anantA guru (12) sarva paryAya anantA guru sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva saccam / thokaDA naM. 114 sUtra zrI pannavaNA pada 10 ratnaprabhAdi naraka meM sApekSA carma, bhacarma kahAM haiM parantu paramANuke do vibhAga ho nahIM sakte haiM isaliye zAstrakAroMne carama acarama aura pravaktavya yaha tIna vikalpa kiye haiM vaha isa thokar3e dvArA btlaayeNge| ___ carmAcarma aura avaktavya ina tInoMke 26 bhAMge hote haiM. isako nIce yaMtrameM likheMge jahAM ekakA aMka hai vahAM ekavacana paura tInakA aMka hai vahAM bahuvacana samajhanA / __ asaMyogI bhAgA 6 ___ naM0 carma pracarma avaktavya (2) 3 (4) 3 (6) 3 dvisaMyogI bhAMgA 12 carma zravaktavya acarma | pravaktavya carma / acarma Form
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ trikasaMyogI bhAMgA 8 carma | pacarma | ava0 / carma / acarma / aba w ke upara likhe 26 mAMgose kaunasA bhAMgA kisa jagaha milatA hai so batalAte haiM. (1) paramANu pudgalameM eka bhAMgA pAve-pravaktavya * / (2) do pradezI skaMdhameM do bhAMgA pAve-pahilA aura tIsarA (dono ekeka pradeza zekA ho to tIsarA aura dono eka pradeza aikA ho to pahilA.) : (3) tIna pradezImeM cAra bhAMgA-yathA 1-3-9-11 sthApanA 1-3 pUrvavat navamA 000 igyArahavAM .. ... (4) cAra pradezImeM sAta bhAMgA yathA 1 3-6-10-11-12 -13 jisameM cAra pUrvavat dasamoM 0000 igya 00 bAramoM 000 ma 0.00 () pAMca pradezI meM igyAraha bhAMgA yathA 1-3-7-610-11-12-13-23-24-25 jisameM sAta pUrvavat zeSa mAsamA ...tevIsamAM : .. * cauvIsamoM ...: pacIsamoM 0.0..
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) (6) cha pradezImeM 15 mAMgA yathA 1-3-7-8-9-10 // 11-12-13-14-16-23-24-25-26-jisameM / bhAMgA pUrvavata, pAThamo 000 caudahamo : 00 : ugaNIsa .:: chavIsamo .... (7) sAta pradezImeM 17 bhAMgA jisameM 15 pUrvavat 20-2 vIsamo 000 ikosamo0. . (8) pATha pradezI, 18 bhAMgA jisameM 17 pUrvA bAIsamo . (9) navai pradezIse anaMtapradezI skandha taka pUrvavat 38 bhAMgA samajhanA. pUrvake 26 bhAMgA meM se 18 bhAMgA kAmameM Ate hai aura zeSa 8 bhAMgA 2-4-5-6-15-16-17-18 yaha bhAra mAMgA kAmameM nahIM pAte; kevala parUpaNArUpa hI haiN| ___ isa bhAMgoko kaMTastha kara phira gItArtha ke pAsa khUba acchI tarahase samajhoge to dravyAnuyogameM ramaNatA karate huve anaMta koMkI nirjarA karoge kiM bahunA. sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva saccam / -* * pinA.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ (61) ... thokaDA naM0 145 zrI panavaNA sUtra pada 10 _ . ( saMsthAna ) saMsArameM jitane pudgala haiM vaha kisI na kisI kArameM avazya hai. usa bhAkArako zAsakAroMne saMsthAna kahA hai vaha isa pokaDe dvArA kaheMge. he bhagavAna ! saMsthAna kitane prakArake haiM ? saMsthAna pAMca prakArake haiM yathA (1) parimaMDala-gola cUr3Ike AkAra pradArtha -- (2) vaTTa-gola laDUke AkAra pudgala (3) traMsa-tikhUne siMghoDeke AkAra pudgala (4) cauraMsa-cokhUne caukIke AkAra pudgala (5) bhAyatana-lambA-vAMsake AkAra pudgala* he bhagavAna ! parimaNDala saMsthAna isa lokameM kyA saMkhyAte, asaMkhyAte vA anaMte haiM ? saMkhyAte, asaMkhyAte nahIM kiMtu anaMte haiM evaM yAvat Ayatana saMsthAna paryaMta kahanA vaha pAMco saMsthAna lokameM anaMte anaMte haiM. he bhagavAn ! parimaNDana saMsthAna kyA saMkhyAte, asaMkhyAte yA anaMta pradezI hai ? parimaNDala saMsthAna syAt saMkhyAta, syAt . *bhagavatI sUtra za 25 u0 3 meM saMsthAna cha prakArake kahe hai. jisameM pAMca to uparoka aura chaTA anavasthita jo ina pAMcose vilakSaNa ho vaha saba anavasthita saMsthAna kahalAtA hai /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ asaMkhyAt, syAt anaMta pradezI hai. evaM yAvat pAyatana saMsthAna bhI samajhanA. he bhagavAn ! saMkhyAtapradezI parimaNDalasaMsthAna kyA saMkhyAtapradeza bhavagAyA haiM yA asaMkhyAta yA anaMtapradeza avagAyA haiM ? saMkhyAtapradezAvagAhmA haiM para asaMkhyAta ananta pradeza nahIM evaM yAvat bhAyatana saMsthAna bhI kaha nA. he bhagavAn ! asaMkhyAtapradezI parimaMDalasaMsthAna kyA saMkhyA0 asaM0 yA ananta pradeza avagAhyA haiM ? syAt saMkhyAt syAt asaMkhyAtapradeza avagAhya; parantu anaMtapradeza nahIM evaM yAvat Ayatana saMsthAna bhI kahanA. he bhagavAn ! anantapradezI parimaMDalasaMsthAna kyA saM0 asaM 0 yA anantapradeza avagAhyA hai? syAt saMkhyAta0 syAt bhasaM0 pradeza avagAyA hai; kintu anantA nahIM / kyoMki loka asaMkhyAta pradezI haiM. evaM pAyatana0 he bhagavAn ! saMkhyAtapradezI parimaMDalasaMsthAna saMkhyAta pradeza avagAhyA kyA carama hai acarma hai ? ghaNA carma hai ? ghaNA acarma hai ? dhaNA carmapradeza hai ? ghaNA acarma pradeza hai ? ratnaprabhA nArakAMke mAphika prathama pakSase cha pada niSeda karanA. dUsarI apekSA cAra padakA uttara diyA hai. evaM-- (2) asaMkhyAta pradezI parimaMDala saMkhyAna pradeza avagAhyA (3) , , asaM0 ,, ,, (4) anaMta " " saM0 , " (6) , , , asaM0 , ,
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) . yaha pAMca sUtra ratnaprabhA nArakIke mAphika samajhanA evaM prA bhAyatana saMsthAna bhI kahanA. aba alpAbahuta kahate haiN| (1) saM0 pradezI parimaMDala saM0 pra0 avagAhAkI alpA. (dravya ) (1) sabaMse stoka pracarma dravya (2) carama dravya saM0 gu0 (3) caramAcarma dravya vi0 (pradeza) (1) sabase stoka carma pradeza (2) acarma pradeza saM0 gu0 (3) carmAcarma pradeza vi0 (dravya pradeza sAmila )... (1) sabase stoka acarma dravya (2) carma dravya saM0 gu0 / (3) carmAcarma dravya vi0 (4) carma pradeza saM0 gu0 (5) acarma pradeza saM0 gu0 (6) carmAcarma pradeza vi0 evaM bhAyatana saMsthAna taka bhI kahanA. (2) asaM0 pradezI parimaMDalasaMsthAna saMkhyAta pradeza pravamAmoMkI alpA0 tInoM uparavat samajha lenA / __ (3) asaM0 pradezI parimaNDalasaMsthAna asaM0 pradeza bhavagAyoMkI tInoM alpA0 uparavat samajha lenA parantu jahA~ saMkhyAtA kahA hai vahAM asaMkhyAtA kahanA ralaprabhAvat / (4) anaMtapradezI parimaMDalasaMsthAna saMkhyAta pradeza mana'. gAjhoMkI tInoM allAbahutva saMkhyAta pradezI saMkhyAta pradeza bhavagAhoMkI mAphika samajhanA parantuM saMkramaNa ataMtaguNA kaanaa|
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ . (5) anaMta pradezI parimaMDala saMsthAna asaMkhyAta pradeza bhavagAyoMkI tInoM alpAbahutva ratnaprabhAvat parantu saMkramaNa anaMtaguNA kahanA evaM yAvat pAyatana saMsthAna bhI kahanA / sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva saccam / thokaDA naM0 146 zrI pannavaNA sUtra pada 10 (carmAcarma) dvAra-(1) gati (2) sthiti (3) bhava (3) bhASA (5) zvAsozvAsa (6) AhAra (7) bhAva (8) varNa (9) gaMdha (10) rasa (11) sprsh| . (1) he bhagavAn ! eka jIva gatikI apekSA kyA dharma hai yA pracarma hai ? syAt carma hai syAt acarma hai arthAt jinhoM jIvoMko tadabhava mokSa jAnA hai ve gatikI apekSA carama haiM kAraNa ve jIva bhaba phira gatimeM na bhAveMge aura jisako abhI mokSa jAne meM derI hai yA na jAvegA ve gatikI apekSA acarma hai kAraNa vAraMvAra gatimeM bhramaNa kregaa| ____nArakIke nerIyA gatikI apekSA carma hai yA / .arma hai ? syAt carma syAt pracarma bhAvanA uparavat isI mAphika 24 daMDaka yAvat vaimAnika taka khaa| ghaNA jIvakI apekSA kyA carma hai yA acarma hai ? dharma bhI ghaNA bhadharma bhI ghaNA evaM yAvat 24 daMDaka samajanA /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) sthitikI apekSA nArakI carma hai yA pacarma hai.? syAt dharma syAt acarma evaM yAvat 24. daMDaka / ___ghaNa nArakI sthitikI apekSA carma haiM yA acarma hai ? carma bhI ghaNA acarma bhI ghaNA evaM yAvat 24 daMDaka kahanA / (3) bhavakI apekSA nArakI carma hai yA acarma hai ? syAt carma hai syAt acarma hai evaM yAvat 24 daMDaka bhI khnaa| ___ghaNA nArakIkI apekSA ? carma bhI ghaNA aura acarma bhI ghaNA evaM yAvat 24 daMDaka samajha lenaa| (4) nArakI bhASAkI apekSA carma hai yA acarma hai ? syAt varma hai syAt acarma hai evaM pAMca sthAvara varjake 19 daNDaka bhI samajha lenA / ghaNA jIvoMkI apekSA carma bhI ghaNA aura bacarma bhI ghaNA / (5) zvAsozvAsakI apekSA nArakI carma hai yA acarma hai ? / syAt carma syAt acarma evaM yAvat 24 daMDaka / ghaNA jIvoMkI apekSA carma bhI ghaNA aura acarma ghaNA / (6) AhArakI apekSA nArakI carma hai yA acarma hai ? syAt carma hai syAt acarma hai evaM yAvat 24 daMDaka / ghaNA jIvoM kI apekSA carma bhI ghaNA acarma bhI vnnaa| ... (7) bhAva (odayakAdi) apekSA nArakI carma hai ki acarma hai ? syAt carbha hai syAt acarma hai evaM yAvat 24 daMDaka / ghaNA jIvoMkI apekSA dharma bhI ghaNA acarma bhI ghaNA / . . .
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ (66) (8) varNa, gaMdha, rasa, sparzake 20 boloMkI apekSA nArakI carma hai yA acarma hai ? syAt carma hai syAt bhacarma hai evaM 24 daMDaka bhI samajha lenA / ghaNA jIvoMkI apekSA carma bhI ghaNA aura acarma bhI ghnnaa| seva bhaMte sevaM bhaMte tameva saccam / thokaDA naMbara. 147 sUtra zrIpannavaNAjI pada 11 (pAMca zarIra ) ___ jIva anAdikAlase isa ghora saMsArake andara paribhramaNa kara rahA hai, jinhIkA mUla kAraNa jIva svaguNoMko choDake para. guNoM (pudgalomeM) meM ramaNatA karate huve purANe saMyogako choDate hai aura naye naye saMyogako dhAraNa karate haiM / "saMjogA mUla jIvANaM patto duHkhaM paraMparA " sabase nikaTa saMbandha jIvake zarIrase hai inhI zarIrake liye caitanya itanA to vicArazUnya bana jAtA hai ki ucita, anocita, hitAhita, bhakSAbhakSakA bhI bhAna nahIM rahatA hai| parantu yaha khyAla nahIM hai ki isa jIvane aisA nAsamAna kitane zarIra kIyA hogA vaha isa thokaDedvArA batAye jAvegA / zarIra pAMca prakArakA hai yathA(1) audArika zarIra-hADa-mAMsAdi saMyukta (2) vaikrIya zarIra-hADa-mAMsa rahita karpUra yA pArAkta (3) mAhArika zarIra-pUrvadhara muniyoM ke hotA hai :
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ (67) (4) tejasa zarIra-AhArakI pAcanakriyA kare (5) kArmaNa zarIra-kokA khajAnA rUpa / ' ina pAMco zarIroMkA svAmI kauna hai ? nArakI devatAmeM sIna zarIra haiM-vaikraya, tejasa, kArmaNa / tathA pRthvI0 apa0 teu. vanaspati beindriya0 teindriya caurindriya0 inhI sAta bolomeM bhauvArika0 tejasa0 kArmaNa tIna zarIra pAve tathA vAyukAya aura viryaca pAMcendriyameM zarIra cAra pAve-audArika0 vaikraya0 tejasa kArmaNa aura manuSyameM zarIra pAMcoM pAve, audArika0 vaikraya0 mAhArika0 tejasa * kArmaNa iti / pratyeka zarIrake do do bheda hote hai (1) bandhelaka-vartamAna meM bandhA huve haiM (2) mukkelaka-bhUtakAnameM bAndha bAndha kara ghora bhAye the vaha / . (1) bhaudArika zarIrake do bheda hai (1) bandhelaka (2) mulaka, jisameM baMdhelaka audArika zarIra asaMkhyAta hai arthAt vartamAnameM sarva jIvApekSA audArika zarIra asaMkhyAte hai 'yaha pratyeka samaya ekeka audArika zarIra gInA jAve to gInate 2.asaMkhyAtI avasarpiNI utsarpiNI puraNa ho jAya aura kSetrase ekeka audArika zarIrako ekekAkAza para rakhA jAye to asaMmyAte loka pUraNa ho jA itanA praudArika zarIrakA bandhenaka hai noTa-jIva do prakArake hai (1) pratyeka zarIrI (2) bhASArakha zarIrI, jisameM pratyeka zarIrI jIva asaMkhyAta hai vaha asaMkhyAte zarIrake baMdhaka hai aura sAdhAraNa zarIravAle jIva
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 68 ) anaMtA hai, parantu sAdhAraNa ananto jIva bhI eka hI zarIrake baMdhaka hai vaste ananta jIvoMkA bhI asaMkhyAta hI zarIra haiN| (2) mukelagA-saudArika zarIrake mukelagA ananta zarIra haiM, ve kitanA anante haiM ? ekeka samaya ekeka audArika zarIrakA mukelagA nikAle to anantI utsarpiNI, bhavasarpiNI vyatIta ho jAya / kSetrase-ekeka audArika zarIrakA mukelagAko ekeka AkAzapradeza para rakhe to sampUrNa loka aura loka jaise anante loka pUrNa ho jAya / dravyase-amavyase anantaguNA aura siddhoMke anantameM bhAga itane audArikake mukelagA haiN| . . (2) vaikrIya zarIrakA do bheda-eka baMdhelagA, dUsarA mukelgaa| jisameM baMdhalagA asaMkhyAta hai / ekeka samaya ekeka vaikrIya zarIra nikAle to asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI vyatIta ho / kSetrase-caudaha rAjalokA ghana cautarA karane para sAta rAja lambA aura sAta rAja cauDA hotA hai. (dekho zIghrabodha mAga 8) usake uparake paratarakI ekapradezI zreNI hai-jisake asaMkhyAtameM bhAgameM jitane AkAzapradeza Ave utane vaikrIya zarIra ke baMdhelagA haiM dUsare mukelagA anante haiM audArika zarIravat / (3) AhAraka zarIrakA do bheda-baMdhelagA aura mukelagA. jisameM baMdhelagA syAt mile syAt na mile. agara mile to jaghanya 1-2-3 yAvat utkRSTa pratyeka hajAra. makelagA anaMte audArika zarIravat , kyoMki bhUtakAla ananta haiM usameM anante jIvoMne AhAraka zarIra karake choDA haiN| .
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ (69) (4) tejasa zarIrakA do bheda-baMdhelagA aura mUke. sagA. jisameM baMdhalagA anante haiM. kAlase ekeka samaya ekeka sebasa zarIra nikAle to anantI utsarpiNI, avasarpiNI, vyatIta kSetI hai. kSetrase-ekeka tejapa zarIra ekeka AkAzapradeza para rakhe to loka jaise anante loka pUrNa hote haiM. dravyase-siddhoMse ananta guNe sarva jIvake ananta meM bhAga haiM. kAraNa siddhoMke tejasa zarIra nahIM haiM isaliye anantameM bhAga kama kahA aura mukelagA anante haiN| kAla, kSetra pUrvavat dravyase saba jIvoMse ananta guNe, aura sarva jIvoM kA vargamUla karanese anantameM bhAga kama, varga use kahate haiM ke barAbarI kI saMkhyAko paraspara guNA karanA / (5) kArmaNa zarIrake do bheda-tejas zarIkhat samajha lenA, kArana tejasa zarIra hai vahAM kArmaNa zarIra niyamA hai isaliye barAbara samajhanA / . iti samucaya jIva. - nArakImeM audArika, AhAraka zarIrakA baMdhelagA nahIM haiM aura mUkelagA anante haiN| samuccayavat aura vaikrIyakA do bheda haiMbaMdhelagA aura mUkelagA. jisameM baMdhelagA asaMkhyAte haiM. kAla se-asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI, kSetrase-caudaha rAjalokakA pana cautarA sAta rAja pramANa haiM, usake ekapradezI zreNIkA paratara jIje jisameM viSama sUci aMgula kSetrameM jitane prakAzapradeza bhAve usake prathama vargamUlako dUsare vargamUlase guNA kare utanA haiM, yAne asatya kalpanAse 256 bhAkAzapradeza haiM usakA
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ (70) pahilA vargamUla sAlahe huvA aura dUsarA solahakA vargamUla cAra huvA aura tIsarA cArakA vargamUla do huvA / yahAM pahalese aura dusarese guNA karanA hai isaliye pahilA vargamUla 16 aura dUsarA 4ko paraspara guNA karanese 64 huve itane vaikriya zarIra haiM arthAt viSamasuci aMgula ke pradezakA vargamUla karake prathama varga: mUlako dUsare vargamUlase guNA kare utanA haiM aura ve bhI asaM. khyAte hote haiM aura vaikrIya zarIrakA mulagA anante haiM / samucayavat tejasa, karmaNakA baMdhelagA vaikrIyavat aura mUkalegA samuccayavat. asurakumAra devatAoMmeM audArika AhArakakA baMdhelagA nahIM haiM. mUkelagA anante haiM / samucayavat aura vaikrIyaMkA do bheda, (1) baMdhelagA, (2) mUkalegA jisameM baMdhelagA asaMkhyAte haiM. kAlase asaMkhyAtI utsarpiNI, avasarpiNI kSetrase 7 rAjaghana* cautarAkIje jisakI zreNI paratara eka pradezIke asaMkhyAtameM bhAga kSetrase viSama sUcI aMgulameM jitanA pradeza ( asaMkhyAtA) Ave * ghana eTale cAro bAju laMbo coDo mApa meM barAbara hovo joie. - sAtarAja ghana cautaro .
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) usakA prathama vargamUla nikAlanA aura jitanA pradeza prathama vargamUla meM bhAve utane asUrakumArake vaikriya zarIrakA baMdhelegA hai| jaise asatya kalpanAse pradeza 256 hai jisakA prathama vargamUla 16 dUsarA 1 aura tIsarA 2 hai to yahAM prathama vargamUlake asaMkhyAtameM bhAga jitanA aAkAzapradeza Ave utane asuraku0 haiM aura taijasa, kArmaNakA baMdhalagA vaikriyavat tInoMkA mukelagA anante samuccayavat. evaM nAgAdi nava nikAyake devatA bhI samajhanA. pRthvIkAyameM vaikrIya, AhAraki ke baMdhelagA nahIM haiM, mukelage anante haiN| samucayavat pRthvIkAyameM audArika zarIrake do bheda haiM (1) baMdhelagA (2) mUlagA jisameM baMdhelagA asaMkhyAte hai. kAlase ekeka samayameM ekeka audArika zarIra nikAle to asaM0 utsarpiNi, avasarpiNi vyatIta ho jAya, kSetrase ekeka pAkAzapradezapara ekeka audArika zarIra rakhate 2 sampUrNa loka aura aise asaMkhyAte loka pUrNa ho jAya / mukelagA anante abhavyase anantaguNA aura siddhoMke anantameM bhAga haiM. tejas kArmaNakA baMdhelagA audArika jitanA aura mUlagA anante samucayavat isI mAphaka apakAya, teUkAya, vAyukAya aura vanasatikAya bhI samajhanA, parantu vAyukAyameM vaikrIya zarIrakA baMdhelagA asaM0 haiN| ve samaya 2 nikAle to kSetra palyopamake bhasaM. khyA meM bhAga samaya ho utanA aura vanaspatimeM, tejasa kArmaNakA badhelagA anante haiM / kAnase anantI utsarpiNi, avasarpiNi, kSetrase anante lokAkAza jitanA, dravyase sarva jIvase anante.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 72) guNe aura sarvajIvoMkA vargamUla karanese anantameM bhAga UraNa ( nyUna ) haiM. beindriyameM audArika zarIrake do bheda haiN| baMdhelagA aura mUkelagA. jisameM bandhalagA asaMkhyAne haiN| kAlase-asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI / kSetrase-sAtarAjakA dhanacautarA karAnA jisake zreNI paratarake asaMkhyAtameM bhAga jisakA viSamasUci asaMkhyAtA koDAkoDI yojana kSetra lIje usameM AkAzapradeza Ave unako vargamUla kiije|jaise 65536 kA vargamUla 256 aura 256 kA vargamUla 16 aura isakA varga 4 isakA 2 / sarva vargamUloMko ikaThA karanese 278 praheza hote haiN| itanI 2 jagaha ekeka beindriyako rakhate 2 sampUrNa paratara bhara jAya aura mUlagA samucayavat isI mAphaka tejasa kArmaNakA baMdhelagA mUlagA bhI samajhanA / bIndriyameM vaikrIya AhArakakA baMdhelagA nahIM haiM / mulagA samucayavat evaM tIndriyaya, caurindriya aura tiryacapaMceMdriya bhI samajhanA, parantu tiyaMcapaMcendriyameM vaikrIya zarIrakA baMdhelagA bhuvanapatikI mAphaka tathA kSetrake vargamUla meM 16 pradeza AyA thA jisake asaMkhyAnameM bhAga tiryacapaMcendriyameM vaikrIya zarIrakA baMdhelagA haiM / zeSAdhikAra bIsidriyavat. manuSyameM audArika zarIrakA do bheda hai-baMdhelagA aura muukelgaa| jisameM audArika zarIrakA baMdhelagA syAt saMkhyAte syAt bhasaMkhyAte kAraNa manuSya saMkSI saMkhyAte hai aura asaMjJI bhsNkhyaate| jo saMkhyAte haiM ve tIjA jamala paratarake Upara bhora cauthA jamana
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) pastarake andara (jamala paratarake pATha aMka hote haiM) arthAt 29 aMka jitane saMjJI manuSya haiM-79228162514264337. 563543950336 itanI saMkhyAke manuSya haiM athavA 1 ko bimava (96) bAraguNA kare itanA manuSya hai aura jo asaMsvAte audArika haiM ve kAlase asaMkhyAtI utsarpiNI, avasarpiNI aura catrase lokakA dhana cautarA kIje jisake eka AkAzakI zreNI paratara jisameM AkAzapradezakI asatya kalpanA 65536 jisakA vargamUla-256-16-4-2 dUjeko cauthese guNA karanese 32 pradezapramANa ekeka manuSyako baiThaneke liye sthAna de to sampUrNa paratara bhara jAya, parantu eka rUpa kama rhe| mulagA samucayavat / isI mAphaka tejasa kArmaNa bhI samajhanA / vaikriya zarIrakA baMdhelagA syAt mile syAt na mile agara mile to saMkhyAte mile kyoMki saMjJI manuSya hI vaikriya karate haiN| mUlagA samucayavat / pAhArikakA baMdhelagA syAt mile syAt na mile agara mile to sakhyAte mile aura mukelagA samucayavat / ___ vyaMtara devatAmeM audArika aura pAhArika bandhelagA nahIM haiM aura mukelagA samucayavat / vaikriyake bandhelagA asaMkhyAte haiN| kAlase-asaMkhyAtI avasarpiNI, utsarpiNI, kSetrase-7 rAjakAcautarA kIje zreNI paratarase viSama sUci aMgula kSetra lAje jisameM saMkhyAte sauyojana ( tIna sau yojana ) kA kSetra ekeka vyaMtarako baiThaneke liye jagaha dI jAve to sampUrNa paratara bhara jAve / mukelagA samucaya mAphaka anaMte, tejasa kArmaNa vaikriyakI mAphaka / * jyotiSImeM audArika mAhArikake bandhalage nahIM hai aura
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ (75) mukelage samucayakI mAphaka anante haiM / vaikriya zarIrakA do meM haiM (1) bandhelagA (2) mUkelagA jisameM bandhelage asaMkhyAte haiN| kAlase-asaMkhyAtI avasarpiNI utsarpiNI, kSetrase-7 ghanarAjaNa cautarA kIje jisameM viSama sUcI aMgula kSetra lIje, usameM pAna kAzapradeza Ave jisameM 256 pradeza Ate haiN| ekeka jotiSIke baiThane ke liye jagaha dI jAve to saMpUrNa paratara bhara jAye itanA vaikriya zarIrakA bandhalage haiN| mukelage anante samucayavat / tejasa kArmaNakA bandhelagA mukelagA vaikriyakI mAphaka, vaimAnika devoMmeM audArika AhArika ke bandhelage nahIM hai aura mukelage anaMte samucayavat / vaikriya zarIrakA bandhelage asaMkhyAte haiN| kAlase-asaMkhyAtI avasarpiNI utsarpiNI, kSetrase7 dhanarAjake paratara zreNImese viSama sUcI aMgula kSetra lIje jisameM prAkAzapradeza Ave jaise 256 jisakA virgamUla kIje so prathama 16-4-2 / dUjA aura tIjekA guNA karanese / pradeza Ate haiM itanA (asaM0 ) vaikriyakA bandhelage haiN| mukelage anante samucayavat / evaM tejasa kArmaNa bhI samajhanA / iti / sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva saccam / __ thokaDA naM. 148 zrI pannavaNAsUtra pada 13 ( pariNAma pada) jisa pariNatIpane praNameM use pariNAma kahate haiN| jaise
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 75 ) vi svabhAvase nirmala, sacidAnaMda haiM paraMtu para prayoga kaSAya meM praNamaNese kaSAI kahalAtA hai yaha upacarita nayakI apekSA haiM, isakA vivaraNa isa thokaDedvArA kahA jAyagA vaha pariNAma do prakArake hote haiM. (1) jIva pariNAma (2) ajIva pariNAma / he bhagavan ! jIva pariNAma kitane prakArake haiM ? jIva pariNAma daza prakAra ke hai yathA-(1) gati pariNAma (2) indriya 0 (3) kaSAya0 (4) lezyA0 (5) yoga0 (6) upayogaH (7) jJAna (8) darzana0 (9) cAritra0 (10) veda0 ye daza dvAra cauvIsa paMraka para utAre jaavege| (1) gati pariNAmake 4 bheda haiM-(1) narakagati (2) tiyaMcagati (3) manuSya (4) aura devagati. : (2) indriya pari0 ke 5 bheda haiM=(1) zrotrendriya (2) bahu0 (3) ghANa0 (4) rasa0 (5) aura sparzendriya, (3) kaSAya pari0 ke 4 bheda haiM krodha, mAna, mAyA aura lobha ___(4) lezyA pari0ke 6 bheda haiM=(1) kRSNa, (2) nIla, (3) kApota, (4) tejo, (5) padma (6) zukla. .(1) yoga pari0 ke 3 bheda haiM-(1) manayoga, (2) pacana. yoga aura (3) kAyayoga. (6) upayoga pari0 ke 2 bheda haiM-sAkAra aura anAkAra. .. (7) jJAna pari0ke 8 bheda haiM-matijJAna, zruti0 avadhi0 manaparyava0 kevala matiprajJAna, zrutimajhAna aura vimaMgajJAna
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) (8) darzana pari0 ke 3 bheda haiM-samyagdarzana, mithyAdI aura mizradarzana. .. () cAritra pari0 ke 7 bheda haiM-sAmAyika cA0, chedo pasthApanIya0, parihAravizuddhI, sukSmasaMparAya0 yathAkhyAta. pracAritra aura caritAcAritra. (10) veda pari0 3 bheda haiM-strI, puruSa, napuMsaka. upara likhe daza dvAroMke 45 bola haiM aura samucaya jIvameM (1) anendriya (2) akaSAya (3) alezI (4) ayogI (5) avedI ye 5 bola bhI milate haiM inako milAnese 50 bola hote haiN| samucaya jIva pUrvokta 50 bolapane praNamate haiM / isaliye 50 bola asti bhAva mAnA hai. (1) nArakIke daMDakameM 26 bola gati eka nArakI, indriya pAMcoM 5, kaSAya 4, lezyA 3, yoga 3, upayoga 2, jJAna 6, (jhAna 3 ajJAna 3), darzana 3, cAritra eka asaMyama, veda eka napuMsaka kula 29 bola pAve. (11) bhuvanapati aura vyantarameM 31 bola=29 purvoka aura eka lezyA aura eka veda adhika. (3) jyotiSI, saudharma, IzAna devalokameM 28 bona-tIna lezyA kama karanI. (5) tIjese bArahaveM devalokameM 27 bola eka veda kama karanA. .. (1) nauveko 26 bola-eka raSTi kama karanI.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 77) (1) pAMca anuttara vimAnameM 22 bona-eka dRSTi aura mauna ayAna kama karanA. (3) pRthvI, pAnI, vanaspatimeM 18 bola-1-1-4-4-1 1-3-1-1-1 evaM 18 (2) teu, vAumeM 17 bola-eka lezyA kama karanI (1) bIMdriya meM 22 bola-jisameM 17 pUrvavat aura eka raseMdriya, eka vacanayoga, do jJAna, eka dRSTI, evaM 5 bola adhika (1) tIdriyameM 23 bola-eka ghrANendriya adhika (1) corindriyameM 24 bola-eka cakSundriya adhika (1) tiryaMcapaMcendrimeM 25 bola-kramaza: 1-5-4-6-3 2-6-3-2-3 (1) manuSyameM 47 bola-tIna gati kama karanA. vizeSa vistAra gurugamase samajho. sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva saccam / thokaDA naMbara. 149 . zrIpanavaNAsUtra pada 14 / (ajIva pariNAma ) - ajIva-jo pudgala hai usakA bhI svasvabhAva pariNamane kA hai aura unake daza bheda haiM. (1) bandana (2) gati (3) saMsthAna (4) meda (1) varNa (6) gaMdha (7) rasa (8) sparza (8) agurulaghu (10) zabda.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ (78) (1) bandhana-snigdha, snigdhakA bandha nahI hotA. sana rUkSakA bandha nahIM hotA. jaise rAkhase rAkhakA aura aura ghRtase ghRtakA bandha nahIM hotA. snigdha aura rukSakA bandha hotA hai vaha bhI samamAtrAkA baMdha nahIM hotA parantu viSamamAtrAkA baMdha hotA hai| jaise paramANu paramANukA bandha nahIM hotA paramANu do pradezIkA bandha hotA hai| (2) gati-pudgaloMkI gati do prakArase hotI hai ! eka sparza karatA huA jaise pAnI para tItarI cale, aura dUsarI. asparza karatA huvA jaise AkAzameM pAMkSI / (3) saMsthAna-saMsthAna AkArako kahate haiM jo kamase kama do paramANu aura jAdAmeM saMkhyAte, asaMkhyAte yA anante paramANuvoMse banatA hai / jisake parimaMDalasaMsthAna vaTa saM0 trasa saM0 caurasa saM0 ayatana saM0 evaM pAMce bheda haiN| (4) bheda-pudgaloM ke cheda bheda hotA haiM vaha pAMca prakArase bhedAtA hai| yathA (1) khanDA bheda-jaise kASThAdi jo bhedaneke bAda phira na mile / (2) paratara-bhoDala, jalaposAdi / (3) cUrNa-gahuM, bAjarI, jhUTha, maricAdi / (4) ukalIyA-mUMga, moThAdikI phalI ge tApase phaTe / (5) aNutUDIyA-pAnI mukha jAne para maTTIkI rekhA phaTa jAtI haiN| .. (5) varNa-kAlA, nIlA, lAla, pIlA, sapheda-ye mUla varSa pAMca haiM, aura inake saMyogase aneka hote haiM. jaise baiganI, malAgarI, badAmI, kejarIyAdi.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 79 ) (6) gandha-sugandha aura durgandha, (7) rasa- tikta, kaTuka, kaSAyata, khaTA aura madhura (mITho ) mUla rasa pAMca haiM, aura namakako sAmila karanese paTUrasa kahe jAte haiM. (8) sparza - karkaza, mRdula, guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha aura rukSa. (9) agurulaghu-na halakA aura na bhArI. jaise paramANavAdi pradeza, mana, bhASA aura kArmaNa zarIrAdike pudgala. (10) zabda - do bheda, susvara, dusvara. sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva saccam / thokaDA naM0 150 zrIpannavaNAsUtra pada 15. ( indriya pada ) indriya padakA pahilA uddezA zighrabodha bhAga 9 meM chapa cukA hai. isa saMsArArNavameM paribhramaNa karate huveM ekeka jIvane bhUtakAlameM kitanI 2 indriyAM kI 9 vartamAna meM kaunasA jIva kitanI indriyA bAMdhake baiThA hai ? bhaviSya meM kaunasA jIva kitanI indriya bAMdhegA ? yaha saba isa thokar3e dvArA kaheMge /
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ indriya do prakArakI hai. dravyendriya aura bhAvendriya. jisameM dravyendriyake ( bheda yathA. kAna do, netra do, ghrANa do ( prANake do svara hote haiM ) jihvA eka, sparza eka eva pATha indriyoMko cauvIsa daNDaka para cAra 2 dvArase utaareNge| . nArakI 1 bhuvanapati 10 vyaMtara 1 jyotiSI 1 vaimAnika 1 tiryaca paMcendrI 1 manuSya 1 evaM 16 daMDakameM dravyedriya pATha pAve. ekendriya ke pAMca daMDakameM dravyendriya eka sparzendriya pAve, bIndriya meM (2) rasa aura sparza. tIndriyame 4 do ghrANa jAdA. caurindriyameM 6 do cakSu jAdA (cakSu 2 ghrANa 2 rasa 1 sparza 1) he bhagavAna ! eka nArakIke negeyAne bhUtakAlameM dravyendriya kitanI kI vartamAna meM kitanI haiM bhaviSya meM kitanI karegA ? eka nArakIke nerIyA bhUtakAlameM nArakIpane anaMtI vAra utpanna huvA isa liye anantI indriyA kI hai. vartamAna kAlameM 8 indriya bAMdhake baiThA hai. bhaviSyameM dravyedriya (-16-17 saMkhyAtI, asaMkhyAtI yA anantI karegA kyoMki jo nArakIse nikalake manuSyakA bhava kara mokSa jAyagA usakI apekSA ( iMdriya kahI aura jo nArakIse triyaM ca paMceMdriyakA bhavakara manuSya bhavameM mokSa jAyagA usakI apekSA 16 kahI aura nArakIse triyaMca paMceMdviyakA bhava kara phira pRthvIkAyakA bhava kare aura vahAMse manu *vyendriya dono kAno dvArA Ta baniSTa zabda zravaNa karanA kathaMcit koI paMcendriya jIva eka kAnase na bhI sune to dvyApekSA eka dravyendriya sunya kahI jAtI haiM. aura zabda sunake rAga dveSa karanA maha bhAbendira hai. . . . . . . .
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA mavameM moca jAnevAlA jIva 17 iMdriya karegA aura jisako jyAdA bhava bhramaNa karanA hai vaha saMkhyAtI, asaMkhyAtI yA anantI iMdriyAM karegA isI taraha saba jagaha samajha lenA.. ___eka asurakumArake devatAkA prazna-bhUtakAlameM anantI indriyA, vartamAna kAlameM pATha, bhaviSya kAlameM 4-8-17 saMkhyAtI, asaMkhyAtI yA anantI isameM nau kahanekA kAraNa yaha hai ki asurakumArase nikala pRthvIkAyameM utpanna ho phira manuvya bhavakara mokSa jAyagA usakI apekSAse kahA, zeSa pUrvavat-evaM yAvat stanitakumAra bhI kahanA. ____eka pRthvIkAyake jIvakI pRcchA-bhUtakAlameM anantI iMdriyAM, vartamAnakAlameM eka sazaMdriya, bhaviSyameM 8-9-17 saMkhyAtI, asaM0 yA anantI bhAvanA pUrvavat-evaM apakAya tathA vanaspatikAya bhI samajha lenA. . - eka teukAyake jIvakI pRcchA-bhatakAlameM anantI indriyAM, vartamAnameM eka, aura bhaviSyameM 9-10 saM0 saM0 yA anantI evaM vAyukAya bhI samajhanA. ___eka bIndriya jIvakI pRcchA-bhUnakAlameM anantI, vartamAna meM do, bhaviSyameM nava, daza, saM0 saM0 yA anantI, bhAvanA pUrvavat, evaM nIndriya parantu vartamAnameM 4. evaM caurindriya paraMtu vartamAnameM 8 ( yahAM pATha nahIM kahanekA kAraNa yaha hai ki teU, vAya aura 'vikalendri anantara bhAva mocagAmI nahIM hote haiN|
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka tiryaca paMceMdiyakI pRcchA-bhUtakAlameM anantI, vartamA nameM 8, bhaviSyameM 8-9-17 saM0 bhasaM0 yA anantI bhAvanA pUrvavat / .. eka manuSyakI pRcchA-bhUtakAlameM anantI, vartamAnameM 8, bhaviSyameM koI karegA koI na karegA (badbhava mokSagAmI ) jo karegA vaha (-9-10 saM0 saM0 yA anantI bhAvanA pUrvavat / ___ vyantara devakI pRcchA-bhUtakAlameM anantI vartamAnameM / bhaviSyameM 8-9-10 saM0 saM0 yA anantI bhAvanA pUrvavatevaM jyotiSI, pahilA, dUsarA devaloka bhI samajha lenaa| tIjA devalokakI pRcchA-bhUtakAlameM anantI, vartamAnameM 8, bhaviSyameM 8-16-17 saM0 saM0 yA anantI evaM yAvatu nau greveka taka khnaa| ekeka vijaya paimAna devakI pRcchA-bhUtakAlameM anantI, vartamAnameM 8, bhaviSyameM 8-16-24 saMkhyAtI karegA kyoMki vijaya vaimAnake devatA pRthvyAdimeM nahIM utpanna hote evaM vijayanta, jayanta, aparAjita / sarvArthasiddha vaimAnake ekeka devatAkI pRcchA-bhUtakAla meM anaMtI, vartamAnameM pATha, bhaviSyamai pATha, kAraNa ekAvatArI hai. itidvAram ghaNA nArakIke nerIyoM kI pRcchA-bhUtakAlameM anantI, vartamAna kAlameM asaMkhyAtI kyoMki asaMkhyAte nArakI hai aura
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ (83) bhaviSyameM anaMtI indriyAM karegA. kyoMki nArakIke jIvoMmeM macyAmanya donoM haiM evaM yAvat nauveka taka kahanA, parantu vanaspatimeM jIva anante haiM tathApi audArika zarIra asaMkhyAte haiM. isa niye indriya asaMkhyAtI kahI aura manuSyameM vartamAnApekSA sthAt saMkhyAtI syAt asaMkhyAtI samajhanA. __ ghaNA vijaya vaimAnake devoMkI pRcchA-bhUtakAlameM anantI, vartamAna kAlameM asaMkhyAtI aura bhaviSyameM asaMkhyAtI karegA. evaM vijayanta, jayanta aura aparAjita bhI samajhanA. ghaNA sarvArthasiddha vaimAnake devoMkI pRcchA-bhUtakAlameM anansI, vartamAnameM saMkhyAtI aura bhaviSya meM saMkhyAtI indriyAM kreNge| .. itidvAram . ekeka nArakIke nerIyA nArakIpane dravyeMdriyoMkI pRcchA-bhUtakAlameM anaMtI, vartamAnameM pATha, bhaviSyameM koI karegA koI na bhI karegA. karegA vaha (-16-24 saM0 bhasaM0 yA anantI indriyAM karegA. ekeka nArakI ke nerIyA asurakumArapane dravyendriyAM kitanI?bhUtakAlameM anantI, vartamAnameM eka bhI nahIM aura bhaviSyameM koI karaMgA koI na bhI karagA.jo karegA vaha (-16-24 saM0 saM0 yA anantI indriyAM karegA evaM yAvat stanitakumAra / - eka nArakIkA nerIyA pRthvIkAyapane dravyendriyA kitanI?bhatakAlameM anaMtI, vartamAnameM eka bhI nahI, bhaviSya meM jo karegA
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ to 1-2-3 saMkhyAlI. asaMkhyAtI anaMtI evaM yAvat vanaspati kAya, evaM beiMdriya paraMtu bhaviSyameM agara karegA to 2-4-6 saMkhyAtI, asaMkhyAtI, anaMtI evaM tIdriya parantu bhaviSyameM agara karegA to 4-8-12 saMkhyAtI, asaMkhyAtI, anaMtI evaM cauridriya paraMtu bhaviSyameM karegA to 6-12-18 saMkhyAtI, asaMkhyAtI, anaMtI evaM tiyeca paMcendriya paraMtu bhaviSyameM karegA to (-16-24 saMkhyAtI asaMkhyAtI anaMtI evaM manuSyameM paraMtu, bhaviSyameM niyamA karegA vaha syAt (-16-24 saMkhyAtI, asaMkhyAtI, anNtii| vyaMtara jyotiSI vaimAnika yAvat naugreveka taka bhUtakAlameM anaMtI vartamAnameM eka bhI nahIM, bhaviSyameM koI kare koI na kare agara kare to (-16-24 saMkhyAtI0 asaM0 ana / ekeka nArakIkA neriyA vijaya vaimAnapane dravyendriya kitanI ?bhUtakAlameM eka bhI nahIM kI thI, vartamAna kAlameM eka bhI nahIM, bhaviSyameM koI karegA koI na karegA agara karegA to 8-16 kAraNa vijaya vaimAnake devatA do bhavase adhika nahIM karate evaM vijayanta, jayanta, aparAjita. ___evaM sarvArthasiddha paraMtu bhaviSyameM jo karegA vaha pATha kAraNa eka bhava hI karatA hai. yaha eka nArakIke neriyeko 24 daMDaka para kAhA hai isI mAphaka 10 bhuvanapatiyoMko bhI kaha denA. svasthAna para vartamAna pATha dravyadriya haiM, parasthAnameM nahIM hai, zeSa nArakIvat samajhanA. isI mAphaka pAMca sthAvara tIna vikalendriya aura tiryaca
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ aceMdriya bhI samajhanA parantu vartamAna svasthAnameM jitanI iMdriya hai utanI kahanA / evaM manuSya nArakIpaNe kitanI dravyendriyAM karegA ? bhUtakAlameM anaMtI, vartamAnameM eka bhI nahIM, bhaviSyameM koI karegA, koI nahIM, agara karegA vaha 8-16-24 saMkhyAtI, asaMkhyAtI, anaMtI evaM asurAdi 10 bhuvanapati bhI kahanA / pRthvIpaNe bhUtakAle anaMtI, vartamAnameM eka bhI nahIM, bhaviSyameM jo karegA to 1-2-3 yAvat saMkhyAtI asaMkhyAbI anaMtI evaM yAvat vanaspati evaM bIndriya parantu bhaviSyameM karegA kho 2-4-6 tIndriya 4-8-12. caurindriya 6-12-18 niyaMca pAMcendriya 8-16-24 yAvat saMkhyAtI asaMkhyAtI anaMtI kregaa| eka manuSya-manuSyapaNe dravyodriya kitanI karegA ? bhata0 bhanaMtI, vartamAna ATha, bhaviSyameM koI kare, koI na kare agara kare to (-16-24 saMkhyAtI asaMkhyAto anaMtI karegA. vyaMtara jyotiSI vaimAnika yAvat nauyaSeka taka bhUta0 anaMtI, varta. mAna eka bhI nahIM, bhaviSye agara karegA to 8-16-24 saMkhyAtI asaMkhyAtI anaMtI / epheka manu0 cAra anuttara vaimAna ke devatApaNe kitanI dravyeMdriyAM karegA ? bhUtakAlameM kisIne kI pisIne nahIM kI jisane kI usame ATha tathA solA kI, pamAna meM nahIM, bhaviSya meM koI karegA, koI nahIM karegA, jo banegA .baha -16 karegA aura sarvisirapaye mAnya bhUtakAlameM kisIne kI kisI nahIM kI aura ko bhI
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ usane niyamA pATha, vartamAna meM nahIM, bhaviSyameM karegA ke ATha kregaa| vyaMtara jyotiSIkA alAvA 24 daMDaka para asurakumArakI mAphaka kaha denA saudharma devalokase naupraveka takake eka eka devatA kitanI dravyeMdriyAM karegA ? asurakumArake mAphaka parantu itanA vizeSa hai ki vijayAdika vaimAnameM bhUtakAla kisIne karI, kisI ne nahIM karI, jisane karI hai to ( karI hai. vartamAna nahIM, bhaviSyameM sATha yA solaha karegA aura sarvArthasiddha vaimAnameM bhUtakAle nahIM, vartamAne nahIM, bhaviSyameM karegA to pATha kregaa| ___ ekeka vijaya vaimAnakA devattA nArakIpaNe bhUtakAla dravyeMdriya anaMtI kI, vartamAna nahIM, bhaviSya nahIM kare, evaM yAvat pAMceMdriya tiyaMca taka / manuSyapaNe bhUtakAla anaMtI, vartamAna nahIM, bhavidhyameM niyamA-karegA syAt (-16-24 saMkhyAtI / vANavyatara jyotiSImeM bhUtakAle anaMtI, vartamAne aura bhaviSyameM nahIM / saudharma devalokapaNe bhUtakAlameM anaMtI, vartamAna nahIM, bhaviSyameM karegA to 8-16-24 saMkhyAtI evaM yAvat nauveka taka samajhanA. vijayAdi 4 anuttara vaimAnapaNe bhUtakAlameM karI ho to bhaviSyameM karegA to ATha / sarvArthasiddhapaNe bhUta aura vartamAnameM nahIM / bhaviSyameM karegA to ATha karegA. isI mAphaka vijayanta va jayanta, aparAjIta /
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ (87) . ekeka sarvArthasiddha vaimAnake devatA nArakIpaNe dravyendriya bhUtakAle anaMtI, vartamAna aura bhaviSyameM nahIM, evaM yAvat manuSyavarjake nauveka taka samajhanA, manuSyameM atItA anaMtI, vartamAna nahIM, bhaviSyameM niyamA ATha kregaa| vijayAdi 4 anuttara vaimAnake devapaNe bhUtakAla kisIne kI, kisIne nahIM kI, jisane kI to pATha, vartamAna aura bhaviSyameM eka bhI nahIM aura sarvAsiddhapaNe bhUtakAle nahIM, vartamAna ATha, bhaviSyameM nhiiN| iti dvAram ghaNA jIva ApasameM dravyendriyoM ? ghaNA nArakIkA neriyA nArakIpaNe dravyendriyAM kitanI karI ? bhUtakAle anaMtI, vartamAne asaMkhyAtI, bhaviSyakAnameM anaMtI karegA, evaM yAvat naugraiveka parantu parasthAnameM vartamAna eka bhI nahIM khnaa| __ ghaNA nArakIkA neriyA pAMca anuttara vaimAnapaNe dravyendriya bhUtakAla aura vartamAnameM eka bhI nahIM karI, bhaviSyameM asaMkhyAtI kregaa| yaha nArakIkA daMDaka, 24 daMDaka para kahA isI mAphaka niyaMcapAMcendriya taka bhI kaha denA, parantu vanaspatike daMDakakA jIva bhaviSyameM sarva ThekANe yAvat sarvArthasiddha taka anaMtI dravyedriya karegA, kAraNa jIva anaMte haiN| ... ghaNA manuSya nArakIpaNe dravyogiya bhUtakAle anaMtI, varta
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( TaTe ) mAna meM nahIM, bhaviSya meM anaMtI, evaM yAvat nauyaiveka taka parantu manuSya svasthAne vartamAna syAt saMkhyAta syAt zrasaMkhyAta kahanA. cAra anuttaravaimAnapaNe0 bhUtakAla saMkhyAta, vartamAna nahIM, bhaviSya syAt saMkhyAta, syAt asaMkhyAta aura sarvArthasiddhapa bhUtakAle, vartamAna nahIM, bhaviSya syAt saMkhyAtI, syAt asaMkhyAtI evaM vyaMtara jyotiSI vaimAnika yAvat nauveka taka samajhanA | ghaNA vyAra anuttara vaimAnake devatA nArakIpase dravyeMdriya bhUtakAle anaMtI, vartamAna aura bhaviSya nahIM evaM jyotiSI taka samajhanA; parantu manuSyapaNe bhaviSya meM asaMkhyAtI karegA evaM sodharmase yAvat naupraiveka taka / cyAra anuttara baimAnapaNe zratItA asaMkhyAtI, vartamAne asaMkhyAtI, bhaviSya meM asaMkhyAtI, sarvArthasiddhapaNe bhUtakAla nahIM, vartamAna nahIM, bhaviSya asaMkhyAtI / ghaNA sarvArthasiddhakA devatA nArakapaNe dravyendriya bhUtakAla meM anaMtI, vartamAna aura bhavidhyameM eka bhI nahIM evaM manuSyavardhake yAvat nauyaiveka taka samajhanA. manuSyapaNe tItA anaMtI, vartamAna nahIM, bhaviSya saMkhyAtI / cyAra anuttara vaimAnapaNe bhUtakAla saMkhyAtI, vartamAna aura bhaviSya nahIM, sarvArthasiddha vaimAnake ghaNe devatA ghaNA sarvArthasiddha vaimAnikA devatApaNe dravyendriya bhUtakAla meM eka bhI nahIM, vartamAna saMkhyAtI, bhaviSyakAlameM eka bhI nahIM karegA / iti dvAram he bhagavAn ! bhAva iMdriyAM kitanI hai ? bhAva indriyAM 5 haiM.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ yathA-motendriya, catU indriya, ghrANendriya, rasendriya, spazendriya besa dravyendriyAM 8 ko 24 daMDaka para cyAra dvAra karake sama. hara gaI haiM isI mAphaka bhAva indriyAM 5 haiM usako 24 vaMDaka para uparavat cyAra 2 dvAra samajhanA cAhiye. yadi dravyandriya kaMThasa ho jAyagI taba bhAvaiMdriyakA upayoga sahajameM ho nAyagA. isa liye yahAMpara isakA vivaraNa nahIM kiyA iti / sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva sacam / thokaDA na0 151 zrIpannavaNAsUtra pada 16 ... (prayogapada) jisakA canana svabhAva hai usako prayoga kahate haiM, ve prayoga do prakArake haiM (1) zubha (2) azubha. donoM prakArakI kriyA madada karate haiM prayogakI preraNA prathamase terahavAM guNasthAna taka hai jisameM prathamase dazameM guNasthAna taka prayogake sAtha kaSAyakA saMyoga. honese saMparAyakI kriyA lagatI haiM aura 11-12-1 // gupasthAnameM prayogake sAtha kaSAyakA saMyoga nahIM haiM arthAt vahAM akaSAyI hai vAste ivihIkI kriyA lagatI hai. isa liye prathama prayogake svarUpa ko khUba dIrghadRSTIse samajhanA jarUrI hai| . he bhagavAn ! prayoga kitane prakAra hai| bhayoga 15 prakArake hai pathA (1) sabamayoga,
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) asatyamanayoga, (3) mizramanayoga, (4) vyavahAramanayoga, (5) satyavacanayoga, (6) asatyabacanayoga, (7) mizraSacanayoga, (8) vyavahArabacanayoga, (8) audArikakAyayoga, (10) audArikamizrakAyayoga, (11) vaikriyakAyayoga, (12) ke kriyamizrakAyayoga, (13) AhArikakAyayoga, (14) AhA. rikamizrakAyayoga, (15) kAramaNakAyayoga, inhIM (19) prayogoMko 24 daMDaka para utaareNge| samucaya jIvameM prayoga 15 pAve. nArakI aura devatAoM meM prayoga pAve 11 ( 4 ) manake (4) bacanake (1) vaikriyakAyayoMga (1) vaikriyamizrakAyayoga (1) kAramaNakAyayoga / evaM 11. pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vanaspati, bIndriya, tIndriya, caundriya, ina 7 boloMmeM prayoga (3) pAve. audArikakA. yayoga, audArikamiznakAyayoga, kAramANakAyayoga parantu tIna vaikaleMdri vyavahAra bhASAdhika honAse (4) yoga / vAyukAyameM prayoga pAve 5 (3) pUrvokta vaikriya aura vaikriyamizrakAyayoga evaM pAMca tathA niyaMca pAMcaMdriyame prayoga 13 pAve. AhArikakAyayoga, AhArikamizrakAyayoga do varjake; aura manaSyameM 15 prayoga pAve. kisa daMDakameM kitane prayoga zAzvate haiM ? samucaya jIvomeM prayoga 15 haiM jisameM 13 zAzvate milate haiM aura mAhArikakAyayoga tathA mAhArikamibhakAyayoga ye dono 15 kitane prayoga zAma zAzvate milate
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ prayoga kamI milate haiM kabhI nahIM mI milate. kAraNa yaha donoM prayoga pUrvadhara munirAjake hote haiM agara inakA vikalpa kiyA Apa to 1 bhAMge hote haiN| (1) teraha yoga sarvakAlameM zAzvate mile. (2) teraha zAzvatA aura AhArikakA eka , ghaNA (4) , AhArikake mizrakA eka " , ghaNA mAhArikakA eka mizrakA eka " " " ghaNA ghaNA, eka , ghaNA , ghaNA nArakImeM prayoga 11 hai jisameM 10 zAzvate haiM aura kAramaNa azAzvatA hai jisakA bhAMgA 3 hai (1) daza prayoga zazvatA (2) daza prayoga zAzvatA, aura kAramaNa eka mile (3) daza prayoga sAzvatA aura kAramaNa ghaNA mile-evaM devatAoMke 13 daMDakameM tIna tIna bhAMgA sarva 42 bhAMge hue | pAMca sthAvarameM bhAMgA nahIM hotA hai. tIna vikaleMdriyameM prayoga 4 pAve.jisameM 3 zAzvatA kAramaNa prazAzvatA bhAMgA 3 (1) vIna prayogavAlA ghaNA (2) tIna prayogavALA ghaNA aura kAramaNa eka (3) tIna prayogavALA ghaNA kAramaNakA bhI ghaNA evaM 9 mAMgA....
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) - tiyaMca pAMcendriyameM prayoga pAve 13 jisameM 12 zAsana kAramaNa azAzvatA jisakA bhAMgA 3 (1) bArahakA ghaNA (1) bArahakA ghaNA kAramaNa eka (3) bArahakA ghaNA kAramaNa ghaNA | ___manuSyameM prayoga 15 pAve jisameM 11 zAzvatA 4 azAzvatA so (1) AhArika (2) AhArikamizra (3) audArikamizra (4) kAramaNa jinake bhAMgA 81 sarva bhAMgoke aMdara 11 prayoga kA zAzvatA bolanA cAhiye / asaMyogI 9 bhAMgA. (1) igyAre yoga sadAkAla zAzvatA (2) igyArahakA ghaNA pAhArikakA eka (3) , , , ghaNA , AhArikakA mizra eka Seeee " ghaNA maudArikakA mizra eka ghaNA karmaNakA eka ay| dvika saMyogI 25 bhAMgA.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ AhArika0 mizra0 zrAhArika0 au0 mizrAbAhArika0 kArmaNa . on AN M mA0 mizra au0 mizra prA0mizra0kArmaNa au0 kArmaNa . trika saMyogI 32 bhAMgA. mA0 mizra au0 mila thA0 A0 minna 10 mina kArmaNa m m m m m morrow or __ or or or or or sm sm mh sh m sm mh sh s or or orr wr m m s m mr m ` m s r .
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 17) au0 miga | kA0 A0 mizra cau0 mizra| kArmaNa ! m m m -or.ornmmmm s m sd m s mh sh m s ~ or or or or or m sd mh sm m s m m m sm sm catuSka saMyogI bhAMgA 16. mA0 mA. mizrA au0 mitha kArmaNa A0 mA0 mizra | au0 mizra mh s mh mh s h s s mh m Jor war or or orr s Jorn mor or or or or |arar rm armr or s sm mh sh sh sm s mh s s s mh s m sh sm sm m s 1 / iti bhAMgA 81 evaM bhAMgA 9-42-9-3-81 sarva 144 bhAMgA huvA iti noda-manuSyameM vaikriyamizrakAyayogako zAzvata kahA hai so TIkAkAra kahate haiM ki vidyAdhara vaikriya karate haiM isa apekSAse hai,
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ aura audArikake mizrako prazAzvatA kahA hai vaha manuSyameM utpanna honekA 12 muhUrtakA virahakAlakI apekSA hai| he bhagavana ! gati kitane prakArakI haiM ? gati pAMca prakArakI hai| (1) prayoga gati-jo pUrva 144 bhAMge kaha bhAye haiM isI mAphaka samajhanA. (2) taMtagati-jo grAma nagara Adiko jA rahA hai parantu jahAM taka nagarameM praveza na huvA arthAta rAste calatA hai usako taMtagati kahate hai. (3) bandaNa chedaNa gati-jIvase zarIrakA alaga honA zarIrase jIvakA alaga honA. (4) uvavAya gati-utpanna gatike tIna bheda haiM (1) kSetra utpanna gati (2) bhavo utpanna gati (3) no bhavo utpanna gati / jisameM (1) kSetra utpanna gatike pAMca bheda haiM yathA (1) narakameM utpanna jisakA ratnaprabhAdi sAta bheda haiM. (2) tiyecameM utpanna jisakA ekeMdriyAdi pAMca bheda haiM. (3) manuSyameM utpanna jisakA garbhaja samutsama do bheda haiM. (4) devatAmeM jisakA bhuvanapati Adi 4 bheda haiM. (5) siddha utpanna gatike aneka bheda haiM. jambUdvIpAdi aDhAI dvIpa 49 lakSa yojanameM koI bhI pradeza aisA nahIM hai ki yahA~se siddha na huvA ho arthAt sarva sthAnase siddha huve haiM. aba yahAM para aDhAI dvIpa do samudrameM jitane parvata aura kSetra hai unakA nAma sarva vahAM para kaha denA.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 9 ) . (2) bhavo utpanna gati--narakAdi cAra gatimeM utpanna hoSa (3) no bhava utpanna gati - pudgaloMkA caya upacaya ta siddha bhagavAn siddhakSetrameM utpanna hote haiM vaha bhI no bhava utpana gati hai / jisameM pudgala nobhava utpanna gatike aneka bheda hai| lokake pUrvakA caramAntase paramANu eka samaya meM lokake pazcima ke caramAntameM gati karatA hai evaM dakSiNa uttara urdhva adholoka meM utpanna karatA hai aura siddhoM ke do bheda hai (1) aNaMtara siddha jisake 15 bheda haiM (1) parampara siddha jisake aneka bheda haiM. (4) vihAyagati - jisake 17 bheda hai. (1) phUlamANa gati - eka dUsareko sparza karatA huvA jAve jaise paramANuvAdi anantapradezI skaMdha paramANuvAdiko sparza karatA huvA gati kare. (2) AphUsamANa gati - prathamase viparIta asparza karate huke gati kare. (3) uvasaMpannamaNa gati - jaise rAjA, yuvarAja, seTha, senApati Adiko aMgIkAra kara gati kare arthAt apane para mAlaka karake gati kare 1 (4) aNuvasaMpajjamaNAgati - kisIkA bhI Azraya na leve jaise cakravartAdi | (5) pogala gati - jaise paramANu yAvat ananta pradezI pugalokI gati hai / (6) maMDUyAgati - jaise meDaka kudate huve calate hai vaisI gati /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 97 ) . (7) nAvAgati-jaise pANI meM nAvA (naukA) dhIre dhIre cAle (8) nayagati-tattva vicArameM naigamAdi 7 naya arthAt jisa nayakI apekSAse bole vaha unhI nayakI gati kahI jAtI hai (9) chAyAgati-jaise azva, gaja, manuSya, kinnarAdi deva tathA vRSabha ratha chAtrAdikI chAyA cAle arthAt inhoMkI chAyAkI gati. (10) chAyANugati-jaise puruSa stri nopuruSakI chAyA pIche pIche gati kare. (11) lessAgati-jaise kRSNalezyA nilalezyAke varNa rUpa paNe pariName evaM nIla kApotapaNe kApota tejo paNe yAvat padma zukla paNe pariName ityAdi. . (12) lessANuvAyagati-jaise maratI vakhata jisa lezyA kA dravya gRhana karatA hai usI lezyAke sthAnameM utpanna hotA hai. (13) uddisa pavibhattagati-jaise prAcArya padvi, upAdhyAya padvi, sthivara padvi, pravRtaka padvi, gaNi padvi, gaNadhara padvi, gaNavicchedaka padvi, deve aura padvi pramANe gati kare. (14) caupurisapavibhatagati-jaise cAra puruSa hote hai (1) sAthameM nikale aura sAthameM praveza ho. (2) sAthameM nikale aura viSama pradeza hau. (3) viSama nikale aura sAthameM praveza ho. . (4) viSama nikale aura viSama praveza ho.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 98 ) (15) caMkagati-jisake cAra bheda haiM arthAt bako gati kare. baMko Rju gati kare evaM 4 (16) paMkagati-jaise kardamameM gati kareM pANImeM gati kare, __(17) baMdhaNavimoyaNa gati-jaise agra avaDI bijorA bIlA kavITa ityAdi paka jAne para bhUmi para par3ate hai yaha panta rAle gati karate haiM unhIMko bandhaNa vimoyaNa gati kahate haiM. ___ kaNThastha karaneke liye svalpa likhA hai vizepa vistAra guru mukhase samajho. iti. .... sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva sacam / jAjatanArAmanArAyanAjAnA iti zIghrabodha 11 vAM bhAga samApta.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrA ratnaprabhAkara jJAnapuSpamAlA puSpa naM0 47 HERO-90-999999 H === = zrI ratnaprabhasUrIzvara sadgurubhyo namaH / __ atha zrI 500 - - zIghrabodha - - 4 thokaDA prabandha bhAga 12 vAM saMgrAhakazrImadupakeza (kamalA) gacchIya muni / a zrIjJAnasundarajI (gayavaracandajI) prakAzakaH zrIsaMghaphalodhI supanAdikiAMvadase 06 prabandha kartAzAhA megharAjanI moNoyata mu0 phalodhI prathamAvRtti 1000 vIra saM0 2448 - - -. - -. . . . - le O -- RADAANAGAVATARNAVARANAS htottest 7KHO
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ vissyaanukrmnnkaa| naMbara . viSaya 1 lezyApada udezo 1.... 2:." , 2.... 5 , , 6.... 6 darzanapada..... .... 7 tejasa avagAhanA .... 8 karmaprakRti udezo 2.... 9 AhArapada udezo 2.... 10 upayoga pada . .... 11 pAsaNI yA pada 12 saMjJI pada.... 13 saMyati pada 14 paricAraNA pada 15 vedanA pada.... 16 samudghAta pada 17 , kaSAya samu..... chadamastha samu. kevalI samu. mamyaktvanA dvAra kI alpA0 ....
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA / pyAre vAcaka vRndo ! zrI minendradevoMke pharamAye huve jainAgamoM syAdvAda gaMbhIra zailI jinhoMke pratyeka vyAkhyAse cAroM anuyogakA jJAna ho zaktA thA parantu kAlake prabhAvase buddhi-balakI hAni dekhake zromadArya rakSata sUrInI mahArAnane cAroM anuyogoM ko bhinna bhinna rUpase raca kara bhavyAtmAoM para paramopakAra kiyA hai / (1) dravyAnuyoga-niptameM naya nikSepa syAhAda SaTa dravya jIva anIva caitanyake sAtha karmoM kA saMyoga yA viyoga AtmA yA pudgaloM kI zakti ityAdi vastu dharmakA pratipAdana hai / (2) gINatAnuyoga-jisameM narakake narakA vAsA deva. toMke paimAna yA kSetrakA lambA cauDA Urdhva adho tIrachA kSetra tathA jyotiSI devoMke calana kSetrakA parimANa ityAdi / (3) caraNAnuyoga nisameM sAdhU zrAvakoM ko kriyA kalara kAyadA Adi / (4) dharma kathAnuyoga-jisameM mahA puruSoM ke prabhAvIka caritra hai inhI cyAroM anuyogake aMdara praveza karaneke liye prathama cyAra vyavahArIka zAstroMkI AvazyakatA hai / (1) dravyAnuyogake liye-nyAyazAstra (2) gaNatAnuyogake liye-gaNata zAstra (3) caraNAnuyogake liye-nItizAstra (4) dharma kathAnuyogake liye-alaMkAra zAstra
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ - inhI cyAroM vyavahArIka zAstroMki sAhitAse cyAroM anuyoga, sukhapUrvaka praveza kara zakte haiN| pUrvokta cyArAnuyogameM zAstra kAroMne maukhya AtmakalyANake liye dravyAnuyoga pharamAyA hai sivAya inhoMke jJAna hai vaha sarva zuSka jJAna hai isI liye AtmarasIka bhAiyoMko jahAM taka bane vahAM taka svazakti mAphIka dravyAnuyogake liye prayatna karanA caahiye| ___ yaha bAta Apa loka acchI tarahase jAnate haiM ki ucca padArthako prApta karanevo puruSArtha bhI ucca koTIkA honA cAhiye / parantu jamAne hAlameM kItaneka bhAi Uparase acchA Dola rakhanevAle acchI sundara TaITalake kItAbo bahutasI ekatra kara alamArImeM rakha dete haiM kabhI kIsI kitAbake 4-5 pena aura kabhI kisI kitAbake pena dekhate haiM paDhanA acchA hai parantu unhoMse jahAM taka svalpa hI jJAna kaNThastha na kIyA jAveMge vahAM taka baDhake Ageke liye itanA lAbha nahIM uThA sakegA unhIM dravyAnuyoga rasIka bhAiyoMse hama namratA pUrvaka nivedana karate haiM ki Apa eka tarahakA vyazana hIDAla do ki itanA pATha pratidina kaNThastha karege yA pratajJA krlo| - kaNThastha jJAna karAne ke liye lekhakoM kI lekhaka zailI bhI aisI honi cAhiye ki nisameM jyAdA vistAra na karate huve mULa vastu aura vastukA svarUpa thoDA hImeM batalA diyA jAki svalsa parizramameM kaNThastha ho jA bAda me vistAravAle grantha bhI sukha pUrvaka paDhatA jA aura unhIkA mUla rahasya ko samajhatA jA yaha bApatA hI pAtI hogA ki kucha jJAna kaNThastha karoge /
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ naya bhAMga pamANehiM, je AyA sAyacAyaNa, sammadiThi usa nAoM, bhaNiya vIyarAyahiM // 1 // - jo naya mAMgA parimANa aura syAhAda kara AtmAko jANi hai unhIMko hI vItarAga devoMne samyagdRSTi kahA hai vAste pUrvokta dravyAnuyogameM praveza honeke liye vartamAnameM jo Agama hai jinhIMke aMdara zrI pannavaNAjI sUtra jinhoMkA 31 pada haiM vaha sUtra zrI vIraprabhuke 23veM pATa para zrI zyAmAcArya mahArAja vIra nirvANa tInaso varSa bAda racA thA vaha sUtra kevala dravyAnuyogamaya hai jiskI vistAra vRti zrI maliyAgirI AcArya mahArAjane karI hai vaha pannavaNa sUtra bahUta kaThina hai parantu unhIMko sugama arthAt ekeka viSayako ekeka thokaDA rUpa banAke kula 36 padoMkA 65 thokaDe itane to sugama hai ki jinhoMko svalpa parizramase kaNThastha karanevAlA mAnoM eka pannavaNa sUtrako hI kaNThastha kiyA ho vaha 65 thokaDe sabake saba Ana-taka chapa cuke haiM parantu konasA bhAgameM konasA konasA thokaDA chapA hai unhIke liye nice anu. kramaNakA di jAtI hai| pannavaNA sUtrake pada | thokaDeki viSaya / zaghrabodhake bhAgameM chape . nambara 0 num thokaDe 2ii 1 jIva vicAra mAga 2noMmeM ., 2 sthAna pada bhAga 11moMmeM , 3 dizANuvAi bhAga 1meM , 3 alpAba0 102 bhAga 9meM 4
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 n 11 12 11 14 15 16 17 18 19 2* 21 22 23 24 25 16 27 "" "" d 39 13 "" "} 19 " 39 " "9 11 "" " 99 33 71 zrI 19 39 #1 33 3 3 3 3 3 3 3 4 1 5 6 6 6 6 pa w' [ 4 ] indriya alpa0 chekAyA arUpa0 SaTUdravya alpA0 DhigalA 296 69 alpA 0 khetANuvAi 10 10 98 alpA 0 sthiti pada jIva paryava ajIva paryava virahadvAra uvaThaNAdvAra gatyA gidhAra 8 saMjJApada 9. yonipada AyuSyakA bhAMgA zvAsozvAsa caramapada caramabhAgA 26 saMsthAnacaratha 11 caramadvAra 10 11 bhASAdvAra 18 12 zarIra parimANa bhAga 11 meM bhAga 11 ,, bhAga 8 bhAga 11 " bhAga 8 bhAga 11 bhAga 1 bhAga 11 bhAga 11 bhAga 11 bhAga 1 bhAga 11 " bhAga 3 bhAga 3 33 19 "3 " " 17. 19 bhAga 9 bhAga 11,, bhAga 3 " }" " 97 " bhAga 11 bhAga 11 bhAga 11 bhAga 11 bhAga 3 bhAga 11," " "" "" 39.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 [5] , 13 pariNamanIva bhAga11 , , 13 anIvapariNAma ,bhAga 11 ,, , 14. kaSAyapada bhAga 9, / , 15 indriyapada bhAga 9, , 15 indriyadravyAdi bhAga11, / , 16 prayogapada bhAga 11 , , 17 lezyA udezo 1 bhAga 12 ,, / , 17 , , 2 , " 42 . 43 , 17 , , 6 , " , 18 kAyasthiti bhAga 9, ,, 19 diSTIpada bhAga12 ,, , 10. antakriya bhAga 9, ,, 20 padvidhAra bhAga 9, , 20 siddhadhAra bhAga 9 ,, pAMcazarIra bhAga 9,, maraNAMtisamu0 bhAga12meM, ,, 22 kriyApada bhAga 2, , 23 karmaprakRti bhAga12 / / , 23 abAdhakAla bhAga 9, 24 bandhatA baMdhe bhAga 5 29 baMdhatA veda , "
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * * * * 26 vedato baMdhe , ,, 27 vedato vede , 5 ,, 28 A0 hAra 11 , 3" A0 dvAra13 , upayogapada 30 pAsaNiyApada , , 31 saMjJIpada , 12 , saMyatipada , , 59 , 33 avadhipada , 12, paricAraNApada , 61 , 35 vedanApada , 12, 12 , 36 samudadhAtA // 12 // 19 , 36 chadamasthasamu0 // 12 // ,, 36 kaSAyasamu0 , 12 , 36 kevalIpsamu0 , 12 zrI ratnaprabhAkara jJAna puSpamAlA ophisa tIrtha oshiyaa| inhIM saMsthAdvAre svalpa samayame Ajataka nimna likhita puSpa prasiddha ho cuke hai kArya cAlu hai| naMbara puSpoMke nAma Ati puSpa saMkhyA 1 pratimA chatizI 19000 2 gayavara vilAza . 3 dAnachatizI 4 anukampA chatizI - - ,2000
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ [7] 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 2000 1 1 2 1 2 1 0 0 0 0 0 0 1000 - 0 5 praznamAlA 6 stavana saMgraha bhAga 1 lo 7 paitIsa bola thokar3o 8 dAdA sAhibakI pUnA 9 devaguru vandanamAlA 10 stabana saMgraha bhAga 2 jo 11 liMga nirNaya 12 stavana saMgraha bhAga 3 jo 13 carcAkI pablika noTIza 14 siddha pratimA muktAvalI 15 battIsa sUtra darpaNa 16 jaina niyamAvalI 17 caurAsI AzAtanA 18 DaMke para coTa 19 Agama nirNaya prathamAMka 20 caityavandana stavanAdi 21 jaina stuti 22 subodha niyamAvalI 23 prabhu pUnA 24 jaina dIkSA 25 vyAkhyA vilAsa 26 zIghabodha bhAga 1 27. . , , 2 or nor or or or or or M 2000 . 0 . 0 . 0 orror . 0 . 0
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 31 sukha vipAkasUtra mUla 32 zIghabodha bhAga 6 33 daza vaikAlIkasUtra mUla 1000 zIghrabodha bhAga 7 . 1 35 mejhara nAmo 4500 36 tIna nirnAmA lekhakA uttara 1000 37 ozIya jJAna liSTa 1 1000 18 zIghrabodha bhAga 8 . 1 39 , 9 1 40 zrI nandIsUtra mUla pAThaH 1 1000 41 zrI tIrthayAtrA stalana 2000 42 zIghrabodha bhAga 1. 1 43 ame sAdhu zA mATe thayA 1 1000 44 vinati zataka 45 dravyAnuyoga prathama pravezikA ? 46 zIghrabodha bhAga 11 47 , , 12 1 10.. 49 , , 14 1 kula eka lakSa puSpa (100000) 0 0 ~ C 0 0 0 0 ~ 0 0 ~ 0 0 0 0 0 0 0 0 . 0 0 . 0
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ratnaprabhAkara jJAna puSpamAlA pu0 naM0 47 zrI ratnaprabhasUrI sadgurubhyo namaH atha zrI zIghrabodha yA thokaDA prabaMdha | bhAga 12vAM thokaDA naM0 1 sUtra zrI pannavaNAjI pada 17 u0 1 ( lezyA 9 dvAra ) (1) zarIra ( 2 ) AhAra ( 3 ) uzvAsa (4) karma (5) varSe (6) lezyA (7) bedanA (8) kriyA (9) AyuSya iti / (1) zarIra (1) AhAra : 3) uzvAsa vaha tIna dvAra sAthameM hI kahate haiM / ( pra ) nArakI sarva barAbara zarIrAhArozvAsa vAlA hai / ( u ) nArakI do prakArake haiM (1) mahAzarIrA (2) svarUpa zarIrA jisameM mahAzarIrA nArakI hai vaha bahutase pudgaloMkA AhAra lete haiM pariNamAte haiM yA uzvAsa bhI bahuta lete haiM yA bArabAra pudgaloMkoM lete haiM pariNamAte haiM aura jo svalpa zarIrA nArakI vaha svarUpa pudgaloMko lete haiM pariNamAte haiM yA Thera Therake lete haiM pariNamAte haiM yA svalpa zvAsozvAsa lete haiM vAste barAbara nahIM haiN|
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ [10] (4) karma-sarva nArakIke kyA karma barAbara hai ? nArakI do prakArake hai (1) pahale utpanna huve (2) pIche utpanna huve jisme jo pehale utpanna huve nArakI hai vaha vizuddha karmavAle haiM kAraNa vaha bahutase azubha karma bhogava cukA hai zeSa svalpa karma rAhA aura jo pIchese utpanna huve hai vaha avizuddha karmavAlA hai kAraNa unhIMko hAla sarva azubha karma bhogavaNA rahA hai jese do kedI kedakhAnAme hai nisse eka to 11 mAsa kedame rahA aba eka hI mAsame chUTa jAvegA dusarA eka hI mAsa kedame rahA aura 11 mAsase chUTegA inhI donoM kediyoMme pariNAmoMkI vizeSatA avazya hotI hai| (1) varNa (6) lezyA (kranti )--yaha donoM dvAra karma mAphIka smjhnaa| . (7) vedanA-sarva nArakIke vedanA kyA barAbara hai| nArakI do prakArake hai (1) saMjJI bhUta (2) asaMjJI bhUta (arthAt yahase saMjJI jIva tharake nArakImeM jAdhe yA nArakImeM payAptA tathA samyagdRSTI ho inhI tInoMko saMjJIbhUta kahate hai inhIse viprItako asaMjJIbhUta kahate hai unhoMko svarUpa vedanA jese yahAMpara; ijatadAra AdamIko svalpa bhI ThakA mIlane para bar3A hI raMja hotaa| hai aura jo no lAyakakoM keda taka bhI honA para bhI kuccha nahIM isI mAphIka samyagdRSTI nArakIko mAnasI mahAvedanA hotI hai itanI : mithyAdRSTIkoM nahIM hotI hai. (8) kriyA-sarva nArakIkoM kriyA barAbara hai ? ..
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 11 ] nArakI tIna prakArake haiM (1) samyagdRSTI (2) mithyAdRSTI (1) mizradRSTI jisame sabhya * ko AraMbha ki, parigRha ki, mAyA ki, aura apacarakAMNa ki, evaM cyAra kriyA lAge aura mithyA * mizra0 ko pUrvavat aura pAMcamI mithyAtva ki evaM pAMca kriyA lAge / (9) AyuSya - sarva nArakI ke AyuSya barAbara hai. nArakI cyAra prakArake haiM (1) barAbara AyuSpa aura sAthahI meM utpanna huve (2) barAbara AyuSya aura viSamotpanna huve (3) viSamAyuSyaM aura sAtha meM utpanna huve ( 4 ) viSama AyuSya aura viSamahI utpanna hUve || 1 | yaha nArakI ke daMDakara nau dvAra utAre gaye haiM isI mAphaka 24 daMDakoM para bhI nau nau dvAra utAra denA parantu jo vizeSatA hai vAha nice likha dete hai | (13) devatakA 13 daMDaka nArakI mAphIka hai parantu karma varNa lezyA nArakIse viprIta samajhanA kAraNa pahale utpanna hUve devatA zubha karma bahUtasA bhogava cukA hai zeSa rahA hai vAste avizuddha hai ora pIcchese utpanna hUve unhoMko bahuta se karma bAkI hai isI mAphIka varNa aura lezyAjI samajhanA. (8) pAMca sthAvara tIna baikalendriya narakavat parantu vaha sarva asaMjJI honAse asaMjJIbhUta vedanA ora mithyAdraSTI honAse kriyA pAca lagatI hai / zubha (1) vIryaMca pAMcendriya nArakIvat parantu kriyAdhikAre tIyaMca tIna prakArakA hai (1) samyagdaSTI (2) mithyA0 (3) mizra jisme samyagdraSTI ke do bheda hai (1) asaMyati ( 2 ) saMyatA 0
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMbati misme saMyatAsaMyati (zrAvaka) ko mAraMbhI kI parigRharSi ora mAyAki yaha tIna kriyA lAge kAraNa bhantAnubandhI cokaDIse mithyAtvaki kriyA ora apatyAkhyAnAki coka Dose apaJcaravAra Naki kriyA lagatI hai vaha dono cokaDI zrAvakake na honAle donoM kriyAke abhAva hai agara anya sthAnapara zrAvakako vratAvajI kahA hai vaha parigrahakI apekSA kahA hai / zeSa narakavata / (1) manuSya-manuSya do prakArake hote hai (1) mahAzarIrA vaha bahuta pudgaloMkA AhAra karate hai parantu Thera Therake (yugala manudhyApekSA ) (2) svalpa zarIrA narakavat tathA kriyAdhikAre manuSya tIna prakArakA (1) samyagdRSTI (2) mithyA (3) mizra0 jisameM bhI saMyatikA do bheda haiM (1) sarAgI (2) vItarAgI nisameM vIta. rAgIke pAMca kriyAse koI bhI kriyA nahIM hai ge sarAgI hai unhoMkA do bheda hai (1) pramata saMyati (2) apramata saMyati jo apramata. unhoMko eka mAyakI kriyA hai jo pramata hai unhoMko AraMbha ki aura mAyA ki yaha do kriyA hai saMyatAsayatake tIna samyagdRSTIke cAra mithyAtvI mizrake pAtroM kriyA lAge pUrvavat / evaM 24 daMDakapara 9 dvAra utAraNAse 216 bhAMgA hai| / aba, lezyAke sAtha 1bAra kehete hai / narakAdi 24 daMDaka / lezyA saMyukta para nau nau dvAra pUrvavat kehanese 216 bhAMgA hotA hai| (1) kRSNalezyAmeM-jyotiSI vaimAni vanake 12 daMDaka hai 5 pUrvavat 9 dvAra kahanese 198 bhAMgA hote haiM parantu narakAdimeM
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ [23] vedanAdhikAre saMjJI bhUtake sthAna ama yI samyagdRSTI aura masaMjJI bhUtake sthAna mAyI mithyAtdRSTI kahanA tathA manuSyameM kriyAphikAre marAgI vItarAgI yA pramAdi apramAdIkA bheda nahIM kahanA kAraNa kRSma lezyAvAle sarva pramAdi hote haiM zeSa pUrvavat evaM 198 (3) nila lezyAke 198 mAMgA kRSNavat (4) kapota lezyAke 198 bhAMgA kRSNavat (5) teno lezyAmeM 18 daMDaka hai (teu vAyu tIna vaikale. ndrIya nArakI evaM 1 vargake) vizeSa hai ki manuSyameM kriyAdhikAre sarAgI vItarAgI nahIM ho parantu pramAdI apramAdImeM kriyA pUrvavat kahanA evaM 18 konau guNa karanAse 162 mAMgA hotA hai / (6) padmAledayAmeM daMDaka tIna-tIryaca pAMcendriya manuSya aura vaimAnika deve sarvAdhikAra tejo lezyAvat tInako nau guNa karanese 27 bhAMgA hotA hai| (7) zuklalezyA ye tIna daMDaka pUrvavat parantu manuSyameM nivAdhAre sarAgI vItarAgI pramAdi apramAdikA bheda aura kriya samuccayavat kahenA tInakoM nau guNa karanese 27 bhAgA hote hai __ evaM bhAMgA 211-216-198-198-198-162 27-17 sarva 1242 sevabho sevaMbhaMte tameva sacama
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ ContETINAMRAP r emararee [14] thokaDA naM. 1 sUtra zrI pannavaNAjI pada 17 u0 2 ( lezyAkI 46 alpabAhUtva ) kaunase kaunase daMDakameM kitane 2 lezyA mile yA mi unhoMmeM kaunasI kaunasI lezyAvAle jIva nyUnAdhika hai vaha sarva isa thokaDe dvAre batAvegA (!) samuccaya jIvoMke ( bola / (1) stoka zuklalezyAvAle jIva haiM / (2) padma0 saMkhyAta gu0 (3) teno0 saM0 gu0 (4) alezyAvAle (siddha) ananta gu0 (5) kApota lezyA 0 anaMta gu0 (6) nila lezyA 0 vi0 (7) kRSNa lezyA0 vizeSaH (8) salezyA0 vizeSAH / (2) nArakImeM lezyA 3 pAve / (1) stoka kRSNa lezyA0 (2) nila saM0 asaM 0 gu0 (3) kApota . asaM 0 gu0| ___ (3) samu0 tIryacameM lezyA 6 pAve / (1) stoka zukla lezyA0 (2) padma0 saM gu0 (3) teno. saM0 gu0 (4) kApota0 ananta gu0 (5) nila0 vi0 (6) kRSNa vi0| (4) samu0 ekeMdriyameM lezyA 4 pAve (1) stoka tejo0 (2) kApota0 anantagu0 (3) nila vi0 (4) kRSNa0 vi0 / (1) evaM vanAspatimeM lezyA 4 pAve (6) pRthvI kAyameM lezyA 4 pAve
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ [15] (1) stoka teno0 (2) kApota0 asaM0 gu0 (3) nila. vi. (4) kRSNa0 vi.| - (7) evaM apakAyameM lezyA 4 pRthvIvata (8) teukAyameM lezyA ? paave| (1) stoka kApota 0 (2) nila0 vi0 (3) kRSNa yi. (9) evaM vAyukAyameM lezyA 3 pAve (10) (11) (12) evaM beridriya teridiya cauridriya (13) tIryaca pAMcendriyameM lezyA 6 pAve / (1) stoka zukla lezyA0 (2) padma saM0 gu0 (3) tenoM saM0 gu0 (4) kApota . asaM * gu0 (5) nila lezya! * vi. (9) kRSNa * vi0 / (14) tIryacaNimeM lezyA 6 pAve / (1) stoka zukla lezyA 0 (2) padma0 saM0 gu0 (3) tejo. saM0 gu0 (4) kApota 0 saM . gu0 (5) ni 40 vi0 (6) kRSNA vi. . (15) tIrthaca tIryacaNIke 12 bol| (1) stoka zukla lezyA0 tIryaca (2) zukla lezyA 0 tIryacaNi saM0 gu0 (3) padma tIryaca saM0 gu0 (4) padma0 tIryacaNi saM* gu0 [5] tejo vIryaca saM0 gu0 (6) tejo tIryacaNi saM0 gu0 (7) kArota tI yacaNi se* gu0 (8) nila. tIryacaNi vi0 (9) kRSNa. vIryacaNi vi0 [10] kApo0 tIryaca anantA gu0 (11) niru tIryaca vi0 (12) kRSNA tIrthaca vi0|
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] (16) saMjJI tIryaca meM lezyA 6 pAve / . . (1) stoka zukla0 (2) padma0 saM0 gu0 (3) tejo0 saM. gu0 (4) kApota . asaM gu0 (5) nila0 vi0 (6 kRSNa * vi. (17) asaMjJI tIryacameM lezyA 3 pAve (1) stoka kApota 0 (2) nila0 vi0 (3) kRSNa0 vi0 / (18) saMjJI tIryaca saMjJA tIyaMca Nake 12 (6) alpAbahutva na0 15ke ma phika (7) kApota0 tIrthaca asaM0 gu0 (8) nila * tIyaMca vi0 (9) kRSNa tIyaca vi0 (10) kApo0 tIryacaNi asaM0 gu0 (11) nila) tIryacaNi vi. (12) kRSNa tIryacaNi vi0 (19) saMjJI tIrya cake 6 asaMjJI tI0 pAM 3 (6) alpAbahutva solamIvat (7) kApota le * asaMjJI tI0 asaM0 gu0 (8) nila0 asajJI tI* pA0 vi0 (9) kRSNa asaMjJI0 tI0 pA0 vi0 / (20) saMjJI tIryacaNi asaMjJo tI0 pA0 pUrvavata (21) saMjJIta yaca tIryacaNi aura asaMjJI tIyaMca (12) alpA0 aThAravIMvat (13) kApo0 asaMjJo tI. pA0 asaM0 gu0 (14) nila0 asaMjJI tI0 pA0 vi0 (15) kRSNa0 asaMjJI0 tI0 pI0 vi0 (22) samu0 tIryaca saMjJItIyaMcaNikA 12 (6) alpA0 15 vat (7) kApota0 tIryacaNi saM0 gu0 (8) nila* tIryacaNi0 vi0 (9) kRSNa tIryacaNi vi0 /
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 17 ] (10) kApo tIrthaca asaM (11) nila0 tIrthacavi (12) kRSNa tIryaca vi0 / d d > ( 23 ) samu0 manuSyake 6 bola (1) stoka zukla0 (2) padma0 saM0 gu0 (3) taMjo0 saM0 gu0 (4) kapota0 asaM 0 gu0 (1) nila0 vi0 (3) kRSNa vi0 (24) manuSyaNikA 6 bosa pUrvavata parantu cotho bI0 guNA (23) manuSya manuSyaNikA 12 bola. (1) svoka zukra0 manuSya ( 2 ) zukla mitra0 saM0 gu0 (5) padma0 pu0 saM0 gu0 (4) padmastri saMNu0 (2) teno0 pu0 saM0 (6) tejo0 stri0 saM0 gu0 (7) kAroM0 stri0 saM0 mu0 (8) ni00 stri vi0 (9) kRSNastri 0 vi0 (10) kApo0 manuSya asaM 0 gu0 ( 11 ) nila ma0 di0 (12) kRSNama bI0 3 (2) saMjJI manuSyake 6 bola 3 (1) stoka zukla0 (2) padma0 saM0 gu0 (3) tejo saM0 gu0 (4) kApota0 saM0 gu0 ( 1 ) nila0 vi0 (6) kRSNa. vi0 / (27) asaMjJI manuSya ke 3 bola (1) kApota0 stoka (2) nila0 vi0 (3) kRSNa0 vi0 (28) saMjJI manuSyake 6 asaMjJIke 3
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ [18] (alpA0 na0 26 vat (7) kApota0 asaMjJImanuSya asaM. gu0 (8) nila0 asaMjJI manu0 vi0 (9) kRSNa. asaMjJI0 manu0 vi| (09 / manuSyaNi aura asaMjJI manu0 uparavata (30) manuSya manuSyaNike 12 bola (1) stoka zukla lezyA0 manuSya puruSa (2) zukkA manuSya stri0 saM0 gu0 (3) padma pu0 saM0 gu0 (4) padma stri saM0 gu0 (5) teno0 pu0 saM0 gu0 (6) teno stri0 se 0 gu. (7) kApo0 pu0 saM0 gu0 (8) kApo0 stri0 saM0 gu0 (9) nila* pu0 vi0 (10) nila0 stri0 saM0 gu0 (11) vRSNa pu0 vi0 (12) kRSNa stri0 saM0 gu* ! (31) manuSya manuSyANa aura asejJI manuSya (12) alpa 0 maM0 30 data (13) kApota0 ajJI manuSya 0 asaM0 gu. (14) nila * asaMjJI0 manu0 vi. (19) ruSNa0 asaM0 manu0 vi| (32) samu0 devatoMmeM lezyA 6 pAve (1) loka zukla 0 ( jhaH asaM0 gu0 kota. asaM 0 gu0 (4) nila * vi (4) saNa. vi0 (6) te no / saMkhayata gu0 / (33) samu0 devIme lezyA 4 pAve (1) stoka kApota0 (2) nila0 vi0 (3) kRSNa 0 vi0 (4) te no saMkhyA 0 gu0 / (34) samu0 devatA devIkA 10 bola /
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ [19 (1) loka zukla0 devatA0 2) padma devatA asaM. gu. (3) kApota 0 devatA 0 asaM0 gu0 (4) nila0 devatA vi0 (5) kRSNa devatA vi 0 (6) kApota0 devIsaM 0 gu0 (7)nila 0 devI0 vi0 (8) kRSNa * devI0 vi0 (9) tejo devatA 0 saM0 gu0 (10) teno0 devI0 saM0 gu0 / (35) bhuvanapati deyoMme 1 lezyA pAve (1) stoka tetro lezyA0 (2) kApota0 asaM0 gu0 3) nila0 vi0 (4) kRSNa0 vi0 (36) bhuvana0 devIme 4 lezyA devayat (21) bhuvana deva-devIkA 8 bola (1) toru tejo0 deva (2) leno * devIsa0 gu0 6) kApota * deva asaM * gu0 (4) niladeva vi0 (5) kaNa deva vi0 (6) kApota0 devIsaM 2 gu: 7) mila devI vi. (8) kRSNa devI vi0 / (28) 32-40 bANamitra deva bhuvana 0 ktu (41) jyotiSI deva devoke 11) stoka lemo deva 0 (2) tigo devIsaM gu0 (42) vaimAnika devake 3 bola 66) stoka zukla0 (2) padma' asaM 0 gu0 (3) teno0 saM0 gu0 (43) vaimAnika devI devake 4 bola (3) malpa 0 naM0 42 vat (4) no0 devIsaM 0 gu0 (44) samu0 cAra jAtake devatoMke 12 bola
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ [20] . (1) stoka zukla vaimAnika deva (2) padma0 vaimAnika deva asaM0 gu0 (3) tejo vaimanika deva asaM0 gu0 (4) tejo0 bhuvana deva asaM0 gu0 (5) kApota0 bhuvana0 asaM0 gu0 (6) nila0 bhuvana0 vi0 (7) kRSNa bhuvana 0 vi0 (8) vyaMtara teno0 asaM * gu0 (9) kApota0 vyaMtara 0 asaM gu0 ((10) nila0 vyaMtara vi0 (11) kRSNa. vyaMtara0 vi0 (12) jyotiSI tejo0 saM * gu0 / / (45) samu0 cyAra jAtikI devIkA 10 bola (1) stoka tejo0 vaimAnika devI (4) bola bhuvanapati (4) vyaMtara (1) jotISIkA devatoMvat samajhAnA / (46) samu0 devI devatAoMke 22 bola (1) stoka zukla lezyA vaimAnika deva (2) padma lezyA0 , asaM0 gu0 (3) tejo lezyA0 , (4) , devI0 saM0 gu. (5) teno0 bhavana deva0 asaM0 gu0 (6) kApota0 (7) nila. , vizaSa (8) kRSNa (9) teno , devI0 saM0 gu0 (10) kApota. , asaM 0 guru (11) nila " vi0
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) kRSNa (13) tejo 0 (14) kApota (11) nila 0 (16) kRSNa (15) tejo 0 0 (18) kApota (19) nila0 (20) kRSNa 0 (21) tejo0 (22) tejo 0 [ 29 ] }} vANamitrA "" "" 19 " 13 19 "" jyotiSI deva " 52 deva asaM0 gu0 0 }} ") "5 devI0 saM0 gu0 " "" " " vi devI " asaM0 gu0 vi0 vi0 saM0 gu0 saM0 gu0 31 sevate mevaMbhane tameva laccam dhokar3A naM0 8 sUtra zrI pannavaNAjI pada 1750 3 ( lezyAdhikAra ) he bhagavAn ! nArakI meM kyA nerIyA utpanna hote haiM yA anerIyA ! gautama ! nArakI meM nerIyA utpanna hote haiM anerIyA nahIM. yAne jo manuSya, tIryacameM baiThA huvA jIva jisane nArakI kA AyuSya bAMdhA hai vaha bhaviSya meM nArakImeM hI nAvegA isa liye zAstrakAroMne bhavi nArakI vahA isI mAphaka 24 daMDaka bhI samajhanA /
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ [22] he bhagavAn : nArakIse nerIyA nikalate hai ke anerIyA ? gautama : nerIyA nahI nikAle anerIyA nikalate haiM kyoMkI nArakIse nikalakara phira tada bhava nArakImeM utpanna nahIM hogA parantu manuSya, tIrthacameM utpanna hogA isa liye anerIyA khaa| evaM 13 daMDaka devatAoMkA bhI kahanA. aura pAMca sthAvara, tIna vikalendro tIyaca paMcendrI aura manuSya evaM 10 daMDaka audArika zarIrake haiM ye bakAya tathA parakAya donoMmeM utpanna hote haiM isaliye pRthvIkAyakI pRcchAmeM pRthvIkAyase pRthvIkAvya bhI nikale aura apRthvIkAya bhI nikale evaM yAvata manuSya bhI khnaa| manuSya tIyaca marake nArakImeM jAne vAlA hai usako agara marate samaya jo kRSNa lezyA AgaI to vaha nArakImeM bhI kRSNa lezyAme hI utpanna hogA aura nArakIse nikalegA vaha bhI raNA, lejhyAmeM hI nikalegA arthAt nArakI, devatAoMke tIno sthAna para eka hI lezyA rahatI hai, evaM nArakI apekSa kRSNa, nIla. kApota aura devatAoMkI apekSa cheoM lezyA kahanI yaha 1" daMDaka kahe. jo jIva kRSNalezyAmeM marake pRthvI kAyapane utpanna huvA hai vaha kyA kaNalezyAmeM hIM maregA ? pRthvIkAyake liye yaha niyamA nahIM hai vaha syAt kRSNa, nIla, kApota ina tIna lezyAoMko paraspara teno lezyAvAlA jIva niyamA lezyA badalatA hai kyoMkI tejolezyA aparyApta avasthAmeM hI rahatI hai paryApti avasthAmeM nahIM . 1 marate ghakhata, utpanna hote vakhata aura smapurNa AyuSya /
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ [23 rahatI evaM apa0 vanaspatikAya mI kahanA aura teU, vAU tIna vikale drImeM tIna lezyA rahatI haiN| aura tIryaca paMcendrI tathA manuSyameM che lezyA hotI hai aura ve apanI 2 lezyAmeM mara ne aura utpanna bhI hote haiN| kRSNa lezI nArakI avadhI jJAnase nIla lezIkI apekSA svarUpa kSetra jAMga dekhe vaha bhI avizuddha nANe dekhe jaise koI puruSa dharatI ke tale khaDA hai aura dUsarA puruSa zama bhUnIpara khar3a rahe to zana bhUnIkI apekSA dharatIke talekA manuSya kamakSetra dekha sakA hai| nila lezI avadhIjJAnI nArakI kApota lezI avadhI kI apekSA kama kSetra somI avizuddha dekhatA hai jaise 5 puruSa dharatI para aura duparA parvata para khaDa hai tAtparya yaha hai ki vizuddha lezyAse jJAna bhI vikaTU hotA hai / yahAM para devatAoMkA adhikAra nahIM hai parantu devatAoM meM bhI vizuddha lezyAoMko vizuddha jJAna hotA hai| kRSNa, nIla, kApota, teno aura padma ina pAMca lezyAvAloMko jJAna ho to syAt do myAta tIna syAt cAra hote haiM jaise ---- do-mati, zruti jJAna tIna-mati, zruti, avadhijJa na tIna-mati, zruti, manaH paryavajJAna cAra - mati, zruti, avadhi, manaH paryajJAna zukla lezyAmeM pUrvavat 2-3-4 yA kevala jJAna bhI hotA hai vAraNa zukla lezyA 13 ve guNasthAna taka hotI hai / sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva sacam /
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ [24] thokar3A naM05 satra zrI pannavaNAjI u04 (lezyAdvAra 15) (1) pariNAmadvAra (2) varNadvAra (4) gandhadvAra (4) rasasparzahAra (5) zuddhadvAra (6) prazastha0 (7) saMklaSTa0 (8) zItoga. (9) gatidvAra (10) pariNAma 0 (11) pradeza 0 (12) avagAhA (13) vargaNA 0 (14) sthAna0 (15) alpAbahu 0 / (pra) lezyA kitane prakAraki hai / (u, lezyA che prakArakI hai yathA-(1) kRSNa lezyA 0 (2) nila lezyA (3, kApota lezyA 0 (4, ne no lezyA (5) padma lezyA (6) zukla lezyA0 / (1) pariNAmadvAra-kRSNa ledayAke varNa gandha rama aura mparza nila lezyA eNe pariNAmatA hai jaise dudhake aMdara khaTAi (chAsa) denAse yaha duDU dahi paNe pariNamatA hai tathA vastrake nayA nayA raMga denAse varNAntara hotA hai isI mAphika adhyavasAyoMkI preraNAse arthAta zuddha adhyavazAse pUrva jo azubha vaNAdi thA unhoMke zubha varNAdi paNe pariNAmate haiM aura azuddha adhyavazAse pUrvanoM zubha vodi thA unhoM ko azubha paNe pariNamAyeM isI ma phIka pehalA kRSNa lejhyAke azubha varNAdi the unhIkoM zubhAdhyavazAki prera gAse nilalezyA paNe pariNamAve / isI mAphIka adhika 2 tara zubha preraNAse kRSNa kApota paNe evaM teno lejhyA paNe evaM padma lezyA paNe evaM zukla lezyA paNe pariName / evaM nila lezyAkA pariNAma azubhAdhyavazAse kRSNa lezyA pariNamate hai aura zubhA. dhyAvazAse kApota-tejo- padma-zukla lezyApaNe pariNamate hai evaM
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ [29] lezyAko parpara badalAnese 36 bhAMgA hotA hai| yaha dravya udayAkA palaTaNa sabhAva hai vaha audArIka zarIravAle 10 daMDakake liye hai parantu nAraka' devatoM: 14 daNDakake liye nahIM hai kAraNa nArako devatoMke dravya lezyA bhava pratya hotI hai adhyavazAkI preraNa se mAva lezyA pariNAma rUpame taphAvata hotI hai parantu varNa gandha rasa mparza rupa jo pudala hai vaha nahIM badalane hai hAM pahaloMme tIvra mandatA guNa hotA hai parantu tase nahIM badalane hai| jaise maNi ratnake aMdara jesA raGgaka tAgA poyA jAya vaimA hI raGga ki prabhA unhIM maNike andara bhApamAna hogA parantu maNi Apa kA svarUpako kavI nahI che DegA. (2) varNa dvAra-lezyAke pregNAne yugala ekatra hotA hai unhI pudgaloMke aMdara varNAdi hote hai / (1) kaNa lezyAkA zyAma kA melamA varNa hai. (2) nila 0 kA nilA zuka zaMkhavAna nilA varNa hai / (3) kApota0 kA pArevAko govA jesA varNa hai (4) teno0 hIMgaluke mAphika lAla varNa hai (5) padma 0 haladike mAphika peta varNa hai / (6) zukla moktApharake hAra mAphika zveta varNa hai (3) ganda dhAra-kRSNa : nila kapotaH inheM tIno vezyAkA gaMdha se mRtyu sarpa dhAna khara nara ityAdi inhoMTe hI adhika durgandha hote hai aura jo padma zukla inhI tInoM lezyAkI acchI sugandha padArtha jese koSTa campA campelI jAi paugarAdise bhI adhika sugandha hai|
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ [26] (4) rasa dvAra(1) kRSNa * kaDavA tuMbA jesA kaTuka rasa hai (2) nila suTha pIpara je tA tIkhA rasa hai (3) kApota * kacA amra jesA khATA rasa hai (4) tejo pakA hune Amra yA kaviTa jesA rasa hai| (5) padma 0 utama jAtake vArUNimada jesA rasa hai (6) zukla zakara rakhI jura pakI drAkha jesA rasa hai / (1) sparzadvAra-kRSNa0 nila0 kApota inhI tInoM lezyAkA sparza karabolakI dhAra zAkavanAmpatise bhI adhika sparza hai aura tejo0 padma zukla inhI tInoM lezyAke sparza komala jesemakhana buravanAspati aura sarasabake puSpoMse adhika komala hai| (6) zuddha (7) prazastha (8) saMkliSTa kRSNa : nila. kApota yaha tInoM lezyA azuddha--aprazastha aura sakliSTa hai aura tejo0 padma0 zukla yaha tInoM lezyA zuddha prazastha-asaMkliSTa hai| (9) zItoSNA-kRSNa 0 nila0 kApota yaha tInoM lezyA zIta aura rUkSa hai aura tejo padma zukla uSNa aura snigdha hai| (10) gatidvAra-kRSNAdi tIna lezyA durgati le jAnevAlI hai aura tejo padma zukla yaha tInoM lezyA sugati lejAne. vAlI hai| (11) pariNAmahAra-Ayupyabandha samaya jo lezyA . jAti hai unhIko pariNAma kahate hai vaha AyupyakA bandha Ayu. pyake 3-9-27-81 yA 243 me bhAgameM hote hai agara na ho to AyuSyakA antama antara mahUrta meM to Avazya hotA hai|
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ [27] (12) pradezadvAra - ekeka lezyAke anaMta anaMta pradeza hai kAraNa sthUla anaMta pradezI skaMdha hotA hai vaha lezyAke gRhanayoga hotA hai / (13) avagAhA - eka lezyAke jo anantA anantA pradeza hai vaha asaMkhyA asaMkhyAte AkAza pradeza avagAhyA ( rokA hai ) (14) vargaNAdvAra - ekeka leyAke sthAnoMmeM anaMta anaMti vargaNA vo haiM / (11) alpAvahatvadvAra - ( sthAnApekSA ) ( 1 ) dravya jaghanya sthAna (1) stoka kApota lezyAkA jaghanya dravyasthAna (2) nIla leyAkA jaghanya dravya asaMkhyAta guNA (3) kRSNa (4) tejo (2) padma " (6) zukla (2) evaM ke bolo ki pradezakI alpA0 bhI samajhanA ?? "" (3) kRSNa (4) tejo }: "J 17 " y .. 17 " 39 11 :) (3) dravya aura pradezakI zAmila sthAna (1) stoka kApota lezyA jaghanya dravya (2) nIla lezyAkA jaghanya dravya asaMkhyAta guNA s " 11 ** " "
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) padma "3 (6) zukla (7) kapota lezyakA (8) nIla (8) kRSNa (10) tejo (11) padma (22) zukra 39 (3) kRSNa (4) tejo (5) padma (6) zukra (7) kApota (8) nIla "" (9) kRSNa (10) tejo (11) padma (12) zukla 27 11 33 "" 37 " 47 tIna utkRSTa sthAnaki kahanA 6 / >> " 33 13 " " [ 28 ] 35 19 53 jaghanya 30 39 11 "" "} (7) dravya jaghanya utkRSTa sthAna (1) kApota lezyA jaghanya dravya sthAna (2) nIla asaMkhyAta " "" "} "> 11 33 jaise tIna alpA bahUta ughanya sthAnaki kahI hai vaise hI "1 55 " "" utkRSTa 11 " " 35 "" 33 71 pradeza " " 91 "3 "} "7 17 19 99 :1 3 99 55 = "1 55 133 19 19 " 11 ananta asaMkhyAta "; 54 19 "" 13 27 37 "" 13 35 36 2:5 " 95 17 11 97 131 "" guNA guNA 11 13 stoka guNA "} "" }" >> " ""
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 29 ] (8) evaM jaghanya utkRSTa pradezakI allA bahutakA sthAna (9) dravya pradeza ke jaghanya utkRSTa sthAna lezyA jaghanya dravya (1) kApota (1) nIla (3) kRSNa (4) tejo (5) padma (6) zukla (7) kApota (8) nIla (15) kRSNa (16) tejo (17) padma "" (18) zukla (19) kApota (20) nIla (21) kRSNa 11 " 17 65 11 (9) kRSNa (10) tejo (11) padma "" (12) zukla (11) kApota lezI (14) nIla 313 19 " "" :) 31 11 19 19 "} 33 "} "} "" " 33 1) 33 utkRSTa 1:1 17 59 "1 " 123 jaghanya "" }) "1 16 "" utkRSTa 13 34 " 27 3: }; 3=4 19 67 "" 39 = 39 pradeza "} " 37 19 17 "" - "" = }) sthAna "} ?? " "" " 36 : !! " 21 71 "" asaMkhyAtagu svoka "" " }> 99 11 19 15 " "" anantaguNA asaMkhyAtaguNA ") 19 ==== " 13 19 13
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ [30] (22) teno , (23) padma , " " (24) zukla ,, , se bhaMte sevaM bhaMte tameva sacam " thokaDA naMbara 6 sUtra zrIpannavaNAjI pada 17 u0 6 garbhakI lezyA kitaneka loka kahate haiM ki jese mAtA pitAki lezyA hotI hai vaise hI unhoMke garbhake jIvoMki lezyA hotI parantu yaha mAta ekAMta nahIM hai karaNa jIva sarva karmAdhina hai aura karma saI bhIyoM ke svarUta vibhatra prakArakA hai vaha isa thokaDedvAra batAyA jaayge| (pra) he bhagavAn / lezyA kitane prakAraki hai / (u) lejhyA che prakAra ki hai yathA kRSNa lezyA, nila. kApona lezyA 0 tejo0 padma zukla leshyaa|| 12 samucaya panuH-- manumaNi sagucaya kabhi manuSya manuSyaNI, bharatakSetrake karma meM manuSya-manuSyaNi evaM esvaratake manuSya manunyaHNe, pUrva videhake manuSya manuSyANe eva pazcima videhake manuSya manuSyaNi evaM 12 boloMmeM lezyA cheche pAve / 24 pUrvavat ghAtakikhaNDahipameM duguNa kSetra honAse 12 koM kuguNa karanese 24 bola hotA hai. 24 puSkaI dvipameM bhI ghAtaki khaNDa barAbara hI samajhanA
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ [31] 16 samuccaya akarma bhUmi (yugala) manuSya-manu yaduNi chapanna antara dvipake manuSya - manuSyaNi evaM hemayake manuSya manuSyaNi evaM eraNa vayake 2 harivAsake 2 ramyakavAsake 2 devakUrU ke 2 uttara kUrUke 2 evaM sarva 16 boloMme lezyA pAbe cyAra ccAra kRSNa nila kApota tejo lezyA pAve __32 ghAtaki khaNDa dvipame duguNakSetra honAse 16se duguNa honAse 32 boloMme cyAra cyAra lezyA pAve 32 puSkararddha dvipame bhI 32 boloMme lepA cyAra cyAra paave| // varma bhUmiyoM ke garbhakA vica ra // (1: kRSNa lezyAvAlI mAtAse kRSNa lezyA 0 putra kA janma / nila , ,, kApota , , teno0 ,, , , " padma , , , __, zukla , , , (12) evaM nila lezyAvAlI mAtA 6 lejhyAvAlA putra kA ganna (18) evaM kApota ,, , 6 , , , (24) evaM tejo , ,, 6 , , , (30) padma , , 6 // " (36) zukla , 6 , , , (37) kRSNale. pitAse 0 kRSNa putrakA janma (38) , , nila , ur a
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ tejo pajha (39) , kApAta , (40) , (41) , (42) , zukla , (48) nila 6 lezyAke chesUtra (54) kApota , 6 , " (60) tejo (66) padma , (72) zukla 6 , (108) mAtApitA donoko semIla 36 sutra pUrvano karma bhUmikA 2 // dvipake 12-24-24 evaM 60 bola kahA thA unhIkoM 108 guNA karanese 6480 bhAMgA hotA hai| akarma bhUmi manuSyoMke garbha (1) kRSNalezyA0 mAtAse kRSNalezyA0 garbha (1) " , nila " " (4) , , temo , , (8) nilalezyA mAtAse 4 sUtra (12) kApota lezyA0 mAtAse 4 sUtra (16) tejolezyA 0 mAtAse 4 sUtra (321 mAtAvat pitAkA bhI 16 sUtra (41) mAtA aura pitA donoMke sAtha garmakA 16 sutra
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ [33] evaM 18 sUtra hotA hai jinhoMko pUrvo ka 80 ke sAtha guNA karanese 3840 bhAMgA hotA hai 6480 karmabhUmikA bhAMgA 3840 akarma bhUmikA sarva garbhake bhAMgA- 10320 sevaMbhaMte sevaMbhaMte tamevasaccam / thokaDA naMbara 7 mUtra zrIpannavaNAjI pada 19. (darzana pada ) vastuko avalokana kara unhIpara zraddhA ( pratita ) karanA unhIkA nAma darzana hai| darzanameM maukhya hetU bhUta mohaniya karma hai / mohaniya karmakA mUlase kSaya hojAnepara samyagdarzanaki praptI hotI hai unhIko kSAyaka darzana bhI kehate hai tathA mohaniya karmako upazama karanese upazama darzanaki prAptI hotI hai inhI donoM darzanoMkoM samyagdarzana kahA jAte hai tathA mohaniya karmakA pravalodaya honepara vastukI viprIta zrahanA hotI hai unhIko mithyA darzana kehate haiM tathA mizra mohaniya karmodaya vastumeM satyAsatyakI kalpanA hotI hai unhIkoM mizra darzana kehate hai arthAt / (1) samyagdarzana-vastuko yathArtha zraddhanA / (2) mithyA darzana-vastuko viprIta zraddhanA / (3) mizra darzana vastume satyAsatyakA vikalpa karanA arthAt satya vastu honepara satyAsatyaki kalpanA yA asatya vastu honepara mi satyAsatyaki kalpanA karanA /
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ [34] pratyeka daMDakake jIvoMmeM kitane 2 darzana hai| (1) sAtonarakame pUrvokta tIno darzana hai parantu sAtavI narakake uparyAptAmeM eka mithyA darzana molatA hai| (2) daza bhuvanapatiyoMmeM pUrvokta tInoM darzana hai parantu pandarA paramAdhAmI devoMmeM eka mithyA darzana hai| (3) pAMcasthAvara-pRthvIkAya apUkAya teukAya vAyukAya banAspati kAya inhoMmeM eka mithyA darzana hai / . (4) tIna vaikalendriya verindriya terindriya caurindriya tathA asaMjJI tIryaca pAMcendriya-jalacara sthalacara khecara unapura bhujapura inhI AThaboloMke aparyAptI avasthAmeM samyagdarzana aura mithyAdarzana aura paryAptAvasthAmeM darzana eka mithyAdarzana hai| (5) saMjJI tIryaca pAMcendriyameM darzana tIna pUrvavat / (6) manuSya asaMjJI manuSya tathA chapanna antaradvipoMke manuSyoMmeM darzana eka mithyA darzana, aura tIsa akarma bhUmi yugala manuSyoMmeM darzana do (1) samyagdarzana (2) mithyAdarzana zeSa pandarA karma bhUmi manuSyoMmeM tInoM darzana pUrvokta pAve (7) bANamitra aura jyotISI devoMmeM tInoM darzana pUrvavata (8) vaimAnika devoMmeM tIna, kaliSI devoMmeM darzana eka mithyA darzana, naugrIvaigake devatoMmeM darzana do pAve (1) samyagdarzana (2) mithyAdarzana aura pAMcANuttara vaimAnake devoM meM darzana eka sa0 zeSa vaimAnika devoMmeM darzana tInoM paaveN| / upara kaye hUve sarvasthAnoM ke aparyAptA jIvoMmeM mizra darzana nahIM mIlatA hai kArana mizra darzana hameMsoM paryAptI avasthA meM hI
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ [35] hotA haiM aura samyagdarzana tathA mithyA darzana mRtyU hoke parabhava gamana karate samaya sAtha hI calatA hai parantu mizra darzana parabhava sAtha nahI calatA hai| (9) siddha bhagavAnmeM darzana eka samyagdarzana hai / iti / sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva sacam thokaDA nambara 8 sUtra zrI pannavaNAjI pada 21 (maraNAMti samuhAta) ... jIba maraNAMtika samuhAtakara parabhA gamana karate hai unhI samaya rahastemeM tejapta kAramaNa zarIra hI rahate hai unhIM samaya tenasa zarIra ki kitane vistAravAlI avagAhAnA hotI hai vaha isa thokaDA dvArA btlaavegaa| / maraNAMtika samudaghAta aura tejasAvagAhAnA / samuccaya jIva samu0 ekeMdriya aura pAMca sthAvara jo maraNAMtika samudaghAta kare to viskaMbha pahUlapane jADI to zarIra parimaHNe aura laMbAI meM jaghanya aMgulake asaMkhyAtameM bhAga utkRSTa lokAnta taka hotI hai___ tIna vaikaleMdriya aura tIryaca pAMceMdriya jADI pahalI to zarIra parimANe laMbAIye ja0 aMgu0 asaM 0 bhAga u0 tIracchA lokAnta taka evaM manuSya parantu utkRSTa manuSyaloka parimANa ... nArakI aura devatoMmeM viskaMbha aura. jADI to zarIra parimANe lambAImeM nice yaMtra parimANe samajhanA
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ - mArgaNA utkRSTa jaghanya adholoka | urdhaloka / tIrachA loka sAtoM naraka 10000 jo0 | sAtavI naraka taka | pAMDaga vana taka | saMbhAmaNasamudra 1. bhuSana. vyaMtara jotiipii)| aMgulake tIjI narakakA | isI pabhArA pRthvI | sabharamaNasamudrakI sudharma izAna devaloka asaM0 bhAga | caramAnta taka bAhAraki vedikA tIjAse AThavA devalokana pAtAla kala zo | bArahA devaloka | saMbharamaNasamudra [36] | keduje tIje bhAga | taka taka zalIlAvatI sva sva vaimAna | manuSya kSetra navAmAse bArahavA deva loka taka naugrIvaiga nava joravAna bhanutara paimAna vijayAtaka taka vidyAdharoM adholoka sva sva vaimAna / manuSya kSetra . ki zreNI prAma taka sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva saccam ..
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ [37 ] thokar3A naM0 9 zrI pannavaNA mUtra pada 23 u01 (karmaprakRtI) hAra-kitanI prakRtI / kaise bAMghe 2 kitane sthAna 3 kitanI prakRti vaide 4 anubhAga kitane 5 he bhagavAn / karmoM kI prakRtI kitanI hai ! karmokI prakRtI ATha haiM yathA jJAnavarNIya, darzana varNIya, vedaniya, mohanIya, Ayupya, nAma, gotra aura aMtarAya. narakAdi 24 daMDakake jIvoMke karma prakRtI ATha ATha hai yAvat vaimAnika. jIva ATha kamekI prakRtI kisase bAMdhatA hai ! jJAnArNiya karmake udayase darzanAvaNiya karmakI icchA karatA hai arthAta jJAnAvarNiya karmake prabala udaya honase satya vastukA jJAna nahIM hotA isase satya vastuko asatya dekhe. yaha darzanAvarNiyakI icchA kI. aura darzanAvarNiya kanake udayale darzana mohanIya karmakI icchA huI arthAta apanyako satya kara mAnanA. isa darzana mohaniyase mithyA. bakA paralodaya hotA hai aura mithyAtvase AThoM kamIkA baMdha hotA I ipa bAmne kamekei baMdhakA mUla kAraNa mithyAtva hai aura mithyAvakA mUla kAraNa ajJAna hai evaM narakAdi 24 daMDakake jIvoMke ATa 2 kAkA baMdha samajhanA / jJAnAvarNiya karmokA bandha kitane sthAnapara hotA hai ? sAse mAyA lobha ) dveSase ( krodhamAna ) ina rAga dveSakI cAra praka'tayoMko arthAt krodhamAna mAyA lobha isa caMDala caukar3Ise jJAnA
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 38 ] samajhanA aff karmakA baMdha hotA hai evaM narakAdi 2 isI grAphaka bahuvacanApekSA nI rAga dveSase karma candhatA hai narakAdi 25 meM eka ena 25 bala aura bahuvacana 25 vo kula 50 ghola itane anAvaraNIyake hue| isI mAphaka darzanAvaNI Adi karma 196 bala lagAne vA 400 bola huve / eka jIva jJAnAvarNIya karmavede ! koI vede koI nahIM vede ( kevalI ) aura narakAdi 23 daMDaka niyamA vade. manuSya koI vede koI nahIM re (kevalI) evaM 29 bola bahu vacanakA bhI samajhanA evaM darzanA varNiya mohaniya tathA antarAya aura vedaniya, AyuSya, nAma, gotra ina cAra karmo kA eka vacana yA bahuvacanApekSA saba jIva nizcaya vede evaM 8 karmoke 400 bhAMge hote haiM. anubhAga dvArA - he bhagavAna ! jIva jJAnAvarNiya karma bAndhe rAgadveSase sparza. AtmA pradezoMke sAtha. vizeSa kara bAMdhe aura sparza kiye jJAnAvarNiya karmakA saMcaya kiye citake ekatra kiye, jJAnAvarNiya karma udaya Ane yogya huve. vipAka prApta huve. kaladeneke sanmukha huve. yahAM bhAvArtha yaha hai ke jIvake karmo preraka kona hai ? nizcaya nayase jIva karmokA AkatI hai. kamakA kartA karma hI hai parantu yahAM para vyavahAra nayakI apekSAse uttara dete haiM jIvane hI karma kiyA hai. ( rAgadvepase) yAvat jIvane hI karma udaya nippanna kiye haiM. jIvane hI bhoga rasa parne praNamAye haiM. jIvane hI unako udIrNA kI hai. anya jIva hotI hai. vaha anya jIva hI karate haiM. bhI karme kI udIrNI kamakA udaya udIrNAse
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ [39] prApta hone para ajJAtA (narakAdi gati) sAtA (devAdi gati) aura jitanI sthiti bandhI hai vaha aura jiH bhavakA bandha hai vaha bhogane lagatA hai. ko pula bancha yA rAja udayo bhane haiM ye bhogane lagA isa mA jomAne kA mana paDale haiM. yaha jJAnAvANiya karmaka vidhAka anubhAga daza prakAra se bhogatA hai yathaH (1) zrotrendriya dvArA zabda sune nahIM. (6) agara suna bhI le to samajhe nahIM. 3) cakSu indriya dvArA rUpa dekha sake nahIM. 4) agara dekhale to samajhe nahIM. (2) prANendriyadvArA putroMko sUna na sake. 16) agara suMdha bhI le to samajha na sake. (5) rasendriya dvAra svAda na le sake. (8) agara mvAdale bhI to samajhe nahIM. (6) acche sparzako vede nhiiN| 10) agara vede to samajhe nahIM jo vedale haiM ve pudgala eka yA aneka vize pA. svabhAvase bAdalavata praNamate haiM. aura use bhogate haiM. parantu jJAnavarNIya karmaka prabala udayase jAna nahIM sakne yaha jJAnavarNiya karmakA kala yAne vipAka hai ki jIvako ajJAnI banA detA hai. (2) darzanAvarNiya karma udaya honese jIvako nau prakArakA anubhAga hotA hai. (1) nidrA sukhase sove sukhase jAge. (2) nidrA nidrA-mukhase sove duHkhase jAge.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 40 ] (1) pracalA-baiThA baiThA nidrAle (4) pracalApracalA - calatA huvA nidrAle. (1) sthanaddhi - dinakA cintana kiyA kArya nidrAmeM kare. isa nidrAmeM vAsudeva jitanA bala hotA hai. (6) cakSudarzanAvarNiya barAbara dekha nahIM sakatA. 11 (7) acakSu darzanAvarNiya - cakSuke sivAya cAra indriyoMse sampUrNa kAma na le sake / (8) avadhidarzanAvarNiya- avadhidarzanahone na de. (9) kevala darzanAvaNiya kevala darzana hone nade. (3) isI mAphaka vedanI karma bhI samajhanA parantu vedanI karmake do bheda hai. sAtA vedanI aura asAtAvedanI jisameM sAtAvedanI kA anubhAga 8 prakArakA hai. (5) manojJaza, rUpa, gandha, rasa, sparza. (6) mana hamesA acchA rahanA ( samAdhI se ) (7) vacana hamesA acchA rahanA ( madhura bolane se ) (8) kAya - aMgopAMga acchA honA ( hAthakI caturatAdi ) asAtAvedanIkA isase viprIta azubha phala samajhanA. (4) mohaniya karmake udaya anubhAgake pAMca bheda haiM yathA. (1) midhyAtva mohanIya- isake udayase vastukI viprIta zraddhA hotI hai. (2) mizramohanIya - isake udayase mizrabhAva hotA hai. (3) samyaktva mohanIya - isake udayase vastukI yathArtha zraddhA hotI hai parantu kSAyaka samyaktva prApta nahIM hone detA.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 41 ] (4) kaSAya mohaniya - isake udayase antAnubandhI Adi 16 prakRtiyoMkA udaya hotA hai. (5) nokaSAya mohanIya - isake udayase hAsyAdi nau prakRtikA udaya hotA hai. (5) AyuSya karmake udaya anubhAga ke cAra bheda hai. (1) nArakIkA AyuSya vaide (2) triyaMcakA (3) manuSyakA (4) devatAkA 11 (1) iSTa zabdakA milanA (2) iSTa rupA milanA (3) iSTa gandhakA milanA (4) iSTa rasakA milanA (1),, sparzakA milanA (6),, gati (devAdi ) (7), sthiti (8),, zarIra lAvaNya "" 17 (6) nAma karmake udaya anubhAga ke do bheda haiM. zubha nAma karma aura azubha nAma karma jisameM zubha nAma karmake anubhAga 14 prakArake haiM. (9) iSTa yazokIrti (10) iSTa utthAnAdi bIrya (11) iSTAkAra (13) iSTa svara (13) kanta svara (14) prIya svara (15) manojJa svara (16) vizeSa manojJa azubha nAma karmake 16 bola isase viprIta samajhanA. (7) gotra nAma karmake udaya anubhAgake do bheda haiM. uMca gotra aura
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) rupa , " [42] nIca gotra. jisameM UMca gotrake 8 bheda hai tathA nicagotrake ATha bheda, (UMcagautra) (nIcagautra) (1) jAti vizeSa uttama jAtimada (2) kula , " kulamada (3) bala // // valamada rupamada (5) tapa , , . tapamada (6) sUtra , , sutramada (7) lAbha , , lAbhamada (8) ezvarya ,,, ezvaryamada (8) antarAya karmake udaya anumAga 5 prakArake haiM yathA (1) dAnAntarAya-dAna de na sake. (2) lAbhAntarAya-lAbhakI prApti na ho. (3) bhogA ,,-chatI vastu bhoga na sake. (4) upabhogA ,,-vAra 2 moga na sake. (5) vIryA ,,-koI kAmameM puruSArtha kara na sake. iti sevaM bhate sevaM bhaMte tameva saccam / thokaDA naM0 10 sUtra zrI pannavaNA pada 28 u0 2 (AhAra pada) (1) jIva (2) bhavya 3) saMjJI (4) lezyA (5) drITa
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ [43 ] (6) ni (7) kAmAya 2) yoraH (1- upayoga 11) 3 12, zarIra 13, pItI iti. samuccaya nIva tathA aura nija sAyAn H 26 bolane satyamApana aura bahana ko mola mAlAraka pratyeka kAlapara utAre bhAvara parantu ji. bola meM jo eMDaka pAvegA unhIko hI gRhana kiyA jAyegA. ( jIvahAra-eka jIva kazA AhArIka hai yA anAha. roka hai ? myAta AhArIka hai myAta anAhArIka hai kAraNa yahAMpara samucaya jIvakA prazna holase syAta zabda rakhA gayA hai kyoMki parabhavagamana karate samaya yA caudavA guNasthAna yA siddhoMke jIvAnAhArIka hai zeSAAhArIka hai. evaM 24 daMDaka bhI samajhanA tathA siddha bhagavAn anAhArI hai / samuccaya ghaNA jIva AhArIka bhI ghaNA anAhArIka bhI ghaNA ghaNAsiddha anAhArIka hai dhaNA nArakIke jIvoM ke uttarame tIna bhAMgA hote hai yathA (1) ghaNA nArakI me nyAhArIka jIvoM sadAkAla zAsvatA hai (2) ahArIka nArakI ghaNA ora anAhArIka eka jIva bhIle (3) AhArIka nArakI ghaNA aura anAhArIka bhI ghaNA evaM pAMca sthAbara varjake 12 iMDakameM tIna tIna bhAMgA kara nese 57 bhANA have pAMca sthAbaroMke bahU, vacanameM AhArIka bhI ghaNA anAhArIka bho SaNA itidvAram bhAMgA 27. (2) bhavva-samuccaya eka bhavya jIva aura 24 daMDakoMke ekeka jIva, syAt AhArIka syAta anAhArIka / bahU vacana samuccaya
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ [44] jIva ora pAMca sthAvarameM AhArIka bhI ghaNA anAhArIka mI ghaNA zeSa 19 daMDakoMmeM tIna tIna mAMgA pUrvavat evaM 57 bhAMgA evaM amana jIvoMkA bhI pUrva bhavvavat 17 bhAMgA samajhanA / no bhavva no abhavya eka jIva ora ghaNA jIvoM apekSA AhArIka nahI kiMtu anAhArIka hai evaM siddha bhI samajhanA itihAram 114 bhAMgA.. (3) saMjJIdvAra-samu0 jIva 1 aura 16 daMDaka eka vacana syAta AhArIka syAt anAhArIka bahU vacanApekSA jIvAdi 17 daMDakameM tIna tIna bhAMgA honAse 51 bhAMgA hotA hai / asaMjJI samu. jIva ora 22 daMDaka eka vacanApekSA syAt AhArIka myAta anAhArIka / bahU vacanApekSA samu0 jIva ora pAMca sthAvarameM AhArIka ghaNA anAhArIka bhI ghaNA. tIna vaikale ndriya aura tIryaca pAMcendriya inhI cyAra boloMme tIna tIna bhAMgA pUrvavat evaM 12 bhAMgA tathA nArakI daza bhuvanapati vyaMtara manuSya inhI terahA daMDakake pratyeka daMDakameM che che bhAMgA hote hai / yathA-- (1) AhArIka eka (2) anAhArIka eka (3) AhArIka eka anAhArika eka yugam (4) , , , ghaNA (5) , ghaNA , eka (6) , , , ghaNA evaM 13 daMDakake 78 bhAMgA huve / nosaMjJI noasaMjJI samu0 jIva aura manuSya syAt AhArIka syAt anAhArIka /
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] vaha vacanApekSA samu0 jIvameM AhArIka ghaNA anAhArIka bhI ghakA / manuSyameM bhAMgA 3 siddha bhagavAn eka yA bahU vacana anAhArI hai sarva bhAMgA 51-12-78-3 evaM 144 bhaaNge| (4) lezyAhAra-sa lezyA samu0 jIla aura 24 daMDaka eka vacanApekSA syAtAhArIka syAtAnAhArIka bahuta vaca. nApekSA samu0 jIvoM aura pAMca sthAvarameM AhArIka ghaNA anA. hArIka trighaNA zeSa 19 daMDakake tIna tIna bhAMgA karanese 57 evaM kRSNa lezyA parantu daMDaka 22 jyotISI vaimAnika varmake vAste bhAga 17 daMDakakA 51 evaM nila lezyAkA 11 kApota lezyAkA 51 evaM tejo lezyA daMDaka 18 samu0 jIva aura 18 daMDaka eka vacanApekSA syAtAhArIka syAtAnAhArIka bahU vacanApekSA samu0 jIva aura 15 daMDakameM tIna tIna bhAMgA 48 aura pRthvI pANI vanAspatimeM che che bhAgA ( asaMjIvat ) evaM 18 mIlake 16 // padmalezyA samu0 jIva aura tIna daMDaka eka vacana pUrvavat baha vacanApekSA tIna tIna bhAgA 12 evaM zukla lezyAkA bhI bhAMgA 12 tathA alezya samu0 jIva manuSya aura siddha ekavacana yA bahU vacana sarva manAhArIka hai bhAMgA 57-51-51-5116-12-12 kula bhAgA 300 dvAram / (6) drISTIvAra-samyagdrISTI samu0 jIva aura 19 baMDaka eka vacanApekSA syAtAhArIka syAtanA hArIka bahu vacanApekSA namu0 jIva aura 16 daMDakameM tIna tIba mAMgA 51 aura tIna vailendriyameM che che bhAga evaM 18 bhAMgA / mithyA drISTI samu.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 46 ] jIva aura 24 daMDaka eka bananApekSA pUrvavat bahU vacanApekSA samu0 jIva aura pAMca sthAvara ye AhArIka ghaNA aura anAhArIka bhI ghaNA zeSa 19 daMDaka ye bhAgA tIna tIna (17) mizra drISTI samu0 jIva aura 16 daMDaka eka vacana yA bahU vacana AhArIkahai tathA siddha bhagavAn eka yA bahU vacanApekSA anAhArIka hai sarva bhAMgA 11-18-17 kula 126 dvAram. (6) saMyatidvAra - saMyati samu0 jIva ora manuSya eka vacanApekSA svAtAhArIka sthAtanAhArIka ( kevalI apekSA ) bahU vacanApekSA tIna tIna bhAgA 6. asaMyati so mithyAtivat 17 bhAMgA. saMyatAsaMyati samu0 jIva aura manuSya tathA tIryaMca pAMcendriya eka yA bahu vacanApekSA AhArIka hai / nosaMyati noasaMyati nosaMyatAsaMyati samu0 jIva aura siddha bhagavAn eka yA bahU vacanApekSA anAhArIka hai / 6-57 kUla 63 bhAMgA hUve itidvAram. (9) kaSAyadvAra - sakaSAya kodhakaSAya mAna mAyA lobha kaSAya pratyekake samu0 jIva aura caubIsa caubIsa daMDaka eka vacanApekSA svAtAhArIka rayAtAnAhArIka / bahU vacanApekSA sakaSAya 19 daMDaka tIna tIna bhAMgA 17 krodha kaSAya che daMDaka meM tIna tIna 18, 13 daMDaka devatAvoM meM che che bhAMgA 78 evaM mAna kaSAya mAyA kaSAya pAMca daMDaka meM tIna tIna bhAMgA 11 - 15 nArakI devatakA 14 daMDaka che che bhAMgA 84-84 evaM lobha kaSAya parantu nArakI che bhAgAM zeSa 18 daMDaka meM tIna tIna bhAMgA 14 zeSa sarvakaSAyave ma0 jIva aura pAMca sthAvarameM AhArIka ghaNA aura anAhArI
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ [47] bhI ghaNA / akaSAya samu0 jIva manuSya aura siddha hai jisameM samu0 jIva aura manuSya eka vacanApekSA syAt Aharika syAt anAhArIka bahuvacana samu. AhArIka ghaNA anAhArIka bhI ghaNA manuSyameM bhAMgA 3 siddha bhAgavAna eka yA bad vacana anAhArIka hai| evaM 57-18-78-15-15-84-84-6-54-3 kula 414 bhAMgA hUve. (8) jJAnadvAra-sajJAnI, matijJAnI, zrutijJAnI samu0 jIva aura 19 daMDaka eka vacana pUrvavat bahU vacana jIvAdi tIna tIna bhAMgA parantu tIna vaikalendrimeM che le bhAgA 18-18-18 51-51-51 avadhijJAnameM mu0 jIba aura 16 daMDaka hai jisameM tIryaca pAMcendri eka yA bahU vacana AhArIka hai zeSa eka vacana pUrvavat bahU vacana tIna tIna bhAMgA 48 1 manaHparyava jJAna samu0 jIva aura manuSya eka yA bahUbacana AhArIka hai / kevalajJAna samu0 jIva manuSya aura siddha nisameM samu0 jIva aura manuSya eka bacanApekSA syAt AhArIka syAt anAhArIka bahU vacanApekSA samu0 AhArIka ghaNA anAhArIka bhI ghagA manuSyameM bhAMgA 3 siddha eka yA bahUta vacana anAhArIka hai| samu. ajJAna mati ajJAna zrutiajJAna jIvAdi 24 daMDaka eka vacanApekSA syAt AhArIka syAta nAhArIka bahU vacanApekSA samu0 jIva aura pAMca sthAvarameM AhArIka ghaNA anAhArIka bhI ghaNA zeSa 19 daMDakameM tIna tIna bhAMgA 57-57-57 / vibhaMgA jJAnI samu... jIva 16 daMDaka jisameM tIryaca pAMcendriya aura manuSya to eka yA bahU vacanApekSA AhArIka hai zeSa samu
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ [18] jIva aura 14 daMDaka eka vacana pUrva kt bahU vacanApekSA tIna tIna mAMgA 15 / evaM 54-153-48-1-171-19 bhAMgA 474 dvAram / ... (9) yogabAra-sayogi samu0 jIva aura 24 kA mithyAtvI vat 17 evaM kAyayogikA bhI 57 / vacanayoti samu0 jIva aura 19 daMDaka aura manayogameM samu0 jIva kI 16 daMDaka eka yA bahU vacanAhArIka hai| ayogi samu0 jI manuSya aura siddha bhalezyA ki mAphIka kala bhAMgA 114 dvAram / . upayogabAra-sAkara aura manAkAra donoM samu0 jIva aura 24 daMDaka eka vacanApekSA syAtAhArIka syAtanA hArIka bahU vacanA pekSA samu. jIva pAMca sthAvara AhArIka dhaNA anAhArIka bhI dhaNA zaSe 19 daMDakaye tIna tIna bhAMgA 67.67 kula 114 mAMgA aura siddha bhagavAn eka yA bahU vacana AnA hArI hai iti dvAram / (11) vedavAra-veda samu0 jIva aura 23 daMDaka sayogi mAphIka bhAMgA 17 / trivedameM samu0 jIva daMDaka 15 evaM puruSa veda eka vacana pUrva vat bahU vacana jIvAdi sIna tIna bhAMgA 48--48 napuMsaka vedameM samu0 jIva 11 daMDaka eka vacana pUrvavata bahU vacana samu0 jIva pAMca sthAvarameM AhArIka ghaNA anAhArIka ghaNA che daMDakaye tIna tIna mAMgA 18 bhavedI jese akaSAyakta bhAMgA 3 evaM 97-96-18-3 kula mAMgA 174 have iti dvAram / .. kA
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ [19] (12) zarIradvAra-sazarIrame samu0 jIva aura 24 daMDaka prayogIvata 17 bhAMgA evaM tena zarIrakA 57 evaM kAramANa zarIrakA 97 mAMgAM audArIka zarIra samu0 jIva aura 10 daMDaka jisme bAsu0 jIva aura manuSyakA tIna tIna bhAMgA 6 (kevalI apekSA) aura nava daMDaka, eka yA bahUbacanApekSA AhArIka hai / vaikraya zarIra pramu0 nIva aura 17 daMDaka mAhArika zarIra samu0 jIva ora manuSya, eka yA bahU vacanApekSA AhArIka hai tathA mazarIra samu0 bIca ora siddha anAhArika hai kula bhegA 177 dvAram / * (13) paryAptIdvAra-AhAra paryAptI zarIra paryAptI indriya paryAptI zvAsozvAsa paryApto bhASA paryAptI mana paryAptI evaM ke paryAptI samu0 jIva aura mva mva daMDakApekSA eka yA bahU bacanApekSA mAhArIka hai paranna mamu. jIva ora manuSyame eka bacanApekSA syAtAhArIka syAtanAhArIka hai ora bahUta vacanApekSA sIna tIna bhAMgA hotA hai kAraNa kevalI samudadhAta samaya tIna samayanAhArIka bhI hote hai / bhAMgA 36 / AhAra aparyApto samu. nIva ora 24 daMDa ka. eka yA bahU vacanApekSA anAhArI hai zarIra bhAryAptI syAt AhArIka syAtanAhArIka uparakI cyAra apaboptIme nArakI devatA ora manuSya inhI 15 daMDakoMme che che bhAMgA ahenA 90 zeSame samu. jIva pAMca sthAvara varnake tIna tIna bhAMgA bonA 12, bhASA aura manAparyAptI 15 daMDakame che che bhAMgA 90 zeSame tIna tIna bhAMgA 12 sarva sthAna para eka bacana syAtAhArIka sAt manAhArIka bahU vacanApekSA upara batAye mAMge hote haiM evaM 11.160-15-180-19kula bhAMgA 100. huve iti dvAram /
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ [5] : AhAra padake 15bArake kula bhaaNgaa| (1) samuccayadvAra bhAMgA 57 (8) jJAnadvAra , 471 (2) bhavvadvAra , 114 (1) yogadvAra , 19 // (3) saMjJIdvAra , 144 (10) upayogadvAra 11 // (4) lezpAdvAra , 300 (11) vedadvAra (5) draSTIdvAra , 126 (12) zarIradvAra 177 (1) saMyatidvAra , 63 (13) paryAptIdvAra 600 (7) kaSAyadvAra 411 kula bhAMgA 2871 have / iti| sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva saccam thokar3A naM0 11 sUtra zrIpannavaNAjI pada 29 ( upayoga pada) () upayoga kitane prakAra ke haiM ! (3) upayoga do prakArake hai yathA (1) sAkara ugayoga (2), SaNAkAra upayoga jisameM sAkara upayoga ( prakArake haiM yathA (1) matijJAna (1) zrutajJAna (3) avadhijJAna (8) manaHparyavajJAna (5) kevalajJAna (6) matiajJAna (7) zrutaajJAna (8) vimaMgajJAna aura manAkAra upayoga 4 prakArakA hai (1) cakSudarzana (2) acakSudarzana (3) avadhidarzana (8) kevaladarzana /
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ [1] ... aba narakAdi 24 daMDaka para inhIMko utArate haiN| daMDaka upayoga sAkAra / anAkAra 0 - samucaya jIvameM 1 nArakI 15 devatA sthAvara 1 vendriya / 1 tendriya 1 caurendriya 1 tiyaca pAceMdriya 1 manuSya Morar Vurur or 00 our C sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva sacam / __ thokar3A naM0 12 - sUtra zrI pannavaNAjI pada 30 (pAsaNiyA upayoga) (pra) pAsaNiyA (dekhanevAlA) upayoga kitane haiN| (u) pAsaNiyA upayoga do prakArake haiM (1) sAkara pAsaNiyA (2) anAkAra pAsaNiyA, jisameM sAkara pAsaNiyAke 6 bheda haiM yathA zrutijJAna, bhavadhijJAna, manaHparyavajJAna, kevalajJAna, zrutiajJAna vibhabhajJAna aura anAkAra pAsaNiyA upayogake 3 bheda haiM
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ [52] yathA cakSUdarzana avadhidarzana, kevaladarzana ye donoM upayoga narakA di daMDaka para utArA jAyegA / daMDaka samucaya jIva 1 nArakI 7 13 devatA 5 pAMca sthAvara 2 beMdriya tendriya 1 caureMdriya 1 tiryaca pAcendriya 1 manuSya upayoga sAkAra anAkAra pAsaNiyA pAsaNiyA 4 1 4 6 00 ( pra ) kevalI hai so isa ratnaprabhA narakako AkAra hetU opamA drASTAMta varNa saMsthAna parimANa-karake jisa samayameM jAnate haiM usI samaya dekhate haiM yA nahI ! ( u ) kevalI jisa samaya ratnaprabhA nArakIko pUrvokta AkArase jAnate hai usI samaya nahIM dekhe / ( pra ) kyA kAraNa hai ! ( u ) jo kevaliyoMke sAkAra upayoga hai vaha jJAna hai aura nAkAra upayoga hai vaha darzana hai isa vAste nisa samaya meM jAnate haiM usa samaya na dekhe aura jisa samaya meM dekhate haiM usa samaya
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 53 ] nahIM jAne bhAvArtha yaha hai ki samaya bahuta sukSama hai eka samaya meM do upayoga ( jJAna aura darzana ) nahIM hozakte haiM paraMtu jisI samaya kevaliyoM ke kevala jJAna hai. usI samaya kevala darzana maujUda hai jJAna aura darzana yugapat samaya mojUda hai jaise ratnaprabhA nArakI kahI hai vaise hI 7 nArakI 12 devaloka nauya~baiMka anuttara vaimAna isa pabhArA pRthvI aura paramANu dvipradezI yAvat anaMta pradezI skandha bhI samajhanA. isa viSaya pUrvAcAryoM kA bhI mattantara he dekho prajJAMpanA sUtra | (pra) he bhagavAn / kevalI anAkAra ahetU yAvat apramANa kara jisa samaya ratnaprabhA narakako jAnate haiM usI samaya dekheM ! ( u ) jisa samaya jAne usa samaya nahIM dekhe bhAvanA pUrvavat yAvat ananta pradezI skandha taka samajhanA. sevaMbhaMte sevaMbhaMte tamevasaccam | thokaDA nambara 13 sUtra zrI pannavaNAjI pada 31 ( saMjJI pada ) (1) saMjJI - saMjJI jIvoMkA AyuSya banghA hUvA ho tathA manake sAtha indriyoMke upayoga meM vartatA ho vaha jIva pahelA guNasthAnase bArahavAM guNasthAna taka mIlate hai / (2) asaMjJI - asaMjJI paNAkA AyuSya bandhA hai mana rahita indriya varteM yaha jIva pehale dusare guNasthAna meM mIlate haiM / (3) nosaMjJI mobhasaMjJI - indriyakA upayoga rahita arthAta
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ [54] kevalajJAna honepara indriyoM ke upayogakI jarUrata nahI hai vaha jIva 13-14 guNasthAna yA siddhoMke jIvoMko no saMjJIno asaMjJI kahA jAtA hai| samucaya jIva aura manuSya tInoM prakArake hote haiM saMjJa:asaMjJI-nosaMjJI noasNjnyii| pAMca sthAvara tIna vaikalendriya samutsama tIryaca pAMcendriya aura manuSya yaha sarva asaMjJI mana rahIta hai| pehalI naraka dazabhuvanapati vyaMtaradeva aura chappana antara - dvipoMkA manuSya saMjJI hotA hai parantu kitaneka jIva aparyAptAva sthAmeM asaMjJI bhI pAyA jAte hai kAraNa yahAMse asaMjJI tIryaca marake ukta sthAnoM meM jAte haiM unhIkoM aparyAptI avasthAmeM zAstrakAroMne asaMjJI gInA hai isaapekssaa| ___ . jyotISI deva, vaimAnikadeva aura saMjJItIyaMca pAMcendri tathA tIsa akarmabhUmi yugala manuSya yaha sarva saMjJI manavAle hai / siddha bhagavAn nosaMjJI noasaMjJI hai / sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva saccam / thokaDA nambara 14 sUtra zrI panavaNAjI pada 32 (saMyati pada) (1) saMyati-jinhoMke antAnubandhIcoka, apratyAkhyAni coka, pratyAkhyAnIcoka, evaM 12 tathA mithyAtvamohani, mizra mohani, samyaktvamohaniya, evaM 15 prakRtiyoMkA kSaya yA upazama
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ [55]. honApara sAdhu mArga svakArakara samiti guptI pAMcamahAvata caraNa matarI, karaNasatarike pAlaka ho unhoMko saMyati kahate hai| vaha maTA guNasthAnase caudavA gu0 taka mIlate hai| (2) asaMyatA-jinhoMke vrata paccarakANa kucha bhI na ho vaha jIva pehalese cauthA guNasthAna taka mIlate hai jinhoMke tIna (1) anAdi anAnta abhavyApekSA pra0 gu0 (2) anAdi sAnta bhavyApekSA ,, (3) sAdi sAnta-pAMcavese igyArave guNasthAna jAke pIchA paDe huve pehalAse cau0thA gu0 taka (3) saMyatAsaMyata-kuccha vrata hoM kuccha avrata na ho esA jo pAMcave guNasthAna vratate huve zrAvaka loka / (4) nosaMyati noasaMyati nosaMyatAsaMyatAsiddhabhAgavAn / samuccaya jIva saMyati hai asaMyati hai saMyatAsayata hai nosaMyati noasaMyati nosaMyatAsaMyata yaha cyAro prakArakA hai nArakI devatA pAcasthAvara tIna vaikalendriya asaMjJI manuSya tIryaca tathA yugala manuSya yaha sarva asaMyati hai kAraNa inhoMke vrata nahI hote haiN| saMjJItIryaca pAMcendriya asaMyati hai tathA saMyatAsaMyatI bhI haiM kAraNa tIryacoMko jAtismarNa jJAna honAse pUrva bhavame jo vrata liyA ho vaha vrata tIryacake bhavame bhI pAlaNa karate hai vAste tIryacame bhI zravaka mIlate hai|
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ - [56] - saMjJI manuSyame saMvati asaMyati saMyatAsaMyati tIno phAra jIva mIlate hai| siddha bhagavAn nosaMyati noasaMyati nosaMyatAsaMyati hai| (1) stoka saMyati jIva (2) saMyatAsaMyati asaMkhyAttaguNa (3) nosaMyati noasaMyati nosaMyatAsaMyati anaMtaguNA (4) asaM iti anantaguNA / iti / mevaMbhaMte sevaMbhaMte tamevasacam / thokar3A naM0 15 sUtra zrI pannavaNAjI pada 34 (paricAraNA pada) (1) aNantara AhAra (2) abhogAhAra (3) AhArake pudgakoMkA jAnanA (4) adhyavazAya (5) samyaktva dvAra (6) paricAraNA dvaar| (1) aNantara-nArakIke nairiyA utpanna hote samaya jo mAhArake pudgala gRhana karate haiM phira zarIrako utpanna karate hai phira pudgaloMko yathAyogya pariNamAte hai phira indriyoM nipajAte hai phira urdhva adhogamana yA zabdAdi paricAraNA karate hai phira uttara vaikraya rupa vaikraya banAte hai isi mAphika 13 daMDaka devatoMkoM bhI samajhanA parantu devatoMmeM pehale vaikraya kare bAdameM zabdAdi paricAraNA karate hai cyAra sthAvara tIna vaikalendriya yaha sAta boloMmeM vaikraya na honA se narakavat pAMca bola kehanA aura vAyukAya tathA tIryaca pAMceMdriM aura manuSyame narakavata che bola kehanA dvAram /
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ [57] (1) abhoga-samujIva AhAra lete hai vaha jAnate huve yA banAnate huve donoM prakArase lete hai, narakAdi 19 daMDakake jIvoM donoM prakAra tathA pAMca sthAvara ajAnate huve bhI AhAra karate hai / - (3) AhArake pudgala-nArakI AhAra karate hai vaha AhArake pudgaloMkoM nArakI na dekhate hai na jAnate hai kAraNa nArakI ke roma AhAra hai aura pudgaloM kA bahuta sUkSmapaNA honAse upayogaki itanI tIvratA nahIM hai ki unhIM sUkSma pudgaloMko jAne yA dekhe| isI mAkIka 10 bhuvanapati vyaMtara aura jotISI deva tathA pAMca sthAvara e romAhArI hai tathA berindriya tendriyake cakSU abhAva hai| caurindriya kitaneka jIva na jAne na dekhe parantu AhAra kare aura kitaneka jIva na jAne parantu dekhe aura thAhAra karate hai / tIryaca pAcendriyako cyAra bhAMgA hote hai| (1) na jAne na dekhe parantu mAhAra kare (asaMjJI naitra hIna) (2) na jAne dekhe AhAra kare ( asaMjJI naitroMvAlA ) (3) jAne na dekhe ,, (saMjJI netra hIna ) .. (4) jAne dekhe AhAra kare ( saMjJI naitroMvAlA) isI mAphIka manuSyameM bhI cyAra bhAMgA samajhanA aura vaimAnika deva do prakArake hai (1) mAyAvAn vaha mithyAtvI (2) amAyavAn samyagdrISTI jo mithyatvavAlA na jAne na dekha mAhAra kre| samyagdrISTIke do bheda hai / (1) aNantara utpanna huvA na jAne na dekhe ,, (2) paraMpara utpanna huvA minhoMkA do bheda (1) aparyAptA na jAne na dekhe0 (2) paryAptA jinhoMkA do bheda hai (1) ano,
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 58] payogavAn na jAne na dekhe0 (2) upayoga vAle haiM vaha jAne dekhe ora AhAra kare vizeSo upayogavAn honAse / (4) adhyavazAya-adhyavazA pratyeka jIvoMke asaMkhyAte asaMkhyAte he vaha prazastha aprazastha donoM prakArake hote hai vaha 24 daMDakoMke jIvoMke haiN| (1) abhigama-samyaktvavAn jIva hote hai vaha vastuko yathArtha jAnate hai (2) mithyAtvavAn vastuko viprIta jAne (3) mizravAn vastuko mizrabhAve jAne narakAdi 16 daMDaka manavAloMko tInoM prakArakA jAna paNA hotA hai zeSa 8 daMDaka arthAt pAMca sthAvara tIna vaikalendriyako eka mithyAtva honAse mithyAbhigama hotA hai Ara vaikalendriya aparyAptAvasthAmeM samyagdaSTI hotA hai parantu svalpakAla honese gauNapaNa hai / (6) paricAraNa-yaha dvAra vizeSa devatAvoMki apekSAhai devatA tIna prakArake hai jisme(1) bhuvanapati vyaMtara jyotiSI saudharmazAna deva lokake deva, devI aura paricAraNA ( maithuna ) sahita hai (2) tInAse bArahavA devalokake deva he vaha devI rahIta aura paricAraNA sahIta hai (3) naugrIvaiga aura pAMcAnutara vaimAnake deva hai vaha devI aura paricAraNa rahIta hai parantu esA deva nahI haiM ki jinhoMke devI ho aura paricAraNA rahIta ho| paricAraNA pAMca prakAraki hai aura unhokA svAmI (1) kAyaparicAraNA (manuSyaki mAphIka) svAmi bhuvanapati vyaMtagjyotISI saudharmA IzAnadevaloka ke deva
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ [59] (2) sparza paricAraNa hastAdisesvAmi tIjA cothA deva bolake dev| (3) rUpa paricAraNA-svAmi pAMcavA chaThA devalokake deva / (4) zabda paricAraNA-svAmi sAtavA AThavA de0 deva / (5) mana-paricAraNA svAmi-nava-daza igyAravA bArahavA 1. deva, zeSa naugrIvaiga vA pAMcANuttara vaimAnakA deva aparicAraNA - paricAraNA-jaba devatAvoMko kAya paricAraNAki icchA hotI hai taba deva manase devIkoM smaraNa karate hI devIkA aMga kurukatA hai yA Asanase kuccha saMketa honAse devIko jJAna hotA hai ki merA mAlIka deva muje yAda karate hai yaha devI usI samaya uttara vaikrayase acchA manohara dravya zRgAra kara devake pAsa hAjara hotI hai taba vaha kAmAtura deva unhIM devIke sAtha manuSyakI mAphIka kAya paricaraNA ( maithUna ) sevana karate hai| .. (pra) he svAmin unhIM devatAvoMke vIryake pudgala hai| (u) devatoMke vIrya hai kintu manuSyoMke jo garbha dhAraNa vIrya hai vaisA devoMke nahIM hai parantu kAma zAnta vIrya devatoMke hai vaha vIrya devIke zrottendri cakSuindriya ghaNendriya rasaindriya spazendriya inhIM pAMcoM indrayapaNe yA manapaNe iSTapaNe manojJapaNe vizeSa mano. jJapaNe zubha zobhAgya rupa yobana guNa(viSaya) lAvaNya kandarpa inhIM 17. bolopaNe vAravAra pariNamatA hai arthAt devI devatAkoMko unhIM samaya kAmase zAntI hotI hai /
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ [60] sparzaparicAraNa vAle devoM ki icchA hote hI devI dravya manohara rUpa zrRMgArakara pUrvavat tIje cothe devalokameM apane svAda devoMkI sevAmeM hAnara hotI hai vaha devatA devIke stanAdise sparka karato hI kAmase zAntI ho jAte hai / devatAke vIryakA pudgaladevIke 17 bolapaNe pariNamate hai arthAt hastAdi sparzase deva devIko zAntapANa hotA hai| rupa paricAraNa vAlA devoMko icchA hote hI devI dravya mano hara rUpa vaikraya atita sundarAkAra banAke pAMcave chaThe devalokake devoM pAse hAjara hotI hai vaha deva unhI devIkA rUpa dekhatohI manako zAnta kara lete hai / devake vIryake pudgala devIke 17 bola paNa pariNamate hai| ___zabda paricAraNA vAlA devoMkI icchA hote hI devI vaikrayase manohara vaikraya banAke sAtavA AThavA devalokake devoMkI sevAmeM hAjara hotI hai vahAMpara ati manohara kaNTha susvara arthAt paJcama svarase isa kadarakA gyAna kare ki vaha kAmotura deva unhI devIkA zabda sunate hI kAmase zAnta ho jAte haiM / dekke vIryakA pudgala devIke 17 bola paNe pariNamate hai| ___ manaparicAraNA-vAleke kAma icchA hote hI devIyoM pehalA dUsare devalokameM unhIM devoMke sadizA ubhI rahe ke apanA dravya manase hI devatAvoMkI kAmAgnikoM mana hIse zAnta kara detI hai / devatA devIke mana mIlanese devatoMkI zAntapaNA hote hI unhoMkA vIryakA pudgalaloM bahAse chUTate hai vaha asaMkhyAte yojanake
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ (zAna devoMke [...] jantare para rahI hui devIyoMke pUrvokta 17 bolopaNe pariNamate hai arthAt devI utpanna honAkA sthAnA pehale dUsare devalokameM hai aura devatA bolAnese AThavA devaloka taka jA zaktI hai Age mAnekI viSaya devIkI nahIM hai / pehale dUsare devalokake devoMke meM Ati hai arthAt unhIM devIyoMko aparigRhItA devIyoMke nAmase AlekhAi jAtI hai| devoke kAmame devalokame devIkI sthiti sudharma devaki saudharmame palyopamase 7 palyopama izAname 1 palyo.se 9 palyopama manatkumArake saudharmame 7 palyo0 se 10 palyo. mahendra devoMke izAname brahma devoMke 16, 20 // rukata , izAname 25 // 15 // mahAzukra devoMke saudharmame sahastra , __izAname 31 // 39 gaNata , saudharmame 16, 10 paNata , izAname 41 , 15 , bharaNa , saudharmame 46 , 90 , acuta devoMke izAname 51 , 15 // devatAvoMme paricAraNake sukhauMki alpA0 ... (1) stoka kAya paricAraNavAloMkA sukha . (2) sparza , anaMtaguNA saudharmame pAra
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ (62) (3) rupa . .. " (4) zabda " " " (1) mana " (6) aparicAraNavAlAkA sukha , , . paricAraNavAlA devoMkI alpa. (1) stoka aparicAraNavAlA deva (2) mana paricAraNavAlA deva saMkhyAtaguNA (3) zabda , asaMkhyAtaguNA (1) rupa " , " (9) sparza " " " (1) kAya , , " - sevaM bhate sevaM bhaMte tameva saccam / - thokaDA naM0 16 zrI pannavaNA sUtra pada 35 ( vedanA pada ) zIta / dravya 2 zarIra 3 sAtA 4 duHkha 5 abhRgamIyA 6 niMdA 7 . (1) vedanA tIna prakArakI hai-zIta vedanA, upNa vedanA, aura zItoSNa vedanA / samuccaya jIva tIno prakArakI vedanA vedate haiN| pahilI, dUjI, tInI nArakImeM uSNa vedanA hai kAraNa ina tInoM narakake nerIyA zIta yonIke hai / cauthI nArakImeM uSNa vedanAvAle nerIyA bahuta hai aura zIta. vedanAvAle nerIyA kama hai
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthAt zIta, uSNa donoM vedanA hai / pAMcavIM meM uSNa vedanAvAle kama aura zIta vedanAvAle jAdA hai| chaThI nArakImeM zIta vedanA hai aura sAtamI nArakImeM mahAzIta vedanA hai| zeSa asurAdi 23 daMDakameM tInoM prakArakI vedanA hai / dvAram / (2) vedanA cAra prakArakI hai-dravya, kSetra, kAla aura bhavase-samuccaya jIva aura 24 daMDakameM cAroM prakArakI vedanA paave| (1) dravya vedanA-iSTa aniSTa pudgalokI vedanA (2) kSetra vedanA-narakAdi kSetrakI vedanA (3) kAla vedanA-zIta, uSNa kAlakI vedanA (4) bhAva vedanA-anubhAga rasa maMda tivAdi / dvAram (3) vedanA tIna prakArakI hai-zarIrika, mAnasika aura zarIrI mAnasika / samuccaya jIvomeM tIno prakArakI vedanA hai aura saMjJI solaha (16) daMDakameM bhI tIna prakArakI vedanA pAMca sthAvara tIna vikalendriyameM eka zarIrika vedanA hai / dvAram / (4) vedanA tIna prakArakI hai-sAtA, asAtA aura sAtA. asAtA samuccaya jIva aura 24 daMDakameM tInoM prakArakI vedanA hai / dvAram . . - (5) vedanA tIna prakArakI hai-mukha, duHkha aura sukhaduHkhasamuccaya jIva aura 24 daMDakameM tIno prakArakI vedanA hai| dvAram . ___(6) vedanA do prakArakI hai-AplUbagamIyA (udIrNAkarake-- zIra loca tathA tapazcaryAdi karake) aupakramIyA (udaya Anese)
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 64 ) tIrthaca paMcendriya aura manuSyake doMno prakArakI vedanA hai| zeSa 25 ison eka aupakramI vedanA hai dvAram | (7) vedanA do prakArakI hai - nidA aura anidA, nArakI 1 bhuvanapatI 10 vyantara 1 ina bAraha daMDaka meM donoM prakArakI vedanA hai| kAraNa saMjJI bhUta ( jo yahAMse saMjJI marake gayA hai vaha ) nidAvedanA vede aura asaMjJI bhUta ( asaMjJI tharake gayA: hai vaha ) anidA vedanA vede / pAMca sthAvara, tIna vikalendriya eka anidA vedanA vede kAraNa asaMjJI hai viryaca paMnendrI aura manuSyame donoM prakArakI vedanA hai| tathA jyotiSI vaimAnika meM bhI dono prakArakI vedanA hai / kAraNa ye devatA do prakAra ke hote hai / (1) amAI samyaka dRSTI - nidA vedanA vedate haiN| (2) mAI mithyAdRSTIbha - nidAvedanA vedate haiM / sevaM bhaMte sevaM bhate tameva saccam / thokaDA naMbara 17 zrI pannavaNAjI sutra pada 36 ( samudghAta ) saMsArI jIvoMke sAtha anAdikAlase pudgagaloMkA saMbandha hai jo pula jisa kAryapaNe pariNamate hai unhIM pudgaloMko usI nAmase pudgala batalAye jAte haiM, jaise koi pudgala vedanipaNe pariName tathA kaSAya paNe pariNameM to isI nAma ( vedanI yA kaSAya ) se batalAyA jAve /
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15] ko dasa grahana kiyA jAtA hai vaha mAmAkA madezoMse grahana bate hai / grahana kiye huve pudgaloMko zamako viSapaNe pariNamA nA unhIkoM samudghAta kehate hai vaha isa ghoDA bAre smaavegaa| (1) nAmabArasamudUdhAta sAta prakArakI hai yathA(1) vedanI samu0-avanta vedanAkA honA (2) kaSAya samu0-ati kroSAdi kAya karanA / (3) maraNAntika samu0-maratI vakhata Atma pradezoMkA calanA (4) vaikriya samu0-Atma pradezoMko nikalake vaikiya banAve (1) tenata samu0-AtmapadezokonikAlake tejasa samu kare (6) AhArika samu0-pUrvadhara muni AhArika zarIra kare (7) kevalI samu-kevalI mahArAna karate haiM yaha sAtoM samudghAtako aba pratyeka daMDakapara utArate haiM ki kisa 2 daMDaka kauna 2 samudghAta hotI hai| (1) samucca jIvameM sAtoM samu. pAveM (1) nArakImeM samu0 cAra pAve vedanI, kaSAya, mAMtika, ! aura vaikriya (2) devakAke 13 daMDakameM samu0 5 pAve tejasa samu. amingk| (3) vAyu.kAyameM cAra pAve nArakIvat (1) cAra sthAvara, vina-vikalendrimeM tIna samu0 pAve vedanI, kalAya, maraNa.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ [66] (5) tiyeca paMcendrimeM pAMca pAve devatAvat . (1) manuSyameM sAta pAve (1) kAladari vedanI samudghAtakA kAla asaMkhyAte samayake antara muhU kA evaM kaSAya samu marNAtika samu0 vaikriya samu0 AhArika smu| ina pratyeka chaoM samudghAtoMkA kAla antara muhUrta antara muhUrvakA hai aura kevalI samudghAtakA kAla mATha samayakA hai| (3) cauvIsa daMDaka eka vacanApekSA eka nArakIke nerIyene vedanI samuddhAta bhUtakAlameM anantI kI hai bhaviSyameM koI karegA koI nahI karegA jo karegA vaha 1-2-3 yAvata saMkhyAtI asaMkhyAtI anantI karegA evaM yAvata 24 daMDakameM kahanA / koI jIva nArakIkA bhaviSya meM vedanI samu. dUdhAta nahIM karegA kAraNa yaha prazna nArakIke carma samaya vAloM kI apekSAkA hai phira manuSya meM Akara vahAM vedanI samudghAta na karaNe mokSa jAne vAlA hai| . jaise vedanI samu0 kahA hai vaise hI kaSAya, marNAntika, vai. kriya, tejasa samu0 bhI samajha lenA arthAt yaha pAMcoM samu. 24 daMDakame bhUtakAlameM anantI kI hai maviSyameM jo karegA vaha 1-2-3 yAvat saMkhyAtI asaMkhyAtI anannI kregaa| eka nArakIke neriyAne AhArika samudghAta bhUtakAlameM syAt kI syAt nahIM kI agara karI hai to 1-2-3 bhaviSyameM karegA to 1-2-34 karegA evaM yAvat 24 daMDaka kahanA parantu manuSyameM bhUtakAla apekSA 1-2-3-1 karI hai kahanA / .
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ [67] eka nArakIkA neriyAne bhUtakAlameM kevalI samudghAta nahIM karI bhaviSyameM karegA to eka evaM yAvata 14 daMDaka kahanA parantu manuSyameM mUtakAlameM karI ho to 1 bhaviSyameM karegA to bhI eka hI karegA / iti sAmAnya sUtra / (4) ghaNA jIvoMkI apekSA 24 dNddk| " ghaNA nArakI bhUtakAlameM vedanI samu0 anantI karI aura bhavidhyameM bhI anantI karegA evaM yAvat 24 daMDaka kahanA aura isI. taraha kaSAya, marNAntika, vaikriya, temasa samu. bhI samajha lenaa| ...ghaNA nArakI bhUtakAlameM AhArika samuddhAta asaMkhyAtI aura bhaviSyameM asaMkhyAtI karegA evaM vanaspati, manuSya chor3ake zeSa 21 daMDaka samajhanA | vanAspatimeM bhUta bhaviSya anantI tathA manuSya meM mUta bhaviSyameM syAt saMkhyAti syAt asaMkhyAti / kevalI samu0 narakAdi 22 daMDaka bhUtakAlameM karI nahIM bhaviSyameM asaMkhyAti evaM vanAspati bhU0 nahIM bhavi0 anantI evaM manuSya bhUtameM jo * karI ho to 1-2-2 u0 pratyaka sau bhaviSyameM syAt saMkhyAtI syAta asNkhyaatii| (2) cauvIsa daMDaka paparakI apekssaa| eka eka nArakI bhUtakAlameM nArakIpaNe vedanI samu0 kitanI karI ? anantI, bhaviSyameM koI karegA koI na karegA jo karegA baha syAte 1-2-3 yAvata saMkhyAtI, asaMkhyAtI syAt anantI nArakI nArakIpane bhaviSyameM 1-2-3 kahA hai so vicArane yogya .hai TIkAkAra saMkhyAvI asaMkhyAtI kahate hai kAraNa 10000 varSase kama sthiti nahIM hai aura pracura vedanA vedate hai| .
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ [68] kregaa| evaM nArakI asuskumArapaNe yAkta vaimAnikapaNe bhI khnaa| ekeka mamurakumAra devatA bhUtakAlameM nArakIpaNe vedanI samu. anaMtI kI hai bhaviSya meM kareMgA to syAt saMkhyAtI syAt 'asaMkhyAtI anantI kregaa| .. manuskumAra amuskumArapane vedanI samu0 bhUtakAlameM anantI bhaviSya meM karegA to 1-2-3 yAvat saMkhyAtI, asaMkhyAtI. yA anantI bhI karegA evaM yAvata vaimAnaka taka smjhnaa| nAgAdi nau kumAra bhI asuskumArakI mAphaka samajhanA mavi-- vyake liye svasthAnameM aura audArikake daza daMDakameM 1-2-3 yAvat anantI parasthAna aura vaikriyake 16 daMDakameM syAt saMkhyAtI syAta asaMkhyAtI syAt anaMtI samajhanA / evaM yAkta, vaimAnika taka 24 daMDaka 24 daMDaka pane lagA lenaa| bhAvanA pUrvavat eka 1 nArakI nArakIpane bhUtakAlameM kaSAya samu. anaMtI karI bhaviSyameM karegA to 1-2-3 yAvat saMkhyAtI, asaMkhyAtI yAvat anantI kregaa| eka 2 nArakI asura kumAra pane bhUtakAlameM kaSAya samu. anantI karI aura bhaviSyameM karegA to syAt saMkhyAtI, asaMkhyAtI. anantI karegA evaM vyantara, jyotiSI, tathA vaimAnika pane parantu bhaviSyameM syAta asaMkhyAtI anantI. karegA (saMkhyAtIkA sthAna nahIM hai) . pRthvyAdi audArakake 10 daMDakameM bhUtakAlameM anantI bhaviSya meM syAta karegA syAt na karegA karegA vaha syAt 1.2.1
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ [19] gAjata anantI karegA evaM 1. bhuvanapatI bhI kahanA, parantu svasthAna aura audArikake 10 daMDaka bhaviSyameM, 1-1-3 yAvata anantI kahanA parasthAna aura vaikriyake 13 daMDakameM nArakI bat ___ekeka pRthvIkAya nArakI pane kaSAya samu0 bhUtakAlameM anantI karI aura bhaviSyameM jo karegA vaha syAt saMkhyAtI, asaMsyAtI, anantI karegA evaM daza bhuvanapatI, vyantara jyotiSI aura vaimAnika parantu bhaviSyameM syAtU asaMkhyAtI anantI karegA 'pRthvvAdi audArikake 10 daMDakameM bhaviSyameM syAt 1-2-3 yAvat saMkhyAtI, asaMkhyAtI, anantI kregaa| evaM audArikake 1. daMDaka tathA vyaMtara, jyotiSI, vaimAnika asura kumArakI mAphaka smjhnaa| - ekeka nArakI nArakI pane motika samu. bhUtakAlameM anantI karI bhaviSyameM, syAta karegA syAt na karegI jo karegA vaha syAt 1-3-3 yAvat saMkhyAtI, asaMkhyAtI yA anantI karegA evaM yAvat vaimAnika taka 24 daMDaka kahanA svasthAna parasthAna saba jagaha 1-2-3 kahanA kAraNa maNautika samu0 eka bhavameM eka hI vAra hotI hai ekeka nArakI nArakI pane vaikriya samu. bhUtakAlameM anaMtI karI bhaviSyameM syAt karegA syAt na karegA jo karegA vaha syAta. 1-2-3 yAvata saMkhyAtI asaMkhyAtI anaMtI karegA evaM 24 daMDaka satarA daMDaka pane jaise kaSAya samu0 kahI hai vaise hI vaikita . . . -UPER
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ [7] samu0 samajhanA parantu vaikriya 17 daMDakameM hI kahanA kAraNa sthAvara 3 vikaleMdriyameM vaikiya nahIM hai| pikalAyama vAkaya nahIM hai| .. . ___ekeka nArakI nArakI pane tejasa samu. bhUtakAlameM eka bhI nahI karI aura bhaviSyameM eka bhI nahI karegA kAraNa vahAM hai hI nhii| ___ekeka nArakI asura kumAra pane mRtakAlameM tejasa samu0 anantI karI aura bhaviSyameM jo karegA to, 1-2-3 yAvata saMkhyAtI asaMkhyAtI anantI karegA evaM tejasa samu015 daMDakameM, marNAntika samu0kI mAphaka khnaa| - . manuSya varbhake ekeka 23 daMDakake jIva 23 daMDaka pane AhArika samu0 nahI karI aura na kregaa| ekeka tevIsa daMDakake jIva manuSya pane AhArika samu. karI ho to 1-2-3 bhaviSyameM karegA to 1-2-3-4 ___ ekeka manuSya 23 daMDakameM AhArika samu0 nakarI na. kregaa| manuSya pane karI hoto 1-2-3-4 aura karegA to bhI. 1-2-3-4 kregaa| .. manuSya varjake ekeka 23 daMDakake jIva 23 daMDaka pane kevalI samu0 na karI na karegA manuSya pane nahI karI parantu karegA to 1 kregaa| * ekeka manuSya 23 daMDaka pane kevalI samu0 na karI na kregaa| ekeka manuSya manuSya pane phevalI samu. karI ho to eka aura karegA to bhI eka hI kregaa|
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 71] (6) ghaNA jIva ApasameM / ghaNA nArakI ghaNA nArakI pane vedanI samu0 bhUtakAlameM ananta karI aura bhaviSya meM anantI karegA evaM 24 daMDaka pane bhI samajhanA zeSa 23 daMDaka bhI nArakIvata samajhanA / jaise vedanI samR0 24 daMDaka para kahA hai isI taraha kaSAya, parNAntika, vaikriya, tejasa samu0 bhI samajha lenA parantu vaikiya samu0 meM 17 daMDaka aura tejasa samu0 meM 15 daMDaka kahanA / ghaNA nArakI manuSya varga ke zeSa 23 daMDaka pane AhArika samR0 na karI aura na karegA / manuSya pane bhUtakAlameM asaMkhyAtI bhaviSya meM bhI asaMkhyAtI karegA / evaM vanaspati varjake zeSa 23 daMDaka samajhanA vanaspatimeM anantI kahanA | ekeka manuSya 23 daMDaka pane AhArika samR0 na karI na karegA aura manuSya pane bhUtakAlameM syAt saMkhyAtI syAt asaMkhyAtI aura bhaviSya meM bhI syAt saMkhyAtI syAt asaMkhyAtI kahanA / narakAdi 23 daMDaka jIva narakAdi 23 daMDakapane kevalI samu0 na karI na karegA manuSyapane nahIM karI agara karegA to syAta saMkhyAtI syAta asaMkhyAtI / ghaNA manuSya 23 daMDakapane kevalI samu0 na karI na karegA aura manuSyapane karI ho to syAt saMkhyAtI asaMkhyAti aura bhavi . SyameM bhI karegA to syAt saMkhyAtI asaMkhyAtI karegA / (7) alpA bahutva- dvAra (1) samucaya alpA0 (1) savase stoka AhArika samu0 kA ghaNI
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ . [7] (2) kevalI sAla saguNAH . (za teja , a# guNA (4) vailiya , , (5) mAntika, , aneka (1) kaSAya , , ase (7) vedanI ,, vi0 (8) asamoIyA,, ,, asaM0 (2) narakakI alpAyahusva / (1) sabase stoMka marNAntika samu* vAlA (2) vaikriya samu0 vAlA asaM0 guNA' (3) kaSAya ,, ,, saM0 (7) vedanI ,, , saM0 (1) asamoIyA,, , saM0 (3) devatAmai samu0 5 alpA0 (1) sabase stoka tejasa samu0 vAlA (2) mAntika samu0 vAlA asaM. (3) vedanI " " " (8) kaSAya " " sa0 (6) vainiya , , , (6) masamoIyA " " " (4) pRthvyAdisyAgharakI alpA0 (1) sabase stoSa mantika samu. bAlA (2) kaSAya samuvAmA 0. mugA
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) vedanI , vi. (7) asamoIyA , masaM. (5) vAyu kAyakI alpA (1) sagase stoka vaikiya samu0, vAlA, (2) marNAtmika samu0 vAlA asaM.. (1) kaSAya , ,saM0 (4) vedanI: ki (5) asamoIyA , asaM0. (6) vaikaledriyakI alpA (1) sabase stoka marNAtika, samu0. vAle (2) vedanI samu0 vAle asaM0 guNA (3) kaSAya samu0 vAle saM0 , (4) anamoIyA masaM0 , (7) tiryaMca paMcendriyakI alpA (1) sabase stoka tejasa samu0 vAle (2) vaikriya samu0 vAle pasaM0 ---.. (3) marNAtika ,, ,, asaM0 (4) vedanI , , , " () kaSAya , ,saM. . (6) anamoIvAvaM. ....(4) manuSyakI alpA bahutva () sabase stoma mAhArika samu.1 vAlA (1) phesI samuM0 kA 20 gugA /
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ [7] (3) tenasa , , . (4) vaikriya , saM0 (5) marNAtika ,, ,, asaM (9) vedanI ,, , asaM (7) kaSAya , , saM0 (8) asamoIyA , saM. seva bhaMte sevaM bhate tameva sacam / thokaDA naMbara 18 zrI panavaNAjI sUtra pada 33 (kaSAya samudghAta) kaSAya samudghAta cAra prakArakI hai yathA(1) krodha-pati koSake utpanna honese (2) mAna-ati mAnake " " (1) mAyA ati mAyAke . , , (4) loma-ati lobhake , , narakAdi 24 daMDakameM kaSAya samu0 cAroMpAve isakA kAla antara muhUrtakA hai| (1) ekeka jIvakI apekSA 24 daMDakameM ekeka nArakI krodha samuM0 bhUtakAlameM manantI karI hai bhaviSya kAlameM koI karegA koI na karegA jo karegA vaha 1-1-2 yAvata saMkhyAtI, asaMkhyAtI, anantI karegA eva
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ [76] kAryat vaimAnika taka 94 daMDaka bhI smjhnaa| isI taraha mAna maMmA lobha bhI samajhanA caahiye| (1) ghaNA jIvoMkI apekSA 24 dNddkmeN| : ' . paNA nArakI krodha samu0 bhUtakAlameM anantI karI maviSyameM . nanti karegA evaM vaimAnika taka 24 daMDaka samajhanA aura zeSa mAna, mAyA, lobhako bhI krodha samu0 vat samajhanA / (3) ekeka jIva ApasameM 24 daMDakapara / eka nArakI nArakI pane krodha samu. bhUtakAlameM anantI karI / bhaviSyameM syAt kare syAta na kare jo kare vaha 1-2-3 yAvat saM* asaM* yA ananti kregaa| ekeka nArakI masura kumAra pane krodha samu0 bhUtakAlameM bhanantI karI bhaviSyameM koI karegA koI.na karegA jo karegA vaha 1-1-3 yAvat saM. asaM anantI karegA evaM yAvata vaimAnika taka 21 daMDaka pane bhI samajha lenA / ___ zeSa 13 daMDakako vedanI samu0 kI mAphaka 24 daMDaka para lagA lenA evaM mAna, mAyA marNAntika samu0 kI mAphaka aura lobha kAya samu0 kI mAphaka samajhanA parantu lobhameM nArakI anura kumAra pane 1-2-3 20 asaM0 manantI khnaa| (4) ghaNA jIva paraspara 24 daMDaka para ghaNA nArakI ghaNA nArakI pane krodha samu0 bhUtakAlameM mana.. ntI karI bhaviSyameM anantI karegA isI taraha yAvata vaimAnika taka 24 daMDakapane bhI samajhanA evaM mAna, mAyA, lobhI bhI krodhabat smjhnaa|
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 7 ] ghaNA asura, kumAra nArakIpane, krodha samu0 bhUtakAlameM ganatI karI aura bhaviSya meM koI karegA koI nahIM karegA jo karegA vaha saM0 a0 anantrI karegA isI taraha bAvata, vaimAnika taka kahanA evaM mAna, mAyA, lobhI samajhanA / asura kumAra vat zeSa 22 daMDaka bhI 24 daMDakapara lagA senA / alpAbahuta / (1) samucaya jIvakI (1) sabase stoka akaSAya vAle (2) mAna samu0 vAle anantaguNA (1) kroSa vi0 " (4) mAyA (1) loma "1 (1) asamoIyA "" 19 "" 91 39 99 (2) nArakIkI alpA 0 (1) sabase stoka lobha samR0 vAle (2) mAyA samu0 vAle saM0 guNA saM0 (3) mAna (4) krodha (5) asamoIyA saM0 39 bi0 vi0. saM0 " "" saM0 (3) devatAkI alpA* (1) sabase stoka koSa samu0 vAle (2) mAna samu0 vAle saM0 guNA
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ [7] (3) mAyA ,, saM0 . (1) lobha , , saM0 (5) asamauIyA saM0 .. (4) tiryacakI alpAya. (1) sabase stoka mAna samu* vAle (2) koSa samu0 vAle vi. (3) mAyA , , vi. (4) lobha , , vi. (1) asamoIyA saM. . (5) manuSyakI alpA (1) savase stoka akaSAI vAle (2) mAna samu0 vAle asaM0 guNA (3) krodha , , vi. (4) mAyA ,, ,vi. (5) lobha , , vi0 (6) asamoIyA saM0 sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva saccam / thokar3A naM0 19 zrI pannavaNAjI sUtra pada 36 (chamasta samudhAta) chadamasta samudghAta che haiM (1) bedanI (2) kaSAya (6)
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ [78] marNAntika (1) vaikriya (1) tejasa (1). mAhArika samudghAna iti / nArakI aura vAyukAyameM samu. cAra pAve, tejasa, mAhAri banake devatA tiryaca meM samu. pAMca pAve, AhArika banake au cAra sthAvAra tIna vikalendrimeM tIna vedanI, kaSAya, marNAtira manuSyameM 1 paave| (50) he bhagavAn ! samuccaya jIva vedanI samu0 karake choDe huve pudgala kitane kSetrako sparza aura kitanA kSetra apa sparzA rahe ! (u0) he gotama ! vedanI samu0 karatoM viSkaMbha pane aura pahUlapane apane zarIra pramANe hotA hai aura utane hI kSetrako sparza karatA hai zeSa rahA huvA kSetra asparza hai no kSetra sparza kiyA hai vaha niyamA chedizIkA haiN| (pra0) kAla apekSA pRcchA ! (u0) vedanI samR0 karanevAlA 1-2-3 samayake kAlako sparze zeSa kAla asparza arthAt vedanI samu0 kA kAla antara muhUrtakA hai parantu kRta kAla 1-2-3 samayakA hai vedanI samu0 kiyeke bAda be pudgala zarIrameM antara muhUrta rahate haiM bAda zarIrase chUTate haiM yAne alaga hote haiN| .. (10) vedanI samu0.se chuTe huve pudgaloMse kisI praNa, bhUta, jIva, satvako takalIpha hotI hai jaba samu0 karane vAle ko kitanI kriyA lagatI hai|
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ [79) (u0) syAta 3-4-5 kriyA lagatI hai. (1) apane kharAba yogoMse tIna kriyA (kAIyA, adhikaraNIyA, pAvasIyA ) (2) para jIvako takalIpha honese cAra kiyA (paritApanIyA) ___(3) para mIvakI dhAta honese pAMca kriyA lagatI hai (pANaIvAya) adhika isake cAra bhaaNgo| (1) eka jIvako eka jIvakI syAt 3-4-5 kriyA (2) eka jIvako ghagA jIvokI syAt 3-4-5,. (3) ghaNA jIvoMko eka jIvakI syAt 5-4-5 ,, (4) ghaNA jIvoMko ghaNA jIvokI ghaNI 3-4-5, isI mAphaka samuccaya jIvoMkI taraha 24 daMDaka bhI samajhanA (pra0) samuccaya jIta marNAntika samu0 karate hue kI ecchA ? . (u0) kSetra vikrama aura pahalato zarIra pramANe lambA eka dizI meM jaghanya aMgulake asaMkhya bhAga utkRSTa asaMkhyAtA jojana itanA kSetra sparza. zeSa kSetra aspI rahe kAlakI apechA 1-2-3 samaya aura vigraha gatI kare te 1-2-3-4 samayakA kAla sparza zeSa kAla asparza huA rhe| ... ... marNAntika samu0 ke pudgala antara muhUrta zarIra pane rahake pIche ve pudgala chUTate hai unase kisI bhI prANa, bhUta, jIva, satvako takalIpha ho to samu0 karanevAle kI kriyA syAtU 1-4-5 lage jisake pUrvoka 1 mAMge kara lenaa| .
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180] evaM nArakI parantu kSetra se ja0 1700 bonana sAdhika u. asaMkhyAtA jImana (kArana pAtAla kAzIma utpanna ho to) kAlase 1-2-3 samaya zeSa samuccayakI maaphk| ... ....... isI taraha zeSa 23 daMDaka samuccaya bata parantu pAMca sthAvara meM kAla vigrahApekSA 1-2-3-2 samayakA kahanA bAkImeM 1-2-3 samaya kAhI hai| ... (50) samuccaya jIva vaikriya samudghAtakI ecchA . . (30) kambA ja. aMgulake saM0 mAma u0 saM0 jojana pramANe eka dizA vA vidishaa| kAlase 1-2-3 samayakA sparzera zeSa asparzA aura kriyA pUrvokta kahanI / syAt 3-4-5 au. inake mAMgA 1 pUrvavat / isI taraha nArakI parantu mAyAma eka dizAmeM / . evaM vAyu kAya aura tiryaca paMcendri bhI samajhanA / bAkIdevatA manuSya samuccaya vat / isI taraha tenasa samu0 vaikriya samu0 vat samajhanA / mAmAma aMgulake asaM meM bhAMga hotA hai| evaM yAvat vaimAnika taka 21 daMDaka, parantu tiryaca paMcendriyameM eka hI dizA khnaa| mA. hArika samu0 samuccajIva aura manuSya kare to viSkama aura bAhutyapane to zarIra pramANe mAyAma na0 aMgulake asaM meM bhAga u0 saM0 jojana pramANa eka dizImeM kAlase 1-2-3 samaya choDanekA kAla antara muhUrta kriyA pUrvokta 3-1-6 aura bhAMgA cAra bhI pUrvavat samajha lenaa| sevaM bhaMte se bhaite tameva scm| .
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 81 ] thokaDA nambara 1 sUtra zrI panavaNAjI pada 36 (kevalI samudghAta) (pra0) he bhagavAn ! anagAra bhAvita AtmAkA ghaNI kevalI samudghAta kare jisameM nirjarA kiye huve karma pudgala hote haiM vaha sarva loka sparza kare arthAta sarva lokameM vyApaka ho jAte haiM ? una sukSma pugaloMko chadamasta jIba varNa, gaMdha, rasa sparza karake nANe dekhe ! (u0 ) chadmasta nahIM jANe nahIM dekhe / kAraNa jaise (hRSTAMta ) yaha jambUdvIpa 1 lakSa yojanakA hai jisakI paridhI 316227 yojana 3 gau 128 ghamuSya 13 // aMgula 1 java 1 jU~ 1 lIkha 6 nAlAgraha 5 vyavahArIyA paramANU sAdhika hotI hai jisako koI mahAna RddhivAn zaktIvAn devatA istagata sugandha padArthakA DibbA lekara tIna cipaTI banAve itanemeM usa sugandhI Dibeko hAthameM liye huve 21 bAra jambUddIpakI prada kSiNA de aura usa sugandhI DibbImeMse nikale hube pula jo jambUdvIpameM vyApta hai una pudgaloMko chadamasta nahIM dekha sakatA / ve aTha sparzI hone para bhI itane sukSma hai to kamauke pudgala to cau sparzI hai usako chamasta kaise dekha sakatA hai arthAt cau spazI bahuta hI sukSma hote hai usako chamasta nahIM dekha sakatA / kevalI samu0 kiMsa vAste karate hai ? jinake cAra karma : (bedanI, AyuSya, nAma, gotra ) bAkI rahe haiM isameMse AyuSya karma arupa ho aura vedanI karma jAdA ho usako sama karaneke liye kevalI samudraghAta karate hai|
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ [82] (pra0) saba kevalI samu0 karate haiM ? (u0) saba kevalI samu nahIM karate,anante kevalI vinA hI samu0 kiye janma, jarA maNake rogako miTA kara mokSameM gaye hai| . (pa.) mokSa jAte samaya kitane samayakA Ayuna karaNA hotA hai ? (u0) asaMkhyAtA samayakA hotA hai (10) kevalI samu0 ko kitanA samaya lagatA hai ? (u0) ATha samaya lagatA hai (10) kisa samaya kima yoga para prayUnatA hai (pravrate) ? pahile samaya-audArika kAya yoga ( daMDa 14 rAnaloka pramANa) dUsare samaya-audArika mizra kAya yoga (kapATa kare) tIsare samaya-kArmaNa kAya yoga (mathana pradeza) cauthe samaya- , , , (AMtarA pUre) pAMcave samaya- , , , (AMtarA saMgraha) chaThe samaya-audArika mizra kAya yoga (mathanasaMgraha) sAtaveM samaya-, , , (kapATa saMgraha) AThaveM samaya audArika kAya yoga (daMDa saMgraha) (10) kevalI samu0 karatA huvA mokSa nAve ? (30) nahIM nAve jinake bhAyuSyakA che mahInA zeSa rahanepara kevala jJAna prApta huvA ho unamese koI kevalI samu. kare koI na kre|
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ [3] (pra0) kevalI samudaghAtase nivRta hone bAda kaunase yoga para prayUje ! (u0) manayoga (satya vyavahAra), vacanayoga (satya vyavahAra) kAyayoga (halana calana tathA pahile liye huve pATa paTala saMdhArAdi grahasthako pIchA de / (pra0) sayogI kevalI mokSa jAve ? (u0) nahIM nAve kAraNa ayogI honese bhokSa hotI hai| (pra0) mokSa jAnevAle pahile yogoMkA nirodha karate hai ? (u0) (1) manayoga-saMjJI paMcendriya paryAptAke jaghanya yogase asaMkhyAtameM bhAga manakA yoga rahA thA usakA nirodha kre| (2) vacanayoga-verindriya paryaptAke naghanya yogase asaMkhyAta bhAga bAkI rahA thA usakA nirodha kre| (3) kAyayoga-sukSma paNaga (nigoda ) jIvake ' paryAptAke jaghanya yogase asaMkhyAta bhAga hIna kAyayoga thA usakA nirodha kre| arthAt pahile manayoga pIche vacanayoga pIche kAyayoga isa taraha nirodha kare / asaMjJI (saMga rahita) ayogI, alezI caudaveM guNasthAna para a i u kala yaha pAMca laghu akSara uccAraNa kre| itanI sthiti pUrNa karake janma, jarA, roga, soga, bhayako dUra karake kevalI mokSa jAte hai| isa liye sayogI kevalI mokSa nahI jAte hai parantu ayogI hI mokSa jAte hai| zrIrastu, kalyANamastu / sevaM bhate sevaM bhate tameva saMcam /
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ [].. yokar3A naM0 21 . (samyaktvake 11 hAra) (1) nAmadvAra (1) lakSaNadvAra (3) AvaNahAra (9) pAvaNadvAre (5) parimANahAra (5) ucchedadvAra (7) sthitidvAra (8) antaradvAra (9) nirantaradvAra (10) AgaresadvAra (1.1) kSetra spaH nAdvAra (12) alyAvahutahAra itiH (1) nAmahAra- samyaktva cyAra prakArakI hotI hai yathA kSAyaka samyatva, upazamasamya0, vedakasabhya0, kSopazamasamya0 / (2) lakSaNadvAra-kSAyaka samyaktvake lakSaNa jaise anaMtA. nubaMdhI krodha mAna mAyA loma aura mithyAtvamohaniya, mizramohaniya, samyaktvamohaniya evaM 7 prakRtiyoMkA mUlase kSaya karanese kSIyaka samyaktva kI prAptI hotI haiM / pUrvokta 7 prakRtiyoMko upazamAnese upazama samyaktvaka prAptI hotI hai| pUrvokta 7 pratiyoMse 6 prakRtiyoMko upakSamAve aura eka samyaktvamohaniyako veda unhIMkoM vedaka samyaktva kahate haiN| pUrvokta 7 prakRtiyoMse manantAnubandhI caukako kSaya kareM aura tInamohaniyoMko upazamAve unhIko kSayopazama samyaktva kahate hai| (3) AvaNahAra-kSAyakasamyaktva eka manuSyake bhavameM bhAve, zeSa tIna samyaktva cAroM gatimeM bhAve / _ (7) pAkNa bAra-cyArau samyaktva cyAroM gatimeM pAve / kAraNa kSAyaka samyaktva manuSyake bhakmeM hI Ati hai parantu samyaktva mAneke pehalA kIsI bhI gatikA yudhya bandha gayA ho
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] samyaktva Aha ho to pUrva bandhe have AyuSya ke mAphika unhIM yatimeM jAnA hI par3atA hai / (1) parimANa dvAra - zAyaka samyake dhaNI anante mIle (siddhoM kI apekSA) zeSa tIna samyaktvavAle asaMkhyAte asaMkhyAte mI mIle / (6) uccheda dvAra-kSAyaka samya0 kA uccheda kI bhI nahIM hotA hai zeSa tInoM samya0 ki bhajanA hai / (7) sthiti dvAra - kSAyaka samya0 sAdi anta hai arthAta Adi hai parantu anta nahIM hai kAraNa kSAyaka samya0 Aneke bAda nahIM jAtI hai zeSa doya samya0ki sthiti jaghanya antaramaIta utkRSTa 66 sAgaropama sAdhika aura upazama samya0 kI jaghanya aura utkRSTa antaramahUrta hai / (8) antara dvAra-kSAyaka samya0 kA antara nahIM haiM zeSa tInoM samyakA antara paDe to jaghanya antara mahUrta aura utkRSTa anantakAla yAvat dezonA ArddhA pudgala parAvartana karate haiM arthAt samya0 Ane ke bAda pIcchI calI jAve aura mithyAtvameM rahe to dezonA arddha pudgalase avazya samba0 ko prAptI ho mokSa jAve / (9) niraMtara dvAra - jo jIvoMkoM samya0 Ati hai to kahA taka Ave ? kSAyaka samya0 ATha samaya taka niraMtara Ave / phirato antara paDe hI / zeSa tIna samya0 AvalikA ke asaMkhyAta meM bhAga samaya ho itanI Taima taka niraMtara Ave | (10) Agaresa dvAra - kSAyaka sampa0 eka jIvako eka bhava yA ghaNA bhavameM eka hI daphe aave| Aneke bAda pIcchI jAMve
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM, upazama samyaktva eka jIvako eka bhavameM jaghanya eka vAda utkRSTa doya vAra bhAve aura ghaNA bhAva apekSA jaghanya doya vAra utkRSTa pAMca bAra Ave zeSa doya samya0 eka bhavApekSA jaghanya eka vAra, ghaNA bhavApekSA doya vAra aura utkRSTa asaMkhyAta vAra Ave / kAraNa jIvoMke adhyavazAya kSopazamayaka bhAvameM hara samaya badalate rahete hai| (11) kSetrasparzanA dvAra-kSAyaka samya0 sarva loka kSetrako sparza kare kAraNa kevalI samudghAta karate hai unhIM samaya sarva lokameM apanA Atma pradeza phelA dete hai isApekSA / zeSa tInoM samyaktva sAta rAna kuccha nyUna. kSetra sparza kre| (15) alpA bahutva dvAra (1) stoka upazama sasyatva vAle jIva hai / (2) vedaka samya0 vAle jIva saMkhyAa guNe hai (3) kSopazama sabhya0 vAle jIva asaMkhyAta guNe hai (4) kSAyaka samya0 vAle ananta guNe hai (siddhApekSA) iti / me mata sevaM bhaMte tameva sacam / thokaDA naM0 22... (balaki bhalpAbahuta ) .... pUrvAcAyoMke hastalikhita prAcIna patrase (1) svoka sukSma nigodake aparyAptAkA bala (2) bAra niyodake aparyAptAkA bala asaMkhyAtaguru : (3) mUla nigodake prAptAkA bala, (4) ra ninodake ,
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ [30] (5) sUkSma pRthvI kAyake aparyAptAkA (6) , , paryAptAkA , (7) bAdara pRthvI kAyake aparyAptAkA bala , (8) ,, paryAptAkA ,, (9), vanaspatike aparyAptAkA , (10), paryAptA , (11) tRNa vAyukA bala (12) ghaNodaddhikA , (13) ghaNavAyukA , (14) kuMthabAkA , . (15) lIkhakA bala . pAMcaguNo (16) ju (yuka) kA bala dazaguNo (17) kIDAmakIDAkA bacha / vIsuguNo (18) mAkhIkA bala pAMcaguNo (19) DaMsa masagakA bala dazaguNo (20) bhramarakA bala ... jIsaguNo (21) tIDIkA bala ... pacAsaguNoM (22) cIDIkA bala . . . . . sAThaguNo (23) pArevAkoM , pandarAguNo (21) kAgako bala ... - sauguNo (25) kurkaTako , ..... sauguNo (26) sarpako , hamAraguNo (27) mayUrako, (28) baMdarako , pAMcasogako
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamAraguNo sauguNo bArahaguNo [88] (29) geTAko , sauguNo (10) miDAko bala (31) puruSa (manuSya ko baka (13) vRSamako bala bArahaguNo (33) azvako bala dazaguNo (34) bhesAko bala (15) hastIko bala pAMcasoguNo (26) siMhako bala pAMcasoguNo (37) aSTApadako bala doyahanAra guNo (38) baladevako bala dazalakSaguNo (39, vAsudevako bala doyaguNo (10) cakravartako bala doyaguNo (41) vyaMtaradevoMkA bala koDaguNo (42) nAgAdi bhuvanapati devoMkA bala asaM0gu0 (43) asurakumArake devoMkA bala asaM gu0 (44) tArAdevoMkA bala (45) nakSatradevoMkA , (46) gRhadevoMkA , (47) vyantara indrakA bala (48) nAgAdi devoMke indroMkA bala (49) asuradevoMke , " (50) jyotiSI " (51) vaimAnika devoMkA bala (12) , iMdroMkA , (53) tInakAlake iMdroMse bhI zrI neminAtha prabhuke kaniSTA aMgulIkA vala anantaguNA hai / tattvakevalIgamyam / sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva sacam /
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ marUsthalameM muni vihArakA lAbha / mAravADa phalodhI nagarameM muni zrI jJAnasundarajI mahArAjakA caturmAsa honese dharma kRtyameM vRddhi / (1) saM0 1977 kA caturmAsA 1 tapamyA ki paMcaraMgI eka 1 tapasyAkA zirapeca eka 201 paryuSaNameM pauSada 665) pehale payuSaNameM supanoki Avanda 1209 / ) dusare paryuSaNameM supanoki Avanda (2) saM0 1978 kA caturmAsA 2 tapamyAki paMcaraMgI doya 2 pauSadakA zirapeca doya 501 paryuSaNoMmeM pauSada 5 svAmivatsala pauSadake 2 svAmivatsala khIcaMdameM 2100) paryuSaNoM meM supanoMki Avanda 4 4 1) zrI bhagavatI aura nandIsUtraki pUnAkA 34000 pustakoM chapI aura bhI pUjA prabhAvanA varaghoDA tathA nirNoddhAraki TI tathA 34 AgoMki vAcanAdi dharmakRtya acchA hUvA hai / vomwOM
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakamegharAja muNota phalodhi (mAravADa) // jalaMdi kijiye // zrI ratnaprabhAkara jJAnapuppamAlA saMsthAse svalya samayameM Aja taka 50 puppa prasiddha hocuke hai kArya cAlu hai / jaina siddhAMtake tattvajJAna maya zIvabodha bhAga 1-2-3 - 4-5-6-7-8-9-10-11-12-13-14 hindI mejhara nAmo-203 AgamokA prabala pramANase 31, viSayakA pratipAdana kiyA gayA hai sAthameM tranirnAmA lekhoM kA uttara bhI diyA gayA hai| kiMmata phakta ATha AnA / dravyAnuyoga prathama pravezikA khAsa pAThazAlAoMmeM par3hAne lAyaka hai| pAThazAlAmeM TIpala kharacAse hI bhejI jAtI hai / likho-zrI ratnaprabhAkara jJAna puSpamAlA mu0 phlodhii-maarvaadd'| mudakamUlacanda kisanadAsa kApar3iyA, "jaina vijaya" prinTIMga prema, sarva khapATiyA cakalA, lakSmInArAyaNakI vAr3I-sUrata /
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ manzrI ratnaprabhAkara jJAnapuSpamAlA puSpa na.48-46nam vervoerverwal Dwoomvomvamwowomvomsrx zIghrabodha bhAga 13-14 vA oronoworonononenews lekhaka munizrI jJAnasundarajI momorievoznomnomnom
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIratnaprabhAkara jJAnapuSpamAlA puSpa na. 48-46 zrIratnaprabhasUrIdhara sadgurubhyo namaH atha zrI zIghrabodha yA zAkamA prabaMdha. bhAga 13-14 vA. maMgrAhaka. zrImadupakeza : kamalA ) gacchIya munizrI jJAnasundarajI (5varacandajI) prakAzaka zrIsaMghaphalodhI supanAdikI AvaMdase. prabandhakartA, zAha meghArAjajI moNoyata mu. phalodhI. prathamAvRtti 1000 ------- vikrama saMvat 1978 bhAvanagara-dhI AnaMda pranTIMga presamAM zA. gulAbacaMda lalubhAie chApyuM.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA zAvakodha bhAga 13 vA. 5 dravyadizA 18.... .... ... ....107 1 caudA rAjaloka.... .... .... .... .....1 6 AhAra prajJA.... .... . ....113 2 nAraka ke dvAra 21.... .... ... ....6 7 bASTIyA ke bola 41.... ....116 3 bhuvanapatiyoM ke dvAra 21.... .... ....13 45.... ....122 4 sayaMtara davo ke dvAra 21.... ... .. 21 52.... .. 124 , jyotiSI devoM ke dvAra 31.... ....27 35. .. .. 128 6 mAnidevo ke dvAra 27 ... ....37 27. ....130 7 jamyudvipa khaMDAdi 10 ThAra.... ....47 zIna bodha bhAga 14 vA. 13 ,, 1 lavaNa samudra adhikAra.... .... ...83 138 2 ghAtakikhaMDAdi .... .... .... ....84 15 labdhi , 28.... ....140 3 nandIzvara dvipa.... .... .... ...65 16 pudgala .... ...142 4 nigoda alpA0 .... .... ....101 / 17 saMkhyAtAdi 21 bola ... ....146 135 .... ....
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 saMvat 1977 ki zAlameM munizrI jJAnasundarajI mahArAja kA caturmAsA phAlodhI nagarame hUvA thA ApazrI kA sadupadeza se jJAnavRddhi ke liye nimna likhata pustake prakAzita huI hai. 1000 zIghrabodha bhAga zvA zAhA rekhacandajI lIdyamIlAlajI kocara kI tarphase 1000 zIghrabodha bhAga 1 zAhA haricandajI phulacandajI kocara kI tarphase ( AvRti 2 jI ) 2 1000 zIghrabodha bhAga 8 vA zAhA agaracandajI jogarAjajI loDhAki tarpha se. 1000 zIghrabodha bhAga 6 vA zAhA sesamalajI mIsarIlAlajI golecchA tathA suganamalajI DhaDhAkI tarpha se. 5000 subodhaniyamAvalI avRtidujI zAhA juhAramalajI dIpacandajI vedaka tarpha se. 4500 dravyAnuyoga prathama pravizakA zAhA ghanasukhadAsajI sakaraNajI golecchAki tarpha se. 1000 hiMdI mejakara nAmo zrI ratnaprabhAkara jJAna puSpamAlAki tarpha se. 1000 traNa nirnAmA lekhoM kA uttara zrI ratnaprabhAkara jJAna puSpamAlA ki tarpha se. 1000 AnaMdaghana cauvIzI zAhA agaracandajI jogarAjajI loDhAkI tarpha se.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175. zrIsaMgha phalodhI supano Adi ki AvaMdase. 2000 tIrthayAtrA stavana. 1000 ame sAdhu zAmATe thayA. 1000 nandIsUtra mUlapAThaH 1500 dravyAnuyoga prathama pravezikA 7000 sAta puSpo kA gucchA ekajIlda 1000 stavana saMgraha bhAga 1 co. mA. 100. stavana saMgraha bhAga 2 dvi. A. 10.0 stavana saMgraha bhAga 3 " 1000 dAna battimI 1000 anukaMpA cisI 10.0 praznamAlA stavana 1000 vinati zanaka 1... zIghrabodha bhAga 10 kA 1000 zIghrabodha bhAga 11 vA 100. zIghrabodha bhAga 12 vA 1.00 zIghrabodha bhAga 13 vA 1000 zIghrabodha bhAga 14 vA 17500 kArya cannu hai //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ratnaprabhAkara jJAnapuSpamAlA puSpa naM. 48. - zrI ratnaprabhasUrI sadgurubhyo namaH atha zrI zIghrabodha yA thokamAprabaMdha. bhAga 13 vA. thokaDA nambara 1. bahuzrutI kRta 14 rAja. jahA~para pAMcAstikAya hai unhIko loka kahA jAte hai vaha loka asaMkhyAte koDanakoDa yojanake vistAravAlA hai unhIMkA parimANake liye rAjasaMjJA dI gai hai. vaha rAja bhI amaMgya koDonakoDa jojanakA hai unhI rAjakA parimANase 14 rAja parimANa loka kaha jAte hai, vaha urdhva-adholokaki apekSA hai, parantu kitanA udhva vA adhojAnepara kitane vistAra AtA hai. vaha saba inhI thokaDe dvArA kahege /
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastunirdezameM naya ki apekSA avazya hotI hai, vaha naya maukhya do prakAraki hai. (1) nizcayanaya, (2) vyavahAranaya. jisme nizcayanayase lokakA madhyabhAga prathama ratnaprabhA narakaka avakAza antarAke asaMkhyAtame bhAgameM hai. vAste adholoka saMbhUmitalAse sAdhika sAta rAja hai, aura urdhvaloka kuncha nyUna sAta rAja hai tathA tIracchAloka jADA 1800 yojanakA hai, parantu vyavahAranayase sAta rAja adholoka aura sAta rAja upraloka aura tIracchAloka urdhvalokake semala mAnA jAtA hai, vaha vyavahAranayaki apekSAse hI yahApara batalAye jAvegA. prathama cyAra prakArake rAja hote hai unhIko ThIka (2) samajhanA. (1) ghanarAja-eka rAja laMbA, eka rAja coDA.eka rAja jADa ho. (2) paratararAja-eka ghanarAjakA cyAra paratararAja hotA hai. ( 3 ) sUcirAja--eka paratararAjakA cyAra sacirAja hotA hai. (4) khaNDarAja-eka sUcirAjakA cyAra khaNDarAja hotA hai. adholoka sAta rAjakA jADapaNAmeM hai aura adholokameM sAta naraka hai, vaha pratyaka naraka ekeka gajaki jADI hai vistAra yaMtrase dekho.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- ratnaprabhA arn nAma. | jADI. | pahUMlI. : dhanarAja. | paratara. | ci. khaNDa. rAja 4 rAja 16 rAja 64 rAja zArkaraprabhA 25 ,, 400 " vAluprabhA 1024 ,, paMkaprabhA 400 1600, dhUmaprabhA 576 2304, tamaprabhA | 42, 166, 676 ,, 2704, tamatamA0 ,,| 46 / 166, 784 , adholokameM sarva dhanarAja 175 paratararAja 702 sUcirAja 2808 khaNDarAja 11232 hote hai. saMbhUmitalAse 1 / / rAjaurdhva jAve taba pehalA dusarA devaloka AtA hai jisme zrA do rAjaurdhva jAve taba eka rAjavistAra hai vahAMse Ado rAjaurdhva jAva taba 1||raajvistaar hai vahAMse pAva rAja jAve taba 2 rAjavistAra vahAMse pAva rAja jAve taba 2 // rAjavistAra hai vahAM para sudharma izAna devaloka hai. . saudharma izAna devalokase urdhva eka rAja jAte hai vahAMpara tIjA cAMthA devaloka Ate hai jismeM AdA rAja jAve taba tIna rAjavistAra hai vahAMse AdA rAja jAve 3136 ,. - - - - -
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahAM cyAra gajavistAra hai vahAM para sanatkumAra mahendra devalAMka AtA hai, sanatkumAra mahendra devalokase puNa 0 // gaja urdhva jAve tava pAMcavA brahmadevaloka AtA hai vaha pAMca gajakA vistAravAlA hai| pAMcavA devalokase pAya 0 / rAja urdhva jAye taba chaThA laMtaka devaloka AtA hai vaha bhI pAMca rAjake vimtAvAlA hai| chaThA devalokame pAva 0) gaja urca jAye taba mAtavA mahAzukra devaloka AtA hai vaha cyAra rAjaka vistAravAlA hai vahAMse pAva rAja urdhva jAve nava AThavA mahamra devaloka cyAra gajake vistAravAlA AtA hai / AThavA devalokase zrAdA // gaja urdhva jAtA hai taba navamA dazavA deyaloka AtA hai vaha tIna gajake vistAravAlA hai vahAMse AdA 0 / rAja urca jAtA hai taba igyAravA bArahavA devaloka AtA hai vaha aDhAi rAjavistAravAlA hai| igyAravA bArahavA devalokame eka rAja urva jAtA hai taba nava grIvega AtA hai jImme ! rAja to grADhAi gajakA aura || gaja do rAjake vistAravAlA hai| nava grIvegase eka rAja urva jAtA hai taba pAMcANunaH vamAna pAtA hai jisameM AdA : rAja tA doDha / / gaja aura AdA !! rAja eka rAjavistAravAlA hai evaM mAna rAja urca loka hai jimke dhanarAjAdi devo yaMtrase.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUci. khaNDa 0 8 rAja 32 rAja 16 ,, 25 72 128 - 300 100 Marswami devaloka jADapaNa. / vistAra. ghana0 paratara, saMbhamise / // rAja rAja // rAja 2 rAja vahAMse vahAMse , 1 4 , sUdharma izAna 01 , ! // ,, 1 6 , vadAMse 0 // // 3 , 4 , 18, 3-4 devalo // 5 devalA , 18, 75 6 deva0 6 , 25 7 deva0 0 , 4 , 4 , 16 8 de0 1-10 de0 11-12 de0 // / 3 12 // kahAsa / / grI0bai // vahAMse // aNuttara 50 0 // MarrMarurren MN2020NNNNOMor 2000 0 0 --00 0 09m 9* 700
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ urdhvalokake sarva dhanarAja 63 / / paratara 254 sUci 1016 khaNDarAja 4064 tIraccho loka eka rAjavistAra vAlA hai jismeM asaMkhyAtadvIpa samudra hai parantu 1800 jojanakA jADapaNAmeM honAse kisI rAjakI saMkhyA nahIM hai. sampuraNa lokake ghanarAjAdi saMkhpA. (1) dhanarAja 236 (3) mUcirAja 321 (2) parataragaja 656 (4) khaNDagaja 15266 sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva saccam / iti. thokaDA nambara 2 bahUtasUtra saMgrahakara. (nArakIke 21 dvAra) (1) nAmadvAra (2) gotradvAra (3) jADapaNA (4) pAilapaNA. (5) pRthvIpaNDa (6) karaMDadvAra
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) pAtthaDedvAra ( = ) antarAdvAra ( 6 ) pAtthaDe ra antarI : (10) ghaNodaddhi (11) ghaNavAyu0 (12) tRNavAyu 0 13) AkAzadvAra (14) naraka ra antaro0 (15) narakAvAsA 46) alokAntaro (17) balIyAhAra (18) kSetravedanA 0 (10) devavedanA0 (20) vaikrayadvAra (21) alpacahUtadvAra (1) nAmadvAra - gamA vanazA zIlA ajanA rIThA maghA mAdhavatI. C (2) gotradvAra - ratnaprabhA zArkara vAlukAprabhA paMka prabhA dhUmaprabhA tamaprabhA aura tamatamAprabhA / (3) jADapaNo -- pratyaka naraka ekeka rAjAkI jADI hai| (4) pAlapaNo - pahelI naraka eka rAjavistAravAlI haiM. dusarI 2 // rAja, tIsarI cyAra rAja, cothI pAMca rAja pAMcamI ke rAja, chaThI sADALe rAja, sAtamI naraka sAta rAja ke vistAra meM hai parantu nArakike nairiyA eka rAjake vistAra meM hai unhIko sanAlI kahI jAtI hai / (5) pRthvIpaeDadvAra - pratyaka nArakI asaMkhyAta asaMkhyAta jojanaki hai parantu pRthvIpaeDa pehalI narakakA 180000 dusarIkA 132000 tIsarIkA 128000 cothIkA 12000: pAMcamIkA 118000 chaThIkA 116000 sAtamIkA 108000 yojanakA hai.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) karaMDadvAra - pehalI narakame 3 karaMDa hai. (1) kharakaraMDa zolA jAtakA ratnamaya 16000 jojanakA (2) AyulabahUla pANImaya 80000 jojanakA ( 3 ) paMkabaddala kardamameM 84000 jojanakA sarva 180000 jojanakA pehalI narakakA paNTa hai zeSa 6 narakameM karaMDa nahIM hai. 0 (7) pAtthaDadvAra (8) antarAdvAra pehalI naraka 180000 jojanakI hai jisameM eka hajAra jojana upara eka hajAra jojana nice beDake madhya meM 178000 jo0 hai, jisameM 13 pAnthaDA aura 12 antarA hai antaroMmeM 2 uparakA antarAvarjake zeSa 1 antaroM meM daza jAtakA bhuvanapatideva nivAsa karate haiM zeSa naraka meM bhuvanapatideva nahIM hai, pAtthaDA hai vaha pratyeka pAtthaDa 3000 jojanakA hai jisameM upara aura nice hajAra hajAra jojana choDake madhya meM 1000 jojana paNDa hai jisameM nArakIke utpanna hone yogakuMbhIyoM hai isI mAphIka chaThI naraka taka apane apane pRthvIuesse 1000 jo upara 1000 jI0 2 nice cheDake zeSa madhyameM dusarI naraka meM 11 pAnthaDA 40 antara. tIsarI meM & pAtthaDA 8 antarA, cothImeM 7 pAtthaDa 6 antara, pAMcamimeM 5 pAtthaDA 4 antarA, chaThI 3 pAnthaDA 2 antarA, sAtamI naraka 108000 jisameM 52500 upara 52500 jo0 nice choDake madhyameM 3000 jojanakA eka pAtthar3A hai parantu antarA nahIM hai.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) pAtthaDepAtthaDe antaradvAra-pehalI narakake pAtthaDe pAtthaDe 115831 dusarA 6700 tIsarI 12750 cothI 161663 pAMcamI 25250 chaThI 52500 sAtamI narakameM pAtthaDA eka hI hai. (10) ghaNodaddhidvAra pratyaka narakapaNDake mice 20000 jo ki ghaNodaddhi pakAbandhA hUSA pANI hai. (11) ghaNavAyu-pratyaka narakake ghaNodaddhike nice asaMkhyAta 2 jojanaki dhanavAyu hai pakAbandhA hUvA vAyu hai. (12) tRNavAyu-pratyaka narakake ghaNavAyuke nice asaMkhyAta 2 jojanake tRNavAyu pAtalA vAyu hai. (13) AkAza-pratyaka narakake tRNavAyuke nice asaMkhyAta 2 jo0 kA AkAza hai arthAt AkAzake AdhAra tRNavAyu hai tRNavAyuke AdhAra dhanavAyu hai dhanavAyuke AdhAra ghanodaddhi hai nanodaddhike AdhArase pRthvIpaNDa hai. (14) naraka narakake antarA-ekeka narakake vicameM asaMkhyAta asaMkhyAta jojamakA antare hai. (15) narakAvAsAdvAra-narakAvAsA do prakArake hai ((1) asaMkhyAta jojanake vistAravAlA jismeM asaMkhyAta nerIyA hai (2) saMkhyAta jo jismeM saMkhyAta nerIyA hai sarva narakAvAsauMkA pAMca vibhAga kara dIyA jAya jismeM cyAra vibhAga to
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkhyAtA jojanakA hai aura eka vibhAga saMkhyAte jojana vAle hai narakAvAsa pehalI narakameM 30 lakSa, dusarI 25 laca tIsarI meM 15 lakSa, cothImeM 10 lakSa, pAMcamI 3 la chaThImeM pAMcakama lakSa, sAtamI narakameM mahAnarakAvAsa saMkhyAtA jojanakA narakAvAsAkA parimANa jese koDa zIghragatikA devatA tIna cImaTI vajAve itanAmeM jambudvIpa ke 21 pradikSaNA de ve isI zIghragatise cAle vaha devatA jaghanya 1-2-3 dina utka0 6 mAsa taka cale to kitaneka saMkhyA airch Rana anta ve aura kitane abhI nahIM Ave. (16) aloka antarA0 (17) balIyAdvAra - aloka aura nArakI antara hai jisameM tIna tIna prakArakA gAM cuDI mAphI balIyA hai vaha yaMtra se dekho. naraka ratnaH zA0 vA0 alokaantaro 12jo. 123 / balIyAsaMkhyA | 3 |3 daddhi vaNavAyu vaNavAyu 117 4 | 1 // 133 paM0 dhUma0 nama 143 | 153 | 3 3 3 14 |3 17 73 14|| 5 151 5 // 5|| an 2112 35 1||3 | 1 / / / | 1 ||| tala Y 11 = (
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 (18) kSetravedanAdvAra - pratyaka narakameM kSetravedanA daza daza prakArakI hai ananta kSudhA, pIpAsA, zIta, uSNa, roga. zoka, jvara, kuDAzapaNe, karkazapaNe, ananta parAdhinapaNe yaha vedanA hameso hotI hai pehalI narakase dusarI narakameM ananta guNI vedanA hai evaM yAvata chaThIse sAtamI naraka meM ananta guNI vedanA hai athavA naraka ke nAmAnusvAra bhI narakameM vedanA hai jese ratnaprabhA kharakaraMDa ratnoMkA hai tathA vaha vedanA bahUta hai aura zArkaraprabhA meM jamIna ke sparza taravArakI dhArAse ananta guNa tIkSaNa hai vAlukAprabhAkI retI ke mAphIka jala rahI hai, paMkaprabhA raudrameda caraatar kicamacA huvA hai dhUmaprabhAmeM zomanivAse ananta guNa khAro dhUma hai, hai. tamaprabhAmeM andhAra tamatamAprabhA meM ghoronaghaura andhAra hai ityAdi ananta vedanA naraka meM haiM. (16) devakRta vedanA - pehalI, dusarI, tIsarI narakameM paramAdhAmI devatA pUrvabhava kRta pApoMko udeza 2 ke marate haiM cothI pAMcamI naraka agara vaimAni devokA vaira ho to vaira leneko jAke vaidanA karate haiM chaThI sAtamI nArakImeM nArakI pApasame hI vana mAphIka marate kaTate hai devakRta vedanAvAlA narakase ApasameM vedanAvAlA nArakI asaMkhyAtaguNA hai. (20) vaikrayadvAra - nArakI jo baikraya banatA hai vaha 3
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ cIlakula kharAva zastrAdi banAte hai yA vajramukha kIDA banAke dusare nArakIke zarIrameM praveza hotA hai phIra bar3A rUpa banAke zarIrake khaNDa khaNDa kara dete hai. (21) alpAbahutvaddhAra. (1) stoka sAtamI narakake nairiyA. (2) chaThI narakake nairiyA asaM0 guNA. (3) pAMcamI narakake nairiyA amaM0 guNA (4) cothI narakake nariyA asaM0 guNA (5) tIjI narakake nairiyA asaM0 guNA (6) dusarI narakake nairiyA asaM0 guNA (7) pedalI narakake nairiyA amaM0 guNA inhIke sivAya aura bhI dvAra hai parantu vaha laghu daMDakAdi thokaDoMmeM AjAneke saravase yaha nahIM lIkhA hai. iti. sevaM bhaMte sevaM bhaMte tameva saccam ,
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ thokaDA nambara 3 bahUta sUtroMse saMgraha. ( bhuvanapatiyoMke 21 dvAra.) (1) nAmadvAra (8) canhadvAra / (15) devIdvAra (2) vAsAdvAra (8) indradvAra (16) parISadA0 (3) rAjadhAnI . (10) sAmAnIka0 (17) paricAraNA (4) sabhAdvAra ' (11) lokapAla (18) vaikrayadvAra (5) bhuvanasaMkhyA (12) tAvatesakA (16) avadhidvAra (6) barNadvAra (13) AtmarakSaka (20) siddhadvAra (7) vastradvAra (14) anakAdvAra (2') utpannadvAra (1) nAmadvAra--asurakumAra nAgakumAra suvarNakumAra vidyutkumAra agnikumAra dvIpakumAra dizAkumAra udaddhikumAra vAyukumAra statkumAra. (2) vAsAdvAra--bhuvanapati devokA nivAsa kahAM para hai ? yaha ratnaprabhAnaraka 180000 jojanakI hai jismeM 1000 jo0 upara 1000 jo nIce choDake madhyameM 178000 jo0 jismeM 13 pAtthaDA aura 12 antarA hai unhoMse UparakA do antarA choDake 10 antaromeM daza jAtake bhuvanapatiyoMkI
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjadhAnI tIracchA lokake dvIpa samudra meM hai yathA camarendrakI rAjadhAnI isa jambudvIpake meruparvatase dakSiNakI tarpha asaMkhyAta dvIpa samudra calA jAne para eka aruNavara dvIpa pAtA unhImeM 12000 jojana jAne para sUcaka utpAta parvana Ave vaha parvana 1721 jo0 uMcA hai 430 jo0 1 gAu0 dharatImeM hai 1022 mUla vistAra 723 madhya meM 424 upara vistAravAlo hai| vanakhaNDa vedIkAse suzobhIta hai unhI parvatake upara eka manohara devaprAsAda hai unhIke andara eka deva yogya zayyA hai devatA mRtyulokameM Ane jAne ke samaya vahAMpara Therate hai| unhI parvatame 6355550000 jojana Age cale jAve vahAMpara eka dAdaga AtA hai unhIke andara 40000 jojana jAve vahAMpara camarendraki camaracaMcA rAjadhAnI AtI hai vaha rAjadhAnI 1 lakSa jojana vistAravAlI hai 316227 / 3 / 128 / 13 sAdhika paraddhi vaha koTa 150 jo0 uMcA hai mUlameM 50 jo0 madhyameM 25 jo0 uparase 12 // jo0 unhI koTa upara kozISA hai eka gAu viSama AdA gAukA uMcA hai acchA zobhanika hai ekeka dizImeM pAMcaso pAMcaso daravAjA hai vaha 250 jo0 uMcA 125 pahalA sarva ratnamaya hai rAjadhAnIke madhyabhAgameM 160000 jo0 vistAravAlA eka gola cautarA hai unhIke upara 341 prAsAda hai madhya prAsAda 250 jo0 kA uMcA 125 pahalA hai aneka sthaMbha putalI mautaphalakI mAlAse
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ zobhanIka hai ityAdi aura bhI nikAyadevoMkI gajadhAnI dakSiNa kI tapha hai isI mAphIka uttaradizAmeM bhI samajhanA jantu una dizAma dIganchautpAta pabata hai. (4) mabhAdvAra ekaMka indaka pAMca pAMca sabhA hai (:) tpAna sabhA 12) abhizeSa mabhA (3) alaMkAra mamA (4) gvAya sabhA (5) mAdhI sabhA. / unpAta mabhA-daMbatA utpanna honekA sthAna hai. (2) abhizapa sabhAma indrakA rAjaabhizeSa kIyA jAtA hai. 3) alaMkAra sabhA-devatAka zrRMgAra karane yoga yatra ) vyavAya sabhA-devatAka yoga dharmazAstrakA pustaka 5 sodhI sabhA jahAM jinamandira caityarthabha zastrakoSa Adi hai aura mudharma sabhAmeM devanAka inmApha kIyA jAtA ra ityAdi. 15. bhuvanasaMgyAdvAra-bhuvanapatiyoMke bhuvana 77200.00 jinne 4,60,000 bhuvana dakSiNadizAmeM hai 3660017 unakI nama hai. dakho yaMtrama--
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 bhuvanapati. asuraku* nAgaku0 sUvarNaku O vidyutku0 agniku0 dvipaku 0 dizA ku* udaddhiku0 pavanaku0 stanatku0 dakSiNadizA. 34 44 38 40 40 40 40 20 20 40 50 40 " * "" " + - 17 " * "" uttaradizA. 30 lakSa 40 Dom 34 36 m m 36 36 36 36 46 Dom 36 " "" "" " 33 " 34 "" kulabhuvana. 64 84 72 76 76 76 76 76 66 76 la " " dz " "" "" " 99 " 16
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) bA. (7) vastra, () canha, (6) indra. daza bha... vagA dvAra (1) a0 kAlA / 2) nA, cAvalA 13 mA savagA (2vi gAtA (5) a (6) dvi ganA 17) dika paMDara (8) u0 savarNa (6) 50 zyAma (18) sta. maga jilA basa dvAra canda dvAra dala gAndra utarandra rAtA cuDAmaNi camarendra balendra nilA nAgaphagA: gharagaNandra bhUtAindra dhAlA guruTa vaNudeva ,, vaNudAlI , nilA harikaMta ., harisiMha ,. ! agnisiMha.. agni-mAnava., nilA / pUgA , vizeSTa , nilA / jalakana ., jalaprabha . supeta / abhUtagati.. amRtabahAna,, pAMca varNa magara balava ... prabhaMjana . supena vadamAna ghopa , mahAghoSa ,
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 (10) sAmAnIkadeva indrake usa camarendrakaM 64000 deva ke le hajAra deva, ke 60000 (11) lokapAla indroMke pyAra pyAra lokapAla hote hai. deva hote hai indrIke ke kotavAla deva (12) tAvatesIkA - rAjaguru mAphIka zAntikAraka devasarva indroMke tetIsa tetIsa deva tAvatisakA hote hai (13) AtmarakSaka deva-indroMke AtmAkI rakSA karanevAle deva - camarendrake 256000 valendrake 240000 zeSa indroMke 24000-24000 deva. (14) anikA- hasti, aba, ratha, maheSa. peTala, gaMdharva nRtyakAraka evaM 7 anikA sarva indroMke hotI hai pratyaka anika kaM devasaMkhyA camarendra ke 8128000 deva, balendrake 7620000 zeSa 18 indroMke 3556000 deva hote haiM. (15) devIdvAra - camarendra ke pAMca maheSI ekekake 8000 kA parivAra evaM 40000 ekeka devI ATha ATha hajAra vaikraya kare 320000000 evaM balendra ke zeSa 18 indroMke che che devI ekeka ke che che hajArakA parivAra evaM 36000 ekeka devI ke ke hajArarUpa vaikraya 216000000
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 (16) pariSadA-pariSadA tIna prakArakI hai ( 1 ) abhitarakhAsa zalA vicAra karane yoga vaDeAdarase bolAnepara jiname jAve, (2) madhyama - sAmAnya vicAra karane yoga bolAnepara ve parantu vigara bheja jAve, (3) bAhya - unhoMko hUkama diyA jAya kI amuka kArya karo vigara bulAyoM AnA jAnA arthAta parayA ke hAjara honA hI paDatA hai. | candra balendra drakSaNa navendra uttara navendra deva bhiMtara | 24000 sthiti 2 // palyoM dr madhyama " - sthiti . bAhya sthiti " devI bhiMtara 350 " sthiti " :: $1. " madhyama sthiti 28000 2 palyoM vAhya sthiti 32000 1 // palyoM 1 // palyoM 300 1 pa0 250 0 // pa0 20000 | 60000 3 // palyoM 1 palyoM 50000 0|| sAdhi 24000 | 70000 60000 3 palyoM |0|| sAdhi | 0 | 50 70000 0 || 50 nyU 225 0 // pa0 200 28000 80000 2 // palyoM 0 // pa0 175 450 2 // pa0 400 2 pa0 350 1 // pa0 0 // pa0 nyU 150 0 pa0 sA0 0 || nyUna 125 175 0 1 pa0 0 sAdhika
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) paricAraNa-bhuvanapati devoMke paricAraNA (maithuna pAMca prakArakI hai yathA manaparicAraNA rUpa0 zabda. sparza kAyapacAraNa-manuSyakI mAphIka devAMganAke sAtha bhogavilAza kare iti. dekho paricAraNApada. (18) vaikrayadvAra-camarendra vaikrayakara bhuvanapati devadevIse sampuraNa jambudvIpa bharade asaMkhyAtekI zakti hai evaM samAnika lokapAla tAvatIsakA ora devI parantu lokapAla devIkI zakti saMkhyAtedvipakI hai evaM balendra parantu eka jambu. dvipa sAdhika samajhanA zeSa 18 indra eka jambudvipa bhare ora sabake saMkhyAtedvipakI zakti hai devatoMke vaikrayakA kAla u. 15 dinakA hai. (16) avadhidvAra-asurakumArake devatA avadhijJAnama ja0 25 jojana u0 urdhva saudharma devaloka agho0 tIsarI naraka tIrya asaMkhyAte dvIpa samudra zeSa ha deva u0 urca jotIpIyoMke uparakA talA agho0 pehalA naraka tIrya saMkhyAtadvipa samudra dekhe. (20) siddhadvAra-bhuvanapatiyoMme nikala manuSya ho ke eka samayame 10 jIvamokSa jAve devIse nikalake eka samaya 5 jIva mokSa jAve.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) utpanna-sarva prANa bhUta jIva satva bhuvanapati davoM devI paNe pUrva ananti anantivAra utpanna have arthAta deva honapara bhI jIvakI kuccha bhI garaja sara nahI vAste jJAnAdhamakara AtmAko amara banAnI cAhiye iti. sevabhaMte sevabhaMte-tamevasaJcam . thokaDA naM. 4 vahRta sUtrase saMgraha. (vyaMtara devoM ke dvAra 21 ) 10 nAmahAra (8) canhadvAra (15) vaikrayadvAra 2) vAsAdvAra (da) indradvAra (16) avadhidvAra 3) nagaradvAra 110) mAmAnIka deva (17) paricAraNA 14) rAjadhAnI (11) AtmarakSaka (18) sukhadvAra 5) sabhAdvAra (12) pariSadAdvAra (16) siddhadvAra
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6) varNadvAra / 7) trasadvAra (13) devIdvAra (14) anikAhAra (20) bhavadvAra (21) utpannadvAra (1) nAmadvAra-pizAca, bhUta, yakSa, rAkSama. kiMnara, kiMpuraSa, mohaga, gabharva, prANapunya, pANapunye izIvAi. bhuvAi kaMDe. mahAkaMDe, kohaMDa, payaMgadevA, iti. (2) vAsAdvAra-vyaMtara deva kAhApara rahate hai ? yaha ratnaprabhA naraka jo 180000 jojanakI jADapaNAvAlI hai jisma ekahajAra upara aura ekahajAra nica choDaneme madhyame 178000 jojana rahetI hai isme upara jo ekahajAra jojanakA paNDa thA unhIko ekaso jojana upara aura ekamo jojana nice cheDa denAse madhya 800 jojanakA paNDa hai inhIke andara jAMNamitra ATha jAtakA devatA nivAsa karate haiM yathA pizAca yAvat gaMdharva aura jo upara 100 jojanakA paNDa thA jimma 10 jojana upara aura daza jojana nice cheDakara madhyama 80 jojanakA paNDa hai jimbhe ATha jatAkA vyaMtara deva nivAsa karate hai. (3) nagaradvAra-dusarehArameM batAye huve sthAname tIracchA lokame bANamitra aura vyaMtara devatoMke asaMkhyAte nagara hai vaha
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagara asaMkhyAte aura saMkhyAte jojanake vistAravAle hai sarva ratnamaya hai parimANa bhuvanapatiyoM mAphIka. (4) rAjadhAnIdvAra-bANamitra aura vyaMtara devoMkI rAjadhAnIyoM tIracchA lokake dvIpa samudroMmeM hai jese bhuvanapatiyoMke rAjadhAnIkA varNana kIyA gayA thA usI mAphIka parantu vistArame yaha rAjadhAnI kama hai prAyaH 12 hajAra jojana ke vistAravAlI hai sarva ratnamaya hai. ___ (5) sabhAdvAra-ekeka indrake pAMcapAca sabhA hai yathA (1) utpAtasabhA (2) abhizeSasabhA (3) alaMkArasabhA (4) vyavAyasabhA (5) saudharmasabhA vistArabhuvanapatise dekhoM. (6) varNadvAra-devatoMkA zarIrakA varNa-'yakSa pizAca moharaga gaMdharva inhI cyAroMkA varNa zyAma hai kiMnaradevoMko nilo varNa, rAkSasa aura kiMpuraSako varNa dhavaloM bhUtadevoMko varNa kAlo isI mAphIka vyaMtaradevoMke samajanA. (7) vastradvAra-pizAca rAkSasa bhUtake nilAvastra yakSa * * kiMnara kiMpuraSake pIlAvastra moharaga gaMdharvake zyAmavastra.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) canhadvAra, (6) indradvAra. bhima deva. dakSiNa indra.. uttara indra. dhvajaparacanha, pizAcake do indra kAlendra | mahAkAlendra | kadaMbavRkSa bhUtake do indra surUpendra pratirUpendra mulanavRtta yakSa , pUNendra maNibhadra ,, | vaDavRkSa rAkSasa , mahAbhima khaTaMgaupakara kinnara , kiMvara kiMpuruSa | Azokana kiMpuruSa ,, sApuruSa mahApuruSa | campakavRtta moharaga , atikAya mahAkAya nAgavRkSa gandhave , gatirati gatiyaza tuMbarUvRkSa ANapunye,, manihiMindra sAmAnIindra kadaMbavRkSa gaNapunye, dhAiindra vidhAiindra sulasavRkSa RSivAdI, RSiindra RSipAla. vaDavRtta bhUtavAdI, izvaraindra mahezvarendra muviccha vizAla | AzokavRna mahAkaMDa ,, hAsyendra hAsyarati0 campakavAna payaMga , zvetendra mahAzvetendra nAgavana kohaDadevA,, pataMgapatiindra | tuMbarUvRkSa khaTaMga kaMDe ,
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ : nAmAnIka dvAra evaM indroMka cyAra nyAra hajAra dava sAmAnIka hai. yA mAna-patra indrAka gola mola hajAra deva Amagnaka hai. pariSadA dvAra kAya bhuvanapaniyAMka mAphIka. pariSadA. deva paripadA. davI pri| abhinara || palyA mAdhika mayama yAna pa0 nyUna - - mAdhika nyUna - --- --- - - - - - --- - 3 dalI--pratyaka indraka bAra bAra davA hai eka davana bAra mAra dIkA parivAra hai eka davA hajAra hajAra kapa cakraya kara zatI hai yAnikA bAra rAjataraMgAdi mAna gAna anikA ra prandhaka nikAke :'. devatA hai maya indrAMka samajhanA. baiMkaradAra --indra yAmAnIka aura devI eka
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ jambudvipa vyaMtara deva devIkA rUpa vaikraya banA zana hai saMkhyAtakI zakti hai. (16) avadhidvAra-bANamitra deva avadhijJAnase jA 25 jojana u0 urdhva jotISIyoke uparakA talA adhau pehalI naraka tIrya saMkhyAtedvipa samudra. (17) paricAraNAdvAra-sarva devoMke pAca prakAraki paricAraNA hai yathA mana, rUpa, zabda, sparza. aura kAyaparicAraNA arthAt manuSyaki mAphIka bhogavilAza karate hai. (18) mukhadvAra-- yahA manuSyalokame koi manuSya yuvaka avasthAme manamohana yuvaka sundara jovana rUpa lAvaNyavAnasa mAdi kara videzameM dravyArthI gayA thA vahame manoicchata dravya lAyA donoMkI paripakka jovana avasthAmeM avAdita mukha bhogave unhoMse vyaMtara devoMkA mukha anantaguNa hai. (16) siddhadvAra-vANamitroM se nikalaka manuSyabhavakara eka samayameM 10 ora devImeM nikalakaM 5 jIva eka samaya mokSa jAte hai. (20) bhavadvAra-bANamitra deva agara saMmAgmeM bhatra kare to 1-2-3 utkaSTa ananta bhava kara zakta hai, (21) utpannahAra---sarva grANa bhUna jIva satva bANa mitra devatoM paNe ekavAra nahIM kintu anannI anantIvAra utpanna
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 huve hai isIseM caitanyaki caitanatA pragaTa nahIM hotI hai vaha to paudgalIka sukha hai kharA AtmIka sukha zrI jinendra devoMke dharmako aMgIkAra karanese prApta hotA hai. iti. sevabhaMte sevaMbhaMte-tamevasaccam. thokaDA naM. 5 --0000-- bahUta sUtroMse saMgraha karake. ' ( jotISIyoM ke dvAra 31) jotIpI deva do prakArake hai (1) sthira, (2) cara jismeM sthira jotISI pAMca prakArake hai candra sUrya graha nakSatra aura tArA yaha aDhAi dvIpake bAhAra avasthita hai pakI iMTake saMsthAna hai sUrya sUryake lakSa jojana ora candra candrake lakSa jojanakA antara hai tathA sUrya candrake pacAsa hajAra jojanakA antara hai, andara kA jotISIyoMse AdI krantIvAlA hai hamesoMke liye candrake sAtha abhica nakSatra aura sUryake sAtha puSya nakSatra yoga joDate hai. manuSya kSetraki maryAdAkA karanevAlA mAnusotara parvatake cAhArakI tarphaseM lagAke alokaseM 1111 jojana ulI tarpha
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ naka sarva jotIpI sthira hai inhIkA parivAra vigaraha andarake jotISIyoM mAphIka samajhanA. __aDhAidvIpake andara jo jotISI hai vaha cara-bhramaNa karanevAle hai aura bhramaNa karanemeM hI kuzI mAnate hai unhIkA vistArake liye jotIpI cakrakA thokaDA candraprajJAptI aura sUryaprajJAptIseM likheMge parantu mAmAnyatAse yahAMpara 31 dvArameM jotIpIyoMkA thokaDA likhA jAtA hai ki sAdhAraNa manuSyabhi inhIkA lAbha uThA sake. (1) nAmadvAra ( 2) gatidvAra (22) devIdvAra (2) vAsAdvAra (13) tApakSetradvAra (23) gatidvAra (3) rAjadhAnI (14) antara ,, (24) RddhidvAra (4) sabhA (15) saMkhyA ., (25) vekraya ,, (5) varNadvAra (16) parivAra ,, (26) avadhi ,, (6) vastradvAra (17) indra , (27) paricAraNAdvAra (7) canhadvAra (18) sAmAnIkadvAra (28) siddha ., (8) vaimAna pahUla (16) AtmarakSaka,, (26) bhava , (6) vaimAna jADapaNA (20) paripadA ,. (30) alpAvahUta ., 10) vaimAna vahAna (21) anikAM ,, (31) utpanna / (11) mAMDalAdvAra (1) nAmadvAra-candra, sUrya, graha, nakSatra, aura tArA.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) vAsAdvAra-jotISI devoMkA tIracchAlokameM asaMkhyAtA vaimAna hai vaha vaimAna saMbhUmise 760 jojana urdhva jAve taba tAroMkA vaimAna Ave unhI tAroMke vaimAnase 10 jojana urgha jAve taba sUryakA vaimAna Ave arthAt saMbhUmise 800 jojana urdhva jAve taba sUryakA vaimAna AtA hai. saMbhUmise 880 jojana urdhva jAve arthAt sUrya vaimAnase 80 jojana urdhva jAve taba candra baimAna Ave candravamAnase 4 jojana aura saMbhUmise 884 jojana urdhva jAve taba nakSatroMkA vaimAna Ave vahAse 4 jo0 aura saMbhUmise 888 jo0 urdhva jAve taba budha nAmA grahakA vaimAna Ave vahAse 3 jo0 saMbhUmise 861 jo zukra grahakA vaimAna Ave, vahAse 3 jojana ora saMbhUmise 864 jo0 bRhaspatigrahakA vaimAna Ave, vahase 3 jo0 ora saMbhUmise 867 maMgalagrahakA vaimAna Ave, vahAse 3 jojana aura saMbhUmise 600 jojana urdhva jAve taba zanizcara grahakA vaimAna Ave arthAt 760 jojanase 600 jojana bicameM 110 jojanakA jADapaNe ora 45 lakSa jojanakA vistArameM cara jotISI hai. jotISI tArA | sUrya candra nakSatra budha zukra vRha | maMga zani saMbhUmise |760800880884888861/864867600 jisme tAroMke vaimAna 110 jojanameM sarva sthAnapara hai|
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. rAjadhAnI--jotIpI devoM ki gajadhAnIyoM nIrachalokameM asaMkhyAtI hai jame isa jambuhieke jAtIya deva hai unhoM ki gajadhAnI asaMkhyAta dvipasamudra jApA maga unna dvipa AtA hai unhI ke andara mAra ko vistAravAlI hai vaDIhI manohAra manamAniyA mAphIka hai aura jotISI dabAke dviSA bhI asaMnyAne hai zAnta vaha dvipA sarva dvipamamudroMke jonIpIyoMkA dvipAsamudrama hai jaya jambudvipake jotISIyoMke dvipAlavaNa samudrameM hai aura lavaNa samudrake jotISIyoMkA dvipA bhI lavaNasamudra meM hai tathA ghAna ki khaeDadvipake jotISIyoMkA dvipA kAlodaddhi samudra meM hai imI mAphika sarva sthAnapara samajanA. (4) sabhAdvAra-jotISIdevoMkA indroMke pAMca pAMca sabhAvoM hai (1) utpAtasabhA (2) abhizepasabhA (3) alaMkArasabhA (4) vyavazAyasabhA (5) saudharmasabhA yaha mamA rAjadhAnIyoMke andara hai varNana dekho bhuvanapatiyoMkoM. (5) varNadvAra-tArAke zarIra pAMcoM varNakA hai zeSa tapA hUvA sUvarNa jesA hai. (6) vastradvAra--acchA sundara komala mava varNakA vana jotISIyoMke hai. (7) canhadvAra-candrake mukaTapara candramAMDalakA canha
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai sUryake mukaTapara byamAMDalakA canha hai evaM nanatra graha tAra unhI candradvArA vaha devatA pecchAnA jAtA hai. (8) mAnakA pahalapaNA (6) vaimAnakA jADapaNApakra jojanakA 61 bhAga kiMje unhIMga 56 bhAga candrakA vaimAna pahalA hai aura 28 bhAga jADA hai bhUryakA vaimAna 38 bhAgakA pahalA 24 bhAgakA jADA hai / grahakA baimAna do gAukA pahalA eka gAukA jADA hai / nakSatrakA baimAna eka gAukA pahalA AdA gAukA jADA hai| tArAkA vaimAna AdA gAukA pahalA pAva gAukA jADA hai saba sphakaTa ratnamaya vaimAna hai. (10) vaimAnavahAna-yadyapi jotISIyoMke vaimAna AkAzake AdhAraseM rahete hai arthAt vaimAnake paudgaloMke agurulaghu paryAya hai vaha AkAzake AdhArase rahe zakte hai / tadyapi deva apane mAlakakA bahumAnake liye unhI vaimAnoMko hamezoMke liye uThAye phIrate hai kArana aDhAidvIpake andarake devoMki svabhAvaprakRti gamana karaneki hai| candra sUryake vaimAnakoM zolA zolA hajAra deva uThAte hai jismeM cyAra hajAra pUrva dizAkI tarpha muha kIye huve siMhake rUpa, cyAra hajAra dakSiNa dizA muha kIye have hastike rUpa, cyAra hajAra pazcima dizAmeM muha kIye have vRSabhake rUpa, cyAra hajAra uttara dizAmeM muha kIye huve acake rUpa evaM grahavaimAnakoM 8000 deva uThAte hai nakSatrake vaimAnakoM
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 4000 deva uThAte hai tArAke vaimAnako 2000 deva uThAte hai pUrvAdi dizA pUrvavat samajhanA. (11) mAMDalAdvAra-jotISIdeva dakSiNAyanase unarAyana gamanAgamana karate hai use mAMDalA kehate hai arthAta calanaki saDakakoM mAMDalA kehate hai vaha mAMDaloMke kSetra 510 jojana hai jimmeM 330 jojana lavaNa samudrameM aura 190 jojana jaMbudvIpameM hai kula 510 jojana kSetrameM jotIpI devoMkA mAMDalA hai candrakA 15 mAMDalA hai jismeM 10 mAMDalA lavaNasamudra meM aura 5 mAMDalA jaMbudvipameM hai evaM mUyake 184 mAMDalA hai jisameM 116 lavaNasamudrameM aura 65 mAMDalA jaMbudvipameM hai grahakA 8 mAMDalA hai jisameM 6 mAMDalA lavaNasamudra meM 2 budvipameM hai jo jotIghIyoMkA jaMbudvipameM mAMDalA hai vaha niSeDa aura nilaveta parvatake upara hai / candramAMDala mAMDala antara 35 jojana upara : aura sUrya mAMDala mAMDala antara do jojanakA hai iti. (12) gatidvAra-sUrya karke zaMkrAta arthAt AmADha zruta pUrNamAke roja eka mahurtameM 5251- / itanoM kSetra cAle tathA makre zaMkrAta arthAt poSa zrukka pUrNamAne eka mahUrtameM 5305 : itane kSetra cAla cale / candramA karke zaMkrAtameM eka mahatameM 5073, 8 maLe zaMkAtane 5125- 5. (13) tApakSetra-karke zaMkrAtameM tApakSetra 17526 / :
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 ugate vayaM 47263: jojana duro dRSTigocara hotA hai ma zaMkA nApakSetra 63663: / ugato sUrya 318315/ iSTigocara hote hai iti. 14) antarAdvAra - antara do prakAra hotA hai vyAyAta - kisI padArthaki vimeMTa Ave nivyavAta kamI prakArakI vAda na ho jimme vyAghAtApekSA jaghanya 266 jojanA antara hai kyoMkI fris frevantaparvatakaM upara zivarapara 250 jojanakA hai unhIne cautarpha ATha ra jojana jAtIpadevarA cAla cAlate he vAste 260 u 122420 kyoMki 10000 jI0 sparvata hai unhoMne cautapha 4421 jo duga jotISI cAla calate hai 12242 jI0 antara hai. aloka aura jAtIpavika antara 2011 ja. maMDalAMpekSA antarA meruparvatase 44880 jI0 andarakA maMDalakA antara hai, 45330 jI0 bAhArakA maMDalake antara hai / candra candrake maMDala 35 antara hai ke maMDala ke do jojanakA antara hai| nitryAghAtApekSa jaghanya dhanuSyakA antara utkRSTa do gAukA antara hai iti (15) saMkhyAdvAra jambadvipa do candra do sUrya, samudra vyAra candra cyAra sUrya, ghAtakikhaNDadvipa 12 candrasUryakAla samudra 42 candra 42 sUrya puSkA 952 *
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ ddhadvipameM 72 candra 72 sUrya, evaM manuSyakSetrameM 132 candra 132 sUrya / Age candra sUryaki saMkhyA amnAya-jisa dvipa yA samudrakA prazna kare unhIke pIcchekA dvipameM jitanA candra ho unhIkoM tInaguNA kara zeSa picchaleko memala karadenA, jema ghAtakIkhaNDadvipameM 12 candra hai unhIkoM tInaguNA karanAme 36 aura picchale jaMbudvipakA 2 lavaNasamudrakA 4 evaM 6 ko 36 ke sAtha mIlAdenAse 42 candra kAlodaddhisamudra meM huve 42 ko tIna guNakara 126 picchalA 2-4-12 evaM 18 mIlAnese 144 candra puSkaradvipameM havA jimmeM prAdA manuSya lokameM honAme 72 gInA gayA hai isI mAphIka mava sthAnapara bhAvanA rakhane iti. (16 ) parivAradvAra-eka candra yA sUrya ke 2 nakSatra 88 graha 66675 kroDAkoDa tArAkA parivAra hai zaMkA nAroMkI saMkhyAkA kSetramAna karaneme isa lakSa jojanakA kSetrameM itanA nAga samAvama ho nahIM zaktA hai ? isake liye purvAcAyAne koDAkoDIko eka saMjJArUpama mAnI mAlama hote hai yA kisI AcAyAne nAroMkA baimAnako utsadAMgulase bhI mAnA hai natya kaMvalIgamya / isI mAphIka saba candra sarva mayA ke bhi smjhnaa| na kSatragrahadavAkA nAma baDejAtIpI cakrase dekhoM (17. indradvAra-asaMkhyAtA caMdra sUrya hai vaha sarva indra hai parantu kSetra ki apekSA eka candra indra dusarA sUrya indra hai.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 (18) sAmAnIkadvAra-ekeka indra ke cyAra cyAra hajAra sAmAnIka deva hai. ___(16) AtmarakSaka-ekeka indra ke zolA zolA hajAra AtmarakSaka deva hai. (20) pariSadA-ekeka indra ke tIna tIna pariSado he abhiMtara pariSadA ke 8000 deva, madhyama ke 10000 bAhya kI 12000 deva hai aura devI tInoM pariSadA me 100-100 (21) anikAdvAra-ekeka indra ke sAta sAta anikA pratyaka anikA ke 580000 devatA hai pUrvavat. (22) devI-ekeka indra ke cyAra cyAra agra maheSi devIyoM hai ekeka ke cyAra cyAra hajAra devIkA parivAra hai pratyaka devI cyAra cyAra hajAra rUpa vaikrayakara zaktI hai 4000 16000 64000000 kula devI hai| (23) gati-sarvase maMda gati candrakI, unhoMse / zIghra gati sUryakI, unhoM se zIghra gati grahakI, unhose zIghra gati nakSatra ki, unhoMse zIghra gati tAroMkI hai, arthAt sarvase manda gati candrakI ora zIghragati tAroMkI hai| (24) Rddhi-sarva se svanpaRddhi tAroMkI, unhose mahARddhi nakSatra ki, unhoMse mahARddhi grahakI, unhIse mahA
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Rddhi sUryakI, unhose mahARddhi candrakI arthAt sarvase mbalya Rddhi tAroMkI ora sarvase mahARddhi candra devoM kI hai| (25) vaikraya-jotISI deva vaikrayase jotIpI devI devatA banAke sampuraNa jambudvipa bhara de ora saMkhyAtA jambudvipa bhara dene ki zA hai evaM candra sUrya sAmAnIka aura devI bhI samajhanA. __ (26) avadhidvAra-jotISI deva avadhijJAnase ja0 saMkhyAte dvipa samudra dekhe u0 bhI saMkhyAte dvipa samudra dakha umma apane apane dhvjaa| adhI pahalI naraka dekha tIracchA maMnyAne dvipasamudra dekhe| 27) paricAraNA-jAtIpI devoMka paricAraNA pani prakArakI hai manakI zabdakI rUpaki sparzakI kAyAkI athAna jotISI deva manuSyoMkI mAphIka bhoga vilAza karate hai. (28) siddha-jAtIpIyoMse nikala manuSyabhava kara eka samaya 10 jIva mokSa jAve, devI se nikala eka samayame 20 jIva mokSa jAve, [26] bhavadvAra-jotISI devAse nikala 1-2-3 bhatra ora utkaSTa kare to anaMntAbhava bhI kara zakte hai| [30] alpAvahatvadvAra stoka candra sUrya unhome nakSatra saMkhyAta gu0 unhose grahasaMkhyA0 gu0 unhoMne tArAdeva saMkhyAta gu0
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ [31] utpanna-he bhagavAn sarva prANabhUta jIva satva jotISI devoM paNe pUrva utpanna hUvA ? he gautama ekavAra nahIM / kintu anantI anantI vAra jotISI devo paNa utpanna hUvA hai parantu deva honA para bhI jIvakoM AtmIka sukha nahI mIlA zrAtmIka sukha ke dAtA eka vItarAga hai vAste unhoMkI prA. jJAkA pArAddhi bananA cAhiye iti. sevabhaMte sevaMbhaMte tameva saccam . thokaDA nambara 6. bahUtasUtrase saMgrahakara. (vaimAnikadevoMkA dvAra 27 ) 1 nAmadvAra 10 indranAma dvAra | 16 devIdvAra 2 vAsAdvAra. 11 indravaimAna , | 20 vaikrayadvAra 3 saMsthAnadvAra 12 canhadvAra ,, | 21 avadhidvAra 4 AdhAradvAra 3 sAmAnIka ,, 22 paricAraNA 5 pRthvIpaNDa014 lokapAla , | 23 punyadvAra 6 vaimAna ucapaNo 15 tAvatrisakA ,, 24 siddhadvAra 7 vaimAna saMkhyA 16 AtmarakSaka , | 25 bhavadvAra - vaimAna vistAra 17 anikAdvAra | 26 utpannadvAra hai vaimAna varNadvAra 18 pariSadAdvAra | 27 alpAvahUtva ,,
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 (1) nAmadvAra-vaimAnikadevoMkA nAma yathA saudharmadevaloka, izAna devaloka sanatkumAra0 mahendra0 brahma0 laMtAka0 mahAzukra0 sahasra0 aNat0 pANat. araNa0 acutadevaloka / / 12 / naugrIvaiga bhaddhe, subhaddhe, sujAye, sumANase, sudarzane, prayadarzane, Amoye, suprativandhe, yazodhare, / 6 / pAcANuttara vaimAna-vijaya, vijayanta, jayanta, aprAjita, sarvArthasiddha, / 5 / pAMcamA devalokake tIsarA paratarameM nava lokAntIka tathA tIna kabliSIdeva mIlake sarva 38 jAtakA devoMkoM vaimAnikadeva kahA jAtA hai. (2) vAsAdvAra-saMbhUmise 760 jojana urdhva jAve taba jotISIdeva Ate hai vaha 110 jojanake jADapaNAmeM arthAt 600 jojana saMbhUmise urdhva jAve vahAM taka jotISIdeva hai vahAMse asaMkhyAta koDanakoDa urdhva jAve taba vaimAnikadevoMkA vaimAna Ate hai vahAM vaimAnikadevoMkA nivAsa hai unhoMki rAjadhAnI ora pratyaka indrake pAMca pAMca sabhA svasvavaimAnameM hai zakendra, IzAnendrake prAsAda yA inhoMke lokapAla tathA devAMganAki rAjadhAnIyoM tIracchAlokameM bhI hai| [3] saMsthAnadvAra-pehalA dusarA tIsarA cothA tathA bhavamA dazamA igyAravA bArahavA yaha ATha devaloka AdA cakrake saMsthAna hai athavA kuMbhakArakA lAgalake AkAra hai
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5-6-7-8 devaloka mora naugrIvaiga hai yaha pUrNacandra ke zrAkAra eka dusarAke uparA upara hai cyAra aNuttara vaimAna tIkhuNA cyAra dizAme hai sarvArthasiddha vaimAna golacaMdra saMsthAna hai. [4] AdhAradvAra-vaimAna aura pRthvIpaMDa ratnamaya hai parantu vaha kisake AdhAra hai ? pehalA dusarA devaloka ghaNodaddhi ke AdhAra hai tIjA cothA pAMcavA ghaNa vAyu ke AdhAra hai chaTA sAtavA AThavA devaloka ghaNodaddhi ghaNa vAyu ke AdhAra hai zeSa vaimAna yAvat sarvArthasiddha vaimanataka kevala AkAza ke hI AdhAra hai. (5) pRthvIpaNDa (6) vaimAnakAucA (7) vaimAna aura paratara (8) varNa. vamAna pRoNpaNDa 2700 jo | 500 jo 32 lakSa | 5 varNa | 13 2700 2600, / varNa / paratara | `h 0 0 0 0 0 - `h 0 0 0 h m xc cm MMAA - h 2600" 2500, ur S 0 0 sh s 2500 700, 0 0
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ r IS 0 IT 0 ar c 1 2300 w 0 ac w 0 c or or or w 0 cc w 0 & or or O 0 m or w 182300, 11 / 2300, 12 2300 ,, 600 hai grI0, 220 ,, 1000 5 aNu, 2100 ,, 1100 (E) vaimAna vistAra-caimAna kA vistAra kitaneka (cyAra bhAgake ) asaMkhyAta jojanake vistAravAle hai kitaneka ( eka bhAgake ) saMkhyAta jojanake vistAravAle hai parantu sarvArthasiddha vaimAna ekalakSa jojana vistAravAle hai| (10) indradvAra-bAraha devalokoMkA daza indra hai aura nau grIvaiga tathA pAMcANuttara vaimAnakA devoMke indra nahIM hai arthAt ahamendra-sarva devatA idra hai vahApara choTe vaDekA kAyadA nahIM hai daza indrokA nAma yaMtrameM. ___ (11) vaimAnadvAra-pratyaka indra tIrthakaroMke janmAdi kalyANake liye mRtyu lokame Ate hai unhI samaya vaimAname beTha ke Ate hai unhIkA nAma yathA-pAlaka vaimAna, puppa vaimAna,
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ sumAgama, zrIvanma. nadIvartana, kAmagamanAmAvamAna maNogama prIyagama vimala sarvatobhadra. / 62 / canha. / 13 ) mAmAnIka, ( 14 ) lokapAla, ::5) nAva0 (15) AtmarakSakadvAra, indra, canha. | mAma lA0tA aAtmA 33600 zAnandra muyara miTTa bronTarakA laMkendra daMDakA yaha mendra gaNatandra annanda gamA ! anikAdvAra-pratyaka indra ke sAta sAta anikA hai. yathA--mana. turaMga. gtha, vRSabha, paidala. gandharva nATika-nRtyakAraka pratyaka anikAke deva apane apane mAmAnIkadevoM meM 27 guNa hai jame zakrendra ke 84888 sAmAnIkadeva hai unhoMseM
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 127 guNa karanese 10668000 deva pratyaka anikAkA hote hai isI mAphIka sarva indroMke samajhanA. (18) pariSadAdvAra-pratyaka indrake tIna tIna prakAraki pariSadA hotI hai abhiMtara, madhyama, bAhyadeva dekho yaMtrame. indra. | abhiMtara. - madhyama. bAhya. vI. - zakrandra 12000 0 14.20 0 10000 0 0 0 izAnendra 0 0 6000 0 0 0 zeSa indrake devI nahIM. ( 16 ) devIdvAra-zakendrake ATha agra mahepIdevI hai pratyaka devIke zolA zolA hajAra devIkA parivAra hai 128000 pratyaka devI zolA zolA hajAra rUpa vaikraya kara zaktI hai.2048000000 itani devI eka indake bhogameM
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 zrI zaktI hai evaM izAnendrake bhI samajhanA zeSa devalokameM devI utpanna hone kA sthAna nahIM hai urdhva nakake devI pehalA dusarA devaloka meM bhAgameM AtI hai devIkA urdhva AThamA hotA hai. cuta devalokake devoM rahetI hai vaha devoMke devaloka taka gamana ( 20 ) vakrayadvAra - zakrendra vaimAnikadevI devatase do jambudvipa bharade asaMkhyAtekI zaktI hai evaM sAmAnIka -lokapAla - tAvatrisakA aura devI bhI samajhanA. izAnendra do jambu fire sAdhaka parivAra tathA sanatkumAra 4 jambu mahendra 4 sAdhikamendra = jambu lAMtakendra ATha sAdhika mahAzukra 26 jambu0 sahasra 26 sAdhika pAna 32 atendra 32 sAdhaka japa kase devI deva banAke bharade ki zaktI saMkhyA jambudvipa bharadenekI hai zeSa vaikraya nahIM kare. dhvaja 5 ( 21 ) avadhidvAra - avadhijJAna sarva indra ja aMgula asaMkhyAtamAM bhAga u0 urdhva apane apane vaimAnake ja tIcchA asaMkhyAte dvipa samudra adho zakendra uzAnendra pehalA naraka dekhe, sanatku mahendra dusarI naraka dekhe, brahmendra lAtakendra tIsarI naraka dekhe, mahAzuka sahasra cothI naraka dekhe. aNatapata araNa ana pAMcamI naraka dekhe, nAMgrIvaigake deva chaTI naraka cyAra aNuttara vaimAna sAtamI naraka tathA sarvArthasiddha vaimAnakA devA tamanAlI sampUrNa jAne dekhe. th
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 22 ) paricAraNAdvAra-saudharmazAna devalokake devoMko mana, zabda, rUpa, sparza aura kAyaparicAraNA yaha pAMco prakAra ki paricAraNA hai tIjA cothA devoMke sparzaparicAraNA hai pAMcavA chaThA de0 devoMke rUpaparicAraNA hai sAtavA AThavA de0 davoMke zabdaparicAraNA hai nava daza igyArA bArahavA devalokake dayoMke eka manaparicAraNA hai naugrIvega aura anuttara vaimAnake devoMke paricAraNA nahi hai vistAra dekhA paricAraNApadakA dhAkaDAmeM. (23 ) punyadvAra-jitanA punya vyaMtaradeva 100 varSameM kSaya karate hai itanA punya nAgakumArAdi nava nikAyake deva 200 varSa amurakumAra 300 vapa graha nakSatra tArA 400 candra sUrya 500 saudharmaizAna 1000 varSa sanatku0 mahendra 2000 brahmendra laMtaka 300 mahAzukra sahasra 4000 aNatapaNata araNa acuta 5000 varSe pehalI trika 1 lakSa dusarI trika 2 lakSa tIsarI trika 3 lakSa cyAra aNuttara 4 lakSa sarvArthasiddha vaimAnake deva 5 lakSa varSameM itanA punya kSaya karate hai arthAt vyaMtaradeva bhogavilAsa hAsya kItalyAdimeM 100 varSamai jItanA punya kSaya karate hai itanA punya kramasara sarvArthasiddha vaimAnake deva pAMca lakSa varSoMmeM punya kSaya karate hai.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 (24) siddhadvAra - vaimAnika devose nikalake manuSyakA bhavame Ake eka samaya 108 siddha hote haiM evaM devIse 20 jIva siddha hote haiM. (25) bhavadvAra - vaimAnika devoMme jAne para bhI jIva saMsAramaM bhava kare to jaghanya 12 - 3 u0 saMkhyAte asaMkhyAte anante bhava bhI kara zaktA hai / (26) utpannadvAra he bhagavAn sarva prANa bhUta jIva satva vaimAnika devatA yA devIpaNe pUrva utpanna havA ! he gotama eka vAra nahIM kintu ananta anantivAra utpanna huvA hai kahAMtaka ki0 naugrIvaimanaka | ora cyAra attara vaimAname jAne ke bAda saMkhyAte (24) bhava aura sarvArthasiddha vaimAna se eka bhavame nizvaya mokSa hotA hai / (27) pAva dUtadvAra. ( 1 ) stoka pAMca antara vaimanake va (2) uparakI trideva saMkhyAtaguNA. ( 3 ) madhyama trike deva ( 3 ) nicekI trike deva ( 4 ) bArahavA devalokake deva " "
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 5 ) igyArave (6) dazave ( 7 ) navame ( 8 ) AThavA asaMkhyAtaguNA ( 6 ) sAtavA (10) ghaTe (11) pAcave (12) cothe (13) tIje (14) duje "1 (15) duje devalokakI devI saMkhyAtaguNI. (16) pehalA devalokake devA (17) devI 11 46 " ** " 11 " 17 dr " 19 " " 11 "" " 21 .19 13 35 46 19 11 " " 11 11 "" ** ** "" sevaMbhaMte sevaMbhaMte - tamevasaccam .
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 thokaDA naM. 7 sUtrazrI jambudvipaprajJAptI. ( khaNDA joyaNa ) gAthA-khaMDA joryaNa vAsA. pavaya kUDA tittha seddhiio| vijaya daha salilAo, piMDae hoi saMgahaNI // 1 // isa lakSa jojanake vistAravAle jambudvipakoM 1. dvArase batalAye jAvege. (1) khaMDA-jambudvipakA bharatakSetra parimANa kitane khaMDa hote hai. (2 ) joyaNa-jambudvipakA jojana parimANe kitanA khaMDa hotA hai. (3) vAsA-jambudvipameM manuSya rehanekA kitanA vAsA hai.
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) pavvaya-jambudvipameM sAsvatA parvata kitane hai. (5) kUDA-jambudvipameM parvatoM upara kUTa hai vahA kitane hai. ( 6 ) tittha-jambudvipameM mAghaddhAdi tIrtha kitane hai. (7) seDhI-jambudvipameM vidyAdharAMki zreNi kahAM yA kitanI hai. (c) vijaya-mahAvidehakSetrameM manuSya raheneki vijaya kitanI hai. (8) daha-jambudvipameM padmAdi draha kitane hai. ( 10 ) salilA-jambudvipameM gaMgAdi nadIyoM kitanI hai upara batalAye have 10 dvArako zAstrakAra vistArapUrvaka vivaraNa karate hai. (1) khaMDA-tIracchAlokama jambudvipa asaMkhyAte hai parantu yahAMpara jo hama nivAsa kara rahe hai imI jambudvipaki vyAkhyA kareMge. __jambudvipa gola cuDi-cakra-telakA puvA-kamalaki karNakA aura pUrNa candrake prAkAra hai vaha pUrva pazcama eka lakSa jojanakA pahalA hai isI mAphIka dakSiNottara bhI eka lakSa jojanakA lambA hai 316227 jojana tInagAu 128 dhanuSya
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ or 13 / / aMgula eka yava eka yuka eka likha cha bAlAgra pAMca vyavahArIya paramANu itanA vistAravAlI paraddhi hai| eka jagati (koTa) eka padmavara vadikA eka vanakhaMDa cyAra daravAjA kara ati zobhanika hai / inhI jambudvipakA dakSiNa uttara bharatakSetra parimahA baMDa kiyA jAya to 160 khaMDa hotA hai yaMtra / taMtra nAma. khaMDa. jojana parimANa. bharatakSetra 526 +-6 cutahemabanna parvata 1052+12 hemanAyavetra 2105+5 mahAhegavalaparvata 4210+10 harivAsavetra 842:+1 nipeDapAta 16-42+2 mahAvidaha natra 33684-4 nilavantAna 16842-2 ramyakavAsa kSetra 8421+1 rUpIparvata 4210+10 eraNavayakSetra 2105+5 sIkharIparvata 1052+12 erabharatakSetra 1 / 526+6 60+100000 jojana visio. jojanakA 16 cA bhAgako kalA kehete hai. . .
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ . c 375 c m 6 prasaMgopAta pUrva pazcima lakSa jojanakA mAna. kSetrakA nAma. jojana parimANa. merUparvata pahalA 10000 jojana. pUrva bhadrazAla vana 22020 / , ATha vijaya 17702 , ,, cyAra vaskAraparvata 2000 ,, tIna antaranadI " sItAmUkha bana 2623 pazcima bhadrazAla vana 22000 // ,, ATha vijaya 17702 ,, cyAra vaskAra 2000 , ,, tIna nadI ,, sItAmukha vana 2623 ,, evaM 100000 jojana-- (2) joyaNadvAra-eka lakSa yojanake vistAravAle jambu. dvipakA yojana yojana parimANake gola khaMDa kiyA jAya to 10000000000 itane khaMDa hote hai agara yojana parimANa samacaurasa khaMDa kiye jAya to 7605664150 khaMDa honApara 3515 dhanuSa ora 60 aMgula kSetra baDajAtA hai iti dvAram. I " 375 " 1m
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13) yAmAdvAra--- inhI lakSa yojanaka vimtAra bAla jambudvipa meM manuSya rahanekA bAsakSetra 7 tathA 10 hai yathA / bhagtakSetra (2) parabharatakSetra (3) mahAvidahakSetra inhIM tIna saMtrama kamabhUmi manuSya nivAsa karate hai aura (1) damayara 2) daragaNa vaya (3) haribAsa (4) ramyakavAsa inhI cyAra natrA akamabhUmi yugala manupya nivAsa karane haiM evaM 7 tathA daza gInA jAye to pUrvajA mahAvidahanatra gaunA gayA hai unhIka yAra vibhAga karana! :) pRva mahAvidaha / 2 / pazcima mahAvidaH deyakama (4) uttara kama evaM / natra hotA hai / vivaraNa ---- nayojana ke vistAra vAlA DAnamvRddhipa hai jinhA cAnaka eka ni / koTa hai yaha jagati gAra yojana ke unI hai manama ? 2 madhyama = upara ' yojanA vistAra bAla hai maya banAnAya meM undI jagati ke kInArapara eka. gaura jAla athAta-jhagavAkI laMna zrAgaDa hai baha AdA yojanaka unI nayA anupa ki coTI kAAgA aura kAMgama agati upAya cyAra gAjanake vistAravAlA I unhA ne madhyabhAgama eka padmavakhedikA AdA yAjanakI unI 55 dhanupa ki cAhI dAno tarpha nilA panI kA myAmA para accha mRndara akAravAlI manamohaka putalAyoM hai aura bhi aneka,
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 sundara rUpa tathA mautaphala kI mAlAvoM se suzobhita hai madhyabhAgame padmavara vedikA zrAjAnese do vibhAga ho gaye hai (1) andara kA vibhAga (2) bAhAra kA vibhAga jo andara kA vibhAga hai unhI ke andara aneka jAtike vRkSa jAnese andarakA vanakhaMDa kahA jAte haiM unhI ke andara pAMca varNa ke tRNa ratnamaya hai pUrvAdi dizIkA manda vAyu calane ke rAga 36 rAgaNI mana aura zravaNako AnandakArI dhvanI nikalatI hai unhI vanakhaMDa meM aura bhI choTI choTI bAbI aura parvata Aya hai vaha aneka Asana paDe hai vahA~ vyaMtara deva aura devIyoM Ate hai pUrvakRta punyakoM sukhapUrvaka bhogate hai isaka bAhArakA bana bhI samajhanA parantu vahA tRNa nahI hai / marU parvata ke yAroM dizA paitAlIsa paitAlIsa hajAra yojana jAnepara pyAro dizA unhI jagatike andara yA dara vAjA Ate hai vaha daravAjA ATha yojanake uce cyAra yojana ke coDa hai daravAjA upara navabhUmi aura supetagumaTa mara dhvajA aura ATha ATha maMgalIka hai| daravAjA donoM tarpha do do cautarA hai unhIke upara prAsAda toraNa candanake kalase kArI thAla Adi yAvat dhUpake kuDaccha aura manohara rUpavAlI putaliyoMse suzobhIta hai. (1) pUrvadiza meM vijaya nAmako daravAjo hai. (2) dakSiNa dizameM vijayanta nAmako dara
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) pazcimadizameM jayantanAmA dara0 (4) uttaradizameM aprAjita nAmA dara0 inhI cAroM daravAjoMke nAmake cyAroM devatA ekeka palyopamaki sthitivAle hai unhIkI rAjadhAnI anya jambudvipameM hai| adhika vistAravAloko jIvAbhigamasUtra dekhanA cAhiye / () bharatakSetra-jahAMpara hama baiThe hai inhIkoM bharatakSetra kehate hai / vaha culahemavantaparvatase dakSiNaki tarpha vijayanta daravAjAse uttaraki tarpha pUrva aura pazcima jagatike bAhAra lavaNasamudra hai arddhacandrake AkAra hai madhyabhAgameM vaitADayaparvata AnAse bharatakSetrakA do vibhAga kahAjAte hai (1) dakSiNabharata (2) uttarabharata / culahemavantaparvatapara padmadrahase gaMgA aura sindhunadI uttara bharatakA tIna vibhAga karati hUi tamasraguphA aura khaMDaprabhAguphAke nice vaitADayaparvatakoM bhedake dakSiNabharatakA tIna vibhAga karati hUi lavaNasamudrameM praveza hui hai inhIse bharatakSetrakA ke khaMDa bhI kahAjAtA hai| dakSiNabharata 238 jo0 3 kalAkA hai jinhIke andara tIna khaMDa hai madhyakhaMDameM 14000 hajAra deza hai maukhya madhyabhAMgameM kozaladeza vanitA (ayodhyA) nagari hai vaha parimANa aMgulase 12 jojana lambI ha jojana pahalI hai vanitAnagarIse uttaraki tarpha 114 // 1 // vaitADayaparvata hai aura 114 // +1 //
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ dakSiNakI tarpha bijayanta nAmakA daravAjA hai| pUrva pazcimake donoM khaMDameM hajAra hajAra deza mIlAke dakSiNabharatake tInoM khaMDame 16000 deza hai isI mAphIka uttarabharatameM bhi 16000 deza hai inhI bharatakSetrameM kAlaki hAni vRddhirupa sarpiNI utsarpiNI mIlake kAlacakra hai vaha dekho. che ArokA thokaDAmeM / eka sarpiNImeM 24 tIrthakara 12 cakravarata habaladeva : vAsudeva ha prativAsudeva niyamata hote hai / iti. . (2) erabharatakSetra-bharatakSetraki mAphika hai parantu bharatakSetraki maryAdAkAraka culahemavantaparvata hai aura erabharatakSetrakI maryAdAkAraka sIkharIparvata hai zeSa barAbara hai iti. (3) mahAvidaha kSetra-niSeDa aura nilavanta donoM parvatoMke vicame mahAvidahakSetra hai vaha palaMka ke saMsthAna hai cakra varataki 32 vijayase alaMkRta hai / agara mahAvidehakSetrakA cyAra vibhAgakara diyA jAvegeM to (1) pUrva vidaha (2) pazcima vidaha (3) devakUrU (4) uttara kUrU. vidahakSetrake madhya bhAgame merU parvata pRthvIpara 10000 jo ke vistAravAlA hai unhI ke pUrva pazcima donu tarpha bAvIsa bAvIsa hajAra yojanakA bhadrazAlavana hai| unhIse donoM tarpha (pUrva pazcima ) zolA zolA vijaya hai arthAt pUrva vidaharUpa 16 vijayA aura pazcima vidaha rUpa 16 vijaya hai| marU parvata 10000 jojanakA hai unhIse uttara daciva
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ yy aDhAiso aDhAiso jojanakA bhadrazAlavana hai vahAMse dakSiNaki tarpha niSeDaparvata taka devakUrU kSetra aura nilavanta parvata taka uttara kUrUkSetra hai| ekeka kSetra dodo gajadantoM kara AdA candrAkAra hai inhI kSetroMme yugala manuSya tInagAu ki avagAhanA aura tIna palyopama ki sthiti vAle hai devakUrUkSetrameM kuDa sAmalI vRkSa citavicita parvata 100 kaMcanagiri parvata pAMcadraha isI mAphIka uttarakUrUme parantu vaha jambu sudarzanavRkSa hai iti vidahekA cyAra bheda / niSeDaparvata aura mahA hemavantaparvata inhI dono parvatoMke vicame harivAsa nAmakA kSetra hai tathA nilavanta aura rUpI inhI donoM parvatoM ke vicame ramyakvAsa kSetra hai inhI donoM kSetroMme do gAukI avagAhanA aura do palyopama ki sthiti vAle yugala manuSya rahe te hai| mahAhemavanta aura culahemavanta inhI donoM parvatoM ke vicame hemavaya nAmakA kSetra hai tathA rUpI Ara sIkharI inhI donoM parvatoM ke vicame eraNavayakSetra hai inhI donoM kSetroMmeM eka gAukI avagAhAnA ora eka palyopama ki sthiti vAlA yugala manuSya rehete hai / evaM jambudvipame manuSya rahene ke daza kSetra hai inhIko zAstrakAroMne vAsA kAhA hai aba inhI 10 kSetroMkA laMmbA coDA bAhA jIvA dhanuSapITha AdikA parimANa yaMtradvArA likhA jAtA hai|
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSetranAma dakSiNabharata utarabharata hemavayakSetra harivAsakSetra mahAvidaha kSetra devakurUkSetra uttarakurUkSetra ramyakvAsakSetra eraNavayakSetra dakSiNaerabharata uttaraerabharata dakSiNotara paddUlApaNA 238 jo0 3 238+3 bAha 0 dhanuSapITha 6766+1 14471+6 14528+11 37674+16 38740+10 73601+17 | 84016+4 100000 53000 53000 0 jIvA 6748+12 1862+7 / / 21 5+5 6755+3 8421+1| 13361+6 33684+4 | 33767+7 11842+2 11842+2| 8421 + 1 | 13361+6 73601+17 2105+5 6755+3 37674+6 238+3 1862+7 / / 14471+6 238+3 6748+12 158113+16 60418+12 60418+12 84016+4 38740+10 14528+11 6766+1 56
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 (4) pavvayaparvata-jambudvipameM 266 parvata sAsvatA hai (200) kaJcanagiriparvata-devakUrU yugalakSetrameM pAMca draha hai unhI drahake donoM taTapara daza daza kaJcanagiriparvata sarva suvasamaya hai daza taTapara 100 parvata hai isI mAphIka uttarakRrU yugalakSetrameM 100 kaJcanagiri hai evaM 200 ___ (34) dIrghavaitADaya-cakravaratakI 34 vijaya arthAta mahAvidehaki 32 vijaya eka bharata eka erabharata evaM 34 vijayake madhyabhAgameM 34 vaitADayaparvata hai| (16) vaskAraparvata-mahAvidehakSetrake madhyabhAgameM merUpavata AjAnese mahAvidahakSetrake zolA zolA vijayarupa do vibhAga hUve zolA zolA vijayake vicameM sItA sItodAnadI AjAnAse ATha ATha vijayarupa cyAra vibhAga have unhIse ATha vijayarupa eka vibhAgake sAta antara hai jisme cyAra vaskAraparvata aura tIna antara nadI hai eka vibhAgameM cyAra vaskAraparvata hai isI mAphIka cyAra vibhAgameM 16 vaskAraparvata hai| ___(6) varSadharaparvata-manuSya rehanekA jo 7 kSetra batalAye hai jinhoke 6 antaromeM che parvata hai athavA sAta kSetroMki maryAdA karanevAle 6 varSadharaparvata hai yathA culahemavanta, mahAhe mavanta, niSeDa, nilavanta, rUpI, aura sIkharIparvata iti / .. (4) gajadantAparvata-niSeDa aura nilavantaparvatake pAsase
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 nikalate huve devakUrU uttarakUrU yugalakSetra aura vijayake vicameM maryAdA karanevAle hastike dantake AkAra merUparvatake pAsa jAyalAge hai. (4) vRtalavaitADya parvata hemavaya, eraNavaya, harivAsa, ramyakvAsa vaha cyAra yugala manuSyoMkA kSetra hai inhIke madhyabhAgameM cyAra vRtala vaitADayaparvata hai. (4) citavicitAdi niSeDaparvatake pAsameM aura sItAnadIke dono taTapara cita aura vicita do parvata hai isI mAphika nilavanta parvatake pAsa meM sItodAnadIke taTapara jamaga samaga do parvata hai. (1) jambudvipake madhyabhAgameM girirAja merUparvata hai. iti. (vivaraNa) __(1) do so (200) kaJcanagiriparvata pacavIsa jojana dharatimeM 100 jojana dharatise uMcA mUlameM 100 jo0 lambA coDA madhyameM 75 jo0 uparase 50 jojana vistAravAlA hai tInaguNI jAjherI paraddhi sarva kaJcanamaya hai| . (2) cautIsa dIrgha vaitADyaparvata pacavIsa gAu dharatImeM hai pacavIsa jojana dharatIseM uMcA pacAsa jo0 vistAravAlA hai| unhoMki dono tarpha bAha 488 jo0 16 kalA hai jIvA 10720 jo0 12 kalA dhanuSapISTa 10743 jo0 15 kalA hai pratyaka vaitADyaparvatake andara do do guphAvoM hai (1) tamasaguphA (2) khaMDaprabhAguphA vaha guphA 50 jojanaki lambI 12
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 jojanaki coDI 8 jo0 uMcI hai unhI guphAvoMke andara do do nadIyoM hai (1) umagajalA (2) nigamajalA - guphAvoMke daravAjAseM 21 jojana guphAke andara jAve taba ugamajAla nadI ve vaha tIna jojanakA vistArameM pANI vaha rahA hai unhIke andara kIsI prakArakA padArtha kaSTa, kacarA, kalevara paDajAve to unhIkoM tIna daphe idara udara bhamAke bAhAra pheMkade isI vAste ugamajalA nAma hai vahAMse do jojana Age jAnepara nigamajalA nadI tIna jojanake vistAravAlI jisake andara koI bhI padArtha paDe to unhIkoM tIna ucchAlA deke nadI ke andara rakhaleve vAste nigamajalA nAma dIyA hai vahAMse 21 jo0 jAnepara tamastraguphake utarakA daravAjA AjAtA hai / parantu mahAvide kSetrake 32 vaitADayake bAhAra jIvA dhanuSapISTa nahIM hai kehanA vaha palaka saMsthAna hai / laMbA vijayavat / (3) zolAvaskAra parvata - citra, vicitra, nilana, eka zela, trikuTa, vaisamaya, aJjana, mayAJjana, aMkAvAi, pavamAbAI, sIviSa, suhAvaha, candra, sUrya, nAga, deva evaM 96 parvata 16562 jo0 2 kalAke lambA hai pAMcaso pAMcaso jo0 pahulA vistAra hai niSeDa nilavantaparvatoM ke pAsa meM cyAraso jojanakA uMcA aura 400 gAukA dharatI meM hai vahAMseM vaDhate vaDhate sItA sItoMdA nadIyoMke pAsameM uMcA pAMcaso pAMcaso jojanakA aura 500 pAMcaso gAukA dharatImeM hai / 16 kAraparvatazvake skandhake zrAkAra hai. (6) varSadvAraparvata yaMtra se dekho.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ parvata ucA dharatIme| pahUlapaNo | bAhA , jIvA / dhanuSa cUlahemavanta 100 25/ 1052 jo | 5350 jo 24632 jo 25230 jo. aura sIkharI jojana jo0 / 12 kalA | 15 kalA | 0 // kalA 4 kalA mahAhemavanta 200 50 4210 jo 6276 jo 53631 jo 57263 jo0 ora rUpi | jo0 | jo0 | 10 kalA | ha kalA | 6 kalA | 10 kalA niSeDa aura | 400 100 16842jo 20165 jo 64156 jo 124346 jo nilavanta | jo0 / jo / 2 kalA | 2 kalA | 2 kalA | 9 kalA (4) gajadantA parvata cyAra-gadhamadarna, mAlavanta vidyutprabhA aura sumAnasa evaM 4 gajadantA niSaDa nilavanta parvata ke pAsa cyAroM parvata cyAra cyAraso jojanakA ucA aura soso jojanakA dharatIme uDA tathA pAMca pAMcaso jojanakA pahalA vahAse kramaHsara hastIke danta ki mAphIka ucApaNe vaDhate vaDhate aura pahUlapaNe kama hote have merU parvatake pAsa Ate huve pAMcaso pAcaso jojanake uco ora savAse savAse jojana ke gharatImeM u0 aura pahUlapaNe aMgulake asaMkhyAtamebhAga rahA hai labAime 30206 jo0 6 kAlAkA hai cyAro parvata rajamA
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) vRtala vaitADya-sadAvAi vayaDAvAi ganyAvAi mAlavantA yaha cyAra parvata 1000 jo0 ucA 250 jo0 ratImeM tInaguNI sAdhika paraddhi hai dhAMnakI pAyalIke AkAra ka hajAra jo0 pahalA vistAravAle hai| / (6) citavicita jamaga samaga raha cyAra parvata devakUrU uttarakUrU yugala kSetrame niSeDa nilavantase 834 jo0 aura eka jojanakA sAta bhAga karanA unhoMse cyAra bhAga dure hai| vaha 1000 jo0 ucA ora 250 jo0 dharatImeM uDe hai mUlame 1000 jo0 pahUlA-vistAravAlA hai madhya 750 jo0 uparase 500 jojana vistAravAlA hai. . (7) meruparvata-merUparvata jambudvipake madhya bhAgame hai vaha eka lakSa jojanakA hai jisme 1000 jojana dharatime aura 66000 jo0 dharatIse upara hai mUlame pahalo 10060 jo0 eka jojanakA igyArI yA daza bhAga hai| dharatipara daza hajAra jojana vistAravAlA hai upara igyAre jojana ke pIche eka jojana kama hote kama hote merU ke sIkharapara eka hajAra jojana ke vistAvAlA hai saba jagA tInaguNI jAjharI paraddhi hai merUparvatake cautarpha eka padmavara vedIkA ora eka vanakhaMDa hai vaha varNana karane yogya hai| meruparvata ke cyAra vana hai yathA (1) bhadrazAlavana (2) nandanavana (3) sumAnasavana (4) paMDakavana.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) bhadrazAlavana-meruparvatake cautarpha dharati upara pUrva pazcima 22000 bAvIsa hajAra jojana ora uttara dakSiNa aDhAiso 250 jojanakA hai eka vanakhaMDa eka vedIkA cautarpha hai zyAmaprabhAkara acchA zobhanika hai / merUparvata ke pUrva dizA tarpha bhadrazAlavaname 50 jojana jAve taba eka siddhAyatana (jinamandira ) Ave vaha 50 jo0 lambo 25 jo0 coDA 36 jo0 ucA aneka sthabhA putalIyoM Adise suzobhIta hai unhI siddhAyatana ke tIna daravAjA hai| vaha ATha jojanakA ucA ora cyAra jojanakA coDA jIsapara supeta gumaTakara sobhAyamAna hai unhI siddhAyatana ke madhya bhAgame eka maNipITa cautaro 8 jo0 laMmbo codd| cyAra jo0 jADo sarva ratnamaya hai / unhI cautarAke upara eka devacchAdo ( jahA jina pratimA vIrAjamAna he unhI ko mUla gubhArA bhI kahA jAte hai ) vaha 8 jo laMmbA cauDA-sAdhika ATha jo0 ucA ucapaNe hai varNana karane yogya hai unhI ke andara trilokya pUjanIka tIrthakara bhagavAna ki pratimAvoM padmAsana virAjamAna hai yAvat dhUpake kuDace Adi rahe huve hai| evaM dakSiNa evaM pazcima evaM uttara arthAt cyAro dizAmeM cyAra jina mandira pUrvavat samajhanA / merUparvata se izAna koname bhadrazAla vaname jAve taba cyAra nandA puSkaraNi vAvI Ati hai padmA padmAprabhA, kumudA kumudaprabhA vaha vAvI 50 jo0 lambI 25
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo0 coDI 10 jo0 uDhI vedikA vanakhaMDa toraNAdi karI saMyukta hai unhI cyAra vAvIyoM ke madhya bhAgame izAnendrakA pradhAna prAsAda (mhala ) hai vaha prAsAda 500 jo0 ucA 250 jo0 vistAravAlA hai yAvat saparivAra ke Asana sahita hai / evaM agnikonameM bhI cyAra vAvI hai utpalA, gummA nilanA ujvalA pUrvavat parantu inhI vAvI ke madhya bhAgame zakendrakA prAsIda hai evaM vAyukoname cyAra vAvI hai liMgA bhiMganAbhA aJjanA aJjanaprabhA-madhyame zakendrakA prAsAda siMhAsana saparivAra samajhanA evaM naiRtakoname cyAra vAvI zrIkrantA zrIcandA zrImahItA zrInalItA--madhyabhAgameM prAsAda izAnendrakA samajhana vAvI-bAvI ke antarAme jo khulI jamIna hai unhoM ke upara indroMkA prAsAda hai / bhadrazAlavaname ATha vidizAvoMme ATha hastikuTa hai vaha 125 jo0 dharatIme 500 jo0 dharatIse ucA hai mUlame pAMcaso jo0 madhyame 375 jo0 upara 250 jo0 vistAravAlA hai tInaguNI jhAjherI paraddhi hai / pajhuttara, nilavanta, suhasti, aJjana giri, kumuda, polAsa, viDhisa, royaNagiri, inhI ATha kuMToMpara kuMTakenAma devatA ora devatoMkA bhUvana ratnamaya hai unhI devoMkI rAjadhAnI ApanI apani dizAse anya jambudvipame jAnApara ati hai vijaya devavata samajhanA bhadrazAlavana vRkSa gucchA gumAvelI tRNa kara zobhAya
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAna hai bahutase devatA devI vidyAdharAdi Ave hai pUrva saMcita mubha phalakoM bhogavate have vicare hai| (2) nandanavana-bhadrazAlavanakI saMbhUmiseM 500 jojana uMcA meruparvatapara jAve vahA~ gola balIyAkAra nandanavana Ave vaha pAMcaso jo0 vistAravAlA hai merUparvatako cautarpha vITA huvA hai arthAt vahAMpara merUparvatakI eka mekhalA nikalI hui hai unhoke upara nandanavana hai / vedikAvana khaMDa cyAra jinamandira 16 vAvI 4 prAsAda zakrendra izAnendrakA pUrvabhadra zAlavanavat samajhanA aura nandanavanameM 8 kuMTa hai nandanavanakuMTa, merukuMTa, niSeDakuMTa, hemavanta rajItakuM0 rucita sAgaracita0 bajra0 balakuMTa jismeM ATha kuTa pAMcaso pAMcaso jo0 uMcA yAvat ATho kUTapara ATha devIkA bhuvana hai meghakarA, meghavatI, sumeghA, hemamAlanidevI, suvacchAdevI, vacchamitrAdevI, bajrasenAdevI, balahakAdevI, AThoM devIyoMki sthiti eka palyopamakI hai rAjadhAnI apanI apanI dizA tarpha anya jambudvipameM smjhnaa| balakuTa 1000 jo uMcA hai mUlameM 1000 madhyameM 750 uparaseM 500 jo vistAravAlA hai tInaguNI sAdhika paraddhi hai baladevatA rAjadhAnI anya jatbudvipameM hai zeSabhadrazAlavanavat yAvat acchA sundara hai / devadevI prAnanda karate hai.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) sumAnasavana-nandanavanake talAse 62500 jojana urdhva jAve taba sumAnasa nAmakA vana Ave / vaha pAMcaso jojana ke vistAravAlA merUparvatako cautarpha vIMTa rakhA hai vedIkAvana khaMDa cyAra jinamandira 16 vAvI zakendra izAnendrakA 4 prAsAda pUrvavat samajhanA yAvat devatAdevI Ate hai. . (4) paMDakavana-sumAnasavanase 36000 jojana urdhva jAve taba marUparvatake zikhara upara paMDakavana AtA hai 464 jo0 cakravAla cuDI AkAra merUparvatakI culakA (12 jojana) ko cautarpha vITarakhA hai / vedIkAkna khaMDa cyArajinamandira 16 vAvI zakendra izAnendrakA cyAra prAsAda pUrvavat samajhanA / paMDakavanake madhyabhAgameM meruculakA hai vaha 40 jojanakI uMcI hai mUlameM 12 madhyameM 8 uparase 4 jojana vistAravAlI hai sAdhika tInaguNI paraddhi / sarva vaikhaDIya ratnamaya hai| eka vedikA vanakhaMDase vIMTI hui hai / uparakA talo maNijaDita hai madhyabhAgameM eka siddhAyatana eka gAukA lambA AdA gAukA coDA dezonA gAukA uMcA aneka sthAbhakara zobhanIka hai madhya maNipITa devacchadA aura padmAsana jinapratimAvoM yAvat dhUpakuDacA aadi| devatAdevI vahAMpara Ate hai yA labdhidharamuni bhI jAte hai trilokya pUjanIka tIrthakaroMkI sevAbhakti karate hai. paMDakavanameM cyAra dizAvoMmeM cyAra abhizeSa zIlAvoM
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai jinhoMkoM upara tIrthaMkara bhagavAnkA janmAbhizeSa indramahArAja karate hai / unhoMke nAma-paMDUzIlA, paMDUkabalazIlA, raktazIlA, raktakaMbalazIlA vaha zIlAboM pAMcaso jojana lambI aDhAiso jo0 coDI cyAra jo0 jADI hai ardhacandra ke AkAra sarva kanakamaya acchI sundara hai / vedikAvana khaMDadise suzobhita hai / unhI zIlAvoMke cyAro tarpha acchA pAgotIyA unhoMke upara toraNAdise aura zIlAvoMke uparakA talA acchA sApha hai jismeM pUrvapazcama zIlAvoMke upara do do sIMhAsana 500 dhanuSakA lambA 250 dhanu0 coDA jisapara videhakSetrake tIrthaMkaroMkA janmAbhizeSa jo bhuvanapati vyaMtara jotISI aura vaimAnIkadevatA karate hai aura uttaradakSiNakI zIlApara ekeka sIMhAsana hai unhIke upara tIrthaMkaroMkA janmAbhizeSa pUrvavat cyAra nikAyake devatA karate hai. merUparvatake tIna karaMDa hai (1) heThekA (2) madhyamakA (3) uparakA jismeM heThalA karaMDa 1000 jo0 dharatImeM hai jisma 250 jo0 pRthvImaya 250 jo0 pASANamaya 250 jo0 vajramaya 250 jo0 zArkarA pRthvImaya hai| madhyamakA karaMDa dharatIke upara 63000 jojanakA hai jismeM 15750 jo0 rajatamaya 15750 jo0 rUpAmaya 15750 jo0 sphaTaka ratnamaya 15750 jo0 aMkaratnamaya hai uparakA karaMDa 36000
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ bo0 jamuNIyA suvarNamaya hai evaM tIna karaMDa mIlAke 1 laca jojana parimANa merUparvata hai merUparvatake 16 nAma hai| mandiramerU, manorama, sudarzana, sayaMprabha, girirAja, ratnocaya, zilocaya, lokamadhya, lokanAbhi, avacchara sUryAvRtana, sUryAvarNa, uttama dizAdi vaDeMse inhI merUparvatakA mandira nAmakA deva eka palyopamaki sthitivAlA hai vAste inhIkA mandira nAma dIyA hai aura devAdiko AnandakA ghara hai tathA sAsvatA nAma hai iti. ( 5 ) kuMTadvAra-jambudvipame 525 kuMTa hai jisme 1467 kuMTa parvatopara hai yathA1 culahemavantaparvatapara kuMTa 11 8 zaulAvaskAraparvata pratyaka 2 mahAhemavantaparvatapara , 8 parvata para cyAra cyAra kuMTa 64 3 niSeDaparvata para ,6 6 vidyutprabhA gajadantA para , 8 4 nilavantaparvata para , 6 10 mAlavantA , ,,, 5 rUpipaveta para ,8 11 sumAnasa , , 7 6 sIkharIparvata para ,11 12 gandhabhAla , , , 7 7 cautIsa vaitADayaparvata 13 meruparvatakA nandanavaname. hai pratyaka parvatapara nava Aye huve kuMTaha nava............kuMTa 306 evaM 467 tathA bhadrazAlavaname 8 hastikuMTa hai devakurUme 8 utarakurUmeM 8 evaM 24 aura 34 cakravarata ki vijaya meM 6 6mm
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 RSabhakuMTa evaM 58 sarva mIlake 525 kuMTa hai jisme che varSadharaparvatoMkA 56 zolAvaskAroMkA 64 cyAra gajadantAkA 30 nandanavanakA 8 bhadrazAlavanakA 8 evaM 166 kuMTa pratyaka kuMTa 500 jojanakA ucA 500 jo0 mUla pahalA zIkhara para 250 jojana vistAravAlA hai ora gajadantAke 2 nandanavanakA 1 evaM 3 kuMTa 1000 jo0 kA ucA tathA mUlame 1000 jo0 kA pahalA zIkharapara 500 jo pahUla hai evaM 166 ___cauMtIsa vaitAbyakA 306 kuMTa 25 gAukA ucA ora mUla pahalA tathA zIkhara para 12 // gAukA pahUlA hai / jambupIThakA 8 sAmalI pIThakA 8 ora RSabhakuMTa 34 evaM 50 kuMTa ATha jojanakA ucA ATha jojanakA mUlame pahUlA ora zIkhara para 4 jojakA pahalA hai evaM kula 525 kuMTa samajhanA / upara jo 525 kuMTa kahe hai inhImeM 76 kuMTa paratoM jinamaMdira hai zeSa 446 kuMTa para devatA aura devIyoMkA bhuvana hai yathA-cha varSadharaparvatoM para che jina mandira-zolAvaskAra parvatoM para 16 jinamandira / cyAra gajadantoM para cyAra jinamandira pATha devakUra ATha uttarakUrU aura cautIsa vaitADya parvato para 34 jinamandira evaM kula 76 jinamandira hai inhIke sivAya bhadrazAlavaname 4 nandanavaname 4 sumAnasavaname 4 paMDaga vanake cyAra 4 merU culAkA para 1 jambu vRkSa para 1 sAmalI vRkSa para 1
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM 15 mIlAke 55 jinamandira sAsvatA hai parimANa-che varSadhara zolAvaskAra cyAra gajadantA cyAra bhadrazAla cyAra nandanavana cyAra sumAnasavana cyAra paMDagavana evaM 42 sthAnake jinamandira pacAsa pacAsa jo0 lambA pacavisa pacavisa jo0 coDA chatIsa chatIsa jo0 ucA aneka sthAbha putalIyA hAra Adise acchA zuzobhita sarva ratnoMmaya hai unhI jinamandiroMke tIna tIna daravAjA hai pratyaka daravAjA ATha jojanakA ucA cyAra jo0 pahalA toraNa sthAbha Adise acchA manohara hai. ___ cautIsa vaitADya ATha devakUrU ATha uttarakUrUke pIThakA tathA jambuvRkSakA eka sAmalIvRkSakA eka aura merUculukAkA eka evaM 53 jinamandira eka koSakA lambA AdA koSakA pahalA 1440 dhanuSakA uMcA sarva ratnamaya hai inhI sarva siddhAyatanoM arthAt jinamandiroMmeM trIlokya pUjanika tIrthakaroMkI zAntamudrA padmAsanamaya mUrtiyoM hai unhoMkI sevAbhakti arcanAdi devadevI vidyAdhara karate hai. zeSa 446 kuMTa tathA 200 kazcanagiri 4 vRtalavaitAjya 4citavicita jamagasamaga evaM sarva 657 sthAnapara devIdevatoMkA AvAsa ( bhuvana ) hai iti. (6) tIrthadvAra-jambudvipameM tIrtha 102 hai vaha laukika sAsvatA tIrtha hai jisa samaya cakravarata khaMDa sAdhanekoM jAte hai
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ taba vahAMpara Therate hai yaha tIrthAdhyaSTAyaka devoMkA aSTamatapa karate hai yA tIrthaMkaroMkA janmAbhizeSake liye unhI tIrthoMkA jala auSadhi Adi deva lAte hai ityAdi vaha tIrthakA nAma-mAgadha, varadAma aura prabhAsa evaM cakravarataki 34 vijayameM tIna tIna tIrtha honAse 102 tIrtha hai. (7) zreNI-jambudvipameM zreNI 136 hai yathA vaitAjyagiri 25 jojanakA dharatiseM uMcA hai unhI parvatake upara dharatiseM 10 jojana upara jAve taba vidyAdharoMkI 2 zreNi (1) dakSiNa zreNi jismeM 50 nagara hai (2) uttara zreNi jismeM 60 nagara Ate hai unhI vidyAdharoMkI zreNise daza daza jojana uMcA jAve taba abhiyoga devoMkI do do zreNi Ati hai (1) dakSiNa zreNi (2) uttara zreNi vahAMpara vyaMtaradevatA pUrva kIye have sukRtake phala bhogavate hai evaM 34 vaitADyapara cyAra cyAra zreNi hai sarva mIlake 136 zreNi hotI hai iti. (8) vijayadvAra-jambudvipameM 34 vijaya hai jahA~para cakravarta ke khaMDako vijaya karate hai arthAt ke khaMDameM eka chatrarAja karate hai. mahAvidehakSetra eka hai parantu unhImeM 32 vijaya alaga alaga hai jismeM 16 vijaya meruparvatase pUrvakI tarpha hai aura 16 vijaya meruparvatase pazcimaki tarpha hai jo pUrva mahAvidehameM 16
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijaya hai unhIke vicameM sItA nAma nadI hai vAste sItAnIke uttara taTapara 8 vijaya aura dakSiNa taTapara ATha vijaya hai isI mAphIka pazcima mahAvidehameM sItodA nadIke donoM taTapara ATha pATha vijaya hai evaM videhakSetra meM 32 vijaya hai unhIkA nAma ___ pUrva videha sItAnadI. | pazcima videha sItodAnadI... uttara taTa. | dakSiNa taTa. | uttara taTa. | dakSiNa taTa. 1 kaccha vijaya vaccha vijaya | padma vijaya | viprA vijaya 2 sukaccha , suvaccha ,, supana , | suviprA " 3 mahAkaccha , mahAvaccha,, mahApadma , mahAviprA , 4 kacchavatI ,, vacchavatI,, padmAvatI ,, viprAvatI , 5 AvratA , ramA , | saMkhA , vaggu " 6 maMgalA // ramaka * , kumudA , suvaggu " 7 purakalA , ramaNIka , | nilInA , | gandhIlA , 8puSkalAvatI,, maMgalAvatI,, | zalIlAvatI ,, gandhIlAvatI, pratyaka vijaya 16562 jojana do kalAkI dakSiNotarameM lambI hai aura 2212 / / / jojana pUrva pazcimameM coDI hai tathA eka bharatakSetra aura dusarA eravatakSetra evaM cakravaratoMkI 34 vijaya smjhnaa| inhI cautIsa vijayameM 34 dIrgha vaitAjya
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 cautIsa tamasa guphA 34 khaMDaprabhAguphA 34 rAjadhAnI 34 nagarIyoM 34 kRtamAlI deva 34 naTamAlI deva 34 RSabhakuTa 34 gaMgAnadI 34 sindhunadI yaha sarva padArtha sAsvatA hai zeSa nAma dekho jambudvipa prajJAptI se iti. (E) drahadvAra - jambudvipake andara zolA draha hai yathA padmadraha, mahApadmadraha, tIgIcchadraha, kezarIdraha, mahApuDarikadraha, puDarikadraha, yaha che draha che varSadhara parvatoMke upara hai aura pAMca dra devakarU yugala kSetrake andara hai niSeDadraha, devakurUdraha, sUrya, sUlasaha, vidyutprabhadraha tathA pAMca draha uttarakUrU yugala kSetra ke andara hai nilavantadraha, uttarakurUdraha, candradraha eravarata draha mAlavantadraha evaM sarva 16 draha jambudvipake andara hai / ( 1 ) padmadraha - culahemavanta parvata 2052 - 12 pahUla hai jinhoMkA madhya bhAgame padmadraha hai vaha pUrva pazcama eka hajAra jojanako, lambo aura uttara dakSiNa meM 500 jojanako coDo daza jojanako uDho paripUrNa nirmala pANIse bharA hUvA hai vaha aneka kamaloM kara acchA zobhanika hai / kamaloMkA vivaraNa | drake madhya bhAgame zrIdevIkA vaDhA kamala haiM unhI ke cautarpha bhaMDArI devoMkA 108 kamala hai, cyAra kamala mehattarIka devIyoMkA hai, sAta kamala zrIdevIke anikA ke adhipati devoMkA
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai, 4000 kamala zrIdevIke sAmAnyaka devoMkA hai, 16000 kamala zrIdevIke AtmarakSaka devoMkA hai, zrIdevIke abhiMtara pariSadAkA 8000 madhyama pariSadAkA 10000 bAhya pariSadAkA 12000 evaM 30000 kamala pariSadA devoMkA hai, itanA kamaloM ke bAhAra phIratA tIna koTa hai, jisme andarake koTame 3200000 kamala / madhya koTame 4000000 kamala / bAhArake koTameM 4800000 kamala hai / sarva mIlake 12050120 kamala-puSpa hai | kamalakA parimANa zrIdevIkA kamala eka jojanakA pahalA AdA jojanakA jADAdaza jojana jalameM uMDhA hai do koSa jalase uMcA hai sarva uMcA daza yojana sAdhika hai / unhI kamalakA mUla bajra ratnamaya hai ariSTaratnamaya kanda vaiDUryaratnamaya bAhyakA patra hai jambunAnda sUvarNamaya andarakA patra hai tapAye huve sUvarNamaya kamalakA kezarA hai nAnA prakAra maNimaya kamala ki puSkaraNA hai sUvarNa ki kIraNakA hai vaha kIraNakA do koSa kI pahalI lambI hai eka koSakI jADI hai unhI kIraNakA ke uparakA bhAga ati sundara manohara hai| unhI ke andara zrIdevIkA bhuvana hai vaha bhuvana eka koSa lambA aura AdA koSa kA paDUlA hai aura dezona eka koSakA uMcA hai| aneka sthabhAputalIyoM candrakrantAdi kara zobhanika hai vaha devoMko bhI dekhane yogya hai| unhI bhuvanake tIna daravAjA dakSiNa daravAjo pUrvadizA0 uttaradizA vaha daravAjA 500 dhanuSyakA uMcA hai aDhAiso dhanuSakA pahalA hai
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 toraNa dhvaja Adi citrorse sundara hai unhI bhuvanake madhya bhAgameM eka maNipITa cautarA hai 500 dhanuSa lambA 250 dhanuSa coDA unhI cautarA upara eka devazayyA hai vaha varNana karaneyoga hai yAvat vahAM para zrIdevI apane devadevI ke sAtha pUrvaupArjita zubha phalokoM bhogavatI hUi AnandameM rehatI hai| yaha padmadrahake bAhAra eka padmavedikA aura eka vanakhaMDa kara vITA huvA hai zeSAdhikAra nadIdvAra meM likheMge isI mAphIka sIkharIparvatapara puMDarikadraha bhI samajhanA parantu unhIke devI lakSmidevIkA bhuvana yA kamala hai isI mAphIka devakUru uttarakUru yugala kSetro meM 10 drahakA bhI varNana samajhanA parantu unhI draho ke bAhAra vedikA do do hai kAraNa unhI drahoM meM sItA aura sItodAnadI vedikAka bhedake hameM Ati hai aura vedikAkoM bhedake drahaseM nikalatI hai vAste vedikA do do hai zeSa adhikAra padmadraha mAphIka samajhanA / 12 / (13) mahApadmadraha - mahA hemavantaparvata ke upara madhyabhAgameM 2000 jo0 lambA aura 1000 jo0 coDA daza jo0 uDhA mahApadma nAmakA draha hai unhoMpara hU~ nAmA devIkA kamala tathA bhuvana hai parantu kamalakA mAna duguNA samajhanA isI mAphIka rUpiparvatapara mahApuMDarikanAmA draha hai parantu unhIpara buddhidevIkA kamala aura bhuvana hU~ devI mAphIka samajhanA / 14 /
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 (15) tIgacchadraha-niSeDaparvata upara madhyabhAgameM tIgachanAmA draha 4000 jo lambo 2000 jo0 coDo daza jojanakA uDhA hai kamala bhuvana vahAMpara ghRtidevIkA hai hU~ devIse huguNa parimANavAlA samajhanA isI mAphIka nilavantaparvatapara kezarIdraha bhI samajhanA parantu vaha kIrtIdevIkA kamalabhuvana samajhanA tathA yugalakSetrakA daza drahake nAmavAle devatA mAlika hai saba devadevIyoMkI eka palyopamaki sthiti hai aura rAjadhAnI anya jambudvipameM samajhanA zolA drahakA sarve kamala 162801920 kamala sarva ratnamaya hai iti. draha nAma* parvata upara. lambA. | coDA. | uDhA. | devI. panadraha culahema0 | 1000 | 500 | zrIdevI mahApadma ,, mahAhema0 | 2000 lakSmi tIgaccha ,, | niSeDa' | 4000 | 2000 | 10 ghRti kezarI , nilavanta | 4000 | 2000 | 10 buddhi mahApuMDarika,, rUpi / 2000 | 1000 puMDarika ,, | sIkharI | kItI dazadraha , jamanIpara 1000 | 500 | 10 devatA 10 . (10) nadIdvAra-jambudvipameM 1456060 nadI hai jismeM culahemavantaparvata upara padmadraha hai unhI drahase tIna nadI nIkalI
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai jisameM prathama gaMgAnadI-padmadrahake pUrvadizAkA toraNase pUrvadizAmeM 500 jojana culahemavantaparvatake upara gai vaha gaMgA vRtanakuTa hai unhIse Takara khAtI hUi 523 jo0 3 kalA dakSiNadizA parvata upara gai vahAMse jese ghaTake mukhase jaurase pANI na paDatA ho yA tuTe huve mautIyoMkA hArakI mAphIka magaramacchake muMhake AkAra jihAse sAdhika 100 jo0 uparase gaMgAprabhAsAnAmA kuMDameM pANI paDarahA hai vaha jihA AdAjojana kI lambI aura savAche jojanakI pahalI hai vikasA hUve magaramacchake muhake saMsthAna hai sarva bana ratnamaya acchI sundara AkAvAlI hai jihvA-nAlikAko kehate hai| culahemavantaparvatapara padmadrahase gaMgAnadI gaMgAprabhAsakuMDake andara paDati hai vA~ha gaMgAprabhAsakuMDa 60 jojana lambo pahUlo 10 jo0 uDho hai jiskI rupAmaya upakaMThA bajra pASANamaya talo hai, sukhase andara jAzake vesA vivada prakArake ratnakarA bandhA huvA hai suvarNakA madhyabhAga, rupAkI velureta pAttharI hUi hai gaMbhIra zItala jalase bharA huvA hai aneka kamaloMke patrase AcchAdita hai bahUtase kamala utpala kamala pana0 nalinaMkumuda0 zatapatra0 sahasrapatradi kamala unhI gaMgAprabhAsakuMDake tIna daravAjA hai pUrvadizA dakSiNadizA pazcimadizA tInoM daravAjAke Age pagotIyA hai unhoMko uparakA bhAga riSTaratnamaya baiDyaratnamaya sthAMmA sUvarNa rupAkA pATIyA lohItAkSa ratnoseM pATIyoMki sandhI joDI hui hai
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 bajaratnoMkA khIlA hai maNiratnakA Alambana (hAtha pakaDanekA) pAgotIyeMke upara pratyaka pratyaka toraNa hai vaha toraNa aneka maNi moktAphalahAra Adi aneka bhUSaNa tathA citra kara sundara hai unhI gaMgAprabhAsakuMDake madhyabhAgameM eka gaMgAdvipanAmakA dvipA hai / vaha ATha jojana lambA pahalA hai do koza pANise uMcA hai| sarva bajra ratnamaya accho sundara hai| unhI dvipakA madhyabhAga pAMca prakArake maNise mRdu sparzavAlA hai unhIke madhyabhAgameM gaMgAdevIkA eka bhuvana hai vaha eka koSakA lambo AdA kozakA pahalA dezonA eka kozakA uMcA hai aneka sthAMbhAputalIyoM mauktAphalakI mAlAvoM yAvat zrIdevInA bhuvana mAphIka manohara hai vahAM gaMgAdevI saparivAra pUrva kiye huve sukRtake phala bhogavatI hUi vicare hai kuMDakA yA dvipakA aura devIkA nAma sAsvatA hai agara vaha devI cavato dusarI devI utpanna hUve parantu nAma to vahAM hI gaMgAdevI rahetA hai| ___ gaMgAprabhAsakuMDakA dakSiNake daravAjeseM gaMgAnadI nikalI hUi uttara bharatakSetrase anya (choTI) 7000 nadIyoMko sAtha letI hui vaitADyaparvatakI khaMDaprabhAguphAke nicese dakSiNabharatameM AtI hUi vahAMse 7000 nadIyoM arthAt sarva 14000 nadIyoMko sAthame leke jambudvipakI jagatiko bhedatI hUi pUrvakA lavaNasamudrameM jA-mIlI hai isI mAphIka siMdhunAmA nadI bhI
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 culahemavantaparvatakA pachadrahake pazcima tarphase nikalI siMdhuprabhAkuMDameM hoke pUrvavat 14000 nadIyoMkA parivArase pazcimake lavaNasamudrameM parantu vahAM tamasaprabhAguphAke nicAse tathA kuMDakA nAma siMdhukuMDa tathA siMdhudevIkA bhuvana samajhanA evaM donoM nadIyoMkA parivAra 28000 nadIyoM hai| vaha parvatapara nikalatI AdA jojanaki uMDI aura 6 / jojanakI vistAravAlI thI pIche kramasara vaDhate vaDhate jahAM lavaNasamudrameM mIlI hai vahAMpara pAMca gAukI uDhI aura 62' / jo vistAravAlI hui zrI. ___ culahemavantaparvatake padmadrahake uttarake toraNase rohItA nAmakI nadI nIkalake rohItaprabhAsanAmA kuMDameM paDatI hai yaha nadI hemavaya yugalakSetrameM gai hai adhikAra gaMgAnadIke mAphIka parantu nIkalatI eka gAukI uDhI 12 // jojanakA vistAravAlI hai tathA rohItaprabhAsakuMDakA vistAra duguNa 120 jojanakA samajhanA jahAM lavaNasamudra pAse 10 gAukI uDhI 125 jojana vistAravAlI hai isI mAphIka mahAhemavantaparvatapara mahA padmadrahase rohItaMsAnadI hemavaya yugalakSetrameM Ai hai parimANa sarva rohItA0 mAphIka inhI donoM nadIyoMke 28000 nadIyoMkA parivAra samajhanA / evaM 56000 mahAhemavantaparvatakA mahApadmadrahakA uttarakA toraNase harikrantAnadI harivAsa yugalakSetrameM gai hai vaha nikalatoM 2
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 gAu uDhI 25 jojana vistAravAlI harikrantakuMDa 240 jojanako parivAra 56000 zeSa adhikAra gaMgAnadI mAphIka samajhanA aura niSeDaparvatapara tIgacchadrahase harisalIlAnadI harivAsa yugalakSetrameM AI hai parimANAdi sarva harikantavat parantu kuMDakA nAma harisalIlA hai. niSeDa parvatapara tIgacchadrahake uttarake toraNa se sItAnAmakI nadI eka jojanakI uDhI 50 vistAravAlI sItAkuMDa 480 jojanakA hai unhI ke andara AtI hUi devakUrU yugala kSetrakA do vibhAga karatI hUi pAMca drahako bhedatI hUi devakuruse 84000 nadIyoM sAtha letI hUi meruparvatake pAsa hoke bhadrazAlavanakA do vibhAga karatI hUi pazcima mahAvidahakA madhyabhAgameM calatI hUi cakravaratakI 16 vijayake pratyaka vijayaki gaMgA aura siMdhunadIyoM saparivAra arthAt caudA caudA hajAra nadIyoMkA parivArase gaMgAsiMdhu nadIyoM sItAnadImeM mIlatI hUi sarva 532000 nadIyoMkA parivArase pazcimameM muhakara lavaNasamudra jA-mIlI hai| evaM nilavanta parvatapara kezarIdrahaseM sItodAnadI uttarakuru yugala kSetra ke pUrvavat 84000 nadIyoMse pUrva mahAvidahameM pUrvavat kula 532000 nadIyoMke sAthameM pUrva muhakara lavaNa samudra meM jA-mIlI hai sItAvat jese dakSiNakI tarpha se kehate Aye hai isI mAphIka uttarakI tarpha bhI samajhanA /
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ nilavantaparvatake kezarIdrahake uttarake toraNase narakantA aura rupIparvatake mahApuMDarikadrahake dakSiNakA toraNaseM nArIkantA yaha donoM nadIyoM ramyakvAsa yugalakSetrameM kuMDa aura devIkA nAma nadI mAphIka vistAra parivAra dekho yaMtraseM. : rupIparvatapara mahApuMDarikadrahake uttarake toraNase rupakula nadI aura sikharIparvatapara puMDarikadrahakA dakSiNakA toraNase sUvarNakulAnadI yaha donoM nadI eraNavaya yugalakSetrameM gai hai parivArAdi dekho yaMtrase. sikharIparvatapara puMDarikadrahake pUrva aura pazcima toraNase ratA raktavati yaha do nadIyoM eravaratakSetrameM gaMgA sindhuvat caudA caudA hajAra nadIyoMke parivArase lavaNasamudrameM praveza kIyA hai nadIke mAphIka kuMDakA yA devIyoMkA nAma samajhanA kuMDa vA bhuvanakA adhikAra gaMgAdevI mAphIka hai. koSTaka saMketa sUcinA: ni0 u0-nikalato uDhI. pra0 u0-samudra meM praveza hoto uDhI. ni0 vi0-nikalato vistAra.pra0 u0-samudra meM praveza hoto vistAra.
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ " mahAhama0 mahApA " rammarur pudra naM. nadI.. gaMganadI sindhu " 3 | rohitA " rohitaMsA , | harikantA , harizalIlA sItA " sItodA , 8 | narakantA " nArikantA 11) rupakulA sUvarNakulA 13. raktA 14 raktavantI 78 videhakI 64,, parvatase. | drahase. ni0 u0ni0vi0pra0 u.pra. vi. parivAra. culahema padma / gaau6| jo01jo062|| 14000 jojana 14000 11 gAu 12||jo 2||jo. 125/28000 | "jojana 28000 rAu 25 jo.5 jo0 250/56000 jojana 56000 4 gAu:5: jo.10jo. 500 532000 " jojana 532000 2 gAu 25 jo.5 jo0/25056000 jojana | 56000 1 gAu 12 jo jo. 125.28000 jana 28000 ||gaau6| jo jo062|| 14000 " jojana 14000 dharatipara vanta - -
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM sarva mIlI 1456000 nadIyoM parivArakI hui tathA yaMtrameM 14-64 mIlake 78 mUla nadIyoM hUi. mahAvidehakSetrake cyAra vibhAgameM 32 cakravarataki vijaya hai jiskA 28 antaroMmeM 16 to vaskAraparvata pahale likha Aye hai aura 12 antarameM bAraha antara nadI hai yathAgRhavanti, drahavanti, paMkavanti, taMtajalA; maMtajalA, ugamajalA, kSIrodA, siMhasotA, antobahani, upimAlani, phenamAlani, gaMbhIramAlani yha 12 nadIyoM pratyaka nadI 125 jojanakI coDI hai aDhAi jo0 uDhI hai 16592 jojana aura do kalAki lambI hai evaM sarva mIlake 1456060 nadIyoM jambudvipameM hai yaha thokaDA sAmAnya buddhivAlA sukhapUrvaka samajha zake vAste saMkSepaseM hI likhA gayA hai vizeSa vistAraki icchAvAloMke liye gurumahArAjakI vinayabhakti kara jamyudvipa prajJAptIsUtra zravaNa karanA cAhiye ityalam / // sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva saccam //
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ratnapramAkara zAnapuSpamAlA puSpa naM. 46 zIghrabodha yA thokaDA prabaMdha bhAga 14 vA. -kokthokaDA naM. 1 sUtra zrI jIvAbhigamase -~*Ok - (lavaNasamudrAdhikAra ) lavaNasamudra-jambudvipa eka lakSa jojanakA hai unhIke cautarpha balIyAkAra do lakSa jojana vistAravAlA lavaNasamudra hai jinahoke andara ki praddhi jambudvipake paraddhi mAphIka hai mora bAhAra ki paraddhi 1581136 jojana sAdhika hai lavaNasamudrakA pANIkA uDhAsa jambudvipa ki jagati (koTa) se 65 jojana lavaNasamudrameM jAve tava eka jojana uDhA hai pacANaveso 6500 jojana jagatise lavaNasamudrame jAve taba 100 jo0 uDhA tathA 65000 jojana jAve taba 1000 jo0 uDho zrAve isImAphIka ghAtaki khaNDase bhi65000 jo0 lavaNasamudrame zrAve to 1000 jo0 uDho Ave donoM tarpha se 6500065000 jo AnAse madhyame 10000 jojana lavaNasamudra
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 1000 jojana uThA hai arthAt jambudvipa ki jagati se cautarpha pacaNave pacANave hajAra jojana jAnepara cautarpha daza daza hajAra jojana lavaNasamudra eka hajAra jojanakA ur3hA hai vahAse pacaNave pacaNAve hajAra jojana jAnepara ghAtaka khaMDa dvipa AtA hai| lavaNasamudrake cyAroM dizAme cyAra daravAjA hai vaha jambudvipa mAphIka samajhanA / lavaNasamudrake madhyabhAga jo 10000 jojanakA gola cakrAkAra 1000 jojanake udasa pANI hai unhI lavaNasamudrake madhyabhAgame cyAra pAtAla kalazA hai (1) pUrvadizAme vaDavA mukha pAtAlakalazo (2) dakSiNadizA me ketunAmA pAtAkalazo (3) pazcimadizAme jepu (4) uttaradizAmeM izvara pAtAla kalazo | yaha cyAro kalasA laca lakSa jojana parimANa lambA hai madhyabhAgame lakSa jojana vistAravAlA hai kalazokA adhobhAga tathA uparakA mukha daza daza hajAra jojanakA hai upara ki ThIkarI eka hajAra jojana ki jADI hai kalazoMkA mukhapara hajAra hajAra jojana lavaNa samudrakA pANI hai / ekeka kalazAke bicame antara 216265 jojanakA hai unhI pratyaka antarAme 1621 choTe kalazA hai cyAro antaroMme 7884 choTe kalazA hai kAraNa ekeka antarAme kalazoMkI nava nava zreNi hai unhI zreNime kalazA 215-216-217218-216-220221-222-223 evaM nava zreNikA 1671 kalasA hai cyAro
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ = antarA 7884 kalazA hotA hai vaha sarva choTA kalazA eka hajAra jojanakA lambA aura madhyabhAga me 1000 vistAra tathA dho bhAga yA mukha so so jojanakA aura daza jojanakI * upara ThIkarI hai evaM sarva 7888 kalazA hai / unhI kalazoke tIna tIna bhAga karanA jisme niceke tI bhAgame vAyu hai madhyake tI bhAgame vAyu aura pANI hai uparake tI bhAgame pANI hai / jo nicekA bhAgame vAyu hai vaha vaikraya zarIra kare unhI samaya uparakA pANI ucchalane laga jAta hai vaha pratyadinameM do bakhata pANI ucchA lA detA hai. taba lavaNa samudraki vela (dagamAlA) kA pANI ucchalatA hai parantu tIrthaMkara cakravaratAdi punyavAnakA prabhAvase eka buMda bhI nici nahIM giratI hai athavA yaha lokasthiti hai sAkhatA bhAva vartate hai aura cyAra pAtAlakalazoMkA adhipati cyAra devatA hai kAladeva, mahAkAladeva velavadeva, prabhaMjanadeva eka popaaki sthiti tathA 7884 kalazoMkA devatoMkI AdhA payoki sthiti hai / iti pAtAlakalazA / lavaNasamudrameM pANikA dagamAlA 10000 jo0 coDA vistAravAlA 1000 jo 0 uDhA hai 16000 jo0 kA uMcA hai sarva 17000 jo0 kA hai / jaba pANi ucchalatA hai taba do koza, uMcI sIkhA thA- jAtI hai| lavaNasamudrake madhyabhAga arthAt donoM tarpha 65000 /
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65.00 jojana choDadenepara madhyabhAgameM 10000 jojana lavaNasamudrakA pANI urdhva bhItaki mAphIka :6000 jojana uMcA calA gayA hai aura 1000 jo nicA uDhA hai unhI pANIkA jambudvipaki tarphase hAthameM cATu liye huve 42000 devatA aura dagamAlake upara 60000 devatA tathA ghAtaki khaNDaki tarphase 72000 devatA pANIko dhavA rahA hai| evaM 174000 devatA pANIko dhabA rahA hai| inhI devatoMkoM velandhara deva bhI kahA jAtA hai kAraNa yaha deva pANIkI velakoM dharanevAlA hai tathA inhI dagamAlAkoM gotIttha bhI kahate hai / ____ukta velandhara devatoMkA AvAsaparvata-jambudvipakI jagatise 42000 jojana cyAro diza lavaNasamudrameM jAveM taba pUrvadizameM gothuma-dakSiNameM dagAbhAsa-pazcimameM saMkha-uttarameM dagasImA evaM cyAra parvata cyAroM dizomeM hai izAnakoname kakeTika-agnikoname vidyutprabhA-naiRtakoname kelAza-vAyukoname arUNaprabha evaM cyAra parvata cyAroM konoMme hai evaM 8 parvata ucA 1721 jojana mUla paDUlA 1022 jojana madhyame 723 jo. ora sIkharapara 424 jojana vistAravAlA hai ekeka parvata ke antaro 721146 hai ratna aura kanakamaya sarva parvata hai cyAra dizAkA cyAroM parvata velandhara devoMkA hai gothabhadeva, zivadeva, saMkhadeva, maNozIladeva, inhoMkI eka palyApamaki sthiti hai aura vidizAke parvatake nAmakA deva panyopama ki
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 87 sthitivAle anuvelandhara devoMkA parvata hai inhI AThoM parvatopara velandharAnuvelandhara nAgarAjA devoMkA AvAsa prAsAda hai sarva ratnamaya devatoMke yogya vaha prAsAda 62 // jo. ucA 31 / jo. kA coDA aneka sthabha kara acchA sundara hai / iti / lavavasamudrame chapanAntaradvipa hai unhoM ke andara palyopama ke asaMkhyAta bhAgake AyuSyavAlA ora 800 dhanuSyAka prAvaggahAnAvAle yugala manuSya rahete hai jambudvipake culahemavanta ora sIkharI parvata ke nizrAya (sAmipase) lavaNasamudrameM doDoke AkAra TApuvoM ki lena gai hai jaise jambudvipa ki jagatise 300 jojana lavaNasamudrameM jAve taba pehalA dvipA 300 jojanakA vistAravAlA AtA hai unhI dvipAse 400 jojana tathA jagatise bhi 400 jo0 jAnepare dusarA dvipA 400 jojanake vistAravAlA AtA hai| unhI dvipAse 500 jojana tathA jagatise bhI 500 jojana jAnepara tIsarA dvipA 500 jo0 ke vistAravAlA AtA hai unhI dvipAse yA jagatise 600 jojana jAnepara cotho 600 jo vistAravAlA dvipa AtA hai| unhI dvipase yA jagatise 700 jo0 jAnepara 700 jo0 vistAravAlA pAcavA dvipa AtA hai unhI dvipase yA jagatise 800 jo0 jAnepara 800 jo0 vistAravAlA chaThA dvipa Ate hai unhI dvipase yA jagatise' 100 jo0 jAnepara 100 jo0 vistAravAlA sAtavA dvipa AtA hai sarva lavaNasa
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 mudrake 8400 jojana kSetrame yugala manuSyoMkA dvipA hai yaha eka lena (dADa ) para 7 dvipa hai isI mAphIka pUrva lavaNasamudrakI 4 dADo ora pazcima lavaNasamudrakI 4 dADo evaM ATha dADo para 56 dvipA hai unho me rahenevAlA yugala manuSyoMkA manorvacchIta sukha daza prakArakA kalpavRkSa pUrNa karate hai iti / : lavaNasamudrake adhiSTAyaka lavaNasvasthika deva kA gotama dvipa nAmakA dvipA-jambudvipaki jagatise paMzcimadizA 12000 jojana lavaNasamudrame jAve taba 12000 jojanake vistAravAloM gotamadvipA AtA hai vedikA vanakhaMDa kara zobhanika hai unhI gotamadvipApara svasthikadevakA prAsAda hai varNana karane yogya hai vahApara deva nivAsa karate hai iti / sUryakA dvipA-jambudvipakA do surya ora andarakA lavaNasamudrakA do sUrya evaM cyAra sUryakA cyAra dvipA gotama dvipA ke cyAro tarpha hai arthAt sUryake cyAro dvipoMse vITA havA madhya bhAgame gotamadvipA hai| caMdrAdvipa-jambudvipaki jagatise pUrvaki tarpha lavaNasamudrame 12000 jojana jAnepara do jambudvipakA candra do andarake lavaNasamudrakA candra evaM cyAroM candrakA cyAroM dvipa hai sUrya aura candrakA dvipA 12000 vArAha 2 hajAra jojana vistAravAlA hai unhI dvipopara apanA apanA prAsAda hai vahA~para devatA Ate jAte nivAsa karate hai /
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 dhAta ki khaMDa ki tarphasase lavaNasamudrame 12000 jojana Anepara lavaNasamudrake velake bAhArakA pUrvame do candra dvipA aura pazcimame do sUrya dvipA bAraha bAraha hajAra jojanake vistAravAlA hai inhI 12 dvipoM upara devatoMkA bhuvana-prAsAda hai vaha pratyaka prAsAda 62 // jojanakA ucA 31 // jojAnake vistAravAlA aneka sthAbhAdise acchA zobhanika hai lavaNasamudrake cautarpha padambara vedikA hai vijayAdi cyAra daravAjA hai daravAje daravAje 365280 kA antara hai lavaNasamudrame 500 jo0 kA maccha bhI hai| iti lavaNasamudrAdhikAra / sevaMbhaMte sevabhaMte tameva saccam // * thokaDA nambara 2. . sUtra zrI jIvAbhigama pra. 4. ~* * (ghAtakikhaMDa dvipAdi) lavaNasamudrake cautarpha balIyAke AkAra cyAra lakSa jojana vistAravAlA ghAtakikhaMDa nAmakA dvipa hai vaha cyAra laga
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ jojanakA pahalA hai 4110661 jojana sAdhika paraddhi hai unhI ghAtakikhaMDa dvipame uttara dakSiNa lambA cyAra laba jojana / pUrva pazcima eka hajAra jojanakA pahalA mUlameM eka hajAra jojana coDA yAvat sIkharapara pAMcaso jojana parimANavAle do ikSukAra parvata prAjAnese ghAtakikhaMDake do vibhAga ho gaye hai (1) pUrva ghAtakikhaMDa (2) pazcima ghAtakikhaMDa inhI donoM vibhAgake andara do meruparvata hai vaha meruparvata eka hajAra jojana dharatImeM uDhA aura 84000 jojana dharatIse uMcA evaM 85000 jojanakA pratyaka meru hai / vaha meruparvata cyAra vana karake alaMkRta hai dusare parvata yA vAsA Adi sarva jambuddhipase duguNA samajhanA parantu kSetrakA lambA coDA adhika hai aura ghAtakikhaMDa dvipameM 12 candra aura 12 sUrya saparivAra hai zeSAdhikAra aDhAi dvipakA yaMtrameM likhA jAvegA iti / ghAtakikhaMDa dvipake cautarpha gola balIyAkAra 820000 jojanake vistAravAlA kAlodaddhi nAmakA samudra hai vaha cautarpha ATha lakSa jojanakA pahUlA hai 6170605 jojana sAdhika paraddhi hai eka padmAmbara vedikA eka vanakhaMDa cyAra daravAjA aura daravAje daravAje antara 2262646 jo hai vaha samudra hajAra jojanakA uDhA hai acchA jalase paripUrNa bharA havA / kAlodaddhi samudrake cautarpha gola balIyAkAra puSkara nAmakA dvipa hai vaha 1600000 jojanakA cautarpha vistAra
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAlA hai 16263864 jojana sAdhika paraddhi hai eka vedikA eka vanakhaMDa cyAra daravAjA hai varNana pUrvavat inhI puSkara dvipake madhyabhAgameM mAnuSotra nAmakA parvata beThA hUvA siMhake prAkArake hai vaha 1721 jojanakA dharatIse uMcA 43' dharatImeM 1022 mUla pahUlA 424 madhya pahalA 723 uparase pahalA sarva tapAye hUvA sUvarNameM hai vaha parvata puSkaradvipakA do vibhAga karadiyA hai ( 1 ) abhiMtara puSkarddha (2) bAhya puSkarddha gise abhitarakA puSkarddha dvipameM manuSya nivAsa karate hai arthAt mAnuSotraparvatake andara jo puSka kSetra hai unhIke andara manuSya nivAsa karate hai / bAhAra kevalatIryaca hai / puSka kSetrake madhyabhAga dakSiNottara dizA ATha mAra lakSa jojanakA do ikSukAraparvata ATha ATha lakSa jo0 lambA eka hajAra jojanakA. uMcA 250 jo0 dharatImeM mUla hajAra jo0 kA vistAra sIkharapara pAMcaso jojanakA vistAravAlA donoM parvata puSkArddha dvipakA do vibhAga karadiyA hai [1] pUrva puSkAI [2] pazcima puSkArddha / donoM vibhAgameM do meru yAvat ghAtakikhaMDa dvipake mAphIka sarva padArtha samajhanA parantu kSetrakA parimANAdi vistAra kSetra mAphIka adhika hai| jambudvipa eka ghAtakikhaMDa dvipa eka puSkAI AdA dvipa evaM aDhAidvipa aura lavaNasamudra eka kAlodaddhi eka yaha do
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 samudra arthAt aDhAidvipa doya samudrako samaya kSetra bhI kahAjAte. hai kArana siddha hotA hai so inhI samaya kSetrase hI hotA hai inhI aDhAidvipa ke kSetrakA parimANa: 1 jambudvipa pUrva pazcima mIlake 1 lakSa jo0 4 lakSa jo0 8 lakSa jo0 16 lakSa jo0 16 lakSa jo0 2 lavaNa samudra " 19 3 ghAtakikhaMDa 15 " 4 kAlodaddhisamu.,"," 5 puSkarddhadvipa - - gajadantA vijayA moTInadI 1 6 16 4 32 60 " "" " 15 evaM manuSyaloka - samayakSetra - aDhAidvipa 45 lakSa jojanakA hai jinhoki paraddhi 14230246 jojana sAdhika hai aAdvipameM jo maukhya padArtha hai so yaMtradvAra batalAdiyA jAtA hai| 1) padArtha. | (1) jambudvipame. ! (1) ghAtakikhaMDa. | 0 || puSkarddha. merUparvata varSaghara parvata vaskAra parvata 17 12 32 8 64 180 2 12 32 p 64 180
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ ce A is tIrtha 204 zreNI parivAranadI 2612000 2612000 32 baitADaparvata 34 vaTavaitADa vAsA-kSetra 7-10 14-20 14-20 candrasaparivAra 72 sUryasaparivAra 72 102 204 68 136 136 136 136 kulaparvata 540 540 kulakuMTa 1050 1050 kulasiddhAyatana 11 182 / 182 ____mAnoSotra parvatake bAhAra jo AThalakSa parimANa puSkarddha kSetra he vaha manuSya sunya hai andarakA puSkarddha kSetra ki nadIyoMkA pANI mAnoSotra parvatakoM bhedake bAhArakA puSkarddhame jAtA hai| Ageke dvipasamudrakA nAma mAtra likhA jAte hai sarva dvipasamudroMke cyAra cyAra daravAjA hai jambudvipake jagati hai guphA 266 525
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ zeSa dvipasamudroMke vedikA ora vanakhaMDa hai parimANa tathA candra sUrya yaMtrame likhate hai jItanA candra hai itanA hI sUrya hai ekeka candra sUryakA parivArame 28 nakSatra 88 graha 66675 koDA koDa tAroMkA parivAra samajha lenaa| aDhAidvipake bAhAra jotISIyoM kI cAla nahI hai manuSyakA janma mRtyu nahI gAja vija varSAda bAdara agni bhI nahI hai| nAma candrasUrya vistArapaNo 1 lakSa jojana - 2" " ge 1 , , 2m 1 c . jambudvipa lavaNasamudra dhAtakikhaMDa kAlodaddhisamudra puSkaradvipa puSkarasamudra vArUNi dvipa " samudra kSIra dvipa " samudra 144 462 128 256 1680 5736 16584 66864 512
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 vRta dipa 1024 , 2048 ,, 4066 ,, 8162, , , , , 288288 776424 2661120 6085632 isu dipa " samudra iti sAta dvipa sAta samudra / sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva saJcam // thokaDA nambara 3 (sUtra zrI jIvAbhigama pra03) ( nandIzvara dvipa ) itusamudrake cautarpha gola valIyAke AkAre nandIzvara dvipa hai vaha 1638400000 jojanake vistAravAlA hai sAdhika tInaguNa paraddhi hai| nandIzvara dvipakA bhUmivibhAga acchA sundara devoMkA manako haranevAlA hai dvipake madhyabhAgameM cyAra parvata zyAmavarNakA aJjanagiri parvata hai pUrvadizAmeM puurvaanyjgiri| dakSiNadizAmeM dakSiNAJjanagiri / pazcimadizAmeM pazcimAJjana
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 m giri aura uttaradizAmeM uttarAJjanagiri hai pratyeka bhaJjanagiri 1000 jo0 dharatimeM 84000 jo0 dharatise uMcA hai mUlameM sAdhika daza hajAra jo0 dharatipara daza hajAra jojana aura sIkharapara eka hajAra jojanake vistAravAlA hai / sAdhika tInaguNI paddhi hai sarva ariSTa ( zyAma ) ratnamaya hai | pratyaka girike sIkharakA talA zamamAdalakA talA mAphIka sApha hai | sIkharake talAkA madhyabhAga meM eka siddhAtana arthAt jinamandira hai vaha 100 jo0 lambo 50 jo0 coDo 72 jo0 uMcA acchA sundara ramaNiya hai unhI jinamandirake cyAro dizAmeM cyAra daravAjA hai vaha 16 jo0 uMcA 8 jo0 pahUlA cyAro dizA ke daravAjo ke Age cyAra mukhamaMDapa hai vaha 100 jo0 lambA 50 jo0 coDA 16 jojana sAdhika uMcA hai / cyAra daravAjA 16 jo0 uMcA 8 jo0 coDA. unhI mukhamaMDapa ke Age prekSApadharamaMDapa hai vaha 100 jo0 lambA 50 jo0 coDA sAdhika 16 jojana uMcA hai unhIke andara jojana vistAravAlI maNipiTha cautaro hai ( ThANAyaMgavRtti) siMhasana devaduSavastra tathA vajrakA aMkuza unhIke andara ghaTamAna ghaTamAna mauktAphalakI mAlAvoM phudAkara zobhanika hai / unhI prekSapadhara maMDapake Age eka sthubha (chatrI) vaha 16 jojana sAdhika vistAravAlI hai unhIke cyAro dizAmeM cyAra maNipiTha cautarA hai unhoMke upara cyAra
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 bina pratimApadmAsana zAntamudrA sthubha sanmukha mukha kiyA huve virAjamAna hai / unhi sthumase Age eka maNipiTha cautaro hai vaha ATha jojanake vistAravAlA unhoMke upara caitya vRkSa ATha jojanako uco hai varNana karane yogya hai unhoMke Age ora bhI ATha jojanakA maNipiTha cautArA hai unhoke upara mahendra dhvaja 64 jojanakI ucI ora bhI choTI choTI vijaya vijayanti dhvaja hai unhoMse Age nandA puSkaraNI vAvI 100 jo0 lambI 50 jo0 coDI 10 jo0 uDI aneka kamala pAgotIyA tauraNa camara chatra dhvaja kara zobhanika hai| unhI vAvI ke cyAro dizA cyAra vanakhaMDa hai yaha mUla siddhAyatanake eka dizA ke padArtha kahA hai ese hI cyAro dizIme samajhanA tathA pUrva dizAke vanakhaMDame 16000 gola Asana 16000 caukhuNA Asana paDA huvA hai evaM pazcimame aura dakSiNottara dizAme ATha ATha hajAra hai vaha devatoMke Ane jAne vakhata vaha beThanekoM kAma Ate hai| __ mUla jinamandirake madhya bhAgame eka maNipiTha cAtaro 16 jojana lambo pahalo hai unhI ke upara eka devacchaMdo 16 jojana lambo pahUlo sAdhika zolA jojana uco hai accho sundara sarva ratnamaya hai unhI mUla gubArAme 108 jinapratimA padmAsana zAntamudrA virAjamAna hai| evaM pratyaka jinamandire
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 124 jinapratimAvoM hai jese yaha eka aJjana giripara eka mandira kahA hai isI mAphIka cyAro aJjanagiripara cyAra mandira samajhanA sarva padArtha ratnamaya vaDhA hI manohara hai| pratyaka aMjanagiriparvata ke cyAroM dizAme cyAra cyAra vAvI hai vaha vAvI eka lakSa jojana lambI pacAsa hajAra jo0 coDI ora hajAra jojana ki uDI hai pAgotIyA toraNAdise suzobhanika hai unhI vAvI ke andara ekeka daddhimukha parvata hai vaha parvata 1000 jo0 uDA hai 64000 ucA hai daza hajAra jojana mUlase le ke sIkharataka pahUlA vistAravAlA hai palaka saMsthAna hai / evaM cyAra aJjanagirike cautarpha 16 yAtrIyoM hai unhI ke andara 16 dadhimukhAparvata aura 16 parvatoMke upara 16 jinamaMdira hai unhokA varNana aJjanagiri parvatoMke uparakA mandira mAphIka samajhanA. ___sthAnAyAMga vRtimeM pratyaka vAvI ke antare meM dodo kanakagiAra hai evaM 16 vAvIyoM ke antarAme 32 kanakagiri arthAt sUvarNamaya 180 : jojanakA ucA palaMka saMsthAna parvata hai pratya kanakagiri ke upara ekeka jinamandira aJjanagiri mAphika hai evaM cyAra aJjanagiri 16 dadvimukhA 32 kanakagiri mIlake 52 parvatoMke upara bAvana jinamandira hai /
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 cyAra aJjanagiri ke antarAme cyAra ratigIrAparvata hai vaha aDhAiso jojana dharatime 1000 joM0 ucA sarva sthAna hajAra jojana pahUlA palIka saMsthAna hai pratyaka ratIgIrAparvata ke cyAroM dizAmeM cyAra cyAra rAjadhAnIyoM evaM 16 rAjadhAnI hai vaha pratyaka rAjadhAnI 100000 jo0 ke vistAravAlI hai 316227 / 3 / 128 / 13 - 1-1-1-6 bhArI paraddhi hai yAvat rAjadhAnIkA varNana mAphIka samajhanA jisme izAna aura naiRtyakona ratIgIrA ke 8 rAjadhAnIyoM to zakrendra ke gramaSiyoMki hai ora ani ora vAyukona ratIgIrA ke 8 rAjadhAnIyoM izAnendra ke gramehapiyoMkI hai nandIzvara dvipa AtI hai taba vaha para TheratI hai va naMdIzvara dvipakA sarva padArtha kahate hai / 4 giriparvata aJjanaratnamaya. 16 dadhimukha parvata karatnamaya. 32 kanakagiriparvata kanakamaya. 52 jinamandira sarvaM ratnoMmaya. 6656 bAvana mandiroM meM jina pratimAveM. 208 mukhamaMDapa 52 mandira ke daravAjepara. 208 precapa gharamaMDapa 208 sthubha. 11 dd
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 816 jinapratimAvoM sthubhake cautarpha. 208 caityavRkSa. 208 mahendradhvaja. 208 puSkaraNi vAvIyoM. 16 vAvIyoM aJjanagirIke cautarpha. 4 ratIgIrAparvata. 16 rAjadhAnIyoM. nandIzvaradvipake andara bahutase bhuvanapati bANamitrA jotISI aura vaimAnikadeva pAkhI, caumAsI, samatserI yA jinakalyANaka dine vahAMpara ekatra hote hai jinamahimA bhagavan kI mUrtiyoMkI bhAvabhakti arcanapUjana karate hai tathA jaMghAcAraNa vidyA cAraNamunibhI vahAMki yAtrA karaneko padhArate hai sUtroMmeM bahUtase vistArase nandIzvaradvipakA vyAkhyAna kiyA hai parantu bhavyAtmAvoMke kaMThastha karaneke liye saMkSepase mudAsara vAtoM thokaDArUpameM likhadi hai vAste inhIkoM pestara kaMThastha kara phIra bahU zrutiyoMke pAsa zAstrazravaNa karo toke vaDA hI Ananda AvegA iti. // sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva saccam / / ----COOK--
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 thokaDA nambara, 3 sUtrazrI jIvAbhigamajI pra9 -rowon (nigoda ) zAstrakAroM ne nigoda do prakAraki vatalAI hai / 1 sUkSamanigoda-sUkSamanigodake golA asaMkhyAte hai baha smapUraNaloka vyApta hai. 2 bAdara nigoda-jo lokake dazabhAgame hai| jaise kandamUla jamikanda kAndA mUlA lazaNa ratAlU paMDAlU Ado aDavI AlU Adi jinhoMke sUci agra bhAgame ananta jIva hotA hai| - sUkSamanigodake do bheda hai (1) nigoda jIvoMke zarIra (2) nigodake jIva / jisme nigoda jIvoMkA zarIra asaMkhyAte hai kyuki nigoda jIvoMke tejasa ora kArmANa zarIra to pratyaka jIvoMke pratyaka zarIra hai parantu audArIka zarIra hai vaha ananta jIvoMkA eka zarIra hote hai vaha audArIka zarIra bhi asaMkhyAte hai arthAt nigodake audArIka zarIra asaMkhyAte hai ora
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyeka zarIrameM anante anante jIva hai / vaha asaMkhyAte zarIra hai vaha dravyApekSA hai parantu pradezApekSA to pratyaka zarIra ke anantA anantA pradeza hai kyuki anantA paramANu vA ekatra honAse eka audArIka zarIra banatA hai| dravyApekSA jo audArIka zarIra hai unhIkA mi do do bheda hai (1) paryAptA (2) aparyAptA evaM pradezApekSA bhi. sUkSamanigodakA jIva hai vaha dravyApekSA anantA hai aura pratyaka jIva ke asaMkhyAte asaMkhyAte Atma pradeza hai unhIkA bhI do do bheda hai (1) paryAptA (2) aparyAptA evaM pradezappekSA mi samajhanA. bAdara nigoda-jaise sUkSma nigodakA zarIra-jIva, dravya, pradeza, paryAptA aparyApta ke bheda upara kiyA gayA hai isI mAphika bAdara nigodakA bhi samajhanA. bhavyAtmAvoMko vizaSaH bodha ke liye zAstrakAra sUkSama bAdara nigoda ki alpAbaddUtva kara batalAte hai| nigodake zarIraki alpAbahUvara. (1) dravyApekSA. (1) bAdara nigoda ke paryAptA zarIra dravya stoka. (2) " " apayoptA ,, asaM0 gu0
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) sUkSama " " " " " " (4) sUkSama , paryAptA , " saMkhyA0 gu0 ( 2 ) pradezApakSA. (1) bAdara nigodake paryAptA zarIra dravya stoka. (2) , , aparyAptA ,, ,, asaM0 gu0 (3) sUkSama , , , " " (4) , , paryAptA , , saMkhya0 gu0 (3) dravya ora pradezApekSA. (1) vAdara nigodake paryAptA zarIra dravya stoka. (2) , , aparyAptA ,, , asaM0 gu0 (3) sUkSama , " " " " (4) , , paryAptA , , saMkhyA0 gu0 (5) bAdara , , , pradeza anaMtagu0 (6) , , aparyAptA , , asaM0 gu0 (7) sUkSama , " " " " (8) , , paryAptA , " saMkhyadeg gu0
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 nigodake jIvoMki alpAbahutva / (4) dravyApekSA.. (1) bAdara nigoda paryAptA jIva dravya stoka.. (2) , , aparyAptA ,, , asaM0 gu0 (3) sUkSama " " " " " / (4), , paryAptA , " saMkhyA0 gu0 (5) pradezApekSA. (1) bAdara nigoda paryAptA jIva pradeza stoka. (2) " " aparyAptA , " asaM0 gu0 (3) sUkSama " " " " " (4) , , paryAptA ,, saMkhya0 gu0 (6) dravya ora pradeza. (1) bAdara nigoda paryAptA jIva dravya stoka. (2) , , aparyAptA ,, ,, asaM0 gu0 (3) sUkSama " " " " " (4) , , paryAptA , " saMkhyA0 gu0 (5) bAdara " " " pradeza asaM0 gu0 (6) " " apayotA " " " (7) sUkSama " , " " " (8) " " payAMptA , " salyA0 gu0
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 nigodake zarIra aura jIvoMki alpa0 / (7) dravyApekSA. (1) nAdara nigodake paryAptA zarIra dravya stoka. (2) , , aparyAptA , , asaM0 gu0 (3) sUcama " " " " " (4) , , paryAptA ,, saMkhya0 gu0 (5) bAdara nigodake paryAptA jIva dravya ananta gu0 (6) , , aparyAptA ,, , asaM0 gu0 (7) sUcama " " " " " (8) , " paryAptA , " saMkhyA0 gu0 (8 ) pradezApekSA. (1) bAdara nigodake paryAptA jIva pradeza stoka. (2) , , aparyAptA , " asaM0 gu0 (3) sUkSama , " , " (4) , , paryAptA , , saMkhyA0 gu0 (5) bAdara , , zarIra , anantaguNA (6) , , aparyAptA , " asaM0 gu0 (7) sUkSma " " " " " (8) , , paryAptA , , saMkhyA0 gu0
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 (8) dravya aura pradezApekSA... (1) bAdara nigodake paryAptA zarIra dravya stoka. (2), " aparyAptA , " asaM0 gu0 (3) sUkSama , , , , (4) , paryAptA , , saMkhyA0 gu0 (5) bAdara , , jIva dravya ananta gu0 (6) , , aparyAptA , , asaM0 gu0 (7) sUkSama " " " " " (8) , , paryAptA ,, , saMkhyA0 gu0 (8) bAdara , , jIva pradeza asaM0 gu0 (10) , , aparyAptA , " " (11) sUkSama " " " " (12) , , paryAptA , , saMkhyA0 gu0 (13) bAdara " , zarIra , ananta gu0 (14) , , aparyAptA , " asaM0 gu0 (15) sUkSama " " " " " / (16) , , paryAptA , , saMkhyA0 mu0 // sebhaMte sevaMbhaMte tameva saccam //
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 thokaDA naM. 4. sUtra zrI AcArAMga adhya0 1 u01 ...GOOOOK (dravyadizA bhAvadizA) pAMcamA gaNadhara saudharmasvAmi apane zISya jambusvAmi pratye kahete hai he jambu inhI saMsArake andara kitaneka jIva ese ajJAnI hai ki jinhoMko yaha jJAna nahIM hai ki pUrvabhavameM meM kona thA aura kona dizAse meM yahAMpara AyA hUM. dizA do prakAraki hotI hai (1) dravyadizA (2) bhAvadizA. (1) dravyadizA aDhArA (18) prakAraki hai yathA (1) indrAdizA (pUrvadizA), (2) agnidizA (agnikona), (3) jamAdizA (dakSiNadizA), (4) naiRtadizA (naiRtakona), (5) vAyudizA (pazcimadizA), (6) vAyuNA (vAyukona), (7) somAdizA (uttaradizA), (8) isAnA (izAnakona), (9) vimalAdizA (urdhvadizA), (10) tamAdizA (adhodizA) evaM daza dizA hai jisameM cyAra dizA cyAra vidizA inhI AThoMkA antarA ATha daza dizAke sAtha milAnese 18 dravyadizA hotI hai pUrvokta jIvoMko yaha khyAla nahIM hai ki inhI aDhArA
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 dravyadizAse meM kaunasi dizA yA vidizAseM AyA hUM jaba dravyadizA hai to bhAvadizAbhI Avazya honA cAhiye vAste zAstrakAra bhAvadizA kehate hai. 12) bhAvadizA-pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAya, tathA vanaspatikAyake cyAra bheda hai (1) mUla bIyA-jinhoMke mUlameM bIja rahetA hai mUlAdi, (2) kandabIyA-jiske kandameM bIja rahete hai nAgaramothAdi, (3) porabIyA-jiske gATha gAThake andara bIja rahete hai ikSuvAdi, (4) skandhabIyA-jiske skandhameM cIja rahete hai zAlI Adi evaM 8 berindriya, terindriya, caurindriya aura tIyaMca paMcendriya tathA manuSya cyAra prakArakekarmabhUmi, akarmabhUmi, antaradvipe aura samutsama manuSya evaM 16 nAraki aura devatA sarva mIlake bhAvadizA 18 hotI hai pUrvokta jIvoMko yaha khyAla nahIM hai ki meM kaunasI dizA AyA hUM aura kaunasI dizAmeM jAuMgA agara meM jInhI kuTambake sAtha rakta ho rahA hUM vaha kuTamba kaunasI dizA se AyA hai aura kaunasI dizAmeM jAvegA ajJAnavat jIvoMko itanA jJAna nahIM hotA hai isI ajJAnake jariye jIvaanAdi kAlase inhI bhavacakrameM bhramaNa karate hai. kitaneka jIva esebhi hote hai ki svayaM jAnalete hai ki meM pUrvabhavameM amuka gatijatimeM thA yA amuka dizAseM yahAMpara
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 AyA hUM kAraNa jAtismaraNAdi jJAnaseM jese mRgAputrakumAra yA mahAbalakumArAdi aura kitaneka jJAnavantoMke pAsase sunanese jAnate hai jese meghakumAra bhagavAna ke pAsa apanA bhava sunanese AnA kI meM pUrvabhavameM hastI thA ityAdi / jJAnIpuruSoMse zravaNa karanese vizeSa jJAna bhI hosakte hai tasvadRSTIse batalAye jAya to samyaktva prAptIke maukhya cyAra (1) AtmavAda-AtmA caitanya arupi amUrti akhaMDa amala zuddhanirmala jJAnadarzana caritramaya sad cadAnanda asaMkhyAta pradezamaya sAsvata hai nizcaya nayase akartA abhukta zuddha upayogamaya hai inhIse zAstrakArone pAMca bhuta bAdI-yA nAstika bAdIyoMkA nirAkAra kIyA hai| (2) loka vAdI-jahAM pAMcAstikAya hai unhIkoM loka kahAjAtA hai vaha loka asaMkhyAte koDona koDa yojanakA hai jiskA bhi tIna bheda hai (1) urdhvaloka ( bAraha devaloka naugrIvaiga pAMcAnuttara vaimAna ) (2) adholoka sAta nArakarUpa ( 3 ) tIraccho loka jisme jambudvipAdi asaMkhyAte dvipa lavaNasamudrAdi asaMkhyAte samudra yAvat saMbhuramaNa samudra taka tathA adholoka vizeSa vistAravAlA hai tIra
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 ccholoka kramaHsara saMkocIta aura upraloka punaH vistAravAlA hai arthAt kambarake hatha lagAke nAcatA vopAke AkAra loka hai vaha bhI dravyApekSa sAsvata hai aura varNAdi paryAyApekSa asAsvata hai inhIse izvara vAdIyoMkA nIrakAra kIyA hai / (3) karmavAdI-karma anAdi se AtmAke guNoMko roka rakhA hai jaise sUrya tajasvI hai parantu vAdaloMkA avaraNa AnAse tejako roka detA hai vase karma bhI jIvake guNoMko roka dete he jaise ____ karma - jJAnAvarNIya darzanAvarNIya vedaniya mohaniya AyuSya nAmakarma gautrakarma antarAyakarma AvarNa drISTAnta / kaunasA guNoMko roke. ghANikA vahala jJAnaguNako roke rAjAkA polIyA darzanaguNako roke maghulIpata churI | abAda sukhako roke madarApAna puruSa / kSAyaka guNako roke keda kIyA huvA | aThalAvagAhana guNako roke citrakAra mAphika arti guNako roke kubhakAra , gurU laghu guNako roke rAjAkA bhaMDArI | vIrya guNako roke -
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ inhI ATho karmone AtmAke AThoM guNoko roka rakhA hai vyavahAranayase jIvake zubhAzubha adhyavazAse karmokA dala ekatra hote hai vaha avadhAkalapaka jAnepara jIvake rasavipAka udaya hote huve jIva sukha aura duHkha bhogavate hai ora kAla labdhi prApta kara karmoMse mukta ho jIva maukSame bhI jAte hai yaha karmokA astitva batalAnese kAla svabhAva vAdiyoMkA nirAkAra kiyA hai. (4) kriyA bAdI--jo jIva karma kara sahita hai vaha jIva sadeva kriyA karatAhI rahetA hai aura vaha zubhAzubha kriyA karanese zubhAzubha karma rupa phala bhI detI hai arthAt sakarmI jIvoMke kriyA astitva bhAva hai ora kriyA kA phala bhI astitvabhAva hai yahAMpara prakriyAvAdIkA nirAkaraNa kIyA hai| __ yaha cyAra samyagvAda hai inhIko yathAyogya jAnanese hI samyagdraSTIkehalAte hai inhIke sivAya jo manaHkalpata mattako dhAraNa karanevAle jIvoMko mithyAdraSTI kahA jAte hai| vaha anAdi pravAhameM paribhramaNa karate Aye hai aura karate hI rahego isa liye bhagavAnne do prakAraki prajJA pharamAi hai (1) vastukA svarupakA jJAnakara samajhanA, (2) paravastukA tyAga karanA arthAt jIsa Azrava kara karma ArahA hai unhIko rokanA cAhiye.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 kAraNa saMsArake andara ekeka jIva anya jIvoMkI ghAta karate hai unhoMkA zAstrakAroMne ke kAraNa batalAyA hai. (1) jItavya-AjIvikAke liye AraMbhAdi kare / (2) prazaMsA-jagatmeM apani tArIphI karAneke liye| (3) mAna-dusarese adhika honekA abhimAnake liye / (4) pUjA-janalokoMke pAsase pUjA karAneke liye| (5) janmamaraNa miTAneke liye yA yajJahomAdi krnnaa| (6) duHkha mITAneke liye zarIrameM hui vedanA mITAne ke liye| yaha cha kAraNoMse hiMsA karate hai vaha anArya karmake karanevAle hai unhIko bhavantare ahitakA kAraNa-abodhakA kAraNa hogA kAraNa vaha karanevAle ajJAnI nithyAtva anArya hai aura samyagdraSTI to pUrvokta AraMbhakoM karmabandhakA hetu jAne mohakarmakI gAMTha jAne maraNakA hetu yA nArakakA hetu jAnate hai isI vAste samakitasAra adhyayanameM kahA hai ki "samatta daMsI na karoti pAvaM" isI vAste prAraMbha parigRhase mukta ho vItarAgAjJAkA aArAdhana karo ityAdi / // sevabhaMte sevabhaMte tameva saccam //
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 thokaDA naM. 5 --*** (sUtrazrI sUyagaDAyAMgajI zru0 2 a03) -X(@3+ ( AhAra ) jIvAtmA sacadAnanda nijaguNamuktA sadA anAhArIka haiM yaha nizcaya nayakA vacana hai| aura jIvake anAdi kAla se karmokA saMyoga honAse bhinna bhinna yonimeM nayA nayA janma dhAraNa karate huve pugalakA AhAra karatA hai yaha vyavahAra nayakA vacana hai / vyavahAra nayase jIva rAgadveSa kI pravRti karate huve ke karmabandha bhI hotA hai unhI karmo kA phala bhavantarame zubhA zubha Avazya bhogavanA bhI paDatA hai jAti apekSA jIva pAMca prakAra ke hote hai yathA- ekendriya, beindriya, teindriya, caurindriya, yAMcendriya, jisme ekendriyakA pAMca bheda hai yathApRthvIkA kAya te kAya vAyukAya vanAspatikAya sarva jIvoM vanaspatikAya ke jIvAdhika honAse zAstrakAroMne prathama vanaspatikAyakA hI vyAkhyAna karate hai. aaipatikAya cyAra prakArakI hotI hai yathA- (1) gIyA - vRkSake agrabhAgame bIja hotA hai.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 (2) mUlabIyA-mUlame bIja jese kandA mUlAke (3) porabIyA-gATha gAThame bIja ikSuAdime (4) kandhabIyA-gahU cINAdime .. inhI vanAspatikAyake utpanna honekA sthAna doya hai (1) sthalame ( 2 ) jalame jismepestara sthalame utpanna hote hai unhIkA adhikAra likhA jAte hai. pRthvIyoniyA vRkSa pRthvIme utpanna hotA hai taba pehalA pRthvIkAyake snagdhapudgaloMkA AhAra le ke apanA zarIra bandhatA hai bAdame che kAyA ke jIvoMke mukkelage pudgaloMkA AhAra lete hai vaha AhAra apane zarIrapaNe pariNamAte huve zarIrakA varNa gandha rasa sparza nAnA prakArakA hote hai yaha prathama alApaka huve / 1 / pRthvIyoniyA vRkSa me vRkSa utpanna hotA hai taba pehale utpanna sthAnake snagdhakA AhAra le ke apanA zarIra bandhate hai bAdame ke kAyAke zarIroMke pudgaloMkA AhAra le ke apanA zarIrake varNa gandha rasa sparza nAnA prakArake banAte hai / 2 / __ vRkSa yoniyA vRkSame vRkSa utpanna hotA hai taba pehale apane utpana sthAnake snagdhakA AhAra leke zarIra bandhatA hai bAdame ke kAyAke zarIroMkA pudgaloMse apane zarIrake nAnAprakArake varNagandha rasasparza banAte hai / 3 /
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 vRkSa yoniyAvRkSau daza bola utpanna hote hai yathA-mUla, kanda, skandha, tvacA, sAkhA, pratisAkhA, patra, puSpa, phala, bIja. yaha 10 bola utpanna hote pehale apane sthAnake snigdhakA AhAra leke apanA zarIra bandhatA hai bAdameM ke kAyAke jIvoMkA mukkelagA pudgaloMkA AhAra le apane zarIrakA varNa, gandha, rasa, sparza nAnAprakArake banAte hai / 4 / pRthvI yoniyA vRkSameM aJjorA (eka jAtikA vRkSameM dusarI jAtikA vRkSa utpanna hotA hai unhIko aJjorA kehate hai) utpanna hotA hai / 1 / vRkSa yoniyAvRkSameM aJjorA utpanna hotA hai / 2 / aJjorA yoniyAvRkSameM ajorA utpanna hotA hai / 3 / aJjorA yoniyA ajorAmeM mulAdi 10 bola utpanna hotA hai / 4 / evaM cyAroM alApakameM utpanna hote hai / pehale apane utpanna sthAnake snigdhake pudgaloMkA AhAra le apanA zarIra bandhate hai bAdameM che kAyAke zarIroMke mukkelagA pugaloMkA AhAra le apane zarIrakA varNa, gandha, rasa sparza nAnAprakArake banAte hai| evaM cyAra alApaka tRNa banAspatikA evaM cyAra alApaka auSadI ( 24 prakArakA dhanya ) kA evaM cyAra alApaka harikAyakA bhAvanA pUrvavat samajhanA sarva 20 alApaka huuve| pRthvI yoniyAvRkSameM bhUiphoDA utpanna hotA hai bhAvanA pUrvavat evaM 21 /
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ jese pRthvI yoniyAvRkSase 21 alApaka huve hai isI mAphIka udaka (pANI) yoniyAvRkSase bhI 21 alApakake henA parantu ikavIsamA alApakameM bhUiphoDAke sthAna utpalAdi kamala samajhanA evaM 42 alApaka hUve / ___ pRthvI yoniyAvRkSameM trasakAya utpanna hotI hai / 1 / vRkSa yoniyAvRkSoM trasakAya utpanna hotI hai / 2 / vRkSa yoniyAvRkSameM mUlAdiyA daza bola utpanna hotA hai / 3 / evaM aJjorAkA 3, tRNakA 3, auSadIkA 3, harikAyakA 3, bhUiphoDAkA 1 evaM 16 isI mAphIka udaka yoniyAkA bhI 16 alApaka mIlAke 32 alApaka huve / veda mohaniya karmodaya manuSyakoM maithuna saMjJA utpanna hotI hai taba stri ke sAtha maithuna karma sevana karate hai unhI samaya mAtAkA raudra pitAkA zukra ke sAthasaM yoga hote hai unhIke andara jIva utpanna hote hai vaha triveda puruSaveda napuMsakaveda utpanna hote hI pehalA mAtAkA raudra pitAkA zukrakA AhAra letA hai bAdame mAtA ki nADI aura putra ki nADI ke sAtha saMbandha honAse mAtA jo jo rasavatI bhojana karatI hai unhIkA eka vibhAga putra bhI AhAra karatA hai garbhakAla pUrNa ho taba * pANImeM kamalAdi utpanna hote hai jiskI yoni pANImeM hotI hai|
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ unhI putrakA janma hotA hai bAdame mAtAke duddha sapIkA AhAra karatA hai phIra nAnA prakArake trasasthAvaroMke zarIrake zudgaloMkA AhAra kara ke apane zarIrakA varNagandha rasa sparza nAnA prakArakA banAtA hai / 75 isI mAphika jalacAra jIva parantu janmatoM pANIkA AhAra lete hai / 76 / evaM khecara parantu janmatoM mAtAkA / pokhakoM AhAra leve / 77 / evaM sthalacara manuSyakI mAphIka / 78 / evaM urapurI sarpa parantu janmatoM havA (vAyu) koM AhAra leve / 76 / evaM bhUjapura bhI samajhanA / 80 / vIdhvaMsa carmame krIDA karamIyAdi jIva utpanna hotA hai vaha pehalA apane utpanna sthAnake snagdhakA AhAra leve yAvat pUrvavat sajhanA / 81 / parasevAse yU lIkhAdikA / 82 / mala mUtrame samutsama jIvoMkA / 83 / trasasthAvara jIvoMke zarIrame vAyukAyAke yogase apakAya utpanna huve pehalA utpanna sthAnake snagdhakA AhAra leve zeSa pUrvavat / 84 / trasasthAvara yoniyA udakame udaka utpanna hotA hai / 85 // udaka yoniyAudakame udaka utpanna hotA hai / 86 / udaka yoniyA udakameM trasa prANI utpanna hotA hai / 87 /
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ trasa sthAvara jIvoMkA acita tathA sacita zarIrame agnikAya utpanna huve | 88 / sasthAvara yoniyA agnime agni utpanna huve / 86 / agniyoniyA agnime agni utpanna hotI hai| 60 / agni yoniyA agnimeM, sasthAvara jIva utpanna hotA hai / 61 / sasthAvara jIvoMkA sacita anita zarIrame vAyukAya utpanna hotI hai / 62 / trasasthAvara yoniyA vAyukAyame vAyukAya utpanna hotI hai / 63 / vAyu yoniyAvAyumeM vAyukAya utpanna hotI hai / 64 / vAyu yoniyAvAyukAyameM basa sthAvara utpanna hotA hai / 65 / sa sthAvara jIvoMkA sacita acita zarIrameM pRthvIkAya utpanna hotI hai / 66 / trasa sthAvara yoniyA pRthvIkAyameM pRthvIkAya utpanna hotI hai / 17 / pRthvI yoniyApRthvImeM pRthvIkAya utpanna hotI hai / 18 / pRthvI yoniyApRthvIkAyameM basa sthAvara utpanna hotA hai sarva sthAnapara utpanna hotA hai / vaha pehale apanA utpanna sthAnake snigdhake pudgaloMkA AhAra letA hai bAdameM che kAyAke zarIrake mukelage pugaloMkA AhAra leke apane zarIrakA varNa, gandha, rasa, sparza nAnAprakArake banAte hai| nArakI kuMbhImeM utpanna hote hai / 100 / devatA zayyAmeM utpanna hote hai / 101 / iti AhAra alApaka /
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 he bhavyAtmana yaha upara likhA yonimeM paribhramaNa karatA apanA jIva anAdikAla se mArA mArA phIratA hai inhI yoniko mITAnevAlA zrI vItarAgakA jJAna hai inhIkI samyak prakAre ArAdhanA karo tArke phIra dusarIvAra yonimeM utpanna honAkA kamahI na rahe / rastu / // sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva saccam // naM. 1 thokaDA naM. 6 -X(@K+ ( bahuzruti kRta. ) ( pratyaka bolapara 62 bola utArA jAyegA ) mArgaNA. samuccaya jIvameM sa0 aparyAptA sa0 [a0 anAhArI 7 | jIvabheda. guNasthAna. yoga 15 14 | 14 | 15 | 12 6 7 3 5 upa0 12 lezyA 6 / 7 3 1 ha 6 6 86
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 sa0 [a0 AhArIka sa0 paryAptA 5 6 sa0 pa0 AhArIka sa0 pa0 anAhArIka pAMcendriya 9 omm 10 11 12 13 14 15 16 22 18 16 120 pAM0 aparyAptA pAM0 a0 anAhArIka pAM0 paM0 paryAptA 0 AhArIka pAM pa0 AhArIka caurindrimeM cau0 aparyAptA cau0 a0 anAhArIka cau0 a0 AhArIka cau0 paryAptA meM cau0 pa0 AhArIka teindriya 20 21 te0 aparyAptA 12 te0 a0 anAhArIka 23 / te0 a0 AhArIka 3 14 7 14 1 2 60 4 12 4 AAWAJ 4 o or 1 3 14 14 1 15 | 10 X 5 C 6 6 12 6 12/6 3 3 4 12 14 | 10 6 Do 2 1 mov ww s 2 2 | 12 | 14 | 10 2 4 2 3 | 6 |3 2 5 | 3 1 2 2 6 3 1 1 ha 3 w ww 1 1 2 1 5 w 2 4 2 4 4 5 3 6 |3 Al m My m 3 mym m MY MY 2 5 3
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ s h s h h s `m `m ` h ` h s ` roor ar ar or or or or or x s ` ` s 121 te paryAptA te0 50 AhArIka bendriya be0 aparyAptA be0 a0 anAhArIka be0 a0 AhArIka be0 paryAptA be0 pa0 AhArIka ekendriya e0 aparyAptA e0 a0 anAhArIka e0 a0 AhArIka e0 phyotA e0pa0 AhArIka anendriya a0 paryAptA a0 anAhArIka . a0 AhArIka | 1 | 1 | 57 21 // sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva saccam // . . morrow or or or or or or or orr . . . . 0 0 Coc ccc www w s s x h h sh sr sh sh h h or o. arr m 0 m
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - TE I w w w w w w a w x x x x m m Au" urror mr mr mr m 2 or 2 . 2 Mr mr or or or 2mm mero or or or or or or kA 1 1 1 1 0 1 0 or or or or or - - 122 thokaDA naM. 7 (bahU zrutikRta) mArgaNA. samuccaya jIvame sa0 aparyAptA sa0 a0 anAhArIka sa0 a0 AhArIka sa0pa0 anAhArIka sa0 paryAptA sa. pa0 AhArIka pRthvIkAyame sakAya meM pR0 a0 anAhArIka pR0 aparyAptA pR0 a0 zrAhArIka pR0pa0 AhArIka pR0 paryApsAme IFree ur 1 .www
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 16 17 18 ta 16 20 21 22 23 24 25 26 27 28 26 30 31 32 33 34 apakAyame 123 0 aparyAptA a0 a0 anAhArIka a0 a0 zrAhArIka a0 paryAptA a0 pa0 AhArIka ukAyameM te0 aparyAptA 0 a0 anAhArIka te0 a0 AhArIka te 0 paryAptA te0 pa0 AhArIka vAyukAyameM vAyuaparyAptA va0 0 anAhArIka va0 a0 AhArIka va0 paryAptA va0 pa0 AhArIka vanaspatikAyameM va0 aparyAptA 2 Y 2 2 Co 1 3 1 v CC 1 | v 2 1 1 1 1 3 3 1 1 33 V 2 Ovov v 1 2 | 1| 3 3] 1 2 | 1 1 3 ov ST 3 | 4 3 4 MO MY MY 3 4 3 3 3 3 3 3 3 m m 3 3 MY MYmmmmmmmmmar M BY 3 3 4 3 3 3 3 4 3 4
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 35 s s s s va0 a0 anAhArIka va0 a0 AhArIka va0 paryAptA va0pa0 AhArIka tasakAyameM ta0 apayoptA ta0 a0 anAhArIka ta0 a0 AhArIka ta0 paryAptA ta0pa0 anAhArIka ta0pa0 AhArIka | 5,13/14/12/6 // sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva saccam // arroresr ror or orr ru & e mere - mum h m m 0 m m mm mucccc m h " mar thokaDA naM. 8 ( bahuzruti kRta) mArgaNA. jI. | gu. yo. u. le. sUkSmekandri aparyatA | na. | Mor " , paryAptA
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ - x 20 m m m m m m m m w w w w w w w w mr ar mr mrrrrr ur mur mr a ur ur or wr wr999 mor armr mar marma2M2w onar or or narra orr cror or or or or or ~ ~ ~ ~ or or or or or or orar x x x x cAdara ekendri apa0 , paryAptA beindriya aparyAptA " __, paryAptA teindriya apa0 ., paryAptA , paryAptA , , , , caurindriya apa0 " payoptA asaMjJI pAMcendri apa0 saMjJI pAMcendri apa0 ..payoptA mithyAtva guNasthAna avratI samya, sAsvadana pramatta saMyati , dezavatI apramatta , nivRtti bAdara, , mizra r v ur 9 0 224
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 24 25 26 27 28 26 my wo 30 31 my my 33 34 35 36 37 32 vyavahAra manayoga meM IS 18 20 20 20 36 40 41 126 anivRti bAdara guNasthAna sukSama saMparAya upazAnta moha 42 43 kSINa moha saMyogI kevalI yogI kevala satya manayogameM asatya manayogameM mizra manayoga meM satya vacanayoga meM asatya vacanayogameM " " " " 19 19 mizra vacanayogameM vyavahAra vacanayogameM dArIka kAya meM to mizra kAyayoga vaikraya kAyayoga vai mizra kAyayoga cha AhArIka " A0 mizra kAramaNa kAyayoga 1 1 oo w 22 MY 3 w 97 (2 1 2 1 2 8 4 pm m x e ww 0 1 13 14 12 6 1 12 14 10/6 1 | 12 | 14 | 10 1 13 14 12/6 7 5/7 2 2 1 | 13 | 14 1 12 14 1 12 14 106 1 | 13 | 14 | 12 6 14 | 13 | 6 12/6 ha ! 12 | 6 6 10 6 6 10 ha 7 /6 ha 7 6 10 7 1 1 w ov 2 o 0 m 12 10/6
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 45 46 47 48 46 50 51 52 53 54 55 56 57 58 56 w 61 62 matijJAname zrutijJAname avadhijJAname manaH paryavajJAna kevalajJAname matijJAname zrutizrajJAname bhagAjJAname catudarzana meM catudarzaname avadhidarzana me kevaladarzanane kRSNalezyA meM " " " 127 " swy Co 2 / 10 1 1 14 2 13 14 O nila kApota tejo padma "9 zukla samuccayajIvame // sevate sevaMbhaMte tameva saccam // 15 10 15 15 7 14 o 9 w 2 | 13 | 6 6 2 2 13 6 3 / 6 12 14 10/6 14 | 12 | 15 | 10:6 2 | 12 | 15 | 10 |6 2 5 / 7 2 1 14 | 6 | 15 | 10 / 1 14 6 15 10 /1 14 6 15 | 10 | 1 3 15 10 1 no 7 6 2 5/7 2 1 w m 9 * O w 15 2 13 15 12 1 14 | 14 | 15 | 12 / 6 O
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 thokaDA nambara, 6 (bahuzruta kRta) mArgaNA. dravyAtmA kapAyAtmA yogAtmA upayogAtmA jJAnAtmA darzanAtmA cAritrAtmA vIryAtmA pulAka nigrantha bukaza , pratisevanA, kaSAyakuzIla, rur 2 |w 2012 222222 ~ 12. 2M22. W 2 we w 222222w. us r ~ ~ ~ r ur ur ur 2 2 . r ar ar 10 m m m mmmmmmmm m m| - nigrantha , snAtaka hai
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 16 17 ww 18 16 20 21 22 23 24 25 26 27 30 31 32 33 34 35 dArIka zarIra vaikraya zarIra hArIka zarIra tejasa zarIra kAramANa zarIra eka prANavAlA jIvomeM doya tIna cyAra pAMca chaM sAta ATha nava daza z' " " " 15 " " + : AhAra zarIra indriya zvAsozvAsa paryAptI 49 " ** 126 dd "1 14 | 14 | 15 | 12 6 3 7 15 | 10 6 1 2 10 14 14 7 Uno V d 14 14 3 20 20 2no Y sv 15 12 6 15 12 6 1 Al Mar bhASA manaH // seyaM sevaMbhaMte tameva saccam // occ 0 ACOCOC 3 | 4 3 4 2 1 5 3 5 3 2 6 3 4 12 15 10 6 14 13 14 12 6 14 - 14 | 15 | 12 142 15 10 6 6 www ww w 12 13 14 12 5 | 13 | 14 | 12 1 | 13 | 14 | 12 6
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 thokaDA naM. 10 ( bahuzruti kRta.) - - B mArgaNA. . .. . tl:arror wr 20 a samuccaya jIvame nArakImeM nA0 aparyAptA nA0 a0 anAhArIka nA0 a0 AhArIka nA0 paryAptA nA0pa0aAhArIka tIryacame tI0 aparyAptA tI0 a0 anAhArIka tI. a. AhArIka tI0 paryAptAme tI0pa0 AhArIka . manuSyame rror or our mA0 mrrr >> >> r r mr mr nar Awr or remr or MAX 2 2 2 2 2 wr ur r mr mr mr m x uuuuuuur v ur au u r wr ur ur wr m - 14 | 3.14 | 15 | 126 -
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 s s s 21 ma0 aparyAptA 23 36 ma0 a0 anAhArIka manuSya a0 AhArI ma0 paryAptAmeM 1 1414 12 ma0pa0 anAhArIka ma. pa. AhArIka devatAvoM meM devatAvoM aparyAptA deva0 a0 anAhArIka de0 a0 AhArIka deva0 paryAptA deva0 50 AhArIka siddhabhagavAnameM // sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva saccam / / or orm womarrrrrr... m arrer arre us wearcuuy u aur 23 h s s s h h h 27 thokaDA naM. 11 --*ak (bahU zrutikRta) aladdhiyA use kehate hai ki jisme vaha vastu na mIle jese matijJAnakA aladdhiyA kehanese jinhI jIvoMme matijJAna na mIlatA ho jaise pehale tIje terave caudave inhI cyAra guNasthAname matijJAnakA abhAva hai isI mAphIka sarva sthAnapara samajhanA /
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 | & 2222222ur " wwmo Mi 6 .news mArgaNA. matijJAnake aladdhiyAme zrutijJAnake. avadhijJAnake manaHparyavajJAnake , kevalajJAnake matiajJAnake zrutiajJAnake vibhaMgAjJAna * cakSudarzanake acakSu. avadhijJAnake kevaladarzana indriyakA zrotendriyakA cakSuindriyakA ghraNendriyakA rasendriyakA. sparzendriyakA anendriyakA 20 AAP wr or wrwr ur wr ur ur ur aur ur or 21 22 EO 2022 202 - 02 aw < < < . & C 2 2 - o |14|12 / 15 / 10
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ . - - 0 --- ------- rrr wrrrr u 2w ur 22 22 * 0 0 22222400 4 0 0 0 0 0 . ur 2222u - ar ar ro om or or * * * * * or or or or orror 133 jJAnAvarNIyakA darzanAvarNIyakA vedaniyakA mohaniyakA AyuSyakA nAmakarmakA gautrakarmakA antarAyakA saMvedake trivedake puruSavedake napuMsakavedake avedake sakaSAyake krodhaka mAnaka0 mAyA lAbha akaSAya selezyA
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ mr mr or or or uor 0 0 0 0 ur ur ur w ur . ___w w w w w or ra r r ur uru 22.45 2 0 0 0 0 22-22 deg 7. 19 9 9 mor or r or no . 20 2 . or or or or or ni mr or m . ur * . . // sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva saccam // kRSNalezyA nilalezyA kApotalezyA tejolezyA padmalezyA zuklalezyA alezyA saMyogikA manayogikA kAyayogi ayogi vacana samyakdraSTI mithyAdrISTI bhizradrISTI saMjJIkA asaMjJIkA saMsArakA 111111111111111 - 57/ . A . . . .
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 thokaDA naM. 12 ( bahUzruti kRta) mArgaNA. jJAnAvarNIyakarmameM darzanA0 ,, vedaniya ,, mohaniya ," AyuSya ," nAmakarmameM gautrakarmame antarAyakarmame vajraRSabhanArAca saMhanana RSabhanArAca0 // nAracasaMhanana arddhanArAca. kAlakAsa0 chevaTa sa0 222222222222229 11 * | * * * * * * * * * * * * * * 13/
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ bh g g h h h h g g g g h h r s 2222222222 deg 22 .22 0 s samacauraMsasaMsthAna nigrodhasaMsthAna sAdiyasaMsthAna vAmana saMsthAna kubja saMsthAna hUnDaka saMsthAna sAvacIyA (siddha) sovacIyA ( bhavya) sA0 so ( paDavAi) ni. ni. (abhavya ) achadamastha akevalI prasiddha sacitayoni pracitayoni mizrayoni zItayonime upNayonime mizrayonime saMvRtayonime h h h h s in mc mmc m mmmmm 0 mmmm m m * bh * * w h h h * w w hm bh sh sh sh s bh h h h m m 9 . ph f
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... r ur ur wr or ur ur wr wr or ur wr_wr or ur wrom ur Aur ur ur ur 20, 222222 022-2222222222 m raor marr wr-2 urwr ur v. . 10 rrrArumr or orm 137 // sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva saccam // , , , behaDAyonimeM mizrayonimeM kriyAvAdI akriyAvAdI ajJAnabAdI vinayabAdI ArtadhyAna raudradhyAna dharmadhyAna zukradhyAna vedani samudghAta maraNantIka , AhArIka , kevalI . , kaSAya vaikraya tejasa
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 thokaDA nambara. 13 (bahuzruta kRta) | fyh | h m ur or sh lh mn Cm xcc www or or lh mh mArgaNA vAsudevakI Agati hAzyAdi samyak drISTI . avatI manayogameM ekAntasaMjJI samya0 avatI apramatta hAzyAdimeM tejolezI ekendrimeM amara guNasthAnameM amara gu0 chamastha amara gu0 caramAnta yathAkSAta-saMyogi guNa0 camarAnta saMyoga gu0 camarAnta chadrastha gu0 0 s r or or 1 w w w w or w 22IMAm/MMMMM. w , ur 942u . . . w w or w w w m x ` s ~ 2 ` 3 S m
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 2 - x or or sakaSAya guNasthAna caramAnta | 14 saveda gu0 ca0 vratIchamastha guru apramatta chada0 hAzyAdi saMyatI hAzyAdi apramatta vratI sakapAya vratI saveda vratI chadmastha samya0 saveda samya0 sakaSAya parabhava jAtA jIvameM wn 6 6 Cre swm G - - 2 9 9 9 9 222222222222 9 9 9 2 2 m mmmmmmmmmmm or or or ur ur 2 // sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva saccam //
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ amavya Mes . . . . . . . . . bhavya |'hes . . . . . . . . . . .. hamm --- - - thokaDA naM. 14 (bahuzruta kRta) (28 labdhi) mArgaNA. Amosahi labdhi vipposahi saMbhinnazrotA , jalosahi khelosahi savvosahi avadhijJAna Rjomati vipulamati kevalajJAna caraNa arihaMta orar r ur 2 - 0.
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNadhara cakravarta baladeva vAsudeva AhArIka : : : + + + + + : : vaikraya pulAka the core or o a + + + tejolezyA zItalezyA koThabuddhi bIjabuddhi pUrvadhara . " padAnusAraNI , AsIvIsa. " kSIramaMjuSA , akSINamANasI , tercers per a : + + + : // sevabhaMte sevaMbhaMte tameva saccam //
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ thokaDA naM. 15 ( pudgalaparAvartana) asaMkhyAte varSakA eka palyApama hotA hai daza koDAkoDa panyopamakA eka sAgaropama hotA hai daza koDAkoDa sAgaropamakA eka utsarpiNI kAla tathA daza koDAkoDa sAgaropamakA eka avasarpiNI kAla hotA hai inhI utsarpiNI avasarpiNIkoM mIlAke vIsa koDAkoDa sAgaropamakoM zAstrakAroMne eka kAlacakra kahA hai ese anante kAlacakrakA eka pudgalaparAvartana hotA hai vaha pratyaka jIvoM bhUtakAlameM anante anante pudgalaparAvartana kIye hai vizeSa bodhake liye pudgalaparAvartanakoM cyAra prakArase batalAte hai. yathA-dravya, kSetra, kAla, bhAva / pratyakake do do bheda hai (1) sUkSma, (2) bAdara. vaha isa thokaDA dvArA batalAyA jAvegA. ( 1 ) dravyApekSA bAdara pudgalaparAvartana-lokameM rahe huve dravya jinhIko jIva grahana karate hai vaha ATha vargaNA dvAre ahana karate hai yathA-audArIkazarIra dvAre, vaikrayazarIra dvAre, AhArIkazarIra dvAre. tejasazarIra dvAre, kArmaNazarIra dvAre, zvAso. zvAsadvAre, bhASA dvAre, mana dvAre, inhI ATha vargaNAse eka
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 mAhArIka zarIra vargaNa cheDadenA kAraNa eka jIva adhikase adhika AhArIka zarIra kare to cyArase jyAdA na kare, vAste sarva lokakA dravya grahanakA abhAva hai| zeSa 7 vargaNAse anukrame ekeka jIva sarva lokakA dravyako anantI anantI vAra grahaNa kara choDA hai arthAt audArIka zarIra vargaNAse sarva lokakA dravya anantIvAra grahana kara chor3A evaM vaikraya tejasa0 kArmaNa0 zvAsozvAsa0 bhASA0 ora manavargaNAse sarva lokakA dravyako anantIvAra grahana kara choDA inhIko dravyApekSA bAdara pudgalaparAvartana kehate hai |ismeN anantoM kAla lagatA hai (2) dravyApedA sUkSma pudgalaparAvartana-pUrvokta batalAi hui sAta vargaNAse prathama jIva audArIka vargaNAse lokakA dravya grahana karanA prAraMbha kIyA hai vaha kramaHsara sarva lokakA dravya kevala audArIka vargaNAse hI grahana kare agara vIcameM vaikrayAdi cha vargaNAse dravya grahana kare vaha gInatImeM nahIM jaise audArIka zarIrakA bhAva kara to vIcameM vaikraya zarIrakA bhava kare yahAMpara AcAryoM mahArAjakA do matta hai eka kehate hai ki audArIka vargaNAse dravya le to vIcameM vaikrayAdi vargaNAse dravya leve vaha mInatImeM nahIM kintu audArIka gInatImeM hai isaroMkA matta hai ki audArIka vargaNAse dravya le to vIcameM . vaikrayAdi vargaNAse dravya leve to audArIkase aura
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 vaikrayase liye huve sarva dravya gInatIme nahI arthAt phIrase audArIka vargaNAdvAre dravyagrahana kare tAtparya yaha hai ki audArIka vargaNAdvAre dravyagrahana karatoM jaha~ taka sampurNa lokake dravya audArIka vargaNAdvAre grahana kare vahAtaka vIcame dusarI vargaNA na Ave vaha eka vargaNa kahI jAve / isImAphIka vaikraya vargaNAse dravyagrahana karato vIcame audArIkAdi vargaNAse dravya levetoM gInatIme nahI parantu sarva lokakA dravya vaikrayasehI leve vIcame dusarA bhava nakare to gInatIme Ave isI mAphIka sAtoM vargaNAse kramaHsara sampuraNa loka dravyagrahana kare unhIkoM dravyApekSA sUkSama pudgala parAvartana kehate hai. (3) kSetrApekSA cAdara pudalaparAvana-asaMkhyAte koDo na koDa yojanake vistAravAlA yaha loka hai jinhI ke andara rahe have AkAza pradeza bhI asaMkhyAte hai unhI AkAza pradezoMko ekeka samaya ekeka pradeza nikAlA jAve to asaMkhyAte kAlacakra purNa ho jAve itane AkAza pradeza hai.. .. eka AkAzapradeza para jIva janmamaraNa kIyA hai vaha gInatIme aura phIrase unhI AkAzapradezapara mere vaha inhI pudgalaparAvartana ki gInatIme nahI Ave isI mAphIka asparza kiye huve AkAzapradeza para janmamaraNa karate hune sampuraNa lokAkAzapradezoMko sparza kare / jIva janmamaraNa karatA hai vaha
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ asaMkhyAte pradezapara karatA hai tadyapi yahA~para maukhyatA ekahI pradezakI gInI gai hai| isI mAphIka pratyeka pradezapara janmamaraNa karate huve sampuraNa loka puraNa karade unhIko kSetrApekSA bAdara pudgalaparAvartana kehate hai tAtparya yaha hUve ki ekeka pradezapara bhUtakAlameM jIva anantIvAra janmamaraNa kIyA hai bAdara pudgalaparAvartanameM kAla anantA lagatA hai| ( 4 ) kSetrApekSA sUkSma pudgalaparAvartana-paMktIvandha A. kAza pradezako zreNi kehate hai vaha zreNiyoM lokameM asaMkhyAtI hai jisa AkAzapradezapara jIva janmA hai unhI AkAzapradezaki paMktIvandha zreNipara janmamaraNa karatA jAve inhIse sampuraNa zreNi puraNa karade agara vIcameM viSamazreNi arthAt zreNi bahAra janma kare to gInatImeM nahIM eka prAcArya mahArAjakI mAnyatA hai ki jItanA viSamazreNi bhava kare vaha gInatImeM nahIM dusare AcAryoMkI mAnyatA hai ki vahAMtaka jitane zamazreNi viSamazreNi bhava kIyA hai vaha sarvahI gInatImeM nahIM hai / tattva ke valIgamya isI mAphIka zreNi puraNa kare pIche unhIke pAsaki zreNipara janmamaraNa kare vIcameM viSamazreNi na kare to gInatImeM agara kare to. gInatImeM nahIM isI mAphIka sampuraNa lokaki zreNiyoMko kramaHsara puraNa kare unhIko kSetrApekSA sUkSma pudgala parAvartana kehate hai bAdarase sUkSma kAla anantaguNo lAge hai|
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) kAlApecA bAdara pudgalaparAvartana-vIsa koDAkoDa sAgaropamakA eka kAlacakra hotA hai unhIkA samaya asaMkhyAte hai eka kAlacakrake pehalA samayameM jIva janmamaraNa kIyA phIra dusarA kAlacakrake pehalA samayameM janmamaraNa kare vaha gInatImeM nahIM paraMtu anya asparza samayake andara janmamaraNa kare vaha gInatImeM Ave isI mAphIka janmamaraNa karate karate sampuraNa kAlacakrake sarva samayoMpara janmamaraNa kare unhIko kAlApekSA bAdara pudgalaparAvartana kehate hai| unhImeM bhI kAla ananta puraNa hote hai| ___(6) kAlApekSA sUkSma pudgalaparAvartana-pUrvokta kAlacakrake prathama samaya janmamaraNa kIyA aura dusare kAlacakrake dusare samaya janmamaraNa kare to gInatImeM zeSa samayameM janmamaraNa kare to gInatImeM nahIM isI mAphIka tIsarA kAlacakrakA tIsarA samayamaiM cothA kAlacakrake cothA samayameM evaM kramAsara samayameM janmamaraNa kare to gInatImeM Ave kintu vicameM anya samayameM janmamaraNa kare to saba bhava gInatImeM nahIM isI mAphIka sampuraNa kAlacakrakoM puraNa karade unhIkoM kAlApekSA sUkSma pudgalaparAvartana kehate hai bAdarase sUkSmakoM kAla anantaguNA lagatA hai| (7) bhAvApekSA bAdara pudgalaparAvartana-karmoke anu
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ * bhAga tathA sarva sthitikA sthAna asaMkhyAte hai unhI asaMkhyAte sthAnapara janmamaraNa kare jese eka sthAna janmamaraNa kara sparza liyA hai aba dusarI daphe unhI sthAnapara anekavAra janmamaraNa kare vaha gInatImeM nahIM Ave paraMtu nahIM sparza kIye huve sthAnako sparza kara mare vaha gInatImeM Ave isI mAphIka asparza kIye huve sarva sthAnoMko janmamaraNa dvAre sparza karate karate sarva adhyavazaya sthAnako sparza.kare unhIko bhAvApekSA cAdara pudgalaparAvartana kehate hai / kAlapUrvavat (8) bhAvApekSA sUkSmapudgala parAvarjana-pUrvokta jo adhyavazayeke asaMkhyAte sthAna hai unhIko kramAsara sparza kare jese prathama sthAnako sparza kIyA bAdameM kAlAntara dusareko sparza kare agara vicame anyasthAnako janmamaraNa kara sparza kare vaha gInatIme nahI parantu kramaHsara kare vaha gInatIme Ave evaM tIjo cotho pAMcamo chaTo yAvat kramaHsara caramasthAna sparza kare inhI ko bhI anantokAla lAge hai unhIko bhAvArupekSAsUkSmapudgala pavAvatarna kahete hai aura kitaneka AcAryoMkI yahabhI manyatA hai ki jo nArakaki jagha0 10000 varSa ki sthitise lagAke 33 sAgaropamakI sthitikA asaMkhyAte sthAna hai unhI sarvako asparza * kosparza kara sava sthAnoMko janmamaraNadvAre puraNa kara deve evaM devatoMme 31 sAgaropama tathA manuSya tIryacame ja. antara
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 madatase tInapalyopama taka ke sthiti sthAnako pUrvavat janmamaraNa kara puraNa kara de unhIko bhAvApekSA bAdara pudgalaparAvartana kehete hai aura pUrvokta sthiti sthAnoMkoM kramAsara 1-2-3 yAvat caramAnta samayataka janmamaraNase sparza kara sampuraNa sthiti sthAnapuraNa kare unhIko bhAvApekSAsUkSmapudgalaparAvartana kehate hai granthAntara varNa gandharasa sparza agurulaghuparyA inhI pudgaloMkoM janmamaraNadvAre asparzako sparza kare ( pUrvavat ) unhIkoM bhAvApekSAvAdara pudgalaparAvarttana aura kramAsara pudgaloMkoM sparza kare unhIkoM bhAvApekSA sUkSmapudgalaparAvartana kehete hai. dravya kSetra kAla bhAva inhI cyAroM prakAra pudgalaparAvartana ke bAdarakoM anantAkAla lagatA hai aura jo bAdarakoM kAla lagatA hai unhIse bhI sUkSmako anantaguNA kAla lagatA hai (vistAra dekho bhagavatIjIke pudgalaparAvartanakA thokaDAse ). pratyeka saMsArI jIva bhUtakAlameM dravyakSetrakAlabhAvase anante anante pudgalaparAvartana kara Aye hai| . eka daphe samyaktva prAptI ho jAte hai to phIra vaha saMsArameM rahe to dezonA arddha pudgalase jyAdA nahIM rahetA hai isa liye bhavyAtmAvoMkoM isa vairAgamaya thokaDepara Avazya dhyAna denA cAhiye kArana vItarAgake dharmavIno apanA jIva bhI isI ArApara saMsArameM anante pudgalaparAvartana kara
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 AyA hai unhI zramako dura karaneke liye isa samaya manuSya janmAdi acchI sAmagrI mIlI hai vAste zrIsarvajJa praNit paramottama dharmakA ArAdhana kara pudgalokoM jalAjalI deke apanA nija sthAnako svIkAra karanA cAhiye / // sevebhaMte sevaMbhaMte tameva saccam // thokaDA naM. 16 (saMkhyAtAdi 21 bola) zAstrakAroMne saMkhyAte asaMkhyAte aura anantekA 21 bheda kara batalAye hai jisme saMkhyAteke tIna bheda hai (1) jaghanya saMkhyAte (2) madhyama saMkhyAte (3) utkRSTa saMkhyAte / jaghanya saMkhyAte doya rUpakoM kehate hai madhyama saMkhyAte tIna cyAra pAMca che sAta yAvat utkRSTa saMkhyAtemeM eka rUpa nyuna ho / utkRSTa saMkhyAteke liye cyAra pAloMkA draSTAnta kara batalAte hai| ... pAlA cyAra prakArake hai (1) zIlAka (2)pratizIlAka (3),mahAzIlAka (4) anavasthita / pratyeka pAlA eka lava jojanakA lambA coDA tIna lava-zolA hajAra doya so sajAbIza jojana tIna gAu ekaso aTAviza dhanuSya sAhAtera
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMgula eka yava eka yuka eka likha ke bAlAna pAMca vyavahArIyA paramANu itanI paraddhi hai daza hajAra jojanakA uMDA unhI pAtAke ATha jojanakI jagatI / jagatIke upara AdA jojanakI vedikA hai gola AkAra arthAt dhAnyavaraNaki pAilIke AkAra pAlA hote hai| PAREEEEEE 11 zIlAko pratizIlAko pAloM HIDD pAloM 4 anavasthita 3mahAzIlAka pAloM pAloM . : anavasthita pAloM kahanekA matalaba yaha hai ki jinhoMkI eka sthita nahIM hai vaha Age calake batalAyA jaavegaa| anavasthita pAloM eka lakSa yojanake vistAravAlAkoM sarasavake dANoMse puraNa vare ki phIra jiske upara eka dANA nahIM Thera ske| unhI bhare have pAleko koI devatA hAthake andara leke eka sarasava dANA dvipameM eka samudrameM nAkhatoM nAkhatoM calA jAve jahAMtaka vaha pAlA khAlI na ho jAve,
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAlAkA caramadAnA jIsa dvipameM yA samudrameM DAlA hai vahAM anavasthita pAlA jIsa dvipa yA samudrameM bIlakula khAlI ho gayA hai unhI dvipa yA samudra jItanA lambA coDA vistAravAlA bhora daza hajAra jojanakA uMDA pATha jojanaki jagatI prAdA jojanaki vedikAvAlA pAlA banAke sarasavake dAnoMse bhare phIra vahAMse uThAke Ageke dvipa samudrameM ekeka dAnA DAlate DAlate calA jAve jahAMtakaki vaha pAlA khAlI na ho arthAt unhI pAlAmeM zeSa eka dAnA rahe vahAMpara unhI pAlAko choDade ora jo eka dAnA rahA thA unhIkoM zIlAka nAmakA pAlAmeM DAlade / kAraNaki jo pehale lakSa jojana parimANavAlA pAlA thA unhIkA parimANa ho jAneke kAraNa pehalA dAnA nahIM DAlA thA paraMtu dusare daphe anavasthita honese caramadAna DAlA gayA hai| jisa dvipa yA samudrameM anavasthita pAlA khAlI havA thA unhI dvipa yA samudra jItane vistAravAlA ( uMDA jagatI vedikA pehalevat ) pAlA banAve vaha sarasavase bharake Ageke dvipa samudrameM ekeka dAnA DAlate DAlate cale jAve unhI pAlAmeM yAvat caramakA eka dAnA rahe vaha zIlAka pAlAmeM * sAla deve jaba zIlAka pAlAmeM do dAnA jamA hUve / phIra bIsa dvipa vA samudrameM vaha anavasthita pAlA khAlI havA hai utanA vistAravAlA pAlA banAke sarasabake dAnAse bhara bhAgeke vipa sabadrameM ekeka dAnA DAlate DAlate cale jAve pAlAmeM
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 caramadAnA rahe vaha leke zIlAka pAlAmeM DAlade taba zIlAka pAlAmeM tIna dAne jamA huve / jisa dvipa vA samudrameM anavasthita pAlA khAlI huvA thA unhI dvipa yA samudra jItanA vistAravAlA pAlA banAke sarasavake dAnAse bharake AgekA dvipa samudrameM ekeka dAnA DAlate DAlate calA jAve zeSa caramakA dAnAzIlAka pAlAmeM DAle taba zIlAkapAlAmeM cyAra dAne jamA huve| isImAphIka anavasthita pAlA ki navInavI avasthA hote ekeka dAnA zIlAkame DAlate DAlate lakSa jojanake vistAravAlA zIlAkapAla bhI samapuraNa bharA jAve taba anavasthita pAlAkoM jahA~ khAlI hUMvA hai vahAhI choDa de aura zIlAkapAlako hAthame le ke ekadAnA dvipame ekadAnA samudrame DAlate DAlate zeSa ekadAnA rahe vaha pratizIlAkame DAla denA avazIlAka khAlI paDA hai pIchA anavasthitakA pAlA jo ki zIlakakA caramadAnA jisa dvipa yA samudrame paDAthA unhI dvipa yA samudra jItanA anavasthita pAlA vanAke sarasabake dAnese. bharake dvipa samudrame DAlatA jAve zeSa eka dAnA rahe vaha phIrase zIlAkapAlAme DAle ekeka dAnA DAla ke pahale ki mAphIka zIlAkako bharade phIra zIlAka ko uThAke ekeka dAnA dvipa vA samudra meM DAlate DAlate zeSa eka dAnA rahe vaha pratizIlAkame DAle taba pratizIlAkame do dAnA jamA huve phIra anavasthita pAlAse ekeka
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 dAnA DAlake zIlAka pAlAko bhare ora zIlakake ekeka dAnA pratizIlAkame DAlate jAve isImAphIka karate karate pratizIlaka pAlA lakSa jojanake parimANa vAlA bhI sIkhA sAhita bharA jAve taba anavasthita ora zIlAka donoko choDake pratizIlAkako hAthame leke eka dAnA dvipame eka dAnA samudrame DAlate DAlate zeSa eka dAnA rahe vaha mahA zIlAkame DaladenA jIsa dvipame pratizIlAka pAlA khAlI huvA hai itanA vistAravAlA ora bhI anavasthitapAlA vanAke sarasavase bharake Ageke dvipa samudrame ekeka dAnA DAlatA jAve pUrvavat anabasthitapAlAse zIlAkapAlAko ekeka dAnAse bharade ora zIlAka bharA jAve taba zIlAkase pratizIlAka bharade aura prati zIlAka pAlAse pUrvavat ekeka danA DAlate DAlate mahAzIkako bharade Age pAMcamo koi bhI pAlA nahIM hai isI vAste mahAzIlAka pAlA bharA huvA hI rehenA deve ora pIcchale jo anavasthita pAlAse zIlAka bhare ora zIlAka pAlAse pratizIlAka bharade pratizIlAka khAlI karaneko aba mahAzIlAkapAlAme dAnA samAvesa nahI ho zaktA hai vAste pratizIlAka bhI bhArA huvA rahe aura anavasthita pAlAse zIlAkA pAlA bhara deve Age prati zIlAkameM dAnA samAveza ho nahIM zake isI vAste zIlAka pAlA bhI bharA huvA rahe aura anacasthita pAlA bharA havA hai vaha zIlAka pAlAmeM dAnA samAveza
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 ho nahIM zake vAste anavasthita pAlA bhI bharA hUvA rahe isI mAphIka cyAro pAlA bharA huvA hai aba jo pIche dvipa samudrameM sarasavake dAnA DAlA thA unhI sarva donoMko ekatra kara eka rAsI banAve unhI rAsIke andara pUrva bhare huve cyAroM pAloMke sarasava dAne mIlA deve unhI rAsIke andarase eka dAnA nikalakara zeSa rAsI hai vaha utkRSTa saMkhyAte hai arthAt doya dAnoMko jaghanya saMkhyAte kahate hai aura pUrva jo banalAye have tIna pAloMse dvipa samudrameM sarasabake dAne ora cyAra pAle bhare huve dAnoMkoM mIlAke eka rAsI kare tIna dAnoMse lagAke unhI rAsImeM do dAnA kama ho vahAMtaka madhyama saMkhyAte hote hai ora rAsImeM eka dAnA kama honA unhIkoM utkRSTa saMkhyAte kahe jAte hai aura vaha rahA havA eka dAnA rAsImeM mIlAde arthAt samapuraNa rAsIkoM jaghanya pratyeka prasaMkhyAte kehate hai arthAt pehalA DAle huve dvipa samudrake sarva sarasava ekatra karake bhare huve cyAroM pAloMke sarasava bhI sAthameM mIlAke sabakI eka rAsI banAde unhI rAsIkoM jaghanya pratyeka asaMkhyAte kahete hai ora unhI rAsIse sarasavakA eka dAMnA nikAla leve taba zeSa rAsIkoM utkRSTa saMkhyAte kehate hai agara do dAnA rAsIse nikAla leve taba zeSa rAsIkoM madhyama saMkhyAte kahate hai|
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 pratyeka jaghanya asaMkhyAteki jo rAsI hai unhIkoM rAsI abhyAsa kare yathA - koI AcAryoMkA matta hai ki jitanA dAnA rAsImeM hai unhIkoM utanA guNA karanA jese kalpanAki rAsImeM 100 dAnA ho to sokoM soguNA karanese 10000 hotA hai| dusarA AcAryoM kA mata hai ki rAsImeM jitane dAne hai unhIkoM utanIvAra guNA karanA jese rAsImeM 10 dAnoMki kalpanA ki jAya / 1-1-1-1-1-11-1-1-1 10-10-10-10-10 -10-10-10-10-10 ( 1 ) 100 prathama dazakoM dazaguNA karatoM. ( 2 ) 1000 sokoM dazaguNA. (3) 10000 hajArakoM dazaguNA. (4) 100000 dazahajArako dazaguNA (5) 1000000 lacako dazaguNA (6) 10000000 pUrvakoM dazaguNA (7) 100000000 (8) 1000000000 (6) 10000000000 (10) 100000000000 15 - 19 yaha to kampanAki rasI i parantu jo jaghanya pratyekA 99 11 " " 99 99
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkhyAte ki rAsakoM isImAphika asaMkhyAte vAra guNe karatoM jo rAsI Ave unhIko jaghanya yuktA asaMkhyAte kehete hai agara unhI rAsIse do dAne nikAla ke phIra rAsIkI pRcchA kare to vaha do dAne kama kIye hUi rAsI madhyama pratyeka prasaMkhyAte hai agara unhI rAsIme eka dAnA DAlake pRcchA kare toM utkRSTa pratyeka asaMkhyAte hai aura dusarA dAnA DAla de to jaghanya yuktA asaMkhyAte hote hai| (eka AvilakA ke samaya parimANa) jaghanya yuktA asaMkhyAte ki jo rAsI hai unhIkoM pUrvavat rAsI abhyAsakara rAsIse do dAne nikAlake pRcchA karatoM vaha rAsI madhyama yuktA asaMkhyAte hai agara eka dAnA DAlake pRcchA karate utkRSTa yuktA asaMkhyAte hai ora rahA hUvA eka dAnA DAlake pRcchA kare to jaghanya asaMkhyAte asaMkhyAtA jaghanyAsaMkhyAte asaMkhyAta ki rAsIko rAsI abhyAsa pUrvavat kare unhI rAsIse do dAnA nikAlake pRcchA kare toM zeSa rAsI madhyamAsaMkhyAte asaMkhyAta hai eka dAnA rAsIme mIlA de to utkRSTa asaMkhyAte asaMkhyAta hotA hai aura dusarA dAnA jo mIlA de to jaghanya pratyeka anantA hotA hai. __ jaghanya pratyeka anantoM ki rAsIkoM pUrvavat rAsI abhyAsa kare. unhI rAsIse do dAnA nikAlake zeSa rAsI ki
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRcchA kare to vaha rAsI madhyama pratyeka ananta hai agara eka dAnA rAsIme mIlAke pRcchA kare to utkRSTa pratyeka anansA hotA hai aura dusarA dAnA mIlAke pRcchA kare to jaghanyayukttA anante hote hai. . ___ jaghanya yuktA anante ki rAsIko rAsI abhyAsa pUrvavata kare unhI rAsIse do dAnA nikAlake pRcchA karato madhyamayuktA anantA hotA hai unhI rAsImeM eka dAnA DAlake pRcchA karatoM utkRSTa yuktA anante hote hai ora dusarA dAnA DAlake pRcchA karato jaghanya anante anantA hotA hai yaha vidhi anuyAgadvAra sUtrayukta kahI hai| mattAntara eka AcAryamahArAja kehate hai ki jo upara cotho jaghanyayuktA asaMkhyAte hai unhIkA varga karanA jItanekoM jItane guNA karanA jese dazakoM dazaguNA karanese 100 hotA hai isI mAphIka asaMkhyAtekoM asaMkhyAtaguNA karanese jorAsI ho unhIkoM sAtamA jaghanya asaMkhyAte asaMkhyAta kehate hai arthAt rAsIse do dAnA nikAlanese pAMcamA madhyama yuktA asaMkhyAtA hotA hai eka dAnA mIlAdenese utkRSTa yuktA asaMkhyAte hote hai dusarA dAnA mIlAnese jaghanya asaMkhyAte . asaMkhyAta hotA hai| jaghanya asaMkhyAte asaMkhyAtaki jo rAsI hai unhI
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 sIko tIna daphe varga karanA jese ki pAMcoM pehale varga karanese 25 hotA hai dusarI daphe 25 ko varga karanese 625 hotA hai tIsarI daphe 625 ko 625 guNAse 360625 hotA hai isI mAphIka sAtamA bola jo asaMkhyAte asaMkhyAta hai unhI ko trIvarga karake unhIke sAtha 10 bola mIlAnA. (1) dharmAstikAya ke sarvapradeza. (2) dharmAstikAya ke sarvapradeza. (3) lokAkazastikAyake sarvapradeza. (4) eka jIvake Atmapradeza. (5) karmoMki sthitibandha adhyavasAya sthAna. (6) anubhAga - zubhAzubha prakRtike rasavibhAga. (7) mana vacana kAyA ke yogasthAna arthAt vIrya aMsa. (8) kAlacakra ke samaya. (6) pratyeka jIvoMkA zarIra. (10) nigoda jIvoMkA zarIra ( asaMkhyAte audArIka zarIra hai vaha ) pUrvokta rAsIke andara yaha daza bola mIlA ke rAsIkoM tInaMvAra pUrvavat varga kare vaha rAsIse do dAne nikAla ke pRcchA kare to AmA madhyama asaM0 asaMkhyAta hotA hai eka dAnA DAla ke pRcchA kare to utkRSTa saMkhyA asaMkhyAta hotA hai
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 aura dusarA dAnA DAlakaM pRcchA kare to jaghanya pratyeka anante hotA hai unhI rAsIko aura bhI pUrvavat trIvarga karake do dAnA nikAlanese madhyama pratyeka anante hotA hai eka dAnA mIlAdenAse utkRSTa pratyeka anante hote hai aura dUsarA dAnA mIlAdeneme jaghanyayukA anante hote hai ( itane abhavya jIva hai ) jaghanya yuktA anante ko trIvarga-pUrvavan tInavAra varga karake jo gamI Ave unhI rAsIse do dAnA nikAlake zeSa gamIkI pRcchA kare to vaha rAmI pAMcamA madhyama yuktA anantA hotA hai eka dAnA DAlake pRcchA kare to jaghanya ananta anantA hotA hai / javanya ananta ananta ko aura bhI tInavAra varga kare to bhI unkaTa ananta ananna na ho unhI rAmIkaM andara 6 bAla aura bhI mIlAve yathA-- / middhoMka saba jIva ( ananta hai ) - nigodakaM jIva : ma mAdara nigATa ) ... vanAmpanika jIva / pratyeka aura sAdhAraNa ) : / bhUta bhaviSya vatamAna kAlakA samaya :: paramANu bAdi saba para skandha 6) lokAloka ke yAkAmA deza
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvokta rAsIke andara yaha 6 bola mIlAke ora bhI tInavAra varga karanA ora vaha varga rAsI ho unhIke andara kevalajJAna kevaladarzanake sarva paryAya mIlAnese utkRSTa anante ananta hotA hai parantu lokAlokame esA koI bhI padArtha nahI hai vAste zAstrakArone yaha sarva ko AThamA madhyama anante anantame hI gInA hai tattvakevalIgamya / 21 bolokI saMkhyA. (3) saMkhyAte ke tIna bola jaghanya madhyama utkRSTa (6) asaMkhyAte ke nava bola ( 1 ) jaghanya pratyeka asaMkhyAte, (2) madhyama pre0 a, (3) u0 pra0 a0, (4) jaghanyayuktA asaMkhyAte, (5) ma yuktA asaM0, (6) u0 yu0 asaM0, (7) jaghanya asaMkhyAte asaMkhyAta, (8) madhyama asaMkhyAte asaM0 (6) utkRSTAsaMnyAte asaMkhyAta iti. (8) anante ke nava bola ( 1 ) jaghanya pratyeka anantA (2) madhyama pra0 anante (:) u0 pra0 anante (4) ja0 yuktA anante ( 5 ) madhyama yuktA anante (6) utkRSTa yuktA anante (7) jaganya anante anantA (8) madhyamAnante anantA (6) 0 utkRSTAnante anantA iti. // sevaMbhaMte sevaMbhaMte tameva saccam //
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIsAba 1677 kA. . jamA. nAve. ... 65 // pahelA paryuSaNameM supanAdikI zrA- / 177 // nandIsUtra 1000 kA. vandakA. 103 / / ame sAdhu zA mATe thayA 1000 / 120 // dujA paryuSaNameM supanAdikA A- 359 / sAta puSpoMkA guccha 1000 vandakA. 61 // zIghrabodha bhAga 10 vA 1000 .. 4- AThavA bhAgakI bacata. 273 / / zIghrabodha mAga 11 vA 1000 175, bhagavatIsUtrakI pUjAkA ru. 325 273 // zIghrabodha bhAga 12 vA 1000 ke andarase. / zIghrabodha bhAga 13 vA 1000 2036 // zIghrabodha bhAga 14 vA 1000 236 / dravyAnuyoga pra-pra. 1500 . zrI saMghake sevaka, 13- zIghrabodha bhAga 9 kA lAgatA. megharAja moNoyata.. 2036 // mu0 phalodhIvAlA.
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ratnaprabhAkara jJAna puSpamAlA puSpa naM0 51 zIghra bodha bhAga 15 vA lekhaka:munizrI jJAnasundarajI
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ vissyaanukrmnnkaa| . vipy| 1 prazna 71 uttarAdhyayana a029 2 namirAja RSIke praznottara 3 kezI gautamake praznotara 4 pradezI rAmAke praznottara 5 rohA munike praznottara ....
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ratnaprabhAkara jJAnapuppamAlA puSpa naM0 51 zrI ratnaprabhAmUri sadgurubhyoH athazrI zIghrabodha athavA thokaDA prabandha bhAga 15 vAM ---- - --- saMgrAhakaH----- zrImadupakeza (kamalA) gacchIya muni zrIjJAnasundarajI (gayAvaracandajI) prakAzakaH-- zAhA hIrabandI phUlacaMdajI kocara mu0 phalAMdhI (mAravADa) --0000--- prathamA vRtti 1000 vIra saMvat 2 4 4 8 vikrama saM0 1978 jera vijaya presa-sUratameM mUlacaMda kisanadAsa kApaDiyAne mudrita kiyA /
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ prstaavnaa| pyAre vAcaka vRndoN| zIghrabodha bhAga 1-2-3-4-5-6-7-8-9-1011-12-13-14 Apa logoMki sevAmeM pahuMca cukA hai / Aja yaha 15 vAM bhAga Apake kara kamaloM meM hI upasthita hai| inhI 15 vA bhAgake andara pUrva mahARSiyoM ,svaAtma-kalyANa aura para AtmAvoMpara upakAra karaneke liye tathA AtmasattA pragaTa karanevAle mahAtvake prazna tathA praznoke uttara siddhAntodvAre zakalita kiye the| unhoMkoM sugamatAke sAtha hareka mokSAbhilASIyoMke sukha sukha pUrvaka samajhameM Azake isa hetuse mUlasUtroMse bhASAntara kara Apa ki sevAmeM yaha laghu kitAba bhejI jAtI hai AzA hai ki Apa loga isa Atma kalyANamaya praznottara par3hake pUrva mahARSiyoMke udezako saphala karoge zam /
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ratnaprabhasUri madgurubhyonamaH zIghrabodha bhAga 15 vaaN| praznottara naM0 / sUtra zrI uttarAdhyayanajI adhya0 29 (73 praznottara)- . Atma kalyANa karanevAle bhavyAtmAvoMke liye nimnalikhata praznottara baDe hI upayogI hai vAste mauktAphalake mAlAki mAphika hRdayakamalake andara sthApita kara pratidina sudhArasa pAna karanA caahiye| (1) prazna-saMvega ( vairAga ) saMsArakA anityapanA aura mokSaki abhilASA rakhanevAle bhIvoMko kyA phalaki prAptI hotI hai| (uttara) saMvega ( vairAga ) ki bhAvanA rakhanese uttama dharma karaneki zraddhA hogaa| uttama dharmaki zraddhA hone para saMsArIke paulIka sukhoMko anitya samajhegA arthAta paramavairAgya bhAvakoM prApta hogaa| jaba antAnubaMdhI krodha mAna mAyA lobhakA kSaya karegA, phira naye karma na bandhegA inhIse mithyAtvaki bilakula vizuddhi hogaa| jaba samyak darzanaki ArAdhanA karatA huvA usI . mavameM mokSa jAvegA, Agara pestara kisI gatikA AyuSya bandha bhI gayA ho to bhi tIna bhavoM meM to Avazyahi mokSa jaavegaa| . . (2) prazna-nirveda (viSaya anAbhilASA ) bhAva honese pIjoho kyA phalaki prAptI hotI hai ?
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ (u0) nirveda honese jIva jo devatA manuSya aura tIryaka sambandhI kAmabhoga hai unhoMse anAbhilASI hotA hai phira zabdAdi sarva kAmabhogoMse nivRti hotA hai phira sarva prakArake bhArambha sArambha aura parigrahakA tyAga kara dete hai esA tyAya karate huve saMsArakA mArgako bIlakula chedakara mokSakA mArga para sIdhA calatA huvA siddhapura paTanakoM prApta kara letA hai| (3) prazna- dharma karaneki pUrNa zraddhAvAle bhIvoMko kyA phala ? . (u0) dharma karaneki pUrNa zraddhAvAle jIvoMko pUrva bhavameM sAtA vedaniya karma kiye jinhoMse isa bhavameM aneka paudagalIka sukha molA hai unhoMse virakta bhAva hote huve gRhasthAvAsakA tyAga kara zramaNa dharmako svIkAra kara tapa saMyamAdise zarIrI mAnasI duHkhoMkA chedana bhedana kara mAvyAbAda sukhoMmeM loka agra bhAgapara virAjamAna ho jAte hai| (4) prazna-guru mahArAja tathA svadharmI bhAiyoMkI zuzraSA pUrvaka sevA bhakti karanese jIvoMko kyA phala hotA hai ? (u) guru mahArAja tathA svadharmI bhAiyoMki zuzraSApUrvaka sevA bhakti karanese jIva vinayaki pravRtiko svIkAra karatA hai inhIse jo bodha bIjakA nAza karanevAlI AsAtanAkoM mUlase ukheDa detA hai arthAta AsAtanA nahIM karanevAlA hotA hai| inhIMse durgatikA nirUddha hotA hai tathA guru mahArAjAdikI guNa kIrti karanese sadgati hotI hai sadagati honese mokSamArga (jJAna darzana caritra) ko vizuddha karatA hai aura vinaya karanevAlA lokameM prazaMsyA karane lAyaka hotA hai sarva kAryaki siddhi vinayase hotI,
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai eka bhavyAtmAvoMko vinaya karatA huvA dekhake anya jIvoMko bhI vinaya karaneki ruci utpanna hotI hai| aMtima vinaya bhaktikA 'phala hai ki janmanarA maraNAdi rogoMko kSaya karake mokSakoM prApta kara letA hai| . (5) prazna-lage huve pApaki AlocanA karanese jIvoMko kyA phala hotA hai| (u0) lage huve pApaki AlocanA karanese jo mokSamArgameM vighnabhUta aura ananta saMsAraki vRddhi karanevAle mAyAzalya, nidAnazalya mithyA darzanazalyako mulase niSTa kara dete hai / inhoMse jIba sarala svabhAvI ho jAte hai sarala svabhAvI honese jIka striveda napuMsakaveda nahI bandhe agara pehale bandhA huvA ho to. nijjarA (kSaya) kara dete hai| vAste lage huve pApaki AlocanA karane meM pramAda bilakula na karanA cAhiye / ___ (6) prazna:-apane kiye huve pApaki nidyA karanese kyA phala hotA hai ? (u0) apane kiye huve pApaki nidyA karanese jIvoMko pazcAtApa hotA hai aho maiMne yaha kArya bUrA kiyA hai / esA 'pazcAtApa karanese jIva vairAgya bhAvakoM svIkAra karatA hai esA 'karanese jIva apUrva guNazreNikA avalambana karate huve jIva darzana mohaniya karmakoM naSTa karatA hUvA nija AvAsa (mokSa) meM pahuMca jAtA hai| (7) prazna-apane kiye hUve pApoMkoM guru mahArAnake Age ghRNA karate huve jIvoMko kyA phala hotA hai ?
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... (u0) apane kiye huve pApoMko guru sanmukha ghRNA karanese prathama to apani AtmAko vizUDa banAneke liye nija doSa pragaTa karanekA sthAna mIlA hai inhIMse aprastha yogoMkA niSTa karatA huvA prazastha yogoMko svIkAra karatA hai ese karanese jIvoMke jJAnAvarNIya darzanAvarNIya karmokA dala AtmAke jJAnadarzana guNako roka rakhA hai unhI karmadalako niSTa karatA hai inhIse apUrva jJAnadarzana guNaki prAptI hotI hai| (8) prazna-sAmAyika ( paTAvazyakase pehalAvazyaka ) karanese 'kyA phala hotA hai ? (u0) sA0 zatru mitroMpara samabhAva rUpa jo sAmAyika karate haiM unhI jIvoMko sAvadha-pApakArI yogoMkA vaipAra nahIM rahatA hai. arthAta navA karmokA bandha nahIM hotA hai| (9) prazna-cauvIsa tIrthaMkaroMki stutirUpa covistho (dusarA vazyaka) karanese kyA phala hotA hai ? (a) cauvIsa tIrthakaroMki stuti karanese darzana (samyaktva) vizuddha hotA hai arthAt guNI janoMkA guNa karanese antaHkaraNA svaccha ho jAtA hai / (10) prazna-gurumahArAjako dvAdazAvatana vandana (tIsarAvazyaka) karanese kyA phala hotA hai ? (3) guru vandana karanese jIvoMke nicagautrakA bandhanahIM hotA hai agara pehalA havA hoto kSaya ho jAtA hai aura ucca gotra yazokIrti zubha zaubhAgya musvara Adi acche prakRtIyoMki prAptI hotI hai arthAta guravAdikoM vandana karanese apani dhutA
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ aura dusarekA bahUmAna hotA hai inhoMse jIva kose laghubhUta hotA hai| (11) prazna-pratikramaNa ( cothAvazyaka ) karanese jIvoMkoM kyA phala hotA hai ? (u) pratikramaNa karanese jo jIvoMke vratarUpI nAbAke patiH cAra rUpa hUvA chedra unhIMkA nirUddha hotA hai esA karanAse jIvoMkoM Azrava aura savale doSoMse nivRtipanA hotA hai inhoMse maSTapravacana ki mAtA rUpI saMyama tapake andara samAdhivAnta paNe vicaare| (12) prazna-kAyotsarga (pAMcamAvazyaka) karanese kyA phala hotA hai ? (u) kAyotsarga karanese jIva mUta vartamAna kAla ke prAyazcitako vizuddha karatA hai jaise mArake bahAna karanevAlekA bhAra utara jAnese sukhI hotA hai vese hI prAyazcita utara jAnepara jIva mI sukhI ho jAte hai| (13) prazna-paccakkhAna (chaTAvazyaka) karanese kyA phala hotA hai| (u) paJcakkhAna karanese jIvoMki icchAkA nirUddha hotA hai aisA honese sarva dravyase mamatvabhAva mITa jAtA hai mamatva na rahanese jIva zItalIbhUta hoke saMyamake andara samAdhipane vicaratA hai| (14) prazna - "thAithui maMgalaM" caityavandana karanese kyA phaka hotA hai ? . () caityavandrana karanese jIvoMko bodhabIja rUpicAra darzana caritra ki prAptI hotI hai inhoMse antaH kriyA karake mokSa ..
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) padakI ArAdhana karate hai tathA zeSa karma rehamAnepara vaimAnika devoMmeM jAne yogyArAdhanA hotI hai vahAMse manuSya hoke mokSa jAtA hai / (15) prazna-kAla pratilekhana ( pratikramaNa karane ke bAda svadyAya karaneke liye AkAzaki 10 asvadyAyakA pratilekhana) karanese kyA phala hotA hai ? (u) kAlapratilekhana karanese jIvoMke jJAnAvarNiya karmakA kSaya hotA hai kAraNa kAlapratilekhana karane para sarvasAdhu suna pUrvaka sutroMkA paThana pAThana kara zaktA hai inhoMse jJAnapadakI ArAdhanA hotI hai ? (16) prazna-lage huve pApoMkA guru mukhase Agamokta prAyazcita lenese jIvoMko kyA phala hotA hai ? .... (u) guru mukhase pApoMkA prayAzcita lenese pApoMse vizuddha hote huve nirAticAra ho jAte haiM inhIse AcAra dharmakA ArAdhika hote huve mokSa mArgakoMnirmala karatA hai / ' (17) prazna-kisI bhI jIvoMke sAtha anucita vartAva hone para unhise mAphI arthAt kSamatkSAmaNA karanese jIvoMko kyA phala honA hai| (u) kitI0 sarva jIvoMse kSamatkSAmaNA karanese antaHkaraNase prazastha bhAvanA hotI hai prazastha bhAvanA honese sarva prANa mRta jIva satvase mitra bhAvanA utpanna hotA hai inhoMse apane bhAvoMki vizuddhi hotI hai aura sarva prakArake mayase mukta hote hune nirbhaya hoke nija sthAnako prApta kara lete haiN|
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 9 ) (18) prazna- svAdyAya (Agamoki AvRti) karanese kyA phala hotA hai ? ( 3 ) svAdyAya karanese jIvoMkA adhyavazAya jJAna ramaNatA meM rahate haiM inhIM se jJAnAvarNiya karmakA kSaya hotA hai tathA sarva duHkhake antaH karanemeM yaha sUtroMki svadyAya maukhya kAraNa bhUta hai / (19) prazna-vAcanA sUtroMki vAcanA denA tathA vAcanA lenese jIvoMko kyA phala hotA hai ? (3) sUtraka vAcanA denese karmoki nirjarA hotI hai aura - sUtra dharma ki anAsAtanA arthAta sUtroMkA bahumAna hotA hai vAcanA dene se tIrtha dharmakA Alambana hotA hai tIrtha dharmakA Alambana karatA iMvAjIva karmoMki mahAn nirjarA aura saMsArakA antaH karatA hai zAsanakA AdhAra hI AgamoMki vAcanA para rahA huvA hai vAcanA dene lene se hI zAsana Amodha cala rahA hai vAste vAcanA dene lene meM samaya mAtrakA pramAda na karanA cAhiye / (20) prazna- jJAna vRddhike liye tathA zaMkA honepara prazna pUcchate hai unnIM jIvoMko kyA phala hote hai / ( u ) prazna pucchane se sUtra artha aura sUtrArtha vizuddha hote haiM aura jo zaMkA honese kakSAmohaniya utpanna huI thI vaha prazna pucchanese niSTa ho jAtI hai citta samAdhi hone para naye naye jJAna ki prAptI hotI hai / (21) prazna- siddhAntoM ko vAravAra paThana pAThana karanese kyA phala hotA hai ?
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) (3) siddhAnta vismRta ho gaye sUtrArtha ki smRti hotI hai vAravAra paThanapAThana karanese akSara labdhi tathA padAnusvAraNI labdhiyoMki prAptI hotI hai| (99) prazna-anupekSA- sutrArtha para prati samaya upayoga detA huvA anubhava jJAnakI vicAraNa karate huve jIvoMko kyA phala hotA hai| (3) anupekSA-anubhava jJAnase vicAraNameM upayoga ki pravRti honese AyuSya kAmakoM chor3ake zeSa sAtoM kaukA dhana prabandha hoto zItala kare, dIrghakAlaki sthitivAle karmoko svalpakAlaki sthitivAlA kara dete hai, tIvra rasavAle kArmoko maMda rasa vAlA kara dete hai bahuta pradezavAle karmoko svalpapradezavAlA kare, AyuSya karma syAt bandhe ( vaimAnikakA ) syAt na bandhe (mokSa jAve to) mAsAtA vedaniya vAravAra nahIM bandhe isa dhArApAra saMsAra samudrako zIgha tirake pArapAmeM arthAt anupekSA hai vaha karmoke liye bar3A bhArI zastra hai / (23) prazna-zrotAgaNako dharma kathA sunAnese kyA phala hotA hai| (u) dharmakathA kehanevAlA hamAroM game jIvoMkA uddhAra karatA hai inhoMse karmoM ki mahAn nirjarA hotI hai aura sAthahImeM zAsanakI prabhAvanA hotI hai insoMse bhaviSyameM acche phalakA asvAdana, karatA ivA mokSa jaavegaa| (24) prazna-sutroMki mArAdhanA karanese kyA phala hotA hai|
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ (u) sUtroMki sevA bhakti pUjana paThana pAThana karanese jIvoMko jo saMsArameM bhramana karAnevAlA ajJAna hai unsoMkoM niSTa karatA huvA sarvaprakArakA kalesakoM karakara Apa samAdhimAvase uttama sthAna prApta karatA hai ? (25) prazna- zrutajJAna para ekAgramanakoM lagA denese kyA phala hotA hai| (3) zruta jJAna para ekAgra citta lagA denevAlekoM pApa vaipAroM meM jAte huve manakA nirUddha hotA hai naye karma nahIM bandhate haiM pUrva karmoki nijarA hotI hai bhaviSyameM nirmala jJAnaki prAptI hotI hai| (26) prazna-sattarA prakAra ke saMyama ArAdhana karanese kyA phala hotA hai ? . (u0) saMyama (zatru mitra para samabhAva) pAlanese jIvoMke AzravarUpI nAlAse naye karma AnA bandha ho jAtA hai| (27) prazna-bAraha prakArake tapa karanese kyA phala hote hai ? (u0) tapazcarya karanese jIvoMke pUrva kAlameM saMcaya kiye ive karmokA kSaya hotA hai kAraNa tapa hai vaha icchAkA nirUddha karanA hai aura icchAkA nirUddha karanA vahA hI karmoMkI nirjara hai .. (28) prazna-purANA karmokA kSaya honese jIvoMkoM kyA phala hotA hai ? (u0) purANA karmAkA kSaya honese jIvoMki mantaH kriyA hotI hai antIma kriyA honese jIva anantakAlaki sauM : kose prIta thI unhIko toDake mokSameM padhAra jAte hai|
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) (19) prazna-sukhazayyA meM sayana karanese kyA phala hotA hai| (u0) sukha zayyApara sayana karanese jIvoMke jo caMcalatA capalatA adhIryatA AturatAdi prakRtiyoM hai unhoMkA niSTa hojAtA hai inhoMse komalatAbhAva hojAte hai taba para jIrvoko dukhI dekhate hI kampA hotI hai aura sukha zayyAkA sevana karanese zoka rUpI du. zmanakA nAza hotA hai inhIse cAritra mohanIya karma mUlase calA jAtA hai taba sukha zayyAke aMdara caritra dharmase ramaNatA karatA huvA zreNIkA avalambana karake ziva mandira para pahuMca jAte hai / (30) prazna-apratibaMddha (gRhastAdikA paricayatyAga ) honese kyA phala hotA hai| . (u0) apratibaMdha honese niHsaMga ( saMgarahita ) hojAtA hai niHsaMga honese cittakA ekAgrapaNA rehatA hai cittakA- ekAgrapaNA rehanese rAga dveSa tathA indriyoMkI viSayakA tIskAra hotA hai esA honese jIba Anandacittase svakAryasAdhana karatA huvA apratibandhapaNe vicare ? (31) prazna-pazu napuMsaka striyoM rahita makAna meM rehanese kyA phala hotA hai| (u0) epA makAna meM rehanese caritrakI guptI acchI tarahese pala zakatI hai aura vigaI Adise tyAga karanekI iccA hotI hai 1 zrI sthAnAyAMga sUtrake caturtha sthAneme cyAra mukha zayyA hai / 11) nigranthake vacanoM meM zaMkA kakSA na karanA / (2) kAma bhogaki amilASA rahita honA / (3) zarIraki zubhaSA vibhUSA na karanA / (4) AhAra pAnIki zuddha gaveSanA karanA /
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ InhoMse. brahmacarya vratakI vizuddhatA karate huve jIva aSTa karmokI gaMThIko chedake mokSa jAte hai ? (32) prazna-viSaya kaSAyase virakta honese kyA phala hotA hai ? (u.) viSaya kaSAyase virakta honese jIva pApa karma nahIM karate hai inhoMse adhyavazAya rUpI zastra tIkSa hote hai / unhoMse cyAragatirUpa viSa velIko tatkAla chedake saMsArase vimukta ho bhAte haiN| (13) prazna-saMbhoga-sAdhuvoMke tathA sAdhviyoMke ApasameM vastrapAtra vAcanA AhAra pANI bAdi lene denekA samoma hotA hai unhokA tyAga karanese jIvoMko kyA phala hotA hai / (u0) saMbhogakA tyAga karanese jIva avalambana ( AsA) kA kSaya karatA hai arthAt saMbhoga honese eka dUsarekI sAhitAkI mAsA karate hai aura tyAga karanese Apa nirAlambana hojAte hai| nirAlambana honAse apanI sva sattApara hI kArya karanemeM puruSArtha karate hai aura apanA hI lAbhameM saMtuSTa rahate huve dusarI mukha zayyA: kA mArAdhana karate huve siMhakI mAphIka vicare / . (34) prazna-aupadhivastra pAtrAdikA tyAga karanese kyA phala honA hai| ... (u) aupadhike tyAga karanese "apalimattha" arthAta aupadhi hai vaha saMyamakA palimaMttha haiM kAraNa aupadhi rakhanese unhoMko dekhanA saMrakSana karanAdi aneka vikalpa karanA paDatA hai unhoMse nivRti
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) honese zItoSNa kAlameM kisI kIsmaki tRSNA nahIM rahetI hai inhoMse Ananda magalase saMyama yAtrA nirvAhA zakte hai / (35) prazna-sadoSa AhArapANokA tyAga karanese kyA phala hotA hai ? . (u) sadoSa AhArAdikA tyAga karanese jinhI jIvoMke zarIrase bAhAra banatA thA unhI jIvoMkI anukampAko svIkAra karatA hUvA apane jIvanekI AsAkA parityAga karate huve jo AhAra saMbandhI kaleza thA unhoMse bhI nivRti hoke sukha samAdhIke andara ramaNatA hotI hai| (76) prazna-kaSAya (krodhAdi)kA tyAga karanese kyA phala hotA hai ? (u) kaSAyakA tyAga karanese jIva nikaSAya arthAt vItarAga bhAvI hojAtA hai vItarAgI honAse sukha aura duHkhako samyak prakAre jAnatA hUvA akaSAya sthAnapara pahuMca jAtA hai / - (37) prazna-yogoM ( mana vacana kAyake vaipAra )kA tyAga karanese kyA phala hotA hai ? (u) yogoMkA tyAga karanese jIva ayogAvasthAko svIkAra karatA hai ayogI honepara navA karma nahIM bandhate hai cavadameM guNa. sthAna ayogIguNazreNIpara chaDate huve pUrva karmokI nirjarA kareM zIghra hI mokSameM jAte hai| (3) prazna-zarIra ( tejasa kArmaNAdi)kA tyAga karaneseM
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ . (15) (u) tenasa kArmaNa zarIra jIvoMka anAdikAlase sAtha hI lage huve haiM aura mokSa jAte samaye hI inhoMkA tyAga hote haiM vAste tejapsa kArmaNa zarIrakA tyAga karanese siddha matizyako prApta karate hUve lokake agra bhAga para jAke virAjamAna honAte hai arthAt azarIrI hojAte hai| ___ (39) prazna-ziSyAdiki sAhitAkA tyAga karanese kyA phala hotA hai ? (u0) sAhitA lenA (icchA) yaha eka kamajorI hI hai vAste sAhitAkA tyAga karanese jIva ekatva paNAko prApta karate hai ekatva honese jIvako kAma krodha kaleza zabdAdi nahI hotA hai svasattA pragaTa ho jAtI hai inhoMse tapa saMyama saMvara jJAna dhyAna samAdhi AdimeM vighna nahI hotA hai nirvighnatA pUrvaka Atma kAryako sAdhana kara zaktA hai| (10) prazna-bhAtta pANI (saMthArA) kA tyAga karanese kyA phala hotA hai ? (u0) AlocanA karake samAdhi sahita bhAta pANIkA tyAga karanese jIvoMke jo anAdi kAlase cyAroM gatimeM paribhramaNa karAnevAle bhava the unhoMki sthitikA chedana karate huve saMsArakA antaM kara detA hai| (41) prazna-svabhAva (anAdi kAlase aThAre pApa sevanarUpa pravRttikA tyAga karanese kyA phala hotA hai ? . (70) svabhAvakA tyAga karanese aThAre paoNpase nivRtti ho mAtI hai inhoMse jIvoMkoM sarva vratIrUpa svapaNatimeM ramaNatA hotI
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) hai inhoMse jIva zukladhyAna rUpI apUrva kAraNa guNasthAnakA Avalambana karate hue cyAra dhanaghAtI (jJAnAvarNiya, darzanavarNiya, mohaniya, antarAya kama) karmokA kSaya kara pradhAna kevala jJAna prApta kara mokSameM jAtA hai| (42) prazna-pratirUpa-zraddhAyukta sAdhuke liMga rajo haraNa mukhastrAdi dhAraNa karanese kyA phala hotA hai| (u0) sAdhu liMga dhAraNa karanese dravye AraMbha sAraMbha samAraMbha tayA parigraha Adi aneka kalezoMkA khajAMnA jo saMsArika bandhanase mukta hotA hai bhAvase apratibaMdha vihAra karate huve rAga dveSa kaSAya viSayAdise vimukta hotA hai jaba laghubhUta ( halakA ) hoke apramatagajapara ArUDha hoke mAyA zalyAdiko unmula karate huve banekogama jIvoMkA uddhAra karate hai kAraNa sAdhukA liMga jaga jIvoMko visavAsakA bhAjana hai aura karma kaTakakA nAza karanemeM munipada sAdhaka hai samitI guptI tapazcarya brahmacarya mAdi dharma kArya nirvighnatAse sAdhana ho sakte hai inhose svapara mAtmAvoMkA kalyANa kara paraMparA mokSame jAte hai| (43) prazna-vyayAvacca-caturvidha saMghaki vyavAvacca karanese kyA phala hotA hai| (3) caturvidha saMghaki vyayAvacca karanese-tIrthakara nAma gautra upArjana karate haiM kAraNa vyayAvacca karanese dusare jIvoMko samAdhI hotI hai zAsanaki prabhAvanA hoti hai bhavAntarameM yaza kIrti zarIra sundara majabuta saMhananakI prAptI hotI hai yAvat tIrtha pada bhogavake mokSame jAte hai|
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ (44) prazna-jJAnAdi sarva guNa saMpanna honese kyA phala hota hai ? (u) jJAnAdi sarvaguNa saMpanna honese phira dusarI daphe saMsArameM janma maraNa na kare arthAta zarIrI mAnasI duHkhoMkA anna kara mokSameM jAve / ___ (45) prazna- rAga dveSa rahita (vItarAga) honese kyA phala hotA hai| . (u0) rAga dveSa rahita honese dhana dhAnya putra kalatra zarIra Adi para masneha dUra ho jAtA hai taba zabda rUpa gandha rasa sparza inhoMke acche hone para rAga nahIM bure hone para dveSa nahIM utpanna hote haiM arthAt acchA aura bure nidyA aura stutisarva para zamabhAva ho jAte hai / .. (46) prazna-kSamA karane se jIvoM ko kyA phala hotA haiN| (u) kSamA karanese jIvoMke parisaha rUpa jo mahAn zatru hai unhIko kSamA rUpI kavaca (zastra se parAjaya kara detA hai parAjaya karanese svapara AtmAvoMkA zIghra kalyANa hotA hai / zAnti karaneke riye yaha eka parama auSadhI hai| (47) prazna-nirlobhatA rakhanese kyA phala hotA hai| ... (u) nirlobhatA rakhanese akiMcana bhAva hotA hai inhoMse jo nIvoMke AkAza pradezaki mAphoka anaMtI tRSNA laga rahI hai unhoM ko zAMta kara detA hai| (48) prazna maIva (komalatA) guNa prApta honese kyA phala hotA hai|
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) (u0) komaratA honese jIva mAna rahita hotA hai mAna rahita honepara uhatatA dUra hotI hai inhoMse jIva aSTa prakAre jo dama hai unhoMse hameza dura rehatA hai isIse bhavAntarameM ucca jAti kulameM utpanna hotA huvA samyak jJAnAdikoM prAptI kara svakArya sAdhana karetA huvA vicregaa| (49) prazna-arjava-mAyA rahIta honese jIvoM ko kyA kala hotA hai| (u0) mAyArahita honese bhAvakA sarala bhASAkA sarala kAyAkA saralapanA hotA hai inhoM se yoga ( manavacana kAyA ) avi saMvAda (samAdhi) pane rehatA hai esA honese triveda napuMsaka veda nahI bandhatA hai / bhavAntarameM samyaktvakI prAptI hote hI karma zalyako nikAla avasthita sthAna svIkAra kregaa| (50) prazna-bhAva satya honese jIvoMko kyA phala hotA hai| (u0) bhAva satya honese jIvoM kA antaHkaraNa vizuddha hotA hai antaHkaraNa vizuddha pravRti karate huve arihaMta dharmakA ArAdhana karanekoM sAvadhAna hogA ese honese bhavAntarameM bhI caritra dharmakA bhArAdhIka hogaa| (51) prazna-kiraNa satya honese kyA phala hotA hai ? (u0) karaNa satya honese jIva jese muhase kehate hai vepsAhI kArya karake vatalA dete hai jese pratilekhanAdi kriyA kahe usI mutAvIka karate bhI hai| "(52) prazna-yoga satya honese jIroMkoM kyA phala hotA hai| (u0) yoga (manavacanakAyA) satya honese jIvoMke yogoMki
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 19 ) vizuddhatA hotI hai vizuddha yogoMse prazastha kriyA karate huve cAritra dharmaki ArAdhanA hotI hai| (13) prazna- manakoM pApoMse gupta rakhanAse kyA phala hotA hai ? (u0) manakoM pApoMse gupta rakhane se manakA ekatvapanA hotA hai manakA ekatvApanA hone se jo mana saMbandhI pApa AtA thA vaha rUka gayA aura manoguptarUpa jo saMyama thA unhoMkA ArAdhIka hotA hai| (14) prazna- vacanaguptI rakhanese kyA phakra hotA hai ? ( u0 ) vacanaki guptI rakhanese ko pyAra prakAraki vikabhA karanese pApa AtA thA unhoMkoM roka dIyA aura vacanase jo karane yoga jJAna dhyAna paThanapAThana svadyAyadi kAryakA ArAdhIka hotA hai / (11) prazna - kAya guptI karanese kyA phala hotA hai ? ( u0 ) kAyAguptI rakhanese jo kAyA ayatnAse halana calanAdise Ate hUve' Azravako roka detA hai aura vinaya vyavaca Asana dhyAnadi kAyAse karane yoga saMyama kriyAkA mArAdhIka hotA hai ? (16) prazna- manake kala vikalakoM mITAke ekAnta nizcala dhyAnAdi satya kArya meM sthApana karane se kyA phala hotA hai| ( u0 ) manako0 ekatvatA hotI hai ekatvatA honese anubhava jJAnaparyava nirmaka hotA hai jJAnase jo anAdi kAlake mithyAtva pabaMda thA unhoMkA nAma hotA hai esA honese vizuddha darzanaki prAptI hotI hai| (17) prazna- vacana - sAvadha ka za Adi doSa rahIta svapA
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 20 ) yAdike andara sthApana karanese kyA phala hotA haiM ? ( u0 ) vacana * maryAdAko janane vAlA hotA hai maryAdAko jAnane se jIvadarzanako vizuddha karatA hai / darzana vizuddha honese durlabhapanekA nAsa karatA huvA sulabha bodhIpanA upArjana karatA hai| (18) prazna- kAyA ke ayatna Adi doSoM ko dura kara vyAvacAdikame sthApana karanese kyA phala hotA hai / ( u0 ) kAyA 0 inhoMle caritra paryavakoM vizuddha karatA hai caritra paryava vizuddha honese jIva yathAkSAta caritra ki ArAdhanA karate hai inhoMse vedaniyA meM AyuSyakarma nAmakarma gotrakamaka kSaya kara mokSa jAtA hai / (59) prazna- ajJAnakoM naSTakara jJAma saMpanna honese kyA phala hotA hai ? ( u0 ) jJAnasaMpanna hone se jIva jIvAdi padArthakoM yathAvata samajhe yathAvat samajhane se jIva saMsAra bhramanakA nAma kare jese sUtake DorA sahita sui honese phIrase hastagata ho zaktI hai isI mAphIka jJAna sahita jIva kabhI saMsArame rehatA hotoM bhI kabhI mokSa jAzakatA hai / arthAt jJAnavanta jIva saMsAra me vinAsa pAMme bahIM aura jJAnase vinaya vyayAvacca tapa saMyama samAdhI kSamAdi aneka guppoMkI prAptI jJAnase hotI hai jJAnI svasamaya para samayakA jJAtA honese aneka bhavya jIvoMkA uddhAra kara zaktA hai / (60) prazna- mithyAtvakA nAsa karanese- darzana saMpanna hotA hai unhoMko kyA phala hotA hai / :
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) (40) darzana saMpanna honese jIva jo saMsAra pari bhramanakA -mUla kAraNa antAnubaMdhI koSamAna mAyA lobha aura mithyAtva mohaniya hai unhoMkA mUlase hI uccheda kara detA hai esA karate huye cyAra dhana dhAtI karmekA nAza karate huve kevala jJAnadarzanako upArjana karate hai taba lokAlokake bhAvako hastAMmalakI mAphika dekhatA huvA vicaratA hai / * (61) prazna- avratakA nAza karake caritra saMpanna hotA hai 'unhoMkA kyA phala hotA hai / ( u0 ) caritra ( yathAkSAta ) saMpanna hone se jIva zalesIkaraNa vAlA caudavA muNasthAnako svIkAra karatA hai caudavA guNasthAnako svIkAra karate huve aMtaH kriyA karake jIva siddha padakI prAptI kara lete hai / (62) prazna- zrotendriyakoM apane kabaje meM karalenese kyA phala hotA hai / ( u ) zrotendriyakoM apane kabajemeM karalenese acchA aura burA zabda zravaNa karanese rAgadveSajo kamaukA bIja hai unhoMkI utpatI nahI hotI hai inhoMse naye karmokA bandha nahI hotA hai purANe bandhe huve karmoM kI nirjarA hotI hai / (63) prazna- cakSu indriya apane kabaje karanese kyA phala hotA hai / ( u ) cakSu indriya apane kabaje karanese acche aura bure rUpa dekhanese rAMga dveSa na hogaa| inhIse naye karma na badhegA aura purANe bandhe huve hai unhoMki nirjarA hogA
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) (64) prazna-ghaNendriya apane kabajemeM rakhanese kyA phala hotA hai| (u) ghaNendriya apane kabajemeM rakhanese acche aura bure? gandha para rAga dveSa utpanna na hogA inhIse naye karma na bandhegA aura jo purANA bandhA huvA karma hai unhoMki nirjarA hogaa| (65) prazna-rasendriya apane kabaje karanese kyA phala hogaa| (u) rasendriya apane kabaje karanese acche aura bure svAda para rAga dveSa na hogA-inhoMse naye karma na bandhegA purANe bandhe huve karmokI nirjarA kregaa| (11) prazna-sparzedriya apane kabaje karanese kyA phala hogaa| (u) spazeMdriya apane kabaje rakhanese acche aura bure spaza para rAga dveSa na hogA inhoMse naye karma na bandhegA purANe banke huve karma hai unhoMkI nijarA hogaa| (67) prazna-krodha para vijaya karanese kyA phala hotA hai| (u) krodhapara vijaya arthAt krodhakoM jitalenese jIvoMkoM kSamA guNaki prAptI hotI hai inhoMse krodhAvaraNIya * karmakA nayA bandha nahI hotA hai puraNe bandhe huve karmokI nijIrA hotI hai| (68) mAnapara vinaya karanese kyA phala hotA hai / (u) mAnako jita lenese jIvoMkoM maIva (komalatAvinaya) guNaki prAptI hotI haiM inhoMse mAnAvaraNIya karmakA nayA bandha na hogA purANa bandhA hUvA hai unhoMki nirjarA hogaa| . *kodha mAna mAyA aura lobha yaha mohanIya karmaki prakRti hai vAste krodhAvaraNIya kehanese mohaniya karma hI samajhanA evaM mAna mAyA log|
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ (23) (69) prazna-mAyAko vijaya karanese kyA phala hotA hai| .. (u) mAyAko jitalenese jIvoMko saralatA niSkapaTa bhAvoMkI prAptI hotI hai inhoMse mAyAvaraNIya naye karmokI bandha nahI hotA hai aura puraNe bandhe huve karmokA nirjarA hotI hai| (70) prazna-lobhakA vinaya karanese kyA phala hotA hai| . (u) lobha jita lenese jIvoMkoM nirlobhatA guNaki prAptI. hotI hai inhoMse lobhAva NIya karmakA naye bandha na hogA puraNe. bandhe hUve karmakI nirjarA hogii| (71) prazna-rAgadveSa aura mithyAtvazalyakA parityAga karanese kyA phala hotA hai| ( 30 ) rAgadveSa mithyAtvazalyakA tyAga karanese jIra jJAnadarzana caritraki ArAdhanA karaneko sAvadhAna hotA hai aisA. honese jo aSTakarmoki gaMTho hai unhoMko chedana bhedana karaneko taiyAra hotA hai jisme mI prathama mohaniya karmaki aThAvIsa prati hai unhoMki ghAta karatA hai bAdameM jJAnAvarNIya kamakI pAMca prakRtI aura darzanavarNiya karmakA naba prakRti aura antarAya karmaki pAMca prakRti inhIM cyAra dhana dhAtIye karmoM kI nApta kara detA hai inhIM cyAroM karmo kA nAsa (kSaya ) karanese anuttara pradhAna niske AvaraNa nahIM hai vaha bhI Aneke bAda phira jAtA nahIM hai vesA uttama kevala jJAnako prApta kara lete hai taba saMyoga kevalI hote hai unhoMko saparAya karmakA baMdha nahI hotA hai parantu iriyA vaho karya prathama samaya baMdha dusare samaya vedanA tIsare samaya nirjara ho esa do samaya vAla karmokA banda hotA hai phora caudave guNasthAra
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) jAve para jIva kokA abandhaka ho jAte hai| (72) prazna-abandhaka honese jIvoMkA kyA phala hotA hai ? ___ (u0) avandhaka honese arthAt antara mahUrta AyuSya rahanese yogoMkA nirUddha karate huve sukSama kriyAse nivRti aura zukla ghyAnake cothe pAyekA dhyAna karate hune prathama manoyogakA nirUddha pIcche vacana yogakA nirUha pIcche kAya yogakA nirUddha karake pAMca hUsvAkSara " a i u R la" kA uccAraNa kAlameM samutsama kriyAkA nirUddha aura zukla dhyAnake aMdara vartate AyuSya karma vedaniya karma nAmakarma gotrakarma inhIM cyAroM karmoko saMyuga kSayakara detA hai| (73) prazna-cAroM aghAtIye kokA kSaya karanese kyA phala hotA hai ? - (u0) cyAroM aghAtIye karmIkA kSaya karanese jIva jo.. anAdi kAlakA saMyoga vAlA tejasa kAramaNa aura audArIka pahatInoM zarIrako choDake zamazreNI prApta asparza pradeza urva eka samaya avigrahagatise jJAnake sAkAropayoga saMyukta siddha kSetrameM anante avvAvAda sukhoMmeM virAjamAna ho jAte hai / __ yaha 73 praznottara bhavyAtmAvoM ke kaNThastha karaneke liye vistAra nahIM karate hUve mUla sUtrase saMkSepArtha hI likhA hai adhika abhilASA rakhane vAle Atma bandhuoMkoM gurumukhase yaha adhyayana avazya zravaNa karanA cAhiye / ityalam / - saMvaM bhaMte sevaM bhate tameva sacam /
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) praznottara 02 sUtra zrI uttarAdhyayanajI adhya0 9 . (zrI namirAna RSi) . pratyeka buddhi namirAjAki kathA vistArase hai paranta hamAreko yahAMpara praznottara hI likhanA hai vAste saMkSipta paricaya karA denA ucita samajhA gayA hai yathA-mithilAnagarIkA nareza namirAjake zarIrameM dAha jvara honAnese patiko bhakti ke liye 1.08 rANIyoM bAvanAcandanako ghasake apane svAmike zarIrapara zItaka lepana rahI thI unhI samaya saba rANa yoMke hAthameM ratnoMke kakayoMkI jhaNakAra (bhavAna) rAnAko nAgavAra gujarane para hukuma de dIyA ki yaha avAna mujhe adhika takalIpha de rahI hai taba saba rANIyoMne apane svAmikA hukUma honepara mAtra ekeka cuDI rakhake zeSa sarva kholake rakhadI itanemeM khakA bandha honese rAmAne puchA ki kyA aba vaha jhanakAra nahIM hai rANIyoMne kahA svAminAtha hamane zobhAgyake liye ekeka cUDI hI rakhI hai itanemeM to namirAnAko yaha jJAna huvA ki bahuta molane para hI duHkha hotA hai alam apaneko ekelA hI rahanA cAhiye yaha ekatva bhAvanA karate hI jAti smaraNa jJAna hogayA Apa paramayogIrAjA hoke mithilA nagarIko choDa bagIcemeM jAke dhyAnArUDha hogaye / unhI samaya prathama svargake sauvarmendrane avadhijJAnase dekhA ki ekadama vagera kisIke upadeza namirAnane yoga dhAraNa kiyA hai| calo inhoMki pArakSA to kare / taba indrane brahmaNakA rUpa parama karake nimirAja RSike pAsa AyA aura prazna karatA huii|
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) (1) prazna-he namirAna yaha pratyakSa devaloka sAipsa mithiganagarIke mhela (prAsAda) aura sAmAnya gharoMke andara baDA bhArI kolAhala zabda ho rahA hai arthAt Apake yoga lenepara inhI lokokoM kItanA duHkha huvA hai to Apako inhI lokoMkA rakSaNa karanA cAhiye kyuki yaha saba loka Apake hI Azrata rahe. huve haiN| (uttara) hai brahmaNa-yaha saba loka apane svArtha ke liye hI kolAhAla zabda kara rahe hai na ki mere liye / jaise isa mithilA nagarIke bAhara eka acchA sundara puSpa patra phala zAkhA prati sAkhAse vistAravAlA vRkSa hai unhoM ki zItala sugandhI chAyA aura madhura phala honese aneka dvipada catuSpada aura AkAzake uDanevAle pakSI AnandameM unhIM vRkSaki nizrAyameM rahate the| kisI samaya ati vegake vAyu calanepara vaha vRkSa tUTa paDA unhI tUTe huve vRkSakoM dekhake vaha Azrata jIva ekadama raudra Akrandase kolAha karane laga gaye aba sociye vaha jIva apane mukhake liye duHkha karate hai yA vRkSa tuTa paDA unhIko takalIpha hui unhoMke chiye duHkha karatA hai / kahenA hI hogA ki vaha jIva apane I svArthake liye rUddhana karate haiM isI mAphIka mathilA nagarIke na. samuha rUDana karate haiM vaha apane svArthake liye hI karate toM muje bhI merA svArtha sAdhanA cAhiye unhI asAsvate parIrakoM vAnA mAnanA hI baDI mUlaki bAta hai vAste merI nagaranAdi . nahIM hai hai ekelA hI huuN| .....
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 27 ) .. (2) he yogIndra- Apaki mithilA nagarIke andara pracanDa dAvAnala (agni) prajvalita ho rahI hai usameM gaDha maDha mhela prAsAda aura sAmAnya janoM ke ghara jala rahe hai to Apa sAmane kyu nahI jote hai arthAt Apake netroM meM baDI zItalatA rahI hUI hai ki Apake dekhanese agni zAMta ho jAtI hai (mohaniya karmaki parikSakA prazna hai ) rAjapATa dhana dhAnya kiyA ho unhIkoM ( u ) he bhURSi - hai sukhase saMyamayAtrA kara rahA hUM merA kuccha bhI nahI jalatA hai / kAraNa jinhoMne striyoM AdikA parityAga kara yoga dhAraNa kisI prakAraki saMsArase mamatva bhAva nahI hai to phira jalane ki. ciMtA hI kyoM hoM aura merA jo jJAnadarzanAdi dhana hai unhoMke jalAnevAlI agni samAnya kaSAya hai unhIkoM toM meM prathama hI mere kabjA meM kara lI hai vAste hai nirbhaya hoke sukha saMyama yAtrA kara rahA huuN| (3) prazna- he munIdra Apa dIkSA lenA cAhate ho parantu pestara nagarake gaDha pola bhugala daravAje vurajo para topo zastrAdise pakA bandhobasta karake phIra yoga lo ki Apake rAjakA pUrNa pari pAlana Apake putra ThIka taurase kara sakegA / (3) he jagadeva - mene merA nagarakA khuba majabuta nAtratA kara liyA hai yathAtatvazvavana rUpa mere nagara hai tapazcarya bAhyA bhittara rUpa kImADa hai saMvara rUpa bhogala hai kSamA rUpIgaDha zubha manoyogakA koTa, zubha vacana yoga rUpI burabho, zubha kAyayogakA moracA bandhA huvA hai, prAkramakI dhanuSya, irSA samatiki jIvA
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghIyatAkI pANaca, satyatAkA kavaca, (zastra ) apramAda rUpI gandhahastI, jJAna rUpI azva, aSTAdaza zilAMgaratha dhArI yukta rakha, adhyavazAya antaHkaraNa bhAvanA rUpI bANoMse bharA huve rathoMko dekhake koI bhI dusmana mere pAsa nahIM AzaktA hai / he bhURSi mohanarendraki zainyAko cakacurakaradI hai to aba konasA dusmana mera rahA hai ! he bhURSi asAra saMsArake asthara padArthoke liye samrAma karaneko muni hamezA dura hI rahate hai parantu bhAva sagrAma karma zatruvoMko parAjaya karaneke liye hamezA taiyAra rahate haiM / . (4) prazna-he jitendra-isa duniyoMke aMdara eka samAnya manuSya bhI apane jIvana meM ekeka nAmbarIke kArya karate hai to Apa to mahAn rAjezvara ho vAste Apako isa akSaya pRthvIpara acchA suMdara sIkhara baMdha jhAlI jharokhe vAlA prAsAda (mhela) moki Apake putrAdike krIDA karane yogya esA makAna bAnake eka bar3A bhArI nAma kara / he kSatrI phora ApakoM dIkSA lenA ucita hai ? . (u0) he brahmadeva-jinhoMko rastemeM TheranA ho vaha makAna karAte hai mhaito inhI makAnoMko choDA hai aura icchita makAna (mokSa-ziva maMdira ) meM jAke TherUgA, he brahmaNa makAna banAnese hI nAmvari nahIM hotI hai yaha to bAla krIDAvat makAna aura nAmbarI hai parantu jo makAna aura nAmbarI akSaya hai unhoMko mAma karaneki koSIsa karanA yaha vaDI bhArI nAmbarI hai vAste muje makAna banAneki z2arUrata nahIM hai mere to icchita makAna banA huvA taiyAra hai vahA hI nAke mhai ttheruuNgaa|
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 29 ) (5) prazna - he kSamAvIra - Apake nagarIkoM upadravya karanevAle taskara caura luTerA baTapADA dagAbAja Adi aneka hai unhoMkoM apane inAme kara phora yoga lenA ? (uttara) he bhavya-saMsArakI ulTI cAla hai jo bhAva caura (viSayakaSAya ) hai unhIkoM toM nija dhana caurAne meM sAhitA karateM hai aura jo dravya cauraki apani vastuvakoM nahIM caurAnevAla haiM unhIko pakaDa kedakara dete hai parantu mhai esA nahI hU ki jo caura nahI hai unhIkoM pakaDane meM merA amUlya samaya khoduM mhai toM mere asalI mAlake caurAnevAle ( viSaya kaSAya) cauroMkoM mere adhina kara liyA hai aba merA dhana cAhe cADecaukameM kyu na paDA rahai muje bhaya hai hI nahIM arthAt nirbhaya hoke merA dhanakA rakSaNa karatA huuN| (6) prazna- AtmavIra - Apake vairI bhUmi yA anya rAjA ko ki abI taka Apaki AjJA nahI mAni hai Apako namaskAra nahI kIyA hai unhIkoM sagrAma dvArA parAjaya kara apane adhi banAke phIra dIkSAlo tAMke pIche Apake putrAdiko koI taraha ki takalIpha na ho ? ( u0 ) hai raudrAkSa dhAraka - jo hajArakoM hajAra guNa karanese dazalakSa hote hai itane subhaToMkoM parAjaya karalenA duSkara nahIM hai: parantu eka apani AtmApara vijaya karanA bahuta hI duSkara hai jinhI puruSoMne eka AtmAko jItalI ho to phIra dUsaroMke liye sagrAma karane ki kyA jarUrata hai maiMnekhoM jJAna AtmAse anAkoM bhagA dIyA hai aura darzanAtmA se mor3okoM apane kabje kara liyA:
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) hai vasa saba vairI bhUmiyA dusmanoM merI AjJAme hI vartate hai vAste muje. saMgrAma karane ki koI mI jarUrata nahIM hai| (7) prazna- he rAnan-Apane ucca kulame avatAra liyA hai tau bhavAntareme acche mokSa sukhake denevAlA eka 'yajJa' karAvoM aura zramaNazAkyAdi tApasoMkoM aura brahmaNoM ko bhojana karavAke dakSiNA deke phIra yoga lenaa| ... . (u.0) he bhURSi-prANIyoM ke baddharUpa no. 'yajJa' karAmAtoM dunIyoMmeM pragaTa hI akRtya hai kAraNa yajJameM to gana azva mAtA pitA bakarAdikA balIdAna kiyA jAtA hai inhI ghora hiMsyAse to bIvoMki durgati hI hotI hai acche manuSyoMkoM yaha na karane lAyaka hI nahIM hai / aura ese yajJa karmake karanevAle zramaNa zAkyAdiko bhojana karAnA yaha bhI yajJa karmakoM utebhita karatA haiM aura saMsArIka bhoga bhogavanA yaha viSa samAna phala denevAlA hai yaha tumArA kehanA bIlakula ayoga hai he brahmaga tuhI vicAra yaha saMyama kitane uca koTIkA hai agara koI manuSya pratimAsa daza daza lakSa gAyoM kA dAna de tathA suvarNanaya pRthvokA bhI dAra detA hai / unhoMse bhI saMyama adhika phalavAlA hai| kAraNa saMyama pAlane vAlA to daza lakSa kyA parantu sarva jagat jantuoMkoM apa. yadAna diyA hai vAste sarva prazaMsanIya saMyama hI hai unhIkoM aMgIkAra karate huve sarva jIvoMko abhaya dAna detA huvA bhAva yajJa karatA hUyA mhai Atma sukhoMkA hI anubhava kara rahA huuN| (ka) prazna-ha parAdhIza-gRhasthAzrama brahmacAryAzrama bhIkSAvRtyAzrama aura vanavAsAzrama yaha cyArAMzramake andara gRhasthAzrama hI
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ (31) uttama hai kAraNa zevAzramako AdhArabhUta hai to gRhasthAzrama hI hai| parantu gRhasthAzramakA nirvAha karanA bar3A hI duSkara hai kAyara puru'poMse gRhasthAzrama calanA bar3A hI muzakala hai gRhasthAzrameM toM sUravIra dhIra puruSoMse hI cala zaktA hai| he naranAtha dIkSA toM pragaTa hI kAyaratA basalA rahI hai ki bhikSAvRtise AnIvatra karanA itanA hI nahI balke kRSAMnI lokoMkoM bhI niMdyA karaneyoga hai vAste tumAre jesA vIra puruSoMkoM to gRhasthAzrama hImeM raheke pauSada Adi karanA yogya hai ? (uttara) he Rghi gRhasthAzrama he vaha sarva sAvadya ( pApa vaipAra sahita ) hai aura jinhoMki yaha zraddhA hai ki dIkSAsemI gRhasthAzrama acchA hai unhoMko jo gRhasthAzramameM rehakara mAsamAsopavApta karake kuSAma bhAga utanA bhojana karate huve bhI 'saMyama ke zIlameM bhAgame nahI Azake haiM kAraNa saMyama nirvadya hai aura gRhasthAzrama sAvadha hai vAste vIra puruSoMkoM saMyama hI svIkAra karane yogya hai aura mokSarUpI phalakA dAtAra hI saMyama hai naki gRhasthAzrama / (9) prazna-he narAdhipa-agara ApakoM dIkSA hI lenA ho to pestara Apake khanAMnAme maNimANaka maukAphala candrakrantAmaNi sI tAMbA pItala vastramUSaNa aura zainyake andara gana saca sumaTa mAvi sarva majabuta bharake phIra dIkSA lo| .......... ... (ucara) he lomAnanda-inhI maNibhoktA phalAdise kIsI prakAraki tRptI nahI hotI hai jese kIsI amI- manuSyako eka
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ (32) suvarNamaya meruparvata banAke de deve tathA sarva pRthvI suvarNamayA karake de de to bhI unhI lobhI puruSakI tRSNA kavI zAnta na hogI kAraNa lokame draya to asaMkhyAvoM hai aura jIvoMkI tRSNA AkAra zase bhI ananta hai / hai-brahmadeva kevala dhanahI nahIM balke inhI mArApAra pRthvIkoM suvarNaki banAke andara zAlIgodhama javajvAra jhAMsI suvarNa cAndI Adi lobhAnandako dedI jAve to bhI zAnta honA asaMbhava hai parantu jJAnI puruSoM to inhIM nAza bhaya tRSNAko eka mahAn duHkhakA khanAnA samajhake parItyAga kiyA hai vaha hI parama sukha vilAsI huA hai vAste muje khanAvA bharaneki jarUra nahIM hai / merA khajAnA bharA hUvA hai| (10) prazna he bhogendra yaha pratyakSa bhoga vilAsa rAna antevara (striyoM ) Adi saba devata ke mAphIka Rddhi Apako molI hai inhoMko to Apa tyAga na karate hai aura mavAMtarameM adhika sukhoMki mamilASA rakhate hai yaha ThIka nahIM hai agara Age na mIlane para Apako aura saMkalpa vikalpa to karanA na paDegA yaha bhI vicAra Apako pahalA karanA cAhiye arthAt yaha mIle huve kAma bhogako bhogavo phira dIkSA lenA ke donoM bhogoMko adhikArI banA skeNge| (uttara ) he vipra-yaha manuSya saMbandhI kAma moga dekhaneme sundara dekhAi detA hai parantu pariNAmase zalya sAdRza hai viSa mAiza hai asIviSasarpa sAdRza hai kiMpAkake phala sADhaza hai bhoga mogavati para acchA. lagatA hai parantu aba unhoM bhogase karma kyA hai vaha udaya hotA hai taba mahAna duHkha naraka nigodame
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ (33) bhoganA paDatA hai garavINa mAttasukhA, 'bahukAladuHkhA " bhoga bhogavanA todurA rahA parantu bhogoMki abhilASA karanevAloM ko bhI narakAdi adhogati hotI hai| hai vipra yaha nAsamAna saDana paDana vidhvaM ana jinhoMkA dharma hai esA kAma bhoga jagata meM krodhamAna mAyA lobha prema kalezakA mUla sthAna hai pUrva mahARSiyoM inhI kAma bhogoMkA bar3A bhArI ThIskAra kiyA hai| satpuruSoMke AcArane yoga nahIM hai vAste inhIM bhogoMkoM bhuMga samajhake hI maiMne parityAga kiyA hai / inhI daza praznoMddhAra saudharmendra brAhmaNake rUpameM 'namirAjaRSi' ki pArakSA karo parantu AtmAke eka pradeza mAtrameM kSobha karaneko asamartha huvA taba indrane upayogase draDha dharmI samajhake indra ne apanA asalI rUpa banAke mahAtmA namirAjaRSikoM vandana namaskAra karake bolatA hUvA - he mahA bhAgya Apane nija dusmana krodhamAna mAyA homAdikoM ThIka kabje kara rakhA hai| he dhIravIra Apane apanA kSAnta dAnta bhanaiva mArdava cyAroM mahAsumaTokoM pAsame rakhake mokSagaDha pahuMcaneki ThIka taiyArI kara rakhI hai ityAdi aneka stutiyoM karate huve indra apanA mana mugaTa aura jalahalate kuMDala sahIta apanA zira munizrIke caraNakamaloMmeM jhukAke namaskAra karake bolatA hUvA / he bhagavAna Apa isa loka meM bhI uttama puruSa ho ki chate bhogoMkoM tyAga kara yoga lImA hai aura paralokameM bhI Apa uttama hoMge ki isa saMsArakA anta kara mokSa jaaveNge| he prabho Apa jagata rakSaNaM dInabandhu bhavatAraka svaparAtma uddhAraka hoN| Apake stavanAdi karane se madhyAmAyakA kalyANa hotA hai isI mAphIka indrA janma pavitra 4
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ (34) karate huve muni bandana kara AkAza mArga gamana karate huvA zrInamirAnaRSi pratyaka buddhi tapa saMyamAdi pArAdhana kara janma bharA maraNa roga zoka mITAke antima zvAsozvAsako chor3ake lokAyAmAgame sAsvatA sukhoM meM virAjamAna ho gye| zam . praznottara nambara 3 satra zrI uttarAdhyAyanajI adhya0 23 ( kezI gautamake praznottara) tevIsavA tIrthakara zrI pArzvanAthanIke saMtAnIka anekaguNAkata avadhijJAna saMyukta kezIzramaNa bhagavAna bahUtase ziSyamaMDalake parivArase bhUmaMDalakoM pavitra karate huve sAvatthI nagarIke vaMdurUvana udyAnameM samausarana karatA hUvA arthAt udyAname padhAre / ... carama tIrthakara bhagavAna vIra prabhuke jeSTa ziSya indrabhUti "gautamasvAmi" anagAra aneka guNolaMkRta cyArajJAna caudA pUrva dhAraka bahutase zipyamaMDalake parivArase pRthvImaMDalako pavitra karate hale sAvatthI nagarIke koSTaka nAmake udyAnameM samausaraNa karate hUve-Thera hai. . donoM mahApuruSoM ke ziSya samudAya bar3e hI bhadraka aura vinayavAna se zAlake vRkSa ke parivAra bhI cAlakA hI hote hai| eka samaya donoM bhagavantoMke ziSya ekatra honese yaha zaMkA utpanna huI ki kI pArzvanAtha prabhuH bhaura zrI bIra bhagavAna donoM paramegharoMne ekahI kAlA (mokSakA) yaha dharma pharamAyA he to phIra yaha pratyakSameM itanA pAtAyu mo ki pArzvanAtha pramuke ziSyoMka cyAra mahAvrata
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ (35) rupI dharma aura pAMcoM varNake vastra vaha bhI aparimita tathA svalpa yA bahu mUlyake bhI rakSazakte haiM aura bhagavAna vIra prabhuke saMtAnoM ke jAMca mahAtratarUpI dharma tathA mAtra zvetavarNa ke vastra vaha bhi parimIta parimANa aura svalpa mUlyake rakhate haiM isa zaMkAkA samAdhAnake liye apane apane guru mahArAnake pAsa Ake nivedana kiyA-bhagavAna gautamamvAmine pArzvanAthajIke saMtAnakojaSTa (bar3e) samajhake Apa apane zipyamaMDalako sAtha leke Apa taMduka banameM Ane lage ki jahAM para ke zIzramaNa bhagavAna virAnate the| ____ unhI samaya bahutase anyamati loka bhI ekatra ho gaye ki Aja jainoMke ApasameM kyA carcA hogA aura inhI donoMke andara saccA kauna hai / manuSya to kyA parantu AkAzameM gamana karaye hUye vidyAdhara aura devatA bhI adRSTarUpase AkAzameM carcA sunanekoM upasthita ho gye| ____ idara bhagavAna gautanasvAmikoM Ate huve dekhake kezIznamaNa bhagavAna apane zipyamaMDalakA leke sAmane gaye aura bar3ehI Adara satkArase apane sthAnapara le Aye aura paMca prakArake tRNoMkA mAsana gautamasvAmikoM beThaneke liye taiyAra kiyA tatpazcit kezIzramaNa aura gautamasvAmi donoM mahARSi eka hI takkhatapara virAjamAna hUve, jese AkAzake andara sUrya aura candra zobhanika hote haiM isI mAphIka kezIgautama zobhane lge| sabhA caturvidhasaMgha, devatA, vidyAdhara, aura anyamati lokoMse cakArabandha bharAI gaI thI aura loka rAha dekha rahe the ki aba kyA carcA hogA / vaha eka cittase hI sunanA cAhiye /
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ kezIzramaNa magavAna madhura svarase bole ki / he mahAbhAgya / agara ApakI icchA ho to mhai Apase kucha prazna pUchanA cAhAtA hUM? gautamasvAmi vinayapUrvaka bole ki-he bhagavAna / mere para anugraha karAve arthAt mApaki icchA ho vaha prazna pUchanekI kRpA kre|.. : _ (1) kezIzramaNa bhagavAnane prazna kiyA ki he gautama / pAcaprabhu aura vIrabhagavAna donoMne eka hI mokSake liye yaha dharma rastA (dIkSA) batalAte huve pArzvaprabhu cyAra mhAvrata rUpI dharma aura vIrabhagavAna pAMca mahAvratarUpI dharma vatalAyA hai to kyA isme Apako Azcarya nahIM hotA haiN| (u0) gautama svAmi namratA pUrvaka bolate huvo ki he bhagavAn / pahelA tIrthakara zrI AdinAtha bhagavAnke muni sarala (mAyA rahIta) the kintu pahele na dekhanese muniyoM kA AcAra vyavahArako samajhanA hI duSkara thA parantu prajJAvAn honese samajhaneke bAda AcArameM pravRti karanA bahuta hI sahena thA aura carama tIrthakara vIrabhagavAnke muni prathama to jaDavat honese samajhanA hI duSkara aura vakra honese samajhe huvekoM bhI pAlana karanA ati duSkara hai vAste inhI donoM bhagavA ke muniyoMke liye pAMca mahAvratarUpI dharma kahA hai aura zeSa 21 tIrthakaroMke muni prajJAvAna honese acchI tarahase samajha bhI sakate hai aura sarala honese paripUrNAcArakoM pAlana bhI kara sakate the vAsteM inhI 21 bhagavAnke muniyoM ke liye cyAra mahAvata rUpI dharma kahA hai| pAMca mahAvrata kehanese stri cotha vratameM aura parigraha dhana dhAnyAdi cameM vratameM gInA hai parantu prajJAvAnta samajha sakate hai ki jaba
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ (37) kisI padArtha para mamatva bhAva nahIM rakhanA to phira stritoM mamatva mani eka sIvara bandha prAsAda hI hai vAste strikoM aura parigrahakoM eka hI vratameM mAnA gayA hai| he bhagavAn isme kiMcata hI Azcaryaki bAta nahIM hai donoM bhagavAnoMkA veya to eka hI hai / yaha uttara zravaNa karake pariSadAkoM bar3A hI saMtoSa huvA thA ! yaha uttara zravaNa karake bhagavAn kezIzramaNa bole ki he gautama isa zaMkAkA samAdhAna Apane acchA kiyA parantu eka prazna mujhe aura bhI pucchanA hai / gautamasvAmine kahA ki bhagavAna Apa avazya kRpA karAve / (2) he gautama zrIpArzvapane sAdhurveke liye 'sacela' vastra sahita rahanA vaha bhI pAMcoM varaNake svarUpa vaha vahu mUlya aparimitamaryAdAvAle vastra rakhanA kahA hai aura bhagavAna vIraprabhune 'acela ' vastra rahita arthAt jIrNa vastra vaha bhI zveta varNa aura svalpa mUlyavAlA rakhanA kahAM hai isakA kyA kAraNa hai ? (uttara) he bhagavAn muniyoMkoM vastrAdi dharmopakaraNa rakhanekI AzA pharamAI hai isameM prathama to sAdhuliMga hai vaha bahutase jIvoMkoM vizvAsakA bhAjana hai aura liMga honAse bhavyAtmAvoM dharmapara zraddhA rakhate huve svAtma kalyANa kara sakate haiM dusarA muniyoMkI cittavRtti kabI asthira bhI ho jAve to bhI rUpAla rahegA ki sAdhu hu dIkSatahu yaha aticArAdi mujhe sevana karane yoga nahIM hai arthAt aticArAdi lagAte huve cinha dekhake rUka jAyegA / vAste yaha dharma upakaraNa saMgamake sAdhaka hai isameM pArzvamabhukeM *
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ (HE ' ... . ... saMtAna sarala aura prajJAvanta honese unhoMkoM kisI bhI padArtha para mamatva bhAva nahIM hai aura vIramagavAnake muni, jar3a aura vaka honese unhoMke liye ukta kAyadA rakhA gayA hai parantu donoMkA dheya, eka hI hai ki dharmopakaraNa mokSamArga sAdhana karane meM sAhitAmULa jAnake hI rakhA jAtA hai| kezIzramaNa-he gautama Apane isa zaMkAkA acchA samAdhAna kiyA parantu aura bhI mujhe prazna karanA hai| pariSadA bhI zravaNa karake bar3e hI Anandako prApta huI hai| . gautama-he bhagavAna Apa kRpA karake pharamAiye / / (3) he gautama ! isa saMsAra cakravAlameM hajAroM dusmanoM haiM unhI dusmanoM (varI) ke andara Apa nivAsa kisa prakArase karate hai aura vaha dusmana Apake sanmukha yuddha karanekoM barAbara Ate hUke aura humalA karate huve ki mApa darakAra nahI rakhate huve bhI. dusmanoMkoM kese parAjaya karate huve vicarate ho / () he bhagavAna-jo dusmana hai vaha sarva mere jAne huve haiM inhI dusmanoMkA eka nAyaka hai unhIko mhai mere kabjemeM prathamase hI kara rakhA hai aura unhI nAyakake cyAra. umarAva hai. vaha to hameMzake liye mere dAza hI bana rahe haiM aura unhI nAyakake rAnameM pAMca paMca hai vaha mere AjJAkArI hI hai. inhI dusmanoMmeM yaha 1-4-6=10 mukhya yoddhA hai inhIkoM apane kabjemeM kara lene pIche vicAre dusare dusmana to uThake bolane samartha bhI kAhAse ho ke isa vAste mahai inhI dusmanoMkA parAjaya karatA huvA. mukhapUrvaka bAnandameM vicaratA hu|
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) he gautama-Apake dusmana-eka nAyaka cyAra umarAva pAMca paMca kona hai aura kIsakoM parAjaya kIyA haiM ? (u0) he bhagavAn dusmanoMkA nAyaka eka 'mana " hai yaha AtmAkA nija guNako haraNa karatA hai inhIko apane kabje kara lenese 'mana' ke cyAra umarAva krodha mAna mAyA aura lobha yaha mere AjJAkArI bana gaye haiM jaba inhI pAMcokoM AjJAkArI banA liye taba hIse pAMca paMca 'pAMca indriya' hai unhoMkA sahanameM parAjaya kara' liyA, basa inhI 10 yoddhoMko jIta lenese sarva dusmana apane bhAdezameM ho gaye haiM vAste mhai dusmanoMke andara nirbhaya vicaratA hai| - yaha uttara zravaNa karane para devatA vidyAdhara aura manuSyoMkoM bar3A hI Ananda huvA hai aura bhagavAn kezIzramaNa bolate huve hai prajJAvanta Apane merA praznakA acchA yuktipUrvaka uttara dIyA parantu mujhe eka prazna aura bhI karanA hai ? gautama-he mahAbhAgya Apa.anugaha kara avazya pharamAve.. (4) prazna-he gautama-isa ArApAra saMsArake andara bahutase jIva nivar3a bandhanarUpI pAsameM bandhe huve dRSTIpIcara ho rahe hai to Apa isa pAsase mukta hoMke vAyuki mAphika apratibandha vihAra karate ho ? ..(u0) he bhagavAn-yaha pApta bar3I bhArI hai. parantu hai. eka tIkSaNa dhArAvAlA zastrake upAyase inhI pAsakoM chedabheda kara mukta duvA apratibandha vihAra karatA huuN| ___(pra0) he gotama Apake konasI. pAsa aura konase. zastrase
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ (40) (u0) he mahAbhAgya-inhI ghaura saMsArake andara rAgadveSa putra kalItra dhanadhAnyarUpI jabarajasta pAsa hai unhIkoM jaina zAsanake nyAsa aura sadAgama bhAvoMki zuddha zraddhanA arthAt samyagdarzanarUpI bIkSaNa dhArAvAle zastrase unhI pAsakoM chedana bhedana kara mukta hUvA mAnandame vicara rahA hu / arthAt rAgadveSa moharUpI pAsakoM toDaneke liye sadAgamakA zravaNa aura samyag zraddhanArUpa samyagdarzanarUpI zastra he inhIke jariyepAsase mukta ho zaktA hai| . he gautama-Apa to bar3e hI prajJAvAna ho aura yaha praznakA uttara acchI yuktise kahake merA saMzayako ThIka samAdhAna kiyA parantu eka aura bhI prazna pucchatA huN| . - gautama-he bhagavAna mere para anugraha kraave| .. (5) prazna-he bhAgyazAlI ! jIvoMke hRdayameM eka viSaveli hotI hai jinhoMke phala viSamaya hotA hai unhI phaloMkA asvAdana karate huve jagat jIva bhayaMkAra duHkhake bhAnana ho jAte haiM, to he gautama mApane unhIM viSa velliko mUlase kese ukheDake dUra kara, kese amRtapAna karate ho ? ..(u0) he bhagavAn ! mhai unhIM viSavelliko eka tIkSaNa kudAlese jar3A mUlase ukheDa dI, atra unhI viSamaya phalakA bhaya na rakhatA ivA jaina zAsanameM nyAyapUrvaka mArgakA avalambana karatA huvA vicaratA hu| ... (pra0) he gautama Apake konasI viSavelli aura konasA kudAlase ukhaDake dura karI hai ?
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ . (u0) he kezIzramaNa-inhI ghaura saMsArake andara rahe huve majJAnI jIvoMke hRdayameM tRSNArUpI viSavelli hai vahavelli bhavabhramaNarUpI viSmaya phala denevAlI hai parantu mhai saMtoSarUpI vIkSaNa dhArAvAlA kudAlAse jaDA mUlase naSTa karake jaina zAsanake nyAya mAphIka nirbhaya hoke vicaratA hai| (6) prazna-he gautama-isa raudra saMsArake andara prANIyoMke hRdaya aura rAmaromake andara bhayaMkara jAjvalAmAna agni prajvalIta hotI huI prANIyoMkoM mUlase jalA denI hai, to he gautama Apa isa jvalata agnikoM zAnta karate huve kaise vicarate hai| ___ (u0) he bhagavAn ! yaha kopita agni para hai mahAmeSa dhArAke jalako chAMTake bIlakula zAnta karake unhI agnise nirbhaya vicaratA hu| (pra0) he gautama Apake konasI agni aura konasA jala hai ? (u0) he bhagavAn-kaSAyarUpI ani majJAnI prANIyoMko jalA rahI hai parantu tIrthakararUpI mahAmedhake andarase sadAgama rUpI mUzaladhArA jalase siMcana karake bIlakula zAnta karate huve hai nirbhaya vicaratA hu| ... (7) prazna-he gautama-eka mahA bhayaMkara raudra duSTa dizAvidazAmeM unmArga calanevAlA azva jagatake prANIyoMkoM svaicchIta sthAnapara le jAte hai to he gautama Apa bhI aise aparArUDha hone para bhI Apako unmArga nahI le jAte huvA bhI tumArI marajI mAphIka azva calatA hai isakA kyA kAraNa hai ? . . . . A (u0) he bhagavAn ! unhI azvakA svabhAva to rauddha bhayaMkAra aura duSTa hI hai aura ajJAna prANIyoko unmArgameM lenAke bar3A
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) hI duHkhI banA dete hai parantu mhai unhI macake muhame eka jabarajasta lagAma aura galeme eka baDA rasA DAla diyA hai ki jinhoMse sivAya merI icchAke kIsI bhI unmArga bIlakula nA bhI nahI zaikatA hai arthAt merI icchAnusvAra hI calatA hai| . ... (gha) he gautama,Apake azva kona aura lagAma rasA konasA hai ? ... (u) he. magavAna ? isa lokameM baDA sAhasoka raudra unmArga calanevAlA 'mana' rUpI duSTAzca hai vaha ajJAnI jIvoMkoM svaicchA ghumAye karatA hai parantu mhai dharmazikSaNa rUpI lagAma aura zubha. dhyAna rUpI rasAse khecake apane kabje kara liyA hai ki aba kisI prakArake unmArgAdikA bhaya nahI rakhate havA mhai AnandameM vicaratA hu / he prajJavAna, Apane acchI yuktise yaha uttara diyA haiM parantu eka prazna mujhe aura bhI pucchanA hai ? pariSadAkoM baDA ho mAnanda hotA hai| -- mautama he kyA rupAkara pharamAve / (8) he gautama isa lokake andara bhaneka kupanya ( kharAba mArga ) aura bahutase jIva acche rahastekA tyAga kara kupanthakoM svIkAra karate hai / unhIse aneka zarIrI mAnasI takalIpho uThAte hai meM hai gautama mApa inhIM kupaMthase vacake sanmArga para kIsa tarahe . . (u) he bhagavAna-isa lokake andara jItane sanmArga aura 'unmArga hai vaha sarva bhare jAne have hai arthAta supaMtha kupanthako mahai ThIka ThIka jAnatA hu isI vAste kupanthakA tyAgakara supantha para chAnase calatA hu|
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) he gautama isa laukameM konasA acchA aura burA (u) he mahAbhAgya-isI laukameM aneka matta mattautara svaccheda ninamati kalpanA indriyapoSaka svArthavRttise tatvake ajJAta lokAne paMtha calAye hai arthAta 311 pASAMDoMke calAye huve rahastakI kuSa nya kahete hai aura sarvajJa bhagavAna nisTahItAse jagatoDArake liye tattvajJAnamaya rastA batalAyA hai vaha supaMtha hai vAste hai kupanthakA tyAga karatA huvA suMdara saMdabodha dAtA mupantha para hI calatA huvA mAtmaramaNatA kara rahA hu| haiM gautama yaha utara Apane Thoka yuktidvAra prakAza kIyA parantu eka aura bhI prazna mujhe pucchanakA hai| he kSamA guNAlaMkRta bhagavAna pharamAyo ? (8) he gautama-isa dhaura saMsArake andara mahA pANIkA baiMgake aMdara bahutase pAmara prANAyoM mRtyuko prApta hote hai to inhIko saraNAMbhuta esA koI dvipako Apa mAnate ho ? .. . (u) he bhagavAna-inhI pANIka mahAM vaigase bacAne ke liye eka baDA bhArI vIstAravAlA aura zaumya prakRti suMdarAkara mahA DiMpA hai| vahAM para pANIkA vega kabI nahIM AtA hai unhI dvipAkA Avalamvana karate huve jIvoMkoM pANIkA vega sabandhI kosI prakArakA bhaya nahI hotA hai ? .. () he gautama vaha kaunasA dipA ora pANI haiN| () he bhagavAna isa raudra saMsArANavameM janma jarA mRtyu roga zoka mAdi rUpI pANIkA mahA baiga hai isma bhaneka prANIyoM - - .. .... gautama vaha konasA sArANavame janma prANIyoM
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ (44) zarIrI mAnasI duHkhakA anubhava kara rahe hai / jismeM eka sundara vizAla aneka guNAgara dharma nAmakA dvipa hai agara pANIkA baigake duHkha dekhate huve bhI inhI dharmadvipakA avalambana kara le to inhI duHkhoMse baca zaktA hai / arthAt isa dhaura saMsArake andara janma . mRtyu Adike duHkhI prANIyoMkoM sukhI bananeke liye eka dharmahIkA avalambana hai aura dharmahIse akSaya sukhaki prAptI hotI hai| he gautama thApaki prajJA bahuta acchI hai / yaha uttara mApane ThIka dIyA parantu eka prazna mujhe aura bhI pucchanekA hai| he kRpAsindhu Apa avazya kRpA karAve / (10) prazna-he gautama-mahA samudra ke andara pANIkA vaiga (cakra) vADAhI jora zaurase calatA hai unhIke andara bahutase pANIyoM Dubake mRtyu saraNa ho jAte hai aura unhI samudra ke andara nivAsa karate huye, Apa nAvAparArUDha ho kese samudroM tIra rahe ho| (u0) he bhagavAn unhI samudrake andara navA do prakAraki hai (1) chedra sahita ki jinhoke andara veThanese loka sumudrame Tuba marate hai (2) chedra rahIta ki jinhoMke andara beThake Anandake sAtha samudrako tira sakate hai| (pra.) he gautama--konasA samudra aura konasI Apake nAvA (u0) he bhagavAna-saMsAra rUpI mahA samudra hai| nisme audArIka zarIra rUpI nAvA hai parantu nAvAmeM AzravadvArarUpI chendra hai jo jIva AzravadvAra sahita zarIra dhAraNa kIyA hai vahatoM saMsAra samudrameM duba jAtA hai aura AzravadvAra roka dIyA hai aisA
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ (45) zarIra rUpI nAvAparArUDha huvA hai vaha saMsAra- samudrase tIrake. pAra ho jAtA hai / he bhagavAn mhai chedra rahIta nAvAparArUDha hotA isa hI samudratira rahA hu| he gautama yaha uttara to Apane ThIka yukti sara pAyA parantu eka prazna mujhe aura mI karanA hai| he svAmin Apa kRpA kara pharamAve / (11) prazna he-gautama isa bhayaMkAra saMsArake andara ghauronadhaura andhakAra phela rahA hai jisake andara bahutase pANIyoM idarake udara dhake khAte bhramaNa kara rahe haiM unhoMko rastA taka bhI nahIM mIkatA haiM to he gautama inhI andhakArameM udyota kona karegA kyA yaha bAta Apa jAnate ho ? ___(uttara) he bhagavAna-inhI ghaura andhakAra ke andara udyota karanevAlA eka sUrya hai unhI sUrya prakAza honese andhakArakA nAza ho jAtA hai taba udara idhara bhramana karanevAloko ThIka rastA mAnama ho jaaygaa| (4) he gautama-andhakAra konasA aura udyota karanevAlA sUrya konasA ? (3.) he bhagavAna isa ArApAra lokake aMdara mithyAtvarUpI ghora aMdhakAra hai jIsme. pAmara prANIyoM andhA hoke idara udhara bhramaNa karate hai parantu jaba tIrthakararUpI. sUrya kevalajJAna rUpI prakAzameM bhavyAtmAvoMko samyagdarzana. rUpa acchA suMdara rahastA mIbajAvegA unhI rahastese sIdhA svasthAna pahuMca maanegaa| yaha ubara munake devAdi pariSadA prabhaciMta ho rahI thii| . . . .
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ . he gautama yaha Apane ThIka kahA parantu eka aura bhI prabha mujhe karanA hai / gautama-pharamAvo bhgvaan| ... (12) prazna-he gautama yaha anAdi pravAha rUpa saMsArake maMdara bahutase prANIyoM zarIrI aura mAnasI duHkhoMse piDIta ho rahe hai unhoMke liye Apa konasA sthAna mAnate ho ki jahAMpara pahuMca jAnese phIra janma maraNa jvAraroga zokaki vedanA.bIlakula hI na hone paave| . (u0) he bhagavAna isa laukameM eka esA bhI sthAna hai ki nahApara pahuca jAneke bAda kisI bhI prakArakA duHkha nahI hotA hai| () he gautama aisA konasA sthAna hai ? (u0) he magavAna-jo lokake agra bhAgapara no nivRttipura (mokSa) nAmakA sthAna hai vahAM para siddhAvasthAmeM pahuMca jAne para kisI prakArakA janma jvAra mRtyuvAdi duHkha nahIM hai arthAta karmarahita hokara vahA jAte hai vAste abbAvAda mukhoMmeM vIrAjamAna ho jAte hai| - kezIsvAmi-he gautama Apaki prajJA bahuta acchI hai aura acchI yuktiyoM dvArA Apane yaha 12 praznoMkA uttara dIyA hai| pariSadA bhI yaha 12 prazna sunake zAMta citta. aura vairAgarasakA pAna karate huve jina zAsanakI jayadhvanike zabda uccAraNa karate huve visarjana huii| zAsanakA eka yaha bhI kAyadA hai ki jaba tIrthakaroMkA zAsana pracalita hotA hai taba pUrva tIrthakaroM ke sAdhu vicarate hai ve jabataka '::::
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ (47) vartamAna tIrthaMkaroMke zAsanako svIkAra na kare vahAM taka kevalajJAna hove, vAste bhagavAna ke zIzramaNa pArzvaprabhuke saMtAna the aura isa samaya zAsana bhagavAna vIra prabhukA pracalita thA vaha bhagavAna kezI. zramaNako kevalajJAna prApta ki kozISase vIra prabhukA zAsanakoM svIkAra kIyA arthAt pehale cyAra mahAvrata rUpI jo dharma thA vahA bhagavAna gautamasvAmike pAsa pAMca mahAvratarUpI dharmakoM svIkAra karake tapa saMyamameM apanI AtmAko laga denese zAsana rUpI vRkSa me kevalajJAna rUpI phalako prAptI svalpakAlameM hI ho gaI thii| bhagavAna kezIzramaNa kevala paryAya pAlate huve caramazvAsozvAsakA tyAga kara akSaya sukha rUpI siddhapurapATanameM apanA svarAja karane laga gaye arthAt mokSa padhAra gaye hai / itizam / praznottara nambara 4 sUtra zrI rAyapaseNIjI ( kezIzramaNa aura pradezI rAjA) carama tIrthakara bhagavAna vIraprabhu apane ziSya samudAyase pRthvImaMDalako pavitra karate huve amalakampAnagarIke amrazAla nAmake udyAnameM padhAre the| unhI samaya suriyAbhadeva apani Rddhi sahita bhagavAnkoM vandana karanekoM AyA thA bhagavAnkoM vandana namaskAra karake gautamAdi munivaroMke Age bhakti pUrvaka 32 prakArake nATaka kara svasthAna gamana karatA huvA / tatpazcit bhagavAn gautamasvAmine prazna kiyA ki he karUNAsindhu yaha suriyAmadeva purva bhavameM konathA kIsanagarameM rahatA thA aura kyA
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ (48) saMkRta kArya kiyA ki jinhoMse prabhAvake yaha devatA saMbandhI mahAn Rddhi jyoti krantIkoM prApta huvA hai isa para bhagavAna pharamAte haiM ki he gautama ! ekAgracitta kara suno| inhIM jambudvipake. maratakSetrameM kekaha nAmakA hA ninapada dezameM zvenAmbikA nAmakI nagarI thI dhanadhAnya manuSyoM kara acchI zobhanika honese amarApurakI aupamA dI jAtI thI unhI nagarIke bAhara mRgavana udyAna vaha mI vRkSa lattA velli phala puSpa aura nirmala jalase parIpUrNa bharA huvA hoda vApIkara acchA sundara manohara thaa| unhI zvetA mikA nagarake andara adharmakA antevAsI nAstika ziromaNi esA pradezI nAmakA rAnA thA aura rAnAke sUrikrantA nAmakI rANI thI vaha rAjAkoM paramavallabha thI unhI rANIke aMga jAta aura pradezI rAmAkA putra surikAnta nAmakA rAmakumara thA vaha kumara rAjakArya calAne meM bar3A hI kuzala thaa| rAmA pradezIke citta nAmakA pradhAna thA vaha cyAroM buddhiyoMmeM bar3A hI nipuNa thA aura rAjake kArya karanameM acchI salAha dene meM dusare rAjAvoM ke sAtha vyavahAra calAne meM dIrghadRSTIvAlA thaa| eka samaya rAjA pradezIke sAvatthI nagarIkA jayazatru rAjAke sAtha kuccha kArya honese citta nAmakA svapradhAnakoM bolAke Adeza karatA huvA ki he citta pradhAna Apa sAvatyI nagarIkA jayazatru rAmA pAsa bhAvoM aura yaha maiTaNA hamArI tarphase deke yaha kArya para pIcche aladise mAvoM, citta nAmakA pradhAna apane mAlaka (rAjA) ki mAzAko saniya zirapara caDAke rAja pradezIke dIye huve bheTaNokI aura pharAba hune pAvana svIkAra kara apane svAna
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ para mAye snAna maMjana kara acche bastra mUSaNa dhAraNa karake apane sAtha lene yogya mubhaTa stha mAvikoM leke cita pradhAna sAkvI nagarI gayA sAvatthI nagarIke rAjA jayazatrune bhI pradhAnajIkA acchA satkAra kiyA pradezI rAjAkA meTaNA mAdara pUrvaka svIkAra karake pradezI rAjAke kAryameM pravRti karane lgaa| - sAvatthI nagarIke koSTaka nAma udyAnameM zrI pAcaprabhu cothe pATa pAra virAjate huve kezIzramaNa bhagavAna* bhapaye ziSya maMDalake parivArase padhArate huve, yaha khabara nagarImeM honese dharmA bhilASI puruSoM mahAtmAvoMki sevAbhakti aura vyAkhyAna zravarSa karanekoM jA rahe the| unhIM samaya citta pradhAna bhI isa bAtako jAnake Apa bhI kezIzramaNa bhagavAnake pAsa pahuMca gye| Aye huve pariSadA vRndakoM dharmakathA kahete huve bhagavAna kezIzramaNa saMsArakA svarUpa anitya darzayA aura dharmakA mahatva batalAyA, yaha dharma do prakArakA hai (1) sAghu dharma sarvabatI (2) zrAvaka dharma dezavatI hai, bhavya yathAzakti dharmako svIkAra kara pratijJA pUrvaka AjJA pAlana karanese jIva ArAdhIka hotA hai aura ArAdhIka honepara adhikase *kezIsvAmi samakAlina doya huve hai| gautamasvAmike sAtha carca karI thI vaha kesIzramaNa pArzvanAthajIke saMtAna munipada dhAraka the tIna jJApa saMyukta antima mokSa padhAre the| aura pradezI rAjAko prativodha divA - vaha kezIzramaNa pArzvanAthajI saMtAna the parantu AcArya pada dhAraka yAra jJAna saMyukta antima bArahave devaloka padhAre the| bAste donoM kezISa samakAlina huve the parantu he bhinna bhinna esA zAso dvArA tayA pArtha paTApalI dvArA saMbhava hotA hai| yahA pradezI rAjAko pratibodha karanevAle kepIkSaNa cyAra mana saMyukta pArthanApajIke cauthe pATa bhAcArya the . . ..
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) adhika bhava kare to mI 15 bhavoMse jyAdA nahI kare ityAdi dezanAdI jisme kIsane dIkSA kIsIne zrAvaka vrata leke apane Ane *sthAna gye| . citta pradhAna vyAkhyAna zravaNa karake bar3A AnaMdIta huvA aura gurU mahArAjake pApta zrAvakake 19 vrata dhAraNa kiye| kitaneka roja rehanepara pradezI rAjAkA kArya hojAnese jayazatru rAja premadarzaka bheTaNA taiyAra kara citta pradhAnako kArya ho jAnekA samAcAra kaheke vaha bheTaNA deke ramA detA huvA / citta pradhAna ravAneki taiyAra karake bhagavAna kezIzramaNake pAsame a yA apane ravAne honekA abhiprAya darzAte huve bhagavAnase zvetAmbikA padhAraneki vinatI karI ki he bhagavAna Apa zvetAmbikA padhAroM isapara guru mahArAjane purNa dhyAna na dIyA taba dUsarI tIsarIvAra aura mI vinatI karI ! taba kezI bhagavAna bole ki he citta pradhAna tu jAnatA hai ki eka acchA sundara bana ho aura unhIme madhura phalAdi pANI bhI ho parantu unhI vanake andara eka pAradhI rehatA ho to vanacara yA khecara jAnavara AzaktA hai ? nahI Ave, isI mAphoka tumAre zvetAmbikA nagarI acchI sAdhvAdike Ane yogya hai parantu vahA nAstika pradezI rAnA pAradhi tulya hai vAste sAdhuvoMkA mAnA kese bana zaktA hai| namratApUrvaka citta pradhAna bolA ki he bhagavAna ApakoM pradezI rAjAse kyA matalaba hai zvetAmbikA nagarImeM bahutase lauka ghanAma basate hai aura baDehI zraddhAvAna hai he bhagavAna Apa padhAro bhApakoM bahutasA masAnapAna khAdIma svAdima vastra pAtra pATa paTakA . .
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ (51) zayyA saMthArAki AmaMtraNa karake vehArAveMge aura Apaki bahuta sevA bhakti karege to phira Apako pradezI rAnAse kyA karanA hai he bhagavAna Apake padhAranepara bahuta hI upakAra hogA kAraNa yahAMke loga baDe hI bhadrIka prakRtivAle haiM vAste Avazya padhAroM aisI AgnepUrvaka vinatiko zravaNa karate huve bhagavAna kezIzramaNane pharamAyA ki he citta avasara jAnA jAyagA / itanA kehenepara pradhAnajIko umeda ho gai ki guru mahArAja mAvazya pdhaareNge| - cittapradhAna sAvatthIse ravAnA hoke zvetAmbikA pAte hI pahalA vanapAlakake pAse. jAke keha dIyA ki svalpahI kAlame yahA 'para pArzvanAtha saMtAnIye kezIzramaNa padhArege unhoMkoM makAna pATa 'pATalA Adika satkAra pUrva denA aura acchI tarahese sevA bhakti karanA jaba mahAtmA yahA para virAjamAna hojAve taba tuma hamAre pAsa bhAke hamako khabara de denA ityAdi / citta pradhAna apane sthAnapara Ake rastekA zrama dura kara rAjA pradezIke pAsa jAke namratApUrva bheTaNA deke sarva samAcAroMse rAjAkoM saMtuSTa kA~gA .. . . yahAM kezIzramaNa bhagavAna apane ziSya maMDalase vihAra karate 2 zvetAmvikA nagarI padhAra gaye / vanapAlakane mahAtmAvaukoM dekhatoM hI baDA hI Adara satkArase vandana namaskAra karake utarabena sthAna aura pATapATalAdise makti karake phira nagarame jahA cita pradhAna rahete the vahAM Ake harSa vadanase vadhAi detAhuvA kI hai pradhAnajI jina mahA puruSoMki Apa rahA. dekha rahe the vehI bhagavAna
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ (52) udyAname padhAra gaye hai unhoMko makAna pATapATalA jJayyA saMthArA deke maiM Apake pAsa AyA huuN| citta pradhAna AnandIta cittase vanapAlakakoM vadhAideke nagara nivAsIyoMko khabara kara dI usI samaya hajAroM lokoMke sAtha pradhAnajI kezIzramaNajI mahArAjako vandana karaneko Aye bhakti pUrva vandana kara dharmadezanA sunI muniyoMko gaucarI Adise khuka mukha sAtA upanAI / zvetAMbikA nagarImeM AnaMda maMgala varta rAhA thaa| eka samaya citta pradhAna gurU mahArAjase arja karI ki he bhamAna Apa hamAre pradezI rAjAkoM dharma sunAvoM / mujhe khasarI hai ki ApakA prabhAva zAlI vyAkhyAna zravaNa karanese pradezI rAjaka avazya ApakA pavitra dharmako svIkAra karegA? ' he citta pradhAna cyAra prakArake nIva dharma sunAne lAyaka nahIM hote hai yathA-(1) sAdhu munirAja Ate hai aisA sunake sAmane ka jAtA ho (2) munirAja udyAnameM mA jAne para bhI vahAM jAke. vandana na karatA ho (3) munirAja apane ghara para A jAne para bhI vandana bhakti na karatA ho (4) munirAja rastemeM sAmane mIka, jAne para bhI vandana bhakti na karatA ho / he citta tumAre pradezI rAnAmeM cyAroM bola pAte he arthAt pradenI rAjA hamAre pAsa hI nahIM Ave to maiM dharma kaise sunA saktA huuN| citta pradhAna bolA ki he bhagavAna hamAre vahAM kamboja dezake cyAra maca Aye haiM unhIkoM phIrAneke hetuse maiM pradezI rAjAkoM Apake pAsa ke AuMgA phIra Apake manamAnA dharma pradezI
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ (53) rAjAko sunAiye ! itanA kehake kadana kara cita pradhAna apane sthAna gyaa| eka samaya vaha cyAra adhoMse stha taiyAra kara maMgalameM ghUmaneke nAmase rAjA pradezIkoM citta jaMgalameM le AyA idhara udhara sthakoM phIrAte bahuta Taima ho jAnese rAjAkA jIva ghabarAne laga gayA, taba pradhAnase rAjAne kahA ki he citta sthako pIchA phorAloM dhUpase merA jIva dhabarAtA hai agara yahAM najIkameM zItala chAyA ho to vahAMpara caloM itanemeM citta pradhAna bolA mahArAna yaha najikameM apanA udyAna hai vahAM para acchI zItala chAyA hai / pradezI rAjAne kahA ki esA ho to vahAM hI clo| itanemeM pradhAnajIne rathakoM sIdhA hI jahAM para kezIzramaNa bhagacAna virAjate the / unhoMke pAsameM pradezI rAjAkoM le Aye eka makAMnameM rAnAko TherA diyaa| zrama dura ho jAnepara rAnAne dRSTi pasAra kiyA to udara kezozramaNa bhagavAna vistAravAlI pariSadAM ko dharmadezanA de rahe the| unhoMko dekhake pradezI rAjA bolA he citta yaha jaDa mUMda kona hai aura inhoM ki sevA karanevAle itane jaDamUMDa kAhAse ekatra huve hai / citta pradhAna bolA hai narAdhipa yaha jaina muni hai| dharma dezanA de rahe hai| inhoMki mAnyatA hai ki jIva aura kAyA bhinna bhinna hai| isapara pradezI rAjA bolA hai citta kyA yaha sAdhu acche likhe paDhe hai apanekoM vahAM para jAne yogya hai arthAt apane prazna kare to vaha uttara devegaa|
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ citta pradhana bolA he narezvara ye muni acche jJAtA hai vahA para jAne yogya hai Apake praznoMkA uttara ThIka taura para de devege vAste Apa Avazya padhAroM itanA sunanepara rAjA pradezI cittapradhAnako sAthameM lekara kezIzramaNa bhagavAnake pAsameM AyA parantu pradezI vandana nahIM karatA huvA munike Age khaDA rahA / .. pradezIrAjA bolA he svAmin kyA Apa jIva aura zarIrakoM alaga alaga mAnate ho ? kezIzramaNa bole he rAjan jaise hAsalake corAnevAlA unmArga jAtA hai aura unmArgakA hI rastA pUchatA hai isI mAphIka he rAjan tUM bhI hamArA hAsala caurAte huve beadabIse prazna karate hai / he mahIpati pehalA Apake dIlameM yaha vicAra huvA thA ki yaha koNa jhaDamUMDa hai aura kauna jhaDamUMDa inhoMkI sevA karate hai / itanemeM rAjA pradezI vismata hote huve pucchA ki he bhagavAna Apane mere manakI bAta kaise jAnI ? kezIzramaNa bole ki he rAjan jaina zAsanake andara pAMca prakArake jJAna hai yathA (1) matijJAna-magajase zaktiyoM dvArA jJAna honaa| (2) zrutijJAna-zravaNa karanese jJAna honA / (3) avadhijJAna-maryAdAyukta kSetra padArthokA dekhnaa| (4) manaHparyayajJAna-aDhAI dvipake saMjJI jIvoMke manakA bhAva jaannaa| (5) kevalajJAna-sarva padArthoMkoM hastAmbalaki mAphIka dekhanA aura jaannaa|
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ ismeM mujhe kevala jJAna choDake zeSa cyAra jJAna hai usme manaH paryava jJAnadvAra maiM tumAre manaki sarva vAtoM jAnI hai| ... rAjA pradezI bolA he bhagavAna maiM yahA para beThu ? .. . kezIzramaNa bole he rAjan yaha vagecA tumArA hI hai| ... rAjA pradezIke dIlame yahato nizcaya ho gayA ki yaha koI camatkArI mahAtmA hai aba ThIka sthAna para beThake rAjA bolA ki he bhagavAna Apaki yaha zraddhA drISTI prajJA aura mAnyatA hai ki jIva aura zarIra alaga alaga hai ? he rAjan hamArI zraddhA yAvat mAnyatA hai ki jIva aura zarIra jude jude hai aura isa bAtako hama Thoka taura para siddha kara zakte hai / pradezI ganA bolA ki agara ApakI yaha hI zraddhA mAnyatA ho to maiM Apase kuccha prazna karanA cAhatA huM ? he rAjan jesI ApakI marajI ho aisA hI kariye / (1) prazna-he bhagavAna merI dAdIjI hamezoMke liye dharma pAlana karatI thI aura unhoMkI mAnyatA bhI tho ki jIva aura zarIra judA judA hai ho Apake mAnyatAse dharma karanevAle deva lokameM devatA honA cAhiye aura mere dAdanI bhI devatoMmeM hI gaye hogeagara mere dAdanI devalokase Ake mujhe kehe ki he vatsa maiM dharma karake devAvatAra liyA hUM vAste tuM bhI isa adharmakoM choDake dharmakara tAMke duHkhase bacake devatAvoMkA sukha mIlegA he mahArAja esA mujhe Ake kehadeveM toM maiM ApakA kehanA saca samajhu ki hamAre dAdojIkA zarIratoM yahA para rahA aura jIva devatoMmeM gayA isa liye jIva rIra. alaga alaga hai agara mere dAdIjI esA na kahe to mere
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnA huvA ThIka hI hai ki jIva aura zarIra eka hI hai arthAt mAMcatatvase yaha putalA banA huvA hai jaba pAMcotatva apane 2 rUpameM mIla jAte hai taba putalA vivAsa ho jAtA hai yaha merI mAnatA ThIka hai ! . (uttara) he rAjan koI manuSya snAna kara caMdanAdi sugandha kdAse zarIra lepana karake deva pUjana karaneko jA rahA haiM, rastemeM koI pAkhAnA (TaTI) meM ubhA huvA manuSya unhIM deva pUjana karanekoM jAte huve manuSyakoM pAkhAnemeM bolAve to jA zaktA hai ? nahI bhagavAna isa durgandhake sthAnameM vaha kese jAve arthAt nahI nAve / he rAjan vaha durgandhake sthAna para jAnA nahI icchatA hai to devatAoMtoM param AnaMdameM uttama padArthoke bhoga vilAsameM magna ho rahe hai inhI manuSya loka ki durgandha 400-500 yojana urdhva jAtI hai vAste devatA manuSya lokameM AnA nahI cAhate hai| he rAjan aura bhI suna devatA manuSya lokameM mAneki abhilASA karate bhI cyAra kAraNoMse nahI mAzakte hai yathA (1) tatkAlake utpanna huve devatAoMke manuSyoMkA saMbaMdha chuTa jAtA hai (vismRta) aura vahAM deva devIyoMse nayA saMbandha ho mAte hai isIse devatA A nahI zaktA hai / (2) tatkAlakA utpanna huvA devatA-devatA saMbandho divya manohara kAma bhogoMme muIta ho jAte hai vAste yahAMke saDana bahana nidhvaMsana kAma bhogoMkA tIskAra karate hai vAste A nahI
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) tatkAlakA utpanna huvA devatAvoMka AjJAkArI deva devIyoM eka nATika karate he unhIkoM dekhaneme laga jAte hai vaha sukhapUrvaka dekhanevAloko jJAta hotA hai ki mahurta mAtrakA nATika hai parantu yahA~ 2000 varSa kSINa ho jAte hai vAste devatA A nahI zakte hai| () tatkAlake utpanna huvA devatAvoM manuSya lokame AnA cAhe parantu mRtyu loka ki durgandha 400-500 yojana Urdhva AtI hai vAste durgadhake mAre devatA yahAM para A nahI zaktA hai| vAste he rAjan tUM isa vAtakoM svIkAra karale kI jIva aura zarIra bhinna bhinna hai| __(2) prazna he bhagavAn Apane yaha yukti to ThIka mIlAdi paraMtu mere dAdAjI mere mAphIka baDe hI adharmI the lohIse hAtha hamezoM lIpta hI rahate the jIva mAraneme kIsI prakAra ki ghaNA nahI lAte the vaha Apaki mAnyatA mAphIkatoM narakame hI gaye hoge he bhagavAn agara mere dAdAjI narakase Ake mujhe kehade ki he vatsa mene vahutase adharma kiye the vAste narakame duHkha dekha rahA hu parantu aba tuma adharma na karanA agara adharma karoge to mere mAphIka tuma bhI narakameM duHkha dekhoMge esA Ake merA dAdanI mujhe kahetoM maiM Apaki vAtako saca mAnu nahI toM merI mAnI ThIka hai ? . - (uttara) he rAjan Apaki parama vallamA sUrikantA nAmaki rANo hai unhoMke sAtha koI laMpaTa puruSa kAma bhoga sevana karatA * hoto tu usa laMpaTakoM kyA daMDa karegA ? he bhagavAn usa laMpaTako maiM mArU pITU keda karUM / he rAjan agara vaha laMpaTa kahe ki maje kSaNa. mAtra choDatoM maiM mere putrAdise mIla Au to tuma
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ unhIM laMpaTakoM choDa doge ? nahIM bhagavAn ese akRta karanevAloMko kese choDA jAve arthAt eka kSaNa mAtra mI nahIM choDu / isI mAphIka he rAjan nArakike nairiyoMkoM bhI kSaNa mAtra yahAM Aneko nahIM chor3A jAtA hai aura bhI suno nArakIke nairiye yahAM AnA cAhate hai tadyapi cyAra kAraNoMse nahIM A zakte hai yathA... (1) tatkAla utpanna huvA nArakIke mahAvedaniya karmakSaya nahIM huve vAste AnA cAhate huve bhI A nahIM zakte hai arthAta vahAM vedanA bhogavanI hI paDatI hai| (2) tatkAlotpanna hUve nArakI paramAdhAmI devatAoMke Adhina ho rahe hai vaha devatA eka kSINa mAtra bhI una nArakIkoM visarAmA nahIM lene dete hai vAste nahIM A zakte hai| (3) tatkAlotpanna hUve nArakI kiye huve naraka yogya karma pUrNa bhogava nahIM zakyA vAste nArakI A nahI zakte hai| . (4) nArakIkA mAyuSya bandhA huvA hai vaha puraNakSaya nahIM kIyA hai vAste AnA cAhate huve bhI nArakIke nairiyA yahAM para A nahIM zakte hai| isa vAste he rAjan tU mAnale ki jIva aura kAyA bhinna.. bhinna hai| (3) prazna- he bhagavan eka samaya maiM siMhAsanapara beThA thA unhI samaya kotavAla eka caurakoM pakaDake mere pAsa lAyA maiMne usI jIvate huve caurako eka lohA ki majabuta koThImeM praveza kara uparase DhakaNA bandha kara diyA aura esI majabUta koThIkoM kara dI ki vAyukAyakoM bhI usI koThIme Ane jAnekA cchedra nahI
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahA phIra kitaneka samaya hojAnese. unhI koTIko idara udara ThIka talAsa karanepara kAhI bhI chedra na pAye koThIkoM kholake dekhA to vaha caura mRtyu prApta dRSTIgocara huvA taba mhaine nizcaya kara liyA ki jIva aura zarIra eka hI hai kyuki agara jIva judA hotA to koTose nikalane para chedra avazya hotA parantu chedra to koi bhI dekhA nahIM vAste he bhagavAn merA mAnanA ThIka hai ki jIva kAyA eka hI hai ? (uttara ) he rAjan yaha terI kalpanA ThIka nahIM hai kAraNa jIva to arUpI haiM aura jIva ki gati bhI apratihata arthAt kisI padArtha se jIvakI gati rUka nahIM zaktI hai magara koThoke chedra na honese hI ApakI mati bhrama ho gaI ho to suno / eka kuDAgazAlA arthAt gupta gharake andara eka Dhola DAke sahita manuSyakoM beThAke unhoMkA sarva daravAjA aura chedroMkoM bIlakula bandha kara de ( jese Apane koTIkA chedra bandha kiyA thA) phira vaha manuSya gupta gharameM Dhola mAdala banAve to he rAjan unhI bAnAkI AvAja bAhArake manuSya zravaNa kara zakte hai ? hAM bhagavan acchI tarahese suna zakate hai| he rAjan vaha zabda andarase bAhAra pAye unhoMse gupta gharake koi chIdra hotA hai ? nahIM bhagavan to he rAjan yaha aSTa sparzavAle rUpI paudagala andarase bAhAra nikalanemeM chedra nahIM hote hai to jIva to arUpI hai unhoMke nikalanese to chedra hove hI kAhAse vAste he pradezI tu samajhake mAna le ke jIva aura zarIra alaga alaga hai| (4) he bhagavan eka samaya kotavAla eka caurako pakar3ake mere pAsa lAyA haiM unhIM caurako mArake eka lohAkI koTImeM DAla
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ diyA aura sarva chedrako bandha kara diye phIra kitaneka samayake bAda koTIkoM dekhA to eka bhI chedra nahIM hUvA koTIko kholake dekhA to andara hajAroM jIva naye pedA ho gye| he bhagavan jaba koTIke chedra nahIM huve to jIva kAhAse Aye isI vAsteM merA hI mAnanA ThIka hai ki jIva aura kAyA eka hI hai| (u) he rAjan Apane agnimeM tapAyA huvo eka lohAkA golekoM dekhA hai ? hAM prabho maiMne dekhA hai| he rAjan unhIM lohokA goleke andara agni praveza hotI hai ? hAM dayAla praveza hotI hai| he rAjan kyA agni praveza honese lohAkA goleke chedra hI hotA hai ? nahIM bhagavan chedra nahIM hotA hai| he rAjan jaba yaha bAdara agni loha golAke andara praveza ho jAnepara bhI chedra nahIM hUve to jIva to arUpI sukSama hai unhIMko lohAkI koTImeM praveza hote chedra kAhAze hove vAste samajhake mAna le jIva kAyA judI judI hai| . (5) he svAmIna Apa yaha bAta mAnate ho ki sarva jIva ananta zaktivAle hai ? hAM rAjan sarva jIva ananta zaktivAn hai| to he bhagavAna eka yukka puruSa jItanA vajana uThA sake itanAhI vamana vRddha kyuM nahI uThA zaktA hai / agara yuvaka aura vRddha donoM barAbara vajana uThA zake to mheM ApakA kehanA mAnu, nahI to merA hI mAnA huvA ThIka hai ? (uttara) he mahIpAla-jIvoM ananta zaktivAn hai parantu karmarUpI auSadhIse vaha zaktiyoM dakha rahI hai aba auSadhI (karma) bIlakula dUra ho jAyeMge tapa ananta zakti arthAt mAtma vIrya
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ (61.). pragaTa ho jAyagA aura ApakA bo kehanA hai ki yuvaka aura vRddha barAbara vajana kyoM nahI uThA zakte hai ? he rAjan Apa jAnate hai ki agara koI do manuSya yuvaka balavAna barAvarake hai jisameM ekake pAsa navI kAvaDa majabuta vAMsa aura rasI AdI sAmagrI hai aura dusare manuSyake pAsa purANI kAvaDa saDe huve bAMsa aura rasI Adi sAmagrI hai| he rAjan vaha donoM puruSa barAbara vajana uThA zakte hai nahI bhagavAn vaha barAbara kese uThA zakte haiM kAraNa unhoMke kAvaDameM taphAvata hai, he rAjana donoM puruSa barAbara hone para kAvaDaki taphAvata honese barAbara vajana nahI uThA zakte isI mAphaka jIva toM basabara zaktIvAlA hai parantu kAvaDa rupa zarIra sAmagrImeM yuvaka aura vRddhakA taphAvata hai vAste vaha barAbara vanana nahI uThA zake / isa hetuse samajha lo rAjan ki jIva aura kAyA alaga alaga hai| (6) prazna he bhagavAn jIva sarva sarakhe mAnate hoto jese eka yuvaka puruSa bANapheke isI mAphoka vRddha puruSa bANapheke to maiM mAnu ki jIva aura kAyA alaga alaga hai nahIM toM merA mAnA huvA hI ThIka hai ? ___(uttara) he rAjan do puruSa barAbara zakto vAle hai jisme ekake pAsa bANa tIra dhanuSyadi navI sAmagrI hai aura dusare puruSake pAsa pUraNI sAmagrI hai to donoM puruSa barAbara honepara kyA bANakoM barAbara pheka sakA hai ? nahIM bhagavAn / kyA kAraNa ? sAmagrI: navI puraNIkA hI kAraNa hai ? he rAjan isa hetuse samajhe kI. yuvaka puruSake zarIra saMhanana sAmagrI navI hai vaha bANa jorase palA zaktA hai / aura vRddha puruSake zarIra saMhanana sAmagrI purANI
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) hojAnese itanA vegase bANa nahIM pheMka zaktA hai vAste samajhake mAnaloki jIva aura kAyA alaga alaga hai| ... (7) he bhagavAn eka samaya kotavAla jIvatA huvA caurakoM mere pAsa lAyA, maiM unhIM jIvatA huvA caurake doya tIna cyAra 'paMca yAvat saMkhyAte khaMDa karake khaMDa khaMDameM jIvakoM dekhane lagA parantu mere dekhane to jIva kahIM bhI nahIM AyA to maiM jIva aura zarIrakoM alaga alaga keze mAnu arthAt merA mAnA huvA hI ThIka hai ? (uttara) he rAjan kaThIyADoMkA samuha eka samaya ekatra mIlake eka vanameM kASTa lenekoM gaye the vaha sarva eka sthAna para snAna majjana deva pUjana kara bhojana karake eka kaThoyADAkoM kahA ki hama saba loka kASTa lene ko jAte hai aura tuma yahA para raho yahA~ joM agni hai inhoM ki sarakSaNa karo aura Taima para rasoi taiyAra rakhanA agara agni buna bhI ja ve to yaha jo AraNaki lakaDI hai inhose agni nikAla lenA / hama saba loka kASTa lAvege unhoMke andarase kuccha ( thoDA thoDA ) tumakoM bhI dedekeM barAvara banA levege esa karake sarva loka vanameM kASTa leneko cale gaye / bAda me pIche rahA hucA kaThIyADA pramAdase unhI agnikA saMrakSaNa kara nahI skaa| agni buna jAne para AraMNaki lakaDIyoM lAke usake doya tIna cyAra paMca yAvat saMkhyAte khaMDa karake dekhA to kAhI bhI ani nahI mIlI taba sarva kaThIyADoMko asatya samajhatA huvA nirAsa hoke beTha gayA / itanemeM vaha saba loka kASTa leke AyA aura dekhA to agni bhI nahI bhAraNaki lakaDIyoM bhI saba tuTI hui par3I
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai aura vaha kaThIyADA bhI nirApta huvA beThA hai unhose pucchA to sava ghRtAMta kahA taba sarva kaThIyADe kopita hoke bole he muDha ? he tuccha ? yaha tumane kyA kIyA ityAdi tIskAra kIyA bAda me vaha sarva kaThIyADe lakaDI tattvake jAnakAra ThIka kriyA kara agniko pragaTa kara bhojanAdise sukhI huve / unhI prathama kaMThIyADeke mAphIke he muMDha pradezI, he tuccha pradezI, tattvase ajJAta hai pradezI tu bhI kaMThIyADekI mAphIka karatA hai| he bhagavAn yaha vistAravAlI pariSadake andara merA apamAna karanA kyA Apake liye yogya hai ? he pradezI Apa jAnate hai ki pariSada kitane prakArakI hotI hai ? ____ hAM bhagabana maiM jAnatA hu ki pariSadA cyAra prakArakI hotI hai yathA (1) kSatrIyoMkI pariSadA (2) gAthApatiyoMkI pariSadA (3) brAhmaNoMkI pariSadA (4) RSIyoMkI prissdaa|| he pradezI Apa jAnate ho ki inhIM cyAra prakArake pariSadAkI AtAtanA karanevAloMko kyA daMDa dIyA jAtA hai ? . hAM bhagavan maiM jAnatA hu ki AsAtanA karanevAloMko daMDa (1) kSatrIyoM ke parISadAkI AsAtanA karanevAloMko zulI pAsI keda AdikA daMDa dIyA jAtA hai| (2) gAthApatiyoMke pariSadAkI AsAtanA karanese lakaDI lATo hasta capeTAdikA daMDa diyA jAtA hai| (1) brAhmaNoM ke pariSadAki AsAtanA karanese akoSa vacana mAdise tiraskAra kiyA jAtA hai|
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 64 ) (4) RSiyoMke pariSadA ki AsAtanA karane se muMDha tuccha Adi zabdoMkA daDa karate hai he pradezI Apa jAnate huve RSiyoMki AsAtanA karate ho aura daMDa mIlane para aprake apamAnakA dAvA karate ho arthAt he rAjan Apa jAnate huve hI merese pratikula prazna karane hai yaha bAta kezIzramaNa manaHparyava jJAnase pradezI rAjAke manakI vAtakoM jANI thI ki pradezI rAjA samajha jAne para bhI pratikula prazna karate hai / isa liye muMDha tuccha jJabdoMki sajA dI thii| he bhagavAn hai ApakA prathama hI vyAkhyAse samajha gayA thA parantu pratikula prazna kIye. vagera mere aura merA pakSa vAloMko vizeSa jJAna mIla nahI zaktA hai vAste vizeSa jJAna prAptike irAdAse hI mene yaha pratikula prazna kIye hai / he rAjan Apa jAnate hai ki laukame vyavahArIyeM kitane prakAra ke hote hai ? hAM bhagavAn hai jAnatA hU ki vyavahArIye pyAra prakArake hote hai yathA (1) jese kIsI sAhukArakA rupiyA lenA hai vaha mAganekoM jAne para dainadAra rUpIyA deve aura sAhukArakA Adara satkAra kare vaha prathama vyavahArIyA hai (2) mAgane para rupayA de deve parantu satkAra na kare yaha bhI dusare vyavahArIyA hI hai (3) mAgane para rupIyA na deve parantu namratApUrvaka satkAra karake kahe kI hai amuka sudatameM Apake rUpayA suta sahIta deugA vaha tIsarA vyavahArIyA hai.
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' (1) mAmanepara rUpIyA na deve aura satkAra bhI na kare aura ulaTA tIskAra kare vaha abbavahArIyA hai| he pradezI Apa bhI inhI cyAra vyavahArIyoM ke andara dusarA. vyavahArIyA ho kAraNa ki Apa manameM to ThIka samajha gaye ho / parantu bAharameM Adara. sahAra nahIM kara zakte ho he pradezI jaba maname samajha hI gaye vo aba lajjA kisa bAtaki hai khulamakhulA dharmako svIkAra kyoM na kara lete ho / (8) prazna he bhagavan Apa hastAmbalaki mAphIka pratyakSame mujhe jIva aura zarIra alaga alaga batalAdo to mhai abI ApakA hanA mAna zaktA hu nahI toM merA mAnA huvA hI dharma acchA hai ? (uttara) kezIzramaNa uttara de rahe the itaneme eka vRkSake patra gorase calane lage taba kezIsvAmi pradezI rAnAse pucchA ki he pradezI yaha vRkSake patra kyu cala rahe hai taba pradezI bolA ki he bhagavAn gAyukAyake prayogase vRkSakA patra cala rahe hai | kezI svAmine kAhA he pradezI vAyukAyAko koi ambale jItanI vAyukAya dIkhA zaktA hai pradezIne kAhA nahI bhagavan vAyukAya bahuta sUkSama hai| kezI svAmine kAhA he pradezIcyAra zarIra saMyukta vAyukAyA bhI nahI dIkhA zake to arUpI jIvakoM hastAmbala ki mAphIka kese batA zake he pradezI chadamastha jIvoM daza padArthokoM nahI dekha zakte haiM ... (1) dharmAstikAya jo jIva pudgaloMko calana sAhItA devI hai (2) madharmAstikAya moM jIva pudaloMkoM sthira honeme mahilA detI hai|
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) Aka zastikAba jo jIvAjIvoM sthAna detI hai| (4) zarIra rahIta jIva ko nahIM dekha zaktA hai ? (5) paramANu paudagala konahI dekha zaktA hai ! (6) zabdake paudaMgala konahI dekha zaktA hai ? (7) gandhake paudagala konahI dekha zaktA hai ! (8) yaha bhavya hai yA abhava hai , (9) isI bhavameM mokSa jAvegA yA nahI mAvegA? .. (10) yaha jIva tIrthakara hogA yA nahI hogA ? - inhIM 10 boloMko chadamastha nahIM jAne, parantu devI bhagavAn jAna zakte hai vAste he pradezI tu samajha le jIva aura zarIra alaga alaga hai| (9) pazna-he bhagavAna Apake zAsanameM sarva jIva eka hI sArakhA-barAbara mAne gaye hai to yaha prayakSa lokameM hastI mahAkAla bAlA hotA hai jinhoMke mahArambha kriya-karma-Azrava dekhane meM pAte hai aura kuMthavekA svarUpa zarIra hai aura unhoMke svalpArambha kiyA-karma-azraya dekhane meM Ate hai to phora jIva barAbara kese mAnA nAve vAste merA mAnA huvA hI tatva ThIka hai ? .. (30) he pradeza hastI aura kuMthavekA bIvatoM sadI hai. pAntu jIvoM ke punya pApakI prakRtiyoM bhinna bhinna honese zarIra nyUnAdhika hotA hai jeseki eka kuDAgazAlA-guptaghara hotA hai| jinake andara eka dIpaka kara diyA jAba aura unoMke upara kA vistAravAlA dAda dera hI dAna prakAza unhIM usake andara hI paDegA aura unhIse kuccha kama sa hovA meM
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ (67) prakAza bhI kama paDegA aura unhIse hI kama Dhaka hogA to prakAza bhI kama paDegA arthAt jItanA Dhaka hogA utanA hI prakAza paDegA nAtparya yaha huvA ki / dIpakameM prakAza hai parantu uparake Dhaka jhogA utanA hI vistArameM prakAza paDegA dIpaka mAphIka nIva hai aura Dhaka mAphIka nAma karmodaya zarIra mIlA hai jItanA zarIra hogA utanemeM jIva samAvesa ho jAyagA isImeM-karmoM ke anusvAra zarIrakI hI nyunAdhikatA hai vAste samajhake mAna lo ki jIva kAya alaga alaga hai| (10) prazna-he bhagavAn ApakoM yuktiyoM bahuta hI Ati hai aura yuktipUrvaka ApakA kehanA hI satya hai parantu mere bApa dAdoMse cale Aye dharmako mhai kistarese tyAgana karU mujhe loka jayA kahegA ? (uttara) he rAnan-Apane lohA vANIyAkA daSTAMta sunA hai ! nahI bhagavAna mene lohAbANIyAkA draSThAMta nahIM sunA hai ! he rAjan lo aba sunoM ! eka nagarase bahutase vepArI loka dravyArthI gADoMmeM kIrayANoM leke videzako ravAne huve jisme eka lohA vANIyA bhI thA " Age calate eka lohAki khAna AI taba sarva capArI leko lohAkoM le lIye, Age calane para eka tAMbAki khAna bhAi saba lokoMne lohAko choDake tAMbAko le lIyA aura apane sAtha calanevAlA" lohA vANIyAkoM, bhI kahe dIyA ki he bhAI yaha sAMbA lohAse adhika mUlya vAlA hai / vAste lohAko choDake tuma bhI isa tAMbAko le lo / lohA vANIyAMne uttara dIyA ki ekako chor3e aura dUsareko mahana kona kare khera / bAge calane para cAndrI ki
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ (68) malAnabhAi to saba lokoMne. tAbAMko choDake cAndI lelI aura pehalAki mAphIka lohANIyAnetoM lohA hI rakhA Age calanepara suvarNa lelIyA lohAvANIyAne to apanI hI satyatAko kAyama rakhI, Age calate huve eka ratnoMki khAna Ai saba jINoMne suvaNako chor3ake ratna pahana kara liyA aura hita buddhise / lohAvANIyAkoM kAhA he bhAi apanA haThako choDa do isa svalpa mUlyavAlA bohAkoM choDake yaha bahu mUlya ratnoMko grahana karoM abIto kuccha nahIM vIgaDA hai apane saba barAbara ho jAvege tuma ratnoMkoM grahana karaloM uttarame lohAvANIyAne kahA ki bar3hI hAsI ki bAta hai ki tumane kitane sthAna para palaTA palaTI karI hai to kyA muje Apa esA hI samajha liyA nahI ? nahI ? kabI nahI ? mhai Apa ki mAphIka nahI hU maiMne to jo lelIyA vaha hI lelIyA cAhe kama mUlya ho cAhe jyAdAmUlya ho mheto aba lIyA huvA kabI chor3ane vAlA nahIM hai| vasa saba loka apane apane ghara para Aye ratnoMvAleto ekAda ratnakoM vecake bar3e bhArI prasAdake andara aneka prakArake mukhoMko vilasane laga gaye aura yaha lohA vANIyA dAlIdrI hI reha gaye aba dusaroMkA mukha dekhake bahuta pazcAtApa jhurApA karane lagA parantu aba kyA hotA hai / he rAjan tu bhI lohAvANIvAkA sAthI ho rahA hai parantu yAda rakhIye phIra lohAvANIyAkI sasaphIka terekoM mI pazcAtApana karanA paDe isako ThIka vicAralenA ? . pradezI rAjA bolA ki he bhagavAn Apake jaise mahAna puruSoMkA samAgama honepara kIsI jIvoMkoM pazcAtapa karanekA bhAvakAza hI nahIM rehetA hai to mere para to Apane
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ bar3I hI kRpA karI hai aba isa bhavameM to kyA parantu bhavAntarama bhI mere pazcAtApa karanekA kAma nahI rahA hai| he bhagavAn meM acchI tarahase samajha gayA ki ApakA pharamAna satya hai jese Apane pharamAyA vese hI jIva aura kAyA alaga alaga haiM yaha bAta mere ThIka ThIka samajhameM Agai hai aba to mhai Apaki vANIkA 'pyAsA ho rahA hUM vAste kRpA kara kevalI parUpIta dharma mujhe sunaave| kezIzramaNa bhagavAnane vicitra prakArakI dharmadezanA denA prAraMbha kiyaa| he rAjana tIrthakaroMne mokSakA daravAje cyAra batalAye hai yathA dAna dharma, zoladharma, tapazcaryadharma, bhAvadharma nisme bhI dAna dharmako pradhAna batalAneke liye svayaM tIrthakaroMne prathama varSI dAna dekehI yogAraMma dhAraNa kIyA hai jaba manuSyoMke sUmatArUpI hRdayake kamaDa khulake hRdayame uddhAratAkA praveza hotA hai taba dusare aneka guNa svayaMhI A jAte hai ityAdi kehake phIra kehete hai ki he rAjan bhagavantoMne sAdhudharma aura zrAvaka dharma yaha do prakArake dharma bhakSaya -mukhakA dAtAra batalAye hai isapara khuba hI vistAra ho zaktA hai parantu yahApara hama praznottarakA hI viSayakoM likha rahe hai vAste itanA hI kehanA ThIka hogA ki kezIzramaNa bhagavAnne vicitra dezanA rAjAko sunaaii| pradezI rAjA dharma dezanA zravaNakara harSa hRdayase bolA ki he bhagavat dIkSA lenekoM to mhai asamartha hu Apa kRpAkara mujhe zrAvakake 12 vratoMki kRpA karA dInIye / taba kezIzramaNa maga sabane pradezI rAjAkoM samyaktva mUha broMkA uccAraNa kraayaa|
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradezI rAjAne savinaya sampattva mUla bratoMkoM dhAraNa kara apane sAtAra jAneko taiyAra hUve / . dezIsvAmi bole ki he pradezI rAjA Apa jAnate hoM ki gAcArya kitane prakAra ke hote hai ? hAM bhagavan mhai jAnatA hu AcArya tIna prakAra ke hote hai (1) kalAcArya (2) zilpAcArya (3) dharmAcArya / ___ he rAjan inhI tInoM AcAryoMkA bahu mAna kese kiye jAte hai vaha bhI Apa jAnate hai| hAM bhagavan mhai jAnatA hu ki kalAcArya aura zilpAcAryakoM dravya vastra bhUSaNa mAlA bhojanAdise satkAra kiyA jAtA hai aura dharmAcAryakoM vandana namaskAra sevA bhaktise satkAra kiyA jAtA hai| he rAjan Apa isa bAtakoM jAnate huve mere sAthame pratikula varatAva karAthA unhoMkoM vagara kSamatkSAmanA aura vandana kiye hI "jAneki taiyAra karatI hai| ___he bhagavAn mhai inhIM bAtako ThIka ThIka jAnatA hUM parantu yahA~ para kSamatkSamana aura vandanA Adi karanese mhai hI jAnugA parantu merA irAdA hai ki kala sUryodaya mhai mere antevara putra umarAva aura cyAra prakArakI zainya leke bar3e hI utsavake sAtha ApakoM vandana karaneko bhAugA aura vandana kruuNgaa| : yaha sunake kezIzramaNa bhagavAnane mauna vratako hI svIkAra bolA thA kyukI isa kAryameM sAdhuvoM ko hAM yA nA nahIM kehanA - dusare dina rAjA pradezI apane sarva kuTumba aura cyAra prakAra
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ nyAko bar3a hI ADambake sAtha kezI svAmikoM vaMdana kasmeko mAyA isIse bahutase anya lokoMko bhI dharmapara zraddhA huI bhAvAnakoM kandana namaskAra kara bhagavAna ki mudhArasa dezanAkA pAlakara pIcchA jAne lagA, itanemeM kezIsvAmi bolaki he rAjana ramaNIkakA aramaNIka na honA ? pradezI rAjA bolA ki he bhagavAna ramaNIka aura bharamagoka kisakoM kehate hai ? he rAjana jese koI karasAnikA kSetra khalAmeM bhanAja pakatA hai unhI samaya bahutase pazu paMkho aura manuSya yAcaka Adike Ane jAnese baha khetakhalA acchA ramaNIka hotA hai jaba anAjAdi karasAnI loka apane gharapara le jAte hai phIra unhIM kSetrakhalAmeM koI bhI nahI AtA nahI jAtA unhI samaya vaha kSetrakhalA aramaNIka ho jAtA hai| isI mAphIka kSukSetra isI mAkIka udyAna bhI samajhanA aura nATikazAlA bhI samajhanA tAtparya yaha hai ki he rAjana mhai yahApara hu vahAM taka tuma dharma para acchI zraddhA aura merI sevA bhakti karate hai yaha tumArA ramaNIkapayA hai parantu mere calejAnepara yaha dharma bhAvanA chor3a doge to maramaNIka ho jAvoge vAste maiM ApakoM kehatA hU~ ki mere cale jAnepara aramaNIka na honA arthAt dharmabhAvanAko choDanA nahIM / barAbara dharmakArya zAsanakArya AtmakArya hamezake liye karate rahanA - pradezI rAjA bolA ki he bhagavAna isa bAtaki Apa khAtarI rakho ' meM ramaNIkakA aramaNIka kavI nahI hovugA he bhagavAn mere zvetAMnigaroke Azrita 7000 / grAma hai jinhIki nAkAbAnI dAza ) mere rAnabhovara aura zainyAdikake upabhogameM laganeke
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ (72) sivAya bacata khanAnemeM jamA hotI thI . parantu mhai ApakA uddhAra vRtikA dharma zravaNa kiyA hai vAste merI bhAvanA hai ki inhI 7.00 grAmoMki Avandake cyAra bhAga karUgA nisme eka bhAga to aMtevara AdikoM, eka bhAga zainyAkoM, eka bhAga khanAnAmeM jamAM, aura eka bhAgaki vizAla dAnazAlA karavAyake pratidina asAna pAna khAdima svAdima bastrAdi dAna detA rehUgA aura zIla, vrata paJcarakAna pauSada upavAsAdi dharmakriyA karatA rahugA vAste he bhagavAna Apa puraNataye khAtarI rakhiye mhai ramaNIkakA aramaNIka kavI mI nahI hohugA / yaha bAta kezIzramaNa dhyAna pUrvaka zravaNa karake rAjAko daDha dharmI jAnA / pradezI rAjAne kezIzravaNa bhagavAnakoM vaMdana namaskAra kara apane sthAnapara calA gayA tatpazcAt rAjA saMsArako asAra samajhatA huvA unhI asthira rAjapATaki sAra saMbhala na karatA huvA apane AtmakalyANake kArya karatA rahA arthAt zrAvakake vratoMko ThIka tarahe pAlana kara rahA thaa| kezIzramaNa bhagavAna vahAMse vihArakara anya jinapada dezameM gamana karate huve / dekhiye saMsAraki savArthavRti jaba pradezI rAjA mAtmakAryameM dhyAna lagA denese rAja aMtevaraki sAra saMbhAra karanA. choDa dIyAthA, taba surikatA rANIne duSTa vicAra kiyAki yaha rAjA to merI aura rAjaki kucha bhI sArasaMbhAra nahIM karatA hai arthAt mere sAtha kAma bhoga nahI bhogavatA hai to mere kyA kAmakA agara esAhI ho to mhai inhIkoM viSa-zastra tathA agnikA prayogase jAMnase mAra DAlu aura merA putra surikAntakoM rAja dedu,
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ esA vicAra karati hui kitaneka samaya rAjAkA chedra dekhatI rahIM parantu esA mokhA hI namolA taba rANI apane putra surikAntako bolavAke sarva vAta kahI ki agara mhai aura tuM donoM mIlake rAjAkoM mAra deve to tereko rAja mhai dedugI / yaha bAta kumara suni to kharI parantu isa bAta kA Adara na kiyA maname malI bhI na samajhI aura vahAMse uThake calA gyaa| pIcche rANIne vicAra kiyA ki yaha putra na jAne apanA pitAko keha degA to merI saba bAta rAjA jAna legA vAste mujhe koI upAya kara rAjAkoM viSa denA hI ucita hai| ___isa samaya rAjA chaTa chaTa pAraNA karatA thA jisme bAraha chaTa ho gayA thA aura teravA cheTakA pAraNa thA unhI samaya sUrikAnnA rANI pAraNeki AmaMtraNa karake viSayukta bhojana khIlA dIyA vasa svasa hI samayameM rAjAke zarIrameM viSakA vistAra hone lagA rAjAne jAna liyA ki yaha saba mere kiyA huvA karmahI udaya huvA hai bhalo yaha rANI toM viSa prayogase eka merAhI prANoMkA nAza karatI hai paraMtu mene to bahutase prANoMkA nAza kiyA hai vAste sama pariNAmoMse hI sahana karanA ucita hai aimA vicArake Apa tRNake saMsthAre para beThake zrI siddha bhagavAnako namaskAra kiyA. aura Apane dharmAcArya zrI kezIzramaNa bhagavAnakoM bhI namaskAra kiyA arthAt vaMdana namaskAra kIyA tatpazcAt AThArA pApasthAnaki Alocana karake sarva prakArase 18 pApasthAna aura cyAra prakAre AhArakA tyAga karake samAdhi pUrvaka carama zvAsozvAsa aura nAza mAna zarIrako tyAgana karatA hUvA antameM kAladharmako prApta hvaa|
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA pradezIne ajJAna dazA meM bahuta hI pApakarma kiye the parantu naH samyaktvarUpI muNa zreNIkA bhAvalambana kijA usI samabase antima kSamArUpI vase sarva asubha karmokA nAza kara bhApa saudharma devalokake aMdara sADhA bAraha lakSa yojasake vistAravAle sUriyAma nAmakA vaimAnake adhipati sUrivAma nAmake devapaNe utpanna huvA thA muriyAbha devaki rUddhi aura vaimAnakA vistAra anya thokar3A dvArA likhA jaavegaa| . bhagavAna-gautama svAmise kehate huve ki he gautama pUrva bhavameM aparimitta kSamA pradezI rAnAne ki thI usI pradazI rAnAkA jIva yaha muriyAbha deva hai jo ki abI nATika karake gayA hai yaha mahA Rddhi jyoti kAnti prApta honekA kAraNa samyaktva sahita kSamA hI hai| he bhagavan yaha suriyAma deva devabhavase kAhA jAvegA ? he gautama mahAvidaha kSetrameM dRDhapaino hoke mokSameM jaavegaa| // itizam / / praznottara nambara 5 sUtra zrI bhagavatIjI zataka 1 uddezA 6 (rohA munike prazna) sarvajJa bhagavAna vIra prabhuke ziSya jo ki prakRtikA bhadrIka aura prakRtikA vinIta honese svAbhAvase hI kroSa mAna mAyA loma savAla the aura bhI aneka guNa saMyukta aisA " rohA nAmakA yuni.Age Ane zAma dhyAnameM sadaiva ramanatA karatA thaa| eka .
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaya rohA muniko prazna utpanna hUvA / taba bhagavAna ke pApta Ake namratA pUrvaka bandana namaskAra kara prazna karatA hUvA ki (pra0) he bhagavAna ! pehalA lauka aura pIcche aloka havA pAki pehalA aloka aura pIcche loka havA thA ! (u0) he rohA ! jisa padArthakI Adi aura anta nahIM to usako pahile aura pIcche kaise kahA jAya / isI mAphIka laukA laukakI bhI Adi anta nahIM hai vAste pehale yA pIche nahIM kaha zakte / parantu donoM sAsvate haiN| kyoMki AkAza sAsvatA hai. aura AkAzake sAtha dharmAstikAya, adharmAstikAya, jIvAstikAya, pudgalAstikAya aura kAla yaha pAMcoM dravya hai inhIMko loka kahate haiM aura jahAMpara kevala AkAza dravya hI hai vaha alauka kahA jAtA hai / jaba AkAza sAsvatA hai taba AkAzake andara rehane vAle pAMcoM dravya bhI sAsyate haiM ismeM bhI dravyAssikamayaki apekSA sAsvata hai aura paryAyAsti nayaki apekSA jo aguru laghu paryAya hai vaha asAsvata hai aura lokameM jo bhakatama padArtha hai vaha dravyA-- pekSA sAsvata hai kyoMkI isa lokako kisIne banAyA nahIM aura isakA vinAsa bhI kabI hogA nhiiN| aura mo kRtama padArtha hai. usakI Adi bhI hai aura anta bhI hai| isa vAste yaha lokAloka sAsvata padArtha hai| . (pra0) he bhagavAn ! pahelA jIva aura pIche anIva huvA hai ... ki pehalA ajIva aura pIche jIva hukA hai ? (u0) he rohA ! 'jIva aura anIva yaha donoM sAsvate padArtha haiM kyoMki jIva aura manova anAdi kAse loka vyApaka
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai| ajIvake pAMca bheda haiN| dharmAsti kAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya pudgagAstikAya aura kaal| agara pahale jIva mAnate haiM to AkAzavinA jIva kahAM TherA thA, dharmAsti vinA jIva gamana kese kara zake, adharmAsti vinA jIva sthira kese rahazake / agara pahele ajIva mAnate haiM to jIva vinA dharmAsti . kisakoM sAhitA detI thI, adharmAsti kisako sthira karatI thI ityAdi aneka doSaNa utpanna hote haiM / vAste kevala jJAnase samyak prakAra dekhanevAle ananta tIrthaMkaroMne jIva ana va donoM anAdikAlake sAsvate padArtha kahe haiN| na kisIne utpanna kiyA hai na kabI vinAsa hogA / isI mAphoka siddha aura saMsArI isI mAphIka mokSa aura saMsAra bho sAsvate padArtha kahe haiM / isIkI puSTIke liye nimna prazna para vicAra kraa| __.. (pra0) he bhagavAna ! pahelA kukar3I huI yA IDA tathA pahelA iMDA huvA ki kukar3I? (u0) he rohaa| kukar3I bhI sAstI hai aura Ir3A mI sAsvatA hai kyoMki kukar3I vinA Ir3A ho nahIM sakatA hai aura iMDA vinA kukar3I ho nahIM sakatI vAste jJAnI puruSoMne anAdikAlase kukar3I aura Ir3AkoM sa svatA batalAyA hai| (10) he bhagavAna / pehalA lokAMta pIche alokAMta hai ki pahalA alokAnta aura paMche lokAnta hai ? . . (u0) he rohA ! donoM sAsvate hai / bhAvanA pUrvavata / / (3) evaM lokAnta aura sAtavIM narakakA AkAzAnta / .
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ (77) . (2) evaM sAtavIM narakake AkAzAnta aura sAtavIM narakake tRNa vAyu / . (3) evaM setavIM naraka kA tRNavAyu aura sAtavIM narakakA ghnvaayu| : (1) evaM sAtabIM narakakA dhanavAyu aura sAtavIM narakakA dhnodddi| : (5) evaM sAtavIM narakakA ghanodaddhi aura sAtavIM narakakA pRthvI piNdd| (6) evaM sAtavIM narakake pRthvIpiMDa aura chaThI narakakA bAkAzAnta / (10) evaM tRNavAyu, ghanavAyu, ghanodaddhi, pRthvIDi paacoNbol| (15) pAMcavIM narakakA bhI pAMcoM boLa isI maapho| . .. .. (20) cauthI naraka ke pAMcoM bolI bhI isI mAphIka / (25) tInI , " " (30) dunI , , , (35) pahelI , " evaM lokAnta aura dvipAnta jambuddhipAdi asaMkhyAte aura samudra lavaNAdi asaMkhyAte evaM bharatAdi sarva kSetra sarva alAvA bokAnta sAthe saMyoga kara denA tathA narakAdi 24 daMDaka SaTUdravya chailezyA AThakarma tInadrISTI cyAradarzana pAMcajJAna tInaajJAna, cArasaMjJA, tInayoga doyaupayoga sarvadravya, sarvapradeza, sarva paryAya / praznottara sarva pUrvaki mAphIka karanA aba carma praznake (4) he bhagavAna / lokAnta pahalA aura kAla pIche haiM !
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ (74) (u) he rohaa| donoM sAsvate padArtha hai / jese dvipa samudrase leke kala taka ke prazna lokAntake sAtha kiye hai isI mAphIka alaukAnta ke sAtha bhI saMyoma lamAH denA / jaise lokAnta aura alaukAnta ke sAtha praznottara batalAye haiM iso mAphoka dvipake sAtha niceke sarva saMyoga joDa denA phora hipako choDa samudra ke sAtha sarva saMyoga kara denA phIra samudrako choDa bharatAdi kSetrake sAtha sarva niceke colokA saMyoga kara denA yAvat sarva paryAyase kAlake -sAtha saMyoga kara denaa| - isI praznoM ke uttara dvArA izvaravAdI noM loka izvara banAyA kahate hai arthAta sarva padArtha izvarane banAyA hai isakA nirAkAra kiyA hai| kyoMki Izvara kIsI padArthakA kartA nahI hai kAraNa Izvara karma rahita sacidAnaMda amUrti arUpI svaguNa moktA hai unakoM to kisI prakArakA kArya karanA rahA hI nahIM hai aura aisA mo kuMbhakAraki mAphIka jagata kArya karatA rahe to unameM Izvaratva prAptI mAnanA bhI miyyAtvakA kAraNa hai kAraNa nagatake ghaTapaTAdi padArtha sarva sAsvata hai aura katama vastu jo banAte hai vaha kovAr3e jIva hI banAte haiM aura Izvara to karma rahIta hai vAste Izvara nAva kartA nahIM hai / jIva svayaM karmoM anusvAra zubhAzubha phalakA mozana hai aura jaba tapa saMyamase zubhAzubha karmokoM nAsa karegA taba IyA kapa ho jaanaa| . .......... ..! hA mIne inhI praznoMkA uttara sunake Anaya bhAvI pAmelAmavAya kA dhyAna rakhA hue
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. itane meM mautamatvAmIko prazna utpanna huii| ve mI mamamanale pAsa Aye aura vaMdana namaskAra karake bole ! . . . . (50) he bhagavAna / loka sthiti kitane prakArako hai ? (u0) he gautama ! lokasthiti ATha prakArako hai / yathA . (1) AkAzake AdhArase vAyu rahA huvA hai arthAta mAsa sake AdhAra tRNa vAyu hai aura tRNavAyuke AdhAra dhanavAyu hai| (2) vAyuke AdhArase pANI rahA hai (ghanodadi) / (3) pANI ke AdhAra pRthvI rahI huI hai arthAt bho naraka piMDa hai vaha bacA dhanaM mAphIka pANoke AdhAra rahA huvA hai| (4) pRthvIke AdhAra basa sthAvara jIva rahe huve haiN| (5) anIva-jIvoMkA saMgraha rahA upacaritanayApekSA bhI / rAdi anIva jIvoMko saMgraha kIyA hai| (6) jIva kokoM saMgrahakara rakhA hai| .. (7) anIvakoM jIva saMgraha karatA hai arthAt jIva bhASAmana paNe pudgaloMko saMgraha karatA hai| (8) jIva karmoko saMgraha karatA hai| (pra) he bhagavAna / yaha loka sthiti kIsa prakArase hai| (u) he gautama / jese koI camaDe kI masaka vAyukAva bharake uparakA muhapake Dorese bandha karade / aura usI masakake madhya bhAgane pake horAse kasake bAMdha de phIra uparakA DorA kholake mAdhe bhAgaki cAyuko nikAlake usake badale pAnI bharake uparakA muha bAMko vicameM no DorI bAMdhI zo usako pI soko vA vAyuke upara
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ (80) jAnI raha sakA hai| isI mAphIka vAyuke AdhAra pANI aura pakA pANIke mAdhAra pRthvIhI huI hai yAvat jIvakarmokoM saMgraha kIyA hai| : (a) he bhagavAn / sUkSama apakAya hamezA varSatI hai| -: (u) he gautama / sukSama apakAya hamezA varSatI hai vaha urdhva badho tIracchI dizAmeM hamezA varSI hai / parantu jaise sthUla apakAya dIrgha kAla TheratI hai isI mAphIka sUkSma apAya darghakAlanahIM TheratI hai / sukSma kehanekA kAraNa yaha hai ki vaha sthUla draSTIvAloMke draSTIgocara ho na hI zaktI hai parantu hai. eka bAra apakAyaki jAtIme / rAtrI samaya adhika TheratI hai dinake andara sUryakA AtApa honese zIgha hI vidhvaMsa ho jAtI hai vAste sAdhu sAdhvI tathA sAmAyika pauSadameM zrAvaka rAtrI samaya khule AkAzameM nahI Therate hai agara kAraNAt jAnA hoto bhI kambalI Adise zarIra acchAMdana karate hai / ve ahiMsAtmIka dharmakA pAlana karate hai|
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ maru sthalameM muni vihArakA lAbhaH / mAravADa phalodhI nagarameM munizrI jJAnasundaranI mahArAja kA caturmAsa honese dharma kRtyameM vRddhi / (1)-saM0 1977 kA cturmaasaa| 1 tapasyA ki paMcaraMgI eka 1.. tapasyAkA zirapeca eka 201 paryuSaNameM pauSada 6651) pehale paryuSaNarme supanoki Avanda 1209) dusare paryuSaNa meM muphnoti mAvanda (2)-saM0 1978 kA ctumaasaa| 2 tapasyAki paMcaraMgI doya. 2 pauSadakA zirapeca doya 901 paryuSaNameM paussdH| . svAmivatsala pauSadake ra svAmIvatsala khIcaMdameM: . - 1900) paryuSaNoM meM supanoM ki Avanda 141) zrI bhagavatI aura nandIsutraki pUjAkA 34.00 pustakoM chApI aura bhI pujA prabhAvanA varaghoDA tathA nirNoddhAraki TIpoM * tathA 36 AgamoMki vAcanAdi dharmakRtya acchA huA haiM aura * jJAna paMtramika roja 125 zrotA vargane sampatta mUla vrata dhAraNa kiyA hai. zam /
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka:megharAja muNota phalodhi ( mAravADa) -- ||jldi kijiye // zrI ratnaprabhAkara jJAnapuSpamAlA saMsthAse svarUpa samayameM Ana taka 11 puSpa prasiddha hocuke hai kArya cAlu hai| jaina siddhAMtake tatvajJAna maya zIghabodha bhAga 1-2-34-5-1-7-8-9-10-11-12-13-14-15 hindI mejhara nAmo-201 AgamokA prabala pramANase 31 viSayakA pratipAdana kiyA gayA hai sAthameM traNa nirnAmA lekhoMkA uttara bhI diyA gayA hai / kiMmata phakta ATha AnA / ___dravyAnuyoga prathama pravezikA khAsa pAThazAlAbhoMmeM par3hAne lAyaka hai / pAThazAlAmeM Topala kharacAse hI bhejI jAtI hai| likho:-zrI ratnaprabhAkara jJAna pusspmaalaa| mu0 phlodhii-maarvaadd| - mudrakamUlacanda kisanadAsa kApaDiyA, "jaina vijaya " prinTIMga presa, khapATiyA cakalA, lakSmInArAyaNakI vAr3I-sarata /