Book Title: Jain Prashnottarmala
Author(s): Dhirajlal D Mehta
Publisher: Jain Dharm Prasaran Trust Surat
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001191/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenA praznottaramALA dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA Jan Education International Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH jaina prottaramALA | bhAga - pahelo : vivecanakAra : dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA coooooo : prakAzaka : jaina dharma prasAraNa TrasTa-surata. por Ruvate a personal Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma prasAraNa TrasTa. 702, rAmazA TAvarsa gaMgA-jamanA epArTamaeNnTa pAse, kA aDAjaNa pATIyA, surata-395009. (INDIA) phona : 2688943 29 22 zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA sTezanaroDa. raMgamaholanA nAke, mahesANA.(uttara gujarAta) sarasvatI pustaka bhaMDAra hAthIkhAnA, ratanapoLa, amadAvAda. phona H 5356692 39 22 dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA 702, rAmazA TAvarsa gaMgA-jamanA epArTamaeNnTa pAse, aDAjaNa pATIyA, surata-395009. (INDIA) phona : 2688943 kampojha prinTIMgabAinDIMga vikrama saMvat 2059 isvIsan 2002 sevaMtIlAla vI. jaina 20, mahAjanagalI. jhaverIbajAra, muMbai. phona : 2412445 sughoSA kAryAlaya H zekhano pADo, jhaverIvADa basa sTopa sAme, rilIpha roDa, amadAvAda-1. phona : 2131418 vIra saMvat 2529 tRtIya AvRtti x jaLa kiMmata rUA. 40-00 39 22 pra 72 Ta varSa bharata grAphiksa nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-1. phona : (0.) (079) 2134176, (R.) 2124723 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA bhAratanI bhUmi eTale saMta-tyAgI mahAtmAonI bhUmi. A bhUmi upara jaina-jainetara aneka jJAnI-mahAjJAnI-cAritravAna puruSo thayA che. jeonI anupama pavitra vANInA varasAdathI bhIMjAyelI A bhUmi upara jaina-jainetara dharmanA saMskAronAM bIja uMDA vavAyelAM che. jenA pratApe AvA kaliyugamAM ane bhautika sukhanA vAtAvaraNamAM paNa saMsArane asAra jANI teno tyAga karI sAdhu-saMta-saMnyAsI ane yogI thanArA mahAtmAo jovA maLe che. jaina samAjamAM paNa nAnI bAlyavayamAM Aje paNa sArA pramANamAM dIkSA grahaNa karatA AtmAo dRSTigocara thAya che. nAnI bAlyavayamAM dIkSA grahaNa karanArA mahAtmAonuM citta pavitranikhAlasa-viSayavAsanA rahita hovAthI jaina Agama sAhityanuM suMdara jJAna prApta karI potAnA vairAgyane utkRSTa kakSAno banAvI niraticAra cAritra pALI zake che. AvA laghudIkSita AtmAo ja mahAna AcAryo zAsanaprabhAvako ane sAhityakAro thayA che. tethI suMdara cAritra, pavitra samyajJAna ane paramAtmA pratyenI rUci ja jIvanane dhanya banAve che. uttama ruci ane uttama cAritra prApta karavA mATe jaina AgamonuM tathA jaina zAstronuM jJAna meLavavuM atyanta Avazyaka che. dina-pratidina jJAna bhulAtuM jAya che. zAstronA UMDA abhyAso to dUra raho, paraMtu prAthamika abhyAsa paNa lupta prAya thato dekhAya che. jANe jJAnanI AvazyakatA ja na hoya tevA bhAvo bhAratamAM jaNAya che. jyAre laMDana-amerikA Adi anya dezomAM tattvajJAna prApta karavAnI bhukha vadhatI jAya che. tyAM jaI vaselA bhAI-baheno jaina dharmanAM pustakonuM satata vAMcana-abhyAsa-manana-ciMtana karatA vadhAre pramANamAM jovA maLe che. eTale ja te dezamAM chellA pAMca-daza varSathI jaina dharmanA judA judA phirakAonA vaktAo tyAM AvI prajAne jaina dharmanA sidhdhAnto samajAve che. digaMbara saMpradAya, sthAnakavAsI, terApathI ane mUrtipUjaka saMpradAya tathA zrI kAnajIsvAmI, zrImad rAjacaMdrajI ane zrI dAdA bhagavAnanA anuyAyI bhaktavargo tyAM AvI vividha rIte tattvajJAna ApavA dvArA jaina dharmano pracAra kare che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A tattvajJAna sAMbhaLatAM, pAchaLathI tenuM manana karatAM zrotAvargamAM aneka prazno uddabhave che ane vAraMvAra gAme gAma tenA te ja prazno pUchavAmAM Ave che. eTale A tamAma prazno no saMgraha karI tene vyavasthita saMkalanA rUpe goThavI tenA uttaro sAthe saMkSepamAM eka be bhAgamAM pustaka rUpe prakAzita karavAno ane vicAra karelo, jenuM lakhANa 1993-94 mAM cAlu kareluM. cAraso prazno ane tenA uttaronA saMgraha rUpe A prathama bhAga hAla prakAzita karIe chIe. have pachI tenA uparanA karma ane dravyAnuyoganA viSayanA prazno ane uttarono bIjo bhAga taiyAra karavA bhAvanA rAkhIe chIe. A prazna ane uttaro dvArA jaina bhAI-baheno sAcuM jaina tattvajJAna prApta karI Atma kalyANa sAdhe ane satya mArga ne samaje-samajAve ane mokSamArganA pathika bane. A prazna uttara mALA lakhavAmAM aneka graMthono sahAro lIdho che. chatAM chabasthatA tathA bIna upayogatAnA kAraNe koI sthAne zrI jinezvara paramAtmAnI AjJAviruddha je kaMI lakhAI cUkyuM hoya tenI trividha kSamA yAcuM chuM ane te kSatio tarapha turata mAruM dhyAna doravA vidvadvargane vinaMti karuM chuM. li. dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA. anukramaNikA (1) sAmAnya prazna-uttara (2) Agama prakaraNa (3) Avazyaka prakaraNa (4) navatattva prakaraNa (5) anekAntavAda prakaraNa (6) dravya-guNa-paryAyanuM prakaraNa (7) sAmAnya prazno 1 thI 14 15 thI 22 23 thI 38 39 thI 79 80 thI 102 102 thI 130 131 thI pUrNa Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama pustakanuM nAma 1. yogaviMzikA 2. yogazataka 3. zrI jainadharmanA maulika siddhAnta 4. zrI jaina tattva prakAza 5. zrI Atmasiddhi zAstra 6. jaina dhArmika pAribhASika zabdakoza 7. jaina dhArmika praznottara mALA 8. karmavipAka (prathama karmagraMtha) | 9. karmastava (dvitIya karmagraMtha) || 10. baMdhasvAmitva (tRtIya karmagraMtha) dhIrUbhAinAM, "] 11. SaDazIti (caturtha karmagraMtha) lakhAyelA 12. pUjAsaMgraha sAthe pustako // 13. snAtrapUjA sAthe 14. samatvanI sajhAya 15. navasmaraNa-IglIza sAthe 16. ratnAkarAvatArikA (bhAga-1) 17. ratnAkarAvatArikA (bhAga-2) 18. zrI yogadRSTi samuccaya 19. AThadRSTinI sajhAyanA artha 20. aMdhazataka (paMcama karmagraMtha) 21. tattvArthAdhigama sUtra (saMkSipta vivecana) 22. vAstupUjA sAthe (pU.buddhisAgarasUrijI kRta) 23. zrAvakanAM bAra vrata Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA sTezana roDa, raMgamaholanA nAke, mahesANA. (uM. gujarAta. INDIA) jaina dharmanAM zAstronuM prAraMbhathI suMdara adhyApana karAvanAra A eka ja saMsthA che. meM A saMsthAmAM rahIne ja ATha varSa sudhI dhArmika abhyAsa karyo che. bhAratabharamAM pAThazALAmAM bhaNAvanAra zikSakabaMdhuo A saMsthAmAM taiyAra thayela che. Aja sudhI lagabhaga doDhaso bhAIoe abhyAsa karI dIkSA paNa svIkArI che. nyAya vyAkaraNa ane ucca dhArmika zAstronuM adhyayana karAvavAmAM Ave che. bhaNatA vidyArthIone abhyAsakALa daramyAna ane abhyAsa pUrNa kare tyAre sAro puraskAra ApavAmAM Ave che. to ApazrInA bALakone uttama dhArmika saMskAra tathA abhyAsa mATe A saMsthAmAM mokalavA vinaMti che. tathA A saMsthAne ArthikakSetre vadhu dRDha karavA dAtAone namra vinaMti che ke samyagdarzana-samyajJAna-ane samyagyAritrano dhodha varasAvatI A saMsthAne avazya yAda karavA jevI che. lAbha levA mATe khAsa vinaMti che. A saMsthAmAM dAna ApavAnI aneka yojanAo che tathA vikrama saMvata 1954mAM A saMsthA sthapAyelI che. je saMsthAne A varSe so varSa pUrNa thayela che. 1998nA phebruArImAM zatAbdi mahotsava ujavAyo che. to AvI ratnatrayInuM prasAraNa karatI A saMsthAne avazya yAda karazo. evI AzA rAkhuM chuM. li. dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! jaina dhArmika praznottara mALA I.sa. 1991 thI 1993 ema traNa varSa amerikAnAM judAM judAM jaina senTaromAM dhArmika bhaNAvavAno, tathA laMDanamAM 1992-93 ema be varSa dhArmika bhaNAvavAno prasaMga Avyo. tyAM vasatA ane dhArmika jJAnanI rucivALA ghaNA bhAI baheno A abhyAsamAM joDAyAM. - nyuyorka - voziMgTana - losa eMjIlarsa, phInIkSa - nyujarasI, eTalaMTA, ToraMTo, sInasInATI, ItyAdi sthaLoe chaNAvaTa pUrvaka viSayo samajAvAyA, (1) navakArathI sAmAIya vaya jUoM sudhInAM sUtro, (2) navatattva, (3) cauda guNasthAnako, (4) karma tathA karmanA pratibhedonuM varNana, (5) jainadarzanano anekAntavAda ItyAdi viSayo samajAvAyA. tyArabAda A viSayo upara eka pustaka taiyAra karI "zrI jaina dharmanA maulika siddhAnto" e nAme prakAzita ka2vAmAM AvyuM. tathA hAla be pratikramaNa sUtronA artho prakAzita thAya che. je bhAI-baheno koI kAraNasara A vargamAM AvI zakyA nathI temane paNa ghera beThAM samyag jJAnanI prApti thAya te mATe te te viSayanAM pustaka prakAzita karavA ame vicAra karela che. keTalAMka pustako prakAzita thayela che ane keTalAMka prakAzita thAya che. atizaya manana - ciMtanapUrvaka vAMcI-vaMcAvI bALajIvone samajAvavA vinaMti che. tathA prakAzita thatAM pustakonuM vAMcana karavA amArI vinaMti che. prazna uttara prazna-[1] jaina kone kahevAya ? uttara- jinezvara bhagavAnanA dharmane samaje, te dharma pratye rUci kare, vizvAsa kare, temanA vacanone satya che ema mAne tene jaina kahevAya che. *pra.mA.-1 - Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [2] jinezvara bhagavAn kone kahevAya? uttara- jeoe rAga - dveSa ane moha ItyAdi AtmAnA aMtaraMga zatruone jItyA hoya, tathA pUrNa jJAna meLavyuM hoya, evA tIrthakara bhagavantone "jinezvara bhagavanto" kahevAya che. . prazna- [3] rAga - dveSa - moha ane pUrNajJAna eTale zuM? uttara- managamatI koI paNa vastu upara prIti karavI te rAga. aNagamatI koI paNa vastu upara aprIti karavI te dveSa. vastunI vAstavika paristhiti na jANavI te moha. traNe kALa ane traNe lokanuM je saMpUrNa jJAna te pUrNajJAna. prazna- [4] tIrthakara bhagavAn kone kahevAya! keTalA hoya? ane kayA kayA kSetromAM thAya che? uttara- tIrthanI sthApanA kare te "tIrthakara" kahevAya che. bharata kSetra, airAvata kSetra, ane mahAvideha kSetramAM tIrthakara bhagavanto thAya che. jaMbudvIpa, ghAtakIkhaMDa, ane ardhapuSkaravAra dvIpamAM A kSetro AvelAM che. te kSetrone "karmabhUmi' kahevAya che. bharata - airAvata kSetramAM eka utsarpiNI avasarpiNI kALamAM 24-24 tIrthakara bhagavanto thAya che ane mahAvideha kSetramAM sadAkALa ochAmAM ochA 4, ane vadhumAM vadhu 32, tIrthaMkara bhagavanto ekakALe hoya che. prazna- [5] tIrtha eTale zuM ? tIrthanA prakAra keTalA ? uttara- jenAthI saMsAra tarAya te tIrtha kahevAya che. te tIrthanA be bheda che : (1) jaMgama, (2) sthAvara, eka gAmathI bIje gAma, hAlatuM cAlatuM tIrtha te jaMgamatIrtha jemake sAdhu-sAdhvIjI-zrAvaka-zrAvikA. tathA je potAnA niyata sthAne sthira ja rahe. hAla-cAle nahIM te sthAvara, tIrtha. jemake pAlItANA - giranAra-Abu - sametazikhara - rANakapura siddhAcala ItyAdi. prazna- [6] sthAvara - jaMgama ema be tIrthamAMthI tIrthaMkara bhagavanto kyA tIrthanI sthApanA kare che ? Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA - tIrthakara bhagavanto "jaMgama" tIrthanI sthApanA kare che. kevaLajJAna pAmyA pachI prathama dharmadezanA Ape che. te adbhuta vANIthI je je pratibodha pAme che teone sarvavirati tathA dezavirati dharma ApI jaMgama tIrthanI sthApanA kare che. prazna- [7] jaMbUtIpAdi dvIpo ane bharatAdi kSetro kyAM AvelAM che ? uttara-cauda rAjaloka pramANa AlokanA atimadhyabhAge ticchaloka Avelo che. te eka rAja lAMbo - pahoLo - goLa che. tenA barAbara madhyabhAge 1 lAkha yojana lAMbo - pahoLo, thALI jevo goLa jaMbudvIpa che. tene vIMTAIne Dabala - Dabala mApanA anukrame lavaNasamudra - ghAtakIkhaMDa kAlodadhisamudra ane puSkaravaradvIpa AvelA che. te puSkaravAradvIpanA atimadhyabhAge mAnuSottara parvata nagarane pharatA koTanI jema Avelo che. tethI rA dvIpa thAya che. temAM manuSyonAM janma-maraNa thAya che. mATe naraloka athavA manuSyakSetra kahevAya che. jaMbudvIpamAM dakSiNadizAnA cheDe 1 bharatakSetra, uttara dizAnA cheTe 1 airAvatakSetra, ane barAbara madhyabhAge 1 mahAvideha kSetra Avela che. ema kula 3 kSetro che. dhAtakIkhaMDa tathA puSkaravara dviIpamAM Dabala-Dabala kSetro hovAthI 2 bharata, 2 airAvata, ane 2 mahAvideha kSetra che. ema kula 366=15 kSetrone karmabhUmi kahevAya che.. prazna- [8] karmabhUmi eTale zuM? * uttara jyAM asi - masi ane kRSino vyavahAra hoya te karmabhUmi kahevAya che ane jyAM asi masi ane kRSino vyavahAra na - hoya tene akarmabhUmi kahevAya che. prazna- [9] akarmabhUmi karatAM karmabhUminI vizeSatA zuM che? - uttara-- tIrthakara bhagavanto, cakravartIo, vAsudevo, prativAsudevo, baLadevo ItyAdi zalAkApuruSo karmabhUmimAM ja janme che. dIkSA -saMyama, mokSaprApti paNa karmabhUmimAM ja hoya che. tathA vadhu pApakarma karanArA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thai che. - jaina dhArmika praznottara mALA jIvo paNa karmabhUmimAM ja hoya che. prazna-10] akarmabhUminA manuSyo kevA hoya che ? uttara-akarmabhUmimAM janmanArA manuSyo yugalika ja hoya che. kalpavRkSothI ja jIvanArA hoya che. marIne be devaloka sudhI devamAM ja janArA hoya che. alpakaSAyavALA tathA alpapApavALA hoya che. prazna-[11] bharata airAvata kSetramAM tIrthakara bhagavanto kyAre thAya che ? uttara-- bharata -airAvata kSetramAM be jAtano kALa hoya cheH (1) avasarpiNI ane (2) utsarpiNI, tyAM ekekanA cha cha ArA hoya che. temAM avasarpiNI kALanA trIjA ArAnAM 89 pakhavADiyAM bAkI rahe tyAre pahelA bhagavAna mokSe jAya che. ane cothA ArAnAM 89 pakhavADiyAM bAkI rahe tyAre covIsamA bhagavAna mokSe jAya che. utsarpiNI kALamAM trIjA ArAmAM 89 pakhavADiyAM vyatIta thaye chate pahelA bhagavAnano janma thAya che. ane cothA ArAnAM 89 pakhavADiyAM vyatIta thaye chate covIsamA bhagavAna janme che. bane kALamAM prathamanA be ArA ane antima be ArAmAM koI paNa tIrthakara bhagavanto thatA nathI. . prazna- [12] avasarpiNI ane utsarpiNI eTale zuM? tenA ArAonuM mApa keTaluM hoya ? uttara- je kALamAM divase divase lokonAM AyuSya - buddhi tathA saMghayaNabaLa ItyAdi bhAvo ghaTatA jAya te avasarpiNI ane je kALamAM divase divase lokonAM AyuSya - buddhi tathA saMghayaNabaLa ItyAdi bhAvo vadhatA jAya te utsarpiNI. A banne kALanA cha + cha = bAra ArAnuM maLIne gADAnA paiDAnI jema eka cakra (paDuM) bane che. mATe tene kALacakra kahevAya che. gADAnA paiDAmAM jema lAkaDAnA ADA hoya che tema kALanA A vibhAgone ADA-arthAt ArA kahevAya che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA avasarpiNI kALanA cha ArAnuM varNana ahIM Apela che tenAthI utsarpiNInuM mApa UlaTAkrame samajavuM. ArAnuM nAma kALamApa | AyuSyamApa | zarIramApa (1) suSamA | 4 koDAkoDI | 3 palyopama | 3 gAu suSamA sAgaropama (2) suSamA 3 koDAkoDI | 2 palyopama || ragAu sAgaropama (3) suSamA 2 koDAkoDI 1 palyopamAM 1 gAu duSamA | sAgaropama (4) duSamA |1 koDAkoDIsAga | pUrvakroDa varSa | 500 dhanuSya suSamA |(42000 varSa jUna) [. (5) duSamA | 21000 varSa, | 130 varSa | 7 hAtha (6) duSamA | 21000 varSa | 20 varSa | ra hAtha | duSamA prazna- [13] bharata - airAvatamAM atyAre kyo Aro cAle che ? keTalAM varSo bAkI che ? ahIM tIrthakara bhagavanto kyAre thaze ? uttara-bharata airAvatamAM atyAre pAMcamo Aro cAle che. tenAM phakta Asare 2500 varSo ja gayAM che. ane 18500 varSo bAkI che. tyArabAda 21000 varSano chaThTho Aro, tathA ra1000 - 21000 varSano utsarpiNIno pahelo bIjo Aro pasAra thayA pachI utsarpiNInA trIjA ArAnAM 89 pakhavADiyAM gaye chate pahelA tIrthaMkara prabhuno janma thaze. prazna- [14] -AvatI covIsImAM pahelA tIrthakara bhagavAnuM koNa thaze? hAla te kyAM che? tathA AvA tIrthakara tarIke janmanArA prasiddha bIjA jIvo kayA ? Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA uttara- zreNika mahArAjAno jIva AvatI covIsImAM bharatakSetramAM prathama tIrthakara bhagavAnuM thaze. teo hAla prathama narakamAM varte che. tathA AvatI covIsImAM kRSNamahArAjA, rAvaNa, revatIzrAvikA, tathA sulasA zrAvikA vigere jIvo paNa tIrthakara bhagavAna thavAnA che. (juo prazna 371) prazna- [15] zuM ArAdhanA karavAthI A jIva tIrthaMkarapaNuM prApta kare ? uttara- "mArI evI zakti kyAre Ave ke huM jagatanA sarvajIvone dharmanA rasika banAvuM ?" AvI umadA bhAvanA bhAvavAthI A jIva tIrthaMkarapaNuM prApta kare che. AvI umadA bhAvanA vIza sthAnaka padonI ArAdhanAthI Ave che. tathA saMghanI vaiyAvacca, kriyAmAM apramAda, samyagdarzananI vizuddhi Adi 16 kAraNothI A jIva tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. prazna- [1] vizasthAnakanAM vaza pado kyAM kyAM ? tenAM nAmo zuM? uttara- (1) arihaMta, (2) siddha, (3) pravacana, (4) AcAryaguru (5) sthavira, (6) upAdhyAya, (7) sAdhu, (8) samyajJAna, (9) samyagdarzana, (10) vinaya, (11) Avazyaka kriyA, (12) cAritra, (13) dhyAna, (14) tapa, (15) dAna, (16) vaiyAvacca, (17) saMgha, (18) navo abhyAsa, (19) zrutapracAra (20) ane zAsanaprabhAvanA. prazna- [17] tIrthakara bhagavanto mukhyatve zeno upadeza Ape che? uttara- prathama sarvatyAga - sarvaviratino, saMsAranAM bhogasukho asAra che. eno tyAga ja AtmahitakArI che. Avo upadeza ApyA pachI te karavAne je asamartha che teo mATe dezavirati dezatyAgano upadeza Ape che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [18] sarvavirati ane dezavirati eTale zuM ? te grahaNa karanArane zuM kahevAya che ? teonuM jIvana kevuM hoya che ? uttara- dhana - strI - parivAra - ghara - milakata ItyAdi bhogasukhono saMpUrNa paNe tyAga te sarvavirati ane aMzathI tyAga te dezavirati. sarvavirati grahaNa karanAra puruSane sAdhu, strIne sAdhvI ane dezavirati grahaNa karanAra puruSane zrAvaka ane strIne zrAvikA kahevAya che. sAdhu sAdhvIjI, zrAvaka ane zrAvikAne saMgha kahevAya che. (sthAnakavAsI ane terApaMthI saMpradAyamAM dIkSita strIvargane mahAsatIjI kahevAya che)jaina sAdhupaNuM svIkAranAra strI ane puruSonA jIvanamAM mukhyatve pAMca mahAvrata pALavAnAM hoya che. teo sadAkALa mahAvratonuM pAlana kare che. AraMbha - samAraMbha alpa paNa sevatA nathI. sacittavastuno ane strI Adino sparza paNa karatA nathI. dhana - milakata kaMI paNa rAkhatA nathI. gADI, moTara, plena ke anya koI sAdhanano upayoga karatA nathI. pagapALA ja vihAra kare che. prazna- [19]-sAdhu mahAtmAonAM pAMca mahAvrato kyAM kyAM? teno artha zuM ? uttara- (1) sarvathA prANAtipAta viramaNavrata - jIvanamAM nAnA-moTA koI paNa jIvanI sarvathA hiMsA na karavI che. traNa sthAvara ema tamAma jIvonI hiMsAno saMpUrNapaNe tyAga. (2) sarvathA mRSAvAda viramaNavrata - jUThuM bolavAno saMpUrNapaNe tyAga, nAnuM - moTuM koI paNa jAtanuM jUThuM bolavuM nahIM. mazkarI ke majAka karavI nahi. (3) sarvathA adattAdAna viramaNa vrata :- corI karavAno sarvathA tyAga, nAnI-moTI koI paNa vastuno svAmInI rajA vinA svIkAra karavo nahI. adattano sarvathAtyAga. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA (4) sarvathA maithuna viramaNavrata-maithunakrIDAno sarvathA tyAga, strIne puruSanA ane puruSane strInA sparza mAtrano paNa tyAga te. (5) sarvathA parigraha viramaNavrata - dhana - dhAnya sonuM -rUpuM sthAvara milakata ityAdi tamAma prakAranA parigrahano tyAga, mAtra saMyamamAM sahAyaka bane tevAM vastra-pAtra AhArAdinuM nirmamatvabhAve sevana te. prazna- [20] dezavirati eTale zuM? te kone kahevAya? teone vrata keTalAM? uttara- saMsAranAM bhogasukhono aMzathI tyAga te, tathA upara kahelAM hiMsA jUTha - corI - maithuna - parigrahano aMze aMze tyAga karavo te dezavirati. A virati zrAvaka - zrAvikAne hoya che. teone kula 12 vrato hoya che. prazna- [21] zrAvaka - zrAvikAnAM 12 vrato kayA kayA ? uttara- pAMca aNuvrata, traNa guNavrata, ane cAra zikSAvrata ema kula 12 vrato kahevAya che. A bAre vratonuM varNana vaMditA sUtranA arthamAM karela che. tathA tattvArtha sUtranA sAtamA adhyAyamAM karela che. prazna- [22] tIrthakara bhagavanto A sarvavirati tathA dezavirati vinA bIjo zuM upadeza Ape che ? uttara-- tIrthaMkara bhagavatto "tripadI no upadeza Ape che. jagatanA tamAma padArtho utpanna paNa thAya che. nAza paNa pAme che. tathA avazya dhruva paNa rahe che. mATe sarva vastuo nityAnitya che. bhinnabhinna che. ema syAdvAdano upadeza tIrthakara bhagavanto Ape che. prazna-[23] utpAda - vyaya - ane dhruva A traNe pado paraspara virodhI che. te ekasAthe eka padArthamAM kema hoI zake? - uttara--koI paNa padArtha pUrva avasthAthI vyaya pAme che. uttarAvasthAthI utpanna thAya che. ane dravyapaNe avazya dhruva ja rahe che. prazna--[24] bhagavAne saMsAranI anupama evI A lIlA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA bhogavavA mATe ja banAvI che. to teno tyAga karI uparokta vrato levAnI zI jarUra? mAnavabhava, vAraMvAra AvA bhogo, ane nirogI deha maLavo durlabha che. mATe saMsAranAM sukho bhogavavA jevAM che teno tyAga karavAno upadeza ApavAnI zI jarUra ? - uttara- saMsAranI A lIlA bhagavAne sarjI nathI. bhagavAna jagata kartA nathI. bhagavAn to vItarAga eNne paramAtmA hovAthI jagatathI ghaNA para che. A lIlA saMsAranuM sarjana svayaM che. anAdinuM che. te te padArthomAM utpanna thayelA jIvoe potAnAM ja karmothI A lIlA sarjelI che. dA.ta. koI suMdara ghaTAdAra vRkSa hoya to tenI suMdaratA te vRkSamAM janmanArA vanaspatikAya jIvothI janya che. koI rUpavatI mRdubhASI strI hoya to tenA rUpAdinuM sarjana bhagavAne nathI karyuM. paraMtu te strInA jIve ja pUrve bAMdhelA puNyakarmathI AvA rUpAdinuM sarjana kareluM che. jo Izvara A sRSTinA kartA che ema mAnIe to Izvara kRpALu ane svataMtra hovAthI koIne sukhI ane koIne duHkhI zA mATe banAve ? sarvane sukhI ja kema na banAve ? tathA koIne rogI, koIne nirogI, koIne strI ane koIne puruSa zA mATe banAve ? jo ema javAba ApIe ke te te jIvonAM tevAM tevA karmo hatAM eTale tevA banAvyA, to jIvo tathA teoe bAMdhelAM karmo jo pahelethI ja hatAM to pachI Izvare banAvyuM zuM ? Izvare banAvyA pahelAM jIvo tathA karmo AvyAM kyAMthI ? tathA vaLI Izvare A badhA padArthonI racanA zAmAMthI karI ? te padArtho pUrve AvyAM kyAMthI ? bhagavAn jagatathI para ane vItarAga hovA chatAM jagatanI racanA karavAnI jarUra zuM? ItyAdi yuktiothI samajAya che ke jagat Izvare banAvyuM nathI tathA A lIlA bhogavavA jevI ja nathI. asAra che. tuccha che tene jema jema bhogavIe tema tema bhoganI abhilASA vadhe che paraMtu bhoganI abhilASA tRpta thatI nathI. jema khasanA rogavALo dardI khaNaja khaNe to khasa maTatI nathI paraMtu Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA khasano roga vadhe ja che. tathA aneka jIvonI hiMsA vinA bhogasukha zakya nathI. aneka pApo baMdhAvAnA kAraNe bhavAntaramAM durgati ja thAya che. mAnavabhava avazya durlabha che paraMtu te bhogo mATe nahIM, paraMtu dharma karavA mATe che. bhogonI prApti tiryaMca-deva Adi bhavomAM paNa suprApya che.paraMtu dharmanI prApti anya bhavomAM sulabha nathI, mATe bhogasukha tyAjya ja che. prazna- [25] jo bhogasukho asAra - tuccha ane tyajavAlAyaka ja hoya to tIrthakara bhagavantoe lagnAdi saMsAravyavahAra kema karyA? teoe bhogasukhano svIkAra zA mATe karyo ? uttara-tIrthakara bhagavanto Adi mahAtmA puruSo bhogasukhone asAratuccha ane tyajavAlAyaka mAne che, jANe che ane samaje che. paraMtu pUrvabaddha karmanA udayathI koI paNa Avo vyavahAra karavo paDe che ane te paNa niHspRhabhAve kare che. teo te vyavahAra karavA chatAM rAga - Asakti vinAnA che. mATe ja navA karmo bAMdhatA nathI ane jUnAM karmo khapAvIne pUrNa karI mokSanI atinikaTavartI bane che. prazna-[26] yadA yadA hi dharmasya, ItyAdi saMskRta zlokomAM to jyAre jyAre A saMsAramAM dharmanI hAni thAya tyAre tyAre teno uddhAra karavA mATe bhagavAn janma dhAraNa kare che ema kahyuM che, to bhagavAnane punarjanma grahaNa karavAnI zuM jarUra ? - uttara- bhagavAn mokSe gayA pachI pharIthI saMsAramAM janmatA ja nathI. je eka vakhata zuddha buddha niraMjana banyA te pharIthI kadApi karmothI levAtA nathI. tathA potAnA sthApelA tIrtha pratye paNa rAgadveSa na hovAthI saMsAramAM pharIthI janmavAnuM koI prayojana nathI. ane jeo saMsAramAM janma dhAraNa kare che teo sAcA paramAtmA ke bhagavAna nathI. mAtra sAMsArika devagatine pAmelA devo che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [27] jo bhagavAna jagan - uddhAra mATe punarjanma dhAraNa karatA na hoya to rAvaNa jarAsaMgha Adi asuronA vinAza mATe rAma- kRSNAdinA avatAra saMbhaLAya che. te vAta kema samajavI? uttara- rAvaNa - jarAsaMdha jevA baLavAna ane duSTa prakRtivALA je je asuro thayA tenA vinAza mATe rAma ane kRSNAdinA je avatAra thayA che. te vAta satya che. paraMtu rAma ane kRSNa tarIke janma pAmanArI vyaktio gayA bhavamAM bhagavAn hatA ema na samajavuM teo A saMsAramAM janma-maraNa pAmatA pAmatA koI viziSTa prakAranuM puNyakarma karI vAsudeva tarIke janmyA che saMsAramAM ja hatA, ane saMsAramAMthI ja janmyA che. prazna- [28] tIrthakara bhagavanto je dharmadezanA Ape che tenI guMthaNI = racanA koI mahAtmAo kare che ke bolAyeluM sarva vinAza pAme che ? uttara- tIrthakara bhagavantonI bolAyelI dharmadezanAne temanA prathama naMbaranA ziSyo arthAt gaNadharo zAstrarUpe race che saMskRta prAkRta bhASAmAM badhI ja vANI guMthI le che ane tene Agama kahevAya che. prazna- [29]- gaNadhara bhagavAn kone kahevAya ? uttara- gaNa eTale gaccha athavA samudAya, tene dhAraNa kare te, arthAt gacchanA nAyaka, gacchanA bhArane dhAraNa karanArA je mahAtmAo te gaNadhara kahevAya che. tIrthakara bhagavaMtonA prathama paMkitanA ziSyo te gaNadhara kahevAya che. RSabhadeva prabhunA 84, ane mahAvIra svAmI prabhunA 11 gaNadhara bhagavanto hatA. prazna- [30] prabhu zrI mahAvIra svAmInA 11 gaNadharonAM nAma, gAma, mAtA, pitAnuM nAma, gRhavAsa, chadmasthaparyAya, vigerenuM mApa keTaluM ? uttara- prabhu zrI mahAvIra svAmInA gaNadhara bhagavaMtonAM nAma vigere mA pramANe - je.pra.mA.-2 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jaina dhArmika praznottara zALA gaNadharonAM gAma | pitAnuM mAtAnuM | gRha chidmastha kevalI kula nAma | nAma dhAsa paryAya paryAya AyuSya nAmo IndrabhUti gobara vasubhUti pRthvI agnibhUti gobara vasubhUti pRthvI vAyubhUti |gobara vasubhUti pRthvI vyakta kulloga | dharmapriya vArUNI sudharmA kulloga | dhamilI. bhaliA maDita maurya | dhanadeva | dhanadevavijayA mauryaputra maurya maurya vijayA akalpita | mithilA deva | jayantI acalabhrAta kauzala | vasu nandA metArya vicchapura | datta | | varUNadevI prabhAsa rAjagRhI bala abhibhadrA 2011 111 prazna-[31]-atyAre je sAdhusaMtonI paraMparA pravarte che te konI che ? ane tenuM kAraNa zuM ? uttara-- bhagavAna mahAvIra svAmI jyAre mokSe padhAryA tyAre pahelA ane pAMcamA gaNadhara vinA bAkInA tamAma kevalI thayelA hatA. ane pahelA gaNadhara zrI gautamasvAmIjIne savAre ja kevalajJAna thavAnuM hatuM. A kAraNathI prabhue potAnA ziSyonI pATaparaMparA zrI sudharmAsvAmI nAmanA pAMcamA gaNadhara bhagavantane soMpI. ema zvetAmbara saMpradAya mAne che, paraMtu digambara saMpradAya ema mAne che ke A pATaparaMparA prabhu zrI mahAvIradeve gautamasvAmIne soMpI che. prazna-3ra-prabhu mahAvIra svAmInA zAsanamAM sudharmAsvAmI pachI kyA kyA paTTadharo thayA che ? uttara-sudharmAsvAmIjI pachI jaMbUvAmI, prabhavasvAmI, zayaMbhavasUri, Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA 13 yazobhadrasUri, saMbhUtivijayajI, bhadrabhAsusvAmI tathA syulibhadramuni AryamahAgiri, Aryasuhastigiri vigere prasiddha AcAryo mukhyatve paTTadhara thayA che. prazna- [33Aja sudhI cAlI AvatI A pATa paraMparAmAM prabhAvaka, aneka zAstronuM sarjana karanAra, mukhya kyA kyA AcAryo thayA che ? uttara- 1) zrI sidhdhasena divAkarasUrIzvarajI. jeoe sammatitarka Adi aneka graMtho banAvyA, vikrama rAjAne pratibodha karyo. (2) zrI vAdidevasUrijI - jeoe "pramANanayatattvAloka' tathA tenA upara darIyAtulya syAdvAdaratnAkara TIkA banAvI, je ghaNA vAdIonA vAdonA pratikAra rUpa che. - (3) zrI jinabhadragaNikSamAzramaNa - jeoe sAmAyikAvazyaka upara AkaragraMtha rUpa "vizeSAvazyakamahAbhASya" banAvyuM. (4) zrI umAsvAtIjI ke jeoe jainadarzananA sArane samajAvato tattvArthAdhigamasUtra tathA tenA upara bhASya banAvyuM. (5) kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajI jeoe siddharAjanI vinaMtithI "siddhahema vyAkaraNa" tathA tenA upara TIkA, kAvyAnuzAsana, abhidhAna ciMtAmaNi, liMgAnuMzAsa ayogavyavacchedikA,anyayogavyavacchedikA yogazAstra, tathA triSaSThizalAkApuruSacaritra Adi mahAkAya graMthonuM sarjana karyuM che. tathA kumArapAla ane siddharAjane pratibodhI jainazAsananI mahAprabhAvanA karelI che. (6) zrI haribhadrasUrijI - jeoe 1444 graMthonI saMskRta prAkRta bhASAmAM advitIya racanA karI mahAprabhAvanA karI che. adhyAtmamArga, yogamArga, kriyAmArga, Adi anekavidha viSayo upara sarvatomukhI pratibhA dvArA anupama sarjana kareluM che. (7) zrI yazovijayajI upAdhyAyajI - jeoe kAzImAM abhyAsa karI mahAmahopAdhyAyanI padavI prApta karI, khaMDanakhAdya, Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jaina dhArmika praznottara mALA jJAnasArASTaka, adhyAtmasAra, syAdvAdakalpalatA Adi aneka graMthonuM sarjana kareluM che. (8) malayagirijI ma.sA jeoe ghaNAM zAstro upara saMskRta bhASAmAM TIkAo racI che. (9) vinayavijayajI - jeoe lokaprakAza, zrIpALarAsa, haimaprakriyA Adi viziSTa graMtho sajaryA che. (10) zrI rAjendrasUrIzvarajI - jeoe prAkRta zabdakozanA sAta bhAgonI racanA karI mahAgraMthanuM sarjana karyuM che. tathA digaMbara saMpradAyamAM paNa. (11) kuMdakuMdAcArya - jeoe samayasAra - pravacanasAra tathA niyamasAra ityAdi graMtho sajaryA che. (12) pUjyapAdasvAmI - jeoe tattvArthasUtra upara TIkA * racI che. A pramANe aneka mahaMtoe vividha viSaya upara zAstrasarjana karavA dvArA jainazAsananI anupama sevA karI che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - Agama prakaraNa vA | prazna-[34]"Agama" eTale zuM ? sau prathama "Agamo" koNa banAve ? ane te Agamone jainazAstramAM zuM kahevAya che ? uttara- "A"eTale cAre taraphathI arthAt badhI ja rIte, "gama" padArtho jenA vaDe jaNAya. eTale jenA vaDe padArtho saMpUrNa paNe ane yathArthapaNe jaNAya te Agama. sau prathama gaNadhara bhagavanto 12 Agama banAve che. tene jainazAsanamAM "dvAdazAMgI" kahevAya che. mULa Agamane aMga kahevAya che. prazna- [35] bAra aMgonAM nAmo zuM ? uttara- (1) AcArAMga, (2) sUyagaDAMga, (3) ThANAMga, (4) samavAyAMga, (5) bhagavatIjI, (6) jJAtAdharmakathA (7) upAsakadazAMga, (8) aMtagaDadazAMga, (9) anuttarovavAI (10) praznavyAkaraNa (11) vipAkasUtra (12) dRSTivAda prazna-[36]-A bAre aMgo kaI bhASAmAM racAyelAM che ? tathA atyAre upalabdha che ke nahIM ? * uttara- bAramuM dRSTivAda aMga hAla upalabdha nathI. viccheda pAmela che. bAkInAM 11 aMgo maLe che. te prAkRta ardhamAgadhI bhASAmAM racAyela che. tenA upara saMskRta bhASAmAM TIkAo racAyelI che. tenAM gujarAtI bhASAmAM bhASAntaro paNa thayelAM che. prazna- [37]-atyAre 45 Agamo che. ema saMbhaLAya che teno artha zuM ? uttara- mULabhUta A 11 aMgo te ja Agamo che. tenA uparathI khAsa prayojanapaNe racAyelAM, tenA ja arthane vadhu spaSTa karanArAM, kartAnA vizeSapaNAthI bIjAM paNa keTalAMka zAstrone Agama kahevAya che. te maLIne kula 45 Agamo che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [38A 45 Agamone darzAvatAM "AgamamaMdiro" zuM hAla kyAMya che ? tathA te koNe banAvarAvyAM che ? uttara--gujarAtamAM mukhyatve AvAM traNa AgamamaMdiro che. (1) pAlItANAnI taLATImAM je pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhabanA upadezathI banela che maMdiranI aMdara cArebAjunI divAlo upara TAMkaNAthI akSaro kotarIne Agamo lakhelAM che. (2) suratamAM gopIpurAmAM paNa AvuM ja bhItomAM kotarelAM AgamonuM maMdira che. A paNa pUjya AnaMdasAgarasUrijInA upadezathI banela che. (3) zaMkhezvaramAM trAMbAnI pleTo upara kotarelAM AgamonuM maMdira che. A AgamamaMdira paNa pU.AnaMdasAgara sUrijI ma. sAhebanA samudAyavartI sAdhusaMtonA upadezathI banAvAyuM che. prazna- [39] A 45 AgamomAMthI zvetAMbaramUrtipUjaka, sthAnakavAsI, terApaMthI, saMpradAya keTalAM Agamo mAne che? uttara- zrI zvetAMbara mUrtipUjaka saMpradAya 45 Agamo mAne che. te A pramANe che - 11 aMga graMtho 6 chedasUtro 12 upAMga graMtho 2 sUtro 10 prakIrNagraMtho 4 mULasUtro 33 + 12= 45 Agamo. zrI zvetAMbara sthAnakavAsI tathA terApaMthI saMpradAya 32 Agamo mAne che. te A pramANe 11 aMgagraMtho 4 chedasUtro 12 upAMga graMtho 2 sUtro 3 mULasUtro 23 + 9 = 32 Agamo 23 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama prakaraNa 17 prazna- [40] 11 aMgagraMtho kayA kayA che te darekamAM zuM viSaya Ave che ? uttara--11 aMgagraMthonAM nAmo, tathA temAM nIce mujaba viSayonuM varNana che. (1) zrI AcArAMga sUtra - sAdhu mahAtmAonA AcAra, gocarInI vidhi, vinaya, bhASA, saMyama, AdinuM varNana che. (2) zrI sUyagaDAMgasUtra - jaina siddhAntonuM varNana, navatattvanuM varNana tathA anya vAdIonA siddhAntonuM varNana. (3) zrI sthAnAMgasUtra - jaina dharmamAM padArthonI saMkhyA, anukrame gaNanA, tathA vyAkhyA, (4) zrI samavAyAMgasUtra - jaina dharmamAM padArthonI saMkhyA, anukrame gaNanA tathA vyAkhyA. (5) zrI vyAkhyA prajJatsaMga - (bhagavatIjI) saMvAdo, tathA kathAo dvArA jIva Adi tattvonI sUkSma prarUpaNA. (6) zrI jJAtAdharmakathA aMga - kathAo - caritro ane udAharaNo dvArA dharmano AtmasparzI upadeza. - (7) zrI upAsaka dazAMga - jaina dharmanA 10 upAsakonuM varNana. (8) zrI aMtakRd dazAMga - (aMtagaDa dazAMga) karmono kSaya karanArA 10 mahApuruSonA jIvananuM varNana. (9) zrI anuttaropapAtika dazAMga - sarvocca sthAna pAmelA arthAt * anuttaravimAnamAM utpanna thanArA 10 mahApuruSonAM jIvanacaritro. (10) zrI praznavyAkaraNa pAMca mahApApo tathA te ja pAponA viramaNa rUpa pAMca mahAvratonuM varNana. (11) zrI vipAkasUtra - karmanAM phaLonA bhoga viSenuM - Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA varNana. arthAt karma saMbaMdhI carcA. (12)zrI dRSTivAda aMga - AtmAnI dRSTionuM varNana, paraMtu A aMga kALa prabhAve viccheda gayela che. prazna---[41] 12 upAMgo kyAM kyAM? ane temAM zuM zuM viSaya che ? uttara- bAra upAMgonAM nAmo tathA temAM AvatA viSayonuM varNana A pramANe che : (1) zrI aupapAtika (uvavAI) - koNika rAjAnuM prabhuzrI mahAvIra svAmInA darzanArthe javuM. devalokamAM devabhavanI prApti kema thAya? ItyAdi utpattiviSayaka varNana. (2) zrI rAjapraznIya - (rAyapAseNI) pArzvanAtha prabhunA anuyAyI evA zrI kezIgaNadhare paradezI rAjAne jaina dharmanA siddhAnto samajAvyA, tenuM varNana. (3) zrI jIvAbhigama - jagatanuM, tathA temAM jIvonuM bheda prabheda sahita savistara varNana. (4) zrI prajJApanA (panavaNA) - jIvanA guNadharma Adi aneka bAbatonuM bArIkAIthI varNana. (5) zrI sUryaprajJapti (sUriya patnatti) - sUrya - graha nakSatra Adi jyotiSanuM varNana. (6) zrI caMdraprajJapti - caMdra - graha - nakSatra AdinuM varNana. (7) zrI jaMbUDhIpaprajJapti - jaMbudvIpa, tathA temAM AvatAM , kSetrAdi tathA temAM thayelA rAjA AdinuM varNana. (8) zrI nirayAvalI dasa kumAro rAjA koNIka sAthe maLI vaizAlInA rAjA ceTaka sAthe yuddhamAM UtaryA, mAryA gayA, ane narakamAM janmyA, teonuM varNana. (9) zrI kalpAvataMsikA - te ja rAjAnA putro sAdhu thayA, mRtyu pAmI svarge gayA, tenuM varNana. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama prakaraNa (10)zrI puSpikA - je devoe prabhu mahAvIra svAmInI pUjA karI te devonA pUrvajanmanI kathAo. (11) zrI puSpacUlikA - je devoe prabhu mahAvIra svAmInI pUjA karI te devonA pUrvajanmanI kathAo. (12) zrI vRSNi dazA - (vahinadasAo) zrI neminAtha bhagavAne vRSNivaMzanA 10 rAjAone jaina dharmI banAvyA, tenuM savistara varNana. prazna-42] 10 prakIrNaka graMtho kyA kyA? temAM zuM zuM viSaya che ? uttara- 10 prakIrNaka graMtho A pramANe che. (1) zrI catuzaraNa (causaraNa) - arihaMtAdi cAra zaraNo, prArthanA, AdinuM varNana. (2) zrI AturapratyAkhyAna (Aura paccakhANa) - jJAnI mahAtmAonI antima samayanI ArAdhanAo. (3) zrI bhaktaparIzA (bhattapariNA)- jJAnI mahAtmAone maraNakALa najIka dekhAya, tyAre zarIrano tyAga karavA mATe karAtI aNazananI vidhinuM varNana. (4) zrI saMstAraka - antima samayanA saMthArAnuM varNana. (5) zrI taidulavaitAlikA (naMdulaveyAliyA) - zarIra vidyA, garbhavidyA, AdinuM varNana. (6) zrI candavedhyaka - guru - ziSyonA guNonuM, tathA prayatna vizeSonuM varNana. (7) zrI devendrastava - devonA IndronuM varNana. (8) zrI gaNividyA -phaLAdeza - jyotiSavidyAonuM varNana. (9) zrI mahApratyAkhyAna (mahApaccakhANa) prAyazcitta tathA AlocanA AdinuM varNana. (10) zrI vIra stava - zrI mahAvIraprabhunI stuti. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA A prakIrNaka 10 graMtho sthAnakavAsI tathA terApaMthI saMpradAyane amAnya che. prazna-43 cha chedasUtro kyAM kyAM che ? temAM zuM zuM viSaya uttara-(1) zrI nizIthasUtra - sAdhunA dharmonuM varNana, tathA jIvanamAM lAgatA doSonAM prAyazcittonuM varNana (2) zrI mahAnizIthasUtra - sAdhunA dharmonuM varNana, tathA jIvanamAM lAgatA doSonAM prAyazcittonuM varNana. (3) zrI vyavahArasUtra - pAMca prakAranA vyavahAronuM varNana. (4) zrI AcAradazA (dazAzrutaskaMdha) - sAdhu - sAdhvInA utsarga-apavAdabhUta AcAronuM varNana. (5) zrI bRhatkalpasUtra - sAdhu - sAdhvInA utsarga apavAdabhUta AcAronuM varNana. (6) zrI paMcakalpa - sAdhu - sAdhvInA utsarga - apavAdabhUta AcAronuM varNana. - A cha chedasUtro apavAdonA varNanavALAM che. temAMthI trIjA ane chaThThA naMbaranAM (1) vyavahArasUtra ane paMcakalpa e be chedasUtro sthAnakavAsI tathA terApaMthI saMpradAya svIkAratA nathI. mUrtipUjaka samAja sarvane mAnya rAkhe che. prazna[44] be sUtro kyAM che ? temAM zuM viSaya che ? uttara- (1) zrI naMdisUtra - jJAnanA pAMca bhedonuM savistara varNana. (2) zrI anuyogakArasUtra - vidyAonuM varNana, savistara vyAkhyAna prazna- [45]- cAra mULa sUtro kyAM ? temAM zuM viSaya che? uttara-cAra mULasUtronAM nAmo tathA viSayavarNana A pramANe che (1) zrI uttarAdhyayana - prabhuzrI mahAvIra svAmIe nirvANanAantima samaye Apela upadeza tathA kathAo. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama prakaraNa (2) zrI AvazyakasUtra dinacaryArUpa cha AvazyakonuM varNana. (3) zrI dazavaikAlika sAdhu jIvananA niyamo, gocarI AdinA utsarga - apavAda mArgonuM varNana. (4) zrI piMDaniryukti - sAdhuoe AhAra grahaNa kema karavo tenuM varNana. A ja mULasUtromAMthI cothuM piMDaniryukti mULasUtra sthAnakavAsI ane terApaMthI saMpradAyane amAnya che. prazna- [46]-A Agamo kaI bhASAmAM racAyA che ? uttara-- A Agamo ardhamAgadhIbhASA arthAt prAkRta bhASAmAM racAyA che. tenA upara te AgamasUtrono artha samajAvanArI TIkAo saMskRta bhASAmAM racAyelI che. prazna- [47-A AgamagraMthonAM pustako Aje upalabdha che? uttara- Aje paNa A AgamagraMtho pratAkAre saMskRtaTIkAo sAthe prApta thAya che, tathA keTalAka graMthonAM gujarAtI hindI bhASAntaro paNa thayAM che. te paNa Aje upalabdha che. tathA sAdhu - sAdhvIgaNa Aje paNa A graMthono abhyAsa - vAMcana kare che. prazna- [48] A AgamagraMtho vAMcavA maLe tevA jJAnabhaMDAro hAla kyAM che? uttara - amadAvAda - pATaNa - surata - khaMbhAta - muMbaI - jesalamerapiMDavADA--mahesANA - ratalAma - Ahora - tharAda - guDA(bAlotarA) Adi sthAnomAM AvA jJAnabhaMDAro che. jyAM ghaNAM pustako upalabdha che. prazna-[49]-A AgamagraMtho sivAya bIjAM zAstro jainadarzanamAM che ? uttara- gaNadhara bhagavanto pachInA thayelA Aja sudhInA AcAryoe aneka mahAna graMtho banAvyA che. je Aje labhya che ane te graMthonuM jaina samAjamAM paThana pAThana cAlu ja che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 che ? jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [50] jainazAsanamAM "cauda pUrvo" kahevAya che te zuM uttara--zrI gaNadharabhagavaMtoe guMthelI dvAdazAMgImAMnA dRSTivAda nAmanA bAramA aMganA mukhyatve pAMca bheda che H (1) parikarma (2) sUtra, (3) cUlikA, (4) pUrvagata (5) pUrvAnuyoga te pAMca bhedomAMthI cothA pUrvagata nAmanA ekabhedamAM cauda pUrve racAyelAM che. cauda pUrvamAM apAra zrutajJAna che. sauthI pahelAM racAyAM che mATe pUrva kahevAya che. prazna[51]-cauda pUrvenuM mApa kaMI che ? uttara-- pahelA pUrvano artha eTalo vizALa che ke jo tene sahIthI lakhIe to eka hAthInA vajanapramANa korI sahI laIne phuvAnA pANImAM nAkhI pravAhI banAvIne lakhIe to lakhI zakAya teTalA vizALa arthavALuM paheluM pUrva che. pachI pachInAM pUrve Dabala -Dabala hAthInA vajana pramANa sahIthI lakhI zakAya teTalA arthovALAM che. prazna- [52] cauda pUrvenAM nAmo zuM ? uttara- (1) utpAdapUrva, (2) agrAyaNIyapUrva (3) vIryapravAdapUrva (4) astipravAdapUrva (5) jJAnapravAdapUrva (6) satyapravAdapUrva (7) AtmapravAdapUrva (8) karmapravAdapUrva (9) pratyAkhyAnapravAdapUrva (10) vidyApravAdapUrva (11) kalyANapravAdapUrva (12) prANAvAyapUrva (13) kriyAvizAlapUrva (14) lokabindusArapUrva prazna- [53]- tIrthaMkara bhagavanto potAnI pavitravANImAM bIjo zuM upadeza Ape? uttara- A jIvanamAM karavA lAyaka cha Avazyaka samajAve che. A cha Avazyaka eTalA mATe ja Avazyaka kahevAya che ke te avazya karavA lAyaka che. pApakarmonA kSayanuM pradhAnakAraNa che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'Avazyaka prakaraNa prazna- [54] e cha Avazyako kyAM kyAM ? uttara- (1) sAmAyikAvazyaka - samatAbhAvanI prApti. AtmAne kaSAyono abhAva thAya, rAga-dveSanI pariNati ochI thAya, AtmasvarUpanuM ciMtana manana karI zake, karmakSaya karI nirjarA dvArA mokSaprApti karI zake evI samabhAvavALI je avasthA te sAmAyika Avazyaka. A samabhAva svarUpa sAmAyika prApta karavA mATe zrAvaka zrAvikAnA jIvanamAM ghara vyavasAyano tyAga karI be ghaDI sarvasAvadyayoga choDavApUrvaka sAmAyika karavAmAM Ave che. (2) cavisatyo Avazyaka - jemAM covIsa tIrthaMkara bhagavantonI stuti karavAmAM AvI che. evo sUtrapATha karavo, covIse tIrthakara bhagavattonI stuti vaMdanA - prArthanA guNagAna karavA, teozrInI bhaktimAM atyaMta lIna thaI javuM. te cauvIsantho Avazyaka. (3) vaMdana Avazyaka - deva gurune bhaktibhAva pUrvaka vaMdana praNAma karavA namaskAra karavA te. (4) pratikramaNa Avazyaka - rAtri - divasa daramyAna karelAM je pApo tenI kSamA yAcanA karavI, pharIthI tevAM pApo na thAya te mATe sajAga rahevuM pApothI pAchA haThavAnI manovRtti keLavavI te pratikramaNAvazyaka. (5) kAussagna Avazyaka - karelAM pAponA prAyazcittarUpe kAyAnI tamAma ceSTA rokIne AtmAne prabhunA dhyAnamAM ekAgra karavo, te kAussagnaAvazyaka. (6) paccakhANa Avazyaka - karelAM pAponA prakSAlana mATe, tathA pharIthI AvAM pApo karavAnI buddhi utpanna na thAya te mATe kaMIka aMze viratidharma svIkAravo te paccakakhANa. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [papa A cha AvazyakonuM varNana kayA sUtramAM che ? uttara- zrI AvazyakasUtra mAM cha e AvazyakonuM varNana che. tenA upara zrI bhadrabAhusvAmIjIe niryukti (prAkRtabhASAmAM) banAvI che. prazna- [56] sAmAyikAvazyaka karatI vakhate zuM zuM sAdhano joIe ? uttara- (1) kaTAsaNuM, (2) muhapattI, (3) caravaLo, (4) pustaka, (5) zuddhavastro. (6) sthApanAcAryajI prazna-57-A sAdhano rAkhavAnuM phaLa zuM? uttara- (1) haratA pharatA jIvo ApaNA zarIrathI cagadAI na jAya, marI na jAya, teonI jayaNA mATe kaTAsaNuM. (2) mukhathI nIkaLatA vAyuthI jagatamAM rahelA vAyukAyanA jIvo marI na jAya teTalA mATe, tathA mukhathI nIkaLatuM thaMka zvAsocchavAsa pustakone lAgIne AzAtanA na thAya teTalA mATe muhapatti rakhAya che. (3) sAmAyikamAM koI kAraNasara UThavuM paDe, javuM - AvavuM paDe, to rastAmAM cAlatA jIvonI hiMsA na thaI jAya te mATe caravaLo rakhAya che, jenAthI bhUminI pramArjanA thAya che. (4) pustakathI svAdhyAya - vAMcana - manana - ciMtana thAya che. (5) zuddhavastrothI jJAnAdi guNonI AzAtanA thatI nathI. (6) sthApanAryathI sAme gurujI che ema mAnI aviveka aTakI jAya che. prazna-[58sAmAyikano TAIma 48 miniTano ja zA mATe uttara-koI paNa jIvano satata eka viSayamAM upayoga arthAt dhyAnanI sthiratA be ghaDI ja (48 miniTa )rahI zake che. tyAra Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazyaka prakaraNa 25 pachI avazya upayoga calita thaI jAya che te mATe TAIma 48 miniTa kahela che. prazna- [59]-sAmAyika kyAM besIne karI zakAya ? uttara- sAmAyika karavAnI bhUmi zuddha - pavitra - jJAnAdiguNonA vAtAvaraNavALI, tathA strI pazu pakSI AdinA saMsarga vinAnI hovI joIe. A ja kAraNathI banI zake tyAM sudhI upAzraya Adi sthAnamAM ja sAmAyika karavuM. jethI mana gharamAM banatI ghaTanAomAM jAya nahIM. prazna-[60]sAmAyikamAM strIo puruSane, ane puruSo strIone kema sparzatAM nathI? tathA mUrtipUjakamAM hAthamAM muhapattI rAkhe che. ane sthApanAcAryajI rAkhe che. ane sthAnakavAsI AdimAM moDhe muhapattiI bAMdhe che ane sthApanAcAryajI rAkhatA nathI. tenuM kAraNa zuM? uttara- paraspara vijAtIya hovAthI vAsanAnI uttejanAnuM kAraNa bane teTalA mATe sparza karatAM nathI. tathA banneno vAukAyanI rakSA karavAno AzayamAtra che. ekapakSa zabdonuM spaSTa uccAraNa thaI zake ane vAukAyanI rakSA paNa thAya, tathA bhoMyarAmAM rahelA zreNIkanA putrane jovA gayelA gautama svAmijIne rANIe kaheluM ke mahArAja! mukhe muhapatI bAMdho, durgadha sahana nahI thAya, e pAThanA AdhAre mukhe muhapattI bAMdhatA nathI. paraMtu hAthamAM rAkhe che. jyAre bIjo pakSa mukha ADo pATo te muhapattI evA zabdArthane lIdhe mukhe bAMdhe che. vaLI ekapakSa dUra dUra vicaratA hayAta sImaMdharasvAmInI sthApanA kahyuM che. jyAre bIjo pakSa A bhagavAn dUra dUra hovAthI daSTimIlana azakya che ema mAnI pratyakSa kalpita sthApanA kare che. prazna- [61] sAmAyikamAM zuM karavAnuM? uttara- mukhyatve svAdhyAya karavAno che. AtmAnuM bhAna thAya, saMsArano rAga ocho thAya, vairAganI vRdhdhi thAya, mokSanI abhilASA tIvra bane, evAM suMdara adhyAtma zAstro vAMcavAM, vaMcAvavAM, bhaNavA ane bhaNAvavAM, kaMI ja na AvaDe to mAlA gaNavI. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [62] 10 mananA, 10 vacananA ane 12 kAyAnA doSo kayA kayA ? uttara- mananA 10 doSo A pramANe che : (1) zatrune joI tenA upara dveSa karavo. (6) vinaya na karavo. (2) aviveka ciMtavavo. (7) bhaya ciMtavavo. (3) tattvano vicAra na karavo. (4) manamAM udvega dhAraNa karavo. (5) yazanI icchA karavI. vacananA 10 doSo A (6) Agata-svAgata karavuM. (1) kaTuvacano bolavAM. (2) huMkArA karavA. (7) gALa ApavI. (3) pApakarmano Adeza Apavo. (8) bALaka ramADavuM. (4) lavAro karavo. (5) kalaha karavo. (9) vithA karavI. (10) hAMsI karavI. A pramANe che H kAyAnA 12 doSo (8) vyApAra ciMtavavo. (9) phaLano saMdeha karavo, (1) Asana asthira karavuM. (2) cotarapha joyA karavuM. (3) sAvadya karma karavuM. (4) ALasa maraDavI. (5) avinaye besavuM, (6) oThIMgaNa laIne besavuM. prazna- [63] pratikramaNa Avazyaka prakAra keTalA ? (10) niyANuM karavuM. pramANe che : (7) zarIrano mela utAravo. (8) kharaja khaNavI. (9) paga upara paga caDhAvavo. (10) aMga ughADAM rAkhavAM. (11) DaMkhabhayathI zarIra DhAMkavuM. (12) nidrA karavI. eTale zuM ? pratikramaNanA uttara- karelAM pApothI pAchA haThavuM, pApo pharIthI na karavAnI budhdhi, thaI gayelAM pApo mATe kSamAyAcanA karavI, te pratikramaNa kahevAya che. pratikramaNanA pAMca prakAra che. savAre ane sAMje karAtuM pratikramaNa te (1) rAia ane (2) daivasika, paMdara divase karAtuM pratikramaNa te Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazyaka prakaraNa (3) pakhkhI, cAra-cAra mahine karAtuM pratikramaNa te (4) cAturmAsika, ane bAra mahine karAtuM pratikramaNa te (5) saMvaccharI pratikramaNa kahevAya che. prazna- [64] pakhkhI - caumAsI ane saMvaccharI pratikramaNa kayA divase karAya ? phAgaNa uttara- zvetAMbara mUrtipUjaka samAjamAM dareka mAsanI zukla pakSanI ane kRSNapakSanI caudasanA divase pakhkhI, kArataka ane aSADa suda 14 nA divase caumAsI, ane bhAdaravA suda 4 nA divase saMvaccharI pratikramaNa karAya che. temAM paNa khaDatara gaccha, aMcalagaccha AdimAM bhAdaravA suda 5nuM saMvaccharI pratikramaNa karAya che. zvetAMbara sthAnakavAsI ane terApaMthI saMpradAyamAM mUrtipUjakathI eka divasa pAchaLa -eTale zukalapakSanI pUnama ane kRSNapakSanI amAvAsyAe pakhkhI, kArataka, phAgaNa ane aSADa suda pUnamanuM caumAsI, bhAdaravA suda 5 nuM saMvaccharI pratikramaNa karAya che. digaMbara saMpradAyamAM bhAda2vA suda 5 thI 14 nA paryuSaNamAM ante saMvaccharI karAya che. jene dazalakSaNI parva kahevAya che. prazna- [65] A traNe pratikramaNamAM paraspara taphAvata zuM ? uttara- (1) pakhkhI pratikramaNamAM 12 logassano, caumAsI pratikramaNamAM 20 logassano, ane saMvaccharI pratikramaNamAM 40 logassa uparAMta eka navakArano kAussagga karAya che. 27 - - (2) pakhkhI pratikramaNamAM devasiaM ne badale pakhkhIaM, caumAsI pratikramaNamAM caummAsIaM, ane saMvaccharI pratikramaNamAM saMvaccharIaM pATha bolAya che. (3) karelAM pAponA prAyazcitta mATe karavA lAyaka tapano pATha judo jAdo Ave che. pakhkhImAM eka upavAsa, be AyaMbIla, traNa nIvi, cAra ekAsaNAM, ATha Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA beAsaNAM, ane be hajAra gAthAno svAdhyAya karavAno pATha che. caumAsImAM be upavAsa, cAra AyaMbIla, cha nIvi, ATha ekAsaNAM, soLa besaNAM, ane cAra hajAra gAthAno svAdhyAya karavAno pATha che. saMvaccharIpratikramaNamAM traNa upavAsa, cha AyaMbIla, nava nIvi, bAra ekAsaNA, covIsa AsaNAM, ane cha hajAra gAthAno svAdhyAya karavAno pATha che. TANe pratikramaNamAM ATalI vizeSatA che. prazna- [66] dararoja pratikramaNa karanArane 1 varSamAM keTalAM pratikramaNa thAya ? uttara- (1) rAInA pratikramaNa 360, (4) caumAsI prati.3 (2) devasia pratikramaNa 335, (5) saMvaccharI prati (3) pakhkhI pratikramaNa 21, prazna- [67] pratikramaNanI A vidhimAM ApaNAthI kaMI pheraphAra thaI zake ? uttara- gItArtha AcArya mahArAjAo dravya-kSetra-kALAdino vicAra karIne pheraphAra karI zake, ApaNe na karI zakIe, ApaNane koI pheraphAra karavA jevo lAge to gItArtha AcAryone jaNAvIne teonI sammati maLethI pheraphAra thaI zake, paraMtu svayaM pheraphAra thAya nahIM. kAraNa ke icchA mujaba pheraphAra karavAthI avyavasthA thAya ane cAlu paraMparA chinna, bhinna thAya. prazna- [68] pratikramaNanAM sUtro "prAkRta - saMskRta bhASAmAM che. te samajAtAM nathI. tene badale gujarAtI athavA iMglIza bhASAmAM rUpAntara karIne sUtro calAvIe to cAle ke kema ? uttara- A prayoga ucita nathI. kAraNa ke gItArtha gaNadharoe bAlAdi jIvone sukhe samajAya e dRSTi rAkhIne A bhASAmAM zAstro banAvyAM che. mATe sUtro bolavAmAM rasa paDe teTalA mATe te bhASA jANavI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazyaka prakaraNa 29 joIe. bIjI bhASAmAM sUtro calAvavAnI IcchA mAtra karanAra zrI sidhdhasena divAkara sUrijIne gurujIe prAyazcita ApyuM hatuM. eka dezamAMthI bIjA dezamAM rahevA jaIe to ApaNe bIjA dezanI bhASA bhaNIe chIe. paraMtu bIjA dezanI bhASAne ApaNA dezanI bhASAnA rUpamAM pheravavAnuM dabANa karatA nathI. ane karIe to cAle paNa nahIM. vaLI dareka dezanA loko sUtrone potapotAnI bhASAmAM rUpAntara karavA icche to mULasUtra jevI koI vyavasthA ja na rahe. tathA saMskRta prAkRta bhASAmAM je padalAlitya, vividha artha saMpannatA, ane alaMkArono samAveza hoya che te ItarabhASAmAM asaMbhavita ja che. mATe sUtrono palaTo karavo ucita lAgato nathI. prazna- [69] bIjA dezomAM pratikramaNanI bAbatamAM zuM pheraphAro cAlu thayA che ? uttara- laMDana - amerikA - Adi anya dezomAM tathA bhAratamAM paNa AvA pheraphAro cAlu thayA che. (1) saMvaccharI pratikramaNamAM 40 logassane badale 20 logassano kAussagga cAlu thayela che. (2) pratikramaNanAM sUtro saMskRta prAkRtane badale gujarAtI goThavAyAM che. (3) keTalAMka sUtro ochAM karIne pratikramaNa TuMkAvAyuM che. prazna- [70] kAussagna eTale zuM ? A zabda kevI rIte banyo ? uttara- kAyotsarga zabda uparathI kAussagga zabda banela che. kAyA + utsarga, kAyAnI tamAma ceSTAono tyAga, atyanta sthira thaI javuM, tattvaciMtanamAM atizaya ekAgra banI javuM. tamAma prakAranuM halana-calana tyajI devuM te kAyotsarga = kAussagga. prazna- [71] kAussagnamAM zuM gaNavAnuM ? uttara- kAussagnamAM tattvaciMtana karavAnI ja mULavidhi hatI. pUrvakALanA RSimunio araNyamAM kAussagga mudrAe sthira thaIne Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA tattvaciMtana karatA hatA, paraMtu saMghamAM vidyamAna sarva vyaktio ATalA sUkSma abhyAsavALI hoI zake nahIM tethI sarva jIvone sAdhAraNa evI covIse bhagavantonA guNagAna karavA rUpa 'logassa" gaNavAnI prathA cAle che. te gaNavAne paNa asamartha jIvo mATe sarva jIvone sukhe samajAya ane AvaDatA ja hoya evA navakAra gaNavAnI vidhi paNa cAle che. prazna-[72] kAussaggamAM kAyAne atyanta sthira karavAnI che. paraMtu chIMka udharasa Ave. to te rokI zakAtAM nathI. ane te vakhate kAyA calita thaI jAya che. to kAussaggamAM sthira rahevAnI karelI pratijJAno bhaMga thAya ke nahIM ? 30 uttara- zarIramAM AvA prakAranI kudaratI rIte thatI je je prakriyAo che ke jene rokI zakAtI nathI ane kAyA calita thAya ja che tevA prakAranI chUTa kAussagga karatAM pahelAM levAmAM Ave che. chUTane zAstramAM AgAra kahevAya che. laghu AgAra (eTale nAnI chUTa) 12 che ane mahA AgAra (moTI chUTo) 4 che, je annattha sUtramAM Ave che. prazna- [73] laghu AgAra 12 kayA kayA ? annattha sUtramAM kayA padamAM Ave che ? uttara (1) saptameLa (2) nIsasiAM (3) svAsiphLa (4) chieNaM (5) khaMbhALa (6) kuLa vAyanissaggeNaM (7) - (8) mAr (9) pittamuAr (10) sudumahiM maLasaMpAttehiM = = = = = = = = UMco zvAsa levo te. nIco zvAsa mUkavo te. khAMsI -udharasa khAvI te. chIMka Ave te. bagAsuM Ave te. oDakAra Ave te. vAchUTa thAya te. bhamarI Ave, cakkara Ave te. pittathI mUrchA Ave te. sUkSma aMgo cAle te. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazayaka prakaraNa - 31 (11) sudyumeDuiM vetasaMvArdi = sUkSma ghUMka mukhamAM cAle che. (12) suhurda riddhisaMvAhiM sUkSma dRSTi cAle te. prazna- [74] mahA AgAra 4 kayA kayA ? azvattha sUtramAM kayA padamAM che ? uttara- (1) paMcendriyAdi jIvonI hatyA thatI hoya, katalakhAnAM vigere pAse hoya, mArAmArI ane bhayaMkara laDAI thatI hoya tyAre. (2) jyAM beThA hoIe tyAM pANInuM pUra Ave, Aga lAge, te makAna paDI jAya tema hoya, dharatI kaMpa thAya ItyAdi. (3) vAgha-siMha-sarpAdi prANaghAtaka prANIono upadrava na hoya tyAre. (4) je makAnamAM kAussagna karela hoya te makAna mAlika khAlI karAve, athavA rAjA vigere zAsaka puruSo khAlI karAve tyAre, ema cAra prasaMge kAusagna karanAra manuSya sthAnAntara thAya topaNa kAussagna bhAge nahIM. A cAra.mahA AgAro annatya sUtramAM vimAphaTiM padamAM mAtra pada je kahela che. tenAthI jANI levA. prazna-[35] laghu AgAra ane mahA AgAramAM taphAvata zuM ? uttara- je sthAnamAM kAussagna karyo hoya te sthAnamAM ja rahyA chatA kAyA calita thAya tevA prasaMgo te laghu AgAra ane bIjA sthAne javuM paDe to paNa kAussagranI pratijJAno bhaMga na thAya te mahA AgAra. prazna- [36] kAyotsargamAM jema A 12 + 4 AgAro (chUTo) che, tema koI bIjI rIte kAyA calita thaI jAya to doSo lAge tevuM varNana che ? uttara- hA, upara kahela 12 + 4 = 16 AgAro vinA jo kAyA calita thAya to kAussagnamAM doSa lAge che. tevA 19 doSo Ave che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [77] 19 doSo kayA kayA ? teno artha zuM ? uttara- (1) ghoDAnI peThe paga vAMkocUko rAkhe te ghoTakadoSa. (2) velaDInI mAphaka zarIra kaMpAve te latAdoSa. (3) thAMbhalA-bhIMta vigereno Teko levo te bhadoSa. (4) mALa-meDIne mAthuM aDADavuM te mAladoSa. (5) gADAnI UMdhanI mAphaka be paga bhegA karavA te udhdhidoSa. (6) beDImAM nAkhelA paganI jema pahoLA paga rAkhavA te nigaDadoSa. (7) bhIlanI strInI jema guptasthAne hastAdi rAkhavA te zabarIdoSa. (8) ghoDAnI lagAmanI jema ogho ke caravaLo AgaLa dekhAva rUpe rAkhavo, athavA guccho AgaLa ane dAMDI pAchaLa rAkhavI te khalInadoSa. (9) navI vadhunI jema mukha nIce rAkhavuM te vahUdoSa. (10) pahereluM dhotIyuM athavA colapaTTo nAbhithI cAra AMgaLa nIce ane DhIMcaNathI cAra AgaLa upara rAkhavo joIe tenA badale vadhAre lAMbu vastra rAkhavuM. te laMbuttara doSa. (11) strInA zarIranI jema AkhA zarIra upara kapaDuM DhAMkI rAkhe te stanadoSa. (12) navakAro gaNavA mATe hAthanI AMgaLIo pheravavI te bhramitAMgulidoSa. (13) kAgaDAnI peThe Amatema joyA karavuM te vAyasadoSa. (14) mastaka nIcuM rAkhIne kAussagga karavo te saMyatidoSa. (15) koThanA phaLanI jema dhotiyu vigere DUcArUpe rAkhavuM te koSTa doSa. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazyaka prakaraNa 33 (16) mAthu halAvyA karavuM te ziraHkaMpa doSa. (17) muMgAnI peThe huM huM karyA kare te mukaddoSa. (18) dArU ukALe tyAre jema avAja thAya tema navakArAdi gaNatAM avAja kare te vAruNIdoSa. (19) vAMdarAnI mAphaka mukha pheravI pheravI cotarapha jovuM te prekSyadoSa. prazna- [78] uparokta 19 doSa zuM strI-puruSa sarvane sarakhA lAge ? uttara- sAdhusaMto ane zrAvakone 19 doSo lAge. sAdhvIjI mahArAjAone ane mahAsatIjIone 10-11-14 laMbuttara - stana ane saMyati ema traNa doSo vinA 16 doSo lAge ane zrAvikAbahenone laMbuttara-stana-saMyati tathA vadhu doSa ema cAra doSo vinA 15 doSo lAge. strIvargamAM 3/4 doSo ochA lAgavAnuM kAraNa teonA zarIranI tevA prakAranI racanA ja che, jethI amuka aMga khulluM rAkhI zakAya nahIM. prazna- [79] paccakkhANa Avazyaka eTale zuM ? paccakkhANa zabda kema banyo ? uttara- paccakkhANa eTale tyAga, vigaiono tyAga, AhArAdino tyAga, viSayono tyAga te paccakkhANa. saMskRtabhASAmAM "pratyAkhyAna' zabdache. tenA uparathI prAkRtabhASAmAM paccakkhANa zabda banyo che. prati + A upasarga che ane ravyA dhAtu che. prazna- [80] koI paNa prakArano tapa karavA mATe paccakkhANa levAnI zI jarUra? manathI nirNaya rAkhIne cAlIe to zuM na cAle ? AvA baMdhananI zI jarUra ? uttara- manathI game tevo nirNaya karyo hoya to paNa paccakkhANa levuM joIe, kAraNa ke paccakkhANa vinA saMkaTa samaya AvatAM vrata Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jaina dhArmika praznottara mALA karavAnuM mana DhIluM thaI jAya. vrata jatuM karavAnuM mana thaI jAya. sAmAnya saMjogomAM paNa vrata hAthamAMthI cAlyuM jAya. prazna- [41] paccakakhANa kayAM kayAM levuM joIe ? - uttara- savAre pratikramaNa TAIme AtmasAkSIe, derAsara jaIe tyAre devanI sAkSIe, ane upAya jaIe tyAre gurunI sAkSIe ema traNanI sAkSIe paccakakhANa levuM joIe. prazna- [42] paccakakhANa kayAre levuM joIe ? uttara- je TUMkA kALanAM paccakakhANo che te sUryodaya pahelAM levAM joIe jema ke navakArazI-porasI-sADhaporasI-ekAsaNuM-besaNuM-AyaMbIla vigere. je lAMbA kALanAM paccakakhANo che te sUryodaya pahelAM ane sUryodaya pachI paNa laI zakAya che; jema ke upavAsa -chaThTha aThThama -aThThAI vigere. eTalA ja mATe TUMkA kALanA paccakakhANomAM "ugae sure" pATha Ave che ane lAMbA kALanA paccakakhANomAM "sure uggae" pATha Ave che. teno artha upara mujaba che. prazna- [83] paccakakhANanA prakAro keTalA ? ane kayA kayA ? ' . uttara- paccakkhANo zAstramAM anAgata -atikrAnta Adi 10 bhedovALAM che. paraMtu temAM ApaNA jIvanamAM vadhAre pracalita ane upayogI dasamuM adhdhA paccakakhANa che. prazna- [84] adhdhA paccakakhANa eTale zuM ? tenA bhedo keTalA ? - uttara- adhdhA eTale kALa, samaya, je paccakhANamAM vadhAre vadhAre samaya sudhI AhArano tyAga thato hoya te adhdhA paccakakhANa. tenA paNa 10 bhedo che. (1) navakArazI, (2) porisI, sADhaporisI (3) purimaDha, avaDha, (4) ekAzana - bIAsana, (5) ekalaThANuM, (6) AyaMbIla, (7) upavAsa, (8) divasacarima, (9) abhigraha ane (10) vigaInuM paccakhANa. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazyaka prakaraNa 35 prazna- [85] A daza prakAranA adhyA paccakhANonA artho uttara- (1) navakArazI = sUryodaya pachI 48 miniTe, eka sthAne besIne traNa navakAra gaNIne je paLAya te navakArazI. (2) porisI = puruSanA zarIra pramANa sUryanI chAyA thAya, tyAre je paLAya arthAta sUryodaya pachI lagabhaga traNa kalAkathI adhika kALa pachI je paLAya te porisI. (2) sADhaporisI = puruSanA zarIranI UMcAI karatAM ardhI chAyA zarIranI paDe tyAre eTale ke sUryodayathI lagabhaga 430 sADA cAra kalAka pachI paLAya te sADhaporisI. (3) purimaDha = barAbara ardha divasa thAya tyAre paLAya arthAt sUryodayathI sUryAsta vaccenA samayano ardhabhAga gayA pachI je paLAya te purimaDha. (3) avaDha = divasanA traNa bhAgI gayA pachI ane cotho bhAga bAkI rahe tyAre je paLAya te avaDha. (4) ekAzana = divasamAM phakta eka ja vAra bhojana karavuM tathA eka ja sthAne besIne bhojana karavuM te. (4) beAzana = divasamAM eka ja sthAne besIne phakta be vAra ja bhojana karavuM te. (5) ekalaThANuM = divasamAM eka ja vAra bhojana karavuM ane bhojana karatI vakhate hAtha ane mukha sivAya bIjA koI paNa aMgo calAvavAM nahIM. ekadama sthira rAkhavAM. (6) AyaMbIla = divasamAM eka ja vAra bhojana karavuM, ane temAM paNa vigaIo ane vikArono mULathI tyAga karavo te. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 jaina dhArmika praznottara mALA vibhogavatAM bAra vAya che. tethI (7) upavAsa = divasa tathA rAtrimAM saMpUrNapaNe AhArano tyAga karavo, phakta divasamAM kadAca jarUriyAta paDe to pANI mAtra ja pIvuM te upavAsa. (8) divasacarima = divasano thoDo TAIma bAkI rahe tyAre AhArano tathA zakaya bane to pANIno paNa - tyAga karavo te. (9) abhigraha = manamAM koI paNa prakAranA niyamo dhAravA te. (10)vigaI = pratidina eka-be vigaIono tyAga karavo te. prazna- [8] paccakakhANomAM AhAra-pANIno tyAga karAvavAnI zI jarUra ? puNyathI prApta thayeluM che, to zA mATe na bhogavavuM? uttara- bhogavavA mATe prApta thayuM nathI, puNyanA udayathI prApta thayuM che. vaLI bhogavatAM aneka prakAranA rAga-dveSa ane kalezo vadhe che. manamAM ArtadhyAna raudradhyAna vadhe che. tethI navo karmabaMdha thatAM saMsAra vadhe che. mATe maLavuM te puNyodaya che, paraMtu bhogavavuM te pApa baMdhAvanAra hovAthI ane mohano hetu hovAthI pApodaya che. prazna- [87] deha e paNa dharmanuM sAdhana che. to AhAra pANIno tyAga karIne sAdhanabhUta dehane ogALavAthI zuM phAyado? dehane barAbara sAcavavo joIe ne ? uttara- deha e dharmanuM sAdhana avazya che. paraMtu jeo mohanA vijayI nathI teone bhoganuM ane pApanuM paNa sAdhana che. mATe ghaNI ja sAvacetIpUrvaka ja cAlavAnuM hoya che. viSayavikAro ane vAsanAo na vadhe mATe utAravuM paNa jarUrI che ane dharmasAdhana hovAthI zakti karatAM vadhAre utAravuM paNa jarUrI nathI. prazna[88] jainadarzanamAM paccakakhANo upara ATalo badho bhAra kema mUkayo che ? Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazyaka prakaraNa 37 uttara- parimita ane nirvikArI bhojanathI citta prasanna rahe, manamAM kAmAdinI vAsanA na janme, citta sthira rahe, Arogya sAruM rahe, svAdhyAya sAro thAya, ratnatrayI sArI rIte ArAdhI zakAya. ityAdi guNavRdhdhi ane doSahAninA kAraNe paccakakhANo upara bhAra ApavAmAM Avela che. prazna- [49] paccakakhANomAM tyajavAlAyaka AhAra keTalA prakArano ? ane kayo kayo ? tathA teno artha zuM ? uttara- AhAranA mukhya cAra prakAra che, (1) azana, (2) pAna, (3) khAdima, (4) svAdima, teno artha A pramANe(1) azana je AhAra bhojanasvarUpa che. jeno AhAra karavAthI udarapUrti thAya, sudhA na rahe, paripUrNa saMtoSa thAya te. pAna -je pIvAya, pINA rUpa hoya te. khAdima - je AhAra alpAhAra rUpa hoya, jenA bhojanathI udarapUrti na thAya, kSudhA pUrNapaNe vinaSTa na thAya, tathA paripUrNapaNe saMtoSa na thAya te. (4) svAdima- - je bhojana bAda svAda pUratuM ja levAya te. prazna- [90] AyaMbIlAdi paccakakhANomAM tyAga karAtI vigaIo kaI kaI che ? tathA vigaI zabdano artha zuM ? uttara- vigaI eTale zarIramAM je vikAra kare, vAsanA utpanna kare. vAsanAne uttejita kare te vigaI, athavA vigatimAM = tuccha evI narakAdi gatimAM laI jAya te vigaI. vigaInA mukhya be bhedo che. mahAvigaI ane laghuvigaI mahAvigaInA 4 ane laghu vigaInA 6 bhedo che. prazna- [1] mahAvigaI ane laghuvigaI eTale zuM ? uttara- je atizaya vikAraka che. jemAM te te varNavALA asaMkhya jIvo utpanna thAya che. tathA je vigaInuM sevana tuccha-asAra ane ninda Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA 38 che. te mahAvigai kahevAya che ane je vigaio mAtra vikAraka che. paraMtu temAM hiMsAvizeSa nathI. tathA jenuM sevana ninda nathI. tuccha nathI. te laghuvigaI kahevAya che. prazna- [92] te vigaionA 4-6 bhedo kayA kayA ? uttara- mahAvigainA 4 bhedo A pramANe che : (1) madha, (2) mAMsa, (3) madirA ane (4) mAkhaNa tathA laghuvigainA 6 bhedo A pramANe che : (1) dUdha, (2) dahIM, (3) ghI, (4) tela, (5) goLa (6) kaDAha = taLAya te. cAra mahAvigaio to zrAvaka zrAvikAoe jIvanabhara tyajI devI joIe ane laghuvigaio paNa zakaya hoya teTalI tyajavA prayatna karavo joIe. prazna- [93] A laghuvigai ane mahAvigai sivAya bIjuM paNa tyajavA lAyaka zuM ? uttara- A manuSyajIvana prApta thavuM atizaya durlabha che. temAM paNa saMskArI kuLa, jainadharmAdi bhAvo prApta thavA durlabha che. mATe uttamottama jIvana prApta karIne paropakAra ja karavo joIe, paraMtu paropakAra kadAca na banI zake to paNa parano apakAra to na ja karavo joIe. te mATe ApaNA zarIranA poSaNa mATe abhakSya anaMtakAya tathA vadhAre vAsanAjanaka padArthonuM sevana tyajI devuM joIe. kAraNa ke te paNa jIvonI hiMsArUpa che. prazna- [94] abhakSya ane anaMtakAya eTale zuM ? tenAM dRSTAnta zuM? uttara- khAvAne ayogya, jenA bhojanathI vikAra-vAsanA vadhe, bahu jIvonI hiMsA thAya te abhakSya jema ke rIMgaNa vigere. jemAM anaMtA jIvo hoya, nAnA evA eka zarIrane Azraye anaMtA jIvo rahetA hoya te anaMtakAya, jema ke DuMgaLI-lasaNa, baTAkA, gAjara vigere, A anaMtakAyane ja kaMdamULa, nigoda tathA sAdhAraNa vanaspatikAya paNa kahevAya che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazyaka prakaraNa prazna[85] A cha Avazyako mULa kayA sUtramAM Ave che ? uttara- tIrthaMkara bhagavanto Adi mahAtmA puruSo jyAre jyAre dIkSA grahaNa kare che. tyAre tyAre uccarAvAtA karemi bhaMte sUtramAM ja A cha AvazyakonuM varNana che. tenA arthane samajAvavA mATe zrI sudharmAsvAmijIe "AvazyakasUtra" banAvyuM che. teno artha yathArtha samajAvavA mATe caudapUrvadhara evA zrI bhadrabAhusvAmIjIe "Avazyakaniryukti" nAmano graMtha banAvyo che, je prAkRta bhASAmAM gAthA chanda rUpe che. te AvazyakaniyuktimAM chaye AvazyakonuM varNana che. temAM sauthI prathama "sAmAyikAvazyaka"nuM varNana che. te atizaya durgama ane caturvidha zrI saMghane atizaya jarUriyAtavALuM che, mATe te sAmAyikAvazyakanI niryukti upara zrI jinabhadra gaNikSamAzramaNajIe vizeSAvazyakamahAbhASya banAvyuM che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navatatva prakaraNa'' III III mAM che, prazna- [6] tIrthakara bhagavantonI vANImAM A cha Avazyaka uparAMta bIjo upadeza kayA viSayano hoya che ? uttara- jIva-ajIva-puNya-pApa-Azrava-saMvara-baMdha-nirjarA ane mokSa ema kula 9 tattvono paNa upadeza bhagavAna Ape prazna- [7] jIva eTale zuM ? tenuM svarUpa zuM ? uttara- caitanyaguNa = cetanAguNa jemAM hoya te jIva kahevAya che. asaMkhyAtA pradezono banelo A AtmA che. te zarIravyApI che. potAnA karmono kartA-bhoktA che. pratisamaye pariNAmI che. dravyasvarUpe nitya che. jJAnAdi anaMtaguNono svAmI che. karmothI guNo avarAyelA che. karmonA kSayathI sarvaguNono AvirbhAva thatAM mukti pAmanAra che. prazna- [98ii keTalAka darzanakAro AtmAne sarvavyApI mAne che ? ane jaina darzanakAro zarIravyApI mAne che. to temAM kaI vAta yuktisaMgata che ? ane kevI rIte ? - uttara- je dravyanA guNo jyAM dekhAya che te dravya tyAM ja anubhavAya che. jema ke ghaTanA guNo ghaTa hoya tyAM ja jovAya che. te ja rIte AtmAnA guNo jJAnAdi jyAM zarIra hoya tyAM ja jovAya che. zarIra bahAra jo AtmA mAnIe to jala-agnino saMyoga thavAthI zItaLatA ane dAha thavA joIe. vaLI jo sarvavyApI hoya to mRtyu pAmIne parabhavamAM javAnuM rahetuM ja nathI. kAraNa ke AtmA to sarvatra che ja to pachI gati karavAnI rahetI ja nathI. mATe sarvavyApInI vAta yuktisaMgata nathI. prazna- [9] AtmAne zarIravyApI mAnIe to zuM AkhA zarIramAM vyApta che ? Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatattva prakaraNa'' 41 uttara- hA, A AtmA potAnA prApta thayelA zarIramAM sarvatra vyApta che. paraMtu nakha ane kezAdi nirjIva bhAgomAM ja mAtra vyApta nathI. zeSa sarva bhAgomAM vyApta che. prazna- [100] A AtmA koNe banAvyo che. ane kayAre banAvyo che ? uttara- A AtmA izvarAdi koI paNa vyaktie banAvela nathI. AkAza AdinI mAphaka svayaM sahajasidhdha ja che. ane tethI ja anAdikAlathI che. tenI utpatti ja nathI. mATe Adi nathI. tathA aMta paNa nathI. prazna- [101] A saMsAramAM AvA keTalA AtmAo che ? uttara- A saMsAramAM anaMtAnaMta jIvo che, jenI koI paNa saMkhyA gaNI zakAtI nathI, asaMkhya paNa nathI, paraMtu anaMtAnaMta che ane te sarve nigodAvasthAmAM ja hoya che. pRthvIkAyAdi zeSa bhavomAM to asaMkhyAtA ja hoya che ane manuSyomAM saMkhyAtA ja hoya che. prazna- [102] mukta ane saMsArI evA be bhedono artha zuM ? ane te bhedo konA vaDe karAyA che ? uttara- je AtmAo karma vinAnA che, janma-jarA-maraNAdi upAdhirahita che, zarIra vinAnA che. zudhdha-budha-niraMjana che te mukta. ane je AtmAo karmavALA che janmAdi upAdhivALA che, zarIravALA che, pUrNa jJAnAdi guNa vinAnA che- te saMsArI. karma dvArA jIvonA A be bhedo paDelA che : jeone karma che te saMsArI ane jeone karma nathI te mukta. prazna- [103] A banne prakAranA jIvonuM sthAna kayAM che ? ane tyAM keTalo kALa rahe che ? uttara- muktajIvo cauda rAjaloka pramANa lokAkAzanA aMte cheDe uparabhAgamAM lokanI aMdara vase che. karma vinAnA jIvono sahaja urdhvagatigAmI svabhAva che. eTale upara vase che. ane lokAkAzathI upara Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA dharmAstikAyAdi anya dravyo nathI, tethI apekSA kAraNanA abhAve alokamAM gati thatI nathI. 42 saMsArI jIvo caude rAjalokamAM patharAyelA che. sUkSma nigoda jIvo lokAkAzamAM sarvatra vyApaka che. bAdarAdi jIvo lokanA amuka bhAgamAM che. nArakI nIcenA sAta rAjamAM che. devo uparanA sAta rAjamAM che. tiryaMca-manuSyo madhyabhAgamAM rahe che. mokSamAM gayelA jIvo mokSamAM sAdi anaMtakALa vase che. saMsArI jIvo saMsAramAM anAdi kALathI vase che paraMtu koI anaMtakALa rahe che ane koI sAnta kALa paNa rahe che. keTalAka jIvo karma khapAvI anne mokSe jAya che. prazna- [104] jIvonA peTA bhedo kayA kayA ? uttara- mukta jIvo jJAnAdi guNonI apekSAe samAna hovAthI bhedo nathI. paraMtu muktiprAptinA pUrvabhavane AzrayI 15 bhedo che. jinasidhdha, ajinasidhdha, tIrthaMkarasidhdha, atIrthaMkarasidhdha vigere. ane saMsArI jIvonA trasa-sthAvara ema be bhedo che. sthAvara = sukhaduHkhanA saMjogomAM icchA mujaba hAlI - cAlI na zake te. trasa =sukhadu:khanA saMjogomAM icchA mujaba hAle cAle te. sthAvaranA pAMca bhedo che --- (1) pRthvIkAya jIvo, (3) tekAya = agninA jIvo, (4) vAyukAya (5) vanaspatikAya = jhADa-pAna-phUla-phaLa-vigerenA jIvo. trasanA mukhyatve cAra bhedo che. = mATInA jIvo, (2) akAya - (1) bendriya, (2) teindriya, (3) caurindriya, (4) paMcendriya, paMcendriyanA cAra bhedo che. (1) devo, (2) nArakI, (3) tiryaMco, (4) manuSyo A pramANe ghaNA bhedo tathA tenA ghaNA pratibhedo paNa che. je jIvavicAra Adi anyagraMthothI jANI levA. = pANInA = pavananA jIvo, Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navatatva prakaraNa" prazna- [105] beindriyAdi jIvo hAla-cAle che mATe temAM jIva che ema samajI zakAya che, paraMtu pAMca sthAvaramAM jIva che ema kevI rIte samajI zakAya ? uttara- jIvane jIvana jIvavAmAM mukhyatve AhAra - pANI - prakAza ane havAnI AvazyakatA hoya che. vanaspatikAyamAM khAtara-pANI-prakAza ane havA yogya samaye maLe to ja pallavita thAya che. nahIM to karamAI jAya che mATe jIva che. agnikAyamAM paNa iMdhaNa-tela-ghAsaleTa vigere maLe, yogya pavana maLe to ja jIve che. nahIM to bujhAI jAya che mATe jIva che. vAyukAya paranI sahAya vinA svataMtra gamanAgamana kare che mATe jIva che. akAyamAM zItaLayonithI utpatti thAya che mATe jIva che ane pRthvIkAyamAM paththarAdimAM vRddhi ane hAni dekhAya che mATe jIva che. ahIM pANI pote ja jIva che. te apUkAya che. tenA AdhAre jIvanArA porA vigere beIndriya jIvo che. prazna- [106] jIvomAM je pAMca indriyo che te kaI kaI? Indriya zabdano artha zuM ? kaI kaI indriyothI zuM zuM jANI zakAya ? uttara- Indra eTale AtmA, tene oLakhavAnI je nizAnI te Indriya, AtmAmAM cetanA che jaDamAM cetanA nathI, tethI viSaya jANavAnuM je sAdhana te indriya. mRtyu samaye jIva che ke nathI ? te A IndriyothI ja nizcita thAya che. zarIramAM AvI kula pAMca Indriyo che. tenAthI anukrame pAMca viSayo jANI zakAya che : (1) sparzanendriya (cAmaDI), tenAthI sparza jANI zakAya che. (2) rasanendriya (jIbha), tenAthI rasa jANI zakAya che. (3) ghrANendriya (nAka), tenAthI gaMdha jANI zakAya che. (4) cakSurindriya (AMkha), tenAthI rUpa joI zakAya che. (5) zrotrendriya (kAna), tenAthI zabda sAMbhaLI zakAya che. prazna- [107] A pAMca vinA bIjI koI indriyo che ? Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA uttara- zarIramAM A pAMca bahArathI dekhAya che mATe bAhmendriyo kahevAya che. ane mana aMdaranI indriya che. eTale manane atyaMtarendriya, noindriya, athavA anindriya kahevAya che. bahAranI pAMce indriyonI sAthe mana bhaLe to ja te indriyo viSayane jANe che. sAMkhyadarzanakAro bIjI pAMca karmendriyo paNa mAne che. paraMtu te asAdhAraNakriyA hetu na hovAthI indriyo kahevAtI nathI. 44 prazna- [108] A pAMca indriyonA bIjA bhedo che ? uttara- mukhya be bhedo che : (1) dravyendriya (2) bhAvendriya, pudgalanI banelI je indriyo te dravyendriya tenA paNa be bhedo cheH nivRtti ane upakuNa, nivRttinA paNa be bhedo che bAhya ane atyaMtara, viSayo jANavAnI AtmAnI je zakti te bhAvendriya, tenA paNa be bheda che : (1) labdhi ane (2) upayoga, (1) bahArathI kAna-nAka-AMkhanA je pudgalAkAro dekhAya che te bAhyanivRttidravyendriya, je myAna jevImAtra saMrakSaka ja che. paraMtu kArya karanAra nathI. (2) aMdaranA bhAgamAM je pudgalAkArapaNe indriyo che te atyaMtara nivRtti dravyendriya, je talavAra samAna che. (3) aMdara rahelI atyaMtaranivRtti dravyendriyamAM viSaya jANavAnI je zakti che te upakaraNa dravyendriya, je talavAranI dhAra samAna che. (4) AtmAmAM pragaTa thayelI viSaya jANavAnI je zakti - te labdhi bhAvendriya, je talavAra calAvavAnI AvaDatI klA samAna che. (5) AtmAmAM pragaTa thayelI viSaya jANavAnI zaktino je vaparAza karavo te upayoga bhAvendriya, je talavAranI kalAno upayoga karavA tulya che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatattva prakaraNa" dravyendriya nivRtti upakaraNa atyaMtara talavAranI ra dhAra jevI bAhya 1 myAna talavAra jevI jevI indriyonuM koSTaka I Indriya bhAvendriya laMbi 4 talavAra calAvavAnI kalA jevI upayoga 5 kalAnA upayoga jevI prazna-[109]kayA kayA jIvone keTalI keTalI indriyo hoya che? uttara- (1) sthAvara jIvone phakta 1 sparzanendriya ja hoya che. (2) zaMkha koDA gaMDolA - AyariyA - aLasIyAM vigere jIvone sparzanendriya ane rasanendriya ema be indriyo hoya che. 45 (3) kIDI-makoDA-macchara-mAMkaDa-ju-lIkha-kAnakhajurA vigere jIvone ghrANendriya sahita traNa indriyo hoya che (4) vIMchI, bhamarA, bhamarI, bagAi, tIDa, mAkhI vigere jIvone cakSurindriya sahita cAra Indriyo hoya che. (5) pazu-pakSI-manuSyo-devo tathA nArakIne pAMca Indriyo hoya che. prazna- [110] indriyo e ja jIva che ema mAnIe to zuM doSa ? athavA zarIra e ja pAMcabhUtano banelo jIva che ema mAnIe to zuM doSa ? uttara- indriyo e jJAnanuM sAdhana che. zarI2mAM bhinna rahelo Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 jaina dhArmika praznottara mALA evo AtmA indriyo dvArA jJAna kare che. indriyo e karaNa che ane zarIra te AtmAno AdhAra che. adhikaraNa che. paraMtu Indriyo ke zarIra te AtmA nathI. temane AtmA mAnavAmAM nIcenA doSo dekhAya che. (1) maDadAmAM paNa indriyo ane zarIra che chatAM jJAna thatuM nathI. jo te AtmA hota to jJAna thAta! mATe jJAna karanAra koI judo che. indriyone jo AtmA mAnIe to eka zarIramAM pAMca AtmA mAnavA paDe je vAta saMgata thatI nathI. ane pAMca AtmA mAnIe to abhiprAyabheda thAya. eka indriyathI joyelA viSaya dvArA bIjI indriyane harSa-zoka thAya che te ghaTI zake nahIM kAraNa ke je indriya viSaya joyo te IndriyAtmaka AtmAne ja harSa-zoka thavA joIe. anya indriyane harSa zoka kema thAya ? cakSuthI mANasane joyA pachI cakSu cAlI javA chatAM paNa smaraNa thAya che. mATe jJAna ane smaraNa karanAra aMdara koI bIjuM tattva che je bIjuM tattva che te ja AtmA kahevAya che. prazna- [111] jIvane karmo kayArathI lAgyAM ? uttara- jIvone karmo anAdi kALathI lAgelAM che. jo prathama jIva zudhdha hato ane pachI karmo lAgyAM ema kalpIe to zudhdha nirmaLaAtmAne karyo kema lAge ? ane jo Ama bane to muktagata AtmAne paNa karmo lAge, je vyAjabI nathI. tathA pahelAM karmo hatAM ane pachI jIva Avyo ema mAnIe to jIvanI sAdi mAnavI paDe, tathA jIva vinA prathama karmo karyA koNe ? ityAdi aneka avyavasthA thAya, mATe jIva paNa anAdi, karma paNa anAdi ane banneno saMbaMdha paNa anAdi che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatatva prakaraNa" 47 prazna- [112] jIvane karmo lAgavAnuM kAraNa zuM ? uttara- (1) vAstavika paristhitanuM ajJAna, (2) krodhAdi kaSAyono Aveza vAsanAdi, (3) saMsArika bhogono atyAga, ane (4) manavacana-kAyAnI zubhAzubha ceSTA. A cAra kAraNothI jIva karmo bAMdhe che. saMkSepamAM AtmA AtmasvabhAvane choDIne vibhAvadazAmAM varte che tethI karmo bAMdhe che. prazna- [117] jIva baLavAnuM che? ke karma baLavAnuM che ? uttara- je jIte te baLavAnuM che ane je hAre te nirbaLa che. kyAreka pUrve bAMdhelA cIkaNAM tIvra karmo udayamAM Ave che tyAre karma baLavAnuM ane jIva nirbaLa kahevAya che. jema ke naMdipeNa RSi, aSADhAbhUti muni Adi tIvra karmane lIdhe patana pAmyA. tathA kayAreka jIva evo prabaLa puruSArtha kare che ke jenA pratApe cIkaNAM karmone paNa toDI kevalajJAnAdi lakSmI pAme che. jemake khaMghakamuninA ziSyo, sukozalamuni vigere ke jeo AvelA dusaha upasargone sahana karI karma khapAvI kevaLazrI varyA. prazna- [114] karma pudgala che, rUpI che, mUrti che ane AtmA amUrta che. chatAM amUrta evA AtmAne karma kema lAbha-nukasAna karI zake ? - nittara- budhdhinI jema AtmAne mUrta evAM karmothI lAbha-nukasAna thAya che. jema budhdhi amUrti che chatAM madirApAnathI vinAza pAme che ane auSadhiothI vRdhdhi pAme che. tema AtmA amUrta hovA chatAM paNa karmothI lAbha-nukasAna pAme che. vaLI bhojana -pANI- vastra- makAnaalaMkAro ItyAdi pudgalo che ane mUrta che chatAM tenAthI paNa AtmAne jema harSa-zokAdi thAya che tema karmo mUrta hovA chatAM paNa tenAthI jIvane harSa-zokAdi thAya che. prazna- [115] karma e zuM vastu che? anyadarzanakArI karmane zuM mAne che ? Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 jaina dhArmika praznottara mALA uttara- bhagavantoe bhAkhelAM cha dravyomAM pudagalAstikAya nAmanuM eka dravya che. jemAM pratisamaye puraNa-galana (vRdhdhi-hAni) thAya te pudgalAstikAya, tenA anaMtA bhedo che jene jainazAstromAM vargaNA kahevAya che. temAMthI bAhya ATha vargaNAmAMnI antima AThamI je vargaNA te kArmaNavargaNA, karma prAyogya vargaNA, A kAmaNavargaNA ja AtmAnI sAthe coTatAM tene karma kahevAya che. te pudgala hovA chatAM jIva vaDe temAM upasthita karAyelI zakti vaDe jIvane sukha-duHkha Ape che. jema jIva vaDe ja pugalonuM banAveluM bhojana jIvane ja tRpti ane ajIrNAdi * phaLa Ape che tema ahIM samajavuM. anyadarzanakAro karmane badale prakRti ane avidyA jevAM tattvo mAne che. prazna- [118] bAMdhelAM karmo ochAM-vattAM thAya ke jema bAMdhyAM hoya tema ja bhogavavAM paDe ? uttara- jema bAMdhyAM hoya tema karmo bhogavavAM ja paDe evo niyama nathI. bAMdhyA pachI zubha-azubha adhyavasAya pramANe karmomAM pheraphAra thaI zake che. zubhano azubhamAM ane azubhano zubhamAM saMkrama thaI zake che. dIrghasthiti vALu karma laghusthitivALuM ane laghusthitivALuM karma dIrghasthitivALuM thaI zake che. tIvra karma maMda, ane maMdakarma tIvra banI zake che. prazna- [117] bAMdhelA karmomAM jo pheraphAra thatA hoya ane A rIte maMda thaIne jo bhogavAI jAya to kRtanAza ane akRtAgama doSa zuM na lAge ? uttara- baMdhAyelAM karmomAM adhyavasAyane anusAra A rUpAntara mAtra ja che. tethI kRtanAza - akRtAgama doSo lAgatA nathI jema je kerI moDI pAkavAnI hoya te ghAsa AdinI garamIthI vahelI pAke, je Trena dhImI gatie muMbaI 15 kalAke AvatI hoya te ja Trena phAsTa cAle to 8/10 kalAkamAM paNa muMbaI Ave, je davA kaDavI lAgatI hoya te ja davA madhanA mizraNathI maMda kaDavAzavALI thAya che. je roga vaidika upacArathI dIrdhakALe vinAza pAme, te ja roga oparezana AdithI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatatva prakaraNa" 49 turata vinAza pAme, A dRSTAntomAM jema kRtanAza ane akRtAgama doSo lAgatA nathI tema ja karmamAM paNa samajavuM. prazna-[118] anyadarzanazAstromAM jIvapadArtha kevo mAnela che? uttara- (1) baudhdhadarzana -cisaMtati te AtmA che ema mAne che. cisaMtati eTale jJAnadhArA, pratisamaye apUrvapaNe utpanna thatuM jJAna. eTale ja emanA mate AtmA kSaNika che. (2) sAMkhyadarzana - zudhdha - budhdha - akartA - abhoktA AtmA mAne che. kAraNa ke kartA bhoktA prakRti che. (3) nyAya - vaizeSikadarzano - vizvavyApI, nitya, jJAnavAnuM AtmA mAne che. tenA Izvara ane jIvAtmA ema be bheda mAne che. paramAtmA eka che. ane jIvAtmA anaMta che. (4) jaina darzanakAro zarIravyApI, nityAnitya AtmA mAne che. dravyathI nitya ane paryAyathI anitya. (5) cArvAkadarzana pRthvI pANI Adi paMca bhUtAtmaka AtmA mAne che. pUrvabhava ane punarbhava jevuM kaMI ja nathI. prazna- [119] jIva eka bhava pUrNa karIne bIjA bhavamAM jAya tyAre ahIMnuM zarIra choDIne jAya che ane parabhavanuM zarIra haju apAya che. to zuM tene mukta na kahevAya ? uttara- o bhavanuM sthUla (audArika vaiksi) zarIra choDIne javA chatAM sUkSma (tejasa kArmaNa) zarIra sAthe rahe ja che. tethI sazarIrI ja che. mATe mukta kahevAya nahIM. tathA te sUkSma zarIrathI ja parabhavanI prApti, parabhavanuM zarIra, ane pArabhavika saMsArika sAmagrI prApta thAya che. prazna- [120] eka bhavathI bIjA bhavamAM jatAM jIvane keTalo TAIma lAge ? Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 jaina dhArmika praznottara mALA uttara- ochAmAM ocho eka samaya, ane vadhumAM vadhu 3 samayano kALa thAya che. (apekSAvizeSe 4pa samayano kALa paNa lAge che.) prazna- [121] samaya eTale zuM? ane tenuM mApa keTaluM? uttara-atizaya sUkSmamAM sUkSma je kALa, jenA kevalajJAnInI dRSTie paNa be bhAga na thAya teTalo nAno-sUkSma je kALa te samaya. AMkha mIcIne ughADIe teTalA TAImamAM je vakhata jAya che temAM AvA sUkSma asaMkhyAtA samayo cAlyA jAya che. samaya e ATalo sUkSma kALa che. prazna- [122] AMkhanA eka palakArAmAM asaMkhyAta samayo thAya che te vAta yukti ane dRSTAntathI samajAvo. uttara--eka mITara malamalanA vastrane koI yuvaka utAvaLe utAvaLe phADe to keTalo TAIma lAge ? Azare pAMca sekanDa thAya. temAM sUkSmadRSTithI vicAro ke eka mITara malamalane phADatAM jo pAMca sekanDa thAya che. to te eka mITara malamalamAM je ADA tAro goThavAyelA che te kramazaH eka pachI ja eka phATe che. ekasAthe phATatA nathI. tethI dhAro ke eka mITara malamalamAM be hajAra tAro hoya to be hajAra tArane phADatAM 5 sekanDa thAya to temAMnA ekeka tArane phADatAM 1 sekanDano cArasomo bhAga thAya che. paraMtu te ApaNAthI kalpI zakAto nathI. paraMtu tarkathI samajI zakAya che. tema samaya paNa sUkSmakALa che ema samajI zakAya che. tathA atizaya jhaDapathI jatuM eka plena eka kalAkamAM keTalI gati kare ? Azare 1200 kilomITara. have vicAro ke 1200 kilomITaranuM aMtara kApatAM je plenane eka kalAka thAya che. tene kilomITara aMtara kApatAM 3 sekanDa thAya che. tene 1 mITara ane 1 senTImITara aMtara kApatAM keTalo TAIma thAya ? 1 sekanDano paNa bahu nAno bhAga. A pramANe sUkSmakALa yukti ane udAharaNathI samajAya che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatattva prakaraNa 51 prazna[ 123] "atisUkSma avibhAjya kALane jo samaya kahevAya che. to te samayono jema jema samuha thato jAya tene zuM kahevAya ? uttara- AvA prakAranA atizaya sUkSma avibhAjya kALane jema samaya kahevAya che. tema asaMkhyAtA samayono samudAya te AvalikA kahevAya che. 256 AvalikAno 1 kSullakabhava kahevAya che. kSullaka bhava eTale nAnAmAM nAno bhava, ekendriyAdi jIvanuM nAnAmAM nAnuM AyuSya kSullakabhavanuM hoya che. prazna- [124] keTalA kSullakabhavono zvAsozvAsa vigere thAya ? uttara "" 256 AvalikA 17NA kSullakabhava 3773 zvAsozvAsa 15 muhUrta 30 muhUrta 15 divasa 30 divasa = = = = 1 mAsa. 12 mAsa 1 varSa thAya che. prazna-[125] zAstromAM palyopama ane sAgaropama zabda Ave che teno artha zuM ? uttara- palpa eTale kuvo, kuvAnI upamA vALo je kALa te palyopama, eka yojana lAMbA-pahoLA-ane uMDA kuvAmAM manuSyanA mAthAnA sAta divasamAM mAtra ugelA vALanA asaMkhya TukaDA karI ThAMsI ThAMsIne bharIe, temAMthI so-so varSe ekeka TukaDo bahAra kADhatAM jeTalo kALa lAge tene eka palyopama kahevAya che. AvA prakAranA 10 koDAkoDI palyopama jyAre thAya tyAre 1 sAgaropama kahevAya che. ane 10 koDAkoDI sAgaropama jAya tyAre = 1 kSullakabhava. 1 zvAsozvAsa. 1 muhUrta. 1 divasa athavA rAta. 1 ahorAta. 1 pakhavADiyuM. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para jaina dhArmika praznottara mALA 1 utsarpiNI kahevAya che. tevI ja rIte 10 koDAkoDI sAgaropama jAya tyAre 1 avasarpiNI kahevAya che. ema kula 20 koDAkoDI sAgaropama nuM kALacakra thAya che. prazna- [12] jIva mRtyu pAmyA pachI bIjA bhavamAM Ave tyAre prathama zuM prakriyA kare ? uttara- jIva vartamAna bhava pUrNa karI, mRtyu pAmI para bhavamAM AyuSyakarmanA AdhAre jAya che. tyAM utpanna thatAMnI sAthe sau prathama te utpatti sthAnamAM rahelo zukra(vIrya) ane rUdhirAdi rUpa pudgalono taijasa kArmaNa zarIranI madadathI AhAragrahaNa kare che. te AhArane grahaNa karIne zarIrane yogya ane ayogya rUpe vibhAjita kare che. zarIrane yogya hoya tene rasa kahevAya che ane zarIrane ayogya hoya tene khala kahevAya che. ema khala-rasa rUpe vibhAjana karavAnuM kAma prathama kare che. tene AhAraparyApti kahevAya che. prazna- [12] paryAti eTale zuM ? te keTalI che ? kaI kaI uttara- paryAti eTale zakti, AhAragrahaNa karavAnI, tene khalarasa rUpe judI pADavAnI AtmAnI je zakti te AhAra paryApti. tevA prakAranI kula 6 paryAtio che. te A pramANe (1) AhAra, (2) zarIra, (3) indriya, (4) zvAsozvAsa, (5) bhASA ane (6) mana. , prazna- [128] A cha e paryAmiono artha zuM? uttara- (1) grahaNa karelA AhArane khala-rasa rUpe, eTale zarIrane ayogya ane yogya rUpe judo pADavo te AhAraparyAmi. (2) judA pADelA AhAramAMthI je rasIbhUta zarIrane yogya AhAra che temAMthI zarIranI racanA karavAnI je zakti te zarIraparyAti. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatAnya prakaraNa" paha (3) taiyAra thayelA zarIramAM yathAyogya sthAne kAna-nAka AMkha-jIbha vigere indriyonI racanA karavAnI je zakti te indriyaparyApti. AhAra-zarIra-ane indriyonI racanA banyA pachI tenA dvArA zvAsozvAsa levA-mukavAnI zakti keLavavI te zvAsozvAsaparyAti. (5) jIbha dvArA bolavA mATenI zakti keLavavI te bhASAparyAti. ciMtana-manana karavAnI zakti keLavavI te manaHparyApti. prathamanI traNa paryAptio AhAranA pudgalomAMthI bane che ane pachInI traNa paryAtio te te paryAtine yogya zvAsozvAsa vargaNA, bhASA vargaNA, ane manavargaNAnA pudgalomAMthI bane che. te zvAsozvAsAdi vargaNAnAM padgalone grahaNa karI zvAsozvAsAdi rUpe pariNAvI tenuM ja AlaMbana laIne visarjana karavAnI je zakti tene te te paryApti kahevAya che. prazna- [129] kayA kayA jIvone keTalI keTalI paryAtio hoya uttara- ekendriyajIvone prathamanI 4 paryAtio hoya che. vilendriyajIvone prathamanI 5 paryAptio hoya che. saMmUrNima paMcendriyane prathamanI pa paryAtio hoya che. garbhaja paMcendriyane, tathA deva- nArakIne 6 paryAtio hoya che. prazna- [130] A paryAyio pUrNa karatAM keTalo kALa thAya uttara- AhAraparyAmi dareka jIvone 1 samayamAM ja pUrNa thAya che. bIjI zarIra paryAti attarmuhUrta pUrNa thAya che. bAkInI cAra paryAptio Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4 jaina dhArmika praznottara mALA tiryaMca ane manuSyone attarmuhUrta pUrNa thAya che ane deva-nArakIne ekeka samayamAM pUrNa thAya che. prazna- [131] manuSya-tiryaMco A audArika zarIra hote chate labdhinA baLathI jyAre jyAre navuM navuM vaikriya ke AhAraka zarIra banAve tyAre tyAre cha paryAyio pharIthI karavI paDe ? ke A prathama karI hoya tenAthI ja vyavahAra cAle ? uttara- navuM zarIra banAve tyAre navA zarIra saMbaMdhI cha paryAddhio pharIthI karavI ja paDe ane te vaikriyavargaNAnAM pagalo saMbaMdhI tathA AhAraka vargaNAnAM padgalo saMbaMdhI hoya che. prazna- [13] cha e paryAsio antarmuhUrta kALamAM pUrNa thaI jAya che. pachInA kALamAM garbhamAM rahyo chato A jIva zuM kare uttara- pratisamaye navA-navA AhAragrahaNa vaDe A cha e paryAptionI puSTi kare che. tenAthI zarIravRddhi thAya che. hAla mAsa AsapAsa kALa thatAM evA prakAranI zarIranI vRddhi thAya che ke te jIva svaya. AhAra-nihAra karavA samartha bane che. tyAre teno garbhabhAgathI. bahAra prasava thAya che. jene janma kahevAmAM Ave che. prazna- [133] AtmA nitya che ke anitya che ? uttara- dravyathI anAdi kALathI che ane bhAvimAM paNa anaMtakALa sudhI raheze. mATe nitya che. paraMtu paryAyathI pratisamaye badalAto che. bAlya-yuvA-ane vRdhdhAvasthA rUpe tathA manuSya-tiryaMca-devAdi bhava svarUpe badalAto che mATe anitya paNa che. prazna- [134] anya darzanakAro (dharmasUtrakAro) AtmAne kevo mAne che ? uttara- cArvAka darzanakAro pRthvI-pANI-agni-vAyu ane AkAza ema pAMca bhUtomAMthI cetanA utpanna thAya che te ja AtmA kahevAya che ema mAne che. baudhdhadarzanakAro kSaNa kSaNavartI jJAnasaMtati=jJAnadhArA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatatva prakaraNa 55 e ja AtmA che ema mAne che. nyAya-vaizeSika darzanakAro dareka AtmA nitya che sarvavyApI che ema mAne che. vedAntadarzana sarvano eka ja AtmA che te paramAtmA che ema advaitavAda mAne che. prazna- [135] ajIva tattvanA bheda keTalA ? ane kayA kayA ? uttara- ajIva tattvanA 4 bheda (apekSAvizeSe) 5 bheda che. (1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzAstikAya, (4) pudgalAstikAya, ane (5) vyavahAra naya AzrayI kALadravya. prazna- [136] A dravyonuM svarUpa zuM ? uttara- dharmAstikAya arUpI che, varNa-gaMdha-rasa-sparza vinAnuM che. cauda rAjalokamAM vyApIne rahenAra che. sUma che. atIndriya che. kevalajJAnIthI ja gamya che, ane jIva-pugalone hAlavA-cAlavAmAM gatisahAyaka che, jema mAchalAne taravAmAM pANI, paMkhIne uDavAmAM pavana, manuSyone vAMcanamAM prakAza sahakArI kAraNa che. tema jIva pugalane A dravya gatimAM sahAyaka che. adharmAstikAya dravya paNa dharmAstikAyanI jema ja arUpI varNAdi vinAnuM che. paraMtu vRkSonI chAyA ubhA rahevAmAM jema sahAyaka che, tema A dravya jIva-pugalone gatine badale sthitimAMsubhA rahevAmAM sahAyaka che. AkAzAstikAya dravya arUpI che, varNAdi vinAnuM che, paraMtu zrada rajaju Atmaka loka ane anaMta aloka ema lokAlokamAM sarvatra vyApaka che. jIva-pugalone avakAza ApanAra che. - prazna- [137] loka ane aloka ema be bhAga konA vaDe paDayA che ? uttara- jyAM dharma-adharma-jIva-pagalAdi dravyo che tene loka kahevAya che. te cauda rAja uMcAI pramANa che. ane jyAM dharmAdi dravyo nathI tene aloka kahevAya che, jyAM phakata eka AkAza dravya ja che, te alokAkAza che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 dhArmika praznottara mALA prazna- [138] pudgala dravyanuM svarUpa zuM che ? uttara- jemAM navA navA paramANuonuM puraNa-galana thAya AvanajAvana thAya, navA-junA paNuM bane te muddagala, A dravya rUpI che. varNagaMdha rasa-sparza vALuM che. cakSuthI gocara che. caudarAjalokamAM vyApta che. ApaNane je kaMI cakSuthI dekhAya che te tamAma pudgala dravya che. prazna- [139] A pudgala dravyanA bhedo che. ? hoya to te keTalA ? ane kayA kayA ? uttara- pugalonA jaththAne zAstramAM vargaNA kahevAya che. tenA anaMtabhedo che temAMthI jIvo vaDe grAhya 8 bhedo che. (1) audArika vargaNA, (2) vaikriyavargaNA, (3) AhAraka vargaNA, (4) taijasavargaNA, (5) bhASA vargaNA (6) zvAsozvAsa vargaNA, (7) mano vargaNA, ane (8) kArmaNa vargaNA. A AThe vargaNAo eka pachI eka sUkSma che. adhika adhika pudgalonA piMDa svarUpa che. pAMca vargaNAo zarIrane yogya che ane traNa vargaNAo zvAsa-bhASA ane manane yogya che. prazna- [140] zAstromAM skaMdha-deza-pradeza-paramANu evA paNa pugalanA bhedo Ave che. teno artha zuM ? uttara- (1) skaMdha=AkhI vastu, pUrNa vastu, jemake ghaDa-paTa vigere. (2) deza=vastuno savibhAjya bhAga, vastunI sAthe joDAyelo paraMtu jenA bhAgo thaI zake tevo bhAga, jema ke ghaDAno kAMThalo, paTano eka TukaDo vigere. - (3) pradeza=vastuno nirvibhAjya bhAga, vastunI sAthe joDAyelo paraMtu jenA bhAgo na thaI zake tevo antima bhAga te pradeza. arthAt nirvibhAjya bhAga. (4) paramANu vastuthI chuTo paDelo nirvibhAjya bhAga. prazna- [141] deza ane pradeza vastunI sAthe joDAyelA ja hoya che, paraMtu te jyAre vastuthI chuTA paDe tyAre zuM kahevAya ? Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57. navatatva prakaraNa" - uttara- je deza che te vastuthI chuTo paDe to tene skaMdha kahevAya che ane je pradeza che te vastuthI chuTo paDe to tene paramANu kahevAya che. prazna- [14] pradeza ane paramANu A bemAM nAnu-moTu koNa ? uttara- banne kadamA sarakhA ja che koI nAnu-moTu nathIparaMtu vastunI sAthe joInTa hoya to pradeza kahevAya che ane vastunI sAthe joinTa na hoya to paramANu kahevAya che. prazna- [143. kALa dravyanuM svarUpa zuM che ? uttara- nizcayanIthI jIva ane pudgalonI te te paryAyamAM je vartanA tene ja kALa kahevAya che. tethI nizcayanayanI apekSAe kALa e dravya nathI paraMtu kALa e jIva-pudgalonA paryAya rUpa che. paraMtu vyavahAranayathI caMdra-sUryanI gatithI je rAtri-divasa thAya che tene kALa kahevAya che. prazna- [144] A vyavahAra kALa zuM cauda rAjalokamAM hoya uttara- nA, phakata aDhIdviIpa pramANa manuSyalokamAM ja hoya che kAraNa ke caMdra-sUryanI gati tyAM ja che. aDhIdvIpanI bahAra caMdra-sUrya sthira che. jethI tyAM vyavahArakALa nathI. prazna- [145] vijJAna ema mAne che ke caMdra-sUrya sthira che ane pRthvI phare che ane jainazAstro ema mAne che ke caMdra-sUrya phare che ane pRthvI sthira che. to A bemAM satya zuM ? uttara- jainazAstronI vAto ja satya che. vijJAna Aje bhale ema mAne, paraMtu kALAntare paNa jainazAstro pramANe sidhdha thaze ja ane tema vijJAna paNa mAnaze ja, kAraNake vijJAnano svabhAva evo che ke je je vastu jema jema sidhdha thatI jAya te te vastune tema tema svIkAre, eTale kALAntare A mAnyatA paNa sidhdha thaze ja. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [14] A duniyAmAM caMdra-sUryo keTalA? jainazAstrakAro be mAne che ane vijJAna eka mAne che to satya zuM? uttara- A duniyAmAM caMdra-sUryo eka be nathI paraMtu asaMkhya asaMkhya che, jenazAstromAM je ra caMdra ane 2 sUryo kahelA che te phakata jaMbUdvIpamAM ja, bAkI lavaNasamudramAM 4-4, dhAtakI khaMDamAM 12-12 ityAdi aneka caMdra-sUryo jainazAstromAM kahelA che ane have vijJAna paNa ema kahe che ke AvA aneka caMdra-sUryo hoya ema lAge che. prazna- [147] caMdra-sUryanI gatithI jaNAtA kALadravyanuM svarUpa uttara- kALano atyanta sUkSma-nirvibhAjya bhAga te samaya kahevAya che tenA samuhathI AvalikA vigere bane che. ane tenAthI rAtri-divasapakhavADIyuM-mAsa-varSa vigere thAya che. prazna- [148] puNya ane pApa eTale zuM ? uttara- jIva jenAthI sukhI thAya, Anandita thAya, prasanna thAya te puNya kahevAya che. ane jIva jenAthI duHkhI thAya, nArAja thAya, zokAtura thAya te pApa kahevAya che. prazna- [149] zuM zuM karavAthI puNya baMdhAya che ? uttara- nIce mujabanAM 9 kAryo karavAthI puNya baMdhAya che. (1) yogya pAtrane annadAna karavAthI puNya baMdhAya che. (2) yogya pAtrane jala dAna karavAthI puNya baMdhAya che. (3) yogya pAtrane vasatidAna karavAthI puNya baMdhAya che. (4) yogya pAtrane vastradAna karavAthI puNya baMdhAya che. (5) yogya pAtrane zayanadAna karavAthI puNya baMdhAya che. (6) manamAM zubha vicAro karavAthI puNya baMdhAya che. (7) vAcAthI zubha bhASA bolavAthI puNya baMdhAya che. (8) kAyAthI zubha ceSTA karavAthI puNya baMdhAya che. (9) uttama deva-gurU-dharmane namaskAra karavAthI paNa puNya baMdhAya che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatatva prakaraNa prazna- [150] zuM zuM karavAthI pApa baMdhAya che ? uttara- nIce mujabanA 18 pApanAM sthAnako sevavAthI pApa baMdhAya che. - (1). prANAtipAta = jIvonI hiMsA, (2) mRSAvAda = juThuM bolavuM, (3) adattAdAna = corI karavI, rajA vinA levuM, (4) maithuna = saMsAra sevana, (5) parigraha = mamatA-mUcha, vastuno saMgraha, krodha = Aveza, gusso, tapI javuM te. (7) mAna = abhimAna, moTA dekhAvAnI vRtti. (8) mAyA = juTha-kapaTa-chaLa-prapaMca. (9) lobha = Asakita, icchA-AzA, (10) rAga = harSa-AnaMda-prema sneha, (11) dveSa = zoka, nAkhuzIbhAva, kaDavAza, dAjha, (12) kalaha = kajIyo, jhadhaDo, kaMkAza, vaimanasya, verajhera, (13) abhyAkhyAna = kalaMka ApavuM, AkSepa karavo, (14) paizunya = cADI khAvI, nAnI bhula moTI karavI. (15) rati-arati = prIti, aprIti, (16) para parivAda = pArakAnI niMdA-TIkA karavI. (17) mAyAmRSAvAda = kapaTa pUrvaka juThuM bolavuM. (18) mithyAtvazalya = kudeva-kugurU-kudharma-kuzAstra uparanI zradhdhA. uparokata 18 prakAranAM pAponuM Asevana karavAthI A AtmA pApa karmo bAMdhe che. prazna- [151] puNya ane pApa jyAre udayamAM Ave tyAre kevAM kevAM phaLa Ape ? uttara- puNya ane pApa jyAre jyAre udayamAM Ave tyAre tyAre jeka.pA.-5 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6o jaina dhArmika praznottara mALA puNya 42 prakAre phaLa Ape che ane pApa 82 prakAre phaLa Ape che. jema ke zarIra nirogI maLe te sAtavedanIya (puNya) ane A ja zarIra rogiSTa maLe te asatAvedanIya (pApa), ItyAdi. prazna- [15] te 42+82 prakAro kayA kayA? uttara- 42+82=124 prakAro karmagraMthanA praznottarI vakhate samajAvIzuM tyAM varNa-gaMdha-rasa ane sparza A cAra bhedo puSyamAM paNa che ane pApamAM paNa che. zubhavarNAdi puNyamAM gaNAya che ane azubhavarNAdi pApamAM gaNAya che. tethI tene judA-judA na gaNatAM ekarUpe jo gaNIe to 120 bhedo thAya che, te ja ATha karmonA 120 bhedo che. prazna- [153] AThe karmonA bhedo zuM puNya ane pApa ema bannemAM Ave che ? uttara-nA, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, ane aMtarAya, ema cAra dhAtakarmo mAtra pApa tattvamAM ja Ave che ane bAkInAM cAra adhAtakarmonA keTalAka bhedo puNyamAM, ane keTalAka bhedo pApamAM Ave che. prazna-[154] puNyAnubaMdhI puNya, puNyAnubaMdhI pApa, pApAnubaMdhI puNya ane pApAnubaMdhI pApa, ema caubhaMgI Ave che teno artha zuM ? uttara- sukha-sAmagrI ApanAro zubha karmono je udaya te puNya. paraMtu te puNya be prakAranuM hoya che. koI vakhata sukha-sAmagrI vALu puNya evuM maLe che ke te puNya bhogavatAM bhogavatAM A jIva mohano . tyAga kare che, vairAgI bane che. tyAgI bane che. AvA puNyane puNyAnubaMdhI puNya kahevAya che ane koI vakhata A sukhasAmagrI ApanAruM puNya evuM udayamAM Ave che ke te bhogavatAM bhogavatAM bhoganI Asakti vadhe, vikAro ane vAsanAo vadhe, te pApAnubaMdhI puNya kahevAya che. prazna- [155] saMkSepamAM vyAkhyA zuM? ane te draSTAMta sAthe samajAvo Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navAlva prakaraNa" uttara- mohane dhaTADe evuM puNya te puNyAnubaMdhI puNya, jema ke sAdhu-saMta ane saMsAranA tyAgI thanArA AtmAonuM je puNya che. prajApAla rAjAne mayaNAsuMdarIe Apelo uttara te. mohane vadhAre evuM puNya te pApAnubaMdhI puNya, jema ke anArya dezanA dhanavAna lokonuM puNya. prajApAla rAjAne surasuMdarIe Apelo uttara te. prazna- [156] pApanA paNa A rIte ja zuM bhedo che ? uttara- hA, je pApa (duHkha) udayamAM AvyuM hoya paraMtu te vakhate A jIva samatA rAkhe, kaSAyone jIte, moha na kare, paraMtu mohano parAbhava kare te puNyAnubaMdhI pApa, jema ke caMDakauzika sarpa jyAre mukha daramAM ne zeSa bhAga bahAra che tyAre kIDIonA Dakho sahana kare che tyAre duHkha che paraMtu samatA che. ane jyAre pApa (duHkha) udayamAM Ave tyAre A jIva raDe, ArtadhyAna kare, koInA upara AkSepa-gusso kare te pApAnubaMdhI pApa, jemake cora, luMTAro, macchImAra, kaSAyI vigere jIvo. prazna- [117] dravyapuNya ane bhAvapuSya e banneno artha uttara- sukha-sAmagrI ane sAnukuLatAnI je prApti te dravyapuNya, vairAgya samatA ane mohanA kSayopazamanI je prApti te bhAvapuNya. pAMcadaza lAkha rUpIyAnI muDI vALo dhaMdho-vepAra karIne dasa-vIsa lAkha rUpIyAvALo thAya te dravyapuNya ane pAMca-daza lAkha rUpIyAnI muDI vALo tene tyajIne vairAgya vAsita thaI dIkSA grahaNa kare te bhAvapuNya kahevAya che. prazna- [158] dravyapApa ane bhAvapApa e banneno artha uttara- duHkha pratikuLatA vigere je prApta thAya te dravyapApa, ane mohano tIvra udaya, vAsanA-vikAronI prApti te bhAvapApa, jemake puNIyA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra jaina dhArmika praznottara mALA zrAvakane dhananI daridratA hatI te dravyapApa hatuM. paraMtu bhAvapApa na hatuM. ane dhavaLa zeThane sukhasAmagrI hovAthI dravyapApa na hatuM paraMtu zrIpALa pratye dveSa hato, dhananI lolupatA hatI te bhAvapApa hatuM. prazna- [159] Azrava eTale zuM ? tenA bhedo keTalA ? ane kayA kayA ? uttara- jema nAvaDImAM paDelA kANA vaDe nAvamAM pANI Ave tema A jIvamAM mithyAttva-avirati Adi vaDe karmonuM je AvavuM te Azrava. tenA 42 bhedo A pramANe che. (5) indriyo, (4) kaSAyo, (5) avrato, (3) yogo, ane (25) kriyAo ema kula 42 bhedo che. prazna- [190] pAMca indriyo kai kai ? tene Azrava kema kahevAya che ? uttara- AtmA jenA vaDe oLakhAya, jaNAya, tene indriya kahevAya che. A zarIramAM AvI pAMca indriyo che te dareka vaDe ekeka viSaya jaNAya che. (1) sparzanendriya (cAmaDI) vaDe sparza jaNAya che. (2) rasanendriya (jIbha) vaDe rasa jaNAya che. (3) dhrANendriya (nAka) vaDe gaMdha jaNAya che. (4) cakSurindriya (AMkha) vaDe rUpa jaNAya che. (5) zrotrendriya (kAna) vaDe zabda jaNAya che. A pAMca indriyo A viSayone jANe te Azrava nathI te to jJAna che. paraMtu te te viSayone jANatAM je harSa-ane zoka, rAga ane dveSa thAya che te Azrava che te kAraNathI pAMca indriyone paNa Azrava kahela che. prazna- [191] cAra kaSAyo kayA kayA ? tenuM svarUpa zuM ? uttara- krodha-mAna-mAyA-ane lobha-tenA paNa tIvra-maMdatA pramANe anaMtAnubaMdhI-apratyAkhyAnIya pratyAkhyAnIya, ane saMjvalana ema cAra Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatattva prakaraNa" cAra bhedo hovAthI 16 bhedo paNa thAya che. A kaSAyo saMsArane vadhAranArA, pApakarmane baMdhAvanArA che mATe Azrava kahevAya che. prazna- [162] pAMca avrata eTale zuM? ane te kayA kayA ? - uttara- hiMsA-juTha-corI-maithuna ane parigraha A pAMca avrata che tenAthI paNa rAga-dveSa dvArA A jIvamAM karma Ave che mATe te pAMca avratane Azrava kahevAya che. prazna- [163] traNa yoga eTale zuM ? tenuM svarUpa zuM ? uttara- yoga eTale pravRtti, halana-calana, yujanakriyA, tenA traNa bhedo che. mananI pravRtti te manoyoga, vacananI pravRtti te vacanayoga, ane kAyAnI pravRtti te kAyayoga , A pravRttithI paNa karma Ave che. prazna- [164] pacIsa kriyAo kaI kaI ? te kriyAone Azrava kema kahevAya ? uttara- (1) zarIrane jayaNA vinA kAmakAjamAM pravartAvavuM te * kAyikI kriyA. (2) talavAra, bhAlAM, charI, baMdUka vigere zastro karavAM, karAvavAM, vecavA, kharIdavAM, teonuM samArakAma karavuM te adhikaraNikI kriyA. (3) jIva-ajIva upara dveSa karavo te prASikI kriyA. (4) bIjA jIvane trAsa Apavo, DarAvavuM te pAritApanikI kriyA. . ItyAdi 25 kriyA navatattvamAMthI jANI levI. A kriyAo karatAM jIvonI hiMsA-jIvone duHkha thAya che. mATe pApanuM kAraNa hovAthI te kriyAone Azrava kahevAya che. prazna- [195] saMvara eTale zuM ? tenA bhedo keTalA? ane kayA kayA ? uttara-AvatAM karmo jenA vaDe rokAya, karmone rokavAnuM je sAdhana Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 jaina dhArmika praznottara mALA te saMvara kahevAya che, tenA pa7 bhedo che, te A pramANe (5) samiti, (3) gupti, (10) yatidharma, (12) bhAvanA, (22) pariSaho, (5) cAritra = kula 57 bhedo che. prazna- [166] pAMca samiti kai kai ? teno artha zuM ? uttara- (1) ApaNe jyAre jyAre cAlIe tyAre tyAre sAme sADA traNa hAtha bhUmi jotAM jotAM cAlavuM. te rastAmAM jIva-jaMtuM Ave to tenI rakSA karavI te irSA samiti. jyAre jyAre bolIe tyAre tyAre priya bolavuM. yathArtha = satya bolavuM ane hitakArI bolavuM tathA parimita bolavuM te bhASA samiti. (3) sAghu-saMta puruSo gocarI lAve tyAre gocarInA koI paNa doSo na lAge te rIte gocarI lAve te eSaNA samiti. vastra-pAtra vigere vastuo letAM ane mukatAM bhUminI barAbara pramArjanA karavI tathA te vastune paNa barAbara pramArjavI te AdAnabhaMDa matta nikukhevaNA samiti. (5) zarIramAMthI nikaLatA maLa-mUtrAdi jyAM paraThavavAnA hoya,tyAMnI bhUmi barAbara pramArjavI, te pAriSThApanikA samiti. A pAMce samitiomAM jIvonI rakSAno pariNAma hovAthI AvatAM karmo rokAya che. mATe saMvara thAya che. prazna- [167] traNa guti eTale zuM ? ane te kaI kaI ? uttara- (1) manane mAThA vicArothI rokavuM teM manoguti (2) vacanane halakI bhASAothI rokavuM te vacanagupti . (3) kAyAne kuceSTAmAMthI rokavI te kAyamuni Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatattva prakaraNa" 65 prazna- [168] dasa yatidharmo eTale zuM ? ane te kayA kiyA ? uttara- mukhyatve sAdhune AcaravA yogya je dharma te yatidharma, gRhastha paNa avazya yatkiMcita paNe AcaravA yogya che te A pramANe cheH (1) krodha karavAno prasaMga Ave to paNa krodha na karavo, gaLI javuM, te kSamA (2) mAnano prasaMga hoya to paNa namra banI javuM te mArdava. (3) mAyAno tyAga karI saraLa svabhAvI banavuM te Arjava. (4) lobhano tyAga karI nispRha banavuM te mukti. (5) bAhya-atyaMtara be prakArano tapa karavo te tapa. (6) sattara prakArano saMyama pALavo-Adaravo te saMyama (7) jIvanane satyayathArtha rAkhavuM te satya (8) bAhya-atyaMtara pavitratA jALavavI te zauca (9) sthAvara-jaMgama koI paNa saMpatti na rAkhavI te AkiMcanya . (10) mana-vacana-kAyAthI brahmacarya pALavuM te brahmacarya. prazna- [169] bAra bhAvanAo eTale ? ane te kaI kaI ? uttara- ekAntamAM besI saMsAranuM ane saMsAramAM prApta-aprApta padArthonuM svarUpa vicAravuM te bhAvanA. tenA 12 che te bhedo A pramANe che. (1) deha-yauvana-Arogya-saMpatti A badhI vastuo vijaLInA camakArA nI jema kSaNabhaMgura che. nAzavaMta che ema vicAravuM te anitya bhAvanA. (2) duHkha-Apatti-ane maraNa vakhate koI paNa zaraNa nathI ema vicAravuM te azaraNa bhAvanA. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA (3) mAtA-pitA-patnI-putra Adi parivAro marIne ulaTa sulaTa thAya che. mAtA patnI paNa thAya che. patnI mAtA paNa thAya che zatru mitra paNa thAya che ane mitra zatru paNa thAya che AvuM saMsAranuM svarUpa che ema vicAravuM te saMsAra bhAvanA. (4) A jIva ekalo ja Avyo che. ekalo ja javAno che. duHkha-sukha paNa ekalo ja bhogavavAno che ema vicAravuM te ekatva bhAvanA. (5) zarIrathI AtmA judo che. AtmAthI zarIra judu che. pratyeka AtmAo paNa bhinna bhinna che ema vicAravuM te anyatva bhAvanA. (6) A zarIramAM maLa-mUtra-rUdhirAdi azuci ja bharelI che. dareka chidromAMthI A ja nIkaLyA kare che ema vicAravuM te azucita bhAvanA. (7) pratisamaye 42 prakAranA AzravothI A jIvamAM karmo AvyA ja kare che ; jo A AtmA samajaze. nahIM to karmothI bhAre bhAre thaze ema vicAravuM te Azrava bhAvanA. (8) samiti-gupti Adi saMvaranA pa7 bhedo jIvanamAM apanAvavA dvArA AvatAM karmone rokavAM joie ema vicAravuM te saMvara bhAvanA. (9) bAra prakAranA tapa vaDe karmo tuTe che mATe yathAzakti paNa tapa avazya Adaravo joIe te nirjarA bhAvanA. (10) lokamAM rahelAM cha dravyonuM svarUpa vicAravuM te lokasvabhAva bhAvanA. (11)saMsAramAM samyakatva rUpa muktinuM bIja maLavuM duSkara Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatattva prakaraNa" che. atizaya durlabha che ema vicAravuM te bodhidurlabha bhAvanA. (12)saMsAramAMthI taravAno sAco mArga batAvanArA tIrthaMkaraparamAtmAo maLavA atizaya duSkara che ema vicAravuM te dharmasAdhaka durlabha bhAvanA. prazna- [170] pariSaha eTale zuM ? ane te 22 kayA kayA ? 67 uttara- kudaratI rIte AvI paDelI Apattine samabhAva pUrvaka anubhavavI Arta raudra dhyAna na karavuM koinA paNa upara roSa-gusso na karavo te pariSaha kahevAya che. tenA 22 bhedo che. (1) kSudhA(bhukha) lAgI hoya, zudhdha-nirdoSa AhAra na maLe to paNa bhukha sahana karavI paraMtu doSita AhAra na levo te kSudhA pariSaha. (2) tRSA lAgI hoya, unALAnA tApano samaya hoya, nirdoSa pANI na maLe to paNa tRSA sahana karavI paraMtu doSitapANI na pIvuM te pipAsA pariSaha. A pramANe (1) kSudhA, (2) tRSA, (3) zIta, (4) uSNa, (5) daMza, (6) acelaka, (7) arati, (8) strI pariSaha, (9) caryA, (10) niSadyA, (11) zayyA, (12) Akroza, (13) vadha, (14) yAcanA, (15) alAbha, (16) roga, (17) tRNasparza, (18) mala, (19) satkAra, (20) prajJA, (21) ajJAna,ane (22) adarzana pariSaha. ema 22 pariSahonA artho navatattva tathA tattvArthasUtra adhyAya 9/9 thI jANI levA. prazna- [171] pAMca prakAranAM cAritronuM svarUpa zuM ? uttara- (1) sAmAyika, (2) chedopasthApanIya, (3) parihAra vizudhdhi, (4) sUkSma saMparAya, ane (5) yathAkhyAta cAritra tenA pratibhedo paNa che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [172] sAmAyika eTale zuM ? tenA pratibhedo kayA kayA ? uttara- samatAbhAvanI prApti, AtmAnuM rAga-dveSathI para banI samabhAvamAM AvavuM te sAmAyika, tenA (1) alpakathita ane (2) thAvatkathita ema be bhedo che. je sAmAyika alpakALa mATe levAya, jema ke bharatakSetramAM pahelA-chellA tIrthaMkara bhagavantonA zAsanamAM dIkSA ApatI vakhate prathama cha mAsanI dIkSA apAya che te alpakathita. ane prathamathI ja mAvajIva sudhInuM sAmAyika karAvAya, jema ke bharata kSetramAM 22 tIrthaMkara bhagavantonA zAsanamAM, tathA mahAvidehamAM sadAkALa prathamathI ja sAmAyika uccarAvAya che te yAvatkathita. prazna- [173] chedopasthApanIya eTale zuM ? tenA pratibhedo kayA kayA ? uttara- jAnu cAritra chedI navuM cAritra uccarAvavAmAM Ave te chedopasthApanIya tenA be bhedo che (1) niraticAra ane (2) sAticAra. pahelA ane chellA tIrthaMkara bhagavattonA zAsanamAM laghu dIkSA ApyA pachI utkRSTathI 6 mAsamAM vaDIdIkSA. je apAya che te, tathA eka tIrthakara bhagavaMtanA zAsananA sAdhusaMto bIjA tIrthaMkara bhagavaMtanuM zAsana sthapAya tyAre temAM pharIthI dIkSita thAya te niraticAra jema pArzvanAtha bhagavaMtanA sAdhuoe prabhu zrI mahAvIra svAmInA zAsanamAM punaH pAMca mahAvrato vALI dIkSA lIdhI te. - tathA grahaNa karelAM vratomAM koI zIlabhaMga Adi mahAdoSa sevAI jAya tenA kAraNe pharIthI dIkSA ApavAmAM Ave te sAticAra. prazna- [174] parihAra vizudhdhi eTale zuM? tenuM svarUpa zuM ? uttara- parihAra eTale tapa, je cAritramAM tapa karavA dvArA vizudhdhivizeSa che. tenuM nAma parihAravizudhdha cAritra. A cAritra AcaranArA 9 vyakita sAthe nIkaLe che. zArIrika Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatattva prakaraNa" ane mAnasika bahu baLavALA hoya che. upasargo-pariSado sahana kare che paraMtu apavAdamArga sevatA nathI. 9 mAMthI 4 tapa kare che, 4 sevA kare che ane 1 guru bane che. ema 6 mAsa pUrNa kare che tyAra bAda vAro badale che. tapa karanAra sevA kare che, ane sevA karanAra tapa kare che. ane guru tenA te ja rahe che. ema 6 mAsa gayA pachI gura pote tapa kare che bAkInA 8 mAMthI 1 guru bane che ane 7 sevA kare che. ema 18 mahIne A tApUrNa thAya che. tene parihAravizuddhi cAritra kahevAya che. prazna- [175] je munio tapa kare che teone tapa keTalo karavAno ? tathA sevA karanArA ane guru bananArAne kaMI tapa karavAno ke nahI ? uttara- tapa karanArA munio unALo hoya to jaghanyathI cothabhakta, madhyathI chaThThabhakta, ane utkRSTathI aThThamabhakta tapa kare che ane zIyALo hoya to eka upavAsa vadhAre kare che. ane comAsu hoya to be upavAsa adhika kare che. sevA karanArAo ane guru mahArAja pratidina AyaMbIlanuM tapa kare che. . prazna- [17] upasarga ane pariSadamAM taphAvata zuM ? uttara- Apatti-saMkaTa-duHkha koI manuSyavaDe, devavaDe, ke pazupakSI vaDe karAtuM hoya te upasarga kahevAya che. ane koI vyakitavaDe na karAtuM hoya paraMtu kudaratI AvI paDyuM hoya to te pariSaha kahevAya che. prazna- [177] nirjarA eTale zuM ? tenA bhedo keTalA ? uttara- junAM bAMdhelA karmo toDavAM, aMze aMze vinAza karavo te nirjarA. tenA 12 bhedo che. 6 bAhyatapa ane 6 atyaMtara tapa. prazna- [178] bAhyatapa eTale zuM? tenA 6 bhedo kayA kayA? uttara- je zarIrane tapAve, zarIrane zoSe, loko joI zake, je tapanAM mAna-sanmAna thAya, loko jenAthI tapasvI kahe evo je tapa te bAhyatA. tenA (1) aNazana, (2) uNodarI, (3) vRttisaMkSepa, (4) Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA rasatyAga, (5) kAyakaleza, ane (6) saMlInatA, ema 6 bhedo che. AhArano tyAga te aNuzana, ochuM khAvuM te uNodarI, icchAone TuMkAvavI te vRttisaMkSepa, rasavALI svAdiSTa vastuno tyAga karavo te rasatyAga, kAyAne duHkha ApavuM-sahanazIla banAvavI te kAyakaleza, ane zarIranA avayavo saMkocavA-TuMkAvavA te saMlInatA. prazna- [179] atyaMtara tapa eTale zuM ? tenA cha bhedo kayA 70 kayA ? uttara- je AtmAne tapAve, AtmAne pIDe, loko joi na zake, jenAthI loko tapasvI na kahe, zarIra na karamAya te atyaMtara tapa. tenA (1) prAyazcitta (2) vinaya, (3) veyAvacca, (4) svAdhyAya, (5) dhyAna,ane (6) kAyotsarga ema 6 bhedo che. karelI bhulanI kSamAyAcanA karavI te prAyazcita, vaDIlo pratye vizeSa namra banavuM te vinaya, glAna ane rogInI sevA karavI te vaiyAvacca, navo navo abhyAsa karavo te svAdhyAya, eka citte ciMtana-manana karavuM te dhyAna, kAyAne atyanta sthira karavI te kAyotsarga. A cha atyaMtara tapanA peTAbhedo ghaNA che te navatattvathI jANI levA. prazna- [180] baMdhatattva eTale zuM ? tenA bhedo keTalA ? uttara- AtmA ane karmano kSIra-nIra (dudha-pANI)nI jema, tathA lohAgni (loDhA ane agni)nI jema ekameka saMbaMdha thavo, ekarUpa banI javuM tanmaya thai javuM te baMdha kahevAya che. tenA cAra bhedo che. te A pramANe (1) prakRtibaMdha, (2) sthitibaMdha, (3) rasabaMdha, (4) pradezabaMdha prazna- [181] prakRtibaMdha eTale zuM ? uttara- prakRti eTale svabhAva, baMdhAtA karmomAM svabhAvanuM nakkI thavuM ke kyuM karma jIvane zuM zuM phaLa Apaze ? evA svabhAvonuM je nirmANa te prakRtibaMdha. jema ke koi karma AtmAnA jJAnaguNane DhAMke? koi karma AtmAnA darzanaguNane DhAMke, koi karma AtmAne duHkha sukha Ape ityAdi. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navatatva prakaraNa" 71 prazna- [18] sthitibaMdha eTale zuM ? uttara- baMdhAyeluM karma AtmA sAthe jadhanyathI = ochAmAM ochuM keTalo TAIma rahe ane utkRSTathI = vadhumAM vadhu keTalo TAIma rahe ema AtmAnI sAthe karmane rahevAnA kALanuM je niyamana te sthitibaMdha. jema ke jJAnAvaraNIya karma jadhanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI 30 koDAkoDI sAgaropama rahe che e pramANe bIjA karmono paNa sthitibaMdha jANI levo. prazna- [183] rasabaMdha eTale zuM ? uttara- baMdhAtAM karmonI je tIvratA ane maMdatA, pAvara-rasAnuM je nakkI thayuM te rasabaMdha, jema lIMbaDAno rasa kaDavo hoya, paraMtu tene ukALIne ardhI bALI ardhI rAkhavAmAM Ave to tIvrakaDavAza hoya, tenA karatAM be bhAga bALI eka bhAga rAkhavAmAM Ave to vadhAre tIvratara kaDavAza hoya che ane traNa bhAga bALI ekabhAga rAkhavAmAM Ave to ativadhAre tIvratama kaDavAza hoya che. tema karmomAM phaLa ApavAnI zakti paNa maMda tIvra-tIvratara ane tIvratama hoya che. tene zAstromAM ekaThANIyo, beThANIyo, traNa. ThANIyo, ane cAra ThANIyo rasa kahevAya che. tevI ja rIte puNyaprakRtio mATe zeraDInA rasanuM draSTAtta samajavuM. prazna- [184] pradezabaMdha eTale zuM ? uttara- pratisamaye baMdhAtA karmomAM paramANuonA jaththAnuM je mApa te pradezabaMdha, yogane anusAre pradezo baMdhAya che. jadhanyayogathI jadhanya aNuo baMdhAya che ane utkRSTa yogathI utkRSTa aNuo baMdhAya che. kArmaNavargaNA ja karmarUpe AtmA sAthe pariNAma pAme che. prazna- [185] A cAre baMdhane samajavA mATe jainazAstromAM zuM koI daSTAMta Ave che ? uttara- hA, jainazAstromAM A cAra baMdha samajavA mATe lADavAnuM dRSTAMta che. (1) jema koI lADavo vAyune hare, koI lADavo kaphane Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA hare, koI lADavo pittane hare tema koI karma jJAnane DhAMke, koI karma darzanaguNane DhAMke, koI karma sukhaduHkha Ape ityAdi. jema koI lADavo. 15 divasa Take, koI eka mAsa paNa Take, koI pAMca divasa mAtra ja sAro rahe tema koI karma 30 koDAkoDI, koI karma 20 koDAkoDI ane koI karma 70 koDAkoDI sAgaropama AtmAnI sAthe rahe che. (3) jema koI lADavo gaLyo, koI vadhu gaLyo, koI lADavo kaDavo, koI lADavo atikaDavo hoya che, tema koI karma maMdarasavALuM, koI karma tIvrarasa vALuM ane koI karma atitIvra rasavALuM paNa hoya che. (4) jema koI lADavo 50 grAma kaNano, koI lADavo 75 grAma kaNano ane koI lADavo 100 grAma kaNano hoya che, tema koI karma thoDA aNuo vALuM (to paNa anaMtAanaMta to kharuM ja, koI karma vadhAre aNuo vALuM ane koI karma atizaya vadhAre aNuo vALuM paNa hoya che. ItyAdi. prazna- [18] mokSatattva eTale zuM ? tenA bhedo keTalA? ane kayA kayA ? uttara- AtmAno sarvathA karmothI chuTakAro thavo, sarvathA karmarahita banavuM. zudhdha-budhdha-nirmaLa-anaMta jJAnAdi guNavALI je avasthA te mokSa. molamAM gayelA jIvo saMpUrNa paNe zudhdha hovAthI ane zarIra rahita hovAthI te avasthAmAM bhedo nathI. paraMtu mokSe jatAM pUrve manuSyabhavane AzrayI teonA 15 bhedo zAstromAM Ave che. prazna- [187] te paMdara bhedo kayA kayA? ane tenA artho zuM ? Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatattva prakaraNa" uttara- (1) je jinezvara (tIrthaMkara) thaine mokSe jAya te jinasidhdha jema ke RSabhadeva-ajitanAtha pArzvanAtha mahAvIra svAmI vigere. 73 (2) je jinezvara (tIrthaMkara) na thAya, paraMtu sAmAnya kevalajJAnI thaine mokSe jAya te ajinasidhdha, jema ke gautama svAmI-sudharmA svAmI. (3) tIrthaMkara bhagavantonuM tIrtha sthapAyA pachI je jIvo mokSe jAya te tIrthasidhdha jema ke puMDarIka svAmI, jaMbusvAmI ityAdi. (4) tIrthaMkara bhagavantonuM tIrtha sthapAyA pahelAM je jIvo mokSe jAya te atIrthasidhdha jema ke marUdevA mAtA. (digaMbara saMpradAya strIone mukti na thAya ema mAne che.) (5) je gRhasthanA veSamAM ja kevaLajJAna pAme te gRhasthaliMga sidhdha jema ke bharata mahArAjA, ilAcIputra, cilAtIputra iMtyAdi. (6) je jainatara sAdhu (bAvA-jati-jogI Adi)nA veSamAM hoya ane yathArtha mArga samajAvAnA kAraNe vairAgya thavAthI moha kSaya karI kevaLajJAna pAme te anyaliMgasidhdha jema ke valkalacirI muni. (7) je jaina sAdhunA veSamAM hoya ane kevaLajJAna pAme te svaliMga sidhdha. jema ke gautama svAmI, jaMbusvAmI ItyAdi. (8) purUSAkAre zarIra hote chate je kevaLajJAna pAmI mokSe jAya te pulliMga sidhdha. jema ke RSabhadevapArzvanAtha. vigere. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 jaina dhArmika praznottara mALA (9) strIAkAre zarIra hote chate je kevaLajJAna prApta karI mokSe jAya te strIliMga sidhdha-jema ke mallInAtha, caMdanabALA, brAhmI suMdarI vigere. (ahIM digaMbara saMpradAya strI AkAre zarIravALA jIvone mukti nathI svIkAratA, vastrarahita dIkSA strIomAM na saMbhavatI hovAthI) (10)napuMsakAkAre zarIra hote chate kevaLajJAna pAmIne je mokSe jAya te napuMsakaliMga sidhdha. jema ke gAMgeya RSi. (11) potAnI meLe svayaM pratibodha pAmI dIkSA grahaNa kare ane kevaLa jJAna pAme te svayaMbudhdha sidhdha. jema ke tIrthakara bhagavaMto. (12)saMdhyAnA raMga taraMga Adi nimittothI vairAgya pAmI dIkSA grahaNa karI kevaLajJAna pAme te pratyekabudhdha sidhdha, jemake karakaMDu muni. (13) jJAnI guru dvArA pratibodhita thaI dIkSA grahaNa karI kevaLajJAna pAme te budhdhabodhita sidhdha. jema ke jaMbusvAmI, prabhavasvAmI vigere. (14) mokSe jatI vakhate ekalA ja hoya te eka sidhdha. jema ke mahAvIrasvAmI. (15)mokSe jatI vakhate aneka sAthe hoya te aneka sidhdha. jema ke RSabhadeva prabhu 108 nI sAthe mokSe padhAryA. A paMdara bhedomAM traNa joDakAM traNa traNa bhedanAM che, ane traNa joDakAM be be bhedanAM che eTale 3 4 3 = 9 + 3 = 2 = 6 = 15 bhedo thAya che. koI paNa eka jIvane ochAmAM ochA 6 bhedo lAgu paDe che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navatattva prakaraNa" prazna- [188] A mokSanuM sthAna kayAM AvyuM ? uttara- cauda rAjaloka pramANa je lokAkAza che tenA udghabhAganA atte, lokanI aMdara ja uparanA antimabhAgamAM mokSanA jIvo vase che te sthAnane ja mokSa kahevAya che. prazna- [189] mokSe gayelA jIvo tyAM keTalo kALa rahetA haze ? ane zuM karatA haze ? uttara- mokSe gayelA jIvo tyAM anaMtakALa sudhI rahe che, pharIthI A saMsAramAM AvatA ja nathI. karmarahita hovAthI punaH janma dhAraNa karatA nathI vaLI tyAM rahyA chatA AtmAnA anaMtajJAna-darzana-Adi guNomAM ja lIna thaine varte che. svaguNaramaNatA e ja paramasukha che. prazna- [190] mokSamAM zarIra nathI, khAvAnu-pIvAnuM-pharavAnuM AnaMda-pramoda karavAnuM sukha nathI to mokSamAM sukha zuM? uttara- uparokata sukha te vAstavika sukha nathI. zarIranA pratibaMdhane lIdhe sukha lAge che. jema khasanA roga vALAne kharaja khaNatAM ghaNo ja AnaMda Ave che. paraMtu paramArthathI te duHkha rUpa ja che. te ja rIte A zarIra saMbaMdhI saMsArikasukha zarIrane lIdhe che. paraMtu zarIra e ja beDI che. tenA vinA AtmA potAnA guNonI ramaNatAnuM anaMtasukha anubhave che. te sukha svAbhAvikasukha che. je saMsAra karatAM anaMtagaNuM che. prazna- [191] zAstromAM sidhdhazIlAnuM varNana Ave che te zuM che ? zuM tenA upara sidhdha bhagavaMto vasatA haze ? uttara- anuttara vimAnavAsI devonA vimAnothI 12 yojana upara 45 lAkha yojana lAMbI-pahoLI, barAbara aDhIdvIpanA mApa pramANavALI, madhyabhAge 8 yojana uMDI(jADI), ane dhaTatI-dhaTatI antimabhAge aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgavALI, nagArAnA AkAravALI A sidhdhazIlA che. paraMtu A sidhdhazIlA lokanA uparanA antimabhAgathI 1 yojanA nIce ka.mA.6 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 jaina dhArmika praznottara mALA che. ane sidhdhaparamAtmAo lokanA atte che. eTale sidhdhazIlAthI sidhdhanA AtmAo ghaNA ja adhdhara ane uMcA che 1 yojananA chellA 1/4 bhAgamAM vase che. paraMtu te bannenI vacce trIjo koI padArtha vyAghAtaka na hovAthI jANe sidhdhaparamAtmAo sidhdhazIlA upara ja che. ema upacAra karAya che. prazna- [192] mokSamAM Aje kula keTalA jIvo haze? ane dararoja mokSa jo cAlu ja rahe ane tyAM gayA pachI pAchA AvavAnuM hoya ja nahIM to A saMsAra saMpUrNa paNe kayAreka khAlI paNa thaze - uttara- hAla molamAM anaMtA jIvo che. bhaviSyamAM paNa anaMtA jIvo ja thaze, pratidina jIvo mokSe jatA hovA chatAM A saMsAra ja eTalA badhA anaMtAnaMta jIvothI bharapUra bharelo ja che. ke jethI A saMsAra kadApi khAlI thavAno nathI. jyAre jyAre bhagavAnane pucho ke he bhagavAna ? have mokSanA jIvo keTalA thayA ? tyAre eka ja uttara che ke eka nigodano paNa anaMtamo bhAga mAtra ja gayA che. prazna- [193] anyadarzanakAro rAmacaMdrajIne, kRSNajIne bhagavAnano avatAra mAne che. eTale mokSe gayA pachI bhagavAna thayelA AtmAo paNa dAnavone haNavA avatAra le che ema mAne che. to A zuM satya che ? uttara- bhagavAna thayA pachI pharIthI koI avatAra dhAraNa karatuM ja nathI. je sarvakarmarahita thayA, rAga-dveSAdi doSothI rahita thayA te zA mATe AvI upAdhimAM phasAya ? mATe bhagavAna punaH janmagrahaNa karatA nathI paraMtu saMsAranI ja cAragatimAMthI evuM viziSTha puNyakarma upArjana karIne vAsudeva-baLadeva paNAnuM puNyakarmabAMdhIne rAmacaMdrajI baLadeva rUpe ane kRSNajI vAsudeva rUpe janmelA che. teo prativAsudevano saMhAra karanArA hoya che. cakravartInI jema vAsudevAdinI puNyanI labdhi vALA A jIvo saMsAramAMthI ja janmelA che ema jANavuM. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatattva prakaraNa" 77 prazna- [194] bhagavAne AvI suMdara saMsAranI A lIlA banAvI che, te khAvA-pIvA-bhogavavA mATe ja banAvI che. to tene choDIne mokSe javAnI vAta zA mATe ? uttara- A saMsAranI lIlA bhagavAne banAvI nathI, paraMtu svayaM te te jIvo vaDe sarjita che. vaLI bhogavavA mATe nathI A jIva rAgadveSa ane mohathI bhogave che ane te rAga-dveSa-moha cIkaNAM karmo baMdhAve che jenAthI A jIva saMsAramAM rakhaDe che. mATe saMsAranA bhogo upAdeya nathI. paraMtu heya ja che. prazna- [195] anyadarzanakAro vaikuMTha-svarga-ane devaloka jene kahe che tene ja ApaNe mokSa kahIe chIe ke jAdu koi mokSanuM sthAna che ? uttara- vaikuMTha-svarga-ke devaloka e mokSa nathI. paraMtu tenAthI tadna jAdu mokSanuM sthAna che. kAraNa ke vaikuMTha-ke svargAdimAM utpanna thanArA saMsArI devo che. vaLI te devo janma-maraNavALA, zarIravALA che. ane sidhdhanA AtmAo janma-maraNavinAnA ane zarIra vinAnA che. mATe mokSa e judI avasthA che. prazna- [196] digaMbara saMpradAya strIone mokSa thAya e vAta nathI svIkAratA. ema upara kahevAmAM AvyuM che. to digaMbara ane zvetAMbara eTale zuM ? uttara- dizA e ja che aMbara (vastra) jene te digaMbara arthAt sAdhu avasthAmAM vastrarahita tadna nagnAvasthA jeo mAne che te digaMbara. teonI yukti ema che ke dIkSA grahaNa karatI vakhate jema dhana-dhAnyAdi parigraha tyajAya che tevI ja rIte vastra paNa parigraha hovAthI tyajavuM ja joie. tethI dIkSita avasthAmAM nagnavasthA ja rAkhavI joie, ane zvetAMbara saMpradAyanuM kahevuM evuM che ke dhana-dhAnyAdi parigrahano tyAga saMyama mATe ja che. vastrano tyAga karavAthI vikAra-vAsanA vadhe che. ApaNuM nagna zarIra joine bIjAne paNa vikAra-vAsanA janme che. bIjAnI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA draSTi paNa zarIranI indriyo tarapha kheMcAya che. mATe saMyamane badale asaMyama vadhe che. tene badale jo zarIrane DhAMkavA puratuM vastra rAkhavAmAM Ave to vadhAre saMyamanI vRdhdhi thAya, tethI kamaMDaLa ane morapIMchInI jema vastra paNa saMyama mATe anivArya che. tathA vastramAM paNa moha-mAyA-ane rAgAdi na thaI jAya teTalA mATe ja raMgIna-mulAyama-ke citro vALAM vastro na paheratAM mAtra zveta ja vastro rAkhavAM, tevI zvetAMbara saMpradAyanI mAnyatA che ane tethI ja te zveta vastravALA arthAt zvetAMbara kahevAya che. prazna- [197] digaMbara ane zvetAbaMra saMpradAyamAM mukhya mukhya zuM zuM mAnyatA bheda che ? 1 uttara- bannenI vacce mukhyatve cAra bAbatamAM mAnyatAbheda varte ane mokSe ja bhakti = digaLa chI AhAra jha (1) strI mukti = digaMbara saMpradAya strIo vastravinA rahI na zake tethI dIkSA na laI zake, tethI kevaLajJAna pAmI mokSe na jaI zake ema mAne che. jyAre zvetAMbarasaMpradAya vastravALI sAdhu avasthA svIkAratA hovAthI strIo paNa dIkSA laI zake kevaLajJAna pAmI zake ane mokSe jaI zake ema mAne che. (2) kevalI bhakti = digaMbara saMpradAya ema mAne che ke koI paNa kevalI bhagavAna kevaLajJAna pAmyA pachI AhAra grahaNa karatA nathI. AhAra grahaNa karavAnI icchA thavI te moha che. bhagavAne mohano kSaya karyo che. mATe icchA rahita hovAthI AhAragrahaNa hotuM nathI. paraMtu zvetAMbara saMpradAya ema mAne che ke kevalIbhagavantone paNa AhAragrahaNa hoya ja che. kAraNa ke AhAragrahaNa icchAthI nathI paraMtu sudhAvedanIyakarma ane zarIranAmakarmathI che. A vedanIya karma ane nAmakarma kevalIbhagavattane paNa hoya che mATe AhAra grahaNa kevalIbhagavAnane hoya che. vaLI sudhA lAgavI e zarIradharma che. icchArUpa nathI mATe paNa kevalIne AhAra grahaNa hoya che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navatatva prakaraNa" 79 (3) karapAtrI = digaMbara saMpradAya ema mAne che ke sAdhu thanAra AtmAe vastra ke pAtra kaMI paNa parigraha rakhAya nahIM eTale AhAragrahaNa be kara (hAtha) vaDe ja karAya mATe kara e ja pAtra. bIjAM lAkaDAnAM pAtro zvetAMbaranI jema rAkhavAthI mamatA-mUcha vadhe niSparigrahatA Ave nahIM. ane zvetAMbara saMpradAyanuM mAnavuM evuM che ke "vastu rAkhavI te parigraha nathI paraMtu mamatA-mUcha karavI te parigraha che." jo vastu rAkhavI te parigraha kahIe to kamaMDaLa ane morapIMchI rAkhanAra sAdhune paNa niSparigrahI na kahI zakAya, mATe jayaNA mATe morapIMchI jema anivArya che, zarIrazuddhi mATe kamaMDaLa jema anivArya che tema labdhivinAnA A kALanA sAdhusaMto mATe AhAra grahaNa sArUM bInakiMmatI lAkaDAnAM pAtro paNa anivArya che. (4) vastraparidhAna = sAdhu avasthAmAM vastra na ja rakhAya ema digaMbara saMpradAyanuM kahevuM che ane nirmamatvabhAve indriyone DhAMkavA puratuM zveta vastra rAkhavuM e vadhAre saMyamavRdhdhinuM ja kAraNa che. ema zvetAMbara saMpradAyanuM kahevuM che. prazna- [198] A cAra mukhyamAnyatA bheda vinA bIjI koI mAnyatAomAM bheda che ? - uttara- hA, bhagavAnanI mUrtine cakSuTIkA hoya ane na hoya, bhagavAnanI mUrtine kaMdorAnuM pratIka hoya ane na hoya, bhagavAnanI mUrtine AbhUSaNo aMgaracanA hoya ane na hoya ItyAdi aneka sUkSma mAnyatAomAM paNa bheda che. prazna- [199] A banne saMpradAyo hindusthAnamAM vadhAre kayA bhAgamAM jovA maLe che ? uttara- hindusthAnanA madhyapradeza ane dakSiNa bhAgamAM digaMbarasaMpradAya vadhAre pramANamAM che jyAre gujarAta-mahArASTra-rAjasthAna ane madhyapradezAdimAM zvetAMbara saMpradAya vadhAre pramANamAM che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [200] A be saMpradAya vinA jainomAM bIjA koI saMpradAyo che ke nahIM ? uttara- mukhyatve A be ja saMpradAyo che. A be vinA sthAnakavAsI ane terApaMthI evA bIjA paNa be saMpradAyo che paraMtu te A be paikInA zvetAMbara saMpradAyanA ja peTAvibhAga svarUpa che eTale zvetAMbara saMpradAyanA kula traNa peTAbhedo che ane digaMbara saMpradAyamAM eka peTAvibhAga che. jethI kula cAra saMpradAyo kahevAya che. prazna- [201] zvetAMbara saMpradAyanA traNa peTAbhedo kayA kayA? uttara- (1) mUrtipUjaka, (2) sthAnakavAsI, (3) terApaMthI. - prazna- [202] A traNe saMpradAyanA artho zuM?ane mAnyatAbheda uttara- (1) jinezvara bhagavAnanI pattharanI ke dhAtunI mUrtine je mAne, tene bhagavAna ja che ema AropaNa karIne je pUje, ane te mUrti mATenuM maMdira Adi paNa mAne te mUrtipUjaka. jema sInemA ane TIvImAM batAvAtAM zRMgAra ane karUNa rasanAM pikacaro citramAtra hovA chatAM, jaDa hovA chatAM AtmAmAM vAsanA ane rUdana lAve che tema patthara ane dhAtunI banelI mUrti paNa vItarAganI hovAthI AtmAmAM vairAgya lAve che. mATe tene pUjanAro varga zvetAMbara mUrtipUjaka kahevAya che. (2) upAzrayAdi sthAnamAtramAM ja rahIne dharma karanAra vargane sthAnakavAsI kahevAya che. mUrti pattharAdinI banelI hovAthI nirjIva che. prabhu svarUpa nathI. evI mAnyatA dharAve che ane tethI ja teo mUrti maMdiranI upekSA kare che. (3) dayA ane dAnanI bAbatamAM vicArabheda dharAvanAra je varga te terApaMthI kahevAya che. aviratine apAtuM dAna ane tenA upara karAtI dayA paraMparAe paNa aviratinI poSaka che evI mAnyatA dharAvanAra varga te terApaMthI kahevAya che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navatattva prakaraNa" prazna- [203] bhagavAna mahAvIra svAmI prabhunI hAjarImAM zvetAMbara ane digaMbara saMpradAyomAMthI kayA kayA hatA? uttara-saMpradAya svarUpe eke na hatA, paraMtu avasthA svarUpe banne hatA. eTale ke je AtmAo zarIrabaLa-manabaLa-ane pahelA saMghayaNavALA hatA, nirvastra rahIne saMyama pALI zakatA hatA teo te rIte saMyama pALatA tene jinakalpa kahevAto hato, ane je AtmAo AvA prakAranA zarIrabaLa-manobaLa-ane saMghayaNabaLa vinAnA hatA. teo savastra saMyama pALatA tene sthavirakalpa kahevAto hato, jemAM koI manuSya zarIranI zakti hoya to upavAsa kare ane zarIranI zakti na hoya to ekAsaNuMbesaNuM kare. paraMtu paraspara apekSAvALA hoya che. ekAntavAdI hotA nathI. tenI jema jinakalpa ane sthavirakalpa hatA. paraMtu A ja pakSa sAco che evA ekAntavAda vALA na hatA. mATe ja ekAntavAda vALA banne saMpradAyo na hatA, paraMtu zarIranI zaktinI anusAre sApekSapaNe vartanArA banne avasthA vALA mArgo hatA. prazna- [204] A badhA saMpradAyo kayArathI vRdhdhi pAmyA ? uttara- A bAbatamAM dareka saMpradAyonA vicArabheda che. zvetAMbara mUrtipUjaka samAjanI mAnyatA evI che ke zivabhUti munithI ratnanI vahorAvelI kAMbalanA nimittathI digaMbara saMpradAya prasidhdha thayo, lokAzAthI paMdaramA saikAthI sthAnakavAsI saMpradAya prasidhdha thayo, ane aDhAramA saikAthI bhikSusvAmIthI terApaMthI saMpradAya prasidhdha thayo. pachI tenI dina-pratidina anuyAyI varga vaDe vRdhdhi thaI. digaMbara saMpradAyanI evI mAnyatA che ke bAra varSa dukALa vakhate saMyamanA nirvAha arthe sAdhuo dakSiNamAM gayA ane jeo uttarapradezamAM rahyA teo dhIme dhIme zithIlAcArI thayA. vastra-pAtra rAkhatA thayA tyArathI zvetAMbara saMpradAya prasidhdha thayo. prazna- [205] digaMbara saMpradAya AcArAMga kANAMga Adi Agamone zuM mAnya kare che ? Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 jaina dhArmika praznottara mALA uttara- nA, teonuM kahevuM che ke bAravarSa dukALa vakhate sarva Agamo nAza pAmyAM che. A Agamo pAchaLathI AcAryoe banAvyA che. tethI mULathI nathI ema kahI zrI kuMdakuMdAcArya racita samaya sArAdine ja vadhu mAna Ape che. prazna- [20] banne saMpradAyone mAnya hoya evo prasidhdha graMtha kayo ? uttara- " tattvArthAdhigama sUtra " banne saMpradAyone mAnya che. paraMtu tenA kartAnA nAmamAM vivAda che. digaMbara saMpradAya "umA svAmI " kahe che ane zvetAMbara saMpradAya "umA svAti" kahe che, tathA mUlasUtromAM paNa koI koI sUtromAM pAThabheda che. digaMbara saMpradAya vaimAnika devomAM 16 devaloka mAne che ane zvetAMbara saMpradAya 12 devaloka mAne che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekAntavAda'' prazna- [207] jaina darzanano mukhya sidhdhAnta zuM ? uttara- "syAdvAda" arthAta anekAntavAda-apekSAvAda, A jagatanuM koI paNa svarUpa apekSAvizeSathI ja che paraMtu ekAnta nathI. jema ke " rAmacaMdrajI moTA che " A vAkya lakSmaNa tathA bharatanI apekSAe ja satya che ema jANavuM. paraMtu dazaratha rAjAnI apekSAe nAnA ja che. vAk eTale apekSApUrvaka vAk eTale bolavuM te syAdvAda tene kathaMcihvAda paNa kahevAya che. prazna- [20] bhagavatoe A syAdvAda arthAt anekAntavAda ja zA mATe samajAvyo ? uttara- jagatanuM svarUpa anekAntamaya che. jagatanuM svarUpa apekSAthI bharapUra che. mATe jevuM jagatanuM svarUpa che tevuM bhagavantoe prakAzya che. tethI ja teo yathArthavaktA che. sAcu ja bolanArA che. prazna- [29] syAdvAda arthAt anekAntavAda draSTAnta sAthe samajAvo. uttara- jagatanA koI paNa padArtha dravya ane paryAya ema ubhayAtmaka che dravya eTale padArthasvarUpa arthAt vastusvarUpa che ane te ja padArtha paryAyabhAve parivartana paNa pAmanAra che. jema ke jIva padArtharUpe-vastusvarUpe anAdikALathI che ane deva nArakI-manuSya ane tiryaMca svarUpe janmamaraNa pAmavA dvArA parivartanIya paNa che. eka bhavamAM paNa manuSya rUpe kAyama che ane bALaka-yuvAna ane vRdhdhAvasthA rUpe parivartana pAmanAra che. mATe dravya-paryAya ema ubhayAtmaka padArthasvarUpa che. prazna- [210] zuM tamAma padArtho dravyathI nitya ane paryAyathI anitya che ? uttara- hA, sarve padArtho dravyathI sadAkALa rahevAvALA che. kadApi banyA nathI ane kadApi vinAza pAmanArA nathI. ane paryAyathI sadA vinAzI che. pratikSaNe badalAvA vALA che. koI paNa jIva padArtha ke . Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA ajIvapadArtha padArthasvarUpe-vastusvarUpe anAdi-anaMta che ane parivartanasvarUpe arthAt paryAyasvarUpe pratikSaNe utpatti-vinAza vALuM cheanitya che. jema ke koi manuSya marIne deva thAya temAM jIvapaNe banne bhavomAM teno te ja che ane manuSyapaNe vinAza pAmyo tathA deva paNe utpanna thayo eTale manuSya-devapaNAnA paryAyathI anitya che. prazna- [211] tripadI zabda zAstramAM Ave che teno artha 84 zuM ? uttara- nityAnitya-dravyaparyAya e ja tripadI kahevAya che. traNa padono samudAya te tripadI,' sampannepha vA, vinamerU vA thuvepha vA, dareka padArtho uttara paryAyathI utpanna thAya che. pUrvaparyAyathI vinAza pAme che. ane padArtha rUpe dhruva rahe che. utpAda ane vinAza e anityAMza che ane dhruva e nityAMza che utpAda ane vinAza uttara pUrva paryAya AzrayI che. ane dhruva e dravya AzrayI che. prazna- [212] koi paNa vastu bIjI vastunI sAthe samAna che ke asamAna che ? uttara- samAna paNa che ane asamAna paNa che. dravyathI samAna che ane paryAyathI asamAna che. jema ke manuSya ane pazuno jIva jIva paNe samAna che paraMtu manuSya ane pazu paNe asamAna paNa che. caitra ane maitra manuSyapaNe samAna che paraMtu caitra-naitra paNe asamAna paNa che. sonAno hAra ane baMgaDI sonA dravya paNe samAna che paraMtu gaLAmAM hAra ja paherAya, baMgaDI na paherAya, ane baMgaDI hAthe ja paherAya, gaLe na paherAya, e paryAya paNe asamAna paNa che ja. prazna- [213] dareka vastuo pUrvAvasthAthI uttarAvasthAmAM bhinna che ke abhinna che ? uttara- bhinna paNa che ane abhinna paNa che. paryAyathI bhinna che ane dravyathI abhinna che. devadatta nAmano eka puruSa bALaka maTIne jyAre yuvAna thAya tyAre bAlyAvasthAthI yuvAvasthAmAM bhinna che. mATe ja yuvAvasthAmAM bAlyAvasthAnI jema dhULamAM ramato nathI, jayAM tyAM maLamUtra karato nathI. ane bAlyAvasthAmAM yuvAvasthAnI jema vikArI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda' 85 nathI vAsanAvALo nathI. mATe banne avasthAmAM avasthAthI bhinna che. chatAM devadattapaNe banne avasthAmAM te eno e ja che arthAta abhinna che eka ja che. sonAno hAra bhagAvI baMgaDI banAvatAM hAra ane baMgaDI paryAya AzrayI bhinna che paraMtu suvarNadravya AzrayI abhinna che. prazna- [214] jo nityAnitya, dravya-paryAya, samAna-asamAna ane bhinnAbhinna AvuM paraspara virodhI vastunuM svarUpa hoya to te zabdathI bolI zakAya tevuM mAnavuM ke na bolI zakAya tevuM mAnavuM ? uttara- vastunuM svarUpa kahevA yogya (vAcya arthAt vakatavya) paNa che ane kahevAne ayogya (avAcya arthAta avaktavya) paNa che. jyAre kramazaH akeka varNana samajAvavuM hoya to prathama nityanuM varNana samajAvI pachI anityanuM varNana kahI zakAya che. te ja rIte prathama dravyanuM svarUpa samajAvI pachI paryAyanuM svarUpa samajAvI zakAya che mATe kramazaH ne AzrayI vAcya-vaktavya che paraMtu yugapa =ekI sAthe paraspara virodhI banne svarUpo kahevAM hoya to te na kahI zakAya tevAM che. mATe avAcya paNa che. prazna- [215] vastunu svarUpa ubhayAtmaka che. temAM anekAntavAda kevI rIte samajavo ? uttara- vastunu svarUpa ubhayAtmaka che mATe koi paNa eka ja svarUpa vastunuM che ane bIjA svarUpa vastunuM nathI ema bolI zakAtuM nathI. jo ema bolIe to khoTu thAya che. te ja ekAntavAda che. jema ke A AtmA anAdi-anaMta ja che. nitya ja che. kadApi badalAto nathI. ityAdi. bhale AtmA dravyathI nathI badalAto mATe nitya jarUra che paraMtu sAthe sAthe paryAyathI avazya pratikSaNe badalAya paNa che. mATe nathI ja badalAto ema kema bolAya ? tethI ekAnte na bolavuM paraMtu apekSAe bolavuM te ja anekAntavAda. prazna- [216] sasabhaMgI zabda zAstromAM Ave che teno artha zuM ? Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA uttara- upara samajAvyA mujaba vastunu svarUpa nityAnitya-bhinnAbhinna ema ubhayAtmaka che. tethI tene vyavasthita samajavA mATe sAtabhAMgA bane che te sAta bhAMgAne saptabhaMgI kahevAya che. 86 prazna- [217] te sAtamAMgA kayA kayA ? uttara---'nityAnitya'' evuM vastunuM je svarUpa che tenA sAta bhAMgA A pramANe (1) sAd nitya, (2) syAd anitya, (3) syAd avAcya, (4) yAd nitya-anitya, (5) syAd nitya-avAcya, (6) syAd anitya-avAcya, ane (7) syAd nitya-anitya-avAcya, prazna- [218] uparokta sAta bhAMgAono artha zuM ? bhAvArtha zuM ? = uttara- (1) svAt nitya = dareka vastuo dravyArthikanayanI apekSAe eTale ke dravya draSTie nitya che. mATe kaMika aMze kathaMcit nitya che. (2) svAt anitya dareka vastuo paryAyarthikanayanI apekSAe eTale ke paryAya draSTie anitya che. mATe kaMika aMze = kathaMcit anitya paNa che. (3) sthAt avaktavya = dareka vastumAM nitya anitya ubhaya svarUpa hovAthI jo yugapad = ekI sAthe banne svarUpa kahevA jaie to te kahI zakAya tevuM na hovAthI svAd avyavaktavya kahevAya che. (4) svAt nitya-anitya = pahelo ane bIjo bhAMgo bhego karavAthI A bhAMgo bane che. dareka vastuo dravyathI nitya che ane paryAyathI anitya che. ane kramazaH zabdathI bolI paNa zakAya che. (5) svAt nitya-avavaktavya = pahelo ane trIjo bhAMgo bhego karavAthI A bhAMgo bane che. dareka vastuo dravyathI nitya che. paraMtu dravya-paryAya ubhaya svarUpa yugapad vicArIe to avaktavya paNa che. (6) svA-anitya-avaktavya = bIjo ane trIjo bhAMgo = Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" 87 bhego karavAthI A bhAMgo bane che. dareka vastuo paryAyathI anitya che. paraMtu dravya-paryAya ema ubhaya svarUpa sAthe vicArIe to avaktavya paNa che. (7) yAd-nitya-anitya-avavaktavya - pahelo, bIjo ane trIjo ema traNe bhAMgA bhegA karavAthI A bhAMgo bane che. sarve vastuo dravyathI nitya paNa che. paryAyathI anitya paNa che. ema kramaza : bolIe to samajI zakAya tema che. paraMtu yugapad vicArIe to avaktavya paNa che. upara mujaba sAta bhAMgAonA artho jANavA. prazna- [219] A nitya-anitya nI jema zuM bIje paNa sAtabhAMgA thAya ? uttara- hA, AvA prakAranAM paraspara virodhI dekhAtAM ubhaya svarUpa jeTalAM hoya te tamAmamAM sAtabhAMgA thAya che. jema ke (1) astinAsti, (2) bhinnAbhinna, (3) samAna asamAna, vageremAM paNa sAta sAta bhAMgA thAya che. prazna- [220] asti-nAsti eTale zuM ? tenA sAtabhAMgA kevI rIte thAya ? uttara- saMsAranA tamAma padArtho svadravya-svakSetra-svakALa ane svabhAva vaDe astisvarUpa che. hovArUpa che ane te ja tamAma padArtho paradravya-52kSetra-52kALa ane parabhAva rUpe nAsti svarUpa che. jema ke mATIno eka ghaTa che. te mATI dravyarUpe asti che. paraMtu trAMbA dravyarUpe nAsti che, je gAmamAM te banAvAyo che te gAma-kSetra AzrayI asti che. bIjA gAma-kSetra AzrayI nAsti che. zizira Adi je RRtumAM banAvAyo che tene AzrayI asti che. itara Rtune AzrayI nAsti che. je rUpa-raMgavALo che te kRSNa-raktAdi bhAve asti che itara rUpe nAsti che. ityAdi. prazna- [221] AvI samabhaMgIo keTalI thatI haze ? uttara- paraspara virodhI dekhAtAM be svarUponAM joDakAM anaMtAM hoya Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 jaina dhArmika praznottara mALA che tethI ekeka joDakA upara ekeka saptabhaMgI thatI hovAthI AvI saptabhaMgIo anaMtI che. prazna- [222] koI paNa virodhI dekhAtAM be svarUpo upara saptabhaMgI banAvavI kevI rIte ? uttara- prathamanA traNa bhAMgA ekeka padanA banAvavA, tethI te eka saMyogI bhAMgA kahevAya che. jema ke (1) sad gati, (2) rAt nAsti, ane (3) yAt vaktavya; tyAra pachI be be pado sAthe karavAthI bIjA traNa bhAMgA thaze te dvisaMyogI kahevAya che. jema ke (4) thAt ti-nIti (5) yAd gati matravatavya, (6) r nAsti Avavatavya. tyArabAda traNe pado sAthe joDavAthI sAtamo bhAMgo bane che jene trisaMyogI bhAMgo kahevAya che. jema ke (7) yAt ta nAsti mavaktavya. . prazna- [223] uparokta carcAno sAra zuM ? - uttara- saMsAranA tamAma padArtho dravya-paryAya ubhayAtmaka che. dravyathI nitya che. paryAyathI anitya che. mATe pariNAmI nitya che. svadravyAdinI apekSAe astisvarUpa che. paradravyAdinI apekSAe nAsti svarUpa che. dravyapaNe samAna che paryAya paNe asamAna che. pUrvaparyAyathI vinazvara che. uttaraparyAyathI utpattimAnuM che ane dravyapaNe dhrUva che. ema koI paNa padArtha anekAntAtmaka che. paraMtu ekAntAtmaka nathI. prazna- [24] dravyArthika ane paryAyArthika naya eTale zuM? uttara- dravyane pradhAna karIne je nirUpaNa thAya te dravyArthikanaya, ane paryAyane pradhAna karIne je nirUpaNa thAya te paryAyarthikanaya kahevAya prazna- [25] naya eTale zuM? tenA bhedo keTalA ? uttara- naya eTale dRSTi, apekSA, vivalA, vastumAM anaMta dharmo bharelA che temAMthI je kALe jenI mukhyatA karavI jarUrI lAge tene mukhya karavAmAM Ave ane bIjAne gauNa karavAmAM Ave te naya kahevAya che. tenA mukhyatve 2, ane peTAbhedo karatAM 7 bhedo che. prazna- [26] mukhyatve 2 ane peTA bhedo 7 kayA kayA ? 'uttara- (1) dravyArthika naya ane (2) paryAyArthika naya, ema Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" 89 mukhyatve be nayo che. tenA peTAbhedo rUpe 7 navo che. (1) naigama, (2) saMgraha, (3) vyavahAra, (4) jAsUtra, (5) zabda, (6) samabhirUDha ane (7) evaMbhUta. A sAta nayomAMthI prathamanA cAra nayo dravyArthikanA paTAbhedo che ane pAchaLanA traNa paryAyArthika nayanA peTAbhedo che. prazna- [227] naigama naya eTale zuM ? uttara- je vastumAM vastunuM svarUpa na hoya paraMtu vastunA svarUpano Aropa (upacAra) karavAmAM Ave te naigamanaya, dUratara kAraNamAM kAryano upacAra karAya te nagamanA, jema ke jhajhavAnA jaLane jaLa kahevuM, ghaDo mATIno banelo hovA chatAM temAM mukhyatve ghI ja bharAtuM hoya tyAre ghIno ghaDo kahevo, prabhu mahAvIra svAmI 2500 varSo pUrve janmyA che ane nirvANa pAmyA che. tathApi A varSe caitrasuda 13 ane Aso vada amAvAsyA Ave tyAre prabhuno janmadivasa che ane nirvANa divasa che ema mAnavuM te nigama naya kahevAya che. prazna- [228] te naigamanayanA peTAbhedo keTalAM? ane kayA kiyA ? uttara- vivaphAbhede bahu bhedo thAya che, tathApi kALa AzrayI (1) bhUta naigama (2) bhAvi nagama, ane (3) vartamAna baigama ema traNa bhedo zAstromAM jaNAya che. (1) je bInA bhUtakALanI hoya chatAM vartamAnakALamAM Aropita karAya te bhUta naigama. jema ke Aje divAlIno divasa hoya tyAre bhagavAnano nirvANa divasa mAnavo te, (2) je bInA bhAvimAM banavAnI hoya teno vartamAnamAM Aropa karavo te bhAvi naigamanaya. jema ke bhagavAn jyAre kevaLajJAna pAme tyAre siddhi pada bhAvimAM maLavAnuM che tathApi nakkI maLavAnuM ja hovAthI kevaLI thAya tyAre ja sidhdha thayA ema mAnavuM te bhAvinaigama, (3) je bInA vartamAna kALamAM cAlu che tene bhUta rUpe jaNAvavI te vartamAna nagama, jema ke haju rasoi banatI hoya to paNa rasoI thaI gaI che jamIne jAo evuM bolavuM te vartamAna baigama. prazna- [229] saMgraha naya eTale zuM ? uttara- koI paNa vastuono saMgraha karavA vALI budhdhi, ekI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 jaina dhArmika praznottara mALA karaNa karavA taraphanI manovRtti, vastuonA abhedane karavA vALI buddhi te saMgraha naya kahevAya che. jema ke pRthvI-pANI-agni-pavana ke vanaspati bhale paraspara judA-judA svarUpa ane svabhAvavALA che to paNa te sarve ekendriya jIvo che. pazu-pakSI matsya-sarpa-siMhAdi bhale ho paraMtu te sarve paMcendriya tiryaMca che. prazna- [230] saMgraha nayanA bhedo keTalA ane kayA kayA ? uttara- saMgrahanayanA be bheda che. sAmAnya saMgrahanaya ane vizeSa saMgrahanaya (1) je samasta vastuonuM ekIkaraNa kare te sAmAnya saMgrahanaya. jema ke jIva ane ajIva bhale hoya paraMtu padArtha paNe te eka che. (2) je amuka maryAdita vastuonuM ja ekIkaraNa kare te vizeSa saMgrahanaya. jema ke ekendriya-vizlendriya ke paMcendriya bhale hoya paraMtu te badhA jIva paNe eka che. (ahIM jIva mAtranuM ekIkaraNa karavAmAM AvyuM che.) prazna- [31] vyavahAra naya eTale zuM ? uttara- koI paNa vastunuM je pRthakkaraNa kare, saMgrahanaye ekatrita karelI vastuono je bheda kare, vastune chuTI pADe te vyavahAra naya. jema ke jIvonA be bheda trasa ane sthAvara, vaLI trasanA cAra bheda beindriya, teIndriya vigere- A vyavahAra naya trikALagrAhI che. zeThano chokaro bhAvimAM zeTha thavAno che tethI Aje paNa zeTha kahe. je pradhAnapadathI nivRtta hoya tene paNa mAjIpradhAna tarIke svIkAre, je bhAvimAM sAdhu thavAnA hoya tene paNa bhaktinuM pAtra mAne, jeNe pahelAM sAdhupaNuM pALyuM hoya tenA dehane paNa bhaktinuM sthAna mAne ItyAdi. prazna- [232] Rju sUtra naya eTale zuM ? uttara- jyAre vastunA svarUpano mAtra vartamAnakALa ja svIkAravAmAM Ave. bhUta-bhAvi kALane gauNa karavAmAM Ave tyAre tene jAsUtra naya kahevAya che. jema ke je hAla zeTha che tene ja zeTha kahevAya, je Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" 91 pahelAM zeTha hatA paraMtu hAla jo tenI pAse paisA na hoya to sAmAnyamANasa ane temAM zuM pharaka ? zeTha mAnavAno artha zo ? je pradhAnamaMDaLamAM hAla hoya te pradhAna, je pradhAna padethI utarI gayA tene pradhAna mAnavAthI zo lAbha ? tenI pradhAna tarIke sahI ke sattA thoDI ja cAlavAnI che ? mATe A naya mAjI pradhAna mAnato nathI. zeThanA chokarAne zeTha kaheto nathI. prazna- [233] sUtra nayanI bIjI paNa kaMI mAnyatA uttara- je potAnI mAlikInI hAjara vastu hoya te ja sAcI vastu che. je parAI vastu hoya athavA potAnI hovA chatAM bIjAne ghera hoya to te mithyA che ema paNa A naya mAne che. jema ke ApaNA pitAnI pAse, bhAInI pAse, ke putranI pAse dhana hoya ane tenAthI ApaNe dhanavAna paNAno garva karatA hoIe to A naya mithyA mAne che. tevI ja rIte ApaNuM dhana paNa beMkamAM hoya ke bIjAne ghera jamA mukela hoya to avasare kAma na paNa Ave mATe te dhana patthara barAbara che ema A naya mAne che. prazna- [234] A sUtra nayanA peTAbhedo keTalA? kayA kayA ? uttara- jusUtra nayanA 2 bheda che. sthUla trAsUtra naya ane sUkSma RjAsUtra naya, je lAMbA vartamAnakALane svIkAre te sthUlazkA sUtranaya jema ke ApaNe mAnava chIe. tathA je phakta eka samaya vartI vartamAnakALa svIkAre te sUkSma jAsUtranaya. jema koI paNa dravyano eka samayavartI paryAya. prazna- [235] zabda naya eTale zuM ? uttara- zabdanuM je vadhAre mahatva Ape, zabdanA liMga-vacana-ane jAtine pradhAna karI arthano bheda kare te zabdanaya. jema ke taTa-taTItaTas no artha judA-judo kare. eka vyakti hoya tyAM eka vacana ja vApare ane bahuvyakti hoya tyAM bahuvacana ja vApare, eka vyaktimAM zAnArthe bahuvacana je thAya che te na svIkAre te zabdanAya. jaipra.pA.-7 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [236] samabhirUDha naya eTale zuM ? uttara- eka ja vastunA vAcaka paryAyavAcI zabdomAM je arthabheda kare te samabhirUDha naya, jema ke nRpa-bhUpa-nRpAla-bhUpAla-nRpati-bhUpati ane rAjA A badhA zabdono artha sAmAnyathI rAjA ema eka hovA chatAM prakRti ane pratyaya-pramANe judo judo artha kare che. manuSyonuM rakSaNa kare te nRpa, pRthvInuM rakSaNa kare te bhUpa, manuSyonuM pAlana kare te nRpAla, pRthvInuM pAlana kare te bhUpAla ityAdi vyutpatti bhede arthabheda mAne te samabhirUDha naya. prazna- [237] evaMbhUta naya eTale zuM? uttara- je zabdano jevo artha thato hoya tevI ja arthakriyA cAlu hoya tyAre ja te zabda prayoga kare te evaMbhUta naya. jema ke rAjA jyAre laDAimAM utarI prajAnuM rakSaNa karato hoya te kALe ja nRpa, jyAre bhUmine bacAvato hoya tyAre ja bhUpa, ityAdi arthakriyA svIkAre te evaMbhUta naya. prazna- [238] A nayo e zuM haze? zuM tevA tevA koI manuSyo che ke zuM che ? uttara- nayo e koI mAnavo nathI. paraMtu mAnavonA vicAro, mAnavonI je dRSTi, mAnavonA mananA je saMkalpo, vicArasaraNIo, vivakSAo te nayo kahevAya che. eka ja vastunA vicAra pratye bhinna bhinna mAnavanI je bhinna bhinna vicArasaraNI te naya kahevAya che. prazna- [239] zAstromAM nizcayanaya ane vyavahAra naya paNa Ave che te zuM che ? uttara- vastunA bAhyasvarUpane je pradhAna kare te vyavahAranaya ane atyaMtara svarUpane je pradhAna kare te nizcayanaya, jema ke pratikramaNanI karAtI kriyAne pratikramaNa kahe te vyavahAra naya ane pAponI AlocanAno haiyAnI aMdara rahelo je bhAva tene pratikramaNa kahe te nizcayanaya. kAraNane kArya mAne te vyavahAra naya. ane kAryane kArya mAne te nizcayanaya, jema ke pustaka-pATI-pothI-Adine jJAna mAne te vyavahAra Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" naya ane tenAthI thatA abhyAsane jJAna mAne te nizcayanaya ityAdi. prazna- [240] jJAnanaya ane kriyAnaya evA zabdo paNa Ave che teno artha zuM ? uttara- jJAnanI pradhAnatAvALI je dRSTi te jJAnanaya. ane kriyAnI pradhAnatA vALI je dRSTi te kriyAnaya. eka AtmA vastunI asAratAne jANI samajI vairAgI banI teno tyAga kare te jJAnanaya, ane eka AtmA vastunA svarUpane samajyA vinA paraMparAnI rUDhimAtrathI vastuno tyAga kare sAmAyikAdi kriyA kare te kriyAnaya. prazna- [241] A badhA nayomAM sunaya kayo ? ane durraya karyo ? uttara- jyAre je naya lagAvavAthI Atmahita thAya, AtmAnuM kalyANa thAya, tyAre tyAM te naya sunaya jANavo. ane jyAre je naya lagADavAthI AtmAnuM ahita-akalyANa thAya tyAre tyAM te durnaya samajavo. jema ke jJAna rasika jIvane kriyAmArga samajAvavo, ane kriyArasika jIvane jJAnamArga samajAvavo te sunaya. ane jJAna rasika jIvane jJAnamArga ja samajAvavo tathA kriyArasika jIvane kriyAno ja mArga samajAvavo te ekAntavAdanI vRdhdhi karanAra hovAthI durnaya kahevAya che. prazna- [242] tattvArtha sUtramAM " pramALanavaidhinamaH" sUtra Ave che. temAM nayanI sAthe pramALa zabda lakhyo che. te pramANa zabdano artha zuM ? uttara- vastunuM saMpUrNa svarUpa jenAthI jaNAya te pramANa, nayo e pramANanA eka aMzarUpa che. nayo vastunA aMzane jaNAvanAra che tathA pramANa vastunu cAre bAjuthI pUrNa svarUpa samajAvanAra che. pramANa e vRkSa che ane nayo tenI zAkhA-prazAkhA che. prazna- [243] pramANanA bhedo keTalA ? ane kayA kayA ? uttara- pramANanA mukhyatve 2 bhedo che. (1) pratyakSa (2) parokSa. prazna- [244] te banne bhedonA artha zuM ? tathA tenA peTAbhedo keTalA ? 93 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 jaina dhArmika praznottara mALA uttara- (1) bAhya dhUmAdi nimitta vinA athavA indriyonI madada vinA AtmA svayaM sAkSAt vastune je jANI zake te pratyakSa. tenA 2 bheda che. (2) indriyonI madadathI AtmA padArthane je jANI zake te parokSa. parokSa pramANanA pAMca bhedo che. prazna- [245] pratyakSa pramANanA 2 bhedo kayA kayA ? ane teno artha zuM ? uttara- pratyakSa pramANanA 2 bhedo che. (1) sAMvyavahArika pratyakSa ane (2) pAramArthika pratyakSa. jyAM AtmAne sAkSAt bodha nathI. indriyonI madada che. paraMtu indriyothI sAkSAta vastu jaNAya che. indriyo vinA bIjA bAhyanimitta rUpa koino sahAro jemAM levo paDato nathI te sAMvyavahArika pratyakSa. temAM matijJAna ane zrutajJAna Ave che. jemAM indriyono paNa sahAro levo paDato nathI. AtmA pote ja sAkSAt jANe che te pAramArthika pratyakSa. temAM avadhi-mana:paryava. ane kevaLajJAnano samAveza thAya che. prazna- [246] sAMvyavahArika pratyakSa ane pAramArthika pratyakSanA peTAbhedo che ! uttara- hA, tenA paNa peTAbhedo che. sAMvyavahArika pratyakSamAM matijJAnanA 2/28/336- ane 340 bhedo che. ane zruta jJAnanA 2/14 bhedo che. pAramArthika pratyakSanA 2 bheda che vikla ane saksa. viklamAM avadhijJAna ane manaHparyavajJAna Ave che ane saklumAM kevaLajJAna Ave che. jyAM maryAdita viSaya jaNAya te vikala ane jyAM pUrNa viSaya jaNAya te sakala. prazna- [247] parokSa pramANanA pAMca bhedo kayA kayA ? uttara- (1) smRti, (2) pratyabhijJAna, (3) tarka, (4) anumAna, (5) Agama. prazna- [248] A pAMce bhedono saMkSepamAM artha zuM ? uttara- (1) bhUtakALamAM anubhavelI vastu yAda karavI te smRti. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" 95 (2) bhUtakALamAM anubhavelI vastu najara samakSa pharIthI anubhavAtI hoya, tyAre te A ja che ema jANavuM te pratyabhijJAna. (3) A hetu hote chate A sAdhya hoya ja evo sAhacaryano niyama te tarka, (4) pakSamAM hetu hovAthI sAdhyanI je kalpanA karavI te anumAna. (5) jJAnI mahAtmAoe kahelAM je zAstro te Agama. prazna- [249] pramANa-naya uparAMta nikSepa zabda Ave che teno artha zuM ? uttara- nikSepa eTale vastuno jAdI AdI rIte bodha karavo te. vastune bArIkAithI samajavA mATenA pADelA prakAro. tenA cAra bhedo che. prazna- [250] nikSepAnA cAra bhedo kayA kayA ? ane eno artha zuM ? uttara- (1) nAma, (2) sthApanA, (3) dravya, (4) bhAva, ema nikSepAnA cAra prakAro che. tenA artho A pramANe che. (1) vastune oLakhavA mATe pADeluM tenuM nAma te nAmanikSepa. jema ke gAyanuM gAya, kutarAnuM kutaro, evuM je nAma te. (2) vastuno AkAravizeSa te sthApanA. jema ke gAyano gAyapaNe je AkAra, kutarAno kutarApaNe je AkAra. (3) vastumAM rahelo mULa padArtha te dravya, athavA AgaLa pAchaLalI je avasthA te dravya, jema ke gAyano ane kutarAno AtmA athavA teno pUrvabhava ane punarbhava. (4) vastumAM rahelA je guNa-dharmo te bhAva. athavA vartamAna paryAya vALI je avasthA te bhAva. jema ke gAyanA ane kutarAnA AtmAmAM gAyapaNuM ane kutarApaNuM te bhAvanikSepa. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [251] koI paNa vastumAM A cAra nikSepAo zuM hoya ja ? uttara- hA, eka eka vastumAM A cAre nipA hoya ja che ane te eka pachI eka bhAvavizeSanuM vadhAre nikaTakAraNa bane che. nAmathI sthApanA vadhAre kAraNa, ane sthApanA karatAM dravya vadhAre kAraNa, ane dravya karatAM bhAvanikSepa vadhAre kAraNa bane che. prazna- [25] A cAra nipAmAM kayA nikSepA upAya (pUjya) ane kayA nikSepA heya - tyajavA lAyaka che ? uttara- jeno bhAvanikSepo pUjaya-upAdeya hoya tenA cAre nikSepA pUjaya ane ArAdhya che. paraMtu jeno bhAvanikSepo heya hoya che tenA cAre nikSepA heya (tyAjya) hoya che. jema mahAvIra svAmI prabhu pUjya (upAdeya) che. to tenuM nAma, teonI mUrti, ane teonuM Atmadravya paNa pUjaya che. ane cora-luTArA ke dhAtakI purUSanuM jIvana heya che. to tenuM nAma, tenI mUrti, ane tenuM Atmadravya paNa heya che. prazna- [253] A cAra nipAno nayomAM samAvatAra thAya ? ane te kevI rIte ? uttara- naigamAdi prathamanA cAra navo nAma-sthApanAdi cAre nipAone mAnya rAkhe che. paraMtu zabdAdi traNa navo atizudhdha hovAthI mAtra bhAvanikSepAne ja svIkAre che. prazna- [54] sthApanA nikSepe prabhunI pratimA (mUrti) zuM pUnIya manAya ? - uttara- ha. prabhunI mUrti paNa pUjAya che. jema zatru upara duzmanAvaTa hovA chatAM zatrunI mUrti joI duzmanAvaTa uchaLe che. zRMgAra rasanuM citra paNa zarIramAM vikAratA lAve che, karUNa rasanuM citra paNa zarIramAM atizaya rUdana lAve che. tevI rIte zAnta ane vItarAgAvasthA vALI mUrti paNa A AtmAmAM vairAgya ane vItarAgatA lAve che. prazna- [255] mUrti to jaDa che. pattharanI banelI che. te * jIvanA bhAvono kartA kema bane ? uttara- mUrti pattharanI hovA chatAM "prANa pratiSThA = aMjanazalAkA" Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekAntavAda" karyA pachI te mUrtimAtra nathI. paraMtu Aropitaprabhu ja che. bhagavAnuM ja che. jema mAta-pitAnA phoTAo jaDa hovA chatAM teonA upakAronI skRtinuM kAraNa bane che. rAjakIya netAonA phoTAo teonI rAjya avasthAnA parAkramonI smRti karAve che. tevI ja rIte bhagavantonI mUrti paNa bhagavantonA upakAronI smRti karAve che. prazna- [256] mUrtine mAnIe to tenA mATe maMdira joie, ane tene baMdhAvavAmAM aneka jIvonI hiMsA thAya, bhagavantoe hiMsAno to niSedha kahyo che. uttara- maMdiro bAMdhanArA ane baMdhAvanArA gRhastha-zrAvaka-zrAvikA ja hoya che. ane teono dezavirati dharma hovAthI mAtra trasakAyanI ja hiMsAno tyAga che. sthAvara jIvonI hiMsAnA tyAganAM paccakakhANa teone hotA nathI. ane je sAdhusaMto hiMsAnA sarvathA tyAgI che teo maMdiro bAMdhatA ke baMdhAvatA nathI. gRhasthonA hita mATe teone upadeza Ape che. prazna- [257] maMdira bAMdhavAmAM jo lAbha che to sAdhusaMto pote kema bAMdhatA nathI? ane jo lAbha nathI to gRhasthone bAMdhavAno upadeza zA mATe Ape che ? uttara- DokaTara sAhebo rogIne je davA Ape che te davAmAM jo lAbha che to DokaTara sAheba pote kema letA nathI ? ane jo lAbha nathI to dardIne kema Ape che ? A praznano je uttara che te ja uttara maMdiranI bAbatamAM paNa che. dardIne roga che. DokTara sAhebane roga nathI. jene roga hoya tene davA hitakaranArI bane che. mATe DokaTara pote nirogI hovAthI davA letA nathI ane dardI rogI hovAthI tene davA Ape che. te ja pramANe gRhastha AraMbha-samAraMbhanA roga vALA che tethI maMdira baMdhAvavuM tenA mATe hitakArI che ane sAdhusaMto AraMbhasamAraMbhanA roga vinAnA che. mATe A kArya teo karatA nathI. - prazna- [258] paraMtu DokTara sAheba pote rogI bane to teo to davA le ja che ? Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 jaina dhArmika praznottara mALA uttara- sAdhusaMto paNa jo sarvatyAgathI patita thaI AraMbhasamAraMbhanA rogavALA (gharabArI) bane to teo paNa mUrtipUjA ane maMdira banAvavAnuM kAmakAja kare ja che. ane te teonA hita mATe prazna- [259] "jihAM puSpapAMkhaDI duhavAya, tihAM nahIM jinavaranI ANa " AvuM vAkya sAMbhaLavA maLe che to teno artha zuM ? - uttara- A vAkya puSpapUjAnA niSedha mATe nathI. paraMtu avivekane dUra karavA mATe che. puSponA atizaya DhagalA karavAmAM Ave, paga nIce khuMdavAmAM Ave, bhAvanAnI vRddhi karatAM hiMsAnI ja vRdhdhi hoya, atizaya aviveka hoya, tene dUra karavA mATe che. paraMtu puSpapUjAnA niSedha mATe nathI. aSTaprakArI pUjAnuM zAstromAM vidhAna che. nAgadatta puSpapUjA karatAM kevaLajJAna pAmyA. ane vajasvAmIe vaikriyalabdhithI puSpo lAvI ApyAnuM vidhAna zAstromAM maLe ja che. prazna- [260] zAstramAM hiMsA to tyAjya ja kahI che. maMdira baMdhAvavAmAM, ane mUrtipUjA karavAmAM pANI ane puSpAdinI hiMsA thavAnI ja che. to te kema karAya ? uttaragRhastha zrAvaka-zrAvikAone sarvahiMsAnA tyAganAM paccakakhANa hotAM ja nathI. mAtra trasajIvo-niraparAdhI-ane nirapekSapaNe haNavA nahIM evuM vrata hoya che mATe sthAvarajIvonI jyaNA che. vaLI saMsArika gharadukAna-vigere bAMdhavA-baMdhAvavAmAM jo hiMsA cAlu ja che. to bhAvinA pariNAmanI zudhdhinA lAbha mATe A hiMsA atyAjya che. sarvathA hiMsAnA tyAgI sAdhusaMto vihAra karatAM nadI Ave to apakAyanI hiMsA hovA chatAM nadI utare che. aneka ghare gocarI pharavAmAM vadhAre hiMsA hovA chatAM vadhAre ghera gocarI phare to A gRhastha AtmAo che teone sthAvaranI hiMsA karatAM pariNAmanI vizuddhi vadhAre mukhya hoya che. prazna- [261] jainonA badhA saMpradAyo zuM mUrti-maMdira-ane pUjA svIkAre che ? . Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda' uttara- zvetAMbara mUrtipUjaka ane digaMbara saMpradAya mUrti-maMdira ane pUjA bhAvavRddhino hetu che ema samajI alpahiMsA hovA chatAM svIkAre che. ane sthAnakavAsI tathA terApaMthI saMpradAya hiMsAne mukhya karIne mUrti-maMdiranA vyavahArane svIkAratA nathI. prazna- [262] jaina maMdiramAM darzanArthe jaie tyAre zuM vidhi sAcavavAnI ? . uttara- anaMta upakArI paramAtmA vItarAga devanA darzanArthe maMdiramAM jaie chIe eTale zudhdhavastro paherI, paripUrNa poSAka paherI, maMdire javuM. maMdiramAM praveza karatAM ja prabhunI sAme mastaka namAvatAM "nisIhi' zabda bolavo, nisIhi eTale niSedha. arthAt saMsAra saMbaMdhI tamAma vAtono tyAga. AvI traNa nisIhi bolavAnI che. temAM A prathama nisIhI che. 99 prazna- [263] bIjI-trIjI nisIhi kayAM kahevI ? ane teno artha zuM ? uttara- bhagavAnanA gabhArAmAM praveza karatAM bIjI nisIhi bolavAnI. teno artha have derAsaranI vAtacItano paNa tyAga karUM chuM. ane trIjI nisIhi pUjA karyA bAda caityavaMdana karatAM pahelAM bolavAnI che. teno artha dravyapUjAno tyAga, mAtra bhAvapUjAmAM ja lIna thavAnuM che. prazna- [264] A traNa nisIhinI jema bIjI koi vidhi sAcavavA jevI che ? uttara- traNa nisIhine nisIhitrika kahevAya che. tevAM kula 10 triko sAcavavAnAM hoya che. dA. ta., (2) pradakSiNAtrika-prabhune traNa vakhata bhagavAnanI jamaNI bAjuthI pradakSiNA ApavI te. (3) praNAmatrika traNa vakhata praNAma (namaskAra) karavA te. (4) pramArjanA trika-khesa AdithI paga mukavAnI bhUmine traNa vakhata pUMjavI. (5) pUjAtrikatraNa prakAranI pUjA karavI te aMgapUjA-agrapUjA-ane bhAvapUjA. prazna- [265] aMgapUjA-agrapUjA-ane bhAvapUjA A traNamAM taphAvata zuM ? uttara- je prajAmAM bhagavAnanI mUrtinA aMgano sparza thAya te Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA 100 aMgapUjA, jema ke jaLapUjA-caMdanapUjA-ane puSpapUjA. je pUjA bhagavAnanI sAme ubhA ubhA karAya te agrapUjA. jema ke dhUpapUjA-dIpakapUjA-akSatanaivedya ane phaLapUjA. tathA je pUjAmAM phakata bhAvanA vizeSa ja hoya pudgalanI koI paNa vastuthI pUjA karavAnI na hoya te bhAvapUjA. jema ke caityavaMdana. prazna- [266] AvA prakAranAM bIjAM triko kayAM kayAM ? uttara- (6) tridisinirIkSaNaviramaNa-traNe dizAmAM jovAno tyAga. prabhujInAM darzana-vaMdana ane pUjana karatAM prabhunI sAme ja dRSTi rAkhavI. jamaNI-DAbI-ane pAchaLa ema zeSa traNa dizAmAM jovuM nahIM. (7) avasthAtrika-piMDastha-padastha-ane rUpAtIta ema bhagavAnanI traNa prakAranI avasthAo bhAvavI. prazna- [267] A traNa avasthAono artha zuM ? ane tenA peTA bhedo kayA kayA ? uttara- (1) bhagavAnanA janmathI kevaLajJAna pAme tyAM sudhInI bhagavAnanI avasthA vicAravI te prathama piMDastha avasthA kahevAya che. tenA traNa bhedo che. (1) janmAvasthA, (2) rAjyAvasthA, (3) dIkSAvasthA. prabhunI pratimAnI cotarapha rahelA parikaramAM kaLaza laine ubhelA devone joine bhagavAnanI janmAvasthA vicA2vI. tathA bhagavAnanA parikaramAM phUlanI mALA laine ubhelA deva-devIne joIne athavA aMgaracanA joIne bhagavAnanI rAjyAvasthA vicAravI. tathA mAthA upara muMDana dekhIne bhagavAnanI dIkSAvasthA vicAravI. prazna- [268] padastha ane rUpAtIta avasthAno artha zuM ? uttara- bhagavAnanI kevaLI avasthA vicAravI. samavasaraNa-chatracAmara Adi atizayo tathA vItarAgAvasthA vALI mukhamudrA joine kevalI paNAnA padanI vicAraNA karavI te padasthAvasthA. ane paryaMkAsana vALI paganI mudrA joine sidhdhAvasthA vicAravI te rUpAtItAvasthA. prazna- [269] bIjAM 8-9-10 trika kayAM kayAM ? uttara- praNidhAnatrika-mana-vacana ane kAyA A traNa praNidhAna kahevAya che. tenI ekAgratA-sthiratA-tanmayatA te praNidhAnatrika (9) Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" 101 AlaMbanatrika-darzanAdi dharmakriyA karatAM prabhunI pratimAmAM sUtramAM ane arthamAM ekalIna thavuM. A traNanuM AlaMbana levuM. (10) mudrAvikaprabhujInAM darzana karatAM zarIranI traNa prakAranI mudrA-racanA(AkRtti) sAcavavavAnI che be hAthanI yogamudrA, be paganI jina mudrA, ane jayavIyarAyAdi sUtro bolatAM mukatAsuktimudrA. prazna- [270] bhagavAnanA maMdiramAM pravezatAM 10 AzAtanAo tyajavAnI kahI che. te 10 AzAtanAo kaI ? ane teno artha zuM ? uttara- (1) taMbolabhojana-mukhavAsa-pAna khAvuM-bIDI pIvI. (2) pAnabhojana-pANI pIvuM (3) bhojana-azanAdi AhAra dvArA bhojana karavuM. (4) upAnaha-joDAM-caMpala-buTa paherIne javuM. (5) maithuna-saMsArakrIDA karavI. kuceSTA karavI. (6) zayana-suMvu, zayana karavuM, ADA paDavuM, ALoTavuM (7) niSThApana-thuMkavuM, nAkanI lITa nAkhavI. (8) mutra karaNa- bAtharUma karavuM, mutra karavuM. (9) uccArakaraNa-saMDAsa javuM, ToyaleTa javuM (10) ghutakaraNa-jugAra ramavo, A daza AzAtanA tyajavI joie. prazna- [271] snAtrapUjA je bhaNAvavAmAM Ave che teno artha zuM ? uttara- bhagavAnano jyAre jyAre janma thayo tyAre deva-devIo ane teonA indroe AvI bhagavAnane merUparvata upara laI jaI janmAbhiSeka karyo. prabhune vividha-svaccha jaLathI navarAvyA. tenuM anukaraNavarNana-A pUjAmAM che. jANe ApaNe merUparvatanI upara deva-devIonI jema janmAbhiSeka karatA hoie evo temAM bhAva che. * prazna- [272] snAtrapUjAmAM 64 ikonuM varNana Ave che te kevI rIte ? uttara- devonA cAra prakAra che. bhavanapati-vyaMtara-jyotiSa-ane Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 jaina dhArmika praznottara mALA vaimAnika, bhavanapati nikAyanA devonA asukumArAdi 10 bhedo che, te darekamAM be be indro hovAthI 1042=20 iMdro bhavanapatimAM che. tathA vyaMtara ane vANavyaMtaranA ATha-ATha ema soLa bhedo che. tenA be be indro hovAthI 1642-32 indro vyaMtaranikAyanA che. tathA jyotiSadevamAM caMdra-sUrya ema be indro che. vaimAnika devomAM bAra devaloka che temAM ATha devalokano ekeka indra che. paraMtu navamA-dasamA devalokano eka indra ane agyAramA-bAramA devalokano eka indra ema kula 10 indro vaimAnika nikAyanA che. A pramANe bhavanapatinA 20, vyaMtaranA 32, jyotiSanA 2, ane vaimAnikanA 10 maLIne kula 64 indro kahevAya che. prazna- [273] prabhunI pujA e nimitta che. upAdAna ane nimittamAM baLavAna koNa ? uttara- kayAreka upAdAna baLavAna che ane kyAreka nimitta baLavAna che. jyAM sudhI upAdAnamAM phaLa prAptinI yogyatA vikasI nathI tyAM sudhI nimitta baLavAna che. ane jyAre upAdAnamAM yogyatA vikaselI bane che tyAre nimitta gauNa che ane upAdAna baLavAn che. prazna- [274] upAdAna ane nimitta eTale zuM ? te dRSTAnta sAthe samajAvo ? uttara- phaLa svarUpe je pariNAma pAme, jemAM kArya nipaje te upAdAna. kArya nipajavAmAM je madadagAra bane sahAyaka bane te nimitta. jema ghaDo banAvavAmAM mATI e upAdAna che. kAraNake mATI ja ghaTasvarUpe pariNAma pAme che. ane temAM madadagAra thanAra daMDa-cakra kulAla Adi sAmagrI nimitta che. te ja pramANe AtmakalyANa karavAmAM AtmA e upAdAna che. ane deva-guru-zAstra-Adi nimitta che. prazna- [275] kAryanI siddhi upAdAnathI thAya ? ke nimittathI thAya ? Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda 103 uttara- bannenA sahayogathI thAya che. upAdAnamAM kAryasiddhinI yogyatA rahelI che. ane tene pragaTa karavAmAM nimitta sahAyaka bane che. jema bIjamAM aMkura utpAdananI zakti rahelI che ane IlA-(pRthvI)anila(pavana) tathA jala(pANI) vaDe te zakti pragaTa thAya che. tenI jema AtmAmAM AtmakalyANanI yogyatA zakti rahelI che. ane devaguru-dharma tathA zAstrAdinI nimittatA te zakitane vikasita kare che pragaTa prazna- [276] upAdAnamAM rahelI kAryasidhdhinI yogyatAnA peTabhedo che ? uttara- hA, upAdAnamAM rahelI kAryasidhdhinI yogyatAnA 2 bhedo che. (1) ogha zakti, ane (2) samuccitazakti. jyAre upAdAnamAMthI kArya ghaNA lAMbA kALe pragaTa thavAnuM hoya, tyAre te upAdAnane ogha zakti kahevAya che. jema tRNamAM ghI thavAnI je zakti te ogha zakti. ane jyAre upAdAnamAMthI kArya turata ja pragaTa thavAnuM hoya tyAre te upAdAnane samuccita zakti kahevAya che. jema ke dudhamAM rahelI ghInI zakti te samuccita zakti. sArAMza ke kArya nikaTa hoya tyAM samuccitazakita ane kArya pUratara hoya tyAM ogha zakti jANavI. acaramAvartamAM AtmA hoya tyAre dharmanI ogha zakti. ane caramAvartamAM AtmA hoya tyAre dharmanI samuccita zakti kahevAya che. prazna- [277] ogha zakti ane samuccitazaktimAM satata dhruva rahelA dravya sAmAnyane zuM kahevAya che ? uttara--urdhvatAsAmAnya kahevAya che. koI paNa eka dravyanA kALa krame thatA bhinna bhinna paryAyomAM A dravya te ja che A dravya te ja che evI dravyanI je sAmAnya zakti te urdhvatA sAmAnya che. tenA ja ogha zakti ane samuccitazakti evA be bheda che. . prazna- [278] urdhvatAsAmAnyamAM ogha zaktithI samuccitazakti lAvavAmAM zuM nimittano koI upakAra che ke nahIM ? Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 jaina dhArmika praznottara mALA uttara- nimittano upakAra che ja. tRNamAM rahelI ghInI oghazaktine gavAdi pazunA jaTharAgninuM nimitta dUdha rUpe banAve che. dUdhane chAzano saMyoga ja dahIM rUpe banAve che. dahIMne manthAna ja mAkhaNa rUpa banAve che. ane mAkhaNane agninuM nimitta ja ghI svarUpe banAve che. A pramANe upAdAnamAM rahelI ogha zakita ne kramazaH nimittono saMyoga ja vikasita kare che ane atte kArya svarUpe pariNAma pamADe che. prazna- [279] koI koI jaina saMpradAya ema mAne che ke upAdAnamAM rahelI yogyatAthI ja kAryasidhdhi thAya che. nimitta kaMI paNa karatuM nathI. nimittanI hAjarI mAtra ja hoya che. upAdAna ane nimitta banne dravyo bhinna bhinna che. koI paNa eka dravya bIjA dravyane kiMI ja karI zakatuM nathI. sarve dravyo potapotAnA paryAyanAM ja kartA che. tethI nimitta upAdAnane kaMI ja karatuM nathI. phakata hAjara mAtra ja hoya che. upAdAna ja kAryanuM kartA che. mATe nimittonA sahArAthI kArya thAya che ema kalpanA karavI te mithyAtva che. AvI mAnyatA je pravarte che te zuM satya che ? uttara- nA, te mAnyatA satya nathI jo nimitto upAdAnane kaMI paNa sahAyatA na ja karatAM hoya to tenI hAjarI mAnavAnI paNa zuM jarUra ? mATe uparanI kalpanA ekAntanizcayanayanI che. jyAre jagatanuM svarUpa be nayathI bhareluM che. eklA nizcaya nayavALuM jagatanuM svarUpa nathI. . (1) mATImAM pIgaLI javA paNuM nizciyanayathI hovA chatAM paNa pANInA saMyoga vinA pIgaLatI nathI. mATe pANIno saMyoga kaMIka upakAra kare che. anAjamAM sIjhavAnI yogyatA che. paraMtu agninA saMyoga vinA anAja sIjhatuM nathI. mATe agnino saMyoga hAjaramAtra ja che ema nahIM paraMtu anAjane sIjhavavAmAM upakAraka ziSyamAM dharma samajavAnI yogyatA che. paraMtu zAstra ke gurunA saMyoga vinA dharmazAna AvatuM nathI. mATe Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" 105 (6) ziSyamAM yogyatA hovA chatAM zAstra ke guru dharmajJAna prApta karAvavAmAM upakAraka che. bIjamAM aMkurotpAdana zakti hovA chatAM pRthvI, pavana ane pANIno saMyoga na thAya to te kArya thatuM nathI. (5) jIva-ajIva svataMtra paNe gati karatAM hovA chatAM dharmAstikAyanI sahAyakatA vinA gati karatAM nathI. ane tethI ja alokamAM jatAM nathI. mATe nimitta mAtra hAjara ja che ema nahI paNa sahAyaka che jIvamAM jJAna-darzananI zakita hovA chatAM paNa-cakSu ane cazmAM vinA joI zakAtuM nathI. mATe cakSu ane cazmAM jJAnadarzanamAM sahAyaka che. jagatanAM tamAma kAryo ubhayanA saMyogathI ja thAya che. jagatanI paristhiti banne nayone Azrita che. mAtra eka nayanuM ja AlaMbana levuM te vAstavika barAbara nathI. prazna- [280] vyavahAra naya to upacAra mAtra ja che tethI mithyA che. nizcayanaya e ja satya che. tethI te ja naya svIkAravo yogya che ? uttara- vyavahAra naya ekalo upacAra mAtra nathI, temAM paNa taththAMza che. ane tethI mithyA paNa nathI. game teno game temAM upacAra paNa karAto nathI. upacAra paNa taththAMzasparzI hoya che. nadInA kinArAmAM nadIno upacAra karAya che. have jo nadItaTamAM nadIno taththAMza hoya ja nahIM ane mithyA upacAra karAto hoya to gAmamAM ke sImamAM nadIpaNAno upacAra kema nathI karAto ? nadItaTamAM nadInI pavitratA ane zItaLatAno je taththAMza che te gAma ke sImamAM nathI. mATe upacAra hoya to paNa satyAMzagrAhI che mithyA nathI. prazna- [281] koI baLavAna mANasane A siMha che ke A vAgha che ema upacAra karAya che tethI te mANasa siMha ke vAgha banato nathI. cArapago ke hiMsaka banato nathI. mATe A upacAra mithyA che. tevI ja rIte nadItaTamAM nadIno upacAra karavA chatAM te kaMI nadI banI jatI nathI mATe upacAra kAlpanika che mithyA che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA uttara- mANasamAM siMhano ke vAghano upacAra balavattAnI apekSAe ja karAyo che pachI siMha-vAgha banI javApaNuM Ave ja kayAMthI ? jo upacAra karavAthI te vastu te rUpe banI jatI hoya to to te upacAra ja na kahevAya? te vastu ja Itara dAantika vastu svarUpa ja banI cukI pachI upacAra zuM ? tevI ja rIte nadItaTa jo upacAra karavA mAtrathI nadI banI jatI hoya to to te upacAra jazna kahevAya. mATe upacAra phakata koI guNa dharmathI thAya che. tarUpatAthI thato nathI. prazna- [282] mATImAM ghaTa banavAnI yogyatA pAke che tyAre daMDa-cakra-kulAlAdi nimitto AvI maLe che. hAjara ja thaI jAya che. te nimitto ghaTa banAvatAM nathI. kAraNake koI paNa eka dravya bIjA dravyanA paryAyanuM kartA nathI. tevI ja rIte A AtmAmAM samyaktvasaMyama-zreNI-kevaLajJAna ane nirvANanI yogyatA pAke che tyAre tyAre deva-guru-dharma ane zAstra svarUpa nimitto AvI maLe che. paraMtu te nimitto te te samyaktvAdi paryAyanAM kartA nathI. kAraNa ke te paryAyo AtmAmAM che ja, ane AtmAmAMthI ja pragaTa thAya che nimittamAM nahIM. mATe nimitto vidyamAna mAtra hoya che paraMtu paradravyonA paryAyanAM kartA nathI. 106 uttara- nimitto AvI maLe che ema nathI paraMtu nimittono saMyoga karavo paDe che ane te saMyoga dIrdhakALa rahetAM tenAthI dravyamAM paryAyanI yogyatA pragaTa thAya che. ghaTanI yogyatA mATImAM pAke tyAre daMDAdi AvI maLatA nathI. paraMtu daMDAdino yoga pahelAM thAya che tenAthI cakrAdi nA bhramaNa dvArA mATImAM ghaTanI yogyatA pragaTe che. A AtmAmAM samyaktvAdinI yogyatA pAme tyAre deva gurvAdi AvI maLatA nathI. paraMtu pUrvakALathI teono vAraMvAra yoga thaye chate teo dvArA vAraMvAra vAcanA-upadeza-manana-ciMtana-grahaNa karAte chate tyArabAda te vAcanAdi vaDe ja upAdAnamAM yogyatA pragaTe che. eka dravya bIjA dravyanA paryAyano kartA nathI ema je vAraMvAra kahevAmAM Ave che tyAM kartA bhale na hoya paraMtu tRtIyA vibhaktivALuM karaNakAraka jarUra che ja. ane karaNa kArakamAM kartApaNAno upacAra karAya Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" 107 che. mATe nizcayanayathI svadravya ja svaparyAyano kartA che. paraMtu vivakSita " dravya Itara dravyanA paryAyanuM karaNakAraka avazya che ja. tethI ja vyavahAra nayathI vivakSitadravya ItaradravyanA paryAyanuM karaNakAraka hovAthI kartA tarIke upacArAya che. mATe vyavahAranaya paNa satyAMzagrAhI che. prazna- [283- dareka padArthomAM utpanna thatA paryAyomAM cha e kAraka to svamAM ja hoya che ne ? to paradravya svarUpa nimittimAM karaNakArakatA kema kaho cho ? uttara- karaNakArakatA be jAtanI hoya che. eka atyaMtara ane bIjI bAhya. atyaMtarakaraNakArakatA svamAM hoya che. bAhyakaraNakArakatA paramAM hoya che. jema caluthI vastu jovAnuM jJAnaprApta karavA svarUpa paryAyotpattimAM labdhi ane upayoga bhAvendriya atyaMtara. karaNakAraka che ane te svamAM che tevI ja rIte carindriya ane cazamAM tathA prakAza Adi bAhyakaraNakAraka paNa che ane te paradravyamAM ja che. mATe nizcayanayathI cha kAraka jema svamAM hoya che. tema vyavahAra nathI paramAM paNa che kAraka hoya che. prazna- [284] bhItimAM raheluM zRMgArarasanuM ta nagna citra joIne jIvane vAsanA utpanna thAya che tyAre paNa te vAsanA paryAya jIvamAM ja utpanna thayo che. mATe jIva ja te paryAyano kartA che. jIvamAM rahela ajJAna ane moha ja vAsanAnA kartA che. bhIristhita citra bIcArU jaDa hovAthI kaMI karatuM nathI. jo vAsanA karatuM hoya to te ja citra jonAra vairAgI saMta AtmAne vAsanA kema utpana karatuM nathI ? mATe nimitta e nimitta mAtra ja che. te kaMI karatuM nathI phakata svadravya ja kartA che ? uttara- jyAM jyAM kAraNa hoya tyAM tyAM kArya thAya ja evo niyama nathI. paraMtu jyAM jyAM kArya thAya tyAM tyAM (nimitta) kAraNa hoya ja evo niyama che. jyAre upAdAna baLavAna hoya che tyAre nimitta tenA paryAyanuM parivartana karI zakato nathI jema pANI pattharane pIgALI zakatuM nathI. paraMtu jyAM upAdAna nirbaLa hoya che tyAM nimitta tenA paryAyanuM parivartana karavAmAM karaNakAraka bane che. jema ke te ja pra.mA.8 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA 108 pANI mATIne pIgALe che ekano eka agni ghAsane bALe che paraMtu pattharane bALato nathI. ekano eka agni anAjane pakave che. paraMtu koyaDue pakavato nathI. ekano eka pavana koDIyAnA dIvAne bujhavI zake che. paraMtu gharamAM lAgelI Agane bujhavI zakato nathI. tema bhIttigatacitra saMta vairAgI munimAM prabaLa upAdAna hovAthI vAsanA karI zakatuM nathI te ja citra anyamAM vAsanA kare ja che. mATe A carcA sApekSapaNe samajavI joie ekAnte mAnavI vyAjabI nathI. prazna- [285] zAstromAM vAraMvAra vyavahAranayane mithyA ja kahevAmAM Avyo che tene satya kema kahevAya ? uttara- zAstromAM vAraMvAra vyavahAranayane je mithyA kahevAmAM Avyo che te nizcayanayathI nirapekSa hoya to ja mithyA che sarvathA mithyA nathI tathA jema nizcayanayathI nirapekSa vyavahAra mithyA che tevI ja rIte vyavahAranayathI nirapekSa nizcayadRSTi paNa ekAntavAda hovAthI mithyA ja bane che. prazna- [286] nimitta kAraNane to samayasAra-pravacanasAra Adi zAstromAM anizvira kahelAM che mATe te paradravya hovAthI kaMI ja karatAM nathI. uttara- upAdAna kAraNa pote kAryarUpe jema pariNAma pAme che. tema nimittakAraNa pote kAryarUpe pariNAma pAmatuM nathI, upAdAnane kAryarUpa pariNamAvIne dUra thaI jAya che mATe kArya rUpe pariNAma pAmavAmAM JiiSar che. ema jANavuM. paraMtu upAdAnamAMthI pragaTa thatA kAryane pragaTa karavAmAM te kaMI paNa sahAya karatuM nathI mATe akiMcitkara che. ema artha na jANavo. prazna- [287] jo nimitta kAraNanA saMyogathI upAdAnamAM kArya pragaTa thatu hoya to agninA saMyoge koyaDu maga kema sIjhatA nathI ? tIrthaMkarAdi mahAtmA puruSanI vANI sAMbhaLavA chatAM abhavyo samyAdi kema pAmatA nathI ? uttara- je upAdAnamAM oghazaktithI kAryanI yogyatA tirobhUta Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda' 109 hoya che temAM ja kArya pragaTa thAya che. te tirobhUta yogyatAne ja nimittono yoga AvirbhUta kare che samuccitazaktirUpe kare che. paraMtu je upAdAnamAM kAryanI yogyatA tirobhUta paNa hotI nathI tene nimittano yoga AvirbhUta karI zakato nathI koyaDuM magamAM ane abhavyamAM tirobhUta paNa kAryanI yogyatA nathI mATe pragaTa thatI nathI. vaLI jo nimitta vinA upAdAnamAtrathI ja kArya sidhdhi thatI hoya to sIjhI zake tevA maga paNa agninA saMyoga vinA sIjhavA joie. mATe A jagata sidhdha nyAya che ke kArya upAdAnamAM ja pragaTa thAya che upAdAna kAraNa pote ja kArya rUpe pariNAma pAme che. paraMtu te kArya thavAmAM nimitta madadagAra che sahAyaka che. bannenA saMyogathI kAryanI pragaTatA thAya che. prazna- [288] A carcAmAM digaMbara-zvetAMbara saMpradAyamAM zu kaMI artha bheda che ? uttara- hA, uparokata carcAmAM banne saMpradAyonAM dRSTibindu judAM che. digaMbara saMpradAyanuM ema mAnavuM che ke upAdAna kAraNa mAtra ja kArya kare che. nimitta kaMI ja karatuM nathI. akiMcitkara che. phakata upAdAnamAMthI kArya thatuM hoya che tyAre nimitta hAjara ja hoya che. nizcayanaya e ja satya che. vyavahAranaya e mithyA che ItyAdi. zvetAMbara saMpradAyanuM ema mAnavuM che ke upAdAna ane nimitta A banne kAraNonA saMyogathI kArya thAya che. upAdAna kAraNa pote ja kAryarUpe pariNAma pAme che. paraMtu nimitta temAM sahAya karatuM sahakArI kAraNa che. paraMtu sarvathA arkiMcitkara nathI. nizcayanaya paNa sApekSa hoya to ja satya che. vyavahArathI nirapekSa hoya to mithyA che. tevI ja rIte vyavahAranaya paNa ItaranayathI sApekSa hoya to satya ja che. anyathA mithyA che ItyAdi. prazna- [289] digaMbara saMpradAyamAM mukhya mukhya graMtho kayA kayA che ? uttara- samayasAra, pravacanasAra, niyamasAra, paMcAstikAya, ISTopadeza, paDakhaMDAgama, karmaprAmRta, dhavalA, mahA dhavalA, rAjavArtika gommaTasAra, parIkSAmukha, tattvArthazlokavArtika, prameya kamala mArtaDa, aSTazatI, aSTasahastrI vigere graMtho che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [290] zvetAMbara saMpradAyamAM mukhya mukhya graMtho kayA kayA che ? 110 uttara- sammatitarka, vizeSAvazyakamahAbhASya, tattvArthasUtra, pramANanaya tattvalokAlaMkAra. kammapayaDi, dharmaparIkSA, dharma saMgrahaNI, yogadRSTisamuccaya, yogabindu, anekAntajayapatAkA, zAstravArtAsamuccaya, jJAnasAra, adhyAtmasAra, adhyAtmamata parIkSA, anyayogavyavarachedikA ityAdi. prazna- [291] jainadarzana vinA anyadarzana zAstromAM koI darzana nimitta vinA kAryanI utpatti zuM mAne che ? uttara- hA, bauddhadarzana paNa A ja pramANe mAne che ke dareka dravyo pratisamaye svataH ja utpatti ane vinAzazIla che. arthAt kSaNa mAtravartI che. kSaNika che. vinA nimitte kAryanI utpatti che ane vinA nimitte kAryano vinAza che. prazna- [292] kAryanI utpattinI carcA digaMbara-zvetAMbara AzrayI jANI paraMtu kAryano vinAza nimitta vinA kema hoI zake ? ghaDA upara patthara paDe to ghaTa phUTato dekhAya che. mATe nimitta vinA vinAza thAya che e bauddhadarzananuM kahevuM kema ghaTe ? uttara- teonuM kahevuM evuM che ke je kArya (je paryAya) jyAre pragaTa thAya che tyArathI ja kSaNikapaNe ja utpanna thAya che. mATe kSaNa pUrNa thatAM ja kSaNika hovAthI ja nimitta na maLe to paNa vinAza pAme ja che. jo utpanna thayelA kAryane akSaNika utpanna thayo che ema mAnIe to akSaNikasvabhAva hovAthI game tevA patthara Adi vinAzaka nimitto Ave to paNa te ghaTa vinAza pAmavo ja na joie. kAraNa ke akSaNikasvabhAvavALo che. ane sadAkALa te ghaTa rahevo joie paraMtu sadAkALa to te ghaTa dekhAto ja nathI tethI kSaNika ja utpanna thAya che tethI nirnimittaka ja dvitIyakSaNe ghaTa vinAza pAme che. prazna- [293] jo A rIte nirmimittaka utpatti ane nirnimittaka ja vinAza jagatamAM hoya to jagatanI vyavasthA teonA mate kema ghaTe ? kAraNa ke je eka mANase bIjA mANasanuM khuna karyuM te khuna karanAra paNa kSaNika hovAthI badalAi jAya che. ane maranAra Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 "anekAntavAda" to kSaNika hovAthI maravAno ja hato temAM khunIno doSa zuM ? te to nimitta che ja nahIM ? uttara- teo saMtAnanI kalpanA karIne uttara Ape che ke je saMtAnamAM arthAt vAsanAmAM kArya utpatti-vinAza pAme che te saMtAnane AzrayI jagatanA vyavahAro pravarte che. atte to dareka darzanakArone zabdAntarathI to utpAda-vyayanI sAthe dhruvatattva mAnavuM ja paDe che. upAdAnanI sAthe nimittano saMyoga ane sahakAra mAnavo ja paDe che. eka nayanI sAthe bIjo naya svIkAravo ja paDe che. phakta gADha mithyAtvamohanA udayathI ekAntavAtane vadhAre vaLagI rahe che. prazna- [24] A sarve dRSTio zuM barAbara che ? uttara- jagatanA pratyeka padArtho dravya ane paryAya ema ubhayasvarUpa vALA che. temAMthI uparokata nirnimittaka utpatti ane nirnimittaka vinAza vALI dRSTi mAtra paryAyArthika nayanI dRSTi che. ekAnta ekanayanI dRSTi che. mATe barAbara nathI. prazna- [25] dravya kevuM che ? uttara- sadA trikALa dhruva rahenAruM che. koI divasa koI vyakti vaDe banAvAyuM nathI ane kadApi koI vyakti vaDe vinaSTa karAvAnuM nathI. trikALasthAyI rahenArUM. dravya che. paraMtu pratisamaye potAnA paryAyomAM pariNAma pAmanAruM che. mATe pariNAmI nitya che. prazna- [296] jo sadAkALa dravya rahenAruM che. koI teno kartAsaMhartA nathI to A jagata brahmAe sajaryuM che izvarakaka jagat che evI mAnyatA keTalAka darzanonI pravarte che tenuM zuM ? tathA mahAdeva sRSTinA saMhAraka che AvI mAnyatAnuM zuM ? uttara- A mAnyatA yathArtha nathI kAraNa ke IzvarakartRka jagata mAnavAmAM aneka Apattio che je pahelAM kahevAI che chatAM te A pramANe che(1) Izvara svataMtra hovAthI sukhI duHkhI ema be bhAvavALuM jagat kema sajaryuM ? Izvara karUNALu hovAthI mAtra sukhI ja jagata kema na sajaryuM ? Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 jaina dhArmika praznottara mALA (3) Izvara paramAtmA ane vItarAga hovAthI AvI jagat sarjananI lIlA teone kema ghaTe ? te te jIvonA karmo pramANe Izvare sukhI du:khI banAvyA hoya to Izvare banAvyA pahelAM jIvo ane karmo kayAMthI AvyAM ? ane jo pahelethI ja jIvo ane teonAM karmo hatAM to temAM izvare banAvyuM zuM ? (5) Izvare kayA kayA padArthomAMthI jagatnI racanA karI ? ane te te padArtho(kAcomAla) Izvarasarjana vinA prathamathI ja kevI rIte banyo ? (4) (6) Izvarane potAne koNe banAvyA ? anya Izvare banAvyA mAno to anavasthA Ave. ane jo svayaM che ema mAno to jagat paNa svayaM che ema mAnavAmAM zuM doSa ? A ja pramANe saMharaNa kartA Izvara mAnavAmAM paNa AvI ja aneka Apattio rahelI che mATe nirnimittakavAda ucita nathI. prazna- [297] dravya sadAkALa dhruva rahenArUM che to eka ja svarUpamAM rahenArUM che ke pheraphAra-parivartana pUrvaka rahevA vALuM che ? uttara- eka ja svarUpamAM sthira rahenArUM nathI. pratisamaye navA navA parivartanomAM pariNAma pAmanArUM pariNAmI dravya che. jema ke jIva dravya deva-nArakAdi paryAyarUpe, eka bhavamAM bAlya-yuvAvasthA rUpe, ane eka avasthAmAM paNa pratisamaye sUkSma sUkSma paryAyothI parivartanavALuM che. ghaTa-paTAdi ajIva dravyo paNa pratisamaye pudgalonA puraNa-galana thavA rUpe navA jAnA rUpe hAni-vRddhi thatAM pariNAma pAmanArU dravya che. prazna- [298] AvuM pariNAmI nitya dravya che. ema jainadarzanakAra kahe che to ItaradarzanakAro A bAbatamAM zuM samajAve che ? uttara- nyAya vaizeSika ane sAMkhya A traNa darzanakAro dravyane pariNAmI nityane badale phuTastha nitya kahe che. koi paNa dravya pariNAma Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 "anekAntavAda pAmatuM ja nathI. ekAtte nitya che ema kahe che. pratisamaye thatA ane dekhAtA paryAyone kAlpanika ane avAstavika kahe che. prazna- [29] bIjA darzanazAstrIo zuM mAne che ? uttara- bauddhadarzanakAra dravya jevuM koI dhruvatattva che ja nahIM. mAtra kramaza: AvatI paryAyonI dhArA ja che. ane tethI sarva vastuo kSaNika che ema mAne che. vedAntadarzana sarvadravyo AbhAsamAtra(avidyA) rUpa che ane eka brahma e ja satya che ema mAne che ItyAdi. prazna- [300] guNa ane paryAya e zuM che ? uttara- dravyonuM svarUpa che. te svarUpa be jAtanuM che. (1) dravyanI sAthe kAyama rahevA vALuM ane (2) dravyonI sAthe kyAreka rahevA vALuM. je svarUpa dravyanI sAthe kAyama rahevA vALuM che. tene sahavartI dharma kahevAya che te guNa che. ane je svarUpa dravyanI sAthe kyAreka varte che te kramavartIdharma che. tene paryAya kahevAya che. saMkSepamAM sahavartI dharma te guNa ane kramavartIdharma te paryAya samajavo. prazna- [301] guNa ane paryAya dvaSTAnta sAthe samajAvo. uttara- AtmA e dravya che. jJAna-darzana-cAritra ane vIrya e AtmAnI sAthe sadAkALa sahavartIdharma hovAthI guNa che ane te guNonI hAni-vRddhi e (kSAyopathamika bhAvanA) paryAyo che ane deva-nArakAdi avasthAo e (audayika bhAvanA) paryAyo che. e ja rIte suvarNa e ajIvadravya che. temAM rahelA varNa-gaMdhAdi te guNo che. ane kaDukuMDaLAdi paryAyo che. na prazna- [302] A guNo ane paryAyono AdhAra koNa ? uttara- AdhAra dravya che. dravyamAM guNa-paryAyo varte che. A prazna- [33] kothaLImAM rUpIyA che. peTImAM kapaDAM che. ghaDAmAM pANI che. tenI jema dravyamAM zuM guNo vartatA haze ? uttara- nA, uparanAM traNe dRSTAnto bhinna bhinna dravyanAM che. eka dravya AdhAra che ane bIjA dravya Adheya che. vaLI te be dravyonI vacce saMyoga saMbaMdha che. aMdara raheluM Adheya dravya. te AdhAra dravyanA Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jaina dhArmika praznottara mALA ekadezane sparzIne rahela che. jyAre guNa-paryAyo e dravyanI sAthe tAdAbhyasaMbaMdhathI varte che. dravyanA pradeza pradeze lohAgninI jema guNaparyAyono saMbaMdha che. dravyanA sarvapradezomAM guNa paryAyonI vRtti che. mATe uparanA dRSTAntonI jema guNa-paryAyo dravyamAM nathI. paraMtu abhedabhAve dravyamAM guNaparyAyo varte che. prazna- [30] guNonA bhedo zuM che ? uttara- hA, guNonA mukhyatve be bhedo che. (1) sAmAnya guNa ane vizeSaguNa. sAmAnyaguNanA 10 bhedo che ane vizeSaguNanA 16 bhedo che. ema guNonA kula 26 bhedo che. prazna- [305] sAmAnya guNa eTale zuM ? ane vizeSa guNa eTale zuM ? uttara- sarve dravyomAM je guNo varte te sAmAnyaguNa, ane pratiniyata amuka ja dravyamAM je guNo varte te vizeSaguNa kahevAya che. prazna- [306] sAmAnya guNo kayA kayA ? uttara- (1) astitva : dareka dravyo svarUpe sarUpe che. vidyamAna svarUpa vALAM che (2) vastutva : dareka dravyo pratisamaye potapotAnI arthakriyA kare ja che. guNo ane paryAyonuM vasavuM te vastutva guNa. (3) dravyatva : dravIbhUta thavApaNuM. dareka dravyo pratisamaye pUrva-uttara paryAyarUpe badalAtA ja rahe che. parivartana pAme ja che te. (4) prameyatva H mati Adi jJAno vaDe jANavA lAyakapaNuM sarve dravyomAM che. (5) agurulaghutva dareka dravyo pratisamaye navA navA paryAyo pAmavA chatAM potAnA mULa dravyasvabhAvamAMthI kadApi gruta thatA nathI te. jema ke sonAnA hAra kaDu-kuMDala banavA chatAM sonApaNAthI kadApi te dravya Tyuta thatuM nathI te agurulaghutva. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" 115 (6) pradezatvaguNa jenA be aMza na thAya evo nirvibhAjya bhAga te pradezatva, pAMce dravyo sapradezI che. pradezo hovAthI koIne koI AkAra-AkRti avasthA che. sarvathA vinAza nathI ja. cetanatAguNa : caitanya, anubhUti, jJAnasaMvedanA, sarvajIvamAtramAM hoya che. (8) acetanatAguNa : acaitanya, jaDatA, saMvedanatAno abhAva ajIva mAtramAM hoya che. (9) mUrtatA : varNAdi guNo vALApaNuM-rUpitva (10) amUrtatA H varNAdi guNothI rahitapaNuM, arUpitva, (juo-dravya-guNa-paryAyano rAsa DhALa 11-gAthA 183-184) prazna- [307] astitvAdi cha guNo sarvadravyomAM che mATe sAmAnyaguNa kahI zakAya che paraMtu cetanatAdi cAra guNo to pratiniyata dravyamAM ja che to sAmAnya guNa kema kahevAya ? uttara- yadyapi te cAra guNo pratiniyata dravyamAM ja che mATe vizeSaguNo che tathApi te cAra guNo je dravyomAM che tenI mULajAtimAM sarvatra che. jema ke cetanatA phakata jIvamAM ja che. dharmAstikAyAdimAM nathI. paraMtu jIvamAM sarvamAM che. koI jIvamAM nathI ema nahIM, tevI ja rIte acenatatA pudgalAdimAM che paraMtu jIvamAM nathI to paNa pulAdimAM sarvamAM che mATe mUlajAtimAM sarvamAM hovAthI vivaphAvazathI sAmAnyaguNa kahyA che. chatAM pAMce dravyomAM nathI mATe vizeSaguNamAM paNa gaNAya che." (digaMbara saMpradAyamAM cha ja sAmAnyaguNo gaNAya che.) prazna- [308] "astitva" guNa mAnavAthI zuM lAbha ? uttara- dharmAstikAyAdi pAMce dravyo sadAkALa "astitva"-hovApaNuMvidyamAnatA dharAve che. tethI A pAMce dravyomAM koI paNa dravyo svayaM anAdikALathI che ja, ane anaMtakALa sudhI raheze ja, kadApi dravyathI utpatti-vinAzavALAM nathI. tethI ja te dravyono koI sarjanahAra ke visarjanahAra nathI, jagatano kartA ke saMhartA-koI nathI. A dravyo pote Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 jaina dhArmika praznottara mALA potAnA "astitva" guNathI svayaM sadA saikAlika abAdhita dhruva che. vaLI ekadravya bIjA dravya sAthe sadA rahevA chatAM potAnA astitva guNathI kadApi bIjadravya svarUpe thatAM nathI jIva ajIva sAthe ane ajIva jIva sAthe sadA rahe che paraMtu jIvano ekapradeza paNa ajIva thato nathI ane ajIvano eka pradeza paNa jIva thato nathI. te astitva guNano pratApa che. huM dravyathI sadA svayaM anAdi-anaMta chuM. mArI utpatti ke maraNa thatuM nathI mArA paryAyonI utpatti-vinAza thAya che. ane temAM anyadravya nimitta mAtra che. kartA nathI. ItyAdi yathArthajJAna ane samyagdarzananuM kAraNa bane che. prazna- [30] "vastutva" nAmanA bIjA guNane mAnavAthI zuM lAbha thAya ? uttara- "vastutva" guNathI pAMce dravyomAM potapotAnA guNa-paryAyo varte che. koI paNa dravya potAnA guNa-paryAya vinAnuM kadApi nathI. vastu" zabda vat dhAtu uparathI banela che. guNa-paryAyono che vasavATa jemAM te vastutva. sarva dravyomAM sadAkALa potapotAnA guNa-paryAyo varte ja che te. prazna- [31] "vastutva" mAnavAthI koI Itara darzanonI mAnyatAnuM nirasana thAya che ? uttara- hA, sAMkhyadarzanane mAnya AtmA nirguNa che. akartA ane abhoktA che tenuM nirasana thAya che. nyAya-vaizeSika darzanakAro AtmAne ekAnta nitya mAne che paraMtu paryAyavALo hovAthI parivartanazIla che tethI te matanuM nirasana thAya che. vedAntadarzana sarvanuM "advaita" mAne che. paraMtu dareka AtmAo svaguNa ane svaparyAya vaDe bhinna bhinna hovAthI te matanuM paNa nirasana thAya che. prazna- [311] "dravyatva"nAmano trIjo guNa mAnavAthI zuM lAbha thAya ? uttara- sadAkALa ekAtte nitya nathI, paraMtu parivartanazIla dravIbhUta svabhAvavALuM che. tethI A AtmA ekakALe karmono kartA paNa thAya Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" 117 che ane kALAntare karmonA bhoktA paNa thAya che ane karmono vinAzaka thaI mokSagAmI paNa thAya che. A rIte mokSatatva paNa hovAthI tenA kAraNabhUta dharmatattva paNa hoI zake che. prazna- [312] "dravyatva" guNa mAnavAthI bIjA lAbho zuM thAya ? uttara- saMsArI jIvomAM jJAna-ajJAnanI je hInAyiktA thatI pratyakSa dekhAya che te A guNane AbhArI che. saguNI-durguNI, sadAcArIdurAcArI,-guNasthAnakomAM urdhvagAmI ane adhogAmI je thAya che ane anubhavAya che. te saghaLuM A guNane AbhArI che. kAraNa ke jIva dravIbhUta thanAra che. navA navA bhAve dravIbhUta thAya che. A pramANe mAnavuM A ja samyaktva che. prazna- [31] "prameyatva" nAmano cotho guNa mAnavAthI zo lAbha ? uttara- pAMce dravyo koI ne koI jJAnathI jANI zakAya che. sarvathA alakha agocara nathI, sthUladravyo mati-zrutathI jANI zakAya che. skUla ane sUkSma paraMtu rUpIdravyo avadhijJAnathI gamya che. saMjJI paMcendriyo vaDe gRhIta manovargaNA mana:paryavajJAna vaDe gamya che. ane sthala-sUkSmarUpI-arUpI-sarva dravya-guNa-paryAyo kevala jJAnathI gamya che. jJAnathI agamya A saMsAramAM kazuM ja nathI. prazna- [314] "Atmadravya" to alakha-agocara kahevAya che. vItarAga paramAtmAnuM svarUpa paNa alakha-agocara kahevAya che. to sarvatra prameyatva kema hoya ? uttara- IndriyothI ane mohAvezathI AtmA jaNAto nathI. paraMtuM svasaMvedanathI avazya jaNAya che. kevalajJAnathI paNa jaNAya che. Indriyo dvArA paNa anumAnathI jaNAya che. mAtra Indriya pratyakSano ja te aviSaya che. prazna- [315] rUpI padArtho dekhAya che mATe temAM prameyatva hoya ane arUpI padArtho dekhAtA nathI temAM prameyatva na hoya ema kahI zakAya ? uttara- nA, ema na kahI zakAya. kAraNa ke arUpI dravyo paNa Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 jaina dhArmika praznottara mALA atIndriya jJAnathI dekhAya ja che. mATe prameyatva guNa vinAnA nathI. prazna- [316] "agurulaghutva" guNa mAnavAthI zuM lAbha thAya ? uttara- pAMce dravyo eka-bIjA sAthe rahevA chatAM, ekabIjA sAthe otaprota thaIne rahe chatAM anyadravya rUpe kadApi thatAM nathI jema loDhu ane agni taptAvasthAmAM ghaNo TAima sAthe rahe chatAM lokhaMDano eka kaNa agni na bane, ane agnino eka kaNa lokhaMDa na bane, tema jIvazarIra, tathA dharma-adharma-AkAza, eka kSetravat hovA chatAM eka paNa pradeza para dravyarUpe thatuM nathI te agurulaghuguNano pratApa che. prazna- [317] ochI akkalavALAne "tuM to jaDa che" ema kahevAya che te zI rIte ghaTe ? uttara- te mAtra upacAra che. vAstavika nathI. jo jaDa hoya to agninA yoge zuM pIDA na thAya ? thAya ja. mATe jaDa nathI, phakata jaDavastu jema vivekahIna che tema A dravya cetana hovA chatAM hInacetanAnA kA2Ne vivekazUnya che tethI temAM jaDatAno AropamAtra che vAstavika jaDa nathI. prazna- [318] lokhaMDa dravya pArasamaNInA yogathI suvarNadravya bane che. to ema kema samajAvo cho ke be dravyo sAthe rahevA chatAM paradravyarUpe na thAya ? lokhaMDa dravya suvarNadravya rUpa thayuM ja ne ? uttara- lokhaMDa ke suvarNa e hakIkatathI dravya ja nathI, paraMtu paryAya che temAM 'puttula e dravya" che. lokhaMDapaNuM ane suvarNapaNuM e to tenA paryAya mAtra che tethI kaDu-kuMDala jema suvarNanA paryAya che. tema lokhaMDapaNuM ane suvarNapaNuM e paNa pudgaladravyanA paryAya che. dravya to dharma-adharma-AkAza-pudgalakALa ane jIva ema cha ja che. temAMnuM koI eka dravya-bIjA dravya svarUpe thatuM nathI. tethI jema jIva manuSya paNe marIne devaparyAya pAme che paraMtu ajIvadravya rUpe banato nathI tema lokhaMDa paryAya suvarNaparyAyarUpe bane che paraMtu banne avasthAmAM pudgaladravya eka ja che. te pudgala dravya kadApi jIvadravya banatuM nathI. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" 119 prazna- [31] "pradezatva" chaThTho guNa mAnavAthI zuM lAbha ? uttara- pAMce dravyo asaMkhyAta pradezonAM banelAM che. phakata AkAza loka-aloka ubhaya vyApI hovAthI anaMta pradezAtmaka che. ane pudgala saMkhyAta asaMkhyAta-anaMta pradezAtmaka che. sarve dravyo pradezonAM piMDarUpa che mATe AkAravALAM che. ema A guNathI samajAya che. prazna- [320] jo sarve dravyo pradezonA piMDarUpa ja hoya ane sAkAra ja hoya to mokSagata AtmAo "niraMjana nirAkAra" kahevAya che tenuM zuM ? uttara- zarIra-pugala-ane varNAdi vALo je mUrti AkAra te AkAra mokSagata jIvone nathI mATe tenI apekSAe nirAkAra che. paraMtu potAnAmAM rahelA pradezatvaguNathI to te paNa sAkAra che. tethI ja zarIra rahita evA paNa sidhdhaparamAtmAonI 2/3 laMbAI-pahoLAI avagAhanA hoya che. prazna- [321] jo sarvadravyomAM pradezatva guNa hoya ja, to paramANumAM A guNa kevI rIte ghaTe ? tattvArthamAM to nAkho pa-11mAM ane pradezo hotA nathI ema kahyuM che ? uttara- "aNu" paNa apekSAvizeSe sapradezI che. mAtra te atyaMta nirvibhAjya hovAthI tenA khaMDa-khaMDa thavA rUpa dravyapradezo temAM nathI tethI dravya pradezatva guNa tenAmAM nathI. paraMtu varNa-gaMdha-rasa-sparza ane tenA uttarabheda svarUpe aneka prakAre rUpAntara thavA svarUpa bhAva pradezatvanI apekSAe te samadezI che. tethI ja karmagraMthomAM ekeka paramANune "paramANu vargaNA" kahelI che. (juo karmagraMtha pAMcamo tathA kammapayaDi baMdhanakaraNa) prazna- [32] "cetanava" nAmanA sAtamA guNathI zuM lAbha ? uttara- cetanatva nAmanA guNathI jIva jagatanA padArthono bodha kare che padArthone sAmAnya-vizeSa ubhayapaNe jANI-samajI zake che. jo jIvamAM A guNa na mAnavAmAM Ave to jIva ajIvamAM bheda na rahe. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [323] cetanatva mAnavAmAM bIjI koI yukita che ? uttara- jo cetanatva jIvamAM na hoya to IniSTanA saMyogaviyoga mAM ghaTa-paTanI jema harSa-zoka-rAga-dveSa thAya ja nahIM ane tethI karmono baMdha ja na thAya. karmono abhAva ja thAya. ane karmo na svIkArIe to saMsAra-mokSa ghaTe ja nahIM. (juo dravya-guNa-paryAya rAsa gAthA 195). A guNa phakta jIvamAM ja che mATe vizeSa che chatAM jIvajAtimAM sarvatra che. mATe sAmAnyamAM paNa gaNAya che. prazna- [3ra4] "acetanava" AThamA guNathI zuM lAbha ? uttara- "acetanatva svabhAvathI dharma-adharma-AkAza-ane pudgala A cAra dravyo rAga-dveSanA kartA nathI, tethI karmonA paNa akartA che. vaLI bodha rahita che. teone duHkha-sukhanuM saMvedana thatuM nathI. prazna- [325] jIvamAM cetanatva jema che tema acetanatva hoya ke na hoya ? uttara- jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmano jeTalo jeTalo kSayopazama che teTalo teTalo cetanatva guNa jema che tema te banne karmono jeTalo jeTalo udaya che ane tenAthI jeTalI jeTalI ajJAnadazA che. teTalo teTalo cetanAnA AvaraNa rUpa acetanasvabhAva paNa che. A acetanatva svabhAva chevadravyano sahaja svabhAva nathI paraMtu karmasApekSa hovAthI vaibhAvika svabhAva che. prazna- [326] jo A acetanatva na mAnIe to zuM - doSa ? uttara- jo acetanatva na hoya ane ekAnta zudhdha cetanatva svabhAva ja hoya to ArAdhanA karavAnI jarUra rahetI ja nathI, dIkSA svIkAravAnI, dhyAna karavAnI, ke zAstro bhaNavAnI paNa kaMI jarUra rahetI ja nathI. jo dravyamAM azudhdhatA na hoya to tene dUra karavA mATe karAtI prakriyAnI zuM jarUra ? (juo dra. gu. 5. rAsa gAthA 196). Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekAntavAda 121 prazna- [3ra7] "mUrtatva" nAmanA navamA guNathI zuM lAbha ? uttara- A jIva zudhdhasvarUpe to amUrta ja che tathApi sazarIrI hovAthI saMsArIjIva kathaMcit mUrta paNa che. jo mUrtatA na ja mAnIe to sidhdhasamAna thavAthI saMsArano ja abhAva thAya. zudhdhanizcayanayathI pudgalamAM mUrtatA che ane asabhUta vyavahAranayathI jIvamAM paNa mUrtatA che. (rAsa gAthA-197 tathA 206) prazna- [328] "amUrtatA" na mAnIe to zuM nukazAna thAya ? uttara- jo jIvamAM amUrtatA hoya ja nahIM to sada mUrti ja rahevAthI mokSa thAya ja nahIM. je dravya svayaM amUrta na hoya tene karmakSaya thavA chatAM amUrtatA Ave ja nahI. ane tethI mokSa thAya nahIM. A pramANe dase sAmAnya guNo dravyomAM varte che. prazna- [329] dravyonA vizeSaguNo keTalA ? ane kayA kayA ? uttara- vizeSaguNo kula 16 che. (1) jJAna, (2) darzana, (3) sukha, (4) vIrya, (5) varNa, (6) gaMdha, (7) rasa, (8) sparza, (9) gati hetutA, (10) sthiti hetutA, (11) avagAhanAtutA, (12) vartanAtutA, (13) cetanatva, (14) acetanatva, (15) mUrtatva, (16) amUrtatva. prazna- [330] dharmAstikAyAdi kayA kayA dravyomAM keTalA keTalA vizeSa guNo hoya ? uttara- jIva ane pudgala dravyamAM cha-cha vizeSaguNo hoya che. ane dharmAstikAyAdi zeSa cAra dravyomAM traNa-traNa vizeSaguNo hoya che. (1) jIvamAM- jJAna-darzana-sukha-vIrya-cetanatva-amUrtatva. (2) pulamAM- varNa-gaMdha-rasa-sparza-acetanatva-mUtva. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 jaina dhArmika praznottara mALA (3) dharmAstikAyamAM-acetanatva-amUrtatva-gatisahAyatA. (4) adharmAstikAyamAM-acetanatva, amUrtitva, ane sthitisahAyakatA. (5) AkAzAstikAyamAM-acetanatva, amUrtatva, ane avagAha sahAyakatA. (6) kALa dravyamAM-acetanatva, amUrtatA, ane vartanAtutA. prazna- [331] "sukha" nAmano AtmAno guNa kahyo te uttara- puNyakarmanA udayajanya je sukha te sukhaguNa ahIM na samajavo. kAraNa ke te vAstavika sukha ja nathI. khaMjavALanI jema duHkharUpa ja che. vaLI sarvajIvomAM A guNa nathI jemAM sukha dekhAya che te paNa puNyodaya puro thatAM cAlyuM jAya che mATe te na samajavuM. prazna- [33] to ahIM "sukhaguNa"no artha zuM samajavo ? uttara- AkuLa-vyAkulatA vinAno sahajasvarUpanA AnaMdamaya je AtmAno pariNAma te sukhaguNa jANavo. je anAdi-anaMta che. manabAlyandriyo-zarIra-ane viSayothI taddana nirapekSa kevaLa AtmAnA jJAnadarzanAdi guNonA Azraya vALo nirAkula je AnaMda te ja "sukhaguNa" sarva AtmadravyamAM kevalajJAnanI jema sattAgata rahelo che. karmonA AvaraNathI AvRta-anAvRta thAya che. prazna- [333] paryAya eTale zuM ? ane tenA bheda keTalA ? uttara- paryAya eTale parivartana-rUpAntara, navA-junA thavA paNuM. koI paNa dravya pratisamaye navA navA paryAyone pAme che. tethI paryAyanI apekSAe sarvedravyo anitya che. te paryAya be prakAranA che, (1) vyaMjana paryAya (2) arthaparyAya. prazna- [334 vyaMjana paryAya kone kahevAya? Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekAntavAda 123 uttara- je dIrdhakALavartI paryAya, dIrghakALane anusaranAro je paryAya te vyaMjanaparyAya. jema ke manuSya paryAya, purUSaparyAya. ajIvamAM suvarNaparyAya, lokhaMDaparyAya vigere. prazna- [335] artha paryAya kone kahevAya ? 1 uttara- mAtra vartamAnakALavArtA je paryAya te arthaparyAya, jema ke bAlyAvasthA, yuvAvasthA, vRddhAvasthA, ityAdi, tathA ajIvamAM kaDuM-kuMDalahAra ItyAdi. (juo sammati tarka kArDa 1 gAthA 32, rAsa gAthA 228) prazna- [33] A bane paryAyonA peTAbhedo che? hoya to te kayA kayA ? uttara- hA, banne paryAyonA peTAbhedo che. bannenA dravyathI ane guNathI ema be be bhedo che. ane te darekanA zudhdha-azudhdha-ema punaH be be bhedo che. ema kula 8 bhedo thAya che. te A pramANe paryAya vyaMjanaparyAya arthaparyAya dravya guNa dravya guNa zudhdha azudhdha zudhdha azudhdha zudhdha azudhdha zudhdha azudhdha prazna- [337] A AThe paryAyo upara ekeka draSTAtta samajAvo. uttara- (1) jIvamAM siddhatvaparyAya te zudhdha dravya vyaMjana paryAya. (2) jIvamAM manuSyatvAdi paryAya te azudhdha dravya vyaMjana paryAya.. (3) jIvamAM kevala jJAna paryAya te zudhdha guNa vyaMjana paryAya. (4) jIvamAM matijJAnAdi paryAya te azudhdha guNa vyaMjana paryAya. je .mA.9 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 jaina dhArmika praznottara mALA uparokta cAre paryAyo vartamAnakALa vartI mAtra vicArIe to te anukrame cAre arthaparyAyanAM udAharaNo samajavAM. prazna- [338] ajIva dravyamAM A AThe paryAnAM udAharaNa samajAvo. uttara- (1) ajIvamAM "paramANupaNAno" je paryAya te zudhdha dravya vyaMjana paryAya. (2) ajIvamAM "dravyaNukavAdino" je paryAya te azudhdha dravya vyaMjana paryAya. (3) ajIvamAM paramANunA je "varNAdiguNo" te zudhdha guNa. vya. pa. (4) ajIvamAM dravyaNukAdinA je varNAdiguNo te azudhdha guNa vya. 5. uparokata cAre paryAyo vartamAnakALa vartI mAtra vicArIe to te anukrame cAre arthaparyAyonAM udAharaNo samajavAM. prazna- [339] dharmAstikAyAdimAM A paryAyo kevI rIte hoya ? uttara- dharmAstikAyAdinI caudarAjaloka pramANa je AkRti svadravyanI banelI che te zudhdhadravyavyaMjana paryAya. ane e ja AkRti adharma-lokAkAzajIva-pudgalAtmaka anya dravyonA saMyogathI banelI che. ema vicAravuM te azudhdha dravya vyaMjana paryAya. potAnAmAM rahelI gatisahAyatA te zudhdhaguNavyaMjana paryAya. ane anyadravyonA gamanAgamanathI AvirbhAva pAmatI evI gatisahAyatA te azudhdhaguNa vyaMjana paryAya. A cAre guNo mAtra vartamAna kALavartI vicArIe to te ja cAre arthaparyAyo kahevAya che. prazna- [340] AtmAne paradravya kazuM ja karI zakatuM nathI. ane Atmadravya tathA ajavadravya bane svataMtra dravyo che koI eka dravya bIjA dravyane kaMI kazuM karI zakatuM nathI. A vAta zuM barAbara Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekAntavAda 125 uttara- uparokata vAta barAbara nathI dareka dravyo dravyabhAve svataMtra che. paraMtu paryAyabhAve parataMtra che. AtmAmAM raheluM Atmatva svataMtra che. te ajIvadravyathI utpanna thatuM nathI ke nAza pAmatuM nathI. paraMtu AtmAnI deva-nArakAdi avasthA bAlya-yuvAdi avasthA, sukhI-duHkhI avasthA, rAjA-raka avasthA, rogI-nirogI avasthA paradravyanI (ajIvadravyanI) sahAyathI ja thAya che. pUrvabadhdha karmanA udayanI apekSAe ja thAya che. tethI AtmAnuM te te paryAyamAM je pariNamana thAya che. temAM ajIvadravya avazyaka kAraNa che. tevI ja rIte ajIvamAM raheluM ajIvatva(dravyatva) svataMtra che. te jIvavaDe karAtuM nathI. paraMtu mATImAMthI ghaTanI utpatti, tajumAMthI paTanI utpatti, kASTamAMthI khurazI-Tebala AdinI utpatti paryAyarUpe jIvavaDe ja karAya che. mATe "padravya kazuM ja karatuM nathI" AvuM ekAttavAkya vyAjabI nathI. paraMtu jIva-pudgalanA sarve saMsArika paryAyo paradravyanI sahAyathI ja bane che. te te paryAyonA pariNamanamAM paradravyanI nimittatA che ja. prazna- [341] AtmA karmono kartA nathI paraMtu mAtra jJAtAdraSTA ja che. kAraNa ke AtmA to zudhdha-budhdha-kaMcana jevo sadA ciThThapa che. sadA cidAnaMdamaya AtmA to karma kare ja nahIM. mATe zarIra ja . karmo kare che. AtmA to temAM hAjara mAtra ja che. aMdara rahyo chato zarIra je karmo kare che te joyA kare che ane jANyA kare che. paraMtu pote kartA bhoktA nathI. AvuM je mAne che te zuM A vAta barAbara che ? uttara- nA, uparokata vAta barAbara nathI. sarva karmothI mukta thayelo mokSamAM gayelo je AtmA che te karmono akartA ane abhoktA che. mAtra kevalajJAna ane kevaladarzanathI jJAtA tathA draSTA che. moharahita hovAthI levAtA nathI. paraMtu 1 thI 13 guNasthAnakomAM vartanArA tamAma saMsArijIvo mithyAtva-avirati-kaSAya-ane yoga ema cAramAMthI yathAyogya Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 jaina dhArmika praznottara mALA baMdhahetu vALA che. te baMdhahetuo jIvamAM pariNAma pAmyA che. paraMtu zarIramAM nahIM. mATe saMsArI jIva ja karmono kartA-bhoktA che zarIra nahIM. ekaluM zarIra jaDamAtra hovAthI mithyAtvAdi bhAvo vALuM banatuM nathI tethI karmonuM kartA-bhoktA nathI. karmonuM kartutva-bhokartutva jIvamAM ja che zarIra temAM sAdhana che. suthAra kuhADA vaDe lAkaDuM kApe che. A kriyAmAM jema suthAra kartA che ane kuhADo sAdhana che. tema jIva kartA che ane zarIra sAdhana che. mATe uparokata praznanI vAta barAbara nathI. . prazna- [342] zarIranI aMdara AtmA hovA chatAM paNa zarIrano eka paNa pradeza AtmA banato nathI. ane AtmAno eka paNa pradeza zarIra banatuM nathI. mATe AtmA to zudhdha-budhdha-paramAnaMda-paramapurUSa ja che. ane dehamAM hovA chatAM dehAtIta paNe varte che. mATe kartA kema kahevAya ? uttara- A AtmA dehamAtramAM varte che eTaluM ja nathI. paraMtu mithyAtva-kaSAyAdi kaluSita pariNAma vALo che. vaibhAvika pariNAmavALo che. ane AtmAmAM utpanna thayelA te kaluSita pariNAmo-vaibhAvika pariNAmo karma baMdhAve che. tathA dehamAM hote chate dehAtIta varte che AvI je avasthA che te mAtra caudamAguNasthAnakavartI jIvonI ja che ane tethI teo ja karmonA akartA che. ane pUrvabadhdha karmonA mAtra bhoktA che. paraMtu 1 thI 13 guNaThANAmAM deha hote chate dehAtIta koI banI zakatuM nathI. mAtra dehanI mUcha-mamatA upara-upara nA guNasthAnakomAM ghaTatI jAya che. 12-13 mA guNasthAna ke mamatA bIlakula hotI nathI. tethI je anuyAyI varga nIcenA guNaThANA vALA AtmAone dehAtIta mAne che. te mAtra draSTirAga che. tathA deha ane AtmAno saMbaMdha ghaTa ane pANInI jema nathI. paraMtu loha ane agninI jema che. ghaTamAM pANI hovA chatAM ghaTathI pANI bhinna che. ghaTanA sthAnamAM pANI nathI ane pANInA sthAnamAM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 anekAntavAda ghaTa nathI. tevo saMbaMdha deha ane AtmAno nathI. paraMtu loha ane agni jema otaprota che. ekameka che. ekarUpa che. tema deha ane AtmA vaNAyelA che. ekameka che. abhinna che tethI AtmA dehathI abhinna paNa che. eTale ke dravyathI bhinna che. ane ekamekarUpe abhinna paNa che. sarvathA bhinna nathI. tethI deha AhAra-nIhAra-vihArAdi je je kAryo kare che te te sarve deha dvArA AtmA ja kare che. jaDa kaMI karI zakatuM nathI. mATe jIva ja karmono kartA-bhoktA che. deha pratyenI mamatA dUra karavA mATe jaNAvAyuM che ke te AtmA ! tuM dehathI bhinna dravya che. ane deha ahIM rahevAnuM che tAre parabhavamAM javAnuM che. tethI huM tenI mamatA na kara. ema samajAvavA mATe dehAtIta lakhyuM che. paraMtu AtmA dehathI ekAnta bhinna nathI. bhinnabhinna che. tethI jIva karmono kartAbhoktA che. prazna- [343] karmonA baMdhano kartA-bhoktA jo AtmA che to te svabhAva sadA AtmAmAM kema raheto nathI? mokSe jatAM kartutva ane bhokatRtva kema cAlyuM jAya che ? uttara- -karmonuM kartutva ane bhokatRtva e jIvanA jJAnAdi guNonI jema sahaja svabhAva nathI. paraMtu pUrvabadhdha karmonA udayathI vaibhAvika svabhAva che. je karmodaya hoya tyAM sudhI hoya che. karmodaya TaLI javAthI cAlyA jAya che. prazna- [344] karmone bAMdhavAnA upAyo zuM? ane toDavAnA upAyo zuM? uttara- karmone bAMdhavAnA upAyo (1) mithyAtva, (2) avirati, (3) kaSAya, ane (4) yoga ema 4 che. tatvArthasUtramAM kaSAyathI pramAdane jAdo vivakSIne pAMca paNa kahyA che. " tathA karmane toDavAnA upAyo jJAna, darzana, cAritra, ane vIrya ema 4 jANavA, koI sthAne tapa e vIryamAM aMtargata hovA chatAM vivaphAvazathI bhinna kalpIne tapa sAthe pAMca paNa kahyA che. jene paMcAcAra kahevAya che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [345] A baMdhahetu ane layahetumAM prAptino koI krama che ? uttara- hA, ekeka guNanI prApti thatI jAya che tema tema ekeka doSa naSTa thato jAya che ane jema jema ekeka doSa naSTa thato jAya che tema tema ekeka guNanI prApti thatI jAya che. jema ke (1) jJAnanI prAptithI- (2) mithyAtvano nAza. (3) mithyAtvanA nAzathI- (4) samyagdarzananI prApti. (5) samyagdarzananI prAptithI. (6) aviratino nAza. (7) aviratinA nAzathI (8) AritradharmanI prApti. (9) cAritranI prAptithI (10) kaSAyono nAza. (11) kaSAyonA nAzathI (12) anaMtavIryanI prApti. (13) anaMtavIryanI prAptithI. (14) yogano nAza. (1) jJAnathI mithyAtvanAza. (2) darzanathI aviratinAza. (3) cAritrathI kaSAyanAza. (4) vIryathI yoganAza. prazna- [34] jJAnAdi guNo vaDe pUrvabadhdha karmo zuM toDI zakAya ? ane jo toDI zakAya to "gavarayameva di movatavya kRta * gumAzuma" A vAkyanuM zuM ? uttara- jJAnAdi guNo vaDe karmo toDI paNa zakAya che. ane chatAM uparokata vAkya paNa sAcuM che. kAraNa ke karmono udaya be prakArano che. (1) rasodaya ane (2) pradezodaya. A AtmAe je karmo jevA rasavALAM bAMdhyAM che. te karmone jJAnAdiguNo vaDe rasadhAta karI lagabhaga rasahIna karAya che. karmonI tAkAta tana toDI nAkhavAmAM Ave che. te prakriyAne "karmo toDayA" ema kahevAya che. ane prAyaH rasa vinAnAM thayelAM te karmone mAtra pradezarUpe ja bhogavI levAmAM Ave che. tene pradezodaya kahevAya che. te pradezodaya Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 anekAntavAda thI sarve karmo bhogavavAM ja paDe che. rasodayanI apekSAe karmono vinAza thaI zake che. pradezodayanI apekSAe sarve karmo bhogavavAM ja paDe che. prazna- [347] pradezodayathI bhogavAtAM karmo zuM svAvAryaguNano dhAta na kare ? - uttara- nA, kaDavI davA patAsAnI vacce nAkhIne levAthI te davAnI kaDavAza jema anubhavAtI nathI. tema tIvrakarma rasaghAtathI maMda thavAthI svAvAryaguNano ghAta karavA mATe te asamartha bane che. . prazna- [348] kayA kayA karmono udaya kevo kevo hoya ? uttara- (1) matijJAnAvaraNa, (2) zrutajJAnAvaraNa, (3) acakSudarzanAvaraNa, (4 thI 8) pAMca aMtarAya A ATha karmono udaya sarve jIvone sadAkALa kSayopazama bhAvathI yukta ja hoya che. (1) avadhijJAnAvaraNa, (2) avadhidarzanAvaraNa, (3) manaH paryavajJAnAvaraNa ane cakSu darzanAvaraNa A cAra karmono udaya kyAreka kSayopazamathI yukta hoya che ane kyAreka jevuM bAMdhyuM hoya tevuM ja rasavALuM udayamAM dhyeya che. tene zudhdha audayikabhAva kahevAya che. (1) kevalajJAnAvaraNIya, (2) kevaladarzanAvaraNIya, ane (3thI7) pAMca nidrA ema sAta prakRtio sarvadhAtI hovAthI sadAkALa kSayopazama vinAno zudhdha audayika bhAva ja hoya che. kevaLa rasodaya ja hoya che. mohanIyakarmamAM mithyAtvamohanIya ane prathamanA 12 kaSAyo sarvadhAtI hovAthI rasodayakALe svAvAryaguNanA dhAtaka che. pradezodayakALe guNanA dhAtaka nathI. ane saMjavalana tathA nava nokaSAya dezaghAtI hovAthI rasodaya kALe svAvAryaguNanA dhAtaka nathI. paraMtu svAvAryaguNamAM doSonA utpAdaka che. prazna- [349] jJAnAdi 4 guNo karmone toDavAnA jema upAya che tema bIjA koI upAyo karmone toDavAnA zAstromAM zuM batAvyA che ? Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13) jaina dhArmika praznottara mALA - uttara- hA, A ja cAra guNonA vistArarUpe 11 guNazreNIo batAvelI che. te ekeka guNazreNI ochA-ochA kALamAM adhika-adhika karmonA kSayane karanArI che. (jAo tatvArtha sUtra 9-47 tathA pAMcamokarmagraMtha) prazna- [350] nirvANa pAmelo sarvakarmarahita thayelo AtmA zarIra ane karma vinAno hovAthI manuSyalokathI lokAntasudhI sAta rAja gati kevI rIte karato haze ? (taijasa-kAzmaNa to che ja nahIM) uttara- (1) pUrvaprayoga, (2) asaMgatA, (3) baMdhaviccheda ane (4) tathA prakArano urdhvagatisvabhAva ema cAra prakAranA kAraNothI A jIva urdhvagati kare che. - (1) jema hIMcoLo pUrvaprayogathI paga laI levA chatAM paNa thoDo TAIma cAle che. ghaTa banAvavAmAM vaparAtuM cakra daMDa laI levA chatAM pUrvaprayogathI cAle che. ghaMTamAM lolaka uparano hAtha laI levA chatAM thoDo TAIma pUrvaprayogathI avAja Ave che tema A AtmA anAdi kALathI gatizIla hovAthI karmarahita hovA chatAM paNa sAta rAja urdhvagati kare che. mATInA saMgavALo ghaDo mATInA bhArathI pANImAM DUbI jAya che paraMtu pANInA satata saMyogathI jema jema mATI pIgaLatI jAya che ane mATIno saMga jema jema dUra thato jAya che tema tema te ghaTa ApoApa upara Ave che. tema karmano saMga dUra thavAthI A AtmA urdhvagati kare eraMDAnA kocalAnuM baMdhana tUTI javAthI jema eraMDo uchaLe che. tema karmonAM baMdhano tuTI javAthI A AtmA urdhvagati kare che. jIva-ane ajIvano svayaM urdhva-adhogati svabhAva che. jIva urdhvagati svabhAvavALo che ane ajIva adhogati svabhAva (4) Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekAntavAda 131 vALuM che. tethI karmarahita A jIva urdhvagati kare che. (jAo tattvArtha sUtra adhyAya-10-6) "amerikA tathA laMDanamAM calAvelA dhArmika kalAsomAM pUchAyelA sAmAnya praznonA uttaro. prazna- [351] atikrama, vyatikrama, aticAra, ane anAcArano artha zuM ? uttara- pApa karavAnI icchA te atikrama, pApo karavAnI taiyArI karavI te vyatikrama, ajANapaNe athavA paravazapaNe pApa karavuM te aticAra, ane jANapaNe svataMtra hote chate harSathI pApa karavuM te anAcAra. atikrama-vyatikrama ane aticAra lAge to prAyazcitta AlocanA AdithI pAponI niMdA-gaha karIne zuddhi thAya. paraMtu anAcAramAM pApono pazcAtApa na hovAthI zuddhine yogya nathI. prazna- [35] Arati ane maMgaladIpa no artha zuM ? uttara- mA eTale sarvarIte rati-AnaMda, AraMbhelu dharmakArya nirvidhe sArI rIte pUrNa thayuM teno sarvarIte AnaMda vyakata karavo te Arati, temAM pAMca dIpaka pragaTa karIne prabhu pAse AtmAnA ajJAnarUpI aMdhakArano nAza karanAra pAMcajJAnonI mAgaNI pradarzita karavAmAM Ave che. -mane ata- saMsArathI gALe, mane saMsArathI gALe arthAt bhavapAra utAre evo bhAvapradarzita karanArI je kriyA te maMgaladIpa kahevAya che. na prazna- [353] naraka-devagatinuM AyuSya bAMdhyA pachI tuTe nahIM to kRSNa mahArAjAe sAtamI narakanuM bAMdheluM AyuSya toDIne trIjI narakanuM kema karyuM ? uttara- A avasarpiNI kALamAM na banavAnA aneka banAvo (Azcaryo-accherA) nAnAM-moTAM banyAM che. temAM A paNa eka AzcaryaaccheruM che. (juo karmaprakRtti apavartanAkaraNa-pU. upAdhyAyajI kRta TIkA) Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 jaina dhArmika praznottara mALA keTalAka AcAryonuM kahevuM evuM paNa che ke AyuSya bAMdhyuM na hatuM paraMtu tene yogya yogyatA hatI te TALIne trIjI narakane yogya yogyatA prApta karI che. (tattva tigama) prazna- [354] manuSya ane tiryaMcanuM AyuSya bAMdhyA pachI zuM tuTI zake ? hA, A banne AyuSyo bAMdhyA pachI tuTI zake che paraMtu te te bhavamAM gayA pachI udayakALa cAlato hoya tyAre koI paNa upakrama dvArA tuTe che. bAMdhyA pachI jyAM sudhI te bhavamAM jIva jato nathI tyAM sudhI tuTatuM nathI. prazna- [355] jJAnAvaraNIyAdi cAre dhAtI karmo pApaprakRtio che. mohanIya karma to vizeSe pApaprakRtti che. to pachI tattvArthasUtra adhyAya 8-26 mAM samyakatvamohanIya, hAsya-rati ane purUSavedane puNya kema kahevAmAM AvyuM che ? uttara- mohanIyakarmanI tamAma prakRttio pApaprakRttio ja che. paraMtu samyakatvamohanIya nAmanuM karma mithyAtva ane mizra mohanIyakarmanI apekSAe kaMIka haLavuM che. hAsya-rati te arati-zoka karatAM sukhadAyI che ane purUSaveda te napuMsaka veda tathA strIveda karatAM sukhadAyI che. ema apekSA vizeSe puNyamAM gaNela che. tattvathI pApaprakRtio ja che. prazna- [35] stavana-stuti-ane svAdhyAyamAM zuM taphAvata? uttara- jemAM mukhyatve bhagavAnanA guNagAna hoya te stavana. jemAM mukhyatve bhagavAnanI prArthanA hoya te stuti. jemAM mukhyatve mahAtmAonAM caritro hoya te sajajhAya. prazna- [357] AThamA-navamA-dasamA guNasthAnake banne zreNImAM vartatA jIvonuM guNasthAnaka samAna hovA chatAM eka jIva mohanIyakarmane upazamAve ane eka jIva karmane khapAve AvuM kema bane che ? * Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekAntavAda 133 uttara- temAM "AtmAnA pariNAmonI bhinnatA ja kAraNa che" eka guNasthAnakavatI hovA chatAM pariNAma ekAnta samAna hotA nathI. 25-50 mALanA uMcA bIlDIMgamAM eka jIva pahelA mALe raheto hoya ane eka jIva uparanA paccAsamA mALe raheto hoya to banne ekagRhavartI hovA chatAM paNa eka adhovartI che ane eka urdhvavartI che. ema ahIM paNa samajavuM. (juo haribhadrajIkRta yogazatakagAthA 18) prazna- [358] "anivRttikaraNa"nAmanuM je navamuM guNasthAnaka che temAM to sarve AtmAnA pariNAmo sarvathA samAna ja hoya che. ane tethI AThamA guNasthAnakanI jema temAM chaThThANavaDIyAM hotAM nathI to pachI be prakAranI zreNI mAMDavA rUpa pariNAmanI bhinnatA kema samajAvAya che ? uttara- anivRttibAdaramAM ekasamayavartI jIvomAM samAna pariNAma hoya che. evuM je pratipAdana che. te AThamA guNasthAnakanI jema atizaya taratamatA nathI ema sAmAnyathI saMgrahanayane AzrayI kahevAya che. paraMtu sarvathA samAna ja pariNAma che ema na jANavuM. kAraNake jo sarvathA samAna ja pariNAma hoya to pAMcamA karmagraMthamAM kSapakazreNI karatAM upazamazreNImAM ane upazamazreNI karatAM upazamazreNIthI paDatA jIvane Dabala Dabala sthitibaMdha-rasabaMdha je kahyo che te ghaTe nahIM mATe sthaladraSTie samAnatA, ane sUkSmadaSTie viSamatA jANavI. prazna- [3pa9] zAstromAM "hiyAhArAmiyAhArA" vAkya Ave che teno artha zuM? uttara- AtmAne hitakArI-kalyANakArI evo je AhAra je hiyAhArA je AhAra karavAthI AtmAnuM hita-kalyANa aTake nahIM paraMtu kalyANanI sAdhanAmAM sahAyaka bane te hitAhAra kahevAya che. tevA prakArano hitakArI AhAra paNa "miyAhAra" eTale parimita ja AhAra karavo, adhika na karavo, adhika karavAthI ajIrNa thAya, ane tenAthI kalyANa rUMdhAya che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 jaina dhArmika praznottara mALA prazna- [360] vyavahAramAM evuM kahevAya che koIka deva-devI koI vyakitane herAna-parezAna karavA Ave che athavA rakSA karavA mATe Ave che to zuM deva-devI koI vyakitanA zarIramAM AvI zake ? ane jo Ave to deva-devIne to vaikriya zarIra hoya ane manuSyanuM to A audArika zarIra che. te deva-devI audArikamAM kevI rIte rahI zake ? vaLI eka zarIramAM be AtmA kevI rIte rahe ? uttara- deva-devI rakSA athavA DheSAdinI budhdhithI Ave che. AvI zake che atizaya rAga-dveSa hoya to manuSyanA zarIramAM praveza paNa kare che. paraMtu manuSyanuM zarIra niyamA audArika ja hoya che ane devadevInuM zarIra niyamA vaikriya ja hoya che. deva-devI audArika zarIrane maLatuM ja vaikriya zarIra banAve che. ane audArika zarIranI sAthe potAnuM tenA jevuM banAveluM vaikriya zarIra temAM meLavI de che. dUdhamAM bheLavelI khAMDa jema samasta dUdhamAM vyApta thAya che temAM kharekhara mIThAza khAMDanI che dUdhanI nathI to paNa dUdha mIThuM ema kahevAya che. tema deva-devInuM vaikriyazarIra, audArikazarIramAM otaprota thaI jAya che. tethI te deva-devInuM baLa hArikamAM dekhAya che. vAstavika rIte be zarIro che ane be jIvo che. bane jIvo potapotAnA zarIranA svAmI che. ene otaprota thayelAM zarIro che. prazna- [31] vaikriya zarIramAM saMghayaNa hotAM nathI. tethI hADakAM mAMsa-carabI rUdhIra ane vIrya hoI zake nahI to cakravartIo vAsudevo prativAsudevo pota-potAnI hajAro strIo sAthe vaikriyazarIrathI je saMsArasevana kare che tenAthI saMtAnotpatti thAya che. to vIrya vinA . A saMtAnotpatti kevI rIte thaI ? uttara- cakravartI Adi vaikriyazarIrathI saMsArasevana kare che. paraMtu tenuM mUlazarIra audArika hovAthI ane audArikazarIra nAmakarmano udaya hovAthI vaikriya vargaNAnA pugalone hArikavargaNA rUpe pariNAvI vIryarUpe banAvI strInA zarIramAM prakSepa kare che tethI saMtAnotpatti thAya Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekAntavAda 135 che. paraMtu jo koI deva-manuSyanI strI sAthe saMsArasevana kare che to mUlazarIra audArika na hovAthI vaikriya vargaNAnAM pudgulo audArika vIryarUpe na banI zakavAnA kAraNe garbhotpatti thatI nathI. prazna- [362] jo gAyanuM mAMsa na khavAya to gAyanuM dUdha kema pIvAya ? ane jo gAyanuM dUdha pIvAya to gAyanuM mAMsa kema na khavAya ? bane padArtho che to gAyanA ja aMza ? uttara- gAyanA aMza paNe banne samAna che. paraMtu eka nirjIva che bIju sajIva che. eka gAye pote AMcala dvArA tyajeluM che ane bIjI gAyanA AtmA sAthe otaprota che. eka levAmAM gAya mRtyu pAmatI nathI ane bIju levAmAM gAya mRtyu pAme che. arthAt gAyane mArIne ja levAmAM Ave che mATe eka peya che ane bIjAM heya che. jema mAthu ane paga banne eka ja vyakitanA aMza hovA chatAM paganAM caMpala mAthe nathI paherAtAM, ane mAthAnI TopI page nathI paheratI. koInA mAthA upara hAtha mukAya che paraMtu paga mukAto nathI tema ahIM samajavuM. potAnI patnI ane mAtA ane strIpaNe samAna hovA chatAM paNa je vyavahAra patnI sAthe thAya che te mAtA sAthe karAto nathI ane je vyavahAra mAtA sAthe karAya che te patnI sAthe karAto nathI tema ahIM samajavuM. sArAMza ke koIpaNa vastu eka dezathI samAna hoya che eTale sarva aMzathI samAna hoya che ema na samajavuM. prazna- [363] kALa-svabhAva-niyati-prArabdha ane purUSArtha A pAMca samavAya kAraNo kahevAya che. temAM niyati ane prArabdhamAM taphAvata zuM ? (bAkInAmAM to bheda samajAya che) - uttara- dravyanuM bhAvimAM thanAruM je parivartana te niyati che. te te dravyomAM bhaviSyamAM thanArA te te paryAyo pAmavAnI je yogyatA rahelI che te niyati che. niyatinA AdhAre te te dravya te te kALe te te paryAyane pAme che. mATe niyati eTale dravyamAM rahelI paryAyapAmavAnI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 jaina dhArmika praznottara mALA yogyatA. temAM sahAyaka thanArU arthAta nimitta bananArUM kArmaNavargaNAnuM baneluM je jJAnAvaraNIyAdi karmarUpa ajIva dravya e prArabdha che. prazna- [364] dravyamAM rahelI niyatithI je dravyamAM je kALe je paryAyo AvavAnA che te kALe te paryAyo pragaTa thavAnA ja che. to pachI purUSArtha karavAnI zuM jarUra ? uttara- dravyamAM rahelI niyatithI jema paryAya pragaTa thavAnA che tema te paryAya pragaTa karavAmAM prArabdha ane purUSArtha ane kAraNo (nimitta) che. prArabdha e atyaMtara kAraNa che ane purUSArtha e bAhyakAraNa che. jema AtmA dUra paDelA ghaTa-paTane jue che temAM mana ane cakSu e bane anukrame atyaMtara ane bAhya kAraNo che. tema dravyamAM paDelI niyatine pragaTa karavAmAM A banne kAraNo Avazyaka che. vaLI A banne kAraNonA sevanathI ja paryAyanI pragaTatA niyata che. anyathA niyati paNa aniyata che. jema dhAnyamAM pAka thavAnI yogyatA niyata hovA chatAM paNa agnino yoga thAya to ja pAka thAya. anyathA niyata pAka paNa aniyata bane che. tema ekalI niyatI niyata nathI. kAraNonI sApekSatAvALI niyati niyata che. prazna- [365] ApaNe pUrvajanmane kema yAda karI zakatA nathI ? uttara- ApaNe pUrvajanma anubhavelo che. chatAM bhava badalAvAnA kAraNe jJAnAvaraNIya karma udayamAM AvyuM che tethI pUrvajanma yAda karI zakatA nathI. pUrvabaddha karmono udaya dravya-kSetra-kALa-bhAva ane bhava ema 5 kAraNothI thAya che. ahIM karmodayamAM bhava kAraNa bane che. jema devanarakanA bhavamAM jatAM jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamamAM bhava kAraNa che. tema ahIM jJAnAvaraNIyanA udayamAM bhava kAraNa che. prazna- [36] karmanA udaya ane kSayopazamanAM kAraNo keTalAM ? Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 anekAntavAda uttara- karmanA udayamAM ane kSayopazamamAM uparokta pAMca ja kAraNo che. jema madirApAnathI jJAnAvaraNIya udayamAM Ave che. brAhmI-badAma Adi dravyathI jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thAya che. ghenanI goLIthI darzanAvaraNIyano udaya thAya che. talavArAdi zastrothI asAtAno udaya cAlu thAya che. malama-paTTAthI sAtAno udaya thAya che. ItyAdi. prazna- [367] jIva niyatithI je bhavamAM javAno hoya te bhavanuM AyuSya bAMdhe che ke je bhavanuM AyuSya bAMdhe che te bhavamAM jAya che ? A bemAM sAcuM zuM ? - uttara- judA judA nayothI bane sAcAM che. dravyArthika nayathI je bhavamAM javAno paryAya sattAgata rIte jIvadravyamAM che. te bhavanuM AyuSya baMdhAya che ane paryAyArthika nayanI apekSAe je bhavanuM AyuSya baMdhAya che te bhavamAM jIva jAya che. prazna- [368] kevalajJAnI bhagavAna kevalI samuddhAta kare tyAre cothA samaye samagralokavyApI thavAthI ApaNane te mahAtmA puruSano sparza thAya che. teno anubhava ApaNane kaMI thAya ? kaMI lAbha thAya ? uttara-nA, tevo anubhava ke lAbha kaMI thatuM nathI. kAraNa ke teo mAtra taijasa-kAzmaNa zarIrathI ja sarva Atmapradezone lokavyApI banAve che ane A zarIra nirUpabhoga che. tattvArthasUtramAM ra-4pamAM jaNAvyuM che tethI A zarIra sUkSma-nirUpabhoga hovAthI sparza thavA chatAM koIpaNa prakArano anubhava ke lAbha thato nathI. . prazna- [39] mokSanA jIvo jyAM che tyAM nigodanA jIvo che ke nahIM ? ane jo che to temanA sparzathI nigodanA jIvone kaMI lAbha thAya ? nigodanA jIvonA sparzathI mokSanA jIvone kaMI nukazAna thAya ? uttara- jyAM mokSanA jIvo che tyAM lokabhAga hovAthI nigodanA jIvo che ja. paraMtu mokSanA jIvo azarIrI hovAthI eka kSetra vyApI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 jaina dhArmika praznottara mALA hovA chatAM paNa sparza nathI kAraNa ke sparza sparzanendriyathI grAhya che te muktajIvane nathI. vaLI, muktajIva rAgAdidoSo rahita hovAthI koI bAdhA pahoMcatI nathI ane nigodanA jIvone muktajIvothI kaMI lAbha nathI. kAraNa ke tenI lagabhaga ghaNI cetanA avarAyelI che. * prazna- [370] jaMbudvIpanA A dakSiNa bharatakSetramAM bhUtakALamAM thayelI pAchaLalI utsarpiNInA ra4 tIrthakara bhagavaMtonAM nAmo zuM ? - uttara- (1) kevaLajJAnIjI (2) nirvANIjI (3) zrI sAgarajI (4) zrI mahAyazajI (5) zrI vimalaprabhajI (6) sarvAnubhUtijI, (7) zrI zrIdharajI, (8) zrI dattajI (9) zrI dAmodarajI, (10) zrI sutajajI (11) zrI svAminAthajI, (12) zrI munisuvrata (13) zrI samitijinajI, (14) zrI zivagatijI, (15) zrI astAMgajI, (16) zrI namIzvarajI (17) zrI anilanAthajI, (18) zrI yazodharajI, (19) zrI kRtArthajI (20) zrI jinezvarajI, (21) zrI zuddhamatijI, (22) zrI zivazaMkarajI, (23) zrI caMdananAthajI, (24) zrI sammAtajI. A 24 jaMbudvIpanA bharatakSetranI gaI covIsImAM nAmo che. prazna- [371] jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM AvatI covIsImAM thanArA tIrthaMkara paramAtmAonAM nAmo tathA jIvo kayA kayA ? uttara- bhAvi covIsInAM nAmo tathA jIvo A pramANe che. naMbara tIrthaMkaraprabhunuM nAma kayo jIva hAla kayAM che 1 zrI padmanAbhajI zreNIka mahArAjA pahelI narakamAM . zrI suradevajI supArzvajI devalokamAM 3 zrI supAjI udayarAya devalokamAM zrI svayaMprabhajI poTala aNagAra devalokamAM zrI sarvAnubhUtijI draDhAyu zrAvaka devalokamAM zrI devazrutajI kArtika zeTha devalokamAM - zrI udayanAthajI zaMkha zrAvaka devalokamAM . 8 zrI peDhAlajI AnaMda zrAvaka devalokamAM m h h m 1 w Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 anekAntavAda 9 zrI poTilajI sunaMda zrAvaka devalokamAM 10 zrI zatakIrtijI zataka zrAvaka devalokamAM 11 zrI munisuvratajI devakIjI devalokamAM 12 zrI amamanAthajI zrIkRSNajI trIjI naraka 13 zrI niSkaSAyajI zrI satyakIjI trIjI naraka zrI niSkalAkajI zrI baLabhadrajI devalokamAM zrI citraguptajI rohiNIjI devalokamAM zrI nirmaLAjI sulasA zrAvikA devalokamAM zrI samAdhinAthajI revatI zrAvikA devalokamAM 18 zrI saMvaranAthajI satatIlaka zrAvaka devalokamAM 19 zrI anadhdhIkajI karNa devalokamAM 20 zrI yazodharajI dvipAyana vyaMtara deva 21 zrI vijayajI nArada devalokamAM 22 - zrI mallicaMdrajI aMbaDa zrAvaka devalokamAM 23 zrI devacaMdrajI amara devalokamAM 24 zrI anaMtavIryajI zvAtibudhdhijI devalokamAM prazna- [372] bhagavAnanI vANI 35 guNovALI hoya che te guNo kayA kayA ? uttara- prabhunI vANImAM nIce mujaba 35 guNo hoya che. (1) atizaya saMskArathI bharelAM ja vacano bole. (2) eka yojanamAM beThelI sarva parSadA sarakhI rIte sAMbhaLI zake. ' (3) halakA zabdonA prayogo vinA, mAnavAcaka zabdothI bharelI vANI. (4) meghanAdanI jema sUtra ane arthanI gaMbhIratA vALI vANI. (5) mAIka vinA ja cAre bAju pratidhvani nIkaLe tevI vANI. 10 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 jaina dhArmika praznottara mALA (6) zrotAjanane ghI ane madha jevI snigdha ane madhura lAge tevI. (7) sarpa vAMsalI upa2, ane haraNa vINA upa2 jema lIna thaI jAya tevA manohara rAga-rAgiNI vALI evI vANI. (8) alpa zabdo ane artha bahula evI vANI. (9) pUrvApara avirUddha vacano vALI, abAdhita vANI. (10) eka prAsaMgika arthane pUrNa karI bIjA arthane kahenArI. (11) zrotAne spaSTa samajAya tevI, saMzaya utpanna na thAya tevI. (12) mahAbuddhizALI purUSo paNa jemAM doSa kADhI na zake tevI. (13) sAMbhaLatAM ja mana ekAgra-lIna banI jAya tevI. (14) deza-kALa-sabhAjanone joIne caturAI pUrvakanIvANI. (15) ADI-avaLI-nirarthaka vAto jemAM na Ave tevI. (16) nava tattvonA svarUpanA sArane samajAvanArI. (17) saMsArika vAto ane nissAra vastu kahevAno prasaMga Ave to paNa saMkSepathI samajAvanArI. (18) pratyeka vastune kathA dvArA atizaya spaSTatAthI samajAvanArI. (19) AtmaprazaMsA ane paraniMdA vinAnI vANI. (20) dUdha-sAkara jevI madhura lAge tevI, jene choDIne javuM game nahIM. (21) pArakAnAM guhyone pragaTa na kare tevI vANI. (22) guNInA guNAnuvAda karanArI, paraMtu khuzAmata na karanArI. (23) u5kA2 ane AtmakalyANa kare tevA sArthaka dharmane Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 anekAntavAda kahenArI. (24) arthonuM chedana-bhedana na karanArI, ane anartha na karanArI. (25) vyAkaraNanA dhAtu-pratyAyanA niyamAnusAra vALI. " (26) ati ucca svara vinA, ati maMdasvara vinA, zIvratA vinA, madhyama svarathI vacanoccAra vALI. (27) zrotAgaNanA hRdayamAM Azcarya utpanna karanArI. (28) atizaya AnaMdathI kahe ke zrotAjana vANInA rasano svAda mANI zake. (29) vacce vacce vilaMba ke ArAma lIdhA vinA kahe. (30) pUchyA vinA ja zrotAnA manamAM rahelA praznonA uttara ApanArI. (31) AgaLa-pAchaLa saMbaMdha vALI, zrotAnA hRdayamAM satata vasanArI. (32) varNa-pada-vAkyonI racanA vyavasthita jemAM che tevI. (33) mahApratApIothI paNa subdha na thAya tevI sAtvika : vANI. (34) sau sAMbhaLanAra potapotAnI bhASAmAM samaje tevI. (35) pratyeka sAMbhaLanAra ema samaje ke mane udezIne ja kahe che. prazna-373 zrAvakanA 124 aticAro Ave che te kayA kayA? uttara- bAra vratanA darekanA pAMca pAMca 12x5 = 60 samyakatva vratanA pAMca 145 = 5 saMkhanAnA pAMca 145 = 5 paMdara prakAranA karmAdAno saMbaMdhI = 15 jJAnAcAra-darzanAcAra-cAritrAcAranA 388 = 24 tapAcAranA 12 ane vIryAcAranA 3, 12 + 3 =15 124 Jain Education international Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 - jaina dhArmika praznottara mALA sthAnakavAsI-terApaMthI saMpradAya 99 aticAro mAne che. prazna- [37] brahmacaryanI 9 vADa kaI kaI ? uttara- uttarAdhyayana sUtra, adhyayana 16mAM A pramANe jaNAvela Alao thIjaNAiNNo, thIkahA ya maNoramA / saMthavo veva nArI, tasiM diyaralai | 22 . kuiyaM ruiyaM jIyaM, hasiya bhuttAsiyANiM ca / paNiyamattapANaM ca, aimAyaM pANabhoyaNaM // 12 // gattabhUsaNamiLU ca, kAmabhogA va dujjayA / narassaDattagavesissa, visaM tAlauDaM jahA // 13 // (1) strI-pazu-napuMsaka dhasatA hoya tyAM vasavuM nahIM. (2) strInA sauMdarya-zRMgAra-hAvabhAvanuM varNana karavuM nahIM. (3) strI je Asana upara beThI hoya te Asana upara puruSa ane je Asana upara puruSa beTho hoya te Asana upara strIe besavuM nahIM. (4) strInAM aMgopAMga kAmavikAranI buddhithI jovAM nahIM. . (5) daMpatI sUtAM hoya, ke ekAntamAM beThAM hoya, to teonI vAtacIta bhIMtanA AMtare ubhA rahIne sAMbhaLavI nahIM. (6) pUrve saMsArI avasthAmAM bhogavelA bhogo saMbhALavA nahIM. (7) atizaya rasavALA kAmottejaka mAdaka padArtho khAvA nahIM. (8) nirasa khorAka paNa atizaya mAtrAmAM khAvo nahIM. (9) zarIranI atizaya vibhUSA-TApaTIpa karavI nahIM. prazna- [375] sAta vyasano kayAM kayAM ? uttara- sAta vyasanonAM nAmo tathA artho A pramANe che. dyutaM ca mAMsaM ca surA ca vezyA, pApA corI paradArasevA / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekAntavAda 143 etAni sapta vyasanAni loke, ghorAtighoraM narakaM nayanti // (1) jugA2 2mavo (2) mAMsa bhakSaNa (3) madirA pAna, (4) vezyAgamana, (5) zikAra karavo, (6) corI karavI ane (7) parastrIsevana karavuM - A sAta vyasano kahevAya che. je tyajavA jevAM che ane A bhava tathA parabhavamAM atizaya du:khadAyI ane apayazadAyI che. prazna- [376] zAstromAM sADA paccIsa Aryadezo kahevAya che te kayA kayA ? uttara- sADA 25 Aryadezo, tenI rAjadhAnI, tenA gAmonI saMkhyA A prANe che. naMbara dezanuM nAma 1 magadha deza 2 aMga deza 3 vaMga deza 4 kaliMga deza 5 kAzI deza 6 kozala deza cha kuru deza 8 kuzAvartadeza 9 paMcAla deza 10 jaMgala deza 11 soraTha deza 12 videha deza vatsa deza 13 14 zAMDilya deza 15 malaya deza 16 vaccha deza 17 varaNa deza rAjadhAnInuM nAma rAjagRhI caMpA nagarI tAmraliptInagarI kaMcanapuranagara vArANasInagarI zAketapuranagara gajapuranagara saurIpuranagara kaMpIlapura nagara ahichatrA nagarI dvArikA nagarI mithilA nagarI kausAMbInagarI naMdIpura nagara dilapura nagara virATapura nagara ahacchA nagarI gAmonI saMkhyA 1, 60, 00, 000 50, 00, 000 80, 000 18, 000 1, 95, 000, 00 9, 000 15, 000 66, 000 3, 83, 00, 000 28, 000 6, 80, 333 8, 000 28, 000 21, 000 7, 000 28, 000 42, 000 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 dazArNa deza ceTI deza siMgha(sauvIra)deza zUrasena deza baMga deza kRtikAvatI nagarI zauktikAvatI nagarI vItabhaya paTTaNa mathurA nagarI pAvApurI nagarI mAsa nagara zrAvastI nagarI koTivarSa nagarI 18 19 20 21 22 24 23 purivartA deza kuNAla deza lATa deza 25 2, 500 26 kekaiya deza(aDadho)zvetAMbikA nagarI prazna- [377] sattara prakAre saMyama kahevAya che te kevI rIte samajavA ? jaina dhArmika praznottara mALA 43, 000 43, 000 6, 85, 000 8, 000 36, 000 1, 420 33, 000 2, 42, 000 uttara- pAMca mahAvrata pAlana, pAMca indriyono nigraha, cAra kaSAyono tyAga ane mana-vacana kAyAnA azubha yogothI nivartana karavuM te sattara prakAre saMyama kahevAya che. prazna[378] 84, 00, 000 jIvayoni kahevAya che. teno artha zuM ? te kevI rIte. gaNavI. uttara- jIvo jyAM utpanna thAya che te sthAnane yoni kahevAya che. te sthAnamAM kRSNa-nIla-lohita-pIta ane zveta ema pAMca jAtanA varNo hoya che. ekeka varNamAM sugaMdha ane durgaMdha ema be jAtanI gaMdha hoya che. eTale 5x2 10 bheda thAya che. te ekeka bhedamAM tikata-Tu-kaSAyela (turo) Amla ane madhura ema pAMca pAMca prakArano rasa hoya che eTale 1045 = 50 bheda thAya che te ekeka bhedamAM zIta, uSNa, snigdha, rUkSa, guru, laghu, mRdu ane karkaza ema ATha jAtanA sparza hoya che. tethI 50x8 = 400 bheda thAya che. te pratyeka bhedamAM goLa, trikoNa, catuSkoNa, laMbagoLa ane SaTkoNa ema pAMca prakAranA AkAra (saMsthAna) hoya che tethI 400x5 = 2000 ema kula be hajAra bheda thAya che. = Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekAntavAda 145 have je jIvomAM jeTalA lAkhanI yoni zAstromAM kahelI che. tenAthI aDadhA karI, teTalA lAkhane badale teTalA so jeTalI mULajAta kalpavI. jema ke pRthvIkAyanI yoni sAta lAkhanI kahI che. tenA aDadhA so. 350, thAya che. teTalI mULajAto jANavI. jema ke patthara, mIThuM, suramo, haDatAla, sphaTika, maNI, ratna, suvarNa, ItyAdi pRthvIkAyanI jagabharamAM thaIne kula 350 jAta che. temAMnI ekeka jAtanA varNa 5, x gaMdha 2, x rasa 5, x sparza 8, x saMsthAna 5, karavAthI sAta lAkha yoni thaze. ema sarvajIva bhedamAM samajI levuM. prazna- [379] samyakatvanA 67 bola kayA kayA ? uttara- 4 zradhdhAna, 3 liMga, 10 vinaya, 3 zuddhi, 5 lakSaNa, pa dUSaNa, 5 bhUSaNa, 8 prabhAvanA, 6 jayaNA, 6 AgAra, 6 sthAnaka, ane 6, bhAvanA, ema 67 bola samajavA. A 67 bolanuM gujarAtI bhASAmAM savistara varNana, pUjya yazovijayajI upAdhyAyajI mahArAje banAvelI "samakti 67 bolanI sajajhAyamAM kareluM che. prazna- [380] samyaktvanA 67 bolamAM 4 zraddhA kahI. te kaI kaI ? uttara- jinezvara paramAtmAe batAvelA nava tattva Adi jagata nA yathArtha svarUpa upara daDhapaNe pUrNa zraddhA karavI te 1. gItArtha guruone yarthAthapaNe oLakhI teonI sevA karavI ra je jaina AtmAomAMthI samyakatva cAlyuM gayuM hoya tevA patita thayelA AtmAono saMga tathA paricaya na karavo 3 anya darzana vALAo sAthe ApaNe anabhyAsI hoIe tyAre sahavAsa-saMbaMdha na rAkhavo 4 A cAra zraddhA jANavI. prazna-[381] traNa liMgo kayAM kayAM ? tenA artho zuM ? uttara- (1) dharma sAMbhaLavAnI tIvra IcchA, tIvra utkaMThA. (2) jinezvara prabhunA dharma upara daDha rAga. (3) deva-guru dharmanI khaDepage-apramattapaNe sevA. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jaina dhArmika praznottara mALA prazna-382] daza prakArano vinaya kayo kayo ? uttara- (1) arihaMta paramAtmAno vinaya karavo. (2) siddha paramAtmAno vinaya karavo. (3) jinapratimA ane jinamaMdirano vinaya karavo. (4) jaina sUtra-siddhAnta-Agama rUpa zAstrono vinaya karavo. (5) daza prakAranA yatidharmono vinaya karavo. (6) daza prakArano munidharma pALanArAono vinaya karavo. (7) AcArya bhagavaMntono vinaya karavo. (8) jaina zAstro bhaNAvanAra upAdhyAyajIno vinaya karavo. (9) jaina zAsananA aMgabhUta caturvidha saMghano vinaya karavo. (10) samyakattvI AtmAo ane samyakatvanAM sAdhanono - vinaya karavo. prazna- [383] samyakatvanI traNa prakAranI zuddhi kaI kaI ? uttara- (1) manazuddhi : jinezvara paramAtmA ane teoe jaNAvela jainadharma e ja sAra che. enA vinA sarva mithyA che evo manamAM daDha saMkalpa te manazuddhi. (2) vacanazuddhi : jinezvara paramAtmAnA anuyAyI vaDe je kAmakAja na thayuM te anyathI kadApi thAya ja nahIM evI vacanathI daDha prarUpaNA te vacanazuddhi. (3) kAyazuddhi chedana-bhedana-upasarga-ane mahAnu pariSaho Ave to paNa jinezvara paramAtmA vinA anya koIne paNa devabuddhie namaskAra na kare te kAyazuddhi. prazna- [384] samyakatvamAM na lagADavA jevAM pAMca duSaNo kayAM kayAM ? uttara- (1) jaina dharmamAM avizvAsa-zaMkA karavI te prathama duSaNa. (2) bIjA dharmonA maMtra-taMtra-camatkArAdi dekhI IcchA karavI te be jA duSaNa. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" 147 (3) pote sevelA jainadharmanA phaLano saMdeha karavo-phaLamAM zaMkA karavI te trIjA duSaNa. (4) mithyA daSTionA guNonI prazaMsA karavI te cothuM duSaNa. (5) mithyA daSTiono paricaya karavo te pAMcamuM duSaNa. prazna- [385] ATha prabhAvaka kayA kayA ? uttara- (1) jaina zAstronA saMpUrNa jANakAra te khAvacanikaprabhAvaka (2) dharmano upadeza ApavAmAM atizaya nipuNa te dharmakathAkAraka prabhAvaka. (3) vAda-vivAdamAM jainamatanA maMDana dvArA sAmA matano parAbhava karavAmAM pAvaradhA te vAdI prabhAvaka. (4) jyotiSa zAstranA adUbhUta jJAna dvArA aSTAMga nimitta jANIne te dvArA paNa jaina zAsananI prabhAvanA karanAra te naimittika prabhAvaka. (5) tapa dvArA jaina zAsanano prabhAva vadhAranAra te tapasvI " prabhAvaka. (6) vidyAnA baLathI camatkAro dvArA jaina zAsananI prabhAvanA karanAra te vidyAprabhAvaka. (7) aMjana cUrNa Adi dvArA jaina zAsananI prabhAvanA karanAra te tAMtrika prabhAvaka. (8) manane camatkAra upajAve tevAM uttama kAvyonI racanA karI jainazAsananI zobhA vadhAranAra te mahAkavi prabhAvaka. prazna- [38] samyakatvanAM pAMca bhUSaNo kayAM kyAM ? uttara- (1) devavaMdana-guruvaMdana-paccakakhANo Adi dharmanAM anuSThAno AcaravAmAM atizaya kuzaLapaNe varte te paheluM bhuSaNa. (2) sthAvara-jaMgama tIrthanI bhaktibhAva pUrvaka sevA karavI te bIju bhuSaNa. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 jaina dhArmika praznottara mALA (3) deva-gurunI bhakti-sevA karavI te trIju bhuSaNa. (4) koInA calAvavAthI jarA paNa dharmathI calita na thAya te cothuM bhuSaNa. (5) loko jaina zAsananI prazaMsA kare tevAM mahAnuM kAryo kare te pAMcamuM bhuSaNa. prazna-[387] samyakatvanAM pAMca lakSaNo kyAM kyAM ? uttara- (1) aparAdha karanAra AtmA pratye paNa manathI paNa tenuM azubha na vicAravuM te upazama prathama lakSaNa. (2) deva-manuSyanAM sukhone paNa duHkho ja che ema samajI mAtra mokSasukhane ja Icche te saMvega bIju . lakSaNa. ' (3) saMsArane nAraka athavA kedakhAnuM samajI sadA temAMthI nikaLavA Icche te nirveda trIja lakSaNa. (4) saMsAranA duHkhathI du:khI upara dravyadayA, ane dharmarahita jIvo upara bhAvadayA te anukaMpA cothuM lakSaNa. (5) jinezvara paramAtmAe je bhAkhyuM che te anyathA nathI evI daDha zraddhA te AstikatA pAMcamuM lakSaNa. prazna- [388] cha jyaNA kaI kaI ? uttara- (1) anyadharmione, teonA mAnya deva-devIone, tathA teo vaDe gRhIta-pratimA Adine hAtha joDIne karAtuM vinaya pUrvakanuM vaMdana na karavuM. te pahelI jyaNA. (2) teone mastaka namAvavA pUrvaka vaMdana na karavuM te bIjI jyaNA. (3) teone gaurava-bhaktibhAva-ane bahumAna pUrvaka Adara satkAra na karavo te trIjI jyaNA. . (4) teone (vinA kAraNe) vAraMvAra dAna-pradAna bhaktibhAvapUrvaka na karavuM te cothI jyaNA. (5) teonI sAthe vinA bolAve AlApa na karavo te Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" 149 pAMcamI jyaNA. (6) teonI sAthe vinA bolAve vAraMvAra saMlApa na karavo te chaThThI jyaNA. prazna- 3i89] samyakatvanA cha AgAra kayA kayA ? uttara- (1) rAjAnA dabANathI samyakatva duSita thAya tevuM koI paNa AcaraNa karavuM te rAjAbhiyoga AgAra. (2) mAnavonA samuhanA dabANathI samyakatva duSita thAya tevuM koI paNa AcaraNa karavuM te gaNAbhiyoga AgAra. (3) cora-lUMTArA-ke lazkara Adi baLavAn puruSonA dabANathI doSa sevavA paDe te balAbhiyoga AgAra. (4) kSetrapAla Adi devonA dabANathI koI aticAra sevavA paDe te devAbhiyoga AgAra. (5) mAtA-pitA-Adi vaDIlonA dabANathI aticAra sevavA paDe te mahattarAbhiyoga AgAra. (6) mahAiTavImAM phasAyA hoIe athavA AjIvikA maLavI durlabha banI hoya tyAre aticAra sevavA paDe te bhISaNa kAntAra vRtti abhiyoga AgAra. prazna- [30] samyaktvanI cha bhAvanA kaI kaI ? uttara- (1) samyakatva e dharmanuM mULa che ema vicAravuM. (2) samyakatva e dharmanagaranuM dvAra che ema vicAravuM. (3) samyakatva e dharmamaMdirano pAyo che ema vicAravuM. (4) samyakatva e dharmano bhaMDAra che ema vicAravuM. (5) samyakatva e dharmano AdhAra che ema vicAravuM. (6) samyakatva e dharmanuM pAtra che ema vicAravuM. prazna- [391] samyakatvanAM cha sthAno kyAM kyAM ? uttara- (1) AtmA jevuM sacetana koI sukSma-adazya-dravya che ja. (2) AtmA dravyArthikanayathI nitya che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA (3) AtmA kaSAyAdinA kAraNe karmono kartA che. (4) AtmA pUrvabaddha karmono bhoktA che. (5) jJAnAdi guNonI upAsanAthI AtmAno mokSa che. (6) jJAnAdi guNo e mokSanA upAyo che. prazna- [392] samyaktvanI prApti pachI saMsAramAM keTaluM rakhaDavuM paDe ? tenuM mApa kaMI che ? uttara- hA, ochAmAM ochuM aMtarmuhUrta ane vadhumAM vadhu artha pudgala parAvartanamAM kaMIka nyUna kALa saMsAra paribhramaNa hoya che. temAM paNa anaMta utsarpiNI ane anaMta avasarpiNI kALa lAge che. 150 prazna- [393]samyaktva prApta thAya tyAre AtmAmAM zuM parivartana thatuM haze ? zuM AtmajJAna thatuM haze ? zuM bhedajJAna thatuM haze ? uttara- samyaktva prApta thAya eTale jinezvara paramAtmAe batAvelo saMsAra taravAno jJAna-darzana ane cAritra rUpa mokSamArga rUce che. game che tenA pratye tathA te mArga batAvanAra deva-guru pratye bhakti-bahumAna vadhe che. teoe kahelo mArga yathAzakya AcaravAnuM mana thAya che. jIvanamAM kriyA rUpe dharma pariNAma pAme che. AtmA jevuM sUkSma-adRzya-Agamagocara dravya che evI pratIti thAya che. zarIra-ane IndriyAdithI Atma dravya bhinnatattva che te ja prAptavya che. evI pratIti thAya che. saMsArIbhAvomAM Asakti ghaTe che. paDe ? prazna- [394] samyaktva AvyA pachI keTalA bhavo karavA uttara- upazama ane kSayopazama samyaktva dezona ardhapudgala pudgala parAvartana pahelAM thaI zakatuM hovAthI teTalA kALamAM asaMkhya bhavo ane anaMtabhavo paNa thAya che. paraMtu kSAyika samyaktva AvyA pachI mAtra 3 | 4 | 5 bhavo ja thAya che, vadhu bhavo thatA nathI. prazna-[395] kSAyika samyaktva eTale zuM ? te AvyA pachI 3 | 4 | 5 bhavo kevI rIte thAya ? te zAyika samyaktva saMsAracakramAM Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 "anekAntavAda" vadhumAM vadhu keTalI vAra pAmI zakAya ? uttara- samyakatva mohanIya-mizramohanIya-mithyAtvamohanIya tathA anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya ema darzana saptakano mULathI ja sarvathA kSaya thavAnA kAraNe bhagavAnanA dharma upara je rUci thAya te kSAyika samyakatva. A samyakatva AvyA pahelAM jo jIve parabhavanuM AyuSya athavA jinanAma karma bAMdhyuM nathI te jIvo te ja bhave mokSe jAya che ane je jIvoe parabhavanuM AyuSya deva-narakanuM bAMdhyuM hoya te jIvo tathA jinanAmakarma bAMdhyuM hoya te jIvo traNa bhave mokSe jAya che. eka bhava kSAyika pAmyo te, bIjo bhava deva athavA narakano ane trIjo bhava manuSyano. jeoe manuSya tathA tiryaMcanuM AyuSya bAMdhyuM hoya che te niyamo yugalika bhUminA ja baddhAyuSka hovAthI cAra bhave mokSe jAya che. eka bhava kSAyika pAme te, bIjo bhava yugalika manuSya-tiryacano, trIjo bhava devano, ane cotho bhava manuSyano. sAmAnyathI 3-4 bhave ja mokSe jAya che. paraMtu kavacita evA manuSya kSetramAM janme ke jyAM mokSamArga cAlu na hoya to pAMca bhava paNa apavAde kare che. eka bhava kSAyika pAme te, bIjo bhava devanArakIno, trIjo bhava manuSyano (paraMtu mokSamArga na hoya tevA kSetrakALano), cotho bhava devano, pAMcamo bhava manuSyano. A kSAyika samyakatva saMsAra cakramAM ekaja vAra Ave che. AveluM kadApi cAlyuM jatuM nathI. mATe sAdi-anaMta che. prazna-[39] upazama ane kSayopazama samyakatva aTale zuM ? te saMsAracakramAM keTalIvAra prApta karI zakAya ? uttara- uparokta mohanIya karmanI darzanasaptakanI sAte karma pravRtio jeoe sarvathA evI dabAvI dIdhI che ke jeno rasodaya ke pradezodaya na thAya, sarvathA upazAnti thavI te samyakatva upazama samyakatva. A samyakatva upazama zreNImAM vadhumAM vadhu cAra vAra Ave che ane anAdi mithyAtvI sau prathama je samyakatva prApta kare che te A Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhArmika praznottara mALA 152 aupazamika samyaktva prApta kare che eTale sAmAnyathI vadhumAM vadhu pAMca vAra prApta kare che ahIM mithyArdaSTi jIva upazama samyaktva pAmyA pachI punaH mithyAtve jAya tyAre samyaktvamohanIya tathA mizramohanIyanI ulanA kare che. te ulanA pUrNa thayA pachI 26nI sattAvALo mithyArdaSTi jIva jo pharIthI samyaktva pAme to niyamA punaH paNa upazama samyaktva ja pAme che paraMtu te pUrvokta upazama sadeza hovAthI bhinna bhinna na gaNatAM eka ja vAra gaNanA karIne kahevAya che ke upazama pAMca vAra pAme che. samyaktva mohanIyano udaya hoya ane zeSa 6 darzana mohanIyano kSaya athavA upazama karyo hoya tyAre kSayopazama samyaktva kahevAya che te asaMkhyAtI vAra Ave che ane jAya che. ahIM udaya samayamAM rahelA mithyAtvano maMdarasa karI samyaktva mohanIya rUpe pariNamAvI bhogavI kSaya karavo te kSaya. ane sattAmAM rahelI A darzanatrika ke jeno udIraNAaparvatanA Adi nA baLe udaya AvI zake tema che tene evI dabAvI devI ke hAla udayamAM Ave nahIM te upazama ema kSaya + upazama banne jemAM che te kSayopazama. prazna-[397] sAsvAdana ane vedaka samyaktva paNa Ave che te zuM che ? teno artha zuM ? uttara- upazama samyaktva vALA kALamAM ja darzanatrika sattAgata upazAnta hovA chatAM teno sahacArI anaMtAnubaMdhI kaSAya dabAyelo jo na rahe ane teno baLAtkAra vadhI jAya ane jo udayamAM Ave to te sAsvAdana kahevAya che. darzanatrika udayamAM na hovAthI samyaktva ja kahevAya che paraMtu anaMtAnubaMdhI udayamAM hovAthI te samyaktva malInadoSita thayeluM che mATe vamelI khIra jevA svAda vALuM malIna samyaktva che. tathA kSAyika samyaktva prApta karatAM karatAM jyAre samyaktva mohanIyano antima grAsa jIva vede che tyAre vedaka samyaktva kahevAya che. sAsvAdana upazamamAM aMtabhUrta thAya che ane vedaka samyaktva kSayopazamamAM aMtarbhUta thAya che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" 153 prazna-398] atyAre A pAMcamA ArAmAM bharatakSetramAM karyuM kya samyakatva pAmI zakAya ? kevalajJAna thAya ke nahIM kSapakazreNI prAraMbhAya ke nahIM? samyakatva-saMyama ane zreNI vinA "akrama vijJAna" thAya ke nahIM ? ghaNA loko ema kahe che ke bharata mahArAjAne RSabha deva prabhuthI saMyamAdi vinA jema "akrama vijJAna" thayuM tema A kALamAM paNa ghaNA yogIone "akrama vijJAna" thAya che ane te ApavA mATe mahAtmAo janme che. to AmAM satya zuM ? uttara- atyAre A pAMcamA ArAmAM bharata kSetramAM phakta upazama ane kSayopazama ema be ja samyakatva pAmI zakAya che. saMghayaNabaLa, tIrthaMkarano kALa Adi sAdhana sAmagrI na hovAthI kSAyika samyaktva pAmI zakAtuM nathI. paraMtu mahAvidehAdimAM kSAyika samyakatva pAmIne devalokAdimAM thaIne ahIM janmanArA koI jIvane duSpahasahasUrijInI jema kavacit prAptakSAyika hoI zake che. kSaNakazreNI tathA kevaLajJAna prathama vajaSabha nArAca saMghayaNa vALA manuSyane ja thaI zake che. A kALe A saMghayaNabaLa na hovAthI kSapakazreNI ke kevaLajJAna koIne thatuM nathI. jaMbusvAmI chellA kevalI thayA che tyArabAda bharatakSetramAM koIne kevalajJAna thayuM nathI ane thatuM paNa nathI. tethI pAMcamAM ArAmAM janmelA koI paNa yogI-mahAtmAne kevaLajJAna thayuM nathI ja. tathA jainazAstromAM samyakatva-saMyama-zreNI dvArA ja kevaLajJAna thavAnuM jaNAvyuM che. A ja krama che. ane krama vaDe ja kevaLajJAna thAya che. bAhyathI kadAca dravyasaMyama na hoya to paNa bhAvasaMyama to avazya hoya ja che. mATe akrama vijJAna koIne thayuM nathI ane thatuM paNa nathI ja bharata mahArAjAne paNa samyakatva-bhAvasaMyama-ane kSapakazreNI dvArA ja kevalajJAna thayeluM che. vinA krame thayeluM nathI. tathA RSabhadeva prabhuthI thayuM nathI. potAnA Atma pariNAmanI zuddhithI thayuM che. prabhu upadeza ApavA dvArA nimitta mAtra che. kartA nathI. tethI te dRSTAntane AgaLa Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa4 jaina dhArmika praznottara mALA karI je vartamAna kALamAM akramavijJAna thavAnI ane ApavAnI vAta phelAve che te utsutra che. khoTI che. prazna-399] atyAre bharatakSetramAM keTalAM saghayaNa che. je jIvo mRtyu pAme te vadhumAM vadhu keTalA devaloka sudhI ane keTalI naraka sudhI jaI zake ? pAMcamA ArAnA atyAranA saMto-mahAtmAoyogIo-adhyAtmIo kayA devaloka sudhI jaI zake? zuM teo ahIMthI mokSe gayA che ema kahevAya ? uttara- atyAre bharatakSetramAM chevaTuM saMghayaNa che. chevaTTA saMghayaNa vALA jIvo uttama pariNAma vALA hoya to vadhumAM vadhu cAra devaloka sudhI ja jAya che ane adhama pariNAma vALA hoya to vadhumAM vadhu te naraka sudhI ja jAya che. tethI vadhAre upara-nIce jatA nathI. khAnAthI ja samajAze ke atyAranA saMto-mahAtmAo yogIoadhyAtmIo vadhumAM vadhu cAra devaloka sudhI ja jAya che. tethI vadhAre upara devalokamA paNa jaI zakatA nathI to saMghayaNabaLa na hovAthI mokSe gayA che ema te kahevAya ja kema ? tethI je jenA anurAgI hoya te teone vadhu uMce gAnuM ke mokSe gayAnuM je kahe che te daSTirAga mAtra ja che. . prazna-400] A praznottara maLa banAvavAno ane bhaNavAbhaNAvavAno uddeza zuM ? uttara- jainazAstronuM nirdoSa samyajJAna meLavavAnuM, samyajJAna prApta karI khoTI-khoTI cAlatI mAnyatAo ane bhramaNAone dUra karI satyamArge AvavAnuM. ane te dvArA karmono kSaya karI bhavAntaramAM kevaLajJAna meLavI mukti prApta karavAnuM A graMthanuM prayojana che. sarve jIvo madhyasthavRtti rAkhI satya samajI potAnA AtmAne sanmArge lAvI karmAya kAcI kevalajJAnAdi dvArA AtmakalyANa sA-Aja bilarI. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BHARAT GRAPHICS AHD. PH.387964 For Private & Personal use only www.no