________________
“નવતત્ત્વ પ્રકરણ
૫૧
પ્રશ્ન[ ૧૨૩] “અતિસૂક્ષ્મ અવિભાજ્ય કાળને જો સમય કહેવાય છે. તો તે સમયોનો જેમ જેમ સમુહ થતો જાય તેને શું કહેવાય ?
ઉત્તર- આવા પ્રકારના અતિશય સૂક્ષ્મ અવિભાજ્ય કાળને જેમ સમય કહેવાય છે. તેમ અસંખ્યાતા સમયોનો સમુદાય તે આવલિકા કહેવાય છે. ૨૫૬ આવલિકાનો ૧ ક્ષુલ્લકભવ કહેવાય છે. ક્ષુલ્લક ભવ એટલે નાનામાં નાનો ભવ, એકેન્દ્રિયાદિ જીવનું નાનામાં નાનું આયુષ્ય ક્ષુલ્લકભવનું હોય છે.
પ્રશ્ન- [૧૨૪] કેટલા ક્ષુલ્લકભવોનો શ્વાસોશ્વાસ વિગેરે
થાય ?
ઉત્તર
""
Jain Education International
૨૫૬ આવલિકા
૧૭ણા ક્ષુલ્લકભવ ૩૭૭૩ શ્વાસોશ્વાસ ૧૫ મુહૂર્ત ૩૦ મુહૂર્ત
૧૫ દિવસ
૩૦ દિવસ
=
=
⇒
=
૧ માસ.
૧૨ માસ
૧ વર્ષ થાય છે. પ્રશ્ન-[૧૨૫] શાસ્ત્રોમાં પલ્યોપમ અને સાગરોપમ શબ્દ આવે છે તેનો અર્થ શું ?
ઉત્તર- પલ્પ એટલે કુવો, કુવાની ઉપમા વાળો જે કાળ તે પલ્યોપમ, એક યોજન લાંબા-પહોળા-અને ઉંડા કુવામાં મનુષ્યના માથાના સાત દિવસમાં માત્ર ઉગેલા વાળના અસંખ્ય ટુકડા કરી ઠાંસી ઠાંસીને ભરીએ, તેમાંથી સો-સો વર્ષે એકેક ટુકડો બહાર કાઢતાં જેટલો કાળ લાગે તેને એક પલ્યોપમ કહેવાય છે.
આવા પ્રકારના ૧૦ કોડાકોડી પલ્યોપમ જ્યારે થાય ત્યારે ૧ સાગરોપમ કહેવાય છે. અને ૧૦ કોડાકોડી સાગરોપમ જાય ત્યારે
=
૧ ક્ષુલ્લકભવ.
૧ શ્વાસોશ્વાસ.
For Private & Personal Use Only
૧ મુહૂર્ત.
૧ દિવસ અથવા રાત.
૧ અહોરાત.
૧ પખવાડિયું.
www.jainelibrary.org
