________________
२२
નવયુગને જૈન
મેટે ગોટાળો કરી નાખવામાં આવ્યો છે. ભગવાનના પ્રતિબોધેલા અને ગણધરના ગૂંથેલા સૂત્ર સિદ્ધાન્તો જનતા પચાવી શકે નહિ એ માન્યતા માત્ર સંકુચિત વૃત્તિનું અનિવાર્ય પણ અતિ ભયંકર પરિણામ છે. કેઈ ક્રિશ્ચિયનને બાઇબલ વાંચવાની ના કહેવામાં આવે, કે કઈ વેદાનુયાયીને ભગવદ્ગીતા વાંચવાની ના કહેવામાં આવે કે મુસ્લીમ બંધુને કુરાનેશરીફ વાંચવાની ના કહેવામાં આવે; તેના જેવું એ અતિ વિચિત્ર કાર્ય છે. પણ તે ભલા ભેળા શ્રદ્ધાળુ જૈનોએ ચલાવી લીધું છે તેને પરિણામે આખી કેમ અને લગભગ સમસ્ત જનતા જૈન સિદ્ધાન્તજ્ઞાનથી બેનસીબ રહી છે. આ સંબંધમાં આગળ વિશેષ ઉલ્લેખ વિસ્તારથી કરવાનું છે, પણ અત્રે પ્રસ્તુત વાત એ છે કે જૈન ધર્મમાં અતિ વિશાળપણું હતું તેને બદલે અતિ સંકુચિત વૃત્તિ આ સમયમાં દાખલ થઈ ગઈ અને પરિણામે જૈન કમમાં વધારે અટકી પડ્યો. જ્ઞાનની મંડાયેલી પરબ સૂકાઈ ગઈ અને અનેક કુળ, જાતિઓ અને કોમે ધર્મવિમુખ થઈ ગઈ આ સંકુચિતતાનાં ભકર પરિણામો નવયુગ આગળ ચીતરશે ત્યારે આંખમાં આંસુની ધારા ચાલશે અને શી સ્થિતિ થઈ છે અને કેવી વિચિત્ર પદ્ધતિઓ સ્વીકારાઈ છે એને
ખ્યાલ કરતાં આપણી મૂર્ખતા, અંધતા અને ગતાનુગતિકતા પર શકેગારોની શ્રેણીઓ નીકળશે.
આ બે મુદ્દા ધ્યાનમાં રાખી આપણે ઐતિહાસિક ઝઘડાઓ અને તેને સમન્વય શક્ય હતું તે વાત અને તે ઝઘડાઓનાં અલ્પ મૂલ્ય અથવા અકર્તવ્યસ્વરૂપ ઉપર ઉપરથી તપાસી જઈએ. પ્રત્યેક ઝઘડાની વિગતેમાં તે પુસ્તક ભરાય એવી કરુણકથાઓ છે. એથી આપણે તે માત્ર અંગુલીનિર્દેશ કરી આગળ વધીશું. નવયુગને જૈન એ ઝઘડાઓને કઈ નજરે જોશે એ મૂળ મુદ્દે વીસરવાને નથી– આ વાત ખાસ લક્ષ્યમાં રહે.
