________________
પ્રકરણ ૨૬ મું
૩૪૭.
જીવનના વિકાસક્રમની દિશા સમજવા માટે, એમાં નીતિના માર્ગોને કેટલે અવકાશ છે તેને સ્પષ્ટ ખ્યાલ લેવા માટે શ્રી, હરિભદ્રસૂરિને યોગદષ્ટિસમુચ્ચય ગ્રંથ અથવા તેના અગત્યના. વિભાગનું ગુજરાતી પદ્યભાષાંતર શ્રીમદ્યશવિજયજી કૃત આઠ દષ્ટિની સઝાય જોવામાં આવશે તે નીતિના આખા વિભાગને ધર્મ શરીરના વિકાસમાં કયું સ્થાન છે તેને ખ્યાલ આવશે. આ દષ્ટિ પૂર્વપુરુષમાં હતી, વચ્ચેના કાળમાં જનતામાંથી બહુ ઓછી થઈ ગઈ તે નવયુગમાં બરાબર સમજાશે અને સમજાયા પછી તેને અમલ થશે.
પ્રકીર્ણ નાના નાના સદગુણોને તે પાર નથી. એનાં નામ લખીએ તે પણ પૃષ્ટો ભરાય તેમ છે. ઉલ્લેખની જરૂર નથી. જરૂર એ છે કે આ પ્રાણી ચારિત્રશીલ થઈ સ્વાભાવિક રીતે જ તે માર્ગે ચાલે. એને ગમે તેવા વિષમ પ્રસંગોમાં પણ જૂઠું બોલવાને ખ્યાલ પણ ન આવે, કોઈ પણ આક્ષેપ કરવા પહેલાં એને અંતરમાં ધૂજારે થાય અને તે ત્યાં અટકી ન જતાં અંતે એને દુર્ગુણમાં પડતા અટકાવે અને સદ્ગણોને પ્રતાપે તાત્કાલિક અગવડ કે નુકસાન થાય તે તે બહુ આનંદથી વહોરી લે – આવી નૈસર્ગિક ચારિત્રશીલ વૃત્તિ થઈ જાય તે આ જીવનને માટે પ્રશ્ન પતી જાય છે, ગૂંચવણનો નીકાલ થાય છે અને કેયડે ઉકલી જાય છે.
આવી સામાન્ય સૂચના સાથે આ અતિ મહત્વને નૈતિક વિષય આટોપી લઈએ. બાકી તો ચાર કષાય ન કરવા કે બ્રહ્મચર્ય ઉપર વિશેષ ધ્યાન આપવું—એના સમર્થનમાં આવવું પુસ્તક લખાય તેમ છે. અન્યત્ર તે પ્રયાસ થયે છે અને થશે. અત્ર કહેવા મુદ્દો એ છે કે આવા પ્રશ્નને નિકાલ કરવા માટેનાં
