________________
પ્રકરણ ૨૭ મું પ્રકીર્ણ બાબતે
પુરાતત્વ થડી પ્રકીર્ણ વાત નથુગની જણાવી વિષયને પૂરે કરીએ. એક મહત્ત્વની બાબત પુરાતન બાબતોની શોધખોળની છે, જેને માટે પુરાતત્વ શબ્દ વાપરવામાં આવ્યો છે. જૈનેને આ વિષય ખાસ મહત્ત્વનું છે કારણ કે તેને અનેક બાબતે પુરાણી દષ્ટિએ શોધવાની છે. અસંખ્ય જીવો પાણીના એક બિંદુમાં રહી શકે, વનસ્પતિમાં જીવન છે, આદિ કેટલીક વાત વિજ્ઞાનથી સાબિત થઇ છે, કેટલીક હજુ શોધવાની છે, ભૂગોળ સંબંધી ઘણું વિચારવા જેવું છે. એ ઉપરાંત પ્રાચીન સાહિત્ય, એને ઇતિહાસ, અનેક ઠેકાણે પ્રાપ્ત થયેલા શિલાલેખ વગેરે અનેક બાબતે કરવા જેવી છે. આ બાબતમાં પ્રાચીનેએ ઘણું ઉપેક્ષા કરી છે. છતાં ઉપલબ્ધ સાધનથી આ આખો વિષય ખૂબ જમાવવા જેવો છે. આ કાર્ય કરવા માટે અનેક સાધનને અને વ્યવસ્થિત બંધારણને ખપ પડશે. આ કાર્ય ખાસ મહત્ત્વનું છે એ તરફ નવયુગનું ધ્યાન ખેંચવાની ખાસ જરૂર નથી, પણ સૂચના કરવા
