________________
પ્રકરણ ૧૭મું
પુત્રીનાં લગ્નને અંગે ત્રણ પ્રશ્નો પણ લગ્નના પ્રકરણમાં જ્ઞાતિને મૂંઝવનારા બીજા ચાર પ્રસંગો બનશે તે પૈકી ત્રણને વિચારવાનું અત્ર સ્થાન છે. પ્રથમ પ્રશ્ન: અત્યાર સુધીની માન્યતા એવી છે કે કન્યાનું લગ્ન માતપિતા કરે અને તે કન્યાએ માન્ય રાખવું પડે. “દીકરી ને ગાય-જ્યાં દોરે ત્યાં જાય.” આ મત પ્રચલિત હતે. નવયુગની દીકરીઓ ગાય જેવું જનાવર પ્રાણી નહિ રહે અને તે દરવણું સ્વીકારશે નહિ અને તેને દેરવી શકાશે નહિ. આ ભારે મૂંઝવણને સવાલ છે.
દીકરી સંસ્કારી થશે એટલે કોને પરણવું, કયારે પરણવું તે નક્કી કરવાને માબાપને હકક લઈ લેશે. દીકરીને ગાય ધારવામાં આવતી હતી તે વિચારમાં પણ તેને અપમાન લાગશે અને તે પોતાનો પતિ શોધવાને અને નિર્ણય કરવાને હકક કાયમ કરશે. અને માતપિતા તે વધારેમાં વધારે તેને સલાહ આપી - શકે તેટલું જ કરી શકશે. માબાપ લગ્નની બાબતમાં વધારે માથું મારી શકે એવી સ્થિતિ જ નહિ રહે. જ્ઞાતિજનેની આ . પહેલી મુંઝવણ થશે. સંસ્કારી છતાં નાતજાતના સંસ્કારમાં ઉછરેલા માબાપો નાતને જવાબ આપશે કે દીકરી એની ઈચ્છા પ્રમાણે કરે અને છતાં પૂછવું હોય તે તેને પૂછો. અત્યાર સુધીના જ્ઞાતિ વહીવટમાં દીકરીને પૂછવું નથી, હવે ન પૂછે તો ચાલે તેવું નથી અને દીકરીને પૂછતાં નાતને વટ જાય–આ પ્રથમ મુંઝવણ.
બીજી મૂંઝવણ જ્ઞાતિને એ થશે કે અનેક કન્યાઓ ભણીગણી પત્ની તરીકેની જવાબદારી લેવા જ ના પાડશે. સંસાર માંડવો કે નહિ તે તેના કબજાની–મરજીની વાત છે. “ડોસે કુંવારે સાંભળ્યું છે, ડેશી કુંવારી સાંભળી નથી.” આ આખું સત્ર
