________________
૨૪૬
નવયુગને જૈન
આવશે. શાંતિમાં કેટલું ગાંભીર્ય છે તેને સાક્ષાત્કાર થશે. પછી સ્મશાનમાં વિલાયત અમેરિકાની વાત નહિ થાય. ત્યાં સંસારની અસ્થિરતા, સ્નેહસંબંધની અસારતા વગેરે ગંભીર ભાષામાં રજૂ થશે અને મરણને યોગ્ય લાક્ષણિક નિરવ શાંતિ પ્રસરશે.
આ આખા ફેરફાર મહાસભા સામાજિક પ્રકનોની ચર્ચામાં કરશે અને એને યોગ્ય પ્રચારકાર્ય કરીને અલ્પ સમયમાં એને અમલ કરી શકશે.
ઉત્તરકાર્ય આ એક સામાજિક ઓટો રિવાજ છે. અસલમાં કોઈ વૃદ્ધ ગૃહસ્થના મરણ વખતે શરૂ થયેલ રિવાજ ધીમે ધીમે કાળક્રમે ફરજિયાત થઈ ગયો છે. કોઈ મરણ પામે એની પછવાડે રહેનાર વારસોએ જમણ કરવું જોઈએ. જમણ એટલે મિષ્ટાન્ન. એમાં વિવેક એટલો બધે ભૂલાઈ ગયું કે ગરીબને માથે પણ એ રિવાજ ફરજ રૂપ થઈ ગયો. લગ્નપ્રસંગ તે ધાર્યો આવે. દીકરાદીકરીના જન્મથી એ ખર્ચ કરવા પહેલાં માબાપને વર્ષો સુધી તૈયારી કરવાની રકમ બચાવાની તક મળે, પણ મરશું તો અણધાર્યું આવે અને “મરણું માતપિતા તણું બે વાતે દુઃખદાઈ; શોક કરાવે સામટે, અને મરતું મારતું જાય –આ સ્થિતિ થઈ પડી.
પછી તે જુવાનજોતના મરણ ઉપર પણ ઘી અને મીઠાઈ ઉડવા લાગી અને ઉત્તરકાર્ય કરવું એ આબરૂનો-નોકનો સવાલ થઈ પડ્યો. પછી ઘરબાર ઘરેણે મૂકીને પણ નાતને તો રાજી રાખવી પડે એવી પ્રથા ચાલી. પછી તે પંદર વીસ દિવસમાં નાતનું “ઋણ” પતાવવું જોઈએ એમ વાત થઈ પડી અને અંતે એ રિવાજ કષ્ટકર માનભંગ કરનાર અને અત્યંત અમર્યાદિત થઈ ગયો. પછી તે “કાંધિયાની કાંધ ધશે નહિ, તે તમારાં મડદાં
