________________
૨૯૦
નવયુગને જૈન
એમાં એણે બે વાત ખાસ કરવી પડશે. એક તે એણે પ્રમાણિકપણું ખાસ કેળવવું પડશે અને “વણિક તેહનું નામ, જેહ જૂઠું નવ બેલે” વગેરે કાવ્યમાં અમર થઈ ગયેલ વણિકત્વને તેણે સાર્થ કરવું પડશે. નવયુગને નૈતિક વિકાસ એ માર્ગે બરાબર થશે. એ સંબંધમાં વચગાળના વખતમાં જે શિથિલતા આવી ગઈ છે તે નવયુગ સીધા ઉપચાર અને પ્રયોગથી દૂર કરશે.
અને બીજી બાબત એણે લેભ ઓછો કરવો પડશે. મારવાડીઓ મોટાં વ્યાજ લે છે તે પ્રથા દૂર કરવી પડશે અને વ્યાપારી દૃષ્ટિ ખીલવવી પડશે. વ્યાપારી દૃષ્ટિ એ છે કે ટ્રકે કોળિયે વધારે જમી શકાય છે. ઓછો નફે લેવાના પ્રબંધથી વ્યાપાર વધારે થાય છે અને નફાના ટકા ઓછા આવે પણ સરવાળે આવકની રકમ મોટી થાય છે. એ ઉપરાંત પ્રમાણિકપણે અને ઓછે નફે કામ કરનાર ઘરાકી જમાવી શકે છે અને ઘરાકી વાળવાની કળા વણિકમાં સ્વાભાવિક હોય છે તે ઉપરનાં બે સૂત્રો દ્વારા વધારે કેળવી લાંબી નજરે કામ લેવાનું શીખશે.
કેટલીક મળેલી તકે વચગાળના કાળમાં લોભને વશ થઈને ગુમાવી છે તે નવયુગને માર્ગદર્શક થઈ પડશે. બંગભંગ વખતે સ્વદેશીનો જુવાળ ઉછળ્યો ત્યારે કેટલાક વેપારીઓ ભારોભાર ખેળ માલમાં ભરીને “ધુએ એટલે રૂએ' એવી સ્થિતિ ઊભી કરવાને પરિણામે થોડો વખત જરા ન કરી શક્યા, પણ ચાલુ ઘરાકી બેઈ બેઠા અને આવતા પ્રવાહને વાળવાને સીધો માર્ગ લઈ શક્યા નહિ. એવી સ્કૂલના નવયુગ નહિ કરે. એની નજર પિતાના નફા પર નહિ રહે, પણ હેત્રી ફડની માફક માલ વાપરનારની સગવડ કેમ જોવી એ દષ્ટિબિંદુ રહેશે અને પરિણામે સરવાળે નફે પણ ઘણે થશે.
