________________
પ્રકરણ ૧૯ મું
૨૪૭
રખડશે.” એટલી હદ સુધીની અધમ વૃત્તિ બોલવામાં પણ આવી ગઈ. અને વડીલે મોટેરાઓ અને પટેલિયાઓ પ્રત્યેકના મરણ વખતે અતિ ગંભીર ચહેરે ગળપાપડી દાબવાની અને યથાશક્તિ રે કરવાની સલાહ આપવા લાગ્યા; સલાહમાંથી એ ફરજ થઈ અને વાત વધતાં કાંઈ મર્યાદા કે વિવેક ન રહ્યો.
નવયુગ આ આખી પ્રથાને મૂળમાંથી ઉચ્છેદી નાંખી કોઈ પણ આકારમાં કોઈ પણ મરનાર માટે – પછી તે વૃદ્ધ કે યુવાન કે બાળક હોય કે તે સ્ત્રી કે પુરુષ હોય – સર્વને માટે જમણ બંધ કરી દેશે. મરણ વખતે કે મરણને ઉદ્દેશીને મીઠાઈ ઉડે એ વાતને તેમની નજરમાં વદતિ વ્યાઘાત લાગશે. આ બાબતમાં કઈ પ્રકારને અપવાદ કરવામાં આવશે નહિ અને કોઈ એને મન મનાવવા ખાતર ધામિક આકાર આપવા માગશે તે પછી એને એના સાચા આકારમાં ઓળખી એમાં અક્કલમાં ઉતરે તેવો કઈ પણ જાતને રસ્તે કરવામાં આવશે. મરણ નિમિત્તે કોઈ પણ પ્રકારનાં જમણુ નવયુગમાં થઈ શકશે નહિ.
લાજ
રીતરિવાજના પ્રશ્નો પૈકી એક સવાલ સ્ત્રીઓ ઘુમટે તાણે છે એ બાબત છે. એ રિવાજનું મૂળ શું હશે તે સમજાતું નથી. અસલના કોઈ પણ ગ્રંથમાં સ્ત્રીએ લાજ કાઢે કે બુર ઓઢે એવું જોવામાં આવતું નથી. ગૂજરાતી રાસોમાં કવચિત એવો ભાવ આવે છે તે રાસના કર્તાના સમયની છાયા છે. મૂળ સંસ્કૃત પ્રાકૃત ચરિત્રમાં ઘુમટાની વાત આવતી આ લેખકના ધ્યાનમાં નથી. સ્ત્રીઓમાં શરમાળપણું હોય છે, પણ એ જાહેરમાં જાય ત્યારે ઘુમટ કાઢે એવું પૂર્વગ્રંથમાં હોવાનું સ્મરણમાં નથી. જે પ્રજા સ્ત્રી જાતિની સત્કીર્તિમાં માને, જે એને અર્ધગના પદ આપે, જે
