________________
-
------
--
-
૨૪ર
નવયુગને જૈન
આપણે એની બારીકીમાં નહિ ઉતરીએ. છૂટાછેડા મેળવવાના પણ બે પ્રકાર છે: એકને કાયદેસર છૂટકારે અને બીજાને છૂટાછેડા કહે છે. કાયદેસર છૂટકારામાં અન્યને પરણવાની પરવાનગી મળતી નથી. છૂટાછેડામાં પરણવાની રજા છે.
લગ્નને જૈન આદર્શ ગૃહસ્થધર્મ ચલાવવાનું છે. એની ભાવનામાં વિશ્વાનંદને મુખ્ય સ્થાન ન જ મળે. સાથે ઉપરના નિયમે સમાજમાં થઈ જાય અને એક સ્ત્રીની હયાતીમાં બીજી સ્ત્રીને પરણવાની બાબત ગુહા સમાન અથવા ગુન્હો ગણવામાં આવે અને પ્રેમલગ્ન સમાજમાં ઘર કરે એટલે પછી છૂટાછેડાને કે જુદા પડવાને પ્રશ્ન આવતો નથી. એ પ્રસંગ તે માત્ર સ્વભાવભેદમાં આવે. પણ પસંદગીથી સમજીને લગ્ન થતાં એ પ્રશ્નને પણ અવકાશ રહેતો નથી. પ્રેમલગ્ન અને છૂટાછેડાને દેખીતે વિરોધ છે. પાશ્ચાત્ય દેશોમાં સ્વભાવ ભિન્નતાને લઈને છૂટાછેડાના પ્રસંગે આવે છે. મૂળ કારણે વાહિયાત હોય છે. પછી તે પર રચના કરવામાં આવે છે. આખી આર્ય લગ્નભાવના તદ્દન જુદા ધોરણ પર જ રચાયેલી છે. ત્યાં લગ્ન સગવડ ખાતર થતાં નથી, પણ એને ધાર્મિક સંસ્કારનું રૂપ અપાય છે. આ ભાવના વિશેષ બળવત્તર થતી જશે. આ સંબંધમાં પશ્ચિમનું અનુકરણ જૈન નવયુગ નહિ કરે.
રશિયામાં તો અત્યારે લગ્નની સંસ્થા જ લગભગ નાશ પાકતી જાય છે. ત્યાં દેહસંબંધ અવ્યવસ્થિત દશાએ પહોંચી ચૂકહે છે. આપણું ભાવના તદ્દન જુદી છે, આપણે સમાજવાદ પ્રખર, પૂર્વકાળને અને અતિ સુદઢ છે. લગ્નની સંસ્થામાં જે અનિષ્ટ તત્ત્વ દાખલ થઈ ગયાં હતાં તે દૂર થઈ જતાં છૂટાછેડાને સ્થાન નહિ રહે. નહિ મળે.
