________________
પ્રકરણ ૧૮ મું
૨૨૫
વરવિય કન્યાવિક્રયના જેવો જ એક વિચિત્ર રિવાજ વરવિક્રયને છે. આ શબ્દ અપરિચિત જણાશે. મોટા શહેરના ધનવાન પિતાને કુળવાન માની કન્યા લેવાના સ્વીકારવાના બદલામાં “પૂરત'ની મોટી રકમ લેતા આવ્યા છે. આ પણ એક જાતનું સાટું છે. એમાં પણ દુર્ભાગ્ય વરનું સાટું નહિ, પણ કન્યાનું જ સારું છે. મેટા શેઠિયાને છોકરો હોય તો તેને ત્યાં અનેક કન્યાનાં માબાપ સગપણ કરવાની દરખાસ્ત મોકલે. આમાં પૂરતની રકમ અગત્યની ગણાય. જે વધારે રકમ આપે તેને ત્યાં સોદો પતે. કન્યા કરતાં ભવિષ્યને પતિ બે ત્રણ વરસ ના હોય તે પણ ચાલે. અને એ સોદામાં જે કન્યાને ભવ કાઢવાનું છે તેનો અવાજ સરખે પણ નહિ. આ વરવિક્રય શબ્દ એક રીતે તદ્દન ખોટો છે. એમાં પણ કન્યાનો જ વિક્રય થાય છે, માત્ર એમાં રકમ લેવાને બદલે દેવાની હેય છે, પણ એના બીજા સર્વ પરિણામો તે એક સરખા જ હોય છે. કન્યા વેચવાની વસ્તુ ન હોઈ નવયુગમાં આ રીતે કન્યા લેવા માટે રકમ સ્વીકારવાની આખી પ્રથાને પણ ઉપરને કારણે નાશ થશે.
વરકન્યા પસંદગી અમુક કન્યાનાં લગ્ન કેની સાથે કરવી તેનો નિર્ણય મુસલમાની સમય પછી માબાપ કરવા લાગ્યા. કન્યાને અમુક પરિસ્થિતિને અંગે નાનપણમાં પરણાવી દેવાનું યોગ્ય ધારવામાં આવ્યું અને બે ત્રણ યુગ જતાં એ ઐતિહાસિક કારણે થયેલે રિવાજ વજલેપ થઈ ગયો.
આ કાર્યમાં માતાને તે નામનું જ પૂછાતું. પિતા એ કાર્ય કરે તેમાં ક્વચિત લાભ પણ થતા. પિતાના નિર્ણયમાં જે કંઈ
૧૫
