________________
પ્રકરણ ૧૮ મું
૨૩૧
શ્રાદ્ધ પિતૃતર્પણમાં માને નહિ. એ પિતાનાં કર્મને સારે કે ખરાબ વિપાક ભેગવવો પડે એવો સિદ્ધાંત માન્ય કરનાર દર્શન હેઇને કેઈની દરમ્યાનગીરી (એજન્સી) કે પછવાડેથી મોકલાયેલી તર્પણામાં માનતા નથી. છોકરાઓ છોકરાનાં કર્મ ભોગવે છે, પિતૃઓ પિતાનાં કર્મ ભોગવી રહ્યા છે તેમાં સંતતિ હોય કે ન હેય એ પ્રશ્નને અવકાશ જ નથી.
નવયુગ તે એક બાજુ વિધવાની પરાધીન દશા, દુઃખ, દરદ, અગવડો અને માનસિક વ્યાધિઓ, વેદનાઓ, હીસ્ટીરીઆ અને ખાવા જેટલી રકમ આપવા–અપાવવાના અખાડા જેશે અને બીજી બાજુ ન્યાય કરવા બેઠેલાને દાવો કરનારા એક વાર પરણે, બે વાર પરણે, ત્રણ વાર, ચાર વાર, પાંચ વાર અને છ વાર પરણે, યુવાન પણ પરણે અને વૃદ્ધ ડોસા ખડખડ બોરડી મરણને કાંઠે બેઠેલા ઉધરસ ખાતાં ખાતાં પણ પરણે એ બે કેસોને સામસામા રજુ કરશે. પુરુષ ન્યાયાસનના માલેક-જ્ઞાતિના પટેલ, મેટી પાઘડીવાળા શેઠીઆએ અનેક વાર પરણે અને સ્ત્રીને ફરજીઆત વૈધવ્ય અને છતાં તેને નાતરીતના દાગીના પણ ન મળે, તેને રહેવા ઘર નહિ, ખાવા સગવડ નહિ અને તેનાં પગલાં અનિષ્ટ મનાય – આ અન્યાય ધરતી કયાં સુધી સહન કરશે? એણે કેમ સહન કર્યો? – આવા સવાલ પૂછશે.
તેઓ વૈધવ્યમાં ઉચ્ચ આર્ય આદર્શ જોશે, પણ તે સાથે એમ માગશે કે સ્ત્રી અને પુરુષ સમાન છે. પુરુષ અને સ્ત્રીના હક્કો સરખા છે. માત્ર જીવનવ્યવહારમાં બનેનાં કાર્યક્ષેત્રો જૂદાં છે, પણ બન્ને મળીને એક આખું અંગ પરિપૂર્ણ થાય છે. અર્ધગના શબ્દને એજ ભાવ અસલ હતે. સ્ત્રી એ અધું અંગ છે. બન્ને પચાસ પચાસ દેકડાના માલીક છે. એકની ગણના
