________________
૨૦.
નવયુગને જૈન
સમ્યકત્વ નથી અને જ્યાં સમ્યકત્વ ન હોય ત્યાં માર્ગાનુસારીત્વ હેઈ શકે છે, પણ જૈનત્વ ત્યાં રહેતું નથી. સમ્યકત્વ વગર જૈનદર્શન તરફ સન્મુખતા હોઈ શકે છે, પણ તે વગર મુક્તિપ્રયાણ નથી; આ મુદ્દાની વાત છે. આમાં કઈ પ્રકારનો અપવાદ શક્ય નથી. ચર્ચા, શંકાસમાધાન અને વિજ્ઞાનબુદ્ધિએ એમાં વાદવિવાદને
સ્થાન છે, પણ જે આત્મા, પરભવ, મુકિત વગેરે ઉપર્યુક્ત બાબતો ન સ્વીકારે તે જૈન રહી શકતું નથી. આ વાત જૈન સિદ્ધાંતોમાં ઠામ ઠામ ભાર મૂકીને કહી છે અને વિચાર કરતાં તે બેસી જાય તેવી સ્પષ્ટ બાબત છે.
એ મુક્તિની સાધના માટે અનેક સાધને અનુષ્કાને ક્રિયાઓ માર્ગો અને ઉપાય બતાવવામાં આવ્યાં છે. સમ્યકત્વના સડસઠ લક્ષણથી માંડીને શ્રાદ્ધ જીવનનાં બાર વતે-દ્રવ્યશ્રાવકનાં લક્ષણો, ભાવશ્રાવકનાં લક્ષણ, દ્રવ્યયતિભાવનાં લક્ષણો ભાવસાધુતાને અંગે અનેક સાધનોની યેજના કરી છે. એમાં અઢાર પાપસ્થાનકને ત્યાગ, આશ્રવનાં કારેને બંધ કરવાના પ્રસંગે, સંવરના અનેક પ્રસંગને આદર, નિર્જરાની વિશિષ્ટતા આદિ અનેક બાબતે આવી જાય છે. એમાં આ નીતિ વિભાગને વિષય જેને અંગ્રેજીમાં
એથિકસ' કહે છે કે, તેમજ ક્રિયાના અનેક વિભાગો બતાવવામાં આવ્યા છે. સામાન્ય અધિકારીને દ્રવ્યક્રિયા ભાવ નિમિત્તે બતાવી છે, સામાન્ય વિકાસવાળા માટે અણુવ્રતની યોજના છે, વિશેષ અધિકારી માટે મહાવ્રતે બતાવ્યા છે, સાધુ ધર્મ બતાવ્યો છે, સાધુ ધર્મમાં પણ સ્થવિરકલ્પ, જિનકલ્પ બતાવ્યા છે, એમાં વળી બાવીશ તીર્થકરના સમયની અને આદિ તથા અતિમ જિનના સમયની ચર્ચામાં ભેદ બતાવ્યો છે. ચોથા પાંચમા આરાને અંગે અનેક અનુદાનમાં ભેદ પડ્યો છે અને આ સર્વ બાબતને સમાવેશ ચરણકરણનુયોગ'માં કરવામાં આવ્યો છે.
