________________
પ્રકરણ ૧૭ સુધ
તારવવાનું છે. કહેવાનું તાત્પય એ છે કે એના વ્યવહારની વિચારણામાં પણ મધ્ય સ્થાને તે ધમ જ રહેશે.
વ્યવહારના સામાજિક બાબતને વિચાર કરતાં અનેક પ્રશ્ના એક સાથે ખડા થઈ જાય છે. એને એક સાથે વિચાર ન થઈ શકે. પ્રથમ આખા સમાજને સુન્નબદ્ધ રાખવા માટે કયા ધારણે કામ લેવામાં આવશે તે પર વિચાર કરીએ. સંઘમ ધારણ
૧૯૧
.
સમાજને સુનિયંત્રિત રાખવા માટે વ્યવસ્થિત મંડળ કેવી રીતે કરવું તેના વિચાર કરતાં નવયુગ ચાલતા ‘ સંધા ' તરફ જોશે. ત્યાં તેને નીચેના વાંધાઓ માલૂમ પડશે.
સંધવ્યવસ્થામાં ધનવાનેાને જ સક્રિય કાર્ય કરવાના અધિકાર રહે છે. સંધવ્યવસ્થામાં ધનવાના પૈકી પણ જેએ ચેાટિયા, ખટપટી અને અંતરર્ડસ વગરના હોય છે તેમને જ સ્થાન મળે છે અથવા તે તે સ્થાન પેાતાને માથે આરેાપ કરી લે છે.
સંધવ્યવસ્થામાં ગરીબ વર્ગના કાઈ પ્રતિનિધિ પણ હાતા નથી અને તેમના મતની કદિ ગણના પણ થતી નથી અને તેમને પૂછવાની જરૂર હૈાય એમ પણ ધારવામાં આવતું નથી.
સંધવ્યવસ્થામાં જથાવાળા અથવા બહુ ખેલ ખેાલ કરનારા માણસ ફ્રાવી જાય છે જ્યારે શુદ્ધ પ્રમાણિક પણ એવું ખેલનારને સ્થાન નથી.
છતાં સ્ત્રીઓની
સંધવ્યવસ્થામાં પ્રતિનિધિ તત્ત્વ નામનું પણ નથી. સંધ કેટલીક વાર ચતુર્વિધ કહેવાય છે, હયાતી પણ સઁધે સ્વીકારી હાય એમ કાઈ સ્થાને જોવામાં આવ્યું નથી. સર્વ સામાન્ય પ્રશ્નામાં તે નહિ જ, પણ ખાસ સ્ત્રીઓને લગતા પ્રશ્ના પરત્વે પણ તેને સંધમાં ખેાલાવી ઢાય એમ જણાતું
