________________
નવયુગને જૈન
વિશિષ્ટતા હોય તેને લાભ વધારે પ્રમાણમાં જનતાને આપવાની પોતાની ચોખ્ખી ફરજ જ સમજશે. એ પરોપકાર કરવામાં પાડ કરું છું એમ માનશે નહિ અને સામા પાસે પાડ મનાવવાના મને રથ કે ઈચ્છા પણ નહિ કરે. પરે પકાર કરે એ એનું અંગ બની જશે, એને એ પિતાનો ધર્મ જ માનશે અને એમાં એ રસપૂર્વક આનંદ લેશે. સામ્યવાદ આદિ પ્રચલિત નવીનવાદમાં તે માનશે કે નહિ એ તદ્દન જુદો પ્રશ્ન છે અને તે તેને યોગ્ય સ્થાને વિચારાશે, પણ એ સર્વની અસરને લઈને જનસેવા કરવાનું અને તે દ્વારા પરોપકાર કરવાનું નવીન વાતાવરણ જ પ્રેરક રૂપે તેની આસપાસ ઊભું થશે. (૩૩)
અંતરંગ પરિપુને પરિહાર કરવા તત્પર – છ રિપુ અનેક પ્રકારે ગણ્યા છે. કામ, ક્રોધ, લોભ, મોહ, મદ, મત્સર આ જાણીતાં છ નામો છે. શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય કામ, ક્રોધ, લોભ, માન, મદ અને હર્ષને છ રિપુ ગણાવે છે. જેનાથી અંતવૃત્તિઓ સંસાર તરફ ઘસડાય એ અંદરના સર્વ પ્રકારના ચિત્તવિકારે શત્રુ જ છે. એ પ્રાણીને વિવેક ભૂલાવી અંધ કરી દે છે અને પછી દારૂની અસર નીચે આવ્યા પછી જેમ પીધેલ માણસ પરાધીન થાય છે તેમ મનોવિકારની અસર નીચે પ્રાણી પરવશ બની જાય છે. એ લાંબી નજરે જોઈ શકતા નથી, પોતાને થતી હાનિઓ સમજી શકતો નથી, ભવચક્રભ્રમણને પિછાની શકતા નથી અને પોતાના કાર્યનું સાધ્ય લક્ષ્મી શકતો નથી. આવા સર્વ પ્રકારના વિકારનો ત્યાગ કરવા, તેમને ઓછા કરવા, તેની અસર નીચે જેમ બને તેમ એાછું આવવા પ્રત્યેક પ્રાણીઓ પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. અહીં જે પ્રત્યેક મનોવિકારની ચર્ચા કરવા લાગી જઈએ તે લેખ ઘણો મેટો થઈ જાય. વળી અંતરંગ વિષયના આવિર્ભાવોનું પૃથક્કરણ યુગે યુગે ખૂબ ફરતું ગયું છે. તેને તે કઈ અન્ય પ્રસંગ માટે
