________________
નવયુગને જૈન
પાર નથી અને એની સ્થિતિ નિરસન અને ગૂઢારેપણને અંત–તાગ આવે તેમ નથી. મતલબ એ છે કે એ વિષય ઘણે વિશાળ છે, અભ્યાસથી વધારે વધારે સ્પષ્ટ થતો જાય તેવો છે અને નવયુગને તેના પર અંક કરવાના પ્રસંગે જ્ઞાન–પ્રકાશને કારણે વધારે લભ્ય છે. નવયુગ તેને જરૂર લાભ લેશે એમ અત્યાર સુધીના પ્રયત્નોથી પણ દેખાય છે. (૩૪)
ઈદ્રિયને વશ કરનાર – આ છેલ્લો પાંત્રીસમો ગુણ છે. પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયો બાહ્ય છે. પ્રત્યેક ઈદ્રિયને વિષય એક એક છે. પણ એની તરતમતા અને એમાં ગાઢતા આંતરવૃત્તિ પર આધાર રાખે છે. બાહ્ય દષ્ટિએ સમાન ક્રિયા કરનારની અંતરદશા સમજ્યા વગર તેને માટે નિર્ણય આપી શકાય તેમ નથી. જીવનની સાદાઈને કારણે, જરૂરિયાતોની અ૯પતા થવાને કારણે, મોજશોખ તરફ અ૫ રૂચિ થવાનો ચાલુ ઉપદેશ રહેવાને કારણે નવયુગ ઈદ્રિયોને અંગે ઓછા વધતે અંકુશ રાખનાર થવાનો સંભવ વધારે છે. અત્યારે એ વધતા ત્યાગ બાહ્ય નજરે જોતાં આ સંબંધમાં સુંદર પરિણામ આવવું ઘટે. તેની સાથે જવા આવવાનાં સાધના વધારાને કારણે, ઊંડી અભ્યાસવૃત્તિ સાર્વત્રિક થતાં સમય લાગવાને કારણે અને વિકાસને પ્રેરક સાધને સુલભ થવાને કારણે આ સંબંધમાં એક સરખું ધોરણ નહિ રહે. કેટલાક ભારે ઈકિયદમન કરનારા નવયુગમાં નીકળી આવશે અને કેટલાક ઈદ્રિયને મોકળી મૂકી દેનારા પણ નીકળશે. પણ ઈદ્રિયદમનનો વિષય સમજાવતાં મુશ્કેલી નહિ પડે અને પતિત થયેલાને ઠેકાણે લાવવાનું બની શકે એવું પણ રહેશે. (૩૫)
આ પ્રમાણે સંયમના વિષયને હાથ ધરતાં માર્ગોનુસારીના પાંત્રીશ ગુણ સંબંધી વિસ્તારથી વાત કરી નાંખી. આ પ્રત્યેક
