________________
પ્રકરણ ૩ જુ
નાના ઝઘડાઓની પરંપરા નાના ઝઘડાઓને પણ પાર રહ્યો નથી. એ પણ સર્વ સાધનધર્મને અંગેના અને મૂળ માર્ગ સમજ્યા વગરના જ થયા છે. ઘેડા દાખલા આપી આ આખું ઝઘડા પ્રકરણ સમેટી લઈએ.
કેવળીને ઇરિયાવહિયાની ક્રિયા લાગે કે નહિ એનો ઝઘડે સત્તરમી સદીમાં ઉપડ્યો. શ્રી ધર્મસાગર જબરદસ્ત વિદ્વાન હતા, પણ તેમણે તથા તેમના સમકાલીનેએ તેમને માટે જે પરિભાષા વાપરી છે તે વાંચતાં ખેદ થાય તેવું છે. જાણે જૈન આમ્નાયમાં તર્ક કે ચર્ચાને સ્થાન જ ન હોય તેવું વાતાવરણ એ ધર્મસાગરને અંગે સત્તરમી સદીમાં ઊભું થયું. તેમણે પાંચ મોટા પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા હતા. દરેક પ્રશ્ન ચર્ચા કરવા જેવા જરૂર હતા, પણ મરચા માંડવા જેવો એક પણ પ્રશ્ન નહોતે. આને લગતું સાહિત્ય નવયુગ વાંચી પૂછશે કે આ તે શક્તિનો શે અપવ્યય થયો છે? તેના જવાબ આપવા પડશે.
સવાલની મહત્તા પણ વિચારાયું નથી. એલચી સચિત્ત ગણવી કે અચિત્ત ગણવી એ પ્રશ્ન પણ એક વખત જૈન કેમમાં મોટે ખળભળાટ મચાવ્યો હતો.
સાધુ વસ્ત્ર રંગી શકે કે નહિ એ પણ એ જ પ્રશ્ન છે. અમુક યુગમાં દેશકાળ જોઈને કોઈ શિથિલ વર્ગથી સંવેગ પક્ષને જુદે પાડવામાં લાભ માનવામાં આવ્યો અને કપડાંને પીળા રંગ આપવાનું તે વખતના આચાર્યોને યોગ્ય લાગ્યું. આવા દેશકાળને અનુસરતા અનેક ફેરફાર પ્રત્યેક યુગે કરવા પડ્યા જ છે. જો કોઈ એમ કહે કે પચીસ વર્ષમાં એક પણ ફેરફાર થયો જ નથી તે તે વાત ઇતિહાસની નજરે સ્વીકારાય તેવું લાગતું નથી.
