Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद ८ सू. १ संज्ञापदनिरूपणम् कतरेभ्योऽल्पा वा बहुका चा, तुल्या वा विशेषाधिका वा भवन्ति ? गौतम ! सर्वस्तोका: देवाः आहारसंज्ञोपयुक्ताः भयसंज्ञोपयुक्ताः संख्येयगुणाः, मैथुनसंज्ञोपयुक्ताः संख्येयगुणाः, परिग्रहसंज्ञोपयुक्ताः संख्येयगुणाः ॥ २० ॥१॥
॥ इति प्रज्ञापनायां भगवत्याम् अष्टमं संज्ञापदं समाप्तम् ॥ टीका-सप्तमे पदे प्राणिनामुच्छ्वासनिःश्वास पर्याप्तिनामकर्मयोगाश्रय क्रियाया विरहाविरहकालः प्रतिपादितः, अथाष्टमे पदे वेदनीयमोहनीयोदयाश्रयान् ज्ञानावरणदर्शनावरणक्षयोपशमाश्रयांश्चात्मपरिणामविशेषान् अधिकृत्य संज्ञां प्ररूपयितुमाह-'कइणं भंते ! सन्ना ओ पण्णत्ताओ ? गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! कति खलु संज्ञाः प्रज्ञप्ताः ? भगवान् आहतुल्ला वा, विसेसाहिया वा ?) अल्प, बहुत, तुल्य या विशेषाधिक है (गोयमा !) हे गौतम ! (सम्वत्थोवा देवा) सब से कम देव (आहारसभोवउत्ता) आहारसंज्ञा के उपयोग वाले हैं (भयसन्नोवउत्ता संखिज्जगुणा) भयसंज्ञा में उपयोग वाले संख्यातगुणा है (मेहुणसन्नोवउत्ता संखेज्जगुणा) मैथुनसंज्ञा में उपयोगवाले संख्यातगुणा है (परिग्गाहसभोवउत्ता संखिज्जगुणा) परिग्रहसंज्ञा में उपयोग वाले संख्यातगुणा हैं।
इति पण्णवणाए भगवइए अट्ठमं सन्नापदं समत्तं
(भगवती प्रज्ञापना में आठवां संज्ञापद समाप्त) टीकार्थ-सातवें पद में उच्छ्वासनिश्वास पर्याप्ति नामकर्म के उदय से होने वाली प्राणियों की श्वासोच्छ्वास क्रिया का प्ररूपण किया गया है, अब आठवें पद में वेदनीय एवं मोहनीय कर्म के उदय से होने वाले तथा ज्ञानावरणीय कर्म के क्षयोपशम की अपेक्षा रखने वाले आत्मपरिणामों को लेकर संज्ञा की प्ररूपणा करते हैंઘણા, તુલ્ય અગર વિશેષાધિક છે ?
(गोयमा !) हे गौतम ! (सव्वत्थोवा देवा) माथी माछा है। (आहारसन्नोवउत्ता) माहा२ सशान। पावणा छ (भयसन्नोवउत्ता सखिज्ज गुणा) भय से शाम 6५योगमा सध्यात छ (मेहुण सन्नोवउत्ता सखेज्जगुणा) भैथुन सशामा उपयोगवाज सभ्यात छ (परिग्गहसन्नोवउत्ता सखिज्जगुणा) परियड से शाम येवा सज्यात 1 छ
इति पण्णवणाए भगवईए अट्ठमं सन्नापयं समत्तं ।
ભગવતી પ્રજ્ઞાપનામાં આઠમું સંજ્ઞા પદ સમાસ ટીકાથ– સાતમાં પદમાં ઉચ્છવાસ-નિશ્વાસ પર્યાપ્તિ નામ કર્મના ઉદયથી થનાર પ્રાણિયાના શ્વાસોચ્છવાસ કિયાનું પ્રરૂપણ કરાયું છે, હવે આ આઠમાં પદમાં વેદનય તેમજ મેહનીય કર્મના ઉદયથી થનાર તથા જ્ઞાનાવરણુંય તેમજ દર્શનાવરણીય કર્મના
પશમની અપેક્ષા રાખનાર આત્મપરિણામને લઇને સંજ્ઞાની પ્રરૂપણ કરે છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩