Book Title: Rushimandal Vrutti Purvarddha Author(s): Shubhvarddhansuri, Harishankar Kalidas Shastri Publisher: Jain Vidyashala Ahmedabad Catalog link: https://jainqq.org/explore/010819/1 JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLYPage #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HI RISAACCUSA AMRALA Mastepos SAYA CQQQQQQQQQQQQQQQQQQQQQQQQ:QQQQQQQQQQQQQQQQQQQQQQ8 paMDita zrI zubhavarddhanasuriviracita RGIC bR8 RSimaMDala vRtti (nASAMtara) VASS 900000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000) arees A graMtha caturvidha saMghane vAMcavA yogya jANI tenuM zAstrI harizaMkara kAlIdAsa pAse gujarAtI lASAmAM nASAMtara karAvI tene yathAmati zuddha karI. upAvI prasiha karanAra, zA. ravacaMda jayacaMde sthApana karelI, zrI jaina vidyAzAlA. DozIvADAnI pola-amadAvAda. &00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 DARSHAN amadAvAda A graMtha nirmala minTiMga presamAM lallubhAi IzvaradAse chApyo. savata 1958. sama 1902. prasisakAe A paMthane pharI chApavA chapAcavA saMbaMdhI sarva haka potAne svAdhIna rAkhyA che. AAAAAA kiMmata 3-5-0. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 yAmAM kazava vaidyanuM nAma prApyuM che. ve traNa pratomAM tapAsa karatAM tenuM teja nAma nikalavAthI ame A pustakamAM kezava vaidya nAma zrApyaM be. paraMtu tattvakevalI gamya a. zrI pustaka bahu rasIka hovAthI pramArA zrAvaka baMdhunae tenuM gujarAtI nASAMtara karI bapAvavAnI thamane bhalAmaNa karavAyI zrame tenuM zramArI vidyAzAlAnA zAstrI harizaMkara kAlIdAsa pAse sarala gujarAtI bhASAmAM bhASAMtara karAvI upAyuM be, tethI zramo jainabaMdhunane vinaMtI karIe bIye ke, prApaene uttama dharmamArga dekhAmavArUpa ApalA upara upakAra karanArA pUrvAcAryoe bahu prayAsathI racelAM saMskRta pustakonAM sarala gujarAtI bhASAMtarane vAMcavAno lAna lai te mahAtmAe karelA napakArane julI javuM nahI. 10 yA pustaka upAtI vakhate bahu kAlajI rAkhavAmAM AvI be to paNa haSTidoSI athavA kAno, mAtrA, mIruM namI javAthI thayelI mUlyonuM zuddhipatra pAvala dAkhala karayuM ne batAM jo koi bIjI bhUla rahI gai hoya to tene vAMcanArA laUna puruSoe kRpA karI sudhArI levuM. eja. la. vidyAzAlA. 1 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. zrA cAlatA samayamAM zrI tIrthaMkara, kevalI athavA to tevA jJAnI puruSono viraha hovAne lIdhe temaja avasarpiNI kAlanA mahAtmyane lIdhe divase divase vRkSavasthA pAmatA evA dharmane AdhArarUpa pUrvanAM AcAryoe banAvelA pustako ane susAdhuna le. temAM susAdhunane paNa pustakono mukhya AdhAra hovAzrI mahAtmAnae racelAM pustakoja kharI rIte dharmanA AdhArarUpa ne. pu. stakomAM paNa vidhivAdAnuyoga, kathAnuyoga vigere bahu nedo be.temAM vidhivAdAnuyoga vigere sAdhu zrAvakAdikanI divasa kriyAvidhi vigere sUcave ne, paraMtu kAnuyoga to mahAtmAnanAM tevAM tevAM nattama AcaraNAdikane kahevAnA mISathI saMsAramAM lIpA rahelA manane saMsArathI naga karAve , eTaluMja nahi paNa kyAreka to manane evaM vairAgyavAsIta karI prApe le ke, panI tene ko va. khata saMsAra napara prIti natpanna pratI nazrI. jainadharmamAM kathAnuyoganAM bahu pustako The, to paNa zrI vijayagaNInA ziSya zunavAInagaNIye racelAM kathAnuyoganAM bahu pustako u rasathI narapura hovAzrI cittane bahu camatkAra upajAve . temAM paNa te munIzvare raceluM A zrI RSimamaMla to anahada AnaMda Apele. kAraNa ke, temAM tIrthaMkaronAM, cakravartIyonAM, vAsudevanAM baladevanAM, ane mahA muniyonAM vicitra caritro AvelAM.mahA muniye A pustakanA benAga pAmayA 'ke.temAM pahelo nAga damadaMta mahA muninI kathA sudhI , ane pAMmava caritra zrI AraMnI vIjo nAga kasyo . pahelo nAga TuMko ane bIjo nAga bahu. mhoTo hovAthI temaja pAMmavAnAM anuta caritrane vAMcavAnI hosIlA : baMdhunane bahu natkaMga hovAthI pAMmavonuM caritra paNa ame A pahelA nAgamA ja dAkhala karayuMThe ke, jethI pUrvAI ane natarAI e banne pustako sarakhA kadanA , gAya. zrA pustava nI aMdara saghalAM navinaja caritro AvelAM , paraMtu AdinA garnu caritra jema vIjA keTalAMka pustakonI aMdara AraMnne AvI gayevaM ne tema A stikanI yAtrA kI --- " a ta caritra) - tema te. jIvAnaMda vai . Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prArabhyate na khalu vighnanayena nicaiH prAramya vighnavihatA viramaMti madhyAH // vinaiH punaH punarapi pratihanyamAnAH prArabdhamuttamajanA na parityajaMti // 1 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthamAM AvelAM caritra tathA kathAnanI anukramaNikA. bara. caritra tathA kathApArnu. naMvara. caritra tathA kathA. pArnu. maMgalAcaraNa.................? 1e naMdana baladeva caritra......152 AdinAtha caritra............3 20 padma baladeva caritra.......152 3 mahAvIrasvAmI caritra. ...ze 1 balannai baladeva caritra... 6 - sagaracakravartI caritra. ...pae 22 mallinAtha caritra. ......zee 5 maghavAn cakravartI caritra...67 / 23 skaMdaka sUrino kathA.....320 / 6 sanatkumAra cakravartI caritra.67 zva kArtika zeThanI kathA.....335 7 zAMtinAtha caritra. ... ...77 25 kIrtidhara tathA sukozala mu. G kuMghunAtha caritra..........126 ninI kathA............337 e aranAtha caritra..........12e 26 aMdhakavRSNi rAjAnA ATha 10 mahApadma cakravartI caritra. 131 putronI kathA............345 11 hariSeNa cakravartI caritra. 140 rathaneminI kathA..........346 -12 jaya cakravartI caritra. ...141 zaka jAli vigere kumAronI kathA360 13 mahAvala caritra..........153 zae devakInA u putronI kathA. 361 14 vijaya valadeva caritra. ...14 30 DhaMDharA muninI kathA......373 15 navaladeva caritra.......14 31 thAvaJcA putranI kathA......376 16 supranna valadeva caritra ..." 32 nArada RSinI kathA.......3gae karamadIna baladeva caritra.: 33 damadaMta mahAmuninI kathA.33 zrA pusanaMda baladeva caritra navina 35 pAMva caritra............3e _ caritra jema vAjA keTa.. rastako. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMmataM. 3-0-0 ?-9-0 ?-0-0 zrI. amadAvAda jaina vidyAzAlAmA vecAtAM pustakAnu sUcipatra. 2-00-0 01510 019-0 1-4-0 3-0-0 ?-0-0 0 - 6-0 0-R-0 zrAddhavidhi ( zrAvakanI sAmAcArI) sulasAcaritra ( vAMdhelI copamI) 2--0 sulasA caritra ( buTApAnA) bharatezvaravRtti samakita kaumudI saMbodha sattarI paryUSaNa mahAtmya vAlAvabodha sajAya mAlA zAstrI $3 55 gujarAtI rau prakaraNamAlA siMDuraprakara devasI rAipratikramaNa RSimaMgalavRtti 95 yA nIcenA pustakonI kiMmata mUla kImaMta karatAM ghaTAmelI be, teSI te ve paTI ghaTAmelI kIMmata pramANe vecAya be. mUla kiMmata ghaTADelI kiMmata. 1-0-0 1-0-0 devasI rAipratikramaNa 1-8-01-4-0 paMmita vIravijayajIkRta pUjAsaMgraha 1-4-0 1-0-0 jayAnaMda kevalIno rAsa gujarAtI 1-8-01-4-0 pUjAsaMgraha padmavijayajIkRta tathA rUpavijayajIkRta zAstrI *550 -12- 0 snAtra paMcAzikA va16 sumana cAvaMdanamAlA karaca sudarzana baladeva carijyatIrtha mahAtmya sAra "" zAstrI 25 93 99 13 gujarAtI zAstrI gujarAtI zAstrI gujarAtI yA pustanaMda valadeva caritra tikramaNa tathA navasmaraNa artha saMhita caritra jema vAjA kelA4 naIvAlA jIsasI mArAke upAvelAM sarve pustako zAstrI takanI ma bAtAM male, Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAbhI phaTArasanAgara sari zAma madira bhI badhAbIra jaina ArAdhanA inda, kopA zrI yugAdidevAya namaH zrI RSimaMDalavRtti lASAMtarasahita ___ (pUrvArddha) prathama TIkA karanAra zrI zunnavaInagaNI va zlokavameM maMgalAcaraNa kare . ( AkhyAnakI vRttam.) yo'jayagAdau zivazudhamArgaprakAzakatvAivireva sAkSAt // goniH svakIyaiH praharaMstamAMsi, sa nAjinUrivinUtaye vaH // 1 // zabdArtha-yugAdikane viSe je potAnI vANIvame ajJAnarUpa aMdhakArano nAza karatA utAM kalyANakArI zubha mArgane prakAza karavAyI sAkSAt sUryarUpaja zrayelA be, te zrI nAnnirAjAnA putra (RSanadeva prastu) tamArI mhoTI saMpattine arthe thAna // 1 // citraM pradatte vijayAMgajo'pi, praNemuSAM yo vijayAbhUtAnAm // jino vitIyo'pi jane'ktiIyaH, zriye sa nUyAda jitprbhurvH|||| zabdArtha-vijayArAmInA putra evAya paNa je annu, vijayane viSe anuta evA namana karanArA janone Azcarya kare . valI bIjA jinezvara prannu utAM paNa / manuSyane viSe aztiIya (ekaja); evA te zrI ajitanAtha prannu tamArI saMpattine arthe dhAna // 2 // nijAvatAre'pi jagaUnAnAM, kRtA prazAMtirvikRtAmayAnAM // yenArthisArtheSTasurajmAlaH, sa zAMtidevastanutAM hitAni // 3 // zabdArtha-jemaNe potAnA avatArane viSe paNa mahA nayaMkara evA rogavA-dAlA jagatnA manuSyone zAMti karI. valI yAcakonA samUhane icita vastu Apa- IT vAmAM kalpavRkSa samAna kAMtivAlA te zAMtinAtha ga. . 2 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) jhaSimaMmalavRtti-pUrvAI. kurvatyaniSTaM kamaThAsure zrI nAgAdhipe cAmitannaktipUjAM // yoH samAdRSTiradyadIyA, pArzvapranurvighnanide sa vo'stu // 4 // zabdArtha-kamagasure aniSTa kare ite ane nAgAdhipe (dharaNe3) atyaMta nakti pUjA kare ute paNa jemanI dRSTi te banne (kamaTha tathA dharaNeMi) napara samAna hatI evA te zrI pArzvanAtha pratnu tamArA vighnono nAza karavAne arthe thAna // 4 // yenAhatI jJAtakulaM pravRddhi, nItaM nitAtaM nijakAvatArAt // sa vizvavizvArcitapAdapadmaH, paayaadpaayaatmnuviimaanH||5|| zabdArtha-je arihaMta pranue potAnA avatArathI jJAtakulane atyaMta vRddhi pamAmayuM be, vizve pUjyu le caraNa kamala jemanuevA te zrI vaImAna prannu tamA nAza (mRtyu) kI rakSaNa karo // 5 // dRSatsamAno'pi hi yatprasAdamApyAti mUDhaH puruSo'tidadaH / / AdeyavAg syAGagatIjaneSu, vayaM stumastAna sugurUn surakhUna // 6 // zabdArtha-jemanA prasAdathI pathyara samAna mUDha puruSa paNa jagatanA manu. Syone viSe atyaMta vijJAna ane grahaNa karavA yogya vANIvAlo thAya ne evA te suguru rUpa kalpavRdane ame stavIe gae // 6 // A pramANe u kAvyathI maMgalAcaraNa karIne pI zrI zubhavaInagaNI 'mUla graMthanI TIkAno AraMna kare .. A saMsArane viSe nAnA prakAranA navamAM napArjana karelA asaMkhya pA1 pApanA tApano nAza karavAne caM samAna, navika jananA samUhane atyaMta maMgavara lakArI ane sarva sihAMtonA samuzrUpa zrI dharmaghoSa sTUrie racelA sarvAgamokta karaA maharSimaMjhalanA stotranu kAMka vyAkhyAna alpabudhviAlo hu~ potAnA ane thA paranA anugrahane mATe lavu I. ( AryAvRttama.) ' natijarana misuravara-tirImamaNipaMtikaM tikayasohe // pAyapaMkeruhe na mimo // 1 // cari Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAthacaritra. (3) zabdArtha-naktinA nArathI namra zrayelA iMjJadika devatAnanA mukuTanA maginanI paMktinI kAMtiye karIne suzojita banelA zrI RSabhAdika jinavaronA caraNa kamalane ame namaskAra karIe gae. // 1 // temAM prathama maMgalane mATe lezamAtra zrI yugAdidevarnu (zrI RSannaprannu muM) caritra kahevAya ne. ||shrii AdinAthacaritram // devatAnane darSa pamAmanAra ane sarva prakAralA dharma karmanA mArgane pragaTa karanAra zrI Sannaprannune temanA caritranA baMdhathI huM kAMika varNana karIza. pUrve mahAvideha kSetrane viSe kitipratiSTita nAmanA nagaramAM kuberanA samAna dhanavaMta dhana nAmano sArthapati raheto hato. ekadivasa kAryane viSe nipuNa evo te potAnA nagarathI cAra prakAranA karIAe lazzrI vasaMtapura pratye vepAra karavA mATe javAnI taiyArI karavA lAgyo. tenI sAthe potAnA ziSyavarga sahita zrIdharmaghoSa AcArya paNa te nagara jevA taiyAra thayA.anukrame prayANa karatA temane mArgane viSe varSAkAla prApta thavAzrI te sArthapatie eka mhoTA araganImadhye pamAva karayo. tyAM kAla vilaMba avAdhInAthu thai rahevAne lIdhe sau mANaso kaMda mUlanuM nakaNa karavA lAgyA. te jozne dhana sArthapati potAnA manamAM vicAra karavA lAgyo ke, "aho ! nAthA rahita e munina zuM karatA rahetA ho? ane tena zuM nidA lAvIne nojana karatA haze!" Ama vicAra karIne te temanI pAle gayo ane harSazrI muninane kadevA lAgyo ke "he nagavaMto // pUjya evA tame mhArA sArthane viSe AvyA ge, batA meM pApIye ApanI jarA paNa ciMtA karI nathI, tethI tame nakta pAna vinA duHkhI atA hazo; mATe mhArA napara kRpA karIne mhArA sthAnakane viSe padhAro ane tamAre yogya evaM je vakta pAna hoya te grahaNa karIne mane nistAro.patI teno atizunAva jANIve A- ' caraNa ane anAcaraNa jANavAmAM kuzala evA dharmaghoSa sUri tenA Azname (taMbupratye) AvyA. tyAM jene sarva zarIre romAMca thayo le evA te sArthapatie sarva prakAranA uSayA rahita temane bahu ghI vahorAvyu. AvA zukSnAvazrI ApelA dAnanA pranAve karIne teja javane viSe prApta ayuM bodhIbIja jene eMvo te sA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) RSimaMgalavRtti - pUvo. pati mRtyu pAmIne uttara kuru dezane viSe traNa palyopamanI prAyuSyavAlo yugalIyApaNe nattapanna thayo. tyAMthI mRtyu pAmIne pahelA devalokane viSe traNa palyopamanI AyuSyavAlo devatA thayo ne tyAMthI cavIne jyAM pazcima mahAvi saat viSe vaitADhya parvata para AvelI gaMdhilAvatI nAme vijayamAM raDelA gaMdhAra dezamAM gaMdhasamRddhi nagarane viSe mahA balavaMta evo pratibala nAmano rAjA rAjya karato hato; tyAM ne ghanasArthapatino jIva iMDa samAna kAMtivAlA tenA mahAvala nAmanA putrapaNe nRtpanna yayo. pitA mRtyu pAmyA paDhI rAjyAsana napara beThelo mahAbala rAjA IznI peThe sAmrAjya pada jogavavA lAgyo. tene vinayAdi sarva guNavAlI zreSTa vinayavatI nAme strI itI. sAdhunano upAsaka svayaMbadanAme maMtrI hato ne saMnnizrota nAme STa buddhivAlo bIjo pa maMtrI dato. eka divasa rAjya sabhAmAM nATya cAlatuM hatuM te vakhate temAM zrAsakta banelA mahAbala rAjAne svayaMbuddha maMtrIe tatvanA jANapaNAthI vinaMtI karI ke, " he mahArAja ! yA sarva gIta vilApa samAna ane nATya vigere sarva viTaMbanA samAna ve. suvarNAdinA zrAbharaNo jArarUpa ve ane sarve kAmo paNa duHkhadAyI d. ema mAnIne jinezvara pramue kahelA dharmane jAvathI Adaro. kAraNa ke, jenAtha tamane paralokane viSe paNa ghaNuM sukha prApta thAya. valI he rAjan ! havaNAM ApanA gharane viSe devatA samAna je saMpatti be, te paNa nizcaya pUrva janmamAM karelA puNyanuM phalaja be. " AvAM svayaMbudha maMtrInAM vacana sAMgalI duSTabuddhivAlo vIjA saMnnizrota maMtrI bolyo. "de prano ! yA svayaMbuddha maMtrI je kahe te sarva mithyA jAlo. svAmin! Apa hRdayamAM jarA vicAra to karo ke, prApta zrayelA lAjane tyajI daine aprApya evA lAnane mATe kayo puruSa mhoTo prayatna kare ? yA rAjyAdika manoratho hAthamAM prApta bhayelA be, to panI thai gayelAvA have pI yavAnA svapna samAna sukha kyA ! ane valI parajava paNa ko dI ! mATe he mahArAja ! A prApta thayelA jogone dIrgha kAla sudhI novo ne jo Apa dharmanA arthI ho to aMta avasthAne viSe svayaM budhanA kadevA pramANa te jainadharmane najvala karajo." saMninnazrota maMtrInAM vacana sAMjalI svayaMdha kahevA lAgyo. " are ! raNamAM ghAyala yayA paThI azvAdinaM dama Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAthacaritra. (5) na koNa kare ? zatrue gherI lIdhelA nagarane viSe dhanadhAnyAdino saMgraha zI rIte thAya ? ane ghara balavA lAgyA paThI kUvo kema khodAya ? mATe prathamathI karIrAkhelA azva damanAdi zreSTa ne.kAraNa jo eprakAre prayamayI je dharma karI rAkhelo hoya to te sukha ApanAro zrAya . he nUpati ! e napara hAthInuM dRSTAMta ApuM te sAMnalo. ko eka sukA gayetI nadIne viSe kAdavamAM mhoTo gajarAja khucI gayo. teNe nIkalavAne mATe ghaNIe mahenata karI paNa sarva phogaTa gai. paThI tarasagrI pImA pAmelo te keTaleka kAle nUkha tarasanI vedanAthI kAla dharma pAmyo eTale zIyAla vigere pazunae tenuM kalevara gudAhArathInadaNa karavA mAMmayu. mAMsane viSe lubdha zrayelA keTalAka kAgamAna te cArathI praveza karIne aMdaranuM mAMsa paNa lakSaNa karatA.evAmAM nanAlAnI Rtu AvavAthI hAthInuM gudA hAra saMkocAi javAne lIdhe keTalAka kAgamAna aMdara rahI gayA. pagarI varSA RtumAM jalanA pravAhathI te hAthIna kalevara samuzmadhye gayuM. tyAM matsya vigere jalacara jIvoe tene cIrI nAMkhyu eTale temAMthI kAgamAna nIkalyA. pIte kAgamAna Ama tema ghaguMe namyA, paNa kAMge prApta na thavAthI jalane viSeja mRtyu pAmyA. paraMtu jo te kAgamAna prathamadhIja nIkalI gayA hota to sukhI thAta. A iSTAMtano sAra evo ke, kAgamA samAna navya prANIna, hAthInA aMgasamAna manuSyannava, mAMsanA nadaNa rUpa noga, gudAdhArasaMkocA javu e navanA pratibaMdha ane temAMthI nIkalI jaq e mRtyu . mATe rAjan ! tame prANInanA nattama nogone paNa tuba jANo. kAraNa ke, je puruSa tevA logone nAvathI tyAga kare le te tattvano jANa kahevAya . valI he rAjan ! tame zIyAlanI peThe tuba evI nogasmRdhimAM na baMdhAna ane dIrghakAla sudhInA puSkala sukhane ma hArI jAna." saMninazrota maMtrIe kadyu. "he svayaMbu maMtrI! tame e zIyAlanI vAta zI kahI ?" svayaMbujhe kahUM. sAMjalo tenuM iSTAMta. ko eka araNyane viSe namatA evA balavaMta (nille) mhoTA hAthIne joine tene balathI bANa mArayu. bAgathI vidhAyelo tehAthI pAseyI jatA evA e. ka sarpa napara pamyo. paThI dhanuSa bANane nIce mUkI dazne pelo vanecara hAthInA dAMtane grahaNa karavA natsAhavaMta az jeTalAmA harSathI hAnInI pAse Avene te. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) jhaSimaMmalatti-pUrvArdha. TalAmAM hAthInA kalevarathI dabAi rahelA pelA sarpa tene maMza dIdho, A pramANe . tena traNe mRtyu pAmyA. paThI koi eka zIyAla te traNene pamelA joza harSathI vicAra karavA lAgyo ke, "aho! A hAthIto mhAre jIvita paryaMtanIAjIvikA tha. valI A manuSya ane sarpa paNa mhAre keTaloka kAla cAlaze; mATe tenanu rakSaNa karIne havaNA A dhanuSyanA baMdhanane lakSaNa karUM." Avo vicAra karIne te zIyAla jeTalAmAM dhanuSyanI dorInuM nakSaNa karavA lAgyo teTalAmAM bUTI gayelA arthAt paholA az gayelA kAmaganA bemAvame karIne galAne viSe vidhAyelo te zIyAla tatkAla mRtyu pAmyo. (svayaMbuH maMtrI kahe ke,) e pramANe je puruSa manupyasukhamAM Asakta tha paralokane viSe avalAmukhavAlo thAya nete AzIyAlanI peThe anyajanmane viSe atyaMta du:khI thAya .he rAjan ! valI sAMjalo. ApaNe jyAre naMdanavanane viSe gayA hatA tyAre devatAnane dIga hatA. te vakhate tenmAMdhI eka devatAe Apane kahyu ke, "he nUpati ! hu~atibala nAmano thAro pitAmaha (dAdo) cAritrane pAlIne bIjA devalokamAM devatA paNe natpanna ayobu; mATe he vatsa ! niraMtara jinadharmane viSe mhoTo nadyama kara. (svayaMbu kahe ke,) he nRpeMda! jo A mhAraM vacana Apane smaraNamAM AvatuM hoya to niHzaMsaya paraloka , ema jANo." paThI "he maMtrI! te 9 jANuM." ema mahAbala rAjAe kaDaM eTale svaMbu maMtrIe nUpatine jainadharmamAM sthira karavAne mATe pharIzrI kahyu ke, "he nUpa! pUrve ApanA vaMzane viSa kurucaM nAme rAjA bhayo hato. tene kurumatI nAmanI strIyakI natpanna zrayelo haricaMDa nAme putra hato. e kurucaM rAjA iSTa hovAthI nAnA prakAranA ghora pApakarma Acarato; tethI tene mRtyukAla prApta bhayo eTale pApanA nadayathI gAyana gAlo samAna lAgyu; surUpa kurUpa samAna jaNAyu; madhura AhAra kamavA sarakho lAgyo;go. zIrSano lepa 'gaMdharUpa thayo ane komala evIya paNa zayyA gelAnA agni samAna jaNA. valI tene komala sparzavAlI anya vastuna paNa atyaMta kAMTArupa yaza pamI. yA pramANe mahA duHkhI zrayelo te rAjA kAladharmane pAmyo. pagI teno putra haricaMDa rAjyAsana napara veThage. ekadivasa haricaMDa saMsArathakI laya pAmato to potAnA subuddhi maMtrIne kadevA lAgyo ke, "he suvuddhi maMtrI ! mane nattama dha. rma saMnnalAva." te naparathI pradhAna tene kevalajJAnI pAse laz gayo. tyAM haricaMda Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAthacaritra. (7) rAjAe te kevalajJAnIne pUgyu ke, "he vinno ! mhAro pitA mRtyu pAmIne kA gatimAM natpanna bhayo ?" kevalIe kaDaM. "he rAjan ! te ghora evA pApanA nadayathI sAtamI narakane viSe duHkhanuM pAtra thayo ." kevalInAM AvAM vacana sAM.. nalI prApta bhayo ne vairAgya jene evo te haricaMDa rAjA saMyama grahaNa karI ane sarva karmano kaya karI mokSa pAmyo. (svayaMbuha maMtrI mahAbala rAjAne kahe De ke) he mahArAjAdhirAja ! te vaMzane viSe ghaNA rAjAna nivRtti pAmyA paThI Apa rAjA thayA ge ane huM paNa subuddhi maMtrInA vaMzane viSeja natpanna thayo bumATe ApanA vaMzane viSe amAro adhikAra paraMparAthI cAlyo Ave . he prazno! zrA sarva meM avasara vinA kaDaM , to paNa tenuM kAraNa sAMnalo.Aje huM naMdana vanamAM tIrthayAtrA karavA gayo hato. tyAM meM vijayAmitaghoSa nAmanA be cAraNa munine dIga. meM temane naktiyI praNAma karIne Apa-AyuSya pUjyu totemaNe kaDaM ke, "nUpatinuM AyuSya have eka mAsa bAkI ." he pratno ! AvAM temanAM vacana sAMjalI nayatrAMta ayelo hu~ ahiM ApanI pAse Avyo bu.to have Apa e mhArA vacanane satya mAnI sukhe arihaMta pranunA dharmarnu AcaraNa karo." naya pAmelA mahAbala rAjAe kahyu. "are pradhAna ! jo mhAraM have ekaja mAsanuM AyuSya ne to pI huM paraloka saMbaMdhI hita zuM karUM ? " maMtrIe kAM. "he vinno ! kheda na karo. kAraNa ke, sAvadya yoga rokanAra mANasane eka divasa paNa ghaNo ? to pI ApanuM AyuSya to eka mAsa, je."ApramANe maMtrIe kA eTale mahAbala rAjAe adhya mahotsava karI harSathI dIkSA lIdhI. parI bAvIza divasa sudhI anazana vrata pAlI te rAjA mRtyu pAmIne bIjA devalAkane viSe lalitAMga nAme devatA thayo. he navyo! palI teno jevI rIte nattama jIvanI sAthe saMbaMdha ayo. te hu~ tamane kahuM bu, mATe te dhyAna dazne sajilo. jaMbUhIpanA dhAtakI khaMmane viSe maMgalAvatI vijayamAM naMdI nAme gAma ne. tyAM ko eka nAgila nAme kuTuMbI vasato hato. tenI strIye mRgazrI vigere ( putrInanI lupara eka sAtamI atyaMta apriya evI putrIne janma Apyo. mAtA pitAe apriya hovAne lIdhe e putrI- nAma paNa na pAmathu, tethI lokamAM te "nirnAmikA evA nAmazrIjaprasiitha.mAtA vigerene apriya evIya paNa te putrI kaSTa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (G) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. zrI vRddhi pAmavA lAgI. karvA ke-sAra vinAno padArtha paNa vRddhi pAme .eka divasa nirnAmikAye keTalAka bAlakone kAMza sAraM khAvAnuM khAtA joza potAnI mAtA pAse AvIne kaDaM ke, "he mAta ! mane te vastu lAvI Apa." mAtAye putrI apriya hovAne lIdhe tene kaDaM. "are kurnAgiNI ! tuM mara ane gaganatilaka parvatanA zikhara napara jazne phalonuM nakaNa kara." mAtAye A pramAye kahIne tatkAla tene gharamAMthI kADhI mUkI, tethI te bIcArI rudana karatI karatI te mahA nayaMkara parvata para gai ane tyAM pamelA manohara pAkA phalone ruci pramANe nakSaNa karI saMtuSTacittavAlI thane tyAMja nivAsa karIne rahI ane padI vigerenA madhura zabdo sanilavA lAgI. eka divasa te kumArIkAye yugaMdhara gurune jo praNAma karIne pUjyu ke, "he nagavan ! sarva prANInane viSe ko jIva mhArA sarakho uHkhI ?" gurue te kumArInI Agala manupya, tiryaca ane nArakInanA kuHkho kahyA eTale pratibodha pAmelI te kumArIkAye harSathI zrAvaka dharma aMgIkAra karayo. pI gurune vaMdanA karIpotAnA Azrama pratye AvelI te kumArIkAye tapa karI, zAMta thara aMte anasana grahaNa karayu. evAmAM rAtrIne viSe lalitAMga nAmanA devatAne jozne te moha pAmI. te vakhate te devatA paNa svayaMpranA devInA viyogathI pIDita thayo hato; tethI teNe maMtrInA vaca. nathI nirnAmikAne niyAj karAvyu eTale te nirnAmikA mRtyu pAmIne lalitAMga devatAnI strI svayaMpranA thaz. eka divasa te svayaMpranAye jAtismaraNa jJAnathI potAno pUrva janma dIge.paThI te teja gaganatilaka parvata napara potAnA guru yagaMdharane joi tyAM temane nATaka dekhAmI potAne sthAnake gai.have lalitAMga deva paNa ko eka divasa izAne devanI sAthe zrI naMdIzvaranI yAtrAye jato hato. evAmAM te cavIne jaMvUchIpanA videha kSetrane viSe rahelI mahA puSkalAvatI vijayamAM pUrNa samRdhviAlA lohArgala nagaramAM suvarNajaMgha rAjAnI lakSmI rANI thakI vajajaMgha nAmanA putrapaNe natpanna thayo ane anukrame rAjya pAmyo. have ahiM tenA viyogathI pIDA pAmelI svayaMprannAdevI paNa guruthakI dharmopadeza pAmIne zrI namIzvaranI yAtrA karatI cavIne teja vijayamAM pumarIkiNI nagarI ne vipe vajasena rAjAnI guNavatI strI thakI zrImatI nAme putrIpaNe nutpanna zra.... ine anukrame yauvana avasthA pAmI. eka divasa devatA, Agamana jovAyI jA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAthacaritra. (e) tismaraNa jJAna prApta zravAne lIdhe atyaMta duHkhI zrayelI te mULa pAmI. mUrcA nivRtta tha eTale te vicAra karavA lAgI ke " aho ! kyAM te mhArA pUrva navano pati ? mhAre A navane viSe paNa pUrvanavanA pati vinA bIjAno khapa nathI ane teja kAraNazrI have huM bIjA puruSanI sAthe bolIza paNa nahIM." zrA pramANe te vicAra karatI hato evAmAM dhAvamAtAye mUrjAnuM kAraNa pUbavAthI teNe potAno sarva abhiprAya kahI batAvyo eTale dhAvamAtAye tenA pUrvanavarnu yathArtha caritra paTTamAM Alekhyu. temAM prathama naMdigAma, gaganatilaka parvata, puSpita nadyAna, azoka vRkSa, yugaMdhara guru, deva- yugala, zAneza deva, zrIpranna vimAna, svayaMbui tathA saMninnazrota banne maMtrI e pramANe Alekhyu. valI teja paTTamA svayaMpranA ane lalitAMga devane paNa AlekhyA. patI te dhAvamAtA paTTane hAthamAM laz rAjaputrI zrImatInA pUrvannavanA patine zodhavA mATe nagaramAM pharavA lAgI. evAmAM koieka dhUrta puruSe paTTane joza mohathI te dhAvamAtAne kahyu ke, "he na ! huM tenuM sarva caritra jANuM bu" dhAvamAtAye kaDaM. "he vatsa! jo tuM jANato hoya to yathArtharIte tatkAla kahI Apa." palI pelo dhUrta purUSa jematema kahevA lAgyo eTale dhAvamAtAye potAnA manamAM vicAra kasyo ke, "zrA ko dhUrta puruSa nemATe mhAre tene nizce netaravo."emadhArIne teNe pelA dhUrta puruSane kaj. "he nA! tuM lalitAMga to kharo, paga svayaMpranA havaNAM khulI thai ; mATe te potAnA pUrvanavanA patine zche le. kAraNa ke, svajana binA tenuM bIjuM koNa pAlana kare ? mATe he nattama ! tuM tyAM cAla ane te pAMgalI evI svayaMprannA devInuM pAlana kara." AvAM dhAvamAtAnAM vacana sAMjalIne te dhUrta puruSa naya pAmIne zIyAlanI peThe nAsI gayo, A pramANe dhAvamAtAne rAjakumArInA pUrva navanA patino melApa na avAzrI te pAThI prAvI. paThI te puSkalAvatI vijayanA sarve rAjAna ekaga thayA; paraMtu paTTane joine te sarve jema AvyA hatA tema pAga potapotAne deza cATayA gayA. __panI lohArgala nagaranA mahArAjA vacajaMghe tyAM AvIne ane paTTane jozne AzcaryazrI dhAvamAtAne pUjyu ke, "A paTTa koNe Alekhyo ? " dhAva mAtAye kahUM." he pranno ! Apa zuM pUgege ?" palI vacajaMgha rAjAe poteja / narva caritra kahI Apyu. e naparathI dhAvamAtAye kayuM. "ApanI pUrva navanI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) RSimaMmalavRtti-pUrvArdha, priyA A zrImatI kanyA ke ane vajrasena rAjA tene ApanI sAtheja paraNAvo; paraMtu havaNAM Apa potAnA nagarapratye jAna." paThI harSa pAmelo vajajaMgha rAjA potAnA lohArgala nagara pratye gayo ane dhAvamAtAye te sarva vAta zrImatInI Agala va tena rAjAne kahI. vajasene paNa kadyu. "he priyadhAca ! huM paNa zrImatI ane lalitAMga kumAranI pUrva janmanI vAta jANuM caM, te sAMjala. mahAvideha kSetramA salilAvatI nAmanI vijayane viSa vItazokA nAmanI nagarI ne. tyAM jitazatru nAmano rAjA rAjya kare . tene pehelI manoharI ane bIjI kekayI ema ve strIyo . te banne strIyone acala ane vidhIzana nAsanA be putro ayA. pitA mRtyu pAmyA paThI vijayanA sarva rAjAne jItIne te banne nAi mahA balavaMta evA kezava ane baladeva nAmayI prasitha'yA. eka divasa manoharIye potAnA putra acalane pUjyu ke, "he putra ! huM jainI dIkSA dhAraNa karUM ?" acale tene snehathI dIdA devAnI nA pAmI.mAtAye bahu Agraha karayo eTale acale kayuM ke, " jo tuM mane bodha pamAma, to hu~ rajA ApuM." paThI manoharIye te vAtane kabula karI cAritra lIdhuM. anukrame aticAra rahita cAritrane pAlI te manoharI mRtyu pAmIne lAMtaka devalokamAM iMza pada pAmI. te iMza hu~ pote hato. have koi vakhate 'STa ghomAnae acalane ane vidhIzanane mhoTA araNyamAM kheMcI ANyA. tyAM te banne jvAina pI gayA. ghomAna marI gayA ane vidhIzana paNa mRtyu pAmyo. acala tene mRtyu pAmelo jo mULa pAmyo. A vakhate lAMtaka devalokamAM te vAta jANIne huM iMDanuM rUpa tyajI raya napara besI turata tyAM Avyo. meM acalane kaDaM. "he nA ! vidyAdharanI sA yuH karavA gayo hato. A pramANe tane koNe karane ? na.Apa. pApaNI nagarI pratye jaie." mhArAM AvAM vacanathI acala nagyo ane te vidhIzananA zarIrane vAlIne pI ame nagarImA AvyA. paThI meM manoharInu svarUpa karI acalane dekhAmathu; tethI te bolI nagyo ke, " he mAta ! tuM ahiM kyAMzrI zrAvI ?" mAtAye kaDaM. "he vatsa ! huM nattama rIte cAritra pAlI lAMtaka devalokamAM mahA vainavavAlo devatA zrayo .tuM viveka rahita thazne thArA vidhI zana nA'no zoka kare The, mATe pUrvanA saMketazrI tane vodha karavA Avyo va. .... ve tuM vidhIjhananAM vahu zoka tyajI dara jinezvare kahelo dharma kara; jethI tane Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAthacaritra. (11) Aloka ane paralokamAM sukha thAya." mhAro AvAM vacanathI acala pratibodha pAmyo ane cAritra laz tapathI zrI prannanAmanA vimAnamAMlalitAMga devatA prayo. tyAM devasukha nogavI te devatAcavI gayo ane tene pade pavitra AtmAvAlo vajajaMgha lalitAMga ayo. valI pUrvanI svayaMprannAdevI paNa cavI gai,tethI tenA pade pavitra AtmAvAlozrImatino jIva svayaMpranAthalAMtaka devalokamAM sattara sAgaropamanI AyuSyavAlo huM paNa AyuSyane pUrNa karI vajrasena nAmano rAjA thayo ." A pramANe zrImati ane lalitAMganuM svarUpa kahI vajasena rAjApote AnaMda pAmyo. pagI vajrasena rAjAe aneka mahotsavapUrvaka potAnI putrI zrImatI hAthI vigerenI neTo sahita vanajaMgha rAjAne ApI. paDI harSita manavAlo te mahArAjA zrImatI sahita potAnA lohArgala nagarane viSe gayo, ahiM pAbala vajasena rAjAe potAnA putra puSkalapAlane rAjya ApI sAMvatsarIka dAna dai, cosaTha iMzee karelA natsava pUrvaka dIkSA dhAraNa karI tIrthaMkara pada prApta karayu. ahiM vajrajaMgha rAjAne paNa anukrame eka putra ayo ane anukrame vRhipAmato evo te putra nirmala yauvanAvasthA pAmyo. evAmAM puMgarI kiNi nagarInA rAjA puSkalapAle potAnA napara zImAmAnA rAjA virui zrayelA jANI potAnI sahAyya mATe vajrajaMgha rAjAne bolAvavA dUta mokalyo. pI vabajaMgha rAjA paNa nagarane viSe potAnA putrane rAkhI pote zrImatI sahita mho:TI senA laz natsAhayI zaravaNa nAmanA araNyane raste thai cAlyo eTale tene keTalAka mANasoe kahyu ke, "he prano A mArgane viSe layaMkara dRSTIviSa sapo rahe ; mATe ene tyajI dara bIjA rasteSI jAna." lokonAM AvAM vacana sAMjalI vajajaMgha nUpati te mArgane tyajI da bIje mArgethI puMmarI kiepI nagarI pratye gayo. parI te banne mahA balavaMta rAjAnanA nayathI sarve rAjA puSkalapAlanI AzAmAM vartavA lAgyA, paThI puSkalapAla nUpatie vajrajaMgha rAjAno Adara satkAra karIne vidAya karayo. te vakhate keTalAka mANaloe tene karvA ke, . " he vino! tamAre zaravaNa araNyanA raste azneja lohArgala nagare jaq." rAjAe kAraNa pUbyuM eTale tenae kahyu ke, " te vanamAM be sAdhunane kevalajJAnanA mhoTA natsava avAthI iSTI viSa sarpo zAMta az gayA ." lokonAM AvAM vacana sanilIne teja raste azne jatA evA vajajaMgha rAjAe tyAMjhAnadhArIna Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. mAM nattama evA sAgarasena ane munisena nAmanA banne sAdhunane dIMga. paThI tenane vaMdanA karI vanajaMgha rAjA potAnA lohArgala nagarane viSe gayo. te vakhate rAjyanA lonI evA tenA putre vajajaMghane rahevAnA gharanI aMdara viSano dhumAmo dIdho. paThI jeTalAmAM mahArAjA vajajaMghe potAnI prANapriyA zrImatI sahita te gharanI aMdara praveza karayo ke, turataja viSanA dhumAmAthI lIpAi gayelA aMgavAlA te banne jaNA mRtyu pAmyA. tyAMzI tena nattarakurukSetrane viSe traNa pakhyopamanI sUkSma AyuSyavAlA yugaliyApaNe nutpanna zrayA ane tyAMthI tena mRtyu pAmIne pehelA saudharma devalokane viSetraNa pakSyopamanI AyuSyavAlA devatA zrayA. have vajajaMghano jIva pahelA devalokathI cavIne jaMbUdIpamAM vahAvraja nAmanI vijayane viSe pranaMkara nagaramAM suvidhi vaidyanA kezava nAmanA putra paNe natpanna ayo. zrImatIno jIva paNa svargathI cyavIne teja nagaramAM zegnA nayaghoSa nAmanA putrapaNe natpanna ayo. te pote zreyAMsa kumArano AtmA hato. anukrame te banene gADha prIti i. valI vaidyanA putra kezavane teja navamAM potAnA samAna guNavAlA rAjaputra mahIdhara, maMtrIputra subuddhi, sArthavAha putra pUrNana ane zeThanA putra guNAkaranI sAthe mItrAz zrai. eka divasa prItinA pAtrarupa te nae mitro paraspara premathI vyApta zrayA utAM kezavanA ghare ekaga thazne bega hatA. te vakhate aneka jIvayukta evA komanA rogathI vyApta ayelA koi nivArthI munine jo pelA pAMce mitroe hAsya pUrvaka kezavane kahyu ke, " he nAta! teM AvA munine kyAre paNa napacAra karayo nahIM." kezave kahyu. " hu~teno napAya karIza; paraMtu tene mATe laka lada mUlyavALI traNa vastuna joze. te eja ke, ratnakaMbala, gozIrSa caMdana ane lada. pAka tela. temAM mhArA gharane viSe lahapAka tela to haze; mATe tame bAkInI banne vastune tatkAla melavo." AvAM kezavanAM vacana sAMjalI utpanna thaThe zradAjemane evA te sarve mitro gozIrSa caMdana ane ratnakaMbanI zodha karatAM karatAM ko vepArInI ukAne gayA ane tene pUvA lAgyA ke, "he nA ! tamArI bukAnane vipe A vane vastuna ?" teNe kadyu. "hA, paNa tamAre tenuM zuM kAma !" tenue kahyu. " munirAjanA uSadhane mATe joie pIe, mATe Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAthacaritra. darekarnu lakSa lakSa mUlya lazte banne vastuna amane tatkAla Apo." vepArIe kaDaM. " he uttama puruSo! sAdhune arthe to emaja lai jAna. mhAre e vastunA / mUlyanuM jarura nathI." panI te vepArIe nAvathI banne vastuna sAdhune arthe ApIne teja navane viSe dIkSA grahaNa karIne mokSa pada prApta karayu. have pelA gae mitro ratnakaMbalAdi sarva vastuna lai, nagaranI bahAra jaza sAdhune napAya karavA lAgyA. temAM prathama lakamUlyavAlA lakSapAka telathI muninA zarIrane mardana karI ratnakaMbala naDhAmIne temane tamake besArayA. Ama ka. ravAthI to ema vanyu ke, tela ane tamakAnA tApathI tapta zrayelA jIvo muninA dehamAMthI nikalIne ratnakaMbalane viSe coTI gayA. pI te sarva jIvone pelA gae mitroe nakRSTa dayAne lIdhe gAyanA kalevarane viSe mUkyA. A pramANe trapavAra karavAthI to sAdhunI cAmamI, mAMsa ane hAmakAmAM rahelA sarva jIvo jANe temanA puNyathIja khecAyalA hoya nahi zaM? ema bahAra nikalI gayA.panI zItalatA karavAne mATe gozIrSa caMdanano lepa karI, saMrohaNI nAmanI mahoya. dhIvame muninA zarIrane nii rahita banAvI dIdhuM. parI tenae ratnakaMbalane ve. cInapajelA paizAthI eka jinamaMdIra baMdhAvyu. pItena zuru evA zrAvaka dharmane pAlI aMte mRtyu pAmIne bAramA acyuta devalokane viSe devatA zrayA, have prathama vaidyaputra kezavano jIva tyAMthI cavIne jaMbUhIpamA pUrvamahAvideha ketrane viSe puSkalAvatI vijayanI puMgarI kiNI nagarImAM vanasena rAjAnI strI dhAraNInA nadarane viSe natpanna thayo. anukrame te avatarayo ane tenuM vajanAna evaM nAma pAmayu. bAkInA cAra mitro paNa tenA subAhu, bAhu, pITha ane mahApITha nAmanA sagA nAzna ayA. zreyAMsano jIva bIje ko ThekANe avatarI zrI vajanAnano sArathI ayo. panI vajasena rAjAe pravrajyA dhAraNa karI kevalajJAna melavyu eTale vajanAnna mhoTo hovAthI rAjyAsana napara bege. anukrame te cakravartI zrayo ane bAkInA cAra nhAnA nAzna maMgalIka (khaMmiyA) rAjAna thayA. vajanAnne kumAra avasthAmAM trIza lAkha pUrva, sAmAnya rAjya padavImAM sola lAkha pUrva, cakravartIpaNAmAM covIza lAkha pUrva ane sAdhupaNAmAM cauda lAkha pUrva ema corAzI lAkha pUrvanuM AyuSya nogavyu be. paThI sarva putroe pitA zrI vajasena munipAse harSayI dIdA dhAraNa karI. anukrame vajanA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) RSimaMmalaTatti-pUrvAI. munie cauda pUrvano annyAsa karIne AcArya pada melavyuM ane bAkInA cAra muninae ekAdazAMgIno abhyAsa karayo. bAhumuni niraMtara sAdhunane naktapAnAdilAvI ApatA ane subAhu muni sarva sAdhunanI sevA karatA e naparathI te banne sAdhunae anukrame nogakarma ane valakarma napArjana karayuM hatuM. jyAre guru te vanne sAdhunanI prazaMsA karatA tyAre pITha ane mahApITha irSyA karatA te naparathI pApanelIdhe tenae paNa atyaMta balISTa evaM strInAmakarma napArjana karathu ituM. vajanAnna munie paNa arihaMtAdika manohara vIza sthAnakane ArAdhavAthI saMsAra samuzne tAranArUM tIrthakara nAma-gotrakarma napArjana karayuM. paThI anukrame te sarve sAdhuna kAladharma pAmIne sarvArthali vimAnane viSe devatApaNe natpanna tha yA, sArathIno jIva teja vimAnane viSe devatApaNe natpanna bhayo. have pazcima mahAvideha ketramA paraspara snehathI vyApta evA sAgaracaMDa ane azokadatta nAmanA ve mItro khepAra karatA hatA; paraMtu tenamA sAgaracaMDa sarala svannAvavAlo ane azokadatta mAyAvI hato. sAgaracaMjne zuzIlavatI priyadarzanA nAmanI strI hatI. anukrame te traNe japAna pota potAnuM AyuSya pUrNa karI mRtyu pAmyA. temAM sAgaracaMDa ane priyadarzanA, A jaMbUhIpane viSe naratatranA dakSiNa nAgamAM gaMgA ane siMdhu nadInA madhya pradezane viSe A a varupiNInA trIjA ArAmAM pakhyopamano AThamo nAga bAkI rahyo hato te vakhate navase dhanuSya naMcA zarIravAlo yugalIyApaNe natpanna ayo. azokadatta paNa pUrva janmamA karelA kapaTazrI teja ThekANe hAthIrUpe natpanna bhayo. ekadivasa vanamA pharatA evA te hAthIe yugaladharme prApta thayelA evA potAnA pUrva navanA mitra sAgaracaMDane dIge. paThI ekavIjAnA paraspara darzanathI nutpanna zrayelI prItine lodhe gajarAje te jomalAne potAnI pITha napara besArayuM teyo bojA yugalIyAnae tenuM vimalavAhana nAma pADyuM ane teno strInu nAma cayazA pamyu. te vakhate kAladharmanA anusAre kalyavRdo alpa thavA lAgyA eTale mamatA karatA evA tathA atyaMta kleza karatA evA yugaliyAna vimalavAhanane kahevA lAgyA. * . " tame amArA adhipato ge, mATe nIti pravartAvo." te nuparathI teNe hakAra A viza sthAnaka, svarUpa vidyAzAlAmAM chapAyelI bharatezvara vAhubali vRttinA pAnA thI jou lebu. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prAdinAthacaritra. (15) nAmavAlI arthAt "hAM" evI mahAnIti prakAzIta karI. paDhI thoruM AyuSya bAkI hatuM te vakhate caMzyazAthI pUrvanA pUeyane lIdhe catuSmAn prane caMDakAMtA nAmanuM eka joDaluM nRtpanna yayuM pabyopamanA dazamA jAganuM potAnuM AyuSya pUrNa yete vimalavAhana potAnA padane viSe catuSmAnane sthApana karI pote kAladharma pAmI javanavAsI suvarNakumAra devatAnne viSe devapaNe utpanna thayo. " cakSuSmAn ATha dhanuSyapramANa naMcA zarIravAlo hato. te potAnA pItAnI peThe caMDakAMtA priyAsahita ikAranI tithI rAjya calAvavA lAgyo anukrame te paNa prayujya pUrNa thavAne avasare potAyakI nRtpanna thayelA yazasvI nAmanA putrane priyaMgupriyA sahita kulakaranA par3hane viSe sthApana karIne aMte kAladharma pAmI suvarNakumAra devatAnne viSe devapaNe utpanna thayo. cakSuSmAn pitAnA karatA yazasvI kAMika nayA AyuSyavAlo tathA navI uMcAivAlo ( sAmAsAtaseM dhanuSyanI uMcAivAlo) hato. toparA pitAnI peThe rAjya karato hato; paraMtu madamAM AvI gayelA yugalIyAna hakAranItinuM nalaM - ghana karavA lAgyA, te uparathI tele hakAranI tine anusaratI makAra nAmanI "mAM" e nAmanI mahAnIti prakAza karI. paTI AyuSya pUrNa thavAne avasare anicaMda nAmanA putrane surUpA priyA sahita potAne pade sthApI pote naddhikumArane viSe devapaNe utpanna thayo, have sAtaseM dhanuSyapramANa naMco, pitAnA samAna AyuSyavAlo ne caMsamAna kAMtivAlo abhicaMDa potAnA sarakhI rUpavAlI priyAnI sAdhe sukha jogavato bato rAjya karavA lAgyo. anukrame te paNa kulakara evA prasenajit nAmanA putrane cakkukAMtA strIsahita potAnA padane viSe sthApana karI pote pitAnI gatine pAmyo. pabI sAmA baseM dhanuSya pramANa cAivAlo ne subarNanI samAna kAMtivAlo prasenajit potAnI caM kAMtA nAmanI priyA sahita rAjya karavA lAgyo. te vakhate bIjA yugalIyA ikAranItinuM tathA makAranItinuM nallaMghana karavA lAgyA eTale te prasenajite dhikkAranI tine prakAza karI. anukrame AyuSya pUrNa thavAne avasare marudeva nAmanA putra zrIkAMtA priyAsahita potAne par3he sthApana karIne pote kAladharma pAmI dIpakumArane diSe mahA samRddhivaMta devatA thayo. dave suvarNasamAna kAMti vAlA, sAmApAMca dhanuSyapramANa uMcAzvAlA, traNa nItinA jAe ane zrIkAM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSimaMgalavRtti-pUrvAI. tA nAmanI priyAyukta evA marudeva, nAninAmanA potAnA putrane marudevI nA. manI priyAsahita potAne pade sthApana karI pote mRtyu pAmIne dIpakumArane viSe devarupe natpanna ayo, pagarI savApAMcase dhanuSyapramANa dehavAlA, saMkhyAtA pUrva lakSnA AyuSyavAlA ane marudevI nAmanI vahAlI priyAvAlA, nAnnikulakara pUrve kahelI traNanIti pramANe rAjya karavA lAgyA. have sukhama ukhama Aro cAlato hato, te vakhate savArthasida vimAnathI cavIne zrI vajanAmano jIva jaMbUcIpanA narata kSetranI vinItA nagarImAM azAmamAsanI aMdhArI cothane divase nattarASADhA nakSatrano yoga bate marudevInA nadarane viSe avatarayo. te vakhate rAtrIne viSe mAtA marudevIye jagatmA zreSTa evA A cauda mahAsvapna dIgaM. temAM prathama pANI varasI javAne lIdhe nujvala vAdalAM samAna kAMtivAlo, pula, mukha,koMDha ane zIMgamAnazrI suzonita evo vRSanna jo. yo. vIje svapne airAvaNa hAthInI napamAvAlo, cAra dAMta vALo, zvetavarNavALo ane jenA sAte aMga pRthvIno sparza karI rahyA hatA evA hAthIne potAnA mukhamAM praveza karato dIge.trIje svapne kapUranA hAra ane nIhAra (barapha) nA samAna kAMtivAlA ane kezavAlIzrI manohara evA kezarIsiMhane mAtA marudevIye po. tAnA mukhamA praveza karato dIge, cAthe spapne dizAnanA gajeMzee siMcana karelI ane uttama vainavavALI lamIdevIne potAnA mukhamAM praveza karatI dIrI. pAMca. me svapne pAMcavarNanA puSpothI guMthelI ane atyaMta sugaMdhIvAlI be divyamAlAne dII. ThaThe svapne pAMca prakAranA jyotizcakathI viMTalAi rahelA ane prakAza. zrI aMdhakAranA samUhane nAza karanArA pUrNa caMdrane dIge. sAtame svapne mAtA ma. rudevIye kiraNovame grahonA tejane haraNa karanArA, aMdhakAranA samUhane nAza karanArA ane kamalanA samUhane pravodha karanArA sUryane dIge. AThame svapne zabda karatI evI lada ghugharInathI suzonita, AkAzane sparza karI rahelA ane vIjI nhAnI hajAro dhvajAnathI yukta evA manohara iMdhvajane dIge. navamA svapne pavitra jalazrI narelo, kamala napara rahelo, kamalavame DhaMkAye. loane sarva kalyANanA mUla rUpa evo kalaza dIge. dazame svapne rAjahaMsoe maTana karI nAkhelA kamalanA rasathI kAMka pILA varNanA jalavALaM ane zvetavarNanA kamalodhI vyApta evaM padma sarovara dI. agyArame svapne dUdha sa. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAthacaritra. ( 17 ) mAna jalayI jarapUra, caMcala evA kallolayI nabalato ane nAnA prakAranA ratnanA samUhathI pUrNa evo kIrasamui dIge. bArame svapne suvarNa tathA ratnozrI bharapUra, ratnajamItra suvarNanA hajAro staMbhavAluM ane vAgatI evI nobatI AnaMdanA sthAnarUpa vimAna dItuM. terame svapne caMdra sUryanA teja sarakhA, meruparvatanA zikhara samAna ane sphuTa evA pAMcavarNanAM ratnonA samUhane dI. caudame svapne prasaratI evI jvAlAnI phAlekarIne jaTAvAlA, madha ane ghIzrI siMcana zrayelA dhUmAkArahita amine dIge. - prAvAM cauda svapna jo prajAte jAgI naThelA marudevI mAtAye potAnA svanano vicAra nAbhikulakarane kahyo ane pI jeTalAmAM nAjirAjA temane svaarat vicAra headlAmAM jinezvara prajunI bhaktithI vyApta thayelA iMde tyAM pravIne yA pramANe kAM. " he traNa jagatnI mAta ! he zreSTha ratnagarbhavAlI ! tamane huM namaskAra karUM buM. he devI! tamAre dharma ne viSe cakravartI evo uttama putra tho. pI caitra mAsanI aMdhArI AThamane divase uttarASADhA nakSatranA yogamAM " prabhu avataracA. te vakhate nRppana kumArIkAnae tyAM prAvIne bhUmI mArjana, jala siMcana, darpaNa, kArI, vIMUlA, ane cAmara vigeraMnA upacArothI prabhunI sevA temaja rAnI poTalI bAMdhavA vigere ghATa kriyAna karI. pI pUrNa jaktithI jarapUra mAno vA cosaTha iMze potAnI naktithI meru parvatanA zikharane viSe prajune abhiSeka mahotsava karI, nAnI rAjAnA gharane viSe ratna vigerenI vRSTI karI temaja prajunI tathA mAtA marudevAnI namaskAra pUrvaka stuti karI pota potAne sthAnake gayA. mAtA svapnAmA prathama vRSana dITho hato temaja prajunA sAyalane viSe vRSananuM cinha hatuM e uparathI atyaMta harSavAlA mAtA pitAe iMnI prajJAzrI zubha divase temanuM vRSana (ruSana) evaM nAma pAmadhuM arihaMta prajunI sarva prAdya krIyAna iMjJethIja karAya be. e uparathI eka divasa iMDa dAthamAM zeramIno sAMge lai prajuno vaMza sthApana karavA mATe Avyo paDhI AvelA iMine 'joi prajue zeramIno sAMge levAne mATe lAMbo hAtha karo. te uparathI prajunA vaMzajo 5kSvAku nAmanA katrI thayA. yA pramANe iMthI prajunA vaMzanI sthiti yaI. mAtA pitA jeje zravasare prabhune yogya krIyA karavAnI ivA karatAM hatAM tete avasare Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) RSimamalati-pUrvAI, tete sarva krIyAna iMDekarelI tena jotAM hatAM. have ko eka divasa ko yugalanuM bAlajor3eM tAlavRdanI nIce ramatuM hatuM. evAmAM akasmAt tAlaphala paDavAthI kAkatAlIya nyAyanI peThe putra rUpa bAlaka mRtyu pAmyo eTale kanyAne "A zaSananI strI thaze." ema kahIne nAnI rAjAe tene laz ane tenuM sunaMdA nAma pAmayu. paThI sunaMdA ane sumaMgalA ebanne kanyAna sahita zrI zaSanna prannu potAnA puNyanA yogathI jagatne AzcaryakArI yauvanAvasthA pAmyA.pranunA vivAhanA avasare vivAha saMbaMdhI sarva kAma iMane iMzANIye karayu.pI kAzka nyUna evA u lAkha pUrva gaye te sarvArthasiha vimAnathI cavine bAhu ane pIThanA jIva sumaMgalAthakI narata ane brAhmI nAmanA yugalapaNe natpanna thayA. patI teja devalokathakI cavIne subAhu ane mahApIgnA jIva sunaMdAthakI bAhubali ane suMdarI nAmanA yugalapaNe natpanna ayA. tyArapatI sumaMgalAe zreSTa lakSaNothI manohara evA bIjA nagaNapacAsa putranA jomalAMne janma Apyo. have paraspara nItinuM nallaMghana karatA evA yugalIyAnanA samUho jhAnathI, kAMtithI ane budhthiI adhika evA jhapanna prajune joDne kahevA lAgyA ke "he prano ! tame amAre mATe nIti pragaTa karo. kAraNa ke, je rAjA hoya ne te nItine pragaTa kare ." pranue kahyu. "he yugaliko! te vAtanI tame nAbhikulakara nupati pAle jazne yAcanA karo". te uparathI sarve yugaliyAna nAlirAjAnI sannAmAM AvIne te pramANe yAcanA karavA lAgyA. nAlirAjAe kahyu. "tamAro rAjA jJaSanna thAna." paThI sarve yugaliyAna pranu pAse AvIne kahevA lAgyA ke, "nAlirAjAe amArA pati Apane TharAvyA ve; mATe tamane naMcA sthAna napara vesArI ame jalavame aniSeka karIe.kAraNa je rAjA hoya re tenAzrIja nIti prakAza karAyace." paThI te sarve yugaliyAna jinezvara prannune dhulanA DhagalA napara besArIne aniSekane mATe jala levA gayA. evAmAM AvIne pratune bahu AnuSaNothI suzonIta karIne eka suMdara grAsana napara vesArayA. paThIyugaliyAna jala lazne aAvyA ane prannune ghareNAM vigerethI suzonita zrayelA jokne temaNe atyaMta darpathI prannunA ve caraNane viSe ANelA jalazrI temaNe annipeka karayo. parI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAthacaritra. (15) 33"A yugaliyAna vinIta ." ema kahIne bAra yojana lAMbI ane nava yojana paholI vinItA nAmanI nagarI banAvI pI. paThI pranue brAhmIne ja'maNe hAthe aDhAra jAtanI lIpI zIkhavI ane suMdarIne mAvA hAthathI gaNita zAstra zIkhavyu. valI laratane rUpanA kArya ane bAhubaline manuSya vigeraMnA lakSaNa tathA temanAM mAna, nunmAna ane pramANa etraNa jAtanAneda tathA temanAM lakSaNa zIkhavyA. azvAdi cAra pagavAlA pazunanAM lakSaNane nirupaNakarI, cAravarNanI sthApanA karI ane sarva kalAna pradarzita karIne pranue potAnA naratAdi so putrane jUdA jUdA dezane viSe rAjAna banAvyA ane pote cAra hajAra rAjAna sahita caitramAsanI aMdhArI Agmane divase nattarASADhA nakSatranA yogamAM unnaktasahita sikSArthanAmanA nadyAnamAM AvI saMyama grahaNa karaco.te vakhate sAthe rahelA cAra hajAra rAjAnae paNa cAritra lIdhuM; paraMtu tena nidA nahiM pAmavAthI vanane viSe tApaso thayA. kaca ane mahAkacha paNa tApasapaNuM pAmyA, te vakhate tenanA putro dezAMtarathI pitAnI sevA karavAne mATe tyAM AvyA eTale kaba ane mahAkache te potAnA putra nami vinamine kayu ke, " he putro! tame ghare jAna ayavA to kalpavRkSa samAna jinezvara pranunI sevA karo."paThI rAjyanI zcAthI jinezvara prannunI sevA karatA evA te banene (nami vinamine) dharaNeMDe sarva vidyA ApIne vaitADhya parvatanI uttarazreNi tathA dakSiNazreNinA adhipati banAvyA. have nidA nahiM malavAne lIdhe eka varSa paryaMta nirAhAra ane nikukonA madhye mukhya evA pranu vihAra karatA karatA nikAne arthe hastinApura pratye zrAvyA. te vakhate tyAM bAhubalino putra somayazA svargamAM iMnI peThe rAjya karato hato. tene zreyAMsakumAra nAme putra hato. ekadA te zreyAMse ebuM svapna dI ke, " jANe meM syAmavarNa tha gayelA meruparvatane amRtathI dhozne ati najvala karayo. " te vakhate tyAMnA zegne evaM svapna AvyuM ke, " jANe sUryathakI pRthvI napara pamelA kiraNo zreyAMsakumAre lazne pAga tyAMja(sUryanA pratibiMbane vive) sthApana karayAM." valI somayazAne paNa teja rAtrIne viSe evaM svapna Avyu ke, " jANe yuru karato evo ko sunnaTa zreyAMsakumAranI sahA-- yathI vijayalakSmI pAmyo."savAre te trajaNA sannAmAM negA thayA ane "zre Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) RSimamalatti-pUrvAI. yAMsakumArano nadaya aze."ema paraspara vicAra karI potapotAne sthAnake gayA. paThI jeTalAmAM zreyAMsakumAre potAnA gharane viSe nIkAnA arthI evA prannune praveza karatA joyA teTalAmAM zunna hRdayavAlA tene jAtismaraNa zAna natpanna thavAthI teNe jANyu ke, "hu~ pUrva janmane viSe vajasena jinezvaranA vajanAnna putrano cakrI nAme sArathI hato. te vakhate meM vanasena kevalInA mukhathI evaM sAMnavyuM hatuM ke, "A vajanAnnakumAra naratakSetrane viSe tIrthakara thaze." zrA prakAranA pUrvanavane jAgI natpanna bhayo romAMca jene evA somapranna rAjAnA putra zreyAMsakumAre potAnenneTamAMAvelAzeramInArasanAghamAM naghAmI pranupAse jazne kaDaM ke, "he prano! prAsuka evA A kurasane grahaNa karo." paThI pranue ekavarSe te nirdoSa AhAra grahaNa karayo. te vakhate "ahodAna! ahodAna!!" evo zabda karatA evA devatAnae zreyAMsakumAranA AMgaNAne viSe suvarNa ane ratnanI vRSTI karI. te upara kavI ghaTanA karele ke, jeNe zapanna prajune nAvavake nirmala dAna ApavAyo potAnuM ghara bahu dhanazrI pUrNa karayuM, potAnAM dedIpyamAna yazanA samUhathI traNa nuvana pUrNa karayu, AtmA puNyanA nArathI pUrNa karayo ane lokane viSe A satpAtradAna pravartAvyu. te zreyAMsanAma jagatne viSe kone kona vakhAvA.yogya nathI yatuM? arthAt zreyAMsa eja nAma vakhANavA yogya le. paThI rAjA vigere sarva loka,mahAtmA zreyAMsakumAranA ghara pratye jazne tenAM vakhANa karavA lAgyA. te vakhate zreyAMsakumAre tenunI Agala pAtradAnanI prazaMsA karI ke, jethI tyAra paThI lokane viSe pAtradAna pravatyu. " tame e zIrIte jAeyu?" ema lokonA pUbavA naparathI somayazAnA putre kaDaM ke, "prannune dekhavAthI mane jAtismaraNa jhAna natpanna thayuM be; tetho meM jANyu." valI teNe kaDaM ke, "mhAre pUrvanA navathI pranunI sAye saMbaMdha cAlyo Ave ne; mATe pranunA darzanathIja mane jAtismaraNa zAna nutpanna thayuM ." A prakAre zreyAMsakumAranA ane pranunA paraspara pUrvanavanA saMbaMdhane sAMjalI Azcarya pAmelA loka pota potAne sthAnake gayA. paThI je sthAnake prannu nannA hatA tyAM zreyAMsakumAre ratnanuM eka pITha karAvyu, te pratunA pranAvathI sUryanA maMgala samAna zonavA lAgyu. have nagavAn pRthvI napara vihAra karatA karatA tahazilApurI pratye ga Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAthacaritra. (1) yA eTale sevakoe harSathI prannurnu Agamana bAhubaline nivedana karayu. bAhubalie paNa tenane prItidAna ApIne kayuM ke, " hu~ pranAte natsava sahita pranurnu darzana karIza." paraMtu pranAte pratibaMdhathI rahita evA prannu to bIje sthAnake vihAra karI gayA. kAraNa ke, arihaMtone premanuM baMdhana hotuM nathI. have annAte prannune nahiM dekhavAthI zoka karatA evA bAhubalie nagavAnanA kAyotsarga sthAne sUryamaMjhala samAna dedipyamAna pAMca yojana pramANa -cuM, dhvajAthI su.. zonita damavAluM ane yojana pramANa vistAravAluM pranunI be pAukAyukta ratna samAna stUpa karAvyu. paThI udmasthAvasthAmA rahelA nagavAna jogagADha, bailAkhya ane bahalI vigere dezomAM vihAra karatA karatAM purimatAla nagaranA zakaTodyAnamAM AvyA.tyAMadhmano tapa karIne vamanI nIce beThelAprannune phAgaNa mAsanI aMdhArI agIyArasane divase uttarASADhA nakSatramAMsavAre kevalajJAna prApta thayu. teja vakhate jarata rAjAnI AyudhazAlAmAM paNa cakraratna nutpanna - yu. pI prannune kevalajJAnanI natpacinI tathA AyudhazAlAmAM cakraratnanI natpattinI vadhAmaNI ApanArA banne sevakoe eka kAleja narata rAjAne vadhAmaNI ApI. panI " A banenA madhye prathama pUjA konI karUM ? " ema kaNa mAtra vicAra karIne natpanna thayo viveka jene evo narata rAjA vicAra ka-' ravA lAgyo. " pitArnu pUjana kare te cakaratnanuM paNa nizcaya pUjana karelu gaNAya. kAraNa cakraratna A lokamAM sukha ApanAruM ane prattu to paralokane viSe paNa sukha ApanAra be; mATe pitAja prathama pUjana karavA yogya ,paNa caka nathI."evo vicAra karIne teNe potAnI pitAmaha (bApanImA)marudevA mAtAne kaDaM. " he mAtA ! phaTa cAlo, huM Apane traNa lokanA pati rUpa ApanA pupanI samRddhi batAvaM." naratanAM AvAM vacana sAMjalI marudevA mAtAye harSapAmInaratane kayuM. "tuM mane mhArA putra RSajanuM darzana karAvya." mAtAye A pramANe kaDaM eTale narata rAjA temane hAthI napara besArIne jinezvara pranune vaMdanA karavA cAlyo. paDI devatAnanA vaimAnanA samUhathI cAre tarapha vyApta tha rahelA AkAzane joine narata rAjAe marudevA mAtAne kaDaM. " heM aMba! traNa jagatne AzcaryakArI ApanA putranI A samRhi jUna ke, jemanA Agala A mhArI sarva samRdialpamAtra dekhAya ." A prakAranI putranI saM Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) RSimamalaratti-pUrvAI. pattine ane putrane vAraMvAra smaraNa karatA evA marudevA mAtA te vakhate natkRSTa AnaMda pAmyA ane harSanA AMsune lIdhe bAhya (naparanAM) ane abhyaMtara (aMdaranAM) netranAM pamalano nAza avAthI mAtA marudevA potAnA putranI bAhya ane abhyaMtara lakSmI joine tatkAla parama padane pAmyA. arthAt moda pAmyA. pI laratarAjAe mAtA marudevAnA dehane agnisaMskAra karI samavasaraemAM jazne prannuno kevala mahotsava karayo. te vakhate prannue pApane nAza karanArI dharma dezanA ApI ke, jene sAMjalIne keTalAka vairAgyavaMta thayA. pI naratanA pAMcase putroe ane sAtase pautroe (putranA putroe) zrI jinezvara pranu pAse dIkA lIvI.RSatnasena vigere corAzI gaNadharo ayA. brAhmI Adi sAdhvI ane zreyAMsakumAra vigere zrAvako ayA. suMdarI paNa dIkSA grahaNa karavAne taiyAra thara hatI, paraMtu "AmhAruM strIratna thavAnuM ." ema dhArIne naratarAjAe tene dIkSA levAnI nA kahevAzrI te zrAvikA tha6. A pramANe pratlunA cAra prakAranA saMgharI sthApanA paz. te vakhate kala ane mahAkace potAnuM tApasapaNaM tyAga karIne pravrajyA AdarI. paThI pratnune namaskAra karI gharapratye AvelA narata rAjAe cakraratnanI pUjA karI ahA mahotsava karayo. tyArabAda sATha hajAra varSa paryaMta parAkramathI narataketrane sAdhI navanidhi ane caudaratnane grahaNa karI paccisa hajAra yada ane vatrIza hajAra rAjAe paravarelo te naratarAjA potAnI vinitA nagarI pratye Avyo.palI tero bAra varSa paryaMta cakravartIno aniSeka karAvyo, eka divasa naratarAjAe urbala aMgavAlI suMdarIne jozne rasoiyAne kAM ke, "are! zuM mhArA gharane viSe eTaluM paNa sAru nojana nathI ke, A suMdarI durbala aMgavAlI dekhAya The? " rasozyAe kahyu. "he rAjan! Apa digvijaya karavA gayA te divasayI AraMnnIne A suMdarI niraMtara AMbilano tapa kare ." paThI tene viSe maMdarAgavAlA laratarAjae suMdarIne kAM. " tuM marajI pramANe noga jogavya athavA tatkAla pravrajyA grahaNa kara." te naparathI vairAgyavaMta tha. yelI suMdarIe jinezvarapranu pAse saMsArano nAza karanArI dIkSA lIdhI. paThI mahA parAkramavaMta evA jaratarAjAe potAnA ama' lAina pAte dato mokalyA; tethI tena tyAM jA temane kahevA lAgyA ke, "tame narata cakravartInI sevA karo." te naparathI te saue kahyu ke, "de jamo! naratane ane! Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAthacaritra. amane rAjya to pitAe Apyu , to ame tenI sevA kema karIe? ame pitAnI AjhA lezne tenI sAthe yuH karIzu."ema kahIne tena sarve aSTApada parvata napara prannunI pAse gayA.tyAMpranuetenunI Agala eka aMgArAkaranAranuM dRSTAMta kAM ke, __ "koi eka aMgArAno karanAra pANI lazne aMgArA karavA mATe vanamAMgayo. tyAM aMgArA karatA karatAM pANI khUTayu; mAthe sUryano tapa pamatohato ane pamakhe agni salagato hato tethI balavame kASTane kApatA evA te aMgArA karanArane ghaNI taraza lAgavAthI mUrga AvI eTale pAse rahelA bIjA saUna puruSo turata tene ghera laz gayA. paThI mUrgamAM ne mUrgamAM pelAe nadI, kUvA, dharA ane samujhe dIga te tero pIdhAM; paraMtu tenI taraza nivRtta pAmI nahIM. paThI teNe eka ghAsano pUlo laza tene salagAvIne eka jIvimanI polANamAM mUkyo, pI temAthI nikalatAM evA pANInAM TIpAne te jIvavame cATavA lAgyo. (nagavAn potAnA putrone kahe ne ke,) he vatso ! tame paNa e aMgArA karanAranI peThe devatAnA nogadhI tRpti pAmyA nathI to pI havaNAM e rAjyathI zI tRpti pAmavAnA ge?" A pramANe kahIne pI prabhue pApane nAza karanAru daza dai. kAlikanuM adhyayana temane kahI saMnalAvyu. te sAMjalIne vairAgyavaMta thayelA te sarve putroe teja vakhate prabhu pAse dIkSA lIdhI. paDI tenanA putro harSathI narata rAjAnI AjhAne aMgIkAra karI uttama sukhakArI pota potAnA rAjyo karavA lAgyA. parI narata rAjAe eka utane zIkhAmaNa ApIne bAhubali pAse mokalyo. dUta tyAM jazne sunaMdAnA putra bAhubaline madhura vacanathI kahevA lAgyo ke, "he rAjan laratarAjAne khaMjhanA rAjAna harSathI seve de to tame mahAbalavaMta ane cakravartI evA e naratarAjAnI sevA zA mATe karatA nathI?"bAhubalie kahyu. " mane pitAeja rAjya baheMcI ApyuM , to par3I huM zA mATenaratanI vRthA sevA karUM? zumane e sevA karavAthI vadhAre karI Ape tevo ? ke zuM te mhArA vyAdhInane nAza karI zake tevo ?, zuM AvatI evI vRkSavasthAne rokI rAkhe tevo ? athavA zuM prApta zrayelA maraNane nivAraNa karI zake tevo be? A upara kahelAne nivRtta karavAne iMza paNa samartha nathI. mhAre ane ene manuSyapaNuM samAna to panI huM laghupaNAne ApanArI tenI sevA zA mATe Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) RSimamalayatti-pUrvArdha. karUM?" zrA pramANe kahIne bAhubalie dUtane potAnA nagaramAMthI kADhI mUkyo. palI dUte jazne bAhubalinu kaheluM sarva naratarAjAne kAM. paThI mahA parAkramavAlA te banne jagAna sainya sahita urjaya mRgeMnI peThe potapotAne sImAme ekaThA yayA. tyAM akAle manuSyano kayakArI yuddha karatA evA te banne jaNAne jozne devatAnae zAMta karIne A pramANe kAM. " tame a. mArA kahevA pramANe pAMca prakAra, yui karo." banne rAjAnae kaDaM. "he devatAna! kayu kayuM yuH karIe, tekaho ?" devatAnae kAM. " prathama dRSTayuddha karo." paThI devatAnAM kahevA pramANe dRSTiyuH karatA evA te banne jaNAmAM bAdubalino vijaya ayo. paThI devatAnI AjhAthI paraspara vAkyu ane bAhuyuH karavAmAM paNa bAhubalija vijayI nivamayo. DevaTa devatAnae batAvelA daMma ane muSTiyukSmAM paNa bAhubalino jaya ane jaratano parAjaya zrayo.A prakArano sarva yukSmAM bAhubalino vijaya joi laratarAjA manamAM vicAra karavA lAgyo. "aho! sarva prakAranA yukSmAM vijaya pAmanArA A bAhubalineja hu~ cakravartI mArnu ke zaM?"AmadhArI teNe cakra, smaraNa karayuM eTale vairIno nAza karanAruM cakra tatkAla tenA hAyane viSe prApta ayu. paThI tnarate bAhubali sAmuM cakra mUkyu; paraMtu te to tene nahiM mAratAMpradakSiNA karIne pAvU laratanA hAthane viSe prApta thayu. paThI atyaMta krodha pAmelo bAhubali muThI napAmI naratane mAravA mATe domayo; paraMtu rastAmAM vairAgya prApta thavAne lIdhe te potAnA manamAM vicAra karavA lAgyo ke, "are! cakravartI rAjyane dhIkAra ho ke, jenA mATe lonathI Akula vyAkula ayalA nAzyo potAnA nAzyone mAravA mATe dome ." ema kahIne devatAe ApelA sAdhu veSa dhAraNa karI pravrajita zrayelo ane kRtArtha evo te bAhubali koyotsarge nanno rahyo te evo annigraha lazne ke, "kevalajJAna prApta zrayA vinAno hu~ kevalajhAnI evA mhArA nhAnA nAzyone zI rIte maTuM? mATe huM tyAM sudhI ahiMja rahIza ke, jyAM sudhI mane kevalajJAna nutpanna thAya." A pramANe tyAMja kAyotsarge unnA rahelA tene eka varSa pUrNa thayuM eTale pranue tene pratibodha pamAmavAne mATe potAnI brAhmI ane suMdarI vane putrInane mokalI. paThI bAibali pAsa yAvIne te vanne jaNInae tene kahyu. "he baMdho! hAthI upara rahelAne keva Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ zrI AdinAthacaritra. (25) valajJAna natpanna zratuM nathI." AvAM vhenonAM vacana sAMjalI bAhubali vicAra / karavA lAgyo ke, "aho! mAna eja madonmata gajarAja dekhAya . jagatapUjya evA potAnAnAzyone vaMdana karavAmAM mhArI zI hAnI zravAnI ?.mATe cAla, have hu~ nhAnA nAzyone tathA jinezvara pratune vaMdana karavAne jAnaM."Ama dhArI jevo te paga napAmI Agala cAlavA jAya le eTalAmAM tene kevalajJAna prApta Ayu, tethI te jinezvaranI pAse jaz kevalInanI parSadAmAM bege. naratarAjA paNa bAhubalinA pade tenA putra somaprannane sthApI pote vinitA nagarImAM jaz anargala nogone nogavavA lAgyo. jaratano putra marici ke, je prannunI sAthe dIkSA grahaNa karIne pUrNa ekAdazAMgIno dhAraka thai vihAra karato hato; te nanAlAnI RtumAM tApanA parisahane sahana karavA samartha zrayo nahiM, tethI mUDha manavAlA teNe parivrAjakanuM zAsana pravartAvyu. arthAt te tApasa thayo. - ko vakhate zrI zaSanasvAmI vihAra karatA karatA aSTApada parvata napara samavasasyA. te vakhate naratarAjA vicAra karavA lAgyo ke "mhArA rAjyane viSe sukhI athavA sukhI koNa ? mhArA navANuM nAzyoe, bebenhoe, pAMcase putroe ane bIjA putranA putroe A pramANe sarva saMbaMdhIe prannu pAse dIkSA lIdhI De." A pramANe vicAra karIne valI te ciMtavavA lAgyo ke, " hita vAdinae nogavelA A rAjyavame karIne zuM? nimaMtraNa karayA utAM paNa tena prannu vigere mhArA saMbaMdhita to te rAjyane zchatA paNa nathI, mATe have 9 tenanI nattama anAdikathI lakti karUM." Ama dhArI laratarAjAe pAMcase gAmAthI kheMcIlavAya eTalA vividha prakAranA AhArane lAvI pranune nimaMtraNa karayu. te vakhate pratlue kaDaM ke, "he narata! AdhAkarmAdi doSayukta A anna sAdhunane kaTape nahIM; temAM paNa prAsuka evoya paNa rAjapiMma to naja kaTape." A pramANe pratnue nA kahyAthInarata jeTalAmAM atyaMta kheda pAme deteTalAmAM AvIne pranune avagnaha pUjyA; tethI prannue tene saMbaMdhI, cakravartIsaMbaMdhI, rAjAsaMbaMdhI, zayAtara saMbaMdhI ane sAdhvIsaMbaMdhI AvA pAMca prakAranA avagrahanuM svarUpa kaDaM. temAM iMda potAno avagraha sAdhune mAne je. pI larate paNa potAno avagraha jANI ane iMzne pUrIne pote prANelo AhAra zrAvakone ApI dIdho. paThI teNe 6ine tenuM (iMDnu) khalaM svarupa dekhAmavAnuM kaDaM eTale 36 naratarAjAnI AjhA ni Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) RSimaMmalaTatti-pUrvAI. Sphala na thAya eTalA hetuthI potAnA kharA svarupanI eka AMgalI tene vatAvI, jedhI jarate ahA mahotsava karayo. ane te "26 mahotsava" evA nAmathI. prasiha thayo. paThI laratarAjAe zrAvakone kAM ke, " tamAre AraMna mUkI dazne niraMtara mhAre ghera nojana karavU ane savAramA ema kahevU ke, "tame jItAelA ge, naya varte je; mATe (AtmaguNane) na ho na haNo." jaratarAjAnAM AvAM vacana sAMjalI sarve zrAvako eja pramANe karavA lAgyA, ko eka divasa te zrAvakonAM evAM vacana sAMjalI naratarAjA vicAra karavA lAgyo ke "huMkaSAyothI jItAelobuM ane A saMsArane viSe naya varte." ___ eka divasa rasoie AvIne bharatarAjAne vinaMtI karIne kA ke, "he svAmin ! AlasyavAlA ghaNA mANaso ahiM niraMtara nojana karavA Ave . to pI amo eTalI badhI rasozI rIte karI zakIe." rasoiyAnAM AvAM vacana sAnnalI narata rAjA lojana karavA AvelA zrAvakone yA pramANe pUbavA lAgyo. " tame zuM zuM jANo bage? "keTalAke kA. "he narezvara ! ame pAMca aNuvrata jAgIe vIe." eja pramANe keTalAke traNa guNavrata ane keTalAke cAra zikSAbata jANavAyU~ kahyu. e naparathI naratarAjAe tenanI nalakhAgane mATe temanI gatine viSe pAMca, traNa ane cAra ema anukrame kAkiNIratnavame rekhAna karI. bAkInA ke jena kA nahotA jAgatA tenane teNe vahAra kADhI mUkyA. yA pramANe laratarAjA ba ba mahine parIkSA karavA lAgyA, anukrame kAkiNI ratnanA cihnane sthAnake jano yai. narata cakravartInA vaMzane viSe 'paNa AdityayazAdi rAjAnae sonAnI, rupAnI ane sUtara vigerenI jano dhAraNa karavA mAMmI. A dharma dIrghakAla sudhI arthAt zItalanAtha tI'thaikara thayA tyAM sudhI pravayo. tyAra paThI kAkiNI ratnanA cihnane dhAraNa karanArA zrAvako mithyAtvapaNAne pAmIne brAhmaNo thayA ke, jena mithyAtvanA napadezayI lokane viSe guruna zrai pamyA.paThI sarva loko paNa temane dAna A'pavA lAgyA.zrI narata sajAe zrAvakonA hitane mATe jinezvaranA stotra rUpa zrAvaka dharmanuM nirupaNa karanArA vedo banAvyA; paraMtu te kAlayoge sulasAdikathI anAryapaNuM pAmyA ane te avasare to sarva prakAre sAdhunano vicheda thayo. eka divama naratarAjAe prannune pUjyu. "he pralo! A sannAmAM ko evo Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (27) zrI AdinAthacaritra. puruSa ke, je ApanI peThe dharmatIrtha pravartIve." pranue kAM. "thAro putra marIci bello (covIsamo) vIra nAme tIrthaMkara thaze; paraMtu pahelAM to te vAsudeva, mahAvideha kSetrane viSe mUkA nagarImAM cakravartI ane bevaTa naratakSetramA tIrthakara ze." prattunA AvAM vacana sAMjalIlaratarAjA jagavAnane namaskAra karIne pachI marIcine vaMdana karavA gayo. tyAM jaz tene traNa pradakSiNA tathA namaskAra karIne kaDaM. " Apa prathama vAsudeva, paDI mahAvideha ketrane viSe mUkAnagarImAM cakravartI thavAnA ge e hetuthI nahi temaja A kuliMga dhAraNa karayu ne ethI paNa nahIM; paraMtu yevaTa A naratatrane viSe llA vIranAme tIkara thavAnA bo e hetuthIja huM Apane naktipUrvaka vaMdanA karuM buM." zrA pramANe kadIne jaratarAjA gayA paThI temanA vacanathI harSa pAmelo marIci praNavAra potAnA hAthathI khannAne mArI kahevA lAgyo ke, "aho| mhArI padavI, sthAna ane kula jagatmAM sarvottama ." zrAvI rIte ka-- hetA evA teNe kulamadathI nIca gotrakarma napArjana karayuM. aho ! sukhane nAza karanArI prANInanI madaprAptine dhikkAra thAna dhikkAra thAna.!! prannurnu kumAra avasthAmAM vizalAkha pUrva, nUpatipaNAmAM saglAkha pUrva, badmasthAvasthAmAM ekahajAra varSa ane bAkIceM kevalIpaNAmAM ema kula corAzIlAkha pUrvanuM AyuSya ituM. dave prajunA sAdhu sAdhvI vigere parivAranuM pramANa kahe . gaNane dhAraNa karanArA corAzI gaNadharo, corAzIhajAra puMmarIkAdika sAdhuna, traNalAkha brAhmI vigere sAdhvIna, traNalAkha ane paMcAguMhajAra zrAvako, pAMcalAkha ane copanahajAra sunnajJadika yazavaMtI zrAvikAna, cArahajAra cArase ne sattAvana guNavaMta cauda pUrvadhArIna, nava hajAra avadhijJAnIna, vIzahajAra kevalIna, vIzahajAra ane use vaikriyala bdhivAlAna, bArahajAra ane sAtaseM manaHparyavaM jJAnavAlA, bArahajAra use ane pacAsa vAdIsAdhuna tathA bAvIzahajAra ane navaseM anuttara vimAnavAsI mahAtmAna, A pramANe prannuno parivAra hato. have trIjA zrArAnA traNa varSa ane mAmA ATha mAsa bAkI rahye gtemAgha mAsanI aMdhArI terasane divase anicA nakSatrano caM ute manAta samaye cauda nakte (u napavAse) paryakAsane (palAMDhIvAlI) beThelA prannu potAnA, na Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (27) RSimamalatti-pUrvAI. vANuM putra, AThase pautra (putranA putra) ane daza hajAra sAdhuna sahita mod| pAmyA. prannunA nirvANa kalyArAne sAMjalI atyaMta zokAkula zrayelo jarata rAjA page cAlato aSTApada parvata pratye Avyo. iMze paNa prannunA nirvANa samayane jANI temano mahotsava karavA mATe pota potAnA parivAra sahita tyAM AvyA. paThI prannunI gola AkAravAlI, ikSvAkusAdhunanI traNa khUNAvAlI ane bAkInA mahAtmAunI cAra khUNAvAlI ema anukame pUrvAdi dizAthI jUdI jUdI citAna racI. pI pUrvAdi dizAmAMthI agnikumAra devatAnae potAnA , mukhathI ani pragaTa karayo. zrA pramANe ani saMskAra karIne panI ithe prannunI jamaNI dADha gRhaNa karI. zzAne3 mAbI dADha lIdhI tathA bIjA camareMjJAdi sarve devatAnae nasmalIdhI. devatAnA pramANe prannuno nirvANa natsava karIne pota potAne sthAnake gayA. narata rAjAe prannunI agnisaMskAranI nUmI napara eka yojana vistAra vAluM ane u gAna nacuM beThelA siMhane AkAre prAsAda karAvyu.temAM pota potAnAM zarIranA pramANavAlI coviza jinezvaronI pratimAnuM sthApana karayu. valI teNe potAnA navANuM nAzyonI pratimA karAvI jUdA jUdA stUpomAM padharAvI. yA pramANe teNe eka zrI jinezvara, tathA navANuM potAnA nAznA stUpo karAvyAM ane tenuM rakSaNa karavA mATe lohayaMtramaya jhArapAlo banAvyA. pI daMmaratnathI aSTApada mahA parvatane TAMkIne tIrtha ravAne mATe phakta ATha pagathIyAM vanAvyAM. valI mlebAdinA nayathI tIrtha ravAne mATe sagara rAjAnA jandu vigere putroe daMjharatnavajhe teja tIrthane viSe gaMgA nutArI. paThI te jinezvaranAM maMdirane viSe pranunI pUjA karatA evAnarata rAjAe pAMca lAkha pUrva nivRtta karayA, eka divasa tnarata rAjA arisA nuvanamAM nannA hatA, tyAM temanA hAthanI AMgalImAMthI vITI pamI gai. te naparathI temaNe potAnA sarva alaMkAro natA-" rI nAMkhyA. paThI saMvegathI zunna dhyAna dhyAtAM temane kevalajJAna pragaTa ayuM eTa-. le 33 aAvIne temane yativeza prApyo. anunA nirvANa paThI pAMca lAkha pUrva gaye gte narata rAjAne arisAnnuvanamAM kevalajJAna natpanna thayu. pI iMnA kaddevA naparathI narata nUpatie dazahajAra rAjAna sahita vyaliMga.gRhaNa karayu zrane karmarUpa malano tyAga kasyo, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmI caritra. (e) jaratarAjAe sittotera lAkha pUrva kumAra avasthAmAM, ekahajAra varSa mAMgalika mAM, ekahajAra varSA evA balAkha pUrva cakravartIpaNAmAM ne ekalAkha pUrva kevalIpaNAmAM ema corAzIlAkha pUrva sudhI AyuSya jogavyaM. bharatamunivihAra kA AvIne temanA putra AdityayazAne mahotsavapUrvaka rAjyAbhiSeka karayo. yA pramANe yugAdIzvara prajunA ATha vaMzajone de svargamAMzrI pravIne mahotsava pUrvaka abhiSeka karayo be. // iti zrI pradinAthacaritraM samAptam // bIjA jinezvaronAM caritro to jyAM jyAM kahyAM hoya tyAM tyAMthI jANI vA; paraMtu zrI mahAvIra svAmInA caritrane to zrI dharmaghoSasUri poteja cave be 1 nipriparI sahacaMmuM, saMjagguvasaggavagga rinapasaraM // saMpatta kevala siriM sirivIra jilesaraM vaMde // 5 // + artha - parISadanA sainyane jItanArA, upasarganA samUha rUpa zatrunA yuthane mardana karanArA kevalajJAna rUpI lakSmIne melavanArA zrI vIra jinezvarane hu~ vaMdanA karUM buM. 2 pUrva bhavanA saMbaMdhI AraMbhIne zrI mahAvIra svAmInuM caritra zrI ruSadatta ne devAnaMdAnA adhikArane viSe kadeluM be; mATe adiyAM to zrI mahAvIra svAmIne thayelA upasargoM kahI zuM. te yA pramANe // zrI mahAvIrasvAmI caritram // zrI vardhamAna svAmI grahasthAvAsamAM trIza varSa rahane pachI cosa - e karelA mahotsava pUrvaka dIkSA lIdhI. koi vakhate phakta beja ghamI divasa bAkI hato te vakhate potAnI pAse rahelA bIjA sAdhunanI rajA lai zrI va ImAna svAmI pote karmAra nAmanA gAme gayA; paraMtu tyAM aMdhAruMthara javAthI gAmanI bahAra kAyotsarge rahyA pakSI gAma madhye pesatA evA koi govAlIyAe temane kahyuM. "he deva ! he prArya ! tame hamaNAM prA mhArA be vAbakAne jotA rahejo." ema kahIna te to gAmamAM gayo, pAbala vAbagAna paNa caratA caratA 4 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. bahu dUra jatA rahyA, kAraNa pazunane vivakIpaNuM kyAMthI doya ! have pelo govAlIyo gAmamA jazne pAge Avyo tyAre teNe vAumA nahiM dekhavAthI prannune pUjyu. "mhArA vAumA kyA ?" Ama pUvA utAM prannue to uttara Apyo nahiM te naparathI "A te puruSa ke bIjo!!" ema manamAM vicAra karato tegovAlIyo Ama tema zodhavA lAgyo. evAmAM pelA vAumAna tyAM AvIne bega. paThI gAvAlIyo pharato pharato pAge tyAM AvI vAgmAnane jo vicAra karavA lAgyo. "nizcaya Aroja mhArA vAumA haraNa kasyA hatA." ema dhArI kopathI eka mhoTI zIlA napAmI te govAlIyo prannune mAravA mATe domayo. A vAta avadhijJAnazrI iMDe jANI, tethI te tatkAla pranunI pAse AvI napasarga / karatA evA govAlIyAne naktithI nivRtti pamAmayo. paThI vIra prannune nama- : skAra karIne iMDe kaDaM. "he svAmin ! Apane bahu napasargo thavAnA be; mATe huN| vAra varSa paryaMta ApanI pAse radiza." pranue kahyu. "he iMza ! je thavAnuM hoya te thayA vinA rahetuM nathI. valI tIrthakaro to paranizrAyakarIne zreSTa evA jhAnane melave ." jyAre prannue AvI rIte iMzne nA kahI tyAre to teNe potAnI mAsInA putra sidArtha nAmanA vyaMtarane pranunI pAse rakSaNa karavAne mukI pote svarge gayo. paThI bIje divase savAre zrI mahAvIra svAmI kullAga nAmanA sanivese . gayA. tyAM bahula nAmanA brAhmaNe temane badhnA pAraNe khIra vahorAvI. pranue tyAMja te grahasthAnA pAtramA pAraguM kara. te ema dekhAmavAne mATe ke, mhAre supAtra sAdhunane dharmopadeza karavo, paThI devatAnae "ahodAna ! ahodAna !! ema kahetA kahetA te brAhmaNanA gharane viSe sAmAvAra kroma sonayAnI vRSTi karI. paThI prannu morAga nAmanA saniveza pratye samavasasyA. tyAM ko temanA pitAno mitra dUjaMtaka nAmano kulapati raheto hato. teNe prannune vaMdana karI atyaMta harpita thai ane temane rahevA mATe sthAna prApyu; paraMtu prattu to tyAM . ekaja rAtrI rahIne bIje vihAra karI gayA. keTalAka divasa paThI pahelA comAsAnA cAra mAsa nivAsa karavAne mATe prannu pAga tyAMja AvyA anekulapatie zrApelI eka kuMpamImAM rahyA. ko vakhate keTalIka gAyo ghAsa nahiM malavAne lIdhe kuMpamInA ghAsane khAvA lAgI. te joza tApase gAyone nivAraNa lavAne lIka kupanImA rahyA. kopAga tyAMja zrAvyA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmIcaritra. ( 31 ). karatA batA kuMpamImA rahelA prabhune kahyuM ke, "he deva ! he zrArya ! pakSIna pala potAnA sthAnanI rakSA kare be to tame gAyothI nakSaNa karAtI potAnIja kuMpamIne kama nathI rakSaNa karatA ? " tApasanAM zrAvAM vacana sAMjalI dayAnA samurUpa pra te sthAnane prIyakArI mAnI comAsAnA paMdara divasa gayA batAM paNa pAMhone laine tyAMthI cAlyA. te zrabhigraho yA pramANe - 1 zarIra napara rAga rahita evA mhAre zraprIti thAya tevA sthAnake nivAsa karavo nahIM; 2 niraMtara kAyotsargamA rahevuH 3 hamezAM mauna dhAraNa karavuM, 4 hAtharUpa pAtramAMja jojana kara; 5 koi grahastha vaMdana kare to paNa teno satkAra karavo nahIM. zrA pramANe pAMca abhigrahone dhAraNa karI prabhu prasthinAmanA gAmamAM prAvyA. tyAM te bIjA mAsoe nA kahyA batAM paNa zUlapANiyanA maMdirane viSe rahyA. have e gAmanuM nAma asthigAma zAthI pamayuM, te kahe be. pUrva prA gAmanuM nAma varddhamAna hatuM. tyAM vegavatI nAme nadI hatI. enadI mAM ghaNI veluM hatI. eka divasa dhanadeva nAme sArthavAda mAlazrI narelAM pAMcaseM gAmAMna sahita tyAM AvI camaco. nadImAM veluM bahu hovAthI koi gAUM sAme pAra jai zakyuM nahIM eTale eka javya balade pAMcase gAmAna nadIne sAme pAra pahocAmayAM; paraMtu pote tUTI gayo. baladane tUTI gayelo jAsI dhanadeva sArtha - vAhatene AjIvikA sahita gAmanA mANasone jalAvI pote potAnA nagara tarapha cAlyo gayo. have pAbala nagaravAsI lokoe unAlAnI rutumAM tenI ghAsa pANIthI sevA karI nahIM; teI te bIcAro bhUkha tarasayI mRtyu pAmIne mahAbalavaMta zUlapANI nAme yaha thayo ane te pUrva javanuM vaira saMbhArI krodhava marakI vigerenA rogo utpanna karI te gAmanA prANIjane mAravA lAgyo. lokoe tene balIdAna ApakA vigerethI saMtoSa pamAgyo eTale te AkAzamAM zradRzyapaNe rahane devA lAgyo ke, " meM utpanna karelA rogazrI mRtyu pAmelA prANIjanAM aft (anai) banAvelA pIThane viSe eka maMdira karAvo ne temAM vRSana rupe mhArI mUrti sthApo. " lokoe tenA kahevA pramANe saghaluM karayuM ane zarmA nAmanA brAhmaNane tyAM pUjA karavA rAkhyo. e uparathI e gAmanuM nAma vardhamAna maTIne asthigAma paruyuM ve maJjuto varSAtumAM nizcaya karIne pra . 1 * Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t (32) RSimaMgalavRtti - pUrvArddha. hiMja rahyA. evAmAM sAyaMkAle IzarmA brAhmaNe zrAvIne zrI vIraprabhune kayuM. " he deva ! Arya ! Apa hiM rahezo nahiM. kAraNa prA yakSa madA matsaravA lo e; tethI Apane upasarga karaze. " IzarmAnAM zrAvAM vacana sAMjalatA batAM paNa jANe na sAMjalatA hoya nahiM ? ema pranuto yakSano napakAra karavAne mATe mauna dhAraNa karIne kAyotsarge tyAMja rahyA, pabI mahA krodha pAmelo zUlapANI yakSa tyAM rahelA jinezvarane jo aTTAhAsapUrvaka pizAca, sarpa ane vAgha vigarenA rUpone dhAraNa karI prajusAmo domavA lAgyo. jyAre zrAvA zrAvA - yaMkara nRpasargothI paNa pratu kona na pAmyA tyAre to duSTAtmA evA te yake prajune bIjAnI na sahana zake evI (mAyuM, kAna, nAka, dAMta, AMkha, nakha zrane 'puMTha e) sAte aMgane viSe vedanAna karI. yA vedanAnathI paNa jyAre prabhu jarA pa ega kona na pAmyA tyAre to te yaha vicAra karavA lAgyo ke, " are ! zrAvA upasargothI paNa dona nahi pAmelA prA meru parvatanA sarakhA koNa be ? pabI teNe avadhi jJAnathI joyuM to zrI jinezvara evA vIra prabhune jAeyA; tethI to te zAMta cittavAlo thara prajune khamAvavA lAgyo. evAmAM siddArtha nAmanA vyaMtare tyAM prAvIne te zUlapANI yane pratibodha pramAmayo. have prabhu dezenyUna evA rAtrInA cAra prahara upasargothI pIDA pAmyA; tethI pAvalI rAtrIne viSe nizavaza thayA. evAmAM temaNe pADalI be ghamI rAtrI rahi eTale AA daza svanna dIgaM. te yA pramANe 1 pote ilo tAla pramANa naMco pizAca, z be kokilAna (temAM eka dholo ne 3 bIjo vicitra ) 4 puSyanI ve mAlAna, 5 gAyono samUha, 6 sarovara, potAnI banne bhUjAnuzrI tarI zakAto samuha, sUrya, e potAnAM AMtaramAthI viMTalAelo mAnasottara parvata, ane 10 meruparvata. " yA daza svapnAMne jo bhagavAn pranAte jAgyA evAmAM to jeNe dIkSAne tyAga karI itI evo zrI pArzvanAtha prabhuno ziSya nRtpala nAmano nimittiyo tyAM pravI prajune namaskAra karIne harpathI volyo. "he svAmin ! Ape daza svapnAMna joyAM be, tenuM phala sAMjalo. 1 pe je tAla pramANa pizAca hayo enuM phala ema ve ke, have Apane moha zro nahIM ? dholA kA kilAne jovAthI Apane zukaladhyAna thar3o. 3 1 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmIcaritra. (33) vicitra kokilAne jovAnuM phala ema ne ke, Apa hAdazAMgInI prarupaNA kara zo. 4 gAyanA samUhanA darzanathI to caturvarga saMghanI sthApanA rUpa phala sUca2vAya . e valI zarovaranA darzanathI ApanI cAra nikAyanA devatAna sevA karaze. 6 nUjAthI tarI zakAtA samunAM darzana, phala to evaM ne ke, zrApa saMsAra samujne sukhethI tarazo. 7 sUryanuM darzana to nirmala evaM kevalajJAna rUpa phala Ape , valI he jinAdhiza ! Ape potAnA AMtaramAMdhI viMTalAelA mAnuSotara parvatane joyo to ApanA yazathI traNa loka viMTA jaze ema jaNAya ne ane e meru parvatanA darzanathI Apa siMhAsana napara virAjamAna thA dharmadezanA Apazo; paraMtu he vino! Ape puSpanI be mAlAna dIThI tenuM phala zuM haze? te huM jANI zakato nathI." utpalanAM AvAM vacana sAjalI prannue kahyu. "he natpala ! puSpanI be mAlA, phala evaM sUcavAya De ke, huM manuSya, devatA ane asuronI parSadAmAM sAdhu ane zrAvaka e baMne dharmane prakAza karIza." paThI prannu tyAM eka pake nyU~ evaM prathama comAsu pUrNa karI morAgasanni veze gayA ane tyAM gAmanI bahAra kAyotsarge rahyA. tyAM paNa sikSArtha vyaMtara prannunA mukhamAM nivAsa karI lokone nUta, naviSyAdika kahevA lAgyo. te eTalAja hetuthI ke, loko tyAM prAcIne pranunI stuti kare. paThI manuSyanI madhye mahimAvaMta zrayelA vIra pranune jo temanA napara iAvaMta zrayelo akhaMdaka nAmano ko pAkhaMmI nimittiyo tyAM Avyo ane sarva prakAranA pUjanathI vyApta tathA adhama evo te hAthamAM tRNa lazne pranune pUbavA lAgyo ke, "A tRNa vedAze ke nahiM, te jhaTa kaho ?" A pramANe teNe prazna kasyo eTale sikSArtha deva ke, je prannunAM mukhamAM adRzyapaNe rahelo hato teNe nattara Apyo ke, "te tRNa bedAze nahi." panI akhaMdaka te tRNane davA lAgyo eTalAmAM iM3 tenI AMgalI bedI nAMkhI. paThI prannune viSe atyaMta matsara dharatA evA te abaMdakane viSe mahA krodha pAmelA simartha vyaMtare lokonI pAgala kahyu ke, "he loko! A cora ," lokoe kaDaM. "he muni! e Ape zI rIte jANyuM ?" sikSArthe kahUM. "he jano ! eNe vIraghoSa nAmanA puruSano dazapala pramANano eka golAkAra vATako corIne khajurInI nIce pazcimadizAmA hastapramANa joyamAM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) RSimaMmalaratti-pUrvAI. mATyo ." loko te vATakAne lakSa AvIne pharI pUravA lAgyA. "he muni! eNe bIjuM zuM karayu ?" lihArthe kaj. " eNe iMzArmA nAmanA grahasthanA vokamAnuM nakSaNa karIne tenAM asthi (hAlakAM) boramInI nIce lakaramAmAM mATayAM ." lokoe te joine kharekharo nizcaya kasyo, balI temaNe trIjIvAra abaMdaka saMbaMdhI vAta munine pUjI eTale to sikSArthe kaDaM ke, "trIjI vAtato tenI strI kaheze, huM nahi kahuM." pI sarve mAgaso vismaya pAsI abaMdakane ghare jazne tenI strIle pUvA lAgyA. e uparathI tenIstrIye atyaMta krodha karIne kAM ke, "are loko ! e mahApApI potAnI vhelane nogave ne ane mhArI kyAre paNa hA karato nathI, tethI tenuM moDhuM jovU paNa yogya nathI." pIto lokothI mahA niMdA pAmelo te pratunI pAse jazne kahevA lAgyo ke, "he dayAnidhi ! Apato ahiMthI vihAra karI jazo, paNa huM kyAM jaIza? " paThI pranue potAno nivAsa abaMdakane aprItikara thayo jANI tyAMthI vihAra karayo; paraMtu potAnA pitAno mitra ko brAhmaNa temanI pAula cAlyo, raste dakSiNavAcAla ane uttaravAcAla nAmanA gAmonImadhye teNe suvarNavAlukA nAmanI nadImAM kAMTA napara raheDhuM vastra lIdhuM ane prattu to uttaravAcAla gAmanI pAse mahAvanamAM kanakakhala nAmanA koi tApasanA AzramamAM meru parvatanI peThe nizcala thai kAryotsarge rahyA. have te vanamAM sahA jayaMkara evo caMga kauzika nAmano dRSTiviSa sarpa rahelo hato. te arhata pralune joi atyaMta krodha - karI potAlI viSamaya dRSTithI temane jovA lAgyo; paNa tenuM vaSTividha svAminA aMgane vive camyu nahi tezrI to teNe zrI vIra pratlune daMza dIdho, to paNa pranune viSa to camyuMja nahi.. paThI hAhAkAra karato te sarva samartha evA vIra prajune joto to vicAravA lAgyo ke, "aho! A puNyavaMta evA koNa mahAtmA Theke, je mhArI viSamaya dRSTithI paNa jasmarUpa na yA ? " Ama vicAra karato te saMrpa jeTalAmA prajunA sAmuM jUe ke teTalAmAM to tenI dRSTinuM sarva viSa zAMta thA / gayuM. pAThI "he cama kauzika sarpa ! tuM zAMti kara." AvAM prajunAM vacana sAM- ' nalIne vicAra zrayo ke, "aho! meM AvI vANI ko ThekANe lAMjalI ane Ayu rUpasa ko ThekANe joyuM ." aAma vicAra karatA karatAM tene Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmIcaritra. (35) jAti smaraNa jJAna natpanna prayuM ane potAnA pUrva nako paNa teNe joyA ke, "hu~ pUrva navane vidhe sAdhu hato. meM liyA levA jatAM eka demakI mArI hatI.. ve sAyaMkAle pratikramaNamAM bAlaziSye bhane te saMbaMdhI AloyaNa levArnu kahyA utAM meM lIdhI nahi; paraMtu nasaTo hu~ krodha karI tene mAravA domayo. rastAmAMaMdhAse hovAthI eka sthaMja sAye azramAyo, tethI mRtyu pAmIne huM jotiSika devatA thayo. parI tyAMcI cavIne yA vanane viSe pAMcaze ziSyonA parivAravAlo tA-. pasa thayo. eka divasa rAjakumArane A amArA vanamAMthI phalaphula vigere la jatAM joyo, tethI hu~ pharasI laztene mAravA domayo; paNa rastAmA aMdhAro kUvo AvavAzrIlemA pamayoane pharazI mhArAzarIrane vAgI,tethIhu~ mRtyupAmIle Aja vanane viSe dRSTiviSa sarparUpe utpanna bhayo."ApramANepotAnA pUrva javanesaMjArI sarpakahevAlAgyo ke,"aho! humhAro manuSyannava vRthA hArI gayo."paThI sarpa pranune khamAvI, anazana laI, rAphamAmAM mukha rAkhI ane zarIrane tethI bahAra rAkhIne rahyo. nagavAna paNa tenA napara kRpA karIne tyAMja rahyA. panI govAlIyAna te sapane purayIja paththara vigere mAravA lAgyA, to paNa te jarA paNa calAyamAna ayo nahi eTale. to te sautenI pAse AvIne lAkamInathI mAravA lAgyA, topaNa te sarpa kozne daMza karayo nahi.pI tosarva govAlIyAnaye nagaramAM jaz tenI yathArtha vAta kahI eTale toloko tyAM AvI te sarpageM pUjana tathA vaMdana karavA lAgyA. valI e raste thazne ghI vecavA janArI strIyoe laktithIM Adara pUrvaka tenA zarIrane viSe ghIno lepa kasyo. Ama karavAthI to. ghInA sugaMdhane lIdhe pipIlikA (kImi)yoe tenuM jahaNa karayu. ethI eka pakSa sudhI pImA jogavI te sarpa mRtyu pAmIne AThase devaloke devatA rUpe nutpanna bhayo, palI pratu uttaravAcAla gAmamAM gayA. tyAM temaNe nAgasena zrAvakane ghera pakSane, aMte khIrathI pAraguM karayuM. tyAM paMcadivya pragaTa yAM ane devatAe suvarNanI vR. STi karI. panI zvetAMbI nagarIne viSe paNa zrAvakadharmI pradezI rAjAe paNa AdarathI pratunI pUjA karI. paThI suranipura pratye jatA evA nagavAnane rastAmA pradezI rAjAnA vaizanA bIjA pAMca rAjAna malyA ane temaNe temane vaMdanA karI. tyAMthI zrI vIraprantu suranipura pratye AvIne ghaNA napasargonA samUhale sahana karavA mATe Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) RSimaMmalaTatti-pUrvAI. gaMgAnadImAM nAvane viSe bega. evAmAM zukana jAgavAmAM catura evA khemila nAmanA puruSe ghuvamanA zabdane sAMjalIne sidhyAtra nAmanA mhoTAkhalAzIne kA ke, "he sidhyAtra! mhArAM vacana sAnnala.Aje samuzmA maraNAMtakArIsaha vighna aze; paraMtu A mahAsAdhunA mahimAthI maMgala thaze." khamIla A pramANe kaheto hato evAmAM vAhANa samuste vegathI cAlyu. have lagavAne tripRSTa vAsudevanA navamAM je siMhane mAsyo hato te havaNAM sudaMSTanAme nAgakumAra devatA thayo hato. teNe nAvamAM beThelA pracane joyA; tethI, te pUrvanA vairane saMnnArI zrI vIrapranune havA mATe vahAgane molAvA lAgyo. evAmAM prannune napasarga prApta thayo jAgI kaMbala ane saMbala nAmanA be devatAna tatkAla tyAM AvyA ane tenae atyaMta durbala evA sudaMSTra nAgakumArane jItIne prannuno mahimA vadhArayo. te kaMbala ane saMbala banne devatAna koNa hatA ? tenI ahiM kathA kahe . mathurA nagarIne viSe mahA dhanavaMta jinadAsa nAme zrAvaka vasato hato. teNe pAMcamA vratanI apekSAye catuSpadanu paJcakhANa karayuM hatuM. AnIra lokonI sAye kraya vikraya karanArA e jinadAse eka divasa ko AnnIrane vivAha saMbaMdhi upakaraNa ApyAM. keTalAka divasa panI pelo AnIra jinadAsane ghera Avyo ane "A mhArA kaMbala ane saMbala nAmanA be vRSanna tame rAkho,bIjA nahi." ema kahIne pelA vivAha saMbaMdhI lIdhelA napakaraNanA badalAmAM be balada chaThane ghera bAMdhI gayo, zeTha te banne baladone nirdoSa AhAra khavarAve ane Auma caudA vigere tithIne viSe arihaMta prannuno dharma saMnnalAve. A pramANe zeTha nAM mukhathI dharma sannilatA evA te vane balado laghu karmapaNAne lIdhe zukSa evA zrAvaka dharmane pAmyA. paThI jyAre zeTha AThama caudaza vigere tithInane viSe pauSadha kare tyAre te vanne balado paNa upavAsa kare. eka divasa zegno koi mitra naMmira yadanI yAtrAye javAno haze. teNe zeThane pUgdhA vinAja te puSTa valadone rathamAM jomI raste vahu domAvyA; tethI tana tUTI gayA. paThI yAtrA karIne pAThA yAvI mitre te banne valado zegne ghera - bAMdhyA. zeThe paNa putra samAna pAlelA te valadAne tUTI gayelA joi atyaMta kheda karatA utA auSadha karavA mAMmadhu; paraMtu tezrI tenane jarA paNa guNa thayo nahi. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmI caritra. ( 37 ) pIte bane balado anazana kreN| zrane zegnA mukhazrI paMca navakAra sAMgalI kAla dharma pAmIne nAgakumAra devatApaNe utpanna thayA te eja kaMbala ne saMbala devatAna ke, jema prajune sudaMSTrayakI thayelA nRpasargo avadhi jJAnayI jAlI bhakti pUrvaka tatkAla tyAM pravIne nivAraghA. have prabhu gaMgAne tIre iryAvahI pratikramI jeTalAmAM cAlyA teTalAmAM pAvala of ko eka sAmu zAstrano jAe puSpa nAmano puruSa Avyo. te tyAM sArgane viSe cakra, dhvajA, aMkuza vigere zreSTa lakSaNa yukta prajunAM pagalAM joi vicAravA lAgyo ke, "A koi cakravartI jAya be." ema dhArI te prajunI pAbala cAlyo. pI te anukrame pratunAM pagalAM joto joto sthUNA nAmanI nagarIye pahocyo. tyAM to teNe nagaranI bahAra vastra rahita kAyotsarge najelA manune joyA eTale to te vicAravA lAgyo ke, " aho ! mhAruM sAmudika zAstra vRthA thayuM." A pramANe te puSpa kheda karato hato, evAmAM te vAta avadhijJAnathI jAlI iM tyAM Avyo ne prabhune praNAma karI puSpane kahavA lAgyo ke, " he puSya ! tuM vRyA kheda na kara. kAraNa, e dharma cakravartI be. emanA zarIrane viSe paNa gAyanA dudha samAna najvala varNavAlA dharma cakravartInAM cinho be." AvAM nAM zuddha vacana sAMjalI atyaMta prasanna yayelo puSpa zrI vIra prajune jaktithI praNAma kapotAne ghare gayo. dave bIjA comAsAne viSe prabhu rAjagRha nagaramAM vaNakaranI zAlAne viSe rahyA. tyAM koi eka pRthvI napara jamato ane jeNe dAthamAM citrano paha dhAraNa karo dato evo maMkhalInA putra gozAlo prathama zrAvyo hato. gozAlAnI utpatti ema be ke saravaNa nAmanA sannivezane viSe maMkhali nAme koi maMkha rahe to dato, tene sunA nAme vahAlI strI hatI. eka divasa te sunAye ko eka brAhmaNanI ghaNI gAyovAlI gozAlAmAM putra prasavyo. te uparathI mAtA pitA putranuM nAma " gozAla" pAruyuM. 7 pI vizuddha adhyavasAyavAlA prajune mAsakhamaNe vijaya zeThe harSathI kUra vigereI pAraM karAvyaM eTale tenA gharane viSe paMca divya pragaTa thayAM. te jor3ane Azcarya pAmelA gozAle tIrthapati evA zrI vIra prajune kahyuM ke, " huM Apano ziSya buM." pabI vIjA pAraNAne viSe zrI jinezvara prajune zrAnaMdathI romAMca Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 38 ) RSimaMgalavRtti-pUrvAI. yukta thayelA doThe pakvAnnazrI pratilAbhyA. trIjA pAraNe naMda zeThe sarvottama evA paramAnnI prajune pAraNuM karAvyaM. paTI cothe pAraNe to prabhu kullAga nAmanA sannivase gayA. tyAM bahula nAmanA brAhmaNe prajune khIra vahorAvI ne devatAe karelA paMca divyazrI tathA suvarNa vRSTi vigerethI potAnuM ghara tathA puNyarAzIzrI potAno AtmA pUrNa kasyo. AvAM AvAM zrAzvarya joi cakIta tha gayelo gojhAlo to potAnI upadhIne dUra mUkI, mastaka muMgAvI ane veza dhAraNa karIneM prabhu pAse AvI kahevA lAgyo ke, "huM paNa dikSIta thayobuM, mATe thApano zipya kuM." ema kahI te prajunI sAthe pharavA lAgyo. eka divasa prabhu gozAlA sahita svarNakhila nAmanA gAma pratye jatA hatA; tyAM gAmanI bahAra keTalAka govAlIyAne khIra rAMdhatA joine gozAlAe zrI vIra prajune kartuM ke, " he jagavan ! prApaNe ahiM jojana karIe." tyAre sihA ka. " e khIranuM pAtra havaNAM phuTI jaze " paDhI gozAlo govAlIyAne kavA lAgyo ke, " he govAlo ! tamAre yA khIranAM pAtranuM yatnazrI rakSaNa kakhuM. kAraNa ke, prA prabhu kahe ve ke, te havaNAM phuTI jo." pachI govAlI yAnaete pAtranuM yatnazrI rakSaNa karayuM; to paNa te phuTI gayuM. te joi gozAlo kadevA lAgyo ke, "jAvI anyathA zratuM nathI." ema kahIne pabI teNe niyatavA - dIpa aMgIkAra karayuM. pI jagavAn vihAra karatA karatAM brahmagAma pratye gayA. tyAM te gAmamAM ve pATI hatI. eka pATIno adhipati naMda nAmano brAhmaNa hato ne bIjI pATIno adhipati tano jAi upanaMda nAmano hato. pratu naMdanI pATImAM gayA. tyAM naMde temane khIrazrI pAra karAvyaM ane gozAlo upanaMdanI pATImAM gayo, tyAM nRpa naMdane ghera tene koi dAsI ye anAdarathI TADhUM anna va horAvyaM, tathI atyaMta krodha pAmelo te gozAlo TADhA annane te khInA mastaka napara pheMkI kaDevA lAgyo ke, " jo mhArA dharmagurunuM tapoteja hoya to yA vhAru ghara balI jAna .!" pI prajunA atizayano nadyota karavAne parthe sukRtanA samIpapaNAthI te vakhate debatAe ardhA gAma sahita tenuM ghara vAlyuM. ve prajue trIjuM comAsu vave mAsanI tapasyAe caMpA nagarImAM karayuM, tyAM pAra karIne kollAga zanniveze jara tyAM eka zUnya gharamAM teMmale kAyo Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmIcaritra. (35) tsarge nivAsa karaco. gozAlo bAraNe rahyo evAmAM te gAmanA rAjAno putra siMharaNa vidyunmati dAsInI sAthe tyAM kImA karavA Avyo. tene joDne duSTa zudhviAlo gozAlo hazyo; tethI siMharathe tene khUba mArayo, gozAlo pradhune kahevA lAgyo, "he svAmin ! mane mAratA evA A rAjaputrane tame kema nA kahetA nathI?" sihArthe uttara Apyo ke, "teM evaM zA mATe karayu." parI pranu pAzalaka nAmanA saniveze jai tyAM eka zUnya gharamAM kAyotsarga rahyA. gozAlo paNa sAtheja hato, tethI te tyAM paNa tilakA dAsInI sAthe krImA karIne te zUnya gharamAMyI nikalI jatA evA skaMda nAmanA katrI kumArane gozAlo hazyo; tethI teNe paNa gozAlAne khUba prahAra karayo, pI nagavAn tyAMnI caMpA nagarInA ramaNIya nadyAnane viSe kAyotsarge rahyA ane tyAMcI kumAra nAmanA sannikze jara tyAM rahyA. evAmAM zrI pArzvanAtha prattunA guNavaMta ziSya zrI municaM mUri kUpanaya nAmanA kuMjAranA ghare keTalAka sAdhuna sahita rahyA hatA.temane jo gozAle pUjyu ke, "tame koNa ge?".telae kAM. "ame nigraMtho (sAdhuna) bIe." te sAMtalI gozAle kaDaM. "aho tame kyA ? ane mhArA dharmAcArya guru kyAM ? sAdhue kahyu. " jevo tuM ne tevo thAro guru paNa jama haze. "muninanAM AvAM vacana sAMjalI atyaMta krodhAtura zrayelA gozAle kaDaM ke, "are mahA mUDho!jo tame mhArAgurunI nIMdA karoge to temhArA gurunA tapathI AtamAro Azrama turata nasmarUpa thai jAna." sAdhunae kaDUM. "amane kazolaya nathI." paThI gozAle pranu pAle AvIne sarva vArtA nivedana karI eTale sidhArthe kA. "zui cAritra pAlanArA e sAdhuna nasmarupa thAya nahIM. panI nijakaTapanI tulanA karatA batA zrI municaM sUri rAtrIye kAryotsarge rahyA hatA temane kuMnAre cora budhthiI gale pakamIne khUba prahAra kasyo. eTalAmAM mUrine avadhijJAna natpanna ayuM ane te maraNa pAmIne devalokane viSe devatA rUpe natpanna ayA. devatAe mahimA kasyo teno prakAza thayo te jo gozAlo tatkAla prannune kahevA lAgyo ke, "he vino! jUna jUna!! pelA sAdhunanI vasati balavA lAgI." paThI sijharthe sarva vArtA nivedana karI eTale to te gozAlo atyaMta vismaya pAmI gayo. valI sugaMdhi jalanI vRSTi ane nattama puSpanI vRSTI jo vadhAre krodhAtura zrayelo gozAlo sUtelA bIjA sAdhuna pAse jai yA pramANe ka Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) RSimaMmalaTatti-pUrvAI. devA lAgyo ke, "are sAdhuna ! tame nizciMta cittavAlA thazne kema sUtA ge?' zrA tamArA uttama guruto kAla dharmane pAmelA ." Ama tiraskAra karI gozAle te sarve sAdhunane jagAmayA. panI atyaMta khedAtura zrayelA te sarve sAdhunae gurunI aMtya krIyA karI. paThI prannu tyAMthI corAkasaniveze jazne tyAM kAyotsarge radyA. ahiM coralokone zatru taraphathI ghaNI bIka hatI ane gozAlo gAmamA pharato ito; tethI pApa vRttivAlA cora lokoe tene heru jANI baMdhanazrI bAMdhI kedakhAne nA-' khyo, prabhune paNa emaja karacuM, paraMtu koz natpala nAmanA brAhmaNanI somA ane jayaMtI nAmanI be vhenoe gozAlAne tathA prannune gemAvI tenano napasarga dUra karayo. have pranu tyAMthI vihAra karI coDuM comAsu pRSTa caMpA nagarIye ra.. hyA. tyAM temaNe gAmanI vhAra kAyotsarge rahI cAra mAsa napavAsa vameja nirga- / mana kalyA. tyAMthI jinezvara prannue kayaMgala nAmanA saniveze jaz divya evA devamaMdiramAM kAyotsarge nivAsa karayo. tyAM dAri nAmanA sthavira pAkhaMmina pota potAnI strIna sahita jAgaraNano divasa hovAthI nRtya karatA hatA,tenane joDne gozAlo bahuja izyo eTale te pAkhaMminae tene varasAda varasatAmAM vahAra kADhI mUlyo; paraMtu "A prajuno lakta ." ema dhArItene pAge Aeyo, have prannu zrAvasti nagarI pratye jaz tyAM gAmanI bahAra kAyotsarge rahyA. . te vakhate gozAle prajune pUThyu ke, "Aje mane zuMnojana malaze ?" sijhArthe uttara Apyo ke, "Aje tane manuSyanuM mAMsa malaze." nagavAnanAM AvAM vaca- , na sAMjalI gozAlo zrAvakanAM ghare pharato pharato pitRdatta nAmanA zrAvakane ghera vaddoravA gayo. have tyAM ema vanyuM hatuM ke, te zrAvakanI strI sunAye eka divasa zivadatta nAmanA limitiyAne pUThyuM ke, "he nA! mhAre bAlako jIvatAM nayI, to karavAyI jIvatAM rahe te tuM kahe ?" tenAM AvAM vacana sAnnalI nimitikA kahyu ke, "jo tuM thArA mRtyu pAmelA garjanI zreSTa khIra banAvI tapasvI ne vahorAve to vAlaka jIvatAM rahe. paThI te strIye potAnA mR- .. tyu pAmelA vAlakanI khIra vanAvI dAsI pAse gozAlAne volAvI tene te vahorAva ane ApanA nayazrI gharanuM vAraguM pheravI nAkhIne rahI. gozAlo paNa gvIra jamIne paThI prannune kahevA lAgyo ke, " ApanuM vacana mithyA zrayu." Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmIcaritra. ( 41 ) siddhArthe ka. " are mUDha ! mhArI vAlI kyAre paNa midhyAna hoya. jo tane vizvAsa na hoya to TI karIne jo. " gozAlAe tema karayuM to tethe bA - lakanA bAlanakho (nakhanA karukAla) dIga. AdhI atyaMta krodha pAmelo gozAlo sunAnA ghare gayo; paraMtu tethe gharanuM bAraNuM pheravI nAkheluM hovAthI tenalakhI zakyo nahi. paThI tethe sarva pAko bAlyo. pabI halika nAmanA gAmane viSe harivRnI nIce kAyotsarge rahelA prajunA caraNa tyAM koie karelA abhizrI dAUyA zrane balatA evA agrine joi gozAlo to tyAMthI nAzI gayo. pabI jagavAn aMgalAgAse prAvI viSNunA maMdiramAM kAyotsarge rahyA. tyAM gozAlA prAMkho kADhIne bAlakone jaya pamAnavA lAgyo, tethI te bAlakonA pitAnae tene bahu mArIne patI prajuno dAsa jAlI bomI dIdho. have tyAMthI pratue pravarttaka nAmanA gAye jai baladevanA maMdiramAM kAyotsarge nivAsa kasyo. tyAM parA gozAlo potAnA mukhane poluM karI sarva bAlakone bIvarAvavA lAgyo; te uparathI te bAlakonA pitAnae gozAlAne "prA ko picAza ve." ema dhArI mAravAno vicAra karayo ne prajune paNa te duSTa pApavRttivAlAnae jeTalAmAM bAMdhyA teTalAmAM to maMdiranI aMdara mUrtirUpe veLelA balana hala upAfI uThIne temane bomAvyA. tyAMthI prajue cauraka nAmanA sanniveze kAyotsarge nivAsa karaco. tyAM gozAlo ko grahasthanA Hina raMdhA jojana joi guptarIte vAraMbAra grAmatema jovA lAgyo; tethI loko tene cora dhArI daMga vigerethI prahAra karavA mAMgaco. te vakhate gozAlAe ka ke, " tamAro maMrupa mhArA svAmInA teja vame nasmarupa thai jAla." A pramANe gozAle zApa prApyo eTale te temaja yuM. tyAra pI bhagavAn kalaMbuka nAmanA sanniveze gayA. tyAM megha anekAlahasti nAme be nAina vasatA hatA. kAlahastie rastAmAM prajune tathA gozAlAne joi krodhathI temane upasarga karI tathA vAMdhIne potAnA nAi meghanI pAse mokalyA; paraMtu e meghe to pUrve prabhune kuMma gAmasAM joyA hatA; tethI teeo to namratA pUrvaka temane bomI daine pUjyA. his add nArya lokoe karelA evA nAnA prakAranA upasargane sahana karIne pUrNakalaza nAmanA gAme jatA evA jinezvara prajune rastAmAM be mhoTA 6 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (43) RSimaMmalaratti-pUrvAI. cora malyA. paThI coro "zrA ApaNane apazukana thayAM." ema dhArI tena tatkAla pracune mAravA domayA; paraMtu iMDe vaja va tenaneja mArI nAkhyA. tyAra parI sarala svannAvavAlA nagavAna pAMcamuM comAsuM nakiA nagarI (lahilapura)mA rahyA. tyAM temaNe comAsI tapa kalo. pAraNAne aMte dharma dhyAnamAM parAyaNa evA pratnu tyAMthI kadalI nAmanA gAmane viSe jazne kAyotsarge rakhA. tyAM gozAlo dAhiM ane jAtarnu bhojana karato to jarA paNa tupti na pAmyo; teyI lokoe tene bahuja dhikkAsyo. lagavAn tyAMthI jaMbUkhaMga nAmanA gAme gayA. tyAM parA maMkhalino putra ( gozAlo) budha ane cokhAnuM bhojana karato to paNa atRpta rahyo; tethI lokoe tyAM paNa teno bahu tiraskAra karaco. tyAMthI pranu taMbApure gayA. tyAM zrI pArzvanAthanA ziSya naMdiSeNa ghasA ziSyo sahita kAyotsarga rahelA hatA. temane ko ArakSakano putra ke, je cora hato teNe budhipUrvaka bAgavame mAsvA; tethI temane avadhijJAna natpanna aryu eTale municaMnI peThe devatA tyAM AvavA lAgyA, temanA tejano prakAza joza gozAlo pracane kahevA lAgyo ke, "jUna ! pelA sAdhuTano napAzraya bale ." tyAMthI prannu kUpika nAmanA sanniveze gayA. tyAM temane " A ko heru The." ema dhArIne lokoe bAMdhyA; paraMtu pArzvanAtha pranunI pAse rahenArI temanI ziSyaNI pragaTalAye ane vijayAye temane gemakAvyA. / prI gozAle pratune kAM ke, "he prazno! tamane bahu napasarga prApta thAya ge, mATe have hu~ tamArAdhI jUdo rahIza." ema kahI nagavAnane mUkI pote jUbA mArge cAlyo, rastAmA keTalAka coro malyA. telae tenI pAse nAra upabhAvyo, tethI gozAlo hasIne (mAmA) ema cora lokone kaheto to manamA vicAra karavA lAgyo ke, "jo A loko mane gemIde to hu~ turata pranunI pAse jAnaM. kAraNake, temanI pAse javAthI sane kAMza parAnnojana malaze." ema bArI gojhAlo potAnI dRSTine Amatema pheravato uto prajune jovA lAgyo;paraMtu prANI napara anugraha karanAra lagavaMta to vaizAlI nagarI pratye luvAranI zAlAmAM kAyotsarge rahyA hatA. luvAra Tha mahinA thayA mAMdo hato, paNa te didaneja sAjo zrayelo dovAnI te potAnI zAlAmAM kAryotsarge nannelA pranune jo krodhI ghaNa la mAravA domayo, Avo ghora upasarga prApta yato joza Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmIMcaritra. (43), tatkAla AvIne tenAja ghaNavajhe te luvArane mAsyo.. tyAMthI jagavAne grA| mAka sanivezanA binItaka ladyAnane viSe nivAla kasyo. tyAM temanI yake -- - ttama prakAre pUjA karI. pratu tyAMthI zAlizIrSa gAmanA udyAne rahyA. tyAM ki pRSTa vAsudeva navamAM apamAna karavAyI je aMtaHpuranI strI mRtyu pAmIne vyaMtarI thara hatI te pUrvanA vairathI atyaMta krodha pAmatI utI tApasInuM rUpa dhAraNa karIne jalathInInA ekA potAnA jaTAnA nArathI pranune siMcana karatI utI atyaMta pavana nAkhavA lAgI. A vakhate mAgha mAsa hato; tethI pralune bahu zIta napasarga sahana karavo pamayo. paThI vizuH pariNAmavAlA pranune uhane tape parama avadhi nAmanuM jJAna nutpanna ayuM. te vakhate traNa prahara sudhI prajune nupasarga karavAthI atyaMta khIna zrayelI vyaMtarI zAMtapaNAthI prajune nalakhIne sarva zahipUrvaka mahotsava karavA pUrvaka stuti karavA lAgI. palI bahA comAsAne viSe pralu nazkiA nagarIne viSe gayA. tyAM temaNe cAturmAsika tapa karIne ghasA annigraho dhAraNa kasyA. u mAsane aMte pharIthI gozAlo AvIne prakSune ma-- khyo. nagavAne paNa cAturmAsane aMte kAyotsargane pArIne magadha dezamA nirvighna paNe vihAra karatA karatA sAtamA comAsAne viSa AlaMlikA nagarIthe, jai gAmanI vhAra kAyotsarge nivAsa karayo. cAturmAsa pUrNa zrayA paThI kAyotsarga ne pArI tyAMthI zrI arihaMta pranu kuMmaka nagare. gayA. tyAM temaNe viSNunA maMdiramA kAyotsarga kasyo, gozAlo paNa viSNunI mUrtinAM mukha pAgala po. tAnI puMTha rAkhIne rahyo. pranAte pUjArIye prAvIne tene bahu mAskho. tyAMcI pranue vihAra karI mardanA gAmamAM AvIne balananA maMdiramA ekabAjue kAyotsarga kasyo. tyAM parA gozAlo baladevanA mukha Agala potAnuM puruSa cinha rAkhI nanno rahyo; tethI tyAM paNa pUjArIye tene bahuja kUTayo ane panI gemayo. para bahuzAlA nagaranA zAlavana nAmanA nadyAnane viSe kAyotsarge rahelA prannune kaTapUtanA nAmanI vyaMtarIye mahA napasargo kasyA, paraMtu pranune zAMta citavAlA jANIne zAMta zrayelI te vyaMtarIye harSathI pranuno mhoTo mahimA kasyo.. ' tyAMthI nagavAn lohArgala nagarane viSe gayA. tyAM cokI karanAra / puruSo "A cora le." ema dhArI gozAlA sahita prannune bAMdhI jitazatru rAjA pAse le gayA; paraMtu tyAM koI prazramayI sevA mATe AvelA natpala nAmanApa Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) RSimaMmalatti-pUrvAI. rivrAjake temane gamAvyA. tyAMdhI lagavAne purimatAla nagarane viSe kAyotsameM nivAsa kasyo. evA vakhatamAM zakaTamukha nadyAnanA ane te purimatAla nagara nA mArgalA nadyAnanA jIrNa prAsAdamA rahelI zrI mallinAthanI mUrtine namaskAra karI koi baggura nAmalo zeTha potAnI sunna nAmanI priyA sahita bolyo ke, "he nirmama! jo mhAre ApanA prasAdathI saMtAna thaze tohuMA navina maMdira baMdhAvIne tamArI pUjA karIza." anukrame tene putra zrayo eTale te vaggura zeTha zrI mallinAtha, navina jinAlaya baMdhAvI mhoTA mahotsavapUrvaka pUjA karavA cAlyo. te vakhate IzAna devanA iMzee tene karvA ke, " he vaggura ! tuM nAva arihaMtane tyajI dazne bIjAne kema vaMdana karavA jAya ?" IzAna devaijJenAM AvAM vacana sAMjalI vaggura zeTha zrI vIraprajune nAvajinezvara mAnI temarnu pUjana karI mahotsavapUrvaka zrI mallinAyanA maMdira pratye cAlyo. have tyAMthI zrI vIrapatnu nanAya nAmanA sanivejho jatA hatA evAmAM raste mhoTA dAMtavAluM strI puruSa, jo sAmu malyu. tene jokne gozAlo hazI pamyo,tethI te puruSe gozAlAne dorIvatI bAMdhIne vAMsanI jAlamAM nAkhyo; paraMtu pAglathI teNe pratune jozne temano lakta jANI turata gozAlAne bUTo kasbo. tyAMcI prannu gonUmi pratye gaye ute gozAlo govAlIADane kahevA lAgyo ke, "he mleco! A mArga balo." AvAM gozAlAnAM vacana sAMjalI atyaMta krodhAtura zrayelA lenae gozAlAne bAMdhI vaMzajAlamAM nAkhyo; paraMtu pAulathI tenae tene jilezvarano sevaka jAgI turata gemI mUkyo. paThI AgmuM comAsuM prastue rAjagRha nagarane viSe tapathI nirgamana karayu. navame comAse prannu vaca nasIkheca dezane viye gayA. tyAM mlechoe niraMtara bahu napasarga kasyA; paraMtu pralue upasargone lahana karatA utA paNa nirAhArapaNe tyAMja nivAsa kasyo. pralae comA pUrNa zrayA paThI paNa nirAhArapaNe vIjA be mAsa te dezamAM vihAra kastro. A pramANe prannue te dezamAM Tha mAsa vihAra kasyo, tethI prannune te dezamAM umAsika tapa zrayuM. jo vasatI na male to comAsAmAM paNa tevA vamatI vinAnA ekaja sthAnake radevAno kA niyama nathI, to paNa pranuto tyAMja rahyA, tyAMcI prajue sitArthapura pratye nivAsa karI ale tyAMyI kurma gAla javAnuM prayANa karayu. rastAmAM gozAlAe eka tilano gema jozne Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmIcaritra. (45) prannune pUcyu ke, "he vino! A tilano gema phalInUta thaze ke nahi ?" pralue nuttara Apyo ke, " sAta tilapuSpanA jIvo to marI gayA me; paraMtu he na6 ! eka zIgane viSe tilano lAnna thaze." A pramANe prannue kahelI tilanI natyatinI vAta sAMjalIne temanA kahyAthI ulaTo cAlanAro te gozAlo pratnanuM vacana mithyA karavAne mATe tilanA gemane nakhemI nAkhIne pheMkI dIdho ane panI Agala cAlyo. have ahiM sAMnidhya rahelA devatAnae te vakhate bahu varSAda varasAvyo, tethI gAyonI kharIyovame caMpAyelo te tilano gema pharIthI pRthvImAM coTI gayo. keTalAka divasa panI eja raste thaine pAga valelA pranue ane gozAle teTalAja tilo dIga. e naparathI gozAlAe potAnuM niyatavAdIpaguM vadhAre dRDha karayu. tyAMcI nispRhavaMta evA prannu kurmagAme gayA. tyAM lokaprasiha evo lokAyana nAme bAla tApasa tapa karato hato. te tApasanI natpatti vismaya karanArI , te A pramANe. zrI rAjagRha nagara ane caMpApurInI vace gorbara nAmarnu gAma . tyAM go saMkhyAka nAmano aputrina govAla rAjA vasato hato. eka divasa coralokoe te gAmamAM dhAma pAmI; tethI saghalA mANaso nAsavA lAgyA. evAmAM eka strIne cora loko pakamIne laz gayA; paraMtu te strIno putra gAmamAMja rahI gayelo hovAyI pelA gosaMkhyAka nAmanA govAle dIge; tethI tero pAtAnA gharane viSe te putrane lAvIne potAnI strIne sopyo. strIye paNa tene potAnA putranI peThe pAlIne mhoTo kasyo. have pelA coralokoe je strI- haraNa karayuM hatuM te strIne tenae caMpAnagarImA eka gaNikAne ghera vecI; tethI te strIye paNa gaNikAnonadyama karavA mAMjhayo. ____ have yauvanAvasthA pAmelo te bAlaka eka divasa ghI lazne vecavA mATe caMpA nagarImA gayo; paraMtu kAmadevathI vihvala thavAne lIdhe te jyAM potAnI mAtA vezyAno dhaMdho karatI hatI tyAM gayo. paThI pAge dhAvatAM raste teno paga viSTAthI kharamAyo eTale yauvanazrI nanmatta ne mana jernu evo te raste beThelA evA ko vAgmAne potAnA kharamAyelA pagathI ghasavA lAgyo. paThI kuladevInAM sAnidhyapaNAne lIdhe te vAumo pAse veThelI potAnI mAtAne kahevA lAgyo Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) RSimamalatti-pUrvAI. ke, "he mAta! A khala puruSa potAnA kharamAyelA pagathI mane sparza kare ye." dhenuye paNa devInAM sAnidhyapaNAthI potAnA vAumAne kA ke, "he vatsa ! A mahApApI potAnI mAtAnI sAthe krImA kare , topaNa evAta thAre kone kahevI nahi." mAtA putrano A prakAre zrato vArtAlApa sAMjalIne paThI te potAnI mAtAne vezyAno dhaMdho karatI jANIne ane tene tyajI dazne vairAgyanA rasathI nAvita thayo zrako prAthAmika dikSAne dhAraNa karI vezyAyana nAme tApasa zrayo ane karuNAyukta hRdayavAlo te sUryanA tApathI AtApanA karato to niraMtara tapa karavA lAgyo. sUryanA tApathI tenA mastakane vISe jUna pamavA lAgI ane te jUnane pote dayAne lIdhe potAnI jaTAmAMja rAkhavA lAgyo; tethI tenuM yUkAzayyAtara (junavAlo sAdhu) evaM nAma pamyu. . have gozAlo munine A prakAranA joi pUbavA lAgyo ke, "are! yUkAzayyAtara / tame dIkSita ge ke adIkSita ge? A pramANe durAtmA evA te gozAlAye traNavAra pUjyuM eTale to vezyAyana nAmanA tApase krodhathI tatkAla tejolezyA mUkI. pratue paNa kRpAzrI tejolezyAnA lapara zItalezyA mUkI; jezrI tejolezyA zItalezyAthI bUmA gai. pI gozAlo prannu pAle gayo eTale sikSArthe tene kaDaM. "tuM havaNAM mRtyu pAmata. kAraNa thArI vANInA aniyamazrI A tApase tejolezyA mUkI hatI; paraMtu prannue kRpAthI zItalezyA mUkIne tene (tejolezyAne) zAMta karI . sivAnAM AvAM vacana sAMjalI atyaMta naya pAmelo gozAlo prajune pUvA lAgyo ke, "he arihaMta! tejolezyA zI rIte nutpanna bAya?" AvA gozAlAnA prazna uparathI siArthe kaDaM ke, "niraMtara AtApanA karanArA puruSane uThanA pAraNe eka mUThI amada khAtAMane eka calu (gapuM) nunuM pANI pItAM u mAsane aMte tejolezyA natpanna thAya je." sidhA kahelI tejolezyAnI nutpattinA napAyane sAMgalI puSTa budhviAlo gozAlo prannuzrI jUdo yA zrAvastI nagarIne viSe kuMnnAranAghera rahI tejolazyAne napAyagrI sAdhavA lAgyo. valI te aSTAMga nimittane paNa zIkhyo, pIte gozAlo "hu~ poteja jina ane te ajina ve." ema sarvane katoane mAgasonA samRDane Thetarato pRthvI napara vicaravA lAgyo. dave zrI vIraprannu paNa vizAlAnagarI pratye gayA. tyAM temanA pitAnA mi Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmIcaritra, (47) " zaMkhanAmanA kulapatie "A bAlamuni." ema dhArI tamanI harSazrI pUjA karI. tyAMcI prannu damikA nAmanI nadI vadANavame natasyA eTale khAravA lokoe pratune rokIne tematI pAse vAhANanuM nAu~ mAgavA mAmayu. evAmAM zaMkharA jAnI vhenanA putra citra nUpatie te AvelA ane khAravA lokoe rokI rAkhelA vIraprannune geDAvyA, paThI tyAMthI pratnu vANIja gAmapratye gayA. ahiM AnaMda nAmano zrAvaka raheto hato. te AtApanA karato hovAthI tene Thane pAraNe teja vakhate avadhijJAna natpanna thayuM hatuM. teNe pratune jANIne paThI vaMdanA karIne kahyu ke, "parISahane sahana karanArA he pratno! temane ATalA vakhatamAMjhAna natpanna thaze." paThI mahA tapovaMta evA vIra prattunuM dazamuM comAtuM zrAvastI nagarImAM thayu. tyAMthI prannu sAnulaSTika nAmanA gAme gayA ane tyAM gAmanI vhAra nadyAnane viSe kAyotsarge rayA, ahiM nagavAne anukrame aAvIza divase karIne na, mahAna ane sarvato na nAmanI pamimA karI. paThI AnaMda zrAvakane ghare dAsIye ApelA zItala (TADhA) annavame prajune pAra' bhayuM. tyAM paMcadivya pragaTa zrayAM. tyAMcI pranue bahumlorothI vyApta evI dRDha numine viSe peDhAlapura nagaranA nadyAnane viSe rahelA polAsa nAmanA caityane viSe kAyotsarge nivAsa kasyo. ahiM tena adhmane tape pAulI rAtrIe kAryotsarga rahyA hatA evAmAM pracanA nimeSa rahita evA yogya pujalane avadhijJAnathI jANIne kAMzka namra azle kAyA jenI evo iMz sannAmAM bege beTage atyaMta harSa pAmIne kahevA lAgyo ke, ____ "zrI vIraprannunA manane calAvavAne traNa loka paNa samartha nathI." zrAvAM iMjJAM vacana sAMjalI saMgamaka nAmano deva irSyAthI kahevA lAgyo ke, "jezrA iMza ema kahe je ke, arihaMtanuM mana calAvavAne ko samartha nathI; te hu~ ernu vacana mithyA karIne arihaMtane temanA niyamathI braTa karIza. kAraNa e prannu bIjAnA AzrayazrIja tapa kare je." Ama kahetA evA te saMgamakadevatAne 63. bahu nA kahI topaNa teto tatkAla pranunI pAse AvIne temane napasarga karavA lAgyo. temAM prathama dhulanI vRSTizrI teNe pratnune zvAsozvAsa letAM baMdha karI dIdhA. bIjo upasarga evo karayo ke, kImIyonA rUpathI prabhunA aMgane vipe praveza karIne temanuM zarIra cAlanI samAna vanAvI dIdhuM. valI macara ane daMzathI prannu- , Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 48 ) RSimaMgalavRtti-pUrvAI. nA zarIre bahu pImA karI. devatAe karelA yA prakAranA upasargathI prabhu bahu pIkA pAmyA valI te devatAe ghImelonAM rUpa banAvI arihaMta prajune bahuvAra pIyA. eja pramANe bI, nolIyA, sarpa ane naMdaranAM rUpa dhAraNa karIne vAraMvAra pImA upajAvI. valI tethe hAthInuM rUpa banAvI naMce nabAlyA, pagavame mardana karAne dAMto mArayA. pizAcanAM rUpathI upasarga karI ne paTI vAghanAM rUpathI dADhovame tAmana karacA. temaja siddhArtha ne trizalAmAtAnuM rUpa karIrI prajune moha pamAyA. rasoiyAnuM rUpa dhAraNa karIne prabhunA bane paganI vacce nisalagAvI rasoi banAvI. caMgAlanuM rUpa banAvI prajunA kAna vigeremAM mAlA vanAvyA. pakSInAM rUpa banAvI vajrasamAna tIkSaNa cAMcavame pImA pamAyAH kaThoravAyuSI naMce nAlI pRthvI napara pheMkyA. vaMTolIyAnAM rUpe cakranI peThe mAvyA. bevaTa te DurAtmA devatAe kAlacakrathI haselA prabhu jAnu ( DhIMcA ) paryaMta mImAMkhUcI gayA. savAre iMDsamAna samRdine vikurvI vaimAnamAM beThelo te devatA prabhune kahevA lAgyo ke, " he prano ! svarga ane mohanI siddhine varo. " yA pramANe tero eka rAtrIne viSe nagalIza nRpasarga karayA. pakSI adhama evo te saMgamaka potAnA vinaMgajJAnayI jovA lAgyo ke, "A muni meM kare - lA nRpasargovame potAnA niyamazrI RSTa thayA be ke nahi ? " Ama vicArI jJAnavame jovA lAgyo to mAlama pamathuM ke, kojane nahi pAmelA ane panikAyanA jIvanuM hitavatA prabhu dhyAnamAMja rahelA be. tyAMthI vAlukA gAma. pratye jatA evA prajune te durAtmA saMgama devatAe DhIMcaNa pramANa veluvAlA rasvAmAM pAMcaze corone vikurvI tenuMnA vAhanane viSe jomayA. valI teNe potAnA vajramaya aMgazrI pranune (mAmA) ema kahane gADha AliMgana karayuM. yA prAliMgana te evA balagrI karayuM hatuM ke, jo parvata hoya to paNa te tatkAla cUrNarUpa s jAya; paraMtu prabhu to mahA zaktivaMta hovAthI kAMi prayuM nahi. prabhu vAlukA gA gayA. tyAM paNa te devatAe prabhunuM eka prAMkhe kAeM evaM strI rUpa banAvyaM sunUma gAmamAM strIyonI prAgala hAtha jomI rahelA jAranuM rUpa banAvyaM. yA prakAre vividha kuceSTAna tathA aneka prakAranA upasargo loko pAse pagale pagale karAvato to te saMgamaka prabhune pImA karato hato. malaya gAmamAM prajunuM pizAcamaya rUpa banAvI strI vigerene gAlo devarAvavA lAgyo, te uparazrI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmI caritra. ( 4 ) joko temane bahu mAyA. valI hastizIrSa gAmamAM nikAne arthe gayelA prabhunuM zivarUpa vikurvine strIyonI samakSa puruSa cinhane kheMcI vikAramaya banAvyaM. te uparathI lokoMe prajune bahu mAkhyA pI prabhue vicAracaM ke, thA loko mane bahu nRpasarga kare be; tethI have mhAre nagaramAM javuMja nahi. " evaM dhArI prabhu nagaranI vhAra rahyA. saMgamaka paNa "zuM te daju nathI yAkyA ? " grAma potAnA avadhijJAnathI jovA lAgyo to mAlama pamathuM ke, " prabhu to potAnA zubha dhyAnathI jarApaNa sRSTa thayA nathI." prabhunuM zrAvuM utkRSTa liMgazmazAnapaNuM (zarIranuM niranI mAnapaM) jor3ane lokamAM zivaliMgAdika pravartyA. eka divasa tosala nAmanA sannivezanI vhAra prabhu kAyotsarge rahyA hatA, vAmAM pelo devatAne viSe adhama evo saMgamaka, eka kuziSyanuM rUpa dhAraNa karI gAmamA khAtara pAruvA lAgyo. lokoe tene pakamIne bAMdhyo eTale tethe kahyuM ke, "gAmanI vdAra rahelA mhArA gurue mokalavAthI huM zrahiM zrAvyo buM." e uparathI krodhAtura thayelA lokoe " A vadha karavA yogya be. " ema dhArIne prajune bAMdhyA. paraMtu koi nUilanAmanA iMDjAlike bomAvyA. valI mosalI nAmanA sannivezane viSe ziSyarUpa banelA saMgama devatAne suraMgAdi zodhato joi loko pUba eTale te kartuM ke, " huM gAmamAM khAtara pAruvA jAnaM tyAre mhArA gurune koi upazva na kare, mATe huM temanA prarthe ekAMta sthAna zodhuM buM." pachI lokoe jinezvarane bAMdhalA joine prajunA pitAnA mitra koi mAgadha nAmanA puruSe bhagavAnane bomAvyA. tosalI gAmane viSe te saMgamaka devatAe tevI jarI karavAyI tosalI nAmanA kSatriye prabhune sAta dorIvatI bAMdhyA; paraMtu dharmanA prajAvaNI te saghalI dorI tUTI gaI. te uparathI tosalike " AA cora nathI." ema dhArI prajjune bomI mUkyA. valI evI rIte siddhArtha nagaramAM paNa prajune corarUpe baMdhAvyA. tyAM paNa kauzika nAmanA zrAvake bomAvyA. to 5 pI prabhu vajanagare gayA. te divase tyAM sarvane ghare khIra raMdhAtI itI. paNa deva upasarga kare be." ema dhArI prabhuto nagara vhAra kAyotsarge rahyA. devatA tyAM paNa bahu upasarga kasyA. pabI bIje divasa zAMta cittavAlo thayelo te devatA avadhijJAnathI prajune zuddha pariNAmavAlA jANIne zrane " nRpasarga karatAM va mAsa yA." ema vicArIne kar3evA lAgyo. "he uttama ! nikkAne mATe 7 f Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) RSimamalatti-pUrvAI. prAmAdikane viSe jAna ane have pagI hu~ tamane nizcaya kAMDa paNa ghora napasarga. karIza nahi." prannue kahyu. " he deva ! huM mhArI marajI pramANe jazza, thAre kAMza paNa kahe, nahi. paDI teja gAmamAM prannu vIje divase nikAne arthe gayA. tyAM koI vatsapAlikA nAmanI vRkSa mozIye temane TADhI khIra vahorAvI. te uparathI tenA gharane viSe suvarNavRSTi zrai. annavya evo saMgama devatA paNa u mAsa paryaMta. nana evA napasargo karIne paThI te vraja nAmanA gAmapratye prannune nahi lAMgelA pariNAmavAlA jANIne te adhama saMgamaka natsAha rahita azne svargapratye cAlyo gayo. dave jyArathI A navamA varSane viSe saMgamadevatA e prannune napasarga karavA mAMjhayA te divasathI AjasudhI eTale u mAsa paryaMta IjAdika sarve devatA atyaMta navega manavAlA rahyA. paThI atyaMta krodhAtura thaye. lA iMDe saMgamaka devatAne svargamAMthI kADhI mUkyo; tethI te adhamadeva havaNAM paNa meruparvatanI cUlikAne viSe potAnI priyA sahita vase le ane te saMgamakanA nako to iMznA AgrahathI svargane viSe rahyA. paThI vidyutkumAra deveM alanikApurI pratye AvI prannune vaMdanA karI hAthajogIne pUbavA lAgyo ke, "he tIrtheza! Ape bahu napasargo jItelA be, te thI hu~ Apane kuzala samAcAra pU . parI zvetAMbikA nagarI pratye gayelA tathA nirvighnapaNe vartatA evA pranune iMcha kuzala samAcAra pUbavA Avyo. tyAMthI pratu zrAvasti nagarI pratye prAvIne gAmanI vhAra kAryotsarge rahyA. te vakhate tyAMnA loko kArtikasvAmInI mUrtino natsava karatA hatA. A vakhate iMte kArtikasvAmInI mUrtimA praveza karIne zrIvIrapranune namaskAra kasyA. Ama zravAzrI to sarve loko AdarathI arihaMta prannurnu vaMdana karavA lAgyA. tyAMcI kauzAMbI nagarI pratye gayelA pracune kuzala samAcAra pUvA mATe vaimAnIka devatA sahita divasa ane rAtrinA adhipati evA sUrya ane caM tyAM AvyA, eja pramANe vArANasI nagarImAM iMza, rAjagRha nagaramAM izAneza, ane mithilA nagarImA janakarAjA tathA dharaNe prajune kuzala samAcAra pUcA AvyA. tyAMzrI prannuneM agyAramuM comAsuM vizAlAnagarI pratye prayu. ahiM paNa nUtAnaMda hariye pratune kuzala samAcAra pUlyA. tyAMcI prattu suMsumArapura pratye jazne kAyAtmageM rahyA. te vakhate navIna nutpanna ayelA nuvanapatinA iMz camar3e potAnA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmIcaritra. (51) mastaka napara rahelA saudharmenAM siMhAsanane jokne vicAracaM je, "hu tene heTho pagaDaM." Ama dhArI te tyAM gayo, paraMtu iMzyI parAnnava pAmelo te suMsumArapura pratye prAvIne kAyotsarge rahelA zrIvIraprannunA zaraNe rahyo; tethI te liya thayo. tyAra parI nogapurane vive mAheM nAmano kRtriya krodhathI jeTalAmAM khajurInI kAMTAvAlI soTIvame prannunA zarIrane pImA napajAve teTalAmA pranune kuzala samAcAra pUbavA AvatA evA sanatkumAra deveI tene tatkAla nivAsyo. tyAMthI prannu naMdi gAma pratye gayA. tyAM temanA pitAnA mitra naMde temane vaMdanA karI. tyAMcI miMDhaka gAma pratye kAyotsarge rahelA prajune koi eka govAla krodhathI napasarga karavA lAgyo evAmAM vaMdana karavA mATe AvelA iM . yaMkara rUpathI tene trAsa pamAmIne kADhI mUkyo. tyAMthI prannu kauzAMbI nagarI pratye gayA. tyAM zatAnika nAme rAjA rAjya karato hato. ahiM pranue potAnA pUrvanA puSTa karmane jItavA mATe poSa mAsanI zukala paDavene divase evo ghora anigraha lidho ke, "jo ko mane byayI sUpamAne khUNe rahelA amadanA vAkalA gocarI vakhata gayA pI vahorAve to mhAre pAra| karavaM. paraMtu te vahorAvanAra rAjAnI putrI utAM dAsIpaNAne pAmelI hovI joie. valI teno jamalo paga naMbarAyI vhAra ane mAbo uMbarAthI aMdara hovo jozae. mAtha muMmelI tathA page bemIvAlI temaja trarA napavAsavAlI ane rudana karatI hovI joie." A pramANeno prannuno annigraha tyAM cAra mAsa sudhI puro ayonahi. have ahiM evaM vanyuM hatuM ke, zatAnika rAjAe dadhivAhana nUpatino yu mAM parAjaya karIne tenI caMpA nagarI luTI. te vakhate mRgAvatI, zatAnIka, naMdApriyA sahita sugupta, jhArapAlIkA vijayA ane dharmopAdhyAya eTalA jazA bahu duHkha pAmyA, valI te yuHkSmAM vasumati ke jenuM bIjuM nAma caMdanabAlA hatute putrI sahita tenI dhAraNI mAtAne ko zatAnika rAjAno lazkarI mANasa paMkamIne kauzAMbI nagarIye lAvyo; paraMtu raste mAtA dhAraNI to mRtyu pAmI; tethI pelA lazkarIye caMdanavAlA putrIne koi dhanAvaha zeThane tyAM vecAtI ApI. dhanAvada zeThe. paNa te putrIne potAne ghera temI jaz ane tene snAna, vastra, vilepana tathA alaMkArAdikathI suzonita karI. eka divasa zeThanA paga dhovarAvatI evI caMdana bAlAnA kezane nIce pamatA joza zeTe te kezane jaMcA rAkhyA te joza dhanAvada Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (55) RSimaMmalatti-pUrvAI. zegnI strI mUlAye vicAra karayo ke, "nizcaya e mhArI zokya thaze." Ama dhArI teNe te bIcArIne bemImAM nAkhI traNa divasa sudhI nojana na ApyuM. valI te vIcArInuM mastaka paNa muMbhAvI nAkhyu. DevaTa mUlAye tene lakSaNa karavA mATe ApelA amadanA bAkalA sUpamAne khUNe rAkhIne ane te supamAne hAthamAM dhAraNa karI rahelI, valI eka paga naMbarAnI bahAra ane eka paga aMdara rAkhIne beThI beThI rudana karatI evI te caMdanabAlAye pAMca mAsa ane ghoviza divase gocarIne arthe pharatA anigraha dhArI evA vIrapranuno amadanA bAkalA vahorAvI annigraha pUrNa karaco. te vakhate AkAzamAMthI suvarNavRSTi zrai. prannu rUpa satpAtrane dAna ApavAyI caMdanabAlAnI bemI potAnI mele tUTI gai, kezapAza navo Avyo ane tenuM sarva aMga alaMkArayukta thai gayu.palI dadhivAhananA kaMcuki evA nutpale tene turata nalakhI ane mRgAvatI rANIye paNa tene potAnI vhenanI putrI jANI. paThI zatAnika rAjAne caMdanabAlA sopI ane kaDu ke, tame tenu rahaNa karajo. kAraNa ke, e zrI vIrasvAminI prathama sAdhvI zravAnI ne. palI sumaMgala gAmane viSa prannune vaMdana karavA mATe sanatkumAra mAheM Avyo.pAlaka nAmanA gAmane viSe paNa vAzla nAme ko vasika yAtrArthe jato haze te po tAnI sanmukha AvatA zrIvIrapranune joza amaMgalika mAnI krodhathI taravAravame temane mAravA domayo; paraMtu rastAmAMja teno sikSArthe vinAza kasyo. paThI prannue vAramuM comAsu caMpAnagarImA svAtidatta brAhmaNanIagnihotrazAlAmAM karayu. tyAM prannu cAra mAsa paryaMta nizcala dhyAnayI rahyA. te vakhate pUrNana ane mANinainAmanAjebeyako temanI sevAmA rahyA hatA tenato temane jozne Azcarya pAmI gayA. paThI svAtidatta brAhmaNe prabhune prazna karayu ke, "AtmA (jIva) kone kahevo?" pranue kahyu "je huM evo animAna kare , teja AtmA (jIva) kadevAya te." yA pramANe nagavAne jIvanuM sthApana karayuM eTale valI svAtidatte temane pharIthI pUjyu ke, "he pranno! pradezana ane pratyAkhyAna kone kahevU?" pranue kAM. "he vipra! pradezana ve prakAra- .eka dhArmika ane vIjuMadhArmika. temaja pradezana zabdavame karIne paNa nizcaya napadezaja kahevAya te.valI mUlaguNa ane nanaraguNayI pratyAkhyAna paNa jinezvaroe ve prakAranu kA The." prannunAM AvAM vacana sAnalI vipra svAtidatta ane pUrNanai tathA mANinavane yo pratibodha Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmIcaritra. (53) pAyA. pI jUMki gAma pratye gayelA jagavAn pAse ie prAvIne tathA mho nATaka karI batAvIne paDhI kartuM ke. "de nAtha ! temane thomA divasamAM kevala jJAnanI utpatti thaze." tyAMthI jagavAn miMTika gAme gayA. tyAM temanI vaMdanA karavAne mATe camare Avyo. pabI SarUmAnI gAmanI vhAra kAyotsarge rahelA prabhune koi govAlIna potAno balada jalAvI pote gAmamAM gayo. thomI vAre pAThAvI te prabhune pUbyuM ke " de deva ! meM Apane mhAro balada nalAvyoM hato te dekhato nathI mATe kyAM gayo ? " govAle grAma pUgyA batAM parA jyAre prabhu to mauna rahyA tyAre to teNe krodhathI prabhunA banne kAnane viSe evAM khIlA mAjhyA ke, te banne khIlAnAM mukha aMdara ekagaM thai gayA. valI te durAtmA govAle khIlAnA napalA jAgane kApI nAkhI koithI na dekhAi zake tema aar. xso ! dhikkAra pUrve karelAM karmane ke, je bhavAMtarane viSe paNa bhogavyAM vinA bUTI zakatAM nayI. prajue tripRSTa vAsudevanA nave zaghApAlakanA banne kAnane viSe kAleluM tarakhaM remAvyaM datuM te karma atyAre nadaya prAvyaM. te zaSApAlaka paNa saMsAramA jamato jamato govAla thayo ane tethe pUrvanA vairane lIveja zrI vIraprabhunA kAnane viSe khIlA mAyA. have prabhu madhyama eva pApA nagarI pratye yAvyA tyAM te gocarIne zrarthe pharatA pharatA siddhArtha nAmanA va zikUne ghera gayA. vaNike prabhune zalya (kAnamAM khIlA) vAlA jANI te vAta kharaka nAmanA vaidyane kahI; tethI vaidya bahu duHkha pAmyo. pI te bane jalA prajunI pAbala pAbala udyAnamAM jai sAeAsInavame te banne khIlAne prayatnathI kheMcI kADhayA. zrA vakhate prabhune bahu vedanA thavAzrI te ma evI jayaMkara bUma pAmI ke, jANe mhoTo parvata phATyo hoyanI zuM ? panI vaidye vraNarohiNI auSadhInA prayogathI prabhune pImA rahita kasyA. prabhune - yelA nRpasargane viSe keTalAka duHsaha ane keTalAka sAmAnya datA. temAM jaghanyane viSe to kaTapUtanA vyatarIye karelo zItavedanA upasarga dato. madhyahi saMgamika devatAe karelA nRpasargo datA zrane utkRSTa to prajunA kAnamAMthI khIlA kADhavAno hato. prabhune upasargono AraMbha paNa govAlathI ane aMta pa govAlathIja zro. pI prabhunA kAnane viSe khIlA mAranAro govAla potAnA duSTakarmI mRtyu pAmIne sAtamI narake gayo tathA siddhArtha vaNik ane kha Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) RSimaMgalatti-pUrvAI. raka vaidya e bannejaNA potAnA puNyane lIdhe svarge gayA, have jUnika nAmanA gAmanI samIpe jhajuvAlikA nAmanI nadIne tIre vyA / vRtta nAmanA caityanI pAse zyAmAka nAmanA kaNabInA khetaramAMzAlavRdanI nIce . natkaTitAsane beThelA prannune nakte sudhyAna dhyAtA karmakSaya thavAne lIdhe kevalajJAna natpanna zrayu. te vakhate cosaTha iMzee turata ekaga zrazne jagatne AzcaryakArI evI samavasaraNanI racanA banAvI. prannue paNa "A mANaso nAva rahita ne." ema dhArIne paNa potAno AcAra jaNAvAne mATe eka muhUrta (be ghamI) dharmadezanA ApI. paThI amareMzae paravasyA thakA nagavAn ekaja rAtrImAM bAra yojana pramANavAlo mArga nalaMghIne tatkAla madhyama apApA nagarI pratye AvyA, tyAM saumila nAmano brAhmaNa yajJa karato hato, tene mATe iMznati vigere mhoTA agIyAra napAdhyAya tyAM AvyA hatA. A sarvene bodha karavA mATe prannuto nagarInI vhAra mahasena nadyAnamAM samavasakhyA. devatAnae dharmadezanAne mATe eka mhoTuM samavasaraNa racyu. tyAM siMhAsanane viSa bezI prannu dharmadezanA ApavA lAgyA, jethI devatA mahotsarva pUrvaka tyAM AvavA lAgyA. devatAune AvatA jo iMznUti vigere napAdhyAyo somila brAhmaNane kadevA lAgyA ke, "yAjhika goroe agnine viSe sArI rIte Ahuti ApavAthI devatA pote ahiM Ave ." A pramANe tena vAta kare ye eTalAmAM to devatAna yazasthAnane tyajI dazne jinezvara prannunI pAse gayA eTale to valI iMznati napAdhyAya anya puruyone pUvA lAgyo ke, "he loko! A sarve devatAla yajhasthAnane mUkInebIje kyAM jAya ? " tenae nattara Apyo ke, "harSavaMta evA te devatA sarva evA zrI vIraprannunI pAse jAya ." AvAM lokonAM vacana sAMgalI atyaMta garvayukta zrayelo iMzlUti potAnA pAMcase ziSyone lazne pracanA samavasaraNamAM gayo. tyAM te tralokanI lakSmIzrI suzonita evA zrI vIrapranune jorane potAnA cittamAM camatkAra pAmyo ane "zuM A sarvajha ho ke vIjA !!!" ema zaMkA pAmato uto vege. evAmAM pranue teno Azaya jANIne tene karvA ke, "he iMtUti ! tuM nale Avyo." prannunAM AvAM vacana sAnalI iMznUti vicAra karavA lAgyo, "zuMe mane nalakhatA haze ? hA ! e mane jANatAja ha. ho. kAraNa mane koNa nahiM nalakhatuM hoya ? paraMtu jo e mhAro saMzaya jANe Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmIcaritra. (55) ane tene TAle to hu~ emane sarva jAguM." Ama dhArI te jevo sthira prazne rahe eTalAmA prannue "tane jIva viSayano saMzaya ?" ema kahIne pI vedanAM padono naccAra karI teno saMzaya bedI nAMkhyo; jethI te iMznatiye potAnA pAMcaso ziSya sahita cAritra aMgIkAra karA. paThI agminnUtinA paNa karma saMbaMdhI saMzaya dUra thavAthI teNe paNa pAMcaso ziSya sahita dIkSA lIdhI. valI zarIra eja AtmA, e saMzaya bedAvAthI vAyunUliye paNa pAMcaso ziSya sahita vrata grahaNa karayu. paMca mahAnUta saMbaMdhI saMzayano pranue vedanAM vAkyathI nAza kasyo, e naparathI vyakta nAmanA brAhmaNe pAMcaso ziSya sahita vrata aMgIkAra karathu. Ajanmane viSe jevU hoya tevUja paranavane viSemale, A saMzaya paNa pranue bedyo; tethI sudharmA nAmanA brAhmaNe pAMcaso ziSya sahita caritra lIdhuM. baMdha ane mokano saMzaya pranue vedayuktithI dyo. e naparathI maMmikanA putra maMmite sA. mAtraNaso ziSya sahita dIkSA lIdhI. devatAla le ke nathI, A saMzaya paNa prannue davAthI mauryaputre traso ziSya sahita caritra lIdhuM. naraka De ke nathI, A zaMsaya prannue udyo, ethI akaMpite trAso ziSya sahita dIkSA lIdhI. puNyapApa De ke nathI, A saMzayano prannue nAza karavAyI acalavAtAe tra so ziSya sahita cAritra Adarayu. paraloka be ke nathI, A saMzaya bedavAthI metArye traso ziSya sahita vrata aMgIkAra karayu.,moda ke nathI, A saMzayano uttara prannue veda vacanavame ApavAthI pranAsa nAmanA vipre tra so ziSya sahita vrata Adarayu.A vakhate AvI rIte iMztUti vigere agIyAra jagAe potAnA zaMsayano nAza thavAthI cumAlIzaso ziSyo sahita dIkSA lIdhI. pI pranue telane trIpadInudAna karayu arthAt tripadInaNAvI eTale tenue hAdazAMgI racI. parInagavAne te agIyAre jagAne potAnA gaNadhara pade sthApyA.prannune caudahajAra sAdhuna, zukSa zIlavaMta trizahaz2AraM sAdhviyo, eka lAkha ane gaNasATha hajAra zrAvako,traNa lAkha ane aDhArahajAra zrAvikAna,trAso cauda pUrvadhAriyo, teraso avadhijJAni sAdhuna, sAtaso vratadhArI evA kevalajJAnIyo. sAtaso vaikriyala bdhine dhAraNa karanArAna, pAMcaso manaHparyavajJAnane dhAraNa karanArAna, cAraso vAdalabdhine dhAraNa karanArA tapasvIna, AThaso anuttara devalokamAM janArAna ane sAtaso aMtevAsI sijhe, A pramANeno parivAra hato. prannu Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (56) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. grahasthAvAsamA trIza varSa, badmasthapaNe bAra varSa ane sAmA ba mAsa tathA kevala pobamAsamAM kAM nA trIza varSa ema prajunuM sarva zrAyuSya botera varSanuM hatuM. have sukhama duHkhamakAlanA traNavarSa sAmAgrAmAsa bAkI rahye te prapApA nagarIne viSe "kArtikavadI amAvasyAne divase svAti nakSatranA yogamAM ma tapa karIne paryakAsane beThelA karmarahita prajue paMcAvana puNyapApanA pharUpa triza adhyayana sanAmAM dezanArUpe kahIne ane pradhAna nAmanA adhyayananuM nirupaNa karIne pabI mokalakSmIno aMgIkAra karaco. he navyaloko ! jemale saMgamaka devatA vigere jIvoe karelA nRpasarganA samUdane dhIrajatAthI sadana karayA be, jema gADha evaM tapa karayuM be ne jemaNe duHsaha evA parISadonI senA ne lIlAmAtramAM jItI sIdhI be te iMdrAdi devatAnae pUjana karelA zrI vIra jinezvarane tame namaskAra karo. // iti zrI mahAvIracaritraM saMpUrNam // nimma vipra bArasaMge niyatraNaMge vimukkanavasaMge // karuNAmayajala nihiNo namAmi gaNahAriNo sabe // 3 // arthaH- dvAdazAMgInA racanArA, kAmadevano nAza karanArA, saMsAranA saMgane tyajI denArA ane dayArUpa amRtanA samu evA sarva gaNadharone huM namaskAra karUM hu~. // 1 // hiM sarva tirthaMkaronA sarva gaeAdharone namaskAra karU~ hu~, ema kahu~. to kayA kayA tirthaMkaranA keTalA keTalA gaNadharo datA te kahe . 1 zrI rupanadeva prajunA puMmarikAdi corAzI gaNadharo datA. 2 ajitanAthanA siMhasenA dika paMcANuM gaNadharo hatA. 3 zaMbhavanAthanA cAruru vigere eka so ane be gaNadharo hatA. 4 abhinaMdananA vajranAbhAdika ekasone sola gaNadharo itA. e padmaprajunA sadyotAdika eka so ne sAta gaNadharo hatA. 6 sumatinAthanA camarAdika eka so gaNadharo hatA. 3 supArzvanAthanA vidarbhAdika paMcANuM gaNadharo hatA. caMmanA dinnAdika trANuM gaNadharo hatA. ee suvidhinAthanA varAhAdika grA mA mAsa punarmAyA gaNavA. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla gAthAna. (57) -jhI gaNadharo hatA. 10 zItalanAyanA naMda vigere ekAzI gaNadharo hatA. 11 zreyAMsanAthanA kaustunAdika getara gaNadharo hatA. 12 vAsupujyanA sunnUmAdika gasaTha garAdharo hatA. 13 vimalanAthanA maMdara vigere sattAvana gaNadharo hatA. 14 anaMtanAthanA yazAdika pacAsa gaNadharo hatA. 15 dharmanAthanA ariSTapramukha tretAlIza gaNadharo hatA.16 zAMtinAthanA cakrAyudhAdika triza gaNadharo hatA. 17 kuMthunAthanA zaMkhAdika pAMtriza gaNadharo hatA. 17 aranAthanA kuMnAdika tetriza gaNadharohatA. 1e mallinAthanA niSagAdika adhAviza gaNavase hatA 20 munisuvratasvAminA mallapramukha aDhAra gaNadharo hatA. 21 naminAthanA saMtu vigere sattara gaNadharo hatA. zazneminAthanA (AvazyakasUtranA anniprAya pramANe ) varadattAdi agiyAra gaNadharo ane (kalpasUtranA abhiprAya pra5 pramANe ) aDhAra gaNadharo hatA. 23 pArzvanAthanA (AvazyakasUtranA animAyathI )AryadinAdika daza ane (kalpasUtranA abhiprAyazrI ) pATha gaNadharo hatA. zva mahAvIrasvAmInA gautamAdika agIyAra gaNadharo hatA. e covIza jinezvaranA pahelA pahelA gaNadharone huM vaMdanA karUM . enapara A nIcenI traNa gAthAna kahe je. . sirinasahaseNa pahu sI-haseNa cArUru vajanAharakA // camaro saUo a vida-pna dinna pahuNo varAho a||1|| pahunaMda kutuno ciya, sunnuma maMdara jasA ario a|| cakkAnaha saMkhA kuM-na nisaya mallIya saMjU // 2 // varadatta ajA dinnA, tahiMdaluI a gaNaharA paDhamA // sIsA sahAINaM, haraMtu pAvA paNayANaM // 3 // artha-1 zrI Sannasena, 2 pranu siMhasena,3 cAruru,dha vajanAnna, e camara, 6 sadyota, 7 vidana, dina, e prattu varAha, 10 naMda, 11 kaustunna, 12 sunUma, 13 maMda, 15 yazA, 15 ariSTa, 16 cakrAyu, 17 zaMkha, 10 kuMla, 1e niSaga, 20 malla, 1 zaMnnu, zazvaradatta, 23Aryadinna, zvaiMnUti, coviza tIrthakaranoM A covIza ziSyo sahita prathama gaNadharo namaskAra karatA ekA prANIjanAM pApane nAza karo. // 3 // iti gaNadharonI stuti. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (57) RSimaMmalatti-pUrvAI. have prathama cakravartI evA naratamuninI stuti kare . jarahamahArAyarisiM, gihivesupnnnaannvrrynnN|| dasahiM sahassehi samaM, nikhaMtaM vaMdimo sirasA // 4 // artha-jemane gRhasthanA vezamAMja kevalajJAnarUpa ratna natpanna thayuM ne ane jemaNe dazahajAra rAjAnanI sAye cAritra aMgIkAra karayuM ne evAte narata mahA rAjarSine ame mastakavame namaskAra karIe gae. have mahAbala evA bAhubali maharSinI stuti kare . habivilaggassa na kevalaM tisokaNa va risapamimaMte // payapanamasamuppAmia-nANavaro jayana bAhubalI // 5 // artha-jemaNe eka varSa kAyotsarge rahyA panI "hAthI (garvarUpa hAthI) napara camelAne kevalajhAna na hoya." evAM potAnI vhenonAM vacana sAMjalI Agala cAlavA mATe paga napAmavAthI jemane kevalajJAna prApta ayuM be evA bAhubali jayavaMtA vartoM // 5 // Ajarata ane bAhubalino saMbaMdha zrI zaSanadevanA caritradhI jANI levo. have naratarAjAnA vaMzanA ajitanAtha sudhInA sarva rAjarSinanI stuti traNa gAdhAthI kahe . suravaNA ahisittA, narahapae aclrhvrphunno|| . AzcajasappamuhA, ahavi sAsayasuhaM pattA // 6 // artha-saudharmaM jevI rIte naratarAjAne kevalajJAna natpanna ayuM te vakhate temano kevala mahotsava karIne temanA pade temanA putrane rAjyAbhiSeka kasyo teja prakAre ardha cakravartIno ardhA laratakSetranA rAjyane viSe rAjyAbhiSeka kasyo .naratanA putrono vaMza nIce pramANe 1 AdityayazA, 2 mahAbala. 3 ativala. dha balanna, e balavIrya, 6 kArtavIrya; 7 jalavIrya ane u daMmavIrya ema ATha ATha putro sAzvatA sukhane pAmyA ne. te vAta AdinAthanA caritrathI 'jAgI levI // 6 // annevi puhavivazNo, nasanassa panappae asaM khilaa|| jAva jipramatturAyA,ajiyajiNa piyA samuppanno // 7 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sagara cakravartI caritra. (ee) artha-zrI RSanadeva prajunA parI temanA vaMzane viSe zrI ajitanAtha jinezvaranA pitA jitazatru rAjA jeTalA kAlamAM natpanna zrayAne teTalA kAsamAM (pacAsa kroma lAkha sAgaropama kAlamAM) bIjApaNa asaMkhyAtA pRthvopatiyo thai gayA // 7 // tenae zuM karacuMDe ? te nIcenI gAyAthI kahe je. nanitu raUlaviM, pavazyA kevi sivapuraM pttaa|| . sababapaJcamavare, avare te vaMdimo sirasA // 7 // artha-temAMyI keTalAka to rAjyalakSmIne tyajI daine dIdA dhAraNa karI mokSapurane pAmelA De ane bAkInA sarvArthasii vaimAne prApta thayA . te sarvene huM mastakavajhe namaskAra karuM duM // 7 // narata cakravartI saMbaMdhI je kAMi kahevA, hatuM te AgalanI gAthAmAM kadevAi gayuM . have bAkI rahelA cakravartInI stuti eka gAdhAthI kahe . taNamiva jaratapahuttaM, caztu nrvshshsspriyrie|| nikhaMte naranAhe, namAmi navasagarapAmuke // 5 // artha-naratatranA pranupaNAne tRNanI peThe tyajI dazne hajAro nUpatiyothI paravarelA ane dIkSA dhAraNa karelA sagara vigere nava cakravartI rAjAune huM namaskAra karUMbu. A gAthAnI aMdara "nava" e zabda mUkyo , te naparathI ema samajavAyU~ ke, cakravartIyo bAra be. temAM prathama naratanuM AkhyAna Agala kahelu . sunnUma ane brahmadatta sAtamI narake gayelA hovAthI tena vaMdanA karavAne yogya nathI; bAkInA nava vaMdanA yogya ne eja hetuthI "nava" zabda mUlyo . have temAM prathama sagara cakravartInuM caritra kahevAya be. ||shrii sagara cakravartI caritram // sAketa nagarane viSe zvAku kulamAMnatpanna zrayelA ane pApabhInaya pAmatA evA jitazatru ane sumitra nAmanA be nAzta rAjya karatA hatA. temAM jitazatrurAjAne vijayA nAmanI strI hatI ane sumitrane vaijayaMtI nAmanI guNavaMta strI datI. . eka divasa vijayA ane vaijayaMtI e banne strIyoe jUdA jUdA gajAdi cauda Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 60 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. mahAsvapno dIgaM. prajJAte te vAta tenue potapotAnA patine kahI eTale jitazatrusumitra banne jAiyoe svapna pAThakone bolAvIne svapnano artha pUgyo. te nRparathI svapna pAThakoe tenane kartuM ke, "tamAre ekane tIrthakara ne bIjAne cakravartI evA ve putro thaze." anukrame teDane uttama lakSaNavAlA ve putro thayA. temAM eke potAnA putranuM nAma ajita ne bIjAe sagara pAmadhuM paDhI anukrame vRddhi pAmIne natkRSTa yauvanane pAmelA te banne putrone mAtA pitAe uttama rUpavAlI rAjakanyAnu paraNAvI. pI jitazatru rAjAe jitane rAjyAsana upara besArI sagarane yuvarAja pachi prApI pote mahotsavapUrvaka sumitra baMdhunI sAthe nAvI dIkSA lai uttama prakAre cAritrane pAlI mokSapada pAmyo. ve ajita rAjA paNa dIrghakAla sudhI rAjyane pAlI pabI sagarane po tAne pade sthApI pote dIkSA lai trijagatprabhu evA tIrthaMkara thayA. aThAra lAkha pUrva kumAra avasthAmAM, trepana lAkha pUrva rAjyAvasthAmAM, vAra varSa brahmasthAvasthAmAM ane eka lakSapUrvathI kAMika nahu~ cAritrAvasthAmAM ema saghaluM malI pranuM botera lAkha pUrvanuM AyuSya hatuM. have sagara rAjA paNa va khaMgavAlA bharata kSetrane sAdhIne cauda mahAratna tathA nava nidhAnano adhipati zrayo sAmrAjyanuM pAlana karatA evA te rAjAne sarvAMge suMdara evA jandukumAra vigere sAThahajAra putro thayA. eka divasa tena sarve pitAnI AjJA lar3a saghalA bharatakSetrane jovA mATe potAnA nagarathI nivalyA. anukrame tena dIna ane anAtha lokone prItidAna ApatA ta mahotsava karatA aSTApada parvatapratye gayA. tyAM tena bharatarAjAe karAvetuM zrI arihaMta pratutuM prAsAda jo ane pota potAnA varNa ane pramANayukta temanI pratimAne joi temane vaMdana karI prAzvaryayukta thayA batA potAnA maMtrine pUThavA lAgyA ke, " jagatne prAvaryakArI evaM prA prAsAda ko karAvyaM ve ? " maMtrI kAM. "he kumAreM ! sAMjalo, te huM tamane kahUM. "" pUrve tamArA kulane vipe samartha evA zrI yugAdi prabhu tIrthakara thayA be. jamale prathama rAjyapachi dhAraNa karI cAra varNanI vyavasthA karI The. zilpazA , kalA. vikalA ane aThAra prakAranI lipI paNa temaja lokonA napakAneka va.pI lokAMtika devatAe grAvIne dIkrAno avasara najika Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sagara cakravartI caritra. (61) Avelo kahevAzrI pranue potAnA so putrone jUdA jUdA rAjyane vitra sthApIne ane eka varSa paryaMta dAnarUpa ASADha mAsanA meghazrI khaMma pRthvIne zItala karIne iM3 karelA mahotsava pUrvaka cAra hajAra rAjAna sahita cAritra dhAraNa karI devaTa daza hajAra sAdhuna sahita modaladamIno aMgIkAra kasyo. pI prannunA so putronI madhye je pavitra budhviAlo mhoTo narata hato te A naratakSetrane viSe prathama cakravartI ayo. tamArA pitA tulya evA te rAjAe A jinezvararnu prAsAda karAvIne temAM pota potAnA pramANa tathA varNavAlA jinezvaronI coviza pratimAne sthApana karI. A pramANe kasyA parI mahAtmA evA te narata cakravartIye potAnA vArSika ratnavajhe ratnamaya stupo ane bIjuM saghaTuM eja pramANe karAvyu. jyAM sudhI narata cakravartIye pAMca sada pUrva paryaMta rAjya karayuM tyAM sudhI teNe poteja pUrNa naktithI e sarvapratimAnnu pUjana karayu. pI samagra alaMkAra yukta dehavAlA ane nAvanAne nAvatA evA narata rAjA arisAnuvanamAM kevalajJAna pAmI anukrame mohalakSmIne pAmyA. paThI iMDe AvIne tnaratanA putra zrI AdityayazAne tenA padane viSe sthApana kasyo.bIjA paNa sAta rAjAne anukrame teja pade sthApyA.A pramANe AdityayazA vigere AThe rAjAnaarisA nuvanamAM kevalajJAna prApta karI muktinAnoktA thayA." - maMtrInAM AvAM vacana sAMjalI sagara cakravartInA sATha hajAra putro vimaya pAmatA utAM kahevA lAgyA ke, "aho ! A amAruM kula jayavaMtu vo." AvA siMhanAdathI tenae AkAza gajAvI mUkyu. panI tana paraspara kahevA lAgyA ke, " jevI zonA jaratarAjAe temanA pitAzrI AdinAthanI karI tevI zonA "ApaNe ApaNA pitAzrI ajitanAthanI karAvIzuMane tevuja jinAlaya baMdhAvIzuM." Ama dhArI telae aSTApada samAna bIjo parvata jovA mAMmayo; paraMtu aSTApada parvata samAna tenae eke parvata dIge nahi, tethI tana potAnA pradhAnane pUbavA lAgyA ke, "he pradhAna ! kaho, A aSTApada keTalA kAla * sudhI azya rahevAlo ?" maMtriye kayuM. "he rAjakumAro! sAnnalo, kevala jhAnIye ema kahelu De ke, avasarpiNIkAla paryaMta e akSaya rahevAno ." kumAroe kahyu. "jo ema le to ApaNe A jinAlaya, rakSaNa karIe ke, jethI karIne lonI.mAgaso e zreSTa sthAnano nAza karI zake nahi.". Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) RSimaMgalavatti - pUrvA 6. patrI tena daMmaratnavame aSTApada parvatane mekhalA rahita karaco. ATalaM ka svAthI temane tRpti nahi, tethI te e e parvatanI cAre tarapha khAI khodavA mAMmI ane te temale pahelA pAtharA sudhI khodI evAmAM agninA samAna kAMtivAlo nAgeMs tyAM zrAvI temane kadevA lAgyo: "de kumAro ! tame prAM khAi khodavAvakarIne zramArA nivAsa sthAnano jaMga na karo. " kumAroe kahyuM. " A pRthvI konI be ? " nAgere uttara Apyo ke, " he zreSTo ! e tamArI be. " rAjakumAroe ka. "jo ema be to par3hI pramArI pRthvI mAM khodatA evA mone dAre nA kavAnI zI jarura be ? tuM potAne sthAnake jA ane dave pa bI thI bolIza nahi. " zrama kumAroe tiraskAra kasbo eTale nAgaii potAne sthAne gayA. pI kumAro paNa te khAine pANIthI naravA mATe gaMgAne tyAM lAvyA. khAine viSe patI evI gaMgAne joi prasanna manavAlA te saMva kumAroe jagatne pUrI denArA siMhanAda kasyA. pabI tenunA siMhanAdathI ane akhaMmita dhArAvAlA jalavame potAnuM sthAna vyApta thavAne sIdhe atyaMta krodhAtura thayelA temaja jvAjalyamAna kAMtivAlA nAgeMre tyAM zrAvIne tatkAla potAnI viSaSTinA agnI te sAThahajAra putrone jasmIbhUta karI nAkhyA. zrA pramANe smIbhUta zrayelA jantu vigere sATha hajAra rAjakumArone joi bIjA rAjA vigere sarve sAmaMto vilApa karavA lAgyA valI buTA kezavAlI, kaMcanA hArone tomI nAkhatI, kaMkaNone mAMgI nAkhatI ne prati duHkhita yayelI te kumAronI striyo paNa vihvala bane pRthvI napara AloTavA lAgI ane vilApa karavA lAgI ke, "hAdeva ! hA nAtha ! hA svAmin ! nirnAtha evI amone vyajI daine tame kyAM jatA rahyA ?" A pramANe vilApa karatA evA sarva sainyane mukhya pradhAna komala vANIthI AzvAsana karavA lAgyo ke, "A saMsAraja asAra be; jAvI anyathA dhatuM nathI; mATe dave sau pota potAnA kAryane viSe citta rAkho kAraNa ke, zrA putro zoka karavA yogya nathI. tena to vahu tIrthone vaMdanA karI ane yA sthAnanuM rakSaNa karIne satpuNya melavI mokSagatinAM pAtra thayAM ve." pradhAna maMtrIye zrA pramANe sarva sainyane bodha pamAmI prayANa karAvyaM. anukrame te sarve sAmaMto sadita maMtrIyo nagaranI pAse yAvI pahocyA eTale tena paraspara vicAra karavA lAgyA ke, "have sagara mahArAjAnI pAse jar3ane ema kosa kaheze ke, "de nAtha ! Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ zrI sagara cakravartI caritra. . (63) rAjakumAro vinA ame sau zrAvyA bIe." Ama vicAra karatAM agnimAM praveza karavo yogya dhArI tena sau te pramANe taiyArI karavA lAgyA, evAmAM te vakhate ko eka brAhmaNa tyAM AvI caDyo. brAhmaNa tenI AvI taiyArI jo kahevA lAgyo ke, "tame vRthA kheda karavo tyajI do. kAraNa mANasane sukha duHkha prApta pAya ekAM Azcarya nathI.A Adi aneaMta rahita evA saMsAramA nAnA prakAranA karmane vaza thara rahelA jIvone evI ko vastu nathI ke, jeno kSaya thato nadi hoya. mATe he sAmaMto! tame mRtyu pAmazo nahi ane sagara cakravartIne A sarva vratAMta huM kahIza." brAhmaNanAM AvAM vacana sAMjalI tena ghaNo harSa pAmyA. pI brAhmaNa "huM ThagAyo buM! huM betarAyo buM!!" ema pokAra karato dInamukhavAlo tha rAjadhAre Avyo, tyAM sagara rAjAe pokAra karatA te brAhmarAne tatkAla bolAvIne pUgyu ke, "he dhije ! tuM konAthI ThagAyo ?" teNe uttara Apyo ke, "huM daivathI ThagAyo bu. kAraNa ke, mhAre ekano ekaja putra hato, tene iSTa sApa karamavAthI te tatkAla nirjIva tha gayo ne. mATe he kRpAnidhi ! mhArA napara dayA karI tene jIvato karo." A vakhate pelA pradhAna vigere sAmaMtoe vIne sagara cakravartIne namaskAra kasyo. paThI sagara rAjAe vaidya lokone AzA karI ke, "he vaidyo! e brAhmaNanA putrane sApanA viSayI mukta kase." vedyo brAhmaNane ghera gayA ane putrane marI gayelo joi pharI rAjA pAse AvI kadevA lAgyA ke, "de nRpeM! e putra mRtyu pAmelo; mATe have jenA kulamAM ke jenA gotramA koi paNa marI gayuM na hoya tenA ghareyI jasma maMgAvI Apo to huM tene jIvato karIe." vaidyanAM AvAM vacana sAMjalI sagara cakravartIye tevA kula athavA gotranA gherathI nasma laz AvavAnI potAnA sevakone AjJA ApI, paraMtu te yatnazrI zodhatAM paNa kyAMzthI malI zakI nahi. kAraNa ke, sarva kulane viSe maraNa zrayelAMja hatA. A vAta vaiye rAjAne karI eTale teNe brAhmaNane kahyu ke, "he ji ! tuM zA kAraNa mATe zoka kare ve. jagatmAM mRtyu sAdhAraNarupa ne to paThI thAre putrano zoka karavo ghaTe nahi. kemake A saMsAraja nizcaya janmamRtyurupa be; mATe de ji! tuM rudana mUkI daz zokano tyAga karI Atmahita kara, kAraNa ke, tane paNa zromA kAlamAMja mRtyurUpa siMha galI jaze." brAhmaNe kI. " hai nAtha! Apa kahogete satya Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 64 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. be; paraMtu putra vinA mhArA kulano rUpa yAya ke eTalA mATe huM zoka karUM kuM Apana dalAlA evA mhoTA mahimAvAlA tathA duHkhI ane dIna puruSo napara dayA karanArA bo, mATe he kRpAlu svAmI ! mhArA putrane tatkAla jIvato karo. " rAjAe kahyuM. "he dvijavara ! mRtyu pAmelAne jIvAvA iMDa paNa samartha nathI; to pI mANasonI to vAtaja zI ? mATe tuM pra thArI hagne tyajI de. valI prApta yayelA mRtyune zAstra athavA maMtra ke taMtrathI pAThuM vAlI zakAtuM nathI; mATe tuM vhArA puruSArthane tyajI na de. valI zoka tyajI dai zIghraM zrAtmAno vicAra kara. kAraNa ke, murkha puruSoja vinaSTa vastune viSe zoka kare be vivekI karatA nathI. " brAhmaNe kayuM. " he satvanA samujha mahArAja ! jo natama puruSo vinaSTa vastune viSe zoka na karavo, ema Apa kaho bo to Ape pa kyAre zoka karavo nahi." brAhmaNanAM yAvAM vacana sAMgalI sagara mahArAjAe kahyuM. "are! tuM zuM mane paNa zoka na karavAnuM kahe be ! to pabI daive rakSaNa karelA evA mane paNa zuM zokanuM sthAna prApta yavAnuM be ?" brAhmaNe kahyaM. "prApane utpanna thayelA zokanuM sthAna vahu duHsaha ane saMbhAvya ve to paNa Ape dhIrapazuM aMgIkAra karavuM." vimanAM prAvAM vacanathI jayatrAMta thayelA sagara cakravatIye tene "he vipra ! mhAre paNa zokano zo hetu be ?" ema pUbacaM eTale teNe jaNAvyaM ke, "prApanA sATha hajAra putro mRtyu pAmyA be." brAhmaNanAM yAvAM vacana sAMgalI vajrazrI haNAyelAnI peThe pratyaMta duHkhita manavAlo sagara rAjA mUrchA pAmIne siMhAsanI bhUmi para pI gayo. mUhIne aMte zokathI bharapUra hRdayavAlo te rudana karato to vividha prakAranA vilApa karavA lAgyo. hA uttamasva jAvavAlA putro ! manane vahAlA ne gurAnA samujhe ! mane anAthane tyajI daine tame kyAM jatA rahyA ho ? mane ekavAra to darzana Apo. are! mhArA putrone balAtkAre gRhaNa karIne daiveja mhAro apakAra kasbo ve. dAdA kaThora hRdaya ! tuM putranA viyogI kema phATI jatuM nathI ? are prANo ! have tamAruM vidhipUrvaka rakasa karanAra koNa thaze ? have huM te pratimAM pezuM ke parvata uparathI OMpApAta karU~ !!!" yA pramANe vilApa karatA evA sagara mahArAjAne pharIthI brAhmaNe kahyuM. "he mahArAja ! yApa mane upadeza detA hatA te zuM tame vicAratA nayI ? yApa je saMsAranI asAratA kahelI ve te satyaja ve zokazrI vidhura vanI * 7 * Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sagara cakravartI caritra. (65) gayelA prANIyo potArnu hita vicArI zakatA nathI; paraMtu sarvenuM paropadeza karavAmAMja kuzalapaNuM dekhAya ye." sagara cakravartIye kAM. " eka putra mRtyupAmavAthI tane kevaM duHkha zrayuM hatuM? to paThI mhArA to sATha hajAra putrono daive nAza karI nAkhyo ." brAhmaNe kayuM: "he mahArAja ! mhoTAne mhaoNTuM duHkha hoya . kAraNa ke, vajanA prahAra to pRthvIja sahana karI zake ye tRNa sahana karI zakatuM nathI. valI saUna puruSo to saMpattine viSa tathA Apattine viSe ekaja svannAvavAlA hoya . jemake sUrya nadaya samaye tathA asta samaye ekaja svannAvano (lAla raMgano) hoya ; mATe he mahArAja! vIrapaNuM dhAraNa karI saMsAranI asAratA vicArI traNa jagatsamAna viyoganI pImAmAM vihvalapaNuM na karo. valI zoka manuSyane kAM rakSaNa kartA zrato nathI, paraMtu tethI nalaTuM karma baMdhana thAya ne, mATe mAhyA puruSo saMtApanA kAraNarUpa zoka karatA nathI." ityAdi vacanothI brAhmaNe pratibodha pamAmelo lagara rAjA bIjAnane pUvA lAgyo ke, " mhArA putro zI rIte mRtyu pAmyA ?" A vakhate iM pratyada tha tenA putrono sarva vRtAMta kahI saMnnalAvyo. te naparathI sagara rAjA vicAra karavA lAgyo ke, "kyAre paNa navitavyatA vRthA atI nazrI." A vakhate aSTApadanI pAse rahenArA sarve mANaso tyAM AvIne karuNa svarathI sagara cakravartInI vijJApanA karavA lAgyA ke, "he vino! tamArA putroe aSTApadanuM rakSaNa karavA mATe jAhnavIno pravAha ANelo ne te bahu dezane bolI de ;mATe samunI peThe prasaratA evAte pravAhane nivRtta karavAmAM ApanA vinA bIjA konuM sAmarthya nathI." paThI sagara rAjAe potAnA pautra nagIrathane kaDaM ke, "he vatsa ! tuM tyAM jA ane daMgaratnazrI te jalanA pravAhane samuha pratye laz jA." pI lagIratha pitAmaha ( sagara rAjA )nI AjJA lai tyAM gaMgAnI pAse jA vidhipUrvaka ahama tapavame naktithI nAgeM'nuM ArAdhana karavA lAgyo eTale tenI naktithI saMtuSTa zrayelA ane jvAjalyamAna kAMtIvAlA nAge tyAM. AvIne tene kayu ke, "he jagIratha ! kahe, huM thArUM zuM anISTa karUM?" jagIrathe namaskAra karIne kaDaM. "he nAgeM'! huM tdArA prasAdathI lokanekuHkha ApanArAA gaMgAnA pravAhane samuha pratye lai jAna." nAge kahUM. " he lagIratha ! tuM hArUM zacita kara. huM mhArA sarve nAgone nivRtta pamAmIza." paThI nagIrathe valIdAna / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (66) RSimamalayatti-pUrvAI. ane puSpAdikathI nAgenI pUjA karI ane patI harSathI.daratnavajhe, gaMgAnAH pravAhane samuha pratye jomayo. nagIratha rAjAe nAganI pUjA karI e naparathI lokamAM nAgapUjA cAlu yaha ane gaMgAsAgaranuM tIrtha paNa lokamAM prasidipAmyu. janhu rAjA gaMgAne ahiM lAgyo, mATe te gaMgAnuM nAma jAnhavI pamA anena;.. gIratha samuha pratye le gayo, mATe tenuM nAgIrathI evaM nAma prasii.yu. pI nAgasamUhe ekaga zrazne nagIrathano pUjAdikathI satkAra kasyo eTale tero sA-, ketanapura pratye jara sarva vAta-pitAmaha (sagara cakravartI )ne nivedana karI: po sagara-rAjAe kumAra nagIrathane potAne pade sthApyo ane pote ajitanA zra prannu pAle vidhipUrvaka vrata Adarayu anukrame sagara jhaSi tapa karavAzrI ghora karma rUpa malano tyAga karI anaMta sukharUpa modapada pAmyA. __ eka vakhata-nagIratha rAjAe kevala jJAnIne, jo temane harSathI janhu vigereH kumArono pUrva java pUgyo ke, "he prano! mhArA pitAjanhu vigere sagara, rAjAnA-sATha hajAra kumAro ekI vakhate kema mRtyu pAmyA?" kevalIye kAM. " he nUpati ! te vRttAMta sAMjavya. ko eka mahAsaMgha sametazikharanI yAtrAye jato hato. raste te koI, mahA araNyane ullaMdhI eka gAma pAle AvI pahocyo; paraMtu te gAmanA loko anArya ane-pApa budhviAlA hovAthI urvacanAdike karIne saMghane napava karavA lAgyA; tethI tenae sAmudAyika azunna karma bAMdhyu. evAmAM tyAM ko eka kuMnnAre AvIne te saMghane napazva karanArA uSTalokone nivRtta kasyA ane kA ke, "he. mUDho ! jinezvaranI yAtrAye AvelA A pavitra evA saMghane ghora evo napaDva na karo, kAraNa ke, vIjA sAdhAraNa prANIne paNa napaJca karavAyI manuSya ghora karma vAMdhe , to paThI A jagatpUjya evA saMghane upAya, karavAyI ghorakarma vAMdhe temAM to jhuMja kahevU. he mahAmUDho ! joke pApAtmA puruyo pAte, AvelA paruNAnanI sevAnnakti karatA nazrI to pI temane napaDyA zAmATe karavo joie ?" Ama kahIne saMghane napazva karanArA lokona ni.. vAtyA, tethI saMgha potAne sthAnake gayoane kuMnAra paNa prasanna cittavAlo ayo. naMca ema vanyu ke, eka divasa teja, gAmamA rahenArA coralokoe rAjA, . nA gharamA khAtara pAmayu; tezrI rAjAnI senAye tyAM prAvIne ane te gAmanA: Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maghavAn cakravatIM caritra. (67) daravAjA baMdha karIne te gAmane salagAMvI mUkyu. saMghane upazva karavA rUpa vRkanuM te temane kamavuM phala nRtpanna yuM. yA vakhate kuMjArane koI saMbaMdhI ye sis vicAra mATe bIje gAma bolAvelo hovAthI te tyAM gayo hato, tethI saMghanA rakSaNanA puNyazrI te pacI gayo. paMvI te gAmamAM sATha hajAra mANaso balIne smarUpa thai gayA. kAraNa ke, kareluM ghora pApa zuM vRthA thIya kharuM ? arthAt naja yAya. yA pramANe te mRtyu pAmelA mANaso potAnA karmavame eka 'aranI pAsenA gAmamA utpanna prayA, tyAM tena ekaMA thaine rahetA hatA evAmAM ko eka bananA hAthIye temane mArI nAkhyA, tethI tena duHkhanA samUhathI yAta evI aneka prakAranI yonine viSe namatAM jamatAM aneka janmane dhAraNa karI koi paNa puNyanA prajAvane lIdhe sagara rAjAnA sATha hajAra putrapaNe natpanna thayA. havaNAM paNa te pUrva javanAM karmane sIdhe tena sAdheja mRtyu pAmyA be. have kuMbhAra paNa mRtyu pAmIne koi eka naMgarane viSe dhanavaMta vazikU tha'yo. tyAMthI te bIjA janme rAjA thayo. e navamAM tero cAritra aMgIkAra karI madA samRddhivaMta evaM devapada melavyuM pakSI te devabhavamAM paNa devatA saMbaMdhi - neka divyagone jogavI mahApuNyavaMta evo tuM saMgara cakravarttInA putra janhu rAjAnA putrapaNe utpanna thayo be." prA pramANe jJAnInAM mukhathI janhu vigereno pUrvabhava sAMgalI vairAgyatha / pUrNa thayelo nagIratha potAnA ghare gayo. // iti zrI sagara cakravartI caritram // // zrI maghavAn cakravartI caritram // have saMpathI zrI maghavAn cakravatInuM caritra kadevAya ve. zrAvastI nAmanI mahA nagarImAM samuvijaya nAme rAjA rAjya karato hato. tene uttama guNone dhAraNa karanArI jA nAme strI hatI. te naye rAtrIne viSe cauda mahA svapna joyAM. pI pUrNamAse te jhaye eka putra | ratnane janma prApyo rAjAe tenuM mahotsava pUrvaka " maghavAn " evaM nAma pAcaM. pIte bAlaka anukrame caMdanI peThe utkRSTa samRddhi sahita yauvanAvasthAne pAmyo eTale pitA tene potAnA rAjyane viSe sthApyo pavI maghavAn bhUpatiye bharata kSetrane sAdhI cakravartI pada dhAraNa karayuM. anukrame tene bahukAla viSayasukha * Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (67) RSimaMmalatti-pUrvAI. nogavatAM vairAgya prApta ayo; tethI vairAgyanA raMgathI raMgIta zrayelo te vicAravA lAgyo ke, " je padArtho pratibaMdhanA heturUpa ne te sarve asthira dekhAya ne nadAra putro,manonniSTa priyAna, manohara logo, mhoTI saMpattiyo, nirogI zarIra, dIrgha AyuSya ane anuta rUpa e sarva saMsAranI vRddhi karanArA ane nAzavaMta jaNAya . temaja A saMsArasukha paNa svapna samAna dekhAya je." A pramANe vicAra karI zrI maghavAn cakravartIye putrane viSe rAjyano nAra AropaNa karI pote cAritra aMgIkAra karayu. pI ghora tapa karI karmano mala dho nAkhanArA te mahAmuni kevalajJAna pAmI aMte mukti ramaNIne vasyA. ||iti zrI maghavAn cakravartI critrm|| ||shrii sanatkumAra cakravartI caritram // A laratatranA kurujAMgala dezane viSe zrI hastinApura nAme manohara nagara ye. tyAM prajAne AnaMdakArI azvasena nAme rAjA rAjya karato hato. tenA mhoTA aMtaHpurane viSa sahadevI vigere aneka striyo hatI ane cakravartInA lakaNavAlo sanatkumAra nAme tene eka putra hato. e kumArane sUrakAliMdI nUpatino putra maheMztena vahAlo mitra hato. teNe potAnA mitra sanatkumArane sarvakalAmAM nipuNa kasyo hato. eka divasa te vanne mitro dhomA napara besI nadyAnamAM krImA karatA hatA evAmAM avinita ghomAe te rAjakumAra sanatkumAranuM haraNa karA. paMcamagatithI cAlato te ghomo kaNavAramA adRzya zraz gayo. te vAta rAjAe sAMjalI, tethI te azvasena nUpati paNa kumAranI pAThala zodha karavA cAlyo. rAjA kumAranA ghomAnAM pagalAM joto joto Agala jAto hato; paraMtu vAyuthI numatI dhulane lidhe ghomAnAM pagalAM DhaMkA javAne lidhe ratto mAlamana pamavAthI te pAyo valI gharapratye Avyo. paThI maheMusiMha potAnA mitralI zodhe cAlyo. te eka varSa paryaMta namyo; paraMtu kyAM'zrI kumAranI zodha pAmyo nahi. paThI siMhasamAna parAkramI te ko' eka araNyamAM pege. tyAM te aneka padInanA zabda sAnnalato ane kamalavanonA parimalane grahaNa karato pharato hato. evAmAM teNe veguMTheM gAyana sAMtavyu. "e zuM daze ?" ema dhArI jevo te tenA sanmukha jA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sanatkumAra cakravartI caritra. (65) yo eTalAmAM to teNete vanamAM strIyonI madhye rahelA sanatkumArane dIge. pii| to te maheM'siMha vismaya pAmI vicAra karavA lAgyo ke, "zuM A sanatkumAra ne ke koI bIjo vidyAdhara ? " Ama jeTalAmAM te vicAra kare teTalAmAM . baMdijanoe jaya jaya zabdapUrvaka karyu ke, "azvasena rAjAnA vaMzamAM muktAphala samAna, kuruvaMzarUpa gharanA staMnnarUpa, traya jagatanA pati, devalakSmInA sthAna, sarvatra mahAtmyane pAmanArA ane sarvaguNonA samuz evA he sanatkumAra ! tame jayavaMtA varto." baMdijanonI AvI vANI sAMjalI zrayo nizcaya jene evA te maheMsiMhe potAnI sanmukha nannelA sanatkumArane nalakhyo. sanatkumAre paNa / tene nalakhyo; tethI te naThIne maheM'siMhane neTI paDyo. Ama tena paraspara neTIne paThI eka Asana napara bega eTale to sarve vidyAdharo vismaya pAmIgayA, paThI kumAre "tuM ahiM kema Avyo?" ema maheM'siMhane pUjyu. te naparathI teNe enA nagarano ane potAno sarva vRttAMta kahI saMnnalAvyo. paThI maheMsiMhe sanakumAranA AgrahathI nojanAdi karIne kumArane teno sarva vRttAMta pUgyo eTale tote potAno vRttAMta jaNAvA mATe tene potAnA aMtaHpuramA temI gayo.tyAM sanatkumAre potAnI priyA vakulamatine AjJA karI ke, "A mhArA mitrane mhAro sarva vRttAMta kahe." pIte bakulamatiye prajJapti vidyArnu smaraNa karI sanatkumArano sarva vRttAMta kahevo zaru kasyo. ____ "he mitra! urvinIta ghomo jeTalAmAM kumArane A araNya pratye laz Avyo teTalAmAM te ghomo tatkAla mRtyu pAmyo. kumAra paNa dAvAna lathI dagdha thayelA A vanamAM atyaMta tRSAthI pImA pAmato to mUbI pAmyo. eTalAmAM ahiMja rahenArA ko dayAvaMta vidyAdhare tene jalanu siMcana karayu. thomIvAre mULano nAza zrayo eTale kumAre pelA pAse nannelA vidyAdharane pUjyu ke, "tu koNa The ane A jala kyAthI AeyuM ?" teNe nattara prApyo ke, "huMA araNyamA rahenAro vidyAdhara buM aneA jala mAna sarovaranuM je." kumAre kahUM."he guhyaka! tuM mane jhaTa mAna sarovara pratye lakSa jA ke, jyAM huM snAnavidhi karIne zItala thanaM." paThI vidyAdhara kumArane tatkAla mAna sarovara pratye lai gayo. kumAra mAna sarovaramAM snAna karato hato evAmAM vaitADhya parvata napara rahenAro asitAda nAmano vidyAdhara ke, je teno zatru hato teNe tene dIge; tethI pUrvanA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (70) RSimaMmalaTatti-pUrvAI. vairane lIdhe te bannenuM mahA yuH cAlyu. temA prathama te vidyAdhare mahA vAyu / . kurvI ghADha aMdhakAra karI nAkhyu. pI mahA nayaMkara ghora picAzanA sarakha aneka rUpo banAvyAM. kumAra AthI naya pAmyo nahi eTale to vidyAdhare tene pAzavame bAMdhyo; paraMtu te pAzane to teNe hAthathI dorInI peThe tatkAla tomI nAkhyo. jyAre mahA balavaMta evA sanatkumAre pAzane tomI nAkhyo tyAre to atyaMta uSTa evA te vidyAdhare kumAranA hRdayamAM mujarano prahAra kasyo, kumAre caMdana, vRda napAmI tene mArayuM eTale teNe mahA kopathI kumAranA napara mhoTo parvata pheMkyo. kumAre vajra samAna potAnI muThIthI te parvatane cUrNa rUpa karI nAkhyo. Ama avAzrI to krodhathI vyApta zrayelA manavAlo te vidyAdhara kumAranI sAdhe yuH6 karavA lAgyo; paraMtu vaTe kumAre potAnI vaja samA-na mugIthI tene evo tAmana kasyo ke, jethI te mhoTI bUma pAmato to kAgamAnI peThe nAsI gayo, A vakhate AkAzamAM nannA rahelA anya vidyAdharo "A kumAranuM nujabala AzcaryakArI ne ke, jeNe yuddhamA AvA vidyAdharane jItyo." AvI nadghoSaNApUrvaka kumAraMnA napara puSpavRSTi karavA lAgyA. pI maheMdhasiMha sanatkumAranI strI bakulamatine pUvA lAgyo ke, "kumArane e vidyAdhara sAthe kema vaira thayuM hatuM ?" vakulamatiye 'potAnI vidyAnA valazrI kahyu ke pUrve kAMcanapura nagarane viSe mahAyazavaMta vikramayaza nAme rAjA rAjya karato hato. tene aMtaHpuramAM pAMcale priyAna hato. valI te nagaramA 'nattama buviAlo nAgadatta nAme sArthavAha raheto hato. tene viSNuzrI nAme strI hatI. eka divasa vikramayaza nUpatiye rAgane lIdhe viSNuzrInuM haraNa karayu. e naparazrI mohane lIdhe nAgadatta sArthavAha gAMmo ai gayo ane vikramayaza rAjA vipNuzrInI sAthe prAsaktizrI krImA karavA lAgyo; tethI vIjI strIyoye SathI kAmaNa karAvI viSNuzrIne mArI nAkhI. paThI vikramayaza rAjA mohathI tene agnisaMskAra karavA deto nadoto; tezrI pradhAna vigere puruSoe rAjAnI najara cukavIne viSNuzrInA kalevarane eka mhoTA araNyamAM mokalAvyu.pI rAjAe modazrI traNa divasa sudhI nojana lIdhuM nadi; tethI pradhAna vigere puruSoe "zrA nRpati viSNuzrInA zarIrane dIga vinA mRtyu pAmaze." ema dhArI tatkAla te Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sanatkumAra cakravartI caritra. (71) vagaMdhavAlA. ane, aneka jIvothI vyApta tha gayelA viSNuzrInA kalevarane maMgAvI jAne dekhAmayu. rAjA paNa te kalevarane joi. vicAra karavA lAgyo ke, "are jIva !te jene mATe jAti, kula, zIla, lajA ane kIrti vigere sarva tyajI dIdhuM ke tenI A avasthA zra! hA dhikkAra ne mahApApa karanArA evA mane!! have paralokane vidhe mhArI zI gati aze!!!" Ama pastAco karatA evA te / rAjAne tatkAla mahA vairAgya natpanna bhayo; tethI teNe zrI suvrata guru pAse saMsAra samuzne tAranArI dIkSA lIdhI. paThI te niraticArapaNe cAritrane pAlI ane aMte mRtyu pAmI sanatkumAra devalokane viSe devatApaNe natpanna ayo. tyAzrI cavIne te ratnapura nagaramAM ko zeThanA jinadharmA nAmanA putrapaNe natpana ayo. tyAM te zui evo zrAvakadharma pAlato hato. have nAgadatta sArthavAhano jIva paNa priyAnA viyogaTI saMsArane viSe namato jamato, siMhapura nagaramAM dhanavaMta, agnizarmA nAmanA brAhmaNapaNe utpanna thayo. anukrame vairAgya prApta avAzrI teNe tridaMmIvrata grahaNa karayu. ghora tapa karato evo, te tridaMmI koi, vakhate ratnapura nagarane viSe gayo, tyAM tenuM parivrAjakanA nakta evA, harivAhana rAjAe nAvabhI pAraNAne mATe AmaMtraNa karayu; tethI,te trIdamI rAjAnA ghara pratye gayo. tyAM teNe pelA jinadharmA zrAvakane dIge eTale to tridaMmI kodha karIne rAjAne kahevA lAgyo ke, "hu~ thArA gharane viSe, tyAreja pAraguM karIza ke, jyAre A zeTha potAnI pITha napara mhAsa,nojanano thAla dhAraNa karI rAkhe. valI he rAjan ! huM atyaMta naSNa ekA ' pAyasAnnathIz2a ( khIrathIjA) pAraguM karIza." rAjAe tnaktizrI tridaMmIne teja * pramANe, pAraguM karAvyu. tridaMmI. pAraguM karI rahyA pagI zegnI pITha naparathI thAla la lIdho to. tyAM mhoTA phollA natpanna ayA. zegne tenI bahu pImA natpanna zravAzI vairAgya nutpanna bhayo; tethI parvata samAna dhIra evA teNe potAne * ghare jara sarva parivAranI rajA lazne jinezvaranI pUjA karavA pUrvaka anazana vrata dhAraNa karayu panI nattama budhviAlo te eka pada paryaMta cAre dizA-mAM kA'yotsarge rahyoH tyAM gIdha ane ziyAla vigere pazunthI niraMtara nahaNa karAto te zunna nAvavAlojinadharmA mRtyu pAmIne saudharma devaloke devepaNe natpanna thayo. tridamI paNa mRtyu pAmIne pApakarmane lIdhe teja deveMnA vAhana airAvaNa hAzrI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (75) vASimaMmalatti-pUrvAI. rUpe natpanna ayo, A pramANe te hAthI manuSya ane tiryaMca yonine. viSe dIrgha-- kAla sudhI bhramaNa karI asitAda nAmanA yakSapaNe natpanna bhayo ane saudhadevalokano iMT azvasena rAjAnA putra sanatkumArapaNe natpanna ayo. he mitra. yadanI sAthe kumArane vairanuM eja kAraNa jANya. bakulamatiye maheMsiMhane A pramANe vairanuM kAraNa kahI saMnalAvyu. valI vakulamatiye kahyu ke, he mahezasiMha! paThI sanatkumAra yadane jItI Agala cAkhyo. anukrame te pAulA pahore sarva prakAranI zonnAthI manohara evA naMdana vanane viSe AvI pahocyo. tyAM teNe nAnuvega vidyAdharanI ATha kanyAnane dIThI."AkoNa haze!" ema vicArI teNe eka nhAnI kanyAne pUgyu ke,"tame koNa geane ahiM kema raho ge?" te kanyAye kaDaM. "he kumAre! te vAta sAMnalo, priyasaMgamA nAmanI nagarI . tyAM vidyAdharone viSe nattama evo nAnuvega nAme vidyAdhara rAjya kare . tenI ame ATha putrIyo bIe. he na! tuM te amArI nagarI pratye cAla. tyAM amAro pitA thArI pUrNa harSayI sevA nakti karaze." paThI te kanyAnA sevake dekhAiyo The mArga jene evo te kumAra jeTalAmAM te nagaranI pAse pahocyo teTalAmAM sUryAsta zravAne lIdhe sarva jagat aMdhakAramaya az gayu. kaMcuki kumArane nUpati pAse temI gayo eTale nAnuvega rAjAe tene bahu Adara satkAra karIne po kAM ke, "he kumAra ! mane / acimAlI muniye pUrve kA hatuM ke, je sunnaTa potAnA nujavalathI asitAva nAmanA yadane jItaze teja nAgyazAlI puruSa thArI AThe putrIyone paraNaze; mATe he na ! have tuM te mhArI putrIyonI sAthe lagna kara." nAnuvega vidyAdharanI prAvI AjhAzrI kumAre mahotsava pUrvaka harSazrI te sarve kanyAnanI sArelagna karayu. paThI te sarva strIyonI sA ratigrahamA sutelo kumAra jyAre savAre jAgI nagyo tyAre to teNe potAne pRthvI napara pamelo dIge.paThI kumAra aAzcaryazrI vicAravA lAgyo ke, "zuM Ate satya The ke sAyA !?" Ama vicAra karatA evA teNe potAnA hAyane vipe kaMkaNadoro dITho; tethI to te atyaMta gvadAtara ayo. paThI kumAra tyAMdhI cAlI nikalyo ane eka mhoTA araNyamA zrAvI padogyo. tyAM teNe parvatanA zikhara napara deva lokanA vaimAnasamAna maNi ana muvarNazrI racelo eka mhoTo sAta.mAlano mahela joyo.kumAra tenI pAse Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ zrI sanatkumAra cakravartI caritra. (73) gayo to teNe kozno karuNAyukta rudanano zabda sAMjalyo. paThI aMdara pesI jevo te sAtame mAle gayo to tyAM teNe koI eka kanyA dIThI. valI "he azvasena rAjAnA vaMzanA vinUSaNa sanatkumAra ! tame navAMtarane viSe paNa mhArA nartAra ajo." evA zabdathI vilApa karIne rudana karatI sAMjalIne kumAre te kanyAne tenuM kAraNa pUgyuM eTale te kanyAye kI. "sAketapuranA surani nUpatinI caMyazA rANInA nadarane viSe natpanna thayelI huM sunaMdA nAmanI putrI bu. eka divasa citrapaTane jora huM azvasena rAjAnA putra sanatkumArane viSe Asakta prazne meM hRdayayI teneja mhAro pati dhAtyo. palI mhArA mAtA pitAe mhAro tenI sAthe vivAha kasyo; paraMtu Aja sudhI tenI sAthe mhArUM lagna karayu nahotuM. evAmAM ko vidyAdhara ratnamaMdiramAMthI haraNa karI mane ahiM lAvyo. panI te potAnI vidyAnA balathI banAvelA A manohara maMdirane viSe mane mUkI tekyAMza cAlyo gayo be." sunaMdA jeTalAmAM A pramANe potAnI vArtA kumArane nivedana kare ne teTalAmAM te vidyAdhare AvIne sanatkumArane AkAzamAM pheMkyo, AdhI sunaMdA " hA hA" zabda karavA lAgI. paThI pRthvI napara pamelo kumAra potAnI dRDhamuSTithI te vidyAdharano nAzakarI strIratna thanArI te sunaMdAne paraNyo, ___ dave je vidyAdharane sanatkumAre haNyo, tenI saMdhyAvalI nAme vhena vidyAdharI te vakhate tyAM AvI camI. te potAnA baMdhune marAyelo joi pahelI atyaMta krodhAtura zraz; paraMtu pAblathI te " tuM hArA baMdhune haNanAranI priyA azza." evAM nimittiyAnAM vacana saMnnArI zAMtapaNuM pAmIne kumAra upara Asakta az. panI kumAre sunaMdAnAM vacanazrI tatkAla te vidyAdharIno pANIgrahaNa karayo, evAmAM ko vidyAdharanA be putro tyAM AvI sanatkumArane namaskAra karIne kadevA lAgyA ke, " he svAmin ! ame caMda ane nAnuvega nAmanA vidyAdharonA haricaMDa ane caMsena nAmanA putro bIe. amArA pitAe amane tamArI pAse saMdezo kadevA mokaLyA The ke, azanivega nAmano vidyAdhara potAnA putranAM mRtyuthI krodha pAmI tamArA napara camIAve bemATe ametamArI sAhAya karavA AvIye jIe. amArA pitAna amArI pAbalaja Ave ." Ama te vidyAdharonA banne putro kahe je eTalAmAM to azanivega vigere sarve vidyAdharo tatkAla tyAM Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (74) RSimaMgalatti-pUrvAI. AvI pahocyA. A samaye saMdhyAvalIye potAnA pitA azanibegane urjaya mA: nI potAnA pati sanatkumArane turata prajJapti vidyA ApI. pI kumAra ane. zanivega banne jaNA krodhAtura thazne paraspara yuha karavA lAgyA. temAM azanivege kumAra napara sAstra pheMkyu eTale kumAre garumAstra mUkI sarpAstrane tatkAla niSphala karI nAkhyu. vidyAdhare AgneyAstra mUkyuM tenA napara kumAre vAruNAstra mUkyu. vidyAdhare parvatAstra mUkyuM tenA napara kumAre vajrAstra mUkyu. pagI bANanI vRSTi karatA evA vidyAdharanAM dhanuSyanI dorI kumAre tomI nAkhI. vidyAdhare khar3a khecyuM eTale kumAre teno hAtha kApI nAkhyo ane vvaTe bAhu yudhne - chatA evA te vidyAdharanuM mastaka paNa cakravame bedI nAkhyu. paThI vijayavaMta evo sanatkumAra aneka vidyAdharothI paravasyo thako vaitADhya parvata napara gayo. tyAM vidyAdharoe tene mahotsavapUrvaka cakravartIpade sthApyo. eka divasa vidyAdharapati camavege AvIne sanatkumAranI vinaMtI karI ke, "he svAmin ! mhAre nuttama rUpavaMtI eka hajAra putrIyo ne; te sarvenA pati Apa thavAnA ge, ema jJAnIye kaDaM ; mATe he prano ! tame te sarvene paraNo." paThI kumAre te sarve vidyAdharakanyAnI sAthe lagna karayu. (vakulamati mahezasiMhane kahe Theke) he maheM'siMha! paThI sanatkumAra vaitADhya parvatane sAdhI ane jinezvaranI pUjA karI jeTalAmAM ahiM krImA karavA AvyA / teTalAmAM Aje tame malyA ge." A pramANe bakulamatiye TuMkAmAM sanatkumAranuM sarva caritra kahyu. paThI sanatkumAra vakulamatinA gharethI naThI mahezasiMhanI sAthe vaitAcya parvata napara gayo. tyAM maheMusiMhe sanatkumAranI vinaMtI karIne kaDaM ke, "he svAmin ! tamArA mAtapitA tapArA viyogathI bahu pImA pAmele." mitranAM AvAM vacana sAMtalI cittamAM mAtApitA upara atyaMta snehavaMta zrayelo sanatkumAra cakravartI vividha prakAranAM vaimAno sahita tatkAla hastinApure zrAvyo. tyAM mAtApitA potAnA putranI AzcaryakArI saMpatti jo ghaNo harSa pAmyAM. sarva nagaravAsI loka paNa atyaMta AnaMdita prayA. pI azvasena nUpatiye potAnA rAjyane vipe sanatkumArane aniSeka karI mitra maheMsiMdane senApati pade sthApyo ane pote zrI dharmAhattIyane viSe cAritra aMgIkAra karI tapasyA karavA lAgyo, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sanatkumAra cakravartI caritra. (75) . ahiM sanatkumAre paJcAsa hajAravarSa kumAra avasthAmAM ane teTalAja maMmalika pade nivRtta karIne cakravartI pada dhAraNa karayu. pI mAgadha ane varadAmAdika sahita sarva naratadetrane sAdhI te pAge eka hajAra varSe hastinApura pratye prAvyo eTale iM3 tene potAnA samAna jAgI potAnA baMdhunA pre. mathI kuberane AzA karI ke, "tuM narataketrane viSe jaz mhArA nAmathI sanakumArane vicitra prakAranA mahotsava pUrvaka cakravartIno aniSeka kara tathA vanamAlA, divya vastra, kuMmala, mukuTa, batra,cAmaro, hAra, siMhAsana ane pAdapITha vigere tene Apa. valI tdAre mhAruM nAma lazne tene kahevu ke, pahelA devalokano iMza tamane kuzala samAcAra pUje je." A pramANe iMDe AjJA karelo te kubera sarva vastune laz hastinApura pratye gayo. valI iM3 te aniSekanA mahotsava kAryamAM dastinApurapratye potAnI raMnnAdi bahu divya apsarAnane mokalI; tezrI te apsarAna paNa tyAM gai. kubere paNa hastinApurapratye AvIne sanatkumAranI Agala sarve vastuna mUkI i kahelA samAcAra nivedana kasyA. palI yojana pramANa maNipITha racI tenA napara aniSeka maMjhapane viSe ratna siMhAsana banAvI temAM strIratna sahita cakravartIne besArI kIrasamuzmAMthI maNi jamitra suvarNanA kalazAmAM narelA jalavame vAjIMtronA zabda pUrvaka anizeka kasyo. te vakhate raMnAdi devAMganAna prItipUrvaka nRtya karavA lAgI. ApramANe bAra varSa paryaMta mahA saMpattithI anniSeka karI ane tene hastinApurapratye praveza karAvI kuberAdi sarve devatAna svagapratye gayA. panI vikhyAta kIrtivaMta evA sanatkumAra cakravartIye kuTuMba sahita eka lAkhavarSa paryaMta asaMkhya nogonogavyA. eka divasa harSita evA deva dAnavonI paMktithI narapUra evI sannAmAM vividha prakAranI nATyavidhine joto to saudharme bege hato. te vakhate IzAna devalokamAM rahenAro saMgamaka nAmano deva tyAM Avyo. tenA zarIranI kAMtithI sarve devatA nisteja thai gayA.te maparathI Azcarya pAmelA devatAnae iMzne pUjyu ke, "he sureM! A devatAnI bAra sUryathI paNa adhika kAMti zA kAraNe ? te amane kaho." kaDaM. " he devo! eNe paranavane viSe vizuH6 evaM AMbila karI tapane vRdipamAmayuM hatuM;tethI tenI A navane viSe adhika kAMtitha ye." devatAnae Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (76) RSimaMmalaTatti-pUrvAI. pharIthI pUjyu."AnA samAna tejavaMta bIjo koi paNa pRthvIne viSe?"ikaDaM: "pRthvI napara sanatkumAra cakravartI enAthI adhika kAMtivAlo ." iMznAMdhAvAMva cana sAMjalIne saMtuSTa zrayelA vijaya ane vaijayaMta nAmanA be devatAna brAhmalanuM rUpa dhAraNa karI sanatkumAranuM svarupa jovA mATe hastinApurapratye AvyA. A vakhate madhyAhnano samaya hovAthI sanatkumAra nhAvaNa karatohato; tyAM devatAnatenAdehane jo atyaMta harSa pAmyA. te vakhate sanatkumAre temane kaDaM ke, "he vipro! havaNAM tame mhAruM zarIra zuM jUna ge? paraMtu sarva alaMkArayukta evA e mhArA zarIrane tamAre sAMje sannAmAM AvIne jovU." pachI cakravartIye te divase vizeSa AnaraNothI potAnA zarIrane saNagArI sannAmAM besI pelA banne viprone bolAvyA. brAhmaNanAM rUpa dhAraNa karanArA devatA tyAM AvI rAjAnA dehanI hAnI joza kheda pAmatA utA tatkAla potAnA mastakane dhUgAvavA lAgyA. mastaka dhUNAvatA evA brAhmaNone jo vismita zrayelo sanatkumAra cakravartI temane pUbavA lAgyo ke, "tame tamAhaM mastaka kema dhUNAvo ge?" tenae kaDaM. "he mahArAja! havaNAM tamArA dehale viSe kAMza hAnI dekhAya ne. kAraNa jevU rUpa ame pUrve doI hatuM tevU havaNAM dekhAtuM nathI." A pramANe te viprarUpa devatAnanAM mukhathI potAnAM zarIranI hAnI sAMjalI puNyavaMta evA sanatkumAra cakravartIye bodha pAmIne vinayaMdhara guru pAle dIkSA lIdhI. paLI te banne devatA tene kaddevA lAgyA ke, "he vIra ! tame paNa prasiha yazavaMta evA potAnA pUrvajannarata rAjAnI peThe sat AcaraNa AdarayuM te bahu sAraM karayu." zrAma te banne devatAna tenI stuti karI tatkAla svargapratye gayA. paThI sanatkumAra muni vihAra karavA lAgyA. temanI pAgala temano parivAra paNa pharavA lAgyo, paraMtu muniye tenA sAmuM joyuM nahi. Ama u mAsa sudhI cAlyaM. paThI AvIne te sarva parivArane pAge vAlyo, eka divasa te muniye mnA pAraNAne viye vakarAnI gaza yukta kAMganA sarakhA kharAva cokhAnuM nojana karayuM; tethI temanA zarIre duHsaha evA sAta rogo natpanna zrayA. te yA pramANe. 1 nojanAdi napara aruci, 2 zarIre kharaja, 3 peTamAM mahA vedanA, 4 netramA mhoTuM duHkha, 5 tAva, 6 zvAsa, 7 ane dAi. sanatkumAra cakravIye te sAta rogAne sAtaseM varSa sudhI sahana kasyA; tethI temane AmapauSadhi Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. (99) vigere sarva labdhi prApta thai. eka divasa iMD devasanAmAM darSathI prazaMsA karavA lAgyo ke, "sanatkumAra muni jevI rIte rogane sahana kare be tevI rIte bIjo koi karaze nahi." ina AvAM vacana sAMgalI utpanna yaha be irSyA jemane evA te vijaya ne vaijayaMta bane devatA vaidyanAM rUpane dhAraNa kara tatkAla sanatkumAra muninI pAse AyA anekavA lAgyA ke, "he rAjarSi ! tamArA yA sarve rogono a tatkAla nAza karIe." munie kayuM "kayA rogono nAza karavAmAM tamArI zakti be ?" devatAnae kartuM "he sAdhu ! keTalA prakAranA mahArogo kahelA be ?" muniye . " he vaidyo ! bAhya ane AbhyaMtara evA jedathI rogo ve prakAranA be. mAM kayA rogono nAza karavAmAM tamArI zakti be ?" tenae kayuM . " he muni ! bAhya rogano nAza karavAmAM amArI zakti be." te sAMjalI muniye ka. "de mahAbhAga ! te zakti to mhArI paNa be." ema kahI muniye potAnA hAthanI prAMgalI potAnA mukhamAM nAMkhI suvarNa samAna banAvI ApIne temane kahyuM ke, " zleSmAdikathI mhArA bAhya rogo nAza thAya che; paraMtu AbhyaMtara rogo nAza tAnI teno tame vinAza karo." devatArUpa vaidyoe kahu~. " he sAdhu ! yAtryaMtara roga samAvavAne amArI zakti nayI. te rogone nAza karavAmAM to tamarIja zakti be." ema kahI tenae potAnA svarUpane pragaTa karI devasanAmAM ie karelI temanI prazaMsA kahI saMjalAvI. pabI tena munine namaskAra karI svarga pratye gayA. muni, sanatkumAra paNa anazana vrata dhAraNa karI sanatkumAra devaloka pratye gayA. tyAMthI cavIne mahAvideha kSetrane viSe karmano daya karI siddhi pAmaze. paccAsa hajAra varSa kumAra avasthAmAM, paccAsa hajAra varSa sAmAnya rAjApaNe, eka lAkha varSa cakravatIpade ne eka lAkha cAritramAM ema e sanatkumAra cakravarttItuM kula RNa lAkha varSanuM zrAyuSya hatuM. // iti sanatkumAra cakravartI caritram // // zrI zAMtinAtha caritram // jemale garbhamA rahyA batAM sarva jIvone zAMti karI be, te zAMtinA karadAra zrI zAMtinAthane huM namaskAra karUM kuM. zrI zAMtinAtha jinezvaranA vAra 1 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (70) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. navanuM svarUpa hu~ potAnA pratibodhane arthe kahuM cha; mATe he navyajano ! tame te. zrI zAMtinAthanAM caritrane nAvathI sAMnalo. A jaMbUddIpanA naratakSetrane viSe anaMta ratnAthI narapUra ee~ ratnapura nA-2 marnu nagara . tyAM dharmamAM praviNa, paropakArI, prajAnuM pAlana karavAmAM sAvadhAna, zatruno nAza karavAmAM samartha temaja nadAra, dhIra ane gaMnnIrAdi guNo. vAlo zrISeNa nAme rAjA rAjya karato hato. tene zIla rUpa AnUSaNone dhAraNa karanArI, premarnu pAtra ane sarva kalAmAM kuzala evI eka anninaMditAane vIjI siMhanaMditA ema be strIyo hatI, A banne strIyonI sAthe viSaya sukha nogavatA evA zrISeNa rAjAnA eka divasanI peThe bahu varSo cAkhyA gayA. eka divasa jhatukAle snAna karelI mukhya strI anninaMditA rAtrIye potAnA zayanamaMdiramA sUti hatI te vakhate teNe svapnAmAM aMdhakArano nAza karanArA sUryacaMne ekI vakhate potAnA kholAmAM joyA. pagI jAgI naThelI te rANI harSa pAmatI utI manamAM vicAra karavA lAgI. "zAstranA jANa puruSo ema kaMhe ke, nattama svapna joDne te svapnAnI vAta jevAtevAbIjA mANasane kahevI nahi temaja paThI sUvU paNa nahi." A pramANe vicAra karIne te agninaMditA rANIye svaptAnI vAta pranAte potAnA pati zrISeNa rAjAne kahI. rAjAe paNa potAnI bur3iyI ane zAstrathI svapnanAM phalano vicAra karIne prasana vANIzrI rANIne kaDaM. "he devI ! A svapnanA mahimAthI tane pRthvImAM vikhyAta ane kulane prakAza karanArA nattama ve putro thaze." rAjAnAM AvAM vacana sAMjalIne prasanna zrayelI rANI jema napakArI ane karelA guNane jANanArA evA ve puruSathI pRthvI zone tema ve garjane dhAraNa karatI utI zonavA lAgI. paThI pUrNa samaye jama nattama nIti dharma ane arthane pragaTa kare tema rApIye zunna avasare ve putrone janma Apyo. pitAe daza divasa gayA parI mahotsavapUrvaka te vane putronAM iMpega ane viMDapaNa evAM nAma pAmayAM. anukrame te banne kumAro ATha varpanA zrayA eTale pitAe temane kalAcArya pAse acyAsa karavA mokalyA. tyAM tena kalAno abhyAsa karatA karatA yauvanAvasthA pAmyA, . dave yA narataketramA magadha dezane viSe laTamIzrI suzonita evaM aca.. la nAmanuM gAma . tyAM vada ana zAstrano jAga evo dharaNijaTA nAmano brAhma Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. (30) va radeto hato. tene yazonaza nAmanI strI hatI. e yazonnazathI naMdiSeNa ane zrInUti e nAmanA be putro thayA hatA, dharaNIjaTA brAhmaNa e banne putrone ni'raMtara yatnayI vedazAstrano abhyAsa karAvato hato. valI e brAhmaNane kaSilA nAmanI dAsI hatI ke, jeno kapila nAmano putra hIna jAtino hovA utAM bahu budhviAn ito. dharaNIjaTA brAhmaNa potAnA putrone je je naNAvato te te sAMjalIne kapila cauda vidyAno pAragAmI ayo. paLInIca jAtine lIdhe mAna nahi pAmavAthI kapila potAno kaMThamAM be jano dhAraNa karI tyAMthI cAlI nikalyo ane "huM mhoTo brAhmaNa mu." ema mAnIne pRthvI napara pharato pharato ratnapura nagarane viSe Avyo. A nagaramAM satyakI nAmano napAdhyAya raheto i, to ane te bahu ziSyone naNAvato hato. kapile te abhyAsa karanArA ziSyone veda tathA upaniSadnAM evAM prazna pUjyAM ke, jeno nattara prApavAne eka ziSya 'paNa samartha ayo. paThI satyakIye tene bahu gaMbhIra prazno kasvAM; paNa teno nattara to teNe potAnI bujhinA balazrI turataja ApI dIdho; tethI satyakI bahu prasanna thayo. paThI satyakIye tene mahA budhviAn jANI potAnA napAdhyAya padane viSe sthApana kasyo, kahyu be ke-guNothI kayuM pada nathI malI zakatuM ? arthAt sarva pada malI zake . . have keTalAka divasa gayA paDI ko vakhate e satyakInI strI jaMbukAye potAnA patine ekAMtamAM kaDaM ke, "he nAtha! A satyanAmA nAmanI tamArI pavitra putrI yauvanAvasthA pAmI ; mATe have teno vivAha karavo yogya re. valI he nAtha! A eka kapila vinA bIjo kayo puruSa e putrIno yogya vara ? mATe vizAla budhviAlA e kapilanI sAthe putrIno vivAha karo." satyakI napAdhyAye priyAnAM A sarva vacana mAnya rAkhyAM, kahyu le ke-vivAhanAM kAryamAM puruSo ghaNuM karIne strIyonAM kahevA pramANe kare . paThI satyakI brAhmaNe zunna divase nattama lagnamAM potAnI putrIne kapilanI sAthe paraNAvI. valI dhana thAnyAdikathI pUrNa evaM ghara tene rahevA mATe Apyu; tethI kapila saghalA nagarane viSe prasiddhi pAmyo. paThI kapila satyanAmAnI sAdhe viSayasukha sukha nogavato tyAM sukhethI rahevA lAgyo. kAraNa ke, kularahita evAya paNa jo vidyAvaMta puruSo hoya to te vakhaNAya ne. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSimaMgalavati - pUrvAI. dave dhAnya ane tRAnI vRddhi karavAyI jagatnA jIvone darSa pamAmanAro, SkAlane dUra karanAro varSAkAla Avyo. evAmAM eka divasa rAtrI ye deva maMdiramAM nATaka cAlatuM hatuM te jovA mATe kapila tyAM gayo. bahu rAtrI gayA paThI nATaka baMdha yuM eTale sau mAAso potapotAne ghera javA lAgyA. Ava khate varSAda bahu to hato ne rAtrIno ghora aMdhakAra hovAthI raste koi jatuM prAvatuM nahotuM; tethI kapila potAnA manamAM vicAra karavA lAgyo ke, " huM lugakAMne phogaTa zA mATe jiMjavuM ? atyAre rastAmA koi jatuM prAvatuM nathI." Ama dhAra te potAnA sarva lugamAM kADhI eka poTalI bAMdhIne kAkhamAM ghAlI nAgo nAgo potAnA gharanAM bAralA pAse prAvyo. tyAM te sarva lugamAM pddhe| gharamA peThage. yA vakhate tenI strI satyanAmA gharamAMthI bIjAM lugaMmAM lAvIne tene kahevA lAgI. " he prANanAtha ! varasAdathI jiMjAyelAM lugamAMne kADhI nAkhI zrA ko pahero" priyAnAM prAvAM vacana sAMgalI kapile kAM. " he priyA ! maMtrazaktinA prajAvadhI mhArAM lugamAM jiMjAyAM nathI. jo zaMzaya hoya to tapAsI jo. " paThI satyanAmAye AzcaryathI hAyavame tapAsI joyuM to tenAM yugamAM korAM dIgaM; tethI te jeTalAmAM manamAM kAMi vicAra karatI itI teTalAmA vijalInA prakAzazrI satyanAmAye potAnA patinuM zarIra jiMjoyeluMdItuM eTale te vicAra karavA lAgI ke, "nizve yA mhAro pati varasAdI potAnAM lugamAM jiMjAvAnA jayane sIdhe sarva lugamAM gopavI rAkhI nAMgo nAgo ghera vyove. e potAnI phogaTa stuti kare ve. tenAM prAvAM prAcaraNathI te kulIna nathI, ema nizcaya yAya ke AvA kula rahitanI sAthe gharavAsa rAkhavAzrI mhArI paNa viMTavanA thaze." yA pramANe vicAra karI satyanAmAye tenA naparI rAga na kasyo; paraMtu loka lAjazrI tenI sAthe gharavAsa to rAkhyo. ' ( 80 ) have ema vanyuM ke dharaNIjaTA brAhmaNa mahA vidyAvaMta utAM karmanA doSazrI nirdhana vanI gayo; tezrI koi vakhate dhananI prazAthI te lokamAM prasiddha pAmelA ne mahA dhanavaMta vanelA kapilane jANIne tene tyAM paruNA tarIke yA vyo. pI bhojana karavAnA avasare kapila kAMika sIpa kADhI dharaNI jaTAthI - do jojana karavA vege. zrI satyanAmAne manamAM vadhAre trAMti peThI; tethI te potAno pati nojana karIne vhAra gayA paThI ekAMtamAM potAnA sasarAdha Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . zrI zAMtinAtha caritra. (1) raNIjaTA brAhmaNane sogana ApIne pUbavA lAgI." he tAta ! jo tame mhArI pAse juDaM bolo to tamane brahmahatyAdi mahApApa .A tamAro budhviAn putra zubha mAtA pitAnAM kulamAM natpanna yayelo brAhmaNa ne athavA nIca jAtino bIjo ko ? tame A vAta mhArI pAse sAce sAcI kahI Apo." paThI dharaNIjaTA brAhmaNe sogana pUrvaka jevU hatuM tevaM kapilanuM satya vRttAMta kahI Apyu. kAraNake, saMta puruSo hamezAM satyane viSe prItivAlA hoya . paDI kapile yogya dhana vigerethI satkAra karIne rajA ApavAthI dharaNIjaTA brAhmaNa potAnA gAmapratye Avyo. . have virakta thayelI satyanAmA kapilanA rathI zrISeNa rAjApAse jaza hAthajAmIne kahevA lAgI. "he deva ! tame jagattuM rakSaNa karanArA pAMcamA lokapAla ge, valI dIna, anAtha ane zaraNe AvelA sarve mANasonA AdhAra ge. mATe he mahArAja ! mhArA napara dayA karo." rAjAe kahyu. "he vatse ! prathama tuM pUjya evA satyakI napAdhyAyanI mAnyavaMta putrI ane thArA pitAne priya evA kapilanI strI , batAM tane evaM zuM duHkhanuM kAraNa AvI pamyuM - te kahe ? satyanAmAye kahyu. "he rAjan ! Ape kaDaM te yogya be; paraMtu mhAro pati akulInapaNAthI uSita ." rAjAe "teM e zI rIte jANyu ?" ema pUgyuM eTale satyanAmAye potAnA patinuM sarva vRttAMta kahI Apyu. valI teNe kA ke, "he pRthvInAtha ! mhAre enI sAthe gharavAlathI sarayu. have Apa evaM karo ke, methI huM hamezAM zu6 evaM zIlavata pAluM." paDhI rAjAe kapilane bolAvIne kaDaM ke, "de na ! A thArI priyA satyanAmA gharavAsayI vairAgyavAlI ane, mATe tuM potAnA parigrahathI te sneha vinAnI strIne tyajI de ke, jethI te potAnA pitAnA ghera rahI kulane yogya evo dharma Acare,"kapile kahUM. "he deva ! huM enA vinA kaNamAtra rahevA samartha nathI, mATe enezI rIte tyajI davaM?"rAjAe pharI satyanAmAne pUjyu eTale teNe uttara Apyo ke, ." jo te mane tyajI deze nahi to hu~ nizce mRtyu pAmIza." rAjAe pharI kapilane kayuM ke, "are tuM ene AgrahathI pakI rAkhI zAmATe strI hatyAnuM pApa bAMdhe The ? tuM pApathI paNa naya pAmato nayI ? e amArI rANIyo pAse sukhethI keTalAka divasa raheze." rAjAnAM A vacana kapile mAnya rAkhyAM. vi Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (0) Rssmltaa| RSimaMmalavatti-pUrvAI. nIta evI satyalAmA paNa zIlanuM rakSaNa karatI tI keTalAka divasa sudhI zrISeNa rAjAnI priyA pAse rahI. have ko vakhate kauzAMvI nagarImA bala rAjAe zrImatI rANInA nadara zrI utpanna zrayelI zrIkAMtA lAmanI potAnI putrI zrISaNa rAjAnA putra iMSe. sanI sAthe paraNAvavA mATe parivAra sahita tenA nagarane viSe mokalI. atyaMta .. rUpavAlI ane navayauvanazrI manohara evI te kanyAne joi zrISeNa rAjAnA iMca. gheNa ane biMbeNa nAmanA banne putro tene paraNavA mATe taiyAra thayA. paThI tena hathIyAra bAMdhI ane kavaca dhAraNa karI madonmatta hAzInI peThe devaramaNa nadyAnamAM jazne paraspara yuH6 karavA lAgyA. thomA kaSAyavAlo, nirmala manavAlo, jinavacanazrI jAvita AtmAvAlo, kamAvAn ane priyavAdI evo zrIbeNa raajaa| potAnA putrone yuha karatA jo temane vAravAne samarthana yavAyI vairAgyavaMta thA, vicAra karavA lAgyo ke, "aho ! viSayanuM laMpaTapaNuM AzcaryakArI ! karmanuM vicitrapaNuMAzcaryakArI! rAgavarUpa zatruna AzcaryakArI ane moharnu vilasita paNa AdharyakArI ! lhArA putro mahAbudhviMta ane mahAtmA ,utAM tena eka katyAne sATe Avo ghora yuH6 kare .putronAMvAMkurAcaraNathI lalA pAmelo haMsalAmA pradhAnAdi nattama puruSone mhAraM mukha kema dekhAmI zakIza? have vakhate losaraNa pAmakuMe badhAre sArUM."ApramANe vicAra karIne zrISaNa rAjAe potAno vicAra potAlI ve strIyone kaho. pagI te banne strIyo sahita zrISaNa rAjA paMca navakArarnu smaraNa karI viSayukta kamalane suMghavAnA prayogathI mRtyu pAbhyo. ( pahelo bhava ) satyanAmAye paNa nIca evA kapilanA saMgathI laya pAsIle zrIperA rAjAnI peThe potAnA jIvitane tyajI dI). pIte cAre jIvo jaMbIpanI madhye rahelA lasara kurukSetramA yugaliyApaNe natpanna prayA. temAM zrIpesano jIva ane tenI pahelI strI anninaMditAno jIva e eka yugala yuM tathA vIjIvI siMhanaMditAno jIva ane satyanAmAno jIva e vIjuM yugala nutpanna ayuM. (vIjo bhava ). dave kauzAMvI nagarInA bala rAjAnI putrI zrIkAMtAne mATe zrI rAjAnA ve putro yuH karatA itA, evAmAM kyAMizrI kos cAraNa muniye AvIne te ne kahA~ ke, "are! unama baMDAmAM nutpanna zrayelA tame banne jasA AvAM niMdA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. (3) karavA yogya kAryane mATe yuddha karatAM kema lajA nathI pAmatA? Aq tamAru ayogya AcaraNa jo tamAro pitA zrISaNa rAjA tamArI banne mAtAla sahita viSa suMghavAnA prayogathI mRtyu pAmyo . je mAtApitAnA napakArano sImAmo A pRthvI napara malI zake tema nathI te mAtApitAnA vinAzane arthe zrayelAM mAtamArAM durAcaraNane dhikkAra thAna! dhikkAra thAna!! are mohanI vela, valadane bAMdhavAnI dorInA sarakhI puruSane bAMdhavAnI dorI temaja potAnI ichA pramANe cAlanArI ane klezanI nUmi evI strIne tyajI yo." cAraNa muninAM dhAvAM vacana sAMjalI prabodha pAmelA te vanne lAzyoe yu.6 tyajI da ane munine namaskAra karIne stuti karI.he suni! tameja amArA guru, mAtApitA ane snehavaMta baMdhu ge ke, je tame rAgavavake melavAtI durgatIzrI amAjhaM rakSaNa karayu ne." paThI tena munine namaskAra karI ane zrIkAMtAne tyajI dara ghera gayA. tyAM temaNe potAnA mAtApitA presakArya karA. tyAra paThI temaNe potAnA gotrI puruSane rAjya ApI dharmarUci muni pAle cAra hajAra mANaso sahita cAritra lIdhuM. dIrghakAla sudhI cAritra pAlI, baha adhma vigere vividha prakAraceM tapa karI ane DevaTa kevala jJAna melavI tena banne nAiyo moda pAmyA. zrISeNa rAjAnA jIva vigere jebe yugala yA hasA tela paNa uttara kurude ne viSetraNa pakhyopamanuM AyuSya pUrNa karI ane patI cavIne tena saudharma de. valokane viSetraNa pakhyopamanAMAyuSyavAlA devatA gayA. (bIjo bhava ). have AlarataketramA vaitAdhya parvatanI uttara zreNinAM AjUSaNarUpa rathanmUpuracakravAla nAmarnu nattama nagara be. tyAM jvalanajaTI nAmano balavaMta vidyAdhara rAjA rAjya karato hato. jema agnine svAhA strI tema te rAjAne vAyuvegA nAmanI strI hatI. te strInA nadarathI sUryanuM svapna sUcavIne utpanna zrayelo, zatrunA samUharUpa gADha aMdhakArane nAza karavAmAM sUrya samAna arkakIrti nAmano putra janmyo hato. kalAno abhyAsa karato evo te putra jyAre yauvanAvasthA pAnyo / tyAre sarvaguNa saMpanna te putrane pitAe yuvarAja pachI ApI. tyAra parI caMDalekhAnA svapnane sUcavIne te vAyuvegAzI vIjI svataMtrapaNA rahita svayaM grannA nAmanI putrI zra.. . eka divasa te nagarane viSe pApane nAza karanArA abhinaMdana ane jagata Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) RSimaMmalatti-pUrvAI. naMdana nAmanA ve cAraNamuni AvyA. svayaMpranA rAjaputrI te bane muniyo pAsethI dharma sAMjalI zui sAmAcArIvAlI ane pavitra manavAlI zrAvikA zraz. paThI banne muniyoe tyAMthI vihAra kasyo. ko vakhate parvane divase svayaMprannA rAjakanyAye pauSadhavrata karayu. pAraNAne divase teNe gharamA rahelI jinapratimArnu pUjana karI ane paThI pitAnI pAse jazne pranunI zeSAmAlA pitAne ApI. pitAye paNa te zeSAmAlAne potAnA mastaka napara camAvIne putrIne kholAmAM besArI. pI pitA paNa te putrInurUpa avasthA vigere joza manamAM vicAra karavA lAgyo ke, "A mhArI putrI have paraNAvavA yogya tha ; paraMtu rUpaguNAdike karIne samAna evo kayo vidyAdhara teno pati thaze?" A pramANe vicAra karatA evA jvalanajaTIye "he vatse ! jA pAraj kara." ema kahI putrIne rajA ApIne saMninazrota nAmanA nimitiyAne bolAvIne pUjyu ke, "mhArI putrIno yogya vara koNa thaze ?" nimittiyAe kahyu ke, "he rAjan ! potanapuranA prajAprati nAmanA rAjAnA je tripRSTa ane acala nAmanA be putro , tena A narataketramA vAsudeva ane valadeva zravAnA The ane tena A hayagrIva nAmanA prativAsudevane mAraze. A pramANe meM sAdhunA mukhazrI sAMnabyuM . valI huM mhArA jhAnavalathI jANIne kahuM yU~ ke, teja tripRSTa tamane vidyAdharapatipaNuMApaze ane A tamArI svayaMprannA putrI tenI mukhya paTTarANI thaze." paThI jvalanajaTI vidyAdhare satkAra karI nimittiyAne rajA ApIne mArIci nAmanA dUtane potanapure mokalyo. dUte tyAM jaz prajApati rAjAne namaskAra karIne karvA ke, " jvalanajaTI nAmano amAro vidyAdhararAjA potaan| svayaMprannA nAsanI putrI tamArA putra tripRSTane ApavAnuM kahevAmATe mane tamArI pAse mokaLyo ." prajApati rAjAe "e vAta amane paNa gamatI ; tethI huM te kabUla karUM." ema kahI satkAra karI dUtane rajA ApI eTale te dUte raanUpuracakravAla nagaramAM AvI jvalanajaTIne sarva samAcAra ApyA, have eka divase prativAsudeva evA hayagrIva rAjAye azvavipratyaya nAmanA nimittiyAne pUThyu ke, " mhArUM mRtyu konAzrI aze ?" nimittiyAe kahyu. "je pumya tamArA caMvega nAmanA dUtano tiraskAra karaze ane tamArA mAMgaranA gvenarAmAM napaJca karanArA siMhane mAraze, te purupayI tamAruM mRtyu praze." 4 . Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. (jya) nimittiyAnAM AvAM vacana sAMjalI harigrIva rAjAye tene satkAra karI rajA pApI. ko vakhate hayagrIva rAjAye prajApati nUpatinA tripRSTa ane acala nAmanA be putrone krUra sAnnalyA; tethI teNe te banne kumArone jovAmATe potAnA caMvega nAmanA dUtane potanapura mokalyo. dUta potanapuramAM rAjAnI sannAmAM gayo te vakhate tyAM nRtya cAlatuM hatuM temAM te dUtanA AvavAthI naMgapamayo; tethI tripRSTa ane acala e banne kumAro dUta napara bahu krodha pAmyA; paraMtu tena tevakhate kAMi bolyA nahi. prajApati rAjAye dUtano satkAra karI rajA ApI eTale te potAne nagare javA taiyAra thayo. A vakhate AgalathI mokalI rAkhelA dUtoe banne kumArone khabara ApI eTale tripRSTha tathA acala banne rAjaputroe tenI pAgala ja raMgamAM naMga karavA rUpa te dUtanA avinayane vAraMvAra saMnnArI tene murI ane pATu vigerenA prahArathI bahu mAsyo. prajApatirAjAe potAnA putronuM A vRttAMta jANyuM; tethI teNe dUta pAse vI tenI kSamA mAgIne bahu cyAdikathI nakti karI. hayagrIva rAjAye potAnA dUtano tiraskAra avAnI vAta sevako pAsethI sAMjalI. caMvega dUte paNa tenI pAse AvI sarva vAta kahI ane kAM ke, "e prajApati rAjAnA putronuM kartavya hatuM; paraMtu prajApatirAjA pote jarA paNa tamArI AjJA nallaMghana karato nathI, mATe Ape tenA napara krodha karavo nahi." have hayagrIva rAjAnAM mAMgaranAM khetaromAM dareka varSe siMha napazva karatohato, tethI bahu rAjAna vAraMvAra te khetaronuM rahaNa karatA hatA.. A varSe prajApatino vAro nahoto, to paNa krodhathI hayagrIva rAjAe dUta mokalI teneja khetaronurakSaNa karavAyU~ kahevarAvyu. paThI khetaronuM rakSaNa karavA javA mATe taiyArI karatA evA pitAne nA pAmIne balavaMta evA tripRSTa tathA acala e banne kumAro mAMgaranA khetaro pAle gayA. te vakhate mAMgaranA khetaronuM rakSaNa karanArAvIjA puruSoe vismaya pAmI temane kaDaM ke, "are! A mAMgaranA khetaronuM to mhoTA balavaMta rAjAna vAhana upara besI mhoTI senAthI rakSaNa kareM ane senA tathA kavacAdika vinA tenuM rakSaNa karavA mATe tame navA koNa AvelA ge?" tripRSTa kA. "are rakSako! prathama tame mane siMha dekhAmo ke, jene mArIne hu~ khetaronuM rakSaNa karavAno sauno kleza dUra karUM." paThI te puruSoe parvatanI guphAmAM beThelo siMha dekhAmayo; tezrI tripRSTa rathamAM besI guphAnA vAraNA pAse gayo. rathanA citkAra zabdazrI . Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) RSimaMmalatti-pUrvAI. siMha paNa jAgI jIne mhoDhAne polu karato to guphAthI bahAra nikalyo. siM hane page cAlato joi tripRSTa kumAra rathathI nIce utarI pamayo, valI siMhane Ayudha vinA joi pote paNa zastra kore mUkI dIdhAM. Aq kumAranuM AcaraNa jo siMha vismaya pAmI vicAra karavA lAgyo ke, "aho! mane Azcarya thAya ne ke, eka to te pote ekaloAvyo The.valI bIjuM mane page cAlato joi pote rathathI nIce natarI page cAlavA lAgyo. ThevaTe mane Ayudha vinAno joza pote paNa Ayudha tyajI dIdhAM! ! ! paraMtu huM Aje tene mhArA apamAnanuM phala batAvaM." Ama ghArI siMhe baMce nacalI tenA mAthA napara pamatuM mUkyu. kumAre paNa turataja potAnA vanne hAtha tenAM mukhamAM ghAlI dIdhA. panI eka hAthathI napalA hogne ane bIjA hAthazrI nIcalA houne pakamI jIrNa pAMdamAnI peThe te siMhane cIrIne pRthvI napara pheMkI dIdho. A vakhate siMha, kalevara krodhathI kaMpatuM hatuM; tene jo tripRSTanA sArathIye te kalevarane kA ke,"are siMha! A rAjakumAra mANalono siMha The ane tuM pazuDano siMda . jo siMhe siMhale mAsyo ne to paThI tuMzA mATe krodha kare The?" sArathInAM AvAM vacana sAMjalI prasanna thayelo siMha mRtyu pAmI narake gayo. paThI tripRSTe siMhaDhaM cAmakheM vidyAdhara sAthe hayagrIva rAjAne mokalAvIne kahevarAvyu ke, "tuMmhArAprasAdayI have zAMtapaNe cokhAnu nojana kara." hayagrIva rAjA paNa siMhanA cAMsamAne joi ane vidyAdharanAM vacana sAMjalI vicAra kara* vA lAgyo ke, "nizce AvA nuja parAkramayI te mane paNa pocI vale tevo ." have jvalanajaTI vidyAdharanI putrI svayaMpranAne tripRSTanI sAthe paragAvavA saMbaMdhI kAMi vAta sAMjalI hayagrIva rAjAe dUta mokalI te kanyA, mAguM karayu. jvalanajaTIye paNa tene kAMza yogya nattara ApIne zAMta kasyo. paThI te vidyAdharapatiye potAnI putrI svayaMpranA guptarIte potanapura mokalI tripRSTanI sAdhe paraNAvI dIdhI. A vAta hayagrIva rAjAnA pradhAna harismazrue sAMjalI; teyI tero te vAta potAnA rAjA dayagrIvane kahI. vAta sAMtalatAMja turata kro va pAmelA dayagrIve tene ADA karI ke, "tripRSTa tathA acala e vanne nAzyone tathA vidyAdharapati jvalanajaTIne bAMdhI turata mhArI pAle lAvo." paThI pradhAne dRta mokalyA. dUte rayanapuracakravAlapure jA jvalanajaTIne kaDaM ke, " are ! amAga mahAgalA hayagrIvane mATe kanyAratna mokalI Apa. tuM zaM nathI jA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. ( 59 ) rAto ke, ratnono dhalI rAjA doya be?" jvalanajaTIye uttara prApyo ke, " meM mhArI putrI tripRSTane paraNAvI ve, mATe te putrInuM rakSaNa davaNAM tripRSTa kare " pI tripRSTe tyAM zrAvI dUtane kartuM ke, "are dUta! te kanyAne to huM paraeyo , mATe te kanyAnI icchA karanAro mhAro rAjA zuM jIvavAthI mRtyune vadhAre pasaMda kare be ?" dUte yA vAta hayagrIva rAjAne kahI; tethI krodha pAmelA hayagrIve te potAnA zatrune mAravA mATe bahu sunaTo mokalyA. tyAM teDane mahA balavaMta evA tripRSTa kumAre kSaNamAtramAM jItyA. paDhI hayagrIva pote camI zrAvyo tripRSTa paNa sAmo thayo . prathama mukhya senApatiyonuM yuddha cAlyuM, temAM vidyAdharoye rAkasa, vAgha, bhUta, vigerenAM rUpo dhAraNa karayAM; teSI tripRSTanI senA nAsI javA lAgI. pI tripuTe rathamAM besI senAnI Agala pravIne zaMkha vagAmaco, jethI teno zabda sAMjalI senA taiyAra thane tenI pAse zrAvI. pI tripRSTa ane hayagrIbanuM yuddha cAlyaM. hayagrIva je je divya zastro pheMkavA lAgyo te te zastrone tripRSTa kApI nAkhavA lAgyo. bevaTa arthacakrI evA tripRSTe jayaMkara cakra pheMkyU~; paNa te cakra to tripRSTanI gatino sparza karIne tenI pAse rahuM. paTI cakra hAthamAM lai tripRSTe hayagrIvane kartuM ke, "tuM mane namaskAra karI potAne mAranArane nivRtti pamAma." hayagrIve kAM. "zatrune namaskAra karavAyI mRtyu pAmavuM e vadhAre sAruM be; mATe tuMmhArA upara cakra mUka." pabI tripRSTe cakra pheMkyuM; tethI te cakra hayagrIvanuM mastaka kApIne pharI tripRSTa pAse AvyuM. yA vakhate prAkAzamAM bAradelA devatAe tripRSTa napara puSpano varSAda kasyo. pI tripRSTe ardhA jaratakSetrane sAdhI banI peThe mAvA hAthathI 'koTI zilA napAmI te uparathI aneka vidyAdharo sahita jvalanajI vidyAdhare tene ardhacakrIno aniSeka kasyo valI tripRSTanI meghavarNanAmanA vidyAdhare potAnI putrI jyotirmAlA ( ke je vidyumana vidyAdharanI vhena yatI datI tene) arkakIrtinI sAdhe paraNAvI, jethI arkakIrti tenI sAthe viSaya sukha jogavavA lAgyo. sa zrISe rAjAno jIva saudharma devalokayI cavIne jema talAvamAM rAja haMsa utare tema jyotirmAlAnA bradarane viSe utpanna thayo jyotirmAlAye te satrIye svanAmAM kAMtivaMta evA sUryane dITho. anukrame avasare putra janmage ne 1 kroDamANasathI upaDe tevI zilA. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (60) RSimaMgalavati - pUrvA 6. ane tenuM pramitateja nAma pAma paDhI arkakIrtinA pitA jvalanajaTI dhare abhinaMdana suni pAse dIkSA lIdhI. tyAra pachI kapila brAhmaNanI strI satyanAmAno jIva pahelA devalokathI cavIne jyotirmAlAnA nadarane viSe praka kIrtinI putrIpaNe utpanna yayo. mAtAye svapnAmAM tArAnathI suzobhita rAtrI dIvI hatI, tethI te putrInuM sutArA nAma pAmadhuM anukrame te puMtrI yuvAvasthA pAmI. dave zrIperAjAnI strI abhinaMditAno jIva pahelA devalokazrI cavIne tripRSTanI strI svayaMpranA ke je jvalanaTI vidyAdharanI putrI hatI tenA nadarane viSe putrapaNe avatasyo. mAtAye svapnAmAM mahAlakSmIno abhiSekotsava dIge hato; tethI te putranuM 'vijaya' evaM nAma pAmayuM. svayaMpranAye bIjApaNa eka putrane janma Apyo. tenuM nAma vijayana pAmayuM, bevaTa siMhanaMditAno jIva svargazrI cavI tripuSTanI jyotiprajJA nAmanI putrIpaNe utpanna thayo. panI te putrI jyAre anukrame mhoTI yai tyAre teno svayaMvara maMrupa karI tripRSTa vAsudeve dUta mokalI aneka rAjAnane temAvyA. zravakhate kIrtiye kAM kAryamATe potAnA pradhAnane tripRSTa vAsude << va pAse mokalyo. te pradhAna tripRSTa pAse yAvI hAtha jomIne kahevA lAgyo ke, 'he deva ! jo Apa AjJA Apo to amArA rAjA prarkakIrtinI putrI sutArA paNa yA tame racelA svayaMvaramAM ekaThA yayelA rAjAnamAMthI potAne ichita vara vare. " pradhAnanAM yAvAM vacana sAMjalI harSa pAmelA tripRSTa vAsudeve kahyuM. "he pradhAna! tamAre arkakIrti rAjAne kahevuM ke mhAre temanA ane mhArA gharamAMkAM aMtara nathI. " pavI putrIne sAthe lai pramitateja putra sahita - rkakIrti rAjA tripRSTa bAsudevanA potanapura zrAvyo. tyAM teno tripRSTe bahu zrAdara satkAra kasyo. pavI tripRSTe svayaMvara maMrupa racAvI temAM jUdA jUdA nAmavAlA siMhAsano mUkAvyAM. temAM sarva rAjAna potapotAne siMhAsane vega ane tripRSTa tathA cala e vanne jAiyo svayaMvaranA madhyamAge rahelA potAnAM siMhAsana napara vega. 3 yA vakhate snAna karI zveta vastrane dhAraNa karavAthI suzobhita banelI, - jvala aMgarAga ne puSpamAlAthI manohara dekhAtI, mhoTI pAlakhI mAM veThelI, banne trAjuye cAmarozrI viMjAtI, jyotiH prannA ne sutArA vanne kumArIyo svaca utarelI devakanyAnI peThe svayaMvara maMrupamAM grAvIne pAlakhImAMthI nIce Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. * priye tarI sarve rAjAnane jovA lAgI sarve rAjAnane joyA panI tripRSTanI putrI kIrtinA putra pramitateja kumAranA kaMThamAM varamAlA paherAvI kIrtinI putrI sutArAye tripRSTanA putra vijayanA kaMThamAM varamAlA pahevI. te zravasare vidyAdharo, rAjAna ne bIjA mANaso harSa pAmatA vatAM "sAruM rI ! sAruM varI !!" ema mhoTA zabda karavA jAgyA. pI tripRSTe ane arkakIrtiye jA sarva rAjAnane satkAra karI rajA ApIne potapotAnI putrIno vivAha yo pI kIrti jyotimanA ( potAnA putra pramitatejanI vahu ) ne sAye ne potAnI putrI sutArAne tyAM tripRSTane ghera mUkI potAnA nagara pratye prAvyo. keTalAka divasa pakSI vairAgyavaMta zrayelA tethe muni pAse cAritra lIdhuM. ve tripRSTa vAsudeva mRtyu pAmyA pabI koi vakhate zrI zreyAMsanAthanA ziSya suvarNa kuMna nAmanA muni parivAra sahita potanapure grAvyA. munine grAnyA jAlI tripRSTano bhAi acala (baladeva) temane vaMdanA karavA gayo. yAMta prAcAryane namaskAra karI yogya sthAnake besI mohanizane nAza karanArI dharmadezanA sAMjalI. pabI avasare te munine pUba ke, " he jagavan ! vimAM prakhyAta guNoe karIne mhoTo evo mhAro nhAno jAi tripRSTa vAsudeva ka gati pAyo be ?" muniye kAM. " he rAjan ! paMceMyino vadha kara mAM prItivAla ne mahA AraMbha karavAmAM sAvadhAna evo te krUra vhAro ndAto jAi tripRSTa vAsudeva mRtyu pAmIne sAtamI narake gayo be." muninAM prAvAM vacana sAMjalI snehI moda pAmelo pracala vilApa karavA lAgyo ke, "vizvamAM vIra evA he dhairyadhArI jAi ! vhArI yA zI gati thai ! ! ! gurue kahUM. "de rAjan ! tuM zoka na kara. pUrvanA jinezvaroe kAMbe, te sAMgala. e vhArojAi jaratatrane viSe bello tIrthaMkara thaze." muninAM AvAM vacana sAMlI cale (baladeve ) vijayane rAjyAsana upara besArI ne vijayana ne yuvarAja pI pI pote teja suguru pAse dIkSA lIdhI. pabI eka divasa sanAmAM veThelA vijayarAjAnI pAse dvArapAle AvIne vinaMtI karI ke, "he prabho ! thApanA maMdiranA bAraNA pAse Apane malavAnI aa karato evo koI nimittiyo no be, te ahiM zrAve ke pAo jAya ? " rAjA tene prAvavAnI rajA ApI eTale nimittiyo sabhAmAM prAvI rAjAne 12 (NA) Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzIrvAda prApAhArA hANamA pustA hoya te mane (e ) RSimaMmalatti-pUrvAI. AzIrvAda ApIne yogya sthAnake vege. pI rAjAe tene kaDaM ke,"he| mittanA jAga ! thArA hAthamAM pustaka rahekheM , mATe havaNAM je kAMza sAraM athavA khoTuM thArA jovAmAM AvatuM hoya te mane kahe." nimittiyAe kAM. "he deva ! huMA vakhate mhArA jJAnathI je kAMza jona buM, te kahevAne samartha / nayI utAM paNa ApanI zrAjJAthI kahuM duM ke, "AjathI sAtame divasa potanapuralA rAjAnA mastaka napara vijalI pamaze." nimittiyAnAM AvAM vacana sAMjalI sarva sanA vajathI haNAyalAnI peThe bahu duHkhavAlI zrai. vijayarAjAe paNa krodha pAmI tene kaDaM ke, "are dharmati ! potanapuranA rAjAnA mastaka napara jyAre vijalI pamavAnI ne tyAre thArA mastaka napara zuM paravAnuM ne te to kahe ?" nimittiyAe kA. "mahArAja ! tame mhArA napara zAmATe kopa karo ge? meM jevaM mhArA jhAnathI jANyuM teja pramANe thavAnuM . bIjI rIte te thavAnuM nathI. valI mhArA mastaka napara vastra, AnnUSaNa ane ratnonI vRSTi zravAnI ." rAjAe kahyu. "tuM A nimittazAstra konI pAsethI naNyo The?" nimittiyAe kahyu. "he mahArAja ! je vakhate baladeve dIkSA lIdhI te vakhate meM paNa temanIja sAthe dIjhA lai keTaloka kAla pAlI hatI. te avasare meM zAstrano abhyAsa karalo hato teja huM Apane kahuM yU~ ke, sarvajJanA zAsana vinA vIje koi ThekANe samyakjAna nathI. tyAra parI huM viSayamA Asakta ghavAyI pharI gRhasyAvasyAmAM AvI pamayo ane vivAha karI dhananI . hAthI ahiM Avyo ." paThI te nimittiyAnuM satya nimitta jANI sarve rAjaloko te vakhate potAnA rAjAnuM rakSaNa karavAnA vicAraNI prAkula vyAkula thavA lAgyA. evAmA eka maMtrIye kA ke, "ApaNe sAta divasa sudhI mahArAjAne vahANamA besArI prayatnazrI namunI madhye rAkhIye" vIjAe kaDaM ke, "pANInI aMdara vijalo pesI zake nahi, paraMtu vahANamAM pAtI evI te vijalIne koNa nivAgNa harI zake tema The? mATe mahArAjane tAThya parvatanI gupta guphAmAM zakhIne vijalInA nayayI rakaNa karavA." yA avasare bIjo maMtrI bolI nabyo ke, "e upAya paNa mukhakArI nayI; paraMtu nAzanuM kAraNa . tenuM dRSTAMta sAMjalo. vijayapura nagaramAM ruloma nAmano brAhmaNa raheto ito. tene jvalana Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ zrI zAMtinAtha caritra. (1) zikhA nAmanI strI hatI. tenane sakhI nAmano putra hato. te nagaramAM mAMsano lolupI koi rAkSasa raheto hato. te hamezAM bahu mANasone mArato hato, tethI te nagaranA rAjAe tene eka eka mANasa hamezAM ApavAnI vyavasthA karIhatI. temAM teNe evI goThavaNa karI hatI ke, te nagaranA mAgasonA nAmanI cIgeyo karIne eka mhoTA pAtramA narI rAkhIne temAMthI hamezA eka cIThI kADhavI. temAM jenuM nAma Ave te mANasano vAro te divase hovAthI tene rAkSasa pAse mokalI Ape ane te divase bAkInA mANasonuM rakSaNa kare.ema karatAM karatAM eka divasa rusoma brAhmaNanA putranuM nAma nikalavAzrI teno vAro Avyo eTale tenI mAtA bahu kuHkha pAmIne rovA lAgI. teno rovAno zabda sAMnalI tenA gharanI pAse rahenArA dayAvaMta nUto tyAM AvIne kahevA lAgyA ke, "he mAta! tame duHkha pAmazo nahi. rAjA jyAre tamAro putra rAkSasane sopaze tyAre ame tene pAge lAvI tamane ApizuM." nUtAnAM AvAM vacanathI jvalazikhA harSa pAmI. paThI rAjAe jyAre teno putra rAkSasane soMpyo tyAre nUtoe tene pAge ANI mAtAne soMpyo. putranA mRtyuthI naya pAmatI evI mAtAye paNa tene turata parvatanI guphAmAM mUkI bAraguM baMdha karI dI . paraMtu te gufAnI aMdara paNa mhoTo ajagara raheto hato teNe te putrane rAtrIye galyo, trIjo maMtrI kahe le ke, huM eTalAja mATe kahuM yU~ ke, mANasonuM karma koithI pheravI zakAya tema nazrI. mahArAjAnuM je avArnu haze te thaze; to paNa temanA vighnanI zAMtine mATe ame to tapa karizuM. ___cothA maMtrI kahyu. " e trIjA maMtrIye kahUM te satya be; paraMtu je mhArAM manamAM ne te paNa huM tamane kahuM. A nimittiyAe potanapuranA rAjAnA mastaka napara vijalI pamavAnuM kahyu ; kAMi vijaya rAjAnAja mastaka para pamavAnuM kaDaM nathI; mATe ApaNe sAta divasa sudhI potanapuranI rAjapachI bIjA koi.ne sopavI." cothA maMtrInAM A vacanane nimittiyAe bahu vakhANyAM ane valI' teNe kaDaM ke, "huM A vAtaja kahevA mATe ahiM Avyo hato. e vinA bIjA vicAra karavAthI zuM ? rAjA sAta divasa sudhI jinamaMdiramA rahIne tapa karo ke, lethI A mhoTI Apatti ullaMghI javAya." rAjAe kahyu. "ApaNe je ___ koine sAta divasa rAjapahI ApazuM te mRtyu pAmaze; mATe A vAtano leda Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e) RSimaMmlatti-pUrvAI. vhAra pAmavo nahi." maMtrIyoe kahyu. "mahArAja! Ape kaDaM te yogya , paraMtu ApaNe rAjyAbhiSeka A yakapratimAne karIye. jo devatAnA pratnAvadhI Apatti nahi Ave to sAru, nahito A kASTamaya yakapratimAnoja nAza thaze." pI vijaya rAjA aMtaHpura sahita jinamaMdiramA jai pauSadha vrata laine saMthArA napara besI tapa niyamathI pavitra AtmAvAlo thayo bato muninI peThe rahyo. maMtrI sAmaMta vigere bIjA adhikArIyo paNa rAjAnA pade yadanI pratimAne sthApIne tenI pAse rahyA. paThI sAtame divasa meghathI AkAza vyApta thai gaDe ane ghora garjanAthI varasAda pamavA lAgyo, vijalI vAraMvAra prakAza karatI batI AkAzamAthI jANe yama rAjAno daMma hoyanI ? ema yakSanI pratimA napara pamI, jezrI rAjAne te mahA napasarga AvI vidhi karavAyI vinAza pAmyo.pI nimittiyAnAM vacanathI rAjA potAnA ghara pratye Avyo, tyAM aMtaHpuranI strIyoye harpitacittathI vastra, AbhUSaNa ane ratnothI nimittiyAno satkAra kasyo: rAjAe paNa tene bahu dhana ApavA pUrvaka rajA ApIne yahanI ratnamaya mUrti karAvI. valI kalyANanI paraMparA karanArI jinabiMbanI pUjA racAvIne jApo pharIzrIja janma pAmyo hoyanI ? tema mahotsava karI rAjA pharIthI rAjyAsana napara vege. ___ have eka divasa vijaya rAjA sutArA paTTarANI sahita krImA karavA mATe jyotirvana nAmanA nadyAnane viSe gayo. tyAM parvatanI eka vAjue gayAmAM patinI sAthe krImA karatI evI sutArAye suvarNanA aMgavAluM ane manohara netravATuM eka mRga dI. paThI teNe patine kaDaM ke, " he nAtha ! e mRga mane lAvI Apo." priyAnA snehathI moha pAmelo rAjA te mRganI pAgala domayo, paNa mRga to vadu dUra gayA paThI vegathI nachalIne AkAzamAM cAlyuM gayu.pA vakhate azanighoya nAmano vidyAdhara vAyunA vegathI sutArAne haraNa karI potAne nagare lai gayo. valI pApI evA te vidyAdhare pratAraNI nAmanI potAnI vidyAne tyAM sutArAnuM rUpa banAvI mUkI. paThI te katrima sutArAne kurkuTa sApe daMza dIgho; tethIte "he nAtha ! phaTa pAga zrAvo ! UTa pAga Avo !!" ema pokAra karavA lAgI. vijaya rAjA turata pAge zrAvyo to teNe vipanI vedanAthI pImA pAmatI evI priyAne dIThI. kaNavAramAM to karamAi gayelA mukhavAlI * Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. te paTTarANI netra baMdha karI rAjAnA jotA jotAmAM mRtyu pAmI. pI rAjA mUrchA pAmI pRthvI napara pamayo. bahu vAre mahA kaSTathI saceta thayo tyAre te zrI pramANe vilApa karavA lAgyo. "devatAne paNa priya svarUpavAlI, nadAra vivekavAlI, guNone dhAraNa karanArI ane prItivAlI he sutArA priyA ! tuM kyAM gai be ?" pramANe rAjA bahu vakhata vilApa karIne priyAnI citA racI temAM pote balI maravA taiyAra thayo eTalAmAM te sthAnake prakAzamAMthI ve vidyAdharo nyA. pI eka vidyAdhare maMtretuM jala citAnI ani upara bAMTayuM eTale teair EE zabda karatI pratAraNI vidyA turata nAsI gai. vijayarAjA "zrA zuM yuM ! zra zuM payuM !!" ema AzcaryathI bolavA lAgyo eTale te banne vidyAdharoe namaskAra karI tene kahyuM ke, " huM pramitateja vidyAdharano saMbhinnazrota nAmano nimittiyo buM. prA sAthe be te mhAro putra be. ame banne jalA zatruMjayAdi tIrtho namaskAra karavA jatA hatA evAmAM " are zrI vijayanarezvara prANanAtha ! are vivekavaMta pramitateja baMdhu ! mhAruM rakSaNa karo ! mhAruM rakSaNa karo !! " me tenAM AvAM vacana sAMjalI turata pAvA valyA ne mArA mahArAjA zramitatejanI vhenanuM haraNa yatuM joi krodhathI taravAra kADhI yuddha karavA taiyAra thayA evAmAM sutArAye amane kahyuM ke, " tame yuddha karazo nahi; paraMtu jyotirvanamAM jai pratAriNI vidyAnI pAbala maravA taiyAra zrayelA vijaya mahArAjAnuM rakSaNa karo. " prame tenAM vacanathI turatahiM AvyA eTalAmAM pratAriNI vidyA nAsI gai." AvI rIte kahIne banne vidyAdharo khedayukta cittavAlA rAjAne zAMta karI naTyA ane vAta kahI. have A vAta svayaMprajJA mAtAye ane vijayana sAMgalI; tethI tena jeTalAmAM bahu zoka karavA lAgyA teTalAmAM koi eka puruSe zrAkAzamArgezrI tyAM zrAvo temane kahAM ke, "de svayaMpranA devI! tame zoka karazo nahi. valI mhArAM vacana sAMgato. rathanUpuracakravAla na maranA mahArAjA amita vidyAdharano mAnyavaMta evo saMnnizrota nAme nimittiyo mhAro pitA be. huM temano dIpazikha nAmano putra hu~. eka divasa ame banne jA jyortivana nAmanA udyAnamAM krImA karatA hatA evAmAM camaracaMcApurIno rAzanighoSa sutArAne daraNa karI lai jato zramArA jovAmAM zrAvyo. ame tenI sAthe yuddha karavA taiyAra thayA, paNa sutArAye tema karavAnI nA pAmIne (LUS) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( e4) RSimaMmalasi-pUrvAI. vijayarAjAnuM rakSaNa karavAnuM kaDaM. ame te pramANe pratAriNI vidyAnI / maravA taiyAra zrayelA rAjAnuM rakaNa karayuM . pI sutArAnI sarva vAta jANI. ne tene melavavA mATe taiyAra zrayelA vijaya rAjAnI AjhAthI A sarva samA cAra kahevA mATe huM tamArI pAse Avyo bu." panI svayaMpranAye satkAra karelo dIpazikha pharI vijayarAjA pAse gayo ane te pitA putra banne jayA rAjA vijayane tenA nagaramAM temo lAvyA. tyAM amitateja vidyAdhararAjAe sevAnnaktithI tene pUgyuM eTale teNe potAnI sarva vAta kahI. te sAMjalI mahA krodha pAmelA vidyAdharapati amitateje marIci nAmanA dUtane zIkhAmaNa ApI camaracaMcApurIne viSe mokalyo. dUte camaracaMcApurImA jazne azanighoSane kahyu ke, "tuM ajANapaNAthI amArA mahArAjAnI vhena je vijayarAjAnI strI ne te sutArAne ahiM lAvyo , te temane maTa pAge pApI de; paraMtu thAre tyAM rAkhI potAno anartha karIza nahi." azanighoSa garvadhI naMcuM mAyUM karIne bolavA lAgyo ke, "are dUta ! zuM ene pArI ApadA mATe hu~ ahiM lAvyo ? mhArI pAseyI je puruSa te sutArAne laz javAno zcA kare , te puruSarUpa pataMgIyo nizce mhArI phalahalatI taravArarUpa dIpakajyotamAM UMpalAze." ema kahI azanighoSe dUtane gahu~ pakamI kADhI mUkyo. paThI dune rathanUpura cakravAla nagaramAM AvI sarva samAcAra kaDA. panI amitateja vidyAdhare vijayarAjAne ve vidyAna ApI. temAM eka vidyA zastrane nivAranArI ane vIjI vaMdhana karanArI temaja gemAvanArI. vane vidyAyo vijayarAjAe sAta sAta divase sAdhI. paThI vidyAsiha ayelo potanapurapati vijayarAjA zatrunI sAthe yuH6 karavA cAlyo. te vakhate amitateja vidyAdharanA razmivenAdi seMkamo putro vijayarAjAnI sAthe cAlyo ane amitateja pote potAnA mhoTA putra sahavarazmI sahita zatrunI vidyAno nAza karanArI mahAjvAlA nAmanI vidyAne sAdhavA mATe himAlaya parvata napara gayo. tyAM te mAsanaktayI vidyA sAdhavA lAgyo. have ahiM sainya sahita vijaya rAjAne potAnA nagaranI pAse Avyo.' jANI azanighora vidyAdhare senAsahita potAnA putrone sAmA yuddha karavA mokanyA. paThI potapotAnA adhipatino vijaya iyatI vanne senA paraspara yuddha karavA Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAtinAtha caritra. (e ) lilAgI. A pramANe amitatejanA razmivegAdi pUtronI sAthe eka mAsa sudhI yukSa ne page azanighoSanA balavaMta evAya paNa putro hArI gayA; tethI azanighoSa pote yu6 karavA Avyo. tero balavaMta evAya paNa amitatejanA putrone 'nasAmI mUkyA. paThI vijaya rAjA yu karavA prAvyo. kAraNa hAthInanI sAthe yuha karavA siMhaja samartha hoya . krodha yukta evA vijaya rAjAe khajano ghA _ karIne azanighoSanA be kakamA karI nAkhyA; tethI be azanighoSa zrayA. temanA paNa babe kakamA kasyA eTale to cAra azanighoSa yayA. AvI rIte kakamA karatAM karatAM seMkaDo azanighoSo thayA eTale to vijaya rAjA Akula vyAkula zravA lAgyo evAmAM vidyAliha zrayelo amitateja vidyAdhara AvI pahocyo, - amitatejane Avyo jANI tenA nayathI azanighoSa mAyAne tyajI dai nAsI javA lAgyo.tene nAsI jato joi amitateje potAnI vidyAmukhI nAmalI 'vidyAne AjJA karI ke, " thAre e pApIne dUrathI paNa amArI pAle lai pAda vo." paThI vidyAmukhI tenI pAla cAlI; paraMtu azanighoSato sIma nAmanA parvata napara zrI jhabalasvAmInA maMdiranI pAse jemane kevalajJAna utpanna ayuM de ane jemane zaikamo devatAna vaMdana karI rahyA The evA baladeva muninA zaraNe gayo. pane vidyAye pAga AvI amitatejane sarva vAta nivedana karI,amitateja - paNa "tuM sutArAne sAthe lai amArI pAse Ava." ema mArIci nAmanA dUtane AjhA karI pote vijaya rAjA sahita sarva sainyane sAthe lai zrI rupanadeva prajanA maMdiranI pAse baladeva munine vaMdanA karavA gayo. mArIca dUta paNa sutArAne la. itemanI pAse gayo. tyAM teNe akSata vratavAlI devI vijaya rAjAne soMpI. tyAM azanighoSe te banne rAjAnI kamA mAgI ane temaNe paNa teno Adara karayo tyAre tena paraspara kSetra rahIta zrayA. A vakhate kevalIye navyajanonA kAnane viSe amRtanI dhArA samAna dharmadezanA ApI ke, "he navyajano ! rAgaSane vaza thayelA jIvo bahu anarthoM karIne potAno janma nirarthaka gamAvI nAkhe ne. - valI te rAgavinA baMdhanane pAmelA jIvo moda melavavAne zaktivaMta thatA na zrI; mATe tame zatrurUpa te dAgavane tyajI dyo." kevalInI AvI dezanA sAMnalI prabodha pAmelA keTatAka mANasoe dIkSA lIdhI ane keTalAke zrAvaka dharma dhAraNa kasyo, paThI azanighoje kevalIne pUbyu ke, he, pranu ? meM rAga Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( e6) RSimaMmalaTatti-pUrvAI. vinA sutArAne haraNa karI mhArA gharamAM zA mATe rAkhI ?" kevalIye .. rAjan ! A amitatejano jIva pUrva navane viSe ratnapura nagaramAM zrISeNa nA mano rAjA hato." ityAdi tenA sarva nava kahIne valI kAM ke, "te vakhate tuM kapila hato ane thAre satyatnAmA nAmanI strI hatI. e satyanAmA Anavane viSe sutArA thai . ane kapilano jIva te tuM keTalAka nava karIne pI tapasvInA kulamAM nutpanna thayo, tyAM bAla tapa karIne mRtyu pAmelo tuM azanighoSa zrayo . he rAjan ! pUrva navanA saMbaMdhathI rAgarahita evAya paNa teM tesutArAnuM haraNa karayuM hatuM. pUrva navane viSe paNa e sutArA thArA upara sneha rahita hatI. e kAraNathI havaNAM paNa tuM enA napara maMda rAgavAlo ." AvI rIte potapotAnA pUrvanavo sAMjalI amitateja rAjA vigere sarve mANalo harSa pAmIne kahe vA lAgyA ke, "aho! mahAtmAne kAM ajANyu nathI! paThI amitateje kevalIne pUjyu ke, " he prannu ! huM navya buM ke annavya ?" kevalIye kavU. "he rAjan ! tuM AjathI navame nave AnaratakSetramA pAMcamo cakravartI ane zolamo tIrthaMkara thazza. temaja A vijayarAjA thAro putra thaine gaNadharapada dhAraNa karaze." kevalInAM AvAM vacana sAMjalI amitateja ane vijaya e vanne jagAye samyaktvamUla zrAvakadharma Adasyo. vairAgyavaMta thayelA azanighoce paNa potAnA putrane rAjya ApI pote te kevalI pAse cAritra lIdhuM. svayaMpranAye paNa bahu strIyo sahita kevalInI pAse dIkSA lIdhI. paThI vijaya ane amitateja banne jaNA potapotAnA parivAra sahita munine vaMdanA karI potapotAlA tyAnake gayA. tyAM telaye devapUjA, gurunakti ane tapa vigere dharma kAryazrI keTalAka divasa nirgamana kasyA. puNyAtmA evA amitateja vidyAdhare pAMcavarNanAM nattama ratnothI eka jinamaMdira karAvyuM ane tenI pAse eka pauSadhazAlA karAvI. eka divasa te pauSadhazAlAne viSe vidyAdharonI sannAmAM beThelo amitateja dharmakayA karato ito evAmAM zAzvatA jinezvaranA darzana kagvA mATe zrAkAzamArge zragne jatA evA ve cAraNa muniyoe te navina jinamaMdira dI; tezrI tena te jinapratimAne vaMdana karavAmATe nIce natasyA. rAjA / amitataja banne muniyone zrAsana napara vesArI natithI vaMdanA karI, paThI eka muniya kAM ke, "he gajan / jo ke tuM pote dharma jANe , to paNa a Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. (57) mAre dharma kahevo yogya ve; mATe kahuM te tuM sAMjala. / A manuSya nava vigere sarvasAmagrI pAmIne ane jAsthitine jAgIne sukhanA arthI mAgasoe niraMtara dharma Acaravo." munino Avo dharmopadeza lonalI harSita zrayelA amitateje temane namaskAra kasyo, pI banne muniyo 'AkAzamArge zrazne ucita sthAnake cAlyA gayA ane amitateje tayA vijaye keTaloka kAla dharmadhyAnamA nivRtta kasyo. paThI puNyAtmA te banne rAjA davarSe traNa yAtrA karavA lAgyA. temAM ve zAzvat tIrthanI yAtrA ane eka azAzvat tIrthanI yAtrA. caitramAsanA zuklapakSamA pahelI zAzvatIyAtrA ane bIjI AsomAsamAM anAra nAmanI yAtrA. deva ane vidyAdharo caitra tathA AsomAsamAM naMdIzvare yAtrA karatA ane vAkInA sarve mANaso potapotAnA sthAnake rahI jinamaMdiramAM harSathI yAtrA karatA. valI te rAjAna trIjI yAtrA sIma pa"vaMta napara jyAM baladeva munine kevalajJAna natpanna ayuM hatu te AdIzvara prannunA maMdiramA karatA hatA. A pramANe bahu varSoM sudhI yAtrA karIne ko vakhate amitateja ane vijaya e banne jagA meruparvata para zAzvatAjinanAM darzana karavA gayA. tyAM temaNe naMdanavalamA vimala ane mahAmati nAmanA ve cAraNa mu. line beglA dIga. munine vaMdanA karI ane temano dharmopadeza lAMjalIne banne / jagAe temane pUjyuM ke, "he nagavan ! amAjhaM keTalu AyuSya ke ?" muniyoe " tamAeM bavIza divasanuM AyuSya ." ema karvA eTale tena banne kahevA lAgyA ke, " hAya ! hAya !! viSaya rUpa mAMsane viSe gIdhapadInI peThe lonI zrayelA ApaNe ATalA vakhata sudhI cAritra laz zakyA nahi ! havayAM alpa AyuSavAlA ApaNe zuM karIzuM ? " muniyoe kahyu. " emAM samAraM jhuM nAza ayu le ? kAraNa havaNAM turata lIdhe vrata paNa tamane svarga tathA moza ApanArUM thaze." ___ paThI amitateja ane vijaya bane jayA pototAne nagare gayA. tyAM te| nae potapAtAnA putrone rAjya ApI banne jagAye ajinaMdana muni pAse lAye cAritra lIdhuM. palI pAdapopagamana anazana lazne rahelA te bannenI madhye vijaya munine potAnA pitA baladeva- bala sAnarayuM tezrI temaNe evaM niyAgaM karayu ke, "hu~ paNa yA tapathI mhArA pitAnA samAna balavaMta pAnaM." vija Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RpimaMgalavatti-pUrvAI. ya suniye yApramANe niyANuM karadhuM prane pramitateje niyAyuM karacaM nA paThI le banne jAna mRtyu pAmI prANata devalokamAM sAthIyAnA sarakhA zra kAravAlA naMdakAvarta nAmanA vaimAnamAM divyacUla ne maNicUla nAmanA mahate samRvita devatA zrayA. tyAM temale samagra devakArya karI, divya sukha jAgevI tenaja jinacaityavaMdana vidhi karavApUrvaka naMdIzvara dvIpasAM yAtrA karIne potAnA samyaktva ratnane ujvala karayuM. (cautho tathA pAMcamo bhava . ) ( C ) yA jaMbUDIpanA pUrva mahAvideha kSetranI madhyamAM rahelI ramaNIya nAmanI vijayamA zubhagA nAsanI nagarI be. tyAM gAMjIrya vigere guNothI samunA sarakho mahA pratAparyaMta stimitasAgara nAmano rAjA rAjya karato hato. tene pavitrazIlI pRthvInA samAna pahelI vasuMdharI ne gurAyukta evI vIjI praharI ema ve strIyo hatI. have divyacUlano jIva prANata devalokathI cavIne vasuMdharInA udarane viSe zravataraco. mAtAye te vakhate rAtrIye svaptAmAM gaja, padma sarovara, caMr3a ne vRpana joyA. kAraNa te cAra baladevanA janmane sUcavanArA zuja ve. parvI vasuMdharIye pUrNa avasare suvarNanA sarakhI kAMtivAlA putrane janma prApyo. pitA tenuM parAjita evaM uttama nAma pAruyuM paTI maNicUlano jIva paNa prANata devalokazrI cavI nudarInA udara rUpa mAnasarovarane viSe haMsanI peThe utpanna yo. te vakhate rAtrImAM anudharIye svapnAne viSe siMha, sUrya, kuMja, samujha, lakSmI, ratano rAzI ne abhijvAlA e sAtane potAnA mukhane viSe praveza karatA dIThA. paThI jAgI navelI dhanudharIye svapnAnI vAta patine kahI eTale stimitasAgara rAjAe svapna pAThakane bolAvI svapnanI bAta kahI eTale teNe karUM ke,"he rAjan ! yA svapnazrI tasane vAsudeva putra aze ane prathamano putra baladeva zro." paThI rAjAe dhanAdikazrI satkAra karelo svapnapAThaka potAne ghara gayo, patI tumharIye pUrNa avasare zyAmakAMtivAlA putrane janma pyo pitAe tetuM 'anaMtavIrya' nAma pAruyuM. anukrame kalAuno abhyAsa karatA karatA yuvAvasthAmAM grAvI pahocelA zrane rUpa lAvaNyazrI manohara evA putrAne stimitasAgara rAjAe uttama kanyAnu sAthai parAvyA. eka divasa te nagarInA nadyAnane viSe uttama jJAnadhArI svayaMprajaprabhu nA te Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI zAMtinAtha caritra. (ee) mAre muni prAdhyA hatA. te vakhate rAjA krImA karavA gayo hato. tyAM krImA tAM bAkI gayelo te nayAnamAM AvI azoka vRdanI nIce bege. evAmAM sAM teNe nizcala dhyAnathI veThelA munine dIga. pI zujannAvathI muninI pAse ma temane traNa pradakSiNA pUrvaka vaMdanA karIne te yogya sthAnake beTho eTale muniye dharma dezanA ApI ke, "kaSAya (krodha, mAna, mAyA, lona) rUpa vRdone dhyAnarUpa phula pAine paThI AlokamAM pApakarma rUpa phala ane paralokamAM urgati rUpa phala thAya . saMsArathI uga pAmelA cittavAlA ane mokSasukhanI ichA karanArA mAgasoe anarthanA kAraNarUpa te kaSAyole tyajI devA."munino Avo pavitra dharmopadeza sAnnalI vairAgyavaMta zrayelA stimitasAgara rAjAe anaMtavIryane rAjya ApI ane aparAjitane yuvarAja pakSI ApIne pote te svayaMpranapranu muni pAse dIkA lIdhI. paThI aMta avasare manathI vratanI kAMka "virAdhanA karI mRtyu pAmelo le adholokamAM camareM ayo. have samRvita ekA aparAjita ane anaMtavIryane koi vidyAdharanI sAthe prIti zraz; tethI te vidyAdhare temane AkAzagamananI vidyA zIkhavI ane te sAdhavAnA lupAya tayA sAmagrI batAvI. A anaMtavIrya rAjAne tyAM gIta ane. nRtyamAM catura evI barbarI ane cilAtI nAmanI vezyA hatI. eka divasa te - banne strIyonAM ajUna gIta ane nRtyanA raMgamAM anaMtavIrya ane aparAjita banne jaNA vyApta tha rahyA hatA evAmAM potAnI zyApramANe vicaranArA, brahmacArI ane kleza karAkyo jemane proya re ekA puNyAtmA nArada RSi AvyA. paNa te bannemAMdhI koiye lAmA jaztelano satkAra kasyo nahi. tethI nArada krodha pAmI vicAra karavA lAgyA ke, "A banne jaNA dAsonA nATyane viSe moha pAmelA ne, mATe temaNe mhAro satkAra kasyo nazrI. to have mhAre A kalAnA pAtrarUpa banne vezyAnane koi balavaMta puruSa pAle haraNa karAvavI." A pramANe vicAra karI nArada tyAMzrI prativAsudeva evA vidyAdharanA adhipati damitAri rAjA / pAse gayA. tyAM rAjAe temane Adara satkArathI Asana upara besArIle paThI ''pUjyuM ke, "he RSi! tame pRthvI upara kAMI Azcarya dIrcha hoya to kaho ? " nArade kA. "he rAjan ! sAMjala. huM sunagA nagarIMnA rAjA anaMtavIryanI pAse __ gayo hato. meM tyAM vizvane Azcarya karanArI barvarI, ane cilAtI nAmanI telI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) RSimaMmaladatti-pUrvAI. ve uttama nartakIyone jo. he rAjan ! te banne nartakIyo vinAA hArI vidyA azvA vistAravaMta rAjyathI paNa zRM?" A pramANe kahIne nArada tyA thI cAlyA gayA. parI dalitAri rAjAe dUta mokalyo; teyI te potAnA svAmInA balartha garvadhArI dUta anaMtavIrya rAjAnI pAse AvIne kahevA lAgyo ke, "he rAjan . ratna to rAjAnI pAle hoya , mATe A tamArI banne nartakIyo damitAri mahArAjAne arpaNa karo." dUtanAM AvAM vacana sAMjalI anaMtavIrya ane aparAjita bane jagAe kA. "he dUta! e yogya ne; paraMtu tuM thArA rAjAnA kahebAthI bole The. potAnI marajIzrI bolato nazrI. to have ame vicAra karIne te pramANe karizaM. tuM thArA rAjApAse jA." dUtane A pramANe kahone rajA zrApyA paThI te vane nAzyo vicAra karavA lAgyA ke, "e damitAri rAjA potAnI vidyAnA valayI ApaNo parAnava karaze, mATe ApaNe paNa ApaNA cittamAM rahelI vidyAne sAdhIne tenA garvano nAza karIye." AvI rIte te banne baMdhuna vicAra karatAhatA evAmAMtemaNe pUrva janme sAdhelI teja vidyA potAnI mele tyAM AdI ane"tame vidyA sihazrayA ge."emakahIne teNe temanA zarIrane viSe nivAsa karayo; tetrI te banne nAiyo vidyAnA prajAvadhI mhoTA balavaMta vidyAdhara ayA. paTho teso gaMva, puSpa vigerezrI vidyAdevInuM pUjana karayu, A khate pharIthI damitAri rAjAlo dUta tyAMgrAvI temane kahevA lAgyo ke, "are ! zaMtamedamitAri mahArAjAnA hAyazrI yamarAjAnA paruNA thavAnI zyA karoge? ke je tame Aja suvI banne nartakIyone mokalI nahi ? " parI banne nAzyoe kA ke, "niye svAmIna hIta karavU jozye."paThI vane jaNA damitArirAjAnI kanakadhI putrIlAlajayI nattama nartakInurUpa dhAraNa karI damitAri rAjA pAse gayA. tyAM damitAni rAjAe temaTuM kalAkauzalya jor3ane kahyu ke, " tamAre mhArI putrI kalayIne vinoda karAvavo." rAjAno Avo vIlAmIne udha nalAvavA jevo salI gagajita ane anaMtavIrya banne nAiyo vaha darya pAmyA. paThI -:: mAM jaDa kanakadIna svarUpa jor3ane vicAra ke, "nizcaya vra 1) nunama induno sAra lazne yA kanyAle nArI." Ama vicAna patra jagA hAsyayI manohara ana dezI nApAyukta madhura priya baca , Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . __ zrI zAMtinAtha caritra. (11) maare| tenI sAye vArtA vinoda karavA lAgyA eTale kanakazrIye anaMtavIryanA guNa meM rUpa vigere aparAjitane pUgyu. aparAjite kaDaM, "enA rUpa, cAturya ane sunjiIryAdi guNo bahu jInozrI paNa kahI zakAya tema nathI. AtraNa lokamAM ainA jevU rUpavAn ane guNavAna koi nazrI. nAgya vinA enuM nAma sAMjala, urjana The to pI rUpa ane lAvaNyanuM darzana to kyAthIja thAya ?" AvA anaMtavIryanA guNo sAMjalI kanakazrI atyaMta romAMcayukta zra gaztethI aparAjite tene pharI kAM ke, "he rAjakanyA ! jo thAre enuM svarUpa jorrA hoya to kahe, te havaNAMja batAvaM." kanyAye kA. " te svarUpa eka vakhata batAyo to mhAro janma saphala thAya." po aparAjita ane anaMtavIrya banne jagAye potAnuM svarUpa pragaTa karayu. te joi hAyata prayelI kanakanIye kA ke, "nizcaya huM tamArI AjhA prasAyo cAlanArI dAlI ." tenAM AvAM vacana sAMjalI 'anaMtavIrye kahAM. " jo ema ne so bAla, amArI nagarIye jazye." kanakazrIye kaDaM. "Aparnu kahevaM satya ye; paraMtu mhAro pitA bahu nayaMkara ne, tethI te 'tamAro nAhA karaze." banne nAzyoe hasIne kaDaM. teno thAre jarA paNa jaya na rAkhavo. e amArI sAmo eka kSaNamAtra rahI zakavAno nathI." tennAM AvAM vacana sAMjalI premapAzathI baMdhAyalI kanakazrI rUpa ane sauMdaryadhI temanA napara Azakta tha utI temanI sAthe cAlI nikalI.palI vidyAzrI taiyAra karelA vaimAnamAM besIne AkAza mArge nannA rahelA anaMtavIrye sannAmAM beThelA damitAri rAjAne kaDaM ke, "are sAmaMta, maMtrI senApati vigere puruSo! sAMjalo. huM A tamArA rAjAnI putrInuM haraNa karIne jAnaM bu. tame pAulazrI ema kahe. zo ke, amane kahyA vinA corI karIne cAlyo gayo, mATe kahuM ."anaMtavIryanAM AvAM vacana sAMjalI kopathI vikarAla dekhAtA damitAriye kA ke, "are ! e uSTane jhaTa pakamo ! pakamo !!" parI sarve vidyAdharo huMkAra zabda kara tA "are uSTa ! tuM kyAM javAno ke ?" ema kahI hathIyAra lai, siMhanI paa| ula ziyAlanI peThe anaMtavIryanI pAgala domayA, paNa te sarvene anaMtavIrye pa vana jema pAMdamAne narAmI mUke tema nalAmI mUkyA. paThI kalyAMtakAle nachalatA samunI peThe cAlatI lenAthI garvadhArI tema hAthI, ghomA ane pAyadalanA mhoTA zavdayI AkAzane gajAvI mUkato damitAri rAjA pote cAlyo. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) RSimaMjhalavRtti-pUrvAI. tene pAvato joi laya pAmelI kanakazrIne zAMti karI anatavIrya chaatrnaa| nyano nAza karavA mATe potAnuM sainya eka karayu. para banne senAnuM yuice, khyuM temAM potAnI senAne zatrunae nasAmI mUkI joine jeTalAmA anaMtavI kAzka vyAkula thavA lAgyo teTalAmAM vanamAlA, gadA khaDa, maNi zaMkha, dhanuna vya ane prativAsudeva pAsezrI AvavAnuM cakra e sAta ratna prAta zrayAM. paThI pAMcajanya zaMkha laza anaMtavIrye evo nayaMkara zabda karayo ke, jezI zatru lainya te sAMtalI sUrga pAmI gayuM ane potArnu sainya nutsAhavaMta ayu; tezrI damitAri rAjA pote yuddha karavA Avyo. tene jora zastrayI jarapUra rathamAM belI anaMtavIrya ane aparAjita banne jazA taiyAra ayA. te vakhate ramajUmIne viSe lohInI nadImAM sulaTonA jUdA jUdA zarIro nRtya karavA lAgyA. damitAri rAjAnA sarva zastro anaMtavIrye kApI nAkhyAM eTale teNe dedIpyamAna evaM cakra anaMtavIrya para mUtyuM. paraMtu te cakra to anaMtavIryanA hRdayano sparza karIne tenAja hAtha upara ve.pI anaMtavIrye kahUM ke, "he damitAri! tu rAjyalakSmI logava. mRtyu na pAsa. tuM kanakazrIno pitA ye to hu~ tane jIvato kuM buM, mATe jA." damitAriye kayu, " jevI rIte meM bhUkelu Rka niSkala gayuM tevI rIte dArAzI mUkAyaTuM te cakka paNa mikala ghaze. ema hu~ dhArUM." ema kahI taravAra lakSa potAnI lAme domatA ekA te dalitArinu mastaka anaMtavIrya kApI nAkhyu. A vakhate AkAzamAM banA rahelA vyaMtaroe harSa zrI stuti karavApUrvaka anaMtavIryanA mastaka upara puSpavRSTi karI ane kahyaM ke, "balavaMta evo zrA anaMtavIrya A vijayano ardha cakravartI vAsudeva ke ane A bIjote baladeva The. te vanne dIrghakAla sudhI vijayavaMtA varto." paNa vicAdhara munaTo anaMtavAyano Azraya karatA tA temane praNAma karavA lAgyA. anaMtavIrye paNa te sarvano AdarasatkAra kasyo. paThI aparAjita ane anaMtavIrya banne jagA vidyAdhage sahita manohara vaimAnamA celIle potAnI nagarI tarapha cAlyA. rastAmAM kanakAcala parvata zrAvyo tene jo vidyAdharoe temane kAM ke, "he mahArAja! pApAge yA parvata para rahelA jinezvaronA caityone vaMdana karatA jazye." paThI vaimAnamAMyI nIca utarI jinacenyone vaMdana kara eTalAmAM telae tyAM jemane eka varSanA napavAnanA tapazrI kavala jhAna utpanna prayu hatuM evA kIrtidhara nA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. ( 103 ) *maare| munine joi harSathI temane vaMdanA karI. pavI hI romAMcita zarIrayA te banne mAiyo muninI sanmukha besIne pavitra evI dharma dezanA sAMjabuvA lAgyA. pI avasare kanakazrIye munine pUgdhuM ke, "mhAre baMdhuno viyoga ne pitAnuM mRtyu zA kAraNathI dharyu ?" kIrtidhara muniye ka. "he jar3e ! tenuM kAraNa sAMgala. " dhAtakI khaMrunA bharata kSetrane viSe dhana dhAnyathI jarapUra evaM zaMkhapura nAmanuM nagarave. tyAM dariDI evI zrIdattA nAme strI rahetI hatI. koi vakhate te at cAlata cAlatI zrIparvata upara gaI. tyAM tethe saptayaza nAmanA sAdhune ats deer karIne mano dharmopadeza sAMjalI pote gItArtha thahane zrIdharmacakravAla nAmanuM tapa karayuM. le tapanA prAraM ane te makarAya ke ane madhye sAmatrI codha karAya ve zakti pramANe deva gurunI prakti karavI. zrIdattAye e pramANe sarva kara eTale pAraNAne divase sarve mANasoe ekaThA thai te zrIdatAne manohara jojana vastrAdi prApyAM valI te jenA gharale viSe kAma karatI hatI tena tene vadhAre jojana vastrAdi prApyAM; tethI te kAMika dhanavAlI thai. eka divasa tenA gharanI jIta pasI gai temAMthI bahu dhana nikalyuM eTale te zrIdattAye karelA vratanuM udyApana karavAno prAraMbha kazyo. temaja jinamaMdiromAM vizeSe pUjA racAvI. tyAra pachI teNe sAdharmIvAtsalya karayuM. te vakhate tenA gharane viSe eka mAsanA upavAsI suvrata nAmanA muni gocarI mATe yAvyA. zrIdattAye temane bahu hI zuddha prahAravame pratilAbhyA ane dharmanA phalane joi harSita thayelI tero dharma pUgyo eTale suniye kahyuM ke, "pratyAre dharmopadezano avasara nathI. jo dharma sAMjalavo hoya to avasare upAzraye prAcIne sAMjalavo." ema kahI muniye upAzraye jar3a pAra karayuM. pabI avasare zrIdattA vigere nagaravAsI lokoe - pAzraye yAvI dharma sAMjalyo, tethI sarala manavAlI zrIdattAye samakItamUla dharma arrer ko pI muni vihAra karI gayA ne zrIdattA paNa ghera jazne pote aMgIkAra karelA dharmane vidhi pramANe pAlavA lAgI. ( zrI kIrtidhara muni kanakazrIne kahe ve ke) he rAjakanyA ! eka divasa tethe karmanA aayera dharmane viSe manamA DugaMcA karI ke, " huM yA jinadharmane natama prakAre pAluM huM, paNa tenuM phala mane zraze ke nahi ? prAvI rIte dharmanI 5 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (104) RSimaMgalatti-pUrvAI. gaMdhA karIne AyuSyano kaya thaye mRtyu pAmelI te jyAM natpanna yA te haiM kahuM . A vijayamAM vaitADhya parvata napara suramaMdira nAmanA nagarane viSenakapUjya nAmano rAjA hato. tene vAyuvegA nAmanI strI ane kIrtidhara nAma hu~ poteja putra hato. mhAre anilavegA nAmanI strI hatI. eka divasa te ani. lavegAye gaja, kuMna ane vRSannanA svapnathI sUcavelA eka putrane janma Apyo ke, je prativAsudeva evo damitAri rAjA poteja mhArA putrarUpe hato. paThI yuvAvasthAmAM AvelA te putrane bahu kanyAyo paraNAvIne rAjyAsana napara besArI meM cAritra lIdhuM. e damitAri rAjAnI madirA nAmanI strInA nadarathI natpanna zrayelI kanakazrI nAmanI putrI te tuM pote .teM pUrvantavane viSe dharmaniMdA karI teSIja tane A baMdhuviyogAdi duHkha prApta prayu ." A pramANe kIrtidhara munirUpa potAnA pitAmahanA mukhathI potAno pUrvannava sAMjalI kanakazrI atyaMta vairAgyavAsIna tha; tethI teNe hAtha jomI anaMtavIrya tathA aparAjitane kA ke, "jo lo mane aAhA Apo to hu~ dIkA lalaM." paThI te vane jagAe kAM ke, " eka khata ApaNe nagarIye jaiye. tyAM svayaMpratamannunI pAle tuM cAritra dhAraNa karaje." paThI te kIrtidhara julile namaskAra kI ane vaimAnamAM vesI aparAjita ane anaMtavIrya banne jaNA kanakabhI sahita ghatAnI nagarIye AvyA. ____have koi bakhate deva, asura ane manuSyoe pUjelA zrI svayaMpranaprannu te sulagA nagarIne vipe samavasasyA eTale kanakazrI sahita anaMtavIrya ane aparAjita vanne jaNA tyAM ja pranune vaMdanA karIne dharma mAnnalavA lAgyA. kanakazrI pahelA paNa virakta budhviAlI hatI, te have A jinezvaranI vANI sAMjalI vizeSe vairAgyavAsIta ai, tethI aparAjite ane anaMtavIrye karelA mahotsava pUrvaka teNe prannu pAse dIkA lagne ekAvalyAdi mhoTAM tapa kasyAM. anukrame zukladhyAnarUpa agnizrI cAra ghAtIkarmano kaya karIne kevalajJAna melavI te kanakadhI mokapada pAmI. have aparAjitanI hiratA nAmanI strIne umati nAmanI putrI hatI. jI- / vAjIvAdika tattvanI jAga ane tapanA kAryamAM nadyamavatI evI te putrI vAla / yApanApApa Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zrI zAMtinAtha caritra. (15) avasthAzrIja jinazAsanane viSe kuzala hatI. eka divasa tenA gharane viSe zAMta, kamAvaMta ane namra evA ko varadatta nAmanAmuni gocarIne arthe AvyA.A vakhate potAnA pAraNAne mATe pIraselA thAlamAM sumati nojana karavA besatI hatI evAmAM te munine jo teNe teja thAlamAM pIraselI nattama rasavatIzrI sAdhune pratilAnyA, tethI muninA pratnAvane lIdhe sumatinI naktizrI prasanna ayelA devatAe turata paMca divya pragaTa kasyAM. paThI sAdhu potAne sthAne gayA ane putrIno Avo prannAva jo aparAjita ane anaMtavIrya vicAra karavA lAgyA ke, "nizce A putrI puNyavaMtI ." paThI temaNe pradhAnanI sAye vicAra karIne mhoTA nutsAhathI putrIno manohara svayaMvara maMjhapa racyo, panI nattama zRMgAra dhAraNa karI ane hAthamAM varamAlA laI rAjakumArI jeTalAmAM sakhIyonA parivAra sahita svayaMvara maMjhapamA AvI teTalAmAM saM. ketane lIdhe pUrvanavanI vhena devIye AvIne tene vrata levAno pratibodha Apyo. paThI svayaMvaramAM AvelA sarve rAjAnanI ane aparAjita tathA anaMtavIryanI rajA laz pAMcase kanyA sahita sumati rAjakanyA suvratA sAdhvI pAse cAritra lara nirmala tapa karavA lAgI. anukrame rupaka zreNI nupara camI kevalajJAna melavanArI te sAdhvI aneka navyajIvone pratibodha karI moda pAmI. anaMtavIrya paNa potAnuM corAzI lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa karI mRtyu pAmIne pahelI narakane viSe betAlIsa hajAra varSanA AyuSyavAlo nArakI ayo. panI aparAjita paNa baMdhunA viyogazrI bahu zoka karavA lAgyo eTale nIti ane dharmanA jANa evA maMtrIye tene karvA ke, "de rAjan ! jyAre tamArA sarakhA dhIra puruSo moha pIzAcadhI vyAkula thAya tyAre paThI vIjA puruSo zI rIte dhIrapaNuM dhAraNa karI sakaze ?" maMtrInAM AvAM vacana sAMgalI jita kAMka zoka rahita ayo. paLI te yazodhara gaNadhara pAse cAritra laI bahu pra. kAranAM tapa karI mRtyu pAmIne avyuta devalokane viSe iMi ayo. have A jaMbUchIpanA narataketrane viSe vaitADhya parvatanI dakiNa zreNI nupara gaganavallana nAmanA nagarane viSe meghavAhana nAmano vidyAdhara rAjA rAjya karato hato. tene aneka prakAranA guNane dhAraNa karanArI ane nattama rUpavAlI meghamAlinI nAmanI strI hatI. anaMtavIryano jIva narakamAMdhI nika Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) RSimaMmalatti-pUrvAI. lI temano meghanAda nAmano putra thayo tyAre tene bahu kanyA paraNAvavA pUrvakarAjyAbhiSeka karI meghavAhana rAjAe cAritra lIdhuM. paThI banne zreNInA adhipati meghanAda rAjAe potAnA putrone ekasone daza dezo -hecI ApyA. koi divase te meruparvata napara zAzvatA jinezvarone ane prajJapti vidyAne naktipUrvaka vaMdanA karato hato evAmAM tyAM acyuta devalokanA sarve devatA AvyA. temAM teno pUrvanavano baMdhu acyute paNa Avyo hato. acyutethe potAnA pUrvanavanA baMdhu meghanAdane jo snehathI tene pUrvannavarnu svarUpa dharma sahita saMnnalAvyu tezrI te meghanAda harpita thayo to aneka vidyAdharo sahita potAnA nagara pratye gayo. tyAM te amarasUri guru pAle cAritra lai naMdana parvata napara ja tapa karavA lAgyo. A vakhate hayagrIva rAjAnA putrano jIva ke je, asurakumArapaNe nutpanna bhayo hato teNe te eka rAtrIye kAyotsarga karI rahelA meghanAda munine vahu napasargoM kasyA. parI kAyotsargane pArI pRthvI napara vihAra karatA te muniye anukrame samAdhizrI kAladharma pAmI acyuta devalokane viSe iMspada melavyu. kaSAyano nAza karanArI kAnuthI vicitra evo zrI zAMtinAthano bane ane sAtamo nava zrI caturvidha saMgharnu kalyANa karo. (chaTho tathA sAtamo bhava). have jaMvUchIpanA mahAvidehadevanI madhyamAM sItA nadIne kAMThe maMgalAvatI nAmanI vijayamAM tIrthakarAdi puruSaratnane janma ApanArI temaja sihatamA vakhaNAyalI ratnasaMcayA nAmanI zAzvatI nagarI . tyAM uSTa nItine dUra karavAtrI prajA, kuzala karanAro kemaMkara tIrthaMkara nAme rAjA rAjya karato hano, ta rAjAne ratnamAlA nAmanI strI hatI. aparAjitano jIva bAbITA lAgaropama sudhI acyuta devalokamAM sukha logavIne paLI tyAMdhI cavI tnamAlA~nera nadarane viSe avatasyo. te vakhate rAtrIye cakravartInA janmane sUcanArA hAthI vigere cauda svapno ratnamAlAye dIga. anukrame teNe pUrNa samaye putro janma prApyo eTale pitAye mahotsavapUrvaka tenuM vajAyudha nAma pAmayaM. paThI kalAno abhyAsa karato te yauvanAvasthA pAmyo eTale pitAe tene sadamAvatI nAmanI rAjakanyA paraNAvI. paThI anaMtavIryano jIva paNa acyuta devatAkatrI ca! temanA putrapaNe tapana yo. pitAe tenuM sadambAyuSa nAma pA... nA. na jyAna yuvAvasyA pAmyo nyAre pitAe tene kanakabhI nAmanI rAjaka Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. ( 107 ) nyA sAdhe parAvyA. priyAnI sAdhe viSayasukha bhogavatAM tene paNa zatabaz2a nAmano putra thayo. eka divasa kemaMkara rAjA pAtAnA putra pautrAdi parivAra sahita sajA - mAMge to, evAmAM tyAM IzAna devalokano citracUla nAmano koi mithyAvI devatA Avyo, tene vajAyudhakumAre hetu yuktithI jItIne pratibodha pasArUyo; tethe te devatAe samyaktva dhAraNa karayuM ane " yA vajrAyudha zolamo tIrthakara ne pAMcamo cakravartI thaze. " ema kahIne te potAne sthAnake gayo. koi vakhate vasaMta samayamAM mujha nAmanI dAsIye kAmadevanA sarakhA rUpavaMta vajrAyudha kumArane puSponI bAvamI arpaNa karIne vinaMtI karI ke, "de deva! lakSmIvatI rANI ApanI sAthai sUrinipAta udyAnamAM krImA karavAnI } icchA kare be." panI vajjAyudha kumAra potAnI sAtaseM rANIyo sahita mukhya paTarANI lakSmIvatIne sAdhe lai te udyAnamAM gayo. tyAM sau nAnA prakAranI krImA karavA lAgyA eTale vajrAyudha kumAra lakSmIvatI sahita uttama vAvya pAse gayo, tyAM te vAvyane kAMThe krImA karIne keTalIka strIyo sahita jalakrIkA karavA mATe vAvyamAM parayo. yA vakhate damitAri prativAsudevano jIva keTalAka navamI ne 'bevaTanA nave kAM anuSTAna karI vidyuSTra nAmano devatA thayo hato; teNe jalakrImA karatA evA vajjAyudha kumArane joi pUrvajavanA dveSathI teno nAza karavAmATe mhoTo parvata upAmI vAvya upara paruto mUkyo. valI te duSTe nice vajrAyudhane nAgapAzathI bAMdhI lIdho hato; paraMtu mahA bala. vaMta ne ve hajAra yahoye Azraya karAyelA vajrAyudhe nAgapAzane tomI nAkhI naMcethIja parvatane nedI nAkhyo. pakSI vAvyamAMthI bahAra nikalI amita zarIravAlo kumAra sarva strIyo sahita krImA karIne nagaramA gayo. ve sthitine jAganArA lokAMtika devatAe "he prabhu ! tIrtha pravartAvo. " ema vinaMtI karI eTale kemaMkara rAjAe vajAyudhane rAjya soMpI pote vArSika dAna ApIne cAritra lIdhuM paDhI anukrame vAtikarmano kaya karI jedalAmAM ma kevala jJAna melavyaM teTalAmAM vajjAyudhanI zastrazAlAmAM cakraratna utpanna ayuM. prathama kevala mahotsava karIne pachI cakraratnano utsava karavApUrvaka vajjAvidyuSTra bhavanA pehelA save Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " (17) RSimaMmalaTatti-pUrvAI. yudha maMgalAvatI vijayane sAdhIne pote cakravartInA logo nogavavA lAgyo ane sahastrAyudhane yuvarAjapahI napara sthApyo. eka divasa vajAyudha cakI batrIza hajAra rAjA ane matsa mahAmatsa vigere parivArathI viMTalAyo uto sannAmAM suvarNanA siMhAsana para bege hato evAmAM nayaTI kaMpatA zarIravAlo koi eka vidyAdhara AkAzamAMthI nIce natarI tenA zaraNe Avyo. te vidyAdharanI pAula ko rUpavaMtI temaja hAthamAM khaDDa dhAraNa karI rahelI vidyAdharI ane gadAdhArI evo ko vidyAdhara ema ve jaNA AvI pahocyA. paThI te gadAdhArI vidyAdhare sarva sannA sAMjalatAM utAM cakravartIne kahyaM ke, " he mahArAja ? e pApIno aparAdha sonalo. huM sukaca vijayanI zukla nagarInA zukladatta rAjAno pavanavega nAmano putra .. mhAre sukAMtA nAmanI strI . tenA nadarathI natpanna thayelI AzAMtimati nAmanI mhArI nuttama rUpavaMtI putrI ke. eka divasa meM tene prajJapti vidyApI ; tethI te, te vidyAne sAdhavAmATe maNisAgara nAmanA parvata upara gai. tyAM te vidyA sAdhatI evI mhArI putrIne A pApIye haraNa karI. evAmAM tene naktithI prasanna thayelI prajJapti vidyA sii praztethI te A pApInaya pAmato to tamArI zaraNe zrAvyo . haM paNa tyAM mhArI putrIne najovAzrI tenI pAgla Avyo buM; mATe he rAjan ! mhArI putrInA zIlane khaMmana karavAnI ichAvAlA te'STane tyajI dyo ke, jeyI huM tene A gadAnA prahArathI mArI nA." paThI avadhijJAnathI tennA pUrvanavane jANI temanA pratibodhane arthe va. jAyudha cakravartIye kaDaM ke, " he pavanavega ? A vidyAdhare thArI putrInu haraNa kAMDa kAraNathI karaDu le te huM tane kahuM ." paThI sarve sannAsado potAnA rAjAnuM jJAna mahAtmya jANavAne sAvadhAna thayA eTale vajAyudhe kA. jaMbUhIpanA yA pavitra naratakSetrane viSe viMdhyapura nAmanA nagaramAM viMdhyadatta nAmano rAjA rAjya karato hato. tene sulakSaNA nAmanI strI hatI. te svInA nadaraNI natpanna thayelo te rAjAne nalinaketu nAmano pranniA putra hato. valI te nagaramAM dharmamitra nAmanA sArthapatine zrIdattA nAganI strIzrI utpanna zrayelo datta nAmano putra dato. te dattane ratinA maragbI rUpavAlI ane caMjyotsnAnA sarakhI kAMtIvAlI pranaMkarA nAmanI strI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. daMtI. koi vakhate vasaMta samayamAM sArthapati putra datta potAnI prajaMkarA priyAnI sAthe bagIcAmAM kramA karato hato. evAmAM nalinaketu te suMdara rUpavAlI strIne joi kAmadevathI moha pAmyo; tethI tethe rAjya ane yauvananA garvazrI potAnA kulazIlane lAgatA kalaMkane nahi gAkAratA te strInuM haraNa karayuM. pabI te rAjakumAra prakarAne gharamA rAkhI tenI sAthe viSayasukha jogavavA lAgyo ane datta te strInA viyogI pImA pAmavA lAgyo. pI koi vakhate datta teja bagIcAmAM gayo to tyAM te jemane teja vakhate kevalajJAna utpanna thavAne lIdhe devatAna jemano kevala mahotsava karatA hatA evA koI munine dIga, datta te munine vaMdanA karIne temanI gala vege ane temanI dharmadezanAthI pratibodha pAmyo. pIte dAnAdi dharmakArya karIne mRtyu pAmyo ane vaitADhya parvata para suka vijayane viSe vidyAdharapati madaivikramanA ajitasena nAmanA putrapaNe nRtpanna thayo. tyAM tene kamalA nAmanI strI itI. (2010) have nalinaketu pitAnuM rAjya pAmI manaMkarAnI sAthe gRhasthAvAsa jogavato to. evAmAM eka divasa te potAnA mahelanA sAtame mAle gayo to tyAM te AkAzamAM pAMca varNanAM vAdalAM dIgaM. valI tenA jotAM jotAmAM te vAMda - aid in are in khaM ya adRzya zrai gayAM. te joi jene saMvega prApta raat aaaaatu vicAra karavA lAgyo ke, "aho ! A vAdalAnI peThe saMsAranI yAdi sarva vastu anitya dekhAya De. valI ajJAnathI mUDha evA meM kSaNamAtranA sukhane mATe parastrInuM daraNa karI bahu pApa bAMdhyuM be, mATe cAritra lai tapa niyama rUpa jalathI pApane dhoi nAMkhIne huM nirmala thAnaM." A pramANe vicAra ka te putrane rAjya soMpIne kSemaMkara prajunI pAse cAritra lIdhuM. anukrame zuddha cAritra pAlavAthI kevalajJAna melavIne karmanA melane dhoi nAkhI te pavitra buddhivAlo nalina ketu mokSa pAmyo. prajaMkarA paNa sutratA nAmanI sAdhvI pAse cAMdAyaNa nAmanuM pavitra tapa karI ane anukrame AyuSyano kaya praye mRtyu pAmIne yA thArI zAMtimatI nAmanI putrI thai be. zrI ajitasena vi dyAvara dArI putrIno pUrva javano pati be. pUrva javanA snedathI moda pAmelo hArI putrIne vidyA sAdhatI jo AkAzamAM lai gayo hato. he pavanavega ! he zAMtimatI ! tame bane jayA enA napara nirarthaka kopa na karo. "vajrA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (110) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. yunAM AvAM vacana sAMjalI banne vidyAdharo ane zAMtimatI ema tra jaNAM eka bIjAnI kSamA mAgIne prasanna cittavAlAM thayAM. have sahastrAyudha kumArane javanA nAmanI strIthI natpanna zrayelo kanakazakti nAmano putra hato. tene samAnakulamA nutpanna thayelI kanakamAlA ane vasaMtasenA nAmanI be strIyo itI. ko vakhate kanakazakti krImA karavA mATe vanamA gayo. tyAM teNe naMce namatA ane nIce pamatA evA koI puruSane jo te. nuM kAraNa pUThyuM eTale te puruSe kaDaM ke, "he mitra! huM vaitADhya parvata napara rahe. nAro vidyAdhara tuM. huM ahiM AvIne bahu vakhata rahyA paThI mhAre sthAnake jato hato evAmAM AkAzagAminI vidyArnu eka pada nUlI javAthI mhAre sthAnake javA samartha na thavAne sIdhe prApramANe karuM bu." kanakazakti kumAre kaDaM. "de nA! tyAre tuM thArI vidyA mhArI Agala nagI jA." te puruSa potAnI vidyA naNI gayo eTale kanakazakti kumAre padAnusArI labdhIthI te pada pUrNa karI dI. dhuM. paThI prasanna zrayelA vidyAdhare harSathI potAnI vidyA kumArane ApI ane vidhi batAvI. kumAre paNa vidhi pramANe te vidyAne sAdhI. ko vakhate kanakazakti kumAra banne strIyo sahita pharato pharato himAlaya parvata para gayo. tyAM teNe vipulamati nAmanA cAraNa munine joza na. ktithI vaMdanA karIne temano amRtanA sarakho dharmopadeza sAMnakhyo. paThI pra. tibodha pAmelA teNe banne strIyo sahita te muni pAle cAritra lIdhuM. ko vakhate te kanakAkti muni vihAra karatA karatA siha parvata para gayA. tyAMtemaNe eka rAtrIye kAyotsarge nivAsa kasyo eTale temanA pUrva navano zatru ke,je devatA zrayo hato te temane napalo karavA lAgyo; paNa te napasargo vidyAdharoe dUra kasyA. paThI pratlAte kAyotsarga pArI kanakazaktimuni ratnasaMcayA nagarIye zrAvyA, tyAM paNa temaNe sUranipAta nadyAnamAM kAyotsarga kasyo. zukladhyAna dhyAtAM cAra ghAtIkarmano kaya vAyI temane kevalajJAna natpanna ayuM. te vakhate devatA, vidyAdhara, nuvanapati, vajAyudha cakravartI ane vIjA sAmAnya mANasoe nemano kevala mahotsava kasyo. ko avasare ratnasaMcayA nagarInI pAse IzAna ggAmAM kemaMkara jinezvara samavasasyA. te vAta sevaka lokoe vajAyudhane karI, namrI ne parivAra madita temane vaMdanA karavA gayo. tyAM te traNa pradakSiNA pUrvava Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. (111 ) jinezvarane praNAma karI yogya sthAnake besIne dharma dezanA sAMjalavA lAgyo. dharma sAMjalIne pratibodha pAmelA teNe sahastrAyudhane rAjya sopI caudahajAra rAjA, cauda hajAra rANIyo ane sAtaso putro sahita cAritra lIdhuM. vividha prakAranI zikSA pAmI gItArya thayelA te muni pRthvI napara vihAra karatA karatA sipirvata napara gayA. tyAMte vairocana staMnnane viSe ramaNIya zIlAtala napara eka varSanI pamimA lazne nizcalapaNe rahA. evAmAM hayagrIva rAjAnA maNikuMna ane maNidhvaja nAmanA be putro aneka nava namIne asura kumArapaNe nutpanna zrayA hatA. tena pharatA pharatA sihi parvata para gayA. tyAM temaNe vajAyudha munine joi krodha pAmIne te mahAmunine bahu napasargo karayA. temAM prathama tIkSNa dADhothI vikarAla mukhavATuM, lAMbA puMjamAvAlu, siMda ane vAghay rUpa karIne nayaMkara zabdo karayA. paThI hAthInAM rUpa karIne krodha karatA utA dAMtonA prahAra vigere napazva karayA. mevaTa phaNAthInayaMkara sApa ane sApaNanAM rUpa karIne tathA pizAca ane rAkSaNInAM rUpa karIne munine bahu vakhata napazca karayA. te vakhate iMnI mukhya vArAMganA raMnA bhane tilottamA vajAyudha munine vaMdanA karavA prAvI. banne vArAMganAnaenayaMkara vacanabI temano tiraskAra karayo eTale tena banne jaNA turata nAsI gayA. panI muninI Agala raMnAye aMgahAra vilAsa tathA hAvannAvazrI nattama nRtya AraMnyu. te vakhate parivAra sahita tilo. tamAye sAta svarathI yukta anetraNa grAmathI pavitra evaM gAyana zaruM karayu. A pramANe nakti karI ane munine praNAma karI banne devAMganAna potAnA sthAne gaz. paThI duSkara evI varSanI pamimA pUrNa thai eTale tene pArIne vajAyudhamuni pRthvI napara vihAra karavA lAgyA. have kemaMkara prannu mokSa pAmyA paThI temanA gaNadhara pihitAzrava pRthvI napara vihAra karatA karatA ko vakhate te ratnasaMcayA nagarIne viSe AvyA. sa. istrAyudha rAjA temanI pAse dharma sAMjalIne pratibodha pAmyo; tethI teNe potAnA putrane rAjya sopI temanI pAse cAritra lIdhuM.paThI gItArtha yaz pRthvI upara vihAra karatA te sahastrAyudha muni potAnA pitA vajAyudha munine makhyA eTale te banne muni sAthe vividha prakAranAM tapa karatA pRthvI napara vihAra karavA lAgyA.paThI teDha satyAgmAra nAmanA parvata napara jaz pAdapopagamana anazanazrI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (115) RSimaMmalatti-pUrvAI. deha tyAga karI navamA graiveyakane viSe devapaNe natpanna zrayA.(AThamo tathA navamo bhava.) have A jaMbUhIpanA pUrva mahAvidehaketranI AjUSaNarUpa viSkalAvatI vijayamA pumarI kiNI nAmanI nagarI ne. tyAM nIti, kIrti ane vijayalakSmInA saMketasthAna rUpa dhanaratha nAmanA tIrthaMkara rAjA rAjya karatA hatA. tene rUpa ane lAvaNyazrI manohara evI prItimatI ane manoharA e nAmanI be strIyo hatI. vajAyudhano jIva navamA graiveyakane viSe trIza sAgaropama sudhI sukha nogavIne paThI AyuSyano kaya zraye tyAMcI cavIne meghasvapnane sUcavato to dhanaratha tIrthakaranI pahelI rANInA nadarane viSe putrapaNe natpanna thayo. sahastrAyudhano jIva paNa tyAMthI cavI uttama rathanA svapnane sUcavato to teja rAjAnI vIjI strI manoharAnA nadarane viSe putrapaNe avatasyo. panI pUrNa avasare banne strIyoe putrone janma ApyA ane rAjAe mahotsava karIne temanAM megharatha ane dRDharaya nAma pAmayAM, anukrame te banne putro kalAcArya pAse abhyAsa karatA karatA yuvAvasthA pAmyA eTale ghanaratha rAjAe sumaMdirapuranA nihatAri rAjAnI priya mitrA ane manoramA be putrIyo megharathane paraNAvI tathA teja rAjAnI trIjI nhAnI putrI sumatI dRDharathane paraNAvI. megharathathI priya mitrAne naMdISaNa ane manoramAne meghasena nAmanA putro zrayA ane sumatIne dRDharathathI rathasena nAmano putra thayo. anukrame te. traNe putro kalAcArya pAse kalAnano abhyAsa karavA lAgyA. eka divasa dhanaratha rAjA aMtaHpuramA ratnajamitra siMhAsana napara putra pautrAdi parivAra sahita vege hato. evAmAM tyAM susenA nAmanI vezyA AvIne rA. jAne kahevA lAgI ke, "he deva ! A mhAro kukamo koznA kukamAthI jItI zakAya tevo nathI, utAM jo kozne potAnA kukamAno garva hoya to potAno kukamo zrApanI samakSa lAve ane jo tenA te kukamAzrI mhAro kukamo jItAya to huM tene eka lAkha cya ApIza, paraMtu mhAro kukamo tenA kukamAne jItaze to hu~ tanI pAsezrI eka lAkha ghya lazza." vezyAnAM AvAM vacana sAMjalIne manoramA rANIye rAjAnI rajA laz dAsI pAse potAno kukamo magAvyo. paTha bane kukamA krodhazrI lAla aAMkho karIne paraspara ekavIjAne cAMconA prahAra karanA gu: karavA lAgyA. cAMca ane paganA prahAra karatA banne kukamAnanI rAja Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. (113 ) satAnA mANasoe sarakhIja prazaMsA karI. panI tIrthaMkarapaNAne lIdhe garnavAsabIja AraMnIne tra jJAnavAlA ghanaratha rAjAe megharathane kahyu ke, "he vatsa ! ghaNo vakhata yucha karavAyI paNa A bannemAMthI eke vijayI nivamaze nahi." paThI meghara tenuM kAraNa pUbyuM eTale ghanaratha rAjAe kahyu ke A jaMbUdIpanA auravrata ketramA ratnapura nagarane viSe dhanadatta ane vasudatta nAmanA be vaNikamitro itA. tenUkhyA ane tarasyA baladone bahu nAra narelI gAmImAM jomI paragAma jaz vepAra karatA hatA. mithyAtvathI moha pAmelA ane khoTA tola tathA khoTA mApathI vepAra karatA evA tenae kAMza yoiMdhana melavyuM hatuM. panI ko vakhate kleza karatA te banne jayA paraspara eka bIjAne prahAra karI mRtyu pAmIne teja kSetramA hAthI zrayA. tyAM tena suvarNakulA nadIne krAMThe vRddhi pAmatA utA kAMcana ane tAmrakalaza nAmanA yuthapati thayA. panI yuthanA lonnathI te banne jayA paraspara yuH6 karIne mRtyu pAmyA ane jaMbUdvIpanA naratadevanI ayodhyA nagarImAM naMdimitranA ghare pAmArUpe natpanna thayA. pI rAjaputre te bannene lazne lamAvyA. temAM tena banne jaNA mRtyu pAmIne teja na.. garImAM gheTA rUpe natpanna zrayA.tyAM paNa tena yuha karavAyI lohIvame kharamAyalA kapAlavAlA thai aMte mRtyu pAmIne A kukamA thayA , mATe tena madhye koI vijayI nIvamaze nahi." ghanaratha rAjAnAM AvAM vacana sAMjalI avadhijJAnI evA megharathe kA ke, "he tAta! ena phakta SaTIja yuH kare , ema nabI. paraMtu bIjeM eka kAraNa te huM Apane kahuM buM. AnaratakSetramA vaitAhya parvatanI nattara zreNInA AnUSaNarUpa suvarNanAnna nAmarnu nagara . te nagaramA garumavega nAmano vidyAdhara rAjA rAjya karato hato. tene caMtilaka ane sUratilaka nAmanA ke putro hatA. eka divasa te banne jaNAna zAzvati pratimAnane baMdanA karavA mATe jinezvaronAM snAtrathI pavitra evA meruparvatanA zikhara napara gayA. tyAM tenae suvarNa zilA napara beThelA sAgaracaM nAmanA cAraNa munine harSathI vaMdanA karIne potAnA pUrvanava pUgyA eTale munie tennA pUrvannavanI sthiti jANIne temane kathu ke____ dhAtakIkhaMganA airavrata kSetrane viSe vajapura nagaramAM annayaghopa nAmano Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (114) RSimaMmaladatti-pUrvAI. rAjA rAjya karato hato. tene suvarNatilakA nAmanI strInA nadarathI natpana tha. yelA jaya vijaya nAmanA be putro hatA. have suvarNanagaranA zaMkha rAjAne pRthvI rANInA nadarathI utpanna ayelI pRthvIsenA nAmanI putrI hatI. te putrIye po. tAnA pati tarIke annayaghoSa rAjAne pasaMda kasyo hato, tethI te rAjaputrI ca. japura nagaramAM annayaghoSane sAmI paraNavA AvI hatI. annayaghoSa rAjA paNa te mRganA sarakhAM netravAlI rAjakanyAne harSathI paraNyo. eka divasa te annaya. ghoSa rAjA seMkamo saNIyone sAye laz vasaMta samayamAM puSpothI manohara evA vagIcAmAM krImA karavA mATe gayo. tyAM bagIcAmAM pharatI evI pRthvIsenA rA. pIye dAMtamadana nAmanA zreSTa munine dIga. paThI muni pAsethI dharma sAMjalI pra. tivodha pAmelI rANIye rAjAnI rajA khazne muni pAse dIkSA lIdhI. rAjA a. nayaghoSa paNa vasaMtaladamIne saphala karI nagaramAM Avyo. eka divasa annayaghoSa rAjAne ghera udmasthAvasthAvAlA zrI anaMtanAtha tI'thaikara gocarIne arthe AvyA. rAjAe temane prAsuka anna pANIpI pratilAcyA eTale tenA gharane viSe devatAnae paMca divya pragaTa kasvAM, pagarI anaMtanAthane keklajJAna natpanna ayuM eTale annayaghoSa rAjAe potAnA jaya vijaya nAmanA banne putro sahita cAritra lIdhuM. paThI vIza sthAnakane ArAdhavAzrI tIrthakaragotra karma vAMdhI te rAjA putro sahita mRtyu pAmIne acyuta devalokane viSe devatA ayo. AyuSya kaya zrayaM eTale tyAMcI cavIne annayaghoSano jIva hemAMgada rAjAno gha. naratha nAme putra zrayo ane jaya vijayanA jIvo tame (caMtilaka ane sUratilaka) ayA ge." (megharatha potAnA pitA dhanaratha rAjAne kahe De ke,) he tAta ! sAgaracaM muninAM evAM vacana sAMjalI banne vidyAdhara kumAro tamAsa darzana karavA mATe ahiM AvyA , paraMtu tena ahiM ApaNI pAse kukamAnA yujhne da. NamAtra joDne parI vidyAnA valayI kukamAnA zarIramA praveza karIne rahelA. AvAM megharaganAM vacana sAMjalI te prasanna zrayelA te vanne vidyAdharo pragaTa / a potAnA pUrvannavanA pitA dhanaraNa rAjAnA pagamAM praNAma karI ane kaNa-/ mAtra radrI potAne syAnake bAkhyA gayA. paThI te caMtilaka ane suratilaka dokA lA dIrghakAla tapa karI kevalakAna melavI mokSapada pAmyA. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. (115 ) - have banne kukamAna paNa potAnA pUrvanA navanI sthiti jANIne potAnA mahApApano manamAM pastAvo karavA lAgyA. pI temaNe rAjAnA pagamA praNAma karIne potAnI nASAmAM kaDaM ke, "he prannu! have ame zuMkarIye?" paThI rAjAe temane samyaktvamUla ahiMsA lakSaNakAlo dharma kaho. te dharma temaNe / zreSTa lAvadhI svIkAsyo. paDI tena mRtyu pAmIne devayonImAM tAmracUla ane tuvarNacUla nAmanA nUtadevatA ayA. pabI tena vaimAnamAM besI ghanaratha rAjA gase zrAvI temane hAtha jomIne praNAma karI temanI prazaMsA karavApUrvaka kamA mAgI potAne sthAnake gayA. rAjA ghanarathe paNa bahu kAlasudhI rAjyasakSmInuM pAlana karayu. ko vakhate lokAMtika devatAe AvIne "he nAtha! tIrthapravarttAvo." ema kahI dIkSA avasara jayAvyo eTale dhanaratha rAjAe megharaya kumArane rAjyAsana napara besAravApUrvaka sAMvatsarika dAna ApI dIkSA lIdhI. paThI anukrame kevalajhAna melavI aneka navyajIvone pratibodha pamAmI megharatha jinezvara pRthcI napara vihAra karavA lAgyA. eka divasa megharaya rAjA dRDharathane sAye laza priyA sahita devaramaNa udyAnane viSe gayo. tyAMte jeTalAmA azokavRtanI nIcevege teTalAmA keTalAka nUtoe AvIne tenI Agala nRtya dAru karayuM. nAnA prakAranA zastrane dhAraNa karanArA,vastra sahita AjUSaNothI suzonnita banelA te nUtoe rAjAnI pAse kaNamAtra atyaMta AzcaryakArI nRtya karayuM. eTalAmAM to ghugharIyothI temaja dhvajAnathI suzolita evaM eka vaimAna AkAza mArgethI rAjAnI pAse Avyu.te vaimAnamAM suMdara rUpavAlAM strI puruSane jo priya mitrA rANIye megharathane pUjyu ke, "he svAmin ! zrA koNa ?" megharathe kaDaM "he priyA sAMjala. vaitADhya parvatanI nacarazreNI napara alakA nAmanI nagarInA rAjA viyuzyano putra prA siMharatha be. tenI sAthe radelI te tenI vegavatI nAmanI strI 3. e siMharatha potAnI strI sahita dhAtakIkhaMmane viSe jinezvarone vaMdana karavA gayo hato. te tyAMthI pAge pharI jeTalAmAM ahiM Avyo teTalAmAM tenuM vaimAna AkAzamAM turata aTakI pamyu. panI mane jokne te vicAra karavA lAgyo ke, "A sAmAnya rAjA nathI. kAraNake, jenA pranAvathI A mhAruM vaimAna paNa aTakI pamayu." Ama dhArIne panI teNe aneka tU rUpo banAvI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (116) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. mhArI Agala nRtya karayuM. " patinAM AvAM vacana sAMjalI priyamitrAye pharI pUgyaM ke, " e pUrvanave evaM zuM puNya karayuM hartuM ke, jethI te Avo samRddhivaM"ta devatA thayo ?" megharathe kayuM. " he priyA ! puSkaraddIpanA pUrva jarata kSetrane viSe saMghapura nagaramA koi rAjagupta nAmano kaNabI raheto hato. tene zaMkhikA "nAmanI strI hatI. nirdhanapaNAthI pImA pAmatA te banne jagA koine ghera kAma karIne AjIvikA karatA hatA. koi vakhate te banne strI puruSa lAkamAM levA vanamAM gayAM hatAM; evAmAM temale tyAM koi munine joi bhaktithI vaMdanA karI. pI. mu. niye temane dharma upadezyo te temale vidhizrI zrArAdhyo. valI pUrva janme melavelAM pApakarmane nAza karanAruM batrIza kalyANaka nAmanuM tapa kara. temAM vatrI za co ne veba karAya ve pAraNAne divase temanA gharane viSe koi muni yAvyA; temane temale prAsuka anna pANIthI pratilAbhyA pI avasare te banne jalAye cAritra lIdhuM. te vakhate paNa te zrAmlavardhamAna nAmanuM tapa karadhuM paThI AyuSyano kaya yaye te rAjagupta mRtyu pAmIne brahmalokane viSe deSata thayo. tyAMthI cavIne yA siMhastha nAmano rAjA thayo che. tenI strI zaMkhika paNa tapa karI pAMcamA devalokamAM gai hatI. tyAMthI cavIne te yA tenI vegava tI nAmanI strI i be. "" " yAvAM megharatha rAjAnAM vacanazrI potAnA pUrvabhava jAlI pratibodha pAmale siMhastha ghare gayo. tyAM teNe potAnA putrane rAjya soMpI priyA sahita zrI gha naratha tIrthapati pAse cAritra lIdhuM paDhI ghora tapa karIne uttama evaM kevalajJA nameva karmanA melane dhoi nAkhI siMharatha muni mokSapada pAmyA. megharatha rAjA paNa vagIcAmAMthI ghera yAvyA paTI ko vakhate A bhUpaNAdika AraMbha tyajI dai paupadhavata lai paupadhazAlAnA madhye yogAsane vesI sarva rAjAne dharmadezanA ApavA lAgyA. evAmAM kaMpatA zarIravAlo haralInI peThe caMcala netravAlo, ane "he rAjan ! huMnhArA zaraNe zrAvyo vRM. ema vAraMvAra volato ko pArevo rAjAnA kholAmAM paruyo. nayanIta pAre vAne jo dayAlu rAjA tene kahyuM ke, "de jar3a ! tuM jaya na pAmya, mhAre pAse tane koithI jaya nazrI. " rAjAnAM AvAM vacanazrI pArevo jeTalAmAM ni jaya yayA telAmAM tyAM tenI pAThala koi siMcAlo AvIne rAjAne kar3evA Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. zrI zAMtinAtha caritra. (117 ) lAgyoM ke, "he rAjeM! tamArA kholAmA rahelo pArevo mhAruM nakSya , mATe tene tame DomI dyo. kAraNa huM bahu nUkhyo ayo buM. enA vinA mhAraM jIvita TakI zakaze nahi." te siMcANAnAM AvAM vacana sAMjalI rAjAe kahyu. "mhAre zaraNe AvelAnI sarva prakAre rakSA karavI jozye. valI jevI rIte thAro vinAza vAthI tene duHkha thAya tevI rIte vIjAnane paNa nizce thAya ne. valI jevU jIvita tane vahAvaM le. tevU bIjAne paNa hoya . jIva hatyAthI nizce narakAdi urgati prApta ghAya , mATe te thAre nizca tyajI devI jozye." siMcANe kadyaM, "he rAjan ! tame pote sukhI ge, mATe dharma adharmano vicAra karoge. A pAre / vo mhArAthI naya pAmIne tamAre zaraNe Avelo ne, paraMtu nUkharUpa rAkSasIthI galAyelo huM kone zaraNe jAuM ? he rAjan ! tame satpuruSa ge, mATe kozne kukha batA nathI to jevI rIte tame pArevAne rakSaNa kasyo tevI rIte mane paNa rakSaNa karo." rAjAe kaDaM. "jo tuMnUkhyo to hu~ tane sarasa ana magAvI ApuM tenuMtuM nojana kara." siMcANe kaDaM. "amane mAMsa iSTa , anna zSTa nathI."rAjAe kaDaM. "to hu~ tane teTaluM mAMsa magAvI ApuM." siMcANe kaDaM. "e mAMsanuM amAre kAma nathI, kAraNa bIjAzrI haNAyelA jIva, mAMsa.ame nahaNa karatA nathI, paraMtu poteja haNelA jIvonA mAMsanuM nadaNa karIye jIye." megharathe kaDaM. "jo ema ne to hu~ tane teTaDhaM mhAraM potAnuM mAMsApuM."siMcANe te vAta kabula karI eTale rAjAe trAjavAM maMgAvI eka vAjue pArevAne mUkyo ane bIjI bAjue potArnu mAMsa kApI kApIne mUkavA mAMmayu. jema jema mAMsa mUkavA mAmayaM tema tema pA. revAnuM vajana nAre avAthI te trAjavU nIce besavA lAgyu eTale sAhasIka evo rAjA poteja trAjavAmAM besI gayo. te jo bIjA rAjAna hAhA zabda karavA lAgyA. A vakhate koznattamAnUSaNothI dedIpyamAna devatA pragaTa zra rAjAne kahevA lAgyo ke, "he rAjan ! thArA dhIrapaNAne dhanya. thAruMjIvita saphala . IzAne thArA caMnA kiraNo sarakhA nirmala guNone potAnI sannAmAM vakhANato hato.tene satya lahi mAnato hu~ thArI parIkSA karavA mATe A pUrvanA cheSI ecA 'be padInanA zarIramA praveza karI ahiM Avyo hato." pI rAjAe pUjyu ke, "he deva! te banne pakInane zAzrI vaira hatuM te amane kaho. kAraNa te amane bahu kautuka ne." devatAe kA. "Aja nagaramA pUrve sAgaracaM nAbhano vaNik raheto hato, tene / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (197) RSimamalatti-pUrvAI. jayasenA nAmanI strI hatI. tenane sAyeja natpanna zrayelA naMda ane naMdana nAmanA ve putro hatA. koi divasa te banne jagAna pitAnI rajA lA sArthavAhanI sAthe nAgapura nagaramA vepAra karavA mATe gayA. tyAM vepAra karatA evA tenae daivayogathI eka mahAmUlyavAluM ratna melavyuM. paThI te banne jA ratnanI zcAzrI eka bI. . jAne mAravAnI zchA karatA utA nadImAM gayA. tyAM eke kahyu. "e ratna meM mela vyu te." bIjAe kaDaM ke, "are e to mhAraM .tuM khoTo lona kare ." panI tena krodhathI rAtA netravAlA banI paraspara eka bIjAne mAra mAratA batA nadIne kAMThe AdhyAnazrI pRthvI napara pamayA. tyAM tena mRtyu pAmIne havaNAM vanamA padI zrayAne. tena paraspara ekA thara kleza karatA hatA evAmAM tenanAM zarIramA meM praveza kasyo hato." A pramANe kahI devatA potAne sthAnake gayo eTale vismaya pAmelA sa. nAnA lokoe megharatha rAjAne pUjyu ke, "he rAjan ! e devatA koNa hato ke. jeNe bhAvI mAyA karIne niraparAdhI evA Apane AvA mahA prANasaMkaTane viSe nAkhyA ?" megharatha rAjAe kahUM. "jo tamane te vAtanuM Azcarya hoya to sAvadhAna prazne mhAruM vacana sAMjalo. A navazrI pAMcame nave anaMtavIrya vAsudevano mhoTo nAi aparAjita nAmano valadeva huM pote hato. te vakhate damitAri nAmano rAjA amAro zatru prativAsudeva hato. ame tenI putrInu haraNa karIne tene mArI nAMkhyo. tyAMcI te saMsArarUpa aTavImAlamato namato aSTApada parvatanA mUlanAgamAM ko tApasano putra thayo. te tyAM vAla tapa karI mRtyu pAmIne IzAna devalokamAM devatA thayo. ko vakhate te IzAna lokano iMza mhArI prazaMsA karatohaze te sAMjalI zrA devatA tene asadahato to ahiM Avyo ane teNe ahiM je kAM karayuM te to tame pratyakSa joyuM ." have pArevo ane siMcAlo e vane jaNA potAnuM ane devatArnu vRttAMta jAgI jAtismaraNa jhAna pAmyA; tethI tena potAnI vANImAM rAjAne kahevA lAgyA ke, "he svAmin ! ame yA amAjhaM potAnuM caritra sAMjalI vairAgya pAmyA vIye, mATe have amAra je kAMDa karavU yogya hoya te kaho." rAjA maMgya kahyu. tame samyaka TipaguM dhAraNa karI pApane nAza karanAruM ana. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. (115) zana lyo." banne pakSIyo te pramANe karI paMca navakAranu smaraNa karI mRtyu "pAmIne nuvanavAsI devatA thayA. panI vidhidhI pauSadhane pArI ane pAraNaM karI rAjA megharatha pharI logone logavavA lAgyo. eka divasa parisahothI naya nahi pAmatA ane vairAgyavaMta evA megharaya rAjA ahama karIne kAyotsarge rahyA hatA. evAmA aAvIza lAkha vaimAnanA adhipati evA IzAne potAnI sannAmA rahye te naktinA vazathI kA ke, "mahAtmyathI tralokane jItanArA, pAparahita ane naviSyakAle arihaMta zranArA he mahAsatvadhAri ! tamane huM namaskAra karuM buM." iM A pramANe namaskAra kasyo, te sAMjalI tenI pAse beThelI tenI atirUpA ane surUpA nAmanI strI. yoe pUjyuM ke, "he svAmin ! tame havaNAM kone namaskAra kasyo ?" zzAne3 kaDaM. "sAMnalo. pRthvI napara pumarIkiNI nagarImA megharatha nAmano rAjA rAjya kare . te havaNAM amma tapa karI kAyotsarge rahela . zunna dhyAnathI rahelA te rAjAne meM naktithI namaskAra kasyo be. valI te evI rIte zunna dhyAnathI dharmane viSe sthira mana karIne rahyo De ke, jene iMsahita devatAna paNa calAvavAne samartha nathI." iMznAM AvAM vacana sAMjalI tenI be strIyo nattama rUpa dhAraNa karI megharatha rAjAne dona pamAmavA mATe tenI pAse gai. natkRSTa rUpa, lAvaNya ane kAMtithI manohara, hAvannAva karatI temaja nattama zaMgArane dhAraNa karI rahelI te banne devAMganAna rAjAnI Agala AvIne A pramANe kahecA lAgI. "he svAmin ! ame banne devAMganAna tamArA napara snehathI moda pAmIne ahiM AvIyo tIye, mATe tame amArI zchA pUrNa karo, ame amArA svAdhina pati iMzne tyajI dara tamArA rUpa, guNa ane yauvanamA lona pAmIne ahiM AvIyo bIye." devAMganAnanAM A prakAranAM rAga natpanna karanArAM manohara vacanazrI temaja vividha prakAranA hAvannAvathI rAjAnuM citta jarA paNa donna pAmyuM nahi. paThI saghalI rAtrI anukula. napasarga karIne zAMta bayelI te bane devIyo savAre megharatha rAjAnI stuti karavA lAgI.."he suMdara ! aho ! rAgarahita evA tame amAjhaM citta rAgasahita banAvI dI, ane tame amArAdhI rAgavAlA thayA nahi. he dhIra! lohamaya puruSa hoya topaNa amArI ceSTAthI pIMgalI jAya , utAM tamAjhaM mana jarApaNa pIMgalAyuM nahi." paThI te banne devAMga- .. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) RSimaMmalaratti-pUrvAI. nAna potAnA aparAdhanI kSamA mAgI ane namaskAra karItenA guganuM gAna karatI karatI svarga pratye gai. rAjA megharale parA savAre vidhi pramANe kAyotsarga pArIne pAraNuM karayu. eka divasa megharatha rAjA sAmaMto sahita sannAmAM bege hato evAmAM bAganA rakSaka mAlIye tyAM AvI naktipUrvaka vinaMtI karI ke, "he svAmin ! Ajano divasa dhanya The je, Aje tamArA pitA zrIdhanaratha jinezvara vAgamAM samavasasyA ." mAlInAM AvAM vacana sAMjalI harSa pAmelo megharatha rAjA te mA. lIne jhyAdika ApI saMtoSa pamAmIne aneka rAjakumAro sahita jinezvarane namana karavA gayo. tyAM te dharmopadeza sAMjalI cAritra levAnI nA karato to jinezvarane vedanA karI ghare gayo. paThI teNe dRDharathane kahyu ke, "he baMdhu ! tuM rAjya gRhaNa kara. kAraNa huM cAritra levAnI zcA karuM bu." dRDharathe kaDaM. "huM paNa tamArI sAye cAritra lazza. paThI megharathe potAnA putra meghasanane rAjyAsane besArI dRDharathanA putrane yuvarAja.pahI ApI pote cAra hajAra rAjA, sAtaso putra temaja potAnA baMdhu dRDhasena sahita ghanaratha jinezvara pAse cAritra lIdhuM. paThI potAnA dehane vipe spRhA rahita, parISahone sahana karanArA, hamezAM pAMca samiti ane traNa guptiyukta evA te ghanaraya muni pRthvI napara vihAra karatA utA bahu navya jIvone vodha pamAmI ane karmanA malane dhoi nAkhI mokSapada pAnyA. megharaya muniye paNa pradhAna evA vIza sthAnaka, ArAdhana karI tIrthakara nAma gotrakarma melavyuM. valI temaro arihaMta, siH6, pravacana, guru, sthavira sAdhu, bahuzruta ane tapasvInanuM hamezAM vAtsalya karayu. kaNe karo zAnano napayoga, temaja darzana, vinaya, Avazyaka tathA zIlavratane viSe aticAra rahi-, tapaNuM dhAraNa karayu. valI te kaNa kaNa tapa, tyAga, vaiyAvaJca ane samAdhIzrI apUrva jhAnane melavavAmAM tatpara zrayA. ThevaTa pravacananI prajJAvanA ane siMhani kImita tapa paNa temaNe karayu. zrImegharatha muni eka lAkha varSa cAritra pAlI ane aMte nhAnA baMdhu nadita tilakAcala parvata napara anazana lai samAdhizrI malamaya dadano tyAga karIne sarvArthasiha nAmanA pAMcamA anuttara vaimAnane viSe tatrauTA mAgaropamanA aAyupyavAlA devatA zrayA. (dazamo tathA agIyAramo bhava.) jaMbahIpanA yA larataketramA kurudezane vipe hastinApura nAmarnu nagara The Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. (151) yAM nadAratAdi nattama guNothI vikhyAta evo vizvasena nAmano rAjA rAjya karato hato. tene acirA nAmanI strI hatI. have megharathano jIva sarvArthasidhyI cavIne nAdaravA mAsanI aMdhArI sAtamane divase rAtrIye acirA devInA nadararUpa mAnasarovaramA rAjahaMsanI peThe avaMtasyo. te vakhate devIye nizamAM cauda mahAsvapna joyAM. panI jAgI naThIne teNe svapnAnI vAta vizvasena rAjAne kahI, tezrI rAjAye harSa pAmI svapnapA kone bolAvI svapnAnI vAta pUThI eTale tenue kahyu ke, "devIye cauda svapna joyAM be, mATe temano putra caudarAja lokano adhipati thaze. valI caudapUrvane prakAza karanAra temaja agIyAra aMgano jANa thaze." svapnapAThakonAM AvAM vacana sAMjalI harSa pAmelA vizvasena rAjAe satkAra karelA svapnapAThako potapotAne sthAnake gayA. paThI garjane dhAraNa karatI evI acirA devIne natpanna thayelA zunna holA rAjAe pUrNa kasyA. vizvasena rAjAnA dezamAMprathama mhoTo napazva natpanna bhayo hato tenA lokoye bahu upAyo kasyA, paNa te zAMta ato nahoto, paraMtu pranu garnamAM AvyA tyArathI te zAMta az gayo; tethI prajA garnanI prazaMsA karatI hatI. anukrame nava mAsa ane sAta divasa gaye bate jeTha mAsanI aMdhArI terasane divase naraNI nakSatramAM caMno yoga temaja sUparyAdi graho nakSasthAnamA rahye ute zunna muhUrttamAM acirA devIye ardhI rAtrIpe putrane janma prApyo. te vakhate nArakI jIvone paNa kaNamAtra sukha natpanna prayuM temaja tralokamA sUryakAMtithI adhika prakAza ayo. A vakhate upanna: dig kumArIkAnaye avadhijJAnathI jinezvarano janma jAgI tyAM AvIne saMvarta vAyuyI vAlavU, jala siMcavU, AnUSaNa, darpaNa, kArI, vikaNA, cAmara vigerene dhAraNa karavApUrvaka rakAvidhi vigere sUtikAnAM kAryo kasyAM. pI AsanakaMpathI ithe jinezvarano janma jANyo; tethI teNe prajune meruparvata napara lai javAdika sarva aniSeka kriyA karIne mAtAnI zayyAmAM mUkyA. pI vizvasena rAjAnA gharane viSe suvarNavRSTi karI sarve devatA potapotAne sthAnake gayA eTale acirA devI jAgI navyA ane te potAnI pAse rahelA putrane jo bahu harSa pAmyA. vizvasena rAjAe parA putra janmanI vadhAmaNi ApanArAne cyAdikathI saMtoSa pamAmI mahotsava karavA pUrvaka bArame divase ariSTanI zAMtI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 152 ) RSimaMgalavRtti-pUrvAI. karavAyI putranuM 'zAMti' evaM nAma pAruyuM paThI anukrame vRddhi pAmatA te go zirSa caMdananA sarakhA sugaMdhita zarIravAlA, caMdanA sarakhI kAMtivAlA, svayaMbhU ramaNa samunA sarakhA gaMjIra, parasevAdi malarahita zarIravAlA, eka hajAra zrane zrAva lakSaNavAlA, zAMtinA karanArA ane mRganA laMbanavAlA zAMti ji. nezvarane paccIsa hajAra varSa gaye batte vizvasena rAjAe maMgalIkapade sthApyA: vizvasena rAjAe zAMtinAthane bahu strIyo paraNAvI itI, paraMtu yazomati te. manI mukhya paTarANI itI. * ve dRDharathano jIva sarvArthasiddha vimAnazrI cavIne cakra svapna sUcavatoM uto yazomatinA nadarane viSe zravatasyo. pUrNa avasare mAtAe putrane janma prApyo. pitA paNa mahotsava karIne tenuM cakrAyudha nAma pamacaM ane anukrame vRddhi pAmelA te putrane rAjakanyA sAdhe paraNAvIne yuvarAja pachI pI pI zAMtinAthanI zrAyudhazAlAmAM cakraratna utpanna thayuM; tethI teno bhAi mahotsava karIne zAMtinAtha bharatatrane sAdhavA mATe taiyArI karavA lAgyA. cakraratnanI pAula prayA karanArA zAMtinAthe mAgadha, varadAma thane pranAsakSetrane sAdhI siMdhu nadIne kAMThe pakAva karo. tyAM paNa siMdhudevIye temano bahu prAdara satkAra kasyo. pI vaitADhya parvate gayA. tyAM vaitADhya kumAra temanI AjJA pAlanAro thayo . paTI zAMtinAthanI zrAjJA pAlavA taiyAra ghayelA kRtamAla devatAe prapatA guphAnA vArane nRghAmayuM. tyAM janmanA zrane nirmagnA nAmanI ve nadI dovAthI vArdhika rane turata te napara pula bAMdhI prApyo. paThI prattu sainya sahita guphAmAM peThA, paNa tyAM dhAraM hovAthI kA kisI ratnavame aMdhakArane dUra karavA mATe maMgala karayAM. epramANe aMdhakAra dUra karI sAmI bAjue jara tyAMnA ApAta cilAta nAmanA mlechone potAne vaza karayA. siMdhunadInA vIjA kAMgane sAdhI himAlaya pa cetanA adhiSThAyaka devane potAnA svAdhina karaco. RSanakuTa napara potAnuM nAma lakhIne patI senApatiye gaMgAnadIno uttarataTa sAdhyo. tyAM gaMgAnA kAMThe nivAsa karI rahelA zAMtinAtha cakravattIMnI samIpe vAra yojana lAMvAM zrane nava yojana yaholAM peTInA zrAkAravAlAM nava nidhAna nikalyAM paThI zAMtinAtha dasninApura nagare gayA. tyAM temane mukuTavadha vatrIza hajAra rAjAnae bAra varSa sudhI cakravatIMno abhiSeka kasyo panI zrIzAMtinAthe paccIsa hajAra varSa sudhI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtinAtha caritra. -- ( 153 ) cakravarttInA jogI jogavyA eTale lokAMtika devatAe pravIne temanI vinaMtI karI ke "de svAmin ! tIrtha pravarttAvo." pachI sAMvatsarI dAna zrApI ane cakrAyudha nAmanA putrane rAjya sauMpI sarva deva, dAnava ane rAjAnae vaha naktizrI pUjelA zrI zAMtinAtha sarvArtha nAmanI pAlakhI mAM besI sahastrAmra vanamAM ja tyAM pAlakhImAMthI nIce utarI sarva AbhUSaNane vyajI dai paMcamuSTi loca karo. prajunAM vastrone lai De kI rasamuDmAM nAkhyAM paDhI jeTha mAsanI aMdhArI caudazane divase bharaNI nakSatramAM caMDno yoga bate manue baghatapa karIne eka ha'jAra rAjAna sahita sine namaskAra karI sAmAyika cAritra lai pRthvI upara vihAra karane koi sannivezamAM sumitra nAmanA grahasthane ghera khIrathI pAraNuM karadhuM cAra jJAnanA dhAraNahAra ane sarve prANIyomAM ziromaNi evA prabhu ugrasthAvasthAmAM gAma, nagara vigere jUdA jUdA sthAnake zrAva mAsa vihAra karIne pharI dastinApura nagare sahastrAmra vanamAM AvIne patra tathA phula vigerenI samRdivAlA ne vistAravaMta evA naMdivRkanI nIce vega. tyAM zukla dhyAna dhyAtAM prabhune poSa mAsanI zukla navamIne divase bharaNI nakSatramAM caMzno yoga te cAra ghAtI karmano kaya zravAthI najvala evaM kevalajJAna utpanna yayuM. te vakhate cAra prakAranA devatAnae tyAM AvI samavasaraNa racavA mAMcaM. temAM prathama vAyue yojana mAtra bhUmInA azubha pulo dUra karayAM. meghe sugaMdhivAlA pAthI teTalI bhUmIne sIMcana karI. vaimAnika, jyotI zrane bhuvanapati devatAe anukrame ratnanA, sonAnA ane rupAnA ema traNa gaDho kAMgarA sahita banAvyA. dareka gaDhamAM toraNavAlA cAra cAra daravAjA mUkI madhyamAM prabhunA aMgathI bAragaNuM naM azokavRkSa banAyuM tenI nIce cAra tarapha cAra siMhAsana ne tenA upara traNa RNa utra tathA babe cAmara banAvyAM paDhI pUrva tarapha - nA daravAjethI samavasaraNamAM praveza karI prabhu tIrthane namaskAra karavApUrvaka pUrvAbhimukhe beThA eTale devatAnae bAkInA RNa siMhAsanno upara traNa prati(mAna sthApana karI. prabhunI pAvala nAmaMgala sthApana karI devatAnue DhIMcaNa pramANa puSpavRSTi karI. uMce AkAzamAM devaDuMDuni vAgavA lAgyuM. samavasaraNa - jJA pahelA gar3hamAM agnikhUNAne viSe sAdhu, sAdhvI ane devAMganA veThI, nairutya vAmAM jyotiSka devAMganAna, bhuvanapati devAMganA ane vyaMtara devAMganAna Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 134 ) RSimaMgalavatti - pUrvA hai. beThI. vAvya khUNAmAM jyotiSka, juvanapati ne vyaMtara devatA bega. IzAnakhaNAmAM vaimAnIka devatA, manuSya ane manuSya strIyo e sarve begaM. bIjA gaDhanA sarva nAgamAM matsara rahita evA sarve tiryaco begaM ane trIjA gar3hamAM sarva sthAnake sarve vAhano vegaM. have kalyANa nAmanA puruSe cakrAyudha rAjAnI pAse zrAvIne prajune kevalajJAna utpanna thayAnI vadhAmaNI ApI. rAjA cakrAyudha paNa parivAra sahita samavasaraNamAM jar3a jinezvarane stuti karavApUrvaka namaskAra karI hAtha jomI - * manA sanmukha veo. pabI jagavAne madhukIrAzrava labdhizrI yukta atizayacAlI vANIthI dharmadezanA ApI ke, "he rAjan ! teM mahArAjapaNAnA tejathI lokamAM rahelA zatrune jityA e, paraMtu potAnA dedane viSe rahelA iMDiyarUpa zatruna jityA nathI. valI jyAM sudhI te zatru jitAlA nathI tyAM sudhI zabda, rUpa, rasa, gaMdha ne sparzarUpa viSayo vahu anartha karanArA thAya be. jevA ke, zrotreyine vaza thayelAM darilo kAna lAMbA karI pAradhInAM gItane sAMjalavA - mAM tatpara yA vatAM mRtyu pAme ve cakuriMDiyane baza thayelo pataMga suvarNa samAna dedIpyamAna dIvAnI zikhAne joto to temAM pApAta karI paraloka jAya ve valI rasanA iMDiyathI jitAyalA mAMglAna agAdha jalamA rahyA batAM paNa mAMsapezInA rasanA svAdane viSe lAlacu banIne mRtyu pAme be. ghrANa iMyine vaza thayelo mara paNa hAthInA madane saMghavAnI ivA karato to mahA duHkha pAme ve athavA maraNa paNa pAme ve temaja hAyaNInA aMgane sparza kara vAnI ivAvAlo gajarAja AlAna staMna sAthe vaMdhAine tIkSNa aMkuzano mAra sahana kare ve. AvA tu viSayone uttama puruSo kSaNa mAtramAM tyajI de be." prajuno vo dharmopadeza sAMjalI jema darizI mANasa jaMkAra joi darSa pAme te sarve mAso darpa pAmyA ne temAMyI keTalAke vairAgyavaMta thazne - saMkhya duHkhano nAza karanArI dIkSA lIdhI. keTalAke zrAvaka dharma Adaragho ane keTalAke samyaktva dhAraNa karayuM. valI tIrthapati evA pitAnA vacana sAMjalI cakrAyudha paNa turata vairAgyavaMta thayo, tethI tethe vAparavAthI karamAi gayelI puSpamAlAnI peThe rAjya lakSmIne tyajI dara bahu rAjAna sahita pitAnI pAse cAritra lIdhuM. zrIzAMtinAye paNa tene prathama gaNadhara pada prApyaM. paTI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ zrI zAMtinAtha caritra. . (125) sarve devatAna prannune vaMdanA karI potapotAne sthAnake gayA. . zrI zAMtinAtha prannune zrutasamuno pAra pAmelA, sarva prakAranI labdhivAsA ane cAra jhAnanA dhAraNahAra evA cakrAyudha vigere unIza gaNadharo hatA. pavitramanavAlA bAsaTha hajAra sAdhuna temaja ekasaTha hajAra ane sothI kAMzka adhika sAdhvIyo hatI. valI be lAkha neQ hajAra zrAvaka tathA traNalAkha prANuM hajAra zrAvikA hatI. ATha hajAra cauda pUrvadhArI, traNa hajAra avadhi zAni, cAra hajAra manaHparyavajJAnI ane cAra hajAra napara trAso eTalA ke. valajJAni temaja u hajAra vaikriyalabdhivAlA muni ane be hajAra cAraso vAdI sAdhu e pramANe pranuno parivAra hato. cAlIza dhanuSya naMcA zarIravAlA zrI zAMtinAtha pranue navyajanarUpa kamalane eka varSa naga evA paJcIsa hajAra varSa sudhI pratibodha pamAmayu. jyAM jyAM prannu vihAra karatA tyAM tyAM yojana pra. mANanUmi sugaMdhamaya atI. sarva RtunA phula phalozrI vRdo suzonita yatA temaja sarve prANIyo svAnnAvika vaira tyajI dapotapotAnAM kArya karavAmAM tatpara atA. valI urmida,marakI, vaira, svacakralaya, paracakanaya, napazva, roga,zoka ane vighnanA samUha vigere sarva nAza pAmatuM hatuM. valI jinezvaranAM vacanathI dAna ane dayAmAM tatpara zrayelA sarve rAjAna sarvemANasone sevA karavA yogya zrayA eTaluMja nahi paNa keTalAka pratibodha pAmelA rAjAnae dIkSA lIdhI ane keTalAke parigraha parimANa lIdhuM. valI brAhmaNa, katrIya, vaizya ane zujJee pratibodha pAmIne viSayanI zvA nahi karatA utA saMga tyajI dA dIkSA lIdhI. jena sAdhupaguM pAlavA samartha nahotA temaNe zrAvaka dharma Adarayo. - aa pramANe solamA zrIzAMtinAtha jinezvara pRthvI para vihAra karatA karatA saMmetazikhara parvata napara gayA. tyAM temaNe navaso sAdhu sahita vidhiyI eka mAsarnu anazana lai jeTha mAsanI aMdhArI terasane divase naraNI nakSatramA caMno yoga bate mokSapada melavyuM. te vakhate devatAnae tyAM AvI temano mokotsava karI naMdIzvarahIpe natsava kasyo. paLI cakrAyudha gaNadhara paNa aneka sAdhuna sahita pRthvI napara vihAra karatA utA bahu navyajanone prabodha karavA lAgyA. temaNe paNa ghAtI karmano nAza karI kevalajJAna melavyuM. tyArapachI devatAnae pUjana karelA te kevalI pRthvI napara vihAra karatA karatA koTizilA Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (156) RSimaMmalatti-pUrvAI. nAmanA pavitra tIrthane viSe gayA. tyAM te paNa bahu muniyo sahita anazana tara mokSa pAmyA. te koTizilA nAmanA pavitra tIrthane viSe koTIgame muniyo sidi pAmyA , te naparathI te tIrthanuM nAma koTizilA pamyuM . saMkSepamAM kadekheM zAMtinAtha, pavitra caritra sAMgalI aneka navya prANIyo pApa rahita thai napazamane viSe tatpara thAya . ||iti zrI zAMtinAtha caritram // ||shrii kuMthunAtha caritram // zrI jaMvUchipanA mahAvideha kSetrane viSe puSkalAvatI nAme vijaya ne. tyAM pumarIkiNI nagarImA jitazatru nAme rAjA rAjya karato hato. eka divasa te rAjA gurunI pAsethI jinezvara praNita dharma sAMjalI vairAgya pAmyo, tethI teNe sanaya nAmanA putrane mahotsavapUrvaka rAjyAsane sthApI aneka rAjAna sahita atyaMta darSathI cAritra gRhaNa karayu. anukrame te jitazatru muni agIyAra aMganA dhAraka thayA. paThI dIrghakAlaparyaMta vIza sthAnaka tapa karI ane tIrthaMkara nAmagotra karma melavI sarvArthasiha devaloke tetrIza sagAropamanA AyuSyavAlA devatApaNe natpanna ayA. tyAM mahAsukhano anunnava karIne paThI te jitazatru rA. jAno jIva Anarataketrane viSe ladamIthI narapUra evA gajapura nagaramAM sUra nUpatinI zrIdevI rANInA nadarane viSe cauda mahAsvapne sUcita putrapaNe natpanna thayo. janma avasare upanna kumArIkA ane cosaTha iMzee malI prannuno zAMtinAyanI peThe meru parvata para pAmukavanamAM siMhAsana napara janma mahotsava kasyo, tyAMzrI 33 pranune lAvIne mAtAnA prasUtigRhamAM mUkyA, jyAre prannu mAtAnA garnane vipe AvyA hatA tyAre zrIdevIye svapnAmAM nUmi napara radelo temaja AkAza paryaMta caMco evo ratnapI vicitra eka stUpa dIvo dato. te naparazrI mAtApitAe pranu, 'kuMthu' evaM nAma pAmyu. pI deva samUgrI viMTAelA prannu aneka guNo sahita vRddhi pAmavA lAgyA, jemanA mu gvanI spardhA karato evo caMmA kalAvAn utAM paNa prannunA mukhanI samAnapaNuM __pAmato nahoto. zrI kuMthunAthanAM netranI zonAzrI jitAelA kamalo paNa - Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kuMthunAtha caritra. ( 17 ) jAne sIdhe niraMtara rAtrine viSe glAnI pAmatA hatA. valI lakSmI paNa zrIvaca - nA cindathI jenA hRdayano Azraya karIne rahI be evA kRSNa paNa te lakSmInA viyogIja samumAM parayA be, ema huM jANuM huM. DhIMcarAthI paNa nIce sudhI lAMbA evA prajunA banne hAtha durgatirUpa nagaranA hAranA kamArunI jANe jogalo hoya nahi zuM ? ema huM jAeM buM. prabhunA hAyanI prAMgalI yo paNa azokavRkSanA pallavano tiraskAra karatI hatI. zrA pramANe jinezvara prajunA samagra dehanI lakSmI pUrNa rIte zoni rahI hatI. prajue trevIza hajAra prane sAmAsAtaso varSa sudhI kumAra vasthA ghaNA sukhathI jogavI. tyAra pI vairAgyavaMta prayelA zrI sUranUpatiye mahotsava pUrvaka prajune rAjyAsane besArakhA. pI iMze stuti karelA, karuNAnA samui ane tapAyamAna suvarNa samAna | kAMtivAlA prajue iMnI peThe rAjya karavA mAMga. tevIza hajAra ane sAmA sAtaso varSa prabhu maMgalIkapade rAjya karayuM. eTalAmAM manunA zastragRhane viSe cakraratna utpanna yuM. pI prabhu mhoTA utsavazrI cakraratnanI pUjA karI zAMtinAthanI peThe sarva bharatakSetrane sAdhI batrIza hajAra rAjAna sahita darSathI gajapura nagara pratye vyA. tyAM temano bAra varSaparyaMta cakravartIpaNAno abhiSeka prayo. pI prajue vIza hajAra ane sAmAsAtaso varSa sudhI cakravartI rAjya karayuM. tyAra pI prabhu pradarzanuvanamAM rahI saMpatcinA anityapaNAno vicAra karatA hatA te vakhate lokAMtika devatAnye zrAvIne praJjunI vinaMtI karI ke, "de jagavan ! nizve Ape java ane moka e bannenI gati jANI be, mATe he prabhu! navya jIvonA bodhane mATe cAritra aMgIkAra karo ane cAra ghAtikarmano nAza karI kevalajJAnane melavo. valI he nAtha! dharma dezanAvame bhavya jIvone tAro." ityAdi naktiyukta vacanazrI jinezvaranI stuti karIne lokAMtika devatAna potAne dhanya mAnatA batA aMtardhyAna thayA. - pI jagavAne dAnA phalane nahi batA batAM paNa 'arihaMtonI AvIja rItI " ema dhArI pRthvIne viSe varSAdanI peThe vArSika dAna prApyuM. pabI vijaya nAmanI pAlakhI mAM besIne sarve iMze ane batriza hajAra bhUpatinathI viMTalAyelA, rAjA ne devatAna e stuti karelA, mAgadha janoe utkRSTa natithI vAraMvAra stavana karelA, kulavadhunae atyaMta maMgala karelA, jRMbhaka devatAnae i 88 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (127) RSimaMmalatti-pUrvAI. peyI puSpavake vadhAvelA, kiMnaroe gAyana karelA prattunA guNathI AnaMdita zrayelA lokovame jovAelA, valI "aho! A asaMga evA prannu AvI samRdine tyajI de " ema cAraNa lokoe vAraMvAra stuti karelA lagavAn sahastrAna va. nane viSe aAvyA. tyAM kRtikA nakSatramA sarva sizene namaskAra karIne temaNe vrata grahaNa karayuM. te vakhate pratlune coyUM manaHparyavajJAna natpanna prayu. paThI pranu pRthvI napara vihAra karavA lAgyA. A pramANe temaNe badmasthAvasthAe sola mAsa vihAra kasyo. pharI sahastrAmra vanamAM AvyA. tyAM AtmAne nAvatAM evA prannune tilaka vRkSanI nIce tatkAla kevala jJAna prApta eTale cosaTha zee malIne naktipUrvaka samavasaraNa rabyu. anue siMhAsana para virAjamAna tha amRtavANIvame evI dharmadezanA ApI ke, jethI manuSyornu mithyAtvarUpa viSa galI gayuM. te ApramANe-bahu nogamAMAsakta banelA je mUDha puruSo niraMtara pApakarma kare , te parataMtra zrayelA evA prANIyo narakarUpa khAzmAM pamene ane arihaMta prannue dekhAmelA mArgane jAganArA, dharmane viSe nadyama karanArA, traNa tattvane viSe nutsAha dharanArA, akSayukta manavAlA je prANIyo niraMtara gurunatine viSe Asakta az ve prakAranA tapane viSe tatpara rahe le tena thomA kAlamAM mukti nagarI pratye janArA thAya The arihaMta prannuno Avo dharmopadeza sAMjalI sarva sannA nuttama saMvegavAlI thara gaz; jethI keTalAke cAritra ane keTalAke zrAvaka dharma aMgIkAra kasyo. zaMkha rAjA potAnuM sarva rAjya tRNanI peThe tyajI dara pranunI pAle temano prathama gaNadhara ayo. prannune zaMkhAdika sATha hajAra ziSyo (sAdhuna), sATha hajAra ane AThaso sAdhvIyo, eka lAkha ane navyAsI hajAra zrAvako tathA traNa lAkha ane ekAzI hajAra zrAvikAna hatI. zrI kuMthunAtha manu tevIza hajAra ane sAmAsAtaso varSa pRthvI napara vihAra karIne paThI sammetazikhara parvata upara eka mAsanA anazanathI kRtikA nakSatramA caMno yoga ute muktiramaNIne vasyA. paThI devatAnae tyAM yAvI harSa sahita pranuno nirvANa mahotsava kasyo. ghaNA sAdhuna pranunI sAye sihipurI pratye gayA. pI koTI zIlAne vipe zrI kuMthunAtha jinezvaranI pAThala koTI sAdhuna sahita ahavIza. yugapuruSo mukti pAmyA. // iti kuMthunAtha caritram // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI aranAtha caritra. (125) ||shrii aranAtha caritram // pUrva videdadevanA vinUSaNarUpa maMgalAvatI vijayane viSe amarAvatIthI paNa adhika samRdhviMta ratnasaMcayA nAmanI nagarI me. tyAM iMnI peThe nyAyamArge prajAnuM pAlana karanAra ane asaMkhya noga saMpattinA dhaNI evA mahIpAsa nAmanA nUpatiye dIrghakAla paryaMta rAjya karayu. pI gurunA mukhapI dharma sAMjalI vairAgyavaMta zrayelA te nUpatiye potAnA mhoTA samRdhviMta rAjyane tyajI dara cAritra lIdhuM. anukrame agIyAra aMgano abhyAsa karI ane gItArthapaNuM pAmI temaja natkRSTa tapa ane saMyamamAM nadyamavaMta prazne pRthvI napara vihAra karatA te muni bahu varSa paryaMta zui saMyamarnu ArAdhana karIne tathA viza sthAnaka tapathI arihaMta gotrakarma bAMdhIne parI mRtyu pAmI sarvArthasiha devalokane viSe sukhakArItetrIza sAgaropamanA AyuSyavaMta edAdevatApaNe natpanna thayA. tyAMcI cavIne te mahipAlano jIva A naratakSetranA hastinApura nagaranA samyak darzanathI ati nirmala evA sudarzana rAjAnI zreSTha rUpavAlI devI nAsanI rANInA nadarane viSe cauda svapnane sUcavIne avatasyo, aDhAramA jinezvara zrI aranAtha prannunA janma samaye revatI nakSatra hatuM, mATe te jinezvarano janma revati nakSatramA ayo. palI upanna digkumArIkAye malI pranuno janma mahotsava kasyo. cosaTha iMzee paNa pranune meruparvata napara lai jara harSathI aniSeka karo. panI iM3 temane potAnI mAtA pAse mUkyA. sudarzana mahArAjAe paNa harSathI sanuSyone AzcaryakArI evo putrano janma mahotsava kasyo. jyAre pratnu mAtAnA garnane viSe zrAvyA datA tyAre mAtA zrIdevIye svapnAmAM ratnanirmita Aro (paimAno vacalo nAga) dIge hato, te uparathI pitAe putranuM nAma 'ara' pAmayu. niraMtara devatAnazrI viMTalAyalA tathA nattama mukhavAlA prannu vaya ane guNothI caMnI peThe adhika vRddhi pAmavA lAgyA. anukrame adRzya AhAra ane nIhAravAlA, najvala aMga, rudhira ane mAMsavAlA, praphullita kamalanA samAna zvAsavAlA, vajanA samAna kaTinnAgavAlA, vaimuryamaNinA samAna rAtA hAya ane prasaMzA karavA yogya nakha tathA hoThavAlA, gupta sAMdhAyukta DhIMcaNa vAlA, hAthInI suMDha samAna sAthalavAlA, golAkAra jAMghavAlA, suvarNanA ku. ." Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (137) RSimaMmalatti-pUrvAI. ma samAna suzonita banne caraNavAlA ane bheghanA samAna gaMnira zabdavAlA zrI aranAtha prannu sarve mANasone priyakArI thayA. paThI ekavIza hajAra varSa kumAra avasthAmAM gaye ute pitA sudarzana nUpatiye temane harSathI rAjyAniSeka kasyo. rAjya nogavatAM jeTalAmA ekavIza hajAra varSa zrayAM teTalAmAM temanAM zastramaMdirane viSe cakraratna natpanna thayuM eTale anukrame mAgadhAdika sarva naratakSetrane sAdhI pranue bIjA teTalAja varSa cakravartInuM sukha nogavyu. paThI lokAMtika devatAnae pratibodha karelA ane cosaTha iMzeye sevana karelA svayaMbujha te aranAtha prannu vArSika dAna ApI suvarNa ane ratnathI nirmANa karelI, svarganA puSponI mAlAvAlI, vaimuryamaNi tathA sphATikamaNinA nannA karelA staMnavAlI, ati suzonita, gozIrSacaMdanathI ghaNA sugaMdhavAna lI, dhvajAdikanI zonAvAlI ane manuSya tathA devatAnae napAmelI vaijayaMtI nAmanI pAlakhImAM besI hajAro nUpatiyothI paravasyA kA sahastrAmra vanamA AvyA. tyAM dIkSA dhAraNa karIne panI catursAnI evA te aranAtha pranu traNa varSa paryaMta udmasthAvasthAe vihAra karI pharI sahastrAmra vanamAM AvyA. tyAM puppanA parAgarUpa samRkSmiAM labdha ayelA amaranI mAlAvAlA ane kokilAnA madhura svarathI manohara evA Amra vRkSanI nIce zukladhyAnarUpa agnithI dagdha ya gayo ghAtikarmarUpa kATasamUha jemano evA te aranAtha prannune lokAloka, prakAza karanAra kevalajJAna prApta thayu. te vakhate gADha meghanI paMktizrI pragaTa zrayelA caMnI peThe surezee pUjana karelA prannu atyaMta manohara kAMtivaMta yA. paThI devatAe racelA samavasaraNane viSe prannue yojanagAminI vANIvame traNa jagatne harpa pamAmanArI dezanA ApI. te A pramANe. helavya prANIyo! jama manuSyo kAcanA kakamAne vaikuryamaNinI peThe A asAra saMsArane adhika sArarUpa mAne ve. valI varSAdathI jema vRdo vRddhi pAme The tama prANIyonA vividha prakAranA karma karIne nava nava pratye saMsAra vRddhi pAme The. tamaja "huM mhArA svArthane zromA kAlamA sAdhIza." ema vicAra karato prANI agAyamAM coravame baMdhAtA dhanavaMta purupanI peThe tatkAla mRtyurUpa dUtathI baMdhAya . valI mithyAvuddhi prANI " A mhArI mAtA, A mhAro pitA, zrA mdAga baMdhuna " ema mAne te, paraMtu ema nazrI jANato ke, A zarIra paNa mhA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahApadma caritra. (131) ru nayI. nAnA prakAranA rUpathI niraMtara saMsArane viSe namatA evA sarve prANIyone koNa potA, ane koNa pArakuMDe ? arthAt ko nathI. valI jema ghI gayelA prANIyonI rAtrI sarvathA vRyA jAya le temaja mohathI gherAyalA mUDha prANIno janma paNa vRthA jAya , tethI A saMsArane dhikkAra ! dhikkAra !! he navya prANIyo ! eTalA mATe saMsAranA svarUpane jAganArA viveki ghuruSoe pramAdano nAza karI dharmane AcaraNa karavo." pratunI AvI dharmadezanA sAMjalI sanA AnaMdayukta thai. paDI keTalAke zrAvakadharma aMgIkAra kasyo ane keTalAke cAritra lIdhuM. kuMna rAjAe vairAgyane lIdhe rAjyano tRrAnI peThe tyAga karI dIkSA laz zrI aranAtha jinezvaranA prathama gaNadharapadane dhAraNa karacuM. ,parI devatAna prannuno mahimA karIne naMdIzvarahIpe gayA. zrI aranAtha prannune 'sATha hajAra sAdhuna, teTalIja guNavaMta sAdhvIyo, eka lAkha ane aMzI hajAra 'zrAvako, tA traNa lAkha ane corAzI hajAra guNavaMta zrAvikA hatI.panI nagavAne sametazaila zikhara para eka mAsane anazane nivRttipada dhAraNa karayu. te vakhate devatAnae zrAvIne prannuno moda mahotsava kakho. A aranAtha jinezvaranA tIrthane viSe coviza yugavame koTizilA nAmanA parvata para bArakroma sAdhuna sikSipada pAmyA ne. mallinAthanA tIrthane viSe vIza yugavameba kroma sAdhuna sispida pAmyA je. muni suvratanA tIrthane viSetraNa kroma sAdhuna siiipada pAmyA ne ane zrI naminAthanA tIrthane viSe ekakroma sAdhuna sikSipada pAmyA . eja kAraNa mATe koTizilA tIrtha sarva tIrthomAMuttama kahevAya ne. // iti zrI aranAtha caritram / / ||ath zrI mahApadma caritram // zrA naratavarSanA kurukSetrane viSe gajapura nAme nagara ne. tyAMzkSvAkukulamA nutpanna zrayelo padmottara rAjA rAjya karato hato. tene zrAvaka dharmamAMtatpara evI jvAlA nAme mukhya paharANI hatI. tene eka siMdasvapnasUcita viSNukumAra nAmano ane bIjo cauda mahAsvapne sUcita cakrIpadane dhAraNa karanAro madApadma nAmano ema be putro itA. anukrame te banne putro sarva kalAmAM praviNa dha Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (135) RSimaMgalatti-pUrvAI. yA. padmottara rAjAe viSNukumArane rAjyasaMpatti prApavA mAMmI, paNa teNe te na lIdhAyI mahApadmane yuvarAja pachI ApI. have yA vakhate avaMtI nagarImA zrIdharma nAme rAjA rAjya karato ito tene bujhino samunamuci nAme mahAmaMtrI hato. eka divasa zrI munisuvra ta svAminA ziSya suvrata nAmanA AcArya tyAM AvyA eTale nagaravAsI jano temane vaMdanA karavA javA lAgyA. te jo rAjAe potAnA pradhAna namucine pU. vyu ke, "he pradhAna! A mhArI nagarInA loko kyAM jAya ?" pradhAne uttara prApyo ke, " he nAtha! nadyAnane viSe jaina sAdhuna AvelA, temane vaMdanA karavA mATe e loko jAya ." bhUpatiye kaDaM. "ApaNe paNa nizce tyAM jAe." maMtrIye kaDaM. " Ape tyAM mauna dhAraNa karavaM. kAraNa ke, huM tenanI sAthe vAda karIne temane jItIza." rAjA te vAta aMgIkAra karI maMtrI sahita muni pA. se gayo. pagI maMtrIye sUrIne pUjyu. " he sUri ! pazumAna kAMtivAlA tame zRM zuM jANo ge?" sUriye nattara Apyo ke, "he maMtri! Apa je pUrazo te a. me kahIzaM." evAmAM eka bAla ziSye sUrine kamu. "he nagavan ! mane prAjJA Apo; huMja ene jItI tatkAla jainadharmanI pratnAvanA karUM." paThI gurunI prAjhApI vAlamuniye namuci pradhAnane volato baMdha karI dIghoM; tethI rAjAdi savaloko tenI niMdA karavA lAgyA. te naparathI atyaMta Sayukta zrayelo namuci rAtrIne vipe muninA samUhano ghAta karavA cAlyo. te vAta rAjAe jANI, tethI tene potAnA dezamAthI kADhI mUkyo eTale namuci hastinApura pratye gayo. tyAM paNa te pUrvanA puNyane lIdhe mahApadma rAjAno maMtrI thayo. kA ke, prANIyone puNyane lidhe A lokamAM ane paralokamAM zuM zuM nayI malatuM? a. rthAta sarva male The. eka divasa padmottara nUpatinA dezane pratyaMtapallIpati siMhabala sainya saH dita luTavA lAgyo. te naparathI rAjAe namucine tenA sAmo yuH karavA bho kalyo. namuciye paNa zatrunA sarva sainyano nAza karI siMhavalano'rga (killo) potAne svAdhina kasyo. tethI mahApadma kumAra prasanna thai kahevA lAgyo ke, " de mahAmaMtri ! varadAna mAga." namuciye kahyu ke, "he rAjakumAra ! prA pa e varadAnane davaNAM naMmAramA rAkho, huM te avasare mAgIza." rAjakumAra - Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahApadma caritra. (133) mahApadme te vAta kabula karI. koi vakhate jaina zAsanane viSe anurakta evI zrI jvAlA rANIye arihaMta anunA maMdirane viSe suzonita jainaratha karAvyo. te vakhate jvAlAdevInI bIjI mithyAtvI evI lakSmI nAmanI zokye brahmAno ratha karAvyo. patrI lakSmIye rAjAne karyu. "he nUpati! nhAro ratha nagarane viSe Agala cAle eTale jvAlAye paNa rAjAne kaDaM ke, "he mahArAja! jo mhAro ratha Agala nahi calAvo to huM anazana lazzA." panI mahApadma rAjAe banne rathone nagaramAMsAdhe calAvyA te uparathI kheda pAmelo mahApadma kumAra nagarathI cAlI nIkalyo. anukrame e. kalo jato evo te mahApana eka tApasanA AzramamAM jA pahocyo. ive ema banyuM ke, te vakhate caMpAnagarIne viSajanmejaya nAme rAjA rA- jya karato hato. tyAM kAla nUpatiye AvIne te nagarIne ghero ghAlyo; tezrI te banne rAjAnane mhoTuM yuH dhayu, temAM janmejaya rAjA nAzI gayo; tethItenuM sarva aMtaHpura paNa nAzI gapuM. nAgazrI rANI potAnI putrI madanAvalI sahita tApasonA AzramamA jazne tyAM temanA zaraNe rahI, mahApadmakumAra paNa adiMja radeto hato, tethI tene ane madanAvalIne paraspara atyaMta prema thayo e. Tale nAgazrIye madanAvalIne kaDaM ke, "he rAjaputrI ! tuM naimitike kahelA va, canane nathI saMnnAratI? tuM cakravartInI strI zravAnI , mATe thAre jenA tenA upara Asakta pravu nahi." tApasonA adhipatiye paNa kumArane kaDaM ke, "he vatsa! tuM have potAne sthAnake jA." te naparathI kumAra vicAra karavA lAgyo ke, "hu~ zrA madanAvalInI sAthe lagna karI, bharata kSetrane sAdhI, jina nuvanathI pRthvI maMmalane suzonita karI ane paThI ratha mahotsava karAvavAthI mhArI mAtAnI pratijJA pUrNa karIza." __panI siMdanI peThe mahAnujabalavAlo te mahApadma kumAra pRthvI napara jamato namato zrI siMdhunaMdanapura pratye gayo, tyAM te divasa kaumudi mahotsava hovAthI nagaranI vhAra harSita cittavAlI strIyo vividha prakAranI krImAthI ra. matI hatI. te vakhate mahAsena rAnAno hAthI strIyonA kalakalATane sAMjalI, mAlAna staMnane nakhemI ane mAvatane mArI domato domato jyA strIyo ramatI hatI tyAM AvI pahocyo. strIyo paNa atyaMta jaya pAmatI tI " he na. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (134) RSimaMmalatti-pUrvAI. rotama! amAruM rakSaNa karo ! rakSaNa karo!!" ema pokAra karavA lAgI, paThI dayA dhArI mahApadmakumAra te strIyonAM AvAM karusvara sAMjalI tatkAla domI karAmAtramA te hAthIne haMkArI kADhavA lAgyo eTale to te hAthI paNa strIyone tyajI daza kumAra sAmo domayo. strIyo paNa "have A kumAra nizce mRtyu pAmaze." ema dhArI pokAra karavA lAgI. par3I kumAre tatkAla potArnu pAse rAkhavAna vastra hAthInI Agala pheMkayuM eTale aSTa cittavAlo te hAthI vastrane kumAra jAgI tene potAnA dAMtothI prahAra karavA lAgyo. A vakhate mahAsena nUpati tatkAla tyAM AvI kumArane kahevA lAgyo ke, "tuM e juSTa hAthInA sanmukha tha potAnI AtmahatyA na kara." kumAre kAM. "he narezvara! Apa kSaNa mAtra svastha zrazne jUna ke, huM potAnI kalAvame e iSTa hAthIne paNa kevI rIte.. vaza karUM." paThI cAre tarapha pharato evo kumAra te hAthIne zAstramA kadelI vidhipramANe khelAvIne tenI pITha napara camI gayo. kumAranI bhAvI jagatne vi. smaya karanArI kalA joza harSita zrayelo mahezasiMha rAjA tene sarva prakAranA AdaraNI potAne ghera tekI gayo ane tyAM teNe tene mahotsava pUrvaka potAnI eka so kanyA paraNAvI. paThI kumAra mahApadma eka divyannuvanane viSe te potAnI ekalo priyAnI sAthe krImA karavA lAgyo, paraMtu madanAvalIne to te kaMganA dAranI peThe niraMtara hRdayane viSeja dhAraNa karato hato. ko vakhate rAtrIne viSe kozaeka vegavatI nAmanI vidyAdharIye mahApana kumAranuM haraNa karayuM. kumAra jAgI navyo eTale teNe vidyAdharIne joza mUThI napAmIne kahyu ke, "are ! tuM koNa ve ane mhAruM kema haraNa kare ? teNe nattara prApyo ke, "he rAjakumAra ! Apa tenuM kAraNa sAMjalo. vaitADhya parvatane viSe sUrodaya nAme nagara . tyAM vidyAdharono adhipati iMzcanu nAme prasiha rAjA rAjya kare . tene manohara zrIkAMtA nAme strI ke. tenane eka jayacaMza nAmanI putrI . te putrIne iMdhanu napatiye naratakSetranA saMveM gajAna paTTane vipe AlekhIne vatAvyA, paraMtu koi paNa rAjA tene prItikArI zrayo nahi, tethI te kozne potAno pati karavAne zcati nazrI. pI pa.. TaMna viSe tamALaM svarUpa pAlekhIne vatAvyu eTale to te tatkAla moha pAmI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahApadma caritra. (135) anekadevA lAgI ke, "nizce A javane viSe to mhAre Aja pati yAna. nahito avazya maraNa ejazreyakArI ,mhAre zrA vinA bIjA puruSo baMdhu samAna." (vegavatI vidyAdharI mahApadma kumArane kahe je ke,)"he kumAreM!pI meM jayacaMzano manoratha tenA mAtapitAne kahyo. te naparathI tenae mane tatkAla tamane tyAM lazva vAnI AjhA karI. valI meM paNa ahiM AvatAM jayacaMza pAle evI pratijJA karI ne ke, he kanyA ! jo huM mahApadma kumArane ahiM nahi lAvU to agnimAM praveza karIza, mATe ApanA prasAdathI jema mhAraM mRtyu na thAya tema Ape karavU. valI Ape cittane viSe bIjuM kaMza paNa lAvatuM nahi." vegavatInAM AvAM vacana sAMjalI, padmottara nUpatino putra (mahApadma kumAra) harSa pAmyo. vegavatI paNa kumArane sUrodaya nagare lai ja potAnA rAjA iMda. dhanune sarva vAta nivedana karI. palI iMdhanue mahotsavapUrvaka kumArano potA. nI putrI sAthe pANI grahaNa karAvyo. jayacaMjJaye paNa vegavatIno ghaNoja satkAra kasyo. have jayacaMjJanA mAmAnA putro gaMgAdhara ane mahidhara ke, je mahAbala. vaMta hatA, tena A vAta sAMjalIne atyaMta krodhAtura zrai hAthI, ghomA, ratha ane sunnaTo sahita AkAza mArge azne tyAM AvyA ane kahevA lAgyA ke, "je amAre vidyAdharone paragavA yogya kanyA , te A sAdhAraNa mANasa kema paraNI jAya ?" paThI te vidyAdharone AvelA sAMjalI kumAra tenA lAmo zrayo, jethI tenuM vidyAdharonA sunnaTonI sAye mahA ghora yu6 thyayu. jyAre ku. mAra mahApadma ane te vidyAdharonuM yuH cAlyuM te vakhate evo koI hAthI, ghomo ke sunnaTa nahoto ke, je kumAranA zastradhI ghAyala zrayA vinAno rahyo hoya. vaTa vidyAdharo potAnA sainyane nAza pAmeluM jAgI jayathI nAtI gayA. paThI prApta thayo ne vijaya jeno evA mahApadma kumArano vaitADhya parvatanA sarve vidyAdharoe satkAra kasyo. tyAM kumArane strI ratna binA bIjA tera ratnonI prApti zra, tethI teNe balavame sarva naratakSetrane sAdhyu, palI nava vidhAnavAlo, batrIza hajAra rAjAnthI sevAyalo ane eke nagI evI cosaTha hajAra strIyonI sAthe krImAdi AnaMda karanAro te mahApadma kumAra u khaMDavAlA naratadetranuM rAjya logavato uto paNa madanAvalI vinA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (136) RSimaMmalavRtti-pUrvArdha. te sarvene niraMtara nirasanI peThe mAnavA lAgyo. pagI ko vakhate tApasonAM Azrama pratye gayelA zrI mahApadma cakravartIne janmejaya rAjAe pAtAnI pu. trI madanAvalI tatkAla paraNAvI. tethI te tenI strIratna i. paThI mahApadma cakravartIye dastinApuramA prAvI sneha sahita mAtA pitAnA caraNane viSe praNAma kasyo eTale putranI prAvI vismaya karanArI cakravartIpaNAnI saMpatti joza mA. tA pitAdi nagaravAsI jano tenA vakhANa karavA lAgyA. A vakhate zrI munisuvrata svAmInA ziSya zrI suvrata sUri hastinApu ramAM AvyA eTale pajhottara rAjA tyAM jaza temanuM vaMdana karI dharmopadeza zravaNa karavA vege. gurue tatkAla saMsArano nAza karanArI sarasa amRta samAna de zanA AraMnI. rAjA padmotara te dharmadezanAne sAMjalI parama vairAgyavAsI thayo to gurune kahevA lAgyo ke, " huM mhArA rAjyane viSe putrane sthApana karI cAritra aMgIkAra karIza." gurue "de nUpa ! dhArelA kAryamAM vilaMba na ka. ro." ema karvA eTale rAjA tatkAla nagaramA zrAvI pradhAnone kahevA lAgyo ke, " tame vividha prakAranA mahotsavapUrvaka mhArA mhoTA putra viSNukumAra ne rAjyAbhiSeka karo." paThI viSNukumAre nUpatine kaDaM ke, " he tAta! mhAre rAjyarnu kAMi prayojana nathI, kAraNa rAjyathI to narakanI prApti ane java nava pratye niraMtara bramaNa karaIM pake . valI he tAta! phakta AraMjamAM madhura pa. . raMtu pariNAme atyaMta kamavA evA viSaphala samAna nogarnu mhAre kAMza pasa prayojana nathI. huM to ApanI sAja navanoccheda karavA mATe cAritra grahaNa karIza." paThI padmotara rAjAe mahApadmane bolAvIne kAM ke, "he putrottama ! tuM mhArA saMtoSane mATe rAjyano svIkAra kara." suvinIta evA mahApadme pitAne kaDaM. "Apane pade viSNukumArane sthApo; huM temanI niraMtara pUrNa pregne sevA karIza." rAjAe kA. suputra ! e rAjyanA nArane aMgIkAra karato nathI." paThI mahApajhe pitAne harSa karavA mATe tatkAla rAjyane svIkArayu ane viSNukumAre vairAgyazrI padmottara nUpatinI sAye zrI suvrata gurunI pAse mahotsava pUrvaka dIkSA lIdhI. A mahApadma paNa jaratakSetrane viSe prasiievo navamo cakravartI bhayo. zrATalA kAlasudhI tenI vanne mAtAnanA ratha tevIja sthitimAM ghA datA, patI cakravartI mahApane potAnI mAtAnA saMtoSane mATe jinezvaH Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahApadma caritra. (137) rano ratha sarva nagaramAM vismaya karanArA mahotsava pUrvaka pheravyo, te nuparathI te bahu prasanna zrai. lokamAM jina zAsananI mhoTI nannati bhai ane te divasathI AraMjIne bahu loko jainadharmane viSe anurAgavAlA thayA. naratakSetrane viSe niraMtara arihaMta dharmanI pratnAvanA karatA evA mahApadma cakravartIye pRthvIne viSe jinezvarAnA lAkho maMdiro karAvyAM. padmotara rAjarSi paNa dIrdhakAla sudhI atyaMta nirmala evA cAritrane pAlI samaya karmamalane khapAvI anukrame jJAna pAmI aMte mokSa pAlyA. valI vividha prakAranA tapa, karma, cAritra vigerenA kAryamAM tatpara evA viSNukumAra maharSine paNa tatkAla sarve labdhiyo utpanna thA, tethI te ko vakhate AkAzamA garumanI peThe meruparvata samAna mhoTo deha karIne vicaravA lAgyA, valI kyAreka kAmadevanI peThe divyarUpa dhAraNa karI ane kyAreka sureMnI peThe bahurUpI zrai pharavA lAgyA. have evAmAM zrI suvratasUri aneka sAdhuna sahita comAtuM rahevAne mATe hastinApura nagarnA udyAnane viSe AvyA. te vakhate pUrve vAdathI jitAelA ane eja kAraNathI guru napara pa rAkhanArA namuci pradhAne mahApadma nUpati pAle pUrve namAramA rAkhI sUkelA varadAnane mAgyo. mahApane kI. "huM tane zuM ApuM ? " namuci pradhAne kaDaM. "he nAtha! prAparnu rAjya Apo." paThI mahApana nUpati namucine rAjyAbhiSeka karI pote aMtaHpuramA rahyo. paThI mANalonI madhye caMda samAna namuci tatkAla yajJasthAna pratye AvIne yajJanA mISayI aneka jIvono vadha karavA lAgyo. namucine rAjya prApta prayu, tethI sarva prajA natsAhavaMta zrazne harSathI vadhAmaNI mATe AvavA lAgI. pI namuci vicAravA lAgyo je, " mhArA rAjyane nahi sahana karI zakanArA zvetAvara sAdhuna AvyA nahi." Abu bi zodhI kADhI teNe sUrine bolAvIne kA ke, "je vakhate je brAhmaNa, kSatrIya athavA bIjo ko navo rAjA prAya le vakhate sarve pAkhaMjhiyoe AvIne vadhAmaNI ApavI joie. kAraNa sarve tapanA / kAryo rAjAzrIja rakSaNa karAya ne, paraMtu aho ! puSTa AcAravAlA, maryAdA rahita ane uSTa hRdayavAlA tame potAnA dharmathI garvavata zrayA batA ane sarva prakAranA pAkhaMjhavajhe bahu lokone 'Sita karatA kA mhArA rAjyanI niMdA karo ge; mATe have tamAre mhArA rAjyane tyajI da bIje cAlyA javaM. valI tamA- . Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (137) RSimaMmalatti-pUrvArdha. 'rA madhye je ko sAdhu A mhArI AjhAne nallaMghana karaze te nizce mhAre vadha karavA yogya te." nacinAM AvAM vacana sAMjalI gurue kahyu. "amAre rAjA pAse jaq kalpatuM nayI, mATe ame nahotA AvyA. valI ame koznI niMdA paNa karatA nathI. kAraNake, arihaMta pranunA dharmane jAganArA ane samatApariNAmayI nAvita AtmAvAlA manuSyo kyAre paNa koi napara rAgaSa karatA nazrI." sUriye A pramANe kayuM topaNa iSTa hRdayavAlo te namuci kahevA lAgyo ke, "he sUri ! jo tamArAmAMthI eka paNa sAdhune sAta divasa naparAMta mhArA nagarane viSe athavA mhArA rAjyane viSe dekhIza to tene mhArA sevako pAse majabuta baMdhanazrI baMdhAvI tatkAla mArI naMkhAvIza, mATe he munIze!tamAre niHzaMsaya mhAro deza tyajI da bIje cAvyuM jaq." paThI sUriye nadyAnamAM AvI te vAta potAnA gaNane kahI ke, "have ApaNe zuM karavU ?" eTalAmAM te sAdhune viSe eka muni bolI nagyA ke, "u hajAra varSa sudhI nagra tapa karIne hamaNAM viSNukumAra muni meruparvatanI culikAne viSe comAsuM rahyA . tyAM temanI pAse jo koza vidyAlabdhivAlA jAya to te ApaNuM kArya kare." eTalAmAM eka vIjA sAdhue kahyu. " mhArI tyAM javAmAM zakti ne, paraMtu pAeM zrAvavAnI zakti nathI." gurue kahyu. " he sAdhu ! tamane ahiM pAga to vipaNukumAra lAvaze." paThI te muni tatkAla meruparvatanI cUlikA pratye gayA. viSNukumAra temane AvatA joza potAnA manamAM vicAra karavA lAgyA ke, " nizce saMghaTI paNa nahi banI zake evaM moTuM kArya prAvI pamyuM dekhAya che. kAraNa ema na hoya to A vazatumA ahiM sAdhunu AvadUM kyAthI hoya ? paThI te muniye viSNukumArane vaMdanA karI gurue kahelI sarva vAta nivedana karI.paThI viSNukumAra te munine sAdhe laz gajapura pratye gayA. tyAMtemaNe gurune namaskAra karIne kI. "he munIzvara ! zrApane je kArya hoya te UTa kaho ? gurue kaDaM. "he vatsa ! sAdhunane prApta zrayelA nayaMkara napazcane nAza karo. kAraNake, zaktivaMta purupe saMghanA kAryane vipe potAnI zakti gopavavI nahi." paThI sAdhuna sahita viSNukumAra namucipAse gayA, tyAM nUpati vinA vIjA laghalAe tamane vaMdanA karI. viSNukumAre namucine kaDaM. " he namuci ! jyAM mudhI comAsu le tyAM suvI sAdhunane nhArA nagarane viSe radevA de." namu. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahApadma caritra. (13e) ciye kahUM " he viSNukumAra ! tame ema zA mATe bAlo ko ? sAdhunae pAMca divasa rahI parI cAlyA jaq." viSNukumAre kaDaM. " tyAra paThI sAdhuna vhAranA nadyAnane viSe raheze." viSNukumAranAM AvAM vacana sAMjalI krodhAtura thayelA namuciye tatkAla kaDaM ke, "are! potAnA mAtA pitAne dUSita karanArA, nirlaja, malina ane sarva pAkhaMmiyomA adhama evA tamAre ahiyAM thomIvAra paNa na rahe,. valI jo tamAre jIvita, kArya hoya to sarvathA mhArA rAjyane syajI devu. nahi to huM tamAro nAza karIza." tenAM AvAM vacana sAMjalI atyaMta krodhAtura zrayelA viSNukumAre pharIzrI karvA ke, "he nUpati ! traNa pagalA pRthvI to Apa." maMtrI namuciye kahyu. "huM tamane traNa pagalAM pRthvI ApuM buM; paraMtu tenI vhAra koza paNa sAdhune dekhIza to tene nizce mArI nAkhIza. 1 paThI muninanA vadhanI vArtAthI natpanna zrayelA krodharUpa agni jalita hRdayavAlA viSNukumAra, pote rAjAnanAM jotA utA vadhAravA lAgyo nAnA prakAranA rUpane dhAraNa karanAra ane garjanA karatA utAM bhI zake khapAmatA te eka lAkha yojana pramANa dehavAlA zrayA. caraNalA pratIja A mhonagara, khANa, parvata ane samuyI vyApta evA pRthvInAM pIThane aiyane AdarUM." hAmuni parvatonA zikharone pAmavA lAgyA. mahAsamu konana hRdayavAlA hajyotizcakra dUra nAsavA lAgyuM ane sarve devatAna "A kozro rAjAna sahita natpanna bhayo ." ema zaMsaya karavA lAgyA. A pramANe tramaye dIrghakAla tIvra iM3 te munine atyaMta kopa pAmelA jAgI temane zAMta maktipada prApta karayaM. devAMganAnane ane gaMdharvone mokalyA. paThI te devAMganahajAra varSa pramANa zrAviSNukumAranA kAnanI pAse jara naMce svare ema gAya siDipadane pAmyA. pa prabodha pAmo arthAt zAMta thAna. kAraNa ke, Apera ratram // svajana ane parajana e bannene tApa pamAmanAro ayojana krodhane saMsAramA gADha khurgatinuM kAraNa ma dhAraNa karo. kAraNa ke, muniyo tovakravartI caritram // - dhunane krodha karavo e cAritra tathA rane viSe samuvijaya nAme rAjA rAjya ka ne, mATe he munizvara ! sNsaarnaa| hatI. tenane saunnAgyarUpa nAgyanI nUmI evo .. viSNukumAra vRdhi aye nAme putra ayo. anukrame te yuvAvasthA pAmyo Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) RSimaMgalatti-pUrvAI. eTale natpanna zrayelA vairAgyavAlA pitA samuvijaya rAjAe tene potAne pade sthApyo. paThI jaya nUpati anukrame cakravartIpa' pAmyo eTale teNe sarva laratatrane sAdhI cIrakAla paryaMta cakravartInA nogo nogavyA. . / eka divasa jaya cakravartI vicAra karavA lAgyo ke, "AvI cakravartImI saMpatti zI rIte prApta patI haze?" Ama vicAra karato te guru pAse gayo: tyAM gurune vaMdanA karI teNe pUgyu ke, "AvI cakravartInI lakSmI kayA pueyathI prApta thAya le ? gurue amRta samAna madhura vANIthI nattara Apyo ke, "je kAMza navyapaNuM prApta pAya , te sarva dharmanoja prannAva . temaja he rA. jan ! A lokamAM hAthI ghomA ane pAyadalanA samUhathI vistAravaMta manohara rAjya, gADha snehathI anUta rUpavAlI atyaMta manohara strI, slehavaMta baMdhuna ane, niraMtara nirogI zarIra e sarva dharmazrIja prApta thAya be. valI navya puruSone dharmazrIja kuvera samAna samRddhi, nirmala buddhi, kIrti, vinIta putro ane gharane viSe pUrNa saMpatti e sarva prApta thAya ne. pUrve puNya karanArA prANIyonA manorazro siha prAya The ane puNya rahita prANIyonA manoratho to vAyuthI meghapaM. ktinI peThe nAza pAme ." gurunAM AvAM vacana sAMjalI vairAgya pAmelA puNyavaMta jaya cakravartIye potAnI samRddhi tyAga karI pravrajyA aMgIkAra karI. pI zunna dhyAna ane taparUpa agnivame vAlI nAkhyo sarva karmarUpa kASTa samUha jeNe evA tathA bAra dhanuSya pramANe naMcA zarIravAlA ane traNa hajAra varSanI AyuSyavAlA te jaya* cakravartI muni moda pAmyA. . ||iti jaya cakravartI caritram // Acronommevimala jiNesaratibe, therANaM aMtiaMmi pvn|| candasapudI patto, mahabbalo paMcame kappe // 1 // tato caIttu jAna, vANipragAme sudaMsaNo sili|| vIramagAse puNaravi, candasapuccI ga siddhiM // 3 // arya-teramA vimalanAtha jinezvaranA tIrthane viSe sthavira AcAryanI pAse Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAbala caritra. (143 ) pravrajyA grahaNa karIne cauda pUrva dhArI zrayelA mahAbala pAMcamA devaloka pratye gayA. 1 ahiM mahAbalanuM pAMcamA brahmalokane viSe javU kadyaM tenuM kAraNa te ko paNa pUrva visarI javAnA hetuthI saMnnavAya je. kAraNake, ema nahi to cauda pUrvadhArInanu jarbu jaghanyazrI paNa baghA lAMtaka devaloka sudhI hoya . tyAM daza sAgaropamanuM AyuSya nogavIne pI cavIne vaNik gAmamAM sudarzanAmA zerapaNe natpanna zrayA. tyAM paNa te pharIzrI vIraprannu pAse cAritra laz cauda pU. rvadhArI sihi pAmyA. // 2 // ..... ||shrii mahAbala caritram // hastinApura nagarane viSe bali rAjAnA samAna nirmala evo mahAbalavaMta bala nAme rAjA rAjya karato hato. tene pratnAvatI nAme paTTarANI hatI. koi vakhate te pratnAvatIye ardha rAtre svapnAmAM siMha joyo. parI jAgI navelI teNe te vAta potAnA pati balirAjAne kahI eTale balanUpatiye kaDaM. "he priyA! te svapnAne viSa siMha dIge le te naparathI tane pUrNa divase siMhasamAna parAkramI putra thaze. valI te jyAre vRdipAmaze tyAre ApaNA kulano AdhAra ane kularupa samune nakSAsa pamAmavAne caMda samAna aze. devaTa te yuvAvasthA pAmaze tyAre sarva pRthvIno rAjA thaze." rAjAnAM AvAM vacana sanilI prasanna - zrayelI rANI potAnA maMdIre gaz ane sukhathI ganane poSaNa karavA lAgI. panI nUpatiye jenA natpanna zrayelA daholA pUrNa kasyA ke evI te prannAvatI rANIye sAmAnava mAse eka uttama putrane janma Apyo. aMgarakSaka dAsIyoe harSita bhai tatkAla putra janmanI vadhAmaNI rAjAne ApI eTale rAjAe paNa prasanna thai potAnA eka mukuTa vinA bAkInA sarva aMganA AnuSaNo te dAsI. yone ApyAM. tyAra pInUpatiye sevakone volAvIne kaDaM ke, "tame baMdijanone gemI devApUrvaka mAnane vRdipamAmanArI vadhAzno nagaramAM paTTaha vajamAvo." sevakoe rAjAnI AjhA pramANe te sarva karayuM. bAramA divase rAjAe sarva potAnA svajanone saMtoSa pamAmI mahotsava pUrvaka putranuM mahAbala evaM nAma pAmayuM. panI pAMca dhAvamAtAnathI pAlana karato ane sarva kalAnano abhyAsa karato te mahAbala kumAra anukrame yauvanAvasthA pAmyo eTale pitAe tene samAna lAvaNyarUpa ane yauvanavAlI ATha rAjakanyAna paraNAvI. valI patrane Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (144) RSimaMgalatti-pUrvAI. mATe teNe premathI pATha mAlano eka mehela banAvI prApyo ane puSkala vya zrApyuM temaja Aye striyone pAMcamA aMgamAM kadyA pramANe suvarNanA AnnaraNo ane AThakroma sonAmhoro ApI. paThI mahAvala kumAra te mehela napara rahyo uto pATha striyonI sAthe noga saMbaMdhI mahA sukhane logavavA lAgyo... eka divasa zrI vimalanAtha tIrthakaranI paraMparAnA zrutakevalI zrI dharmaghoSa sUri te nagarane viSe AvyA. temane vaMdana karavA mATe sarva prakAranI samRhi sahita evo abhAvaMta balarAjA potAnA parivAre paravakhyo bato bahAranA nadyAnamAM gayo. mahAvala kumAra paNa potAnA jhArapAlanA mukhathI gurune AvelA sAMnalI udyAnane viSe gayo. te vakhate gurue dharmopadeza Apyo ke dharma, artha ane kAmarUpa puruSArtho zreSTha dharmanA prannAvazrIja male , mATe modanI zcAvAlA tattvajJa puruSoe dharmane viSeja udyama karavo. lakSmI hAthInA kAna samAna capala, zarIra nAzavaMta svannAvavAluM ane jIvita dalanA agra nAga napara rahelA pANInA viM' samAna nAzavaMta . jema caMceM pratibiMva ja. sane vipe aneka rUpe mithyA dekhAya ne temaja strI vigere samasta jagat paNa mithyAnUtaja . valI jema daza dizAmAM gayelAM padIyo sAyaMkAle ekagaM zra harpita zrayA utAM paraspara vArtAlApa karIne savAre potapotAnI jIvikAne mATe jUdA jUdA cAlyA jAya re temaja svajana saMyoga samajavo, valI rAjyAdika / kugatine ApanAsaM ve, mATe he navyajano! A asAra evA saMsAranA-svarUpano cittane viSe vicAra karI mokSadAyaka dharmane viSe yatna karo." gurunI yAvI vANI sAMtalI prasanna zrayelo mahAvala kumAra temane kadevA lAgyo ke, "de nagavan ! arihaMta prannue kahelA mArgane huM harSazrI saddahu 9. mATe he munIzvara ! have huM mAtA pitAnI aAjhA laz tamArI pAle zrAvI dIkA grahaNa karuM tyAM sudhI tame ahiMyAMja raho." sUriye kA. "he vatsa ! amane pratibaMdha na kara." paThI mahAvala kumAra sUrine vaMdanA karI potAnA maMdire gayo, tyAM mAtA pitAne praNAma karI te volyo ke, "he mAtA pitA ! meM dharmaghoSa gama pAle dharma sAMjalyo ane te mane runyo ." mAtA pitAe kahyu. " he vatsa ! tuM dhanya ane kRtapuNya ke, je teM gurunA mukhazrI dharma sAnnaTyo ane te tana rucyo." kumAre kaDaM. "he mAtA pitA ! huM tamArI yAjJAzrI zrI dha. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAbala caritraH (145) maghoSa sUrIzvara pAse saMyama gRhaNa karavAnI zchA karuM bu." pUrve kyAre paNa nadi sAMjalelA putranAM AvAM aniSTa vacanane sAMjalI tatkAla karatAM nevAlI, parasevAzrI niMjA gayelI, gADha zokarUpa agnithI tapI gayelI, potAnA putranA viyogayI pImA pAmelI ane asvastha tha gayelA vastravAlI pranAvatI devI mUrga pAmI. panI dAsIyoe karelA nAnA prakAranA zItavAtAdi napacArothI cetanAne pAmelI te vividha prakAranA vilApa karatI karatI mahAbalakumArane kadevA lAgI ke, "he vatsa ! tuM amone ghaNo vahAlo putra be, ame hArA viyogane zcatA nanI, mATe have pharIthI Aq na bolIza. valI amejyAM sudhI jIviye tyAM sudhI tuM potAnA gharane viSeja rahe ane amArA mRtyu pAmyA paThI tuM vrata aMgIkAra karaje." paThI mahAbala potAnI mAtA 'pratye kahevA lAgyo ke, "he aMba! Ape kaDaM te satya be; paraMtu iMjAla samAna, vividha prakAranAM duHkha ApanArA, valI janma, mRtyu, jarA, roga, zoka ane naya vigerethI vyApta evA, temaja azAzvata, adhruva tathA nAzavaMta svannAvavAlA A manuSya navane viSe koi mANasa ema nayI jANato ke, huM prathama mRtyu pAmIza ke, parI mRtyu pAmIza; mATe he mAta ! hu~to pravRjyAja aMgIkAra karIza, mATe mane AjJA Apo." mAtAe kahyu. " he vatsa ! thAraM svarupa suvarNa samAna kAMtivAluM ane yauvana vizvane vismaya pamAmanAlaM. to dIrghakAla sudhI nogane nogavavAthI tene saphala karIne paThI nizce tuM vrata grahaNa kara." mahAbale kaDaM.. "he mAta ! A manuSya zarIra duHkhanA ghararUpa temaja bahu vyAdhi zokAdikathI galAyatuM . valI te asthi, mAMsa, vasA, rudhira, mutraane viSTAnuM maMdira, niraMtara asucinuM sthAna tathA nAzavaMta svannAvavAluM ne, mATe budhviMta prANIyoe jyAM sudhI iMDiyonI kINatA na ya hoya, jyAM sudhI nirogIpaNuM vidyamAna hoya ane jyAM sudhI jarAvasthA na AvI hoya tyAM sudhI dharma karI levo jozye; e kAraNathI hu~to cAritra lazzA." mAtAe kahyu. "he putra ! thAre kalAmAM kuzala, rUpavatI, zuzIlavAlI, thArA samAna vaya ane guNavAlI tathA anurakta evI ATha bAlyAvasthAvAlI strIyo ne. to tuM tenanI sAthe harSathI noga nogavya." mahAbale kaDaM. " he mAta ! manuSyAne loga sukha phakta AranamAMja kAMzka sukhaApanAlaM, paraMtu pariNAme bahu dAruNa je. temaja strIyonuM zarIra viSTA, mUtra Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (146) RSimaMmalati-pUrvAI. aMne pAca vigere apavitra vastunthI narapura le to paThI teThanI sAthe prItizA kAmanI ne ? valI strIyo tIkSNa evA saMsAra nAvanA vAsane nanno karavAmAM staMnna samAna The ane lihi padane vighna karanArI , mATe modanA a. lilASI puruSoe to tevI strIyone tyAga karavA yogya kahI ne, to he aMba! havaNAM huM cAritra grahaNa karIza." mAtAe kahyaM "he putra! ApaNe tyAM anukrame prApta ayelI asaMkhya lakSmI 2 te tuM nogava." kumAre kaDaM. "te to rAjA, cora, agni ane mRtyune svAdhina rahelI ne, mATe azAzvata evI te la. damIne to huM tyajI danaM buMja." zrAvI rIte mAtA jyAre putrane saMyamanI AzAyI gamAvavA samartha na thara ane putra lonnamAM Asakta na thayo tyAre mAtA tene naya dekhAmatI tI kahevA lAgI ke, "he vatsa! khadhArA napara cAlavU ane banne dAyathI samuztaravo e jema puSkara le tema cAritra pAlavu e paNa nizce atyaMta duSkara ne. valI nUmi napara zayana karavU, kezano loca karavo, ni kSAcaryA karavI tathA brahmacarya pAlavU e nattarottara puSkara . temAM paNa sudhA ane tRSAne sahana karavU teto atyaMta puSkara ne. tema tuM atyaMta sukumAra ne mATe davaNAM gharamAM rahe." kumAre mAtAne pharIthI kA. "he mAta ! napuMsaka prANIyone vrata puSkara The, paraMtu dhIra puruSone to puSkara paNa sAdhyaja hai." yA pramANe jyAre mAtApitA putranI saMyamanI hA gemAvavAne samarthazrayAM tyAre to tena tatkAla nadAsa nAvane pAmyA, pagarI balarAjAe aajnyaakaar| sevakone bolAvIne AdarathI kAM ke, "gajapura nagaranI aMdaranI tathA vhaarne| namI sApha karI, jala vigereno u~TakAva karIane cAre tarapha dhvajApatAkAnannA karo tathA ThekANe ThekANe kautukanI sAye nAca karavo." nUpatinI AjJA pra. mANe sevakoe te sarva tayAra karaghu eTale rAjAe mahAvalane harSathI tatkAla siMhAsana napara vesArI sonAnA ane mATInA eka so ATha kalazathI aniSaka karIne pote kA ke,"ame tamArI AjJA pramANe cAlanArAThIye,"kumAre kA "detAta! mhAre mATenaMmAramAMthI nizcetraNa lAkha sonAmhora maMgAMvo, temaath| eka lAkhanI kAtara, eka lAkhanAM pAtrAM ane eka lAkhanu rajodaraNa tatkAla maMgAva zrApo." nUpatiye te pramANe sarvazrANI zrApyu. pIte mahAvale potAnA AgalA kezane kApI muve muhapatti vAMdhI, mAtA pranAvatIye rudana karatA kara Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAbala caritra. (147) tAM te putranA kezane potAnA vastramA lazlIdhA. panI mahAbala divya caMdanI zarIre lepa karI, sarva alaMkArothI nUSita zrai, hajAro manuSyoe napAmelI pAlakhImAM beThage. valI mastake batra dhAraNa karAelo, cAmarozrI vijAelo, atyaMta mhoTI senA sahita parivArathI viTAelo ane manuSyoe stuti karelo te mahAbala rajoharaNane grahaNa karI nagarIthI nikalIne harSavame zrI dharmaghoSa sUrIzvara pAse Avyo. tyAM mAtA pitAe te mahAbala kumArane Agala karI, gurunA caraNakamalane namaskAra karIne kaDaM ke "he nagavana ! A amAro atyaMta priya evo eka mahAbala nAmano putra saMsAranA nayathI tamArI pAse cAritra levAnI nA kare , mATe he pranu! ApanA istathI ene tatkAla dIkSA pApI saMsAranA z2aya rahita karo," gurue te vAta aMgIkAra karI eTale kRtArtha evA madAbale IzAna dizAmAM jA potAnI mele dehathI sarva AnUSaNone tyajI dIghAM. paThI pratnAvatI mAtAe rudana karatA utAM te sarva lai putrane kayu ke, "he vatsa ! thAre niraMtara pA cAritrane viSe atyaMta yatna karavo. navanA heturupa pramAda na karavo ane vizeSa dhIraja dhAraNa karavI." putrane aa pramANe zIdA pApI mAtA pitA sUrIzvarane vaMdanA karI potAnA nagare gayA, , ahiM pAgala kumAre paMcamuSThI loca karIne patI zrI dharmaghoSa sUri pAse AvI namaskAra karIne kaDaM ke, "he vintu ! huM janmAdi uHkhathI atyaMta naya pAmyo bu. valI A loka paNa janmamaraNAdi agnithI lIpA rahelo De, mATe mane divArUpa amRtanuM dAna pApIne tatkAla zItala karo." tenAM AvAM vacanayI gurue tene potAnA hAthI divA ApI sarva prAcAramA praviNa banAvyo.. madAbala muni paNa traNa guptiane pAMca samitithI yukta batAM vinayAdika guNothI cauda pUrva naNyA. panI uhaadhmAdika vividha prakAranA tapavame zrAtmAnennAvatI te muni bAravarSa paryaMta aticAranA leza vinA mAritrane pAlI aMte AlocanAlaz eka mAsanA anazanazrI mRtyu pAmI brahmadevalokane viSe daza sAgaropamanI sthitivAlA devatA ayA. tyAMcI cavIne te mahAbala munino jIva vANija nAmanA nagarane viSe saMpattithI mhoTA zegnA kulane viSe natpanna ayo. tyAM temana sudarzana nAma pamyu. anukrame te bAlyAvasthA tyajI nagaramAM zreSTha evI sudarzana zegnI pachi pAmpo. evAmAM tyAM nagavAn zrI mahAvIra svAmI samavasavA. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 148 ) RSimaMgalavRtti - pUrvArdha. udyAnapAlake nagaramAM vIraprajunA AgamananI vadhAmaNI zrApI; tethI nagaranA sarva loka temane vaMdana karavA cAlyA. sudarzana zeTha paNa gayA. te avasare prajue saMnAmAM sarva lokanA hitane mATe eka samayathI AraMbhIne daza sAgaropama sudhInA kAlanA pramANanuM varNana karayuM. te sAMgalI vismayavaMta thayelA sudarzana zeThe pUvayaM ke, " he svAmin ! jenane yA sAgaropama kAla ko gatimAM vyo hoya to te zI rIte kaya thAya ? " pranue kayuM. " pUrve teM eTalo kAla anubhavyo be. tuM pUrva javane viSe brahma devalokamAM daza sAgaropamanA zrAyuSyavAlo mahAvalano AtmA devatA hato. " prajunA AvAM vacana sAMjalI tatkAla pUrvabhavanA jAtismaraNane lIdhe vairAgyavaMta thayelA sudarzana zeThe prabhu pAse cAritra lIdhuM. paThI potAnA kAryane jAganArA sudarzana muniye anukrame caudapUrvano abhyAsa, 'karI kevalajJAna melavI muktipada aMgIkAra karayuM. ( yA graMthakartA zrI zubhavarddhana gaNI kahe be ke) de' navyajano ! meM pApane nAza karanAruM yA mahAbalanuM caritra potAnA ane paranA upakArane mATe saMdepe kahyuM be; paraMtu vistAre jAgavAnI ivAvAlA vidvAn puruSoe teM caritra pAMcamA aMgI (jagavatI sUtrayI) jANI levuM. // iti zrI mahAbala caritram // // pratha praSTa baladeva caritrANi // payaraya mitraraUsiriM; uni gahivara prayatapamuhe // chavi baladeva risI, namAmi nivANamapatte // 12 // artha-pagane viSe coTelI rajanI peThe rAjyalakSmIne tyajI dai cAritra aMgIkAra karI mokSapada prApta karanArA acala vigere (acala, vijaya, jaI, suna, sudarzana, AnaMda, naMdana, ane padma) ATha baladeva muniyone namaskAra karUM buM. 12 e gAyAno vizeSArtha to caritrozrI jAlI levo. valI acala caritra zrI zAMtinAthanA caritramAM zrAvI gayuM ve, mATe te tyAMthI jAlI leveM ane vijaya caritra ar3iyAM saMkSepa mAtrazrI kahe The. // zrI vijaya baladeva caritram // A jaratakSetranA pazcima mahAsamuDane kAMThe lakSmIne krImA karavAnAMma Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI baladeva caritra. ( 1495 ) nohara kamala sarakhI dvArakA nAmanI nagarI be. tyAM rAmanA samAna kAM tivAlo ne jeno yazasamUha vizvamAM prasarI rahelo hato evo brahma nAme rA* jA rAjya karato hato. tene guNoye karIne mhoTI tathA priya prane zreSTa evI suna rAjAnI putrI sunA nAmanI strI itI. tenane balavaMta evo vijaya nAme baladeva putra dato. valI te brahmarAjAne utkRSTa nAgyanI bhUmIrUpa bIjI mAnA strI itI. tene vAsudevanA padane yogya evo chipaSTaka nAme putra ito. jyAre yA banne putro yuvAvasthA pAmyA tyAre brahma bhUpatiye tenane rAjya Apa pote satya evA brahmajJAnane mATe cAritra lIdhuM paDhI sarva kalAmAM ku zala evA mahAbalavaMta hipRSTe tAraka nAmanA prativAsudevane yuddhamAM jItyo. va lI tethe jamalA dAya vame koTizilA nAmanI mahAzilAne upAmI damAnI mAphaka potAnA mastaka sudhI uMcI karI. te uparathI ardhA bharata kSetranAM sola ijAra rAjAnae ekAtA thA mahotsavapUrvaka chipRSTane vAsudevano abhiSeka kaa. zveta kRSNa ke zarIranI kAMti jemanI evA ane sItera dhanunA devAlA te pRSTa ane vijaya bane jAiyoe dIrghakAla sudhI rAjya nogavyuM. boMtera lAkha varSa paryaMta potAnA prAyuSyane pUrNa karI ghora pApanA nada hipRSTa mRtyu pAmIne baDI narake gayo. paDhI potAnA baMdhunA viyogathI duHkhI yatA vijaya baladeve sarvathA rAjyane viSe spRhArahita yaha vairAgyathI dI - kAlIdhI. rAjyalakSmIne tyajI dai cAritra aMgIkAra karanAra te zrI vijaya nAmanA baladeva potAnuM paMcotera lAkha varSanuM sarva AyuSya pUrNa karI cAritra pAlavAvame kevalajJAnane prApta karI aMte karmakayathI saMsAranA jayane bhedI nAkhanArA paramAnaMda rUpa nirvANa padane pAmyA. J // iti zrI vijaya baladeva caritram // // atha zrI baladeva caritram // zrA jaratakSetranI dvArakA nagarIne viSe krUra evA zatru bhUpatiyono nAdA karavAne pragaTa parAkramavAlo rupa nAme rAjA rAjya karato dato. tene atyaMta rUpavatI evI suprajA nAmanI paTTarANI hatI. tene mahAbalavaMta evo nai nA Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 150 ) RSimaMgalavati - pUrvI 6. mano baladeva putra ito. rui rAjAne bIjI lokamAM vikhyAta evI pRthivI nA-: mestrI datI tene svayaMbhU nAmano prasiddha vAsudeva putra ito. pI pitAe rAjyAsane sthApana karelA svayaMbhUe yuddhamAM meraka nAmanA prativAsudevane naI baMdhu sahita mA pote kaMTha sudhI koTisIlA napAmI. te uparathI sola hajAra rA jAnae tene baMdhU sahita cakravarttIno abhiSeka kasbo pI sATha dhanuSyanA zarIravAlo te svayaMbhU vAsudeva sATha lAkha varSa paryaMta AyuSya jogavI aMte mRtyu pAmIne azubha karmazrI DI narake gayo. jara baladeve sarva sAvadyano tyAga karI zreSTha saMvara yukta thara cAritra lIdhuM. bevaTe sATha dhanuSyanA zarIravAlA muni pAMsa lAkha varSa paryaMta AyuSya pUrNa karI mokSapada pAyA.. // iti zrI jar3a baladeva caritram // // atha zrI sumana baladeva caritram // pRthvI para prasiddha evI dvArakA nagarIne viSe caMda samAna manodara mukhavAlo zrImAn soma nAmano rAjA rAjya karato hato. tena sudarzanA nAmanI paTTarANIzrI nRtpanna thayelo manuSyomAM uttama evo sumana nAme baladeva putraM hato ene vIjI zIlavatI zItala evI bahAlI sItA nAmanI strIthI utpanna tha yelo puruSotama nAmano vAsudeva putra hato. pacAsa dhanuSyanA pramANa dehavAlA zveta tathA kRSNa evI zarIranI kAMtivAlA te banne baMdhana pitAthI rAjya pAmIne zojatA itA. anukrame suprana baMdhunI sahAyatAne lIdhe puruSotama vAsudeve potAnA puruSArthI prativAsudeva evA madhukaiTanane mArayo bhane vane jAzrI vAtI suvI koTi jhIlA napAmI. te naparazrI sola hajAra rAjAnaMe tene cakravarttIno abhiSeka karayo. uttama vaibhavavAluM sAmrAjyapada jogavIne pIte puruSotama potAnuM trIsa lAkha varSanuM zrAyuSya pUrNa karI baDhI narakane viSe nArakI zrayo ne sumana vairAgyanI utkRSTatAzrI cAritra lai potAnuM paM cAvana lAkha varSanuM AyuSya pUrNa karI mokSapada pAmyA. // iti zrI sumana baladeva caritram // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AnaMda baladeva caritra. (151) ||ath zrI sudarzana baladeva critrm|| sarva saMpatinA maMdira rUpa svapura nAmanA nagarane viSe prajAne kalyANakArI evo zrImAn ziva nAme rAjA rAjya karato hato. tene vijayA nAmanI paTTarANI itI. tene sudarzana nAme baladeva putra thayo. bIjI aMbIkAnA samAna guNavAlI aMbIkA nAmanI rANI itI. tene mahAbalavaMta evo puruSasiMha nAme vAsudeva putra hato. anukrame zveta tathA kRSNa kAMtivAlA ane pIstAliza dhanuSya pramANa zarIravAlA te banne nAzyo anuta evA pitAnA rAjyane pAmyA. paThI vAsudeva evA puruSasiMhe yuHkSmAM nizunna nAmanA prativAsudevane mArI nadara sudhI koTizilAne napAmI. parItraNakhaMmanuM rAjya nogavato evo puruSasiMha potArnu daza lAkha varSanuM AyuSya pUrNa karIbahI narake gayo. sudarzana papA dIkA laza potAnuM sattara lAkha varSanuM AyuSya pUrNa karI moda pAmyo. // iti zrI sudarzana baladeva caritram // ||ath zrI AnaMda baladeva caritram // paracakanA nayarahita cakrapura nAmarnu nagara . tyAM putranI peThe prajArnu pAlana karanAra mahAziva nAme rAjA rAjya karato hato. tene kAMtiye karIne vaijayaMtI devI samAna vaijayaMtI nAmanI paTTarANI hatI. tene AnaMdakArI AnaMda nAme baladeva putra dato ane bIjI sAkSAt lakSmInA samAna lakSmI nAme strI hatI. tene nattama budhviAlo pumarika nAme vAsudeva putra hato. anukrame nagaNatrIza dhanuSya pramANa zarIravAlA te banne nAzyo pitA pAsethI rAjyapada pAmI divasa divasane viSe sarva samRdhthiI adhika zonavA lAgyA. paThI pumarika vAsudeve yuHkSmAM balISTa evA prativAsudeva bali rAjAne mArI urvalapaNAthI koTIzilAne kema sudhI napAmI. te naparathI sola hajAra rAjAnae mahotsavapUrvaka tene aAI cakravatIno aniSeka kasyo; tethI te potAnA baMdhusahita ardhA naratakSetranuM rAjya logavavA lAgyo. anukrame pAMsaTha hajAra varSa paryaMta potArnu AyuSya nogavI kliSTa hRdayavAlo te pumarika uDI narake gayo. AnaMda baladeva paNa potAnuM paMcA| hajAra varSanuM AyuSya jogavI cAritra pAlI kevalajJAna pAmI mokapada pAmyo.. // iti zrI AnaMda baladeva caritram // . Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (155) RSimaMmalatti-pUrvAI. // atha zrI naMdana baladeva caritram // kalyANakArI lakSmIvame vakhANavA yogya vArANasI nagarIne viSe balavaMta agnisiMha nAme rAjA rAjya karato hato. tene jayaMtI nAme paTTarANI. itI. tene jagatne AnaMdakArI naMdana nAme baladeva putra hato ane bIjI sa magra najvala guNozrI priya evI zeSavatI nAme strI hatI. tene datta nAme vAsu deva putra ito. anukrame zveta kRSNakAMtivAlA ane bIza dhaMnuSya pramANa zarIravAlA te banne nAzyo pitAnA rAjyane pAmyA. palI vAsudeva evA datte yu mAM prativAsudeva evA pralhAdane haNI sAthala paryaMta koTizIlA napAmI. te nuparathI aneka rAjAnae tene arza cakravartIpaNAno aniSeka kasyo. paThI te vAsudeva potArnu uppanna hajAra varSa, AyuSya nogavI pAMcamI narake gayo. dana baladeva paNa cAritra lazpAMsaTha hajAra varSanuM potA, AyuSa pUrNa karI aMte moda pada pAmyo. // iti zrI naMdana baladeva caritram // // atha zrI pana baladeva caritram // jemaNe dayAne lIdhe dUrathI zrAvI azva nUpatine pratibodha pamAmayo The te jagatnA pati evA zrI munisuvrata tIrthakara jayavaMtA varto. te tIrthakaranA tIrthane viSe zrayelA ane moda pAmelA guNavaMta AThamA zrI padmabaladevatuM caritra huM kahuM huM. zrA narataketramA nattama vainnavavAlI, purAtana ane iMnI AjJAthI kubere sthApana karelI ayodhyA nAmanI nagarI The. tyAM zrI jhaSannadeva pracanA saMtAnanI paraMparAmAM natpanna zrayelo, mahA tejavaMta ane *mahAratha evo dazaratha rAjA rAjya karato ito. je rAjA yujharUpa nadayAcalane viSe sUryanI peThe nadaya pAmye gte takAla sainya sadita zatru rAjAna ghumanI peThe AcaraNa karatA. arthAt AMdhalA para jatA. mahArAjA dazarathane jANe lakSmInI vRddhi karanArItraNa zaktI hopanI ? ebI tayA guNoe karIne atyaMta vahAlI traNa strIyo hatI. temAM pahelI * gurUpanAmA prayoNa palo je pugae daza hajAra subhaTonI sAye yuddha kara te mahAratha kaheyAya che.. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( 153 ) potAnI adbhuta zobhAthI bIjI zreSTa strIyonAM rUpane paNa tIraskAra karanArI zuddha zIlavatI kauzalyA nAmanI strI datI. bIjI potAnA zIlavratanA tejathI sUryanI kAMtine paNa malIna karanArI sumitrA nAmanI strI datI. trIjI dharma viSe buddhivAlI, saubhAgyavatI ne patine ghaNIja vahAlI evI supranA nAmanI strI datI. W dave te vakhate madA samunA madhya jAgane viSe manuSyone svarganI vizrama karAvanArI laMkA nagarIne viSe, ratnazrava vidyAdharanA kularUpa vanamAM kesarIsiMha samAna, kaikasI vidyAdharInA nadararUpa talAvane viSe daMsa samAna, vizvane jayaMkara, prauDha vidyAmAM paMcama parAkramavAlo, mahA tejavaMta, rAkSasono amezvara, zrI jinezvaranA caraNakamalanI sevAmAM tatpara ane vibhISaNa tathA kunakarNano jAi evo pratApavAn prativAsudeva rAvaNa rAjA rAjya karato dato. eka divasa sajAne viSe siMhanI peThe siMhAsana upara beThelA, parAkramathI sarva rAjAnuno parAjava karanArA, tejasvInamAM zreSTa, koTI sujaTa evA rakSakoe tathA vidyAdharoe niraMtara sevA karelA, iMnA samAna kAMtivAlA, deva, dAnava ne manuSyothI nAza nadi karI zakAya tevA, mRtyuthI paNa jaya nahi pAmanArA, vizvane AkramaNa karavAmAM laMpaTa ane jIvita ve prIya jene evA te rAvaNe koI eka aSTAMganimittanA jAe evA zreSTa naimittikane bolAvIne pU ke, " mhAruM mRtyu konAthI yavAnuM be. rogathI ke bIjA ko thI te kaho ? rAvase Ama prazna karayuM eTale naimitike kSaNamAtra vicAra karIne kartuM ke, "he rAvaNa mahArAjA ! sAMjalo. kozalA nagarInA adhipati ane ikSvAkuvaMzanA ziromaNirUpa zrI dazaratha rAjAnA putra rAma lakSmaNazrI mithilA nagarInA pati janakanI putrI sItAnA kAraNe tamAruM mRtyu thavAnuM be. " naimitikanAM AvAM vacana sAMjalI rAvaNa zaMkAyukta thayo eTale pAse beThelA vibhISaNe gADha snehanA vazI tene kahAM ke, " he nAtha ! jo thA naimitika satyavAdI "" } daze, topaNa huM balAtkAre tenAM vacana mithyA karIza. huM dazaratha rAjAne ane janakanUpa tine e vannene mArI nAkhIza to paDhI tamArA vadha karanArAnI naspatija zI rIte thaze ? " tenAM AvAM vacana sAMjalI rAvaNa "lokamAM dAru sahodarapaNuM zreSTa ve." ema vakhArA karato to atyaMta saMtoSa pAmyo. 20 1 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 154 ) RSimaMmalatti-pUrvAI. zrA vakhate nArada muni rAvaNanI sannAmAM bega hatA, te vinISaNanA. AvAM vacana sAMjalI tatkAla AkAzamArge zra kozalApurImA AvyA, tyAM dazaratha rAjAe temano atyaMta Adara satkAra kasyo, paThI nArade kA, "he nR. . pati ! tuM svastha prazne mhArA AvavAnuM kAraNa sAMjala, huM hiMthI pra.gavidehaketramA pumarIkiNI nagarI pratye gayo hato. tyAM zrI vizvapati sImaMdhara jinezvare gRhasthAvAsamAM vyAsI lAkha pUrva nirgamana kasvA paThI cosaTha deveMzee te prannunA karelA dIdA kalyANakanA natsavane jo meru parvata napara zAsvatA caityane namaskAra karavA gayo hato. tyAMthI atyaMta manohara evI laMkA nagarI pratye gayo. tyAM prathama nadyAnane viSe zrI zAMtinAthanI pratimAne harSathI praNAma karIne paThI huM rAvanI sannAmAM gayo, tyAM naimitikanAM vacana sAnalI atyaMta khedAtura thayelo hu~ ahiM Avyo vaM. he dazaratha ! naimitikanAM bacanazrI vinnIparA tamane tatkAla mAravA Avaze, mATe potAnuM rakSaNa karavAmAM yatna karo." nArada muniyA pramANe dazarathane kahI AkAzamArge cAlI nikalyA. paThI dazaratha rAjAe sarva maMtrIvargane bolAvIne kaDaM. "he maMtrIyo! sAMjalo. tamAre sarvee A mhArA rAjyanuM rakSaNa karavaM. kAraNa huM jIvita rahAne mATe vIjA dezamA jAna ." dazaratha rAjA A pramANe maMtrIyone lalAmaNa karI ane videzIveza dhAraNa karI gupta rIte potAnA nagarapI cAlI nikalyo. janaka rAjAe paNa nAradanAM hita vacanayI temaja karayu. kAM ve ke-sarva prANIyone nizcaya potAnuM rakSaNa karavAmAM eka sarakhI buddhi hoya : panI krodhazrI kaMpato evo vinnIpaNa potAnI pratijJA pAlavAne mATe akhaMmita prayANadhI ayodhyAnA rAjamaMdira pratye Avyo. tyAM atyaMta krodhazrI aMdha zrayelA cinavAlA teNe rAtrIne vipe tihaNa khajazrI dazaratha rAjAnI banAvI rAkhelI lepamartinA mastakano veda kasyo. te vakhate " hAya dAya! amAro pati haNAyA. "ema kolAhala zrayo ane koTisunnaTazrI narapura evo rAjamahela dona pAnyo. aMtaHpura paNa rudana karavA lAgyu ane atyaMta zokAtura evA budhviMta pradhAnAdi rAjapuruSoe te lapamUrtine agnisaMskAra kasyo. dave dahAraNa nupatina mArI pramanna ayelA vinnIpaNe " nanaka ekalo jhuM kanTo ? "ema dhArI mizritA nagarI pranye nadi jatAM turata saMkAmA jara Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI phya baladeva caritra. (155) rAvaNane sarva vAta nivedana karI.zuM deva vimukha thayo hoya tyAre prANIyonA. napAyo phalIta thAya kharA ? arthAt naja pAya, have dazaratha ane janaka e bane rAjA pRthvI napara sarva sthAnake namatA namatA ko eka divase ekaga ghara gayA. anukrame nirnaya ane paraspara prItivaMta thayelA te banne nUpatiyoe sAthe pharatAM keTaloka kAla nigamana kasyo pI tena uttarApatha dezamAM sarva prakAre lakSmInA samurUpa ane samasta prakAre mAMgalika evA zrI maMgalapura nagara pratye AvyA. tyAM vijaya lakSmInA sthAna samAna zunnamati nAmano rAjA rAjya karato hato. tene cosaTha kalAmAM pravINa kaikeyI nAme putrI hatI. nUpatiye te potAnI putrInA vivAhane mATe svayaMvara maMjhapa racI aneka nUpAlone AmaMtraNa karelu hovAthI mhoTA AmaMbarane dhAraNa karanArA darivAhana vigere aneka rAjAnaM tyAM AvavA lAgyA hatA. paThI naMcI beThako napara rahelA suvarNanA maNi jamitra siMhAsanone viSe beThelA ane manohara prAkRtivAlA te nUpatiyo uttama AnUSaNane dhAraNa karanArA devatAnI peThe zonnatA hatA. kApamInA sarakhA veSavAlA rAjA dazaratha ane janaka paNa te rAjAnanI madhye jANe gupta AkRtivAlA zreSTa devatAja hoyanI? ema besI gayA. / paThI maMgalasnAna karI divya vastathI suzonita banelI temaja manohara prAkRtivAlI kaikeyI tatkAla pAlakhImAM besI tyAM AvIne pratihArINIno hAtha kAlI rAjahaMsathI sarasvatInI peThe tatkAla pAlakhImAMtho nIce utarI.. pI jamaNA hAthamAM varamAlAne dhAraNa karI rahelI temaja pratihArIye karelA rAjAnanA varNanane harSathI sAnnalatI ane potAnA natkRSTa rUpathI rAjAnane vismita mukhavAlA karatI te bAlAe ko siMhAsana napara beThelA kApaminA samAna prAkRtivAlA dazaratha rAjAne dIge. panI vismita netravAlI ane gupanI jANa evI kaikeyIye dazaratha nUpatinA kaMThane viSe turata varamAlA pahe.. ' rAvI. te vakhate atyaMta dona pAmeluM rAjamaMgala paraspara kadevA lAgyu ke, "aho ! e rAjakanyAe rAjAne nirguNI karI ko vaidezika vasyo. joke kanyA mugdha hoya, paraMtu balahina evo kApani mugdha zAmATe thAya ke, je rAjamaMgala batAM kanyAne vare ? nizcaya rAjAnaneja yogya evI e kanyAne ame balavame grahaNa karazaM. kAraNa ke, kAgamAnA kaMThane viSe rahelI maNinI mAlA kone Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (156) RSimaMgalatti-pUrvAI. rucikara thAya ?" grAma kahIne sarve rAjA potAnA vikaTa AyudhavAlA koTi sunnaTonI sAthe dazaratha rAjAne mAravA navyA. te vakhate zunnamati nUpAla vi. cAra karavA lAgyo ke, "kanyAye game tevo je vara vasyo hoya te mhoTAnane paNa pramANa hoya ." A pramANe potAnA hRdayamA vicAra karI teNe turata saU zrayelI potAnI senA sahita sarva AyudhathI pUrNa evo potAno ratha dazarathane Apyo. te samaye dazaratha rAjAe kaikeyIne kaDaM ke, " tu mhArA sArathIpapAne aMgIkAra kara ke, jethI karIne huM zatrunA sainyane jItuM." paThI bAlyAvasthAzrI anyAsa karelI kalAmA pravINa evI kaikeyIye bIkaNa utAM paNa ninaya tha potAnA hAthI ghomAnI rAzane pakamI sArathI tha rathane zatrunA sainya tarapha calAvyo eTale dazaratha rAjAe lIlA mAtramA tIkSNa bANano va; padi varasAvatA utAM siMha jema ziyAlanA samUhane trAsa pamA tema zatrunA sainyane trAsa pamAmayu. A vakhate yuHkSmAM kaikeyIye patinI zrAjhAthI rathane vAma, dakSiNa, Agala ane pAula ema cAre tarapha AzcaryakArI rIte calAvyo. te naparathI prasanna zrayelA dazaratha rAjAe priyA kaikeyIne kA ke, "de na ! hu~ thArI sArathInI kalAzrI prasanna ayo, mATe varadAna mAga." kaikeyIye kajhuM. " he priya ! havaNAM e varadAnane nattama AnnUSaNanI peThe namAramA rAkho, huM tene avasare mAgIza. paThI rAjA dazarathe asaMkhya zatrurUpa aMdhakAranA samadane nAza karI sUrya jema dinazrIno aMgIkAra kare tema kaikeyIno aMgIkAra kasyo. paThI zullamati rAjA dazarathane nalakhI potAnI nAgyavatI kanyA kaikeyInAM ane valavaMta evA dazaratha rAjAnA vakhANa karavA lAgyo. zunnamati sahita dazaratha rAjA valISTha senyathI zatrunne jItIne paThI rAjagRha nagara pra. tye gayo. tyAM teNe te nagaranA nUpatine jItIne tyAMja nivAsa kasyo, kaDaM The ke-vizvamAM balavaMta puruSonuM sthAna sarva ThekANe hoya . paga janaka rAjA paNa potAnI mithilA nagarI pratye gayo. kAraNa kAladepayI vighno kukopanI peThe tatkAla nAThA pAme The. paThI vAgya gajA rAjagRha nagara pratye raho to lakSmInI sAthe purupottamanI peTha potAnI svInI mAye akhaMmita nogone logavavA lAgyo.valI tyAM teNe ayodhyAyI ponAnI traNa strIyAne temAvI.kAraNa ke, purupane svasthapaNAmAM sarvasmRti Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zrI pani baladeva caritra. ( 157 ) Ave be. te traNa priyAnunI sAthe viSaya sukha bhogavatA evA dazaratha rAjA vividha buddhidhI zojatA evA buddhimAna puruSanI peThe atyaMta zonavA lAgyo: ed as eka devatA brahmalokadhI cavIne rAtrInA zubha avasare kauza byAnA nadararUpa sarovara viSe rAja haMsanI peThe avatasyo. te vakhate catura budivAlI kauzalyAye pUrva puNyanA prabhAvathI caMDa kiraNa samAna najvala cAra svapna joyAM paThI pUrNa samaye teNe gAyanA dudha ane dIrAnA samAna gaura aMgavAlA tathA sarva prakAranAM uttama lakSNavAlA putrane janma Apyo eTale putra janmazrI nRtpanna thayelA maddA harSavaMta dazaratha nUpatiye nAnA prakAranA dAnathI mdoTA utsavo kasyA. anukrame mAtApitAe tenuM padma evaM nAma pAmaghuM; paraM tu uttama prakRtine lIdhe lokamAM rAma nAma prasiddha yuM pI AkAzamAM caMdrabiMbanI peThe sarva rAjalokanA netrane AnaMda pamArunAro te kumAra tyAMja vRddhi pAmavA lAgyo. * > dave svargathI bIjo ko puNyavAn jIva cavIne rAtrInA zubha avasare sumitrAnA nadarane viSe zravatasyo. te vakhate teNe uttama phala sUghavanArA sAt madA svapna joyAM. pI pUrNa samaya yaye sumitrAye aMjana samAna zyAma kAMtivAlA, zrIvatsalAMbita vakSasthalavAlA ane vAsudevanA par3hane yogya evA eka putra janma Apyo. te vakhate rAjA dazarathe te putranI prazaMsA karatA janma mahotsava karayA. anukrame pitAe te putranuM nArAyaNa nAma pAruyuM, paraMtu mAMgya lakSmInA cinhanA darzanathI lokamAM tenuM lakSmaNa nAma prasiddha yayuM. paTIM baladeva ne vAsudeva evA te rAma lakSmaNa banne jAiyo naramAna mAtAnA putra ari pUrvavanA saMbaMdha sIdhe paraspara atyaMta snehavAlA thayA. i koi vakhate kaikeyI rANIye paNa avasare zubha svapna sUcavIne nadaramAM prAvelA bharata nAmanA putrane janma prApyo ane suprajAye paNa zreSTakAMtithI sUryanetiraskAra karanArA tathA zatrune vinAza karanArA zatrughna (nAmanA putrane janma zrApyo. pI te jarata ane zatrughna naramAna mAtAnanA putra batA paraspara atyaMta snehavAlA thA. anukrame dazaratha bhUpatinA te cAre putra koTi zatrurUpa hAthIyone dalana karavAmAM siMha samAna, rAjyazrI rUpa hAyaNIne vilAsa karAvavAmAM Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (157) RSimaMmalaratti-pUrvAI. hAthI samAna, saulAgyavaMta puruSomAM agresara, sarvakalAnanA samUhane viSepa tyaMta catura tathA saMpattiyone krImA karavAnA maMdira rUpa yayA. ||iti zrI padma baladeva caritre prathama prastAvaH // ... have jaMbadhIpanA naratadetrane viSe dAru nAmanuM mhoTuM gAma ne. tyAM vasunUti nAmano nattama brAhmaNa raheto hato. tene kozA nAmanI strI hatI. tenane . atinUti nAme putra hato ane te atinUtine surasA nAmanI strI hatI.. tena sarve paraspara atyaMta snehavAlA hatA. ko vakhate kayAna nAmanA koI kAmI brAhmaNe te surasAne jo kAmathI atyaMta pImA pAmatA utAM tenu haraNa karayu. kAM ve ke-kAmIyonA ceSTitane to dhikkAra . paThI atinUti brAhmaNa potAnI priyAne na dekhI viyogathI Akula vyAkula manavAlo.thazne pRthvI napara namavA lAgyo. kozA ane vasunUti paNa mohanA vaza kI putra ane tenI priyAnI zodhane mATe namavA lAgyA. kahyu ke ke-nizcaya HkhanA vAsarUpa gRhasthAzramane dhikkAra . pI pRthvI napara namatAM evAM te kozA ane vasulUtiye koI eka vanane viSe cAraNamunine jo temane vaMdanA karIne temanI zreSTa dharmadezanA sAMjalI. anukrame te vanne jalAnae pratibodha pAmI temanI pAse vrata aMgIkAra karayu. paThI muniye kozAne kamala lakSmInI samIpe rAkhI. anukrame zukSa evA cAritrane pAlI te vanne javAna pahelAdevalokaM pratye gayA. tyAMthI vasunnatino jIva cavIne vaitADhya parvatane viSe raNanapura nagaramAM caMgati nAme vidyAdhara ayo. kozA paNa tyAMcI cavIne puSpavatI nAme tenI strI az. have kayAne jenuM haraNa karayuM hatuM te surasAe paNa guru pAsezrI dharma sAMjalI prabodha pAmIne vrata lIdhuM. paThI te vratanuM pAlana karI IzAneznI devI zra. priyAnA viyogazrI gAMmo vanelo atinUti paNa bahu kAla sudhI saMsArarupa araNyamAM namI ane paThI mRtyu pAmI koi eka rAjahaMsanA putrapaNe natpanna ayo. ko vakhate yAkAzane viye namatA' evA te rAjahaMsanA vAlane niMcAge pakamaco, paraMtu te tenA mukhazrI nikalI jazne ko eka kapAnA samuH evA munIzvagnI pAse pamayo. paThI muniye siMcAgAnA ghAtathI pImAyuka. devAlA ane jenuM mRtyu pAse yAtrI rahyaM va evA te rAjahaMsanA bAlane paMca navakAra manalAvyo eTale parameSTi namaskAranA dhyAnazrI te parI mRtyu Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (15) pAmI daza hajAra varSanAM AyuSyavAlo kiMnara deva thayo, tyAMthI cavIne te vi dagdha nagarane viSe prakAzasiMha nUpatinI pravarAvalI rANIne viSa kuMmalamaMmi. ta nAmanA putrapaNe natpanna ayo. . have pelo dUrAtmA kayAno paNa surasAnA viyogaTI pImA pAmato to aneka navone namIne devaTa cakrapura nagarane viSe zrIcakradhvaja nUpatinI svA. dA nAmanI strInA dhUmakeza nAmanA purohitano bumihina ane jama hRdayavAlo piMgala nAme putra thayo. te cakradhvaja nUpatine eka atisuMdarI nAme putrI hatI. tenI sAthe pelo piMgalaka gurunI pAse pAThazAlAmA rahyo to anyAsa karato hato. eka divasa rAgane lIdhe jama budhviAlA piMgalake avasara malavAthI guptarIte atisuMdarInuM haraNa karayuM. karvA De ke-gha[karIne prANIyono svannAva aneka navone viSe ekaja rItano hoya . paThI te piMgalaka te rAjakanyAne sAye laza potAnA nagarathI nAsI gayo ane jyAM prakAzasiMha nUpati rAjya karato hato te vidagdhapura pratye AvI pahocyo. tyAM parA jJAna rahita evo te piMgalaka ghAsa ane lAkamAnA nArA vecIne potAnI AjIvikA karavA lAgyo. eka divasa rAjaputra kuMjhalamaMmite rati ane prItine dhikkAra karavAmAM ati rUpavaMtI evI atisuMdarIne dIThI; tezrI anurAgavAlA zrayelA teNe piMgalaka pAsezrI te kanyAgeM haraNa karayuM ane panI pitAnA nayathIte eka pallImAM jaz atisuM. darInI sAthe rahevA lAgyo. paThI atisuMdarInA viyogathI niraMtara AkamAnA runI peThe pRthvI napara namatA evA vipra piMgalake koi sthAnakane viSe Aryagupta nAmanA sAdhune jo. itemane vaMdanA karI. par3I temanI dezanA sAMjalI natpanna zrayelA vairAgyavAlA teNe cAritra lIdhuM; paraMtu te muniye atisuMdarIne viSe zrayelorAga tyajIdIdho nahi. . have pelo pallImA rahelo rAjaputra kuMmalamaMmita dazaratha rAjAnA deza pratye AvIne khuMTa karavA lAgyo. te vakhate dazaratha mahArAjAnI AjhAdI krodhAtura evA bAlacaMDa nAmanA sAmaMte tene pakamIne baMdhIkhAne nAkhyo. pI dazaratha nUMpatiye keTaloka kAla baMdhIkhAne rAkhI tene prakAzasiMha nUpatino putra jANI dayAne lIdhe gemI dIdho eTale to pRthvI napara bramaNa karatA te kuMmalamaMmite ko divase municaM nAmanA sAdhune vaMdanA karIne temanA upadezazrI Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (160 ) RSimaMmalabatti-pUrvAI. zrAvaka dharma Adasyo, paraMtu teNe manamAMthI kyAre paNa pitAnA rAjyanI spahAra ne tyajI dIdhI nahi. paThI te avasare kAla karI janaka nUpatinI videhA rANInA nadarane viSe putrapaNe nutpanna bhayo. devAMganA surasA paNa IzAna devalokadhI, cavIne pharIthI dhUmakeza purohitanI vegavatI nAmanI putrIpaNe natpanna thai.tyAM - te vrata aMgIkAra karI anukrame mRtyu pAmI brahmadevaloka pratye gai. tyAMthI cavIne janaka nUpatinI videdA rANInA nadarane viSe putrIpaNe natpanna tha3. anukrame videhAye te putra putrInA jomalAMne sAthe janma Apyo. have piMgalaka muni mRtyu pAmIne saudharma deva lokane viSe devatApaNe na. tpanna thayA. tyAM temaNe avadhijJAnathI potAnA zatru kuMmalamaMmitane janaka rAjAnA ghare putrapaNe natpanna zrayelo joyo, paThI pUrvanavanA vairarUpa dAvAnalI tapta zrayelA aMgavAlA te devatAe te bAlakanuM haraNa karI tatkAla AkAzamArge prayANa karayu. tyAMthI vaitADhya parvata napara jatA evA te devatAe manamAM vicAra kasyo ke, "A bAlakane zilA napara pagamIne turata mArI nA." A pramAze te vicAra karato hato evAmAM tene viveka prApta bhayo; tethI te valI vicAravA lAgyo ke, " are ! pUrvanavane viSe karelA pApothI saMsAramA jamaNa karato e. vo hu~ devayogathI devapaNuM pAmyo . to valI bAlahatyAthI natpanna zrayelApuHkhono pAtra zA mATe thAnaM ?" A pramANe vicAra karIne te devatA nattama evApA. nUpaNathI bAlakane vinUSita karI rathanUpura nagaranA nadyAnane viSe puSpathI suzonita evI pRthvI napara mUkIne potAne sthAnake cAlyo gayo. evAmAM tyAM caMgati vidyAdhara Avyo; te bAlakane joza cittamAM ghaNo harSa pAmyo. par3I ciMtAmaNi ratnanI peThe te vAlakane grahaNa karI vidyAdharAdhipa caMgatiye potAne ghare AvI potAnI priyAne te vAlaka putrapaNe sopyo ane nAnA prakAranA dAna yApIne vividha prakAranA mahotsavo kasyA. aho ! sarva sthAnake pUNyathIja kabyANakArI sukha prApta prAya Te.paThI caMgati vidyAdhare te vAlakanuM zarIra tejamaya jo tenuM mahotsava pUrvaka nAsaMmala nAma pAmyu. have adi phakta janma avasareja dekhAine tatkAla adRzya tha gayelA putrane jANI vider3A atyaMta rudana karavA lAgI. ane rAjA janaka paNa tenI mAgre rudana karavA lAgyo. paThI teNe sarva sthAnake dRtone mokalI gAma, nagara Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( 161 ) zrane khArA vigere pRthvI maMgalano zodha karAvyA, paNa kyAMzthI putranI jAla malI nahi eTale sarva duHkhanI zAMti karanArI putrInuM nAma sItA pAruyuM. paTI janaka rAjAnA kulane viSe saubhAgyathI vizAla ane sarva prakAranA gueAnI gajazAlArUpa te bAlA rasAla evI svargavelanI peThe vRddhi pAmavA lAgI. anukrame sarva kalAno prayAsa karatI yauvanAvasthAne prApta thayelI te kumArIkA vivAha yogya zarIra saMpattine dhAraNa karavA lAgI eTale janaka bhUpati potAnA pradhAnonI sAdhe tenA varano vicAra karavA lAgyo. pI aneka nUpatiyoe potAnA citrapaTTa tyAM mokalAvyA. sItAye te sarveMnA rUpAne joyAM, paNa temAMthI koi tene rucikara thayo nahi - kartuM ve ke- suvarNanI vIMTImAM jevo vo hIro yogya hoya nahi. " asaad ra dezamAM rahelA taraMgatama pramukha aneka krUra rAjAnae sainyaM sahita prAvIne janaka bhUpatinA dezane napazva karavA mAMgaco. te vakhate potAnA valI tejane dUra karavAne asamartha evA janaka rAjAe potAnI sahAyane mATe dazaratha rAjAne temAvA mATe tenI pAse dUta mokalyo. dUta dazaratha bhUpatinI sAmAM zrAvyo eTale temaNe janaka rAjAnA sarva kuzala samAcAra pUyA. dUte kahu~. " he mahArAja ! Apa sarakhA mitra batAM mithilA nagarInA adhipati janaka rAjAne jaya kyAMthI hoya ? to paNa he nAtha ! eka vAta nivedana karavAnI ve ane te e be ke, vaitADhya parvatanA dakSiNa nAgamAM ne kailAza parvatanA uttara jAgamAM rahelA ghaNA anArya dezomAM bahu krUra mANaso rahe ve. temAM paNa sarva saMpattinA sthAnarUpa praIbarbara nAmanA dezane viSe mayuramAlA nAmanA prati mhoTA nagaramAM nAnA prakAranA pApakarmane viSe tatpara evA sarve loko vase be. valI te mayurazAlA nagaramAM mlechano pradhipati taraMgamata nAmano prati balavAn rAjA rAjya kare The ke, jeNe potAnA zauryazrI kaMbojAdi dezone tatkAla potAne svAdhina karayA be. davaNAM potAnA balI sphurAyamAna thayelA te rAjAe ghaNA dhAnyathI pUrNa evA kSetrane jema suMru vinAza pamAne tema mithilAdezane vinAza pamAvA mAMgaco a. hAthI jema jAmone nakhemI nAkhe tema dharmasthAnone nakhemI nAkhavA mAMmitre, ve ane pASANa jema kelanA kAmane pImA upajAve tema sAdhu lokanA, r Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 162 ) RSimaMgalavRtti - pUrvA 6. samUhane pImA upajAvavA mAMgI ve. yAvA kAraNathI janaka rAjAe te zatrune jItavA mATe ApanI sahAya mAgI e. kayuM ve ke, gAMgo mANasa paNa mitranA tejane pAmI potAnI gAMmAzane tyajI de be. paThI zatrurUpa vanane dagdha karavAmAM dAvAnala samAna dazaratha rAjAe dUtanAM evAM vacana sAMjalI atyaMta krodha pAmatA batAM zatruno vinAza karavA mATe prayANano paTTaha vagamAvyo. te vakhate putromAM mukhya evA zrI rAma pitAne prayAsa karavAmAM saU thayelA joi tatkAla praNAma karI priya vacanathI vinaMtI karI ke, "de tAta ! baMdhunavAlA mhArA sarakhA putra batAM atula parAkramavAlA Apa poteja zA mATe yune arthe prayANa karo bo ? he pitA ! kRpA karI maneja prajJA prApo. kAraNa ke, kAkustha kulamAM utpanna thayelo bAlaka paNa zatrucanA samUhano vinAza kare be. " thA pramANe vinaMtI karI balAtkArathI pitAnI thAjJA lar3a kRtArtha evA zrI rAme jAiyone sAdhe lai mhoTI senA sahita prayAsa kara. pavI zatruno nAza karavAmAM utpanna thayelA rasavAlA ane uttama buddhivAlA zrI rAma, anukrame baMdhuna sahita mithiladezanI samIpe zrAvyA. tyAM to temale iSTivedha karanArA, atyaMta balavaMta ne cAre tarapha prasarI rahelA asaMkhya koTi mleccha sunaTone dIga. lekhanA sunaTo paNagrakatmAt potAnI samIpe zrAvelA rAmanA nRtkaTa sainyane joi tatkAla bahu krodha karavA lAgyA. patI sA kasyA ve grAyudha jesale evA te mlechanA koTi sunaTo utkaTa evA rAmanA sainya sAme yuddha karavA doUyA. te vakhate temaNe tIkSNa yuvA varSAva jema megha dAvAnalano vinAza kare tema rAmanA sainyano vinAza kasyo. potAnA sainyano vinAza yato joi krodhAtura thayelA mhoTA balavaMta rAma pote yuddha karavAne baThyA. temaNe potAnA vANothI prabala evAya paNa zatrune siMha jema potAnI garjanAzrI hAthIyone trAsa pamAme tema tatkAla trAsa pamAjhyA, paThI mleccha bhUpati potAnI senAne cAre tarapha nAsI jatI jo pote natkaTa valazrI yuddha karavA lAgyo, paNa te rAma taraphayI yAvatAM saMkhyA yatrone jo potAnuM jIvita grApavAne samartha na thavAthI turata sarva parivArane tyajI kAgamAnI peThe nAsI gayo. te vakhate mizrilA nagarInA.. loka atyaMta AnaMda pAmyA. janaka rAjAe paNa rAmane jeTI gauravapaNAne nara 1 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( 163 ) gya evA saUMnAnA AnaMdane mATe temane mahotsava pUrvaka potAnI mithilA nagarImA praveza karAvyA. pabI tethe guNothI manohara evA zrI rAmanI sAye potAnI putrI sItAno vivAha kasyo. kAM ve ke - potAne ghera AvelA uttama varane koNa na bare ? pI nAradamuni jagatne AnaMdakArI sItAnI rUpa saMpatti sAMjalI grAzvaryane dharatA batA tatkAla janaka putrIne jovA mATe tyAM prAvyA ne jeTalAmAM temaNe kanyAnA aMtaHpurane viSe praveza kasyo teTalAmAM lAMbI jaTAvAlA, piMgalavarNA kezavAlA ne jayaMkara AkRtIvAlA te nAradane joi pratyaMta jaya pAmelI sItA tatkAla " he mAta ! he mAta !! " esa kahatI kahatI gharanI aMdara pesI gaI. eTalAmAM kanyAnuM rakSaNa karavA mATe sakhiyAe tyAM zrAvIne nAsI jatA te jaTAvaMta nAradamunine rokI dIdhA ane sora kasyo ke.. "are sunnaTo ! A pApI evA tApasane mAro ! mAro. ! !" sakhiyonAM prAvAM vacana sAMjalI, zastradhArI aneka sunaTo taiyAra thara gayA. nAradamuni tena pAthI mahAkaSTe bUTIne nAsI gayA ane apamAna mATe sItAne viSe atyaMta matsara dharavA lAgyA valI kleza karAvanArA te nArade vicAra ke, "vaitADhya parvata para jara tyAM caMdagati vidyAdharano nAmaMgala nAme putra ke, je havaNAM yuvAvasthAne pAmyo uto pANigrahaNa karavAne yogya thayo be, tene sItAnuM prItikArI rUpa dekhAUM. " yA pramANe vicAra karI nArade citrakAra pAse sItAnuM zreSTha rUpa paTamAM prAlekhAvI jAmaMgala kumArane dekhAmayuM; tethI cipaTTane jo prasanna zrayelA uttama buddhivAlA nAmaMgala kumAre kartuM ke, "he nAradamuni ! manuSyAmAM adbhuta evaM prA konuM rUpa ve ?" nArade kahAM. " mithilA nagarInA janaka rAjAnI putrI sItAnuM e rUpa be. " ema kahIM nAradamuni AkAza mArge cAlyA gayA. nAmaMgala kumAra paNa sItAnI prAptine mATe vyAkula manavAlo yo. pI citrapaTane jovAthI duHkharUpa mahA samumAM bUmI gayelA putrane jAlI caMdagati vidyAdhare tene kahyuM. " he putra ! zuM vhArA zarI " viSe koI roga yo be ke mana saMbaMdhi kAMi pImA utpanna thara be ? athavA aSTa vastune melavavAmAM ciMtAtura thayo dekhAya be ? " te vakhate kumAranA mitroe caMgati rAjAne kahyuM ke, "he vibhu ! mAlatImAM bhramarama peThe jana Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . spA lAgthA. (164) RSimaMmalavRtti-pUrvArdha. ka rAjAnI putrI sItA ke, je rUpa saMpattithI prasiddhi pAmelI ane gumavAlI ve, tene viSe zrA kumAranuM mana Asakta yaz gayuM . to tene sItAnI sAthe paraNAvIne tenI ciMtA dUra karo." caMgatiye A pramANe putrano manoratha jAgItene karvA ke, "he vatsa ! tuM jarA paNa kheda na kara. huM thomAja vakhatamAM. jAnakInI sAthe thAro vivAha karAvIza, mATe zAMta thA." pitAnAM AvAM vacana sAMjalI atyaMta harSita zrayelo nAmamala kumAra svecAthI potAnA mitronI sAthe sukhe krImA karavA lAgyo. paThI caMgati vidyAdhare potAnA capalagati nAmanA sevakane mithilAnA adhipati janakane volAvavA AjJA karI, te naparathI te vidyAdhara mithilA nagarI pratye AvI rAtrIye janaka rAjAnuM haraNa karI tene vaitADhya parvata para / laz gayo. tyAM caMgati vidyAdhare temane neTI nattama siMhAsane besArI ane pote nhAnA siMhAsana upara besI A pramANe janaka rAjAne kadevA lAgyo. "he rAjan ! yApanI putrI sItA ke, je nuttama rUpavAlI ane guNavAlI le te mhArA putra nAmamalane Apo ane e saMbaMdhathI vidyAdharanA adhipati ane mAesonA adhipati evA ApaNI prIti dIrghakAla sudhI sthira ane kuzalakArI zrAya." janaka rAjAe kahyu. " he vidyAdhareM ! amArA sarakhA mANasone viSe natkRSTa snehane dhAraNa karatA evA Ape yogya kaDaM, paraMtu e putrIne meM da- (zaramyanA putra rAmane prazramazrI ApI dIdhI ; kAraNa kanyAnuM dAna ekavAraja thA zake . paThI caMgati vidyAdhare krodhAtura yA potAnI zaktine dekhAmanAraM vacana kahyu ke, "he rAjan ! huM potAnI vidyAvale tamane AkAza mAge karI adi lAvyo , to paThI sItArnu haraNa karavAmAM keTaloka vakhata zravAno te kaho ? mATe huM prItino saMbaMdha mAguM vaM te aMgIkAra karo. valI he rAjan ! amArA sarakhA mahA zatru natpanna aye ute rAma athavA vIjA koza gajAno putra sItAnuM pANIgrahaNa karI zakaze kharo?" vidyAdhara caMgatiye yA pramANe kA eTale janaka rAjA mona rahyo, tethI teNe janaka rAjAne pharI vicAra karIne kahAM. "da rAjan ! valI mhAraM eka vacana solalo. ___ mhAra' ghagne biSe mhArA pUrvajonI paraMparAyI cAlatA zrAvelA ane vA. mudayanA basAyogya evA vajAvarna ane agavAvarta nAmanA ve dhanuSya . jUdA Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (166) RSimaMmalaTatti-pUrvAI. (167 ) Agalaja rAmane potAno pati zcatI tI unnI rahI. janakanA nhAnA sItArnu svarUpa joza kamalInIne viSe amaranI peThe atyaMnna zrayelI naza yo. A vakhate janaka nUpatinI AjhAyI hArapAle potAno putranA vivAha tatkAla kayuM ke, "he nUpAlo ane vidyAdharo! mhAraM vacana banI strIyo mArA madhyethI je ko puruSa A banne dhanuSyamAMthI ekanI napagane pAmIAropaNa karaze. teja A sItA nAmanI kanyAno pANIgRhaNa kara rapAlanAM AvAM vacana sAMjalI sarva vidyAdharo ane rAjakumAro dhnjhaavH|| vAnI zcAthI tenI pAse gayA; paraMtu tyAM to naMcI,karelI phaNAvAdAratha rAnA dRSTirUpa viSanA nArathI vyApta thayelA tathA yamanI jihvAnA sama mnAtra agni jvAlArUpa te banne dhanuSyone joza jayazrI khedayukta zrayelA te tatkAla pAgAvI potapotAne Asane vega. pI nujA balathI zatrunA vargane tira,skAra karanArA ane siMhanA samAna parAkramavAlA zrI rAma potAnA AsanazrI naThI dhanuSya pAse AvyA. te vakhate vIjA sanAjanoe"jema pUrve AvelA rAjakumAroe dhanuSya camAvyuM tema A paNa camAvaze" ema kahI rAmane hasI kADhyA; / paraMtu zrI rAme to caMgatyAdi vidyAdhara patiyoe roSa sahita jotA utAM nAza pAmelAsarpanA samUharUpa ane zAMta ayelI jvAlAvAlA agnirUpa tevajAvarta nAmanA dhanuSyane lIlA mAtramA kamalanA nAlanI peThe napAkI te napara bANa te vakhate "zvAka kuTumharUpAkane prakAzaM karavAmAM sUrya samAna, ko * vIra puruvAmI horA samAna ! mahA balavaMta he rAma! rAjA A to. 'Ama aneka vidyAdharo, deva ane dAnavo zrI rAmanI stuti karavA lAgyA eTale sItAye potAnA hAyamA rahelI varamAlA zrI rAmanA kaMThane viSe harSa sahita AropaNa karI. paThI rAmanI AjJAzrI lakSmaNe paNa sarva rAjaloka jotA utAM tatkAla arNavAvartta nAmanA dhanuSyane camAvyu. lakSmaNarnu AvaM anuta parAkrama jo prasanna zrayelA vidyAdharoe potAnI aDhAra kanyA sadamaepane ApI. pI khedayukta manavAlo caMgati vidyAdhara potAnA nAmaMmala putra sahita vaimAnamAM besI parivAre paravasyo ko potAnA nagara pratye Avyo, janaka rAjAe paNa potAnI putrI sItAnA vivAha mahotsava nimitne dazaratha nUpatine potAnA nagara pratye bolAvyA. dazaratha rAjA tyAM prAvyA eTale ja Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa gAra parivAra sahita prAvI sarve vRttAMta maha rudana ke vacana (164) Azrita karAyelA te bannemAMthI eka dhanuSyane paNa rAma kamalA rAjaputra potAnA nujavalathI camAvaze teja rAjaputranujaba jIsItAne paraNaze. bIjo koisamartha evoya paNa nUpatinahi paraNAvIraja janake paravazyapaNAne lIdhe vidyAdharanAM A vacana aMgIkAra ka gatiye tene vanne dhanuSyo ApI mithilA nagarI pratye pahocApAte putra parivAra sahita potAnA gharane viSe rahyo. ahiM janaka rAnI mithilA nagarI pratye AvI sarve vRttAMta potAnI priyAne kahyo e jInA mohathI atyaMta pImA pAmatI utI bahu rudana karavA lAgI vako ApIne kahevA lAgI ke, " are daiva ! teMja mhArA turaMtanA janmelA putranuMharaNa karI mane duHkha Apyu The ane valI havANAM A putrI- haraNa karIne zA mATe duHkha ApIza ? nizcaya huM nayI jAgatI ke, devatAnae Azrita karelAM A vanne dhanuSyane rAma ke bIjo ko rAjaputra camAve, emhArA hRdayane viSe mhoTuM zalya natpanna ayuM te." A pramANe zoka karatI evI priyAne janake kaDaM. " he prIyA ? paravazyapaNAzrI je aMgIkAra karayu ne teno havezoka zo karavo? valI meM rAmanuM parAkama joyu . huM dhAruMke, te ekavAra vajane paNa nAgI nAkhe tevA The to parI te A banne dhanuSyane camAve emAM to zaMkA zI rAkhavI, mATe he priyA! zAMta thA ane zoka tyajI de." zrA pramANe priyAne zAMta karI janaka rAjAe sarva kAranI hogii| svargalasmIne jItanAra mhoTA svayaMvara maMjhapane racI tathA vA dhanuSyone jUdA jadA siMhAsano napara mUkIne paThI te caMgati vidyAdharane ane bIjA vaha rAjaputrAne temAvyA. paThI caMgati vigere vidyAdhara ane rAjakumAro potapotAnA siMhAsana napara virAjye gte mahA tejavaMta siMhAsana para beThelA zrI rAma lakSmaNa mahA kAMtivaMta evA puSpadaMtanI peThe zonnavA lAgyA. pI janakanI zrAzAyI nattama zRMgAravame suzonita evI sItA potAnA hAthane viSe varamAlAne dhAraNa karatI utI darpathI svayaMvara maMjhapamAM AvIne pAlagvImAMyI nIce natarI siMhAsana napara muketAM bane dhanuSyonuM AdarathI puSpavame pUjana karavA lAgI. tyArapaThI paNa divya vezane dhAraNa karanArI sItA jANe te dhanuSyonI adhiTAyaka devIja hoyanI ? ema te dhanuSyonI mudevanA bAyAyogya evA bajAvana ana apAcAyata nAmanA 1 panu pa 7, jUdha Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ zrI padma valadeva caritra. (167) nake potAnI putrI jAnakIno lagna vidhi mahotsava kasyo. janakanA nhAnA nA jaTake paNa kaikeyI nAmanI potAnI patnInA nadarathI natpanna yayelI naza putrI naratane paraNAvI. A pramANe sarva rAjAnane vismayakArI putranA vivAha natsavane karI prasanna ayelA manavAlo dazaratha rAjA putra ane putranI strIyo sahita janaka rAjAthI saGanone prazaMsavA yogya evA zreSTa gauravapaNAne pAmIne nirjaya thayo to pharI potAnI ayodhyA nagarI pratye Avyo. ||iti zrI padma baladeva caritre sItA vivAho nAma hitIyaH prstaavH|| paThI prazaMsA karavA yogya sAmrAjya padane nogavatA evA dazaratha rAjAe ko vakhate zAMti nimitte mhoTi samRddhi pUrvaka zrI jinezvarano snAtra mahotsava kasyo.pI temaNe eka divya kacolAmAM te snAtranuM pavitra jala narI kauzalyAne ApavA mATe vRkSa jhArapAlane mokalyo ane bIjAM sArAM pAtramA jarI bIjI strIyone ApavA mATe potAnI dAsIyone mokalI. have kauzalyA vinAnI bIjI sarve strIyoe potapotAne prathama prApta ayelA te slAva jalane mastakavajhe vaMdana karI amRta rasanI peThe suvarNa pAtramAMjarI rAkhyu ane kozalyA to potAne snAtra jala nahi malavAzrI zokAkula prazne vicAra karavA lAgI ke, " mAna rahita jIvitane dhikkAra le ke, je patiye bIjI strIyone vighnanI nivRti mATe nAtra jala mokalyu ane mane mokalyu nahi, mATe nizvaya huM maMda jAgyavAlI bu. have patinA sanmAna rahita evI mhAre maraNa pAmayU~ eja zreyakArI . " Ama dhArIne dazaratha priyA kauzalyAe jeTalAmAM potAnA kaMune viSe pAza nAkhyo teTalAmAM daivayogathI tyAM dazaratha rAjA AvI camyA. temaNe kauzalyAnI AvI avasthA jo hRdayamA vismaya pAmI tatkAla garIvake te kaMTha pAsane dI nAkhyo ane paThI potAnA kholAmA vesArIne premazrI tene kaDaM ke, "he priyA ! thAro Avo mhoTo aparAdha koNe kasyo ne ? nizcaya thAro aparAdha karanAra mANasa mhAre sanmAna karavA yogya haze / to paNa teNe potAnuM mRtyu icchekheM dekhAya ye." kauzalyAe kA " he nAtha ! Ape vIjI strIyone tyAM snAtra jala mokalAvyuM ane mane na mokalyu, ethIja A mhoTuM duHkha natpanna zrayeluM ." kauzalyA ApramANe jeTalAmAM potAnA patine kahe The, teTalAmAM vRkSa vArapAle A Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (167) RSimaMmalayatti-pUrvAI. vI ne kAM ke, "he mAta? mahArAjAe mokalAvelaM A snAtra jala grahaNa karo," kauzalyAe atyaMta harSa pAmI te snAtra jalane svIkArayu.paThI dazaratha nUpatiye dhArapAlane pUgyuM ke, "he nA! tane puHkhadAra ATalI vAra kyA thaa| s?" teNe kaDu " he mahArAja ! mane bahu vRkSAvasthA prApta ; tethI hu~' natAvalagrI cAlavAne asamartha ." paThI dazaraNa mahArAjA paNa valIyAMthI vyApta zarIravAlA, dholA kezavAlA, amanohara zarIravAlA, valI gayelI kemavAlA, galatAM netravAlA, kaNe kaNe mukhamAMdhI pamatI lAlanA samUhavAlA; sukAi gayelA mAMsa ane cAmamIthI atyaMta dhurbala dekhAtA, bala rahita zrayelA, zvAsozvAsa camavAne lIdhe ThekANe ThekANe nannA rahetA ane jarAvasthAthI jarja rInUta tha gayelA te hArapAlane jo vicAra karavA lAgyo ke, "aho ! deva . ane dAnavoyI paNa na nivArI zakAya evI A jarAvasthA balAtkArathI zarIrane jarjarIta na karI nAkhe tyAM sudhI mANasoe paralokanA hitane mATe yatna karavo. " Ama vicAra karatA te nUpati keTaloka kAla tyAMja radyA. ko vakhate cArajJAnanA dhAraNahAra satyanUti sUri aneka sAdhunanA samUha sahita te nagarInA nadyAnane viSe AvyA eTale dazaratha rAjA potAnA putra ane strIyonA parivAra sahita harSathI temanI dharma dezanA sAMjalavAne nadyAnamA gayo. tyAM te AcAryane yogya rIte pradakSiNA karI ane parama naktizrI vaMdanA karI yogya sthAnake vege. have te avasare vidyAdharano adhipati caMgati ke,je potAnA putra nAmaMgala sahita vaimAnamAM vesI rathAvarta parvata napara gayo hato teNe tyAMnA caityone vaMdanA karI pAga AvatA AkAza mArgathI A sUrIzvarane joyA; tezrI te paNa AkAza mArgazrI nIce natarI munIzvarane vaMdanA karI dharma sAMjalavA veThage. paThI AcArye te sarvene prativodha karavA sAru amRta samAna vAeNIvo pApano nAza karanArI dezanAno AraMna kasyo, temAM paNa vizeSe to jAnakInI spRhAyI natpanna zrayelAM pApazrI gemAvavAne arthe ane nAmaMgala ku.. mAgnA cittanA saMtopane arye tenA pUrva janmanA mAtA pitA, puSpavatI ne caMgatinA pUrva nabo kar3I saMnnalAvyA. paThI nAmaMgala kumAra ne sItAnA jomalAnI nutpani tathA nAmamalanu natpatti vakhateja zatrue karelu haraNa paNa kadI vanAvyu. vidyAdhara kumAra nAmaMgala zrA sarva hakIkata sAMjalI potAnA Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padmaM baladeva caritra. (165 ) pUrva navana yathArtha smaraNa karato to tatkAla mULa pAmI gayo. yomIvAre marjA valI eTale nuttama budhviMta evA teNe sItAne potAnI bena mAnatA utA ane 'potAnA AtmAnI niMdA karatA utA sItAnI sAthe vivAha karavAnIzyA tyajI dIdhI; eTaluMja nahi paNa teNe sItAne potAnI vhena jANIne vaMdanA karI.sItAe paNa tene potAno sAthe janmelo baMdhu jANI AziSa ApI. panI caMdagati vidyAdhare nAmaMgala kumArane mithilApurIne viSe jyAM janaka nUpati ane videhA hatAM tyAM pahocAmayo ane tenane jomalAmAM natpanna ayelA nAmamala kumAranI vAta ane tenuM pUrva janmanA vairIye karelu haraNa te sarva kahI saMnnalAvyuM. jAmaMmala kumAre paNa premayukta yaz harSanAM AMsune varasAvatAM potAnA kharA mAtA pitAnA caraNamAM praNAma kasyo. mAtA pitAe divyarUpanI saMpattivAlA putrane prema dRSTithI jozne harSayI potAnA kholAmAM besAsyo. valI nAmaMmala kumAre sItAnA AvaraNadhI natpanna zrayelA krodhanI zAMtithI prasanna yaza rAmane paNa namaskAra kasyo. pI caMgati vidyAdhare prabodha pAmI jAsaMmala kumArane potAnuM sAmrAjyapada ApI teja satyanUti sUri pAse cAritra aMgI. kAra karayu. kaDuM le ke mahAtmAnane puNyakAryamA vilaMba hoto nathI. paThI nAmaMgala kumAra caMgati rAjarSine, videhAne, janaka nUpatine, dazaratha nRpane, vhena sItAne ane rAmane namaskAra karI vaitADhya parvata napara gayo. vrata grahaNa karavAne anilASavaMta thayelA dazaratha nUpati paNa nadyAnathI nagarIne viSe AvI kauzalyAdi sarva priyAune tathA zrI rAmapramukha putrone tatkAla bolAvI kahevA lAgyA ke, " he vatsalo! tame sau mane dIdA levAnI AjhA Apo.. kAraNa ke, pUrvajono eja krama cAle ." pInaktivaMta narate kaj. "he tAta ! huM paNa ApanI sAthe nAnA prakAranA navano nAza karavA mATe vrata aM-' gIkAra karIza." A vakhate kaikeyI vicAra karavA lAgI ke, " hAya hAya ! haNAyelI zrAzAvAlI huM pati ane putra vinA ekalI gharane viSe kema rahI sakIza?" Ama dhArI te bolI ke, "he nAtha ! pUrve Ape mane varadAna Apyo ne te havaNAM mhArA upara kRpA karI mane Apo." dazarathe kayu. "he priyA! marajI pramANe te varadAnane tuM tatkAla mAgI le. kAraNa ikSvAku vaMzamAM na. patra zrayelA rAjAnnu vacana kyAre paNa phogaTa jatu nathI.. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (170) .RSimaMmalatti-pUrvAI, __ . paThI kaikeyIe kAM. "he nAtha ! jyAre Apa dIkSA levAnA ge tyAre naratane rAjyAsana Apo ane lakSmaNa sahita rAmane vanavAsa javAnI AjJA Apo." dazaratha rAjAe " ema thAna." ema kahI priyAnAM vacana aMgIkAra kasvAM. paThI putra napara prItivaMta evA dazaratha nUpatiye rAma tathA lakSmaNanA sAmuM jozne sneha sahita kaDaM ke, "nujAbalathI zreSThapaNuM melavanAra he jye. e putra! tuM AdaraNI sAMjala. pUrve vivAha avasare pA rahArI uramAna mAtA kaikeyInA zaktiyogayo meM raNasaMgrAmamAM zatruno nAza kasyo hato ane eja kAraNathI jayavaMta zrayelA meM tene tatkAla varadAna Apyo hato. paraMtu te avasare teNe e varadAna na grahaNa karatAM naMmAramAM rakhAvyo hato, paraMtu havaNAM te potAnA putra naratane rAjyapada apAvavArUpa te ApelA varadAnanI mAgaNI kare ." paThI zrI rAme hAtha jomI pitAne kaDaM. "he tAta ! potAnA a. vasaranI jANa evI kaikeyIe potAno varadAna sAro mAgyo , mATe jaratane marajI pramANe rAjya Apo ane ApanI AjJA mane nizcaya zreyakArI thaze." dazarathe kadyu. "he vatsa ! teM potAnA kulane yogya evaM bahu sAraM kahyu. meM prathamazrIja sonalyuM ve ke, rAma atyaMta vinayI ." dazaratha rAjA zrAma ka. detA hatA eTalAmAM vinayavaMta evA narate nUpatine pharIthI kaDaM. "he tAta! meM ApanI prathamazrIja vinaMtI karI The ke, "nizcaya ApanI sAthe mhAre paNa dIkSA levI ke. valI sarva guNonA samupa ane rAjyapadane yogya evA mho. TA nA rAmane mUkI mhAre viSe rAjyano nAra mUkavo te yogya nathI, mATe he pitA! guNa samUhanA sthAnarUpa rAmane potAne pade sthApI mhArA sahita Apa divA svIkAro." paThI rAme rAjya saMpanithI virakta zrayelA ane gunnsNptith| zreSTa evA potAnA nhAnA nA laratane kA. "vinIta purupomAM mukhya ana maryAdA rasanA samurUpa de baMdhu ! tuM pitAnI AjhAne ullaMghana karavA yogya nathI.tuM rAjya grahaNa kara eTale pitAjhaNamukta zrAya,mAtA potAnA hRdayane viSa prasanna thAya ane hu~ vanamAM jAnaM.paThI tuM dIrghakAla paryaMta rAjyalakSmInenogava." binayavaMta narate rAmanA caraNano sparza karIne kA ke, "he baMdhu ! vijayava ta pavA Apa pRjya mhoTA baMdhu vidyamAna utAM jo huM rAjyane aMgIkAra kara to nizce 'vinItanA ziromaNi thAnaM." jastanAM pAvAM vacana naparazrI rAma Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ zrI padma baladeva caritra. (171) nizcaya kasyo ke, "huM jyAM sudhI ahiM rahiza tyAM suMdhI narata rAjyane aMgIkAra karaze nahi ane tethI pitAnAM vacananI hAnI thaze." Ama dhArI ni'kapaTa cittavAlA rAme dazaratha nUpatine kaDaM. "he pitA ! jyAM sudhI hu~ ahi rahIza tyAM sudhI narata rAjyane gRhaNa karaze nahi;mATe hu~ ApanA caraNane nama skAra karI havaNAMja vanavAsa jAnaM ke, jethI pabInarata sukhe rAjya nogave." A pramANe kahI prauDha parAkramavaMta rAma potAnA dhanuSya bANa laza pitAnI pAsethI cAlI nikalyA. jyAre kularUpa AkAzane prakAza karavAmAM sUrya sa-- mAna rAma potAnI najarethI dUra gayA eTale. to zokathI vihvala zrayelA dazaratha rAjA mULa pAmyA. rAma paNa pitAne viSe nakti dhAraNa karatA ane na-- ratane viSe prema saMpatti dhAraNa karatA kauzalyA mAtA pAse AvIne A pramA-. ye kahevA lAgyA. "he mAta ! potAnI pratijJA pUrNa karavAne mATe mhArA pitA naratane rAjya Ape be; paraMtu jyAM sudhI hu~ ahi buM tyAM sudhI te rAjyano svIkAra karatA nathI, mATe hu~ havaNAM ekaloja vanamA jAneM buM. tamAre mhArA saMbaMdhI kAMza kha dharavu nahi." paThI kauzalyA paNa dIrghakAla sudhI putra virada thato jANI tatkAla rudana karatA batA mULa pAmyA. valI te vilApa karavA lAgyA ke, " he putra! davaNAM tuM mane duHkhanA pAtrarUpa vanAve je to panI hu zokyone viSe duHsaha evA parAnavane zIrIte sahana karI sakIza.'' paThI jAnakIpati zrI rAma rudana karatI evI mAtAne mahAkaSTazrI zAMta karI potAnI pratijJA pAlavAne natsAhavaMta ayA zrakA nagaranI bahAra udyAnane viSe AvyA. A vakhate patinA pravAsane jANI sItA vicAra karavA lAgI ke " hAya hAya ! mhArA pUrve karelA kamane dhikkAra ke. valI kulavaMta evI satI strIyone to saMpattine viSe, vipattine viSe, sukhane viSe athavA kukhane viSe patinI pAgala javaM eja vakhAgavA yogya ." Ama nizcaya karI jAnakI kauzalyA pAse AvIne kahevA lAgI. "he mAta ! huM naktine lIdhe patinI pAula jazza." prazaMsA karavA yogya guganI paMktizrI AnaMdita ayelA ane viyogathI AkulavyAkula thatA evA kauzalyAe sItAne kahyu. "kelanA staMnna samAna atyaMta komala dehavAlI ane manohara netravAlI he putrI! tuM pravAsayI natpanna zrayelA mahAkhane zIrIte sadana karI sakIza?" vIrapatnI sI. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. tA ka. " he mAta ! potAnA patinI sevAthI to mane vanavAsa paNa atyaMta sukhakArI thaze. " yA pramANe kahIne nitya zIlarUpa alaMkArane dhAraNa kara nArI sItA nirmala cittazrI rAmanI pAula gai. tyAM kavi natprekSA kare be ke, jema dAtAranI pAvala kIrtti, dharmI puruSanI pAvala zraddhA ane vIra puruSaMnI pAvala jayazrI jatI zone be tema rAmanI pAbala jatI sItA zobhatI itI. 66 sarva strIne viSe mukuTa samAna A sItAne dhanya be ke, je patinI naktizrI rAjyane tyajI dai vanane viSe jAya be." Ama puranI strIyonAM mukhathI pagale pagale potAnI prazaMsA sAMjalatI te zIlarUpa AbhUSaNavAlI sItA premapUrvaka patinI sAthe cAlI. dave ahiM rAmanIja sAthe rAtrI divasa nivAsa karanArA zrane premanA U rArUpa lakSmaNa potAnA manamAM vicAra karavA lAgyA ke, " aho ! kaikeyInI kapaTa cAturIne dhikkAra be ke, jeNe rAjyane yogya evA zrI rAmane vanavAsa pAvavAne ane potAnA putra bharatane rAjya apAvavAne mATe rAjA pAsezrI Avo varadAna mAgyo. huM karAmAtramAM jaratane rAjyazrI dUra karI zrI rAmane rAjyAsane sthApuM, paraMtu ema karavAthI pitAnI AjJAno naMga zuM na zrAya ? arthAt zrAya. are ! janakasutA sahita zrI rAmanA caraNa to vanamAM paNa pahocyAM ne dave jo huM zrahiM rahuM to mhArA baMdhupaNAnA premane dhikkAra ve ! dhikAra ve ! !" Ama vicAra karI jAinA snehathI yAkula thayelA lakSmaNa, potAnI mAtA sumitrAnI, pitA dazarathanI ane kauzalyAnI AjJA lai bAlazrI pUrNa evA jAthA sahita potAnA arNavAvartta dhanuSyane hAthamAM lai guphAmAMzrI nikalelA kesarIsiMhanI peThe potAnA bhuvanazrI nikalI jema saMsAranA pArane pAmelA uttama munine vairAgyavaMta puruSa male tema bahu dUra gayelA rAmane malyA. yA vakhate jema bijalI ne meghathI maMdarAcala parvata zone tema lakSmaNa ane jAnakIva zrI rAma atyaMta zojavA lAgyA. yA pAula jAnakI, rAma zrane lakSmaNa vinAnuM dAraNa rAjAnuM ghara, netra ne nAsikA vinAnAM mukhanI paiThe dekhAvA lAgM. dazaratha bhUpati pala rAma, jAnakI ane lakSmaNanA viyogathI potAnA gharane smazAna tukhya mAnavA lAgyo. paThI te vegavAlA ghomA napara kAna ne maMtrI sAmaMtone sAthe lai rAmanI pAula gayo. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (173 ) , tyA teNe rAmane "he vatsa ! sItA ane lakSmaNa sahita pAga valo." ema bahu AgrahathI kahyu; paraMtu te banne nAzyoe potAnI pratijJA pUrNa karavAmAM u! tsAhavaMta yaz sadhcanathI samajAvIne pitAne pAga vAlyA. jyAre viyogayI gAMmA sarakhA zrayelA dazaratha vigere mANaso pAga valyA tyAre sItA ane lakSmaNa sahita rAma Agala cAlavA lAgyA. raste ThekANe ThekANe aneka rAjAna temanuM gaurava karatA hatA; paraMtu pratijJA pAlavAmAM tatpara evA te banne nAzyo ko ThekANe radyA nahi. . have ahiM dIkSA levAmAM natsAhavaMta zrayelA nattama budhviAlA dazaratha rAjAe naratane rAjya aMgIkAra mATe bahu samajAvyA; paraMtu temaNe to rAmanA pravAsanA mUla kAraNarUpa potAnA AtmAne ane potAnI mAtA kaikeyIne vAraMvAra niMdatA utA kozpaNa napAye rAjyapada aMgIkAra karayu nahi eTale to pharI temaNe vratanI cAzI rAmane pAga vAlavA senA sahita sarva sAmaMtone mokalyA. sAmaMtoe nUpatinI AjJAyI tatkAla rAmane malI temane pAga vAlavA bahu vinaMtI karI, paNa cAre dizAnane jovAmAM natsAhavaMta ane pratijJA pUrNa karavAmAM tatpara evA zrI rAme te sAmaMtonA Agrahane kozpaNa rIte svIkAsyo nahi. sAmaMto paNa zrImAn rAmacaM pAga valavAyU~ kahyA utAM te. mane pAga laza javAnI zvApIko vAta temaNe kabula karI nahi. - panI te sarve sAmaMto sahitazvIna nallaMghana karatA rAma eka mhoTA ghora araNyamAM AvI pahocyA ane temAM para potAnuM prayANa zaru rAkhavAthI tena eka mhoTI gaMjIra ane nadi tarI zakAya evI viSama nadInA tIre AvyA. tyAM temaNe nivAsa karI sarve sAmaMtone yA pramANe kaDaM ke, " he sAmaMto ! zrA Agala radelI nadI bahu viSama . valI huM paNa pitAnI pratijJA pUrNa karavAnI bAthI havaNAM pAbo valIza nahi; mATe tamAre pAluM javU, emAM jarA paNa vicAra karavo nahi. tamAre pitAzrI dazaratha nUpatine ane mAtA zrI ko'zalyAne mhArA praNAma kahevA tathA rAjyapada dhAraNa karI rahelA naratane viSe , naktivaMta aq." panI rAma te sarve sAmaMtone te nadIne tIre rAkhI lakSmaNa ane sItA sahita pote e nadIne tatkAla natasyA. sAmaMto paNa nadIne tIre dUra rahyA batA nadIne utarI sAme tIre jara tyAMthI pAgala cAlavAne lIdhe potAnI Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (174) ____ RSimaMmalatti-pUrvAI. dRSTizrI adRzya zrayelA rAmane jo pAga valyA. tyAMthI temaNe vinItA nagarI pratye AvI dazaraya nUpatine praNAma karIne rAmarnu araNyamA prayANa, kuzala ane praNAma vigaire kahI saMnalAvyu. paThI dazaratha rAjAe laratane kaDaM. "he va. tsa ! havaNAM tuM rAjyane gRhaNa karI mhArI vRkSnI vratecA pUrNa kara." rAmanI naktithI sarva nagaravAsI janAne prasanna karanAra narate paNa kA ke, "he tAta! Apa game tema karazo to paNa huM vamI kADhelA ananI peThe rAjyane to nahija logaQ. valI huM ApanI AjJAthI rAmanI pAula jara temane ati Adara pUrvaka ahiM tamArI pAse temI lAvIza. A vakhate kaikeyIye AvIne dazarathane kahUM. " he nAtha! Ape mhArA putrane rAjya ApavAnI zvAthI mane satya vacanavame varadAna prApyo The; paraMtu rAmanI naktine viSe nAvita manavAlo te kulIna mhAro putra anukramanA lopathI sAmrAjyapadane gRhaNa karato nathI. valI he de. va! rAmAdinA pravAsathI natpanna thayelA dAruNa puHkhane jo apavAdanA jayathI mane atyaMta kheda thAya , mATe huM paNa ApanI AjhAthI mhArA putranI sAna tyAM jaz sItA ane lakSmaNa sahita zrI rAmane tatkAla pAga vAlIza." paLI rAmane pAga vAlavA mATe kasyo The nadyama jeNe evI kaikeyI potAnA putra sahita dazarathanI AjJA lazne cAlI ane vegavAlA dhomAnA akhaMka prayANe karIne u divasamAM je vanane viSe rAma hatA tyAMbAvI pahocI. prauDha rathamAM beThelI potAnI naramAna mAtAne tathA nattamananA sahita naratane dUrathI AvatA jo sItA ane lakSmaNa sahita prasanna, mukhavAlA rAme temanI sAmA jaz rathathI natarelI kaikeyIne praNAma kasvA. te vakhate he rAma! nattama lakSaNadhArI he lakSmaNa ! dIrghAyu dhAna." ema rAma lakSmaNane AziSa ApatI kaikeyI vAraMvAra rAma ane lakSmaNanA mastakane sughavA lAgI. paThI teNe praNAma karatI evI jAnakIne paNa gADha AliMgana karIne madhura vacanazrI AziSa ApI ke, "de putrI ! tuM vIraputrane janma aApanArI thA." lagata paga dIrghakAla paryaMta viradayI natpanna ayelA duHkhane jANe darSanA AMsunA mamUdanA mIpaNI kheMcI kADhato doyanI ! ema premapUrvaka rAmane praNAma karavA lAgyo. parI zrI rAme mRTamma vastragrI nAMkhelA pavane karI dhIme dhIme jagnane nayA kaikayIne zAMta kasyAM eTale kakeyIe rAmane kA. "lakSmInA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( 115 ) maMdIrarUpa guNone zobhAvanAra ne sUryavaMzarUpa samuine ullAsa pamAnavAne caMDarUpa he rAma ! lakSmaNa ne sItA sahita tame vanapratye v bate rAjya deza vigere sarva atyaMta nisteja banI gayuM be. valI tamane rAjya ApavAne avasare mUDhabuddhivAlI ne hui cittavAlI meM tamArA pitA pAse jaratane rAjya ApavAno varadAna mAgyo, paraMtu te jarata to pUjya evA tamAre viSe mho TI nakkine dhAraNa karato bato tene ApavA mAMgeluM rAjya aMgIkAra karato nathI, mATe have yA araNyathI pAThA pharI rAjyane aMgIkAra karo. kAraNa tamA pitA saMvegane lIdhe tatkAla dIkSA levAnI icchA kare be. huM vadhAre zuM kahu~, pA tame pitAnA nakta ne vinIta bo, mATe rAjyane aMgIkAra karI mane prApta yelo apavAda TAlo. " jarata paNa zrI rAmanA caraNane viSe potAnuM mastaka mUkI emaja kavA lAgyo ke, "he baMdhu ! tamAruM pUrvanA sarakhaM baMdhuvAtsalyapakyAM jatuM raghuMke, jethI sneha rahita evA yatinI peThe mAtA pitA ane nAiyo tyajI yAvA ghora vanamAM nivAsa karavA zrAvyA bo ? have pALA valI amArA upara dayA karo. he jAi ! mAtAnI ane mhArI prArthanAno jaMga na karo. kAraNa tame sarvaM cita kArya pUrNa karavAne kalpavRkSarUpa bo. " kaikeyInAM ghane ratanAM vAM vacana sAMjalIne pI rAme kahyuM. " he mAta ! he baMdho ! tame mane pAThA vAlavAne pUrNa yAgraha karo bo; paraMtu pitAzrI dazaratha mahArAjAe potAnI pratijJA pUrNa karavAne mATe tathA meM paNa pitRnaktine lI. rAjya to bharataneja arpaNa karayuM be. valI de baMdhu ! huM kSatriya putra thai zrA aMgIkAra karelA vanavAsane tyajI dai pitAnA ane mhArA nAmane zI rIte lopI danaM ! ! mATe jAi bharata ! havaNAM pitAne siMhAsane virAjIta yaza prApaja rAjA thA. davaNAM tamAre pitAnI AjJA nallaMghana karavI jor3atI nathI." Ama kahane pI patinI prajJAthI sItAye AlelA nirmala nadInA jalathI rAme thA lakSmaNe darpapUrvaka bharatane tyAMja rAjyAbhiSeka karayo pachI vinayazrI kai) keyIne tathA jaratane saMtoSa pamAmI rAme tenane zIkhAmaNa prApI kauzalyA (nagarI pratye vidAya karayA ne lakSmaNa tathA sItA sahita pote svastha cittavAlA yaza kautuka jovAne utsAha dharatA thakA dakSiNa dizApratye cAlyA. dazara patA divasanI aMdara mAtA sahita pAThA AvelA bharata Xiao X Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa (176) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. putrane mahotsavapUrvaka potAne pade sthApI aneka sAmaMta ane patiyo sahita vidhipUrvaka zrI satyanUti guru pAse dIrghakAlathI iSTa evI cAritra lakSmIne aMgIkAra karI. // iti zrI padma caritre bharata rAjyAbhiSeko nAma tRtIyaH prastAvaH / pI zrI rAmanA pravAsane lIdhe atyaMta mukha dharatA evA.jarata vina!! nagarIne viSe rAjya karavA lAgyA. rAma paNa lakSmaNa ane sItAnI sAthe .ci. trakuTa nAmanA mahA parvata nallaMghI manohara vainavavAlA avaMtI nAmanA dezapratye AvyA. tyAM bahu zramane lIdhe sItA eka vamavRkanI nIce sUjha gayA eTale cAre / tarapha dizAnmA jotA evA rAme potAnA nhAnA nA lakSmaNane kahyu. "nAs! havaNAM A taraphano deza namatI dhUlazrI vyApta ayelo dekhAya ne te zuM kAMi nimittazrI ke e dezaja evo The?" Ama banne nAzyo vAta karele evAmAMko natsAha dharato musAphara tyAM AvI camayo. rAme tene pelI namatI dhUlana kA-" raNa pUThayu eTale teNe kaDaM. " he zreSTa ! sAMjalo. ahi avaMtI nAme nagarI . tyAM siMdanA sarakho parAkramI siMhodara nAme rAjA rAjya kare . e siMhodara rojAnA mAlava dezamA puradeza nAmanA nagarane viSe teno vajakarNa nAme sAmaMta (khaMmiyo rAjA) rAjya kare . eka divasa te vajakarNa sAmaMta rAjA mRgayA ramavAne vanamAM gayo hato; tyAM teNe kAyotsargane viSe radelA ko dhyAna dharatA munine joyA; tethI teNe temane praNAma karI harSazrI pUjyu ke, "he muni ! zrApa yA araNyane viSe sthira vRkSanI peThe zA mATe nannA Tho te kaho ? " muniye kAyotsarga pArIne kaDaM ke, "he nA ! huM mhArA potAnA hitane mATe adi nanno rahyo vu." rAjAe pharI prazna kasyo ke, "tamAre ahiM kaMza khAvA pIvAnuM to The nadi to paThI hita zAnuM ?" paThI te prItivaIna mu.| niye rAjAne yogya jAgI tene vanne lokane vipe hitakArI dharma saMnnalAvyo. rAjAe paNa dharma sAMjalavAthI pravodha pAmI zAha samyaktva prarvaka zrI jine-1 zvare prarUpelA zrAvaka dharmane aMgIkAra karIne dhArayu ke, " mhAre deva, dAna mAgana ane rAjAnane viSe phakta aridaMna deva ane zurU kIyAvAna guru vinA; vIjA koDne paNa vaMdana karavU nadi." Avo annigraha laz mAnano samur3ate' gajA ponAna ghare zrAvI pharI manamA vicAra karavA lAgyo ke, " mhArAthI Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pana baladeva caritra. (177) siMhodara nUpatine praNAma kasyA zivAya temanI sevA zI rIte karI sakAze? ane meM koine praNAma nahi karavA saMbaMdhI lIdhelo anigraha keTaloka kAla raheze?" Ama vicAra karatA tatkAla nutpanna zrayelI budhthiI teNe potAnA hAdhanI vITImAM zrI munisuvrata pranunI maNimaya mUrti jamAvI. panI bahugugojI suzonita evo te vajakarNa avasare potAnA hAthanI vITImA rahelA prannunA pratibiMbane praNAma karato to dezAdhipatine praNAma dekhAmato khuzI kare. A pramANe tero keTalAka samaya calAvyu,paraMtu AtenA kapaTanI vAta ko cAmiyAe siMhodara nUpatine kahI dIdhI. panI siMhodara nUpati te vAta jANI atyaMta krodhAtura ayo uto vaja- karNane mAravA saGa thayo. tenA AvA uSTa vicArane jANI ko rAja puruSe te vAta vajakarNane kahI; tethI teNe te puruSane pUjyu ke, "he zreSTa puruSa ! teM e gupta vAta zI rIte jANI?" teNe kaDaM. "he nUpati ! sAMnalo. ... skaMdhadezane viSe sarAma nAmano nattama zeTha vasato hato. tene yamunA 'nAme strI itI. tenane vidhudaMga nAme huM puNyavAna putra hato. ko vakhate hu~ vecavAnI vastunane laz vepAra nimitne avaMtI nagarI pratye jazne rahyo ane kAmalatA nAmanI vezyAnI sAthe anurAgavaMta paNa ayo. eka divase vazya karI lIdhelA mane te vezyAye A pramANe kaDaM. "siMhodara nUpatinI rANI zrIdharAne jevAM be kuMjhalo tevAM mane karAvI Apo." meM tenAM A vacana kabula kasvAM, paraMtu mhArI pAse dhana na hovAne lIdhe hu~ rAtrIne viSe zrIdharA devInAMja kuMmalo corI levA siMhodara nUpatinA mehelamAM pege. te vakhate rAjA potAnI paTTarANInI sAthe sUto hato, paNa kaMza vicArane lIdhe nijJa pAmyo nahoto. paThI rANIye nUpatine pUbyuM ke, "he nAtha ! Aje Apane nizakema nathI AvatI ?" rAjAe kaDaM. "he mAnini ! huM vajakarNane mAsvA vinA zI rIte niza lanaM ? nizcaya kAle huM tene sahakuTuMba mArIne paThI nizasukha 'kokAra karIza." siMhodara nUpatinAM AvAM vacana sAnnalI corIne tyajI / tamane sAdharmika jAgI hu~ khabara ApavAne mATe ahiM Avyo DhuM, mATe he baMdhu ! siMhodara nUpati ahiM Ave eTalAmAM tame ahiMthI bIje nAsI jAna." dUtanAM evAM vacana sAMjalI vajakarNa jeTalAmAM dhanadhAnyano saMgraha karI sa / 23 / Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 178 ) RSimaMgalavatti-pUrvAI. OM zrayo teTalAmAM vIje divase siMhodara nUpati tyAM prAvI pahocyo. tele sImAmA napara paphAva ndAkhI dUta mokalI vajrakarNane kahevarAvyaM ke, " he adhama! teM ATalo kAla vIMTImAM mUrti rAkhI kapaTa karIne mane betasyo be, paNa.. havAM te vIMTIne tyajI dai mane praNAma kara nahito baMdhuna sahita vhAro ta tkAla nAza karIza. " siMhodara nUpatiye kahelAM dUtanAM zrAvAM vacana sAMgalI sthIra cittavAlA vajrakarNe teja dUtanI sAdhe vizAlezvarane vinaMtIpUrvaka kare varAvyaM ke, " huM zrahaMkArane sIdhe athavA zauryane lIdhe Apane praNAma karavAmAM vimukha yo nayI, paraMtu zrI sarvajJa vinA bIjA koine praNAma na kara vAnA nizcayathI meM ema karela be, mATe he nUpati ! eka praNAma karavAnI vAtatyajI dai vIjI je zrAjJA karazo te huM karavA taiyAra hUM. yA meM dharmArane mATeja gRhaNa kareluM ve have Apa mhAruM sarva lai byo athavA mane bomI yo. " dUte zrAvIne yA sarva vAta siMhodara nUpatine nivedana karI eTale to te ghI vigere padArtho nAkhavAthI jvAjalIta zrayelA aminI peThe atyaMta kopAkula thayo. pavI te dahApura nagarane ghero ghAlI vajrakanA dezane potAnA sainyazrI luMTavA mAMmayo. * ( musAphara rAmane kahe ve ke) he jAi ! eja kArAthI yA deza nukatI dhUlazrI bharapUra dekhAya The valI te vairIyoe zrImaMtonAM gharone vAlI nAkhavA - nI sAthe mhArI dhana rahitanI kuMpakI paNa vAlI nAkhI The. pabI mhArI strIye pokAra karatAM mane gharamAMzrI vAsalo kADhavA mokalyo, paraMtu tema karavAne hu~ vimukha i cAlI nikalyo. he zreSTa ! mhArA zrA pravAsanuM mane uttama phala makhyuM ke, je havaNAM mane yApanuM darzana zrayuM. " pI rAme te musApharane po tAno majimitra sonAno kaMdoro thApyo. kartuM ve ke - uttama puruSonuM darzana karIne kalyANakArIja hoya The. paThI sItA ane lakSmaNa sahita zrIrAma paropakArane mATe dazapura nagara pratyaM vajrakarNa rAjA pAse javA nikalyA. tyAM nagaranI bahAra udyAnamA rahe lA caityane viSe zrI caMprabhu jinezvarane namaskAra karI rAma tyAMja rahyA caramaNa temanI zrAjJA va bhojananI sAmagrIne mATe nagaramAM gayA. tyAM rAjanadi rokanA lakSmaNa vajrakarNa nRpatinA gharane viSe thAvI pocyA e Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (11e) Tale to nUpatiye pote AvI temane acuta AkRtIvaMta jo lojanane mATe AmaMtraNa karayu. pI lakSmaNe te vajakarNane kA ke, "mhArA adhipati potAnI priyA sahita kudhAtura thavAne lIdhe nagarInI vahAra bega ye." te uparathI rAjAe lakSmaNanIja sAdhe nAnA prakAranA zAka sahita. ghaNAM ghIzrI banAvelu nattama bhojana rAmane mATe mokalyu. rAme paNa lakSmaNa ane jAnakI sahita te nattama rasavAlAMnojanane jamIne paThI rAme lakSmaNane siMhodara rAjA pAse mokalyA. lakSmaNe siMhodara nUpatinI pAse AvIle kaDaM ke, "he rAjan ! tamane kozalAno adhipati mahArAjA narata kahevarAve ne ke, tamAre vajakarNa nRpatinI sAthe AraMnnelo vigraha tyajI devo ane tenI pAse tamAre praNAma paNa na karAvavo. kAraNa dharmI puruSane pImA karavI te yogya nazrI. valI e vajakarNa potAnA annigrahane lIdheja nathI namato, kAraNa jainadharmanA jANa evA e rAjAne viSe nizce garva to nathIja." paThI mahA garvadhArI evA siMhodara rAjAe kadyu. "aho ! potAnA dezanoja adhipati evo e narata koNa ? huM mhArA nujabalane lIdhe tenI AjhAne aMgIkAra karato nazrI. zuM ziyAlanI AjhAne kesarI siMha kyAre paNa kabula kare kharo ? mane nahi namana karatA te dUrAzaya vajakarNa sAmaMtane huM laratanI AzAthI tyajI devAno nazrI." lakSmaNe paNa garva sahita kI. "are ! tuM potAnA vRthA nuja valanA garvathI narata nUpatine atyaMta apamAna Ape le ? tuM naratanI AjJA lope , mATe huMja tane prAje zikSA karIza. are nUpa! jo hArAmAM puruSArtha hoya to zastra prahaNa kara." lakSmaNanAM AvAM vacana sAMjalI atyaMta kopAtura zrayelo siMhodara rAjA saGa bhayo ane tenA vikaTa sunnaTo paNa jeTalAmAM lakSmaNane mAravA mATe taiyAra thayA teTalAmAM lakSmaNa paNa hAzrInA eka mhoTA AlAna staMnane nakhamI tene hAthamAM lai balavaMta koTi sunnaTonA sainya sanmukha AvIne na nA rahyA. page lakSmaNe te cAre tarapha jamAvelA AlAnastaMnnathItrAsa pAmelA "sarve vikaTa sunnaTo nAsI gayA eTale temaNe balathI siMhanI peThe naglIne hAthI . napara beThelA siMhodara nUpatine trAsa pamAmI tenA dhanuSyavANa kheMcI lazne pakamI lIdho, tethI zatrunuM sarva sainya nayanAMta tha Azcarya pAmI gayu. lakSmaNe paNa nagaravAsI jano sahita rAmacaM pAse jazne apUrva vastu peThe siM Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) RSimaMmalaratti-pUrvAI. hodara jUpatine nanno kasyo. A vakhate AvaMtIno pati siMhodara Azcaryayukta bhai rAmane namaskAra karI hAtha jomIne kahevA lAgyo ke, " meM zrAH pane nalakhyA nahotA, tethIja lakSmaNano aparAdha kasyo . valI te aparAdhazrI kevala agmine viSa pamatA evA pataMganI peThe huM phokaTa aparAdhamAM zrAvI pamayo DhuM. he mahAbala ! A mhArA sarva aparAdhane kSamA karo ane he vizvapati ! huM Apano sevaka , mATe mane kArya pharamAvo." zrI. rAme kAM. " he nUpati ! A vajakarNa rAjA tamArI sevA athavA tamane na. maskAra na kare topaNa tenA napara tamAre manamAM prIti rAkhavI." siMhodara nUpatiye kA. "he nAtha! jenuM rakSaNa karanAra Apa ge tenI sAthe koNa vRthA - Sa kare ?" vajakarNa mahipati paNa rAmanI AjhAthI tyAM Avyo, paThI rAma ane lakSmaNe "tuM amAro sAdharmIka " ema kahIne teno Adara kasyo eTale siMhodara nUpati zrI rAmane kahevA lAgyo ke, " yugAdi jinezvaranA vaMzarUpa talAvane viSe rAjahaMsa samAna tamone meM pUrve guNothI sAMjalelA hatA te tamone meM zrAje pratyakSa rIte joyA ne. huM ane bIjA sarve rAjAna tamArA sevaka uzae, mATe Apa A mhArA rAjAne baMdhanadhI mukta karo." paThI lakSmaNa siMhodara nupatine kaDaM. "A vajakarNa sAmaMta tamane praNAma na kare to paNa tamAre tenA napara lakSmIno nAza karanAro kopa karavo nahi." lakSmaNanAM zrA vacana siMhodara nUpatiye zrI rAmanI pAseja aMgIkAra kasyAM eTale lakSmaNe tene baMdhanazrI tatkAla mukta kasyo. paThI vizAlezvara niMdodare bajakarNa nUpatine prItipUrvaka neTIne potA- ardhaM rAjya Apyu, kaDaM The ke-satpuruponA prasAdathI jhuM prApta atuM nathI ? arthAt sarva vAMchita vastu prApta thAya The. paThI vajakarNa nUpatiye potAnI pATha putrIyo ane siMhodara napatiye mAmaMto sahita potAnI tragaleM putrIyo lakSmaNane ApI. lakSmae paNa gamanI AjhAdI te sarve kanyAnI sAye pANIgrahaNa karayu. paThI rAma ne vana nupatiyoMne kahyu ke, "he nUpAlo ! mhAruM vacana sAnnalo. havaNAM pi taan| zrADAtrI ayodhyAne viSe narata rAjya kare The ane amo vanavAsa kabu la karI adi yAcyA gae, mATe davagAM tamArI putrIyo tamAre ghera rAkho prame gyAre . yalo tyAre namane sAye lA ja[." zrAma samajAvIne rAra Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (11) tathA lakSmaNe te banne rAjAnane vidAya kasyA, tethI tena harSa pAmatA utA potAne sthAnake gayA. pratApa ane kIrtine vRddhi pamAmanArA rAme paNa tyAM te rAtrI rahI bIje divase sItA ane lakSmaNa sahita Agala prayANa karayu. anukrame tena ko mahA araNyamAM AvI pahocyA. tyAM mahA varSAda varasavA lAgyo; tethI temaNe eka vamavRtanI nIce nivAsa kasyo. palI rAme te vamavRkSane mahA vistAravaMta jozne jAnakI tathA lakSmaNane kahyaM ke, "ApaNe varSAkAla puro zrAya tyAM sudhI A vamavRtanI nIceja nivAsa karizaM." have te vamavRkSano adhiSTAyaka ko azvakarNa nAme yaha hato te zrIrAmanA tejane na sahana karI zakavAyI potAnA gokarNa nAmanA adhipati pAse jazne kadevA lAgyo ke, "he nAya ! mhArA vajhavRdanI nIce koi asahya tejavaMta puruSa Avela . temanI dRSTi Agala huM kaNamAtra paNa rahevAne samartha nathI. valI te varSAkAla tyAMja rahevAnA , mATe he vinnu ! tame mhAraM temanAthI rakSaNa karo." paThI gokarNa avadhijJAnazrI temane vAsudeva tathA baladeva jANIne azvakarNa yakane kahevA lAgyo ke, "he azvakarNa! thArA nAgyane lIdheja dazaratha rAjAnA putro te mahA balavaMta rAma lakSmaNa hArA zrAzrame atithIrUpa zrayA . nizce tuM emanI sevA nakti kara." panI azvakarNe" hu~ emanI sevA nakti karUM." ema vicArI potAnI devazaktizrI nava yojana paholI, bAra yojana lAMbI, sonAnA killAvAlI ane sonAnA, rUpAnA ane maNinA mahelavAlI rAmanAmanI prakhyAta purI vasAvI dIdhI. pranAte mAMgalika vAjIMtronA zabdozrI rAma lakSmaNa jAgI navyA eTase to temaNe gIta gAnamAM Asakta thayelA tathA ati premavAlA te yahane dI. ge. panI yaha tnaktipUrvaka rAma lakSmaNane kahyu. " meM Apane mATeja A purI banAvI , mATe temAM sukhedhI raho." paThI yake niraMtara sevA karelA sItA ane lakSmaNa sahita rAma tyAMja varSAkAla rahyA. yaha hamezAM kalpavRkSanAM puSpa, divyahAra ane vividha prakAranA phUlozrI rAma lakSmaNane naktipUrvaka saMtoSa pamAmavA lAgyo. lakSmaNa ane sitA sahita rAma paNa duHkhI, anAtha ane dIna lokono yadAnathI nakSara karatA utA tyAMja rahyA. have jyAre varSAkAla nivRtta ayo tyAre Agala prayANa karavAne natsAhavaM. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (175) RSimaMmalatti-pUrvAI. ta zrayelA rAmane te yade caM samAna kAMtivAlo hAra Apyo. lakSmaNane be. divya nirmala kuMmala ane sItAne nAnA prakAranA maNijamitra cUmAratna ApyuM. paThI rAme te yadanI rajA lai jeTalAmA Agala prayANa karayuM teTalAmA yo te purIne aMtardhyAna karI dIdhI.anukrame araNyane viSe jatA evA rAme sItA ane lakSmaNa sahita vijayapuranA nadyAnane viSe vamavRdanI nIce nivAsa kasyo. tyAM mahidhara nAme rAjA rAjya karato hato. tene caMpakamAlA nAme saunnAgyavatI rANI hatI. tenane vanamAlA nAmanI putrI hatI. mahidhara nUpatiye potAnIA vanamAlA putrIno saMbaMdha prathama lakSmaNanI sAthe kasyo hato. paNa pAulazrI teNe dazaratha mahArAjAe aMgIkAra karelA cAritrane tathA rAmAdikanA vanavAsane sAMjalI e saMbaMdha gemI dazne pharI mahezapuranA rAjA vRSananA putra / madaMpanI sAthe kasyo. yA vAta vanamAlAe sAMjalI, tethI to te lakSmaNane viSe atyaMta prema dhAraNa karatI utI duHkharUpa samunne taravAnA hetuthI potAnA nagarazrI cAlI nikalIne teja rAtrIne viSe daivayogathI jyAM rAme nivAsa' kasyo hato te vamavRdanI samIpe AvI pahocI. A vakhate sItA ane rAma vane nizavaza yA hatA ane lakSmaNa jAgatA hatA, tethI temaNe te AvatI. evI strIne jo vicArayuM ke, "zuM A koi puranI adhiSTAyaka devI Ave The ke koI vanadevatA Ave ? e zuM karaze ? " ema dhArI lakSmaNa mauna rAkhI gaptarIte nannA rahA. evAmAM te strIye " hAya hAya ! mhArA annAgyane lIdhe / ja lakSmaNa A navanA pati na thayA to have paThI AvatA javane viSe to eja mhArA pati thajo." ema kahIne potAnA galAne viSe pAza nAkhyo. paThI "he na! tuM A prakAraceM sAhasa na kara." ema bolatA evA lakSmaNe tatkAla tyAM jA potAnA khaDuvatI pAzane dI nAkhIne kA ke, " thAro anItR pati lakSmaNa huM poteja A rahyo." paThI lakSmaNe tene zAMta karIne potAnI pAne vesArI ane jyAre mhoTA nA3 zrI rAma jAgyA tyAre temane sarva vAte. nivedana karI. ve bIje divane putrIne na devI madidhara jUpati sunnaTo sahita tenI dAvana moTa nikalI pamayo. anukrame pharato pharato te vamavRkSanI pAse prAThagA nA tyA teNa potAnI putrIne rAma lakSmaNanI pAsa barelI joza atyaMta Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ zrI padma baladeva caritra. (173) kodhAtura yazne kaI ke, "are ! sunnaTo! putrInuM haraNa karanAra A corone turata mAro ! mAro!!" pI jeTalAmA eka lAkha yozana rAma lakSmaNane mAravA mATe taiyAra yA teTalAmAM lakSmaNe potAnA dhanuSyane camAvI tatkAva vizvane puro denAro TaMkAra zabda kasyo, dhanuSyanA AvA nayaMkara zabdathI sarve zatru nAzI gayA. mahidhara nUpati paNa pote lakSmaNanI pAse AvI ane temane nalakhIne harSa pAmato to kahevA lAgyo. "he kumAra lakSmaNa! dhanuSya naparathI bANane nIce utAro. tame mhArI kanyAnA agaNya puNyane lIdheja A vananAM AvI camyA ge." pI lakSmaNe dhanuSya uparathI vANa nIce natArayu eTale prasanna mukhavAlo rAjA mahidhara rAmanI pAse AvI hAtha jomIne A pramANe vinaMtI karavA lAgyo, "he rAma ! pUrve A kanyA meM lakSmapane ApI hatI ane anukula daivayogane lIdhe tenano Aje melApa thayo ye." 'ema kahIne teNe mahotsava pUrvaka sItA ane lakSmaNa sahita rAmane potAnA puramA praveza karAvyo. . eka divasa rAma ane lakSmaNa rAjasannAmAM bega hatA evAmAM ko dUte prA. vIne mahidhara nUpatine kaDaM ke," he pRthivIpAla? Apa sAnnalo. naMdyAvarta puranA mahArAjA anaMtavirya potAnI sahAyyane mATe Apane bolAve . kAraNa e rAjA dazarathanA putra narata nAmanAbIjA nUpatinI sAtheyuHkaravAne natsAhavaMta thayA ne temAMnnaratanI tarapha ghaNAMnUpatiyo ekagathayAre,mATe amArA rAjAe Apane balavAn jANI temAvela ." dUte A pramANe karvA eTale lakSmaNe te dUtane pUjyu. "thArA rAjAne naratanI sAre yuH karavAnuM kAraNa zuM ?" teNe nattara Ayo ke, "amAro rAjA naratanI pAse potAnI sevA karAvavAnI cA kare ne ane garvadhArI narata tenI AjJAne jarA paNa mAnatA nathI. eja e banne balavaMta nUpatiyone yuH karavAnuM kAraNa ne." parI rAma lakSmaNanA dAkSiNyapaNAne lIghe mahidhara nUpatiye dUtane kadyu. "he dUta ! davaNAM tuM jA, huM paNa Ayu vaM." mahidhara rAjA pA pramANe kahI dUtane vidAya karIne paThI rAmane kahevA lAgyo te, " naMdyAvartano adhipati anaMtavIrya amane vRthA yuH karAve ." paThI gupta krodhathI vyApta zrayelA rAme mahidharane kayuM ke, " hu~ senAnI sAthe jaz e anaMtaviryane mArIza, valI he narAdhipa ! tame ahiMja raho. huM sainya sahita tyAM Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 184 ) RSimaMgalavatti-pUrvAI. / * ja teno yogya ghATa ghamIza. " pI sItA ane lakSmaNa sahita rAma mahi dharanA putranI sAdhe vahu sainya lai naMdyAvarta nagara tarapha cAlyA ane anukrame je | lAmAM parivAra sahita te nagaranA udyAnamAM zrAvI pahocyA teTalAmAM te nadyAnanI adhiSTAyaka devIye temane kahyuM ke, " huM tamArA jAgya guNothI atyaMta pra sanna ivu, mATe tamAruM zuM priya karUM ?" rAme kayuM. "he devI! kayo puruSa bIjA mANasanI vRthA prArthanA kare ? savAre strIyothI jItAyalo yA anaMtavIrya makarI karavA yogyapaNuM pAme evI rIte A amAruM sarva sainya strIrUpa nAvI Apa " paThI vanAdhiSThAyaka devIye teja pramANe sarva sainya strIrUpa panI nAvI pyuM. rAma ane lakSmaNa paNa tatkAla strIrUpa thai gayA. te strIrUpa sainya rAjadvAre gayuM. tyAM mukhya strIrUpa rAme dvArapAlanI sAtherAjAne kadevarAyuM ke, " havaNAM mahidhara nUpatiye tamArI sahAyane mATe mokalAveluM sainya hArane viSe nanuM ve " dvArapAle te vAta rAjAne jaNAvI eTale te krodha karIne kAM ke, " jo mahidhara bhUpati pote Avyo nathI to patI mhAre tenA sainyano paNa khapa nathI. " eTalAmAM vIjA mANase kAM ke, " are ? jo ke te pote ekalo zrAvyo nathI, paNa tethe strI sainya mokalI ApI makarI karI ve." rAjAe tenAM AvAM vacanathI atyaMta krodha karI sunaTone zrAjJA karI ke, "e sarve strIyone gale pakamIne nagara bahAra kADhI mUko." pabI jeTalAmAM sarve sAmaMto ekatA zrai jyAM hArane viSe sarva strI sainya zravyaM hatuM tyAM zrAvyA te TalAmAM to padmanA samAna netravAlA zrI rAme hAthInA eka AlAna staMbhane nakhemI potAnuM bhujabala dekhAyuM, jezrI te sarve sAmaMto nAzI gayA. sAmaMtonA nAsI jayazrI atyaMta krodhAtura zrayelo anaMtavirya myAnazrI potAnA namra kharune kheMcI tatkAla strIsainya tarapha domaco; paraMtu eTalAmAM to mahA bhuja valavaMta lakSma tatkAla navalI ne tenA teja sahita kharune vedI nAkhyaM paThI te anaMtavIyene vAMdhI arcaria janone arya sahita joye te lakSmaNa potAnI strInI lIlAzrI- 1 cAlI nikalyA. te vakhate jAnakIye dayAzrI lakSmaNane kahAM ke, " ene mUkI yo ! mUkI yo !!" pavI lakSmaNe te anaMtavIrya rAjA pAse sAmI bharatanI AkA manAvanenene mI dIgho. evAmAM puradevatAye te sarvanAM strIrUpa haraNa kalI to gamAdi sarve potapotAnA prakAzavaMta mUlarUpane pAgyA. zra Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (175) naMtavIrya rAjA rAma lakSmaNane nalakhI tatkAla potAnA ghera temI jara darSapUrvaka nakti karavA lAgyo, panI te " have huM bIjA koznI sevA nahi karUM." ema dhArI jeTalAmA potAnA putra vijayarathane rAjyAsane sthApI pote saMyama grahaNa kare ye teTalAmAM zrI rAme tene kaDaM ke, "tuM mhArA nAi narata samAna , mATe sarvadA rAjyazrIne nogavya." rAme Ama dIkSA levAnI nA kahI to paNa te anaMtavIrye to cAritra aMgIkAra karayu. karvA De ke-dhIra puruSo AdarelA potAnA kAryathI kyAre paNa calatA nathI. pI rAjA vijayarathe potAnI vhena ratimAlA lakSmaNane ApI. kAM ke lAgyavaMta puruSAne sarva saMpatiyo sanmukhaja AvI male . - paThI rAma potAnA parivAra sahita vijayapura pratye AvyA ane vijayaratha paNa tnaratane namana karavA mATe kozalApurI pratye gayo. tyAM rAmanI sarva vAta sAMnalI atyaMta prasanna ayelA narate teno satkAra karIne potAnI ratimAlA nAmanI vhena te vijayarathane ApI ane vijayarathe paNa paraspara snehanI vRdhnei mATe potAnI vhena vijayasuMdarI naratane ApI. A vakhate anaMtavIrya muni vihAra karatA karatA ayodhyAmAM AvyA eTale narate te muninI pAse jaz prapAma pUrvaka potAno aparAdha khamAvyo. parI narata rAjAe vijayarathane sanmAna ApI prItipUrvaka tenA nagare javA vidAya kasyo. * have ahiM rAme paNa mahidhara nUpatinA vijayapura nagarathI Agala javA taiyArI karI. te vakhate lakSmaNe temanI sAye javA potAnI vanamAlA kanyA pAse rajA mAgI eTale teNe snehazrI ema kardA ke, " jo tame viyogathI vyAkula banelI mane tyajI dakSa javAnI kA karoge to panI he nAtha! mRtyu pAmavAne taiyAra tha rahelI mane tame zuM rakSaNa karI zakazo? mATe he vallanna! Apa prasanna thai mane sAthe lai jAna." paThI lakSmaNe tenI prasannatAne mATe madhura vacanathI kahyu. " he priyA! nAznI sevA karavAmAM nadyamavaMta zrayelA mane tuM naktimAM vighna karanArI na thA. kAraNa ke, patinI sAthe janArI strIyo to puruSane mArgamAM bemIrUpa dhAya che. he na ! huM mhoTA nAzne zSTasyAne pahocAmIne panI tane temavA mATe AvIza ane te bAvata huM thArA kahevA pramANe sogana khAuM du. paThI ladamaNe bAlahatyA, strIhatyA ane brahmahatyAdi 24 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 186 ) RpimaMgala tti-pUrvArdha. bahu sogana khAdhA. strIye paNa lakSmaNane te vakhate rAtrI bhojanano niSedha karAvyA. pI jAnakI ane lakSmaNa sahita pRthvInA grAbhUSaNarUpa zrI rAma tyAMthI cAlIne kuzalapaNe mAMjali nagarI pratye zrAvI pahocyA. tyAM nadyAnane viSe lakSmaNe temane prItipUrvaka bhojana karAvyaM ane pakSI pote nagarI jovAnI icchAyI rAmanI AjJA lai tatkAla purI pratye gayA. tyAM nagarImAM temaNe paTTaha vAgato sAMjalI tenuM kAraNa koi mANasane pUcha eTale teNe ka ke, " zra nagarIno zatrudamana nAme rAjA be. tene kanakadevI nAmanI paharA zrI nRtpanna thayelI janapadmA nAme putrI be. te putrInA varanI parIkSA mATe bhUpati yA paTTaha vagamAve ve ane te ema kahevarAve be ke, je koi mhArA kharu prahArane sahana karaze, tene huM mhArI putrI grApIza. " lakSmaNe tenAM prAvAM vacana sAMjalI tatkAla paTTahane sparza kasyo eTale rAjapuruSo, zatrurUpa tRNane jasma karavAmAM agnirUpa lakSmaNane rAjA pAse lai gayA. tyAM rAjA temane satkAra karIne pUgyuM ke, " he puruSaratna ! tame koNa bo? ". lakSmaNe nattara Apyo ke, " huM bharata rAjAno dUta buM. ahiMthI Agala jato hato; paratuM paTTahane vAgato sAMjalI meM teno sparza kasyo be. " rAjAe kahu~. "zuM tame mhArA khaku prahArane sadana karI sakazo ?" lakSmaNe kahyuM. "eka to zuM, paraMtu ekI sAnA pAMca khaku prahAra sahana karI sakavAne huM samartha huM." lakSmaNanA AvA uttarazrI atyaMta krodhAtura thayelA bhUpatiye tatkAla potAnA atyaMta jujavalI pAMca kharu lakSmaNa sAmAM pheMkyAM. lakSmaNe paNa ekane dAMtavatI, vene vagalI ne vIjA vene ve hAthazrI ema pAMce prahAra kIlI lIdhAM. kartuM be ke-dhIra puruSonuM dhairya lokane viSe jayavaMtu hoya ve. - patI jinapadmAye prItizrI lakSmaNanA kaMThe varamAlA nAkhI eTale nUpatiye temanI vivAhane mATe vinaMtI karI. lakSmaNe kAM. " A nagarInA naMyAnane viSe priyA sahita mhArA mhoTA baMdhu zrI rAma rahelA ve ane huM hame - zAM temanI zrAjJAmAMja rahelo kuM. " zatrudamana rAjAe uttama evA rAma lakSma gane zrAvelA jAlI pote udyAnamAM jai temane potAnA nagaramAM temI lAgyo. pIle vivAha karAvavAmAM nayamavaMta thayelA te rAjAne kadhuM. "de nareDa ! hu~ kyAre banayI pAtro pharIdA tyAre tamArI putrInI sAdhe lagna karIza." Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva castriH (17) paThI lakSmaNa ane sItA sahita rAma tyAMthI cAlI nikalyA zrI lokane viSe ne nallaMghana karatA karatA bIje divasa sAMje vaMzasthalapura pratlAzcarya pAmelA cyA. te vakhate tyAMno rAjA sarva prajA sahita nagaranI bahAra ane krUra dRSTi rAme tene nayanIta thayelo jANI kAraNa pUjyu eTale teNe kAM ke" sugupta ruSa zreSTa ! sAnalo. A dezane viSe vaMzataTa nAme mhoTo parvata , tenA ati nayaMkara zabda thAya ne jene Aja traNa divasa thayA . tenA jayazrI harAnagaravAsI jano rAtrIye bahAra bhAvI pranAte pAga nagara pratye jAya ." rAjAnAM AvAM vacana sAMjalI priyA ane baMdhu sahita rAma te parvata napara gayA. tyAM temaNe namatAM namatAM ko kAyotsarge rahelA ane dhyAnamAM lIna zrayelA be mahAmuniyone joza tatkAla naktipUrvaka vaMdanA karI. parI rAma gokarya devatAe ApelI viNAne vagAmavA lAgyA, lakSmaNa gAyana karavA lAgyA ane sItA divya hAvanAvazrI nRtya karavA lAgyA. evAmAM sUryAsta zravAne lIdhe rAtrI mahA aMdhakAramaya zrai gai eTale tyAM ko atyaMta nayakArI vaitAla Avyo ane mukhazrI vikaTa aTTATahAsane karato to te banne sAdhunane napasarga karavA lAgyo. paThI krodhAtura zrayelA rAma lakSmaNa jeTalAmAM muninI pAse sItAne mUkI ane hathIyAra laz tenI sAthe yuddha karavA taiyAra zrayA teTalAmA pelo adhama vaitAla potAnA manamA temanA balane sahana karavA samartha na thavAthI nAsI gayo. A vakhate banne muniyone tatkAla karmakINa yA javAzrI vizvane prakAza karanAruM kevalajJAna pragaTa ayu. devatAe tyAM AvI temano kevala mahotsava kasyo. panI rAme te banne kevalIyone namaskAra karIne pUjyu ke, "puSTa karmane lIdhe malina evo A vaitAla koNa le ke, je tamane ghora napasarga karato hato?" mukhya kevaliye kaDaM. "he rAma ! e kulanuSaka nAmano mahA mithyAdRSTi jyotiSka deva . e amane pUrva janmanA vairathIja napasarga karavA Avato hato, paraMtu te Aje tamArA tejazrI parAnava pAmI (nAsI gayo . valI amArA prA navanA pitA ke, je zrIgarumeza nAmanA devarUpe thayA le. te potAnA Asana kaMpathI amAro napasarga dUra karavAne ahiM AvyA ." zrA vakhate vaitAlanI vAta sAMjalIne vaMzasthalapurano adhipati paNa parivAra sahita banne kevalIyone vaMdana karavA tyAM Avyo, sarvaka vA Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) --. RSimaMmalatti-pUrvAI. vahu sogana "niye dharmopadeza ApyA paThI garameza deve prItipUrvaka rAmanekarAvyo. paThI nahAnAga ! tame A banne muniyonA napasargane dUra karavAthI po- . tyAMthI cAlIvaphala kasyo e bahu sAraM karayuM ve ane ethI huM prasanna thayo ,. nane viSe icita varadAna mAgo." rAme kaDaM. "he deva ! havaNAM mhAre kAMza : jovAnna prayojana nathI." devatAe rAmanA satvayI Azcarya pAmIne pharIthI ge. "tyAre hu~ tamAro avasare kAMza napakAra karIza." Ama kahI te devatA vanne muniyone namaskAra karI tatkAla AkAza mArge zraz potAne sthAne gayo. paThI vaMzasthala nagaranA adhipati suraprana nUpatiye lakSmaNa sahita rAmane AdarapUrvaka potAnA nagaramAM temI jara temano bahu satkAra kasyo. valI teNe rAmanI AjhAzrI te parvata napara eka mhoTuM caitya baMdhAvyu. te naparathI te parvata rAmagiri evA nAmathI prasiha ayo. tyAra paThI rAma, lakSmaNa ane sItA suramanna rAjAnI rajA laz sthAne sthAne potAnI kIrtirUpa staMnone , sthApana karatA ane lokonA kautukone jovAthI prasanna yatA bahu pRthvInuM nalaMghana karI daMmakAraNya pratye AvI pahocyA. ||iti padma baladeva caritrerAma daMgakAraNyAgamo nAma cturthHprstaavH|| paThI daMmakAraNyane viSemahAgiri nAmanA parvatanI guphAmAM rAme potAnA gharanI peThe nivAsa kasyo. ko vakhate temanA Azrame ve cAraNamuni ve mAsanA pAraNe AkAza mArgeyI AvyA. tenane sItAye nAvathI za6 anna vahorAvyu. kA The ke-vivekI mANaso saMpattimAM azravA ApattimAM vivekIja rahe The. yA vakhate sugaMdhI jala, puSpa ane suvarNanI vRSTi zrai temaja devatAnae thAkAThAne viSe iMjani vagAmayA. paThI ratnajaTI nAmanA ko zaMkhadIpanA adhipati vidyAdhara nUpatiye ane ve devatAe tyAM AvI rAmane ghomAna sahita eka gyaneTa tarIke yApyo, prA avasarekAmanapara veThelo ane sugaMdhavAlA pAginA sarakhA gaMdhane lIdhe ko gaMdha nAme pati muninA darzanazrI mULa pAmI nIce pamayo. sItAye tane pANIzrI ane potAnAM vastranA pavanadhI saceta kasyo / / eTale te mahAgegavAlo palItnaktipUrvaka sAdhunAcagaNane viSepamayo.muninAMcara- / ganAmparzamAtrayI te pati nigegI, divya aMgavAlo, suvarNanAsarakhI pAMkhovAlo yane pravAla nukhya rAtI cAMcavAlo ayo. jANe divya rannAno Dhagalo hoyanI? evI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. zobhAvAlA te pakSInuM muniyoe poSaNa karayuM. e uparathI te pakSI lokane viSe jaTAyu evA nAmathI prasiddhi pAmyo. pI pahine jovAthI zrAzvarya pAmelA rAme te muniyone thuMke, " he munIzvaro ! zra mahA rogavAlo ne krUra iSTi pakSi tamArA darzanathI nIrogI yaha adbhUta rUpavaMta zI rIte thayo ? " sugupta nAmanA sAdhue uttara prApyo ke, " he mahAmati ! sAMnalo. pUrve pRthvI para kuMnakArakaTa nAmanuM nagara hatuM. tyAM ruka nAmano rAjA rAjya karato hato. koi vakhate te rAjAnA puSTa purohite bahu ziSya sahita skaMdaka sUrine ghANIsAM pIlI nAkhyA. ziSyo uttama padane pAmyA ane skaMdaka muni kopane lIdhe agnikumAra devatAne viSe mahA dedIpyamAna devapaNe utpanna yA. temale utpanna thavA mAtramAMja krodhathI yA dezane bAlI nAkhyo. te divasathI AraMbhIne yA araNyanuM mahA jayaMkara evaM daMmakAraNya nAma paa. daMka bhUpati paNa dIrghakAla sudhI saMsArane viSe namI kaMda bAkI rahelAM potAnAM kuSTa karmane sIdhe thA navamAM atyaMta rogathI pImAtA zarIravAlo zrA pakSirAja yo. eNe zramArA darzanathI utpanna zrayaMlA jAtismaraNane lIdheja amArA pagano sparza karI zramaSaiauSadhi labdhizrI nirogIpaNuM aMgIkAra karayuM che. " muninAM vAM vacana sAMjalI prasanna zrayelA te pahiye muninA caraNano sparza karI uttama dharma sAMgalavAthI zuddha samyaktva aMgIkAra karayuM. valI teNe vRddhi pAmatI evI zraddhAbame te banne suniyo pAse prANI hiMsAdi pApa na karavAno niyama karo. muniyoe kajhuM. "he rAghava ! e pakSI havaNAM sAdhArmikapaNAne lIdhe tamArI bhakti karavAne yogya uttama zrAvakapaNuM pAmyo be." pI rAme " bahu sAru." ema kahIne namaskAra karelA te banne suniyo tatkAla AkAza mArge cAlyA gayA. kahyuM ve ke-tevA puruSone pratibaMdha hoto nathI. pI jaTAyu sahita rAmAdi te traNe jagAna deve ApelA rathamAM besI marajI pramANe pharavA lAgyA. ( 185 ) dave pAtAla laMkAmAM khara nAmano rAkSasa rAjA rAjya karato ito. tene caMdanakhA nAmanI strI hatI. tene zaMbUka ane suMdara nAmanA ati balavAn be putro datA. anukrame zaMbUka yuvAvasthA pAmI mahA balavAn thayo. eka divasa te pitAe nA kahyA tAM paNa sUryahAsa nAmanA khaUnuM sAdhana karavA mATe daM Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) . RSimaMgalatti-pUrvAI. makAraNyamAM Avyo.tyAM krauvarIvA nadIne kAMThe vAMsanA nayaMkara vanamA rahIne te. ema kahevA lAgyo ke, "je ahiM Avaze te mAre vadha karavA yogya ." paThI te pavitra aMgavAlo ai, brahmacaryavrata pAlI, pUrNamAne divaseja nojana karato vamavRdanI zAkhAne viSe paga bAMdhI nIce mAthe sUryahAsavidyAnuM sAdhana karavA lAgyo. A pramANe vamavRkSanI zAkhA sAthe baMdhA ekAgra cittathI vidyA sAdhana karatA te zaMbUkane bAra varSa ane cAra divasa pUrA prayA eTale devatAe . jyAM zaMbUka tapa karato hato te mahAvaMza vananA jhAra pAse myAna sahita sUrya- . hAsa nAmarnu kham mUkyu. evAmAM daivayogathI pharatA pharatA lakSmaNa tyAM prAvI. camyA ane temaNe te sUryakAMti samAna sUryahAsa khA joyuM. paThI lakSmaNe kutuhalane lIdhe myAnamAMdhI kalpAMtakAlanA sUrya samAna : atyaMta dAruNa te khAne bahAra kheMcyu eTale to te tenA tejayI vizmaya pAmI gayA. paThI temaNe jeTalAmAMpotAnA hAthavatItene kaMpAvIne pAse rahelI vaMzajAla kApavA mAMmI teTalAmAM to te vaMzajAlanI sAthe konuM manohara AkRtivATuM mAyuM potAnI pAgala pameddhaM dI. lakSmaNa te joi kheda pAmatA bahu vicAra karavA lAgyA ke, " nizce meM havaNAM ajJAnane lIdhe ko mANasane mArI nAkhyo." Ama vicAra karI dayAdhArI te jeTalAmAM vaMzajAlanA yuthamAM pega teTalAmAM to temaNe vamavRkSanI zAkhAne viSe laTakA rahelA ane kaMpatA evA ko puruSanA dhamane dI. te jo atyaMta kheda dharatA lakSmaNe tatkAla tyAMthI vahAra nIkalI te sarva vAta zrI rAmane kahI ane te divya kham paNa dekhAmayu. rAme kaDaM. " yA sUryadAsa nAmarnu kham ane tame te khAnA sAdhaka evA ko purupane mArI nAkhyo The." have zrA avasare zaMbUkanI mAtA caMlakhA " Aje mhArA putrane khA vidyA siha zro." ema dhArI jeTalAmAM sarva prakAranI pUjAno sAmAna lara tyA zrAvI to te vaMzajAlamA potAnA putrane mRtyu pAmelo jo atyaMta duHkha ghanI marga pAmI. paThI jyAre te saMjhA pAmI tyAre vilApa karatI rudana kagvA lAgI ke, " he vansa bUka ! tuM kayA derIthI yAvI dazAne pAmyo ? te - kaTatrI vidyAna mAdhana karayuM tenuM tane zuM zrAja phala mayuM !!!" yA pramANe teNe baTa kAla mubI vilApa kasyo. paThI te " yA mdAga putrane koNe mArayo ?" Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra... ema vicArI zokathI vyApta zrazne namavA lAgI eTalAmAM te caMjhanakhAye vaja dhvajAdi lakSaNa sahita ladamaNanAM pagalA dIThAM, " nizce Aja mhArA putrane mAranAranAM pagalAMDe." ema dhArI te jeTalAmAM pagalAM jotI jotI keTaleka dUra gazteTalAmAM teNe vama vRkanI nIce sItA ane lakSmaNa sahita beThelA ane vairIrUpa vanane bAlavAmAM dAvAnala samAna rAmane joyA. pIte kopa sahita rAmane jovA lAgI; paraMtu kAmazrI vihvala banI gai. kAM le ke-strIyone sarva avasthAmA kAmanA vikAro sphurAyamAna thAya . pIte caMjhanakhA potAnI vidyAbalathI nAjuka ane suMdara prAkRtivAvaM rUpa dhAraNa karI rAmanI pAse AvI. rAme tene "he na! tuM koNa The?" ema pUgyuM eTale teNe uttara Apyo ke, "huM avaMtInA rAjAnI putrI . rAtriye me . helamA sUti hatI tyAMthI ko vidyAdhara mhArUM haraNa karI AkAza mArge javA lAgyo. eTalAmAM bIjo ko vidyAdhara dAyamAM khA la tene rokIne kahevA lAgyo ke, "are tuM coranI peThe e kanyAnuM haraNa karIne kyAM jAya ?" Ama kahI te yuH karavA taiyAra ayo. paLI mhAru haraNa karanAra vidyAdhara paNa mane mUkI daza yuH6 karavA lAgyo, ma te banne paraspara bahu vakhata sudhI yuH karIne mRtyu pAmyA. palI daivayogayI ekalI rahelI huM namatI namatI ahiM AvI camI buM. he vinnu ! ApanA darzanathI mane ghaNo saMtoSa bhayo , mATe mane aMgIkAra karo. kAraNa nattama puruSo bIjAnanI prArthanAno naMga kyAre paNa karatA nazrI." paThI rAme "nizce A ko mAyAvI strI mane betaravA AvI je." ema dhArI kaDaM ke, "he na? mdAre strI hovAthI hu~ thArA napara nispRha vaM, mATe tuM strI rahita evA mhArA nhAnA nAz pAse jA; te thArI yAcanA svI. kAraze." par3I te caMnakhA ladamanI pAse jazne pUrvanI peThe kahevA lAgI. lakSmaNe kaDaM. "he suMdarI! tuM mhArA mhoTA baMdhune aMgIkAra kara ane temanI pAse jA. kAraNa tuM temaneja yogya te." A pramANe banne nAzyoe janI prA. rthanA vyartha karI evI te surpanakhA atyaMta krodha dharatI batI potAnA pati kharadAnava pAse jara putranA mRtyurUpa ukhanAM vacana kadevA lAgI. paThI atyaMta kodhAtura zrayelo kharadaitya cauda hajAra vidyAdharone sAthe lai rAmalakSmaNane mAravA mATe Avyo, lakSmaNe AvatA evA zatrunA samUhane jo rAmane kA Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (155) RSimamalaratti-pUrvArdha. ke, "he baMdhu ! tame sItA sahita ahiMja raho. huM e sarva zatrunane jItIza.". kaDaM. "he sahodara ! tamAro vijaya thAna ane zatrunA samUhane viSe siMhanAdakaro." paThI uIra evA lakSmaNe potAnA dhanuSya bANa dhAraNa karI turata sAmA jazne zatrunA sainyane rokI dIdhuM. caMinakhA paNa patinI sahAya mATe A sarva vAta laMkAmAM potAnA nA rAvaNane jaNAvIne kahevA lAgI ke, "he baMdhu ? rAma ane lakSmaNa sItA sahita daMmakAraNyane viSe prAvI, potAnA gharanI penizcitapaNe rahelA. temAM lakSmaNe tamArA nANeja zaMbUkane sUryadAsa khAnuM sAdhana karatAM mAsyo . A vAta sAMjalIne tamArA banevI potAnA nhAnA putra sahita mhoTI senAne sAthe lai mahA balavaMtapaNAne sIdhe lakSmaNanI sAthe yu karavA gayA . valI de nA ! bIjuM paNa e ke, je rUpa jAnakIna le tevU rUpa vIjI ko vidyAdharI ke devAMganAnuM paNa nathI. he badhu ! tdArI dedIpyamAna evI vidyA ane divya zastro vigereno saMgraha tyAreja saphala avAno The ke, jyAre tuM rAma pAsethI sItAne grahaNa karIza. bevaTa eTaluMja kahuM huM ke, aniratakSetrane viSezratula AkRtivAluM strI ratna to thAreja nogavavA yogya ve. vIjA koine jarA paNa nathI." vhenanAM AvAM vacana sAMjalI dazamukhavAlo rAvaNa sItA napara anurAga ane rAma lakSmaNa napara krodha dhAraNa karato to ekI vakhate dIvAnI peThe prakAza ane zyAmapaNuM banne pAmyo. paThI rAvaNa puSpaka nAmanA vaimAnamA vesIne voTayo ke, "he vimAneM! jyAM rAma tyAM jA." paThI vaimAna AkAza mArgathI samunu nakhaMghana karI jyAM daMgakAraNyane vipe rAma hatA tyAM kaNamAtramA prAvyu. tyAM rAvaNa sItA sahita rAmane joi atyaMta kaMpavA lAgyo. kaDaM le ke-pApI puruSone sAmarthya utAM paNa sarva sthAnake nayaja thAya re. paThI rAvaNe rAmathI bahu dUra rahI atusa zakti prApanArI avalokinI vidyAnuM smaraNa karayu. smaraNa karavA mAtramAMja natpanna yayelI vidyAye rAvarAne kAM ke, "de rAkSasanapati ! mhArA yogya je kArya hoya te kade." rAvaNe kaDaM. " havaNAM sItAnA haraNane viSe mhA sAnidhya kara ke, jebI huM mahA balavaMta zrAvaM." vidyAye kAM." dena- . pAla ! mAnala. rAmanI pAse radelI jAnakInuMdaraNa karavA koi deva ke dAnava mamatra natrI. paraMtu jo gama, mInAne mUkI bIje jAya totuM teNInuM tatkAla haraNa Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( 1903 ) , karaje. valI teno napAya kahuM te paNa sAMgala. jyAre lakSmaNa zatrunI sAthe yuddha ( karavA gayA be tyAre rAme temane kahyuM be ke, jyAre tamane zatru taraphathI saMkaTa thAya tyAre tamAre siMhanAda karavo ke, jethI karIne huM paNa tyAM yuddha karavAne prAvI pahocuM. " rAvaNe potAnI vidyAdevInAM mukhayI AvAM vacana sAMgalI dUra jai mAyAnA vazazrI tatkAla trAsakArI siMhanAda karo. rAma te siMhanAdane sAMgalI potAnA manamAM vicAra karavA lAgyA ke, " aho ! pUrve kyAre paNa parAjava nahi pAmelA evA lakSmaNano zatrunaMe zuM jaMga kasyo ? " rAma A pramANe vighnanA saMketakArI siMha zabda sAMjalI vicAra karatA hatA evAmAM diyarane viSe dita nArA sItAye rAmane kahyuM ke, " he prANanAtha ! siMhanAdane sAMbhaLyA batA paNa kema vilaMba karo ho ? nizve e ghora zabda lakSmaNeja ko dekhAya be, mATe zatruthI gherAi gayelA nhAnA baMdhunuM rakSaNa karo! rakSaNa karo !! " zrA pramANe sItAye karUM eTale premanA UrArUpa rAme potAnuM vajrAvarta dhanuSya lai sItAne tyAM ekalAM mUkI pakSInae nA kahyA batAM paNa cAlI nikalyA. pI te zravasare rAvaNa, dhaNI rahita ratnamAlA samAna sItAnuM haraNa ka ravA mATe tatkAla tyAM zrAvyo ane tethe " he prANanAtha ! he padma ! he saumitre ! he mahAnaTa ! he pitA janaka ! he baMdhu nAmaMgala ! tame sau ApattirUpa samune viSe patI evI mane yA adhama rAkSasazrI rakSaNa karo. " Ama rudana karatI evI sItAne vaimAnamAM besArI. sItAnuM AvuM duHkhadAi rudana sAMjalI rAmane viSe anurakta evo jaTAyupakSI tyAM AvI pahocyo anekadevA lAgyo ke, "he devI! jaya pAmazo nahi. " pachI tethe pAse rahelA rAvaNane kahyuM. " are ! rAkSasAdhama ! jo rahe. tuM sItAnuM haraNa karIne kyAM jAya ?" Ama tiraskAra karatA jaTAyue potAnI cAMca ne paMjAvatI rAvaNanI viSe bahu prahAra karuyA. pabI krodha pAmelA rAvaNe kharuvatI tenI banne 'pAMkho ghAsanI peThe kApI nAkhI, jethI te pakSIrAja pRthvI upara payo. ; dave nirbhaya ane nirdaya evo rAvaNa potAnI icchA pUrNa thai, ema mAnato yuno rudana karatI evI sItAne lai laMkA tarapha cAlyo. evAmAM rAma vikSma bolAvArUpa sItAnA rudanane dUrathI sAMgalI zrane samuha upara puSpa Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (194) RSimaMmalaratti-pUrvAI.. vaimAnamAMvesI jatA evA rAvaNane jo ratnadIpano adhipati ratnajaTI vidyAdhara tatkAla potAnA cittane viSe vicAra karavA lAgyo ke, "nizce potAnI vidyAzrI rAma lakSmaNane moha pamAmI ane sItArnu haraNa karI A rAvaNa kAmI puruSanI peThe nAsI jAya . pUrve nAmaMgale mhArA napara bahu napakAro karelA , mATe have A vakhate sItAne vAlI huM temanA jhaNayI mukta thAlaM." A pramANe vicAra karIne tero rAvarAne urjaya mAnatA utA kevala potAnA satvanA AzrayazrI tatkAla myAnamAMthI kham kADhI ane puSpaka vaimAnanI natkaTa gatine rokIne kaDaM ke, "are dazAnana ! mane jItyA vinA sItArnu haraNa karIne tuM kyAM jAya ? panI rAvaNe hAsya pUrvaka tenA sAmu jotA utAM "oma kAlajvara prANonuM haraNa kare tema" tenI sarva vidyArnu haraNa karI lI, eTale vidyAghraSTa thayelo te ratnajaTI raNasaMgrAmathI pAge phasyo, kaDaM The ke-kayo mAgasa potAnI mele kAlanA mukhane viSe praveza kare ? arthAta ko na kare. paThI prasanna mukhavAlo rAvaNa, rastAmAM sItAne zAMta karavA mATe A pramANe sukumAla vacana kahevA lAgyo. "mhArA manarUpa AmravadanI koyala ! kamala samAna mukhavAlI he sItA! tuM mane tatkAla priyakArI evaM AliMgana Apa. he suMdarI ! tuM mhArI sarva strIyone viSe uttamarUparekhA pAmelI ne, jethI mhArA mukuTo thArA caraNanI sevA karavAnI cA kare ." kAmadevathI pImA pAme lo rAvaNa yA pramANe kaheto to sItAnA caraNa kamalane viSe pamyo. dhi. The ! dhikkAra The!! kAmAtura mANasane !!! parI anya puruSanA sparzathI nutpanna zrayelA jayavAlI sItAye dhIraja rAkhI rAvaNane kAM. "are durAcAra ! kuzIla! kulinomAM pAparupa! nirdaya ! tuM mRtyurUpa vipatinA kagera napadAsane viSe prApta zrayelo te." ema kahIne teNe evo annigraha lIdho ke, " mhAre pati ane di. para e yatrenI sukhavArtA sAMtalyA paThI nojana kara." rAvaNanA prAMda zA. ktivAlA soraNAdika madA pradhAno potAnA svAmInA parAkramazrI saMtoSa pAmI laMkAmAMyI tainA sanmukha zrAvavA lAgyA. paThI mAnano parvata evo rAvaNalaMkAzrI pra vidyAmAM denA devagmANa udyAnane viye sItA sadita natasyo. tyAM vijA "kalInI namIpe jAnakIne mRkI aneka jAgatA balavaMta munnaTone rakaraNa Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (15) racAnI AjJA karI sItAnI prAptizrI natpanna zrayelA kaThora garvano samurUpa te rAvaNa saMpatinA sthAnarUpa potAnA mehela pratye Avyo. ..; have bANathI pUrNa evA nAvAne tathA dhanuSyane dhAraNa karI rAma yu kasvAne mATe lakSmaNanI pAse gayA. rAmane akasmAt AvelA jo ladamaNe kaj. " he nA! tame sotAne ekalAM mUkI ahiM kema AvyA ? " rAme kayuM. "urvAra evA zatruthI vimaMbita evA siMhanAdane sAMjalI tamane krodhAkula zrayelA jANI huM ahiM Avyo bu." ladamaNe kaDaM. " meM siMhanAda kasyo nazrI, paraMtu te vairIyoeja mAyA karIne tevo zabda kasyo dekhAya , mATe he nA! tame jhaTa sItAnI pAse jAna ane huM paNa A zatrunanA samUhane jItI tamArI pAgala Aq bu." Ama kahI lakSmaNe pAga vAlelA rAma pharI potAne Azrame AvyA, paNa tyAM sItAne nahi dekhIne bahu Akula vyAkula a ghADha mULa pAmyA. paThI jyAre vananA zItala pavanathI te saceta thayA tyAre zoka karatA vilApa karavA lAgyA ke, " he priyA ! tuM amane viyogIne tyajI dara kyA jatI rahI ? athavA zuM vanavAsanA ukhaNI hAruM koie haraNa karayu ? are nAzavaMta prANo! tame paNa jAnakInI sAthe cAlyA jAna." A pramANe vilApa karIne paThI dhairyavaMta zrayelA rAma, sItAne zodhavA mATe tyAMthI naThI vanamAM namavA lAgyA. evAmAM zatrurUpa rAvaNe kApI nAkhelI banne pAMkhone lIdhe atyaMta pImA pAmatA jaTAyu pakSIne joza te potAnA manamA vicAra karavA lAgyA ke, "nizce sItArnu haraNa karatA evA koI pApI yurAtmAe potAne vighna karatA evA A pahInI pAMkho bedI nAkhI ." paThI sItAnA virahathI pImA pAmelA rAme te sAdharmika evA jaTAyune pApano nAza karanAra paMca navakAra saMnnalAvyo. jaTAyu paNa te navakArane viSe lAgelA po. tAnA cittathI pApane dhoi nAkhI ArtadhyAnane tyajI dakSa maheMdeva lokane viSe zreSTa devapaNe natpanna bhayo. pI jema vivekI mANasa nattamakalAno zodha phare tema rAma damakAraNyane viSa sItAne zodhavA lAgyA. - have ahiM raNasaMgrAmamAM paNa jema yuthavAlA balavaMta hAthIyonI sAtha yuH karavA siMha nanno thAya tema sainya sahita AvelA kharadAnavanI sAye laMkSmaNa yuz karavA unnA zrayA. te 'vakhate kharano nhAno nAza trizirA nAme Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1e6) RSimaMmaladatti-pUrvAI. daitya potAnA nA kharane pATho vAlI pote lakSmaNanI sAye yuddha karavA pAvyo.. lakSmaNe yuda karatAM te trizirAne kaNamAtramA khamuvame mArI nAkhyo, evAmA virAdha nAmano ko rAjaputra sainya sahita tyAM AvI lakSmaNane namaskAra karIne kahevA lAgyo ke, "Apa mane aMgIkAra karo. huM tamArI AjJAno va. zavartI bhai tamAreja pade rahIza. A kharadAnava, rAvaNanI sahAyathI pAtAla. laMkAnA adhipati mhArA pitA caMzedarane kADhI mUkI pote tyAM rahe . tame ekalA ge utAM zatruno nAza karavAmAM siMhasamAna ge. to paNa he prasanna mukhavAlA! zatrune jItI levAnI mane AjJA Apo." ladamaNe kaDaM "de rAjaputra! zatrunA vadhane viSe mhAre thArI sahAyathI sarayu. kAraNa hAyapagavAlAne vIjA. nI sahAya levI e lar3A pAmavA jevU de. jo potAnA sevakane viSe snehavAlA rAmane tuM potAnA svAmI mAnato izza to mhAre tane pAtAla saMkAnA rAjyane viSe sthApavo." paThI putranA vadhathI atyaMta krodhAtura thayelo temaja kagera cittavAlo khara dAnava virodhane sahAya prApavAnAM vacana kahetA evA khakSmaNanI pAse AvIne kahevA lAgyo ke, "are lakSmaNa ! vidyAnuM sAdhana karatA evA putra zaMbUkane haNI mhAro aparAdhI atuM zaM jIvato jazza ?" lakSmaNe kAM. "he rAjan ! meM thArA putrane vidyAnuM sAdhana karatA mArelo hovAzrI mhAruM puruSArtha pragaTa prayu nazrI; paraMtu vikaTa vairI evA tane paNa te. nI pAThalaM vidAya karI hu~ mhArA puruSArthane tatkAla pragaTa karIza." sadamaNanAM AvAM vacanayI atyaMta kroghAtura zrayelo ane yujhanA marmane jAganAro te khara daitya saU az AkAzamAM meghanI peThe tidaza vANono varasAda varasAvavA lAgyo. paThI lakSmaNa paNa nagra evA vANothI turata zatru taraphathI AvatA saMkhyAbaMdha vANonA varasAdane baMdha karavA mATe AkAzane viye suryamaMjhalane DhAMkI denArA zaramaMjhapane vanAvIdIdho. yA pramANe aneka vidhAdharonI samada dIrghakAla suvI tene yur3a karAvI ladamaNe potAnA tikSNa zastrathI te khara dAnavarnu mastaka vedI nAkhyu. ThevaTe sunnaTomA mukuTarUpa lakSmaNe nagrasanA sahita dayaNa nAmanA daityane paNa mArI tatkAla deva ane dAnavone viSe vijaya lakSmI prApta karI. // iti zrI padmacaritre kharaSaNa vinAzo nAma paMcamaH prstaavH|| Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( 101 ) e pramANe zatrune kaya karavAzrI vRddhi pAmyuM be bala jemanuM evA mahA tejavaMta lakSmaNa senAvaMta evA virAdha sahita jeTalAmAM rAma tarapha javA lA-' yA telAmAM mArgane viSe temanuM vAmanetra pharakavA lAgyuM; tethI te sItA ane rAmanuM akuzala mAnatA kheda karavA lAgyA. panI tyAM zrAzrame AvIne joyuM to temale vanamAM vRkonI ghaTAmAM sItAnA viyogathI zUnya cittavAlA rAmane joyA. tyAM rAma sItAnA viyogathI vAraMvAra vilApa karatA hatA ke, " he vanadevIyo ! tame UTa prasanna yai mane sItAnI vAta kaDho. he pakSIyo ! tame parA dUra vihAra karavA jAna bo, mATe jo mhArI haraNa thayelI priyAne koi sthAnake dIvI doya to mane kaho. " valI sItAnA viyogathI atyaMta pImita thayelA rAma dIrghakAla paryaMta nizvAsa nAkhIne vAraMvAra kadetA hatA ke, " are nirla prANo ! tame turata kema cAlyA jatA nathI ? mane eka taraphathI sItAnA viyogarUpa siMtApa kare che ane bIjI taraphathI vairIyonA saMkaTathI mukta yatA lakSmaNa daju sudhI zrAvyA nadi e pImA kare be. mane jemane lIdhe gRdavAsI vanavAsa sukhakArI hato; te jAnakI ne baMdhu lakSmaNa banne jayA prajena darzanavAlA thai paracA be. " zrama rAma vilApa karatA hatA evAmAM "he baMdho ! huM A rahyo tamArI Agalaja. tamArI AvI avasthA kema thai ? " ema kahIne prAMsuzrI vyApta netravAlA lakSmaNe rAmane namaskAra karo. pI duHkharUpa mahA samumAM prApta zrayelA sukharUpa beTane pAmI rAme ladamalane ka. "de vatsa lakSmaNa ! tame zatrunane jItI sukhathI zrAvyA bokanI ?" pI jAnakInA viyogane jAgatA evA lakSmaNe rAmaneM kahyuM. " huM dhAruM huM ke, jeNe siMhano zabda kasyo hato tetheja sItAnuM haraNa karadhuM be; paraMtu te dara karanAra vidyAdhara, mANasa, rAkSasa, sura ke asura game te ho, paraMtu huM tenuM mastaka AmdArA kharuvatI bedI nAkhIza. " patI virAdhanAM vacanazrI sItAne zodhavA mATe aneka vidyAdharo cAre dizAmAM doghA. tenue sarva sthAnake sItAnI bahu zodha karI; paraMtu koi ThekAlezrI janakaputrI malyAM nadiH 'tethI tena jana cittavAlA thara pAThA zrAvyA. lakSmaNe rAmane ka. "de nAi ! meM evI pratijJA lIdhI be ke, "yA virAdhane pAtAlalaMkAnA rAjyane viSe sthA-pavo." virAdhe paNa te banne jAnane ka. " he mano ! prApa tyAM AvI mane ' Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (156) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. daitya potAnA nA kharane pATho vAlI pote lakSmaNanI sAye yuH karavA Avyo. lakSmaNe yuddha karatAM te trizirAne kSaNamAtramA khAvame mArI nAkhyo, evAmAM virAdha nAmano ko rAjaputra sainya sahita tyAM prAvI lakSmaNane namaskAra karIne kahevA lAgyo ke, "Apa mane aMgIkAra karo. huM tamArI AjJAno va. zavartI thai tamAreja pade rahIza. A kharadAnava, rAvanI sahAyazrI pAtAlasaMkAnA adhipati mhArA pitA caMzedarane kADhI mUkI pote tyAM rahe . tame ekalA ge utAM zatruno nAza karavAmAM siMhasamAna ge. to paNa he prasanna mukhavA. lA! zatrune jItI levAnI mane AjJA Apo." lakSmaNa kA "he rAjaputra! zatrunA vadhane viSe mhAre thArI sahAyazrI sarayuM. kAraNa hAyapagavAlAne vIjAnI sahAya levI e lar3A pAmavA jevU The. jo potAnA sevakane viSe snehavAlA rAmane tuM potAnA svAmI mAnato hazza to mhAre tane pAtAla laMkAnA rA. jyane viSe sthApavo." paThI putranA vadhathI atyaMta krodhAtura zrayelo temaja kagera cittavAlo khara dAnava virodhane sahAya ApavAnAM vacana kahetA evA la. damanI pAse AvIne kahevA lAgyo ke, " are lakSmaNa ! vidyAnuM sAdhana karatA evA putra zaMbUkane haNI mhAro aparAdhI yaza tuM zaM jIvato jazza ?" lakSmaNe kAM. "he rAjan ! meM hArA putrane vidyAnuM sAdhana karatA mArelo hovAzrI mhAraM puruSArtha pragaTa ayu nazrI; paraMtu vikaTa vairI evA tane paNa tenI pAgala vidAya karI huM mhArA puruSArthane tatkAla pragaTa karIza." sadamaNanAM AvAM vacanazrI atyaMta krodhAtura ayelo ane yujhanA marmane jAganAro te khara daitya saU zraz AkAzamAM meghanI peThe tikSNa vANono varasAda varasAva: vA lAgyo. paThI lakSmaNa paga nagra evA vANozrI turata zatru taraphathI AvatA saMkhyAvaMdha vAzonA varasAdane baMdha karavA mATe AkAzane viSe suryamaMmalane DhAMkI denArA zaramaMjhapane vanAvI dIdho. yA pramANe aneka vidhAdharonI samakSa dIrghakAla sudhI tene yuHi karAvI ladamaNe potAnA tikSNa zastrathI te khara dAnavarnu mastaka vedI nAlyu. ThevaTe sunnaTomAM mukuTarUpa lakSmaNe nagrasenA sahita dUpaNa nAmanA daityane paNa mArI tatkAla deva ane dAnavone viSe vijaya lakSmI prApta karI. ||iti zrI padmacaritre kharaSaNa vinAzo nAma paMcamaH prstaavH|| Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (17) .. e pramANe zatrunane kaya karavAzrI vRddhi pAmyuM ne bala jemanuM evA mahA tejavaMta lakSmaNa senAvaMta evA virAdha sahita jeTalAmAM rAma tarapha javA lA: myA teTalAmAM mArgane viSe temanuM vAmanetra pharakavA lAgyuM; tethI te sItA ane rAmarnu akuzala mAnatA kheda karavA lAgyA. parI tyAM Azrame AvIne joyu to temaNe vanamA vRkSonI ghaTAmAM sItAnA viyogaTI zUnya cittavAlA rAmane joyA. tyAM rAma sItAnA viyogathI vAraMvAra vilApa karatA itA ke, "he va. nadevIyo ! tame jhaTa prasanna thai mane sItAnI vAta kaho. he padIyo ! tame paNa dUra vihAra karavA jAna ge, mATe jo mhArI haraNa ayelI priyAne koi sthAnake dIThI hoya to mane kaho." valI sItAnA viyogathI atyaMta pImita thayelA rAma dIrghakAla paryaMta nizvAsa nAkhIne vAraMvAra kahetA hatA ke, "are nikhaU prANo! tame turata kema cAlyA jatA nathI ? mane eka taraphathI sItAnA | viyogarUpa agni saMtApa kare ane bIjI taraphathI vairIyonA saMkaTathI mukta 'ayelA lakSmaNa daju sudhI AvyA nahi e pImA kare . mane jemane lIdhe gR. havAsayI A vanavAsa sukhakArI hato; te jAnakI ane baMdhu lakSmaNa banne jaNA prAje urjana darzanavAlA a pamayA ." zrAma rAma vilApa karatA hatA evAmAM "he baMdho ! huM A rahyo tamArI Agalaja. tamArI AvI avasthA kema tha? " ema kahIne AMsuthI vyApta netravAlA lakSmaNe rAmane namaskAra kasyo. parI duHkharUpa mahA samuzmAM prApta zrayelA sukharUpa beTane pAmI rAme lakSmarAne kaj. "he vatsa lakSmaNa ! tame zatrunane jItI sukhathI AvyA gekanI?" panI jAnakInA viyogane jANatA evA lakSmaNe rAmane kaDaM. "huM dhAruM buM ke, jeNe siMhano zabda kasyo hato teNeja sItArnu haraNa kara le; paraMtu te haraNa karanAra vidyAdhara, mANasa, rAkSasa, sura ke asura game te ho, paraMtu hu~ tenuM mastaka A mhArA khamuvatI bedI nAkhIza." paThI virAdhanAM vacanayI sItAne zodhavA mATe aneka vidyAdharo cAre dizAmAM domayA. tenae sarva sthAnake sItAnI bahu zodha karI; paraMtu ko ThekANethI janakaputrI malyAM nadi; tethI te nagna cittavAlA thA pAga AvyA. lakSmaNe rAmane kahyaM."denA! - meM evI pratijJA lIdhI ne ke, "A virAdhane pAtAlalaMkAnA rAjyane viSe sthA pavo." virAdhe paNa te banne nAnane kabu. "he pranno ! Apa tyAM AvI mane Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) RSimaMmalatti-pUrvAI. mhArA pUrvanA rAjyane viSe sthApo ke, jethI karIne nizciMta theyelo huM paThI yomA kAlamAM tamArA prasAdathI sItAnI zodha lAvIza." paThI "tathAstu" ema kahIne lakSmaNa tathA virAdha sahita rAma tyAMthI prayANa karI pAtAlalaMkAnA nadyAnane viSe AvI pahocyA eTale kharadaityano putra suMda potAnA pitA ane kAkA vigereno kSaya karanArA zatrune AvyA dhArI tatkAla yuH karavA Avyo; paraMtu te potAnI sAme ati urjaya evA rAma lakSmaNane yuH6 karavA AvatA joza caMnakhA mAtAnAM vacanathI tatkAla nAsI jazne laMkAmAM gayo, tyAM tene vizvamA kaMTaparUpa ane mahAbalavaMta evA rAvaNe krodha dharatA utA potAnI pAse rAkhyo. palI rAma lakSmaNe potAnI pratijJA pUrNa karavA mATe virAdhane mahotsavapUrvaka tenA rAjyane viSe sthApyo. kRtajJamAM ziromaNirUpa vi. rAdha paNa te banne nAzyonepotAne ghera rAkhI niraMtara sevA karavAmAM tatpara rahyo. A vakhate kiSkiMdhA nagarIne viSe sugrIva nAme rAjA rAjya karato hato. tene devAMganA samAna kAMtivAlI tArA nAme strI hatI. valI potAnA mhoTA, nAz vAlIno putra caM'smi yuvarAja pachi nogavato hato. sugrIvane tArAdevIzrI natpanna zrayelA aMgada ane jayAnaMda nAmanA be putro hatA. have sAhasagati nAmano ko vidyAdhara putra bahu divasathI tArAnI sAdhe kImA karavAnI zchA karato hato; tethI te himAlaya parvatane viSa ja pratAraNI vidyArnu sAdhana / karIne sugrIvarnu rUpa dhAraNa karIne kiSkiMdhA nagarI pratye Avyo. A vakhate sugrIva potAnA aneka sunnaTonI sAye krImA karavA mATe nadyAnamAM gayo ha. to, tethI pelo sAhasagati ke, jeNe mithyA sugrIvarnu rUpa dhAraNa karayuM hatuM te AkAza mArgazrI sugrIvanA gharamAM pezI gayo. paThI jyAre sAco sugrIva krImA vanazrI pAge prAvyo tyAre tene sunnaTa puruSoe valAtkAre rAjaghArane viSe rokyo.pA avasare pradhAna pramukha puruSoe ve sugrIvane jozne aMtaHpuranA rakSaNane mATe prayatna karavA mAMjhayo. mithyA sugrIva paNa tArAne viSe anilASa vAlo hovAzrI turata aMtaHpuramA pesavA lAgyo; tene paNa sacivAdikoe rokyo. yA vakhata cauda adohiNI sainya eka thayuM ane vanne sugrIva tarapha a zrAI veheMcAi gayu. valI zaTha sunnaTo to pota potAnA sugrIcane rAjyAsane / sthApana karavA nadyamavaMta yaz paraspara yu karavA lAgyA. tArAdevIrUpa rAjya Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kta , jeNe za ko samartha tyAga karI dI . zrI padma baladeva caritra. (1ee) lakSmIne mATe vRddhi pAmyo ne matsara jemane evA te satya ane mithyA banne sugrIvo ghora yuH karavA lAgyA; paraMtu samAna parAkramavAlA te bannemAMthI e. kene vijayalakSmI varI nahi. paThI to te banne jaNA thAkI yuHkSthI nivRtti pA. mIne nannA rahyA. A vakhate satya sugrIva potAnA manamAM vicAra karavA lA. gyo ke, " huM mhArI sahAyane mATe ko balavaMta evA rAjAnI sevA karUM. hA mhAro sevaka hanUmAna bahu balavAna ne, paraMtu te havAM satya asatyano ajANa dovAzrI mhAre viSe nadAsIpaNuM pAmyo .A ko dhUrtathI sarva loka ene viSe moda pAmI gayA ne ane balISTa vidyAbala teneja viSe Asakta zrayA . dhanya to rAvaNanA zatru te A vAlIneja le ke, jeNe zatruthI vyAkula thayA vinA rAjyalakSmIno tyAga karI dIkSA lIdhI. have zatrune nAza karavAmAM je ko samartha rAjA hoya tenI hu sevA karU~ ke, jethI thomA kAlamA pUrNa phala prApta zrAya. trikhaMma noktA balavaMta rAvaNane kArya nimitte se, paraMtu te bahu anurAgI , tethI mane ane A zatrune mArI pote tArAdevIne laz jAya. khara dAnava mhAro mitra ane siMhanA sarakho parAkramI hato; paNa tene to lakSmaNe yukSmAM mAsyo, ema meM sAMtalyuM ne, mATe have zatrurUpa vAdalAne narAmI nAkhavAne pavana samAna dazaratha putrane se ke, jezrI te mane virAdhanI peThe yomA kAlamA nizce pharI mArA rAjyAsane sthApe." A pramANe ciMtAtura zrayelA sugrIve eka catura dUtane virAdha pAsemokalyo.ute virAdhapAse jaine kahyu. " he rAjan ! sugrIva rAjA tamane kahevarAve le ke, jo tamArI AjJA hoya to hUM mhArA potAnA svArthane mATe harSa pUrvaka zrIrAmanI sevA karUM." virAdhe kaDaM. "ha dUta ! sugrIvarAjA turata ahiM Avo ane A rAmanI sevAthI enuM paNa mAMgalika thaze." paThI dUte pAga AdI te samAcAra potAnA svAmI sugrIvane kadyA. te naparathI sugrIva sainya sahita virAdhanI purI pAtAla khaMkA pratye gayo. virAdhe potAnI nagarIpratye AvelA sugrIvano bahu satkAra kasyo. paThI sugrIve zilAtala napara beThelA zrI rAmalakSmaNane praNAma kasyA ane potArnu duHkha mahA zaktivaMta evA rAmane kahI dekhAmayu. AvaTe kA ke, he jagat niyaMtA! huM tamAre zaraNe Avelo bu." sItAnA viyogathI pImita evA rAme tenuM duHkha dUra karavAne tene bahu dhIraja ApI.kaDaM ke-saMta puru. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (500) RSimamalayatti-pUrvAI, So nizce parapuHkhane nAza karavAnA svannAvavAlA hoya . pI virAdhe samakA velo sugrIva hAya jomIviyogathIHkhI evA rAmane kahevA lAgyo ke,"he vino! jagatmA zrApa ekaja sarva arthane viSe samartha bo, mATe mane tatkAla mhArA / . rAjyane viSe sthApo. huM sainya sahita Apano sevaka , mATe jevI daze tevI sItAnI vArtAne zromA kAlamAM lAvI ApIza." rAma AvI sugrIvanI vANIthI prasanna paz senAsahita virAdhane potAnI sAthe zrAvatAaTakAvI pote ekalAjasu. grIvanI sAthe kiSkiMdhA nagarI pratye gayA. jyAre rAma lakSmaNa kiSkiMdhA nagarInA nadyAnane viSe zrAvyA tyAre sugrIve potAnA vairIne yuddha karavA bolAvyo. vidyA ane balathI garjanA karato te sAhasa gati paNa tatkAla yuddha karavA zrAvyo. kaDaM ne ke-kSatriyone raNasaMgrAmamAM zaurya natpanna thAya . paThI samAna AkRtivA. lA ane samAna balavAlA te banne sugrIvoe saha evA hAthIyonI peThe dIrgha kAla paryaMta yuH6 karayuM; paraMtu rAma samAna AkatipaNAne lIdhe te bannemAMthI po. tAnI pakanA kharA sugrIvane ulakhI zakyA nahi, tethI kaNamAtra udAsI banI gayA. panI rAme potAnA vajAvarta nAmanA dhanuSyane dAyamAM lakSa vijalInA nirghAta jevo TaMkAra zabda kasyo eTale te zabdane nahi sahana karatI evI pratA. raNI vidyA turata nAsI gai. kayuMDe ke-tevA sAmarthyavaMta puruSAMnI pAgala koNa TakI zake ? vidyA nAsI javAne lIdhe sAhasagati potAnA kharA rUpamA AvI gayo ane sugrIva jUdo dekhAi Avyo. kAM ne ke-dena ghaNo vakhata kema rahI zake ? paThI sarve loko krodhathI kadevA lAgyA ke, "are ! parastrIne viSe Asakta evA eNe lokane moha pamAmI sugrIvane duHkhI kasyo ne.pI rAme te sAhasagatine mArI bAjIMtronA zabdapUrvaka sugrIvane harSapUrvaka tenA rAjyane viSe pUrvanI peThe sthApana kasyo. sugrIva paNa rAmanA samAna AkRtivAlI potAnI tera kanyA rAmane vivAda mATe prApavA lAgyo; paraMtu sItAnA viyogathI asaMtoSI hadayavAlA rAme tene kaDaM ke, "he rAjan ! mhAre bIjA vivAdanuM kaMza prayojana nazrI." paThI rAma te nadyAnane viSeja rahyA ane sugrIva mahotsavapU. rvaka nagarI pratye gayo. ko dave jyAre suMda putra sahita khara dAnava daNAyo tyAre canakhA tatkAla stakApurIne viSe rAvanI sannAmAM gaDa. tyAM te rAvaNanA kaMgne valagI pamI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ zrI padma baladeva caritra. (01) atyaMta ruMdana karavApUrvaka kahevA lAgI ke, "he baMdho ! tame jayavaMtA utAhA! hatAzA evI hu~ haNA bu. tamArA banevIne yuhamAM mArI nAkhI lakSmaNa sahita rAme virAdhane tenA rAjyAsane sthApyo . he pranno ! huM tyAMthI jIva lazne nAsIne tamArI zaraNe AvI bu, mATe putra sahita evI mane tame rahaNa kartA thAna. rAvaNe kaDaM. " he vhena ! tuM bahu rudana na kara ! huM yomA vakhatamAM thArA pati putrAdikane mAranArA zatrune mArIza." Ama potAnI vhenane dhIraja ApI rAvaNa potAnA maMdIrane viSe zayAmAM sUto; paraMtu sItAnI sAthe kI. mA karavAmAM natsAhavaMta evA tene nijJa AvI nahi. valI eTaluMja nahi, paraMtu Aja sudhI jAnakIno samAgama na zravAzrI zayAmAM sUtelA rAvaNane sthalamA rahelA mAMDalAnI peThe atyaMta paritApa thato hato. parI duHkhane viSe pamelA patine jo maMdodarI rANIye tene kartuM. "svAmin ! Apane evaM zuM sukha ne ?" rAvaNe kaDaM. "he priyA ! sItAnA viraharUpa kAmAni mane kamalanAlanI peThe bAle mATe tuM mAna mUkI dara mAre arthe sItAne prasanna kara. nahito sthalamAM pamelA mAMglAnI peThe mhArA prANa jaze. valI mhAre gurue A. pelo evo niyama ke, nahi icA karatI evI strI napara balAtkAra karavo nahi." panI maMdodarI potAnA svAmInI tuSTIne mATe nadyAnamAM sItAnI pAse jara prItipUrvaka vAraMvAra kahevA lAgI ke, "he sItA ! huM ane bIjI A sarve vidyAdhara strIyo thArI kiMkarIyo bIe, temaja vizvano pati zrI rAvaNa paNa dArA dAzyapaNAne maje , mATe araNyamAM vAsa karanArA, sukha rahita ane saMpatti vinAnA evA pati rAmano to thAre tyAgaja karavo joie.tusvapna samAna saMkAne pAmI.valI manutAno pAlaka ane trikhaMmanonoktA temaja vikhyAta parAkramavAlo rAvaNa tdArA pUrvanavanA puNyathI tane potAnA hRdayarUpa kamalane viSe haMsInI peThe dhAraNa karavAnI zchA kare je; mATe tuM saMpatti rahita evA 'rAmanetyajIdazmeM logavelA evArAvaNane naja.kAraNa vikaTa saMkaTane viSevratalo pa pApane mATe yato nathI."maMdodarInAMAvAM vacanasAMnnalImahAsatI sItApAtAnA banne hAthathI banne kAnane DhAMkI dazyApramANe kahevA lAgI."are mugdhA! tu kulI na utAMakulIna sarakhAM vacana kemabole ? zuMkulIna strIyo prANAMte paNa bIjA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 205) RSimaMmalatti-pUrvAI, patinI zchA kare kharI? vanavAsane aMgIkAra karIne paNa nattama nIti tathA' dharma sAmrAjyanuM rakSaNa karanAra valI potAnI pratijJArUpa samuno pAra pAmanAra e mhArA prANapriya kyAM ? ane sarva kuzIlavaMtomA rekhArUpa tathA parastrInI cAthI natpanna zrayelA pApa samUhanA nArarUpa vhAro pati kyA? je ' kulamAM pati parastrI laMpaTa hoya ane strI dUtInA kAryane karanArI hoya te ku la aMte lokamAM dhikkArapaNAne pAme . prauDha sAmrAjya saMpattithI iMza samAna, tathA dhanathI kubera samAna hoya to paNa e daza kaMTha (rAvaNa) mane prANAMtane vipe paNa nazrI rucato." Ama sItA maMdodarIne kahe ne eTalAmAM kAmajvarathI atyaMta pImA pAmelo rAvaNa pote vAyuzrI narAmelA runI mAphaka tyAM zrAvyo ane suprasanna dRSTithI sItAnA sAmu joto to kahevA lAgyo ke, "he vaidehi ! huM thAro dAsa buM ane A maMdodarI thArI AjJAkArI dAsI ne. he naI! mhAre viSe kRpA karI tuM marajI pramANe mane naja ane mane aMgIkAra karI vidyAdharIyomAM IzvarIrUpa thA." palI "A rAvaNa parastrIyonA gamanathI atyaMta pApI thayo ." ema dhArI sItAye avaTuM mukha rAkhIne tene kaDaM. "are rAkSasAdhama ! tane nizce kAle kolIyArUpa karelo dekhAya . kAraNake, teM kapaTa karI dazarathanA putranI priyA evI mhAraM haraNa karayuM . te potArnu kula kalaMkita karayuM ane potAno AcAra paNa 'Sita kasyo ne. he pApISTa ! have thomA vakhatamAM ladamaNa thArA prANonuM haraNa karaze." sItAye A-pramANe apamAna kasvA utAM paNa rAvaNa to tenI prArthanA karavA lAgyo, dhikAra The kAmadevane ke, je balavaMta puruSonA valane paNa haraNa karI le che. A vakhate jANe rAvaNanA kuvikalpathIja pAtAlamA pesI jato hoyanI? ema sUrya asta pAmyo, jedhI sarva sthAnake aMdhakAra phelAi gayo. paThI rAvaNe sItAne naya pamAmavA mATe ghutkAra zabda karanArA ghuvamanAM, phetkAra zabda karanArA zIyAlanAM, caMcI phagavAlA sarpanAM, siMha zabda karanArA siMhanAM, garjArA karanArA hAthInAM, ahATahAsa karanArA puSTa vaitAlanAMane vIjA nayaMkara rUpo banAvyAM; paraMtu te sarva ne joi nilaya tathA parame, TI maMtranuM dhyAna karatI sItA potAnuM zIla rAkhavAmAMja tatpara rahI. pIrAtrIne sarva vRttAMta jANIne nItimAn evA- vinnIpaNe tyAM rAvaNe rokelI sI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( 103 ) tAnI pAse jazne kAM. "he zune ! tame koNa ho ? konI putrI bo ? ane konI prANapriyA bo. ? huM parastrIyone jAi samAna huM, mATe tamAre je duHkha hoya te mane Ur3ha kaho. ? " vijISaNanAM pravAM kAra samunA madhyamAM rahelI miThI vIramInAM samAna vacana sAMjalI lakA sahita jAnakIye karUM. " he saumya ! sAvadhAnapaNAthI sAMbhalo huM janakarAjAnI putrI ane dazarathaputra zrI rAmanI prANaprIyA buM. piMtAnI pratijJA pAlavAne mATe lakSmaNa sahita vanamAM nivAsa karanArA mhArI patinI sAdhe huM paNa daMmakAraNyamAM AvI hatI. eka divasa vanane viSe pitAnI marajI pramANe bhramaNa karatA mhArA diyara lakSmaNe divasa viSe vaizanI jAlImAM raheluM eka mahA adbhuta khaU joyuM. paDhI temaNe myAnamAMthI khamane kheMcI tatkAla sarva vaMzajAlI bedI nAkhI eTale to koi svavidyAnuM sAdhana karatA puruSane halAyelo dIge. pabI potAnA cittane viSe kheda pAmatA lakSmaNe dayAne lIrghe UTa rAmanI pAse AvI te saghalI vA(ta kahI. tyAra paDhI vidyA sAdhana karanAranI mAtA putravadhane lIdhe krodhAtura as lakSmaNanI pAula gai; paraMtu te zrI rAmane jor3ane kAmAtura thai. zreSTha zIladhArI rAma lakSmaNe teno Adara na kasyo. te nRparathI teNe potAnA putra vanI vArtA potAnA patine ane jAine kahI. pabI AkAzamArge aneka di dyAdharonI senA zrAvI; tenI sAdhe jeTalAmAM nirbhaya evA lakSmaNa yuddha karavA gayA teTalAmAM pAla siMhanAdano saMketa karI jenuM mRtyu pAse zrAvyaM be evA rAva kapaTa karI patine betarIne mhAruM haraNa karayuM che. he jAi ! huM prANano nAza ye paNa zIla rakSaNa karIza. " " sItAnAM zravAM vacana sAMbhalI nItimArge rahelo vibhISaNa potAnA baMdhu rAvaNa pAse jane tene kadevA lAgyo ke, "de baMdho ! ta~ potAnA kulano aMta karanAruM zuM AraMbhyuM ? e mahAsatI kalpAMte paNa hA vAkya aMgIkAra karaze nahi. valI tuM rAma lakSmaNavane thomA kAmAM kulano nAza karIza, mATe nyAyadharmana vicArI jAnakI pAThI rAmane sapane snehavaMta baMdhunanI sAdhe potAnuM sAmrAjya pada dIrghakAla sudhI nogava." Ama vibhISaNe hita vacana kahyAM batAM paNa rAvaNe potAnI kumatIno tyAga kasbo nadi. kAMbe ke - nasIba vAkuM doya tyAre zuM nayI zratuM ? balaga Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (204) RSimaMmalaTatti-pUrvAI. vita rAvaNe vinISaNane kAM. "he baMdho ! e be vanacarodhI tuM kema naya pAme ? meM ahi ANelI e sItA nizce mane aMgIkAra karaze ane rAma lakSmaNa ahiM Avaze to tenane hu~ nizce mArI nAkhIza. kahe, vidyAdhara ane manuSyanA yuTne viSe ko balavaMta puruSe mane kyAre paNa jItyo ?" vinISaNe pharI zrI kAM. "nAi! paNa te jJAninuM vacana to satyaja ke, strInA hetuzrI tamArA kulano kSaya rAmathI thavAno ke. meM tamArI naktine lIdhe daivajharnu vacana mithyA karavAne dazaratha nUpane mAkho hato, batAM te. ema na hoya to potAnI nagarI pratye pAgekyAMdhIAve? mATe huM vijJApanA karU~ ke, "nizce nAvIpa: nyathA avArnu nathI." ema potAnA manamAM vicArI jAnakI pAlI rAmane arpaNa karo." paThI rAvaNa vitnISaNanAM vacanane nahiM gaNakArato tatkAla sItAne pu-: ppaka vaimAnane viSe besArI AkAzamArge cAlyo ane kahevA lAgyo ke, "he| naI! kadalIgRhathI manohara evA A bagIcAna, krImA zailane viSe nAnA prakAranI maNimaya mhoTI guphA ane rAjahaMsAdi mithunoe sevana karelAM jalavAlI krImA karavAnI vAvyo, sarovara vigere je A mukhya jalAzayo dekhAya tenane viSe he suMdarI ! mhArI sAthe niraMtara krImA kara. kAraNa huM tane icita vastu ApavAne kalyavRtarUpa bu." A pramANe rAvaNe madhura vacanazrI sItAne vahu lonAvI; paraMtu te to potAnA pati zrIrAma nAmano japa karatI mauna dhAraNa karIneja rahI. Ama rAmane viSe sthIra cittavAlI sItAne jANI rAvaNa tene pharI teja sthAnake (potAnA nadyAnamAM) mUkI potAne ghera gayo. have ahiM vinnISaNa, mukhya pradhAnonI sAthe ekAMtamAM vicAra karatA ka. hevA lAgyo ke, " he pradhAno ! tame mhAruM hitakArI vacana sAMjalo. pUrve A paNo svAmI rAvaNa potAnA nujavalane lIdhe sainyathI paNa vadhAre balavAn ha. to; paraMtu te havaNAM zrI raghupatinI prANa priyAnAM haragayI bahu alpa balavAlo zrai gayo , manuSyone eka paNa kAmAsakti anarthatuM kAraNa thAya , to paThI naraka zrApanArI parastrIyomA Asakti karavI tenuM to zaMja kahevaM ? mATe he maMtriyo ! tame rAvaNa pAse jara tene kaho ke, tuM nizce zrI rAmanI strInA haraNadI potAnA kulano ane potAno nAza na kara. kulano vaya karanArI e jAnakIne tyajI dA potAnA vaMdhuputrAdi yukta A amita evI rAjya lakSmI Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( pUNya ) jogavya. " maMtriyoe kahu~. " ame rAjA rAvaNane kuvyasanathI dUra karavA tathA zreSTha raste sthApana karavA samartha nathI; paraMtu jema hAthIne zreSTha raste calAvavA eka aMkuza samartha tema e rAjA rAvaNane paNa kuvyasanathI dUra karavA tathA nyAya raste sthApana karavA Apa ekaja samartha bo. " pabI vinISale tena ka. " de sacivo ! zuM karIe ? kAraNa mhAruM guNakArI hita vacana rAvaNa mAnato nathI. nizve koinI bhavitavyatA anyathA thatI nathI, to paNa mhoTA puruSoe kyAre paNa potAno nadyama boruvo nahi. " zrama kahI te vibhISaNe prathama laMkAnA bahu jaMcA evA killA upara yaMtro govyA ane tyAM cAre bAjue kAMgarA upara balavAn rAkSaso rAkhyA. valI potAnA jAinA raha mATe ThekA ThekAle aneka yogya vicakSaNa cara puruSo sthApyA. naa dave ahiM kiSkiMdhA nagarIne viSe sItAnA samAcAra na malavAthI rAma kRSNapakanA caMdanI peThe atyaMta dUrbala yavA lAgyA. eka divasa tevI avasthAvAlA zrI rAmanA kahevA uparathI lakSmaNa atyaMta krodha dharatA batA potAnA dhanuSya bArA lai sugrIvanAM ghare gayA. 'A lakSmaNa pratyAre krodha pAmyA beH " ema dhArI dvArapAlakoe paNa temane rokyA nahi; tethI te tatkAla sugrIvA aMtaHpura pratye gayA. lakSmaNane AvyA sAMjalI jaya pAmatA sugrIve sanmukha zrAvI hAtha jomIne praNAma karavA. lakSmaNe krodha karIne kAM. " are kapIzvara sugrIva !tuM to niHzaMka thaine jogo jogave be ane rAma to sItAnA virahanI vyathA sahana kare ve. teM kahyuM hatuM ke, huM thomA divasamAM jAnakInI zodha lAvI ApIza; paNa dave to tane rAjya malavAyI TADha vAtI haze. zuM A yogya be ? havaNAM UTa sItAnI zuddhine mATe nava zrane pratijJAnA jaMgathI sAhasagatinA mArgane na pAma. arthAt mRtyunI icchA na kara." lakSmaNanAM zrAvAM vacana sAMjalI jaya pAmato sugrIva temanA caraNane namaskAra karIne kahevA lAgyo h, "devi ! prApa mhArA aparAdhanI kSamA karo." Ama lakSmaNanI vinaitI karI kapIzvara sugrIve aneka sunaTo sahita zrI rAmanI pAse jai temane 'praNAma kasyA. pabI tethe potAnA sevakAne AjJA karI ke, " he sunaTo ! tame sarva pRthvIne viSe jAnakInI zodha karo." A pramANe potAnA patiye zrAjJA karelA sunaTo gAma, khAe ane purAdikane viSe jAnakInI zodha karavA cAlyA. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seve . pAradalI surasaMgAtalA jo vicAra (206) RSimaMmalatti-pUrvAI. A avasare nAmaMgala paNa sItAnA haraNane sAMjalI atyaMta duHkha dharato to rAmanI pAle Avyo. kaDaM le ke-premano samaya to teja kahevAya . virAdha paNa senA sahita rAmanI sevA karavA mATe tatkAla AvI pa. hocyo. kA ke-naktinA pharArUpa nakta jano potAnA svAmIne avasare seve . pI sugrIva pote paNa sItAnI zodha karavA mATe AkAza mArge thara kaMvudIpamA rahelI surasaMgItArtha nAmanI purIpratye gayo. tyAM te dIpano adhipati ratnajaTI sugrIvane Avelo jo vicAra' karavA lAgyo ke, "zuM mhArI vidyAnA haraNathI paNa asaMtoSI rahelo rAvaNa have mhArA prANaneja haraNa karavA Avyo le ke, teNe ahiM sugrIvane mokalyo ?" Ama vicArI jeTalAmAM te nagarImAM nAsI javAnuM dhAre teTalAmAM te ratnajaTIne sugrIve kaDaM. "are ! AkAza pratye cAlavAne taiyAra thayelo tuM kema nirudyamI thai gayo ? arthAt have tuM kema AkAza mArge cAlI zakato nathI ? " panI zAMta zrayelA ratnajaTIye sugrIvane kahyu. "he sugrIva ! sAMgala. vaidehIjeM haraNa karIne turata nAsI jatA rAvaNe mhArI vidyArnu haraNa karI lIdhuM ne tethI mhArI zrAkAza gati skhalita tha ." paThI sugrIve sItAnI zudinA bIjarUpa ratnajaTIne tatkAla rAmanI pAse Aeyo. tyAM ratnajaTIye viyogadhI duHkhI evA rAmane praNAma karIne kaDaM ke, "puSpaka vaimAnamAM beThelA rAvaNa sItArnu haraNa karaghu . te vakhate "he dAzarathe ! he lakSmaNa baMdho ! he nAmaMgala ! yA adhame balAtkAre haraNa karelI mane jhaTa rakSaNa karo!!" Ama vilApa karatI sItAne mhArA nagarane viSe sAMjalIne huM khA lai tatkAla rAvaNanI pAle gayo; paraMtu teNe krodha karI mhArI sarva vidyArnu haraNa karI lIdhuM eTale to dina evo hu~ tane joza rahyo ane te laMkAne viSe cAlyo gayo." rAma yA pramANe sItAnI nattama zudipAmI vahu harSa pAmyA ane ra najaTIne AliMgana karI tenI vAraMvAra prazaMsA karavA lAgyA. paThI temaNa sugrIva pramukha valavaMta yohAne pUThyu ke, "he sunnaTo! kaho. te laMkA Ahe. yI keTale dUra The?" rAmanA AvA pUvA naparathI nahaMga pAmelAnA samAna dekhAtA tenae kahyu ke, " rAvaNa rAjA zatru utAM te na praveza karAz zakAya evI laMkApratye javU marayuM. kAraNa yuhamA vijayI evo te potAnA baMdhurUpa Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. 66 (209) jujathI, durgathI, putroSI ane senA vigerenA balayI atyaMta garvadhArI thai samagra zatrune paNa tRNa samAna gaNato nathI. " rAme pharIbI kaghuM. "he bhUpo ! Apale jaya parAjayanI vArtAyI zarayuM; paNa te parastrIno cora rAvaNa mane dekhAko pachI te lakSmaNanAM zastra samUhanA prahArathI vyathita zrAtmAvAlA rAvanA vidyAbalane jArAzuM. " lakSmaNe krodha karIne kAM. " are ! tame rAvama khAbo ? je sItAnuM haraNa karIne coranI peThe nAsI gayo te zuM balavaMta kadevAya kharo ! huM rAkSaso, vidyAdharo ane bhUpatinanAM jotAM vatAM raNAMgaNane viSe te rAvaNanA maulimaMgalane pAmI nAkhIza. " jAMbuvAne kahyuM. " jo zrApanI zatrune mardana karanArI zakti ve to te satya; paraMtu pUrve anaMtavIrya nAmanA suniye kahyuM ve ke, je potAnA balathI koTizilAne napAmaze teja thune viSe prabala evA rAvaNane halI sakaze. ' "" jAMbuvAnanAM vAM vacana sAMjalI lakSmaNe karUM. "te paNa kautuka joi - e." pI rAmanI prAjJAyI aneka vidyAdharoe te koTi zilAne tyAM ANI eTale zatrunuM mardana karanArA lakSmaNe te yojanapramANa zilAne potAnA dakSiNa dAvIM paryaMta uMcI karI. te vakhate zrAkAzamAM devatAnae jayajaya zabda kasyo ane " A vAsudeva cirakAla paryaMta jIvo." ema kahI puSpano varSA varasAvyo. pI zrayo ve nizcaya jemane evA te sugrIvAdika rAma pAse pravIne temanI pAse vicAra karavA beThA sugrIve ka. " nizve tamArAzrI rAvaNa haNAze, to paNa tyAM koi catura dUtane mokalavo joiye. te dUta laMkA pratye jara sItAne mukta karavAnuM vibhISaNane kadeze. kAraNa te nItivAna ane catura be. jo nIti vacananA bodhathI rAvaNa sItA ApaNane arpaNa karaze to kArya siddhi sukhI thai jo; paraMtu garvadhArI rAvaNa ne nyAyavaMta vibhISaNa tamAruM kahevuM nahi mAne to paDhI ame tamArA pakSamAM rahIzuM, mATe prathama koi samartha zreSTa itane tyAM mokalo. valI zrame davaNAM ema paNa sAMjalyuM ve ke, laM"kAne sArI rIte rakSaNa karI lIghI be." paDhI sugrIva vizvabhUtine mokalI vajranA kaboTAvAlA. inUmAnane bolAvI tenI sAthe rAma pAse pravIne kar3evA lAgyo ke, " he svAmin ! sarva kapinaTone viSe yA hanUmAna bahu balavAn be, mATe ene dUtakArya karavA mokalo." hanUmAne rAmane praNAma karIne karUM. " prA kapi Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) RSimaMmalaratti-pUrvAI. nane viSe aneka sunnaTo The utAM paNa sugrIvamhArUM vakhANa kare . he svAmin! hu janakasutA sahita laMkAne nukhAmI ahiM lAvu ke, putrAdi parivAra sahita rAvaNane bAMdhI ahiM lAvU ? athavA rAvarAne tyAMja mArI phakta sItAne adi. , lAvU ? ApanI jema marajI hoya tema AjhA karo." rAme harSita thazne kaDaM. " tamAre viSe sarva saMnnave ; paraMtu ivaNAM laMkA pratye jaz sItAne malo ane eka bIjAnI jAgane mATe AmhArI muzkiA temane ApI temanuM zikhAmaNi ahiM tatkAla la Avo, valI tamAre sItAne kahevU ke, he na ! tamArA virahAnalazrI rAma puSpanI zayAne aMgArAnI gAmIrUpa mAne.he priyA! tumhArA viyogayI potAnA jIvitane tyajIza nahi. kAraNa ke, lakSmaNa yudhne viSayomA vakhatamAMrAvaNane mAraze."Ama sItAnA samAcAra kahI rAma pharI hanUmAnane kaI ne ke, "henA! kAryasidine mATe tatkAla thAro mArga kalyANakArI pAna." hanUmAne hAtha jomI rAmane kaDaM. "he pranno ! huM jyAM sudhImAM laMkA pratye jara ahiM pAge AvupyAM sudhImAM Ape ahiMthI bIje kyAMza jaq nahi." hanUmAnae vacana rAme kabula karayu. paThI sunnaTopI viMTalAyelo hanUmAna potAnA vaimAnamAM besI tejayI vi. rAjita evA sUryanI peThe AkAza mArge cAlyo. rastAmAM teNe maheMda parvata napara mAheza nAmanA nagarane jo vicArayuM ke, "A mhArA mAtAmaha (mAnAbApa) mheN| lUpatinuM nagara ke. ero pUrve mhArI mAtAne gharamAMdhI kADhI mUkI ne, mATe prazrama enI sAthe yuddha karUM." ema dhArI hanUmAne naMnA vagAmI. Ama akasmAt raNasaMgrAmanI nAno zabda sAMjalI balavaMta vidyAdharAdhipati maheM saU az nagaranI vahAra Avyo. yuH6 cAbyu temAM hanUmAne maheMne jItyo, te uparathI teno putra prasannakIrti yuddha karavA lAgyo. hanUmAne tene potAno mAmo dhArImAsyo nadi; paraMtu phakta kautukane mATe potAnuM bala dekhAmathu ane tene rathamAM beThA utAM pakamI lIdho. yu6 karatA evA valavaMta mahezne paNa teNe pakamayo.. paThI hanUmAne praNAma karIne karyu. ke, "he mAtAmaha ! hu~ tamArI aMjanAno putra hanUmAna hu~. meM mhArUM vala temane dekhAmavA mATe Ama karayuM . rAmanI AjhAdI laMkApratye jAvaM tuM.raste ahiMAvyo eTalAmAMtame mhArI mAtAne kaaddh| mUkI itI te vAta yAda AvavAne lIdhe meM A tamArI sAdhe vRthA madA yui Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( e) karathu . he tAta ! tame mhAro aparAdha kamA karo ane zrI rAma pAse jAna." AvAM hanumAnanAM vacana sAMjalI prasanna thayelA maheMi nUpatiye hanUmAnane kayu. "he vatsa ! meM tane pUrve nAmathI to zravaNa kasyo hato, paNa Aje thAraM lokottara zaurya joyu, e mhArAM mhoTA nAgya. tuM parAkramathI prasiha thayo . jA tuM hArA patinuM kArya nirvighnapaNe pUrNa kara." maheMA pramANe potAnA nANeja hanUmAnane vidAya karI pote sainya sahita rAmanI pAse gayo. have vaimAnamAM beThelA hanUmAne paNa Agala jatAM dadhimukha dIpane viSe kAyotsarge radelA kobe muniyone dIga. valI te muniyonI pAsenA nAgamAM teNe koztraNa kanyAune paNa joi. e sarvene dAvAnala pharI valelo hovAdhI tena balI javAnI taiyArImA hatA. Ama dAvAminA saMkaTamA pamelA te sarvene jo hanamAne kRpAzrI meghanI peThe samuinuM pANI lAvI te dAvAmine siMcana karI dIdho. parI teNe te banne muniyone praNAma kasyA. kanyAnae paNa muniyone vAMdyA. pI kanyAnae hanUmAnane kaDaM ke, "tame A banne sAdhunnu tathA amAruM duHkha kSaNamAtramA nAza karayu je." hanamAne pUjyu. " tame koNa ge?" tenae kahyu. "he balavaMta ! ame dadhimukha nAmanA parvatane viSe rahelA gaMdharvarAja nAmanA nUpatinI vanamAlA patnIthI utpanna ayelI kanyA jIe. amane paraNavAnA hetudhI aneka vidyAdharo amArA pitAnI prArthanA kare . valI aM. gAraka nAmano vidyAdhara to amAre viSe bahu anurAgI bhai gayo; paraMtu amArA pitAne ko rucikara na hovAthI amAro ko sAthe pANIgrahaNa karAvyo nahi. kAraNa pUrve amArA pitAe koI naimitikane amArA pati saMbaMdhI pUgyu ituM to teNe kA hatuM ke, je sAhasagatine haNaze te tamArI putrIyono nAra thaze. amArA pitAe naimittike kahelo vara na dIge eTale amArA patinI jANa zravAne mATe teNe amArA sahita vidyArnu sAdhana AranyuM. temAM vairane sIdhe aMgArake vighna karavA mATe dAvAnala salagAvyo; paraMtu te to amArA upara napakAra karanArA tamAe tatkAla zamAvI dIdho. je manogAminI vidyA mAse siha thAya , te paNa amane Aje tamArA pratnAvathI siha ya .epI ame baMdhunI sthiti sahita rAmanA cittano sarva vRttAMta jANIe vIe. temaja sAhasagatInA mRtyune paNa jANI lIdhuM ." paThI te traNe kanyAnae harSa pA27 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 110 ) RSimaMgalavRtti - pUrvA 6. matA batA pitAnI pAse jai potAno vRttAMta kahI saMjalAgyo te uparathI te zrI rAma pAse gayo. te pI hanUmAna AkAzamArge prayAsa karI laMkAnA udyAna pratye AvyA, tkaTa evaM rAkSasInuM rUpa joyuM. rAkSasIye " are kapi ! tuM kyAM jAya be ? nizcetuM davaNAM mhArA jaNarUpa thayelo be. " ema kahI tatkAla potAnuM vikarAla mukha paholuM karayuM hanUmAne paNa hAyamAM gadA lai tenAM mukha mAM praveza karo ne paDhI kaNa mAtramAM jIrNa vastranI peThe tenA nadarane cIrI bahAra nikalyA. rAkasIye racelo koTa paNa temale pAda prahArathI turata tomI nAkhyo. te joi koTano rakSaka vajramukha yuddha karavA zrAvyo; tene paNa hanUmAne emaAtramAM mAyo. AthI atyaMta krodhAkula thayelI tenI mahAbalavaMta laMkA suMdarI nAme strI hanUmAnane bolAvIne temanI sAthe yudda karavA lAgI. hanUmAne paNa tene yurUpa raMgarupamAM nartakInI peThe bahu nacAvI. bevaTa zastra kaya thavAne lIdhe zrI nivRttelI te kAmadeva samAna AkRtivAlA hanUmAnane joi kAmathI vihvala batI hAya jomIne kahevA lAgI " he narottama ! pitAnA ghAtathI nRtpanna thayelA kopane lIveja meM ApanI sAthe yuddha karayuM ve; paraMtu pUrve nemittike Apane mhArA jartAra thavAnuM kahyuM be, mATe have Apa pUrvapuNyanA yogadhI mhAro pAlI grahaNa karo." pI hanUmAne teno gAMdharva vivAhathI pANIgrahaNa karo. pItenI sAthe te rAtrI krImA karavAmAM nirgamana karIne savAre aneka sunaTothI rakSaNa karAyelI laMkApurIpratye gayA. tyAM temale satkAra pUrvaka vipanA gharapratye praveza kasbo vibhISaNe hanumAnane AvavAnuM kAra la pUgyuM. te naparazrI hanUmAne kahyuM ke, "he vino ! hu~ zrI rAmano dUta buM a netA rAkSasonA kulamAM uttama bo, mATe mhAruM kahevuM sAMjalo. tame rA- | ad rokelI sItAne bomAvo, nahiM to e lakSmaNazrI nAzaja pAmaze. he ma hAmati ! balavAn paNa loka viruddha AcaraNa karavAthI nArAja pAme be. to.. tame tamArA baMdhune tatkAla bodha pamAko " vibhISaNe kayuM. " Ape tenA saMbaMdhamAM vahu sAruM kartuM ve. meM paNa ene pUrve sItAne tyajI devAnuM kartuM tu; paraMtu ne mahAruM kartuM mAnato nathI. he vaMdho ! jo Apa yA bAta nahi mAnanA ho to hu~ ne Apane kyAreka dekhAmI zrApIza. 33 1 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (11) . palI hanUmAna tyAMthI nagIne devaramaNa nadyAnamAM gayA. tyAM temaNe trijaTA rAkSasIdhI rakSaNa karAyelI, azoka vRkSanI nIce beThelI, akhaMmita AMsunI dhArAthI viraharUpa vRdane siMcana karatI, varSAkAlane viSa glAnI pAmI gaye lI kamalInI peThe mlAna zarIravAlI, viraha agninA tikhArA samAna nizvAsane mUkatI, nUtamaMtranI peThe rAma nAmano japa karatI, kINa aMgIvAlI, koNa para gayelA lAvaNyavAlI ane potAnA kapAlane viSe hAtha mUkIne zratyaMta duHkhI avasthAmAM beThelI sItAne dI. sItAne AvI avasthAmAM jo manamAM bahu khedAtura thayelA hanUmAna vicAra karavA lAgyA. " hA! A satI. AvI ghora avasthAmAM pajhyA ? meM Aje pUrvanA pUNyane lIdheja potAnA zIlathI pavitra aMgavAlI ane lAvaNyathI manohara AkRtivAlI temaja strI. yomA mukuTarUpa A sItAne dIThI . A mahA satInA viyogathI rAma kheda kare le te yogya . kAraNa nizce rati ane prIti, paNa Aq rUpa nathI. A rAvaNaneja dhikkAra che! kAraNa A pavitra aMgavAlI mahA satInIzcA karI eNe' narakagati ApanAro potAno nAza vahorI lIdho be." Ama vicAra karIne te. maNe harSane mATe rAmanA nAmavAlI tathA dedIpyakAMtivAlI muzkiA sItAnA kholAmAM nAMkhI. sItA te muzkiAne joza atyaMta praphullita mukhavAlA thayA. Ama sItAne prasannamukhavAlA jo trijaTA rAkSasI, rAvaNanI pAse zrAvI. kadevA lAgI. "he vino! Aje havaNA sItA harSita dekhAya ." tenAM AvAM vacana sAMjalI rAvarA maMdodarIne kahevA lAgyo ke, "he devI! Aje patine tyAga karanArI sItA mhAre viSe snehavAlI thane, mATe tuM tyAM jaz tene ahiM mhArI pAse lAva. kAraNa ema karavAnethAro avasara Avyo re." paThI patinI AzAthI devI maMdodarI sItAnI pAse AvIne prasannamukhavAlI sItA pratye sa* tvara kahevA lAgI. "he sItA! vanecara evA rAmane tyajI dakSa rAvaNarUpa para devare naja ke, jethI karInesamartha evI hu~ vidyAdharI paNa thAraM dAsapaNuM aMgIkAra nAgapA, dArA svarUpane lIdhe rAvaNa vismRtithI potAnA yogane ane vidhine paNa 'baMdhanane nathI. valI te havaNAM hArA saMganI zchA kare , mATe rAma patine dekhAmavaja hRdayamAM rAvaNa patine dhAraNa kara." evA medhAvAM maMdodarInAM vacana sAMjalIne krodhathI Akroza karatI evI sItAye Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( RSimaMgalavatti-pUrvArddha. 1 ka. " are miMdita jhIlavAlI ! kumukhavAlI ! ane lagA vinAnI ! tuM maneA azrAvya vacana kema saMjalAve be ? tuM rAkSasanI patnI hu~, mATe vhArAmAM dharmaguNa nathI. jenI samIpe vipattI yAvI pahoMcI be evo dAro dIna jartA mane zuM karavAnA be ? te to nizce lakSmaNanA zastrarUpa nivAlA raNasaMgrAmamAM pataMgapaNuM pAmaze. tuM mane vdAruM mukha nahi batAva thArA zrI kuvacanI mhArA karNone na viMdha. " yA pramANe sItAye dhikkArelI maMdodarI potAne ghare pATI gaI. sItAnuM satIpayuM pratyakSa joi harSavaMta thayelA danUmAne pragaTa thai ne hAtha jogIne tene spRSTa yA pramANe kAM. " he devI ! cirakAla paryaMta vijayavaMtA varto. Aje tamArA darzanathI mhArA mhoTA bhAgya kharAdi dUzmanone haNI havaNAM zrIrAma ane lakSmaNa kiSkiMdhA nagarI pratye rahelA be. tyAM sugrIva ne maheMzadi vAnara tathA vidyAdharo, uttama mahimAvAlA dazaranA putrane kula daivatanI peThe niraMtara seve be. rAmanA hRdayane viSe dAha karanAro tamArA viyogarUpa agni evo skurAyamAna thayo che ke, te suhRdonAM vacanarUpa amRtathI paNa zAMta zrato nathI. valI sArA kulamAM utpanna zrayelo. jema prItine mATe potAnI mAtAnA darzananI icchA kare tema lakSmaNa parA rAtrI ane divasa atyaMta tamArIja spRhA kare be. he mAta ! mane sugrIve bolAvIne rAme tamArI saMjAla levAne mATe yadi mokalyo ve. mhAruM nAma hanUmAna ve. A muzkiA rAme tamane vAlIne mATe mokalI ke ane tamAro cukAma li temale maMgAcyA ve. huM tyAM jazza paThI valavaMta senA sahita rAma ne lakSmaNa potAnA zatru rAvaNane mAravA mATe ahiM Avaze." sItAye hanUmAnanA sAmuM joine kahyuM. " he narotama ! tame koNa ho ke, je mane jartAnI kalyAzakArI vArtAzrI prasanna karo vo ?" hanUmAne kayuM. "de devI ! pavanaMjaya rA- ( jAno putra hanUmAna te tha huM pote ke, je davaNAM rAmano dUta zrayo buM." zrAvA rAmanA kuzala samAcAra sAMgalyA pavI hanUmAnanA Agrahane sIdhe sIta'to. vIza dadAme pAra karacaM. 9 putra kA 115 ) - saMva pI sItAye hanumAnane kayuM. "he vatsa ! tuM have zrahiMthI UTa ; paraMtu jA, nahiM to tane ahiM rahevAthI rAvaNa vighna karaze." aMjanAputre dAza ho to ka. " he mAta ! prApa mhArA napara vAtsalyapaNAne lIdhe kaho to; pa Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (13) karavAne taiyAra ayelA mhArI Agala e rAvaNa koNa mAtra . jo Apa AjJA Apo to tamane mhArA skaMdha napara besArI yuHkSmAM rAvaNane sainya sahita haNI zrIrAmanI pAse tatkAla cAlyo jAvaM." jAnakIye vismayapAmIle kA."nizve tuMsatya kahe . aho ! zuM teM parAkramavame potAnA pratjuzrIrAmane tRpti nathI pamAjhyA ? paraMtu mhAre parapuruSano sparza karavo yogya nathI. valI te nartA rAmanuM kuzala kahIne mhAraM pUrNa hita karayu je." hanUmAne kayu. "ema ho, paraMtu e urAtmA rAvaNane kAMzka camatkAra to batAvIza. kAraNa ene paNa jANa pAya hai, rAmanA sainIko paNa AvA balavaMta utA yuH6 karavA taiyAra rahelA." e. 2. kahI sItAye ApelA cUmAratnane lai ane temane praNAma karIle panI hanUmAne devaramaNa nadyAnanA sarve vRdone vAyunI peThe nakhemI nAkhavAno Arana kasyo. Ama devaramaNa nadyAnano nAza yato jo cAre dizAnA rakSaka rAkSaso krodhathI hanumAnane mAravA domayA; paraMtu hanUmAne vRdanI peThe tenane evA mA. svA ke, jethI tena kAgamAnI peThe turata nAzI gayA. panI nadyAnanA rakakono nAza sAMjalI krodhAtura zrayelA rAvaNe eka hajAra sunnaTa sahita ada nAmanA potAnA putrane mokalyo. zrada hajAra yohAnanI sAthe paravasyo zrako hanUmAnanI sAthe yuH karavA lAgyo, yuddha karavAmAM kuzala evA hanUmAnane eka batA paNa te samarAMgaNamAM jANe hajArarUpavAlA hoyanI ! ema rAkSaso dekhatA hatA. " hanUmAne adane aneka rAkSaso sahita mArayo." e vAta sAMnnalI rAvaNaputra meghanAda bahu krodhAkula thayo, jyAre hanUmAne sarve sunnaTone tatkAla jItI lIdhA tyAre meghanAdapote yuH6 karavAnagyo, pI raNakarmane viSe kuzala evA te banne sunnaTo urjaya evA hAthIyonI peThe yuddha karavA lAgyA.temAM raNanA marmane jANanArA tathA zramane jItanArA tena banne jaNA paraspara eka bIjAnA zastrono rastAmAMja beda karatA utA zastrarahita ai gayA. DevaTa potAnA sarva zastro nAza avAthI kodhAtura zrayelA vIra meghanAde nAgapAsavajhe hanUmAnane gADha bAMdhI lIdhA. jo ke hanUmAna te nAgapAsanA baMdhanane tromavAmAM samartha hatA to paNa rAvaNanI sannAmAM potAnaM parAkrama dekhAmavAnA detuthI temaNe te pAzo tomayA nahi. panI jeno vijaya thayo / evA meghanAde baMdhana karelA hanUmAnane sunnaTonI pAse rAvaNanI sannAmAM bo Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) RSimaMmalatti-pUrvAI. lAvyA. tyAM rAvaNe tiraskAra sahita hanumAnane kA. " are kapi ! teM A zuM karayu ke, je mane tyajI dazne vanecara evA rAmano Azraya kasyo ? e rAma to rAjyathI naSTa zrayelo . to par3I tene rAjya zI rIte Apaze? kAraNa je pote mUMgo hoya te bIjAne zI rIte bolatA zIkhave ? tuM pote dUta kArya karavA mATe Avyo ne, tethI tuM potAnA tejane nAza kare . kAraNa kayo puruSa sutelA siMhanI kezavAlI kheMce?" hanUmAne kaDaM. "are 'va'hi dazAnana ! meM kyAre thArA caraNanI sevA karavAnI pratijJA karI hatI te to kahe? pUrve tuM nyAyavaMta hato; teyI zatrunA saMkaTamA pamelA thArUM meM rakSaNa karelu be; paraMtu havaNAM tuM braSTa pratijJAvAlo ayelo hovAthI sahAya karavAne yogya nathI. vanecara evAya paNanItimArgane viSe rahetA dazaratha putra sevA karavA yogya ne ane parastrInuM daraNa karavAmAM cittavAlA thArI sAnASaNa karavU paNa yogya nathI.teM sItArnu haraNa karayu e bahu mUrkhapaNuM karacuM , jethI tuM sarva prakAre potAnA prANathI paNa ruSTa zrayelo 2. are ! rAma to dUra rahyA; paraMtu ruSTa thayelA lakSmaNe prahAra karavA AraMnelA tane bacAvavA kayo mUrkha AvI zake tema . haju paNa rAmane jAnakI arpaNa kara to thAro artha nAza zraze nahi. kAraNa emaNe gemI dIdheloja tuM keTaloka kAla jIvI zakIza." AvA hanUmAnanAM vacana sAnalI krodhathI kuTIne camAvI netrane paholA karatA rAvaNe huMkAra zabda pUrvaka hanUmAnane kaDaM. "are adhama vAnara ! nizce tuM maravAnI zcAthIja ahiM Avyo dekhAya . iSTa nASaNa karanArA evA thAraM mastaka havaNAM A mhArA khamvatI chedI nAkhU; paraMtu tuM dUta Thasyo . nItimAM dUtane haNavAnI nA kahelI ne, ethIja he zaTha ! huM tane jIvato mUkuMq."Ama hanUmAnane kahI valI teNe potAnA sevakone kahUM ke,"he rakako! Ane mAyuM muMgavA pUrvaka gadhemA napara vesArI laMkAnI aMdara pheravI ane lokonI samaka rAmanA patanuM phala dekhAmI mhArI nagarIzrI bahAra kADhI mUko. " rAvaNanAM yAvAM vacanathI atyaMta krodhAtura thayelA pavanaMjaya rAjaputra hanamAne valathI potAnuM zarIra kaMpAvatA tatkAla nAgapAsanA vaMdhanone tomI nAkhyA ane "are! tumhArI yA pramANe vijhavanA kare The?" ema kahI vijalInA garjAravanI peThe AkAzamAM naThalI mahA tejavAlA temaNe vajasamAna potAnA pAdaprahArathI gavaNa mastaka para rahelA maNivAlA mukuTone tenA parAkramanI sAtheja Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pana baladeva caritra. (15) kuMjAranA vAsaNanI peThe cUrNa karI nAkhyA. "are sunnaTo! pakamo! pakamo !! ene mAro! mAro!! " ema rAvaNa kahevA lAgyo eTalAmAM to hanUmAne pAga AkAzamAM naglI pATuthI laMkAnA killAne, maMdirone ane sunnaTo samUhone khaMga khaMga karI nAkhyA. panI tejanA samupa ane akhaMmIta gativAlA hanumAna tatkAla rAmAdikanA jotA batAM turata rAmanA sainyapratye AvyA. tyAM temaNe sItAno cUmAmaNi rAmanA hastane viSe mUkI praNAma karayA. rAmetene harSathI pUjyuM, "he hanUmAna ? tame nale AvyA devI kuzala ? tamane mArgane viSe koie rokyA to nathI ? Ama rAmanA pUbavA naparathI hanamAne harSa pUrvaka temane kahyu. he nAtha ! huM ApanA caraNane namaskAra karI ahiMdhI cAlyo ane anukrame laMkAmAM jyAM devaramaNa nadyAnane viSe sItA hatA tyAM.gayo. meM temane ApanI muzkiA ApIne kuzala vArtA kahI; tethI te jAnakI bahu AnaMda pAmyA. tamArA nAma maMtranA jApazrI pavitra evA sItAne meM te divase bahu AgrahathI viza dahAme pArakarAvyu. he svAmin ! tyAraM parI tamArA prasAdathI cUmAmaNine laz, aneka rAkSaso sahita akSaputrane haNI, saMkAnA killAne tomI sarvane atyaMta donna napajAvI hu~ ahiM ApanA caraNakamalanI pAse kuzalapaNe Avyo ." hanamaMta vIranAM AvAM camatkArI caritrane sAMnalI harSita zrayelA lakSmaNa vigere tenI bahu prazaMsA karavA lAgyA. mhoTI viraha vyathArUpa sarpaNanA klezane nAza karavAmAM samartha te rAma jANe nizce potAnI priyanA saMyoganI zujhine arthe satyakArapaNuMja hoyanI ! evA janaka rAjaputrIye mokalelA cUmAmaNi ratnane potAnA hRdayamAM dhAraNa karIne dIrghakAla sudhI bahu AnaMda pAmyA. iti zrI padma caritre virodhAdisaMbaMdhehanUmatavAdAnuvarNano nAma SaSTaH prastAvaH // 6 // . paDhI rAvaNano ghAta karavAne pratijJA karanArA lakSmaNe zrI rAma sahita tArA divase zunna muhUrtamAM prayANa karacuM. te vakhate rAmanA sainyane viSe virAdha sahita sugrIva, nAmaMgala, nIla, jAMbuvAna hanUmAna ane maheMvigere mahA basavaMta vidyAdharo ekaga yayA hatA. balavaMta khecaronA vAhana hAthIyo, ghomAna temaja pAlAnathI pUrNa evA asaMkhya sainyathI ame tenanA vaimAnanA samUhathI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) RSimaMgalatti-pUrvAI. AkAza tathA sUryanuM nirmala pratibiMba AcAdita tha gayu. zIghra prayANathI nU... mIne nallaMghana karI mahA samunI napara vicaratA vidyAdharo anukrame asaMkhya sainya sahita velaMdhara nAmanA nagarapratye AvI pahocyA. A nagaramAM tyAMnA ba-, savaMta samuane sena nAmanA be rAjAna rAmanI sAthe yuddha karavA AvyA; pa. raMtu temane to vidyAdharonA adhipati evA nalanIle tatkAla bAMdhI lIdhA. palI rAmanI AjJA pAlavAmAM tatpara zrayelA te namra evA banne rAjAnane zrI rAme temanAM rAjyane viSe sthApyA. kahuM le ke-sat puruSono mhoTo prasAda tatkAla saphala pAya The. samuz nUpatiye potAnI uttama rUpavatI traNa putrIyo harSapUrvaka lakSmaNane ApI. kA le ke-sajugathI zonnatA puruSanuM gaurava koNa nathI karatuM ? arthAt sarva kare . parI te banne rAjAnanA ati Agrahane lIdhe ati / gauravazrI rAma Agala prayANa karavAmAM natsuka batAM eka rAtrI tyAM rahyA. pranAte sakala vizvane pUrI denArA prayAganA vAjIMtronA zabdapUrvaka tenae prayANa, karayuM ane anukrame suvela parvata pAse AvI pahocyA. tyAM zrI rAme suvelanAane paNa potAne svAdhina kasbo. tyAM paNa tenA AgrahathI eka rAtrI rahI senA sahita rAma Agala cAlyA ane laMkAhIpanIpAsenA sahIpanI pAse AvI pahocyA. tyAMnA rAjA haMsarathane jItI sarva vidyAdharothI sevana karAyalA anezatrurUpa aMdhakArane nAza karavAmAM sUryarUpa zrIrAma nirbhayapaNe tyAM rahA. vakhate laMkA-- nArahIzo paNa potAnA napara camAi karIAvelA dazaratha putra rAmane sainya sahita jo kona pAmyA temaja ati baliSTatAne lIdhe garva dhAraNa karanAro ane dUrgamA rahelo rAvaNa paNa dona pAmyo. paThI rAvaNanI sevA karavAmAM tatpara evA prahasta, hasta, mArIci ane sAraNa pramukha aneka vidyAdhara patiyo yuddha karavAne taiyAra ayA. mahA pracaMma krodhathI siMhAsanane kaMpAvatA evA ane yuH krImAmAM capala evA rAvaNe paNa tatkAla saMgrAmano paTTaha vagamAvyo. A vakhate vicakaNa ane vivekavAn vinnISaNe AvIne AdarapUrvaka rAvaNane kaTu. "he nA! pharIzrI sthIra manavAlo zrai potAnA hitane mATe mhAruM ekavAra / vacana sanila. te prathamadhIja vicAra kasyA vinA parastrI haraNarUpa pApakarma / karaghu ne eje potAnA vaMzane malIna karanArUM, potAno aMta karanAruM ane navAMtere nizce dUrgati prApanAruM che. balavaMta rAma potAnI prANapriyA sItAne pAThI Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. vAlavAne ahiM AvyA . te tane thomA kAlamAMgaruka jema sarpano nAza kare tema nAza pamAmaze. jo ke devAdikabhI na jItAya evA ane raghuvaMzamAM natpanna thayelA te rAma lakSmaNa vIra to dUra rahyA; paraMtu tdArAthI temano eka sevaka hanUmAna paNa jItAvo azakya ayo.he baMdho ! te potAnA vaMzanA vinAzane mATe te janaka rAjyaputrIne ahiM lAvelI dekhAya . tuM potAnI kubujhyiI svarga samAna pRthvInAM AnUSaNarUpa potAnA rAjyane vRthA na hArI jA." te vakhate mahA meghanA samAna zabdavAlo ane maMdarAcalanA samAna dhairyavAlo meghanAda bolyo. "are vinISaNa ! tuM zatrunA samUhane dekhavA mAtrazrIja zA mATe bIkarApaNuM dhAre ? kAraNa tuM deva, dAnava ane manuSyothI niraMtarana jItIzakAya evA pitAzrI rAvaNa rAjAne jANatA utAM paNa napuMsakapaNAthI amArA sarvenuM vRthA jamapaNuM dekhAmI Ape . valI he mUDha ! amArA parAkramone jA. patA batAM tuM sarva prakAranA vidyAbalathI rahita ane vanecara evA e rAma lakSmaNane vRthA vakhANato to zulajA nathI pAmato ? nizce hArA AvA vi. cArathI dhIrajatAno lopa karanAro tuMja prathama zatrurUpa ." AvAMrAvaNaputra meghanAdanAM vacana sAnalI atyaMta krodha pAmelA vinnISaNe kaDaM. / "are 'rmukha ! tuMja zatrurUpa ne ane potAnA vaMzane viSe vinAzanu kA. raNa yo le. kAraNa je tuM potAnA baMdhunae kadelu hitAhita jANI zakato nathI. valI kAmAtura evo thAro pitA ane tuM banne jagA maMda ho, mATe mUkhenA ziromaNi evA tame banne jA 'Uya evA zatrurUpa samujhne viSe pamazo." vinnISaNanAM AvAM vacana sAMjalI tIvrakoparupa agmiyI tapta zrayelA AtmAvAlo rAvaNa siMhAsanathI uThI nItinA vanarUpa vinnISarAne mAravA mATe domayo. paThI krodhathI vikarAla zrayelo vinnISaNa paNa eka mhoTA staMnane upAmI tatkAla rAvaNane mAravA mATe sAmo domayo. kayu ke-je potAnA baMdhune mAravAnuM dhAre te baMdhu batAM zatruja samajavo. A vakhate-tatkAla (kulakarNe zrAvIne te banene nivAsyA. panI rAvaNe kaThora vacanazrI jayaMkara kopavAlA vinnISaNane kahuM. "are zatrunA pakSapAti ! tuM mhArA rAjyapI kaTa 'cAlyo jA! cAlyo jA!!" Ama rAvaNe tiraskAra karelo vintIpaNa tatkAla rAmanA sainyapratye gayo, jyAre vinISaNa rAmanA sainyapratye gayo tyAre lenI pA.. 28 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 218 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. bala evA vidyAdharonI ne rAkSasonI pradohiNI pramANa bahu senA jemana hAthInI pAbala uttama dAthaNIyo jAya tema gai. AvatA evA vibhISaNane joi rAmanA sevako prathama to konaM pAmI gayA; paraMtu eTalAmAM to vinISa - ye potAnuM zravavAnuM rAmane jaNAvavA mATe sevaka bhokalyo. sevake zrI rAmane aalveer zravavAnI khabara ApI. yA vakhate te sevakane joi vizvAsapAtra thai gayeluM sarva vAnaronuM sainya rAmane kahevA lAgyuM. "6 yA krUra hRdayavAlA rAkSaso daMjayukta hoya be, mATe prathama tenI jAbavigere cindothI parIkSA karIne parvI tene ApanI pAse besAravo." sevakonAM AvAM vacana sAMgalI dUte kAM. "e vibhISaNa mahA vidyAne dhAraNa karanAro, uttama dharmavAn, nItimAM kuzala ane vinIta be. ese sItAne bomAvavA mATe ( rAvaNane bahu bahu kahyuM . e uparathI rAvaNe krodha pAmI tene kADhI mUkyo be, mATe ApanA zaraNe Avelo be." AvAM sevakanAM vacana sAMjalI rAme tene dvArapAla mAraphate potAnI sanAmAM bolAvyo vibhISaNe sannAmAM prAvI rAmanA caraNane viSe namaskAra karavA eTale rAme tene tatkAla banne jujAthI thAliMgana karayuM. A vakhate rAmanA vakSasthalane viSe jANe suMdara nIti ane taaat her at soyanI ! ema tena banne jasA zonavA lAgyA. panI vinIpaNe hA jomI zrI rAmane kahyuM. " he prano ! anyAyamArge radelA baMdhu rAva - 1 sAne tyajI dai nyAyamArge rahelA thapa mahArAjAnI sevA karavAne huM zrAvelo ta; mATe potAnA sevakarUpa mane aMgIkAra karo." vibhISaNanAM zrAvAM vacana - zrI ati prasanna zrayelA rAme kayuM. " huM tane laMkAnuM adhipatipa pI. kahyuM Theke - tatkAla prasanna zrayelA cittavAlA mhoTA puruSo zuM nathI ApatA ? arthAt sarva vastu peThe. 35 * pI rAma te haMsadIpamAM ATha divasa rahI bahu dhUlathI prakAzane DhAMkI detA sainya sahita Agala cAlyA. anukrame temale laMkApurInA sImAme AvI viza yojana pramANa bhUmIne rokI agaeya evA sainyanA hAthI, ghomA ane pAyadalanA koTi zabdayI dizAnane pUrNa karatA pakAva kasyo. yA vakhate rAvaganA sainyane viSe paNa romAMcita zrayelA hasta, prahasta, zuka ane sAraNa vigere aneka mukhya rAjAnaM zatru bhUpatiyonI sAdhe yuddha karavA taiyAra thA. rAvaNa Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (15) paNa ati ghADha aMtabarlathI vaja samAna kavacane dhAraNa karato divya zastrathI pUrNa evA ratha napara bege. mahA zreSTa vIryanA kuMna samAna ane zatrunI senArUpa latAvanane nakhemI nAkhavAne kuvAmArUpa kuMnakarNa paNa potAnA nAznI pAukhataiyAra thayo. raNasaMgrAmarUpa mahAsamunne mathana karavAne maMdarAcala samAna pa. rAkramavAlo meghanAda potAnA nhAnAnnAi meghavAhana sahita niraMtara rAvaNanA banne pamakhAne sevavA lAgyo. valI sukumAra dehavAlA ane pavitra evA rAvaNanA bIjA hajAro putro yuHkSmAM pASANanI peThe ati kaThora aMgavAlA ghara tatkAla pitAnI pAula cAlyA. jANe hAlatA cAlatA evA parvatoja hoyanI ! evA bakhataravAlA hAthI, ghomAna, zastradhI narapura evA ratho ane sarva prakAranAM astrone dhAraNa karanArA pAlAna taiyAra thayA. vRddhi pAmelA zauryavAlo senApati yA pramANe senA taiyAra karI rAvaNanI pAula cAlyo. kAMbe ke-uttama sevako dhaNInI AjJAnI vATa joi rahetA nathI. . panI vidyAdharonI ane rAkSasonI cAra hajAra pradauhiNI senA sahita yujhanA arthI evA rAvaNe potAnA nagarathI nikalI paccAsa yojana nUmI napara pamAva kasyo. vanne sainyane viSe nirjaya evA vAjIMnonA koTI zabdo vizvane pUrIdevA lAgyA. panI pranAte nadayAcala parvatanA zikhara napara e banne sainyanA mhoTA raNasaMgrAmane jovA mATeja hoyanI ! ema sunnaTarUpa naTone nacAvavA mATe potAnA kiraNarUpa hAyane vistAra karato zighragativAlo sUrya nadaya pAmyo. te vakhate banne sainyo pota potAnA nUpatinI AsAthI paraspara sanmukha nannA rahI jema lokane viSe megho jala varSAve tema bAgono varSAda varasAvavA lAgyA. banne senAnA agrajAgane viSe rahelA ane jemane comAMca vRdipAmyo hato evA vIra puruSono samUha, jema sUkSma bUdhivAlA navina abhyAsa konosamUha svara ane vyaMjanane navA taiyAra thAya tema yuHkaravAne taiyAra thayo. temAM sarva prakAranA saMgrAmathI vijaya melavanArA ane na jitI zakAya evA kapirAjavIrodhI viSama evaM paNa rAkSasonuM sainya jema vAyuthI meghanI paMktino nAza thAya ema nAzI gayu. Ama potAnA sainyano parAnava jo prahasta ane _.1 akSohiNI pramANa. 21870 hAthI, 21870 ratha, 65610 ghoDA, 109350 puruSa, e eka mohiNI kahevAya che. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (520) . RSimaMmalaratti-pUrvAI. hasta vigere naita parAkramavAlA rAkSasonA adhipatiyo krodhathI tatkAla vAnaronA sunnaTone mAravA mATe domayA; paraMtu nalavAnare hastane ane nI. prahastane rokI rAkhyA, jethI zatrunano nAza karavAmAM sakSa rAkhanArA vanne ta. raphanA sunnaTo ekabIjAne prahAra devA lAgyA. ghaNo vakhata raNanUmimAM yuddha kasyA paThI nalavAnare dastane ane nIlavAnare prahastane mArI nAkhyA. kAraNa vijayalakSmI to pUrvanA puNyayoge male . A avasare devatAnae nalanIla na. para divya evAM puSponI vRSTI karI te jANe sabala evA zatrunanA ghAtathI tema nA napara prasAdarUpa pranunI dRSTija pamI na hoya ? ema dekhAvA lAgI. parI dasta ane prahastanA nAzathI krodhAkula yayelA bInatsa, mArIca, zuka, arka, sAraNa ane siMhastha pramukha vidyAdharo turata vAnaranA sunnaTone mAravA / domayA. temane jozne sarva prakAranAM divya zrAyudhavAlA rathamAM beThelA, saMtApa ane vighnAdi mahA balavaMta vAnara yokSAna te rAkSasonI sAdhe yuH karavA AvyA. tenanu paraspara yu6 cAbyuM temAM vAnara sunnaToe keTalAka rAkSasonA sujaTone jItyA ane rAkSasonA sunnaToe keTalAka vAnaronA sunnaTone jItyA. : zrAvA temanA ghora yujhne jovA asamartha evo sUrya aa vakhate asta pAmI gayo; tezrI banne senA velA vinAnA samunI peThe pote potAne sthAnake gai. vIrapuruSo raNanUmimAM daNAyalA potAnA athavA zatrunA sunnaTonI zodha karavA lAgyA. pharI vIje divasa ati nana evA aMdhakAranA samUhane nAza karavA mATe nudaya pAmelA pratApavAn sUryanI peThe raNasaMgrAmanI krImAmAM kautukI , evo rAvaNa pote yujha karavAne taiyAra thayo ane asaMkhya sainyathI vyApta evo te krodha karI zatrunA laka jIvono ghAta karavA mATe potAnA mahAvegavAlA rathamAM vesI tatkAla raNanUmImAM Avyo. A vakhate kalpAMta kAlanA samunI peThe potAnA sarva sainyapI pRthvIne pUrIdetA ane zatrunA sainyano nAza karavAnI zvAvAlA madA valavaMta rAma paNa raNana mImAM zrAvyA. savAramA prathama banne taraphanA yohAna- kharu yuva cAlyu.kAraNa vAdiyone sayuktinI zreNIrUpa vANanAvarasAdazI vAda zyo ? A vakhate rAvaNe kalpAMtakAlanA agni sa.': mAna potonI dRSTiyI ane huMkAra zabdazrI zatrunA sainyane mAravA mATe potA. nA maraTone vA preraNA ke, nee rAmanA sainyane karAmAtramA mAna vinAMnA Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritraH (21) nasahA yaMtrathI mhoTA killAnI peThe nAza karI nAkhyu. Ama potAnI re senAno parAnava joza kopathI karAla netravAlo sugrIva jeTalAmA potAnA zastradhI pUrNa evA ratha napara besI tatkAla javAnI taiyArI kare le teTalAmAM "he mahAnagra zauryavAlA kapIzvara sugrIva! huM vidyamAna utAM Apa ahiMjarado" ema kahIne mahA saha prarAkramavAlA ane budhviAna hanUmAna rAkSasanI senA tarapha cAlyA eTale temane aneka zastradhArI evA mAla nAmanA daityai rokyA. te uparathI te banenuM zastra samUhanA varSAdayI vijalInI peThe nadyota karanAraM ghora yuddha bhayu. aMte hanUmAne te mAla dAnavane yuimAM zastra rahita karIne kaDaM ke, " he rAkSasapati ! tuM A raNayuHzyI cAlyo jA. kAraNa phakta tane iNavAyI mhArI badAurI zI? ane mhArA nujanuM bala zuM ?" Ama hanUmAna kahetA hatA eTalAmAM to temanA sAmo vIramAnI evo vajodara nAme rAkSasa AvIne kar3avA lAgyo. "are! jo thArI zakti hoya to havaNAMmhArI sAye yuH kara; vilaMba javA de." vajodaranAM vAM vacana sAMjalI aMjanIputra hanUmAna tatkAla yuHi karavA lAgyA. kAraNa ke, nirbhaya evo siMha zuM hAthInA tiraskArane sahana kare kharo ? pI hanUmAne bahu vakhata tenI sAthe yuHkSkrImA karIne ThevaTa tene zastra vinAno karIne mArI nAkhyo. kAraNa tevA hanUmAna samAna sunnaTanI Agala bIjo kayo TakI zake ? vajodaranAM mRtyune sAnalI krodha pAmelA ane madayI aMdha zrayelA jAMbumAlI vigere rAvaNanA putroe kopAMdha evA inUmAnane ghero ghAlyo. te vakhate hanUmAne nogalavame jAMbumAlIne evo mAsyo ke, jethI te tevA prahArane lIdhe vyAkula banyo bato mUAyI tatkAla vRkSanI peThe pRthvI para pamayo. tene pamayo joza mahodarAdi aneka rAkaso AvI pahocyA, paNa yamanA samAna prAkRtivAlA hanUmAne temane hata prahata karI nAkhyA. aho! pavanaMjayaputra samAnako balotkaTa sunnaTa nayI. kAraNa je mahA balavaMta hanUmAna rAvaNanA asaMkhya sainyane viSe ekaloja yuHha karavAne samartha thayo. zrAma hanUmAne nirdayapaNe aneka mAnavata rAkSasonA sunnaTone haNelA joi krodhathI zrAkula vyAkula zrayelo kuMnakarNa sthUla rUpane dhAraNa karI vAnarone trAsa pamAmato raNanUmi tarapha domayo. kuMbhakarNa raNanUmimAM Avyo tene jora vAnaro "A jItavAne azakya The." 'ema jANI raNanUmi mUkI ga Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. rumagrI trAsa pAmI nAsI jatA sonI peThe nAsI javA lAgyA. kuMjakarNa paNa, keTalAkane vanne dAyathI, keTalAkane vanne pagathI, keTalAkane DhIMcaNa ane ko, pIvatI tatkAla mAravA lAgyo,zrA vakhate tenuM bala sahana karavAne koi samartha zrayu nahi. paThI yudhne viSa kuMnakarNa gADha krodhathI potAnI senArUpa samune mathana karato jo mutpanna zrayelA mahA kopavAlo sugrIva turata sarva zatrunano nAza karavA mATe taiyAra thayo. maheM ane nAmamala vigere aneka nUpatiyota thA vahu vAnarAdhipatiyo kulakarNanI sAye yu karavA lAgyA; paraMtu te kozthI jItAvAne zakya bhayo nahi. have kuMnakarNe potAnA zastradhI zatrunane ajayya mAnI avasvApinI vidyA mUkI, tethI vAnaronI senA divase paNa niyukta zrA gai, Ama potAnI senAne nizayukta jo sugrIve tatkAla avavodhinI vidyArnu smaraNa karayu; tethI te senA turata jAgatI i. "paThI are nirlaja kulakarNa! tuM kyAM jAya ?" ema kahetA ane avasvApinI nizathI natpanna zrayelA krodhavAlA vAnaro kuMnakarNanI sAye yuH karavA lAgyA. sunnaTomAM mukhya evA su: grIve gadAvatI kuMnakarNanA raNane pApamanI peThe kaNamAtramA nAgI nAkhyo ane tenA ghomAnane tathA sArathIne mArI nAkhyA. Ama avAzrI to atyaMta kodhAkula zrayelo kuMnakarNa dAthamAM usada evI nogala la turata sugrIvane mAravA mATe domayo; paraMtu rastAmAM te vahu vAyuthI jema megha rokA jAya ema bahu vidyAdharopI rokA gayo. aneka vAnaro tene rokavA mATe mhoTI zIlAnapheMkadA lAgyA; paNa tene to te kuMnakarNa potAnI jogalavatI cUrNa karInAkhavA lAgyo. pharI mugrIve vidyudaMma nAme mahA zastra pheMkyu, te kulakarNanA mastaka napara ghora evI vijalInI peThe pamayu. yA zastranA prahArathI mUrchane vakSya thavAna lIve lopATha gayelA caitanyavAlA ane krodhazrI rakta zrai gayelA yamarUpa teNe sugrIvanA rathano nAza karavA mATe potAnI senAne Agala calAvI. have ahiM laMkAmAM kunakarNane mUchI pAmelo sAMjalI ane rAvaNane yuddha karavA jato jo putra iMjita rAvaNane kar3avA lAgyo ke, "he tAta ! vAnarone vipe atula nujavalavAlA tamAre grA prayAsa zo ? he pitA! Apa ahiMja raho. hu~ e sarve zatrunano nAza karUM." grAma kar3I meghanAda sahita te iMjita koSadhI kaMpale. gto tatkAla zatrunA sainya pratye gayo, saMhAra karatA ane yama Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ zrI padma baladeva caritra. (523) samAna kAMtivAlA urjaya rAvaNaputrane jo vAnaro yujhane tyajI dakSa banne jue nAzI javA lAgyA. pI rAvaNaputra iMjita nAsI jatA evA vAnarone kahevA lAgyo ke, "aho ! tame kema nAsI jAna ge? huM yuHha nahi karanArA evA tamone mArIza nahi. kAraNa tamane mAravAthI mhAro puruSArtha zyo?" jamaNe potAnA tujabalathI sarva yohAnano nAza karI nAkhyo ane jemaNe pragaNya evA mhArA pitAnA sainyane jema siMha hAthInA samUhano nAza kare tema kSaNamAtramA nAza karayo ne te sugrIva ane hanUmAna vigere zreSTa kapIzvaro kyAM gayA ? " Ama bolatA ane senAnI aMdara praveza karatA tene prabala parAkramI sugrIve tatkAla AvIne gherI lIdho tathA nAmamale tenA nhAnA lAine gherI lIdho. paThI cAre mahA yohAnae paraspara mahA dAruNa yuH kasyo, temAM khamuthI ane bANothI yukSmA aneka zatruna mAyA gayA. A vakhate teunu anargala zaurya tathA tujavala jo vijaya lakSmIne paNa "have mAre kone varabu?" evo zaMsaya thara pasyo. DevaTa dIrghakAla paryaMta yuddha karIne panI iMjite sugrIvane nAgapAsavame bAMdhI lIdho temaja mahAbalavaMta evA meghanAde nAmaMmala ne paNa baMdhana kasyo. valI tenane pAzathI evA baMdhana karayA ke, tena balavaMta utAM paNa zvAsa levAne samartha thayA nahi. are ! hAya pagane pheravaq to dUra ramu, paNa netranuM pharakavU paNa baMdha karayu. A vakhate kuMnakarNane mULa valI; te. thI te kopathI vyAkula thayo bato raNanUmimAM prAvyo. paThI teNe gadAvame ha. nUmAnane evaM tAmana karayu ke, jethI pavanaMjayaputra hanUmAna tatkAla mULa pA. yo. paThI kuMnnakaNe mahA logala samAna potAnA banne hAthathI turata murcita evA mahAvIra hanUmAnane napAmI potAnI bagalamA rAkhyo. Ama potAnA sunnaTone zatrunA hAthamAM gayelA jo vinnISaNe rAmane kaDaM. "he nAtha ! A tamArA sugrIva, hanUmAna ane nAmaMgala traNe samartha su. naTone zatrunae pakAyA , mATe jyAMsudhImAM tena temane laMkApratye na lA jAya tyAMsudhImA hu~ ApanI AjJAthI tenane bomAq." ema kahIne vinnISaNa durata kuMjakarNanI pAse gayo. paThI jyAre kuMnnakaNe yuH karavA potAnA hAtha cA kasyA, teM vakhate caitanyavaMta evA hanUmAna jema siMcANAnA mukhathIcakalI pramI jAya tema nIce nIkalI pamayA. panI vinISaNe sugrIva tathA nAmaMtra vA mahAvIra hanUmA mulaTone zatrunA hanUmAna ane lAmAna laMkAprata Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 324 ) RSimaMgalavatti - pUrvAI. bokAvA mATe rAvaNanA putra tarapha prayANa karayuM. te vakhate potAnI tara tAvale AtA vibhISaNane joi rAvaNaputro vicAravA lAgyA. "jo ke nA pakSamAM gayelo vibhISaNa pramArI sAthe yuddha karavA Ave be, to paNa TAkulIna evA zramAre te pUjyanI sAthe zI rIte yuddha kara ? mATe davaNA ApaNe yuddha mArgazrI nivRtti pAmavuM ane yA zatruna paNa mRtyu pAmaze. valI atyAre kAko atyaMta ruSTa thayelA be, mATe Apale jatA rahIe. " Ama vicAra ka| jeTalAmAM te banne jaNA yuddhazrI nivRtti pAmyA teTalAmAM vibhISaNa, jAmaMgala tathA sugrIvanI pAse zrAvI pahocyo. rAma paNa turata tyAM zravyA. nAgapAsanA baMdhanathI pImA pAmatA te bannene joi rAma lakSmaNa bahu kheda pAmyA. pI jeNe pUrve varadAna ApyuM hatuM te traNa netravAlA suparNa (garuma) devanuM rAme smaraNa karayuM; tethI te devatAe tatkAla tyAM zrAvIne zatrune trAsa karanArI mRgaiinAda nAmanI apUrva vidyA tathA dalamuzala rAmane pyAM valI teNe lakSma vidyunmukha nAmanI mhoTI gadA, garumayukta dhvajAvAlo zastrathI pUrNa evo divyaratha, gArumI vidyA ane dedipyamAna evAM divya zastro ApyAM pI te deva rAma lakSmaNanAM cittane prasanna karI pote saMtuSTa thayo bato potAne sthAnake gayo. valI lakSmaNane devatAe, ApelA rathanI dhvajA napara rahelA garurunI dRSTi mAtrathI kSaNamAtramAM sugrIva tathA nAmaMkalanA tuTI gayelA nAgapAsa arat zrI rAmanI senAne viSe jaya jaya zabda thavA lAgyo. paTI jANe banne sainyanA sunaTone vizrAMtI ApavA mATeja hoyanI ! ema sUrya asta thayo eTale bane sainya potapotAne sthAne jar3a potapotAnA sunaTone upacAra karavA lAgyA. paDhI prajAte pharI jANe vanne senyanI yuddhakrImA jovAne mATeja hoyanI ema sUrya udaya pAmyo eTale valI banne sainyanuM dAruNa yuddha cAlyuM zrA vakhate te mahA raNasaMgrAmamAM agresara evA sugrIva ane nAmaMgala vigere mukhya jupatiyothI rAkSasonuM sarva sainya kSaNamAtramAM nAzI gayuM. kAraNa ke, vijaya to puNyavAnanoja doya The. potAnI senAnI jaMga joi atyaMta Akula dhayelo, saka ka relA divya Ayu vAlo ne zatruno vadha karavA mATe bahu spRhA karanAro rAvaNa raNabhUmimA~ Avyo. te vakhate kAla samAna prakRtivAlA rAvaNanA sanmukha na jo rahI yuddha kare evo koi samartha sunaTa rAmanA sainyane viSe nahoto. potAna. 3 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( zzya ) nAno, vadha karatA evA rAvaNane joi rAma tenA sanmukha cAlyA. te vakhate temane pAar vAlI vijISaNa rAvaNanA sAmo thayo . sanmukha zrAvatA vibhISaNane joi rAva krodha karI tene kahyuM. "are mUDha ! tuM zatruno Azraya karI potAnuM sukha zA mATe dekhAvA ve be ? he vibhISaNa ! potAnA jIvitanuM rakSaNa karanArA je rAma lakSmaNa yamarAjanA mukhasamAna mhArA mukhanI prAgala tane haNIne potAnA senyane viSe rahelA be, teno tuM zA mATe Azraya kare be ? he adhamabaMdhu ! haju paNa jyAM sudhI mhAruM mana thAre viSe snehavAluM be, tyAM sudhI tuM zrA vadha karavA yogya rAmane tyajI da zIghra raNabhUmimAMdhI nAsI jA." pabI vibhISaNe nirbhayazrI kayuM. " he dazamukha ! rAma lakSmaNa banne jAiyo poteja hA sAdhe saMgrAma karavA taiyAra yayA hatA; paraMtu vhArA hitane mATe temane pAva vAlI huM Avyo buM. jo ke meM rAjyapadavInI icchAthI temajaM mRtyunA nayathI temano Azraya kasyo nathI; paraMtu Ajavano ane parabhavano nAza karanArA hArA anyAyane joi temano Azraya karelo be. haju paNa jo tuM satI sItAne tyajI de to huM vhAro Azraya karU~. nahi to thA rAma lakSmaNa tane putra ane bAMdhavo sahita nAza karaze." vibhISaNanAM AvAM vacana sAMgalI nRkuTI cAvIne jayaMkara banelA rAva tene kayuM. " are varAka ! tuM zuM mane e rAma lakSmaNathI jaya batAve be ? raNasaMgrAmamAM mhArI AAgala tena bIcArA koNa ! ane tuM pa koNa ! ! ! jo huM te banne nAiyone yuddhamAM na mAruM to huM vhAro jAi nahi. are vibhISaNa! tuM paNa davaNAM mhArI pAsethI cAlyo jA. nahi to tane paNa yamano `zrutizrI karIza. " AvuM rAvaNanuM kahetuM sAMjalI kopathI vikarAla mukhavAlA "vibhISaNe tatkAla tenI sAthe yuddha calAvyaM. jemale dhanuSyanI dorInA ghAtazrI 1. tAne gajAvI mUkyA hatA evA te mahA parAkramavAlA banne nAiyo krodhavame respara viSama yuthI hAthI yonI peThe yuddha karavA lAgyA. kuMbhakarNa rAvasanI sAthI rAmane mAravA mATe domayo ne bIjA rAkSaso rAmanA sainyane mAravA yA; paraMtu rAme kuMbhakarNane, lakSmaNe meghanAdane, hanUmAne kuMna samAna pacAlA kuMja dAnavane ane sugrIve virodhI evA sAraNane staMbhAvI rAkhyA. para nAmaMgala vigere bIjA vidyAdharAdhipatithoe rAvaNanA durmukhAdika rAkSa'nIlATone meghavRSTi samAna zastra ghAtazrI skhalanA pasAruyA. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 116 ) RSimaMgalavRtti-pUrvAI. meghanAde krodha karI lakSmaNa napara tAmasa nAmanuM zastra pheMkyU~; paraMtu te zastrane lakSmaNe tApana nAmanA zastrathI vyartha karI nAkhyuM. bevaTe krodhAkula thayelA lakSmaNe rAvaNaputra meghanAdane mahApAsathI hAthInI peThe bAMdhyo, jethI te vIra meghanAda tatkAla pRthvI upara pI gayo. valI rAme kuMbhakarNane, hanUmAne kauMnane, sugrIve virodhi evA sAraNane ane nAmaMgalAdike bIjA durmukhAdikane baMdhana karA. pI rAma ane lakSmaNanI prajJAthI hanumaMta vigere yogdAna iDhabaMdhana bAMdhelA te kuMjakarNAdi rAkSasone potAnI senAne viSe lai gayA. Ama potAnA nAine, putrane ne bIjA yohAnane baMdhanamAM pamelA joi atyaMta kopa pAmelA rAvase rAmano vadha karavA mATe turata trizula pheMkyuM; paNa te trizulane to rAme potAnA utkRTa bAgathI rastAmAMja naSTa karayuM. grAma potAnA trizulano nAza joi rAvaNe amogha evI vijayA zakti lIdhI. jyAre rAvaNe potAnA hAyane viSe zakti lIdhI tyAre rAme lakSmaNane kahAM ke, "he lakSmaNa ! vibhISaNe potAnA jAi rAvaNano zrAzraya na kasyo, eja hetuzrI yA rAvaNa davaNAM nRpAmelI zaktivatI vibhISaNane mAraze. " rAmanAM AvAM vacana sAMgalI mahA balavaMta evA lakSmaNa vibhISaNanA AmA banA rahyA ane rAvaNa tarapha astra pheMkavA lAgyA eTale rAvaNe kopa karIne lakSmaNa pratye kayuM. " he lakSmaNa ! meM zakti tane mAravA mATe lIdhI nayI, batAM tuM zA mATe maravA taiyAra thAyabe ? vadha karavA yogya mhAro baMdhu be, mATe tuM mhArA baMdhunA padane viSe yAje jIvato rahe. " pramogha zaktivAlA rAvaNe grAma tiraskAra karI ane cAre tarapha te. zaktine namAvI lakSmaNa napara pheMkI, te jANe iMDe, parvata upara vajra pheMkyU hoyanI ! evI dekhAvA lAgI. zakti lakSmaNanI gatIne viSe vajanI peThe vAgI tethI te tenA prahArathI atyaMta pImA pAmatA batA mUrchAne lIdhe pRthvI upara pa kI gayA. grAma lakSmaNane cetanA rahita zrai pRthvI napara pakatA joi krodha rAtA netravAlA rAma, rAvaNane mAravA mATe tatkAla paMcAnana nAmanA ratha na vega. paThI baMdhunA ghAtathI utpanna thayelA koparUpa zragnithI jvAjalyamAna cAlA rAme, rAvAnI sAthe deva dhane dAnavone kona karanAruM yuddha calAvyaM. paNa tatkAla bIjA ratha napara besI yuddha karavA lAgyo; paraMtu mahA pa mavAnA game mAtrayAM teno ratha cUrNa karI nAkhyo. yA pramANe rAme t deza / Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( 299 ) 66 nA pAMca ratho jAgI nAkhyA eTale tethe eka yukta yukti zodhI kahAmI ke, mhArI zaktinA prahArathI mUrchA pAmelo lakSmaNa savAre mRtyu pAmaze ane tenA viyogadhI rAma paNa nizce teja avasthA aMgIkAra karo. to pachI have mhAre rAmanI sAdhe mIcyA yuddha zA mATe karavuM joie ? " Ama dhArI te yunivRtta laMkApratye jato rahyo rAma paNa baMdhunA duHkhathI Akula thayA tA tatkAla lakSmaNa pAse AvyA. have potAnA baMdhune mUrchAthI pRthvI upara pamelA joine bahu zokathI thAkula vyAkula thayelA manavAlA rAma paNa mUrchAyI pRthvI upara pI gayA. pabI pyAre sugrIva vigere nareMzee karelA zItala jala ane caMdanAdikanA upacArathI temanI mUrchA valI tyAre te AdarapUrvaka potAnA baMdhunuM mukha jotA batA vilApa karavA lAgyA. " he laghubaMdhava lakSmaNa ! tuM potAnI snigdha dRSTipI prAgala beThelA potAnA mhoTA nAine kema nathI joto ? athavA kema nathI bolAvato ? he vatsa ! tuM koi kArAthI mhArA upara ruSTa thayo be ? je hoya te mane kahe. aho ! taiM mhAre mATe varNavI na zakAya evA vanavAsanA kaSTane mijhyA sahana karayuM. atyAre ghora kaSTathI mUrchA pAmelA tane joi huM zvAsozvAsa z2ana buM, e mhArI bAtinI kaThoratAne dhikkAra be. he subaMdho ! huM rAvaNanA yuddharUpa samujhne thArA jujabalarUpa vahAvame taravAne samartha hato, to have tuM na vijayavaMta evA thaine zrApale banne jayA te samuine lIlA mAtramAM tarI jae. are nirdaya ne kaThora hRdayavAlA STa rAvaNa ! tuM mhArA baMdhune dalIne zvAMkyAM nAsI jAya be ? tuM kSaNamAtra raNAMgaNamAM nano rahe. huM tane mArA bANavatI yamarAjano paruNo karUM." grAma vilApa karatA ane vANIthI zano tiraskAra karatA rAma dhanuSyano TaMkAra zabda karI tatkAla yuddha karavAne bhATe nA thayA. pI sugrIve rAmanI vinaMtI karI ke, "he nAtha! havaNAM rAtrIno vakhata be; rAvaNa potAnI nagarI pratye jato rahyo be ane lakSmaNa prahArane lIdhe mUrcchita zrayelA be, mATe havaNAM tame dhiraja dharo ane nhAnA baMdhune tatkAla napacAra karo." sugrIvanAM AvAM vacana sAMjalI rAma potAnuM dhanuSya pRthvI napara mUkI - kheda karatA batA pharI vilApa karavA lAgyA. " are hanUmAna, nala, nIla sugrIva vigere kapIzvaro ! tame sau mhArA upara kRpA karI potapotAne' ? Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 120 ) RSimaMgalavatti - pUrvA6. sthAnake cAlyA jA. huM to potAnA prANazrI paNa adhika iSTa evA A laghu bAMdhavane tyajI jarA paNa dUra javAne samartha nathI. " valI paNa rAme potAnI priyAnA haraNa ane baMdhunA kaSTathI vibhISaNane kartuM ke, "he jAi ! huM ApanuM kRtya karI zakyo nathI, enI thApe mhArA upara kSamA karavI. meM jagatnI samakSa Apane laMkAnuM rAjya ApavAnI pratijJA karI be, paNa te yA mhArA jIvitarUpa lakSmaNanA ghAtathI pUrNa thai nathI. hA ! mhAre nathI kAma cakravarttI rAjyanuM ke, nazrI kAma priyAnA mukhane jovAnuM ! ! ! paraMtu mhAre sahacArI evA potAnA baMdhu vinA eka kaNa so varSa samAna thAya be, " grAma viyoganI pIkAne lIdhe vilApa karatA rAmane joi vijISaNe kAM . " he vijo ! upacAra karA vinA kevala vilApathI zuM valavAnuM be ? zaktinA prahArathI pImA pAmelo manuSya je auSadhAdikathI pharI jIvato thAya be te maMtra taMtra vigere mukhya napAyo lakSmaNane mATe karo. " vibhISaNanuM kahetuM pramANa karI rAme, sugrIva vigere yohAnane lakSmaNanI cAre bAjue besArI tenunI sAthe pote paNa nAnA prakAranA napacAro karavA lAgyA. have avasare ko mArAsa sItAnI pAse jazne kahevA lAgyo ke, "hAhAya! rAvaNanI zaktinA prahArathI lakSmaNa mRtyu pAmyo ane rAma paNa lakSmaenA viyogadhI zromA divasamAM mRtyu pAmaze !! " te mANasanAM AvAM vacana sAMgalI atyaMta duHkhazrI tapta thayelI sItA gADha mUrchAne lIghe turata pRthvI napara pI gaI. tene rAkSasanI strIyoe zItala jalanA siMcanathI thomI vAre mUrati karI. paThI te mahA duHkhane lIdhe vilApa karavA lAgI ke, " he gaMji buddhivAlA lakSmaNa ! he dhIra ! he vIramaNi ! zuM tame nasma thayelA vRkSanI upamA jevA saMcalAna vo ? aho ! tame potAnA mhoTA baMdhune tyajI dai zuM ekalAja paraloka gAmI thayA ? tase pAse hatA tyAre vanavAsa paNa rAjya samAna dekhA to hato. hA videharAjaputrI ! tuMja maMdapuNyavAlI ve ke, je dIyarane paNa kaSTadAyI ra pamI. have prayANa karavAmAM tatpara evA mhArA prANa UTa nAThA pAmo ! nAvA pAmo !! " grAma duHkhane sIdhe vilApa karatI sItAne jo koi dayAlu balAkinI nAmanI vidyAdharIye sItAne prasanna karavA mATe pAnI vidyAnA valI kahAM. " he janakasutA ! tuM svastha thA. vdArA - dIyara Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IPAT zrI padma baladeva caritra. ( e) savAre jIvatA aze ane valI madhyAnhe tArA pati tane harSa ApanArA paNa zraze. lakSmaNanA ghAtathI kSaNamAtra harSa pAmelo rAvaNa laMkAmAM gayo , paNa te tyAM potAnA putrane ane baMdhune zrayelA nAgapAsanA baMdhana saMnnArI vAraMvAra A pramANe vilApa kare ne ke, "he baMdho kuMnnakarNa! he suputra meghanAda ! ane kulane viSe AnnaraNarUpa he bIjA pavitra putro ! tame sau nAgapAsanA baMdhananI pImAne zIrIte sahana karI lakazo ?" Ama vAraMvAra bahu vilApa karato rAvaNa tatkAla mUrcA pAmyo . karvA ke ke-niraMtara anitimArge cAlanArA mAsone sukha kyAthI hoya ?" have A avasare ko svarUpavAn mANasa nAmaMgala pAse AvIne kahevA lAgyo. "tuM mane rAmanuM darzana karAvya ke, jethI hu~ lakSmaNane jIvAmavAno napAya batAvaM." pInAmaMgala tene hAtha pakamI rAma pAle lAgyo ane rAmane praNAma karIne kahevA lAgyo. " he nAya ! A puruSa je kahe te sAnnalo." pI pelo puruSa kahevA lAgyo. saMgItaka dezanA rAjA zazImamalanI suprannA priyAthI natpanna ayelo * mahA kIrtivaMta caM nAmano hu~ vidyAdharAdhipati bu. eka divasa hu~ priyA sahita pRthvI napara kImA karato hato evAmAM zastranA samUhane dhAraNa karanArA sahastrAdhijya nAmanA vidyAdhare mane mArgamAM dIge. pI pUrvanA vairane lIdhe te Ne mhArI sAthe bahu yu karIne mane suddaDhanAmanI zaktivajhe evo prahAra kasyo , ke, jethI huM AkAzathI nIce pRthvI napara pamI gayo. tyAMthI sAketa nAmanA nagaranA mahezedaya nAmanA nadyAnanI pAse pAloTatA evA mane dayAvaMta evA tamArA nAizrI laratarAjAe dIge. page paropakArI evA temaNe kyAMzzrI sugaMdhI jala lAvI tenuMmhArA napara siMcana karI tatkAla mhArA zarIramAMthI zakti dUra karI, Ama te jalathI jenuM zarIra svastha banI gayu le evo huM te mahArAjAne jalanuM svarUpa pUvA lAgyo eTale temaNe kaDaM ke, ko vakhate vaMdhya nAmano sArthapati hastinApura pAsethI jato hato. teno eka vRSanna bahu nArane lIdhe Aja nagaramAM tuTI pamayo. paThI sArthapatiye te vRSananI sArasaMnnAla mATe ghaNuM kSya prApI tene gAmanA mANasone soMpyo ane pote potAnI nagarI pratye gayo. nagaravAsI janoe sArthapatInuM vya lIdhuM; paNa vRSannanI jarApaNa sArasaMnnAla karInA Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) RSimaMgalatti-pUrvAI. tezrI te vIcAro lokonI sArasaMnnAla vinA duHkhathI akAma nirjarAvo mRtyu pAmIne devatA ayo. paThI te devatAe pUrva janmanA vairathI mhArA dezane viSe roga vikuyo. have mhArI pAlenA mhArA mAmAnA dezamAM nirogIpaNuM joza meM temane pUjyu ke, " tamArA dezamAM nirogatAnuM huM kAraNa ?" (caM vidyAdhara zrI rAmane kahe je ke,) palI zeNaghana rAjAe potAnA nANeja narata nUpatine kaDaM ke, " mhArI priyaMkarA nAmanI je patnI ne te pUrve bahu rogavAlI hatI, paraMtu tenA garnane viSe koi puNyavAna jIva nutpanna bhayo; tenA anunnAvathI te roga rahita thai. paThI anukrame teNe eka putrIne janma Apyo. meM tenuM vizakhyA evaM nAma pAmayu. he nAgineya ! pUrve mhAro deza paNa thArA dezanI peThe bahu rogavAlo hato; paraMtu e putrInA snAnajalanuM sIMcana karavAzrI tatkAla nirogI thayo . ___ eka divasa mhAre tyAM satyanU ti muni AvyA. temane meM e vizalyAnA atizayanuM kAraNa pUjyuM eTale temaNe kaDaM ke, "eNe pUrva navane viSe ati ghora tapa karela , mATe tenA snAnajalanA siMcana karavAthI atiHsaha evA uSTa vanI zAMti, mahArogano nAza ane zalyano kaya zrAya . to lakSamaNane paNa ezrIja zAMti zravAnI ." (narata rAjA caMda vidyAdharane kahe je ke,) mAmAnAM AvAM vacana sAMjalI meM vizalyAnA snAna jalane lAvI mhArA dezane viSe gaMTayuM, ezrI mhArA dezano roga nAza pAmI gayo. (caM vidyAdhara zrI rAmane kahe ke,) narata nUpatinI evI vANI sanilI svastha thayelA zarIravAlo hu~ pitAe karelA natsava pUrvaka mhArA gharane viSe gayo. te huM Aje yA lakSmaNane pravala evI zaktinA prahArane zravaNa karI tatkAla teno napAya kadevAne mATe ahiM Avyo DhuM. " he narotama rAma! tame vizalyAnA snAnajalane zIghra ahiM maMgAvo ane tenuM lakSmaNa nupara siMcana karo ke, jedhI zaktino prahAra vRthA yAya." caMDa vidyAdaranAM AvAM vacana sAMjalavAzrI rAma vigare sarve vahu harSita thayA. paThI vicAra karI rAmanI anumati laz nAmaMgala, hanumAna yane aMgada e traNe jaNA zIghra gativAlA vimAna napara besI ayodhyApuge pratye AvyA. tyAM temaNe narata rAjAne potAnA gharanI aMdara sutelA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( 231 ) joyA eTale to tena gADha ciMtAthI pImA pAmatA batA jeTalAmAM kRNavAra nanA rahyA telAmAM pAse rahelA prastAvanI jArA karanArA puruSoe turI vAjInA zabdayI temane jagAyA. paDhI sAketana bhUpati evA bharata rAjAe te nAmaMgalAdika traNene joi tatkAla AdarathI pUbdhuM ke, " tame zA kAraNa mATe ahiM AvyA bo ?" nAmaMkale sarva vAta nivedana karI eTale pharI naratanUpatiye temane karUM ke, "he vidyAdharo ! tame mane mhArA mAmAnI pAse lai jAna." te nRparathI te traNe japAna e bharatane vimAnamAM besArI kSaNamAtramAM kautukI maMgala evA tenA purapratye pahocAmayA. tyAM sAketana nUpatiye potAnA mAmA zeNaghanane karUM ke, "ApanI mahA jAgyavatI putrI vizabyAne lakSmaNane vAlI zaktinA prahAranA nAzane mATe UTa mokalo. " pI te vakhate mahA harSavAn evA zeNaghane potAnI putrI vizalyAne hajAro sakhIyo sahita turata lakSmaNano pANIgrahaNa karavA mATe mokalI. paThI bharata sahita nAmaMgala vigere sau hajAro sakhIyovAlI vizalyAne lai cAlyA. raste sAketana pura zrAvyaM tyAM bhAratane mUkI bAkInA sau rAmanI pAse gayA. atyaMta | rUpavatI evI kanyA vizalyAne joI zoka rahita zrayelA rAma, vAnaronA samUda sahita potAnuM kArya siddha karavAne utsAhavaMta thayA. paDhI rAmanI zrAjJAthI vizalyAye kamala samAna potAnA komala hastathI zaktinA pradAravame vyathita 'zrayelA lakSmaNanA zarIre sparza kasyo. A vakhate devInA rUpane dhAraNa karanArI tathA atyaMta kRSNavarNavAlI zakti lakSmaNanA zarIrano tyAga karI tatkAla - kAza mArge javA lAgI ; paraMtu pavanaMjaya kumAra evA hanUmAne tene potAnA balathI UTa pakamI lIdhI anekAM ke, "are nirdaya mahAkuSTha hRdayavAlI raMge ! teM mhArA svAmIne bahu pImA thApI e to have tane huM gaeAtrImAM nahi yAvI zake evI arthAt bahu mhoTI zikSA ApIza. " paDhI jaya pAmatI evI te zaktiye hanUmAnane kAM. " zrI dharaNa bhUpatiye mane rAvaNane ApalI be. prajJapti vidyA mhArI vhena a. mhAro kAMI doSa nathI. balISTa rAvaNe lakSmaNane hAvA mATe mane mUkI hatI; paraMtu pUrva javane viSe AcarelA ghora tapa vAlI vizalyAnA amitatejathI hu~ hataprabhAvavAlI yaha buM; jethI have yA lakSmaNa pAse kRNamAtra rahevAne huM samartha nathI. he sunaTa ! have mane bomI de ke, jethI huM cAlI jAnaM ' "" Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 235 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. zaktinAM yAvAM vacana sAMgalI dayAvaMta evA hanUmAne tenetyajI dIdhI; tezrI zakti potAne iSTa sthAne cAlI gai ane lakSmaNane caitanya AvyuM paDhI vizakhyAye potAnA hAthazrI lakSmaNanAM sarva aMgane viSe gozIrSa caMdanano vilepakasyo; jethI temanuM sarva zarIra tadana ghA vinAnuM thai gayaM. paDhI pUrvabhavanA puNyazrI puSTa evA lakSmaNa tatkAla netrane ughAmI rAma ne nAmaMgala vigere mukhya adhipatinA harSa sahita ujjA thayA. te vakhate potAnA netramAMthI harSanAM sunA samUhane varSAvatA evA ne harSathI pUrNa aMtarAtmAvAlA rAma potAnA ' ne hAthI UTa lakSmaNane jeTI paruyA. sunaTo paNa nobata vigerenA zabdapUbaiMka " he prano ! Apa jayavaMtA varto !! " ema AzISa zrApavA lAgyA. valI rAmanI AjJAthI sugrIva vigere bahu rAjAnae ekaTA thara divya evI hajAro kanyAna sahita vizalyAnuM lagna lakSmaNanI sAthe karacaM. ve AkAzane viSe ThekAle ThekANe rahelI rAkSasonI paraMparAdhI lakSmaNane jIvatA zrayelA jANI khedAtura thayelo rAvaNa vicAra karato bato potAnA maMtrIne kahevA lAgyo. " arere! meM ema jAeyuM hatuM ke, zaktinA prahArathI lakSmaNa takAla mRtyu pAmaze ane tenA viyogathI duHkha pAmelA rAmanI paNa eja avasthA gho. tyAravAda mhAruM sAruM yaze. valI sugrIva vigere pAyadala nAsI jaze, tI kuMka ne iMjita vigere mhArA sunaTo baMdhanazrI mukta thai potAnI mele pAvA zravaze. he saciva ! lakSmaNa kayA upAyathI jIvyA ? ane have rAmanuM senya dedipyamAna thayuM to mhArA nAi, putra vigerenA baMdhano zI rIte vuTaze ? " Ama vAraMvAra pUThatA evA rAvaNane tenA maMtrIyoe spRSTa kahyuM ke, 66 sItA pAThI soMpI rAmane prasanna karo ke, jethI tamArA baMdhu putrAdi mukta thAya. " maMtrIyonA kahevA naparathI krodhAtura thayelA rAvaNe koI eka catura gupta purupane bolAvI tene saMdezo kahI tatkAla rAmanI pAse mokalyo. dUta paNa ta tkAla rAmanI pAse zrAvI kahevA lAgyo ke, "he rAghava ! tame mhAruM kapaTarahita vacana sAMjalo. rAvaNa Apane kadevarAve ve ke, tame mhArA jAi ane putrone bomI ko tathA yApanI priyA jAnakI mane arpaNa karo ke, jethI huM tamane mhAruM ardha rAjya tathA sItAzrI adhika rUpavaMtI evI trA hajAra kanyAna ApuM. " parva rAme kaho. " mhAre rAvaNanAM rAjyanuM kAMDa prayojana nathI temaja sItA vina * Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padmaM baladeva caritra. (233) bIjI rUpavaMtI hajAro kanyAvajhe mane prIti thAya tema nazrI, mATe he dUta ! tuM rAvanI pAse jazne mhALaM vacana kahe ke, sItAne mUkI dIdhA vinA rAma thArA lA tathA putrone gemaze nahi." dUte te vAta rAvaNane kahI eTale rAvaNe | pharI kAMi samAcAra kahI tene pAge rAma pAse mokaTayo. sAhasIka dUta pharI rAmanI pAse AvI kahevA lAgyo ke, "he rAma ! samRdhviMta evA rAjyazrI zAmATe nRSTa thAna ge, vizvavijayI evo rAvaNa phakta strInA mATe / nizce krodha karato nazrI. he rAma ! valI jUna ke, A tamAro nAi lakSmaNa te rAvanI zaktinA prahArathI ekavAra jIvato thayo , paNa have bIjIvAra te jIvI sakaze nahi, mATe mahArAjA rAvaNane prasanna karo." dUtanAM AvAM vacana sAMjalI krodhathI vyApta zrayelA ladamaNe kaDaM. " are mUDha dUta ! raNanUmimAMdhI nAsI gayelA te rAvaNanA ugra evA nuja balane tuM zuM jANe The ? tenA keTalAka putro to raNanU mimAM havAi gayA , keTalAkane bAMdhI rAkhyAne ane keTalAkane to ghAyala karelA le to have sItAnA haraNathI natpanna yayelo koparUpa agni rAvaNanA mRtyu vinA zAMti pAmaze nahi." panI dUte potAnI laMkA nagarI pratye AvIne sarva vAta rAjA rAvaNane kahI. rAvaNe paNa potAnA sarva pradhAna maMmalane bolAvIne pUjyu ke, "he budhviMta sacivo! have zuM karavU ?" nattama pradhAnoe tene nattara Apyo ke, " he nAtha! sItAle apaNa karI rAmanI sAthe saMdhi karo ane panI potAnA baMdhu putra vigerene gebhAvI potAnA kulanuM ane zIlanuM rakSaNa karo." nattama pradhAnonI AvI vANI sanilIne rAvaNarnu citta jarApaNa sItAne tyajI devA natsAhavaMta thayuM nahi. aho ! prANIyonA pApISTa kagera cittane dhikkAra ! dhikkAra !! paThI rAvaNa potAnA hRdayamA vicAra karIne saghalI taraphathI zatrunane ' jItanArI tathA bahu rupavAlI vidyAnuM arAdhana karavA mATe sannAmAMdhI naThI nIkalyo. snAna karI pavitra vastradhI suzonita dehavAlo te tatkAla zrI zAMtinAthanA maMdira pratye gayo, tyAM teNe hariNanA lAMcanavAlA zrI zAMtinAtha pranuno caMdanathI mizrita evAM sugaMdhI jalanA pUrNa kalazovame snAtra mahotsava kasyo. kapurathI mizra evA ghaNAM caMdanathI pranunA zarIrane lepana karIne na"kti pUrvaka praphullita puSpothI pUjana karayuM. aho ! rAvaNanI arihaMta pranune Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 534 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. viSeti tAtvikI bhakti hatI !!! paDhI rAvaNe zrI zAMtinAtha prajunI stuti karIne potAnA sunaTonI pAMse nagarImAM paTTaha vagamAcyo ke, " he nagaravAsI jano ! tame AjI ATha divasa paryaMta uttama rIte zrI jinezvara prabhunuM jana karavAmAM ne vyAnamAM tatpara thAna. je koi yA mhArI AjJAne niSpha la karaze te coratulya zikSAne pAtra thaze. " grAma paTTada vagaruAvIne rAvaNa vidyAnuM ArAdhana karavA tatpara thayo. "" have rAvala vidyAnuM sAdhana karavA vege be, te vAta sugrIva vigere sunaToejANI; teI tema zrI rAmane kahyuM ke, " he nAtha ! havaNAM rAvaNa mahA dhyAnamAM lIna thai gayo be, mATe Apa jema yogya hoya tema karo. sugrIva vigere sunonAM AvAM vacana sAMjalI rAme haline uttara thapyo ke, "huM kyAre paNa daMga karanAro nathI. valI Ayudhane tyAga kr| jinamaMdiramAM rahelA, dhyAnamAM tatpara ane zAMta evA rAvaNane jo huM laMkApurIno jaMga karI pImA karUM to pRthvImAM vIra puruSonA madhye mhArI uttama pratiSThA zI ?" paDhI jema pracama vAyu mhoTA parvatane dona pamAvA taiyAra thAya ema mahA parAkramavaMta evA aMgada vigere sunaTo rAvaNane kona pamAnavA domacA. tenae vividha pra kAranA nRpasarga kasyA, paraMtu tethI rAvaNa jarA paNa dona pAmyo nahi. valI TaMkAra zabda ane hAhahAsazrI parA te jarA jaya pAmyo nahi. grAma kona ra-hita ane nirbhaya evA rAvaNane joi aMgada vigere sunaTo pharI tenI pAse AvIne kavA lAgyA ke, " he rAkSasa ! teM rAmanA jayazrI yA pAkhaMga zyo prAraM yo ? jo hAruM pratula vala hoya to yuddha kara." yAvI rIte kona pamAmagho to paNa rAvaNa tenAM vacanane sAMgato nahoto; tethI tenae kaThora vacana kadevA sAMkhyA ke, " he dazakaMTha ! thArI parokamAMja rAma, sItAne pAvA la gayA me paNa dvArA bhuvanamAM pesIne bahu vilApa karatI evI nhA priyA maMdodarInuM haraNa karIe bIe, mATe have tuM tenuM rakSaNa kara rakSaNa kara. ekAgra cittavAlo ne sthira dhyAnavAlo rAvaNa AvI rIte potAno tiraskAra karatA evA aMgada vigere sunaTone gaNakArato nahoto; tethI zIghra AsurI vi dyA pragaTa dhar3a ke, jenA prabhAvI sarve kapIyo tatkAla nAsI gayA. paThI "huM mamanna graha buM! prasanna yai hu~ !! tuM vdArA zatrucanA ghAtAdiSTa artharUpa varadAna - " Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( 235 ) mAga. huM- hAruM zuM iSTa karUM ?" ema devI AsurI vidyAnA kahevA uparathI rAvayuMke, "he devI! tuM mhAruM kArya sAdha." pabI rAvaNanuM kahetuM sarva aMgI - kAra karI AsurI vidyAdevI kSaNamAtramAM potAne sthAnake gaI. pI jenI maraNa dazA najIka prApta thara be evo rAvaNa paNa aMgada vigere sunnaToe kahelAM vacanane sAMjalIne pharI bahu krodhane dhAraNa karato bato krImA karavAnI icchApI sItAnI pAse gayo. te vakhate te jAye maraNa pAmavAne utsAhavaMta thayelo pataMga jvAlAthI vikarAla evA mahA mine viSe pamato hoyanI ? evo dekhAyo. pI rAvaNa sItAne kahevA lAgyo ke, "aho ! meM vhArA upara ghaNAvakhatI bahu prasAda kasyo be, batAM tu mhAruM vacana aMgIkAra karatI nathI to zrAje yuddhamA rAma lakSmaNane dalIne huM vhArI sAthe krImA karIza, mATe have tuM vdArA potAnA anISTa abhigrahane UTa mUkI de." rAvaNanAM zrAvAM vacana sAMjalI zaraNa rahita jaya pAmelI sItA duHkhazrI mUrchA pAmI gai. pI-rAvanI prajJAthI dAsIyoe sItAne zItala upacArathI turata saceta vanAvI eTale gai ve kAmadevanI pImA jene evo rAvaNa, potAnA manamAM vivekadRSTithI vicAra karavA lAgyo ke, " zraho ! potAnA priyapati rAmane viSe niHkRtrima snehavAlI yA sItA mane ichatI nathI to meM balavame enuM vRthA haraNa karacuM. valI meM mhArA jAiyo tathA maMtriyonuM kahetuM paNa svIkArayuM nahi. have jo huM havAM sItArAmane svAdhina karUM to sarva sunnaTomAM vdArI apakIrtino phelAvo yAya, mATe te karavuM to yogya nathI; paNa jo yuddhamAM rAmane baMdhana ka nepa] temane sItA arpaNa karUM to lokamAM mhAruM adbhuta puruSAtana kahevAya, te nyAya ne dharma paNa nirmala thAya. Ama vicAra karI sItAne tyAM mUkI balISTa evo rAvaNa potAnI sarva senA sahita sarva prakAranA zakunoe niSedha karo to daivanA vazI turata yuddhane viSe gayo. te vakhate koparUpa zrI prajvalita hRdayavAlA, madA parAkramavaMta ne mahA balavaMta ega hanumAna vigere sunothI cAre tarapha viMTalAi rahelA rAma lakSmaNa paNa turata raNanumimAM vyA. "" pI banne sainyamAM ghora yuddha cAlyuM eTale rAvaNa poteja krodhane lIdhe jema .. jukhyo mANasa jojana karavAne pravRtta thAya tema zrI rAmanI senAne ma Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 136 ) RSimaMgalavatti - pUrvA 6. mATe prava. Ama yamarAjanI peThe potAnI senAno saMhAra karatA rAvaNane joi turata lakSmaNe potAnA mahAdAruNa zastrovame jema garuma potAnI pAMkha va sarpane prahAra kare tema prahAra kasyo. pabI rAvaNe potAnA zatrurUpa lakSmaneti durjaya mAnIne vidyAnA balathI bahu jayaMkara aneka rUpo dhAraNa ka sva. lakSmaNe rAvaNanAM sarva rUpAne viSe aneka tikSNa zastrono prahAra karayo ke, jethI tenA mukhya rUpane viSe cAre taraphathI ati naya pImA zravA lAgI. paThI rAvaNe potAnA sarve rUpone saMharI lai cakranuM smaraNa karayuM, jethI teja vakhate jvAjalyamAna sUryanA pratibaMva samAna cakra tenA hastane viSe prApta thayuM. pI sura asurane paNa jaya ApanArA te cakrane jamAvIne rAvaNe rAma vigere vaha zoka karatA batA lakSmaNa upara pheMkyuM cakra paNa lakSmaNanI pAse yAvI temanI pradakSiNA karavA pUrvaka temanI bAtImAM prahAra karI tatkAla bahu puNyanA yogathI temanA jamalA hasta kamalanI napara bekuM. grAma potAnuM cakra paNa lakSmaNanA hAthane viSe prApta thayeluM joi atyaMta kheda pAmatA rAvaNe vicArayuM ke, " hA hA ! bahu kaSTathI melavaluM mhAruM cakrapaNa niSphala garchu. pI nisteja banI gayelA rAvaNane joi turata vibhISaNa tene kahevA lAgyo ke, " de jAi ! tuM sItAne tyajI dai potAnA baMdhuna sahita sukhethI rAjya kara. " rAvaNe dhairyano AzrayakarI pharI uttara Apyo ke, "mhArA jujane viSe bahu bala ve, tethI huM cakrasahita e zatrune muSTI prahArathI isI nAkhIze, te tuMjo je. " Ama rAvaNa kaheto hato eTalAmAM lakSmaNe cakra pheMkIne tenuM mastaka vedI nAkhyaM dhikkAra ve rAvaNanA duSTa ajimAnane !!! pachI raudhyAnamAM parAyA evo prativAsudeva rAvaNa mRtyu pAmIne aneka duHkhothI vyApta evI cozrI naraka pratye gayo bane zrAkAzamArgamAM jaya jaya zabda karatA ne harSaya vyApta zrayelA devatAnae lamalanA mastaka napara uttama sugaMdhavAlAM puSpo nI vRSTi karI. 35 // iti padmacaritre rAvaNa nigraho nAma saptamaH prastAvaH // patI zrI rAmanA jayazrI nAsI jatA ane nAyaka vinAnA te rAkSasone (vIpa kahAM ke, " he nizAcaro ! tame utAvalazrI zrI rAmanA caraNakamalano Azraya karo. kAraNa ke, vAM thA jArata bhUmine viSe zrAvamA baladeva zra Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (239) ne vAsudevarUpa dazaratha rAjAnA balavaMta zrI padma ane nArAyaNa ( rAma lakSmae) nAmanA putro sevA karavA yogya be. " vibhISaNanuM AvuM pariNAmasuMdara vacana sAMjalIne nirbhaya banelA tathA nizcala bhaktithI vyApta thayelA mahA sunaTa evA rAkSaso rAmanA caraNano Azraya karavA lAgyA. pabI pRthvIne viSe melA rAvaNane joi baMdhunA snehanA vazyane lIdhe maravAne taiyAra zrayelA vibhiSaNe potAnuM nadara cIrI nAkhavA mATe kSaNamAtramAM zastra lIdhuM. yA pramANe mRtyu pAmavAne taiyAra thayelA te vibhISaNane rAme nIvArIne kartuM ke, "are baMdho ! yA sarva sunane viSe niraMtara lakAkArI evaM zuM kRtya kare be ? paDhI baMghIkhAnAtha bolA kuMbhakarNa meghanAda vigere aneka suno ane maMdodarI vigere aneka uttama strIyonI sAthe te vibhISaNa rAvarAnI pAse pravIne rudana karavA lAgyo. grAma tArasvarazrI rudana karatA ane mahAzokathI pUrNa zrai gayelA vibhISaNane lakSmaNa sahita zrI rAma turata madhuravANIzrI bodha karavA lAgyA. " he vibhISaNa! A pRthvI upara pUrve rAvaNa samAna koi sunaTa yai gayelo athavA ve paDhI thAya ema atyAre dekhAtuM nathI. kAraNa ke, jenuM AjasudhI prabala parAkrama deva ne dAnavothI niraMtara askhalita hatuM valI jeNe - jasudhI vIra vRttiye karIne nizve zrakhaM evaM traNa khaMmanuM sAmrAjya jogavyaM ve te sunaTomAM mukuTarUpa rAvaNa tamAre zuM zoka karavA yogya be ? zuM kAlane lIdhe kayA kayA puruSo vinAza nathI pAmyA ? " yA pramANe avasaranA jAe evA rAme te vibhISaNane kuTuMba sahita pravodha pamAmIne turata teja vakhate rA-arer zarIrane ani saMskAra karAvyA. paDhI prasanna mukhakamalavAlA rAme lakamala sahita snAna karI rAvaNanA vaMzaneviSe mukuTarUpa kuMbhakarNa ne iMjIta vigere vIra puruSAne kAM. " he kuMbhakarNAdi sunnaTo ! tame sau mhAruM vacana sAMgalo . have tame nirbhaya yajJa pUrvanI peThe potapotAnI rAjya sthitine pAlo. " rAmanAM AvAM vacana sAMjalI tenae kayuM. "he rAma ! amAre nAzavaMta svabhAvavAlA uttama rAjyanuM kAMi prayojana nathI. have to ase turata zAzvata evA mokSa sukhane melavavA mATe gurunI pAse cAritra aMgIkAra karizuM . pI teja rAtrIne viSe. kusumAyudha nAmanA nRpavanamAM vala nAmanA mu 33 1 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (330) RSimaMmalabatti-pUrvAI. ne kevala jJAna natpanna thayu, tethI teja avasare devatAnae temano kevala mahotsava kasyo. pranAte harSathI vyApta aMgavAlA rAma, lakSmaNa, sugrIva ane vitnISaNa vigere aneka puruSo,parivAra sahita te kevatI munIzvarane vaMdanA karavA gayA. tyAM kevalIye temane vairAgyazrI suzonita evI hAthIne bAMdhavAnIzAlArUpa tathA puNyarUpa amRtane karavAnI vizAla zAlArUpa pApane vinAza karanArI nattama dharmadezanA ApI; tethI rAvaNanA nhAnA nAza kuMbhakarNa sahita meghanAda vigere aneka vIra puruSoe tathA rAvaNanI strI maMdodarI vigere aneka strIyoe turata sarva saMgano tyAga karI dIkSA lIdhI. paThI saMtuSTa cittavAlA, mahotsavane natpanna karanArA tathA sarva prakAre suzonita aMgavAlA rAme paNa te kevalIne tathA nava dIkSita munIMzene praNAma karI lakSmaNa, hanumAna, sugrIva ane nAmaMgala vigere aneka vidyAdharo sahita vinISaNAdi bahu rAkSasoe alaMkRta kAla bahu . kApurI pratye praveza kasyo. laMkAmA praveza kasyA paThI garISTa evA rAme puSpazaila parvatanA zikhara napara hanumaMte varNavelA zuzIlaguNavAlI satI sItAne dIThI eTale temaNe tapanA AcaraNathI urbala zraz gayelI, laLAthI namra aza gayelAM mukhakamalavAlI ane potAnA patinA AvavAzrI saMtuSTa zrayelA cittavAlI sItAne potAnA kholAne vipe besArI. A vakhate AkAzamAM sura, a. sura ane siha naroe dIrghakAla paryaMta cAre taraphathI evI nadadyoSaNA karI ke, "pRthvIne viSe vizuzIlavAlI, kalaMka rahita tathA niSpApa evI A janakarAjaputrI sItA jayavaMtI varto." rAma paNa potAnA cittarUpa cakorane AnaMdita karavAmAM caMpa sItAne bahu divase jotA batA te vakhate AraMnna karelA samagra raNasaMgrAmane saphala tathA mananI tuSTInA kAraNarUpa mAnavA lAgyA. paThI vAsudeva evA lakSmaNe janakarAjaputrI sItAnA caraNakamalane harpathI praNAma kasyo eTale sItAye temane harSazrI evI AziSa ApI ke, "he vIra ! tame dIrghakAla paryaMta jIvo ane AnaMda pAmo." harSanA AMsuzrI pUrNa netravAlAnAmamale potAnI vhena sItAne praNAma kasyA eTale janakarAjasutAye tene pAzIvacanayI bahu saMtoSa pamAmayo. harpanA vazathI sugrIva, hanumAna ane vinnISaNa vigare mukhya nUpatiyoe paNa potapotAnA nAmanA naccAra pUrvaka sItAnAcaraNane vice praNAma kasyA, tezrI te sarvene paNa teNe vAraMvAra Aziyo pApI, Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( 137 ) pI lakSmaNa sahita rAma turata parvata samAna juvanAlaMkAra nAmanA arit apara besIne parivAre viMTalAyA batA vibhISaNadi rAkSasoe karelA vividha prakAranA nRtsava pUrvaka rAvaNanA maMdIra pratye gayA. tyAM mANikya ane suvarNamaya evA mhoTA jinamaMdiramAM praveza karIne temaNe lakSmaNa sahita zrI zAMtinAthanI pratimAne naktipUrvaka vaMdanA karI. pabI vibhISaNe AlelAM sugaMdhI puSpI rAme zrI zAMtinAthanI pUjA karIne bahu thI garjita evA pavitra strotrava stuti karI ane namaskAra kasyo. pI vijIpale bahu prAgraha pUrvaka sugrIva nAmaMgala vigere aneka sevako sahita rAma lakSmaNane potAnA ghara pratye te jaiharSI gaurava pUrvaka jojana karAvyuM. tyAra bAda vizeSe jANa viNe rAmane hoTA siMhAsana upara besArIne karUM. " de nAtha ! niravA lA hAthI ratha vigere zrApanuMja ke ane huM Apano sevaka huM, ema jANo. valI jo zrApa mhArA upara krapA karIne mane AjJA prapatA ho to huM Apane yA sarve rAkSasonI samakSa laMkApurInA rAjyano mahAbhiSeka karUM. " pI saMto Sita cittavAlA rAme kahyuM ke, "he baMdho ! teM kahyuM te ThIka, paraMtu meM tane laMkAnuM rAjya ApavAnuM kartuM be, te tuM zuM jUlI gayo ? " pI rAme atyaMta vinayavaMta evA vibhISaNane rAkSasonI samaka laMkAnA rAjyane viSe abhiSeka karayo. pI siMhodarAdi rAjAnaM sevakone mokalIne temAvelI potapotAnI prati rUpavAlI kanyA potapotAnA baMdhuna sahita tyAM AvI. rAma ane lakSmaNa paNa te uttama rUpavAlI kanyA ne mahotsava pUrvaka paraNyA pabI vibhiSaNa ane sugrIva vigere aneka nUpatiyoe sevana karelA ane tethIja uttama sukhane lIdhe darSavaMta evA rAma lakSmaNa, rAvaNanI rAjadhAnI (laMkA) mAM va varSa paryaMta rahyA. zrA avasare viMdhyAcala parvatanI upara tapadhArImAM zreSTa evo meghanAda potAnA nAi meghavAhana sahita siddhi pAmyo. te upara tyAM megharatha nAmanuM tIrthaM loka prasIddha j. hara sarva karma jeNe evo kuMjakarNa paNa narmadAne viSe siddhi pAmyo, teI tyAM Aja paryaMta lokane viSe "rakSita" nAmanuM loka prasiddha tIrtha thayuM. have te avasara viSe ahiM ayodhyAmAM uttama zIladhArI evA rAmanI mAtA kauzalyA tathA kalyANanAM pAtrarUpa sAdhvI ane vikhyAta evA lakSmasanI mAtA sumitrA e banne potapotAnA putra zokathI Akula vyAkula thatA 1 1 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 540) RSimaMgalatti-pUrvAI. hatA. valI tena potapotAnA putranA kuzala samAcAra na malavAne lIdhe atyaM. " ta duHkhita zrayA batA " amArA putranA kuzala samAcAra Aje athavA kAle Avaze." evI AzAzrI niraMtara potAnuM jIvita dhAraNa karatA hatA. panI / eka divasa adhika mahimAvAlA nAradaruSi bIjA dIpathI A hIpamA zrAvI camyA hatA, temaNe glAnI pAmI gayelI mukhakAMtivAlI te banne rANIyone temanA duHkhanuM kAraNa pUjyuM eTale tenae kaDaM ke, "he nArada ! rAmalakSmaNa nAmanA amArA pavitra putro vanavAsa gayA hatA; tyAMthI tena rAvaNe haraNa karelI mahAsatI sItAne pAnI vAlavA mATe laMkApurI pratye gayA . rAvanI zaktinA prahArathI lakSmaNa mULa pAmyA hatA; tethI narata rAjAe turata po. tAnA mAmAnI nhAnI putrI vizalyAne tyAM mokalI . have Agala zaM thayuM. haze ? te ame nathI jANatA; tethI ame banne jaNIyo zokAkula jIe." zrAma nAradane kahIne putraviyogathI vihvala banelI kauzalyA ane sumitrA e vane jaNIyo bahu rudana karavA lAgI. nArade kahyu. "he saujAgyavaMta mukhavAlIyo ! tame cittane viSe kheda na karo, huM mahA nAgyakalAnA nivAsarUpa tamArA bannenA putrone thomA samayamAM ahiM lAvIza." Ama nAradaruSiye madhura vacanazrI te vanne jaNIyone zAMta cittavAlI karI pote laMkApurImAM rAvaNanA nivAsa gharane viSe AvyA. tyAM temaNe rAmalakSmaNane dIga. pI rAme satkAra pUrvaka nAradane pUjyu ke, "he muni ! havaNAM navIna zuMThe ? ahiM Agamanaje kAraNa hoya te paNa kaho ? " nArade kaDaM. " tame nAgyavajhe nogasamRdhniA sthAnane pAmyA ge to have mAtAnanI tuSTIne mATe ayodhyApurI pratye javAna prayANa karo. huM tamane eja kahevAne mATe ahiM zrAvyo bu." nAradanAM AvAM vacana sAMjalI potAnI mAtAne malavAne vRdipAmelI natkaMThAvAlA lakSmaNa sahita rAme potAnA sevaka ane vizeSa naktivaMta evA vitnISaNane ka aa ke, "he buddhivaMta ! thArA gauravapaNAthI saMtuSTa cittavAlA ame ATalA varSI ahiM sugveyI rahyA jIe. dave jo tuM AzA zrApe to ame amArI mAtAne malavA mATe jaDae." vittIpaNe kaDaM " he nAya ! Apa ahiM sola divasa raho ke, jayI hu~ mhArA sevakonI pAse zrApanA pravezane mATe ayodhyApurIne suzojita kagavU." rAme " ema thAna." ema kaDaM eTale vinnIpaNe teja vakhate potAnA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (541) mANasonI pAse ayodhyApurIne lakSmIvame iM'purI samAna suzonita banAvI dIdhI. rAme AzA karI eTale turata nArade ayodhyAmAM AvIne putronuM Aga' mana kauzalyA tathA sumitrAne kaDaM; tethI te banne jaNIyo bahu harSa pAmI. paThI navina priyAnane sAthe laz lakSmaNa ane sItA sahita rAma tatkAla puSpaka vaimAnamAM besI sugrIvAdi nupatiyonI sAthe cAlyA ane zromA vakhatamAM cAre taraphathI aneka vaimAne karI vyApta evaM te puSpaka vaimAna mahAsamuzne nakhaMdhI ayodhyAnI samIpe AvI pahocyu. zrI rAmane AvyA jANI nadyAnamA rahelA namra narata nUpatiye maMtrI, sAmaMta ane nAgarIka loko sahita mhoTA natsavathI sAmaiyuM karayu. naratane sAmA AvyA joza rAma puSpaka vaimAnathI nIce natasyA eTale vinayathI namra evA narate hAthIthI nIce utarI hapathI rAmane praNAma kasyo. naktithI potAnA caraNane viSe pamelA naratane rAme potAnA banne dasta kamalazrI AliMgana karayuM ane jANe harSanA AMsunA mISayI pUrvanA duHkhane kheMcI kADhatA hoyanI ? ema mohane lIdhe netrajalayI siMcana kasvA. valI caraNa kamalane viSe vaMdana karatA evA zatrughna baMdhune paNa . rAme AliMgana karayuM. kAraNa ke, iSTa manuSyane malavAne avasare paraspara AliMgana karavU eja mukhya gariSTa phala . ladamaNe paNa narata ane zatrughna e banne nAzyone praNAma kasyo. pI naratanI vinaMtIthI rAme te potAnA baMdhuna sahita vaimAnamAM besI natsavozrI prasanna manavAlA thayA batA ayodhyA nagarIpratye praveza kasyo. tyAM premanA AMsune varasAvanArA rAme ladamaNa sahita potAnI mAtAnanA caraNakamalane namaskAra kazyo. vinIta evI sItA ane vizalyA vigere vadhunae paNa sAsunanA caraNanI uttama nakti karI. harSathI vismita manavAlI mAtAnae paNa temane Azirvacana dIdhAM. jyAre rAme ayodhyAmA praveza kaskho te vakhate sarve nagaravAsI jano harSathI vyApta thai gayA. panI zrI rAmanA pravezotsavathI harSita cittavAlA vilIta jarate hAtha jomI rAmanI vinaMtI karI ke, " he vino ! havaNAM mhArA upara kRpA karI mane vRta levAnI AjJA Apo. huM ATalA divasa ApanI AjhAzrIja pitAnA AcaraNane anusarato to rahyo bu." rAme kaDaM. "kulamA mukuTarupa he narata baMdho ! tuM dIrghakAla paryaMta rAjya kara.ame to phakta salavAne mATe, Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (245) RSimaMmalatti-pUrvAI. AvyA bIe paNa rAjyane arthe AvyA nayI." larate pharIthI kAM. "deI. za! meM ApanI AjJAthIja A rAjyanuM cIrakAla paryaMta pAlana karayuM ge, paNa have to he nAi ! nujvala evAM puNyane khIlArUpa A rAjya lIlAthI mhAre zarayu; rAma lakSmaNe bahu premathI vinItApurInA sAmrAjya padane dhAraNa karavAno Agraha kaskho to paNa nUpatiyone viSe cUmAmaNirUpa narate turata aneka nUpAlonI sAthe vidhipUrvaka cAritrane aMgIkAra karI tapathI samagra evA ATe karmono kaya karI anaMta sukhane ApanArA mokSapadane svIkArayuM. palI harSita evA vitnISaNa vigere sarva rAjAnae rAmane kaDaM ke, "he prano !jo Apa AzA Apo to ame mhoTA natsavapUrvaka Apane rAjyAbhiSeka karI. e." rAme kaDaM. "he nUmipAlo ! tame sArA divasane viSe aneka ekA mhoTA natsavothI rAvaNane jItanArA lakSmaNane vAsudeva padano aniSeka karo." rA. manI prAvI AjhAyI rAkSasa, vidyAdhara ane nUmipAloe harSavame pAjIMtrona nAda pUrvaka mhoTA natsavathI prativAsudeva evA rAvaNane mAranAra lakSmaNane vA sudeva padano aniSeka kasyo ane rAmane baladeva padano aniSeka kasyo tyAra paThI tenae rAmalakSmaNanI Agala muktAphalAdi anekavastumaneTa tarI ke mUkI. A vakhate rAme vinnISaNane laMkApurInA hIparnu adhipatipaNu ApTa ane kapIzvara evA sugrIvane kapichIparnu samasta rAjya sopyu. valI nadAra ci ttavAlA rAme Azrito napara premane lIdhe nAmaMgala vigere bahu nUpatiyone jUda jUdA iSTadezo ApyA. pI nagratejavAlA zatrughna vIre potAnA ra balartha yuhamAM madhudezanA rAjAne jItI mathurA nagarInA sAmrAjyapadane grahaNa karayu zrAma zola hajAra nUpatiyoe sevana kasyAM caraNa kamala jemanA evA rAga lakSmaNe niSkaMTaka evaM pUrNa ardhA naratakhamanuM rAjya dIrghakAla paryaMta karayaM sabhitrAnA putra lakSmarAne zola hajAra strIyo zrai. temAM vizalyA vigere A paTarANIyo hatI.anukrame tenane lakSmaNa samAna AkRtIvAlA, zatrunthI - jaya ane sAmrAjyalakSmIne varavAmAM nacita aMgavAlA zrIdhara vigere vasone pacAsa putro thayA. zrIrAmane paNa nattama rUpavAlI ATha hajAra strIyo hatI; temAM uttama rupavAlI sItA vigere cAra paTarANIyo itI. koDa vagvate sItAye rAtrIne viSe svapnAmAM vaimAnayI cavelA be deva. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (24) tAnane potAnAM mukhamAM praveza karatA joyA. pagI jAgIne teNe te svapna pho. tAnA pati rAmane kaDuM. rAma paNa vicAra karIne prasanna yA priyAnI Agala te svapnanuM phala kadevA lAgyA ke, "he manoharamukhavAlI!tane pavitra evA uttama pratApavAlA be putro thaze." rAmanAM AvAM vacanathI saMtuSTa prayelI sItA potAnA maMdIrapratye gai. tyArapatI teNe jema rohaNAcala parvatanI nUmI nirmala mahAmu. vyavAlA mANikyane dhAraNa kare tema garnane dhAraNa karuyo. jema nizce zarajhatunI caMjyAtsnAne viSe koi kiMcitamAtra naSpaguM dekhI zakato nathI tema rAmanI bIjI strIyo sItAne viSe kyAre paNa pAparUpa doSa dekhatI nahotI. eka divasa te zokyoe janakarAjaputrIne mAthe mithyA doSa AropaNa karavA nA hetuthI ema kaDaM ke, "tuM jagatne AzcaryakArI ane jovA yogya evA rAva__NanAM rUpane AlekhI amane dekhAma." sItAye mugdha nAvathI uttara prApyo. ___ "he vheno! meM kyAre paNa rAvaNarnu saMpUrNa avayava joyuM nadhI, phakta meM enA paga dIga." sapatnIyoe kahyu. " tyAre tenA banne pagAlekhIne amane batAva." sarala svannAvavAlI sItAye te vakhate divya evA rAvaNanA banne paga AlekhyA. zrAma sItAnA kalaMkanuM mUla potAne prApta ayu; tethI harSa pAmelI tathA natpanna zrayelA kaSAyanA pUravAlI sarve zokyoe ekAMtamAM rAmanI pAse jazne kayuM. "he priya ! Apane sItA bahu vhAlI De, topaNa te niraMtara rAvagarnuja dhyAna kare le. kAraNa jo ema na doya to te sItA rAvaNanA banne pagane AlekhI potAnI pAse zA mATe rAkhe ?" Ama kahIne tenae rAvarAnA caraNanI gbI rAmane dekhAmI; paraMtu rAme sItA napara pUrNa pyArane lIdhe te strIyoceM kahe, cittane viSe mAnyu nahi. kAraNa saMta puruSo kyAre paNa tuba prakRtIvAlA yatA nathI. paThI te zokyoe irSyAne sIdhe sItAnA apavAdane turata lokamAM prasi6 karavA mAMmayo. kaDaM le ke-atyaMta kuz aMtaHkaraNavAlA pApIyo zuM zuM vRthA ebuMya paNa avalu AcaraNa nathI karatA? panI sItAye rAmane kahUM. "he pUeyavaMta ! ApaNAM nadyAnanAM ati sugaMdhavAlA puSpovame nagarImA rahelI ariiMta pranunI pratimAne pUjana karavAno mane daholo utpanna thayo." page tyAM vasaMtatunA utsavane viSe ayodhyA nagaranI kImAne jotI evI sItAye mahotsa.. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 244 ) RSimaMgalavRtti-pUrvAI. " vapUrvaka jainamaMdirAne viSe arihaMta prajunI nadyAnanAM puSpavame pUjA karI. vakhate janakarAjaputrI sItAnuM dakSiNanetra bahu pharakavA lAgyuM; tethI kAMika kheda pAmelI tethe e vAta zrIrAmane kahI. rAme kahyuM. " he priyA ! e sAruM nathI. " sItAye kahyuM. " mhAruM rAvaNe haraNa karayuM, ethI paNa bIjuM mane zuM mho kaSTa prApta zravAnuM haze ? he nAtha ! havaNAM mane Apano viyoga na thAna. " khedazrIpUrNa bayelI sItA zrAvI rIte vAraMvAra kahevA lAgI eTale rAme kahyuM. "de devI ! dhIrA thAna ! bahu kheda karavAthI zuM ! pUrve kareluM zubhAzubha karma koinuM vRthA yatuM nathI, mATe gharapratye jAna, devapUjA karo ne zreSTa suniyone dAna A po. " potAnA priyanAM zrAvAM vacana sAMjalI dhairyane dhAraNa karatI evI sItA, potAnA maMdirapratye jaine jinezvaranI pUjA, munIzvarone dAna ane tapanuM AcaraNa karavAmAM tatpara thai. koi vakhate ayodhyA nagarInA mahAjana loko ekatA thai rAmanI pAseM / AvyA eTale rAme saMtuSTa cittathI temane satkAra pUrvaka kahAM ke, "de nattama puruSo! tamAre je kAM kadevAnuM hoya te kaho. " mahAjana lokoe ka. " he vino! me prApanI AAgala zramArI vinaMtI kahI zakatA nathI. " rAme pharI zrI kahyaM. " tame nirbhaya ane niHzaMka cittavAlA thara je kahevAnuM hoya te kaho. " pavI se nae svastha cittavAlA thaine kartuM ke, " he nRpati ! loko ema kahe ve ke, atyaMta kAmAtura citavAlA rAvaNe sItAnuM haraNa karayuM ane te sItA rAvaNanA gharapratye dIrghakAla paryaMta rahI, to te zuddha zIlavAlI kesa rahI ho ? grAma ve batAM prauDha ane buddhimAn evA zrI rAme pUrvanA premane lIce niHzaka i sItAne satI mAnI potAnI sarva strIyone viSe mukhya banAvI. he nAtha ! zrAvo lokApavAda tamArI najvala kIrtirUpa vastrane mazanA samUnI peThe malina kare . to he nareMi ! yApa e lokApavAdane mahAvRddhi pAmelo na karo. valI " rAma parIkSA kasyA vinA sItAne potAnA gharane viSe lAvyA. e mahA zrapavAda samasta rAkSasonA kulamAM utpanna thayelA tamArA yazano bahu nAza kare ve." yAvAM mahAjanalokonAM vacana sAMjalI rAme ma ka. " tame zrAdita vacana mhArI grAgala kahyuM; tegrI nive tame mhArA jaktajano. he sujano ! huM ponAnA jIvitathI paNa adhika evI sItAne mATe' 33 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (45) AvA lokopavAdane sahana karIza nahi. kAraNa ke, lat puruSAne yA eja sarda vya kahevAya ." rAme Avo potAno antiprAya vicArapUrvaka te sarvamahAjana lokane jaNAvI satkArathI vidAyakasyA; tezrI tena sarva potapotAne sthAnakegayA. . pI rAma rAtrIne viSe paNa te apavAdazrI zaMkita manavAlA thA pote na. garIne viSe namatA utA e apavAdane sAMjalavA lAgyA. valI temaNe e apavAdana sanilavA mATe nagaranI bAdAra mokalelA potAnA gupta sevako je je sAM. nasatA te te sarva rAmanI pAse AvIne nivedana karatA.eka dIvasa sugrIva, hanumAna ane vinoSaNa vigere aneka sunnaTo sahita sannAmAM beThelA rAme ko eka potAnI pAse AvelA sevakane pUjyu eTale teNe pagale pagale saMnnalAto te apavAda rAmane kahI saMnalAvyo ke, " rAvaNe potAnA gharane viSe rAkhelI sItAne nahi nogavI hoya ema kema ghaTe? patA rAme niHzaMka thai tene satI mAnI po. tAnA gharane viSe rAkhI!!!" sevakanA AvAM vacana sAMjalI krodhathI kaMpita ayelA ladamaNe kayu. " are loko ! mahAsatI evI sItAne viSe je ko mANasa doganuM AropaNa karaze, tene huM turata yamarAjano paruNo banAvIza. " rAme kAM. "he sukatavaMtabaMgho! pUrve meM A pramANe adhikArIyonAM mukhathI sAMnabyu ne, valo eTaluMja nahi paNa meM potAnI jAte sAMjalyu ne ane rAtrIne / viSe mokalelA cara lokonAM mukhathI paNa emaja sAMnabyu ge; mATe rAvaNe i. raNa karelI sItAne vanamA tyajI daza ke, jethI vicitra budhviAlo loka mhAro apavAda na bole." AvAM vajapAtasamAna rAmanAM vacana sAMjalI vA. sudevarUpa lakSmaNe kaDaM. "he baMdho ! A mahA murkha evA nAgarIka lokanAM kar3avAthI mahAsatI sItAne na tyajo na tyajo!! aho ! atyaMta zreSTa evAM rA. jya sukhamAM Asakta thayelA aa nagaravAsI loko bIjA mANasanA apavAdane tyajI da rAjAnA apavAda bole , mATe daMga karavA yogya evA te nAgarIka khAkone dhikkAra !" lakSmaNe Ama kahA utAM paNa rAme to kRtAMta nAmanA senApatine AjJA karI ke, " tuM ghora evA vanamAM sItAne mUkI turata ahi pAlo Avya, vilaMba karIza nahi." kAnane pImA napajAvanArA rAmanA AvA hukamane sAMjalI lakSmaNe pagamA pamIne kAM." he baMdho ! mhArA napara prasanna thAna ! prasanna prAna!! ane aparAdha vinAnI A mahAsatI sItAne banamAM na Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 146 ) RSimaMgalavatti-pUrvA 6. tyajI dyo ! na tyajI dyo!!" rAme " tamAre zrAvuM pharIthI nadi bolavu " ema kahI lakSmaNane javAnI prAjJA karI, tethI atyaMta khedAtura thayelA lakSmaNa potAnA ghara pratye gayA. pI irSyAvaMta evA rAme kRtAMta senApatine pharIthI zrAjJA karI ke, "vhAre saMmetazikhara tIrthanI yAtrAnA mISathI sItAne mahA praraNyamAM tyajI devI. " pI sArathI ye potAno ratha taiyAra karI sItAnI pAse pravIne zrApramANe kayuM. " tamane ayodhyApatiye uttama ane manane iSTa evI saMmeta zikhara tIrthanI yAtrA karavA javAnI AjJA ApI be." paTI aneka AbhuSaNone dhAraNa karI ni. kapaTa cittavAlI sItA ra napara beTI eTale aneka apazukana thayA batAM paNa senApatiye rathane grAgala calAgyo. anukrame te gaMgAsAgaranA saMgamarUpa tIrthane utarI jyAM aneka siMho garjanA karI rahyA datA evA siMhanAda nAmanA mahA araNyamAM zrAvI pahocyA. paThI " zrA araNyamAM sItAne kema tyajI devAya ? ' evA vIcArathI atyaMta kheda pAmelA ane hRdayamAM duHkhathI zrAkula vyAkula thayelA te senApatiye thane nano rAkhyo eTale sarala svabhAvavAlI sItAye tenaM kartuM ke, " are sArathI ! tuM rathane zragala kema nathI calAvato ? " sItAnAM prAvAM vacana sAMjalI jenAM netramAMthI prAMsunI dhArAna vahevA lAgI hatI evA sArathIye nattara Apyo ke, "de mAta ! huM mahArAjA rAmane vaza buM, tethI guM. karuM. sAMjalo. rAme nagaravAsI jano pAsezrI tamAro apavAda sAMjalyo; tethI prAMsuthI vyApta netravAlA lakSmaNe nA kahyA batAM paNa temale tamane tyajI dIdhAMve . he svAminI ! ane tezrIja nirdaya cittavAlo huM tamane tIrthayAtrAnA mI mahAn araNyamAM temI lAgyo buM. he mAta ! vAgha vigere hiMsaka pazunI ghora evA yA vanamAM potAnA zIlavRttathI rakSaNa karAyalA tame potAnA pati rAmanI viSama yajJAthI raho. " sArathInAM zrAvAM vacana sAMjalI sItA mUrchA pAmI eTale kRtAMta sArathIye tene jANe turata mRtyu pAmI gai hoyanI ? ema jAlI zrudhArAne varSAvatA batA vahu rudana karavA mAM, pI zItala pavanavame mUtra rahita thayelI sItAye paNa dhairya tyajI rudanapUrvaka vi lApa karavA mAMgo ke, " he karuNAnA samur3a ! tame aparAdha vinA mhAro sahasA tyAga kesa kasyo ? zrAma kahoMne pharI te mUrchA pAmI, valI saceta thar3a Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva ca 45) tyAre vanavAsathI laya pAmatI sItA potAnA puNyarahitapaNAnahArA pUrvanavanA nA samUhane ApanArA daivane niMdavA lAgI. bevaTa khedAtura ayeka parIkSA kasyA putrIye bahu kAla dhIrapaNuM dhAraNa karIne sArathIne pUgyu. "he nAjI dIdhI." hiMthI sAketapura keTale dara ke ane rAma kyA ve ? sArIye nattasA pharI mUrcA "he suzIle ! saceta zrayA eTale valI kahevA lAgyA ke, " hAya hAya ! zaraya. kAraNa ke kheida pAmatA rAma zI rIte potAnA prANane dhAraNa karI sanAM prAvAM vacanye kahelA saMdezArUpa kRtAMta sArathInAM AvAM vacana sAMgalI tene kAM. "heviyogarUpa tivrarogathI atyaMta pImA pAmelA rAma mULa pAmyA. kaDevo. "meM jala vigerenA napacArathI saceta thayA eTale gADha vilApa karavA nadaya thayo. sItAnA viyogathI pImA pAmelA rAmane jo lakSmaNe kA, natpanna bhayelA tamArI priyA vanane viSe potAnA zIlathI vighnone dUra karatI tenI nizce hisinnave , mATe jyAM sudhImAM te tamArA viyogayI mRtyu na pAme manezA mATe ahiM temI lAvo." lakSmaNa A pramANe rAmane kahI poteja parIkSA karIpa tinI sAthe vaimAnamAM besI turata te siMhanAda vanamAM AvyA. tyAM nahi. phakta yatnathI sItAnI zodha karI, paNa te jamI nahi tethI te potAne no saMgo nalyA. paThI "nizce te vanamAM sItArnu koi vAgha athavA siMha naragI ke yo haze." ema dhArI rAma lakSmaNe sItAnI preta krIyA (uttara krIyA kesI.nAmaMgala vigere sarva baMdhuvarga paNa sItAnA mRtyunA samAcAra sAMnalI baha rudana karavA lAgyA. rAme paNa potAnA cinane viSe potAnA avicArI kAryanI bahu niMdA karI. have ahiM pumarIka nagarane viSe sukhethI rahelA sItAye zunna divase nacama samayamAM zreSTa lagnane vakhate vAvya dizAnA gajarAja puSpadaMtanA sarakhA kAMtithI dedIpyamAna evA be putrone janma Apyo. vajrajaMgha rAjAe te putrono janmotsava karI pahelAnuM anaMgalavaNa ane bIjArnu madanAMkuza evAM nAma pAmayAM. panI dhAvamAtAnathI lAlana pAlana karAtA te banne putro potAnI mele zrI rAmanA vaMzarUpa kalpavRdanI nattama phala saMpattine dhAraNa karatA utA anukrame vRdipAmavA lAgyA. eka divasa prasiha guNavAlo, bahu zAstrano jAsa, samakItathI suzolita, nattama napAsakonA sarva vratane dhAraNa karanAro. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 250) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. rAtrI divasa sarva tIrthayAtrA karavAyI pavitra AkRtivAlo, zIla vRttathI su-", zonita ane nAgyane jANanAro koi sikSArtha nAmano vidhAna nIkA ni. mitne sItAnA ghare Avyo. sItAye harSa pAmI te atithine vividha prakAranA nojanadhI jamAmayo ane AdarathI tenA AvavAnuM svarUpa pUjyu, atithiye turata potAnI sarva vAta kharekharI kahIne panI sItAne tenI vAta pUjI eTale sItAye paNa potAnuM sarva vRttAMta tene kahI saMjalAvyu. pItrIkAlavettA evA te naimitikarUpa atithiye tenI Agala pragaTapaNe kaDaM ke, "he sItA! tuM phogaTa zA mATe kheda kare le ? A yauvanAvasthAne pAmelA hA rA putro parAkramavame iMza samAna ane sarva nupatiyonA mukuTarUpa thaze." pI sItAye harSa-' zrI te atithine potAnA gharane viSe rAkhI budhviMta evA potAnA banne putrone sarva nattama kalAnano anyAsa karAvA mAMmayo. anukrame puNyAMnA arthI evA te atithi pAse abhyAsa karatA banne putro potAnI rUpakAMtikI kAmadevano. tiraskAra karanArI yuvAvasthAne prApta thayA uttA sarva kalAmAM nipuNa thayA. paThI vanajaMgha rAjAe anaMgalavaNakumArane nattamarUpavAlI batrI rAjakanyAna paraNAvI ane potAnI lakSmIvatI rANInA nadarathI natpanna bAyelI zazicu-' likA nAmanI putrI paNa ApI. valI teNe sItAnA nhAnA putra madanAMkazanA' pANigrahaNane mATe pRthvIpuranA adhipati evA pRthurAjAnI zreSTha puNyavaMta kanakamAlAnI yAcanA karI. te vakhate pRthurAjAe dUta mukhathI kahevarAvyu, ke, "hu~ evA ajAeyA kularUpavAlAne mhArI putrI zI rIte Apa? " pRthu-'rAjAnAM AvAM vacana sAMjalI atyaMta kopAyamAna zrayelo vanajaMgha potAnA sainyane taiyAra karI anaMgalavaNa tathA madanAMkuza sahita pRthurAjA tarapha cAlyo. pRthurAjA paNa potAnI sahAyyane mATe potanapuranA nUpatine volAvI mahAvalavaMta evA vanajaMghanA sainya tarapha cAlyo. paThI vanne sainyanu yuicAvyaM,temAM pRthurAjAnA senyazrI potAnuM sainya nAza pAmelu jAgI anaMgalavaNa tathA madanAMkuza e vanne mahA balavaMta vIro yuha karavAne navyA. paThI jyAre, te banne nAzyo yuH karavA lAgyA tyAre ko mahA sulaTa temanI Agala TaMkI zakyo nadi. ThevaTa nAsI jatA pRthurAjAne joza mahA nujAksavAlA te mAge maTA " he namipAla paya ! amane ajAeyA vaMdamAM natpanna Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. 6 ( 251 ) yelA jANIne prakhyAta vaMzamAM utpanna zrayelo tuM A raNasaMgrAmayI strInI peThe kema nAsI jAve ?" paDhI pRthurAjAe pAThA valI sarva rAjAnanI samakSa kahyaM ke, "he kumAro ! nizve tamArA yA jujAnA parAkramagrI meM tamAro vaMza jAeyo ve." paDhI pRthurAjA pUrve yAcanA karelI potAnI putrIno madanAMkujhanI sAdhe saMbaMdha karI tathA vajrajaMghanI sAdhe saMghI karI te potAnA nagara tarapha gayo. vajrajaMdha paNa potAnA sarva sainyane tyAMja pamAva karAvIne rahyo, evAmAM nArada RSi tyAM zrAvyA. vajaMghe temane bahu Adara satkAra pUrvaka zrI rAmanA banne putro sAMvatAM tAM sarve rAjAnanI samakSa kayuM. "he muni ! parAkramathI jAeyo be vizAlavaMza jeno evA madanAMkuzane pRthurAjA darSapUrvaka potAnI putrI Apaze, mATe emano samagrazamane kahI sajalAvo." nArade karchu. "aho ! vizvamAM prasi6 evA zrI kumArono vaMza koNa nadi jANato hoya ? ke, jene pUrve sthApana karanAra (vezvA adhipati zrI ruSanadeva manu hatA. valI jemanA vaMzane: viSe tIrthakara, cakravartI ne baladeva tathA vAsudeva thayA be evA zrI kumAronA pitA rAma ke jemanA nhAnA nAi lakSmaNa be, temane koNa nahiM jANato hoya ? arthAt sarve maMgala turata pAtA raNasaMgrAmamAM rAvaNane mArI ayodhyAmAM zrAvyA tyAre teyocyo. senAnA adhipati evI rApvAda sAMjalIne apayazanA jayazrI sItAne jo; tethI kona pAmelA aMtaHkarate kayuM. " he munIzvara ! rAme te sAraM khakamala vAlA tenae te sItA mAtAne nasvAthI uttama zIlavatI. potAnI priya atyaMta namra evA anaMgalavaNa ane madanAMka he muni ! jo ke tha pavAdane dUra the potAno mAmo jAlI tene paNa namaskA ! dayAlu evA te rAme, nIca mANasammale tenanuM dhairya joine kayuM. " he vatso ! yuM daze ? " anaMga - lava kumAyaMta durjaya evAya paNa zatrunane jItavA samartha bo dUra be ? muniye uttara prAptAnA pUjya pitAnI sAdhe yuddha kara yogya nathI. jina be. 99 evA rAvaNane paNa jItyo be to panI temanI Agala " de prano ! bhApa jo zvA samartha thAya. " anaMgalavaNa ane madanAMkuze kAM ne viSe rAma - lakSmaNane gala ko TakI sakavAne samartha nayI e Ape satya pRthurAjAnI putrIne mamedavaNAM yuzrI pAnA pharIye to te amArA pitA eka mhoTA nasava pazramAre banne nAiyone temanI sAthe yuddha kara pAnA sainyane laha Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 255) RSimamalavRtti-pUrvAI. aneka dezonA bahu rAjAnane jItI gaMgAnadIne natarI ane nattara dizAmAM kai. lAza parvatanI pAse AvyA. tyAM temaNe siMhala vigere bahu samRdhviMta dezone potAnA svAdhina kasyA. paThI siMdhunadInA sAme tIra jara tyAMnA bahu rAjAnane jItI ane paThI tenanIja sAthe mahA harSavaMta evA te bane nAzyo pAga pumarIka nagara pratye zrAvyA. tyAM vajajaMgha rAjAe temano praveza mahotsava karayo, banne vIroe potAnA gharane viSe AvI bahu premathI sItAne praNAma kasyA. mahAsatI sI. tAye paNa prasanna manazrI aneka dezanA adhipatipaNAnI vijaya lakSmIne melavanArA te potAnA banne putrone " zrI rAmalakSmaNanA samAna parAkramavAlA tathA dIrgha AyuSyavAlA thAna." ema AzISa ApI. paThI koi divase banne nAzyoe hAtha jomIne vajajaMgha rAjAne kaDuM. he vino! Ape prazrama amane kozalA nagarIpratye javAnuM kAM hatuM, mATe / nareMzcaM! ApaNI senA turata taiyAra karo." vanajaMgha rAjAe turata potAnI sainA taiyAra karI eTale vinayathI namra evA rAmaputroe potpatI mAtA sItAne praNAma karIne kaDaM. "he mAta ! jo Apa naderathI natpanna bhayo ame kozalApurI pratye jazye ane apA. valI teNe sItAnA nhAnA putra amAraM nujAvala dekhAmIye." sIvIpuranA adhipati evA pRthurAjAnI vA kAkAnI / sAye nana yuH karavU te karI. te vakhate pRthurAjAe dUta mukharaja vakhArAvA . yogya re." putroe kahuMyA kularUpavAlAne mhArI putrI zI rIte vacana temanI pAse zI rIte kahIe ? sAMjalI atyaMta kopAyamAna zrayelo vajavAmAM lagA pAme te. to he mAtra anaMgalavaNa tathA madanAMkuza sahita pRthurAkhAmIne par3I potAnA kulane paNa potAnI sahAyyane mATe potanapuranA nUpayApI eTale asaMkhya senA cI vanajaMghanA sainya tarapha cAlyo. paThI banne sainsI rastAmA aneka valITa yurAjAnA sainyazrI potAnuM sainya nAza pAmeluM jAhirI tarapha cAlyA.anukuza e vanne mahA balavaMta vIro yu karavAne nagyA! akhAmata parAkamavAyo yu karavA lAgyA tyAre koI mahA sunnaTa temanI pahocyA. dave aAhi. ThevaTa nAsI jatA pRthurAjAne jo mahA nujA tathA nAkAgnA bAkaDaM." he nUmipAla pRthu ! amane ajAeyA vanAune / nAprakAra Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (253) ma lakSmaNa krodha karI kahevA lAgyA ke, "are ! pataMga samAna maravAnI zyA karanAro A kayo zatru asmAt ahiM Ave ?" ema kahIne krodhathI prajAta nA sUrya samAna lAla netravAlA te rAma lakSmaNa turata yuhanUmImAM AvyA. - have ema banyu ke e vakhate vidyAdharono adhipati nAmaMgala nArada - pinA kahevAthI potAnI vhena sItAnA samAcAra sAMjalI harSayI turata ghumarIka nagarapratye Avyo. tyAM te jyAre sItAnI pAse Avyo tyAre janakarAjaputrIye tenI Agala rudana karatAM kaDaM ke, "he baMdho ! rAme mhArA aparAdhanI tapAsa kasyA vinA mane ghora vanane viSe turata tyajI dIdhI de. mane vanavAsarUpa eka duHkha to . temAM bIju e thayu ke, Aje zromA divasa yA thArA nANejo meM nA kahyA utAM paNa potAnA pitAnI sAthe yuH karavA mATe kozalA nagarIpratye gayA ." nAmaMgale kaDUM. "he vhena ! eka to rAme mUrkhalokonA kahevAthI tane sahasA vanamAM tyajIdIdhI je. bIju yuirasamAM Akula zrayelA tena zatrubujhyiI thArA putrone haNI nAkhaze. to ema na thavA mATe huM kaTa tyAM jAvaM . ahiM vilaMba karavo te yogya nathI." paThI sItAne vaimAnamAM besArI nAmaMgala turata potAnA nANejanA balane jovA mATe temanA sainyapratye AvI pahocyo. senAnA adhipati evA rAmanA putroe akasmAt potAnI mAtA sItAne joza; tethI donna pAmelA aMtaHkaraNavAlA tathA praphullita thayelA netra anemukha kamalavAlA tenae te sItA mAtAne namaskAra kasyo.parI sItAnA kahevAthI atyaMta namra evA anaMgalavaNa ane madanAMkuza evA te banne nAzyoe nAmamalane potAno mAmo jAgI tene parA namaskAra kasyo, pagI prasanna manavAlA nAmamale tenanuM dhairya jozne kadyu. "he vatso ! jo ke tame A samarAMgasamAM atyaMta urjaya evAya paNa zatrunane jItavA samartha ge, tathApI nattama evA tamAre potAnA pUjya pitAnI sAthe yuH karavU yogya nathI. kAraNa jemaNe mahA balavaMta evA rAvaNane paNa jItyo le to par3I temanI Agala bIjo kayo puruSa yuha karavA samartha thAya." anaMgalavaNa ane madanAMkuze kahyu. " he mAmA ! e manI Agala ko TakI sakavAne samartha nathI e Ape satya kayuM tathApI jo ame havaNAM yujhthI pAga pharIye to te amArA pitA lagA pAme, mATe ivaNAM amAre banne nAiyone temanI sAye yuddha karavU eja yogya ." prAma / Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 254) RSimaMmalaratti-pUrvAI. tena paraspara vAta kare ne teTalAmAM to banne sainyane viSe yuH cAlyu. pI-rA: malakSmaNanA sainya pratye kAlarUpa evA te banne vIro potAnA mAmAnI pAse yuddha karavAnI rajA mAgI potAnA sarva sainyanI sAthe taiyAra thayA.A vakhate rAmanA sainyane viSa evo koi pAlo, rathI, azvAra ke hAthI napara besanAro nahoto ke, je A banne mahArathIyonA sanmukha yuddha karavAne taiyAra thayo na hoya, DevaTa potAnA samagra balazrI rAmanA sainyane mathana karI anaMgalavaNa kumAra rAmanI sAye ane madanAMkuza vAsudeva evA lakSmaNanI sAthe yuH karavA lAgyA. A vakhate anaMgalavaNe rAmane tathA madanAMkuze lakSmaNane jU jU kaDu ke, "tame potAnuM je vala rAvaNane dekhAmayuM hoya te havaNAM amane dekhAmo." rAme paNa atyaMta ghora evI yuHkrImA karatA evA mahA urjaya anaMgalavaNa kumArane joi potAnA senApati kRtAMta mukhane kaDaM. "he sArathI ! tu AmhArA rathane jhaTa e zatrunI pAse lai jA ke, jethI huM tene turata jItI lavaM." sArathIye kayuM. "he nAtha! thAkI gayelAA ghomAna ahiMthI Agala cAlatA nathI tema ratha paNa zastronA prahArathI jarjarIta thai gayo.valI mhArA banne hAtho dhanuSya kheMcavAthI bahu thAkI gayA , to have hu~ vAraMvAra atyaMta tIvra evA prahAranI vedanAne, sahana karI zakato nathI." rAme kAM. " havaNAM mhArUM aMga paNa evaM zithila thai jAya The ke, tevU pUrve rAvaNanA ghora yudhne viSe paNa thayuM nahotuM. mhArAM ila muzalAdi divya Ayudho paNa A. zatrunI Agala vRthA zrai pame . pUrve meM jagatUnA madhye je vijayaladamI melavI hatI tenuM zuM havaNAM sthApana karI zakAze ? " rAma yA pramANe potAnA sArathIne kahe ne eTalAmA yuddha karatA evA madanAMkuze lakSmaNanA vakSasthalane viSe vANano evo prahAra kasyo ke, jezrI lakSmaNa rakhanA napara turata mULa pAmyA. paThI vAraMvAra caMdananAM zItala jalanu siMcana karavAyI saceta thayelA lakSmaNe krodhazrI vikarAla mukha karI zatrunanA samUhane nAza karanArA cakranuM smaraNa karayuM. cakra turata la, imarAnI pAse Avyu eTale temaNe tene krodha karIne tatkAla madanAMkuza tarapha pheMkyu; paraMtu te cakra to madanAMkuzanI pradakSiNA karIne pharI lakSmaNanA hasta --- napara be. lakSmaNe zrAvI gate cakrane ve vAra mUkyu. cakra paNa madanAMkuzanI pradakSiNA karI lakSmaNanAja dastane viye prApta prayu. zrAma cakra vAraMvAra pArnu Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (255) pharayuM, tethI nAza pAmyuM ke mAna jemanuM evA rAma lakSmaNa kheda karatA utA potAnAmanamAM vicAra karavA lAgyA. "hA! AnaratakSetrane viSe nizce navIna evA A baladeva tathA vAsudeva natpanna thayA ke zuM ? je emanA napara vAraMvAra pheMketuM cakra paNa niSphala gayu.!!! traNa lokamAM vIrarUpa rAvaNane jItete paNa 'A banethI parAjaya zrayo e mahA samujne tasyA utAM paNa khAzmAM bumI gayelA vahAganI peThe thayeTu ." AvI rIte khedathI pImA pAmelA rAma lakSmaNane jo nAradazaSiye temane kaDaM. "he rAghavo! tame harSane sthAnake Avo mahAn kheda zA mATe karo ge? kAraNa ke, atyaMta natkRSTa evA nujamaMjhalanA parAkramavAlA putrothI balISTa evA tamAro parAjaya paNa lokane viSe sarvasthAnake zreyakArI . sItA satInA nadararUpa guphAne viSe nivAsa karanArA ane vIra puruSonA madhye mukuTamaNi samAna. anaMgalavaNa ane madanAMkuza nAmanA zrA banne putro tamArA . ena tamArA darzanane mATe harSathI ahiM AvyA . tamAre emane potAnA urdhara vairane poSaNa karanArA zatru mAnavA nahi." paThI nArade rAma lakSmaNanI Agala sItAne vanamAM tyajI dIdhI tyArathI prAraMjI putranA janmaparyaMtanI sarva vAta kahI saMnalAvI, tethI dazaratha putro harSa ane lajAthI mahA vismaya pAmyA. patI rAmarayazrI nIce natarI ane harSathI banne dA. yane paholA karI putrone AliMgana karavA mATe temanA sAmA domayA. anaMgalavaNe ane madanAMkuze paNa pitAne prAvatA jo potapotAnA rathamAMthI turata nIce natarI temanA caraNakamalane viSe namaskAra kasyo. rAme temane mahA harSathI AliMgana karayu. panI harSita cittavAlA banne nAzyoe lakSmaNanA caraNamAM namaskAra kasyo. lakSmaNe paNa tenane AliMganapUrvaka bahu prIti napajAvI. zatrughna nUpatiye paNa potAnAM caraNane viSe harSathI namana karatA ane sarve jJAtivargane AnaMda napajAvatA te potAnA baMdhunA putrone premazrI AliMgana karathu. tAruNya lakSmIzrI vyApta, saunAgya guNothI garISTa ane rUpazrIthI kAmadevane paNa jItanArA te banne putrone jokne rAma vigere sarva manuSyo atyaMta saMtoSa pAmyA. vaimAnamAM beThelA sItA satI paNa rAmAdikane urjaya evaM potAnA putronuM zaurya jozne harSa pAmatA utA pharI puMgarIka nagarapratye zrAvyA. palI lakSmaNAdi svajano sahita rAme mhoTA mahimAyI maNinA tora. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (256) RSimaMmalaratti-pUrvAI. goe karIne suzojita evI vinItA nagarIpratye potAnA banne putrone praveza karAvyo. A vakhate keTalAka nAgarIka loko rAmane, keTalAka sItAne, keTalAka te banne putrone ane keTalAka temanA zreSTa vaMzane ema jUdA jUdA vakhANa- , tA hatA. paThI rAme vanajaMgha rAjAne satkAra pUrvaka karvA ke, "he mahAnunnAva ! tame mhArI nannati karanArUM e bahu sAraM karayu ne ke, "je mhArA putrone ahiM lAvyA." A avasare vinnISaNa, sugrIva, hanumAna vigere mukhya nUpatiyothI yukta evA lakSmaNe hAtha jomIne harSathI turata zrI rAmanI vinaMtI karI ke, "he bAMdhava ! eka to ApanA viyogathI atyaMta tapta zrayelI sItA bahu dUra rahI . he vivekI! temAM paNa bIjuM ebe ke,havaNAM te mahA satI potAnA putraratnanA viyoga uHkhadhI bahu AkulavyAkula zrai hoya ema dekhAya , mATe. he adhIza ! jo Apa AjhA karo to hu~ e mahA satIne ahiM temI lAvavA mATe jAna." lakSmaNanAM AvAM vacana sAMjalI rAme potAnA manamAM vicAra karIne lakSmaNane yogya uttara Apyo ke, "he bAMdhava! jo ke lokApavAda taddana asatya to paNa mUrkha lokonAapramANika tathA sArarahita vacanothI tyAga karelI sItAne mhArAdhI potAnA gharane viSe kema lAvI zakAya ? huM sItAne zuzIlavAlI jAe'tuM to paNa te prANapriyAne apavAdazrI nivRtta karavAne di. vyapaNa karAvIne paThI gharane viSe lAvIza." __ paThI "ema thAna." ema kahIne hanumAna vigere nUpatiyoe vinItA nagarInI bahAra kaNamAtramA nattama siMhAsanothI suzonita evA mhoTA vaimAna / tulya aneka zreSTa maMjhapo taiyAra karAvyA. pI zrI rAmanIAzAthI dedIpyamAna . vaimAnamAM vesI sugrIva nUpatiye puMmarIka nagara pratye jaine sItAne praNAmapUrvaka vinayazrI kaDaM ke, " he mAta ! nizce rAme tamane temavA mATe mane ahiM mokakhyo , mATe potAnA priya prANanAthanA A puSpaka vaimAnane viSe Apa zIghra beso." sugrIvanAM yAvAM vacana sAMjalI pUrvanA spRSTa parAnnavanA smaraNathI kheda pAmatI sItAye kaDaM. "aho ! eka to Aja sudhI paNa mhArA mananI aMdara ' mane vanamAM tyajI dIghA, kuHkha sphurAyamAna ve temAM valI vIjA kuHkhane Apa- . nAga te rAmanI pAse huM zI rIte yAvaM ? meM emanA hRdayano sneda jANyo ." sutrIve parInI kAM. "he svAminI ! krodha tyajI dyo, kAraNa havaragAM sumitrA.. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ,, ( z57 ) nA putrasahita zrI rAma aneka nagaravAsI jano ane bhUpAlonI sAthe tamArI zuddha mATe vinItA nagarInI bahAra taiyAra karelA maMrupomAM siMhAsananI upara beThelA be. " sItA prathamathIja potAnI zuddhinI spRhAvAlI hatI, tethI sugrIvaai saMtoSakArI aarthI te vaimAnamAM beTI vaimAna paNa kSaNamAtramAM AkAzamArge vinItA nagarInI samIpe AvI pahocyuM. panI janakarAjaputrI sItA maheMzedaya nAmanA udyAnamAM vaimAnathI nIce natasyAM eTale lakSmaNAdi samasta nareMze temane sanmAnapUrvaka harSathI praNAma karuyA. lakSmaNe vinInAdikanI sAdhe sItAne pharIthI praNAma karIne kayuM. "he nirmala hRdayavAlAM janakarAjaputrI ! tame turata potAnA mehela pratye padhArIne zramane pavitra karo. sItAye ka. " he vatsa ! huM potAnI zuddhi kasyA vinA kyAre paNa ayodhyA nagarImAM AvavAnI nathI. " pabI lakSmaNe e sarva vAta turata rAmane nivedana karI eTale rAme pote tyAM zrAvI sItAne kayuM. "he devI! tame rAvaNanA gharane viSe dIrghakAlaparyaMta hyA batAM atyaMta zuddha zIlavAlA ho to he priyA ! tame sarva nagaravAsI mANaso ane bhUpAlonI samakSa navIna evA dIvyathI sarva a pavAdane nAza karavAnA kAraNarUpa zrAtmazuddhi karI batAvo . " sItAye hAsya karIne kajhuM. " he rAma ! tamAruM vicakSaNapaNuM kaMi alaukika dekhAya ve ke, je ta garbhavatI evI mane parIkSA kasyA vinA vRthA vanane viSe tyajI dIdhI. de prANanAtha ! prathama mane tIvra daMka to AApI cUkyA ane have pAvalI parIkSA karavAnuM ko boe tame kAMi alaukika nIti pragaTa karI hoya ema dekhAya d. " rAme vilakSa banIne karUM. "devI ! huM tane vizuddha zIlavAlI jAeM hu~, tathApI nagaravAsI janonA vizvAsane mATe ema kahuM buM. " sItAye ka.puM. " he svAmin ! sAMnalo. meM duHsaha evAM pAMca divya aMgIkAra karayAM be. temAM 1 jvAlA vikarAla evA agnimAM praveza karU~, 2 atyaMta tapAvelA kozane jIjavatI cATu, 3 vAjavAmAM tolAnaM, 4 maMtrelA cokhA cAvuM athavA e halanI lohamaya phAlane jIvatI gRhaNa karUM. yA pAMca divyamAMthI jenI AjJA karo te karUM." A vakhate nAradazaSi ane sarve nagaravAsI loko zrI rAmane kahevA lAgyA ke, " he raghurAja ! A sItA satIja be; emAM tamAre jarApaNa zaMkA karavI nahi. " rAme paNa sarve lokone ka. " tamAro vicAra zreSTa the paraMtu 7 33 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 257) RSimaMmalatti-pUrvArdha. hA! pUrve tamoeja puSTa saMkalpanA samUhathI A mahAsatIne dUSita karelI , . to have te divya vinA havaNAM zukSa zIlavAlI zI rIte thAya ? he nAgariko! have tamArI capala evI jIvA iMDi jematema bole nahi eTalA mATe sItA / paNa tamArA vizvAsane mATe mhordai divya dhAraNa karo." ema kahIne rAme trayaso hAtha lAMvI ane ve mAyomA uMmI eka khAi khodAvI. temAM potAnA sevako pAle sUkAM caMdananAM kASTo narAvyAM. mevaTa temAM agni mUkIne te khAzne cAre taraphabhI jvAjalyamAna karI, have A avasare vaitADhaya parvatanI uttara zreNI upara rahenAro ane Aglo strIyono pati zrI jayannUSaNa nAmano vidyAdhara rAjya karato hato. eka divase teNe potAnA mAmAnA putra hemazikha sAthe potAnI karamaMmala nAmanI priyAne sUtelI joDne krodhane lIdhe tene potAnA gharamAMdhI kADhI mUkI ane pote paNa vairAgyanA AvezathI sarva saMgane tyajI dA dIkSA lIdhI. paThI dhIra evA te jayanUSaNa muni pRthvI napara vihAra karatA hatA. eka divasa te mahAtmA vinIta nAmanA nadyAnane viSe kAyotsarge nannA hatA. have je karamaMmala strIne pote kADhI mUkI hatI,te strI potAnuM bAkInuM AyuSya bahu kaSTathI pUrNa karI bahu pApane lIdhe vidyudaMSTrA nAmanI eka rAkSasIpaNe natpanna thai. A strI pUrvanA vairane lIdhe pelA kAyotsarge nannelA munine ghora napasarga karatI hatI; paraMtu mu. niye to teNe karelA bahu ghora napasargane sahana karI anaMta sukhakArI evA eka kevalajJAnane prApta karayu: munine kevalajJAna natpanna ayu, tethI 66 aneka devatAnanI sAye tyAM te munino kevalajJAnano mahotsava karavAne Avyo. te vakhate devatAnae iMzne sItAnA divyakRtyanI vAta kahI saMnnalAvI. paThI iM5 janakarAjaputrIne sahAyya karavA mATe potAnA hariNegameSI devatAne AzA karI pote pelA kevalajhAnI mahAtmA pAse gayo. ___ have ahiM zrI rAmanI AjhAthI pavitra dehavAlI, parameSTI maMtranA dhyAnazrI nippApa ane sarva prakAranA naya rahita evI sItA khAinI samIpe AnI. rAma jvAlAyI vikarAla evA agmine jo kheda pAmatA utA turata potA. nA manamA vicAra karavA lAgyA ke, " hAya hAya ! meM yA janakarAjaputrIne gora avamA yA pAna . aho nevaY keg kuceSTita !" zrAvI rIte rAma, Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (yae) vicAra kare ne eTalAmAM sItA aninI najIka AvIne zrI vItarAgarnu smaraNa karatI utI kahevA lAgI. "he jineMjhanakto, devatA ane satpuruSo! tame sau sonalo. meM kyAre paNa A rAma vinA bIjA ko puruSane cittamAM paNa dhAsyo hoya to A agni mhArA zarIrane sahasA nasmarUpa karI nAkhajo ane jo huM satI ho to A agni zItala thai jajo." Ama kahIne te madA sa. tI sItAye agmine viSe UMpApAta dIdho. "aho ! sItA mahAsatInuM A vizAla satva De !!!" ema devatA, vidyAdhara, rAjA ane bIjA sarvaloko naMcA svarathI kahevA lAgyA. A vakhate agni bujhAi gayo ane khA to pagathIyAM sudhI uttama jalavame pUrNa jANe anuta ratnarUpa vAvya hoyanI ? evI zrai gai. aho! nizce zIlavatInAM zIlano ko apUrva uttama pranAva vijayavaMto varne !! sItA paNa vAvyanAM jalanA madhyannAgane viSe zreSTa kamalonAM upara rahelA siMhAsanamAM nattama vastrAntaraNane dhAraNa karI jANe saudharma devalokanIadhiSTAyaka devIja hoyanI ? ema bega. vAvyanI aMdara rahelo jalasamUha potAnA mhoTA taraMgothI AsapAsa rahelA siMhAsanAne nIMjavavA lAgyo. vidyAdharo nIjAvAnA jayathI turata AkAzamArge naMcA javA lAgyA. panI te jalanA kalolathI atyaMta vyAkula zrayelA rAjAdi sarve loko kahevA lAgyA ke, "he mahAsatI ! / tuMja amAjhaM rakSaNa kara ! rakSaNa kara!!" Ama temaNe bahu pokAra kasyo e. Tale sItAye te bolI detA evA jalanA samUhane potAnA banne hAthathI sparza kasyo eTale te jalasamUha turata vAvya pramANa tha gayo. pI svastha thayelA rA. jAdi sarva lokoe sItAnA zIlavRttanI prazaMsA karI. devatAe paNa prasanna thazte mahAsatI napara puSpavRSTI karI. mAtAnA AvA anuta mahimAne joza anaMgalavaNa ane madanAMkuza e banne nAiyo jANe vAvyanAM jalanA haMso hoyanI ! ema jalane viSe taratA taratA turata sItAnI pAse gayA. potAnAM caraNakamalane viSe praNAma karatA te mahA nAgyavaMta bane pu. trone AliMgana karI mahAsatI sItAye jANe nizce mUrtimaMta nyAya ane dharma hoyanI ! ema potAnI banne bAjue besAkhyA. panI sugrIva, nAmaMgala vigere aneka nUpAlo sahita vAsudeva evA lakSmaNe premapUrvaka sItAnAM caraNane vidhe praNAma kaskhA. rAme paNa sItAnI pAse AvI hAtha-jomIne kAM."he suzI Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 260) RSimamalatti-pUrvAI. le! loka vAkyathI meM karelA aparAdhanI Apa kamA karo. he devI ! prathama to garjanA karatA siMha ane hAthIyonA samUhathI atyaMta ghora evA nayaMkara vanane vive je tame jIvatAM rahyA eja tamAraM mukhya divya zuM ame nathI jANatA ? he videharAjaputrI ! tame mhArA sarva aparAdhonI kSamA karIne ghara pratye cAlo ane he priyA ! svastha manavAlA thai pUrvanI peThe mhArI sAthe akhaMmita logone logavo." sItAye kaDaM. "he nAtha! emAM kAMi Apano athavA nagaravAsI lokone doSa nathI; eto meM pUrva napArjana karelA ati ghora uSTa karmanuM phala AvI pajhyu hatuM. he vino! have mhAre A lokane viSe temaja paralokane viSe bahu puHkha ApanArA vinazvara evA saMsAranA nogazrI zarayu. have to hu~ saMsAravAsathI melavelAM pApane nAza karavAmAM samartha evA kalyANakArI mahAvratane aMgIkAra karIza." A pramANe kahIne eja vakhate mahA satvavAlI sItAye potAnA hAyavatI potAnA mastaka napara rahelA kezano loca kasyo. paThI jeTalAmA "are priyA! tame A zuM karoge?" ema kahIne rAma mUchI pAmyA teTalAmAM sItAye jayanUSaNa kevalInI pAse jazne tapasyA lIdhI. paLI jyAre caMdananAM jala vigere zItala napacArazrI siMcana karelA rAma saceta thayA tyAre te vilApa karavA lAgyA ke, "he priyA !tuM kyAM ? ane havaNAM kyAM gaI ?" valI potAnI cAre vAjue viMTalAzne veThelA nAmaMgala. vigerene paNa rAme kaDaM ke, " are dhikkAra de dhikkAra !! tame mane potAnA kezano loca karanArI evI janakarAja putrI sItAne havaNAM dekhAmatA nathI." rAme A pramANe kaDaM, utAM sarve nUpatiyo mauna dhAraNa karIne vesI rahyA; tethI vadhAre krodhAtura thayelA rAme kAM. " are ! maravAnI cA karatA evA tame mane Aq buHkha prApta thaye ute paNa kema nadAsIpaNuM dhAraNa karo ge?" lakSmaNe praNAma karIne kA. "he vilo! yA sarve nUpatiyo ApanA AjJAkArI sevako The temaja de karuNAsAgara! yA sarva loko paNa ApanAja nakto The. sItA satIye poteja mastaka napara loca karI jayannUpaNa kevalInI pAse vidhipUrvaka dikSA lIdhI. jema. pUrva ! prApe lokanA uTa vacanazrI garbhavatI te sItAne tyajI hatI temaja prApta thyatA satvavAlI e madAsatIye davaNAM nattama vrata dhAraNa karI Apane tyajI dIghA . e maharSi ne cAra karmano nATA vAyI davaNAM kevalajJAna natpanna zrayaM Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (261) be, mATe zrApa sarakhAne paNa natkRSTha evA puNyane mATe temano kevalamahimA karavo nice yogya ne. valI vratane dhAraNa karanArI sItA paNa tyAM sAdhvIyonI pAse " lakSmaNanAM AvAM vacana sAMjalI puNya budhviAlA rAme turata sI. tAnI prazaMsA karatA kAM. "aho ! natkRSTa puNyavAlI te mhArI priyAne dhanya ke, jeNe te kevalI muninI pAse vidhipUrvaka vrata Adarayu." Ama kahIne rAma potAnA parivAra sahita te kevalImunine vaMdanA karavA gayA. tyAM rAma ke. valIne vaMdanA karI temanI Agala bega eTale hitanA annilASI tathA tapodhana evA te mahAmuniye pApano nAza karanArI amRta samAna dharma dezanAApI: vyAkhyAna pUrNa zrayA pI rAme temane pUjyu ke, "he muni ! huM navya buM ke a. navya buM ? A mhArA zaMsayane bedI mane zaMkA rahita karo." kevalIye kayu "he nareMcaM! tame navya ge ane valI tame Aja navane viSe mhoTA nadayane pAmazo." nattama AcaraNathI vakhAgavA yogya evA rAme pharIthI pUjyu. "he munIzvara! mhAre lakSmaNane viSe Avo puHstyaja prema zAthI ?" muniye kAM " he baladeva! tamenogone nogavIne aMte zukSa evA cAritrane aMgIkAra karazo." Avakhate jene atyaMta bodha prApta bhayo evA rAmanA senApati kRtAMte saMsAravAsazrI bahu naya pAmatA utAM aneka navya puruSosahita dIkSA lIdhI. pIte kevalImuniye rAma, lakSmaNa, vinnISaNa ane sugrIva vigere aneka puruSonA pUrvanavo vistArathI kahIne temane jinarAjanA dharmane viSe dRDha kasyA. panI vinISaNe kevalIne pUjyu. "he munIzvara! vizeSe jinenA dharmane viSe sthira manavAlA rAvaNe kayA uSTa karmane lIdhe sItArnu haraNa karayuM ? valI lakSmaNe rAvaNane mAsyo e pUrvanavanA vairathI ke navina napArjana karelA vairathI? temaja mUkhalokoe mithyA kalaMkathI sItAne zA mATe dUSita karI?" . kevalIye kayuM. "he rAjan ! dakSiNa jaratadetramA kamAvatI nAmanIna. garIne viSe nayadatta nAme vaNika raheto hato. tene sunaMdA nAmanI strI hatI. tenane zrIdatta ane dhanadatta nAmanA be putro hatA. anukrame yuvAvasthAne prApta thayelA te banne putrone yAjJavalkya nAmanA koi brAhmaNanI sAthe mItrAi thA. have eja nagaramA sAgaradatta nAmano ko dhanavaMta vaNik vasato hato, tene * ratnapranA nAmanI strI hatI. tenane eka anuttamA nAmanI putrI hatI. jyAre zrA Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 265) RSimaMmalaratti-pUrvAI. putrI yuvAvasthA pAmI tyAre pitAe teno saMbaMdha nayadatanA mhoTA putra zrIdatta sAthe kasyo. paDI mAtAe paNa potAnA lonnathI eja putrIno saMbaMdha patithI ganI rIte ko mahA dhanavaMta zrIkAMta nAmanA vaNiknI sAthe kasyo, A vA-" tanI yAjJavalkyane khabara pamavAthI teNe te vAta zrIdatta tathA dhanadattane kahI. paThI zrIdatte rAtrIne viSe krodhathI zastravame zrIkAMtane mAsyo. zrIkAMte paNa tene tevoja prahAra kasyo. bane jaNAna mRtyu pAmyA ane viMdhyAcala parvatanI nUmine viSe haraNarUpe natpanna thayA. pelI anuttamA kanyA paNa temaneja mATe hoyanI ? ema paraNyA vinA mRtyu pAmIne teja vanamAM mRgI rUpe natpanna thai. paThI te vanne haraNo mRgalIne mATe mahA ghora yuddha karIne mRtyu pAmyA. Ama vairane viSe tatpara evA te vanne jagAe bahu nava bramaNa kasvA. have ahiM dhanadatta baMdhurahita thavAthI atyaMta duHkha pAmato rAtrIne viSe vanamAM laTakato hato. tyAM tene nukha lAgI evAmAM deva zcAthI keTalAka sAdhuna tenI najare pamyA. dhanadatte tenunI pAse jaz khAvAnuM mAgyuM eTale te sAdhunamAMthI eka jaNe kaDaM."are ! sAdhuna divasane viSepaNa kyAre gRhasthiyo ne anna ApatA nathI to pI rAtrIne viSe to Apeja kema ? valI sAdhunae to sarva prakAre rAtrInojana tyAga karayuM ." pramANe muniyoe pratibodha pamAmelo te dhanadatta dharma pAmI aMte kAla karI saudharma devaloke devatApaNe natpanna bhayo, tyAM devatAnuM AyuSya pUrNa karIne te koi nagaramAM merunaMdana nAmanA zrAvakanI strI dhAraNIne nadare padmarUci nAmano putra ayo, anukrame yuvAvasthA pAmyo eTale teNe zrAvakadharma Adasyo, eka divasa ghomA upara besIne bahAra jatA evA teNe rastAmAM ko vRkSa vRpannane maravAnI taiyArImAM dIge. dayAvaMta padmarUciye turata ghomA naparazrI nIce utarI te vRyannanA kAnamAM pAMca paramaSTino navakAra maMtra saMnalAvyo. paThI te vRSanna mRtyu pAmIne navakAra maMtranA pratnAvazrI teja nagarInA nRpatinI strI zrIdattAne nadare vRSannadhvaja nAmanA putrapage natpanna ayo. anukrame te yuvAvasthA pAmyo. eka divasa te rAjakumAra nagarane vipe pharato pharato pelA vRSannanAM mR. nyumyAna yAvI padogyo. tyAM tene te sthAnane jovAyI jAti smaraNa jhAna prApta ayaM. pana teNe ta jagyA napara eka jinAlaya karAvI tenI nIta napara mRtyu Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( 163 ) pAmavAne taiyAra thayelo eka vRSana citarAvyo. valI teNe vRSananA kAnamAM naH vakAramaMtra saMjalAvanAra puruSanuM citra paNa jineMinI mUrti sahita karAvyaM. pI te tyAM rahelA pUjArIne kahyuM ke, "je mANasa yA citrAne yathArthapaNe jove tenI khAtrI kara mane turata khabara prApavA." vRSabhadhvajakumAra yA pramANe yogya baMdobasta karI potAne ghera gayo. sa keTalAka divasa pI pelo padmarUci zeTha tyAM caityavaMdana karavA Avyo. te arihaMta prajune namaskAra karIne jIte citarelAM citro ekI najarathI joine dAiya karayuM eTale pUjArIye tene kAraNa pUrvayuM padmarUciye kaM. " meM pUrva azva uparathI nIce utarI vRddha vRSananA kAnamAM parameSTI maMtra saMbhAvya teno thA citAra be. e kAraNathI meM hAzya karayuM be. " pUjArIye zrAvAta rAjaputra vRSabhadhvajane kahI, tethI te tyAM prAvI padmarUcine praNAma karIne kavA lAgyo ke, " he suzrAvaka ! te vRddha vRSana huMja hato. Ape mane aMta vakhate navakAramaMtra saMnalAgyo; tethI huM rAjaputra thayo buM. he mahA upakAra karanArA ! have tame mhArA gurU, deva ne prANarUpa bo." vRSabhadhvaja rAz2akumAre, yA pramANe padmarUcinA vakhANa karI tene lakSmIzrI samRddhivAn evA potAnA ghara pratye mI jai tenIja sAthe uttama zrAvakadharma Adarayo. pavI te banne jAna kAladharma pAmI IzAna devaloke mahA samRddhivaMta devatA zrayA. tyAM tena dIrghakAlaparyaMta sukha jogavI temAMno padmarUci tyAMthI vyavIne vaitADhya padaar naMdAvarta nagaranA naMdIzvara rAjAno nayatapriya nAmanA putrapaNe utpanna yo. tyAM te bahu kAla paryaMta rAjya jogavI aMte dIkSA lai kAladharma pAmI mAi devalokamAM devatA thayo. tyAMthI cavI mahAvideha kSetramAM kemA nagarInA rAjA vipula vAhananI strI padmAvatI nA nadare zrIcaMda nAmanA putrapaNe utpanna thayo. anukrame yuvAvasthA pAmyo eTale bahu kAla paryaMta rAjya sukha bhogavI aMte samAdhI gupta munI pAse cAritra laine kAla karI brahmadevalokano deveMDa thayo. tyAM te brahmalokanAM bahu sukho jogavyAM. pabI tyAMthI cavIne A padma nAme nRtpanna yo vRSadhvaja paNa IzAMna devalokamAM nAnA prakAranAM sukhone jogavI te tyAMthI cavI bahuprakAranA javovame melavelAM puNyayI thA sugrIva bayo be. sa zrIkAMtano jIva ke, je mRga thayo hato te bahu navo bhramaNa kreN| 1 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (364) RSimamalaratti-pUrvAI, mRNAlakaMda nagaramAM vajakaMda rAjAnI hemavatI.priyAnA nadarathI mahA balavAn / zaMnnu nAme putra thayo. nayadattano jIva ghaNAM navo bramaNa karI zaMtU nUpatinA napAdhyAya vijayanI strI ratnacumAne nadare zrInUti nAmano putra thayo. anukrame te purohita pada pAmyo. anuttamA paNa aneka navo namIne zrInUtinI strI sarasvatIne peTe vegavatI nAme kanyA i. anukrame te yuvAvasthA pAmI. eka divasa manuSyone naktithI stuti karavA yogya sudarzana nAmanA sAdhune kAyotsarge na. nelA jo vegavatIye hAzya karIne sarve loko sAMjalatA utAM kA ke, "are loko ! pUrve yA sAdhune meM koI strInI sAthe krImA karato joyo . to have tame e sAdhuno vepa dhAraNa karanAra daMnIne zA mATe vaMdanA karoge?" vegavatI. nuM AIM vacana sAMjalI mUrkha purupo arihaMta dharmamAM tatpara rahelA te sAdhunI niMdA karavA lAgyA eTale muniye evo ghora annigraha lIdho ke, "jyAM sudhI hu~ kalaMkathI nirmukta azza nahi tyAM sudhI kAyotsargeja rahIza." paThI jainadharmavaMta puruSoe vegavatIno bahu tiraskAra kasyo. vegavatI paNa bahu naga pAmIne pharIthI sAdhu pAse jaz sarve loko sAMjalatAM batAM kahevA lAgI. "he yatI! Apa niraMtara niSkalaMka ge.meM e sarva kapaTathI kahyu hatuM, to Apa kamA karo." zrAma kahIne teNe pharIthI munine namaskAra kasyo. sarve loko paNa svastha manavAlA thayA. paThI te divasayI vegavatIye zrAvakadharma aMgIkAra kasyo. eka divasa zaMnnU rAjAe nattama rUpavAlI vegavatIne dIThI; tethI teNe dhegavatInA pitA pAse tenI yAcanA karI. vegavatInA pitA zrInutiye kaDaM. " huM e kanyA Apane ApanAra nathI. paThI rAjAe zrInUtine mArI balAtkAre vegavatIne nogavI eTale teNe nRpatine krodhathI zrApa Apyo ke, "navAMtare hu~ thArA vadhane arthe natpanna azza." paTho zaMnU rAjAe vegavatIne gemI dIdhI eTale te kanyAye harigaMtA nAmanI sAdhvI pAse dIkSA laz nagra tapa yAdarayu. keTaloka kAla pAMca mahAvrata pAlIne vegavatI aMte kAla karI brahma devalokamAM devatApaNe natpanna thA. tyAMyI cavIne te pUrva karelA niyANAnA valathI janakarAtrI sItA thA. teNe , pUrva navane viSe sAdhune mithyA kalaMkIta kasyA hatA, tethIja tene mAthe lokoe kalaMka camAvyuM ituM. zaMnagajA paNa mRtyu pAmyA paThI aneka nava jamaNa karI kuza nAmanA Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ zrI padma baladeva caritra. (265) brAhmaNanI strI sAvitrIne nadare pranAsa nAme putra thayo. anukrame yuvAvasyA pAmyo eTale teNe vijayasena AcArya pAse dIkSA laz ugra tapa karavA mamiyo. eka divasa mahA samRdhdhiI saMmetazikhare yAtrA karavA jatA vidyAdharonA adhipati kanakapranane jo te prajAsa nAmanA sAdhue niyA| karayuM ke, "zrA meM nattama rIte karelAM tIvra tapanA samUha, je kAMza phala hoya tethI hu~ AvatA navane viSe AvA vainavavAlo ane bahu nUjAbalavAlo zrAnaM." panI te pannAsa muni kAla karI trIjA devalokamAM devatA ayA. tyAM bahu sukha jogavyA pI cavIne thArA baMdhurupa rAvaNa thayo. (zrI jayannUSaNa kevalI vinISaNane kahe ? ke) he rAjan ! zrIdatta ane dhanadattano mitra je yAjJavalkya brAhmaNa hato te ghaNA navo bramaNa karIne A tuM vinnISaNa zrayo DhuM. have vegavatIno pitA je zrInUti hato te mRtyu pAmI svargamAM gayo. tyAMcI cavIne te supratiSTa nagaramA punarvasu nAme vidyAdhara ayo. eka divasa kAmadhI pImita zrayelA tero pumarika nagaranA jaganaMdana cakravartInI putrI anaMgasuMdarInuM haraNa karayu. karvA kekAmAtura puruSone caturAza (vivekIpaNuM) kyAthI hoya ? paThI jaganaMdana cakravartI ye potAnI putrInI zodhane mATe mokalelA aneka vidyAdharonI sAthe yuddha karatA te punarvasunA vaimAnathI anaMgasuMdarIye koI mahA kAmImAM pAtuM mUlyu. punarvasue paNa potAnuM bala hINa avAne lIdhe naya pAmatAM batAM dIkA lai tapasyA karavA mAMmI. pI maraganA avasare anaMgasuMdarIne malavAnuM niyAj karI te punarvasu muni kAladharma pAmI devaloke gayA. tyAMcI AyuSya yUrNa thaye cavIne A lakSmaNa thayA . have kAmImAM pamelI anaMgasuMdarI tyAMja taparnu AcaraNa karI aMte anazana lai kAladharma pAmIne bIjA devalokamAM devI thara. tyAMthI deva sukha nogavIne panI cavI A ladamarAnI strI vizalyA thai . (kevalI kahe je ke,) aho ! paraspara prema ane Sane dhAraNa karanArA sarve jIvo rAga ane roSathI jagatne hitakArI evA arihaMta dharmane nahi jA__NIne A saMsArarupa mahA araNyamAM bramaNa kare ." ___-paThI rAma, jayanUSaNakevalIne namaskAra karI sItA sAdhvInI pAse AvyA. tyAM te atyaMta komala aMgavAlI sItA sAdhvIne joi potAnA cittamAM vicAra karavA lAgyA ke, "aho ! A mahAmatInuM zarIra mAgvaNanA narakhaM. 34 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 266 ) RSimaMgalavRtti-pUrvA6. bahu komala be. to e kaThora dehavAlA dhIra puruSothIja pAlI zakAya evA vratane zIrIte dhAraNa karI sakaze ? dA ! sarva jagatnA janAne kSonakArI evo rAvaNa paNa jenA cittane kaMpAvI zakyo nathI, te mahAsatIne tapazyA zuM duHkara/ thavAnI be ? kAraNa nizce tapazyAne viSe kaThora thanArA puruSo mukti pAmanArA thAya che." yA pramANe mahAsatI sItAnA dhairya vigere utkRSTa guNono potAnA cittamAM vicAra karatA rAma te zAMta manavAlI ane mahAvratane dhAraNa karanArI mahA sAdhvI sItAne namaskAra karI lakSmaNa vigere potAnA parivAra sahita tenA te te guNothI darSita yayA batAM vinItA nagarI pratye AvyA. aho ! manuSyAne viSe sItA samAna bIjI koi strI satI ne pativratA nathI. kAraNa ke, jenA zIlavatanA prabhAvathI jvAjalyamAna evo vikarAla ani pa jalarUpa as gayo. iti zrI padma caritre sItA pravAsa divyadIkSAvarNano nAma aSTama prastAvaH pakSI lakSmaNa potAnAM hRdayamAM zrI rAmanI nakti karatA batA rAjyanuM pAlana karavA lAgyA. yA pramANe rAma lakSmaNa banne jAiyo pUrvanA puNya yogathI putrapautrAdinI paraMparAthI vRddhi pAmyA. mahAsatI janakarAja putrI sItA paNa ghora evA tapane zrAcarI tetrI dIvasa anazana vrata dhAraNa karI aMte mRtyu pAmIne acyuta devalAmAM vAviza sAgaropamanA AyuSyavAlA deveMDapaNe natpanna i. kRtAMta muni parA tIvra tapa karI potAnA puNyayogathI brahmadevalokane viSe gayA. zrA vakhate vaitADhya parvata upara kanakapura nagarane viSe kanakaratha nAme rAjA rAjya karato hato. tene cazmukhI ane maMdAkinI nAmanI be putrIyo hatI. rAjAe tamanA vivAhane mATe svayaMvara maMrupa racI rAma vigere aneka vi dyAdharone putra sahita tyAM prAvavAnuM grAmaMtraNa karayuM. paThI svayaMvara maMrupamAM aneka rAjA zrAvye te kanakara bhUpatinI vanne putrIyoe potAnI icchA pramANe suvarNasamAna kAMtivAlA rAmanA vanne putronA kaMgmAM varamAlA AropI. tamAM maMdAkinIpe zranaMgalavaNano pANI grahaNa kasyo ne caMDmukhIye madanAMkune yo panI balISTa evA zrIdharAdi doDhaso lakSmaNanA putro madathI rAnAnImA zurU karavAne taiyAra thayA, mahA parAkramavaMta evA rAmanA Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva cAritra. (367) putro paNa vivekayI potAnA cittane viSe vicAra karavA lAgyA ke, "A prA. paNA pitrAzyonA putronI sAthe koNa yu6 karaze ? kAraNa baMdhunano vadha nizce na karavo joie." rAmanA putrono Avo vicAra jANI bahu lAyukta thayelA tela potAnI yuddha taiyArIne niMdatA utA alpa karmatAne lIdhe vairAgya pAmyA. bevaTa temaNe pitAnIAjJA laza mahAbala munipAle cAritralIdhuM. rAma lakSmaNa paNa banne putrono vivAha karI kaNamAtramA potAnI rAjadhAnI pratye gayA. ko vakhate vidyAdharAdhipati nAmaMmala potAnA nujAbalathI vaitADhya parvatamA samasta vidyAdharone jItIne potAnA nagarane viSe mahA samRddhiyI ra. hyo uto vicAra karato hato ke, " huM mhArI sarva ichAnane pUrNa karIne panI avasare paralokanAM sukha ApanArI saMyamalakSmIne aMgIkAra karateza." zrAma te vicAra karato hato eTalAmAM AkAzathI akAle natpanna thayelI vijalInA / pamavAthI te mRtyu pAmyo.aMjanAputra (hanumAna ) paNa sumeru parvatane viSe ji navaMdana karI bIje divasa AkAzamArgethI pAvato ito, evAmAM teNe AkAzamAM caMnA astane joi vicArayu ke, "aho ! sarve vastu nazvara dekhAya ." zrAvI rIte vicAra karatA teNepotAnA nagarane viSe prAvIne ane potAnA putrane rAjyAbhiSeka karIne pote sAtase manuSyonI sAthe dIkSA lIdhI. hanumaM. tanI strI lakSmIvatIye paNa sAdhvIyonI pAse cAritra lI. anukrame mahA. - muni hanumaMta sarva karmano kSaya karI anaMta sukhavA mokSapada pAmyA. have ayodhyA nagarIne viSe radelA rAmaH, hanumAnanI dIvAnI vAta sAMjalIne manamAM vicAra karavA lAgyA. "aho ! hanumAne ramya evA viSayone tyAga karI jhaM kaSTakArI evA cAritrane aMgIkAra karayuM ? " A pramANe rAma vicAra kare ne eTalAmA avadhi jJAnavAlA iM2 temanA manano nAva jANIne tatkAla potAnI sannAmAM sarva devatAnanI samakSa kahuM ke, "aho ! vizeSa jANa, viveka. vAna, samakitadhArI ane Aja navamAM moka janArA rAma ajJAnanI peThe viSa- yone kema vakhANe ane cAritrane kukhadAyI kema kahe ? hA athavA meM ema. nu kAraNa jAeyu.e potAnA baMdhu lakSmaNanI sAye vahu gADha sneha rAkhe,tethIja temaNe lakSmaNane vairAgya pamAmatA utA ema kaDaM haze !! yogya le ke, mhoTA puruSone paNa sneha bahu ustyaja hoya he," saudharmenAM AvAM vacana sAMjalI Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 260 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. tenI sajAnAM beThelA koi ve devatAna rAmalakSmaNanA sparaspara snehane jovA mATe pRthvI para kozalA nagarImAM prAvyA. par3hI tenue mAyAvame rAmanA - taHpuranI sarva strIyone " he nAtha! tame amane sarvane tyajI dai ekalA kyAM jatA rahyA vo ?" ema vilApa pUrvaka rudana karatI lakSmaNane dekhAmI. A pramANe baMdhunI priyAjane tAra svarathI potAnI Agala rudana karatI joi turata utpanna zrayelA mahA zokathI tapta thayelA lakSmaNa manamAM vicAra karavA lAgyA ke, 5Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (265 ) turata . praNAma karIne kahevA lAgyA." he pitA ! sumitrAnA putranuM mRtyu saMsAra thakI atyaMta naya pAmatA evA ame banne nAiyo havaNAM ApanI . la suguru pAse dIkSA aMgIkAra karIzuM." A pramANe pitAnI rajA sarvano saMga tyajI dai banne nAiyoe vanamA AvI sudhAghoSa muni pAse dIkSA lIdhI. anukrame nagranAvavAlA te banne baMdhu mokSapadane pAmyA. paThI baMdhunA mRtyunA ane putronI dIvAnA zokathI vimaMbita manavAlA rAma, vAraMvAra mULa pAmavA pUrvaka vilApa karavA lAgyA. "he baMdhu ! meM thAro kAMza paNa aparAi kasyo nathI, mATe prasanna thai mhArA sAmu jo. he priya ! mane natara Apa ke, jethI huM kSaNamAtra jIvaM. mhArA korapaNAno tuM jarApaNa vicAra karIza nahi. valI he nA! tuM mauna dhAraNa karIne rahelo hovAyI ane premanA sthAnarupa putroe tyajI dIdhelo hovAlI huM nizce pAMkho vinAnA patInI peThe mRtyu pAmIza." yA pramANe vilApa karatA, atyaMta vihvala thayelA, potAnA baMdhu sAme eka dRSTIthI joi rahalA, dIna banelA ane zokathI pImA pAmelA rAmane vinnISaNAdi sarve jUpatiyo sadhcanathI pratibodha devA lAgyA. "he pratno! Apa sarve dhIra puruSone viSe dhuraMdhara ane nattama vivekavaMta puruSonA mukuTarupa bo, mATe svanAvadhIja natpanna zrayelA zaurya guNane dhAraNa karo ane anya prakRtino Azraya tyajI dyo. he prano! tame vRthA kheda zA mATe karo ge? aa paraloka pratye gayelA potAnA baMdhunuM narvadehika karo." tejanAM zrA vAM vacanathI kopavyApta netravAlA rAme temane kaDaM. "aho! A mhAro vaMdhu jIvatAM utAM mRtyu kema pAmyo kadevAya ? nizce khala evA tame juTuM bolo ge.are ! tame agnimAM pesIne mRtyu pAmo ane zrA mhArA baMdhu to dIrghAyuvyavAlA thAna." rAme pharIzrI lakSmaNane kAM. "he baMdho! cAlo ApaNe anyadeza pratye jaze. dhIra puruSonA madhye vIrarupa he lakSmaNa ! have hu~ khala manuSyonA jevA tevA zabdone zravaNa karI zakato nazrI." zrAma vilApa karatA rAma, lada maNane potAnA skaMdha upara besArI anyasthale cAlyA gayA. rAma kyAreka lakSmaNane sUdama vastrathI AbAdita karelI zayyAmAM suvAratA, kyAreka caMdanathI suvAsIta karatA, kyAreka sugaMdhI puSpothI suzobhita karatA ane kyAreka to mohathI zrAkula vyAkula thayelA te sarasa evA stotrapAThathI sta Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 370) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. vana karatA. valI kyAreka rAma, lakSmaNane bolAvIne poteja nattara prApavAnI peThe huMkAro ApatA. kyAreka premapUrvaka AliMgana karI vAraMvAra cuMbana karatA ane kyAreka potAnA kholAne viSe besAratA. A pramANe rAjyane apane sarva prakAranA karmane tyajI dara mUDha thayelA rAmane, lakSmaNanA mRtaka (zAba )nI sevA karatA mAsa nirgamana thayA. aho dhikkAra ne rAgI puruSonI prAvI moha viTaMbanAne !!! paThI maheMjit ane skaMdanA nahata putroe rAmane gAMmA tha gayelA jAgI avasara jo vahu mhoTI senAvame ayodhyA nagarIne ghero ghAlyoge. zrA vAta rAme sAMnalI, tethI te lakSmaNane potAnA kholAne viSe dhAraNa karo tura- . ta zatrunanA prANono saMhAra karavAmAM zreSTa evA dhanuSyano TaMkAra zabda karatA / tyAM javA nikaTayA. A avasare jaTAyu nAmano deva avadhijJAnazrI rAmanApAvA svarupane jAgI temane pratibodha devA mATe mAheM devalokathI mhoTA vaimAnamAM vesI tyAM Avyo. ahiM ayodhyA nagarIne ghero ghAlI rahelA puruSo AkAza mArge jaTAyunA Agamanane jo vicAra karavA lAgyA ke, "aho, niraMtara mohathI vyAkula cittavAlA rAmanA pakSapAti devatA adyApI paryaMta vi. dyamAna dekhAya The. rAma potAnI devasenAthI ApaNane haNaze, laMkAmAM gayelo vintISaNa paNa ApaNI eja avasthA karaze." Ama dhArI tenae vairAgya pAmI dIrghadRSTi nAmanA sazuru pAle dIkSA lIdhI. jaTAyu deva paNa te avasare rAmane pratibodha karavA mATe manuSyarUpa dhAraNa karI temanI Agala Avyo. paThI te mahA kora evA paththarane viye sukAM lAkamAM vAvI jalanu siMcana karavA lAgyo pathvI upara ThagaNa nAMkhI temAM kamala vAvavA lAgyo; mRtyu pAmelA vRSanoyo akAle dhAnyane dAvavA lAgyo ane ghANIne viSe retIne polavA lAgyo. devanAM yAvAM kAryayI vismaya pAmelA rAme tene kahyu. "are mUDhamati ! te zrA paNyara napara zuSka kATane vAvaq e vigare nirarthaka zaM kRtya Aracyu ? nizve yAvA kAryazrI niraMtara sarva mANasonI madhye thArI hAMsI aze " jaTAyu deve hamIne kA. " jo zrApa evaM jAgo ge to yA mRtaka (zava)ne zAmATe yApa gRharA karI rAkhyu The? valI tene snAna, lepana, puSpa ane alArothI A mArTa mugonita karoge ? paThI krodhathI vikarAla mukhavAlA rAme lakSma Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. 66 "3 ( 171 ) emanA zarIrane AliMgana karI devatAne kahAM. " are vAcAla ! tuM AvuM amaMgalika kema bole be ? mhArI dRSTithI dUra jA. " deva tyAMthI cAlyo gayo ane pharI bIjuM rUpa dhAraNa karI tyAM vyo. kAMbe ke jo kadApI saMta puruSo zItala tha jAya to tenune pratibodha pamAmavAnA thomA kRtyo nathI. devatA potAnA skaMdhane viSe strInA mRtakane nRpAmI pharIthI rAmanI pAse Avyo eTale gAMmA yayelA rAmetene kahyuM. " are ! tuM yA apavitra evA zabane zAmATe dhAraNa kare be ?" devatAe kahyuM. " tame zrAvuM amaMgalika kema bolo bo ? nive zra mhArI priyA to jIvatI be. vAha ! meM napAmelA zabane yApa sahana ka rI zakatA nathI ne tame pote to zavane vahana karatA batA jarA lA paNa pAmatA nathI. AvA aar spaSTa vividha napAyozrI prabodha pAmelA rAma vicAravA lAgyA. " are ! A mhAro nhAno nAi lakSmaNa zuM mRtyu pAmyo ? ke enI kAyaceSTA vikala dekhAya be ? " pI jaTAyudeva, rAmane prabodha pAmelA jI pragaTa yo sUrya samAna dedIpyamAna potAnuM svarupa batAvI kAMi bAta kahI devalokapratye gayo bI potAnA aneka svajano sahita rAme cittamAM saMsArika sarva padArthoMnA nAvane asthira jANatAM lakSmaNanA zarIrane sugaMdhI kaSTo dahana kara. pI cAritrane aMgIkAra karavA utsAhavaMta thayelA rAme ayodhyA nagarIpratye yAvI potAnA baMdhu zatrughnane bolAvIne kayuM. " he vatsa ! tuM rAjyane aMgIkAra kara ane huM anukrame prApta thayelA cAritravratane gRhaNa karI - za. " zatrughne kayuM. " he baMdho ! mhAre rAjyanuM prayojana nathI. huM paNa nizve cAritra laza. panI sthira cittavAlA rAme, potAnA rAjyane viSe anaMgalavaNanA putra anaMgadevane sthApana karI pote zrI munisuvrata svAmInA zAsananA AnUpArUpa jinadAsa nAmanA zrAvake prazaMsA karelA zrI suvratAcArya gurunI pAse sugrIva, zatrughna ne vibhISaNa vigere aneka bhUpatiyo sahita tathA bIjI hajAro aMtaHpuranI strIyo sahita cAritra aMgIkAra karayuM. anukrame pUrNa jaktithI gurunI sevA karatA rAma sATha varSa paryaMta pavitrakArI evA jinAgamono anyA`sa karI potAnA ATha karmanoda karavA mATe tIvra tapa karavA lAgyA. pI mohanI ivAvAlA temaNe gurunI AjJA lai ekAkIpaNe vihAra karatA koi pratye jara tyAM parvatanA zikhara para kAyotsarge nivAsa karaco. yA vakhate Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (275) RSimamalaratti-pUrvAI. temane mananI zuddhiyI lokamAM pramANarUpa eq avadhi jJAna natpanna thayu: palItemaNe nupayoga daine joyuM to lakSmaNarnu mRtyu koza be devatAnathI thayeTuM jAeyu. valI asaMkhya evI gADha vedanAnathI pUrNa cothI narakane viSe potAnA prati-, kula karmazrI lakSmaNane pamelA jANI rAma potAnA manamAM vicAra karavA lA. gyA. " hA lakSmaNa ! so varSa bAlyapaNAmAM, traNaseM varSa maMmalikapaNAmAM, cAlIza varSa digvijayamAM tathA agIyAra hajAra pAMcaso ne sATha varSa rAjya karavA-'mAM ema sagharbu malI bAra hajAra varSarupa ApanuM sarva AyuSya niSphala gayuM ? aho ! tame nirdaya manavAlA yaz natkRSTa saMgrAma karavAvame saMsAranA thomA su. khane mATe asaMkhya kuHkhone ekagaM kasyAM ." AvI rIte vicAra karatA rAma sarva jIvone viSa samatva nAva dhAraNa karIne saMvara nAvadhI pUrNa thaI akhaMmita vairAgyazrI zAMta cittavAlA thayA. paThI eka divasa rAma, rathasthala nAmanA purapratye gayA, tyAM traNa gupti tathA pAMca samiti yukta niSkrodhI evA te, unnA pAraNe AhArane mATe gRhasthonAM gharane viSe pharatA hatA. AvA rUpalAvaNyanA mahA samujha munIzvarane AvelA jo atyaMta harSa pAmelA strI puruSo hAthamAM aneka prakAranAM divya lojano laya temane vahorAvavA domayA; paraMtu te vakhate temaNe " hu~ tyAga kasyA vinAnI nidA nahi gRhaNa karUM." evo annigraha sIdhelo hato. paThI lokoe miSTAnnanA DhagalAna temane arpaNa kasyA; paraMtu temAMthI temaNe thoDaM paNa lI) nahi. anukrame mahAmuni rAma, pRthvI napara vihAra karatA karatA potAnA gharapratye AvyA. tyAM temaNe harSita thayelA pratinaMdI rAjAe tyajI didhelA AhAravameM pratilAcyA. te vakhate devatAnae divya vAjIMtronA zabdapUrvaka suvarNavRSTi vigere paMca divyo pragaTa kasyAM. muni paNa mahA dhyAna karavA mATe pharIthI manuSya rahita vanane vipe cAlyA gayA. ahiM temaNe evo nizcaya kasyo ke, "huN| nagaramA jAnaM, tethI lokone kleza thAya ; mATe have mhAre nagaramAM jaq nadizrane tapa pUrNa zraye ahiM AvelA koi paNa manuSyo pAsethI nidoSa AdAra grahaNa karavo." zrAma dhArI atyaMta jiteMkhyi ane zAMta manavAlA rAme banane viSe nivAsa kasyo tayA para azravA mAsane yaMte pArapuM karavA mAMmacaM. eka divama azthe haraNa karelo pratinaMdi rAjA naciMto ne vanamA prAvI Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. ( 173) co. tyAM tRSAthI Akula yayelo te azva pANI pIvA mATe sahasA kAdavathI narelA talAvamAM peo ane temAM khUcyo. jyAre azva kAdavamAM khUcI gayo tyAre pratinaMdi rAjA tenA uparathI nIce utarI taTe Avyo, eTalAmAM tenI senA pAla prAvI pahocI. pI saue nojananI taiyArI karI. A vakhate te zrI rAma muni pAraNAne arthe tyAM zrAvyA. pratinaMdi bhUpatiya temane darSathI pratilAcyA, tethI tene vana paNa nagara samAna jalAyuM devatAnye te vakhate yatidAnanAM puNyazrI suvarNavRSTI karI. kAMbe ke - gharane viSe, vanane viSe, vhAra athavA aMdara sarva sthAnake puNyanuM phala to nizve male be. paDhI pAraNuM karIne nirmimAnI mahAmuniye saMsArano nAza karanArI dharma dezanA zrApI, rAjA zrAvakadharma - gIkAra karI potAnA puNyane vakhANato bato nagaramatye zrAvyo. pI mahAmuni rAma, koTi jupatiyone zreSTha siddhi zrApanArI koTizilApratye gayA. tyAM te turata mana, vacana ane kAyAne rokI zuddha jAvazrI dhyAna karavA lAgyA. A - vasare sItA sureM zravadhijJAnathI rAmane kevalajJAna ApanArA dhyAnane viSe tatpara thayelA jAlI potAnA manamAM vicAra ke, "A rAma mhArA pUrva navane viSe prANanAtha datA, mATe have patI jo e saMsArI thAya to huM paNa tema sAdhe rahU~. ari paNa kAmadevanA mhoTA vikArathI emanA utkRSTa dhyAnano nAza karU~. " grAma dhArI sIteM aneka devAMganAna sahita tyAM Avyo. patI tele divya vikAra utpanna karanArI sItAnI AkRti dhAraNa karIne rAmane ka. " he priya ! huM prapanI priyA sItA hu~. meM te vakhate sahasAtkAre dIkSA lIdhI datI, paraMtu Apano viyoga sahana na karI zakavAthI dIkSAno tyAga karI pharIbI ApanI pAse AvI kuM. " Ama sItArUpa iMDe, mahAmuni rAmane te te asaMkhya vikArodhI kona, pamAnavA mAMgacA; paraMtu meru parvatanI peThe dhyAnamAM lIna thayelA te muninI prAgala e sarva kRtya niSphala yayuM. eTaluMja nadi paNa banne ghAtikarmano kaya yavAthI te mahAmunine kevalajJAna pragaTa zrayuM. sItArUpa iMDe te vakhate nRpasargane tyajI dai potAnuM kharaM svarupa dhAraNa karI suvarNanA kamala para virAjita thayelA mahAmuni kevalIne vAraMvAra potAno aparAdha khamAvatA batA zaktipUrvaka vaMdanA karI. pI sIteM devatAna sa hita teno kevala mahotsava karIne dharmopadeza zravaNa karavA beTho, muniye dharma 35 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 274 ) kapilavati - pUrvArdha. dezanA ApI. dharmadezanAne te sIteM munine namaskArapUrvaka pUyuM ke, " he muni ! Apa mhArA upara krapA karIne kaho ke, rAvaNa tathA lakSmaNa kara ga timAM gayA be ?" suniye kadhuM. "zaMbUka sahita lakSmaNa ne rAvaNa e banne jaNAhAla cothI narakane viSe gayA be. paNa tyAM tena potAnuM zrAyuSya pUrNa karIne ma hA videha kSetramAM vijayAvatI nagarIne viSe sunaMda zrAvakanI strI rohiNInA nadare jinadAsa ne sudarzana nAmanA be putro thaze. tyAMthI tena mRtyu pAmIne saudharma devalokamAM devatA thaze. tyAMthI cavIne pharI tena vijayA nagarImAM zrA-vakapaNe nRtpanna thaze. tyAMthI mRtyu pAmIne tena harivarSa kSetrane viSe yugaliyA rUpe thaze. tyAMthI mRtyu pAmI tena devatA thaze. bevaDhe e vijayA nagarInA rAjA kumAravArtanI strI zrIlakSmInA nadarazrI jayaprana ne jayakAMta nAmanA be putra ze. tyAMte dIrghakAlaparyaMta cAritra pAlIne mRtyu pAmyA pabI lAMtaka devaloke devatArUpe utpanna yo. - 7 ( zrI rAmamuni sIteMne kahe be ke, ) te vakhate tuM pracyuta devalokamAMthI cavIne yA bharatakSetramAM mahAyazavaMta ratnamati nAme cakravartI thaiza ane lAMtaka devalokamAMthI vanne devatAna cavIne yuddha tathA megharatha nAmanA hArA putro thaze. pI tuM dIkSA lai kAladharma pAmIne vaijayaMta devalokamAM batrIza sAgaropamanI zrAyuSyavAlo mahAn devatA thaIza. rAvaNanA jIva iMzayudha paNa traNa nava bhramaNa karIne tIrthaMkara gotrakarma upArjana karI 'ara' nAmanA jinezvara pro. te vakhate tuM vaijayaMta devalokazrI cavIne temano gaNadhara yaza. paThI tame bane jAnu uttama dharmanuM nirupaNa karI mokSe jazo have lakSmaNano jIva ke, je vhAro megharatha nAmano putra thaze, te paNa mRtyu pAmIne zubhagati pAmyA paThI puSkaradvIpamAM pUrva videde citrA nagarIne viSe cakravarttI mo. anuhame te rAjyasaMpatti bhogavIne aMte cAritra lai tIrthaMkara nAma gotra bAMdhI vIjA mAM tIrthaMkara rs thomA vakhatamAM mokSa pAmaze. zrApramANe rAvAnI tathA lakSmaNanI sarva vAta sAMgalI harpita thayelo sItaM, tyAMcI navIne gADha anurAgaNI mahA duHkhita evA lakSmaNane jovA mATe kSaNamAtramAM cothI narakapratye zrAvyo. tyAM teNe krodhAgnithI jvAjalyamAna eka nayA rAvaNane siMhAdirUpo karI lakSmaNanI mAthe yuddha karatA TI 35 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padma baladeva caritra. (75) ga. paraspara eka bIjAnAM tIkSNa AyudhothI nedAi gayelA dehavAlA, seMkamo ane hajAro kakamArupa apharI malI jatA, vAraMvAra vilApa karatA ane atyaMta nagra tApa, TADha tathA te pRthvI saMbaMdhI aneka vedanAnazrI pIkA pAmatA tenane jozne dayAvaMta tha gayelA tathA tenanA duHkhane na jo zakatA te sIteM temane kAM. "he badamaNa ! AjaparyaMta naraka nUmImAM rahelo sUDhabudibAlo tuM hajI krodhane zAmATe dhAraNa kare je ? are rAvaNa tathA zaMbUka ! tame paNa naraka nUmimAM radyA utAM zAmATe kSamA guNane nathI dhAraNa karatA! Ama sItethe temane yujhthakI nivRtta karIne pachI rAma muni pAlethI sAnalelA tenanA nava temane kahI saMnnalAvyA. sIteMnA AvAM vacanarUpa amRtanuM pAna karatA rAvaNa, lakSmaNa ane zaMbUka e traNe jaNAe tene kayu. "he dayAvaMta ! te bahu sAraM karayu. te amArA naparapotAno prema dekhAmI amAruM parasparanuM vairatyajAvI dIdhuM, paraMtu amane ahiM bahu :kha , tethI asaMkhya varSAno kAla ahiM zI rIte jaze? he nA ! jo thArAmAM zakti hoya to amane ahiMthI dUra lai jA." dayAtru manavAlA sIteM kaDaM. "huM mhArI divya zaktithI tamane svargapratye lA jA." pI tethe te traNe jagAne jeTalAmAM narakanA eka eka kUvAthI potAnA hAthamAM lIdhA, teTalAmAM tenanAM zarIra galI javAne lIdhe te pAga narakamAM pamayA. narakamAM pamyA palI tenanAM zarIra pAThA pArAnI peThe ekA prazne hAthInA sarakhA thayA eTale devatAe pharI potAnA hAyamAM lIdhA. valI paNa tela galI pamayA. AvI rIte pUrve karelAM TakarmanAM phalarupa temane vAraMvAra narakamAM galI pamabuM pamayu. karyu ke-pUrve saMpAdana karelu karma iMjJadikazrI parA nivArI zakAtuM nathI. paThI rAvaNa vigere traNe jagAe iMne kahuM. " he iMi ! potAnA kuSTa karmathI baMdhanamA pamelA amone tuM mUkI de, sUkI de. thArA napAmavAthI amane bahu puHkha thAya be, mATe he kapAlu ! tuM tdArA svargapratye jA." tenAM AvAM vacana sAMjalI sIteM3 temane tyAM radevA dakSa, samakitanI zuddhIne arthe jinapUjanAdino napadeza daza pote naMdIzvarAdi chIpomAM yAtrA karI potAne 'sthAnake (acyuta devaloke) gayo. . paThI kevalajJAnI evA rAmamuniye pacIza varSa paryaMta zubha vihAra ane. karmathI aneka navya puruSone pratibodha pamAjhyA. pA pramANe potAtuM yacAsa Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (576) RSimaMmalatti-pUrvAI. hajAra varSatuM AyuSya nogavI mahAmuni rAma sukhanA sthAna evA mokSapadane pAmyA. he navya puruSo ! tame paNa yA saMpUrNa evA rAma caritrane sAMjalI parastrInI spRhA tyajI da kalyANa lakSmInA sthAnarupa mukti padane pAmo. meM A rAmacaritra phakta potAnA napakArane mATe saMdepathI racelu ne, mATe temAM kAM nUla Ave to mhoTA puruSoe mhArA napara dayA karI sudhArI le. ||iti padma caritraM saMpUrNam // jeNugAtavaM tattaM, avarAhaM dachu niprayarUvassa // tuMgiagirivara sihare, so rAmamuhAmaNI jayana // 14 // zabdArtha-jemaNe saujAgyavaMta evA potAnA svarUpanA aparAdha rUpa strInA vyAmohane joine naMcA zreSTa parvatanA zikhara napara jaz nagra tapa karayu, te zrI balana valadeva mahAmuni jayavaMtA varto. 14 rAmo tavappanAvA, supattadANAna katti rhkaaro|| aNumoSaNA hariNo, saMpattA banalogammi // 15 // zabdArtha-tapanA pratnAvazrI valannara baladeva, supAtradAnathI sutAra ane / tapanI tathA supAtra dAnanI anumodanAthI hariNa, ema e tra jaNA turata brahma / devalokane pAmyA te. 15 ||shrii balana baladeva caritram // jemanA taparupa jvAjalyamAna agnine viSe kAmadevarupa vRkSa lasmInuta yaza gayo The evA mokSamArganA dekhAmanAra zrI zivA mAtAnA putra zrI neminAtha amane kalyANakArI yAna. jeNe kRSNa nAmanA navyapatine pAmI vIjA koi nRpatine viSe kSaNamAtra parA vilAla kasyo nahoto evI sauMdarya lakSmIye karIne mhoTA puruSone papA yAnaMda karanArI jANe ko latI strI hoyanI ? evI dhArakA nAme nagarI . ne nagarImA navamA cakravartI kRSNa potAnA baMdhu sahita rAjya karatA itA. eka divasa te nagarInA raivata nAmanA nadyAnane viye zrI neminAya nAmanA. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI balana baladeva caritra. (277) jinezvara samavasasyA. pApano nAza karanArA pranunA Agamanane jANI atyaMta harSita zrayelA kRSNa parivAra sahita tyAM jaz prannune namaskAra karI yogya Asane bega eTale prannue vizeSayI dharmanuM rahasya ane vainava yauvanAdi saMsArikapaNAnuM nazvarapaNuM e vigere dharma dezanA ApI. dharmopadeza zravaNa kasyA pajI kRSNe zrI jinezvarane pUjyu. " he prano ! svarga samAna A mhArI dvArakA nagarI acala raheze ke nAza pAmaze ? ane mhAraM maraNa konAthI yaze ?" trIkAlajJAnI evA jagazuru prannue kA. "he nattama ! sAMjala. madirAnA madazrI prAMdhalA zrayelA thArA putroe krodha pabhAmelA daipAyana RSiyI AdhArakAno nAza thaze. valI thArA mhoTAnA evA jarA kumArathI thomA vakhatamAM hAru mRtyu paNa thaze. he mukuMda ! vikaTa svarupavAlI ane aMte mahA puHkhakA. rIzrA navanI sthitija evI ." prannu pAsathI AvA navizyamA thanArA nupavane jANI kRSNa dhArakAmAM AvIne keTalAka divasa gayA paThI te upavane nAza karavA mATe nagarImA paTTaha vagamAvyo ke, "he kumAro ane bIjA loko! tame sau sAlalo. tamane mahArAjA kRSNa ema AjJA kare le ke, tamAre madirAnI zchA tyajI devI. kAraNa ke, madirAnA pAnathI zrI neminAtha jinezvare kahelo mhoTo anartha natpanna thaze." zrI kRSNanI AvI AjhAthI sarve kumAroe pote potAnAM madirAnAM pAtro dvArakA nagarInI bdAra zrI raivatAcala parvatanI guphAmAM nAMkhyA. yogyaja ne rAjAnI AjJA kozthI nakhaMghI sakAtI nathI. paThI jarAkumAra "A yAdavavaMza rUpa samujhe nallAsa pamAmavAmAM caMDa samAna zrI kRSNa, mRtyu mhArAthI na thAna." ema kahIne. hArakA nagarI tyajI daza turata ko eka pallImAM jazne rahyo, baladevanA nhAnA nA lihArthe paNa vrata levAnI zvAthI potAnA mhoTA baMdhu pAse AjJA mAgI. kaDuMDe ke-vidhAna puruSo dharmakArya karavAmAM vilaMba karatA nathI. paThI baladeve sikSArthane kahyu. " jo tuM devatA yaI mane bodha pamAme to hu~ tane dIkSA levAnI rajA ApuM." sikSArtha e vAta kabula karI ane pagI te zrI neminAtha pAse cAritra sa mAsa paryaMta cAritrane zreSTa rIte pAlI svarge gayo. kayu ke-zreSTa puruSo potAnA hitakArI arthane yomA divasamA sAdhI le ye.' . . . havejyAM revatAcalanI guphAmAM kumAroe madyanAM pAtro nAkhyAM datA, tyAM Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (70) RSimaMgalatti-pUrvAI. te ekaga thayelA madyanA mhoTA dharAna yaz gayA. valI te pamatA evA phalAdi kanA rasathI ati zreSTa rasavAlA zrayA. eka divasa zAMbakumArano ko sekka pharato pharato tyAM jaz camayo. teNe guphAnI aMdara prasarI rahelA madyanA bahu gaMdhathI Agala jaine joyuM to uttama evA dharAna dIga. paThI teNe hArakAmAM AvIne te vAta zAMva vigere kumAronI Agala kahI eTale madyane viSe ati lubdha thayelA yAdavanA hajAro kumAro domatA domatA turata tyAM AvyA. par3I jema marusthalanA tarazyA vaTemANu loko zItala jalanuM vAraMvAra pAna kare te. ma te kumAroe ati svAdiSTha rasavAlI madirAnuM pAna karayu. AvI rIte na. tsAhathI kaMThaparyaMta madIrAnuM pAna karIne vikala banelA te kumAro gItanRtyAdi karatA utA parvatanI guphAmAM pAtAnI marajI pramANe pharavA lAgyA. evAmAM tyAM temaNe ati zAMta ane tapa karatA evA pAyana nAmanA tApasane dI. ga. paThI madirAne lIdhe ati mUDha banelA te kumAro, nivArI sakAya nahi evA nutanA vAlakonI peThe jema tema bolatA domayA ane tApasanI pAse jaza "are tApasa ! tuMja amArI nagarIno nAza karanAra ? Aje mahA kagera ane pApI evA tane ameja haNazaM.?" ema kahIne tenae temane muThI lAkamI vigere vividha prahArathI mAyA. aho ! madyAdine viSe Asakta thayelA puruSo ko paNa anarthane gaNatA nazrI. "are iSTabudhviAlAna! tame niraparAdhI evA mane tapasvIne zA mATe mAroge? jo mhAraM kAMi paNa tapa to tethI hu~ tamArI nagarIne dahana karanAro thaiza." Ama niyAgu karatA te munine prahArathI mRtyu pAmelAnA samAna karI sarve kumAro dhArakAmA jatA rahA. A vAta kRSNavaladeve sAMjalI, tethI tena atyaMta AkulavyAkula thayA utA tApasvIyomA mukhya evA haipAyanane amRta samAna vacanadame zAMta karavA mATe tyAM yAvyA ane kahavA lAgyA. " ugratapanA samupa he muni! pUjana karavA yogya prApane amArA nata evA krodhI putroe daNyA ke; paNa Ape prasanna gha ekavAra te amArA aparAdhane damA karavo joie." vI rIte kRSNavaledeva munine bahu zAMta karavA mAMmayA; paraMtu temaNe pUrvanA krodhane tyajI dIgho nahi. kAM Theke-turata salagI naThelo dAvAnala zU ko'yI zAMta karIzakAya bage ? jyAre atyaMta krodhAtura zrayelA muniye ko parA rIte zrAmano Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI balaja baladeva caritra. ( e) .(niyANAno) anugraha karayo nahi tyAre svannAvIka gaMnnIraguNe karIne manohara evA rAme kRSNane kaDaM. "he janArdana ! tuM mohane lIdhe vRyA prayatna zAmATe kare ? jarA vicAra to kharo, ke jagatmAM kyAre paNa jinarAjanI vANI zuM phogaTa thAya kharI?" daipAyane kA. " he kRSNabaladeva ! meM krodhayI hA. rakApurone nAza pamAmavAnu niyAguM karayuM . vadhAre zuM kahuM, paNa huM tamArA bannejaNAnA vinA bIjA kozne gemI denAra nathI." paThI balannai sahita kRSNe jhArakA nagarImA jazne turata potAnA sevako pAse paTTaha vagamAvyo ke, "he nagaravAsI jano ! krodhAtura zrayelA pAyana RSiye havaNAM dhArakAno pralaya karavAnU kaDu ne, mATe tame sau niraMtara pa. rameSTI maMtranA dhyAnane viSe eka cittavAlA pAna ane gharane viSe athavA nadyA nane viSetraNe kAla jinarAjanuM pUjana karo. valI puSkara evA vaha vigere tapa karavAmAM ane nAnA prakAranA niyama dhAravAmAM nadyamavaMta thai vyasana, vaira, vilAsa, nijJa ane vikathA vigere durguNone tyajI dyo. temaja bAlathI mAmIne vRkSparyaMta sarve nagaravAsI jano AdarathI zreSTa evA jinarAjanA dharmanI sevA karo ke, jenA atulya evA puNya prannAvathI e daipAyana mhArI nagarIno nAza karavA samartha thAya nahi." kRSNanI AvI AjhAthI sarve loko, te divasabhI prAraMjIne jineznI pUjA tathA parameSTI maMtranuM dhyAna e vigere dharma kArya karavA lAgyA. have zrI neminAtha prannu pRthvI upara vihAra karatA karatA pharI raivatAcala parvata napara AvyA. kRSNa vigere yAdavo paNa potAnA parivAra sahita varSa pAmatA utA temane vaMdanA karavA gayA. te vakhate nagavAne saMdhyAnA vAdalAnA raMga samAna, hAthInA kAna samAna, dananA agra nAga napara rahelA jalanA vi. 5 samAna, jalanA kallola samAna ane iMnA dhanuSya samAna lakSmInu, yauvananu ane rAjya- asthirapaNuM darzAvi dharmadezanA ApI. pranunI dharmopadezanA sAMnalIne saMsAramAM nivAsa karavAzI ane vilAsathI khinna zrayelA padyumna, zAMva, niSadha, nanaTa ane nAraNa vigere yAdavanA kumAroe kRSNa balannanI AjJA lazne prastunI pAse dIkSA lIdhI. rukmiNIye paNa potAnA pati zrI kR. SNane kA. "he prano ! mane vrata levAnI AjJA Apo ke, jezrIkarIne he paNa ivaNAM zrI neminAtha prannu pAle mokSane mATe cAritra aMgIkAra karUM." kRSyo Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 280 ) RSimaMgalavRtti-pUrvA hai. vaha zokazrI rudana karavApUrvaka AjJA prApI; tethI tele bIjI aneka rANIyonI sAdhe saMsAra samumAM vahANarUpa cAritra lIdhuM. pI zrI neminAtha prajue bIje sthAnake vihAra kasyo eTale kRSNe paNa dvArakA nagarImAM cAvIne paTTada arrot ke, "he nagaravAsIjano ! tamAre sarva prakAre potAnA hitane mATe niraMtara dharmane viSe yatna karavo. dave dvaipAyana nAmano tApasa mRtyu pAmIne zramikumAra devatAnunA madhye nRtpanna thayo, te pUrvanA kovathI dvArakA nagarIno nAza karavAne turata tyAM prAvyo. valI parvatanA upara mRgone irAvA mATe jema siMha taiyAra thAya tema te dharma dhyAnamAM tatpara evA manuSyone mAravA taiyAra thayo; paNa keTalAka manuSyo nayI ne keTalAka svanAvadhI ema sarve loko jinarAjanA pavitra dharmanuM sevana karatA hatA; tethI jema parvatane viSe khAlI gayelI phAlavAlo siMha duSTa vi cAravAlo vatAM manuSyone upazva karI zakato nathI tema DuSTa cittavAlo te deva, 'varmanuM utkRSTa dhyAna karavAmAM catura evA nagaravAsIjanAne napazva karavA sa yo nahi. jo ke te mahA virodhI deva dvArakA nagarImA rahenArA manu. pyone upapatra karavA mATe vAraMvAra zrAvato, paNa tema karavAne zrasamartha hovAthI pATho cAlyo jato. grAvI rIte bAra varSa vItI gayA. evAmAM duSTa karmanA pha lodI dharmane viSe sIthila zrayelA manavAlA sarve mANaso vicAra krv| lAgyA ke, " have te iSTa deva kyAMi jato rahyo daze. " Ama dhArI pramAdI tha yelA sarve manuSyo dharmane viSe atyaMta maMda zrAdaravAlA yayA paDhI DurAtmA ane calane zodhatA evA te devatAne avasara malyo eTale tese manuSyone prati jayakArI evA digdAha, bhUmIkaMpa ne dhulavRSTi vigere aneka divya utpAta pragaTa kasyA, tathA manuSyomAM paraspara kleza karAvyA. valI tero bahu krodhane sIdhe saMvarttaka vAyune vikarvI nagarImAM ghAsa kASTano samUha eko karIne salagAvyo. paThI yI vIjA dezapratye nAsI jatA evA sarva lokone paNa te devatAe saMvarttaka vAyuzrI upAmI upAmIne pAnA nagarImAM nAkhyA. loko bahu Akula vyAkula thayA; tezrI tena ghaNAM jalazrI agniMne siMcana karavA lAgyA; paraMtu tema karavAthI agni zAMta vA vaTale nalaTo vahu vadhavA lAgyo. agnizrI traNa mAlanAM sAta mAnAM gharI salagavAM lAgyA. aneka zIlAnu phATavAlAgI, zikharo Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bala baladeva caritra. ( 281 ) tuTI paruvA lAgyA. muktAphala bhane maNiyothI jamitra evA caMDuvAna tathA zAla vigere divya vastu salagavA lAgI. kapUra tathA agurucaMdana vigere uttama vastuThanI kAnonI paNa teja dazA thavA lAgI. valI te vakhate manuSyone prAMdhalA karavAvo dhUmAko sarva dizAnumAM prasarI javAthI hAthI, ghomA ane balada vigere mukhya pazu tathA strI puruSa ne bAlako paNa balavA lAgyA. te vakhate pra 66 hA kRSNa ! hA rAma ! yA mahA pramizrI pImA pAmelA ane pratidIna citravAlA amane rakSaNa karo ! rakSaNa karo !!" evo mahA bhayaMkara zabda cAre bA - jue saMjalAvA lAgyo. te vakhate kRSNa jeTalAmAM potAnA divya zastra, maMtra ane maNi vigerethI nizAMta karavA lAgyA teTalAmAM temanA alpapuNyane sIdhe cakra, gadA, zaM1 kha, bANa, hala ane muzala vigere sarva astro adRzya thai gayAM pabI mAtAne viSe utkRSTa jaktivAlA kRSNa balajare, devakI tathA rohiNI sahita vasudevane dvArakA nagarIthI vhAra lai javAne rathamAM besAkhA, paraMtu te vakhate rathamAM jomelA ghomAna, pranizrI atyaMta balatA batA jarA paNa Agala cAlyA nahi. pabI kRSNa balajjara poteja mAtRbhaktine lIdhe rathane valagI kheMcavA lAgyA jeTalAmAM tena potAnA vizAla maMdiranA daravAjA pAse AvI pahocyA teTalAmAM daravAjAnA bAraNAM baMdha thayAM jo ke bala bahAra nikalavA mATe se baMdha thayelA kamAne nAgI nAkhyAM, to paNa te kSaNamAtramAM pAThAM ekagaM thai gayAM. A vakhate AkAzamAM nanelA ane jayaMkara prakRtivAlA haipAyana deve kRSNa balajazne ka. " he vIra puruSo ! tame potAnA balane phogaTa zAmATe gumAvo vo? hu~ phakta tamArA banne jaNa vinA bIjA koi bAla ke vRdane bomI denAra nathI. 1 pUrvekaai karela sarva tapane paNa nizve teja mATe mUDha nAvathI gumAvI dadhuM be. " pI mAtA pitAe kRSNa balanane kAM. "de putro ! tase yA sthAnathI dUra jatA raho. jo tame jIvatA rahezo to tamArAdhI pharI vaMza vRddhi thaze. tame mAtA pitAnI zaktine lIdhe potAnI pUrNa zakti pragaTa karI; paraMtu pUrva javamAM melavelA pramArAM duSTa karmaNI te saphala yaha nahi. jo ke puruSArtharahita evA pramoe zrI neminAtha prabhu pAse dIkSA na lIdhI to pI. saMsAravAsane anusarI rahelI yA viTaMbanA amane kesa sulana na ghAya ? 36 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 282 RSimaMgalavRtti - pUrvArdha. have zrama zrI jinezvaronuM zaraNa yAna, siddha, sAdhu ane kevalI praNita dharma paNa amArA zaraNarUpa thAna. valI yA navane viSe amane cAra prakAranA AhAranA tyAgarUpa anazana vrata paNa ho. sarva prakAranA prANIyonA hitakartA, rAga dveSAdiko saMga tyajI denArA ane sarva jagatnA mitra zrI neminAtha prabhu amArA zaraNa thAna. " A pramANe parameSTI maMtranA dhyAnamAM tatpara zrayelA te trajaNA (devakI rohiNI ne vasudeva) haipAyana deve pragaTa karelA jasmIbhUta thai puNyane sIdhe svargamAM gayA. AvI rIte sarve nagaravAsI jano jasmInUta thA. kRSNa balana paNa nizve jasmIbhUta thatI potAnI samagra nagarIne jotA batA bahAranA jIrNodyAnane viSe gayA . tyAM balatA suvarNanA killA ne mahelonA thatA khaDakhaDATa zabdothI, nasmarUpa yatA manuSyonA tiryaMconA kolAhalathI tathA aminI jvAlAnA tIkhArAmAM pakatA pa kI yonA zabdothI kona pAmelA kRSNe dIna vacanathI potAnA nAi balanane kahyuM. "he baMdho ! huM mhArI potAnI dRSTithI yA nagarInA dAhane joi zakato nathI, to have kyAM jAnaM ? kAraNa ke, rAjAnanuM mahA parAkramavaMta sarva maMgala yApaNAzrI viruddha ve." valana kayuM. " havaNAM Apane zreSTha buddhivAlA ane saMbaMdhi evA pAMgavAnI nagarI pratye januM yogya be; paNa bIjA koI duzmanane ghare javuM yogya nathI." kRSNe kahyuM. " ThIka be, paNa pUrve meM mahA krodhathI ane hI te pAMgavAne vahu pImA ApI be; tethI havaNAM temanI nagarI pratye jatAM ApaNA manamAM zuM bahu lakA nahiM thAya ?" valajar3e pharIzrI kahyuM . " he mukuMda ! nive teM jevI rIte ekavAra pAMruvAno apakAra kasyo ve. tevIja rIte bahuvAra upakAra paNa kasyo The. kharekhara e pAMvo uttama guNavAn ne kRtajJa (karelA guNane jAganArA) ve; tethI tena pUrve tame karelA napakAranA smaraNathI hati cittavAlA ne tamAruM vahu gaurava karaze. " yA pramANe nizcaya karIne pagame cAlatA te banne jAgyo pAMconI nagarI tarapha cAlyA. graho ! ati mhoTA puruSone paNa daivazrI puSTa karmanA phalarUpa AvI durdazA prApta thAya ve !!! ve yA dvArakA nagarImAM zrI kubjavAraka nAmano valanazno putra potAnI nagarIne dugdha zratI jo atyaMta jaya pAmato bato potAnA mahela upara camane kahanA lAgyo ke. "he devatAna ! huM zrI neminAtha prajuno ziSya kuM Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ zrI balana baladeva caritra. (273) ane tethIja zrI jinezvara nagavAne mane AjhA karI , to have tame mane A agnivame zAmATe bAlo ge? Ama kahetA evA te kubjavArakane junaka nAmanA devatAe turata tyAMthI napAmI zrI neminAtha prannu pAse mUkyo. yogyaja De ke, teja navamAM sikSipadane pAmanArA puruSone AvI anarthanI ghaTanA kema thAya ? arthAt naja thAya. A vakhate zrI neminAtha pranu dUra rahelA palhakinAmanA dezamA vihAra karatA hatA, tyAM kubjavAraka kumAre AdhIne temanI pAse dIkSA lIdhI. anukrame natkRSTa tapasyA karato te kumAra mukti padane pAmyo. kRSNa balananI bIjI paNa hajAro strIyo A ati ghora evA agninA saMkaTane viSe anazana vrata dhAraNa karI mRtyu pAmIne navya gati pAmI. duHsaha agnithI dagdha thayelI keTalIka mAtA to turata natpanna thayelA sunnannAvayukta thazne teja vakhate ghaNuM karIne devatArupe athavA mhoTA pranAvavAlA vyaMtararupe pragaTa thA. AvI rIte te vaipAyanarupa agni kumAra devatAe dhArakA nagarIne cha mAsa paryaMta dagdha karI. paLI jANe saMketaja Apyo hoyanI ? ema samu3 potAnA nacalatA taraMgothI e nagarIne cAre taraphathI bolI dIdhI. dhikkAra ne A vA puSTa kRtyane !!! have kRSNa balana banne nAzyo hasti samAna hastinApurapratye javA mATe prati divasa Agala Agala prayANa karatA hatA, evAmAM eka divasa kRSNa balanane kayuM ke, "he baMdho ! mane nukha lAgavAthI bahu pImA thAya ne." balannaI kahUM. "jo tuM ahiM sAvadhAnapaNe unno rahe to huM A pAsenA nagaramAMjAvaM." kRSNe kaDaM. " paraMtu tyAM tamane upazva thAya tenI khabara ahiM mane koNa kaheze?" balana kahyu. "he rAkSasonA zatru ! jo tyAM tema aze to huM siMhanAda karIza; ethI tamane turata jANa thaze. panI tamAre tatkAla tyAM Avaq." Avo saMketa karIne baladeva turata nagaramAM gayA. zreSTharupavAlA balannane nagaramAM praveza karatA joi nagaravAsI jano paraspara kahevA lAgyA ke, "aho! A bakhadeva dagdha thatI hArakA nagarIthI nikalI yAvyA le ke jhuM ?" Ama nagaranA sarve manuSyo vicAra karatA hatA eTalAmAM baladeve mUlya ApIne vajAramAMdhI madya sahita nattama rasavAlA nojanane kharidyu. pI te jeTalAmAM e sarva vastunane laz nagaranA daravAjA pAse yAvyA teTalAmAM AkulavyAkula manavAlA , Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (204) RSimaMmalatti-pUrvAI. rakSaka puruSa pAMmunA putra udaMtaka nUpatine khabara ApI ke, "he mahArAjA! divya rupavaMta koi puruSa havaNAM nagarImA AvIne bahu mUlyathI madirA tathA nojana kharIda karI cAlyo jAya . huM Apane khabara kahevA UTa ahi aa-| vyo vaM, to have mhAro doSa nathI." rakakanAM AvAM vacana sAMjalI turata senA sahita taiyAra zrayelA udaMtaka nUpatiye nagarIno daravAjo baMdha karAvyo. Ama potAle hAvA mATe taiyAra ayelA udaMtaka nUpatine jANI baladeve turata siMhanAda karIne eka mhoTA AlAna staMnane nakhemI potAnA hAthamAM lIdho. siMhanA samAna parAkramavAlA ane mahA valavaMta evA kRSNa paNa siMhanAdane sAMnnalI turata phAla mAratA tyAM AvyA ane nagarInA daravAjAnA banne kamAmane pATunA prahArathI tomI nAMkhyA. pI kRSNe turata udaMtaka lUpatine vAMdhIne kaDaM. "are mUrkha ! maravAnI cA karatA teM dhArakAnI lAyamAM zuM amArA nujAnA valane paNa dagdha thara gayuM jAeyu ? dhikkAra The tane !!! nizce huM rAMka evA tane haNIne zaM karuM !" kRSNe A pramANe udaMtaka rAjAne tiraskAra karI gemI mUkyo. paThI kRSNe valannai sahita madyapAna pUrvaka nojana karayu. tyAra bAda tenae pUrva dizAmAM paryAla karayu. anukrame pUrva napArjana karelA karmanA nadayathI te banne nAiyo, prasanna evA asaMkhya jaMtunathI pUrNa evA kauzAMva nAmanA araNyapratye AvI padocyA. te vanane viSe cAlatA evA kRpNane madirAnA pAnathI, lasaNanA na. kaNathI, mArganA zramazrI, nagra tApazrI ane pUrva janmanA puNyanA kayathI vagavI sakAya nadi evI bahu taraza lAgI. kRSNa tarazane lIdhe eka pagaluM paNa pAgala cAlavAne samartha zrayA nadi; tezrI temaNe potAnA nAine kA ke, "he cayo ! tarazane lIdhe mhAruM tAlabuM sUkA jAya The." vizAla budhviAlA balanaDe madA premazrI kAM. " de mukuMda ! tuM svasthapaNe thA vRdanI nIce vesa. hu~ jala lagne prAvu vaM." paThI mArge cAlavAne lIdhe vahu khinna zrayelA kRSNa dATA vamavRkanI nIce potAnuM vastra mukhapadma napara naDhI tathA DhIMcaNa napara jojo paga mukIne naMghI gayA ane valadeva temanA mATe jala levA vahu dUra gayA.' pAuta naja banamA ra nAga, vAghanA cAmamAne naTanAro, niraMtara dhanuSya napara nAgane ramAbI gagvanAge, pApa saMpani melavavAmAM hAMkA vagarano ane dUrarahelI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ zrI balana baladeva caritra. (jya ) mINI vastune paNa viMdhI nAMkhavAmAM catura evo jarAkumAra, daivayogazrI pharato pharatotyAMAvIcamayo. tyAMteNe vajhavRdanInIce sUI gayelAkRSNanA dedIpyamAna kamalanA cinhavAlA caraNa kamalane joi mRganI brAMtithI turata yamarAjanA dUtarupa bAgamArayu.paThI bANathI paganA marmasthAnane viSeviMdhAyelA anetejaprahArathIpImita thayelA manavAlA valI sUkAi garyu le tAlavU jemanuM evA kRSNe naThIne kaDaM. "are! potAnuM nAma ane vairanuM kAraNa darzAvyA vinA mane bAgathI koNe viMdhyo ne ? kAraNa ke, kSatrIya puruSo to prabala vaira batAM paNa sUtelA mANasa napara prahAra karatA nathI." kRSNanAM AvAM vacana sanilI jarAkumAre ati kheda pAmIne kaDaM. "aho ! meM koI puruSane prahAra kasyo!!" pI kRSNe "tuM koNa bu?" ema pUbavAthI teNe uttara Apyo ke, " rAjyane tyajI daz A vanamA nivAsa karavA Avelo huM jarAkumAra nAme vasudevano putra bu. dayAvaMta cittavAlA zrI neminAtha prannue mane zrIkRSNano ghAta karanAra kahyo hato, tethI hu~ kRSNarnu rakSaNa karavA mATe arthAt mhArA hAthathI evaM baMdhuvadharupa kukRtya na yAya evA hetuthI hArakA nagarI tyajI daz ahi rahyo . kevala pApasaMpattine ekaTI karanArA mane ahiM nivAsa karatA bAra varSa bItI gayA le.aho ! temAM meM Aje manuSyarupa tamane dIga . he nAi ! tame koNa ge? temane jhaTa nivedana karo." kRSNe kaDaM. "jenA mATe tame svarga samAna dhArakA nagarIne tyajI da A vanamAM nivAsa karo ge teja hu~ tamAro nhAno nAi kRSNa buM. huM ahiMyAM A vamavRkSanI nIce sUto hato eTalA tamArA vANathI vidhANo buM." kRSNanAM AvAM vacana sAMjalI dUra nannelo jarAkumAra vyAkula manavAlo aine tatkAla temanI pAse Avyo ane potAnA bANathI vidhAyelA potAnA baMdhuzrI kRSNane jANIne te turata mULa pAmyo. panI jyAre mULa nivRtta thai tyAre te ukhathI bahu vilApa karavA lAgyo. teNe gadgad svarathI kRSNane kahyu. " he baMdho! mane zrI neminAtha pranue kahyu hatuM te pramANe daipAyana nAmanA tApase ApaNI jhArakA nagarIne ane yAdavonA samagra vaMzane zuM dagdha karayA ? henA arzanaratakhaMmanI rAjya lakSmInenogavanArA tamArI Aje AzI dazA !!!" pI atyaMtapImAyukta zrayelA kRSNe jarAkumAranI Agala sarva vAta kahI.potAnA kukRtyathI kheda pAmelA jarAkumAre paNa pharIzrI kRSNane kA. " dhikkAra The, Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (276) RSimaMmalatti-pUrvAI.. mane ke, je huM vadhunno ghAta karanAra puruSonA madhye A prathama rekhA pAmyo .!! aho ! vasudevano putra thara ane saMsAra samune tAranArA zrI neminAthanI niraMtara sevA karIne meM AvaM kukarma karayuM to nizce huM dhikkAravA yogya bu, zrA araNya kyA, mhAro nivAsa kyAM, tamArA sarakhA atithiyo, Avaq kyAM ane mhArA vANathI tamALaM vidhAvaq kyA ? zrI neminAtha prannunuM kahevU sarva satya ayuM .pAhA! balavaMta puruSone paNa daivayoga kyArebIjIrItethato nathI." Ama vAraMvAra zoka karatA jarAkumArane kRSNe kaDaM. "he baMdho ! tuM vRthA kheda zA mATe kare , ? he vivekI ! kornunAvI mithyA thatuM nathI. jyAre manuSyono pUrve saMpAdana karelo pUNyasamUha kSaya pAme ane pApasamUha nadaya Ave tyAre mahAtmA puruSoe karelI Hsaha vighnonI rakSA paNa niSphala thAya be. he baMdho! zrA eka nAvIja The emAM thAro athavA bIjA kozno doSa nathI; paraMtu meM pUrve karelAM nagra uSTa karmarnu e pApa maneja ati pIkAkArI thai pamthu be, mATe he baMdho ! tuM zokane tyajI dara ane mhArI A avasthA az evI pAMDavone khabara kahevA mATe A mhArA hRdayanA kaustunna ratnane laza pAMmavonA rAjyamAM jA, yAdavakulamA phakta eka vAkI rahelA ane pAMvo thakI prApta zrayelA surAjya padane sevana karanArA tane pAMmavo vRdipamAmo, temaja thArAthI pharI vaMzanI vR hi paNa thAna. valI he vaMdho !thAre pAMmavonI Agala A sarva vAta nivedana karIne paThI meM ati krodhane lIdhe te mahA naktivAlAnane dezamAthI kADhI mUkyA hatA tenI madhura vANIthI damA mAgavI. are nA! have tuM ahiMthI na ane UTa cAlyo jA, kAraNa ke, mhAre mATe jala levA gayelA balannAvazeane te thArAthI thayelA mhArA vadhane jAgaze to nizce potAnA cittamAM gotradayane nahiM gaNatA thAro vadha karaze. valI thAre ahiMthI avalA pagathI arthAt mhArA sAmaM mukha rAkhIne cAlyuM jayU~ ke, jethI mhAre viSe ati prema naktivAlA va. lannaitdAro vadha karavA mATe thArI pAThala na yAvI zake." ati snehane dhAgaga karanArA kRSNe yAvI rIte vahu bahu vAra kaDaM eTale dIna thayelo jarAkumAra , kRpAnI pAmayI kaustunnamaNine lai cAlyo gayo. __ have adi kRprA potAno mRtyukAla pAse zrAvyo jANI sukhazrI ati pIkA pAmatA utA paNa uttama dharmavAlanA gakhIne temaja zunna cinavAlA tha Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI balana baladeva caritra. ( 7) ine darjanA Asana napara besI kaNamAtra yA pramANe ArAdhanA karavA lAgyA, __"arihaMta siha, AcArya, napAdhyAya ane sAdhunane huM praNAma karUM . nizce potAnA zaraNa prApta ayelA mane tena sarva kAla rakSaNa karanArA thAna. devAdhideva, mahodaya lakSmInA ApanArA, vizvanA AjUSaNa ane kevalajJAnathI sarva prANIyonA nAvane jANanArAzrI neminAtha pralune hu~ niraMtara namaskAra karuM bu. meM A navamAM mahA kaSAyanA yogathI caturgatine viSe rahelA sarva jaMtunanI je kAMi virAdhanA karI hoya athavA bIjA navomAM je kAMza virAdhanA karI hoya te sarvanI kSamA mAguM bu. meM bAlyAvasthAthI mAMjhIne Aja paryaMta divya AyudhodhI katriyarasavajhe (zUrarasavame) kaMsa maida vigere zatruno je vadha kasyo ne te sarva pApane dhikkAravApUrvaka kamA mAguM buM. mhAruM ko nathI tema huM paNa koinonathI. meM sarva saMga tyajI dIdho le. temaja mane A navamAM kAyaka samakitarUpa ratna prApta thAna. valI samuvijaya vigere dazA), traNa jagatanA prANIyone pUjana karavA yogya gajasukumAla vigere mhArA baMdhuna ane zAMbAdi mhArA putro e sarve nizce puNyavaMtA ne. kAraNa ke, jena duHkhanAM sthAnarupa gRhavAsane tyajI dai zrI neminAtha prannu pAse dIkSA la ane tIvra tapasyA karImuktipadane pAmaze. kharekhara nattama zIlavAlI rukmiNI vigere mhArI strIyo paNa prazaMsA karavA' yogyaja ne. kemake tena paNa prApta thayelA avasare zrI neminAtha jinezvara pAse dIkSA laine potAnA mhoTA nadayavAlA artha- sAdhana kare ." A pramANe camatA nAvathI zui dhyAnane viSe pravRtta thayelA kRSNanA nAvane viSe, pUrve baMdhAyelA naraka AyuSyane lIdhe AvI rIte pheraphAra thayo. "hA! pUrve ati balavaMta zatrunathI paNa mhAro parAnnava thayo nathI, te Aje mhArA jotA utA uSTa cittavAlA haipAyane mhArI nagarI, prajA, mAtA, pitA, baMdhu, vadhu ane vheno vigere sarvane dagdha karI mane AvI viSama dazAne pahocAmayo . balannai sahita balavaMta evA mane dhikkAra !!! jo davaNAM e mhArA mAtA pitAdino nAza karanAra zatrune hu~ jANuM athavA de to nizce te 'STa hRdayavAlAne mhArA potAnA hAthavatI zIkSA karUM." AvI rIte vRddhi pAmelA gADha rau dhyAnamAMja AyuSya pUrNa thavAne lIdhe mRtyu pAmelA kRSNa mahA duHsaha klezanA sthAnarupa trIjI narakane viSe natpanna thayA. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (200) RSimaMgalavRtti - pUrvArdha. - 66 paThI vanane viSe jamIne kamalapatramAM jala lai potAnA baMdhu kRSNane jovA mATe polAM karelAM netravAlA balannar3a te varunI pAse zrAvyA, to tyAM temale praphullIta paNa vastrathI DhAMkI rAkhelA mukhavAlA ane sUi rahelA kRSNane joi vicArayuM ke, " bahu zramazrI thAkI gayelo yA mhAro baMdhu sukhe sUi rahyo be. " zrAma dhArI te vamavRkanI nIce kRSNanI pAse banA rahyA valI " thA mhAro nAi potAnuM zarIra kema nathI halAvato athavA tenAM mukha upara mAMkhIyo zA mATe jame be ? " evI zaMkAthI temaNe kRSNAnAM mukha uparanuM vastra dUra ka rathaM eTale mRtyu pAmavAne lIdhe ceSTA rahita yayelA zarIravAlA potAnA baMdhune joi valana turata mUrchA pAmyA paDhI zItala pavanayI saceta thayA eTale baMdhu viyoga ne lIdhe prati prAkulavyAkula thayelA temaNe potAnA nAinA caraNane viSe thayelo vANaprahAra joi turata vananA jIvone trAsa karanAro tathA nayaMkara evo siMhanAda karagho. valI te valana tArasvara karIne kartuM ke, " are ! mRtyu pAmavAne iccatA kayA duSTa puruSe yA sukhe sUi rahelA mhArA badhune hayo ? je yA kukRtya karayuM hoya te UTa mhArI pAse pravIne kahI dyo. je puruSa potAnA sarva valathI bAlakane, strIne, gAMgAne, maMdane, mUrchA pAmelAne, sUi gayelAne, rogIne netra vinAne ho be tene sarva mANaso adhamamAM paNa adhama kaDe ve." pI vihvala thayelA valanar3a, kopa ane zokathI te mahA araNyamAM sarva: ThekAle jamyA paNa koi sthAnake potAnA baMdhuno ghAta karanAra puruSane dITho nahi. patI mananI aMdara thayelA vahu zokane lIdhe bahu vakhata sudhI zoka karIne valanai potAnA khaMjA upara kRSNanA zarIrane dhAraNa karI te vananI aMdara pharavA lA-gyA. jo ke bala pote jAeA tathA vakhANavA yogya guNavAlA hatA, to paNa te kyAreka kRSNanA zarIrane puSpa tathA phalavame vahu suzobhita karatA. kyAreka zayyAmAM sUvAratA ne kyAreka pote jalavame snAna karAvatA. A pramANe kRpyanA zarIrane potAnA khaMbhA napara ucakI pratidivasa vividha prakAranI ceSTA. karatA valar3ane va mAsa zrayA. hAhA! mahAtmAnaM ne paNa zrAvI mohaviTaMbanA thAya be, ve balana nhAno bhAi siddhArtha ke, je cAritra laine devatA thayoM dato, tethe avavijJAnacI valanI AvI atyaMta durdazA dIvI, tethI te ponAnI pratijJA pAlavAne mATe mohavI atyaMta mRDha banI gayelA potAnA baMdhune Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI balana baladeva caritra. bodha pamAmavAne mATe turata tyAM Avyo. paThI te devatAe balannai jotA baMtA parvatanA viSama pradeza naparathI sAjA natArelA ane pRthvInA sarala rastA napara nAgI gayelA rathane pharIthI sAjo karavA mAMmayo. tenI AvI ceSTA joIne balana kaj. "are mUrkha ! viSama mArgethI sukhe utArelA ane sarala raste nAgI gayelA rathane have zA mATe sAjo karavA bege ?" devatAe kaDaM." he baladeva ! yuH dhinA mRtyu pAmelo A thAro baMdhu jyAre jIvato zraze tyAre A nAgI gayelo mhAro ratha paNa sAjo aze, ema dhArI huM tene sAMdhu bu." devatAnAM AvAM vacana sAMjalI vizeSa puHkha pAmelA baladeva tatkAla Agala cAlyA. devatA paNa temane pratibodha pamAmavA mATe khemutanuM rUpa dhAraNa karI pathyara napara kamala vAvavA lAgyo, balana tenuM AvaM kRtya jo hasIne pUjyu. "are ! A thArAM kamalo kyAre nagaze?" devatAe uttara Apyo. " thArA khaMnA napara raheDhuM zaba jyAre jIvatuM zraze tyAre e kamalo nagaze." baladeva pharIthI Agala cAlyA eTale devatA paNa manuSyana rUpa dhAraNa karIne teja mArgamAM eka balI gayelA vRdane jalasiMcana karavA lAgyo. baladeve tene hAsyapUrvaka kayuM. "he mUDha ! A balI gayekheM vRkSa thArA siMcana karavAzrI kyAre pallavita aze ?" devatAe kAM. " jyAre A thArA khannA napara raheDhuM zaba jIvatuM zraze / tyAre A vRkSa paNa pallavita aze." devatAnAM AvAM vacanazrI balanna Agala cAlyA. devatA paNa turata govAla, rUpa dhAraNa karI teja mArgamA eka mRtyu pAmelI gAyanA mukhamAM lIlA ghAsanA kolIyA prayatnazrI devA lAgyo. baladeve tene kaDaM. "aho ! A mRtyu pAmelI gAya zuM ghAsane khAze?" devatAe kaDaM, "he mUDha ! tyAre zrAzaba paNa zuM jIvatuM zrAze?" devatAnI AvI samAna pratyutaravAlI vANI sanilIne zrI baladeva vicAra karavA lAgyA. "zuM mhAro baMdhu nizce mRtyu pAnyo be ke, jeyI sarve mANaso AvI rIte kahe ?" Ama baladeva potAnA cittamA vicAra kare eTalAmAM siddhArthadeve potArnu khalaM svarupa dhAraNa karIne temane kahyu. "he baladeva ! Apa baMdhunA nehathI kema moha pAmo ge? huM tamAro nAI siddhArtha .Ape mane pratijJA karAvI hatI ke, thAre avasare AvIne mane prativodha pamAjhavo." eja kAraNathI hu~ svargarnu sukha gemI daMza tamane pratibodha karavA ahiM Avyo , he valanas! sAMjalo. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 100 ) RSimaMgalavRtti - pUrvA 6. tame jyAre kRSNanA mATe jala levA dUra gayA tyAre kRSNa mArganA zramazrI pImA pAmavAne lIdhe vamavRkSanI nIce mahA nizazrI naMghI gayA. pAbala eja zraraeyamAM jamato jarAkumAra tyAM zrAvyo ane tethe mRganI brAMtithI kRSNanA ca / rakamalane viSe bANa mArayuM. pI kRSNe potAno kaustubhamaNi prApIne tene pAMmavonI rAjadhAnI pratye mokalyo. prathama zubha dhyAnamAM tatpara rahI ane pAbalI potAnA pUrva javanA nikAcita karmazrI atyaMta raur3a dhyAnamAM tatpara - yelA kRSNa mRtyu pAmIne trIjI narakapratye gayA. " balana kaghuM. "he bAMdhava ! teM bahu sAruM karayuM ! vahu sAruM karayuM ! ! je pravasare yAvIne mane pratibodha pAco. he nRpakArI baMdho ! have mhAre zuM karavuM te tuM mane UTa kahe." devatAe kayuM. " he puNyavaMta ! have tuM zrI neminAtha prabhu pAse dIkSA grahaNa kara. paThI vivekI vA balana turata caMdananA kASTathI kRSNanA zarIrane ani saM skAra kasyo; eTalAmAM zrI neminAtha prabhu cAraNa sunine tyAM mokalyA; tethI valana avasara jAlIne kRSNano zoka tyajI dai snehapUrvaka temanI pAse dIkSA aMgIkAra karI. pI siddhArtha devatA ane cAraNamuni potapotAnA sthAnake gaye te zrI valanara muni vihAra karatA karatA tuMgika nAmanA parvatane viSe gayA. tyAM temaNe zAMta cittazrI tapazyA karavA mAMgI. "" eka divasa mAsakhamalane pAraNe valadeva muni, te parvatanI pAsenA gA. mAM jikA mATe jatA hatA evAmAM bAlakane sAthe lai jala naravA AvelI koi strIye kUvAnA kAMThA napara najA nannA temane dIga. baladevanA rUpathI mor3a pAmelI te strIye jala bharavA mATe ghamAne badale potAnA putranA kaMThe do. raruM vAMcI kUvAmAM siMcavA mAMgaco. tenAM prAvAM viloma kRtyane joi potAnI rupalakSmInI niMdA karatA valadeva muniye te strIne kAM. "dAdA ! tuM A a nAyalone paNa niMdA karavA yogya, zoka tathA Apattine ApanAruM ane maha duHkhanA kAraNarUpa jhuM kRtya kare ve ? " yAvI rIte te strIne prabodha pamAmI va na muni potAnA citamAM vicAra karavA lAgyA. " nizve meM A vAlakane mRtyuzrI mRkAvyo. dave paThI mhArAM rUpazrI zrAvuM kukRtya na zrAya eTalA mATe yoga nagarI viMgaremA kyAre paNa jikA levA januM nahi. phakta yA parvata naparajarahI re kASTa vigegnoja AhAra karato. yA pramANe ghora anigraha "> Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI balana baladeva caritra. ( e?) , sai vidhine jANanArA muni balanna tyAM rahyA. traNa ratnanuM ArAdhana karavA. mAM sAvadhAna, traNa gupti ane cAra samitInuM rakSaNa karanAra, zamannAvanA samuane mokSa sukhanA anilASI te mahAmuni, padadamaNa ane mAsakSamaNanA pAraNAne viSa kASTa jala vigerenuM nakSaNa karatA tapa karavA lAgyA. panI eka divase te parvata napara kASTa levA AvanArA mANase potAnA rAjAnI pAse prAvIne kA ke, "A parvatanA zikhara napara koi tapasvI ati ghora evaM tapa kare . sarve rAjA paNa e vAta sAMjalIne dona pAmatA batA vicAra karavA lAgyA ke, " nizce e ApaNuM rAjya levAne artheja ghora tapa kare , mATe eno ha. vaNAM vadha karavo yogya ." Ama dhArI sarve nUpatiyo bakhatara paherIne bala:deva munine daNavA mATe tyAM aAvyA. dhikkAra ne dhikkAra ne mahAmohane sevana karanArA manuSyonAM zrAvAM ayogya sthAnane viSa prAraMnnelA yuHkSnAM kRtyane !!! sikSArya deva parA A vakhate potAnI natkRSTa naktine lIdhe puMca ane kezavAlI. zrI pRthvInA nAgane kaMpAvatA evA vikarAla mUrtivAlA siMho zrI baladeva muninI pAse vikUA. devatAnAM AvAM kRtyazrI jaya pAmelA sarve rAjAla zrI baladeva munine praNAma karI potapotAne sthAnake jatA rahA. kaDaM The ke-lokane viSe tIna tapasvI lokonAM tapano pranAva aciMtya hoya . e mahA muninA } madhura svaravAlA svAdhyAyane sAMjalIne vyAghrAdi hiMsaka jIvo paNa paraspara } vaira tyajIne napazama nAvane pAmyA hatA. have zrI balanna munino ko pUrva janmano mitra laghukarmI jIva, utpanna yayelA jAti smaraNa jJAnavAlo ane vizuH akSarupI guNavAlo te vanamAM mRga thayo hato. te jyAre baladeva muni besatA tyAre vesato, nannAradetA tyAre unno raheto ane ko sthAnake jatA tyAre temanI pAula jato. paraMtu zubha cittavAlo te mRga kyAre paNa temanuM pama mUkato nahi. vivekavaMta evA te hariNe "zrA vanamA sArtha vigereno yoga hoya re tyAre temanI pAseyI AhAra pANI lAvIne A muni nojana kare . nahito nazrI karatA." evA munino ghora annigrahane jANyo. paThI te mRga hamezAM savAre muninI sevA karI ane temane namaskAra karI parvatanA vananI aMdara sArya vigerenA Azramane zodhato zodhato dUra name ane jyAre te ko sArtha. vigerene dekhe tyAre te munine Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ILL PEESTLE pimamalavRtti-pUrvAI. . zu AhAra vahAravA mATe ugamavAne potAnA zIMgamA vame munine khajavAle. anukrame baladeva muni teno saMketa jANe eTale potAnA sthira dhyAnane mUkI Agala cAlatAM hariNe batAvelA mArgane viSe dAtAranA Azrame jAya, panI zunAvathI vahorAvelA nirdoSa AhArathI pAra' karI te mahAmuni pharI potAnA Azrame jai ati nagra tapa kare. zrApramANe e mahAmunine vrata, pA. lana karatA ekaso varSa vItI gayAM. __ eka divasa te araNyane vipe keTalAka sutAro lAkamAM kApavA AvyA ane potAnA tIkSNa kuvAmAvatI pAMzarA ane gAMge vinAnA mhoTA vRkSAne kApavA lAgyA. madhyAnhano vakhata ayo eTale tena a kApI nAkhelAM mUlavAlA te mhoTA vRdanI nIce nojana karavA vega eTalAmAM pelo hariNa phara-. to pharato tyAM AvI pahocyo. tyAM temane nojana karatA joza turata saMketa karavA mATe muninI pAse gayo, baladevamuni paNa dhyAnane tyajI dai iryApathikItuM smaraNa karatA saMtuSTa cittavAlA mRge batAvelA mArgethI tyAM AvI pa. hocyA. jANe hAlatuM cAlatuM kalpavRkSaja hoyanI ? athavA to jANe mUrtimaMta pUNyano prakAzaja hoyanI ? evA ane ciMtA AvelA te jovA yogya mukhavAlA atithine joine vivekI evo mukhya sutAra vicAra karalA lAgyo. "aAje mhArA prAMgaNAmAM amRtavRSTi zraz azvA to kalpavRkSa pragaTa thayo !" yAvI te harpazrI anumodanA karato sutAra nattama naktithI mAnarahita evA valannamunine doparahita evaM potAnuM nAtu vahorAvavA lAgyo. pAse nannelo mRga paNa yA pramANe zurU nAvanA nAvavA lAgyo ke, "nizce dAtAra evo A sutAra jagatmAM dhanya, kRtArtha, puNyavAn ane tralokamAM mAnya ne.kAraNa ke, je eNe nattama, epaNIya ane agaeya evA potAnA nAtAyI yA munine pratilAcyA. kharekhara atnAgI to huMja usyo ke,yA uSTa pazujAtipaNAthI pAtradAna rakSita rahyo. baladeva muniye paNa turata potAnI tapovRddhIne mATe lolupIpaNuM dUra karI mutAra vadorAvelo epaNIya AhAra gRhaNa karayo. yA vakhate pracaMvAyu utpanna bhayo; nayI palu mUlamAMdhI aMkApI nAkhevaM vRtta te traNejaNa napara pamyu, jetrI tena turata mRtyu pAmyA. mahAtapa, atulya pAtradAna ane anumo. danAcA zrIganA-gAparipavitradhiyelA aMgavAlA zrI baladevamuni, sutAra ane Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bala baladeva caritra. ( 153 ) mRga e trajalA brahma devalokane viSe mahA samRddhivaMta devatA yayA. mo prapavAyogya evA brahmacarya vratane dhAraNa karanArA dhane tIvra tapa karanArA zrI baladeva muni svargamAM gayA e eka vhArA cittamAM Azcaryarupa jalAya . temaja mokSa lakSmInA eka mukhya kAraNarUpa supAtradAna Apato evo sutAra brahmadevaloka pratye gayo e paNa AzcaryarUpa The valI tiryaMca jAtivAlo mRga paNa dAna, zIla ane tapakriyA rahita batAM kevala nacalatA nAvayogathI brahmadevalokamAM devatA yo e paNa mhArA cittane viSe zrAzvarya ve. - ear devaloka viSe nRtpanna theyelA balana devatAne tyAM turata pravavijJAna utpanna zrayuM; tethI temale premanA sthAnarUpa potAnA pUrvajavanA baMdhu kRSNane duHsaha vedanAthI pImA pAmatA trIjI narakane viSe dIvA paDhI narakazrI kRSNano nAra karavAne ivato te deva turata svarga kI tyAM gayo bhane kR ne premapUrvaka AliMgana karI kahevA lAgyo ke, "he baMdho ! huM hArA pUrva - janmano rAma ( balana ) nAmano baMdhu buM. huM dIkSA lai pAMcamA devalokamAM devatApaNe nRtpanna yo DhuM; paraMtu premane lIdhe yahiM hArI pAse zrAvyo buM. zrAma kahane balana devatAe potAnI apramANa evI divya zaktithI kRSNanA jIvana narakamAMthI nAra karavA mAMgaco; paraMtu te sUryazrI galI pakatA baraphanI peThe turata galIne pATho narakamAMja paruvA lAgyo. kRSNe kayuM. "he baMdho ! dave tuM mane mUkI de. kAraNa ema karavAyI mane bahu pImA thAya be. " pavI kheyukta cittavAlA devatAe mahA vedanAthI pImA pAmatA kRSNane mUkI daine kahyuM. " he jAi ! thArA ghora karmane lIveja huM tane bIje sthAnake lai javA samartha yo nahi; paraMtu jo tuM kahe to huM vhArI prasannatAne arthe niraMtara hiM rahuM. " kRSNe kAM. " mhArA duSTa karmane lIdhe prApta thayelI yA narakapImA tuM mhArI pAse rahIza, tethI kyAre paNa dUra thavAnI nathI, mATe he jAi ! bIjI eka bAta kahuM te sAMjala ane te mhArA cittanI prasannatAne mATe UTa kara. thApaNa ghora avasthAne sAMjalI tathA amizrI dvArakAnA nAzane sAMjalI sarva sthAnake sarve khala puruSo darSa pAmyA be. paraMtu zreSTha puruSAne to duHkha nRtpanna yuMbe, mATe tuM zreSTha purutrAne harSa karavA mATe ne khala puruSone kheda karavA dr Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) RSimaMmalatti-pUrvAI. mATe cakra gadA vigere zastrayukta hAthavAlu, gatimAM lakSmInA cinhavAlu, garuH / manapara virAjIta zrayevaM, pIlA vastravAluM mhAraM svarupa temaja vaimAna napara beThekheM, zyAma vastravAlu, hala muzala vigere zastrathI suzonita hAthavAluM thArusvarupa paNa AkAzamAM rAkhI A sarva naratakSetrane viSe dekhAma ke, jethI karIne saanone viSe ApaNo apavAda nAza pAme. valI lokane viSe evo paNa nadghoSa karavo ke, "devarupane dhAraNa karanArA, niraMtara sthitivAlA, nitya sukhavAlA ane potAnI zyA pramANe vihAra karanArA zrI rAmakRSNa niraMtara jayavaMtA varne The." A sarva vAta aMgIkAra karI balana deve turata dakSiNa jaratakSetramA zrAvIne kRSNanA kahevA pramANe vaimAnamAM veThelA banne svarupo AkAzamAM rAkhI . sarva lokane dekhAmayA. valI divya dehakAMtivAlA teNe spaSTa evo udghoSa ka.. yo ke, "he prANIyo ! tame sau sAnnalo. A vizvanI natpati ane saMhAra karanArA ame vIe. ame sukhane mATe A cArakA nagarIne kSaNamAtramA natpanna karI hatI, paNa have amArI vIje sthAnake javAnI cAthI ame te hArakA nagarInu haraNa karayuM ." valanna devanI prAvI vANI sAMjalI darSa pAmelA sarve mAraNaso A loka saMbaMdhI aneka prakAranA sukhanI cAthI ThekANe ThekANe mhoTA devAlayone viSe evAja svarupavAlI rAmakRSNanI mUrttinuM sthApana karI temanA nakta prayA. A pramANe nadyAnone vipe ane gRhone viSe rAmakRSNanI mahA mUlyavAlI aneka mUrtiyornu mahotsavapUrvaka sthApana karIne A loka saMbaMdhI aneka noga saMganA anilASI evA ardhA naratakhaMjhanA manuSyo temanuM pUjana karavA lAgyA. valanna deva paNa te mUrtiyornu pUjana karanArane harSapUrvaka sarva prakAranI saMpatti ApavA lAgyo. aho ! zubha samyaktvadhArI evA valana devatAe kevala baMdhunA premazrI mithyAtvapaNuM vistArayuM. anukrame te deva svargalokanA sukhone nogavI AyuSya pUrNa zraye tyAMzrI cavI AvatI avasarpiNImAM sArA vizAla kulamA avataraze. paThI kRpyano jIva ke, je zrImama nAmanA tIkara avAnA The temanA vArAmAM e vatannano jIva mahodayavAlI dIkSA lA anukrame aMte anaMta sukha pAmo. he mokSArthI navyajano! tame sarva prakAranA pApane nAza karanArA, kAma, krodha, mada vigareno naccheda karanArA ane gayanI vRhita karanAga yA baladeva muninA caritrane mAnalIne vairAgyazrI natkR Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ zrI mallinAtha caritra. (e) Ta evA potAnA baMdhusaMbaMdhI mohane tyajI dara kevala sukhakArI evA jainadha_ manuM sevana karo. ||iti navamabaladevamunisaMbaMdhakathanarUpo hitIyaH prastAvaH // zkAgarAyavasaho, pamibuddhInAma koslaasaamii|| taha neA aMgAe, caMdabAe niruvamAe // 16 // saMkhevakAsirAyA, kuNAladesAhivo tahA ruuppii|| kuruvaz adINasattu, paMcAlapahu ajIasattU // 17 // saMjAyajAisaraNA, pavazyA ppi mallijiNapAse // canadasapuvI ee, jayaMtu apuNaplavaM pattA // 17 // artha-zkSvAkuvaMzanA rAjAnamA zreSTha evo kozalAdezano adhipati pratibuddhi, nirupama evI aMgA nagarIno mahArAjA caMcAya, kAzIno nRpati zaMkha, kuNAladezano adhipati rukmI, kurudezano nUpAla adInazatru ane kAMpiDhyapurano nUpati jitazatru. e natpanna zrayelA jAtismaraNa jJAnane lIdhe zrI mallinAtha prannu pAse dIkSA laz ane cauda pUrvanA dhAraNahAra ai mokSapadane prApta karanArA (napara kahelA) gae mahArAjA jayavaMtA varto. ||shrii mallinAtha caritram // pUrva videhakSetrane viSe salilAvatI nAmanI mahA vijayamAM lokone Azcarya karanArI vItazokA nAme nagarI be. tyAM zatrunA sainyane mardana karavAmAM samartha nujA damavAlo mahA balavaMta bala nAmano rAjA rAjya karato hato. tene manodara svarupavAlI dhAraNI vigere eka hajAra strIyo hatI, eka dIvasa e dhAraNIye siMha svapnasUcita evA eka putrane janma prApyo. rAjAe harSapUrvaka te potAnA putrano janma mahotsava kasyo. bArame divase vividha prakAranAmahotsavadhI svajanone saMtoSa pamAmI bala rAjAe potAnA putranuM "mahAvala" nAma pAmayu. paThI pAMca dhAvamAtAmayI vRddhi pAmato te kumAra anukrame sarva kalAmano annyAsa karato strIyonAM cittane saMtoSa karanArI yauvanAvasthA pAmyo Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 106 ) RprimaMgalavatti - pUrvArdha. eTale balarAjAe tene kamalazrI pramukha pAMcaso rAjakanyAna paraNAvI ane tenuMne rahevA mATe vyazrI pUrNa evAM maMdize prApyAM mahAbalakumAra te potAnI pAMcaso strIyonI sAthe aneka prakAranI jogasaMpattine jogavato to pitA-. epelA maMdirapratye rahevA lAgyo. koi vakhate uttama cAritrane dhAraNa karanArA keTalAka sthavira sAdhuna te nagarInA iMkuMja nAmanA udyAnamAM zrAvyA eTale valanUpatiye te udyAnamAM jara ne gurunA caraNane viSe praNAma karIne mokSasukha ApanArI nirmala dha moMpadezanA sAMjalI. pabI vairAgyathI nAvita cittavAlo balarAjA, gurune praNA makarI nagarI pratyegayo. tyAM tethe madAbasa kumArane rAjyAbhiSeka karayo. paTI balapatiye te sthavira sAdhunanI pAse dIkSA laM anukrame ekAdazAMgIno anyAsa karo. anukrame dIrghakAla paryaMta pavitra evA cAritrane pAlI ne cAru nAmanA parvatane viSe eka mAsanA upavAsathI saMlekhanA karIne te ma dAmuni mokSapada pAmyA pabI potAnA rAjyapadane jogavatA zrImAn mahAbala bhUpatine, kamalI paTTarANIthI eka siMhasvapnasUcita putra ghayo mahAbale tenuM balanaD " nAma pAmayuM. anukrame te kumAra yauvanAvasthA pAmyo. have mahAvala rAjAne vAlyAvasthAthIja acala, dharaNa, pUraNa, vasu, a nicaMda ne vaizramaNa nAmanA mahA saMpattivAlA va mitro itA. jANe potAno eka prAtmAja hoyanI ? ema e va mitronI sAthe mahArAjA mahAbala, niraMtara snAna, vividha prakAranA jojana ane krImA vigere karato. Ama te rAjAno sakAla sukhamAMja nirgamana thato. evAmAM keTalAka uttama sthavira sAdhuna vihAra karatA karatA te nagarImAM thAvyA. mahAvala potAnA va mitro sahita dharma zravae karavA gayo. tyAM suniyoe thApelA dharmopadezarUpa amRtarasanuM kaMThaparyaMta pAna karI utkRSTa jAvavalavAlA mahAvala rAjAe dIkSA levAnI icchA karI. paThI te mAdhune praNAma karI potAnI nagarI pratye zrAvIne mitrone kar3evA lAgyo. "de mitro ! huM mhArA pUrvajonA anukramazrI prApta thayelI dIkSA laIza, tame tapadhyAno aMgIkAra karo ? tame tamAro je vicAra hoya te kaho. " mitroe kadhuM. " zrame paNa tamArIja sAdhe dIkA larDajhuM. " paDhI rAjAe kahAM. "he mitro ! naye zrApa sau yazasvI zrane puNyavana bIe. dave name mau potapo 66 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI malinAtha caritra. ( 0) tAne ghare jaI potapotAnA baMdhunane tathA kuTuMbane A vAta nivedana karI ane potA. , nA mhoTA putrane gharabAra sopIne pachI cAritra levA mATe pAlakhImAM besIne 'ahiM Avo." Ama potAnA mitrone prAjJA karI ane guNoe karIne uttama evA potAnA putra balannane rAjyAbhiSeka karI mahAbala rAjA pote cAritra levAne taiyAra ayo. ue mitro paNa tyAM zrAvyA eTale panI hajAro manuSyoe upAmelI pAlakhImAM besI vAjIMtronA zabdothI dizADane gajAvI deto mahAbala rAjA harSadI potAnA mitro sahita nagarIthI bahAra nIkalI nadyAnamA sthavira sAdhunanI pAse Avyo, tyAM te sarve jagAye tapasyA lIdhI. panI paraspara dharmarAgane dhAraNa karanArA te sarve sAdhuna, vidhi sahita ekAdazAMgIno tha nyAsa karI bahuzruta thayA. valI tenae "je sAdhu cha, adhma, dazama vigere | ghora evA tapay AcaraNa kare te bIjAe paNa kara." evI paraspara pratIjJA 'karI. te sarvemAM mhoTA ane napazamanA samupa mahAvala muni potAnA cisamAM vicAra karavA lAgyA ke, "tapamA samAna rIte rahenArA evA zramArI kIrti paNa lokamAM sarakhI rIteja thaze. valI amArAmAM koi paNa mukhya amukhyanuM jJAna dharAvato nathI, mATe A sarve sAdhunazrI huM vadhAre tapa karU~ ke, jethI lokamAM te sarve karatAM mhArI prazaMsA vadhAre thAya." AvI rIte vIcAra karIne iMzyone vazya rAkhavAmAM tatpara evA e mahAbala muniye adhika adhika tapazcaryA karavA mAMmI. aho ! dhikkAra le ke, je mhoTA puruSone paNa nizce moha yAya !! niraMtara uttama rIte mokSa sukhanA sAdhanarUpa ati nirmala cAritrane viSe paNa e zamannAvavAlA mahAbala munine mAyAkalaMka prayu. jo ke sarva Agamane jANanArA ane mamatA rahita e mahAbala rAjarSiye tIrthaMkara nakti vigere viza sthAnakathI prakaTa jina nAma karma napArjana karA, to paNa temaNe te vakhate mAyAtapa karavAthI strInAmakarma bAMdhyu. sAdhunane anukrame bAra pamimA ArAdhana karavAnuM kartuM ne te paNa traNa gupti ane cAra samitimAM - sakta cittavAlA te sAte munIzvaroe prArAdhI. temaja laghuvRtti ane siMhanikrImita nAmarnu tIvra tapa karayuM. valI tenae bIjA paNa tIvra tapa katyAM. paThI urbala praz gayelA aMgavAlA te sAte sAdhuna potAnA AyuSyanA aMtane jANI tathA na pAlI zakAya tevA cAritrane jANI zamanAvane dhAraNa karavA pUrvaka Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (QUE) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. 1 parivAra sahita sarve sthavira sAdhuune vaMdanA karI cAru nAmanA parvata napara gayA, tyAM natkRSTa evA cAritrane pAlavAmAM tatpara evA te sAte sAdhuna bhUmInuM zodhana karI saMlekhanAmAM tatpara para zilAtala napara bega, pabI te sarve mu nIzvaro ve mAsa paryaMta anazana vrata pAlI mRtyu pAmIne jayaMta nAmanA anuttara devalAkamAM devatApa utpanna thayA. tyAM mahAbala devatAnuM batrIsa sAgaropamanuM pUrNa prAyuSya datuM zrane bAkInA va devatAnuM vatrIza sAgaropamadhI kAMika AyuSya hatuM; tethI te bae devatAna, potAnuM zrAyuSya pUrNa zraye mahAbala devane tyAMja mUkI jaMbuddIpanA prA bharata kSetrane viSe rAjaputra tarike jUdA jUdA natpanna yA. anukrame tena sAmrAjya lakSmIne yogya evI yauvanAvasthA pAmyA. tenumAM eka kozalA nagarIno rAjA pratibuddhi nAme yo dato, bIjo zraMgApurIno mahArAjA caMvAya thayo, trIjo kAzIno bhUpAla zaMkha thayo hato, cozro zaMkhanA sarakhI najvala kIrttivAlo kuNAla dezano adhipati rukmI thayo dato. pAMcamo kuzadezano adInazatru nAme nRpati yo hato ne baTho paMcAladezano mahArAjA yathArtha nAmavAlo jitazatru thayo dato. zrA pramANe ebae rAjAnu, vizAla saMpattithI samRddhivaMta evAM potAnA vistAravaMta rAjyonuM pAlana karatA batA pUrvanA puNyayI svarga samAna sukha jogavatA hatA. // iti zrI mallicaritre pUrvajavasvarUpavarNanonAma prathamaH sargaH // pUrva javanA va mitrArupa nRpatiyonA killAmAM rahelA kAmadevarupa siMhane jese ekaja bAgathI jItyo be, te vyAdhomAM sunaTarUpa zrI mallinAtha jinezvara jayavaMtA varto. thA jaMbUr3IpanA dakSiNa bharata kSetrane viSe samRddhizrI svargapurI samAna mi. thilA nAmanI nagarI ve. tyAM trAnuvanamAM prasiddha yazavAlo tathA zaMkaranA samAna parAkramavAlo kuMbha rAjA rAjya karato hato. tene uttama zIlavAlI, dayAvana ane yathArtha nAmane dhAraNa karanArI prabhAvatI nAmanI strI hatI. dave jayaMta nAmanA devalokamAM mahAsukhano anubhava karato mahAbala devatA avadhikAnathI potAnuM zrAyuSya pUrNa zrayaM jAegI caitra mAsanI zukala cothanI rAtrI ye yoga prApta yaye te te pAMcamA devalokI cavIne pra minI natramAM Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra. (ee) nAvatInA nadarane viSe prAtasyo. te vakhate pratnAvatI rANIye spRSTa evAM cau.. / da svapna joyAM. pI jAgrata thaine teNe te svapnone anukrame smaraNa kasyAM. tyAra paThI e rANI svapnonuM phala pUgvA mATe haMsInI peTe turata tyAMthI chIne potAnA patinI pAse gai. tyAM "he mahArAja! Apa vijayavaMttA varto, vijayavaMtA varto," ema prabodha pamAmIne te mahArANI nAsana upara beThI. jA paNa evA sevako paNa tenI AjhAyo tyAM vema. paThI nUpatiye tene potAnI pAse AvavAnuM kAraNa pUjyuM eTale te paTTarANIye anukrame cauda mahAsvapna kahAM. valI tero dAya jomIne potAnA patine vinaMtI pUrvaka kaI ke; "de nA ! A svapnonuM sAraM narasuM je phala hoya te mane kaho ?" rAjAe te sarva svapnAno potAnA manamAM vicAra karIne karvA ke, " he priye ! vakhANavA yogya zrA svapno mahAphalane ApanArAM. sAmAnya rIte to ennu phala amitannoga bhane rAjyasukhAdi ke; paraMtu he naI ! vizeSe e svapnonuM je phala ke te kahuM buM. sAMnala. prAjayI navamAsa ane sAmAsAta divasa gaye te tuM potAnA kulamA uttama prAnararupa putraratnane janma ApIza. valI bAlyAvasyAne tyajI yauvanAsthAvasthAne prApta ayelo te tdAro putra anuta balavAn, guNavAn bhane pRthvIne viSe cakravartI thaze." rAjAnAM AvAM vacana sanilIne atyaMta darSa pAmelI caMi samAna mukhavAlI rANIye kA. "he prANapriya! nizce zrAparnu kahe, satya saphala pAna." paThI rAjAnI sA nogasukha nogavI ane tenI AjhA khAne potAnA maMdIra pratye gayelo te pratnAvatIye dharmajAgaraNA karI. - paTI pranAte kuMjarAjA, manAtasaMbaMdhI dharmakrIyA karIne aneka sAmaMtonI sAye sannAmAM pAvyA. tyAM sevakonI pAle svapna pAThakone bolAvI temaNe dAyamAM phala rAkhI temane svapnAnuM phana pUgyu. svapnapAThakoe parA hRdayamA vicAra karone paLo anukrame pUrvarAjAne kayu. " he mahArAja! nizce sarva prakAre AvAM svapno nAgyayoja prApta zrAya . kharekhara svajanApranAvayI pratnAvatI rANI pUrNamAse tIrthakara agravA to cakravartI evA putrane janma prApaze." rAjAe te sarva kAta satya mAnIne svapna pAThakone AnUSaNa kla, phala bhane puSpathI satkAra karIne tathA udAra manathI bahu zyaM pApone vidAya kasyA. paThI rANI pranAvatIne troje mAse sukhakArI ane sarva saMpa Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 300) RSimaMmalatti-pUrvAI. tinA kAraNarupa evo dohada natpanna thayo ke, "jANe huM jala ane sthalamAMnatpannaH yayelAM temaja sugaMdhivAlAM puSpothI AcAdita karelI, mahA mUlyavAlI temaja jAi, caMpaka, pATala, punAga, azoka ane mallikA vigere daza varNanAM puSponA: hArovAlI zayyAmAM te te puSponI sugaMdha letI utI nattama lAvaNyavAlI lakSmInI peThe potAnI sakhIyonI sAye potAnA nuvanamA harSathI vilAsa karUM." pratnAvatI rANIne Avo dohada nutpanna thayo teja vakhate vyaMtara devatAnae ta-- tkAla zrI kuMjarAjAnA maMdira napara potAnA sugaMdhayI kSaNamAtramA sarva dizAnane sugaMdhamaya karanArAM puSpono varasAda varasAvyo. valI akhaMmita evI puSponI mAlAnathI pratnAvatI rANInI zayyAne AbAdita karI, jethI te mahArANIye pupponI sugaMdhI letA zayyAmAM besI potAnA pavitra dohadane pUrNa kasyo. yogyaja , puNyavaMta jIva garnamAM zrAvye te manuSyone. zaM asAdhya hoya The? arthAt kAMi hotu nayI. pI pUrNa prazne AzA jenI evI te mahArANI pratnAvatIye mAgazara sudI agIyArasane divase azvinI nakatramA cazno yoga ute nirmala dizAna, sunnidathI suMdara evaM pRthvItala te. maja sukhakArI vAyu ane sarva grahornu naccasthAnake rahevU ityAdi nattama janmakAla prApta dhaye ute dehanI kAMtinA samUhazrI sUtikAgRhane prakAza karanArA bhane karmathI AzcaryakArI rUpavAlA zrIjinezvarane janma Apyo. te vakhate galokamAM turata mhoTo nadyota thayo. nArakI jIvone paNa te vakhate kaNamAtra sukha napanyu. Asana kaMpane lIdhe napayogathI zrI jinarAjanA janmane jANI umpanna digakanyAnae vahu harSayI tyAM yAvIne putrI sahita zrI pratnAvatI de. vI mukhakArI sutikA karma karayu.zee paNa tIrthakarano janma mahotsava karayo. pItena zrI jinarAjane mAtA pratnAvatInI pAse mUkI naMdIzvara dIpamAM a. hA mahotsava karIne svarge gayA. valI te vakhate kuveranA AjJAkArI devAe, kalarAjAnA maMdira para suvarNa ratnAdikanI vahu vRSTi karI. temaja te harSita cinavAlA devatAnA puppa, vastra, cUrNa, patra, bhAnUpaNa ane vividha prakAranA palAno bAMda paNa kamyo. kuMnagajAe parA darSathI potAne putrInA janmanI vavAmagI yApanAgane cAyI adhika adhika suvarga ratnAdikanuM dAna prApyu, natI gare nunama putra mAnA pinAne mahAdarya utpana kare te teyI paNa adhi: Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra. (301) ka evo darSa A putrIye potAnA mAtA pitAne natpanna kasyo. kuMnarAjAe pu| trInA janma mahotsava vakhate koTavAla vigere puruSone AjJA karIne baMdhIvAna puruSone lagemAvI mUkyA. daravAje daravAje vividha prakAranAM maNimaya toraNonI racanA karAvI. nirmala ane vizAla evA naMce bAMdhelA caMDuvAnathI jANe atyaMta manohara vilAzavAlI strI hoyanI? evI bajAra zaNagArI. ThekANe - kANe saMgIta, gIta, vAdya ane vividha prakAranA manohara nATakathI rAjamArgane paNa bahu suzojita kasyo,Ama nattara uttara mhoTA dAnavAlA mahotsavanI vRddhi karatAM uttama evo nAma pAmavAno dazamo divasa Avyo. te divase harSita manavAlA kuMnarAjAe potAnA baMdhunanI sAthe prathama nojana lai panI vastronA dAnapUrvaka temane kaDaM ke, "he svajano! jyAre A kanyA potAnI mAtAnA nadarane viSe AvI hatI te vakhate tenI mAtAne puSpazrI suzonita evI zayyAmAM zayana karavAno zunna dohada natpanna bhayo hato, tethI dhanya manuSyomAM paNa uttama evI A kanyA- 'malli' evaM nAma pAu~." pI niraMtara svargamAMthIyAvatI iMjJaNIyoe potAnA kholAmAM dhAraNa karIne lAma lamAvelI ane saunAgyanA pAtrarupa te kanyA, zuklapakSanA caMnI kalAnI peThe vRddhi pAmavA lAgI. jANe mUrtimati lakSmIja doyanI ? ayavA to amRta samAna madhura vANIvAlI sarasvatIja hoyanI ? evI te mahA nAgyavAlI mallikumArIne jo sarve loko tenI prazaMsA karatA hatA. vizvanA sAmAnya bAlakanI peThe krImA karavAmAM tatpara evo te kumArI anukrame bAlyAvasthAne nalaMbana karI yauvanAvasyA pAmI. dedIpyamAna marakatamalo, priyaMgu ane nIlotpala samAna aMganI kAMtivAlI e mallikumArIye potAne jonArA kayA manuSyanI dRSTIne nirmala nayI karI ? pacaviza dhanuSya praNAma dehavAlI ane kAmadevane jItanArI e kumArIye vizvane jItanArI rUpasaMpattine dhAraNa karI. traNa jhAnayI sarva zAstrAryane jAganArI anekuzAstrane tiraskAra karanArI e mallikumArIye sarasvatInI peThe sarva kalAnano abhyAsa kasyo. valI teNe avadhikAnazrI potAnA pUrva navanA u bhitrone te te dezane viSe iMnI peThe rAjyapada nogavatA joyA eTale te kumArIye tenane pratibodha prApavAne mATe kA upAyano vicAra karIne panI sutArAne prApramANe AjJA kara ke, "he sutradhAro ! tame Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 305 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. yA mhArA nivAsagRhanA azokavananI madhye putalI yothI suzojita evA maNima nyastaMjoyI dedIpyamAna, nAnA prakAranA ratnothI jamitra nUpI vAlu ane jAye gATha caMdrodayazrI manohara evaM vaimAnaja hoyanI ? evo adbhuta eka rupa karo. tenA madhye va dizAnumAM vividha prakAranI racanAthI cittane zrAzvarya ka ranArA ane manohara madhyabhAgavAlA va gharo banAvo ane te va gharonA madhya jA gamAM maNimaya jAlIyothI suMdara eka dedIpyamAna maMdira taiyAra karo. valI te maMdiranI aMdara madhya jAgamAM kiralonA samUharUpa eka choTI ane nirmala evaM maNipIThikA karo. " zrI mallikumArIye zrAjJA karelA pratigariSTa zilpa zAstrIyoe te sarva thomA divasanI aMdara taiyAra karayuM. pabI mallikumArI re potAnA samAna prAkRtIvAlI, mastaka napara suvarNanAM padmazrI DhAMkI dIdhela vizvAlI ne satpuruSAne paNa bhrama karanArI potAnI suvarNanI polI mUrti karAvIne te maMrupamadhyenI maNipIThikA napara mUkI valI damezAM potAna zrAhAramAMthI galatA rasavAlo kolIyo te suvarNanI mUrttinA mastakanA bima nAkhavA lAgI. anukrame e galatA rasavAlA ekaTA thayelA prahArano mahA :saha evo nAsI kAne bhedI nAkhanAro gaMdha jAye marI gayelA kutarA, sarva ane valadanA cuMgrAyelA zarIrayIja nIkalato hoyanI ? ema putalInA mastaka napara rahelA suvarNapadmanA DhAMkaNAne nadhAmI nAkhavAthI nikalavA lAgyo yauvanAvasthA prApta yayA vatAM parA niraMtara saMsAranA joganI icchA rahita evI tayA cAritramAM kevI rIte vartaM teno prathamazrI abhyAsa karatI valI potAnA darzanI mAtA, pitA, jAi vigere sarva svajana manuSyone adhika adhika pramanna karatI e mallikumArI pratidina zrasaMkhya evAM sukhane jogavatI hatI. have sarva saMpattinA nivAsa sthAnarUpa kozala nAmanA dezane viSe pusamAna sAMketapura nAme nagara The. tyAM ikSvAkuvaMzanA AnUpalarUpa, vairIyo nA samUhane dAvAnala samAna pratibuddhi nAme rAjA lakSmIzrI utkRSTa evAM rAjyanuM pAlana karato ito. tene rUpasaMpatiye karIne lakSmInA sarakhI padmAvanInAmanI satI strI DatI. te nagaramAM eka mhotuM zratizayavAluM nAgamaMdira da naM. eka divasa padmAvatI devIye maDhA darpa pragaTa karanArA zrI nAgadevanI pUjAjatA evA lokAMnA samUhane jo darpazrI vinayapUrvaka pra Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ zrI mallinAtha caritra. (373) tibuhinUpatine kAM. "he prajAnAtha ! Aje zrI nAgadevanI pUjAno mhoTo natsava ; tethI jo Apa rajA Apo to huM tyAM jAlaM. Ape paNa mhArA napara prasanna zrazne tyAM Avaq." rAjAe te vAta kabula karI eTale harSayukta cittavAlI padmAvatI rANIye madhura vacanadhI AjJAkArI sevakone kA ke, "he sevakajano! tame Aje nAgamaMdira pratye jaza vividha prakAranA ati sugaMdhavAlA puSpothI eka mhoTo puSpano vizAla maMjhapa taiyAra karo ane tenA madhye phulatI vicitra puSponI mAlAuthI guMtheluM jANe natkRSTa evI zonA, nidhAna hoyanI? evaM sugaMdhInI saMpattivAluM " zrI dAma" nAmanuM maMdira banAvo. valI vAjIMtra, gIta, dhUpa, vAsakepa vigere vividha prakArano pUjAno sAmAna prayatnazrI taiyAra karIne mhArI vATa jotA nannA raho." yA pramANe mahArANIye AjhA karelA sevako te sarva taiyAra karI padmAvatI rANInI rAda jotA nannA rahA. . padmAvatI rANI paNa snAna karI, sarva prakAranAM alaMkArone dhAraNa karI ane potAnA samAna sakhIyonI sAthe zreSTha evA rathamAM besIne bahu vAjItronA tathA dhavalagItanA madhura zabdazrI vyApta ane dezAMtarodhI AvelA aneka. lokothI narapUra evA te mahotsavavAlA nAgamaMdira pratye AvI. tyAM te mahArANI puSpa vigerethI nAgadeva- pUjana karI divya mahotsavane vRddhi pamAmatI nUpAlanA prAvavAnI vATa jotI beThI. mahArAjA pratibuddhi paNa rANInA snehane lIdhe nattama zRMgArane dhAraNa karI, paTTa hasti napara besIne asaMkhya senA sahita tyAM Avyo. tyAM te gaMdha, puSpa, naivedya vigere sAmagrIthI nAgadevatuM vi. dhipUrvaka pUjana karIne zreSTha evAM puSponA maMjhapamAM radelA siMhAsana naparabege. kSaNamAtra maMjhapanI zonAne jozne pI e rAjAnI dRSTirupa mayurIye jANe bAkI javAne lIdheja hoyanI ? ema maMjhapanI aMdara rahelA phulatI pupponI mAlAnA maMdirane viSe (zrI dAmane viSe) nivAsa kasyo. paThI Azcarya pAmelA nUpAle, potAnI Agala beThelA, vRkSa, budinA nidhAna ane subu nAmanA potAnA maMtrIne pUjyu. " he maMtrI ! tame mhArI zrAzAyI niraMtara ghaNA rAjannuvano pratye gayA ge. tyAM tame koI sthAnake AvaM zrIdAma joyu ho, ya to, kaho." maMtrIye kAzka hAsya karIne kahyu.." mahArAja ! sthira citta . karIne sAMjalo." Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30STha) RSimamalavRtti-pUrvArDa eka divala hu~ApanI yAjJAyI mithilA nagarI pratye gayo hato,tyAM te divame kuMjarAjAnI mahelapatAzA samAna, dhanya ane puNyavaMta evI mallikumArIno prati janma divasa hato. e manohara utsavamAM nUpatiye maMdAra pupponI ; mAlAthI eka mhoTo puSpamaMjhapa taiyAra karAvyo hato, tenI aMdara divyasugaMdhI vATuM eka zrIdAma vAMvyu bratuM. mahArAja ! e zrIdAmanI meM je jhonnA joza ha. tI nenI pAgala bA jholA ni kAMi nayI." maMtrInAM AvAM vacana sAMjalI prativuhitupatine zrIdAmane vi je Azcarya ayu ituM ne natarI gayu; paraMtu e nUpAlana citta, kAnane sukhakArI evAM zrI mallikumArInAM nAmane sAMjalatAM mAtramAMja tene vire pAlata ayu; tetrI teNe pUrvanA mohane lIdheja maMtrIne pha zrI AdarapUrvaka pUjyu ke, "de maMtrI! e mallikumArInu ke rUpa The te mane kaho ? " pradhAne kaj. " he nUpAla ! jenAM svaruparnu varNana karavAne sarva vi. zvane jAganAga puruSo paNa samartha yatA nayI, to paThI hu~ te rAjakumArInAM svalpane zIrIte varNavI zakuM ? mahArAja! vavAre kahevAthI jhuM ? paraMtu traNa jagannI aMdara bIjA kogne enI nupamA ApI zakAya tema nazrI. phakta mokSa sukhanI peThe e nirUpamaja ." pradhAnanAM AvAM vacanazrI to nUpatinuM citta, mallikumArIne vi bahujayAlakta thayu. eTajhuMja nadi, paNa turata te nUpati mavikumArInA pANIgrahaNa karavAne bahuja natlAivaMta ayo. paThI pratibuddhi rAjAe ponA- sTakArya sAvavAne mATe eka jANa dUtane kuMjarAjAne arthe yogya leTArIne mallikumArIko vivAha ponAnI sAthe karAvavAnI nalAmaNa karI mithilA nagarI pratye kuMnagajA pAse mokaTayo. dUta paNa potAnA rAjAnI thAjhA aMgIkAra kr| potAne ghera gayo. paThI te ratramA vesI keTalAka mANamonI mAye zIghra mithilA nagarI pratye javA nikalyo,' have aMgadezamAM jANe pUrNa laTamInA nivAsa sthAnarUpa kIrasAgaraja ho. yanI? evaM zrane bahu zatrunadhI paNa niSkaMpa rahelI caMpA nagarI nAme prakhyAta purI ke. nyAM caMJcAya nAmanA gajA, ponAnA kulakramagrI prApta ayalA natkRSTa nAMga namaDivAlA nAnAmya padane nogavato ito. te nagarImAM zrIjhapanna pra. tunA nA bane jenano vepAra namuH raste aneka dezomAM cAlato ito. kA aIvaka vigare aneka avako bamanA hatA, marva zrAvakomAMprahanaka prA. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ zrI mallinAtha caritra. (35) vaka jinadharmane viSe vadhAre prItivAlo hato. e zrAvaka dRDha samakitavAlo hovAzrI sura ane asurothI paNa dona pAmato nahi. eka divasa arhanaka vigere keTalAka zrAvakoe samuha raste para bIjA dezamA vepAra karavA javAno vicAra karIne vividha prakAranI bahu vastunanA vahANo narI prayANa karayu. anukrame keTalAka divasa sudhI samunI madhye jatA evA tenane eka divasa nAnA prakAranA klezane natpanna karanArA vAyu vigere bahu puSTa cinho dekhAvA lAgyA. te vakhate sarva lokonAM hRdayane viSe kharupa aMdhakArane bahu vRddhi pamAmatuM ane sUryanA kiraNone DhAMkI detuM ghora aMdhakAra pragaTa thayu. cAre tarapha vijalInA :bakArAane atinayAnaka meghanA kamAkA thavA lAgyA. valI vahAganA sarva mA sone bahu duHkhakArI evI ghADha kAjalanA samUha samAna aMdhakAranI jAla / sarva dizAmA phelAi gai. A vakhate rAtA netravAlA, cUlAnA samAna aakRti| vAlI nAsikAvAlA, lAMbA hAthavAlA, vAMkI mokavAlA, jAmA naMcA karelA be hAyazrI vikarAla mUrttivAlA, aMdhArA kuvAnA samAna nAnnivAlA, bahu nhAnA peTavAlA, iSTa khannAvAlA, zuSka vRkSa samAna gativAlA, jAmanI zAkhAnI peThe naMcA karelA hAthavAlA ane jANe sAdAt yamarAjano sagonAi hoyanI? evA svarUpavAlA koza potAnI pAse AvatA evA vaitAlane jo vahAnA sarve mANaso AkulavyAkula avA lAgyA. eka arhannaka zrAvaka vinA bIjA sarve vaNiko duHkhathI ati vihvala prayA utA potapotAnA gotradevatuM smaraNa karIne turata ApattinI nivRttine mATe potapotAnA iSTadevatAnI yAtrA, pUjA, naivedya vigerenI mAnatA karavA lAgyA.keTalAka navIna paraNelI strInA anurAgathI moha pAmatA batAtenuM dhyAna karavA lAgyA.keTalAka putranA,keTalAka baMdhujanonA, keTalAka vyanA ane keTalAka potAnA vRkSa mAtA pitAno nirvAha calAvavAnA dhyAnamAM tatpara ayA. valI keTalAka to mRtyuzrI jaya pAmIne potAnA navA banAvelA gharonoja vicAra karavA lAgyA. Ama niraMtara mahArau dhyAnane vaza yayelA te sarve vaNiko "have zuM karavU?" teno kA vicAra na sujhavAthI mUDhanI peThe potapotAne sthAne besI rahyA. phakta arihaMtanA dharmane jAganArA zrAvaka ziromaNi arhannake, lokamAM AvA kAlanA samAna vinna karanArA vailAlane / jAeyo; tezrI te." zrAvI puHkhI avasthAmA zrI arihaMta pranuno dharma ekaja. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 306 ) RSimaMgalavRtti-pUrvAI. AdhArarUpa ve." evo potAnA cittamAM nizcaya karIne vahAnA ekAMta pradezamAM gayo, tyAM te vidhizrI DhIMcaNavame banA rahIne mastaka napara hAtha jomI zrI arihaMta prajune stutipUrvaka namaskAra kasyo. pabI te arhantraka zrAvake zrArAdhanA karIne vidhithI sAgArIka anazana kara ke, " jo thA upasargathI niyame karIne mhAruM maraNa thAya to meM vAhya zrane aMtaraMgarupa sarve saMga tyajI dIdhA tathA mhAro kAyotsarga vizeSa jAvathI yA janmaparyaMta yAna meM dhana kuTuM vAdikane viSe sarva prAsakti tyajI dIdhI be, valI mhAre zra janmane viSe sarve jIvane viSe maitrIbhAva ho. 33 pacI kAlanA samAna kopathI jayaMkara prAkRtivAlA vaitAle arhannaka zrA caka pAse pravIne bhRkuTI cAvIneM kAM. " are duSTa zrAtmAvAlA kumati ! tuM zrA vRthA pAkhaM zAmATe kare ve ? jainadharma tyajI de ane prayatnazrI mithyAvane aMgIkAra kara. are ! jo tuM mhAruM kartuM nahi kare to A thArA vahANane mhArI yAMgalInA tIvra prahArathI samuimAM pheMkI pApamanI peThe cUrNa karI nAkhIza. he jama ! tuM kharekhara potAnA jIvitathI ane thAvA vaijavathI bhraSTa thavAne lIdhe prati duHkhI thai akAle AA samujhamAMja mRtyu pAmIza, mATe jama vAlapotAnA hitane mATe mhAruM kahevuM kabula kara ke, jethI tane A samudamAM paNa jarA jaya na thAya. " aInaka zrAvake mauna dhAraNa karayuM hatuM; tethI te potAnAM manazrIja tene kahevA lAgyo ke, "he deva! tuM mane zrahiM jaya dekhAme ve; paraMtu tethI huM garI javAno nathI. mhAruM dhanadhAnyAdi sarva ja le nAr3A pAmo, paNa huM jainadharma tyajanAra nathI. " anaka zrAvake yA pramANe kahye te atyaMta kopAyamAna zrayelA te vaitAle potAnI ve AMgalInA prahArathI te vaDArAne karAmAtramAM jalane viSe pheMkI dIdhuM. jo ke vaitAlanA prahArathI e vahANa bahu kaMpavA lAgyuM. topaNa annaka zevanuM mana jainadharmazrI meruparvatanI peThe jarA paNa calAyamAna zrayuM nahi. valI kallolanA zranAgathI vahANane - cAlatA thane nIce pAkatA te vaitAle thaInaka zeThane vIkaeNa puruSonA prANane nATA karanArI bahu jIti dekhAmI. yA pramANe bahu jaya dekhAmAthI paNa meM parvatanI peThe te naka zeThanA dharma dhyAnane nizcala joi devatAe vaitAlanuM yaMkara rUpa tyI potAnuM svAbhAvika svarUpa dhAraNa karacaM. paThI asi Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra. (309) 1 mAna dedIpyamAna zrAnUSalone dhAraNa karanAro, kalpavRkSanA puSpothI guMthelA 1 coTalAvAlo, nattama vezane dhAraNa karanAro, DujinA divya zabdathI dizAnane bederI karI nAkhato, caMcala kuMmalathI suzojita zrAkRtivAlo, vizvane zrAzvakArI rupalakSmIvAla ane sarva lokane vismaya pamAganAro te deva jayajaya zabdapUrvaka cAre tarapha puSpavRSTi karato bato pragaTa thayo, kSaNamAtramAM sarva 5nimitta zAMta pa ga ne "have vahANone jarA paNa jaya nathI." ema dhArIne sarve mANaso paNa svastha thA. pavI devatAe gaMbhIra evI madhura vANIthI kahyuM " he zrArupa amRtanA samui arhannaka zrAvaka ! tuM jayavaMto varte be. thAro pravatarakArI be ne dAruM zrA manuSyanavamAM jIvita paNa vakhArAvA yogya be. kAraNa ke, meruparvatanI cUlikAnI peThe jinadharmane viSe thArI dRDha zrAve. he * zrarhannaka! sAMjala. saudharma devalokanA iMD suvikrame harSathI potAnI sanAmAM vhArI prazaMsA karI itI ne ema kartuM hatuM ke, " he devatAna ! sAMjalo. jaMbuddIpanA bharata kSetrane viSe caMpAnagarImAM arhantraka nAmano zrAvaka zrI arihaMta dharmarUpa saMpattinuM sthAna be. jema vAyuzrI meruparvata kaMpAyamAna thato nathI tema koi paNa sura, asura, rakSa ke yaha potAnI divya zaktivame e zrAvakane jainadharmathI kona pamAvA samartha nathI. " ( devatA arhanaka zrAvakane kahe be ke.) he zrAvaka ! nAMvAM vacana sarve sabhAsadoe pramANa mAnyAM; paraMtu meM te na svIkAratA vicAra je, jo yA parama aizvaryane dhAraNa karanAro iMD je je asatya, 'bole be te te mIThaM mITuM bolanArA tenA sevako devatA pramANa kare be. aho ! devatAnI prAgala hoTA zaktivAlAnI paNa gaNatrI yatI nayI to paDhI phakta dRDhatAnA varNanane viSe yA manuSyamAtranI prazaMsA zA dizAbamAM The. bahu dRr3ha evA manuSyanI paNa dharmane viSe sthiranA tyAMja sudhI rahe beke, jyAM sudhI, kora devatA tene calAvanAra mabyo na hoya ? mATe cAla, huM tyAM jazne te jaina dharmInI parIkSA karUM." Ama dhArIne meM prahiM prAvIne bahu mAyA pragaTa karI. paraMtu de mahAbhAga ! iMde potAnI saz2AmAM jevI vdArI dharmasthiratA vakhAlI, tethIla adhika meM thArI dharmane viSe sthiratA joi be. he mahAjAge ! maiM je je vdArA aparAdho karayA hoya te te kSamA kara. ema kahane deMbatAe ardanaka zrAvakane ve joma kuMkalo ApyAM pabI te vijalInI peThe aMta 95 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (37) RSimamalatti-pUrvAI. Ana tha3 gayo eTale arhanake potArnu paJcakhANa purUM karayu. vahANamAM beThelA sarve mANaso paNa arhanaka zrAvakanA AvA adbhuta mahimAne joi jainadharmane vighe dRDha AdaravAlA zrayA. ThIkaja ne pratyakSa dekhelA guNane kayo puruSa na mAne! arthAt sabai mAne. pI anukula pavananA yogathI sarve vahANo kuzalapaNe gannIrapotapura pratye AvI pahocyA. tyAM aInaka vigere sarve vepArIyo potAnAM karIyANa vahArAzrI gAmAmAM narI zromA divasamA mithilA nagarI pratye zrAvyA. tyAM vahAranA nakhAnane viSe sarva vastunA gAmAne rAkhI rAjAne yogya evI kuMbhala vigere nattama vastunanI neTa lai arhannaka vigaire sarva zrAvako kuMjarAjA pAse gayA. tyAM rAjAnI Agala neTanI vastuna mUkIne sarve zegee praNAma kasyA kuMdarAjAe paNa bahumAna ApavA pUrvaka sneha dRSTizrI temanA sAmuM joza ku. zala samAcAra ane lAnAdikanI vAta pUrvI saMtoSa pamAmayA. paThI kuMjarA jAe sAmrAjyapadazrI paNa adhika snehavAlI ane mahA saunlAgyavAlI malli kumArIne kanyAnA aMtaHpurathI potAnI pAse sannAmAM volAvI. svanAvadhIja manohara kAMtivAlI ane divya alaMkArone dhAraNa karanArI mallikumArI paNa potAnI aneka sakhIyonI sAthe sannAmAM AvI. panI kuMnnarAjAe potAnA hAyazrI namra evI mallikumArIne kuMmalo paherAvyAM. te vakhate e rAjakumArInA kAnane viSe paherAvelAM te baMne kuMmalo potAnI divya kAMtithI jANa jaMvadhIpanI aMdara rahelA ve sUryaja hoyanI ? evA zonnavAM lAgyAM. arhanava vigare zrAvako paNa mallikumArInAM svarupane jo potAnI susApharI saphala mA navA lAgyA. paThI nUpatiye rajA ApelI mallikumArI potAnA aMtaHpura pratya gai.kuMjarAjAe bepArIyonA saMtoSane mATe te vakhate potAnA dezamAM temanuM dA la mApha karayuM. paThI sarve vepArIyoe potAnuM karIyA' bahu lAjayI vecI da6 turata paradezAnuM yogya karIAguM kharIda karayu. jUdI jUdI jAtanI vastuntha ane vAsapothI gAmAna narI teyo samajhane kAMThe AvyA. tyAM iSTalAnayA harSa pAmelA tena sarva mAla vahANamAM narIne anukula pavanazrI potAnI nagarI tarapha javAne vidAya zrayA. anukrame te vaNika putro zomA vakhatamAM cNpaangr| pranye yAvyA. tyAM temaNe daryatrI potAnI sarva vastuna vadANamAMdhI natArI nAH Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra. (30) khI. paThI arhannaka vigere mukhya zrAvako kuMmalAdi yogya neTa lazne rAjAnI sannAmAM gayA. tyAM temaNe caMJcAya nUpatine praNAma karI sarva manohara vastuna ' arpaNa karI. paThI saMtoSa pAmelA caMJcAya nUpAle kuzala samAcAra pUrIne ka hyu ke, " he zege! tame koi sthAnake kAMza apUrva Azcarya joyuM hoya to te mane kaho ? " rAjAnA AvA praznadhI tenae kAM. " svAmin ! ApanI AjJAthI ame dIrghakAla paryaMta vahANo vo samunu nalaMghana karatA anukrame -mithilA nagarIye pahocyA. tyAM kuMjarAjAne malavA mATe sannAmAM gayelA amoe temanI ratnarupa mallikumArI putrIne dITho. mahArAja! tenA samAna traNa jagatne viSe bIjA konuM svarupa nathI eja ase mhoTuM apUrva kautuka dI ." egI pUrvanavanA saMbaMdhathI natpanna zrayelA premathI nabalatA snehavAlA caMchAya rAjAe mallikumArInu svarupa pUjyuM, te naparathI temaNe mallikumArInuM yathArtha svarupa varNavyu. panI harSa pAmelA vivekI rAjAe gauravatAyI temanuM dAe mApha karI sarve zegene rajA ApIne e caMJcAya rAjAe paNa potAnuM pANI grahaNa mallikumArInI sAthe karavAnI bAthI eka catura dUtane neTa pIne mithilA nagarI pratye kuMlarAjA pAse mokalyo.2 dave niraMtara mahAlakSmInA niravadya sthAnarupa vANArasI nagarIne viSe zaMkhanA sarakhI najvala kIrtivAlo zrI zaMkharAjA rAjya karato hato. have e kadA mithilA nagarImAM zrI mallikumArInAM pelA annaka zrAvake ApelAM be divya kuMmalo nAgI gayAM; tethI kularAjAe catura sonIyone bolAvI te banne kuMmalo temane sAMdhavA mATe ApyAM. sonIyoe bahu napAyathI te banne kuMmalone sAMdhavA mAmayA; paraMtu te devatAe ApelA (divya) hovAthI saMdhANAM nahi. mevaTa tena zAkyA; tethI te sarve sonIyo kuMjarAjA pAte jazne vinaMtI karavA lAgyA ke, "he narezvara ! ame bahu yatna kasyo, paNa A kuMmalo saMdhAtAM nazrI. jo ApanI AzA hoya to eme tenAja sarakhAM bIjAM navAM kuMmalo banAvI ApIye." sonI lokanAM AvAM vacana sAMjalI agninI peThe atyaMta krodhAtura thayelA kuMjarAjAe kA. "are jamo ! potAnA kAryamAM paNa akuzala evA tame sonI zenA ? ke, je eka sAMdho karavAne paNa samartha prayA nahi. are sUryo ! mATe tame mhAro deza tyajI vIjA dUra dezamAM jAna." zaMkharAjAnI AvI Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 310 ) RSimaMgalavRtti - pUrvA 6. zrAjJAthI sarve sonIyo potapotAnA gharanA sAra sAra upakaraNathI gAmAna na rI jayane lIghe turata mithilA nagarInI bahAra nikalI gayA. anukrame tena mithilApatinA dezane ullaMghana karI kemakuzalathI vANArasI nagarInA nRpava: nane viSe yAvI pahocyA. pabI sarve sonIyo potapotAnA kuTuMba sahita gAmAjune te udyAnamAMja rAkhI bhUpAlane yogya evI neTo sAthe lai darvapUrvaka zaM kharAjAnI sajjAmAM gayA. tyAM tenue sarva jeTa zaMkhanUpa tinI Agala mUkIne tene praNAma karA. zaMkharAjAe paNa prasanna dRSTithI tenunA sAmuM joi temane po tAnI nagarI pratyevAnuM, nivAsa sthAnanuM ghane yA jIvikA vigerenuM kArae pU. paDhI harSita manavAlA sonIyoe, potAnuM kAzI nagarImAM zrAvavuM yayuM tyAM sudhInI sarva vAta nivedana karI. e uparathI zaMkhanUpAla mallikumArI ne viSe bahuta thayo. paThI nadAra manavAlA e rAjAe harSathI sarve sonI yone rahevA mATe potAnI nagarImAM manohara gharo karAvI yApyAM. tyArabAda mallikumAnI sAdhe lagna karavAne utsAhavaMta thayelA te acala dhairyavAlA zaMkhanUpAle koI eka catura dUtane mithilA nagarI pratye kuMjarAjA pAse mallikumArInuM mAguM karavA mokalyo. 3 jANe potAnA dedIpyamAna sthAnonI kAMtinA mI thI amarAvatInI lakSmIne paNa isatI hoyanI ? evI nattama guNavAlI kuNAla nAme nagarI be. tyAM suvarNa samAna dedIpyamAna kAMtivAlo rukmI nAme rAjA rAjya karato ito. tene zIlarupa saubhAgyane dhAraNa karanArI dhAriNo nAme strI itI. tenane potAnA mAtA pitAnA cittarUpa sarovarane viSe rAjahaMsI samAna, najvala gu vAlI ne uttama rUpavAlI subahulA nAme putrI hatI. eka divasa te kanyAno cArtumAsika nAme snAnotsava (nhAvaNa karavAnA nutsavano divasa) zrAvyo. te divase rAjAnI prajJAzrI mAlIye rAjamArgamAM paMcavarNanAM manohara sugaMdhIvAlAM puSpothI svarganA udyAna samAna eka mhoTo maMrupa banAvyo. tenAM madhya jAgane viSe sonI lokoe bhUpatinA hukamazrI paMcaraMgI cokhAva nagarI. thAlekhIne tenI madhyamAM suvarNano eka adbhuta vAjo mUkyo. tyAra paThI alaMkA rodhI suzobhita aMgavAlI rukmIrAjA, paddahasti napara vesIne te maMrupamAM Avyo ane teNe te bakhate potAnI subahulA kanyAne tyAM bolAvavA mATe Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra. (311) . sevakone AjJA karI. lokone jovA yogya zonAvAlI suvahulA paNa sukhAsanamAM besI aneka sakhIyonI sAthe tyAM prAvI. pI te rAjakumArIne maMjhapanI aMdara rahelA suvarNanA bAjoTa para besArIne rukmI rAjAnA aMtaHpuranI strIyoe mAMgalika ghamAnA maMtrita jalavame aniSeka kasyo. te vakhate kulastrI. yo mAMgalika dhavalagIta gAvA lAgI vAjIMtro vAgavA lAgyAM. vRkSa puruSo AziSa ApavA lAgyA ane brAhmaNo harSazrI vedoccAra karavA lAgyA. valI te va. khate bIjA AzcaryakArI bahu natsavo zravA lAgyA. parI divya vastra tathA divya AnUSaNone dhAraNa karI dUSaNarahita ane potAnA caraNamAM praNAma karatI evI te rAjakumArIne rukmI rAjAe potAnA kholAmA besArI. A vakhate subahulA kanyAnA audAryazrI suzonita evA tathA nattama puruSone vakhANavA yogya ramyapaNAvAlA nirupama rupe karIne valI maMjhapanI ati manohara evI vicitra racanAvame karIne cAre taraphathI natsavasahita pAvelA manuSyonAM jovAthI tathA atyaMta AnaMda pAmelA baMdhunnI bahu zonAe karIne ane vAgatAM evA mahA vAjItronA zabde karIne AkAzamAM bahu garjanA zravA lAgI hatI. . paThI harSazrI natsAhavaMta hRdayavAlA ane atyaMta prasanna thayelA rukmirAjAe potAnI Agala beThelA mukhya kaMcukIne kaMzka hAsyayukta mukha karIne pugyu ke, " tuM niraMtara dUtasaMbaMdhI kAryane mATe aneka rAjyone viSe gayo to te ko sthAnake Avo majanotsava dIge hoya to kahe ?" rAjAnA AvA' AdezazrI kaMcukIye potAnA mastakane viSe hAtha jomIne kahUM. "he nAtha !; eka divasa huM ApanI AjJAthI mithilA nagarIpratye gayo hato. tyAM meM kuMna. rAjAnA gharane viSe temanI putrI zrImallikumArIno AthI soguNo maUnAtsava joyo hato." kaMcukInAM mukhathI zrImallikumArInuM nAma sAMjalatAMja ru-: kmIrAjA tene viSe zrAsakta thayo, tethI teNe kaMcukIne zrImallikumArInA guNonuM varNana karavAneM kahyu. kaMcukIye tema karavAthI to te rukmIrAjA malikumArIne viSe bahu Asakta ayo. panI zrImallikumArIno pANIgrahaNa ka-. svAne mATe bahu rAgavaMta zrazne teNe paNa eka vAcAla dUtane mithilA nagarI, pratye kuMnnarAjA pAle mallikumArInuM mAguM karavA mATe mokalyo.4 . . have kurudezane viSe lakSmIne kImA karavAnA kamalarupa, vepArIjanothI: Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 312 ) RSimaMgalavatti-pUrvA 6. pUrNa neUratA madavAlA hAthInI peThe dAna prApavAmAM pravINa evaM gajapura nAme nagara be. te nagaramAM zatrune ati dIna banAvanAro zradInazatru nAmano rAjA balirAjAne baMdhana karavAmAM praviNa evA kRSNanI peThe utkRSTa saMpattivAluM rAjya karato ito. A vakhate zreSTha evI mithilA nagarIne viSe zrI kuMbharAjAno putra je ma likumArIno nhAno jAi yato hato te mala dinnavarakumAra natkRSTapaNe vartato hato. eka divasa te rAjakumAre citrazAlA banAvavA mATe adbhuta citArAne potAnA sevako mokalIne bolAvyA. pabI turata AvelA e citArAnane malla dinnavara kumAre citrazAlAnA jUdA jUdA jAgo citaravA mATe soMpyA. sarve citArAna, potapotAne saupelA citrazAlAnA jAgone suvarNanI sUkSma rekhAvAlA manohara svarUpathI citaravA lAgyA. tenumAM ko eka citArAno yuvAna putra devatAzrI prApta thayelA varadAnane lIdhe citrakalAmAM evo pravINa hato ke, te koi paNa strI vigerenA thomA aMgane joine sarva mUrtti citarI zakato hato. eka divasa te citArAnA putre, pamadAnI aMdara rahelI zrI mallikumArIno mAsikya ratnanA sarakho suzobhita evo pagano aMguTho dIge. paThI teNe paganA aMguThAne jovA naparathI turata zrI mallikumArInuM adbhuta rUpa yathArthapaNe uttama raMgozrI cittara. pI citArAnue sarva citrazAlAne citarIne harSathI malladinnavara kumArane jAhera karayuM. rAjakumAre paNa te jovAthI prasanna yaine tenane vahu yApI saMtoSa pamAyA. eka divasa malladinavara kumAra prAtaH kRtya karI vastrAbhUSaNane dhAraNa karavA pUrvaka potAnI dhAvamAtA ne prANapriyAnI sAdhe citrazAlAmAM zrAvyo. tyAM tele vAvya, kUvA, sarovara, samujha, parvata, nagara, hAthI, ghomA, vana, mhoTI senA, ratha, padma, ne strI puruSAnAM joDalAM, ityAdi netrane Azcarya karanArAM zraneka citro jotAM jotAM dUrathI zrI mallikumArInA citrarUpane joyuM. te te raMganA yo zrI kharakhara mallikumArInA samAna te citrane joine malladinavara kumArane te vakhate " yA mallikumArI pote bhI ve " ema cAMti thai. rAjakumAra la DAne sIdhe turata pATho valyo eTale premapUrvaka dhAvamAtAye madhura vacanathI ka. " he vatsa! jema kAyara sArAsa jayane lIdhe raNanamine jo dUrathI nAsI Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra. ( 313 ) jAyate tuM paNa yA citrazAlAne paripUrNa joyA vinA kema pATo valI jAya ve ?" rAjakumAre kAM. " he mAta ! deva ane gurunI peThe pUjavA yogya zrI mallikumArI nAmanI mhArI mhoTI vhena pote prAgala unI be, to huM nirvva thai temanI AAgala yA mhArI prANapriyA sahita zI rIte jara zakuM ?" ma rAjakumAre kaM eTale dhAvamAtAye hasIne tene ka. " he nirmala budivAlA putra ! e zrI mallikumArI pote nathI; paraMtu citrakAroe citareluM tenuM pUrva rUpa be. " dhAvamAtAnAM prAvAM vacana sAMjalI kopathI Akula vyAkula zrayelA rAjakumAre karUM. "je jamapuruSe prA ThekANe deva tathA gururUpa mhArI mhoTI vhenanuM prAvuM suratalIlAnI prakRtI yogya svarUpa citarayuM be te puSTa buvAlA citrakAra para nizve yamarAjAe poteja kaTAkSa kasbo be. " pI krodhAtura thayelA te rAjaputre potAnA sevakone prAjJA karI ke, " jeNe Avu rUpa citarathaM ve te citArAne turata mArI nAkho." rAjakumAranI prAvI thAjhAthI rAjasevako tatkAla te citArAnA putrane pakayo ne kaMpatA zarIravAlA tene vadha karavA mATe tena vadhasthAnake lai gayA thA vAta sarve citArAnae sAMjalI; tethI tena ekatA yaha vadhasthAnake gayA. tyAM teDae rAjasevakone bahu vyApI karAmAtra aTakAvyA. pavI tenue turata rAjakumAranI pAsevI zreSTha najarANA mUkI, uttama AziSozrI vRddhi pamAmI ane hAtha jomIne madhura vANIthI kAM. " he nAtha ! je citArAe zrI mallikumArInuM svarUpa citarayuM be, tene devatAe varadAna ApeluM be, jethI e citAro jenuM thoruM paNa rUpa dekhe tenuM cinha ane lakSaNayukta sarva rUpa citarI zake be. mahArAja ! e citArAe pakadAnI aMdara najelA zrI mallikumArInA pagano aMguThage dIge hato, mATe teNe svabhAvathIja temanuM yathArtha svarUpa citareluM be. he deva !Ape tene vadha karavAno daMka Apelo be te mUkI dai bIjo daMga karavo joie. kAraNa me ApanA prasAdathI tenI citrakalAthIja jIvie bIe. " citArAjunAM zrAvAM komala vacanathI kAMika zAMta thayelA rAjakumAre mallikumArInuM svarUpa citaranAra citArAnA phakta jamalA hAthano aMguge kapAvIne tene potAnA dezamAMthI kADhI mukyo, tethI te citArAno putra paNa potAno navIna janma mAnato to gharanI sAra sAra vastune las kuTuMba sahita turata cAlI 40 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (314) RSimaMmalaratti-pUrvAI. nikalyo, anukrame thomA divasamAM te zrI gajapura pratye AvI pahocyo. par3I, 'phalanI zchAvAlA te citArAe potAnA mAvA hAyanA aMgugathI zrI mallikumArInA nattama svarupavAlo citrapaTa citasyo, tyArabAda te citrapaTTane laI citrakAra gupta rIte rAjasannAmAM gayo. tyAM teNe yogya neTa mUkI nUpatine praNAma kasyo, aMdInazatru rAjAe paNa tene janmasthAna ane prAvavA vigerenuM kAraNa pUjyuM, te naparathI e citArAe mUlathI AraMnIne potAnuM sarva vRttAMta kaDaM. A vakhate mallikumArInu sukhakArI nAma sanilavAthI adInazatru rAjA, te rAjaputrI napara ati rAga dhAraNa karavA lAgyo; tethI teNe citArAne zrI mallikumArInI rUpa guNa vigerenI sarva vAta pUI. zrA avasare citArAye zrI mallikumArIno paTa pragaTa karIne nUpatinAM hAthamAM prApyo; tethI adInazatru mahArAjA zrI mallikumArInAM rUpane jo vismaya pAmIne kahevA lA. gyo ke, "he mahAnAga! teM A zuM vidyAdharIna svarUpa citarathu le ke kiMnarInuM ? athavA to koI devIna ? khare lokamAM AIM svarUpa ko manuSyastrInuM to nathIja!!!" rAjAnAM AvAM vacanathI citArAe kahUM. "he rAjan ! meM zrI zrI mallikumArInI phakta AkRti citarelI . kAraNa tenuM khalaM svarUpato kothI citarI zakAya tema nathI." citrakAranAM AvAM vacanathI atyaMta prasanna zrayelA adInazatru rAjAe potAnA manamAM vAraMvAra prazaMsA karatA mallikumArInuM svarupa vahuvAra joyu. pagI teNe citrakArane prItidAnathI saMtoSa pamAmI ane ra. devA mATe yogya ghara karAvI ApIne potAnA nagaramA rAkhyo. tyAra panI te rAjAe paNa mallikumArInI sAdhe pANIgRhaNa karavAnI zvAthI eka catura dUtane UTa mithilA nagarI pratye kuMnarAjA pAse mallikumArInuM mAgu karavA mokalyo.' dave paMcAla dezamAM kAMpIlyapura nagarane viSa jitazatru nAme rAjA rAjya karato hato. tene bahu saulAgyazrI dedIpyamAna ane zreSTha guNavAlI dhAra NI vigere hajAro strIyo hatI. A vakhate divya saMpattithI zreSTha evI mithilA nagarIne viSe manuSyone vahAlI ko eka parivrAjikA rahetI hatI. te hamezAM manuSyonI zrAgala potAnA pavitra dharmarnu sthApana karatI rAjAnA ane . pradhAna vigerenAM mukhya gharone vipe pharatI hatI. eka divasa damakamamalane dhAraNa karanArI te pagviAjikA, jyAM potAnI sakhiyonI sAye zrImallikumArI Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra. (315) sukhe bege hatI tyAM tenA gharapratye AvI ane tyAM te kamamalamA rahelAM jalazrI pRthvIne gaMTI te napara potAnu dAsana nAkhIne tatkAla beThI ane jema lokonI pAgala potAnA-dharmane nivedana karatI hatI tema zrImallikumArInI Agala paNa te paritrAjikA AdarapUrvaka potAno dharmopadeza kahevA lAgI. zrA vakhate traNa jJAnane dhAraNa karanArI malikumArIye tene pUjyu. "he sunnA: ge.! tuM kahe joza, svargAdi sukhaApanAro kayo dharma lokamAM kahevAya ?" mUDhAtmA parivrAjikAe kahUM. " pavitratArUpa mUlavAlo, zreSTha yuktivAlo, dAnAdiguNone zonA ApanAro ane sthApanAne yogya evo amAroja dharma sva di sukha ApanAro . jema ko malina vastune mRtikAnuM lepana karIne pa. jI ghora nAkhIye to te nirmala thAya ne tema snAnAdi zaucathI pAparUpa kA davano samUha dhovAi javAne lIdhe jIva nirmala thAya ." mallikumAraye kahUM. __"he zunne ! kAMza mhAraM vacana sAMjala. rudhIrathI kharamAyelA malina vastrane pha rI rudhIrathIja dhoiye to te zIrIte najvala thAya ? ema hiMsAdikRtyathI mali: na yelo jIva, jala vigerenA snAnathI zIrIte pavitra thAya ? ulaTo te sAvadya yogagrI vadhAre malIna thAya ." zrImallikumArInAM AvAM yuktivAlAM vacana sAMjalIne parivrAjikA turata mauna az gai, tethI te kAMDa paNa bolavAne samartha zrai nahi. panI mallikumArInI catura sakhIyoe paraspara mukhamaramIne pelI nIcaM mukhaghAlIne rahelI parivrAjikAne dhikkAra karatA kAM. "are. jama ! mUrtivaMta sarasvatInA sarakhI amArI svAminInI sAthe vAda karavAmAM tuM kema samartha thA ? Ama rAjakumArInI sakhIyoe paraspara bahu hAsya karayu; tethI lajAvaMta thayelI parivrAjikA turata tyAMzrI bahAra cAlI gai. valI te jamahRdayavAlI parivrAjikA, zrImallikumArI napara va dhAraNa karatI tI potAnA manamA vicAra karavA lAgI ke, "potAnA jJAnayI bahu garva dhAratI e. rAjakumArIye mhArI mazkarI karI . to have huM teno zIrote badalo vAlaM?" zrAma te vicAra karatI potAnA cittamAM bahu kheda pAmI. paThI te parivAjikA potAnA parivAra sahita mithilAnagarIzrI cAlI nIkalI ane pRthvI naparanamatI namatI kAMpIlyapura nagare AvI pahocI. pApamAM prItivAlI ane vIjA manupyone zrAnaMda pamAmavAmAM tatpara evI te keTaleka divase jitazatru rAjAnA Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (316) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. maMdIrapratye gai. tyAM potAnI hajAro strIyo sahita nUpatiye teno satkAra karayo eTale te harSathI vidhipUrvaka potAnA Asanna napara beThI, panI jitazatrurAjAetene madhura vacanathI saMtoSa pamAmIne pUjyuM ke, " he Arye ! tame niraMtara rAjakula pratye pharoTo, to Aje mhArI Agala satya kaho ke, AvI rUpasaMpatithI vakhANavA yoga kayA kayA rAjAnAM aMtaHpuro ?" rAjAnAM AvAM vacana sAMjalIne kAzka hAsya karI garva sahIta parivrAjikAe kAM. "he nR. pati ! kharekhara tame kUvAnA demakA samAna dekhAna ge, sonalo. ko eka kUvAmAM rahenAro demako potAnA sthAnane agAdhapaNAthI niraM. tara bahu mhoTuM mAnato hato. evAmAM ko eka samuno demako te kUvAna kAMga napara Avyo eTale kUvAnA demake tene harSathI chaTa pUjyu ke, "he mitra tuM kyAMcI Avyo ?" teNe uttara Apyo. "mahAsamuzyI." kUvAne demave pharI pUgyuM "he nA ! te samuzkeTalo mhoTo , te tuM mane UTa kahe ?' samuztA demakAe "e vahu mhoTo ." ema kardA eTale kUvAnA demakAra potAnA pagavatI pANImAM eka lITI dorIne kaDaM. "he nA! te mahAsamu zuM zrAvaso mhoTo ?" samunA desakAe kAM. " ethI paNa bahu mhoTo. samunnA demakAnAM AvAM vacana sAMjalI kUvAno demako bahu krodha kriine| kUvAnA eka kAMga naparathI vIjA kAMga napara jazne volyo. "he durdara! kahe zuM e Avamo mhoTo ve ?" samunA demakAe pharI kA. "are ! taraMgona mAlAvAlo, vANIzrI na varNavi zakAya tevo ane A thArA kUvAyI paNa . haja mhoTo The." kUvAnA demakAe vahu krodha karIne kA. "are puSTa nirlaja tuM mithyA zA mATe bole The? yA mhArA kUvAthI bIjaM kAMipaNa mhoTuM nazrI. (parivrAjikA jitazatrurAjAne kahe ke,) he rAjan ! ema tame pA vIjA rAjAnanI atyaMta rUpavAlI ane premavAlI vhena putrIyone joyA vinA phana antimAnane lIdheja potAnAsAmAnya rUpavAlA aMtaHpuraneja vakhAeyA karo to he mahArAja! sAMtalo. havaNAM mithilAnagarIne vipe zrI kaMnarAjAnI prakhyA ta evI mallikumArI nAme putrI ke. he pRthvInAtha ! enAM aMganI manoharata pAgala yA tamArI seMkamo strIyonI ramyatA kevala suvarNa pAgala mATInA Dhe phAnI samAna degvAya ye." balI ne parivAjikAe potAnA manamA " emalli Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra. (317) kumArIne zokyanA kuHkhamAM nA." evo vicAra karIne pthI jitazatrurAjA pAse tenA bahu vakhANa kasyAM. pI nUpatiye satkAra karIne te parivrAjikAne rajA ApI; tethI te potAnI kAryasidimAnatI tI tyAMthI cAlI gaz. jitazatrurAjAe paNa mallikumArInI sAthe pANIgRhaNa karavAnI zcAthI eka catura dUtane zrI mithilA nagarI pratye kuMjarAjA pAse mallikumArInuM mAguM karavA mokalyo.6 jema tIrthaMkaranA samavasaravAthI daivI pratnAvane lIdhe nadyAnamA ekaja divase atyaMta prIya evI zatunAM phalAdikanI saMpatti prApta thAya ne tema potAnA svajanAnI sAthe te gae dUto rathamA besIne daivanA yogayI ekaja divase zrI mithilA nagarInA nadyAnane viSe AvI pahocyA. ||iti zrI mallinAthajJAne SaTdUtAgamo nAma dvitIyaH sargaH // palI nadyAnane viSe potapotAnA ratha vigere parivArane mUkI gae dUto mithilA nagarImA AvIne ekIja vakhate zrI kuMnnarAjAnA cAra pAse nannA rahyA. nUpatinI AzAthI pratihArI tenane sannAmA lAgyo eTale te gae dUtoe hAtha jomIne rAjatejazrI dedIpyamAna evA kuMjarAjAne praNAma kasyA ane mallikumArInI yAcanArUpa potapotAnA rAjAnA saMdezA zrI kuMnarAjAne ekIja vakhate kahyA. pI kuMnarAjAe "yA mhArI kanyA koneApuM ane kone na ApuM?" evA vicArathI krodhAtura zrazne te sarve dUtone kaDaM ke, "vivekarUpa ratna vinAnA tamArA gae rAjAnanI yAcanA kevala hAsyarupa ne, mATe hu~ mhArI putrI mallikumArIne tenamAMnA koznI sAye paraNAvavAno nazrI." A pramANe kuMnnarAjAe te sarve dUtone apamAna pamAmI potAnI nagarIthI kADhI mUkyA; tethI te sarve natsAda rahita zrazne turata potapotAne natAre AvyA. tyAMcI tenae zromA divasamAM pAga potapotAnA rAjAnanI pAse prAcIne potAnuM apamAna tathA mallikumArInA vivAhanI kahelI nA e sarva samAcAra temane kadyA. paThI krodhAtura zrayelA te ue rAjAnae paraspara eka vIjAne dUta mokalone kahevarAvyu ke, "denUpatiyo! sAmrAjyapadane nogavanAro ane balISTha evo kuMjarAjA ApaNI mazkarI kare , to ApaNA valISTapaNAne dhikkAra , nizce ApaNe Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 317 ) RSimaMmalatti-pUrvAI. sarve ekA prazna tene ApaNA svAdhina karavo jAie, mATe sau ekA thai kuMjarAjA napara camA karo." A pramANe sarve rAjAna nizcaya karIne potapojAnA sainyanI taiyArI karavA lAgyA. pI ghora vAjIMtronA zabdathI AkAzane sarjarIta karatA batAte u rAjAnae paTTahasti napara besI potapotAnA nagarathI zunna divase prayANa karayu. pI TharAvelA saMketa sthale te gae rAjAna jANe lagAnAija hoyanI ? ema ekaga zrazne paraspara eka bIjA napara niHkRtrima svA snehanI vRddhi karavA lAgyA. palI sarva sainyane eka karI ue rAjAnae ati vegathI mithilAdeza pratye prayANa karayu. . . have mizrilA dezanI aMdara pharatA evA kuMnarAjAnA anucaroe rAjyannaktizrI potAnA nUpatinIpAse AvIne vinaMtI karI ke,"he svAmin ! sAMjalo. jANe samunA kallola hoyanI ? evA potAnA mhoTA sainyathI pRthvIne cAre taraphathI AkramaNa karatA u dezanA mahA balavaMta rAjAna davaNAM tamArI sAye yuha karavAne ahiM Ave ." sevakonAM AvAM vacana sAMjalIne potAnA nujavalathI garvita ane mananI aMdara atyaMta kopa pAmelA kuMnnarAjAe turata potAnA mevakonI pAse yujhno paTTaha vagamAvyo. paThI mahAzaktivAlo kunnarAjA yunI sarva sAmagrI taiyAra karIne cAlyo ane mithilA nagarInA simAme prAvIne nanno rahyo. rAjAnana sainya paNa turata kunnarAjAnA sainyanI pAse AvIne natuM rAM. tyAM te rAjAnae potapotAnI mhoTAzthI ko paNa rIte saMdhI karI nahi tethI dhIra puruSo turata taiyAra zrazne raNanUmimAM AvIne nannA rahyA.ka. vacadhArI bura evA sarve rAjAna paNa savAramA mhoTA sainyanIsAye yunUmi* mAM aAvyA. paThI jema nUkhyo mANasa nojana karavAmAM pravRtta thAya tema senAnI agratAgamA rahelA sUravIra puruSoe khaDga ane bANothI yuH calAvyu. A vagvate alpasainyane lIdhe raNasaMgrAmamAM TakI zakavAne asamartha tathA avasarano jAga kuMnarAjA pAge valIne turata potAnI nagarI pratye Avato rahyo:A. ma kuMlarAjA nAsI AvIne mithilA nagarInA killAmA narAz peThage eTakhe palA gae gajAnae tenI pAThala AvIne mithilAnagarIne ghero ghAlyo. bahu ze trunnI senAvame cAre taraphazrI gherAyalI mithilAnagarIne jo nagaravAsIjana bada yAkulavyAkula zravA lAgyA.temaja vahu zatrunazrI gherAyalA kuMnarAjae para Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra. ( 315 ) potAnI nagarInA rakSaNa mATe bahu duHsaha napAyo racyA. paDhI killAnA kAMgarAne viSe bahu sunaTone rAkhI ciMtAthI prAkulavyAkula thayelo kuMjarAjA sanAmAM pravIne beMge. zrA avasare sakhiyonI sAthe mallikumArI, potAnA pitAnA caraNane namana karavA mATe sannAmAM AvI. tyAM tethe pitAnA caraNamAM praNAma karayA; paraMtu vyAkula cittavAlA pitAe tene premadRSTiyI joi nahi tema madhuarrat bolAvI paNa nadi paDhI jJAnAtizayane lIdhe pitAnA mananA saMtApane jAla mallikumArI ye gauravapUrvaka komala vacanathI pitAne kAM. "de tAta ! tamAre evI kAMi ciMtA nathI, batA tamAruM citta grAma kema bahu saMtApa pAme be je tame pUrvanI peThe snehadRSTithI mhArA sAmuM jotA nathI tema maunanI peThe prema vacanathI bolAvatA paNa nathI ? tamArA manamAM zI cIMtA be, je hoya te mane kaho ?" kuMjarAjAe prAvAM vacana sAMjalI netra nadhAmIne joyuM to potAnI Agala nalI zrI mallikumArIne dIvI. pI temaNe bahu snehazrI sakAra karIne kaM. " potAnA vaMzarUpa samune nallAsa zrApavAmAM caMDjyotsnA samAna pradarSa prApanArI he vatse ! ba zatrunanA sainyathI gherAi rahelI ApamithilApurIne tuM zuM nathI jANatI ? he vatse ! prabala zatrunae mhArI sarva harat nAza karI nAkhyo be; mATe have mhAre zuM karavaM ? tenI mane bahu ciMtA read teja ciMtAnA kAraNathI ahiM AvelI tane huM jAlI zakyo nahi. " | pitAnAM pravAM vacana sAMgalI vizvamAM vikhyAta guNavAlI mallikumArIce ka. " de tAta ! tame bIkA puruSano yogya evI citArUpa ciMtA tyajI dyo zatrunI sAthai saMghI karanArI mhArI vANI sAMjalo. he tAta! tame zrakekA rAjA pAse gupta dUta mokalAvIne madhura vacanathI ema kadevarAvo ke, "he nRpa ! rAtrIne vakhate tamAre ekalAeja koine kahyA vinA killAnA nAlAne raste thaine nagarImAM pravavuM. kAraNa tame guNoe karIne mallikumArIne yogya bo, mATe huM tamArIja sAthe teno vivAha karIza. " (zrI mallikumArI potAnA vijJAne kar3e ve ke, ) he tAta! yAvA samAcArathI te bae rAjAnne ahiM bolAvIne temane zrApaNA azokavananAM dedIpyamAna mohagRhanA madhyabhAganA va gRhone viSe eka bIjA na jANe tevI rIte rAkho. he tAta ! valI Ape nagarInA daravAjA baMdha rAkhIne saU zraine rahevuM. paThI je thavAnuM do te thaze. " 1 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 350) RSimaMgalatti-pUrvArdha. paThI kuMnarAjAe putrInAM vacanarupa amRtathI saMtoSa pAmIne turata sarva te pramANe karA. kAraNa evo kayo puruSa hoya ke, potAnA hitane viSe vilaMba kare ? arthAt koi na kare. paThI jANe sAkSAt sarasvatIja hoyanI? ema lokone brAMti pamAmatI zrI mallikumArI, sakhIyo sahita pitAnI AjhAthI potAnA maMdirapratye gaz. pelA gae rAjAna paNa dUtanAM vacanathI rAtrIye azokavananI aMdaranAM divya mohagRhapratye AvIne " nizce ame savAre mallikumArIne paraNizaM." evA vIcArathI potapotAnA gRhone viSe palaMgamAM sUtA. aho ! rAgI puruSonI sthiti AvIja hoya . " jyAre maMgalamaya evo dinamaNi (sUrya) nudaya pAmaze tyAre ame pUrvanA puNyathI sukhakArI evo mallikumArIno pANigrahaNa karIne sarva nUpatiyothI adhika guNavAlA zrazzaM." ema te gae rAjAnae potapotAnA cittanI aMdara vicAra karatA te rAtrI mahA kaSTathI nivRta karI. ||iti zrI mallijJAnAdhikAre SaTpUrva mitranRpAgamonAma tRtiiysrgH|| paThI dedIpyamAna kAMtivAlo sUrya, nadayAcala prarvata napara nadaya pAmyo eTale te sarve rAjAnanI AzAnunI sAthe daze dizAna praphullita zravA lAgI. zrA vakhate eka tarapha mithilA nagarInI bahAra raheluM rAjamaMgala potapotAnA rAjAne na jovAzrI nisteja vanavA lAgyuM to bIjI tarapha zrI mallikumArI nA mohagRhamA raheDhuM te ue rAjAnatuM maMgala, potAnA natkRSTa natsAhathI de dIpyamAna dekhAvA lAgyu. jo ke te gae rAjAnanA gRhonA bAraNAM baMdha hata to paNa sUryanI kAMti ratnanI jAlIyonA vinA samUhane lIdhe te gRhorna aMdara bahu prakAza karatI hatI. paThI te u rAjA potapotAnI zayyAmAtha nagI maNimitra nUmi napara dhIme dhIme cAlatA hatA evAmAM tenue jAlinI aMdarathI AvatA divya tejanA samUhathI suzonita ane madhyagRhanI vacamA radelI zrI mallikumArInI pelI suvarNapratimA dIThI. puNyarupa lAvaNyathIparipUrNa devAMganAnanA samAna saunnAgyavAlI ane dedIpyamAna kAMtivAlI muvarNamaya pratimAne praphullita netrazrI jotA evA te sarve jama rAjAna kharekha' rI mallikumArIja mAnavA lAgyA. valI tena suvarNanI pratimArupa malliku. mArInI anuta AzcaryakArI kAMti, rUpa ane sonAgyazrI manamAM vahu saMtoSa Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra. ( 351 ) pAmatA batA tenA vAraMvAra vakhANa karavA lAgyA. yA pravasare traNa jJAnane dhAraNa karanArI ne bahu AbhUSaNothI suzojita evI mallikumArIye potAnI seMko sakhI yonI sAthe tyAM pravIne suvarNanI pratimAnA mastakanA bIr3a napara DhAMkI rAkheluM kamala napAmI lIdhuM eTale temAMthI bahu durgaMdha nikalavA lAgyo. pI sarve rAjAna, te mahA durgadhI prAkulavyAkula thane vAraMvAra potapotAnI nAsikAne DhAMkavA lAgyA eTale zrI mallikumArIye nIcuM mukha rAkhIne besI rahelA te bae rAjAnne bodha pamAruvA mATe nirmala premane lIghe kahAM. " he bhUpatiyo ! premavazathI yA pratimAne jotA evA tame, nizve virakta buddhivAlA ne janotsAhavAlA kema dekhAnu ho ?" rAjAnaMe kahu~. " he sujage ! kharekhara enoDurgaMdha me sahana karI sakatA nathI, mATe me mukha tathA nAsikAne DhAMkIne beTA bIe. " mallikumArIye kAM. " are bhUpAlo ! jarA tattvabuddhizrI hRdayamAM vicAra karo to kharA ke, yA suvarNamaya pratimAmAM zrAvo durgaMdha kyAMthI hoya ? paraMtu he hitaze ! meM dararoja bhojana karatI vakhate bahuja rasavAlo zrannano eka eka kolIyo e pratimAnA mukhamAM nAkhyo be. aho ! e ekaTA thayelA annanA kolIyAno mahA duHsaha gaMdha utpanna yo ke, je tamArAthI sahana karAyo nahi to paDhI kevala annanA AhArathIja vRddhi pAmelA rudhira, makA ane asthine dhAraNa karanArA, azuna punalothI niraMtara apavitratAnAM sthAnarUpa, jIrNavRnAM patra samAna nAzavaMta ne zAzvata sukhazrI bhRSTa karanArAM strIyonAM zarIra napara anaMta sukhanI icchA karanAro kayo puruSa rAga kare ? aho nUpAlo ! mATe tattvabuddizrI vicAra karIne nAzavaMta svabhAvavAlA kAma jogane viSe vRthA moha na pAmo temaja prAsakti paNa na karo. sAMjalo huM thI vIjA javane viSe mahAvidehamAM mahAvala nAme rAjA dato ne tabae jaNA mhArA mitro hatA. zrApramANe nirupama budivAlI zrI mallikumArIye te sarve rAjAna pAse pUrvanA be navanuM yathArtha vRtAMta teja vakhate kaha | saMbhalAvyaM. valI te rAjaputrIye kahyuM ke, " he mitro ! jayaMta nAmanA vaimAnane viSe tame devabhavamAM asaMkhya sukho bhogavyAM ve, te sukho zuM yA manuSyajanmane viSe tame visarI gayA ? temaja kalyANanA sthAnarUpa pUrvI devajAti paNa tamane nayI sAMbharatI ? " zrI mallikumArInI 41 35 " Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 355) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. AvI saMsAra samune tAravAmAM nAva samAna amRtamaya vANIthI pratibujhivi. gere e rAjAna pratibodha pAmyA. panI zreSTha pariNAmathI ane zui lezyAthI kSaNamAtra ihApoha karatAM te sarva rAjAnane pUrvano nava sAMjasyo. mallikumArIye paNa avadhijJAnathI te sarva rAjAnane nutpanna zrayelu jAtismaraNa jJAna jANIne temanA nivAsagRho naghamAvyAM. paThI sarve rAjAna pUrvanA banne navanA nutpanna zrayelA bahu snehane dhAraNa batA harSathI zrImallikumArInI pAse AvIne tene praNAma karavA lAgyA. zrI mallikumArIye paNa komala vacanadhI temane kA ke, "he pUrvajanmanA mitra nUpAlo ! tame darSathI sonalo. saMsAravAsazrI navega pAmelI huM mahAvratane aMgIkAra karIza, tame zuM karazo? potAnAM rAjyane viSe rahezo ke vrata gRhaNa karazo ? je marajI hoya te kaho." . zrI mallikumArInAM AvAM vacana sAMjalI sarve rAjAnae spaSTa kaDaM. "he malli! sAnnalo.tame jevI rIte pUrvanavane viSe zrI mahAbala nAme amArA khAmI hatA tevI rIte Anavane viSe paNa amArA adhipati tameja thAna.jo tame saMsAra samuzne tAranAra dIkSA gRhaNa karazo to ame paNa nizce sAmrAjyapadane tyajI dara saMyama lezaM." sarve nUpatiyoe nirmala cittathI yA pramANe uttara Apyo eTale tenunAM satvazrI harSita thayelI mallikumArIye turata tenane kAM." he narezvaro!jo tame mhArIja sAdhe vrata gRhaNa karavAnA ho to tame sau potapotAnAM rAjyane viSe potapotAnA putrone sthApana karI turata ahiM zrAvo." zrA vAta sarve rAjAnue aMgIkAra karI eTale manuSyonAM karmane nedanArI zrI mallikumArI, te sarve nUpAlone potAnA pitAnI pAse sannAmA temI lAvI.tyAM "mallikumArIye zrA sarve rAjAnane pratibodha pamAjhyA." evI vAta sAMjalIne atyaMta harSa pAmelA kuMjarAjAe te sarve rAjAnane snehapUrvaka AliMgana karIne AnUpaNa tathA nattama nojanavame vivekathI saMtoSa pamAmayA. paThI te sarve rAjAna potapotAnA dezapratye cAlyA. yA vakhate jema iSTa rogathI nirmukta prayelA manuSyanuM zarIra zone tema zatrunanA rodhayI mukta thayelI mithilA nagarI atyaMta zonnavA lAgI. paThI brahmadevalokadhI lokAMtika devatAnae turata tyAM prAvIne naktithI zrI madhinAya jinezvarane dIvAno kAla nivedana kasyo. zrI mallinAthe paNa Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra. (353 ) avadhijJAnathI dIkSAkAlane eka varSanuM aMtara jANI mAnasika sAMvatsarIkadAna ApavA mAMmayu. saudharma3 paNa jJAnopayogI zrI arihaMta pranune dAnano avasara 'jANIne yakezvara (kubera )ne AjJA karI eTale teNe potAnA, anucara jUMnaka. devatAnane nUmimAM rahelA asaMkhya nidhi zrI malinAthanA ghare lAvavAnuM kaDaM. devatAnae te pramANe asaMkhya nidhi zrI mallinAthanA ghare AeyA. tyAra panI zrI malinAtha prannue, jema azADha mAsamAM zrAkAza jalavRSTi kare tema sa:vArane viSe sAMvatsarIka dAna ApavA mAMmayu. valI temaNe gAma, pura, bajAra ane nagarane viSe temaja mithilA nagarImA pamaha vagamAvyo ke, "nukhyA, dariDI, devAthIpImAyalA tathA rogI evA sarve puruSoe jene jevI hA hoya tevI vastu amArI pAsethI mAgI levI." zrA pramANe zrImallinAthe dararoja eka porasImAM eka karoma aneATha lAkha* thI kaMzka buMeTaluMdhyApavAmAMmathu.temaja dIna, dukhI, nikuka aneyAcakone ThekANe ThekaNecita nojana karAvavA mAMmayu.A vakhatezrImallinAthaprannudAna kamaine viSe kalpavRkSathI paNa adhika ayA. kAraNa ke, jagatmAM kalpavRkSa to yAcakajanone zchA pramANe Ape ane zrI mallinAtha prannu toyAcakajanonIzcAthI paNa adhika adhika ApatA hatA.AvI rItedAnakarmathI eka varSa pUrNa AyuM ane ., jIvaloka saMtoSa pAmyo eTale zrI mallinAthe praNAmapUrvaka potAnA mAtApitAne kaDaM. "de mAtapitA ! huM tamArI AjhAthI saMsAra samujne tAranArI dIkA gRhaNa karIza." putrInAM AvAM vacana sAMjalI premAzruzrI vyApta thayelAM netravAlA mAtApitAe prItithI temane yuktivATu vacana kahyu. "dedIpyamAna guNamaNinI khArupa de putrI! tame jevI rIte dAnakarmathI vizvano na. zara kasyo tevI rIte turata cAritravame potAnA AtmAno nAra karo." palI kuMjarAjAe potAnA catura sevakone AjJA karI ke, "aho anucaro ! zrI mallikumArIne dIkSAno aniSeka karavA mATe mATInA, rupAnA, sonAnA ane ratnonA aneka kuMno taiyAra karI temAM kaTa sugaMdhivAtuM jala naro." rAjAnA Adeza sevakoe harSapUrvaka turata te sarva taiyAra karayuM eTalAmAM iMrnu Asana kaMpAyamAna thayu. teNe avadhijJAnathI joyuM to zrI mallinAthanA cAritrano avasara jAeyo. palI sarve deveMze, potapotAnA vaimAnamAM besIne ko dIkA gRhaNa karImAtApitA ! huM tamArI mAtra praNAmapUrvaka Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 324 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. TidevatAnunI sAthe tyAM zrAvyA. jeTalAmAM kuMbharAjAdi zraneka manuSyo zrI ma vinAyanA dIkSAbhiSekanI suvarNakuMnAdi sarva sAmagrI taiyAra kare be teTalAmAM deveMjhee, potAnI zaktizrI te sarva sAmagrI taiyAra karI. pabI kuMbharAjA zrI / malinAne bolAvIne eka mhoTA ratnanA maMrupamAM suzojita siMhAsana napara harSathI besArakhA. tyArabAda kuMjarAjAnI sAthe sarve iMjhee te kuMjonA jalavame zrI mallinAtha napara jaktipUrvaka abhiSeka kasyo. yA vakhate keTalAka prajunI Agala nATaka karatA itA, keTalAka madhura svarazrI gAyana karatA datA, keTakhAka AkAzane gajAvavA pUrvaka zreSTha vAjatro vagAmatA datA ne keTalAka to bahu bhaktizrI puSpavRSTi karatA hatA. pabI zrI mallinAthane uttarAbhimukhe besArIne divya vastrAlaMkAro par3erAvyAM. zrA pramANe abhiSekanaM kRtya pUrNa thayA pI kuMjarAjAe potAnA nipuNa kArIgarone AjJA karI ke, "de zilpiyo ! tame zrI mallinAthane besavA yogya evI pAlakhI taiyAra karo." pabI zilpajJAnamAM catura evA te kArIgaroai maNimaya staMnovAlI, aneka prakAranA ratna jamitra jutalavAlI, pemalI yovAlI, prAnaMdayukta nRtya karatI evI suvarNanI putalIyovAlI, maMgapanA madhya bhAgamAM suzobhita toraNothI manohara banAvelI, dhajAna tathA kalazothI vaimAnonI zonAne tiraskAra karanArI, sUrya samAna kAMtivAlA maNijamItra pagazriyAvAlI, atipavitra ane manohara evI pAlakhI taiyAra kara iMnI prajJAzrI devatAnae paNa eka bIjI pAlakhI taiyAra karI devatA taiyAra karelI te pAlakhI bIjI pAlakhI yonI aMdara pratimanoharapaNAne lIdhe tela pUravAthI dIvAnI kalAnI peThe vahu zojatI hatI. paThI lakSmIzrI suzobhita evA zrI mallinAtha prabhu, pitAnI prajJAthI turata pradakSiNA karIne pAlakhIne viSe Asana upara pUrvAbhimukhe beTA. te va khate iMjhee vatra cAmarAdika sarva vaibhava pragaTa karaco. paThI kuMbharAjAe mahA samRddhivAlA, divya alaMkArone dhAraNa karanArA ane saMtuSTa manavAlA potAnA se - vakone AjJA karI ke, "he saumya prAkRtivaMta puruSo ! puNyanA arthI evA to.. pApane dUraM karavAmATe yA pAlakhIne napAko. " kuMbharAjAnI AvI prajJAthI darpita mugvavAlA, uttama vezane dhAraNa karanArA zrane prasanna zrayelA te sarve se - vako, " huM pelo, huM pelo" ema nacAra karavApUrvaka te pAlakhIne napAvAlA 1 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra. (35) - gyA.A avasare devamanuSyonAM akhaMmita vAjIMtro vAgavA lAgyA, raMnAdi devAMga'nAna nRtya karavA lAgI, devatAnanA baMdijano gAyana karavA lAgyA ane sarve manuSyo aSTaprakAranA spaSTa maMgalika zabda karavA pUrvaka maMgalika gIto gAvA lAgyA. pI hAthI napara beThelA kuMnarAjAe, svajanoe ane parivArasahita pAlakhImAM beThelI pratnAvatI mAtAe AnaMdapUrvaka joyelI te pranunI pAlakhIjeTalAmAM potAnA mahelathI vistAravaMta evA rAjamArgane viSe AvI pa. hocI teTalAmA dedIpyamAna AnUSaNovAlA tathA ati AdaravaMta evA sureMzee ane asurezee harSathI te pAlakhIne upAmavA mAMmI. valI te vakhate puppano varSAda karatA ane nAnA prakAranI nATya krIyA karatA evA te devatAnae potAnAM tejazrI mithilApurI ane svargapurI ekaja karI dIdhI. ati saMtuSTa zrayelA lokoe paNa potAnA praphullita evAM netrothI jenuM lAvaNya pAna karAtuM hatuM evA zrI mallinAtha prannu mithilA nagarIne tyajI anukrame sahastrAmravanamAM azokavRdanI nIce AvyA. tyAM zIlarupa AnUSaNoyI suzonita evA temaNe pAlakhImAMthI nIce natarI prayatna vame sarva bAhya AnUSaNo tyAgakasyAM. parI jyAre prannue loca kasyo tyAre temanA sarva kezane 63 potAnA vastramA lai kIrasamuzmA nAkhyA. iMnI AjJAzrI deva ane manuSyoe karelo vAjItrono zabda zAMta ayo eTale pranue sione namaskAra karIne sarva sAvadyayoganA tyAgapUrvaka jainI dIkSA lIdhI. A vakhate jANe Agamane viSe zrImAn kevalajJAnarupa nUpatino pratihAraja hoyanI ? ema zrI mallinAtha prannune coyaM jJAna pragaTa yu. zrI mallinAthe jyAre poza sudI agIyArasane divase azvinI nakSatramA cazmAno yoga prApta aye te aThama tapa karIne dIkSA lIdhI tyAre vratane dhAraNa karanArI traso strIyonI aMtaHparSadA ane vrata aMgIkAra karanArA traNaso puruSonI bAhya parSadA ai. valI balimitra, sumitra, naMdamitra, naMdaka, aMmarapati, nAnumitra, amarasenika ane mahAsena e ATha prasiha rAjaputroe temanI sAthe teja vakhate cAritra aMgIkAra karayu. zrI mallinAtha jagavAne, je divase cAritra aMgIkAra karayuM teja divase sAMje temane vizucha evA dhyAnanA yogayI nirmala evaM kevalajJAna nutpanna thayu. zrA avasare cAra nikAyanA devatAnae, bahu naktithI turata rupAnA sonAnA ane maNinA killAna banAvIne Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSimaMgalavRtti - pUrvArdha. ( 356 ) samavasaraNanI racanA karI. pIInI vinaMtI uparathI zrI mallinAtha maJju aneka devatAnabI paravasyA batA pUrvAre prazne samavasaraNamAM zrAvyA. tyAM parivAra sahita iMjhee sevana karelA prabhu, nAnA prakAranAM ratnothI nirmANa karelAM siMhA sana upara virAjyA. udyAnapAlake turata mithilA nagarImAM pravIne prajunA kevalajJAnanI vadhAmaNi kuMbharAjAne ApI. kuMbharAjA paNa tene prItidAmAM bahu lakSa suvarNa zrApIne darSapUrvaka parivAra sahita samavasaraNamAM zrAvyA. tyAM vidhizrI mallinAtha prajune praktivame namaskAra karIne te zrI jinezvaranA sanmukha yogya Asane bega. saMsArathI nadvega pAmelA pratibuddhi vigere barAjAnuM paNa cAritra levAnI invAthI tyAM zrAvyA ne vyAkhyAnA sthAnapratye dAkhala ne vidhi prabhune namaskAra karI darSa pAmatA batA zrI kuMjarAjA pAse veThA. pachI sarva parvadA narAi eTale RNa jagatnA prabhu evA zrI mallinAthe, paropakArane mATeja puNyarupa amRtane varSAvanArI dezanAno AraMbha karayo. jema meghavRSTizrI bhUmimAM rahelA aMkurA vRddhi pAme tema zrI mallinAtha prabhunI te dezanAthI javyapuruSone saMsArano vairAgya vRddhi pAmyo zuddha zrAvAlA kuMjarAjA paNa te dharmadezanA sAMjalIne prabhAvatI sahita zrAvakadharma Adasyo. zravakhate pratibuddhi vigere va rAjAnae hAtha jomIne jJAni puruSone paNa sta vana karavA yogya evA zrI jinezvaranI Adara sahita vinaMtI karI ke, " he pra. jo ! saMsAra samune tAravAmAM vahAla samAna dIkSA ApIne zramane turata tA. ro. " tenunI prAvI vinaMtIzrI " he bhUpAlo ! temane jema sukha thAya tema ka ro. " evI prajue AjJA karI eTale te bae rAjAnae potAnA aMganA anU paNa tyajI daine turata loca kasyo paDhI sAdhuno veSa dhAraNa karI ane zrI mallinAtha prabhunAM mukhazrI mahAvrata nacarI te bae sAdhuna e bIjA sAdhu pAse. zrI vividha prakAranI zikSA uttamarIte jAlI. te vakhate mohanA arthI evA bIjA manuSyoe paNa laghukarmIpaNAne lIdhe vairAgyavaMta para zrI jinezvara pAse mahAvrata aMgIkAra karadhuM paThI buddhivaMta puruSonI rekhAne prApta thayelA, sarva la nepAmelA, nirmala buddhivAlA prAviza zreSTha sAdhuna, zrI jineznAM mugvI kevala tripadIne pAmIne te mahAzayoe eka muhUrttanI aMdara dvAdazAMgInI, Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI malinAtha caritra. (327) racanA karI. jJAnavaMta evA pranue hAdazAMgIne nirdUSaNa jAgI tenane natsava pUrvaka gaNadharonAM pade sthApyA, zrI jinezvara tyAM cAra prakAranA saMghanI racanA karIne panI parivAra sahita pRthvI napara vihAra karavA lAgyA. pI te mahArAjarSiyo, potAnI budinA yogathI saMsArano aMta karanArI hAdazAMgIno abhyAsa karavA lAgyA. pavitra cAritranuM pAlana karanArA,zrAzravone kaya karanArA tathA sarva duHkhano nacheda karanArA te mahAmuniyo, tIvra tapathI sarva prakAranAM karmano kSya karIne anukrame kevalajJAna pAmIne siddhipurapratye gayA. zrI mallinAtha pranune gRhAvAsamAM eka so varSa tathA kevalIpaNA. mAM paMcAvana hajAra varSa nirgamana zrayA. tyArapaThI potAno nirvANa samaya najIka Avyo jANI prannu, uttama tIrtharupa saMmeta zikhara napara gayA. tyAM temaNe pAMcaso sAdhu ane pAMcaso sAdhvIyonI sAthe eka mAsana anazana lI). caitramAsanI zukla coyane divase naraNI nakSatrano cazmA bate sthirazarIravAlA jagatgurue kAryotsarga kasyo. paThI te zailezI karavApUrvaka sarva karmane saMdArIne anaMta darzana, anaMta jJAna, anaMta AnaMda ane anaMta vIryavAlA mokSa pratye gayA. zui cAritrathI pavitra evA zrI mallinAthanA sarvamalIne sAdhuna nI cAlIza hajAranI saMkhyA hatI. e jinezvaranI saMyamarnu ArAdhana karavAmAM / nadyamavaMta tathA krIyAmAM tatpara evI baMdhumatI vigere paMcAvana hajAra sAdhvIyo hatI, jinezvaranI AjJAnuM ArAdhana karanAra eka lAkha ne corAzI hajAra zrAvako tathA traNa lAkha pAMsaTha hajAra zrAvikAna hatI. valI uso codapUrvadhArIyo, be hajAra avadhijJAnIyo, traNa hajAra ne uso kevalajJAnIyo, traNa hajAra ne pAMcaso vaikrIyalabdhivAlA, AThaso manaHparyavajJAnavAlA, eka ha. jAra ne cAraso vAdalabdhivAlA ane be hajAra anuttaralabdhivAlA yA pramANe e zrI mallinAthapranuno parivAra hato. zrI mallinAtha pranunI ve prakAranI aM. takRta nUmi hatI ke, jemA eka yugAMtakRt nUmi ane bIjI paryAyAMkRt nUmi hattI. dehAnnAnA maMmale karIne iMgnIla maNinI kAMtine jItanAra ane kAmarUpa dAvAnalane samana karavAmAM megha samAna evA nagaNIzamA tIrthaMkara zrI mallinAtha prannu, tamArI mokSa saMpanine arthe thAna. jema zrI mallinAtha annanAM mukhazrI nikalelA vacanarupa amRtanuM pAna karIne atyaMta prasanna ayelA, najvala Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (320) RSimaMmalatti-pUrvAI. guNavAlA, gaNadharapadane pAmelA, vairAgyavaMta zrayelA ane zrutadhara kahevAyelA pratibuddhi vigere rAjA zreSTha muktimArgane pAmyA tema saMsArano pAra pAmavAnI zchA karanArA zreSTha budhviMta puruSoe A didArupa mArgane sevavo. // iti zrI mallinAtha caritram // sahiM vAsasayAI, jeNaM heNa nAvina appA // bahuvihalasimidhaM, viDaM vaMdAmi aNagAraM // 15 // artha-jemaNe u hajAra varSaparyaMta bahanA tapathI potAnA AtmAne tapoma kasyo te bahu prakAranI samRdhthiI pradhAnarupa evA yatIzvara zrI viSNukumArane huM vaMdanA karUM . // 17 // jo tinassapannAvaNamakAsi venvidehldhiie|| taM viDaM gayatiraM, namAmi pattaM sivapurami // 20 // artha-jemaNe vaikriyadehalabdhithI tIrtha prastAvanA karI te nirloni ane modapurane pAmelA zrI viSNukumArane huM namaskAra karuM bu.||30|| zrA viSNukumArano saMbaMdha mahApadma cakravartInAM caritramA kahyo , mATe tyAMthI jANI levo. egaNe paMcasae, khaMdagasIsANa kuNjkaarkme|| pAlayakayanavasagge, patte paNamAmi apavagge // 21 // artha-kuMnakAra nagarane viSe pAlaka purohite,jemane prANAMta napasarga kasyo ito, te zrI skaMdakAcAryanA moda pAmelA cAraso ne navANuM ziSyone huM prapAma karuM du. // 1 // ||shrii skaMdakasU rinI kthaa|| jamAM maNimaya aneka prAsAdo phalahalI rahyA hatA evI zrAvastI nAma nagarI The, tyAM prakhyAta yazavAlo jitazatru nAme rAjA rAjya karato hato. tene zIlavrata dhAraNa karanArI yathArtha nAmavAlI dhAriNI nAme strI hatI. taH nane madA parAkramavaMta skaMdaka nAmano catura kumAra dato. te yuvarAjapada lA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI skaMdakasUrinI kathA. (35) , gavato to jainadharmane viSe bahu prItivAlo thayo hato. skaMdakane cosaTha guNa- vAlI ane rUpasaunnAgyazrI suzonita puraMdarayazA nAme nAnI vhena hatI. tene 'kuMnakAra nagaranA rAjA daMmakAmi vere paraNAvI hatI. tyAM te sonAgyanI nAgyanI nUmi batI paTTarANI padane pAmI hatI.daMmakAmi rAjAne mithyASTi, jainadharmanoSI ane vidyAnA animAnane dhAraNa karanAropAlaka nAme purohita hato. eka divasa daMmakAni nUpAle ko rAjakAryane mATe te purohitane zrAvastI nagarI pratye mokalyo. tyAM te rAjasalAmA gayo. bIje divasa te malIna budhviAlA purohite skaMdakarAjakumAra sAnnalatAM utAM rAjAnI Agala jinadharmanI niMdA karI eTale skaMdakakumAre kutIrtha manuSyanAM vacanarUpa vahA ne tomI pAmavAmAM mahA vAyusamAna yuktivacanovame te purohitanA par3hane bedI nAkhyo. paThI aMdarathI krodhAtura zrayelo, paraMtu uttara ApavAne asamartha * hovAne lIdhe, naparathI hAsya karato te purohita kumAranAM vacanane vakhAvA lAgyo. pana te pAlaka purohita rAjyakArya karIne potAne nagare gayo eTale pAulazrI tattvane jANanAra skaMdakakumAre vicAra kasyo ke, " hA ! dakSiNava zaMkhanI peThe iSTaphala ApanAro A purkhana manuSyajanma mhArAthI phakta pramAdane lIdheja hArI javAya je. valI AraMnamAM phakta alpa sukha ApanArA paraMtu / pAlathI mahApuHkhadAyI A nogo kiMpAka phalanI peThe sArarahitaja dekhAya . nizce A saMsAra asAra , mATe tene tyAga karIne huM zrIsuvratasvAmIpAse anaMta sukha ApanArAMcAritrane gRhaNa karIza." skaMdakakumAra A pramANe pavitra manoratha dhArato hato tevAmAM zrI munisuvratasvAmI pRthvI napara vihAra karatA karatA savAre zrAvastI nagarI pratye AvyA. tyAM mahA harSavaMta devatAnae krImA nadyAnamAMmuktigAmI pratunA mATe samavasaraNanI racanAkarI.A vakhate vanapAlake turata jitazatru rAjAne prannunA AgamananI vadhAmaNI ApI. naktimAn evo te nupati paNa vadhAmaNI sAMjalIne atyaMta harSa pAmato to putra parivArane 1 sAye laz krImodyAnamA pranune vaMdanA karavA mATe gayo. skaMdakakumAra sahita jitazatru rAjAe tyAM vidhiyI pranune vaMdanA karIne temanI moha sukha ApanArI dezanA sAMjalI. prannunI dezanA sAMjalIne natpanna zrayelA vairAgyavAlo skaMdakakumAra te divasathI vrata levA mATe vadhAre spRhAvaMta ayo. etI zrIji Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 330 ) RSimaMgalavatti - pUrvArdha. nezvara bhagavAnane namaskAra karI pitAnI sAdhe potAnA ghera jara vrata levAne utsAhavaMta thayelA skaMdake mAtApitAne pUThyuM, te uparathI tenae kahAM ke, " he vatsa ! havaNAM tuM yuvAvasthAvAlo be, mATe pramArAM rAjyane gRhaNa kara ane - / ta lebuM to amane yogya ve " mAtA pitAe Ama kahyA batAM paNa saMsAranA jayI prati naga pAmelA, mohanA arthI ane cAritrane viSe sthiravAsavAlA skaMdakakumAre, pitAnI AjJA mAnI nahi. bevaTa tethe pitAnI zrAjJA la pAMco mitronI sAthe zrIsuvratasvAmI pAse cAritra lIdhuM. sarva siddhAMtanA abhyAsa karI ane jinezvara prabhu pAthI AcAryapada pAmI skaMdakamuniye keTalAka varSa sudhI prajunI sAyeja vihAra kasyo. koi vakhate pUrvanA karme prerelA skaMdaka muni, potAnI vhenanA pati dakakAnine vaMdana karAvavA mATe kuMjakAra nagarapratye javAnI icchAthI prabhunI AjJA mAgavA lAgyA. te vakhate trikAlanA jAe evA pranue temane kAM. "he saumya ! tyAM tamane prANAMta upasarga thavAno be, mATe te klezakArI sthAnake javAnuM tyajI yo. " prajue grAma kartuM to paNa temaNe pharIzrI pUgdhuM " he vino! zrame te nRpasarga prApta zraye bate ArAdhaka rahIzuM ke virAdhaka ? " prajue kaghuM. "tame sau ArAdhaka bo; paraMtu tyAM januM mUkI dyo." jinezvare AvI rIte bahu ka topaNa te potAno kadAgraha bageruco nahi. patI "jo A ame sau ArAdhaka vIe to zrama viratinuM phala yayuM. " ema kahIne tathA jinezvarane vaMdanA karIne skaMdakara vIjA aneka sAdhuna sahita cAlyA. jyAre skaMdakasUri kuMbhakAra nagaranI pAsenA gAmamAM zrAvyA tyAre te kuMnakAra nagaramAM paNa sUrinA Ava vAnI vAta phelAi gai. skaMdakasUrinuM zravavuM pAlaka purohite sAMbhakhyaM; tethI te minA golAnI peThe hRdayamAM pUrvano tiraskAra saMcArato bato vicArabA lAgyo. " te vakhate potAnA sthAnavalane pAmIne eNe mane bahu vigovyo re, te huM jUlI gayo nathI; jethI tene huM te potAnAM kRtyanuM phala dekhAmIza. " pI jAle kAleja thAkarSaNa kasyA hoyanI ! ema sRri te nagaranA udyAnane viSe zrAvyA eTale " have huM eno kaM nAzakArI anartha karIza. " evo vicAra karIne te duSTAtmA purohite potAnA puruSo pAse, je udyAnane skaMdakasUriye potAnA nivAsI mujho jita kasyo hato te udyAnane viSe guptarIte aneka zastro daTA 1 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI skaMdakasUrinI kathA. (331) vyAM. savAre sUrinA Agamanane sAMjalI nagaravAsI sarve jano bahu naktithI temane vaMdana karavA mATe nedyAnamAM javA lAgyA. nadyAna pAlakadhI sUrinuM zrAgamana jANI daMmakAni rAjA paNa strI sahita gurune vaMdana karavA mATe nadyAnamAM gayo, tyAM sUriye temane madhura vacanathI tevI rIte jinokta dharma saMnnalAvyo ke, jedhI tena sarve bahu saMtoSa pAmyA, dezanA pUrNa zrayA par3hI rAjA potAnA maMdira pratye jazne harSa pAmato to skaMdaka gurunI vAraMvAra prazaMsA karavAlAgyo. avasara malavAthI iSTa bujhino pAtra ane urAtmA pAlaka purohita rAtrIne vakhate nUpatine ekAMtamAM lai jazne kahevA lAgyo. "he rAjan ! A ku. sAdhuna . huM tenanu vAraMvAra zuM varNana karUM? mahArAja! Apa tennA iSTa hAne nayI jANatA. sAMtnalo. ghora evA kaSTakArI vratane pAlavAmAM asamartha evo e sUri ko rAjA , te tamArAM rAjyane gRhaNa karavAnI zvAthI ahiM Avelo. valI tenI pAse rahelA ziSyo rAtrIye ekAMtamA utriza prakAranAM Ayudhane dhAraNa karanArA ane hajAro puruSonI sAye yuH karanArA mahAsunjaTa . jyAre tyAre avakAza malaze te vakhate guNozrI vizvAsa pAmelA tamane mArIne tena tamArAM rAjyane laza levAno nizcaya karI rahyA ." rAjAe purohitene kAM. " e kevala dharmano mhoTo Abara dekhAya be; paraMtu astrano parigrahe to lAgato nathI." purohite kaDaM. " svAmin ! jo Apane mhArAM vacanano vizvAsa na hoya to tyAM ApanAMja mANasone mokalIne turata tapAsa karAvo." rAjAe manamAM kaMzka Azcarya pAmIne purohitanAM vacananI pratItine mATe potAnA keTalAka sevakone ekAMtamAM zikhAmaNa ApIne turata tyAM mokalyA. sAdhuna aAIporasI karIne niza letA hatA eTalAsAM te rAjapuruSo zrAma tema zastranI khola karavA lAgyA. paThI pRthvIne khodIne nAnA prakAranAM zastrone laz tenae purohitanI sAre rAjasatnAmAM AvI rAjAnI Agala sarva zastro mUkyAM. nUpati zastrone jo purohitanAM vacanane viSe vizvAsa pAmyo ane kaNamAtramA ati krodhazrI rAtA netravAlo banI gayo. "he ! e kara pAkhaMjhiyo mane mAraze ane mhArAM rAjyane lazleze ? aho ! A emanI kAMca mhoTI vAta dekhAya !" dAvAnala agminI peThe balatA daMmakAniye Ama bolatA batA vicAra kasyA vinAja durAtmA purohitane Adeza kasyo ke, "zrA Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 335) RSimaMmalaratti-pUrvAI. rAtmA muniyo havaNAM meM taneja sopyA ne, mATe e iSTone tuM thArI marajImu. jaba zikSA kara." paThI "pUrve mhArAM hRdayane phemI nAkhanArA muniyono hu~ nAza karI nA." ema vicAra karato te iSTa bhanavAlo ane parama adharmI pAlaka purohita, traNa jagatane pUjya evA niraparAdhI sarve muniyone vadha sthAnake lAvyo. valI viparIta AtmAvAlo te traNa jagatanA suhRd evA muniyone zatru mAnato to jema jema tena pImA pAme tema tema napAyo karavA lAgyo. ' , adhama evA pAlaka purohite skaMdakAcAryane kAM. " te avasare je te potAnI sannAmAM mhAro tiraskAra kasyo hato to Aje huM thAro nAza karIza." pAlake AvAM kaThora vacana kahyAM to paNa sUrito kamA dhAraNa karI besI rahyA. panI pApI puruSomAM agresara evA pAlake anukrame te sarvemuniyone ghora evA tilayaMtra (ghANI )mAM nAkhyA. are! prAvI ghora nirdayatAne dhikkAra thAna dhikkAra thAna !! paThI "jinezvaranuM vacana mithyA na hoya." ema vicAra karatA evA skaMdakAcArye potAnA sarve ziSyone A pramANe kamAno pratibodha kasyo ke, " aho ! dhIra tapasvIyo ! tame sau zreSTha evA kSatriya kulamAM natpanna thayA Tho, mATe Aja tame nAvazatrunI sAdhe yuddha karo. A iSTa pAlake karelI bahu ghora vedanAne khamAvo. kAraNa ke, naraka navane viSe AdhI anaMtagaNI vedanAna sahana karI The, aho ! tame eka muhUrta mAtranA kaSTathI anaMta sukha saMpattimaya sarvotkRSTa muktine melavo." gurunI prAvI zikSA sAMnalIne adhika manovalavAlA sarve muniyo yaMtramA pIlAvAthI zrayelI pImAne sahana karavA samartha zrayA. anukame muktirUpa maMdiranI nisaraNIrUpa kapakazregaNI pratye AruDha zrayelA te sarve muniyo aMtakara kevalI zrayA. Ama sarve munI ze jAvadhI sikSipada pAmye te phakta eka kullaka ziSya ane skaMdakasUri pote e ve jarA vAkI rahyA. paThI purohite te kullaka ziSyane yaMtramA pIlavA mATe lIdhA eTale kullakanA mohazrI khecAyelA sUriye pAlaka purohitane kahUM."tuM padelo mane pIla. kAraNa ke, huM tenI pIkAne mhArI dRSTIthI jovA samAna zrI."muninAMyAvAM vacana sAnnalIne paThI "enI Agala yA vAlakano ghAta kavAzrI tene bahuHkha zro." ema dhArI pAlaka purohita te kullakane prazramajItAnA mAM nAgvIne polyo eTale natpanna avelI yAtmadhairyanelIdhe jeNe potAnAso daTA. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI skaMdakasUrinI kathA. (333 ) ; no kaya kasyo hato evo te bAlamuni kevala jJAna pAmIne tatkAla mojhapadane pAmyo. aho ! lokamAM jemanA aryo siha thayA ne evA puruSo pImA pAmI. ne khalarUpa banI jAya De ane pImA pAmelA te mhoTA siha arthavAlA puruSo Azcarya natpanna kare . " aho ! A dUrAtmA te kevo ? ke, jeNe eka bAlamunine paNa gemI dIdho nahi." AvA kopathI te mahAn AcAryane azuna pariNAma napanyo. palI pImA pAmelA te sUrIzvare bahu kopathI deza, pura ane nUpati sahita pAlaka purohitane bAlI nAkhavAnuM niyAgu karo. kuMnakAra nagaramAM AvaM uSTakarma avAthI savAre jANe jagatnA svAmI evA sUrye te na. garane na jovAnI zvAthI potAnAM netrane baMdha kasyA hoyanI ? ema sarve dizAna rajayI bahuja malIna ai gai ane mAMsano AhAra karanArA padiyo AkA zamAM namavA lAgyA. . have AkAzamAM namatI ko eka samalIye, pRthvI napara pamelAane rudhira thI kharamAyelA zrI skaMdakasUrinA rajodaraNane manuSyanA hastanI brAMtithI zrAdarapUrvaka napAmayo. anukrame te samalI namatI namatI jeTalAmAM daMmakAgni rAjAnI strI puraMdarayazA ke, je skaMdakasUrinI vhena yatI hatI tenA maMdira napara gazteTalAmAM tenAM mukhathI te rajoharaNa pamI gayo. prathamadhIja nahega pAmelA / manavAlI te puraMdarayazA potAnI Agalaja pamelA vajasamAna rajoharaNane tu| rata hAthamAM lazne bolI ke, "aho ! meMja ApelA ratnakaMvalathI viMTAleloyA mhArA nAzno rajoharaNa ahiM kyAMcI Avyo ? are ! te lohithI kharamAelo kema ? ane valI AkAzamAMthI kyAthI pasyo ?" pI puraMdarayazAe sUrinI zodha karAvI to teNe dUtanAM mukhathI turata sarva vAta jANI eTale to te. khane lIdhe potAnI gatine kUTatI mULa pAmI gai. mUrcA nivRtta thai tyAre pRthvI napara AloTatI, rudana karatI ane vAraMvAra nizAsA mUkatI gadagad vacanavameM rAjAne kar3avA lAgI. "are ! tame AvaM ghora pApakarma zA mATe AcarayuM ke je pavitra evA sAdhuna purohitane mAravA mATe sopyA." rAjAe rAtrIna pAkhaM(vRttAMta kaDaM eTale puraMdarayazAe kA ke, " hA hA nareM ! jinadharmanA hai. mhoTIga purohite tamane tasyA The. niraMtara nattama sAdhunane viSe va rAkhanAtAla purohiteja A sarva kapaTa karaghu ne ema jANo. he nUpati ! pitAe prA Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 334 ) RpimaMgalavRtti - pUrvArddha. peluM potAnuM rAjya paNa tyajI dai jeNe zIghra cAritra aMgIkAra kara be, te tamArAM rAjyane zA mATe leze ? dhikkAra ve dhikkAra ve tamArA zUnya cittapaNAne ! ! ane dhikkAra be dhikkAra be tamArA durbala evA kAnane ! ! ! je tame krUraM / dezI e purohitanI pAse sAdhunane marAvyA. are ! jeNe agnihotranI peThe 'dayArUpI guNAne agnimAM vAlI nAkhyA be te pApI purohitanuM nAma paNa kema levAya ? he nRpa ! vadhAre zuM kahuM je thavAnuM datuM te yayuM; paraMtu nizve deza sahita tamAro thomA vakhatamAM nAza thaze. are ! potAnA baMdhu skaMdakano vyartha vadha sAMjalIne potAnA maMdiramAM jIvatI rahelI puraMdarayazAne ( mane ) dhikkAra 1 dhikkAra ve !! " A pramANe zoka karatI evI te rANIne zrI arihaMta pra junI mAnyakArI evI sAzanadevIye tyAMthI nRpAmIne turata zrI munisuvratanAtha jinezvara pAse mUkI. tyAM te virakta cittavAlI rANIye arihaMta prabhu pAse vrata aMgIkAra kara. yogyaja be, satpuruSone kevala saMsAMranA tyAgane mATeja vairAgya utpanna thAya be. dave skaMdaka muni, pote karelA niyANAthI agnikumAra devatAMne viSe saMpUrNa paryAptivAlo eka mUhurttane aMtare devatA thayo. divya palaMgathI uThelA te devatA avadhijJAnI potAno pUrvajava joyo, tethI te bahu krodhAtura thayo. paThI krodharUpa agnizrI pralayakAlanA aminI peThe prati jvAjalyamAna evA te devatAe turata kuMbhakAra nagarapratye zrAvIne meghanI peThe kheranA aMgArAnI vRSTi karI, jezrI deza tathA nagara sahita daMrukAni rAjA smarUpa thayo. aho ! a 'varsI puruSAMnA kusaMgathI mhoTA puruSono paNa nAza thAya be. varAka evo pAlaka purohita abhivame jasmIbhUta yajJa narake gayo. AhA ! pApa vRttivAlA jIvo potAnA ane paranA mRtyune theM thAya ve. aho ! jema skaMdakasUri Apattine viSe paNa potAnA ziSyo sahita kamAdhArI yayA, tema utkRSTa mokSa sukhanI spRhA karanArA vIjA zreSTha sAdhunae paNa tevAja (kamAdhArI) vuM. // iti skaMdakasUrinI kathA // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArtika zenI kathA. (335) dachuNa annatiniya-parAjavaM javajayAna naviggo // . negamaaThasahasse-Na pamivumo kittinasihI // 3 // . pavana muNisuvaya-sAmisagAsa mmi bArasaMgavika // . bArasasamapariAnaM, sohamme suravaI jAna // 23 // artha-anyatIniyothI zrayelA potAnA parAnnavane joi saMsAranA jayazrI naga pAmelo, eka hajArane ATha vaNika putro sahita zrImunisuvrata svAmI pAse dIkSA lenAro, hAdazAMgIno abhyAsa karanAro ane bAravarSa paryaMta dIkSA paryAyavAlo kArtika zeTha, saudharma devalokane viSe surapati (iM)thayo. 22-23. pRzna-caudapUrvadhArIno jaghanyathI paNa lAMtaka devalokane viSe avatAra zravo joie-jene mATe " tamiva canadapuvissa" evaM pramANa ApeluM ne utA A kArtika zeTha, sau dharma devalokane viSe iMza kema thayo ? uttara-cauda pUrvInA abhyAsInane paNa pramAdadhI kAzka visarI javAyI parikarma, sUtra, pUrvAnuyoga, pUrvagata ane cUlikA e pAMca dRSTivAdanA nedo to doyaz2a ne. kAraNa pUrvagatamAM cauda pUrva rahelA le mATe, ema banne sthAnanAM adhyayanane viSe paNa dRSTivAdanA pAgthI daza pUrvanA adhyayanane viSe paNa cauda pUrvIpaNAno saMnnava zrAya je. emAM kA virodha nathI. ||kaartik zeThanI kathA // puNye karIne pavitra tathA kalyANakArI hastinA purI nAme nagarI, tyAM zreSTha samakitanAM pAtrarupa, eka hajAra ane pATha zrAvaka putroe sevana karelo, rAjAne tathA bIjA vepArIne bahu mAnya evo kArtika zeTha nAme vepArI vasato ito. valI te nagaramAMbIjoko gaMgadatta nAme mahA dhanavAn zeTha radeto hato. teNe avasara malavAyI zrI munisuvratasvAmI pAse dIkSA lIdhI itI. have te nagaramAM gairika nAme ko tapasvI Avyo. te niraMtara mAsakSapagane aMte pAraNuM karato ito. nagaravAsI loko paNa naktipUrvaka potAnA gherathI AvIne mAsakamAnA pAraNAne avasare " huM pelo huM pelo" evA AmadayI tenuM nimaMtraNa karatA. pAraNAne vakhate nagaramA AvelA te tApasane Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 336 ) RSimaMgalavRtti - pUrvArdha. josne nagaravAsI loko tene AdarathI bahu bakhAeNatA. loko tenI zrA pramANe. karatA; paraMtu kArttika zeTha to te mithyAdRSTi ajJAna tapavAlo dovAzrI tenA sAmuM paNa joto nahi. pabI te tApasa, potAne nahi namatA evA / kArttika zeThane jANIne bahu krodha pAmyo. kahyuM ve ke - jainasAdhuna vinA bIjAne viSe kSamA guNa kyAMthI hoya ? eka divasa te tapasvIye potAnI tapozaktizrI tyAMnA rAjAne vaza kasyo; tethI te pote pAraNAne avasare tapasvIne nojanane vAste AmaMtraNa karavA Avyo. tapasvaye kahyuM " he pRthvInAtha ! huM tyAreja tamArA gharane viSe pAraNuM karIza ke, jyAre kArttika zeTha mane pIrasavA Ave. " rAjAe te vAta kabula karI tatkAla kArttika zeThanA gharane viSe zrAbIne tApasano nigraha tene kahI batAvyo. pI tattvane jANanAra ne vizeSa buddhivaMta evA zeThe bhUpatine kadhuM. " he svAmin ! anyatIrthiyone viSe satkriyA karavI yogya nathI, topaNa de rAjan ! huM thApanA nagarane viSe rahuM huM, mATe Apa je zrAjJA karo te mhAre karavIja joie. kAraNa ke, rAjAno pradeza balavAn hoya be." zeThe rAjAnuM vacana mAnya karadhuM eTale prasanna yelo bhUpati senAsahita turata potAne ghera Avyo. patI madhyAnhane vakhate tapasvI, rAjAnA ghare pAraNuM karavA grAvyo tyAre samayano jAe evo zeTha pa tyAM zrAvyo. rAjAe mUkelA prAsana upara tApasa bege eTale rAjAnI prajJAzrI zeThe tene miSTa bhojana pIrasyAM jyAre zrA zeTha pIrasato ito tyAre te tApase " meM tane namAvyo ve. " ema uMcI AMgalI karIne teno tiraskAra karayo eTale zeTha vicAravA lAgyo. " dhikkAra ve dhikkAra be mhArA janmane tathA jItine ke, je meM yA kuliMgino satkAra karIne mhArA sama kitane malina karayuM. ele je mhAro parAbhava kasyo te mane duHkhakArI nathI; paraMtu e je arihaMta dharmanI niMdA kare ve te mane bahu sAle ve. aho ! dhanya ane puNyavaMta to gaMgadatta zegja ve ke, jeNe gRhasthadharma tyajIne zravasare dIkSA grahaNa karI be. jo meM paNa saMsAra jayane nAza karanArI dIkSA grAgalazrI lIghI hota to huM A prathama tApasI parAbhava pAmata nahi. dave mhAre yA parasvAdhina ne pavitra evA gRhavAsazrI sarayuM." yA pramANe kArttika zeTha bahu vairAgya pAmyo. paThI nAma jamIne gayo eTale hote rAjAnI vinaMtI karI ke, "he svAmin! mane L, Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArtika zeranI kathA. (337) AzA Apo ke, jethI karIne huM saMyama lanaM." bahu AgrahathI rAjAnI AjhA la saMsArathI nispRha thayelA te kArtika zeThe jainamaMdirone viSe ahA maho. tsava karAvyA. cAra prakAranA saMghane nAnA prakAranAM dAnathI sarva prakAre saMtoSa pamAmI dInajanAne paNa kRtArtha karavA. valI sAtatrane dipe paNa puSkala vya vAparayu. evAmAM tenA nAgyayogayI tyAM zrI munisuvratasvAmI samavasasvA eTale eka hajArane ATha vaNikputronI sAye teNe pratnu pAse cAritra aMgIkAra karayu. anukrame te sthavirasAdhuna pAse hAdazAMgIno abhyAsa karato gItArtha tha ane bAra varSa paryaMta uttaraguNa cAritrane pAlI saudharma devalokane viSe aizvaryanAM pAtra rupa iMz ayo. have pelo tApasa paNa kSaNI Aniyogika karmane napArjana karI teja saudharma devalokamAM airAvata nAme Anniyogika deva ayo. koI eka divase iM3 " he deva ! tuM mhAre besavA yogya ati zveta kAMtivATuM hAthInuM rUpa kara." ema te airAvatane AjJA karI; paraMtu te devatAe avadhijJAnazrI potAno tApasarupa pUrvanava tathA iMzno zeTharUpa pUrvannava jANyo; tethI teNe garvane lIdhe hAthInurUpa na karayu. iMDe vAraMvAra karvA eTale te devatAe iMznA parAkramane na jANatA hAthInAM be rUpa vikuvyA. paThI iMza paNa turata potAnAM ve manohara rUpa karI tenA napara bege. valI te devatAe iMzne le. / taravA mATe potAnAM cAra rUpa kasvAM. to iM6 paNa nattama evAM teTalAMja rUpo karIne tenA napara bege. devatAe vAraMvAra potAnAM rUpo vadhAravA mAMDyA eTale iMda, krodhathI vicAravA lAgyo ke, " mRtyu pAmavAne zcato A hAthI zuM mane betare ? " paThI avadhijJAnanA napayogathI joyuM to iM hAthIne pUrvannavano tApasa jANyo eTale teNe potAne betaravAnI ichA karatA te hAthIne hAvA mATehAthamAM vajra lIdhuM."tuMbala kare , mATe havaNAM A vajathI tane mArUM." ema iMDekaDaM eTale te airAvata devatAe potAnI kapaTa krIyA tyajI dIdhI. pahI te airAvata mahA hAthI saralagativame niraMtara iMnA krImAvihAranA kau__tukane pUrNa karavA lAgyo. prathama gRhavAsamAM samyaktvapUrvaka dezacAritrane sArI rItepAlI ane panI harSapUrvaka cAritrane pAlatote kArtika zeTha iMza padane pAmyo. // itizrI kArtika zeThanI kathA // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 337) RSimaMmalatti-pUrvAI. magginagiri mi suko-saleNa vagghIkanavasaggeNa // pattaM paramaM ThANaM, kittidhareNa vi varaM nANaM // 24 // . artha-maujila parvatane viSe sukozala nAmanA muni, vAgheNe karelA napasargathI mokSapada pAmyA ane temanA pitA kIrtidhare paNa zreSTha evA kevala jhAnane napArjana kryu.|| 24 // // atha kIrtidhara tathA sukozala muninI kthaa|| A naratakSetrane viSe lakSmInA nivAsa sthAnarupa sAketapura nagaramAM sarva sthAnake vijaya melavanAro vijaya nAme rAjA rAjya karato hato. tene meru parvatanI cUlikA samAna sthira budhviAlI, nirmala zIlarupa guNalakSmI zrI manohara tathA premanAM pAtrarupa himacUlA nAme strI hatI. tenane kAle karIne vajavAhu ane puraMdara nAmanA zreSTha kAMtIvAlA anukrame be putro thayA. . A vakhate nAgapuramA pratApathI vikhyAta evodadhivAhana nAme rAjA rAjya karato hato. tene cUmAmaNi nAme priyA hatI. tenane rUpaladamIye karIne manohara evI manoramA nAme putrI hatI. mAtApitAe te kumArikAno saMbaMdha sAketapuranA mahArAjA vijayanA putra vajjabAhunI sAthe kaskho hato. pitAnI AjJAthI kumAra vajavAhu, mhoTI sainA sahita nAgapura pratye jazne mhoTA natsavapUrvaka manoramAne paraNyo. tyAM sAsarAnA AgrahathI keTalAka divasa rahine. paThI te kumAra priyA sahita potAnA nagara tarapha cAlyo. dadhivAhana nUpAle potAnA nadayasuMdara kumArane parivAra sahita manoramAnI sAthe mokalyo. paThI AnaMdI tathA guNI evA sAlAnI, potAnA maMtrI tathA mitronI temaja manohara evI priyAnI sAthe potAnA nagara pratye jato evo vajabAhu kumAra vasaMta RtunA avasare kozka parvatanA nadyAna pratye zrAvI pahocyo. tyAM te potAnI senAne pamAva karAvI pote sAlAnI tathA priyAnI sAthe vasaMta krImA . karavAne vanamA gayo. madhurasvare spaSTa gItagAna karavAyI, akhaMmita veNuvAdya vAgavAyI, yati rUpavaMta gaNikAna vinayavame nAcavAzrI, strI maMgalAkAre gIna gAvAmAM yAsakta zravAzrI vAvyatrImA, jalakImA ane puSpAdikanI Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIrtidhara tathA sukosala muninI kathA. (33e ) krImAthI atyaMta ramato evo vajabAhu kumAra bahu rAgavaMta thayo. A pramANe vanamA potAnI marajI mujaba krImA karatA evA vajakumAre azoka vRdanI nIce kAyotsarge rahelA eka jIteMzyi munine dIga. Ama munine dekhavAthI vasaMta krImAne nulI gayelo te rAjakumAra kharekhara muninI dhyAnamuzaneja jovA lAgyo. nirbhaya evo nadayasuMdara kumAra marajI pramANe dIrghakAla paryaMta vanamAM kImA karI ane munine vaMdanA karI potAnA Azrama pratye javAne pAge valyo; paraMtu te muninI sAmuM joza rahelA vajabAhu kumArane A pramANe kahevA lAgyo. "he kumAra ! cAlo. sthiranetra karI e munisAmuMzuM joza radyA ge? tame paNa munIzvara thavAnA ge ke zuM? aho! tame cAritra levAnA ho to mane paNa kahejo ke, jethI hu~ potAnA parAkramathIja tamAro sahAyyakArI (tamArI sAthe vrata lenAro) thAnaM." nadayasuMdaranAM AvAM vacana sAMjalI tattvano jANa vajabAhu kumAra " are jama ! vrata vinA bIjuM zuM ramya ?" ema kahIne parivAra sahita munine namaskAra karI tyAM bege. muniye paNa temanA napara anugraha karavAne mATeja kAyotsargane pUrNa karIne klezano nAza karanArI 'dharma dezanA ApI. "he manuSyo ! janmamaraNAdi kleze karIne pUrNa evA A saMsArarupa samuzmAM vasatA utAM tame vasaMtakImA karavAmAM kema prIti pAmo ge? je manuSyo A urkhana evA manuSyannavane pAmIne dharmane viSe prIti rAkhatA nazrI ane kevala krImA karavAmAMja tatpara rahe De tena nizce narakane viSeja jAya . are navyajano ! tame manuSyatnava na hArI jAna ane phaTa bodha pAmo. valI sarva vikArAne tyajI da phakta muktine mATeja nattama evA vratane grahaNa karo." muninI AvI dharmopadezanA sAMjalI ati vairAgyavaMta zrayelA vajabAhu kumAre potAnA zAlAne kaDaM. "he nadayasuMdara! huM pravrajyA laiza, mATe tuM phaTa mhAro sahAyyakArI prA." nadayasuMdara kumAre kaDaM. " meM to hAsya karayu , mATe tame havaNAM cAritra lezo nahi." Ama zAlAe kA eTale vajabAhu kumAre pharIzrI kA ke, " jema khAdhelu auSadha rogano nAza karanA thAya ne tema hAsyayI aMgIkAra karelu ane nattama rIte pAleluM vrata paNa muktine artheja thAya ." navoDhA evI manoramAe paNa tapasyAno niSedha karavArupa bahu vacana kahyAM; paraMtu nattama evA vajakumAranI peThe vajavAhunuM mana Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 340 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. jarA paNa je pAyuM nahi. pI udayasuMdara vigere batrIza zreSTha puruSonA samUdanI sAdhe navI strI sahita vajrabAhu kumAre dIkSA lIdhI. panI maMtrIyoe sAketanapuramAM prAvIne kumAranI dIkSAgRhaNa saMbaMdhI sarva vAta vijayanUpa tine " kahI, teI te bhUpAla potAnA cittamAM vicAravA lAgyo ke, " dhanya ve te va javAhukumArane ke, jeNe yuvAvasthAmAM paNa vrata aMgIkAra karayuM. ameja mUrkha vasyA ke, prati vRddhAvasthA prApta yayA vatAM paNa jogane viSe sthira rahyA. vijayanUpatiye manamAM Avo vicAra karIne ane pachI potAnAM rAjyane viSe puraMdara putrane sthApIne pote saMsAra samuine tAravAmAM nAva samAna cAritra aMgIkAra kara. 35 dave puraMdara rAjAne pRthivI nAme ati manohara strI hatI. tenane kAle karIne eka kIrtidhara nAme putra thayo. anukrame te putra yauvanAvasthA pAmyo eTale te puraMdara pitAnI prAjJAthI harSapUrvaka kunnAdezanA rAjAnI sahadevI nAme yuvAna putrIne paraeyo. puraMdara bhUpatiye paNa kIrtidhara putrane rAjya soMpI dIkSA lIdhI. kartuM ve ke-kalyANanI icchA karanArA puruSone to pUrvanA puruSAe prAcarelo mArga zreyakArI be. koi vakhate rAjyanuM pAlana karatA evA yazavaMta kI - tighara rAjA divasane viSe sUryanuM grahaNa dIvaM; tethI te nRpatiye potAnA sarva mitra, sAmaMta zrane maMtrI yonI pAse " nice yA sarva saMsArika vastu nAzavaMta a. " ema ka. pI nitya sukha thApanAeM cAritrane gRhaNa karavAne taiyAra tha yelA te rAjAne sAmaMta tathA maMtrI vigere mukhya mANaso ekaTA thaine kahevA lAgyA ke. " he narezvara ! havaNAM tamAre vrata levAno vicAra karavo te yogya nayI. kAraNa ke, rAjA vinA A vizAla evo deza tathA rAjya kalamAtramAM nAza pAmaze. valI rAjyanA nAzazrI lokamAM mhoTA anartho paNa bahu zrAya ke, mATe he nAtha ! tamAre putra vinA davaNAM vrata levaM yogya nathI. " paThI jogathakI prati vairAgyavaMta yelo te kIrtighara rAjA, "huM kyAre cAritra laiza. ema citavana karato to rAjyanuM pAlana karavA lAgyo, avasare sahadevI sa pIye eka putrane janma prApyo; paraMtu maMtrIyoe te gopavI rAkhavAzrI rAjAe putrajanma jAgyo nahi. pI ko vakhate ko puruSe rAjAne putrajanmanI vAta' kii| eka pakhavAmIyaM pUrNa zraye gajAe tene darpazrI bahu prItidAna zra " Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIrtidhara tathA sukosala muninI kathA. (341) / pyu. pagI paMdara divasanA zrayelA te potAnA putrane sannAmAM lAvI rAjAe "su. kozala" evaM nAma pAmavA pUrvaka tene potAnuM rAjya ApyuM ane laghukarmI evA pote bahu nAre evA AzcaryakArI cAritrane aMgIkAra karayu. pI sahadevI rANI potAnA sukozala putrane premapUrvaka pAlavA lAgI ane nagaravAsI janoM paNa tene (sukozalane) rAjA mAnIne namavA lAgyA. jyAre sukozala kumAra bAla avasthAne ulaMghana karI yuvAvasthA pAmyotyAre te guNe karIne suzonita evI ko mahArAjAnI putrIne paraNyo. pI sahadevI vicAra karavA lAgI ke, "A mhArA putranA vamavAnae yuvAvasthAmAMja rAjyane tyajI dai dIkAlIdhI ne to A mhAro putra paNa mAlAdharmanI peThe yuvAvasthAmAMja saMyama ladamIne aMgIkAra karaze. kAraNa akSA jovAthI vadhe . have hu~ nizce liMgadhArI muniyone tathA bIjA sAdhunane paNa nagaramAM AvavAnuM baMdha karuM ke, jethI karI mhAro putra kAMpaNa dharma na sAMnale." A pramANe vicAra karIne sahadevI rANIye nagara rakkonI pAse prathamaja nagaramA rahelA dharma kahenArA sarva sAdhuna kADhI mUkyA temaja bIjA navA AvanArAnane paga nagaramAM AvavAnuM baMdha karayu. kaDaMDe ke-moharupa madirA manuSyanI pAse zuMzu nazrI karAvatI? arthAt bahu kharAba kAmo paNa karAve . have ko vakhate pRthvI napara vihAra karatA karatA kIrtidhara muni (saM. hadevInA pati ane sukozalano pitA) sAketa nagarapratye AvyA. tyAM nagarImAM praveza karI madhyAnhane vakhate pAraNAne mATe mArgamAM jatA evA te munine gokhamAM beThelI sahadevIye dIgaeTale to te rANI sagotrI suzonita ane vizvanA prANIyo napara dayA rAkhanAra te muni napara matsara dharavA lAgI. valI " mhAro putra ene na malo" evA vicArathI te rANIye potAnA sevako pAse te munine prahAra karAvI turata nagaramAthI kADhI mUkyA. "A viTaMbanA sahadevIye karAvI ." ema jANatA utA paNa muni kamAthI te sarva sahana karIne vanamA jaza rahA. have ahiM sahadevIye potAnA sevako pAse munine prahAra devarAvyo te sukozalanI dhAvamAtAe dI; tethI te kIrtidhara rAjarSinA pUrvanA napakArane smaraNa karatI bahu rovA lAgI. snehavaMta sukozale te dhAvamAtAne rovAnuM kAraNa pUjyuM eTale dhAvamAtAe tene kaj. "he vatsa ! kIrti Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (345) RSimaMmalaratti-pUrvAI. dhara munIzvara thArA vahAlA pitA zrAya .te mAsadamaNane pAraNe nagaramAM nidA levA AvyA hatA. tuM temanI sAthe na jato rahe evI vAyI A thArI mAtA sahadevIye te mahAmunine mArI kADhI mUkyA . he vatsa ! huM temanA guNonu smaraNa karatI utI rudana karUM . he kumAra ! jyAre tame paMdara divasanA hatA tyArejatemaNetamane rAjyAsana napara besArI dIkSA lIdhI ane te divasathI te munIzvara Ajeja A nagaramAM AvyA hatA." laghukarmI ane vivekamAna sukozala nUpati dhAvamAtAnAM AvAM vacana sAnnalIne turata potAnA zreSTha pa. rivAra sahita vanapratye gayo. tyAM jenA zarIre pulakAvalI az hatI evo te nUpati potAnA pitArupa sAdhune pradakSiNApUrvaka natithI namaskAra karI temanI Agala vege. pI kIrtidhara rAjarSiye AdarathI dharmano nallAsa karanArI vANI kahI. "he navyapuruSo! janma maraNAdi kallole karIne narapura evA yA saMsArarupa samuzmA asAra evA logoe karIne mANasa jarApaNa tRpti pAmatA nazrI; temAM paNa dakSiNAvarcazaMkhanI peThe manuSya janma urkhana De ane temAM viSayasukha vijalInA samAna caMcala le. A saMsAramA prANIyone janmamaraNAdi ghora duHkho prApta zrAya ; mATe tattvane jANanArA puruSoe sarva prakAre saMsArano tyAga karavo." muninI AvI dharmopadezanA sAMjalIne prasanna thayelA sukozala nUpatiye kaDaM. "he tAta! tamArA darzanathI Aje mhAro janma saphala ayo. mane bAlakane saMsAra saMbaMdhI duHkha ApanArAM sAmrAjyapadane viSa mUkI zuM tame poteja hitakArI evA vratane aMgIkAra karayuM ? he pitA ! huM bahu taralyo TuM, mATe havaNAMja mane potAnA cAritrarupa amRtanuM pAna karAvo." yA vakhate dodA levAne taiyAra zrayelA sukozala putrane jANI sahadevI turata tyAM AvIne tene kadAgraha karI nA pAmavA lAgI; paraMtu sukozala nUpAtaya kaDaM. " jo huM thAro vahAlo putra yU~ to tu mane pavitra evA cAritra levA mATe UTa rajA Apa." valI te potAnI strIne kahevA lAgyo. "he kRzodarI !tane garna , mATe putra thAya tyAre tene mArAMrAjyane viye sthApana karaje.atyAre tumana vighnakArI zrazanahi."yA pramANe mAtAnI, strInI, sAmaMtonI ane maMtrIyonI sugve karIne rajA las tattvane jAganAra e sukozala rAjAe teja vakhate natsavadhI cAritra lI . paThI moharUpa nijAe tyajI dIdhelA te pitA putrarUpa bane munI Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIrtidhara tathA sukosala muninI kathA. (343 ) zvaro niraMtara zunna dhyAna ane krIyA karavAmAM nadyamavaMta zrayA. ko vakhate zreSTha evA te bane munIzvaro, varSAkAlane viSe maujilya parvatanA zikhara napara kA nakAvalI vigere bahu tapa ane yavamadhyAdi pamimA karatA utA cAturmAsa rahyA. pI kArtika mAsanI pUnamanA pAraNAne viSe cAtumAsika vrata pUrNa karI gupothI gariSTa evA te banne sAdhuna te mahA parvatathI nIce nataravA lAgyA. have A vakhate sukozala putranA viyoganI pImAne nahi sahana karavAzrI tenI mAtA sahadevI mRtyu pAmIne vAgheNa zraz hatI. valI iSTa cittavAlI, nayaMkara mukhavAlI ane aneka jIvono saMhAra karatI te, A maujilya parvatane viSeja rahetI hatI. parvatanA zikharathI nataratA te dayAvaMta banne munIzene parvatanI mekhalAmA madhyamAM namatI evI vAgheNe dUrathI dIga, pIpaholuM karayuM je mhAdvaM jeNe evI te vAgheza nUkhane lIdhe bane muniyone lakSaNa karavA domI. A vakhate tattvano jANa ane guNI evo sukozala muni sunnaTanI peThe kIrtidhara pitAe vAraMvAra nA kahyA utAM paNa vAgheNanA parIsahane sahana karavA mATe potAnI meleja Agala ayo. paThI rAtAnetre karIne ati nayaMkara vAgheNa phAla detI tyAM AvIne munine pAmI nAkhI tenA napara camI beThI. valI te muninA sAthalanA atikomala mAMsane khAvA lAgI. aho ! (ajJAnathI mUDha AtmAvAlo jIva zuM pApa nathI karato ? dhikkAra le AvA krUra kAryane !!! palI pAse nannelA kIrtidhara muniye AvAM ati madhura vacanathI sukozala putrane natsAhavaMta kasyo. "he vatsa! pUrvakarmanA yogathIja A tane duHsaha vipatti prApta tha le. to have tuM e vipattine sahana karavAmAM potAnuM sarva parAkrama phorava." dhIrajavAna sukozala muniye paNa potAnA dRDha evAM aMtaramAM prIyakArI te nAvanAne vajanI peThe sthApana karI, valI kI nidhara muni kahevA lAgyA ke, " aneka navane viSe namatA snahavaMta evA teM bahu ekedijIvonA samUhane nadaNa kasyA . valI teM narakane viSe evAM ghora duHkhone sahana kasyA ke ke, jenI Agala A kuHkha koNa mAtra ?": mahA munIzvara sukozala ApatimAM paNa eja prakAranI nAvanAne nAvato to ajJAnano nAza karanArI pakazreNI pratye caDyo. anukrame te turata nirmala evA kevalajJAnane pAmI ane jagatamA nuttama evI muktiramaNIne pAmyo, vA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSimaMgalavRtti - pUrvA 6. > ( 344 ) ghe " paNa sukozala muninA sAthalanuM mAMsa jakSaNa karI ne pI peTanuM, hA dhanuM, khaMjAnuM ane mastaka vigerenuM ema sarva aMgonAM mAMsanuM nakSaNa karayuM. tyAra paDhI te vAgheNe, mhoDhuM paholuM karIne bagAsuM khAtA suvarNathI jamitra potAnA dAMtanI paMkti dIvI. mAMsa bhakSaNathI nivRtta zrayelI vAgherA, suvarNajami 25 daMta paMktine jotI " nizve meM kAMika dItuM. " ema vAraMvAra potAnA cittamAM vicAra karavA lAgI. nahApoha karatA tene pUrvano nava sAMnasyo eTale kIrtidharamuni, tene AdarazrI kahevA lAgyA ke, " hA sahadevI ! tuM vAgheNa yaza na pazamavAlA ne iSTa evA potAnA putranA mAMsane nakSaNa karatI batI zuM darSa pAme ve ? kIrttidharamuninAM zrAvAM vacana sAMjalI vAgherA, sukozala putrano jANe atyaMta zoka karatI hoyanI ? ema pRthvI napara, AloTavA lAgI." hA ! A putrane lAlana pAlana karI meMja mhoTo kasyo be. valI nizve tenAja viyogathI huM mRtyu pAmIne vAghe i TuM. A pavitra buddhivAlA prANapriya putranuM meM jakSaNa karayuM. dhikkAra be dhikkAra ve ve javanA vinAzakArI yA duSTajAtinA karmane !!! jo ke hiMsaka jIvo niraMtara vIjAnane nakala kare be; paraMtu poteja puno nAza karanArI mhArA samAna vIjI pApINI jagatmAM koNa daze ? yA pramANe vAgheNa potAnA manamAM kheda karatI hatI. evAmAM kIrttidharamuniye tene kahyuM ke, " he jar3e ! yA vhAro javaja viSama be ke, jemAM potAnuM hoya te paNa zatrurUpa samajAya be. akhaMkita evA dharmathe / manuSyapaNuM male be. tuM dharmavinA yAvI nIca gati pAmI buM. valI nAnA prakAranA jIvonA ghAtathI khaTTekhara tuM narakagatineja pAmIza. davaNAM tuM sarva jIvo upara dayA karavArupa dharma aMgIkAra kara ke, jethI arihaMtadharma ne svarga e banne vastuna tane prApta thaze. " muninAM yAvAM vacana sAMjalI vAgheNa vodha pAmI, tethI tethe nirmala buddhizrI svargasaMpatti ApanAruM anazana lIdhuM. A vakhate sukozalamuninuM sattva bahuja rahyuM datuM ke, jenI mokSaprAptinI parA kI rttidharamu niye anumodanA karI ke, "aho javya puruSo ! e sukozalamuninuM na varNavI sakAya tevuM ArAdhakapaNuM jUna ke je prathama dIkSA lenArA pitAnI paNa pahelAM mokSa pAmyo " kIrttidhara munIzvara yA pramANe manamAM zuddha jAvanA jAvatAM vatAM mohapuranA mArgarUpa kevalajJAna pAyA. te vakhate devatAnae temanI pAne yAvIne harpazrI lokane prAvaryakArI Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhakara SNi rAjAnA ATha putronI kathA. (345) mhoTo kevala mahotsava kasbo. tyAM kIrtidharamuniye nattama dharmadezanA ApIne / paThI bahu kAlaparyaMta pRthvI napara vihAra kasyo. nAnA prakAranA upadeza samU hathI aneka navyajIvone prabodha pamAmI AyuSyano kaya zraye te vizu AtmAvAlA kIrtidhara muni mokSapadane pAmyA. jevI rIte sukozala rAjarSisahita kIrtidhara mahAmuniye mhoTo upasarga sahana kasyo tevI rIte bIjA zreSTha sAdhunae paNa potAnA dehazrIja mhoTA napasargo sahana karavA. ||iti kIrtidhara tathA sukozala munIzvaranI kathA // PAN kA guNarayaNatavaM, anna akohsaagrppmuhaa|| vaeihasuA saMpattA, siddhaM ikkArasaMgadharA ||shy|| artha-aMdhakavRSNi rAjAnA agIyAra aMgane dhAraNa karanArA akSonya / sAgara vigere ATha putroguNaratnasaMvatsara nAmarnutapa karIne sipidpaamyaa.||shyaa aMdhakavRSNi rAjAnA ATha putronI kathA. zauryapuramA harivaMzanA mukuTamaNirupa aMdhakavRSNi nAme rAjA rAjya karato hato. tene dhAriNI nAme strI hatI. tenne vizvamA prakhyAta yazavAlA zreSTha daza putro hato. te A pramANe ? samuvijaya, 2 ahonya, 3 stimita, 4 himavAn , e sAgara, 6 acala, u dharaNa, pUraNa, e caMda, 17 vasudeva. aMdhakavRSNi rAjAnA A daze putro potAnA kulane AnaMda karanArA, jagatmAM vikhyAta puruSArthavAlA ane darzAha evA nAmathI prasiha hatA. eka divasa zrI neminAtha pannu pRthvI para vihAra karatA karatA dhArakA nagarI pratye AvyA. tyAM temanI dezanA sAMjalIne bodha pAmelA ahobhyAdi ATha dazAoe dIkSA lIdhI. paThI te guNavaMta muniyo AdaraNI agIyAra aMgano abhyAsa karavA lAgyA. anukrame tena guNaratna saMvatsara mahA tapa ane bIjAM paNa tapa modane mATe karavA lAgyA. zola varSa paryaMta dIdA paryAya pAlI kapaTarahita manavAlA te munIzvaro zatrujaya parvata napara jara, tyAM mAsaparyaMta anazana vrata lai, kevala jJAna pAmI ane sarva karmano kaya karI mokSa pAmyA, ||iti dazAI kthaa|| Naram Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSimaMgalavRtti-pUrvAI. taM vaMde rahanemiM, canarovarasayA jassa gihe // jo varisaM bano, paMcasae kevalIjAna // 56 // ( 346 ) artha- je cAraso varSa gRhasthAvAsamAM ne eka varSa badmasthapaNe rahyA temaja jema pAMcaso varSa kevalaparyAya pAlyo te zrI rathanemIne huM vaMdanA karuM buM. 26 zrI rathaneminI kathA. pazcima samur3anA tIre dvArakA nagarImAM balana sahita kRSNa rAjya karatA hatA. tyAM dazArhomAM mukhya zrI samuvijaya rAjA rahetA hatA. temane molakSmI ke hastakamalamAM jene evI zIlane dhAraNa karanArI zivAdevI nAme strI hatI. tene vizvane AnaMda karanArA, kulane vaMdana karavA yogya, saMsAra samunA jayane dUra karanArA ariSTanemi nAmanA mahA jAgyavaMta putra datA. zaMkhanA lAMcanavAlA, traNa jJAnane dhAraNa karanArA snehavaMta ane gADha me - ghanA samAna athavA to aMjananA samAna kAMtivAlA e bAvizamA jinezvara hatA. bAla avasthAmAM paNa krImA mAtravame vRddhAvasthAnA jayaMkara jayane jItI yAdavakumAronI sAdhe prabhu potAnI marajI pramANe ramatA hatA. eka divasa mahA tejavaMta evA prabhu yAdavanA kumAronI sAthe dvArakAmAM krImA karatA batA kRSNanI AyudhazAlApratye gayA. tyAM dvArapAloe satkAra karelA te aMdara jazne siMhAsana upara goThavI rAkhelAM kRSNanAM sarva Ayudho joyAM paThI jinezvara prajue, te zastro mAMdezrI traNa khaMgamAM na vArI zakAya evA mhoTA zatrunanA samUhanA madane nAza karanArA sudarzana nAmanAM cakrane potAnA hAthamAM lIdhuM ane tene kuMbhAranA cAkanI peThe lIlAmAtramAM pheravyaM. kaumodakI gar3hAne paNa sAmAnya lAkamInI peThe napAmI. jANe mahA maMtrazaktivAlA vAdIye rAphamAmAMthI sarpaneja kheMcI kADhyo hoyanI ? ema prajue naMdaka nAmanA khakune myAnamAMthI vahAra kheMcI kADhyo. tyArapaThI kamalanAlaHnI peThe zArGgadhanuSyanA daMmane sa karI brahmAMkane phomI nAkhanAro pratyaMcAno zabda kasyo, ThevaTa jinezvare lIlAzrI pAMcajanya nAmanA zaMkhane potAnAM mukhane viSe dhAraNa karI gAu svastrI vagAmaco. yA vakhate zaMkhanA jayaMkara zabdazrI Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rathaneminI kathA. (347) samujhe maryAdA tyajI dIdhI; natpanna zrayelA nayathI AkulavyAkula banelA dizAnanA hAthIyo trAsa pAmavA lAgyA; zeSanAga kaMpavA lAgyo; sakala brahmAMka zabdamaya thai gayuM ane brahmA potAnI dhyAnakalAne tyajI dA "A zuM prayu?" ema kahIne vismayathI vicAravA lAgyA. valI trAsa pAmelA madAMdha hAthIyo turata vegathI AlAna staMnone nakhemI nAkhI Ama tema nAsavA lAgyA ane jaya pAmelA nattama ghomAna paNa pakSIyonI peThe cAre tarapha phAlo devA lAgyA. kRSNa ane balannai vinA bIjA sarve rAjAna, zaMkhanAzabdayI atyaMta nayannItathaine mahAmUrcA pAmyA.naya pAmelA kRSNa paNa potAnA baMdhu evAbalannanekahevA lAgyA ke, "he baMdho ! devatAnathI paNa aspRzya evA A mhArA zaMkhane sahasA koNe vagAmayo?" balana kahyu. "e zaMkha zrI nemikumAre vagADyo ." panI zaMkA pAmelA kRSNe pharIzrI kaj. "e zivAmAtAno putra kharekhara cakravartI athavA to aIcakravartI dekhAya ne to ApaNe mahA kaSTathI melavelu rAjya e laz leze!" balana kaDaM. "he kRSNa ! tuM jarA paNa evI zaMkA na kara. kAraNa e cakravartI tema arthacakravartI nathI; paraMtu te dharmacakravartI be. he baMdho ! zuM e neminAthanu AvaM alpa parAkrama De ? nA nA kAraNa ke, eto kaNamAtramA pRthvIne trarupa ane meruparvatane daMgarupa banAvI de tevA balavaMta . are ! e evA balavAn ne batAM nispRhIpaNAe karIne koznAM rAjyane laza levAnI zvA karatA nathI. eTaluja nahi paNa e eka strInA paNa parigrahane svIkAratA nathI." parI kAzka svastha zrayelA kRSNe neminAthane AdarapUrvaka potAnI pAse bolAvIne kaDaM ke, "havaNAM ApaNe banne jagA potapotAnAnnajabalanI parIkSA karIe." neminAthe kAMzka hasIne kaDaM. "he kRSNa ! ki le cAlo tema karIe." pagI banne jaNA mallayuH karavAnA sthAnake gayA. A avasare zrI neminAtha prannue manamAM vicArayuM je, "A kRSNa mhArA hAyanA prahArane zI rIte sahana karI sakaze ? Ama dhArIne temaNe kRSNane kahyu ke, " mallayui karavAzrI sAruM na yAya, mATe ApaNe banne jaNA ekavIjAnA hA. yane vAlavAthI bAlaparIkSA karIe." kRSNe e vAta kabula karIne paThI nogalanA samAna potAnA jamaNA dAyane lAMvo kasyo eTale vizvanA nAtha evA zrI neminAye te hAyane lolAmAtramA vAlI dIdho. ThIkaja . anaMta nujava Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) RSimaMmalayatti-pUrvAI. lavAlA arihaMtonuM evaM bala hoya temAMzu Azcarya ? pI kRSNe potAnA hAthane zrI neminAthe vAlelo joine kahyu, "he baMdho ! have tame potAnA hAyane lAMbo karo." kRSNanAM AvAM vacana sAMjalI jinezvare vatra samAna urnedya ane svargadaMma samAna vistAravaMta potAno hAtha lAMbo kasyo. paThI kRSNe zrI neminAthanA hAyane namAvA mATe eka hAtha lagAmayo; paNa tethI prannuno hAtha jarA paNa namyo nahi eTale temaNe banne hAtha teja kAmamA lagAyA. to paNa prannuno hAtha kiMcitUmAtra namyo nahi. paThI zrI neminAtha prannue kutuhalathI tamAlanAM sarakhI kAMtivAlo potAno hAtha jarA uco kasyo eTale capala aMgavAlA kRSNa, vRkSa napara vAMdarAnI peThe neminAthanA hAtha napara laTakyA. zrI neminAtha pratunA hAyarnu Aq bala jo saMtoSa pAmelA devatAnae prasanna zrazne turata temanA napara puSpavRSTi karI. patI zrI neminAyanA AvA nujabalano anunnava karIne manamAM atyaMta Azcarya pAmelA budhviMta kRSNe vicArayuM je, "aho ! traNa jagatanA madane nAza karanAlaM AvU nujAbala batAM zrI nemikumAranuM nispRhapaNuM paNa tevUja ne ke, je e eka strIne paNa manathI zcatA na* zrI to paThI temanuM tujavIrya vananA phulanI peThe niSphala jANavU. jo ke e sarva prakAre nispRha ye to paNa huM ulathI athavA to balathI temane eka zreSTha kanyA sAdhe pANIgrahaNa karAvIza." Avo vicAra karIne paThI kRSNe neminApane kA. "he vatsa ! tame mhArI sAthe jalakrImAno natsava karo." ji. nezvare te vAta aMgIkAra karI eTale harSa pAmelA kRSNe potAnA mANaso pAse nattama eka krImAvAvya karAvI. paThI aMtaHpurasahita zrI kRSNa nemikumAranI sAre darSapUrvaka jalakrImA karavA lAgyA. dIrghakAlaparyaMta jalakrImA karIne paThI aMtaHpuranI madhye Asana napara veThelA kRSNe pavitra caMdanazrI potAnAM zarIrane vilepana karayu. paThI kRpNanA anniprAyane jANI satyannAmAdi ATha paTTarANIyo madhura vacanayI zrI neminApane vAraMvAra kahevA lAgI." he diyara! gunnon| khANarUpa tame samartha utAM asamartha dekhA to ke, je tame eka evI paNa ko mArI kanyAne paraNatA nazrI. yA nirvANa evaM tamALaM rUpa ane manohara nAmAya strI vinA kharekhara bananA kamalanI peThe niSphala jAya re. jhapannAdi jinazvaroga paNa prayama logone logavI cAritra lIdhu The. to de neminAthaH / Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rathane minI kathA. (345) / tame paNa maTa temanI peTheja Acaro. are diyara! tame yuvAna utAM AjasudhI mAtAnI pAsethI mAgI khAnArA ge kAraNa tame kAMza paNa vastu joztI hoya to zivAmAtAMnAM mukha sAmuM jUna ge. tame asAdhya evA amArA saMkaTane viSe pamelA ge, mATe pANIgrahaNa kasyA vinA buTavAnA nazrI. nAgya ane saunAgyavAlo mhoTo zrImAn mANasa paNa zreSTha guNavAlI strI vinA pratiSThAne pAmato nathI. sarva lakSaNathI pUrNa kalAvaMta, strI priya ane guNavaMta batAM he diyara! tame logazrI kema avalA mukhavAlA zrayA ge? tame nagarImA hamezAM syAzAdI kahevAna ko utAM havaNAM A ekAMtamA strInA hastane grahaNa kema karo ge? ane prasidhmiAM eka kanyAnA hastane zA mATe AdarapUrvaka grahaNa karatA nayI ? he mhoTA manavAlA ! tame eka zreSTha rupavaMtI kanyAno pANIgrahaNa karIne vRkSa evA mAtApitAne zA mATe AnaMda nathI upajAvatA?" zrA pramANe kahetIyo ane jemanA keza pRthvI napara patharAi rahelA ha. tA evI te zrIkRSNanI paTTarANIyo zrI neminAthanA caraNakamalane viSe pamI. A avasare kRSNe AdarapUrvaka kayu. "he baMdho ! have tamAre kadAgraha karavo yogya nathI." paThI balana kahevA lAgyA ke, "nAi! jUna to kharA A tamArA mhoTA nAza kRSNa, bIjI hajAro strIyonI sAthe krImA kare ne ane tame to strIzrI avalA mukhavAlA zrayo Tho. pUrve anaMta evA tIrthakaro paNa prathama strI, pANIgrahaNa karIne parI cAritraladamIne aMgIkAra karanArAzrayAne. he vatsa! bIjA kumArone pANigrahaNathI pratiSThA pAmelA jo tamArA mAtApitAne temanA manamA bahu kheda thAya le mATe vizvane vahAlA! tame eka vakhate strInA pANigrahaNano mhoTo natsava karI potAnA mAtApitAne zrAnaMda pamAmo." balana kahI rahyA eTale kRSNe paNa pharI temaja kahUM. Ama kRSNa ane balana banne jaNA zrIneminAthane bahu AgrahathI kahevA lAgyA eTale dAhieyarupa rathanA samu ane ibita sukha ApanArA zrI arihaMtaHprannuye, kRSNa balananA vacanane aMgIkAra karayu. pI AnaMda pAmelA kRSNa parivAra sahita zrI neminAthane sAthe laz hArakA nagarI pratye AvyA. tyAM temaNe potAnA pitrA samuvijaya rAjAne "neminAye vivAha karavAnuM kabula karayu ." te sarva nivedana karayu. kRSNanAM AvAM vacanathI samuvijaya rAjA ma Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (350) RSimaMmalaratti-pUrvAI. nohara evI potAnI strI sahita bahu harSa pAmIne kRSNane yA pramANe kahevA lAgyA. "te amAro sarva manoratha pUrNa karayo me jethI tuM amArA kulano AdhArarupa . tuM poteja viSNu ne to have ame thAsai keTaluMka guNavarNana ka-/ rIe. pI samuvijaya rAjAe rajA ApavAzrI kRSNa parivAra sahita potAnA ghara pratye gayA. tyAM te aMtaHpuramA jazne sarva strIyone pUchavA lAgyA ke, " zrI neminAthane yogya evI kozne kanyA hoya to kaho?" satyanAmAe kAM. " havaNAM ramyaguNavAlI, satI ane rAjImatI nAmanI nagrasena rAjAnI putrI zrI neminAthane yogya be. kAraNa e sarva lakSaNayukta, suMdara sarva aMga. vAlI ane satI hovAthI nemikumAraneja yogya ; paraMtu bIjA koine yogya hoya ema nathI." paThI kRSNa "A yogya saMbaMdha me." ema jANIne harSa pA. matA parivArane sAthe laz nagrasenanA ghara pratye gayA. pI potAne ghera AvelA kRSNane suvarNanA siMhAsana napara besArI bahu prasanna zrayelA nagrasena nUpatiye temane maNi muktAphalanI bahu neToApIne saMtoSa pamAmavApUrvaka hAtha jomIne snehayI vinaMtI karI ke,"he nAtha!Aje mhAromaMgalakArI divasa thayo tema prAje huM kRtArtha thayo kAraNa ke, je Apa poteja prasanna azne mhArA ghera padhArayA Do. he deva ! kAMza kArya hoya to mane AzA Apo." nagrasenanAM AvAM vcn| saMtopa pAmelA kRSNe kaDuM. "aho ! nemikumArane mATe tamArI ati manohara rAjImatI putrInI yAcanA karavA huM ahiM Avyo . he nUpa ! A yogya saMbaMdha tame kavula karo. valI tema karavAthI vidhAtrAno temane (nemiku. mAra tathA rAjImatIne) vanAvavArupa zrayelo zrama saphala thaze." kRSNanAM AvAM vacana sAMjalI ati prasanna zrayelA nagrasena nUpatiye nirmala vivekane pragaTa karatA utA kRSNa pratye kaDaM. "he yAnAyaka ! tame Ama madhyasthanI peThe kema kaho ge? mhArA saMtAna (putrapautrAdi ) anejhyAdi tamAruM na kahevAya ? potAnI vastu svIkAra tA tamAre mhArI prArthanA zI karavI hoya ? he nAtha ! jema ApanI marajI hoya te pramANe zIghra karo. eka to lokottara guNavAlA zrI neminAtha mhArI putrInA pati aze ane vIju zrApa mhArA ghara pratye pAvyA tethI hu~ jANu ke, nizca mhaar| putrItuM pUrvanA zuna puNyoyI nAgya jAgatuM prayu." Ama vijJAnayA Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rathane minI kathA. (351) suzonita vacana kahetAM evA nagrasena nUpatine saMtoSa pamAmIne kRSNa samuvijaya rAjAnA ghara pratye AvyA. tyAM ati prasanna evA kRSNe zrI neminAthanA vivAhane mATe rAjImatInuM mAguMkasyAnIsarva vAta samuvijaya rAjAne kahI. paThI harSa pAmelA samuvijaya rAjAe kRSNane kahyu ke, "he vatsa ! niraMtara amArI ciMtA tane dekhAya . huM hamezA svajanomAM jevU thAraM saujanyapaNuM dekhuM buM tevaM bIjAnnu kharekhara svapnAmAM paNa dekhato nathI. mane zrI nebhikumAra nA vivAha saMbaMdhi je manoratha hato te Aje teMja saphala kasyo De." paThI kR. __Na te kArya nivedana karIne potAne maMdire gayA eTale samuvijaya nUpatiye daivajJa evA koSTukI nimittiyAne bolAvIne lagna pUjyu. koSTukiye kahUM. "he rAjan ! havaNAM sarvadA zreSTha evA lagnoja . kAraNa ke, vivAhAdi lagna kArya phakta comAsAmA yatA nathI. puNyavaMta mhoTA puruSoe potAnA kalyApane mATe phakta comAsAmA vivAhAdi mahotsavo na AraMnavA. varSAtu vityAM pI lagna utkRSTa gaNAya ne, mATe temAM (ziyAlAmA) kareluM vivAhAdi kArya sukha ApanArUM thAya je." samuvijaya rAjAe kaDaM."he koSTuki! tame kahoge te satya , paraMtu amAruM natAvalanuM kAraNa sAMnalo. zrI nemikumAre vivAha na karavA saMbaMdhi lIdhelo kadAgraha havaNAM kRSNe snehane lIdhe gemAvI dIdho be; paraMtu jo te yogInI peThe virakta prazne brahmacaryAdi kriyAno Azraya karaze to paThI koNa gemAvaze ? mATe he krauSTuki ! vilaMba na karatAM havaNAMja lagna jUna. valI vidhAna puruSoe paNa sArA kAmamAM bahu vighno kahyAM ." parI koSTukiye turata rAjAnA A dezanuM kAraNa dhyAnamAlazvarSARtumAM lagna mAtrarupa dinazuhine joza kaDaM ke, "zrAvaNa mAsanI ajavAlI bahane divase sUyodaya vakhate sukhakArI zrI neminAthanuM vivAhakArya karo." samuvijaya rAjAe naimittika kaheLu lagna pramANa karIne panI te koSTukino vastrAbhUSaNa phalAdika karIne bahu satkAra kasyo. paThI temaNe nagrasena rAjAne paNa lagnanA khabara ApyA. tyAravAda te banne gharone viSe vivAhanA natsavo cAlavA lAgyA. mAMmavAna, svarganI devAMganA samAna nRtyo, maNimaya nUmiyo, stananA agrannAgamAM suzojita putalIyo, caMvAna ane AnaMda ApanArA vicitra darpaNothI de. dIpyamAna toraNo ityAdi aneka prakAranI racanAzrI manuSyoe e banne rAjAnA Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (352) RSimamalatti-pUrvAI. gharone zaNagAsyAM. nUpatiyo AdarathI cittane priyakArI sAkaranA lAmu temaja sarasa rasoi tathA zAka vigere aneka nojananA padArtho banAvI kuTuMbanA mA sone jamAmavA lAgyA. vividha prakAranA vAjIMtro paNa priyakArI madhura svarathI vAgavA lAgyA, A vakhate citravAlAM sarve gharo cAre taraphathI aneka pr-'| kAranA atula maMgalone vistAratA hatA. dazAI, dAzArha, balanazadi yAdavonA gharone viSe atiAnaMdamaya dhavala zabdo saMnnalAtA hatA.rAtri divasa pagale pagale nATako yatA hatA. madhura zabdavAlA gaMdharvaloko paNa nattama gAyano karatA hatA. temaja svAnnAvika rIte nagarIne bahu manohara banAvI hatI. sarve dara. vAjAnane paNa jUdI jUdI jAtanA raMgothI ane suzonita AnnUSaNothI dedIpyamAna banAvyA hatA.. paThI neminAthano lagna divasa pAse Avyo eTale mahAdarSanA nArathI suzojita zrI zivAdimAtAna, devakI vigere dAzArhonI hajAro strIyo, harSita cittavAlI revatI vigere balannAnI strIyo, bahu premayI suzonita ane, jagatmAM nattama evI rukmiNI tathA satyannAmAdi kRSNanI strIyo, dhAvamAtAna ane vIjI aneka strIyo, mahA mukhyavAlA AjUSaNone dhAraNa karI maMgalagItone gAtI utI zrI neminAthane pUrvAnimukhe bAjoTha napara besArIne pavitra jalathI aniSeka karavA lAgI. paDI balanna, kRSNa ane pAMDavo zrI neminAthanA hasta kamalane viSe nattama bANo ApatA utA A pramANe kahevA lAgyA ke, "he vinno ! kharekhara tameja puSparupa AyudhavAlA ane rUpalAvaNyanA saunnAgyanI saMpattithI traNa jagatmAM vijaya melavanAra paMcabANa' kAmadeva ge." paThI kRSNa poteja zrI neminAthanA kaMThane viSe hasta vAMdhyo te ema sUcavavAne ke, rAga rahita puruSane viSe zuM mUrtimaMta evo saMsArano rAga praveza kare kharo? arthAt naja kare. tevIja rIte kRSNe nagrasenanA ghare jazna' rAjImatine paNa spaSTa nimittano artha kahI saMnnalAvyo. paThI lagane divasa caMdananAM lepathI zreSTha zarIravAlA, kalpavRdanAM, pu. ppoyI manohara, divya AnUpagozrI suzonita ane uttama komala vastrone dhA. gaNa karanArA zrI neminAyane samuvijaya rAjAe potAnA paTTahasti napara - pATana. goena. zrApharSaNa. basikaraNa zane staMbhana e pAMca kAmadevanAM yANI che. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rathaneminI kathA. (353) besAsyA. paThI pRthvI napara cAlatA parivAra sahita dAzArhanI, balannara ta| thA kRSNanI, koTI kumAronI ane bIjA aneka rAjAnanI sAthe tathA AkA zamAM cAlatA devatAnanI sAthe zrI neminAtha nagrasena rAjAnA ghara tarapha cAkhyA. pAula dazAI, balana ane kRSNanI uttama suzonita AnUSaNone dhAraNa karanArI tathA sukhAsanamAM beThelI lAkho strIyo madhura zabdathI dhavalamaMgala gItone gAtI tI cAlavA lAgI. zrIjinezvaranAM mastaka napara spaSTa muktAphalothI suzonita navina batra dhAraNa karayu. jANe zrI neminAthanA zarIranI aMdarathIja sAkSAt guNonI paMkti nikalI hoyanI ? ema prannunA banne pAse caMcala cAmaronI paMkti zolatI hatI. pranunI Agala sukhakArI vAjIze vAgatA hatA.temaja gaMdharva ane mAgadha loko divya gAyana karavAmAM tatpara thayA hatA. valI "akhaMmita saunnAgyarUpa amRtanA samuha, tra jagatUnAM netrane AnaMda pamAmavAmAM caMpa ane najvala evA A zrI neminAtharUpa cazmA havaNAM jeno pati thaze, te kanyA sarva strIyonI madhye dhanya ane tra jagatne mAnya . valI nizce AthI tenAM pUrvanAM tapanuM phala pragaTa yu ema jANavU." Ama nagaravAsI loko vAto karatAhatA. A vakhate pRthvI napara mANaso ane AkAzamAM devatA mAtA nahotA. A pramANe mhoTI samRddhiyI hAthI upara / beThelA zrI neminAtha prannu, nattama toraNodhI suzonita evA nagrasena nUpatinA gharapratye AvyA. palI jeTalAmAM pUrvanA ATha navanA mohazrI zrI neminAthane jovA mATe natsAhavaMta zrayelI, zRMgArathI suzonita AkRtivAlI, nattama AnUSaNone dhAraNa karanArI valI prannune AvavAnA rastAmA vAraMvAra dRSTi pheMkatI ane hRdayamAM vAraMvAra "zrI nemi zrI nemi" ema smaraNa karatI rAjImatI potAnI sakhIyonI sAthe gokhamAM nannI hatI teTalAmAM mhoTA hAthI napara beThelA, pRthvI napara koTi yAdavothI ane AkAzamAM koTi devatAuthI viMTalAyalA zrI neminAtha prannu toraNe AvyA. zrI neminAtha manune vAraMvAra jo ne rAjImatIne natkRSTa AnaMdanI saMpattithI romAMca zravA lAgyo, ugrasena putrI bahu kAlaparyaMta rUpasaMpattithI adhika evA potAnA naviSyanA patine jozne bahu harSa pAmatI tI manamAM vicAravA lAgI. "nattama AcaraNazrIpa- - , vitra evA ane jagatmA zreSTha kahevAtA A pati pote AnaMdaNI ladhu evI mane Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valI ruvANu jozI he zula, ( 354) RSimaMmalaratti-pUrvAI. paraNavA mATe ahiM Ave; paraMtu mhArUMpUrvanuM puNya evaM nayI ke,je enAgyavaMta puruSa mane paraNIne tatkAla demakuzala potAne ghare jAya. deva dAnavoe prazaMsa karelA ane svargAdhipatiyoe pUjelA A vara kyA ? ane dhAnyanA krImArupa alpaguNavAlI tathA hInalakaNavAlI huM kyA?" A pramANe ugrasena putra rAjImatI jeTalAmA vicAra kare , teTalAmAM tenuM mArbu aMga ane jamaNuM ne pharakyu. paThI te rAjakumArIne potAnA zarIrane viSe krodha ane nagi nutpatra thayo. valI ruvAme ruMvAme parazevo paNa tevoja ayo. rAjImatInI AvI ava sthA ane nirutsAhapaNuM jo tenI sakhIyo kahevA lAgI ke, " he sakhI amaMgala zAMta zAMta thaka gayu, valI he zunne! bahu uSTa vikalpothI tuM Arva kama dekhAya ?" rAjImatIye kAM. "he sakhIyo! mhAraM mAbu aMga ane jA maguM netra pharakyuM be; tethI hu~ jANuM buM ke, mane A zunna avasare kAMza mho? amaMgala zro.he snehavaMta sakhIyo! eja kAraNathI huMAvI avasthAvAlI thA DhuM." have A vakhate dharmacakravartI evA zrI neminAthya jinezvare rastAmAManeka pazunane jokne turata sArathIne pUjyuM ke, " are ! rastAmAM A pazunane zA mATe bAMdhyA The? ke, jena dayA napaje evA dIna ane adIna evA zabdo kare ." sArathIye nattara prApyo ke, "e pazunanAM mAMsathI tamAruM gaurava karaze, eTalAja mATe te zazalAM vigere pazunane ahiM ekagaM kasyAM ne." sArathInAM AvAM vacana sAMjalIne dayAmaya netravAlA prannue, karuNArasane sUcavanArI po. tAnI dRSTi pheMkIne sArathIne karvA ke, "are ! kayo uSTabudhviAlo pApImANasa, prANIyone pImA napajAvavArupa pANIgrahaNa kare ?" paThI dayAnA samuha rupa jinezvare, te mArgamAM bAMdhelAM jIvone gemI mUkIne ane ASADha mAsanA meghanI peThe sAMvatsarI dAna ApIne kRSNe tathA iMzee karelA mahotsavapUrvaka traNalo rAjakumAro sahita cAritra lIdhuM. pratanI cAritra lIdhAnI vAta sAja lI natpanna thayelA hRdayaHkhathI pImA pAmelI satI rAjImatI mUrbAthI pRthv| napara pamI gai. paThI zItala napacArathI saceta tha eTale te rAjaputrI, mahA duHkhayI pUrNa thara ThatI karuNasvarathI vilApa karavA lAgI, potAnA aatmaan| nIMdA karatI, AnaMdarahita ane pranunA viyogathI AkulavyAkula thayelI te ma DAnanI " nemi nemi,"ema bolatI vAraMvAra mULa pAmavA lAgI. pI upra: Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rathane minI kathA. (355) sena nUpatiye tyAM AvIne madhura vANIthI kAM ke, "he putrI ! tuM neminAthanI dIdAthI zAmATe kheda kare le ? huM yAdavonA bIjA rAjAnI sAthe mahotsavapUrvaka thAro pANigrahaNa karAvIza." rAjImatIye kahyu. "he tAta! have pharIthI tame mane evaM kahezo nahi. mhoTo athavA nhAno nUpati zrI neminAtha samAna kyAthI hoya ? he pitA ! je tralokanA pati ne ane jemane deva, dAnava tathA manuSyo pUje ne temanI tulyatA bIjo mhoTo paNa kayo nUpati pAmI zake tema ? jo ke havaNAM neminAthepotAno jamaNo hAtha mane Apyo nathI, to paNa te huM jyAre vrata aMgIkAra karIza tyAre kharekhara teja potAno hAtha mane Apaze. satI rAjImatInAM AvAM vratane yogya vacana sAMjalI nagrasena rAjA potAnA cittamAM bahu harSa pAmyo. panI saMsAranA nogathI virakta zrayelI, khedane nahi karatI ane prannunA nAmano japa karatI te zuzIlavAlI rAjImatI potAnA gharane viSe rahevA lAgI. have neminAthano nhAno nAi raNanemi ke, je yuvarAja hato te rAjImatI supara spRSTa bahu rAga dharato hato, tethI te niraMtara vastra, AbhUSaNa ane puSpAdi manohara neTa tene mokalato hato. rAjImatI paNa diyarabujhthiI rayanemiye mokalelI vastune harSathI svIkAratI hatI. AyI to e rathanemikumAra rAjImatI napara vRthA bahu rAga dharavA lAgyo. eka divasa neminAthano nAza rathanemi rAjImatIne ghera gayo; tyAM te hAzya vacana bolavA lAgyo; paraMtutero rAjImatInI kAMza ruci jANI nahi. valI te pharIthI paNa harSathI rAjImatInA ghare Avyo. A vakhate tenA vinA bIjuM ko gharamAM na hovAthI te, rAjImatIne kahevA lAgyo. "he suMdarI ! thArA ati saunAgyapaNAnA guNathI vazya zrayelo hu~ kharekhara thArA napara bahu prItivAlo thayo bu; mATe sAkSAtkapavela samAna tuM zIghra prasanna zrazne pANigrahaNa kAryathI mhArI AzA pUrNa kara. bhAvI samRddhi, navina yauvana, iSTarUpa ane sarva guNavAlI tathA premavAlI thArA samAna priyA e sarva tyajI denAro mhAro baMdhu nizce avali budhviAlo zrayelo dekhAya je. kAraNa bahu puNyothI nogAdi male . he rAjaputrI! huM te zrI nethinAyano baMdhu ane guNanA samupa buM, mATe premanAM pAtrarupa mhAre viSe tdAlaM mana UTa sthApana kara." rayaneminI AvI vANI sAMjalIne satI rA. vastune harSalatAhato. rAhA rAjImatI Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (356) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. jImatIye, tenuM kAmadevanA heturupa pUrva- sarva gauravapaNuM.jANyu. pI merupara tanI cUlikAnI peThe vratane viSe nizcala evI te rAjImatI jANe sAdAtra rasvatIja hoyanI ? ema kahevA lAgI." he kapaTi ! tuM vidhAn puruSoma nizce netarAelo dekhAya ? he ajJAni ! kAraNa ke, huM prathamazrIja dhAreTa patine varI cUkI buM te tuM zuM nazrI jANato? A navamAM to mhAre hAra mhoTo baMdhuja patirupa . mATe he mahAzaya ! tuM A sarva duSTa vikalpone tyaja de ! tyajIde !!" rAjImatIye A pramANe bahu kAM; paNa kAmayI pImA pAmata te rathanemIye pUrvanA pApakarmanI peThe tene viSe rAga tyajI dIdho nahi. vara rAjImatIye madanaphalanA nadaNazrI suvarNanA pAtramA nalaTI karIne kayu ke "he rathanemi ! tuM phaTa harSathI A vastune nakSaNa kara." teNe kaDaM. " he suM dara mukhavAlI ! tuM A zoka karavA yogya zuM bole le ?" rAjImatIye kAM zka hasIne te rathanemine kA. " are rAjaputra ! je tuM potAnA baMdhue tyarja dIdhelI nIrasa evI mane zche le to tuM zuM vamelI vastune icanAro nathI?" rAjImatInAM AvAM vacanathI bodha pAmelo rayanemi, turata tenI sAthe pANigra iNanI zcAne tyajI dara potAne ghare cAlyo gayo. " dave vIjA divase varadattanA gharane viSe zrI neminAthe pAraNuM karayu. te vakhate tyAM AkAzamAM divya vAjIMtronA zabdapUrvaka devatAnae sAmAvAra kroma sonaiyAnI vRSTi karI. tyAra paThI pramAda rahita evA prannu copana divasa sudhI vihAra karIne revatAcalanA nadyAnane viSe gayA. tyAM temane Aso mAsanI amAsane divase savAramAM citrA nakSatranA caM te ahama tapanA avasare vetasavRdanI nIce zukla dhyAna dhyAtAM traNa jagatnA manuSyanA nAvAnAvane prakAza karanAlaM kevalajJAna natpanna thayu. prannunA sarve kalyANakone vissekh| valI rahelA nArakI jIvone paNa kaNamAtra lokottara sukha prApta thAya . paThI potapotAnA Asana kaMpavAnI cosaTha iMzee tyAM prAvIne jinezvara prannurnu samavaraNa rajyu. saudharme' paNa tyAM prAvI jagatgurune namaskAra karavA pUrvaka prA. daraTI A pramANe vinaMtI karavA lAgyo. "he nAya! Apa A samavasaraNene sugve karIne pavitra karo ke, jemAM navyajano tamArAM mukhathI dharmarUpa amRtanuM pAna kare. " modhamanI vinaMtIno svIkAra karIne navina evA suvarNanAM ka.. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rathane minI kathA. malane viSe caraNakamalane mUkatA tathA deveMzee "hu~ pelo hu~ pelo," evA AgrahathI Agala tathA pAgala sevana karelA prannupUrvadhAre prazne samavasaraNamAMAvyA, tyAMtetraNa pradakSiNA karI tathA tIrthapatine namaskAra karI siMhAsana napara vega.te vakhate AzcaryakArI rIteprannunuM mukhya rUpa pUrva dizA tarapha ane bIjA traNa ahazya rUpabIjI dizAmAMpranunA prannAvadhI AzcaryakArIpaNe zolatAMhatA.parIrevatAcalanA nadyAnapAlake turata dhArakAmAMdhAvIne prannune kevalajJAna natpannathayAnI vadhAmaNIkRSNane ApI.kRSNa vadhAmaNImAMtene sAmAbAra kroma rupAmhorApI. yogyaja. bIjAnane tuSTidAna prApavAmAMkRSNanI rIta evIja. paThI kRSNa, balannanI,dazA)nI, bIjA hajAro rAjAnanI ane koTikumAronI sAye samavasaraNa pratye gayA. tyAMkRSNAdi te sarve, jagatgurune praNAma karIne potapotAnA yogya Asane bega. paThI zrI neminAtha prannue evI rIte dharmadezanA ApI ke, jeyI aneka navyajano dharmakAryamAM tatpara ayA. valI tenamAM varadatta nUpatiye to bahu vairAgyane lIdhe bIjA aneka rAjAna sahita zrI jinezvara pAse dIkSA sIdhI. nagrasenAdi dAzAhoMe tathA bIjA nUpatiyoe zrAvakadharma Adasyo ane kRSNa vigere AdarathI samakita pAlavA lAgyA. rAjaputrI dakSiNAye bIjI bahu strIyo sahita nirmala lAvadhI zrI tIrthakara prannu pAse cAritra lIdhuM. adIna / vANivAlA ane zui AtmAvAlA varadatta munIzvare daza sAdhuna sahita prannunAM mukhakamalathI tripadIne pAmI bahu arthavAlI jhAdazAMgI racI. pI varadattanI vinaMtI naparathI prannue te hAdazAMgIne zukSa mAnIne sUtra tathA arthathI zukSa evI te jhAdazAMgIne pramANa karI. pI deveMzee karelA mahotsavapUrvaka manue varadattAdi agyAra munIzvarone gaNadhara pachI pI.tyAravAda avasara malavAyI kRSNe, traNa jagatnA guru evAzrI neminAtha pranune pUjyuM ke, "he prano! rAjImatI tamAre viSe bahu rAga zA mATe dhAraNa kare ?" paga prannue dhana ane dhanavatIthI AraMjIne potAnA pUrvanA ATha navanuM vRttAMta kahIne kRSNano saM. deha dUra kasyo. paThI cAra prakAranA saMghanI sthApanA karI dharmamaya jalavRSTi karatA utA jinezvara prannu bIjA dezamA vihAra karavA lAgyA, keTalA varSoM sudhI pRthvI napara vihAra karIne pharI prannu devatAnae paravasvA utA pharI hArakA nagarI pratye AvyA. prajunu Agamana sAMjalI kRSNa Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 358 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. vigere sarve yAdavo jinezvara prajunI pAse zrAvI AdarathI dezanArUpa amRtanuM pAna karavA lAgyA. yA vakhate eka phakta vAsudeva vinA sarve dAzArdoe, rathama vigere samuda vijaya rAjAnA putroe, bahu evI kRSNanI strIyoe ane koTi kumAroe vairAgyazrI prabhu pAse cAritra lIdhuM. saMsArathI vairAgya pAmelI rAjImatIye paNa potAnA baMdhuvarganI rajA lai aneka strIyonI sAdhe harSathI dIkSA aMgIkAra karI. pI rathanemi munIzvara paNa vRddhi pAmatI zrAvane sthavira muninI pAse sarva kriyA karavA lAgyA. temaja siddhAMta nalavAmAM Asakta tha yelI sAdhvI rAjImatI paNa pravarttinI yonI pAse zukriyA karavA lAgI. dave ko vakhate rathanemi muni, kAMi kArya prasaMge bahAra jatA itA evAmAM raste varSAda varasavA lAgyo eTale sacitta jalanA jayazrI te mahA munIzvara eka guphAmAM peThA thA vakhate rAjImatI paNa keTalIka sAdhvIyo sahita zrI neminAtha prabhune vAMdavA mATe AvatI hatI. potAnA zarIra napara varSAdanA bAMTA paruvA lAgyAthI sarve sAdhvIyo apakAya jIvonuM rakSaNa karavA mATe jUdI jUdI guphAnumAM jA rahI. rAjImatI paNa bahu aMdhArAne lIdhe guphAnI pratye aMdara rahelA rathanemine nahi jANatI batI daivayogathI teja madA guphA ga. guphA aMdara bahu vistAravAlI hovAthI temAM potAnAM jInAM thayelAM vastrone sukavatI tathA suvarNa samAna najvala dehakAMtine vistAratI rAjImatIne joi guphAnI aMdara rahelA, zarIranI aMdara sphurI rahelA pUrvanA rAgavAlA ne kA mAthI pImA pAmelA rathanemi bahu nirlaU banI gayA. anukrame tyAM guphAmAM prakAza yo eTale rAjImatIye cAritrane nAza karavAmAM utsAhavaMta zraye - lA te zreSTha munine dIga eTale lakArthI namra mukhaMvAlI te mahAsatI UTa vastra paherI tathA sarva aMgane saMvarI bahAra varasAda varSato hovAthI tyAM guphAmAMjanI rahI. paThI vRddhipAmatI kalA krimAthI vyAkula thayelA rathanemi muni, potAnI caturAine jasmIbhUta karatA batA rAjImatIne yA pramANe kahevA lAgyA. "saubhAgyanA sArarUpa, saphala avatAravAlI ane zreSTha mukhavAlI he rAjImatI ! thAre viSe prema dhAraNa karanAro te huM rathanemi buM. he jar3e ! mane jaja, pUrvanI peThe mhArI yAcanAne vRthA na kara. saMtuSTa manavAlA Apale banne jaNA prathama mar3A jogazrI yA yuvAvasthAne kRtArtha karIe ane patI vRkSavaH 1 " L Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rathaneminI kathA. (3thae ) sthAmAM jinezvare kahelA dharmane zubha nAvathI pAlizaM." rayaneminAM AvAM kAnane viSe zUla samAna vacana sAMjalIne paNa meruparvatanA zikharanI peThe sthira radelI rAjImatIye kaDaM. "are mUDha ! tuM zrI ariSTanemino baMdhu temaja zidhya azne nirlaUnI peThe mhArI Agala sarva prakAre kula, zIla tathA vratane virodha karanArUM, muktimArgane rokanArUM tathA narakamArgane dekhAmanAruM A zaM bole ? nogo phakta AraMnnamAMja madhura, paraMtu aMte to bahuja kamavA lAge be; mATe jo tuM AtmAne viSe spRhA rAkhato hoya to tethI virAma pAma. jo ke tuM rUpathI kAmane jItanAro , yauvanathI paNa tevoja . valI thArI krImA kRSNathI adhika le to paNa huM thAre viSe ruci karatI nathI. A jIva nAzavaMta svannAvavAlA, ati tuba ane aMte mahA uHkhakArI evA asaMkhya logone jogavIne paNa tRpti pAmyo nathI. janma jarA ane mRtya rahita evA zAzvata sukha zchanArA saMta puruSo to niraMtara potAnA AtmAne viSe zIlavatane pAle ne.he sAdho ! jarA vicAra to kara ke, pUrve be prakAranA viSama rAgAne tyajI denArA puruSo zIlavata lopavAthI A saMsArane viSe namyA . are saumya ! tuM potAne svAdhina evA je je nogo jUe ne tene tene viSe jo AvI rIte haThathI prIti karIza to tane dhIraja kyAthI aze, mATe eka ekAMta sukhanA sthAnarupa mokaneja svIkArI bIjA kozne viSe anurAgavAluM mana na kara," rAjImatInAM AvAM amRtamaya hitakArI vacana sAnnalIne rayanemiye potAnuM mana nUminI peThe cAritrane viSe sthira karayuM. paThI kAmaklezane nAza karatA batA te mahAmuni, potAnA zIlamaya tejazrI sUryanI peThe zonavA lAgyA. valI te rathanemiye " mane mithyA duSkRta ho." ema rAjImatInI kSamA mAgIne cAritrane viSe dhIrajapaNuM dhAraNa karayu. paThI vairAgyane pAmelA te banne jaNA nattamannAvane lIdhe eka varSamAM kevalajhAna pAmyA. anukrame guNanA samurupa te banne jaNA pAMcaso varSa sudhI kevalajhAna saMpattine nogavI karmakayathI morupada pAmyA. rAjImatI ane rathanemiye cAraso varSa grahAvAsa, eka varSa cAritra ane pAMcaso varSa kevalIpaNe nirgamana kasyA. he navyajano! traNa jagatne viSe brahmacarya vratane prasi: karanAlaM ane zrI neminAtha tathA rAjImatInA saMbaMdhathI pavitra zrayeddhaM razranemi muninu caritra sAMjalI tame viSayA Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 360 ) RpimaMgalavRtti - pUrvA 6. zakti tyaja dai niraMtara mokSa lakSmInA kAraNarUpa ane saMsArane nAza karanArA brahmacarya vratane viSe Adara karo. // iti zrI nemicaritragarjita rAjimatI tathA rathaneminI kathA || vAriseoya // jA limayA linavayAli, purisaseNe padyunna saMbapraniruddha, saccanemi pra daDhane mi // 28 // pannAsaMpannA saM-jakA caittu bArasaMgadharA // solasasamapariprAyA, siddhA settue dasa vi // 27 // artha - jAli, mayAli, upajAli, puruSasena, vAriSeNa, pradyumna, zAMba, aniruddha satyanemi zrane dRDhane ma e daze yaDukumAro, potapotAnI pAMcaso pAMcaso strIyonetyajI daine dIkSA lai anukrame dvAdazAMgIne dhAraNa karanArA rs zola varSa paryaMta dIkSA paryAya pAlatA batA zrI zatruMjaya parvata upara siddha yayA // 28-2 // * jAli vigere kumAronI kathA. dvArakA nagarImAM vasudeva bhUpatinI strI dhAriNIne jAli, mayAli, napajAli, puruSasena ne vAriSeNa nAmanA pAMca putro hatA. kRSNane rukmiNI thakI nRtpanna thayelo, zAMta ne sarva putromAM mukhya evo pradyumna nAme putra hato. temane vIjo jAMbuvatIthI janmelo mahAparAkramI zAMva putra paNa hato. pradyumnane vaidarbhIya utpanna yayelo aniruddha nAme putra hato, samuvijaya rAjAne satyanemi zrane dRDhanemi nAme putro hatA. yA sarva putrone pitAnae AdarathI mahotsava pUrvaka yauvanAvasthAmAM pAMcaso pAMcaso strIyo paraNAvI hatI. valI te kumAro hastamelApa vakhate koTI pramANa dhana ne dAsIyo pAmyA datA. temaja tena potapotAnA parAkramazrI bIjI aneka strIyo paraeyA hatA. temAM sAMva riterraso kanyA paraNyo hato. eka divasa zrI neminAtha prabhuno akhaMkita napadeza sAMjalI te daze pujo jogano yogavatAM paNa cAritravAsanA pAyA, pavI mAtApitAnI temaja Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakInA ba putronI kathA. ( 361 ) strIyonI rajA lar3ate do putro zrI jinezvara pAse vrata aMgIkAra karI anukrame dvAdazAMgInA jANa zrayA. zola varSa paryaMta nirdUSaNa evAM cAritrane pAlI zatruMjaya nAmanA tIrthane viSe tena siddhisukha pAmyA. aho ! yuddhamAM suravIra, krImamAM prItivAlA, mahAbalavaMta ne kI thayAM be karma jemanA evA te sarve kumAro kone prazaMsA karavA yogya na thayA ? arthAt sarvane vakhArAvA yogya thayAve. // iti jAli pramukha kumAronI kathA // battIsapuraM dhivaI, devaittA isapamuhA || bappA ne missIsA, caudasapUvI gayA siddhiM // 1 // artha- gRhAvAsamA batrIza batrIza strIyonA pati evA anIkayaza vigere devakInA bae putro, zrI neminAtha prabhunA ziSya yaza cauda pUrvadhArI zrayA batA mokSagati pAmyA | 2 // devakInA va putronI kathA. amarAvatI nagarInI samRddhirUpa lakSmInuM sthAna, jaratakSetranI bhUminuM AmaraNa ane uttama dharmanuM maMdira evaM jaddilapuranAme nagara be. tyAM jenI kIrtirupa haMsa jagatrUpa kamalamAM krImA karI rahyo be evo jitazatru nAme rAjA zrakhaMkita sAmrAjyane jogavato hato. te nagaramAM gueAlakSmIye karIne zreSTha evo puMnAga nAme zeTha vasato hato. tene nirmala zIlarupa guNavAlI ane strIyomAM mukhya evI sulasA nAme priyA datI. tenane caMisamAna najvala kIrtine dhAraNa karanArA, nyAya vinaya yukta zrane bhUpatinAM lakSaNovAlA tilakayaza, zrI zrajitasena, prajitasena, anihataripu, sudevasena ne zatrusena evA nAmanA anukrame putro thayA. pabI jeTalAmAM tena strIyonAM manane vinodakArI yauvanAvasthA pAmyA teTalAmAM mAtApitAe temane eka ekane vatrIza vatrIza kanyAna paraNAvI. dastamelApa vakhate te gae kumAro, potapotAnA sAsarAna pAthI vatrIza vatrIza kroma rupAmhora ne sonA mhora pAmyA. uttama buddhivAlA te dareka kumAra, vaimAnane paNa jItanArA evA vatrIza vatrIza maMdiromAM teTalI 46 * Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 365 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. " neminAtha prabhu ja saMkhyAvAlI strIyonI sAthe vilAsa karatA hatA. A avasarane viSe zrI te nagarInA nadyAnane viSe samavasasyA jitazatru rAjA parivAra sahita temane vaMdana karavA gayo. tilakayazAdi va putro paNa zrIjinevaranA AgamanAne sAMgalI bAMdhavonI sAthe harSita thayA batAM potapotAnI mhoTI saMpattizrI nayAnane viSe samavaraNamAM gayA. tyAM zurU jAvavAlA tena pavitra vidhizrI jinezvarane praNAma karIne prabhunA sanmukha dRSTi rAkhI yogya Asane bevA. prabhu parSadAmAM amRta samAna vANIvame dharmopadeza prApyo pI loko dharmane aMgIkAra karI potapotAne ghare gayA. tilakayazAdi va kumAro paNa jinezvaranI dezanAthI vairAgyane pAmyA batA prajune namaskAra karI cAritra levAnI buddhizrI potAne ghera gayA. pI potAno saMkalpa pAra pAruvAmAM tatpara evA te bae putro viSayasukha, lakSmI, strI ne premAdi sarvane ati kaSTakArI jIne mahA AgrahathI mAtApitAne prabodha pamAmI ne potAnA paganAM rajanI peThe koTi vyane paNa krImAmAtramAM tyajI dai zrI neminAtha prabhu pAse nAvadhI dIkSA lIghI. valI tenae teja divase prabhu pAse evo ghora anigraha lIdho ke, "mAre jIvita paryaMta akhaMmitarIte bano tapa karavo." pabI upazama rasathI pUrNa hRdayavAlA te va muniyo anukrame bAra pUrvano abhyAsa karI niraMtara zrI neminAtha prabhu sAdhe vihAra karavA lAgyA. koi vakhate koTi devatAna jemanAM caraNakamalane vaMdanA karI rahyA be evA zrI neminAtha jinezvara tilakayazAdi ba muniyonI sAthe vihAra karatA karatA zrI giranAra parvatanA mhoTA udyAnamAM samavasasyA, vanapAlanAM mukhazrI zrI neminAthanAM zrAgamanane sAMgalI valana sahita kRSNa zrAnaMdathI tyAM samavasaraNamAM zrAvyA. kRSNa jinezvaranAM mukhazrI saMsAranA jayane nAza karanArI dezanA sAMjalIne dharmamAM adhika zraddhAvaMta yA vatAM pharI potAnI nagarI - rakA pratye gayA. paThI bahAnA pAraNe tilakayazAdi va muniyo, ve porasI pUrNa thayA paThI pahilehala karelAM vastra pAtrane laS hAtha jomI ne zrI naminAthane namaskAra karane kahevA lAgyA. "he prabho ! zrameva ja ekatA ne hArakA nagarImAM gocarI mATe jae vIe. " paThI " tamAre sAvadhAnapaNAzrI javuM." evAM prajunAM vacanamaMtrane aMgIkAra karI tena vidhipUrvaka Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakInA u putronI kathA. (363 ) nAnA prakAranAM kulothI narapUra evI hArakA pratye cAlyA. have te u muniyo | mAMhenA be muniyo nAvathI naMcanIca gharo pratye pharatA pharatA nAgyavazathI ta'tkAla devakInAM gharanAM AMgaNAmAM AvI pahocyA. vivekanA jAga, nAsana napara beThelA ane potAnI sakhIyothI paravarelA devakI te be muniyone jo turatanaktithI temanI pAse gayAane pradakSiNApUrvaka vaMdanA karI temaNe harSI temane snigdha modako vahorAvyA. paThI te muniyo gayA ane temanA samAna AkRtivAlA bIjA be muniyo teja vakhate devakInAM AMgaNAmAM AvyA. temane paNa kRSNamAtAe nAvathI manohara modakanAM nojanavame pratilAnyA. tena gayA ane palI trIjA be muniyo paNa pharatA pharatA tyAM AvI camyA. temane paNa nAvathI tevAja nojanavame pratilAlIne zaMkAyukta zrayelA devakIye pUjyu. "he nagavaMto! A amarAvatI samAna dhArakA nagarImA zreSTha muniyo, zuM tenA teja gharo pratye vAraMvAra pharatA haze ? arthAt tame ekanA eka vAraMvAra mhAre ghera kema Avo ge?" muniyo devakInA jAvane jANIne kahevA lAgyA. "he kRSNamAtA ? zreSTha sAdhuna nirdoSa AhArane mATe madhukara (bhramara) vRttiye karIne nAnA prakAranAM gharo pratye phare . mahA muniyo kyAre paNa eka gRhasthanAM gharapratye vAraMvAra jatA nathI. he zunne! tamane amArA viSe je prAMti zra, tenuM kAraNa sAMjalo. nadilapuramA mahA dhanavaMta evA puMnAga ane sulasAnA ame u putro gae. yauvanAvasthAne pAmelA, vivAha karelA ane nattama nogalakSmInA bahu vilAsane nogavatA ame gae nAzyo zrI neminAtha jinezvaranA napadezathI pratibodha pAmIne dIkSA laz temanIja sAthe vihAra karIe gae. Aje unnA pAraNe AhArakA nagarImAM AvyA bIe. ame gae sAdhuna babe babenA jayAthI tamArA gharane viSe AvyA hazzaM; paraMtu ekanA ekaja be sAdhuna traNa vakhata AvIe ema bane nahi." ApramANe te banne sAdhuna devakInI brAMti nivRtta karI cAlyA gayA. panI devakI potAnA manamA vicAra karavA lAgI ke, " te sulasA lokane viSe zAzrI putravAlI kahevANI ? nizce huMja putravAlI , evo je hu bahu garva dhAratI hatI teto vRthA dekhAya . sulasAnA ue putro rUpAdiguNe karIne jevA dekhAya ne tevA lokane viSe vIjI ko strInA dekhAtA nazrI, mATe cAla prannu pAse jazne huM mhAro potAno saMdeha TAvaM." Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (364 ) RSimaMmalatti-pUrvAI. A pramANe vicAra karIne sakhIyo sahita devakI turata potAnA sajAkarelA ratha napara besIne samavasaraNamAM AvI. tyAM te jinezvarane vaMdanA karI vAraMvAra kahevA lAgI ke, "he svAmin ! mhAro saMzaya TAlo." yA pramANe, devakInA vAraMvAra pUvA naparathI pranue sAkSAt darAkhanA samAna madhura vANIzrI kayu. " nadilapuramAM nAgazegnI sulasA nAme strIne. te hamezAM nAvathI harinaigameSi devatArnuArAdhana karatI hatI. jo ke eka cittathI ArAdhana karatI sulasA napara te devatA bahu prasanna hato; paraMtu te tenA pUrvannavanA pApathI mRtyu pAmatA putrone jIvAmI sakavAne samartha thato nahi. A vakhate ema banyuM hatuM ke, mathurA nagarImAM krUra ane ati uSTa cittavAlA kaMse thArA sAta goMne nAza karavAno nizcaya kasyo hato, devatAnA prannAvane lIdheja tuM ane sulasA sAtheja garnavatI thai hatI. kaDaM le ke-devatAnI kAM paNa zakti ko nAza karavA samartha nazrI. paThI te ane sulasAe sAja putrane janma Apyo eTale te darinaigameSi devatAe thArA turatanAM janmelA bAlakane sulasAnI pAse mUkyo ane teno mRtyu pAmelo putra thArA gharane viSe Aeyo. A pheraphAra koie kyAre paNa jANyo nahoto. he devakI ! megha samAna kAMtivAlA ane divya rUpavAlA te thArA Thae putro sulasAnA gharane viSe vRddhi pAmyA. paThI yuvAva sthA pAmyA eTale mAtApitAe te eka ekane batrIza batrIza kanyAna prnnaav|' tathA teTalIja koTi suvarNa Apyu. paThI mhArI dezanAthI adhika vivekavaMta zrayelA ane saMsArathI vairAgya pAmelA te Thae putroe tRNanI peThe viSaya tRSNAne tyajI dai dIkSA lIdhI. he kRSNamAtA ! niraMtara harSathI bahanA annigrahane dhAraNa karanArA, cAdazAMgInA jANa ane nirmala caraNa karaNanA dhAraNahAra zrA Thae muniyo thArA putro ." jinezvaranAM AvAM vacana sAMjalIne devakI, samavasaraNane vipe sAdhunanI paMktimAM veThelA ane mahA tIvra tapavAlA te potAnA putrone jovA lAgI. paThI nutpanna ayelA mahA snehathI karatA stanavAlI tathA atyaMta saMtopita manavAlI devakI, turata te potAnA pu... varUpa muniyonI pAse yAvI. tyAM te vahu vakhata sudhI eka dRSTizrI temane . nIdAlI tayA jinezvara pranune namaskAra karIne turata rathamAM vesI jeTalA. mAM pAtAnA ghara pratye gaDa teTalAmAM tenA cinane viSe ati duHkhakArI ciM: Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakInA u putronI kathA. (365 ) , tA natpanna bhai ke, " hA ! meM u putrone janma prApyo; paraMtu ekene lAlana | pAlana kasyo nahi. e ba putronA napara A arzanaratakSetrano adhipati kRSNa zrayo te paNa yasodAnA gharane viSe vRddhi pAmyo. hA dhikkAra ne mane!!! sarva strIyomAM teneja dhanya le ke, je potAthI natpanna zrayelA putrone harSathI poteja lAma samAve. kharekhara strIyomA nAgyahina huMja buMke, je meM eke putrane lAmalamAvyo nahi." A pramANe khedayukta cittavAlI ane karatAM netravAlI devakI, zoka karatI hatI te vakhate parivArazrI viMTalAyelA kRSNa, potAnI mAtAne vaMdana karavA mATe natsAhI tyAM AvyA. jyAre anaratakSetranA adhipati evA kRSNe, potAnI mAtAnAM caraNamAM namaskAra kasyo te vakhate temaNe devakIne bahu duHkhathI pImA pAmelA jANyA, tethI temaNe hAtha jo| mIne kaDu ke, "he mAtA ! huM rAjya nogavatAutAM tamane koNe duHkha dIdhuM ?" - kRSNe bahu Agraha kasyo eTale devakIye potAnAM ukhanuM kAraNa kahI saMnna lAvyu. te naparathI sarva arthane viSe sAmarthyapaNuM dhAraNa karanArA kRSNa kaDaM. "he mAta ! tame hRdayamAM bahu uHkha na pAmo. huM tevU karIza ke, jedhI mhAro nhAno baMdhu tamArA harSane pUrNa karanAro ze." AvAM priya vacanayI potAnI mAtAne harSa pamAmIne kAryasidino vicAra karatA evA yazadhArI kR. SNa potAnA maMdira pratye AvyA. panI prAtaHsnAna karIne potAnA madhya gRhamA darjanA pavitra Asana napara besI harinaigameSI devatAne uddezI adhmano tapa karatA utA brahmacaryane viSe cittane dhAraNa karanArA ane padmAsane beglA kaSNe akhaMmita evA dhyAnano AraMja kasyo. pI kRSNanA taponnAgyathI kheMcAyelo harinaigameSI deva, trIjA divasanI rAtrIye pragaTa zrazne kRSNane kahevA lAgyo. "he viSNo ! tame mane kema saMnnAsyo ? ane tamAre mhAruM zaM kAma ne ? he janArdana ! je hoya te jhaTa kaho ke, jethI hu~ te zIghra karI ApuM." paThI kRSNe dhyAna mUkI dara vidhiyI satkAra karIne tene kaDaM. "mane nhAno baMdhava Apa." devatAe jJAnopayogayI vicArIne kayu. " he zaurI ! tamane zromA vakhatamA eka nhAno baMdhava prApta zraze; paraMtu te yuvAvasthAmAM vairAgyavaMta azne tatkAla dIkSA leze." devatAnAM AvAM madhura vacanazrI kRSNa bahu saMtoSa pAmyA. para kRSNe, bahu mAna pUrvaka devanAne rajA ApI ane devatAnAM vacana Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (366) RpimaMmalarAtti-pUrvAI. potAnI mAtA devakIne kahIne temane parivAra sahita bahu saMtoSa pamAjhyA. paThI jema siMha potAnA nivAsathI parvatanI guphAne suzonita banAve tema teja divase svargazrI cavelo koi puNyavAn jIva, devakInA nadararupa guphAne) zonnAvavA lAgyo. devakIye svapnamAM siMha dIge te vAta teNe potAnA pati vasudevane kahI eTale temaNe paNa kaDaM ke, " he devI! nizce tane sarva guNavAlo eka putra thaze." paDI pUrNa avasare zunna lagnamAM devakIye hAthInA tAlavA samAna ati komala ane zreSTha lAvaNyathI rasAla evA eka putrane janma Apyo. A vakhate kRSNa tathA vasudeve bahu maNi ane koTi suvarNanA dAnathI dhArakA nagarImA mhoTo janma mahotsava kasyo. agIyArame divase sUtaka nivRtta karIne vArame divase harSita evA mAtApitAe tathA kRSNe, sarva baMdhujanone saMtoSa pamAmIne hastinA tAlavAnI peThe ati komalapaNAne lIdhe te putranuM vividha prakAranA mahotsava pUrvaka " gajasukumAla" evaM yathArtha nAma pAmayu. vAlaka avasthAmAM pAMca dhAva mAtAnathI pAlana karAto ane natkRSTa vRddhi pAmato te kumAra mAtApitAne bahu harSa pamAmavA lAgyo. anukrame kamala samAna dehavAlA te kumAre sazuru pAlezrI sarva kalAno abhyAsa kasyo. aaN avasare revatAcala (giranAra) parvata napara zrI neminAtha samavasasvA. nadyAnapAlake kRSNane vadhAmaNi ApI eTale bahu harSa pAmelA kRSNa paNa potAnA laghu nAznI sAthe snAnazrI zarIra pavitra karI ane suzonita aAnUpaNo dhAraNa karI zreSTha paTTahasti napara vevA. paThI zrI neminAthane vaMdanA karavAne natsAhavaMta zrayelA kRSNa mhoTI senAthI paravasyA utA mahA samRzriI rAjamArge zrAvI pahocyA, / dave ghArakAmA sarva vedano jANa somila nAme brAhmaNa vasato hato. tene somA nAmanI strIzrI utpanna zrayelI somazrI nAmanI eka putrI itI. jagAtamatAnA tkRSTa rUpane dhAraNa karatI yauvanAvasthAne pAmelI ane zRMgAra dhAraNa karavApUrvaka sakhIyonI sAre krImA karatI te mahA rUpavatI somazrIne jora baMdhunA ditatru evA kRSNa vicAra karavA lAgyA. "nizce gajasukumAla baMdhune rupaguro samAna Aja strI yogya ve." pI kRSNe nomazrInA mAtApitA jAti vigere jANI lagne paThI potAnA sevaLa Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakInA ba putronI kathA. (367) ne kahyaM ke, "he naze! tame somila brAhmaNa pAse ja tene koTi vyathI saMtoSa pamAmIne A mhArA baMdhunA vivAhane mATe tenI putrI somazrIna mANu 'karo ane te vipranI AjJAthI nattama AnUSaNone dhAraNa karanArI te kanyAne vizvAsa pamAmIne sakhIyonI sAkanyAnanA aMtaHpuramA rAkho." kRSNa AvIrIte kanyA saMbaMdhi potAnA sevakone zIkhAmaNa ApIne panI samavasaraNamAM jaya zrI jinezvare kahelo dharmopadeza A pramANe sAMnalavA lAgyA. "he navyajano! kamavA phale karIne narakagati ApanArA, viSayarUpa khArA jalavAlA, moharUpa mahA kAdavathI paripUrNa, saMkaTaparUpa mhoTA nacalatA kallolavAlA A saMsArarUpa samuzmA pamatA evA manuSyone cAritrarUpa vahANa vinA rakSaNa nathI zratuM. viSayo kiMpAlaphalanI napamAvAlA be, zarIrakAMti nAzavaMta. svannAvavAlI ane lakSmI capala The. valI svajanono samAgama tathA viyoga paNa hamezAM malyA kare . aho ! saMsArane viSe bahu viSama brAMtiyo ne, mATe he navyajano! tame modasukhane mATe prakaTa nadyama Acaro." jinezvara prannunA AvA zreSTha napadezathI nAvita cittavAlA sarve sannAjano saMsAra napara virAgapaguM dekhAmatA batA potapotAne ghera gayA. par3I cAritramohanI karmano kaya thavAthI vizeSa prabodha pAmelA gajasukumAle arihaMta prannune namaskAra karIne vinaMtI karI ke, " he svAmin ! huM mhArA mAtApitA ane kRSNa vigere svajanonI rajA laz jeTalAmA vrata aMgIkAra karavA ahiM zrA, tyAM sudhI Apa ahiMja rahejo." A pramANe gajasukumAra prannune vinaMtIpUrvaka namaskAra karI ghera Avyo. tyAM te hAtha jomIne vaMdanapUrvaka potAnA mAtApitAne kahe. vA lAgyo ke, "he mAtApitA! tame mhArA napara prasanna thara phaTa AjJA Apo ke, jethI hu~ neminAtha prannu pAse cAritra lanaM." AvAM viyoga vanane vRddhi pamAmavAmAM megha samAna putranAM vacanane sAMjalI manamAM bahu kheda pAmatI devakIye kahyu. " guNanA samupa, potAnA kularUpa kamalane praphullita karavAmAM sUrya samAna ane zreSTha rUpanA samUhavAlA he putra ! tuM mAtApitAno nakta utAM AvAM kagera vacana zA mATe kahe ? he putra ! tuM kharekhara mhAruM jIvita, prA. maraNa tathA jIvarUpa , valI vadhAre zuM kahuM, paraMtu premano samuha ane tIrtha pArA tuja .potAnAM gharanAM zreSTha AnUSaNarUpa tuM nogone nogavate gte putravAlI Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (367) RSimaMmalabatti-pUrvAI. strIyo madhye huM potAne dhanya tathA kRtakRtya mAnuM bu, mATe he suta ! tuM potAnI mAtA napara kRpA karIne yuvAvasthAparyaMta viSayasukha nogava ane vRkSavasthA prApta zraye tuM nizce cAritra aMgIkAra karaje." A pramANe AkulavyAkula ci. ttavAlI mAtAnAM vacana sAMjalIne sthira budhviAlA gajasukumAla kumAre turata madhura vacanathI kaDaM." he mAta ! sAMnalo, AyuSya zaradazatunAmegha samAna capala ne. lakSmI paNa tevAja svannAvavAlI . valI yauvana paNa madonmatta hAthInA ve kAna jevUja capala ne to he mAta ! hiteSu evA maharSi puruSoe kevala :khanA maMdirarUpa A saMsAramA sukhanA arthiyone rahevU ayogya kahelu ." A pramANe mAtAne samajAvI ane pI vratanA arthI evA gajasukumAle kRSNanI pAse jazne temane potAnI cAritra aMgIkAra karavAnI vAta jaNAvI. eTale kRSNa premapUrvaka AliMgana karI naMcA Asane besArIne potAnA nhAnAnAine turata karvA ke, " thArI vratanI vArtAthI svajanAdi sarve bahu duHkhI thaze, mATe he vatsa ! tuM havaNAM vratanI vAta tyajI dara A yuvAvasthAne viSe zreSTha evAM rAjyane aMgIkAra karI uttama nogAne nogava." Ama snehathI kupNe bahu kaDaM; paraMtu dRDhacittavAlA teNe vratano nAva tyajI dIdho nahi. paThI karatAM netravAlA kRpaNe pharIthI kahyu: " he vatsa ! ame thArA eka divasanA rAjyannogane jovA icie bIe, mATe tuM eka vakhata phaTa rAjyane. aMgIkAra kara." paThI gajasukumAla " mane thomA vilaMvadhI sarayu; arthAt mhAre thomA vilaMvathI kAMza harakata nathI; paraMtu A sau prasanna thAna." ema dhArI mauna rahA eTale prasanna thayelA kRSNe turata svajanone bolAvI aniSekavidhi karIne vAjItronA nAda pUrvaka mhoTA natsavathI potAnA nhAnA baMdhune rAjyAsane besAkhyA. pI vIje divasa savAre gajasukumAla sarva baMdhujanone saMtoSa pamAmI kRpaNe karelA mahotsavapUrvaka zrIneminAthaprannu pAse gayA. tyAM temaNe paMcamuSTI loca karIne vidhiyI vrata lIdhu. paThI kRSNa anumodanA karatA utA potAnA ghara pratye gayA temaja vasudevapitA vigere vIjA sarve manuSyo paNa zrIneminAyane tathA gajasukumAlane namaskAra karI darSa pAmatA utA potapotAne syAne gayA. paThI gajamukumAla. cAritra lIdhuM teja divase zrIneminAthane namaskAra Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakInA va putronI kathA. (365) karI hAtha jomIne A pramANe vinaMtI karavA lAgyo. " he pranno! huM ApanI AjhAzrI pUrvajanmanA karmane kSaya karavA mATe imaptAnamAM jaza zunna nAvadhI kAryotsarga karIza." prannue " he sAdho ! marajI pramANe AcaraNa kara." ema AjJA karI eTale te mahAmuni turata pranune namaskAra karI samavasaraNazrI cAlI nikalyA. anukrame te pagale pagale balatI cItAnanA samUhavAlA, krImA karI rahelA nuta pretavAlA ane bahu zabavAlA zmasAnamA AvI pahocyA. tyAM kamAnA dhAraNahAra te sahAmuni, numIne pamilehI turata meru parvatanA zikharanI peThe sthiracitta karIne kAyotsarge rahyA. jeTalAmAM te munirAja, potAnI nAsikA sanmukha netra rAkhIne, DhIMcanI jomamAM ve lAMbA hAtha rAkhIne ane AtmAne viSe sthira mana rAkhIne nannA rahyA teTalAmAM prathamazrI teja mArge akAle urcA tathA dala levA mATe gayelA mahAkodhI somila naTTe te gajasukumAla munine tevI rIte kAryotsarge nannelA dUrathI dIga. pI manamAM bahu krodha pAmIne te vicAravA lAgyo ke, " hA ! A uSTe navI paraNelI mhArI nirdoSa putrIne tyajI dIdhI ne, mATe e uSTarnu mastaka havaNAM pAmI nAkhuM !" Ama vicAra karIne paThI cAre tarapha jo kozne na dekhavAthI e vipre talAvamAMthI lIlI bhATI laz gajasukumAlanA mastaka napara golAkAra pAla karI ane parI temAM kheranA aMgArA nasyA. parI te kUra mahA naye pAmato to tyAMcI nAzI gayo. kaDaM be ke-mahApApI puruSo potAnAzrIja sarva sthAnake trAsa pAme . panI kheranA aMgArAvame jagasukumAlatuM mastaka salagavA lAgyuM eTale sthira saMvegavAlA te mahAmuni zrA pramANe vicAravA lAgyA. "he jIva ! teM pUrve karelAM iSTa karmathI AvI mahA kAyAnA saMyogane lIdhe naraka gatimAM bahu agninA saMtApo sahana kasyA ne. he jIva ! tapAvelA kathIrarUpa jalapAnathI tathA agnimaya putalIyonA AliMganazrI tuM bahu tapelo yU~ ke, jenI Agala zrA kAMza hisAbamAM nathI. jo ke pAulathI malamUtre karIne malIna tathA dAhane yogya evA A dehe karIne karmanA samUhathI saMsAracaM kAraNa thaq pame te karatAM pratyAre naramInUta tharbu te vadhAre vakhANavA jevU de. he jIva ! tuM zrA zarIrane viSe mamatApaNuM tyajI de, potAnA hRdayamA napazama dhAraNa kara ane 47 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (370) RSimaMmalatti-pUrvAI, kAyotsarge rahyo uto dharmadhyAnamAM natkRSTa dRDhatA pAma." A pramANe vRdipAmatA dharmadhyAnayI nAza pAmI gayo ne potAnA karmamalano samUha jemano evA te gajasukumAlamuni kevalajJAna pAmIne mokSasthAna pratye gayA. devatAnA samUhe tyAM temano pUSpanA varSAda ane vAjIMtronA nAdathI mahotsava kasyo. . have vIje divasa savAre gajasukumAla munIzvarane vaMdana karavA mATe bahu natsAhavaMta zrayelA kRSNa harSathI parivAra sahita samavasaraNa pratye cAlyA. rastAmAM temaNe jarAvasthAthI jIrNa zrayelA, ati rbala zarIravAlA ane mhoTI iMTonA nArathI zvAsozvAsa letA ko vRkSa puruSane dIge. te puruSa eka eka iMTa lazne mahA kaSTathI koznA caNAtA mAla napara mUkato hato, kRSNane tenA upara dayA AvI, tethI temaNe potAnA hAthathI eka iMTa lazne turata te mAla naparathI mUkI. paThI harSa pAmelA sarve rAjAnae paNa eka eka iMTa lazne mAla napara mUkI. Ama eka eka iMTa mUkI to paNa mAla napara vahu iMTono jayo ekage thai gayo. paThI harSa pAmyo ne AtmA jemano evA zrIkRSNa samavasaraNamAM AvIne zrI jinezvara prannune namaskAra karI zreSTha sAdhunanI paMktimAM jovA lAgyA; paraMtu potAnA baMdhu evA zrI gajasukumAla munIzvarane na dIga; tethI te cittamAM kAMika Azcarya pAmIne hAtha jomI zrI jinezvara prannune pUThavA lAgyA. "he svAmin ! jeNe kAleja dIkA sIdhI re evA tathA sarva sAdhunamA mukuTamaNi samAna mhAro nAi kyA ?" kRSNe Ama pUgyuM eTale saMdeharUpa vanane nasmInUta karavAmAM agni samAna evA zrI neminAtha pranue kahyu. " he kRSNa ! sAnnalo. e sAdhu mhArI AjhAyI kAle sAMje mahA ghora evA zmasAnamAM jara kAyotsarge rahyo hato. tyAM tene jozne koi purupa bahu kopa pAmyo hato." jinezvara prannue yA pramANe gaja. sukumAla munIzvaranI prathamazrI pAraMnIne mokSa paryaMta sudhInI vAta kahI. valI temaNe ema paNa jaNAvyu ke, "nAvazatrunnI sAye yuH6 karatA e mahAmuniye zulAvadhI zromA vakhatamAM potAno artha sAdhyo ." anunAM AvAM bane kAnane viSe kamavAM vacana sonalI kRSNa lalATamA vikarAla nakuTi camAvIna prannune pUcyu. " he arihaMta pranno ! pApI puruSonI madhye adhama evo te kayo mANana hato ke, jeNe mhArAbaMdhurupa munIne hAeyA.kharekhara e paNa zromA vakhatamA Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakInA va putranI kathA. ( 371 ) yamarAjAno atithi thaze. " prajue kahyuM. " he kRSNa ! dayAlu evA te puruSa napara krodha na kara. kAraNa ke, muktipada pratye jatA evA vdArA baMdhune eNe UTa sahAyya karI be. aneka navomAM saMpAdana karelAM je karmoM mahA nagratapathI paNa bahu kAle kapa thAya tevA karmone tamArA baMdhue te puruSanA samIpapaNAthI eka mUhUrtamAM kaya karI nAkhyAM be. " kRSNe kayuM. " aho ! jinezvaro to aparAdhIyonA paNa guNoneja grahaNa karatA dekhAya be. vIkaja be. sAkara potAno vinAza yatA paNa sarva jalane madhura kare be. " valI kRSNe " he jagannAtha ! mhAre te pApInezI rIte nalakhavo ? " ema pUbyuM eTale jinezvare spRSTa kahyuM ke, "de viSNu ! sAMjala. tane nagarI mAM pesatA joine je jayane lIdhe mustaka phATI javAthI bannA banAja mRtyu pAme tene vhAre potAnA baMdhune napatra karanAro jANavo; paraMtu tenA upara thAre krodha karavo nahi. " prajunAM pravAM vacana sAMjalI te kharekhara mAnatA batAM kRSNe prabhune namaskAra karI turata potAnI nagarI tarapha javAne prayAsa karayuM. ve hiM somilana potAne ghera pravIne vicAra karavA lAgyo ke, hA ! kRSNa zrI neminAthane vaMdana karavA gayA ve, tyAM te kevalajJAnI prabhue kahetuM AmhA niMdyakarma jANo, to huM nathI jANato ke, kopa pAmelA kRSNa mane kevo prahAra karaze ? mATe cAla dIna evo huM ahiMthI UTa nAzI jAnaM hA hA! paraMtu hu~ kyAM nAzI jaza ?" yA pramANe manamAM kheda karato te somilana potAnA pApakarmazrI kyAMs paNa dhIraja pAmyo nahi. pavI te mUDha jeTalAmA potAnA gharathI nikalI coranI peThe caMcala dRSTivame AmI najarathI lokone joto to bahu naya pAmI rAjamArgamAM cAlavA lAgyo teTalAmAM sAmethI senA sahita kRSNa AvatA hatA. vipra kRSNane dekhavAmAtrazrI bahu yatrAMta banI gayo. paThI jANe potAnuM ceSTItaja hoyanI ? ema krodha pAmelA sunaTone mAnatA batA te brAhmaNa turata mastaka phATI javAthI mRtyu pAmyo. pRthvI para pakatA evA te viprane dUrakhI joi kRSNe turata nizvaya kasyo ke, " nizve munIzvarano ghAta karanAro Aja pApI che. " paThI " zreSTha purupae thA pratighora pApInuM mukha paNa na jovuM joie. " ema kahI kRSNa turaMta bIjA rastezrI potAnA ghara pratye yAvyA ane " yA rupihatyA karanAro Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (375) RSimaMmalaTatti-pUrvArdha. ." evI nadghoSaNA pUrvaka tene nIcaloka pAse kezathI pakamAvI marI gaye. lA kutarAnI peThe nagarInI bahAra ghasamAvI kADhayo. tyAravAda " gajasukumAla maharnui upasargane sahana karavAmAM A mhoTuM dhairya ? " ema niraMtara anumodanA karatA kRSNe nirmala puNyarupa bahu dhana napArjana karayu. kaSAya rahita evA tilakayazAdi munIzvaro paNa vIza varSa paryaMta zui cAritra pAlI aMte vimalAcala mahAtIrtha napara eka mAsanuM anazana laza kevalajJAna prApta karIne sidhvidhunA pati zrayA. jevI rIte mahAzaya evA kRSNanA mhoTA baMdhue tathA nhAnA gajasukumAla muniye mahAsatvathI nizce potAno artha sAdhyo tevI rIte munIzvaroe kharekhara potAno artha sAdhavo jozye. // iti devakInA putranI kathA // vaMdAmi nemisIsaM, vayadinagahiegarAyavarapamimaM // so milakayanavasaggaM, pattaM paNamAmi apvggN|| 25 // artha-vrata levAne divaseja eka rAtrI saMbaMdhI pamimAnedhAraNa karanArA ane somila brAhmaNe karelA napasargazrI moda pAmelA zrI neminAthanA ziSya (gajasukumAla ) ne huM vaMdanA karuM // // jo gevidhAna cuna, AyA taha kule visAlaMmi // taM devapravacaM, gayasukumAlaM namasAmi // 30 // artha-je grevayakazrI cavIne yAdavonA vizAla kulamAM nutpanna zrayA The,ta devakIputra gajamukumAla munine huM namaskAra karuM . // // // jo vAsudevapurana, pasaM sina ukrkrentti|| signei mijinavagaNaM, taM DhaMDhaNAmahArisiM vaMde // 31 // artha-zrI neminAtha jinezvare kRpyanI pAse jemanI "zrA kara kare " gama kaha ne prazaMsA karI datI, ne zrIDhaMTaga mahAmunine hu~ vaMdanA karUM . // 31 // Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 313 ) DhaMDhA muninI kathA. // zrI DhaMDhA muninI kathA // dvArakA nagarImAM zrI kRSNane DhaMDhalA nAmanI strIthI zreSTha rAjalakarAMvA'lo eka DhaMDhA nAma kumAra thayo dato. anukrame yuvAvasthA pAmelA te kRSNa1. putre, zrI neminAtha jinezvaranI pAse nAvathI dIkSA lIdhI. karmano vinAza karavA mATe vividha prakAranAM tapa karatA ane dvAdazAMgI vigere siddhAMtono zra jyAsa karatA te munIzvara, hamezAM zrI neminAtha prajunI pAse rahetA hatA. . koDa vakhate nikSA mATe nAnA prakAranA nagara tathA grAmAdikane viSe naMccanIca zrAvakanA kulamAM pharatA evA te munine lAnAMtarAya duSTakarmanA naarat na prApta yuM nahi. valI te mahAsatvavAn muni, bIjAnI labdhithI prApta thayeluM anna letA paNa nahi. jyAre kRSNanA putrapaNAthI prasiddha evAya pa te munine na prApta yuM nahi tyAre to te vicAravA lAgyA ke, " dvArakA nagamAM hajAro munIzvaro nirdoSa tathA eSaNA samitiyukta zikSA pAme ve ane hu~ nathI pAmato, tenuM zuM kAraNa haze ! cAla, e saMdeha zrI jinezvarane pUrvaM. grAma dhArI te muniye prabhu pAse jai temane namaskAra karI potAno saMzaya pUboTale praka. " "" " pUrve pArAsara gAmamAM koi kaNabI raheto hato. tyAM bIjA paNa ghaNAM kavIyo vasatA hatA. khetinA kAmamAM A karAvI sarvazrI adhika hato; tethI te pArAsara evA nAmazrI gAmamAM prasiddha prayo. paThI khetinA kAmano uparI evo te kasabI haMmezAM baso dalothI rAjAnA khetaramAM vavarAvato eTale iMmezAM bArase balado te kAmamAM rokAtA. jAta Avye bate paNa te kalavI baladoneomato nahi ne khetone kaheto ke, " mhArA khetaramAM eka hala dIghA . vinA sukhyA evAya paNa tamane huM boruvAno nathI. " kudhAyI prAkula prayelA cittavAlA baladone tathA khekutone balAtkAre eka hala potAnA khetaramAM devarAyuM. yA uparathI teNeM bahu duHkhakArI lAnAMtarAkarma napArjana karayuM. paTI aneka javane maNa karatA pUrvanAM karelAM koI karmazrI kRSNanI DhaMDhA nAme -rANIzrI guNavAn putrapaNe utpanna thayo teja tuM. ( zrI neminAtha prabhu, DhaMDhA kumArane kar3e ve ke, ) e pUrve karelAM karmazrI tane nirdoSa AhAra malyo nahi. " paTI, DhaNakumAra muniye, prabhune namaskAra karIne evo nigraha lIdho ke, huM << Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 374) RSimaMmalara tipUrvAI. mhArI potAnI labdhiye karIneja zukSannapANI grahaNa karIza." paThI dararoja nikAnA kAle dhArakA nagarImA namatA evA te muni, nagaravAsIjano naktivaMta utA nirdoSa AhAra pAmyA nahi. Ama nirdoSa AhAra nahi malatAM utAM paNa kheda rahita, napavAsavAlA ane dhIrajavaMtatemunino bahu kAla nirgamana thayo. ko vakhate zrI neminAtha pranunI prauDha parSadAmAM zreSTha guNavAlA nattama sAdhunanI paMkti jokne kRSNe jagannAthane pUjyu ke, " he nagavan ! A sAdhunanI paMktimA vizeSa tapa kriyAvame kayA sAdhu 5:karakAraka ?" prannue kahyu. " DhaMDhaNA rANInA nadarathI nutpanna zrayelo DhaMDhaNa kumAra nAme sAdhu ke, je tamAro putra thAya ne te bahu utkarakAraka .kAraNa je parISahane viSe alAnna nAmanA parISahane bahu sahana kare ." kRSNe kaDaM. "guNonA maMdirarUpa te aNagAra kyAM The?" jinezvare kaDaM. "he saumya ! havaNAM nagarImAM jatAM tamane ennIkAne arthe namatA muni malaze." paThI zrI neminAthane namaskAra karI zrIkRSNa potAnI nagarI tarapha pAga pharayA evAmAM temaNe mahelonI paMktine viSe pharatA, phakta hAmakAM ane cAmamAmaya zarIravAlA, lAvaNyanA samUha vinAnA, dekhAtI nAmiyonA samUhavAlA ane ati urbala evA DhaMDhaNa kumAra munine potAnI A- | gala jatA jo zrI neminAthanAM vacanazrI temane nalakhyA; paraMtu temanA upara , putrannAva lAvyA nahi. paThI harSathI pUrNa netravAlA kRSNa, turata hAthI naparathI nIce natarI traNa pradakSiNA karI, potAnA mastakathI temanAM caraNamAM namaskAra karI ane hAya jomIne sAmA nannA rahI prasanna cittathI A pramANe kahevA lAgyA. de muni! saMvarazrI vyApta manavAlA tamane dhanya te. kAraNa zrIneminAtha pranue paNa kara kriyAvAlAtamane vakhANyA . zreSTha guNonA samarUpa he muni! tameja mhAruM kula saphala karayuM ke, je tamane sAkSAt jinezvara paNa bahu vakhAyete." yA pramANe muninI vahu naktiyI stuti karatA evA kRSNane joI gokhamA beThelA ko oThe vicArayu je, nizce A mahAtmA vahu guNavAlA dekhAya The ke, jemanI zrImAn kRSNa pote parA grAnaMdanI stuti kare ." paThI kRSNa temane , namaskAra karI potAne ghera gayA eTale te muni nikAne arthe pharatA pharatA daivayo. gI pelA zeThanA ghara pranye yAvI pahocyA.kRSNane paNa pUjyapaNAthI te muninejaktiyogya mAnI zepa turata gogvazrI nIce natagyo ane pAdarI namaskAra karA Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAvaccA putranI kathA. (375) potAnA ghara pratye tekI gayo, tyAM mahA snehavAlo te, munine lAmavA vahorAvavA taiyAra ayo. paThI saMtoSanA samupa DhaMDhaNa muni vicAra karavA lAgyA ke, "pUrve meM upArjana kareluM aMtarAya karma zuM kaya thara gayuM ?" pI nikAdoSazrI rahita evA te lAmavAne laine DhaMDhaNa muni zrIjinezvara pranunI pAse AvyA. tyAM te lagavAnane pUbavA lAgyA ke, "he pranno! Aje mhALaM sarva lAnAMtarAya karma zuM kaya pAmI gayuM ke, je mane potAnI labdhithIja nirdUSaNa evaM modakAna mavyu?" arihaMte kahyaM. "he muni! hajuM tamAruM aMtarAya karma bAkI , mATe A potAnI labdhithI zrayelo lAna nathI; paraMtu kRSNanI labdhithI . kAraNa kRSNe tamane naktithI vaMdanA karI te e zeThe dIThI, e naparathI teNe tamane modakavase pratilAnyA ." pranunAM AvAM vacana sAMjalI DhaMDhaNa muni vicAravA lAgyA ke, "bIjAnI labdhidhI prApta prayelA modako mane nizce kaspatA nathI." paThI prannune namaskAra karI zuru nUmi pratye gayelA te muni, tyAganI zcAdhI te modakone cUrNa karavA lAgyA. ekaja napavAsanA pAraNAne divase je kAMza prApta zrayelA anane turata lakSaNa karavAmAM natsAhavaMta zrayelA bIjA bahu mANaso hoya che; paraMtu ghaNA kAlanA tapane aMte AvA modakone tyajI devAmAM te eka DhaMDhaNa kumAraja samartha , bIjA nathI.pI vidhipUrvaka banne / hAyavame modakAno cUrNa karatA e muniye tatkAla potAnA sarva ghAti karmone paNa cUrNa karI nAkhyAM. Aja vakhate te mahAmunine kevalajhAna natpanna ayu; tethI saMtoSa pAmelA devatAnae temano kevala mahotsava karayo. jevI rIte DhaMDhaNa muniye bahu dhIrajathI potArnu tapa nirvahana karI nattama kevalajJAna prApta karayuM tevI rIte bIjA sAdhunae paNa pApano beda karavA mATe tapa karavaM. ||iti DhaMDhaNa muninI kthaa.|| inakulabAliyAna, suparicatAna jaNa bttiisN|| jassa ya nirakamaNamahaM, dasArakulanaMdaNokAsI // 33 // jo purisasahassaMjuna, pavaina nemipAyamUla mmi // so yAvaccAputto, canadasapuvI sivaM patto // 33 // Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (376) RSimaMmalaratti-pUrvAI. artha-jemaNe mahAsamRdhviMta evA vyavahAriyAnI vatrIza putrIyone paraNIne tyajI dIdhI ane jemano dIkSAmahotsava zrIkRSNa vAsudeve karayo. valI jemaNe eka hajAra puruSonI sAthe zrI neminAthanI pAse dIkSA lIdhI; evA, cauda pUrvanA dhAraNahAra te yAvaccA putra muli moda pratye prApta zrayA. // 32, 33 // sahasajuna tassIso, canadasavI suTa gasiddhiM // ikvArasaMgisuyasIsa, selana tasahapaMcana // 34 // __ ardha-te zrAvacA putrano ziSya ane cauda pUrvadhArI evo zuka, eka ha. jAra ziSyanI sAye moda pAnyo . valI ekAdazAMgIlo jANa evo zukaziSya sailaka paNa pAMcaso ziSyo sahita sidipAmyo . // 34 // yAvaccA putranI kathA. saurASTra dezanA ApaNarUpa dhArakA nagarImA navamA vAsudeva kRSNa rAjya karatA hatA. tyAM yAvaccA nAmanI koI prasiha vyavahArInI strI vasatI hatI. tene zrAvaccA putra nAme pavitra aMgavAlo putra hato. e kumAre bAlya avasthAmAMja kalAdhara nAmanA gurunI pAse kalAdharanI nirmala evI sarva kalAna krImA mAtramA grahaNa karI lodhI hatI. yuvAvasthA pAmelA te putrane mA- .. tAe, mhoTAAmaMbara pUrvaka maMgala AcArathI mhoTAzeThIyAnunI vatrIza kanyAna paraNAvI. puNyavAn zrAvacA putre, hasta melApanane vakhate kanyAnanA pitA pAlezrI teTalIja koTI pramANa (vatrIha kroma) sonAmhora prApta karI. paThI asaMkhya divya vastunazrI narapura ane devagRha samAna potAnA nivAsa nuvanamA te zrAvacA putra harSazrI potAnI vatrIza kanyAnanI sAye loga nogavavA lAgyo. have ko vakhate aneka devatAnae sevana karelA zrI neminAtha jinezvara giranAra parvatanA naMdanavanamA samavasarayA. prannurnu Agamana sAMjalI tatkAla harpanA samUhazrI pUrNa ebA kRpyAdi nagaravAsI jano potAne dhanya mAnatA. utA temane vaMdana karavA cAlyA. potAnA mitramaMmalathI zonnatA ane rAjamArga jatA evA zreSTha alaMkAravAlA lokone joDne yAvaccAputre, potAnA mi. jAna ke, "yAje sarva nagaravAsI utsAhavaMta prazne Ama kema jAya Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvaccA putranI kathA. (377) le? zuM nagarImA 36 agravA kArtika svAmI vigere ko devatAno mahotsava ne ? jethI A asaMkhya mANaso nattama vastrAlaMkArane dhAraNa karatA utA utAvalA cAlatA gAmIghomA vigere vAhanothI revatAcala parvatanA zikhara nupara jAya ." mitroe saMtoSadhI kA. "he mitra ! kAnane sukhakArI vacana sAMnala. manuSyone natsAhavaMta zrazne javAnA kAraNarupa zrI neminAtha pratnu ahiM samavasasyA." mitronAM AvAM vacana sAMjalI ati nirmala nAvavAlo zrAvacA putra, potAnI samAna vayavAlA mitronI sAye mhoTI samRjhyiI zrI jinezvara pAsegayo. tyAM teNe vidhithI neminAyane pradakSiNApUrvaka namaskAra karI yogya Asane besIne dharmopadeza sAMnalyo. te A pramANe. "nizce A saMsAra janmamaraNAdikanuM kAraNaja ne, e kharekhara lokaruDhI . kAraNa je saMsAramA sukhanI natpattine nAza karanArA asaMkhya navo thAya ne. anaMta kuHkhazrI narapura evA A saMsAramA pariNAme suMdara mativAlo sukhArthI puruSaja bahu zreyane zche , mATe he navyajano ! tame nAvathI phaTa jaina dIkSArUpa vahANa upara camI saMsArano nistAra karavAmAM nadyama karo." jinezvaranAM mukhathI Avo satya dharmopadeza sAMjalI yAvaccA putra potAnA manamAM vratanI natkaMga dhAravA lAgyo. sannA navyA panI teNe potAno cAritra levAno nirmala pariNAma zrI jinezvaranI Agala kahI saMcalAvyo. valI teNe kayuM ke, "traNa lokanA hitakArI he prattu! huM jyAM sudhImAM mhArI mAtAnI rajA lai ahiM AvaM tyAMsudhI Ape ahiMja rahevU." prannue kahyu." he puNyavaMta! vilaMba karIza nahi. kAraNa ke, potAnuM kalyANa karanArA puruSo, dharmakAryamAM vilaMba karatA nathI." AvI jinezvaranA mukharUpa dharAthI zikSArUpa amRtanuM pAna karIne thAvacA putra turata arihaMta pranune namaskAra karI rathamAM besIne potAnA gharapratye gayo. tyAM te madhura vacanathI potAnI mAtAne evI rIte prabodha pamAmavA lAgyo ke, teNe turata potAnA putrane dIdA levAnI rajA ApI. panI potAnA putrane mhoTA natsavayI didA apAvavAne nutsAhavaMta zrayelI thAvaJcA, zrI kRSNanI pAse jazne sannA samakSa A pramANe kahevA lAgI. "he svAmina ! ati zreSTha aizvarya lakSmIvAlo mhAro zrAvaccA putra nAmano putra mahotsavazrI vatrIza divya kanyAnane paraNyo , te havaNAM sAnnalavA yogya zrI neminAna prAnunA dharmopade 48 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (37) RSimaMmalatti-pUrvAI. zane sAMjalI vrata levAnI cA kare . meM vahu Agraha kasyo topaNa te potA nA gharane viSe raheto nathI; to have huM paNa te mhArA putrane dIkSA apAvavAnI zyA karUM; jezrI he deva ! Apa mhArA napara prasanna zraz mane batra, cAmara ane) mukuTa e traNa vastu Apo." zrAvaccAnAM AvAM vacana sAMtalI kSAyaka samakitane dhAraNa karanArA ane harSamAM vyApta zrayelA kRSNa potAnA praphullita netrazrI zrAvacAne jotA utA kahevA lAgyo ke, "he mAta ! huM poteja tamArA gharane vipe AvIne mhArA baMdhurUpa tamArA putrano snehapUrvaka mhoTo dIkSA ma. hotsava karIza." kRSNanAM yA prakAranAM vacanazrI na varNavI zakAya evA saMtoSane potAnA hRdayamAM dhAraNa karatI temaja kRSNathI satkAra pAmelI ane lokoe vakhANelI te dhAvacA potAnA gharapratye AvI. paThI yomA parIvAra sa.. hita zrImAn kRSNa turata thAvacA putranA ghare AvyA. zrAvacA paNa potAnA gharane viSe cAre vAjue toraNo baMdhAvIne tejavaMta muktAphalothI sAthiyAnanI hArone racAvavA lAgI. temaja kusuMvI divya vastrothI yukta evA jala narelA ghamAnane paNa mahA rAjajJar3iyI vAraNAnI pemalIyo napara mUkAvavA lAgI. valI hAzramAM kArIyovAlI kumArIkAna pAse gIta gavarAvavApUrvaka mANa muktAphalazrI zrI kRSNane vadhAvavA lAgI. paThI kulavAlAnue vadhAvelA kRSNa parivAra sahita AnaMdapUrvaka zrAvaJcA: nA gharanI aMdara gayA. tyAM te maNijabhitra suvarNanA siMhAsana para besI pra. sanna netrazrI tenAM sarva gharane jovA lAgyA, A vakhate potAnA putranI vatrIza strIyone Agala karI thAvacAye turata kRSNane harpazrI namaskAra kasyo. ptthe| namaskAra karatA evA yAvaccA putrane kRpNe potAnA hAthathI pakamIne sumitranI peThe potAnA siMhAsana para velAyoane saunnAgyanI samRdiyI kAmadeva. samAna tene sneha dRSTizrI jotA utA amRta vacanavame kahevA lAgyA ke, "ha bansa ! mhALaM hitakArI vacana sAMjala.A pRthvIne vipe rUpa saMpattiye karAna nimpama ati koznI napamA na pApI sakAya tevaM, logone yogya-anesa hamIne paNa prArthanA karavA jevU yA nhAlaM nava yovana . mAtA sarva prakAra dinakArI ane strIyo pAga nattama guNoyI ati manodara The. he vizeSa jANa: mo. yAco syAma nAM nene tuM zA mATe nyajI de ve ? tane je vastu 34 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAvaccA putranI kathA. (37) hoya te ApIne huM thAro manoratha pUrNa karUM; paraMtu mhArAM vacanathI havaNAM tuM devatAnI peThe logone nogava, valI mhArA hastanI gayAmAM nivAsa karatA evA tane dIrghakAla paryaMta koi paNa naya avAno nathI temaja thArI mAtA ane strIyo paNa tethI harSa pAmaze, mATe he mahAnAga ! havaNAM tuM vrata kaSTanI vAta tyajI dai niHzaMkapaNe potAnI strIyonI sAthe logone nogava." zrI kRSNanAM AvAM vacana sAMjalI thAvacA putre kA. "he nareM ! jo Apa mhArI jarAvasthArUpa picAzaNIne galI javAmAM maMtravAdI ho ane sanmukha AvatI evI mRtyurUpa mahAghATIne nalaMgAvavAne samartha ho to huM tamArA hastanI gayAmAM sukhekarIne nivAsa karUM." zrAvacA putranAM AvAM vacanathI vismaya pAmelAM cittavAlA kaghaNe kA. "he vatsa ! traNa jagatmAM deva, daitya, iM, mahA cakravartI athavA to bIjo koza paNa te banneyI (jarAvasthA ane maraNathI ) rakSaNa karavAne samartha namI. phakta e bannene dalana karavAmAM svakarmanA nAzathI AtmA ekaja samartha ." kRSNanAM AvAM tattva vacana sAMjalI yAvaccA putre pharIthI kaDaM. " jo ema ne to huM vrata laz nizce jarAvasthAne tathA mRtyune nAza karIza." parI cAritra aMgIkAra karavAmAM dRDha icAvAlA zrAvaccAputrane jANIne ati harSa pAmelA kRSNe potAnA sevakone kahyu. "he anucaro ! tame dhArakA nagarImA cAretarapha spRSTa pamaha vagamAvo ke, yAvaccAputra vrata aMgIkAra kare ; tenI sAthe mahAsatvavAlA bIjA je puruSo vairAgyazrI dIkSA leze, temanA gharano sarva nAra kRSNa pote calAvaze ane teno bahu vidhidhI dIkSA mahotsava paNa kRSNa poteja karaze." kRSNe A pramANe AjJA karelA sevakoe teja pramANe paTTaha vagADyo eTale vizAlakulamAM natpanna ayelA eka sahastra purUSo bahu vairAgyathI dIkSA levAne taiyAra prayA. paThI anuta mahotsavamA maMgalAcAra pUrvaka dIkA aniSekane aMgIkAra karI nattama caMdanathI liMyAelA zarIravAlo ane sarva prakAranAM AlUSaNone dhAranAro pAvacA putra potAnI mAto ane dhAvamAtAnI sAthe turata hajAro puruSoe napAmelI uttama pAlakhImAM bege. A vakhate pelA sahastra puruSo paNa jhaTa potAnA baMdhunanI rajA laz caMinI pAula navonI peThe yAvaccA putranI pAThala cATyA. kRSNe potAno mukuTa thAvaccAputranA mastaka napara vAMdhI cAmaro sahita utra tenA upara dhAraNa Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (377) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. karayu. pI hRdayane harSakArI gADha vAgatAM evAM vAjIMtronA zabdothI dizAna ne vherI karI deto, nattama svaravAlA zreSTha gaMdharvonA samUhoe gAyana karAyelA guNavAlo, kRSNe harSathI sthAne sthAne karAvelA prastAvika nATakomAM yAcaka, janone harSathI maNi, muktAphala, sonAmhora rupAmhora ane vastranA samUhone Apato, pAlakhImAM beThelo, hajAro rAjAnanA parivArathI vRdipAmelA natsAhavAlo, suvAsinI strIyonAM nattama dhavalagItathI anuta zonAvAlo ane samRdhyei karIne lokamAM pratyakSa puNyanA phalane sthApana karato puNyavAn thAvaccAputra zrI neminAtha prannunA samavasaraNamAM Avyo. tyAM pAlakhImAthI nI. ce natarelA, kRSNAdi mukhya puruSoe praveza karAvelA ane pAlakhImAMthI nata. relA hajAra puruSoe banne bAjue sevana karelA te thAvaccAputre zrI neminAtha jinezvarane traNa pradakSiNA karIne namaskAra kasyA. A avasare thAvaJcAye, po tAnA putrane dIkSA apAvavA mATe pranunI vinaMtI karI ke, "he svAmin potAnA kulano AdhAra, sarvane priya ane nAzavaMta evA A lokanA bahu suru samUhanA nogamA nahega budhviAlo A mhAro ekano eka putra, avinAza sukhanI zcAthI tamArI pAse cAritra levAnI ibA kare , mATe he svAmIna mhArA napara prasanna zrai e kumArane jhaTa saMsAra samuzthI tAro. paThI zrAvacA putre, potAnA mukuTa kuMmalAdi sarva AnnaraNo turata mAtA kAlI rAkhelA vastramA mUkyAM ane adhikannAvadhI eka hajAra puruSo sahita paMcamuSTI loca karIne zrI neminAtha prannu pAse dIkSA lIdhI. tyAra paThI nagra buviAlA e zrAvaccA putra pranunI AjJAzrI sthavira sAdhu pAse cauda pUrvano abhyAsa karayo. jinezvare tene yogya jAgI zreSTha evA sUripade sthApyo ane tene eka ha. jAra sAdhu sopyA eTale te potAnA parivAra sahita zrI jinezvaranI AjhArthI pRthvI napara vihAra karavA lAgyA. anukrame potAnA parivAra sahita te sUri caMpakAdi zreSTha vRhonA samUdazrI ramaNIya evA gaNI nAmanA nadyAnane viSa prA. vyA. e nadyAnanI pAle cAre tarapha parvatathI viMTAlAye selaka nAmanuM nagara hataM. tyAM salaka nAme rAjA rAjya karato hato, tene padmAvatI ane sunngaa| nAma ve strIyo hatI. temAM padmAvatI rAjAne priya hatI. e rAjAne naka pra. kRtivAlo mA nAme mahAtejavaMta putra dato. valI nattama budhviAlA patraka Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAvaccA putranI kathA. (31) vigere pAMcaso pradhAna hatA. thAvacA sUri anukrame vihAra karatA te nagaramA zrAvyA; vanapAlakanAM vacanazrI gurunA Agamanane jANIne selaka nUpati potAnA strI, putra, maMtrI vigere parivAra sahita suguru pAse Avyo. tyAM teNe zrahAthI sAkaranA rasa samAna madhura dezanAnuM pAna karI sAdhunI sevArUpa zreSTha dharmane aMgIkAra karayo, guganI khANarUpa thAvaJcAsUri paNa te nUpatine keTalAka divasamAM dharmAdharmano jAga karI anyasthale vihAra karI gayA. anukrame te mahAmuni saugaMdhikA nAmanI nagarI pratye AvI pahocyA. tyAM temaNe parivAra sahita nIlaazoka nAmanA nadyAnamAM nivAsa karayo. pagI nagaravAsI sarve loko sUrinI dharmopadezanAne sAMgalI jineznA dharmane viSe gADha vAsanAvAlA thayA. A vakhate cAra vedarUpa samuzne madhana karavAmAM praviNa, vizeSe sAMkhya matanAM sarva zAstrano jANa, sarva saMnyAsIyomAM mukhya ane manuSyone mAnya evo zuka nAme prasidhda saMnyAsI eka hajAra zISyanA parIvArathI sarva pRthvI napara pharato hato. saugaMdhikA nagarImA te saMnyAsIno nakta sudarzana nAme eka zeTha raheto ito. teNe thAvaccA putra muninA satya guNo sAnaTayA, tethI te vicAra karavA lAgyo. "jo ke huM guNanA samupa zuka guruno niraMtara nakta / bu. to paNa mhAre mhoTA atithiyo, darzana karavU joie." Ama vicAra ka rIne potAnA parivAra sahita te sudarzana zeThe pariNAme suMdara budhvime nadyAnamA thAvacA putra sUri pAse jaztemane namaskAra karayA, paThI dezanAne aMte zeThe vinayathI sUrine pUjyu ke, " he nagavaMto! tame kayA dharmane sukhadAtAra kaho ge?" sUriye kahUM. "he mahAzaya! ame to sarva lokamAM ati zuru evo vinaya mUla dharma sarva prakAranAM sukhano dAtAra mAnIe bIe. he budhviMta! te vinaya zrAvaka vinaya ane sAdhu vinaya evA nedazrI mukhya be prakArano ne. temAM pahelA vinayamAM nirmala evAM pAMca aNuvrata, traNa guNavata, cAra zikSAbata ane agIyAra pamimA kadelI . A pramANenA pahelA vinayane natkRSTa rIte pAlanAro puruSa acyuta devaloka pratye jAya . valI zrI jinezvara evA neminAtha prannue kahelA paMca ma'hAvratarUpa bIjA vinayane pAlanArA puruSo zromA kAlamAM sidipAme ." palI sUriye te sudarzana zegne pUgyuM. " he zeTha! tamane kayo dharma iSTa de, te Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (375) RSimaMmalatti-pUrvAI. kaho.? " zeThe kA. "Apa bolyA vinA sAMnalo. zuka gurue amane sAMkhyamata jAganArAnane pavitratArUpa mUlavAlo dharma karavo kahyo . kuMka, nadI, dharA, talAva ane paravane viSe valI samunnA tIrane viSe je bahu jalathI snAna karAya teja gurunae pavitratA kahI je." zrAvaccA putra sUriye kahyu. "sAnnala, jo ema to rudhirathI kharamAelu nuttama vastra rudhirathIja pavitra kema thAya, he mahAlAga! eja pramANe prANIyonA vinAzAdi AraMnothI pApI banelo prANI pharI zAstramA kaDelAM pApa AraMnayI nizce pavitra kema thAya ? jo jIvamaya jalazrI vahu snAna karavAne lIdhe pavitra zrayelA AtmAna svarga pratye jAya to mAMchalA vigerene to svargamAM gayelAja samajavA. jema rudhirathI kharamAeluM vastra, prathama khArAthI lIpIne panI nanA zucha jalavame dhovAthI svaca thAya The temaja sAvadya prAraMnomI kaluSita (pApI) thayelo jIva, napazama ane ahiMsAdika zuH hetuzrI pavitra zrAya che." sugurunA dhAvA zreSTha nupadezarUpa amRtanA pAnathI sudarzana zegnAM cittane mohakArI akhaMmita mithyAtvarUpa vipa nAza pAmyu. paThI harSita AtmAvAlA teNe zrI zrAvacA putra munine namaskAra karI samakita mUlarUpa zrAvaka dharma aMgIkAra kasyo ane dararoja ati AdarathI sUrinI sevA karavAyI zukSa jinazAsanatuM sarva jANapaNuM prApta karayuM. have potAnA nakta evA sudarzana zeThe jinamatano aMgIkAra kasyAnI ane sAMkhyamata tyajI dIdhAnI vAta zuka gurue sAMgalI, tezrI te potAnAM manamAM vicAra karavA lAgyo ke, "huM saugaMdhika nagarImA jai mhArA jakta sudarzanane jainamata tyajI devarAvI pharI mhArA matamA sthApana karUM." Ama dhArI te potAnA parivAra sahita traNa daMma tathA kamaMmalAdi cinhone dhAraNa kreN| logaMdhika nagarI pratye gayo. tyAM te saMnyAsIyonA maThamAM natarI ane daMga kamaMgala vigare makI pote zromA parivAra sahita sudarzana zegne ghera gayo. sudarzana zeTha paNa samyaktvanAM aticAra ane anya tIthinA stavanazrI nayanAMta zrayo to zuka gurune prAvatA jo dRSTizrI temane nirakhavApUrvaka nanno paNa yA nahi. jyAre dIrghakAla paryaMta pUrvanA paricayavAlA te zuka gurune zeThe vaMdanA paNa kI nahi tyAga to nirmala budhviAlA zuka gurue potaja tene kA ke, "de mu Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAvaccA putranI kathA. ( 383 ) darzana ! pUrve tuM bahu vinayavAlo mhAro jakta hato to havaNAM mane dekhIne tuM kema jo yato nathI tema vaMdanA paNa karato nathI ? valI Asana paNa Apato nI, to he mahAbhAga ! teM vo kayA guru pAsezrI zravinaya mUlarUpa dharma - gIkAra ko be ? " A pramANe zuka guru kahatA hatA eTalAmAM zravasarano jANa sudarzana zeva AsanathI jo yaha AdarasatkAra karI temane zrAsane besArIne AnaMdI kadevA lAgyo ke, " he guNai ! mane dharmaprAptinuM svarupa sAMnalo. davaNAM ichita phala ApavAmAM kalpavRkSa samAna zrI neminAtha jinezvara jayavaMtA varte be. temanA zrAvacA putra nAme vinayavaMta ziSya, pRthvI napara vihAra karatA karatA ahiM nIlodyAnasAM samavasasyA be, temanI pAthI huM A vinayadharma pAmyo buM. " nAvi vivekavAlA ane pariNAme suMdara mativAlA zuka guru ka. " he zeva ! Aje vhArA guru pAse jaie te jo mhArA praznanA uttara prApe to huM nizve tene jaktithI vaMdanA karIza tema tenuM vacana paNa mAnya rAkhIza. nahiM to huMja tene praznazrI niruttara karI nAkhIza. " grAma kahIne zuka guru sudarzana zeTha sahita yAvaccA putra sUrinI pAse javA nikalyA. nIlodyAnamA gurunI pAse jara temane namaskAra karayA vinAja grAsana para besI zuka guru te mahAsUrine yA pramANe pUgdhuM. " he pUjyo ! tamArI / yAtrA sukhe nirvahana thAya be ? yApaniya paNa temaja be ? valI avyAbAdhapaNuM temaja prAzuka vihAra tevoja be.?" yAvaccA putra sUriye kahyuM. "he mahAzaya ! mane e cAre vastu bAgha karatI nathI." zuka gurue " e kai ? " ema pharI pUThyaM eTale yAvaccA putrasUriye yA pramANe vistArathI kayuM. " jJAna, darzana, cAritra, tapa ne saMyamAdike karIne je yatanArUpa pravRtti karAya be tene jinezvaroe yA - trA mAnI be. valI iMDiya ne noiMDiya evA bhedathI yApanIya ve prakAre mA " ve. valI te pAMca prakAre paNa kala be. temAM iMDiya yApanIya yA prakAre. mhArI netrAdi vAhya iMdiyo koithI nahiM hasAelI temaja vazya varte ve, te ss yApanIya kahevAya be kI ane zAMta thayelA krodhAdike karIne je citta tapIjatuM nathI temaja prati nivRttivAluM rahe be, te noiMDiya yApanIya kahevAya be. tame mhArA zarIrane viSe avyAvAdha - kuzalapaNuM, pUDhacuM tenA uttaramAM kahuM huM ke mhArA zarIrane viSe vAyu saMbaMdhi, pIta saMbaMdhI ne kapha saM Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 384 ) RSimaMgalavRtti - pUrvA 6. "; baMdhI sarve prakAranA rogo udaya AvatA nathI. valI huM, strI pazu piMrukAdizrI rahita evA gAma, nagara, khANa, devAlaya, vana zrane parvatanI guphA vigere sthAnomAM vasu DhuM. jethI mhAro vihAra paNa tamArA kahevA pramANe prAzuka be. tame sAdhuno je prAzuka vihAra kahyo, te yA meM kahI batAvyo teja be. AvA zravaccA putra sUriye ApelA praznotarathI zuka guru bahu AnaMda pAmyo. va. lI te zuka gurU baghA aMganA madhyamAM rahelA selaka adhyayananA prasiddha prazno pUgyA, te paNa te mahAsUriye kSaNamAtramAM kahI batAvyA. pI mohanIya karmana kSayazrI prabodha pAmelA zuka saMnyAsI ye naktizrI zrI thAvaccA putrane namaskAra karI banne hAya jomIne kahyuM ke, "he jagavan ! mhArA upara prasanna yaine Apa mane saMsAra samune tAravAmAM vahA samAna jainadharmano upadeza karo. "paDhI yAvaccA putra sUriye, saMsAranA jayazrI vairAgya pragaTa karanArI nava tattvamaya uttama dharmadezanA ApI ane saMsAra samujhamAM vahAe samAna yati dharmanuM saMdepathI nirupaNa karayuM. tene sAMjalIne gali gayo ve moha jeno evA zuka saMnyAsIye yAvaccA putra gurune kayuM. " mane uttama jJAna vinA AvA saMnyAsi thavAnA kaSTathI siddhi yaha nahi. kharaM be, jevA tevA rasazrI suvarNa siddhi kyAMthI hoya ? arthAt naja hoya. he guro ! prApanIja pAse jainatrata AdaravAnI icchA karUM kuM. kAraNa pUNyanA samUdI prApta thayelA uttama mArgane kayo puruSa na aMgIkAra kare ? " gurue kahUM. tapasvI ! jema sukha napaje tema kara." paThI puNyAtmA zuka gurue potAnA dajAra ziSya sahita IzAna dizAmAM jai geruthI raMgelA rAtA vastrane tyajI da zIkhA vigere kaDhAvI nAkhI. paThI zAsana devIye zrApelA vezane dhAraNa karanArA tathA parivAra sahita evA te zuka gurune zrI thAvaccA putra sUriye dIkSA zrApI ne sAdhunane yogya evo AcAra zikhavyo. zuka muni paNa darjanA agrajJAgadhI paNa sukSma buddhivame mahA smRtine lIdhe dRSTivAdamaya sarvasiddhAMta thomA vakhatamAM jaNI gayA. pI zrAvacA putra sUriye sadguNozrI zukamunine yogya jaann| temane zrAcAryapade sthApyA. zukamuninA pUrvanA hajAra ziSyoe paNa dIkSA lIdhI; tezrI zuka muni potAnA pUrvanA parivAra sahita zrI thAvaccA putra marinI sAdhe vihAra karavA lAgyA. } ye vyajanonA samUhane prabodha karavAmAM tatpara evA zuka muni 5 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAvaccA putranI kathA... (35) . pRthvI upara vihAra karatA karatA selakapuranA nadyAnamAM AvyA. sUrinA shraa| gamanane jANI uttama sAdhunA guNamAM Asakta zrayelA selaka rAjAe parivAra sahita tyAM jara temane vaMdanA karI. paThI sugurunA napadezarUpa amRtanuM pAna karIne vairAgyanA raMgathI pUrNa zrayelA e rAjAe maMgalakArI dIkSAnI zchA karI, paThI nagaramAM AvI nattama svannAvavAlA te nUpatiye turata potAnA pAMcaso pradhAnone bolAvIne A pramANe kaDaM. "he sacivo ! tame sau AdarathI mhArAM vacanane sAMjalo. "huM davaNAM zuka guru pAse cAritra levAnI kA karuM bu, kaho, tamAro zuM vicAra be?" Ama rAjAe pUjyuM eTale te pradhAnae tene praNAma karIne hitakArI AvI vANI kahI. "he svAmin ! amane gRhAvAsamAM tamaja kalpavRdanI peThe iSTa phala ApanArA lage to dikSAgrahaNamAM paNa tameja amAjhaM iSTa karanArA thAna. he narAdhiza ! nizce tamArAthI amAro jUdo vicAra zo hoya ? ame paNa ApanIja sAthe saMsAra samunne tAranArI dIkSA lazzaM." tenue yA pramANe kaDaM eTale nUpatiye pharIthI kaDaM. "he mahApradhAno ! jo tamAro evoja vicAra hoya to havaNAM tame sau potapotAnA ghare jara mhoTA putrane gharano nAra sopI sarva sAmagrIthI ahiM Avo ke, jethI ApaNe cAritra laze." yA pramANe maMtrIyone kahI saMsArathI virakta manavAlA selaka nUpatiye potAnA maMmuka nAmanA putrane vividha prakAranA mahotsavayI AnaMdapUrvaka rAjyAsane besAsyo ane pote pAMcaso pradhAnonI sAye taiyAra thai udyAnamAM bhAvI mahotsavathI zukasUri pAse dIkSA lIdhI. pI selaka rAjarSiye nattama buzvimenaktizrI zuka gurunI pAse ekAdazAMgIno anyAsa kasyo. zukAcArye temane yogya jAgI potAnA mUripade sthApyA ane pAMcaso sAdhuna sopyA. parI pRthvI napara bahu kAlaparyaMta vidhiyI vihAra karatA ane puNyathI manohara evI dharmadezanAvame aneka navyajIvAne pratibodha pamAmatA zuka guru potArnu AyuSya pUrNa prayuM jAgI vimalAcala napara gayA. tyAM potAnA parivAra sahita e mahAmuni eka mAsanA anazanayI sarva karmano kaya karI mokSa pAmyA. ' ive sijhatanA samupa zrI selaka mahAsUri potAnA pAMcaso sAdhuna sahita niraMtara nirmala cAritrane pAlatA batA pRthvI napara vihAra karavA lAgyA. khukhA AhArathI, istapanA AcaraNayI, mahA vihArathI temaja natpanna ayelA Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (376) RSimaMmalaratti-pUrvArdha. ati viSama pittajvarAdi rogathrI potAnA zarIrane bahu pImA pAmatuM jANatA utA e mahAmuni vihAra karatA karatA parivAra sahita selakapuranA nadyAnamA AvI pahocyA. maMmuka nUpati potAnA pitArUpa selakasUrine napavanamAM Ave. lA jANIne bahu natithI sAmaMta tathA pradhAnone sAthe laz temane vaMdanA karavA mATe gayo. tyAM te potAnA pitA selakasUrine vaMdanA karI dharmadezanA sAnalI ane paThI temane rogathI pImA pAmelA jANI vinaMtI karavA lAgyo ke, "he jagavan ! tame A nagaramA eka nivAsa sthAnane pamilehI temAM AvatuM comAsu raho. ame zreSTha vaidyoe batAvela nipurSaNa auSadhothI tamArI sevA karIzu ke, jethI tamAre svastha zrayA paThI potAnuM cAritra pAlI zakAya." rAjAnA vahu AgrahathI sUriye temanuM kahevU mAnya karayu. palI maMmuka nUpati potAnA ghare gayo ane guru paNa mhoTI yAnazAlApratye AvyA. tyAM pAMcaso zreSTha muniyoe pamilehana karelA pATa pATalAvAlA sthAnamA sUriye nivAsa kasyo. nUpati paNa temanI vivekavame sevA karavA lAgyo. valI rAjAnI AjhAthI vaidyo paNa nirDaSaNa auSadhovamenaktithI selaka gurunI sevA karavA lAgyA. ekadA vaidyoe gurune kayu ke, "he nagavan ! AvA mahA rogone amoe madIrApAnarUpa amRtathI dUra kasyA ." vaidyo- Aq vacana sanilI selaka sRriye potAnAM zAstranI vismRtinAM mukhya kAraNarUpa madIrApAnane rogonI' nivRttinuM avalaMvana dhArI gItArthapaNAthI kabula karayaM. e pramANe keTalA diva. se vividha prakAranI cikitsAthI selaka gurunA zarIrane viSe sarve viSama rogo zAMti pAmI gayA. nizce sarve iMghiyomA rasanA iMzyanA urjaya evA valITapapAthI temaja sarva karmamAM mohanIya karmanA temaja pramAdanA ati gahanapaNA. zrI gItArthapati ane saMvignamanavAlA selakAcArye niraMtara naktapAnamAM bahuA. sakti dhAraNa karI, tezrI e mahAmuni sUtrArthanA nagavA nagAvavAmAM, vicAra karavAmAM, zukriyAdika kAryamAM anepaTyAvazyakamAM hamezAM zithila vanI gayA. ko vakhata eka paMthaka vinA tapamAMyAsakta thayelA cArasonavANuM ziSyAna tarka bhayo ke, "ApaNA selakaguru catura ne utAM sarasa naktapAnamAM ati prAsakta zrayelA e pramAdazrI vIje vihAra karavAnI cAkaratA nathI, mATemA na dhikAra ! ! cAritra pAlavAmAM tatpara ane tyajI dIdho ve mamatAno Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAvaccA putranI kathA. (37) nAra jemaNe evA ApaNe sau phakta gurunA dRDha nakta evA eka paMthakane ahiM guru pAle rAkhI bIje vihAra karIe." Ama vicAra karIne temaja paMthakanI rajA laine te cArasone navANuM sAdhuna bIje divasa savAramA pATa pATalAdi pAIM sopIne selakasUrithI jUdA vihAra karavA lAgyA. pAula vinIta ane zubha pariNAmavAlo paMzraka muni potAnA cittamA vicAra karavA lAgyo ke, "jo ke selakaguru potAnA karma vazathI zithila AtmAvAlA thayA ne, to paNa jemanI pAse Aloka tathA paralokanuM hitakArI vrata aMgIkAra karayuM te gurune suziSyoe tyajI devA jozae nahi. sarva zAstra samUhane jAganArA tathA vakhANavA yogya guNavAlA e mahAtmA guru poteja cAritranA AcaraNano nAza zraye te cetI jaze." A pramANe sAdhunane hitakArI tathA ati zreSTha evo vicAra karIne te vinIta evo paMthaka, naktizrI. tevA gurunI paNa sevA karavA lAgyo. valI ekalo utA Alasa tyajI avasara pramANe sarva kI yA te poteja karato ane caMnI peThe nirmala cAritrane pAlato hato. cAritranuM AcaraNa karatA evA selaka guru paNa loDhAnI sAMkalonA samUhathI hAthInI peThe pramAdAdi zatrunanA samUhoyI bahu bAdhA pAmyA, te eTale sudhI ke, kArtika cAtumAsanI parvaNIne divase paNa e mahAmuni mISTha evA naktapAnane marajI mujaba jamI ane suz rahyA. zuH kriyAmAM tatpara ane cAritra pAlavAmAM nipuNa budhviAlo paMthakamuni paNa te divasa napavAsa karI ane gurunI nakti karI, patikramaNa karavA lAgyo. panI damAsaNa karatI vakhate svannAvathI sarala budivAlA e paMthaka yatIzvare potAnA mastakathI gurunA caraNane viSe sparza kasyo. A vakhate temanA mastakanA saMghaTAyI jAgI gayelA guru krodhathI A pramANe kahevA lAgyA ke,"are! kayA jamapuruSe avasara vinA mhArI nizano naMga kasyo ? " parI zaMkAyukta cittavAlA ane potAnA AtmAne gurunA aparAdhayI malina zrayelA jAgatA utA paMthaka muniye saralagugovame potAnA gurune madhura vacanathI A pramANe kaDUM. "he prato! huM Apano paMthaka nAmano AjJAkArI ziSya, Aje kArtikIno divasa hovAthI havaNAM cAturmAsika kamAsamaNa karuM bu. mhArA potAnAM mastakanA sparzathI ApanI nizano naMga thayo . A aparAdhanI huM ApanI pAse kamA mAgu du ane have pharIzrI evo Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (37) RSimaMmalaratti-pUrvAI. aparAdha nahi karUM." ativinayavaMta paMthaka ziSyanAM AvAM vacana sAMjalIne. ati gADha moha nizano nAza thavAthI te selaka guru bodha pAmyA, tethI te vi. cAra karavA lAgyA. " hA hA ! nata evA moharUpa nutapatine vazya zrayelA) mane dhikkAra ! dhikkAra !! je meM saMsAranA nayane dUra karanAkaM cAritra dA. rI dIdhuM. aho ? meM mhoTAM rAjyane tyajI dakSa nirmala cAritra AdarayuM ituM ane vahu prayAsathI sarva zAstrano abhyAsa kasyo hato tAM lonathI lopAi gayelA bodhavAlo huM kAMza karI zakyo nahi. hA! iMzyono mArga nAza pAmavAthI have te sAmarthya kyAthI hoya ? sAdhuna eka aticAranI AlocanA na le to nizce bodhIvIja urlana thAya eTalaM nahi; paraMtu bahukAla paryaMta saMsAramA na. mavu parcha. meM rasanA iMzyinA lonathI bahu kAla paryaMta nizce asaMkhya aticAro sevana kasyA . to huM temanAthI zIrIte bUTIza.? dA mane dhikkAra thAna! dhikkAra thAna !! havaNAM huM poteja mhArA AtmAne saMsAranAM mUla rUpa pAponA samUhayI nAraM ane zAstramA kahelI yuktizrI AlocanA lA phaTa AvA purAcArazrI nivRttI pAmuM." aho ! bahu vinIta evA sarve ziSyomAM paNa A paMthaka munine dhanya , kAraNa ke, ati pramata evA mane te bahu naktithI seve ve. valI cAritra pAlavAnI budhviAlo ane sAvadhAna evo te paMthakamuni niraMtara vrata pAlato to mhArI pAse rahe ." Ama vicAra karIne selaka gurue paMkane kAM. "he susAdhu paMthaka ! mahA modanizane nAza karanArA thArA vacanazrI huM prabodha pAmyo ." paThI selaka sUri sarva krIyA karInUpatinI rajA lai vIje sthAnake vi. hAra karI gayA, tyAM vIjA vahuzruta sAdhu pAse potAnA sarva doSanI AlocanA lA te mahAmuni, paMthaka sAdhunI sAye vrata pAlavA lAgyA. vizui cAritravAlA selaka sUrine modanizathI nirmukta ayelA jAgI sarve vinIta ziSyo tu. rata temanI sevA karavA lAgyA. paraspara dharmAnurAgamAM prItivAlA e munIzvaronI mAthe selakamRriye pramAda tyajI dara vahukAla vihAra kasyo. paThI aMta sa. maye guNothI garISTa evA te guru, moka sukhanI cA karatA utA potAnA sa. parivAra sadita zatrujaya parvata napara gayA. tyAM eka mAsarnu anazana kr| zrI malaka mahAmuni. sarva mAdhuna mahita niraMtara AnaMdamaya evA modasukhaH / Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArada RpinI kathA. ( 385 ) ne pAyA. he javyajano ! tame ekAgracittavAlA thaine Atma bodharUpa kamala - nA samUhane prakAza karavAmAM sUryabiMba samAna ne puNyarUpa amRtanAM pAtra rUpA yAvaccA putra muninAM uttama caritrane sAMjalIne kAmakrodhAdi zatru - no ya karanAra ne kalyANakArI evA zuka tathA selaka munIzvaronAM zreSTha vratano Azraya karo. // iti yAvaccA putranI kathA // succI jiNaMdavaNaM, saccaM sopaMti pani hariNA // kiMsaJcati pattA, ciMtaMto jAisaraNA // 35 // saMbuddho jo paDhamaM, nayAM saccameva pannavai // kaculanArayarisiM, taM vaMde sugamaNupattaM // 36 // zrI kRSNanA pUbvA naparathI ' satya eja zoca' e jinezvaranuM vacana satya be, paraMtu satya zuM ? ema vicAra karavAthI jemane jAti smaraNa jJAna prApta yuM ne jema kevalajJAna melavI satya e nAmanuM prathama adhyayana raccuM. valI je mokagati pAyA, te kabula (nArada) ruSine huM namaskAra karUM hu~. / / 35-36 / / nArada RSinI kathA. kuzAgra dezamAM zauryapura nAme mhoDhuM nagara be tyAM dhanaMjaya nAmano zeva vasato hato, tene sunA nAme strI hatI. putra rahita ane mithyA dRSTi evA nejA deva devI yonI pAse putranI yAcanA karatA batA niraMtara vyagra manavAlA rahetA hatA. te nagaramA lokane viSe pratyakSa mahimAvAlo suraMbara nAme yakSa vasato hato, tethI yA strI puruSe, tene so pAmA camAvavAnI mAnatA karI. koi vakhate anaMta mahimAnA sthAnarUpa zrI mahAvIra svAmI parivAra sahita janyajIvone prabodha pamAgatA batA tyAM samavasasyA. pabI zrakSavaMta dhanaMjaya zeThe nagaravAsI janAnI sAye samavasaraNamAM jar3a jinezvarane vaMdanA karIne amRtarasa samAna dharma dezanA sAMjalI. tyAra paDhI tethe turata tyAMja harSa deza virati aMgIkAra karI. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ( 300 ) RSimaMgalavRtti - pUrvA 6. pI koi vakhate te zevanI strI sunAe pavitra kAMtivAlA putrane janma pyo. aho ! pUrve karelAM potAnAM karmoM nizve avasare phale be paDhI to pelo yaka, AnaMdayI dhanaMjaya zeTanIpAse potAnAM balidAna ( pUrve mAnelA so pAmA ) ne mAgavA lAgyo. aho ! devatAna paNa kAraNavinA hiMsAmAM zrAsakta yelA dekhAya bepI para prANI upara dayAlu evA dhanaMjaya zeThe yakSapAse jazne potAnAja zarIrane keTalAka nAgamAM bedI so kakamA karIne tene nivedana karuyA. zegnAM AvAM satvazrI prasanna zrayelo yakeMDa tene kahavA lAgyo ke. " he dhanaMjaya ! tuM sarva zegemAM mukhya be, mATe varadAna mAga ! varadAna mAga ! !" dhanaMjaye tenI pAse hiMsA na karavArUpa varadAna mAgyo yake varadAna prApyo eTale prasiddha yazavAlA ne sAjA thai gayelA aMgavAlA dhanaMjaye zrI jinezvara prabhunI prAjJAyI bahukAla paryaMta zrAvakadharma pAlyo . have koi vakhate zrI ImAna svAmI tyAM samavasasyA. te vakhata pratunA dharmaghoSa ne dharmayaza nAmanA ve vinIta ziSyo, zoka vRkSanI nIce sajAya karavA lAgyA. bahu vakhata thayo; paraMtu vRkanI vAyA dUra gai nahi eTale vinIta evA te banne sAdhuna paraspara kahevA lAgyA ke, " he mahAmuni ! nizve tamArA prajAvathI yA vRkSanI bAyA sthira thara ve. " vannemAMzrI eka sAdhu dUra gayA to paNa vRhanI bAyA bIjAnajelA sAdhu napara sthira rahI. jyAre te dUra gayA; to paNa bAyA to temanI te- ' maja sthira rahI. paThI te Azcaryane joi banne muniyoe zrI vIraprabhu pAse jaine hitanI icchArthI vRkSa gayAnA staMbhananuM kAraNa pUgyuM. manue kahyaM. "pUrve thA nagaramAM rAjAnanA mukuTamalirUpa samuvijaya nAmano bhUpati rAjya karato hato. tene somamitrA nAmanI priyAvAlo yajJayaza nAmano purohita hato. tene yajJadatta nAme putra hato. tene somayazA nAme strI hatI. a ne somayajJAne lokamAM prasiddha kIrtivAlo nArada nAme putra ito. upara kahelA cAre strI puruSo niraMtara tapa karavAmAM kuzala hatA. tethI te nAradane azokavRkSanI nIce mUkI daMmezAM potAnI zrAjIvikA mATe khetaramAMzrI dANA viNI lAvatA hatA. ko vakhate jRnaka devatAna tyAM te bAlakane jo masana prayA. panI tena utpanna yayelI dayAne lIdhe turata te vRkSanI dyAyAne taMjAvI bAlakane vaitADhya parvata upara laga gayA. tyAM tenue tene prakRti Pos Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___: nArada RSinI kathA. (31) Adi bahu vidyAna zikhavI. anukrame te mahA satvavAna nArada nAmano tApasa thayo. have ko eka divasa sannAne viSa balannai sahita zrI kRSNa, tattvajJa puruSonI sAthe tattva saMbaMdhI vicAra karatA hatA. tevAmAM tyAM nArada gayA. kuSNe temane sAmA nagI Asana napara besArIne spaSTa pUjyu ke, "he nArada !jalasnAnAdike karIne potAnA pAparUpa kAdavano nAza zrato nathI, to tene tAttvIka zauca (pavitrapaNuM) zI rIte kahevAya ?" kRSNanAM A praznano nAradajJaSi bahu bahu vicAra karavA lAgyA, paraMtu teno kharekharo artha jANI zakyA nahi, tethI te turata AkAza mArge apane pUrva videhakSetramA zrI sImaMdharasvAmI pAse gayA. tyAM temaNe jinezvarane pUgyuMke, "he nAtha!zauca (pavitrapaNuM)zuM kahevAya? prannue nattara Apyo ke, satya eja zauca kahevAya je." panI nAradazaSi tyAMthI nagIne apara mahAvidehakSetramA zrI yugaMdhara jinezvaranI manoharapaNAthI harSakArI sanAmAM gayA. tyAM paNa temaNe pratnune harSathI zauca zabdano artha pUgyo. pranue paNa nizce pUrvanA jinezvaranI peThe zaucano artha satya kahyo. paThI nAradazaSi banne jinezvaroe kahelA zaucanA arthane jANI turata bahu natsAha dharatA dhArakA nagarImA AvIne zrI kRSNapratye kahevA lAgyA. "he kRSNa ! sAnalo. nizce zaucano artha satya je." kRSNe pharI pUgyuM "he sAdhu ! satya kone kahevU te kaho ?" valI kRSNe hasIne kaDaM. "he muni! Ape kahelo zaucano artha kharo nathI utAM tame jene zaucano artha pUgyo hoya tene satyano artha paNa pUge." nAradajJaSi "e jJAna vinA jANI zakAtuM nazrI." ema vicAra karatA hatA evAmAM temane karmanA kSayathI jAtismaraNa jhAna zrayu. anukrame najvala evA saMvarakheM dhyAna karatA e mahAmunine kevalajJAna natpanna bhayu. patI devatAe ApelA sAdhu vezane dhAraNa karI suvarNanA kamala upara beThelA te kevalIye kRSNAdikanI Agala dharmadezanA ApatA prathama satya arthane pragaTa karanAruM satya nAmarnu adhyayana kahI batAvyu.sarva prANiyone hitakArI anemahAvratazrInarapura evAsatya adhyayanane tathA bIjInattama dharmadezanAne sAMjalI bahu navyajano prabodha pAmyA. paThI te kabula nAradazaSi, kevalIpaNAmAM bahu kAlaparyaMta pRthvI para vihAra karI anukrame mokSapada pAmyA." zrI mahAvIra prannue potAnA dharmaghoSa ane dharmayaza nAmanA vanne ziSyo Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3e) RSimamalatti-pUrvAI. ne A nArada, vRttAMta kahIne panI kaDaM ke,"te divasathI e vRkSanI gayA kyAre / paNa namatI nathI. he navyajano! tame pUrva janmane viSe saMpAdana karelAM karmarUpa pApanA samUhano nAza karavA mATe A pavitra ane tattvArya pragaTa karanArA nAradazaSinA cAritrane sAMjalI niraMtara akSAyI pavitra manavAlA ane jhaTa saMyamarUpannAva zaucane karavAmAM bAMdhelA AdaravAlA thAna. // iti nAradazaSinI kathA // jo aparamaka tavaM, ninnaM lahaM ca kAyamagaNito // siddha vihuarayamalaM, selagaputtaM tayaM vaMde // 37 // artha-koie dInAkhelA ane malinapaNAthI rukSa evA potAnA dehane / nahi gaNatA utAM jemaNe bAra prakArano tapa kasyo ne evA te karmanA malane dhoi nAkhanArA selaka putra (maMsukarAjazaSi) ne huM vaMdanA karuM bu.|| 37 // asurasurapannagiMdA, jaMtaM pamimAgayaM namasaMti // najitaselAsahare, taM sirasA sAraNaM vaMde // // 30 // artha-giranAra parvatanA zikhara napara kAyotsarge rahelA je munine deva, dAnava ane nuvanapatiyo namaskAra kare te sAraNamunine hu~ mastakavame vaMdanA karUM tuM. // 3 // valI paNa graMthakAra ve gAyAe karIne sAraNamuninI stuti kare . // vArasajiskUpamimA, jeNaNu cinnA mahANunAvaNa / / vAsasayA niameNaM, ammANi jo kAsI // 3 // taM khaviapemadosaM, vaide jaramaraNarogamuttinaM // analasuhasAgaragayaM, nivANamanuttaraM pattaM // 40 // artha-je mahAnunnAve, vAra nikupamimA karI ane so varSanA aniya. strI yammAdi tapo kasyAM te rAgapane khapAvanArA, jarAmaraNanA rogagrI Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damadaMta mahAmuninI kathA. (353 ) nirmukta zrayelA, atulya sukhasamujhne pAmelA ane natkRSTa evA mokSapadane aM. gIkAra karelA sAraNamunine huM vaMdanA karuM bu.|| 35-40 // nAraya risipAmuke, vIsaM sirineminAhatibaMmi // pannarasa pAsatibe, daza sirivIrassa tibNmi||41|| patteabudhasAhU, namimo je bhAsina sivaM pattA // paNayAlIsaM risinA-si AI anayaNa pvraaii||42|| artha-zrI neminAthanA tIrthamAM vIza, pArzvanAthanA tIrthamAM paMdara ane vIra prannunA tIrthamA daza ema nArada ruSi vigere pIzatAlIza pratyeka buddha . sAdhuna ke, je pIstAlIza ruSiyoe kahelA zreSTha adhyayano prakAzIne moda pAmyA . temane huM namaskAra karuM buM. te pIstAlIza ruSiyonAM nAma A pramANe 1 nArada, 2 varjita, 3 puNyAsIta, 4 aMgaruSi, 5 puSpazAla,6 vaTakalI, 7 kuMkuma, ketalI e kAsyapa, 10 tetalIzruta, 11 maMkhalI, 12 jagannapAlI, 13 mayAlI, 15 bahumadhu, 15 sauriya, 16 viMDa, 17 natarazaila, 17 kRSNa, 1e Ara, 20 naTakalavAdI, 1 zaraNakara, 22 gardana, 23 rAma, 'zva himagiri, 25 akhaMma, 26 mayaMga, zva rakta, z AI, ee vaImAna, 30 vAyu, 31 zaza, 32 pIMga, 33 aruNa, 34 zrIgiri, 35 adAla, 36 citraka, 37 zrIgiri, 30 sati, 3e putrannAja, dIpAyana, 1 iMznAga, dha2 soma, 43 somayaza, 44 vasAna, dhae vaizramaNa. pahariyaMto udyo-haNeNa taha paMmavehiM thuvNto|| samasattu mittanAvo, damadaMtamahArisI jayana // 44 // artha-ryodhane prahAra karelA temaja pAMmavoe stuti karelA batA zatrumitrane viSe samAna nAvavAlA damadaMta mahAmuni jayavaMtA varto. ||dmdNt mahAmuninI kathA // __ * A.narata kSetramA kalyANanA sthAnarUpa hastizIrSa nAme mahAnagara ke. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3e4) RSimaMmalaratti-pUrvAI. tyAM nirdUSaNa evo damadaMta nAme rAjA rAjya karato hato. A vakhate hastinA. pura nagaramAM zatrunnA nujabalane nAza karanArA pAMca pAMmavo, kaurava sahita rAjya karatA hatA. keTaloka kAla gayA paThI ko kAraNathI damadaMta nUpatinI sAthe pAMDavone vaira vadhI pamyuM; te eTale sudhI ke, bahu zatrunanA samUhane trAsa pamAmavAmAM nipuNa evA pAmavo kauravoe natsAha pamAjhyA patA bahu sainya lai damadaMta nUpatinI sAthe prativarSe mahA jayaMkara yuha karatA, jo ke kauravo. nA pakSazrI pAMmavo bahu balavaMta hatA to paNa siMhanI peThe yu6 karatA te mahA valavaMta damadaMta nUpatithI tena hAra pAmatA. kalpAMtakAlanA samAna mahAnayaMkara evo te rAjA jyAre yujhnumi pratye Avato tyAre kauravo sahita balavaMta evAya paNa pAMDavo dIna vanI jatA. jo ke vijaya lakSmIne melavavAmA AzcaryakArI evo te damadaMta nupAla thomA sainyavAlo hato to paNa potAnAja nujavalathI urjaya evA te rAjAe bahuvAra pAMmavone jItyA hatA. ko vakhate prativAsudeva jarAsaMdhanI sevA karavA mATe damadaMta nupati rAjagRha nagara pratye gayo. pAula ula joza rahelA pAMmavone avasara malyo tethI tena senA lai turata damadaMta rAjAnA dezano nAza karavA tyAM gayA. tyAM tena gAma, nagara, zrAkara vigerene luMTatA luMTatA rAjadhAnImAM AvI buMTa karavA lAgyA ane potAnI marajI mujava bahu suvarNa ratna vigere laza tathA gha.' NA evA gAyonA dhaNone vAlI saMpUrNa manorathavAlA pAMmavo kauravo sahita pAThA valyA. adi turata naparAnapara AvelA bahu utothI pAMmavonAM zrAgamanane sAMnnalavA mAtrayI bahu kopAyamAna zrayelo damadaMta rAjA potAne tarAelo mAnI turata jarAsaMdhanI aAjhA lai pAge vakhyo. rAjadhAnI ane dezanaMganA :khane manamA lAvI potAnuM sainya saU karIne mahA kopathI pura tathA ghAraNa karelA khAyI nayaMkara prAkRtivAlo e rAjA jema sIMcAlo cakalIne mAravA taiyAra prAya tema zatrunA sainyane mAravAnI cAthI jeTalAmAM pAMmavo grAma prayANazrI potAne sImAme prAvI pahocyA teTalAmAM te temanI pAThala zrAvI pahocyo. paThI pAMmanonuM sainya puruSArtha tyajI dA kaSTayI jIva lezna nA thane hastinApuramA pesI gayuM. pAThala pAnI peThe pAMmavonA sainyane do. mAyano madAnulaTa damadata nupani hastinApurane ghero ghAlIne raho, pAMDavo Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ damadaMta mahAmuninI kathA. (35) paNa kIllAne saU karI ane daravAjA baMdha karI zIyAlanI peThe rahA. pI damadaMta rAjAe dUtanAM mukhazrI pAMDavone kahevarAvyu ke, "are jamo ! tame zaMzalAnI peThe killAmA pesIne kema rahyA ge? bIlAmAnI peThe tame mhArA nirdhaNIyA dezane tathA rAjadhAnIne luTI zuM pauraSArthapaNuM melavyu ? jo tamArUM kula kSatriya, hoya, tame kSatriya ho, tamArA pUrvajo paNa kSatriya hoya temajatamArI mAtA vIraputrane janma ApanArI hoya to havaNAM tame mArI sAthe yukaro.are bIkaNo ! jo tame yudhne mATe nahi Avo to have paThI jIvatA utAM paNa mUvAnI peThe A nagaramAMja bahukAla paryaMta raho." rAjatejazrI pragabna evA dUte turata sannAmAM AvIne te sarva pAMmavonI Agala kA; paraMtu katriya kulamAM natpanna zrayelA balavaMta ane kauravo sahita evA pAMmavo vANIne niyamamA rAkhanArA muninI peThe maunaja rahA. valI damadaMta nUpatinA pauruSArthane sahana karavA asamartha evA pAMDavo te vakhate dUtane uttara ApavAne paNa samartha zrayA nahi. dUta pAge Avyo eTale balavaMta evA damadaMta nUpatiye turata sarva sthAnake potAnA vijayano paTTaha vagamAvyo ke, " he nagaravAsI loko ! tame sau sAMnalo. meM A pracaMma evAya paNa pAMmavone jItyA ." pI sarva rAjamaMmalamAM pAMDavonI lar3Ane vRddhi pamAmato te rAjamukuTamaNirUpa damadaMta nUpa- ti potAnI rAjadhAnI pratye gayo. tyAM te potAnAM tejazrI pUrve nAza thai gaye lI sarva lakSmI puNya pranAvane lIdhe pAmyo. dIrghakAla paryaMta potAnAM rAjyane pAlIne avasare natpanna thayelA vairAgyavAlA e damadaMta nUpatiye cAritra lIdhuM. kaSAyanA udma rahita evA e rAjarSi potAnI pUrva karmanI krUra ghATIne jItavA mATe bahu tapa karavA lAgyA. have koz vakhate parigRha rahita ane paMca samiti tathA traNa gupti yukta evA e muniye pRthvI para vihAra karatA karatA hastinApuranA nadyAnane viSe kAyotsarga kasbo. yA vakhate parivAra sahita mahAbalavaMta evA pAMjhavo kauravonI sAthe krImA karavAne nagaranI bahAra gayA. tyAM puNyazrI pavitra AtmAvAlA yudhiSTira rAjAe, zAMta tathA iMDiyone jItanArAe mahAmunine dIga. turataja jemanA zarIrane viSe pulakAvalI natpanna az De evA mahArAjA yudhiSTire potAnA cAre baMdhuna sahita hasti naparagrI nIce natarI traNa pradakSiNA pUrvaka namaskAra karI Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 306 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. AnaMdadhI e mahAmuninI bahu stuti karI. te zrA pramANe. " dhanya puruSomAM mukuTarUpa, satvaguNanA samurUpa ane parAkramazrI bAhyanAvarUpa zatrune jItanArA he sAdho ! tame jayavaMtA varto. tame prathama amArA sarakhA bAhya zatrunane jItInepavI aMtaraMga zatrune jItavA mATe saU thayelA bo. jAvazatrune jItavAzrI traNa jagatnA prANIyo jemanA sakulonI stuti kare be tathA RNa jagatmAM pUjya pAyA evA he munirAja ! tame jayavaMtA varto. " yA pramANe muninA carAnI rajane vAraMvAra sparza karIne stuti karatA evA yudhiSTira nUpati atyaMta prasanna as potAnA baMdhuna sahita cAlyA gayA. pI puSTa buddhivAlo duryodhana tyAM vyo. tene potAnA krUra sevakoe pelA munIzvarane nAmazrI nalakhAvyA eTale to te kahevA lAgyo ke, " are ! amArA dezano jaMga karI ane valI pAkharu karI tuM ahiM Avyo be ? ThIkaja zrayuM je Aja tuM mhArA hAthe camaco. " vIra puruSomAM adhama ane krodhathI prAkula evA duryodhane 1 vI rIte munine tiraskAra karI e munirAjane eka bIjorAnA phalazrI prahAra karo. duryodhananI yAvI ceSTA joi paraspara spardhAviMta evA bIjA donatA yAlA sevakoe turata uparAnapara paththaranA varSAdathI munine rudhiramaya banAvI dIdhA. joke pAMvoe stuti karI ne kauravoe prahAra kasyo topala e munI eke upara jarA paNa saMtoSa tema krodha darzAvyo nahi. A pramANe utkRSTa rIte zamatAne nAvatA e muni anukrame mahA udayavAlA kevalajJAnane pAmyA. mokSasukhanA svAdanA arthI evA he zreSTha sAdhuna ! jevIrIte zarIra balavAlA damavaMta rAjayei jAe tathA ajANa puruSoe karelA mAna apamAnane cipe samatApa dhAraNa karayuM tevI rIte tame paNa niraMtara saMsArarasanA jogane nAza karavAmAM samartha evA samatArasane sevo. // iti damadaMta rAjarSi kathA // jalapAna nemisamutti jANato jaMnagehiM rikto // sigkRivaarkmu| rAmasuna jayana siddhigana // 45 // artha - ThArakA nagarI calavAthI " huM zrI neminAthano ziSya cuM. " ema Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (37) kahetA evA je puruSane jUMnaka devatAe AkAzamAMnagalyo, pI je zrI neminAtha prannu pAse dIdA laz mokSapada pAmyo, te zrI navamA baladevanA putra zrI kubjavAraka muni jayavaMtA va" // // A kubjavAraka munino adhikAra rAmanA adhikAramAM kahelo . tyAMthI jANI levo. paMcavinivapaMmusuA, canadazapuvI juhisslppmuhaa|| domAsI saMlehaNapachi sattajaye sidhA // 46 // artha-cauda pUrvanA dhAraNahAra yudhiSTirAdi pAMca pAmavo zatrujaya tIrthane viSe be mAsanI saMlekhanA karIne mokSagati pAmyA . // 6 // prakaraNane viSe pAMmavacaritra bahu mhoTuMge; paraMtu A ThekANe to kAMka rahasya yukta saMkepathIja kahIe bIe. ||paaNmv critr.|| jemaNe yauvanAvasthAmA rahIne paNa traNa jagatane jItavAmAM malarUpakalAkrImAnA sunnaTa evA kAmadevane jItyo be; te traNa lokanA janoe pUjelA caraNakamalavAlA zrI neminAtha prannu tamArA kalyANone vRdipamAmo. traNa jagatmA prasidhyazanA samUhavAlA ane eja navamAM dIkSAzrI prApta zrayelA mahodayavAlA zrI pAMmavAnuM pavitra caritra phakta potAnA bodhane arye karUM . jyAM zrI zAMtinAtha, kuMthunAtha ane ajitanAtha e traNe jinezvaronAM mhoTAM zreSTha caityo niraMtara zonnI rahyAM ne evaM kurudezanA AnuSaNarUpa ane sarva vastusamUhanA nivAsa sthAnarUpa hastinApura nAme nagara ye. tyAM zrISanadeva pranunA putra kururAjAnA asaMkhya pUrvajozrI suzonita evA vaMzane viSe natpanna zrayelo, zAMta AkRtivAlo ane caMisamAna yazanA samUhavAlo zrIzAMtanu nAme rAjA rAjya karato hato. saMpUrNa maMjhalavAlA caMnI peThe kalAnathI pUrNa evA te rAjAmAM nizce caMmAM kalaMkanI peThe mRgayAnA vyasanarUpa eka mhoTo doSa hato. eka divasa capala evA mhoTA azva upara beThelo ane hAthamAM dhanuSya bANa dhAraNa karavAyI aneka jIvone trAsa pamAmato e rAjA harigAdi aneka jIvothI narapura evA vanamAM mRgayA karavAne mATe gayo, tyAM atyaMta mRgayAnA-vinodamA pravRtta ayelA nUpatiye cAre tarapha aneka vANo Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3e7) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. pheMkyAM, jezrI zreSTha mRgonAM TolAna nAsavA lAgyA; zazalAna bahu nayathItrAsa pAmavA lAgyA, suvaro (nUMmo) ghughur zabda karavA lAgyA; zabaro nAsI javA lAgyA, hAthIyo kAmImAM pesavA lAgyA ane citrako (eka jAtanA mRgo) paNa Ama tema dUra javA lAgyA. paDI hariNIne Agala karIne kAmImAM nAsI jatA evA koiharaNane jonUpati turata tenI pAula cAlyo.tyAM kAmInI aMdara vegathI jatA evA teNe svargathI paNa adhika zonAvAlo eka mahela doge. pI Azcarya pAmelo te mahArAjA, turata azva naparathI nIce natarI pagale pagale vividha prakAranA kautukone praphullita dRSTIthI joto to te sAta mAlanA mahela napara camayo. jeTalAmAM te lakSmInA nivAsa sthAnarUpa sAtamA mAla napara AvI padocyo teTalAmAM teNe tyAM nattamarUpathI zonnatI, praphullita mukhavAlI ane jANe lakSmInI nhAnI khAja hoyanI? evI eka kanyAne dIThI. kanyAe paNa rAjAne turata potAnI sakhI pAse AdarasatkAra karAvI tene Asana napara vesAmayo. paThI prasanna zrayelA ane Azcarya pAmelA rAjAe te kanyAne pUjyu ke, " he kalyANi! tuM koNa duM ? ane A mahAvanamAM sukhakArI mahelane viSe zA kAraNathI rahe ." rAjAnA AvA pRbhazrI praphullita zrayelA aMgavAlI kanyAye kaTAkthI nUpatine nattara prApavAnuM potAnI sakhIne sUcavyu eTale sakhIye kaDaM. "he rAjan ! Apa sAMnalo. vaitADhya parvata napara ratnapura nagaramAM sarva vidyAdharonA mukuTamaNirUpa janhu nAme rAjA rAjya kare ye. tene guNoe karIne zreSTha ane sarva kalAmAM pra. vINa gaMgA nAmanI putrI ke. anukrame tapta suvarNanA sarakhA dehavAlI e putraM manodara evI yauvanAvasthAmAM AvI pahocI. eka divasa potAnA kholAma vaThelI te putrIne pitAe pUThyu ke, " he nirmala manavAlI putrI ! tane kapa vara ruce te te tuM davaNAM mane kahe ?" putrIye kaDaM." he tAta ! je puruH mhArAM bacanane jaga paNa nalaMghana nahi kare teja mhAre varavA yogya The, bIje gugavAna hoya to paNa nahi." paThI janhu rAjAe potAnI putrIne varavA mAra aneka yuvAna rAjaputrone bolAvyA; paraMtu putrInI pratikA kar3avAthIstrInI pa gvanAne lIdhe jaya pAmelA te rAjaputromAMthI ko guNa samUhadhI prasiH evI ta kanyAne pasAyo nadi. he gajan ! te divasabhI prAgnIne potAnI vi Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (3ee) dyAthI siH thayelA A gRhane viSe nirnayapaNe rahetI, navakAra maMtranuM dhyAna ka'ratI, gurunI nakti temaja jinezvaranI pUjAmAM Asakta evI A rAjaputrI niraMtara jinezvara prannunA dharmane seve . valI nizce bAje pranunI sevA phalInUta a. kAraNa Aja savAre ko zreSTha naimittikanI sAthe janhu rAjAe ahiM zrAvIne harSathI A kanyAne A pramANe kaDaM ituM. "he vatse ! nizce mRgayAmAM Asakta thayelo mahA tejavaMta zAMtanu rAjA Aje ahiM Avaze ane te thArA pUrva navanA puNyayogayI kharekhara thAro pati aze." A pramANe iSTa vacana kahIne pitA janhu mahArAjA gayA paThI turata A vivekavAlI rAjaputrI gaMgA, vividha prakAranA napacArathI vizeSe zrI jinarAjanI pUjA karavA lAgI. sau. nAgya guNanA samupa he mahArAjA ! tame A puNyanA samUhathI prerAyalA tAja ahiM prApta zrayA bo." parI harSa pAmelA zAMtanu rAjAe kahUM. "mhAre paNa enAthIja icita kAryanI lihile; mATe adbhuta rUpanI khANa samAna e kanyA- vacana huM kyAre paNa nallaMghana karIza nahi. kAraNa evo kayo puruSa hoya ke, potAne ghare AvelI lakSmIno vANIvame tiraskAra kare ? arthAt ko na kare, valI he zunna manavAlI ! jyAre huM ajANapaNAthI ko vakhata e rAjakanyAnuM vacana na mAneM tyAre teNe mane nizce tyajI devo. eja mhAro daMga ho." A pramANe te paraspara bahu harSathI vAta kare le eTalAmAM zAMtanuM rAjAnuM sarva sainya tenI pAula AvI pahojyu. pI potAnI putrInI sakhInI vinaMtI uparathI turata janhurAjA tyAM AvIne Adara pUrvaka bahu darSathI zAMtanu rAjAne malyo. tyArabAda e nUpatiye, teja vakhate kAmadevane nivAsa karavAnA maMdirarUpa zRMgArane dhAraNa karanArI ane bahu puNyathI mahA dehakAMtivAlI potAnI putrI gaMgAne mahA utsava pUrvaka zAMtanuM rAjAnI sAthe paraNAvI. tyAra panI te nUpAla potAnA sAsarAzrakI vaitATya parvatanI saMpattine temaja gauravapaNAne pAmI gaMgAne sAthe lazne mahotsava pUrvaka senA sahita lakSmIthI zreSTha evA potAnA nagara pratye Avyo. tyAM gaMgAnI sAthe bahu premathI noga nogavatA e rAjAno zaMkaranI peThe keTaloka sukhamayakAla nirgamana thayo. avasara prApta aye gaMgAye nattama bIpanI peThe pUrva pUNyathI pavitra evA zreSTha garnane dhAraNa karayo ane daza mAsa pUrNa zraye nattama divase zreSTha lakSaNozrI zonnatA eka pUtrane janma Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (800) RSimaMgalatti-pUrvAI. Apyo, pI zAMtanu rAjAe vividha prakAranA mahotsavo karAvI ane sarva nagaravAsI janone saMtoSya pamAmI turata bahu harSathI potAnA putranuM " gAMgeya" evaM nAma pAmyu. jema mana, sarva iMdriyo ane buddhi aneka zreSTha nAvothI AtmAne lAlana pAlana kare tema nAgyakalAzrI manohara evA te bAlakane catura evI pAMca dhAvamAtAna lAlana pAlana karavA lAgI. ekadA mRgayA ramavAne taiyAra zrayelA zAMtanu rAjAne jo dayAlu cittavAlI gaMgAye tene potAnI pAse volAvIne A pramANe kAM. "he nAtha ! tame nItivaMta puruSomAMane zauryavaMta purupomAM agresara gaNAnage utAM mRgayAnA vinodazrI mRgAdi jIvone haNatA tame uttama puruSonA kayA nirmala guNane prApta kasyo ? he rAjan ! prANIyono nAza karanArI mRgayA manuSyone bIjA navamAM nizce naraka ApanArI pAya The, ema vicAra karIne he Arya ! tamAre teno tyAga karavo joie." rANI A pramANe vinaMtI karIne paThI mauna rahI eTale nUpatiye kahyaM. "he priye ! sonala, joke satya.ane hitakArI evaM thAraM va. cana zIghra nItimArga pratyeja gati kare . valI huM paNa dayArUpa eka mUlavAlA dharmane jANuM , topaNa mRgayAnI zcAne tyajI devA samartha thato nathI, mATe hu~ poteja hRdayamAM vicAra karIne tene tyajI dana tyAM paryaMta tuM mane nA nahi pAma. valI he mRgAdI ! A vyasano mahA doSane lIdhe A lokamAM temaja paralokamAM vahu duHkhakArIja zrAya The, ema huM jANuM bu. tathApI kharajanI peThe tene tyajI devAne huM asamartha dUM. he naI ! nizce hamezA hiMsArUpa adharmane sArI rIte jANato tathA te ahiMsArUpa (dayAmaya) Azravane smaraNa karato huM mRgayAne ayeM jAnaM . kAraNa te vinA hu~ rahi zakato nathI. hAhA !! have zuM karUM?" yA pramANe zAMtanurAjA potAnI priyAne kahIne aneka sulaTo sadita mRgayA karavA gayo. pAula potAnAM vacananA apamAnathI kheda paamt| gaMgA paNa putra sahita vaitADhya parvata napara potAnA pitAne ghera gai. bahu kAle zAMtanu nRpati mRgayA karIne potAnA ghara pratye prAvyo.tyAM te putra sahita rA. gIna potAnA pitAne ghera gayelI sAMjalI vahu kheda pAmyo. valI vAraMvAra gaM. gAnA guNasamUhane hadayamA saMnnArato temaja potAnA putrane paNa pharI pharI yAda lAvatA ne madAgajA, smaraNa karavA yogya nogayI natpanna zrayelI kAma Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (401) sukha saMpattine kyAre paNa nahi pAmato to bahu zoka karavA lAgyo. paThI strI putranA bahu viyoga duHkhathI zAMtanu rAjAe mRgayAnuM vyasana tyajI daz coviza varSa paryaMta gharane viSeja nivAsa kaskho. tyArabAda svanAvadhIja naskerAyelA te mahipatiye strI putranA viyogane nulI jai turata pUrvanI peThe rasathI mRgayA vinoda karavAno AraMja kasyo. eka vakhate mRgayA karavAne vanamAM gayelA te nUpatine hAthamAM dhanuSyabApa dhAraNa karanArA, zaraNe AvelAnuM rakSaNa karanArA, AnUSaNoyI suzonita aMgavAlA ane zreSTha AkRtivAlA ko yuvAn kumAre A pramANe spaSTa kaDaM. "are ! ahiM sarva jIvonuM rakSaNa karanAra hu~ vidyamAna tA tuM pAradhinI peThe nirdayamanazrI mRgAdi jIvone nAza karanArI mRgayA kema kare le ? AsthAnake saMsAranA mUlarUpa ane apavitra evI mRgayA tyajI de, nahi to hu~ tane turata A / bANavajhe mArI nAkhIza."kumAranAM AvAM vacanazrI zAMtanu rAjAe hasIne kaDaM. "he bAla ! huM thArAM AvAM vacanayI naya pAmuM tevo nazrI, aho ! mRganA vAlakano zabda sAMjalIne | kezarIsiMha nAzI jAya kharo ? pagI banne jaNAnuM bANAdi zastrovame mahA ghora yuH cAbyuM, temAM nUpatinAM sarva bANo kumAre bedI nAkhyAM; paraMtu dayAne lIdhe teNe rAjAne mAsyo nahi. nUpatiye krodha ka rIne kumArano nAza karavA mATe bahu bANo mUkyAM, paNa jema vAyunI Agala / bIjA sAdhAraNa zabdo niSphala thAya tema kumAranI vidyAnA balathI niSphala zreyA. panI potAnA sarva sainyasahita zAMtanu rAjA kumAranI saMgAthe yuHkarato uto vicAravA lAgyo ke, "A koI devatA mhArI parIkSA karavA Avyo ne ke zuM?" A avasare yukSnA nayaMkara zabda sAMgalI raNanUmimAM AvelI gaMgAe potAnA patine tathA putrane joza bahu harSa pAmatA batA A pramANe kaDaM. "potAnA vaMzamAM muktAphalarUpa ane saguNothI manohara evA he putra gAMgeya ! hArA sarakhAne kyAre paNa potAnA pitAnI saMgAce yuddha karavU yogya nathI, : mATe tuM phaTa yudhne tyajI dai naktithI potAnA pitAnAM caraNakamalane praNAma / kara. kAraNa ke, kulIna pavitra putro kyAreya pitAnuM manavame karIne paNa a| pamAna karatA nathI." potAnI mAtAnAM AvAM vacana sanilI prabodha pAmelA 9 zreSTha gAMgeya kumAre, yuH tyajI dara naktithI potAnA pitAnAM caraNakamalane Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) RSimaMmalaTatti-pUrvAI. viSe praNAma kasyA. zAMtanu rAjAe paNa te potAnA putrane mUkI dai ane te potAnI mANaniyA gaMgAne jo manamA bahu AnaMdathI vicAra karatA tene nalakhI. paThI teNe gADha snehathI te potAnA putrane AliMgana karI premapUrvaka atisAravAlAM madhura vacanathI priyAne kaDaM. "he priye ! tuM vegathI potAnA pitAne ghera gaz; tethI jema kamala vinAnuM mhoTuM talAva zonArahita dekhAya tema mhAsaM sarva ghara paNa tevUja mAlama pamene. he kamalAdI ! jema pradyumnayukta lakSmI vinA kRSNa kyAre paNa prIti na pAme tema putrayukta hArA vinA mhAraM mana kyAre paNa dhIraja nazrI pAmatuM, mATe he priye ! kulamAM AnnUSaNarUpa putrasadita tuM potAnA maMdirane suzonita kara. kAraNa he mRgAdI ! kulakanyAna nizce potAnA gharane viSezonnA pAme ." patinAM AvAM vacana sAMjalIne teja vakhate caMsamAna manohara mukhavAlI gaMgAe kA. "he priya ! saMsArarUpa vanane vRdipamAmavAmAM meghasamAna A nogo mane prIti karatA nathI, mATe hu~ to ahiMja rahine zrI jinezvara prannue kahelA nirmala dharmarnu AcaraNa kreN| za. he nUpati ! ApanuM kalyANa thAna ane tame putrasahita potAnA nagaramA jazne dIrghakAlaparyaMta rAjya karo." paThI priyAnA mahA ghora kadAgrahane jaann| kheda pAmelo rAjA tejazrI dedIpyamAna evA potAnA putra gAMgeyane sAye lh| potAnA nagara pratye gayo. paThI koi vakhate vanamAM krImA karavAne gayelA zAMtanu rAjAe koz . kANe nadInA kAThe nunnelI koi mahArUpavatI kanyAne dIThI. "tuM koNa , konI putrI kuM ane ahiM kema nannI ?" ema nUpatithe pUjyu eTale kanyAya kaDaM ke, " manuSyomA ratnarUpa he mahArAjA ! huM nAvIkanI putrI kuM ane zrA nadInA kAMThe nAvane calAvavA mATe nannI vu.valI lokomA satyavatI nAmazrI hu prativaM." kanyAnAM vAM vacana sAnnalIne tenAM rUpathI nutpanna zrayelA gALa anarAganA samahAzrI zAMtanurAjA tenA pitA pAse jazne yA pramANe kahavA lA gyo. "de nAvika ! rupapAtra potAnI putrI mane rAjAne yApIne ane mhArA pAnetrI anaMkhya ladamI pAmIne tuM potAnA svajanonI sAye dIrghakAla payata anaMkhya sugvoMne logava. nRpatinAM yAvAM vacanazrI ati prasanna zrayelA nAvika ko." he nRmipati ! 9 mhArI putrI Apane nahi zrApuM. kAraNa ke, tamAra Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra. ( 403 ) gAMgeya nAmano mahA balavaMta putra be, tethI rAjyabhArane dhAraNa karavAmAM samartha } evA te putra batA mhArI putrInA putrane rAjya kyAMzrI male ? mATe kharekhara natama rUpavAlI mhArI putrI huM Apane nahija prApuM. " pachI icchita kAryanI si nahi thavA lIdhe prati kheda pAmelo zAMtanurAjA potAnA ghara pratye Avyo. tyAM yA sarva vAta jANIne manamAM atyaMta kheda pAmelo gAMgeya kumAra vicAra karavA lAgyo. " nizve jenae pratipUjya ane devarUpa potAnA mAtApitAnI AzA pUrNa karI nathI te prathama puruSonA jIvitane dhikkAra thAna ane temanuM juja virya paNa vRthA be, mATe jyAre huM sAdhya athavA asAdhya vividha prakAranA napAyI te kanyA mhArA pitAne apAvuM tyAre huM niraMtara manuSyomAM uttamapapAsuM." yA pramANe vicAra karIne guNothI garISTa evo gAMgeya kumAra potAnA svajanAne sAthai lai nAvika pAse pravIne amRtathI paNa adhika rasavA - lI vAlI karIne kahevA lAgyo. " he nAvika ! anurakta cittavAlA ane yogya evA zrI zAMtanu rAjAne tuM potAnI putrI zA kAraNathI nayI prApato ? havAM kahe ? " nAvike kAM. " he kumAra ! huM mhArI putrI tamArA pitAne zIrIte ? kAraNa tame temanAM rAjyane dhAraNa karo tevA putra ho to pI mhArI putrInA putroe karIne zuM ? arthAt tame batA mhArI putrInA putrone rAjya 'male nahi. eja kAraNathI huM mhArI putrI temane prApato nathI. 4 "" gAMgeye kahyuM. "AjI mhAre yA navamAM rAjyAsane besavAno niyama be; mATe huM hArI pAse yAcanA karUM buM ke, tuM potAnI putrI UTa mhArA pitAne Apa, kAraNa zIghra AvI pamelA hitakAryamAM kayo puruSa vilaMba kare ? arthAt koi na kare. " pI nAvike kAMika hasIne kAM. " rAjakumAra ! tame rAjyano niSedha kasyo, paraMtu tamane tamArA jevA balavaMta putro thAya to tena rAjyanA adhikArI kahevAya mATe huM mhArI putrI to nahija ApuM." pabI pitAnI naktine viSe Asakta cittavAlA kumAre nAvikane kaghuM. "jo vdArAM cittane viSe ema ve to mane javane viSe mahAghora evaM brahmacarya vrata ho. " gAMgeyanAM AvAM vacanI ati harSita thayelA nAvike kahyuM. " he uttama rAjaputra ! tyAre to ve yA mhArI putrIne lai jazne tame UTa potAnA pitAnI sAthe parasAvo." paThI potAnI kAryasiddhizrI ati darpita citavAlA gAMgeya kumAre te kanyAne Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. sAthe lai jara turata potAnA pitA zAMtanu rAjAno manoratha pUrNa karyo. paThI nattama lokottara guNavAlA ane mahAnakta evA gAMgeya kumArane viSe potAnA sarva rAjyano nAra mUkIne zAMtunu rAjA satyavatInI sAthe noganogavavA lA.. gyo. anukrame nUpattinI sAthe zyA pramANe loga jogavatA satyavatIne mahAnujavalavAlA citravIrya ane vicitravIrya evA nAmanA be putro zrayA. keTaloka kAla gayA paThI zAMtanu rAjA kAla dharma pAmyo eTale gAMgeya turata rAjyane viSe citravIryane vesArayo ane vicitravIryane yuvarAja pahI ApI. ___ ko vakhata gAMgeya ko mahAyudhamAM gayA hatA, evAmAM pAulathI zatrunae AvIne vicitravIryane mArI nAkhyo. te vAtanI khabara sevakoe gAMgeyane kahI; tezrI temaNe te potAnA baMdhune mAranAra zatrune mArI nAkhyo. panI gAMgeye harpathI vicitravIryane rAjyasana napara vesArI ane tene aMvA, aMbAmA ane aMvIkA nAmanI traNa uttama rAjya kanyA paraNAvI. vicitravIrya paNa bahu kAmAsaktine lIdhe thayelA vayathI mRtyu pAmyo ane tenI traNa strIyone anukrame jANe saUna puruSone mAnya evA sAkSAt puruSArthaja hoyanI ? evA sujhuNothI zonnatA dhRtarASTra pAMku ane vidhura evA nAmanA traNa putro thayA. pa. TI dRDha brahmacarya vratavAlA gAMgeye, dhRtarASTra putrane nattama rUpavatI gAMdhArI vigere, zreSTha pATha rAjakanyAna mhoTA natsavathI paraNAvI.anukrame te strIyone nyAya nA jANa evA yodhanAdi so putro thayA ke, jena kururAjAnA vaMzane viSe natpanna zravAnI kauravo kahevAyA. 'ryodhananA janmanA trIzame mAse evI zrAkAza vANI pakSa ke, " madyanA samAna pIlAM netravAlo A ryodhana, phakta potA. nA kulano nadi paNa sarva kRtriyono nAza karanAro ze." eka divasa surapuranA aMdhakavRSNi rAjAnI putrI kuMtInI ko puruSa varNana karelI rUpalakSmIne sAMtalI pAMmukumAra tene viSe vahu anurAga dharavA / lAgyo. sannAmAM vaThelA aMdhaka vRSNirAjAnA kholAmAM veThelI kuMtIye paNa koi puruSe varNana karelA pAMmu kumAranA guNo sAnnalyA, te naparazrI pAsuna viSa bahu anugaga dharatI te kuMtIye evI pratijJA karI ke, "zrA navane 5 mhAMga nA pAMmugajA do, nadi to mhAre saMyama lebo yogya ve." tyAraparva jema muniyo pAtAnuM mana yAtmAne vija yAropaNa kare tema kuMtIye / Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (40 ) krImAvana, potAnI sakhIyonI vArtA ane kutuhala ityAdi aneka sthAnothI potAnAM manane kheMcI lakSa phakta pAMmurAjAne viSeja dhAraNa karayu. kAMbe kepUrvanavamAM je mANasane jenI sAthe zunna athavA azunna jevo melApa thayo hoya te mANasane A navamAM tenA darzanathI athavA to tene sAMjalavAthI vahu prIti thAya je. have pAMmukumAra kuMtInA viyogathI potAne gharane viSe sukha na paravAne sIdhe vanamA pharato hato, evAmAM teNe lohamayabANathI vidhAyelA ane mULa pAmelA ko puruSane dIge. valI teNe te puruSanI pAse pamenuM eka kham dI. pachI to dayAthI nIMjA gayelA cittavAlA ane kuMtInA viyogaHkhane nUlI gayelA pAMmukumAre te puruSane dekhavA mAtrathIja potAnA cittamAM "A koNa ?" ema vicAra karavA mAMjhayo. valI te khamunI upara pamelI be auSadhonane jo ane tenA mahimAne jAgI dayAvaMta pAMmukumAre te puruSane eka auSadhIvame zayarahita ane bIjIvame ghA rahita kasyo. paThI "tuM koNa ne ane hArI zrAvI avasthA kema thara ?" ema pAMmukumAre pugyueTale te puruSe kaDaM ke, "he sunnaga! huM anilagati nAme vidyAdharono prauDha samRdhviAlo tathA mahA pratApavAlo rAjA I. kAmadevane vaza zrayelA azanIvata vidyAdhare balathI mhArI prA. / NapriyAharaNa karayu. huM tenI pAula javA lAgyo eTale mahAkopathI narapura thayelA e vidyAdhare turata mane AvI avasthA pratye pahocAbhyo. he mahAnAga! eja vakhate niSkAraNa napakArI evA tame mhArA nAgyayogathI ahiM AvI pahocyA. je dayAzrI jIjAyelA cittavAlA tamoe mane A maraNAMta suHkhakArI kaSTathI mUkAvyo. he nAi ! jIvitadAna ApanArA tamone huM zuM jhaTa pratyupakAra karUM ? he rAjan ! Abe auSadhI ane A muza e bane vastunane gRhaNa karo. he baMdho ! tame A muzanA yogathI iSTasthAne zIghra pahocI zakazo. valI tame jyAre mane saMnnArazo tyAre huM ApanI pAse hAjara yaza." A pramANe te vidyAdhara pAMsukumArane kahIne potAne sthAnake gayo ane vidyAdharanA guNathI harSa pAmelo pAMmukumAra paNa te vidyAdharane tathA kuMtIne potAnAM ci___ 'tamA vAraMvAra smaraNa karato turata potAnA nagarapratye Avyo. . have ko eka divasa pAMmunA viyogaHkhathI AkulavyAkula thayelI .... Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (476) RSimamalayatti-pUrvAI. te rAjakumAralI prAptine phurkhana mAnavAzI ati kheda pAmelI kuMtI mRtyu pAma.. vAnI zcAthI phaTa krIlAvanamAM gai. tyAM te rAjakumArI hAtha jomIne "he kuladevatA! ulana pativAlI ane zaraNarahita evI huM tamArI prArthanA karIne aAje maraNa pAmuM." ema kahIne teNe potAnA kaMgne viSe pAsa bAMdhyo.paThI jeTalAmAM bramazrI pImA pAmatI kuMtI potAnAM cittamAM pAMmurAjAnuM smaraNa karatI utI laTakI teTalAmAM muzanA pratnAvazrI pAMsukumAra "he priye ! tuM valAtkAra na kara ! na kara !! thArA puNyane lIdhe huM pAMmukumAra poteja ahiM zrAvI pahocyo ." A pramANe kato evo pAMmu tyAM AvI pahocyo ane tatkAla teNe potAnA hAthI kuMtInA kaMThapAzane dI nAkhyo. potAne vahAlo pati pAMsukumAra prApta thayelo jAgI parasevA ane romAMcAdikathI potAnA zarIrane vipe vahu nAvane vRdipamArutI kuMtI atyaMta harSa pAmI. panI satIpaNAne catI evI harpavaMtI kuMtIye sakhIyoe ANelA yogya napacArathI gAMdharvavivAhavajhe pAMmurAjAno pANIgrahaNa kasyo. paThI teja vakhate tyAM saMnoga karavAzrI RtusnAnavAlI kuMtIye daivayogaTI garna dhAraNa kasyo ane te vAta avataMsikAnAmanI dAsIye pAMmurAjAne kahI. paThI potArnu kArya siha ayuM eTale pAMmukumAra mujJanA yogayI potAnA dezamA gayo ane garna dhAraNa karatI evI kuMtIne tenI sakhIyoe guptarIte rAkhI. jema rohaNAcala parvatanI nUmi gopavI rAkhelA ratnane vegazrI pragaTa kare tema niraMtara dhAvamAtA ane sakhIyoe gopavI rAkhelI kuMtIye avasare eka putrane janma Apyo. lajAyI mana vinA te putrane kuMtIye eka kAMsAnI peTImAM mUkIne potAnI sakhIyonI pAse te peTIne gaMgAnA mahA pravAhamA taNAtI mUkAvI. anukrame gaMgAnA mahA pravAdamAM taNAtI te peTI dastinApuranI pAse AvI pahocI. tyAM savAre snAna karakhA gayelA nAgasAradhIye te peTI la lIdhI. paThI jema vAdalAzrI nirmukta zrayelA mRryane jo cakalo darpa pAme tema peTI naghAmavAthI vAlakane jo darpa pAmelA sArathIye te kumArane potAnA putranI peThe mAnI potAnI strI rA. ghAna sAMpyo. mAtApitAe tenuM "karNa" nAma pAmayaM. anukrame vRddhi pAmelo ne guNAnA sthAnarUpa e nAgasAraNIno putra [karNa] vRtarASTra nUpatine bahu mAlo pamacI, Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (407) pI aMdhakavRSNi nUpatiye, dhAvamAtA pAsethI kuMtInA cittanA anniprAyane jANI jema rAtrIne caMnI sAdhe paraNAve tema tene mhoTA natsavayI / pAMmu kumAranI sAye paraNAvI. maka rAjAnI pavitra putrI mAkI paNa gu gothI Asakta zravAne lIdhe svayaMvaramAM pAMmune paraNI; tethI pAMmune kuMtI ane mAkI evI ve strIyo zrai. jema kAmadeva rati ane prItinI sAthe krImA kare tema mahA zaktivaMta ane prasaratA pratApavAlo pAMmurAjA paNa te potAnI banne strIyo sAthe nogone nogavato hato. paThI koi eka divase rAtrInA vakhate bahu nAgyavAlI kuMtIye svapnAmAM meru parvata, kIra samuha, sUrya caMceM pratibiMba ane lakSmI eTalI vastu dIThI. svapnaprannAvathI ratnagarlA (pRthvI) nI peThe nattama garnane dhAraNa karatI kuMtI niraMtara divasa divasane viSe zreSTha dharmakAryarUpa manorathono vicAra karatI hatI. panI jeTalAmAM zunna lagne sArA divase ane sUryAdi pAMca graho naccasthAne rahye ute kuMtIye putrIne janma Apyo teTalAmAM AkAzathI pAMsurAjAnA gharane viSe puSpavRSTi zrai. " ucalatA dayA dAna damAdi sarva guNoe karIne zonato A rAjakumAra nizce dharmaputra ." ema nacAra karatA devatAna te vakhate mahA harSathI pAMmunA gharane viSe AvyA. sAro divasa, devavANI ane mahotsavoe karIne yudhiSTira evA nAmazrI prasIda aye7 lo te kumAra prazaMsA karatA evA manuSyonI madhye satya guNothI vakhANavA yogya ane kalAdhArI ayo. kuMtIye bIjI vakhata rAtrIne viSe svapnAmAM potAnA AMgaNe vAyu devatAe vAvelA kalpavRdane phalIbhUta ayekheM jozne paThI jAgI gayelI te bahu harSa pAmI. jema bIpa motIne dhAraNa kare tema kuMtIye svapnanA prannAvazrI jagatane viSe nattama evA garnane dhAraNa kasyo. A vAta pAMsurAjAe jANI; tethI te vizvamAM bahu darSa ane saMtoSa pAmyo. parI jyAre gAMdhArIye ayodhanane janma Apyo, tenI pAbala traNa pahore kuMtIye bIjA putrane janma Apyo. te vakhate AkAzamAM "A putra vana samAna zarIravAlo, zreSTa dharmane viSe dhIrajavaMta ane mhoTA baMdhunI sevA karavA tatpara ane nIma (nayaMkara) balavAlo thaze." ema AkAzavANI i. A naparathI lokamAM e putranIma nAma pamyu. ko vakhata pAMmurAjA, potAnI priyAna sahita koi parvatane viSe krImA Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (47) RSimaMmalatti-pUrvAI. karavA gayo hato, evAmAM tyAM kuMtInA hastakamalathI mahA vaja samAna deha.. vAlo nImasena bAlaka, pRthvI napara pamI gayo. jANe Ivaja mukyuM hoyanI? evA nImasenanA pamvAthI nIce rahelI sarva zilAna ghaMTInA yogathI kom| la cokhAnI peThe tatkAla cUrNarUpa zraz gai. "A kumAra mahAvajrakAya ." ema kahetA evA devatAnae, akSatAMga (jenA zarIrane viSe jarA paNa nathI vAgyu.) evA te bAlakane lazne kuMtIne Apyo; jathI te aMdhakavRSNirAjAnI putrI kuMtI, pAMmurAjA sahita bahu harSa pAmI. paThI kuMtIye mahA puNyayogayI avasare trIjA garnane dhAraNa karayo. A vakhate teNe svapnAmAM airAvatahasti napara veThelA iMzne joyo. "zuM huM te hAyamAM dhanuSya dhAraNa karIne aneka daityane dalI nAMduM athavA to zatrunanA vakSasthalane cUrNa karI nA" yA pramA teNe dohana utpanna ayo hato. paThI pUrNa avasare kuMtIye, vizvamAM natkRSTa ane sUrya samAna dedivya aMgavAlA eka putrane janma Apyo. A vakhate AkAzamAM devatAnae " A iMputra arjuna " ema mhoTo dhvanI karIne apsarAnanA nAca ane vAjIMtronA zabda pUrvaka puSpano varSAda varasAvyo. pAMmurAjAe paNa putra janmano mhoTo natsava kasbo, mAkIne paNa kularUpa samukhne nallAsa pamAmavAmAM caMpa nakula ane sahadeva nAmanAM be putro zrayA. mahArAjA pAMmu yA pAMca putroe karIne pRthvIne viSe vahu zonnato hato. dhRtarASTra rAjAne paNa anukrame zatruno nAza karavAnI chAvAlA so putro thayA. te sarve zAstramA kahelI kalAnanA samUhanA jANa ane kulane AnaMda ApavAmAM caMdanavRta samAna zrayA. so putroe karIne dhRtarASTra rAjA saMpUrNapaNAne pAmelA kauravapakIne pravodha pamAmanArA ane tArAnathI viMTalAelA caMnI peThe bahu zonnato hato. have eka divasa pAMmurAjAsahita kuMtI yAtrAne mATe nAsIkapurapratye gai. tyAM teNe caMprala tIrthakaranuM mhoTuM navIna caitya karAvyuM. jinezvaranI pUjA, bhAratI, nRtya, dAnAdi sarva krIyA karIne puNyadhI pavitra aMgavAlI te potA. nA patinI sAthe potAnA nagara pratye zrAvI. je manuSya thA nAsIka nagarane vi. pa rahetA zrI caMpanna tIrthakarane naktithI praNAma kare The, te zrAvatA javane / viSa bodhI bIjane pAmI aMta uttamagatine pAme . satyavANIvAlo ane po Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. ( eM). tAnI mele prasiddhi pAmelo zrI dharmaputra yudhiSThira, pavananA sarakhA mahAnujabalavAlo pavana putra nIma, tralokamAM vijaya melavanAra iM6 putra arjuna ane mahAnuja parAkramavAlA sahadeva tathA nakula e pAMca pAMmavo kahevAya ne. ||iti pAMmavacaritre pAMmavotpatinAmA prthmodhikaarH||1|| traNa jagattuM rakSaNa karanArA be caraNakamalavAlA, satpuruSone smaraNa karavA yogya ke nAma jemanuM evA, iMzadi devatAnae namaskAra karelA ane zreSTha muktirUpa strInA pati evAzrIneminAtha nAmanA arihaMta pranune huM namaskAra karUM. have dhRtarASTranA kuryodhanAdi so putro, pAMmurAjAnA yudhiSTirAdi pAMca putro ane nAgasArathIno putra karNa e sarve niraMtara ekaga malIne krImA karatA hatA. temAM kuz budhviAlo ane bala karavAmAM tatpara evo baMdhusahita duryodhana potAnI krImAthI sarala svanAvavAlA pAMgavAne niraMtara bahu tarato hato. hamezAM svannAvazrIja nahata AtmAvAlo nIma, so kauravAnI mAyAne jANIne turata tenane potAnA balavame kuTato ane nuja parAkramathI kADhI paNa mUkato. eka divasa naMghI gayelA nImasenane puSTa budhviAlA kauravoe ulathI bAMdhIne pANImAM pheMkI dIdho. tyAM kaNamAtramA jAgI gayelA teNepotAnA parAkramazrI bAMdhelI dorIne tromI nAkhI. A pramANe hamezAM dhRtarASTranA putro [kauravo] ' vAyukumAra [nImasena] ne tiraskAra karatA. nImasena paNa te sarvene jema viSNu, daityone parAnava pamA tema parAnnava pamAmato. uSTa budhviAlA juryodhane nImasenane nojanamA viSa Apyu; paraMtu te to tene purvapUNyanA yogathI amRtarUpe pariNamyu. prA eka amane mhoTuM AzcaryakArI payu. e Dryodhana krodhathI nImasenane mAravA mATe jeje prayatna karato, te te apAtrane viSeApelA dAnanI peThe niSphala thatA, pagI dhRtarASTranA ryodhanAdi putro, pAMmunA yudhiSTirAdi putro ane nAgasArathIno putra karNa e sarve kRpAcArya gurunI pAse abhyAsa karavA lAgyA, anukrame annyAsa karatA e sarve kumAromAM budinA guNazrI karNa ane arjuna e bannejaNA adhikapaNuM pAmyA. te naparazrI kapaTa cittavAlo ryodhana, , te banne upara nizaMkapaNe niraMtara zeSa rAkhavA lAgyo. ko vannate.anAdhyAyanA divase krImA karatA te kumArono damo kUvAmI Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (410) RSimaMmalatti-pUrvAI. pani gayo. paThI tene kADhavA mATe bahu mahenata karI; paraMtu prayAsa niSphalathayo, tethI te sarve kumAro kUvAnA kAMThe jamavA lAgyA. evAmAM azvasthAmA nAmanA putrasahita zeNa nAme koi sarva dhanurvedane jANanArobrAhmaNa tyAMAvI pahojyo. teNe sarve kumArone kahyu ke, "are kumAro! pitAnA dhanamAMthI nAga nadi pAmelAnI peThe kheda pAmelA tame A kUvAne kAMThe nirudyamI thA kema nanjA ge?" kumAroe "amAro damoA kUvAmA pani gayo le." ema tenI Agala kA eTale te brAhmaNe paraspara saMdhAmelA bANothI te damAne ba. hAra kADhI dIdho. paThI gAMgeye lokamAM AzcaryakArI zeSanI AvI dhanurvedanI kalA jANIne zrI kRpAcArya gurunI AjJAthI te sarve kumArone dhanurvedano ajyAsa karAvavA mATe te zeNa viprane sopyA. paThI jema tArAne viSe cazmA. zone tema sarve kumAromAM niraMtara kAMtiNI karNa zonavA lAgyo ane arjuna to tethI paNa adhika eTale jANe sAkSAt sUryaja hoyanI ema dekhAvA lAgyo. . pI sarve kumAromAM jhaTa vANane dhanuSya napara camAva, dhArI rAkhavU, pAtuM kheMcI levU, dUra pheMkavu ane dRDha prahAra karavo. e sarva kalAnane viSe a. rjuna adhika gAyo. jo ke zeNa guru potAnI dRSTI balavaMta evA sarve kumArone viSe sarakhI rAkhatA hatA to paNa te, namrapaNAmAM, tuja parAkramamA ane zoryamA arjunane bahu vakhANatA. eka divasa zeNaguru, sarva ziSyonI sAthai yamunA nadImAM krImA karatA hatA evAmAM ko jalacara jIva, temano eka paga pakamIne kheMcavA lAgyo. jo ke guru poteja potAno paga gemAvavAne samartha itA to paNa temaNe ziSyonuM vinayapaNuM jovAne mATe mhoTo pokAra kasto eTale sarva zipyo tyAM AvyA; paraMtu ko temane gamAvavAne samartha zrayo na. di. paThI arjune turata potAnAM dhanuSyanA raNatkAra zabdavame karIne e kuzja. tutrI gurune kaNamAtramA gemAvyA. arjunanI prAvI gurunnakti ane A prakAra ranuM bala jo guNajJa guru bahu harpa pAmyA; paraMtu "jo hu~ tenI prazaMsA karIza to zrAvIjA sarve zipyo tenAnapara hepa karaze ane tearjunane potAne paNa mada zro." ema dhArI gurue tene vakhANyo nahi. ko vakhate ekAMte arjunanIpAsa zeNa gugae evI pratijJA karI ke, " he zreSTha ! haM tdArA vinA vIjA kozna kyAre pAga dhanuvaMdanI sarva kalAna nadi zIkhavU." paThI ko Tinasa eka savya Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. . ( 411 ) kamano jIlla, zeNa guru pAse dhanurvedakalAna zikhavA Avyo; paraMtu jhele to te ema kahyuM ke, " nIca kulamAM nRtpanna zrayelA tane huM dhanurveda nahi zikhavuM." pIte jI vanamAM jai gurunA ajAvathI eka vRkSanI nIce zeNagurunI mRcikAmaya mUrtti banAvIne atithI temanuM pUjana karato to niraMtara temane sAkSI rAkhIne dhanurkalAno abhyAsa karavA lAgyo. yA pramANe guru bhaktithI niraMtara abhyAsa karatA te jIllane bANoe karIne sUkSma pAMdAne paNa bedI nAkhavAmAM vizvane AzcaryakArI ati tIvrapaNuM prApta yayuM panI eka divasa zeNaguru sahita kalAvaMta arjuna pharatA pharatA je vanamAM jIlla rahato hato tyAM prAvI pahocyA. * tyAM te nille karelA patra bedAdi joine arjuna potAnA guru pratye kar3evA lAgyo. " he guru! Ape mhArA vinA bIjA koine dhanurveda nahi zIkhavavA mATe je pratijJA karI datI, te yA padamAM vigerenA bedAvA naparathI nizve phogaTa yA hoya ema dekhAya be. " gurue Azcarya pAmIne karUM. " he pArtha ! mhAruM vacana kyAre pae vRthA na hoya. huM jAeMNuM huM ke, manuSya athavA devatAne viSe yA koi navIna dhanuSyadhArI thayo doya ? ke, jeNe zrAvo zrAvanamAM rahIne abhyAsa kasbo ve." ema kahane valI temase kahIM ke, "zrA vanamAM je koi dhanurkalAnA jAe deva, dAnava, vidyAdhara ke manuSya hoya te turata pragaTa thaine potAnuM cAturya paNuM dekhAmo, " zeNanAM AvAM vacana sAMjalIne dhanuSya vANane dhAraNa karanArA e lavya jIlle vanamAMthI turata tyAM prAvIne potAnuM nAma pragaTa batAM zeAgurune praNAma karaco. " tane yA kalA ko zIkhavI ?" ema zelagurue pUbacaM eTale jIle kahyuM ke, " mhArA guru zeA be. kAraNa temanA vinA vIjo kayo puruSa mane va zreSTha kalAna zIkhave ? " ema kahIne te nIle potAnuM pUrvanuM sarva vRttAMta kI saMbhAvyaM zrane pote akhaMmita puSpothI pUjana karelI zeAguruna mRttikAmaya mUrtti paNa te banne jalAne dekhAmI uttama rIte pUjana karelI potAnI mRttikAmaya mUrti jor3ane zeNagurue " yA dhanurveda kalAmAM arjuna samAna na thAna. " ema dhArIne te jIlane kartuM ke, "tuM potAnA jamaNA hAyano aMguTho gurune arpaNa kara." gurunAM AvAM vacanazrI jIle turata potAno aMguge kApIne gurune arpaNa karavApUrvaka natithI praNAma karuyA. paThI kevala aMgulIzrIja ktiva abhyAsa karatA evA te jIllane dhanurkalAna prApta i. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (415) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. catura budhviAlA guga zeNagurUe harSathI arjunane rAdhAvedha zIkhavyoane jIta tathA duryodhanane gadAbhyAsa karAvyo. yudhiSTira, nakula ane sahedava e traNa vIra puruSo paNa zastra vidyAmAM pravINa thayA. azvatthAmA (zeNanA putra ) paNa pralAvadhI ane nujavalathI karNa tathA arjuna samAnaM thayA. eka divasa zeNagurunI AjJAthI gAMgeye potAnA mahA sunnaTa putrono yuHzAna jovAnI ilAzrI darpavame raMgamaMjhapa racAvyo. temAM zeNa, pAMmu, dhRtarASTra,ane samartha evA gaMgAputra (gAMgeya)harSazrI beThe ute sarva prakAranAM zastrone dhAraNa karanArA ane mahAparAkramavaMta evA yudhiSThirAdi sarve kumAropAvyA.turatasannAmAMyuharaMgane dhAraNa karatA ane potAnA zastrAcyAsane dekhAmatA te sarve kumAroe sarve nUpatinAM cittamAM evo vismaya natpanna kasyo ke, jene sarvajJa puruSaja jANIzake.avasara malavAzrI vIrapuruSomAM zreSTha evA nIma ane ryodhana paraspara yu6 karavA lAgyA; paraMtu potAnA gurunI AjJAzrI valavaMta azvasthAmAe temane nivRtta karuyA. panI potAnA gurunI vrakuTInI saMjJAzrI AzA karAyalA arjune nannA zrai potAnI nuH jAnA tAmananAzabdazrI sarve rAjAnanA manane bahu donnapamAmayu.arjune gemelA vANanA samUhanAM pIMganA vAyuthI kaMpatA parvatoe karIne nAza pAmI gayA ke graha ane tArAna jemAM tathA trAsa pAmyA ve sUryanA rathanA caMcala azvo jemA, evaM AkAza zrai gayu. arjunanI AzcaryakArI kalA ane rAdhAvedhane joza te vakhate kayA kayA nUpatiye natpanna zrayelA harSazrI mastaka nathI dhuNAvyu? arthAtu sarve rAjA harSa pAmIne potapotAnuM mastakadhuNAvavA lAgyA.paThI uryodhane yAjhA karelA karNe potAnA siMhAsana naparathI kopavame nIce nutarIne khannAne zrAsphoTana karatA unnata meghanI peThe mahA garjanA karI, tenuM tevaM dhanurdhAripaNu ana tujAvata jo saMtopa pAmelA ayodhane karNane svargapurI samAna caMpApurI inAma tarIke pApI. yA vakhate sUtasArathI tyAM yAvyo. karNe te AvelA potAnA pitAne praNAma karIne vahu mAnapUrvaka sarve rAjAnanI pAgala vesAvo. paThI mahA Thara evA nIma sahita kopa pAmelA arjune duryodhanane karvA ke, zra! nIca kulamAM utpanna ayatA kArgane caMpApurI gA mATe yApI dIghA? aMga kulAcArarahita ! hu~dAga AvA anyAyane madana nahi karUM." yA pramA nakalIna panI ta bane jaggA polapotAnA dhanapyano TaMkAra karIne tatkAla yu Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra. ( 413 ) karavAne taiyAra thA. calatA vIra rasavAlo ka ane bIjA mahA balavaMta nUpAlo paNa yuddha karavAne mATe potapotAnA siMhAsana naparathI natarIne taiyAra zrayA. zravakhate tenA junA prasphoTanathI ane cAre tarapha yatA evA mahAjayaMkara siMhanAdothI trAsa pAmyA ve zrazva jenA evo sUrya jANe parvatonA zikharonI paTavAne saMtA peTho hoyanI ? ema asta pAmyo pachI mahA raNAraMjayI e Na jagatne ko pamAnavAne taiyAra zrayelA e sarve sunaTone gurue pote nabIne gariSTapaNA nivRttI pamAyA. yA avasare dhRtarASTranA pUbvA naparathI sUtasArathI harSathI karNanuM kulAdika kadevA lAgyo ke, " snAna nimitte gaMgA pratye gayelA mane pravAhamAM tapAtI prAvatI peTImAMthI yA putra malyo be. valI adbhuta dehAMtI ne mujhamAM rahelA ratnAkarathI meM tene kuMtIno putra jANyo be. mane saMbaMdhI sUrye svapna prApyaM hatuM, mATe meM e mahA parAkramavaMta putrane grahaNa ko be." pabI ati harSa pAmelo dhRtarASTra rAjA potAnA putrosahita karNane sAthe lai pAMnA putro napara cittamAM bahu matsara dharato bato potAnA gharapratye gayo, jevI rIte loko utpanna thayelA guNothI pAMruvo napara prIti rAkhavA lAgyA tevIja rIte tena zranyAyAdi doSathI duryodhanAdikane viSe nispRha thA. spaSTa dharmavaMta evA pAMkurAjAe potAnA baMdhu dhRtarASTranA putrone jUdA rahevA mATe dezarahita kuzasthala nAmanuM nagara prApyuM. yA pramANe jANa evA pAMzu, dhRtarASTra, jISma ne zeNa guru temaja bIjA sabhAsado pAMsuputronA tathA dhRtarASTraputrAnA javalanI vividha prakAre parIkSA karIne bahu darSa pAmatAH batA tatkAla potapotAnA gharapratye gayA. iti RSimaMgalavRtau pAMvacaritre vidyAbhyAsabalaparIkSA varNAkhyo dvitIyadhikAraH koi vakhate Dupada rAjAnA prasanna manavAlA pratihArI dUte divya sanAmAM veLelA pAMkurAjAne praNAma karIne kahyuM ke, " he mahArAjA ! zrI DuparAjAne culanI strInA nadarathI nRtpanna thayelI, vizvanA manuSyone AzcaryakArI ne ma nohara rUpavAlI zepadI nAme putrI be. Dupada nUpAle te potAnI putrIno svaias inpa racyo ve, temAM temale kRSNa tathA valanasahita sarve dazAhane, - Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 414 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. rukmIne, zizupAlane, karIne, suyodhanane, damadaMtane ane bIjA mahA tejavaMta rAjaputrone dUta mokalIne temAvyA ve; tethI tena sarve tatkAla zrAvI pahocyA d. pa pa putro sahita svayaMvara maMrupamAM UTa padhArI tene suzobhita karo. " dUtanAM AvAM vacana sAMjalI pAMkurAjA, potAnA pAMca putro sahita zra saMkhya sainyazrI paravasyo to vahu vAjatronA nAdapUrvaka kAMpIlapurapratye gayo. pAMkurAjAne prAvelA sAMgalI potAnAM cittamAM bahu darSa pAmelA ane sthira manavAlA Dupada bhUpatiye temane mahotsavathI nagarapraveza karAvyo. tyAra paThI Dupada rAjAe turata aguru caMdananAM kASTa, ratna, mANikya, suvarNa ane vIjI aneka manohara dhAtuthI taiyAra karAvelA siMhAsanonA samUhavAlo ne potAnI divya kAMtithI vaimAnonA zranimAnane jItanAro svayaMvara maMgava racAvyo. temAM jUdA jUdA romAM suzobhita evA siMhAsano napara zojatAM suMdara toraNo jANe traNa jagatne jItavA mATe kAmadeve saU karelAM dhanuSyo hoyanI evA zobhatAM hatAM. tyAM suvarNanA siMhAsano napara beThelA rAjaputro jAye "vaimAnamAM veLelA devI vyamAna kAMtivAlA iMjheja hoyanI ? ema zonavA lAgyA. sarve rAjakumAromAM potAnA uttama evA pAMca putrosahita pAMphurAjA, jANe pAMca vAloe yukta evo sAkSAt kAmadevaja hoyanI zuM ? ema bahu zojavA, lAgyo. yA avasare snAna karelI, kIra samunA jala samAna vastra dhAraNa karanArI, uttama grAnUpaNozrI suzobhita aMgavAlI, pUrNa caMda samAna mukhavAlI, hastinA larakhI gativAlI thAne rUpasarpatiye karIne ratine paNa jItanArI - padI hAthamAM varamAlA lai aneka sakhIyonI sAthe tyAM svayaMvara maMrumamAM thAvIne potAnA pitAnI grAgala rAdhAvedhanA staMbhanI pAse veThI. paThI Dupada bhUpatinI grAjhAvI pratihArIye vegavame eka dhanuSya lAvI ne rAdhAvedhanA staMbhanI pAne najA rahone sarve rAjAna pratye thA pramANe kAM. "he bhUpatiyo ! sAMjalo. yA staMbhanI upara je vAra ArAvAluM cakra phare ve, tenA upara kAvI bAjue helI rAdhA [putalI ]ne je koi valavaMta dhanurdhAri rAjaputra thA nIce desI ghInI kamAimAM joDane potAnA vAsavame karIne viMdhaze te vIrapuruSa sarva rAjakanyAmAM mukuTamaNirUpa, mahAsatI zrane rAdhAvevanA paNa vAlI zrA nAma hai. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (415) padIne paraNaze." pratihArInAM AvAM vacana sAMjalI rAdhAvedha karavAne taiyAra zrayelA rAjaputromAMhenA keTalAka to dhanuSyane dhAraNa karavAja samartha thayA nahi keTalAka dhanuSya napara bANa camAvavA samartha zrayA nahi ane keTalAka to potArnu bala manamAM samajIne siMhAsana naparathI navyA paNa nahi. paThI sarva dhanurdhArimAM mukhya evA arjune, siMhanI peThe nuja parAkramavAlA nImasenasahita potAnA siMhAsanazrI nIce utarI harSavame sarva kSatrIyone namaskAra kasyo. tyAra bAda teNe laDhAthI sarve nUpAlonA jotA batAM potAnA vajasamAna hAtha vame te rAjAnanA mAnasahita dhanuSya gRhaNa karayu. A vakhata nImasena, naMcA hAtha karIne sarva dizAnanA adhipatiyone kahevA lAgyo ke, "he zeSanAga! tame samasta pRthvIno nAra dhAraNa karavAmAM ati nizcala tha raho. sarva vizvane pAlana karavAmAM tatpara evA iMda, ami, yama, vAyu ane bahmA vigere he lokapAlo ! tame paNa sarve sthira az juna ke, A mhAro nhAno baMdhu, utkRSTa evA dhanurdhArinanA pAdanyAse karIne sarva nUpatiyonA garvasahita A dRDha dhanuSyane nizce namAvaze." parI nIce le dRSTi jenI evA arjune, balavame dhanuSya camAvIne sarva rAjAnanA jotA utAatilAghavapaNAthIpotAnuMbANa naMcuM kheMcyu. banne kAnane baherA karI denArA, tatkAla kAyara puruSone pRthvI napara suvArI denArA ane bIkaNa janone trAsa pamAmanArA dhanuSyanA ati kagera zabdavame karIne nanA ghInI kamAmAM dRSTi rAkhanArA arjune, vegayI pharatAM cakra napara dekhAtI rAdhA (putalI)ne jozne turata potAnA gemelA bAgavame sannAsamaka te putalIne vIMdhI nAkhI. A vakhate AkAzamAM jayajaya zabdapUrvaka deva uMchannI vAgavA lAgyA ane devatAnae karelI cAre tarapha puSpavRSTi zrai. jo ke A vakhate natpanna zrayelA anurAgavAlI kSepadIye kyAre paNa niHpuNya puruSoe nahi melavI zakAya evI potAnA hAthamA rahelI varamAlA ati vegathI arjunanA kaMThane viSe AropaNa karI; paraMtu te varamAlA to turata pAMca rUpe zrazne jema manazakti pAMca iMnine viSe AropaNa pAya tema pAMce pAMvonA kaMThane viSe AropIta thA. jema pAMca viSayo AdarathI nattama bujhino Azraya kare tema pAMmu rAjAnA pAMca putroe sarve rAjA jotA utAM priya evI kSepadIno Azraya kasyo, AvA AzcaryathI gAMgeya potAnAM cittamAM bahu lajA pAmyA, Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (416) Rpimamalatti-pUrvAI. hupadarAjA nisteja vanI gayA ane bIjA loko paNa vismaya pAmyA. evAmAM tyAM ko jhAnI muni AvyA. paThI "he nagavan ! A jhaipadInA mukhya pAMca patiyo kema zrayA ? " ema kRSNAdi nUpAloe te cAraNa sunine vegadhI pUjyu / eTale te mahAtmAe kevala paropakArane mATe A pramANe kA. "he nUpAlo! pUrva janmane viSe vAMdhelA kukarmathI zrI padI pAMca natAravAlI thaze, emAM tamane ati Azcarya kema thAya ? kAraNa kukarmonI to viSamagati hoya . caMpAnagarIne viSe sAgaradatta zeThane sunnaza nAmanI strIthI natpanna thayelI sukumArIkA nAme eka kanyA i. paraMtu te niraMtara do gyanA syAnarUpa hatI. jyAre putrI yauvanAvasthA pAmI tyAre pitAe tene harpazrI jinadatta nAmanA zeThanA putra sAgaranI sAthe paraNAvI. palI bahu zonAvAlI zayyAmAM sUtelI te kanyAno sparza karavAthI jinadattane tenuM zarIra pUrvakarmanA vazazrI aMgArA sara lAgyuM. jo ke te sAgara kSaNamAtra to potAnuM zarIra valatA utA paNa tenI sAthe kSaNamAtra rahyo; paraMtu jyAre te sukumArIkA nijJavaza praz tyAre to te tene tyAMja mUkI potAne ghera nAzI gayo. paThI nizayI jAgI gayelI sukumArIkAe potAnA patine dIge nahi tyAre te vahu rudana karavA lAgI. potAnI durgaMdha dehavAlI putrIne tyajI dai sAgara potAne ghera cAlyo gayo, e vAta jANIne sAgaradattazeThe te sukumArIkAne potAne ghera dAnazAlA maMjhAvIne rAkhI.anukrame teNe vahu vairAgyazrI gopAlikA sAdhvI pAse dIkSA lIdhI. tyArapaThI te niraMtara ammAdi tapa karavA lAgI. ko vakhate nanAlAnI jhatumA pravartinIyoe nivAsyA utA paNa te su. kumArIkA sAdhvI parIpahane sahana karavA mATe nadyAnamAM jazne vairAgyathI (na. tya AtApanA karavA lAgI. eka divasa AtApanA karatI evI te sukumArIkA sAdhvIye kAmAtura evA pAMca purupoe namratApUrvaka sevana karelI ane rUpasaMpa: liye karIne ratine paNa jItanArI devadattA nAmanI vezyAne joza. paThI ko divasa jeno patisaMbaMdhi manoratha pUrNa nabI thayo evI te sukumArIye evaM ni: pANaM karayu ke, " meM zrA karelA tapathI hu~ AvatA navane viSe pAMca ptivaal| yAnaM." paThI pATha mAsaparyaMta aticArarahita ane karmane nedI nAkhanArI saMlebanA karIna AlocanA lIcA vinA mRtyu pAmelI te sukumArIkA pahelA . Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (17) valokane viSe navapalyopamanAM AyuSyavAlI devI zra. [cAraNamuni, kRSNA- .. dinUpAlone kahe le ke,] panI pahelA devalokathI cavIne te devI A DupadarAjAnI putrI ane. pUrvanavane viSe karelAM karmathI tene pAMca nAra zrayA emAM tame zA mATe vismaya pAmo ge?" muninAM AvAM vacanathI AkAzane viSe "bahu sAraM thayuM, bahu sAraM ayu" ema zabda ayo. kRSNAdika paNa tenanI prazaMzA karavA lAgyA. panI svayaMvaramAM AvelA rAjA tathA svajanonI samaka pAMsurAjAnI AjhAyI te pAMce pAMmavo pada rAjakanyAne natsavapUrvaka paraNyA. tyArabAda Dupada rAjAe, svayaMvaramAM AvelA dazAoMne tathA kRSNAdi vIjAnupatiyone gauravapUrvaka potapotAnA nagara pratye vidAya kasyA. pada narezvare satkAra karelA pAMmurAjA paNa potAnA pAMca putro sahita bahu natsavovAlA dastinApura pratye pAvyA. have eka divasa yudhiSThira upadInA maMdiramAM bega hatA evAmAM tyAM vizvamAM marajI pramANe pharanArA nArada AvyA. yudhiSTire temanuM pUjana karayu.pI. prasanna zrayelA nArade turata bIjA nImasenAdi cAre nAnane tyAM volAvI "tamAre A paMcAlI (zepadI) ne yogya avasare sevana karavI." ema kahIne yogya vyavasthA karI ApI. valI temaNe evo pratibaMdha kasyo ke, "AjJepadInA gharane viSe eka nA vidyamAna utAM jo bIjo nA anurAgathI praveza karaze to tene bAra varSaparyaMta tIrthayAtrA karavA jaQ." eka divasa yudhiSThiropadInA gharane viSe hatA evAmAM arjune tyAM ajANatAM praveza kasyo. paThI yudhiSThirAdi baMdhunae nA kahyA utAM paNa satya pratijJAvAlo arjuna tIrthayAtrA mATe cAlI nikalyo. sarva tIrthone viSe jinezvaronI pratimAne harSadhI namaskAra karato te vaitADhya parvata upara AvI pahocyo. tyAM teNe zrI AdinAtha prannune namaskAra kasyA. evAmAM tyAM nayazrI nAsI jatA evA koI vidyAdharane teNe pUjyu ke, " he khecara ! tuM Avo zokayukta kema dekhAya ?" vidyAdhare kaDaM. "A vaitADhya parvatanI uttarazreNIno rAjA huM maNicUma bu. hemAMgada nAmanA valavaMta vidyAdhare mhArI sarva lakSmI lai mane rAjyathI kADhI mUlyo ." vidyAdharanA AvAM vacana sAMjalI mahA dhanurdhAri arjuna, maNicUma vidyAdhare pragaTa karelA vaimAnamAM besIne tyAM gayo. tyAM teNe balazrI hemAMgadane kADhI mUkI pharI maNi Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) RpimamalaTatti-pUrvAI. cUmane potAnAM rAjyane vipe sthApana kasyo. paThI hemAMgada ane maNicUma vita gare aneka vidyAdharoe sevA karelo arjuna tyAM keTaloka kAla rahIne parI divya vimAnamAM vesIne maNicUma sahita Agala cAlyo. aSTApadAdi pavitra tI|ne viSe rahelA jinezvarone namaskAra karato ane saMtuSTa cittavAlo arjuna revatAcala (giranAra) parvata pratye AvI pahocyo. . have ema vanyuM ke, zrIpura nagarane viSe pRthu nAmanA koI datriyane strI kI eka putrI az; paraMtu te putrIne pUrvakarmanA doSazrI zarIre 'gaMdha thavAne lIdhe te 'gaMdhA evA nAmazrIja lokamAM prasiH zrai.anukrame yuvAvasthA pAmelI te putrIne, pitAe harpazrI somadevane ApI; paraMtu tenA gaMdhayI virakta banelo somadeva to tene tyajI daza tatkAla rAtrIne viSe gupta rIte nAsI gayo, patiye tyajI dIdhI, tethI to e ugadhA potAnA pitAne zeSatuM sthAna az pamI ane vaMdhunae paNa tyAga karI. kaDaM ke-strIyo, potAnA svAmInI prItivame sarva sthAnake pUjAya The. paThI sarva sthAnakethI parAnnava pAmelI te ugaMdhA potArnu ghara tyajI dazne turata rAtrIne vipe nAsI gai. anukrame nadyamavAlI te potA. nAM uSTakarmano kaya karavA mATe sarva tIrthone viSe namavA lAgI. " jANe A tIyoMne viSe pUrva navanuM karma kaya aze nahi." ema dhArIneja hoyanI ? ema atyaMta duHkhathI kheda pAmelI te dIna gaMdhAe samuzmA kaMpApAta karavAno pa Na nizcaya kasyo. zuM prANIyo pImAne lIdhe turata mRtyu pAmavAnI zchA karatA nazrI?" arthAt pImA pAmelA manuSyo tatkAla mRtyu pAmavAne paNa taiyAra thAya. paThI eka divasa vanamAM namatI evI te ugadhAe ko jaTAdhArI ane valkala vastravAlI sAdhune jokne vahu premazrI namaskAra kasyo; paraMtu te sAdhue to tenI pugaMdhadhI turata avalu mukha karayu. muninI AvI ceSTA joDne dhugaMdhAe kAM. " de nagavan ! parigRda rahita evA tame mhAro jhAmATe tiskAra karA ge? jhuM prAje tamAga vinA tralokamAM vIju ko mhAruM rakSaNa karanAra The gvamaM ? " tapasvIye phrii| kahyu. " he vatse ! ahiM mhArA trikAlajJAnI guru u.nemanI pAle jAne jaktizrI tu pAtAnuM vRttAMta kahe; jezrI te tdArA duHkhn| niyanitA napAya banAvo." muninAM AvAM vacana sAMjalI sAdhunanAM caraNa: nI mevA karavAmAM tatpara pavIta dhugaMdhAe vananI aMdara zrI jhapanna jinezvaranu . Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (41e) dhyAna karatA evA te jaTAdhara mahAmunine praNAma kasvA. pApano nAza karanAra gurue paNa tenA ugaMdhazrI kAzka potAnuM nAka vAMku karIne darjanA Asana napara vinayazrI beThelI te ugaMdhA pratye A pramANe kahUM." he vatse! urga'dhanA doSadhI vyAkula banelI tuM, A vanane viSe kema AvI bu ? thArA dehathI nutpanna zrayelo A manuSyone puHkhakArI urgaMdhano samUha kema nallAsa pAme?" muninAM AvAM vacana sAMjalIne puHkhazrI pImA pAmelI urgaMdhA rotI utI kahevA lAgI. "he muni ! huM jA{bu ke, pUrvakarmane lIdheja A mhArA zarIrathI ugaMdha prasare . huM bAlyAvasthAthIja duHkhavame tapAyamAna az . A gadhane lIdhe patiye paNa mane tyajI dIdhI . bahu tIrthane viSe bramaNa karatA utA paNa mArA A gaMdhano kaya thayo nahi. he munizvara ! tame dharmadAnathI nizce sarva manuSyonA niraMtara AdhArarUpa ge, mATe pUrvajanmanAM pApathI gemAvIne mane kaNamAtramA A saMsAra samuzthI tAro." muniye pharIthI kavU. " he vatse ! mane tevaM jJAna to nathI; paraMtu tuM zatrujayanA madhyapradezane viSe rahelA zrIraivatAcala parvata napara jA. tyAM niraMtara satIpaNAne dhAraNa karatI ane jinezvaranI naktiyukta tuM, zreSTa muniye batAvelI vidhi pramANe gajapadakuMbhathI jalalA. vIne snAna karaje ke, jethI tuM rogarahita yaza." munIzvaranA AvAM vacana sAMnnalIne ugadhA temanAM caraNane namaskAra karI harSavame giranAra parvatarnu manamA smaraNa karatI utI zatrujaya tarapha cAlI. niraMtara prayANa karatI evI te anukrame keTalAka divase zrIzajaya tIrtha pratye AvI pahocI. tyAM vizve sevana karelA zrIAdinAthane joza harSa pAmelI gaMdhAe laktithI prajune vaMdanA karI. palI pradakSiNA karInete, zrIneminAtha pranune namaskAra karavA mATe tathA potAnAM pUrvakarmanAM pApasamUhono nAza karavA mATe zrI giranAra tarapha javA nikalI. ati pavitra svannAvavAlI sugaMdhA anukrame giranAra parvata nupara jaz ane gajeMsada kuMmane joza harSa pAmI. zrI arihaMta pranunA maMdirane viSe ane gajapadakuMkane viSe praveza karavAne asamartha evI te jurgaMdhA prathama bahAra rahIne gajapadakuMmanuM jala magAvI snAna karavA lAgI. anukrame sAta divasamAM te ugadhA potAnAM zarIrano dhugaMdha nAza pAmavAzrI sugaMdha dehavAlI ai. paThI hRdayamAM natpanna zrayelI naktivAlI te zrI jinezvara, pUjana karavA mATe jinamaMdi. Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 450 ) RSimaMgalavRtti - pUrvArdha. ramAM gaI. prabhunuM pUjana karI rahyA paTI tethe tyAM beThelA koi jJAnI gurune potAno pUrvabhava pUgyo. yA avasare tyAM arjuna paNa bega hatA; tethI te paNa muniye varNana karelA durgaMdhAnA pUrvabhavane sAMjalavA lAgyA. suniye kahyuM ke, " he zubhe ! tuM pUrvajanmane viSe kora zreSTha brAhmaNanA kulane viSe utpanna tha hatI. eka divasa jainadharma rahita evI teM, eka jaina munine uddezIne deSathI hAsya pUrvaka sakhInI Agala ema kahyuM ke, " hA niraMtara jalasnAna rahita pra ne kevala vanamA rahenAro yA yatIzvara, nizve potAnAM ujvala vastrane bahu ma lIna kare ve." ema kahIne teM potAno hAtha ke upara mUkIne mhoM macakomadhuM. he vatse ! grAma karavAthI teM je kukarma upArjana karayuM, tenuM phala sAMjala. paThI tuM mRtyu pAsIne narakane viSe utpanna thai. tyAMthI caMgAlanA kulamAM janamI. tyAMthI juMruNI thai. anukrame ThevaTa yA manuSya javane pAmI temAM panAmI ne pariNAmathI thAruM durgaMdhavAluM zarIra thayuM, tethI A javamAM pa tuM tripadInA sthAnarUpa durgaMdhA thai. kahyuM ve ke jIva pUrve karelAM karmane zuM navI jogavato ? arthAt pUrva karmane nice jogave be. je jinezvara yogI prabhu, puruSazene pUjya ve ane je trA lokamAM nivAsa karanArA prANIyothI zreSTa ve, temanI mujhane dhAraNa karanArA niHparIgrahI sAdhuna zuM niMdA karavA yogya The? jena sahA mithyAtvano nAza karanArA ve, jena mahAvratarUpa lakSmIne dhAraNa ka vAmAM samartha ne jena zrI arihaMta prajunA dharmarUpa kasalane praphullita ka vAmAM sUryarUpa ve evA muniyo traNa lokamAM niMdA karavA yogya kema hoya ? tuM tIrtha prabhAvI sarva kukarmano nAza karI saubhAgyavAlI thaiza valI tuM niraMtara tIrtha sevA kara ke, jegrI karIne tuM tatkAla vodhIvIja pAmIza. " yA pramANe sunIzvare kahyuM eTale durgaMdhA tathA arjuna e vanne jagAe tIrtha pranAvane jAlIne darpa pUrvaka zrI tIrthakara prajune tathA gurune praNAma karuyA. patrI thomA kAlamA potAnA grAtmAne dhanya mAnato arjuna, maNicUrUmitrasahita tIne viSe hI traNa divasa rahyo, patI zrI kRSNa arjunane nipuNa jAgI potAnI dvArakA nagarI pratye bolAvyo. tyAM temale paraspara eka bIjAnI prItinI vRddhi mAM potAnI vdena sunA hI arjunane thApI. anya tIthene vi pavitra dehavAla arjuna, potAnAM karmano nAza karavA mATe Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra, (41) zatrujaya tathA aSTApada tIrtha napara bAravarSa paryaMta rahyo. page potAnI pratijJA pUrNa karIne aneka vidyAdharonI sAdhe potAnA asaMkhya vaimAnozrI zrAkAzane / pUrI deto to arjuna potAnA hastinApuranagara pratye Avyo, strI sahita AvatA evA arjunane sAMjalI cAra putro sahita ati natsAhavaMta thayelA pAMku rAjAe potAnA nagarane viSe arjunano mhoTo navIna pravezotsava karAvyo, A vakhate bIjA ko vidyAdhare potAnI vhenane haraNa karavAnA samAcAra maNicama vidyAdhara pAtethI arjune sAMjalyA. te naparathI te, potAnA mitra maNicUma vidyAdharane sAthe laz tatkAla zatrunI pAula ja tene mArI potAnI vhena pranAvatIne pAThI vAlI lAvyo. jevI rIte sUryanI kAMtiye karIne AkAza zone ane dhvajAvake karIne zreSTha devAlaya zole tevIja rIte yazathI pavitra evA mahAtmA yudhiSThiravame zrA sarva vizva bahu zonnatuM hatuM. yudhiSThiranI AjJAne anusarI rahelA nImasenAdi bIjA cAra baMdhuna sainya sahita sarva dizAnane jItI aneka nUpatinI sAye mahotsava pUrvaka potAnA nagaramA aAvyA. yudhiSThirAdi pAMca pAMDavozrI zepadIne viSe anukrame bale karIne zaMkaranA samAna pavitra pAMca putro zrayA. jevI rIte nattama baMdhu, sevaka, putra, mitra ane potAnuM aMga (hAtha paga vigere ) / zrAjhA pramANe cAle , tevI rIte nImasenAdi cAre baMdhuna paNa yudhiSThiranI AjJA pramANe cAlatA hatA. zrA naparazrI prasanna thayelA vidyAdharonA adhipati maNicUme potAnI vidyAnA balazrI temane turata iMznI sannAnA samAna eka manohara sannA banAvI ApI. temAM atyaMta nirmala ane AzcaryakArI zonnA vAlA mahA mazinA staMno zonnI rahyA hatA tayA divya svarUpavAlI putalIyo jANe nattama ratnamaya apsarAna hoyanI ? ema dIpI rahI hatI. maNicUma vidyAdhare jANe snehathIja hoyanI ? ema te sannAmAM suvarNanAM siMhAsana upara baMdhuna sahita yudhiSThirane vesArIne potAnI maitrI saphala karI. paThI yudhiSThire potAnAM kalyANa mATe nagaramAM zrI zAMtinAya pranurnu nattama navIna maMdira karAvIne temAM teja pranunI mahA mUlyavAlI ane maNiyoe karIne vakhANavA yogya suvarNa mUrtinu sthApana karayu. kAraNa ke, teja nagaramAM zrI zAMtinAtha pranunA traNa kalyANako thayA hatA. valI digvijayathI potAnA baMdhunae saM Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 415 ) RSimaMgalavRtti - pUrvA 6. pAdana karelI bahu lakSmInuM uttama phala mAnatA evA teNe tyAM traNa vizvane puNyanA kAraNarUpa hastinAna nAme tIrthanuM sthApana karIne mhoTo mahotsava kasyo yudhiSThire pranunI pratiSTAnA utsavamAM bolAvelA dazAI baladeva kRSNa ane vIjA padAdi aneka rAjAnaM dhAvyA hatA. koi vakhate maNimaya staMnone viSe prasarI rahelA pratibiMbavAlA te sarva rAjAna sanAmAM vega hatA. evAmAM bhUpatiye bolAvelo duryodhana potAnA baMdhuna sahita bahu parivArathI paravastro thako tyAM zrAvyo. bahu dedIpyamAnapaNAthI jA prakAzamAMja sthira rahyA hoyanI ? ema ratnanAM siMhAsana upara beThelA yAdavone tathA pAMvAne joi te manamAM bahu Azcarya pAmyo. paThI baMdhuna sahita duryodhane nIlamaNinI jIto tathA bhUmivAlA sthAnane viSe jalanI zaMkAthI potAnAM vastro uMcAM lIdhAM ane skATikamaNinAM sthAnane AkAzanI zaMkAthI ka kavA lAgyA. tenI yAvI ceSTA joine bIjA rAjAnane bahu dasavuM zrAvyaM. valI sphATikamaNinI nItomAM prasarI rahelA pratibiMbavAlA rAjAnane joi te tarapha jato evo duryodhana te jItanI sAthe athamAlo. thA pramANe sanAmAM praveza karavAmAM cAMti pAmelA duryodhanane joi kayA kayA bhUpatiyoe hAsya nahi kara hoya ? arthAt duryodhananAM prAvAM caritrazrI sarve rAjAnu bahu hAsya karatA itA. paThI bahArathI to sUryakAMtamaNinI peThe zItala paNa aMdarathI to araNInA kATanI peThe jvAjalyamAna graha rahelA, krodharUpa dAvAnalavAlA duryodhane tyAM natsava kasyo. yA vakhate yudhiSThira rAjAnA pramANa rahita evA dAnazoyene jor3a vahu lajjA pAmelA kalpavRkAdi sarve turata meruparvatanA zikhara upara nAzI gayAM. " sarva dharmanuM mUla dayA ve " ema jANatA evA yudhiSThire sarva prakAranAM dAnazrI cAraNamuni vigere sAdhunane tathA nRpAdi aneka janAne saMtoSa mAmIne vidAya karayA. uttama vastra ratnAdikazrI saMtoSa pamAmelo baMdhu sahita duyoMdhana parA potAnA pitA ( dhRtarASTra ) ne mAmAnI sAthe potAnA nagara pratye yAvIne gupta rIte yA pramANe vicAra karavA lAgyo. "yA pAMkurA jAnA putro bAlyAvasyAzrI mAMgIne kapaTa karavAmAM catura, potAnAM gharane vi hag ye naga, hRdayamAM phuTa thane uparathI bahu mItuM bolanArA ve, he pUjyo ! nizce kRSNa vanya prAta velA sAmrAjyapade karIne madonmatta zrayelA ane garva Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra. ( 423 ) vAlA e pAMvoe, tyAM potAnI sajjAmAM mhAruM je hAsyuM karayuM be, te mane hRdayamAM bApAnI peThe sAle be. lokamAM evo nyAya be ke, balathI athavA balazrI zatrune potAnA svAdhIna karavA; mATe huM potAnA krodhanI zAMtine mATe e pAMvAnAM sarva rAjyane haraNa karIza." Ama pAMruvonI spardhAmAM bAMdhyaM be mana ! jeNe evA garvadhArI duryodhane yA pramANe kahIne paDhI turata aneka kArIgaro pAse koTI thI eka manohara sajjA karAvI. pabI te sanAne jovA mATe te praneka dUto mokalIne dazArdone, pAMsuputrone rAmakRSNa ne bIjA aneka nUpatiyAne te mAvyA. vizvane AzcaryakArI tIrthasthApanA, pAnapoSaNa, utsava, dAna 1 pratidAnAdi karIne valI madA AzcaryakArI evA zrI jinezvaranA pratiSThAnatsave karIne bahu darSa pAmelA ne duryodhane anucaro mokalIne temAvelA pAMvo mhoTA utsavapUrvaka duryodhananA nagarane viSe zrAvyA. iti pAMvacaritre daupadI svayaMvaramaMmapAgamanArjunarAdhAvedhasAdhanapANigrahaNAdivarNananAmA tRtiyodhikAraH // 3 // paThI potAnA baMdhuna sahita harSa pAmelA ane kRtrima mAna ApanArA duryodhane camatkArI eva bahu dAna tathA jakti vigerethI kRSNAdi sarve nUpati/ yone pUrNa rIte saMtoSa pamADyA. tyArabAda daMjavAlA tethe jojyAdi uttama naktithI, mahAvananI krImAthI ne bIjA aneka kutuhalathI pAMvAne potAnA vaza karIne pabI dyUta ramavAne mATe AmaMtraNa mokalyuM. jo ke dharmakAryamAM pravINa evA vidure pAMvonA guNanA premazrI pAMvAne dyUta ramavAnI nA pAkI; paraMtu potAnAM karmanA doSathIja ajJAni vanI gayelo dharmaputra yudhiSThira dyUtI nivRtti pAmyo nahi. sarva kalAmAM pravINa ane zuddha jAvavAlA evAya paNa painate atyaMta potAnA jAgyanA avalApaNAzrI duryodhanane kapaTavAlo jANI zakyA nahi. anukrame yudhiSThira potAnAM pUrva karmanA yogathIja azvono samUha, dastiyono samUha, rathano samUha, sarva gAma, nagara ne rAjya ema sarva vastu vyAdikanI peThe hArI gayo. dyUtarasamAM bumi gayelA yudhiSThire jayanI thAzAthI je je paNa karayuM te te bahu tarAzrI pIkAyalA puruSane jAMUvAnA jalanI peThe. niSphalaja dekhAyuM. bevaTa dyUtamAM vRddhi pAmelI tRSNAvAlA teNe paNamAM potA Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (434) RSimaMmalaratti-pUrvAI. nI prANa pyArI padIne mUkI, tene paNa te satya pratijJAvAlo kSaNa mAtramA dArI vege. dhikkAra te daivanA AvA iSTa vilAsane !!! pI bahu puSTa svannAvavAlA duryodhane rAjyAdi sarva potAne svAdhina karI ThevaTa jhepadIne temavA mATe :zAsanane mokaTayo. duHzAsana paNa "are jhaipadI ! tane pAMmavo hArI gayA be, mATe davaNAM tuM mhArA kholAmAM vesa ane te vimaMbanA pAmelA pAMmavone tyajI de." ema kato to pAMmavonAM ghara pratye gayo, tapta zrayelA kathIranA samAna tenAM AvAM vacana sAnnalIne vahu naya pAmelI jhepadIne keze pakamIne mh| duSTa zAsana sannAmAM lAvyo. jo ke sannAmAM nIma, karNa, zeNa vigere beTha hatA to paNa bahu apamAnadhI lajA pAmelI mahAsatI padIye krodhathI du: zAsanane A pramANe kagera vacana kahyAM. "kulane viSe aMgArArUpa ane ni laja evA he pApI duHzAsana ! yA pramANe mane apamAna pamAmato tuM nive niSphala zrayelA zastra parAkramavAlo azne mahA ghora evA :khane pAmIza.' paThI iSTa evA :zAsane jema jema padInAM aMga naparathI vastro natArI leva mAMmayAM tema tema nirmala zIla ladamInA prannAvathI tenAM zarIrane viSe nava. nayAM vastro zravA lAgyA. ThevaTa ekasone ATha vastro kheMcavAyI kheda pAmelo, nIla samAna ane mahA puSTa svannAvavAlo :zAsana ThevaTa dArIne satnAmAM potAne Asane vege. jo ke yA vakhate ayodhananA upara nImasena mahA kopAgnizrI jvAjalyamAna zrai rahyo hato, to paNa te potAnA mhoTA nAi yuviSThiranAM vacanarUpa jalazrI zItalapaNuM dhArato to phakta vANIvame yA pra. mANe kavA lAgyo. "jo mane yA mhArA mhoTA baMdhunI vANIye aTakAvyo nahota to hu~ movavame AmhArI gadAgrI e 'STane baMdhu sahita turatacUrNacUrNa karI nAkhata." yA pramAga garjanA karatA evA balavaMta nImasenane jAgI vahu trAsa pAmatA keTalAka rAjA vidhI avaTuM mukha karavA lAgyA, paThI bahu krodhazrI jayaMkara evA nImapitAe gAmananA kukRtyane jo tene kA. "are pApI ! iMzana paNa pUjavA yonya yA mahAnatIna te yA jhI viTaMbanA kema pamAmI ? he durAgmana ! jo ke nImasana ana arjunAdi balavaMta puruSo tane mAravA taiyAra zra gayA ke paraMtu tana zrIdharmaputra yudhiSThire bArI rAkhyA The, kaDaM ye ke-sana pu. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra. ( 4zya ) ruSono vinaya eja temanuM parAkrama samajavuM. kulamAM aMgArArUpa are duryodhana ! thArAM kulane nAza karavAmAM kAlarAtrIrUpa yA pativratA aupadIne tuM tyajIde. are ! prAthAro pitA to vhArathI prAMdhalo dekhAya be; paraMtu pApI evotuM to vdAra ne aMdara banne rIte AMdhalo dekhAya be. " bhISma pitAnAM AvAM vacana sAMgalI duryodhane temane kahyuM. " zrA yudhiSThirAdi pAMca pAMvo cAra varSa paryaMta vanavAsa jAna ane eka varSa gupta rIte raho; paraMtu teramA varSane viSe tena kyAM gupta rIte rahyA be, tenI zodha karavA mATe anucaro mokalIza. mAM jo tena jalAi zrAvaze to tenane pharIthI bAra varSa paryaMta vanavAsa javuM paruze." yudhiSThira yA sarva vAta aMgIkAra karI tathA gurune praNAma karI turata strI ne baMdhuna sahita potAnA hastinApura pratye gayeo. tyAM teNe manamAM jarA paNa kheda nahi dharatA potAnA pitA pAMgu rAjAnI prAgala duryodhananuM sarva caritra kahI batAyuM. jene hRdayamAM bahu pImA utpanna yaha be evA pAMkurAjA esarva sAMjalIne muhUrtamAtra mauna rahyA eTale satya pratijJAvAlA yudhiSThire temane pharIthI kahyuM ke, " huM mhArI pratijJA zIghra pUrNa karIza. game to dhairya - vAsa sahita sAmrAjya padano nAza yAya athavA to sarva vastuno nAza zravAthI vanavAsa karavo me; paraMtu niraMtara potAnuM kahetuM pAlanArA puruSone thA lokamAM sarva prakAranI samRddhi prApta thAya be. he pitA ! tame dhira ne vIra ho, mATe kSatriyanA kulane yogya evI dhIraja dhAraNa karIne potAnI pratijJA pAlavAne ekacitta thayelA amone vana pratye javAnI AjJA Apo. " zrA pramANe yudhiSThira bahu pragrahaNI pitAnI AjJA lai ane madhura vacanavame mAtAne prasanna karI turatamAtA, baMdhu, aupadI ne sunA sahita vana pratye javA nikalyA. pI mArgane viSe duryodhananI prAjJAyI krUra evA karmIra ne mahApalAda e banne jasA niSpApa evI zaipadIne jaya pamAvA lAgyA, paraMtu te banne jAne bhImasene prahAra karIne kADhI mUkyA. vidure paNa pAMruvonI pAbala jara temane sarvane vidyAdAna pUrvaka zIkhAma pI. tyA pabI pAMvoe satkAra karelA vidura potAnA nagara pratye vyA. pAMvo vanamAM gayA, e vAta zaipadInA baMdhu dhRSTadyumne sAMgalI; tethI te tyAM pravIne pAMce pAMvAne paMcAladezanA zrAbharaNarUpa potAnA kAMpilyapura 54 1 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) RSimaMmalatti-pUrvAI. nagaramAM temI gayo. samupavijaya rAjAnI AjhAthI koTI sunnaTo sahita siM. ha samAna parAkramavAlA kRSNa paNa potAnI phos kuMtAne praNAma karavA mATe harSapUrvaka tyAM gayA. temane pAMDavoe arjunanI vidyAthI saMpAdana karelA lojanavame vismaya pUrvaka jamAjhyA. paThI kRSNe pAMvone kAM. "aho! huM jA vaM ke, daMnI evA kauravoe kapaTathIja betarIne tamane potAnAM rAjyathI kADhI mUkyA ; mATe have tame tamArA rAjya pratye jAna ane huM tamArA zatru evA te kauravone mArI nAkhaM. kAraNa iSTa cittavAlAne akAle napAyavajhe mAravAthI niyamano naMga yato nathI." kRSNanAM AvAM garva vacana sAMjalIne harSa pAmelA yudhiSThire kaj. "he mukuMda ! siMhanA samAna parAkramavaMta evA tamAre vipe aa sarva saMnnave The; paraMtu tera varasa vanamA rahIne panI amo ApanI sahAyathIja e zatrunane mArIzuM. ApanA prasAdadhI amAjhaM zunna thaze; paraMtu havaNAM Apa padhAro." yudhiSThire A pramANe kahIne turata kRSNane rajA ApI; tethI te potAnI suputravAlI bena sunnazane rathamAM vesArI anukrame potAnI naga rI pratye AlyA. paThI mAtA ane priyA sahita pAMca pAMmavo bIjA deza pratye javA lA. gyA; evAmAM ryodhanano purodhana nAmano purohita turata tenanI pAse AvIne yA pramANe karavA lAgyo. " he pAMDavo ! bahu naktiyI namaskAra karavA pUrva ka mahArAjA ryodhana, potAnA baMdhuna sahita mhArI mAraphata tamArI A pra. mANe vinaMtI kare ve ke, he dharmaputra ! tame guNoe karIne temaja avasthAe karIne paNa mhoTA ge to meM ajJAnathI je kAM viruAcaraNa karayuM hoyara tase mhArA aparAdhane kSamA karajo. valI niraMtara potAnAM hRdayane vipe anu tApa pAmatA evA mhArA upara dayA karIne tame iMprasthanA rAjA tarIke tya raho." hRdayamAM bahu uSTa paraMtu naparazrI saumya dekhAtA evA te anucarana zrAcAM vacana sAMjalIne sarala budhviAlA yudhiSThira, potAnA baMdhuna sahita 36 prasyapura pratya gayA. ayodhananA yA kapaTanI vicarane khavara pamI, tethI pAmabona dita karavAmAM tatpara evA temaNe turata eka gupta patra lakhIne kulamA muH kuTamaNikapa yudhiSTirane khabara ApI ke, "ayodhane tamArA nivAsane mArTa ma narbu lAgganuM ghara banAvelu ; mATe temA rahelA tamAna e 5STa cittavAlo Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pAMmava caritra. - (47) jaladI agnivajhe bAlI nAkhaze. valI uSTa evA teNe phAgaNa mAsanI aMdhArI caudasane divasa tamArA nAza karavAno nizcaya kasyo ." vidhuranA AvA samAcAra sAMjalIne teja vakhate kozthI na nivArI sakAya evA vIra nImasena bahu kopathI potAnA mhoTA nA yudhiSThirane kahevA lAgyo ke, "he baM. gho! kharekhara tamArI kamA bahu kaSTa ApanArI . huM ekaloja tamArI AjhAthI e kulamA kalaMkarUpa ane aparAdhI evA puryodhanane gadAnA vegathI mArI nAkhaM." A vakhate yudhiSThire uSTa purohitane betaratA batA nImasenanA kopAnine potAnAM vacanarUpa amRtazrI zAMta kasyo, purAhite paNa kRtrima naktithI bahu mAna dAna vajhe pAMmavone lAkSAgrahamAM nivAsa karAvyo. have ema banyu ke, koi eka divasa eka vRkSa strI, potAnA pAMca putra ane eka vadhu (putra strI) sahita tyAM AvI camI. kuMtAye kRpAzrI tene te potAnA lAtAgRhamAM nivAsa karAvyo. paThI rAtrIne viSe pelA purohita purodhane guptarIte agnivame lAkSAgRhane salagAvImUkyu.pA vakhate potAnA pUrvanavanAM puNyathI pAMDavone hAtha bAra| AvavAthI tena, kuMtA ane jhaipadI sahita nAsI gayA; paraMtu mahA pratApavAlo nImasena pAula rahyo. teNe pelA purohitane animAM pheMkI dIgho. tyAra bAda te, turata domIne potAnA baMdhunane malyo. pAula savAre pelA sAta balI mUvelA mANasone jo sarve loka zoka karavA pUrvaka mahA pApI evA juryodhananI niMdA karavA lAgyA. paDI te zatru (koravo )nI zaMkAyI mahA balavaMta evAya paNa pAMmavo sarva prakAranAM sukhane tyajI dai kevala potAnI satya pratijJA pAlavA mATe cAlI nikalyA. have rastAmAM bahu zramathI zrAkI gayelA ane cAlavAne asamartha evA kuMtA mAtAe bhImasenane kAM ke, "he vatsa ! have ApaNe keTaleka dUra javAnuM ? huM ane A aupadI eka pagaluM paNa Agala cAlavA samartha nathI. valI A thArA nhAnA be baMdhuna paNa phakta lAjazrIja cAle ne." mAtAnAM AvAM vacana sAMjalIne nImasene mAtAne tathA jhaipadIne potAnA khannA napara besAvA. nakula tathA sahadevane kema napara besAsyA ane yudhiSThira tathA arjunane banne hAtha napara sIdhA. A pramANe gae jagane napAmI ati vegayI jato evo te mahAbalavaMta nImasena, eka rAtrImAM to bahu dUra koi eka mahAvanamA jato rahyo. paThI Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (47) RSimaMgalatti-pUrvAI. te mahAvanamAM bahu zrama vAthI naMghI gayelA potAnA sarva parivArane kI jalanI zodhane mATe pharatA evA nImasene zItala jalathI narapura evaM eka mahA sarovara dI. snAnAdi karI ane kaNamAtra tyAM vizrAma karIne panI jeTalAmAM te, jala lazne pAge valyo teTalAmAM teNe pAvaM valI joyu to koI eka manohara strI dIThI. A strI prathama to krUra dehavAlI ane "are ! nano rahe nanno rahe" ema vahu AgrahathI kahatI hatI, paraMtu te nImasenane jo pAglathI divyarUpavAlI ane madhuravANIvAlI banI gai. kAmadevathI bahuja yAkula vyAphula vanI gayelI te strI, lIlAthI nImasenanI pAse zrAvI ane jANe kaTAkavaLe tene prahAra karatI hoyanI ? ema madhuravacanathI kahevA lAgI. " rUpalakSmIe karIne paMcavANa (kAmadeva ) ne jItanArA he uttama puruSa ! sAMtalo. zrA pAsenA parvatane vipe himaMva nAmano mhAro nAi rahe. haM tenI vhena DhuM. ane mhAruM nAma himivikA . he dayAvaMta ! huM kAmadevarUpa mahAsamuDamAM bujhi gayelI , mATe Apa mhArA napara krapA karIne mane ApanA pANigrahaNarUpa vahANane viSe naharI jIvitadAna Apo. de vivekI ! zrA vanamAM nivAsa karatA evA tamone huM naktithI mhoTo napakAra karIza, mATe dayA karIne mhAro nAra karo." A pramANe vinaMtI karatI evI te strI pratye nImasene kahyu ke, " he capala netravAlI ! havaNAM A vanane viSe nivAsa karatA evA zramone e ghaTe nahi." AvI rIte tena tatvathI paraspara vivAda kara. tA itA evAmAM jayaMkara aMgavAlA ane vikarAla netravAlA himaMva rAkase turata mAMzAvIne potAnI vhenane hAthavatI prahAra kasyo.A vakhate prahAra krel| ta strIne joDne nImasene himaMbane kAM ke, " are rAkasa ! nirdaya evo tuM, yuddha karavAne taiyAra zrai rahelA ane tdArI sanmukha nannelA mane jItyA vinA A cAlAne kema prahAra kare ? "nImasenanAM AvAM vacanazrI krodha pAmelA na. kara rupadhArI ane pIlA netravAlA te rAkSase eka vRddha napAmIne nImase mAravA mATe ghora garjanA pUrvaka phaMkyaM.nayaMkara evA nImasene parA jANa bana dAyanI ? evA eka mhoTA vRdAne napAmIne siMhanAda karatA utA ta dAmadatya tarapha phaMkayu, nyAravAda te tenA tarapha yu0 karavA domayo. paraspara para. bIjAnA naMghanazrI ane pAda pradAyI mhoTA parvatone bahu kaMpAyamAna Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. . (4 ) karatI pRthvI paNa samuha sahita kaMpavA lAgI.A pramANe tenanA nayaMkara yu. thI turata jAgI gayelA yudhiSThirAdikane ane kuMtIne praNAma karIne himaMbA kahevA lAgI. "he mAta ! nizce tamArA putrane A daitya mAre be, mATe temanI sahAyane mATe bIjA koine phaTa mokalo, mokalo !! huM temanA nirmala guNa samUhazrI vecAyalI du, jethI temanI dAsI a bu." palI daityanA bahu prahArazrI jarjara aMgavAlA nImasenane jo yudhiSThira turata hAthamAM khA la teno tiraskAra karatA utA domayA. A. vakhate pharI nImasene saU thA gadAvame daityane evo prahAra kasyo ke, jethI te jANe nayadhIja hoyanI ema prANarahita thazne pRthvI para pamayo. himaMba marAyA panI nImasenanAM rUpathI moda pAmelI dimaMbikA jANe sAdhI rAkhelI devatA hoyanI ? ema sevA karavAmAMtatpara thazne tenunI pAThala pAula pharavA lAgI. have ko vakhate vanane viSe jatI evI jhepadI pAMmavothI jUdI pamI, tethI te jANe yUthathI nUlI pamelI mRgalI hoyanI ? ema nayathI Akula vyAkula tI ane nukha tarasathI pImA pAmatI jamavA lAgI. jo ke A vanane viSa siMha, hAthI, tuMma ane ajagarAdibahu hiMsaka jIvo vasatA hatA. to paNa tena zIlavratarUpa bakhatarathI rakSaNa karAyalI padIno parAnnava karavAne ja- rApaNa samartha thatA nahi. cittamAM bahu kheda pAmatA evA pAMmavoe paNa mahAvanamAM, parvatonI guphAmAM ane sarovarAdi bIjA aneka sthAnomAM jhepadInI bahu sodha karI; paraMtu jema kalpavelIna jame tema te tenane malI nahi. pAMmavo thAkIne bega, paThI nImasenanI AjJA lazne himaM vikA, padInI zodha karavA cAlI. thomo vakhata zrayA paThI jANe zakti, lakSmIneja lai AvatI ho. yanI ? ema te, padIne laz AvI. parI hameMzA kuMtIne ane padIne potAnA khaMnA napara besAratI tathA saune icita vastra ane annapANI ApatI te himabikA mArgane viSa pAMDavonI Agala cAlavA lAgI. paThI harSa pAmelA kuMtI ane yudhiSThire, sahadeva tathA arjunAdi puruSoe vRddhi pamAmelA mahotsava pUrvaka jema rAtrIno caMnI sAthe vivAha kare tema himaMbikAnennImasenanI sAthe paraNAvI. have to bahu anurAga dharatI himaMbikA mArgane viSe vividha prakAranA mahelanI racanA karatI tathA tenane cita padArtho ApatI utI aneka Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 430 ) RSimaMgala tti - pUrvAI. rUpa dhAraNa karIne jImasenanI sAthe bahu prakAranA joga jogavavA pUrvaka krIkA karavA lAgI A pramANe divikAra prApta karelA anna, jala ne vastre karIne ciMtA rahita tathA zramarahita ne brAhmaNanA vezavAlA' te pAMruvo, anukrame cakra nAmanA ramya gAmamAM zrAvI pahocyA. tyAM tenae devazarma nAmanA brAhmanA gharane viSe nivAsa karayo. * eka divasa yudhiSThire bahu priya evI hibikAne bahu mAnapUrvaka prA pramANe kayuM. "he vadhu ! potAnI pratijJA pAlavA mATe zramAre bAra varSaparyaMta bahu duHkha sahana karavAnuM ve, mATe tuM potAnA gharapratye jA. " zrI dharmaputra yudhiSThiranI yA pramANe AjJA malavAthI himiMbikA potAne bhImasenathI prApta dhayelA garjanI vAta kuMtIne kahIMne temaja " jyAre tame mane saMbhArazo tyAre huM hAjara thA. " ema pratijJA paNa karIne turata aMtardhyAna thai. dave ko vakhate tyAM nivAsa karatA evA saumyadRSTivAlA pAMgavAe potAnI pAsenA gharamAM mANasAne rotA, kuTatA ane "hAya dAya" evA kaThora zabda bolatA sAMjalyA. patI nizve tenanA duHkhathI madA duHkhI thayelA jI - masene turata tyAM jazne devazarmA brAhmaNane pUvadhuM ke, " he dvija ! thAruM A kuTuMba zokarUpa samuimAM muvI gayeluM kema dekhAya be ?" devazarmA brAhmaNe la. ma hAtha mUkIne "he deva ! he deva !" ema zabda karIne tathA "hAya hAya evA uccArapUrvaka rudana karIne kartuM ke, " nice huM anAgyavAnanuM kAraNa buM, ema jAlo. he nizaraNya ! jo ke tameja duHkhavaMta prANIna ge, to pakSI huM yA nacatI prApta thayelI mhArI viTaMbanA tamane zI rIte kahuM ? to paNa de vatsala ! tame UTa sAMgato. g pUrve siddha zrayelI vidyAvAlo, madA jayaMkara aMgavAlo ne duSTa cittavAlo ko vaka nAme rAkSasarAja grAkAzamAM mhoTI zIlA vikurvIne lokano maMdAra karavA mATe zrahiM Avyo. yA vakhate loka sahita rAjA paNa vahu jaya pAmyo: teI teNe sarva prajAnI sAye gATha evA parameSTI maMtrano japa karatA tA dharmakAryamA tatpara ine zuddha citre kAryotsarga kasyo. tenA prajAvadhI manuSyAne pImA karavA samartha nahi prayelA rAkSase rAjAne yA pramANe kaM ke. "he nRpa ! hu~ manuSyone mAravA mAThe taiyAra yelo dato; paraMtu jinana Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ pAMmava caritra. (431) ktithI thArA napara prasanna thayo DhuM, mATe have huM lokone mArIza nahi; paraMtu tuM / eka mhAraM citakArya kara ane te eja ke, tuM hamezAM mane eka eka mANasa pApIne parI tuM prajAsahita dIrghakAlaparyaMta sukhI thayo to rahe." A vAta rAjAe aMgIkAra karI eTale te daitya zIlAne saMharI cAlyo gayo. (devazarmA nImasenane kahe ne ke,) te divasathI mAMmIne hamezAM kunAkumArInA hAthathI lakhAyalA nAmavAlA mANasane rAkSasa pAse potAno vAro ApavA javU pame ve. he nattama puruSa! pUrvanavanA pApayogathI Aje mhArA nAmanI patrIkA (cIThI) AvelI ane A rAjapuruSo paNa mane temavA mATeja AvelA ne. are nAi ! eka divasa rAjAe ko kevalIne e rAkSasanA nAza saMbaMdhI pUjyu ituM, te naparathI e mahAtmAe pAMmavodhI e rAkSasano nAza avAnuM kaDaM be; paraMtu te pAMmavo to haju ahiM AvyA nahi ane A mhAruM mRtyu to AvI pahocyu." devazarmAnAM AvAM vacana sAMjalI tathA tene nayAtura jozne tenAM :khathI bahu duHkhI zrayelA tathA dayAvaMta cittavAlA nImasene manamAM vicAra kasyo ke, dhikkAra ! dhikkAra !! A mhArA zarIrane ane pauruSArthane ke jenA vame meM bIjA jIvonI rakSA paNa karI nahi." panI jImasene devazarmAne kaDaM ke, "are ! tuM prAje ahiM rahe huM thArA badale jAnaM bu." nImasenanA AvA satvathI harSa pAmelA vipre kAM. " nizce tamane A ghaTe , kAraNa paropakAra karavAmAM prItivaMta puruSone dehAdi sarva tRNa samAna ; paraMtu he suMdara! saune ma.. nuSyaMpaNu to sara , temAM huM rAkSasa pAse tamAruM nakSaNa karAvaM ane mhArAM jIvitarnu rakSaNa karUM to tethI karIne paNa huM kAMza cIraMjIvI thavAno nathI." zrAma kahetA evA brAhmaNane AgrahaNI ghare rAkhI vizvanA manuSyo napara napakAra karanAro nImasena rAjapuruSonI sAthe rAkSasanA ghara pratye gayo bhane tyAM zIlA upara sUto. have.pelo rAkSasarAja aneka daityonI sAthe tyAM Avyo ane zilA napara sUtelA mahAkAyavAlA nImasenane joza harSa pAmato to potAnA so batIyone kahevA lAgyo. "aho! Aje A koi mahA zarIravAlo puruSa zrAvyo dekhAya . nizce dudhAtura evA ApaNane A ekadhIja bahu tRpti thaze." A pramANe kahIne paThI kudhAthI jamI gayAM netra jenAM evo tathA Aka. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (435) RSimamalavRtti-pUrvAI. tIzrI mahA jayaMkara evo te daitya potAnA karavata samAna dAMtone vAraMvAra pI sato, mukhamAM jInane pheravato, vIjA rAkSasone lona pamAmato ane nAna prakAranA mahA jayaMkara ahATahAsa karato jeTalAmAM nImasenanI pAse zrA vyo. teTalAmAM catura ane nayaMkara AkRtivAlo nImasena paNa turata loDhArna gadAne hApamA dhAraNa karato to kopathI zeSa nAganI peThe nano thayo. pI manuSyone bhakSaNa karavAzrI bahu pApavAlA te daityane nImasene tiraskAra pUrvava kAM ke, "are puSTa ! tuM thArA devane smaraNa karaya. kAraNa ke, huM havaNAM tane nizce mArI nAkhIza."nImasenanAM AvAM tiraskAra vacanathI nAza pAmelA dhairyavAlo te daitya turata krodhadhI potAno daMma uco karIne bIjA aneka daityo sahita purjaya evA nImasenane mAravA mATe domayo.A avasare paraspara yui karatA evA nImasena ane daityanA paga prahArathI pRthvIne viSe cAre tarapha dona thavA lAgyo ane tethI samuzrI nacalavA lAgelA jalo jANe phuvArA buTelA doyanI ? ema dekhAvA lAgyA. pI yudhne viSe zrama jItanArA nImasene yu.6 karatAM mahA balavame gadAnA prahArathI te daityarnu mastaka jANe mATIno ghamo hoyanI ? ema phomI nAkhyu. zrAvA mahA prahArathI te daityAdhipatiye nUmi napara pamatA pamatA cAre tarapha aneka vRdone pAmI nAkhavA pUrvaka sarva pR. thvIne kaMpAvI. A vakhate devatAnae nImasenanAM mastaka napara puSpano varSAda varSAvI jayajaya zabda kasyo, prajA sahita rAjAe paNa devatAnanA zabda sAMnalIne darpazrI nImasenane vadhAvyo. tyAra paThI teNe nImasenanA puruSArthathI ane jAnInI vANIthI " pAMmavo The" ema jANIne pAMmavone pragaTa kasyA ane nAnA prakAranA utsavonI sarva loka samakSa temana pUjana karayuM. atyaMta gariSTa evo te daitya nImasenathI nAza pAmyo eTale nagaravAsI sarve lokA sarva jina maMdiromA prastunuM pUjana ane stavana karavA lAgyA. paThI ati dRDha pratijJAvAlA pAMjhavo zatrunA jayazrI rAtrIne vipe te nagarane turata tyajI dazne kaita banamAM gayA. tyAM tena kuMpanI vAMdhIne gupta rIte radyA. dave adi 'ryodhane nImasenazrI rAkasano nAza tathA pAMvonuM tavana anya javAna vRttAMta sAMjalyu, tethI te manamA vahu kheda pAmato to naparI ... bAda harSa gyAmanA lAgyo. paThI vire jyodhanano pAMmavone nAza karavAno vi. Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra. HTT ( 433 ) cAra jANIne turata eka priyaMvada nAmanA pravINa dUtane pAMvo pAse mokalyo. dUta paNa UTa dvaitavanamAM jazne ane pAMvAne namaskAra karIne vidUranA dIrghakAlaparyaMta kuzalakA evA sarva samAcAra kahyA. te yA pramANe. " tame haitavanamAM kupI bAMdhIne rahyA bo, te vAta duryodhane jAlI be. tethI te karNa sahita tamArI pAse pravaze, mATe tamAre sAvadhAnapaNe rahevuM. " dUtanAM grAvAM vacana sAMjalI jene manamAM bahu krodha utpanna thayo che evI zaipadIye pAMmavone ka. " are ! haju paNa te pApIyo ApaNuM kAMi navuM azubha karaze kharA ? khare zrame satyavacanathI deza, dhana ane sainya sahita rAjya vyajI dIdhuM to paNa te dharAyo nahi, jethI pharIne zramArI pAse zuM levA Ave be ? dhikkAra be mane ! je huM pAMsu rAjAnA nyAyavaMta evA putrorUpa tamane varI !! dhikkAra be ! dhikkAra !! tArA triyanA parAkramane ! ane dhikkAra be ! dhikkAra be !! tamArA zastranA salmera !!! are mAtA kuMtI ! vIra prIyA evA tame thA napuMsaka evA putrone zAmATe janma prApyo ? ke, jenanA samakSa adhama evA dhRtarASTranA putroe mane nIca janone yogya evI viTaMbanA pamAmI !!! nirlaja evA te DuSTonA napasargane meM sahana karuyA. valI rAjya tyajI dai A vanamAM zrAvyA to paNa dAdA !! elA dhRtarASTranA putro daju vairathI virAma pAmatA nathI." - padInAM vAM vacana sAMbhalI krodhathI kaMpato evo bhImasena, jANe e sAkSAt vIrarasa hoyanI ? ema pRthvI napara banne dAtha pavAmato bato UTa nano thayo . meghanI peThe garjanA karatA ne kaSAyarUpa anine vRddhi mAtA arjune paNa kona pAmelA aSTApada kesarI siMhanI peThe nannA thaine dhanuSyano TaMkAra zabda kasyo. zuM prAte pratibiMbarUpa ve ke mUrtimaMta be ? ema rAtAM netra ane mukhavAlA tathA zatrunA kAlarUpa nakula ne sahadeva paNa yuddha karavAne bahu nallAsavaMta yA. vairIrUpa hastiyone nAza karavAmAM siMha samAna kona pAmelA te sarva baMdhunane joi mhoTA yudhiSThire kahyuM ke, "he vIro ! tame davaNAM virAma pAmo. kAraNa ke, huM zatrunanuM hRdaya ne tamArUM vala sArI peThe jAeM buM. devinayavaMto ! yuddha karavA taiyAra thayelA tamArA va mhArI pratijJA mithyA na dhAna, mATe po vakhatave teTalo kAla vATa juna. " yudhiSThiranI zrAvI prajJAzrI jImasenAdi cAre baMdhuna potAnI svAbhAvika prakRtine pAmI gayA, patrI 55 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dira vidhuranAjI daine vAlA iMka (434) RSimaMmalaratti-pUrvAI. yudhiSThire vicaranA samAcAranuM manamAM smaraNa karatA utAM turata dUtane rajA. ApI. paThI te deza tyajI dazne pAMmavo gaMdhamAdana parvata napara gayA. tyAM paNa , temaNe potAnI najIkamAM anuta zonAvAlA iMzkIla nAmanA parvatane dIge./ paThI samaya malyo jANIne arjuna potAnA mhoTA baMdhu yudhiSThiranI prAjJA lA te parvata napara vidyA sAdhavA mATe gayo. tyAM te zrI ruSanna deva manune namaH skAra karI kamalAsana napara besI ane meru parvatanI peThe potAnA dhyAnamA sthira azne zrImaNicUma vigere vidyAdharoe prApelI vidyA sAdhavA lAgyo.prA vakhate nUta, siMda, hasti vigere bahu jIvo tene calAvavA prAvyA; paraMtu dRDha cittavAlo te jarA paNa calAyamAna thayo nahi. pI prasanna ayelI vidyAna te. nI pAgala pragaTa yazne kar3avA lAgI ke, " he vatsa ! ame prasanna bIe, mATe varadAna mAga." paThI namana karatA evA arjune turata nannAthazne te vidyAnane na. ktizrI praNAma kasyA. vidyAnae arjunanAM zarIranupara hAtha pheravyA eTale te si. 6 vidyAvAlo thayo. tyArabAda darSa pAmelA arjune te parvatanA zikhara napara jUmane mAratA evA eka pAradhIne dIge. dayAyI arjune vAraMvAra tene nA pAmatA utAM kahyu ke, "aho yA tIrthane viSe nAhata evo tumhArA jotAM gatAM nUMmone kema mAre meM? tuM jenu koirahaNa karanAra nayI evAzrA niraparAdhI jIvone mArene; paraMtu nirdaya, evA puruponu kula, vala ane natkRSTa jANapaNuMe sarva vRthA hoya ." prApramANe tiraskAra karelA pAradhIye arjunane kaDaM. "are vaTemArga! potAnI marajI pramANe zrA vanane viSa pharatA evA gADha parAkramavAlA mane tuM phogaTa kema nA pAme The? huM krodhanA vazazrI pravRtte ute A vanavAsI jIvonuM rakSaNa karanAra koNa ? utAM jo tuM potAnAM kSatriya valathI samartha hoya to A jIvanuM rakSarA kara ! rakSaNa kara !!" paThI pApITa zatrunA samUhavAlA arjune nagraevA dhanupyane yamadaMmanI peThe hAthamAM dhAraNa karI krodhathI vANovame sarva prAkAzane pUrI dIdhuM. pAradhIye paNa turata potAnuM dhanuSya yuHinimitte dAyamAM lazne lA. ghavapaNAzrI phala ApanArA vahu vANo arjuna tarapha pheMkyAM. banne sunnaTonA prA. kArAmAM nacalatA vAloe karIne jANe 'STa rAjAnanA asaMkhya anyAyapIja dopanI ? ema sUrya daMkAi gayo. paThI mAyAmaya pAradhIye arjunanuM dhanuSya hre| lI paTale te krodhaSI potAnuM kham lagne pAradhI sAmo domyo, pAradhIya Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (435) kham paNa harI lIdhuM. paThI to nayaMkara arjuna iMca yuH karavAne siMhanAda karato to tenA sAmo domayo. banne jaNA balathI paraspara aMgapImana karatA utA iMca yuH6 karavA lAgyA. temAM arjune nIlane paga pakamIne balathI vastra nI peThe AkAzamAM pheMkyo. A vakhate AkAzathI puSpavRSTi thara ane arjune potAnI pAgala te puruSane badale ko bIjA puruSane dIge. " AzaM !" ema bahu Azcarya pAmelA arjunane darSa pAmelA pelA puruSe kahyu. "he pArtha ! huM thArA guNothI prasanna thayo buM; mATe tuM iSTa varadAna mAga." arjune kartuM. " he vidyAdhara ! huM avasare te varadAna mAgIza; paraMtu Apa koNa ge? te hu~ jANavAnI ilA karuM buM. to te mane jaTa kaho" arjunanAM AvAM vacanathI harSa pAmelA te puruSe kaj. "he arjuna ! sAnnala. . vaitADhya parvatane viSe rathanUpura nagaramAM jANe dizAnA adhipatiyoe sevana karelo iMja doyanI ? evo iMzmAni nAme vidyAdharono rAjA rAjya kare . tene vidyunmAlI nAmano baMdhu . e bahu caMcala manavAlo dovAzrI prajAvargane bahu sukhakArI ito, tethI mahArAjA iMzmAnIye bahu krodha karI tene potAnA nagaramAMdhI kADhI mUkyo. vidyunmAlI paNa bahu kopa dharato to tatkAla rAkSasanA nagara pratye gayo. tyAM tenA saMgathI khuMTavAmAM ane baMdhana karavAmAMcatura evAtala ane tAla nAmanAdaityonaciMtA maheMdezamAMzrAvInelokone bahu kleza karAvA lAgyA. paThI iMDe koi kevalajJAnInAM vacanathI tenano pa. rAnava tamArAthI jANIne mane tamArA mATe dhanuSya, kavaca, nattama ratha ane mukuTa ApIne ahiM tamane temavA mATe mokalyo , mATe yA sarva vastu grahaNa karo ane tyAM cAlo." mahA parAkramavAlo arjuna paNa dhanuSya, bANa, mukuTa ane kavaca dhAraNa karI turata rAkSasanA pura pratye gayo. karvA ke-mahA puNyavaMtane zuM uddhana hoya che ? arjune tyAM mahA ghora saMgrAma karI ane te sarva daityone mArI nAkhIne vijaya melavyo. paThI vijayazrI dedipyamAna evA teNe vaitADhya parvata para AvIne harSazrI iMznA caraNa pratye namaskAra kasyo. ithe paNa sAmA jaz malIne tene potAnA ardA zrAsana napara vesAmayo. I. unI AjJAzrI sarve lokapAloe paNa vijayavaMta evA arjunane namaskAra kasyA. paThI bahu prasanna ayelA 33 potAnA putrarUpa arjunane divya zrAyudho zrA Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (436) RSimaMmalatti-pUrvAI. pyAM. arjune paNa paraspara pratinI vRdhnei mATe potAnI dhanuSyakalA citrAMgada nAmanA vidyAdharane ApI, paThI potAnI mAtA ane nAzyone malavAne utsAhavaMta zrayelo arjuna, iMznI AjhAlA vaimAnamAM besIne AkAza mArge thai turata potAnAM Azramapratye zrAvyo, tyAM teNe mAtAne tathA potAnA be mhoTA baMdhunane praNAma karIne tayA nhAnA ve vaMdhunane neTIne tathA jhaipadIne dRSTizrI malIne vahu prasanna karuyA.citrAMgada vidyAdhara paNa yudhiSThirAdikanI pAse arjunanA parAkramanI vAta karIne paThI tenae rajA ApavAyI potAne sthAne cAlyo gayo. have ko vakhate vahu harSavAlA pAMmavo bega hatA evAmAM temanI vaJce AkAzamAMzrI eka suvarNa kamala pamayu. padIye tene potAnA hAzramAM laza suMghI ane paThI nImasenane kaDu ke, " he nAtha! AvAM kamalo mane bahu vahAlAM , mATe tame koi paNa mhoTI nadIdhI, sarovarathI athavA to dharAthI lAvIne mane UTa zrApo." jaipadInAM AvAM vacana sanilInImasena, paMcanavakAranuM smaraNa karato Thato vanamAM kamalonI zodha karavA gayo. pAula dharma putra yudhiSThira, vighnakArI mArbu netra pharakavA lAgyu. tethI te manamAM ariSTanI zaMkA lAvI potAnA nhAnA baMdhunane kahevA lAgyA ke, " ahiM evo koza nazrI ke, je nImannAino parAnnava karavAne pUrNa samartha thAya !!! utAM AmhAru, mA netra nImane viSeja kharekhara ghora ane ati nayaMkara amaMgala sUcave ; to de baMdhuna ! tameM UTa naTho ane ApaNa sautenI pAula jaie." paThI tena mar3hA vRkonA gADha pradezane vipe cAre tarapha zodha karavA lAgyA; paraMtu jema lAgyadina mAgalane nidhi prApta na zrAya tema tenane koI sthAnake nI. mana makhyo nadi. ThevaTa tena modavame ma zrI pRthvI napara pamavA lAgyA paTale tenae turata divikAnAM vacanane yAda lAvI tenuM smaraNa karayu. phakta nAma mAtranA smaraNI turata tyAM AvelI divikAe kaDaM ke, "he pUjyo ! mdAma zaM kArya , je hoya te kaho." yudhiSThire nImasena saMbaMdhI vAta krii| paTale datakArya karanArI teNe sarvana potAnAM mastaka napara vesArIne nImasena pAsa lAvI vaha harSa pamAmyA, yA vakhate nImasena padma sarovaranA kATha natA danA: tavI te paga potAnA vaMcanane mArganA viSamapaNAnI bAta ko na darya pAnyo. N Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra. (437) . paThI suvarNa padmovame DupadarAjaputrInI cA pUrI karavA mATe jeTalAmAM nImasene sarovaramA praveza karayo teTalAmAM te turata aMtardhyAna thai gayo. a. rjuna tenI pAula gayo to te paNa tenIja peThe adRzya thayo. kaja, mANasonA banne netramAMnuM eka netra jyAre nizathI baMdha thAya tyAre vIjuM paNa turataja tenI pAula baMdha zrAya be. jyAre banne nAzyonI pAula yudhiSThira aMtardhyAna ghayA tyAre nhAnA be baMdhuna paNa turata mohathI temanI pabvAme tevIja sthiti pAmyA, paThI pAMmavone nahi dekhavAyI te mahA vanamAM kuMtI ane jhepadI banne bahu naya pAmavA lAgI, tethIte banne mahAsatIyoe potAnI zAMtine mATe vighna no nAza karavAmAM nipuNa evA parameSTI maMtranuM dhyAna karavA pUrvaka ekAgra ci. __ ttathI turata kAyotsarga kasyo. parI dhyAnamA rahelI ane sthira cittavAlI te banne mahA satIyone ATha prahAra (eka rAta divasa ) nivRtta zrayo eTalAmAM bIje divase savAre pAMce pAMmavoe AkAzamAMthI natarIne potAnI mAtAne praNAma kasvA. saMtuSTa cittavAlI kuMtIye paNa turata kAyotsarga pArI harSadhI namana karatA evA potAnA putrone netranAM kaMzka unAM evAM bahu jalazrI siMcana kasyA. A vakhate hAthamAM suvarNadaMjhane dhAraNa karanAro koi puruSa kuMtIne pra, gAma karI pAMmavonAM te te sarva caritrayI temane (kuMtIne ) vismaya pamAmato to kahevA lAgyo ke. - "he mAta! tame sonalo. havANAM ko munine kevalajJAna natpanna thayu je; tethI temano kevalotsava karavA jatA evA iMinuM vaimAna jeTalAmAM AkAzamArge adi tamArA napara AvyuM teTalAmAM te tamArA AzcaryakArI zIlane lIdhe staMnita ai gayu. panI iMDe tenuM kAraNa jANavA mATe prahita nAmanA mane ahi mokalyo. huM paNa tamane banne satIyone jo turata iMza pAse gayo. 26 paNa saha vighnane haNanArI tamArI parameSTImaMtranI dhyAna krIyAne jANIne potAnA vaimAnanA skhalananuM kAraNa manamAM vicAravA lAgyo. parI teNe mane kAM ke, "zepadInAM vacanathI A pAMce pAMmavo suvarNakamala sevA mATe sphuraNAyamAna mahAsarpanA samUhavAlA vizAla sarovaramAM pega ve; paraMtu te sarovarano adhipati zaMkhacUma tenane nAzapAzavame dRDha bAMdhIne potAnA nuvana pratye laz gayo . dhikkAra ! dhikkAra The ! ! ke ene evaM kRtya karatA Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 438 ) RSimaMgalavRtti - pUrvAI. koie nivAsyo nahi. he suMdara ! paThI te banne madA satIyoe teja kAraNa mATe. zrI parameSTImaMtranuM dhyAna zrArabhyuM ve ane tethIja zrA mhAruM vaimAna skhalana pAmyuM ve Aja mhAruM vaimAna skhalana pAmavAnuM kharaM kAraNa tattvI jAlI le,, mATe he vidhijJa ! dave tuM zaMkhacUka pAse jai zrane mhArI prAjJAyI pAMce pAMvane ThokAvIne tene te mahAsatyo pAse temI jA. pabI temanuM dhyAna mUkAvIne vahu darSa pamAna. " iMinAM AvAM vacanathI meM pAtAla lokapratye jazne iMznAM vacanathI vahu tiraskAra karatA batA zaMkhacUmane kahyuM ke, " are sarvAdhipa ! thA niraparAdhI ne zrAyudha rahita evA pAMgavAne zA mATe bAMdhyA ve ? " panI tele " mhArA sarovaranAM kamalone levAnI icchA karavAyI meM tejune bAMdhyA ve. "ema karUM eTale meM te sarpAdhirAjane zrI iMnI prajJA kahI. iMnI zrAvI zrAjJA jAlI zaMkhacUme te pAMca pAMgavAne potAnAM rAjyane viSe sthApana kasyA. kahyuM Theke - iMnI zrAjJA niraMtara manuSya, devatA ane asurone mAnya hoya e. patI rAjyanAM sukhane viSe spRhA rahita tathA tamArAM caraNakamalane sevana karavAmAM bhramararUpa yA pAMgavAe tenAM rAjyane aMgIkAra karayuM na di. valI sarparAje prasanna thane yuddhanA zravasare arjunane sadAyya karavAnuM kathuM be. bhA vacana aMgIkAra karIne sarparAje arjunane eka zrAzvaryakArI dAra prane vIjA cArene vAju, mukuTa, kuMmala ne mahAvidyA ApIne paDhI he mAta! te tamArA nyAyavaMta putrone mhArI sAthe zrahiM mokalyA be; mATe dave tame mane turata iMnuM vaimAna calAvAnI zrAjJA zrApI tyAM mokalo. " prahitanAM bhAvAM vacana sAMjalI padI sahita harSa pAmelI kuMtIye te devane zrAnaMdakArI vacanathI javAnI zrAjJA zrApI ane pote potAnAM hasta kamalazrI yudhiSThirAdi putrone sparza karo. yudhiSThirAdi putreo paNa vinayazrI bhaktivame mAtAnA caraNamAM namaskAra karanA. iti pAMvacaritre pAMvatakI mAvanavAsAdivaninAmA caturtho'dhikAraH // 4 // 1 niraMtara lokamAM sukhakArI ne potAnA bhakta janonA sarva vighnane nAr3A karanArA calI mahodayarUpa lakSmIne mApta karavAmAM pravINa evA zrI ajitanAtha jinezvarane huM dadhI namaskAra karUM hu~. Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra. ( 435 ) have uttama parAkramathI prasiddha evA te pAMce pAMvo zrA pramANe vanavA samAM cha varSa pUrA karIne paDhI nyAyalakSmIzrI zobhatA evA tena pharI sukhe nivAsa karavA mATe daitavanamAM gayA. ahiM hastinApuramAM duryodhane pAMvo daitavatamAM zravyAnI vAta sAMgalI; tethI teNe vegavame bahu sainyathI tyAM zrAvI dvaita vananA sarovarane tIre pakAva karaco. jo ke citrAMgada vidyAdhare yA vakhate tyAM zrAvI tene bahu nA pAnI to pA sevaka samUhathI anusarAyelA duryodhane sahasA te sarovaramA praveza karaco. pI kopa pAmelA te vidyAdhare anucaro sahita duryodhananuM daraNa karayuM. pra vAtanI duryodhanAdikanI strIyone khabara pamI; tethI tena turata yudhiSThiranI pAle AvIke bahu rudana karatI batI kadevA lAgI. "he jeva ? jo ke dhRtarASTranA putroe tamAre viSe bahu aparAdha karaco be, topaNa tame jyeSTa dharmanA udbhavI ane vizeSe vRddhi pAmelA nAvadhI zramArA upara krapA karo." "tejanAM bhAvAM vacana sAMgalI dayAthI niMjAI gayelA cittavAlA anetyajI dIdho ve krodha jeNe evA yudhiSThire yuddha kAryamAM samartha evA arjunane te duryodhanane bomAvavAnA kAmamAM AjJA karI.pI arjune vidyAdharanI pAse jazne igbI yu.nI yAcanA karI. vidyAdhara paNa krodhathI rAtAM netravAlo thayo to bIjA aneka vidyAdharonI sAthe tyAM raNabhUmimAM Avyo. arjune paNa krodhathI meghanI peThe garjanA karIne bA - sono evo varasAda varasAvyo ke, jethI rAtAM netravAlo citrAMgada bIjA dhaneka vidyAdharo sahita arjunanI sAthe yuddha karavA lAgyo. paTI nAza pAmyuM ve bala jenuM evA te vidyAdhare asamarthapaNAne lIce udAsapaNuM pAmatA batA baMdhu sahita duryodhanane bomI dai ane turata arjunanI pAse pravIne namaskAra kasyo. arjune paNa turata nirmala nItithI hAtha jomIne banelA vidyAdharane kaM ke, "de sakhe ! phakta gururUpa mhoTA baMdhunAM vacanathI baMdhAyelA meM hArI sAthai yuddha karadhuM be, dave tuM zrA duryodhana sahita satya pratijJAvAlA mhArA mhoTA baMdhu pAse pravIne temane namaskAra karato bato prItinI vRddhine mATe potAnuM niraparAdhIpazuM darzAvI Apa " arjune A pramANe kAM eTale prasanna cittavAlo te vidyAvara arjunane pragala karI vaimAnamAM besIne mhoTA utsavayI yudhiSThira pAse prAvyo. baMdhuna sahita yudhiSThirane jovA mAtrathI jene mAMyAmAM zUla bhane zarIramAM pImA utpanna thara be evo tathA manamAM sphuraNAyamAna thayelA krodha hai Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (440) . RSimaMmalaTatti-pUrvAI. samUhavAlo kuryodhana khIlAnI peThe temane jarA paNa namyo nahi. citrAMgade je. manAM caraNane viSe namana karaghu ne evA dharmaputra yudhiSThira potAnAM snehavaMta netrayI ryodhanane vAraMvAra jovA lAgyA. kAraNa satpuruSonuM evaM caritra hoya . paThI "he mUDha ! aparAdha sahana karanAro je thAro guru ne ane je tane jIvitadAna ApavAmAM samartha . tene tuM namaskAra kara ke, jethI karIne thAra kuzala pAya" ema kahevA panI namaskAra karatA evA ryodhanane yudhiSThire AliMgana karIne sarva kuTuMbaceM kuzala pUjyu eTale teNe turata prasanna prazne po. tAnAM cittamA raheDhuM sarva yudhiSThirane kaj. " he dharmaputra ! tamane namana karatAM mane je duHsaha lajA zrAya , te lajjA svarAjyano nAza ane vairIzrI zrayelI pImAvase karIne paNa mane yatI nathI." ryodhananAM AvAM vacana sAMjalI nAza . pAmyo ne krodha jemano evA yudhiSThire tene tenA nagara pratye mokalI dIdho. kaDaM le ke-saMta puruSo potA, ahita citavanArA napara paNa hita ciMtave ne. paThI gAMgeya ane zeNa vigaire uttama puruSoe juryodhanane kA ke, "teM lezamA tra arjunanuM bala joyu ? mATe he mUrkha ! have tuM manamAM vicAra karIne te ma. hAtmA puruSonI sAthe jhaTa saMdhI kara." A pramANe gAMgeye bahu kAM; paNa jema tridoSa (vAta, pitta ane kapha) zrI natpanna zrayelo vyAdhI vividha prakA. ranA auSadhone gaNe nahi tema iSTanAvane Azraya karI rahelA ryodhane gAMgeyA dikanAM hita vacanane gaNyu nahi. have je ItavanamAM pAMmavo rahetA hatA tyAM yazne duHzalyAno pati jaya. itha jato hato. tene kuMtIye potAnI putrIno pati jANIne snehathI AmaMtraNa karayu. jayazya paNa harSa pAmato to tyAM radyo. paThI arjune potAnI di. vya zaktithI amRta samAna nojana lAvIne tene jamAyo. kaDuM ke-nizce nojana eja prItinuM prathama phala de. pIpadarAja (zepadI) putrInAM mukhakamalane jotA evA jayazya rAjAno manarupI haMsa te zepadInA lAvaNarUpa sarovarane vipe krImA karavAne natsAhavataM thayo; tethI te avasara joza pAMmavone ThetarIne jANe mUrtimAna ladamIja hoyanI ? ema padIne rathamAM besArI takAla cAlyo. yA vAtanI nIma tathA arjunane khabara pamI eTale tena bahu kopa karatA utA tenI pAThala javA lAgyA.zrA vakhate kuMtIye temane kaDaM ke, Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra: ( 441 ) he putro ! e tamArI vhenano pati thAya be, mATe te mahA aparAdhIne tame mArazo nahi. pI arjune dhanuSyano ghora zabda karI, asaMkhya vANothI jayaithanI mahAsenAne avale raste jatI karI dIdhI. jImasene paNa nabalI nabalIne muzalanI peThe gadAnA prahArathI jayaithanI senAnA hastiyonA samUhane rudhiramaya banAvI dIdhI. jo ke arjuna, jayazthanAM jIvitane haraNa karavAmAM samartha hato; paraMtu tethe mAtAnAM vacana smaraNamAM lAvIne pracaMDa bAsanA samUdI tenA ( jayanA) rathanI dhvajA tathA tenI dADhI mUcha ane keza kApI nAkhyA. pI arjuna ne bhIma e banne nayabalavAlA sunaToe zepadIne rathamAM besarI pAI lAvIne harSathI mAtAnAM caraNakamalamAM praNAma karuyA. madAvata kuMtIye paNa premavame potAnA hastathI yuddhazramanA parasevAthI U ratA komala aMgavAlA jIma tathA arjunane sparza karaco. dave ko vakhate mahA saMtoSavAlA te sarve pAMvo potAnI mAtA ane padI sahita betA evAmAM nAradaruSi zrAkAzathI utarIne temanI pAse zrAvyA. pAMruvoe bahu jaktithI temanuM pUjana kara. pI nAradamuni temane e kAMtamAM as as hitavacana kadevA lAgyA ke, " he pAMvo ! tame svastha citavAlA graine duryodhananA sarva abhilASane sAMjalo. tamoe zaMkhacUmanA pAsathI mAvelo STa buddhivAlo duryodhana potAnI nagarI pratye pravIne tamAro nAza karavA mATe bahu prayatna karavA lAgyo; paraMtu pApane lIghe tenA sarva prayAso niSphala thayA be. jyAre e pote nAnA prakAranAM bahu kapaTothI tamane mAravA mATe samartha yo nahi, tyAre tethe havaNAM potAnAM nagaramAM evI nadghoSaNA karAvI Theke, "je koi uttama puruSa, kapaTathI athavA to bAhubalathI pAMgavAne mArI nAkhe tene huM mhAruM ahu~ rAjya ApIza." duryodhananAM AvAM vacana sAMnalIne potAnA pitAnA vinAzanA vairathI purodhana purohitanA putre vinaMtI pUrvaka kahyuM ke, "de nareMi ! yAvA alpakAryamAM prApe pote zAmATe prayAsa karavo joie. mhArI pAse sarvakArya pUrNa karavAmAM samartha evI ane varadAna ApanArI kRtyA nAme vidyA be, tenA prabhAvathI huM traNa jagatnA janone koja pamAUM to pI e pAMvAne dona pamAvA emAM to zuM ve ? potAnuM kArya karavAmAM yamacaM zrayelA te jine joi harSa pAmelA pApabuddhivAlA duryodhane tene zreSTha 56 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (445) RSimaMmalatti-pUrvAI. divya vastra tathA AnUSaNothI satkAra karI bahu vakhANyo. have te uSTa bur3ivAlA vipra niSkapaTa budhviAlA tamAre viSa vidyAsAdhana karavA bege . e po. tAnI amogha vidyAthI sarva vizvano nAza karavA samartha . he pAMmavo ! huM sA., dharmika premavazathI A vAta tamane jagAvA mATe Avyo vaM, mATe tame teno koi paNa rIte upAya karo." pI yudhiSThire, "amArA hitane mATe tame A sAraM ka. ame jo ena jANyu hota to te amAro parAnnava karata." ema kahIne dAnamAnAdikathI nAra* dane vidAya kasyA. palI kRtyAnA balane nivAraNa karavA mATe tapanuM pramANa mAnatA evA pAMmavoe, kuMtI tathA jhaipadInI sAthe vicAra karIne atyaMta harSa dharatA utA kAryotsarga kasyo. phakta sUrya sAmAM netra rAkhIne eka page nannA rahelA te dhairyavaMta pAMmavo, zrI parameSTi maMtranuM dhyAna karavA lAgyA. jo ke pAMDavo tADha, tamako, vAyu vigerenA klezane sahana karatA hatA topaNa zrI jinezvara prannunA dhyAnarUpa samAdhimAM lIna zrayelA AtmAvAlA tenae sukhethI sAta divasa nirgamana kasyA. panI Amme divase parvatonA zikharone tomI pAmanAro nayaMkara vAyu jema jema vRhipAmavA lAgyo tema tema pAMmavonodhyAnarUpa divo sthirapaNuM pAmavA lAgyo. A vakhate rathanA zabdothI, gajeMzenA garjAravathI, ane azvonA khokhArAthI jANe daza dizAnanA patiyone bolAvatuM hoyanI ? ema akasmAt koza mhoTuM sainya tyAM AvI pahocyu. pI ko puruSa kuMtI napara sneha dharato to tyAM AvI kuMtIne tathA jhaipadIne potAnA . khannA napara besArI turata madonmatta evA hastiyonA samahathInayaMkara evA potAnA sainyamAM cAlyo gayo. tyAM tenae banne satIyone prahAra karavA mamiyo eTale kuMtIye " mahA jayaMkara evA zatrunanA kAlarUpa he arjuna ! raNasaMgrAma mAMDAra evA he vatsa nIma! tame mAtAnA nakta ge.mATe A puruSAdhA a mAruM rakSaNa karo! rakSaNa karo!!" A pramANe zatrunae cAbakanA prahArathI tAmana karelI zepaTTI sahita kuMtI karuNa svare putronAM nAma letI utI bahu vi. lApa karavA lAgI. pachI potAnI mAtAnuM rudana sAMjalIne tyajI dIdhu ne zurU dhyAna jemaNe evA pAMDavo, divyazastra gRhaNa karIne pralaya samunI peThe siMha nAdazrI garjanA karatA turata sainya tarapha domayA, tyAM arjune asaMkhya bANA Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (443) thI zatrunA sainyane jinaninna karI nAkhyu. nImasene gadAnA prahArathI pamatA hastiyovAluM ane nAsI jatA sulaTovAlu karamu. prasarI rahelA mahA saMgrAmanA rasavAlA yudhiSThira paNa dAyamAM khana dhAraNa karIne uMcI karelI phaNAvAlA krodhavaMta kAla sarpanI peThe dekhAvA lAgyA.askhalita evA nakula ane sahadeva paNa asaMkhya bANono varSAda varasAvatA ane sainyamAM krodhathI cAre tarapha pharatA bahu uHsaha dekhAtA hatA. arjunanA bANa ane nImasenanI gadAnA prahArathI bahu dIna banelI senA turata cAre tarapha nAsI gai. pI kaNadRSTanAvanI peThe senA nAsI ga evAmAM tyAM jANe bIjI kRtyA hoyanI ? evI tRSA (tarasa), tAlavAne tathA hogne sukavI detI pAMmavone bahu pImA karavA lAgI. tarasathI Akula vyAkula ayelA pAMDavo jalanI zodha mATe vanamA pharatA hatA tevAmAM temaNe kamalothI suzonita madhyannAgavAluM eka talAva dI. je TalAmAM pAMDavoe te talAvamAMthI pANI pIdhuM teTalAmAM tena jANe mULa pA. myA hoyanI ? ema saMsArI jIvanI peThe akasmAt pRthvI napara AloTavA lAgyA. karvA De ke, A lokamAM balavaMta evAya parA saMsArI jIvornu pUrvanava nirmita kukarma nogavyA vinA kyAre paNa buTatuM nazrI. zaipadI paNa namatI u. tI tyAM prAvI pahocI ane te potAnA patiyone puHkhathI pRthvI napara AloTatA joza bahu kheda pAmIne cAre tarapha jovA lAgI. A vakhate vananI velathI bAMdhyA ke potAnAM mAyAnAM keze jeNe evI tathA suMdara vaTakala vastrane dhAraNa karanArI ko vanacara strI (nIla strI) tyAM naciMtI zrAvI. paThI jarA dhiraja pAmelI jhepadI jeTalAmAM te nIla strI pAse AvIne kAMi kahevA jAya ne teTalAmAM jANe dhUmAmAno samUha hoyanI ? evI dAvAnalasamAna pIlA keza samUhane dhAraNa karanArI, hAzramAMkapAlavAlI, nayaMkara netra ane mukhavAlI, mhoTA lalATavAlI ane mahA aTTATa hAsyazrI ati nayaMkara evI kRtyA nAmanI rAkSasI, traNa lokane dona pamAmatI zrAkAza mArgeyI tyAM prAvI pa. hocI. potAnuM kArya karavA mATe ke vAMdhIne taiyAra tha rahelI ane mukhakamalamAM cAre tarapha caMcala jInane pheravatI te kRtyA, pRthvI napara vahu AloTatA evA pAMjhavone jokne temanI cAre tarapha namavA lAgI: paThI tene dekhavA mAtrazrI vahu nayane lIdhe Akula vyAkula zrayelI zepadIne turata potAna' ... Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (444) RSimaMmalavRtti-pUrvArdha. pAse rAkhI nIlastrIye akRtya karavAmAM taiyAra zrayelI kRtyAne madhura vacanathI A pramANe kaDaM. "he devI! tamArA AvavAthI natpanna zrayelA natkaTa vAyuvame Akula vyAkula zrayelA A prANIyo, jayathI mULa pAmyA . valI tenae davaNAM prANone paNa tyajI dIdhA . he devI! traNa lokane viSe deva, daitya ke manuSyomAM evo ko puruSa nathI ke, je iMznA vajranI peThethArA mahAkopane sahana karI zake ? he kRtyA devI ! A potAnI meleja mRtyu pAmelAne tuM pha. rIthI zA mATe mAre le ? kAraNa emAM traya jagatne donakArI evaM tdArUM pa. rAkrama jarA paNa gaNAya nahi." A pramANe nIlastrIye bahu naktiyukta vaca nazrI kRtyAne karvA eTale te niSphala prayAsavAlI kRtyA potAne bahu kRtakRtra mAnatI utI hasIne kyAMza cAlI gai. pI padI, mRtyu pAmelAnA samAna potAnA patiyone jo mULa pAmI. yomA vakhata paThI sAvadhAna thai eTale te potAnA patinA viyogathI bahu duHkha pAmatI tI vilApa karavA lAgI eTale nIlastrIye tenAM AMsu luhI nAkhIne harSa pAmatA batA kayuM ke, "he zuzIlavatI bAlA! mahA araNyamA rahelI tuM vRyA zA mATe ruve ? he suMdarI! tuM mULa pAmelA tena pAse na jA. pa. raMtu A maNikAlakA nadInA pavitra jalathI amRtanI peThe potAnA patiyone siMcine tenane kaNamAtramA jIvAma." nIlastrInAM kahevA naparathI zaipadIye tema karayu eTale jANe sutelA hoyanI ? ema sarve pAMDavo navyA. panI tena padInAM vacanathI potapotAnA cittamA vicAra karavA lAgyA ke, "je potAnA asaMkhya sainyathI ahiM Avyo hato te koNa rAjA hato? aupadIna koNe haraNa karayuM hatuM? viSamaya jalanuM sarovara kyAM? ane ApaNane mULa zA mATe tha? valI prANapriyA jaipadIye pote ahiM AvIne AnnIlastrInAM vacanathI maNikA lakA nadInAM jalavame siMcana karIne ApaNane jIvAmayA e zaM !!! zuM Ate ApaNAM cittamA kharekharo vinrama thayo ke, koi mahA daivatuM viceSTita ? jANe sArA svapnAmAM dI ThelA arthavAluM anuta lakSmIna kAraNaja hoyanI? evaM zrAte zaMhaze?" yA pramANe pAMvo vicAra karatA hatA evAmAM potAnA tejazrI dizAnane prakAza karato koI devatA temanI pAse AvIne spaSTa vA. nagIzrI yA pramANe kaddevA lAgyo, Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . pAMmava caritra. (445) ___ "he dharmaputra! tuM A kAryane viSe cittamAM kema Azcarya pAmele? kAraNa ke, kRtyAnA asaMkhya kAryano nAza karavAmAM pravINa evI e sarva meM mAyA karI hatI. tamArA parameSTI maMtranA dhyAnathI prasanna thayelA meM iMnA se. nApatiye A mAyA pragaTa karIne kRtyAne tarI je." parI te mahA zadhviAlo devatA " tame avasare mhAruM smaraNa karajo." ema kahIne tathA bahu AnUSaNo ApIne pAMvoe rajA ApavAthI devaloka pratye gayo, pI pUrva pueyanA yogathI jemanA sarva vighna nAza pAmyA ne evA te pAMDavo niraMtara vizeSe zrIjinezvara prannunuM dhyAna karavAmAM Asakta cittavAlA tathA uttama samAdhivaMta thayA, ekadA baporane vakhate nojana taiyAra thayu evAmAM niraMtara puNyathI pavitra zarIravAlA mahAtmA sAdhu tapane aMte tyAM pAraNA mATe AvyA. jANe pratyakSa dharmaja hoyanI ? evA damArUpa amRtanA sthAna evA munine joza hapanA natkRSTayA vizuH nAvavAlA pAMmavoe temane pradakSiNA pUrvaka namaskAra karaco. paThI pulakAvalIye karIne dedIpyamAna zarIravAlA ane pApanA samUhane nAza karavAmAM nadyamavaMta thayelA pAMmavoe nakti pUrvaka AnaMde karIne e mahAmunine zui anna vahorAvyu. zrA vakhate AkAzamAM vAjIMtro vAgavA lAgyAM temaja suvarNanI ane vastronI vRSTI zravA lAgI. valI devatAnae pApano nAza karavAmAM khamurUpa jayajaya vANIno amogha zabda karayo. "he vatso ! nattama dAnanAM mahAtmyanA vazathI hu~ zAsanadevatA tamane prasanna thai bu. tamArA pUrvanavanAM puNya yogathI vanavAsanA :saha bAra varSa purA thai rahyA , have panI tame UTa matsya dezamAM jara tyAM potAnAM kalyANa mATe rUpa pharavI nIce te. ramuM varSa pUrNa karo." zAsanadevI A pramANe kahIne aMtardhyAna thai. pI potAnI gADha pratijhAne jANatA evA pAMjhavo.negA thA pharI vicAra karavA lAgyA. temAM yudhiSThire potAnA nhAnA nAzyo pAgala kahyu ke, " huM kaMka nAmano vipra (guru) thazne vairATa rAjAnA gharane viSe rahIza." zrA pramANe temaNe potAno nizcaya kasyo. nIme kahyu. "huM paNa vallava nAma dhArI rAjAno rasozyo pazne rahIza." arjune kaDaM. " huM te rAjAne ghare vRhannama nAme pAvazna zrazne rahIza." nakule kayuM. " huM paNa graMthika nAmano azvAdhipa prazza." Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 446 ) RSimaMgalavRtti-pUrvA 6. sahadeve karUM, " hu~ taMtrapAla nAme govAla thaiza. " zaipadIye kayuM. " huM te rAjAnI strIyonI dAsI aza. " pachI te sarve pAMvoe virATa nagarInI sa mIpe smazAnamAM khIjamAnA vRkSa upara eka mhoTA zavathI DhAMkIne potAnAM / sarva zastro mUkyAM. tyAra pachI bahu jAla evA tena pota potanA vezane ane pakaraNane dhAraNa karI virATa rAjAnI sajjAmAM zrAvyA. tyAM virATa rAjAe tenane anukrame satkAra karIne sau saunA kAmamAM rAkhyA, tethI guptaveza dhAraNa karanArA te pAMva tyAM sukha karIne radevA lAgyA. pAMvo hamezAM savAramA nIne ko gharane viSe guptarIte rahelA potAnI mAtA kuMtIne praNAma karatA ane temanI hIta zikSAne dhAraNa karatA. eka divasa duryodhane tyAM mallone mokalyA hatA. temane tyAM rahelA pAcakavRttivAlA jImasene mallayuddhamAM mArI nAkhyA, tethI jImasena vairATa rAjA taraphathI bahu mAna pAmyo. have vairATarAjAnI strI sudeSnAne ekaso banAiyo datA, temAM mahA bhujaparAkramathI zojato kIcaka sauthI mukhya hato. yA sau vairATarAjAne tyAMja rahetA hatA. koi divasa potAnI vhenane ghare gayelA kIcake tyAM zaipadIne dIvI, teI te zaipadInuM bahu lAvaNya joi moha pAmyo pachI sarva dehane viSe romAMcanA mISazrI kAmabANane dhAraNa karato te kIcaka potAnuM mastaka dhuNAvato bato potAnA nivAsagharapratye gayo, paDhI kAmadevane utpanna karavAmAM pravINa evA vacanova zaipadIne prArthanA karato te DupadarAjaputrI zrI bahu dhikAra pAmyo. kartuM be ke kayo puruSa akArya karavAthI laghutA nathI pAmato ? arthAt sarvapAmeve, pakSI kAmadevanI kalA kelIrUpa mahA pizAcanA balathI nAza pAmI ve zarIra cetanA jenI evA kIcake potAnAM mananI vAta sudeSnA ( potAnI vhena ) ne kahI. sudeSnAe paNa kAmajvarathI pImAtA potAnA nAine kahyuM ke, "de baMdho ! huM koi mIpathI te mhArI dAsIne vhArA ghare mokalIza. tyAM tuM thAruM iSTakArya karaje. " yA pramANe sudeSnAe AzvAsana karelo te kAmajvarapIti kIcaka potAne ghare gayo. paMThI nUpapriyA sudeSnAe koi mIpazrI zaipadIne kIcakanA ghare mokalI. pRthvI sAmA netra rAkhIne potAnA ghare zrAvatI evI padIne jor3a gAMmA thayelAnI peThe kIcake turaMta najA thai lAMbA hAtha karIne karUM ke, "dArAM zarIranuM rakSaNa karanArI he lolAkI ! he divyarUpA ! * Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 1 pAMva caritra. ( 447 ) UTa ahiM zrAva ahiM zrAva ane kAmadevanA tApathI tapta thayelA mane vegathI thAliMgana daine prasanna kara." tenAM AvAM kAnane duHkha napajAvanAeM vacana sAMjalIne zaipadIye karUM. "he mUDha ! tuM yAvuM kuSTa puruSanI peThe nIca kulane yogya mane na ka. kAraNa mhArA gupta patiyo unmArge janArA ane nItimArga tyajI denArA tane nizve yamaloka pratye pahocAmaze, mATe tuM manane viSe tattvane dhAraNa kara. " 88 pramANe kahatI evI DupadarAjaputrIne keze pakamI kuSTa kIcake pATuvame prahAra kasyo, kSaipadI paNa zIlanA atizayapaNAthI buTIne turata rAjA pAse AvI. tyAM te rAjasanAmAM yudhiSThirane jotA batAM vIkharAi gayelA kezavAlI zaipadI yA pramANe potAnA patinA gupta nAmano uccAra karavA pUrvaka gADha svarathI rovA lAgI. "jena raNasaMgrAmamAM (yudhi) sthira rahenArA be, (yudhiSThira) jena jayaMkara be, (nIma ) jena nizve vijayanA cinhavAlA be, (vijaya- arjuna) ne jena balavaMta ve dAne dhAraNa karanArA be. ( nakula sahadeva) AvA bhUpatiyo mhArA priya prANanAtho batAM mane kIcake pImA pamAmI. " A pramANe kUTa roSAkSarathI rudana karavA pUrvaka vilApa karatI aupadIne ka~ka ( yudhiSThira) gurue kahyuM. " he caMcala netravAlI ! jo koi sthAnake thArA mahAbalavAlA gupta patiyo hoya, valI temAM jo vhAruM niyamayI rakSaNa karanAro koi jayaMkara (jIma) pati hoya to, he kamalamukhI ! ahiM tane tenAthI jaya nAza pAmo. ( arthAt bhImasena pAse tuM eSTa kIcakane marAvI nAkha. ) ane tuM potAne sthAnake jA. " kaMkagurunAM zrAvAM vacana sAMgalI zaipadIye rAtrIne vakhate nIma pAse jazne potAnI sarva bAta kahI. jImasene paNa mohamAM bumi jazne tene madhura vacanathI kahyuM ke, " meM dharmaputranI satya pratijJA pAlavA mATe duryodhanano aparAdha sadana kasyo be; paraMtu davasAM A kIcakanA AvA aparAdhane sadana nahi karUM. he priyA ! Aja rAtrIne viSe tuM kapaTasaMganAM vacanathI tene yahiM lAvya ke, jethI karIne vhArA e zatrune huM ahiM yA raMgamaMrupamAMja turata mArI nAkhuM." jIme A pramANe AzvAsana karelI zaipadIye potAne Azrame jatA rastAmAM malelA kIcakane kapaTamoda vacanathI rAtrIe raMgamaMrupamAM zrAvavAnuM kahA~, pI zaipadInAM vacanathI harSa pAmelo te zaTha kIcaka rAtrInA pahelA padorane viSe " he vA! tuMkyAM ve ? kyAM ve ?" ema uccAra karato UTa raMgamaM Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) RSimaMmalatti-pUrvAI. pamAM Avyo. A vakhate jhepadIno veza dhArIne tyAM saMtAi rahelA nIme tene gADha AliMganavame mArI nAkhyo. paThI te nata AtmAvAlo nIma, turata gupta rIte potAnA rasomAmAM jato rahyo. carapuruSothI mRtyu pAmelA kIcakane jANI bahu zokamAM magna ayelA tenA nAzyo jhaTa tene pAlakhImAM besArI zmasAna tarapha cAlyA. A vakhate rastAmAM tenae jhaipadIne dIThI; tethI "zrA strInA nimitte ApaNA baMdhuno ghAta zrayo ." ema kahetA evA tenae bahu kopathI te padIne citAmimAM pheMkI devA mATe keza pakamIne natsAhathI sAthe lIdhI. jANe sAkSAt potAnI lakSmIja hoyanI ? ema potAnA patine saM. jAratI tathA rudana karatI evI padIne tenae turata citAnI pAse prANI. A vakhate eka mahAvRkne mUlamAMthI napAmI tyAM naciMtA vI pahocelA balavaMta nImasene te sarve puruSone (kIcakanA nAznane) agnimAM pheMkI dIdhA. nIme agnimAM kIcakanA nAzyonI pUrNa Ahuti ApIne nAza kasyo ne vi. nano samUha jeno evI jhepadIne lakSmInI peThe zAMti pamAmI. paThI nImasenathI potAnA sarva baMdhunano nAza sAMjalI zokathI Akula vyAkula zrayelI su. deSnAne bahu snehavazathI ullAsa pamAmato vairATarAjA kahevA lAgyo, "he suMdara mukhavAlI priye! tuM mane bIjo kA daMma Apa; paraMtu mhArI pratijhAno naMga na kara. valI kopa tyajI da potAnA maMdIramAM sauraMdhrIne bolAvya. "avasare potAnAM svarUpane aMgIkAra karanArA sauraMdhrInA patiyo, potAnI mele ene lai jaze." paThI svastha zrayelI sudeSnA rANIye tene potAnA gharamA rAkhI. have 'ryodhananI AjJAzrI bahu dezone jotAM utAM paNa pAMmavone nahi dekhavAthI pAga AvelA bahu anucaro ryodhanane vinaMtI pUrvaka kahevA lAgyA ke, "he mahArAjA! tamArA nayarUpa samuzmA kAcabAnI peThe te sarve pAMDavo vUmI gayA . jo ke tena vidyamAna ne utA jANe na hoyanI ? ema pRthvI napara amoe vahu zodha kasyA utAM paNa tenane dIga nahi " anucaronAM AvA vacana sAMjalI aryodhane nISma tathA viranAM mukha sAmuM joyu. pagI tenoM nAva jANIne te vanne jaNAe kahyu. "he putra ! zrI jinezvaranA vihAranI peThe je dezamAM natpAta, jaya, roga, ane iSTanAva nathI, te dezamAM pAMmavo saMjave ke." paThI dUtoe kAM. he pRthvInAtha ! sarva dezomAM eka matsya dezaja Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra.' (44 ) dhana, dhAnya, lakSmI ane sukhe karIne temaja sarva vyAdhi (rogo) nA rahita paNAe karIne svarganI peThe zone ." ryodhane kahyu. "mane mahAzayanI peThe manamAM bahu pImA karanArA ane bAhya naya rahita te gupta pAMvone zI rIte jANavA ? " A vakhate suzarmA nUpati praNAma karIne aryodhanane kahevA lAgyo. "he nRpati ! kharekhara pAMmurAjAnA putro ati samRdhviMta evA matsya dezane viSe vicare , mATe ApaNe matsya dezanA nUpatinA virATapuranI gAyogeM haraNa karIe, jethI te pAMmavo akAle potAnI mele prakaTa thaze. ApaNe eka taraphathI vairI evo te matsyadezano rAjA nigRha karavA yogya ne ane bIjI taraphathI gAyonA haraNavame karIne pAMmuputrAne pragaTa karavAnuM kArya ." suzAnAM AvAM yuktivAlAM vacana jANIne ryodhane tene AjJA ApI eTale suzarmAe bahu sainya sahita tyAM jazne virATa nagaranI gAyo, haraNa karayu. A avasare nayanIta AtmAvAlA govAle turata sattAmAM AvIne virATa nUpatine namaskAra karatA utAM kaDaM ke, " he mahArAjA ! jene yuHkSmAM kIcake jItyo hato te suzarmAe havaNAM gAyo, haraNa karayuM ." panI dhanuSyanA TaMkArathI tralokane beruM karI detA te virATa nUpatiye kopathI sainya sahita tenI pAbla jazne turata te zatrunA sainyane gherI lIdhuM. paraspara krodhavAlA ane raNasaMgrAmarUpa mahA samuzne maMthana karatA evA te rAjAnanA zatrune nAza karavAmAM kuzala evA bANa samuhoe karIne sarva AkAza DhaMkA gayu. jema kaNamAtramA sUrya aMdhakArano nAza kare tema virATa rAjAe paNa lAkho zatrunane mArI nAkhyA. A vakhate paranAM bukha jo puHkhI zrayelo sUrya asta pAmyo. paThI savAre potAnA tevA asaMkhya sunnaTonA nAzadhI krodha pAmelo suzarmA nUpati UTa potArnu dhanuSya camAvI virATa rAjA tarapha doDyo. suzarmAe pheMkelA aneka bANothI saMgrAmarUpa samuzmAM vyAkula zrayelo virATarAjA matsyanI peThe dekhAvA lAgyo. kaNamAtramA zastra rahita ane rathavinAnA ayelA matsya dezAdhipane bAMdhI ane rathamAM nAkhI suzarmA potAnA sainya sahita uryodhana pAse cAlyo. A vAtanI nagaramAM jANa ai eTale krodha pAmelA yudhiSThira tathA nImasenAdi aneka zastradhArI sunnaToe turata tyAM jazne suzaniI senAne gherI lIdhI, parI kaNamAtramA virATa rUpatine gamAvatA evA Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (450) RSimaMmalatti-pUrvArdha. nImasene " huM thAro dAsa ane mhArI sarva saMpatti tane ApIza." em nacAra karatA evA suzarmAne balAtkAre bAMdhyo. palI bahu harSa pAmelA virATarAjAe yudhiSThiranI sAthe pAMmavonI kathA karatA utA sainya sahita mahotsavapUrvaka te rAtrI tyAMja nirgamana karI. have ahiM bIje divasa savAre govAlo sarva gAyone nattara dizAmAM ca. rAvA mATe la gayA. tyAM paNa virATanagaranI najIkamAM pamAva karIne rahelA, vicAra vinAnA juryodhane te gAyo, haraNa karayu. govAle turata aMtaHpuramAMtrAvIne nattarAkumArane gAyonA haraNanI vAta kahI. pI kumAra potAnI mAtA ane strInI Agala kahevA lAgyo ke, " he mAta ! havaNAM huM zIrIte yuH6 karavA jAvaM ? kAraNa mAre tevo ko sArathI nathI ke, jethI hu~ ekalo paNa siMhanI peThe te kauravonA sainyane mArI nA." uttarAkumAranAM AvAM balAtizayanAM vacana sAnalI turata padIye irSyA sahita kayu ke, " he kumAra! hArI vhenane kalAnano annyAsa karAvanAro je vRhannaTa nAme pAvazna le te thAro sArathI zravAne yogya ." panI kumAre potAnI vhenane mokalI vRhanaTane temAvyo ane tenI pAse bahu prayAsathI potA, sArathIpaNuM kabula karAvyu. jo ke pote bahu jAga batAM prathama avalu kavaca dhAraNa karI strIyonA sa: mUhane hasAvato tearjuna pAThalathI turata savalI rIte paherI kumAra sahita rathamAra bege. arjuna pUrve annyAsa karelI kalAnavame potAnA rathane kauravonAM sainya pAle lai gayo. tyAM nayaMkara sainyane joza uttarAkumAra bahu jaya pAmyo sethI te potAnA sArathI vRhannaTane kahevA lAgyo ke, "he mahAnunnAva ! tuM mhArA rathane UTa pATho vAla! pAge vAla!! kAraNa ke, haM A mahA samunnA sarakhA nacalatA nayaMkara sainyane jovA samartha nathI." arjune hasIne kapu. " are kumAravIra ! tuM mhoTA rAjavaMzamAM natpanna bhayo baM. valI potAnI mAtA ane strInI pAse evA zUravIrapaNAnAM vacana kaheto hato ane havaNAM AbuM dI. navacana kema vole The ? sAmrAjyapadanA lAnane arthe mahA ghora yuH karanArA sucaTonuM jIvita AlAkamAM yazane arthe ane mRtyu paralokamAM devAMganAnA satkArane arthe zrAya ." paThI " vIrapuruSone mRtyuna phala kIrti ne, bIjAne nahi." ema kahIne nAsI javAnI zcAvAlo nattarAkumAra ratha nupara Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (41) thI nIce pamatuM mUkI nAsavA lAgyo. pAgla arjuna paNa turata rathathI nIce natarI kahevA lAgyo. " he uttarAkumAra ! tuM dhIraja rAkhI mhAro sArathI thA, ke, jethI karI huM A sarva zatrunane jItI thArI vistAravAlI kIrtinuM sthApana karUM. he rAjaputra ! tuM naya tyajI dA zmasAnamAM khIjamAnA vRkSa napara zabathI DhaMkAyelA amArAM zastromAMthI mhArAM dhanuSya bAgane lAvI Apa ke, huM jeNe karIne A thArA sarva zatrunane mArI nAkhu." paThI nattarAkumAre dhanuSyabANa lAvI Ape te arjune potAnuM ane potAnA nAzyonuM khalaM svarUpa kahI dIdhuM. tyAra paThI te, dhanuSyabANa hAthamAM laz rathanapara besI zatrunanA sanmukha cAlyo. have ahiM kauravanI senAmAM rahelA nISme, divya zaMkhanA nayaMkara zabdazrI arjunane jo turata ryodhanane kaDaM ke, " nizce A strI vezadhArI arjuna dekhAya je. he dhRtarASTaputra ! A pAMmavo avasare AvI pahocyA , mATe tena, havaNAM tane baMdhu sahita mArI nAkhaze, mATe tuM A arjunanI sAthe jhaTa saMdhI kara. nahiMto A mhoTA sainyanA cothA nAgathI rakSaNa karAyelo tuM gAyonA dhaene sAthe lai nAsI jA ane ame A sainyanA madhya nAgane viSe rahIzaM. kathu be ke-sarva prakArathI rAjAnuM rakSaNa karavU jozae." pitAmaha (dAdA)nAM AvAM vacana sAMjalI bIkaNa ryodhana, gAyonA dhaNane sAthe laz potAnAM sainyanA cothA nAga sahita cAlI nikaTayo. ryodhanane nAsI jato joi arjune nattarAkumArane kaDaM. are kumArarAja ! A juryodhana mhAsa bahu nayathI nAzI jAya , mATe tuM A tarapha azvone jhaTa vAla" arjunanAM AvAM vacanathI kumAre sUryanA rathanI peThe zIghra calAvelo ratha turata zatrunAM sainya pAse AvI pahocyo. tyAM arjunanA razrane dekhavA mAtrazrI zatrunuM sainya bahu dIna banI gayu. arjune potAno zaMkha vagADyo, tenA zabdathI moha pAmelI sarva gAyo u~cA pUMbamA karIne turata potAnAM nagara pratye nAsI gai. parI arjune ryodhanane kaDaM. "are mUrkha ! teM prathama kulane kalaMka dIdhuM The ane havaNAM pae gAyonuM haraNa karI jayathI nAsI javA mAMmayu. zatru makhyA utAM tuM kyA nAso bvAno ne ? have to dhanuSya dhAraNa karIne taiyAra thA." ema kahIne ya. june potAnuM dhanuSya hAthamAM lIdhuM. iMputra (arjuna)nAM nacalatAM vANonA samU__ harUpa meghathI AkAza cAre tarapha DhaMkA gayu ane sUrya parA potAno parAnnava - Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (455) RSimaMmalatti-pUrvArdha. thavAnA nayathI asta tha gayo, A vakhate cAre tarapha aMdhakAra phelAi gayu. vaTa dayAthI niMjA gayelA cittavAlA arjune, koTi vIrapuruSono nAza jo sarva manuSyone nijJa ApanAsaM saMmohana nAme astra pheMkyuM. phakta nISma ane zeNa guru vinA bIjA sarve gADha nijJa pAme ute arjune nattarAkumArane kayaM. "he rAjaputra ! aryodhana rAjAnA lIlAM, karNanA pIlAM ane bIjAnAM vi. citra vastro laza tuM phaTa ahiM Ava." nattarAkumAra, te pramANe sarvenAM vastra la Avyo eTale arjuna, te sarva vastrone lai tathA pitAmaha (nISma)ne praNAma pUrvaka zatrunanA dalane mathana karI pAge nagara pratye Avyo. have ahiM arjunanA pahelo vijayavaMta virATarAjA potAnA nagara pratye Avyo hato! tethI te potAnA mANaso pAtethI potAnA putranuM zatrunanI pAula jaq sAMjalI kAMka manamAM kheda pAmavA lAgyo. pI jeTalAmAM te nUpati potAnAM sainya sahita putranI pAula javAnI taiyArI kare , teTalAmA kumAranA anucaroe turata AvIne harSathI rAjAne kumAranA vijayanI vAta nivedana karI. AvI vadhAmaNIthI bahu saMtoSa pAmelA rAjAe kaMkaguru sahita harSathI nagaramAM natsava karAvyo ane pote paNa sannAmAM kaMkaguru sAthe pAsAvame krImA karavA lAyo. panI putranA vijayano prazaMsA kA ratA evA virATa nUpatine kaMkagurue (yudhiSThire) kaDaM ke, "he nareM ! jenA' sArathI vRhannaTa (arjuna) thayo tene zuM vijaya sulanna nathI ? arthAt tevA puruSane vijaya melavavo bahu sukhakAraka ." virATarAjA ane kaMkaguru A pra: mANe vAto karatA hatA evAmAM potAnA rathathI nIce natarI arjuna potAnA sthAne gaye ute nattarAkumAre sannAmAM veThelA potAnA pitAne namaskAra kasyo. parI teNe pitAne kaDaM ke, " meM jenAthI yuHkSmAM vijaya melavyo ne te mahA parAkramavaMta puruSa, potAnA baMdhuna sahita potAnI mele AjathI bIje divasa pragaTa thaze." __ paThI trIje divasa anuta vezadhArI dharmaputre potAnA kalyANa mATe snAna karI, pUjana karI ane turata anui evA devatAnane balidAna prApyu, tyArapanA te jeTalAmA potAnAM Asana napara vega teTalAmAM nImasenAdi sarva nAzyAe potapotAnuM kharu svarUpa pragaTa karI temane naktizrI praNAma kasyA. virATarA: Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra.. ( 453 ) jAe paNa namaskAra karavApUrvaka kahyuM ke, " he mahArAja ! zrA mhAruM rAjya, vijava ne bIjuM je kAM ve te sarva ApanuMja ve." yAvI rIte virATarAjAe ' vinaMtI karelA yudhiSThira joke tyAMthI javA mATe taiyAra yayA hatA to paNa virATa rAjAnA prAgrahI tyAMja rahyA. virATa rAjAe hAtha jokIne arjunanA putra zrabhimanyune potAnA putrI paraNAvavA mATe harSathI yudhiSThiranI vinaMtI karI. zrAvAtanI yudhiSThire kRSNane khabara prApI, tezrI zrI kRSNa abhimanyusahita potAnI vhena sujAne sAdhe lai bahu senAtha paravasthA batA virATapure zrAvyA. tyAM temale prItithI uttama lagnavAlA zubha divasane viSe virATarAjAne ane pavane harSakArI eva abhimanyuno ane uttarAno lagnamahotsava kasyo panI prasanna manavAlA zrI kRSNa virATarAjAnI rajA lai kuMtIsahita pAMgavAne bahu hI natsavapUrvaka potAnI nagarI (dvArakA) pratye temI gayA. tyAM yAdavomAM zreSTa evA zrI kRSNa ne balajanA mahA AgrahathI cAra jAiyo cAra kanyAne paraNyA ane sukhethI rahevA lAgyA. he navyajano ! zrApramANe pagale pagale loko upara bahu upakAra karavAzrI mahA yazavAlA, mahA rAkSasonA jayane dUra karavAthI jIma ne arjunavame nRtsalatA parAkramavAlA, dyUtane lIdhe sarva rAjyanAM vijavazrI nRSTa thayelA, kRtyAdi rAhaNIyonA vighnarahita evA sarve pAMvo potAnI pratijJA pUrNa karI matsya dezanA adhipati virATarAjAnI nagarIkI dvArakApratye gayA. iti pAMvacaritre jImabaka hibA dijaya himbApANigrahaNArjunavidyAsAdhana khecareMAdijaya kRtyAdivighnanivarttana govAlanAdivarNananAma paMcamo'dhikAraH // . garbhamA rahelA je prajuMnA atizaye karIne jitazatrurAjA paNa vijayArANIno parAjava karavA samartha thayA nahi evA te zrI ajitanAtha jinezvara niraMtara naktivaMta puruSonA akalyANone dUra karo. pI daza dAzArho, bIjA rAjAnu prane valana kRSNAdi mhoTA yAdavo negAmalI pAMvonI sAthe vicAra karatA tenune yA pramANe kar3evA lAgyA ke, " zraho ! satya pratijJAvAlA ane sukulamAM nRtpanna zrayelA tamoe vaha duHkha Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aanand (45) RSimaMmalatti-pUrvAI. thavAnA nayathI asta thai gayo, A vakhate cAre tarapha aMdhakAra phelAi ga.. vaTa dayAthI niMjA gayelA cittavAlA arjune, koTi vIrapuruSono nAza jo sarva manuSyone nijJa ApanAkaM saMmohana nAme astra pheMkyuM. phakta nISma ane zeNa guru vinA bIjA sarve gADha nijJa pAme te arjune nattarAkumArane kahya. "he rAjaputra ! 'ryodhana rAjAnA lIlAM, karNanA pIlAM ane bIjAnAM vicitra vastro laz tuM phaTa ahiM Ava." uttarAkumAra, te pramANe sarvenAM vastra la Avyo eTale arjuna, te sarva vastrone lai tathA pitAmaha (nISma)ne praNAma pUrvaka zatrunanA dalane mathana karI pAge nagara pratye Avyo. - have ahiM arjunanA pahelo vijayavaMta virATarAjA potAnA nagara pratye Avyo hato! tethI te potAnA mANaso pAsethI potAnA putranuM zatrunanI pAula javaM sAMjalI kAMzka manamAM kheda pAmavA lAgyo. pI jeTalAmAM te nUpati potAnAM sainya sahita putranI pAula javAnI taiyArI kare ne, teTalAmA kumAranA anucaroe turata AvIne harSathI rAjAne kumAranA vijayanI vAta nivedana karI. AvI vadhAmaNIthI bahu saMtoSa pAmelA rAjAe kaMkagura sahita harSathI nagaramAM natsava karAvyo ane pote paNa sannAmAM kaMkaguru sAthe pAsAvake krImA karavA lAyo. parI putranA vijayano prazaMsA kara ratA evA virATa nUpatine kaMkagurue (yudhiSThire) kahyu ke, "he nareM ! jenA" sArathI vRhannaTa (arjuna) thayo tene zuM vijaya sulanna nathI ? arthAt tevA puruSane vijaya melavavo bahu sukhakAraka ." virATarAjA ane kaMkaguru zrA pra. mANe vAto karatA hatA evAmAM potAnA rathathI nIce natarI arjuna potAnA sthAne gaye te nattarAkumAre sannAmAM veThelA potAnA pitAne namaskAra kasyA. paThI teNe pitAne kaDaM ke, "meM jenAthI yumA vijaya melavyo De te mahA parAkramavaMta puruSa, potAnA baMdhuna sahita potAnI mele AjathI bIje divasa pragaTa thaze." paThI trIje divasa adbhuta vezadhArI dharmaputre potAnA kalyANa mATe snAna karI, pUjana karI ane turata anupa evA devatAnane balidAna Apyu. tyaarptr| te jeTalAmAM potAnAM Asana napara vega teTalAmAMnImasenAdi sarva nAzyAe potapotAnuM kharu svarUpa pragaTa karI temane naktizrI praNAma kasyA, virATarAH Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra. ( 453 ) jAe paNa namaskAra karavApUrvaka kachu ke, " he mahArAja ! zrA mhAruM rAjya, vijava ne bIjuM je kAM ve te sarva ApanuMja be. " zrAvI rIte virATarAjAe vinaMtI karelA yudhiSThira joke tyAMthI javA mATe taiyAra thayA hatA to paNa virATa rAjAnA AgrahathI tyAMja rahyA. virATa rAjAe hAtha jogIne arjunanA putra abhimanyune potAnA putrI paraNAvavA mATe harSathI yudhiSThiranI vinaMtI karI. yA vAtanI yudhiSThire kRSNane khabara prApI, tethI zrI kRSNa abhimanyusahita potAnI - vhena sunAne sAthe lai bahu senAzrI paravasthA utA virATapure zrAvyA. tyAM temaNe prItithI uttama lagnavAlA zubha divasane viSe virATarAjAne ane india harSakArI eva abhimanyuno ane uttarAno layamahotsava ko pI prasanna manavAlA zrI kRSNa virATarAjAnI rajA lai kuMtIsahita pAMvAne bahu AgrahI natsava pUrvaka potAnI nagarI (dvArakA) pratye temI gayA. tyAM yAdavomAM zreSTa evA zrI kRSNa ne balajanA mahA AgrahazrI cAra bhAiyo cAra kanyAne paraNyA ane sukhethI rahevA lAgyA. vyajano ! zrApramANe pagale pagale loko upara bahu napakAra karavAzrI mahA yazavAlA, mahA rAkSasonA jayane dUra karavAthI nIma ane arjunavame nRtsalatA parAkramavAlA, dyUtane lIghe sarva rAjyanAM vijavathI nRSTa thayelA, kRtyAdi rAhalIyonA vighnarahita evA sarve pAMvo potAnI pratijJA pUrNa kara matsya dezanA adhipati virATarAjAnI nagarIyakI dvArakApratye gayA. iti pAMvacaritre jImabaka himbA dijaya himbApANigrahaNA-rjunavidyAsAdhana khecareMdAdijaya kRtyAdivighnanivarttana govAlanAdivarNananAma paMcamo'dhikAraH // 7 garbhamA rahelA je prajunA atizaye karIne jitazatrurAjA paNa vijayArANIno parAjava karavA samartha thayA nahi evA te zrI ajitanAtha jinezvara niraMtara naktivaMta puruSonA akalyAne dUra karo . -pI daza dAzArho, bIjA rAjAna ghane valana kRSNAdi mhoTA yAdavo negAmalI pAMgavonI sAthe vicAra karatA tenane yA pramANe kadevA lAgyA ke, " aho ! satya pratijJAvAlA ane sukulamAM utpanna zrayelA tamoe vahu duHkha Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (454) RSimaMmalaratti-pUrvAI vevyu be; paraMtu havaNAM avasara bhalelo hovAthI tamAre kaTa zatrurUpa vRkSono nAza karavo." tenanAM AvAM vacana sAMjalI dharmaputra yudhiSThire kaDaM. "nizce hu~ rAjya mATe potAnA baMdhunano ghAta karIza nahi." yudhiSThiranAM AvAM vacana sAMgalI nImasene kaDaM. "are ! tame zatrunnI nannatine sahana karazo; paraMtu huM temanAthI thatA parAnnavane sahana karanAro nathI." yudhiSThire kaDaM. " jo ke AnImasenAdi sarve yuH karavA natsAhavaMta , tema e zatruna paNa vadha karavA yogya ; to paNa prathama yazane mATe ApaNe tene sAmAdi nItinAM vacanathI samajAvavA jozae. panI dazAI, balannai, kRSNa ane bIjA yAdavapatiyonI AjhAthI jaya nAmano eka vAcAla dUta turata rathamAM besI hastinApura pratye gayo. tyAM te potAnA svAmInA balathI nirnaya tonISma ane dhRtarASThAdi aneka puruSotrI narapura evI sannAmAM AvI ryodhanane A pramANe kadevA lAgyo. " hu~ dhArakA nagarInA mahArAjA zrI kRSNano rAjamAnya jaya nAmano dUta bu. he nUmipati ! karNa sahita tuM emano saMdezo mhArAM mukhathI sAMnala. he nareM ! satya pratijJAvAlA ane nyAyavaMta pAMmuputro ke, je tdArA baMdhuna pAya , tena havaNAM potAnI pratijJA pUrNa karIne pragaTa thayA je. jevI rIte tena potAnA kAlane nirgamana karatA utA nizce satyannAvane pAmyA , te. vI rIte tuM pAMmavone potAnAM rAjyano nAga Apato to vegathI temano Azraya kara, valI he rAjan ! pUrvanA rAjAnanI peThe havaNAM ahiM tamAro paNa paraspara eka bIjAnA padanA ghAtanA kAraNarUpa mahA yujhno AraMna na thAna. he janAdhipa ! phakta vAruNAvartapura, tilapura, iMzastha, kAsIpura ane hastinApura A pAMca gAmo pAMDavone ApIne bAkInu saghaluM rAjya tuMnogava." dUtanA zrAvAM vacana sAMjalI krodhathI potAnA hogne masatA tathA hAthavame netranosparza karatA evA ryodhane garvathI karvA ke, "he dUta ! mahAdyUtanA paNathI hArI gayelA potAnAM rAjyane e pAMDavo zI rIte melavI sake ? e mhArA bAMdhavo na. zrI; paraMtu prathamayIja mahA aparAdhane lIdhe nImasenAdi sarve mhArA kharekharA zatruna . e pAMmavo mhArI rakSaNa karelI jeTalI pRthvImA balAtkAre praveza kare teTalo temano pRthvIno nAga The. vAkI hu mhArA hAyazrI temane jarApaNa . ... pApIza to nadija. he jaya ! game to pAMmuputro mhAre viSe SannAva dharatA Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' pAMva caritra. - ( vyaya ) hoya athavA mItra jAva rAkhato hoya; paraMtu dyUtanA paNazrI prApta thayelI pRthvImAMthI huM temane jarA paNa devAno nathI. " jayadUte kahyuM. "de nRpa ! jo ke teM nyAyamArgavAluM yukti vacana kahyuM be; paraMtu tuM mhAruM vacana mAnIne potAnA - tama gotrane pImA na napajAva. he duryodhana narezvara ! je pavanaputra bhImasene phakta paropakArane mATeja sarvalokane duHkhakArI evA himaMba, baka ane kIcakane tatkAla mArI nAkhyA te jImasenathI jema gADha vanamAM rahelA siMhathI hAthI potAnuM rakSaNa na karI zake tema tuM potAnuM rakSaNa zIrIte karI zakIsa. de rAjan ! pUrve aneka vidyAdharone jI tine arjune niraMtara apakArI evA tane rakSaNa karelo be. to te arjuna thAre zuM pUjavA yogya nathI ? valI dharmane viSe eka sAravAlA yudhiSThira paNa nizve apakArI evA vhArA upara premanAvajarAkhe be, eTaluMja nadi; paraMtu hamezAM thAruM hita ibe be. ThIkaja ve uttamacaMdana vRkSa potAno beda karanArA kuvAmAne paNa sugaMdhImAna kare be. jema ani vAyuvame karIne kASTanA samUhane nasmarUpa kare be tema te siMharUpa balavaMta pAMce pAMvo, zrI kRSNanI sahAyyathI hastirUpa tamane nAza karaze. " " zravakhate zeNa bhISma ne viDurAdi aneka bhUpatiyoe pala jayanI peThe duryodhanane bahu sArAM vacana kahyAM; paraMtu tethI to tenA manamAM bahu koparUpa ani pragaTa yo paDhI duryodhane bahu tiraskAra karelo hovAthI krodhAtura manavAlo zrI kRSNadUta jaya " nice Aje dhRtarASTranA putro dalAyA ! halAyA !!" ema ucAra karato tyAMthI UTa cAlI nikalI dvArakAmAM zrAvyo. tyAM teNe sarva vAta zrI kRSNa balanAdikane kahI. yA vAta potAnI managamatI thayelI jANI bhImasenAdi sunaTo bahu darSa pAmatA batA nRtya karavA lAgyA. pI mahA saMgrAmane viSe prasaratA gADha harSavAlA pAMgavAe zrI kRSNAdi 'yAdaveMnI sAdhe vicAra karIne samu vijayarAjAnI AjJAthI zIghra mahA rasaMgrAmanI mhoTI taiyArI karIne potAnI senA saU karI. temAM pAMgavanI senAmadhye yAdavo, satyakI, virATarAjA, hupada bhUpati, dhRSTadyumna zrane sunajhanA pAMca putro vigere hatA. temaja arjunano putra abhimanyu, zrImano putra ghaTotkaca ne bIjA zuddha vaMzamAM nRtpanna thayelA bahu rAjaputro zrAvyA hatA. valI arjunanA snehI caMDa, iMDa, maNicUka, caMDapI ne citrAMgada vigere bahu vidyAdharo potapotAnI senAsahita tyAM prAvyA. Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kani, kRpA saubala, potAnA cAritrana (456) RSimamalaratti-pUrvAI. have ahiM hastinApuramA karNAdi narezee prerelA juryodhana rAjAe raNasaM. grAmanI bAthI kSaNamAtramA dUta mokalIne potAnI par3hanA bahu rAjAnane bolAvyA. aryodhananA sainyane viSe paNa nUrizravA, nagadatta, zalya, aMgadezano rAjA zakuni, kRpAcArya, nISmaguru, taTinAno putra bAlhIka, somadatta, vR.! SAsana, kRtavarmA, dharma, saubala, halapANI ane nalUkAdi aneka rAjAna AvI malyA. mahAtmA ane jJAnI evA vidhura potAnA gotranuM kadarthana jANIne vairAgyanA raMgazrI zrI jinezvara prannue nirupaNa karelA cAritrane aMgIkAra karI turata vanamAM cATayA gayA. kuMtIye karNane potAnA putrapaNAnI khabara ApIne pAMmavo tarapha AvavAnuM karvA eTale teNe ema kaDaM ke, "he mAta! meM AmhArA prANo prazramazrIja ryodhanane ApelA, to have hu~ tene tyajI da bIjA rAjAno Azraya karUM to tethI Aje Apane lar3A pAmavA jevU thAya ane lokamAM mhAro apavAda thAya." karNanAM AvAM vacana sAMjalI bahu pImA pAmelI kuMtI, karNane viSe bahu prema dharatI batI teno jaya ibavA lAgI. karvA De keniraMtara manuSyone potAnI mAtA kharekharI hitakArI hoya . parI pracaMma tuja parAkramathI nahata evo duryodhana krodhathI mhoTI senA sahita zIghra prayANavI mahA vistAravAlA prasiH kurukSetramA gayo. hAthIyorUpa parvata, pAyadalarUpa jala ane anyamanuSyorUpa taraMgothI suzonita evo te / senArUpa samu agIyAra adauhiNi senArUpa nadIyoe karIne bahu zolato hato. paThI suryodhane harpathI prasiha nujabalavAlA zrInISmapitAne praNAma karI temane ati AdarapUrvaka koTivIrane mathana karanAruM potAna senApati pada Apyu. garvavaMta pAMmavo paNa potAnA sainyannArathI pRthvIne kaMpAvatA utA zIghra prayAgathI sAta akSauhiNi senAsahita kurukSetramA gayA. tyAM pAMmavoe sarve vIra puruSone vahAlA evA padarAjAnA putra valiSTa evA dhRSTadyumnane senApatipaNu ane sarva kAryamAM mukhyapaNuM Apyu. pItraNa upAyathI nirNaya kasyo ne yu. hanA divasano jemaNe evA pAMjhavanI senAnA vIra puruSoe harSapUrvaka potAnA kSetradevatAnuM ane potAnAM AyudhonuM pUjana karayu. jANe potAnA patiyone mahA vijaya ane yaza prApavAne nudyamavaMta ayelAMja hoyanI ? ema sugaMdhavAlA praphulita puppongrI pUjana karelAM Ayudho zonnatAM hatA. tyAM vAgatAM evA saMgrAma Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra. ( 457 ) nAM vAjatro jANe vijayalakSmInA kAMUrano zabda hoyanI ? ema tIkSNaza( svonA samUde karIne zobhatAM hatAM. mahA durjaya zatrunanI jAlarUpa aMdhakAra"nA samUhane nAza karato evo te sunaTono samUha jANe tIkSNa kAMtivAlo ne bahu lAla tejavAlo sAkSAt vIrarasa hoyanI ? ema zobhato hato. vRkasamUsarsara viSe ane prakAzane viSe yatA parudAna nizve raNAnilAbI sunaTonA siMhanAdane vRddhi pamAgatA hatA. te vakhate banne sainyanA cAre taraphazrI yunAM mahA vAjatro vAgavA lAgyAM. temaja jANe nRdaya pAmatA evA sUfor tear azvanI spardhA zrIja hoyanI ? ema zreSTha azvo khokhArA karavA lAgyA. raNasaMgrAmarUpa varSAtumAM zatrunanA samUharUpa ghAsane jakSaNa karanArA ane karatA madarUpa jalanA samUhathI kAdavarUpa banelI pRthvImAM capala gativAlA mahA dastina garjanA karatA batA zobhatA datA. merI nobata thane DhakkAdi vAjIMtronA zabdathI, temaja mahA pAyadalanA, rathanA ane hastinunA nAdI sarva jagat zabdamaya thai gayaM. suvarNa ane ratnonI adbhuta kAMtithI zojatA, hAthamAM dedIpyamAna khakune dhAraNa karI rahelA, DhAlone navAlatA zrane mAMja pravINa evA yodhAna sarva sthAnake pharatA hatA. have prathama mahA DuIra evA dhanuSyadhArIyo potapotAnAM dhanuSyano vAraMvAra zabda karatA batA AAgala cAlyA. temanI pAla yuddhamAM natsAhavaMta evA mahA balavAlA tomaradhArI sunaToe cAlavA mAMyuM. tyArapavI azvone potAnA kabajAmA rAkhanArA prauDha sphuratIvAlA svAro cAlavA lAgyA. temanI pAbala uMcI suMDhavAlA, mhoTI sAMkalovAlA ane mahA jaya napajAvanArA hastino samUha cAlyo. tyArabAda batrIza prakAranAM zastrasamUhathI narapura, paimAthI pRthvInA talane pIlI nAkhanArA ne yuddhamAM utsAhavaMta evA aneka sunothI manohara evA rathono samUha cAlyo. yA vakhate madA sainyanA pAda mahArathI hoyanI ? ema turata mahA kaMpathI samunA jalo nabalavA lAgyA. pI bIje divasa sa tha rahelI te banne senAnA nacalatA vIrarasavAlA unmaTa zastradhArI sunaTIe yuddhanAM vAjIMtronA zabdothI raNasaMgrAma AraMmyo. temAM UdhArI yonI sAthe khakudhArI yono, rathIyonI sAthe rathIyono ne pAyadalanI sAthe mahA sunaTono ema paraspara saMgrAmotsava thavA lAgyo. jema jvAja - Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (45) RSimaMmalatti-pUrvAI. khyamAna evA sUryanAM kiraNo jo sakAtAM nathI tema mahA zatrunnI sAmA nagAmelA AyudhavAlA, krodhanA nArathI purdhara evA bakhataradhArI te mahA sunnaTo jagatane nahi jovAyogya rUpavAlA thara pamayA, bakhatarathI DhaMkAyelA zarI ravAlA azvo, nayathI cAlavame nabalatA hovAthI jANe tena pAMkhovAlA ho| yanI ? ema dekhAtA hatA. A tyajI dodhelI maryAdAvAlA mahA saMgrAmarUpa samuzmA magararUpa sarva prakAranAM zastro, parvatarUpa mahA hastina, azvarUpa mahA taraMgo, nattama pAyadalarUpa jala, rathIrUpa magaro ane vahANarUpa AkAzamAM ra. helA vaimAno dekhAtA hatA. valI vIrapuruSonAM huMkArarUpa zabdathI jANe pote senArUpa samu garjanA karato hoyanI? ema zonnato hato. paThI dIpakanI peThe kaNamAtramA vairIrUpa aMdhakArano nAza karato, vRddhi pAmelA krodhavAlo ane ratha napara beTheloantimanyu (arjunaputra) zatrunA sainyamAM pege. kopathI amogha vANanA samUhavame potAnAM sainyano nAza karatA evA arjunaputrane jo rathamAM beThelA ane bANa pheMkatA evara vRhaddala ane kRpAcArya tenA sAmAM domayA. antimanyu vRhabalanA sAmo thayo te jo bANovame zatrunA sainyane trAsa pamAmato evo kaikeya abhimanyunI sahAyya karavA mATe kRpAcAyenI sAmo ayo. sarva vizvanA manuSyone ati nayakArI evA te cAre vIrapuruSAnA paraspara zratA yuHine sunaTonA samUhavAlI nattama senA jovA lAgI. rayo nAgI javAthI phakta nannArahIne paraspara yuddha karatA evA kaikayarAjA ane kRpAcArya bannejaNA sarva senAnA sunnaTone nayaMkara dekhAvA lAgyA. sAra tejavAlA vRhabale vAyunI peThe aneka bANo pheMkIne bagAMsukhAvAyI paravaza zrayelA pArthaputra abhimanyunA rathanI dhvajAne bedI nAkhI ane sArathIne mArI nAkhyo. paThI mahA kora zabdathI garjanA karato ane paimAthI pRthvInA talane vidArI nAkhato evo nISma pitAno rana kaNamAtramA pAMmavonI senA pratye Avyo. nImanA kopazrI vAlhIke, divyavANothI AkAzamAM maMjhapa banAvI dIdho; tethI zatrunI senA calAcala pavA lAgI. yA vakhate vegathI krodha pAmelA antimanyue asaMkhya bANothI AkAzane DhAMkI detA utA urmukha rA. jAnA mArathIne ane nImapitAnA rathanI dhvajAne turata vedI nAkhyA. nI. ra kopa pAmye ute arjunaputranuM rakSaNa karavA mATe nagAmelA AyudhavAlA daH ra Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (yae) za rathI rAjAna turata antimanyune gherI valyA.parI jeTalAmA potAnA rathanA cItkAra zabdathI vIra puruSone dona pamAmato nImasena raNAMgaNamAM Avyo teTalAmAM nISme, tenA rathanI dhvajA bANavame tomI pAmavAzrI te bahu kopa pAmyo. nIme paNa gadAnA prahArathI nISmanA rathane pApamanI peThe cUrNarUpa karI nAkhyo eTale nISme paNa tene pharIzrI kSaNamAtramA bAgovame natsAharahita karI mUkyo. mahA parAkramavaMta nImasenane A pramANe nisteja banelo jo krodhadhI kAlanI peThe kaurava sainyano nAza karato to arjuna turata nISma sAmo ayo. prapitAmaha nISma paNa nImane tyajI dara arjuna sAmA bahu bANo pheMkavA lAgyA; paraMtu arjune te sarva vANone AkAzamAMja dI nAkhIne sAmA temanA rathanI dhvajAne ane sArazrIne dI nAkhyA. nISmapitA ane arjunarnu mahA dAruNa yu. asaMkhya devatAnane paNa AzcaryakArI ayu; paraMtu A vakhate hRdayamAM natpanna zrayelA saMzayavAlI vijaya lakSmIye e bannemAMthI ekeno pANIgrahaNa kasyo nahi. arthAt ekeno vijaya ayo nahi. jenA vAraMvAra babe ratha nAgI nAkhyA hatA evA zalya rAjAe turata nuttarAkumAra tarapha suvarNa zakti pheMkI,jethI te zIghra nAza pAmyo.paThI sarva senA sahita kopa pAmelA senApati dhRSThadyumne, maMthAnaka (ravaiyArUpa) meruparvatanI peThe kauravanI mahAsenArUpa samu. -ine maMthana karI nAkhyo. paLI AThamA divasanI sAMje pAMmavo potAnA pamAvanI aMdara AvIne paraspara vicAra karavA lAgyA ke, "zatrunI senAmAM ati jayaMkara evA senApati nISmano zI rIte vadha aze ? " kRSNe kaDaM. " pRthvImAM prasiha evI jISmanI evI pratijJA ke, huM napuMsakane viSe, zastra rahitane viSe, avalA mukhavAlAne viSe ane strIne viSe kyAre paNa prahAra karIza nahi. he arjuna! mATe tuM A padarAjaputrane napuMsakano veza parerAvI potAnA rathamAM besAsya ane paThI pratijJAne lIdhe zastra rahita zrayelA nISma nUpatine niHzaMkapaNe zastra prahAra kara." A-pramANe sarva masalata karIne paThI savAre taiyAra azThe senA ane sunnaTa jenA evA te mahA parAkramavAlA pAMmavo ane kauravo raNAMgaNamAM AvyA. senAnA agrannAgamAM nannelA nISmapitAe meghanI peThe vANavRSTithI mRganI peThe pAMmuputrone napazva pamAmayA. arjune paNa turata potAnA rathamAM napusakarUpa padarAjaputrane besArIne ane tene dekhavAyI potAnI prati- . Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (460) RSimaMmalatti-pUrvAI. jhAne lIdhe yukSmAM Adara rahita thayelA nISmapitAne tIkSNa bANonA samUha. thI jarjarIta zarIravAlA banAvI dIdhA." nizce sarva zarIranAM marmane chedana ka__ ranArAM A bANo arjunanAM ." ema potAnA sArathI pratye kahetA evAnI SmapitA rathanA madhyannAgane viSe AloTavA lAgyA. A vakhate bahu gADha zokamAM magna zrayelA pAMmavo ane kauravo nanAlAmAM sarovaranI peThe temanAM vacana rUpa jalanuM pAna karavAnI cAthI turata temane viTalAi valyA. pIjISme kA ke, " he pArtha ! mane tRSArUpa rAkSasI bahu pImA kare , mATe jala lA. vI Apa." prapitAmahanAM AvAM vacana sAMjalIne AzcaryakArI arjune sUryanI peThe bAgavame meghane AkAzamAM kheMcI Aeyo. hitakArIjISmapitAe, arju nanu AvaM anuta parAkrama turata puryodhanane dekhAmIne tene karvA ke, " hArArthI adhika mahA parAkramavAlA pAMmuputronI sAthe tuM saMdhI kara." paraMtu teto sAM. nalyu aNasAMnavyuM karIne potAnA baMdhuna sahita tyAMcI cAlI nikalyo.jI. ma paNa vizu dharmanuM ArAdhana karI anazana grahaNa karavA pUrvaka svarga pratye gayA. yA vakhate arjune, zeNagurune praNAma karavA pUrvaka dhanurveda tyajI dIgho. kaDaM le ke-saMta puruSo, guru dakSiNAne arthe zuM kAMza yogya vastu nathI ApatA? arthAt Ape . paThI te vanne sainyanA nadaMma bAganA vistArathI anukrame po. tAnAM kiraNone haraNa karatA evA sUrye cakravAk (cakalA)nA kulane viSe ati viraha kasyo. arthAt sUrya asta pAmyo. paThI jema siMha, hariNonI sAthe yuH kare tema saMsaptaka rAjAe AmatraNa karelA arjune senAnI vahAra tenanI sAthe mahAyuH Arajyu. "arjuna bIjA rAjAnanI sAthe yu6 karavA senAnI bahAra gayo." e vAta jANIne bArame divase hasti napara baiThelA mahA nayaMkara nagadatta rAjAe, yudhiSThiranI senAne pImA karavA mAMmI. arjuna potAnAM sainyamAM konnathI natpanna thayelA kolAhalane sAnnalI turata saMsaptaka rAjAnane tyajI dazne nagadattanI sAthe yu6 karavA lAgyo. vahukAla TakyA paThI arjuna krodhathI nagadattane mArI nAkhI pharI saMsataka rAjAnane mAravA mATe turata tyAM Avyo. tenane paNa mArI nAkhavAthI ko rakhanI senA rakSaNa rahita thas. paThI vicAra karIne kauravoe rAtrIne viSe nahi neTI makAya evo cakravyUda rajyo. temAM uryodhana, zeNaguru, kRpAcArya ane . Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (461) karNanAM zastrone betarI nImaputra (ghaTotkaca) vigere vIra puruSothI viMTalAyelA arjunaputra antimanyue praveza kasyo. juryodhanAdike, nImAdi puruSone vyUhanI 'bahAra roke te mahA parAkramavAlA animanyuane jayaztha banne sunnaTo paraspara yuha karavA lAgyA, bahu kAla paryaMta divyaloha zastravame yu6 karIne pI zrarjunane duHkha pamAmavA mATe jayazye sAyaMkAlane viSe antimanyune svarga lokapratye mokalyo. putra animanyunA mRtyune sAMjalI bahu krodha pAmelA arjune pratijJA karI ke, "jo huM Aje jayazyane nahi mArUM to have panI A navamAM nojana karIza nahi." jo ke krodhathI jayazyane mAravA jatA evA arjunane zeNAdike yumA rokI rAkhyo, topaNa teNe amogha bANo pheMkavAthI zatrunA sthAnane bahu rudhiranA kAdavavAluM karI mUkyu. nIma ane satyakI, arjunanI sahAyya mATe jatA hatA; paraMtu 'ryodhane nImane ane nUrizravAe satyakine rokI rAkhyo. jANe bIjA bahu raMgothI gherAyelo eka jAtano raMga hoyanI ? ema te aneka rAjAnathI rakSaNa karAyalA jayazya rAjAne sAMje arjune dIge. nImasenanA ane phuryodhananA, nUrizravAnA ane satya kinA, arju. nanA ane jayazthanAADa rAjAnanA paraspara eka bIjA napara pheMkAtAM zastroe karIne vizvanA manuSyone pralayakAlanI 5:saha zaMkA natpanna az. arjune potA'nI pratijJA, smaraNa karatA utA sAyaMkAlane vakhate jayazthanA rathane ane sArathIne bedana nedana karIne tathA tene zastra rahita karIne bahu krodhathI mArI pAkhyo. pAMmuputroe, caudamA divasanI sAMja sudhImA ryodhana nUpatinI sAta adauhiNI senAno nAza karI nAkhyo. palI bahuja thomA sainyavAlA kauravoe rAtrIne viSe yuddha karavAno vicAra karIne pAMDavo sUtA itA evAmAM ghumanI peThe temanA napara tatkAla dhasAro kasyo. zrA vakhate nImanA sarakho mahA jayaMkara ane mAyAvi nIma putra ghaTotkaca, aneka zastrovAlA yudhdhI zatrunA pakane Azcarya pamAmato to tyAM yuH6 karavA lAgyo. tene karNe akhaMmita zastra samUhathI tiraskAra karayo. ghaTotkace paNa gadAvame karNanA zastra samUhane kApI nAkhyA. paThI bahu krodha pAmelA kaNe, dedIpyamAna agninA kaNothI vyApta evI devatAnae ApelI zakti ghaTotkaca sAme pheMkI, jezrI te nImaputra nizce prANa rahita ayo. bIje divasa savAre kAla samAna Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) RSimaMmalaratti-pUrvAI. mahA tejavaMta zeNagurue yuH AraMnyu, temAM virATa ane pada banne rAjAna tu. rata mRtyu pAmyA.A bane rAjAnA mRtyuzrI pAMmavAnuM sainya bahu kheda pAmavAlAgyu edale dhRSTadyumna te potAnI senAnA vIra puruSone dhIraja Apato to turata krodhathI zeNa sAme yuH karavA Avyo. pamatA dAdhIvAluM, trAsa pAmatA azvovAlu, nAgI jatA rathovAluM ane mRtyu pAmatA sunnaTovAluM te banne vIrapu. ruSonuM dIrghakAla paryaMta zrayeluM nayaMkara yucha jo AkAzamA rahelA vidyAdharo paNa manamA naya pAmavA lAgyA. evAmAM yudhiSThire mAlavadezanA nUpatinA azvasthAmA nAmanA hAthIne mArI nAMkhyo eTale bIjA sainyamAM cAre tarapha evI vAta phelANI ke, "azvasthAmA marAyA." A vAta zegurue sAMjalI; tethI te potAnA putrane marAyo jANI gADha ciMtAthI pImA pAmatA batA ati duHkhI thazne saMgrAmakAryamAM bahu maMda AdaravAlA yA. panI danavAlA 'pada rAjaputre zegane bANa samUhathI vIdhi nAkhyA, tethI bahu pImA pAmelA zeNaguru anazana vratalaz namaskAra maMtra, dhyAna karatA utA brahmadeva loka pratye gayA. ___. pItAno nAza sAMgalI krodhAtura banelA azvasthAmAe potAnI senA sahita vANavRSTIthI jayAtura evI pAMmavonI senAne nAza pamAmavA mAMjhI. paThI temaNe (azvasthAmAe) pAMmavono vadha karavA mATe meghamAM vijalInI peThe sphuraNAyamAna evA tikhArAnA samUhathI dizAnane pUrI detuM evaM amogha nA.' rAyagIya nAme zastra pheMkyu; paraMtu zrIkRSNanA kadevA naparathI vinayavaMta evA / pAMDavoe te 5:sada bANane zIghra niSphala karI nAyuM. kahuM le ke-mahAtmAnanA vinayazrI kayuM kArya sihi nayI pAmatuM ? arthAt sarva kArya siddhi pAme ve. paThI yujnI zcA karatA evA kauravo mahA natkaTa puruSArthavAlA karNane prA. gala karI sarva prakAranAM zastro sajIne AdarathI raNAMgaNamAM AvyA. te banne urjaya sainyanA paraspara koTi sunnaTono nAza karanAro, sarva vizvanA manuSyAne duHsaha ane 'rneda saMgrAma cAlyo.kAMna sudhI kheMcelI dhanuSyanI dorIvAlA ane samunnI samAna garjanAvAlA karNe padelAja yudhmAM zastra samUhathI sarva za. trunA samUdane pAmI dIdho. jema sUrya potAnAM kiraNone cAre tarapha prasAra tema sUrya putra karNa paNa zatrunanI senAmA cAre tarapha vANorUpa kiraNo kakano no nenA (maryanA) jevo degvAvA lAgyo, paThI nagrajavalavAlA ajuna Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (463) ane, karNa banne sunnaTo jANe pralayakAle natpanna zrayelA sUryaja hoyanI? ema tIkSNa dhArovAlA bAgovame paraspara yuH6 karavA lAgyA. prathamathI kopavame kaMpI 'radelA pavanaputra nImasene vIra evA uHzAsanane aTakAvI rAkhIne pRthvI napara pAmI nAkhyo. tyArabAda tenA banne hAtha kApI nAkhyA. potAnA dehathI nikalatA rudhiravame bahu pRthvIne rAtA varNanI karatA evA duHzAsanane jo sUrye paNa AkAzane rAtA varNanuM karatA utA pazcima dizAno Azraya karayo. page bIje divasa savAre arjunanA vadhanI cA karanAro karNa, zalyane potAno sArathI banAvI bahu garjanA pUrvaka zaMkhano zabda karato to dannathI yunUmi pratye Avyo. mahA parAkramavaMta arjuna ane karNanA pRthvIne viSe, dizAnamAM, AkAzamAM ane zatrunanA samUhane viSe cAre tarapha pamatA evA bANonA samUho jANe varasAdanI dhArAna hoyanI ? ema dekhatA hatA. sarpAstranA bAgathI karNe mUkelA aneka sarpasamUhone arjune garumAstra mUkI dUra karacA. A pramANe sumaMtranA jAga evA te banne vIro eka vIjA napara bahu zastro pheMkatA hatA. devaTa arjune karNane sUryAsta vakhate bolAvIne zeSa. rAje ApelI zaktivame prahAra karayo, tethI te mRtyu pAmyo. A avasare devatAnae bahu harSazrI puSpavRSTI karI. have bIje divasa savAre, mRtyu pAmavAyI vAkI rahelA - kauravo natsAha rahita zrayA utA zaTayane senApati pada ApI yunUmi pratye AvyA. zatrunanA cittane viSe zalya (bANa) rUpa zabya rAjAe aneka bAyo - / pheMke bate yuHkSmAM phakta puNyanA samUhayI natkRSTa evA yudhiSThiraja sthira nannA rahyA. kopAkula ayelA sahadeva vIre krodhAtura evA zakuni rAjAnI sAmA az bANanA maMgalathI AkAzane pUrI detA utA tene rokI rAkhyo. yudhiSThire manamAM nattarAkumAranA nAzanA vairane smaraNa karatA batA saphala kopathI potAnA sainyane zakhyarUpa zalyarAjAne amogha zaktivajhe mArI nAkhyo. sUrya asta pAmye te karmanI khajAnA vazathI ati vikaNa evo senApati ryodhana paNa tyAMthI nAsIne tatkAla eka sarovaramAM saMtA pege. pAula tene zodhatA evA kRpAcArya, mahArAjA kRtavarmA ane azvasthAmAdi pagale pagale tyAM AvIne jeTalAmA ryodhanane kAMza kahevA jAyaThe teTalAmAMeka akauhiNI sainA sahita pAula AvatA evA pAMmavoe te sarovarane ghero ghAlI ryodhanane kAM ke, "he. Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 464 ) RSimaMgalavRtti-pUrvA 6. vIra ziromaNi duryodhana ! tane grAma nAsI javuM yogya nathI. kAraNa satpuruSo saMkaTa tAM paNa potAnA kulane lagA karAvanAruM je kArya hoya te kAma karatA nathI. are vIra evo arjuna kopa pAmye bate tuM yA sarovaramAM zuM rahi zake tema be ? je vidyAvA samune zoSaNa karavA samartha ve, tenI zrAgala thA sarovara koNa mAtra be ? jo tuM pramArA sarvanI sAthe yuddha karavA samartha na hoya to mArAmAMthI game tenI sAthe vhArI marajI hoya tevAM zastrathI yuddha ka ravAne taiyAra thA. "pAMmavonAM zrAvAM vacana sAMgalI manasvI ane dhAraNa kara mahAvala jeNe evA duryodhane kadhuM ke, "huM, jujAbalavAlA jImasena jamanI sAthe gadAvame yuddha karIza. " pAMgavAe te vAta kabula karI eTale duryodhana jalamAMthI jANe jalaja hoyanI ? ema vegathI nikalyo. pabI bIjA sarva sunna: To dUra rahye te mahAnuja parAkramavaMta evA duryodhana ne jImasena banne jalA gadAna va karIne yuddha karavA mATe raNabhUmimAM sAmasAmA doghA. banne jAna cAre taraphathI eka bIjAnA gadA prahArone skhalanA pamArutA zrane zrAkAzamAM ucalatA batA krodhathI rAtI kAMtivAlA banIne lokone bahu duHmekarUpa dekhAvA lAgyA. pI jImasene krodhathI nacalavAnI kalAmAM pravINa evA duryodhanane pracaMma vRkSanI peThe vegathI pRthvI upara pAnI dIgho. pachI pRthvI napara pamelA duryodhananAM mastakane jImasene pAMphunA prahArathI cUrUpa karI nAkhyuM. zrAvA kAryane joi balanainA manamAM bahu krodha yayo. jo ke balana pAMkupunehavA samartha itA, topaNa te pitAdikanA jayathI tema na karatA pAMgavo jIvatA mUkIne ne temano tiraskAra karI manamAM bahu krodha pAmatA tAkyAMza cAyA gayA. vidhinA jAe evA pAMvo paNa potAnI senAnArakA mATe DupadarAjaputrane tathA arjunane rAkhI pote balanane zAMti pamAnavA temanI pAbala gayA. pAvala kRtavarmA, azvasthAmA zrane krapAcArya e traNa jagAna, dInamukha thai duryodhanane jovA mATe raNabhUmi pratye zrAvyA. tyAM ted tevI avasthAmAM pamelA duryodhanane joi zrAdarathI kahevA lAgyA ke, "de svAmI * n ! prasanna thai amane AzA Apo ke, jethI ame Ajeja te pAMruputrAne mA. rI nAkhIe. "tejanAM AvAM vacana sAMjalI harSa pAmelA duryodhane potAnAM caraNamAM nami rahelA tenuMne pAMruvono vadha karavAnI AjJA zrApI, pavI te tro Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (465) jaNAna, pAMmavonAM zUnya sainyamAM AvI arjuna ane parAjaputranI sAthe dIghakAla yurU karI ane bramathI tennA (pAMmavonA) pAMca putrone mArI temanAM mastako ryodhananI Agala mUkIne praNAma karavA lAgyA. juryodhana paNa pAMva putronAM mastakone joza bahu kheda pAmato uto temane kahevA lAgyo ke, are dhikkAra le ! dhikkAra le !! je tame mhArI Agala A bAlakonAM mastako a AvyA. nizce mhAruM tevU nAgya nathI ke, huM pAMmavAnuM mRtyu joQ." mahA vedanAthI pImA pAmelo duryodhana A pramANe kaheto to turata mRtyu pAmyo, raMga zokamAM bajhI gayelA cittavAlA kRpAcAryAdika kyAMza cATayA gayA. ive pAMmavo anukula naktivAlAM vacanoe karIne zrIbalanale potAnAM sainya pratye temI lAvyA. tyAM tena potAnA putrole mRtyu pAmelA jANI manamAM bahu zoka karavA lAgyA. paThI te sarasvatI nadIne kAMThe jaz potAnA te myu pAmelA pAMca putronAM, kauravonAM ane bIjA zreSTha rAjAnAM preta ko katyA. tyArapalI dazA)nI saMmatIthI saMtuSTa cittavAlA rAmakRSNAdike pharIthI mahotsava pUrvaka zrI yudhiSThirane hastinApurane viSe rAjyAbhiSeka kalyo.nUjA balathI vizvanA zatrunane jItI vijaya malevanArA,zrIzeNa jISma ane karNAdi nUpatiyone yuHkSmAM parAnnava pamAmI, tathA kauravonA asaMkhya sainya madAsAgarane balathI mathane karI vijaya lakSmInA patipaNAne pAmelA te pAMce pAMmavo potAnAM hastinApura nagarane viSe rAjya nogavavA lAgyA. iti zaSimaMmalattau pAMmavacaritre zrIkauravAdikSayazrIpAMmvaja yattavanapunaHrAjyopavizananAma SaSTodhikAraH samAptaH panI zatrunanA daMnane tomI nAkhanArA ane sarva sAmrAjyanA lAnnane pA. melA pAMmavo niraMtara nacalatI nItinA balavame prajAnuM putranI peThe pAlana karavA lAgyA. ko vakhate zrI jinezvaranA dharmanA marmane jANanArA, pavitra zarIravAlA ane hiteca evA dharmaputra yudhiSThire bahu naya pAmatA utA potAnA jImasenAdi baMdhunane kaDaM ke, " ApaNA pitA pAMmurAjA ke, je mRtyu pAmIne devalokamAM devatA zrayA , te Aja AvIne mane ema kadevA lAgyA ke, he vatso ! tame potAnA gotraghAtAdi mahA ghora pApa karayuM . te pApa samUhayI, Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 466 RSimaMgalavatti - pUrvArddha. 1 tamAro anaMta duHkhI bharapUra evA narakane viSe pAta thaze. zrAthI mane manamAM bahu ciMtA yA beke, tame bahu duHkha pAmazo. dhikkAra be tevA krUra karmane !!! he putro ! mATe huM tamane khabara kahevA zrAvyo huM ke, tame te pApanI zIghra / 2 te zAMti karo ke, jethI tamAre pApanA samUhavame narakarUpa khAmImAM na paaj pa. " ( yudhiSThira potAnA nAiyone kahe be ke ) pitAnAM zrAvAM vacana sAMjalI atyaMta jaya pAmelA meM temane pUThdhuM ke, de pitA ! evo kayo zuddha dharma ke, jenuM zrArAdhana karavAyI zramAre narakane viSe na paruvuM pake ? " pa0 bI pAMkupitA rUpa devatAe kahyuM "he suto ! zrI jinezvara praNita ane sarva jagatnA prANIyone hitakArI evo dayA pradhAna dharma sarva duHkharUpa samuine pAra utAravAmAM vadANa samAna samartha be. nive zrI arihaMta prajue kahelo sukha deturUpa te dharma, sAdhu ne zrAvakanA nedathI be prakArano be. traNa gupti ane pAMca mahAvratarUpa sAdhuno dharma pAMca samitithI prazaMsA karavA yogya be. - ti zuddha kriyAvAlA sAdhujane te dharmanuM sArI rIte ArAdhana karavAyI, utkRSTazrI mokSa phala male ne jaghanyathI saghalA svarga lokanI lakSmI male De. cAra zikSAvata, traNa guNavrata ane pAMca aNuvrata e rUpa bAra prakArano ati zuddha eva zrAvaka dharma cyuta devalokanAM sukha prApanAro be; mATe davaNAM ta mo pApa samUhane nAza karanAro uttama zrAvaka dharma zrAdaro ane cAritranosaveba nice zuddha jAvayI sAdhudharma pAlajo." meM prAvAM pitAnAM vacana aMgIkAra karayAM eTale prasanna manavAlA te pitA pAMsudeva potAne sthAnake gayA. ( yudhiSThira potAnA baMdhu ne kade ve ke, ) he baMdhuna ! mATe tame potAnAM pApano nAza karavAne zrarthe pitAe kahelA jinarAja dharmane zrAdaro. " potAnA mhoTA baMdhunAM zrAvatA kAlane viSe lakSmI thApanA ane pApa samUhano nAza karanA zrAvAM vacana sAMjalIne bhImAdi sarva nAiyo, mokSa sukha ApanAruM puNya karavA lAgyA. bIjAnathI kona pamAmI na zakAya tevA svabhAvavAlA te pAMce pAMvo, zuddha zrAvaka dharmane viSe tatpara yaha lakSmIne capala svanAvavAlI jANatA batA dAna ApavAmAMja uttama buddhi karavA lAgyA. sAta kSetrane viSe ivyano vyaya karatA thane dareka gAme yati pramANavAlA uttama jaina degasaro kagavatA evA te pAMgavAe rUpAdi dhAtunanAM eka lAkha jinabiMva ka " Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra.. (67) rAvyA. valI temaNe potAnAM karmanI zudhnei mATe jinezvara praNita zAstranA bahu pustako lakhAvyAM ane vastra, anna, pAna vigerethI zukSa nAvavame cAra prakAranA saMghanI bahu nakti karI. temaja zubha azanAdikamI pAtranuM poSaNa, agaeya vyathI dIna puruSonA nahAra ane ghoSaNA pUrvaka potAnA dezamAM amArI pravarttAvI. lokamAM mahA 'rgati ane duHkhadAyI evA dyUtAdi sAta vyasanano niSedha karavA pUrvaka jinAlayane viSe pUjAdi kRtyo karAvyAM. valI "uttama tIrthomAM mukhya zatrujaya parvatane viSe nAvaNI zrIjinezvaranI yAtrA karavAyI malIna manuSyonAM hatyAdi sarve pApo nAza thAya che." Abu gurunAM mukhanuM vacana sAMjalI pAMjhavo potAnA zrAtmAne malIna jANatA - utA vicAra pUrvaka tyAM yAtrA javAno vicAra karavA lAgyA. paThI tenae dazAI, rAma kRSNa vigere aneka rAjAnane bolAvavA mATe potAnA dUto mokakhyA; tethI tyAM tIrthayAtrA mATe aneka rAjA AvyA. palI bahu nAkvAlA pAMce pAMmavo, bahu zonAvAlA zrIsaMghane sAthe lai zrI zatrujayanI tIrtha yAtrA - mATe cAkhyA. dayAthI niMjAi gayelAM cittavAlA pAMmavoe mArgamAM pura purane viSe mhoTA jaina prAsAdono nahAra karavA pUrvaka dIna manuSyone nAnA prakAranA vahu dAno zrApavAM mAmayAM. pAMDavo zunAvathI cAra prakAranA saMghanI uttama nojanAdivame nakti karatA, temaja raupyamaya jinAlayomA snAtra pUjA naNAvatA itA. saMghane viSe niraMtara nattama nAvavAlA manuSyo jinezvaronA gIto gAtA, pAtro jinAlayamAM nRtyo karatA ane vAdyaka puruSo vAjIMtro vagAmatA.keTalAka loko pAlakhImAM vesIne, keTalAka divya hAthI napara besIne, keTalAka ghomAna napara svAra azne ane keTalAka page cAlIne natsAha dharatA utA jinezvara- pUjanAdi karavA jatA. anukrame bahu divase saMgha, zatrujayanI taleTInI bajAramA prAvI padocyo. tyAM te zatrujaya parvatane joza bahu darSa pAmavA lAgyo. paThI dazA) sahita kRSNa balana sArA lagnane vakhate mahotsava pUrvaka zrIdharmaputra yudhiSThirane saMghanA adhipatipaNAno aniSeka karayo. savAre sarva saMgha sahita saMghapati [yudhiSThira] vimalAcala napara camavA lAgyA ke, je vimalAcala pagale pagale kharekhara pUrva karmano nAza kare . anukrame zrI saMgha harSazrI zrI tIrtharAjanA vAraNAmAM AvI pahocyo. tyAM to keTalAka zrI Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (467) RSimaMgalatti-pUrvAI. jinezvarane jo pRthvI napara AloTavA lAgyA, keTalAka nRtya karavA lAgyA ane keTalAka ivya nabAlavA lAgyA. prathama nathI dhoyA paga jemaNe evA saMghanA sarve lokoe, bahu darSayI zrIAdinAthane naktipUrvaka sugaMdhi puSpAdike karIne pUjyA. paThI savAre saMghanA manuSyo sahita saMghAdhipe evo snAtra mahotsava karayo ke, jene jovA mATe sarve devatA jANe nimeSa rahitapaNAne pAmyA doyanI? ema dekhAya , AratI, maMgaladIvo ane dhvajAropa karI temaja dIna puruSone dAna ApI mahA darSa pAmelo saMgha zatrujaya parvata naparathI nIce natasyo. tyAM zrIkRSNa ane balana mukhya jemAM evA sarva saMghane nattama pa. dArthathI nojana karAvIne baMdhu sahita ati harSa pAmelA yudhiSThire hAtha jomI vinaMtI karI ke, "he pUjyo ! tame sau mhAruM vacana sonalo. jo tame kadetA ho to tIrthomAM mukuTamaNirUpa A vimalAcalane viSe hu~ havaNAM nahAra karAq." harSa pAmelAM cittavAlA rAmakRSNAdi saMghanA sarva lokoe anumati prApI eTale potAnAM kAryanI sihi avAthI yudhiSThira bahu darSa pAmyA. paThI temaNe yomA divasamAM bahu byano kharca karIne jinaprAsAdano nacAra karAvyo. valI sugaMdhanAvathI lepyamaya jinapratimA karAvI. tyAM varadatta nAmanA gaNIzvare te jinapratimAnI deva tathA asurane paNa AzcaryakArI mhoTI pratiSTA karI. pI. revatAcala [ girinAra ] napara zrIneminAtha prannune, devakapuramA zrIcaMjhana svAmIne, nRgukacamAM (jarucamAM) zrIsuvratanAthane ane sopAraka (sopArA) mAM zrIAdinAtha prannune pUjanAdi pUrvaka praNAma karIne saMghanA sarve manuSyo sahita yudhiSThira mahotsavayI svarga samAna dhArakAnagarI pratye AvyA. tyAM bala. nae ane zrIkRSNAdi aneka rAjAnae saMgha sahita pAMmavonI vividha prakAranA vastra, pAnapaNa ane divya nojanathI vahu nakti karI. pI keTaleka divase, vahu puNyathI pavitra evA saMgha sahita yudhiSThira zaNagArelAM potAnAM nagaramA madoTA mahotsavayI zrAvyA. tyAM temaNe nAnA prakAranA AhAra, suvarNa ana ratnamaya alaMkAranAM dAnazrI saMghanI vividha prakAre vahu nakti karIne tene anuH krama vidAya kasyo. paThI yAtrAnAM kAryathI sarva pApane nAza karanArA, prApta bayelA yaza ane pratApavAlA te pAMmavo ati logavA yogya evA iMdhanAM rAH Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmaba caritra. (46e) jyasamAna potAnAM baholA rAjyane nogavavA lAgyA. pAMmavo rAjya karatA batA niraMtara sarve gAmo svargasamAna zonavA lAgyA ane zokarahita sarve loko sukhI zravA lAgyA. pAMmavonAM rAjyamA aniti, purnika, svarAjyannaya, paracakra naya ane akAla mRtyu emAMnu kAMi paNa nahotuM. pAMmavoe potAnAM rAjyamAMthI anitirUpa uSTa strIne bahu apamAna pahocAmI hatI; tethI te pAMmavonAM zatrunanA rAjyamAM temanAM nAmane sahana karatI utI rahevA lAgI. pAMmavo rAjya karatA utA corI temanA dezamAM nivAsa karatA evA lokone tyajI da bIjA dezanA lokono niraMtara Azraya karavA lAgI. asaMkhya vya kharcathI zatrujaya tIrthane viSe kalyANakArI yAtrA temaja tIrthokSara karIne valI cAra prakAranA saMghanI vividha prakAranA natsavothI AzcaryakArI nakti karIne pI potAnAM nagara pratye AvelA pAMmavo puNyAtsava karavA lAgyA. iti zaSimaMmalattau pAMmavacaritre zrI zatrujayayAtrA tIrthocArakaraNAdi puNyAvadhAnanAma saptamo'dhikAraH // 7 // paThI ekadA zrIdharmaputra yudhiSThira, potAnI sannAmAM bega hatA evAmAM sarva pRthvI napara pharatA evA nArada ruSi naciMtA tyAM AvyA, nAradane jo 'bahu darSa pAmelA pAMmAvoe, temane nAnA prakAranI naktizrI saMtoSa pamAmIne pUbyuM ke, " munIzvara ! tame potAnAM caraNarajayI kayA kayA dezone pavitra kasyA ? ane vANInA vilAsathI kayA kayA rAjAnane bahu harSa pamADyA ? valI tamoe sarva dezomAM vicaravAvamezuM zuMAzcarya dItuM ? ane tame navI navI zI zo vArtAna sAMjalI ?" pAMmavonAM AvAM vacana sAnnalI atyaMta harSa pAmelA nArade kA. "he pAMDavo ! meM bahu dezo joyA; paraMtu yA deza samAna bIjo eke deza nathI. zrA dezamAM zatrunanA samUhane nujA balathI nAza karanA. rA bahu rAjAna le. valI dharma saMpaniye karIne temaja zurU evI nyAya saMpattiye karIne tamArA sarakho bIjo ko nRpati nathI. joke pRthvI napara pharatA evA meM sarva sthAnake nAnA prakAranAM bahu kutuhalo dIgaM ; paraMtu manuSyone tamArAM caritrazrI vIjeM kAM AzcaryakArI nathI. he nUpo ! tamoe jinokta dharmanA .. sevanathI bAhyanAM ane aMtaraMganAM sarve vighnone nAza pamAmayAM ; to pIta Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (70) RSimaMmalatti-pUrvAI. mone pImA kyAthI hoya ?" nArada zrA pramANe kahIne paThI turata tyAMdhI nagI aMtaHpuramAM gayA. ThIkaja -vizuH zIlavata dhAraNa karanArA nAradAdikarnu zuM kyAMza paNa skhalana hoya kharUM ? arthAt naja hoya. panI aMtaHpuramA AvatA evA nAradane jo padI potAnAM manamAM vicAra karavA lAgI ke, "yA kuli. gInI sevA nakti karavAyI svadharmanuM malInapaNuM thAya ." Ama dhArI teNe nAradano Adara satkAra kasyo nahi tethI nAradane bahu krodha camyo. kaDaM The ke-jainadharmarahita manuSyone kopa sulanna hoya . paThI nArada potAnAM cittamAM vicAra karavA lAgyA ke, "zrA jhaipadIne cittamAM bahu lakSmIno temaja potAnA patiyonAM mahA parAkramano ati anarthakArI garva thayo , mATe huM tenA garvano nAza karUM." Ama dhArIne nArada tyAMzrI nikalI dhAtakIkhaMjhanA jaratakSetranI amarakaMkA nagarI pratye gayA. tyAMcapala cittavAlo ane madA nujaparAkamavAlo padmottara nAme rAjA rAjya karato ito. nArada muni turata te nUpatinI sannAmAM gayA. vismaya pAmelA rA. jAe paNa harSathI nAradazaSine Asana pApI, kuzala samAcAra pUrvI ane pha.. lAdinojanathI saMtoSa pamAmI pUcyu ke, "he munIzvara ! AlokamAM bramaNa karatA evA tamoe rAjAnanAM nAnA prakAranAM aMtaHpuro joyAM ve to kaho ke, kayA rAjAnuM aMtaHpura mhArAM aMtaHpura samAna rUpavATuM ?" nArade kaMzka' dasIne kaDaM. "he nUpa ! tuM kharekhara kUvAnA demakA jevo dekhAya . kAraNa ne tane manamAM AvAM alpa rUpavAlA aMtaHpurane dIgathI paNa ati kaThora garva thayo. jaMbuddhIpamA rahelA naratakhaMgamA hastinApura nagaramA pracaMga parAkramavAlA pAMca pAMmavo The, temanuM aMtaHpura tdArA samAna .e pAMmavAnA aMtaHpurane viSe je zepadI nAme strI The, tenA samAnapaNAne pAmavA tralokanI strIyo zcA kare The." jemane kleza karAvavoja priya The evA nArada muni zrA pramANe kadIne turata marajI pramANe AkAza mArge cAlI nikalyA. padmottara rAjA paNa zepadInAM anuta rUpane sAMjalI bahu kAmatapta thavA lAgyo. paThI teNa potAnAM kAryanI sidimATe natithI ko devatA- ArAdhana karavA mAMmayu, keTalAka divase karelI pUjAyI prasanna zrayelA devatAe kahyu ke, " he vatsa ! * varadAna mAga." devatAnAM yAvAM vacanazrI bahu darSa pAmelA rAjAe tene divya Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (71) rUpavAlI padI lAvI ApavAnI yAcanA karI. deve kAM. "are mUDha ! tuM e mahAsatIne ahi mhArAvamezA mATe temAve ? nizce deva ane dAnavo tenA zIlavratane khaMmana karavA samartha nathI. to paThI he nUmInAtha! eka kImAnA sarakho tuM tozA lekhAmAM ? mATe tuM tenI AzA tyajI de." devatAe Ama kahyA utAM paNa bahu rAgane lIdhe mUrkhapaNAthI rAjAe mAnyuM nahi, tyAre vacanazrI baMdhAyelA devatAe tatkAla jhaipadIne tyAM AegI. sarva strIyonAM rUpa garvane nAza karavAmAM samartha evI padIne joza potAnI kAryasidimAnato evo te padmottara rAjA bahu harSa pAmavA lAgyo. dave ahiM savAre pAMmavo potAnAM gharamA kSepadIne na dekhavAyI bahu zrAkulavyAkula yayA utA dezomAM sarva sthAnake zodha karavA lAgyA. tenae gAma, nagara, araNya, mahoTA vana, parvata, nadI ane guphA-mAM zodha karI; paraMtu kalpavelanI peThe kyAMza padIne dIThI nahi. paThI ati du:khathI AkulavyAkula manavAlA te sau negA tha paraspara vicAra karavA lAgyA ke, "ApaNe nathI jANatA je ApaNI priyAne ko deva athavA vidyAdhare haraNa karI ? sarva zaktimaMta evA yAdavapati zrI kRSNa vinA jhepadInI zuhimalavI muzkala , mATe cAlo ApaNe temanI pAse jaie." Ama vicAra karIne atyaMta kheda dharatA pAMDavo kRSNanI pAse gayA. kRSNe paNa glAni pAmelA te pAMmavone jokne kaDaM. "lokottara balasamUhane dhAraNa karanArA tamane ko zatru parAnnava pamAmI zake tema to nayI, utAM tamane AvamI zI ciMtA ne ke, jethI tame AvA nisteja dekhA ge.?" palI strInAM daraNathI bahu khaLA pAmelA ane namra mukhavAlA pAMvoye temanI Agala padInAM daraNanI vAta kahI. kahyu ke-mananI vAta kahyApI kAryanI lihi thAya . pAMmavonAM mukhathI jhepadInuM haraNa sAMjalI atyaMta kheda pAmelA zrI kRSNa jeTalAmAM potAnAM manamAM vicAra kare neteTalAmAM tyAM nAradamuni zrAvI pahocyA. ciMtAturapaNAthI nayI jANyu potArnu Agamana jemaNe evA zrI kRSNane nArada RSiye kahyu ke, "he puNyavaMta! temane evIzI mahA ciMtA The?" kRSNe kaDaM. "he munIzvara ! tame askhalita gatine lIdhe vizvamAM cAre tarapha bramaNa karo ge; mATe tame ko sthAnake padIne dii| ne?" nArade kahUM. " meM bIjA hIpanA naratakSetramA amarakaMkA nagarIne viSe Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (47) RSimaMmalatti-pUrvAI. padmottara rAjAnA aMtaHpuramA jhaipadInA samAna ko strIne dIThI . meM teja vakhate vicAra kasyo hato ke, " A pAMmavonI strI padI ahiM kyAthI? valI meM dhArayuM je, nAnA e jhaipadI to nahi; bIjI ko dekhAya ke; paraMtu he| janArdana ! have tamArA pUvAzrI mane manamAMkharekharo nirNaya thAya ne ke, nizce te jhepadI ne, mATe tamArAthI te kArya pUrNa thAya ema mane manamA lAge ." klezapriya nArada A pramANe kahIne turata padInI peThe AkAza mArge cAlyA gayA. paThI zrIkRSNe pAMmavome kaDaM. "he bAMdhavo ! kaho, have ApaNe kema karizuM ? te bIjo hIpa be lAkha yojananA lavaNa samunI pelI pAra ,ApaNe lUmicara (lUmI upara cAlanArA) gIe; mATe A kArya asAdhya ai pamyu ." pAMmavoe kahUM. "heM yAdaveM ! bIjA samartha puruSothI paNa tamArA vinA zrA kArya zravu asAdhya re." zrI kRSNe pharI garvathI kAM. "he vatso ! tame sthiramanavAlA prazne raho. huM mahA kaSTakArI napAyothI paNa te mhoTAM kAryane pAra pAmIza." Ama kahIle paThI kRSNa zrI jinezvaranI pUjA karavA pUrvaka anazana karI ane samuzadhiSTa devanuM manamAM smaraNa karI dartAsana napara vega, potAnAM cittanI ekAgratAzrI ane pUrvapuNyanA yogayI trIje divase pratyakSapagAne pAmIne samudeva kRSNane kahyu ke, "he vatsa ! varadAna mAga." kRSNa kA. " mane pAMmavo sahita vIjA dIpamAM amarakaMkA nagarI pratye lai jA ke, jyAM huM padmottara rAjAne mArI jhaipadIne ahiM pAga lAvU. "devatAe kaDaM. " mhArA atizaye karIne tamo gae jaNA u rathavame samudhne nalaMghana karaM te nagarI pratye jAta ane tyAM kArya siddhi karI turata vaMdhu sahita pAgA . vajo." paThI harSa pAmelA kRSNe samuzadhidevane rajA ApI eTale mahA balavAlA pote savAre pAMvo sahita pAraNaM karIne u rathoe karIne vIjA hIpa pratye cAlyA. devanA prannAvazrI samuDamAM paNa jamInanI peThe cAlatA evA pAMmuputro sahita zrI kRSNa nArade kahelI amarakaMkA nagarI pratye AvI pahocyA. tyAM eka nadyAnamA pamAva karIne paThI kRSNe pAMmavone harSayI kahyu ke, " hue zatrune jItI jaipadone laz adi Aq tyAM sudhI tame ahiM A udyAnamA raho." kRpNanAM AvAM bacana sAMjalI ati harSa pAmelA pAMmavoe kahyu. "he baMdho ! zrApanA vidyamAnamAM amArAM puSkara kAryoM paNa siha aze. paraMtu po. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMva caritra. ( 473 ) tAnI kAryasiddimAM amAre potAnI zakti jokavI joie, batA te kArya siddhi na thai to pI tame to boja. " paThI zrIkRSNanI zrAjJAthI pAMce pAMvo ratha upara besIne cAbyA ane tema potAnuM zrAgamana dUta mAraphate padmotara rAjAne kahevarAyuM. padmottara bhUpati paNa turata nagara bahAra zrAvyo. ati krodhAtura thayelA padmottara bhUpatiye pAMvAne yuddha karavA zrAvelA joi kAMika potAnuM bala dekhAmIne evI rIte siMhanAda karaco ke, jethI tenAM tejane nahi sahana karI zakanArA pAMgavo kAgamAnI peThe nAsI jai " pramAruM rakSaNa karo ! rakSaNa karo !!" ema kadetA batA bahu jayazrI kRSNano prAzraya karavA lAgyA . pakSI " he pAMvo ! tame cittamAM jaya na pAmo e kImo mhArI dhAgala koNa mAtra be ?" ema kadIne jayaMkara prakRtivAlA kRSNa turata padmottara rAjA sAmA thayA. " are pArakI strIyonA saMgane ivanArA durAcArI pApI ! tuM kyAM atra ? huM sarva putrAdi sahita tane havaNAM vAtarUpe karUM buM. arthAt mArI nAMkhuM buM." zrama kadIne kRSNe siMhanAda samAna eka mhoTo evo jayaMkara zabda karagho ke, jethI te rAjAnuM sarva sainya siMhanA jayathI hAthIyonAM TolAMnI peThe nAsI gayuM. kalpAMta kAlanA aminI peThe prati krodha pAmelA kRSNane prAvatA joi bahu jayathI padmottara rAjA paNa nAsI gayo. TIkaja be, tevA puruponA prAgala radevAne koNa samartha be ? padmottara rAjAe, turata potAnI nagarImAM pesI daravAjA baMdha karAvyA eTale kRSNa narasiMharUpa dhAraNa karI tenI pATala cAlyA. padmottara bhUpatiye daravAjA baMdha karelA joi potAnAM krodharUpama Ahuti zrApavAnI icchAvAlA kRSNe potAnA paga prahArathI sarva kIllo tomI pAyo, pachI nagarImAM pesI potAnAM prati jayakArI rUpathI sarva janone bahu trAsa mArutA kRSNe rAjadvAramAM praveza karaco. madA jayaMkara prakRtine dhAraNa karanArA te kRSNane potAnA aMtaHpuramAM AvatA joi bahu jaya pAmelA rAjAe bIjA koine potAnuM rakSaNa karavA samartha na dIvAthI zaipadInuM zaraNa lIdhuM. kRSNe zaipadInI pAse gayelA padmotara nUpa tine jor3a ka ke, " are mahA aparAdhI padmottara ! tuM prAvuM mhoTuM kukarma karIne valI teja aupadIne zaraNe gayo ? are adhama rAjA ! jo teM yA mahAsatInuM zaraNa 60 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) RSimaMmalavRtti-pUrvAI. lIdhuM, to mahA aparAdhI evAya paNa tane huM gemI danaM caM, paNa havethI AvaM pApa karIza nadi." panI tyAMcI zaipadIne lakSa kRSNe pAMmavone arpaNa karI. pAMmavo paNa bahu harSa pUrvaka vismaya pAmIne kRSNane praNAma karavA lAgyA. pAtAnI kAryasidhthiI ati prasanna zrayelA cittavAlA kRSNa pAMcajanya zaMkhano zabda karIne jeTalAmAM pAMDavo sahita pAga valyA teTalAmAM tIrthaMkaranI sanAmAM beThelA, nayanAMta cittavAlA ane mahAzaktivAlA te dIpanA vAsudeve zrItIrthakara prannune pUbyu ke, "he pratno! Avo sarva balane haraNa karanAro pAMcajanya zaMkhano zabda koNe karayo ?" vAsudevanAM AvAM vacana sAMjalI tIrthakara mahArAje kRSNarnu Agamana vigere sarva vRttAMta kahI prApyu. vAsudeve pharIthI pUjyu. "he tIrthanAtha ! huM tyAM jAnaM to mane temanuM mala aze?". tIrthapatiye kahUM. "tamArA eka bIjAnA zaMkhanAdayI zuM sAkSAt malavU na kadevAya ? arthAt kahevAya." paThI vAsudeva tyAMthI jhaTa namI kRSNane malavA mATe jeTalAmA samuzne kAMThe AvyA teTalAmA kRSNa, samune viSe bahu dUra jatA rahA. dhAtakI khaMmanA vAsudeve, kRSNanA raNanI dhvajA jo cittamAM bahu darSa pAmIne potAnA pAMcajanya zaMkhano zabda kasyo. kRSNe paNa potAne malavA prAvelA dhAtakI khaMmanA vAsudevane jANI tenA sAmo potAnA pAMcajanya zaMkhano zabda kasyo: paThI devanA pratnAvathI ndAnA talAvanI peThe samunne nalaMghana karI jaagiiry| ( gaMgA) ne kAMThe AvelA kRSNe pAMmavone turata kA ke, " he bAMdhavo ! prA. paNe yA udhya evA samujne nalaMgI ahiM AvyA te devatAnA pratnAvarnu kharu pavitra kAraNa jANo; paNa have A nadI ApaNe rathovame taravI azakya , mATe kyAMzthI nattama homI lai Avo." zrI kRSNanI AvI AjhAthI pA. bhavo kyAMzthI homI lai AvyA eTale pharI kRSNe temane kA ke," tame praghama A domIzrI gaMgAne pele pAra jAna. paThI te pAnI mhAre mATe UTa mA. kalajo ke, jethI hu~ paNa turata temAM besI tyAM AvaM." pavitra patnI sadita pAMce pAMmavo "bahu sAruM" ema kahIne turata domImAM besIne cAlyA ana yomA kAlamA darpathI gaMgAnA sAme kAMThe gayA. dave ahiM pAMmavo paraspara vicAra karavA lAgyA ke, "Aje ApaNe kRSNanuM bala joDae. kAraNa ke, ta / Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. (45) potAnA nujazrI gaMgAne natarI ahiM Avaze." Ama dhArI tenae homI pAThI mokalI nahi. bahu vakhata ayo paNa homI bhAvI nahi; tethI "zuM pAMmavone kaM vighna to nahi thayuM hoya ?" evA vicArathI AkulavyAkula zrayelA kRSNa jujabalathI gaMgAne taratA taratA madhye pAvyA, teTalAmAM temanA nAgyazrIja tyAM eka TekarI AvI. yomIvAra vizrAma lazpage gaMgAne tarI jeTalAmA sAme pAra pa, hojyA teTalAmAMtemaNe pAMmabonekuzala dIga. poharSapAmelA kRSNe temane pUjyu 'ke, he bAMdhavo! tame A homI mhArA mATe kemanamokalI?" pAMmavoe hasIne kaDaM. " ame tamArA balanI parIkSA karavA mATe te homI na mokalI." pAMmavAnAM AvAM vacana sAMjalI bahu krodha pAmelA kRSNe kayuM. "are ! padmottara rAjAnA nayathI nAsI gayelA tamoe zuM tyAMja mhArI parIkSA nahotI karI? have tamAre mhArA dezamA rahevU nahi ane huM tamArUM mukha nahi jonaM. " ema kahI bahu kopathI pAMmavonA rone nAgI nAkhI kRSNa potAnI dhArakA nagarIpratye cAlyA gayA. panI bahu kheda pAmelA pAMmako paraspara vicAra karavA lAgyA ke, "prApaNane dhikkAra che ! je ApaNe Aq ahita kArya vicArayu. atyaMta roSa pAmelA kRSNe AparAne potAnI AjhAyI arthAt potAnI AjJA varttatI hoya TeTalA dezamAthI bahAra kADhyA . to dave zrApaNe kyAM jaq ? kAraNa ke, ahI (narata kSetramA to temanI AjJA varne be. sarva yAdavone ApaNI mAtA kuMtI mAnya ne, mATe kRSNane zAMta karavA mATe temane mokalIe. kaDaM le ke-pUjyanu vacana darine paNa mAnya hoya ." paThI tyAM potAnI mAtA kuMtIne bolAvI ane potAnAM kAryanI vAta karIne kRSNa pAse mokalI. kuMtI paNa thomA di vasamAM zrI kRSNa pAse jara padocI. namaskAra, Asana napara besAra ane divyannAva ityAdikathI kRSNe bahu satkAra karIne panI pUjyu ke, "he pho! tame naciMtAM zA kAraNe AvyAM ge?" kuMtIye kahyu. "he vatsa goviMda ? baMdhurUpa pAMmavone viSe kyAre paNa ahita nahi zchanArA tamane temanA napara manuSyothI asahya evo bahu kopa zA mATe thayo ?" kRSNe kaDaM. "he mAtA ! mane ApanA - putrone viSe zuM ahita hoya ? paraMtu emaroja mhArA napara vahu yo kasyA le teja mane virupa lAge je ane teja kAraNathI meM temane mhArI AjJA vartatI ho Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (476) RSimaMgalatti-pUrvAI. ya tyAM radevAnI nA kahI . he phoi ! kharekhara A anItirUpa iSTa velanA phalaneja tame jANo." kuMtIye kadyu. "pAMmavoe baMdhurUpa tamArI sAthe dAsya karayuM hatuM, temAM tame AvaM kRtya mugdhapaNAthI karayuM . tamo mhoTA ge mAye te te sarva sahana karatA AvyA ge, tethI tamArAnhAnA-nAzyono zrA aparAdha paNa sahana karo, he hari ! ahI naratakhamamAM sarva sthAnake tamArI prAjJA vatI rahI le to panI pAMmavo kyAM jaze ? tame temane kharekhara mRtyukArI AjJA karI. pAMmavonAM mRtyu panI turata mhAruM paNa mRtyu thaze ane tethI tamane nhoTo pastAvo aze, mATe vicAra karIne tevI AjJA karavI mUkI dyo. kaDaM The ke-mhoTA puruSo vicAsyA vinA kAMza paNa kArya karatA nathI." kuMtInAM AvAM vacana sAMjalI kRSNe kopa tyajI dIdho. kAne ke-lokamAM mhoTA puruSo niraMtara gurunI AjJA mAnanArA hoya . pI kRSNe kayuM. " he mAta ! meM je kAM re te anyathI na hoya, mATe tamArA putro tyAMja eka mhordu nagara vasAvIne raho. valI arjunano pautra (antimanyuno putra) parikSita pitAnA pade rAjya karo. he mAta ! A mhArI AjJA tamArA putroe kyAre paNa nalaMghavI nahi. panI kuMtIye kRSNanA AvA kadAgrahane jANI turata potAnA putro pAse AvIne te sarva vAta kahI. pAMmavo paNa kRSNana kaheluM sAMtalI bahu harSa pAmyA. sarala hRdayavAlA pAMce pAMmavo zrI kRSNanA balathI dhAtakIkhaMganA amarakaMkA nagarInA padyottara rAjAne jItI ane haraNa karelI potAnI priyA / jhepadIne pAThI lAvIne kRSNanI jhAthI gaMgAne taTe nagara vasAvI tyAM naratara sukhethI rahevA lAgyA. itijJapimaphalaratto paaNmvcritrejhpdyphaarkdhaatkiikhNmsthaamrkkaapuuHptipdmottrjyshaipdiivaalnaadivrnnnnaamaassttmo'dhikaarH|||| paThI tyAM pAMmavoe pAsenA aneka rAjAnane yuimAM jItI potAnAM pU. banA sarakhaM rAjya karavA lAgyA. kAMThe ke-puNyavaMta puruSone sukhaja mala. ko vakhate irpita citravAlA pAMmavo sannAmAM vega itA, evAmAM jarAkumAra nyAM prAvIne tenanI pAgala kaustunnamaNi mUkyo. paThI maNi jovAthI utpanna yalI zaMkAvAlA pAMcoe tene pUjyu. "he nAI! ya'pati (kRSNa)nAM hRdayasthaH Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMmava caritra. lane suzonita karanAro ane bIjA aneka rAjAnathI paNa alacya evo A maNi thArI pAse kyAMthI Avyo ? kRSNa, mahA suHkhadAyI evaM mRtyu prayu ke zuM?" jarA kumAre kaDaM. "kopa pAmelA devatAe nattama evI dhArakApurI dagdha karI, tethI vraSTa tha ne saMpatti jenI evA kRSNa ane balana banne jaNA tamane turata mAlavA mATe AvatA hatA. raste mahAvanamAM kRSNane bahu tarasa lAgI, tethI te eka latAvanamAM vRdanI nIce sUtA ane balanna temanA mATe jala levA gayA. meM vanamAM namatA namatA hariNanA bramathI sUtelA kRSNane bANa mArayu, tethI te mRtyu pAmyA, potAnAM bAgathI viMdhAyalA kRSNane jANI bahu kheda karatA ane ghADha zokathI vyApta ayelA mane kRSNe kaDaM. "teM mhArA vagane viMdhyo, paNa tethI kheda na kara; kAraNa jinezvaranuM vacana vRthA thatuM nathI. nizce meM zrIjinezvaranAM kahevAzrI jANyu De ke, mhArUM mRtyu A bAgave danAyI thavAnuM : mATe have tuM ahiMthI UTa nAsI jA. kAraNa jo havaNAM, baladeva pAvaze to tane turata mArI nAkhaze." meM kaDaM. "he baMdho! AQ ghora pApa karIne kyAM nAsI jAvaM? valI mhArUM nAvI sthAna kyoM ?" kRSNe kA. "tuM A kaustunnaratna lazne phaTa pAMmavo pAse jA ane temane teM A karelA mhArA mithyA aparAdharUpa pApanI khabara keje. tena uttamapaNAzrI tane iSTa vastu Apaze, mATe tuM phaTa temanI pAse jA.(jarAkumAra, pAMmavone kahe ke,) he nRpatiyo! kRSNanAM jIvitaparyaMta bahu duHkha pAmelo huM tyAMja rahyo; paraMtu temanA maraNa panI daNAle AzA jenI evo huM balananA bahu nayane lIdhe tyAMthI kaTa nAsIne ahiM tamArI pAse Avato rahyo." mahAvajjapAta samAna kRSNana mRtyu sAMjalI gADha zoka samUhathIprAkulavyAkula ayelA pAMDavo mUrcA pAmyA bahu vakhate zItala vAyunA yogathI tatkAla saceta zrayelA tena dIrghakAla paryaMta kheda karIne paThI cittamAM gADha natpanna zrayelA vairAgyane lIdhe paraspara kaDevA lAgyA ke, " dhikkAra ! dhikkAra !! A saMsAranI sthitine ke, jemAM aMta vakhate AvA puruSonI paNa AvI azunna vyavasthA thAya . nizce ApaNe paNa sarva sukhasamUhanA eka kAraNarUpa A saMsAra tyajI devA yogya che.prA navamAM ApaNane saMsArarUpa samunne viSe vahANa samAna zrI neminAtha prannunA caraNo 1. pAna." pAMmavo A pramANe vicAra karatA hatA evAmAM ema banyu Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (470) RSimaMmalatti-pUrvAI. ke, A vakhate zaraNe AvelAnuM rakSaNa karanArA zrI neminAtha anue pAMmavone jaina dIkSAno avasara jAgI temane prabodha pamAmavA mATe pAMca se sAdhuna sahita zrI dharmaghoSa munine mokalyA. panI munine nadyAnamAM AvalA jANIbahu harSa pAmelA pAMmavo parivAra sahita temane vaMdana karavA gayA. tyAM tenae bahu AdaraNI temanI mohavinAzakArI dharmadezanA sAMjalI. tyArabAda prabodha pAmelA pAMDavoe AdarathI munine potAnA navo pUcyA eTale te munivare jJAnazrI temanA navo jANIne panI turata madhura vacanayI A pramANe kedyaM. "dharaNInUta nagaramAM paraspara prItivAlA surati, zAMta, sudeca, sunaka ane saMyuta nAmanA pAMca baMdhuna rahetAhatA. ekadA dArikarUpa kAdavamA ati nimagna zrayelA tenae yazodhara sUrinAM mukhathI atihitakArI dharma sannibyo, te zrI teja navamAM virakta ayelA tenae AdarathI arihaMta dharmarnu AcaraNa karayuM. lotAnAM zarIrane viSe paNa niHspRha evA tenae ati nayaMkara nanAlAthI na. tpanna ayelA nattama taparUpa sUryanA AkarA tApathI potAnA ghATA karmarUpa talAvamAne yomA vakhatamAM sUkavI dIdhAM; jethI tena bahu zAMta thayA. tyArapatI tenae pahelo kanakAvalI nAmano tapa kasyo.bIjo muktAvalI nAme,trIjo paNa muktAvalI nAmano tapa karIne paThI coyo siMdaniketa nAmano. ema anukrame cAra tapa kasyA. mevaTa AMbila pUrvaka vaImAna nAmano tapa karIne sunnaka evA nAmano tapa kasyo. A pramANe tapa karatA evA tena, pAMca iMDiyone vaza rAkhI pAMca mahAvratone pAlatA itA. yevaTa potAnAM karmarUpa dehane temaja dhAtu rUpa dehane taparUpa agninA tApathI zoSaNa karI aMte anazanapUrvaka mRtyu pAmIne anuttara vaimAnamAM zreSTha devatAna thayA. tyAMcI cavine mahA balavaMta evA tamo pAMmavarUpe natpanna ayA ge. he nareMjJe! A navane viSe paNa tamane mhoTo mokSa lakSmono lAnna praze." yazodhara munIzvaranA AvAM vacana sAMjalI vairAgyarasanI pUrNa dhayelA ane mohalakSmInI cA karatA te pAMmavoe potAnA rAjyane vipe jarAkumArane sthApana karI pote gurunI pAse cAritra lIdhuM. ka. pAganI vAta sAnnalI jeno yAtmA tIna tIna thai gayo hato evI kuMtIye paNa dIkSA lIdhI. pAMca annigrahazrI suzonita evA pAMjhavo, nAnA prakAranAM tapa karavA lAgyA. cAra mamitI, traNa gunti ane pAMca mahAvratone dhAraNa karana' Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAmava caritra. ( 475 ) pavitra pAMce pAMva vividha prakAre gurue kahelI zikSAne dhAraNa karavA pUka prati nirmala evAM cAritrane pAlavA lAgyA. durdama evA pAMca iMDiyorUpa zvAne saMvegarUpa dorIthI bAMdhI lai duHkarmarUpa zatrunazrI jaya pAmatA evA 1 " navakalpa vihAra karavA lAgyA. ghora upasargone temaja atyaMta duHsada vA parISahone sahana karatA evA pAMruvorupa munIzvaro cAra prakAranA devtaa|| paNa atyaMta zrotrya yayA. najayaMta ( giranAra ) upara zrI neminAthane sanavasarelA jAlI naktithI nacalatI pulakAvalIne dhAraNa karatA evA pAMvo temane vaMdana karavAnI ihAthI te parvata tarapha cAlyA. anukrame pAMvo vihAra karatA jeTalAmAM hastinApura pratye zrAvyA teTalAmAM temale mANasA pAsezrI zrI neminAtha prajunI gariSTa evI mokSagati sAMjalI. paDhI bahu kheda pAmelA sAMgavI, vicAra karavA lAgyA ke, " ApaNane dhikkAra be, je jagatne namakAra karavA yogya zrI neminAtha prabhune Apale pramAdane sIdhe vaMdanA karI kyA nahi. have Apale thA pAula rahelA dehavame zuM kArya be ? mATe cAra pra kAranA hArane tyAga karI turata kukarmano kaya karIe. " Ama vicAra kaharIne pabI pAMruvo, giranArane pradakSiNA karI zatruMjaya tIrtha pratye AlyA. tyAM te kuMtI sahita, sarvakarmano kaya karI anaMta sukhavAlA siddhipadane pAmyA. zaipadI paNa zuddha evAM cAritranuM AcaraNa karI pAMcamA devalokanuM dIrghakAla paryaMta sukha jogavIne nizve teja javamAM manuSyonA mahodayane pAmaze. jarAkumAranAM mukhazrI zrI kRSNanA mRtyune sAMjalI spRSTa utpanna zrayelA vairAgyavAlApAMce pAMvo potAnA pUrva javane sAMjalIne vaibhava tyajI dai kuMtI sahita zatruMjaya parvata para siddhipada pAmyA. zaipadI paNa pAMcamA devaloka pratye i. iti kRSimaMgalavRttau dvitIyakhame zrIpAMmavacaritre pAMvamokSagamananAma navamo'dhikAraH // // itipAMmavacaritraM samAptam // 1 // iti zaSimaMgalavRttau pUrvArdhaM samAptam // Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthamA dRSTidoSaNI thayelI nUTyozuddhipatra. baiThelA pRSTa. paMkti. azuddha. zuddha. 4 6 ghanasArthapatino dhanasArthapatino 12 25 ratnakaMvanI ratnakaMbalanI 1310 ukRSTa utkRSTa 15 22 caMkSukAMtA cakSukAMtA 17 15 vigeranA vigerenA 19 4 vigeranA vigerenA 21 11 kevalajJAnaM kevalajJAna 23 5 tapa tApa 37 13 puSpane 42 5 dhyAnamA dhyAnamA 1925 upasarNa upasarga 53 2 tesane tamane 88 7 jvalanaTI jvalanajaTI 135 26 vidhAnavAlo nidhAnavAlo 214 3 tene tane 231 14 bhAratane bharatane 234 19 te te 245 1 lokopavAdane lokApavAdane 245 6 apavAdana apavAdane puNyane ___ pRSTaH paMkti. azuddha. zuddha 245 15 sukRtavaMtavaMgho sukRtavaMtabaMdho 246 14 tena tene 264 25 janakarAtrI janakaputrI 278 21 tApasvIpomAM tapasvIyomAM 286 1 badhuono baMdhuono 291 12 deva deve 294 9 veThelA 301 3 puruSona puruSone 316 17 durdara 319 15 zannuoe zatruoe 351 23 naimittika naimittike 382 28 potaja poteja 404 11 rAjyasana rAjyAsana 407 12 putrIne putrane 408 21 kAraivapakSIne koravapakSIne 418 23 tiskAra tiraskAra 441 5 dIghI dIdho 462 14 pItAno pitAno