Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka pUrvAcAryaviracita zrI prakaraNa 2tnasaMgraha artha sahita prasiddha kartA - - zA. kuMvarajI ANu dajI | mA venaga 2
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka pUrvAcAryo viracita - zrI prakaraNaratnasaMgraha jo (gAthAnA pratika sAthe anuvAdayukta) S zrI samyakatvapaMcaviMzati, kAyasthiti, kALasapratikA vigere 16 prakaraNane saMgraha Ines guNIjI lAbhazrIjInI preraNAthI, prayAsathI ane Arthika sahAya meLavavAthI banatA prayAse zuddhipUrvaka taiyAra karI chapAvI prasiddha karanAra: zA. kuMvarajI ANaMdajI bhAva ne gara vIra saMvata 2463 ] >> ?? [ vikrama saMvata 1993 prathamavRtti mUlya rU. 1-4-0
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLavAnuM ThekANuM: zrI jaina dharma prasAraka sabhA bhAvanagara. .........00000000 700000000 = pUjya upakArI zAsanaprabhAvaka gurumahArAjanuM khAsa smaraNa ane aNu 000000000000000000000000000 0000000000000... 8. zuddha munimA pravarttaka munirAjazrI mudrerAyajI ( buddhivijayajI ) mahArAjanA mukhya ziSya munirAjazrI mULacaMdajI ( muktivijayajI ) gaNi, tacchiSya tyAgamUrtti munirAjazrI bhaktivijayajI, guruba zAMtamUrti parama upakArI munirAjazrI vRcidrajI ( vRddhivijayajI ) mahArAja tacchiSya panyAsajI zrI gabhIravijayajI gaNinu A graMtha prakAzanarUpa zubha prasaMge khAsa smaraNa karI, A jJAna- prasAdI temanA karakamalamAM arpaNa karuM chuM. laghuki karI lAbhazrI 20000 mudrakaH-- zA, gulAbacaMda lallubhAI zrI mahAkraya prinTIMga presa, dANApITha-bhAvanagara
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA bhAvanagaranA zrAvikAvanA parama upakArI guruIjI lAbhazrIjInI IcchA bahu divasathI 10-15 prakarA gAyAnA pratika sAthe a lakhavAnI ane tevI rIte chapAvIne pragaTa karavAnI hovAthI te sAheba jAte temaja zAstrIjI jeThAlAla hirabhAi pAse ane anya zrAvikA pAse tevI rIte prakaraNA taiyAra karAvatA hatA; temaja te kA` paratve je zrAvikAone sahAya karavAnI icchA thAya te rakama meLavI zrI jaina dharmAM prasAraka sabhAmAM tene saMcaya karAvI rahyA hatA. temanI icchAne phaLavatI karavAnI mane preraNA karatAM mane paNa te kA` upayogI jaNAyuM tethI ghaNe bhAge samajavA muzkela evA prakaraNA temaNe taiyAra karAvelA te mArI najarataLe kADhI, banatI zuddhi karIne temaja zAstrI jeThAlAla pAse zuddha karAvIne A prakaraNaratnasaMgraha chapAvI bahAra pADela che. A saMgrahamAM 16 prakarAne samAveza karavAmAM Avela che temAM eka chelluM ja saMskRta leAkabaddha che, bAkI badhA mAgadhI gAthAbaddha che. temAM mAtra e prakaraNA nAnA eTale ke nava ne e gAthAnA che; khIjA badhA vistRta che. nigeAdaSatrizikA ane leAkanALikA jevA prakaraNamAM temaja chevaTe hRdayapradIpaSatriMzikAmAM arthavistAra vizeSa karyAM che ane bhAvaprakaraNamAM ne siddhaDikAmAM nAnA nAnA yaMtro paNa mUkayA che. leAkanALikA prakaraNane aMge traNa yaMtrA moTA mUkayA che. temAMnA e teA khAsa A pepara upara chapAvIne mUkayA che. A saMgrahamAM AvelA 16 prakaraNeAnA kartAnuM nAma ne gAthApramANa anukramaNikAmAM Apela che, paraMtu temAM mAtra 9 prakaraNamAM ja kartAnA nAma maLyA che. 7 prakaraNamAM maLyA nathI. prathama prakaraNamAM gurunuM nAma che paraMtu peAtAnuM nathI. e prakaraNa ( bhAvaprakaraNa te vicArapaMcAzikA ) zrI vijayavimaLagaNa urphe vAnararSanA racelA che. e zrI devedrasUri- viracita che; khIjA anyAnya mahApuruSAviracita che. 1 samyaktvastava. tenuM bIjuM nAma samyaktvapacaviMzatikA prakaraNa che. temAM jIva samakita krama pAme ? tene aMge yathApravRttakaraNa, apUrvakaraNa ne anivRttikaraNanuM svarUpa bahu vistArathI ApyuM che. prAsaMgika gAthAo ( para )judA judA graMthAmAMthI laine dAkhala karI che, arthamAM paNa dhaNA vistAra karyAM che. samakitanI prAptinuM svarUpa kA pachI samakitanA eka, be, traNa, cAra ne pAMca prakAra batAvyA che. ekavidha tA jineAktatattvarucirUpa samyag zraddhAna kahela che. dvividha traNa prakAre kahela che: dravya-bhAva nizcayavyavahAra ne nisa`-adhigama. traNa prakAra e rIte kahela che-upazama, kSAyeApazama ne kSAyika, tema ja kAraka, rAcaka te dIpaka. cAra prakAramAM prathamanA traNamAM sAsvAdana umerela che te
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 pAMca prakAramAM vedaka umerela che. A badhA prakAra vistArathI batAvela che. tyArabAda daza prakAramAM daza prakAranI rucirUpa samakita karyuM che. te daza prakAra paNa judI judI gAthAothI batAvela che. prAMte samakitanA 67 khela paNa Apela che. ekaMdara samakitanuM svarUpa evuM spaSTa karelu che ke jene mATe anya sthaLa jovAnI jarUra rahe nahIM. 2 bIjI kALasakRtikA nAmanuM prakaraNa zrI dharmAMdhASasUraviracita 75 gAthApramANa che. tenA prAraMbhamAM traNe prakAranA pakSeApama te sAgarApamanuM svarUpa Apyu' che. tyArapachI avasarpiNI ne utsarpiNInA bAra ArAnuM pramANa, temAM utpanna thanArA manuSya ne ti ceAnA AyuSya, tresaTha zalAkA puruSonA nAma vigere tathA AgAmI utsarpiNImAM thanArA 24 tIrthaMkarAnA pUrvabhava vigerenuM svarUpa, bhAvI tresaTha zalAkA puruSonA nAma vigere eka Mdara eka kALacakranA khAra ArAnuM svarUpa ghaNuM vistArathI Apyu` che. arthAMmAM vistAra sArA karyA che. 3 trIjI kAyasthiti prakaraNa zrIkuLama`DanasUriviracita 24 gAthApramANa ApeluM che. temAM prathama potapAtAnI kAyamAM-jAtimAM jIva vadhAremAM vadhAre keTalAka kALa sudhI upaje tenuM pramANa ApyuM che ane pachI uttarAmAM A bhava te parabhavanA janya ne utkRSTa AyurUpa cAra bhaMgI sAthe bhavasavedha ApelA che. A viSaya khAsa lakSapUrvaka vAMcavA samajavA lAyaka che. amAM samajaNu sArI ApI che. 4 ceAthuM zrIbhAvaprakaraNa zrI vijayavimaLiivaracita svApana avasUrInA a sAthe Apela che. tenI gAthAe 30 che. temAM upazama, kSAye pazama, kSAyika, auyika ne pAriNAmika e pAMce bhAvanA bhedo kahevAnA prAraMbhamAM e bhAve je ATha dvArA para utAravAnA che tenA nAma te varNana Apela che. pachI pAMca bhAvanA, sAnnipAtika ( saMyeAgI ) bhAvanA 26 bheda batAvyA che. kALane aMge thatI cAbhaMgInuM yaMtra ApyuM che. pAMce bhAveAnA uttarabhede batAvyA che. ATha prakAranA karmomAM kayA kayA bhAva lAkhe te batAvela che. cauda guNaThANe dareka bhAvanA uttarabheda keTalA keTalA lAbhe te paNa batAvela che. pachI ekadara pAMce bhAvAnA uttarabheda 14 guNaThANe gaNAvyA che. guNaThANAnuM TUMkuM varNana Apyu che ane spaSTa samajutI mATe 4 yaMtra paNa ApyA che. zrI lAkaprakAzamAM AvelA bhAvaleAkaprakAzane prAye sarva bhAva A prakaraNamAM samAveleA che. vizeSa laNavA mATe bhAvalAprakAza vAMcavAnI jarUra che. zrI jaina dhama` prasAraka sabhAe tenu bhASAMtara juduM chapAvyuM che. 5 pAMcamuM zrI mahedrasUriviracita vicArasaRtikA prakaraNa Apela che. tenI gAthA 81 che. vadhArAnI 11 gAthA prakSepa hAvA saMbhava che. A prakaraNamAM 1 zAzvatI pratimAnI saMkhyA, 2 irSyApathikInA mithyAduSkRtanI saMkhyA, 3 kATizilAne vicAra, 4 zAzvatA caityonI saMkhyA, 5 devAnA vimAtAnA-prAsAdanA AkArane vicAra, 6 chae dizAmAM sUryanA kiraNAnA prasAranA jamUddIpa zrI vicAra, 7 paryApti saMbaMdhI traNe zarIrane aMge vicAra, 8 pAMcamA devalAkamAM AvelI kRSNarAjIne vicAra, 9 valayAkAra 3 patAnA vicAra, 10 nadIzvaradvIpanuM svarUpa, 11 zrAvakAne karavAnA dharmakAryAnA vicAra
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne 12 cauda guNaThANAno vicAra-ema kula bAra vicAro ApelA che. temAM zAzvata pratimA ne cetyonI saMkhyAmAM je bheda che tenA kAraNe noTamAM batAvyA che. zAzvatI pratimAonA prasaMge azAzvata pratimAono vicAra paNa Apelo che. iriyAvahInA micchAdukkaDa kahevAnA prasaMge jIvanA pa63 bhedo gaNAvyA che. zAzvatI pratimAnA vicAramAM tivhalekanA cityonA sthAnanuM vivaraNa ane te cityanuM juduM juduM pramANa batAvyuM che. sUryakiraNanA prastAvanI vizeSa hakIkata jANavA mATe maMDaLa prakaraNa vAMcavAnI bhalAmaNa karI che. kRSNarAjInA vicAramAM nava lekAMtikanuM svarUpa ApyuM che. caka nAmanA valaya parvatane aMge dizAkumArikAonA sthAna batAvyA che. gRhasthane karavAnA dharmakAryo mannata jiNANuM ANunI pAMca gAthAvaDe batAvyA che paNa temAM pAchalI be gAthAmAM anyAnya kRtya kahelA che. cauda guNasthAnaka saMbaMdhI vicAramAM tenA kALanuM pramANa vigere cAra dvArA ApelA che. ekaMdara AkhuM prakaraNa vAMcavA, vicAravA temaja samajavA yogya che. 6 7 zrI AnaMdavimaLasUri ziSya vAnaraSiviracita vicArapaMcAzikA prakaraNa Apela che. kartAnuM bIjuM nAma vijayavimaLa che. A prakaraNanI gAthA 51 che. temAM 1 pAMca zarIra saMbaMdhI vicAra, 2 garbhasthiti vicAra, 3 pudgalI apudagalI vicAra, 4 saMmUrNimamanuSya vicAra, 5 paryApti vicAra, 6 jIvAdikanuM alpabadutva, 7 pradeza apradeza pudagala vicAra, 8 kaDajummAdi vicAra ane 9 pRthvI AdinuM parimANa-A nava vicAra ApyA che. prathama zarIra saMbaMdhI vicAra nava dhAravaDe kahela che. te khAsa samajavA jevo che. garbhasthitinA vicAramAM aprasiddha hakIkata jaNAvela che. a95bahuta vicAra judI judI rIte batAvela che, te saMbaMdhI vizeSa jANavA mATe prajJApanA sUtranuM trIjuM pada vAMcavA yogya che. kaDajummAnA vicAramAM kaI vastu kayA jummAe che te batAvyuM che. temAM 50 mI gAthA to khAsa dhyAna kheMcanArI che. temAM ekeka akSarathI 21 jIva bheda ane daza bIjI vastuo batAvI che. A prakaraNa paNa khAsa vAMcavA lAyaka che. 7 sAtamuM zrIdeveMdrasUriviracita siddhadaMDikAstava nAmanuM prakaraNa ApeluM che. tenI gAthA 13 ja che. temAM sagara cakravartInA putro ne subuddhi maMtrIe bharatacakrInA vaMzanA rAjAo zatruMjaya upara keTalA siddhipadane pAmyA tenI saMkhyAnuM aSTApada para kareluM vivaraNa che. temAM 1 anulamasiddhadaMDikA, 2 pratimasiddhadaMDikA, 3 samasaMkhyasiddhadaMDikA, 4 ekattarA siddhadaMDikA, 5 dhikattarAsiddhadaMDikA, 6 trikottarAsiddhadaMDikA, 7 prathamAviSamottarAsiddhAMDikA ane 8 dvitIyAviSamottarAsiddhAMDikA yaMtro sAthe Apela che ane pachI e pramANe viSamorasiddhadaMDikA yAvata zrI ajitanAtha prabhunA pitA jitazatru thayA tyAMsudhI asaMkhyAtI samajavI ema kahyuM che. A prakaraNa paNa khAsa samajavA lAyaka che. 8 AThamuM siddhapaMcAzikA nAmanuM prakaraNa paNa zrIdeveMdrasUrinuM raceluM ja che. tenI gAthA 50 che. e prakaraNamAM saMtapadAdika ATha dvArevaDe (chatAvadanI prarUpaNu, dravya pramANe, kSetra sparzanA, kALa, aMtara, bhAva ane a95bahuvaDe ) anaMtarasiddhanuM ane sannikarSayukta
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ nava ThAro vaDe paraMparasiddhanuM svarUpa kahevAmAM AvyuM che. A dareka dvAra samajavA mATe 15 piTAdvAra kahyA che. temAM paNa amuka sthAne siddha thavAnA saMbaMdhamAM kSetradvAramAM ghaNo viratAra karyo che. ekaMdara siddhanA saMbaMdhanI aneka hakIkatone A prakaraNamAM samAveza karyo che. 9 navamuM paMcanircathI prakaraNa zrIabhayadevasUriviracita ApyuM che. te zrIbhagavatIsUtranA pacavIzamA zatakamAMthI udbhareluM che. tenI gAthAo 106 che. temAM pulAka, bakuza, kuzala ( pratisevA ne kaSAya ), nigraMtha ane snAtaka e pAMca prakAranA nigraMtha upara prajJApana, veda, rAga, kalpa, cAritra, pratisevanA, jJAna, tIrtha, liMga, zarIra, kSetra, kALa, gati, saMyama, nikarSa, yoga, upayoga, kaSAya, lesyA, pariNAma, baMdha, vedana, udIraNuM, upasaM5jahana, saMjJA, AhAra, bhava, AkarSa, kALa, aMtara, samuddaghAta, kSetra, sparzana, bhAva, parimANa, ne alpabahu--e 36 dvAro utAryA che. temAM prathama kAramAM ne bIjA paNa keTalAka dvAramAM to bahu vistArathI vivecana karyuM che. A prakaraNa ghaNuMbadha Ape tevuM che. 10 dazamuM zrI pUrvAcArya praNIta nigodaSatrizikA prakaraNa ApeluM che. te zrI bhagavatIsUtranA 11 mA zatakamAMthI uddhareluM che. gAthA 36 che. emAM nigodanuM svarUpa bahu bArIkIthI batAvyuM che. khAsa sUma bodha Ape tevuM che. gujarAtI bhASAmAM artha Apela che chatAM gugamathI ja vAMcavA lAyaka che. prAye bIjA badhA prakaraNo karatAM A prakaraNa vizeSa kaThina che. artha lakhavAmAM banatA prayAsa karyo che chatAM saMtoSakAraka lakhAyo che ema cekasa karI zakAtuM nathI. - 11 agyAramuM zrIsamavasaraNa prakaraNa athavA stava pUrvAcAryapraNIta ApeluM che. gAthA 24 che. A prakaraNano viSaya ghaNe paricita che, chatAM tene artha lakhatAM keTalAka jarUrI khulAsA batAvavAmAM Avela che. paramAtmAne kevaLajJAna thAya tyAre tenA mahimA tarIke cAre nikAyanA deva taraphathI maLIne karAtI A apUrva kRti che. 12 bAramuM kSamA kulaka 25 gAthA pramANa pUrvAcAryaviracita ApavAmAM AvyuM che. tenI aMdara krodha kaSAyanA tyAga mATe ghaNo sacoTa ane asarakAraka upadeza Apelo che. je lakSapUrvaka vAMcavAmAM Ave te jarUra te prANIne krodhakaSAya maMda paDe tema che. bIjA tenI kulakamAM A kulaka zreSatA dharAve che. 13 teramuM iMdriyavikAranirodha kulaka mAtra nava gAthAnuM ja ApeluM che. temAM pAMce IdriyonA viSayothI-temAM Asakta thavAthI prANano nAza meLavanArA jIvanI hakIkata ApI che. uparAMta cAre kaSAyanA nirodha mATe paNa sAro upadeza Ape che. kulaka nAnuM chatAM abhyAsa karavA yogya che. tenI chellI gAthA rahasyapUrNa che- jattha ya visayavirAo, kasAyacAo guNesu annuraao| kiriyAsu appamAo, so dhammo sivasuhovAo // 9 //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ je dhamAM viSayathI virAga che, kaSAyane tyAga che te guNaneA anurAga che temaja kriyAmAM apramAda che te ja dharmI meAkSasukhanA upAyabhUta che. '' A eka gAthA paNa vAraMvAra saMbhAravAmAM Ave teA kalyANa kare tevI che. 14 caudamu leAkanAlikAdvAtri zika prakaraNa ApavAmAM AvyuM che. te prakaraNamAM kartAnu nAma nathI. gAthA nAma pramANe 32 ja che. emAM leAkanALikAnu svarUpa, enA kha u, sUcIrajju, pratararajju, dhanarajju vigerenuM Urdhva, adhe! ne tirthyalAka AzrI bahu cokkasa prakAre varNana ApeluM che. enu citra khaDunI saMkhyA sAthe tema ja madhyanI trasanADInA 14 rajImAM zuM zuM Avela che te ame khAsa judA A pepara upara chapAvIne yaMtrarUpe Apela che. prAMte khaDuM vigerenI saMkhyAnuM yaMtra paNa Apela che. lAkasvarUpa samajavA mATe A prakaraNa khAsa upayeAgI che; temaja temAM gaNitAnuyAgane paNa samAveza che. 15 paMdaramuM mAtra be gAyAnuM laghualpamahutva prakaraNa Apyu che. temAM cAre dizAne AzrayIne jaLa, vanaspati, eiMdriya, tedriya, cauraMdriya, asaMjJI paMce driya te sani paMcendriya e sAte prakAranA jIvAnu alpabahutva sakAraNa batAveluM che. prakaraNa nAnu chatAM eka prakAranI khAsa samajaNa ApanAruM che. 16 seALamuM hRdayapradIpaSatrizikA nAmanuM 36 saMskRta zlAka pramANu prakaraNa ApeluM che. Ane prakaraNa na kahetAM khIjuM nAma ApIe te paNa ApI zakAya tema che. enA chatroze zlAka bahu UMcA prakAranA upadeza ApanArA che ane te badhA leAka a sAthe vicAratAM jarUra huyarUpa maMdiramAM dIpaka tulya prakAza thAya tema che. kartAe nAma Apelu nathI paraMtu kAI adhyAtmarasika anubhavI mahAtmAnI kRti jaNAya che. A SatrizikA prathama zrI jainadharmI prasAraka sabhAe tenI saMskRta TIkA karAvIne a sAthe pragaTa karelI che. te atyAre alabhya hAvAthI ane apUrvAM upadeza ApanAra heAvAthI ame A prakaraNAnI bukamAM sAdhvIjI lAbhazrIjInI khAsa icchAthI dAkhala karela che. upara pramANe A bukanI aMdara ApavAmAM AvelA 16 prakaraNAnuM TUMkuM svarUpa che. bAkI tene vAstavika edha tA te prakaraNA artha sAthe lakSapUrvaka sAdyaMta vAMcavAthI ja thaI zake tema che. A tA mAtra digdarzana karAvavA mATe ja prayAsa karyAM che. A badhA prakaraNeA prAye artha sAthe chapAyelA che. keTalAka tA ekathI vadhAre vAra paNa chapAyA haze, paraMtu ame A saMgrahamAM eka ja viziSTatA vAparI che ke gAthA uparathI artha samajavAnI icchAvALA mATe gAyAnA pratika anvayathI kauMsamAM mUkIne tenA artha lakhyA che. tema ja arthavistAra paNa karyAM che. AvI rIte prAye kAika ja prakaraNa saMgraha chapAyela che. AmAM 16 prakaraNA paikI prathama prakaraNanI ane e kulakanI TIkA ke avacUrI labhya
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI nathI. bAkInA 12 prakaraNa avacUri sAthe zrI jena AtmAnaMda sabhA bhAvanagara taraphathI munirAja zrI caturavijayajInA prayAsathI chapAyelA che. te amane artha lakhavAmAM atyaMta upayogI thaI paDela che tethI ame tenA AbhArI chIe. chellA prakaraNanI TIkA mATe te upara jaNAveluM che. ekaMdara badhA prakaraNe apUrva bodha ApanAra che. dravyAnuyogane bedha prApta karavA mATe apUrva sAdhana che. * mULa gAthAonI zuddhi mATe temaja artha yathArtha thavA mATe banatA prayAsa karyo che, zAstrI jeThAlAla haribhAinI sahAya lIdhI che, chatAM alpajJapaNAne laIne khalanA rahevAno saMbhava che, tethI sujJa vidvAnoe A prakaraNe vAMcIne temAM thayelI kSati jaNAvavA kRpA karavI ke jethI bIjI AvRttino avasara prApta thAya tyAre athavA tenI agAu paNa tene upayoga karI zakAya. evo prayAsa karanAra mahAzayana ame aMtaHkaraNathI AbhAra mAnazuM. AzA che ke A vijJaptino avazya sujJa munirAje ne vidvAno svIkAra karaze. - prAMte AvA pragaTa ne apragaTa bIjA aneka prakaraNano lAbha jaina samudAyane ApavAnA prayAsa karavAnI viThaThagane prArthanA karI A prastAvanA samApta karavAmAM Ave che. saM. 1993 mArgazIrSa zukalA 9 a95Na kuMvarajI ANaMdajI che.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ <3 varSamaLavA de?OVOOOO 50 aMka nAma gAthA : 1 samyakatvastava prakaraNa ( zrI jJAnasAgaraguru ziSya ) 25 2 kALasaptatikA prakaraNa (zrI dharmaghoSasUri) 74 3 kAyasthiti prakaraNa (zrI kuLamaMDanasUri) 24 4 bhAvaprakaraNa (zrI vijayavimaLagaNi) 30 5 vicArasatikA (zrI maheMdrasUri) 6 vicArapaMcAzikA (zrI vijayavimaLasUri) 51 7 siddhadaMDikA stava (zrI deveMdrasUri ) 8 siddhapaMcAzikA - (zrI deveMdrasUri) 145 9 paMcanigraMthI prakaraNa ( zrI abhayadevasUri) 106 172 10 nigodaSaaizikA (pUrvAcAryapraNIta) 211 11 samavasaraNa prakaraNa (pUrvAcAryapraNata). 24 229 12 kSamA kulaka (pUrvAcAryapraNIta ) 25 239 13 iMdriyavikAra (viSayakaSAya ) nirodhakulaka (pUrvAcAryapraNata) 9 246 14 lekanAlikAThAtrizikA (pUrvAcAryapraNIta) 249 15 laghualavbahuvaprakaraNa (pUrvAcAryapraNIta) 267 16 hadayapradIpaSatriMzikA - (saMskRta) leka 36 270 yaMtro. 1 lokanALikAnuM khaMDunA aMka sAthe sapramANu yaMtra 2 lokanALikAMtargata trasanADImAM 14 rAjamAM zuM zuM che? 3 lekanALikAMtargata khaMDa, sucirajaju, pratararajaju, ghanarajaju yaMtra 4 bhAva prakaraNamAM ApelA nAnA nAnA 4 yaMtra 5 siddhadaMDikA prakaraNamAM anulemasiddhadaMDikA vigerenA 8 yaMtro
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ guruNIjI lAbhazrIjInA jAtiprayAsathI, preraNAthI ane Arthika sahAya prApta karavAthI zrI jaina dharma prasAraka sabhA mAraphata bahAra pADelA sUtro, graMtha vigerenuM lIsTa. 41 yaMtrapUrvaka karmagraMthAdi vicAra (atyaMta upayogI) 42 zrI uttarAdhyayana sUtra. vibhAga che. mULa artha vivecana yukta. (pratAkAra) 3 zrI jJAtAdharmakathA sUtra-vibhAga be X4 zrI vipAkasUtra-baMne zrutaskaMdha 5 zrI aMtakRdazAMga ne anuttarapapAtika sUtra ( AThamuM ne navamuM aMga) 6 zrI nirayAvaLI sUtra (8 thI 12 pAMca upAMga) , 47 zrI laghukSetrasamAsa. mULa artha sahita , 8 zrI vRhatasaMgrahaNi prakaraNa mULa artha sahita , 9 zrI prakaraNaratnasaMgraha. (16 prakaraNe sAtha) , 410 zrI upadezamALA. mULa, artha, kathAo sahita 11 prakaraNadi vicAragarbhita stavana saMgraha 12 parvatithi caityavaMdanAdi saMgraha 13 zrI upadezasatatikA bhASAMtara 414 saMvegamALA mULa. 415 AtmaniMdAdvAtrizikA. anuvAda yukta 416 saMvegamALA, AtmaniMdADhAtrizikA vigere 4 17 caturvizati jina cheda stavanAdi saMgraha X18 zrI paMcasUtra bhASAMtara 4 19 ziyala viSe sakjhAya vigereno saMgraha 420 sajhAya tathA stavanene TUMka saMgraha 21 zrI gautamakulaka bALAvabodha yukta 422 hadayapradIpaSatrizikA. TIkA artha yukta 23 kSamAkulakAdi saMgraha sAthe 424 mana ekAdazI devavaMdana guNuNAdi saMgraha X25 causaraNAdi cAra pannA-mULa. 426 laghudevavaMdana mALA (cAra devavaMdana) - F0- X AvI nizAnIvALI buke sIlakamAM nathI, thaI rahela che. sahAyaka maLe te AvRtti karavA dhAraNa che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ A buka chapAvavAnA samadhamAM Arthika sahAyakAnA nAma 55) zrI bhAvanagara zrAvikA samudAya taraphathI bhAvanagara 40) vArA sAkaracaMda khuzAlanI putrI bahena ujama 30) zA. bhAgIlAla lallubhAi paTaNI 30) ena harakAra te zA. mANekacaMda velacaMdanI vidhavA 26) zA. bhAgIlAla nyAlacaMda 25) khAI lADakI te zA. sAMkaLacaMda mahAsukhanI vidhavA 25) sAdhvI uttamazrInA upadezathI eka zrAvikA. 25) bAi caMpA zA. amRtalAla cAMpazInI dharma patnI 25) khAI dIvALI AnaMdIvALA 25) ena caMcaLa zA. gagalabhAI hAthIbhASThanI putrI 25) mhena guNIvArA bhAnucaMda amaracaMdanI sa`patnI 25) zA. hIrAcaMda mAtIcaMda 25) zA. mULajIbhAI haMsarAja 20) zA. haricaMda mIThAbhAI tathA ThAkarazI mIThAbhAi 20) zA. vADIlAla maheAkamacaMda 15) bAi meNI zA. maNilAla sAMkaLacaMdanI vidhavA 15) ena caMdana zA. vanamALI devacaMdanI vidhavA 15) zA. kAlAbhAi rAmajI 15) khAi vaju zA. mANekacaMda jecanI mAtuzrI 11) ena vasaMta zeTha nareAttamadAsa bhANujInI putrI 11) sAdhvI prameAdazrInA smaraNArthe eka zrAvikA 10) sAdhvI kamaLazrInA upadezathI 10) khAi lADakI te zA. gAviMdajI nAraNanI vidhavA 10) bAi suraja 10) mhena sAMkaLI DIza ga 9) bAi harakeAra zA. kuMtecaMda jhaveracaMdanI dharmapatnI 9) sAdhvI ja khUzrInA upadezathI vaDavAnI zrAvikA 7) zeTha harajIvana dIpadanI putrI mhena manahara 7) zA. maNilAla dulabhanI dhapatnI vhena manahara 5) bAbu gaNupata 5) bAi samarata zA. jamanAdAsa zAmajInI dharmapatnI 5) bahena caMcaLa maganalAla 5) bAi dheALI zA. hemacaMda bhImanI vidhavA 5) bAi aMbA zA. mAvajI harajIvananI vidhavA 5) bAi harI zA. dIALa geAkharanI vidhavA "" 29 " amadAvAda "9 punA "" AkAlA * punA bhAvanagara * amadAvAda kara bhAvanagara "" 1. sANaMda bhAvanagara zIhAra bhAvanagara "? navAjaliMgAvALA bhAvanagara 22 "" "
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 bhAvanagara 5) zA. anaMtarAya tilakabhAI 5) bahena seMdhI amRtalAla bAI lakhamI zA. jAdavajI dAmajInI dharmapatnI 5) bAI dIvALI verA dAdara harakhacaMdanI vidhavA 5) zA. haragovana lakhamIcaMdanI mAtuzrI bAI hemakera 5) bahena kusuma maNilAla. 5) vorA caMdrakAnta choTAlAla 5) bAI harakha vorA chagana devacaMdanI vidhavA 5) hena dhIrU narottama. 5) bahena caMpA mULacaMda 5) bAI acarata zA. bhAIcaMda magananI vidhavA 5) bahena prabhAvatI. vorA. goradhana harakhacaMdanI putrI 5) bAI jamanAte zA. jIvaNa jecaMdanI dharmapatnI 5) bAI caMpA zA. nathu gulAbacaMdanI vidhavA 5) bAI laherIte zA. kulacaMda gopALajInI mAtuzrI 5) bAI harakeTara zA. muLacaMda karazananI dharmapatnI bAI samarata zA. harajIvana karazananI vidhavA bahena moMdhI za. parabhudAsa motIcaMdanI putro 5) bAI maNI zA. nAnAlAla harIcaMdanI dharmapatnI 5) bahena samarata ANaMdajI. 5) vhena raMbhA panAlAla 5) bAI vijayA zA. manasukhalAla meghajInI vidhavA 5) bAI rUpALI zA.viThThaladAsa mULacaMdanI dharmapatnI 5) zA. baTukabhAI meghajI 5) bAi vIjI zA. jAdavajI jhaverabhAInI dharmapatnI 5) bAI hemakora zeTha anopacaMda narazIdAsanI dharmapatnI 5) bAI jAnakI zAM. sAkaracaMda bAluzAnI vidhavA 5) bAI jAsuda gAMdhI parazotama semacaMdanI dharmapatnI 5) bAI caMpA vakIla bhIkhAbhAI ratanacaMdanI vidhavA 5) bAI gaMgA zA. sArAbhAI mahAsukhanI dharmapatnI 5) bahena vimaLA zA. bhogIlAla sAMkaLacaMdanI putrI 5) bahena jAsuda maNilAla 5) bahena mANeka zA. lAlabhAI maNilAlanI dharmapatnI 5) bAI gaMgA jhaverI bhegIlAla mohanalAlanI vidhavA 5) bAI jaDI kapAzI khImacaMda chavaNanI dharmapatnI 5) bAI motI zA. natama hAunI vidhavA 5) bAI caMpA zA. kAnajI ANaMdajInI dharmapatnI evalA punA amadAvAda
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha ( artha sahita) samyaktva stava prakaraNa ( bAlAvabodha yukta) nozrImadvIrajinaM natvA, guruzrIjJAnasAgaram / zrIsamyaktvastavasyArtho, likhAmi lokabhASayA // gurUpadezataH samyak, kizcicchAstrAnusArataH / vRddhaparaMparAjjJAtvA, kriyate bodhisaMgrahaH // artha zrI vIrajinezvarane namIne tathA zrI jJAnasAgara nAmanA gurune namaskAra karIne huM zrI samyatva stavane artha lokabhASAe lakhuM chuM. samyapha prakAre gurunA upadezathI tathA zAstranA anusaravAthI ane vRddhaparaMparAthI kAMIka jANune huM badhi (samakita) no saMgraha karuM chuM eTale samakitanI prApti kema thAya ? te duchu prathama sUtrakAranI gAthA- mULa-jaha sammattasarUvaM, parUviyaM vIrajiNavariMdeNa / ___taha kittaNeNa tamahaM, thuNAmi sammattasuddhikae // 1 //
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 prakaraNasaMgraha artha(vada) jema (maravavaM) upazama, kSAyika ane kSapazamAdi sabhyatvanuM svarUpa (vInivaLi ) zrI vIra jinavaraMdra (pavidya) prarUpyuM che. (ta6) tema (pittaLa ) kIrtana karavAvaDe karIne eTale jevI rIte zrI vIra jinezvare samyakatvaprAptinI praNAlikA upadezI che (4) te vIra paramAtmAne te ja rIte ( kuMva2) samyatvanI zuddhi thavAne mATe eTale kSAyikabhAve samyaktva thavA mATe (kadaM) huM (zuorfma) stuti karuM chuM. (1) Agamane viSe kahyuM che ke -" thavaghumaMta maM!i jiM ? jo mA! nANadasaNacArittabohilAbhaM jaNai / " / artha_tamasvAmIe pUchayuM ke-(mati ) he bhagavan! (tha) stavana ane (yu) stutirUpa ( maM0i ) maMgaLa karavAvaDe jIva (viM gaUA) zuM prApta kare ? (jayamA) he gatama! (nAna ) jJAna, (haMsA) darzana, (tti) cAritra ane (yohAma ) samyaktvanA lAbhane (6) prApta kare. have samyaktvaprAptinI agAu jevI jIvanI avasthA hoya te vyatikaragarbhita bIjI gAthA kahe che - mU0-sAmi ! aNAiaNaMte, cugisNsaarghorkaaNtaare| mohAi kammaguruThii, vivAgavasao bhamai jIvo // 2 // artha--(sAma!) he svAmI ! (ajagare ) jenI AdiaMta nathI evI (236) cAra gatirUpa ( saMzAvatAra ) saMsArarUpa mahAbhayaMkara aTavIne viSe (mahA majuhari ) mohanIya Adika AThe karmanI utkRSTa sthitinA (vivAvALo) vipAka udayanA paravazapaNAthakI (kavo) jIva (mama) bhramaNa kare che. 2. AThe karmanI utkRSTa sthiti kahe che- "nAde volAvazorI, sattara vInaM 2 nAmothai. - tIsAyarALa vaDavchuM, tittIsacarADu gADarsa " (moLe TorI sattara) mohanIya karmanI sItera koDAkaDi sAgaropamanI sthiti che, ( vasaM nAmothA) nAmakarma ane gotrakanI vIza keDAkeDi sAgaropamanI sthiti che, (tIjAyALi vaDave) jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya e cAra karmanI trIza keDArkaDi sAgaropamanI sthiti che, tathA ( tirADu gADa) AyukarmanI tetrIza sAgaropamanI sthiti che."
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakRtva stava prakaraNa have samyakatvaprAptino upAya batAve che. mU0-pallovamAi ahA-pavittikaraNeNa ko vi jai kuNai / paliyaasaMkhabhAgUNa-koDakoDi ayaraThii sesaM // 3 // artha samyaktva pAmavAnA traNa karaNa che. 1 yathApravRttikaraNa, 2 apUrvakaraNa ane 3 anivRttikaraNa ( vamAM ) pAlA vigerenA daSTAMtavaDe ( aDhApavittiva ) yathApravRttikaraNe karIne ( vi ka6) je kaI jIva (rUDhigatamALa) Ayukarma vajIne bAkInA sAte karmanI eTale eka eka karmanI papamane asaMkhyAtame bhAge nyUna ( hili ari re ) eka eka kaDAkoDi sAgaropamanI zeSa sthitine ( GUaa ) kare-rAkhe. 3. sAta karmanI jeTalI utkRSTa sthiti hatI te ghaTADe ane upara pramANe rAkhe tyAMsudhI yathApravRtti-karaNa kahIe. yathApravRttikaraNa karatAM be draSTAMta lAbha. te daSTAMtanI AvazyakamAM kahelI gAthA- " pallayagirisariuvalA-piviliyApurisaMpahajaragahiyA / " vagaDhavasthA , sAmArUDhAmaDhiMtA che " | (gg4 ) paheluM dhAnyanA pAlAnuM daSTAMta, (jilliviA ). bIjuM parvatathI paDatI nadImAM rahelA pASANunuM daSTAMta, ( piviDhiyA) trIjuM kIDInuM daSTAMta, (julipaTTa ) ceAthe traNa pathika puruSanuM daSTAMta, (nAdiyA ) pAMcamuM javaragrahItanuM daSTAMta, (6) chaThTha madanakedravAnuM daSTAMta, (44) sAtamuM mazIna jaLanuM daSTAMta, tathA sthAni ) AThamuM malIna vastranuM daSTAMta. (rAmA hAmayitA) A ATha daSTAMte samyaktvasAmAyikano lAbha hoya che. te yathAsthAne kahezuM. - ahIM yathApravRttikaraNe temAMmAM pahelA be daSTAMta lAbhe che. te kahe che - ( yathApravRtti ) jema anAdinI cAla che tema ne tema jIvapariNAmanuM jemAM pravatana che tene yathApravRttikaraNa kahIe. pAlAnA dAMte-jema pUrve bharela dhAnya pAle. temAM thoDuM dhAnya nAMkhIe ane ghaNuM dhAnya kADhIe tyAre te pAle kALAMtare khAlI thAya, tema karU5 dhAnya karI bharele AtmapradezarUpa pAle che, te jIvane IchA vinA saheje akAmanirjarAthI chedana-bhedanAdikathI azubha kama bhegavavAnA avasare karmanirjarA ghaNI thAya ane karmabaMdha ocho thAya tyAre jema khAlI thAya-ocho thAya tema. (1). have bIjuM daSTAMta nadInA pASANanuM-jema parvata parathI nadInI dhAra paDe tyAM nIce rahele pASANa nadInI dhArA paDavAthI Amatema athaDAIne tema ja pANInA
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha pravAha sAthe ghasaDAIne goLa ane suMvALo thAya tema pASANurUpa jIva ane nadInA pANInA pravAhakarUpa karmano udaya, te karmanA udayanA pravAhamAM paDatAM pUrve kahelA nyAye ghaNI akAmanirjarAe karI keIka jIva dharmapravRtti egya ghATamAM AvI jAya. e rIte yathApravRttikaraNe karI graMthideza pratye Ave kharo, paNa e karaNarUpa rogapariNAme AgaLa na javAya. tene mATe bIjA be karaNanI jarUra paDe. have bIjuM apUrvakaraNa te saMsAramAM paribhramaNa karato evo je jIva tenA pariNAmavizeSa, jevA pUrve thayela nathI evA apUrva pariNAmavaDe niviDa rAgadveSanA pariNAmamayI graMthi bhedavA samartha thAya te adhyavasAyane apUrvakaraNa kahIe. trIju anivRttikaraNa. pUrve je apUrva adhyavasAya thayA tethI graMthibheda karyo eTale have samakita pAmyA vinA pAcho jAya nahIM, te anivRttikaraNa kahIe. ahIM traNa karaNanI sAkSI ApavAne kalpabhAgyanI gAthAo kahe che - " aMtimakoDAkoDi, sabakammANa AuvajANaM / vaTiyA vina-mAne ravIne varU baMTI . " "(A3vajJALaM) AyuSyakama vajIne (sa mAja) sarva-sAte karmanI judI judI (aMtimorArI) chellI kaDAkoDInI sthiti (sTAgarijhara) patye pamanA asaMkhyAtame (mAne 6 ) bhAge nyUna rahe, uparanI sarva khapI jAya tyAre jIva graMthideze Ave." graMthi kevI che? te kahe che - " gaThi tti sudubbheo, kakkhaDaghaNagUDhamUDhagaMThi va / / jIvassa kammajaNio, ghnnraagdosprinnaamo||" "(Adi tti) gAMTha kevI che? (kutudo ) atyaMta duHkhe bhedavA gya, (13) karkaza (vA) atyaMta kaThaNa () gupta ane (mUri 8) vakra vAMsanI gAMTha jevI-jema tema bhedAya nahIM evI, (kIvarDsa menat) e upamAe anAdinI jIvane karma janita (vAra/volapaNAmo ) niviDa rAgadveSanI pariNatirUpa graMthi te vAvat durbhedya che." " jA gaMThI tA paDhama, gaMThisamaitthau bhave bIyaM / aniyaTTIkaraNaM puNa, sammattapurakkhaDe jIve // "
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhyatva stava prakaraNa (nA baMdara tA pada) jyAM gAMTha che tyAMsudhI Ave tene paheluM yathApravRttikaraNa hAya (larimathaka e vIcaM) sAmarthyavaMta thaI graMthi bhedatAM bIjuM apUrvakaraNa heya. (samatapunavare kave) ane sabhyatva pAmavuM jenI sanmukha rahyuM che te jIvane (anivAM pu ) trIju anivRttikaraNa hoya." mU0-tattha vi gaMThI ghaNarAga-dosapariNaimayaM abhidNto| . gaMThie jIvo vi hahA, na lahai tuha daMsaNaM nAha ! // 4 // () tihAM paNa kAMIka UNI eka kaDAkoDi sAgaropama dareka karmanI sthiti karI to paNa (data pADarorapasthiramacaM) niviDa rAga-dveSanA pari. NAmamayI gAMThane (mahaMto) aNabhedato thakA (hipa navo vi) graMthidezane pAmelo jIva paNa (dada) Iti khede (nAda!) he nAtha ! (suda ) tAruM darzana zrImukhe kahela samyakatvane ( hRda6) pAmI zake nahIM, kemake AvazyakavRttimAM kahyuM che ke abhavya paNa aneka vakhata akAmanirjarA karato graMthideza sudhI Ave che. 4." have jIva je rIte graMthibheda kare che te kahe che - mU0-pahiliya piviliya nAeNa, ko vi pjttsNnipNciNdi| bhavo avaDDapuggala-pariattAvasesasaMsAro // 5 // "(sTiA riviSTiA nANA ) ahIM graMthideza pAmyA pachI paMtho ane kIDIonA daSTAMte karIne ( rasaMniiira ) keIka paryApta saMjJIpaMceMdriya e (maNo gavadgapuramavAsaMtA) ardhapagalaparAvarta bAkI saMsAra che jene evo bhavya jIva hoya te. 5. "bhavya jIva zuM kare ? te bhAganI gAthAvaDe lakhe che - " jaha iha tinni maNussA, jaMti pahaM sahAvagamaNeNaM / kAlAikkamabhIyA, turaMti pattA ya do corA // " (= ) jema ahIM koIka (tira mag4) traNa manuSya (savAmaLe ) saheje prayajana vinA gamana karavAvaDe (kaMti ) aTavI mALe jAya che. temAM ghaNI aTavI oLaMgI gayA. ( vaTAphamIyA) kALa atikrama karI asura vakhate bhaya pAmyA. eTalAmAM to ( tuti pattA ja ro rotta) turata ja be cora AvIne prApta thayA."
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha " daTuM maggataDatthe, ego maggAu pddiniatto| bIo gahio taio, samaikaMto puraM patto // " " ( daTuM maggataDatthe ) bhAnA bhubhe duH47 me yA bhAna ( ego maggAu paDiniatto) te trazubhAMthA me to bhArgahI paach| 24 vaNI gayA. (bIo gahio) mIna yAra boye 54ii bIghA. ( taio) trIne manuSya ( samaikaMto puraM patto) samyak prakAre baLa-vIrya pheravI cerane hataprahata karI Icchita sthAnake paho. " aDavibhavo maNussA, jIvA kammaThiIpaho dIho / gaMThI ya bhayaThANaM, rAga dosA ya do coraa||" ___" ( aDavibhavo maNussA ) savabha35 saTavI 4hI. tabhI manuSya te jatinA sasArI ( jIvA ) lavaDIye ( kammaThiIpaho dIho) bhanI sthiti te moTo ei bhArga 4ii. ( gaMThI ya bhayaThANaM ) prathideza te mayanu sthAna 4DIye. ( rAga dosA ya do corA ) rAgadveSa35 me yAra 4ii." " bhaggo ThiiparikhuDDi, gahio puNo gAMThao gao tio| . sammattapuraM evaM, joijjA tinni karaNAI // " " ( bhaggo Thiiparivuti / 2 rAgadveSa3pI thArane dhana nAhI te 71 zana moDanIya vigaire bhanI utkRSTa sthiti mAMdhe. ( gahio puNa gaMThio ) bIje je rAgadveSarUpI cAre grahyo che tyAM Ubho rahyo. te keTalAka kALa sudhI e ja madhyavasAye athidezana viSe 29 ( gao taio ) mane jAne gayo temapUrva 42643cI modhare 4zana rAgadveSa3pI thArane tahata 42 te ( sammattapuraM evaM ) samaSThitathA nagarane pAbhyo na.. ( joijA tinni karaNAi ) se prabhArI traNe karaNane upanaya jANavo." have traNa gAthAvaDe kIDIonuM daSTAMta dekhADe che. " khii sahAviya gamaNaM, ThANu saraNaM tao samuppayaNaM / ThANaM ThANusire vA, uharaNaM jANa muaNgiinnN||" " (khii sahAviya gamaNaM)bhI pRthvI 52 sA svabhAva gamana kare che, paNa koInI preraNuM nathI. e kIDI to pharatIpharatI khIlA pAse athavA bhIMta pAse AvIne pAchI pharI jAya athavA caDIne adhavacathI pAchI utare
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhyatva stava prakaraNa mn ( rAju ) koIka kIDI to khIlA upara ke bhIMta upara caDIne besI rahe ( to ) te vAra pachI ( TALa rAri vA) keIka kIDI sthAna upara caDIne (ramuuri ) te sthAnakathI UDI jAya, (364 nA muairIf) A pramANe kIDIonuM daSTAMta jANavuM. have tene upanaya kahe che. ." khiigamaNaM piva paDhama, ThANu saraNaM ca karaNamapuvvaM / uppayaNaM piva tatto, jIvANaM karaNamaniyahi // " zi654mai pira + ) kIDInuM pRthvI upara pharavuM-khIlAnA mULa sudhI AvavuM te paheluM yathApravRttikaraNa che. (rAju saraLa va ) koI kIDI khIlA upara caDIne besI rahI ( Hpurva ) te sarakhuM bIjuM apUrvakaraNa che; (tatto ) tathA (3yapAM piva ) kaI kIDI khIlA upara caDIne khIlA uparathI UDI gaI tenA sarakhuM ( navA vamaniyadi ) jIvane anivRttikaraNa jANavuM. " te ja vAta kahe che.- "TA kaa iTato, saMdira taLeva Tavi osaraNaM piva tatto, puNo vi kammaThiivibuDDhi // " "( kAju vize ) je khIle che tyAM ja TakI rahevuM, te graMthideze rahevuM jANavuM. te ( aMTiparA tathaiva kALa ) graMthigata jIvanuM keTalAka kALa sudhI tyAM rahevuM thAya tenA sarakhuM che. ( vi to ) te graMthidezathI pAcho phare ( kuLa vi Tivada ) te jIva pharI karmasthitinI paNa vRddhi kare eTale utkRSTi karmasthiti bAMdhe. " mU0-aputvakaraNamuggara-ghAyalihiyaduTThagaMThibheo so| aMtamuhutteNa gao, niyaTTikaraNe visujhaMto // 6 // artha-(anuvAjaLamurAda ) have je pUrvokta lakSaNavaMta jIva graMthideza sudhI Ave tyAM koIvAra pariNAma pAmyo nathI evo apUrva pariNAma, te rUpI mugara eTale vaja sarakhe (vAdidit) pUrvokta graMthi tene bhedavArane mugaranA ghAta karIne karyo che duSTa graMthine bheda jeNe ( ra ) tathAbhUta te jIva ( viduto ) vizuddhamAna pariNamanI nirmaLatA vadhate thake ( aMtamuhuja ) aMtarmuhUrta mAtramAM ( niyadine ja ) anivRttikaraNe gayele jANa. 6.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha anivRttikaraNe gaye thako jIva je kare te kahe che - mU0-so tattha raNe suhaDo va, vyrijyjnniyprmaannNdN| sammattaM lahai jIvo, sAmanneNa tuha pasAyA // 7 // artha- 2 tA ) te jIva tyAM anivRttikaraNe vizuddha pariNAmanA jerathI mithyAtvanA pujanI be sthiti kare. pahelI sthiti eka aMtarmuhUrtamAM vedya laghusthiti-mithyAtvamohanIyanA daLIyAM ke je DAkoDi sAgaropamamAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna che te sthitimAMthI kheMcI le che. eTale moTI sthitimAMthI aMtarmuhUrta pramANa vedya sthitinA daLa kheMcIne judA kare che. pachI tene udayAvaLImAM nAkhIne vedI leya eTale tyArapachI vacamAM je jagyA khAlI rahI tene aMtarakaraNa kahIe. have te aMtarakaraNanA prathama samaye ( suda pAMcA ) he nAtha ! tArA prasAde karI kSAyikasamyakatvanI peThe viziSTa te nahIM paraMtu (rAma tame 46 ) sAmAnyapaNe apakAlIna evuM upazama samakti jIva pAme. zI upamAe ? ( je muddo va ) jema subhaTa saMgrAmamAM ( hathiyaparamA ) verIne jItavAthI parama AnaMda pAme tenA sarakhuM jIva upazama samakita pAme eTale tene parama AnaMda thAya. 7. " pAvaMti khaveUNaM, kammAi ahApavittIkaraNeNaM / uvalanAeNa kahamavi, abhinnapuTviM tao gaMThiM // " " taM girivaraM ca bhettuM, apuvakaraNuggavajadhArAe / caMtomuttavama, saMtuniyadirani che " ( mAra mahAvarALaf) yathApravRttikaraNe karIne mithyAtvAdi karmone (3) khapAvIne (34nApA) nadIne pASANunA daSTAMte karI (vAva) kaI prakAre graMthipAse Ave. pachI (minnapuf ao ) pUve nahIM toDelI evI rAgadveSa pariNatimaya mithyAtvanI te graMthine (ziva 4) parvatane (metta) bhedavAne (pu chupAvanadhA) apUrvakaraNarUpa ugra-tIkSaNa vAnI dhArAe karIne jIva graMthine bhedato (caMtAmuduttarAruM) aMtarmuhUrvakALamAM ( saMtuniTTigrfma ) anivRttikaraNe gayA thake. tyAM zuM kare te kahe che - " paisamayaM sujjhato, khaviu kammAI tattha bhuaaii| micchattammi uinne, khINe aNudiyammi uvasaMtaM // "
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatva stava prakaraNa (parsamartha) samaya samaya pratye (tuvaMta) vizuddhamAna pariNAmI thaka (vika marda taraNa vadurda) tyAM ghaNuM karmone khapAve. (mi chattama unne rahI te vakhate je mithyAtvanA daLIyAM udaya AvyA hoya tene kSaya kare (magvibhi vasaMta ) ane je udaya na AvyA hoya tene upazamAve. eTale udIrasudi karaNuM, vipAkaudaya ane pradezaudaya thaI zake nahIM tevA kare tene upazama kahIe. aMtarakaraNa karatAM je thayuM te AgalI gAthAe karI kahe che - " saMsAragimmatavio, tatto gosIsacaMdaNaraso cha / __ aiparamanivvuikaraM, tassaMte lahai sammattaM // " jema koIka pathika jana unALAmAM madhyAnha samaye nirjaLa vanamAM sUryanA paDelA tApe karI AkuLavyAkuLa thayo hoya tene zItaLa sthAna maLe, bAvanAcaMdanane rasa chAMTe tyAre te pathika sAtA pAme tema bhavya jIvarUpa pathika (saMtAjanma) anAdi saMsArarUpa ugra grISmakALe (tavi ) janmamaraNadirUpa nirjaLa vanamAM kaSAyarUpa ugra tApe paDyo so regazekAdhirUpa lUe dagdha thayela, tRSNArUpa moTI pipAsAe parAbhava pAme thake (tatta) tyArapachI anivRttikaraNarUpa zuddha sarala mArga pAmI, dUrathI aMtarakaraNarUpa zItaLa sthAna dekhI harSavaMta thake utAvaLo tyAM pahoMce eTale (36) ati utkRSTa (nivRta) anivRttikaraNa karI (tarata) tene aMte aMtarakaraNane prathama samaye (nosIvaMgrra ) gozISacaMdananA rasa jevuM zItaLa (samAM sTa) samyaktva pAme. mithyAtvanA traNa bhAMga kahe che abhavyane anAdianaMtarUpa pahele bhAMgo jANavo. bhavya jIvane anAdi sAMta bIje bhAMge jANo. je jIva samyakatva pAmI, pAcho vamana karI mithyAtve jAya, vaLI zubha sAmagrInA jogathI samyatva pAme, mithyAtvano aMta kare tene trIjo sAdisAta bhAge jANavo. cothA sAdianaMta bhAge mithyAtvane mATe na hoya. jene kSAyika samakitAdika guNa pragaTa thAya tene samaktine aMge hoya. te ja vAta kahe che - " micchattamabhavANaM, tamaNAimaNatayaM muNeyatvaM / mApa tamaripha-sagavatiyaM tu samaje che" (mijharamamaNA ) abhavyane mithyAtva (tamAmamtayuM) anAdi anaMta bhAMge ( muLayae ) jANavuM (magii) bhavyane (tamaurigvapakavacaM tu tamatte )
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha te mithyAtva anAdi saparyavasita bhAMge jANavuM. eTale mithyAtvane aMta thAya ane samyaktva pAme tyAre ema samajavuM." have samyaktva keTale bhede hoya? te kahe che - mU-taM cegAvahaM duvihaM, tivihaM taha cauvihaM ca paMcavihaM / tatthegavihaM jaM tuha-paNIyabhAvesu tattarui // 8 // artha- je varlDa ) vaLI te sabhyatva eka prakAre, (suvi6 ) be prakAre, (tivi ) traNa prakAre, ( ta6 ) tathA (ravirda ) cAra prakAre ( ra ) ane ( paMjavihuM ) pAMca prakAre paNa AgamamAM kahyuM che. te bhedanuM svarUpa vistArathI kahe che-( tathavidaM ) temAM eka prakAranuM samyakatva te kahIe ke ( ) je he bhagavana ! ( suda ) tamArA ( TLAmaNa ) prakAzyA je jIvAdika bhAva-padArtha tene viSe ( tattara ) tattvanI rUci hAya arthAt paramArtha buddhi hAya-arihaMta deve je tattva bhAkhyuM te ja satya che evI zraddhA hoya te jANavuM. 8 te viSe yogazAstramAM kahyuM che ke - " rucirjinoktatattveSu, samyak zraddhAnamucyate / gAyatte takSita, suradhAmena " "(ninoratattey ) jinezvare kahelA tatvane viSe ( ra ) je ruci te (sabhya kAnamute) sabhya zraddhAna kahevAya che. (ta) te zraddhAna (niva na ) svAbhAvikapaNe-potAnI meLe ( 4 ) ane ( gufdhAna ) gurunA upadezathI ema be prakAre (nAre ) thAya che." have dvividha samyatve traNa prakAre thAya che te kahe che - mU0-duvihaM tu davabhAvA, nicchaM vavahArao vi ahavA vi| nissagguvaesAo, tuhavayaNaviUhiM niddiDheM // 9 // artha-( 1 ) vaLI (vidaM ) be prakAranuM samyaktva te (mAvA ) dravyathI ane bhAvathI hoya che, ( niH vavadaro vi ) tathA nizcaya ane vyavahArathI paNa hoya che, (kadavA vi) athavA ( nikuvapalA ) svabhAvathI ane bIjAnA upadezathI paNa hoya che. ema (suda) tamArA (vaya vikardi ) vacanane jANanAra puruSoe (ni ) kahyuM che dekhADyuM che. huM have dvividha samyaktvanA je traNa prakAra kahyAM tenuM lakSaNa kahe che -
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhyatva stava prakaraNa mU0-tuha vayaNe tattaruI, paramaTThamajANao vi davvagayaM / sammaM bhAvagayaM puNa, paramaTThaviyANao hoi // 10 // matha- prabhu ! ( paramaTThamajANao vi ) 52mArtha ne na angdi chatai 554 ( tuha ) tmaa| ( vayaNe ) kyanane viSa 2 ( tattaruI ) tatpa3thi che, te (dadhagayaM) dravyAta (samma) sabhyatva upAya che. (puNa) qNI ( paramaTTaviyANao) 52mArtha tnaa| puruSane (bhAvagayaM) bhAvagata sabhyatva ( hoi) DAya che. 10 A viSe zAstramAM kahyuM che ke - " jIvAi nava payatthe, jo jANai tassa hoi sammattaM / bhAveNa saddahaMto, ayANamANe vi sammattaM // " " (jIvAi) 1, 55 vigere (nava ) na1 ( payatthe ) pAna (tattvAne) ( jo ) 271 ( jANai ) saNa cha, ( tassa)tana ( sammattaM ) mAvasabhyatva ( hoi ) DAya che. tathA ( bhAveNa ) mAthI ( saddahaMto) zraddhA 42nArane ( ayANamANe vi ) nahIM on]tA chatai my ( sammattaM ) dravyasabhyatva DAya che." have nizcaya ane vyavahAra e be prakAranA samyakatvanuM lakSaNa kahe che - mU0-nicchayao sammattaM, nANAimayappasuhapariNAmo / iyaraM puNa tuha samaye, bhaNiyaM sammattaheUhiM // 11 // matha-(nANAimayappa) zAna meTale jJAna, darzana, yAstrimaya mAtmAna 2 ( suhapariNAmo ) zubha pariNAma, te ( nicchayao) nizcayathI ( sammattaM ) sabhyatva uvAya che. ( puNa ) qNI ( iyaraM ) bhI meTale vyavahA2 sabhyatva te ( tuha samaye ) tmaa| siddhAMtamA ( sammattaheUhiM ) mithyAtvIna saMstava ( paricaya ) vigere aticArAdika deSane tyAga ane devagurunI bhakti bahumAna vaDe zAsananI unnati35 sabhyatvanA utumAye zana (bhaNiyaM ) :dhu cha. 11 nizcaya samyatva viSe yegazAstramAM kahyuM che ke" Atmaiva darzanajJAna-cAritrANyathavA yateH / yastadAtmaiva svaguNaiH, zarIramadhitiSThati // " " ( yateH ) saadhun| ( Atmaiva ) AtmA 4 ( darzanazAnacAritrANi )
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prakaraNusaMgraha darzana, jJAna ane cAritrarUpa che te ( athavA ) athavA ( cattAtmaya ) je tenA AtmA che te ja ( svanuI: ) peAtAnA jJAna, darzana ane cAritranA guNe karIne ( rAOi ) zarIramAM ( tivrutti ) rahelA che. tethI ratnatrayInA zuddha upayAge vatA jIvane ja nizcaya samyakatva kahIe. " vyavahAra samyaktva viSe guNusthAnakavicAramAM kahyu` che ke:-- '' " tene gurau ca so 5, sAvittarAnanonnatim / ato'pi karotyeva, sthitiM tUrye guNAlaye // " 66 ( Treve ) devane viSe, ( gurau ca ) gurune viSe ane ( sadde =) saMdhane viSe ( saddantirAlanonnati ) bahumAna sahita bhakti kare, zAsananI unnati kare, teA te jIva (atrato'pi) vrata rahita chatA paNa (T) ceAthA (guLAjya) guNasthAnakane viSe ( sthiti ) sthitine ( ityeva ) kare che arthAt samikata pAme che. " have nisarga samyakRtva ane upadezajanya samyakRtva kahe che:-- mU0 - jala 1 vattha 2 magga 3 kuddava 4 jarAi 5 nAeNa jeNa pannattaM / nisagguvaesabhavaM, sammattaM tassa tujjha namo // zna2 // a--( jJa9 ) jaLa 1, ( vattha ) vastra 2, ( magna ) mA 3, ( 6 ) kedrava 4 ane ( jJA6 ) vara-tAva vigere 5 ( nALa ) A pAMca daSTAMte karIne ( neLa ) he prabhu je tame ( nilajIvabhramavuM ) nisarga ane upadezathI utpanna thayeluM ( sammatta ) samyak ( padmatta ) kahyuM che, ( tattva tu-- ) tevA tamane ( namo ) namaskAra thAze. 12 A gAthAmAM pAMca daSTAMte kahyA che. temAM jaLa, vastra ane kedrava e traNa dRSTAMtA AgaLa upara pujatrayanI bhAvanA avasare kahevAze, bAkInA mArga ane jvara e be dRSTAMta A pramANe;-- jema kAika pathika mArgamAM bhUlA paDyo, te khIjA keAinA upadeza vinA ja bhamatA bhamatA peAtAnI meLe mArge caDI jAya ane kAika pathika tathAvidha pApanA udayathI sajjanane yAga na pAmavAthI mArga pAme ja nahIM ane kAika pathika bIjAne pUchI tenA kahevAthI-khatAvavAthI mAne pAme. vaLI kAine vara AvyeA hAya te auSadha karyA vinA ja sAjo thAya, koInA vara auSadhAdika karavAthI jAya ane koinA javara aiSadhArdika karavAthI paNu na jAya. A pramANe AdizabdathI bIjA vyAdhio mATe paNa samajavuM.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva stava prakaraNa 13 e ja rIte kAika zuklapAkSika bhavya jIva kALAdika kAraNAne pAmIne peAtAnI meLe ja vicAratA thakA samyaktva pAme, te nisarga samyaktva kahevAya che, tathA kAika bhavya jIva pUrvokta kALAdika kAraNa hAya paNa sadgurunA yeAge upadeza sAMbhaLI, mithyAtvanA tyAga karI deva, guru ane dharmanI sahraNArUpa samyaktvane pAme tene upadezasamyaktva kahIe. have traNa prakAre samyakRtva kahe che.-- mU--tivid Arana--roana--TIvanamenuM tumavargAde / vAgovatamo vamiya--vAyameduM vA ryi // 3 // a--he nAtha ! ( sudmavatlR ) tamArA matane jANanArA gaNadharAkrike ( hrA ) kAraka, ( ttena ) rocaka ane ( TIvakhetlR ) dIpaka e bhede karIne ( tividne ) traNa prakAranuM samyakRtva kahyuM che ( vA ) athavA teA ( vovalama ) kSAyeApazamika, ( vartamaya ) Apazamika ane ( vAdyameduM ) kSAyika e bhedde karIne paNa traNa prakAranuM samyaktva ( ciM ) kahyu` che. 13 have kArakAdika samyakRtvanAM lakSaNA kahe che. mU0 - jaM jaha bhaNiyaM tumae, taM taha karaNammi kArago hoi / roagasammattaM puNa, ruimittakaraM tu tuha dhamme // 14 // a--he nAtha ! ( tumadda ) tame ( i ) je kriyAnuSThAnAdika ( sadgha ) je prakAre karavAnuM ( maLiyuM ) kahyuM che, ( i ) te kriyAnuSThAnAdi ( tadda ) te ja prakAre ( razmi ) karavAthI ( jAro) kAraka samyaktva ( 6 ) heAya che. ( chuLa ) vaLI khIjuM ( temasammatta ) rocaka samyaktva te ( tunnu dhammU ) tamArA dharmane viSe ( haramittai tu) rucimAtrane karanAruM che eTale ke jinAkta dharma karavAnI icchA kare, zuddha zraddhA rAkhe, kAine dharmakriyA karatA joine sAruM mAne, para Mtu peAte bhArekI hAvAthI kriyAnuSThAnAdika karI zake nahIM, tene reAcaka samyaktva kahIe-kAraka samatimAM cAritranA paNa samAveza jANavA. ( 14 ) have dIpaka samyakRtva kahe che: mU0 - sayamiha micchaddiTThI, dhammakahAIhiM dIvai parassa / dIvagasammattamiNaM, bhaNati tuha samayamaINo // 15 // a--( sarvAmada ) ahIM pAte ( miDDiI ) mithyAdaSTi heAya eTale
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prakaraNasaMgraha ke abhavya ke dUrabhavya hoya, paNa aMgAramarda kAdika abhavyanI jema (dhArdi) dharmakathAdike karIne () bIjA bhavya jIvane dhIme karIne ( va ) dIpAvedharma pamADe ( rUor) tene (suda) tamArA ( vamana) siddhAMtane jANanArAo (havAmA~ ) dIpaka samyakatva (mati ) kahe che. 15 siddhAMtamAM kahyuM che ke - " vihiyANuTThANaM puNa, kAragamiha royagaM tu saddahaNaM / micchAdi varU, i tane vIva te tu . " " ( vidivAku ) karyuM che AgamAnusAra anuSThAna jeNe te ( da ) ahIM ( i ) kAraka samyakatva kahIe ( 1 ) vaLI ( i ) jinabhASita tattvane viSe je sahaNuM te ( roya ) rocaka samakita kahIe. vaLI ( micchaTTiI ) pote mithyAdraSTi hoya chatAM parane ( ) je ( tatte ) tattvane ( vava ) dIpAve-oLakhAve (saM 1 ) tene (TIva ) dIpaka samakita kahIe." have bIjI rIte samyakatvanA traNa bheda kahe che - mU0-apuvakayatipuMjo, micchamuinnaM khavittu aNuinnaM / uvasAmiya aniyaTTi-karaNAuo paraM khovsmii||16|| artha-(majuvatiSuko) apUrvakaraNanA baLavaDe karyA che traNa puMja jeNe evo jIva (jaM) udayamAM AvelA (fmAruM) mithyAtvane (vi7) khapAvIne tathA ( anna ) udayamAM nahIM AvelA mithyAtvane ( 3vasaniya ) upazamAvIne (anicariko ) anivRttikaraNa karavA thakI (f) zreTha evA (vovamI) kSapazama samyakatvane pAme che. 16 ( A siddhAMtakArano mata che. ) kalpabhASAmAM kahyuM che ke - " AlaMbaNamalahaMtI, jaha saTThANaM na muMcae iliyaa| evaM akayatipuMjo, micchaM ciya uvasamI ei // " ( 1 ) jema (4) IyaLa (Arjava ) AlaMbanane (aDhatI) nahIM pAmI satI (dUi ) potAnA sthAnane-je ThekANe rahI che te sthAnane (ra kuMvara ) choDatI nathI. (gvaM ) e ja pramANe ( 3tipuMja ) nathI karyA traNa puMja jeNe e (3mI ) upazama samaktivALA jIva sAsvAdanI thaIne (kiche vi) mithyAtve ja ( ) jAya che."
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhyatva stava prakaraNa 15 ahIM traNa puMjanuM daSTAMta kahe che-jema mINa sahita kedrava dhAnyane uSNa jaLAdika oSadhanA mege eka bhAga mINa rahita karyo te zuddha, bIjo bhAga aradho zuddha karyo te ardhazuddha ane trIjo bhAga jevo hato tene te rahyo, te azuddha jANavo. tathA jema keIka vastra malina hatuM, te kSArAdika auSadhanA ge ati svaccha-nirmaLa thAya, bIju kSArAdika thoDe prayatna hovAthI thoDuM (ardha ) nirmaLa thAya. ane trIjuM malina ja rahe. tathA malina jaLa jema nirmaLI phaLAdikanA ge ati svaccha thAya, bIjuM thoDuM nirmaLa thAya ane trIjuM malina ja rahe. ema traNa daSTAMte aMtarakaraNagata upazama samyaktvarUpa oSadhanA ge karI mithyAtvamohanIyanAM daLIyAM mithyAtvarUpa mINathI bharelAM hatAM tene eka bhAga to zuddha karyo-mINa rahita karyo, bIjo bhAga ardha mINa rahita thayo, eTalAmAM aMtarmuhUrtanA kALanI samApti thaI tethI bIjo bhAga te ardha zuddha thaye paNa trIjo bhAga zuddha karavAne te pahoMcI zakyo ja nahIM tethI te trIjo bhAga to saMpUrNa mithyAtvarUpa mINa sahita viSathI bharelo ja rahI gaye. have te traNa pujanA traNa nAma kahyA che. temAM pahelo zuddhapuMja te darzana (samati) mehanI, bIjo ardhazuddha te mizramehanI ane trIje sarvathA azuddha te mithyAtvamohanI kahevAya che. zrI vizeSAvazyakanI vRttimAM kahyuM che ke - " tadyatheha pradIpasya, svacchAbhrapaTalaiham / na karotyAvRti kAMci-devametadraverapi // ekapuJjI dvipuJjI ca, tripuJjI vA nanu kramAt / darzanyubhayavAMzcaiva, mithyAdRSTizca kIrtitaH // " A lekamAM jema svacha abhrakanA paDatare rahele dIvo gharamAM sarva sthAne udyota kare che ane koIpaNa AvaraNane karatA nathI. te ja pramANe ujvaLa vAdaLAvaDe sUryane prakAza paNa AvaraNa karato nathI. tevI rIte zodhelA mithyAtvanA daLIyAM paNa nyUna zraddhA kare nahIM ema samakitamohanI mATe samajavuM. temAM je traNa puMcha che te samyagdarzanI, be puMjI che te mizradarzanI ane eka puMjI che te mithyAdaSTi che. " vaLI karmagraMthanA abhiprAye kahyuM che ke - kammaggaMthesu dhuvaM, paDhamovasamI karei puMjatiyaM / tavaDio puNa gacchai, samme mIsAi micche vA // "
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha "( mair ) karmagraMthane viSe ( purva ) niro (vDhovAmI) prathama upazama samati pAmanAra jIva aMtarakaraNamAM ( peMtiyaM ) traNa pujane ( ) kare che. (pu) vaLI ( tako ) te upazama samyaktvathakI paDelo jIva ( ra ) kSapazama samyakatvane viSe, ( mInA ) athavA mizrane viSe (vA ) athavA (mio) mithyAtvane viSe ( 76) jAya che." have karmagraMthanI zailIe upazama samyakatvaprAptino upAya kahe che - mU0-akayatipuMjo Usara, davaIliya daDDarukkhanAeNa / aMtarakaraNuvasamio, uvasamio vA saseNigao // 17 // artha--(asivuMjo ) jeNe pUrve traNa puMja karyA na hoya evo jIva jema ( ra ) upara kSetrane pAmIne temaja (sendriya ) dAvAnaLanA agnithI baLelI ane ( nAna ) baLelA vRkSavALI bhUmine pAmIne navo dAvAnaLa zAMta thAya che tema (aMtaranagvamima) aMtarakaraNa karavAvaDe upazama samyakRtva pAme che, ( vA ) athavA ( rajA ) potAnI zreNimAM eTale upazama zreNimAM rahyo to ( kavAmiga ) upazama samyaktvane pAme che. 17 te viSe kahyuM che ke - " uvasamaseDhigayassa ya, hoi uvasAmio u sammattaM / jo vA akayatipuMjo, akhaviyamiccho lahai sammaM // " " ( 3varaseDhicatta 4 ) upazamazreNi upara rahelAne-mAMDanArane (6 sAmi 3) upazama nAmanuM ( ramatta ) samyaktva ( dora ) hoya che. (vA) athavA ( atiYko ) nathI kayo traNa puMja jeNe ane te vimo ) mithyAtva apAvyuM nathI evo () je jIva ( sanma ) samyaktvane (6) pAme che te upazamasamakita jANavuM." have svazreNi je upazamazreNi tenI vidhi anukrame lakhe che. temAM prathama upazamazreNi caDavA yogya jIvanA lakSaNa guNasthAnakakramAroha graMthathI lakhe che - " pUrvajJaH zuddhimAn yukto, hyAdyaiH saMhananaistribhiH / saMdhyAyannAdyazuklAMzaM, svazreNiM zrayate kramAt // " "(pUrva) pUrvagata zrutane jANanAra hoya, ( gumAra ) nitya apramattaniraticAra cAritravaMta hoya, ( 8 ) pahelA ( trimika ) traNa (saMdajai )
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhyatva stare prakaraNa 17. saMhananavaDe (sutara) sahita hoya ane (AvAM ) zukaladhyAnanA pahelA pAyAnuM (saMdhyAcana) dhyAna karato hoya te (romana) anukrame ( ja) potAnI upazamazreNine (4) Azraya kare che eTale upazamazreNine prAraMbha kare che." vaLI guNasthAnakamAroha graMthamAM kahyuM che ke - " apUrvAdidvaekaika-guNeSu samakaM kramAt / karoti viMzateH zAnti, lobhANutvaM ca tacchamam // " " (apUrNavide) apUrvakaraNa ane anivRttinAdara e be guNaThANe (ramata) anukrame ( sa ) sAthe ( viMtiH ) saMjvalana bhavajita bAkInI cAritramohanInI vIza prakRtinI (zarsi) zAMti (vAti) kare che eTale upazamAve che. pachI ( g g) eka eka guNasthAne eTale sUmasaMparAya guNasthAne (mAputva 4) saMjavalana lobha mohanIya prakRtinuM ApaNuM kare che ane upazAMtoha guNasthAne ( tachaman ) te ja aNurUpa lebhaprakRtine upazamAve che. ema sarvopazama kare che. temAM alpa AyuvALa zreNisamAptine avasare maraNa pAme thaka ahamidrapaNe upaje che-sarvArthasiddha paryata ahamidra devatA thAya che. kahyuM che ke - " zreNyArUDhakRte kAle-'hamindreSveva gacchati / puSTAyustUpazAntAntaM, nayeccAritramohanIm // " ( jaNAne zA) upazamazreNi upara ArUDha thayelo kALa kare te ( kamiva ) ahamidrane viSe ja ( chati) jAya che. (4) puna: vaLI ( puchayuH ) puSTa eTale moTA AyuSyavALo jIva ( rUparAntAd ) upazAMta guNasthAnano aMta kare che ane ( rAtrimAM nave ) cAritramohanI pratye laI jAya che eTale upazamAvelA cAritramohanIne pAchA udayamAM lAve che. upazAMtamUha guNasthAne caDele jIva avazya paDe che." te viSe kahyuM che ke: " vratamAhodayaM prApyo-pazamI cyavate ttH| adha:tamaruM toDyuM, punarmAnTinyamaznare che" " ( rUparAmI) upazamazreNivALa (tratamodI4) cAritramohanIyano udaya ( kAvya ) pAmIne ( tataDa ) te thakI ( catte ) pAcho Ave ja che-paDe ja che; kemake (adhakatamae) nIce karyo che besADI dIdho che. maLa jene evuM ( tIrtha )
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 prakaraNasaMgraha jaLa (puna:) pharIthI (mAsTiI ) malinatAne ( anutte ) pAme che. eTale keI auSadhAdika pragavaDe jaLano maLa nIce besI jAya to paNa pAchuM vAyu vigerenA prayogathI te pANI malina thAya che tema pramAdanA vegathI upazamI jIva eve che-paDe che." kahyuM che ke - " suakevalI AhAraga, ujumai uvasaMtamAvi u pmaayaa| hiMti mavamaiAM, tayameva vapaDyA " " ( kuladI ) zrutakevaLI-cAdapUvI, (mArA) AhArakazarIranI labdhivALA, (3jhumad ) Rjumati mana:paryavajJAnI tathA (3vasaMtakavi 3) upazAMtamoha eTale agyAramA guNasthAnakavALA paNa (umA) pramAdanA yogathI (tathautameva ) te ja bhavanI pachI anaMtara (rAjulA) cAre gativALA thaIne (ataM majaM ) anaMta bhava (hiMti) bhramaNa kare che." upazamazreNi viSe siddhAMtamAM kahyuM che ke - " jIvo hu ikkajammami, ikkaseDhI karei uvsmgo| khayaM pi kujjA no kujjA, do vAre uvasAmago // " "3varamam) upazamazreNivALo je ( no che jIva (du) nizca (ta mi ) eka janmane viSe ( phulI ) eka vAra upazamazreNi ( 4 ) kare, te jIva (varSa ) kSapakazreNine paNa (ST) kare; paraMtu (vAre) be vAra (3vasAmo) upazamazreNi kare te (no phugA ) te ja bhavamAM kSapakazreNi na kare." ahIM acaramazarIrI upazamathakI paDyA thakA prathama guNasthAnake-mithyAtve paNuM jAya che. te viSe guNasthAnakramAha graMthamAM kahyuM che ke pUrvIthAtrayozrva-me Inti zamocatAra catvAro'pi cyutAvAdyaM, saptamaM cAntyadohinaH // " upazamazreNi caDatAM (apUrvArA) apUrva Adi eTale apUrvakaraNa, anivRttibAra ane sUkSmasaMparAya e (trofpa) traNe guNasthAnakavALA ( rba ) uMce caDatAM (rAmotA) upazamanA udyamavALA ( parva nita ) eka eka guNasthAne caDe che ane (cuta) paDatI vakhate (vavAno ) apUrvAdika cAre guNasthAnakethI anukrame paDatA paDatA (gA) pahelA guNasthAnaka sudhI jAya che.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva stava prakaraNa 19 (4) tathA (a dinaH) je caramazarIrI hoya te paDatAM paDatAM (saptama) sAtame guNasthAnake AvIne aTake che ane te sAtamA guNasthAnakathI kSapakazreNi mAMDI te ja bhave kevaLajJAna pAmI mekSe jAya che. zreNi viSe kahyuM che ke - " uvasamaseNicaukaM, jAi jIvassa AbhavaM naNaM / tA puNa do egabhave, khavagaseNI puNo egA // " "(kIvarDsa) jIvane (kULa ) nizca (maghaM) AkhA saMsAramAM mekSa pAme tyAM sudhImAM (8varamaNaLiadhaM) cAra vakhata upazamazreNi (6) hAI zake che. (yur ) vaLI (tA) te upazamazreNi ( ma) eka bhavane viSe (ro) be vAra hoI zake che, (pune) paraMtu (vA ) kSapakazreNi to AkhA saMsAramAM (1) eka ja vakhata prApta thAya che. " - have kSAyikasamakitanuM svarUpa kahe che. mU0-micchAikhae khaio, so sattagakhINi ThAi badhdhAU / cautibhavabhAvimukkho, tabbhavasiddhI vi iyaro vA // 18 // artha-"(nijhara) mithyAtvAdika sAta prakRtine kSaya karyo sate (2 ) kSAyika samaktivALo thAya che. (to) te jIva (vALa) pUrve AyuSya bAMdhyuM hoya te ( pattANA ) sAta prakRtino kSaya karIne (yAda) tyAM ja rahe arthAta kSapakazreNi mAMDe nahIM, ane te jIvano (UMtimavamavimu ) cAra ke traNa bhavamAM mokSa thAya. (vA) athavA ( 7) bIje eTale pU AyuSya bAMdhyuM na hoya te jIva tamirajI vi) te ja bhave siddhine pAme." 18. have cAra prakAre sabhyatva kahe che - mU0-cauhAo sAsANaM, guDAivamaNu va mAlapaDaNu cha / uvasamio u paDato, sAsANo micchamapatto // 19 // artha:-"(23 ) cAra prakAre samyakRtva hoya. temAM prathama kahyA pramANe traNa prakAra tathA cotho prakAra (sANA ) sAsvAdana che. te (guhAivamag g) geLa AdikanA vamana jevuM che. eTale ke prathama khAdhelA goLanuM vamana karatI vakhate tene mIThe svAda Ave che, tema samaktinuM vamana karI mithyAtve jatAM vacce che AvaLikA sudhI samakitano svAda Ave che. tathA (malTipas a) mALathakI paDavA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 prakaraNasaMgraha jevuM che eTale ke jema mALathakI paDatAM vaccenA bhAgane sparzato bezuddhithI avazya bhUmine sparze che tema samakitI jIva paNa anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayabaLe tyAM TakI zakato nathI-tyAMthI jarUra paDe che. te ja kahe che.-(3) tu punA-vaLI ( mi) upazamasamaktivALo (parvato ) paData thako ane (mi) mithyAtvane ( patto) haju pAmyuM nathI, te (vAvALo) sAsvAdana kahevAya che." 19. vizeSAvazyakamAM kahyuM che ke - " uvasamasammattAo, caiU micchaM apAvamANassa / sAsAyaNasammattaM, tayaMtarAlaMmi chAvaliyaM // " ( mammattAzo) upazama samaktithakI (26) cavIne (mirajI) mithyAtvane (kagvamA ) nahIM pAmelAne (tayaMtaranTiMmi) tene AMtarevacce (chADhiyaM) cha AvaLikAnA pramANuvALuM (sAcAramAM) sAsvAdana samyaktva prApta thAya che." have pAMca prakAre samyaktva kahe che - mU0-veyagajua paMcavihaM, taM ca tu dupuMjakhayaMmi taiyassa / khayakAlacaramasamae, suddhANuveyago hoi // 20 // - artha -"pUrve kadyA cAra te ( guru) vedaka samyaktvavaDe yukta karavAthI (vaMvi6) pAMca prakAre samyakRtva kahevAya che. (hai 1) tu puna: vaLI te vedaka samyakatva (supunardhAmi) mithyAtva ane mizra e be puMjane kSaya kare ane (tathA ) trIjA samyaktvapujanA (vayavasTimamag ) kSayakALanA chellA samaye (judAjudo ) chelA zuddha paramANunuM je vedavuM te vedasamakita (do) hoya che."20 have te pAMce samyaktvane kALa kahe chemuu0-aNtmuhuttovsmo, chAvaliya sAsANa veyago smo| sAhiya tittIsAyara, khaio duguNo khaovasamo // 21 // - artha -"(caMtakRduttAvo ) upazama samyaktvano utkRSTa kALa eka aMta muhUrtana che, (ra ) sAsvAdanano utkRSTa kALa (chAjiya) cha AvaLikAno che (ve ) vedakano kALa (mo) eka samaya che, (ho) kSAyikane kALa (vAdiya) sAdhika eTale manuSyabhavanI apekSAe kAMIka adhika (tirAtha) tetrIza
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatva stava prakaraNa 21 sAgarepama che, ane ( mo) kSapazamana kALa (su ) tenAthI bamaNe eTale sAdhika chAsaTha sAgaropama che." 21 kSapazamano teTale kALa zI rIte thAya? te viSe siddhAMtamAM kahyuM che ke-- " do vAre vijayAisu, gayassa tinIa accue ahavA / taha airega narabhAviya, nANAjIvANa sabaddhA // " to vAre) be vAra (vivAdag) vijayAdikamAM (bArasa) gayelAne (davA) athavA (aghura) amrutadevalokamAM (tinnIga) traNa vAra gayelAne chAsaTha sAgaropama thAya che. (ta6) tathA (namavira) manuSyabhavanA AyuSya jeTaluM (aphavA) adhika thAya che ema jANavuM. tathA (nAviUiA ) nAnA prakAranA jIvone AzrIne (ra ) sarvakALa kSayapazama samakita hoya che. " have saMsAramAM bhramaNa karatA jIva e pAMce samyakRtvamAM kayuM kayuM samyakatva keTalI vAra pAme ? te kahe che - mU0-ukosaM sAsAyaNa, uvasamiyA iMti paMca vaaraao| veyaga khayaga ikkaMsI, asaMkhavArA khaovasamo // 22 // artha -AkhA saMsArane viSe eka jIvane AzrIne (3 ) utkRSTapaNe (rAsAyA ) sAsvAdana samyaktva ane (3vaNamiyA) upazama samyaktva (ia vAgo) pAMca vAra (hRti ) hoI zake che, tathA (ve) vedaka samyakatva ane ( yA) kSAyika samyakatva ( sI) eka ja vAra prApta thAya che, tathA (vo) kSayopazama samyaktva (saMvavAnA) asaMkhya vAra prApta thAya che. ra2. have kayA guNasthAne kayuM samyatva hoya ? te kahe che - mU0-bIyaguNe sAsANo, turiyAisu aTThigAra cau causu / uvasamaga khaDga veyaga, khAovasamA kamA iMti // 23 // artha -(sANA) sAsvAdana samyakatva (thIyago ) bIjA sAsvAdana nAmanA guNasthAne hoya che, (3varamA) upazama samyaktva (turiyApu) cothA guNasthAnakathI AraMbhIne () ATha guNasthAnaka sudhI eTale agyAramAM upazAMtameha sudhI hoya che, ( a) kSAyika samyatva (phuvAra) cothAthI agyAra sudhI eTale cAdamAM agIkevaLI guNasthAna sudhI hoya che, ( 1 ) vedaka samyaktva ane (govA) kSApazama samyaktva e be () anukrame (as ag)
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 prakaraNasaMgraha cAra cAra guNasthAnane viSe eTale cethA guNasthAnathI mAMDIne sAtamA apramatta guNasthAna sudhI (suti ) hoya che. A sivAya bIjA guNasthAne hotA nathI." 23. samyakatva pAmyA pachI dezavirati, sarvavirati ane upazamazreNi tathA kSapakazreNi kyAre prApta thAya? te kahe che - " sammattammi u laddhe, paliyapuhatteNa sAvao hujjaa| vALovarsamavayA, sAyarasaMvaMtA dUti che " "(janmattemi 3) tu punaH-vaLI samyakatva (4) pAme sate (4iva La) palyopama pRthatve karIne eTale ke aMta:sAgaropama kaDAkoDinI sthitimAMthI bethI nava palyopama sudhInI sthiti ochI kare tyAre (sAva ) zrAvaka eTale dezavirativALe thAya che. teTalI sthitimAMthI paNa (rAyacaMtA) saMkhyAtA sAgaropamanI sthiti ochI kare tyAre ( ra ) caritra eTale sarvaviratine pAme che. temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropamanI sthiti ochI kare tyAre (3gharama) upazamazreNine pAme che. temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropamanI sthiti ochI kare tyAre (havA) kSapakazreNi pAmanAra ( duti) thAya che." tIrthakarAdikanI AzAtanAnuM phaLa kahe che- " titthayaraM pavayaNa sua, AyariyaM gaNaharaM mahiDDIyaM / mArAcaMto vahuno, maLatahaMsArio dorU " "(tithaa ) tIrthakara, (javAba) pravacana, (putra) zrata, (Arthi ) AcArya, (54) gaNadhara ane (mahiddIyaM ) mahaddhika eTale tapa, saMyama ane zruta saMbaMdhI samRddhivALA eTalAnI (vaghu ) ghaNe prakAre (mArAcaMto ) AzAtanA karanAra jIva ( tasaMsAri) anaMta saMsArI (ho) thAya che." have AgamamAM kahelA samyakatvanA prakAro kahe che - " egaviha duviha tivihaM, cauhA paMcaviha dasavihaM sammaM / dAi kArayAI, uvasamabheehi vA sammaM // "(gvada) jinadharmanI zraddhA te eka prakAre,(suvi-vAda) dravyathI ane bhAvathI, nizcayathI ne vyavahArathI ItyAdi be prakAre, (sivirda thAuM varare vA ) kAraka, rocaka ne dIpaka athavA upazama, kSAyika ne kSayopazama samakita ItyAdi traNa prakAre, ( vaDA ) upazamAdi traNamAM sAsvAdana bheLavatAM cAra
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 namanmannary sabhyatva stava prakaraNa Are bhane ( paMcaviha ) pUjita yA2 mA 64 leNavatai pAya re tathA ( dasavihaM ) 62 prAre ( sammaM ) sabhyatva DAya che." have samyaktvanA daza prakAra kahe che - " nisagguvaesaruI, ANaruI suttabIyaruimeva / abhigamavitthAraruI, kiriyAsaMkhevadhammaruI // " "(nisagguvaesaruI ) niziyi 1, upahezayi 2, ( ANaruI ) mAjJAruthi 3, (suttabIyaruimeva) sUtraruthi 4, bhIruthi 5, ( abhigamavitthAraruI ) abhigamAthi 6, vistAruthi 7, ( kiriyA ) jiyAruthi 8, (saMkheva) sakSa5yi 6 ane (dhammaruI ) dharmayi 10." have e dareka rucinuM svarUpa kahe che" bhUattheNAhigayA, jIvAjIvA ya punnapAvaM ca / sahasammai Asava, saMvaro ya roeu nisaggo // jo jiNadiDhe bhAve, caubihe sadahAi sayameva / emeva ya nannahAtti ya, sa nisaggarui tti nAyavo // " " ( bhUattheNa ) satya athe 4zana ( ahigayA) yA sevA (jIvAjIvA ya ) 75 sana 201, tathA ( punapAvaM ca ) puSya bhane pA5, ( Asava ) mAzraya mane ( saMvaro ya):12, se pAna (sahasammai ) potAnI sanmatithe zana ( roeu )2 yAve te ( nisaggo ) nisarga DIse. ( jo ) 21 ( cauvihe ) dravya, kSetra, Amane sApa athavA nAma, sthApanA, dravya bhane bhAva sebha yAra prA2na (jiNadiTe) linezvare DasA (bhAve ) nAvAne ( sayameva ) potAnA bheNe (sadahAi ) zraddhA re-(emeva ya) / samA cha, ( nannahatti ya) anyathA 2 nathI sema sadda (sa) te (nisaggaruitti) nisAyi cha ama ( nAyaco ) . ( 1 ) " ee ceva uvaiTe, jo pareNa keNa saddahai / chaumattheNa jiNeNa vA, uvaesarui tti nAyavo // " "jo) 201 (ee ceva) - nita siddhAMta pahAnI (pareNa keNa) bhI1 ( chaumattheNa ) chabhatthe ( vA ) athavA (jiNeNa ) sAmAnya vaNI
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 prakaraNasaMgraha vigere ( uvaiDe ) apaheza mApe sate ( saddahai ) zraddhA 42 te ( uvaesarui ti ) S5zaruthi cha mema ( nAyavvo) My:" (2) " rAga doso moho, annANaM jassa vavagayaM hoi / ANAe royaMto, so khalu ANAruI nAma // " "(jassa) renA (rAga) 21, (boso) dveSa, (moho) mA bhane ( annANaM) majJAna se sarva ( vavagayaM ) nAza pAmevA ( hoi ) DAya, te satya 4 mole, anyathA mAle nahIM sama tAlinezvaranI ( ANAe ) mAjJAne (royaMto) se yAve ( so ) te (khalu) nizye ( ANAruI nAma ) mAjJAyi 4DIye." (3) " jo suttamahijato, sueNa ogAhaI sammattaM / aMgeNa bAhireNa va, so suttarui tti nAyabo // " " (jo) 271 ( suttaM ) sUtrane ( ahijaMto) mato tho| ( aMgeNa ) azyA2 ( va ) athavA ( bAhireNa ) Anaa meTale pA2 Sin vigere ( sueNa ) zAstre 4zane ( sammattaM ) sabhyatvane ( ogAhaI ) agADe-pAme, ( so) te 71 ( suttaruitti ) sUtraruthi che sema ( nAyavo ) ng." (4) " egeNa aNegAI, payAiM jo sarai u sammattaM / udae va telabiMdu, so bIyarui ti nAyavo // " " (jo) 271 ( egeNa ) 22 mAthilI 4 541 me vA 56 athavA ten| artha vigere ena ( aNegAI ) ane: (payAI) pahone meTale pahAni ( sarai u ) samAre-taNe ane tethI ( sammattaM ) sabhyatvane pAme. (va) rabha ( udae) ne viSe ( telabiMdu) telamA miMDa prasare cha temanI muddhi me pahArthane pahAbhA prasare (so) te 01 ( bIyarui tti) mAthi che sebha ( nAyavo ) nt." (5) " so hoi abhigamaruI, suanANaM jeNa atthao dinuM / ikkArasamaMgAI, painnagaM diTThIvAo a||" ___"(ikArasamaMgAI) abhyA2 , (painnagaM) prI -ynnaa| (diTThI vAo a ) mane STiyA ye sarva (suanANaM ) zrutajJAna (jeNa ) saNe (atthao) marthathA (diTuM) eyu DAya (sI)te (abhigamaruI ) manizabharuthi (hoi) DAya che sebha guq." (6)
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ammmmmmmmmmmana. . samyakta stava prakaraNa " davANa savva bhAvA, savvapamANehiM jassa uvaladdhA / .sabAhiM nayavihIhi ya, vitthArarui ti nAyavo // " : " ( jassa ) 2 0 ( davANa) ghastiyA dravyAnA ( saca bhAvA ) dravya, guNa, paryAya vizere sarva maav| (sakvapamANehiM ) pratyakSA sarva pramANase zana ( ya ) bhane ( savAhiM ) sarva (nayavihIhi ) nayanA 42 4zana meTale satanaya bhane sAnA 4zana ( uvaladdhA) yA DAya te 75 (vitthArarui tti ) vistA2thi che sebha ( nAyavo ) MY." (7) " daMsaNa nANa caritte, tava viNae sacca samii guttIsu / jo kiriyA bhAvaruI, so khalu kiriyAruI nAma // " " ( desaNa ) darzana, ( nANa ) zAna, ( caritte ) yAritra, ( tava ) ta5, ( viNae ) vinaya, ( sacca ) satya, ( samii ) samiti mane (guttIsu) gupti, se sarvane viSe ( jo) 271 ( kiriyA bhAvaruI ) yA 42vAnI scivaanne| DAya ( so ) te 01 ( khalu ) nizzye ( kiriyAruI nAma ) jiyAyi nAmanA upAya che." (8) " aNabhigahiyakudiTThI, saMkhavarui tti hoi naayvo| avisArao pavayaNe, aNabhigahio a sesesu // " ___ " ( aNabhigahiyakudiTThI) 2 analihIta bhiyaraSTi DAya, (pavayaNe ) apayanasidvAMtane viSe (avisArao) azaNa DAya, ( a ) ane ( sesesu) mIna zAstrone viSa ( aNabhigahio) ADa 2Dita DAya, te ( saMkhevarui tti hoi) sopathi DAya che sema ( nAyavo ) zu." (8) ___" jo atthikAyadhamma, suadhamma khalu carittadhammaM ca / ___ saddahai jiNAbhihiyaM, so dhammarui tti nAyavo // " ___" (jo) (jiNAbhihiyaM ) linezvare DA (asthikAyadhamma ) dhamAstiya vigere 5hAna, (suyadhamma ) zrutadhamana (ca) mana ( khalu) nizca (carittadhamma ) yAstridharmana (saddahai ) saha-zraddhA 42 (so) te (dhammarui tti) dharuthi uvAya che ( nAyaco) yu." (10)
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha have sabhyatvane saDasaTha bheda vizuddha vyavahArathI kahe che - mU0-tisuddhi liMga lakkhaNa, dUsaNa bhUsaNa pabhAvagAgArA / sadahaNa jayaNa bhAvaNa, ThANa viNaya guruguNAIyaM // 24 // artha:-"(tirudri) traNa zuddhi, (&iaa) traNa liMga, (4 ) pAMca lakSaNa, (phUla) pAMca dUSaNa, (mUar) pAMca bhUSaNa, (mAvA) AMTha prabhAvaka, (bApajI) cha AgAra, (rahRpA ) cAra sadrahaNa, (4thai ) cha jayaNa, (bhAva) cha bhAvanA, (tA) cha sthAna, (vijaya ) daza vinaya (gupri6) guguNa vigere jANavA." 24 (chello zabda vicAraNIya che ) vistarArtha- traNa zuddhi-manazuddhi 1, vacanazuddhi 2 ane kAyazuddhi 3. traNa liMga-dharmazravaNanI IcchA 1, dharmarAga 2 ane devagurunI vaiyAvacca 3. pAMca lakSaNa-upazama 1, saMvega 2, nirveda 3, anukaMpA 4 ane Astikya che. pAMca dUSaNa-zaMkA 1, kAMkSA 2, vicikitsA 3, mithyAtvanI prazaMsA 4 ane mithyAtvIno paricaya 5. pAMca bhUSaNa-jinazAsanamAM kuzaLatA 1, zAsananI prabhAvanA 2, tIrthasevA 3, dharmamAM nizcaLatA 4 ane zuddha devagurunI bhakti 5. ATha prabhAvaka-zAstra pAragAmI 1, apUrva dharmopadezaka 2, paravAdIne niruttara karanAra 3, naimittika 4, tapasvI 5, maMtra ane vidyAmAM pravINa 6, siddhisaMpanna 7 ane zreSTha kAvya racanAra 8. cha AgAra-rAjAbhiga 1, gaNubhiga 2, belAbhiyoga 3, devAbhiga 4, kAMtAravRtti 5 ane gurUnigraha 6. cAra sadahaNu-paramArtha saMstava 1, paramArtha jJAnInI sevA 2, kugurune tyAga 3 ane kudarzanano tyAga 4. cha jayaNu-paratIrthikAdikane vaMdana karavuM 1, temane namaskAra karavA 2, temane pAtra buddhie eka vAra dAna ApavuM 3, vAraMvAra dAna ApavuM 4, temanI sAthe AlApa-eka vAra bolavuM 5, saMlApa-vAraMvAra bolavuM 6, enuM vajana. cha bhAvanA-samakita dharmavRkSanuM mULa che 1, dharmarUpa nagaranuM dvAra che. 2, dharmarUpa mahelano pAyo che 3, dharmane AdhAra che 4, dharmanuM bhAjana che ane dharmanuM nidhAna che 6. A pramANe bhAvavuM te bhAvanA.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva stava prakaraNa. 27 cha sthAna - jIva che 1, jIva nitya che ra, jIva karmonA rtA che 3, jIva kA bhAktA che 4, jIva meAkSa meLave che 5 ane mekSa meLavavAnA upAya paNa che. 6. A pramANe niradhAra karavA te. daza prakAranA vinaya--arihaMta 1, siddha 2, jinacaitya 3, siddhAMta 4, yatidhama 5, sAdhu 6, AcArya 7, upAdhyAya 8, pravacana-sa Mdha 9 ane samyaktva 10A dazanA vinaya karavA te. have A graMthane samApta karatA satA aMtima maMgaLa kare che. mU0 - vitthAraM tuha samayA, sayA saratANa bhavajIvANaM / sAmiya mudde pasAyA, veDa saMmattataMtta // 25 // artha :--" ( sAmiya ) he svAmI! (tujju ) tamArA ( samayA ) siddhAMtanA (layA ) sarvadA ( visthAC ) vistAranu ( satALa ) smaraNa karatA-anusaratA evA ( maghanIvALuM ) bhavya jIvAne (tuTM ) tamArA ( vasAyA ) prasAdathI ( sammattasaMpatti ) saMkhyaktvanI prApti (veSa ) thAo. " 25. pacaviMzatikA stava sapU ti samyaktva
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIta pagacchanAyaka zrI maddharmaghoSa sUripAdapraNItaM zrIkALasaptatikA prakaraNam deviMdaryaM vijjA-damayaM dhammakittikulabhavaNaM / namiUNa jiNaM vucchaM, kAlasarUvaM jahAsuttaM // 1 // artha :- ( deviMdaNayaM ) devatAnA droNe nabhelA mevA ( vijANaMdamayaM ) jJAna ne AnaMhabhaya tathA ( dhamma ) kSAMtyAhi dharma ( kitti ) ane DIrtinA ( kulabhavaNaM ) tivaraMta ghara samAna ( jiNaM ) 4nezvarane ( namiUNa ) namasra ne ( kAlasarUvaM ) suSabhasuSabhAdi anu sva35 ( jahAsuttaM ) prema sUtrabhAM hyuM che tebha ( vucchaM ) huM uDIza. 1. suhumaddhAyaradasakoDi - koDi chaarA'vasappiNusappiNI / tA dunni kAlacakaM, vIsAyarakoDikoDIo // 2 // artha:-( suhumaddhAyara ) sUkSma addhA ' sAgaropama ( dasakoDikoDi ) ha }|DA aDInaDe ( chaarA'vasappiNusappiNI ) cha mArA avasapiMzInA thAya tema 4 dRza choDADoDI sAgaropame cha sArA utsarpiNInA thAya. ( tA dunni ) te me bhajIne (vIsAyarako DikoDIo) vIza jheDADI sAgaropame (kAlacakaM) me ajaya thAya. 2. muMDiyaigAisaga diNa - kurunarakesaciamanilajalagaNiNo / avisayamusehajoyaNa - pihucca pallamiha paliomaM // 3 // arthaH- (muNddiyig|isgdinn ) bhuMDita resA bhasta upara ahi sAta hivasanA a37 thayelA ( kurunarakesa ) devaru bhane uttarakuru kSetranA lugasIyAnA vAjavaDe ( ciaM ) vyAsa- DAMsIne laresA, ( anilajalagaNiNo avisayaM ) vAyu, jaLa ane agninA aviSayabhUta arthAt tenAthI vinAza karavAne azakaya evA, 1 7 prakAranA sAgaropameAmAMnA A sUkSma ahvA eka prakAra che te ahIM levAno che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 kALasaptatikA prakaraNa ( dorA ) ulledhA aMgulathI niSpanna eka yojana pramANana (gis) pahoLo, lAMbo ane uMce, (sTi ) pAlAnI upamAvALo (mmig ) pAle samaja, ema ahIM vRddho kahe che. 3. pajathUlakutaNutaNusama, asNkhdlkeshrsuhumthuule| adhdhuddhAre khitte paesa vAsasaya-samaya-samayA // 4 // artha -(jabUtrakutaputaLuNaka) paryApta bAdara pRthvIkAyanA jaghanya zarIra sarakhA evA ( asaMhaNa ) asaMkhyAtA kapelA kezabaMDane arthAt devakuru ane uttarakurunA yugalIyAnA ekeka vAlAjhane (vArasa) so so varSa (4) apaharaNa karIe eTale ekeka kakaDo pAlAmAMthI kADhIe, te rIte jyAre te pAle khAlI thAya tyAre (suzmare) sUkSama ne bAdara ( pu ) addhA palyopama thAya. eTale eka vALanA asaMkhya khaMDa kapelA temAMthI eka eka khaMDa so so varSe kADhIe tyAre sUkSma addhA palyopama thAya te nilepa kALa asaMkhyAta varSano thAya ane so so varSa vAlAne asaMkhyAtA ka9yA sivAya kADhIe tyAre bAdara addhA palyopama saMkhyAtA varSa pramANa thAya. - have bIjI rIte asaMkhyAtA kalpIne (samA) samaye samaye eka eka khaMDa apaharIe-kADhIe tyAre sUkSma uddhAra palyopama thAya te nirlepakALa saMkhyAta varSa pramANa thAya ane vAlAgra asaMkhyAta ka9yA sivAya apaharIe tyAre bAdara uddhAra palyopama thAya. te kALa saMkhyAtA samaya pramANa ja thAya. - have trIjI rIte te pAlAmAMthI asaMkhyAta kapelA vALAgre sparzelA AkAzapradezane (ramA) samaye samaye apaharIe te rIte pAlo khAlI thAya tyAre bAdara (vi) kSetra palyopama thAya ane vALAge spazelA tathA nahIM spazelA badhA AkAzapradezane samaye samaye apaharIe e rIte pAle jyAre khAlI thAya tyAre sUkSma kSetra palyopama thAya. A baMne prakAramAM nile pakALa asaMkhyAta utsarpiNa avasarpiNuM pramANa thAya, paraMtu bAdara karatAM sUma kALapramANa vizeSa jANavuM. 4. assaMkha saMkhavAsA, asaMkhusappiNi kamA suhumamANaM / / thUlANa saMkhavAsA, saMkhasamayusappiNi asaMkhA // 5 // artha -(AravaMza) sUkama addhA palyopamana nilepa-pAle khAlI thavAne kALa asaMkhyAta varSano che, ( vIsa ) sUkSma uddhAra palyopamane nilepapAle khAlI thavAne kALa saMkhyAta varSano che ane ( 3igfqfja ) sUkSma kSetra 1 traNa prakAranA aMgula paikI A eka aMgula che te ahIM levAnuM che.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30. prakaraNasaMgraha palyopamane nirlepa-pAlo khAlI thavAne kALa asaMkhyAta utsarpiNane che, ( vImA judumAmA ) anukrame traNe prakAranA sUphamanu A mAna jANavuM. have so so varSe kezane apaharIe ( zUTAna ) tyAre bAdara addhA palyopama thAya te nile pakALa eTale pAlo khAlI thavAno kALa (saMtavANA) saMkhyAtA varSane thAya, ( samA ) samaye samaye keza a5harIe-kADhIe tyAre bAdara uddhAra palyopama thAya. te nilepa kALa saMkhyAta samayane thAya ane (3NiiA asaMvA) keze pazelA AkAzapradezane samaye samaye apaharIe tyAre bAdara kSetra popama thAya, tene nilepa kALa asaMkhya utsarpiNa thAya. 5. kAlAugAi addhA, dIvAduddhAri khitta puddhvaaii| suhumeNa miNasu dasako-DikoDipaliehi ayaraM tu // 6 // artha -(TAda) avasarpiNyAdi rUpa kALa ane deva, manuSya, tiryaMca tathA nArakInA AyuSya tathA bhavasthityAdika (kudumeLa ) sUkSma addhA palyopame karIne mapAya, (vAduddhAri) dvIpa, samudra pramukha sUkSama uddhAra palyopame karIne mapAya ane (zira pukavA) pRthivyAdi jIvo sUkSama kSetra palyopame karIne (miLag) mapAya. (A mikhANu' tathA "kuduma'pada sarva ThekANe joDavA.) (jotilisTife) traNe prakAranA daza koDAkoDI palyopame karIne traNa prakAranA (atha tu) eka eka sAgaropama thAya 6. badhe ThekANe upagamAM sUkSma pApama-sAgaropama ja levuM, bAdara te mAtra sUdama samajavA mATe ja batAvela che. susamasusamA ya susaimA, susamadusamA ya dusama'susamA ya / dusamA ya dusamaMdusamA vasappiNusappiNukkamao // 7 // artha - sulamapulamAM ) suSamasuSamA nAmane pahelA Are, (guNamA ) suSamA nAmane bIje Are, (kumakuma 4) suSamaduSamA nAmano trIjo Are, (DumasuramA ) duSamasuSamA nAmano ce Are, (tuSamA ) duSamA nAmane pAMcame Ave ane (DusamadurA ) duSamaduSamA nAmane chaThTho Aro jANa. A nAma (avaqgfqgImo) avasarpiNInA cha ArAnA jANavA. tenAthI utkrame utsarpiNInA cha ArAnA nAma jANavA. 7. sAgarakoDAkoDI, cautiduigasamaducattasahasUNA / vAsasahasegavIsA, igavIsa kamA ya aramANaM // 8 // artha-(ArA vorAkoTI ra4) pahele Are cAra kalAkeDI sAgaroamane, (ti) bIje Are traNa kalAkeDI sAgaropamane, (du) trIje A be
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALasatikA prakaraNa kaDAkoDI sAgaropamane, ( sumittalagzvi) cotho Aro betALIza hajAra varSa UNA eka koDAkoDI sAgaropamane, (vArasadArInA) pAMcamo Aro ekavIza hajAra varSa ane (phuvAra mA) chaThTho Aro ekavIza hajAra varSano jANavo. e pramANe ( ra ) vaLI ( sAmA ) cha ArAnuM mAna jANavuM. 8. iha tiduigakosuccA, tiduigapaliAu aratigammi kamA / tUariborAmalamANa-bhoaNA tiduigadiNehiM // 9 // artha - da) ahIM eTale bharatakSetramAM (satara) pahelA traNe ArAnA prAraMbhamAM (mA) anukrame (tiduvAvakuvA) yugalIyAnuM zarIra traNa, che ane eka keza uMcuM hoya che. eTale ke pahelA ArAmAM yugalIyAnuM zarIra traNa kaza uMcuM, bIjA ArAmAM be keza uMcuM ane trIjA ArAmAM eka keza uMcuM hoya che. e ja pramANe (tiduvAsTika) traNa, be ane eka palyopamanuM AyuSya hoya che, eTale ke pahelA ArAnA prAraMbhamAM yugalIyAnuM AyuSya traNa palyopamanuM, bIjA ArAmAM be palyopamanuM ane trIjA ArAmAM eka palyopamanuM hoya che. te ja pramANe (tidurdi ) traNa, be ane eka divase karIne (TUkavomaDhamAjamomar) tuvera, bora ane AmaLA pramANa bhejanavALA hoya che. eTale ke pahelA ArAnA prAraMbhamAM yugalIyA traNa divasane AMtare taveranA dANA jeTalo AhAra kare che, bIjA ArAmAM be divasane AMtare bera jeTale AhAra kare che ane trIjA ArAmAM eka divasane AMtare AmaLA jeTalo AhAra grahaNa kare che. 9. taha duchavannAaDavIsa-sayagucausaTipiTThayakaraMDA / guNavannA causaTThI-guNasIdiNapAlaNA ya narA // 10 // artha -(tada) tathA (kujhAnna) baso ne chappana, (agvInag) eka so ne aThThAvIza ane (rASTri) cesaTha (diyAM) pRSTakaraMDaka-vAMsAnI pAMsaLIo anukrame hoya che, eTale ke pahelA ArAnA prAraMbhamAM yugalIyAne 256 pAMsaLIo hoya che. bIjA ArAmAM 128 pAMsaLIo hoya che ane trIjA ArAmAM 64 pAMsaLIo hoya che. (2) tathA (nara) yugalIyA manuSyo (guvA ) ogaNapacAsa, ( cAddI) cesaTha ane (gujarI) ogaNaeMzI (vipa4r) divasanI pAlAvALA hoya che, eTale ke pahelA ArAnA prAraMbhamAM yugalIyA manuSyane 49 divasanI apatyapAlanA hoya che, bIjA ArAmAM 64 divasanI 1 " cha mahinA AyuSa zeSa sate yugalinI eka yugala prasa. 49-64 ne 79 divasa yugalanI pratipAlana kare, tyArapachI yugala svayameva haratApharatA thaI jAya che. tenA mAbApa te cha mahinA pUrNa thayA pachI maraNa pAme che.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara prakaraNusaMgraha hAya che ane trIjA ArAmAM 79 divasanI apatyapAlanA heAya che. 10. eTale ke tenA mAtA-pitA eTalA divasa pratipAlanA kare che tyAra pachI tee rakSaNa karanArA thaI jAya che. svaya avi sajIvajualA, niasamahINAu suragaI taha ya / thovakasAyA navaraM, savArayathalayarAumiNaM // 11 // aH--( va sallIvanubajA ) vaLI sarva yugalIyA jIvA ( nagnattamada S) peAtAnI samAna AyuSyavALA athavA hIna AyuSyavALA ( mudde ) devAnI gatimAM utpanna thAya che, paNa adhika AyuSyavALA thatA nathI. ( tahaiM ca ) tathA vaLI ( thovAlAyA) te yugalIyAe apa kaSAyavALA hAya che. ( navara ) vizeSa e ke-( sAE ) sarva ArAene viSe ( thavuM ) sthalacarAnuM AyuSya ( n ) A AgaLanI gAthAmAM kahevAze te pramANe hAya che. 11 maNuAusama gayAI, cauraMsa hayA ajAi aTThasA / gomahisuTTakharAI, paNaMsa sANAi dasamaMsA // 12 // artha:--( manubrAuttama ) chae ArAmAM manuSyanuM je AyuSya hAya teTalu ja AyuSya hAthI, siMha ane aSTApada vigerenu' hAya, ( T'yaMta dhaiyA ) manuSyanA AyuSyane ceAthe bhAge azva, khaccara vigerenuM AyuSya hAya, ( mannAr akuMttA ) manuSyanA AyuSyane AThame bhAge bakarA, gheTA vigerenuM AyuSya hAya, ( jemahimudulA paLasa ) manuSyanA AyuSyane pAMcame bhAge aLada, pADA, uMTa ane gadheDA vigerenuM AyuSya hAya, tathA ( sALAk TsamalA) manuSyanA AyuSyane dazame bhAge kutarA, varu, citrA vigerenuM AyuSya hAya che. ( A catuSpada pahelA traNe ArAmAM yugalika heAya che. ) 12. urabhuaga pubakoDI, paliAsaMkhaMsa khayara paDhamAre / ko sapuhuttaM bhuagA, uragA joaNasahassa taNU // 13 // artha:--( 14mAre ) pahelA ArAmAM ( mubaLa pullorI) uparisa eTale sAmAnya sarpa, bhujaparisarpa eTale geAdhA, nakula vigere pUrva keDiTa vanA AyuSyavALA hAya che, ( pahimAsaMvaMta ghara ) khecara eTale pakSIonu AyuSya palyApamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM ( asaMkhyAtA varSanuM) hAya che, ( DolaghukuttuM mutrA ) bhujarasarpanuM zarIra kezapRthaktva eTale ethI nava gAu sudhInu hAya che, ( 3I nobaLasaddala taLu ) urarasanuM zarIra eka hajAra ceAjananu
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALasaptatikA prakaraNa hoya che. 13. AmAM khecaraja yugalika hoya che, kAraNa ke saMkhyAtA varSanA AyuvALA yugalika hotA nathI. pakkhIsu dhaNupuhuttaM, gayAi chakkosa chtttthmaahaaro| to kamahANiviseso, neo sesAraesu suA // 14 // artha - pravINu ghaggg4) pahele Are pakSIonuM zarIramAna dhanuSapRthakRtva eTale bethI nava dhanuSanuM hoya che, (jayA cho) gajAdikanuM zarIramAna cha kozanuM hoya che. (chaThThamA ) teone-sarvene pahelo ArAnA prAraMbhamAM chaThThane AMtare eTale be divasane AMtare AhAra hoya che. 2 (to) tyArapachI (sAug) bAkInA ArAne viSe (rAmadavise) krame karIne, AyuSya, dehamAna, AhAradaMtara vigerenI hAnino vizeSa (punA) sUtrathakI (ne) jANavo. 14. [ ahIM prakSepa be gAthA che teno artha A pramANe che:-(A gAthAmAM batAvela AyuSya upara batAvela karatAM kAMIka juduM paDe che) manuSya ane hAthInuM AyuSya 120 varSa ane pAMca divasanuM, baLada, pADA vigerenuM AyuSya 24 varSa ane pAMca divasanuM, azva vigerenuM AyuSya 3ra varSanuM, bakarA, gheTA vigerenuM AyuSya 16 varSanuM, kutarA vigerenuM AyuSya 12 varSanuM, tathA gadheDA, uMTa vigerenuM AyuSya 25 varSanuM hoya. A hAtho vigere tiryacanA AyuSyane vicAra pAMcamAM ArA AzrayI jANa. ] pANaM bhAyeNa picchaNa, ravipa~ha dIpaha kusuma aahaaro| bhUsaNa giha vAsaNa, kappadumA dasavihA diti // 15 // te mattaMgA bhiMgA, tuDiaMgA joI dIve cittNgaa|.. cittarasA maNiaMgA, gehAMgArA aNiyA (NA) ya // 16 // artha -(te) te A (ravidA) daza prakAranA (bahumA ) kalpavRkSo yugalIyA manuSyane A pramANe (jayaMti) Ape che -() manaMga nAmanA kalpavRkSo (1) drAkSAdi madirA vigere pIvAnI vastu Ape che. (1) (fmain) bhaMga nAmanA kalapavRkSa (mArA) suvarNanA thALa, vATakA vigere bhAjane Ape che. (2.) (tutibaMn) truTitAMga nAmanA kalpavRkSo (jichaLa ) vAjitra sahita 1 traNe ArAmAM manuSya karatAM bamaNuM-cha, cAra ne be gAunuM zarIra catuSpadanuM hoya che. 2 pahele Are be divasane aMtare, bIje Are eka divasane AMtare ane trIje Are dararoja tiryaMcayugalikane AhAra hoya che.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 prakaraNa saMgraha. batrIza pAtrabaddha nATaka vigere dekhADe che. (3) (ko) tiraMga nAmanA kalpavRkSo rAtre paNa (vipada) sUryanA udyota jevI prajAne pragaTa kare che. (4.) (vi) dIpAMga nAmanA ka9pavRkSe (tIvapada) gharanI aMdara dIvAnI jevI prabhAne pragaTa kare che. (5) (citta) citrAMga nAmanA ka9pavRkSo (kusuma) vicitra jAtinA paMca varNana sugaMdhI pu tathA mALA vigere Ape che. (6) (virA ) citrarasa nAmanA kalpavRkSa (mAdAje) manahara Sasa miSTAnnAdika AhArane Ape che. (7.) (majidaMDA) mayaMga nAmanA kalpavRkSo (mULa) maNi, mugaTa, kuMDaLa, keyUra vigere AbhUSaNe Ape che. (8) ( gmt) gehAkAra nAmanA kalpavRkSA (nida) vicitra prakAranI citrazALA vigere sahita sAta, pAMca ane traNa mALanA gharo Ape che. (9) ( kaLikA 4 ) tathA anagna nAmanA kalpavRkSA (thANA ) nAnA prakAranAM vastro, bhadrAsana vigere Asano tathA zayyA vigere Ape che. (10) 15-16. taiAre paliovama-aDaMsi sesaMmi kulagaruppattI / jammaddhabharahamajjhima-tibhAganaisiMdhugaMgaMto // 17 // artha - tAre) trIje Are (Azivamasi ) pApamano AThame aMza-bhAga (semi) bAkI rahe tyAre () kulakaranI utpatti thAya che. (saddhamamaksima ) dakSiNArdha bharatakSetranA madhyanA (timAnagfsaMpurvavata) trIjA bhAgamAM siMdhu ane gaMgAnadInI vacce (sw) temano janma thAya che. 17. paliovamadasamaMso, paDhamassAU tao kameNUNA / paMcasu asaMkhapuvA, puvA nAbhissa saMkhijjA // 18 // artha -(4ovamalamaMt) papamanA dazamA bhAga jeTaluM (ghama rakSA) pahelA vimalavAhana nAmanA kulakaranuM AyuSya hoya che. () tyArapachI (mena) anukrame (paMku) pAMca kulakarAnuM AyuSya (asaMvapurA) asaMkhyAtA asaMkhyAtA pUrva anukrame () UNI UNa jANavA. bIjA, trIjA, cothA, pAMcamA ne chaThThA kulakaranuM AyuSya asaMkhyAtA pUrvAnuM jANavuM paNuM anukrame ochuM AchuM samajavuM. tathA (nAmig ) sAtamAM nAbhi kulakaranuM AyuSya ( aMtijJA purA) saMkhyAnA pUrvanuM ( kroDapUrvanuM) jANavuM. 18 paDhamaMso kumaratte, carimadasaMso a vuDDabhAvaMmi / majjhillaTThadasaMsesu, jANa kAlaM kulagarANaM // 19 //
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALasaptatikA prakaraNu pa ( aH--sarve kulakAnA pAtapotAnA AyuSyanA daza daza bhAga karavA. temAM ( 14mo ) paheleA dazamA bhAga ( matte ) kumArapaNAmAM ( a ) ane rimo) chello dazamA bhAga (yuddhamAmi ) vRddhapaNAmAM jANavA; tathA (mAikalasettu ) madhyamanA ATha dazAMzamAM vuhagALa ) kulakarapaNAnA ( AruM) kALa ( jJALa ) jANavA. 19. dhaNusayanavaaDasagasa-chachasaDapaNapaNapaNIsuccA / kulagarapiyA'vi kulagara - samAudehA piaMgunibhA // 20 // a:---- dhanulayanava ) pahelA vimalavAhana kulakaranuM dehamAna nava se dhanuSa(1) ( 46 ) khIjA cakSuSmAnanuM ATha seA dhanuSa ( 2 )( saT ) trIjA yazasvaMta kulakaranuM dehamAna sAta se| dhanuSa ( 3 ) ( sadgucha ) ceAthA abhicaMdra kulakaranuM dehamAna sADA chaseA dhanuSa (4) (7) pAMcamA prasenajit kulakaranuM dehamAna cha sA dhanuSa (5) ( lajjavaLa ) chaThThA marudeva kulakaranuM dehamAna sADApAMca se| dhanuSa (6) ane ( paLapaLIsucA) sAtamA nAbhi kulakaranuM dehamAna pAMca seA ne pacIsa dhanuSanu jANavu. (7) eTale ke teTaluM temanuM zarIra uMcuM hAya che. tathA (ku.rupiyA'vi) kulakAnI priyAe ( strIe ) paNa ( ruralamApanuMdA ) kulakaranI sarakhA ja AyuSya tathA dehamAnavALI heAya che ane ( viyaMnuniyA ) priya gunA jevI zyAma varNavALI hAya che. 20. savimalavAhaNacakkhuma-jasamaM abhicaMdao paseNaia / marudeva nAbhikulagara, tiyaaragaMte usahabharaho // 21 // artha :---- vimahavAdaLa) pahelA vimalavAhana kulakara, ( rannuma ) khIjA cakSuSmAna, ( jJattama) trIjA yazasvata, ( mittvo ) cAthA abhicaMdra, ( sedba ) pAMcamA prasenajit, ( mareva ) chaThThA marudeva ane ( nAmivuSIC ) sAtamA nAbhikulakara-ema sAta kulakara thayA pachI (tiyaanaMte ) trIjA ArAne cheDe eTale ceArAzI lAkha pUrva ane nevAzI pakhavADIyA trIjA ArAnA zeSa rahyA tyAre ( uttaTM) RSabhadeva prathama tIrthaMkara thayA ane trIjA ArAnA aThThotera lAkha pUrva ane nevAzI pakhavADIyA zeSa rahyA tyAre ( mo ) bharata nAmanA pahelA cakravIne janma thayeA. ( RSabhadevanA janma pachI cha lAkha pUrve bharata cakravattI janmyA.) 21. cautthe ajiAijiNA, tevIsa igAra cakki tahiM sagaro / maghava saNakumara saMtI, kuMthu ara subhUma mahapaumA // 22 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa saMgraha artha-(ra) cothA ArAmAM (nibaniA ) pacAsa lAkha karoDa sAgaropama gayA tyArapachI anukrame ajitAdika tIrthakaro (tela) trevIza thayA. tathA (Ara rahi ) agyAra cakravattI thayA. (tardi) temAM (savA) ajitanAthane vakhate bIjA sagara cakravattI thayA, ( mathaa ) tyArapachI trIjA maghava cakravatI ane ( kumAra) cothA sanakumAra cakI e be dharmanAtha ane zAMtinAthanI vacce thayA. pachI ( saMta yu yara) pAMcamAM zAMtinAtha, chaThThA kuMthunAtha ane sAtamA aranAtha e traNa tIrthaMkaranA bhavamAM ja cakravattI thayA, (kumUma ) AThamA subhUma nAmanA cakravattI aranAtha ane mallinAthanA AMtarAmAM thayA, (magv3mA ) navamA mahApama nAmanA cakravatI' munisuvratasvAmI ne naminAthanA AMtarAmAM thayA. 22. hariseNa jao baMbhutti, nava balA ayala vijaya bhaddA ya / suppaha sudaMsaNANaMda-naMdaNA rAmabalabhaddA // 23 // artha dazamAM hari nAmanA cakravattI () ane agyAramA jaya nAmanA cakravatI naminAtha ane neminAthanA AMtarAmAM thayA, (vaMmukti ) bAramAM brahmadatta nAmanA cakavattI neminAtha ane pArzvanAthanA AMtarAmAM thayA. (vA) have nava baLadeva kevI rIte thayA te kahe che. temAM (14) pahelA acaLa nAmanA baLadeva zreyAMsanAthane vAre thayA, (vinA ) bIjA vijaya nAmanA baLadeva vAsupUjayane vAre thayA, (madA ya) trIjA bhadra nAmanA baLadeva vimalanAthane vAre thayA, (guuz ) cothA suprabha nAmanA baLadeva anaMtanAthane vAre thayA, (phurasada ) pAMcamA sudarzana nAmanA baLadeva dharmanAthane vAre thayA, (vi) chaThThI ANaMda nAmanA baLadeva ane (jaM ) sAtamAM naMdana nAmanA baLadeva aranAtha ne mallinAthanA AMtarAmAM thayA, (jAma) AThamA rAmacaMdra nAmanA baLadeva munisuvratasvAmI ne naminAthanA AMtarAmAM thayA ane (va8madA) navamAM baLabhadra nAmanA baLadeva neminAthane samaye thayA. 23. viNhu tiviTTha duviThTha, sayaMbhu purisuttame purisasIhe / taha purisapuMDarIe, datte lakkhamaNa kaNhe a|| 24 // artha -( du) nava vAsudeva A pramANe thayA che. vivid) pahelA tripRSTha nAmanA vAsudeva zreyAMsanAthane vAre thayA, (tuvid) bIjA dvipRSTha nAmanA vAsudeva vAsupUjyane vAre thayA, jayaMsu ) trIjA svayaMbhU nAmanA vAsudevavimaLanAthane vAre thayA, (kurAsurane) cothA puruSottama nAmanA vAsudeva anaMtanAthane vAre thayA,
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAlasaptatikA prakaraNa 37. (kulade) pAMcamAM puruSasiMha nAmanA vAsudeva dharmanAthane vAre thayA, ( tada) tathA (tripurA ) chaThThI puruSapuMDarIka nAmanA vAsudeva ane ( ) sAtamA datta nAmanA vAsudeva aranAtha ne mallinAthanA AMtaraDAmAM thayA, (Dhavazvamar) AThamA lakSamaNa nAmanA vAsudeva munisuvratasvAmI ne naminAthanA AMtarAmAM thayA, (4) ane (zabda) navamA kRSNa nAmanA vAsudeva neminAthane vAre thayA. 24. AsaggIve tAraya, meraya mahukeTame nisubhe a| bali paharAe rAvaNa, jarasiMdhU nava paDihari tti // 25 // artha -have (nava) nava ( ra ) prativAsudeva A pramANe thayA che. (Aja) pahelA azvagrIva nAmanA prativAsudeva zreyAMsanAthane vAre thayA, (tArA) bIjA tAraka nAmanA prativAsudeva vAsupUjya svAmIne vAre thayA, (4) trIjA meraka nAmanA prativAsudeva vimalanAthane vAre thayA, (madura) cethA madhukaiTabha nAmanA prativAsudeva anaMtanAthane vAre thayA, (4) ane (nig) pAMcamA nizuMbha nAmanA prativAsudeva dharmanAthane vAre thayA, () chaThThI bali nAmanA prativAsudeva ane (pApa) sAtamAM prahUlAda nAmanA prativAsudeva aranAtha ne mallinAthanA AMtarAmAM thayA, (rAva) AThamA rAvaNa nAmanA prativAsudeva munisuvratasvAmI ne naminAthanA AMtarAmAM thayA, tathA (garazi) navamA jarAsaMdha nAmanA prativAsudeva neminAthanA vArAmAM thayA. ra5. evaM jiNacauvIsaM, cakkI bAra nava bala harI tayarI / nava nAraehi bisayari, silAgapurisA taha ihAI // 26 // nara puvakoDiAU, paMcasaya dhaNucca sanayavavahArA / purva 2 vArolI, tArisTavavI chapanA che 27 | artha -(gvuM) e pramANe (niravIrva) vIza tIrthakare, (rI vAra) bAra cakavattI, (nava vaDha) nava baLadeva, (du) nava vAsudeva, (to ) nava tenA zatru (prativAsudeva) tathA (nava nA di) nava nArada, e sarva maLIne (vivAra) bahotera (siddhApUrilA) zalAkA purUSa jANavA. jeoe mekSamAM zalAkA-saLI pheMkI che arthAt jeo avazya mokSamAM javAnuM che te zalAkA puruSa kahevAya che. ( tIrthakaro sarve tathA cakravattI kaI kaI taddabhave ja 1 dareka vAsudevanA vakhatamAM ekeka nArada thAya che te svarga ke mekSe jAya che.. 2 anyatra agyAra sa sahita 83 zalAkA purUSa kahyA che.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 prakaraNa saMgraha. mekSa janArA hoya che. bIjA tyArapachInA game te bhave mokSa janArA hoya che.) (tada) tathA () ahIM AdimAM eTale RSabhadevane samaye (nara) manuSya (udAsika) pUrva koTi varSanA AyuSyavALA hoya che, (paMvara ghaNu) pAMca so dhanuSa UMcA zarIravALA hoya che, tathA (navA ) teo nItivALA ane khetI tathA vepAra karanArA hoya che. ahIM pUrvanuM pramANu kahe che-nararisTavavA) 70 lAkha (vAri ) karoDa varSa ane ( chapAsadasA ) pa6 hajAra karoDa varSanuM ( judaM ra ) eka pUrva thAya che. ra6-17 aTThajavamajjhamusseha-maMgulaM te u hatthi cauvIsaM / caukaradhaNu dhaNudusahasa-koso kosacau joyaNayaM // 28 // artha:-(duSavamAM kurda gurja) ATha yavamayanuM eka utsadha aMgula thAya che, (3) tu puna:-vaLI (te caDavAM ) vIza utsadha aMgulane (Oi) eka hAtha thAya che, (23thag ) cAra hAthanuM eka dhanuSa thAya che, (dhapuDutono ) be hajAra dhanuSano eka keza (gAu ) thAya che, tathA (jora ) cAra kezanuM eka yojana thAya che. 28. dudutiga kulagaranII, hamadhikkArA tao vibhaasaaii| cauhA sAmAIyA, bahuhA lehAivavahAro // 29 // artha -(ruti sujhAna) be, be ane traNa kulakaranI nIti anukrame (dayA ) ha, ma ane dhikkAra evA traNa zabdanI hatI. eTale ke pahelA ane bIjA e be kulakarane samaye "hA" nAmanI nIti, trIjA ane cothA kulakarane samaye "mAM" nAmanI nIti (hAkAra sahita ) ane pAMcamA, chaThThA tathA sAtamA kulakarane samaye "dhikkAra" nAmanI nIti (hAkAra ane mAkAra sahita) pravartatI hatI. (to) tyAra pachI (vimAsA) vikalpavALI nIti pravatI eTale judI judI jAtanI nIti pravatI, te ( rada mANA) bharata cakravattIne vAre zAmAdika eTale zAma, dAma, bheda ane daMDa e cAra prakAranI nIti pravatI tathA ( yadudA) ghaNA prakArano (AvavA) lekhAdika vyavahAra pravaryo. ra9. guNanavai pakkhasese, iha vIro nivvuo cautthAre / ussappiNitaiyAre, gae u evaM paumajammo // 30 // artha -(6) A avasarpiNInA (23thA) cothA ArAnA (juna
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALasaptatikA prakaraNa nava) nevAzI ( 3) pakhavADIyA bAkI rahyA tyAre (ra) mahAvIrasvAmI (nivrukSo) nirvANa pAmyA. () vaLI (ghauM) e ja pramANe (sapitAje) AvatI utsapiNInA trIjA ArAnA nevAzI pakhavADIyA (pa) " jaze tyAre (prakamalo ) padmanAbhano janma thaze ( garbhamAM Avaze ) 30. kAladuge ticautthA-ragesu egaNanavaipakkhesu / sesa gaesu sijjhaMti, huMti paDhamaMtimajiNiMdA // 31 // artha - rAju avasarpiNI ane utsarpiNIrUpa be kALane viSe anukrame (tirathANu) trIjA ane cothA ArAnA (TLanavarUpanag ) nevAzI pakhavADIyA ( ) zeSa rahe tyAre ane vyatIta thAya tyAre ( maMtimavifvA) pahelA ane chellA tIrthakara (rizcaMta hRti) siddha thAya ane utpanna thAya. eTale ke avasarpiNImAM trIjA ArAnA nevAzI pakhavADIyA zeSa rahe tyAre pahelA tIrthakara siddha thAya ane cothA ArAne nevAzI pakhavADIyA zeSa rahe tyAre chellA tIrthaMkara siddha thAya, te ja pramANe utsapiNamAM trIjA ArAnA nevAzI pakhavADIyA jAya tyAre pahelA jinezvarano janma thAya ane cothA ArAnA nevAzI pakhavADIyA jAya tyAre chellA jinezvarano janma thAya. (ahIM janma zabda mAtAnA garbhamAM utpanna thavAvAcaka samaja.) 31. vIrapaumaMtaraM puNa, culasI sahasa sagavAsa ynnmaasaa| paMcamaarayanarA saga-karucca vIsasayavarisAU // 32 // artha:-(pu) vaLI ( vISamaMtai) mahAvIra ane padmanAbhanuM AMtaruM (guphA sadaNa ) corAzI hajAra ne (savAra) sAta varSa ane (vvmArA) pAMca mahinAnuM che. tathA (paMcamacaracanA) pAMcamA ArAnA prAraMbhamAM manuSya (sAva8) sAta hAtha uMcA ane (jIvanasA ) eka so ne vaza varSanA AyuSyavALA hoya che. kara. suhamAi dupasahaMtA, tevIsudaehi caujuadusahasA / jugapavaragurU tassama, igAralakkhA sahasa sola // 33 // 1 avasarpiNIne pAMcame ne chaThTho Are 21000-21000 varSano ne utsarpiNane pahelo ne bIjo Aro 21000-21000 varSano kula 84000 ane avasarpiNInA cothA ArAnA chellA 89 pakSa tathA utsarpiNInA trIjA ArAnA prAraMbhanA 89 pakSa e sarva maLI 8400 0 ne sAta varSa ane pAMca mAsa thAya che.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALasamRtikA prakaraNa maNaparamohipulAe, AhAragakhavagauvasame kappe / saMjamatiyakevalisi - jjhaNA ya jaMbummi vucchinnA // 36 // artha:-( maNaparamohipulAe ) bhanaH paryavajJAna, parabhAvadhi cusAusandhi, ( AhAraga ) mahAsandhi, ( khavaga ) kSaya zreNi, ( uvasame ) upazamazreNi, ( kappe ) bhinaya, ( saMjamatiya ) saMyamatri - parihAravizuddhi, sUkSmasa parAya bhane yathAbhyAta nAbhanA RNu saMyama - yAritra, ( kevali ) ThevaNajJAna ( ya ) bhane ( sijjhaNA ) siddhi-AA dRza sthAna ( jaMbummi ) 4 svAbhIne viSe bheTale tenA nirvANu pachI ( bucchinnA ) vischeha gayA hai. u9. pulAkalabdhine mATe A pramANe kahyuM che:-- " jiNasAsaNapaDiNIyaM, cunnijjA cakkavaTTisinnaM pi / kuvio muNI mahappA, pulAyaladdhIi saMpanno // "" 66 "" pulAkalabdhivaDe yukta evA mahAtmA muni jo kApa pAme teA jinazAsananA zatrurUpa cakravattInI senAne paNa cUrI nAMkhe. sijaMbhaveNa vihiaM, dasayAliya aTThanavai varisehiM / sattarisaehi thakkA, cau puvA bhaddabAhummi // 37 // ka A arthaH-mahAvIrasvAbhInA nirvANa pachI ( aTThanavai ) | ( varisehiM ) varSa gayA tyAre (sijaMbhaveNa ) zayya lasUri ( dasayAliya ) 6zavaiasiDa, sUtra ( vihiaM ) 22; tathA mahAvIrasvAmInA nirvANu pachI ( sattarisaha ) me se| sItera varSa gayA tyAre (cau puvA ) che yAra pUrva ( bhaddabAhummi ) ladra - mAhune viSe-temanI pachI ( thakkA ) thAmyA - arthathI raDita rahyA. 37. tuhiM thUlabhadde, dosayapanarohi~ puvaaNuogo / suhumamahApANANi a, AimasaMghayaNasaMThANA // 38 // artha:-vIra prabhunA nirvANu pachI ( dosayapanarehi ) ase ne 542 varSe ( thUlabhadde ) zrI sthUladrane viSe ( tenI pachI ) ( puvaaNuogo) pUrvano anuyoga ( yAra pUrva ) ( suDumamahApANANi ) sUkSma mahAprANa dhyAna bheTale ne dhyAnathI 6
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALasamatikA prakaraNa maNaparamohipulAe, AhAragakhavagauvasame kappe / saMjamatiyakevalisi - jjhaNA ya jaMbummi vucchinnA // 36 // arthaH- (maNaparamohipulAe ) manaHparyavajJAna, parabhAvadhi, yusAsandhi, ( AhAraga ) mahAsandhi, ( khavaga ) kSaya zreNi, ( uvasame ) upazamazreNi, ( kappe ) bhinaya, ( saMjamatiyA ) saMyabhatri - parihAravizuddhi, sUkSmasa parAya bhane yathAbhyAta nAbhanA RNu saMyama-yAritra, ( kevali ) ThevaNajJAna ( ya ) ane ( sijjhaNA ) siddhi-AA haza sthaan| ( jaMbummi ) svAmIne viSe bheTale tenA nirvANu pachI ( vucchinnA ) viche gayA hai. 36. 66 pulAkalabdhine mATe A pramANe kahyuM che:-- jiNasAsaNapaDiNIyaM, cunnijjA cakkavaTTisinnaM pi / kuvio muNI mahappA, pulAyaladdhIi saMpanno // " 41 " pulAkalabdhivaDe yukta evA mahAtmA muni jo kApa pAme te jinazAsananA zatrurUpa cakravartInI senAne paNa sUrI nAMkhe. " sijaMbhaveNa vihiaM, dasayAliya aTThanavai varisehiM / sattarisaehi thakkA, cau puvA bhaddabAhummi // 37 // arthaH-mahAvIrasvAbhInA nirvAzu pachI ( aTThanavai ) maThThAlu ( varisehiM ) varSa gayA tyAre (sijaMbhaveNa ) zayya layasUri ( dasayAliya ) 6zavai asiGa sUtra ( vihiaM ) 22; tathA maDAvIrasvAmInA nirvANu pachI ( sattarisaehi ) : so sItera varSa gayA tyAre (cau puchA ) cheA yAra pUrva ( bhahabAhummi ) bhadramAhune viSe-temanI pachI ( thakkA ) thAmyA - arthathI raDita rahyA. 37. N tuhiMsu thUlabhadde, dosayapanarehi puvaaNuogo / suhumamahApANANi a, AimasaMghayaNasaMThANA // 38 // artha:-vIra prabhunA nirvANu pachI ( dosayapanarehi~ ) ase ne 542 varSe ( thUlabhadde ) zrI sthUlabhadrane viSe ( tenI pachI ) ( putra aNuogo) pUrvanA anuyoga ( yAra pUrva ) ( suddumamahApANANi ) sUkSma mahAprANa dhyAna bheTale ne dhyAnathI }
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha aMtarmuhUrtamAM cAra pUrvanuM AnupUrvI ne pazcAnupUrvIe parAvartana karavAnI zakti prApta thAya che te (a) sane (AimasaMghayaNasaMThANA ) pa saMghayA mane paDe saMsthAna ( tuhisu) vizche pAbhyA. 38. paNaculasIisu vayare, dasa puvA adhdhakIlisaMghayaNaM / chassolehi a thakkA, dubbalie saDhanava puvA // 39 // ___ artha:-vIra prabhunA nialey pachI (paNaculasIisu ) pAMca se yArA varSe (vayare ) svAmIna viSa (dasa puvA) : pUrva mane ( addhakIlisaMghayaNaM) ardhanArAya nIla saMghaya thAuyA meTale tyArapachI vi24 gayA. (a) mana (chassolehi ) vIra prabhunA nirmANa pachI cha se| ne sau varSa (dubbalie) hutAbhitrane viSa ( saDDanava puSpA ) sAAnava pUrva ( thakkA ) thAyA-tyArapachI vizche gayA. 38. chavAsasaehi navu-ttareha siddhiM gayassa vIrassa / rahavIrapure nayare, khamaNA pAkhaMDiA jAyA // 40 // sartha:- ( vIrassa) pI2 prabhu (siddhiM gayassa) siddhibhA gayA pachI (chavAsasaehi navuttarehi) cha se| ne nava varSa gayA tyAre (rahavIrapure nayare) 2thavI252 nAmanA nagaramA ( pAkhaMDiA ) 5 / 5 (khamaNA) himara saadhume| ( jAyA ) yayA. (hima2 mata nIjaye!) 40. teNauanavasaehiM, samaiktehi vddhmaannaao| pajjosavaNa cautthI, kAlagasUrihi to ThaviA // 41 // matha:-(vaddhamANAo) va bhAnasvAbhAnA nirmANa pachI (teNauanavasaehiM) na sone kA varSa ( samaikkaMtehi ) gaye sate ( kAlagasUrihi to). les sUriye (pajosavaNa cautthI) paryuSaNa parva yAthane hivase (ThaviyA) sthApana yu.41. vIrajiNA puvagayaM, satvaM pi gayaM shssvrisehiN| . sunnamuNiveajuttA, vikkamakAlAo jiNakAlo // 42 // 1 A saMghayaNa ethuM ane pAMcamuM hovAthI bIjuM ane trIjuM saMghayaNa AnI pahelAM viccheda javuM joIe. teno vakhata ahIM kahyo nathI.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALasakRtikA prakaraNa 43 artha :- ( vIrajiNA ) vIra prabhunA nirvAzuthI ( sahassavarisehiM ) unnara varSa gayA tyAre ( puSvagayaM ) pUrvabhAM raDe ( savaM pi gayaM ) sarva zruta vische yayuH ( jiNakAlo ) vIra prabhunA nirvANuthI ( sunnamuNiveajuttA ) yAra se ne sItera varSe ( vikkamakAlAo ) vima saMvatsara apatya. 42. terasaehiM vIrA, hohaMti aNegahA mai (ya) vibheA / baMdhati jehiM jIvA, bahuhA kaMkhAimohaNiyaM // 43 // artha:-( vIrA ) vIra ninezvaranA nirvANuthI ( terasaehiM ) tera se| varSe ( aNegahA ) ane aAranA ( mai ( ya ) vibheA) bhati ( ta ) nA le| ( hohaMti ) thaze. ( thayA. ) ( jehiM ) ne lehoge urIne ( jIvA ) | ( bahuhA ) dhArA aA2nA (kaMkhAimohaNiyaM) aMkSAhi - saheAhi bhoDanIya armane (baMdhaMti) gAMdhaze. 43. 'vIrajiNA guNavIsa, saehi paNa mAsa bAra varisehiM / caMDAlakule hohI, pADalipuri samaNapaDikUlo // 44 // artha:-( vIrajiNA ) vIra prabhunA nivAzuthI ( guNavIsaM sahi ) bhogaeza se| ( bAra varisehiM ) ane bhAra varSa tathA ( paNa mAsa ) yAMya bhAsa gaye sate ( pADalipuri ) pATalIpura nagaramA ( caMDAlakule ) thaMDAjanA huNamA ( samaNapaDikUlo ) sAdhunA pratihUNa ( usa DIno 4nbha ) ( hohI ) thaze. 44. cittaTThamiviTTibhavo, kakkI ruddo caummuha tinAmA / aTThAraTThArasapa-nnavarisa sisudisivijayaraje // 45 // arthaH-(cittaTThamiviTTibhavo ) caitra zuddhi AThabhane hivase viSTiyAM teneA 4nbha thaze. tathA te ( kakkI) uDI, ( ruddo ) rudra bhane ( caummuha ) yaturbhu me prabhA ( tinAmA ) trazu nAmavANI thaze. ( aTThAra ) te maDhAra varSa ( sisu ) mAyAvasthAmA, ( aTThArasa ) aThAra varSa ( disivijaya ) dvigvinayamAM bhane ( panavarisa ) pathAsa varSa ( raje ) rAjyamAM nirgamana 42ze. Dula chAzI varSAnu AyuSya logavaze 45. taM muNibhikkhachalaMsaM, maggaMtaM haNiya viprUva harI / tassu dattaM rajje, paidiNaceiyakaraM ThAvahI // 46 // 1 44 mIthI 48 mI gAthA sudhImAM kahelI hakIkata aitihAsika rIte vicAratAM anelI lAgatI nathI.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 prakaraNa saMgraha. artha:-( muNibhikkhachalaMsaM ) bhunithe| pAsethI likSAno chuTTho lAga maggaMtaM ) bhAgatAH sevA ( taM ) te uDIne ( viprUva harI ) brAhmaNunA upane dhAraNa 42nAra dra ( haNiya ) DalIne ( paidiNaceiyakaraM ) hamezA me navA caityane 42nArA ( tassua dattaM ) tenA putra chattane ( raje) rAjyane viSe ( ThavihI ) sthApana 42. 49. aTThArasapannAsehiM, gahiyasoraTThakhapparakurajje / so kAhI bahuvacchara - apujasittuMjaodvAraM // 47 // artha:- ( so ) te hatta rAnna ( aTThArasapannAsehiM ) aDhAra seo ne pathAsa varSe (gahiyasoraTThakhapparakuraje) saurASTra deza rAjya bhane turunuM rAjya thaDANu urIne ( bahuvaccharaapujja ) dhaNuA varSo sudhI apUlya rahesA ( sittuMjaoddhAra ) zatrunayanA uddhArane ( kAhI ) 42ze. 47. A uddhAranI gaNanA karavAmAM AvI nathI ) tassu jiNadattAI - nivA namissaMti pADivayamAI / taiyA kahaM pi hohI, taha jAisarohinANAI // 48 // artha :- ( tassua ) te vRtta zannanA putra ( jiNadattAI ) nihatta vigere ( nivA ) zannayeo ( pADivayamAI ) prAtipadya vigere AyAryene ( namissaMti ) paMDhanA 42ze. ( taiyA ) te vaNate ( kahaM pi ) pazu prAre ( taha ) tathAare bheTate thoDu thoDu-a a lavane ( jAisarohinANAI ) natismaraNa mane avadhijJAnAhi ( hohI ) thaze. 48. jiNabhattanivAu igA - rasalakkhasolasahassa horhiti / iyaM varisasaUNe - gavIsasahasehiM vIrajiNA // 49 // artha:-( vIrajiNA ) vIraprabhunA nirvANu pachI ( ihayaM ) aDIM ( varisasaUNa ) se| varSa nyUnara ( egavIsasahasehiM ) meDavIza innara varSa sudhImAM ( jiNabhattanivAu ) dvinezvaranI astivAjA zanna ( igArasalakkha ) abhyAra sAmane ( solasahassa ) soNa hunnara ( hohiMti ) thaze. 48. vaSe 1 " guNavIsA solehi ya pratyaMtaramAM pADe che tene artha " egaNIza se| te sALa lAge che; kAraNa ke tenA pitA 1912 mAM tA thayela che. evA che. A vAta ThIka 2 ahIM seA varSa nyUna kahevAnuM kAraNa samajAtu nathI. 27 "
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAlasaptatikA prakaraNa taha saggacuo sUrI, duppasaho sAhuNI a phggusirii| nAila saDDho saDDhI, saccasirI aMtimo saMgho // 50 // matha:-(taha) tathA 34vI // 2 varSa ne che3 (saggacuo) svarga thA zyavAna (sUri duppasaho) huprasana nAmanA mAyArya (a) tathA (phaggusirI) 56zuzrI nAmanA (sAhuNI) sAyA tathA (nAila saDDho) nAmita naamne| zrI mane (saDDI saccasirI) satyazrI nAmanI zrAvi ( aMtimo saMgho ) se pramANe chevo saca thaze. 50. ego sAhU egA, ya sAhuNI sAvao ya saDDI vaa| ANAjutto saMgho, seso puNa aTThisaMghAo // 51 // matha:-( ego sAhU ) ye sAdhu, ( egA ya sAhuNI ) me sAdhvI, ( sAvao ya) me zrAva mana ( saDDI vA ) mezrAvimA yAra ne ( ANAjutto) vItarAganI mAjJAye 4zane yuzta DAya to te ( saMgho) sagha 4upAya cha; ( puNa) parata ( seso ) pAhInA meTale jJA 2Dita DAya te 7555 zreSTha zugunI amApa pAthI ( aTThisaMghAo ) ne sAta upAya che. 51. dasayAliyajiakappA-vassayaaNuogadAranaMdidharo / sayayaM iMdAinao, chaTTaggatavo duhatthataNU // 52 // matha:-(dasayAliya) zavaili, (jiakappa) ra485, ( Avassaya ) mAvazya, ( aNuogadAra ) anuyogadvA2 ane ( naMdi ) nhii-m| pAMya sUtrane ( dharo ) ghA295 42nA2 tathA ( sayayaM ) niraMta2 ( iMdAinao ) hi vAya namesA savA te mAyArya thaze. tathA (chaTTaggatavo) pRSTa ne| ta5 42nA2 ane ( duhatthataNU ) ye DAyanA shriiraa|| thaze. 52. gihi vaya gurutta bArasa, cau cau variso kayaTThamo aMte / sommi sAgarAU, hoi tao sijjhihI bharahe // 53 // atha:-te duSprasamasUra ( gihi ) sthapaNe ( bArasa ) // 2 varSa 2Deza, ( vaya ) ta meTale sarva viratimA (cau ) yA2 varSa 2Deze mane (gurutta) mAyAya 56ne viSa (cau variso) 22 varSa 2. mema vAzavarSanu Ayu pANI ( aMte ) mAyuSyane cha / kayaThThamo) mamanA ta553 manazana rI ( sohammi) saudharma samai (sAgarAU) 22 saagre|5mnaa AyuSyavANA (hoi) heva thaze. ( tao )tyAMthI 2yavAna (bharahe) bharatakSetramA (sijjhihI) siddhipane pAbharI. 53.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa saMgraha. suasUrisaMghadhammo, puvaNhe chijihI agaNi sAyaM / nivavimalavAhaNo suha-mamaMti nayadhammamajjhaNhe // 54 // matha:-( suasUrisaMghadhammo ) tajJAna, sUri, sa ane dharma se yAra ( puSaNNe ) paDeTA paDAre ( chijihI ) vizche pAbharI, (nivavimalavAhaNo ) vibhasavAna nAmanI 2ion, ( suhamamaMti) sudharma nAmanA bhatrI mane ( nayadhamma) nIti dharma mA madhyAsa samaye vich| pAbharI, tathA (agaNi) abhi ( sAyaM ) sAya aNe vicche pAbharI. 54. to khAraggivisaMbila-vijjughaNA sagadiNA pihu kupavaNA / varisiya bahurogijalaM, kAhiti samaM girithalAiM // 55 // artha:-(to) tyA25cha(khAraggivisaMbilavijjughaNA ) kSAra (kssaa2rasavALA jaLano megha ), agni jevA jaLane megha, viSamizrita jaLane megha, azla ( khATA ) rasavALA jaLano megha ane vidyuta megha (jemAM atyaMta vijaLI jevA 42 tharDa rahA DAya tavA bhe)-oma pAMya mAranA bheSa ( sagadiNA ) sAta sAta hivasa yusa 34 hivasa ( pihu ) hI hI vRSTi 42ze-12sarI. ( kupavaNA ) 1215 vAyu pArI, ( bahurogijalaM ) dhAzu 20I-ghA / utpanna 42 te 4 ( varisiya ) 12sarI mane ( girithalAI ) parvata tathA 25 // vigerene ( samaM ) s2|| ( kAhiMti ) 422. 55 iMgAlachAramummura-hAhAbhUyA taNAirahiya mahI / hohiMti bIyamittaM, veyaDDhAisu khagAI vi // 56 // artha:-( iMgAlachAramummura ) aAsa, rAma ane bhu 2-maare| ami 2vI tathA ( hAhAbhUyA ) DA heva ! ve zuze ? me pramANe DADavANI tathA ( taNAirahiya ) tR4ithI 2Dita sevI ( mahI) pRthvI thaze. tathA (veyaDDhAisu) vaitAdayAbhi -senA misabhA (khagAI vi) 15kSI mA 56 (bIyamittaM) bhii| mAtra (hohiMti) 22rI. 56. cha?are dukaruccA, vIsaMvarisAu macchayAhArA / bilavAsI kugaigamA, kuvannarUvA narA kUrA // 57 // * 1 ahIM Adi zabdathI bIja mAtra pazuo paNa bilamAM raheze.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALasaptatikA prakaraNa 47 artha :---- chuTTure ) chaThThA ArAmAM ( jJatta ) manuSyA ( TuccA ) e hAtha uMcA zarIravALA ( vIsaplAi ) vIza varSanA AyuSyavALA, ( macchayAddAtta ) matsyane AhAra karanArA, ( vivAsI ) ga MgA ane siMdhu nadInA bilamAM vasanArA, ( padmamA ) tiryaMca ane narakarUpa kutimAM janArA, ( vannaDA ) kharAba varNa ane rUpavALA tathA ( ra ) krUra prakRtivALA thaze. 57. nilajjA nivasaNA, kharavayaNA piyasuAiThiirahiyA / chavarisagabbhA itthI, sudukkhapasavA bahusuA ya // 58 // artha:--( niSkA ) vaLI te manuSye lajjA rahita, ( nirdelA ) vastra rahita, ( saravayaLA ) kaThAra vacanavALA, ( viyasubA viDhiyA ) mAta-pitA, bhAi-bahena ane putra-kalatrAdinI sthiti ( maryAdA ) rahita thaze. tathA ( thI ) strIe ( chaliganmA ) cha varasanI vaye gabha dhAraNa karaze, ( duhunna savA) atyaMta du:khe karIne prasava karaze ( 2 ) ane ( vakruttubhA ) ghaNA putraputrIvALI thaze. 58. bahumacchacakkavahagaMga - siMdhupAsesu nava nava bilAI / veyaDDobhayapAse, bisayari bahuroginaraThANA // 59 // artha :-( vadhuma ) jemAM ghaNA mAchalAMe che evI ane ( caLavada ) rathanA cakra jeTalA pravAhavALI ( jJaviSuvAlepu ) gaMgA ane siMdhu nadInI banne khAjIe eTale kAMThe ( vaijjomayapAle ) vaitADhyanI banne bAjue eTale uttara ane dakSiNa dizAe (yaduvanaSThALA) ghaNA regI manuSyeAnA sthAnabhUta ( nava nava vihArUM ) nava nava bile hAvAthI kula (vittara ) baheAMtera mileAmAM raheze. ( vaitADhyanI uttara dizAmAM gaMgA nadInA pUrvapazcima taraphanA e kAMThAmAM nava nava khila hAvAthI aDhAra bila thayA, te ja rIte vaitADhyanI dakSiNa dizAmAM aDhAra hovAthI chatrIza thayA. te ja rIte siMdhunadInAM cAre taraphanA chatrIza maLIne kula khahAMtera bila thAya che. ) 59. aggimaarAimANaM, putra araMte ihaM tu chate / hatthataNu solavarisAu, annahussappiNI navaraM // 60 // artha :-( rAnamabAmALa ) AgaLanA utsarpiNInA ArAdikanuM mAna ( AyuSya dehArdikanuM mAna ) pUrvanI jema AgalA ArAnI jema jANavuM. utsa
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa saMgraha. NiNImAM AdinuM je je deha AyuSya pramukhanuM mAna hoya te te ( pula matte ) pahelA avasarpiNInA ArAne aMte jANavuM eTale utsarpiNImAM (anna ) anyathA prakAre jANavuM. (nava) eTaluM vizeSa che ke have pachInA ArAnI utsarpiNI saMjJA che. ( phudaM tu phakta) ahIM avasarpiNImAM chaThThA ArAne aMte (dathatag soTavarita) eka hAthanuM zarIra ane soLa varSanuM AyuSya hoya. 60. ( e pramANe utsarpiNInA pahelA ArAnA prAraMbhamAM hoya ). pukkhalakhIraghayAmaya-rasamehA varisihaMti paDhamaMte / bhUsIyalannaneho-sahirasayA sattasattadiNe // 61 // artha -utsarpiNInA pahelA ArAne aMte ane bIjA ArAnA prAraMbhamAM (guru) puSparAvarta megha varasaze. te megha kevo che ? pahelAM avasarpiNInA chaThThA ArAmAM kSArAdikanA kharAba megho varasavAthI thayelI IMgAla-kSAramaya pRthvIne svAda, svaccha ane hitakArI jaLa varasavAthI zAMta karI deze. e pahelA puSkarAvarta megha dAhane upazamAve che. tyArapachI ( ra ) bIje khIrarasa megha varasaze tethI pRthvI para ghaNuM dhAnya nIpajaze. (2) trIje tarasa megha varasaze te pRthvImAM snigdhatAne utpanna karaze. (3ma) cotho amRtarasa megha varasaze te nAnA prakAranI auSadhine temaja nAnA prakAranA vRkSo ane latAnA aMkurAne utpanna karaze ane (ramehA ) pAMcame rasamegha surasamaya udakavALa varasaze te vanaspatiomAM tiktAdi pAMca prakAranA rasane utpanna karaze. (tattavattaLei) A pAMca prakAranA meghe anukrame sAta sAta divasa ( sihRti ) varasaze. te ( mUrvIyaijanerA ) pRthvIne zItala karaze, anna upajAvaze ane sneha sahita (snigdha), oSadhi sahita temaja rasa sahita karaze. 61. bIe u purAikaro, jAisaro vimalavAhaNasudAmo / saMgamasupAsadatto, sumuho sammai kulagara tti // 62 // artha:- thI 3) tathA bIje Are-prAMta bhAge ( pujAre) nagarAdikane karanAra, ( ra) jAtismaraNajJAnavALA ( vimaDhavALa ) pahelA vimalavAhana, (puvAno) bIjA mudAma, (saMgama) trIjA saMgama, ( supAsa ) cethA supArzva, (2 ) pAMcamA datta, ( kumuho ) chaThThA (sumukha ane (rAma ) sAtamA sanmati-A sAta (aa tti) kulakara thaze. (sthAnAMgasUtranA sAtamA sthAnamAM kahyuM che ke-bharatakSetramAM AvatI utsarpiNImAM mitravAhana 1, subhUma 2, suprabha 3, svayaMprabha 4, datta 5, sudharma 6 ane subaMdhu 7. A nAmanA sAta kulakara thaze te vyavahArAdika calAvaze.) 62.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALasaptatikA prakaraNa taiyAisu uDDagaI, jiNanArayabala duhAgaI cakkI / arApha ripadirI, varathayAttu e khubajA ||ddA 49 artha:--( tadyAnnu ) utsarpiNInA trIjA ne ceAthA ArAmAM ( UnanAcava ) jinezvarA, nArada ane khaLadevA ( udUrphe ) UrdhvagativALA thaze. tathA ( caLI ) cakravattIe ( dudAr ) Urdhva ane adhA ema baMne prakAranI gativALA thaze. tathA ( daihiDhI ) vAsudevA ane prativAsudevA ( adud) adhAtivALA thaze ( 1 ) tathA ( asthamAsu ) ceAthA vigere ( pAMcamA ane chaThThA ) ema traNa ArAmAM ( jInnA ) yugaliyA thaze. 63. paumAbhasUradevo, supAsasayapabhasava aNubhUI / sevanugara/peDhAna--pudijasayAttijIvayaDamamAM // 64 II a:--( 13mAma ) AvatI utsarpiNImAM bharatakSetrane viSe zreNikarAjAnA jIva je hAlamAM pahelI narakamAM varte che te tyAMthI cavIne zatadvAra nAmanA nagaramAM mahApadma nAme rAjA thaze. te rAjA AvatI cAvIzImAM padmanAbha nAmanA pahelA tIrthaMkara thaze. tenu 72 varSanuM AyuSya, sAta hAthanuM zarIra ane siMhanuM lAMchana thaze. te mahApadma rAjAnuM khIjuM nAma devasena thaze ane trInuM nAma vimaLavAhana thaze. tenuM sarva vRttAMta mahAvIrasvAmInI jema jANavu. ( sUdevo ) vardhamAnasvAmInA kAkA supArzva nAme je hatA, teneA jIva sUradeva nAmanA bIjA tIrthaMkara thaze. te pArzvanAtha jevA thaze. tenuM 100 varSanu AyuSya, nava hAthanu zarIra ane satu lAMchana jANavu ( supAtta ) peATTilanA jIva ( paraMtu vavAyasUtramAM kahela che te nahIM ) supArzva nAmanA trIjA tI kara neminAtha jevA thaze. tenu hajAra varSanuM AyuSya, deza dhanuSanu zarIra ane zAMkhanu lAMchana jANavuM . ( sacaMpama ) daDhAyuneA jIva ceAthA svaya'prabha nAmanA tIrthaMkara nanimanAtha jevA thaze. tenu daza hajAra varSanuM AyuSya, paMdara dhanuSanu zarIra ane nIla kamaLanu lAMchana jANavuM. ( salamajImUtlR ) kArtika zeThanA jIva pAMcamA sarvAnubhUti nAmanA tIrthaMkara 1 ceAthA ArAnA prAraMbhamAM thanArA ceAvIzamA tI'kara ane bAramA cakravartI banne nirvANa pAmyA pachI yugalika dharma pravaze.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 prakaraNasa graha thaze. te munisuvratasvAmI jevA thaze. tenuM trIza hajAra varSanuM AyuSya, vIza dhanuSanu zarIra ane kacchapanu lAMchana jANavuM. ( devaputra ) zaMkha zrAvakanA jIva chaThThA devadyuta nAmanA tIrthaMkara mallinAtha jevA thaze. tenu paMcAvana hajAra varSanuM AyuSya, pacIza dhanuSanuM zarIra ne kalazanu lAMchana jANavuM. ( IT ) na MdanA jIva sAtamA udaya nAmanA tIrthaMkara aranAtha prabhu jevA thaze. tevu cArAzI hajAra varSanuM AyuSya, trIza dhanuSanu zarIra ane naMdAvanu lAMchana jANavuM. ( peDhAja ) sunaMdanA jIva AThamA peDhAla nAmanA tIrthaMkara kuMthunAtha jevA thaze. tenuM pa McANu hajAra varSanuM AyuSya, pAMtrIza dhanuSanu zarIra ane kheAkaDAnu lAMchana jANavuM. ( dila ) AnaMdanA jIva navamA peATila nAmanA tI kara zAMtinAtha jevA thaze. temanu eka lAkha varSanuM AyuSya, cALIza dhanuSanuM zarIra ane mRganu lAMchana jANavuM. ( sarvAtti ) zataka zrAvakane jIva dazamA zatakIrti nAmanA tI kara dharmanAtha prabhu jevA thaze. temanu daza lAkha varSanuM AyuSya, pIstALIza dhanuSanu zarIra ane vajranu lAMchana jANavuM. A zakhanA mitra jenuM nAma puSkali hatu te jANavA. ( zrI hemavIracaritramAM navamA kekasInA jIva ane dazamA reyalInA jIva kahyA che. ) ( suvara ) satyakI vidyAdharanA jIva agyAramA suvrata nAmanA tIrthaMkara anaMtanAtha jevA thaze. temanu N trIza lAkha varSanuM AyuSya, pacAsa dhanuSanu zarIra ane sicANAnuM lAMchana jANavuM. ( amama ) dvArakAmAM kRSNa vAsudeva neminAthanA bhakta hatA. te dharmiSTha zrAvaka thayA hatA. anyadA temaNe aDhAra hajAra munione zuddha vidhipUrvaka vaMdana karI kSAyika samyakatva upArjana karyuM hatu. te vakhate sAtamI narakane yeAgya duSkarmanI apava nA karIne trIjI narakane cAgya kalika karyA hatA ane tIrthaMkaranAmaka upArjana karyuM hatu. e kRSNanA jIva khAramA amama nAmanA tIrthaMkara vimaLanAtha jevA thaze. temanu sATha lAkha varSanuM AyuSya, sAThe dhanuSanu zarIra ane varAhanuM lAMchana thaze. vasudevahiMDImAM te kRSNe trIjI narakamAMthI nIkaLI, bharatakSetramAM zatadvAra nagaramAM mAMDalika rAjA thai, cAritra grahaNa karI tI karanAmakarma nikAcita karI, vaimAnika devapaNe utpanna thai tyAMthI cavIne amama nAme mAramA tIrthaMkara thaze ema kahyuM che. 64. ( narakamAMthI nIkaLIne parabhAryA tIrthaMkara thai zakatA nathI kAraNa ke vacce kALa vadhAre che tethI bIjA be bhava thavAnI jarUra che.)
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALasasatikA prakaraNa 51 nikasAyanippulayanimamacittaguttA samAhisaMvariyA / jasaharavijao mallo, devo'NaMtaviri bhaddakaro // 65 // artha - nisAra ) baLadevano jIva teramA niSkaSAya nAmanA tIrthaMkara vAsupUjya jevA thaze. temanuM 72 lAkha varSanuM AyuSya, 70 dhanuSanuM zarIra ane mahiSanuM lAMchana jANavuM. ( kRSNanA moTA bhAI baLabhadra kRSNanA ( amama tIrtha karanA ) tIrthamAM siddhipadane pAmavAnA che, tethI A tIrthakaranA jIva baLadeva kahyA che te bIjA samajavA. ) ( nibuda ) rahiNIno jIva nipulAka nAmanA caudamA tIrthakara zreyAMsanAtha jevA thaze. temanuM 84 lAkha varSanuM AyuSya, 80 dhanuSanuM zarIra ane khagrI (guMDA )nuM lAMchana jANavuM. ( nimama ) jene batrIza putro thayA hatA te sulatAne jIva paMdaramA nimama nAmanA tIrthakara zItaLanAtha jevA thaze. temanuM lAkha pUrvanuM AyuSya, 90 dhanuSanuM zarIra ane zrIvatsanuM lAMchana jANavuM. ( sittapurA) jeNe prabhune bIjorApAka vaherAvyo hato te revatIne jIva sattaramA citragupta nAmanA tIrthakara suvidhinAtha jevA thaze. temanuM be lAkha pUrvanuM AyuSya, 100 dhanuSanuM zarIra ane magaranuM lAMchana jANavuM. ( ramAdi ) gavAlino jIva sattaramAM samAdhi nAmanA tIrthakara caMdraprabhu jevA thaze. temanuM daza lAkha pUrvanuM AyuSya, 150 dhanuSanuM zarIra ane uDupati ( caMdra )nuM lAMchane jANavuM ( saMvArikA ) gAgaline jIva aDhAramA saMvara nAmanA tIrthakara supArzvanAtha jevA thaze. temanuM viza lAkha pUrvanuM AyuSya, baso dhanuSanuM zarIra ane svastikanuM lAMchana jANavuM. ( ) dvIpAyanano jIva ogaNIzamA yazodhara nAmanA tIrthakara padmaprabha jevA thaze. temanuM trIza lAkha pUrvanuM AyuSya, aDhIso dhanuSanuM zarIra ane padyanuM lAMchana jANavuM. (viko ) karNano jIva vazamA vijaya nAmanA tIrthakara sumatinAtha jevA thaze. temanuM cALIza lAkha pUrvanuM AyuSya, traNa so dhanuSanuM zarIra ane kaicanuM lAMchana jANavuM. (mo) nAradane jIva ekavIzamAM malla nAmanA tIrthakara abhinaMdana jevA thaze. temanuM pacAsa lAkha pUrvanuM AyuSya, sADAtraNa so dhanuSanuM zarIra ane kapi ( vAnarA )nuM lAMchana jANavuM.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ para prakaraNasaMgraha. | ( reko) aMbADane jIva bAvIzamA deva nAmanA tIrthakara saMbhavanAtha jevA thaze. temanuM sATha lAkha pUrvanuM AyuSya, cAra so dhanuSanuM zarIra ane turaga ( azva nuM lAMchana jANavuM. (mahAvIrasvAmIe je aMbaDa sAthe susAne sukhasAtAnA samAcAra kahevarAvyA hatA te aMbaDa jANavA. keI ThekANe dharmalAbha kaheje ema paNa jaNAvela che. ) ( avaMtikAra ) dvAramadano jIva trevIsamA anaMtavIrya nAmanA tIrthakara ajitanAtha jevA thaze. temanuM beMtera lAkha pUrvanuM AyuSya, sADAcAra so dhanuSanuM zarIra ane gajanuM lAMchana jANavuM.(haimavIracaritramAM brahmadattacakInA jIva kahyA che. ) (matte ) svAtine jIva covIzamAM bhadrakara ( bhadrakRta) nAmanA tIrthaMkara cothA ArAnA prAraMbhamAM RSabhadeva jevA thaze. temanuM rAzI lAkha pUrvanuM AyuSya, pAMca so dhanuSanuM zarIra ane vRSabhanuM lAMchana jANavuM. jinaprabhasUrikRta prAkRta gadya dIvALIkalpamAM te A pramANe che-trIjA udAyInA jIva supArzva jina, cothA piTTilanA jIva svayaMprabha jina, pAMcamA daDhAyunA jIva sarvAnubhUti jina, chaThThA kArtikanA jIva devasuta jina, sAtamA zaMkhanA jIva udaya jina, AThamA AnaMdanA jIva peDhAla jina, navamA sunaMdAnA jIva padila jina, dazamA zatakanA jIva zatakIti jina, agyAramA devakInA jIva munisuvrata jina, bAramA kRSNanA jIva amama jina, teramA satyakInA jIva nikaSAya jina. cAdamAM baLadevanA jIva nipulAka jina, paMdaramA sulasAnA jIva nimama jina, soLamA rohiNInA jIva citragupta jina (keI kahe che ke kalkInA putra citragupta), sattaramAM revatInA jIva samAdhi jina, aDhAramA sayalanA jIva saMvara jina, trevIsamA aranAtha jIva anaMtavIrya jina, covIzamAM buddhanA jIva bhadraMkara jina. bAkInA upara kahyA pramANe jANavA. 65. ( A nirNaya bahuzruta jANe. ) saDDadusaya sahasA, pauNaculasiyA lkkhpnnchcupnnaa| samakoDisahasa, teNUNapaliacaubhAga paliaddhaM // 66 // artha() pahelA padmanAbhanA nirvANuthI bIjA suradevanuM nirvANa aDhIso varSe thaze. (dattA jAjulA ) bIjA ane trIjA jinanuM AMtaruM poNuM corAzI hajAra varSa. ( A AMtarUM badhe nirvANanuM jANavuM ) (DhApA ) trIjA ane cothA jinanuM AMtaruM pAMca lAkha varSa (4) cethA ane pAMcamA jinanuM AMtaruM cha lAkha varSa. (35) pAMcamAM ane chaThThA jinanuM AMtaruM cepana lAkha varSa.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALasaptatikA prakaraNa ( mohita ) chaThThA ane sAtamA jinanuM AMtaruM koTi sahastra ( hajAra karoDa ) varSa. ( tesTivakamAna) sAtamA ane AThamA jinanuM AMtaruM koTi sahastra varSe nyUna palyopamano cotho bhAga ( pA palyopama ). (ji.) AThamA ane navamA jinanuM AMtaruM ardha palyopamanuM jANavuM. da. pauNapaliUNa tiayara, caunavatIsacaupanna igkoddii| chavIsasahasa chAvaTThilakkha vAsAyarasaUNA // 67 // artha - palaLachiLa sivAya) navamA ane dazamA jinanuM AMtaruM poNuM palyopame nyUna traNa sAgarepama. () dazamA ane agyAramA jinanuM AMtaruM cAra sAgarepama. (nava) agyAramA ane bAramA jinanuM AMtaruM nava sAgarepama. (sI) bAramA ane teramA jinanuM AMtaruM trIza sAgarepama. ( ra3pa4) teramAM ane cAdamAM jinanuM AMtaruM cepana sAgaropama. zcidamA ane paMdaramA jinanuM AMtaruM ( dIvAla chAddiva ) chavIza hajAra, chAsaTha lAkha (vAra) varSa (athavA ) ane eka se sAgaropame nyUna (phuvA polI) eka karoDa sAgaropamanuM jANavuM. 67. navakoDi navaikoDI, navasayakoDI ya nvshskoddii| visarjanava navatatasannavoTivaravA 68 che artha - navo4i)paMdaramA ane soLamA jinanuM AMtaruM nava karoDa sAgaropama. (ravI ) sImA ane sattaramA jinanuM AMtaruM nevuM koDa sAgarepama. ( navaracorI 5 ) sattaramA ane aDhAramA jinanuM AMtaruM nava se karoDa sAgaropama. (navasarazorI) aDhAramA ane ogaNIzamAM jinanuM AMtaruM nava hajAra karoDa sAgaropama. ( dinadarava) ogaNIzamA ane vazamA jinanuM AMtaruM nevuM hajAra karoDa sAgaropama. 1 A bAdabAkI cothe Are 42 hajAra varSa jUne eka kaDAkoDI sAgaropamano hovAthI te 42000 ane pahelAthI chaThThA prabhu sudhInA AMtarAnA 65 lAkha ne 84 hajAra varSa maLIne samajavI.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 prakaraNasaMgraha (nava ) vIzamA mane mevIzamA sinanu mAMtara nAma 42 / 7 sAgareza5ma. (dasa ) mevIzamA mane pIzamA zinanu bhataru zAma 427 sAgaropama. (tIsa) mApIzamA bhane vIzamA ninu ta trIzAma 42 / 7 sAgarA5ma. (pannakoDilakkhA ) vIzamA bhane yovIzamA ninu mAMtara payAsa pAsa karoDa sAgaropamanuM jANavuM. 68. bala vejayaMta ajiA, dhammo suppahasudaMsaNANaMdA / naMdaNa paumA haliNu-tti cakkiNo dIhadaMto a // 69 // taha gUDhadaMtao suddhadaMta siridaMta-siribhuI somo| pauma mahapauma dusamo, vimala vimalavAhaNa ariTTho // 7 // atha:-mAvatI yAvI ( haliNutti ) meTa na javAnAM nAma( bala vejayaMta ajiA) ma 1, vaizyata 2, malita 3, (dhammo) dharma 4, (suppahasudaMsaNANaMdA) sumana 5, sudarzana 6, mAna 7, (naMdaNa paumA) nahana 8 ane padma 9 jANavA. ve (cakiNo ) mA2 yavattI-mAnA nAma cha:--(dIhadaMto a ) hAta 1, (taha ) tathA ( gUDhadatao ) gUDhata 2, (suddhadaMta ) zuddhata 3, ( siridaMta ) zrI 4, (siribhuI ) zrIbhUti 5, (somo) soma 6, (pauma) 55 7, ( mahapauma ) mahApa 8, (dusamo) husama 8, (vimala) vibhara 10, (vimalavAhaNa) vibhapAna 11 mane ( ariTTho) mariSTa 12. 68-70. naMdI a naMdimitto, suMdarabAhu mahabAhu aiblo| mahabala balo duviThTha, tiviTTha iya bhAvi nava viNhu // 71 // matha:-(naMdI ) 1, ( a ) bhane (naMdimitto ) nIbhitra 2, ( suMdarabAhu) suM12mAI 3, ( mahabAhu ) mahamA 4, ( aibalao) atima 5, (mahabala) mAma , ( balo) ma 7, ( duviTTha) viS4 8 ane (tiviTTha) viY4 6 (iya) yA pramANe ( nava viNhu ) nava vaasudev| (bhAvi ) mAvI aNe thanAranA nAma Mgal. 71. bhAvi paDiviNhuNo tilaya lohajaMgho a vayarajaMgho a| kesari bali palhAyA, aparAiya bhIma suggIvA // 72 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALasaptatikA prakaraNa 55 artha:-(mAvi) bhAvI kALamAM thanArA (pavivgo) nava prativAsudevanAM nAma-(ti ) tilaka 1, (Dhokko ) lehajaMgha 2, (4) ane (vayavaMdho ) vajajagha 3, (4) ane ( ra) kezarI 4, (8) bali 5, (pAyA) prahUlAda 6, (anAja) aparAjita 7, (mIka ) bhIma 8 ane (suvA ) sugrIva - jANavA. 72, iya bArasAracaka, kappo te'nnNtpugglprho| te'NaMtAtIaddhA, aNAgayaddhA aNaMtaguNA // 73 // artha:-(64) A upara kahyA pramANe (vAsAvalaM) bAra ArArUpa kALacakra che, te eka ( blo) ka95 kahevAya che. (teuta) tevA kapa anaMtA jAya tyAre (putrapaTTo) eka pudgalaparAvarta thAya che. (teDatA ) tevA pudgalaparAvarta anaMtA (atIkA) atItakALamAM gayA che, (apAyA ) ane tenAthI anAgata kALa (anaMtakuLa) anaMtaguNa che. eTale ke anaMta pudagalaparAvartanane atItakALa che ane anAgatakALa tenAthI anaMtaguNa che. 73. sirideviMdamuNIsara-viNeasiridhammaghosasUrIhiM / appaparajANaNaTThA, kAlasarUvaM kimavi bhaNi // 74 // artha -(siviMdakuvara) tapagacchanA zrIdeveMdra munIzvaranA (vijema) ziSya (sidhimadhokapUrataE ) zrIdharma gheSa nAmanA sUrie (vv[g) pitAne tathA anyane jANavA mATe (jAdavajavaM) kALanuM svarUpa (vinavi) kAMIka eTale saMkSepathI (mari ) kahyuM che. 74. zrImAnuM dhamaSasUrIzvaraviracita kALasaptatikA prakaraNa samApta. kama-maramonI ilijjira lilItaka- kAjhI kema
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ + BER CON ra zrIkAyasthiti prakaraNa (bhUga tathA sApAMtara) vardhamAnaM jinaM nasvA, yathAbhUtArthadezakam / kurve kAyasthitistotre, kiyadarthaprakAzakam // "(yathAbhUtArthadezaka) yathArtha tatvanA paheza 42 nA2 (vardhamAnaM jinaM) zrIvardhamAnasvAbhIna (matvA ) namaH42 4zana (kAyasthitistotre) mA yasthiti nmn| stotramA ( kiyadarthaprakAzakaM ) 21 artha neprAza ( kurve ) hu~ 42 chu." jaha tuha daMsaNarahio, kAyaThiI bhIsaNe bhavArapaNe / bhamio bhavabhayabhaMjaNa, jiNiMda ! taha vinavissAmi // 1 // artha:-( bhavabhayabhaMjaNa ) saMsAra bhayanI nA42nAra ( jiNiMda ) line ! (tuha daMsaNarahio) tamArA harzana hita mevo du ( jaha) pramANa ( kAyaThiI ) mA yasthitiye zane (bhIsaNe ) saya 42 ( bhavAraNNe ) saMsAra35 2maTavImA ( bhamio ) 4o chu, ( taha ) te pramANa ( vinnavissAmi ) tamane vinaMti karuM chuM arthAt rozana karuM chuM. 1. avvavahAriyamajjhe, bhamiUNa aNaMtapuggalaparaTTe / kaha vi vavahArarAsiM, saMpatto nAha ! tatthavi ya // 2 // matha:-( nAha ) nAtha ! ( avavahAriyamajhe ) m0yvhaa2i42||shin viSe ( aNaMtapuggalaparaTTe ) mana ta pugisarAvartana sudhA ( bhamiUNa ) prabhA parIne ( kaha vi ) 4 5 prAre-lavitavyatAne yoNe ( vavahArarAsiM ) vyavahArazazine ( saMpatto) prAta thI. ( tatthavi ya ) tyAM 55 thi24|| prabhAra yu. 2. bhAvArtha-saMsAramAM sAMvyAvahArika ane asAMvyAvahArika evA be prakAranA jIve che. temAM jeo anAdi nigadanI avasthAmAMthI bahAra nIkaLIne pRthvIkA
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyasthiti prakaraNa 57 yAdikane viSe AvelA che. tee duniyAmAM leAkeAnA dRSTimArgamAM AvatA he.vAthI pRthvI Adi vyavahArane pAmyA, mATe tee sAMvyAvahArika kahevAya che. jo ke tee pharIthI paNa nigeAdamAM jAya che, te paNa tee vyavahArarAzimAM AvelA hAvAthI sAMvyAvahArika ja kahevAya che ane jee anAdi kALathI nigeAdAvasthAmAM ja rahelA che. te kAi vAra paNa vyavahAramAmAM AvelA nahIM hAvAthI asAMvyAvahArika kahevAya che. asAMvyAvahArika anAdi nigeAda jIvarAzimAM gayelA kALanA anAdipaNAne lIdhe anaMtA pudgalaparAvatA sudhI rahIne kAipaNa prakAre, jema patanI nadImAM rahelA pASANa keTaleka kALe gALa ane lIseA thAya che tema tevA prakAranI vitavyatAnA vazathI pRthvI Adine pAmIne huM vyavahArarAzine prApta thayA, teA he nAtha ! tyAM paNa--vyavahArarAzimAM paNa huM AgaLa kahevAze te prakAre teTaleA kALa bhamyA. 2. ukkosaM tiriyagaI, asaMni egiMdi vaNa napuMsesu / bhamio Avaliya asaM - khabhAgasama puggalaparaTTA // 3 // a:--( uttea ) utkRSTathI ( ttiyAre) tiryaMcagatimAM, ( sa~na ) asasImAM, ( ri ) ekedriyamAM, ( vaLa ) sUkSma, bAdara nigeda ane pratyeka e traNa jAtinI vanaspatikAyamAM tathA ( navuMselu ) napu MsakapaNAmAM utkRSTathI ( Avahiya ) AvalikAnA (saMvamAnalama ) asaMkhyAtamA bhAganA samaya jeTalA thAya teTalA ( punarupaTTA) pudgalaparAvata sudhI ( mitro ) huM bhamyA. 3. sAmannaM suhumatte, osappiNio asaMkhalogasamA / bhamio taha pahu suhume, puDhavI jala jalaNa pavaNa vaNe // 4 // artha :-( sunnumatte ) sUkSmapaNAne viSe ( sAmanna) eghathI ( saMNajosamA) asaMkhya lAkAkAzanA pradeza jeTalI ( eiinallo ) avasarpiNI sudhI ( mitro ) huM bhamyA. ( sajja ) te ja prakAre-teTale ja kALa ( sudume) sUma ( purI) pRthvIkAya, ( jJaha ) apkAya, ( jJajaLa ) agnikAya, ( vavaLa ) vAyukAya ane ( ra ) vanaspatikAyane viSe (viSNu) pratyeka pratyekamAM paNa bhamyA. 4. oheNa bAyaratte, taha bAyaravaNassaIsu tAu puNo / aMgulaasaMkhabhAge, dosaDDa parahya nigoe // 5 //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 prakaraNasaMgraha. artha:-(go) vaLI (lona) oghathI ( vAcajo ) bAdarapaNumAM (tada) tathA (vAparavAIku) bAdaravanaspatikAyamAM (caMgulamAM ) aMgulanA asaMkhya bhAgamAM rahelA AkAzapradeza pramANu eTale (ta) teTalI avasarpiNIo sudhI huM bhame, tathA (nig) nigodane viSe (6 ) aDhI pudgalaparAvartana sudhI huM bhamyA eTale ke vyavahArarAzimAM AvyA pachI pharI je nigodane viSe jAya to sAmAnyathI sUkSma ane bAdara nigadane viSe maLIne aDhI pagalaparAvartana sudhI jIva bhame che. 5. bAyara puDhavI jala jalaNa, pavaNa patteyavaNa nigoesu / sattari koDAkoDI, ayarANaM nAha ! bhamio haM // 6 // artha:-vaLI (nAda!) he nAtha! (vAyara) bAdara (kudarI) pRthvIkAya, () apUkAya, ( 1 ) agnikAya, (var ) vAyukAya, (jela ) pratyeka vanaspatikAya ane (noratu ) sAdhAraNa vanaspatikAyarUpa bAdara nigedane viSe (chaM) huM (sattara joDAvADI) sItera kaDAkaDi (a ) sAgaropama sudhI (mami) bhamyo. 6. (e pratyeka pratyekamAM ja pharI pharIne utkRSTathI sItera koDAkaDI sAgaropama kALa sudhI utpanna thaI zake che.) saMkhijjavAsasahase, biticauriMdIsu ohao a thaa| pajattabAyaregiM-dibhUjalAnilaparittesu // 7 // artha -(a) vaLI (sodo) oghathI (vitijIy) dvIMdriya, trIMdriya ane cauridriyane viSe huM (saMgivArasada) saMkhyAtA hajAra varSo sudhI bhamyA (tarA) tathA (pagaravAya) paryApta bAdara ( ri) akeMdriya (mUgAnisTattiDu) pRthvIkAya, apakAya, vAyukAya ane pratyeka vanaspatikAyane viSe paNa saMkhyAtA hajAra varSo sudhI huM bhame. 7. bAyarapajaggi biticau-riMdisu saMkhadiNavAsadiNamAsA / saMkhijjavAsaahiA, tasesu do sAgarasahassA // 8 // artha - sAvarapurA) bAdara paryApta agnikAya tathA (vitirahig) paryApta dvIMdriya, trIMdriya ane caturidriyamAM anukrame (saMvidhavAvidhAmA ) saMkhyAtA divasa, saMkhyAtA varSa, saMkhyAtA divasa ane saMkhyAtA mAsa bhamyA. eTale ke-agnikAyamAM saMkhyAtA ahorAtra, dvIMdriyamAM saMkhyAtA varSa, trIdriyamAM saMkhyAtA divasa ane caturiMdriyamAM saMkhyAtA mAsa utkRSTa bhamyA. (tasu )
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyasthiti prakaraNa 59 trasakAyamAM utkRSTathI ( saMvipravAsaDhiyA ) saMkhyAtA varSe adhika evA ( sAlanA ) be hajAra sAgarApama bhamyA. 8. ayara sahassaM ahiyaM, paNidisu titIsa ayara suranarae / saMnisu taha purisesuM, ayarasayapuhuttamabbhahiyaM // 9 // a:( vidyu ) pAMce driyane viSe ( acara saddaA ddeiyaM ) saMkhyAtA varSe adhika evA eka hajAra sAgarApama tathA ( nitIna avara sunaC ) devagati ane narakagatine viSe tetrIza ka sAgarApama ( saMniSu tadda putteiluM ) saMjJIpacedriyane viSe ane puruSavedane viSe ( acayavumuttamadiya ) khaseAthI nava se sAgarApamathI kAMIka adhika bhamyA. 9. gabbhayatiriyanaresu ya, pallatigaM sattapuvakoDIo / dasahiya paliyasayaM, thIsu puchako DipuhuttajuaM // 10 // artha :--( gammatattvanojI 1) garbhaja, tiryaMca ane manuSyane viSe utkRSTa ( pakRtinaM ) traNa patyeApama ane ( sattapulajoDIlo ) sAta karoDa pUrva bhamyA. tathA ( zrIdyu ) vedane viSe ( yi yisayaM) eka seA ne daza palyeApama, tathA ( pulohapuruttanuA) ethI nava karADa pUrva bhamyA. 10. bhAvA--gaja tiryaMca ane manuSyane viSe utkRSTathI traNa patyeApama ane sAta karoDa pUrvanI kAyasthiti jANavI, kemake karADa pUrva varSanA AyuSyavALA pacendriya tiryaMca karoDa pUrva varSanA AyuSyavALA paMce driya tiya cane viSe vAraMvAra ( pharI pharIne ) utpanna thAya teA utkRSTathI sAta vAra utpanna thAya, ane jo AThamI vAra paNa temAM ja utpanna thAya teA avazya asaMkhyAtA varSanA AyuSyavALA yugalika tiya *cane viSe utpanna thAya. te asaMkhyAtA vaSa~nA AyuSyavALAne viSe utkRSTa AyuSya traNa patyeApamanu' che, tethI karIne upara kaheluM kAyasthitinuM pramANu ceAgya ja che. e ja pramANe manuSyane viSe paNa jANavuM. tathA strIvedane viSe utkRSTathI eka seA daza pApama ane ethI nava pUrvanI kAyasthiti kahI che te A pramANe:-kAi jIva karADa pUrvanA AyuSyavALA strIpaNAne viSe uparAupara pAMca ke cha bhava karIne izAna devaleAkamAM paMcAvana paDyeApamanI utkRSTa AyuSyavALI aparigRhItA devImAM utpanna thAya. pachI tyAMthI cavIne pharIthI karADa pUrva varSanA AyuSyavALI manuSyanI strIne viSe athavA tiyaMcanI strIne viSe srIpaNe utpanna thAya. tyAMthI pharIne paNa izAna devalAkamAM prathamanI jema paMcAvana pApamane AyuSye utpanna thAya. te tyAMthI cavIne pachI avazya prajA vedamAM jAya che, tethI pUrve kaheluM pramANa kharAbara che. 10. karADa
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. itthinapuMse samao, jahannu aMtomuhutta sesesu / apaje ukkosaM pi ya, pajasuhume thUlaNaMte'vi // 11 // artha - ghanapura) strIveda tathA napuMsadane viSe (kannu) jaghanya kAyasthiti (mo) eka samayanI che. (tonupura rey) te sivAyanA deva ane nArakIne varjIne zeSa manuSya tathA tiryaMca viSe jaghanya kAyasthiti antarmuhUrtanI che. (ane 33 aparyApta ne viSe utkRSTathI paNa kAyasthiti aMtarmuhUrtanI che. (Targ zUttiva) tathA paryApta sUkSmane viSe ane bAdaranimedane viSe paNa te ja pramANe aMtarmuhUrtanI jaghanya kAyasthiti jANavI. 11. vinnattA kAyaThii, kAlao nAha ! jaha bhamiya putvA / bhavasaMveheNinhi tu, vinnaviru gami sAmipuro // 12 // artha - nAda !) he nAtha ! (46) je prakAre (mamA puNA) pUrve bhAgye te prakAre (18) kALane AzrIne (vijA di6) meM kAyasthitinI vijJapti karI, (4) vaLI (2) have (nigo) svAmInI (ApanI) pAse (mA ) bhavasaMvedha eTale vivakSita bhavathI bIjA bhavamAM jaIne athavA tulya bhavamAM rahIne pharIthI paNa yathAsaMbhava te ja bhavamAM utpanna thavuM te bhavasaMvedha kahevAya. te rIte (vivarAmi) huM ApanI pAse vijJapti karIza. 12. parabhavatabbhavaAuM, lahugurucaubhaMgi snninrtirio| narayachage ukkosaM, igaMtaraM bhamai aTThabhave // 13 // artha - ghAmavatabhavamAM) parabhava ane te bhava(kahevAne icchelA bhava)nA AyuSyane (du) jaghanya ane utkRSTa sthitie vicAratAM (23maMti) cAra bhAMgA thAya che. te cAre bhAMge vicAratAM (nninatioi ) saMsI manuSya ane tiryaMca (narIcho) pahelI ja narakamAM (3 ) utkRSTathI (gita mAru aTTama) ekAMtara ATha bhAva bhramaNa kare che. 13. ahIM caturbhagI A pramANe che-A bhavamAM utkRSTa AyuSya ane parabhavamAM paNa utkRSTa AyuSya 1, A bhavanuM utkRSTa ane parabhavanuM jaghanya 2, A bhavanuM jaghanya ane parabhavanuM utkRSTa 3 tathA A bhavanuM jaghanya ane parabhavanuM paNa jaghanya 4. saMjJI manuSya tathA tiryaMca pahelI cha narakamAM utkRSTathI ekAMtara ATha bhave sudhI bhramaNa kare che, te A pramANe-kaI saMjJI paMceMdriya manuSya ke tiryaMca sAtamI
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAsthiti prakaraNa 1 naraka sivAya prathamanI chamAMnI koi eka narakamAM utpanna thAya, ane tyAMthI nIkaLIne pAche manuSyamAM utpanna thAya, tyAMthI phrIne narakamAM jAya. e pramANe ekAMtara AThe bhava kare che. pachI navame bhave te avazya khIjA paryAyapaNe utpanna thAya che. jaghanyathI teA AgaLanI gAthAmAM kahevAze te pramANe e ja bhava kare che. bhavaNavaNa joikappa - TThage vi ia aDabhavAu du jahannA / saga sattamIi tirio, paNa punnAusu ya ti jahannA // 14 // artha :-( mavaLavaLano paTTo vi) bhavanapati, jaMtara, jyAtiSka tathA sAdharmAdika ATha devaleAkane viSe ekAMtara bhavabhramaNa karatA manuSyA ane tiya cA (a aDamavAra 3 nannA) utkRSTathI ATha bhava kare che ane jaghanya e bhava kare che. ( sa sattamIk tioi ) sAtamI narakamAM ekAMtara bhramaNa karatA tiryaMcA utkRSTathI sAta bhava kare che. te A pramANe jema kAi karADa pUrvanA AyuSyavALA sajJI paMcendriya tiryaMca 1 sAtamI narakamAM jaghanya AyuSyapaNe utpanna thAya, ra tyAMthI nIkaLIne tiya`camAM Ave, 3 tyAMthI pharIne sAtamImAM jAya, 4 tyAMthI krI tiryaMcamAM Ave, pa tyAMthI pharIne sAtamImAM jAya, 6 tyAMthI pAchA ti camAM utpanna thAya, cha tyAMthI marIne tene sAtamI pRthvImAM javAnA asaMbhava che tethI sAta ja bhavA thAya che. sAtamI narakamAM ekAMtara utpanna thatA tiya cane samagra kALa chAsaTha sAgaropama ane cAra karADa pUrva jeTaleA che. (paLa punnAranu ya) pUrNa Aukhe pAMca lava kare che. eTale jo tiya ca tetrIza sAgarApama utkRSTa sthitivALA sAtamI pRthvInA nArakIemAM pUrNa AyuSye ekAMtare utpanna thAya te te utkRSTapaNe vAra nArakImAM jAya ane traNa vAra tiryaMcamAM utpanna thAya ema pAMca bhava kare che. ti jahannA jaghanya traNa bhava kare che. eTale eka bhava narakamAM ane e bhava tiryaMcamAM ema traNa bhava ja thAya che. manuSyane sAtamI narakamAM jaghanyathI ane utkRSa thI paNa be ja bhava thAya che, kemake sAtamI pRthvImAMthI nIkaLIne te avazya tiryaMcamAM ja utpanna thAya che; manuSya thatA nathI. 14. gevijjANa ya cauge, saga paNaNUttaracaukki ti jahannaM / pajjanaro ti savaTThe, duhA dubhava tamatamAi puNo // 15 // a: vano ) paryApta sa MjJI manuSya ( vijJALa ya 25) greveyakamAM ane AnatAdika cAra devaleAkamAM ekAMtara gamana kare teA utkRSTathI (sa) sAta bhava kare che. jema keAi manuSya AnatAhikamAM utpanna thayA, tyAMthI cyavIne manuSya thayA, tyAMthI krI AnatAdikamAM gayA, e rIte traNa vAra devaleAkamAM ane cAra vAra manuSyamAM utpanna thAya che. ( paLanUttatttari ) tathA cAra anuttara vimAnamAM ekAM
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha tara gamana kare to utkRSTathI pAMca bhava kare che, temAM pahelo, madhyane ane chello ema traNa bhava manuSyanA, vace be bhava vijayAdikanA ema pAMca bhava kare che. (ti kadaM) jaghanyathI traNa bhava kare. (nava greveyaka, cAra ka95 ane cAra anuttaramAM manuSya jaghanyathI traNa bhava kare che. ) (ti ) tathA sarvArthasiddhine viSe manuSya jaghanya ane utkRSTathI paNa traNa bhava ja kare che, kemake sarvArthasiddhimAMthI Avelo manuSya avazya siddhimAM ja jAya che. (duhA kubhava tamatamA pu) tathA tamatamAM nAmanI sAtamI naraka pRthvIne viSe jaghanyathI ane utkRSTathI paNa manuSya be bhava ja kare che. 15. duha jugalitiriamaNuA, dubhavA bhavaNavaNajoikappaduge / rayaNappahabhavaNavaNe, duha dubhava asanni pajatirio // 16 // artha -(gugatijhimajuma) jugaliyA tiryaMca ane manuSya (mavAvaLarsodalAbadu) bhavanapati, vyaMtara, jatiSka ane pahelA be kalapane viSe (Du) utkRSTathI ane jaghanyathI (DumarA) be ja bhava kare. ( ghara) ratnaprabhA nAmanI pahelI narakane viSe ane (avaLavaLa) bhavanapati tathA vyaMtarane viSe (atri pratioi ) paryApta asaMjJI tiryaMca utpanna thAya che te paNa (96) jaghanya ane utkRSTathI (kumava) be bhava ja kare che; kemake tyAMthI nIkaLelA asaMzI tiyaca thatA nathI. 16. pajjasannitirinaresu ya, sahasAraMtA surA ya chnniryaa| aDa bhava sattamanirayA, tirie cha bhava cau punnAU // 17 // artha:-() paryApta ane saMjJI evA vizeSaNavALA (tirinosu 4) tiryaMce ane manuSyane viSe ekAMtare utpanna thatA (dattAtA kuttA) bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka tathA prathamanA ATha kalpanA-sahasAra devaloka sudhInA devatAo ane (niyA) cha pRthvInA nArakIo (gara mava) utkRSTA ATha bhava kare che. jema koI bhavana patyAdikamAMthI thavIne ekAMtara bhavanI utpatti vaDe cAra vAra paryApta saMjJI manuSya thAya che. tyArapachI eTale ATha bhava karyo pachI te bhavanapatyAdikamAM utpanna thatA nathI. e pramANe bIje sthAne (tiryaMcane viSe) paNa jANavuM. tathA jaghanya AyuSyavALA ( sattaniyA) sAtamI pRthvInA nArakIo (tigi) paryApta saMjJI tiryaMcane viSe ekAMtara utpattine AzrIne (jI mA) cha bhava pUre che, kemake ekAMtare paryApta saMsI tiryaMcamAM upajatA sAtamI pRthvInA nArakIne cothI vAra sAtamI pRthvImAM upajavAne asaMbhava che. (punnAja) pUrNa eTale utkRSTa AyuSyavALA sAtamI pRthvInA nArakI potAnA nArakInA bhAvathI
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyasthiti prakaraNa 63 AraMbhIne ( 43 ) cAra bhava sudhI ja paryApta saMjJI tiya *camAM ekAMtare bhramaNa kare che, tethI adhika bhava kare nahIM. 17. pajjasanninare chabhavA, gevijANa ya caukkadevA ya / vaDaghuttarA ghaDamavA, Tunanna duvi 3 savadA // o8 // artha :--( vijJALa ya 23AdevA 5) traiveyaka ane AnatArdika cAra deva lekanA devA peAtAnA bhavathI mAMDIne ( pAlasinane ) paryApta saMjJI manuSyane viSe ekAMtare ( chamavA) utkRSTA che bhava kare che. ( vaghuttarA) tathA cAra anuttara vimAnavAsI deve peAtAnA bhavathI AraMbhIne paryApta saMjJI manuSyane viSe ekAMtare utpanna thAya tA ( caramavA ) utkRSTA cAra bhava kare che. ( sunna ) jaghanyathI e bhava kare che. eTale nava caiveyaka, cAra AnatAdika ane cAra anuttaravAsI devA paryApta saMjJI manuSyane viSe jaghanya be bhava ja kare che. ( dudAvi Tu savaThThA ) tathA sarvArthasiddhanA devatAe paryApta saMjJI manuSyane viSe utpattine AzrIne jaghanya tathA utkRSTathI paNa e bhava ja kare che. 18. bhUjalavaNesu dubhavA, duhA vi bhavaNavaNajoisadukappA | amiAutirinare taha, miha sanniyaratirisanninarA // 19 // a:-( mavaLavaLano saduppA bhavanapati, vyatara, jyAtiSka ane sAdharma tathA izAna devaleAkanA deveza ( mUnarjavaLavu ) pRthvI, jaLa ane pratyeka vanaspatikAyane viSe utpanna thAya teA (duddA vi) jadhanyapaNe tathA utkRSTapaNe (ghumavA) e bhava ja kare che, kemake pRthivyAdikamAMthI nIkaLIne teenI bhavanapatyAdikamAM utpattinA abhAva che. ( tadda ) tathA ( sanniyatiri ) saMjJI ane asa MjJI tiryaM cA (lanninA ) tathA saMjJI manuSyA (minnAra) amita eTale patyeApamanA AyuSyavALA ( sinnire ) yugalika tiya cAne viSe tathA yugalika manuSyAne viSe ( minnu ) mAMheAmAMhe utpanna thAya teA e bhava ja kare che. te A pramANe-saMjJI ane asajJI tiya ca yugalika manuSyane viSe tathA yugalika tiryaMcane viSe tema ja saMjJI manuSya yugalika tiya cane viSe ane yugalika manuSyane viSe utpattine AzrIne e bhava ja kare che, kemake yugalikanA bhava karyA pachI te avazya devapaNe ja utpanna thAya che. 19. bhUjalapavaNaggI miha, vaNA bhuvAisu vaNesu a bhuvAI | pUraMti asaMkhabhave, vaNA vaNesu a anaMtabhave // 20 // aH-( mUlarupavaLanI ) pRthvIkAya, aplAya, vAyukAya ane agnikAya
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. (mi) anyAne viSe-mAMhomAMhe (jUti sAmave) utkRSTathI asaMkhyAtA bhava pUre che. ( kare che ) (vA muvADu) vanaspatikAya pRthivyAdika cAra kAyane viSe utkRSTathI asaMkhyAtA bhava pUre che. ane (mulAI) pRthivyAdika cAra kAyavALA vanaspatikAyane viSe utkRSTathI asaMkhyAtA bhava pUre che. (vA vasu ) ane vanaspatikAya vanaspatikAyane viSe (maitamave) utkRSTathI anaMtA bhava pUre che. 20. paNa puDhavAisu vigalA, vigalesu bhuvAi vigalasaMkhabhave / guru Au tibhaMge puNa, bhavaTTha savattha dujahannA // 21 // artha:-(virAkTA) vikale driyo (TT TDhavANa) pRthivyAdika pAMcamAMnA dareka ne viSe (saMvama) saMkhyAtA bhava kare che. tathA (muvAda ) pRthivyAdika pAMce ane vikaseMdriya ( vijetu) vikaleMdriyone viSe (tame) saMkhyAtA bhava kare che. tathA pUrve kahelA ( guhA tirma pu) cAra bhAMgAmAMnA utkRSTa AyuSyavALA pahelA traNa bhAMgAmAM eTale e traNa bhAMgAnI apekSAe yathAsaMbhava utpanna thatA uparanI doDha gAthAmAM kahelA pRthivyAdika (saraLa) sarve jIvo (madra) utkRSTathI ATha bhAva kare che. jemake koI utkRSTa AyuSyavALe pRthvIkAyika jIva utkRSTa AyuSyavALA apakAyikane viSe utpanna thAya, tyAMthI pAcho utkRSTa AyuSyavALA pRthvIkAyamAM utpanna thAya ane tyAMthI pharIne utkRSTa AyuSyavALA aplAyamAM utpanna thAya, e rIte ekAMtara bhava karatAM cAra ja vAra utpanna thAya che. eTale be maLIne ATha bhava kare che. tathA utkRSTa AyuSyavALe pRthvIkAyika jaghanya AyuSyavALA apakAyane viSe paNa e ja pramANe cAra vAra utpanna thAya che. tathA jaghanya AyuSyavALo pRthvIkAyika utkRSTa AyuSya vALA akAyane viSe e ja pramANe ATha bhavano pUraka thAya che. e ja pramANe sarve teukAyAdine mATe jANavuM. A doDha gAthAmAM kahelA ( sAdhu sujJaat) sarve pRthvIkAyAdika chavo utkRSTa AyuSyavALA traNa bhAMge jaghanyathI be bhava kare che. 21 miha sanniyaratirinarA, vigalabhuvAisu a naratirisu ee / aTTha bhavA caubhaMge, duha pavaNaggisu narA dubhavA // 22 // artha -yugalikane varjIne (triya) saMsI, asaMjJI tinir) tiya ce tathA manuSyo (rAme) cAre bhAge (mi) mAMhomAMhe utpanna thAya to (mad mavA ) utkRSTA ATha bhava kare che. tathA teo ja-saMjJI, asaMjJI tiryaMca ane manuSya (vimuvAdag ) vikale driyane viSe tathA pRthvIkAyAdikane viSe paNa ekAMtara utpanna thAya te cAre bhAge utkRSTA ATha bhava kare che. tathA (4) vikale driya ane prathivyAdika ( naligi ) saMjJI asaMjJI nara ane tiryaMcane viSe ekAMtara utpanna thAya to cAre bhAge utkRSTA ATha bhAva kare che. tathA (1)
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyasthiti prakaraNa. manuSya (vi.jADu) vAyukAya ane agnikAyane viSe (suda ) jaghanyathI ane utkRSTathI (mi) be bhava ja kare che kemake. vAyukAya ane agnikAyathI udharele jIva manuSya thato ja nathI. 22. paratabbhavAu mANA, iha pahu ! sNveho'nnubNdhtthiii| kittiu vinnaviumalaM, caubhaMgi jahannukosa kamA // 23 // artha -(g!) he prabhu ! (tanmavaka mALA) parabhava ane te bhavanA AyuSyakALamAnane AzrIne () A saMsAramAM A pramANe ( syi ) saMvedhathI thatA anubaMdhanI sthiti che. temAM saMvedha eTale vivakSita bhavathI bIjA vivakSita bhavamAM vAraMvAra parAva karIne saMbhava pramANe utpanna thavuM te. anubaMdha eTale vivakSita paryAyavaDe aMtara vinA niraMtarapaNe utpanna thavuM te. saMvedhathI je anubaMdha ane te anubaMdhanI sthiti te A pramANe--jema koDa pUrvanA AyuSyavALo koI manuSya ratnaprabhA pRthvImAM utkRSTa sthitivALe nArakI thAya to tenI anubaMdhasthiti utkRSTathI cAra sAgaropama ane cAra karoDa pUrvanI hoya che. jaghanyathI eka karoDa pUrva ane daza hajAra varSanI hoya che. (kadanuvAla vA) te sarvane jaghanya ane utkRSTanA kramathI ( asmaMti) cAre bhAMge (vivi8) vijJApanA (vizis) karavAne huM kema (a) zaktimAna thAuM ? arthAt na thAuM. 23. iya kAyaThiI bhamio, sAmi ! tuha daMsaNaM viNA bahuso / diTTho si saMpayaM tA, akAyapayasaMpayaM desu // 24 // artha--(ni.) he svAmI ! () A pramANe eTale pUrvokata yunivaDe (suda caMvi vinA ) huM tamArA darzana vinA (vahuno) ghaNI vAra (vArki mamitte ) kAyasthitimAM bhamyo chuM. (saMpadaM) hamaNAM mane (oi ) tamAruM darzana thayuM che. () tethI karIne (a pa ) kAya rahita eTale siddhanA padanI-mutinI saMpadA (24) mane Ape. 24. Iti zrI kulamaMDanasUriviracita kAyasthiti prakaraNa samApta. tenA nAjuka hAjarI
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vijayavimaLagaNiviracita svopajJaavacUrIyukta zrIbhAvaprakaraNam ( gujarAtI anuvAda sAthe ) ANaMdabharianayaNo, ANaMda pAviUNa guruvayaNe / ANaMdavimalasUriM namiuM vucchAmi bhAve a // 1 // artha :-( bALarmariAnayo ) ANa MdathI bharelAM che netra jenAM evA hu A prakaraNanA kartA vijayavimaLaNa (jIvacane) gurunA vacanamAM(ANaMd pavaLa) AnaMda pAmIne ( bALavimallUti ) ANu MdavimalasUrine ( namavuM) namaskAra karIne ( mAthe ) aupazamikAdi bhAvAne ( vucchAmi ) kahu chu. 1. have dvAragAthA kahe che:-- dhamAdhammAsA, kaulo puggalakhaMdhA ya kaMmma gaIM jIvA / eesa a dAresu bhaNAmi bhAve a aNukamaso // 1 // " aH--1 dharmAstikAya, 2 adharmAstikAya, 3 AkAzAstikAya, 4 kALa, 5 pugaLaskadha, 6 karma, 7 gati ane 8 jIva e ATha dvArAne viSe anukrame bhAvAne kahuM chuM. 2. vivecanaH--je ATha dvArAne viSe bhAva kahevAnA che tenA nAmanI vyAkhyA. 1 ( dharmAztiAya ) jIva ane pudgalane gati karavAmAM je apekSA kAraNa te dharmAstikAya. asti eTale pradezeAnA samUha te astikAya kahevAya che. jema pANI mAchalAne gamana karavAmAM apekSA kAraNa che tema jIva ane pudgalane ti karavAmAM apekSA kAraNa te dharmAstikAya che. e dharmAstikAyanA koMdha cAda rAjaleAkapramANa che ane asaMkhyAta pradezI che. 2 (dharmAztiAya ) jIva ane pudgalane sthira rahevAmAM je apekSA kAraNa te adharmAstikAya. adharmAstikAyanA skadha cAda rAjaleAkapramANa che ane asakhyAta pradezI che. 3 ( sArAstAya ) A eTale maryAdApUrvaka sarve padArtho jyAM prakAze eTale sarve drabyA jyAM peAtAnA svabhAvane pAme che te AkAza, tenA pradezanA
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva prakaraNa samudAya te AkAzAstikAya. je jIva ane pugalane avakAza Ape, sAkarane dUdhanI jema te AkAzAstikAya. tene skaMdha lokAlekavyApI, anaMta pradeza che. loka te cida rAjaloka, jemAM chae dravya hoya che, te sivAyano alakAkAza jANo. - 4 ( 4)-rasTane ja te kALanA be prakAra che. eka vartanA lakSaNa, bIje samayAvalikA lakSaNa. dravyane te te rUpe thavAmAM je prAjaka te vartanA. A vartanA samasta dravya, kSetra ane bhAva (paryAya ) vyApI che. bIje samayAvalikA kALa te aDhI dvIpanA drAdimAM che. tenI bahAra nathI. te kALa inAne navo kare ane navAne jUne kare. sUphamamAM sUkSama kALa je vartamAna maTI bhUta kayAre thayo tathA bhaviSya maTI vartamAna kayAre thaye te paNa jaNAya nahi te samaya. AMkha baMdha karIne ughADIe teTalA vakhatamAM asaMkhyAtA samaya thAya che. tevA asaMkhyAta samayanI eka avaLI thAya che. 5 (saM5) te pudgala skaMdha jANavA, pUraNa, galana athavA caya, upacaya dharmavALo te pudgala. tenA be aNuthI mAMDIne anantA aNu sudhInA banelA te skaMdha kahevAya. 6 (1) A samasta cauda rAjalaka karmavargaNAthI niraMtara ThAMsIne bharela che. te karmavargaNune mithyAtvAdi sAmAnya hetuvaDe athavA jJAna jJAnInuM pratyenIkapaNuM Adi vizeSa hetuvaDe grahaNa karIne jIva AtmapradezanI sAthe khIra-nIranI peThe athavA agni ane lohanI peThe saMbaddha kare che. te karma ATha prakAranAM che. (1) jenA vaDe vastu jaNAya che athavA vizeSa grahaNAtmaka bodha te jJAna, tene AvaranAra, grahaNa karelI kamavargaNAmAMhene viziSTa pugalasamUha te jJAnAvaraNIya karma, (2) jenAvaDe dekhAya te athavA sAmAnya grahaNAtmaka bedha te darzana. te sAmAnya avabodha che. tenuM AcchAdana karanAra je karma te darzanAvaraNIya karma. (3) je sukha-duHkharUpe anubhavAya te vedanIya karma. (4) sadasad vivekamAM vikaLa kare ane jethI jIva meha pAme te mohanIya karma. (5) eka gatimAMthI bIjI gatimAM laI jAya te AvuM karma. (6) gatyAdiparyAya anubhavavA tarapha tatpara kare te nAma karma. (7) jenAthI uMca nIca zabdavaDe jIva balAvAya te gotra karma(8) jenAthI dAnAdi labdhio vizeSapaNe haNAya te aMtarAya karma. 7 (ti) jemAM gamana karAya te gati. tenA pAMca prakAra. 1 nArakI, 2 tiryaca, 3 manuSya, 4 devatA, pa siddhagati. 8 (ka) je jIvyo, jIve che ane jIvaze te jIva. je dravyaprANa ane bhAvaprANune dhAraNa kare te jIva. , dravyaprANa pAMca iMdriya, traNa baLa, zvAsocchavAsa ne ApyuM ane bhAvaprANa
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 prakaraNuMsaMgraha. te jJAna-dana-cAritrAdi AtmAnA guNlRA. te ba Mnene dhAraNa karanAra te sa`sArI jIva ane mAtra bhAvaprANane dhAraNa kare te siddhanA jIva. ahIM guNusthAnavatI jIva levA, paNa ekendriyAdi jIvA levA nahi. guNuThANuA AzrI bhAva kahelA che mATe. e pramANe A ATha dvArA viSe pamikAdi bhAvAne anukrame kaheze. prathama cAda guNasthAnakAnA nAma kahe che:-- micche sAsaNa mIse, aviraya dese pamatta apamatte / niaTTi ani aTTi suhumu-vasama khiNa sajogi ajogiguNA // 3 // aH--mithyAtva, sAsvAdana, mizra, avirati, dezavirati, pramattasayata, apramattasayata, nivRttikaraNa, anivRttikaraNa, sUkSmasa parAya, upazAMtameAha, kSINumAha, sajagI ane ajogI-e 14 guNuThANA jANavA. 3. vivecanaH--jJAna, darzana ane cAritranI vizuddhi avizuddhinA prakaapaka rUpa adhyavasAyanA taratama bheda te guNusthAna. te adhyavasAya asaMkhyAtA hAvAthI guNusthAnanA bheda paNa asaMkhyAtA che; paraMtu sthUla-STie caiAda bheda jANavA. te nIce pramANe:-- 1 ( mittve ) mithyAtva guNusthAna. jyAM jinezvaranA vacana upara zraddhA na hAya, kharAne khATApaNe ane khATAne sAcA pramANe mAne te. 2 ( sAtaLa ) sAsvAdana guNusthAna. upazama samakita vamIne mithyAtve jatAM anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayathI jIvanA je pariNAma thAya te. 3 (mIle) mizra guNasthAna. jinezvaranA vacana upara jyAM rAga-dveSa na heAya te. 4 ( adhittva ) avirati samyagdaSTi guNusthAna. jyAM upazama, kSayeApazama ane kSAyika A traNa prakAramAMnuM eka samakita hAya, paNa virati na hAya te. 5 (ale) deziverita guNusthAna. jyAM deze eTale aMze thADI virati hAya te. 6 (pramatta ) pramattasayata gurusthAna. jyAM sarvavirati chatAM madya, viSaya, kaSAya, nidrA, vikathA A pAMca prakAranA pramAda haiAya te. ( A guNusthAnake madyapAnanA sa*bhava nathI, paNa paMcavidha pramAdanI gaNanA prasaMge madyapAnanuM grahaNa kareluM hAya tema saMbhave che. ) 7 ( apramatte ) apramattasayata guNasthAna. jyAM sarvavirati hAya ane nidrAdi pramAda rahita hAya eTale pramAda na hAya te.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva prakaraNa 8 (niAdi) nivRttikaraNa guNasthAna. jyAM zreNi mAMDanAra chanA eka sarakhA adhyavasAya na hoya paNa pheraphAravALA hoya . tenuM bIjuM nAma apUrvakaraNa guNasthAna. jemAM apUrva sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi, guNasaMkrama ane sthitibaMdha e pAMca padArtho karAya te apUrvakaraNa. - 9 (anida) anivRttikaraNa bAdarabhaMparAya guNasthAna. jyAM zreNi mAMDanAra sarva jInA sarakhA adhyavasAya hoya te. 10 (guduma) sUkSmasaM5rAya guNasthAna. jyAM sUkama lAbhano ja rodaya hoya te. 11 (vaNaka) upazAMtamUha guNasthAna. jyAM mehanIyakarmanI sarva prakRtio upazamI hoya te. 12 (vi) kSINamaha guNasthAna. jyAM mehanIyakarmanI sarva prakRtine sarvathA kSaya thayo hoya te. 13 ( soni ) sagikevalI guNasthAna. kevalajJAna thayA pachI mAtra yogapravRtti vartatI hoya te. 14 (cAlu) agI kevalI guNasthAna. jyAM yugapravRttine abhAva hoya paNa hajI mekSe gayA na hoya te. e pramANe guNasthAnanuM svarUpa saMkSepamAM kahyuM. have cha bhAvanA nAme kahe che - uvasama khaio mIso, udao pariNAma sannivAo a| savve jIvaTThANe, pariNAmudao ajIvANaM // 4 // artha - 3varama ) 1 opazamikabhAva, ( sa ) 2 kSAyikabhAva, (mI) 3 mizrabhAva athavA 3 kSApazamikabhAva (Da ) 4 audayikabhAva (mi ) 5 pAriNumikabhAva (34) ane (rivA) bhAvonA saMgarUpa chaThTho sannipAtikabhAva. ( sIvaThThA ) e sarve bhAvo jIvasthAnamAM hoya. (Nipura) pAriNamika ane audayika A be bhAva (ajavALa) ajIvamAM paNa hoya. 4. have te bhAvane artha kahe che - 1 ApazamibhAva-udaya be prakAre che: eka rasadaya ne bIje pradezadaya. e baMne prakAranA udayanuM aTakavuM je bhAvane viSe hoya te ApazamikabhAva. e bhAva kALa AzrI sAdisaparyavasita jANa. A bhAva be prakAre che. upazamabhAvanuM samati ne upazamabhAvanuM cAritra.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha - 2 kSAyika bhAva-karmano atyaMta nAza te kSaya tenAthI thayela te kSAyikabhAva. tenA nava bheda che. kALaAzrI sAdisaparyavasita ne sAdiaparyavasita jANu. - 3 mizrabhAva athavA kSApazamikabhAva-udayamAM AvelAnA kSayathI tathA anudIrNa eTale udayamAM nahI AvelAnA upazamathI thayela te mizrabhAva athavA kSApazamikabhAva. tenA aDhAra bheda che. kALaAzrI sAdisaparyavasita 1, anAdi saparyavasita 2, anAdiaparyavasita 3. A traNa bhAMgA A bhAvane viSe jANavA. 4 AdacikabhAva-zubhAzubha pravRtionuM vipAkA rasa)thI anubhavavuM te dayikabhAva. tenA ekavIza bheda che. A bhAvane viSe paNa mizrabhAvamAM kahyA pramANe traNa bhAMgA jANavA. 5 pAriNAmikabhAva-jIva ane ajIvana jIvavAdi svasvarUpane anubhavavAmAM taiyAra rahevuM te pariNAmikabhAva athavA potapotAnI avasthAmAM rahevu te pariNAmikabhAva. A bhAvanA traNa bheda che. A bhAvane viSe kALaAzrI upara kahela traNa bhAMgA jANavA. kayA kayA bhAvamAM kALIAzrI kayA kayA bhAMgA hoya teno yaMtra, sAdisaparya anAdisa- | sAdiapa- anAdi vasita | paryAvasita | yavasita | paSvacita | kula bhAgA epathamika kSAyika kSApazamika dayika pAriNamika h h m mm my 6 sAnnipAtika-pUrve kahelA bhAvonA sannipAtathI-saMyogathI thayela te sAnnipAtika bhAva. tenA (26) bheda che. te AvI rIte -ddhikasaMyogI daza, trikasAyegI daza, catuHsaMyegI pAMca, paMcasaMgI eka-e pramANe (26) bhAMgA jANavA. | dvisaMyogI. 1 Apazamika kSAyika 4pazamika pariNAmika 7 kSAyika pAriNamika 2 Apazamika kSApazamika 5 kSAyika kSApazamika 8 kSApazamika edayika 3 epizamika dayika 6 kSAyika audayika 9 kSApazamika pariNAmika 10 dayika pariNAmika
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva prakaraNa trisAgI. 1 50 kSAyika kSApazamika 6 50 dayi. pariNAmika 2 ai50 kSAyika dayika. 7 kSAyika kSApa0 diyika 3 ai50 lAyika pAriNAmika 8 kSAyika kSApa0 pAriNumika 4 opa. kSApatra Adayika 9 kSAyika audayika pariNAmika 5 ai50 kSAye50 pariNAmika 10 kSApa0 audayika pAriNAmika catuHsaMyogI. 1 50 kSAyika kSAyopa0 audayika 4 50 kSApatra dave pAriNAmika 2 50 kSAyika kSApa0 pariNAmika 5 kSAyika kSA50 daLa pariNAmika 3 ai50 kSAyika dave pAriNAmika paMcasaMgI. 1 50 kSAyika kSApa0 dave pAriNAmika. evI rIte (26) sannipAtika bhAva jANavA. ekamAM sannipAta na hoya. saMgano abhAva hovAthI. e chavAzamAMthI 1 dvisaMgI sAtame bhAge kSAyika ane pariNAmika e siddhane hoya. 2 trikasaMgI navama bhAMge kSAyika dayika ne pariNAmika e kevalIne heya. 3 trikasaMgI dazame bhAge kSApazamika edayika ne pariNAmika e cAre gatimAM hoya. 4 catuHsaMyogI ce bhAMge epazamika kSApazamika audayika ne pariNAmika. 5 catuHsaMyegI pAMcamo bhAMge kSAyika kSApazamika dayika ane pariNAmika A be bhAMgA cAre gatimAM pAmIe. 6 tathA paMcasaMgI eka bhAgo kSAyika samakitI ne upazamazreNi mAMDanAra manuSyane pAmIe. e pramANe cha sannipAtika bhAMgA jIvomAM saMbhave. bAkInA vIza bhAMgA jIvomAM saMbhave nahi tathA ajIvane pariNAmika ane AdAyika be bhAva saMbhave, bIjA bhAva saMbhave nahi. have bhAvanA mULabhedanA uttarabheda kahe che:kevlnaannN daMsaNa, khaiaM sammaM ca caraNaM daannaaii|| nava khaiAladdhIo, uvasamie sammacaraNaM ca // 5 // artha:-(vaTanA ) kevalajJAna-kevaladarzana (dazaM zanme 4 vAja) kSAyika samakita, kSAyika cAritra ( tAbAI) ane dAnAdi pAMca labdhio ema (nava rAto ) nava bheda kSAyika bhAvanA jANavA (3varAmig) upazama bhAvanA ( rAva va ) upazamasamakita ne upazama cAritra e be bheda che. 5.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha N vivecana-kSAyikabhAvanA nava bheda A pramANe -1 kevalajJAnAvaraNIya karmanA kSayathI kevalajJAna, 2 kevaladarzanAvaraNIya karmano kSayathI kevaladarzana, 3 darzanamohanIyakarmanA kSayathI kSAyika samakita, 4. cAritramehanIya karmanA kSayathI kSAyika cAritra tathA 5 thI 9 pAMca prakAranA aMtarAyakamano kSayathI dAnalabdhi, lAbhalabdhi, bhegalabdhi, upagalabdhi ane vIrya labdhi e pAMca kSAyikalabdhio. epazamika bhAvanA be bheda: upazama samakita te anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya tathA samakita mehanI, mizramehanI, mithyAtvamohanI A sAta prakRtine radaya eTale vipAkedaya ane pradezadaya baMne na hoya te upazama samakita, prathama samyaktva utpattikALe tathA upazamazreNimAM hoya che. bIju upazama cAritra upazama zreNimAM cAritramehanIyanA upazamathI hoya che. have kSaye pazama bhAvanA 18 bheda kahe che - nANA cau aNNANA, tiNi ya daMsaNatigaM ca gihidhmmo| veaga sabacArittaM, dANAi ya missagA bhAvA // 6 // artha:-(RA jas) jJAna cAra, (vrli tija 5) ajJAna traNa, (caMtita 4) darzana traNa, (nidhio) gRhastha dharmadezavirati, (ve) vedaka (kSapazama ) samakita, ( sAvaliM ) sarvavirati cAritra ane (vALari ) dAnAdika pAMca labdhio-e mizrabhAvanA (18) bheda jANavA. (kSayopazama bhAvamAM bIjAM nAma mizra tathA vedaka paNa che.) 6. vivecana-kevalajJAna sivAyanA bAkInA mati-zruta-avadhi-mana 5ryava e cAra jJAna tathA matijJAna, zrutajJAna ane virbhAgajJAna e traNa ajJAna-e sAta jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI thAya. cakSu-acakSu-avadhi-e traNa darzana darzanAvaraNIya karmanA kSapazamathI thAya. vedakasamakti darzanamohanIyakarmanA kSayopazamathI thAya. dezavirati ne sarvavirati cAritramohanIyakarmanA kSayopazamathI thAya ane dAnAdi pAMca labdhio aMtarAyakarmanA kSapazamathI hoya. e pramANe trIjA bhAvanA aDhAra bheda jANavA. dAnAdi pAMca labdhio be prakAre hoya cheH eka kSAyikI te kevalIne hoya ane bIjI aMtarAya karmanA kSayopazamathI thaelI kSAyopathamikI te chandrasthAne hoya. have cethA audayika bhAvanA 21 bheda kahe che-- annANamasiddhattA'-saMjama lesA kasAya gai veyaa| micchaM turie bhavA'-bhavatta jiyatta pariNAme // 7 //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva prakaraNa. T artha:--( annALalattA) ajJAna 1, asiddhatva 1, (alaMnama helA ) asa jama 1, lesyA 6, (jalAya naE vecA) kaSAya 4, gati 4, veda 3 ane (mittta) mithyAtva 1 ( turir ) ceAthA Adiyaka bhAvanA e (21) bheda jANavA. ( maghAmathatta ) bhavyatya, abhavyatva ane ( navatta ) jIvatva ( fLAne) e pAriNAmika bhAvanA traNa bheda jANavA. 7. vivecana--have cAthA audicaka bhAvanA 21 bheda A pramANe:--jJAnAvaraNIya karmanA udayathI thaela 1 ajJAna, ATha prakAranA karmanA udayathI thaela 1 asihatva ane pratyAkhyAnAvaraNIyanA udayathI thaela asaMyama-aviratipaNuM 1, kRSNAdi cha lesyA te kaSAyameAhanIya karmanA udayathI, athavA AThe karmanA udmayathI, athavA nAmakarmanA udayathI, athavA ceAga pariNAmarUpa samajavI. tenA nAma:-- kRSNa-nIla-kApAta--tejo-padma ne zukala. kyAya cAra-kaSAyameAhanIya karmanA u4yathI thaela krodha, mAna, mAyA ne leAbha. gati cAra-nAmakarmanA udayathI thaela deva, manuSya, tiryaM ca ane nArakI. nAkaSAyameAhanIya karmanA udayathI thaela veda traNa, mithyAtvameAhanIya karmAMnA udayathI thaela mithyAtva 1-e pramANe 21 bheda samajavA. ahIM audiyeka bhAvanA pAMca nidrA, sAtA, asAtA ane hAsya, rati vigere kadayathI thaelA bIjA paNa ghaNA bheda jANavA. A prakaraNamAM ekavIzanI sakhyA pUrva zAstranA anusAre kahelI che. have pAMcamA pAriAmika bhAvanA traNa bheda kahe che. bhavyapaNAnA bhAva te bhavyatva, abhavyapaNAnA bhAva te abhavyatva ane jIvapaNAnA bhAva te jIva. eevu e pramANe ja sadA pariNamana heAvAthI. kAraNa ke bhavya te abhavya na thAya, alabhya te bhavya na thAya ane jIva ajIva na thAya. evI rIte mULa pAMca bhAvanA uttarabheda (53) jANavA. mUlabhedanA uttarabhedanA yatra. pazimaka 2 kSAyika 9 kSAyeApazamika audiyaka 18 21 pAriAmika 3 have pUve kahelA dharmAstikAyAdi ATha dvArAne viSe pamikAdi bhAvA kahe che:aaim caudAresu ya, bhAvo pariNAmago ya NAyavvo / khaMdhe pariNAmudao, paMcavihA huMti mohaMmi // 8 // 10
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasa graha. artha:--( Ama ) prathamanA( cattu tha ) cAra dvArAne viSe (riNAmano T) pAriNAmika ( mAtte ) bhAva ( LAyado) jANavA. ( aMdhe ) ska Mdhane viSe ( nAmo) pAriNAmika bhAva ane diyaka bhAva hAya ane ( moma ) mAhanIyakane viSe ( paMcavijJA kuMtti ) pAMce bhAva hAya. 8. 74 vivecana:--1 dharmAstikAya, 2 adharmAstikAya, 3 AkAzAstikAya ane 4 kALa. e cAra dvArAne viSe eka pAriAmika bhAva ja hAya, kAraNa ke dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya anAdi kALathI AraMbhI jIva ane puddagalAne anukrame gatimAM tathA sthitimAM upabha ApavAnA ane avakAza ApavAnA piraNAmamAM piraNata che. tathA kALa paNa AvalikAdi pariNAmamAM pariNata hAvAthI anAdi pAriNAmikabhAvamAM vavApaNuM che. pAMcamA skandhadvArane viSe eTale puDgalaskaMdhane viSe pAriAmika ane aiyika e e bhAvA hAya. temAM dracaNukAdi ( e paramANunA banelA vigere ) kadhAmAM kALaAzrI sAdipaNuM hAvAthI sAdi pAriNAmika bhAva jANavA ane meru vigere je skandhA che te anAdikALathI te rUpe pariNamelA heAvAthI anAdi pAriNAmikabhAva jANavA. tathA je ananta paramANunA skandhA che, jene jIva karUpe pariNamAve che, tenA karma rUpe udaya hAvAthI tevA ska MdhAmAM Ayika bhAva paNa che te AvI rIte-zarIrAdi nAmakarmanA udayathI thaela dvArikAdi skandhAnA dArika zarIrapaNe udaya te diyakabhAva jANavA. je chUTA paramANue che temAM jIvanA grahaNanA abhAva hAvAthI nathI, temAM phakta pAriNAmikabhAva ja hoya che. yakabhAva have chaThThuM kadvAra, temAM meAhanIya karmIne viSe pAMce bhAva hAya che. temAM prathama pazamika bhAva AvI rIte-mehanIyakanI bhasmathI avarAela agninI peThe anudaya avasthA te pazcimaka bhAva. ahIM sarvopazama leve paNa dezeApazama nahi. dezeApazamanA sarve karmAmAM saMbhava heAvAthI. 2 meAhanIya karma udayamAM AvyuM tenA kSayathI ane anudayanA upazamathI thaela bhAva te kSayApazamabhAva. 3 je je meAhanIya karmanA Atyantika eTale krIthI baMdha na thAya tevA nAza te kSAyikabhAva. 4 mAhanIyakarmanA udaya te diyakabhAva. sarve saMsArI jIvAne AThe karmanA udaya jaNAtA heAvAthI. 5 ane jIvapradezeAnI sAthe saMlalitapaNe ekameka thavuM te pAriNAmikabhAva. athavA te te dravya, kSetra, kALa ane adhyavasAyanI apekSAe tathAprakAre sakramAdirUpapaNe je pariNamana te pAriNAmikabhAva. A pramANe mehanIyakamAM pAMce bhAva samajavA. AkInA cha karmAmAM kahe che-- 7 daMsaNanANAvaraNe, vigghe viNuvasama huMti cattAri / veyAunAmagoe, uvasamamIseNa rahiAo // 9 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva prakaraNa. 75 artha-- raMjanAbara ) darzanAvaraNIya, jJAnAvaraNIya (vize ) ane aMtarAya karmamAM (vijuvAna) upazama vinA (dUti jAra) cAra bhAva hoya ane (vecAunAmav) vedanI, AyuSya, nAma ane gotra karmamAM (3varamamI ) upazamane mizra (hAlo) rahita bAkInA traNa bhAva hoya. 9. vivecana --darzanAvaraNIya, jJAnAvaraNIya ane aMtarAya e traNa karmamAM upazama vinA cAra bhAva hoya. A karmono upazama thato nathI mATe dayika, kSAyika, kSAyopathamika ane pariNAmika e cAra bhAva hoya. temAM paNa kevalajJAnAvaraNIya ane kevaladarzanAvaraNIyanA vipAkedayanA vikuMbhano abhAva hovAthI tenA kSapazamana asaMbhava che. bAkInA cAra karma vedanIya, AyuSya, nAma ane getrane viSe pathamika ane mizra te kSApazamika e be vinA bAkInA kSAyika, dayika ane pariNAmika e traNa bhAva hoya. karmone viSe bhAvano yaMtra, karma. | jJAnA darza0 | veda | mehaTha | AyurA nAma | gotra | aMta | bhAva. 4 | 4 | 3 | 5 | 3 | 3 have sAtamuM gatidvAra kahe checusu vi gaisu paNa paNa, khAia pariNAma hu~ti siddhIe / aha jIvesu a bhAve, bhaNAmi guNaThANarUvesu // 10 // artha:-- (vi du) cAre gatimAM (vr vr) pAMca pAMca bhAva hoya che. (siddhI) siddhagatimAM (dasa) kSAyika bhAva ane (gori ) pAriNumikabhAva e be (hRti ) hoya che. (a) have ( purANu ) guNasthAnarUpa (nIveNu ) mAM ( ve) bhAva (marifma) kahuM chuM. 10. vivecana --nArakI, tiryaMca, manuSya ane devatA e cAre gatimAM pAMce bhAva hoya che. te AvI rIte -pazamika bhAve upazama samati 1, kSAyikabhAve kSAyikasamyakatva 2. zrApathamika bhAve iMdriye 3, dayika bhAve narakagatyAdi 4. pariNAmika bhAve jIvatvAdi 5, pAMcamI siddhigatimAM kSAyika ane pariNAmika be ja bhAva hoya che. temAM kevaLajJAnAdi kSAyikabhAve ane jIvatva pariNAmikabhAve hoya. have guNasthAnarUpa chavAmAM eTale guNasthAne vartatA jemAM bhAvo kahuM chuM - mIsodayapariNAmA, ee bhAvA bhavanti pddhmtige| agge aThThasu paNa paNa, uvasama viNu huMti khINami // 11 //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha, artha:-(miti) prathamanA traNa guNasthAne (mIlaparAmA) mizra, dayika ne pariNAmika ( gg mAvA mavanita) e traNa bhAva hoya che. (ane aNu go ) AgaLanA ATha guNaThANe pAMca pAMca bhAva hoya che, ane (3varama viSNu ) upazamabhAva vinA ( hRti thImi) kSINa guNasthAne cAra bhAva hoya che. 11. khaiyodayapariNAmA, tinni ya bhAvA bhavanti crmduge| esiM uttarabheA, bhaNAmi micchAiguNaThANe // 12 // artha- na vapariNAma) kSAyika, audayika ne pariNAmika (tithi mAvA) A traNa bhAva (mavatti cAmaDu) chellA be guNaThANe hoya che. - have ( 3ttama ) enA uttarabheda (mijhAnuNakALe ) mithyAtvAdi guNaThANe (marifma ) kahuM chuM. 12. vivecana -mithyAtvaguNasthAna, sAsvAdanaguNasthAna, mizragurusthAna-e traNa guNaThANe mizra, audayika ane pariNAmika e traNa bhAva hoya che. temAM mizra eTale kSepazamabhAve IndriyAdi, audayikabhAve gatyAdi ane pariNAmikabhAve jIvatvAdi jANavA trIjA guNaThANAthI AgaLanA ATha guNaThANa sudhI eTale avirati, dezavirati, pramatta, apramatta, apUrvakaraNa, anivRtti bAdara, sUmasaM5rAya ane upazAMta mehe pAMca pAMca bhAva hoya che. temAM upazamabhAve Apazama samakita avirati guNaThANAthI agiyAramA guNaThANA sudhI hoya che. kSAyikabhAve kSAyikasamakita paNa teTalA guNaThANuM sudhI hoya che. trIjA kSapazamabhAve kSApazamikI IndriyAdi tathA kSapazama samiti cethA guNaThANAthI sAtamA guNaThANA sudhI hoya che. AgaLa AThamAthI agiyAramA sudhInA cAra guNaThANe kSayapazamikI iMdriyAdi ja hoya che, kSapazama samakita hotuM nathI, kAraNa ke samakita mehanIyanA udayathI te samakita hoya che ne tene udaya sAtamA guNaThANa sudhI ja hoya che. cothA audayikabhAve gatyAdi ane pAMcamAM pAriNAmikabhAve jIvatvAdi samajavA. bAramAM kSINameha guNaThANe upazama vinA cAra bhAva hoya che. temAM kSayopazamabhAve idriyAdi, dayika bhAve gatyAdi, pAriNAmikabhAve jIvatvAdi ane kSAyikabhAve samakita ane cAritra jAgavuM. upazamabhAva mehanIya karmanA hoya che te mohanIya kSepakane dazame guNaThANe sarvathA kSaya thayela hovAthI te bhAva bArame guNaThANe hoto nathI. teramA sagI tathA codamA agI guNaThANe kSAyikabhAve kevalajJAnAdi, dayikabhAve gatyAdi ane pAriNamikabhAve jIvatvAdi e traNa bhAvo hoya che. guNasthAnakamAM bhAvanA mULa bhedonuM yaMtra: guNasthAna mitra sArA mitra ane 20 0 ao r[ni jU0 30 pharI che ane mULabhAva. 33 3 5 5 5 5 5 5 5 5 4 |
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva prakaraNa have guNasthAnakane viSe uttarabheda kahe che - micche taha sAsANe, khAosamiyA bhavaMti dasa bheyaa| dANAipaNaga cakkhu ya, acakkhu annANatiagaM ca // 13 // artha - mije ta6 nANA ) mithyAtve temaja sAsvAdane ( sAgaramiyA) kSAyopathamikabhAve (rALargpA ) dAnAdi pAMca dAna, lAbha, bhega, upabhega, vIrya,) labdhio (vadhu ca ) cakSudarzana, (annaku) acakSudarzana ane ( ajJAtimAM 4 ) ajJAnatrika (matiajJAna, zrataajJAna, virbhAgajJAna ) e pramANe (mavaMti mevA) daza bheda hoya che. 13. misse missaM samma, tidaMsa dANAipaNaga nANatigaM / turie bArasa navaraM, missaccAeNa sammattaM // 14 // artha- mila) mizraguNaThANe (mile sanma) mizrasamakti (uttara) traNa darzana (rApara) dAnAdi pAMca ane (nApati ) jJAnatrika e bAra bhAva hoya che. (sugi vAra) cothe guNaThANe paNa bAra bhAva hoya che, paraMtu (nava) eTaluM vizeSa ke (kiravA mAM) mizrano tyAga karavo ane kSAyopazama samakita kahevuM. 14. vivecanaH-trIjA mizraguNaThANe mizrasamakita, cakSudarzana, acakSudarzana ane avadhidarzana e traNa darzana, dAnAdi pAMca labdhio ane jJAnatrika e bAra kSapazamabhAva hoya. ahIM jJAna ajJAnamAM kaIvAra jJAnanI, keIvAra ajJAnanI bAhulyatA hoya athavA baMnenI samAnatA paNa hoya. ahIM jJAnatrika kahyuM te jJAnanI bAhulyatAnI vivakSAthI jANavuM. tathA ahIM avadhidarzana kahyuM te siddhAMtanA matanI apekSAe jANavuM. cothA avirati guNaThANe mizra kahyA te ja bAra kSayapazamabhAva hoya. phakta phera eTalo ke mizrasamakitane badale kSApazama samakita kahevuM. sammuttA te bArasa, viraikkheveNa tera paMcamae / cha? taha sattamae, caudasa maNanANakhevikae // 15 // artha -( sanmuttA) avirati samyaktvaguNaThANe kahelA (te vAra) te bAramAM (vivA ) dezavirati nAkhavAthI (tera paMcamag) pAMcame guNaThANe tera bhAva hAya. (cha ta8 rattamav) chaThuM temaja sAtame (maUInAvA ) mana:paryavajJAna nAkhavAthI ( ) cauda bhAva hoya. 15. vivecana -cothe guNaThANe kahelA bAra bhAvamAM dezavirati umeravAthI pAMcame
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. guNaThANe tera bhAva hoya. chaTTe sAtame guNaThANe te teramAM mana:paryavajJAna umeravAthI ceda kSAyApazamikabhAva hoya; paNa pAMcamAM guNaThANanA teramAMthI dezavirati kADhI nAkhavuM ane sarvavirati umeravuM ahamanavamadasame, viNusammatteNa hoi terasagaM / uvasaMtakhINamohe, carittarahiA ya bAra bhave // 16 // artha -(1manavamadrame ) AThame, navame ane dazame guguThANe (viSNu rAmana) kSaye zamasamakti vinA (dora tera) tera bhAva hoya. (3vatavImothe) upazAMta meha ane kSINameha guNaThANe ( caritra 2) kSayapazamabhAvanA cAritra vinA (vA mare) bAra bhAva hoya. 16. vivecanaH-AThame, navame, dazame guNaThANe pUrve kahelA coda bhAvamAMthI kSapazamasamakti vinA bAkInA tera bhAva hoya. te A pramANe-darzanatrika, dAnAdi pAMca labdhio, jJAnacatuSka ane sarvavirati (kSayopazamabhAvanuM cAritra) e tera bhAva hoya. kSapazamasamakita cethAthI sAtamA sudhInA cAra guNaThANe ja hoya. tathA upazAMtamUha ane kSINameha e be guNaThANe te teramAMthI kSayopazama bhAvanA cAritra vinA bAra bhAva hoya. AgaLanA be (13-14) guNaThANe kSayapazama bhAva ja nathI. have dayika bhAvanA uttarabheda guNaThANe kahe che - annANA'siddhattaM, lesA'saMjama kasAya gai veyaa| micchattaM micchatte, bheyA udayassa igavIsaM // 17 // artha -(anAja) 1 ajJAna, ( 4) 1 asiddhatva, (sevA) 6 lezyA, (saMgama) 1 asaMyama, (tArA) 4 kaSAya, (rU) 4 gati, (ve) 3 veda, ( micchatta) 1 mithyAtva, ( 34 varSa) e dayika bhAvanA ekavIze (megA) bheda ( mi9) mithyAtva guNaThANa hoya che. 17. biyae micchattaviNA te, vIsaM bheyA bhavaMti udayassa / taie turie dasanava, viNuannANeNa NAyavvA // 18 // artha -(vicA) bIje guNaThANe (mirajIvA te) mithyAtva vinA (3 4) dayika bhAvanA (vI melA madhati) vIza bheda heya. (tarUpa sugi) trIje ane cothe guNaThANe (vijubAja) ajJAna vinA (rAva) ogaNIza bheda (bAvavA) jANavA. 18.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva prakaraNuM. dese sattarasa nAraga-gai devagaiNa abhAvao huMti / tirigai asaMjamAo-udae chaThassa na bhavaMti // 19 // artha -(nArada ) narakagati ane (tevA ) devagatinA (mAvo) abhAvathI (jeNe ) dezavirati guNaThANe (ttara) sattara bhAva (iMti) audayikanA hoya. ( ra) pramatta nAmanA chadde guNaThANe (tirivAra) tiryaMcagati ane (saMgama ) asaMjamano (34) udaya (maryAti) na hovAthI paMdara bhAva hoya. 19. vivecana -mithyAtva guNaThANe upara gaNAvyA te audayika bhAvanA ekavIze bheda hAya. sAsvAdana guNaThANe mithyAtva vinA vIza audayika bhAva hoya. mithyAtvane udaya to prathama guNaThANe ja hoya, pachI na hoya. trIje ane cothe guNaThANe vIzamAMthI ajJAna vinA gaNIza bheda dayika bhAvanA hoya. te A pramANe 1 asiddhatva, 6 lezyA, 1 asaMyama, 4 kaSAya, 4 gati ane 3 veda. pAMcamAM dezavirati guNaThANe pUrve kahelA ogaNIzamAMthI narakagati ane devagati vinA bAkInA sattara dayika bhAva hoya. ( narakagati ane devagatine viSe dezavirati guNaThANuM nahi hovAthI ) tathA pramattaguNaThANe te sattaramAMthI tiryaMcagati ane asaMyama vinA bAkInA paMdara bhAva hAya. tiryaMcagatimAM pAMca guNaThANuM ja hovAthI tathA chadde saMyama hovAthI asaMyama na hoya mATe 1 asiddhatva, 6 lesyA, 4 kaSAya, te manuSyagati ane 3 veda e paMdara aiyika bhAvanA bheda hoya. AitilesA'bhAve, bArasabheyA bhavaMti sattamae / teupamhA'bhAve, aTThamanavame ya dasabheyA // 20 // artha -(AriNAma) prathamanI traNa lesthAnA abhAvathI (nittamag) sAtame guNaThANe (vArameyA ) bAre bhedo (avaMti) hAya. (telavhAma) temAMthI telekyA ane padmalezyAnA abhAvathI (aThThamanavame 2) AThame ane navame guNaThANe ( rameyA) daza bheda hoya. 20. AimakasAyatiyagaM, veyatigaviNA bhavaMti cattAri / dasame uvarimatiyage, lobhaviNA huMti tinneva // 21 // caramaguNe'siddhattaM, maNuANagaI tahA ya udayaMmi / atha-(AmaraNAtA) prathamanA traNa kaSAya ane atithirr) traNa veda vinA (ra ) dazame guNaThANe (avaMti vattAta) cAra bhAva hAya.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 prakaraNasaMgraha. (3mati) uparanA traNa guNaThANe (mavi) lAbha vinA (kutti tijova) traNa bhAva hoya. ( tada ra ) tathA ( cAmaNu ) chelle guNaThANe (rilata) asiddhatva ane (manugALA ) manuSya gati ( mi) te be dayikabhAva ja hoya. 21. vivecana-chadde guNaThANe kahela paMdara bhAvamAMthI prathamanI traNa vezyA vinA bAkInA bAra bhAva sAtame guNaThANe hoya. te A pramANe-asiddhatva, traNa zubha lezyA, cAra kaSAya, manuSyagati ne traNa veda. prathamanI traNa lezyAno udaya chaThThA guNaThANuM sudhIja hoya. temAMthI tejalezyA ane padmazyA vinA bAkInA daza bhAva AThame, navame guNaThANe hoya. AThamethI zreNI mAMDe ane zreNI to zukala lezyAe ja hoya mATe. dazame guNaThANe prathamanA traNa kaSAya (lebha sivAyanA) tathA strI, puruSa, napuMsaka e traNa veda vinA bAkInA asiddhatva, zukala vezyA, saMjavalana lobha tathA manuSyagati e cAra audayika bhAva hoya. agiyArame, bArame tathA terame guNaThANe saMjavalana lebha vinA bAkInA traNa bhAva hoya. asiddhatva, zukala lezyA ne manuSya gati. chellA agI kevalI guNaThANe asiddhatva ane manuSyagati, e be ja dayika bhAva hoya; kAraNa ke tyAM lezyAno abhAva che. . - have epazamika bhAvanA bheda guNaThANe kahe che - turiAo uvasaMtaM, uvasamasammaM bhave pavaraM // 22 // navame dasame saMte, uvasamacaraNaM bhave narANaM ca, khAigabhee bhaNimo, itto guNaThANajIvesu // 23 // artha - turibo vasaMta) cothAthI agiAramAM guNaThANa sudhI 1 vAM) uttama evuM ( 3gharamatamAM ve) upazamasamakita hoya. (navame rame hare ) navame, dazame ane agiArame upazAMtamaha guNaThANe (nara/vi ) manuSyane (3varamavi ma) upazamacAritra paNa hoya. (tto gujarANu ) have guNa sthAnamAM rahelA jIvane viSe (sAme maLio ) kSAyika bhAvanA bheda kahuM chuM. 23. vivecana -prathamanAM traNa guNaThANe pazamika bhAva na hoya. cothA guNaThANathI AThamA guNaThANa sudhInA pAMca guNaThANe pathamika samakitarUpa eka pazamika bhAva hoya ane navamA, dazamA tathA agiAramAM e traNa guNaThANe upazamasamakita ane upazamacAritra e be yazamika bhAva manuSyane hAya. chellA traNa guNaThANe upazama bhAva ja na hoya. have guNaThANe kSAyika bhAvanA uttarabheda kahe che -
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhAvaprakaraNa khAigasaMmattaM puNa, turiyAiguNage sue bhaNiyaM / khINe khAigasamma, khAigacaraNaM ca jiNakahiaM // 24 // sartha:-( khAigasaMmattaM puNa ) vajI kSAyi: sabhaDita, ( turiyAiguNage) yAthAthI 218 shushhe| sudhI bheTale abhyAramA guTa sudhI (sue bhaNiyaM ) sUtramA thu che. ( khINe) kSArAbhAI (khAigasamma ) kSAyi: sabhaDita, (khAigacaraNaM ca ) sane kSAyi cAritra (jiNakahiyaM ) linezvare 4thu che. 24. dANAiladdhipaNagaM, kevalajualaM samatta taha caraNaM / khAigabheA ee, sajogicarame ya guNaThANe // 25 // matha:-(dANAiladdhipaNagaM) hA pAMya sandhimA, ( kevalajualaM ) Bajne-vajJAna ne vahazana, ( samatta taha caraNaM) kSAyi samati tathA kSAyi: yaritra (sajogicarame ya guNaThANe) sayAmA bhane yara-ayA gu Ne ( ee) se ( khAigabheA) nava kSAyibhAvanA se DAya. 25. vivecana -cothAthI ATha guNaThANu sudhI eTale agyAramA guNaThANuM sudhI kSAyika bhAvanuM eka samyakatva ja hAya, tathA kSINameha guNaThANe kSAyika samakita ane kSAyika cAritra e be bhAva hAya, e pramANe tIrthakare kaheluM che. teramA sagI tathA cAdamAM agI guNaThANe dAnAdi pAMca labdhi, kevalajJAna, kevaladarzana, kSAyika samati ane kSAyika cAritra-e nave kSAyikabhAva hoya che. have guNaThANe pariNAmika bhAvanA bheda kahe che - jIvattamabhavattaM, bhavattaM Aime a guNaThANe / sAsaNA jA khINaMtaM, abhavavajjA ya do bheyA // 26 // martha:-(jIvattamabhavvattaM ) va sane sasavyatva tathA (bhavvattaM) bhavyatva se trANe (Aime a guNaThANe ) prathama gurANe DAya. (sAsaNA jA khINaMtaM ) sAsvAhanathA kSINabhAUnA mata sudhI (abhavvavajjA ya) malavyatra ne (do bheyA ) me me bhavyatva ne 11 DAya. 26. carame duaguNaThANe, bhavattaM vajjiUNa jIvattaM / ee paMca vi bhAvA, parUviA savaguNaThANe // 27 // 11
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasa graha. artha:--( cazme ) aMtanA chellA ( huanuLAne) e guNuThANuM ( avazaM vantiLa ) bhavyatva varjIne ( navatta ) eka jIvatva pAriNAmikabhAve hAya. (5 paMcavi mAvA ) e rIte A pAMce bhAva ( sabhyanuLAne ) sarva guNuThANuM ( paviJA ) prarUkhyA--kahyA. ra7. ra vivecanaH--prathamanA mithyAtva guNaThANe jIvatva, bhavyatva ane abhavyatva e traNe pAriNAmikabhAva hAya, tathA khIjA sAsvAdana guNuThANAthI bAramA kSINumeAhanA aMta sudhI jIvatva ane bhavyatva e be bhAva hAya. meAkSagamanane ayeAgya tenA bhAva te abhavyatva sAsvAdane AvanAra tA avazya bhavya ja hAya mATe abhavyatva mithyAtve ja hAya. chellA e guNuThANuM bhavyatva vajIne eka jIvatva ja hAya. mekSe javAne yeAgyapaNuM te bhavyatva. ahIM Asannasiddhi hAvAthI eTale meAkSamAM javAnuM najIka hAvAthI athavA bIjA kAi paNa kAraNathI chellA e guNuThANe bhavyatva nathI kahyuM. e pramANe mithyAtvAdi cauda guNaThANe pAMce bhAvA tathA tenA uttarabhedo kahyA. have pAMce bhAvanA uttarabhedonA saravALA cAde guNaThANe kahe che:-- cautIsA battIsA, tittIsA taha ya hoi paNatIsA / caDatIjJA tittInA, tItA sAvIsa aDavIsA // 28 // bAvIsa vIsa guNa - vIsa terasa ya bArasa kameNa / ee a sannivAia, bheyA save ya guNaThANe // 29 // artha :--1 ceAtrIza, r khatrIza, 3 tetrIza, temaja 4 pAMtrIza, 5 ceAtrIza, 6 tetrIza, cha trIza, 8 satAvIza, 9 aThAvIza, 10 khAvIza, 11 vIza, 12 egaNIza, 13 tera ane 14 bAra, ( meLa ) anukrame (TC X sannivAba ) e sannipAtikanA ( methA ) bheDhA ( sacce ya guLaTALa ) sarva guNuThANe jANavA. 28-29. vivecanaHmithyAtve badhA thaine traN mULa bhAvanA ( 34 ) uttarabheda hAya te AvI rIte-diyakanA ( 21 ) bhAva, kSayApazamikanA dAnAdi pAMca labdhi, pahelA e dana, ajJAnatrika e (10) bhAva, pAriNAmikanA ( 3 ) bhAva-save maLIne ( 34 ) bhAva hAya. sAsvAdane (32 ) AvI rIte-mithyAtva vinA dayikanA ( 20 ) bhAva, kSayApazamikanA te ja ( 10 ) bhAva, pAriNAmikanA abhavyatva vinA ( 2 ) bhAva-sa thaIne ( 32 ) bhAva hAya. mitre kSAyeApazamika bhAve pUrvanA dazamAM mizra samakita ane aviSe darzIna sahita karatAM (1ra) bhAva, temAM ajJAnamizrita jJAna (3) samajavA. yika bhAve ajJAna vinA (19) bhAva, pAriNAmikanA
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 zrI bhAvaprakaraNa (2) bhAva-sarva thaIne (33) bhAvo hoya. aviratie upazamabhAvanuM samyaktva 1, kSAyikabhAvanuM samyaktva 1, kSApazamikanA jJAna 3, darzana 3, labdhi 5 ane samyaktva e (12) bhAva, dayikanA pUrve kahyA te (19) bhAva, pariNAmikanA (2) bhAva-sarva maLIne ( 35 ) bhAva hoya. dezaviratie upazamabhAvanuM 1 samyaktva, kSAyika bhAvanuM 1 samyaktva, kSapazamika bhAvanA bAramAM dezavirati sahita karatAM (13) bhAva, audayikanA ogaNIzamAMthI narakagati, devagati vinA (17) bhAva, pariNAmikanA (2) bhAva-sarva thaIne (34) bhAva hAya. pramatta upazamabhAvanuM samyaktva, kSAyikabhAvanuM samyakatva, kSApazamika bhAve pUrvanA teramAMthI dezavirati rahita ane sarvavirati sahita karatAM ane mana:paryavajJAna nAkhatAM (14) bhAva, audayika bhAve pUrvanA sattaramAMthI tiryaMcagati ane asaMyama vinA (15) bhAva, pariNAmika bhAva ( ra ) bhAva-sarva thaIne ( 33 ) bhAva hoya. apramatte upazamabhAvanuM 1 samyakatva, kSAyika bhAvanuM 1 samyakatva, kSApathamika bhAve e ja (14) bhAva, audayika bhAve pUrvanA paMdaramAMthI pelI traNa lezyA vinA (12) bhAva, pariNAmikanA (2) bhAva-sarva thaIne (30) bhAva hoya. apUrve upazamabhAvanuM samyakatva, kSAyikabhAvanuM samatva, kSapazama bhAve kSapazama samyaktva vinA (13) bhAva, dayika bhAve pUrvanA bAramAMthI teje ane palezyA vinA (10) bhAva, pariNAmikanA ( 2 ) bhAva-sarva thaIne ( ra7 ) bhAva hoya. anivRttiodare upazamabhAvanuM samyakatva ane cAritra (2) bhAva, kSAyika bhAvanuM 1 samyaktva, kSayopazama bhAve pUrvanA ( 13 ) bhAva, dayika bhAve te ja (10) bhAva, pariNAmika bhAve ( 2 ) bhAva-sarve thaIne (28) bhAva hAya. dazamAM sUkSmasaMpAye upazama bhAvanuM samyaktva ane cAritra, kSAyika bhAvanuM samyakatva, kSayopazama bhAve pUrvanA ( 13 ) bhAva. dayika bhAve asiddhatva, zukala lezyA, saMjavalana lobha, ane 1 manuSyagati e (4) bhAva, pariNAmikanA (2) bhAva-sarva thaIne (22) bhAva hAya. agiyAramAM upazAMta mAhe upazama bhAvanA ( 2 ) bhAva, kSAyika bhAvano (1) bhAva, kSApazamika bhAve pUrvanA teramAMthI kSApazamika cAritra vinA (12) bhAva, audayika bhAve saMjavalana lAbha vinA (3) bhAva, pAriNumikabhAve (2) bhAva-sarva thaIne (20) bhAva heya. kSINumehe upazama bhAvanA be bhAva rahita kSAyika bhAvanuM samyaktva ane cAritra e be. kSapazamabhAve te ja (12) bhAva, dayikabhAve te ja (3) bhAva, pariNamika bhAve (2) bhAva-sarva thaIne (19) bhAva hoya. sagIe kSApazamikabhAva vinA, kSAyika bhAvanI dAnAdi pAMca labdhio, kevaLajJAna, kevaLadarzana, kSAyika sabhyatva ane cAritra e (9) bhAva, odayikanA (3) bhAva, pariNAmikabhAve bhavyatva vaIne eka jIvatva-sarva thaIne (13) bhAva hAya. agI guNaThANe kSAyika bhAvanA (9) bhAva, audayika bhAvanA zukala lezyA vinA asiddhatva ane manuSyagati 2) bhAva, pariNAmikabhAve (1) bhavyatva-sarva thaIne (12) bhAva hoya.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 prakaraNasaMgraha. guNaThANe pAMca bhAvanA uttarabhedane yaMtra. guNasthAna saMkhyA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11121 9 guNasthAna 1nuM na zA sr RE e kSApazamika bheda 10 11 12 12 13 14141313131212 dayika bheda 21 2019-191715121010 43 33 kSAyika bheda * * * 1 1 1 1 1 1 1 1 2 | pathamika bheda - - - 1 1 1 1 1 2 2 - - - - pAriNAmika bheda 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1/1 sAnipAtika bheda 34 2333pa343330278222191312 siri ANaMdavimalasUri, susisseNa vijayavimaleNa / lihiyaM pagaraNameyaM, rammAo putvagaMthAo // 30 // artha - siri) zrI (sAvimarjara) ANaMdavimalasUri, (gar) temanA suziSya (vivimaLa) vijayavimala mahArAje, (mo) ramya evA (putharo) pUrva granthamAMthI uddharIne (paramethaM) A bhAvaprakaraNa (sTi ) lakhyuM che-banAvyuM che. 30 guNa nayana rasendu mite(1623), varSe pauSe ca kRssnnpnycmyaam| avacUrNiH prakaTA, vihiteyaM vijayavimalena // 1 // artha -(rn) traNa (nayana) be (Asa) cha (du) eka eTale (1923) ( 4) varSe ( 4) poSa mAsanI (survsthA ) aMdhArI pAMcamane divase ( (kAnUnaH) A bhAva prakaraNanI avaguNi (pradArtho ) prakaTa arthavALI (vijayavimana ) vijayavimale (viditA) lakhI che. samAptamidaM zrI vijayavimalaviracitaM bhAvaprakaraNam soooooooooooooooooooooooooooooooo000000e boooooooooooooooo! haooooooooooooo o
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ rrrrrrrr - - - - ; - HF zrIvijita F F zrI vicArasaptatikA prakaraNa (mULa tathA bhASAMtara yukta ) 0i00 C = = vizvanI sthitino vicAra karanAra zrI sarvajJa jinezvarane namaskAra karIne huM A vicArasarUtikA (sIrI) nAmanA graMthane kAMIka sakSepathI artha kahuM chuM. A sarvajJapraNIta pravacana( Agama)ne viSe aneka vicAro rahelA che, paraMtu ahIM (A graMthamAM ) acalagacchanA zuMgAranA hArarUpa zrI mahendrasiMha nAmanA sUrIzvare bAra vicArone saMgraha karyo che-te bArenA nAma mATe prathama dvAra gAthA kahe che - paDimA micchA koDI, ceIa pAsIya rvikrppsro| pajatti kinha valayA, naMdI gihikiria guNaThANA // 1 // artha:(hinA) pratimA eTale zAzvatI pratimAonI saMkhyAno vicAra 1, (mijhA) micchA-IryApathikInA mithyAdukRtanI saMkhyAno vicAra 2, (kolI) keTi-keTizilAnA svarUpane vicAra 3, (25) caitya-zAzvatA siddhAyatanenI saMkhyAne vicAra 4, (parA) prAsAda-devAnA vimAnonA AkArano vicAra 5, ( vijacum) cha dizAomAM sUryanA kiraNe keTalA prasare che tene vicAra 6, (TSatti) paryApti-dArika, vaikriya ane AhAraka e traNe zarIrane AzrIne cha paryAptione vicAra 7, (vinda) kRSNa-pAMcamA svargamAM rahelI kRSNarAjIno vicAra 8, (vayA) valaya-valayAkAre rahelA mAnuSettara, kuMDaLa ane rucaka nAmanA traNa parvatane vicAra 9, (navI) naMdI-naMdIzvara nAmanA AThamA dvIpanA vicAra 10, ( jijiAi ) hikriyA-zrAvakanI dhamakriyAnI vaktavyatA saMbaMdhI vicAra 11, (jurA) tathA guNasthAna-de guNasthAnakono vicAra. 12. (1) A bAra dvAno vicAra A vicArasatikA nAmanA graMthamAM karyo che. temAM paheluM pratimA dvAra kahe cheH
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. usabhAIjiNapaDimaM, ikaM pi nhavaMtapUayaMtehiM / ciMteavaM eyaM, bhavvehiM vivegamaMtehiM // 2 // artha --(vidyArdi) vivekI (marda) bhavya jIvoe (3mA ) zaSabhAdika (ni) aneka jinezvaronI (fi) pratimAmAMthI (f) keI paNa eka jinapratimAnuM (navaMta) snAtra karatAM () tathA pUjana karatAM () A pramANe (cidaM) vicAra kara. 2. je vicAra karavAno che te nIcenI pAMca gAthAvaDe kahe che - bhavaNavai bhavaNesu, kappAi vimANa taha mahIvalae / sAsayapaDimA panarasa-koDisaya bicattakoDIo // 3 // paNapannalakhkha paNavIsa-sahasA paMca ya sayAI caaliisaa| taha vaNajoisuresu, sAsayapaDimA puNa asaMkhA // 4 // artha- mavaVat ) bhavanapatinA (maLelu) bhavanane viSe alakamAM, (jaur; vimAna ) kapAdika vimAnane viSe-UrvalokamAM, (tada) tathA (madAva5) mahIvalaya eTale tichokane viSe ( sAsahimA ) zAzvatI pratimAo (naroDA) panaraso koDa eTale paMdara abaja, (virattI ) betAlIza karoDa, (vrua89) paMcAvana lAkha, (gvIradA ) pacIza hajAra, (ua sAduM vATIvA) pAMca so ne cAlIza (15425525540 ) che, tathA (vaLanodagg) vyaMtara ane tiSinA bhuvanane viSe (ju asaMhA) asaMkhya zAzvatI pratimAo che, kAraNa ke temanA nivAsasthAne ja asaMkhyAtA che. 3-4. - A viSe bIjA graMthamAM (jagaciMtAmaNi vigeremAM) vyaMtara ne je tiSi sivAyanA bIjA sthaLanI zAzvatI pratimAo paMdaraso karoDa (paMdara abaja ), betAlIza karoDa, aThThAvana lAkha, chatrIza hajAra ne eMzI ( 15425836080 ) kahI che. ( A be saMkhyAnA pheraphAranuM kAraNa noTamAM jaNAvela che. ) ----- ( 1 A saMkhyAmAM pheraphAranuM kAraNa A prakaraNanA ja cothA dvAramAM zAzvata caityonI saMkhyAmAM tichalokamAM mAtra 511 cetyo ja lakhyA che, te che. tiSThalekamAM zAzvata caDhyo 3259 kahela che, paraMtu temAM 543 niNata che ne bAkInA 2716 saMdigdha che. niSNuta 543 mAM paNa anyatra karelA kathanane AdhAre A prakaraNakAre naMdIzvaradIpanA 32 ratikara
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasaRtikA prakaraNa have azAzvatI pratimAo kahe che-- 87 11 33 11 taha caiva jaMbUdIve, dhAyaisaMDe ya purakaraddhe a / bharaheravayavidehe, gAmAgaranagaramAIsuM suramaNuehiM kayAo, ceiaM gihaceiesuM jA paDimA / ukkosa paMcadhaNusaya, jAva ya aMguThThapavasamA // 6 // bahukoDikoDilakhkhA, tA u ciya bhAvao ahaM sabA / samagaM ciya paNamAmi, nhavemi pUemi jhAmi // 7 // a--(ta4) tathA (ceva) nice (saMjUrIne) ja bUDhIpane viSe, (thAya saMde haiM) dhAtakIkhaMDane viSe (pura de) puSkarA ne viSe AvelA (madeva) bharata, eravata ne (viTTu) mahAvideha kSetrane viSe tathA (gAma) grAmane viSe, (ba) khANeAne viSe ane (nagamAsuM) nagarAdikane viSe (su) vidyunmAlI devatAe zrI mahAvIrasvAmInI pratimA banAvI hatI tevI tathA ( manua yAtro) bharatacakI vigere manuSyAe karA velI aSTApadma parvata vigere para rahelI ceAvIza tI karAnI pratimAonI jema tathA keTalAka zrAvakAe karAvelA (ce N) deharAone viSe rahelI ane (ttei palluM) keTalIka upara caityeA nahIM gaNIne 511 caityA ja lakhyA che. te 511 paikI naMdIzvaranA 20, kuMDaLanA 4 ne rucakanA 4 kula 28 caityeA cAra dvAravALA hAvAthI temAM 124 pratimA che tethI temAM pratimA 3472, ane bAkInA 483 caityeA traNa dvAravALA hovAthI te darekamAM 120 pratimA che tethI tenI pratimA 57960 maLI kula pratimA 61432 thAya che. tirthyalAkanA 3259 caityAnI pratimA 391320 kahela che. te hisAbe 329888 echI thavI joie, paNa kartAe batAvelI saMkhyAne jagaciMtAmaNuinI saMkhyA sAthe vizleSa karatAM 310540 dhaTe che. A rIte 19348 ne jinabiMbanI saMkhyAmAM vadhAreA rahe chete saMbaMdhI vicAra karatAM ema saMbhave che ke nava caiveyaka te pAMca anuttara vimAnamAM maLIne 323 caityeAmAM 120 ne badale 180 mAnela hoya te 323 te 60 vaDe guNatAM 19380 jinabiMba vadhe. tyAre vaLI 32 ne phera rahe tene mATe rucaka te kuMDaLa dvIpanA 8 caityeAmAM 124 ne badale 120 gaNela hoya teA e phera rahe nahIM. e rIte prakaraNakArane hisAbe nIce pramANe traNa leAkamAM jinabiMkhe| samajavA. 1529464140 UrdhvalAkamAM caitya 8497023 mAM biMba 180 pramANe 13896000000 adheAlAkamAM caitya 77200000 mAM biMba 180 pramANe 61400 tiAlAkamAM 20 mAM 124=2480 ane 491 mAM 120 pramANe 15425525540 kula jinabiMba thAya. mitra 58920 kula 61400
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha gRhatyane eTale ghara-derAsarane viSe rahelI ema (vA himA) je je jinapratimAo che, teonA dehanuM pramANa ( ra) utkRSTathI (paMadhapura) pAMca so dhanuSanuM ane jaghanyathI ( nava 4 aMgTaramAM ) yAvat aMguSThanA parva jeTaluM hoya che. te azAzvatI pratimAo ( duhosTihIM ) ghaNA lAkha koTi koTi che. ( tA ) te (3) tathA pUrve kahelI zAzvatI pratimAo, (ra) te sarvane ( 6 ) huM (triya) nizca (mAvo) bhAvathI (ma) samakALe ja (fmasi) mastakavaDe praNAma karuM chuM, ( rasi ) sugaMdhI jaLavaDe snAna karAvuM chuM, (pUmi) caMdana ane puSpAdikavaDe pUjA karuM chuM (Aji) tathA manavaDe dhyAna karuM chuM. e pramANe citavavuM. 5, 6, 7. Iti prathama pratimAdvAra, have IryApathikI mithyAduSkRta nAmanuM bIjuM dvAra kahe che.- caudasapaya aDacattA, tigahiatisai sayaM ca addnuaN| caugai dasaguNa micchA, paNa sahasA cha saya tIsA ya // 8 // artha -(026454) narakane viSe jIvanA ceda pada-bheda, (mahA ) tiryaMcane viSe aDatALIza bheda, ( tihAtira6) manuSyane viSe traNa so ne traNa bheda tathA ( 4 sadana3) devatAone viSe ekaso aThThANu bheda-e pramANe (36) cAre gatimAM utpanna thatA jIvanA kula pAMcase ne tresaTha (563) bhede che. tene IryApathikI daMDakanI sAtamI saMpadAmAM kahelA abhihatA vigere (saraLa) dasa padavaDe guNavAthI (tA) pAMca hajAra ( cha ratha tA 2) chaso ne trIza (5630) (bichA) mithyA duSkRtanA saMkSepathI bheda kahelA che. 8 e pramANenA jIvabhedo zI rIte thAya che te vistArathI kahe che - neraiA sattavihA, pajattApajattaNeNa caudasahA / aDacattAi saMkhA, tirinaradevANa puNa evaM // 9 // artha -(raviThTha) ratnaprabhA pRthvI Adi sAta bhede karIne (rUA) nArakIo sAta prakAranA che, teo (jJAna ) paryApta ane aparyApta evA be bhedavALA hovAthI (vaDalA ) cAra prakAranA thAya che. (pu) tathA (tiri, tiryaMca, () nara ane (vALa) devanA ( vAda ) aDatALIza vigere bhedanI (saMtA) je saMkhyA kahI che te (viM) A pramANe thAya che. 9. bhUdaggivAuNaMtA, vIsaM sesataru vigala aTThava / . gabbheyara pajeyara, jala thala naha ura bhuA vIsaM // 10 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasaptatikA prakaraNa artha -(mUpiAvA3itA) pRthvI, pANI, agni, vAyu ane sAdhAraNa vanaspatikAya-sUkSma ne bAdara, paryApta ane aparyApta ema (varSa) vIza bheda thAya. (seva ) . bAkInA (ta) pratyeka vanaspatikAya, (viza4) vikalaiMdriyabeidriya, teidriya, cAridriya-te cAre paryApta ne aparyApta maLI ( ) ATha bheda thAya. (Ada tha4 vada 3 mu) jaLacara, sthaLacara, khecara, uraparisarpa ane bhujaparisarpa e pAMcane (vAyara) garbhaja ne saMmUThThima tathA (paje ) payosa ane apayata ema cAre guNatAM (vIrSa) vIza bheda thAya--e sarve maLIne tiryaMcanA aDatALIza bheda thAya che. 10. have manuSyanA bhede kahe che - panarasa tIsa chapannA, kammAkammA thNtrddiivaa| gabbhA pajja apajjA, samuccha apajjA tisaya tinni // 11 // artha -(vanaraka) pAMca bharata, pAMca eravata ane pAMca mahAvideha-e paMdara ( ) karmabhUminA manuSyo tathA (tIka ) bharata ane eravatanI vacce rahelA pAMca hemavata, pAMca harivarSa, pAMca ramyapha, pAMca haraNyavaMta, pAMca devakuru ane pAMca uttarakurue trIza (savA) akarmabhUminA manuSya, (ta) tathA (saMta dIvA) kSudrahimavaMta ne zikharI parvatanA paryata bhAge pUrva ke pazcima tarapha hAthInA dAMtane AkAre babbe dADhAe nIkaLIne lavaNasamudramAM gayelI che. te dADhAo kula ATha che, te dareka dADhAo upara sAta sAta aMtaradvIpa che, tyAM yugaliyA manuSyo thAya che te ( chapannA) chapana aMtaradvIpa kahevAya che. te paMdara, trIza ane chapana maLIne eka so ne eka kSetramAM (janmA garbhaja manuSya thAya che. tenA (TSa apA ) paryApta ane aparyApA ema be be bheda gaNatAM bA ne be bheda thayA tathA () eka so ne eka kSetrane viSe saMmUIima manuSya upaje che, te ( paga ) aparyApta ja hoya che, te bheLavatAM ( tiratha tija) sarva maLIne traNa se ne traNa bheda manuSyanA thAya che. 11. have devatAonA bheda kahe che - bhavaNA paramA jaMbhaya, vaNayara dasa panara dasa ya solasagaM / gai Thii joisa dasagaM, kivvisa tiga nava ya logaMtA // 12 // kappA gevijaNuttara, bArasa nava paNa pajattamapajattA / aDanaua sayaM abhihaya-vattiyamAihiM dasaguNiA // 13 // 12
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 praNusa zraDa. artha:-( bhavaNA dasa ) dRza bhuvanapati, ( paramA panara ) paM42 parabhAdhArmiGa, ( jaMbhaya dasa ) haza tiryaglaDa, ( vaNayara solasagaM ) vyaMtara nevAvyatara bhaNIne soNa, ( gai Thii ) gati, sthiti athavA thara bhane sthira bhajIne ( joisa dasagaM ) dRza prahAranA jyotiSTha, ( kivisa tiga ) RNu DibhiSika, ( nava ya logaMtA ) nava soaMti, ( kappA bArasa ) mAra hevArDa, ( gevija nava) nava vene ( aNuttara paNa ) pAMtha anuttara vimAnanA hevA me sarva bhajIne navAlu paryAsA ne navA paryAsA bhaNI ( aDanaua sa ) sone aThThANu bhedA devAnA thAya che. e pramANe cAre gatinA maLIne pAMcase ne tresaTha bhedA thAya che. tene ( abhihayavattiyamAihiM ) te sarvenA aliData, varttita yahi ( dasaguNiA ) daza padavaDe guNavAthI je saMkhyA thAya che te nIcenI gAthAmAM kahe che. 12-13. abhihayapayAi dahaguNa, paNa sahasA cha saya tIsaI bheA / te rAdosa duguNA, ikkArasa sahasa dosayA saTThI // 14 // arthaH-752 /DelA pAMca seo tesaha lehone ( abhihayapayAi ) aliData vigere ( dahaguNa ) dRza paDhavaDe guNuvAthI ( paNa sahasA ) pAya unnara ( cha saya tIsaI bheA) chaseo ne trIza leha thAya che. ( te rAgadosa ) tene rAga-dveSa bha ( duguNA ) me prAre guNuvAthI ( ikkArasa sahasa dosayA saTThI) azIAra hunnara aseA ne sATha bheda thAya che. 14. maNavayakAe guNiA, tittIsa sahassa sattasayasIyA / karakAraNAnumaie, lakhkhaM sahaso tisaya cAlA // 15 // arthaH-te ( 11260 ) ne ( maNavayakAe ) bhana, vayana bhane ayAvaDe ( guNiA ) guNuvAthA ( tittIsa sahassa ) tetrIza hunnara ( sattasayasIyA ) sAta se| ne mezI ( 33780 ) leha thAya che. ( karakAraNAnumaie ) tene pa 2, rAva yAne anubhava se trANa 42NuvaDe guguvAthI ( lakhkhaM sahaso tisaya cAlA ) bheDasA, bheDa hunnara trazu seo ne yANIza ( 103340 ) leha thAya che. 15. kAlatigeNaM guNiA, ti lakhkha cau sahassa vIsamahiA ya / arihaMtasiddha sAhu - devayaguru appasakhkhIhiM // 16 // aTThArasa lakhkhAI, cauvIsa sahassa egavI sahiA / iriAmicchAdukkaDa - pamANameaM sue bhaNiyaM // 17 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasakRtikA prakaraNa 91 artha:--te ( 101340 ) ne ( hrAtinaeNLa) traNa kALavaDe eTale atIta kALa saMbaMdhI pApane nirde chu, anAgata-bhaviSyakALa saMbadhI pratyAkhyAna karuM chuM ane vartamAnakALa AzrI sa MvaruM chuM. ema atIta, anAgata ane vartamAna e traNa kALavaDe ( munitrA) guNavAthI (ti halla 23 saTrUmsa) traNa lAkha, cAra hajAra ( vIsaddi tha) ne vIsa ( 304020 ) bhe thAya che. tene ( arihaMta si sAdu ) arihaMta, siddha, sAdhu, ( sevaya guha trasallI tlRi ) samyagdaSTi iMdrAdika devA, guru ane AtmAnI sAkSIrUpa chae guNavAthI (aTThAna jallAd) aDhAra lAkha ( pItta sadasta nIduiA ) cAvIza hajAra, eka se| ne vIza ( 1824120 ) bheda thAya che ( x ) A pramANe ( TMi ) EopathikInA ( micchAduraka) mithyAduSkRtanuM ( mALa ) pramANa ( supa maLiyaM) zrutamAM kahelu che. koI ThekANe AbhAga ane anAbhAgarUpa ee guNIne chatrIza lAkha, aDatAlIza hajAra, khase` ne cALIza ( 3648240) bhedA kahelA che. 16-17. ( kRti mitrutadvAram | 2 ||) have keTizilA nAmanuM trIjuM dvAra kahe che.-- joyaNapiDulAyAmA, dasannapavayasamIvakoDisilA / jiNachakkatitthasiddhA, tattha aNegA u muNikoDI // 18 // artha:---- noyaviduSTAyAmAM ) utsedha aMzulanA mApathI eka yeAjana paheALI, eka ceAjana lAMbI ane eka yeAjana uMcI ( jADI ) (joDisilphA ) keTizilA nAmanI geALa zilA bharatakSetranA madhyakhaDamAM magadhadezane viSe ( nnacasamIva) dazANu parvatanI samIpe che. te keTizilA upara (nAiLaTM ) zrI zAMtinAtha jinezvarathI AraMbhIne cha tIrthaMkarAnA ( sidgha ) tIrthanA ( tattva aLenA 3 muLiirI) tyAM aneka karoDa! munie (siddhA ) siddha thayA che. 18. zI rIte siddha thayA che? te kahe che:-- paDhamaM saMtigaNahara-cakkAuhaNegasAhupariyario / battIsajugehiM tao, siddhA saMkhijjamuNikoDI // 19 // artha :--keATizilA para (padmamaM aMtiLaara) prathama zrI zAMtinAtha jinezvaranA prathama gaNadhara ( rakSA'4 ) zrI cakrAyudha ( anegarAdurayoi ) aneka sAdhu sahita siddhipadane pAmyA che. ( to ) tyArapachI ( vattalanue) khatrIza yugavaDe karIne eTale temanI paTTapara MparAmAM batrIza pATa sudhI ( saMlignamunijorI) saMkhyAtA karADa munie (viddhA ) siddha thayA che. 19.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 prakaraNasaMgraha. saMkhijA muNikoDI, aDavIsajugehiM kuMthunAhassa / arajiNa cauvIsajugA, bArasakoDIo siddhAo // 20 // artha-tathA ( zunAiTsa ) zrI kuMthunAthasvAmInA tIrthamAM (agvIgufTuM ) aThThAvIza yuga (pATa) sudhImAM (saMvinA muLilohI ) saMkhyAtA kareDa munio siddha thayA che. tathA ( anir ) zrI aranAtha jinezvaranA tIrthamAM ( va vavanuII ) covIza yuga (pATa) sudhI (yAsI ) bAra karoDa munio ( lidA) siddha thayA che. 20 mallissa vIsajugA, cha koDi muNisuvayassa koDitigaM / namititthe igakoDI, siddhA teNeva koDisilA // 21 // artha - ( magi4 ) zrI mallinAtha jinevaranA tIrthamAM (vIlagunA) vIza yuga (pATa ) sudhI ( cha zahi ) cha karoDa sAdhuo siddha thayA che. tathA ( mameg4 ) zrI munisuvrata jinevaranA tIrthamAM ( kSiti) traNa karoDa munio siddha thayA che. tathA ( rakSitibdha ) zrI naminAtha tIrthakaranA tIrthamAM ( rAja ) eka karoDa munio siddha thayA che. (te sivAya bIjA paNa ghaNuM munio tyAM siddha thayA che ) ( teva) tethI karIne te zilA para kaDo munio ( siddhA ) siddha thavAthI (hisisTA ) te kaTizilA nAme oLakhAya che. 21. have te koTizilA koNe ne keTalI uMcI upADI ! te kahe che - chatte sIsaMmi gIvA, vacche kucchI kaDIi UrUsu / jANU kahamavi jANU, nIyA sA vAsudevehi // 22 // artha-nava vAsudevoe te zilA upADatI vakhate nIce lakhelA potapotAnA aMga sudhI ANI hatI. pahelA tripRSTa vAsudeve te zilA vAma haste upADIne mastakathI uMce ( cha ) chatrane sthAne rAkhI hatI. bIjA dvipUrNa vAsudeve te ja rIte upADIne (sImi) mastaka sudhI ANI hatI. trIjA svayaMbhU vAsudeve te ja rIte upADIne (navA) Doka sudhI ANI hatI. cethA puruSottama vAsudeve () vakSasthaLa-hRdaya sudhI ANI hatI. pAMcamAM puruSasiMha vAsudeve ( jhI ) udara sudhI ANI hatI. chaThThA puruSapuMDarIka vAsudeve ( jAhIda ) kaTIbhAga sudhI ANI hatI. sAtamA datta nAmanA vAsudeve ( yu ) sAthaLa sudhI ANI hatI-AThamA lakSmaNa vAsudeve ( nAbU ) DhIMcaNa sudhI uMcI karI hatI ane
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasarUtikA prakaraNa. navamA kRSNa vAsudeve ( mA kALu navA sA) jAnathI kAMIka nIce sudhI tene upADIne uMcI karI hatI. 22. ( ta orizirAdA sutAya ) have cothuM zAvata tyadvAra kahe che - ikkAraahiapaNasaya, sAsayaceia namAmi mhivle| tIsaM vAsaharesu, veyaDDhesuM ca sayarisayaM // 23 // " artha - kavirA) pRthvI valayamAM-tiryakamAM rahelA ( digagora) pAMca so ne agyAra (tArA re ) zAzvata cetyane (namAmi) huM vaMdanA karuM chuM. (UrvalokamAM je 8497023 cetyo tathA adhalakamAM 77200000 citya tathA vyaMtara ane tiSkone viSe asaMkhyAtA ca zAzvatA che. te anya graMthomAM spaSTa rIte kahyA che tyAMthI jANavA. ahIM to tiryakamAM rahelA caityAnAM sthAnakenI ja vivakSA karI che. ) te A pramANe -(tAraM vAra 4) trIza varSadhara parvata upara trIza cetyo che, kAraNa ke dareka parvata upara ekaeka caitya che. () tathA ( Du) 170 dIdhatAtrya parvata para (rajisavaM) eka so ne sItera zAzvata cetya che. 23. tathA vIsaM gayadaMtesuM, kurudumadasage taheva nauI a / vakhkhAragirisu asiI, paNasII merupaNagaMmi // 24 // artha-( ) 20 gajadaMta parvato upara vIza ce che, ( tA ) tathA (kudumA ) devakuru, uttarakurumAM rahelA ja vRkSAdika daza vRkSo para (naka ) nevuM ce che te A pramANe-e vRkSanA madhyanI Urva zAkhA para eka ane te vRkSanI dizAo tathA vidizAo maLI ATha bAjue rahelA ATha phUTanI upara eka eka catya hovAthI dareka vRkSe nava nava caityo thayA, tethI daza vRkSanA nevu caitya thayA. tathA pAMca mahAvidehamAM rahelA (vAii addhi ) ezI vakSaskAra parvata para eMzI cetyo che tathA (merAuna) pAMca meruparvatanA saMbaMdhanA (gNI ) paMcAzI cetyo che. te A pramANe-cAre vanamAM cAre dizAe ekeka citya hovAthI soLa ane eka caitya cUlikA para hovAthI dareka meruparvate satara satara caitya che; tethI pAMca meru parvatanA maLIne paMcAzI cetyo che. 24. 1. tichalakamAM nirmIta 543 siddhAyatano kahyA che, temAM naMdIzvarape para kahyA che. AmAM 20 kahyA che tethI 32 ratikaranA kamI karatAM 511 thAya che.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 prakaraNasaMgraha. isumaNukuMDalaruage, cau cau vIsaM ca naMdisaradIve / aDavIsa naMdikuMDali-ruage sayapannabAsayarI // 25 // artha -() cAra ISakAra upara ekeka ane (jI) mAnuSattara, (64) kuMDala ane ( je) acaka-enI upara (ra4 4) pratyeke cAra cAra caDhyo hovAthI kula 16 cetyo che, () ane (navinI ) naMdIzvaradvIpamAM (vIla , vIza caitya che. have A cetyenA uccatva vigerenuM pramANa kahe che -(naMdi ) naMdIzvaranA vIza ane (64) kuMDala tathA cakanA ATha maLI (sahavIra) aThThAvIza cetyo pUrva pazcima () sa yojana lAMbA che. dakSiNa uttara (%) pacAsa yojana pahoLAM che, tathA (vArA ) botera jana uMcA che. 25. have tethI ardhA pramANuvALA kahe che - aThArAhiya dusaI, pannaddha chattIsa dIhapihaluccA / mANusaisugayadaMta ya, vakhkhAravAsaharamerUsuM // 26 // artha:-(majura ) mAnuSettaranA cAra, ISakAranA cAra, (jayavaMta 5) gajadaMtAnA vIza, (vahevAra ) vakSaskAranA eMzI, (vAva) varSadharanA trIza ( mevuM ) cUlikA sivAya pAMca meruparvatanA cAra vananA eMzI-e sarva maLIne (vAdiya du) baso ne aDhAra caityo ( patra ) pacAsa yojanA (vada) lAMbA, tethI ardha eTale pacIza jana ( pidura) pahoLI ane (chattIsa ) chatrIza yojana ( DacA ) uMcA jANavA. 26. paNasaTTiahia sayaduga, saMpuNNaM kosamaddha desUNaM / dIhe pihu uccatte, kurudumaveaDDacUlAsu // 27 // artha:- phuduma) daza kurukSetramAM rahelA jaMbU Adi daza vRkSonA nevu caitya, pAMca mahAvidehanI 160 vijaya, 5 bharata, 5 airavata kula 170 kSetramAM rahelA 170 ( reTTa ) dIrghavaitAlyo uparanA eka so ne sItera cetyo, tathA ( bUrANu ) pAMca mecanI cUlikAnA pAMca ce, e sarva maLIne (grefmadi3. yaduna ) basa ne pAMsaTha caitya ( saMpuvor tama relU ) saMpUrNa eka gAu ( hIde ) lAMbA, ardha gAu (padu ) pahoLA ane deza UNa gAu ( 3 ) uMcA che. ema sarva maLIne (28-218-265) tichalakamAM 511 zAzvata caDhyA che. 27. devendrasUri vigeree karelA zAzvata jinastotrone viSe tiryakamAM zAzvata
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasatikA prakaraNa. cetyo 3259 kahyA che, te matAMtara jANavuM. te viSe ( va nA ) e prathama padavALA kSetrasamAsamAM kahyuM che ke-tirthan lekamAM rahelA jinacaityane mATe visaMvAda-bhinna bhinna mate che, tene khulAso gItArtha ja jANI zake che. (ti caityadvAra vaturtha ja ! ) have pAMcamuM prAsAdadAra kahe che - pAsAyA IsANe, suhamA siddhovavArya harae / abhise alaMkArA, vavasAe~ naMdi balipIDhaM // 28 // artha:-devatAnA (TRAvA sAthe kudamAM) mULa prAsAdAvata sakathI IzAna khUNamAM AsthAna sabhAnI jevI jinevaranI dADhA vaDe yukta evA mANuvaka caityakhaMbhAdikathI yukta sudharmA nAmanI sabhA hoya che 1. tenI AgaLa IzAna khUNamAM ja (siddha) siddhAyatana-nigraha hoya che2. tenI AgaLa (3ghavAya ) upapAtasabhA hoya che ke jyAM te te vimAnamAM thanArA deva utpanna thAya che 3. tenI AgaLa nirmaLa jaLathI bharelA ( hRg = ) draha hoya che, jemAM devatAo snAna kare che 4. tenI AgaLa (umareTha) abhiSeka sabhA hoya che temAM devatAo potapotAnA vimAnAdhipatine abhiSeka kare che 5. tenI AgaLa ( ruMvAta ) alaMkAra sabhA hoya che, temAM abhiSeka thayA pachI AvIne te devano svAmI alaMkAra vigere dhAraNa kare che 6. tenI AgaLa (vAI) vyavasAya sabhA hoya che, tyAM AvIne tyAM rahelA zAzvata pustako vAMcI dhArmika vyavasAye grahaNa kare che 7. tenI AgaLa (naMdri) naMdA puSkariNI (vAva) hoya che, temAM hAtha-paga dhoIne temAM ugelA kamaLo laI jinabhavanamAM AvI garbhagRhamAM ( gabhArAmAM ) rahelI pAMcase dhanuSyanA dehamAnavALI eka se ne ATha jinapratimAonI sattarabhedI Adi pUjA, stuti, vaMdanA vigere zakastava kahevA paryata kare che 8. tyArapachI samagra vimAnane caMdananA chAMTA nAMkhIne pUje che. pachI naMdApuSkariNInI AgaLa (jhi8) baLipITha hoya che, tyAM AvIne baLi mUke che 9. dareka vimAnamAM A nava sthAnake traNa traNa dvAravALA ane mULa prAsAdathI IzAna khUNamAM ja anukrame rahelA hoya che. 28. muhamaMDe picchamaMDave, thUbha cei jhaooM pukhkhariNI / jammuttarapuvAsuM, jiNabhavaNasabhAsu patteaM // 29 // artha -(1SNupuThThANuM) pazcima dizA sivAya dakSiNa, uttara ane pUrva dizAmAM ekeka dvAra hoya che, te traNe dvAramAM praveza karatAM prathama (mudramaMDa)
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha mukhamaMDapa hoya che 1. tenI AgaLa (jikamaMdava) prekSAmaMDapa hoya che. 2. tenI AgaLa (zrema) stUpa hoya che, te stUpanI upara ATha maMgaLa hoya che, stUpanI cAre dizAomAM ekeka maNipITha hoya che, te dareka maNipITha upara stUpanI samukha anukrame RSabha, vedha mAna caMdrAnana ane vArSiNa nAmanA eka eka jinapratimA hoya che 3. te stUpanI AgaLa (rerA) caityavRkSa hAya che 4. tenI AgaLa ( ga) iMdradhvaja hoya che 5. tenI AgaLa jaLathI bharelI (pueff) puSkariNI hoya che . A cha prakAra (nigamavA ) jinabhavanane viSe tathA (tamAku) pAMca sabhAone viSe ( gaM) pratyeka pratyeka dvAre hoya che. jinabhavana tathA sabhA vigere navenuM pramANa tathA mukhamaMDapa vigerenuM pramANa rAjaprakSIya upAMga Adi sUtrothI jANI levuM. ra9. have mULa prAsAdAvata saka kayAM che ? te kahe che - oAriyalayaNAMma a, pahuNo paNasIi huMti paasaayaa| tisaya igacatta katthaya, katthavi paNasahi terasayA // 30 // atha-saidharma vimAnamAM cetarapha prAkAra che, te traNa yojana uMce che. mULamAM se jana pahoLo che, madhyamAM pacAsa jana pahoLe che ane uparanA bhAgamAM pacIza pejana pahoLo che. bhavanapatinikAyanA bhavanane viSe rahelA prAkAra uMcAI ane pahoLAImAM dharma vimAnanA prAkAra karatAM ardha pramANuvALA che. te prakAranI madhye (vacamAM) sarvatra (kariyalTathamika) upakArikAlayana eTale pIThikAo hoya che. te sarva pIThikAonI upara (du) vimAnanA svAmInA (ALI phuti parAyA) paMcAzI prAsAda hoya che. (vasthA) kaI vimAnamAM te pIThikAonI upara (tirA phuvatta) traNa so ne ekatALIza prAsAda hoya che ane (kavi) keI vimAnamAM te pIThikAonI upara (paTTi tera tathA) eka hajAra traNa so ne pAMsaTha prAsAda hoya che. ema traNa prakAra jANavA.30. te prAsAde teTalI saMkhyAmAM zI rIte rahelA che? te kahe che - muhapAsAo caudisi, cauhiM te solasehiM solAvi / causaThThIe sAvi a, chapppannahiM duhIsaehiM // 31 // atha-mudANA ) mukhya prAsAdanI (rati ) cAre dizAmAM (f) cAra prasAde rahelA che. te pahelI paMkti, temAM mULa prAsAda bhego gaNatAM pAMca prAsAda thayA. cAre bAjunA cAra prAsAdanI cAre dizAmAM eka eka prAsAda hovAthI tevA (rohiM ) soLa prasAda che, eTale dareka prAsAdanI pharatA cAra
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasaRtikA prakaraNa, cAra prAsAdA che. e bIjI paMkti temAM sa` maLIne 21 prAsAdA thayA. have te (rohA vi) sALa prAsAdo bIjA ( aDasaThThIpa) sALe prAsAdeAne cAraguNA karatAM cAsaTha prAsAdothI parivarelA che te trIjI paMkti. te sarve maLIne ceAsaDamAM ekavIza bheLavatAM 85 thayA. ( sa vi = ) te cAsaTha prAsAdo bIjA ( jInnatlRi TunaftlR ) cAsaTha ne cAra guNA karatAM khasene chappana ( 256 ) prAsAdeAthI papiravarelA che, te ceAthI paMkti. te save maLIne khase` ne chappanamAM 5McAzI bheLavatAM ( 341 ) thayA. 31. gere via puNa sahaseNaM, cauvIsahieNa huMti pariariA / mUluccattapuhuttA, addhaddhe paNa vi paMtIo // 32 // artha :--( tevi a ) te khasene chappana prAsAdo paNa ( ghuLa ) vaLI ( sajJeLa vaDavIdaLa ) khase` chappanane cAraguNA karavAthI eka hajAra ane cAvIza prAsAdothI ( Trutti niriA) parivarelA che, te pAMcamI paMkti. te sarve maLIne eka hajAra ne cAvIzamAM traNa seA ekatALIza nAMkhavAthI 1395 thayA. ( paLavi patIo) A pAMce paMktie ( mUhucattapujjuttA) mULa prAsAdAvata...sakanI uMcAI, paheALAi ane laMbAI karatAM (vruddhe) anukrame ardhA ardhA pramANavALI che. eTale ke jyAM mULa prAsAdAvata...saka uMcAi ane paheALAimAM pAMcaseA yAjananA che tyAM pahelI cAra prAsAdavALI pati aDhIseA ceAjananA mAnavALI heAya che. bIjI paMktinA prAsAdA te karatAM ardhA pramANavALA hAya che. trIjI paMktinA prAsAde te karatAM apramANavALA hAya che, e rIte anukrame pAMce paMktimAM uMcAi jANavI. 32. have dareka vimAnamAM keTalA prAsAdA hAya che ? te kahe cheH tera saya paNasaTTAi a, paNapaMtIhiM huMti pAsAyA / paNasI paMtitigeNaM, tisaI igacatta cauhiM tu // 33 // aH--vimAnAmAM paMktinA saMba MdhamAM traNa bheda-prakAra che. te A pramANekeTalAka vimAneAmAM pAMca pati che, keTalAkamAM cAra pati che ane keTalAkamAM traNa paMkti hAya che. tethI echA prAsAdAvALA vimAna cAre nikAyane viSe nathI, temAM ( paLavaMtaai ) pAMca paktivALAmAM ( te saya paLalaThThA6 ) eka hAra traNaso ne pAMsaTha 1365 ( kruti pasAyA) prAsAdA hoya che ( aMtitineLa) traNa paMkti hAya che tyAM ( paLasI ) pa`cAzI prAsAdA hoya che, ane ( vruduM tu) cAra paMkti hoya che tyAM (tisar catta ) traNaseA ne ekatALIza prAsAdo hAya 13
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 prakaraNusaMgraha. che. ( ahIM cAra paMktinI saMkhyA pachI traNa pa MktinI sa MkhyA kahevI joie, chatAM tema na karyuM tenu kAraNa mULa gAthA evA vyatikramathI racelI che tema samajavuM. ) 33. A traNe prakAramAM dareka dizAe keTalA prAsAdA hoya che ? te kahe che:-- paNasII igavIsA, paNasI puNa egacatta tisaIe / terasasaya paLasadA, tisarUM rUApatta paduM // 24 / / haiM) dareka dizAmAM ( vIsA ) ekavIza ekavIza prAsAdo hAvAthI mULa prAsAda sahita ( vaLI ) pacAzI prAsAdo thAya che. ghuLa ) tathA cAra paMktivALAmAM dareka dizAmAM ( vaLI ) pacAzI pacAzI prAsAdo hAvAthI mULa prAsAda sahita ( cattati) traNa seA ne ekatALIza prAsAdA thAya che, tathA pAMca paMktivALA vimAnane viSe dareka dizAomAM madhyavatI prAsAdo sahita ( titta++ catta ) traNa seA ne ekatALIza prAsAde hAvAthI ( telalaya paLattA ) eka hajAra traNa seA ne pAMsaTha artha :--traNa paMktivALAmAM ( prAsAdo thAya che. 34. // kRti pazcamaM trAsAkAram | ( 1 ) have kiraNaprasara nAmanuM chaThThuM dvAra kahe che. temAM prathama sUryanA pUrva, pazcima, dakSiNa ane uttaradizAnA vibhAga dekhADe cheH-- piTTe puvA purao, avarA valae bhamaMtasUrassa / dAhiNakarAMma merU, vAmakare hoi lavaNohI // 35 // a:--meruparvatanI ( varupa ) cAtaram pradakSiNA ( mamatasUkSa ) pharatA sUrya nI ( viTTe ) pAchaLa ( pullA ) pUrvadizA ane ( puro avatta ) AgaLa pazcima dizA hAya che. sUrya nA (ttiLami) jamaNA hAtha tarapha ( mesDa ) merupa ta rahe che ane ( vAma ) vAma (DAkhA) hAtha tarapha (vaLoddI) lavaNusamudra ( do. ) rahe che. A sUryanI peAtAnI dizAo che, paNa leAkanI dizA nathI. leAkanI dizA sUryanI apekSAe ja hAya che, sarva kSetrAmAM te ( dizAe ) tApa dizAe kahevAya che, paNa svAbhAvika tA kSetradizA che te (dizAe ) meruparvatamAM AvelA rucakapradezeAthI utpanna thAya che. meruparvatanA pRthvItaLa upara cAtarathI barAbara madhyamAM rahelA ATha AkAzapradezeA che te rucakapradeza kahevAya che ane te samabhUtaLane sthAne geAstanane AkAre upara nIce cAra cAra rahelA che. temAM cAre bAjue e e pradezeA che te pradezA gADAnI udhIne AkAre AgaLa vadhatA vadhatA che, te pUrvAdika cAre mahAdizAe che ane eka pradezarUpa cAra rucakA muktAphaLanI zreNIne AkAre
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasaptatikA prakaraNa rahelA che te cAre vidizAo che. tathA cAra pradezavALI samazreNIe Urdhva ( uMcI) ane adho (nIcI) dizA che. A rIte jaMbUdvIpanI jagatImAM vijayadvAre pUrva dizA che, vaijayantadvAre dakSiNa dizA che, jayaMtadvAre pazcima dizA che ane aparAjitadvAre uttara dizA che. A pramANe kSetradizAono nirNaya jANava. 35. have cha dizAomAM hamezAM jabUdvIpamAM rahelA sUryanA kiraNe keTalA dUra sudhI prasare che ? te cha gAthAvaDe batAve che - sagacattasahasa dusaI, tevaTThA tahigavIsasaTuMsA / puvAvarakarapasaro, kakke sUrA ahuttarau // 36 // artha -( va ) karka saMkrAMtine pahele divase ( sAvarada ) suDatALIza hajAra (dura tevA) base ne tresaTha jana ( tavIrasadaMtA) tathA eka yojananA sATha bhAga karIne tevA ekavIza bhAga 47263 eTale (sU) sUryathI (pujA ) pUrva dizAmAM ane eTale ja sUryathI pazcima dizAmAM kiraNano prasAra che. te divase bane dizAnuM maLIne udaya ane astanuM AMtaruM 94para644 jana hoya che. (madura4) have uttara dizAmAM kiraNanA prasAranuM mAna kahe che. 36. asiIsaUNa sahasA paNayAlIsA'ha jammao dIve / AsiphasAM avavi , titasata natimAna che rU7 artha:-sarva atyaMtara maMDalamAM vartato sUrya karkasaMkrAMtine (46) pahele divase eka so ne eMzI jana jagatIthI dvIpanI aMdara peThela hoya che. tethI (sA gvArIkA) pistALIza hajAra ejanamAM teTalA (akilA ) eka so eMzI jana ochA jANavA. eTale ke cumALIza hajAra, ATha se ne vIza 44820 jana uttara dizAmAM meru sudhI kiraNe prasare che, (kampo Ta ) have dakSiNa dizAmAM kiraNano prasAra kahe che-dakSiNa dizAmAM dvIpa saMbaMdhI (sighaM) 180 jana ane (sTova ) lavaNasamudramAM ( tirasadara nimA) tetrIza hajAra tathA hajArano trIjo bhAga eTale traNaso ne tetrIza pejana tathA eka janane trIjo bhAga pasare che tethI kula 33513 ejana kiraNano prasare che. e ja pramANe jabUdvIpamAM rahelA bIjA sUryane paNa kiraNaprasara jANI levo. 37. have makarasaMkrAMtimAM keTale kiraNaprasara hoya che? te kahe che - igatIsasahasa aDasaya, igatIsA taha ya tIsasaTuMsA / mayare vAMslamo, vire madu 3 me 28 che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 prakaraNasaMgraha. artha:-sothI aMdaranA mAMDalAmAMthI bahAra nIkaLato sUrya anukrame kiraNanA prasaramAM ocho thato thato saMthI bahAranA mAMDalAmAM Ave che tyAM (phuvatI rana ) ekatrIsa hajAra ( sutA ) ATha so ne ekatrIza jana (rada 2) tathA (tIvaEvA) eka jananA sAThIyA trIza bhAga 31831 ATalA jana kiraNano prasara ( mare ) makarasaMkrAMtimAM (puva ) pUrva ane pazcima dizAmAM hoya che, bane maLIne te ( bada 3 ) divase (vijo ) sUryanA udaya ane astanuM sUryanA kiraNaprasaranuM AMtaruM 63663 ejana thAya che. ahIM hamezAM 172 14 jana kiraNa prasaranI hAni thatI jAya che. temAM pUrva ane pazcima e darekane mATe juduM juduM kahIe to tethI ardha eTale 86 I yeAjana kiraNa prasaranI hAni thAya che. 38. have makarasaMkrAMtimAM uttara tathA dakSiNa dizAmAM thatA kiraNanA prasarane kahe che - lavaNe tisaI tIsA, dIveNa paNacatta sahasa aha jamme / lavaNammi joaNatigaM, satibhAga sahassa tittIsA // 39 // artha sUrya sauthI bahAranA mAMDalAmAM Ave tyAre te ( 4am) lavaNasamudrane viSe ( tiruM tA) traNa so ne trIza jana jAya che, tethI ( sTava risa ) lavaNasamudra saMbaMdhI traNa so ne trIza tathA (vIna) dvIpa saMbaMdhI (Trad R) pIstAlIza hajAra, e bane maLIne 45330 jana uttara dizAmAM kiraNane prasara che (saMda ) tathA dakSiNamAM (lavaNanI dizAmAM) traNaseM trIza bAda karatAM (nag sittanA) tetrIza hajAra ne (mati) traNa jajana tathA (timAja) eka janane trIjo bhAga 33003 eTalA jana kiraNane prasara che. 39. have uce tathA nIce Urdhva tathA adizAmAM) tejanA prasaranuM svarUpa kahe che - mayarammi vi kakammi vi, hiTThA aTThArajoaNasayAi / joyaNasayaM ca uDDe, ravikara evaM chasu disAsu // 40 // . atha -( mA*i vi) makara vigere cha saMkrAMtine viSe tathA ( razmi vi ) karka vigere cha saMkrAMtine viSe paNa arthAt sarve mAMDalAmAM vartatA (vija) sUryanA teja-kiraNano prasara ( kArata6) aDhAra so jana sudhI ( diA ) nIce jAya che, kAraNa ke sUryathI ATha so jana samabhUtala che ane samabhUtaLanI apekSAe eka hajAra yojana nIce adhogrAma che. e be maLIne 1800 jana samajavA. (4) tathA ( ) uMce (UrdhvadizAmAM) sarve kSetramAM sarve sUryanA kiraNano prasara ( koyANacaM) eka so jana sudhI che. ( parva chag vivAdu) e pramANe chae dizAmAM prasaratA kiraNAnuM mAne kahyuM. 40
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasatikA prakaraNa have jambudvIpamAM ja dakSiNa ane uttaramAM sarvadA ( hamezAM ) sarva maLIne kiraNaprasaranuM mAna kahe che - paidiNamaviM jammuttara, aDasattarisahasa shstiaNso| uDDhaha guNavIsasayA, aThiyA puvAvarA rassI // 41 // artha - himava ) hamezAM (1khuttA ) dakSiNa ane uttaranA kiraNane prasara meLavatAM ( arajadara ) aThThotera hajAra ane ( ta6aao ) hajArane trIjo aMza eTale traNa so tetrIza jana tathA eka janano trIjo bhAga 78333 eTalA jana kiraNa prasare che, tathA (36) Urdhva ane adhe maLIne ( gujarIvAlA ) ogaNIza sa yojana kiraNa prasare che. sUryathI ( purAvA sA ) pUrvamAM ane pazcimamAM sUryanA kiraNo ( riyA ) asthita che; kemake sarve mAMDalA mAM hAni-vRddhi thAya che. A pramANe sUryanA tejane prasara jabUdvIpane viSe ja jANa. kemake lavaNasamudra, dhAtakIkhaMDa, kAleda samudra ane puSkarodhadvIpamAM sUryonA tejano prasara to cAre dizAmAM adhika adhika che. Urdhva tathA adhe maLIne to nava so jana ja che, kAraNa ke tyAM adhogrAma nathI. tenuM svarUpa amArA karelA maMDaLa prakaraNamAMthI jANI levuM. manuSyalokanI bahAranA kSetromAM sUrya ane caMdra sthira rahelA che. 41. (DUta vivAdvAra pacham che ) have sAtamuM paryApti dvAra kahe che - AhArasairIriMdiya-U~sAsarvaomaNo cha pajjatti / caMu paMce paMca chappioM , iMgavigalo'maNasamaNatirie // 42 // artha - pannara ) AtmAnI vizeSa prakAranI zakita te paryApti-tenA nAma kahe che- mAdAra ) AhAraparyApti, ( rararara ) zarIraparyApti, ( hRtika ) iMdriyaparyAmi. (rAsa) zvAsozvAsaparyApti, (vo) vacana-bhASAparyApti ane (mo) manapati-e cha paryApti jANavI. temAMthI (TUna ) ekedriyane pahelethI ( 2 ) cAra paryApti, (vidyA) vikaleMdriyane (paMra) pahelethI pAMca paryAmi, ( mA ) asaMzine paNa ( i ) pAMca paryApti ane ( saMmatigi ) saMkSipacaMdriya tiryaMcane ( chavi ) chae paryApti mana sahita hoya che. 42. gabbhayamaNuANaM puNa, chappia pajjAtta paMca devesu / jaM tesiM vayamaNANa, duve vi pajatti samakAlaM // 43 //
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 prakaraNasaMgraha. artha:-( u ) vaLI ( rAmacamagi ) gaja manuSyone ( chatti pagAra ) chae paryAmio hoya che. saMmUchima manu aparyAptapaNe ja maraNa pAme che tethI temane pahelI pAMca paryAptio hoya che tathA ( Du) deva ane upalakSaNathI nArakIone (paM) pAMca paryAsio hoya che. (fkSa) kAraNa ke temane (vAmana durva vi Tstti) vacanaparyApti ane manaparyApti baMne (mahi) samakALe ja pUrNa thAya che. 43. have pahelA traNa zarIrane viSe sarva paryAsione yogya evA kALanuM pramANa kahevAne icchatA satA kahe che - urAlaviuvAhAre, chanha'vi pajjatti jugavamAraMbhe / tinha'vi paDhamigasamae, bIA puNa aMtamohuttI // 44 // artha-nAvighAdA) dArika, vaikriya ane AhAraka e traNe zarIrane viSe ( gujaM) samakALe (6 vi jJA) chae pationo (ka ) AraMbha thAya che, evI vyavasthA che ane pUrNatA anukrame pAme che. (ticstva) traNe zarIramAM paNa (pa) pahelI AhAraparyApti (samA) eka samaye ja pUrNa thAya che, (vI ) bIjI zarIraparyApti traNe zarIramAM (amodrA ) aMtamuhUttanA pramANavALI che. 44. - have bAkInI paryAptionuM kALapramANa dArika zarIrane AzrIne gAthAnA pUrvArdhavaDe kahe che ane vekiya tathA AhAraka zarIrane AzrIne mAthAnA uttarArdhavaDe kahe che - pihu pihu asaMkhasamaia, aMtamuhuttA urAla cauro'vi / pihu pihu samayA cauro'vi, huMti veuviAhAre // 45 // artha -trIjI, cothI, pAMcamI ane chaThThI e (koDavi) cAre paryAsie (34) dArika zarIrane viSe (saMvaramaga) asaMkhyAtA samayavALA (jidu vidu) pRthak pRthapha (aMtamuhurA) aMtarmuhUrte pUrNa thAya che, eTale te sarve paryAptie cAra aMtarmuhUrta vaDe paripUrNa thAya che. (vecANa) tathA vaikriya ane AhAraka zarIrane viSe trIjI, cothI, pAMcamI ane chaThThI e (rAzi) cAre paryAptio (gi fug) pRthak pRthak (ramavA duni) eka eka samaye pUrNa thAya che. eka samaye iMdriya paryApti, bIje samaye usaparyApta, trIje samaye bhASAparyApti ane cothe samaye mana paryApti pUrNa thAya che. 45 A pramANe manuSya ane tiryaMcane Azrone paryAptio kahI.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI:vicArasaptatikA prakaraNa 103 have deva ane nArakIne AzrIne kahe che - chanha'vi samamAraMbhe, paDhamA samae'vi aMtamohuttI / ti turia samae samae, suresu paNa cha8 igasamae // 46 // artha:-(guru) deva ane upalakSaNathI nArakIne viSe () chae paryAptiono (ramamAMt) samakALe prAraMbha thAya che, temAMthI (dA) pahelI ejAhArarUpa paryApti () eka samaye paripUrNa thAya che. bIjI zarIra paryApti tyArapachI (aMtamoTu) aMtamuhUte pUrNa thAya che, (ti) trIjI ane (sumi) cothI paryApta tyArapachI pRthak pRthak (ramag mag) eka eka samaye pUrNa thAya che. tathA (pA cha4) pAMcamI vacanaparyApti ane chaThThI mana:paryApti e banne tyArapachI (phuvAramav) eka ja samaye pUrNa thAya che, kAraNa ke tene tevo svabhAva ja che. deva ane nArakIne uttarakriyAmAM paNa e ja pramANe payoptio pUrNa thAya che. 46. (ti paryAsiddhAra kasama | 7 ) have kRSNarAjInA svarUpanuM AThamuM dvAra kahe che. baMbhe riThe taiaMmi, patthaDe aTTha knnhraaiio| iMdaya causu disAsuM, akhkhADagasaMThiA digghe // 47 // artha -(jaM) brahmaloka nAmanA pAMcamA devalekamAM rahelA (ddei tair) trIjA riTTa nAmanA (pa ) pAthaDAmAM ( aTTa pArka) ATha kRSNarAjIo che. te sacita ane acitta pRthvInA pariNAmarUpa bhIMtane AkAre che. teno AkAra kevo che ? te kahe che-riSTa nAmanA trIjA prastaramAM rahelA ( stra) Indraka vimAnanI (vaDaku virANuM) cAre dizAomAM babe kRSNarAjI che te A pramANe-pUrva dizAmAM dakSiNa uttara lAMbI ane tIchI pahoLI be kRSNarAjIo che. e ja pramANe dakSiNa dizAmAM pUrva pazcima lAMbI ane tichI pahoLI be kRSNarAjIo che. pazcima dizAmAM dakSiNa uttara lAMbI ane tichI pahoLI be kRSNarAjI che, tathA uttara dizAmAM pUrva pazcima lAMbI ane tichI pahoLI be kRSNarAjIo che. te sarva maLIne ATha che. te kRSNarAjI kevI che ? te kahe che. (ahallA saMdirA ri) AkhATakanA saMsthAna jevI lAMbI che. AkhATaka eTale prekSaNane sthaLe (akhADAnI bhUmimAM) cAre tarapha besavAnA Asana hoya che te AkAre rahelI che. prazAkhanI TIkAmAM paNa e pramANe kaheluM che. 47. have laMbAInuM pramANa kahe che -
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 prakaraNasaMgraha. joaNaasaMkha pohatti, saMkha IsANi acci acimaalii| vaioma haihaMva, ciMtAmaM pUri kuvAmaM che ja8 . supaiTAbhaM 'riDaM, majjhe varlDa bahiM vicittaTuM / tesiM pahu sArassaya-pamuhA taddudugaparivArA // 49 // artha -te kRSNarAjI (kokAsarSaNa) asaMkhyAtA hajAra yojana lAMbI che, ( tti saMha) saMkhyAtA hajAra yojana pahoLI che tathA temane vistAra-paridhi asaMkhyAtA hajAre janano che. temanI uMcAI A pramANe-koI mahaddhika devatA je gativaDe traNa capaTI vagADIe teTalI vAramAM AkhA jabUdvIpanI pharatI ekavIza vAra pradakSiNe de, te devatA te ja gativaDe paMdara divase eka kRSNarAjInuM ullaMghana kare, paNa bIjInuM ullaMghana karI zake nahi. eTalI te uMcI che. te kaSNarAjInI vacamAM che? te kahe che. A kaNarAjInI ( phukALa ) IzAna vigere dizA tathA vidizAo maLI AThe AMtarAmAM eTale babbe rAjInI vacce cAra dizAmAM cAra ane banne rAjInA khUNuM upara cAra vidizAmAM cAra ema ATha vimAno che. te A pramANe-uttara ane pUrvanI atyaMtaranI be kRSNarAjIenI vacce vidizAmAM (zi) aci nAmanuM vimAna che 1, pUrva dizAnI be kRSNarAjInI vacce (rimAIla) agnimAlI nAmanuM vimAna che 2, pUrva ane dakSiNanA atyaMtaranI be kRSNarAjInI vacce vidizAmAM (vor) vairacana nAmanuM vimAna che 3, dakSiNanI be kRSNarAjIonI vacce (padaM?) prazaMkara nAmanuM vimAna che ja, dakSiNa ane pazcimanI atyaMtaranI be kRSNarAjIonI vacce vidizAmAM ( caMdramaM) caMdrAbha nAmanuM vimAna che pa, pazcimanI be kRSNarAjInI vacce (sUri) sUrAbha nAmanuM vimAna che 6, pazcima ane uttaranI atyaMtaranI be kRSNarAjIonI vacce vidizAmAM (puruM) sukAla nAmanuM vimAna che 7, uttaranI be kuNarAjIonI vacce ( gugrgaM) supratiSThAbha nAmanuM vimAna che 8 tathA sarva kRSNarAjIonA (makaze ) madhya bhAgamAM (phiM) riSTAbha nAmanuM vimAna che. 9. te eka vimAna (26) vartulAkAre che, ane (vahiM vicittae) bahAranA ATha vicitra AkAranA che, kAraNa ke te AvalikAmAM rahelA nathI. te vimAnothI asaM khyAtA hajAra janane cheTe aleka che. ( te paTTa ) te vimAnonA svAmI (AstrApamudA) sArasvata vigere lekAMtika devatAo che. (taduparivAra) teo be benA bheLA parivAravALA che. 49 - prathamanA traNa yugaLamAM AgaLa kahezuM teTalA devono parivAra che - sattasaya satta caudasa, sahasA caudAhia sagasahasa satta / nava navasaya nava navahia, avAbAhAgicariThesu // 50 //
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasaptatikA prakaraNa. atha-sArasvata ane Aditya nAmanA banne devone maLIne ( satta satta) sAta so ne sAta devano parivAra che. agni ane varuNa e bane devone maLIne (433 tA 23aai ) cauda hajAra ne aiAda devano parivAra che. gardaya ane tuSitane maLIne (rasAda vara) sAta hajAra ne sAta devane parivAra che. bAkInA (athavAdavigi ) avyAbAdha, Aneya tathA riSTa e traNemAMnA darekane A graMthakAranA mate (nava nava ) nava nava so ne ( nava nava dina) nava nava adhika devone parivAra che. sarva maLIne te parivAranA de 24455 che. pravacanasAradvAra vigere ghaNA graMthamAM to chellA traNa devAnA maLIne nava se ne nava devone parivAra kahyo che tenA mata pramANe sarva vimAnanA maLIne save de 22637 thAya che. 50. have te devonAM nAma kahe che - sArassayamAiccA, vaNhI varuNA ya gaddatoyA ya / tusiA abAbAhA, aggiyA ceva rihA ya // 51 // artha -(sAra4 ) sArasvata 1, (AzA) Aditya 2, (AdI) vanti 3, (vA ) varuNa 4 (cothA 2) gadya 5, (turiyA ) tuSita 6, (amadAvAda) avyAbAdha 7, (3riyA) Agneya 8, (veva aai ) tathA riSTa 9. te devatAonuM jaghanya tathA utkRSTa AyuSya ATha sAgaropamanuM che, tathA teo sAta ATha bhave mokSe javAnA hoya che. pa1. have kRSNarAjIonuM paraspara sparza thavAnuM svarUpa kahe che - puvaMtara jammabahiM, puTThA jammaMtarA bahiM varuNaM / tammajjhuttara bAhiM, uINamajjhA bahiM puvaM // 52 // artha - hiMsA ) pUrva dizAnI AtyaMtara rAjI ( gammadaM puThThA ) dakSiNanI bahAranI rAjIne sparza kare che 1. ( khaMtA vaheM vaha ) dakSiNanI AtyaMtara rAjI pazcimanI bahAranI rAjIne sparza kare che. 2. ( tamArA vAe ) pazcimanI AtyaMtara rAjI uttaranI bahAranI rAjIne sparza kare che 3 tathA (3UAmA e guM) uttaranI AtyaMtara rAjI pUrvanI bahAranI rAjIne sparza kare che. para. have te kRSNarAjIonA AkArano vibhAga kahe che - 14
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 prakaraNuMsa'graha. puvAvarA chalaMsA, tasA puNa dAhiNuttarA bajjhA / abbhaMtara cauraMsA, savvA vi a kaNharAIo // 53 // a:--( pulAvA ) pUrva ane pazcimanI bahAranI e kRSNarAjIe ( ilA ) cha hAMzavALI che, ( puLa ddinuttA vajjA ) ane uttara dakSiNanI bahAranI e kRSNurAjIe ( taMttA ) trikANu che. ( atyaMtara ) AbhyaMtaranI ( laghA vi e dUrA o ) cAre kRSNarAjIe ( caralA ) cAkhaDI che. pa3. ( kRti jhaLAnI dvAramaSTamam || 8 ||) have navamuM valayadvAra kahe che-- pukkharigArasa tereva, kuMDale ruagi tera ThAre vA / maMDaliAcalatinni u, maNuuttara kuMDalo ruago // 54 // a:--kAleAda samudranI bahAra valayanA AkAre rahelA seALa lAkha ceAjananA vistAravALA (pula) puSkaravara nAmanA dvIpa che. tenA bahAranA anA prAraMbha daLamAM mAnuSAttara parvata che 1, tathA jamUdrIpathI ( krUrala teneva ) agyArame, ke!inA mate terameA (3Dhe ) kuMDaladvIpa che, tenA bIjA a bhAganA prAraMbhamAM khIjo te ja nAmanA parvata che 2, tathA saMvRdhAyapura e pramANe saMgrahaNimAM dekhADelA kramavaDe ( ni te yAre thA) teramA athavA khIjAne mate aDhArame rucakadvIpa che, temAM trIjo te nAmanA parvata che. e pramANe (mahimASatinni 3 ) maMDelAcala-valayAkAra traNa parvatA puSkaravara, kuMDala ane rucaka nAmanA dvIpAmAM ardhA ardhA bhAganA madhyamAM killAnA AkAre rahelA che. te parvatAnA nAma (maghusattara kuMDano halo) mAnuSAttara, kuMDala ane rucaka che, 54. have gAthAnA pUrvArdha vaDe te patAnI uMcAi kahe che-- sattarasaya igavIsAM, bAyAlasahase culasisahasuccA~ / causaya tIsA kosaM, sehasaM sahasaM ca ogADhA // 55 // a:--mAnuSAttara parvata ( sattasaya navIsA ) satara seA ne ekavIza ceAjana uMcA che 1, kuM Dalaparvata (vAcAjasadana) be tALIza hajAra yeAjana uMcA che 2 ane rucaka parvata ( jIrulisaddasuvA) cArAzI hajAra yeAjana uMcA che 3. have gAthAnA uttarArdha vaDe te patAnI bhUmimAM UMDAi batAve che.--pahelA mAnuSAttara parvata uMcAine ceAthe bhAge eTale ( calaya tIA zersa) cAra seA ne trIza
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasamatikA prakaraNa jana tathA eka gAu bhUmimAM avagAhIne rahyo che. (2) ane bIjA be kuMDala tathA sucaka parvate (ta ) hajAra hajAra yojana bhUmimAM (moDhA ) avagAhIne rahyA che. 55. have te parvatanA nIce, vacce tathA uparanA vijhaMbhanuM mAna kahe chebhuvi dasasaya bAvIsA, majjhe satta ya sayA u tevIsA / sihare cattAri sayA, cauvIsA maNua kuMDalagA // 56 // artha -pahelA be parvatane viSkabha kahe che-samAna (muvi) bhUtaLanI apekSAe (taLeTIe ) (vAvA ) eka hajAra ne bAvIza janane vistAra che, (ma) madhya bhAgamAM ( ratta ja tevIsA) sAta se ne trevIza yAjanano vistAra che ane vida) zikhara upara ( rAri havA vIsA) cAra so ne vIza ejanane vistAra che. A pramANe (maju 4TI) mAnuSottara ane kuMDala parvatane viSkabha-vistAra jANavo. pa6. have rucaka parvatano traNe sthAnano vistAra e banne parvate karatAM bhinna che. te kahe che:ds sahasA bAvIsA, bhuvi majjhe sagasahassa tevIsA / sihare cauro sahasA, cauvIsau ruagaselaMmi // 57 // artha -(mAraomi) rucaka parvatano (vi) pRthvInI sapATI para (Ta rakSA vAvIrA) daza hajAra ne bAvIza yojanano vistAra che, (majo ). madhyabhAgamAM ( sAda# sevA ) sAta hajAra ne trevIza ejananA vistAra che, tathA (sida) zikhara para ( vaDavA) cAra hajAra ne vIza janane vistAra che. 57. have pUrve kahelA be parvato karatAM A sUcaka parvatanA zikhara para je vizeSa che. te kahe cheruagsihre caudisi, biasahasegegacauthiaTTha / vidisi caui a cattA, disikumarI kUDa sahasaMkA // 58 // arthavalayAkAravALA (kavi) rucaka parvatanA cAra hajAra ne covIza yojananA vistAravALA zikharabhAganA cAra vibhAga karavA. eTale dareka vibhAga eka hajAra ne cha ejanano thAya che. tenA prathama bhAgane mUkIne (vi) bIjA
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha bhAgamAM (raviti) pUrvAdika cAre dizAmAM ( sadA ) sahasakUTa nAmanA eka eka (badhA maLIne cAra ) siddhakUTa che, tathA te sUcaka parvatanA zikharanA eka hajAra ne cha yejananA vistAravALA ( tha) cethA bhAgamAM (dareka dizAe) (akka) ATha ATha phUTa che. (badhA maLIne batrIza che.) te batrIza dikakumArIenAM sthAne che ema jANavuM. madhye rahelA cAra siddhakUTa sahita te dareka dizAmAM nava nava kUTe thAya che, paNa aMdaranA cAra siddhakUTa upara jinezvaranI pratimAthI suzebhita siddhAyatana che. tathA te ja cothA bhAgamAM (rili) vidizAomAM ekeka kula (232 5) cAra kUTe che. te sarve maLIne (36) ( ) sahastrakUTa nAmavALA che. eTale te mULamAM (taLeTImAM) hajAra yejananA vistAravALA che, madhyamAM sADIsAtaso jana vistAravALA che, zikhara para pAMca so jana vistAravALA che ane eka hajAra yojana UMcA che. te 36 phUTa upara tathA cakadvIpamAM jamIna para rahelA bIjA cAra kUTa upara bhuvanapati nikAyanI (vattA vivuimana) cAlIza dikakumArIo potAnA parivAra sahita rahe che. 58. have te parvata saMbaMdhI vizeSa vicAra kahe che - paDhamo sIhanisAI, addhajavanibho a caudisi sihare / pannAI cau jiNageho, sayAi cau ceiA dunni // 59 // artha:-( ) pahelo mAnuSettara nAmano parvata (rInivA) beThelA siMhanA AkAra jevo che, e mAnuSettara parvata ja badvIpanI dizA tarapha chinnataMka eTale uMcI bhIMtanI je sarakhe-sapATa che ane pAchaLanA bhAgamAM zikharanA bhAgathI AraMbhIne nIce nIce pahoLAImAM vadhato vadhato che. athavA te parvata (dunavanimAM) ardhA javanI jevo che athavA javanA ardhA DhagalA jevo che. (2) vaLI (sida) te parvatanA zikhara para (raviti) cAre dizAmAM (43 vida) cAra jinacaitya che? te ce kevAM che? te kahe che-(v#A) pacAsa yojana lAMbA, pacIza jana pahoLA ane chatrIza pejana uMcA evA cAra zAzvata jinacaitya rahelA che. tathA ( 4) kuMDala ane rucaka e dareka parvatanA zikhara para cAre dizAmAM (24 263) cAra cAra jinace che te (savA) sa Ajana lAMbA, pacAsa yojana pahoLA ane tera jana uMcA che. 59. (ti navamaM vAra che .) have dazamuM naMdIzvaradvIpa saMbaMdhI dvAra kahe che - tevaDhaM koDisayaM, larakA culasIi vlyvikhNbho| naMdIsarahamadIvo, caudisi cau aMjaNA majjhe // 60 //
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasaptatikA prakaraNa 19 artha:-(vaE ) eka abaja, tresaTha karoDa ane (4halA guNI) corAzI lAkha ( 1638400000 ) jananA (vavidyama) valaya vidhvaMbha (gherAvA)vALa, jaMbUdvIpathI ( navIna dRmI ) AThame naMdIzvara nAmane dvIpa che. te dvIpa samagra sura ane asuranA samUhane AnaMda ApanAra tathA meTA jinAla, udyAne. puSkariNIo (vAva) ane parvate vigere padArthonA samUhathI utpanna thayelI vibhUtivaDe Izvara (zreSTha) che, tethI te naMdIzvara evA sArthaka nAmavALo che. te dvIpanA valayanA (manne) madhya bhAgamAM pUrva vigere (ravivi) cAre dizAomAM madhya bhAge ( assurr) cAra aMjanagiri rahelA che. temanA nAma A pramANe che:-pUrva dizAmAM devaramaNa, dakSiNamAM nityadyota, pazcimamAM svayaMprabha ane uttaramAM ramaNIya nAme aMjanagiri che. 60. have te aMjanagirinuM svarUpa kahe che - gopucchA aMjaNamaya, culasIsahasucca sahasamogADhA / samabhuvi dasasahasapihu, sahasuvari tesiM caudisisu // 61 // artha:-(puchA) ucA karelA gAyanA pucchanA saMsthAne rahelA eTale ke jema gAyanuM pUchaDuM mULamAM dhULa hoya ane nIce jatAM anukrame nAnuM nAnuM (pAtaLuM pAtaLuM) hoya tema A cAre aMjanaparvata nIce adhika vistAravALA ane upara upara anakame thoDA thoDA vistAravALA che. te parvato sarvathA (aMkama) aMjanaratnamaya (nIlaratnamaya) che. te cAre parvata (suratasadaguNa) pRthvI parathI corAzI hajAra yojana uMcA che, (paddamohA) eka hajAra yojana pRthvInI aMdara rahelA che, (ramujIva) pRthvInI sapATI upara (sapidu ) dasa hajAra ejananA vistAravALA che ane tyAMthI upara jatAM anukrame hIna thatAM thatAM cheka (hakuvaf) upara eka hajAra ejananA vistAravALA che. te parvatonI paridhi mULamAM ekatrIsa hajAra chaze ne trevIza (31623) ejanathI kAMIka hIna che, ane zikhara paranI paridhi traNa hajAra ekasene bAsaTha (3162) yeAjana che. (tefkSa ) te parvatonI (ratiku) cAre dizAomAM zuM che ? te kahe che. 61. lakaMtariA cau cau, vAvI sa dasa ya joannuvviddhaa| lakaM dIhapihucce, tammajjhe dahimuhA sola // 62 // artha -( svaMtarivA) lAkha janane AMtare eTale te cAre aMjanagirinI cAre dizAomAM lAkha lAkha jana cheTe (as vAvI) cAra cAra vAvo che. badhI maLIne soLa vAvo che. (4) te dareka vAva ( ra lokagvadA)
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 prakaraNasaMgraha daza daza ceAjana UMDI che. nirmaLa, zItaLa ane svAdu jaLathI bharelI che. te dareka vAva ( ruvaM TIviduE) lakhAi tathA paheALAImAM lAkha lAkha yeAjananI che. te dareka vAva pUrva vigere dizAnA anukrame azeAka, samasjIda, ca Mpaka ane Amra vanAe karIne vyApta che. eTale sa maLIne cAsaTha vanA che. ( tammo ) te dareka vAveAnA madhyamAM ( vRdghimuddA) dadhimukha nAmanA ( sneha ) seALa parvatA rahelA che. 62. te dhimukha nAmanA parvatA kevA che te kahe che;-- sahasogADhA causaTTi - sahasuccA dasasahassa pihulA ya / saMvattha samA pA--saritA havvAmA saa|| phrU a:--te dareka dhimukha parvatA ( sadRsoDhA ) eka hajAra yeAjana pRthvInI adara rahelA che. bahAra (caThThiladanugrA ) ceAsaTha hajAra yeAjana uMcA che, ane ( savvatthalamA ) sarvatra mULamAM, madhyamAM ane zikharamAM sarakhA ( lasaddasya piduhA ya) daza hajAra yeAjana paheALA che; mATe ja te ( pattutijJA) palyanI jevA kahevAya che. palpa eTale anAja bharavAnA koTho athavA mANu tene AkAre rahelA che. vaLI te parvatA ( sathe ) sarva` ( hravvAmA ) rUpAmaya che eTale zveta varNa vALA che. 63. have aMjanigira ane dhimukha parvata para jina caityeA che te viSe kahe cheH-- aMjaNadahimuhaceia, vIsaM caudAra dIhapihuuccA / saca pannA vAvatta, rogana kALanA nigamanane || 64 / / artha:--( maMgaLahimuda ) cAre aMjana parvata para ane sALe diSamukha parvatA para ( cainna ) eka eka caitya hAvAthI sarva maLIne ( vIsuM ) vIza cetyA che, te dareka caitya (caNavAra ) cAra cAra dvAravALA che. ( anya AcAryane mate cAre vidizAmAM dareka dadhimukhanA AMtarAmAM e hAvAthI khatrIza ratikara nAmanA parvatA para paNa eka eka caitya hAvAthI ekadara bAvana caityeA che. ) te dareka siddhAyatanA ( caityeA ) ( saca ) seA se yAjana pUrva pazcima lAMbA, ( pannA ) pacAsa pacAsa yeAjana uttara dakSiNa paheALA ane ( vAvara no La) AMtera yeAjana uMcA che. te dareka caityanA dareka dvAramAM mukhamaMDapa 1, prekSAmaDapa 2, caityastUpa 3, caityavRkSa 4, mahendradhvaja 5 ane puSkaraNI ( vAva ) e cha padArtha rahelA che. temAM mukhamaMDapa ane prekSAmaMDapa seA ceAjana lAMmAM, pacAsa yAjana paheALA ane seALa ceAjana uMcA che. caityastUpa seALa yeAjana lAMbA ane seALa yeAjana paheALA che. caityavRkSa ane mahendradhvajanI pIThikAe ATha ceAjana lAMkhI
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasaRtikA prakaraNa 111 paheALI che ane puSkaraNI vAveA seA ceAjana lAMbI pahALI ane daza yAjana UMDI che. A parvata uparanI vAvAmAM matsya vigere jaLacara prANIe che, ema prajJApanAnA trI padanI vRttimAM kahyu che. caityavRkSa ane iMdradhvajanuM pramANa jIvAbhigama upAMgathI jANI levuM. A pramANe vIza siddhAyatAnu N svarUpa ( TrAoni nimime) ThANAMga sUtramAM ane jIvAbhigama sUtramAM kahyu che. 64. have ratikara pavatA viSe kahe che:-- naMdI vidisiM cauro, dasigasahassA picca pAUhe / jhallarisarisa ceia, raikara ThANaMgisuttammi // 65 // artha:--(naMddI) na MdIzvara dvIpanI ( vivitti raste ) cAre vidizAmAM (ra) cAra ratikara parva tA che, te parvatA paNa (sekdba) caityA sahita che. pravacanasArodvArAdika graMthane anusAre teA cAra vAveAnA AMtarAmAM e be ratikara parvata rahelA che. ( A pramANe eka dizAmAM cAra vAvA heAvAthI ATha ratikara parvata che. eka dizAmAM jema che tema ja bIjI traNa dizAmAM hAvAthI sarve maLIne khatrIza ratikara parvatA siddhAyatana sahita che. ) have prathama kahelA cAra ratikara parvatAnuM tathA anya AcArya nA mate khatrIza ratikara parvatAnuM eka sarakhu ja pramANa che, te kahe che-( vRttipannadallA viTTuzrca) daza hajAra yeAjana paheALA ane daza hajAra yeAjana vistAravALA eTale lAMbA, gALa, eka hajAra ceAjana uMcA ane eka hajAra yeAjananA ( pArlR ) cAthA bhAge : eTale ahIsA ceAjana bhUminI aMdara rahelA che. te parvatA nIce ( taLeTIe ) tathA upara ( zikhare ) daza hajAra ceAjana sarakhA paheALA heAvAthI (kSagrirasa ) azrvarI nAmanA vAjiMtra jevA vartulAkAre che. A sarva hakIkata ( TALavidyuttazmi ) ThANAMga sUtramAM kahelI che. 65. ( TIkAvALI pratamAM trIjA pAdamAM ( anea) evA pATha che ane TIkAmAM caitya rahita ema artha paNa karyA che. ) have upara kahelA sthAnathI khIjA sthAneAmAM eTale UrdhvalAka ane apeAleAkamAM je siddhAyatanA che tenI uMcAi vigerenuM pramANa kahe cheH-- naMdIsaravva uDuM, pannAsAI asurajiNabhavaNaM / tayaM arddha nAgAisu, vaMtaranagaresu tayaM addhaM // 66 // artha:--( navIsavva ) naMdIzvaramAM rahelA cetyAnI jema ( X ) urdhva leAke devalAkamAM rahelA siddhAyatanA sA ceAjana lAMbA, (pannAlAduM) pacAsa yeAjana paheALA tathA khetera ceAjana uMcA che. paraMtu traNa traNa dvAravALA che, ( anuttajJaLamavaLa )
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 prakaraNasa graha bhuvanapatimAM asurakumAra nikAyanA jinabhavanA (tattva aTTha) tenAthI ardhA pramANavALA che, eTale pacAsa ceAjana lAMbA, pacIza ceAjana paheALA ane trIza ceAjana uMcA che. ( nAlu) tathA nAgakumArAdika nava nikAyAmAM rahelA cetyA tethI paNa ardhA pramANavALA eTale pacIza yeAjana lAMbA, sADAbAra yAjana paheALA ane aDhAra ceAjana uMcA che. tathA ( caMtanAttejI ) vyaMtarAnA nagarAmAM rahelA caityeA ( tattva addha) tethI paNa ardhA pramANavALA eTale sADAbAra ceAjana lAMkhA, savA cha paheALA ane nava yAjana uMcA che. jyAtiSka vimAnAmAM ane titi leAkamAM rahelA caitcA bhinna bhinna pramANavALA che. 66. ( kRtti naMddIzvaradvIpakAra || o. || ) have agiAram' grahikriyA nAmanuM dvAra kahe che:-- mannaha jiNANa oNaM, micchaM pariheraha dharaha sammattaM / chavviha AvasayAMma a, ujjutto hoi paidiahaM // 67 // aH--( mannada nikhALuM ALa ) jinezvaranI AjJA mAnavI (1) (miccha di6 ) mithyAtvanA tyAga karavA (2) (pattta sammatta) samyaktvane dhAraNa karavuM (3) (viMda AvasayaMmi a) cha prakAranA AvazyakamAM ( uSNutto hor padmavighnahaiM) pratidina udyamavata thavuM. (4) 67. pavvesa posahavayeM, daNaM sIlaM tavo a bhAvo a / sagnAya namukkAro, poco tra nayanA 5 5 68 // a:-- trepu osavartha ) parvane divase pASadha vrata levu. 5. ( vALa ) dAna devuM 6. ( sIruM) zIla pALavuM 7. ( to 6 ) tapa karavA 8. ( mAvo 4 ) bhAvanA bhAvavI 9. ( sannAya ) svAdhyAya dhyAna karavuM 10. ( namukkAi) navakAranA jApa karavA 11. ( poSayAtte a) parIpakAra karavA 12. jayaNA ya yatanA karavI 13. 68. jiNapUoM jiNathuNaNaM, gururthaii sAhamiANa vacchalaM / vArassayamudI, ralttA tithananA ya // 1 // artha :--(jhimpUmA) jinezvaranI pUjA karavI 14. ( jJaLathuLaLa ) jinezvaranI stuti karavI 15. ( gujju ) gurunI stuti karavI 16. (sAmitrALa vahuM)
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasaptatikA prakaraNa 113 sAdhamIvAtsalya karavuM 17. (vArA ja hukkI) vyavahAranI zuddhi karavI 18. (rA ) rathayAtrA 19 ane (tirthInA 4) tIrthayAtrA karavI. 20. 9. saMghovari bahumauNo, dhammimittI pabhAvaNA titthe / navakhitte dharNaveyaNaM, putthayalihaNaM visesaNeM // 70 // artha - saMghovara vahumA ) saMghanI upara bahumAna rAkhavuM 21.( 3mittI) samAna dharmavALA sAthe maitrI karavI 22. (jamAvA tirthe) zAsananI prabhAvanA karavI 23. ( vavava vava ) nava kSetramAM dravyane vyaya karavo. 32. (puSTi vileja) vizeSa karIne pustaka lakhAvavAM. 33. 70. parigahoNA'bhiggaha, ikkArasavapaDimaphAsaiNayA / savvaviraImaNoreha, emAI saDDhakiccAiM // 71 // artha -(stAmALA) parigrahanuM pramANa karavuM 34. (amiida) abhigraha dhAraNa karavA 35, ( TagvhimaNA ) zrAvakanI agyAra pratimAonuM vahana karavuM 36 ( ghavinoda ) ane sarvavirati ( cAritra ) grahaNa karavAne manoratha karavo (IcchA rAkhavI) 37. (gharuM viza6) e vigere zrAvakanAM kRtyo jANavA. 71 (ti hiciAdvAra | 22 ) have cada guNasthAna nAmanuM bAramuM dvAra kahe che - aha caudasasu guNesuM, kAlapamANaM bhaNAmi duvihaM pi| na marai maraI vi jesuM, saha parabhavU jehiM appbhuuN|| 72 // artha - sada ) have A guNasthAna nAmanA dvAramAM cAra pratidvAro (aMtagaMtadvAre) che te A pramANe -(3guNuM ) da guNasthAnakamAM (viTuM ji) jaghanya ane utkRSTa ema banne prakAranI sthitinA ( triAmA ) kALanuM pramANa 1. (aa marU mana vi jenuM) je je guNasthAnamAM rahela jIva mare athavA na mare tenuM svarUpa 2. ( tadda umaNuM ei) jIva je je guNasthAna sahita parabhavamAM jAya te 3. ( va ) tathA guNasthAnamAM vartatA jIvonuM a5bahatva 4. A pramANe guNasthAnanAM cAra pratidvAne (mAma ) huM kahuM chuM. 72. _temAM pahelA pratidvAranI vyAkhyA karavA IcchatA AcArya mithyAtvanI sthitinA kALabheda batAve che -
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 prakaraNasaMgraha. micchaM aNAinihaNaM, abhave bhave vi sivgmaajugge| sivagamA aNAisaMtaM, sAIsaMtaM pi taM evaM // 73 // artha - anAdi anaMta 1, anAdi sAMta 2, sAdi anaMta 3 ane sAdi sAMta 4. e cAra bhedamAM ( kama ) abhavya jIvane (anigi ) anAdi anaMta bhAMge ( mijI ) mithyAtva hoya che. tathA (maNe vi) bhavyamAM paNa je ( sivAmA ) mokSa pAmavAne agya hoya tene paNa anAdi anaMta bhAMge mithyAtva hoya che. AthI karIne jAtibhavya ane abhivya banene anAdi anaMta mithyAtva siddha thayuM, e prathama bhAMge jANa. tathA (zivavAmA) mokSa pAmavAne yegya evA bhavya jIvane ( apArvata ) anAdi sAMta eTale Adi rahita ane aMta sahita mithyAtva hoya che. jemake keIka jIva marudevI mAtAnI jema samakita pAmIne (vamyA sivAya) te bhavamAM ja mekSe jAya, e bIjo bhAMge jANa. 2. tathA keIka jIvane ( sAta gi ) sAdi sAta mithyAtva hoya che. jemake kaI jIva zrI mahAvIrasvAmI vigerenI jema samati pAmIne pachI pharIthI mithyAtva pAme che ane tyArapachI pharIne samakita pAmI mekSe jAya che. ( taM ghauM ) e cothe bhAge jANavo. ( sAdi anaMta nAmane trIjo bhAga mithyAtvanA viSayamAM hotuM nathI. ) 73. trIje sAdi sAMta nAmane bhAge mithyAtvane viSe keTalA kALa sudhI rahe che ? te kahe che-- lahu aMtamuhU guruaM, desUNamavaDhapuggalaparaheM / ' sAsANaM lahu samao, AvalichakkaM ca ukkosaM // 74 // artha--te sAdi sAta bhAge mithyAtva ( hRdu yaMtay6) jaghanyathI aMtamuhUrta sudhI rahe che, ( gujaM ) utkRSTathI (phUpamavaThThaputrapaduM) deze UNuM ardhapudgalaparAvarta sudhI rahe che 1. (rAtai) tathA sAsvAdana nAmanuM bIjuM guNasthAnaka ( Tu ramo ) jaghanyathI eka samaya (4) ane ( jouM ) utkRSTathI (gAsTi) cha Avali sudhI rahe che, tethI vadhAre rahetuM nathI 2. 74. ajahannamaNukkosaM, aMtamuhU mIsagaM aha cautthaM / samahiatittIsayare, ukkosaM aMtamuhu lahuaM // 75 // 1 keTalAka bhavya jIvo evA paNuM che ke je nigodamAMthI nIkaLavAnA ja nathI te jAtibhavya kahevAya che.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasarUtikA prakaraNa. 115 artha - bI ) trIjuM mizra guNasthAnaka ( akAdamagai ) ajaghanyatkRSTa asaMkhya samayavALA (ata6 ) aMtarmuhUrta sudhI rahe che. ( ada ) cothuM avirati nAmanuM guNasthAna ( 3 ) utkRSTathI ( samagirirara ) tetrIza sAgaropamathI kAMIka adhika kALa sudhI rahe che; kAraNa ke savArthasiddha vimAnanI sthiti tetrIza sAgaropamanI che, temAM eka manuSya bhavanuM AyuSya vadhe che, te apekSAe eTaluM pramANa jANavuM, kahyuM che ke - sAdika tirasAve dui gvaNamaM" ( kSAyikane AzrIne tetrIza sAgaropamathI adhika sthiti che ane kSApazamikane AzrIne tethI bamaNuM sthiti che. ) e sthaLe chAsaTha sAgaropamathI kAMIka adhika sthiti kahI che te semyakatva chatAM paNa dezavirati vigere guNasthAnakanA aMtargatapaNue karIne jANavI. cethA guNasthAnakanI ( Tu ) jaghanya sthiti ( aMtamuhu ) aMtamuhUrtanI jANavI. 4. 75. desUNapuvakoDI, guruaMca aMtamuhu desaM / chaThAigArasaMtA, lahu samayA aMtamuhu guruA // 76 // artha-(ra) pAMcamA dezavirati guNasthAnakanI (aaN ) utkRSTa sthiti ( vesUogdhavokI ) ATha varSe UNuM koDa pUrvanI jANavI, kAraNa ke kaIka kroDa pUrvanA AyuSyavALo jIva ATha varSanI ummara thayA pachI dezaviratine grahaNa kare, tethI A pramANe sthiti hoI zake che. tathA (Dhag ) jaghanya sthiti (aMtamuhu) aMtarmahattvanI che 5. (chaThThA saMtA) chadAthI agyAramAM paryata cha guNasthAnakanI (Dha samA ) jaghanya sthiti eka samayanI che, ( aMtamuhu kuhA ) chaenI utkRSTa sthiti aMtarmuhUrtanI che. 76. ( ahIM chaThThA sAtama guNasthAnanI sthiti bheLI deze UNI koDa pUrvanI samajavI.) aMtamuhuttaM egaM, alahukkosaM ajogikhINesu / desUNaputvakoDI, guru lahu aMtamuhu jogI // 77 // artha -( soni ) agakevalI nAmanA cAdamA ane ( zILasu kSINumeha nAmanA bAramA guNasthAnakanI (madura) jaghanya ane utkRSTa sthiti ( aMtamuhui i ) eka aMtarmuhUrtanI che. tathA (koLI) sagI kevalI nAmanA teramAM guNasthAnakanI (guru) utkRSTa sthiti (jUoryDI ) nava varSa UNuM eka koDa pUrvanI che ane (hRdu samudu ) jaghanya aMtarmuhUrtanI che. 77. have bIjuM ne trIjuM pratikAra kahe che -
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 prakaraNasaMgraha mIse khINa sajogI, na maraMta marategArasaguNasu / taha micchasAsANaavirai sahaparabhavagA na sesahA // 78 // artha - mIre ) trIjA mizra guNasthAnake, ( sIna ) bAramA kSIName ane ( koLI ) sagI nAmanA terame guNasthAne vartatA jIva ( ra mAM ) maraNa pAmatA nathI, (mAraguru ) bAkInA agyAra guNasthAnane viSe vartatA jIva maraNa pAme che. ( e bIjuM pratidvAra pUrNa thayuM ) have uttarArdha gAthAvaDe trIjuM pratidvAra kahe che (ta bicharAtIvi6) temaja mithyAtva, sAsvAdana ane avirati e traNa guNasthAnaka (ramavA) sahita jIvo parabhavamAM jAya che arthAt te traNa guNasthAne jIvanI sAthe parabhavamAM jAya che. ( ) bAkInA ATha guNasthAno jIvanI sAthe parabhavamAM jatA nathI. bAramAM, teramA ne codamAnI to niyamA mokSagati ja che. 78. (ahIM trIjuM pratidvAra pUrNa thayuM.) have zuM a5bahatva nAmanuM pratidvAra kahe che - uvasaMtijiNA thovA, saMkhijaguNAo khiinnmohijinnaa| suhumaniaghianiahi, tinni vi tullA visesahiA // 79 // artha? -AdhArane viSe Adheyano upacAra karavAthI guNasthAnane ThekANe guNasthAnane viSe vartatA jIvo levAya che. tethI karIne (3vatinari) upazAMti jine eTale upazAMtamaha guNaThANane viSe vartatA jIvo (thavA) sarvathI thoDA hoya che, kAraNa ke upazama zreNI pratipadyamAna jIvo eka samayamAM utkRSTathI cepana labhya thAya che. tenAthI (vAmana ) kSINamohI jine (saMniputro) saMkhyAtaguNa hoya che, kAraNa ke kSapakazreNI pratipadyamAna jI utkRSTA eka samaye eka so ne ATha labhya thaI zake che. A utkRSTanI apekSAe jANavuM, jaghanyanI apekSAe te tethI ulaTuM paNa hoI zake. jemake kSINumahI thoDA hoya ane upazAMtahI tenAthI saMkhyAtaguNa hoya. tenAthI ( kSINamehathI ) ( [manidinizadi) sUkSmasaMparAya, anivRti (aniyaTTI) ane apUrvakaraNa (niyaTTI) e (ti4i vi) e traNe guNaThANe vartatA jIvo (visekA ) vizeSa adhika hoya che. (18) teo potapotAne sthAne ekabIjAnI (82) sarakhA hoya che. 79. jogi apamatta iyare, saMkhaguNA desa sAsaNA missA / aviraya ajogi micchA, caura asaMkhA duve gaMtA // 8 // artha -tenAthI (go) sagI kevalI (saMpuIT) saMkhyAtaguNA hoya che, kAraNa ke teo bethI nava koDa pAmI zakAya che. tenAthI (apatti )
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArasaptatikA prakaraNa. 117 apramatta saMkhyAta guNa hoya che, kAraNa ke teo be hajAra kroDathI nava hajAra kroDa pAmI zakAya che. tenAthI (je) bIjA pramatta guNasthAnavALA saMkhyAta guNa hoya che, kAraNa ke ghaNuM jIvo pramAdI hoya che ane pramattapaNuM ghaNuM kALa sudhI rahe che. tenAthI ( 4 sArA jillA ) dezavirata, sAsvAdana, mizra ane ( vize ) avirata (23 3iNI ) e cAre asaMkhyAtaguNa hoya che, kAraNa ke dezaviratine dhAraNa karanAra tiya asaMkhyAtA che. sAsvAdanavALA to keIvAra na paNa hoya ane hoya tyAre paNa jaghanyathI eka be hoya che, tathA utkRSTathI dezavirati karatAM asaMkhyAtaguNa hoya che. temanAthI mizra asaMkhyAtaguNa hoya che, kAraNa ke sAsvAdananA cha AvalikArUpa utkRSTa kALa karatAM mizrane aMtamuhUrta saMbaMdhI kALa ghaNo moTo che. tenAthI avirati jIvo asaMkhyAtaguNa hoya che, kAraNa ke te guNasthAne cAre gatinA jIva hoya che. tyArapachI ( if micchA) agI ane mithyAdaSTi (ku jaMtA) e be anaMtA hoya che. aviratothI bhavastha (kevaLI) ane abhavastha ( siddha ) e be prakAranA agI anaMtaguNa hoya che, kAraNa ke siddho anaMta che. tenAthI mithyAdaSTie anaMtaguNuM che, kAraNa ke temAM anaMtA vanaspatikAya chano samAveza thAya che. teo mithyASTi ja che. A pramANe cothuM pratidvAra pUrNa thayuM ane tethI karIne guNa sthAna nAmanuM bAramuM dvAra paNa pUrNa thayuM. 80. have graMthane upasaMhAra ( samApti ) kare che - caudasaguNasovANe, ia duharohe kameNa ruhiUNaM / narasuramahiMdavaMchiya-sivapAsAe sayA vasaha // 81 // artha-( ka ) A pramANe he bhavya jIva ! ( ghaDavaguNovALe ) coda guNasthAnarUpa pagathiyAM ke je bhArekamI vaDe ( duho ) duHkhe ArehaNa karAya tevA che, tenA para (me) anukrame ( i ) ArohaNa karIne (nagEvaMchiya) manuSya, deva ane tenA Idroe paNa IcachelA (rivAramag) mokSarUpa prAsAdane viSe jaIne (navA varada ) niraMtara nivAsa kare. athavA manuSya ane devoe tathA mahendrasiMha nAmanA sUrie vAMchita evA mokSaprAsAdane viSe zAzvata nivAsa kare. A arthathI graMthakAre pitAnuM nAma sUcavyuM che. 81. zrI tapagaccharUpI AkAzanA AMgaNAmAM (madhyamAM) sUrya samAna zrI vijayadeva nAmanA sUrinI AjJAthI vinayakuzaLa nAmanA munie A vRttinI ccanA karI che. 3 zrIvicArasamatikA prakaraNa vRttisahitano gujarAtI anuvAda saMpUrNa.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ .ceo, cka A000000 00000000 (0e R zrI AnaMdavimaLasUriziSya vAnararSiviracita e zrI vicArapaJcAzikA prakaraNa huM (mULa tathA bhASAMtara yukta ) Q=- vIrapayakayaM namiuM, devAsuranarabirephaseviayaM / jiNasamayasamuddAo, vicArapaMcAsiyaM tucchaM // 1 // bhAvArtha - vevANuna:) sura, asura ane manuSyarUpI ( vireja) bhramaroe (ravimarSa ) sevana karelA (vIrapathArtha ) zrImahAvIrasvAmInA caraNakamaLane (mi) namaskAra karIne (lakhANamA ) jinezvare kahelA siddhAntarUpI (samudA ) samudramAMthI uddharIne (vivAraMvAra thaM ) vicArapaMcAzikAne (3chuM) kahuM chuM. 1. vizeSArtha -A vicArapaMcAzikA nAmanA graMthamAM nava padArthone vicAra kahevAmAM Avaze. temAM prathama zarIra saMbaMdhI vicAra ( 1 ). jIva keTalo kALa garbhamAM rahIne narake tathA svarge jAya tathA te naraka ane svargamAMthI nIkaLI manuSya ane tiryaMcamAM AvI keTale kALa jIve ? tene vicAra (2). apuddagalI tathA pudgalIne vicAra (3). saMmUchima manuSyanI gati tathA Agatine vicAra (4). paryAptine vicAra (5). jIvAdikanuM a5bahatva ( 6 ). pradeza pudagala tathA apradeza pudgalano vicAra (7). kaDajummA vigereno vicAra (8). ane pRthvI AdinuM parimANa ( 9 ). e nava vicAra kahevAnA prAraMbhamAM prathama zarIranuM svarUpa-zarIra saMbaMdhI vicAra vistArathI kahe che - orAliya veuviya, AhAraga tea kammuNaM bhaNiyaM / eyANa sarIrANaM, navahA bheyaM bhaNissAmi // 2 // bhAvArtha -zarIre (4i4) dArika, (vA) vaikriya, (rAja) AhAraka, ( tema mui ) taijasa ane kArmaNa pAMca (mAthe ) kahyA che.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicAra5cAzikA prakaraNa 119 (thAna) e ( ) pAMca zarIranA ( navA e ) nava bhedane (mAma ) kahIza. 2. e nava bheda A pramANe-kAraNa 1, pradeza saMkhyA 2, svAmI 3, viSaya , prayajana pa, pramANa 6, avagAhanA 7, sthiti 8 tathA alpabadutva 9. bAyarapuggalabaddhaM, orAliya uyAramAgame bhaNiyaM / suhumasuhumeNa tatto, puggalabaMdheNa bhaNiyANi // 3 // artha -(AsTiA) dArika zarIra (vAyApura4) bAdarasthUla puddagalothI baMdhAyeluM che. te (3 ) udAra eTale pradhAna che. audArikanI prAdhAnyatAnuM svarUpa-kAraNa (sAme maNicaM) Agamane viSe kaheluM che. (to) te dArikathakI uttarottara (kudumakudumeLa ) sUphama sUkSama (vikADhavA ) pudagalanA baMdha karIne baMdhAyelA bIjAM ( cAra ) zarIro (maNiyAni ) kahelA che. 3. vizeSArtha - bAdara pudagale eTale sthala padUgalethI baMdhAyela-upacaya pAmela dArika zarIra che. te kevuM che? udAra eTale pradhAna che. tenA prAdhAnya saMbaMdhI Avazyaka sUtramAM kahyuM che ke - jinezvaranA rUpathI gaNadharanuM rUpa anaMtaguNahIna hoya che, gaNadharanA rUpathI anaMtaguNahIna AhAraka zarIra che, tenAthI anaMtaguNahIna anuttaravimAnavAsI devatAnuM rUpa che, tenAthI anaMtaguNahIna praveyakavAsI devenuM rUpa hoya che. tenAthI amRta devatAnuM, tenAthI AraNanuM, e rIte prANata, Anata, sahastrAra, zukra, lAMtaka, brahma, mAheMdra, sanaskumAra, IzAna, saidharma, bhavanapati ane jyAtiSI e sarva devonuM rUpa uttarottara anaMtaguNa anaMtaguNa hIna hoya che. jyotiSI devathI vyaMtaranuM rUpa anaMtaguNahIna che, tenAthI cakravattInuM rUpa anaMtaguNahIna che, tenAthI vAsudevanuM rUpa anaMtaguNahIna che, tenAthI baLarAmanuM rUpa anaMtaguNahIna che, tenAthI maMDalika rAjAnuM rUpa anaMtaguNahIna che, tyAra pachInA bIjA rAjAo ane sarve manuSyanuM rUpa cha ThANa gata hoya che. te cha sthAna A pramANe-anaMtabhAgahIna 1, asaMkhyabhAgahIna 2, saMkhyAtabhAgahIna 3, saMkhyAtaguNahIna 4, asaMkhyAtaguNahIna 5 ane anaMtaguNahIna 6. dArika zarIrathI sUkSma pagalavaDe vaikriya zarIra baMdhAyeluM hoya che, tenAthI sUkSma pudgalavaDe AhAraka zarIra baMdhAyeluM che. tenAthI sUkSma pudagalavaDe taijasa ane taijasathI sUma pudgalavaDe kAmaNa zarIra baMdhAyeluM che. e pace zarIranA pradezanI saMkhyA kahe che -
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 prakaraNasa graha. orAlie anaMtA, tatto dosuM asaMkhaguNiyAo / tatto dosu aNaMtA, paesasaMkhA sue bhaNiyA // 4 // a:--( mohindu anaMtA ) edArika zarIramAM ana MtA pradezeA che. ( to rovuM) tenAthI bIjA e zarIramAM (asalamuLiyAo) asaMkhyAtaguNA che, eTale ke dArika zarIramAM pradeze! sarvathI gheADA che, tenAthI vaikriya zarIramAM asaMkhyAta guNa adhika che, ane tenAthI AhAraka zarIramAM asaMkhyAta guNa adhika che. (tatto ropu baLatA ) tenAthI--te AhAraka zarIrathI chellA e zarIramAM ana Mta guNA pradezeA che, eTale ke AhAraka zarIrathI anaMtaguNA tejasa zarIramAM ane taijasathI anaMta guNA kANu zarIramAM pradeza rahelA che. ( palasaMvA supa maLiyA ) e pramANe pAMca zarIranA pradezanI saMkhyA siddhAntamAM kahI che. 4. have tenA svAmI kahe che:-- tirianarANamurAlaM, veuvvaM devanAragANaM ca / tiriyanarANaM pi tahA, talladvijuyAe taM bhaNiyaM // 5 // artha:--( tiainALa ) tiryaMca ane manuSyane ( uttaruM) dArika zarIra hAya che, ( TevanAvALuM = ) devatAo ane nArakIone (veibna ) vaikriya zarIra hAya che. ( tA ) temaja ( taz2addhijIyApa ) vaikriyalabdhivALA keTalAka ( ttinirALuM pi) tiryaMca manuSyAne paNa (traM maLiya) te vaikriya zarIra kahyuM che. pa. caudasapuvvijaINaM, hoi AhAragaM na annesiM / aM kammaNa bhaNiyaM, saMsAratthANa jIvANaM // 6 // a:-( 13(puvijhana) codapUrvane dhAraNa karanAra munione (Dho AhArabhaM ) AhAraka zarIra hAi zake che, (6 nnatti) te sivAya khIjAne te ( AhAraka ) zarIra hAtuM nathI. ( tevaM maLa ) tathA tejasa ane kANu e e zarIra ( saMtAthALa jhIvALuM ) sarve cAre gativALA saMsArI jIvAne hAya che ema ( nibaM) kahyuM che. 6. have te pAMce zarIranA viSaya kahe che: orAliyassa visao, tiriyaM vijjAharANamAsaja / AnaMdIsara guruo, jaMghAcaraNANa Aruyago // 7 //
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArapaMcAzikA prakaraNa 121 matha:-(orAliyassa) mohAri zarIrana (visao) viSaya (bijAharANamAsaja) vidyAdharIne mAzrIne (tiriyaM) tiinch| (AnaMdIsara guruo) aSTathI nahIzvadIpa sudhA cha, tathA (jaMghAcAraNANa ) dhAyAraNa bhunine sAzrIna ( Aruyago) pRSTayA ruya parvata sudhI cha. 7. urdU ubhayANaM piya, ApaMDagavaNaM sue sayA bhnnio| veuvviyassa visao, asaMkhadIvA jalahiNo ya // 8 // artha:-( uDe) ye gati 42vAmA ( ubhayANaM piya) te pannena seTave vidyAdhara bhane pAyA2Na bhunin| viSaya ( ApaMDagavaNaM) bheruparvata 52n| 574 nAbhanA vana sudhI (sue sayA bhaNio) yamana mATe siddhAntamA 4 cha. (veudhiyassa visao) vaiThiya zarIrakA viSaya (asaMkhadIvA) asabhya dvIpa (jalahiNo ya) sane samudrI sudhI che. 8. AhAragassa videhA, teyAkammANa savvalogo ya / orAliyassa kajaM, kevaladhammAiyaM bhaNiyaM // 9 // atha:-(AhAragassa) mAhA24 zarIra viSaya (videhA) mahAviheDa kSetra paryata cha, (teyAkammANa) tathA tesa bhane bhae zarIrane viSaya ( sacalogo ya) samaya soche bhale 71 vajIsabhudhAta 42 che tyAre te sarvasAmAM vyApI jAya che. have te pAMce zarIranuM prayojana (pAMcamo bheda) kahe che. (orAliyassa kajaM ) mohAni zarIranu prayozana ( kevaladhammAiyaM ) ksazAna, dharma tathA sumahAmahinI prApti meTaa manubhava 42 te ( bhaNiyaM ) 4 che. 6. thulasuhumaM ca rUvaM, egaaNegAi kajjayaM kahiyaM / veuvviyassa AhAragassa saMdehaviccheyaM // 10 // matha:-(thulasuhumaM ca ) sthUsa ane sUkSma sevA (rUvaM ) 35 ( egaaNegAi ) athavA bhane 42vAM me (veubviyassa) vaiThiya zarIranu (kajayaM 16
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 prakaraNasaMgraha. diya) kArya-prayAjana kaheluM che, tathA (saMvedavitjheyaM ) sUkSma padArthanA sabadhamAM thayelA saMzayanA vinAza karavA AhArakazarIravaDe kevaLI pAse jai pUchI levuM ityAdika ( AdaITE ) AhAraka zarIranuM prayAjana kahyuM che. 10. tejasasarIrakajjaM, AhArapAyaM sue samakhkhAyaM / sAvANuggahaNaM puNa, kammaNassa bhavaMtare gaiyaM // 11 // a:-- ADhAvAya) khAdhelA AhAranA pirapAka karavA tathA (sAvALuDhaLa) zApa devA athavA anugraha karavA AziSa devI e ( tenanI jAM) tejasa zarIranu' prayAjana che, ema (supa samallAya) zrutamAM kahyuM che; ( puLa ) tathA ( manvaMtare zaE) eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM gati karavI te (jammULaE) kAmaNu zarIranuM prayAjana che. 11. have e pAMce zarIranuM pramANa ( ThTho bheda ) kahe che:-- orAliyaM sarIraM, joyaNadasasayapamANao ahiyaM / veubviyaM ca guruaM, joaNalakhkhaM samahiyaM vA // 12 // a:-( ohiyaM sIra ) eka dArika zarIra utkRSTa ( ramALo ) pramANathI ( goyaya ) eka hajAra jojanathI kAMika ( ciM ) adhika che, (vediya = ) ane eka vaikriya zarIranuM (zukSma) utkRSTa mAna (jho halla ) lAkha jojana ( vA ) athavA tethI kAMika ( satyaM ) adhika che. A viSaya para prajJApanA sUtranA ekavIzamA paTTamAM kahyuM che ke--tiryaM ca jAtimAM khAdaraposa vAyukAya, jaLacara, catuSpadma ( cAra pagavALA jAnavarA ), upirasarpa, bhujaparisarpa ane khecA (pakSIe ) ne tathA saMkhyAtA vaSa~nA AyuSyavALA gaja manuSyA-ATalAne ja vaikriya zarIra hAya che, te sivAya bIjAne vaikriya zarIranA niSedha che; kemake teone bhavasvabhAvathI ja vaikriyalabdhinA asaMbhava che. 12. ( audArikanuM pramANa Adara vanaspatikAya ( kamaLAdi ) ne laine kahela che ane vaikriyanuM pramANa uttaravaikriya devakRtane laine kahela che.) AhAragaM sarIraM, hatthapamANaM sue samakhkhAyaM / teyasakammaNamANaM, loyapamANaM sayA bhaNiyaM // 13 // a:--( AhAranaM sarIra ) AhAraka zarIranu sthapamALa ) pramANa eka hAthanuM ( mudda ) zrutamAM ( samalAya ) kahyuM che. ( teyasammaLa ) tejasa
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArapaMcAzikA prakaraNa. bhane miSya zarIranu ( mANaM ) bhAna utkRSTathI ( loyapamANaM ) al prabhAra (a ) ( sayA bhaNiyaM ) sahA yuche. 13 (samA uvaNAsabhudhAta bane any. ) / have pAMce zarIranI avagAhanA ( sAtamo bheda ) kahe che - assaMkhapaesaThiyaM, orAliyayaM jiNeNa vajjariyaM / itto ya bahuyaresuM, caviyaM veubviyasarIraM // 14 // matha:-(orAliyayaM ) mohori zarI2 (assaMkhapaesaThiyaM ) asabhyAtA ma hezamA sthita cha, sama (jiNeNa) nivare (vajariyaM ) 4yu cha ( veuviyasarIraM ) vaiThiya zarI2 ( itto ya ) te 2di ( bahuyaresuM caviyaM ) vadhAre AkAzapradezamAM raheluM che ema kahyuM che. 14. ehiMto appaMmI, paesavagge taIya vajariyaM / save logAgAse, teyasakammANa gAhaNayaM // 15 // sartha:-( ehito ) 52 4aa me zarI2 42tai ( appamI ) 165 ( thA. ) (paesavagge) pradezabhii ( taIya ) zrI mADA24 zarIranI a1||unaa ( bajariyaM ) 4sI cha. tathA ( teyasakammANa ) tesa ane bhae zarIranI ( gAhaNayaM ) utkRSTa mAnA ( save logAgAse ) sarva aza pradezamAM kahelI che. 15. have pAMca zarIranI sthitino bheda ( AThame prakAra ) kahe che - aMtomuhutta lahuyaM, orAliyaAumANa saMgahiyaM / guruyaM tipallamuttaM, veuvve aha bhaNissAmi // 16 // matha:-(orAliya ) mohari shriirn| ( AumANa ) AyuSyanu prabhAra (sthitinu bhAna) (lahuyaM) "dhanya (aMtomuhutta) mata DUttanu (saMgahiyaM) sabhya mAre aDa 42-4 cha. ( guruyaM ) ana aSTathA (tipallamuttaM) 3 58yA5bhanu yu che. ( aha ) ve ( veuve ) vaiyi viSa (bhaNissAmi) chu. 16. dasavarisasahassAiM, ukkosaM sAgarANi tittIsaM / uttaraveuvviyaMmi, lahuya muhuttaM guruyamevaM // 17 //
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 prakaraNasa graha. a:--( vaikriya zarIranu` AyuSyamAna ) jaghanya ( salilaissA ) daza hajAra varSanu ane ( koruM ) utkRSTa ( jJAnALi tittInuM ) tetrIza sAgarepamanuM che. tathA ( uttarave'ghami ) uttara vaikriyanu AyuSya-sthiti ( hraduSa munnutta ) jadhanya aMtarmuhUttanI che ane ( guttvameva ) utkRSTathI A pramANe che, eTale AgaLa lakhelI jIvAbhigamanI gAthAmAM kahela che te pramANe che. 17. aMtonudutta nirabhu, hor (muduMtta) cattAritiniyamanuchyu / tevenu addamAto, ze vijhanane jAjo // 68 // a:--( ninnu ) narakane viSe uttaravaikriyanuM utkRSTa kALapramANu ( aMtomunnutta Dhora ) aMtarmuhUttanuM che, (tiriyamanug)tiyaMca ane manuSyanuM (cattAra) cAra muhUrtanuM che, ( leveNu ) devatAone viSe ( amAro ) adha mAsanu che. A pramANe (krosa viGavaLa ) utkRSTapaNe vaikriya zarIranu (jrAho) sthitimAna jANavu. 18. zrI bhagavatIsUtramAM vAyukAyikane tathA paMcendriya tiryaMca ane manuSyAne utkRSTapaNAthI paNa uttaravaikriya zarIranuM sthitimAna antarmuhUnu kahyu che. tenu rahasya jJAnIgamya che. AhAragassa kAlo, aMtamuhuttaM jahannamukkiho | teyasakammaNarUve, savvesimaNAie bhaNie // 19 // artha:---- AhAragaE ) AhAraka zarIranuM ( hrAne ) kALamAna ( jJadarzI ) jaghanyathI tathA ( vido ) utkRSTathI ( aMtamudutta ) aMtarmuhUrtanu che, tathA ( teyasa ) tejasa ane ( maLave ) kANu zarIra ( lesimaLApa ) sarva ( bhavya ane abhavya ) jIvAne anAdi ( pi ) kaheluM che. ( arthAt tejasa ane kANu zarIra anAdi kALathI jIvane lAgela che. ) 19. bhave sapajjavasie, apajjavasie abhavajIvesu / gavadutta Lamo, hyaM o vA noLa // 20 // ukkosa navasahassA, AhArasarIragA havaMti sue / aMtaramassa jahannaM, samayaM chammAsa guru bhaNiyaM // 21 // aH--tejasa kANu zarIra ( manne ) bhavya prANIne AzrIMne ( sapajJalipa ) sapa vasita eTale sAMta ane ( gamaghanIvesu ) abhavya jIveAne AzrIne ( apapravRttip ) apa vasita eTale ana ta kahela che.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArapaMcAzikA prakaraNa 125 have te pAye zarIranu ( appabahuttaM ) a65 hutva (navamI meha) (bhaNimo) kahIe chIe -sarva karatAM AhAraka zarIra thoDA che, kemake te kadAcit saMbhave che. nyAre tenA samAya che tyAre 5Y (jahanneNaM) 4dhanyathA (egaM do vA) ye me DAya che mana ( ukkosa ) GSTapaNe ( navasahassA) // 2 ( AhArasarIragA ) mA 24 zarI2 (havaMti) DAya che. (sUe) siddhAMtabhA (aMtaramassa) se zarIra mata2 (mAMtara ) ( jahannaM ) dhanyathA ( samayaM ) se samayanu mana ( guru ) kRSTayA ( chammAsa bhaNiyaM ) cha bhAsanu cha. 20-21. .. itto asaMkha veuvviANi huMti (ya) sarIragANi je| tatto asaMkhaguNiA, orAliadehasaMghAyA // 22 // matha:-(itto) se maah|24 zarIrathI (jae) tama (veuviANi ) vaiThiya (sarIragANi ) shrii| ( asaMkha ) asabhya (hu~ti) che. (tatto) te vaiSyi zarIrAthI ( orAlia dehasaMghAyA ) mohAri4 zarIranA sbhuul| ( asaMkhaguNiA) asbhygunn| cha. 22. (anaMtA nigAda chavAnuM zarIra audArika eka ja hevAthI dArika zarIra asabhyAtA che.) tatto teasakammaNa, huMti sarIrANiNaMtaguNiANi / vitthara bheyaviAro, Neabo suasmuddaao|| 23 // matha:-(tatto)te mohA24 zarIrothI ( teasakammaNa ) tesa bhane bhaey ( sarIrANi) shrii| pratye sapane me* ago guhA DAvAthA ( aNaMtaguNiANi ) manatA (huMti) che. (bheya ) mA nave honA (vitthara )vistA2thI ( viAro) vicAra (suasamuddAo) zruta3cI samudrathA (ayo) onel devo. (arthAt mahI sapathI 4hyo che.) 23. prathama zarIrano vicAra kahyo, have bIje vicAra kahe che - narasaMkhAuyagamaNaM, rayaNAe bhavaNa jAva IsANe / tANa taNu jahanneNaM, parimANaM aMgulapahuttaM // 24 // tANa Thii jahanneNaM, mAsapahuttaMti hoi nAyavvA / ukkosa puvvakoDI, jeThataNU paMcadhaNuhasayaM // 25 //
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 prakaraNasaMgraha. bhavaNa jAva a:--( nasaMlAya ) saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA je garbha ja manuSyA ( cApa ) ratnaprabhA nAmanI pahelI narake ane upara phUvAne) bhavanapatimAM, vyaMtaramAM, jyAtiSImAM ane saudharma tathA izAna devalAka sudhI ( gaman ) jAya che, ( tAva taLu ) teonA zarIranuM (miALa ) pramANa ( ALa ) jaghanyathI ( aMgurupadutta) aMguLa pRtha'' ( methI nava AMgaLanu ) hAya che. ( tAna dik ) ane tenI sthiti eTale AyuSya ( jJajJeLa ) jaghanyathI ( mAlapaduE ) mAsa pRtha ( ethI nava mAsa ) nuM ( tte ) hAya che ema ( nAyadA ) jANavuM. tathA temanI ( kola ) utkRSTa sthitinuM mAna ( kudorI) kroDa pUrvanuM che ane ( netRtaLu ) utkRSTa zarIranuM pramANa ( paMcadhaLuddalaya) pAMca seA dhanuSanu hAya che. 24-25. sakkarasaNAipasuM, maNuyANaM taNu jahannao hoi / rayaNipahuttaM NeaM, ukkosaM puvvabhaNiaM tu // 26 // aH--je manuSyAnu gamana ( sa ) zarkarAprabhA narakapRthvIthI ArabhIne chae narakamAM tathA ( sapanuM) sanatkumAra devaleAkathI AraMbhIne anuttara vimAna paryaMta hAya che te ( manuyALa taLu ) manuSyeAnA zarIranuM mAna ( gaTTunno ) jaghanyathI paNa ( raLivadyutta) ratnIpRtha eTale ethI nava hAthanuM ( Dhor ) hAya che ane ( rola ) utkRSTathI ( putramaLiyaM tu ) pUrve kaheluM che eTaluM eTale pAMca sA dhanuSanuM ( netraM ) jANavuM. 26. tANa Thii jahanneNaM, vAsapahuttaM tu hoi NAyavA / ukkosA puvvaM piva, AgamamANassa emeva // 27 // a---- tALa ddi ) temanI sthiti ( Ayu ) ( jJajJeLa ) jaghanya ( vAladukhta tu ) ethI nava varSanI ( doda ) hAya che ane ( jJosA ) utkRSTa ( pulla piva ) pUrve kahyA pramANe eTale kroDa pUrvanI hAya che. ( yavvA ) ema jANavu. ( gAmamALanna ) AgamananuM pramANa paNa (maiva ) e ja prakAre jANavu. zI rIte jANavuM ? te vivarIne kahe che:-- ratnaprabhA pRthvIthI nIkaLIne jeo garbhaja manuSyapaNe utpanna thAya che temanI sthiti jaghanya ethI nava mAsanI heAya che, arthAt teTalA kALanI a Mdara teo kALadharma pAmatA nathI ane teonA zarIranuM jaghanya pramANu ethI nava aMguLanuM hAya che. temanI utkRSTa sthiti eka kroDa pUrvanI hAya che ane temanA zarIranuM mAna utkRSTa pAMca se| dhanuSanuM hAya che. jee zarkarAprabhAdika pAMca narakabhUmimAMthI AvIne garbhaja manuSyapaNe utpanna thAya che, teonI jaghanya
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArapa cAzikA prakaraNa 127 sthiti methI nava varSanI hAya che ane utkRSTa sthiti eka kroDa pUrvanI hAya che. tathA jee bhavanapati, vyaMtara, jyAtiSTha, sAdharma ane izAna devaleAkathI AvIne garbhaja manuSyapaNe utpanna thAya che teonI jaghanya sthiti ethI nava mAsanI ane utkRSTa sthiti kroDa pUrvanI hAya che teonA zarIranuM mAna jaghanyathI ethI nava aMguLanu hAya che ane utkRSTathI pAMca seA dhanuSanu hAya che. jee sanatyumArathI AraMbhIne anuttara vimAna sudhInA devalAkathI vyavIne garbha ja manuSyapaNe utpanna thAya che teonI jaghanya sthiti ethI nava varSanI hAya che ane utkRSTa sthiti kroDa pUrvanI hAya che tenu zarIra jaghanyathI khethI nava hAthanuM hAya che ane utkRSTathI pAMcasA dhanuSanu hAya che. 27. e rIte bIjo vicAra kahyo have pudgalI ane apudgalI nAmanA trIjo vicAra kahe che: dhammAdhamNAgAsA, jIvA kAlo ya khAyagaM caiva / sAsAyana 3vaniyaM, anunahArUM tu sArUM|| 28 // a:--( dhammA ) dharmAstikAya, ( mA ) adharmAstikAya, ( AlA ) AkAzAstikAya, ( nIvA ) jIva, ( jADho ca ) kALa, ( lAyana ceva ) kSAyikabhAva, ( sAlAcaLa ) sAsvAdanabhAva ane ( varjAmaya ) pazamikabhAva, ( jJAnlR ) e ATha ( anunahArUM tu) apeAlika che. 28, orAlia veuvvia, AhAraga teyasaM jhUNI (ya) maNo / ussAsaM nissAsaM, kammaNa kammANi chAya tamo // 29 // vaggaNaaNaMta Ayava, missarakaMdho acittamahakhaMdho / vegana vAgavatama, pukhkhAya puraja mud maLiyuM rUnA artha :-( ohitra ) audArika, ( vaizvika ) vaikriya, ( AhvAna ) AhAraka, ( teNaM ) tejasa, ( sthULI ) ni(bhASA), ( mo ) mana, (gussAnuM nissAa) ucchvAsa niHzvAsa, ( mALa ) kArma NuzarIra, (jamALa ) karma, ( chAya ) chAyA- paDachAyA, ( to ) adhakAra, vantaLabaLata ) anaMtI vaNA, ( Ayava ) Atapa, ( mitttattvo) mizraska Mdha, ( acittamavo ) acitta-mahAska dha, ( vaijJana ) vedaka samakita, ( jJAovasamaM ) kSAyeApazama samakita ane (3jJotra) udyota e aDhAra ( duggalTa ) pudgalika che, ema (sura) zrutamAM (maLiztra) kahela che. 29-30. e rIte trIjo vicAra kahyA, have samUrNima manuSyanI gati ane Ati nAmanA ceAtheA vicAra kahe cheH--
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNusaMgraha. neraiadevaagaNI - vAu ya vajjia asaMkhajIvAo / sesA savve vi jiyA, samucchimamaNuesu gacchati // 31 // 129 artha:-( neraia) nAraDI, (deva) devatA ( agaNI ) agniJjaya, ( vAu ya ) vAyuprAya, ( asaMkhajIvAo ) asaMkhyAtA AyuSyavANA tiryaya bhane manuSyo meTalAne ( vajia ) ne ( sesA sadhe vi jiyA ) mADInA sarve saMsArI va (samucchimamaNupasu ) saMbhUchiMbha manuSyabhAM (gacchaMti) laya che - utpanna thAya che. 31. neraiadevajuyalA, vajjia sesesu jIvaThANesu / mucchimanarANa gamaNaM, savve vi a paDhamaguNaThANI // 32 // artha :- (mucchimanarANa ) saMbhUchiMbha manuSyonu ( gamaNaM ) gamana - utpatti ( neraiadevajuyalA) nAraDI, heva bhane yugasiyAne ( vajia ) ne (sesesu ) mADInA (jIvaThANesu) vasthAnane viSe hoya che, ( a ) ane tethe ( sadhe vi) sarve (paDhamaguNaThANI ) prathama gugusthAnabhAM vartanAza bheTale mithyAdRSTi, antmuhUrtonI bhavasthitivALA ane ethI navamuhUttanI kAyasthitivALA hAya che. 32. e rIte cAthA vicAra kahyo, have paryAptinA svarUpanA pAMcamA vicAra kahe cheH-- AhAra sarIriMdiya, UsAse vaya maNe cha pajjatI / cau paMca paMca chappiya, igavigalAmaNasamaNatirie // 33 // gabbhaya nara niraesuM, chappiya pajjatti paMca devANaM / jaM tesi vayamaNANaM, doNha vi pajjatti samakAlaM // 34 // 244deg:--(STTETT) PALGir yullu, (affifet) azle yuilu, oluvulla (usAse) 2vAsa paryApti, ( vaya ) vayana paryApsi, (maNe ) ane bhana paryApti me (cha pajjantI cha paryApti che. temAM (iga) kheDeMdriyAne (cau) paDelI yAra paryApsiyo hoya che. ( vigalA ) bheTale dvIMdriya, trIMdriya, yaturiMdriyane ( paMca ) pahelI yAMca pryaaptiye| DAya che, ( amaNa ) asaMjJI manuSya bhane ( tirie ) tiryayane bheTale saMbhUrchima paMceMdriya manuSya bhane tiryazane (paMca) paDesI pAMya pryaapsithe| hoya che. tathA ( samaNa ) saMjJI garla tiryayAne ( chappiya ) chame paryApsiyo hoya che. ( gabbhaya nara ) garbhana manuSyo bhane ( niraesuM ) nAraDIone ( chappiya pajjatti ) cho paryApsiyo hoya che, tathA ( paMca devANaM ) devatAone pAMya paryAptiyo hoya che. ( jaM) ara 3 ( tesi ) devatAone ( vayamaNANaM ) vayana bhane bhana saMbaMdhI
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArapaMcAzikA prakaraNa 129 (roNa) be (gift) paryAptio (mArca) samakALe-ekI vakhate ja pUrNa thAya che. zrI rAjapraznIya upAMgane viSe kahyuM che ke tyArapachI te sUyobha devatA pAMca prakAranA paryAtibhAvane pAmyuM. te A pramANe AhAra paryApti, zarIra paryApti, indriya paryApti, usa paryApti, tathA vacana mana paryApta. 3ra thI 34. uralaviuvvAhAre, chaNha vi pajjatti jugvmaarNbho| tiNhaM paDhamigasamae, bIA aMtomuhuttiA havai // 35 // piDu pihu asaMkhasamaiya, aMtamuhuttA urAli cauro'vi / pidu dui samaya karo, kuMti(tada)viviyA rendra artha -(34) dArika, (vivAda) vaikriya ane AhAraka zarIravALAne ( chavi) chae (kara) paryAptine (kuvAma) AraMbha samakALe ja thAya che. temAM (ti ) te traNe zarIravALAne (paddhamisana ) pahelI AhAra paryApti eka samayamAM thAya che ane (vIlA) bIjI zarIra paryApti (aMtamuhuttima) aMtarmuhUrta (durva6) thAya che. (3ddhi kavi ) dArika zarIravALAne chellI cAre paryAmie (pidu pidu) judA judA (saMvaramarUca) asaMkhya asaMkhya samayavALA (aMtamuhurA) aMtarmuhUrte pUrNa thAya che, (tada) tathA (vivAda) vaikriya ane AhAraka zarIravALAne (ra ) cAre paryAptio (Sig fig) bhinna bhinna (samA) samaye (ti) thAya che. eTale ke pahele samaye iMdriya paryApti, bIje samaye ujjasa paryApti, trIje samaye vacana paryApti ane the samaye mana paryAti. e pramANe pUrNa thAya che. 35-36. chaNhavi samamAraMbho, paDhamA samaeNa aMtamuhu biiyaa| . tituria samae samae, suresu paNa cha8 igasamae // 37 // artha-nakuTu) devatAone (kavi) chae paryAti (samAja) AraMbha samakALe thAya che. pachI temAMnI (mA) pahelI AhAra paryAmi (ramagm) eka samaye pUrNa thAya che, (vIyA) bIjI zarIra paryApti (tamuhu) aMtarmuhUrto pUrNa thAya che, (ti) trIjI ane (turiya) cothI ( samapa NamA) eka eka samaye pUrNa thAya che eTale trIjI indriya paryAmi eka samaye thAya che, jethI usa paryAmi tyArapachInA bIje samaye thAya che. (gn) pAMcamI vacana paryApti ane (jI) chaThThI mana payoti (DuDAsamA) eka ja samaye pUrNa thAya che. 37. je jIvo potapotAnI paryAyiovaDe apayA chatA ja maraNa pAme che teo 17.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. paNa pahelI traNa paryAptionetA samApta eTale pUrNa karIne pachI eka aMtarmuhUttamAM AyuSya khAMdhIne ( AyuSyanA aMdha karIne ) ane tyArapachI abAdhAkALarUpa aMtarmuhU sudhI jIvIne pachI ja mare che, paNa te pahelAM maratA nathI; kAraNa ke AvatA bhavanu... AyuSya AhAra, zarIra ane iMdriya e traNa paryAptivaDe paryAptA thayelA jIvA ja mAMdhe che. ( ane AgAmI bhavanu AyuSya mAMdhyA vinA jIva maraNa pAmatA nathI, tema ja jaghanya aMtarmuhUtta jeTalA paNa abAdhAkALa vinA te Ayu udayamAM Avatu nathI tethI upara hetu yuktiyukta che. ) 130 so laddhie pajjatto, jo ya marai pUriDaM sapajatti / laDhiapajjatto puLa, no mar3e tA sapUrittA // 28 // artha:---- i ) je jIva ( sapatti ) peAtAnI paryAptie ( ki) pUrNa karIne (mad ) mare ( so) te ( vi padmatto ) labdhi paryAptA kahevAya che ( 6 ) ane ( jJatte ) je jIva pAtAnI paryAptie ( zravRttiA ) pUrNa karyAM pahelAM (ma6) marI jAya che (tA) te (dvijJapakhatto) labdhi aparyApteA kahevAya che. 38, najavi pUrei paraM, purissai sa iha karaNaapajatto / so puNa karaNapajjatto, jeNaM tA pUriyA huMti // 39 // artha :-( ttena ) jeNe peAtAnI paryAptie ( navi r ) adyApi pUrNa karI nathI, ( ri) paraMtu AgaLa upara ( nira) pUrNa karavAnA che, ( sa 64 ) te karaNa eTale zarIra iMdriyAdivaDe apAtA hAya tyAMsudhI ( daLaavatto) karaNa aparyAptA kahevAya che ane jeNe ( tA pUriyA ) peAtAnI paryAptie pUrNa karI hAya che ( so puLa ) te ( Lapatto kruti ) karaNa paryAptA hAya che-kahevAya che. 39. iti paMcama vicAra. have alpa bahutva nAmanA chaThTho vicAra kahe che:-- nara raiyA devA, siddhA tiriyA kameNa iha hoMti / thova asaMkha asaMkhA, anaMtaguNiyA anaMtaguNA // 40 // artha :-( 64 ) ahIM ( na r cova ) manuSyA sAthI thADA ( ma~tti ) che, tenAthI ( asaMva) asaMkhyaguNA (naidya ) nArakI che, ( trasaMvA ) tenAthI asaMkhyaguNA ( tevA ) devatA che, ( anaMtaLiyA) tenAthI anaMtaguNA ( lijjA) siddho che ane tenAthI ( jagatanuLA ) ana MtaguNA ( tiyiA ) tiryaMcA che, ema ( meLa ) anukrame jANavu. A alpamahutva pAMca gatinI apekSAe kaheluM che. 40.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArapaMcAzikA prakaraNa 131 nArI nara neraiyA, tiritthi sura devi siddha tiriyA ya / thova asaMkhaguNA cau, saMkhaguNA'naMtaguNa dunni // 41 // artha :---- nArI ) manuSyamAM ga ja saMmuImanI apekSAe srIe (thova) sAthI gheADI che, tenAthI ( saMghanuLA caNDa ) cAra asaMkhyaguNA che, eTale manuSyanI srIethI (na) manuSyA asa MkhyaguNA che, ahIM saMmUrNima manuSyA paNa bheLA levA, kemake ahIM vedanI vivakSA nathI. tenAthI ( naiyA ) nArakIe asakhyaguNA che, tenAthI ( tisthi ) tiryaM canI strIe asaMkhyaguNI che, ane tenAthI ( su ) devatAo asaMkhyaguNA che. devatAothI ( saMvattuLa ) saMkhyAtaguNI (tevI ) devIo che. tyArapachInA ( Tunna ) e ( anaMtapu ) anaMtaguNA che, eTale devIethI ana taguNA ( sidda ) siddha che, ane tenAthI paNa ana MtaguNA (siriyA ya ) tirya McA che. ( sUkSma bAdara nigedanA jIvA aMdara gaNavAthI ) A alpamahutva ATha gatine AzrIne kaheluM che. 41. have ekedriyAdikanuM alpamarhutva kahe che:-- paNa cau ti duya aNiMdia, egiMdiya seMdiyA kamA huti / thovA tiati ahiyA, do'NaMtaguNA visesahiA // 42 // artha:--paLa) paMcendriya sAthI ( jovA ) thADA che, tenAthI (23) caturiMdriya, tenAthI ( tti ) trIdriya ane tenAthI ( Tuya ) dvIdriya ema ( tizrRti) e traNa ( adiyA ) adhika adhika che, tenAthI (niTrika) aniMdriya eTale siddho ane tenAthI ( niviya ) ekedriya ( vanaspati nigeAda vigere ) ( zeDavaMtanuLA ) e e anataguNA che, ane ( saiyiA mA) anukrame sendriya eTale ekedriya, dvIdriya vigere ( visedibA ) vizeSAdhika ( tti ) che. 4ra. AmAM pahelA pachI traNa sAdhika che ne pachI e anaMtaguNA che. 42. * have chakAyanu alpamahutva kahe cheH-- tasa te puDhavi jala, vAukAya akAya vaNassai sakAyA / thova asaMvadhuLAdiya, tinnio toDanaMtamuLa dina // 42 // artha:--sAthI ( zova ) gheADA ( sala ) trasa jIveA che, tenAthI ( tera ) tejaskAya (saMvattuLa ) asaMkhyaguNA che, tenAthI (tinnio) eTale traNa ( ditra ) adhika che te A rIte:-( purUSa ) teukAyathI pRthvIkAya adhika che, tenAthI ( jJaja ) aplAya adhika che, tenAthI ( vAGAya ) vAyukAya adhika che,
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 prakaraNasaMgraha. tenAthI ( vota ) e ana taguNA che, eTale vAyukAyathI ( aAya ) siddha anaMtaguNA che. tenAthI ( vaLaE6 ) vanaspatikAya anaMtaguNA che, ane tenAthI ( sAyA ) sakAya ( agnijJA) adhika che. 43. ( ahIM akAya zabde siddho jANavA ane sakAya zabde sa sa`sArI jIvA jANavA.) have jIvAjIvAdinu alpamarhutva A pramANe: jIvA puggala samayA, dava paesA ya pajjavA ceva / thovALatALatA, visesa ituveDanaMtA // 44 // artha:--( nIvA ) jIva, ( pukhta ) pudgala, samayA ) samaya, (5) dravya, ( pattA ) pradeza, ( 7) ane ( pAvA caiva ) paryAyA-e anukrame ( thovA ) gheADA, ( saLatA ) anaMtaguNA, ( maLatA) anaMtaguNA, ( vijJattamatti) vizeSAdhika ane chellA ( juve'LatA) e anaMtaguNA-e pramANe che. vizeSA:---- nIvA ) pratyeka jIvA anaMtAnaMta pudgalAthI baMdhAyelA hAya che, ane pudgaleA jIva sAthe saMbaddha ane asaMbaddha ema banne prakAranA hAya che tethI jIva pudgaleA karatAM ( thovA) stAka che. jIvathI ( pukhtaja ) pudgalA anaMtaguNA che. tejasAdika zarIra jIve grahaNa karelA che, tenA pudgale piramANune AzrIne jIva karatAM ( zaLatA ) anaMtaguNA che. tathA audArikAdi paMdara prakAranA prayAgathI pariNata evA prayAgasA pudgalA thADA che. tenAthI mizra pariNata mizrasA pudgaleA anataguNA che. tenAthI prayAgakRta AkArane jeNe sarvathA tajgyA nathI ane je svabhAve ( vizrasA piraNAme ) piraNAmAMtarane pAmelA che, evA mRta kahevarAdika vizrasA pariNata pudgaleA ana taguNA che. e pramANe traNe prakAranA sarva pudgalA jIva karatAM anaMtaguNA che. ( samayA ) pudgaleA karatAM samayA ( anaMtA ) anaMtaguNA che, zI rIte ? A samayakSetrane viSe aDhIdvIpane viSe je dravyAnA paryAyA che, te eka eka paryAyAmAM vartamAna samaya varte che. e.rIte vamAna samaya samayakSetramAM rahelA dravyaparyAya jeTaleA che, paraMtu sarve ( AkhA ) leAkamAM rahelA drabyAnA paryAyAmAM te samaya vartatA heAvAthI tenA karatAM paNa te ( samaya ) anaMtaguNA che. (gha) samaya karatAM dravye (visesaddikA ) vizeSAdhika che. kevI rIte ? te kahe che. sarva samayeA uparAMta bAkInA pratyeka dravyeA, jIva, pudgala, dharmAstikAya vigerene te trIjA khelamAM kahela samayamAM kSepana karIe, tA te kevaLa samaya karatAM samasta drabyA vizeSAdhika ja thAya che. tyArapachI ( TuvaeNDAMtA ) e ana taguNA che eTale ( pattA ) dravya karatAM pradeze| ana taguNA che, zI rIte ? te kahe che-addhA samaya dravya karatAM AkAzapradezeA leAkAleAkanA maLIne anaMtanuA *
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArapaMcAzikA prakaraNa. 133 che. tethI ane (jhavA jevo pradeze karatAM anaMtaguNa paryAya che. kAraNa ke eka eka AkAzapradezamAM anaMtA agurulaghu paryAyo rahelA che. 6. 44. Iti SaSTha vicAra. (A chaThTho vicAra bahu vistArathI samajavA jevuM che. ) have apradeza ane pradeza puddagalanA svarUpano sAtame vicAra kahe che - dave khitte kAle, bhAve apaesapuggalA cauhA / sapaesA vi ya cauhA, appabahuttaM ca eesi // 45 // artha -(3vgNapurAchA) apradeza pudgale (ra) dravya, (citta) kSetra, (1) kALa (ma) ane bhAvathI ema (as) cAra prakAre che. (sapanA vi 2) sapradeza pudgale paNa e ja pramANe (caMdA) cAra prakAranA che. (5hiM) teonuM-apradeza ane pradeza pudgalonuM (ghavadura 2) alpabahatva have kahe che te nIce kahyA pramANe jANavuM. 45. prathama apradezanuM svarUpa kahe che - daveNaM paramANU, khitteNegappaesamogADhA / kAleNegasamaiyA, bhAveNegaguNavaNNAI // 46 // artha - m mALu) je paramANuo paraspara maLelA na hoya, (chUTA hoya) te dravyathI apradeza pudgale jANavA. (uttarASADhA ) je paramANuo eka eka AkAzapradezane avagAhIne rahyA satA potapotAnA kSetrane choDe nahIM, te kSetrathI apradezI pudagalo jANavA. ( zALAmA ) jyAre jyAre pitapotAnA kSetrane choDIne paramANuo bIjA bIjA kSetramAM gati kare che temAMnA je je sthAne eka eka samaya sudhI sthira rahe tyAre kALathI apradezI pudgale jANavA. (mAghavor) tathA je paramANuo vaNathI eka guNa kALA athavA eka guNa pItAdika varNavALA hoya, gaMdhathI eka guNa surabhi Adi gaMdhavALA hoya, rasathI eka guNa tikta kaTu Adi rasavALA hoya, tathA sparzathI eka guNa rUkSa ne eka guNa zIta sparzavALA, athavA eka guNa rUkSa ne eka guNa uSNu sparzavALA, athavA eka guNa snigdha ne eka guNa zIta sparzavALA, athavA eka guNa snigdha ne eka guNa uSNu sparzavALA hoya-te paramANuo bhAvathI apradeza pudgale jANavA. 46. apaesagAo ee, vivariya sapaesagA sayA bhnniyaa| bhA-kA-da-khi apaesA, thovA tinni ya asaMkhaguNA // 47 //
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. a:--( EC ) e pUrva gAthAmAM kahelA ( apasarAne ) apradeza pud gaaAthI je ( vittva ) viparIta hAya, tene ( sacA ) niraMtara ( sattA ) sapradeza pudgalA ( maLiyA ) kahyA che. eTale ke je paramANue be ke tethI adhika paraspara maLelA hAya, te dravyathI sapradeza pudgale jANavA. je be Adi paramANuonA skaMdha e Adi AkAzapradezane avagAhana karIne rahela hAya te kSetrathI sapradeza pudgalA jANavA. je paramANuskA e samayathI AraMbhIne asaMkhyAtA samaya sudhInI bhinna bhinna AkAzapradezamAM sthitivALA hAya te sarve kALathI sapradeza pudgaleA jANavA tathA je paramANuskadha e guNu vadithI AraMbhIne anaMta guNu vadivALA hAya, te sarve bhAvathI sapradeza pudgalA jANavA. have apradeza ane sapradeza pudgaleAnu alpamahutva kahe che:-- ( mAyA---vimapattA ) bhAvathI apradezI pudgalA ( evA ) sAthI gheADA che, tenAthI ( tinni tha asaMlanuLA ) traNa asaMkhyaguNA che eTale bhAvathI kALa apradezI puddagalA asaMkhyaguNA che, tethI dravya apradezI pudgalA asaMkhyaguNA che, tethI kSetra apradezI pudgalA asaMkhyaguNA che. 47. 134 vitta apaesagAo, khitte sapaesa saMkhaguNiyAo / vvAmA sapattA, visettasaddikA muj maniA 28 artha:--( vitta avaso) kSetra apradeza pudgalAthI ( sthitte sapala kSetra sapradeza puddagalA (alaMlajibAtro ) asaMkhyaguNA che, tethI ( 1 ) dravya sapradeza pudgalA ( lekti ) vizeSAdhika che, tethI ( aa ) kALa sapradeza pudgalA vizeSAdhika che ane tethI ( mA sapapalA ) bhAva sapradeza pudgaleA vizeSAdhika ( dhruva maLikA ) sUtramAM kahyA che. 48. itti saptama vicAra: have kaDajImmAdikanA svarUpanA AThameA vicAra kahe che-- kaDa teue ya dAvara, kaliu ya taha saMhavaMti jummAo / avahIramANa cau cau, cau ti dugegAo ciTThati // 49 // artha:--( 3 ) kaDa jummA, ( tepa 5) tretA jummA, ( Ava ) dAvara jImmA, ( hi3 2 ) kaliyuga jummA-( jhummAo ) e cAra jummA che. ( tadda sati ) te A rIte sabhave cheH--je saMkhyAmAMthI ( 43 43 ) cAra cAra ( bavadImALa ) kADhatAM bAkI (23) cAra rahe, te kaDajummA, (ti ) traNa rahe te tretA jummA, (31) e rahe te dAvara jummA ane ( pAtro vikRti) eka rahe te kaliyuga jummA jANavA. 49.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vicArapa cAzikA prakaraNa. 135 vistarA :--jummA eTale rAzi ( samudAya ) kahevAya che. kaDa vigere zabdo sAthe jummA zabda joDavAthI kaDajummA vigere cAre jummA thAya che. kAi paNa rAzimAMthI cAra cAra kADhI letAM (cAre bhAMgatAM) cAra, traNa, e athavA eka bAkI rahe te cArenu svarUpa A pramANe-eka jIva, dharmAstikAya, adharmAstikAya tathA leAkAkAza te darekanA pradeze! asa MkhyAtA che ane paraspara tulya che. tenI asat kalpanAe vIzanI saMkhyA sthApIe, temAMthI cAra cAra kADhatAM bAkI cAra ja rahe che tene Agama bhASAvaDe kaDajummA kahevAya che. 1. tathA asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNIne viSe jeTalA samayeA che, teTalA sAdharma tathA IzAnakalpane viSe devatAo che. tenI asakalpanAe trevIzanI sa MkhyA sthApIe, temAMthI cAra cAra letAM ( cAre bhAMgatAM ) bAkI traNa ja rahe che tethI te tretAnummA kahevAya che. 2. eka eka AkAzapradezane avagAhIne anaMtA paramANu sudhInA skA rahelA che, tenI asatkalpanAe karIne khAvIzanI saMkhyA sthApIe, temAMthI cAra cAra letAM bAkI e ja rahe che mATe te dAvarannummA kahevAya che. 3. tathA paryApta khAdara vanaspati 1, bAdara paryApta 2, aparyApta aMdara vanaspati 3, bAdara aparyApta 4, bAdara 5, sUkSma aparyApta vanaspati 6, sUkSma aparyApta 7, sUkSma paryApta vanaspati 8, sUkSma paryApta 9, sUkSma 10, bhavya 11, nigedanA jIvA, 12 vanaspatinA jIve 13, ekendriya 14, tiryaMca 15, mithyASTi 16, avirati 17, sakaSAyI 18, chadmastha 19, saMyeAgI 20, saMsArI jIvA 21 tathA sarva jIvA 22-e bAvIza jIvarAzie AThame madhyama anatAana te che; tA paNa asatkalpanAe karIne tenI pacIzanI saMkhyA sthApIe, temAMthI cAra cAra letAM bAkI eka rahe che, mATe te kaliyuga jummA kahevAya che. A jImmAAnu kArya -prayAjana (upayAga ) sUtrathI jANI levuM, ahIM te tenuM svarUpa mAtra ja dekhAyu che. dhRti aSTama vicAra. have pRthvI AdikanA parimANune navame vicAra kahe cheH-- dha ja va sa pariva bi ti ca samuna paNatha ja kha nAbha va ravi na su sa pamuti a / jaganabhapa dha a igajiya ai nisi ni vajI sa pu a bha a para vaNakA // 50 // dha artha:--( 4 ) dharA-pRthvI 1, ( 6 ) jaLa 2, ( 6 ) vahni-agni 3, ( sa ) samIraNa-vAyu 4, ( para = ) patti-pratyeka vanaspati 5, ( vi ) dvaiMdriya 6, (ti ) trIMdriya 7, (4) caturiMdriya 8, ( samu na ) samUIima nara-manuSya 9, ( paLa tha) paMce:
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 prakaraNasaMgraha driya thaLacara 10, () jaLacara 11, (3) khacara 12, (nA) nArakI 13,(ma) bhavanapati 14, (2) vyaMtara 15, (6) ravi-sUya 16, (vi) vidhu-caMdra 17, () nakSatra 18, () sura-vaimAnika de 19, ( ) samudra 20, (aa kuti) paMceMdriya saMmUrNima tiryaMca 21-e ekavIza prakAranA cha (4) asaMkhyAtA jANavA. tathA (3) jagatanA-lokanA (nama-1) nabha-AkAza pradeza 1, (gha) dharmAstikAyanA pradeza 2, (4) adharmAstikAyanA pradeza 3, (ju niya) eka jIvanA pradeza 4, (ka) sthitibaMdhanA adhyavasAyasthAna 5, (ni) tathA nigoda zarIra 6e cha paNa asaMkhyAtA jANavA tathA (hi) siddha 1, (ni) nigadanA jIva 2, (kI ) vanaspatinA jIva 3, ( sa ) samaya 4, (6) pudagala 5, ( ka ) abhavya jIvo 6, (ma) bhavya jIvo 7, () aleka 8, (pa) pratipatita-paDivAI cha 9 ane ( va ) vanaspatikAyanI sthiti 10-e daza anaMtA jANavA 50. iya suttAo bhaNiyA, viyArapaMcAsiyA ya sprke| munisiriAnaMdavimalasUrivarANaM viNeeNa // 51 // artha-(64) A pramANe (nalimiAnavama4) munizrI AnaMdavimala nAmanA ( sUrivarALa) sUrivaranA (vipa) vAnara nAmanA ziSya(sarapa) pitAne tathA anya jIvone mATe (kurAso) sUtramAMthI uddharIne (visAjAtilA) A vicArapaMcAzikA (majiyA) kahI che. 51. che iti zrI vArSi aparanA vijayavimaLaT viracitA vicArapaMcAzikA prakaraNa che. sAthe samApta.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 00000000000000000 He >>e >> One De CD PH ....................................................................... AcArya zrI devendrasUriviracitA zrI siddhadaNDikAstava jaM usahakevalAo, aMtamuhutteNa sivagamo bhaNio / jA purisajugaasaMkhA, tattha imA siddhadaMDIo // 1 // artha:--( i ) je ( uttanvAo) RSabhadevane kevaLajJAna thayA pachI ( aMtamuju seLa ) aMtarmuhUtta pachI (sivano maLo) meAkSagamana zarU thayu ema kahyuM che. te ( nA pusinu saMlA ) yAvat asaMkhyAtA puruSa nuga sudhI rahyu che ( tattva zmA) temAM A pramANe ( vidyutaMkIo ) siddhadAMDiyA-siddhine pAmelAnI sa MkhyA che te kahe che. vivecanaH--A avasarpiNI kALamAM trIjA ArAnI prAMte prathama tIrthaMkara RSabhadeva bhagavAnane kevaLajJAna thayA pachI antarmuhUn meAkSamArga vahyo eTale mAkSamArgamAM javAnI zarUAta thaI, tyArapachI temanA vaMzamAM asaMkhyAtA puruSa bhruga sudhI eTale asaMkhyAtA pATa sudhI meAkSagamana zarU rahyuM te jaNAvanAra A siddhaDikA prakaraNa che. 1 sattuMjayasiddhA bharahavaMsanivaI subuddhiNA siThThA / jaha sagarasuANAvayaMmi taha kittiaM thuNimo // 2 // a:-- naMda sasuALa ) jema sagara cakravattInA putrAnI AgaLa (aThThA thama ) aSTApada parvata upara ( vRdhdhiA) subuddhi matrIe ( marvasaniya ) bharata cakrInA vaMzanA rAjAe (sattuMgasiddA) zatrujaya parvata upara siddhipadane pAmyAnuM (feg ) kahyuM che. ( sajja ) tema ( sima) kahelA sidhdhAne ame ( chuLimo ) stavajI-kahezu. ra. 18
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 prakaraNasaMgraha. AiccajasAi sive, caudasalakkhA ya egu sbche| evaMjA ikkikA, asaMkha iga duga tigAI vi // 3 // artha -(AkAda) bharatacakrInA putra AdityayazAdi (zive jasra4 4) cAda lAkha rAjAo mekSe gayA pachI (ju ) eka sarvArthasiddha deva thayA (ghauM nA phuf ) evI rIte te eka eka (asaMa ) asaMkhyAtA thAya, ( [ ku tiruM vi) tema ja ekanI jema aMtaramAM savorthasidhdha janArA be be, traNa traNa paNa asaMkhyAtA thAya tyAM sudhI kahevuM. 3. vivecana -nAbheya eTale nAbhirAjAnA putra RSabhadevanA vaMzamAM utpanna thayelA traNa khaMDanA adhipati AdityayazAdi cauda lAkha rAjAo niraMtara mekSe gayA eTale e vaMzamAM bharataputra AdityayazAthI mAMDIne je je rAjAe pATe AvyA te mokSe gayA, tyArapachI eka sarvArthasiddha gayA, tyArapachI coda lAkha mekSe gayA, tyArapachI eka sarvArthasiddha gayA, e pramANe ceda cAda lAkhane aMtare eka ekanI saMkhyA asaMkhyAtI thAya tyAMsudhI kahevuM. tyArapachI pharIthI cauda lAkha mekSe ane be sarvArthasiddha, vaLI pAchA cauda lAkha mokSe ane be sarvArthasiddhe, evI rIte cUda zaida lAkhane aMtare be benI saMkhyA asaMkhyAta thAya tyAMsudhI kahevuM. tyAra pachI pharIthI cida lAkha mokSe ane traNa sarvArthasiddha ema ceda lAkhane atare traNa traNanI saMkhyA asaMkhyAtI thAya tyAMsudhI kahevuM. jA pannAsamasaMkhA, to savvalumi lakkhacaudasagaM / ego sive taheva ya, assaMkhA jAva pannAsaM // 4 // artha:-(kA padmANamavaMtA) yAvat pacAsa sudhI AMtarAmAM siddha thayelA asaMkhyAtA thAya (to) tyAra pachI (saEmi) sarvArthasidhdha (stravavaMsai) ceda lAkha ( go vive) ane eka mekSe (tadeva 2) temaja (advA sAva jhAM) yAvat asaMkhyAtI vAra pacAsa jAya tyAMsudhI kahevuM. 4 vivecana -upara kahela traNa traNanI saMkhyA asaMkhyAtI thayA pachI cAra lAkha mokSe ane cAra evorthasidhe ema caMda caMda lAkha ne aMtare cAra cAra asaMkhyAtI vAra kahevA. ema pAMca-cha-sAta yAvatuM 50 sudhI asaMkhyAta thAya tyAMsudhI kahevuM. 1 anuloma siddhadaMDikAnI sthApanA mokSe | 14-14-14-14-14-14-14-14-14-14-14 asaMkhyaya vAra sarvArthasidhdha | 1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-20-30-40-50 asaMkhyaya vAra
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhAMDikA prakaraNa 139 yaMtramAM cAdanI saMkhyA cAra lAkha jaNAvavAne mATe che ane eka, be vigere saMkhyA AMtare AMtare sarvArthasidhdha janArAnI che. tyArapachI ceda lAkha sarvArthasidhe ane eka mekSe, vaLI cAda lAkha sarvArthasidhe eka mokSe, ema ceda cAda lAkha ane aMtare eka eka siddhanI saMkhyA asaMkhyAtI thAya tyAMsudhI kahevuM. tyArapachI cAda cAda lAkhane aMtare be be siddhanI saMkhyA asaMkhyAtI thAya tyAM sudhI kahevuM. tyArapachI coda cauda lAkhane aMtare traNa traNa, cAra cAra, pAMca pAMca, cha cha, sAta sAta, ema yAvatu pacAsa pacAsanI saMkhyA asaMkhyAtI thAya tyAMsudhI kahevuM. . 2 pratiloma siddhadaMDikAnI sthApanA mokSe | 1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-20-30-40-50 asaMkhyaya vAra. sarvArthasidhdha | 14-14-14-14-14-14-14-14-14-14-14 lAkha asaMkhyaya vAra. to dolakkhA mukkhe, dulakkha savvaDhi mukkhi lakkhatigaM / iya igalakkhuttariA, jA lakkhaasaMkha dosu samA // 5 // artha:-(to) tyAra pachI (rosTa muva ) be lAkha mele, (dukA di ) be lAkha sarvArthasidhe, tyArapachI ( guAi vati ) traNa lAkha mese, traNa lAkha sarvArthasidhdha, () e pramANe ( phuvADhaghuttariyA) eka eka lAkha vadhAratAM (kA avazvaarja roku mA) yAvat asaMkhyAtA lAkha sudhI baMnemAM sarakhA kahevA. vivecana -- asaMkhyAtamI vAra pacAsa mokSe gayA pachI cAra lAkha savarthasiddha-e pramANe AgalI gAthAmAM kahyA pachI be lAkha mokSe ane be lAkha savArthasiddha, pachI traNa lAkha mokSe ane traNa lAkha sathe, pachI cAra lAkha mokSe ane cAra lA ema eka eka lAkhanI saMkhyA vadhAratAM baMnemAMmekSamAM ane sarvArthasiddhamAM sarakhA sarakhA kahetAM asaMkhyAtA lAkha lAkha thAya tyAM sudhI kahevuM. 5. 3 samasaMkhya siddhadaMDikAnI sthApanA che mokSe 2-3-4-5-7-8-9-10-11 12 asaMkhyAta lAkha sudhI kahevuM sarvArthasidhdha | 2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12 asaMkhyAta lAkha sudhI kahevuM
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 prakaraNusaMgraha, to e si sasi, dunni ti sivammi caura sabaTTe / iya eguttaravuDDI, jAva asaMkhA puDho dosu // 6 // a:-( to haju sive ) tyArapachI eka meAkSe, ( saTTa dunni ) e sarvo - siddhaM, ( tti simmi ) tyArapachI traNa meAkSe, ( cara sade) cAra sarvAsiSThe, ( jUtha hanuttaravuThThI )ema ekeAttara vRddhi karatAM ( jJAva asaMvA pune roi ) yAvat baMnemAM pratyeke asaMkhyAtA thAya tyAMsudhI kahevu. 6. ( vivecanaH--evI rIte traNa prakAranI IMDikA kahIne have cAra prakAranI citrAMtara eTale judA judA prakAranA aMtaravALI IMDikA kahe che. ekathI mAMDIne eka eka adhika. e be adhika. 1 ekAdi ekeAttarA-- 2 ekAdi dvayuttarA-- 3 ekAdi vyuttarA-- traNa traNa adhika. 4 tyAdikA yAdi kSepaka viSamettarA-traNa Adi lai e Adi viSameAttarA eTale jemAM vRddhi(kSepaka)nI saMkhyA sarakhI nahI te. ,, ,, A cAramAMthI pahelI ekAdi ekAntarA AvI rIte, eka meAkSe jAya ane e sarvAsiSThe jAya, pachI traNa meAkSe jAya ane cAra savAsiSThe jAya, pachI pAMca meAkSe jAya ane cha sarvArthasiddhe jAya-ema bannemAM anukrame eka eka vadhAratAM darekamAM asaMkhyAtA thAya tyAMsudhI kahevuM. 4 ekottarA siddhadaMDikAnI sthApanA mAkSe 1-3-5-7-9-11-13-15-17-19-21-23 ema asa`khyAta sudhI sarvArtha sidhdhe 2-4-6-8-10-12-14-16-18-20-22-24 ema asa*khyAta sudhI sat mukkhe saGghaTTi, tinni paNa mukkhi ia duruttariA / jAdo'vi a asaMkhA, emeva tiuttarA seDhI // 7 // artha :--( raste muvale) eka meTTe, ( paTTei titti ) traNa sarvAsidhdha, (paLa muttve ) pAMca mAkSe, sAta sarvArthasidhdha ( phla luttAi ) e pramANe dvikAttarA vRddhi(jJA levu'Sa tra ) yAvat temAM (alaMghA ) asaMkhyAta thAya tyAMsudhI kahevI. (jJeya tittA seDhI) e ja pramANe trikAttarA zreNI jANavI. 7. vivecana:--have bIjI ekAdi dvayuttarA vRddhi kahe che. eka mAnne ane
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhaDikA prakaraNa 141 trajhu `savA siddhe, pachI pAMca mekSe ane sAta sarvAsidhdhe--ema anukrame e enI vRddhi karatAM ba MnemAM asaMkhyAta thAya tyAMsudhI kahevuM. 5 dvikottarA siddhadaMDikAnI sthApanA mAkSe 1-5-9-13-17-21-25-29-33-37-41 ema asaMkhyAta sudhI sarvArtha sidhdhe 37-11-15-19-2327-31-35-3-43 ema asaMkhyAta sudhI have trIjI trikAttarA vRddhi A pramANe:-eka melle, cAra sarvArthasidhdha, sAta meTTe, daza sarvArtha sidhdhe-e pramANe anukrame traNa traNa vadhAratAM baMnemAM asakhyAta thAya tyAMsudhI kahevuM. 6 trikottarA siddhadaMDikAnI sthApanA mAkSe sarvA sidhdhe 17-13-19-25-31-37-43-49-55 ema asaMkhyAta sudhI 4-10-16-22-28-34-40-46-52-58 ema asa`khyAta sudhI visamuttaraseDhIe, hibruvariM Thaviya auNatIsatiA / paDhame natthi rakevo, sesesu sayA imo khevo // 8 // a:-( vilamuttaleDhI ) viSamAttara zreNimAM (didhruttti) heTha ane upara eTale eka lAinamAM ( aDaLatIti ) egaNatrIza vAra traNu ( vighna ) sthApana karavA eTale traNanA aMka mUkavA. ( padma nathi sklevo ) temAMnA prathamanA traNamAM nAkhavAnI saMkhyA nathI. ( seleru tathA ne levo ) . bAkInA 28 mAM nira Mtara A pramANe khepavavAnu che. 8. vivecana:--have ceAthI viSamAttarAnI sthApanA jANavAnA upAya A pramANe che. paTTikAdikamAM ( 29 ) vAra ( 3 ) nA AMka heTha upara sthApavA. prathamanA ( 3 ) 'mAM kAMi nAkhavuM nahI, mArkInA 28 traNane viSe niraMtara AgalI gAthAomAM kahevAya che te aMkaneA anukrame prakSepa karaveA, duga paNa navagaM terasa, sattarasa bAvIsa chacca aThTheva / bArasa caudasa taha aDa-vIsA chavvIsa paNavIsA // 9 // egArasa tevIsA, sIyAlA sayari sattahattariA / iga duga sattAsII, igahattarimeva bAsaThThI // 10 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. auNattari cauvIsA, chAyAlA taha sayaM ca chviisaa| melittu igaMtariA, siddhIe taha ya sabaDhe // 11 // ' artha-be-pAMca-nava-tera-sattara-bAvIza-cha-ATha-bAra-uda-(rada) tema ja aThAvIza-chavIsa-pacIza-agiyAra-tevIza-suDatAlIza-sIttera-sItera-ekabe-satyAsI-Ikotera ema bAsaTha-agaNotera-cauvIza-beMtAlIza-temaja se ane chavIza-A pramANe aThThAvIza ke traNamAM (triA) meLavatAM je je saMkhyA thAya te anukrame (phutariyA) ekAMtare (rilI) mokSamAM (ta ja ) tema ja savothesidhe jANavI. vistarArtha-prathama sthAnamAM (traNamAM) nAkhavAnuM nathI eTale traNa me jAya, tyArapachI traNamAM be vadhAratAM pAca sarvArthasidhdha jAya, pachI traNamAM pAMca vadhAratAM ATha mokSe jAya, pachI traNamAM nava vadhAratAM bAra savArthasidhe jAya, evI rIte traNamAM upara kahelI saMkhyA vadhAratAM je thAya te kahe che (3+13) 16 mele, (3+17) 20 sAthe, (3+22) 25 mekSe, (36) 9 sathe, ( 3+8) 11 mele, (3+12) 15 savothe, (3+4) 17 matakSe, (3+28) 31 savo, (ka+ra6) 29 mese, ( 3+25) 28 sarvA, (3+11 ) 14 mese, (3+23) 26 sarvArtha, (37) 50 meze, (+70 ) 73 sathe, (377) 80 mese, (3+1) 4 sarvArtha, (+2) 5 meze, (387) 90 sarvArtha, (371) 74 kSe, (3+2) 6pa sarvArtha, (369) 72 mese, (3+24) 27 sAthe, (3+46) 49 meze, (3+100) 103 sAthe ane (3+26) 29 mese jAya. 9-10-11, 7 prathamA viSamottarA siddhadaMDikAnI sthApanA mekSe 3-8-16-25-11-17-29-14-50-80-5-74-72-49-29. sarvArthasidhe | pa-12-20-9-5-31-28-26-73-4-90-65-27-103. aMtilla aMka AI, ThaviuM bIAi khevagA taha y| evamasaMkhA neA, jA ajiapiA samuppanno // 12 // artha -(ti aMka 3 ) chellA AMkane AdimAM (kavi6) sthApIne, (vArU) bIjA vigere AMkamAM (ta6 2) temaja (sevA) nAkhavA. (aa nigama) yAvat ajitanAthanA pitA (ramuuo ) utpanna thayA (pathamaNA nemA) ema tyAMsudhI asaMkhyAtA jANavA.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhadaMDikA prakaraNa vivecana -evI rIte yAdi kSepakAMkavALI viSamottarA asaMkhyAtI siddhadaMDikAo ajitajinanA pitA jitazatru utpanna thayA tyAMsudhI kahevI, paNa eTaluM vizeSa ke pAchala (pUrva) kahelI daMDikAmAM mokSanuM je chelluM aMkasthAna hoya te tenI pachInI daMDikAmAM savorthasiddhanuM prathama sthAna kahevuM. te daMDikAmAM sarvArthasiddhanuM je chelluM aMkasthAna hoya che tyArapachInI daMDikAmAM mekSanuM paheluM aMkasthAna kahevuM. evI rIte asaMkhyAtI daMDikAmAM aMkasthAne anukrame mokSanA ane sarvArthasiddhanA jANavA. te ja kahe che have prathama siddhadaMDikAmAM chelluM aMka sthAna (29) nuM che tethI ra9 Urdhva ane adhe anukrame 29 vAra sthApavA. temAM prathama sthAnamAM kAMI nAkhavAnuM nathI mATe teTalA sarvArthasidhe jAya. tyArapachI dvitIyAdi aMkasthAnamAM duga, pazuga, e pUrve kahelI gAthAnI saMkhyAvALA 28 aMka anukrame nAkhavAthI je saMkhyA Ave teTalA anukrame meze ane savarthasidhdha jAya ema jANavuM te A pramANe. 29 sarvArthasidhdha, (29ra) 31 mekSe, (295) 34 sarvArtha, ( 29) 38 mokSe, ( 29+13) 42 savAra, (29+17 ) 46 mokSe, ( 29ra3) 51 sarvA. (2916) 35 mekSe, (2958) 37 savo, (29*2) 41 mese, (29+14) 43 savothe, (2928) 57 meze, (29+26) 55 savotha, (29+25) 54 mele, (+11) 40 sathe, ( rara3) para meze, (26+47) 76 sAthe, (2970) 99 mele, (2+37) 106 sAthe, (2+1 ) 30 meze, (29+ra) 31 sarvA, (29+87) 116 mele, (2971) 100 savothe, (2962) 91 kSe, (2969) 98 sarvArtha, (ra9+ra4) 53 meze, (246) 75 sAthe, (29+100 ) 129 mekSe ane ( 29+26) 55 sathe. savothasidhdha | ra9-34-42.51-37-43-55-60-76-16-31-100-90-75-55 mokSe 31-38-46-35-41-57 54-para-9-30-116-91-53-129. A daMDikAmAM chelluM aMkasthAna 55 che tethI trIjI viSamottara daMDikAmAM A ja Adya aMkasthAna jANavuM tethI pa5 ogaNatrIza vAra sthApavA. pachI prathama aMkasthAnamAM prakSepa nathI, dvitIyAdi 28 sthAnamAM pUrve kahelI saMkhyA nAkhavI. A daMDikAmAM Adya aMkasthAna pa5 mekSe gayela jANavuM, kAraNa ke bIjImAM paheluM savarthanuM hatuM, tyArapachI anukrame pUrve kahelI saMkhyA vadhAratAM je je anukrame Ave teTalA teTalA prathama aMkasthAnathI AraMbhI meze ane sAthe anukrame jANavA. evI rIte bIjI daMDikAomAM jANI levuM. A pramANe asaMkhyAtI daMDikAo karavI.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. assaMkhakoDilakkhA, siddhA savaDagA ya taha siddhaa| . egabhaveNaM deviMda-vaMdiA diMtu siddhisuhaM // 13 // arthaasaMzosTivajJA) asaMkhyAta koDa lAkha (sikkA) siddha thayelA (tAdA 4) ane sarvA gayelA jANavA ke je (gmeLa) eka bhavavaDe (hiMvaviA) devedrovaDe vaMdAyelA athavA deveMdrasUrie vAMdelA thaze (mekSe jaze.) (sada ti) te siddha mane (sidig) masukha (viM) Api. 13. Apa cha cha chacha chacha . Iti zrI devedrasUriviracita siddhadaDikA prakaraNa saMpUrNa.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 zrImaddevendrasUriviracitA che. zrI niraMvAlA siddhaM siddhatthasuaM, namiuM tihuaNapayAsayaM vIraM / sirisiddhapAhuDAo, siddhasarUvaM kimavi vucchaM // 1 // artha:-(zi ) prasiddha (tidubaLapavAsaghaM) traNa bhuvanamAM kevalajJAnavaDe prakAza karanArA (jisthagai ) siddhArtha rAjAnA putra ( ra ) zrI mahAvIrasvAmIne (nAmauM) namaskAra karIne (viratipAdukAma) zrI siddhaprAbhUtamAMthI uddharIne (siddhAjaM ) siddha bhagavAnanuM svarUpa (simara kuSTha ) kAMIka kahIza. 1. vivecana-(sidathars ) e padano artha AvI rIte paNa thAya che. siddha eTale acala che artha-jIvAdi padAtho zrutamAM-dvAdazAMgarUpa siddhAMtamAM jenA evA athavA siddha thayA che ( mokSaprAptirUpa ) artha jemanA evA suta eTale gaNadharAdi ziSyo che jemane evA athavA siddhArtha eTale nikitArtha-jemanA save sUve prayajana samApta thayA che evA athavA siddhArtha rAjAnA putra mahAvIrasvAmIne namaskAra karIne siddha bhagavAnanuM svarUpa kAMIka kahIza. ( jemaNe pUrve bAMdhelA AThe karmo kSaya karyA hoya che te siddha bhagavAna kahevAya che. ) saMtapayaparUvaNayA, datvapamANaM ca khiMtta phusaiMNA ya / kAlo ya aMtaraM taha, bhAvo appAbaddU dArA // 2 // artha -(saMtapathaviyA) 1 chatA padanI prarUpaNa dvAra. (zvapamAM 4) 2 dravya pramANe dvAra, eTale keTalI saMkhyA mokSamAM che te. (tti) 3 kSetra dvAra, kyA kayA kSetramAMthI siddha thAya te. ( ) 4 sparzanA dvAra, siddhanA jIvone sparzanA keTalI hoya te. (ADho 2) 5 kALa dvAra, siddhanA jIvonI sthitino sAdi ana tAdi kALa kahevo te. (ta tA) 6 aMtara dvAra, siddhanA jIvonuM aMtara kahevuM te. (mAvo) 7 bhAvaDhAra, siddhanA jIvo kaye bhAve te che te. (agvadU rANA) 8 apahatva dvAra, eTale siddhanA jIvone paraspara thoDAghaNuM kahevA te. 2. 18
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 prakaraNusa'graha ehi aNaMtarasiddhA, paraMparA sannikarisajuttehiM / tehiM viAraNijA, imesu panarasasu dAresu // 3 // a:---- ai ) e ATha dvAra dvArAe ( vrataralijjA ) anaMtara siddhane ane ( sannitilagutteai) sannika yukta nava dvAravaDe ( paraMparA ) para parisaddhanA (hiM ) te ( mettu) A AgalI gAthAmAM kahe che te ( panarasajI vArejI ) paMdara dvArane viSe ( vijJAniSnA ) vicAra karavA. 3. vivecana--uparanI gAthAmAM kahelA ATha dvAravaDe anaMtara siddho vicAravA. eka samayanu paNa antara jeene na hAya te anantara siddha eTale siddhatvanA prathama samayamAM vattA-amuka vivakSita samaye siddha thayelA te ane te ATha dvAra sAthe sannika dvAra vadhAratAM nava dvAravaDe para parisaddha vicAravA. vivakSita prathama samaye je siddha thayA tenI apekSAe tenA pUrvanA samaye siddha thayelA te parasiddha ane te pUrva samaye siddha thanArathI pUrvanA samaye siddha thayA te paraparasiddha. tAtparya e ke anantarasiddhamAM amuka eka samayanI apekSAe vicAravuM ane paraparisaddhamAM amuka vivakSita samayathI pUrve pUrve anatA bhUtakALa sudhImAM thai gayelA siddhonI apekSAe vicAravu. te paraMparasiddhane viSe sannika sAthe nava dvAra kaheze. ( sannika eTale saMceAgagata alpabahutva vizeSa jANuve. ) prathama paMdara dvAranA nAma kahe che. khitte kAle gaii vea, tiratha liMge carita buddhe ya / nANoga hukkasse, aMteremaNusamayagaNaNa appabahU // 4 // artha ane vivecana--< latte) kSetra dvAra traNa prakAre-Urdhva, adheA ane tirNa 1. ( ADhe ) kALa dvAra be prakAre-utsarpiNI ane avasarpaNI 2. (IT) gati dvAra cAra prakAre-nArakI, tiryaMca, manuSya ane deva 3. ( vetra ) veda dvAra traNa prakAre-srIveda, puruSaveda, napuMsakaveda 4. ( tattva ) tIrtha dvAra be prakAre--tIthaMkaranuM tIrthaM ane tI karInu tIrtha 5. (hiMne ) liMga dvAra e prakAre dravyaliMga ane bhAvaliMga. dravyaliMga traNa prakAre-1 gRhasthaliMga, 2 anyaliMga, 3 svaliMga 6. ( caritta ) cAritra dvAra pAMca prakAre-sAmAyika, chedepasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkSmasa parAya, yathAkhyAta che. ( yudhdhe haiM ) buddhe dvAra cAra prakAre-buddhAdhita, buddhibeAdhita, svayaM buddha, pratyekabuddha 8. ( nALa ) jJAna dvAra pAMca prakAre-matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevalajJAna 9. ( IT ) ava
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhapaMcAzikA prakaraNa 147 gAhanA dvArA traNa prakAre-jaghanya avagAhanA, utkRSTa avagAhanA ane madhyama avagAhanA 10. (32) utkarSa dvArA cAra prakAre-anaMta kALathI samyakatvathI paDelA asaMkhyAta kALathI paDelA, saMkhyAta kALathI paDelA ane samakitathI nahi paDelA 11 (aMtara ) aMtara dvAra-siddha eka thayA pachI keTaluM aMtara paDe te 12. (madhurama ) aNusamaya dvAra-niraMtarapaNe keTalA samaya sudhI sijhe te 13. (TUTLa ) gaNanA dvAra-keTalA sijhe tenI gaNatarI 14. ( agvadU) aNbahutva dvAra-ochA vattA-kaNa kaNathI ochA athavA vadhAre che te. 15. have te paMdara dvAra vivarIne kahe che - khitti tiloge 1 kAle, sijjhaMti aresu chasu vi saMharaNA / avasappiNi osappiNi, dutiarage jammu tidusu sivaM 2 // 5 // artha -(vitti) kSetra dvAre-(tiro) traNa lokamAM, (3) kALadvAre vicAratAM (saMdaUTC) saMharaNathakI ( chag vi) chae ArAmAM, (sinati ) mekSe jAya; (1SNu ) ane janmathI (avauiLa) avasarpiNImAM (kujhako) trIjA ane cothA ArAnA janmelA ( tig sivaM) trIjA, cothA ane pAMcamAM e traNa ArAmAM mokSe jAya. (boji ) utsarpiNImAM (tija ) bIjA, trIjA ane cothA e traNa ArAnA janmelA (suku nighaM) trIjA ane cothA be ArAmAM mokSe jAya. 5. vivecana -prathama satpadadvArane viSe kSetrAdi paMdara dvAramAM anaMtara siddha jIvo vicArAya che. te kSetradvAre traNe lokamAMtemAM Urdhvaleke paMDakavanAdimAM, adholeke alokika grAmamAM ane tichalake paMdara manuSyakSetramAM siddha thAya che. saMharaNathI nadI, samudra ane varSadhara parvato vigeremAM paNa siddha thAya che. - 2 kALadvAre -kALa te utsarpiNa ane avasarpiNarUpa temAM saMharaNathI chae ArAmAM sijhe, kAraNa ke mahAvidehamAM hamezAM suSamaduSamArUpa eka ceAthe ja Aro vate che, tyAM hamezAM mokSagamana hovAthI tyAMthI saMharaNa karAyA satA teo bharatAdika kSetramAM je Aro vartato hoya temAM sijhatA hovAthI e ArAmAM mokSagamana thAya che. tIrthakarano utsarpiNI ane avasarpiNImAM suSamaduSamA ane duHSamasuSamArUpa be ArAmAM ja janma thAya che ane siddhi pAme che. temane saMharaNano abhAva hovAthI bIjA ArAomAM temanuM mokSagamana thatuM nathI. tIrthakaranuM adholeke alokika grAmamAM ane ticchalake paMdara karmabhUmimAM siddhigamana thAya che. 5. caugaiAgaya naragai-Thiya siva 3 veyatiga 4 duvihatitthe'vi 5 / zidi-anna sA;i ca 6, varane prasthA vadaMtI che 6 che .
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNusaMgraha. atha ne vivecana--3 gatidvAre ( 23Atha ) sAmAnya cAre gatimAMthI AvelA ( nava diya ) manuSyagatimAM rahelA (ttiva ) sijhe. vizeSathI narakagatinI apekSAe prathamanI cAra narakathI AvelA sijhe. tiryaMcagatinI apekSAe pRthvIkAya, akAya, pratyeka vanaspatikAya ane paMcendriya tiryaMcamAMthI AvelA sijhe. manuSyagatinI apekSAe srI, puruSa, napuMsaka traNe vedamAMthI AvelA sijhe. devagatimAM cAre nikAyanA devAmAMthI AvelA sijhe, paNa tIrtha karatA devagatimAMthI eTale vaimAnika devamAMthI AvelA ane narakagatimAMthI eTale prathamanI traNa narakamAMthI AvelA ja sijhe. vartamAna nayane AzrIne manuSyagatimAM rahelA ja meAkSa pAme. 4 vedadvAre (vaiyatina) traNe vedamAM srI, puruSa ane napuMsaka vedamAM sijhe. temAM pratyutpanna nayane AzrIne avedI ja sijhe. te bhavamAM pUrve anubhavela vedanI apekSAe ane bAhya AkAra mAtranI apekSAe traNe vedamAMthI sijhe. tIrthaMkara tA veda ane puruSavede vataM tA ja sijhe. 5 tI dvAre ( uvidyutisthevi ) tIrtha e prakAre-tIrtha kare pravartAvela ane tIrtha 'karIe pravartAvela, e baMne tIrthamAM sijhe. 6 liMgadvAre( di-jJanna-soivu a) liMga e prakAre-dravyathI ane bhAvathI. dravyaliMga traNu prakAre-gRhasthaliMga, anyaliMga ane svaliMga. e traNe liMge sijhe, ane saMyamarUpa bhAvaliMganI apekSAe te svaliMge ja sijhe. 7 cAritradvAre ( cane aAvakRtA) cAritranA pAMca prakAra-sAmAyika, depasthApanIya, parihAravizuddhi, samasaparAya ane yathAkhyAta. temAMthI kSAyika yathAkhyAta cAritramAM vartatA ja sijhe. ( upazama yathAkhyAtamAM vartatA na sijhe ) 6. tica paNa pu iticaraNa, jiNA 7 sayaM buddhi - buddha - patteyA 8 | du-ti-caunANA 9 lahutaNu, duhattha guru paNadhaNusayAo 10 // 7 // aH :- putta ttiSana ) te bhavamAM pUrva anubhavelA cAritranI apekSAe ( ti 23 paLa ) traNa, cAra athavA pAMca cAritra pAmIne sijhe. eTale keTalAka paheluM, ceAthuM ane pAMcama e traNa cAritrapAmIne sijhe, keTalAka pahela, bIjI, ceAthu ane pAMcamu e cAra pAmIne sijhe, keTalAka paheluM, trIjuM, ceAthuM ane pAMcamu e cAra pAmIne sijhe ane keTalAka upara kahelA pAMce cAritra pAmIne sijhe. ( nA ) tIrthaMkara teA sAmayika, sUkSmasa`parAya ane yathAkhyAta e traNu cAritra pAmIne ja sijhe. 8 mundvandvAra cAra prakAre che:--(sathaeN) svayaM buddha, ( vRddhiIT) buddhibuddha, ( yuyudgha ) buddhabuddha ane ( jJeyA ) pratyekabuddha e cAremAMthI sijhe. svayaM eTale bAhya hetu vinA jAtismaraNAdi pAmIne kheAdha pAmelA te svayaM buddha, buddhi eTale malrisvAmI tIrtha kara athavA sAmAnya strI temanAthI pAmelA te buddhibuddha, AcAryAdika te buddha temanAthI bedha pAmelA yuddhabuddha ane pratyeka eTale kAMIka bAhya hetu joine bAdha pAmelA te pratyekabuddha jANavA, dha 148
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhapacAzikA prakaraNa 149 vivecanaH-pratyekabuddha ane svayaMbhuddhamAM bodhi, upadhi, zruta ane liMgavaDe bheda che, tethI te pratyeka eTale judA vihAra kare paNa gacchavAsInI peThe sAthe vicaratA nathI. svayaM buddhane pAtrAdika bAra prakAranI upAdhi hoya ane pratyekabuddhane jaghanyathI rajoharaNa ane muhapattirUpa be prakAranI ane utkRSTathI prAvaraNa (vastra) vajIne nava prakAranI upAdhi hoya. svayaM buddhane pUrve bhaNeluM zruta hoya athavA na hoya. je hoya te devatA liMga ape athavA guru pAse aMgIkAra kare ane ekalA vihAra karavA samartha hoya to te ekalA vihAra kare, nahi te ga7mAM rahe. je pUrvAdhIta zrata na hoya te nizca guru pAse liMga aMgIkAra kare ane ga7no tyAga kare ja nahi. pratyekabuddhane pUvadhIta zruta avazya hoya. jaghanyathI agiyAra aMganuM ane utkRSTathI kAMIka UNA daza pUrvanuM hoya. temane liMga devatA arpe athavA kadAcit liMga rahita paNa hoya. have gAthAno bAkI artha kahe che - artha:- jJAnadhAre-jJAna pAMca prakAre-matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, manaparyavajJAna, kevalajJAna. temAM kevalajJAne vatatA sijhe. te bhavamAM pUrve anubhavela jJAnanI apekSAe ( Tu-ti-3nA) keTalAka matijJAna, zrutajJAna e be jJAnI, keTalAka mati, zruta, avadhi athavA mati, zruta ane mana:paryava e traNa jJAnI ane keTalAka mati, zruta, avadhi ane mana:paryava e cAra jJAnI sijhe. tIrthakara to cAra jJAnI ja sijhe. 10 avagAhanAdvAre-avagAhanA be prakAre-( dutaLu tha ) jaghanyathI be hAthanI avagAhanAvALA (sura paMthakuvA ) ane utkRSTathI pAMca se dhanuSyanI avagAhanAvALA sijhe. marudevImAtA Adi pAMcasethI adhika pacIza dhanuSyanA zarIravALA paNa sijhe, kAraNa ke marudevInI avagAhanA nAbhikulakara tulya pa25 dhanuSyanI hatI. saMghayaNa, saMsthAna ane UMcapaNuM kulakaranI strInuM kulakara sarakhuM hoya che. A pramANe siddhaprAbhUtanI TIkAmAM kahyuM che." be hAthanI upara ane pAMca so dhanuSyanI aMdaranI madhyama avagAhanAe vartatA sijhe. tIrthakara to jaghanyathI sAta hAthanA ane utkRSTathI pAMca dhanuSyanA pramANuvALA ja sijhe. bAkInA jIvo madhyama avagAhanAe paNa sijhe. 7. kAlamaNaMtamasaMkhaM, saMkhaM cuasamma acuasammattA 11 / lahuguruaMtara samao, chamAsa 12 aDasamaya avahiA 13 // 8 // artha -11 utkarSa dvAre-(sumaraH) samyakatvathI paDIne keTalAka (Iria) utkRSTathI adhapudagala parAvartana kALarUpa anaMtakALa sudhI saMsAramAM bhamIne, pharI samyakUvAdi 2natraya pAmIne sijhe. ( ahaM saMkSe ) keTalAka bIjA anutkRSTathI asaMkhyAtakALa sudhI ane saMkhyAtakALa sudhI bhamIne sijhe. (ajuakSawttA) keTalAka samyakatvathI paDyA vinA paNa sijhe.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 prakaraNasaMgraha 12 aMtaradvAre--( dugugaMtA) jaghanyathI aMtara (mo) eka samayanuM ane utkarSathI (mAsa) cha mAsanuM aMtara paDe. 13 anusamaya eTale niraMtaradvAre-( kAnajI ) jaghanyathI be samaya sudhI ane utkRSTathI ATha samaya (3diyA) avyavadhAne-niraMtara sijhe. 8 jahaniyara ika aDasaya 14, aNega egA ya thova saMkhaguNA 15 / cau uDDha naMdaNa jale, vIsapahuttaM aholoe // 9 // artha -14 gaNunAdvAre-jJAnika phaLa sadasara) jaghanyathI eka ane Itara utkRSTathI eka se ne ATha eka samaye sijhe. 2SabhadevanA nirvANa samaye eka se ATha eka samaye siddha thayA hatA. 15 alpabaddhatvadrAre-(ALA thava) aneka eTale ekasAthe be traNa siddha thAya te DA, tenAthI (gi[ saMghaTI) eka samaye eka siddha saMkhyAtaguNa. vivakSitasamaye ekaeka siddhanuM bAhulyapaNuM hovAthI. evI rIte kSetrAdika paMdara dvArane viSe satpadaprarUpaNA dvAra kahyuM. have kSetrAdi paMdara dvArane viSe dravya pramANa nAme bIjuM dvAra kahe che - 1 kSetradvAre-( ra4 36 naMga kahe ) UOleke meru AdimAM, naMdanavanamAM ane jaLamAM eTale sAmAnyathI naghAdikamAM cAra-cAra sijhe. (vIrapadutta doDhag) adhelakamAM vIza pRthakRtva sijhe. saMgrahaNimAM bAvIza sijhe ema kahyuM che. uttarAdhyayanamAM "rojhavInA moDhag " be vIza-eTale cALIza adholekamAM sijhe ema kahyuM che (adhelakamAM be vijaya Ave che tethI). 9. igavijaya vIsa aDasaya, patteyaM kammabhUmi tiriloe / du du jalahi paMDagavaNe, akammamahi dasa ya saMharaNA 1 // 10 // artha -(vinA vIsa) eka eka vijayane viSe vaza vaza siche. ( mUri) pratyeka (5) bharata (5) airAvata (5) mahAvideha e paMdara karmabhUmi darekamAM (kadAca) ekaso ATha sijhe. (taskroi) tirjIkamAM paNa eka sa ATha sijhe. ( Tu Tu gaDhaTTa paMDavaLe ) sAmAnyathI samudramAM ane paDakavanamAM babe sijhe. 5 hemavaMta, 5 harivarSa, 5 devakuru. 5 uttarakuru, pa ramyA, 5 eNraNyavata-e ( ahiM rata saM ) 30 akarmabhUmi darekamAM saMharaNathI daza daza sijhe. 10. ti cauttha are aDasaya, paMcamae vIsa dasa dasa ya sese 2 / naragatiga bhavaNa vaNa nara-joisa tiri tirikhiNI dsgN||11|| 1 ahIM pRthakRtva zabda vIzathI kAMIka adhika samajavA.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhapa cAzikA prakaraNa 151 arthaH-2 ajadvAre - ( ti cauttha are ) utsarpiNI ane avasarpiNInA trInna bhane thothA ArAmAM ( aDasaya ) me se ne ATha sike. ( paMcamae vIsa ) avasarpiNInA pAMgamA ArAmAM vIza sio. ( dasa dasa ya sese) utsarpiNI ane avasarpiNI e kALanA bAkInA AraemAM darekamAM saharaNathI daza daza sijhe. 3 gatidvAre - ( naragatiga bhavaNa vaNa nara joisa tiri tirikhiNI dasagaM ) pahelI Rbhu na24, bhavanapati, vyaMAMtara, manuSya, jyotiSI, tiryaya ne tirya thiliiemAMthI AvelA daza daza sijhe. 11. mANi asayaM, hariya chaU paMkapuDhavijala cauro / joivimANinaritthI, vIsaM bhavaNavaNathI paNagaM 3 // 12 // arthaH- (vemANia aTThasayaM ) vaimAni devathI AvesA me so ne bhAI siche. ( hariya chaU ) vanaspatiprayamAMthI AvekSA cha sije. ( paMkapuDha vijala cauro ) 5kaprabhA nAme ceAthI naraka, pRthvIkAya ane aTkAya e traNamAMthI AvelA cAra yAra si. ( joivimANInaritthI ) jyotiSInI devI, vaimAninI hevI mane manuSyazIthI AvesA ( vIsaM ) vIza sije. ( bhavaNavaNathI paNagaM ) lavanapatinI devI tathA vyaMtaranI devIthI AvelA pAMca pAMca sijhe. A sarva saMkhyA utkRSTathI bhaguvI dhanyathI the, the, RNu si. 12. arthaH-4 vedvAre ( vIsatthi ) strIo vIza, ( dasa napuMsaMga ) napuMsa dRza mane ( purisaThThasayaM ) puruSa me se bhAI sije. ( narA naruSvaTTA ) hevAhi puruSamAMthI AvelA nareza-puruSA ( iyabhaMge aThThalayaM ) me me lage the so ne AI si. ( dasa dasa sesaThTha bhaMgesu ) mADInA Ahe lAMge dRza haza siche, 13. AvI 2 puruSamAMthI 3 33 4 strImAMthI 5 5 w g vo vIsatthi dasa napuMsaga, purisaTThasayaM narA narabaTTA | iya bhaMge aTThasayaM, dasa dasa sesaTTa bhaMge // 13 // 6 8 39 "" 7 napuMsakamAMthI "3 "" " 39 "" "" "" 33 33 strIpaNe napuMsakapaNe puruSapaNe strIpaNe napuMsakapaNe puruSapaNe strIpaNe napuMsakapaNe utpanna "" 39 "" " " 23 >" thapalA " 29 23 33 CRC 33 "" " 10 10 10 10 10 10. 10 10 15
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 prakaraNasa graha veda AzrI prathamabhage 108 ane bAkInA ATha bhaMge daza ema samajavu. daza sijhe titthayarI jiNa patteabuddha saMbuddha du cau dasa cauro 5 / cau dasa aDasaya gihi para, saliMga 6 parihAraviNu oho // 14 // artha:--5 tIdvAre--( tispara| 3 ) tIrthaMkarI eka samaye e sijhe. (jJaLa ca3 ) jina eTale tIrthaMkara eka samaye cAra sijhe. ( jJeyudgha la ) pratyekabuddha eka samaye daza sijhe. ( sa~vuddha ca'tte) svayaM buddha eka samaye cAra sijhe. 6 liMgadvAre--( 23 ddi ) gRhasthaliMge cAra sijhe, ( sa pa ) anya liMge daza sijhe, ( sahita anuttara ) svaliMge eka seA ne ATha sijhe. 7 cAritradrAre--( dbhiAvijI zeDho ) parihAra vinA Adha eTale je bhAMgAmAM parihAraviddhi cAritrapada na Ave tyAM egha eTale sAmAnyathI 108 sijhe. te bhAMgA A pramANe-sAmAyika, sUkSmasa'parAya, yathAkhyAta-e trikasa yAgI bhAMge ane sAmAyika, chedApasthApanIya, sUkSmasa parAya ane yathAkhyAta-e catu:sayeAgIbhAMge-e e bhAMge 108 sijhe. 14. dasa parihArajue 7 buddhibohithI vIsa jIva vIsa pahU 8 / cau maisua maisuamaNanANe dasa sesa dugi oho 9 // 15 // aH-( sa rAjIva ) parihAravizuddhi sahita bhAMgAne viSe daza daza sijhe. te A pramANe-pahelu, trIjI, ceAthuM ne pAMcamu e catu:sayegI bhAMge ane paheluM, bIjI, trIjuM, ceAthu, pAMcamu -e pAMcasa yegI bhAMge-khA ane bhAMge daza daza sijhe. ( pRthakatva zabda kAMika adhika vAcaka samajaveA. ) 8 buddhadvAre-(vuddhiyorttithI) buddhipreSita strIe eka samaye (vIsa) vIza sijhe. ( jhIva vIla haiM ) buddhimAdhita jIvA strI, puruSa ane napuMsakanI vivakSA vinA vIza pRthakRtva sijhe. ( pRtha zabda kAMika adhika vAcaka samajavA. ) A pramANe siddhaprAkRtamAM kahyuM che. have vizeSa kahe cheH--buddhameSita puruSA 108, strI 20 ane napu Msaka 10 sijhe. 9 jJAnadvAre-( 23 masutra ) pUrva anubhavela jJAnanI apekSAe mati ane zrutajJAnI 4 sijhe. (mannujhamAnAne tta) mati, zruta ane mana:paryava e traNa jJAnI 10 sijhe. ( sela kutti oddo ) bAkInA mati, zruta ane avidhajJAnI ane mati, zruta, avidha ane mana:paryavajJAnI A e bhAMge 108 sijhe. 15.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhapaMcAzikA prakaraNa 153 majjha guru lahavagAhaNa, aDasaya duga caura aThTha jvmjny10| cuaNaMtakAlasammA, aDasaya cau acua dasa sesaa11-12||16|| artha:-10 avagAhanA dvAre-( majja arasA ) madhyama avagAhanAvALA (108) sijhe. (guha du) utkRSTa avagAhanAvALA be sijhe. (duvAda ) jaghanya avagAhanAvALA cAra sijhe. ( 16 vana ) javamadhya avagAhanAvALA ATha sijhe. javamadhya eTale utkRSTa avagAhanA ( para5 ) dhanuSyanI che tethI ardha ( 26rA ) dhanuSanI avagAhanAvALA samajavA. AgaLa paNa javamadhya saMjJA Ave tyAM utkRSTathI ardha pramANa jANavuM. 11 utkRSTadvAre-( gumatAjanA ) anaMtakALathI samyakatvathI paDelA ( sa ra ) 108 sijhe. ( 23 gujha ) samakitathI nahi paDelA cAra sijhe. (sura relA) ane bAkInA asaMkhyAta kALathI ane saMkhyAta kALathI samyakatvathI paDelA daza daza sijhe. 16. 12 aMtaradvAra-apaviSayI hovAthI sUtramAM nathI kahyuM paNa dekhADe che ekAdi samayane antare eka paNa sijhe ane ghaNA paNa sijhe. eTale 108 sudhI sijhe. aDa durahiasaya saya chanuI, culasI dugasayari sahi addyaalaa| battIsa ikka duti cau, paNa chaga saga aDa niraMtariyA 13 // 17 // artha -13 anusamayadvAre-(aTalA) 108 (suhAgarA) 102 (7) 96 (guru) 84 (dujAri) 72 ( 6) 60 (3rs ) 48 (vIsa) 32 e pramANe ( 4 ) eka samaya sudhI, () be samaya sudhI, (ti ) 25 samaya sudhI, ( 3 ) cAra samaya sudhI, (vr ) pAMca samaya sudhI, ( 1 ) cha samaya sudhI, ( ) sAta samaya sudhI, ( 3 ) ATha samaya sudhI ( niH taviyA ) niraMtara sijhe. 103 thI 108 1 samaya sudhI sijhe pachI avazya aMtara paDe. 7 thI 102 niraMtarapaNe 2 , , , , , 85 thI 96 3 i >> i , 73 thI 84 ( 5 ) = 2 x 2 ja che ... 7 - 1 thI 72 2 ?? " " 2
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 prakaraNasaMgraha. 49 thI 60 * * * * 33 thI 48 ke 7 i , 1 thI 32 , 8 ,, , , , , 14 muM 15 muM gaNanA dvAra ne a95bahatyadvAra pUrve kahelA satpada prarUpaNuMdvAranI peThe jANavuM. evI rIte kSetrAdi 15 dvAre bIjuM dravyapramANudvAra kahyuM. 17. have eka gAthAvaDe kSetra ane sparzanA dvAra kahe che - loaggaThiA siddhA, iha budi caiya paDihaya aloe 3 / phusai aNaMte siddhe, sabapaesahi so siddho 4 // 18 // artha -kSetra dvAre- ra4 phuddhi jai) A manuSya kSetre sarvathA zarIrano tyAga karIne (gATika siddhA) lokanA agrabhAgane viSe siddhazilA upara rahelA (hida koi ) alekathI rekAelA chatAM tyAM ja rahe che, kAraNa ke alakamAM dharmAstikAya nahi hovAthI jIva gamana karI zakato nathI. e pramANe mULa ATha dvArane viSe trIjuM kSetradvAra jANavuM 3. cothA sparzane dvAre vivakSita samayamAM siddha thaela ( ti) te siddha (virNe rije) anaMtA siddhone (pari ) pitAnA sarva pradezavaDe ( 6) spaze ane je tanA dazapradezavaDe spazoya te tenA karatAM asaMkhyAta guNa jANavA. e rIte mUla ATha dvAramAM ethe sparzanA dvArA jANavuM. 4. 18. jatthaThasayaM sijjhai, a u samayA niraMtaraM tattha / vIsa dasagesu cauro, du sesi javamAjha cattAri 5 // 19 // artha -have mULanA pAMcamA kALa dvAre ( kRSa) kSetrAdi paMdare dvAramAM je je sthAne eka samaye utkRSTa eka so ne ATha ( tiru) sijhe (taraMtha) tyAM (madda 3 ramavA niraMtara) niraMtarapaNe ATha samayane kALa kahevo (vIja ) jyAM eka samayamAM vIza athavA eka samayamAM daza sijhe tyAM cAra samayane niraMtarapaNe kALa jANa. (surata) bAkInA sthAne be samayane niraMtarapaNe kALa jANo. ( navaz2i cAri) yavamadhyamAM cAra samayane niraMtarapaNe kALa jANo. have uttara dvAra 15 mAM dareka dvAre keTalA keTalA sijhe te kahe che - 1 kSetra --paMdara karmabhUmimAM ATha samaya sudhI niraMtarapaNe sijhe. hari. varSAdi 30 akarmabhUmimAM ane adhokamAM cAra samaya sudhI niraMtarapaNe sijhe. naMdana vanamAM, pAMDuka vanamAM ane lavaNuM samudramAM bebe samaya sudhI niraMtarapaNe sijhe.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhapaMcAzikA prakaraNa 155 - 2 -utsarpiNI ane avasarpiNI kALanA trIjA ane cothA ArAne viSe ATha ATha samaya sudhI sijhe ane bAkInA ArAmAM cAra cAra samaya sudhI niraMtarapaNe sijhe. 3 tire-devagatithI AvelA ATha samaya sudhI sijhe, bAkInI gatimAMthI AvelA cAra samaya sudhI niraMtarapaNe sijhe. 4 levA-puruSavedI ATha samaya sudhI ane strI tathA napuMsakavedI cAra samaya sudhI sijhe. puruSavedamAMthI AvI puruSavedamAM upajyA hoya te bhAMgAvALA ATha samaya sudhI sijhe, bAkInA ATha bhAMgAvALA cAra cAra samaya sudhI niraMtarapaNe sijhe. 5 sArtha -tIrthakara ane tIrthakarInA tIrthamAM, atIrthakara siddha (tIrthakara thayA sivAyanA) utkRSTathI ATha samaya sudhI sijhe. tIrthakara ane tIrthakarI be samaya sudhI niraMtarapaNe sijhe. 6 &i-svalige ATha samaya, anyaliMge cAra samaya ane gRhastha lige be samaya sudhI niraMtara sijhe. 7 cAritra -te bhavamAM pUrve parihAravizuddhi cAritra anubhavanAra cAra samaya sudhI, bAkInA cAritravALA ATha samaya sudhI niMraMtaraparNa si. 8 zukraka-svayaMbuddha be samaya sudhI, buddhabeddhita ATha samaya sudhI, pratyekabuddha ane buddhibodhita strI ane puruSo sAmAnya cAra samaya sudhI niratarapaNe sijhe. 9 jJAna -maMti, zruta jJAnI be samaya sudhI, mati, zruta ane mana:paryavajJAnI cAra samaya sudhI, mati, zruta ane avadhijJAnI tathA mati, zruta, avadhi ane mana:parya. vijJAnI ATha samaya sudhI niraMtarapaNe sijhe. 10 avAjA-utkRSTa ane jaghanya avagAhanAvALA bebe samaya sudhI, yUvamadhyavALA cAra samaya sudhI ane madhyama avagAhanavALA ATha samaya sudhI niraMtarapaNe sijhe. 11 3i-samyakatvathI paDelA be samaya sudhI, saMkhyAta kALathI samyaktvathI paDelA tathA asaMkhyAta kALathI samyaktvathI paDelA cAra samaya sudhI ane anaMtakALathI samyaktvathI paDelA ATha samaya sudhI niraMtarapaNe sijhe. 12 thI 15 sudhInA aMtarAdi cAra dvAra ahIM ghaTe nahi. evI rIte pAMcamuM kALadvAra kahyuM. have mULa chaThThuM aMtara dvAra kahe che -
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 prakaraNusaMgraha. jaMbuddIve dhAyai, oha vibhAge yatisu videhesu / vAsapahuttaM aMtara, pukkharaduvideha vAsahiyaM // 20 // artha :-1 kSetradvAre-( jaMbuddIve dhAyai ) 4 dvIpamA bhane ghAtaDI aDamAM ( oha ) sAmAnyapaNe ( vAsapahuttaM aMtara ) varSa pRthatva bheTale me varSa thI nava varSa sudhInu maMtara zuvu ( vibhAge ya ) ane vizeSapaNe ( tisu videhesu )dvIpanA eka mahAvideha ane dhAtakI khaDanA e mahAvideha maLI traNa mahAvidehane viSe pazu te aMtara lavu ( pukkhara duvideha ) sAmAnyapaNe puSpurArdhabhAM ane vizeSatAthI tenA me viheDune viSe ( vAsahiyaM ) varSAdhi aMtara vu. 20. bharaheravara jammA, kAlo jugalINa saMkhasama sahasA / saMharaNa narayatirie, samasahasA samasayapahuttaM // 21 // artha :-2 aNadvAre-- (bharaheravae jammA ) bharata ane bhairavata kSetramAM manmathI ( kAlo jugalINa ) lugagiyAnA Aja bheTasu bheTale AlA aDhAra aDAoDI sAgarApamanu aMtara jANavuM.... avasarpiNInA pahele, khIje ane trIje, temaja utsarpilInA thothe, pAMyabhe ane chuTTe Are ( saMharaNa ) saMDarathI ( saMkhasamasahasA ) saMkhyAtA hajAra varSanuM aMtara jANavuM. 3 gatidvAre (narayaM ) naragatibhAMthI bhAvesAne ( samasahasA ) hunnara varSAnu ane ( tirie) tiryaya gatimAMthI nyAvesAne ( samasaya pahuttaM ) zatapRthatva varSAnu tara vu. 21. tiriIsuranaranArIsUrIhi uvaesasidhdhIladdhIe / vAsahiaMtara aha sayabohIo saMkhasamasahasA // 22 // artha :-( tiriIsuranaranArIsUrIhi~ ) tirya thilI, devatA, manuSya, manuSyANI yAne he nI bhAMthI bhAvIne ( uvaesasidhdhIladdhIe ) upadezasandhime upadezavaDe siddhi pAmanArane ( vAsahiaMtara ) varSa sAdhi aMtara lAguvu. ( aha sayabohIo ) ane svayaM madhIne ( saMkhasamasahasA ) saMkhyAtA untara varSAnu aMtara vu. 22. sayamuvaesA bhUjalavaNa - suhamIsANapaDhamaduganarayA / thIkIvesuM bhaMgaTThage a saMkhijjasamasahasA // 23 //
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 zrI siddhapaMcAzikA prakaraNa artha :-(mUnalavaLa ) pRthvIkAya, akAya ane vanaspatikAyathI tathA ( muddamIsALapaDhamajunA) sodhama, izAna devaleAkathI ane prathamanI e narakathI AvelA (sacamuvalA) peAtAnI meLe tathA upadezathI siddhi pAmanArane ( siM samaladattA ) saMkhyAtA hajAra varSanuM aMtara jANavu. 4 vedadvAre--(thIjIveluM) strIvedI ane napuMsakavedI () tema ja pUrve` kahelA vedanA nava bhAMgAmAMthI puruSavedathI AvIne puruSavedI thAya te prathama bhoMga sivAyanA ( maiduna ) mAkInA ATha bhAMge (dhi samasadattA) sakhyAtA hajAra varSanuM aMtara jANavuM. 23. naraveapaDhamabhaMge, varisaM patteajiNajiNIsesA / saMkhasamasahasa puvAsahasapihUNaMtahi avarisaM // 24 // artha :--( naveapaDhamam| ) puruSavedIne tathA prathama bhaMge puruSavedathI AvIne puruSavedI thaine sijhe tene (#) eka varSanuM aMtara jANavuM. 5 tIrthaM dvAre-- pattA ) pratyekabuddhanuM (saMghasamasatta) saMkhyAtA hajAra varSa aMtara jANavu, (frLa) tIrtha'karane ( punnAnavid) hajAra pRtha'' pUrva eTale be hajArathI nava hajAra pUrvanu aMtara, ( ftft ) tItha karIne ( khaMta ) anaMtakALanuM aMtara, ( sainnA ) khAkI rahelA sarva puruSAne ( dilanuM) eka varSa adhika utkRSTa aMtara jANavu. 24. saMkhasamasahasa gihi annaliMga hia varisa ticaraNa saliMge / sesaca ritte jualI, buhabohia purisavarisahiaM // 25 // artha :--6 li gadvAre--(ftti RnnanTiMga) gRhasthaliMge ane anyali ge ( saMghasamasatta.) saMkhyAtA hajAra varasanuM aMtara jANavuM. ( sahine ) svali ge ( ddila vRtti) eka varasa adhika aMtara jANavu. 7 cAritradrAre--( tiSaLa ) sAmAyika, sUkSmasa parAya, yathAkhyAta e traNa cAritrane viSe ( dbitti) eka varasa adhika aMtara, ( mainattei khuahI ) sAmAyika, chedepasthApanIya, sUkSmasa'parAya, yathAkhyAta e catuSkasa cAgI ane sAmAyika, chedApasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkSmasa parAya ne yathAkhyAta, e pa McasaceAgI A banne bhAMgAnA cAritramAM yugalika kALa jeTaluM, eTale aDhAra kADAkoDI sAgarApamamAM kAMika nyUna eTalu aMtara jANavuM; kAraNa ke e e saMceAgI bhaga bharata ane airavata kSetramAM pahelA, chellA tIrthaMkaranA tIrthamAM ja hAya che tethI utkRSTa teTalu aMtara jANavuM.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 prakaraNasaMgraha. 18 buddhadvAre-(phudi puti ) buddhibodhita puruSane (varita) varSAdhika aMtara jANavuM. 25. saMkhasamasahasa sesA, puvasahassappahutta saMbuddhe / maisua paliyaasaMkho, bhAgohijue'hiaM varisaM // 26 // artha -(saMaNamagga ) bAkInA buddhabaddhita strInuM ane pratyeka buddhanuM saMkhyAtA hajAra varSanuM aMtara ane (purvAdarUSadura saMghuddha) svayaMbuddhanuM hajAra pRthakatva pUrvanuM aMtara jANavuM. 9 jJAnadvAre (makuma) matijJAna, zrutajJAnavALAnuM (sTika sarva mAna) palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganuM utkRSTa aMtara ane (mohinuuse ghahiM) avadhijJAna yukta karatAM traNa jJAnavALAnuM varSAdhika aMtara jANavuM. 26. sesadubhaMge saMkhA, samasahasA gurulahUi jvmjjhe| seDhIasaMkhabhAgo, majjhavagAhe varisamahi // 27 // artha - durbhabAkInA be bhAga mati, zrata, mana:paryava e traNa jJAnavALAnuM ane mati, kRta, avadhi, manaparyava e cAra jJAnavALAnuM (RvA rAmaparA) saMkhyAtA hajAra varSanuM utkRSTa aMtara jANavuM. 10 avagAhanA dvAre-(sudUra kavo ) utkRSTa avagAhanAe, jaghanya avagAhanAe ane yavamadhyane viSe (regAMvamA) zreNInA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradeza teTalA samaya pramANu kALanuM aMtara jANavuM. ceda rAja pramANa lokane buddhipUrvaka sAta rAja pramANa ghana thAya. tenI eka pradezI sAta rAja lAMbI evI zreNI kahevAya che. tenA asaMkhyAtamAM bhAgamAM jeTalA AkAza pradeza hoya. temAMthI eka eka samaye eka eka AkAzapradeza apaharatAM eTale kALa jAya teTaluM aMtara jANavuM. (makSavAde vanimadigaM) madhyama avagAhanAe varSAdhika aMtara jANavuM. 27. acua asaMkhaM suahI, aNaMtahiavAsa sesa sNkhsmaa| saMtara aNaMtaraM iga, aNega samasahasa saMkhijjA // 28 // artha:-11 utkRSTadvAre...(gu) samakitathI nahi paDelAne (ahaM kurI) sAgaropamanA asaMkhyAtamA bhAganuM aMtara jANavuM. ( AMtarivAra ) anaMta kALathI samakitathI paDelAne vaSodhika aMtara (24 saMhA ) bAkInA asaMkhyAta kALathI samakitathI paDelAne tathA saMkhyAta kALathI samakitathI paDelAne saMkhyAnA varSanuM
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhapa cAzikA prakaraNa 159 aMtara jANavu. 12 antara dvAre-(satara) sAMtara siddhane (jJamattatta saMvijJA) saMkhyAtA hajAra varSanuM aMtara jANavu, 13 anusamayadvAre(aLatai) nira Mtara siddhane sakhyAtA hajAra varSanu ane 14 gaNunAdvAre-( jUnAnena ) eka siddhane tathA aneka siddhane sakhyAtA hajAra varSanuM aMtara jANavuM. 28. ia guruaMtaramuttaM, lahu samao 6 bhAvu savvahiM khaio 7 / cau dasa vIsA vIsappahutta asayaM kamaso // 29 // sama thova samA saMkhAguNiA iya bhaNianaMtarA siddhA / aha u paraMparasiddhA, appabahuM muttu bhaNiatthA // 30 // a:-(zna nuaMtamutta ) e pramANe utkRSTathI aMtara kahyuM. ( rujju samo ) jadhanyathI atara saghaLe sthaLe eka samayanuM jANavuM. evI rIte 15 dvArane viSe ataranAme chaThThuM mULa dvAra kahyuM. have sAtamu bhAva dvAra kahe che. ( mAtru sadivao ) kSetrAdi saghaLA dvArane viSe kSAyika bhAva jANavA e pramANe bhAvanu sAtamuM mULa dvAra jANavuM. have AThamA alpabadvAre (235) je tIrthaMkarA ane jaLamAM tathA Urdhva leAkAdikamAM cAra cAra siddha thanArA kahyA che ane harivarSAdikane viSe sa`haraNathI daza daza siddha thanArA kahyA che te (sama) paraspara tulya che,kAraNa ke utkRSTathI eka sAthe eka samayamAM teTalA prApta thatA heAvAthI sarakhA che. (valA) tenA karatAM vIza siddha thanArA strImAM ane duSamaArAmAM temaja eka eka vijayamAM prApta thAya che te ( thova ) thADA che ( samA ) tenI sarakhA (vijJavadyutta) vIza pRtharva siddha jANavA. kAraNu ke te adheAlaiAkikagrAmane viSe ane buddhiAdhita zrI AdimAM pAmI zakAya che te vIza siddhanI tulya samajavA. kSetrakALanu svapapaNuM hAvAthI ane kadAcita saMbhava heAvAthI. ( aTTasayaM mo) tenA karatAM eka seA ATha siddha te(saMvA dunimA) sakhyAta guNA jANavA. (mo) A pramANe krama samajave. e rIte alpamahatva dvAra pUrNa thayuM. (ca zatraitanniSA evI rIte pUrve kahelA prakAravaDe anantara siddhamAM satpAdi ATha dvAra kahyA (aTM - paraMpattidhrA) have paraparasiddhamAM satpadAdi ATha dvAra che:~ } paraMparasiddhane viSe je ATha dvAra kahevAnA che te (yaduM muttu maLiasthA) alpabahutva sivAya bAkInA sAta dvAra anantara siddhane viSe kahyA che te ja prakAre kahevA. temAM vizeSatA A pramANe che-dravyapramANamAM kSetrAdi sarva dvArane viSe ana MtA kahevA kSetra ane sparzanA pUrvanI peThe jANavI. kALa anAdirUpa ananta
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 prakaraNasa'graha. kahevA, aMtaraneA asa'bhava hAvAthI aMtara na kahevu. have bAkI rahela alpamahatva dvAra para parisaddhane viSe kahe che. sAmudda dIva jala thala, thovA saMkhaguNa thova saMkhaguNA / uDDa aha tirialoe, thovA dunni puNa saMkhaguNA // 31 // artha:--1 kSetradrAre ( sAmudde ) samudramAM siddha thayelA ( thovA ) thADA, ( TIva ) dvIpamAM siddha thayelA (saMvattuLa) saMkhyAtaguNuA. ( jJaja) jaLamAM siddha thayelA ( cova ) thADA; ( tharU ) thaLamAM siddha thayelA ( saMlanuLA ) saMkhyAtaguNuA jANuvA. ( 3 ) UlAkamAM siddha thayelA ( jovA ) thADA ane ( yunni puna ad timihopa saMvattuLA ) emAM vaLI eTale adheAleAkamAM saMkhyAtaguNA ane tethI tirthya lokamAM saMkhyAtaguNA jANavA. 31. lavaNe kAloammi ya, jaMbuddIve a dhAyaIsaMDe | puvavaravAva,, maso thovA 3 saMvadhuLA | rU2 // artha :--(havane) lavaNusamudramAM siddha thayelA (thovA) thADA, (3) vaLI (nnAhosmitha ) tethI kAleAdhimAM ( saMghanuLA ) sakhyAtaguNA, (taMdyuddIne A ) tethI ja bUDhIpamAM sakhyAtaguNA, (dhAya saMde) tethI dhAtakIkhaMDamAM saMkhyAtaguNA ane tethI (pularava dvIpaTTe) puSkaravara dvIpA mAM saMkhyAtaguNA. (mo) anukrame kahevA. 32. himavaMte hemavae, mahAhimavaM kurusu hari nisaDha bharahe / saMkhaguNA ya videhe, jaMbuddIve samA sese // 33 // artha :-(sa~yuddIne samA sele) ja bUDhIpamAM bAkInA rahelA kSetra ane parvatamAM sarakhA jANavA te kahe che-( himavaMte ) jAMbudrIpanA himavaMta parvatane viSe ane zikharI paryaMtane viSe siddha thayelA thADA, ( demavavu ) tethI hemavata kSetramAM ane airaNyavata kSetramAM saMkhyAtaguNA, ( madamavuM) tethI mahAhimavata parvatane viSe ane rUpIparvatane viSe sakhyAtaguNA, ( jI ) tethI devakurukSetramAM ane uttarakurukSetramAM sa MkhyAtaguNA, ( ra ) tethI riva kSetramAM ane ramyakakSetramAM sa MkhyAta guNA, ( nilajja ) tethI niSadha parvatamAM tathA nIlavaMta parvatamAM saMkhyAtaguNA jANavA. jyAM jyAM saMkhyAtaguNA kahyA che tyAM tyAM kSetranuM bAhulyapaNuM hAvAthI kahyA che ane je je sthaLe sarakhA kahyA che tyAM tyAM kSetranuM sarakhApaNu hAvAthI kahyA che. (matte) tethI bharatakSetramAM ane eNravatakSetramAM sakhyAta guNA jANavA. (saMghanuLA ya vivede) tethI mahAvidehamAM saMkhyAtaguNuA jANavA. siddha thavAnA sadA bhAva hAvAthI temaja kSetra mATu hAvAthI jANavu. 33.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhapa McAzikA prakaraNa mahAhimava nisaDhe, hemakurUharisu bhAraha videhe / vaDa che. sAdIyA, pAyarU zvetA 3 saMvajInA // rU4 // 11 a:--( dhA26 ) dhAtakIkhaMDamAM ( 23 chaThThuM ) ceAthA ane chaThThA sthAnamAM ( sArIyA ) sAdhika kahevA. ( vettA 3 saMghanuLA ) bAkInA sthAnamAM saMkhyAtaguNA kahevA. te have kahe che:-- dhAtakIkhaMDamAM ( cunnu ) laghuhimavata parvatamAM siddha thaelA thADA, tethI ( mAttamava ) mAhimava ta pa tamAM saMkhyAtaguNA, ( ninde ) tethI niSadhapa tamAM saMkhyAtaguNA, ( ama ) tethI haimavatakSetramAM vizeSAdhika, ( 44 ) tethI devakurumAM saMkhyAtaguNA, (dainnui) tethI hariva kSetramAM vizeSAdhika, (mAhaiM) tethI bharatakSetramAM saMkhyAtaguNA, ( virende) tethI mahAvidehamAM saMkhyAtaguNuA. svasthAna heAvAthI temaja kSetranI bAhulyatA heAvAthI jANavA. 34. pukkharavare'vi evaM, cautthaThANaMmi navari saMkhaguNA / esuM saMharaNeNaM, sijjhati samA ya samagesu // 35 // 6 artha:--( pulavarene vaM.) puSkarAmAM paNa dhAtakIkhaMDanI peThe jANavuM. (nara) paNa eTalu' vizeSa che ke ( avasthatAmi) ceAthA sthAnamAM hemava takSetramAM ( savanuLA ) saMkhyAtaguNA kahevA ahIM koi zaMkA kare ke himavaMtAdi parva tAne viSe manuSyeAnI utpattinA abhAva hAvAthI siddhine saMbhava kevI rIte hAya ? tene uttara Ape che ke-(vuM saMdRroLa) * ene viSe devAdikanA saharaNathI siddha thAya che.' jo ema che teA pachI zikharI Adi parva tAne viSe siddha thAya tenI zI vArtA ! (samA ya samayejI) dhAtakIkhaMDa ane puSkarA ne viSe bAkI rahelA parvata ane kSetramAM eTale temanA sarakhA pramANavALA kSetra ane patamAM samAna jANavuM. jemake hemavata kSetra sarakhA eraNyavata kSetramAM ane devakuru jeTalA uttarakurumAM ane himavata parvata jeTalA zikharIparvatamAM ane mahAhimavata jeTalA rUpiparvatamAM (siti) siddha thAya che. ityAdi. 35. have sarva kSetra ane parvatAnu bheLuM alpabaDutva kahe che:-- jaMbusihaMta mIse, jaM bhaNiaM puvamahia bIahime / duti mahami himavate, nisaDha mahAhimava biahimave // 36 // 21
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16ra prakaraNasaMgraha. tianisaheM biakurusuM, harisu a taha taia hema kuru harisu / du du saMkha ega ahiA, kama bharaha videha tiga saMkhA // 37 // artha-(bI) kSetraDhikAdinA yogavALA (saMkunikata) jabUdvIpamAM niSadha parvata sudhI (6 maf gdhaM) jema prathama kahyuM che temaja jANavuM. te A pramANe - 1 jaMbudvIpanA himavaMtaparvate siddha thayela ceDA, 2 tethI haimavaMtakSetramAM saMkhyAtaguNa, 3 tethI mahAhimavaMta parvatamAM saMkhyAtaguNa, 4 tethI devakurukSetramAM saMkhyAtaguNa, 5 tethI harivarSa kSetramAM saMkhyAtaguNA, tethI 6 niSadha parvatamAM saMkhyAtaguNu. (hi thI dine) tethI 7 bIjA dhAtakIkhaMDanA be himavaMta parvatamAM vizeSAdhika (du madadana) 8 bIjA dhAtakIkhaMDanA be mahAhimavaMta parvatamAM saMkhyAtaguNA. (ti himavette ) 9 trIjA puSkarAInA be himavaMta parvatamAM saMkhyAtaguNa, tethI (niSada) 10 bIjA dhAtakIkhaMDanA be niSadha parvatamAM saMkhyAtaguNA ke vizeSAdhika [sADatrIzamI gAthAmAM be be saMkhyAtaguNA ane eka vizeSAdhika ema kahela che e krama pramANe te vizeSAdhika joIe paNa TIkAmAM dazamA sthAnamAM saMkhyAtaguNa lakhela che.] (mahAdimA) 11 trIjA puSkarArdhanA be mahAhimavaMta parvatamAM saMkhyAtaguNa (vidive) 12 bIjA dhAtakIkhaMDanA be haimavatakSetramAM vizeSAdhika, ( 13 trIjA puSkarAInA be niSadha parvate saMkhyAtaguNa ( vimavup) 14 tethI bIjA dhAtakIkhaMDanA be devakumAM saMkhyAtaguNA. (9 ka) 15 tethI bIjA dhAtakIkhaMDanA be harivarSa kSetramAM vizeSAdhika. (taEUR tama phrema) 26 tethI trIjA puSkarArthanA be hemavaMtakSetramAM saMkhyAtaguNa, (3) 17 tethI trIjA puSkarArdhanA be devakurumAM saMkhyAtaguNa, (hu) 18 tethI trIjA puSkarArdhanA be harivarSa kSetramAM vizeSAdhika. ema (DuDu saMta) be be saMkhyAtaguNu ane ( dA) eka vizeSAdhika kahevA. ( marada vidya niSaNA ) anukrame bharatatrikamAM ane mahAvidehatrikamAM saMkhyAtaguNa kahevA te A pramANe-19 tethI jabUdvIpanA bharatamAM saMkhyAtaguNa, 20 tethI dhAtakIkhaMDanA be bhAratamAM saMkhyAtaguNA, 21 tethI puSkarArdhanA be bhAratamAM saMkhyAtaguNa, 22 tethI jaMbudviIpanA mahAvidehakSetramAM saMkhyAtaguNa, 23 tethI dhAtakIkhaMDanA be mahAvidehamAM saMkhyAtaguNA. 24 tethI puSkarodhanA be mahAvidehamAM saMkhyAtaguNa. upara jaNAvelA dvIpanA sarakhA pramANavALA kSetra ane parvatanuM te te dvIpamAM kahyA pramANe sarakhuM pramANa kahevuM eTale dhAtakIkhaMDanA eka bharatakSetranuM kahyuM teTaluM ja tenA bIjA bharatakSetranuM tathA tenA be airavatakSetranuM ema cAre kSetranuM jANavuM. 36-37. 1 AmAM saMkhyAtaguNa ne vizeSAdhikamAM TIkAmAM kahela che te barAbara samajAtuM nathI tethI khalanAno saMbhava che.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 ja bUDhIpamAM himavatapa te 2 3 4 pa 6 ,, 7 dhAtakIkhaMDanA e himavaMta parvatamAM "" "" 17 "" zrI siddhapaMcAzikA prakaraNa ahIdvIpamAM paraparAsitlRnuM mizra apabahutva siddha thayelA himava takSetramAM mahAhima tapa tamAM devakurukSetramAM hariva kSetramAM niSadha parvatamAM va ,, e mahAhimavaMta parvatamAM 9 puSkarAnA e himavaMta paryaMtamAM 10 dhAtakIkhaMDanA e niSadha parvatamAM 11 puSkarA nA e mahAhimavaMta parvatamAM 12 dhAtakIkhaMDanA e himavata kSetramAM 13 puSkarAnA e niSadha parvatamAM 14 dhAtakIkha'DanA be devakurumAM e riva kSetramAM "" 15 .. 16 puSkarAnA e himavata kSetramAM 17 e devakuru kSetramAM e harivaSa kSetramAM 18 ,, 19 ja dvIpanA bharatakSetramAM 20 dhAtakIkhaMDanA e bharatakSetramAM 21 puSkarAnA e bharatakSetramAM 22 ja dvIpanA mahAvidehamAM 23 dhAtakIkhaMDanA be mahAvidehamAM 24 puSkarAnA be mahAvidehamAM "" ,, "" "" 99 "" "" "" "" "" 99 ,, "" "" 99 "" "" "" "" "" "" 93 "" thADA. saMkhyAtaguNA "" "" "" "" vizeSAdhika saMkhyAtaguNA "" vizeSAdhika 13 saMkhyAtaguNA vizeSAdhika saMkhyAtaguNA "" vizeSAdhika saMkhyAtaguNA vizeSAdhika saMkhyAtaguNA OM OM OM "" "" evI rIte prathama kSetradvArane viSe alpamahutva kahyuM. have bIjA kALadvAre alpamahutva kahe che. dusamadusamAi thovA, dusama saMkhaguNa susamadusamAe I asaMvA paLa ke, ati tusiMmi saMvadhuLA 5 rU8 //
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 prakaraNasaMgraha. artha-kALadvAre-(suNaduranA vA) 1 saMharaNathI avasarpiNanA duSamaduSamaArAmAM siddha thaDA. (suramavigu ) 2 tethI duSamaArAmAM saMkhyAtaguNA. (kurakumArU) 3 tethI suSamaduSamaArAmAM (saMsthA) asaMkhyAtagugu. kALanuM asaMkhyayapaNuM hovAthI. (vja che dayA ) 4 tethI pAMcame Are suSama nAmane temAM vizeSAdhika. tethI chaThTho Are suSamasuSama nAmane temAM vizeSAdhika. (tuni taraMgu) 6 tethI cethA duSamasuSama ArAmAM siddha saMkhyAtaguNa jANavA. 38. avasappiNiaraesuM, evaM osappiNIi mIse vi / paramuvasappiNI dussama, ahiA sesesudusuvi smaa||39|| artha:-( vajiviSApaNuM) avasarpiNInA ArAmAM jema a5bahutva kahyuM (gvaM giliz) emaja utsarpiNI ArAne viSe alpabaddhatva jANavuM. (mI vi) avasarpiNI utsarpiNIrUpa mizrane viSe eTale mahAvidehakSetramAM paNa tevI ja rIte jANavuM. (mughaunt) paNa eTaluM vizeSa ke utsarpiNInA (kukarama) duSamaArAmAM (dasa) vizeSAdhika kahevA. (sukuri) avasarpiNI utsarpiNInA ( 2g ) bAkInA ArAmAM ( kSamA ) sarakhuM kahevuM te A pramANe:1 avasarpiNuM utsarpiNI baMnenA duSamaduSama ArAmAM siddha thoDA. 2 tethI utsarpiNInA duSama ArAne viSe siddha vizeSAdhika 3 tethI avasarpiNInA duSama ArAne viSe siddha saMkhyAtaguNA. 4 tethI avasarpiNI utsarpiNI baMnenA suSamaduSama ArAmAM asaMkhyAtaguNa. , suSama ArAmAM vizeSAdhikA 6 tethI , , ,, suSamasuSama ArAmAM vizeSAdhika. 7 tethI , , duSamasuSama ArAmAM siddha saMkhyAtaguNa. 8 tethI avasarpiNInA sarva siddha saMkhyAtaguNA. 9 tethI utsarpiNInA sarva siddha vizeSAdhikA e rIte bIjuM kALadvAra kahyuM. have trIjuM gatidvAra kahe che. thI 1 nara 2 naraya 3 tiritthI 4, tiri 5 devI 6 deva 7 thova 1 saMkhaguNA 6 / .. pa tethI
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziDA. zrI siddhapaMcAzikA prakaraNa. 165 iga 1 paNidi 2 thova 1 saMkhA 2, taru 1 bhU 2 jala 3 tasihi 4 saMkhaguNA // 40 // artha -1 (bI) manuSyaNIthI anantara AvIne siddha thayelA thoDA 2 ( ra ) tethI manuSyathI , , , , saMkhyAtaguNa 3 (14) tethI nArakIthI , 4 tiOiI) tethI tiryaciNIthI , , 5 (tira) tethI tiryaMcathI 6 ( tevI ) tethI devIthI , 7 (28) tethI devathI , 1 (aa thava) ekendriyathI , 2 ( ) tethI paMcendriyathI , , , , saMkhyAtaguNA 1 (ta) vanaspatikAyathI >> , , thoDA 2 (muM) tethI pRthivIkAyathI , , , , saMkhyAtaguNa 3 ( 18 ) tethI apUkAyathI , , , , , 4 (tasiha) tethI trasakAyathI ) cau 1ti 2 duga 3 naraya taru 4, mahi 5jala 6 bhavaNa 7-8 vaNiMda 9-10 joi 11 devi surA 12 / nArI 13 nara 14 rayaNAe 15, tiriI 16 tiri 17 NuttarA ya 18-19 surA 20 // 41 // dupaDhamadivadevi 30-31-surA-32-33 artha -1 ( 3 ) cothI narakathI AvIne siddha thayelA thoDA 2 (tti) tethI trIjI kAyathI saMkhyAtaguNa 3 (sujanAtha) tethI bIjI narakathI , , , 4 ( tada ) tethI paryApyA bAdara pratyeka vanaspatithI
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ , w prakaraNasaMgraha. 5 (nada)tethI paryApyA bAdara pRthvIkAyathI, 6 (4) tethI paryApta bAdara apakAyathI, 7 ( mA ) tethI bhavanapatinI devIthI , 8 tethI bhavanapatinA devathI 9 (nara) tethI vyantaranI devIthI 10 tethI vyantaranA devathI 11 (ko ) tethI jyotiSka devIthI 12 tethI jatiSka devathI 13 (nAna ) tethI manuSyaNIthI 14 (nara) tethI manuSyathI 15 ( ravADa ) tethI ratnaprabhA pahelI narakathI 16 (tirphi ) tethI tiryaciNIthI , 17 (tiri) tethI tiryaMcathI 18 (sattara ) tethI pAMca anuttarathI , 19 tethI nava raiveyakathI 20 (gura) tethI amruta devakathI 21 tethI AraNa devakathI 22 tethI prANuta devakathI 23 tethI Anata devakathI 24 tethI sahastrAra devakathI 25 tethI zuka devalokathI 26 tethI lAMtaka devalokathI 27 tethI brahma devakathI 28 tethI mAheMdra devakathI 29 tethI sanakumAra devakathI 30 tethI IzAna devakanI devIthI 31 tethI sedhama devakanI devIthI 32 tethI IzAna devalokanA devathI , 33 tethI dharma devalokanA devathI , ,
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhapaMcAzikA prakaraNa A rIte gatidvAra kahyuM. have khIjA dvArA kahe che-- kIvi tthI nara 4 hinnanialiMge 5 / tisthathari tisthavo, samaLI muni misaMvatuLa dizA titthayara titthipatte, samaNI muNiNaMtasaMkhasaMkhaguNA // 6 // 167 a:--4 vaivAre ( vi ) napusakavede siddha thayelA thADA. ( thI ) tethI strIvede siddha thayelA saMkhyAtaguNA. ( nara ) tethI puruSavede siddha thayelA saMkhyAtaNA. huM jinadatte ( nirda )gRhasthaliMge siddha thayelA gheADA, (anna) tethI anya liMge siddha asaMkhyAtaguNA, ( nimahine) tethI svaliMge siddha asaMkhyAtaguNA. 6 tIrthaMkAre ( tisthari ) tItha karIpaNe siddha thayelA gheADA. ( tithaeNtte ) tethI enA ja tIthamAM pratyekabuddha siddha saMkhyAtaguNuA. ( samaLI muLi ) tethI tenA ja tImAM atI karI-sAmAnya sAdhvI thaIne siddha ane tenA ja tImAM sAdhu thaine siddha ( miLayaMtranuLA ) anukrame sakhyAtaguNA kahevA. 42 ( ttisthayar ) tethI tIrthaM kara siddha ( ota ) ana MtaguNA. ( tisthitte ) tethI tIrthaMkaranA ja tInA pratyekabuddha siddha (saMla ) sakhyAtaguNuA. ( samaLImunisaMghamuLA) tethI tenA tIrthamAM zramaNI siddha saMkhyAtaguNA, tethI tenA tI mAM muni siddha sakhyAtaguNA. parihAra aDaga Lane, cheya ti 23 nesavarami // 42 // saMkha asaMkha du saMkhA 7 a:-7 caritradvAra ( paTTiAra 23T ) sAmAyika cAritra rahita chepasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkSmasa parAya, yathAkhyAta--A cAra cAritravALA siddha thADA, ahiM iMdyopasthApanIya bhagnacAritrInI apekSAnuM jANavuM. ( paLane ) tethI e cAra cAritramAM sAmAyika cAritra meLavatAM pAMca cAritravALA siddha (sala ) saMkhyAtaguNA ( mruti ) tethI che. sUkSma. yathA. A traNa cAritravALA siddha ( trasaMgha ) asaMkhyAtaguNA ( 43 ) tethI sAmAyika, chede sUkSma0 yathA. A cAra cAritravALA siddha ane ( selacami ) tethI bAkInAM sAmAyika, sUkSma. yathA. A traNa cAritravALA siddha ( Tu saMvA ) A bannene eka ekathI saMkhyAtaguNA kahevA.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 prakaraNasaMgraha saM patte buddhi buddha saMkhaguNA 8 / / maNajua thovA maisua, saMkha cau asaMkha tiga saMkhA 9 // 44 // artha -8 zuddhatA ( ) svayaM buddha siddhi pAmelA cheDA. ( 9 ) tethI pratyekabuddha saMkhyAtaguNA. ( guddhi yuddha saMvanA ) tethI buddhibadhita saMkhyAtaguNuM. tethI buddhAdhita saMkhyAtaguNa. 9 zAno-(marguma thavA) matijJAna, zrutajJAna ne mana:paryavajJAna e traNa jJAne siddhi pAmelA thoDA. (masura saMgha) matijJAna ane zrutajJAne siddhi pAmelA saMkhyAtaguNA. ( 44 asaMa ) tethI matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna A cAra jJAne siddhi pAmelA asaMkhyAtaguNA. (tinA saMvA) tethI matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna A traNa jJAne siddha thayelA saMkhyAtaguNa jANavA. 44. aDasamayasiddha thovA, saMkhijaguNA u sattasamayAI 13 / acuacua tIsu thovA, asaMkha saMkhA asaMkhA ya 11 // 45 // artha 13 anumAna(aphasamA thavA ) ATha samaya sudhI niraMtara siddha cheDA, kAraNa ke ATha samaya sudhI niraMtara siddha thayelA cheDA prApta thAya che. ( saMhiSTUA 3 sarasamajAI) tethI sAta samaya sudhI siddha thayelA saMkhyAtaguNA. evI rIte samaya samayanI hAni karatAM be samaya siddha sudhI saMkhyAtaguNa saMkhyAtaguNa kahevA. eka samaya siddhamAM niraMtarapaNAne abhAva hovAthI tenA alpabadutvane abhAva che. 11 3NA -( gu thovA ) samyakatvathI nahi paDelA siddha thayelA thoDA. (julA tAlu) tethI saMkhyAtakALathI samyaktvathI paDIne siddha thayelA (saMta) asaMkhyAtaguNa. tethI asaMkhyAtakALathI samyakatvathI paDIne siddha thayelA (saMkalana) saMkhyAtaguNA. tethI anaMtakALathI sabhyatvathI paDIne siddha thayelA ( avAra ) asaMkhyAtaguNa jANavA. 45 ego jA javamajjhaM, saMkhaguNa parA u saMkhaguNahINA / chammAsaMtA 12 lahu guru, majjha taNU thova duasaMkhA 10 // 46 // artha -22 attara (jAmavaMtA) cha mAsanA utkRSTa aMtare siddha thayelA thoDA. (jo) tethI eka samayanA aMtare siddha thayelA (saMju) saMkhyAta guNa, tethI e samayanA aMtare siddha thayelA saMkhyAtaguNA. (kA navamA )
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddha paMcAzikA prakaraNa 169 thAvat e pramANe samaya samaya vizeSa aMtare saMkhyAtaguNa saMkhyAtaguNa kahetAM yavamadhya sudhI eTale traNa mAsa sudhI kahevuM. (ghA raMguorILA) tyArapachI AgaLa eTale traNa mAsa ne eka samayane aMtare siddha thaelA saMkhyAtaguNahIna, tethI samayAdhika aMtare siddha thaelA saMkhyAtagaNahIna, e pramANe samaya samaya vizeSa aMtarane viSe saMkhyAtaguNahIna saMkhyAtaguNahIna karatAM yAvat cha mAsamAM eka samayahIna sudhI kahevuM. 10 pAnadhrA -(du) jaghanya avagAhanAe siddha thayelA (vAva) thaDA. (guru) tethI utkRSTa avagAhanAe siddha thayelA ane ( taLu) madhyama avagAhanAe siddha thayelA e baMne asaMkhyAta asaMkhyAtaguNa. TIkAmAM ATaluM vizeSa che ke sarvathI thoDA siddha sAta hAthanI avagAhanAvALA, tethI pAMcaze dhanuSanI avagAhanAvALA vizeSAdhika jANavA. 46. aTThasayasiddha thovA, sattahia aNaMtaguNia jA pnnaa| jA paNavIsamasaMkhA, egaMtA jAva saMkhaguNA 14 // 47 // artha:-14 jAnAra (ajayasida) eka samaye eka so ne ATha siddha thaelA (thorA ) DA, ( patta ) tethI eka so sAta siddha thaelA (aitamujaba) anaMtaguNa, ( pannA) yAvat pacAsa sudhI kahevuM. eTale 107 thI 106 siddha thaela anaMtaguNA, tethI 105 siddha thaela anaMtaguNA, ema eka eka ocho karatAM pacAsa sudhI anaMtaguNa anaMtaguNa kahevA (kA pAvAvamA ) tethI ogaNuM pacAsa siddha thaela asaMkhyAtaguNa, tethI aDatALIza siddha thaela asaMkhyAtaguNa. tethI suDatAlIza siddha thaela asaMkhyAtaguNuM, ema asaMkhyAta guNa pacIza sudhI kahevuM. (gitA gAla raMgunar. ) tethI vaza siddha thaela saMkhyAtaguNA, tethI trevIza siddha thaela saMkhyAtaguNA, ema eka eka eka karatAM be siddhathI eka siddha saMkhyAtaguNa kahevA. 47. (10-11-12-13 dvAra anukrame rahita kahelA che). alpAbahatva dvAre vizeSa kahe che - ummaMthia uddhaThia, ukkaDi vIrAsaNe niuMje a / pAsillaga uttANaga, siddhA u kameNa saMkhaguNA 15 // 48 // artha:-15 savavadutva-( 3 maMthika ) 1 unmanvita Asane siddha thaelA cheDA eTale adhUmukhe rahelA. pUrva vairI pagavaDe upADIne laI jAya tyAre athavA adhamukhe kAnsa rahela hoya tyAre je Asana hoya te Asane siddha 22
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 prakaraNasaMgraha thAya te. (3dira) 2 tethI Urdhvasthita siddha thaela saMkhyAtaguNA, Urdhvasthita eTale UbhA UbhA kAyotsarga rahelA. ( hi) 3 tethI utkaTa Asane siddha thaelA saMkhyAtaguNA, eTale be paganA taLIyAM jamIna upara rAkhIne adhara besIne siddhi pAmelA. ( va ) 4 tethI vIrAsana siddha saMkhyAtaguNa eTale khurasI upara beThAM thakAM pAchaLathI te Asana laI laIe ane je Asana thAya te Asana vIrAsana kahevAya che. ( ripatra 1 ) 5 tethI nyAsane siddha thaelA saMkhyAtaguNa. eTale besIne nIce daSTi rAkhavI e Asane beThelA te nyujrAsana siddha kahevAya che. ( ta ) 6 tethI eka pAse sUI rahIne siddhi pAmelA saMkhyAtaguNa. ( sattAnA sikkA ) 7 tethI cattA sUI rahIne siddhi pAmelA saMkhyAtaguNa. A badhA (meda raMguna) anukrame saMkhyAtaguNa jANavA. evI rIte paMdarakAre alpabadutva kahyuM. have sarvagata alpabahatvamAM vizeSa dekhADavAne navamuM saMnikarSadrAra kahe che. saMnikarSa eTale saMyoga athavA saMbaMdha. hasva dIrghanI jema. vivakSita kaI keIne laIne vivakSita bIjAne alpapaNe ke bahapaNe athavA avasthAnapaNe hovuM te saMbaMdha samajavo. paNavIsa panna aDasaya, paNa dasa vIsA ya ti paNa dasagaM ca / saMkha asaMkha aNaMta ya, guNahANi cauhaAiMtA // 49 // iga duga iga duga cau bahuNaMta, bahu asNkhnnNtgunnhiinnaa| iya siddhANa sarUvaM, lihiaM deviMdasUrIhi // 50 // - artha - saMnirdhAre-jyAM jyAM eka so ne ATha siddha pAmatA hoya tyAM tyAM A pramANe vyApti jANavI. eka eka siddhi pAmelA ghaNA, be be siddhi pAmelA (saMa ) saMkhyAtaguNahIna, traNa traNa siddhi pAmelA saMkhyAtaguNahIna, evI rIte cAra pAMca yAvat (7LavINa) pacIza sudhI saMkhyAtaguNahIna saMkhyAtaguNa hIna kahevA. tethI chavIza siddha (avaMta) asaMkhyAtaguNahIna, tethI sattAvIza siddha asaMkhyAtaguNahIna, ema eka eka vadhAratAM (panna ) pacAza siddha sudhI asaMkhyAtaguNahIna kahevA. tethI ekAvana siddha (mahaMta 4) anaMtaguNahIna, tethI bAvana siddha anaMtaguNahIna, ema eka eka vadhAratAM eka so ne ATha sudhI anaMtaguNahIna kahevA. jyAM jyAM viza siddha thatA hoya tyAM A pramANe vyApti jANavI. eka eka siddha sarvathI adhika, tethI be be siddha (saMta) saMkhyAtagugahIna, tethI traNa traNa siddha saMkhyAta guNahIna, tethI cAra siddha saMkhyAtagugahIna, (vr) tethI pAMca siddha saMkhyAtaguNahIna, tethI cha siddha (saMta) asaMkhyAtaguNahIna,
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhapaMcAzikA prakaraNa 171 ema eka eka vadhAratAM () daza siddha sudhI asaMkhyAtaguNahIna kahevA, tethI agiyAra siddha (vi ) anaMtaguNahIna, ema eka eka vadhAratAM yAvat (vitA 2) vIza sudhI anaMtaguNahIna kahevA. e pramANe alokAdikane viSe jANavuM. jyAM jyAM vIzapRthakatvasiddha thatA hoya tyAM prathamanA cothA bhAge saMkhyAtaguNahIna, bIjA cethA bhAgane viSe asaMkhyAtaguNahIna ane trIjA cothA bhAgathI mAMDIne upara saghaLe ThekANe anaMtaguNahIna kahevA. jyAM jyAM daza daza siddha thatA hoya tyAM A pramANe vyApti kahevI. eka eka siddha sarvathI adhika, tethI be be siddha saMkhyAtaguNahIna. (ti) tethI traNa traNa siddha saMkhyAtaguNahIna, tethI cAra cAra siddha asaMkhyAtaguNahIna, () tethI pAMca pAMca siddha asaMkhyAtaguNahIna, tyAMthI AgaLa cha siddha anaMtaguNahIna. ema eka eka vadhAratAM ( ra ) daza siddha sudhI anaMtaguNahIna kahevA. | (sThThathatA) yavamathyAdikamAM jyAM jyAM ATha siddha thAya che tyAM tyAM cAra sudhI AdinA saMkhyAtaguNahIna te A pramANe-eka eka siddha sarvathI adhika tethI be be siddha saMkhyAtaguNahIna, tethI traNa traNa siddha saMkhyAtaguNahIna, tethI cAra cAra siddha saMkhyAta guNahIna, pachI eka eka vadhAratAM pAMcathI ATha sudhI anaMtaguNahIna kahevA. 49, bIjI gAthAne artha-be be siddhamAM (aa du) eka eka siddha sarvathI adhika, (i) tethI be be siddha anaMtaguNahIna lavaNAdikamAM samajavA. cAra cAra siddhamAM ( Tu thag ) UrvalokamAM eka eka siddha sarvathI adhika, tethI bebe siddha (avaMa) asaMkhyAtaguNahIna, tethI traNa traNa siddha (aMtahInA ) anaMtaguNahIna, tethI cAra cAra siddha anaMtaguNahIna kahevA. evI rIte dravyapramANane viSe vistArapUrvaka saMnikarSadvAra kahyuM. bAkInA dvArane viSe siddhaprAbhUta TakAthakI vizeSa jANavuM. (2) siddhAja sarva) pUrvokta pramANe muktine prApta thaela siddhanAjInuM svarUpa (sTiddhi vaijUfTuM) siddhaprAbhUtathakI zrI deveMdrasUrie lakhyuM che. ke Iti zrI devendrasUriviracita siddhapaMcAzikA prakaraNa sAthe samApta, - - Tu
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ UK30990 AcArya zrI abhayadevasUriviracita che zrI paMcanigraMthI prakaraNa -@zrInayavijayagurUNAM, prasAdamAsAdya sakalakarmaharam / vyAkhyAM kurve kAJcillokagirA paJcaninthyAH // artha -zrInayavijaya nAmanA gurunA sakaLa kamane haranArA prasAdane (kRpAne) pAmIne paMcanircathI nAmanA prakaraNanI kAMIka vyAkhyA lekabhASA (gujarAtI)mAM 42 chu. have prakaraNanI zarUAta karavAmAM Ave che - nemiUNa mahAvIraM, bhavahiyaTThA samAsao kiMci / vucchAmi sarUvamahaM, pulAyapamuhANa sAhUNaM // 1 // matha:-(namiUNa mahAvIraM ) zrImahAvI22vAbhAna nabha242 4zana ( bhavahiyaTThA ) 10ya vonA tine bhATa (pulAyapamuhANa ) pusA prabhuNa ( sAhUNaM) pAMya prA2nasAdhunu ( kiMci ) sezabhAtra ( samAsao) saMkSepathA ( sarUvaM ) 2535 ( ahaM ) ( vucchAmi ) 4 cha. 1. pannavaNa veyaM roge, kaippa caritta paDisevaNA nANe / titthe liMga sarIre, khitte kola gaii saMjaima nigAse // 1 // joguvaoga kasAe, lesoM pariNAma baMdhaNe vee~ / kammodIraNa uvasaMpajahaNa sannI ya AhAre // 2 // 1 A gAthA avasUrivALI chapAyelI pratamAM nathI, paNa jarUrI lAge che. ene AMka caDAvela nathI.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanircathI prakaraNa. 17 bha~va augarise kolaM-tare ya samugdhAya khitta phusaNA ya / bhAve parimANaM khalu, appAbahuyaM niyaMThANaM // 3 // artha -A prakaraNamAM pAMca nigraMthane aMge 36 dvAra kahevAnA che te A pramANe - 2 prazA nAdAninuM svarUpa, saMkhyA ane bhedAdika kahevuM te. 2 vejJAna-veda traNa che. 1 strIveda, 2 puruSaveda, 3 napuMsakaveda. kayA kayA nigraMthane kayA kayA veda hoya ? ( veda sivAyanA avedI kahevAya che. ) - rU rAjakA-rAganA traNa prakAra che-kAmarAga, sneharAga, daSTirAga. te rAga kone kone hoya ane kone kone na hoya ? (rAga sivAyanA te arAgI kahevAya che.) 4 5kAra-kalpa be prakAre-1 sthaviraka5. 2 jinakala5. ( baMnethI para te kapAtIta kahevAya che. ) kayA nigraMtha kayA ka9pamAM hoya ? bIjA parihAravizuddhika vigerene emAM aMtarbhAva samajavo. 6 vAritradvAra-cAritra pAMca prakAre-1 sAmAyika, 2 chedepasthApanIya, 3 parihAravizuddhi, 4 sUkSamasaMpAya, 5 yathAkhyAta. temAMnuM kayuM cAritra hoya? 6 tivanadina-pratikULapaNe sevanA te pratisevanA-virAdhanA te be prakAre. 1 mULaguNa pratisevanA, 2 uttaraguNa pratisevanA. 7 zAnadAra-pAMca prakAre- matijJAna, 2 zrutajJAna, 3 avadhijJAna, 4 mana:paryavajJAna, 5 kevalajJAna. temAMnA kayA jJAna hoya ? 8 tIrthakA-be prakAro-1 tIrthakare pravartAveluM te tIrtha ne te vinA2 atIrtha. 2 zrAdvAra-e prakAre-1 dravyaliMga ne 2 bhAvaliMga. dravyaliMga traNa prakAre1 svaliMga te sAdhuno veSa, 2 anyaliMga te tApasAdi paratIthIono veSa, 3 gRhastha liMga te gRhasthane veSa ane bhAvaliMga te jJAna-darzana-cAritrarUpa. 20 phAradAra-pAMca prakAre-dArika, 2 vaikriya, 3 AhAraka, 4 tejasa, 5 kAmaNa. temAMnA keTalA ne kayA zarIra hoya? 22 kSetra -be prakAre- janmathI ne 2 vihArathI. karmabhUmi, akarmabhUmirUpa kSetra samajavuM. temAMthI kayAM hoya ? 22 jasTaar--utsarpiNI tathA avasarpiNIrUpa be prakAre. 23 tAra-kyA kyA nigrantha maraNa pAmIne kyAM kyAM upaje? te gati pAMca prakAre-nArakI, tiryaMca, manuSya, deva ane mokSa.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ mm 174 prakaraNasaMgraha 24 saMyamakAra-cAritranA adhyavasAyanA vizuddhisthAna te kone keTalA heya ? 26 nidAna-nikarSa eTale saMyoga. paraspara hinAdhikapaNuM. te be prakAre 1 svasthAnanikarSa, 2 parasthAnanikarSa. 26 vorAdAra-ga traNa prakAre-mana, vacana, kAyA. e mULabheda, tenA uttarabheda paMdara samajavA. temAMthI kayA ne keTalA pega hoya? 27 3pavo dvAra-upayoga be prakAre-1 sAkArapaga, 2 nirAkAre paga. te jJAna ne darzanArUpa bAra prakAre jANuM. temAMthI kayA ne keTalA heya? 28 vaSAthadvAra-kaSAya cAra prakAre-1 krodha, 2 mAna, 3 mAyA, 4 lebha." 26 jerathAkAra-lezyA cha prakAre- kRSNa, 2 nIla, 3 kApita, 4 teje, 5 padma, 6 zukala. emAMnI keTalI ne kaI kaI hoya? 20 mira-pariNAma te cAritranI zuddhinA adhyavasAya te keTalA keTalA heya? tenA traNa prakAra-vardhamAna, hAyamAna, avasthita. 22 vaMdhanA-kayA kayA nirgathe keTalI keTalI karmaprakRti bAMdhe? 22 nara-vedana eTale karmanuM vedavuM. kayA nirca keTalI prakRtine vede? ( udaye bhegave ) 23 valIpadAra-kayA nircathane keTalI karmaprakRtinI udIraNA heAya ? ra4 35saMpanadAra-amuka nigraMtha te avasthAne mUkIne kaI kaI avasthA pAme ? rava saMzAda-saMjJA cAra prakAre-1 AhAra, 2 bhaya, 3 mithuna, 4 parigraha. uparAMta 5 krodha, mAna, cha mAyA, 8 lAbha, 9 ogha, 10 leka-ema daza prakAre paNa saMjJA hoya che. temAMnI keTalI hoya? . 26 sadAdvAra-kayA nigraMtha AhArI tathA aNAhArI hoya ? 27 mAtA -kayA nigraMtha keTalA keTalA bhava kare? + 28 jaLAkAra-kayA nigraMtha eka bhavamAM tathA ghaNuM bhavamAM te te avasthAne pAmIne tyAMthI paDIne keTalI vakhata te bhAvane pAme? 22 vAra-te te nircathapaNAmAM keTalo kALa rahe ? 30 aMtaradvAra-eka vAra te te nircathapaNAne pAmI, tajIne pharI te ava sthAne pAme tenI vacce keTaluM aMtara paDe ? te eka jIva AzrI tema ja ghaNu jIva zrI ema be prakAre.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcaniSca thI prakaraNa 175 rU? samuddhAtakAra--samuddAta sAta prakAre--1 vedanA, 2 kaSAya, 3 maraNu, 4 vaikriya. 5 tejasa, 6 AhAraka, cha kevaLI samuddAta. temAMthI keTalA haiAya ? rUra kSetradA--kayA kayA nigraMthane keTalA kSetranI avagAhanA hAya ? 33 sparInAdAra--kAne kAne keTalI keTalI sparzonA hAya ? rUjI mAvadAra--bhAva pAMca prakAre-dayika, kSAyika, kSAyeApazamika, Apa zamika ne pAriNAmika. temAM aiyika ne pAriNAmikanuM jIvasvarUpapaNu che, temAM meAkSamArganA abhAva che ane aprazasta che mATe e e grahaNa karela nathI ane sanipAtikanuM tA sa yeAgarUpapaNuM che mATe grahaNa karela nathI; bAkInA traNa bhAva ja grahaNa karyA che. temAMthI kayA bhAve vatatA hAya ? rUpa miALadvAra--kayA kyA ni thanI pratipadyamAna tathA pratipanna e e prakAranI saMkhyA keTalI hAya ? 36 alpavadutva kyA nigraMtha thADA hAya ane kyA vadhAre hoya ? TIkAne AdhAre pAMce prakAranA nigra thAnuM vivaraNa ahIM pAMce nitra thAmAM jJAna, darzana, cAritranA pariNAma keTalAka yathAyeAgya hAvAthI ja nigraMthanA byapadezane ( nAmane ) pAme che, jJAnAdi pariNAmanA abhAve nigraMtha zabdanA arthanI saMgati ja thatI nathI, ahIM ziSya prazna kare che ke-mULa nigraMtha ane peTAlekarUpa ( ceAthA ) nigra thamAM prativizeSapaNuM ( judApaNuM ) zu che ? tane uttara Ape che ke-mULa nigraMthapaNuM mAhanIya karmanA kSayApazAdi prakAre karIne ( udayanA sadbhAva chatAM paNa ) kahevAya che ane prabheda nitra thapaNuM ( cAyA bhedarUpa ) mAhanIya karma nI upazamanA ke kSapaNAvaDe sarvathA udayanA abhAve ja ( zreNImAM ) thAya che. eTaleA meDhA te emAM phera che. pulAkanA be bheda che. temAM labdhipulAkapaNuM labdhi upajIvanavaDe cAritrane asAra karavAthI prApta thAya che ane AsevanApulAkapaNuM te jarA jarA aticAranA AsevanathI cAritranA sarvathA avirAdhaka ane alpatara virAdhakapaNAthI prApta thAya che. khakuza aticArane AzrayIne kAMika adhikatara virAdhaka hAya che. athavA devibhUSAdikamAM Asakta chatAM paNa aticAranA lAghavapaNAthI pulAkathI vizudhdha paNa heAya che. kuzIla tA te prakAranA jJAnAdi upajIvanavaDe ane kaSAyanA AsevanavaDe sphuTa rIte ja judA paDe che. sa`yamasthAnane AzrayIne AdimAM pulAka sAthe ane madhyamAM bakuza sAthe tulya chatAM AgaLa te ba Mnene atikramIne vizuddhatara paNa heAya che. A pramANe e pAMcenuM prativizeSa ( juduM jIdu' ) svarUpa che. e pAMce prakAranA ni thAnA A kramApanyAsa vizuddhinA kramane apekSIne ja saMbhave che. te A pramANe-sarvathI echI vizuddhi pulAkamAM, tethI vadhAre
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. bakuzamAM, tethI vadhAre kuzIlamAM, tethI vadhAre nigraMthamAM ne tethI vadhAre snAtakamAM. snAtakanI te ati vizuddha jJAnadarzanAdi guNanI prAptivaDe mehanIyAdi ghAtI karmanA kSayathI nigraMtha karatAM atyaMta vizuddhi che. A kSetramAM vartamAnakALe bakuza ne kuzala be nirgathe ja hoya che. bAkInA traNa nigraMtha vicheda pAmelA che. kahyuM che ke-pulAka sahita nigraMtha ne snAtaka e traNa viccheda pAmelA che.' bakuza ne kuzIla e be to jyAMsudhI tIrtha pravartaze tyAM sudhI rahevAnA che. 2-3. prathama nircathanA pAMca prakAra kahe che - paMca niyaMThA bhaNiyA, pulAyabausA kusiilniggNthaa| hoi siNAo ya tahA, ikiko so bhave duviho // 4 // atha-bAhya AtyaMtara graMthIthakI nIkaLyA te nircatha-(4 nighaMTA mAjA) tIrthakare pAMca prakAranA nircatha kahyA che. (puchAya ) 1 pulAka, (vA ) 2 bakuza, (purI) 3 kuzIla, (nikathA) 4 nigraMtha (tadA) tema ja (vinAza ) 5 snAtaka (m) te (zi) eka ekanA ( tuvo ) babe prakAra (hora) che. 4 have nigraMtha zabdano artha kahe che - gaMtho micchatta dhaNAio mao je a niggayA ttto| te niggaMthA vuttA, tesi pulAo bhave paDhamo // 5 // artha -(jo) jenAthI kameM karI jIva guMthAya te grantha. tenA be prakAra che-1 bhAvagrantha, 2 dravyagrantha. (mi chatta) mithyAtva 1, kaSAya 4, kaSAya 9 e cauda prakAre AtyaMtara grantha athavA bhAvagrantha ane (UTI) 2 dhanAdi eTale dhana 1, dhAnya 2, hiraNya 3, suvarNa 4, kSetra 5, vAstu da ka5 7, dvipada 8, catuSpada 9 A nava prakAre bAhyagrantha athavA dravyagrantha ( mo ) ema baMne prakArane grantha mAne che (to) tenAthI-tene choDIne (te nirAzA) je nIkaLyA (se nizA kuttA) tene nigrantha kahyA che. (jela) te nirgasthanA pAMca bheda che temAM (puTAvo padamo) pahele pulAka nAme nircantha jANavo. 5 pulAkanuM svarUpa kahe che - dhannamasAraM bhannai, pulAyasaANa teNa jassa samaM / caraNaM so u pulAo, laddhI (paDi)sevAhi so ya duhA // 6 //
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanircathI prakaraNa 177. artha:-(purAvaLa ) pulAka zabdavaDe (dhamarA) sarva vinAnuM phatarA sarakhuM asAra dhAnya (mannarU) kahevAya che. (te) tenA (aM) sarakhuM ( ra) jenuM (vALa) cAritra doSe karIne asAra hAya ( 3) te pulAka kahIe. (to ja purA) te pulAka (dI ) 1 labdhipulAka ane (rivArdi) 2 pratisevApulAkanA bhedavaDe (DudA) be prakAre che. 6. labdhipulAkanuM lakSaNa kahe che - saMghAiyANa kajje, cunnijjA cakavaTTimavi jiie| tIe laddhIi juo, laddhipulAo muNeyavo // 7 // artha-je sAdhu mahAtapasvI (saMghAdALa ) saMghAdikanuM kArya upaje thake apavAda mAge (nag ) je ladhivaDe (rAzi ) cakavattIne paNa (as) cUrI zake (tI sTI gupha) tevI labdhivaDe yukta hoya te (strakripurA mukhecaro) labdhipulAka jANavo. tenI deveMdra samAna traddhi (zakti) hoya che. 7. have pratisevanA pulAkanuM lakSaNa kahe che - AsevaNApulAo, paMcaviho nANadaMsaNacaritte / liMgaMmi ahAsuhume, ya hoi AsevaNAnirao // 8 // artha (saraLagro) bIjA sevanA pulAkanA (vavido) pAMca prakAra che. tenA nAma A pramANe-(nAvavA ) 1 jJAna pulAka, darzana pulAka, 3 cAritra pulAka, (#i(ma) 4 liMga pulAka (dAdudube ) ane 5 yathAsUkSma pulAka. te pAcene viSe (Avanika) AsevanA raktapaNuM (ra) hoya che. 8. e jJAnAdikanA ISat virAdhaka hoya che te ja kahe che - nANe daMsaNacaraNe, IsIsi virAhayaM asAro jo| so nANAipulAo, bhaNNai nANAi jaM sAro // 9 // artha -(nAne saMsArane) jJAnane viSe, darzanane viSe ane cAritrane viSe ( vAra virA) lagAra lagAra virAdhanA karato ( ka) je (kanAre ) asAra thAya arthAt jenuM cAritra asAra thAya ( nAnApurA ) te jJAnAdi pulAka (paurg ) kahevAya che. ( ) je kAraNa mATe (nANA ) jJAna, darzana, cAritra ja cAritramArgamAM (vAre) sArabhUta (mavorg) kahevAya che. je sArathI rahita te AsevanApulAka kahevAya che. 9 23
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 prakaraNasaMgraha. khaliyAidUsaNehi, nANaM saMkAiehi sammattaM / mUluttaraguNapaDisevaNAi caraNaM virAhei // 10 // artha:-(argTULa) khalita-militAdika dUSaNavaDa (nALa ) jJAnane, (saMkrAhaiiM sanmatta) zaMkAdika dUSaNa vaDe sakatvane ane (mUhurazuLa ) mULaguNa tathA uttaraguNanI ( sevA) pratikULavanAvaDe (4 vida) cAritrane virAdha che. 10. vivecana -have AsevanA pulAka jJAna, darzana tathA cAritrane viSe lagAra lagAra virAdhanA kaI rIte kare che? te dekhADe che-AlitamilitAdika dUSaNovaDe jJAnanI virAdhanA kare che. akSaranI skUlanA te khalita kahIe, Adizabda militAdika levA. darzana eTale samakita-jinezvaranA vacana upara zraddhA te samiti. temAM zaMkAdi karavA te samakitanA dUSaNa kahevAya che. te pAMca che tenAM nAma-1 zaMkA, 2 kAMkSA, 3 vitigichA, 4 mithyAtvInI prazaMsA, 5 mithyAtvInI saMgata (paricaya). tenA vaDe samakitanI virAdhanA kare che ane mULaguNa tathA uttaraguNanI pratisevanAvaDe cAritrane virAdhe che. prANAtipAta-viramaNadi pAMca mahAvrata tathA cha rAtribhejanaviramaNa e cha mULaguNa jANavA tathA piMDavizudvayAdi uttaraguNa jANavA. 10. liMgapulAo annaM, nikAraNao karei jo liMgaM / maNasA akappiyANaM, nisevao ho ahAsuhumo // 11 // artha - ko) je sAdhu (niHTTo) niSkAraNa-kAraNa vinA-puSTa hetu vinA (ga) anya anya (DhiA) liMga (4) kare-gRhasthanA tathA kutIthI vigerenA veSa kare tene (hiMsapurA ) cethA liMgapulAka kahIe. ane (mArA) mane karIne (azvithA) akalpita vastune-je sAdhune kape nahIM teno (nivamo) sevanAra (Dho lAguduno) pAMcamo yathAsUma pulAka hoya. vacana ane kAyAnI apekSAe mananI virAdhanA sUkSama che mATe. 1. bausaM sabalaM kabburamegahuM tamiha jassa cArittaM / aiyArapaMkabhAvA, so bauso hoi nigaMtho // 12 // arthapUrva kahelA nigraMthanA pAMca prakAramAMthI prathama bheda pulAkanuM svarUpa kahIne have bIjA bakuza nigranthanuM svarUpa kahe che -(varSa) bakuza, (navaruM ) zabala, (ghume daM) kabUra e ekAryavAcI zabdo che. tene athe meluM, gaMdu e thAya che. jema kAdavathI svaccha vastu melI thAya che (tamida 3 rAtti)
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanircathI prakaraNa. tema ahIM jenuM cAritra (cArajmAvA) aticArarUpI kAdavanA sarbhAvathI meluM thayela hoya to ghaDo Dhora nirAM tho) te bakuza nigraMtha kahevAya che. 12. uvagaraNasarIresuM, sa duhA duviho'vi hoi paMcaviho / AbhogaaNAbhoge, assaMvuDasaMvuDe suhume // 13 // artha -(4 judA) te bakuza nindanA be bheda. ( 3ghaYT) 1 upakaraNa bakuza eTale vastra-pAtrAdika upakaraNanI vibhUSA karavAmAM pravartate ane (navuM) 2 zarIra bakuza eTale kara-caraNAdika zarIranA avayanI vibhUSA karavAmAM pravarte te. (tuvidodavi dora paMvido) e baMnenA pAMca prakAra che. je sAdhu A akRtya che ema jANato saMto Acare te (Amona) Aga bakuza, aNajANato kare te (avmo) aNAbhaga bakuza, mULaguNe athavA uttaraguNe karI saMvRta thako varte te (saMju) saMvRta bakuza, asaMvRta thako varta te ( mAMguDa) asaMvRta bakuza ane (judu) netra, nAsikA, mukhAdikanA maLane dUra karato yathAsUkSama bakuza jANe. 13. have bakuzanA mULa be bhedamAMthI upakaraNa bakuzanuM svarUpa kahe che- jo uvagaraNe bauso, so dhuvai apAuse'vi vtthaaiN| icchai ya laNhayAiM, kiMci vibhUsAi bhuMjai ya // 14 // artha:-(Go vALa vaDo ) je upakaraNa bakuza hoya (to) te (agisstva)comAsA vinA paNa ( thAuM ) vastrAdika (puvA) dhUve (phucha i iTTathAuM, vaLI zarIranA sukhane mATe lakSaNa-suMvALA vastranI vAMchA kare. ( tri vimUlAda muMs6 2) vaLI kAMIka zarIranI zobhAne mATe vastra samAre vApare. 14. taha pattadaMDayAI, ghaTTa maLaM siNehakayateyaM / dhArei vibhUsAe, bahuM ca patthei uvagaraNaM // 15 // artha -(ta) tathA vaLI te upakaraNa bakuza ( pattavaMcAI) pAtrA ane DAMDAdikane (6) kaThaNa pattharavaDe ghase, (maphaeN) suMvALA pattharavaDe masaLe, (vida ) tela pramukhe karIne (jortha) tejavALAM kare, pachI tene (vimUlA) zobhAne arthe dhAraNa kare. (jIvarakSA mATe to suMvALAM pAtra rAkhavAM kahyAM che ). (2) tathA (huM) ghaNuM eTale jeTalAM vAparavAnI zAstramAM AjJA che tethI adhika (Athe savAra ) upakaraNanI prArthanA kare-rAkhavAnuM vAM che. 15. - have dehabakuzanuM svarUpa kahe che -
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha dehabauso akajje, karacaraNanahAiyaM vibhUsei / duviho'vi imo iDiM, icchai parivArapabhiIyaM // 16 // matha:-( akaje ) // 225 vinA-azuthinetravi 41295 vinA (karacaraNanahAiyaM) hAtha, 5, navagere (vibhasei) zaNagAre bheTaghAve. (dehabauso) te zarI2 paza 4Aya che. ( duviho'vi imo) 240 654291 madhuza tathA zarIra paza-ye ne praa2|| 14 // ( parivArapabhiIyaM) parivAra prabhuma (iDiM) Rddhine ( icchai ) vAMcha. meTo dha shissye| thAmI, dh| shraav| sbhaa| mAta thAo, ghaNo vaibhava thAo vagerenI IcchA kare. 16. paMDiccatavAikayaM, jasaM ca patthei tami tusai ya / suhasIlo na ya bADhaM, jayai ahoratta kiriyAsu // 17 // ma:-qI te 4 // pAtAnI ( paMDiccatavAikayaM ) 5Dita bhane tapAhitha thatA ( jasaM ca patthei ) yaza- ich| 32, (ya) vaNI (tami tussai ) dhane potAnA yaza mAlate samajAna pAte saMtoSa pAbhe, qvi ( suhasIlo ) subhzIla hoya eTale zarIranI sarasa AhArAdike lAlanapAlanA kare, snAnavivepnaah 42. (ya) qNI ( ahoratta ) zatahivasanI (kiriyAsu) DiyAsamA ( na bADhaM jayai ) satyata mA2pUrva 4 ytn| ( prayatna ) 42 na. 17. parivAro ya asaMjama, avivitto hoi kiMci eyassa / ghaMsiyapAo tillAimasiNio kattariyakeso // 18 // matha:-(eyassa ) jI se mdhushn| ( parivAro ya ) parivA2 ( asaMjama ) sasayabhavana DAya, ( avivitto ) aviviThata aTale pakhapAtrAhinA bhADayA ma na DAya. tathA (kiJci ) is ( ghaMsiyapAo) nA 5 // dhasevA DAya tevo tathA (tillAimasiNio) sAthI bhaIna 42raaye| ane (kattariyakeso) 4aatre| zavANA ( hoi ) DAya. 18. taha desasabacheyArihahiM sabalehiM saMjuo bauso / ____mohakkhayaThamabbhuDio a suttami bhaNiyaM ca // 19 // matha:-(taha desacheya ) tathA zache te ch| prAyazcitta any. renA dIkSAparyAya ghaTavAnA thAya te ch| prAyazcitta. tathA ( savacheyArihehiM ) skch|
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanigraMthI prakaraNa 181 mULa prAyazcitta eTale sarva paryAyanA iMda karI jene phrIthI dIkSA levArUpa daMDa karavAmAM Ave te. A ba Mne prakAranA prAyazcittane yAgya evA ( maheEi saMtuo vaso ) zakhala cAritriyAe sahita te akuza jANuveA. atra evI zaMkA thAya ke AvA doSa tA pAsatthAnA paNa kahyA che teA pAsasthA ane akuzamAM phera ze ? uttara-jo ke pAsasthAmAM tathA akuzamAM sarakhA lakSaNa dekhAya che, teA paNa pAsaDthA niSvasa hAya ane khakuza nintha prAyazcittAdi sApekSa hAya ( molayakramammudio ) ane meAhanA kSayamAM atthita-ujamALa heAya. ( 6 ) vaLI ( suttami maLiyaM 4 ) sUtramAM paNa kahyuM che ke--19 uvagaraNadehacukkhA, riddhIjasagAravAsiyA niccaM / bahusabalacheyajuttA, niggaMthA bAusA bhaNiyA // 20 // a:-khakuza nigraMtha kevA heAya ? ( savaLane cuvA )upakaraNa ane zarIrane cAmAA rAkhanAra hAya, (dvijJasapA vAliyA niyaM) nitya RddhigArava, yazagArava ane zAtAgAravayukta hAya tathA pUrva kahI gayelA (vaghusavacheyanuttA) iMda ane mUla prAyazcittane ceAgya evA ghaNA zamala cAritrIyAnA parivArayukta hAya te ( nimnayA vArasA maLiyA ) bakuza ni theA kahyA che. 20, upara kahelA doSa sahita, AtmAtkaSaeN rahita chatAM zuddha mA prarUpaka, bhavabhIru tathA meAkSane arthe udyama karatA hAya tene cAritrI kahIe; paNa e kALAcita AhAravasatyAdi yatanAmAM pramAdI hAya tevA utkRSTanAmadhArIne sarvathA yati na kahIe. Abhoge jANato, karei dosaM ajANamaNabhoge / mUlattahi~ saMvuDa, vivarIya asaMvuDo hoi // 21 // a:--have upakaraNu bakuza tathA zarIra akuzanA je pAMca bheda kahyA che tenu svarUpa kahe che:-- ( Amone nALato jver rola ) 1 AbheAga bakuza-amuka kArya karatAM doSa lAge che ema jANatA thakA je doSa kare te. ( jJALamaLamone ) 2 anAlega bakuza-majANutA thakA je doSa kare te. ( mUtyuttatti saMtrula ) 3 saMvRta akuzajenA pAMca mahAvratAdi mULaguNu tathA piDavizuddhacAdi uttaraguNanA doSa leAkamAM prasiddha na hoya te. ( vivarIya asaMturo hor ) 4 asa MvRta akuza-saMvRta aku zathI UlaTA eTale jenA dASA leAkamAM prasiddha hAya te. 21. 12sagArava evA paNa pATha che.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 prakaraNasaMgraha acchimuhamajamANo, hoi ahAsuhumao tahA bauso / sIlaM caraNaM taM jassa kucchiyaM so iha kusIlo // 22 // ' artha--have ( sadA ) temaja ( dikumajhamALo ) AMkha ane mukhane pramAWto-sApha karato eTale AMkha pramukhano mela dUra kare, mukhe bhIne hAtha lagADe te ( adAdumo yo) yathAsUma bakuza (dora ) hoya che. evI rIte bIjA bakuza nirgasthanA pAMca bheda kahIne have trIjA kuzIla nigranthanuM svarUpa kahe che-( sIruM ) jenuM zIla ane cAritra (kurijhartha) kutsita-malIna hoya (jo rada phulacho) tene aDI kuzIla kahIe. 22. paDisevaNA kasAe, duhA kusIlo duhAvi paMcaviho / nANe daMsaNa caraNe, tave ya ahAsuhumae ceva // 23 // artha-trIjA kuzIla nigrantha (su ) be bhede che. ( phiravA jatA ) 1 pratisevanA kuzIla te viparIta ArAdhanA-pratisevanA teNe karI kuzIla ane 2 kaSAya kuzIla te saMjavalana kaSAyanA udayAdikathI kuzIla te kaSAyakuzIla (dullavi paMvido ) te baMne kuzIlanA pAMca pAMca prakAra che. (nALe haMphA ) 1 jJAna kuzIla, 2 darzana kuzIla, 3 cAritra kuzIla, (te kudumag ceva ) 4 tapakuzIla ane pAMcame yathAsUma kuzIla. ra3. iha nANAikusIlo, uvajIvaM hoi nANapabhiIe / ahasuhumo puNa tussaM, esa tavassi tti saMsAe // 24 // artha -(nAmig) jJAnAdi-jJAna, darzana, cAritra ne tapavaDe (nIvaM dora ) upajIvikA kare ( 66 nAkhavutI ) te ahIM jJAnAdi kuzIla jANavA. (ga tarata tti saMsApa) vaLI A tapasvI che evI prazaMsA sAMbhaLIne (7) saMtoSa pAme te (akudumo) yathAsUma kuzIla jANavo. 24. vivecana - jJAna pratisevanA kuzIla-je vastrAdika lAbhane arthe jJAnaguNa vApare teno upayoga kare te. 2 darzana pratisevanA kuzIla-je vastrAdika lAbhane arthe samyakatva guNa vApare te. 3 cAritra pratisevanA kuzIla-je vastrAdika lAbhane arthe cAritra kriyA kare te. 4 tapa pratisevanA kuzIla-je vastrAdika lAbhane arthe mAsakSapaNAdi tapa kare te.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanithI prakaraNa 5 yathAsUma pratisevanA kuzIla-je A sAdhu tapasvI che evI prazaMsA sAMbhaLIne saMtoSa pAme-khuzI thAya te. jo nANadaMsaNatave, aNujuMjai kohmaannmaayaahiN| so nANAikusIlo, kasAyao hoi nAyabo // 25 // artha -( nAraMgata ) je jJAna, darzana, tapane (vomALanAthAe ) krodha, mAna, mAyA sAthe (junuM ra ) jeDe (to nAnarpharIyo rAsAyabo dora ) te jJAnAdi kaSAyakuzIla hoya ema (nAcaNo ) jANavuM. 25. bIjA kaSAyakuzIlanA pAMca prakAra kahe che - 1 jJAna kaSAya kuzIla-je saMjavalana kaSAyavaMta potAnA kedha mAna mAyAne viSe jJAnane vApare che. 2 darzana kaSAya kuzIla-je saMjavalana kaSAyavaMta potAnA krodha mAna mAyAne viSe darzanane vApare che. 3 tapa kaSAya kuzIla-je saMjavalana kaSAyavaMta potAnA krodha mAna mAyAne viSe tapane vApare che. cArittami kusIlo, kasAyao jo payacchai sAvaM / maNasA kohAIe, nisevayaM ho ahAsuhumo // 26 // artha - vArittama kuNIDho ) 4 cAritra kaSAya kuzIla ( 9 ) je sAdhu ( sAco ) krodhita thaye thake (sAvaM pacha) zrApa Ape te. (kadAsudu) 5 yathAsUma kaSaya kuzIla ( mArA dAda) je manathI kaSAya (nivacaM) seve paNa vacanAdika viSayamAM vikAra kare nahi te. (ho) hoya che. ra6. ahavA'vi kasAehiM, nANAINaM virAhao jo ya / so nANAikusIlo, neo vakkhANabheeNa // 27 // artha -(avavi) athavA paNa (vo ja) je (krAif ) kaSAyavaDe ( nALAmAM vidat ) jJAnAdikane virAdhaka ( no nAro ) te jJAnAdi kuzIla jANo. ( vavavAmiTiM) emAM vyAkhyAnabhede ja bheda jANavo. (e vyAkhyAnamAM prakAramAtrane bheda che, paNa paramArtha bheda nathI ) 27. anne liMgakusIlaM, tu tavakusIlassa ThANae biti / niggaMtho puNa gaMthAo mohao niggao jo so // 28 //
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasa'graha. artha:--( A ) anya AcAryo ( tasIhassa TALava) tapakuzIlanA sthAnake (jinakulIja tu) ligakuzIla (viMti) kahe che. (kuLa) have nigranthanA ceAthA bheda ninthane artha kahe che. ( jJomone ) je mAharUpa ( U~cAo ) graMthathI eTale bandhanathI ( niSNao ) nIkaLyA ( o ) tene (nigraMtho ) ningrentha kahIe. 28. 184 uvasAmao ya khavao, duhA niyaMTho duhAvi paMcaviho / paDhamasamao apaDhamo, caramo'caramo ahAsumo // 29 // artha:- 3vasAmo ya havo) upazamaka ane kSepaka ema (judA niyaMko ) e prakAre nimbrentha jANavA. ( uva parrAvo) te baMnenA pAMca pAMca prakAra cheH(paDhamasamo) 1 prathama samayanA, (avo) 2 aprathamasamayanA, ( sojo) 3 carama samayanA, 4 acarama samayanA ane ( bAnunnumo ) 5 yathAsUkSma. 29. vivecana:--nigraMnthanA ceAthA bheda ninthanA be prakAra che:-- 1 upazamaka nigrantha--je meAhanIya karma nA upazamAvanAra hAya te. 2 kSepaka nigrantha--je meAhanIya karmanA kSaya karanAra hoya te. A baMnenA pAMca pAMca prakAra che te nIce pramANeHaNtmuhuttpmaannyniggNthaai paDhamasamayaMmi / paDhamasamae niyaMTho, annesu apaDhamasamao so // 30 // artha :---- aMtamuduttapamALaya ) antarmuhUrta pramANunA ( niyaMyadAX) nirjhanthanA kALanA ( paDhamasamama ) prathama samaye vartatA te ( 14masamarpa niyaMtte ) prathama samaya nigrantha. ( annapu ) anya ( samaye ) mAM vartate te ( apamasamo ne ) aprathama samaya nigraMntha jANavA. 30. vivecana:--mAhanIyakama ne upazamAvanAra upazamazreNi mAMDe che, eTale meAhanIya karma ne upazamAvatA sAdhu mAhanIyakanI prakRtinA rasAdaya tathA pradezeAdayane zAMta kare che. te upazAmaka nirtha tha agiyArame guNuThANe va tA jANavA. tane mAhanIyakama nI prakRtinAM daliyAM sattAmAM rahe che ane kSapakazreNi karanAra sAdhu mAhanIyakanAM daliyAMnA sathA nAza kare che eTale tene sattAmAM te daliyAM heAtAM nathI. A kSepaka nigrantha bArame guNaThANe jANavA. A ba Mne nigranthanA kALa antarmuhUta'nA che. have tenA pAMca pAMca prakAra kahe che. 1 upazAMta addhAnA prathama samaye va tA sAdhu te prathama samaya upazAmaka nigraMntha. 2 upazAMta addhAnA prathama sivAyanA anya samayeAmAM vataM tA sAdhu te aprathama samaya upazAmaka nigrantha.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanircathI prakaraNa 185 1 kSapaka addhAnA prathama samaye vatatA sAdhu te pramANe samaya kSepaka nigraMtha. 2 kSepaka addhAnA prathama samaya sivAyanA anya samayamAM vartatA sAdhu te . aprathama samaya kSepaka nircatha. 30. emeva tayaddhAe, carame samayAMma caramasamao so| sesesu puNa acaramo, sAmanneNaM tu ahasuhumo // 31 // artha -( va tAi) e ja pramANe tenA kALamAM (rame samami) carama samaye vartato (caramasamo ) te carama samaya nigraMtha ( ku pu) ane bAkInA samayamAM vartata (annAme) acarama samaya nircatha jANavo tathA (sAmai tu judumo) sAmAnyapaNe temAM vartatAne yathAsUma nircatha jANavo. 31 vivecanaH--have nigraMthanA pAMca prakAramAMhelA chellA traNa prakAra kahe che - 3 upazama addhAnA carama (chellA) samaye vartatA te carama samaya upazAmaka nirca tha. 4 upazama addhAnA acarama samaye ( chellA sivAyanA anya samayamAM ) vartatA te acarama samaya upazAmaka nigraMtha. 5 upazama addhAnA sarva samayamAM sAmAnyapaNe ( vizeSa vivakSA vinA ) vartatA te yathAsUkSma upazAmaka nirca tha. 3 kSepaka addhAnA carama samaye vartatA te carama samaya kSepaka nitha. 4 kSepaka addhAnA acarama samayamAM vartatA te acarama kRpaka nircatha. pakSapaka addhAnA sarva samayamAM ( vizeSa vivakSA vinA ) vartatA te yathAsUma kSapaka nigraMtha. have nigraMthanA pAMcamA bheda snAtakano artha ane bheda kahe che - suhajhANajalavisuddho, kammamalAvikkhayA siNAo tti / duviho ya so sajogI, tahA ajogI viNiddiTho // 32 // artha- majavihayA ) ghAtakarmarUpI maLane dhovAnI apekSAe (suhAgaDha) zukaladhyAnarUpI pANI vaDe (vipuao) vizuddha thayelA te (livir tti) snAtaka kahevAya che () te (tuvido) be prakAre che. ( ratano) 1 sagI snAtaka te terame guNaThANe vartatA (tadA ao vigio ) tathA 2 agI snAtaka te caMdame guNaThANe vartatA jANavA. 32. 24
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 prakaraNasaMgraha. so puNa paMcaviappo, acchavio asabalo akammaMso / aMparisAvI saMsuddhanANadaMsaNadharo taha ya // 33 // artha -( gr) vaLI te sagI snAtaka (vizo) pAMca prakAre jANo. ( chavi) 1 achavI snAtaka, (karavo ) 2 azabala snAtaka, (a ) 3 ekama snAtaka, (alpavirAva) 4 aparizrAvI snAtaka, (saMtunAzavaMtaLadharo tadu ya) temaja 5 saMzuddha jJAnadarzanadhara snAtaka 33. bhaNNai chavI sarIraM, joganiroheNa tassa ya abhAve / achavi tti hoi ahavA, kheaabhAveNa acchavio // 34 // artha -have acchavI snAtakano artha kahe che -(mav$ jIva ) chavI eTale zarIra kahevAya che (ta ja nira ) te zarIrane yoga nirodha karavAvaDe (ama) abhAva mAnya sate (avi tti dora) achavI snAtaka hoya ( vA) athavA ( ra mA ) kheda sahita jIvavyApAra te jene nathI tene prAkRta bhASAe (davi) achavI kahIe. athavA ghAtakarmano kSaya kare hovAthI pharIne tene kSaya kare nathI mATe akSapI eTale achavI kahIe. 34. assabalo'NaiyAro, niThiyakammo ya ho akmmNso| nissesajogarohe, aparissAvI akiriyattA // 35 // artha -(avoirat ) aticAra rahita te azabala, (nidiyane 2 TTa akhaM) niSTitakaza te akarmAza hoya ( 2 ) vaLI (nisajAno) samasta je dhye thake ( rUpiricattA) akriyapaNAnaDe ( ma llAvA) aparizrAvI hoya. 35. vivecana -snAtakanA pahelA bheda achavAno artha uparanI gAthAmAM kahyo che. have bIjA bhedonA artha kahe che - 2 azabala snAtaka -aticArarUpa mela jene viSe na hoya te. 3 akasmaza snAtaka-karmA kahetAM ghAtakarma jenA sarvathA nAza pAmyA che te. 4 aparizrAvI snAtaka-mana vacana kAyAnAM samasta ga saMdhye thake akriyapaNuM karmabaMdha rahitapaNuM jene prApta thayuM hoya te.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pa'canirtha thI prakaraNa asahAya asAhAraNa, anaMtanANAidharaNao hoi / saMsuddhanANadaMsaNadharo siNAo'ttha paMcaviho // 36 // dAraM 1 187 artha :-(aladAra) have snAtakanA pAMcamA bheda kahe che. je asahAya eTale sahAya rahita kAraNa ke kevaLajJAna thAya tyAre matyAdika cAra jJAna nahi hAvAthI tathA kevaLadarzana thAya tyAre bAkInA traNa danane abhAva hAvAthI asahAya kahIe. ( sAdALa) tema ja jenA sarakhuM khIju kAi na hoya tene asAdhAraNa kahIe. ( anaMtanALAdhano Dho6) AvA prakAranA anaMta jJAna ane dunane dharanAra te snAtakanA pAMcamA bheda ( saMtrunAlaLadhatte) saMzuddha jJAnadanadhara kahIe. (nniojja paMcavidyo)evI rIte snAtakanA pAMca bheda samajavA. 36. evI rIte paheluM prajJApanA dvAra kahyuM. have bIjuM veDhAra kahe cheH-- thIvajo u pulAo, baussapaDi sevagA tiveyA'vi / sakasAo yativeo, uvasaMtaskINaveo vA // 37 // uvasaMtakhINaveo, niggaMtho pahAyao khaviyaveo / dAraM 2 // evaM ciya rAgaMmi vi, Aimacauro sarAga tti // 38 // dAraM 3 // a:--have pAMca nigranthane viSe bIjI' veda dvAra kahe che:-( zIvo 3 pujAo ) pulAka nirjhanthane srIveda vinA bAkInA e veda puruSaveda ane kRtrima napu Msakaveda hAya, kAraNa ke strIne pulAka labdhi hAtI nathI. ( caGasaptakalevanA tivethAvi ) makuza ni tha tathA pratisevAkuzIla e be nigraMthane traNe veda hAya. (pulAka, bakuza, pratisevAkuzIlane upazamazreNI ne kSepakazreNInA abhAva che. ) ( sattAo ya tiveo) kaSAya kuzIla chaDhe, sAtame, AThame e traNe guThANuM vatA traNe vedI hAya, anivRttimAdara ane sUkSmasa'parAya guNuThANuM (vasaMta) upazamazreNIvALA ( vasaMta ) upazAMtavedI hAya, ane (chaLavelo vA) kSapakazreNIvALA kSINavedI hAya arthAt (ninaMtho) cAthA nigraMtha (vasaMta chInaveo) upazAMtavedI temaja kSINuvedI hAya. agiyArame guNaThANe vartatA upazAMtavedI hAya, bArame guNuThANe vartatA kSINavedI hAya, temane kSapakazreNI ne upazamazreNInA sadbhAva che. ( nhAyo viveo) snAtaka kSepakavedI ja hAya, terame, cAkrame guNuThANuM vedanA abhAva hAvAthI. have trIjI rAgadvAra kahe cheH--( vaMciyAmi vi ) e ja pramANe rAgadvAra jANavu. ( bAdamatro) eTale prathamanA cAra ( jJAna tti ) sarAgI jANavA. 1 kuzIlanA be bheda gavAthI cAra samajavA.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 prakaraNasa graha. nigraMtha upazAMtarAgI athavA kSINurAgI hAya ane snAtaka tA kSINurAgI ja hAya. 37-38. have cAthuM kalpadvAra kahe cheH-- paDhamo ya therakappo, kappAIyA niyaMThagasiNAyA / sakasAo tiviho 'vi ya, sesA jiNatherakappaMmi // 39 // dAraM 4 a:---- 14mo ya thaLo) paheleA pulAka nigraMtha sthavirakalpI ja hAya, ( vpAA niyaMtiLayA) nigraMtha tathA snAtaka kalpAtIta hAya kAraNa ke temane sthavirakalpAdika samAcArI nathI. ( sattAo tividdoSa 6) kaSAya kuzIla traNe prakAre hAya. eTale sthavirakalpI hAya, jinakalpI hAya tathA kalpAtIta eTale kalpa rahita paNa hAya, kAraNa ke chadmastha sakaSAya tIthaMkara kalpAtIta hAya. ( aisA niLathaomi ) khAkI rahelA akuza tathA pratisevA kuzIla te sthavirape temaja jinakalpe hAya. 39. have pAMcamuM saMyama dvAra kahe cheH-- AimasaMjamajuyale, tinni u paDhamA kasAyavaM causu / niggaMthasiNAyA puNa, ahakhAe saMjame huMti // 40 // dAraM 5 artha:--( bArmasaMjJamanuyaGe) prathamanu sajamannugala te sAmAyika cAritra tathA iMdyApasthApanIya cAritra e be cAritra (ttitri 3 5mA) prathamanA traNa nigraM tha pulAka, akuza tathA pratisevA kuzIla hAya.. ( sAva 43nnu ) kaSAya kuzIla yathAkhyAta vane bAkInA cAra cAritra hAya. ( nipaMsaLAvA kuLa) tathA vaLI nigraMtha ne snAtaka (addalA saMjJame kruti ) yathAkhyAta cAritre ja hAya, kAraNa ke te e anukrame 11 me, 12 me ane 13 me, 14 me guNaThANe hAya che. tyAM chellu yathAkhyAta cAritra ja hAya. evI rIte pAMcamu sajamAra kahyuM 40. have chaThThuM pratisevanA dvAra kahe cheH-- mUluttaraguNavisayA - paDi sevAseva uttaraguNesu bAuso, sesA paDisevaNArahiyA // 41 // dAraM 6 pulAe ya / artha:--(pujAj ya ) pulAka tathA pratisevanA kuzIla e e (mULuLa) prANA tipAtaviramaNAdi mULaguNa (3ttattuLa vijJA) ane davidha pratyAkhyAna Adi
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanigra thI prakaraNa 189 uttaraguNa viSayavALI (DisevA seva5) pratikULa sevAne sevanArA hAya che. (caso uttarALelu) bakuzane uttaraguNunI ja pratisevanA hAya che. te mULaguNane pratiseve tyAre pratisevanA kuzIla thAya. ( lettA DisevaLAAi ) mAkI rahelA 1 kaSAya kuzIla, 2 nirprantha ane 3 snAtaka e traNa pratisevanA rahita hAya che. 41. have sAtamu jJAnadvAra kahe che:-- bausAsevipulAyA, AimanANesu dosu tisu vAvi / hAo kevalanANe, sesA puNa causu bhayaNAe // 42 // artha:--- yaGasAthevipujAyA ) bakuza nigraMtha, pratisevA kuzIla ane pulAka nigraMtha e traNa nigraMthane ( AmanAnepu olu) prathamanA e eTale mati ane zrutajJAna heAya ( tilu vAvi ) athavA prathamanA traNa eTale mati, zruta ane avadhijJAna hAya, ( paTTAo vanALa) snAtaka kevalajJAne hAya, kAraNa ke chellA be guNuThANe kevaLajJAna ja hAya ( lelA puLa caDavu mayaLAva) bAkInA nigraMthAne cAra jJAna bhajanAe hAya. kaSAyakuzIla ane nigraMtha e e nirgu thAne mati ane zrutae e hAya, athavA mati, zruta, avadhi e traNa hoya athavA mati, zruta, adhi ane mana:paryava e cAra jJAna hoya. 42. paDhamassa jahaNaNeNaM, hoi suyaM jAva navamapuvassa / AyArataiyavasthaM, ukkoseNaM tu navapuvA // 43 // a:--have zrutajJAna keTaluM hoya te kahe che:--( massa nALAM) pahelA pulAka nigraMthane jaghanyathI ( Dhok yutha sAva navamapudatta ) ochAmAM AchuM zruta hAya teA navamA pUrvanA ( AcArataMdyavastuM ) AcAra nAme trIjA vastu sudhInuM hAya. ( pUrvAntargata adhikAra vizeSane vastu kahe che. ) ( volenaM tu navapullA ) utkRSTa ( vadhAremAM vadhAre ) saMpUrNa nava pUrvanu hAya. 43. bausakusIlaniyaMThANaM, pavayaNamAyaro jahannasuyaM / vaDasarvAdasevarALa, pulAs seva zerUM // 44 artha:--( valalIniyayALa ) akuza, pratisevanA kuzIla ane kaSAya kuzIla nigraMthane ( sannapuyaM ) jaghanyazruta ( vacaLamAyo) ATha pravacana mAtAnu ( pAMca samiti ane traNa guptinu) hAya ane ( varasakittavALuM ) akuza tathA pratisevA kuzIlane ( jJonuM) utkRSTathI ( judA phleva ) daza pUrva jeTaluM zruta hAya. 44.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190. prakaraNasaMgraha. niggaMthakasAINaM, caudasa u siNAyao suyAIo / dAraM 7 AitiyaM titthaMmi u, titthAtitthesu aMtatiyaM // 45 // dAraM 8 artha --have nirca thanA cethA bheda (nijA sALaM) nine tathA kaSAya kuzIla nircathane utkRSTathI (3 3) cAdapUrvanuM zrutajJAna hoya. (tijo purA ) snAtaka zrutAtIta hoya kAraNa ke terame, cAdame guNaThANe kevaLa jJAna hoya ane chAvasthika eTale pahelAM cAra ) jJAna TaLe tyAre ja kevalI thAya. have AThamuM tIrthadvAra kahe che--(mAsikaM tira3i ) prathamanA traNa nirgatha eTale 1 pulAka, 2 bakuza ane 3 pratisevA kuzIla e tIrthamAM ja hoya. (saMtatirja) chellA traNa kaSAya kuzIla, nigraMtha ane snAtaka (tiLeilu) tIrthe hoya ane atIrtha paNa hoya. atItha tIrthakara tathA pratyekabuddha ja hAya, e be vinA bIjA tIthe ja hAya. 45. have navamuM liMgadvAra kahe che :-- niyaliMge paraliMge, gihiliMge vAvi davao hujjA / niyaliMgi ciya bhAveNa, hujja savve pulAgAI // 46 // dAraM 9 artha --(nivaDhi) julAkAdi pAMce nirgathe svalige eTale sAdhuveze, (paDhiLa) anyalige eTale anya tIthIne veSe tathA (jisTine vAvi ) gRha lige e traNe lige (aa du) dravyathI hoya. (nisTana vira mALa ) ane bhAvathI svaligeja (duSa ke purA) e pAMce pulAkAdi nirgathe hoya. eTale jJAna, darzana, cAritrarUpa nijalige ja hoya. 46. have dazamuM zarIradvAra kahe che :-- hAyaniyaMThapulAyA, oraaliyteykmmnnsriiraa| bausAsova viuvvA vi, kasAyAhAragataNU vi||47|| dAraM 10 artha --(jJAnighaMpuThThANA) snAtaka nigraMtha, nigraMtha nirgatha ane pulAka niatha e traNa nigrathane (kosTimpaNI) dArika, taijasa ane kArpaNa e traNa zarIra hoya (vaDatAvi vikaa ) bakuza ane pratisevA kuzIlane vaikriya sahita cAra zarIra paNa hoya. ( vavAyArata vi) kaSAyakuzIlane AhAraka zarIra sahita pAMca zarIra paNa hoya. 47.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pAMcanirtha thI prakaraNa varlDa have agiyAramu kSetradrAra kahe che:-- kammadharAi pulAo, sesA jammeNa kammabhUmasu / saMharaNeNaM puNa te, akammabhUmIsu vi havijjA // 48 // dAraM 11 artha:--( madhAda puchAtro ) pulAka nigraMtha karma bhUmine viSe utpanna thAya che ane tyAM ja vihAra kare che (vicare che) paNa akamabhUmimAM utpanna thatA nathI, kemake akarma bhUmimAM utpanna thayelAne cAritra hAya ja nahIM. tathA pulAkanigra thatu kAi devAdika saMharaNu pazu karI zakatA nathI, tethI tene akarma bhUmimAM vihAra paNa thatA nathI. ( settA nameLa janmabhUmIpu ) bAkInA sarva eTale akuza, kuzIla, nizraMtha ane snAtaka janmathI karma bhUmimAM hAya (saMdarbheLa ghuLa te) para Mtu daivAdikanA saharaNuthI ( XmabhUmIttu vivijJA) akarma bhUmimAM pagu hAyavicare. tyAM saharaNa karyA pachI beMkuza tathA kuzIlane nigrantha ane snAtakapaNu prApta thAya ema samajavuM. 48. have bAramu kALadvAra kahe cheH taiyacautthasamAsuM, jammeNosappiNIi u pulAo / saMtaibhAveNaM puNa, taiyacaupaMcamAsu siyA // 49 // artha :-(pujAi) pulAkanigraMthanA (olavinI6 3) avasarpiNImAM (nameLa) janma ( sacava'thasamAsuM ) trojA ane cethA ArAmAM hAya. ( caitara mATenuM puLa ) paNa sattAnI apekSAe-hAvApaNArUpe ( tattvacApaMcamANu ziyA) trIjA, ceAdhA ane pAMcamA ArAmAM paNa hoya. ceAthA ArAmAM janmyA hAya te pAMcamA ArAmAM pulAkapaNuM pAme, paNa pAMcamA ArAmAM janmelA pulAkapaNuM pAme nahIM. 49. ussappiNI bIyataiyacautthAsu hujja jammaNao / saMtaibhAveNaM puNa, taiyacautthAsu so hujjA // 50 // artha :--( 3SinI6 ) utsarpiNI kALanA ( vIyata cacAthAsu ) bIjA, trIjA ane ceAthA ArAmAM ( Trupsa namaLo ) pulAka nigraMthanA janma hAya, eTale e traNa ArAmAM janmelA pulAkapaNuM pAme, tathA ( etamaveLuM puLa ) sattAbhAve eTale pulAkapaNe vartatA teA ( tayavasthAnu to punA) trIjA ane cAthA ArAmAM ja hAya. te e ArAmAM ja cAritra lai zakAya che. khIjA ArAmAM janmelA te trIjA ArAmAM pulAkapaNu' pAme. 50.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 prakaraNasaMgraha. osappiNIusappiNIvairitte jammaNeNa saMtIe / hujja cautthe kAle pulAyasamaNo tahanne'vi // 51 // artha:-(osappiNIusappiNIvairitte ) utsapichI ana masapiAthI 2Dita sevA bhAviDa kSetramA ( cautthe kAle ) yAthA maa2| samAna mAM (jammaNeNa saMtIe ) samayI ane sattathI (pulAyasamaNo tahanne'vi) yals nirbhaya Ane llon ni / 555 (huja ) DAya che. 51. bausakusIlA osappiNIi saMtIe jammaNeNaM ca / ticautthapaMcamAsuM, samAsu osappiNIi puNo // 52 // bIatiacautthiyAsuM, jammaNao saMtao tituriyaasu| niggaMthANa siNAyANaM, jammaNasaMtI jaha pulAe // 53 // artha:--(bausakusIlA) madhu tathA va me me nitha (osappiNIi ) saksapijInA (ticautthapaMcamAsuM samAsu) trIta, yAthA mane pAMyamA mArAmA (saMtIe jammaNeNaM ca )sattA bhane sanmathA DAya. (osappiNIi puNo) vaNI utsavilIna viSa (jammaNao) sanmayA (bIatiyacautthiyAsu) mI, zrI mane yAthA mArAmAMDAya (saMtao) tathA sattAthI meTa te 35 vartatA tA (tituriyAsu) trI sana yAthA mArAmA 4 DAya. (niggaMthANa siNAyANaM) niyamane snAtane ( jammaNasaMti) sanmathI sane sattAthI (jaha pulAe ) ma sAne yuche te pramANe . 53. saMharaNeNaM save'vi, huMti savvesu ceva kaalesu| muttu pulAyaM samaNaM, evaM kAlu tti vikkhAyaM // 54 // dAraM 12 matha:-( muttu pulAyaM samaNaM ) yaa niyane bhUTIna ( save'vi ) zrInA sarva nitha the| (saMharaNeNaM ) sa 2thA ( savesu ceva kAlesu) sarva mA nizce (huti) Doya. ( mAvimA tayAnI sattA bhe|| vAthA.) pusAnusa 263 pUrve kahelI yuktithI hotuM nathI. tathA nirgatha ane snAtakapaNuM pUrve saMharaNa karyA pachI prApta thAya che ema jANavuM, kAraNa ke apagatavedInuM te saMharaNa thatuM nathI. yuche : samaNImavagayaveyaM, parihArapulAyamappamattaM ca / caudasapuTviM AhAragaM ca na ya koi saMharai / /
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanigra thI prakaraNa. 193 a--sAdhvI, veda rahita, parihAravizuddhi cAritravALA, pulAka evA apramatta muni, caiAdapUrvI ane AhArakalabdhivALA-ATalAnuM saharaNa thatu nathI. ( ri jI tti vivAra) e pramANe kALadvAra kahyuM. pa4. have teramu gati dvAra kahe che.- aMtimaduyavajjANaM, uvavAo jahannao u sohamme / ukkoseNaM so puNa, hoi pulAyassa sahasAre // 55 // artha :--( aMtimakucavALuM ) nigrantha ane snAtaka e e nirpranthane vaIne bAkInA pulAka, bakuza ane kuzIla e traNa nigranthanA (vavAo nardezako peTTambhe) upapAta-upajavuM jadhanyathI sAdhama devalAkamAM thAya. (puna) ane (pujAyaE) pulAkanuM (kolena) utkRSTathI (lo hor sasAre) sahasrAra devaleAkamAM upajavuM thAya. 55. bausapaDisevayANaM, tu accue'Nuttaresu sakasAe / ajahaNNANukko seNaNuttaresuM niyaMThassa // 56 // artha :-( va'salevA N tu) bakuza ane pratisevAkuzIlanu ( trantupa ) utkRSTathI acyuta devaleAkamAM upajavu thAya. ( anuttarejI satttApa ) kaSAyakuzIlanu utkRSTathI anuttara vimAnamAM upajavu thAya. (niyaMNNa) ni nthanuM ( agaranALurosaiLa) ajadhanya ane anubhRSTathI ( anuttareluM) anuttare ja upajavuM thAya 56. siddhI pahAyagassa u, ee avirAhagA puNa havijjA / iMdA sAmANiya tAyatIsayA logapAlA vA // 57 // a:-(siddI iTTAyamsa 3 ) snAtaka nigraMthanu mekSe ja gamana thAya, kAraNa ke terame cAkrame zuThANe snAtaka hoya ane te guNaThANe vartatA kevaLo tA avazya mAkSe ja jAya. ( C ) nigraMtha ne snAtaka sivAyanA bAkInA A traNa nitra thA ( virAnA ghuLa ) avirAdhaka thakA (Eaa sAmALiya) iMdra, sAmAnika deva, (tAyatI sA ho pAchA vA ) trAyazriMza deva athavA leAkapAla (vijhA ) thAya. ( virAdhanu bhuvanapatyAdikane viSe upajavuM thAya. ) 57. 25 paliyapuhuttaM thovA, devaThiI aMtaduavivajjANaM / ukkosA savesiM, jA jaMmi u hoi suraloe // 58 // dAraM 13
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. artha:- vaMtapurAvavajJALa ) ni tathA snAtaka e be vajIne bAkInA traNa pulAka, bakuza tathA kuzIla (reTi) devalokamAM upaje tyAM tenI sthiti (1) staka jaghanya (jhiyagg4) papama pRthatva eTale bethI nava palyopamanI hoya ane utkRSTathI (s ifmA kuropa) je devalokamAM jeTalI (3osA) utkRSTa sthiti (doda) hoya teTalI (saMta) te sarvanI hAya. pa8. have cadamuM saMcamasthAna dvArA kahe che - patteamasaMkhijjA, saMjamaThANA havaMti hu cauNhaM / / niggaMthasiNAyANaM, ikaM ciya saMjamaThANaM // 59 // artha - ) julAka, bakuza, pratisevAkuzIla ane kaSAyakuzala e cAranA (remasaMvinA ) pratyekanA asaMkhyAtA (saMkAmadAra duvaMti) saMyamasthAna hoya, kAraNa ke cAritramehanIyanA kSapazamanuM vicitrapaNuM che. saMyamasthAna te adhyavasAyanI vizuddhirUpa sthAnaka jANavA. asaMkhyAtA kAkAzanA jeTalA pradeza teTalA saMyamanA adhyavasAya sthAne che. ( nisithALa ) nigraMthane tathA snAtakane (ru vica) eka eka ja (aMkamaThThA) saMyamasthAna hoya, kAraNa ke temane upazama athavA kSepaka rUpa eka eka ja adhyavasAya che. bIjA adhyavasAya sthAna tenA kAraNabhUta nathI. 59. niggaMthasiNAyANaM, tullaM ikaM ca saMjamaThANaM / patteyamasaMkhaguNA, pulAyabausANa te iMti // 60 // artha- nitizALa) ninya tathA snAtakanA (sAmA ) saMyamasthAna sAthI thoDA ane ( tu zu 2 ) tulya temaja eka eka ja hoya, (puchAyavarALa) pulAka nigraMtha tathA bakuza nigraMthanA (te jomavaMgu) te adhyavasAyasthAno pratyeke asaMkhyAtaguNa ( hRti ) che. eTale pulAkanA asaM. khyAtA che ane te karatAM bakuzanA asaMkhyAtaguNa che. 60. paDisevaNAkasAINaM, taheva tatto asaMkhaguNiyA ya / chaNhaM pi ya patteyaM, cArittiyapajavANaMtA // 61 // dAraM 14 artha - taheva) tathA vaLI (kavaLAvavAui) pratisevana kuzIla ane kaSAyakuzIlanA pratyekanA adhyavasAya sthAna (tatto amuLiyA ) tenA karatAM asaMkhyAtaguNa che. pazamanuM vicitrapaNuM che mATe. bakuza karatAM pratisevanAkuzIlanA asaMkhyAtaguNa che, tenAthI kaSAyakuzIlanA asaMkhyAtaguru che. (jIruM
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanircathI prakaraNa. 195 tti dhaM) e chae nigranthanA pratyekanA (vArjittapannavAgaMtA) cAritranA paryAya anaMtA che. 61. have paMdaramuM saMnikarSa dvAra kahe che - saThThANasaMnigAse, pulao pulayassa pajavahi smo| .. hINahio chaThThANA, paraThANakasAiNo evaM // 62 // artha-saMnikarSa eTale paraspara saMyoga. (sAraMnikA) ahi svasthAnano saMnikarSa paraspara ( nahiM to ) payonI vizuddhivaDe samAna hoya che, ( hIda ) avizuddha paryAyanA yogathI hIna hoya che tathA vizuddhatara payoyanA yogathI adhika paNa hoya che. saMnikarSa be prakAre che-1 svasthAna saMnikarSa. 2 parasthAna saMnikarSa. svasthAna saMnikarSa eTale svajAtimAM ekabIjA sAthe (putra purA ) pulAkanA pulAka sAthe ane (ArAvAlA) parasthAna eTale bhinna jAti sAthe jemake pulAkano kaSAyakuzIla sAthe kevI rIte sannikarSa hoya ? te baMne prakAra kahe che mulAkano svasthAna saMnikarSa A pramANeH-pulAkanA pulAka sAthe sarakhA paNuM hoya eTale amuka amuka paryAyo vizuddhimAM sarakhA hoya tathA avizuddhimAM hIna paNa hoya eTale ekathI bIjAnA vizuddhinA paryAya ochI vizuddhivALA paNa hoya ane vizeSa vizuddhivALA paNa hoya. evI rIte je hInAdhika hoya te (chaETr) cha prakAre hIna hoya athavA cha prakAre adhika hoya te (gvaM) AvI rIte- hinanAM cha sthAna vRddhinAM cha sthAna 1 anaMta bhAga hIna 1 anaMta bhAga adhika 2 asaMkhyAta bhAga hIna 2 asaMkhyAta bhAga adhika 3 saMkhyAta bhAga hIna 3 saMkhyAta bhAga adhika 4 saMkhyAta guNa hIna 4 saMkhyAta guNa adhika 5 asaMkhyAta guNa hIna 5 asaMkhyAta guNa adhika 6 anaMta guNa hIna 6 anaMta guNa adhika ema svasthAne cha prakAre paraspara hInAdhika hoya. have parasthAne A pramANe hAya-kaSAyakuzIlanI apekSAe pulAka samahInAdhika cha sthAne hoya. eTale pulAka kaSAyakuzIlathakI hIna vA tulya vA adhika hoya. kAraNa ke pulAkanA tathA kaSAyakuzIlanA sarva jaghanya saMyamasthAnaka zarUAtathI
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. maMDAya te asaMkhyAtA asaMkhyAtA sthAnika sarakhA cAle, tethI tyAMsudhI samavizuddhi hoya. pachI pulAka hIna pariNAme rahI jAya ane kaSAyakuzIla vizuddha pariNAme vadhate vadhato asaMkhyAtA sthAna AgaLa cAle. pachI kaSAyakuzIla, pratisevAkuzIla ane bakuza asaMkhyAtA sthAna sAthe cAle eTale sarakhI vizuddhie vate, pachI bakuza pAchaLa rahe eTale vizuddhimAM vadhe nahi. pratisevAsuzIla ane kaSAyakuzIla asaMkhyAtA sthAna sAthe cAle, pachI pratisevAkuzIla rahI jAya, kaSAyakuzIla asaMkhyAtA sthAna cAle tyAra pachI AgaLa eka ja utkRSTa saMyamasthAna nigraMthanuM ne snAtakanuM Ave. tethI kaSAyakuzIla tathA pulAkamAM chaThThANavaDIA saMbhave che. asatkalpanAe cha vRddhihAni AvI rIte samajavI 1 sothI eka so eka te anaMtabhAga vRddhi. 2 sothI eka se pAMca te asaMkhyAtabhAga vRddhi. 3 sothI eka so daza te saMkhyAmabhAga vRddhi. 4 thI hajAra saMkhyAtaguNa vRddhi. 5 sothI be hajAra asaMkhyAtaguNa vRddhi. 6 thI daza hajAra anaMtaguNa vRddhi, hAni 1 sothI navANu te anaMtabhAga hIna. 2 thI paMcANu te asaMkhyAtabhAga hIna. 3 sothI nevuM te saMkhyAtabhAga hIna. 4 thI daza te saMkhyAtaguNa hIna. 5 thI pAMca te asaMkhyAtaguNa hIna. 6 sothI eka te anaMtaguNa hIna. bausAseviniyaMThagaNhAyANaM huj'nnNtgunnhiinno| bauso saThANasevagakasAiNaM tullaga chaThANo // 63 // artha -(rANAvinighaMTAiThThANA) bakuzathI, pratirasevI kuzIlathI, nirgathathI ane snAtakathI (dujhaSitaguNahIno) pulAka anaMtaguNa hIna hoya. (vaDo rAka) bakuza-svasthAna pratiyogI bakuza, (sevA ) pratisevIkuzIla ane kaSAyakuzIlanI apekSAe (tuTTA cheDAne) tulya hoya tathA cha sthAna hInAdhika paNa hoya. 63. have bakuzano svasthAna tathA parasthAna saMnikarSa A pramANe -svasthAne eka
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 zrI paMcanircathI prakaraNa. bakuzathI bIje bakuza vizuddhie sarakho paNa hoya tathA hInAdhika paNa hoya. te hInAdhikamAM chaThThANavaDIA hoya. svasthAnanI peThe parasthAnamAM paNa pratisevakuzIla tathA kaSAyakuzIlanI apekSAe bakuzanI vizuddhi jANavI. eTale sarakhI tathA cha sthAna hInAdhika hoya. 63. evaM sevIkasAI, neyA niggaMthaNhAyagA ya puNo / tullA iyarANaM puNa, ahiyA te'NaMtaguNieNaM // 64 // artha -nA jevI sAI ne) e pramANe-akuzanI piThe pratisevAkuzIla tathA kaSAyakuzIla jANavA. pulAkathakI bakuza adhika ja hoya, paNa bakuza kaSAyakuzIlathI adhika na hoya. tathA kaSAyakuzIlamAM paraspara cha sthAnavaDIyA hoya. (nitaighaug ) vaLI nigraMtha ane snAtaka paraspara svasthAne parasthAne (ku) tulya ja hoya. (cAr pr ahiyA tevitaLior ) ane prathamanA cAra pulAkAdi karatAM anaMta guNa adhika, anaMta guNa adhika vizuddhie vartatA hoya. 64. sakasAyapulAyANaM, samA jahannA u pajjavA thovaa| tehiMto'NaMtaguNA, ukkosA te pulAyassa // 65 // artha:-( rANAvapurAvA ) kaSAyakuzIla ane pulAkanA ( 3 navA thorA ) jaghanya cAritraparyAye theDA che ( mA ) ane paraspara sarakhA che. (seTiMto ) te karatAM (se purAvA) julAkanAM ( DosA) utkRSTa cAritra paryAya ( tapunA ) anaMtaguNA che. 65. bausapaDisevagANaM, samA jahannA taeha'NaMtaguNA / bausAsevikasAI-NukosANaMtaguNa kamaso // 66 // artha(varasAdisevaFri) bakuza nigraMtha ane pratisevAkuzIla nirca thanA (samAM gA) jaghanya cAritrapayoya paraspara sarakhA che (taing) ane pulAka karatAM anaMtaguNa che. (vAsAvalAkuMja) bakuzanA, pratasevakuzIlanA ne kaSAyakuzIlanA (3ovAtA mano) utkRSTa cAritraparyAya anukrame anaMtaguNa che. bakuzathI pratisevAkuzIlanA utkRSTa anaMtaguNa che ne tethI kaSAyakuzIlanA utkRSTa anaMtaguNa che, ema anukrame jANavuM. 66 NiggaMthasiNAyANaM ajahaNNukosayA samA huMti / - purimANamaNaMtaguNA, nigAsadAraM gayaM eyaM // 67 // dAraM 15
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 prakaraNasaMgraha. artha:-( midariyA ) nigraMtha ane snAtakanA cAritraparyAya ( mAru tathA ) ajaghanya anutkRSTa paraspara ( mA kuMti ) sarakhA che, ( pusmiAirintagu) paraMtu pUrvanA cAre nirca karatA anaMtaguNa che. ( nivAravA jacaM ) e pramANe paMdaramuM saMnikarSadvAra pUruM thayuM. 27. have 16 muM ga, 17 muM upayoga ane 18 muM kaSAyadvAra kahe che - maNakyakAiyajogA, ee u siNAyao ajogo'vi| dAraM 16 suvihuvA saMdhe, (aa ?7) sAtiyaM vaDasApharka hatA artha - maLavacAror gv 3) pAMce nigraMthane mana, vacana ane kAyAnA traNe yega hoya. tera guNaThANa sudhI yoga hovAthI. tathA ( siyo koLasvi ) snAtaka agI paNa hAya, caMdame guNaThANe yogane abhAva hovAthI. have sattaramuM upayoga dvAra kahe che -(suvigvor ) pAMce nitha sAkArapaga ane nirAkAre paga athavA jJAna paga ane darzane paga e baMne upagavaMta hoya. have aDhAramuM kaSAyadvAra kahe che -(AtiyaM vaDavAsA) pulAka, bakuza tathA pratisevAkuzIlane saMlana krodha, mAna, mAyA ane lebharUpa cAre kaSAya hAya. 68. sakasAo puNa causu vi, tisu dusu vA ikkahi va lohaMmi / khINuvasaMtakasAo, niggaMtho hAyagakasAo // 69 // dAraM 18 artha:-( sarasa gr vi) tathA kaSAyakuzIlane prathama e cAre kaSAya hAya. tathA upazamaNIe saMjavalana kodha upazamAve thake athavA kSapakazreNie khapAve thake ( tig ) krodha vinA traNa kaSAya hAya, ( Tuku va ) mAna khapAve athavA upazamAve thake krodha ane mAna vinA be kaSAya hAya, ( rahi Dhomi) tathA mAyA upazamAve athavA khapAve tyAre eka lebha hoya ane lobha khapAve ke upazamAve tyAre te (ni ) nirgatha thAya. te nigraMtha (zIy3vasaMtanAgo ) kSINakaSAyI athavA upazAMtakavAyI hoya. (TTAcAra vAga) tathA snAtaka te aSAthI ja heAya. 69. have ogaNIzamuM lesthA dvAra kahe che - AitiyaM suhalesaM, kasAyavaM chasu vi chaTTii niyaMTho / .. hAo ya paramasukko, lesAIo va hujAhi // 70 // dAraM 19
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanigra thI prakaraNa 199 artha :-( Atiya puchhela) pulAka, akuza tathA pratisevAkuzIlane bhAvalezyAnI apekSAe tejo, padma ane zukala e traNa zubha vezyA hAya. ( sAcava isu vi ) kaSAyakuzIlane chae lezyA hAya. ( chaThThi niyaMtro ) nigraMthane chaThThI zukala lezyA ja hAya ane ( jjAo ya manujo) snAtakane terame guNuThANe parama zukala lesyA hAya (phresa bo ya dhrutti) athavA cAkrame guNaThANe lezyAtIta hAya eTale eke lezyA na heAya-alezI hAya. 70, have vIzamuM pariNAma dvAra kahe cheH~~ va MtahIyamANayavaTTiyapariNAmayA kasAyaMtA / no hIyamANabhAvA, niggaMthasiNAyayA huMti // 71 // artha:--( jUnAcaMtA ) kaSAyakuzIla sudhInA eTale pulAka, akuza, pratisevAkuzIla tathA kaSAyakuzIla e cAre nigraMthA ( skrutaddIcamALakriyaLAmA ) vadhate pariNAme paNa hAya, ghaTate pariNAme paNa hAya ane avasthita pariNAme paNa hAya. ( nimnaliLAyacA ) nigrantha tathA snAtaka (no dvIyamaLamAvA ) hIyamAna pariNAmena ( kuMtti ) heAya eTale vadhatA pariNAme ja hAya athavA avasthita pariNAme hAya, kAraNa ke agyAramethI paDatA nigrantha te kaSAyakuzIla ja hAya, te nigraMtha na kahevAya. 71. samayamavaTTiyabhAvo, jahanna iyaro u sattasamayAo / samayaMtamuhuttAI, sesAo AimacaunhaM // 72 // a:-( gAmanaGaduM) pulAka, akuza, pratisevAkuzIla tathA kaSAyakuzIla e cArane ( akriyamANe ) avasthita bhAva nanna samaruM) jaghanyathI eka samaya hAya ( thaze 3 sattasamayAko ) ane utkRSTathI sAta samaya hAya. ( zailAne ) bAkInA e bhAva vardhamAna tathA hIyamAna ( samacaMtamudduttA ) jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUtta sudhI hAya. 7ra. niggaMdhaMtamuhuttaM, duhAvi bhAvo pavadrumANo u| samayaM jahaNNavaTTiya, aMtamuhuttaM ca ukkoso // 73 // a:--( niRya ) ninthane ( vajramALo 3 mAvo) pravadha mAna bhAva (aMtamudutta durdeva) jaghanyathI ne utkRSTathI aMtarmuhUtta hAya tathA ( samaya dULavadiya ) avasthita bhAva jaghanya eka samaya ( aMtamudutta coro) ane utkRSTa antarmuhUtta hAya. 73.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 prakaraNasaMgraha. pahAyassa vadmANo, aMtamuhuttaM duhAvi pariNAmo / evaM avaTTio vi hu, ukkoso pucakoDUNo // 74 // dAraM 20 artha - (vgyA ) snAtakane vardhamAna (fro) pariNAma (tamuhuraM suvi) jaghanyathI ane utkRSTathI paNa aMtarmuhUrta zailezIkaraNakALe hAya. (padya kario vi ) tathA avasthita pariNAma jaghanyathI aMtarmuhUrta kevalajJAna utpanna thayA pachI aMtarmuhUtta avasthita pariNAmI thaIne zelezIkaraNa aMgIkAra kare ane (3ovo ) utkRSTathI avasthita pariNAmane kALa deze UNI pUrva koDI eTale pUrvakeTimAM kAMIka ochA hoya. (janmathakI jaghanya nava varasa gayA pachI kevaLajJAna utpanna thAya tethI pUrva koTimAM teTalo ocho samajo.) 74. have ekavIsamuM baMdhana dvAra kahe che - baMdhai satta pulAo, kammapayaDIo aauvjjaao| bausAsevI sattaTTa, kasAI satta aTTha cha vA // 75 // mohAuvajiA cha u, niggaMtho veyaNIyamevikaM / pahAo ya sAyaveyaM, baMdhai baMdheNa rahio vA // 76 // dAraM 21 artha -( puSTo) pulAka (AsavajJA) AyuSyakarma sivAyanI bAkInI ( ghaMdha sara mapa ) sAta karma prakRti bAMdhe kAraNa ke ene AyuSya yegya adhyavasAya na hovAthI AyuSyane baMdha na hoya. (vaDavA satta) bakuza tathA pratisevA kuzIla AyuSya vinA sAta tathA AyuSya sAthe ATha paNa bAMdhe. (jAnA patta aTTa cha vA) kaSAyakuzala AyuSya vinA sAta ane AyuSya sAthe ATha karma bAMdhe tathA sUkSmasaMparAya guNaThANe AyuSya ane mahanIya vinA cha karma bAMdhe. e (3) chane baMdha (monimA) mehanIya ane AyuSya e be karma vaIne jANa. (nitho ve nevi) nigraMthane eka sAtavedanIyane baMdha ja hoya. (vgo ja sANaM vaMdharU) snAtakane paNa eka sAtAvedanIyana ja baMdha terame guNaThANe hoya (vaMdheur fo vA) athavA caMdame guNaThANe baMdha rahita hoya. yoganA abhAvathI karmane baMdha hAya nahIM. 75-76. have bAvIzamuM udaya dvAra kahe che - veyaMti aha cauro, niggaMtho satta mohvjaao| pahAo ghAivivaje, cauro veei kmmNse||77|| dAraM 22
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanirca thI prakaraNa 201 artha -() julAka, bakuza, pratisevAkuzIla ne kaSAyakuzIla e cAra nirca (reti aTTa) AThe karma vede. daza guNaThANa sudhI AThe karmano udaya hovAthI. (ni vALo phatta bodavaSA) ninja mehanIya vinA sAta karma vede. agiyArame, bArame guNaThANe mohanIyane udaya nahi hovAthI. (ido va) snAtaka jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya ane aMtarAya e cAra ghAtikarma vajIne bAkInA (43ne vepa6 ) vedanIya, AyuSya, nAma ane getra e cAra aghAtikarma veda. 77. have trevIsamuM udIraNuM dvAra kahe che - veyaNIyAuavajA, payaDIo udIrae cha u pulaao| bausAsevI sattaTTa chacca sattAuvajAo // 78 // artha -(puTTA) julAkane (jIvAttAvA) vedanIya ane AyuSya vajIne (patharI karInag $ 3) cha karmaprakRtinI udIraNa hoya. ( vaDasAsevA satta za ) bakuza ane pratisevAkuzIlane sAta karmanI, ATha karmanI ane cha karmanI udIraNA hoya. sarve karmanI hoya tyAre AThanI, AyuSya vinA sAtanI ane vedanIya tathA AyuSya vinA chanI udIraNa hoya. (ttA vagA) kaSAyakuzIlane AyuSya vinA sAtanI udIraNA hoya. 78. ane sakasAo eyAo, paMca ya veyAumohavajjAo / evaM paMca niyaMTho, dunni ya nAmaM ca guttaM ca // 79 // artha -(raso ) kaSAyakuzIlane (verAmovA ) vedanIya, AyuSya ane mehanIya e traNa vajIne (thAga para ja) A pAMca karmanI udIraNA paNa hAya, (parva paM niyaMtro) nigranthane e ja pAMca karmanI udIraNa hAya tathA bAramA guNaThANAnA aMtamAM (kutri 2 nA 2 gupta ) nAma ane gotra e be karmanI ja udIraNa hoya. 79. NhAo evaM dunni u, udIraNAvajio va so hoi| dAraM 23 caiUNa pulAyattaM, hoi kasAI avirao vA // 8 // atha - go parva ra6) snAtakane paNa nAma ane netra e be karmanI ja udIraNuM hoya athavA (vIrAva iva to Dhora) udIraNavajita
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 prakaraNusa'graha. paNa te hAya. eTale terame guThANe udIraNA hAya, cAkrame tA anudIraka hAya eTale kAI karmanI udIraNA na hAya. have cAvIzamuM uvasa'pAna dvAra kahe cheH-( caLa pujAyatta ) pulAkapaNuM tajIne (or sArUM ) kaSAyakuzIla thAya, kAraNa ke te sarakhA pariNAmI che. evI rIte jenA sadRza sayamasthAna heAya te tevA bhAvane pAme. [ kaSAyakuzIlAdine mUkIne e pramANe samajavuM ] ( avio vA ) athavA pulAka devapaNu pAme tyAM avirati paNa thAya. 80, bausattacuo sevI, kasAyavaM avirao ya saDDho vA / sevittacuo bAuso, kasAi saDDo avirao vA // 81 // lA artha:- 23lattajjubo) akuza nigra Mtha akuzapaNuM tajIne (sevI thavuM) pratisevAkuzIla thAya athavA kaSAyakuzIla thAya athavA ( avio ya saddo vA ) avirati paNa thAya ne zrAvaka paNa thAya. ( saivittasutro varaso ) tathA pratisevAkuzIla kuzIlapaNuM mUkIne bakuza paNa thAya, ( sArU so vio vA) kaSAyakuzIla thAya, zrAvaka paNa thAya ane aviratapaNuM paNa pAme. 81. sakasAo puNa pulao, bauso paDisevago niyaMTho vA / sajjo ahaMno vA, vigna carUnuM sAphasuM // 82 // artha :-( sarjano ) kaSAyakuzIla ( carUnuM sAa ) kaSAyakuzIlapAne tyajIne ( ghuLa puruo) pulAka thAya, ( varaso dattayo niyaMne vA) kuza thAya, pratisevAkuzIla thAya athavA nirtha tha paNa thAya. ( ttajjo asaMjJo vA vijJa) athavA zrAvaka thAya ane avirati sabhyaSTi paNa thAya. 82. niggaMthattacuo puNa, sakasAi siMNAyago avirao vA / pahAo caia siNAyattaNaM tu siddho havijjati // 83 // dAraM 24 artha :( ni Myattayukte ) ni tha nitra thapaNuM mUkIne ( puLa sajjAda ) vaLI kaSAyakuzIla thAya (saLAvano vikSo vA ) athavA snAtaka thAya athavA avirati paNa thAya. ( iddAo caddha siLAyattaLa 3) snAtaka snAtakapaNuM mUkIne (siddo vigna tti ) siddha thAya-mAkSe jAya. 83. vivecanaH--agiArame tathA bArame zuThANe nitha thAya. temAM kharamA guNuThANAthI terame Ave tyAre snAtaka thAya ane agiAramAM guNuThANAvALA
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanigraMthI prakaraNa 203 nigraMtha avazya paDe. temAM guNuThANAnA kALakSayathI paDe te avazya dazame guNuThANe Ave tyAM kaSAyakuzIla kahevAya. AyuSyakSaye paDe te avazya deva thAya tyAM avirata hAya. tathA snAtaka snAtakapaNuM mUkIne avazya meAkSe ja jAya. e pramANe uvasa paThThAna dvAra jANavu. have 25 muM saMjJAdvAra ne 26 meM AhAradvAra kahe cheH-- hAyaniyaMThapulAyA, no uvauttA havaMti sannAsu / senA duvi duggA, (vAraM25) paTTAo vudgha sesanA // 84 / / ( aAra 2 ) artha :-( chaThThA niyaMtrapuTAyA ) snAtaka, nigra Mtha ane pulAka (no 36. pattA vaMti sannApu ) saMjJAne viSe upayukta na heAya, kAraNa ke pradhAna jJAnApayeAge vartatA hAvAthI AhArAdine ati abhilASa na heAya. ( lelA vudghAtri kunnA ) bAkInA eTale bakuza tathA pratisevAkuzIla ane kaSAyakuzIla tevA prakAranA samasthAnavALA heAvAthI ane prakAranA hAya. saMjJAvALA paNa hAya ane saMjJA vinAnA paNa hAya. have 26 muM AhAradvAra kahe cheH--( paddo 36 sesanA dvArA ) snAtaka AhArI paNa hAya ane aNuAhArI paNa hAya. terame guNuThANe kevaLI samuddAta karatAM trIjo, ceAthA ane pAMcamA e traNa samaya aAhArI paNa hAya; khAkInA vakhate AhArI hAya. tathA cAdame guNuThANe aAhArI ja hAya. snAtaka sivAyanA bAkInA pAMca nigraMtha AhArI ja hAya, kAraNa ke aNuAhArI upara kahelI avasthAmAM tathA parabhava jatAM vakragatie ja hAya, te emane nathI. 84. have ra7 muM bhavadvAra kahe che:-- paMca vi ya jahanneNaM, egabhavukkosao kameNevaM / pulayassa tinni tinhaM, tu aTTha tinneva ikko ya // 85 // dAraM 27 aH-( paMca vitha naRLa) pAMca nigraMthane jaghanyathI ( vamana ) eka bhava hAya, eTale te ja bhavamAM mekSe jAya. ( koso) utkRSTathI ( puyajJa sinni ) pulAkane traNa bhava hAya. (tant tu aTTu) bakuza, pratisevAkuzIla tathA kaSAyakuzIla e traNa ATha bhava kare. ( tinneva ) nigraMtha traNa bhava kare (dho T) snAtaka eka ja bhava kare-te ja bhave mekSe jAya. 85. tyAM pulAka jaghanyathI eka bhatra grahaNane viSe pulAka thaine kaSAyakuzIlAdi
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 prakaraNasa graha. khIjA sayatapaNAne pAmIne eka vAra aneka vAra te ja bhavamAM athavA khIjA bhavamAM kaSASakuzIlAdi cAritra pAmIne sijhe. utkRSTathI devAdi bhavanA AMtare trIjA bhavamAM pulAkapaNuM pAmIne siddha thAya. ihAM bakuzAdi kAika eka bhavamAM akuzapaNuM pAmIne kaSAyakuzIlAdi thaine sijhe, kAika eka bhavamAM akuzapaNuM pAmI, bIjA bhavamAM anya eTale pratisevAkuzIla cAritra tathA kaSAyakuzIla cAritravALA thaine sijhe. eTalA mATe kahe che ke--jaghanya eka lava kare ane utkRSTathI ATha bhava kare. AThe bhavamAM cAritra pAme temAMnA keAika ATha vAra akuzapaNAe karIne ane chelle bhave kaSAyakuzIlAdi cAritrayuktapaNAe karIne tathA pratisevAkuzIlatvAdi cAritrapaNAe yukta thaine ATha bhava pUre. ATha bhavathI vadhAre na kare. have 28 su AkarSadvAra kahe cheH-- ikko ya jahanneNaM, Agarisukkosao kameNevaM / pulayassa tinni tinhaM, sayaggaso dunni ikko a // 86 // aH--je avasthAmAM vartatA hAya te sUkI pharIthI te avasthA pAme te AkaSa kahevAya. te AkaSa e prakAre-1 eka bhava AzrI, 2 ghaNA bhava AzrI. prathama eka bhava AzrI AkaSa kahe che--pAMce nithane ( ro a nanneLa ) jaghanyathI eka ja AkaSa hoya eTale eka ja vAra cAritra pAmI mekSe jAya. ( AjIijJeso meLeva) have utkRSTathI A pramANe AkaSa jANuvA, ( purucahna tinni) pulAkane traNa AkaSa hAya. ( tlRi ) bakuza, pratisevAkuzIla tathA kaSAyakuzIla e traNane ( sUcano ) zata pRthakksa AkarSa hAya. ( dunni ) nigraMthane e AkarSa, eka bhavamAM be vakhata upazamazreNI kare tene AzrIne hAya. ( jo ya) ane snAtakane eka ja hAya. 86. nANabhave AgarisA, huMti jahantreNa donni paMcaNhaM / zeto meLa, satta DhAM te pujAyaTM | 87 II artha :--have ( nALamaye AssiA ) nAnA bhava AzrI AkaSa kahe che:-- ( gaDhannenuM phonni vasarlR ) jaghanyathI snAtaka sivAya bAkInA pAMca ni thane e AkaSa hoya che. eka te bhavamAM ane bIjo anya bhavamAM hAya. ( pujAcahna ) pulAkane ( gujrono meLa sattavuM te ) utkRSTathI sAta AkaSa hAya. prathama bhave eka vAra ane tyArapachI baMne bhavamAM traNa traNa vAra ema sAta AkaSaeN thAya. 87, sahassaggaso u tinhaM, paMca niyaMThassa vhAyae natthi / dAraM 28 aMtamudutta jAjo, doD tuti pujAyassa // 88 //
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanigra thI prakaraNa 205 artha :-( sadRsso 3 tind) akuza, pratisevAkuzIla ane kaSAyakuzIla e traNane sahasrapRthaktva Aka nAnA bhavane AzrIne hAya che, kAraNa ke eka bhavane viSe zatapRtha AkaSa kahyA che, tethI jyAre AThe bhava kare tyAre utkarSa thI dareka bhavamAM navaseA navasA AkarSa thAya. eTale navaseAne AThavaDe guNutAM sAta hajAra ne khaseA ( 7200 ) AkarSa thAya. ( paMca niyaMmla ) ni tha ni thane nAnA bhava AzrI pAMca AkaSa hAya, temAM eka bhavamAM e, khIjA bhavamAM e, ane tyArapachI trIjA bhavamAM eka eTale kSapaka nigraMtha thai meAkSe jAya. (paTTAcara sthi) snAtakane nAnA bhava AzrI AkaSa~ nathI, kAraNu ke te te te ja bhavamAM mekSe jAya che. have AgaNatrIzamu kALadvAra kahe che--( pujAcahna ) pulAkane ( chuddA vau ) jaghanyathI tathA utkRSTathI ( aMtamuhurtta jo hodda) aMtarmuhUtta kALa hAya ema jANavuM, kAraNa ke pulAkapaNAne pAmelA nigraMtha aMtarmuhUtta pUrNa karyA vinA marA nathI, temaja a Mta hU'mAM pulAkapaNAthI paDatA paNa nathI; tethI jaghanya ane utkarSa thI paNa aMtarmuhUtta jANavuM. 88. usAsevi kasAI, jahannao samayamiyarao koDI / samayaM hoi niyaMTho, aMtamuhuttaM tu ukkoso // 89 // a:-( varasAdevi sAduM ) akuza, pratisevAkuzIla ane kaSAyakuzIla e traNenA ( nanno samaya ) jadhanyathI eka samayanA kALa hAya, e traNe cAritra pAmyA pachI eka samayamAM maraNa pAme te apekSAe te kALa jANavA. ( co joSI ) tathA utkarSa thI deze UNI pUrva kaTi kALa jANavA, kAraNa ke cAritrane utkRSTa kALa teTalA che. ( samaya o niyaMne ) nigraMthanA jadhanyathI eka samayanA kALa che, te upazamazreNie caDI, agyArame guNuThANuM paheAMcI, eka samayamAM maraNu pAme tenI apekSAe jANavA. ( aMtamudutta coro) ane utkRSTathI aMtarmuhUnA kALa jANave, kAraNa ke agyAramA tathA bAramA guNuThANAneA teTaleA ja kALa che. 89 NhAo aMtamuhuttaM, jahannao iyarao ya puvANaM / desUNA koDI khalu, basAI huMti saddhaM // 90 // artha :--( nhAo ) snAtaka ( jJadunnabo aMtamuhurtta) jadhanyathI aMtarmuhUtta hAya. kAraNa ke aMtagaDakevaLInA teTale kALa heAya che. ( cako ca dudhALa pheraLA jorI) ane utkRSTathI deze UNI pUrva keADI kALa (lajI) nizcaye jANavA, kAraNa kevaLI avasthAnA utkRSTapaNe teTale kALa che. ( vakasAI kuMti laghuddha ) have nAnA
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. jIvanI apekSAe bakuzAdi eTale bakuza, pratisevAkuzIla ane snAtaka sarva kALe hoya che, kAraNa ke mahAvidehamAM sarvadA saMbhave che. 90. niggaMthA ya pulAyA, ikaM samayaM jahannao huNti|| ukkoseNaM puNa te, aMtamuhuttaM ciya havaMti // 91 // dAraM 29 artha - nijadhA ja puchAyA) nirgatha ane pulAkano ( rUkyuM samartha gag4 hRti ) jaghanyathI eka samayane kALa hoya che. ( 3one puna re ) utkRSTathI te nigraMtha tathA pulAka (tamuhu rica duvaMti) aMtarmuhUrta hoya che. phera eTale ke ekanI sthitinA aMtamuhUrtathI ghaNAnI sthitinuM aMtarmarahuM meTuM hoya. 91. (saMkhyAmAM pulAka jaghanyathI eka be hoya utkRSTa sahastrapRthakatva hoya paNa satata kALa te aMtarmuhUrta ja hoya.) have trIzamuM aMtaradvAra kahe che - aMtomuhutamesiM, jahannao aMtaraM tu paMcaNhaM / ukoseNa avaDaM, puggalapariadRdesUNaM // 92 // artha - ti) A (paMa6) snAtaka sivAya bAkInA pAMcanuM (ane tAM tu) jaghanyathI aMtara (matomudutta) aMtarmuhUrtanuM hoya. A aMtara eka jIvanI apekSAe jANavuM. eka pulAka pulApaNuM choDIne jaghanyathI aMtarmuhUrtamAM pharIthI pulAkANuM pAme. ema pAMcemAM samajavuM. (3 ) utkRSTathI (gavad pujAtrizULa ) deze UNuM ardha pudgalaparAvartana jeTaluM aMtara jANavuM, kAraNa ke samati pAmela jIva samakita pAmyA pachI utkRSTapaNe teTalo ja kALa saMsAramAM rahe che. ( anaMtA kALacakranuM eka pudgalaparAvartana thAya che. ) 92. A eka jIva AzrI pharIne te te nigraMthapaNuM pAmavAne kALa samajo. hAyassa aMtaraM no, samayaM tu jahannao pulAyANaM / saMkhijagavAsAI, ukkosagamaMtaraM tesiM // 93 // artha--(rdAyanTsa gaMta no) sanAtakane aMtara nathI, kAraNa ke snAtaka te avazya te bhave mekSe ja jAya ane snAtakapaNuM tajIne pharIthI snAtaka thAya tyAre aMtara kahevAya, te snAtakane nathI tethI tene aMtara nathI. ekanI apekSAe pulAkAdikanuM aMtara upara kahyuM che, have anekanI apekSAe aMtara kahe che -(rAma tu jo purAvA) julAkane jaghanyathI eka samayanuM aMtara
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanigra thI prakaraNa. 207 hAya. eka jIva pulAka pazu pAmyA pachI vacamAM eka samaya gayA pachI vaLI kAi bIjo jIva pulAkapaNuM pAme te apekSAe samayAMtara jANavu. ( saipti) te pulAkAnu ( krosanamaMtai) utkRSTathI atara ( saMlignavAlAC ) saMkhyAtA varSanuM jANavuM. 93. niggaMthANaM samayaM, ukkosaM aMtaraM tu chammAsA / sesANaM tu caunhaM, no ceva ya aMtaraM asthi // 94 // dAraM 30 artha--( niHzaMthALa samaya) nigra thAne jaghanyathI eka samayanuM aMtara hAya, ane ( uddoa ) utkRSTathI (3) tA ( jImnAsA ) cha mAsanu... ( aMtara ) aMtara hAya (sasALaMtu vaLyuM) bAkInA bakuza, pratisevAkuzIla, kaSAyakuzIla ane snAtaka e cArane ( no ceva ya aMtara asthi ) aMtara nathI ja. te kAyama heAya che. 94. have 31 mu samrudhAta dvAra kahe che.- veyaNaka sAyamaraNe, tinni pulAyassa huMti samughAyA / paMcAsevagabause, veubviyateyagehi saha // 95 // atha--( puchAyassa ) pulAkane ( veyaLasAyamane) vedanA, kaSAya ane maraNa (tinni samudhAyA kuMti) e traNa samuddAta hAya. sajvalana kaSAyAdayathI kaSAya samuddAta saMbhave che. tathA pulAkane maraNu nathI teA paNa maraNusamuddhAtane virAdha nathI, eTale samuddhAtathI nivRtI kaSAyakuzIlAdikapaNu pAmIne maraNu pAme. tathA ( AlevAvaraNe ) pratisevAkuzIla ane akuzane (veliyatenei sa ) vaikriya ane tejasa sahita (paMca ) pAMca samRghAta heAya. 95. AhAraeNa sahiyA, kasAiNo cha niyaMThae natthi / kevaliyasamugdhAo, ikko vi ya hoi vhAyassa // 96 // dAraM 31 a--( RttAno ) kaSAyakuzIlane ( dALa sadiyA) AhAraka sahita (4) cha samuddAta hAya. ( niyaMTar ) ni thane ( sthi ) eke samuddAta na hAya. ( nhAyassa ) snAtakane ( kriyasamudho ovica Dhok ) eka ja kevalI samudghAta hAya. 96. have khatrIzamu kSetradvAra kahe che.-- logamasaMkhijjaime, bhAge paMcaNha hoi ogAhA / hAyassa asaMkhijje, asaMkhabhAgesu loe vA // 97 // dAraM 32
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 prakaraNasaMgraha. artha--(raMvAda ) julAkAdika pAMca nigrathane (DhoramalavijhA maLe jAdA ho ) lekanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanA hoya. pulAkAdikanA zarIranuM lekanA asaMkhyaya bhAga mAtra avagAhIpaNuM hovAthI. (bdAsa avaMti) snAtaka zarIrastha hoya tyAre lekane asaMkhyAtame bhAge hoya ane (maraMmAku stro vA ) lokane asaMkhyAtame bhAge tathA AkhA lekamAM kevaLIsamuddaghAta kare tyAre avagAhanA hoya. kevaLa muddaghAtamAM daMDAdika kare tyAre lokanA asaMkhyAtame bhAge prathamanA be samaye avagAha, manthana karavAne samaye lokanA ghaNuM bhAganuM vyApavApaNuM hovAthI ane thoDA lekanuM vyApavApaNuM na hovAthI lokanA asaMkhyaya bhAgane viSe avagAhanA hoya ane cothe samaye Akho leka pUre tyAre sarva leka jeTalI avagAhanA hoya che. 97. have 33 muM sapanA ne 34 muM bhAvaDhAra kahe che - eyaM ceva ya phusaNA, (dAraM 33) cauro bhAve khovsmiyNmi| hAo khAiyabhAve, uvasami khaiyaMmi vi niyNttho||98|| dAraM 34 artha -(g6 saT ) je pramANe avagAhanA kahI te pramANe parzanA jANavI. vizeSa eTale ke sparzanA kAMIka adhika hoya. jeTalA pradezane cAre bAju sparze teTalI adhika pazanA jANavI. have 34 muM bhAradvAra kahe che -(ra ) pulAka, bakuza, pratisevAkuzIla tathA kaSAyakuzIla e cAra nigraMtha (mAre jovanima) kSapazama bhAve hoya. (go cama) snAtaka kSAyika bhAve hoya. (nibaMdo) tathA nigraMtha (DavAma) agiArame guNaThANe upazamabhAve hoya ane ( mi vi) bArame guNaThANe kSAyikabhAve hoya 98. ' - have 35 muM parimANa dvAra kahe che - paDivajaMta pulAyA, ikAI jAva sayapuhuttaM ti / paDivannA jai huMtI, sahasapuhuttaMta egAI // 99 // artha - vinaMta pustrAvA) pratipadyamAna ekale pulAkapaNAne pAmatA jagha nyathI eka samaye eka hoya ane utkRSTapaNe ( jJAva saMdhuduraM ti) ekathI mAMDIne zatapRthatva hoya. (vijJAna ) tathA pUrva pratipanna pulAkapaNAmAM vartatA jaghanya (pre) ekathI mAMDIne (varapukuraMta hRti ) utkRSTa sahastrapRthakRtva sudhI hoya. 99.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paMcanircathI prakaraNa. 208 sevibausA pavajaMtagA ya ikkAi jA sayapuGasaM / paDivanagA jahannaga, iyare koDIsayapuhuttaM // 100 // matha:--( sevibausA pavajaMtagA ya ) atisevAzImapaNAne tathA // 4 // pAne pAmatA (ikAi jA sayapuhuttaM) sahithI bhAMrAne yAvat zatapRthatva Doya, ane (paDivanagA) te paNAne paabhed| ( jahannaga iyare ) "dhanyathI mane GTayA ( koDIsayapuhuttaM ) Ti zataYtharava 7/ya. 100. sakasAyA ikkAI, sahasapuhuttaM siyA pvjNtaa| .. koDIsahasapuhuttaM, ukkosa jahannaga pavannA // 101 // matha:--(sakasAyA) 4AyazIla (pavajaMtA ) prtipymaan-paamnaa| ( ikAI sahasapuhuttaM siyA) methI bhAsane sakhapRthatva Doya tathA ( pavannA) pUrva pratipanna ( ukkosa jahannaga) kRSTathI mane gadhanyathA ( koDIsahasapuhuttaM) koTi sahastrapRthakRtva hoya. 101. paDivajaMta niyaMThA, ikAI jA sayaM tu bAsaTuM / . aTThasayaM khavagANaM, uvasamagANaM tu cauvannA // 102 // sartha:- ( niyaMThA ) ni thapaNAne ( paDivajaMta ) prtipymaan-paabh12| (ikAI jA sayaM tu bAsaTuM) dhanyapaNe methI bhAMDI kRSTa 5 162 Doya; bha STa ( aTThasayaM khavagANaM) kSa54zreNi hI sAthe 108 bhAMDe ane ( uvasamagANaM tu cauvannA) B5zamazre ihI sAthe 54 ch| bhAM3. te panne maLIne eka sAthe. nigraMthapaNuM pAmatA 162 jIvo hoya. 102. puvapavannA jai te, ikAI hu~ti jA sayapuhuttaM / ___NhAyA u pavajaMtA, aTThasayaM jAva samayaMmi // 103 // artha:-(jaha te) ne ta ni ( puSapavanA ) pUrva pratipana me t| ( ikAI huMti jA sayapuhuttaM ) methI bhAMDIne yAvat zataYthava Doya. (NhAyA u) anenAta t| (samayaMmi) me samayamA (pavajaMtA) pratipayamAna utkRSTa ( aTThasayaM jAva ) methI bhAMDana :108 sudhI 154zreNivADoya. 103. 27
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. puvapavanasiNAyA, koDipuhuttaM jahannayA huMti / ukkosA cevaM ciya, parimANamimesi evaM tu||104||daarN 35 artha - ggggar) pUrva pratipanna snAtaka ( gigg gbA kuMti ) jaghanyathI koDI pRthakatva (kevaLI) hoya. (3osA revaM nira) utkRSTapaNe paNa (rimANamiti parva tu) emanuM eTaluM ja parimANa jANavuM. 104. have 36 muM alpa bahutva dvAra kahe che - niggaMthapulayaNhAyA, bausA paDisevagA kasAillA / thovA saMkhijaguNA, jahuttaraM te vinnidditthaa||105|| dAraM 36 artha -(ni ) nigraMtha (thavA) sethI thoDA hoya kemake te utkRSTa paNa zataprathakRtva pramANa ja hoya. (luja vinA ) tethI pulAka saMkhyAtaguNa hoya kAraNa ke te sahastrapRthakRtva hoya. (khAvA) tethI sanAtaka saMkhyAtaguNa kAraNa ke te koTi pRthatva hoya. (vaDA) tethI bakuza saMkhyAtaguNa hoya. te zatakoTi pRthakRtva hovAthI. ( va ) tethI pratisevAkuzIla saMkhyAtaguNa hoya. ahIM keI zaMkA kare ke pratisevAkuzIla tathA bakuzanI saMkhyA sarakhI kahI che chatAM te saMkhyAtaguNa kema? teno uttara-bakuzanuM koTi zatapRthakva be traNa keTizata pramANa che ane pratisevAkuzIlanuM koTi zata pRthakRtva catuSka koTizata pramANa che tethI temAM virodha nathI. (sA ) tethI kaSAyakuzIla saMkhyAtaguNuM che kAraNa ke tenI saMkhyA sahakeTi pRthaphatvanI hoya che. ( duttA se vinividA) e rIte uttarottara eka ekathI e pramANe vadhAre samajavA. 105. bhagavaipaNavIsasayassa chaThauddesagassa saMgahaNI / esA u niyaMThANaM, raiyA bhAvatthasaraNatthaM // 106 // artha:-( mAvada ) zrI bhagavatI sUtranA (gvIrarasa chatra) pacIzamA zatakanA chaThThA uddezAnI (saMvALA) A saMgraha (dvArane samUha) .. (ghaNA nighaMTA) e nirca thanA (marathaTUnji) bhAvArthanuM smaraNa karavAne mATe (jayA) racI che. 106. Iti zrI abhayadevasUriviracita paMcanircathI ? prakaraNa sAthe samApta,
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvAcAryapraNItahai nigoda SaTtriMzikA prakaraNam / logassegapaese, jahannayapayammi jiyapaesANaM / ukosapae ya tahA, sabajiyANaM ca ke bahuyA ? // 1 // artha - sTolejaug) lekanA eka pradezamAM (ja nma) jaghanya pade (pipalALa) jIvanA pradeza (tadA) tathA (3rapa6 2) utkRSTapade jIvanA pradeza ane (rakiyA ) sarva jIvo-temAM ( yaduvA) kaNa ghaNA che ? vivecana -A gAthAmAM traNa rAzinA alpabadutvane prazna pUche che - 1 jaghanyapade (je AkAzapradezamAM sarvathI thoDA jIvanA pradeza hoya te) eka AkAzapradezamAM jenA pradeza keTalA? 2 utkRSTapade (je AkAzapradeze vadhAremAM vadhAre jIvapradezo hoya te) eka AkAzapradezamAM jIvananA pradeza keTalA ? 3 sarva jIvonI saMkhyA. coda rAjapramANu leka che. jyAM chae dravya hoya che tene kAkAza kahe che. te cAda rAjalakanA pradeza asaMkhyAtA che. je AkAzakSetranA kevaLInI buddhie paNa ekanA be vibhAga na kalpI zakAya tene pradeza kahe che. A cAda rAjalaka nigodathI bharelo che. e nigodanA be prakAra che. 1 sUphamanigada ane 2 bAdaranigoda. temAM sUkSma nigoda cauda rAjalokamAM sarvatra che, bAdara nigoda niyatasthAnavatI (amuka amuka bhAgamAM ja ) hoya che. anaMta jInuM sAdhAraNa zarIra tene nigoda kahe che, eTale eka eka nigAdamAM anaMtA anaMtA jIve che. eka eka jIvanA asaMkhyAta pradeza che. te asaMkhyAta lezakAkAzanA pradeza sarakhuM jANavuM. A jIvanI utkRSTa avagAhanA darAjapramANa che, kAraNa ke jyAre jIva kevaLI samuddaghAta kare che tyAre the samaye tene eka eka pradeza kAkAzanA
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 prakaraNasaMgraha. eka eka pradeza upara AvI jAya che, tethI te codarAjalokavyApta thAya che. jIvanI jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgapramANu hoya che. jIva jyAre ghaNe saMkucita thAya che tyAre te aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANa avagAhanAvALA thAya che. AvI saMkucita avagAhanI nigodamAM hovAthI eka nigodanI avagAhanA paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa che. nigodanA anaMtA jIvonuM eka sAdhAraNa zarIra hovAthI saghaLA jIvo sarakhI avagAhanAvALA hoya che. tethI eka AkAzapradezamAM anaMtA chanA asaMkhyAta asaMkhyAta Atmapradeza hoya che. 1 che prathama gAthAmAM traNa rAzinA paraspara a85bahutvane prazna che tene uttara eka ja gAthAvaDe kahe che - thovA jahannayapae, jiyappaesA jiyA asNkhgunnaa| ukosapayapaesA, tao visesAhiyA bhaNiyA // 2 // " artha -==54) jaghanyapade (niyagphA) jIvapradeza (corA) thaDA che, tethI (viyA) cha ( ) asaMkhyAtaguNa che, (to) tethI ( tApapalA ) utkRSTapade jIvapradeza ( vireNAdhiyA ) vizeSAdhika (majiyA) kahyA che. vivecana --prathama gAthAmAM kahelA traNa rAzimAMthI jaghanyapade (eTale je AkAzapradezamAM sarvathI thoDA jIvapradeza hoya te sthAne) jIvapradezo thoDA che, te jaghanyapade rahelA jIvapradezathI sarva jIvonI saMkhyA asaMkhyAtaguNI che. sarva jIvonI saMkhyAthI utkRSTapade (je AkAzapradezamAM vadhAremAM vadhAre jIvapradeza rahelA hoya te sthAne) jIvapradeza vizeSAdhika che. 1 jaghanyapade jIvapradeza cheDA che. tenAthI 2 sarva jIvonI saMkhyA asaMkhyAtaguNa che. tenAthI 3 utkRSTapade jIvapradeza vizeSAdhika che. | 2 | have jaghanyapada ane utkRSTa pada kayAM hoya? te kahe che - tattha puNa jahannapayaM, loyaMte jastha phAsaNA tidisiM / chaddisimukosapayaM, samatthagolaMmi nannattha // 3 // artha -(kapa) temAM paNa jaghanyapada (trothare) lekane aMte (30 ) jyAM tivili) traNa dizAnI ( 1) parzanA hoya tyAM
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigeAda SatriMzikA prakaraNu. 213 hAya. ( pola2 ) utkRSTapada, ( chiitta) cha dizAnI sparzanAvALA ( samathanomi ) samasta-saMpUrNa geALAmAM heAya che. ( nannastha ) khIje hAtu nathI. vivecanaH--jaghanyapada leAkane aMte jyAM niSkuTa-khUNA hAya tyAM Aya che, kAraNa ke tyAM Avela geALAomAM ( asaMkhyAtA nigeAdanA eka geALA thAya che, te AgaLa kaheze ) keTalAkane traNa dizAnI, keTalAkane cAra dizAnI ane keTalAkane pAMca dizAnI sparzonA heAya che. temAMthI jaghanyapada traNa dizAnI sparzanAvALA geALAmAM hAya che. tene bAkInI traNa dizAonI sparzanA alAkathI AcchAdita thayelI hoya che. aleAkamAM jIvanI gati nahIM hovAthI tyAM jIvA hotA nathI. AvA AchI spanAvALA khaDagALA kahevAya che, mATe jaghanyapada traNa dizAnI sparza - nAvALA khaDagoLAmAM hoya che. je goLAmAM cha dizAmAM navA goLAne utpanna karanAra nigodarAzinI sparzanA hoya che te utkRSTapada kahevAya che. A utkRSTapada sapUrNa goLAmAM ja hoya che, paNu khaDagoLAmAM hotu nathI. saMpUrNa goLA teA leAkamadhye ja hoya che, leAkane cheDe hotA nathI. / / 3 / have graMthakAra prativAdIne je zaMkA upasthita thai zake evI zaMkA svata: upajAve che:-- avataraNa--gra MthakAra prativAdI taraphathI zaMkA karatA satA kahe che:-~ ukkosamasaMkhaguNaM, jahannayAo payaM havai kiM nu / naNu tiddisiphusaNAo, chaddisiphusaNA bhave duguNA // 4 // dura artha :--( hradAyAne caM) jaghanyapadathI (uddola asaMvattuLa) utkRSTapada asaMkhyaguNu (xi su vada) kevI rIte hoya ? kAraNa ke (siddisisaLo) traNa dizAnI sparzanA karatAM ( inruisilanA ) cha dizAnI sparzanA sAmAnya rIte ( vuzuLA mave ) amaNI thavI joie. vivecanaH--khaDageALAmAM jaghanya padma kahyuM te khaMDagALAnI sparzInAM traNa dizAnI che ane saMpUrNa goLAmAM utkRSTa pada kahyuM tenI spardhAnA cha dizAnI che, mATe khamaNI thAya pazu asaMkhyAtaguNI kevI rIte thAya ? vaLI jaghanya pade eka AkAzapradezamAM rahela jIvapradezarAzinI apekSAe sarva jIvAnI saMkhyA asaMkhyAtaguNI kahI ane tethI utkRSTapade jIvapradeza vizeSAdhika kahyA; mATe te paNa ( utkRSTapasthita jIvapradeza) tamArA kathana pramANe jaghanyapadathI asaMkhyAtaguNA thAya te kevI rIte ghaTe ? / / 4 / / have A pAMcamI gAthAmAM te virAdhane parihAra samajAve che:
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 prakaraNusa graha. thovA jahannayapae, nigoyamittAvagAhaNA phusaNA phusaNA'saMkhaguNattA, ukkosapae asaMkhaguNA // 5 // a:--(thovA na nnayapava) jadhanyapade jIvapradezeA thADA heAya che. tyAM (niomittAvALA ) nigeAda mAtra avagAhanAnI (laLA) sparzanA hAvAthI ane (isapapa ) utkRSTapade spanA ja ( asalanuLattA ) asaMkhyAtaguNI hAvAthI jIvapradezA ( avalanuLA) asaMkhyaguNA hAya che. vivecanaH--jaghanyapade eka AkAzapradezamAM jIvapradezanI saMkhyA gheADI che, kAraNa ke tenI ( jaghanyapadanI ) nigeAda jeTalI avagAhanAnI ja sparzonA che. eka nigeAdanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che. te nigeAda, jeTalA AkAzapradezamAM rahelI hAya che tyAMja khIjA AkAzapradezanI sparzanAnA parihAravaDe je bIjI asaMkhyAta nigeAdA rahelI che, te ekAvagAhanA nigeAda kahevAya che. te ekAvagAhanAvALI nigeAdAe je AkAzapradeza avagAhyA che, tenI jadhanyapadamAM spanA paNa teTalI ja che; khaDageALA utpanna karanArI bIjI nigeAdAnA tene sparza nahIM haiAvAthI. bhUminA najIkanA vacalA bhAgane je khUNeA te khUNAnA chellA pradezarUpa jadhanya pada che, tene aleAkanA saMbaMdha hAvAthI ekAvagAhanAvALI nigeAdo ja sparze che, paNa khaDageALAne utpanna karanArI bIjI nigADhAnA tene spa nathI. pradezanI vRddhi ane hAnivALI ane tulya avagAhanAvALI bIjI nigeAdAnI spanA tyAM hAtI nathI. utkRSTa padamAM sparzonA A pramANe hAya cheH--ekAvagAhanAvALI saMpUrNa gALAnI niSpAdaka asaMkhyAtI nigeAdo che. te utkRSTapadane ( je avagAhanAmAM utkRSTapadarUpa je AkAzapradeza rahela hAya tene ) nahIM cheADanArI prathama nigeAdanI avagAhanAnI apekSAe eka eka pradezanI zreNinI hAnivALI pratyeka asaMkhyAtI nigeAdevaDe sparzAyelI che, mATe temAM jaghanya padma karatAM aMkhyAtaguNA vadhAre jIvapradezanI spanA che. te sparzanA asaMkhyAtaguNI chatAM asatkalpanAe keTi sahasra gaNatAM ane dareka jIvanA lAkha pradezeA gaNatAM tyAM daza kATAkeATijIvapradeze thAya. te jaghanyapadanA eka kroDa jIvapradezeA karatAM asaMkhyAtaguNA thAya, kAraNa ke asaMkhyAtane lAkhakakhyA che, tene kroDa guNa karatAM lAkha kroDa thAya te karatAM paNu deza kATAkeDiTa vadhAre che. ! pa have geALAnI prarUpaNA kare che.- ukkosa payamamuttaM, nigoyaogAhaNAi savvatto / nipphAijjai golo, paesaparivuDDihANIhiM // 6 //
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ nigoda SatriMzikA prakaraNa. 215 atha - ) utkRSTapadane choDyA vinA ( rAva ) sarva bAjue (ni ) nigodanI (sorLAda) avagAhanAvALI (gg) eka eka pradezanI (luNALare) vRddhi ane hAnie karIne (jo) goLA ( nijhara) banAvAya che. vivecana -lekanI madhyamAM AvelA goLAnI aMdara rahela ghaNuM jIvapradezavaDe sparzAela AkAzapradeza rUpa utkRSTa pada che. eka avagAhanAvALI nigadanA vivakSita (amuka je kalpIe te) pradezane choDyA vinA sarva dizAmAM eka eka pradezanI vRddhi ane hAnivaDe vivakSita avagAhanAnA keTalAka pradeza mUkatI evI anya anya nigodanI sthApanAvaDe asaMkhya geLAo utpanna thAya che. bhAvArtha -je vivakSita aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa AkAzapradezamAM eka nigada avagAhela che, tene ja viSe (teTalI ja avagAhanAmAM) bIjI asaMkhyAtI nigoda avagAhelI che, tema ja te vivakSita nigadanI avagAhanAnI apekSAe tenA keTalAka pradezane mUkIne bAkInA keTalAka pradezamAM vyApIne rahelI evI sarva dizAomAM asaMkhyAtI nigode che, tenA vaDe geLAo utpanna thAya che. te 6 che have bIjA geLA kevI rIte nIpaje che? te kahe che - tatto ciya golAo, ukkosapayaM muittu jo anno|| hoi nigoo tami vi, anno nipphajaI golo // 7 // artha - to zira joDhA) tyAra pachI te goLAnA (3orapadaM) utkRSTa padane (muY) choDIne ( anno) je bIjI ( ni ) nigoda rahelI che. (saMgi vi) temAM paNa ( jo niSada jo) bIjA utkRSTapadathI bIjA goLAo nIpaje che. vivecanaH--upara kahelA goLAne AzrIne bIjA goLA bane che. kevI rIte? uttara-prathamanA goLAnuM vivakSita utkRSTa pada choDIne je bIjI nigada rahI che, temAM anya utkRSTa padanI kalapanAthI bIjA goLA bane che. bhAvArtha A pramANe-prathamanA utkRSTa padane AzrI vivakSita nigadanI avagAhanAmAM eka eka pradezanI vRddhi ane hAnivaDe je anya nigodo sthApI che, temAMnI kaI eka paNa nigadane AzrIne bIjI nigode sthApavAthI bIjA gALA bane che, eTale eka eka AkAza. + pradezanI vRddhi-hAnivaDe je nigodo rahI che te nigodamAM anya utkRSTa pada sthApavAthI bIjA goLA bane che. (e pramANe asaMkhyAtA goLA bane che. ) | 7 |
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha evaM nigoyamitte, khitte golassa hoi nipphttii| evaM nipphajjaMte, loge golA asaMkhijjA // 8 // artha - parva nimitte) e pramANe nigada mAtra (hi) kSetramAM (aa hoda nitta) geLAnI nipatti thAya che, ane (palaM) e pramANe (1) kAkAzamAM (avinA ) asaMkhyAtA (noTA) geLAe (nijhara)nIpaje che. vivecanaH-uparanI gAthAmAM kahelA krama mujaba amuka vivakSita nigAdamAM anya nigada sthApavAvaDe nigoda mAtra kSetramAM eTale icchita judI judI eka eka nigodanI avagAhanAvALA AkAzapradezathI anya geLAnI utpatti thAya che. vivakSita nigodanI avagAhanAthI bhinna eTale eka eka pradezanI vRddhi tathA hAnivALI anya nigodanA dezanI avagAhanA praveza bIjA gaLAmAM thAya che, athavA sparza thAya che. A pramANe lokamAM asaMkhyAtA goLAo bane che, kAraNa ke kAkAzanA tamAma pradeze nidanA samUhathI avagAhelA che. dareka nimedanI avagAhanA aMgralanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che ane dareka nigode geLAnI utpatti thAya che, mATe gaLA paNa asaMkhyAtA che. | 8 | have prathama kahela utkRSTapada dareka geLAmAM hoya che te levuM ke anya? te kahe che - vavahAranaeNa imaM, ukkosapayAvi ittiyA ceva / jaM puNa ukkosapayaM, nicchaiyaM hoi taM vucchaM // 9 // artha:-( vavAranagT) vyavahAra nayavaDe (6) A (3orAthavi) utkRSTa pada jANavA. eTale utkRSTapada paNa (phuriyA jeva) eTalA ja-geLA jeTalA ja jANavA. paraMtu (nijhartha) nizcaya naye (gr savyaM ) je (jyAM) utkRSTapada (doda) thAya che, (saM 34) te have kahuM chuM. vivecana-vyavahAra nayathI sAmAnyapaNe upara batAvyuM te utkRSTapada jANavuM, eTale khaMDagALA sivAyanA dareka gALAmAM utkRSTapada hovAthI utkRSTa padanI saMkhyA paNa geLA jeTalI ja asaMkhyAtI che. have nizcayathI utkRSTapada karyuM ? te AthI samajAyuM nahIM, kAraNa ke-cha dizAnA sparzavALA sarve gaLAmAM utkRSTa pada che, mATe nizcayathI kayuM utkRSTapada levuM ? te AgalI gAthAmAM kahe che 9 bAyaranigoyaviggaha-gaiyAI jattha samahiyA anne / golA hujja subahuyA, nicchaipayaM tadukkosaM // 10 //
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigeSatriMzikAprakaraNa 217 a--( jJastha) jyAM ( thAyattanoya ) khAdara nigeAda tathA ( anna ) anya ( vijJAArdra ) vigrahagati AdikanA jIvA ( saDhA) adhika heAya tevA phukha suvadhruvA mojA) ghaNA geALAe hAya che, temAM ( niRdya ) nizcayathI ( tahukolapaE ) utkRSTapada jANavuM. vivecanaH--nigeAda e prakAranI che.-1 sUma nigeAda ane r khAdara nigeAda. bAdara nigeAda te sAdhAraNa vanaspatikAya jIvAnAM zarIra jANavA, eTale anaMta jIvAnu je eka zarIra te sAdhAraNa vanaspatikAyanuM zarIra jANavuM. te sAdhAraNa vanaspatikAya e prakAre che-1 sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAya ane 2 mAdara sAdhAraNa vanaspatikAya. sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAyanA je zarIra-sUkSma nigeAda te cAda rAjaleAkanyApI che. bAdara sAdhAraNa vanaspatikAyanA je zarIra te bAdara nigeAda che. te kaMdamULAdi jANuvA. te khAdara nigeAda niyatasthAnavatI che. te nirAdhArapaNe rahI zakatI nathI, paNa pratyeka mAdara pRthvI Adi jIvanA zarIrane AdhAre rahe che, che. khadara nigode pRthvI Adi svasthAne upajI zake. che temaja rahI zake che, paNa sUkSma nigeAdanI jema satra nathI. have nizcayathI utkRSTapada kevI rIte thAya ? te kahe che--jyAM sUma nigeAdanA samUhathI utpanna thayela gALA hAya tyAM jo bAdara nigeAde avagADelA hAya, vaLI tyAM sUkSma nigeAdanA jIvA sajAtIya athavA vijAtIya nigeAdamAM utpanna thatA hAya eTale sUkSma nigeAdanA jIvA sUkSma nigeAdamAM athavA mAdara nigeAdamAM temaja bAdara nigeAdanA jIvA sUkSma nigedamAM athavA khAdara nigeAdamAM utpanna thatA hAya ke vATe vahetA heAya, vaLI bIjA paNa pRthvIkAyArdika jIvA bhavAMtaramAM vigrahagati athavA Rjugatie gamana karatA hAya, vaLI tyAM sUkSma pRthvIkAyAdi tA rahelA ja hAya-A sa sa yeAge je sthAne ekaThA thAya tyAM nizcayanayathI utkRSTapada jANavuM. 510 rA te ja vAta darzAve che.-- iharA paDucca suhume, bahutullA pAyaso sagalagolA / to bAyarAigahaNaM, kIrai ukkosayapayAmi // 11 // ', artha:--( datta ) anyathA khAdara nigeAdanA Azraya vinA ( sunnume ) sUkSma nigeAdane ( dugha ) AzrIne ( pAyo) prAye karIne badhA geLA (vaTTu tuTTA ) nigeAdanI sa MkhyAe karIne ati sarakhA che. paraMtu utkRSTapada nizcayathI lAvavA mATe tA (samanohA) sakala geALA eTale leAkanA madhyavatI saMpUrNa gALA, paNa leAkanA a tavatI' khaMDageALA nahIM (to) te (kolacami) utkRSTapadamAM (vAyarAnA) mAdara nigeAda vigerenuM paNa grahaNa ( jIr ) karavuM. 28
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 prakaraNusa grahe. vivecanaH--eka sUkSma nigeAda asaMkhyAta AkAzapradezarUpa aMzulanA asaMkhyAtamA bhAgane spazIne rahelI che. teTalA ja kSetramAM eTale teTalI ja avagAhanAvALI tyAM khIjI asakhyAtI sUkSma nigAdo rahelI che. te ja kSetramAM eka eka pradezanI vRddhi-hAnivaDe khIjI asaMkhyAtI nigeAdarUpa asaMkhyAta geALAo chae dizAmAM vivakSita sUkSma nigeAdane avagAhe che. vaLI te ja kSetramAM Adara nigeAda rahela hAya te tathA mAdara nigeAdamAMthI nIkaLI khAdara nigodamAM athavA sUkSma nigeAdamAM utpanna thanAra jIvAnA tema ja sUkSma pRthvIkAyArdika tyAM rahelA ane bhavAMtarane viSe vigrahagatithI agara RjugatithI jatA vAnA Atmapradeze vivakSita kSetrane agavADe tene tAttvika utkRSTa pada jANavu // 11 // have gALAdikanuM piramANu kahe cheH-- golA ya asaMkhijjA, huMti nigoyA asaMkhayA gole / sarai ya nigoo, aNaMtajIvo muNeyavo // 12 // a:--ohA 6 asaMvijJA) vaLI geALA asaMkhyAtA che. ( oche) eka eka gALAmAM ( asaMlayA ) asaMkhyAtI ( niiyA ) nigeAdA ( kruti ) che; (ptino ya niyogo ) tathA eka eka nigeAdamAM ( anaMtajJIvo ) anaMtA jIvA che ema ( muLayado ) jANavuM. vivecana--gALAe asaMkhyAtA che. cAda rAjaleAkamAM hAvAthI. eka eka gALAmAM asaMkhyAtI nigAdo eTale zarIrA che, kAraNa ke sarakhI avagAhanAvALI asaMkhyAtI nigeAdAnA eka gALA bane che. vaLI eka eka nigeAdamAM anaMtA jIvA che. A ana Mtu siddhanA jIvAnA anaMtAthI anaMtaguNuM che, kAraNa ke eka nigAnA anaMtamA bhAga mekSe gayela che, evu. zAstranu vacana che. / 12 / have jIvanA pradezanu paramANu kahe che ane nigedamAM rahelA jIvanI ane geALAnI avagAhanA kahe cheH- logassa ya jIvassa ya, huMti paesA asaMkhyA tullA / aMgurugasaMvamAno, nioniyaronogAdo // rU 5 artha :-( joLaphsa ya jhIvasa ya ) leAkAkAzanA ane eka jIvanA (pattA) pradezA ( ahaMsA ) asaMkhyAtA ( kuMtti ) che ane ( tuDDA )tulya che. ( nioyaniyamonozAdo ) nigeAdanA jIvanI ane gALAnI avagAhanA (saMmujaasaMvamAno) aMzulanA asaMkhyAtamA bhAganI che.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodaSaTatrizikA prakaraNa. 219 vivecanakAkAkAzanA eTale cAda rAjalakanA pradeza asaMkhyAtA che ane teTalA ja pradeze eka jIvanA paNa che, eTale ke te banenA pradezanI saMkhyA sarakhI che paNa nyUnAdhika nathI; kAraNa ke kevaLIsamRddaghAtamAM kevaLI potAnA pradezavaDe samasta lokAkAzane pUre che. te ja jIva jyAre atyaMta sa kecane pAme che tyAre tenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI thAya che. evI avagAhanAvALuM je zarIra te nigoda che. tema ja eka geLAnI avagAhanA paNa teTalI ja che, kAraNa ke sarakhI avagAhanAvALI asaMkhyAtI nigadano je samUha te gaLe che; mATe e traNenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. te 13 che have nigoda vigerenI sama avagAhanAnuM samarthana kare che - jami jio tameva nigoo to taMmi ceva golo'vi / nipphajjai jaM khitte, to te tullAvagAhaNayA // 14 // | artha -(kavi)je kSetramAM (kamini) jyAM jIva che (tavi nijo) tyAM ja nigoda che (to taMfma reva) ane te ja kSetramAM (jo ) gaLo paNa (nijhara) nIpaje che; (to) tethI karIne (te suvAdANA) te traNe sarakho avagAhanAvALA che. vivecana-je kSetramAM eka nigoda rahelI che, tenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgarUpa jANavI, eTale ke asaMkhyAtA AkAzapradezarUpa aMgulane asaMkhyAta bhAga jANu. te nigAdamAM rahela dareka jIvanI avagAhanA paNa teTalI ja che, kAraNa ke te nirgadarUpa tenuM zarIra che. tema ja geLAnI avagAhanA paNa teTalI ja che, kAraNa ke te vivakSita nigadanI avagAhanA sarakhI ekAvagAhanAvALI bIjI asaMkhyAtI nigoda je tyAM ja rahelI che teno bane che. have te goLa jeTalA pradezamAM rahyo che, tenI eka pradezanI zreNine choDatI ane bIjI bAjue vyApatI chae dizAmAM bIjI asaMkhyAtI nigode che, tene jeTalo bhAga vivakSita gaLAmAM Ave che te vivakSita goLAmAM gaNavo ane bAkI rahela avagAhanA bhAga bIjA goLAmAM gaNavo. Ama hovAthI chava, nigoda ane goLAnI avagAhanA sarakhI jANavI 14 che A gAthAmAM praznarUpe e traNa abhidheya kahe che - ukkosapayapaese, kimegajIvappaesarAsissa / .. hujeganigoyassa va, golassa va kiM samogADaM ? // 15 //
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 prakaraNasaMgraha. - artha:(kSattiparyapaNe) utkRSTapadavALA AkAzapradezamAM (jimeLavagramSikSa) eka jIvanI pradeza rAzi, (dAni joyakSa 4) eka nimedanI pradezarAzi ane (nosTara va) eka geLAnI pradezarAzi (hiM samar8) zuM zuM avagAhela hoya ? - vivecana -jyAre eka jIva ke jenA pradeza rAzi kAkAza tulya che, te saMkeca pAmIne potAnA Atmapradezane nigoda mAtra kSetramAM avagAhe tyAre tenA keTalA pradeze te utkRSTa padarUpa AkAzapradezamAM heya? tema ja eka nigedanA ane eka geLAnA keTalA keTalA pradeza teNe avagAhela hoya che 15 prathama jIva AzrI uttara kahe che - jIvassa logamittassa, suhumaogAhaNAvagADhassa / ikimi paese, huMti paesA asaMkhijjA // 16 // artha - sTonamittA ) kAkAzanA pradeza pramANuvALA ( kIvara ) jIvanA (kuduma kAviha4) sUphama avagAhanAmAM rahelAnA (zikSaka guse ) AkAzanA eka eka pradezamAM (ararikA) asaMkhyAtA (fpaNA hRti) pradeza hoya che. vivecanaH-eka jIvanA pradeza caMda rAjalakanA pradeza tulya che. te asaM. khyAtA che. te jIva jyAre sUphamanAmakarmanA udayathI sUkSma avagAhanAmAM rahe che tyAre aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM paNa rahI zake che. asaMkhyAtAnA asaM.. khyAta bheda hovAthI kAkAzanA asaMkhyAta pradezone aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgane asaMkhyAta pradeze bhAMgatAM asaMkhyAta Ave, eTale te ekeka AkAzapradezamAM dareka jIvanA asaMkhyAta asaMkhyAta pradezo avagAhela hoya che. 5 16o. ' have nigeda saMbaMdhI prarUpaNA kare che - | sTorara gi mAne, niyamo ruddhA ukkosapae'tigayaM, ittiyamikkikajIvAo // 17 // artha -(DhoLa4) kAkAzanA pradezane (nijodorAda) nigadanI avagAhanAnA pradezavaDe (dipa mAne) bhAga haravAthI-bhAMgavAthI ( 4) je Ave, ( rUttithaM) eTalA pradeza ( 3 55) utkRSTapade (ravivAre) ekeka jIvanA (AtiyuM) avagAhela hoya che. vivecanapUrve kahelI gAthA pramANe kAkAzanA pradezane nigadanI avagAhanArUpa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAta AkAzapradezavaDe - - * - *
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nidaSatrizikA prakaraNa 21 bhAMgavAthI je Ave teTalA utkRSTa pade eka eka AkAzapradeza upara eka jIvanA (asaMkhyAta) pradezo rahelA che. vaLI te ja AkAzapradeze te ja nimedavyApI bIjA anaMta jIvo rahelA che te darekanA uparanA bhAgAkArathI Avela asaMkhyAta jeTalA asaMkhya asaMkhya Atmapradeza rahelA che. eTale eka nigadagata jInA ekaMdara asaMkhyAta anaMta pradezo ekeka AkAzapradeze rahelA che. . 17 | asatkalapanAe eka pradeze eka jIvanA lAkha pradeza rahela hovAthI anaMta jIvanA anaMta lAkha pradeza rahelA che. ema samajavuM. have geLA saMbaMdhI prarUpaNA kare che - " gvaM vApa, sa irUmonIvALo ukkosapayamaigayA, hoti paesA asaMkhaguNA // 18 // artha:-(A ) e pramANe dravyArthapaNe-pradezArthapaNe nahIM, kAraNa ke (hiM goLIvA) eka goLAnA sarva jIvo karatAM (3ora utkRSTapadamAM (adANA) rahelA (pA ) jIvapradeza ( gu) asaMkhyAta guNa (dati) hoya che. vivecana -eka nigodamAM jeTalA jIve che, tethI asaMkhyAtaguNa temanA pradeze utkRSTa padamAM rahelA che, kAraNa ke eka nigodamAM che anaMtA che ane utkRSTa padamAM-vivakSita AkAzapradezamAM temAMnA eka eka jIvanA asaMkhyAta pradeza rahelA che; tethI te utkRSTapadamAM te nigadagata sarva jIvonA maLI anaMta asaMkhyAta pradezo che, mATe anaMta jI. karatAM te pradezanI saMkhyA asaMkhyAta guNI jANavI. temaja eka goLAmAM rahelA jIvo karatAM tenA utkRSTapadamAM rahelA juvapradeza asaMkhyAtaguNa jANavA, kAraNa ke eka geLAmAM asaMkhyAtI nigoda, ane eka nigodamAM anaMtA jIva che, tethI eka goLAmAM anaMta asaMkhyAta jIva thayA, ane te goLAnA vivakSita utkRSTapadamAM sarva nidinA jIvapradeze asaMkhyAta anaMta asaMkhyAta che, upara eka nigadanI apekSAe eka pradezamAM anaMta asaMkhyAta pradeza kahyA, tevI asaMkhyAta nigada te goLAmAM hovAthI asaMkhyAta anaMta asaMkhyAta chavapradeze eka AkAzapradezarUpa te utkRSTapadamAM rahelA che, mATe asaMkhyAtaguNa kahyA che ke 18 ( je upara kahyuM temAM asaMkhyaguNa zabdathI asaMkhyaguNa pramANa keTaa? te A gAthAmAM kahe che:
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 prakaraNasaMgraha. taM puNa kevaieNaM, guNiyamasaMkhijayaM bhavijAhi ? / bhaNNai dabaDhAe, jAvaiyA sabagolatti // 19 // artha:-(saMpuNa ) te rAzi vaLI (vALa) keTalA pramANathI (gunarja) guNIe ke jethI (avaMti =caM) asaMkhyAtaguNa (mavikAda) thAya? A praznanA uttaramAM (mavot) kahe che ke-(vAgha) dravyArthanI apekSAe (savA ) jeTalA (rotti) sarva goLA che teTalI saMkhyAe ene guNatAM ISTa asaMkhyAta rAzi Ave. vivecana-keTalA pramANavALI asaMkhyAta rAzithI guNue to utkRSTapadamAM jIvapradezarAzi saMbaMdhI gaNita Ave ? uttara-jInA pradezadvArA nahIM paNa chavadravyanI apekSAe samagra lekanI aMdara jeTalA geLA che teTalA geLAthI gaNAkAra kara. eTale eka AkAzapradeza upara jeTalA jIvanA pradeza che teTalA geLA che, kAraNa ke badhA goLAonI saMkhyA paNa teTalI ja che. sArAMza e keeka gALAmAM je samagra jIve che, tene samagra gALAnI rAzithI guNe, athavA eka AkAzapradeza upara rahela eka jIvanA pradezarAzithI guNe eTale te vaDe guNavAthI je rAzi Ave teTale utkRSTapadane viSe jIvapradeza rAzi jANo che 19 kiM kAraNamogAhaNa-tullattA jiyanigoyagolANaM / golA ukkosapaekka-jiyapaesahi to tullA // 20 // artha -(3oug) utkRSTa pade (nApauf) eka jIvanA pradeza (je (1) rAzi tulya (jorA ) geLA che. tenuM (kiM vALa ) zuM kAraNa? ( nitijoyoTTA) jIva, nigoda ane goLAnI ( T) avagAhanA (tucchatA). sarakhI che mATe ema samajavuM. vivecana -utkRSTa pade eka javanA pradeza rAzi tulya goLA hovAnuM kAraNa zuM? uttara-jIva, nigoda ane goLAnI avagAhanA tulya hovAthI-eka goLAnI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che, ane sakaLa leka geLAethI bharelo che, mATe lokanA pradezanI rAzine aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA pradeza 'rAzivaDe bhAMgavAthI je saMkhyA Ave teTalI ja saMkhyA eka jIvanA utkRSTapade rahelA pradezonI paNa che, kAraNa ke jIvanI pradeza rAzi kAkAzanA pradeza rAzi tulya che ane ahIM jIvanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAta bhAga pramANa che; mATe bannemAM bhAjya bhAjaka saMkhyA sarakhI hovAthI bhAgAkAra sarakho ja Ave, mATe samagra goLAo ane utkRSTapade eka jIvapradezonI saMkhyA sarakhI jANavI para
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodaSatrizikA prakaraNa. eja vAtane vizeSa samajAvavA mATe pharIthI kahe che - golohiM hie loge, Agacchai jaM tmegjiivss| ukosapayagayapaesarAsitullaM havai jamhA // 21 // . artha -(T) je mATe (Dho) lokAkAzanA pradesAne (jo ) geLAnI avagAhanAvaDe (pi) bhAMgavAthI (3) je rAzi ( pachaDa) Ave (R) te ( tuSTha) rAzi tulya (gustvA) eka jIvanA (savara) utkRSTapade rahelA pradeza (dava6) hoya che. vivecanaH-lokAkAzanA pradezarAzine eka goLAnI avagAhanA je aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalI che tenA vaDe bhAMgavAthI je rAzi Ave teTalA utkRSTapade eka jIvanA pradeza hoya che. 21 che ahavA logapaese, ikkike Thavaya golamikikaM / evaM ukkosapaekajiyapaesesu mAyaMti // 22 // artha -(savA) athavA (roga) kAkAzanA (4 ) eka eka . (vve) pradeze (jomihi) eka eka goLAne (2) sthApana karo. (g) e pramANe (3Navu) utkRSTapade rahelA (iliyAsu ) eka jIva pradeza tulya pradezamAM te gaLA (mAti) samAya che. vivecana -athavA lekanA eka eka pradezane viSe eka eka goLa sthApana karavo, ane te pramANe sthApana karatAM te geLAe jeTalA AkAzapradezane roke teTalA ja eka jIvana utkRSTapade jIvapradeze jANavA mATe goLAo temaja utkRSTapade jIvapradeza sarakhA jANavA. | 22 che. golo jIvo ya samA, paesao jaM ca sabajIvA'vi / huMti samogAhaNayA, majjhimaogAhaNaM pappa // 23 // artha-(jojo) gaLo (4) tathA (vIvo) jIva e banne avagAhanAnA (upara) pradeza AzrI (ramA) tulya che. (6 4) je kAraNa mATe (nIvAva) sarva jI paNa (aksimogA) madhyama avagAhanAne () pAmIne-AzrIne (mogAthA ) sarakhI avagAhanAvALA (huMti) hoya che. vivecana -Le tathA jIva e baMne avagAhanAnA pradezane AzrIne tulya
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 24 prakaraNasaMgraha, che. bannenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa hovAthI. asaka5nAe bane daza hajAra AkAzapradezamAM avagAhyA che, kAraNa ke, sUma sarva jI paNa madhyama avagAhanAne AzrI sarakhI avagAhanAvALA che. asat kalpanAthI jaghanya avagAhanA pAMca hajAra pradezanI ane utkRSTa avagAhanA paMdara hajAra pradezanI gaNe eTale bane avagAhanA meLavI AMdhI karavAthI madhyama avagAhanA daza hajAra pradezanI thAya che. | 23 . teNa phuDaM ciya siddhaM, egapaesammi je jiyapaesA / te savvajIvatullA, suNasu puNo jaha visesahiyA // 24 // artha - teja) te kAraNa mATe (nira) nizca (6) spaSTapaNe (hi) siddha thayuM ke-(zApathami ) utkRSTa padavALA eka AkAzapradezamAM ( 1 ) jeTalA (niyaupA) jIvapradezo che, te navajIvatu) te sarva jIva tulya che. (ku nada) have je rIte jIvapradeza (viseriyA) vizeSAdhika thAya che te (kuLadu) sAMbhaLe. vivecana -utkRSTapade vartatA jIvanA jeTalA pradeza che te sarva jIva tulya che. te asakalpanAe batAve che-pUrve kayA pramANe eka jIvanA sau koTi pradeza che. tene daza hajAra pradezanI nigodanI avagAhanA hovAthI tenA vaDe bhAgatAM eka AkAzapradeze eka eka lAkha pradeza Ave che. have eka nigedamAM anaMtA jIva chatAM asatkalpanAe lAkha gaNavA. lAkhane lAkhe guNavAthI hajAra kaTi jIvapradeze thayA. have nigada asaMkhyAtI chatAM asaka95nAe lAkha gaNavAthI pUrvanI rAzine lAkhe guNavAthI daza kaTA-keTi jIvapradeze utkRSTa pade thayA. ane gaLAmAM chavadravya eTale eka gaLAvatI sarva jIvo paNa teTalA ja asatkalpanAe daza keDIkeDI che. e rIte baMne sarakhA thayA. 24 - have sarva jIvathI utkRSTapade rahelA jIvapradeze vizeSAdhika kevI rIte? te batAve che jaM saMti kei khaMDA-golA logaMtavattiNo anne / bAyaraviggahiehi ya, ukkosapayaM jamabbhahiyaM // 25 // artha:-( ) je kAraNa mATe (DholaMta ) lekane aMte ( ra ) keTalAka ( saMvArA) khaMDageLAo (saMti) che. (3) je pUrNa gaLAthI judA che tethI te rAzi kAMIka ghaTe che paraMtu (i) je kAraNa mATe (uttara) utkRSTapadamAM (vAva) bAdara nigedanA ane (vidi 1) vigrahagativALA jInA pradeza (anmadizaM) adhika che tethI adhipaNuM thAya che.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI niMgAdaSatriMzikA prakaraNa, 225 vivecanaH--vaLI khAdara nigeAdAnA tathA vigrahagativALA jIveAnA pradezeA utkRSTapadane viSe rahelA heAvAthI utkRSTapade jIvapradezeA sarvajIvarAzithI vizeSAdhika che. bhAvArtha e che ke-Adara nigeAda sarva jIvAnA asa khyAtamA bhAga jeTalI che. kalpanAvaDe eka koTipramANa che, tene prathamanI jIvarAzi khaDagALAne laine utkRSTapadathI eka kATi echI gaNI che temAM nAMkhavAthI jIvarAzi tathA utkRSTapada sarakhuM thAya. have te Adara nigeAdajIvarAzi je asatkalpanAe eka kroDa che temAMthI kalpanAvaDe se jIvA icchita sUkSma nigeAdanA gALA uparAMta avagAhela che. te jIvA AkAzanA eka eka pradeza upara peAtAnA eka eka lAkha pradezathI vyApelA che. AvA se jIvA sUkSma nigeAdanA gALA upara avagADela hAvAthI eka lAkhane seAe guNavAthI eka keTi thAya, te saMkhyA utkRSTapadanI sakhyAmAM nAMkhavAthI tenI sa MkhyA eka koTi pradeza ( sarva sUkSmanaMgAi jIvarAzi karatAM ) adhika thAya che. // 255 e pramANe thavAthI zuM siddha thayu ? te kahe cheH-- tamhA savvehiMto, jIvehiMto phuDaM gaheyavaM / ukkosapayapaesA, huti visesAhiyA niyamA // 26 // artha :-( tanhA ) te kAraNa mATe ( sahiMto ) sarva ( nIcehiMto ) jIveAthakI ( dholayapannA) utkRSTapade jIvapradezeA (niyamA ) nizcayathI ( visennAdiyA ) vizeSAdhika (kruti ) che ema (OM) pragaTapaNe ( devaa ) grahaNa karavuM-jANavuM. 5 26 5 ahavA jeNa bahusamA, suhumA lo'vagAhaNAe ya / teNikkiM jIvaM, buddhIe viralae loe // 27 // aHH--( ahevA ) athavA ( jJeLa ) je kAraNa mATe ( sropa ) leAkane viSe ( sunnumA ) sUkSmanigeAdanA geALAe ( avagadArtha ) avagAhanAne AzrIne ( varu ) ghaNe bhAge ( samA ) sarakhA che. ( seLa ) te kAraNa mATe ( ra ) eka eka (nIa) jIvane ( vrundrI ) buddhivaDe ( hopa ) leAkane viSe (vichupa ) vistAravA-sthApavA. vivecanaH--sUkSma nigeAdanA gALAe jIvanI saMkhyAvaDe ghaNe bhAge sarakhA che. khaDageALA sAthe vyabhicAra doSa dUra karavAne mATe gAthAmAM ( vadulamA ) zabda mUkayA che. kalpanAvaDe eka gALA saMbaMdhI avagAhanAne viSe eka hajAra keATI jIvA rahyA che. AvA geALAe kalpanAthI lAkane viSe eka lAkha che. avagAhanAthI badhA gALAe sarakhA che. kalpanAthI dareka geALAe AkAzanA daza hajAra pradezane viSe vyApIne rahyA che. have AkAzanA eka pradezane viSe 29
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 prakaraNasa graha.. rahelA jIvapradeze| tathA samagra jIvA A bannenuM sarakhApaNuM jANavAne mATe eka eka jIvane buddhivaDe kevaLI samuddAta gatithI vistAravA, eTale eka gALA saMbaMdhI jIvanA jeTalA pradezeA che-kalpanAvaDe daza keATAkeTi che teTalA ja pradeze lAkAkAzanA ekeka pradeza upara Ave che. kevaLI samuddhAtanI mAphaka jIvapradezAnA vistAra kaye sate jIvA paNa teTalA ja che. AthI karIne utkRSTapade jIvapradeze tathA samagra jIvA banne tulya thAya che. ' bahusamA " zabdamAM bahu eTale vizeSe karIne athavA prAya: zabda kahyo che te khaDageALAe saMbaMdhI doSanA parihAra mATe kahyo che. arthAt sarve sUkSma nigeAdanA geALA sarakhA nathI, paraMtu ghaNI saMkhyAvALA akhaMDa geALA jIvasaMkhyAnI apekSAe paraspara tulya che, ane ati alpa saMkhyAvALA khaDageALA jIvasa`khyApekSAe sarakhA nathI eTale akhaMDa gALA jevA nathI, e artha sUcavavA mATe gAthAmAM * mahusamA ' eTale prAyaH sarakhA kahyA che, paNa ekAMte sarakhA ja che ema kahyuM nathI. // 27 / / " evaM pisamA jIvA, egapaesagayajiyapaesehiM / vAyara vAduhA puLa, kuMti pasA vizesAi // 28 // a:( i ) e pramANe (vA) jIvA ( pasAya ) eka AkAzapradeza upara rahelA ( niyaseai) jIvapradezonI ( samA ) sarakhA che, ( puLa ) para Mtu ( vAyara ) bAdara nigoda ( pattA ) jIveAnA pradezeAnA ( vAghuThThA ) mAhulyapaNAthI-utkRSTapada upara te pradeze! vadhAre hAvAthI utkRSTapade jIvapradeze sarva jIva karatAM (visediyA ) vizeSAdhika ( dhruti ) thAya che. 5 28 // tesiM puNa rAsINaM, nidarisaNamiNaM bhaNAmi paccakkhaM / suhagahaNagAhaNatthaM, ThavaNArAsippamANehiM // 29 // a--( duLa ) vaLI (teli) te (rAlIna) rAzione-utkRSTapade rahelA jIvapradeza rAzine tathA eka nigodamAM rahela jIvarAzine (sunaLanAdaLaE) sukhapUrvaka grahaNa karavA tathA karAvavA mATe kalpanAvaDe (vaLA) sthApana karela (sivpamALeai) jIva tathA pradezeAnI rAzinA pramANavaDe (nilimiLa ) A dRSTAMta ( pacavuM ) pratyakSa ( maLami ) kahuM chuM ! 29 5 golANa lakkhamikka, gole gole nigoyalakaM tu / sha ya nigoe, jIvANaM lakkhamikkikkaM // 30 // atha--( ttehALa ) kalpanAthI goLAe ( mi ) eka lAkha che. ( 3 ) vaLI ( zole re) dareka goLAmAM (nioyachaR) lAkha lAkha nigoda
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodaSatrizikA prakaraNa. 227 cha. (ya) mane ( ikvikke ) seme (nigoe) nigohamA (jIvANaM) / ( lakkhamikkikaM ) se me atm cha. // 30 // koDisayamegajIva-ppaesamANaM tameva logassa / golanigoyajiyANaM, dasa u sahassA samogAho // 31 // matha-( egajIvappaesamANaM ) me nA pradeza prabhAra 485nAye 4zana (koDisayaM) se soTi che. (tameva logassa) te zanA prazanumAera cha. (gola ) gogA, (nigoya )nigoha mane (jiyANaM)7vAnI (samogAho) 14. ADanA sabhI che. ana te ( dasa u sahassA ) 422 012 pradeza prabhAra cha // 31 // jIvassikikassa ya, dasasAhassAvagAhiNo loe / ikikammi paese, paesalakkhaM samogADhaM // 32 // matha:-( loe ) zamai ( dasasAhassAvagAhiNo ) 42 12 mAzaprazanI ma nAvA ( jIvassikkikkassa ya ) me pana (paesalakkhaM ) anan prsh| ( ikvijammi paese) me se mAzaze (samogADhaM) avagAhyA che. je 32 che jIvasayassa jahaNaNe, payammi koDIjiyappaesANaM / ogADhA ukkose, payammi vucchaM paesaggaM // 33 // matha:-( jahaNNe payammi ) "dhanyapahamA ( jIvasayassa ) se DAya cha, bhane te se ( jiya) vana (koDI) se4 42 / 7 (paesANaM ) yaatmprsh| dhanya5635 me mAhezamA gojAne viSa (ogADhA) mA che. ve ( ukkose payammi) utkRSTa5635 se 243zapradezamA ma gojAne viSe (paesaggaM ) aatmprdeshaan| sabhUTo che te ( vucchaM ) 4 cha // 33 // koDisahassa jiyANaM, koDAkoDIdasappaesANaM / ukkose ogADhA, sabajiyA vi tattiyA ceva // 34 // atha:-( ukkose) utkRSTa 54mA ( koDisahassa jiyANaM) 702 joDa wo che te 424 vonA am alma maatmprsh| pAthI ( dasa ) 6za ( koDAkoDI) TATi (ppaesANaM ) maamhesh| ( ogADhA ) Anu cha, mana (sadhajIyA vi) sarva sUkSma nigohanA ch| 555 (ceva) nizce (tattiyA) teTalA ja ( daza kaTAkoTi ) che. 5 34 che
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 prakaraNasaMgraha. koDI ukkosapayammi, bAyarajiyappaesapakkhevo / sohaNayamittiyaM ciya, kAyavvaM khaMDagolANaM // 35 // a-(0rAthami) utkRSTapadane viSe (vAra) bAdara nigoda (ni) chAnA (korI) eka koDa (gu) Atmapradeza (vo ) prakSepavA, ane (vaMDoDhA) khaMDagoLAmAM jIvapradezonI saMkhyA ( mittirtha) eTalI ja che te ochI (vi) nizca (AvyuM) karavI eTale baMne sarakhA thaze. vivecanaH-utkRSTapadamAM pUrve kahela sUkSmajIvapradeza rAzimAM-hajAra kreDamAM bAdara chavo je tyAM avagAhyA che, tenA kaTi pradeza adhika gaNavA; kAraNa ke vivakSita sUkSmanigodanA goLA upara bAdara so cho avagAhela hovAthI ane dareka jIvanA lAkha lAkha pradeza ekeka AkAzapradeza upara rahela hovAthI koDa thAya. temaja sarva jIvarAzimAMthI eka koTinuM zodhana karavuM eTale eka koDa ochA karavA, kAraNa ke khaMDagoLAmAM teTalI saMkhyA ochI che. athavA khaMDagoLAmAM bAdara nigoda temaja vigrahagativALA jInA pradeza nAMkhavAthI badhA goLA eka sarakhA thAya che, te paNa utkRSTapadane viSe bAdara so jIvanA eka koTi jIva pradeza vizeSa hovAthI samagra jIvo karatAM utkRSTapada vizeSAdhika jANavuM 35. eesi jahAsaMbhava-matthovaNayaM karija rAsINaM / sabbhAvao a jANija te aNaMtA asaMkhA vA // 36 // artha:-(ggf) e pUve kahelA (ANI ) jIvarAzine (athavaLavaM) upanaya-samanvaya (kadAraMbhaLe ) jema saMbhave tema ( ga) karI levo. bAkI (sabhAvo 3) yathArthapaNAthI to (te) jI (aitA) anaMtA ane nigodo tathA goLAo (AsavA vA) asaMkhyAtA (kAjas ) jANavA. vivecana -ahIM arthano upanaya (samanvaya) tenA yogya sthAnake karavAno pUrve batAvelo che. temAM eka nigodamAM jIva eka lAkha kalakhyA che, paNa nizcayathI anaMtA che, temaja sarva jIvo paNa anaMtA che. nigodo kalpanAthI lAkha gaNuM che paNa nizcayathI te asaMkhyAtI che. goLAo lAkha ka9yA che te paNa nizcayathI asaMkhyAtA che. e pramANe sUkSma nigoda, bAdara nigoda temaja goLAnI avagAhanA saMbaMdhI vicAra . 36 ka8 ooooooooooooooooooooooo000 oooooooooooooooo0000000000eo oooooooooooooooooooo 3000 ocee iti zrI bhagavatI sUtranA 11 mA zatakanA 10 mA uddezAmAMthI uddharela zrI nigadaSatrizikA prakaraNa sAthe samApta, eeeeeeeeee one oooooooooooooooooooooooo oooooooooooooooooooooooo
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ *000 zrIpUrvAcAya praNIta zrIsamavasaraNa prakaraNa ( mULa tathA zabdArtha yukta. ) www zwwa thuNimo kevalivatthaM, varavijjANaMdadhammakitti'tthaM / deviMdanayapayatthaM, titthayaraM samavasaraNatthaM // 1 // artha :----vahivastha) kevaLI avasthAvALA ane(viAtaMtryazikaE) pradhAna che vidyA ( jJAnalakSmI ), AnaMda ( sahaja sukha ), dharma ( sarva savararUpa ), kIrti (leAkamAM guNunI zlAghA ) ane artha ( puruSArtha ) jene evA tathA ( dhruvinayacaE) bhuvanapati AdinA devedroe namelA evA tI karapadamAM rahelA temaja ( samavattasthaM ) devakRta samavasaraNamAM birAjelA evA ( tittharlR ) zrI bhAvatIrtha karanI ( dhuLio) ane stuti karIe chIe. 1. payaDiyasa matthabhAvo, kevalibhAvo jiNANa jattha bhave / sohaMti sabao tarhi, mahimAjoyaNamanilakumarA // 2 // a:--( driyasamathamAvo) pragaTa karyo che jIva-ajIva Adi samagra padArtho jeNe evA ( himAvo ) kevaLIpaNAnA bhAva (nALa ) jinezvarAne ( jJatha ) je ThekANe ( mave ) utpanna thAya che, ( ai) te ThekANe prathama ( ttavo ) cAtaraphathI ( AjJoyaLa ) eka yeAjana sudhI ( mahaM ) pRthvIne ( animatta ) vAyukumAra devA ( sodyuti) zuddha kare che. 2. varisaMti mehakumarA, surahijalaM uusurA kusumapasaraM / virayati vaNA maNikaNaga - rayaNacittaM mahialaM to // 3 // 1 jyAM tIrthaMkarane kevaLajJAna utpanna thAya che tyAM cAre nikAyanA devA maLAne prathama samavasaraNa race che. temAM kai kai jAtinA devA zuM zuM kare che ? te pRthak pRthak rIte ahIM varNavI batAvela che.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 prakaraNasaMgraha. artha -pachI te sthAne (hakumai) meghakumAra devo (kuddhi ) sugaMdhI jaLanI ( ti ) vRSTi kare che, (bhUminI raja samAve che.) pachI (34mutta) chae RtunA adhiSThAyaka devA (kumAra) nIcA DIMTavALA pAMca varNanA puSpanA samUhanI vRSTi kare che, (to) tyArapachI (ca) vAnamaMtara devo (maforcaritta) maNi, suvarNa ane ratnavaDe citravicitra (mahimaNuM) pRthvItaLane (viti ) race che-bAMdhe che-pIThabaMdhana kare che. 3. have samavasaraNanI racanA saMbaMdhI kahe che - mitara-q-e, tivaNa maLi-ra- ve vinItA rathA-guruSamayA, vemALajha- komavAya che ke arthanamatamArdi) aMdarana, madhyane ane bahArano tathA (mAthApAyavasIsA) maNi, ratna ane suvarNanA kAMgarAvALA (cAgregmathA) ratna, suvarNa ane rUpAmaya evA (sivaM ) traNa gaDha (remALanomavA ) vaimAnika, jyotiSI ane bhavanapati deva banAve che. arthAt vaimAnika devo maNinA kAMgarAvALe ratnamaya aMdarano gaDha banAve che, jyotiSI deva ratnanA kAMgarAvALe suvarNamaya madhya gaDha banAve che ane bhavanapati deva senAnA kAMgarAvALo rUpAmaya bahArano gaDha banAve che. 4. samavasaraNa be prakAranA thAya che. goLa ne khaMDuM. temAM prathama goLa samavasaraNanuM pramANa vigere kahe chevttttmmi dutIsaMgula, titIsadhaNu pihulA paNasayadhaNuccA / chaddhaNusayaigakosaM-tarA ya rayaNamayacaudArA // 5 // artha-navama) goLa samavasaraNane viSe traNe gaDhanI dareka bhIMto (titIvadhay) tetrIza dhanuSa sutI ! ne batrIza aMgula (pipuTA) pahoLI eTale jADI hoya che ane (gutaSazuSA) pAMcaso dhanuSa UMcI hoya che, (4) tathA (chajurA) cha dhanuSa ane (phuvAsaMtA) eka kezanuM be taraphanuM maLIne dareka gaDhanuM AMtaruM hoya che. tathA (thaDAmavAna) ratnamaya cAra cAra dvAra hoya che. 5. vizeSArtha:-devatAo je samavasaraNa race che, te be prakAranA hoya che 1 A pIThabaMdha traNe gaDhanA madhya madhya bhAga samajavo, taddana jamIna upara samajavo nahIM. kALalokaprakAzamAM savA gAu UMcuM pIThabaMdha kare ema kahela che.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samavasaraNuM prakaraNuM. 231 goLa ane cokhaMDuM. temAM goLa samavasaraNamAM A pramANe hoya che-traNe gaDhanI dareka bhIMte tetrIza dhanuSa ane batrIza AgaLa pahoLI hoya che, tethI tene traNaguNu karatAM traNe gaDhanI bhIMtonuM pramANa ekatra karIe, eTale ke tetrIzane traNagANuM karatAM navANuM dhanuSa thAya che, ane batrIzane traNagA karatAM chananuM AMgaLa thAya tene eka dhanuSa thayo, te navANuM dhanuSamAM nAkhavAthI so dhanuSa thayA. sAthI bahAra prathama daza hajAra pagathiyA caDIe tyAre pahele gaDha Ave che, te pagathiyA gaDhanI bahAra hovAthI samavasaraNanuM pramANa je eka jananuM che, temAM gaNAtA nathI. have pahelA gaDhathI pacAsa dhanuSano pratara eTale ke pacAsa dhanuSa sIdhI sapATa bhUmi jaIe tyAre eka eka hAtha pramANu pahoLA ane cA pAMca hajAra pagathiyA Ave che, tenA pAMca hajAra hAtha thayA. cAra hAthano eka dhanuSa hovAthI pAMca hajAra hAthanA sADA bAraso dhanuSa thayA, temAM pacAsa dhanuSa prataranA nAMkhavAthI tera se dhanuSa thayA. tethI prata2 ane pagathiyA maLIne pahelA ane bIjA gaDhanI vaccenuM aMtara teraso dhanuSanuM thAya che. e ja rIte bIjA ane trIjA gaDhanI vaccenuM aMtara paNa pratara ane pagathiyA maLIne teraso dhanuSanuM thAya che. pachI pahelA gaDhanI aMdara teraso dhanuSa jaIe tyAre pIThano madhya bhAga eTale AkhA samavasaraNanuM madhyabiMda Ave che, tethI traNa vAra teraso maLI gaNacALIza so dhanuSa thayA. temAM traNe gaDhanA so dhanuSa nAkhIe tyAre cAra hajAra dhanuSa thAya che. teTaluM madhyabiMduthI cheDA sudhInuM eka taraphanuM pramANa che, teTaluM ja bIjI taraphanuM pramANu havAthI kula ATha hajAra dhanuSa thayA. be hajAra dhanuSane eka gAu hovAthI ATha hajAra dhanuSanA cAra gAu eTale eka yojana thAya che. teTaluM geLa samavasaraNa hoya che. have cirasa samavasaraNanuM gaDha vigerenuM pramANu kahe che - cauraMse igadhaNusaya-pihu vappA sddddhkosaNtriaa| .... paDhamabiA biataiA, kosaMtara puvamiva sesaM // 6 // artha -(43) catura-corasa samavasaraNamAM (vA) bahArano gaDha gaNatarImAM levAno na hovAthI be gaDhanI banne bAjunI maLIne cAra bhIMte che. te dareka ( dhanuragi ) ekaso dhanuSa paheLI-jADI hovAthI cAra dhanuSa thayA. (paDhamaviza) pahelA ane bIjA gaDhanI vacce banne bAjunuM maLIne ( soraaMtariyA) daDha gAunuM AMtaruM che. (vigata) bIjA ane trIjA gaDhanI vacce (satara) banne bAjunuM maLI eka gAunuM AMtaruM che. (sed ) bAkInuM (puvamava) pUrvanI jema jANavuM. eTale trIjA gaDhanI vacce eka gAu ane chaso dhanuSanuM AMtaruM che. temAM pUrvanA cAraso dhanuSa bheLavatAM eka gAu ane hajAra
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasa'graha dhanuSa eTale deDha gAu thAya, te pUrvanA aDhI gAumAM bheLavatAM cAra gAu (eka cajana pramANa) samavasaraNa thAya che. vizeSArtha -ahIM vRtta samavasaraNanI jema eka taraphanuM ardha jananuM pramANu A pramANe che -bahAranA pahelA vapranI bhIMta gaNatarImAM levAnI na hovAthI pahelA ane bIjA gaDhanI vacce paMdaraso dhanuSanuM AMtaruM che. temAM pagathiyA cha hajAra samajavA, pratara samajavuM nahIM. pachI bIjA gaDhanI bhIMta so dhanuSa jaDI che, ane bIjA trIjA gaDhanI vacce eka hajAra dhanuSanuM AMtaruM che. temAM cAra hajAra pagathiyA samajavA, pratara samajavuM nahIM. pachI trIjA gaDhanI bhIMta so dhanuSa jADI che, ane trIjA gaDhathI pIThanA madhya bhAga sudhI tera so dhanuSa che. A sarva ekatra karavAthI cAra hajAra dhanuSa eTale ardha yojana thAya che, eTaluM ja bIjI bAju hevAthI pUrNa yajana thAya che. 6. sovANa sahasa dasa kara-pihucca gaMtuM bhuvo paDhamavappo / to pannA dhaNu payaro, tao a sovANa paNa sahasA // 7 // artha -(mu) pRthvI uparathI (viduca) eka eka hAtha pahoLA ane UMcA ( ) daza hajAra ( jovA ) pagathiyA (1) jaIecaDIe tyAre (paddhamavo) pahelo gaDha Ave che. (to) tyAra pachI (pannA dhay) pacAsa dhanuSane (pa ) pratara-sarakhe bhUmibhAga Ave che, (5) ane (to) tyAra pachI eka eka hAtha pahoLA ane UMcA (uLa sarA) pAMca hajAra (kovALa) pagathiyA Ave che. 7. to biya vappo pannA-dhaNu payara sovANa sahasa paNa ttto| taio vappo chassaya-dhaNu igakosehiM to pIDhaM // 8 // artha-(to) tyAra pachI (vivo ) bIje gaDha Ave che, tyArapachI (pannAlag ) pacAsa dhanuSano (ghara) pratara Ave che, (to) tyArapachI (ra4 g) pAMca hajAra (lovALa ) pagathiyA Ave che, tyArapachI (saMzo) 1-2 A cha hajAra ne cAra hajAra pagathiyAnI kalpanA samAsane aMge karelI che. e pramANenI saMkhyAne pATha jovAmAM Avyo nathI. zrIkALakaprakAzamAM samavasaraNane adhikAre cokhaMDA samavasaraNamAM pahelA bIjA gaDha vaccenA 1300 dhanuSyanA AMtarAmAM 250 ejananuM pratara ne 1250 dhanuSyamAM 5000 pagathiyA kahyA che. bIjA gaDhanI vaccenA 1000 dhanuSyanA AMtarAmAM hAtha hAthanA pramAvALA 5000 pagathiyA kema samAya ? tene mATe bahuzratane bhaLAve che.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI: samavasaraNa prakaraNuM. 233 trIje (jo) gaDha Ave che. (je) tyArapachI (vArdi ) eka kosa-gAu ane ( charicayag ) cha dhanuSa pramANunI (vaDha) trIjA gaDhanI vaccenI pITha eTale samAna bhUmi Ave che. 8. (A baMne gAthAnI hakIkata vRtta samavasaraNa mATe jANavI.) caudAra tisovANaM, majjhe maNipIDhayaM jiNataNucchaM / do dhaNusaya pihudIhaM, saDDadukosahiM dharaNialA // 9 // atha-(ma) te samAna bhUminI madhye (jAra) cAra dvAra ane (tinovALuM) traNa traNa pagathiyAvALI (vigatagurja) jinezvaranA zarIra jeTalI UMcI (maLavIghaM) maNipIThikA hoya che. te (jo dhapura ) baso dhanuSa (vidurIjuM ) pahoLI ane lAMbI-cerasa hoya che, ane (dhafjatrA) pRthvItaLathI (hRdusardi) aDhI keza UMcI hoya che. (traNa gaDhanA maLIne kula vIza hajAra pagathiyA hevAthI pAMca hajAra dhanuSa eTale aDhI kesa thAya che. ) 9. jiNataNubAraguNucco, samahiajoaNapihU asogtruu| tayaho ya devacchaMdo, cau sIhAsaNa sapayapIDhA // 10 // artha:-( nibattapaggo) jinezvaranA zarIrathI bAraguNa UMce ane (romafpada) eka janathI kAMIka adhika pahoLo-vistAravALo (ata) azoka vRkSa hoya che, (2) ane (to) tenI nIce (kevo ) devacchedaka hoya che. tenI upara (kaparA ) pAdapITha sahita (24 rAvaLa ) cAra siMhAsana hoya che. vivecana -RSabhadevanA samavasaraNamAM A azoka vRkSa traNa gAu UMce hoya che. bIjA bAvIza prabhunA samavasaraNamAM paNa te ja pramANe temanA zarIrathI bAraguNe UMcA hoya che ane vIra bhagavAnanA samavasaraNamAM rahelA azoka vRkSa batrIza dhanuSa UMco kahyo che. te A pramANe-vIra prabhunuM zarIra sAta hAtha eTale poNA be dhanuSa UMcuM hovAthI poNuM bene bAraguNa karatAM ekavIza dhanuSa thAya, 1 batrIza dhanuSa UMce azoka vRkSa pAMca so dhanuSa UMcI gaDhanI bhIMtAnI bahAra nIkaLI zake nahIM tethI je prabhunA zarIrane 12 guNuM karatAM 500 dhanuSa na thAya tyAM prabhunA atizayathI bahAra nIkaLe ema mAnavuM. athavA gaDhanI UMcAI dareka prabhunA zarIra pramANe hoya to eka yojanAnA vistAramAM vAMdho Ave nahIM. juo ! madhyanI maNipITha dareka prabhuna zarIra pramANe UMcI ja hoya che. vaLI samavasaraNuM nAnuM nAnuM thAya ne gaDha prathama pramANe ja UMcA rahe te paNa ThIka lAgatuM nathI.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 prakaraNasaMgraha. teTale UMce azoka vRkSa hoya che, ane tenI upara agyAra dhanuSane cityavRkSa hovAthI kula batrIza dhanuSa thAya che. 10. taduvari cau chattatiA, paDirUvatigaM tahaTTacamaradharA / purao kaNayakusesaya-TThia phAliadhammacakkacaU // 11 // artha -(taruvara) te cAre sihAsana upara (44) cAra (chattatagA ) uparAupara rahelA traNa traNa chatro che, tathA (hiti) pUrva sivAyanA bIjA traNa sihAsano upara vyaMtaredroe vikalA prabhunA traNa pratibiMba hoya che. (tada) tathA (kaTTaramadhA) dareka bAjunA prabhu pAse bebe hovAthI kula ATha cAmaradhArI devo hoya che. tathA (pu) siMhAsananI AgaLa (zApunaTTika) suvarNakamaLa upara rahelA ( kSatri) sphaTika ratnanA (Rvika) cAra dharmacakra hoya che. 11. jhayachattamayaramaMgala-paMcAlIdAmaveivarakalase / paidAraM maNitoraNa-tia dhUvaghaDI kuNaMti vaNA // 12 // atha:-(vA) traNe gaDhanA dvAra dvAra pratye-cAre bAjunA maLIne bAra dvAre (vA) vANavyaMtara deva (rUca ) dhvaja, (chatta) chatra, (mA) makara, (maMtra) aSTamaMgaLa, (ghATI) putaLI, (rAma) puSpamALA, (6) vedikAeTalI, (vAva ) pUrNa kaLaza, (matiratika ) maNimaya tAraNanA trika ane (pUvathakI) dhUpanI ghaTI-A sarva vastuo (kuti) kare che-vikuve che. 12. joyaNasahassadaMDA, caujjhayA dhammamANagayasIhA / kakubhAijuyA savvaM, mANamiNaM nianiakareNa // 13 // artha -tathA (korasadarTsa) eka hajAra yojananA daMDavALA ane (mAguvA) nAnI nAnI ghaMTaDIo ane dhvajA AvaDe yukta evA (dharmamAvAcasI) dharmadhvaja, mAnadhvaja, gajadhvaja ane siMhadhvaja nAmanA ( ) cAra dhvaja cAre dizAmAM anukrame samavasaraNanI bahAra hoya che. ahIM ( mAmii ) A sarva pramANa (nizanivAre) potapotAnA hAthavaDe jANavuM. eTale je prabhunuM samavasaraNa hoya te prabhunA AtmAMguLe jAvuM. 13. pavisia puvvAi pahU, payAhiNaM puvvaAsaNa niviTTho / payapIDhaThaviyapAo, paNamiatittho kahai dhammaM // 14 // 1 jJAnotpattinuM vRkSa te caityakSa kahevAya che. te vIra prabhunuM sAlavRkSa hatuM.
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samavasaraNa prakaraNa rarUpa artha :-( : ) prabhu ( pughAr ) pUrva dizAnA dvAre ( signa ) praveza karI ( yAdiLa ) traNa pradakSiNA karI (punnamAlaLa ) pUrva dizAnA siMhAsana para ( nivido ) besIne ( pIDhaviyapAlo ) pAdapITha para pagane sthApana karI ( pamitistho ) ' namo tithalluM ' ema beAlI-tIrthaM ne namaskAra karIne pachI ( dhammU ) dharma dezanAne (jja6 ) kahe che. 14. muNimANiNi samaNI, sabhavaNajoivaNadevidevatiaM / kappasuranaristhitiyaM, ThaMtiggeyAividisAsu // 15 // artha :--( avAvijJApu ) agni Adika vidizAone viSe (ati ) padAe bese che, te A pramANe--(muni) sAdhue, (veLi) vaimAnika devIe ane ( samaLI ) sAdhvIe e traNa padA pUrva dizAnA dvAre praveza karI agnikhUNAmAM anukrame bese che. pahelA sAdhu, tenI pAchaLa vaimAnikanI devI ane tenI pAchaLa sAdhvI. (ema anukrama sarvatra jANavA.) (samavaLajJo vaLadevA) bhavanapatinI devIe, jyAtiSanI devIe ane vAnabhya taranI devIe!-e traNa padAe dakSiNa dizAnA dvAre praveza karI neRRta khUNAmAM anukrame bese che. (letibaM) tenA ja traNa deve eTale bhavanapati, jyAtiSa ane vAnavyatara devA e traNa padA pazcima dizAnA dvAre praveza karI vAyavya khUNAmAM bese che, tathA ( jvasujJaristhitiya) vaimAnika devA, puruSA ane strIe, e traNa padA uttara dizAnA dvAre praveza karI izAna khUNAmAM bese che. ( A rIte cAra dizAnI maLIne mAra pa`dA samajavI. te sa padA prabhune pradakSiNA karI namaskAra karIne pAtapeAtAnI padAmAM jAya che. ) 15. caudevi samaNI uddha-TThiA niviTThA naritthisurasamaNA / iya paNa saga parisa suNaM-ti desaNaM paDhamavato // 16 // aH- ;--mAra padAmAMnI ( car3evi ) cAra prakAranI ( nikAyanI ) devIe ane ( samaLI ) sAdhvIe ( udRSTi ) UbhI rahe che ane ( sthittukSamaLA ) puruSA, strIo, cAra prakAranA devA ane sAdhue ( viThThA ) bese che. ( 5 ) A pramANe ( vamavanvaMto) pahelA eTale aMdaranA vapranI madhye rahelI ( paLa satta) pAMca ane sAta maLIne bAra ( E ) pa`dAe ( pheraLa ) prabhunI dezanAne ( dhruti ) sAMbhaLe che. 16. iya AvasyavittI- vRttaM cunnIi puNa muNi niviTThA / do vemANiNi samaNI, uDDhA sesA ThiA u nava // 17 // aH--( phreMca ) A pramANe-upalI gAthAmAM kahyA pramANe ( avakSya
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 prakaraNasaMgraha vittIyu) AvazyakanI vRttimAM-TIkAmAM kahyuM che, () paraMtu (guru) tenI cUrNimAM te ema kahyuM che ke-(mukha) sAdhuo (nividA) utkaTika Asane bese che, (to mAiiA samaf) vaimAnika devIo ane sAdhvIo e be parSadA (3) UbhI rahe che, (3) tathA (rerA) bAkInI (nava) nava parSadA (TiyA) bese che. 17. bIaMto tiri IsANi, devacchaMdo a jANa tiaNto| taha cauraMse du du, vAvI koNao vahi ikikA // 18 // artha-(vIvaMta ) bIjA vapranI madhye (uttara) tiryace rahe che. (4) tathA tenA (f) IzAna khUNAmAM (sevaka) prabhune vizrAma levA mATe ratnamaya devachaMda banAvela hoya che. tathA (tavaMto ) trIjA eTale bahAranA vapranI aMdara (gALa) vAhano rahe che. (ta6) tathA (3 ) caturarsa samavasaraNanI bahAranA vapranI cAre bAjue jamIna upara ( ) khUNe khUNe (Du Tu vAva) babe vA hoya che, ane (dri) vRtta-gaLa samavasaraNamAM (ziva) eka eka vAva hoya che. 18. (cerasamAM pagathiyAnI be bAjue eka eka ema cAre dizAe be be hoya che. ) vaga-rita-patta-sAmA, suravanno mavA racavA dharva-pAra-thatha, soma-nama-vA-dhaMyavasthA mAM 22 A artha-(Aiva) aMdaranA ratnamaya vaprane viSe anukrame pUrvAdi cAra daravAje (ka) pIta, (sika) zveta, (4) rakta ane(sAmA) zyAmavarNavALA () vaimAnika, (1) vAnayaMtara, (goruM) jyotiSI ane (mALA) bhavanapati nikAyanA () dhanuSa, (daMDa) daMDa, (ra) pAza ane (jA) gadAne (hR9) hAthamAM dhAraNa karanArA (noma) soma, () yama, (ra ) varuNa ane (dhAvAlA ) dhanada nAmanA dvArapALe UbhA rahe che. 19. samajutI mATe yaMtra dvArapALanA nAma nikAya vaNuM zastra dizA | 1. sema vaimAnika 2. yama vanavyaMtara daMDa dakSiNa 3. varuNa tiSa rakta pAza pazcima 4. dhanada bhavanapati zyAma gadA uttara -vinA-niya-pa- nirilijha-vaLa-vIjha-nIrAmA vii vI gumA, camacaM-ta-pAna-mAravA 20 che. dhanuSa zveta
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samavasaraNa prakaraNa 237 vaNa dizA zveta pAza artha -(rIja) bIjA vapranA cAra daravAje eka sarakhA nAmavALI (jevI mA) babe devIo pUvodi dizAnA anukrame UbhI rahe che. te (32 jayA, (vinAyA) vijayA, (ni) ajitA ane (aparAtitti) aparAjitA nAmanI, (mi) zveta, (2) rakta, (vIna) pIta ane (nisTAmA ) nIla varNavALI tathA (samaya) abhaya, () aMkuza, (paNa) pAza ane (mArA ) makarAkAra zastrane hAthamAM dhAraNa karanArI hoya che. 20. samajutI mATe yaMtra. babe dvArapAlikAnA nAma zatra 1 jayA abhaya pUrva 2 vijayA 2kta aMkuza dakSiNa 3 ajitA pIta pazcima 4 aparAjitA nIla makara uttara A devIo kaI nikAyanI che te kahela nathI paNa cAre nikAyanI prathama gaDha pramANe saMbhave che. taia bahi surA tuMbaru-khaTuMgi-kavAla-jaDamauDadhArI / puvAidAravAlA, tuMbarudevo a paDihAro // 21 // artha - tarUma da) trIjA vapranI bahAra cAra daravAje (suMvara) tuMbaru, ( ni) khAMgI, (vA4i) kapAladhArI ane ( mAdhApara) jaTAmukuTadhArI e cAra ( TEAvAvAdyA ) pUrvAdika dvAre UbhA rahenArA dvArapALo hoya che. ( 1 ) tathA vaLI ( suvaheva) tuMbaru nAmano deva ( udA) pratihAra che, kAraNa ke prabhu pUrvadhAravaDe praveza kare che. 21. sAmannasamosaraNe, esa vihI ei jai mhiddddisuro| savvamiNaM ego vi hu, sa kuNai bhayaNeyarasuresu // 22 // artha:-( rAmamosa ) sAmAnya samavasaraNane viSe (gNa vidhI ) A upara kahyo te sarva vidhi jANu. (eTale ke cAre nikAyanA devo potapotAnA adhikAra pramANe judA judA kArya kare che. ) paraMtu (6) je kaI (naDui ) mahaddhika deva (Du) Ave te () te (pa vidu) ekalo paNa (damii) A sarva ( gujara) kare che ane (cakusu ) mahaddhika sivAya bIjA devo 1 abhaya e zastra nathI paraMtu koI paNa jIvane abhayadAna ApatI vakhate jema hAtha karavAmAM Ave tevI hastAkRti che.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 prakaraNasaMgraha hoya to ( mA ) bhajanA jANavI eTale ke teo samavasaraNa karI zake paNa kharA ane na paNa karI zake. 22. puvvamajAyaM jattha u, jatthei suro mhiddddimghvaaii| tatthosaraNaM niyamA, sayayaM puNa pADiherAiM // 23 // atha- 10 3) vaLI jyAM te tIrthakarane AzrIne ( yu ) pahelAM kaI vAra ( anAthaM ) samavasaraNa na thayuM hoya, tathA (kaltha ) jyAM (pute mahimavarka) mahaddhika deva ke IMdrAdika (g) Ave, (taratha ) tyAM te ( niyama ) avazya ( vALa) samavasaraNa kare che, te kuLa) ane (grdevA6) ATha mahAprAtihAryAdika te ( sathe ) niraMtara hoya che. 23. vizeSamAM A pramANe jANavuM-je sAdhue koI vAra samavasaraNa joyuM na hoya, teNe bAra ejana dUrathI paNa samavasaraNamAM AvavuM joIe, je na Ave te tene caturlaghu nAmanuM prAyazcitta Ave che. tathA prabhu pahelI parisI pUrNa thAya tyAM sudhI dezanA Ape che, tyArapachI tyAM rAjA mahArAjA taraphathI baLine praveza thAya che- baLi lAvavAmAM Ave che. te baLi uchALavAmAM Ave che. tene deva, manuSya vigere seve yathAyogya grahaNa kare che. te baLinA prabhAvathI vartatA hoya te sarva vyAdhio dUra thAya che ane cha mAsa sudhI navA vyAdhio utpanna thatA nathI. baLikSepa thaI rahyA pachI prabhu pahelA vapranA uttara dizAnA dvArathI bahAra nIkaLI bIjA vapranA IzAna khUNAmAM rahelA devacchedakane viSe vizrAMti levA padhAre che ane bIjI porisIe gaNadhara mahArAja pAdapITha upara besIne dharmopadeza Ape che. teo paNa asaMkhyAtA bhava kahI zake che. ityAdika vistAra zrI Avazyaka sUtrAdikathI jANavo. dutthiasmtthatthia-jnnptthiaatthstthsusmttho| itthaM thuo lahu jaNaM, titthayaro kuNau su(sa)payatthaM // 24 // artha -( dunjina ) duHkha pAmatA ( rAmA ) samagra (asthimajJAna ) athIjanonA ( rAmastharatha ) prArthita-Icchita arthonA samUhane ApavAmAM ( ) atyaMta samartha evA ( tithi ) zrI tIrthakara deva ( rahyuM ) A pramANe ( yu ) stuti karAyA che, te bhagavAna ( aMg ) zIdhrapaNe ( i ) bhavya prANIne (ju ( ra ) pathaM ) mokSapadamAM rahelA athavA potAnA padamAM rahelA ( supas ) karo. 24. | | ti pUrvAryata samavasaraLa stara che ke Udilllllinik filliliiliitiliLlutAtadim ITE
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ En P NE ooooooooooooo UP zrI kSamAkulakam namiUNa puvapurisANa, pasamarasasuDiyANa payakamalaM / niyajIyassaNusahiM, kasAyavasagassa vucchAmi // 1 // artha:-(pasamarasasuTThiyANa ) prazamarasabhAM sArI rIte raDelA (puvapurisANa ) pUrva puruSAnA ( payakamalaM ) yarazumbhasane ( namiUNa ) nabha242 rIne ( kasAyavasagassa ) 'SAyanA vaza thayelA ( niyajIyassa ) potAnA vane samabhavA yogya ( aNusaTThi) zikSAne ( vucchAmi ) huM huM chu. 1. gayameyajjamahAmuNi-khaMdagasIsANa sAhucariyAI / samaraMto kaha kuppasi, ittiyamitte vi re jIva ! // 2 // artha:-( re jIva ) De 1 ! ( gayameyajJamahAmuNi) bhaDDAmuni gansuThubhAsa tathA bhetArya ane ( khaMdagasIsANa ) 2464sUrinA ziSyonA ( sAhucariyAI ) uttama tharitrAne ( samaraMto ) sa bhaart| th| -nayuto sato ( ittiyamitte vi ) mATasA mAtra saDuna nibhittathA pazu ( kaha kuppasi ) zA bhATe apa re che ? 2. picchasu pANaviNAse vi, neva kuppaMti je mahAsattA / tujja puNa hINasattassa, vayaNamitte vi esa khamA // 3 // artha :- ( picchasu ) tu le ! (je mahAsattA) ne mahAdhairya dANA puruSI hoya chete te ( pANaviNAse vi ) prAzuno nAza thaye sate pazu (neva kuSpaMti ) nizce apa uratA nathI ( puNa hINasattassa ) mane hI sattvavAnA sevA ( tuja ) tArA nevA ( vayaNamitte vi ) me vayanamAtramA pazu ( esa khamA ) bhAvI 4 kSamA che ne ? arthAta kema kSamA rAkhI zakatA nathI ? 3. akkosa-haNaNa-mAraNa-dhammabbhaMsANa bAlasulabhANaM / lAbhaM mannai dhIrA, jahuttarANaM abhAvammi // 4 //
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 prazuzra artha:-( bAlasulabhANaM) ajJAnIne susala sevA ( akkosa ) mAjheza, ( haNaNa ) unana, ( mAraNa ) bhAra ( dhammabbhaMsANa ) tathA dharmano nAza-tenA (jahuttarANaM) anuGabhe (abhAvammi) alAmAM ( dhIrA ) dhIra puruSo ( lAbhaM mannai ) lAbha mAne che. eTale ajJAnInA karelA AkrozamAM hananAdika tA nathI karyu ? ane hanana kare teA haju mAraNu tA nathI karyuM-maraNa pamADavA teA nathI ? kadI mRtyu pamADe te paNa mArA dhabraza tA karyA nathI ? ema uttarottara abhAvathI lAbhane mAne che arthAt mRtyu paryaMtanA kaSTamAM paNa krodha karatA nathI. 4 1 re jIva ! suhaduhesu, nimittamittaM paro jIyANaM pi / sakayaphalaM bhuMjato, kIsa muhA kuppasi parassa // 5 // artha:- ( re jIva ) De 71 ! ( jIyANaM pi) bhavAnA bheTale prazamonA ( suduhe subhamane viSe ( paro ) anya manuSya to ( nimittamittaM ) nimitta mAtra 4 che, tethI ( sakayaphalaM ) potAna! rekhA urbhanA jane ( bhuMjato ) logavato th| ( parassa ) jIna para ( kIsa muhA ) zA bhATe gaTa ( kuppasi ) chApa re che ? 5. kohavasaTTe bhaMte !, jIve kiM jaNai iya vijANaMto / bhagavaivayaNaM nillajja, desi kovassa avagAsaM // 6 // artha:----(bhaMte) De lagavan ! (kohavasaTTe) Dodhane AdhIna thye| th| (jIve) va ( kiM jaNai ? ) zu utpanna 42 che ? ' senA uttara bhATenu ( iya bhagavaivayaNaM ) mA bhagavatInu N vathana ( vijANaMto ) lazuto th| pazu ( nillajja ) he nirsa ! ( kovassa) Dodhane ( avagAsaM ) avAza prema ( desi ) Aye che ? 6. zrI bhagavatIsUtramAM krodha karatA jIva aneka prakAranA mAThA kane khAMdhe che vigere spaSTa kahevuM che te pATha sAthe kahe che kohavasaTTe bhaMte jIve kiM baMdhai ? kiM pakarei ? kiM ciNoi ? kiM uvaciNoi ? goyamA ! kohavasaTTeNaM jIve AuavajAo sattakammapagaDio siDhilabaMdhaNabaddhAo ghaNiyabaMdhaNabaddhAo pakarei / hassakAlaThiiAo dIhakAlaThiiAo pakarei / maMdANubhAgAo tivvANubhAgAo pakarei / appapaesagAo bahupae
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kSamAkulakama ra41 sagAo pakarei / AuaM ca NaM kammaM sia baMdhai sia no baMdhai | asAyA veaNijjaM ca NaM kammaM bhujjo bhujjo uvaciNoi / aNAiyaM ca NaM aNavayaggaM dIhamaddhaM cAuraMtaM saMsArakaMtAraM aNupari // arthaH-( kohavasaTTe bhaMte ) 'De bhagavan ! dhane AdhIna thayeleo ( jIve kiM baMdhai ) va zu gAMdhe ? ( kiM pakarei ) zu 42 ? ( kiM ciNoi) zu uhu re ? (kiM uvaciNoi) zu vizeSe khehu re ? ' (goyamA) 'De gautama! (kohavasaTTeNaM jIve) oodhane vaza thyele| 1 ( AuavajAo) AyuSya urbha vane (sattakamma pagaDio) sAta urmanI adhRtimeo ( siDhilabaMdhaNabaddhAo ) zithila maM dhanathI gAMdhelIone ( dhaNiyabaMdhaNabaddhAo pakarei ) gADha dhnvaanniio| 4re che. (hassakAlaThiiAo ) thoDA ajanI sthitivANIne ( dIhakAlaThiiAo pakarei ) sAMgAajanI sthitivAjI 4re che. ( maMdANubhAgAo ) bhaMha AgubhAga (rasa) vANI madhesIne ( tiSvANubhAgAo pakare ) tIvra anubhAga (rasa) vANI re che. (appapapasagAo ) thoDA pradezavANIyone ( bahupae lagAo pakarei ) dhaNuA pradezavANI 4re che. (AuaM ca NaM kammaM sia baMdhai, sia no baMdhai ) AyuSyabhane svathit gAMdhe, vathit na yazu gAMdhe. ( asAyAveyaNi ca NaM kammaM bhujo bhujo uvaciNo ) azAtAvedanIya bhane vAraMvAra hure che che. ( aNAiyaM ca NaM aNavayaggaM' ) anAdi anaMta sevA ( dIhamarddha 2 ) dIrgha -sAMgA ajavAjA ( cAuraMtaM ) yAra gativANA ( saMsArakaMtAraM aNupariyaTTA ) saMsAra35 aTavIbhAM labhe che. ' paDhamaM ciya taM jaMtuM, kohaggI Dahai jattha uvavaje / tatthuppanno taM ceva, iMdhaNaM dhUmakeu vva // 7 // smarthaH-( dhUmakeu va ) ne agni ( jattha uvavaje ) yAM utpanna yAya che, ( tatthuppano ) tyAM utpanna thane ( paDhamaM ) prathama to ( taM ceva iMdhaNaM ) te aSTa ( Dahai ) jANe che; ( kohaggI ) tebha Dodha3yI agni ( paDhamaM ) prathama ( jattha uvavajje ) ? prANInA a Mta:12zubhAM utpanna thAya che, ( tatthuppanno ) tyAM utpanna thadhane ( ciya ) nizce ( taM jaMtuM ) te prAzanA AtmiGa guNAne ( Dahadda ) jANe che. 7. 1 anavadanaM - anaMtaM. 2 dIrghAdhvAnaM. 3 cAturgatikaM. 31
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 araNasaMgraha. re jIva ! kasAyahuAsaNeNa daDe cAritagharasAre / bhamihisi bhavatAre, dINamaNo dutthiu vva tumaM // 8 // artha :- ( re jIva ) he lava ! ( kasAyahuAsaNeNa ) upAya3cI abhivaDe purIne ( cAritaghara sAre ) yaritra3pI gharasAra-gharamAMDenI sAra sAra vastu (daDDe) majye chate (tumaM ) tu ( bhavakaMtAre ) lavATavIbhAM ( dINamaNo ) hIna bhanavANI (dutthi ) duHzrIyAnI bhAi ( bhamihisi ) labhIza. 8. ihayaM ciya paccakkhaM, dukkhamiNaM tujjha kohavasagassa / puNa paraMmi loe, taM jANai jIva ! savvannU // 9 // jaM artha :- ( jIva ) De la ! (kohavasagassa) Dodhane AdhIna sevA (tujjha ) tane prathama to ( dukkhamiNaM ) AA hemA huNa ( ihayaM ciya ) aDi mA bhavabhAM 04 ( paccakkhaM ) pratyakSa che. (jaM puNa) ane ? (paraMmi loe) parakheo'bhAMparamavamAM hu. Apta thavA saMbhava che ( taM) te duHmane to ( sadhannU) sarvajJa 04 ( jANai ) bhAge che.. na muNaMti paraM appaM, kayamakayaM suMdaraM ca iyaraM vA / dhaNamittanAsamaraNaM, veraM na gaNaMti kohaMdhA // 10 // artha:-( kohaMdhA ) DodhathI adha janI gayejhA manuSyo ( paraM appa ) parane tathA potAne (na muNaMti) nagutA nathI, ( kayamakathaM ) ityane tathA aGkRtyane lagatA nathI, (suMdaraM ca iyaraM vA ) sAru athavA narasuM lagutA nathI, (dhaNamittanA samaraNaM) tebhana dhananAza, bhitranAza tathA bharaNa ane ( veraM na gaNaMti ) vaira vigerene pa gaNutA nathI. 10. saparobhayANa saMtAva-kArao kugaigamaNaheU a / pIIvuccheakaro, koho tavaniyamavaNadahaNo // 11 // arthaH-( koho ) Godha che te ( saparobhayANa ) potAne ane parane tebha ulayane ( saMtAvakArao) saMtApanA 42nAra che, ( kugaigamaNaheU a ) tebha DugatinI prAptinu-hurgatimAM bhramaNunu araNu che, ( pIIvuccheakaro ) tathA premanA puranAra che bhane ( tavaniyamavaNa ) tapa niyama35 vanane ( dahaNo ) bhajanAro che. 11. nAza
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kSamAkulakama 243 jaM ajiyaM caritaM, desUNAe vi puvkoddiie| taM pi hu kasAyamitto, hArei naro muhutteNaM // 12 // artha:-(ja) 2 (carittaM ) yAstri (desUNAe vi puSakoDIe) deza Sale pUrva paryata ( ajjiyaM ) pAna 429 meTave pANe DAya (taM pi hu) te yAtrine 5 nice ( muhutteNaM ) se muhUrta mAtramA ( kasAyamitto)odhana mAdhIna thy| ( naro) manuSya ( hArei ) rI jaya che-nA25 42 che. 12. jaM ajjiyaM samIpallavehi tavaniyamababhamAiehiM / mA hu tayaM kalahaMtA, uliMcaha sAgapattehiM // 13 // martha:-(samIpallavehi ) zabhIvRkSanA nAnA sa25pAi3143 4zana ( tavaniyamabaMbhamAiehiM ) ta5, niyama, prAyayaM vigerethA (jaM ajiyaM) 2i puNya 80 na yumeTa mehu yu (tayaM kalahaMtA) tene bahu-rodha 2tA thA tu (sAgapattehiM ) sAmavRkSana ghaies43 ( mA hu ulliMcaha ) . nA5 bhai. 13. ( zamIvRkSanA patra bahu nAnA hoya che; tenA vaDe bahu DuM ekaThuM thAya che, tene sAgavRkSanA bahu moTA pAMdaDAvaDe uDADatA kSaNamAM badhuM uDI jAya che.) paDhau suaM dharau vayaM, kuNau tavaM carau baMbhacerAI / taha vi tayaM savvaM pi hu, niratthayaM kohavasagassa // 14 // matha:-(suaM) zruta ( paDhau ) maa|, ( vayaM ) vrata (dharau ) dhA261 42, ( tavaM ) ta5 ( kuNau ) 42 / , ( baMbhacerAI ) prAyahi (carau) bhaay| ( taha vi) to 54 (tayaM savaM pihu) te sarva (kohavasagassa) odhane AdhIna thye| bhanuSyane (niratthayaM ) nirartha: thAya cha arthAt Dodha 42vAthI sarva dharmanA sabhA nAza thAya che. 14. jai jalai loe jalau, kusatthapavaNAhao ksaayggii| taM cujaM jaM jiNavayaNa-vArisitto vi pajjalai // 15 // atha:-( jai ) ( loe) bobhA (kusatthapavaNAhao) 42035 5vanathI pAye ( kasAyaggI) 4SAya3cA abhi (jalai ) paNe to te (jalau) nale maNI, paraMtu (jaM jiNavayaNa ) 2 linezvaranA kyana3cI ( vArisitto vi ) pAyathA sIyAya chatai 55 ( pajalai ) SAya3pI abhi maNe (taM cujaM ) te sAzcarya che. 15.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 prakaraNasaMgraha hayamamhANaM nANaM, hayamamhANaM maNussamAhappaM / jaM kira laddhavivegA, viciThimo bAlabAlu vva // 16 // matha:-( amhANaM nANaM ) abhAra jJAna (hayaM ) DAyu, (amhANaM maNussamAhappaM) sabhAra bhanuSyapazAnu mahatva 56 (hayaM) vAyu, (jaM kira laddhavivegA) 41215 OM ame nizthe vive bhejacyA chatai pay ( bAlabAlu ca ) majJAnI mAnI bhAI ( viciTThimo ) yeTa4ye choye. 16. paDhiassa tassa muNiassa tassa siddhNtsuddhbohss| suhaguruuvaesassa ya, avasANaM erisaM jIva ! // 17 // matha:-( jIva ) ! ( paDhiassa ) te mANasa (tassa muNiassa) tathA te gaNesa ( tassa siddhaMtasuddhabohassa ) tathA tane zraye te siddhaaNtn| zuddha mAya (ya) vaNI te sAmaNe ( suhaguruuvaesassa ) zuma shurun| upadeza te sarvanu ( avasANaM ) pariNAma zu ( parisaM ) pAvU mAvyu ? arthAta se badhuM chatAM paNa tuM krodha tajIne samatAne bhajI zake nahIM ? 17. appavisuddhinimittaM, kilissase tA caesu kovariU / vimalattamahilasaMto, kaha majjasi paMkilajalaMmi // 18 // matha:-( appavisuddhinimittaM ) ! yAtmAnI vizuddhi bhATene tu (kilissase tA ) se pAme cha-meha 42 cha ta (kovariU) ogha35 zatrunA (caesu) tyAga 42. ( vimalattamahilasaMto) nibhAna ch| tu ( paMkilajalaMmi ) 461 mA ( kaha majasi ) bhATe 3 cha ? 18. egassa vi niahiayassa jIva ! vinivAraNe jai na sattI / tA kahaNu pArabhaviaM, mahArivinivAraNaM tujjha // 19 // matha:-(jIva) ! ( egassa ) 3 ( niahiayassa vi ) potAnA hatyane 55 ( vinivAraNe) zAMta 42vAbhA ( jai na sattI )tArI zati nathA (tA) tA ( tujjJa ) tArAthI (pArabhaviaM) 52bhavamA DarAna 42naa| (mahArivinivAraNaM) moTara zatru mahopAminu nivA295 (kahaNu) 2 // zate thaze ? 18. savvo vi iha pasaMto, pasaMtajaNamajjhasaMThio sNto| sai kovakAraNe jo, akohaNo so iha pasaMto // 20 //
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kSamAMkulakama 245 matha:-(iha ) Aawi ( pasaMtajaNamajjhasaMThio saMto) zAMtanAnA madhyabhA 29so st| ( so vi pasaMto) sana zAMta DAya cha, 5 (jo) 2 (kovakAraNe sai) cinA // 2 / upasthita thaye chata ( akohaNo) sthita 57 odhI na thAya ( so iha pasaMto) te 4i parere zAMta gAya che. 20. jai khamasi dosavaMte, tA tuha khaMtIi hoi avagAso / aha na khamasi tA tuha, avisayAi khaMtIi vaavaaro|| 21 // martha:-(jai) ne tu (dosavate ) haSitane meTale hapata 652 (khamasi ) sabhIza-kSamA 42rIza (tA tuha khaMtIi) to tArAma kSabhAnA (avagAso) 2014Aza-vyA 12 (hoi) thaze. (aha na khamasi) 5 tene nahIM same (tA tuha ) te taare| ( khaMtIi vAvAro) kSamAnA vyApAra ( avisayAi) viSaya vinAno thaze, arthAt aparAdhIne kSamA karavI te ja kSamAne vyApAra che, anyathA tenA vyApAranI pravRtti ja nathI. 21 jai khamasi to namijasi, chajjai nAmaM pi tuha khamAsamaNo / aha na khamAsa na namijasi, nAmaM pi niratthayaM vahasi // 22 // matha:- 01! ( jai khamasi ) ne tu kSamA 46220 ( to namijasi ) to tu anyathA yahAza arthAt t| tane blon nabhaze ane (tuha khamAsamaNo) tAra kSamAzrama (nAmaMpi) nAma 5 (chajai ) zamaze. ( aha na khamasi) bhane le kSamA naDi 42 te (na namijasi ) anyathA vaza nahIM mane (nAmaM pi) kSamAzrama ye nAbhane 55 (niratthayaM vahasi ) 3 vana 42naare| harIza. 22. daDDo a tavo phusio a, saMyamo mailiaMca cArittaM / hAraviaM sAmannaM, kohakasAyaM vahaMteNa // 23 // matha:- 01! ( kohakasAyaM vahaMteNa ) dhi nAmanA 4Ayane na 42t| savAta ( tavo) tapane (daDDo a) pANIhIdhu, (saMyamo) sNymn| (phusio a) nAza 4yo, (cArittaM ) yAritrane (mailiaM ca ) bhalina yu bhane ( sAmanaM) zramapA (hAraviaM) stv-yuM arthAt yathA tAra sarva naSTa thayu. 23. kohAnalavasagANaM, pasamAmayabhAviyANa ya hvNti| . ihayaM ciya dosaguNA, nAyamacaMkAribhaTTitti // 24 //
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 prakaraNasa graha artha :- (kohAnalavasagANaM ) dha35 agnine vaza thayelA bhane ( pasamAmayabhAviyANa ya ) prazama35 amRtathI lAvita thayelA manuSyAne ( dosaguNA ) hoSa ane guNu ( ihayaM ciya ) mA mAMga pratyakSa ( havaMti ) gAya che. tenI 52 ( nAyamacaM kAribhaTTitti ) abhyArI laTTAnu dRSTAMta che. 1 24 eaM khaMtIkulayaM, duddamajIvANa sAsaNaM ahavA jo paribhAvai sammaM, so pAvai pasamavararayaNaM // 25 // artha :- ( duddamajIvANa sAsaNaM ) ne prANI huye hamavA yogya hoya tene 6bhanAra ( ahavA ) athavA apUrva zikSaNa35 ( eaM khaMtIkulayaM ) mA kSabhAGgulamne ( jo ) ne ( sammaM ) sArI rIte ( paribhAvai ) lAve che-viyAre che (so) te prANI ( pasamavararayaNaM ) zreSTa sevA prazabha35 ratnane ( pAvai ) pAne che. Iti kSamAkulaka sAthe sapUrNa indriyavikAra ( viSayakaSAya ) nirodhakulakam rajjAi bhogatisiyA, aTTavasaTTA paDaMti tiriesuM / jAImaeNa mattA, kimijAI caiva pArvati // 1 // arthaH- rAnyAhiGa logatRSNAvANA manuSyo ( aTTavasaTTA ) Arta dhyAnane vaza thane ( tiriesuM ) tiryayayonibhAM ( paDati ) paDe che bheTale utpanna thAya che. dareka prakAranA madathI kevI jAtimAM utpanna thAya che? te kahe che: (jAImaeNa mattA ) 1 latinA bhaTTe urIne mahonmatta thayelA vA (kimijAI ceva ) bhi latine bheTale vizledriyapaNAne nizye ( pAvaMti ) pAme che. 1. kulamatti siyAlatte, uDAIjoNi jaMti rUvamae / balamatte vi payaMgA, vuddhimae kukkaDA huMti // 2 // artha:- ( kulamatti ) 2 guNabhahavANA ( siyAlatte ) ziyANIyA thAya che. ( rUvamae) 3 3panA bhahavAnA ( uTTAIjoNi ) uMTa vigerenI yonibhAM ( jaMti ) 1 A dRSTAMta amArI chapAvelI kSamAkulakAdi saMgrahanI bukamAM che.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ IndriyavikAranirodha kulakama 247 utpanna thAya che. ( balamatte vi ) 4 mahavANA( payaMgA) patIyA thAya che. ( buddhimae ) 5 bhuddhinA mahavA ( kukkaDA huMti ) 4471 thAya che. 2. riddhimae sANAI, sohaggamaeNa sppkaagaaii| nANamaeNa baillA, havaMti maya aha aiduTTA // 3 // sI.-( riddhimae ) 6 RddhinA bhahe 4zana ( sANAI ) zvAna mAhibhA utpanna thAya che. ( sohaggamaeNa) 7 somAyanA mahezane ( sappakAgAI ) sarpa tathA / vigere thAya cha bhane ( nANamaeNa ) 8 jJAnanA mahe 4rIne (baillA) ma ( havaMti ) thAya che. ( a ) mA mA8 ( maya ) mh| ( aiduThThA ) ati kohaNasIlA sIhA, mAyAvI bagattaNammi vaccaMti / lohilla mUsagatte, eva kasAehiM bhamaDaMti // 4 // matha:-(kohaNasIlA) odhanA svamAyA (sIhA) siMDayonimA pare cha. ( mAyAvI ) mAyAvI 01 ( bagattaNammi ) sApaNAne ( vaJcaMti ) pAme che, (lohilla) sAlI 7 (mUsagatte ) 62 thAya che. ( eva ) se pramANe ( kasAehiM ) 4Aya zane 71 ( bhamaDaMti ) saMsAna pariprabhA 42 che. ( mAna-maha SAya bhATe 52 4ii mAyA che. ) 4 mANasadaMDeNa puNo, taMdulamacchA havaMti maNaduTTA / suyatittaralAvAI, hou vAyAi bajhaMti // 5 // sartha:- puNo ) quii ( mANasadaMDeNa ) manA 43 zane paae| (maNaduThThA) huSTa bhanavANa ( taMdulamacchA havaMti) tahaNIyA bha27 yAya che. (vAyAi) vayana6.3 rIne ( suyatittaralAvAI hou ) popaTa, teta2 bhane 4 vigare chana (bajhaMti ) abhaya 42 cha. 5 kAeNa mahAmacchA, maMjArA u havaMti taha kUrA / taM taM kuNaMti kammaM, jeNa puNo jati naraesuM // 6 // sa:-( kAraNa mahAmacchA ) yaha 4zana moTAbha27 ( bh||2 ) (taha) tathA ( kUrA ) 2 mevA ( maMjArA u havaMti) ME vigere thAya cha bhane (taM taM) te te savAmI ( kammaM ) sevA bhane ( kuNaMti ) 42 cha (jeNa puNo) rathI zrIzana ( naraesu) na24bhA ( jaMti ) jaya che. 6.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 prakaraNagraha. phAsiMdiyadoseNaM, vaNasUyarattaNammi jaMti jIvAvi / jIhAlolua vagghA, ghANavasA sappajAIsuM // 7 // matha:-( phAsiMdiyadoseNaM ) 25zedriyana SathA ( jIvAvi ) / ( vaNasUyarattaNammi jaMti ) vanamA supAyAne pAmecha, ( jIhAlolua vagdhA ) lidriyanA vAyupI vAdha thAya cha, (ghANavasA) driyanA thA (sappajAIsuM) sarpanI jAtimAM utpanna thAya che. 7. nayANidie payaMgA, huMti puNa mayA savaNadoseNa / ee paMca vi nihaNaM, vayaMti paMciMdiehi puNo // 8 // matha:-(nayaNidie payaMgA) yakSudhadriyanA hoSayI 5tAyA thAya che. (puNa) mana (savaNadoseNa ) zrotradriyanA doSathI (huMti mayA) bhRga thAya che. (ee paMca vi) mA pAMye prAranA praaii| (paMciMdiehi puNo) pAMya driya paiThI me yinA haSayI 5225zana ( nihaNaM vayaMti ) bha2gune pAme cha. 8 jattha ya visayavirAo, kasAyacAo guNesu annuraao| kiriyAsu appamAo, so dhammo sivasuho loe // 9 // matha:-( jattha ya ) dharmamA ( visayavirAo ) viSayo 52 vi24tamA DAya ( vairAgya DAya ), (kasAyacAo) pAyana yAya, (guNesu aNurAo) shunne| 52 prIti DAya ane ( kiriyAsu appamAo ) yA 42vAmAM samAha DAya / so dhammo) dharma (loe) ne viSa (sivasaho) mokSasapane maapnaare| thAya che. 6. (sivasuhovAo) mevo 56 54 cha tathA te yAra prakArane dharmaja zivasukhane spaSTa upAya che. ER dhati driyavihi nirodha .. kulaka sAthe saMpUrNa. ERH
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lokanAlidvAtriMzikA prakaraNa prathama khAlAvAdhakartAnu maMgalAcaraNu zrImadAtaM praNamyAdau, jagataH sthitidarzakam / vakSye lokavicArasya, vArttikaM samayAnugam // artha :- ( jagataH ) bhagatanA ( sthitidarzakaM ) svalAvane hemADanArA ( zrImadAptaM ) zrI vItarAga lagavAnane ( Adau ) prathama ( praNasya ) namaskAra urIne ( lokavicArasya ) yA beounA vicAranu ( vArttikaM ) vyAmyAna ( samayAnugam ) samayane anusAre bheTale AgabhabhAM udyA pramANe ( vakSye ) Du DaDIza. jiNadaMsaNaM viNA jaM, loaM pUraMta jammamaraNehiM / bhamai jio'NaMtabhave, tassa sarUvaM kimavi vucchaM // 1 // artha:-( jiNadaMsaNaM ) zrI tIrtha 12 hevanA uDelA sabhyatva darzana athavA tIrtha 42nu harzana te ( viNA jaM ) vinA ? ( jammamaraNehiM ) nanbha tathA bharaNe zrI, (loaM ) so bheTale sAmAnyapaNe yaha rAsane ( pUraMta ) pUratA th| ( anaMtabhave ) anaMtalava pratye ( bhamai jio ) va labhe che. ( tassa sarUvaM ) te sonu sva35- AhAra, saMjA, paDojAI tathA nnaDA ( kimavi) sisthinmAtra ( vucchaM ) huM chu N // 1 // ana tapradezI aleAkAkAzane viSe rahelA leAkanA AkArane sAmAnyapaNe vaN ve che. vaisAhaThANaThiapaya-kaDitthakarajuganarAgiI logo / uppattinAsadhuvaguNa-dhammAichadavapaDipuNNo // 2 // artha vasAha ) vizAma meTale pahoNA bhagavANA ( ThANa) saMsthAnane meTale chAza vaseovavAnA samayane viSe nevA hoya tevA AhAre ( Thiapaya ) sthAdhyA che meM yarayabheo bhane ( kaDittha ) uTine viSe rAmela che ( karajuga ) istayugala bheze sevA ? ( narAgiI logo) manuSyanI AhUti tenI leveo beou che. 3ra
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 prakaraNasaMgraha. ahIM valovavAnA adhikAra mATe nara zabdavaDe prAye strI jANI levI. strI jyAre chAza valove che tyAre be paga pahoLA rAkhe che ane kaTipradezane viSe saMkIrNa thAya che, tenI peThe leka paNa nIce pahoLe pahoLo che ane caDhate caDhato madhya bhAgane viSe saMkIrNa che. vaLI valovatAM ane hAtha kaTipradeze rAkhavAmAM Ave che tyAre be keNInA vacalA bhAgamAM kaTipradezathI hRdaya sudhI caDhato vistAra thAya che, ane tyAMthI upara mastakadizi saMkIrNa thAya che tema loka paNa madhyabhAgathI upara caDhatAM pAMcamA devaloka sudhI vistAra pAmela che. tyAMthI vaLI saMkaNuM thAya che. te mATe levAnArI strInA AkAranuM daSTAMta kahyuM che. e lekamAM kayA kayA padArtho che? te kahe che - (3Satti) upajavuM, (rAsa) nAza pAmavuM ane (yuvakuLa ) nizcaLa rahevuM vigere guNe che jene viSe evA (dhAchidravAhigu) dharmAstikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, jIvAstikAya tathA kALa-e cha drAvaDe paripUrNa bharela che. 2 | avataraNa--keTalAeka paradazanI ema kahe che ke loka brahmAe utpanna karyo che, viSNu pAlana kare che, mahAdeva saMhAra kare che, zeSanAga, kAcabo ane kAmadhenu tene dhAraNa karI rahyAM che. tenuM nirAkaraNa karavA mATe kahe che - keNa vi na kao na dhao-'NAhAro nahaThio sayaMsiddho / ahamuhamahamallaga-ThialahumallagasaMpuDasariccho // 3 // artha - leka (na vi) keIe paNa (1 ) utpanna karyo nathI, ( dho) keIe paNa dhAraNa karyo nathI, (akho ) nirAdhAra rahelo che, sarva padArtha lekane AdhAre che. ( nadio ) kAkAzane viSe sthita che, (sariko svayaMsiddha che. have e lokano AkAra prakAratare kahe che-(adamuda) adhamukha eTale uMdha rAkhela je (madamagT) mATe zarAva (digadajumApu) tenI upara rAkhelA nhAnA zarAvanA saMpuTa ( cho) sarakho A lokano AkAra che. pAkA payatali saga majjhegA, paNa kuppari siratalegarajju pihU / so caudasarajjucco, mAghavaitalAo jA siddhI // 4 // artha - gharaTi) pahelAM je vaizAkhasthAnasthita manuSyane AkAra leka kahyo te paganA taLiyAne ThekANe cAre dizAe (1) sAta rAjapramANa (vida) pahoLo che; (mA ) ane madhya bhAga je puruSAkArane viSe nAbhinuM sthAna che tyAM eka rAjapramANu cAre dizAe pahoLe che, ( ra) banne hAthanI koNInA
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI leAkanAlidvAtriMzikA prakaraNa. 251 sthAnane viSe paLa ) pAMca rAja pramANa paheALA che. ane (sitaGezannu ) mastakane ThekANe eka rAjapramANa pahALe che. ( mAdhava tahAo ) te leAka mAdhavatI nAmanI sAtamI narakapRthvInA taLiyAthI upara (jJA vidvI ) yAvat siddha che tyAMsudhI che ane ( so catta rajjutho ) te cAda rAjapramANa UMcA che // 4 // avataraNaH--have paheALAinu sthAna pramANu sAthe kahe cheH-- sagarajju maghavaitalA, paesahANIi mahiale egA / to vuDDi baMbhajA paNa, puNa hANI jA sive egA // 5 // a:--( mayavatA) mAdhavatI je sAtamI narakapRthvI tene taLie cAre dizAne viSe ( sajju ) e leAka sAta rAjapramANa paheALA che, ( vapattajjAnI ) tyAMthI pradezapradezanI hAni karatAM uSara tiya`glAkanA ( madiyare nA ) mahItalane viSe Ave tyAre cAre dizAne viSe eka rAjapramANu vistAra che. to puddhi haMmanA paLa ) tyAMthI vaLI upara jatAM pradezapradezanI vRddhi thAya che, pAMcamuM brahma nAme devalAka che, tyAM cAre dizAe pAMca rAjapramANa paheALA che, ( kuLa DhALI nA sive nA ) tyAMthI vaLI pradeza pradeza ghaTatA che, te jyAM siddho che tyAM cAre dizAe eka rAjapramANa pahALe che !! 5 5 avataraNa:--have leAkanAlikAnI sthApanAnA upAya kahetAM prathama trasanADIneA vicAra kahe cheH-- sagavannareha tiriaM Thavasu pazuDuM ca rajju cauaMse / imarajjuvittharAyaya, caudasarajjucca tasanADI // 6 // artha:--(savannada tibiM) sattAvana rekhA tiI (vastu) sthApIe-karIe (pazu++ ~) ane pAMca rekhA UbhI karIe. e pramANe karatAM UMcapaNe (ratnuM 23baMnne) eka rAjanA cAra aMza pramANu chapanna khaMDa thAya, kAraNa ke ticchI sattAvana rekhA che tenA aMtaramAM chapanna khaMDa ja thAya. UbhI pAMca rekhA che tenA titi cAra khaMDu thAya. cAra khAMDue eka rAja thAya. tethI ( tasanArI) trasanADI ( phIrajjuvisthAcaya) laMbAi ne paheALAie eka rAjapramANa ane ( caTsa raju= ) U~capaNe cAda rAjapramANa jANavI // 6 // lAkanA madhyabhAga je trasanADI temAM ja eiMdriyAkrika trasa jIveA janmamaraNa pAme che ane rahe che, tethI te trasanADI kahevAya che. e trasanADInI bahAra je leAkanA vistAra che tyAM sUkSma ekendriya jIvA sarvatra vyApI rahela che, temaja peAlANamAM khAdara vAyukAya paNa che.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 prakaraNasaMgraha. avataraNahave Urdhvalokane viSe khaDune vistAra kahe che - uDDhe tiriaM cauro, dusu cha dusu aTTha dasa ya ikike / bArasa dosuM solasa, dosuM vIsA ya causu puDho // 7 // artha -(3) UrvakanI zreNIne viSe prathama ratnaprabhA naraka pRthvIthakI upara je aThThAvIza khAMDuAnI zreNi che, (tithiM) temAM lokanA madhyathI upara pahelI (guru) be zreNine viSe (as) cAra cAra khAMDuA trasanADInA ja che, paNa trasanADIthI bahAra nathI. tyArapachI tenI upara (kuNa ) be zreNine viSe cha cha khAMDuA che, eTale cAra khAMDuA trasanADInA ane akeke bane pAsAno khAMDue meLavatAM cha khAMDu thAya che. tyArapachI upara (aTTa Tu ya che) ekeka zreNIne viSe ATha ne daza khAMDuo che. temAM AThamAM be khAMDuA be pAse ane trasanADInA cAra khAMDuo ema ATha khAMDue che. ane daza khAMDaA che, temAM baMne pAse traNa traNa ane trasanADInA cAra maLIne daza khaMDa che. ( vAra ropuM) tyArapachI be zreNine viSe bAra bAra khAMDue che. temAM be bAju cAra cAra ne madhyamAM trasanADInA cAra ema bAra che pachI (roNa roluM) be zreNine viSe soLa seLa khAMDu che, temAM be bAju cha cha ne vacce cAra trasanADInA ema soLa che. (vIlA 2 pulo) temaja tyArapachI cAra zreNine viSe pratyekamAM vIza vIza khAMDue che, temAM be bAju ATha ATha ne vacce cAra trasanADInA che. che che avataraNa -evI rIte Urdhva lekane viSe pradezanI vRddhinA khAMDue kahyA eTale aThThAvIza zreNI pikI cUda zreNinA kahyA, have bAkInI 14 zreNImAM hAninA khAMDue kahe che - puNaravi solasa dosuM, bArasa dosuM ca tisu dasa tisuSTu / chaDusu dusu cau khaMDua, savve cauruttarA tisayA // 8 // artha - grafa aosTara ropuM) vaLI paMdaramI tathA soLamI e be zreNine viSe soLa seLa khAMDue che. (vArA rokuM ) sattaramI tathA aDhAramI e be zreNine viSe bAra bAra khAMDuo che. (tilu raha) ogaNIzamI, vazamI, tathA ekavIsamI e traNe paMktine viSe daza daza khAMDue che. (nigz) bAvIzamI, trevIsamI tathA covIzamI e traNa paMktine viSe ATha ATha khAMDuo che. (cha dag ) pacIzamI tathA chavIzamI e be zreNine viSe cha cha khAMDuA che ane (kuNu vaDa haMDu) sattAvIzamI tathA aThThAvIzamI e be zreNine viSe cAra cAra khaMDuA trasanADInA ja che. evI rIte UrvIlokanI aThThAvIza zreNinA khAMDu
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI leAkanAlidvAtriMzikA prakaraNa. 253 AnuM mAna kahyuM. e pramANe UlAkanA khAMDuA (sane sahattA zikSayA) sarve maLIne 304 thAya che. // 8 // avataraNaH--have adheAleAka saMba MdhI khaDunI saMkhyA kahe che:oariy loamajjhA, caucauThANesu sattapuDhavIsu / caura dasa sola vIsA, cauvIsa chavIsa aDavIsA // 9 // aH--( holamAA) cAda rAjapramANunA madhya eTale je vaccenA pradeza che. tyAMthI (eriya) adheAlAka pratye utaratAM (sattapujavIjI) sAta narakapRthvIne viSe pratyeke ( caDavavaDhALelu ) cAra cAra zreNine viSe keTalA keTalA khaMDu che te kahe che. adheAleAkamAM pahelI narakapRthvInI cAre zreNimAM ( 2 ) cAra cAra khAMDuA che, tevI cAra zreNInA maLIne seALa khAMDuA thAya che. bIjI narakapRthvIne viSe cAre zreNimAM pratyeke pratyeke ( sa ) daza daza. khAMDuA che, tene cAraguNA karatAM cAlIza khAMDuA thAya che. trIjI narakapRthvIe cAre zreNimAM pratyeke pratyeke ( soja) sALa seALa khAMDuA che, tene cAre guNatAM cAsaTha khAMDu thAya che. ceAthI narakapRthvIne viSe cAre zreNimAM pratyekamAM ( vIsA ) vIza vIza khAMDuA che, tene cAre guNatAM e'zI khAMDuA thAya che. pAMcamI narakapRthvIe cAre zreNimAM pratyeke ( caDavIla ) cAvIza cAvIza khAMDuA che, tene cAre guNutAM channu khAMDuA thAya che. chaThThI narakapRthvIe cAre zreNimAM pratyeke ( vIla ) vIza chavIza khAMDuA che, tene cAre guNutAM eka seA ne cAra khAMDuA thAya che. sAtamI narakapRthvIne viSe cAre zreNimAM pratyekamAM ( kavInnA ) aThThAvIza aThThAvIza khAMDuA che, tene cAre guNutAM eka seA ne mAra khAMDaA thAya che. evI rIte sALa, cAlIza, cAsaTha, e'zI, channu, eka seA ne cAra tathA eka seA ne bAra kula 512 kha uA eka mAjInA ( daleAkanA) samajavA / 9 / have vistAranuM vivaraNa kare che--adheAlAkamAM sAtamI narapRthvI sAta rAjapramANu, chaThThI sADA cha rAjapramANu, pAMcamI cha rAjapramANu, ceAthI pAMca rAja. pramANu, trIjI cAra rAjapramANa, bIjI ahIM rAjapramANa tathA pahelI narakapRthvI eka rAjapramANu paheALI che. cAre dizAone viSe e vistAra che. eTale pUrvathI pazcimAMta sudhI ne uttarathI dakSiNAMta sudhI e pramANe che. UrdhvalAkanA vistAra AgaLa kahIzuM. aha paNasyabAruttara, khaMDua solahia aTThasaya save / ghammAi logamajjhaM, joyaNaassaMkhakoDIhiM // 10 //
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNusaMgraha. artha :--evI rIte ( 4 ) adheAleAkanA sarvAM khAMDuA eka bAjunA gaNIe tA ( paLasacavAttara) pAMcaze ne khAra thAya che, pUrva Urdhva leAkanA traNaze ne cAra kahyA che, tene meLavIe tyAre (haMdu soya dulara saMghe ) sarva maLIne AThaze ne soLa khAMDu thAya che. have ( jonamAM ) leAkanA madhyanu sthAna kahe che-(dhammA6) dhammA nAmanI prathama narakapRthvIne viSe (locanaaAlohI) asaMkhyAta yAjananI keADI jaie tyAre naiRRyika mate leAkanu madhya Ave che. vyavahArika mate merunA mULane viSe geAstanAkAra ATha rucakapradeza che tyAM leAkanA madhya bhAga jANavA 5 10 // 254 avataraNa--have tirthyaleAkanu pramANa ane apeAleAka, tilAka tathA UrdhvalAkamAM zuM zuM rahela che te sAmAnyapaNe kahe cheH-- sagarajju joyaNasayA-dvArasa uNasagarajjumANa ihaM / atiriauDaloA, nirayanarasurAibhAvullA // 11 // a:--lAkanA madhyathI upara AThamAM rAjane viSe samabhUtalathI navaze ceAjana UMcA tathA navaze` yeAjana nAceA e rIte aDhAraze ceAjanapramANu tiya glAka kahevAya che. tethI (srovaLalayAkArasa 35) e aDhAraze yAjana UNA (sagarannumAna) sAta rAjapramANu UrdhvalAka kahevAya che. te sahita karIe te ( lagnu ) sAta rAjapramANu U`lAka thAya che. (a) ahIM (da) adheAleAkane viSe (nittva) nArakI pramukha, ( tiya ) tiyaMga leAkane viSe ( 7 ) manuSyAdika ane (44hotrA ) UlAkane viSe ( surAda mAtruDDA) devAdika rahelA che. yadyapi bhavanapatyAdika devA adheAleAkamAM vase che tathApi tyAM nArakI ghaNuA che, mATe mukhya vRttie sAmAnyapaNe nAraka adheAleAkamAM kahyA che. / 11 / / have vizeSapaNe kahe cheH-- ahaloi nirayaasurA, vaMtaranaratiriajoisataruggI / TIvI tirikopa, suratidA 34homi // 2 // artha:--( addalok niyaMtramutta ) nArakI ane asura-bhuvanapati devA adheAleAkamAM vase che, (caMtana-tithino sataranI) jaMtara, nara te manuSya, tiryaMca, caiAtiSI, vanaspatikAya ne agnikAya tathA ( nAjuddI tiSThiora ) asaMkhyAtA dvIpa samudra tiglAkamAM che, ( mulindrA gaThThoma ) vaimAnika devA ane siddha Urdhva leAkamAM rahelA che. / 12 / 1 vanaspatikAya te agnikAyanA upalakSaNuthI pAMce prakAranA sthAvarA samajavA.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lokanAlidrAviMzikA prakaraNa. 55 ikvikarajju ikkikaniraya sagapuDhavi asura pddhmNto| taha vaMtara taduvari nara-girimAI joisA gayaNe // 13 // artha - gi ) ekeka rAjapramANa (nirja) ekeka naraka pRthvI che, eTale (sApuvi) sAte narake sAta rAja rekelA che. temAM (asura saMto) pahelI narakapRthvImAM asura eTale bhuvanapati che. (ta vaMtara) tathA uparanA bhAgamAM vyaMtara paNa pahelI naraka pRthvImAM ja che, (taruvara nara) tathA prathama pRthvInI upara manuSya, (f ) giri eTale meruparvatAdika padArthanA samUha che. ( korA ) caMdra, sUrya, graha, nakSatra tathA tArA e pAMca prakAranA jyotiSI AkAzane viSe rahelA che ! 13 ! chasu khaMDagesu a dugaM, causu dugaM chasu a kappacattAri / causu caU sesesu a, gevijjaNuttaraya siddhite // 14 // artha:-lekanA madhyathI upara ( cha vaMdu ) cha khAMDaAnA bhAgane viSe (ii) sadharma IzAna e nAmanA be devaloka che, eTale lokanA madhyathI deDha rAja UMcA be devaloka che. tyAMthI ( capaNu gui ) uparanA cAra khAMDuAne viSe sanakumAra tathA mAheMdra nAmanA be devaloka che. (isu ja kagvattAra) tyAra pachInA cha khAMDuAmAM anukrame brahma, lAMtaka, zukra tathA sahastrAra nAmanA cAra devaloka che. tyArapachInA (233 ) cAra khAMDuAne viSe cAra devaleka anata, prANuta, AraNa tathA azruta nAmanA che. (sereku ga ) bAkInA ATha khAMDUAne viSe (virapu2 ) nava raiveyaka tathA pAMca anuttara vimAna che. temAM prathama cAra khAMDuAne viSe nava raiveyaka che, ne uparanA cAra khAMDuone viSe pAMca anuttara vimAna che ane () tenA aMtanA khAMDuAnA cheDAne viSe siddha rahelA che. te 14 che avataraNa -evI rIte Urdhvalokane viSe je devalokanI sthiti kahI te viSe AgamanI sAkha kahe che-tathA rAme sohammaMmi divaDDA, aDDhAijjA ya rajju maahiNde| vattAra tAre, ghaDavu te che ? artha -lakanA madhyathI (sodasnemi vivA) sadharma devaloke doDha rAja UMcuM che, lokanA madhyathI (mAre) cothA maheMdra devaleke ( aDhAphijha 8 )
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 prakaraNusa'graha. ahI rAja thAya che; ( cattAra sadRstare ) leAkanA madhyathI AThamA sahasrAra devalAke cAra rAja thAya che, leAkanA madhyathI ( vaLa'vruk) bAramA acyuta devaloke pAMca rAja thAya che ane ( satta hovaMte ) lokanA madhyathI lokAMte sAta rAja thAya che. 15 upara jaNAvela abhiprAya zrI bhagavatIsUtra tathA ceAgazAstrAdikanA che. zrI AvazyakasUtranI niyukti, carNi ane sa MghayaNI vigeremAM nIce pramANe kathana che. 1 prathamanA e devalAka sudhI AThamuM rAja 1 trIjA cAthA devalAka sudhI navamuM rAja 1 pAMcamA chaThThA devaleAka sudhI dazamuM rAja 1 sAtamA AThamA devalAka sudhI agyAramuM rAja 1 9-10-11-12 devaleAka sudhI khAramuM rAja 1 nava greveyaka sudhI teramuM rAja 1 pAMca anuttara vimAna ne siddha-aAkAMta sudhI cAdamu rAja A pramANe Urdhva lokanA sAta rAja kahyA che. tattva kevaLIgamya. pUrvokta AgamanA kathananI puSTimAM kahe cheHsmmttcrnnrhiaa, savvaM logaM phuse niravasesaM / satta ya caudasabhAe, paMca ya suya desaviraIe // 16 // artha:---- sammatta ) samyaktva eTale devane viSe devanI sahaNA, gurune viSe gurunI sahaNA, dayAmULa dharma ne viSe dharmanI sahaNA, (saraLa) eTale pacAzravathI viramaNa, pAMca indriyanA nigraha, anaMtAnubaMdhi vigere cAra prakAranA krodha, mAna, mAyA tathA leAbharUpa cAra kaSAyanA tyAga, manadaMDa, vacanadaMDa, kAyadaDanI virati- e pramANe je saMyamanA sattara bheda, tadrupa je cAritra teNe karI (raddeiza) rahita evA saMsArI jIvA ( salluM honA hle nivRttala ) cAda rAjaloka pratye sUkSma tathA khAdara jIvAyeAnimAM kratA thakA niravazeSapaNe pharase che. eTale cAda rAjamAM tilamAtra bhUmi paNa aNurasI rahetI nathI. ( satta ya suca ) zrutajJAnI--cAdapUrvI je yati che te leAkanA madhyabhAgathI UMce sAta rAja pharase che, kAraNa ke zrutajJAnInI utkRSTI gati sarvosiddha sudhI che evuM siddhAMtamAM kahyuM che. te sarvArthasiddha leAkanA madhyathI kAMika UNA sAta rAja che. te stAka mAtra UNu hAvAthI pUrA sAta rAja kahyA che. zAstramAM jIgamathasaMtayALa, vAo uddolo trasade ema kahyuM che. TIkAvALI pratamAM ( sammattaLaladIzA) evA pATha che tenA artha =kSAyika samyakRtva ane kSAyika cAritra sahita kevalI utkRSTathI sarva leAka niravazeSapaNe kevalI samRghAta kare tyAre
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lekanAlidvatrizikA prakaraNa 257 pharase che. " ( drA mApa ura 2 vija) dezavirati-Ara vratadhArI zrAvaka cAda rAjanA cauda bhAgamAMthI pAMca bhAga Urdhva lokanA pharase che, kemake zrAvakanI utkRSTI gati ayuta nAmanA bAramA devaloka sudhI kahI che. te bAramuM devaloka lokanA madhyathI pAMca rAja UMcuM che te mATe pAMca rAja kahyAM che. 16 ' avataraNa:-have sUcirajaju, pratararajaju ane ghanarajajunuM anukrame pramANa kahevA mATe prathama sAtamI narakapRthvIthI mAMDIne sUcirajaju kahe che - aDavIsA chabIsA, cauvIsA vIsa sola dasa curo| suirajju sattapuDhavisu, caucaubhaiA u payara ghaNA // 17 // artha -(sAvi) sAtamI naraMkapRthvIne viSe (kavIsA) aThThAvIza sUcirajaju che. chaThThI naraka pRthvIne viSe (ilIsA) chavIza sUcirajaju che, pAMcamI narakapRthvIne viSe (vIlA) covIza sUcirajaju che, jethI narakapRthvIne viSe (vIsa ) vIza sUcirajaju che, trIjI narakamRthvIne viSe (roTa) seLa sUcirajaju che, bIjI tarakapRthvIne viSe (ra) daza sUcirajaju che, pahelI narakapRthvIne viSe () cAra (gg) sUcirajaju che. je cAra khAMDuA zreNibaMdha hoya ane pahoLAIe eka ja khAMDuo hoya tene sUcirajaju kahIe. sAtamI narakamRthvI cAra khAMDue UMcI che ane aThThAvIza khAMDaA tithvI che. e mATe aThThAvIza sUcirajaju jANavA, evI sarvatra bhAvanA karavI. have e sAte narakapRthvInA sUcirajajunuM mAna je pAMcaso bAra khaMDu che tene cAre bhAMgatAM eka so ne aThThAvIza thAya che, tene (vaDa mA 4) cAre bhAga ApIe to (71) pratararajajunuM mAna Ave ane te pratararajajunA AMkane (4) cAre bhAga ApatAM () ghanarajaju Ave. cAra cAra khAMDuA cAre dizAmAM hoya eTale eka rAja lAMbe, eka rAja pahoLo ane pA rAja jADo hoya te pratararajaju kahevAya che, tathA cAra khAMDuA jADApaNe, lAMbapaNe tathA pahoLapaNe hoya te ghanarajaju kahevAya che. pratararajajune viSe soLa khAMDuA heAya ane ghanarajajune viSe cosaTha khAMDuA hoya. 17. avataraNu-have sUcirajaju ne pratararajajunI saMkhyA kahe che - aDavIsasayaM chasayari, aha uDDhe caujuyA dusaya sve| suirajju payararajju, dutIsiguNavIsa igavaNNA // 18 // artha -(a) adholekane viSe pAMcaze ne bAra khAMDue che, tene cAre bhAga detAM (savIracaM) eka so ne aThThAvIza Ave teTalA sUcirajaju jANavA.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 prakaraNasaMgraha. (38) UrvIlokane viSe traNa so ne cAra khAMDue che, tene cAre bhAga detAM (chattara) tera Ave teTalA sUcirajaju jANavA. alekanA ekaso aThThAvIza sUcirajaju tathA UrdhvalokanA chotera sUciraju bane ekaThA karIe tyAre (43nuyA TurI ) sarve baze ne cAra sUcirajaju thAya. adholokanA ekaso ne aThThAvIza (su ) sUcirajajune cAre bhAga daIe tyAre (vaju kutIsa) batrIza pratararajaju thAya, UrvIlokanA tera sUcirajajune cAre bhAga daIe te (guvIra ) egaNIza pratararajaju thAya ane e baMne maLIne (phuvAvaVor) ekAvana pratararajaju thAya. 18 avataraNuM-have ghanarajajunI saMkhyA kahe che - ghaNarajju aTTha hiTThA, pauNapaNuDDhe ubhe pauNatera / ghaNapayarasUirajjU, khaMDua causahi sola cau // 19 // artha - dina) adhokanA batrIza pratararajaju che, tene cAre bhAga detAM ATha A mATe adhakane viSe (va ju kaTTa) ATha ghanarajaju jANavA. (3ndra ) UrvIlokane viSe ogaNIza pratararajaju che tene cAre bhAga detAM (Targ) poNA pAMca ghanarajaju Ave, (3) baMnenA-adha: tathA UrvIlokanA ekaThA karIe tyAre (pareDa) piNAtera ghanaraju thAya. have ghana, pratara tathA sUcirajajunuM mAna kahe che:-(vaMDu saf) cosaTha khAMDuAna (vA) eka ghanarajaju thAya, (ta8 ) sela khAMDuAno eka pratararajaju thAya ane (24 sUra nU) cAra khAMDuAne eka sUcirajaju thAya, e sAmAnya prakAre caturasa lekanuM mAna dekhADyuM. lokanuM svarUpa to vRttAkAra malakane AkAre che, paNa vRttAkAranA khAMDuA yaMtramAM lakhAya nahIM mATe corasa kahyA che 19 che avataraNa:-have vRttAkAra manamAM rAkhIne manakalapanAe lokane viSe ghanarajaju, pratararajaju tathA sUcirajajunuM mAna cokhaMDAne hisAbe kahe che, temAM prathama ghanarajajunI saMkhyA kahe che - sayavaggasaMguNe puNa, bisayaguNayAla havaMti ghnnrjjuu| saDDhapaNahattarisayaM, sadvRtisaThThI ahuDDha kamA // 20 // artha -(vAghANaMg ) pitApitAnA vargathA khAMDuone guNIe te A pramANe-sAtamI mAghavatI pRthvIne viSe heThalI zreNie aThThAvIza khAMDuA che; tene aThThAvIzanA AMke guNIe tyAre sAtaze ne corAzI khAMDuA eka zreNimAM thAya. evo cAra zreNi che, tethI sAtaze ne corAzIne cAre guNatAM traNa
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lekanAlikAviMzikA prakaraNa 259 hajAra ekase ne chatrIza khAMDuA thAya. chaThThI narakamRthvIne viSe heThalanI zreNinA chavIza khAMDue che. tene chavIze guNatAM chaze ne chatara thAya. evI cAra zreNi che, tethI chaze che tene cAre guNatAM be hajAra sAtaze ne cAra khAMDaA thAya. pAMcamI narakapRthvIne viSe heThalanI zreNie evIza khAMDuA che tene covIze guNatAM pAMcaze ne chotera thAya, evI cAra zreNi che, tethI pAMcaze chaterane cArathI guNatAM be hajAra traNa ne cAra khAMDuA thAya. jethI naraka pRthvIne viSe chellI zreNie vIza khAMDuo che. tene vIzathI guNatAM cAra so thAya, evI cAra zreNi che tethI cAraze ne cAre guNatAM saLaze khAMDu thAya. trIjI narakamRthvIne viSe chellI zreNie soLa khAMDaA che. tene sAbathI gaNatAM baze ne chapana thAya. evI cAra zreNi che, tethI baze chappanane cAre guNatAM eka hajAra ne covIza khAMDu thAya. bIjI tarakapRthvInI chellI zreNie daza khAMDue che, tene daze guNatAM eka so thAya, evI cAra zreNi che. tethI eka sane cAre guNatAM cAraso khAMDuA thAya. pahelI narakapRthvIne viSe chellI zreNie trasanADInA cAra khAMDuA ja che, tene cAre guNatAM seLa thAya, evI cAra zreNi che tethI seLane cAre guNatAM cosaTha thAya. eTale pahelI naraka pRthvIne viSe cosaTha khAMDuA jANavA. evI rIte sAta narakapRthvInA khAMDuono varga karI sarva aMka ekaThA karIe to agIyAra hajAra base ne batrIza adhalokane viSe khAMDa thAya. - have UrvIlokane viSe ghanarajajunA khAMDuAno vicAra kahe che-upara lokanA mastakathI zarU karavuM. uparanI zreNie cAra khAMDuA trasanADInA ja che, tene cAre guNatAM soLa thAya, evI be zreNio hovAthI seLane bamaNu karatAM batrIza khAMDuA thAya. tenI heThalanI zreNine viSe cha khAMDue che, tene chaguNu karatAM chatrIsa thAya, evI be zreNio hovAthI chatrIzane bamaNA karatAM tera thAya. tyArapachInI zreNimAM ATha khAMDue che, tethI AThane AThaguNA karIe tyAre cosaTha thAya, evI traNa zreNio hAvAthI cesaThane traNaguNuM karatAM eka so ne bANuM thAya. tyArapachInI zreNimAM daza khAMDue che, tethI dazane daza guNA karIe tyAre eka thAya, evI traNa zreNi hovAthI ekasone traNa guNa karatAM traNaze khAMDuA thAya. tyArapachInI zreNimAM bAra khAMDuA che, tethI bArane bAra guNa karIe tyAre eka cumAlIza thAya, evI be zreNio hovAthI eka cumALIzane bamaNu karatAM baze ne aThThAzI khAMDuA thAya. tyArapachInI zreNimAM soLa khAMDue che, tethI solane solathI guNatAM baze ne chappana thAya, evI be zreNio hovAthI 256 ne bamaNA karatAM 512 khAMDuA thAya. tyArapachInI zreNimAM vIza khAMDuA che tethI vIzane vaza guNa karatAM 400 thAya. evI cAra zreNi hovAthI 1600 khAMDuA thAya. pachInI zreNimAM 16 khAMDue che, tethI 16 ne 16 guNuM karavAthI 256 thAya, evI be zreNi hovAthI 512 thAya. pachInI zreNimAM 12 khAMDuA che, tethI 12 ne 12 guNa karavAthI 144 thAya, evI be zreNi hovAthI 288 thAya. tyArapachInI zreNimAM daza khAMDue che, tethI dazane daza guNa karavAthI
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 prakaraNasaMgraha so thAya, evI eka ja zreNi hevAthI 100 thAya. pachInI zreNImAM 8 kheDuA che, tethI AThane ATha guNa karavAthI 64 thAya, evI eka ja zreNi hovAthI 64 thAya. pachInI zreNimAM cha khaMDuA che, tethI chane cha guNa karavAthI 36 thAya, evI be zreNi hovAthI 7ra thAya, pachInI zreNimAM 4 khaMDubha che, tethI cArane cAra guNu karavAthI 16 thAya, evI be zreNi hovAthI 32 thAya. e sarva ekaThAM karatAM Urdhva lokane viSe cAra hajAra ne cosaTha khAMDuA thAya. tene pUrvokta adholokanA agIAra hajAra baso batrIza khAMDuAnI sAthe ekaThAM karatAM paMdara hajAra baso ne cha-- khAMDuA thAya. have potAnA varganI sAthe guNatAM cosaTha khAMDue eka ghanarajaju thAya che, mATe pandara hajAra baso channe cosaTha bhAge vaheMcatA baso ne ogaNacAlIza Ave eTale e vRttAkAra lokane viSe baze ne ogaNacAlIza ghanaraju thAya che. hive alakanA tathA UdghalekanA ghanarajaju bhinna bhinna karIne kahe che -(raddhaTLadattarisara) adholokane viSe eka ne sADI paMcetera ghanarajaju thAya che ane (ttiI ) Udhvalokane viSe sADI tresaTha ghanarajI thAya che. (4 mA) e rIte alakamAM ne UrdhvalokamAM anukrame jANavA. e bane ekaThA karIe tyAre (viraputhA duvaMti thAkU ) baso ne ogaNacAlIza ghanarajaju thAya che 20 che " avataraNa -have pratararajajunI saMkhyA ane sUcirajaju kema thAya? te kahe che - cauguNia payararajjU, sattaduruttarasaya dusayacaupaNNA / aha uDha nava chapaNNA, save cauguNiya suirajjU // 21 // atha -(a) alakane viSe ekaso ne sADI paMcotera ghanarAja che, tene (2ST ) cAre guNatAM hatA ) sAtazuM ne be (parajU ) pratararAja thAya, (3z) UrvIlokane viSe sADI tresaTha ghanarAja che, tene cAre guNatAM (duracavarUpavori) bazene cepana pratararAja thAya, ane adholokanA tathA UrvakanA ekaThA karIe tyAre (nava chavVT) navaze ne chapana pratararAja thAya. (rave kAca puraskU) e sarva pratararAjane guNa karatAM je aMka Ave te sUcirajajunuM mAna jANavuM. che 21 che avataraNa -have sUcirajajunuM mAna kahe che - aDavIsasaya aDuttara, dasa solA aThatIsa caavsiaa| , iya saMvaggiyaloe, tiha rajjU khaMDuA U ime // 22 //
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 zrI lekanAlikAtrizikA prakaraNa atha -adhakane viSe sAtaze ne be pratararaju che. tene caguNa karatAM (avIratA puttara) be hajAra AThaze ne ATha sUcirajaju thAya. Urdhalokane viSe baze ne cepana pratararajaju che, tene caguNa karatAM (rajA) eka hajAra ne soLa sUcirajaju thAya. adholaka ane UrvakanA ekaThA karatAM (atIta vA) traNa hajAra AThaze ne cetavIza sUcirajaju thAya. (zi saMvariyApa) e rIte saMvargita lekane viSe (ti nU) traNa prakAranA raju-ghanarajaju pratararajaju tathA sUcirajaju kahyA-have (hiMdu = rame) tenA khaMDuo A pramANe thAya che 22 che' keTalA thAya? te kahe cheegaarshs dusayA, battAsI curshscustthtthii| aha uDDhe savve panarasahassadunnisayachannauA // 23 // artha -(E) adholokane viSe upara batAvelA AMkane 4 vaDe guNatAM (pravAsaNa phuracA vAtA) agIAra hajAra baso ne batrIza khAMDuA thAya. (3) UrdhvalokanA upara batAvelA aMkane cAravaDe guNatAM (saMvaDA ) cAra hajAra ne cosaTha khAMDuA thAya. (varSa) te baMne ekaThA karIe tyAre (nAradariyA ) paMdara hajAra baze ne chanuM khAMDu thAya. 23 have te khAMDuonI saMkhyAnI utpatti samajAve che - aDa cha cauvIsa vIsA, solasa dasa cau ahuDha cau chaha / dasa bAra sola vIsA, sarisaMkaguNAu cauhi guNe // 24 // - artha -ahIM vIza zabda traNa ThekANe jeDa, te A pramANe-mAghavatI sAtamI pRthvI Adi laIne je aThThAvIza Adi aMka ti7 zreNine viSe che, tene (vipuSa) potapotAne sarakhe aMke guNIe ane pachI (raSada) cAraguNa karatAM je aMka Ave te khAMDuonI saMkhyA jANavI. te AvI rIte sAtamI narakapRthvIne taLIe (maraghIra) aThThAvIza che tene aThThAvIzathI guNatAM sAtaze ne corAzI thAya. tene cAraguNa karatAM 3136 thAya. chaThThIe ( chavIsa) chavIza che tene chavAzathI guNatAM chaze ne chatara thAya. tene cAraguNA karatAM ra704 thAya. pAMcamIe (kavIsa ) covIza che tene covIzathI gaNatAM pAMcaze ne chotera thAya. tene cAraguNa karatAM 2304 thAya.. cothIe (vIlA) vaza che tene vizathI guNatAM cArazuM thAya. tene cAra guNa karatAM 1100 thAya. trIjIe (dasa) seLa che tene saLathI guNatAM base ne chappana thAya. tene cAraguNa karatAM 1024 thAya.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 prakaraNasaMgraha. bIjIe (8) daza che tene dazathI guNatAM ekaso thAya. tene cAra guNa karatAM 400 thAya. pelIe (ra4) cAra che tene cArathI guNatAM seLa thAya. tene cAra guNa karatAM cosaTha thAya. e sAte prathamanA sthaLanA aMkone ekaThA karIe tyAre be hajAra AThaze ne ATha thAya. tevI dareka ThekANe cAra zreNI che mATe guNa karatAM saravALe agIAra hajAra baze ne batrIza thAya. (sada ) e adhalokanA khaMDu jANavA. - have (6) UrdhvalokanA khAMDuo kahe che te AvI rIte-cAra, cha, ATha, daza, bAra, seLa tathA vIza e aMkone sarakhA aMkathI guNavA, te AvI rIte(24) cArane cAra guNA karyAthI soLa thAya. (4) chane cha thI guNatAM chatrIza thAya. (6) AThane AThathI guNatAM cosaTha thAya. (4) dazane dazathI guNatAM eka so thAya. (cAra) bArane bArathI guNatAM ekaso cumALIza thAya. ( 4) seLane saLathI guNatAM baso ne chappana thAya. (vIsA) vIzane vizathI guNatAM cAraze thAya. have uparathI nIce utaratAM 16 nI be zreNi hovAthI 3ra thAya. 36 nI be zreNi hovAthI 72 thAya. 64 nI traNa zreNi hovAthI 192 thAya. 100 nI traNa zreNi hovAthI 300 thAya. 144nI be zreNi hovAthI 288 thAya. 256 nI be zreNi hovAthI 512 thAya. 400 nI cAra zreNi hovAthI 1600 thAya. tyAMthI ghaTatI seLane soLe guNatAM 256 thAya, tevI be zreNi hovAthI 512 thAya. bArane bAra guNa karatAM 144 thAya, tevI be zreNi hevAthI 288 thAya. dazane daza guNa karatAM 100 thAya tevI eka zreNi hovAthI 100 thAya. AThane ATha guNa karatAM 64 thAya. tevI eka zreNi hovAthI 64 thAya. chane cha guNa karatAM 36 thAya tevI be zreNi hovAthI 72 thAya. cArane cAra guNu karatAM 16 thAya tevI be zreNi hovAthI 32 thAya. sarva ekaThA karIe tyAre A aThThAvIza zreNinA cAra hajAra ne cesaTha UrdhvalokanA khAMDuonI saMkhyA thAya. adholakanA tathA UrvIlokanA khAMDuo ekaThA karIe tyAre paMdara hajAra cho ne chanuM thAya. e 24 avataraNa-vaLI prakArAMta varga karavAno vidhi gAthAe karIne kahe che - cau aDavIsA chappaNNa, payarasarisaMkaguNiya pihu milie| samadIhapihuvvehA, uDDhamaho khaMDuA neyA // 25 // artha:-lekanA mastakane viSe uparanI tirachI zreNie (24) cAra khAMDuA che. sAtamI narakapRthvInI chellI zreNi (aphavA ) aThThAvIza khAMDuAnI che. ema cArathI Adi laIne chellI chappanamI zreNi aThThAvIza khAMDu AnI che. eTale puruSAkAra lokane viSe tithvI ( Hur ) chappana prataranI zreNi che. Adi tathA aMtanI zreNionuM grahaNa karyothI madhya zreNinuM paNa grahaNa thAya che, kula chappana zreNi che temAM je zreNine viSe tiachI zreNinA jeTalA khAMDue che, tene
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ mann zrI lekanAlidvArneizikA prakaraNa 23 ( saMkaLis fugfma4i4) teTalA aMkathI guNIe, jemake savanI uparanI mastaka zreNine viSe cAra khAMDaA tirtho che. tyAre cArane cArathI guNatAM seLa thAya. ema chapane zreNione sarakhe aMke guNI ekaThI karIe tyAre pUrvokta paMdara hajAra bazene chakhAMDuonI saMkhyA thAya. have khAMDaAnuM mApa kahe che - (namakIfgvedA) lAMbANe, pahoLAIe, tathA jADApaNe kuMbhInI peThe sarakhA hoya eTale pahoLA, lAMbA tathA jADA pA rAja pramANu hoya te khaMDu kahIe. evA (3mo saMdu netA) Urvaloka tathA alokanA sarva khAMDuA jANavA. 25 avataraNa -have vRttAkAra lekane ghana karavAnI vidhi kahe che - dAhiNapAsi dukhaMDA, u8 vAme Thavija vivarIA / nADisahiyatirajjU, pihu jAyA satta dIhucce // 26 // artha:-(36) Urdhakane viSe trasanADIthakI (kali) dakSiNa bAjue eTale jamaNI bAjunA (Tuds) be khaMDa che te Urdhvalokane viSe jyAM keNInI jage che te madhyathI jotAM bAramI zreNi che. te bAramI zreNIthI be khaMDa karIe. eTale uparanA khaMDane viSe soLa zreNIo rahe evI rIte dakSiNa bAjunA je be khaMDa che, te Urdhvalokane viSe trasanADInI bahAra (thAne viSa virAma) DAbI bAjune viSe UlaTA karI nAkhIe. te Ama-uparanA khaMDanI kRpaMranI je dizA, te mastakanI tarapha karIe, ane nIcenA khaMDanI kUparanA je dizA te lokanA madhya tarapha karIe. eTale heTheno khaMDa uparanI dizAe tathA uparano khaMDa heThalI dizAe sthApIe. tyAre (nAdiya) trasanADI sahita DAbI bAjue tirtho (tijJa) traNa rAja thAya. te A pramANe-trasanADIthI bahAra kUparane ThekANe jamaNI bAjue ATha khAMDunA tirtho che tenA be rAja ane eka trasanADInuM rAja ema traNa rAja (piDu gAthA) pahoLAIe thAya ane (rara vIdu) dIrgha ekale UMcapaNe sAta rAja thAya. 5 26 hihAu vAmakhaMDe, dAhiNapAse Thavija vivarIaM / uvarima tirajjukhaMDaM, vAme ThANe aho dijA // 27 // artha -(didAsa kAmare) adholekamAM trasanADInI DAbI bAjune je Akho khaMDa che, te ( agoga vaSa vivaraNaM ) viparIta eTale avaLe athavA UMdho trasanADInI jamaNI bAjune viSe sthApIe, eTale alokane
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 prakaraNasa'graha. viSe jamaNI bAjue tisthya cAra rAja, ane lAMkhapaNe sAta rAja thAya. te A pramANe-trasanADIthI jamaNI bAjumAM adheAlokanI heThe mAra khAMDuA che; tenA traNa rAja ane trasanADInuM eka rAja, ema cAra rAja thAya. pachI (mi) UrdhvalokanA tirthro (tijhulaMka) traNa rAja paheALA ne lAMbe sAta rAja pramANa khaMDa che te (yAme TALe ane vijJA ) adheAlokamAM je trasanADI che tenI DAbI bAjue daie, eTale sarvatra pUrva, pazcima, dakSiNa, tathA uttara dizAe U~capaNe tathA jADapaNe sAta rajju pramANu ghanaloka thAya. 5 27 // iya saMvaTTiyaloo, buddhikao sattarajjumANaghaNo / sagarajju ahiya hiTThA, gihia pAsAi pUrijjA // 28 // artha :-( phreMca sadiyoo ) e prakAre A sa Mvartita loka ( yuddha zo) buddhie karelA-manakalpanAe karele (sattarajjumALayo) sAtarAja pramANa ghana thayA. (sAratnuM) sAta ghanarantu karatAM lAMkhapaNe paheALapaNe tathA UMcapaNe jyAM (diya) adhika khaDue hAya te ! ftgba ) laine (ttiA ) nIce je jagAe AchuM hAya te ( pAlAr tijJA) pAse pUrIe. evI rIte ceArasa sAta ghanarantu pramANa leAka thAya e leAkanALikA cArasa nathI, vRttAkAra che, paNa ghanalAka vRttAkAra lakhAya nahIM; tethI cArasa pramANu Apela che! 28 / avataraNa:--have evI rIte sAtarAja ghanIkRta leAkane viSe ghanarajI, prata2ra, sUcirajju ane khAMDuAnI saMkhyA keTalI joie ? kahe che. ghaNarajju tisaya teyAla tera bAvattarIya payara sUI / caupannaaDasi khaMDua, sahasiMgavIsA navadupannA // 29 // artha:-- thaLarantu tilaya teyAha ) e sAtarAja pramANu ghanIkRta cArasa leAkane viSe traNaze ne tetALIza ghanarantu thAya. ( tera vAvattIya cara) eka hajAra traNaze khAMtera pratararajju thAya. ( sUrpha caDapannakSatti) pAMca hAra cAraze ne aThThAzI sUcirajju thAya ane (aMkula sattiAvIlA navadupannA ) khAMDuA ekavIza hajAra navaze ne bAvana thAya. / / 29 / avataraNaH--have e rIte dhanarajI, pratararajantu, sUcirajju ane khAMDuA ANavAnI rIta gAthAe karIne kahe che. sagavagge saga cau tiga-guNie ubhaya aha uDDa khaMDu ghaNA / channauasaya sIyAla, cauguNie payarasuiaMsA // 30 //
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lokanAliddhAtrizikA prakaraNa. 265 artha -e sAta ghanarajaju pramANa samarasa je leka che te (rAva) sAtane sAtathI guNIe tyAre ogaNapacAza thAya. evI ogaNapacAsanI sAta zreNi che tethI ogaNapacAzane ( ) sAtathI guNatAM traNaze ne tetAlIza ghanarajajunI saMkhyA thAya. pachI ghanarajajuno AMka (ti) traNa vAra (23rg) ce guNe karIe tyAre anukrame (3mA ) adhaloka tathA UrdhvalakanA pratararajaju, sUcirajI tathA khAMDuonI saMkhyA Ave. te A pramANe-traNaseM seMtAlIza ghanarajajune caguNA karIe tyAre eka hajAra traNaseM ne tera pratararajaju thAya. te pratararajajuno AMka guNa karIe tyAre pAMca hajAra cAroM ne aDyAzI sUcirajaju thAya. tathA sUcirajajunA AMkane guNe karatAM khAMDuonI saMkhyA ekavIza hajAra navaze ne bAvana thAya. have adhelaka tathA UrdhvakanI judI judI gharajaju, pratararajaju, sUcirajaju tathA khAMDuonI saMkhyA kahe che. (3mad ) adhalakane viSe (chAbarA) eka se chanuM (vA) ghanaraju thAya. sAtane sAtathI guNatAM ogaNapacAza tene cAraguNuM karatAM eka se cha-- ghanarajaju thAya. (6) Uddhakane viSe te ja ogaNapacAsane traNa guNa karatAM (phIvAda) eka ne suDatAlIza ghanarajaju thAya. baMnenA maLIne thayelA 343 nA aMkane traNa vAra ( gulAi jayapura 1) guNa karatAM pratararajaju, sUcirajaju tathA khAMDuAnuM mAna adhaloka pramANane tathA Urdhvalokane viSe bhinna bhinna Ave che. | 30 | avataraNaH-adhelaka tathA UrbalekanA khAMDaA vigerenI saMkhyA bhinna bhinna saMgraha karIne kahe che - sagaculasI paNaaDasI, igatIsachattIsa tivisabAvannA / paNa cauAlajuA bArasahasa cauNavaisayahiA // 31 // artha:-adholokane viSe eka so ne chanuM ghanarajaju che tene guNa karIe tyAre ( rUDha ) sAtaze ne cerAzI pratararajaju thAya. Udgalokane viSe 147 che tene guNa karIe tyAre prakAranI ) pAMcaze ne aThThAzI pratararajaju thAya. aolokane viSe sAtazuM ne corAzI pratararajaju che tene guNA karIe tyAre (ttAka chattIsa) traNa hajAra eka se ne chatrIza sUciraju thAya. Udgalokane viSe pAMcaze ne aThThAzI pratararajaju che tene guNa karIe tyAre ( tivivAghannA ) be hajAra traNa so ne bAvana sUcirajaju Ave. have adholokane viSe (3136 ) sUcirajaju che tene guNu karIe tyAre (aa mAgumA vAtsala) bAra hajAra pAMcaze ne cummALIza khAMDu thAya. Urvilokane viSe (2352 ) sUcirajaju che ar
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 prakaraNasaMgraha. tene ceAguNA karIe tyAre ( cagaLavajJayavRttiA ) nava hajAra cArasAne ArTa khAMDuA thAya. adheAlokanA ( 12544) ne UrdhvalokanA ( 9408 ) ekaThAM karatAM (21952 )nI pUrvokta saMkhyA thAya. adheAlokanA ( 3136 ) sUciratru ne UrdhvalokanA ( 2352 ) sUcirastu tene ekaThAM karatAM ( 5488 ) sUcirajju thAya. adheAlokanA pratararantu ( 784 ) UrdhvalokanA pratararajju ( 588 ) tene ekaThA karatAM ( 1372 ) thAya. adheAlokanA ghanarantu ( 196 ) Urdhva lokanA ghanarajI ( 147 ) tene ekaThA karatAM ( 343 ) thAya. ahIM sAtarAja ghanamAM traNaze' ne teMtALIza ghanarAja joie, paraMtu cAdarAjanA teTalA ghanarAja nathI; mAtra khaze ne egaNacALIza rAja che. tethI eka sA cAra dhanarantu adhika joie, tenA khADuMA nathI. vaLI eka vAta vizeSa e che ke e ghanaloka cArasa karyA che, ane loka vRttAkAra che. tyAre cAre dizAnA khUNA kapAi jAya-echA thAya tethI cArasa khaMDu vigerenuM prathama pramANa kahyuM che teTaluM paNa na thAya, AchuM thAya. e ceArasanuM je parimANu kahyuM che te aMtaraMga vRttAkAra lokanuM mAna manamAM dhArIne kahyuM che. enA nirNayanI vAta tA jJAnI jANe. asaMkhyAta ceAjananuM eka rAja thAya che. athavA sahasra bhAra lohanA goLA kei eka mahaddhika deva peAtAnI zaktie karI AkAzamAMthI nIce nAkhe ke je goLA cha mAsa, cha divasa, cha paheAra, cha ghaDI ane cha paLa jeTalA kALe nIce AvIne paDe. teTalA pramANavALuM eka rAja thAya. e pramANe cAre dizAone viSe rAjanuM pramANu jANavu. 31 iya payaralihiyavaggiyasaMvaTTiyalogasAramuvalabbha / suadhammakittiaM taha, jayaha jahA bhramaha na iha bhisaM // 32 // aH--( ca ya e pramANe chappana pratara che tenuM ( hidiya vaya ) likhita, vagita ane ( sarvAdayogasAnuvarughna ) savartita evA je loka tene sAra-tattvajJAnavicAra-yathArtha paNe lokasvarUpa sadguruthI pAmIne ( sad jJayada ) te prakAre yatna eTale udyama kara ke ( jJaddA ) jethI ( 64 ) A lokamAM ( mitraM ) anaMta janma-maraNa pAmatAM thakAM vAraMvAra atyapaNe ( amad 7 ) phrIne na bhamavuM paDe. Ave tIrthaMkara, sakala vahitakara, parama paramezvaranA bhavya jIvane upadeza che. A lokanA sAra ( suladharmAzivaM ) te zrutadharma mAM eTale siddhAMtamAM jJAnanA baLe karI jJAnavAna tIrtha kare kahelA che. 3ra.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 267 zrI lakvalpabahuta prakaraNa. zrImadAptoktavidhinA lokanAlasya vArtikaM / dhImitradhanarAjasya gaMgAkhyatanujAkRte // 1 // zrImatsahajaratnena vyaakhyaatmudyaabdhinaa| asaMgataM yaduktaM tadvizodhyaM dhIdhanairbhRzam // 2 // yugmam // zrImAna Asa(tIrthakara )nI kahelI vidhivaDe A lokanALa prakaraNanuM vArtika dhImitra (buddhimAna) dhanarAjanI gaMgA nAmanI putrIne mATe zrImAna sahajaratnarUpa udayasAgare raceluM che. temAM je kAMI asaMgata kahevAyuM hoya te buddhirUpI dhanavALA vidvAnoe sArI rIte zedhavuM. 1-2 ItizrI lokanAlidvArvizikA prakaraNa sAthe samAsa zrI laghvalpabahutvaprakaraNam / papudau kamaso jIvA, jala vaNa vigalA paNidiA ceva / daupupAsuM puDhavI, dau sama teU pupAsu kamA // 1 // pUpaudAsuM vAU, sattaNha jamuttareNa mANasaraM / pacchima goyamadIvo, ahagAmA dAhiNe jhusiraM // 2 // vyAkhyA-(ggs jamaNo) pazcima, pUrva, dakSiNa ne uttara dizAmAM cho anukrame stoka, bahu, bahatara ne bahutama jANavA. have tenuM kAraNa kahe chejaLa, vanaspati, beidriya, teIdriya, cariMdriya ne saMjJI asaMjJI paMceMdriya A sAtenuM jaLamAM pracurapaNuM hoya che. (jhima) pazcimamAM sUryanA asaMkhyAtA dvIpa ane (joyavI) gautama dvIpa hovAthI jaLa thoDuM che. pUrvamAM tenA karatAM jaLa vadhAre che. jo ke pazcimamAM jeTalA sUryanA dvIpa che teTalA ja pUrvamAM caMdranA dvIpa che, paraMtu gatamadvIpa pUrvamAM nathI tethI jaLa pracura che tethI (sarapa6 ) sAte jAtinA jIva tyAM pracura che. dakSiNamAM te karatAM pracuratara jaLa che, kAraNa ke te dizAe sUrya-caMdranA dvIpe ne maitamadvIpa nathI. ( kamutr
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. mAnana) uttaramAM pracuratama jaLa che, kAraNa ke te dizAe mAnasa sarovara saMkhyAtA jana koTAkoTI pramANa che, tethI tyAM jaLa ghaNuM che. jaLa pramANe bIjA chae prakAranA jIvonuM alapabahuta samajavuM. (23chupAyu puvA) dakSiNa, uttara, pUrva ke pazcima dizAe pRthvIkAya che anukrame vadhatA vadhatA che. tenuM kAraNa kahe che-dakSiNamAM cALIza lAkha bhavanapatinA bhavana vadhAre che tethI pilANa ghaNuM hovAthI pRthvIkAya jIvo thaDA che. uttaramAM teTalA bhavano ochA hovAthI polANa ochuM che tethI pRthvIkAya jIvo pracura che. pUrvamAM caMdranA asaMkhyAtA dvIpe hovAthI pRthvIkAya jI pracuratara che ane pazcimamAM asaMkhyAtA sUryanA dvIpa uparAMta gautamIpa vizeSa hovAthI pRthvIkAya che pracuratama che. ( sama tema puvrg mA) tejaskAya jIva dakSiNa ne uttaramAM bhArata eravata kSetra sarakhA hovAthI sarakhA che. te be dizAmAM kaIka ja vakhata teukAyane sadbhAva hoya che, bAkI ghaNe kALa yugalikano hovAthI te be dizAmAM bAdara teukAyane abhAva hoya che tethI thoDA kahyA che. pUrva dizAmAM teukAya bahutara hoya che, kAraNa ke te bAju pAMca mahAvidehamAM sadeva tene sadbhAva che. pazcima dizAmAM bahutama che, kAraNa ke te tarapha adhogrAma hovAthI ane eka hajAra yojana uMDANa hovAthI bhUmi pracura che tethI gAme paNa ghaNuM che tethI teukAyanI pracuratA che. | (FpAchuM vAka) pUrva dizAmAM vAyukAya cheDA che. polANa ochuM hovAthI pazcimamAM (anAma)adhogrAma hovAne lIdhe polANa vadhAre hovAthI vAyukAya jo pracura che. uttara dizAmAM bhavanapatinA bhavana hovAthI pilANa vadhAre che tethI vAyukAya pracuratara che ane (rALei) dakSiNamAM cALIza lAkha bhavanapatinA bhavano uttara karatAM vadhAre hovAthI (ra4) pilANa vadhAre hovAne lIdhe vAyukAya che pracuratama che. ( A prakaraNanI avacarIne AdhAre A artha lakhela che. ) ( Itti ladhva95bahutva prakaraNa sAthe samApta
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ dorm)nu) --) Wrom some Kum me on +3+22++++) 'a)X +++tJ mis)" *m) X ************* ++++ urdhva lokanA vIta khaDu 16 16 36 36 * 64 4 100 100 10 144 144 256 25 400 400 400 400 para 256 144 144 100 4 3 36 16 16 rot (472) ra 26 r 2. al 21 thy +++++5X++++ma+mMX+++++5* %++++5* *** **** %++++ lAkanAlikA. natha paNa prabhA ka saranA mA < FtC saHsama tretche * ** Tin In y Vj dwr rwr d ht scr sa adhAlAkanA vIta khaDu 1 16 1 16 (183491) 100 100 100 100 256 256 para 256 400 400 400 576 pAchara 5 para 676 ra E ane maLIne khaMDu 15296 sUcintu 3824 tenA 56 tenA pratara rajI tenA dhana ratra 239 11232 {}x+++++7XX++++%*"%*+=+;++++++);$"++)X+++++)X^********+****=+=+X+++++XX++++ X++) ra 784 784 784 784 ++++); Comman+++). Gum) any, mn)" (mm) mm), Xr+++); [+++ co++++++++++++++++to+++)
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanAlikA , sanADI. sika pAMca ( zilA anuttara nava 0 0 0 0 0 0 0 0 0. greveyaka sthAvara be rAja e rAja sthAvara | 11 muM-12 su deva 9 muM -10 muM deva 8 sahastrAra 7 mahAzukra sthAvara 3 6 lAMtaka 5 bra sthAvara 3 sanakumAra-4 mAhedra 1 sadharma-2 izAna jyotiSI ti | asaMkhya dvIpasamudra vyaMtara bhuvanapati 1 ranaprabhA naraka 2 zakarA prabhA 3 vAlukA prabhA 4 paMka prabhA 5 dhUmra prabhA sthAvara 2 sthAvara 6 tama: prabhA 3 rAja 15 7 tamastama prabhA 3 rAja
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanAlimAMtargata khaMDa-sUciraju-pratararajaju-dhanarajaju saMkhyAmaMtrakeTalA | vargita khaMDunI | khaMDu kula khaMDuM sUciraju'. keTalI zreNI | prata2 2jajI dhanarajaju m * * m 72 m 192 12 m 100 75 185 300 288 m 144 18 1 1 5 128 m 1600 h ` 512 128 288 ` * = = = = = 8 % fy 00 m - - - 2 ` ` 28 4064 1016 254 63 keTalI | keTalA | zreNI | khaMDunI vagita | kula khaMDu sUcirajaju khaDuM pratara rajaju ghanarajaju = 16 = 100 100 256 = 256 = 400 100 1024 1600 2304 2704 3136 576 = 400 576 676 = 676 144 169 186 = 784 784 28 702 175 11232 | 2008 urva adhAnA maLIne 56 zreNI. 15ra6 khaMDu,3824 sacirajaju. 956 pratararajaju. 239 ghanarajaju
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaa0ra000 = * zrI hRdayapradIpaSaTtriMzikA zabdAdipaJcaviSayeSu vicetaneSu, yo'ntargato hRdi vivekakalAM vyanakti / yasmAdbhavAntaragatAnyapi ceSTitAni, prAdurbhavantyanubhavaM tamimaM bhjethaaH||1|| artha -(1) je anubhava ( attata) cittamAM rahyo sato (vijetapu) cetanA rahita-jaDa evA (rAgniviSag ) zabdAdika pAMce viSayamAM viSaya saMbaMdhI (vivAM ) vivekanI kaLAne () dayane viSe (navita) pragaTa kare che, tathA (zaramAt) je anubhavathakI (mAttatAnya) bhavAMtaramAM rahelI-thayelI paNa ( tAni) ceSTAo (prAdurmavati ) pragaTa thAya che, (tamAma) te A (anumavuM ) anubhavane (mAthar:) tuM bhaja. vizeSArtha:- zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparzarUpa pace viSaya pudagala svabhAvarUpa hovAthI jaDa che. te viSayamAM sabhya prakAre " A viSayo te huM nathI, ane enuM svarUpa te mAruM svarUpa nathI, huM temanAthI anya chuM, temanA svarUpathI mAruM svarUpa paNa nyAruM ja che. " evuM vivecana je anubhava hRdayamAM pragaTa kare che. vaLI je anubhavajJAnanA baLathI anya aneka janmamAM vibhAvadazAnA AdhInapaNue karIne karelI, mohajALamAM phasAvavAnA hetu bhUta vartanAono bhAsa thAya che, te tArA potAnA ja AtmAmAM rahelA anubhavane he AtmA ! tuM seva. 1. ahIM prathama anubhavanI sevA graMthakAre batAvI che, te anubhava zAstrajJAnathI, tenA mananathI ane te jJAnane kriyAmAM mUkavAthI ja thaI zake che. temaja jJAna, manana ane kriyA paNa nizcaya ane vyavahAra ane nayane AzrayIne karavAthI ja phaLIbhUta thAya che. kahyuM che ke
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hRdayapradIpa SatrizikA prakaraNa. 271 " jai jiNamayaM pavajaha, tA mA vavahAranicchae muyaha / vavahAranaocchee, titthuccheo jao hoi // " artha:-"he AtmA ! (46) je (nimarja) jinezvaranA mata-dharmane (uvagara) tuM aMgIkAra karatA ho (tA) to (gha niSThag) vyavahAra ane nizcaya baMne nayane (mA muda) mUkIza nahIM; (ka) kAraNa ke (vavanocheja) vyavahAra nayane uccheda thavAthI (tilyucche) tIrthano uccheda (voTa) thAya ema zAstrakAre kaheluM che. " A gAthAnA bhAvArtha uparathI bhavya prANIo vicAra karI zakaze ke-zAstrakAra ekI sAthe bane nayano svIkAra batAvI vyavahAra nayane nAza thaze te zAsanano nAza thaze ema batAve che, te uparathI ema nizcaya thAya che ke vyavahArathI je je siddhigatinA kAraNa hoya temAM ati AdarapUrvaka pravartavuM, ane e vyavahAradvArA je vastu prApta karavAnI che, te prApta karavAnuM cUkI javuM nahIM. A anubhava jJAna ane kriyAthI ja prApta thAya che, ane te jJAna tathA kriyAvALA ja A jagatamAM prAye thoDA ja hoya che, te batAve che - jAnanti kecinna tu kartumIzAH, kartuM kSamA ye na ca te vidnti| jAnanti tattvaM prabhavAnta kartuM, te ke'pi loke viralA bhvnti||2|| artha -( ) A lokane viSe (nira) keTalAka manuSya (jJAnakita) tattvane athavA kartavya-akartavyane jANe che, (4) paraMtu ( rUM) te pramANe karavAne ( zA) samartha hotA nathI, (4) ane (2) je manuSya (kuM) karavAne ( kSama) samartha hoya che, (te) teo (aa vinita) tattvane jANatA nathI; paraMtu jeo (taravuM) tattvane (jJAnati) jANe che ane (pAnuM) te pramANe karavAne paNa (matti ) samartha thAya che, (te) tevA cho to (Da) keIka ( virahyA) viralA ja (mavarata ) hoya che. 2. vizeSArtha:-A lekamAM dharmamArgane viSe vartatA jIvonA traNa vaga batAvyA che. temAM jJAna ane kriyA bane jenAmAM hoya che te anubhavajJAnI kahevAya che, tevA mANaso jagatamAM thoDA ja hoya che. e prathama varga kahyo. A varganA jIvo jaldI mokSa meLavI zake che. have jene jJAna che, paNa cAritramehanIyanA prabaLa udayathI teo jJAna pramANe vartana karavAmAM samartha thaI zakatA nathI. A bIjo varga kahyo. A jIvo je cAritramohanIyanA kSapadamAdike karIne yathArtha kriyAmAM vartavA pratye samartha hoya tenA upara AdaravALA rahe ane pote paNa
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 prakaraNasa braha. cAritrameAhanIyanA kSayApazamane mATe udyamI rahe te keTalAka vakhata pachI paNa avazya meAkSapadane sAdhI zake che. have trIjo varga ke je cAritramAhanIya tathA prakAranuM prakhaLa nahIM hAvAne lIdhe kriyA karavAmAM samartha thAya, paNa jJAnAvaraNIya karmanA udayane lIdhe AdaravA yAgya ane tajavA yogya padArtha ne yathArtha samajI zakatA nathI. A varganA jIvA paNa jee jJAnAvaraNIyanA kSayApazamanA baLe karIne padArtha - svarUpane jANatA hAya, teonI vinayabhakti karavAmAM tatpara rahe ane pAte jJAnAvaraNIya karma ne khapAvavA mASatuSa nAmanA prasiddha muni mahArAjanI jema sAvadhAnapaNe udyama kare temaja peAtAne tattvajJAna thAya tyAMsudhI gurunI nizrAe varte tA te paNa keTalAka kALe mekSapada sAdhI zake che. A traNa varganI bahAranA jee zuSka jJAna-kriyAvALA peAtAnI matikalpanAthI ame jainazAsanamAM chIe ema mAne che, teonA jJAna ane kriyA ane kevaLa matikalpita hAvAthI ane jinAjJAthI parAmukha hAvAthI teo kevaLa bhavabhramaNurUpa phaLane ja pAme che. kahyuM che keH-- 66 samaipavittI savvA, ANAbajjha ti bhavaphalA ceva / titthayaruddeseNa vi, na tattao sA taduddesA // "" a:--( saghA ) sarva` ( samarpavI) peAtAnI matithI karelI pravRtti ALAyansa tti) jinezvaranI AjJAthI bAhya che, tethI te (mavA ceva ) saMsArarUpa phaLavALI ja che. saMsAranI vRddhi karanAra ja che. kemake ( sa ) te matikalpita pravRtti ( ttisthayandeneLa vi) tIrthaMkaranA uddeze karIne karI hAya te| paNa ( tatto) tattvathI (takundelA na ) te tIrthaMkaranA uddezavALI nathI. eTale ke te svamatikalpanAe jJAna--kriyAnI pravRtti karanArA jIveA peAtAnI pravRttine tIrthaMkare batAvI che, ema mAne che paraMtu paramArthathI jotAM te pravRtti tIrthaMkare batAvelI che ja nahIM, tethI ja te saMsAranI vRddhirUpa phaLane ApanAra thAya che temAM kAMi Azcarya nathI. A uparathI sujJajaneA samajI zakaze ke anubhavajJAna meLavavAmAM ghaNeA vakhata joie, te paNa teTalA vakhata sudhI viparIta mAge teA na ja pravartavuM joIe. jJAna ane kriyA e banne meAkSapada meLavavAmAM mukhya kAraNa che. te viSe chellA zrutakevaLI zrI bhadrabAhusvAmIe Avazyaka niyuktimAM A pramANe kahyuM che. " saMjogasiddhIi phalaM vayaMti, na hu egacakkeNa raho payAi / aMdhoya paMgU ya vaNe sameccA, te saMpauttA nagaraM paviTThA // " aH--" jJAnI puruSA ( laMgolindI ) jJAna ane kriyArUpa sAmagrInA
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hradayapradIpaSatrizikA prakaraNa 273 sayeAganI siddhithI ja ( s ) meAkSaphaLanI prApti thAya che. ema ( tti ) kahe che. ( u ) kAraNa ke ( poLa ) eka cakravaDe ( i) ratha (na payAr ) kadI paNa cAlI zakatA nathI. jemake ( adho 6 ) eka aMdha ane ( va tha ) bIjo pazu e banne (vaLe ) vanamAM ( sameghA) maLyA. (te) te banne ( sa~vattA ) ekaThA maLIne ( nara) nagaramAM ( viThThA) peThA. eTale ke jJAnasadarza pazu manuSya kriyAsaDhaza aMdhanI khAMdhe besavAthI-mAnuM jJAna ane cAlavAnI kriyA e banne kAraNeA ekatra thavAthI iSTa nagaramAM jai zakAya che. " te A rIte-aMdha manuSya pazune pAtAnI khAMdhe besADyo, pachI paMgu manuSya mArganI jema jema sUcanA DAbA jamaNI matAvI karavA lAgyA tema tema te tarapha aMdha manuSya cAlavA lAgyA, tethI te banne iSTa nagaramAM jai pahoMcyA. .. have meAkSane sAdhanAra anubhava ja che, te batAve che. samyagviraktirnanu yasya citte, samyaggururyasya ca tattvavettA / sadA'nubhUtyA dRDhanizcayo ya - stasyaiva siddhirna hi cAparasya // 3 // aH*--A AAkamAM kevA jIva mekSa pAmI zake ? ane kevA jIva na pAme? te batAve che. ( carca vitte) jenA cittamAM(nannu ) nizce ( savitti ) samyak prakAranI virakti-vairAgya hAya, ( 4 ) ane ( carce ) jenA (guT: ) guru ( samyak ) samyak prakAre ( tattvavettA ) tattvane jANanAra hAya, tathA ( savAnuMmUlyA) sarvadA anubhavavaDe (2 ) je (danazcaya: ) ddha nizca yavALA hAya, ( tathaiva ) tene ja (siddhi ) siddhipada prApta thAya che. ( 4 ) apahtva) te sivAya bIjAnI (6 du ) siddhi thatI ja nathI. 3. ane vizeSA :--jenA hRdayamAM sArI rIte vairAgya dazA prApta thayelI hAya, uttama prakAre yathAsthita jainAgamanA rahasyanuM jJAna jenAmAM hAya evA sadguru jene prApta thayelA hAya ane je prANI anubhavajJAna meLavavAvaDe jevI rIte AtmaguNAnI aMdara ramaNatA karavI joie tevA kartavyamAM dRDha nizcayavALA thaye hAya--tevA prANInI siddhi thAya che. tethI anya ke jene uttama vairAgya, tattvajJAnI gurunA samAgama ane anubhavavaDe tattvanA dRDha nizcaya thayA na hAya tevA prANI muktipadane pAmI zakatA nathI. A leAkamAM vairAgya, jJAnI guru ane anubhavajJAna e traNa padArtho muktinA sAdhanarUpa batAvyA che. tenuM vivecana karavAnI khAsa jarUrIyAta hAvAthI te padArtha anukrame kahe cheH-- 35
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 ' prakaraNasaMgraha. (1) prathama vairAgya kahyo te vairAgya traNa prakArano che -1 dukhagarbhita, 2 mohagabhita ane 3 jJAnagarbhita. A bAbata nyAyavizArada zrIyazovijayajI upAdhyAye pitAnA adhyAtmasAra nAmanA graMthamAM kahyuM che ke - "taddAmyuM te turava-nojJAnaviyAta tridhA" te vairAgya duHkhagarbhita, mahagarbhita ane jJAnagarbhita ema traNa prakAre kahyo che. temAM aneka prakAranAM zarIra saMbaMdhI, mana saMbaMdhI ane kuTuMbAdika saMbaMdhI duHkhe dekhIne saMsAranA kSaNika padArthothI vairAgya utpanna thAya che, te duHkhagarbhita vairAgya kahevAya che. A vairAgya thavAthI je ke te jIva saMsArano tyAga kare che, te paNa jyAre cAritramAM aneka prakAranA parISaha ane upasargonuM duHkha AvI paDe che tyAre pAchI gRhasthAvAsanI IcchA thAya che; chatAM paNa A vairAgyavALe jo sarvathA gItArtha gurune AdhIna rahe ane temanA kahevA pramANe ja AtmasAdhana kyo kare to te paNa mokSapadane sAdhI zake che, paraMtu te ati duSkara che. bIje mohagarbhita verAgya che. te sAdhuone rAjAdike karAtA Adara, mAna, satkAra vigere jaIne thaI zake che. tevA vairAgyathI cAritra grahaNa karIne rasagArava, RddhigArava ane sAtAgArava vigeremAM te magna thAya che, tethI tene mokSasAdhana durlabha che; chatAM saddagurunI preraNAthI je te pAchA vaLIne sAce vairAgya dhAraNa karI, AtmasAdhanamAM tatpara thAya to te paNa keTaleka kALe mokSapada sAdhI zake che. trI jJAnagarbhita vairAgya che ke je syAdvAdazailIthI saMsAranuM vikarALa svarUpa yathAsthitapaNe jANavAthI prApta thAya che. te zIdhrapaNe siddhipadane ApI zake che. (2) bIjA jJAnI gurunuM lakSaNa zAstrakAre A pramANe batAvyuM che ke jene AtmasvabhAvarUpa nazcayika dharma tathA tene pragaTa karavAnA sAdhanabhUta aneka prakAranA anuSThAnerUpa vyavahAra dharmanI jANa hoya, vyavahAra ane nizcaya ane prakAranA dharmane sevanAra hoya, dharmamAM sadA tatpara hoya ane hamezAM prANuone dharmatattvano upadeza karanAra hoya. kahyuM che ke - "dharmajJo dharmavArtA ja, sA dharmaparAyA sattvebhyo dharmazAstrArtha-dezako gururucyate // " . atha-"(dharmazaH ) je dharmane jANanAra hoya, (dharmA) dharmakriyAne karanAra hAya, () ane (tarA) sarvadA (dharmaparAya) dharmamAM tatpara-magna hAya tathA (ra ) prANIone (dharmazAstrArtharAja) dharmazAstranA arthane upadeza karanAra hoya, tevA jJAnI (guru) guru (sakyo) kahevAya che."
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hRdayapradIpaSatrizikA prakaraNa 275 AvA prakAranA sadagurunA vegathI jJAnagarbhita vairAgya prApta thayela hoya to te daDha thAya che ane prApta thayela na hoya to tenI prApti thAya che. ' (3) trIje anubhavajJAnadhArA kartavyano daDha nizcaya te A pramANe-sadagurunA samAgama vaDe prANIo satya padArthonuM svarUpa vicArI tenuM vAraMvAra manana kare che tethI anubhava jJAna prApta thAya che ane te anubhavadvArA jaladI mokSa prApta thAya che. have samyak prakAre vairAgya prApta thavA mATe prathama zarIranuM svarUpa batAve che - vigrahaM kRminikAyasaMkulaM, duHkhadaM hRdi vivecayanti ye| guptibaddhamiva cetanaM hi te, mocayanti tanuyantrayantritam // 4 // artha -(je) jeo (vihaM) A zarIra (zanivArzvagurja) kRmi onA samUhavaDe vyAsa ane (tuva ) duHkhadAyI che ema (dRddhi) potAnA hRdayamAM (vivecatta) vivekapUrvaka jANe che-ciMtave che, ( te) teo ( vAmila) jANe kedakhAnAmAM baMdhAyelA hoya tema (ttanutrannitaM) zarIrarUpI yaMtrathI baMdhAyelA (retana ) cetanane-AtmAne (hi) nizca (movatti ) mukAve che-zarIrathI chUTo karI azarIrIpaNuM prApta karAve che. 4. - vizeSArtha -hamezAM dareka vastu uparano vairAgya tenAthI prApta thatI ApattithI tathA tenA bIbhatsa svarUpano vicAra karavAthI prApta thAya che. tevA vicArathI prANI anukrame dhana, strI, putrAdika uparano meha kadAca utArI zake che, paraMtu pitAnA zarIra uparano moha utArI zakatA nathI. A zarIraparane moha anAdi kALathI cAlyo Ave che, chatAM paNa jyAre vicakSaNa puruSe zarIranA svarUpanuM vivecana kare che tyAre zarIra parano meha paNa utare che ane pachI dehane du:kha prApta thAya to paNa te bhaya pAmyA vinA " te turNa mAruM " ( zarIrane viSe duHkha prApta thAya che te mahAphaLavALuM che ) e sUtravacananuM avalaMbana karI parISaha ane upasarga sahana karavA taiyAra thAya che, ane te dvArA sarve karmano kSaya karI, anaMta kALathI cAlyA AvatA zArIrika ane mAnasika duHkhane jaLAMjali Ape che ane avyAbAdha sukha prApta kare che. : je ke parAdhInapaNe prANIo viSayasukhano tyAga atIta anaMta kALamAM anaMtI vAra karI zakyA che, paraMtu tevA tyAgathI tenA AtmAnuM kAMI kalyANa thaI zakayuM nathI; kAraNa ke prApta thayelA bhegone je svataMtrapaNe tyAga karavo te ja tAttvika tyAga kahevAya che. te viSe kahyuM che ke - " ne ra te gi moNa, dha dRi ugharA '', sAhIne vaya moNa, te cAra ri gurU "
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ ~~~ ~~ ~~ ~ 276 prakaraNasaMgraha. ( ) je prANuM (te ) manahara ane (jis) priya (mo) bhege. ( 4 ) prApta thayA chatAM paNa piTTi ha6) tenI tarapha pITha kare che, tathA (sAdI) pitAne svAdhIna evA (mo) bhegane () tyAga kare che, (se du) te ja prANI (rADa ji) khare tyAgI che ema (36) kahevAya che." eka ja zarIra kayA kayA prANIone kevA kevA sukha-duHkhanA sAdhanabhUta thAya che ? te dekhADe che.- bhogArthametadbhavinAM zarIraM, jJAnArthametat kila yoginAM vai| jAtA viSaM cedviSayA hi samyag-jJAnAttataH kiM kuNapasya puSTyA ? artha-(avinA) saMsArI jIvone (pataq) A (ra4) zarIra (morArtha) bhegane mATe thAya che ane (ra) e ja zarIra (vi) nizca ( jinAM vai) gIone (jJAnArtha) jJAnane mATe thAya che; (di) kAraNa ke ( re) je (vipathAra) A viSaye jemane ( jJAnAnna) sAcA jJAnathI (vi) viSarUpe (kAtA ) thayA che-jANavAmAM AvyA che, ( tataH) to temane ( 2) A mRtaka jevA zarIranI (puSpA) puSTivaDe (jaM) zuM phaLa che? kAMI ja nathI. 5. vizeSArtha-saMsArI prANIo A zarIra bhegane mATe che ema kalpI te dvArA tenuM saphaLa paNuM karavA cAhe che ane jJAnIo phakta jJAnanA sAdhanabhUta te zarIrane jANI tenuM saphaLa paNuM karavA cAhe che. je svaparanuM vivecana karavAthI viSayasukhe viSatulya bhAsyA hoya to pachI mRtaka jevA A jaDa zarIranI puSTithI zu phaLa che ? kAMI ja nathI. prANIonI AvI bhinna bhinna mAnyatAne mATe kahyuM che ke -" AvA te sivA" (je Azrave che te ja parizra che.) eTale ke mahavALA prANIone karmabaMdhanA jeTalA kAraNe che teTalA ja (te ne te ja ) tattvajJAnIone mokSa sAdhavAnA kAraNe che. tethI mekSanA athI prANIoe prApta thayelA dareka bAhya sAdhanane: zubha upaga ja kara ucita che; vinAzI zarIranuM piSaNa karavAmAM tatpara thavuM ucita nathI. je yathAyogyapaNe zarIrane upayoga karavAmAM na Ave to te zarIra ja anaMta bhava sudhI duHkhanuM sAdhana thAya che, kAraNa ke jagatamAM zarIra ane mana saMbaMdhI duHkhe prApta thavAnuM kAraNa zarIra ane mana ja che, ema zAstranA tatvane jANanArA kahe che. zarIranuM piSaNa karavAmAM meha ja mukhya kAraNarUpa che, tethI te mahi vivekIe tyAga karavA yogya che. evA AzayathI potAnA AtmAne ja bodha Ape che - tvaGmAMsamedo'sthipurISamUtra-pUrNe'nurAgaH kuNape kathaM te ? / draSTA ca vaktAca vivekarUpastvameva sAkSAt kimu muhyasIttham?6
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hadayapradIpaSatrizikA prakaraNa atha -he AtmA ! ( ra ) tvacA, (nara) mAMsa, (mo) meda-carabI, ( ariza ) hADakA, (puSa) viSThA ane (mUtra ) mUtravaDe (pU) bharelA () A jaDa zarIrane viSe (yazaM) kema (te ) tane (anu ) prIti thAya che ? kemake ( sAkSAt) sAkSApaNe A Atmika guNono (i) jenAra, () ane (vA) kahenAra, (ra) ane (vivekA:) vivekarUpa-sat asatanuM vivecana karanAra (tvameva ) te pote ja che; to pachI (ghaM) A pramANe jiku musi) tuM kema muMjhAya che? zarIra upara kema moha rAkhe che? vizeSArtha -he cetana ! je zarIra cAmaDI, mAMsa, carabI, viSTA ane mUtra vigere azuci padArthothI bhareluM che temAM tene rAga avicAritapaNe zA mATe thAya che? he cetana ! sAkSApaNe sarva padArthone jANanAra, yathArthapaNe batAvanAra ane tenuM vivecana karanAra tuM pote ja che. to have evA azuci padArthomAM rAga pAmI kema mUDha thAya che? kemake kharekharuM jANapaNuM to te ja kahevAya ke je rAgAdika mohamAM phasAya nahIM. te viSe zrI zIlAMgasUrie AcArAMganI TIkAmAM kahyuM che ke - "tajjJAnameva na bhavati, yasminnudite vibhAti raaggnnH| - tamataH toDakti rAti-rtivivirakita thAtu? " artha (tatta) te (jJAnavi) jJAna ja (4 mavati) hotuM nathI ke (mi) - je jJAna ( ) udaya pAme te (aaH ) rAgano samUha (miti) vistAra pAme; kemake (vinakiorijhatA) sUryanA kiraNenI pAse (rathAnuM) rahevAne (tamattA) aMdhakAranI (zAi: ) zakti (tata) kayAMthI hoya ? na ja hoya. 6. dhananI anityatA dekhADavApUrvaka tenuM duHkhahetupaNuM kahIne tene tyAga karavA mATe upadeza Ape che - dhanaM na keSAM nidhanaM gataM vai ?, daridriNaH ke dhanino na dRSTAH ? / duHkhaikahetvatra dhane'titRSNAM, tyaktvA sukhI syAditi me vicAraH7 artha -kadAca dravyanI mUcchavaDe prANIo A saMsAramAM moha pAmatA hoya te tene upadeza Ape che ke-(ra) konuM (ba) dhana (nidhanaM ) vinAzane (aa vArta ) nathI pAmyuM? tathA (je) kayA (ni:) daridrIo (ni) dhanavAna thayelA (ra dag:) nathI joyA? arthAt dhanavAna hoya te nirdhana thAya che ane nirdhana hoya te dhanavAna thAya che, tethI ( anna ne) A dhana meLavavA mATe (su detu) duHkhanuM ja eka-advitIya kAraNarUpa (ativRwit) atitRSNAne (cavA) tajI daIne manuSya (sudhI cAta) sukhI thAya che, (ti) ema (je vivAda:) mAro vicAra-mAruM maMtavya che. 7.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 prakaraNasaMgraha. saMsAranA dukharUpa raMgano nAza karavAno upAya batAve che - saMsAraduHkhAnna paro'sti rogaH, samyagvicArAt paramauSadhaM na / tadrogaduHkhasya vinAzanAya, sacchAstrato'yaM kriyate vicaarH||8|| artha -saMpAdukalA) A jagatamAM saMsAranA dukhathakI (w) bIje kaI (rokAra) rega-vyAdhi (ra asti) nathI, ane (ravivAra) samyak prakAranA vicAra thakI (vi) bIju kAMIpaNa (varSa 2) auSadha nathI. arthAt saMsAranA duHkharUpI vyAdhinuM auSadha samyak vicAra ja che. tethI karIne (toTu ) te rega sadaza du:khane (vinArAnAtha) vinAza karavA mATe (chADhatA) sArA zAstra thakI (artha vivAra) A vicAra (citta) karavAmAM Ave che. ' vizeSArtha -A saMsArI jIva navarAdika rogane ja rega kahe che, paraMtu A jIvane sAMsArika aneka prakAranA mAnasika, vAcika ane kAyika-Adhi, vyAdhi ane upAdhi vaLagelA che. temAMthI mAtra kAyikane ja roga tarIke oLakhavAmAM Ave che, paraMtu te sivAya bIjA roga (adhi, upAdhi) te karatAM vadhI jAya tevAvadhAre duHkha ApanArA ane karmabaMdhane karAvanArA che te sarva pUrvakarmajanya ja che. te sarva roganuM nivAraNa karanAra parama auSadha samyaga vicAra ja che. tenAthI ja sarva duHkho nimULa thaI zake che. 8. te auSadharUpa samyaga vicArane ja batAve che - anityatAyA yadi cet pratIti-stattvasya niSThA ca guruprasAdAt / sukhI hi sarvatra jane vane ca, no cedvane cAtha janeSu duHkhI // 9 // ' artha-je prANIne dravya, svajana, kuTuMba ane zarIra vigere sarva saMsAranA padArtho saMbaMdhI ( t 1 ) je ( nittAkAra) anityapaNunI (katAti) pratIti thaI hoya ( 4) ane (gurAvArU) gurunA prasAdathI (tarA ) tattvanI (niSThA) daDha zraddhA thaI hoya to te prANa (kane ne 4) vastImAM ane vanamAM ( ga) sarva ThekANe ( suvA hi) sukhI ja hoya che. ane ( 2 ) je anityapaNunI pratIti ane tattvazraddhA na thaI hoya te ( re sAtha kaney) vanamAM ane vastImAM paNa te (phuvI) duHkhI ja hoya che. vizeSArtha -A prANa niraMtara sukhano atha che ane duHkhathI trAsa pAme che, paraMtu sukha-duHkhanA hetune yathArtha nahIM oLakhavAthI tene kharuM sukha prApta thatuM
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hRdayapradIpaSatriMzikA prakaraNa. 279 nathI ane duHkhano nAza thato nathI. prANane du:khanuM kAraNa A saMsAranA padArtho ane svajanAdika ke je anitya che tene nitya mAnI bese che te ja che; kAraNa ke anitya padArtho tenI saMgasthiti pUrNa thaye jyAre tenAthI vikhUTA paDe che athavA nAza pAme che tyAre tene nitya mAnanAra mugdha manuSya duHkha pAme che. 9. - vivekarUpI sUryane udaya thavAthI meharUpa aMdhakArano nAza thAya che, te kahe che. mohAndhakAre bhramatIha tAvat , saMsAraduHkhaizca kdrthymaanH| yAvadvivekArkamahodayena, yathAsthitaM pazyati nAtmarUpam // 10 // artha-A prANa (saMsAttva ) saMsAranA duHkhAvaDe (rarthamAna:) kadathanA pAmate sate (6) A saMsAramAM (moSa) moharUpI aMdhakAramAM (tAva) tyAMsudhI (jhati ) bhramaNa kare che ke (vAva) jyAMsudhI (vivAmidona) vivekarUpI sUryanA meTA udayavaDe (2thAriddhi) yathArtha- satyapaNe (Amai) AtmAnuM svarUpa (na ti) jeto nathI. jyAre vivekarUpI sUryano udaya thAya che tyAre mehaidhakAra nAza pAme che, AtmasvarUpa oLakhAya che, ane sAMsArika du:khonI kadathanA nAza pAme che. vizeSAthI A jagatamAM meha ane viveka e bane kharekhara eka bIjAnA pratispadhI che. meha vivekane bhUlAve che ane viveka Ave che tyAre meha nAza pAme che. A saMsAramAM prANIne paribhramaNa karavAnuM kAraNa meha ja che, ane tenAthI chUTavAnuM-UMcA AvavAnuM kAraNa viveka ja che. vivekarUpa sUryano udaya thAya che tyAre ja prANI potAnA AtmasvarUpane joI zake che. te sivAya AtmasvarUpane bodha thaI zakatA nathI ane AtmasvarUpa yathArtha samajAyA sivAya mAha naSTa thato nathI. e bane paraspara kAryakAraNubhAve varte che. 10. AtmajJAnamAM rakta thayelA puruSanA cittamAM dhanAdika padArtho anartha karanArA ja bhAse che, te kahe che - artho hyanartho bahudhA mato'yaM, strINAM caritrANi zavopamAni / viSeNa tulyA viSayAzca teSAM, yeSAM hRdi svaatmlyaanubhuutiH||11|| artha:-( ) jeonA ( ) hadayamAM ( zyAmanubhUti ) pitAnA AtmAne viSe layano-tanmayapaNAno anubhava vate che, (vi) teone (vadha) aneka prakAre sAMsArika sukhanA kAraNupaNAe karIne (mata:) lokee mAnela (kAM artha) A pratyakSa dekhAtuM dhana (di anartha:) avazya anarthakAraka lAge che, (strIbari afraft) strIonAM caritra (romana) mRtaka
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 prakaraNasa'graha jevA aniSTa lAge che, ( 4 ) ane ( viSayaH ) iMdriyAnA viSayA ( vivena tulyAH ) viSa jevA lAge che. vizeSA--AtmAne viSe laya eTale AtmAnA hita ahitanI ja kAyama vicAraNA je prANIne vartatI hAya che, tathA sAMsArika sukha-duHkhane viSe jene nira tara upekSA vatI hAya che te prANI dhanane svArtha sAdhaka mAnatA nathI, paNa anartha - kAraka ja mAne che, tenA hRdayamAM dravyanA lAbha hAtA nathI ane dravyanI hAni ke lAbha tenA mana para kAMI paNa asara karatA nathI. strInA caritra tene mAhAtpAdaka thatA nathI ane pAMce iMdriyAnA viSayA tene viSa samAna-jhera jevA lAge che. 11. A AtmA dharmarasika thayA chatAM paNa sasAranA AraMbha-samAraMbhamAM Asakta thayelA khIjA prANIone joine koi kAi vakhata vRthA kheda pAme che, tene upadeza Ape che:-- kAryaM ca kiM te paradoSadRSTyA ?, kAryaM ca kiM te paracintayA ca ? | vRthA kathaM khidyAse bAlabuddhe !?, kuru svakAryaM tyaja sarvamanyat // 12 // a:--huM AtmA ! ( te ) tAre ( poSadazrA ) pArakA doSa jovAthI ( i ca AruM) zu kArya-kULa che? kAMi ja nathI. (4 ane (te) tAre ( navantayA) pArakI ciMtA karavAthI ( ica Aya) zuM kArya phaLa che.? kAMi ja nahIM. ( yAvrundre ! ) he bAlabuddhivALA ! tu ( vRthA ) phAgaTa ( jUtha) kema ( cili ) kheda pAme che? ( vAya ) tu tAruM peAtAnA AtmAnu kArya ja ( yu ) kara ane (anyat) khIjuM ( sarve ) sarva` ( svajJa ) tajI de; kAraNa ke tArA kheda karavAthI tevA manuSyA kAMI sudharatA nathI, lAina para AvatA nathI. teo teA karatA hAya tema karyo ja kare che, mATe evA vyartha khedA tyAga karIne tuM tArA AtmAnA hitAhitanA vicAra karI AtmahitamAM ja pravRtti kara. 12. AtmAne hitakArI kArya ja karavuM ema kahyu, teneA prakAra batAve che: yasmin kRte karmaNi saukhyalezo, duHkhAnubandhasya tathA'sti nAntaH / mano'bhitApo maraNaM hi yAvat, mUrkho'pi kuryAt khalu tanna karma // 13 // a:--(smina ) je (Li ) karma (te) karavAthI (sauthaeNheza:) sukhane lezamAtra prApta thAya, ( tathA ) ane ( du:jJAnuvaUT ) duHkhanA anuba MdhanA-paraMpa
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hadayapradIpaSatrizikA prakaraNa rAne (attara asti) aMta Ave nahIM eTale anaMta duHkhano anubaMdha thAya, tathA (maur fha cAvata) jyAMsudhI maraNa pAme tyAMsudhI-maraNa paryata (jano - mitAH ) manane tApa thAya (ta varSa) tevuM karma-kArya (hindu) nizca ( mU i) mUrkha mANasa paNa ( ta) na kare te pachI vidvAna mANasa te kema ja kare ? vizeSArtha -hiMsA, asatya, cArya, paradA rAgamana ane atitRSNA vigere pApa karma karavAthI prANI kSaNavAra sukhano leza prApta kare che ane du:khanA anubaMdhavALuM azubha karma anaMta kALa sudhI bhegavavuM paDe tevuM bAMdhe che. tema ja A bhavamAM paNa te ugra pApa duniyAmAM prasiddha thayA vinA rahetuM nathI. kahyuM che ke "acukapuuthApanAdiva jamA "(ati ugra puNya pApanuM phaLa A bhavamAM ja bhegavAya che.) tethI te pApa prasiddha thavAthI lokanA tiraskAra vigerethI tathA pitAnI yaza-kIttine nAza thavAthI te pApane pazcAttApa maraNa paryata thAya che, mATe tevA pApathI dUra rahI AtmAnuM hita karavAmAM tatpara thavuM te cogya che. 13. : have kAmanuM anarthakArIpaNuM dekhADe che - yadarjitaM vai vayasA'khilena, dhyAnaM tapo jJAnamukhaM ca satyam / kSaNena sarvaM pradahatyaho! tat , kAmo balI prApya chala yatInAm atha-stInAM) munionuM (avinTena) samagra (jayA) vaya-ummaravaDe () nizca (ca) je (thAna) mananI sthiratAvALuM zubha dhyAna, (tA) chaThTha, aThThama vigere tapa, (jJAnamue ) jJAna, viveka vigere (4) ane (satya) satya-mRSAvAdaviramaNa vigere ( ka) upArjana karyuM hoya che, (ta) te dhyAnAdika () sarvane (a) aho ! (vahI) baLavAna (jAma) kAmadeva (jIruM mAja) chaLa pAmIne ( na ) eka kSaNavAramAM (tara) bALI nAMkhe che. janma paryata upArjana karelA dhyAnAdikane eka kSaNavAramAM ja bhasmIbhUta kare che, e Azcarya che. munionA dhyAnAdikano nAza kare che, to bIjA saMsArI jIvonuM te zuM kahevuM ? e A malekanuM rahasya che. vizeSArtha-kAmadeva eTalo badho baLavAna che ke te prANune eka paLamAM ja pAyamAla karI nAMkhe che. tenAthI niraMtara DaratA rahevAnI jarUra che. tenAM sAdhana je pAMca iMdriyonA viSaye tene sevatAM bahu ja vicAra karavAno che. jenI kAmane AdhIna thavAnI IcchA na hoya teNe poSTika athavA kAmotpAdaka padAthone AhAra kare nahIM, strIne paricaya alpa paNa karavo nahIM. "strInI sAthe mAtra jarA vAta 'karavAthI zuM harakata che?" ema kadI paNa dhAravuM nahIM. tema ja gArarasaMvALI vArtAo kahevI ke sAMbhaLavI nahIM, tevA vikAra karanArA pustako vigere paNa vAMcavA
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28ra prakaraNasaMgraha sAMbhaLavA nahIM. zAstrakAre kahelI ziyaLanI nave vADa barAbara sAcavavI. je prANI te vADane sAcavato nathI tenA ziyaLarUpI kSetrane kAmadeva avazya nAza kare che. pitAnA khetaranI vADa barAbara sacavAya nahIM to te kheDutane pAka pazuonA bhegamAM Ave che, e pratyakSa siddha che. A kura kAmadeva eka vAra AtmArUpI gRhamAM praveza kare to pachI te moTA moTA munirAjanA manane paNa kSobha pamADe che ane tenA jJAna, dhyAna vigerene bhUlAvI de che, tapane niSphaLa kare che ane satya vigere guNano nAza kare che. 14. kAma paNa meha vinA utpanna thato nathI, tethI mohanuM baLavAnapaNuM ane anartha karavApaNuM dekhADI tenA nAzano upAya kahe che - balAdasau moharipurjanAnAM, jJAnaM vivekaM ca nirAkaroti / mohAbhibhUtaM ca jagadvinaSTaM, tattvAvabodhAdapayAti mohaH // 15 // artha -(a) A manamAM pratyakSa dekhAto (mo ) moharUpI zatru (vasTAra) baLAtkAre (1nAnAM) mANasenA (zAnaM ) jJAna ( ) ane (vive) vivekane (nirAti ) dUra kare che-nAza kare che. (4) vaLI ( modAmimUrta ) mehathI parAbhava pAmeluM (jJAta) A jagat (vinag) nAza pAmyuM che. Avo meha zI rIte naSTa thAya ? te kahe che- tavAvavadhAta) tavanA badhathI-AtmajJAnathI (mo.) A moha (apathati) nAza pAme che. jyAM tattvabedha hoya tyAM meha TakI zakato nathI. vizeSArtha -moha vivekano kharekhara kaTTo zatru che, e hakIkata ApaNe AgaLa paNa kahI AvyA chIe. vivekanI utpatti jJAnathI thAya che, tethI jJAna paNa mehanA zatru tarIke gaNAya, e kAMI khoTuM nathI. jJAna ane vivekavaDe prANI tattvane barAbara samajIne pachI tattvajJAnanI prAptinA virodhI mohane nirmULa karavA mathe che. ema moha paNa pitAne jyAre avasara maLe che tyAre te AtmAne pitAne vazavata kare che, ane jJAna tathA viveka e bannene nirmULa karavA prayatna kare che. A bannenuM yuddha anAdi kALathI AmArUpI gRhamAM thatuM ja AvyuM che. temAM AtmA te bemAMthI jene vazavatI hoya, tene ja jaya thAya che. 15. saMsAramAM prANIonI sukhane mATe karelI pravRtti niSphaLa thAya che, te kahe che:srvtr sarvasya sadA pravRtti-duHkhasya nAzAya sukhasya hetoH| tathApi duHkhaM na vinAzameti, sukhaM na kasyApi bhajet sthiratvam artha -(vA ) sarva prANInI (pravRtti:) pravRtti (navA) hamezAM (sarvatra ) sarva ThekANe (sukSma) duHkhanA (nArAya) nAzane mATe ane
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hRdayapradIpaSatrizikA prakaraNa. 27 deto) sukhanI prApti mATe ja hoya che; (tathaft) to paNa ( f) keIne () duHkha (vinAze na ti) vinAza pAmatuM nathI ane koIne (surya) sukha (ritharatve) sthiratAne ( a) pAmatuM nathI. tethI Avo prayatna karavA karatAM navA karma na baMdhAya ane pUrve bAMdhelA karma udayAdikathI bhagavAIne kSINa thaI jAya, evo prayatna kare ke jethI avazya du:khano vinAza thAya. bAkI pUrvakRta karmanA udayathI prApta thayela sukha-du:kha te bhogavavAM ja paDe che, tethI je sAcA sukhanI abhilASA hoya to sukhanAM kAraNe sevavAM joIe. jema bane tema karmabaMdha alapa thAya tevA pariNAmamAM vartavuM joIe. tema karavAthI sukhane anubhava thaze. yadi pUrvajanmakRta pApanA udayathI du:kha bhogavavuM paDaze to te paNa a5 rasa Apaze ane a9pa kALamAM samApti pAmI jaze. pachI pharIthI duHkha pAmavAno samaya nahIM Ave. A hahkata akSaraza: hRdayamAM utArI sAcA sukhanA sAcA sAdhano sevavA tatpara rahevuM, e sahudaya manuSyanuM kartavya che. te sivAya mAtra sukhanI vAMchA ja karavI te to phAMphA che. tethI sAcA sukhanI avicchinna sukhanI prApti thaI zakatI nathI. 16. | viSayAdi sukha aneka vAra prApta thayuM che, tethI temAM kAMI Azcarya nathI, te kahe che - yat kRtrimaM vaiSayikAdisaukhyaM, bhraman bhave ko na labheta mrtyH?| sarveSu taccAdhamamadhyameSu, yad dRzyate tatra kimadbhutaM ca // 17 // artha - trima) kRtrima eTale kriyAvaDe baneluM puSpamALA, caMdana, strI vigerenuM (ra) je (vaicAhiyaM) pAMca iMdriyonA viSaya saMbaMdhI sukha che, tene (ma) A anAdi anaMta saMsAramAM (amara) anAdikALathI bhramaNa karato (ka) ka (ma ) manuSya (aa mesa) na pAmI zake ? sarva prANI anAdi kALathI bhava bhramaNa karato anaMtavAra vaiSayika sukhane pAmyA ja che. (tarA) vaLI (ca) je sukha (ray) sarve (dhamarthag ) adhama ane madhyama manuSyomAM paNa (darajo ) dekhAya che, (tatra) temAM (jimadad 4) zuM Azcarya che? vaiSayika sukha adhama ane madhyama viSe paNa dekhAya che, to pachI rAjAdika uttamane viSe dekhAya temAM to kahevuM ja zuM? athaoNt zabdAdika anitya sukhanI prAptimAM kAMI Azcarya nathI, paraMtu dharmanI prAptimAM ja Azcarya che. vizeSArtha vaiSayikAdika kRtrima sukha paNa anya jananI draSTie jaNAya che, paraMtu te sukhavALo to aneka prakAre Adhi, vyAdhi ane upAdhithI bharapUra hevAthI pitAnA AtmAne duHkhI ja mAne che. putra, strI vigere paNa aneka jAtanI ciMtA karAvanAra hoya che. vyApArAdikamAM rokAyeluM dhana paNa aneka prakAranI ciMtA
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 prakaraNasaMgraha. utpanna kare che. AvA aneka kAraNone lIdhe vaiSayika sukha vAstavika sukha nathI. vAstavika te AtmAnA svarUpanuM jJAna ane tethI thatA saMteSa, viveka ane vairAgyAdivaDe prApta thayeluM sukha ja sAcuM sukha che. 17. viSayasukhanA athaonI khoTI mAnyatA dekhADavApUrvaka munionI tenAthI ja vimukhatA batAve che - kSudhAtRSAkAmavikAraroSa-hetuM ca tadbheSajavadvadanti / tadasvatantraMkSaNika prayAsakRt , yatIzvarA dUrataraM tyjnti||18|| artha - sudhA) sudhA, (rA) taraza, (AmavivAra) kAmane vikAra ane (teSa detuM 4) krodhanA je je hetuo-kAraNe che, (ta) tene viSayalubdha prANIo (pa ) auSadhanI jevA (vanti ) kahe che-mAne che, paraMtu (ta) te sudhAdika zamAvavAnA kAraNarUpa auSadha (azvatarja) parAdhIna che, (kSaNika ) kSaNika che ane (ka ) prayatnathI sAdhya che, tethI tene (satIzyAH ) munIzvaro (sUratAM) atyaMta dUrathI ja (catti) tajI de che. 18. vizeSArtha -A saMsAranA sukhamAM moha pAmelA prANIo aneka prakAranA bhakSyAbhayane khAIne sudhArUpa roganI zAMti mAne che, aneka prakAranA zuddhAzuddha piyanuM pAna karI tuSAnI zAMti mAne che, viSayabhega bhegavIne kAmavikAranI zAMti 'mAne che, tethI pitAne aNagamatI bAbatamAM bIjA upara krodha karI tenI zAMti mAne che; paraMtu te sarva temanI mAnyatA viparIta ja che kemake khAna, pAna vigere IcchAnusAra karavAthI te viSayanI AkAMkSA UlaTI vRddhi pAme che. vaLI te khAnapAnAdika parAdhIna che, kadAca puNyanA vazathI svAdhIna hoya te paNa te kSaNika che, eTale mAmAnA khajavALavAnI jema vAraMvAra tenI IcchA thayA ja kare che, tathA ati prayAsathI sAdhI zakAya che. A sarva jJAnI puruSa vivekathI jANIne tenAthI aLagA ja rahe che. 18. patione bhejanAdikanI lupatA kema thatI nathI ? te kahe che - gRhItaliGgasya ca ceddhanAzA, gRhItaliGgo vissyaabhilaassii| gRhItaliGgo rasalolupazced, viDambanaM nAsti tato'dhikaM hI // 19 // artha-( gItarika 4) muniveSa dhAraNa karanArane (je) je (nara) dhana meLavavAnI AzA-IcchA hoya, (gRhata4i) muniveSa dhAraNa karanAra je (viparAmiTAvI) zabdAdi viSayono abhilASa kare ane (dhIta
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hadayapradIpaSatrizikA prakaraNa. 285 4i) muniveSa dhAraNa karanAra (je) je (soDuv) SaDUsavALA bhejanamAM lepa haya, to (tatta) te thakI bIjuM () adhika (vinaM) viDaM. bana-atikaSTa (nAsti) nathI. vizeSArtha-muniveSa dhAraNa karyA pahelAM zuddha eTale jJAnagarbhita vairAgya prApta thavo joIe. tevA vairAgyathI saMsAranuM kharuM svarUpa samajAya che. sarva padArtha anitya bhAse che. artha (dhana ) anarthanuM mULa che, ema nizcaya thAya che. iMdrienA viSaye ja prANIne saMsAramAM paribhramaNa karAve che, ema samajavAmAM Ave che. pAMca iMdriyomAM rasaneMdriya ati baLavAna che ane tenI parAdhInatAthI prANuM bhakSyAbhaDhyane viveka cUkI jAya che, ema anubhavathI siddha thayuM hoya che. AvA daDha vairAgyavaDe cAritra laI muni veSa dhAraNa karyA pachI tene uparanA lekamAM kahelI viDaMbanA prApta thatI nathI, chatAM je cAritra levAmAM mehagabhita ke duHkhagarbhita vairAgya hoya to athavA kaI pUrva janmanA prabaLa duSkarmano udaya thAya te A zlokamAM kahelI viDaMbanA munipaNamAM paNa prApta thAya che. 19. pAkhaMDIonA veSanuM phaLa mAtra lakaraMjana ja che, te kahe che - ye lubdhacittA viSayArthabhoge, bahirvirAgA hRdi bddhraagaaH| te dAmbhikA veSadharAzca dhUrtA, manAMsi lokasya tu raJjayanti // 20 // a--(je) je manuSyo (vijayArthIne) pAMca iMdriyanA viSayo tathA dhananA bhegane viSe (sudhArA) lubdha manavALA hoya che, tathA (darvi ) bahArathI virAgI eTale rAgadveSAdi rahita ane (ra) aMtaHkaraNamAM (varA ) rAgadveSathI baMdhAyelA hoya che, (te) teo (mi ) kapaTanA ja ghararUpa (4) ane (vepadharAH) dravyathI muniveSane dhAraNa karanArA ( dhU ) dhUrta eTale lokavaMcaka ja hoya che. (su) teo mAtra (TovAsya) lakenA (manovi) cittane ja (kSatti) raMjana kare che, paraMtu AtmaraMjana-svAtmahita kAMIpaNa karI zaktA nathI, tethI teo chevaTe durgatine bhajanArA thAya che. vizeSArtha -je manuSya mAtra bahArathI muniveSa dhAraNa karatA hoya ane aMdara kAMIpaNa virAga dazAne pAmyA na hoya, tevA dAMbhika janone A lekamAM upadeza Ape che. AvA viSayAsakta cittavALA keIka vAra bAhyathI vadhAre vairAgyano dekhAva kare che, paraMtu temanuM aMta:karaNa kaThera hoya che. vairAgyavaDe Adra hotuM nathI. tevA dAMbhike eka prakAranA dhRtta ja che, kAraNa ke temanA bAhya ADaMbarathI bhadrika loke ThagAya che, tethI temanI bhakti kare che ane temano pUrNa vizvAsa kare che, paraMtu tenuM pariNAma ati bhayaMkara Ave che. AvA dAMbhike paranuM raMjana karI zake che. jo ke te dAMbhikapaNuM cirakALa TakI zakatuM nathI, tethI aMte tene pApane
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 prakaraNasa graha ghaDA phuTe che tyAre te A bhavamAM paNu adhama gaNAya che ane parabhavamAM ta durgatinA bhAjana ja thAya che. 2. dAMbhikanA bAhya vairAgyAdika jovAthI vicakSaNa mANase kema mAhu pAme ? te upara kahe che: mugdhazca loko'pi hi yatra mArge, nivezitastatra ratiM karoti / dhUrttasya vAkyaiH parimohitAnAM keSAM na cittaM bhramatIha loke ? 21 " artha :--( mukhyazca ) vaLI mugdha eTale dharmanA tattvane nahIM jANanAra ( jojovi ) sAmAnya janasamUha paNa (di ) nizce ( yaMtra mAn ) je sArA ke naThArA mArgamAM (nirdezita: ) sthApana karyA hAya, ( taMtra ) te mArgamAM (ti oti ) prItine kare che. ( da roje ) A jagatamAM ( pUrvakSya ) dhUnA ( vAgye:) vacanAvaDe ( mohitAnAM) mAha pAmelA ( mAM ) kayA mANasAnu' (citta) citta ( 6 zramati ) nathI bhamatu-calAyamAna thatuM nathI ? sarvanu mana bhame che. vizeSA:leAkasamudAyanA mATe bhAga prAye dhArmika viSayamAM mugdha ja hAya che. vyavahAramAM vicakSaNa gaNAtA ane rAjadvArI viSayamAM ati prADha gaNAtA manuSyA paNa dhArmika viSayamAM heya ( tyAga karavA lAyaka ) ane upAdeya ( grahaNu karavA lAyaka ) khAkhatAnA vivekathI rahita ane zAstranA rahasyane nahIM jANanAra hAya che, tethI teo dAMbhikanA vacanathI ThagAine unmArge paNa jAya che; mATe sAcA tattvane jANanAra mahAtmAoe temane sanmArge lAvavA ghaTe che. 21. aMtaHkaraNane viSe sAcA vairAgyane dhAraNa karanArA munie parane vacanAdika karatA nathI ane peAtAnA mananuM ja rajana kare che, te kahe cheH-- ye niHspRhA styaktasamasta rAgA - stattvaikaniSThA galitAbhimAnAH / saMtoSapoSaikavilInavAJchA - ste raJjayanti svamano na lokam // 22 // artha:--(ce ) jee ( niHcchudA: ) kharekharA niHspRhI che, ( cantalamastaTI: ) jeee samagra rAgadveSane! tyAga kareleA che, ( tattvaniSThA ) jee tattvamAM ja ekaniSThAvALA che, ( hitAmimAnA) jemanuM abhimAna naSTa thayu che ane ( saMtoSone vichInavAcchAH ) saMtoSanA pASaNavaDe jemanI vAMchA-icchA nAza pAmI che, ( te ) tee (svamana ) peAtAnA manane ( rAnti ) ra'jana kare che; 2 paNa (fom) leAkeAne raMjana karatA nathI. vizeSA:--jee strI, putra ane dhanAdika sabaMdhI A bhavanA sukhanI vAMchA rahita hAya che, samagra zarIrAdika pAgalika vastune viSe rAgadveSa rahita
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hradayapradIpaSatriMzikA prakaraNa. 287 hAya che, jIvAjIvAdika nava padArthanA tattvane-svarUpane viSe, heya upAdeyane viSe ane AtmajJAnane viSe advitIya niSThAvALA hAya che, gaNadharAdikanI apUrva grahaNadhAraNa zakti jANelI hAvAthI sarvathA abhimAna rahita hAya che, tathA icchA mAtrane nirodha karelA heAvAthI saMteSarUpI kalpavRkSanI zItaLa chAyAnA Azraya karIne rahelA hAya che tevA munie Atmara jana karavAmAM ja magna heAya che. teone leAkarajana karavAnI apekSA hAtI ja nathI. 22. je peAtAnA manane raMjana karanAra heAya te paramanara Mjaka hAtA nathI, te vAtane daSTAMta sahita batAve cheH-- tAvadvivAdI janaraJjakazca, yAvanna caivAtmarase cintAmaNiM prApya varaM hi loke, jane jane kaH kathayan prayAti ? | 23 // dhruvaH / aH--muni ( cAvat) jyAMsudhI ( AmaNe ) AtmAnA jJAnAmRtarUpa rasamAM ( sujJajJa:) paramAnadarUpa sukhane jANanAra-bhAgavanAra ( maiM caiva ) thayA nathI, ( tAvanlR ) tyAMsudhI ja te (vivAddI) zAstranA artha saMbaMdhI vivAdavALA ( 6 ) ane ( jJanA ) leAkeAnu raMjana karanAra heAya che. (du ) kemake ( oae ) A jagatamAM ( vAM ) zreSTha ( cintALi ) ciMtAmaNi ratnane ( kAvya ) pAmIne ( : ) kayeA mANasa ( ne ne) dareka manuSyane ( thar ) kahetA (prati ) kre che ? * mArI pAse ciMtAmaNi ratna che.' ema dareka manuSyane kAipaNu kahetA nathI. peAtAnA manamAM ja samajIne tenAthI prApta thatuM sukha bhogavavA tatpara thAya che. te ja pramANe AdhyAtmika sukhane pAmelA muni AtmAnoMdanA sukhamAM ja ramaNa kare che, kAine kAMi kahetA nathI tema vAdavivAdamAM ke janara jana karavAmAM paNa pravartatA nathI. 23. vaLI sajanAne raMjana karavA koipaNa manuSya zaktimAna thatA nathI, tethI AtmAnuM 2jana karavuM te ja kalyANakAraka che. te vAtane kahe che: -- SaNNAM virodho'pi ca darzanAnAM tathaiva teSAM zatazazca bhedAH / nAnAthe sarvananaH pravRtta, jo jomAAyanuM samarthaH ? // 24 // a:-(vi =) vaLI ( vaLAM) chae (varcanAnAM) daza nAnA ( vizeSaH ) paraspara virAdha che. kemake sarva daneA judA judA padArthAnuM pratipAdana kare che. ( tathava ) tathA vaLI ( tevAM ) te chae daza nAnA ( rAtarAstra ) seMkaDA ( melaH ) bhede che, te paNa paraspara virAdhavALA che. tethI (sarvajJana:) sarva leAkeA (nAnAthe) judA judA mArge pAtapAtAnI rucine anusAre (vRtta: ) prarvatelA che. eTale ( jo ) sarva leAkane ( trAyatuM) ra Mjana karavAne ( : ) kANu ( samartha ) samartha che ? kAi ja nahIM.
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. vizeSArtha-jemane Atmikasukha jarA paNa prApta thayuM nathI, ane jeone AtmaraMjanane satya mArga samajAye nathI, teo sarva lekane priya thavAne-raMjana karavAne aneka prakAranA prayatna kare che, paraMtu teo kaI rIte sarvane priya thaI zakatA ja nathI; kemake lokapravAha aneka mAge vahe che. lokonI prasannatA paNa potapotAnI cine anusAre aneka prakAre vahecAyelI che. dharmanA paNa ghaNA bheda paDI gayA che, ane pRthapha pRthak mAge vahenArA manuSya potAnA svIkArelA mArgane sarvottama ja mAne che. tethI te sarvene raMjana karavAnuM kArya sAdhAraNa nathI, kintu asAdhAraNa ane azakya che. tIrthaMkarAdika atula puNyazALI mahAtmAo paNa sarvane raMjana karI zakyA nathI, te ApaNe pAmara jane zuM karI zakIe ? mATe tevA mithyA prayatnamAM nahIM pravartatAM-temAM kALakSepa ane zaktine vyaya nahIM karatAM AtmaraMjanamAM ja prayatna kare. AtmaraMjana mATe mAtra paramAtmAnuM raMjana karavuM eja mukhya mArga che. temanuM raMjana temanI AjJA pramANe vartavAthI thAya che. temanI AjJA zuddha AcaraNarUpa ja che. te zuddha AcaraNa karavAthI paraMparAe AtmaraMjana, paramAtmaraMjana ane lokaraMjana sarva prApta thAya che. 24. potAnA AtmAnuM raMjana karavA kahyuM. te AtmaraMjana mananI sthiratAthI thAya che ane mananI sthiratAnuM kAraNa keTalAka jano rAjyAdika sukhanI prApti mAne che, paraMtu te mAnyatA khoTI che. tethI te rAjyAdikanI prApti thayA chatAM paNa je mananI sthiratA na thAya to te rAjyAdika vyartha che. te bAbata kahe che - tadeva rAjyaM hi dhanaM tadeva, tapastadeveha kalA ca saiva / svasthebhavecchItalatA''zaye cet, no cedvRthA sarvamidaM hi mnye|25|| artha-(reta) je (ra ) svastha-zAMta (Ara) aMta:karaNane viSe (zatatA) zItaLatA (e) thAya, te () A jagatamAM ( ) je prApta thayela te ja rAjyane rAjya kahevuM, (hi) nice (veva dhanaM) prApta thayelA te ja dhanane dhana kahevuM, (tapatA ) te ja tapane tapa kahe, (4) ane (TA naiva) prApta karelI te ja kaLAne kaLA kahevI (no ) paraMtu je ema na hoya eTale ke rAjyAdika prApta thayA chatAM cittanI svasthatA ane zItaLatA prApta na thAya to (hi) nice (dra sarva) A sarva rAjyAdika (kRNA ) phegaTa che, ema(maLe ) huM mAnuM chuM. ' vizeSArtha -A lekamAM kartA ema sUcave che ke rAjya, dhana, tapa ane kaLAnI prAptine A jIva potAnA AtmAnI zAMtine mATe Icche che, paraMtu rAjya ke dhana maLyuM paNa tenAthI tRpti thaI nahIM, te pachI zAMti kyAMthI thAya?. anya upAdhione lIdhe rAjya ane dhana UlaTA duHkharUpa thaI paDe te zAMtinI prApti
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hRdayapradIpaSatrizikA prakaraNa. 209: zA kAmanI? tathA tapasyA karyA chatAM cittanI svasthatA na thaI, UlaTe krodhane uddabhava thayo, pAraNe ke uttara pAraNe AhAranI tIvra IcchA jAgI, to pachI te tapa zA kAmano ? tathA kaI prakAranI kaLA meLavI, tenA phaLa tarIke ghaNI dhanaprApti thaI, paraMtu tethI cittanI zAMti na thaI te pachI te kaLA paNa zA kAmanI? sarva vyartha ja che; kemake jagatanA jIva zAMti, sukha ane zItaLatA mATe ja rAjyAdikanI vAMchA kare che, to rAjyAdikanI prApti thayA chatAM paNa zAMtyAdika kAryanI utpatti na thAya ane UlaTA tRSNA, krodha, lobha, pramAda vigere vRddhi pAme to te sarva niSphaLa che. 25. cittanI svasthatAne guNa kahe che - ruSTairjanaiH kiM yadi cittazAnti-stuSTairjanaiH kiM yadi cittatApaH / prINAti no naiva dunoti cAnyAn , svasthaH sadaudAsaparo hi yogI artha:-he prANu! () je (ttittarAtti) tArA hRdayamAM zAMti che, te ( kanaiH hiM) leke rUSTamAna thAya tethI zuM? ane (ra) je (ttitApa) tArA hRdayamAM saMtApa-azAti che, to (che. kara liM) leka tuSTamAna thAya tethI paNa zuM ? A pramANe jANIne (f) adhyAtmajJAnI muni (anya) bIjA jIvone (no ti) raMjana karatA nathI, (4) ane (naiva kuti ) duHkha utpanna karatA nathI; (hi) kAraNa ke te yegI (rA) sarvadA ( tha) zAMta ane (vAsa) udAsIpaNAmAM ja tatpara hoya che. vizeSArtha -A jagatanA jIva potAnI zAMti ke azAMtino vicAra karyA sivAya anya jano pitAnI upara reSAyamAna thayA che ke tuTamAna thayA che? tenI ciMtA karyA kare che. jJAnI kahe che ke-bIjAnA reSa ke toSathI tane hAni ke lAbha zuM che? tAre to tArA AtmAnI ja zAMti ke azAMtino vicAra karavo yegya che. je tAro AtmA zAMtino anubhava karato hoya ane temAM svasthatAne nivAsa thayela hoya te pachI loko bhale raSTamAna thAya, tethI tene koI hAni thavAnI nathI. ane je tArA cittamAM zAMti-svasthatA nathI paNa kevaLa saMtApa ja bharele che, to leke bhale tArA para prasannatA batAve, tArI prazaMsA kare, paNa tethI tane kAMI paNa kaLa nathI, lAbha nathI mATe lokonA roSa ke teSane vicAra nahIM karatAM tArA ja AtmAnI zAMti ke azAMtino vicAra karI je prakAre tArA AtmAne zAMti prApta thAya ane azAMtino nAza thAya tevA prayatna kara. 26. udAsInapaNuM aMgIkAra karavAmAM kAraNabhUta ekatva bhAvanA che, te kahe che - 37
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNasaMgraha. ekaH pApAt patati narake yAti puNyAt svarekaH, puNyApuNyapracayavigamAnmokSamekaH prayAti / saGgAnnUnaM na bhavati sukhaM na dvitIyena kArya, tasmAdeko vicarati sadA''nandasaukhyena pUrNaH // 27 // athara-A saMsAramAM (TVT) pApakarmathI (g) jIva ekale ja ( ) narakamAM (pati) paDe che. (kuuthAna) puNyakarmathI (va.) pote ekalo ja (svara) svarge (jAti) jAya che, tathA (rUpALu pracayitva) puNya ane pApanA samUhano sadaMtara nAza thavAthI (4) ekalo ja jIva (mokSa) mekSamAM (prathati) jAya che. A jagatamAM (ra ) svajanAdikanA saMgathI (nUnaM ) ni (guNa) sukha (aa mavati) prApta thatuM nathI, (tina) bIjA kaI vaDe (lAI 2) kAryanI siddhi thatI nathI. (tasmAra) tethI (savA) hamezAM (mAnani ) AtmAnaMdarUpa sukhe karIne (pUrNa) pUrNa evA gIjana (5) ekalA ja (virati ) vicare che. vizeSA:-he AtmA ! A jagatamAM tAre keInA saMganI apekSA ja nathI. be vastu bheLI thaye to UlaTe khaDakhaDATa thAya che, tethI anya vastunA ke manuSyanA saMganI IcchA karyA sivAya mAtra ekalA AtmAnuM ja hita karavA tarapha pravRtti karavI, ane temAM ja Ana da mAnavI cAgya che. anyanA sacAganA IchA karIza ane tenA saMgathI AnaMda mAnIza, to tenA vize avazya zeka karavo paDaze ane AtmahitamAM hAni thaze. tethI mahAyoddhAnI jema ekalA ja AtmahitamAM tatpara thavuM. eka adhyAtmavettA kahe che ke - anubhavIe ekalA, AnaMdamAM rahevuM re; bhajavA bhagavaMtane, bIjuM kAMI na kahevuM re. anubhavI ) A kavitAnuM rahasya avazya manana karavA jevuM che. 27. mekSa sAdhavAmAM manane nigraha kAraNabhUta che, te mana ja durbhaya che, te batAve che - trailokyametadbahubhirjitaM yai-manojaye te'pi yato na shktaaH| manojayasyAtra puro hi tasmAt , tRNaM trilokIvijayaM vadanti 28 artha:-( ) je (yadumi ) ghaNuM prANIoe (jIta) A (sTortha)
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hRdayapradIpaSatriMzikA prakaraNa. 291 traNa leAka ( Hi) jItyA che, ( tevi ) tee paNa ( yata: ) je kAraNa mATe manojJaye ) manane jaya karavAmAM ( na rATMl: ) zaktimAna thayA nathI, (tasmAt) te kAraNa mATe ( atra ) ahIM-A jagatamAM ( manojJayasya ) mananA jayanI ( du:) pAse ( rtta ) nizce ( trijonIvijJaya ) traNe leAkanA vijaya ( daLa ) tRNu samAna che ema ( vanti ) mahAtmAe kahe che. vizeSA:--mananu du yapaNuM batAvavA kahe che ke-A traNa jagata ghaNAe jItI lIdhA, eTale ke cakravattIpaNuM pAmIne cha khaMDa jItyA, IMdrapaNuM pAmIne adhAlAka tathA UrdhvalAkanuM svAmitva meLavyuM. evA puruSA paNa manane jaya karavA zaktimAna thayA nahIM, tethI mananA jayanI pAse traNa leAkanA jaya paNa tRNu samAna che, kAraNa ke ceAthA puruSArtha mAkSanI prApti kAMi traNa leAkanA jaya karavAthI thatI nathI. te teA mananeA jaya karavAthI ja thAya che. kahyuM che ke--" mana eva manuSyANAM kAraNaM bandhamokSayoH " ( manuSyane mana ja baMdha ane meAkSanu kAraNabhUta che. ) eTale ke manane vaza karyuM hoya tA te meAkSamAM lai jAya che, ane manane AdhIna thayelA prANIone saMsAramAM bhramaNa karavu paDe che. ahIM jo ke manane ja mukhya gaNyuM che, paraMtu mananeA paNa svAmAMM AtmA che, mana tA tenu kiMkara che. paraMtu kAika vakhata nAkara ( munima, dIvAna vigere ) mAthAbhAre thai svAmIne yukti-prayuktivaDe peAtAne AdhIna karI aneka prakAre nacAve che te ja pramANe A AtmA paNa manane AdhIna thai peAtAnuM kartavya cUkI mananA kahyA pramANe ja cAle che tethI te Atmahita karI zakatA nathI, mATe manane ja AdhIna karavAnA prayatna prathama karaveA. tenA jaya karyAM pachI Atmahita karavAmAM kAMi paNa muzkelI raheze nahIM. 28. sa'sAranA sArabhUta padArthomAM paNa maneAjaya mukhya gaNyA che, te ja batAve che. manolayAnnAsti paro hi yogo, jJAnaM tu tattvArthavicAraNAcca / samAdhisaukhyAnna paraM ca saukhyaM, saMsArasAraM trayametadeva // 29 // artha:---- manocAt ) AtmAne viSe mananI ekAgratA sivAya ( C: ) khIjo kAI ( rona: ) yoga (jJapti fg ) nathI ja, ( 6 ) ane ( 3 ) punaH vaLI ( tattvArthaviSaraLAt) tattvArthanA ciMtavanathakI khIju kAi ( jJAnlR ) jJAna nathI, (4) tathA ( samAdhisauAt ) samAdhinA sukhathakI ( i ) bIju N kAMi ( sauthaeN 1) sukha nathI. ( taddeva ) A ja ( trayaM ) traNa ( saMsArasAra ) saMsArane viSe sArabhUta che. vizeSA:parabrahmasvarUpa AtmAne viSe mananI ekAgratA karavI te
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ w 292 prakaraNasaMgraha. ja maTe yoga che ane strI, dhanAdika sAMsArika viSayomAM mananI ekAgratA karavI te kevaLa saMsArabhramaNanuM ja kAraNa che, tathA jIvAjIvAdika tattvonI vicAraNA karavI te ja kharuM jJAna che, itihAsa, bhUgoLa vigerenuM jJAna to saMsAranI AsaktinuM ja kAraNa che. tathA samAdhithI utpanna thayeluM je sukha te ja sAcuM sukha che, viSayethI utpanna thatuM sukha kSaNika ane nazvara hovAthI tathA upAdhijanya hovAthI pariNAme duHkharUpa ja che. A pramANe mananI ekAgratA, tattvajJAna ane samAdhi sukha e traNa ja saMsAramAM sArabhUta che, te sivAya bIjuM sarva asAra che. ra9. - manolayAdike karIne jyAre citta prasanna thAya che tyAre sidayAdika sarva viSa samAna lAge che, te kahe che - yAH siddhayo'STAvapi durlabhA ye, rasAyanaM caanycndhaatuvaadaaH| dhyAnAni mantrAzca samAdhiyogA-zcitte prasanne viSavadbhavanti // 30 // artha -(Ara) je (kurNamA ) durlabha evI ( ji) AThe (liyA) aNimAdika siddhio, je durlabha evuM (rasAyanaM) rasAyaNa che, (ra) ane (Asana) adazyAdika aMjana, (dhAtuvArA) dhAtuvAda, (sthAnAni ) dhyAna, (mannAzva ) vazIkaraNAdika maMtra, (mAdhi :) samAdhi ane vega, A sarve (jitte prA) citta prasanna hoya tyAre (vidhavat mavatti) viSa samAna lAge che. arthAt saccidAnaMdapaNuM prApta thavAnI hade pahoMcela prANIne A sarva kAMI paNa sArA lAgatA nathI, mAtra AtmasvarUpamAM ramaNa karavuM e ja tene AnaMdadAyaka lAge che; kAraNa ke aNimAdika siddhio vigere prApta thavAthI tenA tuccha AnaMdamAM je prANa magna thAya to te AtmAnaMdathI bhraSTa thAya che, tethI AtmAnaMdIne to te sarva jhera samAna lAge che. 30. kevA ane samAdhi sukha maLI zakatuM nathI ? te batAve che- vidanti tatvaM na yathAsthitaM vai, saMkalpacintAviSayAkulA ye| saMsAraduHkhaizca kadarthitAnAM, svapne'pi teSAM na samAdhisaukhyam 31 artha - saM5) mananI asthiratAne lIdhe kartavya ke akartavyane viSe nizcayapaNurahita hovAthI thatA saMkalpa-vika9pavaDe,(vistA) ISTa vastunI prAptinA ane aniSTa vastunA viyoganA upAya saMbaMdhI vicAravaDe ane (viSA) pAMce iMdrinA viSayavaDe ( sallA ) AkuLa-vyAkuLa thayelA (je) je jIvo hoya che te () nice (thAthad ) yathArthapaNe (tattva) tattvane (na vinita) jANatA ja nathI, (i) teone-(saMpAya) saMsAranA duHkhAvaDe (jafthatAna) viDaMbanA-pIDA
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hRdayapradIpaSatrizikA prakaraNa. 23 pAmelAone (. sfv) svamane viSe paNa (samAdhiSe ra ) samAdhinuM sukha hotuM nathI. samAdhi sukhanI prApti to yathAsthita tattvasvarUpane jANanAra temaja saMkalpa, ciMtA ane iMdriyanA viSayothI je virakta hoya tene ja thAya che ane tene saMsAranA duHkha paNa kadarthanA karI zakatA nathI. 31. janaraMjana mATe aneka graMthe bhaNyA karatAM tattvajJAnane eka ja kaleka bhaNo sAro che, te vAtane daSTAMta sahita kahe che:shloko varaM paramatattvapathaprakAzI,na granthakoTipaThanaM janaraJjanAya / saMjIvanIti varamauSadhamekameva,vyarthazramaprajananona tumUlabhAraH 32 artha -(ramatattvapathaprakAra) parama tattvamArgane-mokSamArgane prakAza karanAra ( : ) eka leka paNa (24) sAre che-zreSTha che, paraMtu (kAnAra) lokane raMjana karavA mATe (prAthapina) kareDa graMthonuM (lokonuM) bhaNavuM te (ra) sAruM nathI. jemake (saMjIvanI ti) sabhyaprakAre vyAdhi, jarAdikano nAza karIne prANIne jIvADe eTale AyuSyanI vRddhi kare tevI saMjIvanI evA nAmanI (ghameva) eka ja (cauSadhaM) oSadhi (4) zreSTha che. (su) paraMtu(catramazananaH) rogAdikane nAza na karavAthI tathA AyuSyanI vRddhi nahIM karavAthI vyartha-phogaTa ja * mAtra parizramane utpanna karanAra (mUtramAra) vRkSanA mULIyAne samUha (7) zreSTha nathI. vivecana -A kAvyamAM kAvyartA A prANIne bahu prayAsa karavAno niSedha karI alpaprayAse mAtra eka ja vastu meLavavAthI kAryasiddhi thaI jAya tevI apUrva kuMcI batAve che. te kahe che ke-he bhavya prANI ! tame aneka graMtha bhaNavA vAMcavAno prayAsa je lokaraMjana mATe karo cho, sArA sArA vyAkhyAna vAMcIne, sArI sArI kathAo kahIne zrotAone rIjhava cho temAM ghaNA prayAsa paDe che ane AtmAne guNa thato nathI, tethI tevuM nahIM karatAM mAtra Atmatattvane ja jaNAvanAra eTale mokSamArgane batAvanAra eka ja kalAkano sArI rIte abhyAsa karI, samajI, vicArI, vAraMvAra manana karI, temAM ja lIna thaI AtmAne ja AnaMda Apo to thoDA prayAse moTo lAbha prApta karaze. 32. jyAM sudhI cittanI svasthatA na hoya tyAM sudhI ja viSayAdikano abhilASa vRddhi pAme che, paraMtu mananI svasthatA prApta thAya te pachI kAMI paNa abhilASA rahetI ja nathI, te upara kahe che - tAvatsukhecchA viSayAdibhoge, yAvanmanaH svAsthyasukhaM na vetti / labdhe manaHsvAsthyasukhaikaleze, trailokyarAjye'pi na tasya vaanychaa||
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 prakaraNasaMgraha. artha: A saMsAramAM prANI (cAvata) jyAMsudhI (manaHsvAsthag) mananI svasthatAnA sukhane ( retti ) jANato nathI, (tAva7) tyAMsudhI ja tene (vijayAramo) viSayAdika bhegavavAmAM ( chA) sukhanI IcchA hoya che, paraMtu (manaHsthAzcakuzare) mananI svasthatArUpI sukhane eka leza mAtra paNa (4) prApta thaye sate (taya ) te prANIne (zaioyA jeva) traNa jagatanA rAjyane viSe paNa (vAchA ) IcchA thatI nathI. vizeSArtha-svasthapaNAnA sukhane aMza paNa eTalo badho kImatI che ke jenI pAse traNa lokanA rAjyanuM sukha paNa tulanAmAM AvI zakatuM nathI, kemake prathamanuM sukha (mananI svasthatAnuM sukha) avinAzI che, tyAre bIjuM viSayAdikathI thatuM sukha vinAzI ane karmano tIvra baMdha karAvanAra che. paheluM sukha saMsAramAMthI mukta karAvanAra che, tyAre bIjuM sukha saMsAramAM paribhramaNa karAvanAra che. ItyAdi aneka prakAre te banne prakAranA sukhamAM atyaMta taphAvata che. 33. mananI svasthatAnA sukha pAse cakravaryAdikanA vaibhavanuM sukha paNa tuccha mAtra che, te kahe che - na devarAjasya na cakravartina-stadvai sukhaM rAgayutasya manye / / yadvItarAgasya muneH sadA''tma-niSThasya citte sthiratAM prayAti 34 artha: (1) je sukha (vItarA 4 ) rAgadveSa rahita tathA (savA) niraMtara (bamanidarara ) AtmatatvanA vicArane viSe ja tatpara thayelA (mu) muninA (nitte cittane viSe (phizarato) sthiratAne (prathAti) pAme che, (ta) te (kurNa) sukha () nicce (Ayutara ) rAga-dveSathI yukta evA vAgarA ) iMdrane hotuM nathI, tema ja (caMdravattinaH) cakravatIne paNa (ra) hotuM nathI. (maLe ) ema huM mAnuM chuM. vizeSArtha: -A saMsAramAM keTalAka prANIo moTI rAjaRddhi, sukha, saubhAgya, strI-putra parivAra vigerenI prAptivALA manuSyane temaja iMdra ane cakravatI vigerene joIne temane parama sukhI mAne che ane tevuM sukha prApta karavA pote paNa Ieche che; paraMtu jJAnI kahe che ke he bhavya prANI ! iMdrAdikanuM sukha parane AdhIna che, kSaNika che ane upAdhithI utpanna thayeluM che, tema ja vAstavika rIte vicAratAM te duHkharUpa ja che, AvuM sukha AtmaniSTha muninA sukhanI pAse anaMtamA bhAge paNa nathI. kemake vItarAgI AtmaniSTha munirAjane ja vAstavika sukha hoya che, anyatra tevA sukhanA biMduno paNa saMbhava nathI. 34. vicArazUnya prANIne A Atmatattva dUra jatuM rahe che, te kahe che -
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hradayapradIpaSaTatriMzikA prakaraNa. 195 yathA yathA kAryazatAkulaM vai, kutrApi no vizramatIha cittam / tathA tathA tattvamidaM durApaM, hRdi sthitaM sAravicArahInaiH // 35 // ( artha:--( 4 ) A saMsAramAM (vai) nizce ( yathA thA ) jema jema ( hrArtharAtAlu9) sekaDA kAryAvaDe vyAkuLa thayeluM ( vitta ) A citta (huti ) kAipaNa ThekANe ( no vizramati ) vizrAmane pAmatuM nathI, ( tathA tathA ) tema tema ( lAvicADhIne ) sAra-tattvanA vicAra rahita prANIone ( daivi sthita ) hRdayamAM rahelA evA paNa ( OM tattva) A AtmatattvanI prApti ( vrupa ) durlabha thAya che. jo sArAsArane vicAra hAya te pachI asArabhUta kAryamAM citta na ApatAM sArabhUta kAryamAM ja citta parAve, jethI citta vizrAMtine pAme ane Atmahita thAya. vizeSA--A prANIne A saMsAramAM kartavya tarIke aneka kAryo upasthita thAya che, paraMtu te sarve karI zakAtA nathI ane evI rIte aneka kAryamAM vyagra rahevAthI tenuM citta eka paNa kArya mAM barAbara ekAgra thaI zakatuM nathI, tethI A kAvyamAM evI zikSA ApavAmAM Ave che ke-he bhavya prANI ! jo tAre kAipaNa kArya barAbara karavu hAya teA prathama sArAsAra kAryanA vicAra kara ane pachI temAM je kArya vizeSa sArabhUta jaNAya te kArya karavAnA prayatna kara; kemake mAtra eka ja kAya jo kartavyapaNe nakkI thaze ane temAM ja pUratA prayatna karavAmAM Avaze te te kArya barAbara thaze, ane cittane paNa vizrAMti maLaze. 35. have graMthakAra prazama sukhane pAmelA AtmAnA meAkSanI prApti mATe cittanI samAdhinA upadeza ApI A prakaraNane samApta kare cheH-- zamasukharasalezAd dveSyatAM saMprayAtA, vividhaviSayabhogAtyantavAJchAvizeSAH / paramasukhamidaM yadbhujyate'ntaH samAdhau, manasi sati tadA te ziSyate kiM vadAnyat // 36 // a:--hai AtmA ! ( rAmapularalaherazAt ) prazamavaDe utpanna thayelA sukharasanA lezathI-leza mAtra sukhathI (vividhaviSayonyantavAcchAviroSa ) vividha prakAranA viSayabhAga saMbadhI tArI vizeSa prakAranI atyaMta vAMchAe jo (dvetAM ) arucipaNAne ( saMpracAtA ) pAmelI che-prazamarasanA sukhavaDe tArI viSayasaMbaMdhI icchAe sarva prakAre naSTa thayelI che te te bahu ThIka thayu che. have (cak) jo ( antaHsamAdhI ) aMtaHsamAdhine viSe ( matti pati )
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 prakaraNasa graha. mana rahe sate ( rM) A (padmapua) AtmatattvanuM sukha ( mukhyate ) tArAvaDe bhAgavAtu hAya (tarA ) teA ( te ) tAre ( anyat ) bIjuM ( % ) zu' ( rAte ) bAkI rahyu che-adhuru che ? ( vava ) te tu kahe je samAdhivALA manane viSe prazamarUpa tattvanuM sukha bhAgavAtu hAya tA pachI bIjI kAMi bAkI rahetu nathI. sarva prApta thayu che ema jANavu. vizeSA: A chellA kAvyamAM AkhA graMthanA tApa rUpe upazama sukha ane aMtaHkaraNanI samAdhi-ekAgratA A be AtmahitakArI vastue ja batAvI che. A AkhA graMthamAM paNa je je khAkhatA kahI che te A e vastune uddezIne ja kahI che ane hRdayanI aMdara rahelA ajJAnarUpI aMdhakAranA nAza karavA mATe temAM jJAnarUpI dIpaka pragaTa karavA e A graMthanA mukhya uddeza che. tethI AnuM nAma hRdayapradIpa sArthaka che. tenA leAka chatrIza heAvAthI tenu nAma hRdayapradIpaSaT. triMzikA rAkhavAmAM AvyuM che. A kAvya jo akSarazaH vAMcavAmAM Ave ane tene artha barAbara mananapUrvaka vicAravAmAM Ave teA jethI paramAnaMdanI prApti thAya tevA jJAnapradIpa hRdayamAM avazya pragaTa thAya. mATe bhavya prANIoe A graMtha hRdayamAM vAraMvAra vicAravA yAgya che. 36. ' iti hRdayapradIpaSatrizikA prakaraNa a vivecanayukta sapUrNa
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ ////l