Book Title: Nishesh Siddhant Vichar Paryay
Author(s): Labhsagar Gani
Publisher: Jainanand Pustakalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020506/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir OPEDIOOD mAgamoddhAraka-granthamAlAyAH tripaJcAzaM ratnam / Namotthu Na samaNassa bhagavo mahAvIrassa / 50 pU0 AgamoddhAraka AcAryapravara zrIAnandasAgarasUrIzvarebhyo namaH / gaNicandrakIrtisampiNDitaH niHzeSasiddhAntavicAra-paryAyaH saMzodhaka : pa0 pU0 gacchAdhipati AcAryazrImanmANikyasAgarasUrIzvaraziSyaH zatAvadhAnI paMnyAsa lAbhasAgaragaNi: vikrama saM. 2029 vIra sa. 2199 pratayaH 300 ] Agamo sa. 24 [ mUlyam 5-.. : prAptisthAna : zrI jainAnaMda-pustakAlaya, gopIpurA, surata. DISEDI O DOG For Private And Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir AgamoddhAraka -granthamAlAyAH tripaJcAzaM ratnam ! Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa / pa0 pR0 AgamoddhAraka AcAryapravara zrI AnandasAgarasUrIzvarebhyo namaH / gaNicandrakIrti sampiNDitaH niHzeSasiddhAntavicAra - paryAyaH vIra saM. 2499 prAyaH 300 ] phra saMzodhaka : pa0 pR0 gacchAdhipati AcAryazrImanmANikya sAgara surIzvara ziSyaH zatAvadhAnI paMnyAsa lAbhasAgaragaNi: vikrama saM. 2029 Agamo saM. 24 [ mUlyam 5-00 : prAptisthAna : zrI jainAnaMda - pustakAlaya, gopIpurA, surata. For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ( 1 ) prastAvanA anaMtAnaMtakAlathI eka sanAtana niyama che ke zAsananI sthApanA pUrve dvAdazAMgInI racanA, tyArabAda zAsana saMghanI sthApanA / AdhIja samajAya ke jaina-zAsananI bhavya imAratanA tAMbAnA pAyArUpe jainAgama che / saMpUrNa zAsananI sudRDha vyavasthA AgamajJAna para che| paTalu a nahiM paNa tenI prApti mATe : anekavidha tapayogavahana karI te jJAna melavavAnI yogyatA melave che| ane te jJAnamAtrA vadhatAM puNyavAn AtmAo AcArya pada para ArUDha yaha trikAlAbAdhitazAsananu sukAna saMbhAlavA bhAgyazAlI banyA che / zrIjinAgamanuM adhyayana niHzreyasapada prAptinA bhavya Adarzane varelA . AtmAone aNamola sAdhana che / temAM kazI atizayokti nathI a / zrI AgamajJAna prAptinI paddhati ane saMrakSaNatA / pUrvakAlamA AgamazAstrAMnu adhyayana maukhika tu tu / buddhinA sAgara sAdhubhagavaMtA tene yathAvat yAda rAkhatA hatA.. | kadAca skhalanA thAya to bIjI yA zrIjI vAra sAMbhalIne- adhyayana karIne svanAmavat te mahAmUlA Agamaratnone hRdayamaMdiramAM padharAvI jIvanane dhanya banAvatA datA / A jJAnanI prApti mATe lAMbA lAMbA vAra thatA dUra dUra dezomAM aneka muzkelIo veThIne jatA, ane aneka vAcanAono lAbha leto htaa| to paNa duHSamakAlanA viSamaprabhAve meghAvI munivRMdanI meghAneA dinAnudina kSINatAnA anubhava yatAM zAsananA ziratAja ane utsarga - apavAdanA jANakAra pUjya devagiNikSamAzramaNa bhagavaMte valabhIpuramAM te samayanA mukhya mukhya 500 AcAyene bhelA karI, anekavidha pAThothI melavI zrI AgamAne pustakArUDha karavAnu mahAn kArya karyu / AdhI AgamajJAnaprApti sulabha banI paTaluMja nahiM paNa zrI jinAgamajJAnaprAptinI saravANI niraMtara bahetI cAlu rAkhI / teozrInu A kArya jainazAsanamAM prANa pUravAsamAna thayuM ema kahIe to vadhu paDatu nadhI ja / For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 2 ) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir laghugrathanA paricaya A pavitratama AgamonuM jJAna sulabhatAthI melavavAnA avadAta Azaye bhASya niyuktio cUrNi TIkA TavA Adinu nirmANa thayuM tuM, yaha rahayu che ane thaze AvA ja bhavya Asaye A laghukAya graMtha nirmANa lagabhaga 11 mI sadImAM thayu / ane teramI sadImAM tADapatra para aMkita thA, tenu mudraNa vi. saM. 2029 thA raha che te ApaNA saMghanu parama saubhAgya che / & A graMtha nAma niHzeSasiddhAMtavicAraparyAya ' che / AgamanA mananIya vicAraNIya sUkSmatara katipaya padArthoM upara UMDANathI ciMtana ane maMthana sAthe je niSkarSa nihAlyA tene saMskRtabhASAbaddha karIne saMpiMDita ( saMkalita ) karyA che te prathama khaMDamAM che. avaziSTa aMzane pariziSTamAM mUkI prathama khaNDa pUrNa karyo che / zrI AgamAnA viSama padenA kaThIna ane gUDha arthAne sarala saMskRta bhASAmA saMkalita karyA tene bIjA khaNDamAM sthAna ApavAmAM manyu che / prathanAmamImAMsA 6 A graMthanI prazastimAM svayaM graMthakAra ( 1 ) siddhAMta vicAra paryAya ' A mujabanu nAma lakhe che, (2) 13 mI sadImAM je tADapatra para yA graMtha pUrNa thayeA, tenA aMta bhAgamAM ' siddhAMta sAroddhAra ' mA mujaba nAma lahiyA devaprasAda lakhe che ane pratanA mukhapRSTha upara ' nizeSa siddhAMtavicAraparyAya ' che / saMpAdana vakhate vicAra ththe| ke nAma zuM rAkhavu 1 A praznanI mImAMsA samaye eka tarka uThyo ke-zrI jainAgamAmAM chedasUtro vAIbhUta che chevasUtrodhI zAsananI vyavasthA sucArurUpe rahe che tethI For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ja chedasUtrone ' zrutapuruSa' nI racanAmAM mastiSkamA sthAna apAyu che| mAthI A chedatro tamAma siddhAtAmA sArabhUta gaNaSAmAM mAve te suyogya che ane ahiMAM mukhyatAe chedanA vicaare| ne paryAyo che / pama mAnIne mukhapRSTha upara 'ni:zeSasiddhAMtaSicAra' paryAya' lakhyu hoya ! A tarkanA AdhAre A prathanu guNaniSpakSa mAma mukhapRSTha upara rAkhyu yogya gaNAya / graMtha viSaya paricaya parimANamA nAnA dekhAtA paNa arthathI ane viSayathI agAdha, mA prathA bIjA bIjA AgamonA artha tathA vicArAne alpasthAna ApayA sAthe chedanathonA vicAra ane athene mukhya sthAna Apyu cha / nAnA nAnA ghaNA viSayAne prakAza ApatA graMthakAre anudharma upara sAro prakAza phekyo che / dhartamAnamA ghaNAMo pepara Adi dvArA ekavAra nahiM yaNa anekavAra uccArI ke lakhI cUkyA che ke- 'bhagavAnanu kahelu karavAnu che karelu nahiM ' teo prathanA prathama khaNDanu 38 muM patra bAMdhI jAya, vadhu khulAsA mATe nizIthacUrNinI 4855 mI gAyA, temaja yatijItakalpa, bRhatkalpa ne joi satyano svIkAra kare eja icchA / je je vicArA saMpiMDita (saMkalita ) karyA che te te aMgenA mUlana thanI gAthAo tathA arthane yathAvat uddhata karI tenA para pote niSkarSarUpanA TU kA saMskRta vAkyA mUkyA cha / jethI A gAthAno zo Azaya che ? te alpa buddhivAlApaNa tUrta samajI jAya tema cha / mAja kAraNe saMgrahano prayAsa ghaNoja stutya che ane vartamAnasamaye mudraNano prayAsa paNa alpa upakAraka nthii| sugndhaa-bbi mA lagukAyagnathanA kartAno paricaya melalavA mukhya sAdhana For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir rUpe prAMtabhAgamA lakhela prazasti ch| tenA AdhAre jaNAya che ke12 mI Apela sadIbhAM je pUjya AcArya zrI dharmaghoSasUri bhagavaMta thayA htaa| teothI pAsethI pUjya AcAryazrI vimalasUri mahArAjAnA vidvAn ziSya-ratna pUjya zrI caMdrakIrti gaNivarazrIe potAnA svAdhyAya mATe AgamanA paryAyonI noMdha karI hatI, te nAMdha kevI rIte hastalikhita thai te mATe have pachInA peregrAphamAM graMthalekhanakAla mAdije samaye graMthakartA yayA teja samaye pAravADavaMzanA zeTha dhanadeva tathA zeThANI indumatine tyAM yazodeva nAmanA mahAn puNyAtmAno janma thayo hato temane satIomA gaNanA pAmelI tevI pativratA AMbI ardhAMganA hatI ane teone uddharaNa-AMbIga-vIradeva nAmanA praNa putraratno tathA solI, lolI ane sokhI nAmanI praNa putrIo htii| AkhukuTuMba ghaNuja dhArmika hatu / zrI jinavacananA pAnanI ane zruta upAsanAnI ghaNIja laganI htii| AthI teoe ghaNAja graMtho lakhAvyA htaa| prastutagraMthanI prazastimA nirmApitA' mAmano 'NyaMta' prayoga temanI zrutabhaktinI tAlAvelInI sAkSI pUre cha / zrI jinazAsanabhakta A zrAddhavaye A graMthanI prata lakhAvI itii| ane tenA parathI vi0 saM0 1216 mAM lahiyA devIprasAde mA praya tADapatra para lakhyA, tenA parathI suzrAvaka nagInadAsa bhAIe presakopI karI htii| graMthanI upayogitA ___ A 'niHzeSasiddhAMtavicAraparyAya' prathamAM moTA bhAganA chedagraMthanI gUDhavicAra ane gUDhapado khArAMzatA ane kRtinIpaNa lagabhaga 900 varSayI vadhu prAcInatA che, ane vartamAnakAlanA zrutadharomAM agrasthAnane zobhAvanAra mUrtimaMta AgamasvarUpa pUjya gacchAdhipati AcAryabhagavaMtInI puNyadRSTithI paripUtatA A triveNI For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir yogathI A graMthanI upayogitA ghaNIja vadhI aze te ni:zaMka cha / A graMtha nAnakaDA 'Agamika koza' rUpe kAmamA Avaze tevI mArI dhAraNA sAcIja Tharaze / __ A gathamA azuddhipatraka sAye te te viSayonI anukramaNikA paNa mudrita karI cha / jethI vAcaka prathama graMthamA rahelI azuddhione zodhI te te viSayone sAMkaliyAthI saralatAthI melavI shkshe| mudraNakAryamA kvacit kSati najara para tare paNa te presa AdinA kAraNe che to vAcako te samakSa najara na nAMkhatA aMdaranA tattva sAme dRSTine rAkhe teja vinaMti cha / nemacaMda melApacaMda jaina upAzraya, surata. vi0 saM0 2029 mahAvada-8 ravIvAra ha:- pUjyapAd AgamoddhAraka dhyAnasthasvargata AcAryadeSazrI mAnaMdasAgarasUrIzvargazaSyANu sUryodayasAgara For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 6 ) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir prakAzakIya nivedana " A 'niHzeSasiddhAMtavicArayapaya nAmanA graMthane AgamIdvAraka graMthamAlAnA 53 mA ratna tarIke pragaTa karatA amane bahu harSa thAya che| AnA prakAzanamAM pUjya gaNivaryazrI abhaya sAgaranI mahArAje ( hAla paMnyAsa ) ApalI presakopInAM upayoga karyo che / AnI presakopI munirAjazrI lAvaNyasAgarajI ma. karI hatI ane saMzodhana pU. gacchAdhipati AcAryazrI mANikyasAgara sUrIzvarajI ma. nI pavitra-dRSTi nIce zatAvadhAnI (hAla paMnyAsa ) zrI lAbhasAgarajI gaNie karela he / te badala tejazrIne temaja jeoe AnA prakAzanamAM dravya tathA presakopI ApavAnI sahAya karI che te badhA mahAnubhAvAnA AbhAra mAnIpa chIpa li. prakAzaka For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra patrAGga OV Y 6 6. 7 8 1. 10 10 dd 12 12 14 15 15 15 19 19 19 www.kobatirth.org viSayAnukramaNikA - prathamakhaNDa - viSayaH mAsakalpa varSAkalpAnantaraM na syeyam / gurI gandhapUjA | caturdazI pakSAnto na bhavati / AlocanA zrAvakANAm / Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir $ aSTAvicAraH kalyANakAni / yAdRzaM pratikramaNa sAdhoH tAdRzaM zrAvakasya / sAdhubhiH vastraM prAvaraNIyam / taffesi pratikrAmati gautamaH / pakSe- ardhamAse bhavaM pAkSikam / janmakalyANakam / zrAvakasya caityavandanam / pramArjanaM vastrAJcalAdinA / zrAvakasvarUpam / gRhiprAyazcitam / mukhavastrakA zrAvakasya uttarIyabastram / zrAvakamukhAMtikA / pradakSiNAvicAraH / caityacandanAvicAra | devadravyavicAraH vastu mUlyavicAraH / prAbhAtika pratilekhanam / prAvaraNavicAraH / sIsakaNaniSedhaH / ( 7 ) For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir (8) tkaambil| parvakramaH / ekAkIstrI thA / aadhaakmvicaarH| paryuSaNAvicAraH / varSAkAle kSetramAna prathamapauruSyAM gRhItaM caturyA na zuddhayati / yat tIrthakArAcIrNa tadanyairAcaraNIyaM tIrthakarakalpa vinA / saMyatyA vastrANi svayaM na gRhNanti / gurusaMstArakasthAne pAdo na bhoktavyaH / sthApanA / AlocanA dinAni / rajoharaNam / nissdyaavicaar:| mAsavicAra: / prtisstthaavicaar::| mAsadvayavicAraH / kalpavicAraH / varSAtikame upadhigrahaNavicAraH / mAsa kalpAntaropadhigrahaNavicAraH / asvAdhyAya na bhavati / garbhApTamavicAraH / devadravyavicAraH / AcAryAdipadavicArA: / itthApanA viSayaH / sadhasvarUpam / For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir patrAta viSayaH trayodazaguNa varSAkSetram / kAlacAriNIsAdhvIsvarUpam / AcAryavarNanam / avagrahakAlaH / AcAryopAdhyAyayoH paJca atizeSAH / AcAryeNa bahibhUmau na gantavyam / AcAryeNa na bhikSaNIyam / pAkSikavicAraH / pratiSThAvicAraH / linggikaaritaadijincaityvndnvicaarH| jinagRhanivAsaniSedhasya stutitrayasya ca vicAraH / varSApravezAdivicAraH / aSTavidhA gaNisampad / tapovicAraH / jIvicAraH / pulAkAdivicAraH / prAvaraNavicAraH / sthitAsthitakalpavicAraH / anuzAstiH / prAvaraNavicAra: / rasatyAgavicAraH / devadravyavicAraH / praavrnnvicaarH| kAlAtikramavasanavicAraH / sambhogavicAraH / mahAlaMdagAdivicAraH / 'citraM barthayuktam / For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 10 ) 85 86 86 87 88 * 92 93 patrAGka pariziSTam - 1 1 1-71 71 www.kobatirth.org sopadhitvaM jinAnAm / therassa AvalI | gaNavicAraH / zAkhAsvarUpam / pratiSThAvidhiH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir prAyazcitte / sampradAyalikhitam / bhikSAkAyotsarge namaskAraH / bimbapratiSThAsvarUpam / viSayaH prekSaNakadarzana vicAraH / , ' saMvacchara ' ityAdinAthAvyAkhyA | zramaNopAsakAnAM paryupAsanA | 'ruppa TaMkaM' ityAdi gAthAvyAkhyA | mAsAdisvarUpam / , 'pagAha kUDAica ' vyAkhyA / dvitIya khaNDa: paryAyAH / prazastiH / For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir .6em chubhaMti zuddhipatrakam (prathamakhaNDaH ) pRSTham paktiH azuddham zuddham asthArtha: asyArthaH vyAkhyA vyAkhyA ceda veda viSape viSaye pacavihami paMcavihami duvihA duviho cchubhaMti TuMti ThaMti nijjUr3ha nijjuddha (dvitIyakhaNDa:) saMsiddheH sambuddhiH SaNabIsAe paNavIsAe yAzvArtham yAcanArtham paNau paNao muppAu muppAo ityeke ityeka sisnAdara sizodara (prakAzakIyanivedana) ma0 karI ma0 ane bAlamunizrI mahAbalasAgarajI ma0 karI (viSayAnukrama) sthairya sthairya vicaar| vicaarH| zuddhayati / zuddhyati / 0 66 - For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa 50 pU0 AgoddhAraka-AcAryapravara-zrIAnandasAgarasUrIzvaremyo nama: ___ kRtivara-gaNi-candrakIrtisampiNDita: | niHzeSasiddhAnta vicAraparyAya: / | prathamaH khaNDa: vicArAstu likhyante-yathA 'aha sA bhamarasanni kuJcaphaNagapasAhie / sayameva DhuMcai kese dhiimaMtA vassiyA' // ityuttarA0 // 22 // (AcArasya) 'se AgaMtAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA je bhayaMtAro uubaddhiyaM vA vAsAvAsiyaM vA kappaM uvAiNittA tattheva bhujo saMvasaMti / ayamAuso ! kAlAikaMtakiriyA vi bhavai' / arthastu-AgantArAdiSu ye bhagavantaH 'Rtubaddha 'miti zItoSNakAlayormAsakalpamupanIya - ativAhya varSAsu vA caturo mAsAnatibAhya tatraiva puna: kAraNamantareNa Asate / ayamAyuSman ! kAlAtikrAnta-vasatidoSa: sambhavati / iti mAsakalpa-varSAkalpAnantaraM na sthAtavyam / 'se AgaMtAresu vA 4 je bhayaMtAro uDubaddhiyaM za vAsAvAsiyaM bA kappaM ubAiNittA taM duguNAdu (ti) guNeNa vA apariharittA tattheva bhujo saMvasati / ayamAuso ! iyarA uvANakiriyA' ityAcAre (zrutaskandha 2, adhyayana 2) ___aha puNevaM jANejA cattAri mAsA vAsAvAsANaM vIikaMtA hemaMtANa ya paMca dasa rAikappe pariyusie, aMtarA se magge bahupANA jAva saMtANagA no jattha bahave samaNa jAva uvAgamissaMti, sevaM nacA no gAmANugAma duijijA / arthastu-athaivaM jAnIyAt yathA catvAro'pi mAsA prAvRTkAlasambandhino'tikrAntAH, kArtikacAturmAsakamatikAntamityarthaH / tatrotsargato yadi na vRSTiH, tataH pratipadyevAnyatra For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye gatvA pAraNaM vidheyam / atha vRSTiH tato hemantasya paJcasu dazasu vA dineSu paryuSiteSu gateSu gamanaM vidheyaM / tatrApi yadyantarAle panthAnaH sANDA yAvatsasantAnakA bhaveyuH, na ca tatra bahavaH zramaNabrAhmaNAdayaH samAgatAH samAgamiSyanti vA / tataH samastameva mArgaziraM ) yAvat tatraiva stheyaM, tata UrdhvaM yathA tathA'stu na stheyam | ( ityAcAre) | titthagarANa bhagava pavayaNapAvaryANi aisaiDDhINaM / ahigamaNanamaNadarisaNa kittaNasaMpUraNA thuNaNA / (A0 330 ) gAthArthastu pravacanasya dvAdazAGgasya prAvacanikAnAm AcAryAdInAM tathA'tizAyinAm RddhimatAM yadabhigamanaM gatvA ca darzanaM tathA guNotkIrttanaM, sampUjanaM gandhAdinA, stotraiH stavanam ityAdikA darzanabhAvanA ityanayA AcAraniryuktigAthAtaH gandhapUjA gurorAMbhagamanaM ca samarthyate / > 6 je se gimhANaM cautthe mAse aTTame pakkhe AsADhasuddhe tassa NaM asADhasuddhassa haTTIpakkheNaM hatthutarAddi na kkhatteNaM jogamuvAgaraNaM ' ityAdyAcArAlApakena caturdazI pakSAnto na bhavati / " teNaM bahUI vAsAI samaNovAsagapariyAyaM pAlaittA chaNhaM jIvanikAyANaM sArakkhaNanimittaM AloittA nidittA garahittA bhattaM paJcakakhAittA apacchimAe mAraNaMtiyAra saMlehaNApa jhusiyshriir| kAlamAse kAlaM kicyA taM sarIraM viSpajahittA accara kappe devattAe uvavanne vIramAya piyare iti zeSaH " ityanena AcArasUtrAlApakena AlocanA zrAvakANAM bhaNitA / sUtrakRta:- je dhammaladdhaM vinihAya bhuMje viyaDeNa sAha ya jo siNAI | jo dhovai lUsayai va vatthaM ahAhu se nAgaNiyassa dUre // For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir sUtrakRtAGgasya vicArA: asthArtha:-ye kecana zItalavihAriNa: dharmeNa mudhikayA labdham uddezikakrItakRtAdi-doSarahitamityarthaH / tadevaMbhUtamapyAhArajAtaM vinidhAya-vyavasthApya sannidhiM kRtvA bhuJjate / tathA ye vikaTenaprAmukodakenApi saGkocyAGgAni prAsuka eva pradeze dezasarvasnAnaM kurvanti / tathA yo vastraM dhAti-prakSAlayati / tathA lUSayati-zobhArtha dIrgha sat pATayitvA isvaM karAti hasva vA sandhAya dIrgha karoti ityevaM lUSayati sa nirgranthamAvasya-saMyamAnuSThAnasya dUre vartate, na tasya saMyamo bhavatItyartha: / evaM tIrthakara-gaNadharAdaya Ahuriti sUtrakRtAGge kuzIlAdhyayane uktam / kammaM pariNNAya dagaMsi dhIre viyaDeNa jIvijaya AimukkhaM / se bIyakaMdAi abhaMjamANe virae siNANAisu itthiyAsu // 22 // dhIra udakasamArambhe sati karmabandhI bhavatItyevaM parijJAya kiM kuryAt ? ityAha-vikaTena-prAsukodakena sauvIrAdinA jIvyAt, Adi:- saMsAraH tasmAt mokSa AdibhokSaH saMsAravimuktiM yAvaditi sUtrakRtAGgakuzIlAdhyayane uktam / AyariyaparaMparapaNa AgayaM jo u cheyabuddhoe / kovei heyavAI jamAlinAsaM sa NAsihiti // 15 // iti sUtrakRtAGgayAthAtathyAdhyayane niyuktAyuktam / / cAuddasamuddiTTapuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posaha sammaM aNupAlemANe' iti / 'AloiyapatikatA samAhipattA' iti AhAraparijJAdhyayane sUtrakRdaGgasya zrAvakaM pratyuktaM, sAdhu prati tu cAujAmAo dhammAo paMcamahatvaiyaM sapaDikkamaNathamma uvasaMpajittANaM viharai udakasAdhuritizeSaH / tato yAdRzaM pratikramaNaM sAdho: tAdRzaM shraavksyaanumiiyte| etadapi sUtrakRti / 'cAuddasaTTamudiTTapuNNamAsiNIsu' ityasyArtho yathA-caturdazyaSTamyAdiSu tithiSu uddiSTAsu-mahAkalyANasambandhitayA puNyatithitvena prakhyAtAsu tathA paurNamAsISu ca tisRSvapi caturmAsakatithiSu ityarthaH / evambhUteSu dharmadivaseSu For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 4 niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye suSTu-atizayena pratipUrNo yaH pauSadhaH-tratAbhigrahavizeSaH taM supratipUrNam AhArazarIrasatkArabrahmacaryA vyApArarUpaM pauSadham manupAlayan sampUrNa zrAvakadharmaanucaratIti vyAkhyA sUtrakRti kRtAM kecana manyante / www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ( sthAnasya ) ' tihi ThANehiM mAyI mAyaM kaTTu no Aloeja no paDika mejA no nidejA no garahejA no viuTTejA no visAhejA no akaraNayAe abbhuTTejA no ahArihaM pAyacchittaM tavokamaM paDivajejA / taM0 akariMsu vAhaM karemi vAhaM karissAmi vAhaM ' iti jIvAdhikAre sAmAnyena bhaNitaM tristhAnakatRtIyAMzake AlocanAbhidhAyakam / > asyArthastu - AlocanaM- gurunivedanaM, pratikramaNaM - mithyAduSkRtadAnaM, nindA - AtmasAkSikA, gardA gurusAkSikA, vitroTanaM tadadhyavasAyavicchedanaM vizodhanaM- Atmanazcaritrasya vA'ticAramalakSAlanam akaraNatA'bhyutthAnaM - punanaitatkariSyAmItyabhyupagamaH sthAnAGke (sU0168) tihiM ThANehiM vatthaM dhArejA, taM jahA-hirivattiyaM durguchAvattiyaM parisaddavattiyaM dhArejA - uvabhuMjejjA / yataH 'dhAraNayA upabhogAM pariharaNe hAi paribhogo' / tataH sAdhubhiH prAvaraNIyamiti siddham / vRttiH : punarastha-hI-lajjA saMyamo vA pratyayo - nimittaM yasya dhAraNasya tattathA, jugupsA-pravacanakhisA vikRtAGgadarzanena mA bhUdityetat pratyayo yatra tattathA, parIsahAH - zItoSNadaMzamazakAdayaH pratyayo yatra tattathA sthAnAGgasUtramidam (sU0 171 ) asaDheNa samAddaNNaM jaM katthai keNaI asAvajjaM / na nivAriyamaNNehiM bahumaNumaya meyamAyariyaM // avalaMbiUNa kajjaM jaM kicI AyaraMti gIyatthA / thaivAvarAha bahuguNa savvesi taM pamANaM tu // paJcavastuke " ( bhagavatyA: ) pAsa' ityAdi / , 'cA uddasamuddI puNNamAsiNI paDipunna ihoddiSTA - amAvAsyA bhagavatyAM For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir bhagavatIvicArA: dvitIyazate uktam / (sU0106) 'hAyA kayalikammA' iti kRtaM balikarma yaiH svagRhadevatAnAM te tathA iti / zrAvakavarNake bhagavatyAM zate 2 (sU0 108) / samaNassa bhagavao mahAvIrastra adarasAmaMte gamaNAgamaNAe paDikkamaha, gautama iti zeSaH / iti bhagavatyA (sU0 110) kiMpattiyaM NaM bhaMte ! asurakumArA devA naMdIsaravaradIvaM gayA gamissaMti ya? go0 je ime arahatA bhagavaMto eesiNaM jammaNamahesu bA nikkhamaNamahesu vA nANuppAyamahimAsu vA parinivvANamahimAsu vA' iti bhagavatyAM zate 3 (sU. 141) ityanena kalyANakAnyuktAni / jeNaM nigaMtho vA nigaMthI yA jAva sAimaM paDhamAe porisIe paDiggAhittA pacchimaM porasI uvAiNAvittA AhAraM AhArei, esa Na goyamA ! kAlAikate pANabhoaNe / je NaM niggaMtho vA niggaMdhI vA jAva sAimaM par3igAhittA para addhajoyaNamerAe viikamAvittA AhAramAhArei, esa NaM gI0 ! maggAikaMte pANabhoyaNe / bhagavatyAm (sU0 68) AgameNaM suraNa ANAe dhAraNAe jIeNaM iccepAha paMcarhi yavahAra paTTavejA / bhagavatIsUtre (339) / tae Na sA devANaMdA mAhaNI paMcaviheNa abhigameNa abhigacchai ta sacittANa davvANa viusaraNayApa, acittANa davANa avimoyaNayAe, viNaoNayAe gAyalaTThIe, cakkhuphAse aMjalipagaheNa, maNasA egattIbhAvakaraNeNa samaNa bhayavaM mahAdhIraM vadai vaMdittA usabhadattaM mAhaNaM purao kaTTa ThivA ceva saparivArA susvasamaNI ityAdi / ThiyA cevatti UrdhvasthAnasthitaiva anupaviSTetyarthaH / bhagavatyAM (sU0 380) / 'sae Na samaNe bhayavaM mahAvIre devANadaM mAhaNi sayameva pavAvei, sayameva panyAvettA sayameva ajacaMdaNAe ajAe For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye sIsiNIttAe dalayai / tae NaM sA ajacaMdaNA ajjA devANadaM mAhaNi sayameva pavvAve muMDAvei sayameva sehAvara ' ( sU0 382 ) bhagavatyAM puna: vizeSAdhAnArtham / 'pavvAvaNA' grahaNam tathA tara Na jamAlI khattiyakumAre pupphataMbolAuDamA iyaM pANahAo ya visajje, pANahAo visajittA egasADiyaM uttarAsaMgaM kare. uttarAsaMga karettA AyaMte cokkhe paramasUibhUe aMjalimauliyahatthe jeNeva samaNe bhayavaM mahAvIre teNeva uSAgacchadda uvAgacchittA samaNa bhayavamityAdi / ' AyaMte ' tti zaucArthakRtajalasparza: / 'cAkkhe' tti AcamanAdapanItAzucidravyaH / bhagavatyAM (sU0 384) 'pabhaTTauttarijA' prabhraSTaM vyAkulatvAduttarIyaM vasanavizeSo yasyAH sA jamAlimAtetyartha' ityanena uttarijazabdena uttarIyam - uttarAsaGgavastramuktam (sU0 384 ) / pabhU NaM bhaMte ! camare asuriMde camaracaMcAe rAyahANI suhammAda sabhApa camaraMsi sIhAsaNa si tuDipaNa saddhituTitaM varga:, divvAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharita ? no iNDe samaTThe / se keNaTTeNa bhaMte 1 mo pabhU jAva viharittara ? akSAM camarassa NaM camaracacAe rAyahANIe sabhASa suhammApa mANavaQ ceyakhebhe vairAmapasu golavaTTasamuggapesu bahUo jiNasakahAojinasakthIni sannikkhittAoM ciTTheti, jAo NaM camarassa 3 anasiM ca bahUNaM asurakumArANa devANa ya devINa ya accaNijAo candanAdinA baMdaNijAo stutibhiH namasiNijjAo praNAmata: . prayaNijjAo puSpaiH sakAraNijAo vastrAdibhiH sammANaNijAo pratipattivizeSaiH, kalANa maMgalaM devayaM gheiyaM pajavAsaNijjAoM bhavaMti se teNadveNa ajo ! evaM buccadda-no pabhU camare jAva viharitapa iti bhagavatyAM dazamazatapaJcamodezake AzAtanAparihAra uktaH / " For Private And Personal Use Only ityaSTazavicAraH / anavagatAvagama " Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir bhagavatIvicArA: tassa saMkhassa ayameyArUve abhatthie jAva samuppajitthA0 seyaM khalu me posahasAlAe posahiyassa baMbhayArissa ummukkAmaNisuvaNNassa vavagayamAlAvannagavilevaNassa nikkhittasatthamusalassa egassa abiiyassa dabhasaMthArovagayassa pakkhiyaM posasaha paDijAgaramANassa viharittae / pakSe-arddhamAse bhavaM pAkSikam / iti dvAdazazate bhagavatyAM (20 438) / asminneva zate-posahasAlaM pamajai posahasAlaM pamajaittA uccArapAsavaNabhUmi paDilehei zakazrAvaka iti zeSaH / tae NaM sA uppalA samaNovAsiyA pokkhaliM samaNovAsayaM ejamANaM pAsai. pAsaittA haTTatuTThA AsaNAo anbhuTTei, sattaTTapayAI aNugacchai, sattaTupayAI aNugacchittA pokkkhali samaNovAsagaM vaMdai namasai ghaMdittA namaMsittA AsaNeNa uvanimatei, AsaNeNa uvanimaMtettA evaM vayAsI-saMdisaMtu devANuppiyA ! kimAgamaNappayAaNa? ityAdi / tathA tae Na se pokkhalI jeNeva posahasAlA jeNeva saMkhe samaNAMvAsae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA gamaNAgamaNAe paDikkamai, gamaNAgamaNAe paDikkamittA saMkhaM samaNovAsagaM vaMdara namaMsai'ityAdyapi dvAdazazate bhagavatyAM (sU0 438) gamaNAgamaNAe paDikkamaitti Ipithiko pratikAmatItyarthaH / bause NaM pucchA go0 ! jahanneNaM aTThapavayaNamAyAo ukkoseNaM dasa puvAI ahijjejjA / vRttiryathA-aSTapravacanamAtRpAlanarUpatvA cAritrasya, sadvato'STapravacanamAtRparijJAnenA'vazyaMbhAvyaM, jJAnapUrvakatvAccAritrasya, tatparijJAnaM ca zrutAd / ata aSTapravacanamAtrapratipAdanaparaM zrutaM bakuzasya jaghanyato'pi bhavatIti / tacca aTTaNha pavayaNamAINa' ityasya yad vivaraNasUtra tatsambhAvyate / yatpunaruttarAdhyayaneSu pravacanamAtRnAmakamadhyayana tad gurutvAt viziSTatara For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra-paryAye zrutatvAcca jaghanyato na sambhavati, bAhulyAzraya cedaM dhRtapramANa / tena na mASatuSAdinA vyabhicAra iti / bhagavatyA: sUtra' (757) vyAkhyA ca / / / iti bhagavatI-vicAra: / __"taM seyaM khalu mama posahasAlAe posahiyassa baMbhayArissa ummukkamaNisuvaNNassa vavagayamAlAvannAvalevaNassa nikkhittasatthamusalassa egassa abIiyassa dabhasaMthAyagayassa" iti jJAtadharmakathAyAm (sU0 16) abhayakumAravaktavyatAyAm / sIyaM durUDhassa samANassa ime aTThamaMgalayA puraA ahANupuvIe saMpatthiyA / taM jahA-'sosthiya 1 sirivaccha 2 naMdiyAvatta 3 vaddhamANaga puruSArUDhaH puruSa ityanye / iti jJAtadharmakathAyAM sU024) meghakumArasya / "jAva naMdIsaravare dIve mahimA' iti (sU066) janmakalyANaM kRtvA nandIzvare mahimAnaM kurvate ityarthaH / mallivaktavyatAyAm / 'mallissa arahao nikkhamaNamahimaM kariti karittA jeNeva naMdIsare0 aTTAhiyaM karaMti karettA paDigayA / (sU0 77) / suddhapAvesAI maMgalAI vatthAI pavaraparihiyA majaNadharAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA jeNeSa jiNaghare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jiNadharaM aNuvisai, aNuvisAtA jiNapaDimANaM Aloe paNAmaM karei karettA lomahatthayaM parAmusA evaM jahA sUriyAbho jiNapaDimAo azvei taheva bhANiyabvaM, jAva dhUvaM Dahai DahittA vAma jANuM aMcei, dAhiNaM jANuM dharaNitalaMsi nihaTTa tikkhutto muddhANa dharaNItalaMsi namei, namettA Isi paccunnamA, paccunnamittA karayala jAva kaTTa evaM vayAsI-namotthu NaM arahatANaM bhagavaMtANaM jAva saMpattANaM vaMdA namaMsaha vaMdittA namaMsittA jiNagharAo paDinikkhamittA jeNeva For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir jJAtadharmakathAvicArA: aMteure teNeva uvAgacchai' iti zAtadharmakathA sU0 (119) / vRttistu yathA-'jAva dhUvaMDahittA jiNagharAopaDinikhamaiti yAvatkaraNAdarthata idaM dRzya-lomahastakaM parAmRzati. tatastena jinapratimA: pramArTi, surabhiNA gandhodakena snapayati, gozIrSacandanenAnulimpati, vastrANi nivAsayati, tataH puSpANAM mAlyAnAM-grathitAnAM gandhAnAM cUrNAnAM vastrANAmAbharaNAnAM cAropaNaM karoti sma / mAlAkalApAvalambana puSpaprakaraM tandulairdarpaNAdyaSTamaGgalakAlekhanaM ca karoti / tato vAma aMcei-utkSipatItyarthaH / dAhiNaM dharaNitalaMsi nihaTTa-nihatya-sthApayitvA nivezayati nivesei ityasya paryAyaH / 'vaMdai namasai' tti / tatra vandate-caityavandanavidhinA prasiddhena, namasthati pazcAt praNidhAnAdiyogeneti vRddhAH / na ca draupadyAH praNipAtadaNDakamA caityavandanabhihitaM ityanyasyApi zrAvakAdestAvadeva taditi mantavyaM. caritAnuvAdarUpatvAdasya / na ca caritAnuvAdavacanAni vidhiniSedhasAdhakAni bhavanti, anyathA sUrikAbhAdidevavaktavyatAyAM bahUnAM zastrAdivastUnAmarcanaM zrUyate / kiM cA'viratAnAM praNipAtadaNDakamAtramapi caityavandanaM sambhAvyate / yato vandate namasyatIti padadvayasya vRddhAntaravyAkhyAmamevamupadarzitaM jIvAbhigamavRttikRtA-viratimatAmeva prasiddhacaityavandanavidhirbhavati, anyeSAM tathAbhyupagamapurassarakAyotsargAdyasiddheH, tato vandate sAmAnyena, namaskaroti-AzayavRddhaHprItyutthAnarUpanamaskAreNeti / kiJca-'samaNeNa sAvapaNa ya avassa kAyavyayaM havai jamhA / aMto ahonisissa ya tamhA AvassayaM nAma' // tathA 'jaNaM samaNo vA samaNI vA sAvao vA sAviyA vA taccitte tammaNe ubhao kAlaM Avassae ciTThai, taNa louttarIe bhAvAvassae' ityAderanuyogadvAravacanAt / tathA samyagdarzanasampanna: pravacanabhaktimAn paividhAvazyakanirataH SaTsthAnakayuktazca zrAdhako bhavatItyumAsvAtivAcakavacanAca zrAvakasya SaDvidhAvazyakasya siddhAvAvazyakAntargataM For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 10 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye prasiddhaM caityavandanaM siddhameva bhavatIti / iti jJAtadharmakathAya draupadIsvayaMvarAmaNDapavaktavyatAyAm uktam / sihAsaNAo abbhuTTe, abbhuTThittA pAyapIDhAo paJcAi, paccaruhittA pAuyAo Amuyai, AmuddattA titthayarAbhimuhI sattaTThapayAI aNugacchacha, aNugacchittA vAmaM jANuM aMce, aMcittA dAhiNaM jANu dharaNitalaMsi niddaTTa tikkhutto muddhANaM dharaNitalasi nivesei nivesittA' iti phAlIdevI camaracaMcAe rAhANI karotIti zeSaH / jJAtadharmakathAyAm / ( / ( sU0 148 ) tara NaM se kAlI kumArI pAsaM arihaM vaMdai namasai, namasittA uttarapuracchimaM disibhAgaM avakamai, avakkamittA sayameva AbharaNamalAlaMkAra omuyai, omuyittA sayameva loyaM karei jeNeva pAse arahA teNeva uvAgacchacha' iti aSTAvicAro jJAtAyAm / 6 ' apamajiya - sejAsaMdhAre' iti sUtrapadavRttau zayyA zayanaM, tadarthaH saMstAraka : - kuzakambalaphalakAdiH zayyAsaMstArakaH' iti upAsaka dazAyAM zrAvakasaMstArakavicAraH / evaM apramArjitaduHpramArjitazayyAsaMstArako'pi navaraM pramArjanaM vasanAJcalAdinA / iti upAsakadazAvRttau zrAvakaM prati vicAra: / , " no khalu me bhaMte ! kappara ajjappabhii aNNautthiyA vA aNNautthiyadevayANi vA aNNautthiyaparimgahiyAI vA cehayAI vaMdittara namasittara vA putri aNAlattapaNaM Alavittae vA, tesiM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dAu~ vA aNuSpayADaM vA / naNNattha rAyAbhiogeNaM gaNAbhiAgeNaM devayAbhiogeNa guruniggaheN vittIkatAreNa / kappa me samaNe nimgaMthe phAsUpaNa esaNijjeNa asaNa- pANa- khAima - sAiseNaM vatthapaDiggahakaMbalapAya puMchaNeNaM pIThaphalagasejjAsaMthArapaNa osahabhesajjeNa ya paDilA bhemANassa viharittae " iti / upAsaka izAyAM zrAvakasvarUpam / For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir upAsakadazAvicArA: 'asthi Na ANaMdA ! gihiNo jAva samuppajai, no ceva Na e mahAlaai, taM Na tumaM eyarasa ThANassa Aloehi niMdAhi garihAhi ahArihaM tavokammaM pAyacchittaM paDivajAhitti / (sU0 16) gautamenoktam AnandaM prati / AlocanAvicAro'yam / jeNeva kullAe sannivese, jeNeva mittanAiniyagasaMbaMdhe pariyaNe, jeNeva posahasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchaittA posahasAlaM pamajai, pamajaittA uccArapAsavaNabhUmi paDilehei bbhasaMthArayaM saMtharai dabbhasaMthArayaM duruhA, posahasAlAe posahie dambhasaMthArovagae samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhammapaNNatiM uvasaMpajittA NaM viharai, ANaMda itizeSaH / upAsakadazAyAm / tae Na sA bhaddA samaNovAsayaM culaNIpiyaM evaM vayAsI-no khalu kei purise tava jAva kaNIyasaM puttaM sAo gihAo niNei, niNeittA tava aggao ghAei, esa Na kei purise tava uvassagaM karei / esa Na tume vidarisaNe diTe taNNaM tuma iyANi bhaggavae bhagganiyame bhaggaposahe viharasi, taM Na tumaM puttA ! eyassa ThANassa AlopAhi paDikamAhi niMdAhi garihAhi viuTTAhi visohehi akaraNayAe abbhuTTehi ahArihaM tavokammaM pAyacchittaM paDivajAhi, taeNa se culaNIpiyA samaNovAsae ammagAe bhaddAe samaNovAsiyAe tahatti eyamaTThaviNaeNapaDisuNei paDisuNettA tassa ThANassa Aloei jAva paDivajjai iti / vRttistu yathA-esa Na tae vidarisaNe viTutti / etacca tvayA vidarzana-virUpAkAra bibhISikAdi dRSTam iti / enamartha Alocaya-gurubhyo nivedaya, paDikkamAhi-nivartasva, niMdAhi-AtmasAkSikaM kutsAM kuru, garihAhi-gurusAkSikaM kutsAM vidhehi, viuTTAhi vitroTya tadbhavAnubandhavicchedaM vidhehi, visohehi-aticAramalakSAlanena, akaraNayAe abbhuTTehi-tadakaraNAbhyupagamaM kuru, ahArihaM tavokamma For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye pAyacchittaM paDivajAhi'tti pratItam / etena ca nizIthAdiSu gRhiNa: prAyazcittasyA'pratipAdanAt na teSAM prAyazcittamastIti ye pratipadyante, tanmatamapAsta, sAdhUddezena gRhiprAyazcittasya jItavyavahArAnupAtitvAditi / upAsakadazA-tRtIyAdhyayane (sU0 39) / 'tae Na' se kuNDakolie samaNovAsae aNNayA kayAi puvAvaraNhakAlasamayaMsi jeNeva asogavaNiyA jeNeva puDhavisilApaTTae nAmAmuddagaM ca uttarijagaca puDhavisilApaTTae Thavei ThaveittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhammapaNNatti uvasaMpajittA Na viharai' ityarthAt mukhavastrikA zrAvakasya uttarijagaM-uttarIyavastraM uttarijjeNa AsaM pehei tti sarvatra dRSTatvAt upAsakadazAsu (sU0 36) kRtavalikarmA balikarma-lokarUDhaM 'kRtakautukamaGgalaprAyazcittA' kautuka-maSIpuNDrAdi maGgalaM-dadhyakSatacandanAdi, ete eva prAyazcattamiva prAyazcittaM duHsvapnAdipratighAtakatvena avazyakAryatvAditi / upAsakadazAvRttivyAkhyA / uttarIyakam-uparitanavasanaM upaaskdshaassttme'dhyyne| tae Na sA devaI devI te aNagAre ijamANe pAsai, pAsittA haTTa jAva hiyayA AsaNAo abbhuTei adhbhuTeittA sattaTupayAI tikhutto AyAhiNa-payAhiNa karei, kareittA vaMdai namasai'tti pradakSiNAvicAra: antakRddazAsu / 'tae NaM sA paumAvaI uttarapuracchime disImAe avakkamai, sayameva pavAvei pavAvettA sayameva muMDAvei, sayameva jakkhiNIra ajAe sissiNi dalayai' kRSNabhAryA iti zeSaH / antaddazAsu aSTAvicAraH / nApi pUjanayA- tIrtha nirmAlyadAnamastakagandhakSepamukhavastrikAnamaskAramAlikAdAnAdilakSaNayA bhakSyaM gaveSaNIyamiti zeSaH / iti praznavyAkaraNavRttau zrAvakaM prati mukhapotikAvicAra: SaSThe'dhyayane / For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir rAyapaseNaiyavicArA: 'vidiNNe ya gurujaNeNaM uvaviDhe saMparmAjaUNa sasIsaM kAya tahA kAyalaM' iti sUtraM / vRttistu-upaviSTa ucitAsane, sampramRjya mukhavastrikA-rajAharaNAbhyAM sazII hAya-samastakaM zarIraM tathA karatalaM-hastatalaM ca iti / bhojanasamaye sAdhunA mukhavastrikA pratyupekSaNIyA / vajeyatvo ya samvakAlaM aciyattagharapaveso aciyattabhattapANaM aciyattapIDhaphagajAsaMdhAragavatthapattakaMbaladaMDagarauharaNanisejacIlapaTTagamuhapottiyapAyapuMchaNAI bhAyaNabhaMDovahiuvagaraNaM / vRttiyathA-aciyattapIThaphalakazayyAsaMstArakavastrapatrikaMbaladaNDakarajoharaNaniSadyAcolapaTTakamukhapotikApAdaprAJchanAdi pratItameva / kimevaMvidhabhedamityAha-bhAjana - pAtra mANDa vA tadeva mRnmayam upadhizva-vastrAdi: pata evApakaraNamiti samAsaH / tadvarjayitavyam iti prakrama: / iti mukhatrikAkSarANi praznavyAkaraNe / ' jiNapaDimAo surabhiNA gaMdhodaeNa pahANei hANittA saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAI aNuliMpai aNuliMpaitA0 jiNapaDimANaM ahayAI devadRsajugalAI niyaMsei niyaMseittA puSphAruhaNaM mallAruhaNa cuNNAruhaNa gaMdhArahaNa vatthAruhaNa AbharaNAruhaNa karei iti / rAyapaseNaie (sU0 44) / jiNapaDimANa purao acchehi saNhei seehi rayayamapahi taMdulehiM aSTamaMgale Alihai iti / rAyapaseNaiyassa / 'jahaNNeNa sattarayaNIe' tti saptahaste uccatve siddhyanti mahAvIravat / 'ukAseNa paMcadhaNussaye' ti RSabhasvAmivat / etacca yamapi tIrthakarApekSayoktam / ato dvihastapramANena kUrmAputreNa na vyabhicAro, na vA marudevyA sAtirekapazcadhanuHzatapramANayA iti / aupapAtike (sU0 43) / nanu nAbhikulakaraH paJcaviMzatyadhikapazcadhanuHzatamAna: pratIta eva / tadbhAryApi marudevI tatpramANaiva 'uccattaM ceva kulagarehi samamiti vacanAt / atastadavagAhanA For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye utkRSTA'vagAhanoto'dhikatarA prApnotIti kathaM na virodha: / atrocyate-yadyapyuccatvaM kulakaratulyaM tadyoSitAmityuktaM tathApi prAyikatvAdasya strINAM ca prAyeNa pusyo laghularatvAt paJcaiva dhanuHzatAni asAvabhavat vRddhakAle vA saGkocAt paJca dhanuHzatamAnA sA'bhavat upaviSTA vA'sau siddhA iti na virodha: / aupapAtikoktaM (sU044) siddhAyayaNa aNuppayAhiNI karemANe karamANittA purathimileNa dAreNa aNupavisai / vRttistu-siddhAyatanamAgacchati vi:pradakSiNAM karoti / tataH pUrvadvAreNa pravizati iti jIvAbhigame (sU0 142) pradakSiNAvicAra: vijayadevavaktavyatAyAm / tathA lomahatthapaNa pamajai pamajittA surabhiNA gaMdhodaeNa pahANei pahANehattA divAe surabhIe gaMdhakAsAIe gAyAI lUhehiM lUhettA saraseNa gosIsacaMdaNeNa gAyAI aNuliMpai aNuliMpittA jiNapaDimANa ahayAI seyAI divAI devadUsajuyalAI niyaMsai niyaMsaittA aggehi varehi ya gaMdhehi mallehi ya aJcei aJcahattA pupphAruharNa mallAruhaNa gaMdhAruhaNa vaNNAruhaNa cuNNArahaNa AbharaNAruhaNa karei0 / tathA accharasA taMdulehi jiNapaDimANa purao aTThamaMgalage Alihai ityapi vijayadevavaktavyatAyAM jIvAbhigame (sU0 142) / mahAvittehi aTThasaya visuddhagaMthajuttehi atthajuttehi auNaruttehiM saMthuNai saMthuNaittA sattaTThapayAI osarai osaraittA vAmaM jANuM aMcei aMcittA dAhiNa jANuM dharaNitalaMsi nivADei tikkhutto muddhANaM dharaNitalaMsi nivADei nivADeittA paccunnamai paccunnamaittA kaDayatuDiyarthabhiyAo bhuyAo paDisAharai paDisAharaittA karayalapariggahiya sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTa evaM vayAsI-Namotthu NaM arahaMtANa bhagavaMtANa-jAva - siddhigainAmadheyaM ThANaM saMpattANaM tikaTTa vaMdai namaMsai / iti sUtradaNDakaH / vRttistu-vidhinA praNAma kurvan praNipAtadaNDakaM paThati yathA-Namotthu Na arihaMtANa ityAdi yAcanamo For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthavicArA: jiNANaM'ti daNDakArthaH / caityavandanavivaraNAdavaseyaH 'vaMdai namasai ' candate tAH pratimAH caityavandanavidhinA prasiddhena, namaskaroti pazcAt praNidhAnAdiyogenetyeke / anye tu viratimatAmeva prasiddha: caityavandanavidhiranyeSAM tathA'bhyupagame [ puraHsara ] kAyanyutsargAsiddheriti vandate - sAmAnyena, namaskarItyAzayavRddheH vyutthAnanamaskAreNa iti tatvamatra bhagavantaH paramarSayaH kevalino vidanti iti jIvAbhigame ( sU0 142 ) caityavandanAvicAraH / tattha NaM bahave bhavaNavai-vANamaMtarajoisiya-vemANiyA devA cAummAsiya- pADivapasu saMvaccha ripalu ya aNNesu bahusu jiNajammaNa-nikkhamaNa nANuSpAya parinivvANamAipasu ya devakajjesu ya devasamudayesu ya devasamisu ya devapayoyaNesu ya egaMtao sahiyA samuvAgayA samANA pamuiya-pakkIliyA aTThAhiyAoM mahAmahimAo karemANA pAlemANA suhaMsuheNa viharati iti jIvAbhigame ( sU0 183 ) bhaNitam / nizIthavicArA yathA - " sAhamiyatthalIsu jAya adante bhaNAvaNagihIsuM / asaI pagAsagahaNa balavai duTThesu chaNNaMpi / ( gA0 345) cUNistu asivagAhie vi sati asivagahiyA vA sAhU asaMtharatA asivagahiyA vi sautinnA vA dullabhabhatte dese pattA asaMtharaMtA sAhamiyAthalI - devadroNI 'jAya'tti ArahaMta-pAsattha parigaDiyA devadroNI putraM jAyayaMtItyarthaH / iti devadravyavicAraH // addhA zrAntasya pAdAdidezasnAnaM sarvasnAnaM vA karttavyaM vAdinAM vAdiparSada gacchataH pAdAdidezasnAna sarvasnAnaM vA AcAryasya atizayamitikRtvA dezasnAnaM sarvasnAna vA | mullajuya puNa tivihaM jahaNNaya majjhimaM tu ukkosaM / jahaNNeNa aTThArasagaM sayasAhassa ca ukkosa // do sobharagA dIviccagAu so uttarAvahe pakko / 15 do uttarAvahA puNa pADaliputte havai ekko // ( 957-958) sAbharako nAma rUpakaH / iti vastumUlyavicAraH // cIrAcariyAe For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye niggao Ayario jAna niyattA tA dasAA na chijati ( 974 gAthAcUrNiH / ) iti sUriNA vastragrahaNAya gantavyam / cAummAmAtIya vAsAsu uubaddha mAsatIya vA dhujhA vAmAtIyaM vasamANe kAlau nirupama // iti mAsakalpAkSarANi / sesaM maMDalirAiNi subbhI dubhivabyAvirohaNa karaMbeDaM maMDalie bhuMjali, evaM savvesiM samayA bhavai / gAthA tu tamhA vihira bhuje diNNabhi guruNa sesa rAiNio / bhuyai karaMbeUNa evaM samayA u savvesi || sAgAriutti ko puNa kAhe kaivihI va so piMDI / asejAyarI va kAhe parihariyo va so kassA // dosA vA ke tassA kAraNajAe va kappae kamhi / jayaNAe vA kAe pagamaNegesu ghettavyo / (1138-9) senjAyaro paha vA pahusaMdiTTho dha hAi kAyayo / / egamaNegI va pahu pahusaMdiTTho vi pabheva (1144 ) / jai jaggati suvihiyA kariti AvassagaM tu aNNastha / senjAyarI na hoi sutte va kapa va so hAi / / aNNattha va soUNaM Avassaga carimamannahiM tu kare / doNi vi tarA bhavaMti satthAisu annahA bhayaNA (1148-9) idaM ca prAyaza: sArthAdiSu sambhavati ityarthaH / asai vasahIe vIsuM vasamANANaM tarAu bhaiyatvA / tatthaNNattha va vAse chattachAyaM ca vajAti (115) taNa-Dagala-chAra-mallaga-sejA saMthAra-pITha-levAi / sejAyarapiMDo so na hoi seho va sohio / / ApucchiyamuggAhiya vasahIA nigahogahe ego / paDhamAI jAva divasaM bucche vajjeja'horattaM // (1154-1155) ekazabda: pratyekaM sambadhyate // 'paDhamAi jAva divasaM 'ti aNuggae sUre niggao sUrodayAo asejAyaramicchai / anno bhaNai sUruggame For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthavicArA: niggayANa jAva paDhamapaharo tAva sejAyaro ityAdi vikalpA: // ee sabve aNAesA / imo Aeso vucche vajjejahoratta' na paharavibhAgapakappaNAai visesA koi asthi // liMgatthassa ca vajo taM pariharao va bhuMjato vAvi / juttassa ajuttassa va rasAvaNo tattha dittuNto| (gA0 1158 sAhuguNajio jo liMga dharei tassa o sejAyaro tassa piDaM so bhuMjau mA vA bhujau tahAvi vajo sAhuguNehi juttassa ajuttassa ityarthaH // titthayarapaDikuTTo ANA annAya uggamo vi ya na sujjhe / avimutti alAghavayA dullahasejAe voccheo (gA0 1159) pura-pacchimavajehiM avi kammaM jiNavarehiM savehiM / bhuttaM videhaehi ya no sAyariyassa piMDo u // (gA0 1160) duvihe gela naMmI nimaMtaNA davvadullabhe asive / omoyariya paose bhae ya gahaNaM aNuNNAyaM // (gA0 1969) vihaM gelaNNaM aagaaddhmnnaagaaddhN| sAgAriyaM apucchiya putvaM agavesiUNa je bhikkhu / pavisai bhikkhassaTTA so pAvai ANamAiNi // (gA0 1206) varSAtu kASThasaMstArakAdibhAve / pANA sIyala kuMthU uppAyaga dIhagomhi susuNAe / paNae ya uvahi kucchaNamala udagavahI ajIrAI (gA0 1245) vAsANaM egayaraM saMthAraM jo uvAiNe bhikkhU dasarAyAo pareNaM so pAvai ANamAINi || gA0 1278 ) dazarAtraparAt yo bhikSuH uvAiNe arpayati ityarthaH / 'uggahaNaMtaga' ti joNiduvArassa sAmaikI saMjJA tassa Na tau AcchAdakavastram / For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye chAei aNukuie gaMDe puNa kaMcuo asiviyao / emeva ya ukkacchiga sA navaraM dAhiNe pAse // (gA0 1404) iti / gAthArtho yathA-aNukuMciyA anukSiptA ityartha: / gaMDa iti stanAH / ahavA' aNukuMciya'tti anu:-svalpaM kuzca spandane' kaJcakAbhyantare sapravicArA: na gADhamityarthaH / gADhaparidhAne prativibhAge vibhaktA janahAryA bhavanti, tasmAt kaJcakasya prazithilaM paridhAnamityarthaH / sa ca kaMcugo dIhattaNe sahattheNa aDDhAiDAhattho, puhatteNa hattho, kacchAe samIvaM uvakaccha vakAralopa kAuM taM AcchAdayatIti ukkacchikA pameva ya ukkacchiyAe pramANa vAcyaM / sA ya samacauraMsA sahattheNa divaiDhahatthA uraM dAhiNapAsaM paTTi ca chAyaMtI parihijai, khaMdhe vAmapAse ya jottapaDibaddhA bhavai iti gAthArthaH / akkhA saMthAro ya egamaNegaMgio ya ukkose / potthagapaNagaM phalaga biiyapae hoi ukkosA // 1416 // samosaraNa-akkhA / saMthArago egaMgio aNegaMgio ya / phalagaM jattha paDhijai, maMgalaphalaga vA jaM vuDDhavAsiyo / esa biiyapapaNa ukAso uvgghio| vAsattANe paNa cilimilipaNaga dugaM ca saMthAre / daMDAIpaNagapuNa mattagatiga pAyalehaNiyA // 1414 // gAthArtho yathA-vAsattANe paNaga-vAle sutte suI palAsa kuDasisagachattae ya / vAlaH-kambalaH. sutte paTI, zUcI tAlapatrANAM, palAsa chatraM, kuDasisagachattaya, sirivanni pakaM / cilimilIpaNaga-potte vAle raja ya kaDaga daMDamaI / saMthAragadugaM-jhusiro ajjhusiro ya / daMDapaNaga-daMDe vidaMDe laTTI vilaTThI nAliyA ya / mattayatiyaM-khela kAiya sannA ya / muhapottigarayaharaNe kappatiga-niseja-colapaTTo ya / For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthavicArA: saMthAruttarapaTTe va pekkhie jahuggame sUro || iti prAbhAtikapaDilehaNagAthA (1425) patesu prekSitesu yathA raviH udeti / cauphalaM mokala vA khaMdhe karei duvAra iti sIsavAriyA karei / do vi bAhAo chAito saMjaha pAuraNeNa pAuraha // egao duhao vA kappaaMcalA khaMdhArAviyA garulapakkha pAuNai / iti ( 1555) praavrnnvicaarH| bhikkhuviyAra vihAre duijale va gAmamaNugAmaM / sIsaduvAraM bhikkhU je kujA ANamAINi / / 1524 / / anena sIsaDhakaNaniSedhaH / jallo u hAi kama malA u hatthAighaTTio saDai / paMko puNa seullo cikkhalA vAvI jo laggA // 1522 // sakkamahA iMdamahI AisadAo sugimhagAi, jo va jattha mahAmahI epasu mA pamattaM devayA chalejA / teNa aNAgADhajeoganikkhevo / kizcA'nyata-tesu ya sakkamahAdidivasesu vigailobhA bhavai, tAoM dubbalasarIrA bhujati, tAhe pINijanti (balino bhavantItyarthaH) / isare nAma AgADhajogavAhI te joga vahaMti, na tesiM uddeso na vA puvuddiTuM par3hati (1608) ityakSareranadhyAye yogAdvahananiSedha: / takkAi egogiyaM bhujai iti (1607) takAmbilAkSarANi / vigaI vigaIbhIo vigaigaya jo u bhujae bhikkhU / / vigaI vigaisahAvA vigaI vigaI balA neha // 1622 // vyAkhyA-ghRtAdivigaI, biiyavigaigahaNeNa kugaI / vigaIe kayaM vigaikayaM jahA vissaMdaNaM, vigaI vA gaya jammi dave taM dadhaM vigaigaya', jahA dadhyAdanaH / vigaIe bhuttAe sAhu vigayasahAvo bhavai, sA ya vigaI bhuttA vigaI naragAiyaM balA nei ityarthaH / vigaimaNaTThA bhujai na kuNai AyaMbila na sahahaha / For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra-paryAye eso u sayabhaMgA dese bhaMgA imo tattha // 1595 // kAussaggamakAuM bhujA bhAUNa kuNai vA pacchA / saya kAUNa va bhujai tattha lahU tinni u visiTTA // 159 // jAvacciya kAlagayA tAhe viya dANNi tiNi vA divase / gaccheja saMjaiNaM aNusaTTi gaNaharo dAuM // 1751 // paDiNIya-meccha sAvaya-gaya-mahisA teNa sANamAIsu / Asanne uvassagge kappar3a gamaNa gaNaharassa // 1734 // saMyatIvasatau ityarthaH / piyadhammA daDhadhammo miyavAI appakAUhallo ya / ajjaM gilANiyaM khalu paDijaggai eriso sAhU // 1751 // jeNa paheNa pakkhiyAisu Agacchanti, tammi pahe daMDAi uvagaraNa na muMcaMti itizeSaH / ( u04 sU024) pAsittA bhAsittA seouM sariUNa dhAvi je bhikkhU / viSphAlittANa muhaM saviyArakaha kaha hasai // 1823 // pAsavaNuccAraM vA je bhikkhU vAsireja avihIe / so ANA aNavatthaM micchattavirAhaNa pAve // 1856 // paTTIvaMso dA0 ityAdi gAthA, vaMsagakaDaNukaM vaNa0 ityAdi gAthA / tamhA savvANunnA sabanisehI ya pavayaNe nasthi / AyavvayaM tulenjA lAhAkaMkhi vva vANiyao // 2067 // jo ceva ya uvahirima gamA u sA ceva hAi bhattapANammi / bhujaNa vajjamaNunne tiSNi diNe kuNai pAhuNNa // 2098 // jattha saMjaIo saMjayANa kiikamma karaMti, tattha savaM uddhaTTiyA suttAvattAi karati, na muddhANa (u) Thie rayaharaNe pADiti / kei AyariyA bhaNati-uddhaTTiyA ceva raoharaNe sire paNamaMti ta ceva tesiM muddhANati / saMyatIvicAraH (2117 gAthA cuu0)| For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 21 nizIthavicArA: vaddhamANasa missa sisso suhammo, tassa jaMbunAmA, tassavi prabhavo tassa seja bhavA, tassavi sissA jasabhaho, jasabhahassa sissA saMbhUo, saMbhUyassa thUlabhaddo, thUlabhaddaM jAva savvesiM ekasaMbheAgeA Asi / thUlabhaddassa jugappahANA dA sIsA ajamahAgirI ajasuhatthI ya / iti parvakrama uktaH ( 2154 gAthAcUrNi: ) / je bhikkhU suhumAI kareja rayaharaNasI sagAI ca / so ANA aNavatthaM micchattavirAhaNaM pAve // 2171 // yaddaraNasI sagANi- - rayaharaNadasAoM / tiNDuvari baMdhANaM daMDatibhAgassa heDa ucariM vA / daureNa asariseNa va saMtaraM baMdhaMta ANAi / / 2178 / / asariso atajjAo ityarthaH / nANAisaMghaNaTTA vi seviyA ne uppadaM vigaI / kiM puNa jo paDisevai vigahUM vaNNAiNaM kajje // 2284 // je bhikkhU AgaMtAgAresu jAva pariyAvasahesu vA ego itthIra saddhi vihAraM vA karei sajjhAyaM vA kare, asaNaM vA pANa vA khAimaM vA sAimaM vA AhArei, uccAraM pAsavaNaM vA pariTThaveda, aNNayaraM vA aNAriyaM niDuraM asamaNapAoge kahaM kahe kahataM vA sAijjai ( u0 8 sU0 1) / je ujjANasi vA ujjANagihaMsi vA pago pApa - itthiya saddhiM jAva kahei, kahaMta vA sAijjai ( u0 8 sU0 2 ) ityekA kistrIkathAvicAraH / avi mAyara pi saddhiM kahA u pagANiyassa paDisiddhA / kiM puNa aNAragAI taruNitthIhiM saha gayassa | 2344 // anAvi appasatthA thIsu kahA kimu aNAri asambhA / cakamaNajjhAyabhoyaNa uccAresuM tu savisesA || 2345 / / cakkI vIsaha bhAgaM savvevi ya kesavAo dasa bhAgaM / maMDaliyA chabbhAgaM AyariyA addhamadveNa / / 2355 // pApena gRhyante itizeSaH / For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 22 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye roheDa aTTamAse vAsAsu sabhUmie nivA jaMti / rudreNa teNa nagare hAvaMti na mAsakaSpa tu / / 2375 / / guttAguttaduvArA kulaputte sattamaMtagaMbhIre / bhIyaparise mahavipa ajAsejjAyare bhaNie / / 2457 / / ghaNakuDDA sakavADA sAgAriya bhagiNi mAu peraMtA / niSpaJcavAya joggA vicchinna purohaDA vasahI || 2455 / / saMyatIzayyAgAthe / jo muddhA abhisitto paMcahi sahio a bhuMjaya rajjaM / tassa u piMDI vajAM tavvivarIyammi bhayaNA u // 2497 // seNAvai- amaca - purohiya- seTThi-satthavAheDiM paMcahi sahio / mudira muddhabhisite muddao jo hoi joNisuddho u / abhisitto u parehiM sayaM ca bharaho jahA rAyA // 2498 // asaNAIyA cauro vatthe pApa ya kaMbale ceva / pAu~chaNae ya tahA aTTaviho rAyapiMDo u || 2500 // je bhikkhu rAINa nigacchaMtANa ahava nitANaM / cakkhuvaDiyApa payarmAvi abhidhAre ANamAINi / / 2539 / / jai khalu purimaM saMgha uddisaI majjhimassa to kappe // 2670 // asyA artho yathA-risabhasAmiNo titthe je samaNA samaNIo vA te uddisiuM kare, to tesiM akappaM, majjhimANa puNa kappaM, tesiM majjhimANa karDa doNDavi purima-majjhimANa akappaM ityarthaH / ityAdhAkarmavicAraH | guruNo jAvajjIvaM suddhamasudveNa hoi kAyavya / sahe bArasa vAsA aTThArasa bhikkhuNo mAsA || 2686 // basa - upAdhyAye ityarthaH / jaha bhamaramahuyarigaNA nivayaMti kusumiyabhi vaNasaMDe / taha hoi nivazyavvaM gelapaNe kaivayajaDheNa // 2971 // For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthavicArA: tegicchagassa icchANulomaNa jo na kuja sai lAme / asaMjamassa bhIo alasa pamAI ca gurugA se // 3062 // segicchago-gilANapaDijAgaraka: / khaMtikhamaM madaviyaM asaDhamalolaM ca ladhisaMpanna / dakkhaM subharamasuviraM hiyayaggAhiM aparitaMtaM / / 3105 // suttatthApaDibaddhaM nijarapehI jiiMdiyaM daMta / kouhalavippamukaM aNANukittiM saucchAhaM // 3106 // AgADhamaNAgADhe sahahaganisevagaM ca saTTANe / AuraveyAvace parisayaM tu niujejA // 3106 // asuviro-anihAlu, suttasthApaDibaddho-gRhItasUtrArthaH / ko anno evaM kAu' samattho, tujjha vA parisaM tArisaM mae kayaMti evaM jo navi kathayati so aNANukittI / paryuSaNAvicAro yathA-panjosavaNAe akkharAi hu~ti u imAIgoNNAI / pariyAgavavatthavaNA pajosavaNA ya pAgaiyA // 3138 // parivasaNA pajjusaNA pajjosavaNA ya vAsavAso ya / paDhamaM samosaraNaM ti ya uvaNA jeTroggahegaTTA // 3139 // jamhA pajjosavaNAdivase pavvajjApariyAgo pattiyA mama parisA uhAviyassa tamhA pariyAgavavatthaNA bhaNNai / UNAirittamAse aTTha vihariUNa gimhahemaMte / egAha paMcAhaM mAsa va jahA samAhIe // 3144 // paDimApaDivanANa egAho paMcAho tahA'laMde / jiNasuddhANa mAso nikAraNao ya therANa // 3157 // 'jiNasuddhANaM'ti jiNakappiyANa therANa cetyarthaH / kahaM puNa UNA AirittA vA uubaddhiyA mAsA bhavaMti ? ityAha kAUNa mAsakappaM tattheva uvAgayANa UNAu / cikkhallavAsaroheNa vA bitIe ThiyA nUNa // 3145 / / For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 24 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye jattha khette AsADhamAsakappo kao, tattheva khette vAsAvAsatteNa uvAgayA evaM UNA aTTa mAsA / ahavA sacikhallA paMthA, vAsaM vA ajjavi no viramai, nagaraM vA rohiyaM, bAhiM vA asivAi kAraNa, teNa magasire savve ThiyA, ao posAiA AsAr3hatA satta viharaNakAlA bhavaMti / iyANiM jaha airittA aTTa mAsA vihAro tahA bhaNNai vAsAkhettAlabhe addhANAisu satthavasagA vA / vAsagavAghAeNa va apaDikami jai vati // 3146 // artho yathA-AsADhe suddhavAsAvAsapAoggaM khettaM magaMtehiM na laddhaM tAva jAva AsADhacAumAsAo parao savisairAe mAse aikkate laddhaM, tAhe bhaddavayajoNhapaMcamIe pajjosiyaM, nava mAsA evaM, evaM ca aTTha mAsA airittA / ahavA sAhU addhANapaDivannA satthavaseNa AsADhacAummAsAo pareNa paMcAheNa dasAheNa vA pakkheNa vA jAva vIsairAe vA mAse vAsAkhettaM pattANa airittA aTTha mAsA vihAro bhavai / ahavA vAsavAghAe aNAvuTTIe Asoe kattie niggayANa aTTa airittA bhavaMti / vasahivAghAe vA kattiyacAummAsiyassa Arao ceva niggyaa| AyariyANaM kattiyapuNNimAe parao vA sAhasa nakkhattaM na bhavai, annaM vA rohAdikaM jANiUNa kattiyacAummAsiya apaDikkami jayA vayaMti tayA airittA aTTa mAsA bhavaMti / vAsAvAse kammi khette kammi kAle pavisiyavvaM ? ityAha AsADhapuNNimAe vAsAvAsAtu hoi ThAyavvaM / __ maggasirabahuladasamIo jAva pakkammi khettammi // 3149 // kahaM puNa vAsApAugga khettaM pavisaMti ? ityAhabAhiThiyA vasabhehiM khettaM gAhittu vAsapAumga / For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthavicArA: kappa' kahittu ThavaNA sAvaNabahulassa paMcAhe // 3150 / / artha:-AsADhapuNNimAe paviTTA, paDivayAo Arambha paMca diNAI saMthAraga-taNa-Dagala-chAra-mallagAIya geNhati / ettha u aNabhiggahiyaM vIsairAyaM savIsaI mAsaM / teNa paramabhiggahiyaM gihinAyaM kattio jAva // 3151 // artha:-ittha AsADhapuNimAe sAvaNabahulapaMcamIe vAsapajosavie vi appaNI aNabhiggahiyaM / ahavA jai gihatthA pucchaMti ajo! tubbhe ettha varisAkAlaM ThiyA aha na ThiyA? evaM pucchipahi aNabhihiyaM ti saMdiddhaM vaktavyaM / vIsarAyaM savIsairAyaM maasN| jA abhivaDhiyavarisaM to vIsairAyaM jAva aNabhiggahiyaM / aha caMdavArasaM to savIsairAya mAsa jAva aNabhiggahiya tatkAlAt parataH bhigRhItaM 'iha vyavasthitA' iti pucchatANa kahaMti / asivAikAraNehiM ahavA vAsaM na suTTa AraddhaM / abhivaiDhiyami vIsA iyaresu savisaImAso // 3152 // arthaH-asivAiehi kAraNehiM jai acchai to ANAiyA dosaa| aha gacchaMti to gihatthA bhaNati-ee savaNNuputtagAna kici jANaMti, musAvAyaM ca bhAsaMti / ThiyAmo tti bhaNittA jeNa nigayA / tamhA bhivaDhiyavarise vIsaharAe gae gihinAya kariti / tisu caMdararisesu savIsairAe mAse gapa gihinAyaM kariti / attha ahigamAsago paDai-(caTati) varise taM abhivaDhiyavarisa bhaNNai / jattha na paDai taM caMdavarisaM / so ya ahigamAsago jugassa aMte majjhe vA bhavai / jai aMte to niyamA do AsADhA bhavaMti aha majjhe to do pos|| sIsI pucchai-kamhA abhivaiDhiyavarise vIsatirAya caMdavarise savIsaimAso ? ucyate-jamhA abhivaiDhiyavarise gimhe ceva so For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 26 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye mAso adakkato tamhA vIsa diNA aNabhiggahiya kIrai, iyaresu titu caMdavarisesu savIsaimAsa ityarthaH / / pattha u paNaga paNaga kAraNiyaM jAva mavIsaImAsI / suddhadasamIThiyANa va AsADhI puNimosamaNA // 3153 // arthaH-ahavA jattha AsADhamAsakappo ko taM vAsapAuga khettaM, annaM ca natthi vAsapAuga tAhe tattheva pajAmaviti / pakArasIA ADhaveuM DagalAiyaM geNhaMti, pajosavaNAkappaM ca kahiMti, tAhe AsADhapuNNimAe pajAsaviti / esa ussaggo / sesa kAla pajosavitANa savvA avavAo / avavApavi savIsairAimAsAo pareNa aikkamena vaTTai / savIsairAe mAse puNNe jai vAsakhettaM na labbhai to rukkhaheTThA vi panjosaveyava / taM ca puNNimAe paMcamIra dasamIe evamAietu pavvesu panjosaviyava no apavvesu / sIsI pucchai-idANiM kahaM cautthIe-apavve pajosavijai ? / Ayario bhaNai-kAraNiyA cautthI ajakAlagAyarieNa pattiyA / tAhe raNNA bhaNiyaM-tadivasa mama logANuvattie iMdA aNujAeyavyo hohitti sAdha ceie na pajavAsissaM, tA chaTThIra pajosavaNA kajau ? / AvaripaNa bhaNiyaM-na vaTTai aikkAme, tAhe raNNA bhaNiyaM-evaM tI aNAgaya cautthIe pajjAsavijau / AyaripaNa mANayaM-evaM bhavau / tAhe cautthIe pjosviy| evaM jugappahANehiM cautthI kAraNe pavattiyA / sA cevANumayA savvasAhUNaM / raNNA ya aMteuggiA maNiyA-tumhe amAvAsAe uvavAsaM kAu' paDivayAe sabakhajabhojavihIhiM sAhU uttarapAraNae paDilAbhittA pAreha, pajosavaNAe aTThamaMti kAuM paDivayAe uttarapAraNaya bhavai / taM ca savvalogeNavi kayaM, tao pabhii marahaTTavisae 'samaNapUya' tti chaNo payaDei / iyANi paMcagaparihANimadhikRtya kAlAvagraha ucyate For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 27 nizIthavicArA: iya sattarI jahaNNA asiI nauI dasuttaraM ca saya / jai vAsai masire dasarAya tiNi ukkosA // 3154 // arthA yathA-'iya' tti upapradarzane / je AsADhacAumAsiyAto savIsairAe mAse gae panjosaviti tesiM sattari divasA jahaNNao vAsakAlugagahA bhavai / kahaM sattari ? ucyate-caumAsANa vIsuttaraM divasasayauM bhavai, savIsai mAsA paNNAsaM divasA, te vIsuttarasayamajhAo sAhiA sesA sattari / je bhaddavayassa bahuladasamIe pajosaviti tesiM asIi divasA majjhimA vAsakAleoggahA bhavai / je sAvaNapuNNimAe pajjAsaviti tesiM nauI divasA majjhimA ceva vAsakAlogahA bhavai / je sAvaNabahuladasamIe pajjosarviti tesiM dahuttarasayauM majjhimA ceva vAsakAlAggahA bhavai / je AsADhapuNNimAe pajjosaviti tesi vIuttaraM divasasayaM jeTTo vAsakAlAggahA bhavai / sesaMtaresu vi divasapamANa vattavvaM / evamAipagArehi varisArattaM egakhette acchittA kattiyacAumAsiyapaDivayAe avassaM niggNtv| aha magasira mAse vAsai cikhallajalAulA paMthA to avavAeNa pakaM ukAsegA tiNNi vA dasarAyA jAva taMmi khette acchaMti / mArgasira pUrNamAsI yAvat ityarthaH / maggasirapuNimAe parao jai vi sacikhalA paMthA vA vA gADhaM aNuvaraya' vAsaha jai viplavaMtehiM tahAvi avasma nigaMtavvaM / aha Na Niggacchati to caugurugA evaM paMcamAsio jeTThoggahA jAo / tathAhi paNNAsA pADijai cauNha mAsANa majjhaA / tao u sattarI (jahaNNA) hAi jahaNNA vAsuvagahA // 3155 // tathA kAUNa mAsakapa tattheva ThiyANa'tIyamaggasiro / sAlaMbayANa chammAsio a jeToggahA heAi // 3155 // jai asthi payavihAro cau pADivayaMmi heAi niggamaNa / ahavA vi aNitassA ArovaNa puvanihiTThA // 3157 / / For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye artho-vAsAkhette niviggheNa cauro mAsA acchiuM kattiyacAummAsaM paDikamiuM maggasirabahulapaDivayAe niggaMtavaM esa ceva caupADivao / tathA kAiyabhUmi saMthArae ya saMsatta dullabhe bhikkhe / epahiM kAraNehiM appatte hAi niggamaNa / / 3159 // rAyA kuMthU sappe agaNi gilANe ya thaMDilassa asaI / eehi kAraNehi appatte heAi niggamaNa // 3158 // vAsaM va na u viramai paMthA vA duggamA sacikhallA / eehiM kAraNehiM aikate heAi niggamaNa // 3160 // eSa paryuSaNAvicAraH / varSAkAle khette ThavaNA jahA ubhao vi addhajoyaNa addhakAsaM taha havai khettaM / hAi sakosaM jAyaNa mettUrNa kAraNajjAe // 3162 // arthA-puvAvareNa dakkhiNuttareNa vA / ahavA ubhaotti savvao samaMtA addhajAyaNaM saha addhakeAseNa egadisAe khettApamANaM bhavai / umao vi meliu gamAgameNa vA sAsaM jAyaNaM bhavai / 'kAraNajAeNa'tti avavAyakAraNaM meottUNa erisaM ussaggeNa khettaM bhavai / vAsAsu erisaM khettaThavaNa Thavei / tathA uDDhamahe tiriyami ya sakosaM havai savao khettaM / iMdapayamAiesU hisi sesesu cau paMca // 3163 // naimAdijalesu imA vihI / dagaghaTTa tiNi satta va uuvAsAsu na haNaMti te khettaM / cauraTThAi haNaMtI jaMghaddhako vi ya pareNaM // 3155 / / varSAkAle cauccArapAsavaNa khelamattae tiNNi tiNi gihnati / saMjamaoesaTTA bhijejja va sesa ujjhati // 3172 / / dhuvaloo u jiNANa nicca therANa vAsavAsAsu / asahU gilANagassa va ta rayaNi tU naikkAme // 3173 / For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthavicArA: artho-therANa vi vAsAsu dhuvaloo ceva / asahU gilANANaM tu pajosavaNarAI nAikamaMti / varSAsuca-mottuM purANa-bhAviyasaDDhe saJcittasesapaDiseho / mA hohiti niddhammo bhAyaNamAe ya uDDAho // 3174 // arthA yathA-jai so bhaNNai-barasaMte mA nIhi, AukAyavirAhaNA bhavai / tAhe so bhaNAi-jai ee jIvA to nisagamANe kiM bhikkhaM giNhaha ? vizArabhUmi vA gacchaha ? kahaM vA tumbhe ahiMsagA sAhavo ya bAsAtu calaNe na dhoti pAyalehaNiyApa nilihaMti ? tAhe so bhaNAi-asuI cikkhalaM mahiUNa pAyA na dhovaMti, asuiNo epa samalassa ya kao dhammo? | pavaM vippariNao nikkhamai / sAgAriyaM ti kAuM sAdhavA pApa dhAMti to asAmAyArI pAusadoso ya / vAse paDate abhAvie sehe vasahIo anite jai maMDalIe bhuMjai to uhAhaM karei, pANA iva ee paropparaM saMsadraM bhujati / ahapi Nehi biTTAliA tAhe vippariNamai / aha maMDalIe na bhuMjai tAhe asamAyArI / jai vA te sAhavA nisaggamANe mattapasu uccArapAsavaNAI AyaraMti, so ya taM daTTa vippariNAmejA / varSAlu ca-maNavayaNakAyagutto ducariyAI ca niccamAloe / ahigaraNe u durUvaga pajjoo ceva damaoya // 3179 // pratiSThAviSayo yathA-tAhe so vijamAlI bhaNAi-iyANiM kiM mayA kAya ? accuyadeveNa bhaNiyaM bohinimittaM jiNapaDimAvayAraM karahi / tao so vijamAlI aTTAhiyAmahavaMte gaMtuM cuhimavaMta gosIladArumayaM paDimaM devayANubhAveNa nivvattei, rayaNavicittAbharaNehiM savAlaMkAravibhUsiyaM karei / tayA tAhe pabhAvaI pahAyA kayakouyamaMgalA sukilavAsaparihANaparihiyA balipuSphadhUvakaDacchyahatthA gayA / tao pabhAvaIe savvaM balimAdi kAuM bhaNiyaM-'devAhidevo mahAvIravaddhamANasAmI tassa paDimA kIrau' For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye tti paharAhi vAhio kuhADo, egaghAe ceva duhA jAyaM, pecchaMti ya puvanivattiya-savvAlaMkAravibhUsiyaM bhagavaopaDema, sA NeuM raNNA gharasamIve devAyayaNaM kAuM tattha ThaviyA / tattha kiNhaguliyA nAma dAsaceDI devasussUsAkAriNI niuttA / ami-cAuddasIsu ya pabhAvaI devI bhattirAgeNa sayameva (rAu) naTTovahAraM karei / rAyA vi tayANuvittIe muraye pavAei / aNNayA puNAvi pabhAvaIe pahAyakayakouyAe dAsaceDI vAhittA devayagihapavesA suddhavAsA ANehi tti bhaNiyA / te ya suddhavAsA ANijjamANA kusuMbharAgarattA iva aMtare saMjAyA / iti zvetadhautikabalipratiSThAvicAraH / caMpAnagarI aNaMgaseNo suvaNNakArI, vijamAlI jakkho, nAilo sAvao, kiNhaguliyA, udAyaNo / ujjeNI viinbhayAo asIi joyaNAI caMDapajoA rAyA / disuyamaNubhUyaM jaM vattaM paMcaselae dIve nalagirI suvnnnnguliyaa| puvAdhIyaM nassai navaM ca chAo na paJcalo ghettaM / khamagassa va pAraNae varisati asahU ya bAlAI // 3207 // varSatibhikSAM kurvati / dhuvaloo u jiNANaM varisAsu ya hoi gacchavAsINaM / uDu taruNe caumAsI khura-kattari chalahU gurugA // 3213 // paDhamaMmi samosaraNe vatthaM pAyaM ca jo paDigAhe / so ANA aNavatthaM micchatta-virAhaNaM pAye || 3222 / / pajosavaNe kese gAvIlomappamANamette vi / jo bhikkhU vAiNAvatI so pAvai ANamAINi // 3210 // Dagalaga-sasarakkha kuDamuha-mattagatigaleva-pAyalehaNiyA / saMthAraphalagapIDhaga nijogo ceva duguNI u // 3238 / / For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 31 nizIthavicArA: purimA u usabhasAmiNo sissA, carimA vaddhamANasAmiNo / parsi esa kappo ceva / jaM vAsAsu pajjosavijaMti, vAsaM paDau vAmA vA / majjhimayANaM puNa bhaiyaM-pajjosaviMti vA na vA / jai dosI asthi to pajjosaviMti iharA no / maMgalaM ca vaddhamANasAmititthe bhavai / jeNa ya maMgalaM teNa savvajiNANaM cariyAI kahijjaMti, samosaraNANi ya, suhammAiyANa therANaM AvaliyA kahijjati / " paDhamaMmi samosaraNe jAvazyaM patta-cIvaraM gahiyaM / savvaM vosiriyavvaM pAyacchittaM ca voDhavvaM // 3253 // puNNami nimgayANaM sAhammiyakhettavajie gahaNaM / saMviggANa sakosaM iyare gahiyaMmi giddhati // 3258 // sakhitte parakhitte do mAse pariharantu giti / jaM kAraNaM na niggayA taMpi bahiM jhosiyaM jANe // 3260 // cikkhalla - vAsa-asivAiesa jahiM kAraNesu u na niMti / dite paDisehittA geGkhati u dosu puNNesu // 3261 // fare va samosaraNe mAsA ukkosagA duve huMti / omaMthagaparihANI ya paMca paMcega ya jahaNNe // 3266 // mAsakalpe ityarthaH / iti varSAdivicAraH / jai vi ya phAlugadavvaM kuMthU - paNagAdi tahavi duSpassA | paJcakakhaNANiNo vi hu rAIbhattaM pariharati // 3411 // jai vi ya pipIligAI disaMti paIva - joiujoe / as vi khalu aNAiNaM mUlavayavirAhaNA jeNa // 3412 // uvAiyaM aNovAiyaM vA jaM puNNabhadda- mANibhadda-savvANa - jakkha mahuDimAiyANa niveijjara, so duviho- nissamanissAkaDo ya / iti baliH / For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye aTThArasa purisesuM vIsaM itthIsu dasa napuMsesu / pavvAvaNA aNarihA analA aha ettiyA bhaNiyA // 3505 // analA:-pravrajyAyA ayogyA: / / bAle vuDDhe napuMse ya jaDDe kIve ya vAhie / teNe rAyAvayArI ya ummatte ya adaMsaNe // 3506 // dAse duTe ya mUDhe aNatte jugie iya / uvaddhae ya bhayae sehe nippheDiyAiya // 3507 // ete aSTAdaza puruSA:pravAjayituM na kalpante / eta pavASTAdazabhedAH gurviNI-bAlavatsAbhyAM sahitAH strIpakSe viNshtirbhedaaH| paraM napuMsakadAre visesI itthINaM, itthInapuMsiyA itthIvedo vi se napuMsagadapi veei / adasaNI--andhaH / aNatte-riNavAn / juMgio-jAtyAdidRSita: kuNTamaNTo vA / uvasaMpayaM baddho obaddho / bhaiu-mUlyakarmakara: / sehanippheDiu-aTTavarisAiu mAimAIhiM amuklio| napuMsakabhedA yathA paMDae vAipa kIve kuMbhI IsAlae iya / sauNI takkammasevI ya pakkhiyApakkhie iya // 3561 // sogaMdhie ya Asatte vaddhie cippie iya / / maMtosahI uvahae isisatte devasatte ya // 3562 // gaathaadvym| arthastu-paMDago-napuMsakaH / vAtigI-jassa vAyavaseNa liMga uDDhe ceva ciTThai / kuMbhI-jassa vasaNA sujaMti / yasyeA utpadyate abhilASaH sa IrSyAluH / ukkaDaveyattaNAo sauNI va sauNI / takammapaDisevI-jayA bIyanisaggo tayA sANo iva jIhAe lihai / sukkapakkhe sukkapakkhe aIva mohumbhavo 'apakkha'tti kAlapakkho tattha appo bhavai sa pkkhiyaapkkhio| subha-sAgAriyassa gaMdhaM maNNai tti sogaMdhI / Asatto-itthIsarIre / vaddhio-badhitaH / jassa jAyamettassa aMguTTapaesiNImajjhimAhi camaDhijjati sa cAppao ityarthaH / For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 33 nizIthavicArA: UNaTTe natthi caraNaM pavvAvito vi bhassaI caraNA / mulAvarohiNI khalu nArabhaI vANio cehUM // 3532 // nyUneSu aSTavarSeSu na pravrajyetyarthaH / mAgaddaddhavisayamAsAnibaddhaM amAga | aTTavihAM vAhI jara - sAsa-kAsa- dAho aisAra bhagaMdale ya sUle ya / tatto ajIrAyaga Asu virecA hi rogavihI // 3647 // ulUgacchI-rayaharaNAo ayomayaM kIlayaM kaDhiUNa dovi acchINi uddharita Dhokkeda / iti rajoharaNe lohakIlikAkSarANi / pacchAva huMti vigalA AyasyittaM na kappaI tesiM / sIsI ThAvayavyA kANagamahiso va nimnami // 3710 // artha- jai pacchA sAmaNNabhAvaDio sarIrajuMgio haveja, sAM aparivajA / jara so AyariyaguNAMveo tahA vi Ayario na kAyavyAM / aba pacchA Ayario vigalA hoja teNa sIsI Thatreyavvo, apaNA appamAsabhAvI ciTTai / jo cAyario sa kANagamahisAM / jahA sA apagAse cira, tahA guruvi / ime gubviNI dosA-ukkAMseNa dvAdaza varSANi garbhatvena tiSThatItyarthaH / hastapAdakarNanAsAkSivarjitaM biMbaM mRgAvatIputravat, vaikRtaM sarpAdivat bhavet / puvaM jAhe satyapariNNA suttaoM ahiyA, tAhe ubaTTAvaNApatto bhavai / dasaveyAliya upapattikAlao puNa jAhe chajIvaNiyA ahiyA / jaddivasaM ubaTThAvi tadivasa kesiMci abhattaTTAM bhavadda, kesiMci AyaMbile, kesiMci nivvitiyaM / kesiMci na kiMci, jassa vA jaM AyariyaparaMparAgayaM chaTTaTTamAiyaM karAvijai / ( 3753 gAthA cUrNaiI) jaM egaMgiyaM khuddApasamaNe asamatthaM AhAre ya aIi, taM AhAreNa saMjuttaM asaMjuttaM vA AhAro caiva nAyavtrAM / jahA asaNe loNaM hiMgUjIrangi maMDa ca asaNaM / ( 3790 gAthAcUNoM ) For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 34 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye je me ANati jiNA avarAhA jesu jesu ThANesu / teha aloeDa uvaDio savvabhAveNaM // 3873 // jaha sukusalo vi vejjo aNNassa kahe appaNI vAhiM / vejassa ya so souM to paDikammaM samArabhae || 3860 || jANateNa vi evaM pAyacchittavihimappaNI niuNaM / taha vi ya pAgaDataragaM AlopayacvagaM hoi // 3861 / / taNakaMbala pAvAre kAyavatUlI ya bhUmisaMthAre / emeva aNahiyAse saMthAggamAi paluMke // 3907 // patAni anazanina: kalpante itizeSaH / ya jati tAva sAvayA kulagirimaMdaravisamakaDagadugge | sAhati uttima ghitidhaNiyasahAyagA dhIrA / / 3912 / / kiM puNa aNagArasahAyapaNa aNNANNasaMgahavaleNa / paralIio na sakai sAheuM uttimo aTThI // 3913 // savvAhiM viddhIddhiM savve vi parIsahe parAittA / Had a tigarA pAovagayA u siddhigayA // 3916 // avasesA aNagArA tItapaDuppaNNaNAgatA sabve / keI pAogatA paccakkhANigaNiM keI || 3917 // savvAo ajAo savve vi ya paDhamasaMghayaNavajjA | save ya desaviratA paccakakhANeNa u marati / / 3918 / / savvasuhRppabhAvAo jIvitasArAtAM savvajaNitAtAM / AhArAtI na taraNaM na vijatI uttimaM lAe // 3919 / / vigahagate ya siddhe mAttu lAyaMmi jattiyA jIvA / savve savvAvatthaM AhAre huMti uvauttA || 3920 / / taM tArisagaM rayaNaM sAraM jaM savvalogarayaNANaM / savvaM paricacattA pAovagatA pariharati / / 3921 / / as parIsadehiM vAulIuvetaddhatI vA vi / For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthavicArA: AbhAsija kayAtI paDhamaM bitiyaM va Asajja // 3923 // haMdI parIsahacamU jAheyabvA maNeNa kApaNaM / to samaradesakAle kavayatullo u AhAro // 3925 // iti gAthAdvayam anazane bhaktadAnArtham / kammamasaMkhejabhacaM khavei aNusamayameva Autto / annataragami joge veyAvacce viseseNaM / / 3904 / / cAujAyaM-jAiphalaM kAlayaM kappUra lavaMga / jai tesiM jIvANaM tattha gayANaM tu lohiyaM hAjA / pIlijaMte dhaNiyaM galenja taM akkhare phusiu / / 4007 // jahA tilesu pIlijjatesa tesu telaM nIti tahA jai tesiM ruhiraM hAjA, to potthagabaMdhaNakAle tesiM jIvANaM suTTa pIlijjaMtANaM akkhare phusi hiraM galeja ityartha: / / duppaDilehiyadRsaM addhANAI vivitta geNhaMti / gheppai potthagapaNagaM kAliganijattikosaTTA // (4020) mehAugahaNadhAraNAiparihANi jANittA kAliyasuyaTTA kAliyasuyanittinimitta vA pAtthagapaNagaM gheppar3a, kAsA tti samudAya ityarthaH / sAhUNaM dAhAmi tti maliNaM dhAvA vihi ajANato dhAumAisu rattaM kA dalAi rayagasajiyaM nippaMkakayaM ca cakkhiM amuimuvalitaM dhAu suI eyAvatthaM kayaM sAhUNA paDisiddhaM puraHkarmatvAditizeSaH / (nAthA cU0 4107) puvAe bhattapANa ghettUNa je uvAiNe carimaM / so ANA aNavatthaM micchattavirAhaNa pAve // 4141 / / uvAiNai-atikrAmati / nissaMcayA u samaNA saMcaiu gihI u hoMti dhAritA / saMsatta aNuvabhAgA dukkhaM ca vigiciuM hoi // 4154 // gAthAdvayena prathamapauruSyAM gRhItaM caturthyAM na zuddhyati / For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 36 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye je bhikkhu ughagaraNa vahAve gihi ahava apaNatithIhi ! AhAraM vA dejA paDuJca taM ANamAINi // 4204 / / satta u vAsAsu bhave dagaghaTTA tiNi hoti uubadre / je una harNati khettaM bhikkhAcariyaM ca na harIti // 424 / theruvamA akaMte matte ratte gha jArisaM dukkhaM / pameya ya avvattA viyaNA egidiyANa tu // 4263 / / gihinikkhamaNa-pavese AvAha vivAha vikkayakae vA gurulAghavaM kahite gihiNo khalu saMpasArIA // 4362 / / saMpasArakaH sa sAdhuH syAdityarthaH / jAI kule vibhAThA ityAdi (4812) gAthAyAM'tunAi sippa NAvajaga ca kasmeyAvajjati / vyAkhyA-anAvarjakaM karma, itarat Avarjaka zilpamityarthaH / umgAikulesu vi emeva gaNe maMDalappavesAI / deuladarisaNamAsA uvaNayaNe iMDamAI vA // 4415 // vyAkhyA-prathamaM padaM gatArtham / maMDalamAlihiyaM daTTa sallAigaNestu hINAhiyaM vivarIyaM vA tattha vi appANa jANAvei / gaNAMta gayaM / sippe ahiNaghaDaNa cirakaya vA sippayaM daTTAi-aho : devakulassa uvaNao uvasaMghArI saMvaraNetyarthaH / pahANI vA apahANA tti / aho ! AyAmavitthare daTuM bhaNAi--ecaie daMDe yassa u tti / ida daMDo hasta ucyate / iti gAthArtha: / kattari poyaNAvekkha vatthu bahuvittharesu emeva / karamena ya sippesu ya sammamasamse sUiyarA // 4426 // gAthArtho yathA-kari-epa kA. payoyaNa-kAraNaM daviNaM taM ca avekkha-dRSTvA batthu (khA) usliyAi bahuvitthara-aNegabheyaM / etAni dRSTA sUyayA asUyayA vaktItyarthaH / / niggaMtha saka tAvasa gezya AjIva paMcahA samaNA / tesiM parivesaNAe lobheNa baNeja ko ayaM // 4420 // For Private And Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthavicArA: arthA yathA-nigathA-sAha khamaNA vA, sakkA-rattApaDA, tAvasAvaNavAsiNo, geruyA - parivAyagA, AjIvigA -- gosAlagasissA paMDarabhikkhuyA vi bhannati / iti gAthArthaH / 'paeNa majjha bhAvo viddho loge paNAtahayajami'tti (4428) gAthApUrvAddhavyAkhyA-paNAtahajjaMmi imaMti loge jo maNogayaM bhAvaM jANai tassa logo AuTTai / vizuddho nA ityartha: / 'chinnamachinne duvihe' ityAdi (4509) gAthAyAM-tadulaghayAI jattha parimANa-paricchinnA dijjati so chino bhaNNai / tappaDivakkho achinnA ityarthaH / hatthassa chanbhAyA-jahA aMgulINaM aggapavvA paDhamabhAgo, bIo majhApAra bhAgA, taio aMgulImUle bhAgA, AurehAe cauttho bhAgo, aMguTTassa abhiMtarakoDie paMcamI bhAgo, seso cha8o bhAgo / evaM haste bhAgA: SaT / deso va sovasamgo vasaNI va jahA ajaanngnriNdo| rajja viluttasAraM jaha taha gacchovi nissAro // 4796 // itthI jUyaM majjaM migavva vayaNe tahA pharusayA ya / daMDapharUsattamatthassa dUsaNaM satta vasaNANi // 4799 // paNNavaNijA bhAvA aNatabhAgo u aNabhilappANaM / paNNavaNijANaM puNa aNaMtabhAgA sunibaddho // 4823 // jaM caudasapuvvadharA chaTANagayA parApparaM huMti / / teNa u aNaMtabhAgo paNNavaNijANa jaM vuttaM // 4824 // akkharalaMbheNa samA UhiyA huti maiviseseNa / te vi ya maivisesA suyanANabhatare jANa // 4825 // jAyaNasayaM tu gaMtA aNAhAreNa tu bhaMDasaMkaMtI / vAyA agaNI dhUmehi ya viddhattha hAi leoNAI // 4832 // hariyAlamaNAsiliM pippalI ya khajjara muddiyA abhayA / AiNNamaNAiNNA tevi hu emeva nAyavA // 4834 // For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 38 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye khajarAdayo aNAiNNA ityartha: / sAmaNNa pariNAmakAraNa jahA-- AruhaNe AruhaNe nisiyaNa gANAiNaM ca gAumheM / bhUmAhAscche o upakrameNa tu pariNAmo // 483'5 / / ucakkamaNa-svakAyaparakAyazastram / pattANa puSphANa saraduphalANa taheva hariyANa / viTami milANaMmI nAyavvaM jIvavippajaDhaM // 4840 // je taruNaM baTTiyaM abaddhaTTiyaM vA jAva kAmalaM tAva saraduphala bhaNNA, vatthulAi hariya vA / jai jaM jaM gurUhi ciNNa' taM taM pacchimehi aNucariyavvaM, to titthagarehiM pAhuDiyA sAijiyA pAgAratiya devacchaMdao pIDhaM ca aisayA ya eya tehi uvajIviya amhavi evaM kiM na uvajIvAmo ? ucyate-na sabahA aNudhammo, yato guruH tIrthakara: atizayA: tasyaiva bhavanti nAnyasya / anudharmatADatra na cintyante 'so titthayarajIyakappI tti kAu' tIrthakarakalpatvAdeva / (4855 gAthA cUrNA) je bhikkhu vatthAI dijA gihi ahava aNNatitthINa / paDihAragaca tesi paricchae ANamAINi // 49.80 / / bahUNi vA vatthANi uppAeyavyANi tAhe piDapaNaM sabve uTuMti / gaNitti Ayario ta mottUga, AyariyA puNa jai appaNA hiMDati to caugurugA ubhAvaNa dose hi Ayariu hutau appaNA hiMDaittUNa eyassa ArayattaNapi eyArisaM ceva cIrANepi NAhai / pagaI pelavasattA lobhijai jeNa teNa vA itthI / avi ya hu moho dippai tAsiM sairaM sarIrelu // 5073 / / athA-jeNa teNa vatthamAiNA lobhijai, dANalobhiyA ya akajjapi karei, aviya tAo bahumohAo, tesiM ca purisehiM saMlAcaM karatIrNa dANaM ca gehatINaM purisasaMpakAoM mAho dippai saharaM sarIrasu / tata: saMyatyA vastrANi svayaM na gRhNanti itizeSaH / For Private And Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthavicArA: navabhAgakae patthe causu vi koNesu hoi vatthassa / lAmI viNAsamanne aMte majjhesu jANAhi // 5086 / / navabhAgakapa vatthe causu, tammanjhesu ya dosu epasu chan aMtavibhAgesu lAbhI bhavai / 'viNAsamanne'tti anne majjhillA tinni vibhAgA temu viNAma jANihItyartha: / aMjaNa khaMjaNakaddamalitte mUsagabhakkhiya ambhividaDDhe / tuNNiya koTTiya pajava lIDhe hoi suhoasuro vA / / 5087 / / pajavalIDha-cavitam / caurA ya diviyA bhAgA doNi bhAgA ya mANusA / AsurA ya duve bhAgA majjhe vatthassa rakkhaso / / 5088 // devenu uttamA lAmo mANusenu ya majjhimA / Asuresu ya gelapaNa majjhe maraNamAise / / 5089 // ussaggeNa nisiddhANi jANi ivvANi saMthare muNiNo / kAraNajAe jAe savANi vi tANi kappaMti / / 5245 / / navi kiMci aNuNNAyaM paDisiddha vAvi jiNavariMdehiM / esA tesiM ANA kajje sacceNa hoyavvaM / / 5248 / / imAoM satta piMDesaNAo-dAyago asaMsaddhehiM hatthamattehiM dehitti asaMsaTTA, saMsaddhehiM hatthamattehiM saMsaTTA, jattha uvakkhADiya' bhAyaNe tAo uddhariya' dei chabvagAisu esa uddhaDA, jassa dijamANassa davavassa niSphAvacaNagAigassa levo na bhavai sA appalevA, jaM paripasageNa paDisevaNAe parassa kaDacchuvAiNA ANiyaM teNa ya taM paDisiddhaM taM tahukkhittaM ceva sAhussa dei pasa uvAhiyA, jaM asaNAigaM bhoukAmeNa kaMsAibhAyaNe gahiyaM bhuMjAmi tti asaMsaTTie ceva sAhU Agao taM ceva dei esa uggahimo, jaM asaNAigaM gihi ujhiukAmo sAhU ya uvaTTio taM tassa dei na ya taM koi aNNo dupayAi ahilasai esa ujhiyadhammo / For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye osaNNo vi vihAre kammaM sidilei sulbhyohiio| caraNakaraNaM visuddhaM uvavUheto parUveto // 5436 // chammAse uvasaMpaya jahaNNa bArasa samA u majjhimiyA ! AvakahA ukkose paDicchasIse tu jAjIvaM // 452 // suyasuhadukkhe khette magge viNaNe ya hoi boddhave / uvasaMpayA ya esA paMcavihA desiyA mutte / / .521 // paDileha diya tuyayaNa nikkhivaNAyANa viNaya sajjhAe / Aloya-ThavaNa-bhattaTTa-bhAsa-paDalaga-sejAyarAIsu / / 5555 // athoM-pakkhiyAisu AloyaNaM na pauMjati bhattAi vA na AlopaMti, saMkhaDIe vA bhattaM AlopaMti nirIkSante ityarthaH / ThavaNakulANi na Thaviti, visaMti bhattaTuM, maMDalie na bhuMjaMti, guruNo vA Aloge na bhujaMti, agArabhAsAhi bhAsaMti, paDalapahiM ANiya abhihaDaM bhujaMti sejAyarapiMDaM vA bhuMjati AimgahaNeNaM ugmAi na sohiMti iti gAthArthaH / rAi sadde Aesa durga-saMjhA rAI saMjhAvagamo rAI / so rAyAvaMtivai samaNANaM sAvao suhiyANa / paccaMtiyarAyANo sanve saddAviyA teNa // 5752 / kahio ya tesiM dhammo savittharo gAhiyA ya sammattaM / appAhiyAya bahuso samaNANa sAvagA hoi // 57.3 // aNuyANe aNujAI puSphAruhaNAi ukkhiraNagANi / / prayaM ca ceiyANa te vi sarajjetu kAriti // 5754 // jaha maM jANaha sAmi samaNANa paNamahA suvihiyANa / davveNa me na kajaM eyaM khu piyaM kuNaha majjhaM // 5755 // vIsajiyA ya teNaM gamaNaM ghosAvaNaM sara jjesu / sAhaNa suhavihArA jAyA paJcatiyA desA // 5756 // samaNa bhaDamAviesuM tesu rajjesu esaNAIhi / sAha suhapavihariyA teNaM ciya bhaddagA te u // 5757 // For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizItha-vicArAH cUrNiyathA-teNa saMpaiNA raNNA visajjiyA, sarajjANi gaMtuM amAghAyaM ghosiMti, cezyahare kariti rahajANe y| aMdhadamiDakudukamarahaTTayA ee paJcaMtiyA, saMpaikAlAo Arambha muhavihArA jAyA / saMpaiNA sAhU bhaNiyA-gacchaha ee paJcaMtavisae bohitA hiMDaha, tao sAhUhiM bhaNiyaM-ee na kiMci kappAkappaM vA esaNaM vA jANaMti kahaM viharAmo? tAhe teNa saMpadaNA 'samaNagAhe' ityAdi / pratiSThAvicAra: ssoddshaaNddeshe| rahagao pupphaphale khajage ya kavaDagavatthamAI ukkhiraNe karei / takaMtaparaMparao paloTTachinne ya bheya kAyavaho / himusalAlavicchuga saMcayadosA pasaMgo ya // 5766 // asthAnamukte bhktaado|| AhAra uvahidehaM guruNo saMghaTTiyANa pAehiM / je bhikkhU na khAmeha so pAvara ANamAINi // 5781 / / gurusaMstArakasthAne na pAdo moktavyaH, yata: - kamareNu abahumANo aviNaya pariyAvaNA ya hatthAI / saMthAragahaNamato ucchuvaNasseva vaha rakkhA // 5783 // yathA vRtirakSAyAM ikSuvanaM rakSitameva / evaM gurusaMstArake rakSite murakhopi rakSitA ityrthH| kappA AyapamANA aDAijA ya vitthaDA hatthA / eyaM majjhimamANa ukkosaM huMti cattAri // 5794 // ukkoseNa cattAri hatthA dIhattaNeNa, eyaM pamANaM aNuggahatthaM aurANa bhavai, puhutte vi cha aMgulA samahiyA kanjaMti / daDho jo colapaTTo so dIhattaNe do hatthA vitthAreNa hattho so duguNo kao samacauraMso bhavai / ja / daDhadubbalo so dIhattaNeNa cauro hatthA so vi cauguNo kaa hatyametto cauraMso bhavaha colapaTTa ityarthaH / For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye vArattapuraM nagaraM tattha abhaggaseNo rAyA, tassa amaJcago bArattago nAma so gharasAraM nisiuM pavvaio, tassa putteNa piubhattIe devakulaM kArAviya, rayaharaNamuhapottiyapariggahadhArI piupaDimA tattha ThAviyA / iti sthApanAcAvicAraH / paDhamusseimamudayaM appakappaM ca hoi kesiMci / taM tu na jujai jamhA usiNaM mIsaM tu jA vaMDo // 5971 / / marejja saha vijAe kAleNaM Agae viU / apattaM ca na bAe jA pattaM ca na vimANae // 6230 // gihi annapAsaMDi vA padhajjAbhimuhaM sAvagaM vA chajjIvaNIya tti jAva suttao, asthao jAva piMDesaNA, esa gihatthAisu avvaao| paMcaviho mAso-nakkhatto, caMdo, uU, AicI, abhivaDio y| tathAhi - ahoratte sattavIsaM tisatta saTTibhAga nakkhano / caMdo auNattIsaM bisaTi bhAgA u battIsaM // 6284 / / u umAsI tIsadiNo AiJco hoi tIsa addhaM ca / abhivar3io bi mAso pagataM puNa kammamAseNaM // 6285 // ekkatIsaM ca diNA diNabhAgasayaM tahekkavIsA ya / abhivaDio u mAso cautrIsasaeNa cheeNaM // 6286 / / cUrNiyathA-nakkhattamAso sattAvIsaM ahAratto tisatta'tti ekavIsaM ca satasaTTi bhAgA, pasa lakkhaNI parimANao ya nakkhattamAso / caMdamAsI auNattIsaM ahAratte battIsaM ca bisttibhaagaa| uumAso tIsaM ceva punnA dinnaa| AiccamAso tIsaM diNA diNAddhaM ca / abhiDio ahimAsago bhaNNai / eesi paMcaNDa mAsANaM iha 'pagati ahigAro kammamAseNaM, kammamAsI tti uumAsI / abhivADayarasa ima pamANa-pakatIsaM divasA divasassa ya cauvI For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 47 nizItha - vicArA: samayakhaMDiyassa egavIsuttaraM 31-121/124 ca bhAgasayaM ahimAsagayamANaMti kAlamAse ahegArA tattha vi uumAseNa, sesA sIsassa vikocaNaTTA saMNiyA / kammamAse sAvanamAso uumAso ityekArthAH | pari saMcchara ukkIsaM bArasaNDa varisANaM / samapunnA AyariyA phagavaiyA vi vigati // 6313 // ityAlocanAdinAni / attha // 6614 // kuNai / gacche // 6695 // jIkA vihito Na bhaddao jantha sAraNA natthi / daMDe va tADitI sa bhaddao sAraNA jaba samNamuvagayANaM jIviyavavarovaNaM naro evaM sAraNiyANaM Ayario acAio duvina khalai jo paMthe so same kahaM khalai / kajje vi'vajjabajjI se kahaM seveja dappeNaM ? // 6698 // amhe va emmA AsI varddhati jattha soyArA / ii gAravala hukaraNaM kahae na ya sAvae lajjA // 6699 // iti nizIthavicArA: samarthitAH / subhASitagAthA nizIthe sUIpayappamANANi para chiddANi pAsasi / apaNo bilamettANi pAsaMto vi na pAsasi || siriya maimaM tusse aisiriM no upatthae / atisirimicchaMtIya therIe viNAsio appA // uttaraguNA ime - piMDasa jA visohi samiio bhAvaNA tavo duviho / paDamA abhiggA vi ya uttaraguNamo viyANAhi || 6534 | paJca varddhati kaunteya ! sevyamAnAni nityazaH AlasyaM maithunaM nidrA kSudhA krodhazca paJcamaH // darzanaviSape sulamA amUDhadiTThI seNiya uvajUda thirakaraNa sADho / bacchalaMmiya vaharA pabhAvagA aTTha puNa hu~ti // 32 // aisesa iDi dhammahi kavi vAi Ayariya khamaga nemitti / vijA rAyA gaNasaMbhayA ya titthaM pabhAviti // 33 // For Private And Personal Use Only ---- Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye puvaM apAsiUNaM chUTe pAyami jaM puNo pAse / na ya tarai niyatte pAyaM sahasAkaraNameyaM / / 2.7 / jaMghaddhA saMghaTTo nAbhI levo pareNa levuvari / ego jale thalegI nippagalaNatIramusagI / / 195 / / ego jale thalego-gagane ityarthaH / bhASyagAthAkaMjiya AyAmAsaha saMsaTTasuNodagesu vA asaI / phAsugamudagaM tasajadaM tassAsai tasehi jaM rahiyaM // 200 / / kajiyaM desIbhAsAe AranAlaM, AyAma-avassAmaNaM, saMsaTThodagaMgorasAdibhAjanadhAvanaM / jA ceTTA sA savA saMjamaheuM tu hoi samaNANaM / saMsatturassae puNa paJcakkhamasaMjamakarI mo // * 62 / / taddivasakayANa u sattuyANa gahiyANa cakkhupaDilehA / teNa paraM navavAre asuddhe nisiretare bhuMne ! 280 / / prathamadinAdanantaradineSu nava vArA: pratyupekSaNIyAH ityarthaH / uDDAharakkhaNaTThA saMjamaheuM va bAhige teNe / khettaMmi va paDiNIe sehe vA khippaloe vA / / 321 / / rUpagata-rUpasahagatamaithunasya lakSaNaM yathAjIvarahio u deho paDimAo bhUsaNehiM vAvi juyaM / svamiha sahagayaM puNa jIvajuyaM bhUsaNehi vA // 354 // kAraNapaDisevA vi ya sAvajjA nicchae akaraNijA / bahuso viyAhattA adhAraNijjesu atthesu // 459 // asivAikAraNesu uppaNNesu jai aNNo natthi nANAisaMdhaNIvAo to viyAreUNa appabahutaM adhAraNijjesu artheSu pravartitavyamityarthaH / kAmopazamArtha gAhAnivigai nindale ome tava uddhaTThANameva umbhAme / veyAvaccAhiMDaNa maMDali kappaTTiyAharaNaM / / 574 / / For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir kalpavicArA yathA bRhatkalpasya vicArA: nirbalaM caNakAdItyarthaH / Ama-UnodagtetyarthaH / ubhAme - grAmAdau / maMDali- sUtrasyetyartha: / cilimilIgAthA yathA itthapaNagaM tu dIhA nihattha-doniyA asaI khomA / eyamANaM gaNaNekamekkagaccha ca jA veDhe // 652 // sUcI gAthA -- uvagAhiyA sUyAiyA tu pakkakae gururuseva / gacchaM ca samAsajA aNAya sesekkasesesu // 663 // sUI pippalau nahaleyaNaM kannasohaNaM uvagrgAhiovagaraNa papa ya pakkekA gurussa bhavaMti / sesA tehi ceva kajja karaMti / mahalagaccha va samAsajja aNAyasA-aloddamayA vaMsasiMgamaI vA sesasAhUNa pakkekkA bhai / tiSNi hatthA daMDA dANi u hatthe vidaMDa hoI | laTThI AyapamANA vilaTThi cauraMguleNUNA // 700 // tidupari phAliyANaM vattha jo phAliyAM tu saMsIve / paMcaNDa' egayare sA pAvara ANamAINi // 787 // veluma vettamao dAruma vAvi daMDao tassa / rayANa pamANamettA tassa dasA huti bhaiyaccA // 830 // joharaNagAtheyam / seva gamo niyamA samaNINa pAyapucchaNe duvihe / navaraM puNa NANattaM cappaDau daMDao tAsi // 844 // patA api nizIthagAthA: / sammatte puNa laddhe paliyapuhutteNa sAvaja ho / caraNAMva samakhayA puNa sAgarasaMsaMtarA huMti // 106 // evaM aparivaDie sammatte devamaNuyajamme / aNNayara sedivaja egabhaveNa va savvAI // 107 // uvasAmaga sAsAyaNa khayovasamiyaM ca veyaya khaiyaM / sammattaM paMcaviha jaha lagbhai ta tahA vocchaM // 90 // 49 For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye 'desakulajAirUvI' tyAdigAthAsu aNAsaMsI-na sAyArehitA ghasthAINi AsaMsai / AsannaladdhapaibhI-paravAiNA AbhaTTho lahu uttaraM dAhii / sivo-akohaNo sAmI-aghoradiTTI / taM puNa ceiyanAse taddabaviNAsaNe duvihabhee / bhattAvAhiyocchera abhivAyaNa-badhaghAyAI / / 389 // artho yathA-ta zRGgakArya 'neiyanAsatti / louttaragharapaDimaviNAse ceiyadavyaviNAse / duvihabheya tti / mAraNe u paccAvaNe ya jo vA bhattaM ti-bhikkha vArei, uhi vA vArai, jahA vA koi bhaNejA baMbhaNe abhivAeha, jo vA baMdhai, jo vA pahArahi piTTAveha / AiggahaNeNaM jo vA nivisae ANavei / paTTivaMso do dhAraNA ya cattAri muulveliio| mUlaguNehi uvahayA jA sA u ahAkaDA vasahI // 582 // vaMsagakaDaNukkaMbaNa chAyaNA levaNa duvArabhUmI ya / sapparikammA bamahI esA mUluttaraguNenu // 583 // dRmiya dhUmiya vAsiya ujjoiya bali kaDA avattA ya / sittA saMmaTTA vi ya visohikoDigayA vasahI // 584 // kAlAikaMtIvaTThANA abhikaMta aNabhikatA ya / vajA ya mahAvajA sAvaja mahappakiriyA ya // 592 // uuvAsAsamaIyA kAlAIyA u sA bhave sejA / sA cava uvaTThANA duguNAduguNaM ajittA // 59 // jAvaMtiyA u senjA annehiM niseviyA abhiktaa| annehiM aparibhuttA abhikaMtA u pavisaMte // 596 / / attaTTakaDa dAuM jaINa annaM kariti vajA u / jamhA ta puvvakarDa vajjati tao bhave vajA // 597 // pAsaMDakAraNA khalu AraMbho ahiNavo mahAvajA / samaNA sAvajA mahasAvajA ya sAhUNa // 598 // For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 51 vRhatkalpasya vicArA: jA khalu jahuttadAsahi vajiyA kAriyA sayaTThAe / parikammavimukkA sA vasahI apakiriyA u // 599 // uubaddhe mAsI vAsAvAsAsu cattAri mAsA / evaM duguNA duguNa apariharatA jattha puNA paMti sA uvaGkANasejjA bhavai / yaduktaMuubaje do mAse vAsA aTTamAse avajitA ei / agne bhaNatijattha vAsAvAsaM ThiyA tIe do vAsAratte aNNattha kAuM jai pai to uTTANA na bhavai / devida-sa da- rAya - gahavAi uggaddoM sAgArie ya sAhasmi | pacavihami parucipa nAyavvo jo ahiM kamai // 669 // aNNAe vi savvaMmi uggahe gharasAmiNA / tAvi sImaM chiMdati sAhU tappiyakAriNo // 679 // gItthAya vihAro bIo gIyatthanissio bhaNio / pattA taiyavihArI nANuNNAo jiNavarehiM // 688 // AyArapakappadharA caudasavI ya je ya ta majjhA | tannissAra vihAroM sabAlabuDDhassa gacchassa // 693 // pati vA dosu vA jattiehi vA kappehi beTTau suha vAyaNaM deha tetti kappeDiM nilajjA kIrai / iti niSadyAvicAraH / pate pIThikAyAH / nakkhattI khalu mAsI sattAvIsaM bhavaMta'horatA / bhAgA ya ekavIsa sattaTTikapaNa chepaNaM // 1128 // aNattIsa caMdo bisaTTi bhAgA ya huMti battIsa / kammo tIsa divaso tIsA addhaM ca Ahacco // 1129 // abhirvADa ekatIsA cauvIsa bhAgasya ca tigahINaM / bhAve mUlAijuo pagayaM puNa kammamAseNaM // 1130 // cUrNiryathA- pattha kAlamAseNaM ahigArI / tattha vi uumAseNa sa eva kammamAsI bhaNNai / esa so mAsAM jo saparikkhevaMsi abAhiriyaMsa kappas niggaMthANa vA nimAMdhINa vA mAsaM vatthae / iti mAsavicAraH / For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra--paryAye AhAvasI pahAvasI mama cAvi nirikkhasi / lakkhio te mae bhAvAjavaM patthesa gahabhA! // 1857 // iu gayA iu gayA maggijjatI na dIsaI / / ahameyaM vijANAma agaDe chUDhA aDoliyA / / 125. / / sukumAlaga bhaddalayA ratti hiMDaNasIlayA / bhaya te nasthi maMmUlA dIhapaTThAo te bhaya // 11.9 // sikkhiyavyaM maNusseNa avi jAgsi taarsN| peccha muddhasilogehiM jIviya parikkhiyaM // 1960 // ujjegI javarAyA, gaddabhillo juvarAyA, dIpiTThA pramaccA, aDAliyA bhagiNI / bhamarehiM mahuyarIhiM ya sUtijai appago ya gaMdhanaM / pAusakAlakalaMbo jati vi NigUDho varNAnaguje // 1144 // kattha va na jalai aggI kattha va caMdA na pAgaDA hoi / kattha varalakkhaNadharA na pAgaDA hoti sappurisA / / 12455 '! vAsAvAse aikkate aTTasu uuddhiesu mAsesu cArI bhavai / mAse mAse'nyatra gamamityarthaH / iti mAsaH / devakula caIyAI baMdittA gharaceiyAI vaMdiyabAI / tattha kAha va jaha saddhi AyArI vaMdao jAi / iyare bhikkhaM ceva hiMDaMtA baMdihiti / tattha jai phAsupaNaM Ayario nimaMtijai to ghettavvaM / emeva ya sannINa vi jiNANa paDimAsu paDhamapaTTavaNe / mA paravAI vigdhaM kareja vAI ao visai / / 2792 / / cUrNiyathA-sAvao koi paDhama jiNapaDimAe paiTThavaNa kareha / iti kalpe pratiSThAvicAra: / nissakaDamanissakaDe vAvi ceie savvahiM thuI tinni / velaM va ceiyANi ya nAu~ ekkekkiyA bAvi // 1804 / / For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir bRhatkalpasya vicArA: nissakaDe ThAi gurU kaivayasahieyarA vae vshi| jattha pUNa anissakaDaM prariti tahiM samosaraNaM // 1805 / / saMviggehi ya kahaNA iyarehi apaJcao na ovsmo| pavajjAbhimuhA vi ya tesu vae sehamAI vA // 1886 // puriti samosaraNa annAsaha nissaceiekhaM pi / iharA logaviruddha saddhAbhaMgo ya saDDhANaM / / 1807 / / eseva kamo niyamA saparikkheve sabAhirIyami / navaraM puNa nANattaM ato mAso bahiM mAso / 2034 / / bahirvasamAnaloke kSetre mAsadvaya kriyate iti / koTasahite mAsadvayavicAra: kalpe // . purao ya maggao yA therIo majjha hu~ti taruNIo / ahAmaNe nigamaNe pasa vihI hoi kAyayoM // 2089 // cUrNiH- purao therIo, maggao vi therIo, majjha taruNIo, evaM bahuINaM / jahaNNeNaM puNa tiNi niggacchati / ettha egA therI purao, egA mAo, taruNI majjhe / masAipesisarisI vasahikhettaM ca dullabha jogga / epaNa kAraNeNaM do do mAsA avarisAsu // 2904 // vatinInAmiti zeSaH / kalpaH / olI nivesaNe vA vaji-tu aTaMti jattha va paviTThA / na ya vadaNa na namaNa na ya saMbhoso na vi ya vitttthii||2216|| olIprabhRtiSu gRheSu yatra sAdhavaH praviSTA: teSu na saMyatyaH anti ityarthaH / 'so rAyAvaMtivai samaNANa' // 3283 // ityAdi kalpabhASye'pi / iti kalpaprathamAddezakavicArA: / / dvitIyasya uvasagapaDisagasejjA AlayavasahI nisIhiyA ThANe / egtttthvNjnnaai'...........|| 3295 // upAzrayasyetyarthaH / 'sAgAriu tti ko puNa kAhe vA kaiviho va se piMDo' 3519 // ityAdi kalpadvitIyAdezake'pi asti / jo taruNo balavaMto tarasa kappA AyapamANA, jo puNa thero so rakhINabalona sakkei saMkuMciu suviu~ tAhe tassa AyapamANAu cha aMgulANi abhahiyaM kIrai / For Private And Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 54 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye pehulleNa vi aDDhAijje hatthehiMto cha agulANi abhahiyANi kIrati / iti kalpavicAraH // kappA AyapamANA aiDhAijA u vitthaDA hatthA / eyaM majjhimamANa ukkosaM iMti cattAri // 3969 // saMthAruttarapaTTA aiDhAijA u AyayA hatthA / tesi vikkhaMbho puNa hatthaM cauraMgula ceva // 3980 // tiNNi kasiNe jahaNNe paMca ya daDha dubalAI gennhejaa| satta ya parijuNNAI eyaM ukkosaga gahaNa // 3986 // vastrANIti zeSaH // akkhA saMthAro yA duviho egaMgieyaro ceva / potthagapaNagauM phalaga biiyapae hoi ukkoso // 4099 // iti sAmAnyena utkRSTa upadhirbhaNita: kalpe / bhASyasya cUNau~ tuakkhA saMthAro dudhiho egaMgio aNegaMgiyo ya / ja vA aNidisittA kIyaMta jai kIya saMta bhaNai imANi mama hohiMti, imANi sesANa sAhUNaM demi tti dalamANassa kappA / aha niddiTTa asAhUNaM aNuvaTThA biyagassa diti asai sehe maNicchamANe vA prittttaaveynvo| iti pravrajyAgrahIturupakaraNavicAra: // samaNINa nANattaM nijogA tAsi appaNo cauro / cauro paMca va sesA AyariyAINa aTTAe // 4234 // pravaaitukAmAyA tinyA upakaraNasajhyeyaM jJeyA // paryuSaNAdivicAra: - ASADhapuNimAe vAsAvAsAsu hoi atigamaNa / maggasirabahuladasamIu jAva pagaMmi khettami // 4280 // 'mamgasirabahuladasamIu' ityAdyartho yathA ghUrNI uktaH - tAhe AsADhapuNNimAe aiMgaMtu paMcahi divasehi pajosavaNAkappa kahittA sAvaNabahulapakkhassa paMcamIe pajosavitI, pajosavittA For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir bRhatkalpasya vicArA: ukkoseNa maggasirabahuladasamIu jAva tattha acchiyavva', kiM kAraNa ezciraM kAlaM ghasaMti ? ai cikkhallo vAsa vA paDai teNa idhara, iharA kattiyapuNNimAe ceSa nigaMtavyaM // ettha u paNagapaNaga' kAraNiga jA svisiimaaso| suddhadasamIThiyANa va AsADhIpuNimosaraNaM // 4284 / / kAUNa mAsakappaM tattheva ThiyANa'tIte maggasire / sAlaMbaNANa chammAsio u jeTThoggaho hoi // 4286 / / aha asthi payavicAro cau pADivayaMmi hoi nigmnn| ahavA vi aNitANaM ArovaNa puSvanihiTThA // 4287 // tathA 'savIsairAe mAse pajosavittA kattiyapuNNimAe paDikkamittA biiyadivase niggayANaM paMcasattara' ityAdi paryuSaNAdiko vicAraH // varSAtikame upadhigrahaNa-vicAra:puNNami niggayANaM sAhammiyakhettavajie gahaNa / saMciggANa sakosa iyare gahiyami gehati // 4288 // cUrNiyathA-jattha sAhammipahiM na kao vAsAratto tattha gehaMti vtthaaii| attha puNa kI vAsAratto tattha sakose joyaNa pariharittA geNhati / 'iyare'tti-pAsasthAItehiM jattha ko vAsAratto tattha tehiM gahie geNhaMti / kiM kAraNam ? ucyate vAsAtu vi geNhaMtI neva ca :niyameNa iyare viharatI / tehi u suddhamasuddha gahie gehati sesaM // 4289 // sakkhette parakhette vA mAsA parihari-tu geNhati / jakAraNa na nigaya taMpi bahiM jhosiya jANa // 4290 // iti varSAtikame upadhigrahaNavicAraH // mAsakalpAnantaropadhigrahaNavicAraH - biiyaMmi samosaraNe mAsA ukkosagA duve iMti / omatthaga parihANiya paMca paMceva ya jahaNNe // 4297 / / For Private And Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye cUrNistu-jattha mAsakapa kariti tattha upahiM upAyaMti, taoM niggaehi do mAse pariharittA geNhiyavaM AgaMtavyaM vA / iti mAsakalpAnantaropadhigrahaNavicAraH // prAvaraNavicAraH -- pANadayAnimitta masagAiNaM jayaNA bhavau tti pAuNai sIe vi pAuNai / iti praavrnnvicaar:|| Ayariyassa AyariyaM pAhuNayamAgaya aNabhudvitassa, Ayariyassa vasabhaM pAhuNayamAgayaM aNabhuTTitassa paka / bhikkhu aNabhudvitassa khuDDayaM bhinnamAso / / jahi natthi sAraNA vAraNA ya paDicoyaNA ya gacchaMmi / so u agaccho gaccho saMjamakAmIhi mottavo // // asaDheNa samAiNNaM jaM katthai kAraNe asAvaja / na nivAriyamannehi ya bahumaNumayameyamAiNNa // 4499 // thuimaMgalaMmi guruNA uccArie sesagA thuI beti / pamhaTramerasAraNa viNao ya na pheDio evaM // 4501 // uppannakAraNami kiikamma jo na kuja duvihaM pi / pAsasthAIyANaM ugghAyA tassa cattAri // 4540 // aNavaTTiyA tahi hu~ti uggahA rAyamAiNo curo| pAsANaMmi va lehA jA tittha tAva sakkassa // 4778 // deviMdarAya-uggaha gahavai sAgArie ya sAhammI / paMcavihami paruvie nAyavvaM jaM jahiM kamai // 4784 // akkhettaM kerisaM? ityAha bhASyakAra: - iMdakkhIlamaNuggaho jattha ya rAyA ahiM va paMca ime / seTri amaJca purohiya seNAvaha satthavAho ya // 4853 // Ayario appabiio [appabiio] gaNAvaccheio ya appataio gaccho erisA tinni gacchA, ete paNNarasa uubaddhe jahaNaNeNaM attha saMtaraMti / posAsu sattau gaccho Ayario appataio gaNAvaccheio appacauttho esa sattau gaccho / For Private And Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir bRhatkalpasya vicArA: appataio gaNAvaccheio appacauttho esa sattau gaccho / uggamAdi asuddhaM jai AuTTiyAe geNhai, appaNA bhokkhAmi sehassa cA dAhAmi :jeNa doseNa asuddhaM tamAvajai / paya:jattha aNAbhAgeNa gahiya, taM jai ajayaNAe dei to ime dosA / iti sehaM prati vicaarH| khamaNe ya asajjhAe rAyaNiya mahAninAya niyae vA / sesesu nasthi khamaNaM neva asajjhAiya hoi // 5550 // divaMgateviti zeSaH / dIhAimAisu u vijabaMdhaM kubvaMti ulloya karDaca potiM / kappAsaIe khalu sesagANaM mAttu jahanneNa gurussa kujA // 5681 // ulloco badhyate iti zeSaH / ete kalpacaturthIddezakavicArA: / pazcamasya yathA AvassiggA nisIhiya akariti asAraNe tamAvajje / paraloiyaM ca na kayaM sahAyagattaM uvehAe // 5695 // ja vA bhukkhattassa u saMkamamANassa dei assAya / savvo so AhAro akAma'nirlDa caNAhAro // 6083 // jaM vA tami cabihe aIi annaM loNAI esa aahaaro| paJcamoddezake / SaSThe yathA sAmAie ya chee nivisamANe taheva niviTe / jiNakappe theresu ya chaviha kappaTTii hoi // 6257 // sesA veDhiyapAttaM nai uyaraNami naggaya beMti / juNNehiM naggiyA mI tura sAliya! dehi me potaM // 6366 // juNNehi khaMDiha ya asavvataNupAuehiM na ya niccaM / saMtehiM vi nigaMthA acelagA huMti celesu // 6367 // savAhiM saMjaIhiM kiikamma saMjayANa kAyavvaM / purisuttario dhammo sarvAjaNANaM pi titthesu // 6299 // tao pAraMciA vuttA aNavaTTappA ya tipiNa u / dasaNami ya vaMtami carittami ya kevale // 6410 // For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 58 niHzeSasiddhAntavicAra-paryAye aduvA ciyattakicce jIvakAe samArabhe / sehe dasame vutte jassuvaTThAvaNA bhaNiyA // 6411 // apavAdapade kRtvA tata: puna: karotItyarthaH / kevalagahaNA kasiNa jai vamaI dasaNa caritaM vA / to tarasa uvaTavaNA dese vaMtami bhayaNA u // 6415 // appacchitte pacchittaM pacchitte azmattayA / dhammassAsAyaNA tinvA maggassa ya virAhaNA // 6422 // sapaDikkamaNo dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimayANa jiNANaM kAraNajAe paDikkamaNaM // 6425 // gamaNAgamaNaviyAre sAyaM pAo ya purimacarimANaM / niyameNa paDikamaNaM aiAro hou vA mA vA // 6426 // ThavaNAkappo duvihI akappaThavaNA ya sehaThavaNA ya / paDhamo akappieNaM AhArAI na geNhAve // 6442 // akalpikena AhArAdikaM na grAhaNIyama ityekaH / aTThAraseva purise vIsaM itthIo dasa napuMsA ya / dikkhei o na ee sehaThavaNAe so kappo // 6443 // dvitIyo'yam / khettakappo jahA-siMdhuvisara pAupahiM hiMDijai, vAsAvAse mAsakappeNa vA pAuehiM hiMDijA, abhAvio seho so pAue hiMDai jAva bhAvijai, asahU sIyaM nAhiyAsei uNhe vA kAle paccUse pavisaMto bhikkhAisu aTTAe addhANa daMDarihAreNa pAuyA jai sAgAriyapaDibaddha vi yA teNa pae pAuyA nigagacchati / iti kalpacUrNI SaSThoddezake / samAptA: kalpavicArA iti / vyavahAravicArA yathAjaM jassa va pacchittaM mAyariyaparaMparAe aviruddhaM / ogA ya bahuvigappA eso khalu jIyakappo u|| 12 // For Private And Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir vyavahArasya vicArAH cUrNiyathA-jahA apaJcakkhANe anne niviiya, anne AyaMbilamicchati / jogA ya bahuvihA ya tti / jahA nAilakulaviyaNa AyArAo ADhavettA jAva dasAo tAva nasthi AyaMbilaM, ninvigaIeNaM par3hati, vihIe AyariyANuNNAyakAussagaM kAuM paribhujaMti vigaI, tahA kappavavahArANa kesiMci AgAda joga kesiMci aNAgADhaM ityarthaH / paMcaviho vavahAro-Agame, supa, ANA, dhAraNA, jIe / paDisevaNApacchittassa ime bheyaa| ___ AloyaNapaDikkamaNe mIsavivege tahA viussagge / tava cheya mUla aNavaTTayA ya pAraMcie ceva / / 53 // artho-yAvAn kazcidaticAra: AlocanayA zuddhyati sa AlocanAriha ityucyate, parasya prakaTIkaraNamityarthaH / / guttIsu ya samiIsu ya paDirUvajoge tahA pasatthe ya / vaikkame'NAbhoge pAyacchittaM paDikamaNaM // 60 // mIsapAyacchittaM itthaM kRtaM navetyAdikaM / pakkhiyAisu ceiyavaMdao gaMtu iriyAvahiyAe paDikamittA vissamA avissamaMtassa gamaNAgamaNaM / gamaNAgamaviyAre sutte vA sumiNadasaNe raamo| nAvAnaisaMtAre pAyacchittaM viussaggo // 11 // cazabdena eesu ceva aTTamIpamuhesu itizeSaH / cehayAI sAhuNo vA je annAe vasahIe ThiyA te na vaMdai mAsalahu, jai ceiyaghare ThiyA veyAliyaM kAla paDikaMtA akae Avassae gose ya kapa mAvassae ceie na vadati to mAsalaDDu iti / tapasaH kramo yathA nivvIe purimaDDhe ekkAsaNayaMvile cautthe ca / / paNagaM dasa paNNarasA vIsA taha paNNavIsA ya // 164 // mAso lahuo guruo cauro mAsA havaMti lahugurugA / chammAsA lahugurugA cheo mUlaM taha durga ca // 165 // For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye saMbhoiyo AyariyA pavikhae Aloyati, umo rAyaNissa Aloei, rAyaNio vi umarAyaNiyassa Alopai, jai so rAyaNio natthi asai cAumAsie (tatthavi) asai saMvaccharie ukkoseNaM bArasahiM varisehiM durAo vi AgaMtu AloeyavaM / phaDDagavaiyA vi AgaMtu pakkhiyAisu mUlAyariyassa AlAyati / sacchaMdatta / so bhaNai-sannAbhUmi pi pagANiyassa gamaNaM paDisehati taM asahamANo Agao haM / vivarIya nAma para rayaharaNaM nipacchima paDilehei, avaraNhe paDhama rayaharaNa pddilehei| piMDassa jA visohI samitio bhAvaNA tavo duviho / paDimA abhiggahA vi ya uttaraguNamo viyANAhi // 289 // bAyAlA aTeva ya paNavIsA bAra bArasa ya ceva / / vavvAicaubhiggaha bheyA khalu uttaraguNANa / / 290 // kAigAibhUmipi na paDilehaMti, sajjhAyaM yA na kariti, apaTTavie vA pariyaTTati, Avassaya vA na kariti, pAuyA vA karita, daMDagAINa gahaNa-nikkhevesu na paDilehaNapamajaNAI duppaDilehiyAI vA kariti, viNaya vA ahA-vatthuna kariti, rAya nigacchamANa itthiM vA sualaMkiya ejamANi palopaMti, nahaM vA AghasaMti, nahavINiya vA kariti, kaMdappakokuiyattaNaM kariti, papasu vaTTamANA paDiseheyavvA / yathA-AuttA lehagA savvaM lihati avissaraNanimitta, evaM so nAyao hiyae savve avarAhe lihitA AyariyANAM kahei, Ayario, taM souM taM nipphannaM pacchittaM dei / garbhASTamavicAra:- 'gihatthariyAo jahanneNa ghaguNatIsaM varisANi / kahaM puNa? gambhaTTamo pavaio ityakSarANi garbhASTamaviSaye / / ahAchadasvarUpaM yathA- sacceva muhapottiyA sacceva paDilehaNiyA bhavai, dohi airego bhavai, jo ceva mattao so ceva paDigagahA hou ki dohi? so ceva colapaTTamo so ceva uttarapaTTA hou ityAdikam / khettao bimamgejA jAva u cha satta joynnsyaaii| bArasa samAu kAlao ukAseNa vimaggejA / / AlocanAdAtA nirIkSaNIyaH iti zeSaH / For Private And Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir vyavahArasya vicArA: evaM pi vimagnato jAna lAbhA u gIyasaMvigaM / pAsatthAisu tao viyaDe apituM pi // tassa'saha siddhapute pacchADe ceva hAi giiytdhe| AvakahAe vi liMge geNhAkiya aNiccharuttariyaM // // tesi pi ya asaIe tAhe AlAe devysgaase| kiikamma misejavihI taheva sAmAiyaM nasthi // // arahaMtaDimANaM Aloei so pAyacchittaM jANao AlopattA sayameza pAyacchittaM pddivji| asai pAinnAi abhimuho arahaMtasiddhANaM aMtie Aloei / gIyatthA ya vihArI bIo gIyatthanissio bhaNio / patto taiyavihArI nANuNNAo jiNavarehiM // 20 // vAyaparAyaNa kuvio ceiya-taddabva-saMjaiggahaNe / pundhuttANa cauNDa vi kajjANa haveja aNNayaraM // 252 // 'taddavva' ityanena devadanyavicAra: / vyavahAradvitIyoddezake / tRtIyoddezake yathA-- gaNahArissAhArA uvagaraNaM saMthavo ya ukkoso / sakAro sIsapaDicchaehiM gihi-aNNatitthIhiM // 46 // gaNabhRtaH AhArAdi utkRSTaM deyaM, tatazca satkAraH syAt ziSyAdibhirityarthaH / hatthe pAye kaNNe nAsAra?hiM vajiya jANe / vAmaNagamaDabhakADhiya kANA taha paMgulA ceva // 94 // dikkhi pi na kappaMti jugiyA kAraNe vi dosA vA / aNNAyadikkhie vA nAu na kariti Ayarie // 95 // pacchA vi hu~ti vigalA AyariyattaM na kappaha tesiM / sIso ThAviyavo kANagamahiso vva ninnaMmi // 96 // puvaM caudasapuvI iNDiM jahaNNo pakappadhArI u / majjhimaga pakappadhArI kiM so u na hoi giiyttho?|| 173 // For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra dUra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye prakalpo nizIthaH taddhArI jaghanyagItArthaH / kalpadharo madhyama ityarthaH / puvvaM satyapariNA ahIyapaDhiyAra hou ubaTUvaNA / afia jIvaNiyA kiM sA u na hou ubaTUvaNA ? // 175 // AyArassa u uvariM uttarAyaNAu Asitu / dasaveyAliya uvariM iyANi kiM te na huMtI u ? // 176 // vyavahAra tRtIya dezake / AcAryAdipadavicAraHtivAsapariyAgassa uvajjhAyantaM kappara, tassa appapariyAgassa natthi kheyabahuo jeNa AyariyataM pi kAhi patravAsapariyAgassa uvajjhAyattaM AyariyattaM pi kappara, bahutaravAsapariyAvatte kheyasahatarAu teNa tassa do ThANANi kappaMti, chanda vAsANaM pareNa viya gatepariyAo bhai, tassa savvANi vi saGghANANi kati uvajjhAyattaM AyariyattaM gaNittaM pavattittaM therataM gaNAvaccheiyatta (183) ityAcAryAdipadavicAraH / rAitthI jAe tAe aggamahisIe kulakaNNagAe vA payAsu tisu vi pAraMcio, amaccIe aNavaTTo, vihavAe avisesiyApa pAgaitthI ya [ avasesiyAe] mUlaM, lamhA eyAo parihariyavvAoM I ( 249 - 250 ) iti utthApanAviSayaH / saMgho guNasaMghAoM saMghAyavimoyao ya kammANaM / rAgosavimuko hoi samo savvajIvANaM // 322 // pariNAmiyabuddhIe ubaveo hoi samaNasaMgho u / kajje nicchiyakArI suparicchiyakArao saMgho // 323 // dukkheNa labhai bauhi buddhAM vi ya na labhai caritaM tu / umAdesaNAra titthayarAsAyaNAe ya // 335 // caturthoddezake yathA- jAo ya ajAo vA duvido kappo u hoi nAyavvo / ekkeko vi yaduviho samattakappo ya asamatto // 15 // For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 63 vyavahArasya vicArA: gIyattho jAyakappo agIo khalu bhave ajAo u / paNagaM samattakappo tadRNago hoi asamatto // 16 // maes viyArabhUmI vihArabhUmI ya sulabhavittIya / sulabhA vasahI ya jahiM jahaNNataM vAsakhettaM tu // 40 // cikkhala - pANa- thaMDila basahI-gorasa jaNAulo vejjo / osaha-nicayA'hivaI pAsaMDA bhikkha sajjhAe // 41 // trayodaza guNA varSAkSetre | taruNe vasahIpAle kapaTTisaliMgamAi AubhayA 1 upasajjati akapie dokhime apane // 60 // api ca sAdhau doSAH / aha na saMtharaMti tAhe Ayario hiMss tami vADae vasahi palotI hiMDa | parimiyaM nAma iyare sAhU jAvaiyaM uddhaDAu U ANiti tAvaiyaM ajjhApUra DiMDittA Ayario khiSpaM saMniyaTTa | vAsAvAse vIsuMti pihapihaM ThiyA asamattakapiyA ya te 'amaNu'ti / na paropara uvasaMpannA natthi tesiM uggaho samaM jai doNi samantakapiyA ejja tesiM sAhAraNaM khetaM / ego egassa pAle AvassayaM ahijara, AvassagavAyaNAyario puNa AvassagapaDipucchAssa sagAse dasaveyAliyaM ahijada, dasaveyAliyavAgaNAyario harai / evaM jAva diTTivAo / evaM sutte atthe vi evaM ceva, navaraM uvarima atthAyariyANaM cheyasuyaatthAyario ers | iti varSAkSetre AbhAvyavyavahAraH / gAthAzca bhASyasya yathAvAsAsu amaguNNA asabhattA je ThiyA bhave vItuM / tesiM na hoi khettaM hR puNa samaNuSNA ya kariti // 91 // tA tesi hoi khetta ko u pahU tesi jo u rAyaNio / lAbho puNa jo tatthA so savvesiM tu sAmaNNo // 92 // aha aha vIsa vIsu ThiyAo asamattakapiyA hojjA / aNNo samattakapI ejAhI tassa taM khettaM // 93 // For Private And Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 64 www.kobatirth.org : Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye ahavA doSNi va tiSNi va samaga pattA samattakaSpIo / savvesi tu tesi taM khettaM hoi sAdhAraNaM // 94 // paDibhaggesu bhaesu va asivAikAraNesu phiDiyA vA / eeNa u pagAgI asamattA vA bhave gherA // 71 // iMdakIlamaNoggAho jattha va rAyA jahi va paMca ime amacca purohiya seTTI seNAvai satthavAho ya // 78 // yatrendrakIlaH tatrAnavagraha ityarthaH / * sArUvI jA jIvaM putrAyariyassa je ya pavtrAve / apavvAvipa sa chaMdo icchAe jassa so dei // 140 // jo puNa gitthamuMDe ahavA muMDeA u tiNDa varisANaM / AreNaM pavvAve sayaM ca puvvAyariye savvaM // 141 // apavAvie sachaMdA tinhaM uvariM tu jANi pavyAve / apavvAviyANi jANiya so vi ya jarisacchapa tasta // 142 // tao vattavvaM eyassa gaNaharattaM aNuNNArtha, vAyAe na sake vo tAhe tassa uvariM cunnAnicchubhaMti esa gaNaharI Thavio tti / ega va do va divase saMghADaTThAe so paDicchejA / asaI egANI u jayaNA uvahI na ubahamme / / 293 || saGghATakA evaM dve vA dine pratIkSeta asati yatanayA ekAkinospi neopanyate iti tAtparyArthaH / > tAo saMjaIo dubihAo - kAlacAriNIo akAlacAriNIo ya / tattha kAlacAriNIo jAo pakkhiyAsu eMti eyavvairittesu ejamANIo akAlacAriNIo, tAo puNa akAlacAriNI o sajjhAyaTTAe vA paMti, bhattaM pANaM vA dAu~ geNui yA iMti, kaMdappaTTAe vA iMti, akAlacAriNIsu bahudosA vasahI / For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir vyavahArasya vicArA: saMmisejAgayaM dissa sissehiM parivAriyaM / komuIjogajutta vA tArApagvuiDa sasiM // 273 // gihatthaparatisthIhiM saMsayatthIhiM niccaso / sevijjata vihaMgehiM sara va kamalujjala // 274 // khaggUDe aNusAsaMta saddhAvaMta samujae / gaNassa agilA kuvvaMtaM saMgaha visae sae // 275 // AcAryamiti zeSaH / ahavA guruNo jAvajIvaM phAsua-aphAsueNa teicchaM / vasame bArasa vAsA aTThArasa bhikkhuNo mAsA // 303 // cikitsA iyam / phAsuya AhAro se ahiMDato u gAhae sikkha / tAhe u uvaTThAvaNa chajjIvaNiyaM tu pattassa // 310 // SaDjIvanikAdhyayana jJeyam / apatte akahittA arNAhagaya apariccha aikame vA se / pakkeke caugurugA coyagasuttaM tu kAraNiyaM // 311 // ii khalu ANAbaliyA ANAsAro ya gacchavAso u / mottaM ANApANu sA kajA savvahiM joge // 347 // gimhAisu je aNAgADhajogaDivannA tesiM jogo nikkhippar3a mA pamattaM devayA chaleja teNa nikkhippai, tehiM divasehiM vigaio labhaMti, te AhArittA dubbalA appAijati epaNa kAraNeNaM nikkhippai jogo / itare nAma AgADhajogavAhI tesi na nikkhippaDa jogo na puNa udisaI na vA paDhaMti / 410 / / osannANa bahUNa vi gIyamagiyANa ugaho natthi / sacchaMdIya gIyANa asamatta aNIsagIe pi // 49 // tiviho uggahakAlo-uubaddha vAsAratte buDDhavAse, uubaddha paka mAsa ussaggeNa vAsAnu cattAri mAsA gelannaM paDuzca solasa varisA ghamAsA vA / For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra-paryAye khetteNa addhajoyaNa kAleNaM jAva bhikkhavelAo / khetteNa ya kAleNa ya jANatu saparakama thera // 537 // jo gAuya samattho sUrAdArabha bhikkhavelAo / viharau eso saparakkamo u nA vihare teNa pr|| 538 // bhAge bhAge mAsa kAle vI jAva ekahiM savvaM / purisevi sattaNha asaIe jAva ekau [shaao]||558 // thiramauyassa u asaI appADahariyamsa ceva vaccaMti / battIsa joyaNANi vi AreNa alabbhamANami // 557 // kASThasaMsthArake itizeSaH / Asajja khettakAle bahupAugA na saMti khettA vA / nicca va vibhattANaM sacchaMdAi bahUdosA // 570 // cUrNiryathA- Asaja tti paDucca aNNesu khettetu asivAINi kAlo jahA-saMpayaM nasthi aNNANi khettANa jesu saMtharaMti, mahAyaNapAoggANi vA nasthi khettANi pihasprihaM ca jai TuMta sacchadAI dosA bhavati / eehi kAraNehi uu-bAsAiyAma egakhette jayaNApa accheja, iti vyavahArAkSaraiH kecinnityavAsa samarthayanti / valpacaturthoddezakasyaite / paJcame yathA avi ya viNA sutteNaM vavahAre U apaJcao hoi / teNaM ubhayadharo u gaNahArI so aNuNNAo // 31 // tA jAva ajarakkhiya AgamavavahAriNo viyANittA / na bhavissai dosu tti to vAyaMtI u cheyasuyaM // 62 // AryikAH chedazruta pAThayantItyartha: / SaSThodazake yathA- caraNakaraNassa sArI bhikkhAyariyA taheva sajjhAo / etthau ujayamANaM taM jANasu tivvasaMvigaM // 39 // Ayariya-uvajjhAyagaNaMsi paMca aisesA paNNattA, taM AyariyauvajjhAyassa uccArapAsavaNaM aMto uvassayassa ya niggijjhiya nigajhiya papphoDemANe vA pamajjemANe vA nAikamai, Ayariya For Private And Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir vyavahArasya vicArAH uvajjhAe aMto uvassayassa uccAra pAsavaNaM vA vigiMcamANe vA visohamANe vA nAikamai, AcAryazvAsAvupAdhyAyazca AyariyauvajjhAe eso kesiMci Ayario kesiMci uvajjhAo niyameNa puNa so Ayario kulAikajjeNaM niggao paDiyAgao ussaggeNa tAva vasahIe bAhiM ceva pAe paSphoDei, nikAraNe pAe bAhiM na paSphoDei, paMca rAIdiyANi / jai bAhiM sAgAriya hoja to vasahiM pavisittA papphoDaNA, tattha vihIe papphoDeyavvaM paDilAbhittA pmjittaa| so abhiggahio AyariyasaMtieNaM rayaharaNeNa Ayariyassa pAyA pamajjai / ahava unio pAyapuMchaNo teNa vA / sukhavaMtami pariyAravaM ca vaNiyaMtarAvaNuTTANe / duvArNAnagamamI ya hANi ya paramuhAvanno // 97 // ityAcAryeNa bahibhUmau na gantavyam / uppaNNanANA jaha no aDaMtI cottIsabuddhAisayA jiNiMdA / evaM gaNI aTTaguNovaveo satthA va no hiMDai iidimaM tu // 125 // ityAcAryeNa na bhikSaNIyam / suttassa maMDalIe niyamA uTuMti AyariyamAI / mottUNa pavAyaMtaM na u atthe dikkhaNa gurupi // 198 // anuyoga iti zeSaH / bhatte pANe dhovaNa pasaMsaNA hatthapAyasoe ya / Ayarie aisesA aNAisesA aNAyarie // 229 // kAlasabhAvANumayaM bhattaM pANaM acittaM khette / maliNA mali ya jAyA colAi tassa dhoveti // 230 // paravAINa agammo neva avaNNaM karati suyasehA / jai akahiu vi najai esa gaNI ojaparihINo // 231 // ee puNa aisese uvajIveyAvi kovi dddhdeho| nidarisaNaMpatthabhave ajasamuddA ya maMgU ya // 239 // For Private And Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye karacaraNanayaNadasaNAi-dhovaNaM paMcamo u aiseso| Ayariyassa u sayayaM kAyaco hoi niyameNa // 236 // avi ya niggayabhAvo tahavi ya rakkhijae sa aNNehiM / vaMsakaDille chinno vi veNuo pAvae na mahiM // 249 // vijANa parivADI pavve pavve ya diti AyariyA / mAsaddhamAsiyANa padava puNa hoi majjhaM tu // 251 // pakkhassa aTTamI khalu mAsassa ya pakkhiyaM muNeyava / aNNaM pi hoi pavva uvarAgo caMdasUrANa // 252 // cUNiryathA- 'pakkha pavvassa majjhaM aTTami bahulAiyA mAsa tti kA mAsassa majjhe pakkhiya kiNhapakkhassa cauddasIe vijAsAhaNovayAro' iti pAkSikavicAraH / ai umghADaporisIe iMtavavaMtANa porisIbhaMgo bhavai to AyaripaNa ceva akayasuyANa sagAsaM gaMtavaM, aha mAyario buDDhattaNeNaM gelaNNeNa vA na sakei gaMtuM tAhe akaDasuttA majjhe AyariyasagAsamAgaMtu AloiMti' iti anyatra uSitAnAM prabhAtAdau AloyaNakasya vicaarH| jahA ya aMbunAhami aNubaMdhaparaMparA / vII uppajae evaM pariNAmo subhAsubho // 316 // SaSThasyaite samAptAH / saptame tu yathAdhammakahanimittehi ya vijAmatehiM cuNNajogehiM / inbhAI josiyANa saMthavadANe jiNAyayaNa // 3 // saMbohaNaTTayAe vihAravattI va jiNavaramahe vaa| mahayariyA tattha gayA nijaraNaM bhattavatthANaM // 4 // For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir vyavahArasya vicArA: aNusaTTaujamaMtI ya vivajjate ceiyANa sAravae / pativajjati avijjaMtae u guruyA abhattIpa // 5 // cUrNiyathA- kassai Ayariyassa sistiNI sA suttatthANi ghettaM dhammakahAo va paDhittA nimittANi ya ghetta AiggahaNeNa vijAo maMtANi cuNNajogA ya jANittA niggayA gacchAo tAhe sA inbhaiNaM isthiyAoM AuTTAvettA saMthaveNa jiNAyayaNa kArittA viula sakArasamudaya aNubhavai / ahaNNayA sA mahattariyA se tIse saMbohaNaTAe vA vihArapattiyaM vA ceiyamahe vA tattha gyaa| tao sA sissiNI tIse parituhA mayahariyAe virUvarUva asaNAi vatthANi ya mahArihANi nijarAvei inbhAigharelu / aNumaTTagAhA / tAhe sA mahattariyAe, aNusaTTA / kiM ajje ! pAsatthattaNeNaM acchasi ? ujjamAhi ahavA appaNA ceva ujamiukAmA evaM tIra uvaTTiyAe jai cezyANa aNNo sussUsao asthi to paDikkamAvinjA tassa ThANassa / aha aNNA navi cehayANaM sussUlao to jai tAo paDikAmittA Niti to cauguruya tAsiM ceiyANaM abhattinimittaM / iti pratiSThAvicAraH liMgikAritAdijinacaityavaMdanAdivicArazceti / aha navara pakkhiyAisu ajAo ceyavaMdiyAo paTTiyAo iti / tiNi diNe pAhuNNaM sanvesiM asai bAlavuDDhANaM / je taruNA saggAme vatthavA bAhi hiMDaMti // 86 // aTTami pakkhie mottuM vAyaNAkAlameva ya / pukhutte kAraNe vAvi gamaNaM hoi akAraNe // 229 // nyavahAre saptamasya samarthitAH / aSTame tu yathAucAra pAsavaNaM, aNupaMthe ceva aayrtss| lahuo ya hoi mAso, cAummAso ya vitthaaro|| (vyava0 bhA0 177) navame yathA-- ceyavva vibhayA kareja koI naro sayaTTAe / samaNa vA sovatiya, vikkejA saMjayaTTAe // 62 // cUrNiyathA'cezyadava hatvA corA vibhaeja / tatya koI appaNaga bhAga For Private And Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye samaNANa' deja jo vA saMjaya sovahiyaM vikkiNittA taM phAsuga samaNANa deja taM ki kappai na kappai vA? ucyate ityAha yathA ceiyadavva vibhayA kareja koI naro sayaTTAe / samaNa vA sohiya, vikejA saMjayadrAe // eyArisaMmi dave samaNANa viSNu kappapa ghetu ? / ceiyadaveNa kayaM molega vajjaM suvihiyANa // teNapaDicchA loe vi garahiyA uttare vimaMga puNa / ceiya ai paDiNIe jo geNhai so vi hu taheva // (63, 64) jA titthayarANa kayA vaMdaNa AvarisaNAi paahuddiyaa| bhattIe suravarahiM samaNANa tahiM kahaM bhaNiya ? // (66) cUNiyathAucyate (bhagavataH) pravacanAtItatvAt kalpate / kiM cAnyat jaha samaNANa na kappA, pathaM egANinA jiNavariMdA / gaNaharamAI samaNA appara veba ciTuMti // 67 // tamhA kappai Thau jaha siddha mATANAma hoi aviruddhaM / jamhA una sAmI satthA amha tao kappe // 68 // cUrNyakSarANi yathA jattha nissA nasthi tattha kampA siddhAyayaNe ThAiu, kiM kAraNaM ? ucyate-- sAhammiyANa aTalA cauvihI liMgao jaha kuTuMbI / maMgalasAsayabhattIe ja kayaM tattha Aeso // 69 // pUrvektA klpe| aisA jattha nissA natthi tastha vi ceyadhare na kalpate ThAuM, imeNa kAraNeNa jaivi na AhAkamma bhattikaya taha vi vjyNtehi| bhattI khalu hoi kayA jiNAMNa loge vi diTuM tu // baMdhittA kAsavao vayaNa aTTapuDasuddhapottIe / patthivamuvAsapa khalu vittinimitta bhayA ceva / / (70, 71) cUrNistu evaM-rAyasthANIyassa titthagarapaDimAbhattinimitta / mA cAunisago ussAsanissAsa niyA (niggamA) vissaMti teNa na For Private And Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir pavahArasya vicArA: kappai ceiyaghare tthaauN| atra kAraNaM dubbhigaMdhaparissAvI taNurappesa'NhANiyA / duhA vAuvaho ceva teNa TuMti na ceie // tiNi vA kaDhae jAva thuio tisiloiyA / tAva tattha aNuNNAya kAraNami pareNa vi (72, 73) iti vyavahAre devadravyasya tIrthakaranimittaM kRte samavasaraNe sAdhUnAM kalpate ityasya ca jinagRhanivasaniSedhastha stutitrayasya ca vicAraH nvmoddeshke| ( varSApravezAdivicAra:) caugguNIvaveyaM tu khetta hoi jahaNNaya' / terasaguNamukosaM doNha majjhami majjhimaga // 67 // mahaI vihArabhUmI vidhArabhUmI ya lulabhavittI ya / sulabhA vasahI ya jahiM jahaNNagaM vAsakhetaM tu // 68 // cikhalla 1 pANa 2 thaMDila 3 vasahI 4 gorasa 5 jaNAule 6 vejje / osaha 8 nicayA 9 hivaI 10 pAsaMDA 11 bhikkha 12 sajjhAe // 69 // khettANa aNuNNavaNA jeTThA mUlassa suddhapaDivae / ahigaraNo mANo mA maNasaMtAvA na hohiMti // 71 // jayaNAe. samaNANa aNuNNavittA vasaMti khettavahiM / vAsAvAsaTTANaM AsADhe suddhadasamIpa // 93 // saMviggabahulakAle esA merA purAu AsI ya / iyarabahule u saMpai pavisaMti aNAgayaM ceva // 98 // // vyavahAre dazamoddezake varSApravezAdivicAraH // aSTavidhA gaNisaMpad aTTavihA gaNisaMpaya ekekA cauvivahA u boddhavvA / esA khala battIsA te puNa ThANA ime hati // 252 // AyAra 1 suya 2 sarIre 3 vayaNe 4 vAyaNa 5 maI 6 paogamaI 7 / eesu saMpayA khalu aTTamigA 8 saMgahapariNNA // 253 // AyArasaMpayAe saMjamadhuvajogajuttayA paDhamA 1 / / biiya asaMpanagahiyA 2 aniyayavittI bhave taiyA 3 // 255 // For Private And Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye tatto ya vuDDhasIle AyAre saMpayA cauddhesA 4 / caraNaM tu saMjamo U tahiyaM nizcatu uvaogI // 2566 bahusuya 1 parijiyasutte 2 vivittamutte ya hAi boddhabve 3 / ghosavisuddhikare yA4 cauhA suyasaMpayA hoi // 259 // ghosA udAttamAI tehiM visuddha tu ghosprisuddh| esA suoSasaMpaya sarIrasaMpayamao vAccha // 262 // Aroha-parINAho 1 taha ya aNuttappayA sarIraMmi 2 / paDipuNNamidiehi ya 3 thirasaMghayaNo ya boddhavvo 4 // 263 // tapu lajjAe dhAU alajaNIo ahINasavvaMgI / hoi aNuttappeso avigalaiMdI u paDipuNNo // 265 // vacanasaMpat yathA Adeja 1 mahuravayaNe 2 anisiyavayaNo 3 tahA asNdiddhoN| Adeja gajjhavako atthavagADha bhave mhurN|| 267 // vAyaNabheyA cauro vijiohisaNA 1 samuhisaNao a 2 / parinivvayanivAyAe 3 nijavaNA ceva atthassa // 270 / / 'vijiya'tti priikssyetyrthH| nijavao atthassa jo u viyANAi atthattassa / attheNa vi nivvahaI atthaM pi kaheija' bhaNiyaM // 275 // maisaMpaya caubheyA uggaha 1 IhA 2 avAya 3 dhAraNayA 4 / uggahamai chabbheyA tattha imA hoinAyavdhA // 276 // khippa 1 bahu 2 bahuviha' ca 3 dhuva 4 aNissiya 5 taha ya hoi asNdiddh| ogiNhai evIhA avAyamavidhAraNA ceva / / 277 / / etto upaogamaI cauvvihA hoi ANupuvIe / Aya 1 purisaca 2 khettaM 3 vatthu vi ya pauMjae vAyaM // 283 // bahujaNajogaM khettaM 1 pehe taha phalagapIDhamAiNNaM 2 / pAsAsu pae 3 doSiNa vi kAle ya samANapa kAlaM 4 // // iti dvAtriMzat sthAnAni / tatazca-- jA bhaNiyA battIsA taM choDUNa viNayapaDivati / caubheyaM to hoi chattIsA esa ThANANaM // 301 / / For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir vyavahArasya vicArA: vinayazcaturddhA yathA mAyAre 1 sutaviNae 2 vikkhevaNa ceva hoi bodhavve 3 / .. dosassa ya nigyAe 4 viNae cauhesa pddivttii||303|| AyAre viNao khalu caubiho hoi ANupubbIe / saMjamasAmAyArI 1 tave ya ra gaNaviharaNA 3 ceva // 304 // sutta attha 2 ca tahA hiya 3 nissesa 4 tahA pavAei / eso cauviho khalu suyaviNao hoi nAyabo / / 312 // vikkhevaNA-viNao jahA adiTTa diTuM khalu 1 diTuM sAhammiyattaviNapaNa 2 / cuyadhamma dhamme ThAve 3 tasseva hiyaTThamabhuDhe 4 // 315 // doSanirdhAtavinayo yathA--- kuddhassa kohaviNayaNa 1 duTThassa dosaviNayaNaM jaM tu 2 / kaMkhie kaMkhacheo 3 AyappaNihANa cauheso 4 // 323 // iti aTTavihA gaNisaMpayA // iti vyAkhyAta vyavahAre dazamoddezake / (tapovicAraH) pakkhiyaposahie, kArei tavaM sayaM kaarviy| bhikkhAyarie tahA niyuMjai para sayaM vAvi // 1 // arthastu pAkSikaM pAkSikameva, posahiya tu posahadiNaM aTThamIcauhasIlakkhaNaM / ityakSarANi paakssikvissye| dazavidha pAyazcittaM yathA AloyaNa 1 paDikamaNe 2 mIsa.3 vivege . tahA viussagge 5 / tava 6 cheya 7 mUla 8 aNavaTThayA ya 9 pAraMcipa 10 ceva // 352 // For Private And Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 74 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye dasa jA aNusajjati cauddasapudhie paDhamasaMghayaNaM / teNa pareNa'TTavihIM jA tittha tAva hAhitI ( bodhavvaM ) // 353 // egAhaM nAma abhattaTTo tammi sevie paMcarAiMdiyANi deja bahutara vA / paMcAha vA sevittA egAha deja AyaMbilaM ghA purimaidaM vA pagAsaNaM vA nidhviyaM vA porisiM vA namokAra vA, sA puNa buDDhI vA hANI vA rAgadosaveraggabhAvaNAIhiM puvabhaNiehi bhavati / // iti tapovicAraH // na viNA tittha niyaM?hiM niyaMTThA va atisthayA / chakkAyasaMjamo jAva tAva aNusajaNA doNha // 389 // tassa ya carimAhAro iTTo dAyatvo taNDacheyaTTA / savassa carimakAle aIva taNhA samuppajje // 496 // sarIramujjhiya jeNa ko saMgo tassa bhoynne| samAhisaMdhaNAheu dijae so u aMtae // 544 // kappassaya nijjutti vavahArassa ya prmniunnss| jo atthao vijANai vavahArI so aNuNNA aa|| 607 // kulAikajavavahAre Ae jauM bhagavayA bhaddabAhuNA suttaM nijjUDhaM kappavavahArA taM suttaM uccArittA tassa atthaM bhANiUNaM nidisai / vattaNuvattapavatto bahuso aNuvattio mahANeNa / eso u jIyakappo paMcamao hoi nAyavyo / 693 // vatto nAma ekkAsi aNuvatto jo puNo bitiyavAra / taiyavAra pavatto pariggadio mahANeNaM // 694 / / For Private And Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir vyavahArasya vicArA: 75 cUrNiNastu vattaM nAma ekkasiM teNa vavahariyaM, aNuvatto duNNi vArAo teNa vavahAreNa vavahariyaM, pavatto tti tiNi vArA teNa vavahAreNa vvhriy| 'bahuso bahusnupahiM jo vatto na ya nivArio hoi / vattaNuvattapamANaM jIeNa kaya havai eyaM // jaM jIya sAvaja na teNa jIeNa hoi vvhaaro| jaM jIyamasAvaja teNa u jIeNa vavahAro // 715 // jaM jIyamasohikara pAsatthapamattasaMjayAINaM / jai vi mahAjaNAiNNaM na teNa jIeNa vavahAro // 720 // jaM jIya sohikara saMviggaparAyaNeNa daMteNaM / egeNa vi AiNNaM teNa u jIeNa vavahAro // 721 // // iti jiitvicaarH|| maNaparamohipulAe 3 AhAraga 4 khavaga 5 uvasame 6 kappe 7 / saMjamatiya 8 kevali 9 sijhaNA ya 10 jaMbummi yucchiNNA // 699 // 'khavaga'tti / uvasAmagaseDhidugaM, 'kappatti / jiNakappo, 'saMjamatiyaM' ti / suddhaparihAriyasaMjamo suhumasaMparAyasaMjamo ahkkhaaysNjmo| saMghayaNa saMThANa ca paDhamagaca 2 jo ya puSauvaogo 3 / pae tiNi vi asthA caudasapusvimmi vocchiNNA // 700 // saMghayaNasaMThANANi paDhamANi pughuvogo| ee tiNNa vi (atthA) bhaddavAhummi vocchiNNA // // For Private And Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 76 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye vyavahArasUtra (10) yathA no kappai nigaMthANa vA niggaMthINa vA UNaTuvAsajAya khuDDaya vA khuDDiyaM vA uvaTThAvittae / bhASyaM tu UNa?e carittaM na ciTThae cAlaNIe udayava / bAlassa ya je dosA bhaNiyA ArovaNAe sA // 94 / / // uddezake dazame // // iti vyavahAravicArAH samAptA: // paJcakalpavicArA yathA bhadrabAhunA dazAkalpavyavahAranizIthamahAkalpasUtrAdyA: pravacanAbhihitA nirjUDhA: / jamhA teNa bhagavayA AyArapakappo dasAkappavavahArA ya navamapubanIsaMdabhUyA nirjUDhAH / sAmAiya cheovaTThAvaNaM ca parihArasuddhiya ceva / tatto ya sahumarAgaM ahakhAya ceva bodhavvaM // 79 // kasseya cArittaM niyaMTha taha saMjayANa te kaihA ? | paMca niyaMThA paMceva saMjayA hu~time kmso|| 83 // pulae bausa kusIle hoi niyaMThe tahA siNAe ya / epasi pakeko paMcaviho hoi bodhyo| / 84 // noNapulAe taha dasaNe ya cArittaliMga ahasuhume / eso paMcaviho khalu pulaganiyaMTho muNeyavvA / / 85 // AbhogamaNAbhoge taha saMyuDamasaMvuDe ahaasuhume| esA paMcaviho U bausaniyaMThA muNeyavo // 86 / / duviho hoi kusIlo paDisevaNayA tahA kasAe ya / ekeko paMcavihA parUvaNA tassimA hAi / / 87 // nANapaDisevaNAe dasaNacaraNe ya liMga ahasuhume / pddisevnnaakusiile| paMcavihI esa nAyavo // 88 // For Private And Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir pazvakalpasya vicArA: 77 nANakasAyakusIle dasaNacaraNe ya liMga ahasuhume / esa kasAyakusIle paMcaviho U muNeyavo // 89 // paDhamagasamayaniyaMThe 1 apaDhama 2 carime ya 3 acarimae ceva 4 / tatto ahAsuhume paMcamae hoi nAyavo // 90 // paMcavihasiNAe U acchavi taha asavale akammaMse / saMsuddhanANadaMsaNadhare ya hoI cautthe u // 91 // arahA jiNe u kevali aparissAI ya hoi paMcamae / pae paMca vigappA siNAyassa to hu~ti nAyavvA / / 92 // paMcaviha saMjayA vI sAmAiyacheubaTTaparihAre / suhume ya ahakkhAe ekeke te puNo duvihA // 93 // ittarie AvakahI sAmAiyasaMjae bhave duvihe / duvihe ya cheuvaDhe saiyAre niraiyAre ya // 94 // parihAraviluddhIe nivisamANe taheva nivibaDhe / duvihe ya suhumarAge saMkissaMte visujhaMte // 95 // ahakhAo vi ya duviho chaumattho ceva kevalI ceva / eso u saMjao khalu paMcaviho hoi nAyavyo // 96 // sAmAiyammi u kara cAujAma aNuttaraM dhammaM / tiviheNa vi phAsiMto sAmAiyasaMjao sa khalu // 97 // chanaNa u pariyAgaM porANaM to Thavei appANaM / dhammammi paMcajAme cheAMvaTThAvaNo sa khalu // 98 // pariharai jo visuddha paMcajjAmaM aNuttaraM dhamma / tiviheNa phAsayaMto parihAriyasaMjao sa khalu // 99 / / lobhamaNuM veyaMtI jo khalu uvasAmao va khamao vA / so suhumasaMparAo ahakkhAyA UNao kiMci // 10 // For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye upasaMte khINami va jo khalu kammami mohaNijjami / chaumattho va jiNo vA ahakhAo saMjaosa khlu||101 / / iti pulAkAdivicAragAthAH // AhAre uvahimi ya uvassae taha ya passavaNae ya / sejAnisejaThANe daMDe camme cilimiNI ya // 723 // avalehaNiyA kaNNANa sohaNe daMtadhovaNe ceva / pippalagasUinakhANa cheyaNe ceva solasame // 724 // iti SoDazaka upadhiH // puttaM jaNeja koI Ario majjha aparivAro tti / tesi sahAo hohii pavAve tu so kappe // 782 // emeva ya pacchAyA purisaM khettaM ca kaalmaasjj|| tiNNAdI jA satta tu parijuNNA pAuNejAhi // 880 // puriso asahU kAlo sisiro khettaM va uttarapahAI / gimhe vi pAuNijAtArisayaM desamAsajja // 801 // iti prAvaraNavicAra: paJcakalpe / kappA dubbalasaMghayaNa NaM sIyaparIsahavAraNanimittaM / hiripacchAyaNanimittaM vatthagAhaNaM aNuSNAyaM // // ajANa puNa paMca vasahIo ghettvaao| kamhA? jamhA tAsiM dumAso kappo, navagagahaNaM tu septANaM saMjayANa buDDhAvAse aikate uuvaddhe mAse ahae vAsAvAse caummAse aie oggaho tiviho na bhavai / nikkAraNiyANa sacittAcittamIsao / aha puNa visu ddhesu AlaMbaNesu aithie vi kAle acchaMti tAhe oggaho bhavai / kANi puNa tANi AlaMbaNANi? nANadaMsaNacArittANi jAva taM karja na ghocchinjada tAva oggaho na labbhai / vocchiNNe tammi kajje asivAlu vA virahie nasthi oggaho / iti avagrahavicAraH / lIhAleDhugamAI jo ya paDhaMto na karai vakkheva / avyaktitto paso Autto aNaNNamaNaso u // 1246 // For Private And Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir paJcakalpasya vicArA: dasaThAThio kappo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / kayare dasa ThANA U ? bhaNNai celagAi ime // 1270 // Acelukaddesiya 2 senjAyara 3 rAyapiMDa kikamme 5 / baya 6 jeTu 7 paDikkamaNe 8 mAsaM 9 pajosavaNakappe 10 // 1271 // epahiM dasAha Thio ThiyakappI hoi u muNeyavyo / (daar)| cahiM Thio chahiM AThao aThiyakappo puNa imehi // 1272 / / sejAyarapiMDe yA 1 kikamme 2 ceva cAujAme ya3 / rAyaNiyapurisajeTThI 4 ca usu vi erasu hoti Thiyo / 1273 / / Acelukaddesiya 2 nivapiMDe ceva 3 taha paDikkamaNe 4 / mAsaM 5 pajjosavaNA 6 chappee aNavaTiyA kappA / / 1274 // duvihA hoti acelA saMtAcelA asaMtacelA ya / titthayara asaMtacelA saMtAcelA bhave sesA / / 1275 / / patto sAvajAI celAI saMjamobadhAINi / vajittA viharaMto hoi acelo aparijuNNo / / 1281 // nihiyarAgadoso aNavajjehiM ahAparittehiM / appehi vi viharaMto hoi acelo u prijunnnno||1282 // iti sthitAsthita-kalpavicAraH // saMkhettA vivapavahe jaha vaDDha vitthareNa vccNtii| udahiteNa varanaI taha taha sIlaguNehi vaDDhAhi / / 1406 // sussUsagA gurUNaM cetyabhattA ya viNayajuttA ya / sajjhApa AuttA sAhUNa ya vacchalA niccaM // 15.9 / / esa akhaMDiyasIlo bahussuo ya aparovatAvI ya / caraNaguNasuTiottiyadhaNNA NayarIi ghosaNayaM // 1410 // iti anuzAstiH / / For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye te bhagavaMto rAgadosaniggahaparA mA ya paDimAe vA pAuyANa vA rAgahosA na bhavati / iti prAvaraNavicAraH / / rasapariccAgaM na karei nizcameva vigaipaDibaddho kAryAkalesana karei ThANAsaNamoNAINi pAyacchittaM visaMbhogA vaa| iti rasatyAgavicAra: // coe ceiANaM khetahiraNNAi gaamgaavaaii| laggatassa va jaiNo tigaraNasAhI kahaM nu bhave ? // 1569 / / bhaNNai ettha vibhAsA jo eyAI sayaM vimggejaa| na hu tassa hoi sohI aha koi hareja egAI // 1570 / / tattha karita uvehaM jA sA bhaNiyA tu tigrnnvisohii| sA ya na hoi abhattI ya tassa tamhA nivArejA / / 1571 // upekSAM kurvANe trikaraNazuddhirna bhavati abhaktizca kRtA syAt tasmAbhidhArayedityartho jJeyaH / savvatthAmeNa tahiM saMgheNaM hoi laggiyavyaM tu / sacaritta'carittANa u samvesiM eya kaja tu||1572 / / cUNistu-ruppa hiraNNavaNNAi sAhuNA AyaThiraNa tavaniyamajutteNa ceyanimittaM ruppAharaNNasuvaNaM avvaM upAei, tassa mANadarisaNacarittamaNokaraNAiyA tigaraNasohI na bhavai / jayA puNa puvapavattANi khettahiraNNa-dupayacauppayAI jai bhaMDa vA ceimANaM liMgatthA vA ceiyadavvaM rAulabaleNa khAyaMti, rAyabhaDAi vA acchidejA, tayA tavaniyamasaMpautto vi sAhU jai na mopai vAvAra vA na karei, tayA tassa nANAisuddhI na bhavai, AsAyaNA ya bhavai / evaM samuppanne kajje rAyAINaM puvaM aNusaTThI karei, dhammo vA se kahijara, aNicchaMtassa aMtaddhANeNa vA avaharati / iti devadravyavicAra: paJcakalpe // For Private And Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 81 paJcakalpasya vicArA: carittamaNokaraNAiyA tigaraNasohI na bhavai / jayA puNa pukhapavattANi khetahiraNNa-dupayacauppayAI jai bhaMDaM vA ceimANa liMgatthA vA cezyadavvaM rAula baleNa khAyAMta, rAyabhaDAi vA acchidejA, tayA taniyamasaMpautto vi sAhU jai na moei vAcAra vA na karei, tayA tarasa nANAi suddhI na bhavai, AsAyaNA ya bhavai / evaM samuppanne kajje rAyAINaM putra aNusaTTI karei, dhammo vA se kahijaI aNicachaMtassa aMtaddhANeNa vA apaharAMta / ti devadrayavicArapaJcakalpe // tatthegaDiggahae bhattaM levArDa pi geNhati / egattha davaM mattaga dAha' pI rittagapakappo // 1593 // mAtrakaM dvAbhyAmapi rikta kArya ityarthaH / cUNistu --- dANDa vi hiMDatANa egapaDiggahe kUra, egapaDiggahe pANaya mattayA rittayA / kAlapamANAikame kujA pAuraNaga akAle vi / daar| vasaI kAlAIyauM asivAdaNuvAsaNaM ey|| 1625 // iti praavrnnvicaar:|| gambhANaM AyANaM karei taha sADaNa ca gambhANaM / abhijogavasIkaraNe vijAjogAihiM kuNai // 1654 // vicchigarmAcchagabhamare maMDukke macchae tahA pakkhI / saMmucchA vemAI jA jANIpAhuDeNa ca // 1655 // emAi akarrANajja nikAraNe jo karei U bhikkhU / sabbo so ukkappo / dAraM / pato'kappaM tu vocchAmi / iti // 1657 / gaccho sakAraNo ttI gilANa dhuDDhe ya baalmshaaii| sesaTTA airegaM gheppai.mA hoja dulabhaM ti / / 1882 // jasseva abhimuhattI jaM ceva ya kAu viharae puro| Ayariya uvajjhAyA tasseva ya ta tu Aloe / 1930 // For Private And Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye ussaggeNa vihAro saMtharamANoNa navau khettesu / to satrugyAduvahI na vi le Ava dagaH / / -0.9 // teSu eva utpAdayet upadhi napa, kSetra aSTau RtubaddhAH varSA-- kaalaashcetyrth:| dularbhami vatthapAe Uhietu vi navalu gacchejA / emeva vihArI vi hu khettANa'saI muNeyayo / 2011 // pagattha u gAmAisu jahiyaM saMtharaMti tahi acche / savvesi tahiM uggahI sAhAraNa hoi jada nagare // 24.7 // jai puNa bahiyA hANI tahiM vaDhi guNANa tattha acchti| ke puNa guNAi bhaNiyA bhaNNai nANAiyA huti // 2473 / / kAlAIe dosA dabyakkhao hoi acchamANANa / tamhA u na citujA arittaM duvihakAlAmma // 474 / / mA hoja caraNabhemo puNNAiyaMmi saMvasaMtANa / aicirasaMvAseNa siNehamAIhi dosehiM // 2479 // iti kAlAtikramavasanabicAraH // aihamade se ya tahA kAraNiyagayANa sisirakAlammi / paribhujaMtANa ya kA vivAda caraNe aNuvaghAmA // 2599 // iti prAvaraNavicAra: // saMbhuNA viru ddhA uvaggahaM kuNai nANacaraNANa / saMbhujaNA asuddhA carittabheyaM viyANAhi // 2.06 // iti saMbhogavicAra: // ahalaMdiyAga gacche appaDibaddhANa jaha jiNANatu / navaraM kAlaviseso uDuvAse paNaga caumAso / / 25.8 // cUNistu-nadhari kAle chabbhAge gAmo kIrai / egege bhAge paMca divasa bhikkha hiMDaMti tattheva vasaMti / vAsAsu egattha cAummAso ityarthaH / For Private And Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dazA zrutaskandhasya vicArA: gacche paDibaddhANa ahalaMdINa tu aha puNa viseso / ugaho jo tesi tU so AyariyANa Abhayai // 2559 // egavasahIe paNagaM chavIhI o va gAma kuvaMti / divase divase aNNa aDaMti vIhIya niyameNa / / 2560 // parihAviluddhINa jaheva jiNakappiyANa navaratu / AyaMbila tu bhatta geNhaMtI vAsakappaM ca // 2569 // cUNiryathA-parihAriyANa vi jahA jiNANa navaraM AyabileNa mAsI so saJco vidAi ti / jiNappi-ahAlaMdI-parihAravisuddhiyANa jiNakappo / therANaM ajANa ya bodhavyA therakappo u // 2564 // ___iti ahAlaMdagAdivicAra: // iti paJcakalpavicArA: samAptA : // daza zrutaskandhavicArA yathAattheNa vA vicittaM suyaM, ahavA saptamayaparasamayehi ustagAvavAehi vA, uktaM ca - citraM barthayuktam' iti stutiyugalasUcA caturthadazAyAm / 'pakkhiyaposahiesu' iti / cUrNiNayathA-pakkhiyaM pakkhiyameva, pakkhie posahI pakkhiyaposahI cAusimadumItu ya / iti pAkSikavicAraH paJcamadazAyAm / uhiTTA-amAvAsA pazcamadazAyAm / tattha NaM je se pAvAe majjhimAe hasthipAlaraNNo rajjuyasabhAe macchimaM aMtarAvAsa vAsAvAsa uvAgae, tassaNaM aMtarAvAsassa je se vAsANaM cautthe mAse sattame pakkhe kattiyaba hule, tassa Na kattiyabahulassa paNNarasI pakkheNa jA sA carimA rayaNI, taM rayaNi For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 84 niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye caNaM samaNe bhayavaM mahAbIre kAlagae vIrakaMte samujjApa chiNNajAijarAmaraNabaMdhaNe siddhe buddhe mutte parinivyue' ityAdi / tathA, jaM rayaNi caNaM samaNe bhagava mahAvIre kAlagae jAva savvadukkhapahINe sANa rayaNI bahUhiM devehiM devIhi ya ovayamANehi ya uppayamANehi ya ujjIviyA Avi hotthA / tathA jaM syaNiM ca NaM samaNe bhagava mahAvIre kAlagae taM syaNi jeTTassa aMtevAsissa goyamassa iMdabhUirasa aNagArarasa aMtevAsissa nAyara pejabaMdhaNe vAMcchiNNe anaMte aNuttare jAgha samuppaNNe / jaM syaNi caNaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagara taM syaNi nava malaI nava lecchaI kAsIkAsalagA aTThArasa gaNarAyANo amAvAsAra pArAbhASa posahopavAsa pahuvisu / gae se bhAvujjIpa davyujjAyaM karissAmA / jaM syaNi caNaM samaNe bhayava mahAvIre kAlagae taM syaNi ca NaM khuddAe bhAsarAsI nAma mahaggahe dIvAsa saharasAThaI bhagavao jammanakkhattaM sakate / japyabhii caNaM se khuddAra bhAsarAsI mahaggahe dovAsasaharasAThaI samaNassa bhagavao mahAvIrassa jammanakkhattaM saMkaMte tappabhi ca NaM samaNANaM niggaMthANa nidhINa tha uie pUyAsakkAre nI pavattai / jayA NaM se khuddAra bhAsarAsI mahamgahe dovAsasahassaTiI bhagavao jammanakhattAo bIte bhavissA tayA NaM samaNANaM niggaMthANa uie pUyAsakakAre pavantissa / jaM syaNi ca NaM samaNe bhayavaM mahAvIre kAlagae jAva taM syaNi kuMbhU aNuddharI nAma samupapannA jA ThiyA acalamANA chaumatthANaM niggaMthANa vA nigaMdhINa no cakkhuphAsa havtramAgacchai / jA aThiyA calamANA chaumatthANaM niggaMdhANa vA niggaMdhINa vA cakkhuphAsa habvamAgacchA, jaM pAsittA bahUhiM niggaMthehi ya nimgaMdhI hi ya bhattAI' paJcakakhAyAI, kimAhu bhaMte ! ajapabhiI durArAhae sAmaNNe bhavissA | For Private And Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dazAzrutaskandhasya vicArAH cUNNA tu-tammi nAyae pejabaMdhaNaM neho taM vocchiNNa / goyano bhagavayA paTTavio amugaggAme amuga bohehi / tahiM gao viyAlo ya jAo tattheva vucchA navari pecchA ratti devasaMnivArya uvauttI nAya jahA bhayava kaalgo| tAhe citeha-aho! bhayavaM nizpivAsI kahaM vA vIyarAgANa neho bhavai neharAgeNa ya jIvA saMsAra addNti| patyaMtare nANa upanaM / bArasa vAsANi kevalI viharai jaheva bhyvN| navara aisaya hA dhammakahaNA parivAroM ya taheva pacchA ajasuhammassa nisiraha gaNa dIhAu tti kAuM, pacchA ajasuhammassa kevalanANaM samuppannaM / sA vi aTuvAse viharittA kelipariyAraNa ajajaMbunAmassa gaNa dAuM siddhi gao iti / vIrassa pakArasa gaNaharA nava gaNA, doNha doNDa pacchimANa pakkA gaNA, jIvaMte ceva bhaTTArae nava gaNaharohiM ajasuhammassa gaNA nizkhitto dIhAugotti nAu / imIle ausappiNIe dUsamasamAe samAe bahuvIikatAe tihiM vAsehiM addhanavamehi ya mAsehiM sesehiM pAyAe majjhimAe hasthipAlaraNNo rajjugasabhAe ege abIe cha?Na bhatteNa apANaeNa sAiNA nakAvatteNa jAgamuvAgaraNa paccUsakAlasamayaMsi saMpaliyaMkanisapaNe paNapaNNa ajjhayaNAI kallANaphalavivAgAI paNapaNNa ajjhayaNAI pAvaphalavivAgAI chattIsaM ca apuTTavAgaraNAI vAgarittA pahANa nAma ajjhayaNaM vibhAvemANe vibhAvamANe kAlagae jAva savadukkhappahINe iti / aTTameNa bhatteNa apANapaNa visAhanakkhatteNa jogamuvAgaeNa ega devadUsamAdAya tihiM purisasarahiM saddhi muMDe bhavittA agArAo maNagAriya pamvaie pAseNa arahA iti 'sopadhitva jinAnAm' / sayameva paMcamuTTiyaM loya kare 2 chaTreNa bhatteNa' apANapaNa cittAhi nakkhatteNa jogamuvAgaraNa pagaM devasaM gahAya egeNa For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye purisasahasseNa saddhi muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvAe arahA gaM ariTanemI iti 'sopadhitva jinAnAm / teNa kAleNa teNa samaeNa bhagavI mahAvIrassa ekArasa vi gaNaharA rAyagihe nagare mAsieNa bhattega apANapaNa kAlagayA / je ime ajattApa samaNA nigaMthA viharati samve viNaM ettA ajasuhammassa AvaccejA avasetA gagaharA niravacA pariniyA / samaNe bhayavaM mahAvIre kAsavagAttaNa bhagavao mahAvIrassa kAsavagottassa aMtevAsI there ajasuhamme aggivesAyaNe gAteNa / therasta ajasuhammassa atevAsI there ajajaMbunAme kAsavagotteNaM / ajajanAmassa kAsavagAttassa aMtevAsI there ajapabhave kaccAyaNagAte the| therassa gaM ajapabhavassa aMtevAsI there ajasejjaMbhave maNagapiyA vacchasagotteNaM / therasta ajasejabhavassa aMtevAsI there ajajasabhahe tuMgiyAyaNagotteNa / therassaNa ajajasabhadasta aMtevAsI duve there ajabhaddabAhU pAINasagotta there ajasaMbhUyavijae mADharasagAtteNa / therassaNaM ajasaMbhUyavijayassa aMtevAsI there ajathUlabhadde gAyamagotte NaM / therassa NaM ajathUlabhahassa duve there, there ajamahAgirI elAbabasagAte Na ajasuhasthI vAsiTThasagotte Na ityAvalI / / bhagavao mahAvIrassa nava gaNA ekkArasa gaNaharA hotthA / se keNa?Na bhaMte ! evaM buccai0 jeTTe iMibhUI goyamagotte Na paMca samaNalayAI vApA, majjhime agibhUI gAyamagAte Na paMva samasayAI vApara / there vAubhUI kaNi? paMca samagalayAI vAei, prayo'pi sodarA: ityarthazeSaH / there ajaviyatte bhArahAra gatte Na paMca samaNasayAI vApA / there aja hamme agivesAyaNe gAte Na paMca samaNasayAI vApara, there maMDiyapune vAsiSTe gotte NaM aTThAIsamaNasayAI vApai / there moriyaputte kAsave gotte Na aTThAI samaNasayAI vAei / there akaMpie goyame gotteNa there ayalabhoyA hAriyaNe gotte NaM pae For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dazAgta skandhasya vicArA: donivi therA tinni tini samaNasayAI vAti, there ajameijjethere ajapabhAse para duNNi vi therA kADinnAgattiNa tini samaNasayAI vAti / se epaNaTTeNaM evaM yucca samaNassa bhagavao mahAvIrassa navagaNA ekkArasa gaNaharA hAtthA iti gaNavicAraH / C rassa Na ajasuddatthissa vAsiTsagottassa aMtevAsI duve the| suTTiyapaDibuddhA koDiyakA kaMdragA vagdhAvazcasagottA / therANaM suTTiyasupaDibuddhANaM kADiyakAkaMdagANaM vaggha vaccasattANaM aMtevAsI the ajadadine kosie gatiNaM / therassa NaM ajaiMdadinnassa ko siyasagAttassa aMtevAsI there ajadine goyamagattiNaM / therassa NaM ajadinarasa goyamasagAttassa aMtevAsI there ajsiidgirii| ajasIha girissa aMtevAsI there ajavaire, ajavairassa aMtevAsI cattAri therA-thera ajanAile, there ajapa mile, there ajajayaMte, there ajjatAvase / therAo NaM ajanAilAoM nAilasAdA nigagayA / therAo NaM ajapomilAo polisAhA niggayA / therAo NaM ajajayaMtAo jayaMtIsAhA nigayA / therAo NaM ajatAvAsAoM tAvasIsAhA niggayA / iti zAkhAsvarUpam / bhUmIpa aNaMtare saMdhAraNa kapa avehAse pivIligAisattavahaM / dIhajAIo vA DaeNseja tamhA ucco kAyavvA / varSAsu saMstAraka iti zeSaH / o paraM pajosavaNoo ahigaraNaM vayara so akappA amerA nijjUDiyanvo gaNAo taMbolapatranAyavat / no sour nirmANa vA nimagaMthINa vA golomamettA vi kesA taM rayaNi uvAiNAvettapa / aSTamadazAyAmete / For Private And Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye dazamyAM tu-tapaNaM seNie rAjA jAva sIhAsaNAo abbhuTTe i pAyapIDhAo paJcoruhai 2 jAva karayalasirasAvattaM dasaNahamatthae aMjali kaTTa evaM vayAsI-namotthu Na arahatANaM jAva siddhigainAmadheyaM ThANaM saMpattANaM / natthu NaM samaNassa bhagavA mahAdhIrassa Aigarassa jAva saMpAviukAmassa mama dhammAyariyassa dhammevaesagassa / tae sA celaNAdevI jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchA 2 samaNa bhagavaM paMcaviheNa abhigameNaM abhigacchada / seNiyarAyaM puramao kaTTa ThiyA ceva tivihAra panjuvAsaNAe pajjuvAsaha / // iti dazAzrutaskandha vicArA: samarthitA: // snAto liptazca gandhI dhRtasadazayugo vidyayA kalaptarakSo mudrAvAn dikpatibhyaH pracuratarabali saMyataH sampradAya / nandAvattasya pUjAM tadanu vitanute devatAkakaNArI paJcAGgo mantrapATho malayajatilakaH puSpamAlAdhiropa: // 1 // saptadhAnyakaratnAmbu pazcadhAtvaM'gagharSaNam / mRtkaSAyAmbumAGgalyamUlIvASNakamajanam // 2 // pratiSThAdevatAhavAna snAnaM AtiphalAdibhiH / snAna sauSadhi snAnI vAsacandanakuGkumaiH // 3 // karpUrasnAnamudrAsurabhikarayugAlepyagotrAnulepa: puSpAropa: sapuSpaH pratisarakaraNa vAsanikSepaNa ca / vedInyAso'tha kRtyaH sadazayugadhRtAsapirApUrNadIpA: deyAH sArdA yavArAstadanu balisarAvANi pUrNo balizca // 4 // deyo digdevatAbhyo balirudakayuto bhUtasAthai sadhUpa: vastracchAdastadante'Jjalibhiratha tathA saptazasyAbhiSeka: / / puSpAropA vidheyastadanu punarihAratrikaM vandanaM syAtyAnAM cAdhivAsya pratikRtiviSayaH syAttathotsargamArga: // 5 / / For Private And Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir pratiSThAvidhiH zrutadevyAdi devInAM kAyotsargAn vidhAya ca / tata: pAtAlamityAdi paThan puSpAJjaliM kSipet // 6 // ayaM adhivAsanA-vidhiH / kRtvA zAntibaliM praNamya ca jinAn dhUpaM kSipedAdarAdAMsAdastadanantaraM calajine darbhAdyadhaH sthApayet / anyasyAstu kulAlacakrakamRdA yuktaM ca ratnAsana sthApya mantrayuta sthirIkRtikRte mantraM nyasedAdarAt // 7 // sauvIramadhusarbhIi rUpyakaJcAlakasthitaiH / netronmIlana kuryAt sUriH svarNazalAkayA // 8 // dhUtapUritakacolakadadhibhANDAdarzadarzana caiva / saubhAgyamantrapavana mudrAsaubhAgyapadapUrvA // 9 // kapUracandanasamAlabhana pratiSThA mantrAbhimantritamathApi ca puSparopaH / vAsAn kSipet tadanu dhUpavidhi vidhyAn mantra nyaset punariya khalu cakramudrA // 10 // dhUpogrAhaNabahurSAlacandanatilakA bhavanti kartavyA: / dadhyakSatAvamiNane kArya caturAdibhiH strIbhiH // 11 // kartavyA lavaNAvatAraNavidhiH pazcAttathA''ratrika bhatebhya: pracuro bali: punaradho ratnAsanasthApanam / asmiMzvopavizantu tIrthapatayo jAtapratiSThAM paThan puSpANomiha cAJjali pratikSipedeva paThazcAdarAt // 12 // idaM puSpaM gRhNantu jinA idaM puSpaM gRhNantu jinA iti / zrutadevyAdidevInAM kAyotsargAn kuryAt / jaha siddhANaM paTTA tilAyacUDAmaNimi siddhipae / AcaMdasUriya taha hou imA supaTTa tti // // ayaM pratiSThAvidhiH samarthitaH / For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye 'je chee sAgAriyaM na sevai, evamavi ANao viiyA maMdassa vAlayA' iti / vRttistu rahasi maithunaM kRtvA punargurvAdinA pRSTaH sannapalapati, tasya caivamakAryamapalapato'vijJApayato vA dvitIyA mandasya - abuddhimataH ekamakAryAsevanamiyaM bAlatA - ajJatA, dvitIyA tadapahnavana mRSAvAdaH / AcArapaJca mAdhyayana prathamoddezake / jANiya ta TaNapaNa hui visuttassa maithuni pAvaiyA mUlu / zrAvAparAyara AravaNajA taha uvavAsu / paradAri avadhUtiyaha jAtA pakavAra dasa uvavAsA / kulavahu paradAriyaha sau uvavAsu / ANiu lAki vittahasau / pradhAnakulaputrI rAjaputrImaddattamaputrI sArthavAhayeSThiputrI loki ajANiyauM asiu sau uvavAsaha / loki TaNapaNa uhUyau mUlu / pariggahi navahi ThAhehi jANaMtara atikrama karai navahi ThApahi uva0 10 / savvA vibhaMjara uba0 120 / rAtribhojana asaNakhAima jANatau nikkAraNi karai paribhogu uva0 3 pAvaIyA mukasaMnihi cha / ArdrasaMnidhi kAMThau deArau muddatItrepaNai pAtrAbaMdhi pAtra kharaDiyara vAsiyaha uva0 1 / solahi parisiddi ubavAsu / ahi purimaidehi uva0 1 / iti prAyazciro / ( sampradAya likhitamidam ) pazcavastukasya yathA cidaNa 1 rayaharaNaM 2 aTTA 3 sAmAiyassa ussage 4 / sAmAiyatiyakaDhaNa 5 payAhiNaM ceva tikkhutto // 125 // muhapottiya 1 rayaharaNaM 2 doNi nisejAu 4 cAlapaTTo ya 5 / saMthAruttarapaTTo 7 tiSNi ya kappA muNeyavvA 10 // keI bhAMti ekkArasamA daMDao / For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir pazavastukasya vicArA: appaDilehiya dosA ANAI avihiNA vi te ceva / tamhA u sikkhiyavvA paDilehA seviyavvA ya // 262 // 'dravyaparicchedapUrvaka' miti dravya-vAsA: / mA hAsiSTa 'ohAka tyAge' mA yoge sica adyatanyAM prayogaH / 'galapravrajitA'vidhiparipAlanAdinA' iti / miSTAnnAdinA galapravajitasya avidhipAlanAdinA / ni!haka:-gavAkSaH 'pahavate' prabhavati vidyamAne / 'tAna'nviSato' tAna'ntAn / kikisiMghANa-jIvavizeSaH / 'amhaM puNa natthi' etanmatamiti zeSaH / bhANakANA:-pAtrabandhakANA: / 'tAhe uvaogaM baccA paMcahi' iti / paJcabhiH- pUrvoktaiH sthAnaH / 'muhaNaMtapaNa aMto tiNi vAre pamajai' tti / muhataNaMpaNaM-kesariyAe / tiNi bAre-triguNAn / dhAraNa pAtrasyeti AtmapratyAsannIkaraNa / 'rayattANaM ca viTaNaya saMvalittA dhArijA' AtmasamIpe dhriyate / 'na nikkhippar3a' tti na nikkhippa dUre vyvsthaapyte| Rtubaddhe kole / 'varSAsu punaH abandhana upadheH sthApanA ca pAtrasya' dUre virAdhanAdi tazca prApnoti nikSiptena dure vyavasthApitena / bAhirakappa-kambalam / 'jasta ya jogA' tti jaI na bhaNaMti na kappaI tao aNNaM / jogga pi vatthamAI uvaggahakara pi gacchami // 295 // kAlocitAnukulAnapAyitvAt yasya ca yoga iti / yasya ca ghanAderyoga:- pravacanoktena vidhinA sambandhaH-prAptalakSaNaH / hiDaMti tao pacchA amucchiyA pasaNAe uvauttA / - davAdabhiggahajuyA mokkhaTTA savvabhAveNa // 297 // 'AvazyikyA yasya ca yoga' iti bhaNitvA tato nirgacchanti / pstiprveshe| For Private And Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAya pAyapamajaNa 1 nisIhiya 2 aMjali 3 daMDuvahimakkhiNa 4 vihiNA / sAhiM ca kariti tao uvauttA jAyasaMvegA // 311 // evaM ca paDuppaNNe pavisao ya tiNi u nisIhiyA iMti / aggahAre majjhe pavesaNe pAya'sAMgarie // 312 // elugA-ubara / tADAA-ThANAo / yaterekasmin pAtre bhaktaM dvitIye pAtre jalaM grAhya, tRtIye tu mAtrake saMsaktabhaktAdizuddhiH / olaMbayaM-mAtrakaM / ogAhaNaya-pAtraM / pratisevanA-laghavaH prathama Alocyante, tato gurava iti lakSaNA / punarakaraNarUpA vikaTanA tu AlocanA / kAyikAdIyopathikA-yogAtsargAdikA / akArakadoSaH apariNatidoSaH aprAvRtopaghAta iti pazcAd bhAga: aprAvRto yata iti pRSThAvalokanaM kAryam / 'cauraMgulamappattaM jANu heTThA'chivAvariM nAbhi / ubhao kopparadhariya karaja paTTa va paDalaM vA' / / 318 // bhikSAkAyotsage namaskAraH / 'jaha me aguggaI kuje' tyAdi gAthA vA / 'icchenja na iccheja va taha vi ya payao nimaMtae sAhU / pariNAmavisuddhIpa nijarA hAagahie vi' // 346 // lATapaJjikA-ghayanamAtram / dhamma kahaNNa kujja saMjamagAha ca niyamao savve / padahamettaM va'NNa siddhaM na mi timi // 352 // bhASA''saNNA-asahatvaM / 'ogAhittA pANayaM giNhai' tti / mAtrakam avagRhya / mahati vaikriye indriye-liGgalakSaNe / tatrAnyatra vA puJchetadhaH sthAnikA nirlepanaM kuryAt / mattaga visohAvaNanimitta lUhevaM iti zeSaH / tRtIyapaurUSyAM 'ghrANAzIsi' nAsikAyAM syurityarthaH / / For Private And Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir kAlo gAyaracariyA jillA patthapattADilehA / saMbharaU so sAhU jassa va ja kici guvauttaM // 445 // yat kizcinupayuktaM tat smarantu ityarthaH / vigicaNayApAridvApaNiyA / upasthApanA gAthA yathA hiMgaya NAusa.gga bAmagapAsaMmi vaya tigevaka / . pAyAhiNaM niveyaNa gumguNAdasi duviha tivitA vA // 667 // mabhigataM zAtvA ziSyaM kAyotsarga kurvanti guravaH vAmapArzva ziSya sthApayitvA zrIn vArAn ekai panti, punaH prAkSiNya namaskApAThena, nivedanaM-yuSmAbhirapi mahAvatAnyAropitAni ityAdilakSaNa, guruguNaiH varddhasva sUravacaH, vikadvidhA tridhA ghaa| anyakaraNApapatteHpArzvasthAnamittakaraNopapatteH // 'sAraNamAiviuttaM gaccha pi hu guNagaNeNa parihINaM / pricttnaavgge| capaja taM suvihiNA ' // 700 / / sparzanAnupaghAtAta - vanasparzena livikAralakSaNasya upaghAtamyAbhAvAt / 'veTavedhAdinA vAtike ca ucchne' iti kvApi deze viNTakena vidhyate liigN| mAtRgrAma:-strIjana: / 'mA'prayoge sukhazIlatayA, asamyag yogazcAyogatopi apara:-pApIyAni 'ti asamyaganuyogo'nanuyogAdApa pApIyAnityarthaH / AvazyakAdisUtrasya yAvat sUtrakRtaM dvitIyamaGgaM tApadi' ti sUtrakRtaM yAvat sAmAnyo'pi pAThyate ityarthaH / nAlabaddhavaliH-svajanavargaH / niruvasya-nirodhasya tapAvizeSasya / prajJApakathana bhAvAriti : vAkhya tRvyAkhyeyayA: lakSaNamityartha / kAya sagai kuvaM yanuyAganA mbhArya tat samApto ca sarve'pi punarapi gurumeva dhandante, anye punaH prAH jyeSThArtho'pi pandanIyaH ya: cintanAM kArapatIti zeSaH / bimbapratiSThA svarUpaM yathAniphaNNassa ya saMmaM tassa paTTAvaNe vihI eso / saTTANe sujAMge azviAsaNamuciyapUyAe // 1132 // For Private And Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ciirvadaNa thukhuDDhI ussaggo sAhu sAsaNasurAe / yayasaraNapUyakAle ThavaNA maMgalapuvA u // 1133 // (bhavya ityarthaH) vivihaniveyaNamArattigAha dhUvathayavaMdaNa vihiNA / jahasatti gIyavAiya nazcaNadANAyaM ceva // 1142 // (naivedyamityarthaH) 'vizeSapUjAyA digAdigatAyA' iti / pakAcAryasya dharmapratibodhakAdeH yA pUjA sA digAdigatA / jaiNo vi hu dazvatthayabheo aNumoyaNeNa asthitti / payaM ca ittha neyaM iya siddha taMtajuttIe // 1210 // mosaraNe balimAI na cehaja bhayavayAvi paDisiddhaM / tA esa aNuNNAo uciyANa gammaI teNa // 1213 // ucitAnAM gamyate tena dravyastaSaH / anena paliruktaH / agrAhAra: dvijagrAmaH / 'dhaNNA nivesijada dhaNNA gacchati pArameyassa / gaMtuM imassa pAra pAra dukkhANa varSati' // 1348 // iyare vA''NA u ciya gurumAi nimittao padaviNaM pi / dosaM apeccchamANA aDaMti majjhatthabhAveNa / / 1476 / / / pratidina miti doSaH // suyabajhAyaraNarayA pamANayaMtA tahAvihaM loyaM / bhuvaNaguruNo varAgA'pamANayaM nAvagachati // 1708 // // iti paJcavastukasya gAthA: paryAyAzca samAptAH // For Private And Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir pariziSTam patto ya lahuyabaMdhU rahanemI nAma neminAhassa / ariSTanemi-carite / tamhA siddha ya na kAravejA aNuvaraNamilakA (1) / nizIthacUau~ / vaMdeNa iti nibhI juva marU thera isthijopaNaM / na ya ThaMti nADapa je aha ThaMti na pehagAI (1) // prekssnnkdrshnvicaarH| 'saMvacchara vAvi paraM pamANa' ityAdigAthAvyAkhyA yathAsaMvatsaraM vaa'vi| atra saMvatsarazabdena varSAsu cAturmAsiko jyeSThAvagraha ucyate / tamapyapizabdAn mAsamapi para pramANa varSARtubaddhayo: utkRSTamekatra nivAsakAlamAnametat / dvitIyaM ca varSa cazabdasya vyavahita upanyAsa: / dvitIya varSa varSAlu cazabdAnmAsaM ca Rtubaddha na tatra kSetre vaset / yatraiko varSAkAlo mAsakalpazca kRtaH / api tu saMgadoSAt dvitIyaM tRtIya ca parihRtya varSAdikAla tatastatra ghasedityarthaH / dshvaikaalikm|| tattha NaM tuMgiyAe nagarIe bahave samaNovAsayA Na dittA jAva aparibhUyA ahigayajIvAjIcA uvaladdhapuNNapAvA jAva bahUhi sIlavayaguNAMvaramaNa-paJcarakhANa-posahAvayAsehi ca uddasaTra-- muhiTThapuNNamAsiNIlu paDipuNNaM posaha sammaM aNupAlemANA samaNe nigaMthe phAsuyaesaNijje Na jAva paDilAbhemANA viharati / tae NaM pAsAvaJcijA therA bhagavaMto jAva paMcasayaparivArasahiyA tuMgiyAe mayarIe puSphavaie ceie jAva samosaDhA / tae Na te samaNovAsayA jAva vhAyA jAva suddhapAvesAI maMgallAI vatthAI pavarAI parihiyA jAva sAo sAo gihAo niggacchati niggacchittA egao milAiMti milAittA pAyavihAracAreNa niggacchati jAva therA bhagavaMto paMcaviheNa abhigameNa abhigacchaMti, taM jahA- sacittANa davANaM viusaraNayAe, acittANa aviusaraNayAe, pagasADIpaNa uttarosaMgakaraNeNaM, cakkhuphAse aMjalipagaheNaM, maNaso egattIbhAvakaraNeNaM / aDDhA For Private And Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir pariziSTam jeNeva therA bhagavaMto teNeva uvAgacchaMti uvAcchittA tiktto AyAhiNa payAhiNa karati karittA vaMdati namasaMti jAva tivihAe pajjughAsaNAe pajjuvAsaMti / bhagavaie bhaNiyaM / evaM uvAie rAprapaseNae nAyadhammakahAe evamAi bahuedi gaMthehiM bhaNiyaM / dAravaie nayarIe kaNhe vAsudeve jAva bhagava' asTuinemI pucchio aDhArasamaNasAhassIo kAreNa vaMdaNe vadAmi / dubAlasAvatteNaM vaMdAhi / AvassagacuNI bhaNaya soyarIe nayarIe papasIrAyA kesiM kumArasamaNa paMcaviheNa abhigameNa vaMdai khAmei / evamAi aNNe bahave samaNobAsayA paMcaviheNa abhigameNa baMdati namasati / je bhikkhU sagaNecciyAya vA paragaNecciyApa vA nigaMthIe saddhi gAmANugAma duijai AvajAi caumAsiyaM parihAraTTANaM / sayameva AbharaNAlaMkAra omuyai omuyattA sapameva cauhi aTTAhi loyaM karittA haTeNa bhatteNa usa bheNaM arahA saMvacchara sAhiya cIvaradhArI hotthA / teNa para acelae / jaMbuddIvapaNNattI / pacchime tibhAe paNNarasa kulagarA- saMmuI, paDiluI, sImaMkare sImaMdhare, khemaMkare, khemaMdhare, vimalavAhaNa, jasama,'bhicaMde, caMdAbhe, paseNai, marudevA, nAbhI, usme| hanII mA Thi jaMbRddIvapaNNattIpa / ruppaM TakaM visamAhayakkharaM navi ya ruvao cheo| doNhapi samAoge rUvo cheyattaNamuvei // ussaggeNa jahiM byaliMgaM bhAvaliMgaM ca asthi so vNdnnijjii| jahA-rUvarga, jattha suddhaM TaMka samakkhara so cheko bhavati / ruppa jattha suddhaM raMka visamAhayakkhara so vi rUvago cheo na bhavai, ruppa jattha asuddhaM TaMkapi asuddha sopi sutarAM cheo na bhavai kiMtu jattha duNNi vi suddhANi so cheo / evaM so saMvyavahArya ityarthaH / jattha ubhayamavi asthi / ettha ya For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir bitti ruppa patteyabuhA TaMkaM je liMgadhAriNo samaNI / dabassa ya bhAvassa ya cheo samaNo samAoge // 1139 / / ettha ya ruppagatthANIyA patteyavuhA jayA vA davaliMga natthi tti na koi te paNamei / bhaNiyaM ca diha liMgamappamANaM ? uppaNNe kevale vijaM nANe / na namati jiNa devA suvihiyanevatthaparihINaM // 'kiha liMgamappamANa ?' gAhA- jayA vA davaliMga gahiyaM tayA namijaMti / TaMkazANIyA niNhagA / sabarga tevi rayaharaNagocchapaDiggahadhArI tahavi micchavihI je pAsatthAi tehi bhagavao liMgaM gahiyaM na puNa savvaM aNuzAliti tti / visamAhayakkharA ahavA saMviggA vi jayA nikAraNe pAuyAhiM hiMDaMti / evamAi to visamAhayakkharA evamAi vibhAsA / AvassagacuNi / divasau pAuo hiMDai / paMcakalpacUrNiH / gihatthavese mUlaM pakAra vA rAe gihaaliNge| kalpe / addhaMsakA ekaM saMjaipAuevaM sIsaduvAriyAe.......mAso bhaNNA pagaM ahoratta buddhIpa bAvaTribhAge chettA tassa pagasaTibhAgA caMdagaie tihIsamattIe ? bhavai / kaha puNa eya ucyate jAha aTThArasahi ahoratta saehi sphi| .......yA tIsuttarA labhaMti to ekena ahoratteNa kiM labhAmo ? / evaM samIyakammae kapa AgayaM / esaTTi bAvaTibhAgA ahorattassa y| sA egasaTThI tIsA tihIhiM mAso bhavaitti tIsAe guNeyavvA tAhe imo rAsI jaao| 1830 / eyarasa egasaTThIe bhAgo hAyavo laddhA tIsa tihI / evaM eso uumAso niSphano / esa ceva kammamAso sAvanamAsI ya labbhai / esa ceva rAsI bAvaTThIhie caMdamAso vi lambhai / nizIthagraMthe / For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir pariziSTam nirayAvalIzrutaskandhaparyAyA yathA--vihara i-Aste / adarasAmaMte. na ca dure na ca samIpe / uDDhe jANu-utkuTukAsana: / 'vaMdai namasai'tti / dhandate stutyA, namasyati praNAmata: / 'caMdagassa raNo sapakkha' iti / samAnapakSa samAnapAdhai samavAmetarapArzvatayA / sapaDidisiM-sapratidik / abhimukhAgamena hi parasparasya samAveva dakSiNavAmapAvoM bhavataH / 'egAha kUDAhacca' iti / akaiva AhatyA hananaM-prahAro yatra tat akAhatya kUTasyeva-pASANamayamahAmAraNayantrasyeva AhatyA hananaM yatra / solliehi ya pakkaiH / tali ahi ya-snehena pakvaiH / bhajiohi ya-bhRSTaiH / pasanna-drAkSAdijanyAsava-prasattihetuH / olaggAavarugNAbhagnamanovRtti: ulaggasarIrA-bhagnadehA, nitteyA-gatakAntiH / dINavimaNavayaNAdInA vimanovadanA / paMDulluyamuhI-pAMDulitamukhI / omathiya-adhomukhIkRtaM, ruhira appakappiyaMti-AtmasamIpasthaM / dAragassa aNupunviNaM ThiipaDiyaM ceti| sthitipatitaM-kulakramAgataM putrjnmaanusstthaan| ghAteukAmeNa ammo iti / hatukAmaH / pIi alovemANA alopyntH| khNddyaavihuunno-chaatrrhitH| mittanAiniyayAdao viuleNaM ti / mitrANisuhRdaH, nAtayaH-samAnajAtaya, nijakA:-pitRvyAdayaH sambandhinaHzvasurapAkSikA: / bhogabhogAI bhuNjmaanniitti| atizayavanta:zabdAdIn / ajAhi aNAhahiyA iti / yo balAt hastAdau gRhItvA pravartamAna nivArayati so'paghaTTakaH tadabhAvAt anapaghaTTakaH / For Private And Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dvitIyaH khaNDaH / paryAyA likhyante yathA-AcAre zastrapagziAyAH udde0 4muktaka-mutkalam / udde0 -jyotissmtii-kaaNgunnii| 'maraNadukkhamAbhA' iti abhayamityartha: udde0 6-'saMvartitaleokapratarAsaGkhyeyabhAgavarti prdeshraashiprimaannaaHtrspryaaptaa:'| etacca mAnaM svAvagAhanayA draSTavyam anyathA virodhaprasaGgAt / gudakIlikA-hagsi / zItikA-UTikA / sAmidagdhanagaram - arddhadagdham / kesarANi-kuGkumakesaravyatiriktaM haTTadravya samAptaM prathamAdhyyanam / dvitIye'dhya yane pra0 udde0-syAtpadarUpaM yatsayaM (yadavyayaM) tena laanychitaa:| jAtirasaH-sahajarasaH / hRSIkAni - indriyANi / kalambukApuppaMkAhalikA / na tAva riko-na nirAkulaH / udde0 2-muktolii-mottttaa| u0 5-sitA-zarkarA / abskndaadinaa-dhaattiiprbhRtinaa| tRtIyAdhyayane udde0 2-kAlapraSThAdaya: mlecchAdayaH / puSIphalanibandhanaM-kaTukakakaTIviSTam / adhyayane 50 u0 1-deze AmravRkSa: veNurvA' svaka sAratvAdanayo: / kurukucAdibhi:-gaNDUSaiH / klktpsaa-shtthtpsaa| u02-pasya batvaM-pakArasya vatvam / cakati-bibheti / stenakuliGmAdInAM-caurakuliGamAdInAM / u04-jAmbAla.-mUtrapurISadabhavaM kadamam / gadAgadakalpasya-mAndyauSadhIkalpasya / 'jahA diyApAyamapakkhajAyaM' ityAdi-gAthArtho yathA-diyApAyaM-dvijapAtam, ajAtapakSa svAzrayAt utpatitukAmaM taM pakSiNaM, acAiyA-azaknuvanta, taruNaM-bAlam / a.viil:-tmbolH| anapAcInamArga:-uttamamArgaH / adhItAnvikSikIkasya adhItatarkAdividyAzrayasya / SaSThAdhyayane udde0 1-ekAntarite-ekena 'uyari ce' tyanena padenAntarite mUI (yaM cetyasmin pade mUka iti jJeyam / vicyuzabdena kakalAsAkRtayaH jIvA ucyante / ambarISAbhANDaH / u02-'aparimANAye' tyavyayaM dIrghakAlArthe yathA cirAyeti / dIptajihvAdayaH-zRgAlyAdayaH / u0 3 For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra-paryAye 'nimmANei paro ciya appANau na veyaNaM sarIrANaM / appANucciya hiyayassa na uNa dukkhaM paro dei ' // 1 // asyA artho yathA-nirmApayati vedanAM paraH sarIrANaM-zarIrasyaiva Atmanastu na vedanAM paraH ka-tuM samartha: / hRdayasya tu 'appANucciya' Atmaiva du:khaM dadAti na tu para iti gAthArtha: / sapuTaM-viSamonnatam / 'A~' iti evaMparyAyaH / avarugNavAhanAnAM-bhagnavAhanAnAm / mImAMsAavicAraNA / u0. 4-kRtsnaM vAGmayamita' iti / ito-matsakAzAt nirgatamiti jalpati / 'krIunakamIzvarANAM' garvAdhmAtajalpaka: krIDanakaM jAyate / 'gantuM tattha'caya teo' azaknuvan / u0. 5kSIbA iva-mattA iva / aSTamAdhyayane u01 aitihyam-anAdivArtA / ' athavA aloko'sti na ca leoko bhavati, loko'pi nAmAsti, na ca lokA lokAbhAva ityevaM syAdaniSTaM caiAda'tyatrArtho yathA-athaveti pUrvoktAdviparya yeNAyojyate-pUrva hi loko'stI'tyuktaM atra 'tvalokA'stI' tyucyate / tatazcAtrApi astinA sahasAmAnAdhikaraNyAt yadasti tatsarvamaloka: syAt 'naca leokA bhavatIti kazcanApi na praapnotiityrthH| athavA alokapratipakSabhUto 'loko'pi nAmAsti' paraM na sa leokaH prApnoti kiM tarhi lokAbhAva aloka eva syAdityartha: / athavA 'na ceti pAzcAtyena padena saha sambadhyate, tadyathA-loko'pi nAmAsti paraM na bhavatIti tarhi kiM syAdityAha-'lokA leokAbhAva' iti / lokaH satraloka eva syAdityartha: tasyApyastitvena vyaapttvaadityrth:| kizcAsya vyApyasya vyApakatve sati lokasyetyarthaH / dvivacanabahuvacane apyAyojye vakSyamANasUtrajAte iti zeSaH / adhyayane 9- kimiya.kasyAyaM kimiya: / upapati:-pAradArika : / For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dvitIyaH khaNDaH gaI bhadRSTAnto'pi yathA suzrAnto'pi vahed bhAraM zItoSNaM ca na vindati / santuSTazca bhavenitya - mAcarettrINi gardabhAt // 1 // paTavAsA-devagandhavizeSAH / niHzreotram-auSadhavizeSaH / mathu:-badaracUrNAdikam / dvitIyazrutaskandhakadazamoddezake-' taM no vi (hi)tti vaejjA no haM daha (aNihi) tti vaejjA' ityetau zabdau paruSArthoM 'annaM vA pharusaM na vaijja' tti cUNNivacanAt / upacara:-caurasamIpasthaH / saMstArakamapavartakam uTakaM ityekArthAH / dUmiyavasahI-dhavalitA / aMteNa vA-ante ityarthaH / majheNa vA-madhye / tRtIye saptakakesecanapatho nikkA kulhI ityekArthAH / pralehyA gavAdanI khANasthAnamityekArthAH / pAtraM samAdhisthAnaM viSThAmUtrabhAjanamityekArthAH / 'cariyANi' - gRhaprAkArAntarANi 'DiMbANi' - DamaravizeSAH / 'saMtasAvaegja'-sat svApateyaM saMvalakamityarthaH / // ityAcArAGgasya paryAyA: samAptAH // sUtrakRtAGgaparyAyA yathA-savAmagaMdhaM-AdhArmikam / pudgalA: saMskArA: kSetrazA AtmAna ityekArthAH / jahanbhapaDalassa-abbhoDiGgakasyetyarthaH / 'satta'ddhatarU visame na mehayA tANa chaTTa nahajalayA / gAhAe pacchaddhe bheo chaTThotti ekkakalo' // etad gAthAlakSaNam aMzanyasanena jJeyam, arthastu yathA-sapta mAtrA gaNA jJeyAH, arddha tarugurucyate, sa ca bhavati, viSame na medhakAguravaH SaSThe sthAne kintu nabhojaladA: laghuguravaH ityartha: / vAmamAgoMdarzanavizeSaH / sUryasambhedino'nye-sUryAdupari svarga yAntItyarthaH / trairAzikA-gozAlakamatAnusAriNa evocyante / adhyayane dvitIye vaitAlIyam For Private And Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye vaitAlIyaM laganedhanAH paDa'yupAde same calaH / na samo'tra pareNa yujyate metaH SaT ca nirantarA yujAH // aMzakAn nyasya tato mAtrAbhirvaitAlIyalakSaNaM jJeyam / arthastu-lagarA- laghuguravaH sarvatra nidhane kAryAH SaT ca kalA: ayukUpAde - viSamapAde, aSTau tu mAtrA: same pAde kAryA: / tathA la-laghuH samaHsamapAdodbhavo na pareNa yujyate laghunA saha na hatAM heto: paT nirantarA laghavaH kAryA yujI. - samapAdayoriti vaitAlIyalakSaNArtha: / samItarupatra : - samItarupatravat stakimupAyaite puNyaM zAkatarupatravantra bahutaraM pAtaM gacchati / utpreraka (kSa) Na: - AbhASakaH / kukuTasAdhyaH - mAyAsAdhyaH ' daMDakaliyaM karitA' ityAdigAthArtho yathA-daMDakali - daNDarItiM kurvANAH / yathA kolikadaNDe va udveSTayate nikhilamapi tathA AyurudveSTayantaH vAsarA prayAntItyartha: / kaNhassa piucchapitRSvasA / piyaputtabhAyakiDagA - kRtaka yAtrAdivyapadezataH pate pracchanapata ityarthaH / ' na ya tuSpijjai ghayaM va telaM vA na tuSpijaina copaDijai / Takavastula iti nAma / 'lohikuMthurubAI ' ti / lekuinvA jantuvizeSAH / samabayaramANA-AlipyamANAH / kSaudreNacUrNavizeSeNa | sauMDIyam - Apadya'viSaNNatA / dvitIyabhUtaskandheDiva :- parAnIkazRgAlikA bhayamityekArthAH / DamaraM svarASTrakSobhaH / puSkariNI- tAmarUpA / dharmalAbhAdikaM drammAdikam / yUriyA kA khulakA iti jaGghAdyavayavadhizeSAH / dazArddha gurujI mASa: / (khaDga ) kheTako asipharakoM / khavizadamabhyavahArye - sukumArikA modakAdi / arbhakaH - bAlaH / kuhaNakakaradukAdayaH- pratyeka vanaspativizeSAH varSAchatrAdayaH / gaMDI - aviraNi kASTham / anbhavAluya - abhraka mizrabAlukA / adhyayane 4- apUrvAyA abhAvAt apUrva jIvotpatterabhAvAt / adhyayane 6- atyaGgAni - pradhAnAni / 'saMsAramocakAdInAmapi iti / ye * For Private And Personal Use Only , Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dvitIyaH khaNDaH mArito'yaM vRddhAdiH sukhI bhaviSyatIti vuddhyA vyApAdayanti teSAM mlecchAdInAm / AtatAyinazabdena godhAtakAdayaH Sada ucyante / 'akalkakuhakAjIvanaM' kalakaH-pApaM kuhaka:-mAyAgolakAdikaH tAbhyAm AjIvanaM yatra nAstItyarthaH / 'vratezvarayAgavidhAnene 'ti / vratArtham Izvarasya yAgavidhAnaM tena / adhyayane 7-'gataM na gamyate tAvadagataM naiva gamyate' ityAdizlokArthastu yathA-atItagamanakriyaM vastu na vartamAnakriyAyuktaM bhavati, agatam anAgatakriyaM na vartamAnakriyaM bhavatItyarthaH / iti suutraakRtaanggpryaayaaH|| sthAnaparyAyA yathA-vaizA-jADyam / AzravaNakledane lAlAnirgamArdratAkRt amla ityrthH| riSabhasenaHpoNDarIkaH / ThANe 2-khaNDa: saNDaH kalahoDakaH / ukSA-sambandhanam / atthavAvaNaM-arthavyApanam / 'gaNaharatherAikayaM' ityAdigAthAyAM yathAsaGakhyaM, yathA gaNadharakRtaM dhRvaM therakRtaM calaM 2, tathA AdezAt kRtaM dhruva 1 muktavyAkaraNakRtaM calamiti / tathA dhruvam-aGgapraviSTaM 1 calam-anaGgapraviSTam 2 / 'karmakartRprayogo'yaM' karmavabhAvAdityarthaH / tato 'bhavati sampadyate' ityarthaH / 'asajJinazca nArakAdiSu vyantarAvasAne tpadyante, na jyotiSkavaimAnikeSviti teSAmasajJitvAbhAvAdihAgrahaNaM' ityasya vAkyasya tAtparyArtho yathA-asajJina: jyotiSkavaimAnikeSu notpadyante iti teSAM jyotiSkavaimAnikAnAm asajJitvAbhAvAdagrahaNaM / trisopAnapratirUpakA:-yatra diktraye sopAnAni pratidvAraM syuH / pUSA cetIzvarA bhAnA' bhAnAmiti nakSatrANAM / geMdukaH-daNDaka: / 'dRSTigocarAtisUkSmadravyAsaGkhyeyabhAgamAtrasUkSmapanake' tyAderartho yathA-yat dRSTigocaram atisUkSmadravyaM tasyA'saGkhyeyabhAgamAtre panakajIvo ya: taccharIrAsaGkhyAtaguNakhaNDIkRtavAlAgrabhRta ityarthaH / etto addhAi For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra-paryAya niyameNa 'miti dvAdazavarSasaMlekhanAyA ardhAdiniyamatA vidheyamityarthaH / 'tatra nArakAH kati kati-saGkhyAtA: saGkhyAtA ekaikasamaye ye utpannA: santaH saJcitA: katyutpattisAdhAt buddhyA rAzIkRtA: te katisaJcitA' ityasya tAtparya-yathA kati kati ityasya paryAyo'yaM saGkhyAtA: saGkhyAtA ekasmin ekasmin samaye ye utpannA: te bhinnabhinnasthAnApannA api saGkhyAtotpattisAdhAt katisaJcitA ucyate-saGgyAtasaJcitA ucyante ityartha: / mehanaM-puruSaliGga / bhattosaha-bhakttoSadhaM / 'gutto samiyattaNami bhaiyavyA' yataH saMvRtakAyatvena guptA'pi manasA duSTaM cintayan na samita: / ' tavajaNavAvAraparI' tapaHsamupArjane vyApta ityarthaH / zuddhacAturthikAdayaH- caturthabhAgagrahItAraH karmakarAdayaH / nAlikabaddhakusumAni - vRntayuktAni / lekhAcAryA: - pAThayitAraH / tristhAnakadvitIyAMddezake tu 'pubovaThThapurANe' pUrcazikSito yaH purANa: bhraSTa: jAta ityartha: / 'saMviggAM ujjuo ya teyasI 'ti / sAMvaggaAdayavacanaH / tejasvItyartha: / 'bahuso payAsI ya' durAcArasya bahuprakAzaka ityartha: / 'aNaisesI se' anatizAyItyartha: / 'AsayaposayasevI-mukhApAnayo: sevakaH / 'vai nayAvi ovAe' na copakAra vartate ityartha: / hastikalpanaM-hastipraguNIkRtiH / catu:sthAnakeSu - 'aisaMdhaNaparassa-vaJcanAparasya / 'suhadukkhabahusaIyaM' sukhaduHkhabahuutpattikam / 'mottUNa sagamabAha' svakaM-nijaM / tamhA sa kAlakAlo' sa maraNakAla ityartha: / 'oyariyAvAo'-odarikavAdaH / 'kalanI -daalii| ' asthitAmraphalAni'-AthItAnItyarthaH / 'SaTprajJakagAthAdirUpa' iti / SaTpranako granthavizeSaH / adhyaya0 5'desaviraI paDucca doNhavi paDisehaNa kuje' ti / dezaviratiM pratItya dvayoH sarva dravyaparyAyayA: pratipedhanaM kuryAdityarthaH / For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra k dvitIyaH khaNDaH 'tadaddigado sanibattIphalaM 'ti / aNuvratAdikadoSanivRttiH phalaM mahAtratakathane phalamityarthaH / 'doSAnnabhuni ti / rAtriparyuSitabhojItyarthaH / omaMthiyati / adhomukhaM / pAla' tti pArzvena / tRtIyaM tUttAnaM / 6 ettha pasiddhI " AhArA - tantukA uttaraM / oghasaNaM ( osagaNaM ) buDDanaM 'mANusme Abhioge ya mAnuSopasargAH balAt karma kAryate ityAdayaH / kAlAMtarasavIjA paDisiddhI visara - pravizati / ' bhAjanaM saMmArSTi ' bhavyarItyA karoti / 'ajjAghare ' cAmuNDAgRhe / pratyagirAM skhalitAdirUpAm / bambADiya muddamakkaDiyA / paDisiddhesuya dose-dveSe / ' dahanAdyaM RkSaka' miti / kRttikAdyamityarthaH / 'maitryAdikam ' - azvinyAdikam 'yAnuzAyAM gacchato dizItyarthaH / 'parighAkhyA manila daddanadig rekhAM ityasyArtho yathA iyaM pUrvokttA nakSatrapaddhatiH parighAkhyA bhaNyate, tata imAM parivAkhyAM nakSatrapaddhatimatItya - ullaGghya kiMviziSTAm ? abhilena - vAtena prajvAlitadahanA dig rekheva tAM / adhya0 8- paumuttaro paDhamo pubvimasIuttare kUle iti / pUrvadivarttinyAH sItAyA uttara kule ityarthaH / adhya0 9sAjIrNe bhujyate yattu tada'dhyasanamucyate ' iti / saha ajIrNe na bhujyate yat tat sAjIrNam- ajINa mityarthaH, adhyasanaM cocyate / iDA dakSiNA nADI vAmA tu nADI piGgalA / vaidyakRSTakaH vaidyasevakaH / cilAtakSetre mlecchakSetre / cAturvarNya brAhmaNAdikaM / 'samuhAi samussio va jo navao' iti / svamukhAni -dvAdazAGgulapramANanijamukhAni yasya dehe navaguNAni syuH, anarazatA gulocchrayadeha ityarthaH / prAtivezikarAjaH - pratyAsannA rAjA / ' omavvayabhikkhaviyaraNaM 'ti / duH kAlAtyaye / punarnavA sATaDI AgneyaM kRttikA, Aditya nakSatrapunarva' surucyate / brAhamyaM - abhijita bhRguH - zukraH ' bharaNI svAtyAgneyaM' ityAdizlokeSu trINi trINi nakSatrANi prAyaH ekaikasyAM vIthyAM yojanIyAni, yataH kvApi catvAri nakSatrANi ekavIthyAM santi / 1 . www.kobatirth.org 6 Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir * For Private And Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye adhya0 10 - 'satantrIkakaraTikA' iti / karaTikAyAM hi tavyo bhavanti / 'pariNAmo hyarthAntaragamana' mityAdizlokaH dravyArthanayasya matena / satparya yeNa nAzaH ityAdizlokastu paryAyanayamatena / 'vemAya' vimAtrayA / 'jahaNNavajjo visamA samo va 'tti / jaghanyaguNavarja: jaghanyasnigdhavarja: viSamaH samo vA bandho bhvtyevetyrthH| adhapaTalasyeva' abhIDiMgasyevetyarthaH / 'saikaraNaM'ti smRtikaraNaM / 'jammaNaviNIya ujjhA' ityAdi-gAthArtha: yathAsaGkhyena jJeyo vRttiM paribhAvya agrataH pazcAcca dvAdazacakriNAM vRttAyuktatvAt / 'silanicao rAyahANi' tti silanicayaH parvataH / 'paDhamabIyaduo' iti / prathamadrata: kSudhAdrutaH, dvitIyadrataH pipAsAdrataH / anAmikA-vRhadagulikAyA laghutarA / madhumukhA:-bhaTTAH / 'mAvallA:'-prakRtivizeSAH / 'ege bhavaM duve bhavaM' bhavAnityarthaH / sthAnAGgaparyAyA: samAptA: / samavAyaparyAyA yathA-'vANamaMtarANaM sohammAoM sabhAo' teSAmapi sabhAnAmatannAma / 'zarIrAvayavapramANaspanditAdi-vikAra - phalodabhAvakamiti - zarIrAvayavapramANasya spanditAdivikArasya ca spanditaM-calanaM / chadai:-patra: / 'saMto hAi alogo' iti-sAnto'lokaH prApnoti / 'vimANAvAsasayasahassA' iti-vimAnAvAsazatasahasra NItyarthaH / prakIrNaka:-cAmaraH / 'jAyaNasahassa paDhamaM vAhaleNaM ca' iti-bAhalyam uccatvamatra jJeyam / 'puDhavAvalavairasakarA paDhamaMtipRthvIupalavanazarkarAmayaH prathama ityarthaH / vibhAjitaM-vibhAga: vyavasthitaM samAMzaM-samavibhAga yojanAyekaSaSTibhAgAnAM madhyAt paTpaJcAzat bhAgapramANaM candramaNDalamityartha: / 'paNNarasabhAgeNa ya' candraM kRtvA rAhuH panarasameva paJcadazabhirbhAga: taM candraM carati / 'kAlo vA joNhA vA' iti-kRSNo varNa: jyotsnA vA / 'sarveSAM nakSatrANAM sImAviSkambhaH saptapAdayA bhAga: bhAjita: samAMza: For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dvitIya: khaNDa: samacchedaH prajJapta' iti - samAMzatA tu uktavyatiriktabhAgAbhAvAt samAMzatA na tu bhAgasamatayaiva / 'sattaTThi khaMDie ahorate bhAgAo ekavIsaM'ti - saptaSaSTyA khaNDorAtre ekaviMzatirbhAgA bhavantItyarthaH / ' etadeva dviguNaM SaTpaJcAzato nakSatrANA' mitidviguNatvaM ca nakSatrayordvayatvAt / 'na bAdhate' iti abAdhA-karmaNo'nudaya ityarthaH / tadeSa caturazItyA lakSairguNitaM pUrvamucyate ' iti pUrvamiti saGkhyAvizeSaH / ' tacca sthAnam' ityatra padachedaH kAryaH / ' sthAnAntaramityevam' iti svasthAna-sthAnaM iti prAg vyAkhyAtaM, sthAnAntaraM tu evaM vakSyamANanyAyena, tathAhi pUrvvaM svasthAnaM tadeva caturazItyA guNitam anantarasthAnaM truTitAGgaM bhavatIti / 'caudasa nAmAo aMgasaMjutA' iti 'puvvanuDiyA'DaDa' ityAdIni caturdaza nAmAni aGgasaMyuktAni kAryANi / tato'STAviMzatiH saGkhyAvizeSAH sthAnalakSaNA labhyante / zIrSaprahelikAyAM caturnavatyadhikaM sthAnazatam aGkasthAnazataM syAdityartha: / 'chedena aSTAdazalakSaNena ' iti / chedenaaMzena / 'pagUNapannAsaime maMDalagae aDDANaui esaTTibhAe muhuttassa divasakhettassa nivuDDettA ' iti / prakonapaJcAzattame maNDale tiSThan viH yairakapaTibha muhUrtto bhavati teSAM bhAgAnAM aSTAnavatiM bhAgAn dinakSetrasya hAniM nayatItyarthaH / dhaNUvi aMgulAni 96 / mAliyA - daNDapakaraNavizeSaH jugaM-yUpaM akSaH zakaTasambandhI, muzalam etAni sarvANi hastacatuSTayam iti tAtparyam / 'dravyAdibhedAt vA viMzatirvA ' iti dravyakSetrakAlabhAvAH paJcasu indriyeSu catvAraH pratyekaM yojyante, tato viMzatirindriyANItyarthaH / ettha ya samalakkhaNAiyA jamhA | navanAyayasaMbaddhA akkhAiyamAiyA teNaM || to sohijjati phurDa' ityasya gAthAzakalasya vyAkhyA yathA-samalakSaNAH- samasvarUpAH navajJAtasambaddhA akhyAyikAdyAH tena kAraNena zodhyante tato 'vegalAnAM' uddharitAnAM 'punarukttavarjitAnAM arddhacaturthA eva > For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 10 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye L kathAnakakoTyo bhavantIti tAtparyArthaH / ' anazaninAM bhaktadvayachedo bhavatI' ti duvyAsanakApekSayA / 'tRtIya kapraNAyaka bheda' iti / tRtIyapratipAdakabhedasya sUcanArtha ityarthaH / bodhanaM prajvAlanaM / 'zeSamUlaguNAH ' prANAtipAtAdipUrvoktamUlaguNApekSayA zeSAH mUlaguNAH / pako ya hoi savvaTTe ' lakSa iti zeSaH / ' dardareNa capeTAbhighAtena' iti / capeTAbhi: bhittiSu dattapaJcAGgulyaH / ' ogAhittA' avagAhya-'dho gatvetyarthaH / manuSyANAM AvAsAH zarIralakSaNA eva / ' Urdhvam acyutaM yAvat' ityAdivAkye'rtho yathA-iha manujalo ke utpadyamAnasya acyutAditi tAtparyArtha / tataH acyutamanuSyalokayoH antaram Urdhva loka ihoktaH / narake sAmAnyApekSayA dvAdaza muhUrttAH sarvanarApekSayA, yataH dvAdazamuhUrttAnantaraM saptAnAmekatrAvazyaM nArakotpattiH // samavAyaparyAyAH samAptAH // sakhyAta pradezA: aloka zreNayaH bhagavatIparyAyA yathA-zate 7302 ' tiriyANaM cAritaM ityAdigAthArtho yathA-tirazcAM pazcamaddA vratAropaNaM syAt aSTAdazapApasthAnoccAraNe sati ityarthaH / u0 9- tRNazUkaM tRNasilaH / samutpanne prayojane ye gaNaM kurvanti te gaNapradhAnA rAjAno gaNarAjA: - sAmantAH / zate 25. u0 3. sthApanA brahmalokatiryag madhyaprAntazreNayaH / adholokakoNazreNayaH / 1 'tirahaM sahasapuhattaM' iti / trayANAM samyaktva - zrutadeza viratisAmAthikAnAM / tadvayasya bhAvAt ' sAdhusAdhvIdvayasya bhAvAt ' "viMzatireva teSAM sAdhusAdhvInAM zrUyate / // iti bhagavatIparyAyAH samAptAH // For Private And Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dvitIyaH khaNDaH " praznavyAkaraNaparyAyA yathA sUtraM vyavasthApyamatA vimRzya vyAkhyAnakalpAdita eva naiva' iti vyAravyAnakalpAt prajJAzAstrapustakAdilakSaNAt itaH pUrvoktAt naiva sUtraM vyavasthApyamityarthaH / 'saMsAramocakA:' iti / vRddho'yaM andho'yaM iti bhaNitvA ye mArayanti te saMsAramocakA: / vaNe zvayathurAyAsAt ' zvayathu:zophaH / iti praznavyAkaraNaparyAyAH // jIvAbhigamasya yathA - 'sata: sambhUtabhAvasya cAru rUpaM phalaM ca yad' iti, sataH - AptAt sambhUtabhAvasya - zAstrasyetyarthaH, cAru rUpaM phalam - abhidheyamityarthaH / 'vacanAjinasaMsiddheH tannairarthakyamanyathA' / tannairarthakyaM vacananairarthakyam / 'sarvazAdapi hi zrotuH tadanyasyArthadezane' iti / zrotu:, kiMviziSTasya ? tadanyasyA'sarvajJasyetyartha: / 'tadAdhipatyAdAbhAsaH sattvArtheSUpajAyate' iti, sattvArtheSu - puruSArtheSu ityarthaH / jIvAbhigamaparyAyAH samAptAH // " y. 11 I prajJApanA'STAdazapade- 'dezato'pi svAvagAhanAtata pradezo'yamanAhArakaH' ayaM kevalI svAvagAhanayA kRtvA vistRtapradezo'nAhAraka: syAdityartha: / vizatitamapade- 'muhatUrae caiva'ti / mukhavAdyAni DimbhAnAmiva / goviso - govRSaH / 'ghayaNuvva chale' iti / ghayaNobhANDa ucyate / ghATi - bhaikSyopajIvi (naH) tridaNDina: dhADIvAhA bhaNyante / trayoviMzatitamapade- 'sa sarvazatvAcca bhavati' iti / sa vyAbAdhAbhAvaH / vyAbAdhAbhAvo nuH svasthasya jJasya nanu sa sukhaM' iti / vyAkhyA yathA - sukhaM kiM bhaNyate ? sa vyAbAdhA'bhAvaH kasya ? nu:puruSasya kiviziSTasya ? svasthasya punaH jJasya ahA ? | zarIrasambandhAt 'agurulaghu AtmAnaM namayati zarIraM na guru nApi ladhviti' zarIraM kartR AtmAnaM karmatApanna namayatIti tAtparyam / 'khadyotabudhnAdiSu iti / budhnaM- gudapradezAdi / 'beiMdriyajAinA meNaM pucchA / go0 1 For Private And Personal Use Only 2 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 12 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye jahaNNeNaM sAgaroSamassa nava paNatIsatibhAgA paliAvamassa asaMkhejaibhAgeNaM UNagA' / arthastu-yaiH paJcatrizabhirbhAga: sAgarIpamaM syAt teSAM bhAgAnAM madhyAt nava bhAgA ityartha: / 'cAgukosaTiINaM micchattukosapaNa jaladdhaM' ityAdigAthA vyAkhyA-vargotkRSTasthitinAM triMzatsAgaropamakoTIkoTipramukhAnAM mithyAtvotkRSThasthitinA saprtAtasAgaropamakoDAkoDilakSaNayA guNane yat labdhaM zeSANAma ayaM jadhanyaH sthitikAla: palyopamAsaGkhyeyabhAgIna itigAthArthaH / 'jahaNNeNaM sAgarovama paNavIsAe tini satta bhAgA' iti / asya vRttiH-ee ceva satta bhAgA beiMdiyaThiibaMdhe SaNavIsAe guNinti / dvayorapi bhAvAtho yathA-sAgaropamasaptabhAgA: paJcaviMzatyA guNyante, tata: saptabhAgAnAM paJcaviMzatyA guNitAnAM ye trayo bhAgA: te gRhyante, palyopamAsakhyeyabhAgAnAH prAktanasaptamAgebhyaH ete sthUlatarA ityartha: / 'darisaNAvaNijjAdo' darzanAvaraNIyAdA ityarthaH / 'asaMkheppa'ddhapaviTe' asaikSepyakAlapraviSTa iyarthaH / 'gA0 ? jeNaM jIve asaMkhe'ddhapavi? sabaniruddha sese Aue sese' iti sUtrAnantaraM padacchedo jJeyaH tadanantaraM sabvamahaMtIe AuyabaMdha'ddhAe ityAdi sUtraM jJeyam / 'kammabhUmaga-palibhANI-gambhiNiyA'vAhiyakammabhUmitthijAA jAissaraNAiNA bhAvaligaM paDivajjatti / artho yathA-karmabhUmijAyA: apahRtAyA: striyo jAtaH puruSaH bhAvaliGga pratipadyate yaH sa kammabhUmagapalibhAgI puruSa ucyate / pade 28-'cukkhalitanyAyAdavirahita: yanirantara-manAbhogAjjAyate AhArAdi tat cukakhaliya'ti bhaNyate / pade 33-javanAliyA-kanyAcolakaH / 'neraiyANaM bhaMte ! ohissa kiM aMto bAhiM' iti / kiM anta:-avicchinnaH santataH, bAhiM ti vicchinna ityarthaH / For Private And Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 13 dvitIyaH khaNDaH 9 'kRtvetthametAM yadavApatamatra puNyaM mayA tena bhavantu bhavyAH / prajJApanArthAvagamAnna, pata) zuddha-bhAvAnvitAH sattvahitAya nityam // ' // iti prajJApanAparyAyAH samAptAH // nizIthacUNiprabhRtiparyAyA yathA ' attheNa kAraNaM attheNa - bhASyena / kArati ruciH / 'lomasiyANaM' ti cinbhaDI / osanna - prAyaH / gothubho - vAyasavizeSo meSo vA / ugghADAporasIdvitIyapraharaH / 'kokAra saddabhihANeNa ya'tti kozabdenetyarthaH / samAvatIe - samIpe / ANakheUNa - vijJAya | vAhitA - AkArya / 'tao uThipaNa' tti-rogAdutthitena / sahajjhiyatherI - prAtivezikastherI / kuDiyA - zarIraM / aMbaggahaNaparicchaDo-AmragocchakAdi / gojjo - naTaH / paDhaumAvA he vidyAM parAvartayati / na vahai-na bhavati / 'goyAriyA' patatpratyantena / 'vaMjaNasaMjogA vyakta ' iti / paJcamI jJeyA / 'dAsu mAo dumatti, dosu puDhavIe AgAse ca / 'kalidAvaraNe bhaMgANatti | prathamadvitIyayorityarthaH / 'ghaDassa daMDAdamati / vaidharmyadRSTAnta: / 'mAsakaNaphoDiya'tti / bagghAriyA kaNa kuMDagA tiu DerA / moyaM mUtraM / sahoDhaH -saloDa: / vallikaraMtumbaM / samAhisu-mattapasu / 'bukkannahi 'ti ghAMTikayA / 'aNukkarisaNavakkaM daTTavvaM'ti / ajaghanyamityarthaH, utkRSTaM pArAJcitaM / 'ca' aNukkarisaNe 'ti / amUDhaviTTIyatti yazcakAraH / 'pAhADiya ( vADahiya) saMjaitti garbhavatI / nikkeiyA-prasUtA / appA hei yabhaNati ca / kAliyA - rAtrau / IlaeNa- dAtreNa | 'maNohiya asaya ajhayaNAya'ti / manaH paryavajJAnAvadhI / 'vAcAcAvallapharusapisuNe'tyAdi / vAcazcApalyAdiSu pravarttananigrahakaraNaM / moNeNa vAsaNaMti / For Private And Personal Use Only pappa , Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 14 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye AsaNamiti jJeyam / nasaNaM-nyasanaM / 'taNugaikiriya samiI' tanagatikriyA IryAsamitirbhavati / 'mAyApavayaNa'tti / prvcnmaatrH| vIriyaM pi tadaMtamgayameva' tapazcaraNAntargatameva / 'bhaTTa'tti-bhaDatraM / 'veyaNodIraNevi viyalata' avicalatvaM ityarthaH / appajattagotti / appajattaga' iti pAThe aparyAptAGgo'paripUrNAGga ityarthaH / 'sIaggi'tti / ISad vidhyAto'gniH koU vaa| knnsN-cettaaNgulii| sattaTTANe-zatrasthAne / piTTimo-pazcimaH / 'uvacAraNeva paMcama aggaMti bhASye / upacAreNa-pAThakrameNetyarthaH / prakarSAdvA kalpanaMviracanamityartha: / 'suryAjayakaraNa'tti / kRtaabhyaasaa:| gaMDI-kASTavizeSa / 'sIhakaNNapAsAya'tti / prAsAdavizeSaH / 'paTrakaraNathaM'ti / spaSTIkaraNArtha / udakacalaNI-gaDulakardamaH / kammagaMThI vigayaividrAti / 'AyArAi-nikkhevadAragAhA gaya'tti 'AyAre nikkhevA' ityAdikA / 'bIyagAhAe ya AyAramAiyAiti gayaM' 'navabaMbhacera' ityAdigAthApekSayA dvitIyagAthayetyartha: / 'sa kattA takaraNehi payattaM kuvvANo tadatthaM kajamabhiniSphAei'tti / sa kartA kumbhakArAdiH, takkaraNehi-mRddaNDacakrAdibhiH, tayatthaM-ghaTAdyartha, karja ghaTAdikaM / paNNavaga Aha-prajJApaka Ahetyartha: / 'paDisevaNaM paDisevayatIti pratisevyaM vastu iyartha: / sevatthe-zrayaNIyArthe / bhayaM-bhaja / 'apavAyasahie kappe daThiyatti / sthavirakalpe ityartha: / 'aTThamosaMghayaNabheo' tattvArtha sUtrApekSayA / 'aNegavAyAmajogga'ti / ekasyaiva vyAyAmasya yogyAM kriyAM / ja jattha khette aJciyaM-utkRSTamityartha: / 'kamovaNNatthANaM' kramopanyastAnAm / 'kahaM ? darpikAyA' ityAdi / etadavyAkhyAnAyAha-'kahami'tyAdi / 'puvaM jayaNapaDisevaNa bhaNaMti'tti / kalpikapratisevanaM / 'jaiNA asaNAikiriyapavatteNaM' For Private And Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dvitIyaH khaNDaH sAdhunA azanAdya kriyApravRttene yartha: / taM ca kiM asaMjamo' nirvAha: / aggaddhassa-prathamArddhasya / sAmate(somale)rANaM-dezavizeSodabhavAnAm / 'cheyamUladuga' mitibhAdhye, durga anavasthApyapArAzcitalakSaNaM / 'gehIo sAijaNA' abhiSvaGgaH / 'dadaracorA' ghAyagA ityartha: / 'cAriyA-bhaNDiyA'herikA ekArthA: / 'vigiccamANo' utkrtymaanH| 'saMjhovAsaNaM' pratikramaNa / 'viyaDaNa carimAe bhAyaNANi'tti / pAdonapraharapratyupekSaNAyAmityartha: / 'egatthapativAyagodAharaNANati / ekArthasya prativAcakodAharaNAnAm / 'hatthiNA pakkhitto' grhiitumaarbdhH| 'tahavi se liMgaM na dijA tassa vA annassa vA' iti / tasya gRhItavratasya, anyasya-agRhItavratasya / 'saNhataMdula'si / zlakSNataMdulA: / 'evaciraM thoviMdhaNa'ti / iyanmAtram / bohigA-mAnuSApahAriNaH caurA: / 'chagaNachippolI varisovaTThAviyA' iti / chippolI-chANI, varisAvaTThAviyA-vRSTayavRSTa-1 khittAdinimittaM-prathilAdinimittaM / bhUdharovvaro-bhUmigRhApavarakaH / 'esa Adisaho vakkhAo'tti, 'dIhAiya' ityatra 'kuiDamAI' ityatra vA yaH / 'uvahiniSphannaM saThANAo'tti / laghupaNakAde: / ' udasibhAviyapottayA vA' iti, udasvitA-takreNa bhAvitAni / varaNo-setubandhaH / saMDevago-pASANa: / ArapAramAgamaNaM-arvAg pArAgamanam / gavaMgarasabhAyaNanikkeyaNa-gorasabhAjanadhAvanam / slloynno-shaalyodnH| 'dhammakaragAi paripUrya'ti / mukhaniviDabaddhagalanakena adhazchidritaghaTena yat galyate tasya dhammakaragaparipUyamiti saJjJA / 'paDiNIyAuTaNaM kAukAmo karaNaM'ti, vAullagAdi / viSopayuktetarabhuktemodakAdau bhukte / 'joI-udita'ti / jAjvalyamAno vahniH / 'agaNIe cheyaNagA nivaDaMti' vastrapakSamavizeSAH / 'asaMpatto vA For Private And Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye jANukopparehiti / vAzabdAt prAptajAnukUrparAbhyAM jA dharae joItti bhavati / 'sUlAi tAveu'ti / zUlAdikAM vyAdhiM tApayitvA / vilevI-javAgUH / 'teNa vA appamANe' apUryamANe iti bhAvaH / khaddhamgiNA-pracurAgninA / 'te puNa loe cuMpA(coppA)layA bhaNNaMti' jAlikAyuktA bhittiH / tumurulI vasulIti prasiddhA / 'siya abhiSpAo' syAd ityartha: / savvarivAyassa-rAtrivAtasya / phiDiyA-cyutA: / 'eyassa cirAyaNagAhApAyassa' cirantanagAthApAdasyetyarthaH / 'agIesu vikaraNANi kAUNaM'ti / vikaraNAnichedanAnItyartha: / 'prayAtaH paMthetti / prayAtumArabdhaH / ailugassathalahI / 'si(mitti)phalagANa'tti / nizreNIphalakAnAm / 'ajayaM pariharaMto' bhujAna: / bhattaTThAikaraNanimittaM-bhaktArthAdinimittaM / nivaja ti-zerate / bhuI dadaMti / bhasma ityarthaH / 'dhannakAritti / bhramarikA yAsAM gRhANi bhityAdiSu dRzyante / 'na rayattANa vikappaNA'vasthApye ti / na rajastrANe nikSipya nirIkSaNIyAH / 'sahiNA sattugA'lakSaNA: / UraNIza-IlikAH / 'jai uupAsAlu saMsattAvi vasahI puvvAbhihiyapamANeNeva asaMsattA bhavati / yadi RtubaddhavarSAlu saMsaktA vasati: pUrvAbhiAhatapramANenaiva pramArjitA satI asaMsaktA bhavati tadA tAvanmAtraiva vasati: pramArjanIyA / 'aNaMtarIya pAuNi tarhi saMkAmeti'-a(nvaM) taravastraM prAvRtya vAhAsatkA: caTantItyarthaH / 'piuDaM puNaM ujjha' kilviSaM kacavarI gavAdInAmudarodbhavaH / 'majjhatthapurisadhannamavaNaM'mIyate dhAnyamityarthaH / sarisavAvaNaM-yugapadvapanam / 'paripUya parisohiya' sarvamalApanItAnItyartha: / vAlugaM-koTIbhiDakaM / Dovehi-miThilehi / godahA-naTAH / 'payaMgaseNA iva bhUbilAo' yathA patAsenA bhUbilAt nirgacchati / teNamhi ucchittI-tenAsmi utrAsitaH / tilacalaNI-tilapaGkaH / For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 17 dvitIyaH khaNDaH mAsapAyave-mAsapAdapa / dhArAdharaNaTTayAe-gajhagAMdhArAdharaNArtham / sAmiAgaha-skandakagRham / 'bAlagAMte kuDiyagIvAe'tti bAlagapucchaM tadante / mahaseNaM-skAdakaM / 'olaMviyaM' siMTitaM hAritaM 'jaMbuzahi chApahi' vubhukSitaiH / mahisichippA cha / 'udaggabhoyaNamaM DAlatti udagnA-saMpUrNA 'parivesa pariciyaM rAhuNA grasyamAnaM / 'sahoDhapaccuttappayANa'ti, salodracorasyeva uttarapradAna / AmaMti ityAdikaM / disAvahA vA-ziSyApahAraM / bhUmiyaM-thaviyaM / kuDamuho-kaMThao / 'na khettie' parakSetrikasAdhuSu / 'sAmachaNa kobhatta'miti bhASyavacane sAmacchaNa-paryAlocanaM / siddhaputto-muktavrata: / 'devadroNI jAya'tti yasyAM pAzca sthAdayaH arhatAmAdAnAni bhuJjate sA devadroNI / jogacchitti / nihatthehi-adhikArigrahasthaiH / AsukAriNa:vinAzakA: / 'nakuladyAdi auSadhaM' nakulA-auSadhI mahiSyAdInAM ghAtApAharaNArtha dIyate / taccaNigi rattapaDI' parivrAjikA / 'sAjhiyA samosaiyA' prAtizikA ityekArthAH / taio napuMsagaveo-strIpuruSAbhilASalakSaNaH / aNuThobhago-oNSThahIna: / 'pucabhaNiyaM tu kAragagAhA' iti, uktagAtheyaM jnyeyaa| kammivi nioeAvasathe / 'na luTuppagAse' alpaprakAze ityartha: / 'sago tAo pArAMcaevi karijA' ni:sArayatItyarthaH / 'nIe vAse seveja' svajanAnityarthaH / 'khaDDAkumA(sA)ro' iti / jattha pollArabhUbhIe pAo khuppai esa kumAraH / akAlaghAyago garaH / 'jharaNe takitaparaMparao'tti, bindupAte makSikA yAti, tasyAM ghirolikA, tasyAM tu mArjArI ityAdikA jJeyA / 'saJjakkhayAo' sadyaH kSatAni / 'uko'yaM sUlaM' kAdAcitkaM / 'aggie vA vAhimitti, bhasmakaH 'uddaddare subhikkhe' dhAnyasaMbhRta kuzUle subhikSe ApivanaM / 'aIyattIpahivA' For Private And Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 68 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye iti, vAhanataptikArakA mUlasArthavAhena niyuktaaH| etthevedaM gAhApumvaddha bhAveyavaM' iti, 'esa gamo vaMjaNamIsapaNa' ityAdika: / 'ajjhapUraya giNhau'tti, AtmapUrakaM / 'bhattamIsovakkhaDa' kaccariprabhati / 'nimmIsovakkhaDa" kevalamanna / 'addhANakappamAyaNa' rAtribhojana / * uhAiyAe' mArIe / 'jahA gaMDa pilAgavA' ityAdigAthAvyAkhyA-pilAga-phoDiyA 'viNNavaNAthIsu-vijJA-- panAstrISu / ' hA duTu kayaM kAragagAhA' uktagAthetyarthaH / 'mUlaM bhavatIti cAritrazuddhamityartha: / suddhA paDisevaNA ajayaNAe niSphannaM pacchittaM bhavatIti zuddhaH pAThaH / 'cuDaliyaM va (cuDali) vaMdaNAgAreNe'ti, utsukamivetyartha: / kayalagamAdI-kadalIpha-- lAdInItyartha: / vADena-vegena / pakvataMbUlaM-zaTitatAmbUlaH / ettha pavvayao apavyayaMtesu ya iti pAThaH / viddhi lakkhaNaM-jAnIhi / 'taMtugAra-lohagArAi' iti / taMtugArA:-kuvindagAH / omajaNAisuujaNAdiSu / vivayaM-bIvakAmAMta rUDham / 'nilevagAi kArya nivvattei' iti / nillevagA-chipagAiNI te kAyaM-puttalakAdikaM vimbena nivartayantItyarthaH / 'lAunAlo' voDI tucakanAlamityekArthA: / 'saMjaI vA mA hatthakamma'-viMTasya yonipravezarUpam AvarisaMto-- chaTakAdidAnena varSanta ityarthaH / uDDaMcago-vazcakaH / kATTIyaM-- hAsyAdi / vihiniggayA-araNyanirgatA / sAhINabhattArA-svAdhInabhartRkA / mAuladuhiyA AbhavA-AbhajaijA ityarthaH / apphunnAvyAptA / 'vavahArA vi teNaMti / rAjakulAdoM vyavahAraH kArya: / 'vAiyajoeNaM'ti / vAcaM vaktItyarthaH / 'abhisegArayatti, abhisego-uvjjhaao| "aMtapae doSi gurugA'tapaHkAlAbhyAM / doddhiyanAliyaM-tubakabi / vetramAisalAgA-trAkuprabhRti / parisADanimittaM-paDaNanimittaM / 'omuttitalyaM vA' sappAdimUtreNa For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dvitIyaH khaNDaH kharapiTataM / 'khayaM vA'--kSataM vA' / gaMdha-vAsalakSaNaM / "asaMnihiya'parimgahesu-aparigraheSu / 'aDDhokaMtIe' gRhItamuktanyAyena / 'pAyAvaccapariggahe' pdaatiprigrhe| 'dharaNiputto'-kumbhakAra: uDDo vaa| 'bhAyaguliyANa' bhautA:-bhasmikA: / sehAsiheti lokarUDhA / kApaNa-kAuDIe / 'AimA cauro' dNddaadyH| 'macchiyaDolAi'ti, DolA:-tiDDAH / uka (ujjhaM) khaNI-sajalavAulI / 'aMtobahi kasiNa iyaraM vA' iti, kasiNaM-pradhAnam antaH, itaram-apradhAnaM bahiH / pAsagaM vilaM-nakayaM / 'dhuyAvaNaM' davAvei' mollaM / 'parighaTTaNaM nimAyaNaM' bahirgatAntargata cakamalAdyapasAraNam / 'ekaikavacanaM nigamanavAkyamAhu' riti / dArthAdikamekaikaM na tu jaghanyAdi / suttaddhati / catuH-sUtrebhyaH sUtradvayaM vyAkhyAtamityartha: / kintu apajattiyaM-laghu / muddiyAvandhasthApanA yathA xxxxxxxxxxxxx / nAvAbandhasthApanAwv | kuyavA-barakou jaTilakaMbala: / 'ojjhAiyayA parihariyA'durvarNavaM parihataM bhavatItyarthaH / 'svakhAisu' ravaH-kaNikA tasyA akSa:-cAlanikA / 'payAlaNI kasA' tasyA: sevanI / nibhaMga:paTTiyA uTTaNI / dukkhIlA-pANahasevaNI / egakhIlA-vahaMtasevaNI / gomuttA-kaMthAilu / jjhasaDA-khajUrI / 'visariyA saraDo bhannaI' gANa sIvaNI bhannai / atajAeNaM gayejA-sIvayet / 'gharadhUme suttanibaMdhI tajjAiyasUyaNaTThA kao' iti sUtre gRhadhUmagrahaNaM tajAiyassa-kuSThasya sUcanArtha kRtam / 'pANagapurIsaM'ti, surApAyiviSThA / paDiyANiyA-thIgalaM / phuDayaM saMThavei-culyekAdazaH / 'eSa eva gatArtho randhanakalpeSu' iti, evaM sthitArthA pUtirzAtavyA / kAle vAsati-varSati / 'vagdhAriyabuThikAyaMmi' pracuravRSTikAle / uttaNesu-ut Urdhva tRNeSu / osAe-avazyAyena, visuyAveiuggavei / 'puvve avaraMmi yatti bhASye, utsargapade apavAdapade ca / For Private And Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 20. ni:zeSasiddhAntavicAra-parzaye bhASye-sinhAe UsAe / bhASye-uMDAya pamatetti, rajoharaNAgreSu malagranthaya: / uggamiyaM-labdhaM / payaDimayaM-nAlikerichallI / 'sayaNa-- samosigAi' samosigA-prAtinivezikA: / 'vakSyamANaSoDazabhaMgamadhyAt amI aSTau ghaTamAnAH zeSA aghaTamAnA:' / pAinna lahusapaNaM' gAhA ityAdikaH sarvo'pi nAthaH, etad bhagASTakaM ghoDazabhainamadhyAt likhitvA jJeyaM, tathAhi - ( AcINa-laghusa-kAraNa-dezaH prathama:) 'tRtIya A0 la0 kA0 de0 zuddhaH / caturthapaJcama- / / 1 / / | 5 70 SaSThabhAga- 5 | 3/0555/ 150 viparyAsa. 5 | 11 | 015555 26/4 pradarzita:' ' ' ' 124] zUnyAdiprAyaH ityasyArtho / ' / 50 cittAni yathA-aSTAnAM ghaTamAnAnAM bhaGgAnAM madhye tRtIyaH ekAdazAGkayukta: / caturtha: dvAdazAkasaMyutaH / paJcamaH paJcakAGkasaMyuta: / SaSThaH saptakAGkayukta: jJeyaH / evagrahaNena ca tRtIyAdibhagAnAM viparyAsaH sUcitaH / yata: tRtIyAdayo bhaGgA: SoDazabhaGgAnAM madhyAt vyatikrameNA'tra likhitAH / lahusaniHpanI dvau ekAdaza-dvAdazau lahusaniHpannabhaGgakasamIpe draSTavyo / paJcamapaSThabhaGgako bahutvaniHpannau bahutvaniHpannaghaTamAnapaJcadazaSoDazasamIpe draSTavyau iti sarvagarbhArtha: pratipAditaH / 'aMte vA' iti, rogAvasAne / 'kiDhiyAdi saDhiyA' vRddhA / 'khapusA padANi cakapAtikA ca' iti, khapusAzabdena padAni maNyante, cakapAtikA ca' upAna vizeSa ucyate / anye tu sarve'pi bhedAH, vyAkhyA punaggre jnyeyaa| iyANi pAyacchittaM bhaNNai / 'sagalakasiNaM gAha'tti, cUrNiNa: bhASye' For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dvitIyaH khaNDaH pIyamitthaM na dRzyate, etadarthasaMvAdinI tu 'lahugo' ityAdigAthA dRzyate ityarthaH / kamaNI-upAnatU / padakara:-carmakAraH / teNehi odubbhati-upadrayate / 'samaM masiNaM phalaM moDiyaM ghA' kalaM manoramamucyate, moDiyaM-moTitaM, sarve'pi amI samazabdaparyAyAH / bhASye-'bhAvao vaNNamAuka' varNamRdutve ityarthaH / bhASye- 'addhaMgulaja pucaM' ityAdikA prAktanagAthAlliAnA zeyA / 'jahanne ya mullakasiNe tivihe mAsalahu~ 'ti, mUlyakiaM kila tridhA tatrApi jaghanyake mAsalaghu ityartha: / 'sakalakasiNe pamANAiritte' iti / dravyakiaM kila dvidhoktaM prAk / 'uvAdANaM bhavatti, AjIvikopAya: / bhASye-'ghaTTayasaMviyANaM puvi jamiyANa'tti / ghaTTiyaM nimmoyaNasaMdaThaviyANa muhakaraNaM jamiyANa samakaraNaM / bhASyeniyaeNa paaylehnnii| 'cIrAyariyAe'-vastracaryayA / 'jA na niyattai' yAvadvasato nAgamyate tAvaddazA na chidyante / 'omAisu kevaDiyaheu" ruupkhetoH| 'jo gihattho pAya gavesAdhijjai' sa nijatvenAdhiSyate sAdhoyasya ca tat pAtramasti gRhiNa' iti, na kevalaM sAdhonijatvena anviSyate yasya tat pAtramasti gRhiNa: tasyA'pi nijatvena anviSyate ityarthaH / bhattaTho-paripraNa bhojanam / prathamapAdottaraM 'dAhAmitti ya bhaNie' jJeyam / 'dvitIyapAdottaramAheti. 'taM kevaiyaM ca kevacira vA vittilakSaNa / 'netiutti kAu' nikAcitamiti kRtvA / 'kAladuge tItANi' mAsakalpavarSAkAlarUpe / 'ne vaTTai' no'smAkam / 'prathama vayasi niviTTho' pariNItaH / 'nivisamANo vA' pariNayanayogyaH / kuthu bharI-vesaNa / saMtANa TThayA vA-saMtrANAya / saNNINa dasaNastha zrAvakadarzanArtha / 'svatantra aviruddha' svasiddhAntAviruddha / 'joga'-mAMsAdirahitaM 'khulakhetta'-ghRSTakSetra / 'puiyagharAo' prAtivezikagRhAt / 'samiime' maMDakAn / AjIvakA:-gozAlakaziSyA: / vRddhazrAvakA:-tApasA: / HEATRE For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 23 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye 6 > 'dAramapatyAdisamudAyo kula' miti, kulazabdasya vyAkhyAnamidama bhAI- bhAryA / sattuya oyaNakao krayaH / 'aha saMjao valaDio' alabdhikaH / ' aha bhaddevi esa kamI' abhaDe ityarthaH / uDDa - cakAdayaH-UghaTAH / bhAduduoM' bharAkrAntaH / 'mAyAma'DalI ' mAtRmaMDalI - bhojanamaMDalI | sarIramahimAe ' zarIrasatkAre | 'omacchagaparihANIhiMDiyANa' amachaTetyAdikrameNa hiMDiyANa ityarthaH / tAhe 'sakhette' krozapaJcakamadhyarUpe / 'avocatthaM krameNa / 'mUlabhedo gaNo' prathamAcAryavizleSaH / 'kaviNe suttaparisi kAu'tti prabhAtasamaye / 'je suviu gayA' svapanAya gatAH / 'lADAcAryAbhiprAyAt' mathurAcAryAbhiprAyeNa / 'parao rAIe ciMtA' asmAkaM acintetyarthaH / ' epa sa evaM cAI' rAjyacintAvAdinAM draSTavyA: / je puNa paDhamAipaharavibhAgeNa asejjAyaramicchati tesi suratthamaNaviNiggayANa' iti, kaha asejjAyaro bhavatIti yoga: rAtrAvagrahaNAditi bhAvaH / 'rayaNIe cauro jAmati se jAyaro jJeyaH / 'olajAyako' zyena: / 'nisajjaNasaM va saNabhayA' putasa - gharSaNabhayAt / ' saikAla dekkhati' sakRtkala' vIkSyante / 'bhAriya kajja' guru ityarthaH / ' egami vA aNegahA upatti, gRhe putrAdayoM vibhaktAH sthitA ityarthaH / nigaDAgaNi mAyAmnI bhASye / mAdhye 'jeThAi va jai va' iti, yAvantaH / samANA-1 --militA: | 'piyaputtatherapa vA sarachoDagAhA anatikramaNIyacacaneSvityarthaH / 'kiM vo'subhehiM'ti, akAroM jJeyaH / 'tAM vi se sAM bajjI' (tta, tathApi se tassa so'rddhA varjanIyaH / 'ghara' paDiNIyaM ' - gRha prati nItam / paTTiA-dattaprayANA: / 'kacchapuDao- -jassa kakkha | parase puDI sa kacchapuDo' / evaM kappAgaM Thavittu' nAyaka svAminam / 'maddo nissAe kubheja'tti, aNesaNIya ddyaat| uvAoM-parizrAnta: 7 , " For Private And Personal Use Only f Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir yataH / ityasyArtho - bhaGgarUpe tathAhi'sattamabhaMge taiyabhaMge vA' iti, bahugRhasthasvAdhInAM 'ohArakaM bIo' bahugRhebhyo mIlitA: / 'aNaviNaNaM saMbhavai' bahugRhasatkatvAt tAsAM vikaraNaM kariti baMdhAdichoTanaM / tassa niveei svAminaH / 'aho akayannU' akAro jJeyaH / dvitIyaH khaNDaH san / paccareNa khIliyAe / 'suttAimagAhA gatArthA raNa dadhimadhanavaditi manthAnaH catu:koNa:, ravakazcASTakoNa:, yathA vakeNa dadhi madhyate yena anayA vyutpatyA manthAnako gatArtha evamevApi gAthA gatArthA 'attheNa nisiddha 'tti, niryukayetyarthaH / 'jassa dAlio na phiDiya'tti, rAjayaH / 'ao buccatthaM'viparyastam / ucAiNAvei' svAmine na samarpayati / uvarisejatimija / bhASye- 'dhammakA paNiyalobhiyaMti, dharmakathaiva paNitaM - puNya | bhASye' sou hiMDaNakahaNaM 'ti, viSpariNAmaNa pi jJeyam / 'pajjosavaNAkAle ghecchAmo' varSAkAle ityarthaH / attho u kAraNe' iti bhASye ityartha: / 'sattI ya va so vihu na tena na nivvisai' iti bhASye, na nivArayati api tu prasthApayatItyarthaH / ' saparikkheve foyANaM' prAkArAdiveSTite sthAne / 'uDDAhaviru bhaNe' hastAdikarttane / 'yathA tatra tenAhaDa'tti evaM ityartha: / 'mIrA-merAkaDaNaM' kujakaraNaM / 'sahINe vA paDicariu'' hariu' / 'parisIe kaDAe' maryAdayA | 'saMthAre gheNsANe gANegavayaNe aTThaviha bhaMgabhayaNA kAyavvA' ekasA0 ekagRha ekasaMthAra I I S 1 S S S S S ityaSTau bhaMgA jJeyAH / For Private And Personal Use Only 23 S 4-4-4-4 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye 'vihAi niggayANa' addhANe niggayANa / 'chevaio vA' iti, caurH| 'nAsA'risAo' hariso nAsikAyAM / 'nikkeyaNaM' pasaghaNaM / 'davyao vaMjaNajAo' jAtAni vyaJjanAni kUrcAdIni yasya / vaTTami Thavijae baTTo' iti, golakasyopari kathaM golakaH sthApyate? / bhUNagassa-puttassa / 'ahavA uuvaM ugiNhaIti, AtavaM / taca 'tanuparyante' paryante tanu-sUkSmaM kArya / 'mA unbhUyA jaNahAsa'tti, vAtena utikSaptA / 'khalugo' saMkhoDao / 'ubhayavecchinikAiyAe' iti, vaikakSamuttarAsAingaH, ubhayapAce uttarAsaganibaddhayA / 'savvo vesa uvahI' veSa iti sambhAvyate / 'gaNaM pIThaga'ti, vehavatyAM bhUmau varSAkAle vA dhriyate saMyatIbhizcAbhyAgatasAdhunimittaM / 'nisejA oniyA khomiyA ya' niSIdanArtha / 'daMDapamajaNIya' daNDakapuchanAbhidhAnA / 'cAle'tti, vAla: kambalalakSaNa: / 'sUI' tAlapatrANAM palAzapatrANAM chatraM vaMzamayaM / 'kuDasIsagachattayaM sikhinnikhupkN'| 'saMnAhaNaTTo' doriyA jnyeyaa| 'uDDAhapacchAyaNavArao' jalavArakaH / 'aha'bhattaTTI' akAro jJeyaH / 'vatthaM aMtAo'tti, vastrAJcalAn / 'tao aMto niselA' sUtramayI 'bAhiranisejA' pAdaproJchanarUpA / 'carimAe paDigagahaMti, prathamapauruSyA: caramA iti sajJA / 'dAtrasaMdhI' kArtikamAsa: / dosu vi mIsesu paraMpare lahuguru paNagaM' iti / dosu vi mIsesu paraMpare lahu aNaMtaresu dosu vi gurupaNagaM' / 'aTTasu joyaNesu mUlaM bhikkhuNo sapayaM' mUlalakSaNaM sapadamityarthaH / 'uvajjhAyassa caugurugAo aTTasu aNadhaTTo' iti, upAdhyAyasya catugurukAdArabhya aTTame sthAne aNavaTTho bhavatItyarthaH / 'Ayariyassa chalahugAo aTTasu carimaMti, AcAryasya SaDlaghukAdArabhyASTame carime ityartha: / 'kAvoDI saMkAI' ekAau~ / 'athaMDilAo vA' athaMDile iti jJeyaH / 'ubvAyassa'-zrAntasya / mayadaMtiyA metI / For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthacUNiparyAyA: 'apanavao' azaktasya / 'tikvasaMhiNadhAraM' ti, tIkSNalakSNadhAra / 'candrA ?' iti pAdayoH / 'suka tuMDe' iti hastayo: / pomegavAM rome| 'paume' kusuMbhakiTTikAyAM / 'maMsUciyuge' zmazrUyute oSThe / 'uttaramANo accho reNU yA' akAro jnyeyH| 'saMjayA na taDaphaDeja' iti nakAro'yaM / 'sIyANaM' zmazAnaM / girivaDe chappare / 'muttasakarAe ya' kakarAbhiryutaM mUtraM / 'mahAsahiyA'-gaIbhI / 'vinuvAvei vA iti-uvavei iti bhaNiyaM hoi / 'tatva utta'ti, pIThoktasaGgha / khAratelaM-tilatailaM / khADAhaDo-piNDikArUpa: / 'jami joge jaMtaNA' niyantraNA / 'takAi pagaMgiyaM' AyaMbilaM / 'paNiya vilevI' jAuliyA / 'paccakkhANe' ti, saMvaraNaM / "thUglaMbhe' bhulaame| 'tasya pUrva na bhavatItyartha' iti praveza ityadhyAhAraH / 'pahANiyA sohagA' veDhA sohagA' pdkraa-crmkraa:| 'nillevaa'rjkaaH| annattha ajuMgiyA' akAro jJeyaH / 'soruttiyA' yavadhriyakakAriNaH / simgA' zrAntA / 'jAvasiyA' cArivAhakA: / 'moyagamAiyaM' ti kdlii| 'evaM Asohapiccha' ti, haritaM / kaDapUreNa udarapUreNa / hiMgudaddariya-hiMgumissAI ddrii| 'ulloeNa' sAmAnyena / 'appAyaNaTTA' sphAIopyAyI ApyAyanAya / 'nekaMtio' nitypinnddH| 'samiimA' maNDakA: / 'bhattaTussa abar3hahu~' bhaktAddhamityartha: / eka dijA zAMceta / 'vivakarAidosA' vipatkarA doSA: / sasavattiyaM-sasaUkaM ityarthaH / DiDimaheugarbhahetuH / 'pamhaTThAiyANa bhAyaNaM' samapaNaM / ahigaraNaM-bhaNDI / 'saMjamasAraM Thaveu' saMthilIkRtya / 'vasahIe purohaDe' pcchaa| gaNiNImahattarA / abhaanjaa-ayogyaa| 'pattIdaMteNa pauttii-cilimilismiipen| 'evaM save' puttazabdo yojya: / imaM cintanti saMyatyaH / 'pannappai'nIrogI karoti / kiriyAsajjhAe-kriyAsAdhyAyA: / smosiygopraativeshikH| 'govAlakaMcuko' gAyatrI / jo AMto-yat ojaH For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasidvAntavicAra-paryAye sAmarthya / 'sAgAriyAsevaNA' liGgAsevanA / 'ghoDiya'tti, mitrANi / kaNayaM-nArAcaM / 'ahaM pite kiM na bhAu' kAkvA / 'cinADikAkAravat' vikRtAnADyo yatra santi saavinaaddikaa-avgaayikaa| nivesaNassagharassa / teNa gahiyaM ti, tena hetunA sUne gRhItaM pAsavaNagrahaNaM / 'jahA uccAre' jahA uccAra Ayamaya na tahA pAsavaNe / 'viTTalehi' jahi / 'savyasAhahi (saha) samAti,sarvasahasya sanANaM ythokt| 'sa calao' pRthaka kRta: / mAya-'aligAe sohikaraNeNa vA vi' tti alikAnyAyena pApaM kssiinnmityrth:| bhASye-izvaya-daivaH / bhASye 'divasitevi'NA' aNaTA akAro zeya: / paJcamoddezakasya-yathA-paDachADagA-granthabhedakAH / vilieNa desasavaNhANaM ti khalie. jugupsaadike| 'pariyAsiu-vAsayitvA / siNhe-siNbhe| pavahaNa vAvaraNaM / 'uDDhoragI' sthalajayaH / pAddhaM patakaDaM / maMgavAlIe darbhatoraNaM / 'vikaraNamapi' acetanaM / vicittA muSitAH / bhASye 'uddaddare' iti, koSThAdigataM dhAnyaM pracuramasti na ca teSAM sthaganamasti / bhASye 'pukhche abaraMmi ya payami' tti, utsargapade apavAdapade cetyartha: / 'kalamApikA vaMzadaNDavadi' ti / kalanAdhikA sthAnavizeSaH / kAyanANamaMDavA-kavANa maNDapa iti khyAta: / 'pubaNhe apavie' svAdhyAye / bahukArA vaahaarii| ullIiyaM-dhavalitaM / 'kuliyA kuDa' mi.yekArthe / 'sItabharosAya ujjhaM kkhaNI bhannaI' tti / sItasarA-jalakaNAH UsAya tata: jalakaNikA Usayukto vAta: loke ujoNkkhaNI bhannai / bhASye 'ahava'visuddha' akAro jJeyaH / aNisejja-yo niSadyAM gugIna kroti| 'egaTTa bhoyaNaM' ti, saha bhojanaM egaTThA ityucyate / olavaNA-upazamanaM / pariyatisUtraM praavrtynti| bhASye bArasa yacaunbIsA' ityAdigAthAyAM dvAdaza dvAbhyAM guNitA: caturvizatiH, dvAdaza tribhirguNitA: SaTtriMzat For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthacUrNiparyAyA: ityAdikA bhAvanA kAryA / duTTAI dudAtA siMsavAdi ziMzapA / 'rayaNaharaNaM daMDiya' vRttAM, 'saviTaM vA lAuyaM' savRntaM tumbakaM / 'saiDhIyaro' bhAgineya: mahAgireH / 'kAMsaMbAhA' kosaMbadesaM / 'sAhahi vi si;' kathitam / 'aMbA damilA ' dezavizeSA: / 'oyaviyA' saadhitaa:| 'rahAgujANe' rathayAtrAyA / vAdisA ujjegI / 'pUzyA' kaMdoiyA / bhaM' bhajiUNa / 'porappamANa' aMguSThaparvaNi aGgulikAyAM dattAyAM yatsyAt / 'uMDayA' malagranthayaH / aNAyacajjAe-ajJAtacaryayA / 'jalahara palaMbaNe' ti, dobhAvA / bAhiranisejjAe' ti, upavizan pAdapujchane i / 'avasavvAi' ti. apasavyAdi vAmAvartAdItyarthaH / 'muMjapicca' mityekaM padam / aMciyaM-pUjitam 'AuggahAu pareNa' yat hastena na prAdhyate / valavA-vesarI 'aDDhokatIe' gRhItamuktanyAyena / sijjhiliyaa-gurubhginii| pabhAyavarise prabhAte varSe varSAvirame / saMjogamavekkhai mukhauSThAdim / 'Aussaddha sabbAu-vIsaibhAga sahiyaM' ti / sarvAyuSArvizatitamabhAgena sahitam / 'pANAiNAmalassa'tti, pANaM / 'taMtumgaya' abhinavavastram / 'gomiyA' ArakSakA: |no paliMdhai parihai / 'ocUlA' avadhUlA: / 'kAyANi' maNiprabhAralataDAgajalaraktAni 'drate vA kAra' kAce / 'dugullAu abhaMtarahite' iti, pUrvoktAt vRkSavizeSAt pradhAnapaTTasUtre ityrthH| 'koyavovaskhoo' vakkhA rUDhA / pArasAsaMjJA: kambalA: / 'vaghAiNaM cittagacamma' ekArthe / bhASye 'AhAramaMtabhUsa' tti, antarbhUSA ityarthaH / 'bhalI-gharakahaNaM' yathA viSNubhallinA hataH tAdRzaM ca tIrthamasti somanAthe / 'kUracArago' nAma rAyA saMvaThaMtami uccAle / saMvaTe-navAvAse / 'kappuvari' kambalopari / 'vAravArageNa' velayA vaaryaa| 'caDDagA' kmddhgaa| 'omeNa' kSullakena / 'tayA visAiNA' tvcaa| 'uddittagAdi' palIvaNAi / 'paDAlIe' ptraaddiie| For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra-paryAye vikaraNaM-lavanam / 'IsatthaM' dhanuHzAstram / 'ukkhaMdo' dhaaddii| sapaccavAyamAgAse' yata ityadhyAhAraH / dAriTuM-dvArastha / mataTTiyAbhuktAH / 'nittharaM' niraMtaram / 'jAuppannA' jAtyutpannA: / 'egayarovie' ektrbhdrke| 'aNuppae' anuprage prabhAte / 'kappaTThagassa niyaMsei' kappaTThage uvagaraNaparihaNavihi daMsei / 'purohaDA' chiDI / 'loyakarA' pahAviyA / 'AujjovaNa vaNiyAi' tti apa udyota vaNijAdayaH / 'muio' jAtisuddho / 'nibhamettaM' nimmaM / bhASye 'paDiNIyau gihINaM malliyai gihiM va ANai' tti, pratyanIkasaMbhave gRhiSu saMzlipyate gRhastho vA AnIyate / dibve deha jue' manuSyAdizarIraM mRtaM vyantarAdhiSThitam / bhASye-'nivasaMsI' nRpasyAMzo bhAgaH / nivanIsasAmanno-nRpanizrAsAmAnya: / 'ucchuDha' tti, kSiptAni / raNNo vA'viie-avidite / ujjhAimao mi-malino'smi / 'vilevA virohi' rabbAyA: virodhi / poggalaM-pisitaM / bhASye 'ubbA (ccA) U paDhaviNe biiyA egesi to paMca' iti, ekeSAM mate paDhamadiNe ucAo-zrAnta: tena dvitIyAdIni dinAni gRhyante tataH paJca jAyante ityrthH| ui khNti-pddikkhNti| 'akayadArasaMggahA'-(a) kRtadArasaMgrahAH / 'bRhattarA raktapAdA-baTTA' mArgAt bRhadantarA raktapAdA: vaTTA jantavaH bhnnynte| mArgAt alpAntarA: (alpatarA) lAvagA ucyante / silokaH-zlAghA / 'varamama eyAo AyaTTA bhAviyAo' iti, AtmArthamadyApi abhAvitA atastAsAM vizvAsArtha malinavastrA vrajati / 'bhoiya ghAr3iya' tti, bhogikA-ThakurA: ghADiyA-tanmitrANi / 'ghaTTamI nicca uri' dIrghA vayaM ityarthaH / akarNazrutena-azrutenetyarthaH / 'hi (tAdi) tti' na yANasi tuma hiyamAhiyaM vA ityarthaH / bhASye 'amhe khamaNA na gaNI' ti, kSapakA vayaM na gaNayaH / 'allagaphalAi vA kubhAripatrANi / 'davvAhA For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthacUrNiparyAyA: ghaNu AhiyaM jIvA AroviyA' iti pAThaH / bhASye 'tajAipaNa' tajAtadoSeNa / abbhuccao-atisaMskara: / amaNuggaiyA paJcANI niggamaNaM ekArthA:' / 'AsiyAvio' hRtaH / 'AnmAntena' Atmasammukham / vacchA vivAheMulo' bhayAluH / sapaccavA-sArvajJaH / 'tahAvi sAha'-bhavyam / 'je paDhamilenu nitu bhaMgesu avvattA tiNNi bhaNiyA' iti, AzrayaNIyacaturbhainya'kSayA eSAM prAthamyaM na tu svasthAnApekSayA ityarthaH / 'ohAiyaM' tyaktaliGgam / 'tamhA asaM. vimgesu na nikkhive' akAro jJeyaH / 'muyamAbhiyaM ti, mA mRtamADimbhaka iva / bhAdhye 'na me gurU so u' ityullekhena svayamapahAraH syAt / caMDio-herikaH / viphaalie-pRssttH| hijo- prabhAte / 'ekuNaM kohi' pakAyA / viu-vedayitum / apohaMta-apahuvaMtaM / 'jAisaraNaM' jAti: kimiti na smAritetyarthaH / bhASye 'samIkhallaehiM' khIjaDipatraH |...mcchiyN Alocya / 'avahaDo' asAraH / atra 'gaNa asaMbhAiya' ti, akAro zeyaH / bArasAhAra' dvArazAkhAyAm / 'paccAse' pratyAkrozet 'sAhANusAhI' mahArAjaH / 'AkopyamANaM' AkoNyamajJA (mAna) / pahidugadesaM-pAdacAradeza lattAhi ya-paTTayAhi / 'gIomahaM' ti, gItArtho'haM / aruhA jogyAH / 'vaTTamANi' vArtAm / dharitesi tribhi: / 'nAe' jJAte / 'aMciyakAle' dubhede / 'majiyakUra' sikkharaNi kUrI / 'paNAveI' Dhokayati / 'tevattheNa' pAdreNa / tisu lahugo gurugo' tti gatArthamiti, etat gAthApadaM vyaakhyaatpraaymityrthH| aha uDDheNa aTTa gharaya tiriyaM cauro ityAdikAyA granthapaddhaterbhAvanArtha yantrakamidaM likhitaM jhayam / tisu lahuo guru ego tIsu ya guruo ya' ityAdigAthArtho yantrake bhaavniiyH| 'lahugo gurugo mAso caurI lahugAya huMti' ityAdigAthApi yantrakAt jJeyA 'AyANassa' AdrahaNa For Private And Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 30 ni:zeSasiddhAntabicAra-paryAya - - - jagga.1 . 2 viga03 | AiyaNa 30 jayaNa ajayaNa | pattamU apattabhU dujAyaNa ujA aoga bArajA0 'nava vro - stha Ae na ya pacchittaM' Apivet na ca prAyazcittaM / mivyayamavuddhIe' ni:kAzanadadhyA / anyeSAmarthapaurupyA ziSyaM vyApArola ityrthH| 'asthaporasIpa sIsaM vAvAritta' ityasyAvi hi| kappAgo-anuSThAnakArApaka: / 'mAyANuyavAdadasaricchA' ajJAH / 'aNobhaTTa' amaggiyaM / 'uccauNhe' ucce dine / ahahe.........yage vA addhsiisii| bhASye 'mailakuvele' ityAdi gAthAyAM sANA-mandapAyo bharaH zuSka kla)pAdo baa| kANighare vA...vite ityathaH / coppagasamIvAo-herikAt / 'tavassiNAM vi gavaM' tapasvino'pi garvan / kevagA-rUpakA: / 'bhai bhattaM' mUlyama / 'sUyagehiM' pizunai: / ahinnavasA khalI vaMjhA vA' iti, khalIva khaDIparyAyaH tataH AhannavasAzabdena ca khaDI vaMjhA vA ucyate / 'palAlakhelA' niHsArapalAlam / 'kaiya' krayikaH / saMgacchAvaNedravyeNa samAdhikaraNe / kaMTAmadAvaNiya-dhUlichaDDAvaNaM / cIreNa dahariya-baMdhitvA / vamalA-drammAH / vittaa-devkulikaaH| thalI-devadroNI / AsADho-paDhamapAuso matAntareNa bhaNyate / bhomodagaM-bhauma jalam / 'ubhija-bIya-sAvapahiM' ti kAMdraviyA cUDaillA: tAsAM For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthacUrNiparyAyAH cayaiH / uvaigaudde hayA / 'paDAyAro' parigrahaH / 'savIsairAimAsadivasetu' tti, savIsatirAtrikadineSu ityarthaH / sAhagaM nakkhattaM' bhavyaM / "caMdavarisaM' anabhivarddhitamAsaM varSam / 'ahigamAsago paDaI' caTatItyartha: / 'gAho' naraH / 'bhANagA' mNbhio| sasse-dhAnyAni / 'hatthapa kApIkA' yAkulaH / 'saMbhaTTho' sambhASita: / 'avaja' tti, avajJA / 'Avakappe' Apatkarape / bhASye 'aviDiyaphalaM' anaalocitphr| sarasarassa-atizIghran / asieNa-dAtreNa / DAlIorAjikA: / bhASye 'navi siMgapuMbAlA' ityAdi gAthAyAM siMgAdIni saMsthAnAni / 'ujavasanIrAMgAyA:' sucAritAyA nIrogAyAzca go: tAni mANi na dRSyAni 'sesaMgaruhANi hANIe' tti, zeSAgarUhANAM hAniH bATana kAryamiti gAthArthaH / vabbhAmagA-hiNDakA: / 'paduppAIti' pazyanti / cAsakappaM-galaikambala ityarthaH / 'samappAvaNiyaM' samAptyartham / chinnAcchinnaddhANa' tti chinnaH-parimita:, acchinnI-mahIyAn / 'bhaTTimAiyAsu' : rajjakadravyavizeSaH / vAlibhaddagaMDiyAe' tti, vRkSavizeSaH / 'kAraNe na niggayA' na / 'umaMtthaga paNaga' tti, pazcAt / lalaka-prAram / kAhAvaNA-drammA: / 'ubbhAmagakhettaM tami' tti, vihArakSetre / 'viharate ceva bhAyaNa' tti, vihAraM kurvANaH / pubbadAriyaM' pUrvadikadvArakam / 'asiva avaNayaNeNa' azivApanayena / kuvosahAiyA -kupoSadhAdi / thalIsu-devadroNISu / 'khAusayAe' baliSThayA / 'kovaNayaviijA' kaupInadvitIyA:-kacchoTakadvitIyA ityarthaH / 'pajAliya vijjhAvaNe' ujjhavaNe / 'hAritigarAiNo' apaharatarAkSaH / 'lolage kAuM' nigolakAn piNDakAn / mattagA vaTThAviyA bhRtaaH| 'aTrakulavamettasamiyAe' kuDavamAtrakaNikayA / bhASye-'ubhayapagAso paTamo AI aMte ya savvatamo' iti-pazcArddhavyAkhyA-ubhayapagAso For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 12 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye paDhamo, yata: divA gRhItaM divA bhuktaM, dvitIyo divA bhuktatvAt Adau prakAzaH, tRtIyo ante prakAzaH, caturthaH sarvatamaH sandhikAraH rAtro gRhItabhuktatvAt / 'vivittA' muSitAH / ckky(dh)|' drshnvishess:| "addhANakappAi' mArgAvakaraNAni / 'palaMvAivikaraNA' phalakarttanAni / kevayAdiDammA / 'AittiyANa' tti, jesiM satthI Aitto te AittiyA / 'naMdI-hariso' yena bhakSitena zaktiH syAt / 'luMTAgA' luusskaaH| bhASye-'kar3avAlA' gRhrksskaaH| bhApye-dhaDAgAThI bhASye-atthAriyA lhAsiyA 'takitaparaMparA' bhakSakajantuparamparA yathA-makSikAyA gRhakokilA tasyA mArjAra ityAdikA / 'karuDugAI' kArakhyaM / 'niveyaNacasvavaeseNaM' ti, caruH-pAka: muktavyAkaraNavat -tathAvidhocchavalavAkyavat / 'jahA nitI jIvadayatthaM pamajaha jAva channaM' ti, yAvat channam-AcchAditaM upari syAt tAvat pramArjayabhirgantavyamiti sthitiH / 'gihimattasevaNe' gRhibhAjanasebane / 'IdRzapramANasya dRSaNe na doSa' miti, naJ / 'pIhagAI' stanyAdi / AvassagakaraNaM-paDikamaNa / 'ajA saMkAmito naritha ghuDDho asaMko to saMkAmissai tti, aA pavvAviti' agne azaGkaH AryAsaGkrAmako vRddho nAstIti to-tata: pravrAjayanti / 'samAuka' coravaM / 'bhUNiyA' putrii| 'uvagaraNovaghAe' jaladharopadhAte / thibuyehi yabindubhiH / kcicco-npuNso| vddvgo-vddhNdd:| 'aparihatthoadakkho / pariyati-dhArayanti / 'kaggisaMnikarise vilayai' agnisamIpe viliiyte| bhASye-chevagA asivaM / mahurakuMDailA-jAtivizeSaH / bhAdhye 'kohivaM' simnam / annahA vi cArija te uktavyatyAyana / bhASye 'kaNhavaNiyA' mahisI / dozcaviruddhaM'-dautyaviruddham / sellayaMbhajiyA / 'airudo rasavIriyaM' atiraudro rasadhIryam / 'sijjhiyAisu' For Private And Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 33 nizIthacUrNiparyAyA: paaddosinnii| 'so vi paDibaddho' ghaaio| karaNIva-karakasya grIvA / ckiyaadi-ghNcio| jhaMjhaDiye adIyamAne riNe vaNiehi ityarthaH / avaMjaNajAyaM-ajAtakUrcam / asAvie' azrAvite / 'phAsugAhAraM gharAMti sAdhumiti shessH| 'sAhUNa niveyAvijai'-paveyAvijA / 'mahavvayaM aikAi' uccri| 'mahatvae sagi kaDhittA' sakRt / saMcikkhAvijAi' paDikkhAvijai / 'pavajAe alo'-samattho / piMDAi kappio'-bhaktAdezayitA / 'aMbAiesu phalesu suttaM' AcAmlaM AchaNaM / suMThIe gulo-guDasuMThirityartha: / 'bihelayaharitakI' baheDaka harItakI / 'sahasarUyA'-sahasAtkArarAoNa / 'vijjUkhAyaM'-vidyutkRtagartA / esakAlaM paDuccA' epyatkAlaM-bhaviSyantam / bhASye 'nissaTugaladharaNaM' tailasya / 'paDhadiiehiM chaDaDe' zrudhApipAsAbhyAm / kallANayaM-cakravartibhojanam / 'jAgaM karemI' yogyaM bhojanam / bhASye 'samAhie' samAdhinimittam / 'parikoso ya jAyaNe' yAcane klezaH / bhASye 'parichiyA' priikssaa| bhASye 'mA tura' mA tvage bhava / hiMDiu bahale kApa' balIbaI kopotI ca / bhASye 'majjhe dave' medhArha dravyam / 'samAhikAmANa uvahaNiuM' ddhaakitvaa| bhAgye-jhusio sevita: / 'jhosijai' diiyte| 'navatagajINaM saMvaraMti' pratyAkhyApayanti / vilaMgio-kRtahastAdivinAzaH / bhASye-'paDhame pagayaM siyA bidae~-prathame bhakte kadAcit dvitIye paane| bhASye nisAnidese' kaDhi vikddddhii| bhASye :aNulomA pADalomA dugaM tu ubhayasahiyA tigaM hoi' anulomapratilomApasI dvayaM ubhayasaMyoge nikSipte trayaM syAt / bhASye 'purisahesiNi kannA rAyaviinnA Na geNhejjA' pAdapopagataM prakaTazarIraM salakSaNaM dhIkSya puruSadveSiNI kanyA rAjavitIrNA na gRhNItetyarthaH / kAlAsagavesio nAma momagallo' nAma shailu| 'khAo For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 34 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye tiratteNaM' praharatrayeNa rAtrerityarthaH / 'bAdhIsamANupuvviM' upasargA iti zeSa: / battIsa ghaDA' goThItyarthaH / tannAIhi-vasAdibhiH / 'migenu ya' agItArtheSu / sAei AsvAdayati / 'tassopari gaMDaparase' galle / sUimANabheyA-sakumArabhedA: mehAyugahaNa tti, medhAyuH / 'pramANapramANena tipamANA' vakSyamANenetyartha: / 'uphosaNAI' abbhogii| ukkaimAiNA' ukuhiyaainnaa| 'AhArei-paMDurogAi saMbhave' khauiyAipuDhavi AhAra paMDurogAdikaM syAt / 'ghaMTikaraDAi' kraaddiyaa| pakabhAma' bhANDam / bhASye 'savve vi lohapAyA, tasaniphanna' puruSohasya utpAdyamAnatvAt trasaniHpannatvaM, pakvabhaume'pi trasani.panna puruSepAryamANatvAt / bhASye 'vakhure ya' turagamaH / darabhutte-ISadabhukte / avahe pANiNaM ti-avahaMte gRhiNo'nyAsanagrahaNe prANivadhaH / dAreNa vA' dvAreNa / vaI yA-bADI vRti: / 'aTThApadaM dei' paramArthavRttyA vaidyamupadizatItyarthaH / tassaMdiTTho-sAmisaMdiTThI / 'lavaMtIo' hasantyaH / 'uddikavaI' paDikkhai tato gRhNAtItyarthaH tRtIyAdipu na pratIkSagIyaM-jaiva grAhyamityarthaH / muhakANuyApa-mukhakANinA / 'viyarDa' prakAza: maMDavaH / nikkA-kUlhaH / karaTa:-kAkaH / dhAvevAhiyAlIe 'bhaMsuralAe' dhUlahaDI / 'giDugAisu daDAisu / bahuvarapariyANaM' vadhUvaragamanam / 'Asayate' ityAdi vyAkhyAnaM 'sAijjaI' ityasya / 'bhAraviyAvaDI' bhAravyApRtaH / 'vaDachallimAI tuvarA' tAhituvarAH syuH / 'lAupannI/he' tuMbakaiH tRNavizeSaizca / thaame-sthaane| 'ghADieNa' mitteNa / 'tarapannaM taraNapaNyam / 'pAsANajalaM' pASANajalam / 'saMDe vA' uttArapASANAdayaH / gArAgArisarisagANi' tti, yakAbhirgahaM lipyate tatsadRzAni / 'pADipahiya' prAtipathikaH / taM veThAvei-paribhAvayati / 'egAbhAMgaNa' ekatramIlanena / 'sagaDamAdeseNa' zakaTAdivyUhAdezena / "chidraguDoM' drvyguddH| suttaM For Private And Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir nizIthacUrNiparyAyAH majje' AcAmlam | 'amaNuggaivAi' tti, paccoNIzabdasyAyaM paryAya: saMmukhagamanama / 'siu - samosio' pADosiu ityarthaH / ' paNNatto' nIrogIbhUta: / ' kaNhaveNNA' iti vA bhIma bhImasenavat / 'saMkarajaDamauDe' ti, bhASArtha'yaM candra tena kRteyaM cUrSiNa: / 'aisa' pti, sArthatatikAraka: / 'ohAragasaMkhaDIe' mIlana saMkhaDIe / 'ulaMvagapAyeM' uddhatipAtram | 'jAlA gaddaho' lUtA / 'maMdakkheNaM' lajjAe / kulAlaM kuMDaM / diTTAbhaTTAM paricitaH / gaMmuNigAiphalA - grAmaNI - tRNavizeSapha lAni / 'mAyarasa muhassa avaNaNaM tuMvagagirassa / na vA aDADApa aDumar3ega / 'mIrAe' cullIe / 'soyA taM karIsakhami miliyA' zrotrAH pratigarttAH tAM karISakhaDDAM militAH / ' vaccaMtassa bhaMgarayaNabhaiyA ime diyA gacchadda paMtheNa uvauttAM sAlaMvAM / paehi cauhi pahi' ityAdigranthasya 'aTTagacaukkaduga ekagaM ca lahugA ya huMte gurugA ya' iti bhASyagAthA pUrvArddhasya ca bhAvanA ebhirbharvidheyA- 'evaM bitIya di. paM. u. sA catulatAbhirbhaGgAH SoDaza 185 1 505 aTTagevi egaMtarA suddhA' iti 1 poDazamadhyAt / dvitIyASTake yevamityartha: / 'bizyataiyapaMcamanava| 117 Ss 12s mesu ekaM saMThANa pachittaM bhavai' | 137 5 tti, SoDazAnAM madhye dvitIya5 148 S tRtIyapaJcamanavameSvityarthaH / 'chaddiss | 155ss | siyA' iti, UrdhvAdha: pUrvAdiSu | SSSRES SS S gamanasambhavAt vidizigamanasyA'sambhavAt ekaparamANutvAt / 'pacchAkaDo jio' parAjita ityarthaH / 'vAjogapauttena' vAgyogaprayuktena / 'DiMgarA - pAyamUliyA' pAulANItyarthaH / 'vilaMkeNa' mAMsena / soMDomadyapAyI / vAulaNA - vyAvarttanA / 'dhidhikkao nichUDhA' dhik dhik 35 S S | For Private And Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 31 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye kRtaH / 'dArudaMDayaM pAya uNaM' rajoharaNaM dArudaNDayuktam | 'ciyattAo' rocakAH / visappiyaM' vikopitam | 'samiyA' kaNakkA | 'susiyappapasiyaM' kaNakA suSitA satI apradezikA jAtA / 'vidhiyaM' cihnitam | 'unbhAmagaM' pAradArikam / bhASye 'ANAdirasatti' AjJAdayaH rasavRddhizca syAt / itvarAbhiSekena AcAryapade abhiSiktaH yaH sa itvarAbhiSekaH kiyat kAlaM yAvat / 'ajjhavapUrayaM' udarapUraNam / ugghAiyaM-prAsukam / kusIlayANa te tava satkavAdayitRNAm asamANoasamIpastha: / abhioeja-maMtAhiTTiyaM kareja | 'kathaM kAUNa jaleneti zeSaH / bhASye 'amnaTTabaNaTTa junnA' anyAyA: sthApanArthe jIrNA / paJcadazaM. deze paryantagAthAyA artho bhAvA sutena kRtA cUNiH / pataH ravikiraNanAma bhAH, akacaTatapayasA iti vagaiH saptamavargAntAjharo 'vA' iti nAma gRhyate / paMcasayabhoi agiNI' bho-bhAryA / saptadhArA nAma tIrtha / bhASye 'pucchaacchINi' mardaya / nikAehanikAcayati / 'daliyaM' ti, ziSyalakSaNaM dravyam / 'suhadukkhIvasaMpanno' asmin grAmAdau sukhena duHkhena vA sthAsyAmaH iti yo vadati / pheNao-jhAvakaH / maggova saMpanno' mArga yAvat sukhaduHkhayuktaH bhavadubhi: saha yAsyAmaH | 'gurusajjhilae sajyaMtie ya' ityAdigAthA - vyAkhyA- gurusajjhilao-pitRvyaH sajyaMtio khAtA, guruguru-pitAmahaH gurussa nattU - potraka: / 'mAumAyA' ityAdau mAtuH satkA mAtA, pitA, vAtA, bhaginItyarthaH / vaMDago-bhAgaH / 'AyariyaM abhidhAra' cit kRtvetyarthaH / 'khalugo' - saMkhAMDao / guligamA Ihi-guTikAdibhiH / 'pattha chattIsuttarasayadivase pAraMciyaM pAvara' tti / tathAhi sattadiNe paMcala, tataH pazcaguru, dazalaghu, dazaguru, laghupaJcadaza, guruviMzati, laghuvizati, gurupaJcaviMzati, laghupaJcaviMzati, guru, laghumAsu, gurumAsu, " For Private And Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 37 nizIthacUrNiparyAyA: caulahu. cauguru, chalahu, chagguru tataH cauguruo, chalahacheo, chaggurUcheo eteSu ekonaviMzatipadeSu pratyekaM sapta sapna dinAni. tataH trayastriMzaduttaraM zataM, mUlA'navasthApyapArazcitAnAM ca ekaikaM dinaM tataH SaTtriMzaduttara zataM ja tamityarthaH / pinnAo-khalaH / 'aNAgaomAsiyasuttattheNa' anAgata AmakAlAzritasUtrArthena sUtrasya tatkAlaprAktanacAt / moDANi-kakAragANi / bhASye 'samaNi sattaTTa' saptamaM prAyazcittam TamaM cetyrthH| dupuyaM-calam / kuriTo-muMDahastaH / bAhusIsaM-skandhaH / kalAINa-kalAcikAbhi: / sosthiyaagaarii-svstikaakaarH| mASye 'tinni kasiNe jahanne' ityAdigAthAyAM jaghanyena kalpA: trayaH, madhyamAH paJca, sapta puna: utkRSTA ityathaH / bosaTTaNaM ti / TakAra pAThaH / 'paDhamadocaMgAI' prathamazAlanakAni / vAhateNavyAdhA: cArAzca / 'sapaDiggahamAyAe' supratigrahakamAtrayA / 'agaNikAiyANi' daDDhANi / 'vagdhApiyavAse' ativRSTiH / 'ayogaDo' avizeSitaH / 'daDhasAhieNa' dRddhsauhRden| vaataahraa(ddaa)-aagntukaaH| bhiphaaNddaa-bhubhksskaaH| parimaMthiya(padasaMdhiyaM)-zItalIkRtam / dIvigA-AhAravizeSaH / DiMDakA-uttakA: / 'laMbeUguttavihiM' uktavidhim / ujhimiyA-parisATiH / nAyamAiNA-jJAtAdharmakathAdinA / ekkA nisejA-Asanam / uvAiNavii-laGghayAMta 'kappe vA ujhiyaM ti, vastre / paMca ussAsakAliyaM-namaskArapadapaJcakaM cintayatItyarthaH / 'mAsI tti sakuMtA-pakSivizeSaH / 'ome na pucchaha' laghuH / pAlakuMcai-anyathA kathayati / 'adinAe gArasthigabhAsAe' agArabhASayA tIrthakRbhiradattayApi / 'varlDa vAraM khujA aMbiliyA' ityAdi asambaddhavacanAni, na kiJcit siddhAntamadhye ityarthaH / mAsathaMbo-mASastambaH / 'satasaTTi cuNNiyAoya' cUrSiNatA ityarthaH / For Private And Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 38 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra - paryAye tIsAe tihIhiM' atra tithizabdena vArA abhipretaH / 'tIsaM tihI' bArA / vasatulA iti, balivaItulyAH / 'mUluttarAgAhe' tyatra 'mUluttara taha ceva ya AloyaNa navari vigaDie imaM tu' cUrpiNa anusAreNAyaM pATha: sambhAvyate / chuDakikaMTaka - riMgINIkaNTakam | 'isiyA kaMDakaM' saravannisaraH / bhASye - 'so heU attI jeNAliyaM bUyA' iti, AptAM yena alIkaM na vadet / saI nAma viziSTA zasya samRddhi: / ticaupaNaaTThamabagge tipaNagatitigakkharA va te tesiM' iti, tRtIyaH cavarga:, caturtha: TavargaH, paJcamaH tavargaH, aSTamaH zaSasaheti eteSu yathAsaGkhyaM tRtIyapaJcamatRtIyatRtIyAkSarANi gRhyante jaNadasarUpANi, patAni va 'tidusarajupahiM' ti, tRtIyasvara ikAraH, dvitIyasvara AkAra:, AbhyAM yutAni kriyante / tato jiNadAsa iti nAmAyAtam / / iti nizIthaparyAyAH samAptAH / kalpaparyAyA yathA- - nirna (rNa) ya ityarthaH patat vibhASA ityetasya paryAyaH / athavA'sminneva gacchAdhivAse / asmin kalpAdhyayanavedini / taM egavihameva bhaNNA na vi iti Adau pRcchatAM [tA] navIti pratiSedhaH / kucikarasa tatkathAyAmityarthaH / vayAMgayaM vacogatam 'sAhuNo vi pavacaMti' ti / maMsAyA mAMsAdA ityarthaH / Aodesassa AhozvidityarthaH / kapposiyaM-laukikaM zAstram / mAyArapahiM - indrajAlikaiH / uttarAyaNANaM taNagANi satkAni / zuktaM tImanaM / aNicihUManupArjitam | uMDIyA - mudrA 'navavizvavahAreNaM' ti vyAkhyA-gimhAM lukkho kAlo | sAhAraNI hemantI / vAsAratto niddhAM / gimhe tivihI tavo jahaNNA cautthaM, majjhimo chaTuM, ukkAMso aTTamaM | hemaMte vi jahaNNamajjhimukose chaTTaTTamadasamAI / vAsArate vi jahaNamajjhimukose 2 For Private And Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir kalpa-paryAyAH aTTamadasamabArasamAI / ii navaviho vvhaaro| suyavavahAro vA navaviho-guruo gurutaro ahAguru, lahugo lahutaro, ahAlahu, lahuso lahusataro ahAlahuso / lao-saMkuJcitAGgopAGgaH / kiNu hu-ki ityrthH| bhASye 'tAradare' tyatra alaGkAre / bhASye 'AvAyaM puriseyara tti / npuNskH| bhASye 'mahajaNaNAe'tti, mahAjanaH bahavaHsAdhavaH yAntItyarthaH / uMDiyAe ceva-mudrikava lekhaH / lahuM ca usmaarei-praavrttyti| asthicarmazilApRSThaM vRddhA-iyaM vRddhA asthicarmaNo: zilApRSThamiva / niddesadosI-parapavittidosI / tokhAi-tarhi / ohArapaNaM paramanaMsAdhAraNam / saMjUho-grantharacanA / na maMdakkhaM karei lajAm / oggAhaNapAu-yatra tajjalamAnIyate / jAva na tAva ugAhai-nAyAti / to ogAhApa vi-AyAtAyAmapi gacchati / avvakAliyalevo-akkiAlikaH / sadravanikSepaparihAraM icchanto-sadravaM-sA tasya bhUmau nikSepo na kArya: / 'parikhutthae tti kAuM' junnamiti kRtvA / atichaDANaM- atrichaTitAnAm / bhigUhi rAIhiM amio-bahuH / bhASye 'chAreNa akkamittANaM' ti / rakSA upari dIyate jIvapAtaniSedhAya / bhASye 'omasthiyassa bhANassa kAuM cIraM uvari' ityAdI adhomukhasya bhAjanasya upari vastraM datvA vanopari karpAsatUlaM dattvA tato lepapuTTalikA kriyate / 'aliMpiUNa bhANaM' ti lepapuTTalikayA rasaM bharantyA lipyate, pASANena ca velAdvayaM yaM vA ghalte, 'anoI aMkami u' utsaGge 'raeuM abhattaTThI' lepayitvA jalaM gRhyate / 'ambhattaTTiyANa dAuM annesiM yA' iti lepitam anyeSAM samarpayitvA mAtmanA hiNDati / uviSTasAdhorabhAve araiyaM-alepitaM gRhItvA hiNDati / sNjmbhuuinimitt-vrtsphaatinimittm| chANiya chArochANANAM chAro cIreNa baMdhiUNaM tato uNhe tApe ursanAdi vidhIyate / For Private And Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Yo www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye 'pattAbaMdhaM abaMdhagaM kujA' tisuNahAiNA gaMDIpa kaDDhIyAe jeNa pattaM sarisaM caiva jAi teNa vajjaNijA gaMDI / aTTagaheuM levADigaM tu-lepAdhikaM tUlAdikam aTTakArthe kunIyam / vAsAsArakhaTTA-vRSTyA - rikSArthI sANaka (va) rakSArthaM ca 'juttilevo' kaTTakuTTane / khaMjaNavA sagaDe | ciraM AyAraggapiDesaNAe- pUrva AcArapiNDepaNA: paThyamAnA AsIran iyANiM dasAliyapiMDesaNAoM paThyante / ukkaTTakaraNaM anaMseNaM- kuTTitena / dikhAo - rekhA: / mAlavateNA-manuSyApahAriNaH / saMnire zAkapatre / kesiM ci natthi tIe mahanijjuttIya- zayyAsUtraM nAstI - tyarthaH / uDDuMga - ghaTA / Apasa - prAghUrNakA: / nikkayaNaM prasavanam / 'vihAra pAvara annaM' vihAi mArge / 'iti ca nIya' tti, nijakAH / 'saMsattaMmiya chakka' ityAdyuttarArddhasya vyAkhyAmagretanagAthayA kariSyati bhASye 'Aujito parika hei' upakaraNe upayogaM kurvvan / bhASye 'acchuluDhe jalaNe' atirUDhe / bhASye 'bhaya sevaNAra, ghAu' tti, bhaja thiMg sevAyAM dhAtuH / vIrANaM pi nADhAi-dAdriyate / ANakakheyavvAupari bhAvanIyAH / adhikUDattehi avikuTTabhiH / pAkakRttaNaMagresaratvam / maMdakkheNaM- lajjayA / tataM vitataM ca-tataM tANao. vitataM bANau / uphoseja - romANi kuryAt / caDuo patraDikA / aletriyA mAtrakam / nAma''DDhayaM-vAcaka iti nAmnA ADhayaM pussAlaM vanaprAyamaitat cintya etat / saMbhAijejjA na pahuccejA tAhe nijarAveiloko dadAtItyarthaH / ukkelayaM Uhiyam / abilabIyANi - abilasya kAraNAni DhuMDhaNakaNAdIni / 'bhadrabAhorapIti' bhadrabAhusambandhI sUtrA 1 yoga: / nAmaniSpanna nikSepopodghAte'bhihitaM paJcakakalpe ityarthaH / ussArakapio- -yasya utkrameNa chedazAstrabhAvAH kathyante / bhASye 'turiyaM vAijjate neva ciraM jogajuMjiyA huMti' tti, tvarite vAcya For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir kalpa-paryAyA: mAne naiva yogatapaH prayuktaM syAt , mahAzabdazca labdhaH, ki pazcAt paThitena / davamio sAMvaggo-dravye mRgaH saMvigna ucyate / pAraNa. bAuvei-paThati / garuDapazkhiyaM-paMguraNavizeSaH / naMdIe kaDhiyAenamaskAra / 'nayA vi te sAvahipa he' teSAnupadhi na pratyupekSate / 'bhUyAvAyaM na AneNa' ti. bhUyAvAdo-dRSTivAda: / bhASye 'gurumAiNaM bAuNha' ti, sUrivRSabhabhikSucalakAnAn / bhASye 'suttaM bila' tti, suttaM takAra / 'Ame tAle tahA palaMbe tha' tti, tAlaM aapralamba palaMbe mUlapralamban / mI maggA sAtrI doNi ucchinna: / ghADiya ssa-mitrasya / gavasaNe-gRhe / sAhI-gRhapaktiH / bhAIe-bhAryAyAH / mNddii-gntrii| dADhorubaTTAha-dAtrIbhiH / AsiyAijai-apahiyate / agi sAre-yatra svato jvalatyagniH nijAmeNa paDai-nighAtena / akkhevapAha-hastapAdanikSepaiH / saMcikha'ttagavesae' tti-saMcikkhasaheta / bhASye agatra ukayaekkaga ce tyAdigAthArtho-aDhagaca ukkAdayo militA: paJcavaza SoDazastu prathamo jJeyaH / prathamAhitAH zeSA: trayo jJeyA: prathamastu zuddha: / 'bhaMgapamANAyAmo' ityAdigAthAyAM bhAgapramANamaGkagaNanAtaH kArya, tato bhUmau anikSepa: guruH laghu. riti nyAyena tata: Arao-pazcAnupUA dviguNaH prastAre nikSepaH kAryaH ityartha: / payasamadugama'bhAso' itigAthAyAmapyuktaH / kuvaNao-laguDaH / bhASye 'pareNa balasAhie' balAtkAreNa AhRte / paccAMgarAko pratyuta apkaarkrtaa| gNddii-gNtthmaalaa| 'iyaratha ya niddao suddhe' suddhe ityasya chUDhe paryAya: / bhASye 'pavAyasaraDUya' tti pramlAnaM avaddhAsthikaM cetyarthaH / paliukhAyati-agninA dagdhvA / AdukkiyaM-chinnam / suttaAsurimAIhi' tti, juttaM khAyaM / AsurIrAjikA / 'bharatarSabhavadidamapadiSTaM' iti / yathA bhArate bharatarSabha iti For Private And Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye padaM sthAne sthAne prayojanAbhAvAdapi prayujyate tathAtrApi rAga iti, rAgadveSayAM: saMtulitatvAt / gAjUiMgayANaM cAhaM / 'suMDao' suMDA-surA aiyamasyAstIti sauMDikaH / vilaMkA-sAlanakam / cibhiDavanniyA-- kAcarIcanakAzca / khAriyagAiNi-lavaNakarIrANi / 'paMcagavvaM vA dinaM' ti, mUtrachagaNadugdhaddhighunAni / sIsaI veva-kathyate / uThavenA taM paesaM / zeSAdinA zalyasthAnaM jJAtvA / attheNa na kappA bhASyeNa / suddhajhavappUro dravaH / tassa suddhassa ajjhavapUrayaM geNhai-kevalodanasya nyUnapUrakam / asaisaggAme mizropaskRtasya / Ali saMdayA-cavalA / harIyagA-mudagA: / haMsAhApa tenaahii| bhASye 'aNuvAsara' anupaaskH| bhASye 'havai jao' prytnprH| titthassa-paDhamagaNaharassa / atiniyaM-aniyantritam / paraMgiyao ceDarUvI-pracakramaNazaktiyuktaH / niuyaMichai nijoka: / pAsANehiM jahA bAravaIpana-varNadhAtupASANaiH / 'jai titthayaro rUvavaM' ti, jai-kiM ityarthaH / AraM duguNeNaM-saMsAraM rAgadveSAbhyAM, pAraM egaguNeNaM-mokSa saMyamena / 'AyarittA'bhavie bhayaNA' abhAvini / 'kahayai ya'bhAsiyANavi' akAro jJeyaH / 'hoi jao' paricayaH / vAsAvajavihArI-varSAvarja viharatIti / 'hANAisamosaraNe' ityAdigAthAyAM aTRtti AcAryo'nyaM sAdhu 'aDhe loe parajunne' ityAdi kUTaM sUtraM paThantaM zrutvA preritavAn 'aTTe loe' iti pAThaM bhaNa ityarthaH / sirpriryaay-shirotiH| iMdiyajomgAyario-indriyasamAdhizikSAcAryaH / 'pubbi nisi nigamenu' ityAdigAthAyAM puci gRhavAse visahiMsu-visADhavanta: 'ghore ya saMgAma' ye ca saMgrAme praviSTavantaste'pi sahante iti zeSaH / bhaaNgjddhe-nirjne| dvArakoSThAbhyAM bAMhabhUto dezaH alindakaH / tnnusaayi-alpshaayii| romaM cumbheya-udvega: / 'khAme agaNI u kevalaM' ti, agaNinaM-anA For Private And Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpa- paryAyAH Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 43 1 cAryam | majjArarasiyaM-prathamaM vRhat tato laghu / 'uvasaMparyaM ca gihisu' gRhiy upasampat-vasatigrahaNalakSaNA / ucyate tadavasthameveti, mama vacanamiti zeSaH / svaviSaye zaktyaparijJAnAt, pUrvapakSavAdina iti zeSaH / 'saMviggA tiNhaTTa' tti vakSyamANAyAH AyaparobhayagAthAyAH pazcAddhe'vayave saMsparzaH / nikkhuro nikkiTTo moheNa ya mujjhaitti vAkyazeSaH / asyArtho ummaggadesaNetyAdidvAragAthAMpAtte pade ayamadhyAhAraH kAryaH / keSu muhyate ? ityAha-jJAnAntarAdiSu / saMpiNaMprAvaraNam / kArya dIhA mattA lakkhaNagAhA iti aggahai ti hrasvamapi aggahaI ti dIrghamAtrayA vyAkhyAtamanena prAkRtalakSaNenetyarthaH / 'pUiyaM kappara chaTTe' bhaktavat asya vyAkhyA draSTavyA iti zeSaH / 'zaradAdirbhavata' iti zarat-mArgazIrSAdiriti bhagavatyAm / 'visaM garI vA dijjai' viSaM svAbhAvikaM garaH sAMyogikaH / 'hariyapattI' bhinnaM padam / pikachAyaM panaM - ApAMDuram / 'sattavaiyaM palAvamittaM bhava' ziprA yena sArddhaM saptapadAnyapi gacchati, tena saha mitratvaM kurute etadasatyaM jAtamityarthaH / ' vaiyaM'NAe gae divase' vyayitaM anayA | bhASye 'dhammeNa u paDivajjai' dharmadhyAnena pratipadyate, pacchA iyaresu vi jhANesu / 'annesu vivato'tIyanayaM buccaI pappa' atItanayaM prApya / 'tumatumA ya kalahe ya' tti, tvaM tvamiti kRtvA radanti 'vakkaraya' bhATakena dattA / vikaeNa-vikrINIte / 'paDicchAhigaraNa teNe' tti, paDicchA-pratIkSaNaM kArya yatInAm / 'tabasosiya uThavAyA' ityAdI ubvAyA- zrAntA: 'khulu lukkhAhAra dubbalA' khila-kSetrarUzAhArakuzA / appAiyA - ApyAyitAH / 'viMTiyaukkhevaNayA' ohikAsu - UrdhvakRtAsu / no ossappiNi no usappiNikAlo mahAvidehe utthapalibhAgazca tatra samasUsamalakSaNaH / veo tidhiho vi 1 1 T cau For Private And Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 44 niHzeSasiddhAntavicAra-paryAye paDivajamANae ityatra chedaH / puvapaDibanne / aveo vi iti chedaH / avikkito hiMDai-avakrayan / jayA uvaggANi-nikaTIbhUtA na / 'suhumakAiyA' eka puSpANi / 'tigamAIyA gacchA' ityAdI jyAdayo gacchA: puNDarIkasya AsIran / 'saMkhunnA jeNaMtA' iti, saMkSuNNAni militAni antrANi yena / 'adAgaM paMcchaha' tti putalakSaNaM gRhasthA bhaNantIti / ubhajI vijau kAthilI ekArthAH / vihIbapura-astamane / oviybhojn-sNsttttheN| piha soyANi-pRthakzAcAni / piuDajhaM / 'sesaesuM ca'tti / ghae mahuMmi maMse ye avayavAH / ghayaghaTTItApitaghRtakiTTam / sUmAliya-sANhI / kho nu-vitarke / muDuyarevRhadudaraH bahubhakSako vA 'paDiNIe na te jiNe' na te sAdhuM jynti| sajaNaM-maSTIkaraNan / 'jattha sAhunissA natthi' nizrA-yathA-ayaM pradezo gurUpavizanArthamityAdi / piTaMtataMtUhi-apAnatantubhi: / phAsuNa vijio-prAsukena pAyita: / satthunimittaM-zAstRnimittam / jIyamaNuyattI jItaM-Acaritam / bhASye 'sI purisA taM vanaM' tAM vA paMkti anyAM vA / nivvesagavuddhIe-niHsAraNabudhyA / baddhapalAlio-bahubhASakaH / atthaboho-AgamArthamUrkhaH / aha hiriyA nAmaMta o-hayA naman 'panatte samANe' praguNIbhUte sati / vAhijjaMti kaMTagamaddAvaNaM dhUlijhADAvaNaM / bhaie bhaNiyA vRtti: / asaivekaNA kaNikA / gilANanimittaM to sanaM-saMketam / logappAyaNaM-lAgapratyAyanam / 'rogavihi' tti, rogavidhiM vAcayan / kevaDie-rUpakAt / bhASye 'sUyagA vA herikA vA bhaveyuH / aMtarapallI-paryantapATakaH / vasabhagAmA-mukhyagrAma:, paDivasabhA-AsannavatilaghugrAmA: / bhASye 'paccaMgiro' salodracoraH / bhAdhye 'NatanimaMtaNa' tti, naMtaM vastram / dukkhaNao-vyAkulaH / so ya aMtolitto maatrkH| jmlmaaisrisii-putryuglmaatRsdRshii| chu, For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir kalpa-paryAyAH kamaDhae bhAgasuddham / bhApye 'pulaeja' pralokayet / sAmatthaM kareparyAlaciyati / parivacchei-upadhi praguNIkagati / bhASye 'pAlaMka lahasAMgA mugaka.yaM ca' hAne, pAlaMka phalavizeSaH, laTTA prasiddhA yacca mudgakRtaM / etAni gorasonimazrANi saMsajyante : bhASye 'avihArDa' asamartha mihAn / sadadalapoiyAo-trAsitA: / taNNagAI-vatsAm / sajjati vAhio-bandhyA: / 'talapannAvara' tti, cappuDiyAkAleNa pannaviyA cahAriyA bhaNyate / bhASye 'kassai virAhaNA' kUra(la)vAlakrasyeva / dugnae. abheu vA yau kosasaMnidhAnepi 'sagaDAlimaNo' thUlabhadrasya manaH dhImAna / 'taha vIo ki na rubhiMsu' kUra(la)vAlakaH iti gAthArtha: / 'saikAla' tti, bhikssaakaalH| AvAyabhadao-AgantukAn prati bhadrakaH / bhASye 'seNANumANeNa' svena anumAnena / aveyavaccANa-apagatavAcyAnAma / sabhAvao ucco-thalo / khaMDio chiddio| khuDDiyAoM rayeNa ThAyati, arvAg dizi / 'AvaNa racchagihe vA' ityAdigAthAyA: 'savvesu vi caugurugA' ityAdigAthAyAzca sthApaneyaM-yathA-artho yathA-savvesu vi caugurugaM avisesiyaM / ApaNa rathyA. trika. zUnya. udyA. | ahavA bhikkhuNimAINa imA sohI00 00 00 00 6bhi | bhikkhuNIe epasu ThANesu cauhI hI hI hI gurugaM tavakAlavisesiyaM / chalaha00 00 00 00 dii|g | e ThAi / gaNAvacchedaNIpa gurupa 6 6 6 6 ThAI / pavittiNIe chaThAI 00 00 00 00 ch| pra ityarthaH / 'muhadata vAsi' tti, hI hI hI hI viziSTo dantacchadaH / dissadRSTvA / 'hoNe' iti, asmAkamabhUvanIdazA: iti kAzcita cintayanti / 'chinnAivAhirANaM' chinna AdiryAsAM tA: chinnAiyA vezyAH / For Private And Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye bhASye-docca-dautyam / patthArA-kaTaH / bhASye 'Dhati vaMguriM' ti, pidhIyamAne udghATyamAne ca / bhASye 'annatUheNa' anyatIrthena / bhAgye-davyakaraNa-zUnyakriyA / kajaM paDippahai-titrabhavati-sAdhayatItyartha: / 'mA uhuMcaeU ghaTA jattha gaM' gAhA na dRzyate / udae paDijA gartAyAm / jUvao nAma pIDaM viTa / iMdakumAriyAhi-pAdukAbhiH / khddhpettie-vRhllige| tivihapariggahie taiyAdi pUrvavaditi / arthA yathA 'cauguruge' tyAdigAdhAktatRtIyapadAt SaDgurukalakSaNAdArabhyetyarthaH / ukase vi pUrvavan, artho yathA-aparigRhIte 666 / chedAH, parigRhIte tu 'tavacheo lahu' ityAdigAthoktatRtIyapadAt SaDla ghuchedalakSaNAdArabhyetyarthaH / bhASye-dAraThA-dauvArikAH / bhaassye-ptthaarii-kttmiinm| jIviyadoccA-jIvitabhayAt / so aNuppehei-cittamadhye parAvarttayati / abbhA vAse vi alpavarSe / uvagANaMsamIpAgatAnAmasmAkam / avtaasenjaa-aashlissyte| 'therAitie ahayA paMcaga paNNarasa mAsalahuo ya' ityAdigAthAyAH sthApanAta artho jJeyaH / yathA-cheo majjhatthAhatu-madhyavaya AbharaNapriyAdipu chedaH paJcakAdivizeSito jJeyaH / kAthike taruNavizeSite caturlaghu chedasahitamiti madhyava0 | Abha0] kaMda0 kAthi0 | gAthArthaH / cautthapayaM tu vi. the| che 5/che 5/che 5/che 15 dinnaM-anuzAtam / pumaMsamama che 15 che 15 che 15 che .ssiyA je u purussaashritaaH| ta che che che che 5/ kiyakaraNe' karaNaM-sajAmaH / asAmANio-apratyAsannaH / niyaM--atyartham / gummAseDiyagavallivizeSaH / sejAyaracuMNiyA-putrI / riThA--maMketa: / mamasallI-- bhAryA / AyaThiyA-saMyamasthitAH / sAmANie bhoyae-sannihite / paDiNIyaM ca na paDidejA na pratinItaM ca na pratidadyAt / avesipa For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir kalpa-paryAyA: agalAe / uchuddhANi-pracurANi / jahA kaThassa kathAnakam / pArasu vicaJcigA-vigiciyA vAo / karamAttIe gurucakkhaDiyA / khayakAI khaMpao / migapaccayanimittaM-mUrkhapratyayAya / viyddkholaanni-dhaatriiprbhRtichllyH| kaDapAlae vA-gRharakSakAn / bhASye-sanudANaM-bhikSATanam / kappAsakAu-phartayitum / bhASye-bhiMgAreNa na dinnA-bhRGgAreNa jalAJjalipUrvamityartha: / aritthaa-mryaadaa| aasiyaaveh-aasvaadyti| ghaMTikkareSu-bATakeSu / tehi hu~ kajjaM bhAjanaiH / cheppii-puchddii| nIlIrAgakhasadmAkhyAnaM, yathA-nIlIkharaNTita: zRgAlaH khasadmanAmAhamiti vadati, tato nAdaM kurvan jJAtaH zRgAlaH iti vinAzitazvetyartha: / davvAriyA-nAmaNa-dhovaNAi-namanadhAvanayogyadravyANi / eyaM aNAgaumAsiyaM bhaNiyaM anAgatA'vazritaM bhaNitaM saMpaikathAnakamityarthaH / ajAvio-Azita: / bhASye 'naMggalipAsapaNaM' mUlAdau veSTanaM kRtvA / bhASye kAMva jaMtayaM puvaM' ti| kopaH, tato yantre mAM pUrva nikSipa sUriyaca: / 'baMdha cirika' tti baddhaH-zoNena utreDitaH / prathamoddezakamya samAptA: / dvitIyasya tu-nA paMcakamityartha: / dasa nA-paMcadasa ityarthaH / athiresu tha-viMzatirityartha: / 'ussaggeNa nisiddhA' gAhA iyaM ita: sthAnAnnavamI jhyaa| bhASye 'teNa'piyara khaNaTThA' aprItirakSaNAya / bhASye-'aveiya hi eva' ityatra 'aveiya' tti ajnyaatpryaay:| 'abbogaDo u bhaNio' avyAkRto'vizeSita ityarthaH / 'kAsa agIyastha suttaM tu' kasyetyarthaH / nigroliyaM ca pallaM-riktIkRtam / assAe caulahU pradveSe / kiM puNa jA atoyA' pracurazItalAdakarahitAH / saeUpasu-prAtivezikeSu / puvalagaM soTTAviyaM pADijai' soTTAviyaM-upari sthitaM zuSkakASTham / phello jAo daridraH / parisAiNiyAvaliH / bhuttasesaM paDiNIyaM-pratyAnI For Private And Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye tam / viTTalA jAtyA daza vizopakA: / bhASye 'vaNie ghaDA vae veva' ityatra ghaDAvae goSThayAm / bhASye-kilibo'havAyaM-klIbo'pavAyaM / bhASye-'kaDIvalugge' kaTyAM vAtaH pravizati / 'sIyAi ja / ' sAtheri pUjA / 'jate raso gulo vA' yantrArambhe rasaM guDaM vA dadAti / te cakramitelu vA jaMtU'-cAkrikeSu tailaM / samAntAH kalpadvitIyoddezakasya / tRtIyasya yathA-bhASye 'ghoDehi va dhutte 6 va' ghoDai:-cATaiH / bhASye-'senjAyara mAmAe pauikuTTa desie pucchA' eSAM pRcchA kAryA / 'baTTAkhure saMkA' haye / doccA jAyA bhayam / bhASyekarotyA ityakSare: vRttaM sUcitam atretanaM, karotyAdau tAvatsaghRNahRdaya ityAdikam / pAo u samAuko-samArdavaH / bhASye 'hicchase jati na te u dura' athecchasi yAnti na te dUram 'sAMkhobhiyA se ha'vare vayaMti' tai: saMkSobhitA apare yAnti / DiDiyA vAyA agnAcAryA: ekArthAH / bhASye-kasiNA duyA do-caturgu va ityrthH| bhASye-'bhANappamANagaheNe-bhAjanapramANe gelana'bhuja' abhAjane / bhApye dosa? pi hu' bhRtamityarthaH / bhASye 'pUga-lasigA pUyaM rasikA c'| bhASye 'bajjhae tehiM' paTTakaiH arugaM-araIyao-niccAlA-nityAH / ghade dhigaho-vadet dhim aho ityarthaH / bhASye-'asaI aNaMtagassapaNavaNNuttinnigA va na u giNhe' / paJcavarNAdikaM na grAhyamityarthaH / bhASye-jA u vihimmiyA saI savazcayAmei' sApAyAtA 'madhumuhe jaNe' miSTabhASiNi / 'aNAgae ceva saikAle' bhikSAkAle / 'vANaoM u parAjio' ityAdau vraNita: parAjita ityAdi neyam / ujjhatu cIre' ityAdo muzca cIrANi ityukte 'ucchariyA naDI'-AcchAditA naTI 'dIsaha kuppAsagAihi' kaJcugAdibhiH / 'jA thaNaM piyaI' yAvat stanaM pibati bAlakaH / 'kesi-saccaINaM' ti / kezi: zukrasamanvi For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpa - paryAyA: Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 49 takezebhyaH samutpannaH / 'nAlabaddha kiDhaphAsuM' svakRtena prAsukena ca / avadhaNio - muktastana: / 'vizyapapa na geNhejjA' viuggahaNaMtakaM / asaIpa vatdhassa | vAhADiyA - garbhavatI / uyaha pazyata / vaiyaM nIyaM va hasiyaM vA taM nItaM vA hasitaM vA / payAro-upadhiH / bhASye 'samaNassa vi paMcagaM bhaMDaM' paJcabhiH dINArairjaghanyataH zramaNasya bhANDamupakaraNaM syAt / bhAgye 'duora ole va gelunaM' udaravRddhiH glAnizca / 'kAraNiga paMca rattA sambesi malagAINaM' kAraNAt paJcarAtraM yAvat malugAdInAM grahaNaM varSAkAle madhye'pi / 'cAraNavAre vaNINaM' ti / cAraNasaGghAte / 'asaddahaMto kuttiyAvaNAo bhUyaM mamaI' ityAdi kathAyAM bhUtaM mArgayati vaNijaH samIpe bhRgukacchAyAtAM naraH / teNa cintiyaM kutrikApaNavaNijA / debhi bhUyaM te paMcaratI kao kutrikApaNavaNijA paJcarAtraM yAcitaM grAhakasamIpe / teNa devo pucchio-kutrikApaNavaNijA / ucchAe hii chalijAsi / jAba nAvalopasi tAva talAgaM bhavai' ti / bhRgukacchIyanareNa azvamAruhya pazcAdAgamana mavalokayatA dvAdazayojanAnyAkrAntAni bhUtataDAgaM ca tatra jAtamiti kathArthaH / uddadduo-bhRtaH / paribhaTTayA-parivrAjakAH / nikkAraNe ghetaM jara geNhas - grahItuM na varttata ityarthaH / ahAlahusaM pacchittaM bhinnamAsa ityarthaH / ' pacchAaNehi parvatehi pi nimgaMtavvaM' ti / pabhiH pavamAnarapItyartha: / 'aNapucchA tividha sAMhi navamaM vA' iti / jaghanyamadhyamotkRSTarUpA trividhA zuddhiH navamaM vA prAyazcittamityarthaH / 'aNuhasaMvadiya kakkasaMgA geNhati jaM anne na taM sahAmo' iti / na tat sahAmahe yat anuSNavarddhitAH karkazAGgA gRhNanti / bhAdhye- 'jA layAo vAyA layA iva kampante / ubhao pakkhaccao ghoro' saMyatIsaMyata pakSAtyayaH / bhASye 'bhAviNa'mahiyamasugAo' adhikaM bhAvi prada For Private And Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 50 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye asmAt vastunaH / 'bhattaTipa-bosiriyA-nastArthinaH sajJAM vyutsR jya / bhANasajhAe-bhaktArthane bhojane / akaMThagamaNAI azrotaHSu gamanaM dhAnyasya / 'phiDiya'nnonnA''gAraNa' tti / nAnAm anyo'nyAsskAraNam 'tavAvaNaM mUsigA jaM ca' tti / sAdhu tapa ityAdyupahAsaH 'mUsigA ja ca'tti yathA bhUrikA bhrAntvA dhAnyA svasthAne prayAti tathA ete'pi vezyAdike sthAne yAnti / cilINa sehannahAbhAvA-apavitra cilINaM tatra zikSakAnyathAbhAvaH syAt / 'gamaNe patte a iMte ya' iti gamane prApte Agacchati c| puvAThiyA'sai-gacchanti pUrvasthitAnAM sAdhUnAmamAta-abhAve / puMcha cilimilI dAre' iti DAuMchaNaM ciAlemilI dorakaM gRhItvA gantavyam / 'kaMcuka taha dAruDe ya' kaJcukaMgAtrikAM kRtvA dAruDa-haMDAuMchaNa ca gRhItvA / 'asAriyaM ceva kahayaMte' iti / sAgarikavyAkSepaH kRtA bhavati / iyare gahiyaMmi geNhanti patayaH / jopaMta pakaM na u pakaTeNaM' ni| gojayanti na darpiSThaM darpiSThena sUraha(va)gassa sunhaDassa / 'hazu dANi akkhamaMNe' haNu evaM idAnIM akSama no'smAkaM / teNa ya te avaNIyA-tena te apniitaaH| duvakkharaeNa-dAsena / nijarA cocca-nirjarAca uccagAtraM ca / 'phAI dosI gacchai' sphAti / sAyAI mANasA-manAMguti: / majhimacaMdaNaekhAmaNavaMdaNae / 'siMgaM puNa kuMjaganivAo' iti zRGkha hastikumbhanipatanamiva / 'jA ducarima tti tA hoi baMdaNaM tIriye' ityAdI yAvacarimaM sAdhudvayaM tAvadvandanaM deyam 'AinnaM puNa tiNhai' kathaM ? gurA: sAdhudvayasya ceti trayam / 'majhille na karitI so ceva karei tersi tu' majhille-kSAmaNAvandane ratnAdhikAH na kurvanti vandanam / 'jai nAma'pUiAmitti vajio' ityAdau yadi nAmA'pUjito'smi iti varjito'nyaiH iti vi hu suhazIlajaNo-evamapi sukhazIlajana: parivarjanI For Private And Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpa- paryAyA: Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir " yo'numatirmA bhavatviti / jaha na hoi se mannu aparAdhaH / kulAikajjesu jahA abhivAyaNe' iti / rAjJA dhigjAtIyAnAM praNAmakaraNe / pheja(TA) baMdaNaNaM-khamAsamaNeNaM / vratasamitikatrayANAM AryA' iti / 'vratasamitikaSAyANAM dhAraNarakSaNavinigrahAH samyak / daNDebhyazcopara mo dharmaH paJcendriyadamazca' ityAryA jJeyA / 'akayamuha ! phalayamANaya jA te likkhaMtu paMcaggA' iti / he ! akRtamukha ! mUrkha phalakaM Anaya yAvatte likhyantAM paMcapaJcAkSarANi / 'saMghiyakaDhaNe' tyAdau saMhitA prathamaM tataH karSaNaM / bhASye- 'bhaiNi avatAsito' iti AzliSyamANaH taM caiva majjha sakhI' he paccakkhameva sAkSI / kIraI accA - pratimA, 'sacceva cikiyA chivi' ti / sA caiva pratiSThitA pratimA kRtA mastakenApi spraSTuM za / na putriputtA-na putrapautrakAH na u viuttAna punaH viyuktAH / 'maMdakkheNaM na tassa' ti / lajjayA / dijjate vi tayA cchiUNa appemu yatti neUNaMti / dIyamAnamapi tadA anicya UpayaSyAma iti jJAtvA / bhacchA - gatA: / 'dinnAM bhavavviheNeva esa nArihasi na dAu je' iti / Ne'smAkaM nAhIMsa- na dAtumapi arhasi / ki puNa mannuppaharaNesu-manyupraharaNeSu / jatiyakayaM vAyantritakRtaM vA / asAmANiyattaNeNa na yANAMta - anyatra gatatvena / akhette I lAie, yatra indrakIlAdikaM bhavati tat kSetraM na kasyApi Abhajane pratyakSetramucyate / bhASye- 'daddhuM va acakkhussaM' apriyaM / 'niddiTThasaMni abbhuvagarayare aDDa liMgiNo bhaMgA' ityatra nieirsaMniabbhuvagaya iti padatrayasyASTau bhaGgAH / mAummAyA ya piyA bhAyA bhagiNI ya eva piuNAvi / bhAyAi putta-dhUyA solasa chakaM ca bAvIsA' // iti gAthAyA artho yathA mAtu: satkA mAtA, pitA, khAtA, bhaginI pate catvAraH piturapi catvAraH ityaSToM, tathA bhrAtuH pA For Private And Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAya putraH, dhUyA iti dvau, bhaginyA apyeto dvo, putrasyApi patA dvo, duhiturapyetau dvau iti sarve'pi SoDaza pUrvatanAzca paT iti dvaaviNshtiH| saMgAra:-saGketaH / aNumoyayai so hiMsaM-sa hiMsAmanumodayati / 'niddiTTamaNiAdRTTa abbhuvagaliMgi no labhai anno' iti abhyupagataliginaM na labhate'nyaH / niMI bA-nazyama tilaashH| 'sA cava uggaho khala, ciTThai kAle u laMdakkhA' kAle tu landAcyA bhavatI tyarthaH / saz2AlamAlAcopyAlaM-zobhAyuktaM / sephallA jAyA-nirddhanAH / uMvariya gheppaDa jhNpiyaa| teNa ra seNAsutte-tena hetunA rapUraNe sUtre senAgrahaNaM kRtaM / 'annAe paraliMga uvaogaddhaM tulettu' ityatra upayogAddhAM yAvat avadhi prayuJjayati prathamamutpanno devaH tAvanna paraliMga kriyate / aNusaTTAINa apaDiseho- apratiSedhaH / 'ohikAle aIte' prathamotpannasyAvadhau / anammi va pejaMtA-pAyayanta pAnIyaM / 'sellae parikkhai-sellaya-vAlamayI rajjuH / (caturthasya) 'kuvaNayamAI bheo' kuvaNao-daNDaH / kassa gacchapae vaNayaM laddhaM zAlanakaM / 'par3ihArarUvi bhaNa rAyarUvi' ityAdo he pratIhArarUpa-he pratIhAra ! bhaNa rAz2arUpiNaM-rAjAnamityarthaH / tvAM saMyamarUpI draSTumicchati / yatra nRpastatra taM pravezayati / ___ 'pako ya donni donni ya mAsA cauvIsa hu~ti chnbhaage| desa dopahavi payaM vaheja muzceja vA savaM' gAthArtho yathA-sthApanAta:AzAtanApAraMcI AzAtanA pA0 pratisevanApAracI vahet muJcet veSamAsetyA ma.mA. vari. tyekagRhakArthaH / dhyAt SaSTha mAsaM 6 mA-1 1 mA-2 dvitIyagRhakArthavarSamadhyAdvA SaSTha va. va. stu yathA-pratibhAga mAsadvayala-| 1 mA-2 / 12 mA-24 kSiNa levanApArazcI For Private And Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir kalpa- paryAyA: mA. 6 dina 18 varSasya madhyAt SaSThaM bhAgaM mAsadvayalakSaNaM / dvAdazavarSamadhyAt puna: SaSTaM bhAgaM caturviMzatimAsalakSaNaM vahet muJced vA iti gAthArthaH / pratisevanApAracI varSa 'aTTArasa chattIsa divasA chanIsameva barisaM ca | bAvantariM na divasA dasabhAga baheja vA biio' // prakArAntareNa anayA gAthayA AzAtanApAracI pratisevanApAraJca ca yantrakAt jJeyaH / tathAhi--mAsapakamadhyAt dazamabhAge dinAni aSTAdaza / varSamadhyAttu dazamabhAge dinAni SaTtriMzat ityekagRhakArthaH / dvitIyasya yathA - varSamadhyAt AzAtanApAracI dinAni SaTtriMzat dazamabhAge / dvAdazavarSANAM tu madhyAt dazamabhAge varSamekaM dinAni ca dvisapta1 dina 36 tiritigAthArtha: / 'taiyassa doni motuM ve bhAve ya' ityAdau sUtrApekSayA tRtIyaH so'pi tridhA tasya dve / esamaM kerisa-asmin saMvatsare / 'khaDDe galle vA' khar3ekUrcasthAne | 'na tassa gao saMbhava' tti / tassa Ayariyarasa satthesu natthi kheo - parizramaH / 'khettova saMpayAe bAvIsa saMyuyA ya mettA ya' ityatra dvAviMzatiH pitrAdayaH pUrvoktAH mitrANi ca / 'ceiyaghare vA uvassae vA' iti / caityagRhaM yadi hastazatamadhye syAdityarthaH / bhASye ' tajjAiyare ya saMDevA' iti / saMDevA: - pASANA: / 'lattagapahe ya' ityatra alaktakamAtram / jo chevaI tassa chinno vi' iti chevai azivagRhIta: tasya chinno'pi upadhistyajyate / dIhAimAIsu u vijjabaMdha ityAdau vidyAbandho vidhIyate 'ulloyakaDe vA pottiM' ulloco badhyate ityarthaH / kalpacaturtha paryAyA:- 'aDDhAjA mAsA pakakhe ahi mAsA havaMti gharSa 1 dina 36 53 va. varSamekaM 12 dina. 72 For Private And Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 54 niHzeSasiddhAntavicAra-paryAye vIsaM tu' ityAdi vyAkhyA-dine dine paJcakavRdhyA pakSAnte sArddhA dvau mAso bhavata: / pakSASTake tu paJcakavRddhyA vizatirmAsA bhavanti / kzakavRddhyA dine dine pakSe catvAro mAsA bhavanti / pakSASTake tu dine dine dazakavRdadhyA catvAriMzat mAsA bhavanti / ityAdi vibhAbanIyaM gAthAtraye'pi / sUtre-gaNassa paDinijAyabve siyA' pratyarpaNIyaH syAt / pADiyassa ya pAIha-upAzrayarakSayitrIbhi: / sacceva hi lAlaggai hevaakH| siviyaM va sukaM siviyaM vastraM, sukaM zuklaM rukhadurga kaDillaM bhaNyate / egapArisIe uviyaM bhattaM-lamityarthaH / iti kalpaparyAyAH samAptAH / vyavahAraparyAyA-yathA-appApamANAe dhuvalaMbho tti / alpApamAnAyAM / khaliyAisu-apazakunAdiSu sakkhuNio.........nirAkulaH / AiggahaNeNaM gahaNaM gahanamityarthaH / khAibhaMgo-prathamanagaranivezaH / 'hADahaDA nAma mAsAI' gAhA iti punarapyatrApyAvarttanIyA / tAlapalaMbA gAhA nizIthagAyeyaM jnyeyaa| jamhA tehi AyayA AgADhA: / AhAramuhA-udvaliu manA: / bhASye-jA khAyai aTTiyAiM pi' yAvat asthInyapi bhakSayati / 'gehatthapariyAoM jahanneNaM eguNatIsaM varisANi' ityatra gRhasthaparyAyeNa saha ekonaviMzAtarvarSANi / valAyamINevyutkrameNa / nikAraNe saMthArapasu kavietu / rAyArUvabarakkhAya jalArA ityarthaH / ahaeDaga kAuM bhAjanaM / aTTacAlo abhyutraataa| bhASye'dasudese' anAryadeze battIsa sahassAI havaMti ukAsao esa-utkRyo'yaM gacchaH / taddAgaNA virAgo-taddarzanAt / alakAya khaiohakkiyasuNaheNa DaMkio / tRtIyoddezake yathA-palicchanno-parikarita: / kAlaputtIpa-kulaputratayA / pannAgAraM thaiyA / 'causu vi jaNesu nasthi doso' bAlavRddhaprAmamUSu / 'jai jaM (jaM jaha) sutte bhaNiyaM' For Private And Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vyavahAra- paryAyA: Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir Vi ityanena pUrvArddha sUcitam / 'kiM kAliyA' ityanena pazcArddham / ahavA'kulAitherA DiMti' kulasthavirAdaya ityarthaH / vIsuMbhiSamRte / 'taheva asaMjayahi jAhi ciTThalu tAhi vA siloge' iti taddevA'saMjayaM dhIro' ityAdI dazakAlikazloke ityarthaH / 'pahi jAhi' ityAdinA zlokatattvArthaH kathitaH / bhASye- 'paliyA jA hoI diTTibAu' ti / pAliyA - paripATI / taNaverAIsu-tRNasthAneSu / goviso- govRSaH pradhAnabalIvarda: / sUtre - 'egarAiyApa paDimAe' pratijJayA / pabhAya saMcchara-varSAparyante ityarthaH / esa samukkaseyavve-sthApanIyaH / sAM kuTukka - kuDukkadezIyaH / ArogasAlA- oSadhAdizAlA / kalahamittA- vArttAparigrahaH / egaMgiyaM-kaTTamUlaM kaTTaulaM | vAyaMtiya deer- vAcaniko vyavahAraH / caturthasyaite - nicchiyaM va vibhA rithaM dravyaM / visuvisu mattavasu UgANesu / cAuddasIgaho hoi koi ahavA vi solasiggahaNaM / vattaM tu anajjate hoi durAyaM tirAyaM vA || asyA artho yathA - kasyApi mantrasya caturdazyAM grahaNaM bhavati, athavA solasI- pratipat tasyAM grahaNaM kasyApi bhavati, vyaktamajJAyamAne bhavati dvirAnaM trigAtraM vA ityarthaH / ' ' vA rudreNa ciraMpI mahApA(yA)NAI nAuM acchejA / oyavie bhara hamI jaha jAyA cakkavaTTAI' | artho yathA nAuM acchejA jJAtvA / yathA oyaviSa-prasAdhite bharate yathA rAjA cakravayadi dvAdazavarSANi rAjyAbhiSekaM prApta ityarthaH / 'je jattha ahigayA khalu assaseNasamAsiyA rano / tesiM bharaM nasiUNaM bhuMjara bhopa aDaDAi' // artho yathA - assa seNasamAsiyA- azvasenApatyAdayo ye teSu bharaM nyasya bhuGkte bhogAn aDaDAI vistarAvinA ityarthaH / ' iya puvvapayAhIe bAhusanAmo veyaM miNe pacchA / piyaitti va atthapara miNaiti va dovi aviruddhA' || gAthArtho yathA- pUrva For Private And Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 56 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye padAdhIte bAhusanAmA - bhadrabAhusvAmI patadadhItaM miNe- parAvarttayati, 'miNe' asya vyAkhyA pazcArddhena yathA- 'piyai ti va atthapade miNaitti va dovi aviruddhA' arthapadAni pibati miNaiti vA dvau ekA ityarthaH / agaDasUyA - akRtazrutAH / bhASye- 'sinhAi paritANa ityatra sinhA - osA / 'gomahisimAINaM vAloMha kayaM gAlaNAi aTThAe vAleye' ityAdikaM sUtrapAThAntarasya vyAkhyAnamidaM sambhAvyate / bhAye - 'aha sA hIramANaM tu vaTTeu jo u dAvapa' ityartho yathA-sA hIramANaM dIyamAnaM baTTe parIseDa parIsavaNArthamityarthaH tatAM yAM dApayet ityarthaH / 'bhattaDio va khamao iyarakSiNe tAsi hoi paTTa o / carime asaddhavaM puNa hoi abhattaTThamujjavaNaM' // iti gAthArtha yathA- pUrvadine bhaktArthI bhuktaH khamao-kSapako vA san itaradine - dvitIyadine bhavati paTTabako tapaH prArambhakaH / carimadine punaH azraddhAvAn upoSito bhavati tato abhaktArtha- sopavAsaM udyotanakametadityarthaH / 'paccakkhAgamasariso hoi parokkho vi AgamAM jasse' tyAdoM AgamaH - paricchedaH / 'navaputvIyagaMdhahatthI ya' ityatra gandhahastina iva gandhahastina: / 'aMbeva na kumbhaI khI' ti / yathA ambilAmadhye kSIraM patitaM vinazyati / na u mailiMti nisejAi pIThAdigrahaNe ityarthaH / niryavakaiH - pratijAgarakaiH / duguchiyaM vA igAha suraprabhRtItyarthaH / ' paMcaviho vavahArI dubAlasaMgassa navaNIyaM ti sAra iti tAtparyama | 'nakkhatte bhe pIlA caumAsatavaM kuNasu sukke' ityasyArtho yathA-yadi prANAtipAtAdInAM zravaNena zabdena hastakarmaNA vA pIDA jAtA, tataH caturmAsatapaH zukaM laghu kuru ityarthaH / atha ca zravaNaM nakSatramapi hasto'pi nakSatraM / 'titthokkAlI patthaM vattavvA hoi ANupuvvIpa' iti titthukkA (mgA) lI granthavizeSaH / 'dhIrapurisapannattAM For Private And Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paJcakalpa - paryAyA: Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir paMcamao AgamI upasattho' ityatra AgamAM jItaM jJeyam / bhAdhye'muhaNata phiDiyapANage' tyatra phiDiyAU - saMghaTTiyA muhupatI / pANagasaMvaraNaM - dinAntapratyAkhyAnam / 'egidinaMta - bAje' ityatra anantakAyavarjitAnAm ekendriyANAM / 'neyavvaM jAya khamaNaM tu' khamaNaM-upavAsaH / bhASye 'kArahaDimAlA' ityAdI bhASikAnAm AcIrNamidaM jJeyaM / bhASye- 'ubhayamavalambamANaM kAmaM tu gaMpi pUpamI' ityatra ubhayaM gaccho dharmazcetyarthaH / 'vaMjaNao basthiromANi apAnaromANItyarthaH / bhASye'vejayazcetra' iti vaiyAvRtyaM / iti dazame uddezake vyavahArasya / iti vyavahAraparyAyAH samAptAH / - 57 paJcakalpaparyAyA yathA-dazavidho'pyAcAraH AlocanAdiH / mAlasaNANi - mAlAyogya puSpANi / 'uvaTTaviyAralevapiDe ya' ityatra ubaTTheupasthApanA | athavA bhaikSyaM kalpyaM garhitAdagarditAdvA 'garhitaM dravya - mityAdi lokasUcA iyaM / 'vAgae ayasisaNadukulAI' ityatra chedaH, 'mme atthuraNatalimakosAi' ityatra chedaH, 'paTTe sannAha pallatthi paTTAi ' ityatra cheda:, 'pame kappAsAI' ityatra chedaH, kimie malaya' ityatra chedaH, 'paTTe aMsugAi' ityatra chedaH / piccai - kutryate / kiccara-kuttiya / sAchi- zrAMSyati / ' ahavA tiThANAra' trivarSaparyAyasyAticapalatvAt zrutaM na dIyate / jIvapadArtho'padiSTaH kathitaH / bhASye 'vAgehiM niSpha naM vAgajaM saNaakkamAiyaM' iti valkalajaM saNaarkAdiniHpannaM / tirIDAMvRkSavizeSaH / bhASye 'makkhuMDiyAIyaM' vastramityarthaH / bhAdhye 'levaga mAimayammi' ityatra chevagaM - asivaM / 'pIhagAiyA' iti pIhako-stanadugdhaM / koTTivaM avAcyasthAnaM / cUNiyA-putrikA / ghoDamAIhiM-sthAnapAlakAdibhiH / ihesa kacciccA-napuMsakaH / 'cae guruNa savvAiyaM' ti sarvamApItaM / AuTTA-nivRtta: / 'kAsaha deddittha aliyau' kasyApi / For Private And Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 58 ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye phellassa-daridrasya / ikSukaraNe-inukSetre / 'piTakAdiSu' granthavizeSaH / varaDAi gaMchakAdi 'mahAjaNa-pAumANi' tti / mahAjanI-gacchaH / DiMdriyabaMdho-garbhAdhAnaM / 'ThANaM gAheI' AsanaM koviM-yoniH / 'bhAMDachinneNa' linena / paDigamaNAi-vratamocanAdikaM / siridiri-avAcyasevanaM / biTuM to tUhe paDiseviyAo tUha-avAcyaM / vaDhuMvaoIzvaraputraH / 'karagayA taraMgavaimAI' krgyaa-kthaavishessH| aha-nArA ei-na prApnoti / aMtaravaI paumAvaI-garbhavatI / 'sesaM ca paNayaM aNAyaraNajoggaM' SaNNAM madhyAt prathama varjayitvA zeSA: paJca tata: ptr| 'puriso ya uggamaMto' iti / vastrotpAdako naraH / bhASye-'pacchAyatiga umgahI' iti uggaho-pAtraM bhASye-'phuDiyaviviccinahaMguli' iti / virgiciyA vAtaH / 'levADaarai sAriyarakkhaTTA geNha sohaNa' iti / sAriyarakkhaTTA-sAgArijanarakSArtha / 'sasarakkhAe puDhavIe avesaNiyA bharijjaMti' avesaNiyA-vRSaNA: / lADaparIvADIra-lAivAcanAyAm ityarthaH / 'dugacaubhaMgAi cAraNiyA' iti dvikasaMyoge catvAraH trikasaMyoge aSTau ityAdikam / bhASye-'vAsAjogaM tu aMtarA vAsa' iti vAsaM-kSetraM / 'bAra samAo tattiya' tti dvAdazavarSANi tAvanti / bhASye-'bhaMgapamANAyAmo-vistaraH / ' bhASye-'suttaM bAra samAoM tettiyAmettA ya attho vi' iti dvAdazavarSANi sUtram / bhAgye'nikkhamaNaM khalu sarae' ityAdau nikkhamaNaM- nirgama: / bhASye-'iyaraM thIbAlavuiDhAI' iti / itaraM-prAkRtaM / bhASye-'mIsei kolipayasaM vA' kolikapAne / 'gajjami ya payasaMkhA' gadye padasaGkhyA / 'antI vi hoi bhayaNA ome' ityAdigAthAyAM anta:-madhye gacchasya vasatAmapi bhajanA, yathA-avamasya vandanaM prAyazcittApatrasya ca saMyatyAzca sehasya ca na vandanaM deyaM / 'bAhiM pi hoi' iti / bahirapi gacchAda For Private And Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paJcakalpa - paryAyA: Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir pa basata bhajanA, yathA-ajApAlakavAcakasya ziSyasya vandanaM dattam / 'heTTaTThANaDio vi hu pAvayaNi' ityAdigAthAyAM adhaHsthAnasthitasya saMyamapatitasya prAcacanikAdyarthan / aparapade - apavAde kRtayogI saMnisevate Adyanirgrantha iva pUjyaH saH / bhASye- 'saMbhuMjaNA nisiraNA ya' iti / nisiraNA- dAnam / eso vi kAlakaSpo, kAussage sAtha sayaM gAMmaddhe emo vi kAlakappo' ityAdi prathame eso vi kAlapI ityatra paricchedaH / tathA kAyotsarge sAyaM sakhyAyAM zatam ucchvAsakAnAM yataH jJAna-darzana-cAgtri sarva kAyotsargeSu zatam ucchvAsakAnAM bhavati / 'logassa ujjoyagara' catuSTaye eso vi kAlakalpo jJeyaH / gosaddhaM' iti prabhAte arddha-zatArddha jJeyam / 'nikAcayatIti apAhate ca' iti ekaarthe| jJeyo / 'vIralasauNao parasIyANaM' iti / sIMcANakaH, parasiyA-AkheTakakarttAraH / arddha sakaDI yathA- liGgiprAvaraNan / garulapakkhiyaM skandhadvaye vastrAJcaladvayakSepaH / yathA ekatra skandhe ekaH, dvitIye dvitIya: / 'khaMdhapuvatthaM' iti / ekatra skandhe dvayorapi vastrAJcalayornikSepa: / 'AyAmeNa vaMdai saMbhAgo vAyapa ataramANA' iti vacanena vandanAM kurvan azakta: AyAmeNa - zarIrapraNAmena vandate ityartha: / 'taramANo na vandadda' taramANo- zaktaH / 'ussArakappalogANuoga' ityatra ussArakappo vyatikrameNa sUtradAnaM / 'sImaDio vAmayAhA bA' iti sImasthito vA hatvA vA ityarthaH / bhASye - 'mattagabhAMgo aTTAe' iti / mAtrakabhogo nirarthakAM na kAryaH / 'iMDiyabhAmAi nAvahi' iti uNDiyA varNakavRtti: / 'cAurakeNa gokhIreNa' gokSIravizeSo'yaM / 'annatthayagao tAhe kapiyArIo bhaNaI' iti / kappiyArIA - pariveSakaH / bhASye- 'bho khattiya ! sahutraggo' iti / bhokSyati asahavarga: / bhASye- 'paDhamaM ThAgussaggo teNaM tU navasu For Private And Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye hoi ThANesu' iti / prathaman-utsargapadaM tena navasu-aSTau RtubaddhamAsA navamo vrssaakaal:| bhASye-'khettaM kAlAdhyaM samagumnAyaM pakappammi' kAlAtItamapi kSetram anujJAtaM dviguNaM triguNaM caturguNaM yApItyarthaH / bhASye-'te aggIya'bahussuya tiNha samANArao taruNAM' iti / aNItArtho'bahuzratazcetyartha: / taruNastu trayANAM varSANAM Arata: / bhApye'annaM velaM na sajjaM bhikkhu hAIviM saMsattaM' ti / snAnAdi saMsaktam anyasyAM velAyAM na sadyaH smArayanti / 'phuDarukkhe aciyattaM goNe tuiubvamAhu pelejA' iti / sphuTa rUkSavacanaiH aciyattaM-aprItiM karoti prAjanatuditagauriva / 'sajja au na bhannaI' ata: sadyo na bhaNyate / UllolachagaNahArI na muccaI jAyamANo vi' iti / agretanagoNAde: na tasya azuSke'pi chagaNe puna: corya yaH karotItyarthaH / bhannai ghaTTijjataM tutthaM duTuM taha tumaMpi' iti / yathA tuttha-auSadhavizeSa: ghaTyamAnaM duSTaM syAttathA tvamapi / bhASye-'pANI so saMyutto aruciya kuMkuma taiyaM' iti / ya: smAryamANo'pi na prapadyate, sa pANa iva-caNDAla ivetyarthaH / yathA cA'tighRSTaM kuGkama vinazyati tathA so'pi / 'AipaNagaM tu tullaMti jANa senjAi jAva sAhAraMti / zayyA-upadhi-svAdhyAya-AhAra-anukampAlakSaNaM jheyam / ahavAdipaNagamUlaMguNa paMcepa huti doNha tullAu' iti / pazcAdyA: mUlaguNA: paJcamahAvratarUpA: anusvArastu prAkRtatvAt / vAI puNa uttarAvahAinna / vAI viktt-mdiraa| 'duguNatiguNaca ugguNa bahuguNA vA khettakAlAikamA' iti / kAraNe mAsAderuparyavi kalpate ityartha: / aMtaddhANahaMsAIhi vA uppAiMti haMsAIhiM-hiMsAdibhiH / AlaMbaNavizuddhe sattadupa parihArejA' iti / 'paTTIvaMsA do dhAraNAi' ityekaM saptakaM, 'vaMsagakaDaNukaMvaNe'tyAdi dvitIyaM saptakaM ityarthaH / 'saMlIDhAe vosiraNe yosaTTAe vA' iti / For Private And Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dazAzrutaskandha-paryAyAH saMlikhitAyAH vyutsargasamaye vA sarvasya kRtavyutsargAyA vA anuzAstinimittaM ityarthaH / cauvaggo tti| asaNAi na ya pavayaNapIlA bhavai-na ca pravacanapIDA bhavati / 'aNAinne puNa viyaDAisu aNuyAisu mailaNA' anuciteSu vikaTAdiSu ityartha: / 'appaNA aNivittA' anivRttA ityartha: / 'gIyatyahAinnA taM desIo na jANAmi' iti / gItArthairAcIrNA samiti:tAM videzo'haM na jANAmi / sIyagharasamo ya hoi / mAbhAI' iti / mAbhAI-abhayadAtA / khAI-tarhi / bhASye'AyariyappamANA guNappamANa ca samaNANaM' iti / AyariyappamANAAcAraprakalpaprAmANyAt / bhAye-'niya aNukaMpAe gihiNaM to nAmana vasahA tumbhe' iti / nirdayatvena anukampayA ca gRhiNAM vidhIya. mAnayA nAmana vRSabhA bhavanta iti prerakavacanam / 'bhaNNai sarise'higehi ca' iti / sadRzairadhikaizca ujjuyArei-ujjAlayati / 'mAsAIe aNuhi vAsAIe bhave ucahI' iti / mAsAdRvaM anupadhi:-ja upadhirmAsAdRrva grAhyaH / 'vAsAIe bhave uvahIM' ti / varSAkAle'tIte tu upadhirnAhAH mAsadvayasyAmityarthaH / 'suttatthatadubhayAI saMdhi ahavA vi paDipucchepa' iti saMdhivismRtasya sandhAna pratipRcchanti vA pate / 'vasaNaM vAjImAI' iti / vAjIkaraNAdikaM-kAmodrekakaraNamityarthaH / kuhaMDI-aMbikA / iti paJcakalpaparyAyAH samAptAH / dazAzrutaskandhaparyAyA-yathA-'dvAbhyAM kalito bAla' iti / bAlatvayuvatvAbhyAmityarthaH / 'bhoyaNadAragarAyadiTuMteNa mA vocchijissaMti' iti / yathA-bhojanAdagratI bAlAnAM vinaSTappAdi dIyate ityarthaH tathA rAjadRSTAnto yathA-rAjA durbhikSe lokAnAM dhAnyaM prayacchati ityarthaH / 'na yAhArovahisejaI' iti na ca AhArAdinimittaM nirjUDhAH / missaThANaM samAbhariyANa-alaGkatanarANAM / khaMghakhaNiyavAyapaDisehaNadhaM For Private And Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAye skandhakSaNikavAdapratiSedhArtha / goNasamRgAdi-gonasamRgAdi / cakkaya radaMDago-kumbhakAradaNDI hi mRttikAsavalo bhavati / tutIyavazAyAMkAliyAe rAtrau / 'agAragaM vA bhuMjamANassa' bhaktaruci vinetyartha: / 'osanne savapayANi vi' avajJAdIni kAryANi / saMghaTTittA nANujANei-na annujaannaavei| caturthadazAyAM-yathA upagRhNAtIti upagraha:paripAlanaM 'davapalitthayassa' tti dravya-zarIraM / 'gohi gaami|' iti / gobhirgomAn gosaGkhyAM karoti ! 'chappannaM paMcasaMjogA savvattha battIsaM battIsaM bhaMgA' iti paJcakasaMyogA: SaTpazcAzat bhavanti ityarthaH / 'ahavA bahussuo abhiMtara-bAhiraehi' iti svasamayasUtraM parasamayasUtraM cetyarthaH / 'citraM barthayuktaM' ityatra chedaH / lihai pahArei gaNei' tti / pAhADe gaNei ityarthaH / paJcamadazAyAM tu 'jahA tIse kammakAriyAe ghusalaMtIe mahattaraghUyaM jAyai' ityAdi karmakarI kAcit ghusalaMtIvirolaMtI pAdAdhI nyastadravyamAhAtmyAt svakIyaputrArtha mahattarasyaThakarasya satkA putrIM yAcate ityartha: / kabhalle gaaNveikml-krmkaaraattiH| micchAdasaNasalle AyajogINa' ti / etanivRttaye Atmano hitAsteSAM / SaSThyAM yathA-sIhapucchiti-yathA siMhasya maithune liGgacchedaH syAdAkarSataH / thAmiyANa-baliSThayoH chinnanetrI bhavai-chinnaliGgo bhavati / evaM tassa puttayAhettu paur3A ityarthaH / saptamyAM tu 'sabhikkhue ya ahigAro' iti / sabhikkhu adhyayanaM dazakAlike / 'veyAvazcakilaMtA abhidharomo ya AyAse' iti / avazyakarttavye abhinnagaroma iva / 'saMkamAhaNe icchA' ityAdikaM 'pacchitte ApasA saMkiya' ityAdinA vyAkhyAtameva / kA duNu imassa icchA abhitaramahigau jIya-kA icchA asya sAdhA: yayA icchayA madhye praviSTa ityarthaH / 'asuiNA vAgAe kiMci sauNagAiNA' ityAdi zakunigRhakharaNTita: samuddeze ca For Private And Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dazAzrutAskandha-paryAyAH kSAlanaM karotItyarthaH / aSTamadazAyAM-'jai asthapayaviyAro' gAhA kaMThA 'kuttanihiDA nisIhe' iti / kutra nirdiSTA gAthA ? nizIthe ityartha: / 'cayaNAINaM chaha vatthUNa' cyavanAdIni paJca SaSThastu garbhApahAraH / 'paNiyabhUmi vajabhUmi' iti / paNiyabhUmi ityasya paryAyo bajabhUmiriti / bhUmizabdena kAla ucyate / purisaMtarakAlo yugatarakAlazcetyekAcA / 'paNapannaM pAvA paNapannaM kallANA' iti / paJcapaJcAzadadhyayanAni pApakarmapratipAdakAni paJcapaJcAzazca kalyANapratipAdakAti adhyayanAnItyarthaH / tatraikatra marudevIvaktavyatAityAdi jJeyaM / 'vesamaNakuMDadhAriNo tiriyajaMbhagA devA' iti kuNDadhAriNa iti teSAM nAma jJeyam / pAvAe majjhimAe-ekArthe / tataH hastipAlakasya rAjJaH satkAyAM rajjukasabhAyAM lekhakasabhAyAmityarthaH / caMdrasaMvacchagmadhikRtyApadizyate 'jeNa jugAI so' iti / yena kAraNena sa saMvatsaraH yugasyAdo vartate / 'vAsANaM savIsairAe kiM nimittaM ? pAeNa saya'hAe kaDiyAI pAsahiMto kaMbiyANi' iti / arthastu varSAkAlasya satke savIsairApasu dineSu gateSu kiMnimittaM paryuSaNA kriyate ? yata: prAyeNa svArtha kRtAni gRhANItyarthaH / 'jahannalaMda uda ullaM-udakAI sat yAvatA zuSyati tAvAn kAla ityarthaH / 'bhagakyA jamanarakhataM saMkaMte' iti / bhagavato janmanakSatraM sakrAnta: tatrodaya ityarthaH / acalamANA-acalaMtI / aNuttarovavAiyasaMpayA hotthA' -ye anuttaravimAneSu utpatsyante ityarthaH / 'samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa nava vAsasayAI vIikatAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM teNauime saMvacchare gacchada' ityasyArtho yathA-yadA kila paryuSaNA caturthyAM jAtA, tataH pUrva kAlamAnamidamiti vadanti vRddhAH, tavaM punaH kevalino vidanti iti bhaavaarth:| AhohieNa-abhyanta For Private And Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir ni:zeSasiddhAntavicAra-paryAya rAvadhinA / 'pAsassa NaM arahao purisAdANiyassa kAlagayassa duvAlasa vAsasayAI vIikaMtAI, terasamassa ya vAsasayassa ayaM teyAlIsaime saMvacchare gacchaI' ityasyArthI yathA-mahAvIra kAlamAnaM proktaM 993 patanmadhye jinAntaraM pArzvanAthasatkaM prakSipyate idaM 250 tato yathoktaM mAnaM bhavati 1243 aGkasvarUpamiti bhAvArthaH / arahao NaM ariSTanemissa kAlagayassa caurAsII vAsasahassAI vIikaMtAI, paMcAsIimayassa vAsasahassassa nava vAsasayAI vIikaMtAI, dasamasma ya vAsasayassa ayaM teNauime saMvacchare gacchaI' ityasyArthI yathApArzvanAthamAna 1243 asya madhye nemipArvAntaraM kSipyate idaM 837.0 tato yayoktaM mAnaM bhavati 85993 aGkasvarUpata ityarthaH / bAyAlIsavAsasahassehiM UNiyA gacchad' ityatra RSabhakAlAt prabhRti caturthIpravRttaparyuSaNAdinaM yAvat kAlamAnamityarthaH / koDiyakAkaMdavambAvaJcasagottANaM' ti koDiyakAkandayoH vagyAvaJcaM gottaM / 'ajjattApa samaNA niggaMthA' iti / sAmprataM ye vihrntiityrthH| 'aMtarA vi se kappar3a pajjIsavittae' paJcabhiH paJcabhi: dinaiH kRtvA ityarthaH / 'atthegaiyANaM evaM vuttapuvvaM bhavai dAe bhaMte' iti sUtrasya vyAkhyA-kenApi bhikSAM gacchatA evaM pUrvam uktaM syAt yathA-anyasya vAsyAmi bhaktaM na tu svayaM pratigrahISyAmi ityeko bhaGgaka ityAdikA caturbhaGgI zeyA / cUrNa tu-'atthegajhyA AyariyA dAe bhaMte ! dAve gilANassa mA appaNI paDiggAhe cAummAsagAisu' ityasyArthI yathA-santi kecidAcAryA: tataH ziSyaH prAha-tAn prati-'dAe bhaMte' iti / asyArthastu glAnasya dAsyAmi na svAtmanA grahISyAmi caturmAsakAdiSu iti caturbhaGgI jJeyA ityarthaH / 'tuma pittha bhokkhasi oyaNaM davaM pAhisi' iti / tvayA'pi bhoktavya AMdanaH jalaM ca pAtavyaM tato bahutaramapi gRhNA For Private And Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir dazAzrutaskandha-paryAyAH Netyukte gRhNAtItyarthaH / 'adakkhu vaittae' iti / kulAni vidyante zrAvakANAM kRtAdivizeSaNopetAni yeSu zramaNAnAM no kalpate 'adakkhu vaittae' (a)dRSTvA kiJcanApi bhojanajAtaM udituM yAJcArtham ytH| pUrvakvathite jale audanaM kSipitvA tatkSaNAdeva odanaM ni:pAdya yacchantItyarthaH / 'vAsAvAsaM pa0' ityatra pakAre payuSitasyeti jJayam / sasitthe AhAre dosA aparipUNa kaTTAi agalite jale kASThAdi syAt / saMnivattiuM AtmAnaM anyatra carituM cAraei iti 'saMnittiuM' ityasya vyAkhyAna 'anyatra carituM cAraeI' ityetat FptabhyaH abhigrahIkRtagRhebhyo anyatra bhikSAM kRtvA punaH saptasu bhikSA katai na kalpate ityarthaH / bhigupuDiyAlImRttikApuTAnItyarthaH / 'pAraNagaM vA saMdhukkhaNAi asthi' saMdhukkhaNaM-yena udarAgni: dRDhaH syAdityartha: / 'ahAsaMnihiyA aNatAvaNe kucchaNaM paNau' iti / sAI upadhiryadi saMnihite sthAne na tApyate tataH kutsanaM panako vA Uli: syAt / 'aDagehiM baMdhaI' bandhavizeSaH / ahigaraNakalahaH / bala bAuyA-balavyApRtA: / 'jANappavare AiTuM bhaI tava duruhAhi' iti / jAnapravara: AdiSTaM bhadraM tava samAruha ityartha: / vigAhAparivrAjakavat kazcit parivrAjako jJeyaH / 'egaMtaramuppAu annonnAvaraNakkhae jiNANa' ti / para: prAha-ekatra kSaNe jJAnaM prApnoti dvitIye tu darzanaM anyonyAvaraNakSaye sati ityarthaH / gilANavesaM addeI' karItItyartha: / koDillagamAsurakkhAi kahei' kathAvizeSo / 'sahajAyagA mittAI' sahajAtA: sahajamitrANi bhaNyante / kammaMtA kammaThANAekA / pUrvakRtyamiti sI yamudyat ityAdau gRhasthAvasthAyAM gRhiNAM kRtyam idaM yathA-ghoraraNamuhaM dArabharaNaM-bhAryApoSaNaM / peyakiJca-zrAddhAdikaM etat svarUpeSu svargapu kIdRzeSu ? 'dehapUyaNacirajIvaNadANati. nthesu' dehapUjanaM raNe ityeke tIrtha, cirajIvanaM bhAryA prati iti dvitIya For Private And Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye tIrtha, pretakRtye dAnaM deyamiti tRtIyam / athavA apatyotpAdanaM kRtyaM / na tasmAt sAMsArikabhAvAt jIvAM'rthAntarabhUtAM mRtasya 'jAtisaraNaM' ti / yato mRtasya jAtirjanmadhAraNaM Azraya ityarthaH / ' saMjamaghAimUlA: krameNa uttaraguNA' iti / saMyamaM ghnanti mUlaguNA: tatkSaNAt uttaraguNAstu krameNa ghnanti / 'asubhA miyAputte ya gottAse' mRgAputro gotrAkazca | 'tahAgaesu dasahA niyANANi' tathAprakAravastUnAM viSaye dazadhA nidAnAni brahmadattAdInAM / 'gahatitthAdisu vA vIyAraNe' diti brAhmaNAnAM / 'mAlAnakkhattamAlAdi' - AbharaNavizeSo'yaM / 'buMbhalagAINi' AbharaNavizeSaH / vavvIsanAdiTThe kharIprabhRti 'nidAne ya bhavai' nidAnaM tat syAdityarthaH / ' nose rassiya' tti / saMjayA tApasavizeSA ityarthaH / 'sisnodarakRte pArtha' ityAdI sisnAdara - maithunaM / 'jAba puNo putte pAditi kecittApasAH bAlatve paJca SaD vA varSANi yAvat tapaH kRtvA pariNayanti putrakAmamutpAdya tAneva pAThayanti / 'annayassa aiyamANassa vA' Agacchata ityarthaH / velapelA iva susaMparimuyAvastrapeTA ivetyarthaH / 'telakelA iva susaM paDiruveNaM' sukeNa zulkenamUlyena ityarthaH / saMbalithAliyA iva-siMvalivRkSaphalamiva / 'esa me AyAma pariyAe esa nIhArAe' iti - AtmahitAya paritApAya ca gRhamocanAya cetyarthaH / 'peptiyaM dAyaM paDivaja' paitrikapadamityarthaH / 'savvesipi nayANaM' gAhA jJeyA / niryuktau tu kahiyA jiNehiM logapagAsiyA bhAriyA ime baMdhA / sAhugurumittabaMdhavaseTTI seNA va ibahesu' ityatra lokaprakaTA bhArikA ime sAdhugurumitrabAndhavazreSThi senApativadheSu ityarthaH / maMgalaM iti dazAzrutaskandhaparyAyAH samAptAH iti / gurusampradAyata: - 'daviNAsaNe duvihabhee' ityasya vyAkhyAnagAthA yathA-jogaM aiyabhAvaM mRtyuttara bheyao ahada kahUM | jANAhi duvi For Private And Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir jItakalpa-paryAyAH hameyaM saparakha--parapakkhamAI vA / / 1 // yogyaM-navam, atItaM-purANaM, mUlaM-stambhAdikaM / uttaraM-vaMzAdikaM / sapakSadravyaM jinasatkaM, parapakSadravyaM-tIrthAntarIyANAm iti gAthArtha: / kalikA hstittgkH| jItakalpaparyAyA: yathA-Adya tripu skandaka chandaH / 'jassa muhanijjharAmayamayavasagaMdhAhivAsiyA iva bhamarA' iti / yanmukhanirjharAmRtamayavazagandhAdhivAsitA: sAdhavI bhramarA iva ityarthaH / 'visesAvisesiyAvassayaMmi' ti vizeSAvazyake / 'appattApattabvattatitiNiya' tti / apAtra-aprApta-avyakta-tintiNikAdInAmityarthaH / tahiM vA ahigaraNabhUe iti / pathuccaMti jIvAdao payatthA itizeSaH / 'paDhamaM ThANaM dappo, dappo ciya tassa vI bhave paDhama' ti / darpaH prathama sthAnaM, tasyApi prathamabhedo darpa eva, tata: prathame darpapade vrataSaTka-kAyaSaTka -akalpAdipaTakasaJcAraNena aSTAdaza gAthA: / akalpanirAlambAdipadeSvapi pratyekam aSTAdaza gAthA jJeyA ityarthaH / kalpikAyA: darzanazAnAdIni caturvizatiH padAni, teSu pratyekaM vrataSaTkakAyaSaTka-akalpAdiSaTka saJcAraNAt darzane aSTAdaza gAthA: / evaM jJAne aSTAdaza gAthA: tataH sarve'pi aSTAdazakA: caturvizatisaGkhyA : bhavanti / 'aNumajiya taM suovaeseNa' tti / vicintya / 'nakkhatte bhe pIlA' iti / nakSatre zravaNahastalakSaNe zrutaM hastakRtaM vA kizcit syAdityarthaH / 'sukke mAse' laghumAse / 'evaM tAyugghAe' iti laghUni, anudAte tu gurUNi / 'chidittu tayaM bhANaM' ityAdau tat sthAnaM sachidya ityanena chedaH pratipAditaH, gacchaMtu tavassa sAhuNo mUlaM' ityanena mUlaM bhaNitam 'avvAvaDA va gacche' avyAvRtA: gacche santu ityanena anavasthApyam 'abbIyA dhAvi viharaMtu advitIyA viharantu ityanena pAraM For Private And Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 68 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra - paryAye ciyaM bhaNitaM / 'chabhAgaMgulapaNage' ityAdau mAsasya aGguleti nAma, tatazca dinapaJcake apanIte aGgulAvAntaranAmakasya mAsasya madhyAt paDbhAgAGgulaM chedo bhaNyate / yataH mAsaH pravibhAgaH kriyate paJcakena paJcakena dinAnAM tataH mAsamadhye paJcakaSaTkaM bhavati ityanena 'chabbhAgaMgulapaNage' iti vyAkhyAtaM / 'dasarApa tibhAga' iti / dazarAtre chede tribhAgoM mAsasyApanIyate ityarthaH / ' addha pannarase' iti / ardhachede paJcadaza dinAni apanIyante / 'zrIsAe tibhAgUNa' ti / viMzatitama chede tribhAgo dinadazakalakSaNo'panIyate ityartha: / 'chabhAgUNaM tu pazuvIse' paJcavizatitame chede paSTha bhAgaH paJcadinalakSaNo'panIyate iti gAthArtha: / ' mAsacaumAsachake' ityAdI mAsachedaH caturmAsachedaH paTchedaH eSAM nAmAni yathAsaGkhyaM alaM mAsa nAma, caturmAsasya cauro iti nAma, chakasya chakketi nAma, ete sarve'pi chedaparyAyA ityarthaH / 'AuttanamAMkArA' iti / namaskAropayuktairbhAvyaM na kimapi prAyazcitamityarthaH / 'aba sesA'sUyAyAMgassa' aniSThitazrutAnuyAMgasya / 'paliuMciyamapaliuMciyaM vA' iti AvazyaM anAvartya vA ityarthaH / 'dastumilakabu bahiyamAlavAi- sakAsAo' iti / dasyukalecchamAnuSApahArakamAlavA: cauravizeSAH, mAlavAstu mAlavakadezapali vAsicorA: / 'vihArI-sajjhAyanimittaM jaM annantha gamaNaM' sthaNDi arat | 'ghaDagolaMkayavAragAiTriyassa' iti / ghaTaulakavArakasthitasya | pagalANa' ti / nizciya0 1 0 1 egA0 1 AyaM0 1 abha0 1 dvikalyANAdoM tu ni0 2 0 2 0 2 0 2 a0 2 ityAdikrameNa jJeyaM / sukasaMnihie- zuSkabhaktasannidhau / 'hataM padamabhaMgI sesA tinibhaMgA iti / divA gahiye divA bhuktaM ityAdayazcatvAraH / 'piTha For Private And Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir jItakalpaparyAyAH kukkasakukkasI ukaMThacicAI' iti / kukkasakukkasI sUkSmakaNikA ityarthaH / 'pihie caubhaMgA' iti guruguruNA gurulaghunA laghuguruNA laghulaghunA iti caturbhaGgI ityarthaH / 'acitte acitta sAharie' iti doSasambhavAt / 'aha gurusAharie' iti guruguruNi saMhiyate ityartha: / 'uddesiya caramatie' ityAdi gAthA 1 'solasa uggamadAsA' ityAdi gAthA 2 'airai aNaMta' ityAdi gAthA 3 etasmin gAthAtraye solasa uggamadosA iti saMgrahagAthA jJeyA / anyatta gAthAyugalaM 'eyAo duvi gAhAo' ityanena sUcitam / 'airaM' ti anantaram ityarthaH / karaNapUIupakaraNapUti: / 'pameya' tti pAmicaM 'saMthavatiga' tti saMstavatrika 'saMnAhapaTTo' upakaraNasyopari hRdaye bdhyte| vicae paDie-vicyutaM patitama ekArtho / 'ugameuM na nivepai' utpAdya vastrAdikaM na gurUNAM nivedayati / 'sayovahi vA adinnaM paribhujaI' adatta gurubhirityarthaH / 'puri mattae vA carimAe' iti / puri-pauruSyAM, mattae-mAtrake, carimAe-caturthapauruSyAM / paNagaM lahugaM-aDhAijA diNA / gurugaM-paJca dinAni / dasagaM lahugaM-addhasattamadiNA / gurugaM dazaiva / pannarasagaM lahugaM-saDDhabArasa diNA / gurugaM paJcadazaiva / vIsagaM lahugaM-saGghasattarasa / gurugaM viMzatireva / paMcavIsaM lahugaM-saDDhabAvIsa / gurugaM paJcaviMzatiH / lahumAso saDUDhasattavIsa / gurumAso triMzadeva / etAni dinAni zeyAna paramArtha tu prAyazcittasya pavamAde: cirantanA jAnanti / so ya imo ahAgalyAi tRtIyabhedo'pi Ado kRtaH / 'lahusasuddhA vA' ityatra zuddha pavana kizciddIyate 'lahumAsa bhinnamAso vIsalahu pakkhukosamajjhimajahannA' yathAsaGkhyena tapI jJeyam / 'pannarasa dasamaM paNagaM lahusukkosAi tiviheso' iti / lahusapakSe utkRSTamadhyamajaghanyatayA paJcadazadazamapaJcakA niyojyante / 'asahussegemahAsaNayA' asahasya ekaikahAsaH kriyate / ThANakameNa-sthAnAGgaproktakrameNa / 'aTThamabhattaM aMto nindhIyamAI' iti / yantrakokteSu prAyacittaSu sarveSu nirvikRtikAdyaM aSTamabhaktAntaM tapo dIyate ityarthaH / BER . . ..... For Private And Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 70 www.kobatirth.org 1 Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir niHzeSasiddhAntavicAra- paryAye * 'tiriyAya terasagharae kAuM heTThA hutto jAva nava gharAI punnAI ' iti / tirazcInAH trayodazagRhakAtmakA olIrUpeNa nava zreNayo likhyante / 'eesi navaNhaM jAIM dAhiNeNa ante dviyANi dona ghAI' iti / trayodazagRhakAtmaka navamazreNeradhaH ekAdazagRhAtmakA zreNI, tato navagRhAtmakA adhastAt zreNI, evaM gRhadvayaM gRhadvayaM puMvadbhiH vidvadabhi: zreNI likhitavyA yAvat ekagRhAtmakA zreNI svahastadakSiNabhAgApekSayA dakSiNaM gRhadvayaM gRhadvayaM utsAryate ityarthaH / sthApanA ceyaM patrAntare likhitA vidyate / jaM payaM jahiM avarAhe ThAviya tahiM ceva avarAhe tApa paMtIe purisAvekakhAtha savve pachitapayA cAreyavvA' iti / yatpadaM prAyazcittalakSaNaM yatrAparAdhe nirapekSAdau tasminnaiva aparAdhe tatra tasyAM paktoM puruSApekSayA sarvaprAmavittapadAni cArayitavyAni / yathA nirapekSapade sarvANi prathamapadaprAyazcittAni yajyante ityarthaH / ' virase purisavibhAgeNa paNagAI chammAsAvasANe nivviiyAI aTTamabhanttataM puNvabhaNiyameva ' iti sarvaprAyazcittAnAM paNagaM Adau chammAsA avasANe / tataH sarvatra paNagAdau chammAsAnte nirvikRtikAdyam aSTamabhaktAntaM dIyate ityarthaH / 'atthAdANonemitti usannAyariyarucagaparibhagavaNiya pesaNaruvagasa uNI' iti / avasannAcAryo naimittikaH tasya rucago - bhAgineyaH bhagnavrataH vaNijAM samIpe preSaNaM vyavaharakeNa uktaM kiM rUpakAn zakunikA hagati ? ityeka: / ' biio bhaMDolagana ulagaM ' iti / dvitIyena dramma-naulakaH dattaH / ' ego ghayagulamaMto anno vasataNakaTThA bAhiM ' iti / ekena sUribhaNitena ghRtaguDAdikam antaH- madhye grAmastha kSiptam / anyetRNakASTha bahiH kSiptAni grAmadAhe upakRtAni, antastu ghRtAdIni dagdhAni / 'aMto u sauNinimittaM ' iti / antardagdhe guDAdau pazcAt sUriNA uktaM kiM nimittaM zakunikA vyutsRjati | .. puvvIbhilAsi uvari sutto 'vAvara' iti / vyApAra karoti ityarthaH / annonnAhiThANa sevaNanti bhaNiyaM hoi iti putasevA ityarthaH / *****... 1 For Private And Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir pAvaNa-pAvanaM / iti jItakalpaparyAyAH samAptAH / pAkSikavRttau- pakkhasaMdhI-amAvAsyA / to kaha nijjuttIpa Numai' iti / AvazyakaniyuktiH / 'utsannavadhAdiliGgagamya' miti / utsanna-bAhulyataH / atra vRddhasampradAyaH-hatthuttharaNaM-kharaDaM 1 koyavao-bUraThiyA 2 pAvAro-salomapaDao 3 navao-jINaM 4 daDhagAlidhoyapAttI sadasavatthaM ti bhaNiyaM hoi / raalg-kNguu| saMvat 1212 ASADha vadi 12 gurau likhiteyaM siddhAntoddhArapustikA / graMthAna 1670 dvitIyakhaNDaH / prshsti:| ziSyAmbhojavanaprabodhanaraveH zrIdharmaghoSaprabhoH vaktrAmbhojavinirgatA katipayA: siddhAntasatkA amii| paryAyA gaNicandrakIrtikRtinA saJcintya sampiNDitAH svasya zrIvimalAkhyasUriMgaNabhRcchiSyeNa cintAkRte // 1 // asti zrImadakharvaparvatatibhiH sarvodayaH mAtale chAyAchannadigantaraH parilasadbhavyAvalIsakulaH / sevAkArinRNAM navInaphalado'pyazrAntasAndradyutinizchidraH saralatvaketunikaraH prAgvATavaMzaH satAm // 2 // mauktikahArasaGkAzaH samA....va nIhilaH / zrAvakaguNasaMyogAnnarANAM hRdaye sthitaH // 3 // samajani dhanadevaH zrAvakastasya sUnuH prathitaguNasamudro'mandavANIvilAsaH / gaganavalayaraGgatkIrticandrodaye'smin lagati na ca kalaGkaH raJjanaM yasya satke // 4 // For Private And Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir 72 tasya ca bhAryendu........matI........putra: guNaratnaikarohaNAcala: dharmacaTanadrumamalayakIrti-sudhAdhavalitasamastavizvavalayo yazodevazreSThItasya ca 'AmbIti nAmnA janavatsalA'bhUd, bhAryA yazodevagRhAdhipasya / yasyAH satInAM guNavarNanAyA mAdyaiva rekhA kriyate munIndraH // tayozca putrA uddharaNa AmbIgavIradevAkhyA vabhUvuH / solIlolIsokhInAmAnazca putrikAH saJjajhire / anyadA ca siddhAntalekhanabaddhAdareNa jinazAsanAnvarajitacittena yazodevazrAvakeNa siddhAntavicAraparyAyapustikA lekhayAmAsa / pUjyazrIvimalAkhyasUriMgaNabhRcchiSyasya cAritriNoM yogyA'sau gaNicandrakIrtividuSo vidvajjanAnandanI / zAstrArthasmRtihetave parilasajjJAnaprapA pustikA bhaktiprAzcitayatyupAsakayazodevena nirmApitA // 14 // yAvaJcandraravInabhastalajuSau yAvacca devAcalo yAvatsaptasamudramudritamahI yAvannabhomaNDalam / yAvatsvargavimAnasantatiriyaM yAvacca digdantinastAvat pustakametadastu sudhiyAM vyAkhyAyamAnaM mude // 1 // iti prazastiH samAptA / For Private And Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir prakAzaka : mAgamoddhArakagraMthamAlAnA eka kAryavAhaka zA. ramaNalAla jayacandra kapaDavaMja (ji. kheDA) dravyasahAyaka : ru. 2500-00 zrI zAMtinAthajI jaina deharAsara dRsTa, navAparA surata. - - mudraka : sahayoga prinTiMga presa, javAhara roDa-bIlImorA. For Private And Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gynam Mandir prakAzaka: mAgamoddhArakagraMthamAlAnA eka kAryavAhaka zA. ramaNalAla jayacandra kapaDavaMja (ji. kheDA) cyasahAyaka: ru.2500-00 zrI zAMtinAthajI jaina deharAsara TrasTa, navAparA surata. mudraka : sahayoga prinTiMga presa, javAhara roDa-bIlImorA. For Private And Personal Use Only