Book Title: Khambat no Prachin Jain Itihas
Author(s): Narmadashankar T Bhatt
Publisher: Atmanand Janma Shatabdi Smarak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005349/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jI . teno gIta ne jena itihAsa - sacitra ) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyanidhi 1008 zrImada vijayAnaMdasUri urphe AtmArAmajI mahArAja zrI mahAvIra prI. varkasa, muMbaI, 3. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AtmAnaMda janma zatAbdi smAraka graMthamALA puSpa 3. khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa (sacitra) - - lekhaka narmadAzaMkara saMbakarAma bhaTTa prakAzaka jainAcArya zrI AtmAnaMda janma zatAbdi smAraka TrasTa beDa. muMbaI vikrama saM. 196] [zrI vIra saM. 2466 | mUlya 1-4-0 = N ka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeTha sakaracaMda meAtIlAla DAhyAbhAI nagInadAsa :" 3 dalIcaMdna vIracaMda ratIlAla vADIlAla 7) 5-6 phulacaMda zAmajIbhAI TrasTIo, jainAcArya zrI AtmAnaMda janma zatAbdi smAraka TrasTa e. ,, ****Q< Jain Educationa International patra vyavahAra : zrI. meAhanalAla dIpacaM cAkasI. e. maMtrI, zatAbdi TrasTa me. tAMbAkAMTA, vaheArAne jIne mALe, ceAthe dAdara, muMbaI na. 3. mudrakamanasukhalAla hIrAlAla lAlana zrI. mahAvIra prinTiMga varkasa, dhanajI sTrITa, muMbai 3. For Personal and Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhakanuM nivedana. gurjara bhUmimAM khaMbhAtanuM sthAna advitIya che. gujarAtanA prAcIna nagaramAMnuM eka che. tenI kIrti khaMDe khaDe vistarelI hatI. dariAI veNane lIdhe teNe "duniyAnuM vasa" evuM bIrUda dhAraNa karyuM hatuM. gujarAtanA mahAna rAjAo siddharAja, kumArapALa vigere kSatriya rAjAo, musalamAna sulatAne tathA dilhInA mugala bAdazAhoe khaMbhAtamAM pitAnA kadama kyAM hatAM. tenI samRddhi, tene vepAra ane tenI dariAI agatya samajI tenI mahattA svIkArI hatI. hiMdane samrATa akabara "khaMbhAtanA rAjA tarIke oLakhAya e khaMbhAtanI mahAna jAhojalAlI gaNAya. gujarAtanA rAjakIya itihAsamAM khaMbhAtane phALe nAsune nathI. dhArmika ItihAsamAM khaMbhAtanuM sthAna anupama che. kaLIkALasarvajJa paM. hemAcArya tathA mahAna AcArya hIravijayasUri vigere mahAna AcAryoe khaMbhAtanA ItihAsane dIpAvyuM che. khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa" eka dRSTie jaina dharmane lagate lAgaze, paraMtu vizALa dRSTie te khaMbhAtane ja ItihAsa che ema kahIe to te khoTuM nathI.. A pustaka lakhavAmAM aneka pustakanI jarUra paDI che paraMtu mAre dIlagIrI sAthe lakhavuM paDe che ke khaMbhAtamAMthI ja mane saghaLuM sAhitya prApta thayuM nathI. keTalAMka pustako vaDedarA seMTrala lAyabrerImAMthI meLavavA paDelA tathA keTalAka muMbAImAM dhaMdhAthe nivAsa karatA atrenA zrImAna mehanalAla dIpacaMda cekasIe tyAMthI mekalAvelA tema pitAnA khAnagI pustakAlayamAMthI ApelAM. vaLI teo jyAre khaMbhAta Ave tyAre mane aneka rIte protsAhana ApatA. Ama teozrIe mane ghaNuM rIte sahAya karI che, te badala zrIyuta mohanalAlabhAIne huM ghaNoja AbhArI chuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustaka taiyAra thayA pachI saMvata 19 nA comAsAmAM paMjAba kesarI AcAryazrI zrImada vijayavallabhasUrIzvarajI khaMbhAta padhAryA hatA temaNe batAvavAmAM AvyuM. vidyAnI kadara karanAra mahAna puruSe mane rogya zabdomAM protsAhana ApyuM, ane teozrInI kRpAkaTAkSe prasiddhi pAmyuM che, e mATe AcAryazrIne ataHkaraNapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. "zrI AtmAnaMda janma zatAbdi smAraka TrasTa barDa"nA sabhyoe A pustakane prasiddha karyuM te badala te sarva sabhyane AbhAra mAnuM chuM. prastAvanAnA lekhaka munizrI kAntisAgara tathA ItihAsa mATe sUcanAo ApavA badala rA. ra. mehanalAla dalIcaMda dezAI-muMbaI tathA rA. paM. lAlacaMdra bhagavAnadAsa gAMdhI-vaDodarA temane AbhAra visarI zakto nathI. A InihAsanuM pustaka lakhavAmAM jyAM sudhI banyuM tyAM sudhI koIpaNa viSayanI satyatA ItihAsathI ja puravAra karavA prayatna karavAmAM Avyo che. temAM jeTalA sAdhane prApta thayAM temAMthI je je hakIkata prApta thaI tene yegya sthaLe gUMthI che. sAdhananA abhAve tema ajANamAM je hakIkata rahI gaI hoya te te vAcaka daragujara karaze. A pustakamAM je che te pUrvanA lekhakanuM che; meM to mAtra chUTA chavAyelAM kusumanI mALA gUMthI che, tenA kharA yazabhAgI teo che. A pustaka mAtRbhUminA gauravarUpe tathA tenA smaraNarUpe upayogI thaI paDaze te mAro zrama saphaLa thayo mAnIza. khaMbhAta, uMcIzerI. te - saM. 196 vaizAkha vada 1 / -narmadAzaMkara lUMbakarAma bhaTTa, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya mahArAja 1008 zrImada vijayavalabhasUrijI mahArAja. mahAvIra pro. vAMsa, muMbaI yu. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. itihAsanI AvazyaktA. AjanA yugamAM pratyeka samAjane ItihAsanI AvazyaktA rahe che, kAraNa ke dezanI prAcIna saMskRti jANavA mATe itihAsa kAraNabhUta manAya che. ApaNA pavitra dezamAM pUrvenA kALamAM zI zI ghaTanAo banI, kayA kayA puruSe A AryAvartanI puNya bhUmi para thaI gayA, temaNe leke pagi kaI kaI kRtio nirmANa karI teono ze uddeza hato. teonuM cAritra keTaluM UMcuM hatuM. ItyAdi aneka bAbatonuM jJAna ItihAsa ja karAvI zake che, itihAsanuM jJAna saMpAdana karavAthI ja dezanI, jAtinI, samAjanI ane dharmanI unnati ApaNe karI zakazuM mATe ItihAsa e AjanA parivartanazIla yugamAM avazyakIya vastu che. AyAvartane itihAsa sarjavAmAM jaina ItihAsano phALe ghaNe ja vizALa che, paraMtu gujarAtane ItihAsa jeTalo jaina sAhityamAM upalabdha thAya che, teTalo Itara dharmanA sAhityamAM jovAmAM Avato nathI enuM kAraNa eka ja che ke gujarAtanA nareMdro sAthe jainAcAryone ghaniSTa saMbaMdha hato. AjanA samartha ItihAsakAra vece vRddha gaurIzaMkara hIrAcaMda jhA jaNAve che ke gujarAtanA itihAsanuM mULa jaina ItihAsamAM, jene e gujarAtano ItihAsa saMbhALI rAkhe che, ema kahIe to huM nathI. aneka prAcIna zIlAlekhe, paTTaka, mUrtio, grantha, sikkAo ane tIrthasthAnamAM jaina itihAsanA samaraNa maLI Ave che. A sivAya paNa aneka pautya ane pazcimAya laree jena ItihAsa mATe prazaMsAnA puSpo veryA che, paNa tenI noMdha ahiMyA levI asthAne gaNAya. prastuta: viSaya para AvatA pahelAM eka vAtanuM spaSTIkaraNa karI devuM AvazyakIya che ke huM kAMI khAsa ItihAsane tema ja zepaLane abhyAsI nathI paNa itihAsane huM eka vidyAthI chuM ane vidyAthI tarikeja khaMbhAta saMbaMdhI kicit lakhavA prerAye chuM. 1 "soDhIyA kSatihAsa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtanA prAcIna itihAsamAM "khaMbhAta nuM zubhAbhidhAna suprasiddha che, paNa e nagara (baMdara) kayAre ane koNe vasAvyuM e vAtane nirNaya karavo jarUrI che. bhAIzrI ratnamaNirAve "khaMbhAtane itihAsa" lakhyo che temAM paNa khaMbhAta kayAre vasyuM? e vAtane IzAre paNa karyo nathI, je ke khaMbhAtanA bhinna bhinna nAme upara to A ItihAsamAM ane ukata itihAsamAM khUba carcA karI che paNa mULa vastu emane emaja rahevA dIdhI che. A vAta khAsa khyAlamAM rAkhavI joIe ke jyAM sudhI kaI paNa vastunuM mULa na male tyAMsudhI AgaLa cAlavuM na joIe. khaMbhAta nagara kayAre vasyuM? Rgyeda kALamAM gujarAtanA keI paNa prAcIna nagaranI nAmAvalI malatI nathI, mahAbhArata ane rAmAyaNamAM paNa A nagarano ullekha maLato nathI, IzunI pUrvenA jaina ane bauddha sAhityanI jAtaka kathAomAM paNa khaMbhAta nagara viSe kazuM ja maLatuM nathI, prAcIna kALamAM prAcIna nagarenI nAmAvalImAM saurASTra bhaMgukacchI bharUca ane sopArAnA abhidhAne upalabdha thAya che. I. sa. pUrvenI pahelI zatAbdimAM gujarAta lATa, ane saurASTranA svAmI zaka leka hatA, jena vADamayAnusAra bhRgukacchamAM pratApi balamitra ane bhAnumitranuM zAsana hatuM. prAcIna kALathI ja bhRgukaccha samasta jagatanA vyApArI dezamAM AryAvartanuM meTuM baMdara hatuM. ema e kALanA grantha parathI jANavA maLe che, dakSiNApathamAM Andha 1 bhaguccha saMbaMdhI jena sAhityamAMthI ghaNuM maLI zake tema che. prAcIna grantho paikI "bRhatka95bhASya-cUNi" mAM "nizIyaNi" mAM "vasudevahiMDI" mAM ane "AcArAMga sUtra" ityAdi granthomAM ukta mATe varNana maLe che, bauddhonA "divyAvadAna" mAM paNa A nagaranI utpattinuM varNana ApyuM che tathA "skaMda purANa" mAM A nagaranI utpatti viSe 65 kalekamAM varNana maLe che (revAkhaMDa.) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtavAhanuM prabaLa sAmrAjya hatuM. parIplesa opha dhI yurethrIthana sI" nA lekhaka pramANe (I. sa. 80) saurASTra bArUgAjhAne akhAta (khaMbhAtano akhAta) bhRgukaccha vigere pazcima kAMThAnA mukhya baMdaranA nAma ane narmadA ane mahI nadInA nAma te granthamAM dRSTigocara thAya che. suprasiddha bhUgoLavetA TelemI.7 (Tolemy) (I. sa. 1pa0) saurASTra mAMgaLa, bharUca, baMdaranA nAme Ape che paNa khaMbhAta baMdaranuM nAma nizAna nathI. mahAkSatraya rUdradAmAnA kALathI (. sa. 150 ) gupta sAmrAjyanA aMta paryata saurASTra ane bharUca gujarAtanA mukhya nagaro ane vyApArI baMdara tarike jANItA hatA. gupta sAmrAjyanA astakALe-IzunA pAMcamAM chaThThA zatakamAM vallabhIvaLI ane maitraka vaMzanA bhaTTArakanI epamAM itihAsa paTa para jaNAve che, kALavazAt valabhInuM rAjya baLavAna banyuM. teonuM naukA sanya vallabhInA sAgara taTe hatuM. chaThThI zatakamAM kanAjane pratApi "harSavaddhana" svasAmrAjyane pAye nAMkhato hato, e kALe hRgukacchamAM gUrjara dadAonuM zAsana hatuM vallabhI ane bharUci gUrjara daddAo harSadevanI 1 parIplasa zabda sAmAnya rIte e samaye vahANavaTIonA pravAsa grantha naukA zAstranA nakazA vigere arthane ghotaka hato, parIplasano TAIma mI. skapha ane mitha I. sa. 60 thI 80 ne AMke che ane zodhakoe mAnya rAkhela che. A grantha kartAe bhArata varSanA AkhAya samudra taTanI yAtrA karI hoya ema jaNAya che A granthano aMgrejI anuvAda maikakiDala mahAzaye "iDiana eMTikaverI" nA 8 mA volyumamAM pR 107851 sudhI Ape che. 2 te samayamAM AphrikAnA kInArAthI pUrvane Abe sAgara "IrIzrIana sI nA" nAmathI oLakhAto hate. 3 TolemInI janmabhUmi ane janmavarSa mATe itihAsanuM pAnuM ke re che, ukta mahAzaye bhUgoLanI ati mahatvanI pustaka lakhI che. paraMtu teNe 'alekajhAMDrIA" nagaramAM rahIne ja AryAvartanI bhUgoLa yAtrIo tathA nAkhavAo dvArA e sAMbhaLI vAto tathA potAnA pahelAnA pustaka parathI, lakhI jaNAya che te paNa ApaNane tenI bhUgoLa uparathI itihAsika sAmragI theDI ghaNI to maLI jAya che. Ano samaya i. sa. bIjo saMke che, prastutaH itihAsanA pR 6 para TolemIne samaya I. sa. pAMcamI zatAbdIne AMkela che, vAstavika rIte 2 zadija che. A pustakane aMgrejI anuvAda 'inDiyana eMTikaverI" nA 13 mAM che. mAM pR. (313-411) ApavAmAM AvyuM che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrachAyA taLe rAjyakArabhAra karatA hatA. paNa teo pratApi ane pita pitAnI rAjasImAnA svataMtra sattAdhIza hatA, harSadevanA sAmrAjya kALa daramyAna cInI yAtrI "hayuentasaMga."1 bhAratavarSanI puNya bhUminI yAtrAe Avyo, e bauddha bhakta hato. dakSiNApathathI narmadA taTe bhRgukaccha Avyo hato, tyAre "revA" taTe bharUcamAM gUrjara "jayabhaTTa" rAjya karatuM hatuM, bharUcanuM varNana enA nirmANa karelAM "sI yu kI" nAmanA granthamAM maLe che, bharUcathI ujajaina thaI saurASTra (kAThIyAAvaDa) ane vallabhI gayo hate, bhArata varSanA e kALanI aitihAsika hakikata AdhAra bhUta manAya che, bhaugolika daSTie enAthI uparAMta koI paNa pustaka nathI. e granthamAM paNa khaMbhAta nagara ke baMdaranuM nAma nathI. IzunA sAtamAM AThamAM zatakamAM vallabhInA rAjyane anta Avyo ane bharUcanI gUrjara sattArUpI sUrya paNa asta pAmya cAvaDAvaMzanA pratApi vanarAje aNahilapura pATaNanI sthApanA karI, bhinnamALamAM pratihAra-paDihAra vaMzane nAgAvaleka-nAgabhaTTa rAjakArabhAra karato hato, enI ANA bharUcamAM hatI, ema enA pratinidhi bhatRvadha" nA vi. saM. 813 nA tAmrapatra parathI siddha thAya che, dakSiNamAM caulukyo ecake rAjya karatA hatA. enA vaMzane pratinidhi pulakezI vigere navasArIkA-navasArI, ane tApInA pradezanA zAsaka hatA, kheDAnA tAmrapatra pramANe teono amala lATadezamAM paNa hato, 'janAzraya" nA navasArI dAnapatra parathI che jANavA maLe eNe musalamAnanI humalAne pAchI vALyo hato, A musalamAnI humalA pUrve bIjA "khalIphanA samayamAM e vakhatanA prakhyAta baMdaro thANA ane bharUca 1 "hayuentasaMga" nA janma viSe be mata che smithanA mAtAnusAra I. sa. 600 mAM janmyo hato, 13 varSanI vaye bhikSu banyo. ane i. sa. '628 thI 645 sudhI bhArata varSanI yAtrA karI, svadeza gayo tyAre 6pa7 pustake sAthe laI gayo hato. e yAtrI bauddha mahAyAna saMpradAyano mahAna pracAraka hatA. tathA harSadeve sAthe keTalAka mahinA rahyo hato, enA nirmANa karelA "sIyukI' nAmanA granthanuM TrAnsalezana" semyualabIla mahAzaye * Buddhist Recoros of the Western world' 1440 be ghU. mAM ApyuM che, 664 mAM yuentamAMganuM maraNa thayuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara cAMcIyA dRSTie musalamAnI AkramaNu thayAnI phariztAra 'mAM noMdha maLe che, jo khaMbhAta baMdara e vakhate vyApAmAM samRddha baMdara hAta tA musalamAnI AkramaNa tyAM ( khaMbhAtamAM ) thayA vagara raheta nahIM. dakSiNanA caulukayA sAlakIone parAsta karI rASTrakUTAnI ' sattA AvI. kAnyakubja-kaneAjanA rAjA ane rASTrakUTane paraspara vigraha cAlyA karyAnI noMdha teonA lekhA parathI jANavA maLe che, rASTrakUTanA amala lATa dezamAM hatA, bhRgukaccha bharUca ane kheTakapura-kheDA sudhI lATAdhiza IndranA putra ' ka ' zAsaka hatA, pATaNamAM cAvaDA vaMzanA adhikAra hatA, pratihArA uttarApathanA sAmrAjyane pramaLa banAvavA eka tarapha baMgALa sudhI ane dakSiNamAM rASTrakUTone haMphAvavA potAnI zaktinA upayAga karI rahyA hatA, cAvaDA vaMzanA prAcIna itihAsa adhakAra seve che, kiva rahasyAnusAra ( Bhankoo Report 1887-8 ) vanarAjanA pautra bhUcaDe saurASTra dvArakA ane pazcima sAgaranA kamo meLavyA, cAvaDAe pAtAnA rAjyAnI pArasImAnA svataMtra sattAdhiza hatA, paNa pratihAra vaMzanA rAjya chatra taLe nirbhaya hatA, rASTrakUTA bharUca baMdaranA svAmI hatA, saurASTramAM merara tathA AbhIrAnA jorane 1 A pustakanA nirmAtA muhammada kAsima che. eNe akabaranA samayamAM ukta pustaka banAvI che, jemAM dIllI, vIjApura, ahamadanagara gujarAta, khAnadeza, e gAla, ane kAzmIranA musalamAna rAjgyAne vRtAMtta aneka pustakAnA AdhAra para lakhyA che, musalamAneAnA samayamAM A dezanA itihAsanI A apUrva pustaka che, AnA sivAya paNa ghaNI arakhI ityAdi lekhakAnI lakhelI nAMdhA maLe che ke je ApaNe itihAsamAM sahAya rUpa nivaDe che. ghaNAM kharAM pustakAnuM iMgaliza TrAnsalezana iliyaTa mahAzaye "hisTarI ek iMDiyA " nA AThe velyumAM ApyuM che, gheADuM ghaNuM khele ' nI 'hisTarI Ak gujarAta' mAM paNa maLI rahe che. 2 AnA saMbaMdhamAM ahiMyA vivecana na karatAM pAkAne gujarAtI sAhitya pariSadanA 11 mA riporTa jevA vinati che, temAM '- mera ' jAti para sArA prakAza pADayA che. 3 gujarAtanA nama~dA nadInA mukhanI AjubAju AvelA pradezane Abhira kahetA hatA, ene grIka lekA ' ameriyA' kahe che, ukata pradezanA saMbaMdhamAM brahmANDapurANa ' mAM ( a 6 ) ane mahAbhArata ' mAM ( sabhApa a0 31) ullekha maLe che, eTale e pradeza 6 6 ' prAcIna teA che ja. Jain Educationa International ' For Personal and Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laIne cAvaDAone tyAMnA baMdaronI joIe tevI svataMtratA na hatI, gujarAtanA sAgara kAMThAnA baMdaranI upayogitA pratihArene videzanA vyApAranI ane Arthika lAbho mATe joitA hatA. pATaNanA cAvaDAe pratihAra rAjAonA rAjamitra hatA, teonA sahakAre khaMbhAta baMdaranuM bArUM khelyuM athavA prathama khaMbhAta baMdara cAvaDAonA zAsana kALamAM baMdhAyuM ane pratihAranA upayoge samRddhavAn banyuM. pratihArene mahI nadI vATe DuMgarapura vAMsavADAnA upara thaIne khaMbhAta AvavAne sulabha mArga hato, mATe cAvaDAonA parAkrame tathA pratihAranI cANakaya dRSTie khaMbhAta nagara ane baMdara pragatimAM ane prasiddhimAM AvyAM, eTale IzunA AThamAM zatakanA anta khaMbhAta nagara ItihAsanA paTa upara jANItuM thayuM. evuM mAruM anumAna che. te paNa vidvAnane vadhAre anusaMdhAna karavAnI AvazyaktA che. priya pAThake! A uparathI siddha thaI cukyuM che ke khaMbhAta IzunA AThamAM zatakanA antamAM vasyuM. have musalamAnI pravAsa grantha khaMbhAta mATe zuM kahe che ene vicAra karIye. khaMbhAta nagara mATe musalamAna itihAsakAre zuM kahe che? - araba bhUgoLa lekhakemAM khaMbhAtanI sauthI prathama naMdha "InekhoradAdabA" I. sa. 865 mAM pitAnA pustaka alamasAlika valama mAlikAmAM le chera alamasaudI khaMbhAtanI neMdha letAM lakhe che, "ahIMnA banatA joDA khaMbhAtI jeDAnA nAme vikhyAta che 3 AgaLa jaNAve che ke-huM jyAre I. sa. 303 mAM khaMbhAta Avyo tyAre ahIMnA gavaranara "baniyA" hato je (mAla kheDanA) vallabharAya taraphathI zAsana karavAne nImAyo hato, (khaMbhAtanA gavaranara) "baniyA" ne tenA pradezamAM AvanAra musalamAna ke bIjA koI paNa dharmano mANasa hoya tenI sAthe tenA dharma viSe (zAti pUrvaka) vAdavivAda karavAne zekha hata"4 vaLI AgaLa jaNAve che ke-upaluM zahera je khADI para AveluM 1 AnadI mAlavAmAMthI nikaLIne rAjapUtAnAmAM DuMgarapura bAMsavADA pAse thaIne gujarAta praveza karI khaMbhAtanI khADImAM paDe che, tenI laMbAI 300 yAta 350 mAIlanI che, A nadIno ullekha purANomAM paNa maLe che. 2 "mAra gaura mArata che saMvaMdha" pR. 22 3 sTencara kRta meDejha opha gelDa pR 278 , cha , , , , 278-9 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che te (khADI) nAIla TAIgrIsa, ane yuphreTIsanA jeTalI pahoLI che tenA kinArA para gAmaDAMo havelIo (bharelAM) khetare ane vADIe che, (jhADemAM) tADa ane nALierInA jhADe che, (pakSIomAM) bataka, popaTa, ane bIjA hindI pakSIo che, khADInuM mukha khaMbhAta zaherathI be divasa ke thoDA ochA samayanA raste che, e khADImAM meM kUtare je je sukAIne retI jevo thaI gayo hato, dariyAmAM AvatAM parvata jevAM mejAMoe ene pakaDI pADo, je ke kInAre pahoMcavA pUrapATa deDayo chatAM garIba jAnavara DubI gayuM, te pANInA jhaDapI dhasArAne mukAbalo karI zakyo nahIM AgaLa jaNAve che kepannAo je manaka (mANeka) nA nAme oLakhAya che, te khaMbhAtathI eDana ane tyAMthI makkAnA bajAramAM dekhAya che. enA pachI AvanAra alaIsIkharI lakhe che ke-kAmahAlathI khaMbhAta cAra divasane raste ane khaMbhAtathI dariyA be pharajaMga (8 mAIla) ane khaMbhAtathI sopArA cAra divasane raste che. khaMbhAta balhArA (rASTrakUTa) ne pradeza che, jyAM jAama masajIdda che" ene samakAlIna bhUgoLavettA, Ine hekala" lakhe che ke "kamalathI khaMbhAta cAra divasane raste che" AgaLa lakhe che "khaMbhAta bahArA (rASTakUTa) ne pradeza che, ane temAM ghaNI masajIda che, jyAM musalamAne namAjha adA karavA bhegA maLe che" vadhumAM lakhe che. A zahera moTuM ane majabUta (kIle baMdIvALuM) che ahIMyA cokhA, lIMbu, nAriyeLa, ane kerIne puSkaLa pAka che, ane eTalAja pramANamAM madha maLe che paraMtu (ahIMyA) khajura nathI" enA pachI AvanAra burI jaNAve che "khaMbhAtanA jeDAnI kadara bagadAdamAM thAya che"7 1 eNngara kRta meDojha opha golDa pR. 278-9 2 bombe gejheTIara che. 1 bhA. 1 pR. 26 3 iliyaTakRta " hisTarI opha inDiyA" vai. 1 5. 26 4 , , , , , , , 27 pa iliyaTakRta "hisTarI opha IMDiyA" che. 1 peja 39 " " che , 1 ,, 34 * * * * * 1 , 38 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA varNana aitihAsika dRSTie khUba mahatvanAM che, temAM jaNAvyuM che ke pUrvenA kALamAM khaMbhAtamAM zI zI cIjono pAka hate. ane zI zI cIje Itara dezamAM vakhaNAto tene Acho paricaya uparanA varNana parathI thAya che, sAthe sAthe eTaluM paNa jaNAI Ave che ke, pUrvenA kALamAM bahArathI khaMbhAtamAM vaTemArguo yAtrA karavA AvatA hatA, uparanuM varNana mane M. O. Kokil mahAzaye pUruM pADyuM che. jaina vADamaya mAM khaMbhAtane "staMbhatIrtha" tarike varNavela che, paraMtu staMbhatIrtha e nAma saM. 1163 pahelA maLatuM nathI. A sivAya paNa khaMbhAtanA aneka abhidhAne che tenI carcA mATe juo pR. 18 khaMbhAta tathA tenI pAsenA bAragAma caulukaya-solaMkI mULarAje brAhmaNone dAnamAM ApyAM hatAM. e ullekha phArbasa rAsamALAmAM maLe che (. 1 91) "siddha nAgArjuna ane pArzvanAtha staMbhana pArzvanAtha ane nAgArjunane ghaNAja dhaniSTa saMbaMdha hato, teNe A divya pratimAnA prabhAvathI, ke TIvedhI rasa siddha karyo hatuM, paNa kamanasibe te tene upayoga karI zakyA nahi ane temane vadha sAtavAhananA be putrae darbhAkura vaDe karyo, rasanA kuppAo nAgaMjIne Dhaka parvatanI guphAmAM rAkhyA hatA, tatpazcAt ukta rasanA kuppAonuM rakSaNa devatAoe karyuM hatuM, ane te banne rAjakumAre narakanA kAdavamAM paDayA. te bannene rasane lAbha paNa na thaye ane pitAne mahA bhUla kSatriya dharma paNa sAcavI zakyA nahIM, te paraloka jatAM jatAM pazcAtApathI baLatA baLatA A pramANe belyA ke "jeNe . khATikA siddhi baLe dazArhamaMDapAdi kIrtine raivata (giranAra) najadIkamAM karyA temaja jeNe lokapakArArthe rasa sAdhyo evA mahA- . 1 A parvata zatruMjayanA eka zikhara rU5 jina prabhasUri kahe che, zatruMjayanA 108 nAmamAM DhaMkagirI nAma paNa Ave che, tathA kharataragacchaza jinavalabhasUrinI banAvelI pivizuddhi" prakaraNa vRtti "prabaMdhakeza" vigere granthamAM DhaMka girino ullekha maLe che TuMka girIne keTalAka "TaMkArA" mAnavA prerAyA che. purAtana samayamAM A moTuM suMdara tyartha hatuM paNa atyAre viccheda che, tyAMnA zilpakaLA vALA pASANa saDaka baMdhAvAnA kAryamAM vaparAya che, e bahUja khedano viSaya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purUSa nA ame vadha karyo, ethI amane zuM kAMi lAbha thayA? eka tA vizva vikhyAta kaLAcAryanA droha ane dvitIya mAtula-mAmAnA droha ame karyA, rasa siddha thayA pachI, pratimAjI ne nAgAju ne palAsAraNya mAM eka vRkSa nIce bhaMDArI, tathA tyAM " staMbhanakatIrtha " temaja staMbhanaka nagara paNa vastu'. nAgArjuna sAtavAhananA kalAgurU hatA tathA pAlikhtasira nA ziSya hatA, teNe svagurUnuM zubhAbhidhAna amara rAkhavA mATe zatruMjaya nI naLATI nIce " pAliptapura " nagara vasAvyuM ke hAlamAM pAlItANu! (Palitana ) nA nAmanI vikhyAta che, keTalAka lokone itihAsa nu jJAna na heAvAthI, ukta nagaramAM mauddha leAkA pAlI bhASAnuM jJAna saMpAdana karatA mATe pAlItANA nAma paDeluM che paNa A vAtane mATe prAcIna pUrAvAnI AvazyaktA che. pAliptari sAtavAhana nI sabhA mAMnA kavi mAnAM eka supratiSThita kavi hatA, temanA banAvelA nimna granthA upalabdha thAya che. "praznaprakAza" nirvANu kalikA " kAlajJAna '" " taraMgavatI kathA " ukata sUrijInA svargavAsa zatruMjaya upara thayA hatA. ( vizeSa paricaya mATe jIe prabhAvaka caritranI paryAyaleAcanA ) *t tapazcAt keTalAka samaya vyatIta thayA bAda ukata pratimA ne kharataragacchIya navAMgi vRttikAra abhayadevasUri e " jJayatiya " stAtra bhaNI puna: pragaTa karI kuSTa rAga dUra karyo, abhayadevasara nA savatA saMbaMdhI '' A itihAsa mAM agATALA jaNAya che, te A pramANe che abhayadevasUrinA janma mATe rR. 12 nA kauMsamAM jaNAve che " e AcAya saMvata 1118 mAM janmyA hatA, " vaLI AgaLa jaNAve che. sAMni vRttiA abhayadevasUri ( vi. sa. 1118 thI 1135 ? ) regathI, pIDI, thayA hatA, temAMthI e mUrti nA prabhAva thI mukata thayA. temaNe e mUrti zeodhI kADhI, tenI pratiSThA karI ( 1111 ) " pR. 15 vaLI jaNAve che " staMbhanapArzvanAtha " ne AcArya abhayadeve " taddana " tra bhaNI. vi. sa. 1131 mAM puna: pragaTa karyA " pR. 2, upara nA badhA savatA A itihAsanA konA ja lakhANa parathI kheATA Thare che. saMvata 1118 mAM janmyA ane 1088 thI 1135 sudhI rAgathI pIDIta thayA, 1111 pratiSThA karI, 1131 mAM pratimAM pragaTa karI A uparanuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 lakhANu zuM satya che ? A uparathI mAlama paDe che, ke abhayadevasUri nA saMbaMdha mAM A itihAsa nA lekhaka mahAzaye pUratI zeAdha karI lAgatI nathI, tethIja AvI ati mahatva nI azuddhi rahI javA pAmI che. abhayadevasUri nA janma vi. saM. 1072 mAM thavA ghaTe che kAraNa ke temaNe seALa varSanI vaye vi. sa. 1088 mAM AcArya padma ApyA ne ullekha ghaNe ThekANe maLe che, ane temanA kuSTa rAga tA 1119 mAM zAMta thai gayA hAvA joIe kAraNa ke temaNe " staMbhanakapura " mAM ukta pArzvanAtha bhagavAna nI pratimAjI ne navA banAvelA maMdira mAM AcArya zrI e. dhAmadhUma pUrvaka 1119 mAM pratiSThA karI, aNuhilavADa pATaNa tarapha vihAra karyo. ane tyAMja 1120 nuM cAturmAsa ka" tathA vRttie paNa ravi prAraMbha karI, te vRttie mAM nivRtti phulanA droNAcArye zasAdhanAdi mAM sahAya karI hatI ema vRttio mAM sUrijI sUcave che. sUrijI e badhI vRttinI prazastio mAM racyA saMvata ApyA nathI mAtra koi koi mAMja ApyA che te AgaLa joizuM. " prabhAvaka caritra " mAM abhayadevasUri premadhamAM jaNAvyuM che ke TIkA racyA bAda pratimAjI pragaTa karyA paNa kharataragacchI jinaprabhasUri " vividha tIrtha pa " mAM pratimA prathama pragaTa karyAM ane pazcAt vRttie racAyAnuM jaNAve che mATe prabhAvaka caritranuM kathana sAcu mAnavAnI kAMi jarUra nathI, kAraNa ke vRttie tA 1120 thI 1128 sudhImAM samApta karI nAMkhI hatI, tyAra bAda pratimA pragaTa kaI sAlamAM karyo ? e prazna upasthita thaze mATe vRttio pachI ja racAI che ema mAnavA mATe aneka pramANeA maLe che. sUrijInI kRtio sUtra nAma 1 zrI sthAnAMgasUtra 2 zrI samavAyAMga 3 zrI bhagavati 1128 "" 4 zrI jJAtA dharma kathA sUtra 1220 5 zrI upAzaka dazA 29 Jain Educationa International racyA saMvata 6 zrI antakRta dazA 7 zrI anuttA pAtika 27 39 39 1120 1120 For Personal and Private Use Only zlAkanI saMkhyA 14250 3575 18616 3800 1300 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 900 8 zrI prazna vyAkaraNa , 4600 9 zrI vipAka , 10 paMcanigraMthI prakaraNa 11 paMcAzaka vRtti 11241 12 jayatihUNa stotra 1119 30 gAthA A sivAya paNa abhayadevasUri e aneka grantha nirmANa karI nirvANa vADamaya mAM abhivRddhi karI che. staMbhanapAnAthajI nI divyakAlAnubhAva pratimAM pahelAM kayAM hatI, ane nAgArjuna kayAMthI ane kyAre lAvyo vigere bAbata ne ItihAsa pR. 11-12 mAM ApavAmAM AvyuM che, "jainAcArya " mAM munizrI nyAyavijayajI lakhe che ke "A pArzvanAthajInI pratimAM nAgArjuna nAmanA jainAcArye pitAnI vidyAsiddhi mATe bahAra kADhI hatI, ane pachI pitAnuM kArya pUrNa thaye te pratimA ne pAchI mULa sthAne padharAvI hatI" (pR. 68 nI kuTanaTa) munijI nuM A lakhANa atihAsika dRSTie bhUla bhareluM che, pratimAM nAgajuna pahelAM keI tala gharamAM na hatI ke tyAMthI bahAra kADhe! bIjuM nAjIne dIkSA kayAre grahaNa karI ane AcArya pada paNa kayAre prApta karyuM ? ene eka paNa pUrA maLatoja nathI, munijIe keNa jANe kayAMthI lakhI mAryuM che. nAgArjuna pratimAM te kAMntipurIthI kapaTI zrAvaka banIne lAvela hatuM ema "tIrthakalpa," "prabaMdha ciMtAmaNi" "prabaMdha keza" vigere grantha sAkSI pUre che. 1 mehanalAla desAI "jaina sAhityanA saMkSipta ItihAsa" paMcAzaka vRti saMvata 1207, ajameramAM banAvyAnuM jaNAve che (pR. 217) abhayadevasUrine svargavAsa 1135 matAMtare 1139 mAM thayo tyAre 1207 mAM vRttiraci zake? paNa vAstavika rIte 1124 dhoLakAmAMja paMcAzaka para vRtti racI che. 2 abhayadevasUri e 1119 mAM A staMtra bhaNI pratimA prakaTa karyA mATe. ahiM 1119 saMvata mUke che. 3 vAstavika rIte jayatiyaNa stotranI 32 gAthA hatI paNa dharaNendranA kahevAthI abhayadevasUrie be atizaya yukta gAthA bhaMDArI dIdhI. mATe ja 30 gAthA lakhavAmAM AvI che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAna TIkAkAra abhayadevasUri kaI gatimAM gayA che ane keTalA bhava karI muktipuri mAM jaze e prazna saheja upasthita thAya tema che. ekadA cAritra pAtra abhayadevasUri thI pratibadha pAmelA be zrAvaka vidhi pUrvaka anasana karIne devaleka mAM gayA. te bane e tyAM utpanna thatAMnI sAthe ja vicAra karyo ke amane AvuM apUrva sukha apAvanAra amArA dharmAcArya zrI abhayadevasUri che, tyAre te banne mahAvideha kSetramAM zrI sImaMdhara svAmI jaI pUchayuM ke he bhagavAna! "amArA dharmAcArya abhayadevasUri bharata kSetramAMthI kALa karIne kaI gatimAM jaze? ane keTalA bhava karyA bAda mekSa jaze?-uttara mAM bhagavAne jaNAvyuM ke "tamArA dharmAcArya tyAMthI (bharata kSetramAMthI) anazana karIne 4 thA devaleka mAM jaze, evuM zubha vacana sAMbhaLI ne utpanna thaye che AnaMda jenA hRdaya mAM evA te bane abhayadevasUrinA vyAkhyAna mAM jaI bolyA " bhaNiyaM tatthayarehi, mahAvidehe bhavaMmi taiyaMmi" tukALa va zuLo, kurta viSe samiti" | | "tIrthakare kahyuM che ke trIjA bhavamAM mahAvideha kSetramAM tamArA gurU ( dharmAcArya) zidhra mokSa jaze! ema vadi adrazya thayA abhayadevasUrinA svargavAsa mATe AmAM 1167 saMvata ApavAmAM Avela che. prabhAvaka cAritra mAM karNanA rAjya mAM pATaNamAM svargavAsa thayAnuM sUcavyuM che. paNa vAstavika rIte uktasUrinA bhArgavAsa 1135 matAMtare 1139 mAM gUrjara dezamAM Avela paDavaMja nAmanA gAmamAM thayo. hAla paNa tyAM temanA pAdukA vidyamAna che. abhayadevasUri jinezvarasUrijI nA ziSya hatA, A jinezvarasUri teja ke jemaNe caulukya-solaMkI durlabharAje kharatara" birUda ApyuM hatuM emanA banAvelAM aneka granthamAM thI "aSTakajI para vRtti SasthAnaka prakaraNa" "lIlAvatI kathA" vigere mukhya che. bhagavAna svaibhaNa pArzvanAthajInI atizaya yukta pratimA "staMbhanakapura" mAM 249 varSa rahI hatI, kAraNa ke 1119 mAM pratiSThA karI 1 jUo "dhara sAthe rAta vadatti ." kartA sumatigaNi" Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 ane allAuddIna khIlajIe jyAre gujarAta para caDhAi karI tyAre " sta Mbhanakapura thI ukta pratimAM staMbhatIrtha-khaMbhAta mAM vi. sa. 1368 AvI ema. merUtuMgara " staMbhanAthacaritra" mAM sUcave che. vastupAla nA samaya mAM (1276 ) ukata pratimAM staMbhanapura ?? mAM hatI, ane maMtrIe tyAM jinAlaya (Temple) paNa ba MdhAvyuM hatuM ema giranAranI prazasti parathI le che. ,, " staMbhatIrtha ane mahApurUSA " zirSaka prakaraNa mAM khaMbhAta mAM kayA kaya! jaina maMtrie thai gayA tenuM saMkSipta jIvanavRta ApavAmAM AvyuM che temAM vastupAla saMbaMdhi paNa lakhANa jaDI Ave che. A lakhANu mAM tapAgaccha nI utpatti kha MbhAta mAM thayelI jaNAve che. keTalAka 77 AghATa mAM thai ema jaNAve che. '' '' i svastha AcArya zrIyuta buddhisAgarajI " vijApurabRhat vRtAMta" nAmanI cApaDI mAM lakhe che ke " te samayamAM ( Ana divamalaranA ) khaMbhAta mAM kharataragaccha ane tapAgaccha nA yatione bhairavanI ArAdhanA karI. mArI naMkhAvyA, pAMcase yati marI gayA '' pR. 14 sUrijInuM ukata lakhANa keTaluM badhuM asatyathI paripUrNa che. jaina dharmane mAnanArA kIDIneA paNu vadha karatA nathI teA yationA vadha kare ja nahI. game teTale! AMtarika dveSa hAya te paNa AvuM bhayaMkara akArya kadi paNa karI zakeja niha AvI kivadantine AcArya mahArAje itihAsanA pustaka mAM sthAna ApyuM che e kharekhara zaiAcanIya che. mane lAge che mANibhadranI mahattA vadhAravAnI khAtara ja sUrijI A lakhANa lakhavA prerAyA che. atra e paNa bhUlavuM joie ke mANibhadra nAmanA e deva thayA che. tenA mATe jUo " krAntikArI jainAcArya " nI bhUmikA temAM bIjA mANibhadra saMbaMdhI lakhANa che. ,, khaMbhAta mAM akammara pratibAdhaka AcArya zrI jinacaMdrasUri e tathA temanA ziSyAe keTalAMya cAturmAsa karyo che paNa tenI noMdha A itihAsa mAM bilakula jaDatI nathI. mATe levI paDe che. ukata AcArya nA janma 1595mAM thayA hatA, ane zrI jina mANikacasara pAse 1604 mAM 9 varSanI mALa vaye dIkSA grahaNa karI, sakala zAstra pAragata thai. 1912 mAM AcArya pada prApta karI akabara samrATane pratibeAdhanArA thayA, A rijIe khaMbhAta nA mukhya zrAvaka " accha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 rAja '" nA suputra karmAMzAhAdghinI vina Mti mAnya rAkhI 1918 nu cAmAsu tyAra nI dharma prabhAvanA nuM varNana nIce khaMbhAta mAMja, karyuM hatuM, pramANe upalabdha thAya che. dharma mA upadezatA, karatAM vidhai AtmAjI nagara traMbAvatI, zrI saMdha harSa pUjya Ave te AzA klI, zrI kharataragaccha zrI jinacaMdrasUri vAMDhiI sAthai sAdhu parivAra 2 36 prabhU pATi cazmIsamaU, zrI pUjya jinacaMdrasUri vihAra re apAra re 35 gaNudhAra re X X * X X udyotakArI abhinava, udaya pUrNa pUra 55 zAha (zrAvaka) bhaMDArI vIrajI, zAha rAMkA naI gurU rAga vardhamAna zAha vinayaI, sAha nAgajI adhika seAbhAga 2 56 sAhebachA sAha padamasI re, devajIne jainasA zrAvaka harakha hIrajI bhANajI, adhika ucchAha 57 bhaMDArI mAMDaNu naI bhagati ghaNI, zAha jAvaDanaI ghaNubhAva zAha manuvA naI zAha sahajiyA, bhaMDArI amiyau adhika ucchAha 58 nitamilaI zrAvaka zrAvikA, sAMbhalaI pUjya vakhANu hiyaDa bruTa ullusaI ema, jIyau janama pramANu pahe Agraha dekhI zrI saMghanau, pUjyajI rahyA camAsa dharmanau mAraga utpattisai, ima pahuti mananI Aza 60 dharma pratiSThA thApanA, dIkSA diI gurUrAja Ima sala nara bhava tehanau, je karai sukRtanA kAja 61 (yu ni0 20 rR. 47-8) AvI rIte khaMbhAta mAM jinamitra pratiSThA ziSya dIkSA Adi vipula pramANa mAM dharmatyA thayAM sarijIe 1644 nuM cAturmAsa paNa khaMbhAta mAM ja karyuM hatuM tyAM staMbhana pArzvanAtha nA tathA jinakuzaLasara nA stUpanA darzana karyA, tathA 1647 nuM cAmAsu paNa khaMbhAta ja karyuM. ane ahiMthIja akakharanuM AmaMtraNa AvyA thI vihAra karyA hatA, tyAM pahoMcI dharmopadeza ApyA tyAre akamare prasanna thaI ASADhAAnDikA nA amArI pharamAnA rijI nA upadeza thI kADhayAM. khaMbhAta nA samudra mAM paNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka varasa sudhI kaI paNa vyakti jalacarAdi jIva haNu zake nahIM evuM paNa pharmAna kADhayuM nyAyavijayajI karmacaMdranA kahevAthI akabare jinacaMdrasUrine bolAvyA ema lakhe che temanuM kathana anucita che. akabare AcAryadevane "zuM vAra" pada ApI sanmAnyA hatA, tathA tamAma jaina tIrtho maMtri karmacaMdrane suprata karyA. - AcArya bhagavAne 1655, 58, 66 nA cemAsAM paNa khaMbhAta mAM karyA hatAM te kALe jaina sAhitya nI vRddhi thaI hatI. ukta AcArya zrI badhA maLIne 7 cAturmAse karI khaMbhAtanI prajAne pratibaMdha Ape, A AcAryo phakta akabara ne pratibodha Ape eTaluM ja nahi paNa teo e "karmasta vRtti" nirmANa karI potAne zubha haste lakhI te Aja sudhI bAbuM pUraNacaMda nAhAra M. A. B. L. (kalaktA) nA saMgraha mAM vidyamAna che. ' AcArya jinacaMdrasUri nA 36 gIte samayasuMdarajI e bhinna bhinna rAga-rAgiNa mAM nirmANa karI pitAne hAtheja khaMbhAta mAM lakhyAM che tenI pupikA nIce pramANe che. iti zrIyugapradhAna jinacandasUriNAM rAgamAlA sampUrNa kRtA ca0 samayasuMdaragaNinA likhitA 1652 varSe kArtika zudi 4 dine zrI staMbhatIrtha ngre|" saMvata 1765 mAM kharatara gaezanA Adeza thI vAcanAcArya zrI sukhasAgarajI staMbhatIrthanI yAtrAe AvyA ane 1725 nAM cAturmAsAntara jJAna balAt sva AyuSya alpa jANune anazana karIne mAgazara vada 14 ne semavAre svarge sidhAvyA, te samaye teo dhyAna pUrvaka "uttarA zciyana" sUtranuM zravaNa karatA hatA tathA zrAvaka gaNa paNa temanI sanmukha upasthita hato, svargavAsa bAda temanA pAdukA paNa tyAM besADavAmAM AvyA hatA. atyAre che ke kema e jANavAmAM nathI. snAtra pUjA" nA rtA zrImadda devacaMdajI khaMbhAta mAM paNa 1779 saMvatamAM padhAryA hatA ane cAturmAsa rahyA, tyAra bAda kharatara0 jinazivacaMdrasUri e paNa (1178 nI AsapAsa) khaMbhAta cAturmAsa karyuM tenI varNana A pramANe che- Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAmANa gAme viharatA e AviyA nayara khaMbhAta ma0 cemAsa tihAM kiNa rahyA e, yAtrA karI bhalI bhAMti ma0 4. carcA dharma taNI kare che, ara jinavara deva mA samajhara zrAvaka zrAvikAo, dharama suNe nitya meva ma0 5 tapa pacakhANa ghaNA thayA e upane harakha apAra mATe tIhAMthI vicaratAM AvyAM che, ahamadAbAda majhAra 6 (aitihAsika jena kAvya saMgraha pR. 3ra6). A AcArya puna: 1794 mAM khaMbhAta AvyA hatA. prastutaH "khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa" nA lekhaka jainetara che topaNa jena dRSTie temaNe abhyAsa pUrvaka A ItihAsa lakhyo che. AmAM khaMbhAta mAM kayA kayA gacchanA AcAryo, munio padhAryA, tathA kayA kayA jena maMtrIo thaI gayA khaMbhAta nA zrAvake nI jaina dharma pratye keTalI zraddhA hatI, tathA zI zI racanAo khaMbhAta mAM thaI kaI kaI pustako tADapatra para tathA kAgaLa para lakhAI vigere aneka bAbatonuM varNana etihAsika dRSTie ApavAmAM Avela che je ke kaI kaI jago para azuddhi paNa daSTigata thAya che. te paNa temane prayAsa stutya che. itihAsa nA pustake kevI rIte lakhAvA joIe e atre khAsa noMdhavuM joIe keI paNa nagara ne rAjAne ke vADamaya no itihAsa lakhatI veLA e nagara nA purAtana avaze sikkAo pratimA lekho vigere aneka sAmajhio ekaThI karavI joIe, ane tyAra pachI ja je ItihAsa lakhAya te ja pramANika gaNI zakAya. paraMtu keI paNa itihAsa e na lakhavo joIe ke jenA para teja (ItihAsanA) kadanA samAlocanAnA pustaka divane lakhavAnI jarUra paDe. jemAM pramANenuM nAma nizAna na hoya ane vidvAna jene apramANita TharAve ItyAdi "khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa" bahAra paDI rahyo che suratano ItihAsa paNa bahAra paDI cUkela che tevI ja rIte aNahilapura pATaNane ItihAsa sapramANa bahAra paDavo joIe, prAcIna kALa mAM ukta nagara jenuM pATanagara gaNAtuM hatuM ane Aje paNa tyAM tADapatra para tathA kAgaLa para lakhAyeluM sAhitya vipula pramANa mAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khodakAma karatAM nIkaLela parighara--mANekacoka. zilAlekha: citAmaNI daherAsara bajAra, mahAvIra pra. vaka sa, mu baI, 3. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daSTigocara thAya che, temAMnA keTalAMka evAM paNa pustako che ke je bIjA bhaMDAremAM bhAgyeja maLatAM haze; kharataragacchaza "jinabhadrasUrie khaMbhAta jesalamera ItyAdi judA judA sthaLomAM sAta jJAna bhaMDAra sthApyA hatA temane eka pATaNamAM paNa maLI Ave che. pATaNanA badhA jJAna bhaMDAramAM rahelAM tADapatranA pustakonuM brahad sUcipatra gAya eka sITa taraphathI bahAra paDI gayuM che. bhaviSyamAM kAgaLanA pustakonuM paNa prakAzamAM Avaze. ukta nagarano ItihAsa "AtmAnaMda janma zatAbdi TrasTa borDa nA kAryakartAo mehanalAla dalIcaMda dezAI jevA vidvAne pAse lAvI bahAra pADaze ema sau ItihAsa premI bhAI-bahene Icchaze. khaMbhAtamAM aneka jJAna maMdire che temAMthI zAntinAtha jJAna bhaMDAra prAcIna che temAM tADapatro para lakhelAM pustaka vipula pramANamAM maLI Ave che tathA nemisurino bhaMDAra paNa maTe che. pustakane saMgraha paNa vizALa che. paNa vyavasthAnI baddaja khAmI che. huM jyAre 192 mAM khaMbhAta gaye hatuM tyAre tyAMnA pustake jovA mATe cAra divasa sudhI mahenata karI paNa tyAnA kAryakartAne chello uttara mahA mahenate makAna avalovAneja maLe, ApaNA karatAM jenetAnI jJAna saMbaMdhi vyavasthA vizeSa prazaMsanIya che. ApaNI pAse sAhityanI sArAmA sArI sAmaDyuiM che paNa jyAM saMkucitatAnuM ja sAmrAjaya vyApta hoya tyAM kazo paNa upAya nathI "sUratamAM AnaMda pustakAlaya"nI eTalI badhI sArI vyavasthA che ke je koI munirAja hasta likhita yA chApelI prata bahAragAma maMgAve topaNa chuTathI maLI zake che, tevI ja vyavasthA uparanA bhaMDAra nA kAryakaro karaze kharA ? saMvata 1976 mAM mArA kaniSTha gurU baMdhu munirAja zrI maMgalasAgarajI khaMbhAta yAtrA mATe gayA hatA tyAre staMbhanapArzvanAthajInA jIrNa maMdiramAM syAmapASANano eka zilAlekha joyo hato te abhayadevasUrinI hakIkta saMbaMdhI sAre prakAza nAMkhate hato. atyAre te kyAM ane zA mATe guma karavAmAM AvyuM e kAMI samajAtuM nathI. AmAM koI pakSapAtI munirAjane hAtha hovo joIe. A zilAlekha khaMbhAta nivAsI mohanalAla dIpacaMda cekasIe paNa jIrNoddhAra pahelAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 joyA hatA. atyAre teo khaMbhAta gayA tyAre tyAM tapAsa karI paNa kAMi patto lAgyA nahI. upasa'hAra. A viSaya lakhavAmAM " vividha tIrthakalpa " "bhAratake prAcIna rAjavaMza" vA. 3, " ahiM hisTarI opha iMDiyA " " ali hisTarI opha gujarAta " vaidyanI hindu hisTarI " nAgarI pracAriNI patrikA nA 13" yugapradhAna zrI jinacaMdrasUri " "aitihAsika jaina kAvya saMgraha " vigere pustakAnI sahA levAmAM AvI che. mATe tenA prakAzake tathA lekhake vigerene dhanyavAda ApavA. bhUlI zakatA nathI tathA munazI dhanaprasAda caMdAlAla tathA kavi keAkila paNa dhanyavAdane pAtra che. ,, A prastAvanA lakhavA mATe mane zrIyut mAhanalAla dIpacaMda ceAkasIe udyuta karyo che mATe teonA paNa AbhAra mAnavA anucita nahi gaNAya. AtmAnaMda janma zatAbdi TrasTa barDa paNa A itihAsane grantha bahAra pADI je gujarAtanA itihAsamAM phALo ApyA che te anumeAdanIya ja nahi paNa anukaraNIya che. bhaviSyamAM paNa AvA pustake! ahAra pADI AryAvarta nA itihAsa kSetramAM phALA arpaNa karaze eja zubhecchA. ukta lakhANAmAM kAipaNa jAtanI skUlanA rahI gai hoya te! sajjane sudhArI leze. kAraNa ke huM teA pahelAMja jaNAvI cUkayA chuM ke itihAsane abhyAsI nathI. mATe skhalanA rahe e saMbhavitaja che; kAraNa ke itihAsanA viSaya ati jaTila hAvAthI vipula zodhakheALane mAMganArA rahyo, mATe sujJajanA udAra dilathI kSamA Apaze, eja AzA sAthe viramuM chuM. zrI mahAvIrasvAmI jaina madira. pAyanI. tA. 2-11-39 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only --kAntisAgara Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA prakaraNa. viSaya. 9-14 lekhakanuM nivedana (le. narmadAzaMkara traMbakarAma bhaTTa, khaMbhAta.) prastAvanA (le. munizrI kAMtisAgarajI. zrI mahAvIra svAmI upAzraya-muMbaI.) 1 luM. stablatIrtha 1-8 2 juM. zrI staMbhana pArzvanAthane itihAsa 3 ju. jaina tIrthakSetra-khaMbhAta 14-20 ja zuM. vartamAna jaina maMdiro ane paragAmavAsIoe bharAvelAM biMba 21-39 5 muM. khaMbhAtavAsIonI jinabhakti 40-44 6 ThuM. staMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo saike 12 thI 15 45-para 7 muM. staMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo , 16 thI 17 para-67 8 muM. staMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo , 18 thI 20 67-75 muM. mahApuruSo (bArame sake) 76-82 10 muM. mahApuruSo (terame sake) 82-90 11 muM. dharmiSTha mahAjana (14 tathA 15 me sa ) 91-99 12 muM. dharmiSTha mahAjane ( 17 tathA 18 me sake) 100-115 13 muM. khaMbhAtamAM racAyela gujarAtI jaina sAhitya 115-128 muM. pustalekhana ane pustaka bhaMDAra 129-134 15 muM. jena maMdiranuM sthApatya 135-138 16 muM. upAzraye ane saMsthAo 138-144 17 muM. saMgha ane saMdhayAtrA 144-148 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148-155 prakaraNa. viSaya. pRSTa. 18 muM. mahatsavo 19 muM. jenadharma pALatI jJAtio, praNAlikAo ane dhaMdhA 155-159 20 muM. khaMbhAtanI najIkanAM jaina sthAne 159-164 21 muM. khaMbhAtane vepAra ane calaNa 164-176 pariziSTha. A sAlavArI banAve ja upayogamAM lIdhelAM pustakonI yAdI zilAlekha 177-190 191-192 zuddhi patraka. prastAvanA lIMTI 13 azuddha bhUlavuM joIe bhUlavuM na joIe. (1178nI AsapAsa) (1778 nI AsapAsa) kaniSTa jayeSTa. 15 17 28 24 ItihAsa. 3 ,, . 24 31 prabaMdha caturviMzati caturviMzati prabaMdha. darbhavatI darbhAvatI. jate jate. I.sa. pAMcamI zatAbdimAM I. sa. bIjI zatAbdimAM. patiSThAnapura pratiSThAnapura bhuntaya bhuvapAttaya. rAkA . rAMkA 15 15 25 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tu Tigital ) OLD zrI sthaMbhana pArzvanAtha_khAravADA. zrI mahAvIra prI. varkasa, dhanajI TrITa, muMbaI 3, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - khaMbhAtane prAcIna jaina ItihAsa. 1-ratammatIrtha prAcIna ullekho. stablatIrtha nAma prayAga brAhmaNanA graMthamAM tathA jenA graMthamAM maLe che. kumArikA khaMDamAM enuM paurANika varNana ApyuM che. vi. saM. 1163 mAM gaMgAdhara nAmanA paMDite pitAnA celA "pravAsakRtya" graMthanA aMta bhAgamAM jaNAvyuM che ke "A graMtha meM vi. saM. 1163 mAM gujara maMDalamAM AvelA stabhatIrthamAM saMpUrNa karyo. nAme jaina pustaka te stablatIrthamAM saM. 1293 mAM lakhAyAne ullekha che. saM. 1267 mAM sAmezvaradeve racelA kIrtikamudImAM tenuM varNana Ave che. saM. 1288 nA giranAra uparanA vastupALanA lekhamAM taMbhatIrthano ullekha che. vi. saM. 1361 mAM 1 caMdra purANamAMnA mAhezvara vaMdamAM mArA vara ApavAmAM Avyo che, eTale temAM 1 thI 65 a. mAM varNana ApavAmAM AvyuM che. skaMdapurANuM ghaNuM meTuM hovAthI ane temAM aneka sthaLonAM varNana AvavAthI haju sudhI purUM upalabdha thayuM nathI ema manAya che jethI tenI prAcIna natA upara ghaNAne zaMkA thAya che. paraMtu have vidvAne purANo cheka gapAthI bharelAM nathI paNa kaMIka che ema mAnatA thayA che. skaMdapurANa jyAre racAyuM e nirNaya karavAnuM A sthaLa nathI paNa hAlanA kaI vidvAnane mata svIkArAya che te pachI skaMdapurANanA kaumArikA khaMDamAM AvelI bAbate galata hoya evI zaMkA karavI e taddana khoTuM che. 2 "buddhi prakAza" sane 1914 mAM mI. devadatta Ara. bhAMDArakara ema. e. nA lekhanI neMdha. 'vasaMta" saM. 1969 pR 191 4 kItikaumudI-sarga 4 the juo. 5 "prAcIna jaina lekha saMgraha bhAga 2 je 5 54 giranAra uparanA lekha juo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa racAyelA merUtuMganA prabaMdha ciMtAmaNimAM 1 vi. saM. 1415 mA saikAmAM racAyelA mUrti uparanA lekhamAM tathA jagaDucaritra, hIra bhAgya kAvya, gurUgaNu ratnAkara kAvya, gurnAvalI, vijayaprazasti, zatruMjaya tIrthoddhAra prabaMdha, prAcInatIrthamALA, vagere aneka jaina graMtha, zilAlekhamAM stablatIrtha nAmano ullekha che. jenenA ghaNu graMthamAM A nAma maLI Ave che. eTalA ullekha bIjAnA graMthamAM maLatA nathI. arthAt vikramanI agiAramI sadIthI cheka vIsamI sadI sudhI stasmatIrtha nAmane upayoga thato Avelo jovAmAM AvyuM che. ratammatIrtha ane tambhanakapura. stasmatIrtha ane staSNanapura ke staSNanakapura e be nAmo etihAsika graMthomAM maLI Ave che. uccAranI sAdRzyatAne lIdhe te be ekaja hoya evo bhAsa thAya che. paraMtu te be nAma judAM che ane nAmanAM gAma paNa judAM che. staklatIrtha nAma kema paDayuM e mATenI brAhmaNa kathA tathA jena kathA AgaLa upara joIzuM. paraMtu jena graMthonA AdhAre staMbhana pArzvanAthanA nAma uparathI stanmanapura pathAnI kathA parathI jaNAya che ke siddhanAgAjIne sthApita karelA staMbhana pArzvanAthane, AcAryazrI abhayadeve "jayatihUyaNa" tatra bhaNI vi. saM. 1131 mAM punaH pragaTa karyA. je sthaLe te prakaTayA te stabsanapura nAmathI oLakhAyuM. A stambhanapura zeDhI nadInA kinArA upara AveluM;. prabaMdha ciMtAmaNimAM prabhAvaka caritramAM tIrthakalpamAM prabaMdha 1 tha taMbhatIrtha sAmAje sADhiA vaha ityAdi zAstrI rAmacaMdra dInAnAthanA saMskRta prabaMdha ciMtAmaNi" pR. 232. 2 movI ritra, pravaMva ciMtAmaga vageremAM. 3 "rerATakyAdTe' tadeva vinyasya...catra sara: sauMmata rataimanAma dhAnaM zrI pArzvanAma ta rthana | seDI nadInA taTe teja (pArzvanAtha mUrtine) mUkIne jyAM te rasa (pAro) baMdhAyA tyAM tamane nAme zrI pArzvanA thanuM tIrtha thayuM. 4 prabhAvaka caritra bhAM abhayadevari mAM stabhanagrAme seTikA tadinItA kaleka 142 5 sArthakAmAM pArzvanAtha kalpamAM aMmanakumata tero ta jhara pAsavaLe che ! pR. 44 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stabhatIrtha. caturvizatimAM jaNAvyuM che. zeDhI nadI kheDA jIllAmAM AvelI che. paNa khaMbhAtathI dUra che. giranAra uparanA vastupALanA lekhamAM staMbhatIrtha ane taMbhanakapura e baMne gAme ekaja lekhamAM judAM jaNAvyAM che. AthI spaSTa jaNAya che ke te baMne gAme judAM che. zeDhI nadInA stanmanakapurane kIrthakalpamAM "thaMbhaNapura" jaNAvyuM che. A thaMbhaNapura te hAlanuM thAMbhaNa gAma che. je mahemadAvAdanI pAse AveluM che. tammana pArzvanAtha stanmanaka puramAM hatA tyAMthI stanmatIrthamAM kayAre AvyA te bAbatane eka graMtha merUtuMgasUrie vi. saM. 1413mAM hastamanAthacarita nAme race che. je pATaNanA eka bhaMDAramAM apUrNa vidyamAna che. temAM jaNAvyuM che ke , 2368 varSa dUra = piM zrI vartamartha samAthAt (saM. 1368mAM A staMbhana, pArzvanAthanuM biba staMbhatIrthamAM AvyuM. AthI svata: siddha thAya che ke sAMbhanakapura ane tanmIthe e bhinna bhinna gAme che. traMbAvaTI. 4seyaM sarva puretta gasti nagarI tryaMbAvatI saMjJikA ___ varaparAjaya saM. 166 khaMbhAtanuM bIjuM nAma trabAvaTI kahevAmAM Ave che. saMskRta pustaka tathA zilAlekhamAM te nAma jovAmAM AvatuM nathI, paraMtu gujarAtI 1 prabaMdha caturvizati bhAM seDAnadA tAra pArzvadraSTo rasaH staMbhita staMbhanaka nAma tIrtha 1 prathA temanapura vAna purA zeDhI nadInA taTa upara pArzvanAthanI draSTi taLe pArAnuM staMbhana karAyu te tIrtha staMbhanaka nAmathI prasiddha thayuM ane te nagara staMbhanakapura' nAme prasiddha thayuM. mahaM0 zrI tejapAlena ca zatrujayAbuzacala prabhRti mahAta rtheSu zrImadaNahilapura bhRgupura stambhanakapura stambhatIrtha darbhavatI dhavalakka pramukha navu ityAdi-prA. je. le. bhA. 2 je paM. jinavijayajI saMgrahita pR. 54 3 vidvAna jena paMDita jinavijyajI pitAnA prAcIna jaina lekha saMgraha bha.ga 2 jAmAM pR. 71 nIce TIpamAM A hakIkata ApI che. 4 kaumArikA khaMDanA 31me adhyAya kArtikasvAmi tArakAsUranA nagara prati gamananA varNana che. kArtikasvAmi pitAnuM sainya laIne Ave che ane uttara kinAre te tAmraprakArane Azraya karI rahe che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. bhASAnA jenarAsAomAM tathA gujarAtI keTalAka padya graMthamAM jovAmAM Ave che. khaMbhAtanuM A nAma bahu ja prasiddha che. evaM sanyasameopeta uttaraM taTagAgataH tAmrapAkAra mAzritya tasthau tryaMbakanaMdanaH // 28 // tyAMthI te tArakAsUranA tArakapuranI uttama riddhi joIne Azcarya pAme che. sa tArakapura syApi pazyanRddhimanuttamAm // visiSmiye mahAsenaH prazazaMsa tapeo'syaca // 29 // uparanA pahelA leka parathI jaNAya che temAM tAtrAmAM sthaLa jaNAvyuM che te traMbAvaTI jene kahevAmAM Ave che te kema na hoya! graMbAvaTInuM mULa nAma tAmraprAkAra hevuM joIe. kArtikasvAmi tArakAsUranA tArakapuranAM vakhANa kare che te jotAM te sthaLa bIjuM hovuM joIe. paNa 21 mA adhyAyamAM jaNAvyuM che ke - tato devAn puraskRtya pazupAla: pazUniva // daityendro rathamAsthAya jagAma sahito'suraiH // 218 // mahI sAgara kUlarathaM tArakaH sa puraM balI // yojanadvAdazyAmaM tAmraprAkArazobhitam // 219 // devone AgaLa karIne jema pazupALa pazuone hAMke tema te daityendra (tArakAsura) rathamAM besIne te dAnavo sahita gayo. te baLavAna tArakAsura mahIsAgaranA kinArA upara AveluM bAra ejananA vistAravALuM 'tAjha prAkAra zobhita evA nagaramAM gayo. prAsAdairSahubhiH kaNaM divyAzcaryApa zobhitam // yatra zadvAstrayo naiva jayate cAnizaM pure // 220 // gItaghoSazca vyAghoSo bhujyatAM viSayArittvati // tatpravizya puraM rAjA jagAma svakamAlayam // 221 // jemAM bahu prakAranA mahele hatA; je nagara divya A thI zobhatuM hatuM. jyAM gItaSa, vyASa, ane tame viSayane bhegA evA traNa prakAranA zabda thayA karatA hatA te nagaramAM praveza karI te rAjA pitAnA mahelamAM gaye. uparanI hakIkta uparathI spaSTa samajAya che mahIsAgara kinArA upara 'tAmrapAkAra" zahera AveluM che ane teja graMbAvaTI. tenA upara kArtikasvAmie vijaya meLavela. ane tyAra pachI taMbhatIrtha thaeluM. eTale staMbhatIrthanAma pUrva traMbAvaTI nAma he vuM joIe. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stambhatI . 5 traMbAvaTI nagarane tAMbAnA kATa hatA ane te uparathI A nAma paDayuM che ema vArtA che. e vArtA A prakAre che-- eka vakhata iMdra rAjAnI sabhAmAM apsarAe nAca karatI hatI. apsarAenA nRtya vagerethI surecana nAmanA eka zradhA temanA upara me!ha utpanna thayA. iMdre tenA A duSTa kArya mATe dhikkAra karyo ane tene zApa ApyA ke A nIca karma khAtara tuM mRtyu leAkamAM gadheDAnI ceAnimAM janmIza. sureocana zApa maLavAthI ghaNuM AkR da karavA lAgyA ane zApamAMthI mukta thavA iMdrane vinavavA lAgyA. iMdra tenI vinaMtIthI tene kRpA karI jaNAvyuM ke tAre bAra varSa gabhayeAnimAM vAsa karavA paDaze, paraMtu tuM jyAre icchA karIza tyAre tArUM mULa svarUpa pragaTa thai zakaze. tArUM lagna satyavarmAnI putrI sAthe thaze ane tenAthI vikrama nAme putra thaze. tenA mukhanAM darzana karIza eTale tuM sadAne mATe zApathI mukta thaIza. te gaMdharva svargathI bhraSTa thai mRtyu lokamAM gadheDAnI jAtimAM janmyA, ane bhaTakavA lAgyA. te keTaleka kALe ahIM AvI caDhayA. A gAmamAM kamaTha nAmanA kuMbhArane tyAM ghaNAM gadheDAM hatAM tenA bhegA te gadheDA rahevA lAgyA. divasa jatAM kamaThanI sthiti bagaDavAthI tene saghaLAM gadheDAM vecI nAkhavA paDayAM. mAtra teNe pelA nUtana gadheDAne rahevA dIdhA. eka divasa rAtre te gardabha bUma pADIne kuMbhArane kahevA lAgyA ke 'ahIMnA satyavarmA rAjAnI suMdara kanyAne tuM mArI strI karI Apa. ' kuMbhAre A bhASaNa sAMbhaLyuM, jarA Azcarya pAmyA. te khInyA ke AvuM vacana rAjAne kAne jaze te mArI durdazA thaze, te uparathI pAte gAma cheADI jAya che. A vAta rAjAne kAne jAya che. rAjA prathama te! jarA Azcarya pAme che paNa vicAra kare che ke e koI daivI zaktivALA hAvA joie. rAjA kuMbhArane tyAM AvI te gadheDAnI hakIkta sAMbhaLe che, ane sAMbhaLyA pachI rAjA tene eka zarata kabula karAve che ke A gAmane eka rAtamAM tAmramaya banAvI dauM teA mArI putrI tane paraNAuM. gadheDAnA rUpamAM rahelA gadhave te vAta kabula karI ane eka rAtamAM nagarane tAMbAnA keTa vagere banAvI dIdhuM. tyArathI tene tra khAvaTI kahevA lAgyA. rAjAe peAtAnI kanyA tene ApI. pachI TrAniMdAthI DarIne te kuMbhAra peAtAnA gadheDAne tathA rAjakanyAne laI paradeza jate rahyo. pachI eka divasa rAte rAjakanyAnI vinavaNIthI te gaMdhave peAtAnuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa, asala svarUpa karyuM, ane te rAjakanyAnI manokAmanA pUrNa karI. tenAthI je putra thaye te vikrama. tenuM mukha joI sucana gaMdha svargamAM jato rahyo. traMbAvaTI nAma mATe bAdazAha jahAMgIra jaNAve che ke pUrve caMbakakumAra nAmane A zaherane rAjA hato ane tenA nAma uparathI A zaheranuM nAma traMbAvaTI paDyuM. vaLI I. sa. nI pAMcamI zatAbdImAM TelemIe ke para sITI eTale tAMbAnuM nagara kahyuM che.? khaMbhAvatI. khaMbhAtanuM trIjuM nAma khaMbhAvatI kahevAya che. A nAma jaina rAsAomAM vaparAyuM che nAma viSe evuM che ke traMbAvaTIne rAjA abhayakumAra tenI kuladevInI mUrtinA stathI bace. tethI te stabsanA mAnamAM te staSNane zahera vacce repIne navuM zahera vasAvyuM ane tenuM nAma khaMbhAvatI(stambhAvatI) pADayuM. zulkI rAjAonA vaMzanI devI stakSedharI hatI. ane zukI rAjAonuM rAjya kheDAmAM hatuM. A uparathI anumAna thAya che ke zuddhIka ane zulkI e ekaja rAjA hovo joIe. ane rASTrakuTonI kuLadevI staSNezvarI haze ane teonuM rAjya kheDAmAM hovAthI temane athavA temanA vaMzane amala khaMbhAta para haze. jema keTalAka dezonAM nAma uparathI rAmanA nAma paDayAM che tevI rIte khaMbhAvatI gAma uparathI khaMbhAvatI rAganuM nAma paDyuM che eTale te uparathI jaNAya che ke khaMbhAvatI nAma prasiddha hovuM joIe. 1 tujhake jahAMgIrI 2 "buddhiprakAza' sane 1914 aMka 2 je. 3 esIyATIka rIsarca vai. 9 pR. 117 4 buddhiprakAza sane 1914nA julAIne aMkamAM sva. cImanalAla dalAlane lekha juo. 5 gAmaThI zALAomAM sarasvatInI kavitA belAvatA hatA ane temAM nIcenI paMktio bolAtI hatI. "khodatAM khodatAM AvuM gAma, bhale pADIyuM khabhAta nAma. khaMbhAvatI mAM aMbAvatI. ubhe cauTe sarasvatI." kavi zAmaLa paNa khaMbhAtanuM nAma khaMbhAvatI jaNAve che bakA.bhA. 2 pR. 443 ahabalanA saMgIta pArijAtamAM khaMbhAvatI evuM nAma che. ramAtI vInAyata karI kRta paivata saMgIta pArijAta 398 karI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMbhatIrtha. khaMbhAta-kee. khaMbhAta A nAma paheluM musalamAna ItihAsakAronA graMthamAM jaDe che. khaMbhAta zabdanI utpattithI je siddha thayuM che te parathI jaNAya che ke stanma zabdane khaMbha zabda thaI tenuM khaMbhAta athavA khaMbhAyata nAma thayuM che. keTalAka dastAvejomAM khAsa karIne akabara, jahAMgIra vagere megala rAjAonA samayamAM khaMbhAyata zabda vaparAto hatA, ane haju paNa keTalAka AvI rIte lakhe che. mArkopolo (I. sa. 1290) kambAyata nAma Ape che. sattaramA saikAnA keTalAka tene kembayA nAma Ape che. paNa yuropiyana lekee temAM sudhAro karIne tene kee nAma ApyuM che. gaMbhUna. gujarAtanA prAcIna itihAsamAM jaNAvyuM che ke "zeviMda"3 je nAmanA rAjAnI sAme thanAra rAjAomAM staMbhana rAjA hato. khaMbhAtanuM junuM nAma gaMbhUta badalAIne stablatIrtha thayuM hatuM te uparathI ema lAge che ke A stanma rAjAne khaMbhAta sAthe kaMI saMbaMdha haze. goviMda trIjAno samaya I. sa. 800-808 gAyanI vA gajani. gAyanI vA gajani e khaMbhAtanuM prAcIna nAma che. A prakAre karnala TeDa sAheba jaNAve che.* judA judA nAma. pasaM. 1556 mAM paMcadaMDa catuSpadImAM ApelAM nAma tuM vaLatU sAsu bhaNuI, suNi na jamAI kAma, nayara kha bhAita jANaje, jehanAM chaI paMca nAma, bAvatI vakhANII bhagavatI abhirAma, lIlAvatI lIlA karI, amarAvatI tasu nAma kavi SabhadAsa (saM. 1768) khaMbhAtanA te nIce pramANe gaNAve che. isu anupama gAma, jehanAM bahu che nAma, traMbAvatI piNa kahIe, khaMbhanagara piNa lahie-6 1 gujarAta sarvasaMgraha 5 457 2 "buddhiprakAza" 1914 julAI goviMdabhAI hAthIbhAI kRta gujarAtane prA. A pR 130 4 karnala ToDa sA kRta rAjasthAna bhA. 1 pU. bIjAnI TIpamAM 5 "buddhiprakAza" sane 1932 mArca pR 62 6 bharata bAhubalirAsa. A. kA. ma. ma 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa, bhagavatI piNa haya, nagara lIlAvatI hoya, karNAvatI piNa jANuM, gaDha gaDha maMdira vakhANuM -7 zrI zIlavijaya pitAnI tIrthamALAmAM khaMbhAtanAM nAma nIce mujaba gaNAve che. teoe vi. saM. 1721 thI 1738 sudhImAM cAre dizAnI jAtrA karI hatI. A jatie yuga pramANe nAma darzAvyA che. pahele yuge hAI ratnAvatI, bIje kahIe kanakAvatI, traMbAvaTI trIje mAMhI hAya, cothe khaMbhanayara vaLI heya. gujarAtanA prasiddha kavi zAmaLabhATe khaMbhAtanAM nAma A pramANe gaNAvyAM che, te saM. 160 mAM vidyamAna hatA. traMbAvaTI nagarI guNa gAma, nirmaLa cAra tenA che nAma, kanakAvatI ane rUpavatI, trIjuM nAma te trabAvaTI, khaMbhAvatI cihyuM che nAma, Ada lemI devasthAnaka ThAma. upara jaNAvelA khaMbhAtanA nAma pikI gaMbhUta ane gAyanI ghaNe sthaLe vaparAyalA jaNAtAM nathI. paMcadaMDa catuSpapadImAM jaNAvelA tathA kavi RSabhadAsa, zIlavijaya ane kavi zAmaLabhaTe gaNavelAM nAma paikI traMbAvaTI ane khaMbhanagara ke khaMbhAvatI traNee gaNAvyuM che eTale te nAma bahu pracalita ane sarvamAnya jaNAya che. bAkI rahelAM nAme mAM bhagavatI nAma pahelA ane bIjAmAM maLatuM Ave che ane kanakAvatI nAma bIjA ane trIjAmAM maLatuM Ave che. chellA traNe kavio ekaja sekAnA hovA chatAM bhinna bhinna nAme vAparyA che. eTale traMbAvaTI ane khaMbhanagara sivAyanA nAme karNopakarNa cAlatAM AvelAM hoya ane tethI judA judA kavioe vAparyA heya e saMbhavita che. keI dastAveja ke lekhita purAvA maLatuM nathI. mATe amlatIrtha ane graMbAvaTI, khaMbhanagara eja nAme vadhAre pramANa gaNI zakAya. graMthomAM khaMbhAtanA nAme ane joDaNI A rIte vaparAyelA maLe che-stablatIrtha, stanmana, stanmanapura, stablatIrthapura, khaMbhanayari, (paMbha) khaMbhanayara, khaMbhanagara, khaMbhAvatI, khaMbhAti, khaMbhAti, khaMbha, traMbAvatI, thaMbha, thaMbhatIratha, thaMbhana, thaMbhaNuMu, thaMbhanapura, khaMbhAta, khaMbhAyata, khaMbAta, aMgrejImAM kee 1 prAcIna tIrthamALA bhA. 1 le. 2 bu. kA. da. bhA. 2 pR. 443 bhadrAbhAmInI vArtA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI staMbhana pArzvanAthanA itihAsa. 2 zrI rataMbhana pArzvanAthanA itihAsa. nagara traMbAvatI jeNi bahu dhanavatI jayati jihAM thApaNA pAsa nAhA." (jina puNya pra. rAsa sa. 1943) khaMbhAta zaheramAM aneka jina devAlayeA che. temAM keTalAka devAlaye lAMcarAvALAM che. je je pratimAo bhoMyarAmAM che te ghaNI bhavya manehara che. pratimAjInAM darzana karatAM tarataja dhArmika bhAvanAe ApoApa pragaTa thAya che; eTaluMja nahi paNa AvI vizALa pratimAe jotAM mANasa kSaNabhara thaMbhI jAya che. bhoMyarAe sivAyanAM je je daherAM che te paNa bahu vizALa ane suramya che. khAravADAmAM saMvata 1984 nI sAlamAM je pratimAnI nUtana bhavya caityamAM pratiSThA karavAmAM AvI hatI te staMbhana pArzvanAthanA prAcIna itihAsa ghaNA jaina graMthAmAM ApavAmAM AvyA che tathA ghaNA jaina kavioe temanI stuti gAi che. zrI staMbhana pArzvanAthanI nilamanI pratimA ghaNI prAcIna che. tene bharAvyAM ghaNAM varSo thai gayAM che. gata cevIsanA selamA paramAtmA prabhu neminAthanA zAsanamAM 2222 varSanA kALakSepa thayA bAda ASADhI nAmanA dharmavIre AtmakalyANa mATe A divya pratimAM bharAvyAM hatAM. pote te pratimAnI humezAM bhaktibhAvathI ArAdhanA karatA jethI te ghaNA samRddhivAna thayA. siddha nAgArjuna ane pArzvanAtha. vikramanI pahelI sadImAM ane paiThaNanA rAjA zalivAhananA vakhatamAM pAdaliptAcArya ranAme mahAna AcArya hatA. te aneka 1 tI ka95mAM 54 me, kalpa, upadeza saRtikAmAM zrI staMbhatIrtha prabaMdha pR 113 sa. 1761 mAM vaDhavANamAM merUtuMgAcArye racelA prabaMdha ciMtAmaNimAM zrI staMbhanaka tIrtha prabaMdha pR 315, saMvata 1651 mAM kuzaLalAbhe zrI staMbhanaka pArzvanAtha' stavana racyuM te A, kA. ma. mau. cha pR. 191 mAM prasiddha vagere. 2 pAdaliptAcAryanI utpatti viSe prabaMdha ciMtAmaNi' mAM zAlivAhana prabaMdhamAM aMtaryaMta pR45 mAM ApyA che. tathA prabhAvaka caritramAM che. vaLI vadhu jANavA mATe 'jainayuga' mAsika pu 369 mAM Avela pAdaliptasUriSkRta nirvANa kAlikA " * Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 3 jI. aMka 10 pR. nA lekha jue Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa, prakAranI maMtra vidyAmAM kuzaLa hatA; eTaluM ja nahi paNa temanAmAM evI zakti hatI ke svapage keTalAka prakAranI auSadhionuM lepana karIne tenA baLathI AkAza mAge gamana karI aSTApada vagere tIrthonAM haMmezAM darzana karI AvatA hatA. A prakAranI temanI kIrti sAMbhaLIne nAgArjuna nAme mahAgI te vidyA zikhavA temanA ziSya thayA. AkAzagamana vidyA zikhavAnA daDha nizcayane vaLagI rahI eka divasa lAga joIne aSTApada vagere tIrthonAM darzana karIne pAchA svasthAnamAM AvelA pAdaliptAcAryanA pAdaprakSAlana mATe ghaNA ziSyo chatAM nAga na prathama guru samakSa AvI ubhA ane jhaTapaTa gurunA paga dhoI caraNedika paraThavatI vakhata lAga joI gurunI najara cUkavI ekAntamAM jaI te caraNodakano svAda tathA vAsa laI je. pachI svabuddhithI A lepamAM samAyelI ekane sAta prakAranI auSadhio zodhI kahADI. pachI teno lepa karI pitAne page paDIne gurunI mAphaka uDavAne AraMbha karyo, gurugamya rahasya maLyA vagara nAgArjuna sahejasAja uDyA to kharA, paNa pAchA pRthvI para paDyA. pAchA pote TaTAra thaI kukaDA mAphaka uDAuDa karavA mAMDayuM paNa AkAzamAM javAyaja zAnuM ? pharI pAchI auSadhionuM zedhana karI lepa cepaDI uDayA paNa uMce javAyuM nahi ane kaMTakavALI jagAmAM paDyA jethI ghaNuM ujharaDA AvI lehI nIkaLyuM. pAdalitAcAryane khabara paDatAM te AvyA, ane nAgArjunanI AvI sthiti kema thaI te hakIkta pUchI. nAgArjune zaramidA mukhe potAnI saghaLI hakIkta kahI. keTalAka samaya gayA bAda eka divasa pAdaliptAcArya AnaMdamAM beThA hatA tyAre teNe prasanna vadana karI guru pAse jaI pUchayuM ke "mahArAja keTIvedhI rasasiddhi thavAne upAya kRpA karIne mane kahe." ziSyane abhilASa jANI gurue kahyuM ke he "nAgArjuna! mArI marajI virUddha tAre ati Agraha che te joI e vidyA viSe tane kahevAnI mane pharaja paDe che. mATe sAMbhaLa mahA pratApazALI zrI pArzvanAtha mahArAjanI daSTi samIpa sarve sulakSaNa sahita mahAsati padminI strI, divya auSadhinA rasathI zuddha karelA pArAnuM khalamAM mardana kare che tethI keTIdhI rasa utpanna thAya. A vacana sAMbhaLI nAgArjuna pUrve kahelI vastuo meLavavAnA praya-namAM sAvadha thayo, nAgArjune prathama potAnA vAsukI nAga nAmanA pitAnI ArAdhanA karI. temane pUchyuM ke he pitAjI! mahA pratApazALI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI staMbhana pArzvanAthane itihAsa. 11 zrI pArzvanAthajI mahArAjanI pratimA karyAMthI prApta thaze ? vAsukI nAge (nIce pramANenI kAMtipura nagaramAM pratimA che tyAM sudhInI hakIkata kahI ) kAMtipura nagaramAM e pratimAM che ema jaNALyu. 2'asala dvArakAmAM samudravijaya nAmanA rAjAe zrI neminAtha tirthaMkaranA mukhathI mahA pratApazALI zrI pArzvanAthajI mahArAjanI pratimAnuM varNana sAMbhaLI pAtAnA karAvelA anupama ratnajaDita prAsAdamAM te sthApana karelI hatI. te dvArakA jaLamaya thavAthI samudramAM te pratimA buDelI hatI. kALAntare evA banAva anyA ke kAntipuramAM rahenAra dhanapati nAmanA eka zeThanuM vahANa vyApArAthe samudra mArge AvatAM te sthaLa AgaLa aTakI paDayuM. varSA RtunI zarUAta hAvAthI paLe paLe vijachInA thatA camakArA, vAdaLAmAM thatI megha garjanA, jorathI pavananu kuMkAvuM, tathA samudramAM pracaMDa meAjAnu uchaLavuM ane AvA bhayaMkara samaye aMdhakAramAM vahANunuM samudramAM aTakI javuM vagere akathya bhayabhIta anAvAthI dhanapati zeTha digmuDha jevA anI gayA. paNa devakRpAe pAchA zuddhimAM AvI vahANu aTakI paDavAnA kAraNanI zeAdha karAvavA lAgyA. aMte mahAkapTe mAlama paDayuM ke jaLamaye zrI pArzvanAthajI mahArAjanI pratimA che. paNa devatAnI icchA jANyA vagara sthAna bhraSTa karavAthI sukhanA jIva du:khamAM AvI paDe che. tethI zeThe sthAna bhraSTa karavAmAM zrI pArzvanAthajInI prasannatA jANavAne mATe manamAM vicAra karyo ke sutaranA tArathI jo mUrti ucakAi bahAra Ave te sthAna bhraSTa karavAmAM emanI icchA che ema samajavu A vicAranI mana upara asara thavAthI teja vakhate a Mta:karaNa pUrvaka stuti karI. sutaranA sAta tAMtaNA ekaThA 1 tyAre teNe kahyuM ke A sthaLe traNa pratimAo rahelI che. te kaDhAvIne tuM lai jA. neze te pratimAo kaDhAvI ane sAthe lIdhI. temAMnI eka cArUpa gAmamAM, bIjI pATaNamAM AmalInA jhAMDa nIce aSTi neminA maMdiramAM ane trIjI seDhI nadInA kAMThe AvelA staMbhanaka gAmamAM ema traNa sthaLe padharAvI (prA. je. le. saM. bhA. 2 je pR. 122) 2 prabaMdha ciMtAmaNimAMthI. 3 'prabhAvaka caritra' nA abhayadevasUri prabaMdhamAM (178142 ) varNana che ke dhananAM vahANu samudramAM aTakayAM tyAre zrAvake devatAnI stuti karI. ' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. karI tenAthI zrI pArzvanAthajInI pratimAne jaLa bahAra kADhI te vakhate devakRpAe te mUrtinA adhiSThAtAne abhiprAya mAlama paDavAthI te zeThe svajanmabhUmi kAMtipuramAM ati kharace kArIgarIthI bharapura evuM mahA devAlaya baMdhAvI moTI dhAmadhumathI zrI pArzvanAthanI sthApanA karI. | nAgArjuna bhegI kapaTI sevaka thaI kAMtipuramAM jaI keTaleka kALa rahI pUjArIne vizvAsa meLavI eka rAtre te mahAtejasvI pratimAne addhara upADI cAlatA thayA; ane zeDhI nadIne kAMThe nirbhaya sthAna kholI tyAM nivAsa karyo. . zrI pArzvanAthajI mahArAjanI pratimA grahaNa karI lAvavAmAM nAgArjuna phateha pAmyA paNa eTalAmAM pate ema na hatuM. hajI pavinI strI maLyA vagara keTavedhI rasasiddha karavAnuM kAma thaI zakyuM nahatuM, mATe tenI zodhamAM nIkaLyA. ghaNuM zedhane aMte temane khabara maLI ke patiSThAnapura (paiThaNa) nA rAjA zAlivAhanI rajhI caMdralekhA. padhinI strI che. eTale nAgArjuna rAjAne tyAM nekara rahyA ane keTaleka divase lAga joI eka rAtre nAgAjIne rANuM caMdralekhAnuM haraNa karyuM. addhara uMcakI AkAza mA zeDhI nadIne kAMThe AvyA. rANuM bhayabhIta thaI. paraMtu tene kharekharI hakIkata samajAvI ane A hakIkata keIne jANa na karavAnI dhamakI ApI. A pramANe te rANIne tyAM lAve ane divasa thatAM agAu rAjagRhamAM mUkI Ave. A pramANe keTalAka divasa sudhI e rAjarANunA hAthe nArgone koTIvedhI rasa siddha karavAne pArAnuM staMbhana karyuM. te jagA Aja staMbhanakapura nAmathI oLakhAya che. abhayadevasUri ane zrI pArzvanAtha. mahA prabhAvika pArzvanAthanI pratimA seDhI nadIne kAMThe khAkharAnA vanamAM mukhya mAtra dekhAya ema pRthvImAM samAyelI hatI. keTalAka samaya vyatIta thayA pachI mahAna AcArya abhayadevasUri pharatA pharatA gujarAtamAM AvyA. (e AcArya saM. 1118 mAM janmyA hatA (?) ane saMvata 1167 mAM kALa dharma pAmyA.) atyAra sudhI be aMga para TIkA thayelI hatI ane bAkInA nava aMga para TIkA karavAnuM bAkI hatuM. eka vakhate madhyarAtrIe zAsanadevI pragaTa thaI temane e saMbaMdhI hakIkta kahI. sUrijI jarA guMcAvAyA. zAsanadevIe temane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI staMbhana pArzvanAthanA maMtihAsa. 13 gucavAyalA sutaranAM nava kAkaDAM ApyA. sUrijIe te ukelyAM; AthI zAsanadevI prasanna thayAM ane temane nava aMganI TIkA karavAnuM kahyuM cha mAsa sudhI AMkhela vrata karI mahA kaThaNa prayoga vaDe nava ganI TIkA karI. A prasaMge zarIramAM roga utpanna thayA hatA. tenAthI te bahu herAna thatA hatA te roga maTADavAne pAtALavAsI dharaNedradeve dheALA sarpanuM rUpa dhAraNa karI temanI pAse AvI jIbha vaDe zarIra cATI rogamukta karyo. pachI temanA upadezathI sa` saMghane ekaThA karI je jagAe vanamAM pArzvanAthanI pratimA hatI tyAM gayA. te pratimA upara eka gAya AvI potAnuM dUdha varasatI hatI. e eMdhANIvALI jagAe abhayadevasUri gayA ane nIce pramANenuM ' jyatihu~caNu ' nAme atrIsa gAthAnuM sneAtra karI zrI pArzvanAthanI pratimA pragaTa karI. devatAnI AjJAthI e gAthA gupta rahI. saMghamAM jayajayakAra thaI rahyo. 1 - jayatihuyaNa varakappa rukakha jayajiNa dhannaMtari / jayatihuyaNa kallANa kosa duriyakkari kesari // tihuyaNa jaNa avilaMghiyANa muktaya sAmiya / kusu suhAI jiNesa ! pAsa thaMbhaNayapuraThThiya // 1 // " he tribhuvanaviSe zraSTha kalpavRkSa! jayapAme; dhanavaMtarI rUpijana jayavaMtA raheA. tribhuvananA kalyANanA keza bhaMDAra, durita rUpI hAthIne kesarI-siMha evAnI jaya hA! jenI AjJA tribhuvananA leAkeAe ullaMghI nathI evA, traNa bhuvananA svAmI sthaMbhanaka nagaramAM rahelA pArzva jinezvara ! sukhI karA--amAne sukhI karI. ' zrI rataMbhana pArzvanAthanuM zrI staMbhanatIrtha (khaMbhAta) mAM padhAravuM, upara jaNAvelA staMbhanakapura ke jene hAla thAMbhaNA kahe che ane je kheDA jillAnA ANuMda tAlukAnA umareTha gAmanI pAse zeDhI nadInA kAMThe Avelu che. tyAM zrI pArzvanAtha ghaNA vakhata rahyA. keTalAka vidvAne staMbhanaka' ane 'sta bhatIrtha ane ekaja 6 , 1 vIra saM. 1590 vi. sa. 1120 mAM zrI navAMga sUtronI TIkA banAvI hatI. zrI abhayadevasUri kapaDavaMjamAM vi saM. 1167 mAM kALa karIte ' gacchamataprabaMdha' jI praNita pR. 235 devaloka gayA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 khaMbhAtanA prAcIna jaina itihAsa. (khaMbhAta) samaje che te bhUla che. A mUrtine pAchaLathI 'staMbhanaka' mAMthI staMbhatIrthaM lAvyA tethI te vAta ghATALA utpanna kare che. vartamAnamAM staMbhanaka pArzvanAtha khaMbhAtamAM che. merUtuMgasUrie+ vi. sa. 1413 mAM huM phktamanAyati" nAmanA eka graMtha banAvyo che ke je phakta pATaNanA eka bhaMDAramAM apUrNa rUpe vidyamAna che. temAM jaNAvyuM che ke saM. rU18 varSe nathI zrI samatIrtha samAyAr--sa. 1368 mAM A staMbhanaka pArzvanAthanuM khima sta MbhatIrtha (khaMbhAta)mAM AvyuM che. vastupALanA vakhatamAM (saMvata 1276) A sta Mbhanaka pArzvanAthanI pratimA mULasthAna staMbhanakapuramAMja hatI. ane tyAMja te mahAmaMtrIye maMdira khaMdhAvyuM hatuM. re 3 jaina tIrtha kSetra-khaMbhAta. "tha bhaNu tIratha mahImA ghaNuM, bhAve bhavikA bhakate suSNeA " ( prA. tI. mALA. ) jyAM AgaLa aneka prabhAvazALI pratimAo che. jyAM mahAlle maheAlle sumanAhara devaprasAde che; jyAM prativarSa AcAya, sAdhu, sAdhvIe padhAratAM ahiMsA, dayA, paropakAra ane dharmanAM aneka kArya thatAM; evI pavitra bhUminA sthAna khaMbhAtane tIrthakSetra tarIke gaNavAmAM AvyuM che, staMbhanapArzvanAtha jene kavioe ' thaMbhaNa ' pArzvanAtha " nAmathI varNavyA che teja A jaina tIrtha kSetranA adhISTa devatA che. e devanA mahimAvaMta itihAsa judA prakaraNamAM ApavAmAM AvyeA che. 6 1 vidvAna paMDita jinavijayajI peAtAnA prA. je le. bhAr jAmAM pR. 71 nIce TIpa ApI che. ma0 zrI tejapAlenaca zatruMjayArbudAcala prabhRti mahAta rtheSu zrImadaNahilapura, bhRgupura stambhanakapura stambhatIrtha darbhavatI dhavalakka pramukha nagareSu tathA anya samasta sthAneSvapi koTizo'bhinava, dharmasthAnAni prabhUta jIrNoddhArAzca AritA: giranAra prazasti. prA. je. le. sa. bhA. 2 jo pR. 54 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthakSetra-khaMbhAta. 15 saM. 1368mAM zrI staMbhanapArzvanAthanI pavitra pratimAjItaMbhanatIrthamAM padhAryA tyArathI taMbhatIrtha vizeSa tIrthakSetra tarIke varNavyuM che, te agAunI hakIkta upalabdha thaI zakI nathI. vi. saM. 1334 mAM racAyela "prabhAvaka caritra" lakhe che ke - tRtIyAstaMbhanagrAme seTikA taTinI taTe / natA hataMmanAmAncestana prA niriAta. | 145 ' ' (amadevasUri prabaMdha) (vizvakarmAe nirmita traNa mUrtimAMnI) trIjI seTikA (zeDhI) nadInA taTa upara staMbhana grAmamAM che. tyAra pachI teNe (nAgArjune) staMbhanaka nAme gAma vasAvyuM. vi. saM. 1361 mAM racAyelA "prarvaciMtAmaLi" mAM merUtuMga jaNAve che ke | kIrijAtaTe tava vicahya...tra sarasa: pataMmita ratatra ramanAmidhA zrI pArzvanAma tathA seDhI nadInA taTe teja (pArzvanAtha mUrtine) mUkIne jyAM te rasa (pAro) baMdhAye tyAM ramanA nAme zrI pArzvanAthanuM tIrtha thayuM. e siddharasane lAbha nAgArjuna laI na zakyA ane te pArzvanAthanI divyamUrti kAle karI bhUmigata thaI kevaLa vadana mAtra bahAra rahI ane zatake paryata e camatkArI biba apUjita rahyuM. ane tene joDAyeluM nagara paNa aprasiddha thaI gayuM. navRttivAra abhayadevasUri (vi. saM. 1088-1135?) rogathI pIDIta thatA hatA. temAMthI e mUrtinA prabhAvathI mukata thayA. temaNe e mUrti zodhI kADhI tenI pratiSThA karI (saM. 1111) A pavitra "staMbhana pArzvanAtha khaMbhAtamAM AvyA pachI temanI yAtrA karavA hajAre dhanADhaye, yAtrALuo, sAdhuo, sAdhvIo AvatAM temaNe A tIrthabhUminI tathA zrI pArzvanAthanI ghaNuM gAthAo gAI che. vi. saM. 149 mAM vidyamAna paMDita meghe "tIrthamAlA" racI che. temAM te gAya che ke "khaMbhanayara tiratha hi bhaNau, sakaLa sAmizrI chaI thAMbhaNau, dhaNadAtaNAM parahuNa je hutA, samudramAhi rAkhiyAM buDatAM. 8 dhaNadatta saha sapanaMtara lahaI, sAsaNataNuM devi Ima kahaI, trevIsamau deva mAni dhare kula khemi parahaNa jAI dhare. 9 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. maMgalara hu taka sAMcariuM, khaMbhanayara pAraI phiriyAM, pUjyA sakala sAmi thaMbhaNa, ajI mane ratha chaImani ghaNu" 10 (prA. tI. bhA. 1 lo pR 48) vi. saM. 1967 mAM zrI zAMtikuzale geDI pArzvanAtha stavana" racyuM che temAM te kahe che ke- "thaMbhaNapAsa thaMbhAvatI] nA keDe tuM vRta kalola, sarasaphaNe naI sAMmale, pAsa paragaTa he tuM kuMkumala" 7 (prA. tI. bhA. 1 le pR. 198) vi. saM. 1721 mAM khaMbhAtanI yAtrA karanAra upAdhyAya meghavijaya "zrI pArzvanAtha nAma mAlA" mAM dazArva che ke- "jinavara thaMbhaNapAsa leDaNa cheDaI bhavapAsa" 10 kaMsArI jina e cANasa dhana e.........12 (prA. tI. bhA. 1 le pR. 150) - vi. saM. 1723 thI 38 sudhImAM jaina tIrthonI yAtrA karanAra paMDita zilavijayajI khaMbhAtanI tIrthayAtrAe AvyA hatA. ane temaNe pitAnI tIrthamALAmAM khaMbhAtanuM varNana A pramANe karyuM che. "mahIsAgara utarIe pAra, AvyA traMbAvaTI majhAra, thaMbhaNa tIratha mahImAM ghaNe, bhAve bhavikA bhakate suNo. vahANa thaMbhyA sAgara madhya sAgaradatta zeTha tihAM laL, kuzaLe AvyA mahatsava karI, thaMbhaNu pAsajI nAme dharI. prabhujI pAmyA puNya saMga, abhayadevane TALyo re, ghaNAM varSa vaLI bhUtaLe rahI, kSIra jharyAthI pragaTa thaI." (prA. tI. bhA. 1 le pR. 122) vi. saM. 1750mAM khaMbhAtanI yAtrA karanAra zrI bhAgyavijaya pitAnI tIrthamALAmAM kartha che ke saghaLe gAme jUhArIye, duSa vAriyere, pUjI prabhujInA pAya dehare ne deharAsare biMba pare, vaMdu khaMbhAyata Aya, thaMbhaNupAsa jUhArI cittadhArIye re kaMsArIpAsa nAma." (prA. tI. bhA. 1 lo pR. 97) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sthabhana pArzvanAtha jinAlaya-khAravADA. zrI mahAvIra pra. vaka sa, muMbaI, 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI staMbhana pArzvanAthane itihAsa. vi. sa'. 1886mAM paMDita ratnakuzale pArzvanAtha saMkhyAstavana' racyuM che. temAM te jaNAve che ke-- 66 6 z'bhaNapAsa jijJesara sAcu suratar re aDaviDa AdhAra bhIDabhaMjana pAsa bhIDabhajana jina namA re TAle roga pracAra- ' ( prA. tI. bhA. 1 leA pU. 169 ) ' sattaramA zatakanA khaMbhAtanA mahAkavi RSabhadAsa zrI hIravijayasUri rAsamAM jaNAve che ke pote ATha yAtrA karI. yAtrAnA sthaLe gaNAvatAM temAM 8 khaMbhanagara ' ne paNa gaNAvyuM che. sa. 1701 mAM matisAgare khaMbhAtanta tIrthamALA banAvI che. munijJAnavijace peAtAnA " jaina tIrthonA ItihAsa' mAM khaMbhAtane jainatIrtha tarIke gaNyuM che ane zrIsta Mbhana pArzvanAthanA Tuka hevAla jaNAvyeA che. vidyAsAgara nyAyarana mahArAja zAMtivijayajI pAtAnA racelA "ktiAkha jaina tIrtha gAIDa " nAmanA hiMdI pustakamAM kahe che kera " humane khaMbhAta zahera dekhA hai, yAtrIcAMkA Thaharane ke lIye dharmazAlA banI huI hai, kAI takalIpha na heAgI. jaina zvetAMmara zrAvakeAkI AkhAdI era kaI baDekhaDe jaina maMdira yahAM para meLUda hai. jisame sthaMbhana pArzvanAthajIkA maMdira nAmI hai, munijanA ke lIye makAna-era jaina pustakAlaya yahAM adbhuta aDA hai, x x lakaDI aura pattharakA kAma yahAMkA mulkA me mazahUra hai.-" vagere. ,, x x 17 A pramANe khaMbhAta jainAnuM prasiddha tIrthakSetra hAvAthI vartamAna kALamAM hiMdustAnanI musAphIe-yAtrA nimitte nIkaLatI speziyala Trena paikI khAsa jaina yAtrALuo mATe nIkaLelI eka speziala Trena savata 1993-94mAM khaMbhAta AvelI. khaMbhAtanA jaina bhAIoe te yAtrALue pratye sArA gRhastha dharma bajAvelA ane khaMbhAtanA prAcIna gauravamAM sArI abhivRddhi karI hatI. | pR. 44. 2 te sane 1891 mAM khaMbhAta AvelA hatA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 khaMbhAtano prAcIna jaina itihAsa. khaMbhAta citya paripATI. khaMbhanayari jinabhavana acha6, tihAM citya pravADe" . (DuMgara racita ce. 5.) prAcInakALamAM khaMbhAtamAM keTalA jena ca haze te jANavA puratuM sAdhana maLatuM nathI, paraMtu keTalAka kavioe cityaparipATIo racI che, te uparathI tene khyAla Avaze. vikramanA sALamAM saikAmAM khaMbhAtamAM nIcenAM ce hatAM. DuMgara nAme eka zrAvake "khaMbhAyata citya paripATI" lagabhaga semI sadImAM banAvI che te nIce ApI che. sarasati sAmiNi karau pasAu majha e karahADe, khaMbhanayari jinabhavana achaI, tihAM citya pravADe, thaMbhaNapuranau pAsa Asa bhaviyaNa jiNa pUraI, sevaka jana sAdhAra sAra, saMkaTa savi curaI, 1 jasa laMchaNi dharaNiMda iMda pumAvaI sahIa, tihAM mUrati anAdi Adi te kuNahiM na kahIe; udAvasahI triDuM bAri zrI pAsa jiNesara, jimaNui gamaI zrI jIrAulau paNamI paramezvara tridehare zrI AdinAtha vaMdavA jAu, te praNamI zrI munisuvara vIsamuM ArAha, dharama jiNesara dharama kAji dhanavaMta ArAI, AdIsara vaDuAtaNa e gurUA guNa gAI. 3 kelDA vasahI pAsanAha ati uMcaI deharaI, AdijiNesara vaMdIIe thAnaki bhAvaDA haraI suhuDA sAhana AdinAtha manavAMchita desiI thirAvasaI zrI zAMtinAtha saMgha zAMti karesi. 4 1 "jaina yuga" pu. 1, aMka 9 pR. 428 upara TIpamAM jaNAvyuM che ke ratnAkara ga7nA AcArya zrI hemacaMdra (jene pratimA lekha saM. 1429 no maLe che) nA ziSya jinatilakasUrie banAvela caitya paripATI stavanamAM jaNAvyuM che ke khaMbhAti thaMbhaNadhIza deva, jANuM nituM nituM huM karUM seva, sakhi cAlina citra pravADi deva, chatrIsa devalAM vAMdi deva" Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sta`bhana pArzvanAthane tihAsa. rUDu, prathama tItha kara pRthaI pItalamai pAmI, sesaTha taNuI pADai achaI zrI ajitajI svAmI, dhanaI sAhi karAvI ati thAnaka zrI mahAvIra tihAM vasaie navi eTalau phUDavuM, aSTApadi cavIsa jiSNu vIA manei meArai, vaddhamAna jina pekhIyaie, chai jimaNui Ara, apabhaTTisUri ANIue vAma naimi nAhA, AmarAya pratibodhIe mani huu utsAhA. vaDu pAsa hiva pAmIyaie mani mugati tihAMlaI, prathama tIrthaMkara pUie pUie pUnamII devAlaI, pakSIvAli guri thApIue AThama tItha kara, khArUAvADaI paNamIie tihAM zrI sImadhara. bhUjA saMghavI deharaie Adisara jANu, rAhu sa paDyA taNuie zrI pAsa vakhANuM, mallinAtha mani mAharaie ANuMH divAraI, ari ne ima jijJesaraie kUtara te tAraI. bhuhirA mAMhi jaI namuM e gurUe AdinAthA, vIrAjeNesara vInava e asDi hUA sanAthA, nAila gacchi zrIsumatinAtha ahiM sumatija mAga, vIrAdhAnaI AdinAtha tihAM caraNe muhura vasahIa pAsanAha prabha pratyAsArA, kharatara vasahI ajitanAtha sevaka sAdhAre, AliMgavasahI AdinAtha sAmala mana mUti, suratALupuri zrI zAMtinAtha prabhaAzA pUrNa. 10 sAlavIvADaI pAsanAha jina pUjA kIjaI, pIrojapurI zrI sumatinAtha paNa mIla lIjaI, mahammadapura zrI AdinAtha anAdi ArAdhauM, mulepuri zrI zAMtinAtha mahAma trii sAdhu. 11 prathama tIrthaMkara sAlavaie manasuddhi pRSThajaI, bhavIyaNu jiSNu sarvisiddhi vRddha susa evuM kAraNa ai caitya sAtrIsa maneAhara, evara vAlA gaNu pAMca kahI digaMbara. 12 lAgau. pUjAI, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only pa . ha 19 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 khaMbhAtanA prAcIna jaina itihAsa. thAnika aIThA je bhaNuI mati aANi TANuM, pazumyAna kula pAmisi e mana nizce jANu", mana vaMchita phala pUrisie tha'bhaNapura pAse, DuMgara bhaNuI viaNutaNI jihAM puMcaU AsA. 13 uparanI caitya paripATImAM nIcenAM sthaLeAe darzAvelA sthAnamAM tenI sAme darzAvelA devanuM maMdira hatuM. 1 udAvasahI 1 2 kAlhA vasahI 3 thirAvasahI 4 zeDhipADA 5 dhana zAhamRta 6 appabhaTTasUriethI aNuAelA 7 pUnamIi dehare 8 khAravADAmAM 9 mUMjA saMghavIne dere 10 rAjahaMsa paMDayAnI khaDakIe 11 bhoMyarAmAM 12 muhuravasahI 13 kharataravasahI 14 AliMgavasahI 15 suratANu pUrimAM 16 zALavI vADAmAM 17 pIrAja pUramAM 18 mahamada pUrNimAM stha bhaNujI pArzvanAtha zAMtinAtha ajitanAtha prabhu mahAvIra, aSTApadajInuM herU (cAvIsanjIna) neminAtha AdinAtha, padmavAlI (caMdraprabha) sIma dhara Jain Educationa International Adizvara (pAsajIna, mallinAtha ane ariSTanemi) AdinAtha pArzvanAtha ajitanAtha AdinAtha zAMtinAtha pArzvanAtha sumatinAtha AdinAtha 1 vasahi--(jaina dara) je sa'skRta (vasathi) uparathI thayuM che. munijinavijayajI, For Personal and Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sImaMdharasvAmI mAravADA. zrI mahAvIrasvAmI ( mahAlakSmI mAtAnI pALa ) zrI kaMsArI pArzvanAtha khAravADA. zrI sukhasAgara pArzvanAtha pasAravADA. zrI mahAvIra prI. varka sa, dhanajI TrITa, muMbaI 3. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna jaina maMdira. 4--vamAna jaina maMdirA. "nayarI traMAvatI jANui, alakApurI samAna, devabhuvana zAbhai bhalAM, jANuM hai| IMdra vimAna." ( agaDadattarAsa vi. sa. 1985) cekasInI pALa. C 1 zrI vimaLanAthanuM herU --A daherUM lAMbI eTIthI saheja AgaLa jatAM rastA upara Avelu che te zikharabaMdhI che. pahelAM temAM cAmukhajI hatA; paNa hAla temAM keTaleAka pheraphAra karavAmAM AvyA che. ahIM keTalIka pratimAM ghaNIja prAcIna che. 21 2 zrI cintAmaNi pArzvanAtha jInAlayaH--A daherU pattharathI dhAyaluM che. temAM sa. 1205 thI sa. 1573 sudhInI lagabhaga 26 uparAMta pratimAo che. 3. zrI manameAhana pArzvanAtha:--uparanA jinAlayanI pAseja AvyuM che. ahIM svacchatA ghaNI sArI rahe che. A jinAlayamAM sa 1388 khetAnA zreyArthe meM rANAke zrI pArzvanAtha pratimA karAvI che. sa. 1344 mAM zrI AdinAtha, sa. 1499 zrI vimalanAtha, sa. 1519 mAM zrI dharmanAtha vagere mitra bharAyalAM ahIM che. 4 zrI zreyAMsanAtha jinAlayaH--A jinAlaya parakhaDInI najIka che. 5 zrI mahAvIra jinAlaya:--zrI mahAlakSmI mAtAnI pALamAM zrI mAtAjInA maMdiranI sAthe pUrvAbhimukhanu Avelu che. navIna varSamAM prathama pUjA A dahere thAya che. kAratakI pUrNimAe baMdhAtA zatrujayanA paTa ahIM ja rahe che. 6 zrI zAMtinAtha jinAlayaH--A daherUM ahu mAtu nathI. tenA jINoddhAra sa. 1981 mAM thayA che. ahIM 20 uparAMta pratimAo che. annIga. 7 zrI munisuvrata jinAlaya:--A jinAlayamAM sa. 1492 nI sAlanI pratimA che. te sivAya bIjI 8 mUrtio seALamAM saikAnI che. eka sa. 1662 nI zrI caMdraprabhasvAminI che ne jenI pratiSTA zrI vijayasenasUrie karAvI che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. lADavADe. 8 zrI abhinaMdana jinAlaya-A meDInuM daheruM kahevAya che. temAM saM. 1515 nI zrI saMbhavanAthanI tathA saM. 1977nI zrI anitanAthanI tathA IlAhI varSa 41 nI zrI zAMtinAthanI mUrtio che. khAravADe. 9 zrI anaMtanAtha jinAlaya-A jinAlayamAM teramA caudamA saikAnI mUrtio che. 10 zrI kaMsArI pArzvanAtha -khaMbhAtathI izAna keNamAM Azare eka mAIlane cheTe eka nAnuM gAma che tene kaMsArI kahe che. hAla tyAM jenenI vastI nathI tema jaina derAsare nathI; paNa pahelAM sattaramA saikAmAM tyAM jaina derAsare hatAM. khaMbhAtanA kavi RSabhadAse caityaparipATI banAvI che temAM te kathe che ke "bhIDibhaMjaNa jina pUjavA, kaMsArIpuramAMhi jaII, bAvIza caMba tihAM nAmI, bhAvika jIva nirmaLa thaII, bIjaI deharaI jaI namuM, svAmi rUSabha jisuMda, satAvIsa baMba praNamatA, supurUSa mani ANaMda." saM. 1939 nI sAlamAM sudharmagacchanA vijayadevasUri khaMbhAta padhAryA hatA, tyAre teo kaMsArImAM traNa divasa rahyA hatA. temaNe pArzvanAthanAM darzana karyAnuM manajI rASie vijayadevasUri rAsamAM lakhyuM che ke - "gachapati pAMgaryA parivAraI bahu paravaryA guNabharyA kaMsArI AvIyA e." (e. rA. bhA. 3 je pR. 31) saM. 1701 mAM racAyelI tIrthamALAmAM paNa tene nirdeza che. kaMsArImAMthI e pAzvanAthane kaI sAlamAM khaMbhAtamAM ANyA tenI sAla cokkasa maLatI nathI. ahIM ApyA pachI temanuM nAma kaMsArI pArzvanAtha paDayuM che. te agAu te "bhIDabhaMjana pArzvanAtha" nAmathI oLakhAtA. 11 zrI mahAvIrasvAmi jinAlaya -A jinAlayamAM saM, 159, 1pa10, 15ra1, 1531,1549,1576 vagere sAlenI mUrtio che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 3 vartamAna jaina maMdira 12 zrI munisuvrata jinAlaya: A daherAmAM caudamA saikAnI zrI zAMtinAthanI mUrtio che tathA bIjI pratimAo che. - 13 zrI staMbhana pArzvanAtha jinAlaya: A purAtana pArzvanAthane ItihAsa AgaLa ApavAmAM AvyuM che. atyAre A devAlaya tadana navuM ja banAvavAmAM AvyuM che te ghaNuM ja ramaNIya che. AvI suMdaratAvALuM, bhavya ane manahara jinAlaya khaMbhAtamAM benamuna che. saM. 1984 nA phAgaNa suda 3 ne divase zrI vijayanemisUrIzvaranA hAthe bahuja dharmakriyAthI AnaMdatsavapUrvaka A pratimAne navIna prAsAdamAM padharAvavAmAM AvyAM hatAM. A utsavamAM dezadezanA aneka bhAvika zrAvake AvyA hatA ane hajAro rUpIA kharaca karyo hato. temAM suratavAsI zA. choTubhAI bhagavAnadAse rU. 10501) khacI te bibane gAdInazIna ryuM hatuM. A pratiSThA samaye keTalAMka navIna bharAvelAM biMbanI aMjanazalAkA thaI hatI tathA zrI merapArzvanAtha ane bIjI bAju AdIzvarajInA bibonI sthApanA karavAmAM AvI hatI. A jinAlayanA je lekho che temAM saM. 1356 tathA saM. 1393 nA be lekha che. bAkInA pAMceka paMdaramA saikAnA ane beeka seLamAM saikAnA che tathA upara jaNAvI gayA tema keTalIka hAlanI pratimAo che. A pustakamAM pariziSTamAM Apele alapakhAnane zilAlekha ahIM che. 14 zrI sImaMdharasvAmi jinAlaya -(mahA videha viharamAna) zrI samaMdhara svAminuM devAlaya zrI staMbhaNa pArzvanAtha jinAlayanI sAme pazcimAbhimukhe AveluM che. mALa upara padmaprabhujI birAje che. A uparAMta aMdara gabharAmAM tAkAmAM sphaTika rajatana nAnAM bibo che. viharamAna jinanI mUrti bahu ramaNIya che. sattaramAM saikAnA prakhyAta echI zrImale karAvelI zrI anaMtanAthanI pratimAM che. (saM. 1677 nI) zrI vijayadevasUrie pratiSThA karAvI che. e sivAya saM. 1353 thI saM. 1977 sudhInI judI judI sAlanI viseka pratimAo che te mATe juo (buddhi. saM. lekha saM. bhA. 2 je lekhAMka 156 thI 1078) 15 zrI sukhasAgara pInAtha:-zrImada devacaMdrajIe jemaNe uddezI stavana racanA karI che. A Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. nAgaravADe. 16 zrI vAsupUjya jinAlaya -nAgaravADAnA latAmAM e ekaja daheruM che. tenI svacchatA sArI che. A jinAlayamAM "saM. 1168 nA vaizAkha sudi 10 zrI sAva devAcArya che. vartamAna patrikyA pApaI zrAvikAe zrI mahAvIra pratimA AtmazreyArthe karAvI che." bAkInI pAMca cha paMdaramAM ane sALamAM ane sattaramA saikAnI che. (bu le. saM. bhA. 2 je le. 1079 thI 1085 juo.) saMghavInI paLa. 17 zrI vimaLanAtha jinAlaya -A daherUM khAMcAmAM che; nAnuM che, chatAM sAruM che. temAM bheMyaruM che. A jinAlayamAM be lekha che tathA be pagalAMnI joDa che. saM. 1931 mAM ozavALa vaMzanA jiIsInI strI jiItaladevIe zrI vimaLanAtha biMba karAvyuM che. pratiSThA zrI hIravijayasUrie karAvI che.' - 18 zrI semapAzvanAtha jinAlaya: A jinAlayamAM padmAvatIdevInI camatkArIka mUrti che, tethI A jinAlaya "padmAvatI"nA daherA tarIke vadhAre jANItuM che temAM sauthI junI mUrti "saM. 1353 vaizAkha vada 10 zuke zrI vAyaDAya . luNAnA putra vile pitA mAtA ane potAnA zreya mATe zrI vAyaTagacchIya zrI jIvadevasarie karAvelI pratiSThAvALI "zrI caturvizatipaTTa"nI che." bALapIpaLe - 19 zrI navapalava pArzvanAtha-A jinAlayamAM eka bheMyaruM che, temAM geDIpAzvanAthanI mUrti che. ahIM "saM. 1311 nA vaizAkha suda 3 ne seme che. mahIpAlanI strI mAlhaNadevI tenA putra virame zrI mahAvIranI pratimA bharAvI che." bAkInI lagabhaga 21 mUrtio che. juo (bu. le. saM. bhA. 2 je le. 1086 thI 1107) 20 zrI saMbhavanAtha jinAlaya --A jinAlayamAM saM. 1pa34 nI zrI saMbhavanAthanI tathA saM. 1634nI zrI pArzvanAthanI pratimAo che. 21 zrI munisuvratasvAmI jinAlaya-uparanA jinAlayanI sAme AvyuM che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI navapalava pArzvanAtha-bALapIpaLA. zrI mahAvIra prI, varka sa, muMbaI, 3. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI staMbhana pArzvanAthane itihAsa. mANeka. 22 zrI AdIzvara jinAlayA-mANekacokanI khaDakImAM pisatAM DAbA hAthe AveluM che. temAM 12 mAthI 17 mA saikAnI mUrtionAM darzana thAya che. junAmAM junI "saM. 1112 varSe phAgaNa vadi 1 ne seme thArApadrIya gacchanA zrI salibhadrasUri sthApita che. nAgaranA zreyArthe tenI strI tihaNadevIe bharAvelI zrI pArzvanAthanI pratimA che." bAkInA mATe juo (bu le. saM. bhA. 2 je le. 9 thI 1022) - ra3 ciMtAmaNi pAzvanAtha jinAlaya-A jinAlayamAM bhavya pratimA yarAmAM birAje che. khaMbhAtamAM je je jinAlayo suMdara gaNAya che temAMnuM A che. pratimAjInA darzana karatAM AtmA prasanna thayA vinA rahe tema nathI. A pratimA saM. 165mAM ozavALa vaMzanA senI tejapALe karAvI. te viSe AgaLa kahevAze, vadhu mATe (bu. le. saM. bhA. 2 je lekhAMka 913 thI 948 juo) 24 zrI zAMtinAtha jinAlaya -A jinAlayamAM lagabhaga 16 mUrtio che. junI saM. 134ja nI AdinAthanI che. bAkInI 16-17 sekAnI che. (uparanA pustakamAM lekhAMka 982 thI 7 juo). 25 vAsupUjya jinAlaya-uparanA devAlayanI sAtheja che. saM. 1643 nA jeTha sudI 8 ne semavAre enI tejapALe zrI anaMtanAthanI pratimA karAvyAno lekha che. ra6 zrI ciMtAmaNi jinAlaya -A jinAlayamAM soLamAM sekAnI badhI pratimAo che (juo uparanA pustakamAM le. 92 thI 981) - 27 zrI dharmanAtha jinAlaya tathA 28 zrI mahAvIrasvAmi jinAlaya. bheMyarApADo. 30 zrI zAMtinAtha jinAlaya - saM. 1383 nI pArzvanAthajInI tathA soLamA saikAnI mUrtio che. A sivAya A piLamAM, 29 zrI zAMtInAtha -nemanAthanuM, 3ra zrI caMdraprabhanuM, 31 zrI mallinAthanuM 33 zrI navakhaMDA pAzvanAthanuM ema pAMca jinAlaya AvyAM che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtanA prAcIna jaina itihAsa. gImaTI. 34 A latAmAM zrI mahAvIra svAmInuM tathA zrI ajitanAtha nuM ema be jinAlaye AvyAM che. zrI mahAvIra svAmInuM derAsara kAcavALuM derAsara kahevAya che. kAraNa ke daherAsaranI aMdara saghaLe kAca jaDelA hovAthI bahu suMdara lAge che. A devAlayamAM junuM biMba saMvata 1332nA vai. su. 3 ne ravivAre DIsAvAla jJAtinA che. pUvaDa tenI strI pAsunA puNya mATe tenA putra zrI pArzvanAtha biMba karAvyuM che. (juo bu. le. saM. bhA. 2 le. naM. 702). uDIpaLa. 35 zrI zAMtinAtha jinAlaya -A jinAlayamAM judA judA saikAnI lagabhaga 11 pratimAo che. temAM saM. 1509mAM keraMTa gacchanA zrI sAvadevasUrie pratiSThA karAvelI tathA zrI hiravijayasUrinA hAthe pratiSThita thaelA zrI padmaprabhunI mUrtio che. punyazALInI khaDakI. 36 zrI zAMtinAtha jinAlaya. daMtAravADe. 37 zrI kuMthunAtha jinAlaya tathA zrI zAMtinAtha jinAlaya che. sAgaTApADe 38 zrI ciMtAmaNi pArzvanAthanuM jinAlaya:--bajAramAM zeTha aMbAlAla pAnAcaMdanI dharmazALAmAM jatAM prathama zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha uparanA bhAge temaja zrI svaibhaNu pArzvanAtha bheMyarAmAM birAje che. jevI rIte mANekakanuM yaravALuM daherUM suMdara ane jovA gya che tevIja rIte A daherUM seMyarAvALuM hovAthI jovAlAyaka che. bheMyaruM vizALa che. vacamAM thAMbhalA nathI. temAM utaravAne eka sAMkaDI sIDI hatI. chellAM keTalAMka varSothI temAM prakAza ANavAne navIna prakAranI racanA karavAmAM AvI che. A daherAmAM bhavya pratimAjI birAje che. A daherUM baMdhAvanAra gAMdhAra nivAsI pArekha rAjIyA ane vajIyA che. teoe saM. 1644nI sAlamAM baMdhAvyuM che. tenI pratiSThA zrI vijayasenasUrinA hAthe thaI che.: Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI staMbhana pArzvanAthane ItihAsa. derAsaranI aMdara saMskRtamAM dara lekane derAsaranA savistara varNanavALe eka prazasti lekha che. te lekha pariziSTamAM ApavAmAM Avyo che, tema pA. rAjIyAvayA saMbaMdhI hakIkta ApavAmAM AvI che. yAtrALuo tathA anya dhamI o daherAnI avazya mulAkAta le che. A daherAnI najIkamAM eka daherI che temAM nItivijyanI mUrti padharAvavAmAM AvI che ane harSavijayanI pAdukAo saM. 1980mAM pratiSThita karavAmAM AvI che. 39 zrI AdijInanuM daherUM-daherInI bAjumAM che. coLAvADe. A khaDakImAM 40 zrI sumatinAtha (mukha) nuM derAsara che. temAM saM. 1879nI zrIbhAva devasUri'--e ullekha maLe che. A derAsaramAM paNa jovA jevuM keTaluMka che. vAgha mAsInI khaDakI. 41 zrI saMbhavanAtha jinAlaya -khaDakImAM pesatAM tarata bhaiyarAvALuM jinAlaya Ave che. seMyarAmAM traNa bhavya pratimAo birAje che. 42 zrI vijayaciMtAmaNi pazvanAtha:- khaDakInI bahAra nIkaLatAM sanmukha A jinAlaya Ave che. mUrti bahu purANI che. mATe kumAravADa. 43 zrI zItaLanAtha jinAlayA-moTA kumAravADAmAM A jinAlaya AvyuM che. ekaMdare te sAdu che. mAMDavInI piLa. A piLamAM ja kaMthanAthanuM ane 45 zrI AdinAthanuM, tathA zrI neminAthanuM, ane zrI munisuvratasvAmInuM, ema cAra jinAlaya che. - AdinAthanA daherAne jIrNoddhAra navesarathI karAvavAmAM AvyA che, ane tenI pratiSThA saM. 199 mAM zrImada vijayavallabhasUrinA hAthe karAvavAmAM AvI che. A utsavamAM ghaNo kharca karavAmAM Avyo hato. A jInAlayanI najIkamAM eka daherImAM paMjAba kezarI zrImad AtmArAmajI tathA zrI vijayavallabhasUrinI tathA zrI harSavijayanI mUrtio che ane jInAlayanI bIjI bAjue eka daherImAM zrI maNibhadra che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 khaMbhAtane prAcIna jene ItihAsa AlIpADe. 46 zrI zAMtinAthanuM jinAlaya -cAlu sAlamAM te jinAlayano jIrNoddhAra thavA mAMDe che, tenI bAMdhaNI bhavya karavAmAM AvI che. vacamAMne maMDapa ghaNe suMdara ane kataraNathI bharapura hovAthI jevA gya che. saM. 15ra3 nA vaizAkha vadi 11 ne gurUvAre jasAke zrI zAMtinAtha biMba bharAvyAne lekha maLe che te kadAca A jinAlayanA mULa nAyaka hoya ema saMbhava che. kaDAkoTaDI. 47 zrI padmaprabhunuM tathA 48 zrI zAMtinAthanuM ema be jinAlaya che. A banne jinAlayamAM judA judA saikAnI ghaNuM pratimAo che. jirALApADe. - 49 zrI manamohana pArzvanAthanuM, 50 zrI aranAthanuM, pa1 zrI amIjharA pArzvanAthanuM ane para zrI ciMtAmaNi pAzvanAthanuM jinAlaya A khaDakImAM AvyuM che. khaMbhAta zaheranAM sarva jinAlayanA ziromaNirUpa A(naM.para vALuM) eka jinAlaya che. agAu tyAM kamaLa daherAM hatAM, te ghaNuM jIrNa thaI gayAM eTale te daherAnI mUrtio bIjA daherAmAM padharAvI, pachI saMvata 156nA mahA suda 5 ne divase te junAM maMdire dAvAnuM kAma zarU karavAmAM AvyuM te badhAM khAdI pANI chaTa pAyo khAdavAmAM AvyA ane saM. 1lpa6 nA vaizAkha suda 5 ne divase tenuM khAtamuhUrta karavAmAM AvyuM. te taiyAra thatAM saMvata 193 nA jeTha suda 6 ne divase mULanAyakane padharAvI, tenI pratiSThA khaMbhAta zaheranA dharmapremI zeTha. amaracaMda premacaMdanA hAthe karAvavAmAM AvI. pratiSThA karAvanAra AcArya zrImad vijayanemisUri hatA. A taddana pattharathI baMdhAelA daherAmAM nIcenI jAtanA patthare lAvavAmAM AvyA che. pILo Arasa makarANathI; dhaLo Arasa makarANa ane AburoDathI rAtA patthara jodhapura ne keTathI; lIle Arasa motIparA (vaDedarA pAsethI); cerasA ITAlIthI bArebAra; pittaLakAma Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ neH. zrI AdinAtha ( bhayarU)-mANekacoka. | zrI mahAvIra prI. varka sa, muMbaI, 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna jaina maMdire. 29 vilAyatathI bArebAra maMgAvavAmAM AvyuM hatuM. lagabhaga pacAsa hajArane Arasa ane tenApara sATha hajAra majurI thaI che. ekaMdare tene baMdhAvatAM traNa lAkha rUpIA kharaca thayela che. tenI atyAranA samaya pramANe vadhAre kIMmata thAya. mistrIne mAsika rU. 18 pagAra ApavAmAM AvatuM ane majure 3 thI 12 paisA khaMbhAtIthI reja tarIke rAkhavAmAM AvyA hatA. evA kula 150 kArIgara ja AvatA. A daherAmAM kula 2para mUrti che. pAMca zikhara che. gabhArA 19 gaNAya che. mULa 7 daherAmAM bIjAM 15 daherAM umerI kula 22 daherAMnI mUrtio besADavAmAM AvI che. tene traNa mALa che. bheMyarAmAM ghaNI mUrtio che; vacele mALe ane bIjI trIje mALe che. A gaganacuMbI zikharavALuM khaMbhAta zaherane zobhAvanAra; jenA mahAnatIrthanI kIrti vadhAranAra jinAlaya taiyAra karavAmAM khaMbhAtanA mahAna nAgarika, dharmapremI zeTha zrI pipaTabhAI amaracaMda tathA temanI barAbarInA zeTha zrI piTacaMda mULacaMdane tana, mana ane dhanane athAga parizrama rahelo che. alabatta dhananI madada bahAra gAmanA jaina bhAIo taraphathI thaelI che, paraMtu A mahAna kAryanI pAchaLa rahelI preraNuzakti, kAryazakti e saghaLuM uparanA gRhasthane yazabhAgI banAve che. temanAM nAma khaMbhAtanA jaina itihAsamAM sadA amara che. --- Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. jinAlaya ane pratimA saMkhyA. I che to Hephe mULanAyakajInuM nAma. pratimA saMkhyA. siddhacakra saMkhyA cAMdI pASANa dhAtu ! thA | sphaTIka. 12 1 cAM ( 4 1 zikharabaMdhI | 3 1 2 co. | 5 3 2 kA. 9 8 0 8 4 2 gharaderAsara 8 - 1 zrI vimaLanAthajI 2 zrI ciMtAmaNI pArzvanAthajI 3 zrI manamehana pArzvanAthajI 4 zrI zreyAMsanAthajI 5 zrI mahAvIrasvAmIjI 6 zrI zAMtinAthajI zrI saMbhavanAthajI zrI sumatinAthajI 7 zrI munisuvratasvAmIjI 8 zrI abhinaMdana svAmIjI zrI anaMtanAthajI zrI mahAvIra svAmIjI zrI kaMsArI pArzvanAthajI 12 zrI muni suvratasvAmIjI zrI staMbhana pArzvanAthajI 14 zrI sImaMdharasvAmI bahAra upara zrI padmaprabhujI zrI sukhasAgara pArzvanAthajI 16 zrI vAsupUjyasvAmI 17 zrI vimaLanAthajI ja - 1 nilama 9 2 ke ratna | 8 9 18 ka. 10 cAM. 1 | napha.1co. 9 2 ( 7 2 le. naM. 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama naMbara | mULanAyakajInuM nAma. 18 zrI sAmaciMtAmaNi pArzvanAtha 19 zrI navapallava pArzvanAtha bhoMyarU` gADIpArzvanAtha jinAlaye| ane pratimA saMkhyA. 20 zrI saMbhavanAtha 21 zrI munisuvratasvAmI 22 zrI AdIzvarajI 23 zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha bhoMyarU AdizvarajI 24 zrI zAMtinAthajI 25 zrI vAsupUjyajI 26 zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha 27 zrI dhanAthajI 28 zrI mahAvIrasvAmI 29 zrI zAMtinAthajI zrI temanAthajI 30 zrI zAMtinAthajI 31 zrI mallInAtha 32 zrI caMdraprabhujI 33 zrI navakhaMDA pArzvanAthajI 34 zrI mahAvIrasvAmIjI zrI ajitanAtha 35 zrI zAMtinAtha 36 zrI zAMtinAtha Jain Educationa International pratimA saMkhyA. pASANa dhAtu. 20 1 8 18 9 4 + 6 14 4 1 26 32 6 20 28 44 18 1 p 3 11 9 28 12 8 5 p KH 10 11 8 5 16 41 xx cAMdI yA sphaTIka. * OM na cAM. 20 22 1 skra. 1 cAM. 29 1 ph 1 ph For Personal and Private Use Only |siddhacakra saMkhyA ple 1 3 3 10 1 1 1 D dhAtu. O 3 31 nAMdha. 3 padmA.mA.sthA. 1 kA. 100 jInane para kAr 221 dakSI. zaMkha 2 kA. 4 kA. 9 phA. 3 kA. 3 5 3 kAcanuM dahera 3 kA. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. pritamAM saMkhyA. siddhacaka sa khyA | te | ja mULanAyakanuM nAma. cAMdI pASANu dhAtu.. cAMdI 4 1 pha. | 3 7 ka. 2 0 8 8 2 ja 6 da ha - - 6 1 camukhajI 1 4 bajAranA raste 2 1 ghara derAsara | 2 spha ` 37 zrI kuMthunAtha zrI zAMtinAtha 38 zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha bhoMyaruM thaMbhANajI 39 zrI AdIzvarajI 40 zrI sumatinAtha 41 zrI saMbhavanAtha bhayarUM zAMtinAtha 42 zrI vijayaciMtAmaNi pArzvanAtha zrI vAsupUjya svAmi 43 zrI zItaLanAthajI zrI zAMtinAthajI 44 zrI kuMthunAthajI 45 zrI AdIzvarajI | zrI neminAthajI bAjumAM 46 zrI zAMtinAthajI zrI supArzvanAtha 4. zrI zAMtinAthajI 48 zrI padmaprabhujI 49 zrI manamohana pArzvanAtha 5 zrI aranAtha 51 zrI amIjharA pArzvanAtha para zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha 1 2 ghara derAsara 2 4 6 - my my 2 8 - my a 2 pAMca zikhara Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha bajAra zrI sthabhane pArzvanAtha (AyarU)- bajAra Tali Gad zrI mahAvIra prI, varka sa, muMbaI, 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama naMbara mULanAyakajInuM nAma. . zrI zAMtinAtha jamaNI bAju bhamatI zrI vAsupujya "" khaMbhAtane prAcIna jaina tihAsa. zrI zAMtinAtha DAbI bAjI 1 zrI AdIzvarajI jamaNI bAjI zrI ariSTanemi, bhoMyarU 18 zrI mahAvIrasvAmI DAbI bAju 3 zrI vAsupUjyajI trIje mALe(1) 5 zrI pArzvanAtha (2) 1 zrI mallInAtha (3) (4) (5) '". "" Jain Educationa International "3 pratimA saMkhyA. pASANa dhAtu. 2 61 3 neTa;--kA = kAusaggIA yAne ubhImUrti. le. naM. = lekha naMga mA. sthA. = mAtAnuM sthAnaka dakSI. = dakSINAva. ' V 3 J m 14 760 1456 3 cAMdI yA sphaTIka. 36 siddhacakra sakhyA For Personal and Private Use Only cAMdI dhAtu. 159 103 uparanI taiAMdha zrI sthaMbhatIrtha jaina maMDaLa mAraphata niyukta karavAmAM AvelI zrI sthaMbhatIrthaM caitya vyavasthApaka kamiTidvArA pragaTa karavAmAM Avela khaMbhAtanA jaina itihAsa yAne caitya paripATI' e nAmanI laghu pustikAmAMthI levAmAM AvI che. 33 noMdha. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa 4-5ragAmavAsIoe bharAvelAM biMba. 1 gaMdhAra. 1 saM. 1515 varSa mAgha zudi 7 ne divase gAMdhAranA zivarAja bhAryA karmAde suta vastupAle mAtRzreyArthe zrI mahAvIra biba karAvyuM ane zrI ratnazekharasUrie pratiSThA karAvI (bu le. se. bhA. 2 le. 966) 2 saM. 1516 varSe caitra vadI 4 zrI zrImAla jJAtiya ratnAbhAryA mAjI, vIrA bhAryA sAdhue pitRzreyArthe zrI caMdraprabhasvAmi biba karAvyuM ane ANaMdavimalasUrie pra. karAvI. (bu. le. saM. bhA. 2 le. 890) - 3 saM. 1537 varSe zAkha sudI 10 seme gAMdhAranA rahenAra zrI zrImALI jJAtinA dhanadatta bhAryA harSAIe zAMtinAthabiMba karAvyuM. ane jinadattasUrie pratiSThA karAvI. (eja le. 692) 4 upara pramANe (eja le. 737) ' 5 saM. 1540 vaizAkha zudi 2 gAMdhAranA rahenAra zrI zrImALa jJAtinA vAranA putra padamasihe zrI zItaLanAthabiMba karAvyuM. ane zrI jinacaMdrasUrie pratiSThA karAvI. 1 6 saM. 1547 nA vaizAkha zudi 3 ne sAme prAgvATa jJAtinA saM. pAsavInI bhAryA pUrIe potAnA kuTuMbanA zreyArthe zrI aMbikAmUrti karAvI ane zrI sumati sAdhusUrie pratiSThA karAvI. 7 saM. 1556 nA vaizAkha suda 11 zuke gaMdhAranA zrI zrImAla jJAtinA haMsarAje zrI suvidhinAtha biba karAvyuM. (eja le. 858) 8 saM. 1568 varSe vai. sa. 7 guru gaMdhAranA zrI vache svayA zrI zAMtinAtha biMba karAvyuM. ane zrI hemavimalasUrie pratiSThA karAvI (eja le. 902) 9 saM. 150 varSa che. va. 7 zuke gaMdhAranA rahenAra prAgrATa jJAtinA parabata putra zrA. jhakumrata dharmasiMha amIcaMdra zrI anaMtanAtha biba karAvyuM (eja le. 965) ( 10 saM. 1644 parikha vajiA tathA pa. jioe ciMtAmaNi pArzvanAtha prAsAda baMdhAvyuM ane temanI pratiSThA zrI vijayasenasUrie karAvI (eja le. para9). Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paragAmavAsIoe bharAvelAM biMba. 35 11 saM. 1644 5. rAjIAbhAryA lalanAde zrI sumatinAthabiMba karAvyuM ane zrI vijayasenasUrie pra. karAvI (eja le. 999) 12 saM. 1644 varSe jeTha sudi 12 sAme gAMdhAranA rahenAra zrI zrImAla jJAtinA ThATha IMhajIe zrI vAsupUjyabiMba bharAvyuM. ane zrI vijayasenasUrie pra. karAvI (e. le. 113ra) 13 saM. 1644 varSe jeTha sudi 12 seme gaMdhAranA rahenAra zrI zrImAla jJAtinA hemajIe zrI ajitanAthabiMba karAvyuM. ane zrI vijayasenasUrie pra. karAvI. 2 AzApallI. 14 saM. 1537 varSe jeTha va. 11 zuke AzApallIvAsI ukeza jJAtinA laTunI bhAryA iMdrANIe zrI zItalanAthabiba karAvyuM. ane zrI lakSmIsAgarasUrie pratiSThA karAvI. ' 3 vIramagAma. 15 saM. 153 nA varSa mAgha vada 6 vIragAma vAsi prAgvATa jJAtinA dhanAnagarAje zrI saMbhavanAthabiMba karAvyuM (eja le. dara9) 4 Amalezvara, 16 saM. 1556 ve. su. 3 AmalezvaranA lADuA zrImALI jJAtinA che. ThAIA, virahIrAmahIe zrI vimalanAthabiba karAvyuM. pra. zrI hemavimalasUrie karAvI. (e. le. 634) 5 vIsalanagara. 17 saM. 1584 varSe caitra vadi 5 guru vasalanagaranA nAgara jJAtinA chAlIyANa getranA sIpA mAMgAe zrI AdinAthabiba karAvyuM. pra. vidhipakSanA guNanidhAnasUrie karAvI. (e. le. 662) 18 saM. 1571 varSe mAgha vadi 1 sAme zrI vimalanagaranA ukeza jJAtinA hIrAnAthAnI bhAryA mANikIe munisuvrata svAmi caturvizati paTTa karAvyuM. pra. suvihitagacchanA suvihitasUrie karAvI. (e. le. 1049) 6 gedharA. 19 saM. 1548 nA varSe mAgha zudi 4 seme gadhirAnA rahenAra zrImALI jJAtinA parabata maM. siMdhAe zrI AdinAtha mUlanAyaka catuviMzatipaTTa karAvyuM. (eja le. 684) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 36 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa 7 sejItrA. 20 saM. 15ra3 varSe vaizAkha vadi 4 gurU jhItrAvAsI prAgvATa jJAtinA AsavIra zrIpAla zrI raMgAdie kuTuMba zreyArthe zrI kuMthunAtha biba karAvyuM ane zrI lakSmIsAgarasUrie pra. karAvI. (e. le. 685) 8 jagharela. 21 saMvata 1415 varSe jeTha vadi 13 ravi jagharAlanA rahenAra prAgvATa jJAtinA vIkame zrI pArzvanAtha paMcatIthI karAvI. zrI sAgara caMdrasUrijI ma. karAvI. (e. le. 686) 9 siddhapura. 22 saMvata 1521 varSe vaizAkha zudi 3 siddhapuravAsI, ukeza jJAtinA che. maduputra hemAzAmAe zrI pArzvanAtha biMba karAvyuM, pra. lakSmIsAgarasUrie karAvI. (e. le. 724) - ra3 saM. 1547 varSe citrazudi pa siddhapuravAsI che. kIkA bhAryA ramAI suta haMsarAja pahIrAje zrI gautame biMba karAvyuM. (e. le. 1080) 10 sAMbesaNu. 24 saMvata 1530 varSe mAgha zudi 4 zuke sAsaNanA rahenAra prAgvATa jJAtinI jhaTakue zrI neminAtha biba karAvyuM. prad lakSamIsAgara sUrie karAvI. (e. le. 745) . 11 dhaMdhukA. 25 saM. 1553 varSe mAgha zudi 12 zanI dhaMdhukA nagaranA zrI zrIvaMzanA mahe. kAmAe zrI zItalanAtha biMba karAvyuM ane pra. dharma vallabhasUrie karAvI. (e. le. saM. 1065) 12 vaDadalA. ' 26 saMvata 16rara varSe mAgha vadi 2 budhe vaDadalAnA prAgvATa jJAtinA dhanarAja hIrajI harajIe zrI padmanAbha biba karAvyuM ane zrI ANaMdavimalasUri pATe vijayadAnamUri ane tatpATe zrI hIravijayasUri thayA temaNe pra. karAvI. (e. le. 780) , 13 gayuA. ra7 saM. 1566 varSe poSa vadi 5 seme goThuA gAmanA rahenAra ukeza jJAtinA mAkU putra sahadelaTakaNa vageree zrI munisuvrata biMba karAvyuM ane zrI hemavimalasUrie pratiSThA karAvI. (e le. 76ra) . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI staMbhana pArzvanAthanA itihAsa. 14 mahIsANA. 28 sa. 1531 varSa jeTha su. 2 riva. mahIsANAvAsI prAgvATa jJAtinA karmaNe zrI neminAtha khima karAvyu. (e. le. 836) 15 jaMbuzara 29 sa'. 1565 varSa vaiM. va. 3 rive. jakhuzaranA rahenAra prAgvATa jJAtinA zANAnI bhAryA rahItayAe zrI sumatinAtha khima karAvyuM. ane zrI dharmaratnasUrie pra. karAvI. ( e. le. 876 ) 16 prAMtIja * 37 30 sa. 1525 varSe ve. va. 11 prAhatIjanA rahenAra zrIzrI jJAtinA kaThuAe zrI munisuvrata khinna karAvyuM. pra. zrI vizAlarAjasUrinA upadezathI ( e. le. 962 ) 17 kapaDavaNaja, 31 sa. 1506 varSe mAtra zudi 13 karpaTavANijyavAsI ukeza jJAtinA kaNAnI patni karmAe tathA bhAioe maLI zrI saMbhavanAtha khinna karAvyuM ane pratiSThA zrI vijayacaMdrasUrie karAvI. (e. le. 979) 18 kAlupura. 32 saM. 1523 vadhe kArataka vide 5 ne sAme kAlupuravAsI vAyaDa jJAtinI khAI depAe AgamagacchanA zrI muni ratnasUrinA upadezathI zrI zAMtinAthAdi pacatIthI karAvI che. ( e. le. 1005 ) 19 DAbhilASAma. 33 sa. 1509 varSe mAtra zudghi pa gurU DAbhilAgrAme rahenAra prAgdhATa jJAtinA hADa kItAdhanA bhejAdie zrI caMdraprabhusvAmI khiMkha karAvyu ane zrI ratnazekharasUrie pratiSThA karAvI. ( e. le. 1013 ) 20 cAMpanera. Jain Educationa International 34 sa. 1576 varSe caitra vada 8 zrI cAMparkaneranA rahenAra zrI zrImALa jJAtinA do. dhUsAnI bhAryAM ga MgAde zrI suvidhinAtha khikha karAvyuM ane vRddha tapAgacchanA zrI dhanaramnasUrie pra. karAvI. (e. le. 1033) 21 mahuvAlA 36 sa. 1522 varSe phAgaNa sudI 3 sAme zrI Dahararatna vAlAnA rahenAra zrIzrImAla jJAtinA che. cAMgAe acala gacchanA zrI jayakesarIsUrinA upadezathI zrI sumatinAtha miMtra karAvyuM. ( e. le. 10pa9) For Personal and Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 khaMbhAtanA prAcIna jaina itihAsa. rara vIrapura. 37 sa. 1523 varSa thai. su. 3 vIrapuranA rahenAra cApAnIpAe zrI neminAthaaipa karAvyuM. ane zrI lakSmIsAgarasUrie pra. karAvI. (le. 1091 ) 23 vAlIMba. 38 sa. 1564 varSe jeTa zudra 12 zuke vAlIma gAmanA rahenAra prAggATa jJAtinA vaA sarUAe zrI ajitanAthabiMba karAvyuM. ane lakSmIsAgarasUrie pra. karAvI. ( e. le. 1096 ) 24 amadAvAda. 39 'sa. 1525 ve. su. 3 amadAvAdanA dIsAvALa che. veNAe pitAnA zreyArthe zrI kuMthunAtharmiya karAvyuM. ane zrI lakSmIsAgarasarae pratiSThA karAvI. ( e. le. 1102 ) 25 sItApura. 40 sa. 1661 varSa vai. su. 7 sAme sItApuranA rahenAra zrI zrImAla jJAtinI khAi jIvIe svazreyArthe zrI dharma nAtharmima karAvyuM ane zrI vijayasenasUrie pra. karAvI. ( e. le. 1121) 26 ANaMda. 41 sa. 1525 varSe aSADha sudi......ANuMda gAmanA rahenAra vAyaDajJAtinA vahAde bhAtRsAgA putrI seAhIgaie peAtAnA zreyArthe zrI padmaprabhurmiSTha karAvyuM ane pra. zrI lakSmIsAgarasUrie karAvI. ( e. ke. pa4ra ) 42. sa. 1523 varase vai. 1.5 gurU ANuMda gAmanA vAyaDajJAtinA pUjADhAu AzANAe zrI munisuvrata svAmi caturvizatipaTa karAvyuM. pra. lakSmIsAgarasUrie karAvI. ( e. le. 1074 ) 27 merasada. 43 sa. 1549 varase jeTha suda 5 sAme zrI zrImAla jJAtinA erasadanA rahenAra se. gAMgAnI strI lakhAie zrI zreyAMsamiba karAvyu pra. guNaratnasUrie karAvI ( e. le. 665 ) 44 sa. 1549 varSe azADa suda 2 zani erasadanA rahenAra zrI zrImALa jJAtinA 4. siMhAe zrI pArzvanAtha biMba karAvyuM ane zrI udayasAgarasUrie pratiSThA karAvI. ( e. le. 674 ) . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paragAmavAsIoe bharAvelAM biMba. 45 saM. 1617 varSe poza vadi 1 gurU borasadanA rahenAra zrI zrImALI jJAtinA jayavaMte zrI padmaprabha biba karAvyuM. pratiSThA hIravijaya sUrie karAvI. (e. le. 69 ) . * 46 " saM. 1517 varase mAgha zudi 10 seme berasadanA rahenAra zrI zrImALI jJAtinA ThA. maNArasI bhAryA sANIsutAmanIe zrI pArzvanAtha biMba karAvyuM ane praratanasiMhasUrie karAvI. (e. le. 85ra) - 47 saMvata 1617 varase piza vadi 1 gurU dine berasiddhinA rahenAra rAjeladee zrI zItalanAtha biMba karAvyuM ane zrI hIravijayasUrie pratiSThA karAvI. (e. le. 869) ' 48 saM. 1549 varase ASADha sudi ra zanau borasadanA rahenAra zrI zrImALI jJAtinA Tha. siMhAe zrI pArzvanAtha biba karAvyuM. pratiSThA zrI udayasAgarasUrie karAvI. (e. le. 1029), 49 saM. 1549 varase a. su. 2 zana. bArasadanA rahenAra zrIzrImAla sA. nA kANuM...zrI pArzvanAtha biMba karAvyuM. ane pUrNimA pakSanA zrI guNaratnasUrie pra. karAvI. (e. le. 1109) 5. saM.1583 varase jeTha suda 13 seme berasadanA rahenAra zrI zrImALI jJAtinA hAthIyAe zrI AdinAtha biMba karAvyuM (e.le. 115) 28 dvIpabaMdara ! ' - 51 saM. 1681 varase ASADha sudI 7 ravi dvIpabaMdaranA rahenAra upakeza jJAtinA zAha tejapAle zrI jinapratimA karAvI. (e.le. 1108) 29 bharUca. - para saM. 1darara varase mAha vadi 2 budhe bhRgukacchanA rahenAra piravADa jJAtinA de. lAlAsuta bhA. bA. valkIsuta de. kAkAe bhaTTAraka zrI hIravijayasUri pratiSThA karAvI ane zrI anaMtanAtha biba karAvyuM (e. le. 333) : khaMbhAta tIrthabhUmi hovAthI tathA vepAra rejagArathI samRddha hovAthI aneka gRhasthane khaMbhAta AvavuM paDatuM ane AvI pavitra puNyabhUmimAM potAnA dravyano sadupayoga kare e svAbhAvika che. jethI gujarAta-bRhad gujarAtanA ghaNA dhanADhayAe potAnuM dravya khaMbhAtamAM dharmamAge kharacI jIvanane kRtakRtya kareluM jaNAya che. tema vartamAna kALamAM paNa ghaNA paragAmavAsIo jinAlaya baMdhAvavAmAM tathA bIjA dharmanA kAryamAM sArI madada kare che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khabhAtanA prAcIna jaina itihAsa. 5-khaMbhAtavAsIonI jinabhakti. amadAvAda~sa. 1522 nA phAgaNa sudR 13 ne sAmavAre sta MbhatIrthInA rahenAra esavAla jJAtinA zA. mahIrAnA suta varajAge zrI zAMtinAtha ratnamaya bhiSma karAvyuM ane zrI jJAnasAgarasUrie pratiSThA karAvI. ( khule. bhA. 1 le. 141) 40 2 laDhaNa--sa. 1523nA vaizAkha suda 6 ne zukravAre zrImAla jJAtinA vIrAkhIze. AtmazreyArthe zrI caMdraprabha mitra karAvyuM ane zrI zAMtisAgarasUrinA hAthe pratiSThA karAvI. ( yu. le. bhA. 1 40 ) 3 lADAla--sa'. 1514 nA mAgha suda 2 ne zukre. sta MbhatIrtha - vAsI AsavAla jJAtinA zAha mANikamAlheNude zrI ajitanAtha caturvizati paTTa karAvyu. ane zrI ratnasiMhasUrie pratiSThA karAvI. (le. bhA. 1 le. 484) sa. 1560 nA jeTha vadI 8 budhe zrI staMbha tIrthaM vAsI osavAla vaMzanA meghA sacavIra parAyaNa pAsavIre zrI vimalanAthabiMba karAvyuM. (bhA. 1 le. 453) 4 bhAI--sa. 1706 nA jeTha vadI 3 ne gurUvAre khaMbhAtavAsI zrI zrImAla jJAtinA saghavI hemajIe zrI ajitanAtha bhikha karAvyuM. (le. 28) 5. zatruMjaya upara--saMvata 1893 nA mAgha vadI 3 ne budhavAre khaMbha nagaranA rahevAsI usavALa vRddhe zAkhAnA zA. hIrAcaMdanA putra zA. je saMghanA :putra zA. lakSmIcaMdre (tenI strI pAravatI) hemAbhAinI TuMkamAM eka devAlaya baMdhAvyuM ane zrI ajitanAthanI pratimA arpaNa karI. (jinavijayajI prA. hai. le. bhA. 2 ke. 33) 6 rANapura-sa. 1556 nA cai. suda 6 zanivAra zrI sta MbhatIrthanA rahevAsI usavALa zA. ratnasiMhe rANapuramAM zrI caturmukha prasAde devakulikA karAvI. ( uparanuM le. 314 ) sa. 1556 nA cai. suda 6 ne zanai. zrI sta MbhatIrthanA rahenAra usavALa zA. bhAkare zrI rANupura maMDanamAM zrI caturmukha prasAde devakulikA karAvI ane udayasAgarasUrie pratiSThA karAvI. ( ji. le bhA. 2 le. 315) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha'bhAtavAsIenI jinabhakti. 41 7 pAdarA--sa Mvata 1553 nA vaizAkha vida 11 ne zukra zrI staMbhatIrthanA rahenAra zrImAlI mahIyAe pe!tAnA kuTuMbanA zreyArthe zrI AdinAthanuM biMba karAvyuM ane zAMtisUri bha!. gu. bru. tapA. bha. dharmaratnasUrie pratiSThA karAvI. ( yu. le. sa. bhAga 1 le. 2 ) saMvata 1643 varSe phAgaNa zudi 9 ne gurUvAre zrI staMbhatIrthanA rahenAra zrI zrImAla jJAtiya devakaraNa seAmakaraNe Agama gacchanA zrI kulavarlR nasiranA upadezathI zrI zAMtinAtha trikha karAvyu. ( chu. le. sa bhA. 2 le. 11 ) 8 dayAparA--saMvata 1569 varSe mAgha zudi 10 ne ravivAre zrI staMbhatIrthanA rahenAra zrI esavAla jJAtinI vRddhazAkhAnA uyavate zrI zAMtinAtha khima karAvyuM. ( cAvIsI ) ( jI. le. sa'. bhA. 2 le. 28 ) 9 vArA-1. sa. 1529 varSe jeTa vide 7 gurUvAre zrI staMbhatIrthanA rahenAra esavAla jJAtinA hemarAje peAtAnA pitarAInA zreya mATe zrI padmaprabha khinna karAvyuM ane lakSmIsAgarasUrie pratiSThA karAvI. ( jI. le. saM. bhA. 2 le. 59 ) 2 ( kAThIpALa ) saM. 1693 varSe phAgaNa zudi 12 ne zani zrI staMbhatIrtha nA rahenAra hIrAI nAmanI khAie zrI zAMtinAtha khima karAvyu ane zrI vijayadevasUrie pratiSThA karAvI. ( jI. le. sa. bhA. 2 le. 65 ) 3 (AdizvarajInA daherAmAM) sa. 1905 varSe vaizAkha suda 7 ne sAme stathatIrthanA rahenAra garaNuAnI bhA. hIrAdevIe zrI pArzvanAtha rmiSTha karAvyuM. tapAgacchanAyaka zrI vijayasenasUri. ( yu. le. sa. bhA. 2 se. 115) 4 ( narasiMhajInI pALa) sa. 1508 varSe AsADha suda 2 ne sAme zrI sta MbhatIrthanA rahenAra esavAla jJAtinI khAi kapUrAIe peAtAnA zreya mATe zrI vAsupUjyanuM biMba karAvyu. zrI maladhArigacchanA zrI guNasuMdarasUrie pratiSThA karAvI. ( khu. le. sa. bhA. 2 le. 126 ) 10 mIyAgAma~sa. 1677 varSe kArtika sudi 2 ne budhavAra zrI staMbhatIrtha nA rahenAra esavAla jJAtinA zrImala bhAryA rahIe zrI sumatinAtha khima karAvyu ane zrI vijayadevasUrie pratiSThA karAvI. ( jI. le. sa. bhA. 2 le. 278 ) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. 11 sInera-saMvata 1710 varSe poSa vadi 6 ne gurUvAra zrI staMbhatIrthanA rahenAra prAgvATa jJAtinA laghuzAkhAnI bAI jIvAde jue pitAnA kuTuMbanA tathA pitAnA zreya mATe zrI AdinAthanuM biMba karAvyuM ane zrI vijayasenasUrie pra. karAvI. (bu. le. saM. bhA. 2 le. 368) 12 pUnA-saM. 1509 nA jeTha vadi ne gurU zrI staMbhatIrthanA rahenAra zrI zrImAla jJAtinA sA. geIA bhA. guradeputra jIvaNaratana mahirAje zrI munisuvrata biMba bharAvyuM. (vidyAvijaya saM. le. saMle. 254) 13 udepura-saM. 1510 nA phAgaNa sudi 12 prAgvATa che. rAjA mANikade sahajAdie zrI munisuvratasvAmI 24 paTTa karAvyA. (vi.le. saM.) 14 pAlItANA-saM. 1513 mAgha vadi 8 ne sAme zrI zrImAla jJAtiya pAsA jIvAe zrI suvidhinAtha biba bharAvyuM. (vi. le. saM.) 15 surata-saM. 1537 varSa jeTha sudi 2 ne some zrI vIravaMze maM. ThAkure zrI ajitanAtha biba bharAvyuM. (vi. le. saM.) khaMbhAtavAsI jaina gRhastha pitAnI zakti anusAra khaMbhAta sivAyanAM anya sthaLanA jesthAne mAM dravya paracavA pAchI pAnI karatA nathI ema uparanA lekhe parathI sAbIta thAya che. zatruMjaya tIrthamAM phALo- - pratyeka dharmapAlaka pitAnA dharmanA pavitra sthAnanAM eka vA anekavAra darzana karI pitAne kRtakRtya thayele mAne che. jaina dharmanAM zatruMjaya, giranAra, Abu tAraMgAgiri, sametazikhara vagere puNya tIrthakSetramAM eka athavA ghaNIvAra yAtrA karavA jenadhamI jAya che te dharmasthAne mATe pitAnI zakti pramANe tana, mana ane dhanAdi vApare che; zAstrakAroe temAMja zreya lakheluM che ane tenuM pAlana karavA jenadhamIe cuktA nathI. evA mahAprabhAvazAlI purUSa ke jene keTaleka aMze khaMbhAtanA gaNue tevA ane taLa khaMbhAtanA gaNue tevA e tIrtharAja zrI zatrujayane uddhAra karavAmAM tathA tenI yAtrA karavAmAM je karyuM che, te viSe vAcI bhAtavAsIo magarUra thaze. prAcIna uddhArake--dharmaSasUrie potAnA prAkRtikalpamAM saMprati, vikrama ane zAtavAhana rAjAonAM nAma batAvyAM che, paraMtu enI paMgha-fa--vAhaka--hA-pArita-ttarAyArU / jaM udarihaMti tayaM siri sattuMjaya mahAtitthaM // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 khaMbhAtavAsIonI jinabhakti. satyatA mATe ke vizvasanIya pramANa maLyAM nathI jethI te bAbata zodhako mATe rAkhI AgaLa cAlIzuM. bahAmaMtrIe kareluM uddhAra--(saM. 1211) khaMbhAtanA maMtrIzvara udayana ke jene umahete kahetA hatA te gujarezvara kumArapALane khaMbhAtamAM mUkela maMtrI hata; bAhaDa e udayanane putra hate. kAThivADanA suMvara nAmanA mAMDalIka zatrune jItavA mATe kumArapALe potAnA maMtrI udayanane mATI senA ApI mokalyA. vaDhavANa pahoMcyA pachI udayanane kuraNa thaI ke zatruMjaya najIka Avyo chuM to huM tenA darzana karI pAvana thAuM. teNe lazkara ravAnA karyuM ane pote tvarIta gatie girirAja zatruMjaya upara gaye. A samaye maMdira patharanuM na hatuM, lAkaDAnuM hatuM ane maMdiranI avasthA bahu jIrNa thaI gaI hatI. dravyapUjana karIne prArthanA karavA mATe maMtrI raMgamaMDapamAM beThA. eTalAmAM eka daramAMthI eka uMdara nIkaLI dIvAnI battI laI gayo. maMtrIne vicAra thaye ke A dIvAbattIthI A kASTamaya ane jINuMvasthAvALuM daherUM saLagI uThaze. mArI saMpatti zA kAmanI che ? maMtrIe te ja kSaNe pratijJA lIdhI ke A yuddhamAMthI chUTA thayA pachI A kASTamaya daherAne jarUra uddhAra karIza ne kASTane badale pattharathI majabuta karAvIza. A pratijJA karI maMtrI tyAMthI yuddhamAM gayA, tyAM gayA pachI laDAImAM maMtrIne sakhata ghA paDyA ane jIvavAnI AzA mUkI. A vakhate tene jIva gucavAtuM hatuM, tene jIva gabharAto joI senApatie temane tenuM kAraNa pUchyuM, tyAre maraNa pathArI para paDelA udayana maMtrIe kahyuM kehuM kartavya bajAvatAM jAuM chuM, paraMtu mArI aMtima IcchA eTalI rahI jAya che ke meM zatruMjaya uddhAranI pratijJA lIdhI che te mArAthI pUrNa thaI zakI nathI. mATe mArA pitRbhakta putrane kaheze ke te mArI aMtima IcchA pUrNa kare. tyArabAda udayanane deha chUTI gaye. ghera AvI sainikee udayananA putra bAhaDa (vADmaTa) ane aMbane udayananI aMtima IcchA jaNAvI tenA supatra bAhaDe traNa ja varSamAM te maMdira taiyAra karyuM ane tenI pratiSThA kaLikALa sarvajJa zrI hemacaMdrasUrie vikrama saM. 1211 (bIjAmate 1213) mAM karAvI. merUtuMgAcArya lakhe che ke A maMdira banAvavAmAM bAhaDane eka karoDa sATha lAkha rUpIA kharca thaye hato. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina tihAsa. vastupAle karelA uddhAra--khaMbhAtamAM sa. 1276 mAM vastupAla mahAmAtya-pradhAna hatA. teNe dilhInA pAdazAhane prasanna karI tenI pAsethI mammANI khANunA pAMca patthara lIdhA, te patthara zatru Mjaya upara laI jaI tenI pratimA karAvI. 44 sajjanasiMha urphe sAjaNasiMhe--vi. sa. 1424 mAM zatrujaya upara tIrtha padasthAna karyuM hatuM. sajjanasiMhanA pitA samarAzAhe saMvata 1371 mAM navI pratimA karAvI uddhAra karAvyeA hatA. zANAja--vi. sa. 1452 mAM moTA saMgha kADhI 'saMghapati' thaI giranAra tathA zatruMjayanI yAtrA karI hatI ane giranAra upara neminAtha prAsAdanA uddhAra karyo hato. karmAMsAha--(vi. saMvata 1587) vastupAla pachI samarA zahe uddhAra karAvye, paraMtu teNe navA patthara ANI karAvyA. eTale vastupAle ANelA mammANIANunA patthare tyAM gupta rAkhavAmAM AvyA hatA. kozAhe te pattharothI mUrti karAvIne sa. 1587 nA vaizAkha zudi 6 ne ravivAre pratiSThA karAvI. karmAMzAha khaMbhAtamAM--citADanA AsavaMza jJAtinA tAlA zAhanA te putra hatA. te prabhAvaka zrAvaka staMbhatIrtha Avye. sta MbhatIrthavAsI jaina samudAye tene mahAtsavapUrvaka nagara praveza karAvyo. staMbhanaka pArzvanAtha ane sImadhara tIrthaMkara maMdiranA darzana karI karmAzAha upAzrayamAM gayA. A vakhate zrI vinayamaMDana pAThaka birAjatA hatA. temane ha pUrvaka vaMdana karyuM; kharaaMtara pUchAyA bAda karmAzAhe prazna karyo ke mahArAja ! Ape mane pahelAM zatrujayanA uddhAra karAvA saMbadhI vAta karelI teA te khAkhata Apa mane spaSTa AjJA Apo. pAke sarvanI samakSa kahyuM ke " amAre te kevaLa eTalu ja kahevuM che ke ApanA kartavyamAM zIvratA kare. avasara Ave hame paNa hamArU kavya bajAvIzuM. pAMca cha divasa rokAyA pachI kozAha zatruMjayagira upara gayA. tathI vinayamaMDana pAThaka tathA anya sAdhu tathA sAdhvIe tyAM gayA. tyAM mUrti taiyAra thayA bAda vivekamaDananA gurU zrI vidyAmaMDanasUrinA hAthe tenI pratiSThA karAvI hatI. HH ?? Adi bhA 1 karmAzAhanI vistArathI hakIkata jANavA 'zatruMjaya tIrthoddhAra prabaMdha ' vAMceA. karmAzAha khaMbhAtane nahatA, paraMtu teNe karAvelA uddhAranI gurU AjJA kha'bhAtamAM thayelI hAvAthI tene atre gaguAvelA che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo. 6-rathaMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo. ka (12 mA thI 15 mA saikA sudhI) zrI hemacaMdrAcArya. ( vi. saM. 1145) khaMbhAtamAM je je mahAna na AcAryo thaI gayA che, temAM sauthI agrapade zrImad hemacaMdrAcArya che. jenadharmanI kIrtine vizeSa ujajavaLa karanAra A mahAna AcArye khaMbhAtamAMja dIkSA lIdhI hatI. duHkha, bhaya ane trAsathI rakhaDatA kumArapALane hemacaMdrAcAryanA premabharyA kaTAkSathI sAre Azraya maLyo hato tathA kRpAdraSTithI jIvatadAna maLyuM hatuM. vaLI rAjyaprAptinI bhaviSyavANI kumArapAlane khaMbhAtamAMja kahI hatI ane mane rAjyaprApta thaze to huM jainadharma svIkArIza, evI pratijJA A puNyavaMtA nagaramAM levAI hatI. jenA ItihAsamAM suvarNAkSare lakhAyalA A aNamUlA prasaMge khaMbhAtanI kIrtine sadA smaraNa rAkhanAra che, tathA khaMbhAtanA jainavAsIone atyaMta magarUrI upajAve tema che. "kalikAla sarvajJa'nuM birUda prApta A sUrizvaranuM caritra nIce pramANe che - dhaMdhukA nagaranA meDha vaNika cAcIMgane tyAM tenI pAhiNI nAmanI patinathI saM. 1145 nA kArataka sudi 15 ne divase eka putrane janma thaye. mAtA pitAe pitAnI kuladevI cAmuMDA tathA kuladeva genaza e be devanA pahelA akSare laI tenuM nAma cAMgadeva pADyuM. cAMgadeva ATha varSanA thayA evAmAM devacaMdra nAme AcArya tyAM AvyA ane moDhavasahikA nAme sthAnamAM utaryA. eka divasa cAMgadeva ane temanI mAtA vakhANa sAMbhaLavA AvyA. cAMgadeva ramatamAM te AcAryanI gAdI para besI ramata ramavA lAgyA. devacaMdra gAdI para beThelA bALaka tarapha Azcarya pUrvaka nIhALavA lAgyA. te bALakanA sAmudrika cinha joI te bolyA ke A chokare je kSatriya kuLamAM janmyo haze to cakravarti rAjA thaze ane je brAhmaNavAyAnA kuLamAM janamyo haze to cakravarti rAjAne AjJAmAM rAkhe e samartha thaze, ane je jainadharma pAme te jinazAsananI moTI unnati karI yugapradhAnanI peThe kaliyugamAM paNa satayuga pravartAve. temanI A bhaviSyavANu akSareakSara sAI hatI. ghaNA jene sAthe AcAryazrI cAcIMgane ghera gayA, te samaye cacIMga gAma gaela haka mAtra pAhi ghera hatI. tenI pAse cAMgadevanI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 khabhAtanA prAcIna jaina tihAsa. mAgaNI karI. peAtAnI kukhe AvuM amUlya ratna pAkayuM che te jANI pAhiNIne anahada AnaMda prApta thayA hatA. AcArya ne mAna ApanArI pAhiNInA manamAM putra arpaNa karavAnA sakAca thaye; chatAM sadhana! AgrahathI ane satyajJAnanuM bhAna thavAthI cAMgadevane devacaMdrane arpaNu karyA. te laine devacaMdra zrI staMbhatIrtha AvyA. khaMbhAtamAM zrI pArzvanAthanA maMdiramAM sarca 1150 mAM mAgha mahinAnI zveta caturdazInA divase brAhmamuhUte ane zinavAre AThame viSNu dharmasthAna ane vRSabhanI sAthe caMdramAnA yoga thatAM bRhaspatI lagnamAM sUrya ane nAma zatrusthitimAM rahetAM zrImAna udayane dIkSA maheAtsava karatAM gurU mahArAje cAMgadevane dIkSA ApI ane tenuM nAma sAmacaMdra pADayuM. pachI yAgya ziSyAne ucita ane Arhuta AgamamAM batAvelA AcArA temaNe eka dhyAnathI te ziSyane kahI samajAvyA." e vAta cAcIMganA jANavAmAM AvatAM te tarata khaMbhAta Avye ane krodhAyamAna thaine karkaza vacanA khelavA lAgyo; tene guru pAse lai jaIne uDDayana maMtrIe madhura vacanathI zAMta pADayA. dIkSA lIdhA pachI temaNe tarka zAstra ane sAhityanA abhyAsa karavA mAMDayA, ekadA pUnuM ciMtana karatAM temane vicAra AvyA ke alpa buddhi evA amane dhikkAra che. mATe cakAra pakSI jema cadramAnI tejasvI jgyAhnAne ArAdhe tema mAre kAzmiravAsI devInuM ArAdhana karavu.' ema nizcaya karIne sAmacaMdra munie bhAre namratA pUrvaka gurU mahArAjane vinaMtI karI. eTale devInuM sanmukha Agamana jANIne temaNe vinati mAnya rAkhI. pachI gItA sAdhue sAthe aneka vidyAthIonA nidhAna evA sAmacaMdra munie tAmraliptathI kAzmira deza tarapha prayANa karyuM. evAmAM zrI neminAthanA nAmathI prasiddha evA jaivatAvatAra tIrthamAM gItArthInI anumatithI temaNe ekAgra dhyAna karyuM. eTale nAsikAnA agrabhAge dRSTi sthApana karI sAvadhAnapaNe dhyAna karatAM ardharAtre brahmatejanA nidhAnarUpa sarasvatIdevI te munine sAkSAta thaI ane kahevA lAgI ke he nirmaLavatsa! tuM dezAntara jaiza nahi. tArI bhaktithI saMtuSTha thayela huM ahIMja tArI icchA pUrNa karIza. ema kahIne bhAratIdevI adRzya thaI gai. eTale temanI stutimAM rAta gALIne prabhAte * prabhAvaka caritra pR. 289 hemacaMdrasUri muni kalyANavijayanuM bhASAntara jue. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthabhartItha ane prabhAvika AcAryo. pAchA upAzrayamAM AvyA. ema sarasvatIdevInA prasAdathI semacaMdramurni siddha sArasvata, vidvAnamAM agresara ane udbhavatA aMtara zatruone agocara thayA." evAmAM semacaMdra munine sUripadane egya samajIne zrI saMghane bolAvIne zrI devacaMdragurUe vaizAkha mahInAnI tRtIyAnA divase saMgha tathA nagaranA adhikArIoe mahotsava zarU karatAM ce tarapha maMgalavAdyonA nAdathI samaya sUcita thatAM naMdIvidhAnanA kamapUrvaka dhyAnathI zvAsapUratAM devacaMdrasUrie agara, kapUra ane caMdananA dravyathI aciMtaH karIne pUrve gautamAdi surizvaree abAdhitapaNe ArAdhela sUrimaMtra temane saMbhaLAvyuM, ane tyArathI zrI hemacaMdrasUri evA nAmathI prakhyAta thayA. saMvata 1166. te vakhate potAne putra AvI ucca padavI para AvatAM snehane dhAraNa karanAra pAhiNI zrAvikAe potAnA manamAM leza paNa vyAkuLatA na lAvatAM gurunA hAthe cAritra aMgikAra karyuM. sabhA samakSa teja vakhate gurunA hAthe potAnI mAtA sAdhvIne pravartinInuM pada apAvyuM ane tene siMhAsana para besavAnuM zrI saMgha pAse kabula rakhAvyuM. hemAcAryane siddharAja ghaNuM mAna Apato ane kumArapALa temane guru tarIke gaNato. temaNe "siddhahema" nAmane vyAkaraNa graMtha, 'tripaSTizalAkA puruSa caritra", "dvayAzraya" Adi judA judA viSayo para ghaNA graMtho racyA che. A prabhAvazALI AcArya saMvata 1ra9 mAM kALadharma pAmyA. zrI vijayacaMdra (vRddha pauzAlika tapAgaccha paTTAvalI)-vijyacaMdra te mULa gujarAtanA prasiddha maMtrIvarya vastupAlane tyAM lakhanAra mahetA hatA. khaMbhAtamAM vastupAlanI pAse temanA baMdhunI strI ane padee e Agraha karyo ke devabhadra upAdhyAya (jagacaMdrasUrinA gurU) pAse tene dIkSA levarAvI te mahetAne trANumukta kare. AthI vastupAle devabhadrajIne vinaMti karatAM temaNe dIkSA ApI. pachI ane padenI vinaMtithI temane AcAryapada ApyuM. devendrasUrie prathama AcAryapada lIdhuM hovAthI temanA 1 "zrI hemacaMdrAcArya' nAme De bularane lakhele ane zrI. motIcaMda gIradharalAle bhASAntara karele graMtha vAMco. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. pratye bhaktibhAva vijayacaMdra karavA lAgyA. vijayacaMdra khaMbhAtamAMja varSovarSa moTA upAzrayamAM rahevA lAgyA. devendrasUrie varSovarSa eka gAmamAM rahevuM e zAstra virUddha che, e pratye vakhatevakhata temanuM dhyAna kheMcyuM; chatAM te para lakSa na devAyuM. devendrasUri khaMbhAta AvyA paNa moTo upAzraya vijayacaMdra rekela hovAthI te nAnA upAzrayamAM utaryA. vijyacaMdra devendrane vaMdana karavA na gayA. tema vidhavidha prarUpaNa karavA lAgyA, jevI ke vaidika kiyA, maMtrataMtrAdi karavAnI kriyA vagere. tyAM hemakamala Adi sAdhuoe vijayacaMdranA samudAyane ghAraSTi ane devendrasUrinAne dhurAsTivA kahyo. e pramANe be samudAyanI khyAti thaI. zrI siMhatilakasUri (aM. ga.) A sUri marUdeze aInapuramAM saM. 1345 mAM janmyA hatA. saM. 13para mAM dIkSA, saM. 1371 mAM AnaMdapure AcAryapada. saM. 1393 mAM gacchanAyakapada ane saM. 1395 mAM staMbhatIrthamAM svargavAsI thayA. zrI mahendrasUri (a. .) A sUri vaDagAme saM. 1363 mAM jamyA hatA. saM. 1375 mAM vijApuramAM dIkSA lIdhI hatI. saM. 1393 mAM aNahIlapuramAM AcArya pada maLyuM hatuM ane saM. 1398 mAM khaMbhAtamAM gacchanAyaka pada pAmyA hatA. eka vakhate mAravADanA nANI gAme zrAvake e mAsuM rAkhyA. tyAM gyAsIme divase vinna thayuM, jANune dharmanI vahAra karAvI. eTale Adhina sudi AThamane divase madhya rAtrine avasare gurUmahArAja kAyesargamAM beThA chatAM temane kAladArUNa sarpa karyo. te vAre maMtra, taMtra ane bIjI paNa aneka jaMgalanI auSadhIo karavAne bhrama tyAgIne ekAMte draDha mana rAkhI ekaja zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM dhyAna karyuM; temAMja nizcaLa rahyA. je vAre daza prahara dhyAnamAM gayA te vAre lahera vAjI, paNa yAnane bele te sarve prANa to. samagra vizvavyApa TALyo. samasta loka AnaMda pAmyA. emanI vAre zAkhAcArya zrI abhayadevasUri thayA. tenA upadezathI pATaNane rahevAsI mIThaDiA zetrane zA. kheto. naDI, teNe saMvata 143ra me va zrI pArzvanAthajInI pratimA bharAvI. je zrI goDI pArzvanAtha jayavaMtA vate che, ene vizeSa adhikAra eja pustakamAM zrI geDI pArzvanAthajInuM caDhALIyuM che temAMthI jeI le. A AcArya saM. 1444 mAM kALadharma pAmyA. 1 jaina gUrjara kavio bhA. 2 je pR 732nI noMdha. 2 aMcala ga7. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 sthaMbhata tha ane prabhAvika AcAryo. zrI jayakIrtisUri (aM. ga.) A sUri acalagacchanA 58 mA paTTadhara hatA. timirapUra nagaramAM bhUpAla zeThanI bhamarAde bhAyAnI kukhe saM. 1833 mAM janmyA hatA. saM. 1444 mAM dIkSA lIdhI hatI. saM. 1467 mAM khaMbhAta baMdaramAM sUripada maLyuM hatuM. saM. 1473 mAM pATaNa zaheramAM gacchanAyakapada pAmyA hatA. zrI merUtuMgasUrie devIne Agama niSedha karyo hato to paNa te devIne ANavA mATe zrI siddhAcala tIrtha upara ghaNA varSa lagaNa AyaMbila tapa karyuM. devI madhyarAtrIe pragaTa thaI kahevA lAgI ke huM tamArI pAse AvIza; paNa tame mujane eLakhaze nahi. ema kahI devI adrazya thaI bIje divase prabhAte khaMbhAtathI saMgha AvyuM. temAM devIe zrAvikAnuM rUpa dhAraNa karI suvarNamudrAmizrita pavA vaherAvIne gurUnA manoratha pUrNa karyo. A AcArya saMvata 1500 mAM kALadharma pAmyA. temanA pratiSThAnA lekhe saMvata saM. 1473, saM. 14(c), saM. 141 nA che. zrI jayakesarIsUri (aM. ga.) A sari aMcalagacchanA 59 mAM paTTadhara hatA. temaNe karAvelI pratiSThAnA saMvata 1504, saM. 1508, saM. 1512, saM. 1513, saM. 1517, saM. 1518 vagere ghaNuM lekha maLe che, tethI temanA viSe atre jANavA mATe lakhyuM che. pAMcAla dezanI zrIthAma nagarImAM devasiMha nAmanA zeThanI lAkhaNade strIthI saM. 1461 mAM janmyA hatA. temanuM mULa nAma dhanarAja hatuM. saM. 1475 mAM dIkSA lIdhI, saM. 194 mAM AcArya pada pAmyA. emaNe nadInI upara vRkSo calAvI gujarAtanA bAdazAhane camatkAra dekhADI mullAne harAvyuM. pAdazAhe navo upAsare karAvI dIdho. te hajI paNa amadAvAdanA javerIvADAmAM kAyama thayo che, saM. 1501 mAM cAMpAneramAM gacchanAyakapada pAmyA. bAdazAhane cha mAsathI tAva Avato hato, te ke vaghathI sAre na thayo paNa emaNe maMtrabale karI chehaDAthI tAvane bahAra kADhaye. bAdazAhe kahyuM ke e tApa kyAM che te amane dekhADo. te vAre gurUe potAnA rajoharaNe karI zilAnI upara khaMkherya. eTale zilA baLabhasma thaI gaI. temaNe jinazAsananI unnati karI saM. 1542 mAM kALadharma pAmyA. zrI jinacaMdrasUri (kha. ga.1) saM. 1406 mAM nAgapuramAM zrImAlazAha hAthIzAhe naMdI mahotsava sahita padasthApana karyA ane tarUNa 1 kharatara ga7. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa prabhAcAye rimaMtra dIdhe. saM. 1415 mAM azaDa vadi 13 khaMbhAtamAM kALadharma pAmyA. zrI jinadayasUri (kha. ga.) A sUrine janma pAlaNapuramAM saM 1375 mAM thayo hato. temane mATe vi. saM. 1415 nA azADa sudi 2 ne divase zrI staMbhatIrthamAM lUgayA trIya za ha. jesale naMdI mahotsava karyo ane tarUNa prabhAcArye sUrimaMtra dIdho ane padasthApana karyo. tyAra pachI te bhatIrthamAM ajitanAtha svAminI pratiSThA karI. teozrI saM. 143ra nA bhAdaravA vadi 15 ne divase pATaNamAM svarge gayA. * zrI ratnasiMdusUri (pR. ta. ga.) (saM. 145ra) zrI jayatilakasUrinA pake 2-nasiMDasuri thayA. saM. 18para mAM jayatilakarie staMbhatIrthamAM zrI ratanasiDane AcAryapada ApyuM ane harapatie teno mahesava karyo. harapatino putra zANarAja thayo. A sUrie giripura (DuMgarapura) nagaramAM "ghIA vihAra" nAmanA vRSabhadeva prAsAdamAM 125 thI adhika maNanA pittaLanA saparikara trASabhadeva biMbanI citya pratiSThA karI. hajI paNa (paTTAvalI kAranA samayamAM) zera bhAra rUpAnI AratI, maMgala pradIpa, be cAmara te vakhatanA jovAmAM Ave che. (je. gu. ka. bhA. 2 je pR. 739) A sUrie khaMbhAtamAM saM. 1481-86-88, 15, 1507, 1513, 1517 mAM pratiSThA karAvI che. zrI ratnazekhara (tapAgaccha) (janma 14pa7) khaMbhAtanA bAbIe bAlyavayamAM temane "bAlasarasvatI" evuM nAma ApyuM. 11 varNa yugapradhAna padavI bhegavI, saM. 1517 mAM svargavAsI thayA. zrI munisuMdara (tapAgaccha) (janma saM. 1466) teo bahu hoziyAra hatA. temane khaMbhAtanA daphatarakhAne "vAdigekulaSaDa" nuM birUda ApyuM hatuM. temaNe ghaNuM graMtha banAvyA che. saM. 1503 nA kArataka sudI 1 ne divase keTaDAmAM svargavAsI thayA. temanA hAthe khaMbhAtamAM saM. 1489 mAM pratiSThA thaI. zrI siddhAMtasAgarasUri (a. .) sAThamAM paTTadhara hatA. pATaNa nagaranA senI jAvaDanI pUralade nAme strInA putra hatA. temane janma 1 bRhat tapa ga9. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa1 sthaMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo. saM. 1506 mAM thayuM hatuM. saM. 1512 mAM dIkSA lIdhI. 1541 mAM acArya pada pAmyA. saM. 154ra mAM gacchanAyakapada pAmyA. temanI pratiSThAna saM. 1548-51-53-57-60 nA lekhe che. zrI bhAvasAgarasUri (aM. ga.) ekasaThamA paTTadhara hatA. mAravADa dezanA narasANa grAmamAM vArA sAMgAnI sigAredethI jamyA hatA. temane janma saM. 1510 mAM thayuM hatuM. saM. 1540 mAM khaMbhAtamAM zrI jayakesarInA hAthe dIkSA lIdhI hatI. saM. 1560mAM mAMDalagrAme AcAryapada ane ezapada maLyuM. saM. 1583 mAM kALadharma pAmyA. temanA pratiThAnA lekha saM. 1pa60, 1pa61, 1563 nA maLe che. zrI guNanidhAnasUri (aM. ga.) bAsaThamAM paTTadhara hatA. pATaNanA ' zrImALI nagarAja zeThanI lIlAdethI saM. 1548 mAM janmyA hatA. temanuM mULanAma enapAla hatuM. saM. 1552 mAM zrI siddhAMtasAgarasUrinA hAthe dIkSA lIdhI. saM. 1584 mAM khaMbhAtamAM sUripada ane gaNezapada maLyuM. saM. 1602 mAM kALadharma pAmyA, temanA saM. 1584, 1587 1591, ane 1600 nA lekha maLe che. zrI dharmamUrtisUri (a. .) tresaThamA paTTadhara hatA. khaMbhAtanA zAhaMsarAja vaNikanI hAMsalade grIthI janmyA hatA. temanuM mULa nAma dharmadAsa hatuM. temane janma saMvata 1585 mAM thayela hatA. saM. 1599 mAM dIkSA lIdhI. saM. 1602 mAM amadAvAdamAM AcAryapada pAmyA ane mahotsava sahita eja varSamAM gacchanAyakapada maLyuM ane saM. 1970 mAM pATaNamAM svargavAsI thayA. : teo ugratyAgI hatA. temanA rAjyamAM uttarAdhyayana dIpikAnI prata saM. 1643-4 mAM lakhAI hatI ane vyavahArasUtranI prata saMvata 1665 mAM lakhAI hatI, temaNe pote vRhat caityavaMdana (zrAvaka pratikamaNAdi mUtra) ane pradyumna caritra racela che. * " temanA pratiSThAnA lekha saM. 1654 vagerenA che. zrI kalyANasAgarasUri (aM. ga.) cosaThamA paTTadhara hatA. lADA gAme kaThArI nAniganI bhAryA nAmilanA putra hatA. temane janma saMvata 1633 mAM thayo. saM. 164ra mAM dIkSA lIdhI. saM. 1649mAM AcArya * jaina gurjara kavio bhA. 2 je pR. 774. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. pada amadAvAdamAM pAmyA. saM. 1970 mAM pATaNamAM gaNezapada pAmyA. teo ghaNuja prabhAvazALI hatA, temanA upadezathI saMvata 1675 mAM navAnagaranA esavAla zA. rAjasIye temanA upadezathI pa51 jinabiMba bharAvI eka moTuM bAvana jinavAluM caitya karAvyuM hatuM. teo 1671 mAM yAtrA karI saM. 1718 mAM bhujamAM kALadharma pAmyA. temaNe khaMbhAtamAM saM. 1667 ane 1981 mAM pratiSThA karAvI che.' zrI amarasAgarasUri (aM. ga.) pAMsaThamA paTTadhara hatA. teo mevADanA udayapuranA zrImALI jJAtinA cedharI yedhAnI senA nAme bhAryAthI janmyA hatA. temane janma saM. 1694mAM thaye hato. temanuM mULa nAma amaracaMdra hatuM. saM. 1705 mAM dIkSA lIdhI hatI ane saMvata 1715 mAM khaMbhAtamAM AcAryapada pAmyA. saMvata 1718 mAM kacchamAM gaNezapada pAmyA. saM. 1762 mAM dhoLake kALadharma pAmyA. dharmalakSamI mahattarA (saM. 1491) saM. 1491 pahelAM mAtamAM esavaMzI sanI siMha (sIha) vasato hato. tene ramAdevIthI malAI nAmanI putrI thaI. te jyAre sAta varSanI thaI tyAre teNIe zrI ratnasiMharinA hAthe vi. saM. 1891 mAM dIkSA lIdhI ane dharmalakSmI nAma rAkhyuM. A vakhate ratnacUlA nAmanI mahattA hatI; tenIja pATe A dharmalakSmI AvyAM. aMga, bhASA, lipi, prakaraNa vagerene teNe abhyAsa karyo hato. ratanasiMhasUrie saM. 1501 mAM tene mahattarApada ApyuM. 7-sthaMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo. kha. (16 thI 17 mA saikA sudhI) zrI hIravijayasUri ( vi. saM. 1583) jaina ItihAsamAM paMdarame ane seLa saMke atyaMta smaraNIya che. te sekAo suvarNayuganA kahI zakAya. A saikAmAM ghaNA prabhAvazALI AcAryo thayA che. dilhInA takhta upara megala samrATa akabara ane tenA pachInA rAjAone amala hatuM. jyAre akabara dilhInI gAdI para * je. e. gU. kA. saM. pR. 215. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo. 53 hate te vakhate gujarAtamAM prasiddha AcArya hIravijayasUri jenadharmane jhuMDe pharakAvI rahyA hatAM. samrATe temane bahumAnapUrvaka pitAnA darabAramAM teDAvI bhAre mAna ApyuM hatuM. A AcArye khaMbhAtamAM sAta comAsA judA judA vakhate karyA hatA. te daramIAna temanA zubha haste ghaNI pratiSThAo thaIhatI. temanA varada haste ghaNAe dIkSA lIdhI hatI, ane temanA ghaNuM ziSya thayA hatA. eTale khaMbhAtanA jena ItihAsamAM A AcAryazrIne prabhAva senerI akSAe seMdhAyuM che. khaMbhAtanA kavi zavabhadAse saMvata 1685 mAM "hIravijayasUrine rAsa race che te uparAMta "hIrasaubhAgyakAvya" vagere saMskRta graMtha racAyA che. vadhu jANavAnI jijJAsAvALAe sUrIzvarane samrATa" vAMco. hIravijyasUrine janma saM. 1583 mAM pAlaNapuramAM thayo hate. temanA pitAnuM nAma kurAzAha ane mAtAnuM nAma nAthI hatuM. temanA svargavAsa pachI temaNe dIkSA lIdhI. mAravADanA nADalAI gAmamAM saMvata 1607mAM paMDita pada ane saM. 1608mAM upAdhyAyapada maLyuM. tyArapachI saM. 1910 mAM zirehI (mAravADa) mAM AcArya pada maLyuM hatuM. hIravijayasUri ane habIba -hIravijayasUri eka vakhata vihAra karatA karatA khaMbhAta AvyA. A vakhate khaMbhAtamAM habIbala nAmane eka je raheto hato, te ghaNe jabare hate. kahe che ke tene eka TaMkano rAka eka maNane hato. A habIbalAe game te bahAnuM kADhIne sUrizvaranuM ghaNuM apamAna karyuM, temAM vaLI sUrizvarane dveSI mahIo nAmane eka gRhastha hato te tene maLI gayo. eTale te vadhAre phAvI gayo. pariNAme sUrIzvarane teNe gAma bahAra kADhyA. AthI jena kemamAM khaLabhaLATa macI gaye. sUrijInA A apamAnathI jUdA jUdA gacchanA je sAdhuo khaMbhAtamAM hatA teo paNa gAmamAMthI nIkaLI gayA. pachI khAjA habIbalAne sajA karavA tathA sAdhuonuM apamAna thatuM aTakAvavA ghanavijaya nAmanA eka sAdhune akabara pAdazAha pAse mokalyo. teNe tyAM jaI akabara pAsenA jena sAdhu zAnticaMdrane badhI hakIkata kahI temaNe akabarazAhane saghaLI hakIkta nivedana karI. bAdazAhe kahyuM "tene bAMdhI-jUtAM mArIne ahIM lAvavAne hamaNAMja hukama karUM . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. - A vakhate bAdazAha akabara pAse hirAnaMda nAmane eka gumAsto raheto hato. teNe bAdazAhane bahu AjIjI karI mApha karavA vinati karI; chatAM bAdazAhe mAnyuM nahi ane hukama pharamAvyuM. te samAcAra khaMbhAtamAM AvatAM ane bejAne khabara maLatAM te ghaNo gabharAyo. tene ema lAgyuM ke akabara jevA mahAna rAjA A AcAryane ATaluM badhuM mAna Ape che, mATe mArI jabarI bhUla thaI che. te uparathI teNe sarine page paDI mAphI mAgI ane sUrine bahu satkAra karyo tathA surijInI AjJAne mAna ApI pitane tyAM rahelAM baMdIvAne (gulAma)ne mukta karyA. kalyANarAyano upadrava-AcArya hIravijayasUri jyAre akabarazAha pAse hatA tyAre keTalAka zreSI lekee upadrava karyo hato. A vakhate khaMbhAtamAM kalyANarAye keTalAka jenI pAse amuka kAraNe batAvI bAra hajAra rUpIAnuM khata lAvI lIdhuM ane keTalAkanA mAthAM muMDAvyAM. temAM keTalAkane to potAno jAna bacAvavAnI khAtara jainadharmane tyAga paNa karavo paDaye. A upadravathI AkhA gujarAtamAM bahu hohA macI rahI hatI. A hakIkta dilhImAM sUrijIne pahoMcatAM temaNe pAdazAhane te hakIkata jaNAvI. bAdazAhe amadAvAdanA subA mIjakhAna upara eka patra lakhyuM, temAM jaNAvyuM ke "hIravijayasUrinA ziSyone je takalIpha ApatA hoya teone vagara vilaMbe zikSA kare." A patra amadAvAda AvatAM amadAvAdanA AgevAna gRhasthAe vipuzAha nAmanA gRhasthane jaNAvyuM ke A patra laIne tame panasAheba pAse jAo. vipuzAhe salAha ApI ke bane tyAM sudhI aMdara aMdara samajI javAmAM sAra che. vaLI kalyANarAya pAse viThThala nAmane mahetA che. te e te nAlAyaka ane khaTapaTIo che ke enuM cAlaze te ApaNane herAna karaze. chevaTe subA mIrajAkhAne akabara bAdazAhane kAgaLa batAvya; teNe tarata hukama karyo ke kalyANarAya tathA viThThalane pakaDIne lA. viThThalane pakaDavAmAM Avyo ane AkhA gAmamAM pheravIne traNa daravAjA AgaLa bAMdhIne tene zikSA karavAmAM AvI. kalyANarAya nAsI gayA ane bhayabrAnta avasthAmAM subAnI tahenAtamAM hAjara thayo. ane rAyakalyANane ghaNe Thapake Ape ane sAdhuonI mAphI maMgAvI. vaLI bAra hajAra rUpiAnuM khata je jora julamathI lakhAvI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo. lIdhuM hatuM te paNa rada karAvyuM ane rAyakalyANanA julamathI jeoe jainadharmane tyAga karyo hato teone pAchA ThekANe lAvavAmAM AvyA. zrI hIravijayasUrinA vidyAguru-sUrijI ekavAra khaMbhAtamAM hatA te vakhate temano pUrvAvasthAne vidyAguru AvI caDhayo. A vakhate AcAryazrI jemAM mahAguru gaNAtA hovA chatAM temaNe pitAnA vidyAgurune ghaNuM mAna ApyuM, tema saghaLA jaina saMghe temane mAna ApyuM. pachI sUrijIe vidyAguru pratye vinayabharI rIte kahyuM ke--mArA jevo nircantha Apane zuM dharI zake? adhyApake kahyuM Apane jarApaNa muMjhAvAnI jarUra nathI; mAre ahIM AvavAnuM kAraNa juduM ja che. mane eka divase sarpadaMza thaye hato. tenuM viSa keIpaNa upAye utaratuM nahatuM. pachI ApanA nAmasmaraNapUrvaka tene daMzamAMthI cUsatAM te utarI gayuM, ane huM bacyo. A uparathI ema samajAyuM ke jenA mAtra nAmasmaraNamAM ATalo camatkAra che, to temanA pratyakSa darzana karI kRtArtha thAvuM jarUranuM che; A zubha Azaya dhAraNa karI atre Avyo chuM. A vakhate sonI tejapAlanA patnI saMghavaNa sAMgade pAse beThAM hatAM, teo A vAtacItathI vAkepha thatAM temaNe prazna karyo ke "ApanA A pUrvAvasthAnA gera che?" sUrie kahyuM ke e gera nathI paNa mArA vidyAgura che; saMghavaNe potAnA hAthamAMnuM kaDuM kADhIne tarata ja temanA AgaLa mUkyuM tathA bIjA gRhastha pAsethI bAra rUpIA ekaThA karI e vidyAgurune ApyA. sUrijInA bhakata--A prabhAvazALI AcAryanA khaMbhAtamAM ghaNA dhanADhayo, bhakto hatA. sonI tejapALa, saMghavI udayakaraNa, Thakkara kIkA, pArekha rAjIyA tathA vajIyA vagere temanA paramabhakta hatA. ' sUrijInA hAthe khaMbhAtamAM saM. 1917 mAM 3, 1darara mAM 3, saM. 1626 mAM 4, saM. 16ra7 mAM 2, saM. 1930 mAM 1, saM. 1631 mAM 1, saM. 1632 mAM 3, saM. 1637 mAM 2, saM. 1638 mAM 2, saM. 164 mAM 1, saM. 1653 3. ema lagabhaga 25 pratimAnI pratichAo thaI hatI. temaNe sAta mAsAM khaMbhAtamAM karyA hatAM. svargavAsa-AcAryazrI saMvata 165ra nA bhAdaravA zudi 11 ne divase kAThIAvADanA unA gAmamAM svargavAsa thayA. tenI bIjI sAlanA mAgasara vadi 2 ne somavAre puSya nakSatranA divase khaMbhAta nivAsI saMghavI udayakaraNe temanI pAdukAnI zatruMjya upara sthApanA karI ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. AcAryazrI vijayasenasUrinA nAmathI mahopAdhyAya kalyANavijayagaNi ane paMDita dhanavijayagaNie tenI pratiSThA karI ? saM. 16pa3 nA phAgaNa zudi 8 ne divase temanI pASANamUrti khaMbhAtanA paumA ane tenI strI pAMcIe kAThivADamAM AvelA mahuvA gAmamAM karAvI ra te mUrtine pheTe sUrizvara ane samrATamAM Ape che. zrI vijayasenasUri (janma saM. 1604) ( zrI hIravijayasUrinI pATa para temanA pachI tarata ja thaelA zrI vijayasenasUri mahAna prabhAvazALI AcArya thaI gayA che. temanA saMbaMdhamAM saMskRtamAM tathA gujarAtImAM graMtho racAyA che. khaMbhAtamAM A AcAryazrInA hAthe ghaNuM pratiSThAo thaI che; khaMbhAtanAM jaina ItihAsamAM temane phALe nAne sune nathI, temanuM jIvana nIce pramANe che. zrI vijayasenasUrine janma mAravADanA nADalAI gAmamAM vi. saM. 1604 nA phAgaNa zudi 15 ne roja thaye hatuM. temanA pitAnuM nAma kamA ane mAtAnuM nAma keDima hatuM. temanuM mULa nAma jayasiMga hatuM. jyAre jayasiMga sAta varSanI umaranA thayA tyAre temanA pitAe dIkSA lIdhI ane mAtA tathA siMga surata AvIne rahyA. baMne jaNe zrI vijayadAnasUrinI pAse vi. saMvata 1613 nA jeTha sudi 11 ne divase dIkSA lIdhI ane jayasiMganuM nAma jayavimala pADayuM. pachI temane hIravijayasUrine seMpavAmAM AvyA, tyAMthI teo DIsA gayA ane pachI tyAMthI khaMbhAta AvyA. 1 prA. le. saM. bhA. 2 jo pR. 3 (buddhi.) 2 "1653 pAtazAhi zrI akabara pravartita saM. 41 varSe phA. sudi 8 dine zrI stambha tIrtha vAstavya zrI. paumA (bhA.) pAMcI nAmanyatA zrI hIravijayasUrIzvarANAM mUrtiH kA. pra. tapAgacche zrI vijayasenasUribhiH // sUrIzvara ane samrATa pR. 5. 3 ima suNI ga7 ghaNI haraSiu, vihAra khaMbhAti kine re, zrI vimala gaNe sani, paMDitapada tihAM dIre. 14 jena e. gU kA. saM. pR. 167. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatI ane prabhAvika AcAyaeN. 57 khaMbhAtanI prajAne temanA upara atyaMta bhakitabhAva hatA te nIcenI kavitA parathI samajAya che. 1 52ma paTAdara hIranAjI, vInatI avanAra, nayarI traMbAvatI ihAM, achaijI amarApura anukAra, jesiMgajI AvA ANui deza. kIjaI para upagAra, bhAvIka joI tulya vATaDIjI, jaya japaI mA karIjI, padhAro gaNudhAra.aesiMgajI jaina prajAnA bhaktibhAva joI te khaMbhAtamAM padhAryA. khaMbhAtamAM AvyA pachI zrAvikA pUnie ghaNuM dravya kharacI padautsava karyo ane vi. saMvata 1626 nA phAgaNa suda 10 ne divase temane paMDitapada ApavAmAM AvyuM.rabhAtathI teo amadAvAda gayA ane tyAM vi. sa. 1928 nA phAgaNa suda 7 ne divase AcAryapada ApyuM, tyArathI vijayasenasUri nAma pADavAmAM AvyuM. zrI vijayasUrinA hAthe bhAtamAM vi. saMvata 163ra mAM 1, 1643 mAM 2, 1644 mAM 8, 1654 mAM 2, 1656 mAM 2, 1658 mAM 1, 1659 mAM 1, 1661 mAM 3, 1662 mAM 1, 1668 mAM 1 ema emanA varada haste lagabhaga 22 pratiSThA thaI che. bajAranA ciMtAmaNi pArzva nAtha tathA mALekacAkanA bAMyarA uparanA pArzvanAthanI pratiSThA temanA hAthe thaI che. A daherAM atyAre paNa ghaNAM jovA lAyaka che. kha'bhAtamAM svargavAsa-sUrizrI aneka sthaLe vihAra karatAM karatAM vi. sa'. 1971 mAM amadAvAda AvyA; te vakhate temanI zarIra prakRti agaDI-eTale teo khaMbhAta AvyA ane akabarapuramAM meDhe jainane upAsarA hatA tyAM te utaryA. divase divase temanuM zarIra vadhAre agaDayuM ane vi. sa. 1972 nA jeTha vida 11 nA divase svargavAsI 1 e. sajhAyamAlA bhAga 1 le pR. 12 2 sAla vasai tihAM tri lAbha pratiSThAnA moTA hai, zrAvikA pUniSa tihAM kiu, pada ucchava nahi khATAre. 15 Jain Educationa International je, ai. zU kA. saM. pR. 167 For Personal and Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa thayA temane maraNa prasaMga khaMbhAtanA jaina saMghe kevI rIte ujavyo te jANavA yogya hovAthI nIce pramANe ApavAmAM AvyuM che." jeTha vadi ekAdazI, ugataI AditavAra, zrI vijayasenasUrida pAmyA, svarga sukhasAra. 39 uttama jAti kathiyA kerI, paMca bhAti bahumUla, * * sattarakhaTha mAMDavI maMDANui, racanA karI amUla. 40 bhAgI dharma karU jagi jANuM, e tanu puNyataNuM parimANa, juo jesaMgajI niravANa, huA je jinazAsana bhaNa; * bhAgI dharma karU jagajANa-AMcalI. aMga pUMjaNaI pUjyataNuI tihAM mahImuMdI saI vIsa, * agara deI maNa adhamaNa kesara, kaDI maNa cAlIsa. 41 sAra kapura cuo kasturI, siMkharAM dravya aneka, te sevi dahana velA citomAM ANuM kavie viveka, kara, citAmAMhi zrIpUjya IhADayo, lava arajI gAMdhI, mukha bharIuM rUpaII kapuraI, puNya gAMThaDI bAMdhI 43 1 saM 1674 mAM vidyAcaMdra "zrIvijayasenasUri nirvANa rAsa' banAvyA che. vaLI juo -varasi sela bahuttarI, paMbhanagarI umAsa ja karavA akabarapuri AvyA atihi ullAsera-44 jeTha bahula ekAdazI, prahaUgamataI bhAMNa, . causaraNAdi samAdhiryuM gurU dUu nirvANe re.-45 , makhabala kerI mAMDavI mAMDI satara khaMDa cAlIsa maNa sUkaDI milI, triNa maNa agara akhaMDere-46 adhamaNa kesara tihAM milyu milyo ghaNo ghanasAra, kastUrI carI ghaNI Adikane na pAre re-47 da hajAra mahamuM diI pUjyA pUjya navAMga, ima gurUnA nirvANane dau u va caMgA re-48. mahamuMdI saghalI milI ATha hajAra pramANa, 'pacI thaMbhAyatataNuI saMghaI jANa sujANe re-49 jagi jANe ekAdazI ika gurU hIracha kIdha, bIjI gurU jesaMgajI kIdha jagatra prasiddho re-pa0 saM. 164 mAM guNavijaya racita sajajhAya . sajhAyamAlA bhAga 1 le pR. 39 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane prabhAvika Acaryo. sAhA semA semakaraNa saMghavI, gAMdhI arajI vAlI, rUpaIA saunI mahImuMdI, pelI lagaI uchAlI. 44 daravAjAthI ThAma lagaIvalI, mAMDavI leI jAtAM, dekaDA rUpaIA saunA tima, uchAlyA Ima thAtAM. 45 mahamudI rUpaIA mahuraI, pUjaI saMgha azeSa, - kharacANa savi mahuramAnaI, ATha hajAra vizeSa 46 jihAM lagaI aMga lagAradIThuM, mahimA bhAvaI bhagataI, tihAM lagaI pUjI vadhAvI citA te Ima utsava ati zakti. 47 akabarapuramAM stUpa zrI vijayasena rinA maraNasthAne khaMbhAtanA vatanI samajIzAhe eka stUpa karAvyo. A samaye dilhInI gAdI upara jahAMgIra bAdazAha hatuM te vakhate caMdusaMghavIe dasavIghAM jamIna tenI pAse mAgI. bAhazAhe tene "madade muAza" nAmanI jAgIra ApI. je bAbatanuM pharamAna pariziSTamAM ApavAmAM AvyuM che, te jamIna upara samajIzAhe stUpa baMdhAvyo. hAla e stupa tyAM nathI, paNa khaMbhAtanA bhecarApADAmAM zAMtinAthanuM maMdira che, tenA mULa gabhArAmAM DAbA hAtha tarapha pAdukovALe patthara che tenA uparanA lekha uparathI jaNAya che ke A pAdukA teja che ke je samajIzAhe vijayasenasarina stupa upara sthApanA karI hatI. akabarapuramAMthI stUpanI kayAre paDatI thaI te jaNAtuM nathI. A lekha nIce pramANe che. "vi. saMvata 1677 nA mahA sudi 13 ne ravivAranA divase samajIe pitAnI bena dharmAI, strI sahajalade ane vayajala de tathA putra surajI ane rAmajI vigere kuTuMbanI sAthe potAnA kalyANane mATe vijayasenasUrinA ziSya vijayadevasUri pAse vijyusenasarinI A pAdukAnI sthApanA karAvI hatI." vaLI saM. 167nA mAgasara (?) 5 ne ravivAre zrI vijyasenasUrinI mUrti paNa keIe karAvI che. . ! ! ! zrI vijyatilakasUri-zrI vijayasenasUrinI pATe be AcAryo thayA. (1) vijayadeva ane (2) vijayatilakasUri ane te A pramANe "vAcaka ziromaNi zrImAna dharmasAgarajI upAdhyAye "kumatimuddala nAmane graMtha ghaNuM sakhta bhASAmAM racyo hovAthI tene apramANu gaNI vijayasenasUrie dharmasAgarajIne traNa peDhI sudhI gaccha bahAra karyA hatA. 1 buddhi. je. dhA. pra. le. saM. bhAga 2 je lekhAMka 758 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. vijayadevasUri gRhasthAvasthAmAM dharmasAgarajInA bhANeja thatA hatA ane paraspara baMnene prema hatuM tethI gaccha bahAranI hakIktane patra dharmasAgare vijayadevasUrine lakhyo ke jenA uttaramAM vijayadevasUrie patranI aMdara jaNAvyuM ke-"kazI ciMtA na karaze; gurUnuM nirvANa thaye tamane gacchamAM leI laIzuM. A patra mANasa sAthe mekalya; teNe bhUlathI te vijayasenanA hAthamAM Ave. vAMcatAM hRdayamAM pitAnA ziSyane mATe AghAta thaye ane bIjA koIne ga7pati nImavA vicAra rAkhyo. vihAra karatAM khaMbhAta AvyA. saM. 1671, tyAM svarga jevA pahelAM ATha vAcaka (upAdhyAya) ane cArase muninA parivArane bolAvI jaNAvyuM ke-"eka vakhata tame vijayadevasUri pAse jaI mArUM vacana mAnya rAkhavA kaheje; je mAnya kare te paTTadhara teneja sthApaje. nahi te bIjA koI yogya munine sthApaje." ema kahI saMgha samakSa te AThe upAdhyAyone ! sUrimaMtra Apyo. AThe vAcakee vijayadevasUri pAse amadAvAda AvI svargastha . AcAryane aMtima saMdeza karyo, paNa temaNe tene asvikAra karyo, eTale vijayasenanI gAdI para vijayatilakari sthApita karyA. te traNa varSa pachI svargastha thayA. I. sa. 1974. kavi rASabhadAse temane AcArya tarIke mAnya rAkhyA. te siMhagurU mAhare re, vijayatilaka tasa pATa, samatA zILa vidyA ghaNI re, dekhADe zubha gati vATa. A AcArya mULa visalanagaranA hatA. eka vakhata AcArya vijayasenasUri khaMbhAta padhAryA, te vakhate visanagaranA devajIzAha pitAnA be putra ane pitAnI strI sAthe AcAryane vaMdana karavA AvyA hatA. te vakhate A AcAryanA upadezathI temaNe vairAgya utpanna thayo ne pitAnA putra ane strI e cAre jaNe vijayasenasUrinA hAthe dIkSA lIdhI. vijayatilakasUrine khaMbhAtamAM saMvata 1673 mAM gacchanAyakapada ApavAmAM AvyuM. 1 dIpavijaya kRta sehamakula padAvalI rAsa uparathI kavi RSabhadAsanA * zrI mehanalAla da. dezAInA nibaMdhamAMthI. gu. po. sA 5. ri. pR19 2 vadhu vivecana mATe vijayatilasUri rAsa juo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo. zrI viyANaMdasUri (janma saM. 1942) zrI vijyatilaka pachI zrI vijANaMdasUri thayA. temane janma saM. 164ra mAM mAravADamAM AvelA varareha gAmamAM thayela hatuMtemanA pitAnuM nAma zrIvaMta ane mAtAnuM nAma zRMgArade hatuM. temanuM mULa nAma kale, temaNe hIravijayasUri pAse saM. 1651 mAM dIkSA lIdhI ne dIkSA nAma kamalavijaya hatuM. vijayatilakasUrie zihImAM sUripada ApyuM. vijayANaMdasUri hIravijayanA ziSya hovAthI vijayadevanA kAkAgurU thatA hatA. te jyAre amadAvAdamAM hatA, tyAre vijayadevasUri maLavA mATe amadAvAda AvyA. paraspara prItithI baMnenI saMmatipUrvaka gacchAdhipatya traNe varSa cAlyuM. bhAvayoge cothA varSathI vijayadevasUrie pitAnA nAmane paTe munio mATe lakhyA. A sAMbhaLI ANaMdasUrie paNa pitAnA nAmane paTTo lakhe. A kAraNathI ekaja kuLamAM be AcAryonA nAmathI be ga7 thayA. ekanuM nAma devasUri ane bIjAnuM nAma ANaMdasUri, sAgaragacchanI utpatti paNa A samayamAM thaI. - A sUri ghaNuM samartha vidvAna hatA, tema tapasvI hatA, teoe ghaNuM yAtrAo karI hatI. temanA hAthe khaMbhAtamAM saMvata 1683 nA phAgaNa vada 4 ne divase gAMdhI kuMarajIe munisuvrata bibanI pratiSThA karAvI hatI. A pratimA hAla ALIpADAnA zrI zAMtinAtha jinAlayamAM A che; te sivAya temane pratiSThA lekha saM. 1706 ne maLe che. A AcArya vi. saMvata 1711 nA aSADha vadi 1 ne maMgaLavAre prAta:kALamAM khaMbhAtamAM svargavAsI thayA. - kavi rASabhadAse zrI vijANaMdasUrine gurU tarIke svIkAryA hatA, te mATe te lakhe che ke - tenI pAse vaLI pragaTIore kalpatarUne kaMda, vijyAnaMda surizvare dIThe atire AnaMda. 1 kavi RSabhadAsane nibaMdha. pAM. sA pariSada pR. 20 TIpaNuM. 2 saMvata sattara ekAdasaI AsADha vadi bhaumavAra re, paDave prabhAti re pUjya pitA svarga majhAri re-24 ai. sa. mAlA bhA. 1 le pR. 95 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 khaMbhAtanA prAcIna jaina itihAsa. jeDanI madhurI dezanAre, sUri guNa re chatrIza, guNu sattAvIza sAdhunA re, sattara beda saMyama karIza. hIra hAthe dIkSA vare re, huM tapagacchanA re nAtha, RSabha taNe! gurU te sahI re, tene mastake hAtha. bharatezvara rAsa, sa. 1678. vaLI hIrivajayasira rAsamAM paNa te jaNAve che ke-- vaMdui vijrayANaMda sarisai, nAma japatAM sukha sakhaluM thAI, tapagaccha nAyaka guNu niha pArA, prAgavaze hue purUSa apAre. sAha zrIvaMta kule huMsa gayaDhA, udyotakArI jina dinakara ca MdA, lAlabAi suta siMha sarIkhA, bhivaka leAka mukha gurUtA nirakhA, gurUnAme mutra paheAtI AsA, hIravijayasUrinA karyo rAsa. --saMvata 1685 sUrinA nirvANa-utsava-- guNavaMta gachapati kimahI na vIsaraI jasa guNune niha pAra, jaganai vAhalA jagadgurU zAlatA pAmyeA sura avatAra. siDa kesara ghanasAraI bhelI vilepana kIdhuM re sAra, navapujaNuM saMdha tihAM karai mahemudI dADha hajAra. satara khaDI re mAMDavI tihAM racI samAsaNa Ahira, kaI kathIpA re vastu vividha valI dhrujanA aneka prakAra. iMdradhvaja sama moTI dhaja sAhaI rajata sAnAnI re cAra, ccAlIsa naI eka upari zatavalI pADhaI tihAM gaNadhAra. Dhola damAmAM re bherI jhauri vAjai vAjiMtra koDa, rUpaiA mahimuTThI uchAlatAM tihAM mali manuSyanI keDi Ni pari ucchava saMgha bahu milI karatA AvaI re sAra, sudara zubha pira uttama bhUmikA karai tanunA saMskAra, senaiA rUpaiI mukha bharyuM pUjaNuM karaI nava aMgi, teramaNa kaDi zrISa Da sAraSI savAzera kesara sagi. agara taNA khaTha eka zera sAtanA ApyA pariSa jayadAsa, sarva melInaI re aimaNu jANIi kRSNAgaranI suvAsa. kasturI pAsera savA tihAM akhara tetalai mAni, cuA sera sAta kRSNAgara taNeA savA zera kapUra samAna. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 27 28 29 30 31 3ra 33 34 35 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaMbhatatha ane prabhAvika AcAryo. 3 ItyAdika vidhi gurUtanuM saMskaryuM premala pahevya na mAya, teha suvAsanA suraki gaI AvyA suru teNuI thAya. vRSTi karaI meghamAlI sura tihAM cahaI sItalanaI re kAji, saMghaI sAcI re dUdha dhArA karI pUjya karaI surarAja. zrI pUjyapArTi re vijaya jaNAI zrI vijayarAja riMda, bhANa" kahacha gurU prati tihAM lagai jihAM bhU gaganadiNaMda. 38 che DhALa che (rAga-dhanyAsI) je je sUri ziromaNI, zrI vijANaMda sUrida re, kAmitapUraNa suratarU, bhavijana kamala diNaMda re- 39 dhana dhana saMgha khaMbhAtine, kIdhuM uttama kAma che, ' ' bahuvidha dhana jeNaI vAvarI, rAkhyuM tribhuvana nAma re- 40 zrI vijayANaMdasUri paTadharU, zrI vijayarAja muNiMda re, zrI vijayapakSa maMgala karU, sevaI bhavijana vRMda . 0 41saMvata zazi sasi muni saci, bhAdrava vadi bhamavAra re, terasaI rAsa racyo bhalo, bArejaya jayakAra renjyo kara eha rAsa nita je bhaNaI tasaghari maMgala mAla re, sAMbhaLatAM sukha saMpadA, ApaI ddhi vizAla re.-0 deg 43 vAcaka zira cUDAmaNI, zrI meghavijaya uvajhAya re, zrI labdhivijaya budha rAjIuM, sIsa "bhANuvijaya" guNagAyare-044 ai sa. mAbhA. 1 le pR. 96 zrI hemavimala-(laghu pizAlika ga. nI paddAvalI) (1552). hemavimale judI zAkhA kADhI hoya ema jaNAya che, tene hemazAkhA kahe che. saMvata 1550 mAM staMbhatIrthanA saMgha sAthe temaNe zetruMjayanI yAtrAmahotsava pUrvaka karI. saMvata 1552 mAM tenI jIvA jAgAe pratiSThA karI. saM. 1570 mAM DAbhilA gAmamAM staMbhatIrthavAsI sanI jIvA jAgAe AvI karelA mahotsava pUrvaka Amalavimalane sUri padavI ane dAnazekhara tathA mANijyazekharane vAcaka padavI ApI. saMvata 1572 mAM staMbhatIrtha javA IDarathI cAlatAM kapaDavaNaja' AvatAM saMghe meTe pravezotsava karyo. keI cADIAe AvA pravezatsava mATe pAdazAha mudAphara pAse vAta karI, teNe pakaDavA baMdi mekalyA. gurU cuNelI AvatAM A vidhAnanI khabara paDatAM rAtorAta nIkaLI sojItrAne tyAMthI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa khaMbhAta pahoMcI gayA. bejAe gurUne baMdIsthAnake rakSita karyA. saMgha pAsethI bAra hajAra lIdhA. pachI temaNe sUri maMtra ArAdhyo. tyArapachI temaNe zatAthI paM. harSakulagaNi vagerene cAMpAnera mokalyAtemaNe sulatAnane svakAvyathI raMjIta karI ghaNuM dravya pAchuM vaLAvyuM. hemavimale ga7bhAra levA AnaMdavimalane lAvyA. temaNe nA pADavAthI saubhAgya harSasUrine paTTe sthApyA. pachI te saMvata 1583 nA Azvina sudi 13 ne divase svargastha thayA." - hemavimalasUrinA hAthe saMvata 1551, 1553, 1556. 153, 1565, 1566 ane 1568mAM pratiSThA thaI che. zrI semavimalasUri-(saM. 1570 ) hemavimalasUri tapagacchanA paTTadhara temanI pATe saubhAgyaharSasUri thayA ane temanI pATe samavimalasUri thayA. semavimalasUrine janma khaMbhAta pAsenA kaMsArI gAmamAM prAgvATa samadharamaMtrI vaMzaja rUpavaMtane tyAM temanI strI amarAdethI saM. 1570 mAM thayo hato. janma nAma jasavaMta hatuM. hemavimalasUri pAse saMvata 1574 mAM vaizAkha sudi 3 ne divase amadAvAdamAM dIkSA lIdhI. temane dIkSA mahotsava saM. bhUbhacajasuke karyo. dIkSA nAma sAmavimala pADayuM. khaMbhAtamAM prAgvATa sA. kIkAe saM. 1590 nA phAgaNa vada 5 ne divase bahu dravyane vyaya karIne gaNapada A yuM. sAmavimalamUrine khaMbhAtamAM saM. 1605 nA mahA sudi 5 ne divase gacchanAyakapada ApavAmAM AvyuM. temaNe saMgha sAthe yAtrA karI hatI. saM. 1919 mAM khaMbhAtamAM comAsuM karyuM hatuM. teo aSTAvadhAnI, IcchAlipivAcaka, vardhamAnavidyAsUrimaMtrasAdhya, cauryAdibhaya tathA kuchadirega nivAraka, kalpasUtraTabArbAdibahusugamagraMthakAraka, zatAAbirUddhAraka thayA. saMvata 1637 mAM mArgazirSamAM svargavAsa thaye. kula ra00 ne sAdhu dIkSA ApI. 1 jaina gUrjara kavio bhA. 2 je pR. 744. ahIM hemavimala nirvANa pAmyAnI sAla saM. 1583 jaNAvI che, paraMtu saM. 1584 ane 1587 mAM temaNe pratiSThA karAvyAnA lekha maLe che. juo bu.le. saM. bhAga 2 je lekha 675, 781, eTale uparanI saM. 1583 nI sAla beTI lAge che. 2 "rUpa ratipati avatarI semamUrati sAra." a. sa. bhA. 1le pR. 54 3 "dhana amarAde kaDI jiNi janamyA zrI jasavaMta" e.sI mA. bhA. 1le pR. 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatI tha ane prabhavika AcAryAM. A AcAryanI keTalIka kRtie prApta thAya che jevI ke-- (1) lakakumAra rAsa-savata 1633 nA bhAdaravA vida 8 ne divase amadAvAdamAM rAjapurAmAM banAvye hatA. (2) ca'pakazreSTha rAsa- rAsa temaNe sa Mvata 1622 nA zravaNu sudi 7 ne zukravArane divase virATa nagaramAM banAvyA hatA. (3) zreNika rAsa-saMvata 1903 mAM. (4) dhammilakumAra rAsa ( 5 ) kalpasUtra gItA vagere kRtio banAvI che. khAlamAdha (6) dazadraSTAnta A sUrinI sajajhAya temanA ziSya vicArase!mamunie sa Mvata 1623 nA mahA vadi 2 ne divase lakhI che. vaLI temanI bIjI sajjhAya che.ra zrI ANaMdavimalasUri--temanA janma sa. 1547 mAM iDaramAM thayA hatA. temanA pitAnuM nAma meghajI hatuM ane mAtAnuM nAma mANekade hatuM; teo jJAtie esavALa hatA; temaNe nAnI umaramAM eTale sa. 1552 mAM zrI hemavimalasUrinA hAthe dIkSA lIdhI hatI. savata 1568 mAM upAdhyAya padavI maLI hatI. sa. 1570 mAM DAmalAmAM senI jIvu ane jAgarAje karelA utsAhapUrvaka padasthApanA thai hatI. A AcArya mahAtapasvI hatA; temanA tapeAkhaLathI khaMbhAtanI zrAvaka prajA temanA para ghaNe| pUjyabhAva rAkhatI hatI. khaMbhAtamAM te aa samaya rahyA hatA; teo saMvata 1596 nA caitra sudi 7 ne divase nava divasanuM aNusaNu karI amadAvAdanA nijAmapurAmAM svargavAsI thayA. zrI vijayadevasUri--( janma sa. 1634) zrI vijayasenasUri pachI temanI pATe zrI vijayadevasUri thayA. te paNa zrI vijayasenasUrinA jevA pratApI hatA. khaMbhAtamAM temanA hAthe ghaNI pratiSThA thai che. 65 zrI vijayadevanA janma IDaragaDhamAM vi. saM. 1634 mAM thayA hatA. vi. saM. 1655 mAM patipada ApavAmAM AvyuM hatuM ane 1 e. sa. mA. bhA. 1 leA rR. 4 ( AraMbhamAM ) ra ^ e. sa. mA. lA. 1 lAmAM 2, 40, 41 mI sajhAya jue. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. vi. saM. 1656 nA vaizAkha suda 4 ne divase sUripada khaMbhAtamAM ApavAmAM AvyuM. sUripada mahesava-sarva vyavahArIonI ke NimA ziromaNI samAna zrAvaka sA. zrImala nAme zreSThI potAnA bhatrIjA sA. samAM zreSThInI sAthe AcArya padanI sthApanA nimitte pArjita zubha dravyane vyaya karavAnI IcchAthI marU, medapATa, lATa, saurASTra, kaccha, kuMkaNa, gurjara Adi dezamAM gAme gAma ane zahere zahera kukuma patrikAo makalI saMghajanene svagrAmamAM padhAravA vijJapti karI. tadanusAra hajAre zrAvakone mahAna samudAya tyAM ekatrita thayo. tyArapachI te zrImalla zreNIe manaharatAthI svarganA suMdara vimAnane tiraskAra kare evA pitAnA bhavya jinabhavanamAM divya kulavaDe vibhuSita zakamaMDapa samAna eka mahAna maMDapa banAvI, gacchAdhipati zrI vijayasenasUrizvarane sUripada pradAna karavAnI prArthanA karI. tyArabAda tenI lAgaNuM bharelI vijJaptine sUri mahArAje saharSa svIkAra karI vaizAkha sudi 4 ne zubha divase zrI vijayadevasUri e nAmapUrvaka sUripada pradAna karyuM. zrImalla keDI A mahAna kAryathI saMtuSTa thaI pitAne kRta kRtya mAnI saMgha samudAyanI evA prakAre bhakti karI ke jethI loko tene sAkSAta kalpavRkSa samAna mAnavA lAgyA. mahatsavamAM teNe badhA maLIne dasa hajAra rUpIA pakharaca karyA tenA bIje divase bhAtamAMja vasanAra Thakakara kIkA nAme zrAvake teja sUripadanA utsava nimitte ATha hajAra rUpiAne vyaya karI zrI vijayadevasUrinA AcAryapadamAM pratiSThA meLavI. A samaye AcAryazrI sAthe 700 sAdhu hatA. surijIne camatkAra-khaMbhAtamAM eka devacaMdra nAme zreSThI hato. tene be strIo hatI. teo baMne vi. saM. 1673nA varSe utpanna thayelA navIna upAdhImatane mAnanArI hatI. kAlAMtare zeTha maraNa pAmI devapaNe usanna thayo. teNe potAnI strIone upAdhImata choDavA mATe ghaNI vakhata sUcanAo karI paNa teoe e tarapha bIlakula lakSa ApyuM nahi. eka 1 paMbhanayara ucchava ghaNuM zrI vijayasena bhaluM kIdhuM re saMgha sahita zrI vijayadeva naI gachanAyakapada dIdhuM re-12 dAna kuzaLa racita sajajhAya--e. sa. ma. bhA. 1le. 2 eka saMskRta hastalikhita patra uparathI "purAtatva" pu 2 juM pR. 460 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo. vakhate temane tyAM saMgha jamaNa hatuM, te vakhate deva thayelA patie pASANenI vRSTi karI tethI badhA jamanArA zrAvako palAyamAna thaI gayA. pAchaLathI devatA prakaTa thayo tene joI ane strIo pUchavA lAgI ke tuM keNa che? ane zA mATe amane DarAve che? tyAre te devatAe kahyuM ke huM tamAre pati devacaMdra chuM, bIjA 17 devAnI sAthe zrI vijayadevasUrinI sevA karuM chuM, tethI tamAre paNa temane ja gurU mAnavA joIe ke jethI mArA taraphathI bhaya na thAya. e prakAre tenuM kathana pramANa karI baMne strIo zrI vijayadevasUrinI parama bhakta thaI sUrinA hAthe khaMbhAtamAM pratiSThAo - saM. 1677 mAM lagabhaga 11-12 pratiSThAo temanA hAthe khaMbhAtamAM thaI che. temane AcAryapada mahatsava ujavanAra zrImallazAhanI patni vahAdee potAnA zreya mATe zrI saMbhavanAthanuM bila bharAvyuM tenI pratiSThA temaNe ja karAvI. A pratimA hAla jIrAlApADAnA ciMtAmaNi pArzvanAtha jinAlayamAM che. lADavADAnA abhinaMdana jinAlayamAM zrI anaMtanAthanI, yarApADAnA navakhaMDA pArzvanAthanA jinAlayamAM sumatinAthanI, zakarapuranA ciMtAmaNuM pArzvanA daherAmAM suvadhinAtha bibanI, mANekacokamAM zrI zItalanAthanI pratiSThAo temanA hAthe thaI che. A sUri saM. 1713 nA azADa sudi 15 ne divase unAmAM svargavAsI thayA. temaNe IDaranA rAjA kalyANamaTTane pratibadhyo hato ane jahAMgIra bAdazAhe temane "mahAtapA" nuM birUda ApyuM hatuM. 8 thaMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo. ga. (18 thI ra0 mA saikA sudhI) zrI samacaMdrasUri--(pAyacaMdagaccha) teo siddhapurapATaNa vAsI hatA. zrImALI jJAtinA hatA. temanA pitAnuM nAma bhImAzAha ane mAtAnuM nAma vAlAde hatuM, temano janma saM. 160 nA mAgazara sudi 11 ne divase thayo hate. saM. 1575 mAM dIkSA, saM. 159 mAM upAdhyAya, saM. 1604 mAM AcAryapada maLyuM; 2 "viSayava-mahAbhayam' graMtha zrI villabha pAThake vi. saM. 17 mA saikAmAM saMskRtamAM batAvyo che te zrI jinavijayajIe muLarUpe prakaTa karyo che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtano prAcIna jaina itihAsa. temaNe pArdhacaMdraga7mAM bahu agaLa paDate bhAga lIdhe che. temaNe pArdhacaMdrastuti, pArdhacaMdra sajhAya, mahAvIra stavana vagere ghaNA kAvyo racyAM che. teo saM. 16ra6 nA jeTha vadi 1 ne divase khaMbhAtamAM svargavAsI thayA. zrI rAyacaMdrasUri--(pAyacaMdaga7) jaMbusara gAmamAM jAvaDazA dezI nAme eka prakhyAta gRDastha raheto hato, tene kamalade nAmanI pakinathI saM. 1906 nA bhAdaravA vadi 1 ravivAre putra thayo. jenuM nAma rAyamalla pADayuM. rAyamalla janmathIja sArA lakSaNavALo hato. rAyamalla nizALe jaI thoDA samayamAM sArI vidyA meLavI; pUrvanA saMsakAthI tene saMsAra para bahu prIti na hatI. AvI mananI sthiti hatI tevAmAM pArdhacaMdrasUrinA ziSya samacaMdrasuri tyAM padhAryA. ahIM temanA sadupadezathI rAyamallane vairAgya thayuM. tethI teNe dikSA levAno vicAra karyo. mAtA pitAnI anumati levA mATe teNe temane samajAvavA mAMDyAM. AvA prasaMgamAM jAvaDazA potAnI strI ane putraputrI sAthe khaMbhAta AvyuM. rAyamallane mATe ghaNAM mAgA AvavA mAMDayA. rAyamallanI bena saMpUrAe bhAIne samajAvIne paraNAvavAmATe ghaNe prayatna karyo. paraMtu rAyamale ke InuM mAnyuM nahi. chevaTe rAmanA saMbaMdhI dozI jevA ane tenI patni amarA, rAyamallanI bhUarajajA, rAyamallano bhAI jayamalla ane tenI patni araghAde tathA bhatrIje vAsaNa, tema khaMbhAtane adhikArI varga vagere samakSa rAyamale dIkSA levAne draDha nizcaya jAhera karyo. pariNAme e savAla vaMsanA semasI maMtrI ane temanAM patine IdrANIe karelA utsAhapUrvaka saM. 1626 nA vaizAkha sudi 9 ne divase rAyamale samaracaMdra pAse dIkSA lIdhI. pachI temaNe zAstrano abhyAsa karyo. rAyacaMdramAM saMpUrNa yogyatA AvelI joI gurUe temane saMgha samakSa sUripadavI ApI. A utsavamAM amadAvAda viramagAma vagere gAmanA saMgho AvyA hatA. amadAvAdathI saha zrIpAla. sAha hemA, zrIpati, sIpU, kAlA, tejA, somasI, nAkara, sonI tApe, karaNe sAha, nAne sAha, ane dozI jayamalla ane jyavaMta e be bhAI AvyA hatA. ane vIramagAmathI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatI ane prabhAvika AcAryAM. nayaNasI, saha jIvarAja, saDejapAla, amarazI, saMghavI rAjapAla, rAyamalla, varaghe! sAhu, ane dezI nAkara vagere AvyA hatA. A saghaLa! saMgha samakSa sUripada apAyA pachI temanA ghaNA anurAgI thava!. upAdhyAya pUrNa caMdra, vAcaka khemacaMdra, zivacaMdra, ratnacaMdra, haMsacadra, municaMdra ane ma!nacaMdra e pramANe vAcaka, sthaviramuni vIrapAla, jayarAja; kuMbhamuni, jiSNudAsa, saravaNu RSi, maMgalaRSi, hAparAja, lAlamuni, geApamuni, mAdhava, kaDuvADiye, guNurAja, mahurAja, bejhARiSa, mAMDaRRiSe. gaNutaNi, jagamAla, aNuSi, vaccharAjamuni, ge'viMdyagaNu, DuMgara tejapAla, rAjagaNu, megharAjaRSi, manajIRSi, anamuni ane kuMvaraNa vagere sAdhu thayA. ane lIlAM, rajA, gaurAM, rAjA, tArU, vaDI, ajIra, kAharuM, makAi, khAilAM, rAjA, sapUrAM, lIla ane kaDamaDhe vagere sadhIe! thai. A saghaLe! samudAya rAyacaMdrasUrine! anurAgI thaye!. A rAyacaMdrasUri sArA vikrAna hatA; temanI keTalIka sAhitya kRti maLI che. saMvata 1969 nA jeTha suda 13 ne divase sthaMbhatI mAM svargavAsa thayA.1 69 zrI vimalacadrasUri--( pAyadagaccha ) mULarAjanagaranA zrImAlI jJAtinA saMghavI rAjapAla ane sukhamAdena! putra thAya. vikrama saMvata 1959 nA vaizAkha sudi 6 ne divase dIkSA lIdhI. ane savata 1969 nA vaizAkha sudi 6 divase staMbhatIrtha mAM sUriSada maLyu. tee. sa. 1674 na! Ase sudi 13 ne dise rAjanagaramAM svarge gayA. emanA gurUbhAinA ziSya zrI vatsarAja munIzvare zAMtinAtha caritra saMskRta temaja snAtre ghaNAM racyAM che. zrI jayacadrasuri pAyacaMdagaccha ) bikAneravAsI hatA. temanuM rakA ge!tra hatuM. esavAla jJAtinA jetAzAha pitA ane jetalade mAtAnA te putra thAya, vikrama saMvata 1661 nA maDa! sudi 5 ne dine bikAneramAM dIkSA. vikrama saMvata 1 jayacaMdragaNie sa. 1654 mAM gaNivarajInI prArthanAthI khaMbhAtamAM rAyaralarAsa ' racyA che. te aitihAsika rAsagraDa bhA. 1lA mAM pR 13 thI 39 mAM prasiddha thayA che. vadhu jANavAnI IcchA rAkhanAre te vAMcavA. 6 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa 1674 nA A sudi 13 ne divase staMbhatIrthamAM AcAryapada pAmyA. vikrama saMvata 1699 nA aSADa sudi 15 ne dine svargavAsa thayA. zrI municaMdrasUri-(pAyacaMdaga7) jodhapuravAsI, sAni trei e savAla vikrama saMvata 17rara mAM dIkSA vikama saMvata 1737 mAM staMbhatIrthamAM AcAryapada maLyuM ane vi. saM. 1751 nA A sudi 10 ne dine viramagAmamAM svarge gayA. lakSmIsAgarasUri--(janma saM. 1728) mAravADa dezanA sivANI nAmanA gAmamAM vaNika hemarAja raheto hAle tene rAjAbAI nAmanI strI hatI. hemarAja keTaleka kALa gayA pachI pitAnI patni sAthe khaMbhAtamAM vyApArArthe AvyA. ahIM eka putra saM. 1728 nA caitra sudi 5 ne divase jamyo; tenuM nAma dhanajI pADayuM. eka divasa dhaNuM dhaNiANuM putrane laIne vaDedare gayA. tyAM vRddhisAgarasUri birAjatA hatA. emanI dezanAthI putra dhanajInA manamAM vairAgya upanna thaye ane saM. 1736 nA vaizAkha sudi 3 ne divase temanI pAse dIkSA lIdhI ane nidhisAgara nAma rAkhyuM. guru ane ziSya ghaNuM nagaramAM cemAsAM karI rAjanagara padhAryA. tyAM zAMtidAsa zeDanA putra lakSamIcaMda zeThe bhAre ThAThamAThathI utsava karIne nidhisAgarane saM. 1745nA vaizAkha vadi 2 ne divase sUrinI padavI apAvI. lakSmIsAgarasUri nAma sthApyuM. temaNe siddhAcala, raivatagiri, tAraMgA, aMtarikSajI, Abu vagerenI jAtrAo karI hatI ane saM. 1787 mAM suratamAM comAsuM karyuM, zarIra bahu jIrNa thaI gayuM hatuM, paNa rAjanagara tarapha vihAra karavAnI IcchA karI, paraMtu suratanA bahu AgrahathI bIjuM comAsuM paNa suratamAM ja karyuM. zarIra bahu jarjarIta thayuM hatuM. saM. 1788 nA vijyAdazamIne divase pramadasAgara upAdhyAyane bolAvI tapAgacchane badho bhAra saMbhALI levA kahyuM ane te mATe temane sUripada ApI kalyANasAgarasUri nAma sthApyuM. A vakhate temanA ghaNuM ziSya hatA, te paikI paMDita ravisAgara, budhaajitasAgara, kuzalasAgaragaNi, kSIrasAgaragaNi, vizeSasAgara vagere mukhya hatA; temanA aMta samayanI khabara badhe mekalatAM amadAvAda, rAdhanapura, pATaNa, khaMbhAta, burAnapura, vaDedarA, DabhoI, bharUca, aMkalezvara, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo. sojItrA, sANaMda, viramagAma vagere ghaNA gAmanA rAgI zrAvake AvyA hatA. temaNe saM. 1788 nA A vadi 7 nI rAtre dehotsarga karyo. 1 ogaNIsame saike. zrI kIrtivijaya-janma saM. 1816 mAM khaMbhAtamAM thayo hato. teo jJAtie visA zrImALI hatA. temanA cAra ziSya kasturavijaya; udyotavijaya, jIvavijaya ane mANekaviya. zrI labdhicaMdrasU--i(pAyacaMda gaccha) osavAla jJAtinA chAjeDa gAtrIya hatA. vikrama saM. 1849 nA phAgaNa sudi 3 ne divase khaMbhAtamAM dIkSA lIdhI. vi. saM. 1854 mAM ujajainamAM zrAvaNa sudi ne divase AcAryapada. emaNe marUdhara, mALavA, baMgALa, gurjara vagere dezamAM vihAra karyo hato. vikrama saMvata 1883 nA kArataka vadi 10 ne divase bikAneramAM svargavAsa thayela emanA mahepAdhyAya zrI sAgaracaMdramaNinA ziSya mahApAdhyAya zrI jinacaMdragaNi thayA ke jeo punAmAM paMDitanI sabhAmAM be hoTha bhegA karyA sivAya akhalita saMsakRtavANI belyA, tethI tyAM paMDitAe temane jagat paMDita evuM birUda ApyuM. vaLI A munizvara pAlItANe gayA tyAM kAgaDAonI AzAtanAne joI potAnI zakti vaDe AzAtane TALI kAgaDAone AvatA baMdha rAkhyA. te hajI paNa AvatA nathI. rAjanagaramAM marakInA upadravane baMdha karyo hato temaja emaNe siddhAMta ranikA vyAkaraNa racyuM ane padyagadya graMtho ghaNA racyA che. vIsamI sadI zrI bhrAtRcaMdrasUri tathA zrI devacaMdrasUri-(pAyacaMda gaccha) brAtRcaMdrasUri--mAravADa dezanA hatA. vAMkaDIyA vaDagAmavAsI hatA. jJAtie brAhmaNa hatA. temanA pitAnuM nAma dAnamala, mAtAnuM nAma vijayamAtA hatuM. temano janma saMvata 120 mAM thayo hato. saMvata 1936 mAM viramagAmamAM dIkSA lIdhI. 1998mAM maMDalAcArya zrI kuzala1 zrI sumativijayanA ziSya rAmavijaye rAjapurAmAM rahI "zrI lakSmIsAgarasUri rAsa" temanA nirvANa pachI tarata ra che. te "jena rAsamALA" mAM pR. 207 mAM prasiddha che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 khaMbhAtane prAcIna jaina ItihAsa caMdragaNi pAse mAMDalamAM kriye ddhAra. vi. saM. 1967 nA vaizAkha suda 13 zivagaMjamAM AcAryapada. saM. 1972 nAM vaizAkha vadi 8 rAjanagaramAM svI gayA. A AcArya tyAgI, verAgI, mahA vidvAna, nigraMtha cUDAmaNi thayA. temaNe mAravADa, gujarAta, kAThivADa, kaccha vagere dezamAM vicarI ghaNuM bhavya jIvone upakAra karyo. temaja khaMbhAtanA navAbanA bhatrIjA, tathA bajANAnA navAbane pratibodhi mAMsa; zikAra, baMdha karAvyo. vaLI chanIAra, kukavAva, dekAvADA, bheMcaNI vagere gAmonA garAzI ane pratibadhI zikAra baMdha karAvyuM hatuM. zrI devacaMdrasUri temanI sAtheja pATa para hatA. paM. mahArAja zrI caturavijaya - amadAvAdanA zeTha suracaMdabhAI nAme visA zrImALI zrAvakanA e. putra thAya. temanI mAtAnuM nAma kaMkubAI hatuM. temano janma saM. 1908 mAM thayo hato. temaNe saM. 1937 nA mahA suda 5 DIsA gAme zrI umedavijayajI pAse dIkSA lIdhI ne temanuM nAma caturavijaya pADyuM. khaMbhAtanA zeTha popaTabhAIne AgrahathI saM. 156 nuM comAsuM khaMbhAtamAM kayuM. ahIM nAra gAmanA rahIza; bAbarabhAIne dIkSA ApI temanuM nAma zAMtivijayajI rAkhyuM. te vakhate bIjA ghaNA sAdhuone vaDI dIkSA ApI hatI. tyAMthI vihAra karI surata gayA hatA. saM. 1991 nuM cemAsuM temaNe khaMbhAtamAM karyuM hatuM. A vakhate muni dAnavijayajI mahArAjane bhagavatI sUtranA yogavahanamAM praveza karAvyuM. comAsA pachI saM. 1962 nA mAgasara zudi 11 nA reja dhAmadhuma sAthe muni dAnavijayajIne panyAsa padavI ApI. tyArapachI te berasada gayA; teo saM. 1975 mAM 66 varSe bhAvanagaramAM svarga vAsI thayA. saMvata 1961 nA comAsA vakhate zrI haMsavijayajI temanI sAthe hatA. zrI vijayAnaMdasUri-(zrI AtmArAmajI) A navayuga pravartaka mahAtmAno janma vi. saM. 182 nA caitra zudi 1 ne gurUvAre paMjAbanA kalaza nAmanA gAmamAM thayo hato, temanA pitAnuM nAma gaNezacaMdra ane mAtAnuM nAma rUpAdevI hatuM. teo gautrayI aDhIghA kapUra brahmakSatriya hatA. 1 "ga7mata prabaMdha, saMdha praznati tathA jenagItA" nAmanA pustakamAMthI 5 189 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra prIM. varkasa, dhanajI sTrITa, muMbai 3. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only *^1h l]+l]>ple--ep]b? **]8Jne ]] Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo. saM. 1910 mAM sthA. sAdhu jIvaNalAla pAse "mAlerakoTalA mAM dIkSA lIdhI. vidyAbhyAsa karyA pachI paMjAbamAM jJAnasUrya prakAzya ne azraddhAnA aMdhakArane TALI keTalAka sAdhuo sAthe gujarAtamAM yAtrA karavA padhAryo saM. 193ra-gujarAtamAM amadAvAda, bhAvanagara, pAlItANu vagere sthaLamAM pitAne sAre prabhAva batAvyo hato. teo saM. 1942 mAM pAlItANAthI pAchAM pharatAM khaMbhAta padhAryA hatA. ahIMnA prAcIna pustaka bhaMDAroe temanA vidyApremI dilane ApyuM ane eka mAsa rokAyA. bhaMDAramAMthI khuba zAstrAdhAra ane pramANe meLavI temaNe "ajJAna timira bhAskara" nAmanA suMdara graMthanI racanA karI. ahIMthI teo gujarAtanA ghaNA zaheramAM vicaryA hatA ane jainadharmane jhaDo ghaNo pharakAvyo hate. te mahA prabhAvazALI mahAtmAne saM. 1953 nA jeTha sudi AThamane divase svargavAsa thayo. temanA smaraNamAM "AtmAnaMda jena sabhA bhAvanagara sthapAyelI che. te sivAya gujarAta ane hiMdamAM temanA nAma sAthe saMkaLAyelI ghaNI saMsthAo che. temanA janmanI zatAbdi vaDodarAmAM ujavavAmAM AvI hatI; ne "zrI AtmArAma janma zatAbdi smAraka graMtha" pragaTa karavAmAM Avyo che.' zrI vijayavalabhasUrIzvara-teozrIne janma vi. saM. 1927 mAM vaDedarAmAM thayo hato, ane dIkSA vi. saM. 1943 mAM rAdhanapuramAM levAmAM AvI. vi. saM. 1981 mAM lAhora (paMjAba) mAM AcArya padAhaNa karavAmAM AvyuM. zrImadvijayAnaMdasUri mahArAjanA svargArehaNa pachI temanuM saghaLuM kArya temanA ziSyaratna zrImada vijayavallabhasUri mahArAjane hasta AvI paDyuM. teozrIe paMjAba, gujarAta, kAThiAvADa, muMbaI vagere bhAratavarSamAM aneka sthaLoe vihAra karI jainadharmanAM tathA vidyA pracAranAM aneka prabhAvika kAryo karyA, saM. 13 nA ziyALAmAM teozrI khaMbhAta padhAryA. temanA AgamanathI khaMbhAtanI janaprajA ati harSaghelI thaI gaI hatI ane ghaNu ThAThamAThathI temane pravezotsava karavAmAM Avyo hato. ThAma ThAma toraNa, kamAna vagere bAMdhI rastAne zaNagAravAmAM AvyuM hatuM, ane apUrva varaghoDe caDAvavAmAM Avyo hate. vaLI te divase kasAIkhAnuM baMdha rakhAvavAmAM AvyuM hatuM. 1 AcAryazrInA paTTapratiSThita pUjyapAda zrI vijayavallabhasurIzvaranI preraNAthI, muMbaIthI prasiddha thayela. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtanA prAcIna jaina itihAsa. A prabhAvazALI mahArAjazrIne ghaNA AgrahapUrvaka khaMbhAtamAMja cAmAsuM karavAnI vinaMtI karavAmAM AvI. teozrIe zAsana premIonI vinaMtIne svIkAra karI cAmAsuM (sa. 1993) atre karyuM. A samaya daramiAna mAMDavInI peLamAM AvelA Adizvara bhagavAnanI teozrIe navina prAsAdamAM pratiSThA karAvI. vaLI ati harSanI hakIkata e che ke khaMbhAtamAM hAyarAM pADAmAM Avela zrI zAMtinAtha tADapatrIya prArcIna jJAnabhaMDAra- ke jemAM sekaDA varSo upara tADapatro para lakhAyelA mahAna amUlya graMthA che te, suvyavasthA vagara behAla sthitimAM paDI rahyo hatA. te jJAnabhaMDAranA punarUddhAra karavA kaTIbaddha thayA ane temanA sucATa upadezathI nika grahasthAe Arthika sahAya karI. AthI dareka graMtha mATe eka eka peTI manAvarAvI ane te peTIone kabATamAM surakSita, suvyavasthita ane vAcakanI anukuLatA sacavAya tevA prabaMdha karI khaMbhAtanI prajA upara meTA upakAra karyA che. sa. 1994 nA kArataka suda 5 (jJAnapacamI)ne divase te punarUddhAranI kriyA karI hatI. pustakone pharIthI suvyavasthita karavAmAM eTale ke tenAM khAMdhaNu tapAsavAM, pAnAM meLavavAM, kramapUrvaka goThavavAM, vagere saghaLuM kAma AcAryazrInA ziSya munizrI vikAsavijaye avirata pazcima pUrvaka karyuM che. e me mArI najare nihALyu che. 4 jeNe pajAkhamAM ane samasta gujarAtamAM-hiMdamAM pAta'nI apUrva vidvatAthI jaina samAja upara UMDI asara karI che te zrImaMda vijayavalrabhasUrinI murti khaMbhAtanA mAMDavInI pALanA jinAlayanA bahAranA bhAgamAM gurUvarya AcArya zrImad vijayAnaMdasUri ( AtmArAmajI ) nI murtinI jamaNI khAju para che. daherImAM traNa mUrtio che. vacamAM AcArya zrI AtmArAmajInI ane tenI jamaNI kha!jI zrI vijayavalrabhasUrijI ane DAbI bAju zrImad harSavijayajInI che. uparanI traNe mUrtio mAMDavInI pALanA rahenAra prANavATa bhAicaMda kazaLacaMde taiyAra karAvI ane zrImad vijayavallabhasUrijInA varada haste sa. 1994 nA kArataka vada 5 ne semavAre pratiSThA karAvI. zrI vijayanemisUrIdhara--bhAtanA jaina itihAsamAM vIsamIsadInA AcAyomAM zrImad vijayanemisUrIzvara mahArAjanuM punita nAma sadA yAdagAra raheze. teozrInA upadezathI teonA varada haste zAsana prabhAvanAnA kAme evAM thayA che ke temanu nAma kadI bhUlAze nahi. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane prabhAvika AcAryo. 75 teone janma kAThivADanA mahuvA gAmamAM saMvata 1929 nA kArataka suda 1 ne divase thayo che. temanA pitAnuM nAma lakSmIcaMda ne mAtAnuM nAma divALI. teozrInuM saMsArI nAma nemacaMda hatuM. temaNe saM. 1945 nA jeTha suda 7 bhAvanagaramAM dIkSA lIdhI, saM. 1960 gaNipada, tathA panyAsapada tathA saM. 1964 nA jeTha suda 5 AcAryapada maLyuM. temanA gurU vRddhicaMdrajI mahArAja hatA. khaMbhAtamAM temanA hAthe thaelAM zAsana zebhAnA kAryo. 1 zakaraporanA daherAne jIrNoddhAra karAvyo 2 staMbhana pArzvanAthanuM nUtana daherUM karAvyuM. 3 moTA bhATavADAmAM ciMtAmaNi pArzvanAthanuM daherU temanA upadezane pariName thayuM che. temAM mULa nAyakanI pratiSThA temaNe karAvI che. 4 khAravADAmAM "jJAnazALA" nuM vizALa makAna karAvI temAM pustakabhaMDAra karAvyuM. pa temanA haste darzanasUri tathA udayasUrizvara baMnene saM. 1979 mAM AcArya padavI ApI. 6 "kIrtizALA" nAma upAzraya banAvarAvyo. 7 vRddhicaMdrajI pAThazALA sthApana karAvI. 8 ghaNuM caeNmAsAM temaNe khaMbhAtamAM karyo che. saM. 1993 mAM paNa teo thoDA divasa AvI pachI jAmanagara tarapha gayA hatA. A temane pravezotsava ghaNuM ja dhAmadhumathI karavAmAM Avyo hato. khaMbhAtanI jena prajA para temane sAro prabhAva paDe che. e prasaMge jaLayAtrAnA varaghoDAmAM lagabhaga pacIsa varSanA gALA pachI prathama sakaLa saMgha ekatra maLe je dIrdhadazI AcArya mahArAje vijayavallabhasUri ane vijayanemisuri vaccenA sumeLane AbhArI hate. zrI lAvaNyavijyasUri-temane janma boTAda saM. 153 mAM thaye. saM. 197ra dIkSA, saM. 1992 mAM amadAvAdamAM AcArya padavI meLavI. temaNe saMvata 1980 mAM "dhAtu ratnAkara" nAmane mATe graMtha khaMbhAtamAM ra. saM. 193 nuM mAsuM te khaMbhAtamAM hatA. mAMDavInI 'paLe pratiSThAmAM zrI vijayavallabhasUrijInI sAthe hatA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa, 9-mahApuruSe. (bArame sake.) khaMbhAtane jenamaMtrI-udayana. aNahIlavADanI gAdIpara selaMkI vaMzane karaNa rAjA (I. sa. 1064-1094) thayo. tene muMjAla, sAta ane udayana e traNa pradhAna hatA. karaNanA maraNa pachI tene prasiddha putra siddharAja jayasiMha (I. sa. 1094-1143) rAjA thayo. karaNanA maraNa samaye siddharAja nAnI vayanA hatA tethI rAjamAtA mInaLadevIe e kuzaLa maMtrIone rAjya kArabhAra soMpI prajAnI prIti meLavI hatI. siddharAja egya uMmarane thatAM rAjasattA pitAnA hAthamAM laI rAjya kArabhAra karavA lAgyA. karaNanA samayathI khaMbhAtane rAjya kArabhAra udayana maMtrI karato hato. tene siddharAje kAyama rAkhI khaMbhAtanI prajAnI unnati seMpI hatI. udayana mULa mAravADane zrImALI vaNika hato. uMcA khAnadAna kuTuMbamAM janmele paraMtu lakSmIdevInI tenA para avakRpA hatI. kALacakranA ghasArAmAM te e ghasAI gayuM hatuM ke tene unnatinuM eka paNa kIraNa pitAnA gAmamAM dekhAtuM na hatuM. chevaTe vahAlA vatanane tilAMjalI ApI udarapoSaNa mATe paradeza sevavAne vicAra karavA lAgyuM. ghaNAM lAMbA samaya sudhI A vicAra maMthanamAM te paDaye paDyo saDayA karyo. eka samaye comAsAne vakhata hatuM ane gharamAM samuLagu ghI na hatuM, te levA mATe bIje gAma te jato hato. mArgamAM cAlatAM aneka lIlAMkuMja khetaro para tenI draSTi paDatI hatI. kudaratanA e raMge tenI AMkho TharatI, paraMtu garIbInI uSNavAlAe tenuM magaja ukaLatuM hatuM. IzvaranI e adbhuta sattAne vicAra karato cAlyo jato hate eTalAmAM tenI najare eka khetaramAM keTalAka majure kAma karatAM paDayAM. temane joI teNe pUchyuM ke tame keNa che? te majuree javAba Apyo ke ame amuka zeThanA dahADIe chIe. tyAre udAe kahyuM ke tyAre mArA majure kayAM che? majure hasI paDyA ane kahyuM karNAvatImAM. A kathana uparathI, jhINuM buddhine vANIo tarata samajI gayo ke A majuranA zabdo zukananA che. je huM karNAvatImAM jaIza te huM sevakAdinI samRddhi pAmIza. pachI te kuTuMba sahita karNAvatImAM gayo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane mahApuruSA. karNAvatImAM vAyaDA jJAtinA kAie baMdhAvelA prAsAdamAM zrI pArzvanAthanAM dana karI jInAlayane ATale vicAra karatA beThA. have kyAM javuM ne zuM karavuM te vicArIe tene gherI lIdhA. eTalAmAM lAIi nAmanI eka chIpaNu tyAM darzanArthe AvI. teNe udayanane potAnA dharmanA jANI namana karyuM ane pUchyuM ke tame kAnA memAna che? teNe javAba ApyA ke huM paradezI chu ne je elAve tenA memAna thAuM. AthI lASThi tene pAtAne ghera teDI gai ane eka ghara ApI tene rAkhyA. keTaleka samaya udyama karyo pachI tenI pAse kaika dravya ekaThuM thayu te dravya vaDe te gharanA teNe dviAra karAvavA mAMDayA. izvarakRpA tenA upara utaratAM te gharanA pAyAmAMthI ghaNu dravya nIkaLyuM. te dravya teNe lAIine ApavA mAMDayuM. lASTie te na letAM eTalu ja kahyuM ke etA tamArA bhAgyanu che. na Izvara karUNA jyAre manuSya para avatare che tyAre te sahejamAM rakamAMthI rAya ane che. tema uDDayana pAse dina pratidina dhanAdikanI vRddhi thavA lAgI. teNe karNAvatImAM ghaNuM dravya kharacI udayavasahI nAmanA meTA devaLamAM 7ra tIthaMkaranI mUrti padharAvI. karaNarAjAe tenI dharmapriyatA, kulinatA, dhanADhyatA ane kuzaLatA ItyAdi guNA joi tene peAtAnA maMtrI banAvyeA. vG siddharAjanA samayamAM te jyAre khaMbhAta hatA tyAre kumArapALa bhaTakatA bhaTakatA khaMbhAta AvyA hatA. tene udayana peAtAne ghera laI gayA hatA ne tenI sArI memAnagIrI karI jatI vakhate keTalAMka dravya ApyuM hatuM. siddharAjanA maraNu keDe kumArapALa gAdI upara beThA tyAre teNe udayanane maMtrIpade kAyama rAkhyA hatA. ne tyArapachI tenA putra vAgbhaTTane pradhAna banAvyA hatA. da'DAdhipati sajjana--(vi. sa. 1176) mahArAjA siddharAje sAraDanA rAjA rAkheMgArane mAryA pachI sAraThanA kArabhAra peAtAnA subhaTTe sajjana athavA sAjaNane soMpyA hatA. A daMDanAyaka vanarAjanA pradhAna cAMpA (jAma) nA vaMzanA hatA. sajjana khabhAnA hatA. jainadharma pAlaka hatA. prabhAvaka caritramAM sajjana viSe hakIkata Ave che paraMtu te khaMbhAtanA hatA ke kAMnA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. hato te jaNAvyuM nathI. paraMtu khaMbhAtanA zreSThI kavi RSabhadAse vi. saM. 1970 mAM "kumArapAla rAsa race che temAM te sajajana viSe jaNAve uMdaryA gAma taNuI viSaya, rahaI sAjaNa zeTha, kami te nidhana thaye, dukhi bharaI paTa-19 kuladevI tasa Ima kahaI, tujhanaI sukha khaMbhAtI, addhi, siddhi, sukha saMpadA, vAdhaI tAharI khAti-ra00 devI vacane vANuo. cAlyA teNuvAra, zakarapuramAM jaI rahyo, tihAM raMgAI bhAvasAra-ra01 uparanA kAvyathI jaNAya che ke sajana utaryA gAmane vaNika hato. karmane tenI avadazA thaI ane nirdhanAvasthA gujAravA lAgyuM. pachI kuladevI tene svapnAmAM AvI kahI gaI ke tuM khaMbhAta jA tyAM tane sukhasaMpata ane kIrti maLaze. AthI te khaMbhAta pAsenA zakarapuramAM rahyo. zakarapuramAM te bhADAnA gharamAM keTaleka vakhata rahyA pachI pUrvanA puNyAge "bhemithakI dhana tAhare lahiu" arthAt prApta thayuM. nidhanAvasthA hovA chatAM sadabuddhi rAkhI sonAnA kaDA mukhI AgaLa jaI dharyA. raMgI bhAvasAra nAmanA mukhIe kahyuM ke mArA zeTha! e dhana te tamane deve bheTa ApyuM che mATe tame rAkhe. tenA AgrahathI sAjaNe te dravya rAkhyuM. dina pratidina tenAM satkarmo ane parAkramathI siddharAje tene pitAne maMtrI banAvI tene soraThadeza seM. soraThane pradhAna thayA pachI tyAMnI prajAne sukhI karavAne ghaNe prayatna karyo. teNe seraTha prAMtanI traNa varSanI upaja bhegI karI te vaDe giranAra upara zrI neminAthanuM jInAlaya baMdhAvyuM. A pramANe rAjadhanane AvA kAryamAM vagara paravAnagIe pradhAne vAparI nAkhyuM te bAbatanI mahArAjA siddharAjane kaI mANase khabara ApI ne tenI virUddha bheravyuM. siddharAja tarata giranAra Avyo ane pradhAnane bolAvyo. pradhAnane kahyuM ke mAruM soraTha dezanuM traNa varSanuM dhana kayAM? tyAre sajajane kahyuM ke tava sAjaNa kahaI kathana, kaho jeTaluM ApuM dhana paNi eka puNya lAhe lI jaI, giri upari yAtrA kaI? rAjA zAMta thaye ane giranAra tIrthabhUmi upara caDhyo, ane jyAM maMdira hatuM tyAM gayo. rAjA te maMdira joI rAjI thayuM. tene prasanna thayelA * dhana Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane mahApuruSo. joI sajjana bolyo ke "svAmi e daherUM tamArUM che mATe tamArA mAtApitAne dhanya che. saraTha dezanuM saghaLuM dhana meM emAM kharacyuM che. je Apane pUNya joItuM hoya te tema agara dhana joItuM hoya te te ApuM. rAjAe pUNya levAnuM pasaMda karyuM. sajjane A dharma kArya karI soraThanI prajAne pALI ItihAsamAM amara nAmanA karI che. atyAre bIjA pramANe upalabdha thatAM sudhI khaMbhAtanAMja kavi RSabhadAsanuM katheluM mAnya rAkhIe to khaMbhAtane eka jaina gRhastha gujarAtanA mahAna rAjAdhirAjane pradhAna hato te vAta khaMbhAtanA vatanIone gauravAMkti karanAra che. mahArAjA kumArapALa-vi. saM. 119). | gujarAtanA A solaMkI mahArAjAne gAdI para ArUDha thatAM aneka aneka vipattiomAMthI pasAra thavuM paDyuM che. mahArAjA siddharAja ema jANato hato ke mArA pachI kumArapALa gAdI para besanAra che. te vAta tene gamatI na hatI; tethI kumArapALane nAza karavAne te niraMtara prayatna karato. kumArapALa jIva bacAvavAne khAtara kaMgAla hAlatamAM aneka gAma paragAmamAM bhaya ane duHkhane mAryo rakhaDate hato. tene annanA paNa sAMsA paDatA hatA. AvI dukhada sthitimAM bhaviSyamAM thanAra mahArAjA ane jInazAsanano mahAna AzrayadAtA pitAne kaMIka Azraya maLaze evI AzAthI te khaMbhAta A. A samaye lagabhaga tenI uMmara 48 thI 50 varSanI hatI. khaMbhAtamAM te samaye jIna dharma pAlaka udayana maheta ke je mahArAjA siddharAjane maMtrI hatA te pradhAnapade hato eTale rAjyAzraya maLavAnI kaMIka AzA rakhAya; vaLI jainAcArya kalikAlasarvajJa zrImana hemacaMdrAcArya jainadharmane jhaMDo pharakAvI rahyA hatA eTale dhanapati zrAvake temane vaza hoya e svAbhAvika hatuM. 1 sajajana maraNa pAmyA pachI tenA putra parazurAme "dhana agara pUNya" levAne prasaMga banyo ema 'kumArapALa prabaMdha" mAM che." jaina itihAsa" zrI jainadharma vidyA prasAraka varga--pAlItANuM. taraphathI prakAzita pustakamAM sAjanade" saMbaMdhI hakIkata ApI che. temAM teNe pitAnI hayAtImAM siddharAjane pUrNa levAno prasaMga svIkAryo che. bhIma nAmanA eka gRhastha sajajananI vatI dravya ApavAnI IcchA jaNAvI che. pAchaLa siddharAje mApha karavAthI te dravya zrI neminAthanA maMdiramAM vAparavAmAM AvyuM che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. jyAre kumArapALa pharatA pharatA staMbhatIrtha (khaMbhAta) nI khAra AvI pahAcyAM te vakhate AcAryazrI tyAM addhibhUmi AvyA hatA. temaNe sarpanA mastaka upara gaMgeTaka nAcatA (eka jAtanuM jAnavara ) joI anumAna karyuM ke ATalAmAM kei rAjA haiAvA joIe. pachI dizAonu avaleAkana karatAM kumArapALa AvatA najare paDayA. kumArapALe AcArya zrIne eLakhyA nahi tethI vismaya pAmI sUrijI tene mAnabhera peAtAnA upAzrayamAM lai gayA ne pAchalI oLakhANa ApI vAtacIta karI.1 80 prabhAvaka caritramAM jaNAvyuM che ke koi brAhmaNa sAthe te sta bhatI puramAM gayA. tyAM zrImAla vaMzanA sucaritrazALI mahA dhanavAna evA udayana nAme vyavahArI rahetA hatA. tenI pAse eka brahmacArI TekarA hatA. teNe ekAMtamAM zreSThIne kumArapALanA badhA satyavRttAMta nivedana karyA. evAmAM kumArapALe tenI pAse kaMika bhAtu mAgyuM tyAre te vyavahArI kahevA lAgyA ke je rAjAne abhISTa na haiAya tenI sAthe amAre kAMi prayeAjana nathI. mATe rAjapurUSA tane na jIve teTalA mATe satthara dura bhAgI jA. he baTuka! ene ApaNA nagaranI sImA mukAvIde." kumArapALa nagaramAM dAkhala thayA te vakhate cAra lAMghaNu thaI cukI hatI. kSudhAthI tenI kukSi uDI gai hatI; matrIzvaranA upara prakAranA vacana sAMbhaLavAthI te nirAza thaI gayA. A avasare cAritranA ceAge utpanna thayelI labdhiethI gautama samAna zrI hemacaMdrasUri jyAM vyAkhyAna karatA hatA tyAM kumArapALa jaI caDhyo. gurUe tene joyA ane AkRti tathA lakSaNAthI tene ALakhI lIdhA. tene pAse besADI keTaluMka AzvAsana ApyuM. pachI tene kahyu ke AtA cakravarti rAjA thaze. AcArya zrInu' khelavuM kumArapALa tathA udayananA mAnavAmAM AvyuM nahi. jyAre teone zaMkAzIla thayelA joyA tyAre kalikAlasarvajJe te ane jaNane pharI kahyuM ke "A kumArapALanA saMvata 1199 nA kArataka vada 2 ne ravivAre hasta nakSatre paTTAbhiSeka na thAya te pachI mAre nimitta jovAnA parityAga che." zrI hemacaMdrAcAryanuM AvuM draDha khelavuM sAMbhaLI kumArapALe paNa teja kSaNe pratijJA karI ke "jo ApanI vANI sAcI 1 jinamaMDaNa racita ' kumArapALa prabaMdha 'pR. 68 * prabhAvaka caritra' gu bhA. pR. 310 ' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane mahApuruSA. 1 paDe tA Apa rAjA ane huM ApanA caraNu kamaLanA sevaka thAuM. kumArapALanI A pratijJA sAMbhaLI zrI hemAcArya olyA ke, "narkane prApta karAvanAra rAjyanI icchA amane zAnI hAya! paraMtu tame kRtaghna thaI A vacana na visarI jatAM; jinazAsananA parama bhakta thajo." e samaya daramiAna kumArapALane pakaDavAne siddharAjanA mANasA AvyAM. zrI hemAcArya ne khabara paDatAM kumArapALane bhoMyarAmAM utArI dIdhA ane upara pustakA vagere gAThavI dIdhAM. senApatine ghaNI cAla karI. temAM chevaTe niSphaLa nivaDavAthI te senA cAlI gai. kumArapALa ahAra nIkanyA pachI peAtAne jIvatadAna denAra AcArya zrInA bahu upakAra mAnavA lAgyA. atyAre khAravADAmAM gulAbavijayanA jInA upAzraya che. kahevAya che ke tyAMja zrI hemAcArye kumArapALane saMtADayA hatA. 1 senA gayA pachI uDDayana maMtrI kumArapALane peAtAne ghera laI gayA. snAna, pAna bhAjanAdithI tenA satkAra karI zrI hemacaMdranI mAnA pramANe batrIsa drumma (rUpIAnA ceAthe| bhAga ) ApI vidAya karyo. thoDAka samaya mAda siddharAja maraNa pAmatAM kumArapALa sahIlavADa gayA; ane peAtAnA anevInI madadathI gAdI meLavI. kalikALasarvajJa zrI hemacaMdrAcArye karelI bhaviSyavANI sAcI paDI ane sa 1199 mAM upara kahelI tithie te 50 varSanI uMmare gAdI para beThA. gAdI para beThA pachI potAnA upara karelA sarva upakArIonA upakAranA badale vALI ApavA te cukA nahi. khaMbhAtanA maMtrI udayane tene sahAya karelI hAvAthI tenA putra vAgbhaTTane pradhAnapada ApyuM. zrI hemAcArya ne pATaNamAM khelAvI peAtAnI pAse rAkhyA. temanI AjJA pramANe pAte vartavA lAgyA; ane jainadharmane ghaNA Azraya ApyA. teNe lagabhaga 1100 jaina devAlayA baMdhAvyAM tathA ghaNAMnA oddhAra karAvyA hatA. kumArapALe khaMbhAtamAM jIrNoddhAra karAvI ratnamaya jInaprimanI sthApanA karAvI. hemAcAryane je jagyAe dIkSA 1 'khaMbhAta caitya paripATI.' zrI meAhanalAla dIpacaMda kRta pR. 38 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. ApI hatI tyAM sArI vasaIdA nAmane sAmAnya prAsAda hato tene jIrNoddhAra karAvyo e rIte prama rIkSA vividha ne uddhAra karAvyo.' khaMbhAtanAja zreSThI kavi RSabhadAsa pitAnA racelA kumArapALa rAsamAM kahe che ke ' AvI nRpa bavatI mAMhi, hemAcArya dIkSA jI, alaMga vasahI pili vizeSa, vIra prAsAda karyo tihAMeka - 2 " ratnabiMba tihAM thApI sAra, hema pAdukA tyAM kaI apAra, : pustaga taNe karaI bhaMDAra, kIdhuM rAya saphela avatAra--93 " khaMbhAtamAM kumArapALa aneka dharma kAryo karI pite kRta kRtya thayA. jenA ItihAsane A survaNa prasaMga khaMbhAtamAMja banyo tethI khaMbhAtanA jene jeTalAM garavAMti thAya teTalA ochA che. gujarAta ane khaMbhAtanA ItihAsanA amara paTe lakhAyale A prasaMga bIjA itihAsamAM nahi jaDe ane te mATe khaMbhAtanI jaina prajA sadA magarUra rahe temAM kaMI navAI nathI. - 10-mahApurUSe. (te sake) khaMbhAtane maMtrIzvara-vastupALa-(vi. saMvata 1276) solaMkI rAjAonA samayamAM khaMbhAtamAM maMtrI udayane amAtyapada bhegavI ItihAsamAM amaratva prApta karyuM che, tevI rIte solaMkI pachI thayelA vAghelA rAjAonA samayamAM vastupALe khaMbhAtanA mahAmAtya pade AvI ItihAsamAM suvarNa kIrti meLavI che. A dAnavIra dharmAtmA, vIra 1 juo "pravaMdhaciMtAmaLi' pR. 232 upara "pramIlAvahive cA dvAra pravaMdha' // atha stambhatIrthe sAmAnye sAligavasahikAprAsAde yatra prabhUNAM dIkSAkSaNobabhUva ratnabimbAlaMkRta stanirupamo jIrNo dvAra: kAritaH / / 2 AnaMda kAvya mahedadhi" mauktika 8 muM "kumArapALa rAsa 5 138 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 thaMbhatIrtha ane mahApuruSo. pradhAnanI yaza gAthA gAnArA ghaNu graMthi ane zilAlekha saMskRta tathA gujarAtImAM che* tenA tatvarUpe vastupALa saMbaMdhI vRtAMta nIce pramANe che. pUrva -vastupALane janma pATaNa zaheramAM piravADa vaMzanA eka khAnadAna kuTuMbamAM thayo hato, tenA vaDavAoe gujarAtanA rAjAonA salAhakAra tarIke moTA meTA eddhA bhegavyA che. vastupALanA pitAnA dAdA caMDapa solaMkI rAjAonA maMtrI hatA. tene putra caMDaprasAda te paNa maMtrI hatA. tene putra sema thaye te siddharAjanA ratnabhaMDArane adhiSThAtA hatA. temane adhirAja nAme putra hato te cAlukaya rAjAone maMtrI hato. tene kumAradevI nAmanI strIthI je putra thaye te vastupALa. A sivAya tene tejapALa vagere traNa putra ane sAta putrIo thaI hatI. khaMbhAtanA pradhAnapade-gujarAtane solaMkI rAjA bhImadeva bIjo aNahIlavADanI gAdI para hatuM. A vakhate dhoLakAmAM vIradhavI rAjA sattA jamAvI rahyo hato. tene sArA maMtrInI jarUra hatI, teNe potAnA kulagurU semezvaradevanI AjJA pramANe vastupALa tejapALane bolAvI maMgAvyA, temanI namratA, prasannavadana,dharmapriyatA ane kulInatA vagere saguNo joI khaMbhAta tathA dhoLakAnI rAjamudrA arpaNa karI. (vi. saM. 1276) vastupALanuM khaMbhAta AvavuM-khaMbhAtanAM mahAmAtya pade nImaNuMka thatAM zubha muhate te sthaMbhatIrtha AvavA nIkaLyo. vidha vidha prakAranA AnaMda sAthe te khaMbhAta najIka AvI pahoMcyA. khaMbhAtanA prajAne jANa thatAM te ghaNuM harSamAM AvI gaI lekee dhajA patAkAthI ghara, mahollA tathA bajAre zaNagAryA. ThAma ThAma dhAmadhuma thaI rahI 41 sukRta saMkIrtana-arisiMha kRta 8 vastupALa prabaMdha--prabaMdha 2 kIrti kaumudI-somezvaradeva kRta ciMtAmaNimAM Apela. 3 dharmAbhyadayara-udaya prabhasUri kata 9 vastupAla prabaMdha-caturvizIta 4 sukRta kAtillelinI-hemavijayakRta prabaMdhamAM Apela. 5 hamIra madamardana jayasiM. 10 vastupAlacaritra-jinaharSagaNiracita 6 vastupALa tejapALa prazasti ] hari 11 vastupAla tejapAla rAsa-samayasuMdarajI 17 vasaMta vilAsa--bAlacaMdra racita 12 vividha tIrthakalpa-jinaprabhasUri Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khabhAtanA prAcIna jaina itihAsa. strIpurUSA sArA vastrAla kAra sajI temane teDavA sAmA gayAM ane bheTaNAM mukI vAjate gAjate nagaramAM lAvavAmAM AvyA; teNe uttama durgaM ( kIllA ) mAM nivAsa karyo. nagaranA junA adhikArIone khelAvI temanI pAsethI hisAba tapAsI lai yogyatA pramANe puna: adhikAra padma para sthApana karyo. 1 84 sadIka vepArIeka divasa vastupALa AgaLa eka vaNika putre AvI rada karI ke A nagaranA sagara nAme eka viNakanA huM putra hyu. saddIka nAmanA eka vepArI A gAmamAM vase che. tene ghera mArA pitA nAkarI karatA hatA. saddIkane ghera suvarNa aADAthI zAbhatA 1400 azvo che, bahAdura 1400 pAti che, 300 maneAhara hAthIe che tathA tenA gharamAM suvarNa, maNimANikaya ane kImatI muktAphaLAnI gaNatarI thai zake tema nathI evA te riddhivata che. eka divasa mArA pitA sagare " badhI vastuonA vepAramAM kharca ane nukazAna jatAM bAkI je naphA rahe temAMthI huM cAthe bhAga laiza." evA TharAva zeThanI sAthe karI samudranI pUjA karI vahANA cAlatAM karyAM. pUrvanA puNya yAgathI eDana khaMdarethI heli (sAnAnI raja ) prApta thaI. mArA pitAe tene ahI ANI, saddIke temAM bhAga na ApatAM mArA pitAne marAvI na MkhAvyA; mATe mhArI evI vinaMtI che ke mane te helinA cAyA bhAga apAve. maMtrIzvare tenI saghaLI hakIkata sAMbhaLI, tene dhairya ApI. avasara AvatAM tArUM kArya avazya karIza " ema kahI tene potAnA bhaMDArakhAtAmAM nAmuM lakhavA rAkhyA. tr 1 vastupALa vIradhavaLa rAjAnI AjJA lai traMbAvatImAM AyeA te pahelAM khaMbhAtamAM jayasena nAmane AkarI mahetA rahete hatA. bhImadeva rAjA hatA. jayasena rAjAnI ANu paNa mAnate na hateA. vastupALe tenI sAthe laDAi karI tene harAvI pradhAnapaNAnI gAdI lIdhI. vastupALe jayasenanuM ghara jovarAvyuM. tenI Rddhine pAra na hatA. tene ekaseA khaccara sene bharyA. emAM 14 maNatA meAtI hatAM. e sarva laIne te vIradhavaLa pAse gayA anekha bhAtamAM jaya jayakAra vartAvyA. sa. 1721 nA caitra sudi 2 nA rAja mevijaye vastupALane lallurAsa cyA che temAMnu pR. 43 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane mahApuruSe. eka divasa vastupALe pitAnA nekarane mokalI dIkane maLavA mATe bolAvyA. sadIka tene maLavA na jatAM uttaramAM kahevarAvyuM ke "atyArasudhI rAjAo ane seMkaDe maMtrIo mAre ghera maLavA AvyA che. huM kaI nareMdrane ghera jato nathI. tene je je joIe te huM ghera beThe ApI zakuM tema chuM. mAre ghera teNe maLavA AvavuM joIe ke jethI tenuM kAma ni:zaMkapaNe A nagaramAM thaI zake." te saghaLI hakIkta vastupALane nivedana karI. vastupALane. krodhAgni prajavalita thayo ane lakSmIthI gAvita thayelA sadIkane garva utAravA kahAvI kahyuM ke "tuM sAvadhAna raheje, huM tArA vinItapaNAne uccheda karavA AvI pahoMcuM chuM." A khabara sadIkane maLatAM lATa dezane rAjA zaMkha je pitAne mitra hatuM tene pitAnI duHkhada hakIkta jaNAvI. zaMkhe potAnA mitra upara AvI paDelI Aphata mATe potAnuM meTuM lazkara taiyAra karyuM ane vAjIMtranA ghoSa sAthe khaMbhAta AvI pahoMce. zaMkhanA baLa viSe ema kahevAya che ke te kheranA lAkaDAnuM jADuM muzaLa pacAsa vAMsanI vacce bAMdhI ghAlyuM hoya to paNa te talavAranA mAtra ekaja ghAthI kApI nAMkhate A te baLavAna hate. baMne taraphathI mahAna ddhAo vacce samudra taTe bhayaMkara yuddha thayuM, temAM zaMkhanA ghaNu yoddhAo marAyA. aMte zaMkha hAryo ane sadIka marAye. sadIkane ghera jaI tenI havelImAMthI 500 hemanI ITa lIdhI, 1400 ghoDA lIdhA ane ghaNuM javerAta lIdhuM. A pramANe jaya prApti karyA pachI kumArapALe baMdhAvela daherAmAM jaI mahApUjA karAvI, te upara sonAne dhvaja caDhAvyA tyArapachI te dhoLake gayo. rAjA viradhavaLa vastupALe karelA vijayathI ghaNo khuza thaye. vastupALe sadIkanA gharanI lIdhelI sarva vastu rAjAnA AgaLa mukI dIdhI. rAjAe khuza thaI sadInA gharanI mUlyavAna dhuLa vastupALane ApI dIdhI; tema sagaranA chekarA devane ApI. vaLI vastupALane ghaNuM birUda ApyAM. dilhInA rAjA mejudIna sAthe mitratA-eka divasa dilhInA rAjA mejudIna (altamaza) nI mAtA makake haja karavA jevA mATe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. saMpatti sAthe khaMbhAta AvI ane guptapaNe eka vahANavaTInA gharamAM rahI. A vAta keIe maMtrIne kahI. maMtrIe pitAnuM kArya sAdhavAne mATe eka yukti racI. teNe potAnA khAnagI mANaso mekalI te buddhi ammAnuM je hatuM te luMTAvI laI sAcavI rAkhyuM. luMTanA banAvanI vastupALane phariAda AvI, eTale teNe mANasone bolAvI, dhamakAvI buddhi ammAne mAla tAkIde lAvI ApavAnuM kahyuM ane te ammAne pitAne ghera bolAvI tenuM bahu sAruM Atithya karyuM. AthI buddhi ammA ghaNI rAjI thaI. vaLI tene kahyuM ke "tame makake haja karavA jAo che to huM tamane eka ArasapahANanuM tAraNa ghaDAvI ApuM chuM te tyAM bAMdhajo." ema kahI kArIgarone sAthe mokalI makkAnI masIdane dvAre te baMdhAvyuM. A tAraNanI kIMmata traNa lAkha dra" hatI. DesI makakethI haja karI khaMbhAta AvatAM vastupALe sAre utsava karyo ne uttama mahemAnagIrI karI. pachI mejudInanI mA dilhI tarapha javA nIkaLyAM. vastupALa tene mUkavA dilhI sudhI gaye. mejudInane khabara paDI ke mAtA haja karIne AvyAM che. eTale teNe tene vAjate gAjate sAmaiyuM karI zaheramAM ANyAM. mejudIne mAtAnI khabara pUchI tyAre teNe khaMbhAtanA pradhAna vastupALanA ghaNAM vakhANa karyA. mejudIne kahyuM ke "tene ahIM kema lAvyA nahi...? ammAe javAba Apyo ke te maMtrIne ati gaurava sahita lAvI zahera bahAra rAkhyo che.. majudIna vAjate gAjate jaI vastupALane zaheramAM teDI lAvyA ane daza hAthI tathA se ghoDA tathA hIrAmANekanI bheTa mukI.. vaLI kahyuM ke "tame mArI sArI paraNAgata karI che tethI bIjuM kaMIka mAgI lo." te uparathI vastupALe mAgyuM ke "cAlukya rAjA sAthe tamArI janmAvadhi AnaMdakArI prIti thAya ane mammANa khANanA svaccha pAMca patthara maLe." rAjAe te kabula karyuM. pachI vastupALa khaMbhAta Avyo. te patthara zetrujya upara mekalyA ane dilhIrAje cAlukya rAjA upara caDhAI na karatAM mitratA rAkhI. vastupALe khaMbhAtamAM karAvelAM kAmelekenA upakArane mATe kuvA, bagIcA, paraba, taLAvo, vADIo tathA zaivamaTha vagere karAvyAM.. uttaranAM pradezathI AvatA brAhmaNane vizrAma mATe eka brahmapurI karAvI. (hAla khaMbhAtamAM covIsI brahmaLa ane sAta brahmapaLa e nAmanI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane mahApuruSa. piLo che) tathA brAhmaNane keTalAMka gAma ApyAM. paurajananA upakAra mATe lakSamIjInuM maMdIra karAvyuM. vaidyanAtha mahAdevanuM maMDapa sahita eka moTuM maMdira karAvyuM tathA bhaTTAdityadevanA maMdiramAM mUrtinI uttAnapIDIkA tathA suvarNa mugaTa karAvyAM. bhImezvaranA maMdiranA zikhara upara suvarNa kaLaza tathA dhvajadaMDa karAvyo. A vastupAle sAligaprAsAdanA garbhamaMDapane jIrNoddhAra karyo. ane te garbhamaMDapanA dvAra AgaLa pitAnI ane pitAnA anuja baMdhunI lekha sahita be mUrti sthApanA karI ane te caityanI paridhimAM guravaMzI lakSmIdharanA sukRta nimitte ATha pAdukAno jIrNoddhAra karAvyuM. vaLI vaDadeva tathA verasiMhanA puNya nimitte temanA pakSanA be judAM cemAM be jinabiMba sthApana karAvyAM. temaja osavALa gacchanA pArzvanAtha prabhunA caityamAM pitAnI ane pitAnA putranI ema be murti karAvI. vaLI te cityamAM temaNe potAnA pUrvajonA puNyanimitte zreyAMsaprabhunI, pitAnA puNya nimite yugAdidevanI, ane pitAnI strIonA puNya nimite AdinAtha ane mahAvIra bhagavaMtanI pratimAo sthApanA karI. vaLI te caityanA gamaMDapamAM mekSanagaranA dvAranA taraNa staMbha samAna be kAryotsagI jinezvaranI murti karAvI. vaLI thArApadraka ga7nA zAMtinAthanA maMdiramAM traNa balAnakavALA garbhamaMDapane uddhAra karAvyuM, ane teja caityamAM pitAnI kalikA nAmanI pheinA pUNya nimite ane potAnA kAkA tiaNapAlanA pUNya nimite ane pitAnA pUNya nimite pote karAvela zAradA paTTuzAlAmAM anukrame saMbhavanAtha tathA abhinaMdana svAmInI mUrti sthApanA karI. vaLI teNe vividha racanAvALAM 80 pASANunAM teNe khaMbhAtamAM karAvyAM. zaMkha sAthenI laDAImAM luNapALa maraNa pAme tenI yAdagIrImAM luNapALezvara e nAmano prAsAda baMdhAvyo, pitAnA kuLadevanI AgaLa eka raMgamaMDapa karAvyuM, potAnA zreya mATe tejapAla maMtrIe zrI ariSTaneminI pratimA sthApanA karI. tema cAlukya rAjAe karAvela zrI AdinAthanA cetyamAM bahetara daMDa sahita suvarNanA navA 72 kuMbha racAvyA. ane zrI neminAtha tathA pArzvanAthanI be devakulikA karAvI. vaLI cAhaDezanA maMdiramAM teNe balAna karAvyuM tathA temAM eka dhAtunuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. moTuM biMba sthApana karyuM. zrImAna AmarAjAnA cityamAM teNe eka divya pASANu teraNa karAvyuM, ane zyAma pASANunuM zrI neminAthanuM biMba karAvyuM. vaLI aneka lekene abhiSTa bhejana ApavA bhinna bhinna sthAne e suzobhita evI aneka dAnazALAo karAvI. dIna ane bhagna vepArIone karamukta karyA tathA vizeSe sarva sujJajanene aNamukta karyA. vaLI nagaramAM suvarNanA kuMbha, dhvaja, daMDa ane uchaLatI patAkAvALAM seMkaDe jenacaitya karAvyAM. jaLa tathA sthaLa mArgathI AvatA vepArIonA sukha nimitte teNe dANunA be maMDapa judA judA karAvyA. vaLI chAza vecavAne cAla baMdha karyo, kAraNake garIba mANasanuM tethI jIvana nabhe. mAkhaNa ane manujavijya tathA pADA vagerenI hiMsAnAM karyone niSedha karAvyuM. samudranA pANImAM pakaDavAmAM AvatAM mAchalAM baMdha karAvyAM. saM. 1289 mAM paiSadhazALA karAvI tathA 122 mAM khaMbhAta pAsenA nagarAmAM vastupALe sUryamaMdiramAM ratnA devInI be pratimAonI sthApanA karI. ( A pramANe A dhanavAna maMtrIe zrI staMbhatIrthamAM jinabhavane, zivabhavane, dharmazALAo, beTI jinapUjA, saMghapUjAe, kavione tathA sujJajanene abhISTadAna vagere sukRtya karyo. teNe pAMca karoDa dragsane vyaya karI potAnI samRddhine saphaLa karI che. vRddhagacachanuM nAma tapAgaccha pADavuM-eka vakhate maMtrIzvara dhoLake hatA te vakhate zrI nAguMdrAcArya pAse temaNe zrI jagazcandramuninuM mahAsya sAMbhaLyuM ke "atyAre zrI staMbhatIrthamAM vRddhagacchanA svAmI candrazAkhAvALA zrI jagacaMdra vicare che. je jJAna, cAritrya, tapa, zIla ane kiyAvata muniomAM prathama, nisaMgavRttivALA, tathA sadya AMbilane tapa karavAmAM rakta che." A prakAre temanA guNonuM gAna sAMbhaLIne vastupALa khaMbhAta AvyA ane temane vaMdana karyuM. te munIndra temane dharmalAbharUpa AzIrvAda saha lakSmIne sadupayoga karavA viSe dezanA ApI. pachI temanA para atyaMta bhakitarAgane dhAraNa karavAvALA te maMtrIe temanI asAdhAraNa tapasthiti joIne vi. saM. 125 nA varSamAM mahotsavapUrvaka vRddhagacchanuM nAma tapAgaccha evuM satyArtha nAma pADayuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sthaMbhatIrtha ane mahApuruSo. malavAdI ane vastupALa-mAravADa dezanA rahenAra mahuvAdI pitAnI bhUmimAM dravya vagerenA achatapaNAthI duHkhI thavAthI samudra taTe vasatA lakSmInA sAgara samA vastupALanI kIrti sAbhaLI taMbhatIrtha AvyA ane zrI staMbhana pArzvanAthanA pUjArI thaI rahyA. eka divasa vastupALa zrI staMbhana pArzvanAthanuM saMgha sahita pUjana arcana karavA Ave che tema hajAro zramane vyaya karI jinAlaye karAve che. te vakhate AvI takano lAbha laI madyavAdI maMtrIzvaranA prasaMgamAM Ave che. - pahelAM to eka vakhate malvavAdInA eka gAyukta vacanathI maMtrIzvara temanA AgaLathI cAlyA gayA hatA. te vArtA beu maLavAthI spaSTa thAya che; ane madyavAdI bahu suMdara rIte vastupALanI prazastithI tene artha samajAve che. maMtrIzvara bahu prasanna thayo. potAnA bhaMDArIne belAvI te sUrIpadane dhAraNa karanAra mavAdI kavIMdrane ekAMtamAM daza hajAre sonAmahere arpaNa karavAno hukama karyo. bhaMDArI te hukamane AdhIna thaI te senAmahore mokale che paNa te maddhavAdI svIkAratA nathI. ane kahe che ke huM game tevo paNa jena evA zreSTha padane dhAraNa karanAra chuM. pachI te dravyathI madbhavAdInA kahevA pramANe bharUcanA cityane uddhAra karAvyo. upasaMhAra-khaMbhAtanI bhUmi para aNahIlavADanI gAdI paranA selaMkI ke vAghelA koIpaNa rAjAnA vakhatamAM je je pradhAne AvyA che temAM maMtrI vastupALanuM pada sarvottama che. A dhanavAna maMtrIe khaMbhAtane riddhivaMta ane sukhI karavAnuM bAkI rAkhyuM nathI. khaMbhAtanA ItihAsamAM e samaya atyaMta AbAdIne ane vijayavaMto jaNAya che. A jainadharma premI pradhAne pitAnI kIrtine sadA amara karI che te sAthe khaMbhAtanuM nAma saMkaLAyeluM raheze. sube jayaMtasiMha-(vi. saM. 1279) khaMbhAtanA mahAmAtya vastupAlane be patnIo hatI. temAM prathama patnI lalItAdevIthI thaele putra te jyantasiMha tene jotrasiMha paNa kahe che. vastupAle saMvata 1276 thI 79 sudhI khaMbhAtanA amAtyanI padavI bhegavI. tyAra pachI tenI jagA tenA putra jayantasiMhane ApavAmAM AvI.' 1 mahAmAtya zrI vastupAlasyAtmaje mahaM zrI lalitAdevI kukSi sarovara rAjahaMsAyamAne mahaM. zrI jayaMtasiMhe saM. 79 pUrva zrI staMbhatartha mudrAvyApArAn Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. jayantasiMha tenA pitAnA je dharmiSTha, zraddhALu ane prajAne sukhI karanAra hato. jayantasiMhanA manane AnaMda ApavA mATe bAlacaMdrasUrie lagabhaga teramA saikAnI Akhare "vasaMtavilAsa" nAme eka aitihAsika mahAkAvya racyuM che temAM dhoLakAnA rAjA viradhavaLanA mahAmaMtrI ane jayantasiMhanA pitA vastupALa maMtrIpada para AvyA tyArathI temanA mRtyu sudhInuM varNana karavAmAM AvyuM che. vaLI jayasihasUrie "hamIramadamardana" nATaka vastupAla tejapAlanI prazasti karatuM saMvata 1286 pahelAM racyuM che. A nATaka jayantasiMhanI AjJAthI khaMbhAtanA bhImezvara bhagavAnanI yAtrAnA utsava prasaMge pahela vaheluM bhajavAyuM hatuM. A bhImezvara mahAdeva khaMbhAtathI be eka mAIlane che. "kALI taLAvaDI" nAmanA gAme che. zivAlayanI bAMdhaNuM bhavya che; tema bhagavAna zivanuM bANa bhavya, mane ramane darzanIya che. A zivAlayanA zikhara para vastupAle sonAnA kaLaza tathA dhvajadaMDa karAvyA hatA. jayantasiMhane jayataladevI, suharadevI ane rUpAdevI e traNa patnio hatI. temanA puNya mATe Abu parvata upara teNe 4 devakulikAo banAvI che. - jyantasiMhane be putra nAme pratApasiMha ane bIjo hate. te baMnenA zreya mATe vastupAle khaMbhAtanA kumAravihAramAM be devakulikAo baMdhAvI hatI. cAg afsati. giranAra prazasti. prA. je. le. saM. bhA. 2 lekhAMka 38 A paMktione bhAvArtha te pustakamAM e Apyo che ke saM .79 pahelAM te staMbhatIrtha (khaMbhAta)mAM mudrA vyApAra (nANAne vyApAra-nANavaTano dhaMdha) karato hate. paNa mudrA vyApAra eTale rAjamudrA (adhikAra)thI zebha e artha le ThIka che. vaLI vastupAlanA maraNa pachI jayantasiMhanA zauryathI AkarSAI vizaLadeve tene peTalAdane sube nImyA hatA. eTale te khaMbhAtane sube havA vadhAre saMbhava che. " peTalAda puraizvarya jaitrasiMhAyamantriNe / parAkramaguNakrItaH prasanno'dAttato nRpaH // " 2 prA. je. le. saM. bhA. 2 je pR. 126 lekhAMka 69 thI 7ra. 3 je. sA. I. pR. 319 TIpaNI pR. 384. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthabhatIrtha ane dharmiSTha mahAjana 11-dharmiSTha mahAjane. (14 tathA 15 mo sake.) "jene vacane rAtaDAjI, zrAvaka samakti dhAra dAna mAna guNe AgalAjI, samiSa jihAM suvicAra." (ai. sa. mA. bhA. pR. 12) "kevA jJAtA dAtA jANa, kevA zrotA joktA jANa" buddhisAgara rUDA buddhivaMta, dIna dayA sehe satavaMta. A (zilavijayajI--tIrthamALA) vaDa vyavahArI jANIIbhUpa dII jasa mAna. daDha samakti nita citta dharaI sAraI jiNavara seva. bhakti karaI sAmI taNI, kumati taNI nahi Teva. (agaDadA rAsa. saM. 1685) sAhaNapAla-(vi. saM. 1371). jaina samAjamAM aneka dharmavIre pedA thayA che. temAM dezanuM nAma paNa agrapada bhogave che. A pATaNa nivAsI esavAle saM. 1 desalanI vaMzAvaLI. nAyaDa - AjaDa sulakSaNa gausala dezala sahajapAla sAhaNapAla samarasiMha sAlDa satya DuMgara sAliga svarNapAla sajanasiMha ' upara jaNAvelI vaMzAvaLI e. rA. saM. bhA. 1 le pR. 4 mAM pU. vijayadharmasUrie desalaharAonI eka prazasti (leka 8 thI 17) parathI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. 1371 mAM zrI zatruMjaya tIrthoddhAra yAtrA-saMghamAM pahelI vakhate rUA. ra770000 ne vyaya karyo hate. ane bIjI vakhate saM. 1375 mAM rUA. 1100000 thI paNa vadhAre dravyane sadvyaya karI pitAne maLelI lakSmInA sadupayogathI jIvyuM sArthaka karyuM hatuM. A udAra dharmAtmAne traNa putro hatA. ekanuM nAma sahajapAla, bIjAnuM nAma sAhaNapAla, ane trIjAnuM nAma samarasiMha. sahajapAle dakSiNamAM dolatAbAdamAM jinAlayamAM trevImAM zrI pArzvajInanI sthApanA karI dharma lAbha meLavyuM hatuM. samarasiMhe vi. saM. 1371 mAM zatruMjayamAM pratiSThA karAvI hatI, ane pitAe kADhelA saMghanI apUrva sevA bajAvI hatI. tathA aneka rAjA bAdazAhomAM te mAnavaMto banI tilaMga dezane subedAra thayo hato. sAhaNapAla-khaMbhAtamAM rahI vyApArathI lakSmI saMpAdana karI pitAnI tathA pUrvajonI kIrtine vistArI hatI. sAhaNanA pitA desale zatruMjayanI yAtrA mATe saMgha kADhaye; ane e saMgha vimalAcala para caDhayA na hatA tevAmAM sAhaNapAla khaMbhAtathI saMgha laI tyAM gayo. AgaLa dUtane mekalI pitAne khabara ApI ke "devagiri (delatAbAda) thI sahajapAla ane khaMbhAtathI sAhaNapAla saMgha sAthe AvyA che." tene pitA tathA tene bhAI samarasiMha sAme AvyA ane premathI bheTayA. "khaMbhAtanA saMghamAM je ghaNuM AcAryo hatA temane samarAzAhe vaMdana karyuM. pAtAka maMtrInA bhAI maM, sAMgaNa khaMbhAtathI te baMne (sahaja ane sAraNa) sAthe AvyA hatA. vaMza paraMparAgata saMghapatitva jaNAvI che. ane teja prazastinA eja ke parathI paMDitavarya zrI lAlacaMdra bhagavAna gAMdhIe "jaina yuga" pu. 1 luM aMka 3 pR. 105 upara samarasiMha sudhInI vaMzAvaLI ApI che. e beunA matamAM bhinnatva e che ke zrI. paMDitajI kahe che ke "saM. 1371 nA zilAlekhamAM jaNAvyA pramANe vaMzakramathI prazastinA vaMzakramamAM cheDe pheraphAra che. zilAlekha uparathI jaNAya che ke salakhaNanA putra AjaDa, teno putra gosala ane tenA putra desala hatA. "zilAlekhane, rAsa prabaMdhane ullekha ane prazastinA padyane Azaya vicAratAM gesala ane desala baMne bhAIo nahi paNa pitA putra jaNAya che. desalathI desalavaMza A jagatamAM khyAti pAme che." (jaina yuga pu. 1 aM. 3 pR. 410) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane dharmiSTha mahAjane.. prApta karanAra saM. lAlA, bhAvasAra saM. sihabhaTa, uttama zrAvaka vastupAlanA vaMzaja maM0 vijala harSathI saMghamAM AvyA hatA. tathA madana, malhAka, ratnasiMha vagere asaMkhya zrAvake utkaMThita thaI pratiSThA prasaMgamAM AvyA hatA. samarAzAhe sarvane yathocita satkAra karyo hate. sahajapAla ane sAhapAla e baMne bhAIoe saMghamAM AvI pitA saM. desalanA caraNone bhakti pUrvaka vaMdana karyuM desalazAha AnaMdita thayA ane vimalagiri zikhara upara caDhavA udyamI thayA." pitAnI sAthe putroe devanI pUjA karavA mAMDI, senuM, rUpuM, hIrA vagere ratnanuM dAna karavA mAMDayuM, ane te pramANe karatA karatA AgaLa vadhavA lAgyA. pratiSThA karavAnA sthaLa AgaLa AvI pahoMcatAM snAna karI zuddha vastrAbhUSaNa sajI caMdana tilakathI lalATane alaMkRta karI bhati pUrvaka cetyamAM praveza karyo. siddhasUri jinanI sAme rahyA. ane desalazA tathA sAhaNa (pitA putra) AdIzvaranI jamaNI bAjue tathA sahaja ane samara jInanI DAbI bAjue ubhA rahyA. siddhasUrie bahu suMdara rIte vidhi pramANe vi. saM. 1371 nA mahA suda 14 ne somavAre yugAdIzvara prabhunI pratiSThA karI saM. desale tathA badhA putrae caMdana puSpa vagerethI pUjA karI. AnaMdathI sarva nAvyA hatA. ane dhanavRSTi karI hatI. daza divasa sudhI tyAM utsava karavAmAM AvyA hatA. dareke judI judI rIte prabhu bhakita karI hatI. sAhaNapAle kasturInA vilepanathI saghaLuM zobhAvyuM. vividha lAkha puSpathI mahA pujA karI. pachI agiArame divase AratI karavAmAM AvI. desale AratI utArI ane sAhaNa ane sAMgaNa cAmaradhArI banyA hatA. sAmaMta ane sahajapAla hAthamAM zreSTa zRMgAra dharI rahyA hatA. AratI thaI rahyA pachI saMgha pUjA, svAmIvAtsalya tathA dAna karavAmAM AvyuM hatuM. pachI saMgha pAcho vaLyo hato. pachI giranAranI yAtrA karI hatI. rAjAoe temane mAna ApyuM hatuM. A kIrtivaMta putre pitAnI sAthe yAtrA karI lakSmInA sadupagathI kIrtine amara karI che. sAjaNasI zAha (vi. saM. 1424) zatru jya tIrthanA uddhAraka ane tilaMga dezanuM Adhipatya bhegavanAra prasiddha zreSTi samarasiMhane cha putro hatA. sAha, satya, DuMgara, sAliga, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. svarNa pAla ane sarjanasiMha1 sAhu "advitIya purUSa hate. satya 25 devAlayo baMdhAvyAM hatAM ane siddhagirinI yAtrA karI saMgha pati thaI vikhyAta thaye hato. DuMgara baha dAnazIla tathA dilhInA rAjA mahaMmadane mAnIte thayo hate. sAlige ghaNuM devAlane jIrNoddhAra karAvyuM hatuM. svarNapAla baha kIrtimAna hatuM. je beMtAlIza devAlayA sAthe yAtrikothI yukata thaI zatruMjaya tIrtha gaye hatuM ane chaThTho putra sajjanasiMha jene sAjaNasIzAha kahetA hatA. jeNe saMvata 1424 mAM 24 me varSe zatruMjaya tIrthapada-sthAna karyuM hatuM. vaLI sAliMga ane sajjanasiMhe vi. saM. 1414 mAM potAnAM mAtApitAnI mUrtinuM yugala zatruMjaya para sthApyuM hatuM, jenA upara saMskRtamAM lekha che. temAM upara jaNAvelI hakIkta jaNAvI che. aNahIlapura pATaNathI cheDe dUra salakhaNapuramAM vasate vIsA poravADa vedazAha nAmane eka vaNIka hatuM. tenI viramade nAmanI strI hatI. tene kecarazAha nAmane eka putra hato. kecara bahuja dharmazIla hito. salakhaNapurathI thoDe dUra bahucarAjI AgaLa ajJAnI loko jIvahiMsA karatA hatA. tethI kacarazAhanuM hRdaya bahuM kaMpI uThayuM hatuM. eka vakhate tene vyApArArthe khaMbhAta AvavuM paDyuM. cartudazIne divasa hate. tapagaccha nAyaka zrI sumati sAdhusUri vyAkhyAna karatA hatA. ane khaMbhAtane jena saMgha te zravaNa karato hato. te saMghamAM leke kevA hatA ke lASINuM kaTIdhaja dhIra, sAyarapari girUA gaMbhIra, jANe deguMdaka devatA, sadgurU caraNakamala sevatA. 19 korTi kanaka taNuM utarI, dasa aMguli vara mudrika dharI, phAMdAlA duMdAlA bahu, pahiriyau uDhayau dIsaI bahu. 20 samaratha suta je desalaharU, samakita dhArI dharamI parauM, karamI maramI mahimA mera, mithyAmati savi kIdhe jera. 21 hatI purI zake chehAya huM 1 sAjaNasI zAhanA vaMzavRkSa mATe "sAhazupAla'nA lekhanI TIpaNuM juo. 2 juo "jaina yuga" pu. 1, aMka 9, pR. 41 zrI. paM. lAlacaMdra je. gAMdhIne lekha. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane dhArmika mahAjano. 5 suMdari paNi amari anukAra, suMdara sola karyo zRMgAra, zIlasakhalabhalabhUSaNa aMgi, suhuMNuI paNi nahIM pApa prasaMga. rara khaMbhAyati nau devI saMgha, kacarA manamAM vALe raMga, sAdharmika mATaI sanamAni, Agali baUsAryA bahu mAni. 23 (kecara vyavahAra rAsa) saMghapati sAjaNasIzAha paNa vyAkhyAna zravaNa karatA hatA. emanI riddhi siddhi kevI hatI- saMgha mukhya sAjaNasI sAha ja, linitya laSamI nau lAha, tiNikaripuramAM adhikauvAna, sabala valI mAMnaI sulatAna. 24 anupama araDa kamala osavAla, aSTamicaMda sarisavarabhAla, pazi pahirAI kanaka jehanaI, kuNa samavaDi kIjaI tehanaI. 25 jasa ghari AvaI kanakarayala, baha kAlApANInA mAla, je navi jANuI duSamA samaI sUraya kihAM UgaI AthamaI. 26. khaMbhAtanA saMghe kacarazAhane satkAra karyo ane tene AgaLa besADo. gurue vyAkhyAna AgaLa calAvyuM. temAM prasaMgepAta jIvadayA upara vivecana cAlyuM. vyAkhyAna samApta thayA pachI kacarazAhe bahucarAjI AgaLa thato jIvavadha baMdha thAya te mATe kAMI prabaMdha thavA gurUne vinaMti karI. gurue sAjaNasI sAhane belAvI dAna ApavA tathA lakSmIne lahAvo levA, adhikAra, kalA, bala ane buddhino upayoga karI jIvahiMsA thatI aTakAvavA kahyuM. sAjaNasIe sadgurUnAM vacana sAMbhaLI bahu harakha pAmI kacarazAhane pitAne ghera teDI gaye. tenuM pUjana karyuM ane sAthe besIne jamyA. kacarazAhanI caturAI jeI sAjaNasIMha manamAM bahu prasanna thayA. pachI sAjaNasI he kecarane pAlakhImAM besADI gAmanA adhipati pAse laI gayo. adhikArIe temane mAna ApI zA kAraNathI AvyA te pUchyuM. tenA uttaramAM sAjaNasIe jaNAvyuM ke salakhaNapuranA phejadAra dravya bagADe che ane aMdhera cAle che mATe zuM 1 kAcara vyavahArI rAsa guNavijaye saM. 1687 mAM racyo che. ai rA. saM. bhA. 1 pR. 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha'bhAtanA prAcIna jaina itihAsa. karavuM? adhikArIe kahyuM " caccAjI je tamArA dhyAnamAM Ave te karo. te mArA manane rUce che. " tarata jInA hAkemane teDAvyeA ane kAca rane sArA sarapAva daI salakhaNupura vagere bAra gAmanA adhikAra ApyA. sAjaNasI ane kAcara eu ghera AvyA, ane ADaMbara vagara gurune vAMghA, gurune saghaLI vAta karI. gurue kocarane AziSa ApI ane kahyuM ke " prabhutA dhana pAmI karaje jIva amAri ' ' kAcara zAha peAtAne gAma gayA. mAtA pitA, patni ane nagara janAne ghaNo AnaMda thayo. pAtAne maLelA adhikArathI teNe khAre gAmamAM paDA vagaDAvyA ke kAie keAi jIvane haNavA nahi. bahucaramAM kAI jIva mAratA te tene kacarazA vAratA hatA. salakhaNupuramAM eka taLAva hatuM temAM jALa nAkhavI aTakAvavI tathA sarevara upara rakSakA mUkayA hatA ke jethI mAchalAMnA nAza thaI zake nahi. dANAnA kuMDa mUkAvyA hatA. parabaDImAM pANI gALIne bharAvAtuM hatuM. strIo pANI bharavA Ave te temanI pAse galAM na heAya te tene ApatA hatA. Ama aneka rIte jIvadayAnuM pAlana karavA mAMDayuM. AthI tenI ghaNI kIrti vadhI. A samaye dilhImAM desalapurA samA ane sAraga zAha rahetA hatA ke jeo rAjya darakhAramAM bahu mAnavaMta hatA. temaNe peAtAnI buddhithI navalAkha dIvAnA cheDAvyA hatA. temaneA yAcaka kavi depAla dilhIthI gujarAtamAM AvyeA. sakhesaranI yAtrA karI kacarazAhanI kIrti sAMbhaLI te saMkhalapura AvyA. tenA viSe kavie gIta anAvyuM. kAcarazAhe khUza thaI tenA sArA satkAra karyo, pachI depAla tyAMthI khaMbhAta AvyeA. ahIM sabhAmAM kacarazAhanAM ghaNAM vakhANa karyAM. pachI te vimalAcalanI jAtrA karavA gayA. sAjaNasIzAha keAcaranAM vakhANa sahana karI zakayA nahi. mArAthI te mATe thayA che ane mArA karatAM vadhAre vikhyAta ! AvuM abhimAna AvatAM temaNe adhikArIne uMdhu MtuM samajAvI kAcarane kuTuMba sAthe kaida karAvyeA. 1 salakhaNapura, hAMsalapura, vaDDAvalI, sItApura, nAvimaNI, barhicara, i, delavADu, denamAla, meADhera, kAlahara, chamIchuM. juo e. rA. sa. bhA.1Y 6 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane dharmiSTha mahAjane. leke ghaNA dilagIra thayA ane keTalAka kavine deSa devA lAgyA. pachI kavi depAla jAtrAethI AvyuM tyAre teNe sAjaNasInuM gIta banAvI gAyuM ke saMghapati sAjaNa! mana deI suNi osavAla bhUla, zatrakAra sakhela taI mAMDayau tU karUNA pratipAla. tuM kIDI kaMthu navi duhavAI durbala di AdhAra, birUda sabala belAvaI bhUtali mahAjana rAya sadhAra. 5 (ke. vya. rAsa.) uparanI kavitAthI tenAM vakhANa karyA ane pachI kahyuM ke kecarane amala naSTa thavAthI bahucarAjI AgaLa ghaNuM jIne vadha thavA mAMDe che. vadhu zuM kahuM ? tamArA pratApe bAra gAme mAM "avali mUThe amAri palAI" depAlanAM vacana sAMbhaLIne sAjaNasI ghaNuM pastA ane kecarazAhane baMdIkhAnAmAMthI mukta karAvyuM ane tene bAra gAmane adhikAra ApI pahelAMnI mAphaka "amAri lAvavAnuM cAlatuM karyuM A kAryathI te pAcho kIrtimaMta thayo. bhImAzA-staMbhatIrthanA bhImAzAnuM nAma suvikhyAta che. upadeza taraMgINInA racanAra ratnamaMdiragaNi potAnA graMthamAM temanuM daSTAMta nIce pramANe ApI, jaina maMdira baMdhAvavAne upadeza kare che, te jaNAve che ke - 1 zrImAna paM. lAlacaMdra bha. gAMdhI "jena yuga" pu 1 pR 414 TIpaNamAM jaNAve che ke "sumati sAdhusUri ane kacarazAha eka saikAmAM thayA nathI. vi saM. 1432 mAM sva. thaelA jinadayasUrie bAra gAmamAM amArI ghaNuM karAvI hatI. ane suratANu sanAkhata desalaharA sAraMganizrAe zatruMjayanI yAtrA karI hatI. ane temane pravezatsava salakhaNapuramAM kacarazAhe karyo hate. ethI kacarazAha vikramane paMdaramAM saikAmAM vidyamAna hevAnuM jaNAya che. emane bAra gAmano adhikAra apAvanAra sajajanasiMha che. kavie kacarazAha ane sumati sAdhusUri samakAlina jaNAvyA che te kalpanAthI jaNAvyA haze ema anumAna che. satya svIkAravuM. vaLI ahIM vicAravA jevI aitihAsika bAbata e che ke khaMbhAtane tAbe salakhaNupura vagere bAra gAma haze ke kema? ane teno adhikAra ahIMnA adhikArIo bhogavatA haze ?" Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa "staMbhatIrthamAM keIka bhIma nAmanA zrAvake nagaranI aMdara ja nahi maLavAthI nagaranI bahAra ghaNuM, dravya kharacIne caMdana ane hAthI dAtethI eka pauSadhazALA baMdhAvI tyAre koIke tene kahyuM ke A nagaranI bahAra piSadhazAlA karI te to phegaTa dravya kharacyuM. kema ke temAM te kadAca bhile AvIne nivAsa karaze. te sAMbhaLIne bhIme kahyuM ke koIka vihAra karIne thAkelA muni kharekhara temAM kAryotsargAdika dhyAna dharaze. ane tethI te piSadhazAlA saphaLa thaze. chevaTe nagaranI vastI vadhavAthI te poSadhazAlA hAla nagaranI aMdara AvI gaI che." bhIma zrAvake Abu parvata para jina maMdira baMdhAvIne temAM mULa nAyakanI 51 aMguLanI pratimA sthApavA mATe ghaNIvAra gALI gALIne uttama pittaLane rasa karAvavA mAMDe. eTalAmAM pAlaNapuranA rahevAsI dhanAzAe AvI tene vinaMti karI ke he bhIma! A pratimA banAvavAmAM tuM mAre bhAga le. paNa bhIme nA pADavAthI te rasa DhALatI vakhate dhanAzA pitAnA jabhAnI bahAmAM gupta rIte keTaluMka suvarNa lAvyo ane hAtha pahoLA karavAnA miSathI te suvarNa te pittaLanA rasamAM nAkhI dIdhuM. ane tethI Aje paNa te pratimAM atyaMta jagajagAyamAna dekhAya che. te para zyAmatA AvatI nathI. ane hAlamAM te pratimA kuMbha merU para pUjAya che." zANarAja (vi. saM. 14para). paMdaramA saikAnI AkharamAM khaMbhAtamAM zANarAja nAme eka mahA dhanavAna ane prabhAvaka zrAvaka thaI gayA che. teNe giranAra upara ghaNuM dravya kharacI vimalanAtha prAsAda nAmanuM eka mahAna maMdira baMdhAvyuM hatuM. tenI prazasti mATe giranAra upara gaDhanA daravAjAthI jarAka AgaLa jatAM DAbI bAju para meTA maMdiranA dvAra samIpanI divAla upara eka meTo zilAlekha lAgelo che. A lekha rayala esiyATIka sosAyaTInA copAnIyAmAM pragaTa thaI cUkyA che. te lekha apUrNa che. 1 upadeza taraMgINI pR. 108. 2 , , pR. 111 AbunA acalagaDha upara AvI pratimA che. keAI kahe che ke kuMbhArANunI strIe bharAvI che kharI vastu grahaNa karavI. 3 prA. je. le. e bhA. 2 pR. 100 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaMbhatIrtha ane dharmika mahAjane. 99 uparanI prazastinA 6 thI 37 lekamAM zArAjanI hakIkata ApI che. tene sArAMza e che ke "taMbhatIrthanA zrImAlI vaMzanA zANarAjanI vaMzAvalI A pramANe-pUnA-jagata-vAghaNane putra vikamaditya thaze ke jeNe timirapuramAM pArzvanAthanuM ucuM vizAla maMdira baMdhAvyuM. tenA putra mAladeve saMgha kADhI zatruMjaya ne giranAranI yAtrA karI hatI; ne "saMghapati" birUda meLavyuM hatuM. tenA putra vayarasiMhane bhAyo dhavaladethI pAMca putro thayA. 1 harapati, 2 vayara, 3 karmasiMha, 4 rAma, 5 caMpaka. harapatine be bhAryA nAme hemAde ane nAmaladethI cha putra sajajanAdi thayA. harapatie saM. 1442 mAM paDelA dukALamAM bahu annavastradAna karyuM. pimpalaDu gAmanA rahIzene tyAMnA adhipe baMdIvAna karyA hatA; te choDAvyA. gurjara pAdazAha pAse sArI khyAti meLavI ane jayatilakasUrinA upadezathI saM. 1452 mAM giranAra upara neminAtha prAsAdano uddhAra karyo. pAtazAhanuM pharamAna laI 7 devAlaya sAthe siddhagiri ane giranAra para saMgha laI yAtrA karI. ane 14para mAM staMbhatIrthamAM zrI jayatilakasUrie ratnasiMhane AcAryapada ApyuM. tenA uktaputra sajanasiMhane kautugadethI zaNarAja nAmane putra thaye. ke jeNe potAnI bahena karmAdevInA zreyArthe mahesANAmAM jhASabhadevane parikara racAvya. meTerApuravAsI dvija ne vaNika jAtinA baMdivAnane choDAvyA. teNe vimalaprAsAda giranAra para baMdhAvyuM. gurjara pAtazAha ahamadAdinIra pAse sArUM mAna meLavyuM hatuM. ratnasiMhasUrinA upadezathI sAdhu zrI zANarAje sAte kSetramAM dhana kharacyuM hatuM." 1 harapati saMbaMdhI giranAra uddhAra rAsamAM nayasuMdare jaNAvyuM ke zrI jayaMtilakasurIMda, jasa upadeze ANaMda, zrI zrImAlI vibhUSaNa harapati sAra vicakSaNa, vikramarAyathI varaseM caudaze ogaNapacAze, revata prAsAde nema, udhari ati prema. 2 (ahamadazAha amadAvAda vasAvanAra.) che jena gurjara kavio bhA. 2 je. 5. 739 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. 12-dharmiSTha mahAjana. (sattaramo saike.) punyavaMta nara tihAM vasaI, pAlaI nija AcAra" jina maMdira nita rayaDAM, pUja racaI nara nAri agaDadattarAsa. sattaramAM saikAmAM khaMbhAtamAM kavi kASabhadAsa thaI gayA. teoe potAnA jamAnAmAM khaMbhAtanA dhArI zrAvakanAM nAma pitAnA rasamAM gaNAvyAM che. teoe "mallInAtha rAsa" vi. saM. 1685 mAM piSa zudI 13 ne ravivAre race che temAM te nIce pramANe jaNAve che. "pAriSa vajI ni rAjIo, jasa mahimA jagaDAM gAjIo, AuTa lAga rUpaka pUNya ThAmi, amAri paLAvI gAmegAmI. 282 osavaMsi sonI tejapAla, zetruja-gIra udhAra visAla, lyAhArI deya lASa Saceha, trAMbAvatIno vAsI teha. 283 makaraNa saMghavI udaIkaraNa, adhalaSya rUpaka te puNya karaNa, usavasi rAjA zrImala, adhalaSya rUpaki paracaI bhala. 284 Thakara jaIrAja arti jasavIra, adhalaSya rU5ka paracaI dhIra, Thakkara kIkA vAghA jeha, adhalaSya rUpaka paracaI teha." 285 vaLI hIravijayasUri rAsamAM pR. 206 nIce pramANe jaNAve che. caitrI punama dina kahevAya, zAha zrImala zetruje jAya; saMghavI udayakaraNa tejapAla, ukara lAI buddhi vizAla. 12 ThAkara kAkA kAlA joya, zAha manajI saMghamAMhi hoya; sonI kale ni pAsavIra, zAha saMghA semAM nara dhIra. 13 gAMdhI kuMarajI bADuA, sAha tele saMghamAMhi havA, hare varajAMga ni zrIpAla behu puruSani buddhi vizAla. 14 sAha zrImaddha saMghavIja anaMga cAle jiNa rANu ni saMga, vastupAla vikamanI pare, zetruje AvyA bahu raMga dhare." 15 ratnapAla dAsI. mahAna jainAcArya zrI hIravijayasUri pharatA pharatA eka vakta khaMbhAtamAM padhAryA. ahIM ratnapAla nAmano eka zrImAna raheto hate. tene ThaMkA nAmanI strI hatI. tenAthI tene rAmajI nAmano putra thayo hato. surijI padhAryA te vakhate rAmajI regathI ghaNe pIDAto hate. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane dharmiSTha mahAjane. 101 ratnapAle eka vakhata bahu vinayapUrvaka sUrijIne kahyuM ke "mahArAja je A putra sAjo thaI jaze ne tenI marajI haze te huM Apane vaherAvIza." AcAryazrI thoDA samaya tyAM rahyA bAda vidAya thayA. rAmajInI tabIyata sudharatI gaI ane tadana sAro thaI gayo. cheka ATheka varSane thaye tyAre AcAryazrI pharatA pharatA puna: khaMbhAta AvyA. ane temaNe rAmajInI khabara pUchI. pUrvanA Adeza pramANe temaNe rAmajInI mAgaNI karI. AcAryazrInI mAMgaNI sAMbhaLI ratnapAla desI tathA tenuM AkhuM kuTuMba temanI sAthe kaleza karavA lAgyuM. AthI sUrie mauna dhAraNa karI uparokta bAbata choDI dIdhI. rAmajIne ajA nAmanI eka bahena hatI. tenA sasarAnuM nAma haradAsa hatuM. haradAse potAnI putravadhunI preraNAthI A vakhate khaMbhAtanuM adhipatya bhogavanAra navAba zitAbakhAnanI pAse jaI kahyuM ke ATha varSanA bALakane hIravijayasUri sAdhu banAvI devA cAhe che. mATe temane aTakAvavA joIe. tenI hakIkta dhyAnamAM laI sUrijIne pakaDavA mATe viraMTa kADhavAmAM AvyuM. jyAre kalezanI bahu vRddhi thaI tyAre sUrijI samaya vicArI vidAya thaI gayA. A banAva saMvata 1622 thI 1630 nI vacamAM banyo che. keTalAka samaya vityA bAda jyAre acAryazrI pharI khaMbhAta padhAryA tyAre temanA upadezathI ghaNA mANasoe tyAga dhAraNa karyo ane teja avasare rAmajIe paNa A jagatanI mehajALane choDI AcAryazrI pAse dIkSA lIdhI. saMghavI udayakaraNa. ozavAla jJAtine prasiddha jaina saM. 1938 mAM zrI hIravijayasUrine paramabhakta hatA. teNe Abu tathA citaDa vagerenI jAtrA mATe mATe saMgha kAryo hato tethI tene saMghavI kahe che, emAM eNe vIsa hajAra rUpIA kharacyA hatA. 1 zitAbakhAnanuM kharUM nAma saiyada IsahIka che. AnA saMbaMdhamAM vizeSa mAhitI meLavavA icchanAre "akabaranAmA" prathama bhAganA bevarijanA aMgrejI anuvAdanA pe. 319 mAM jevuM. 2 sUrIzvara ane samrATa pR. 29 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. tenI strInuM nAma amarAde ane tenA putranuM nAma devakaraNa hatuM. saMvata 1638 nA mahA zudghi 13 seAmavAre zrI hIravijayasUri khaMbhAta padhAryA tyAre temanA hAthe zrI saMbhavanAthanI pratiSThA karAvI ghaNA dravyanA vyaya karyo hatA. vaLI sUrijInA sa. 1952 mAM svargavAsa thayA pachI khIje varSe zetruMjaya upara temanAM pagalAMnI sthApanA karI hatI. A pagalAM hajI paNa RSabhadeva bhagavAnanA maMdiranI pazcime nAnA maMdiramAM vidyamAna che. tenI pratiSThA zrI vijayasenasUrinA hAthe maheApAdhyAya kalyANuvijaya ane paMDita dhanavijayanI vidyamAnatAmAM karAvI hatI. 102 saMghavI utkrayakaraNa mahA dhanavAna ane sattaramAM zatakanA prasiddha purUSa thaI gayA che. kavi RSabhadAse potAnI kRti zrIhIravijayasUrirAsamAM teneA ThAma ThAma ullekha karyo che. abhayarAja. abhayarAja mULa pATaNanA ozavAla zrAvaka hatA. eka vakhata AcAryazrI hIravijayasUri bhAta padhAryA te vakhate te potAnuM gRhamaMDaLa laine khaMbhAtamAM dIkSA levA AvyA. ane ahIM vAghajIzAha nAmanA eka gRhasthane tyAM utAro karyA. miSTAnapANI uDavA lAgyAM ane dAnakriyAo thavA lAgI. lagabhaga traNa mahinA sudhI aneka dhArmika kAryo karyo ane lagabhaga pAMtrIsa hajAra maDhuMmuddikAnA vyaya karyAM ne peAtAnI kharI kamANInuM sArthaka karyuM pachI pAte tathA peAtAnA putra, putrI ane cAra nAkarA sAthe kaMsArI pAsenA AMbAsarovara (AMbAkhADanA nAmathI te jagyA eLakhAya che) pAsenA rAyaNanA jhADa nIce dIkSA lIdhI. AvI rIte navajaNe ekI sAthe dIkSA lIdhI te joine zrImAlI jJAtinA nAnA nAgajI nAmanA eka gRhasthane vairAgya utpanna thaye ane teNe paNa teja kSaNe dIkSA lIdhI. tenu nAma bhANuvijaya rAkhavAmAM AvyuM. rAjA zrImamla (sa. 1977) sattaramA zatakanA dhArI zrAvakAmAM rAjA zrImatlR ghaNA dhanADhaya ane dharmapremI gRhastha hatA. 1 e lekha 'hIravijayasUri' nA lekhanI TIpaNImAM jue. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 sthaMbhatIrtha ane dharmiSTha mahAjane. - rAjA zrImadbha savAla jJAtine zrAvaka hatuM. tene zivAda ane valhAde nAmanI be strIo hatI. pahelI strIne dhanAI nAmanI putrI hatI ane bIjI strIthI rahie nAmano putra hato. saMvata 1677 nA kArataka vada 2 ne budhavAre valhAdee zrIsaMbhavanAthanI pASANu pratimA karAvI. tenI pratiSThA zrIvijyasenasUrinA ziSya vijayadeve karAvI hatI. A pratimA jirAlApADAnA ciMtAmaNi jinAlayamAM che. ane bIjI pratimA zrI anaMtanAthanI karAvI hatI. ne tenI pratiSThA teja divase zrI vijayadeve karAvI hatI. zrImadbha ghaNe dhanADhya ane udAra dharmapremI hevAthI ja tene rAjA kahetA haze. zrImale saMghavI thaIne zetrujAne saMgha kahADe hato. kavi rASabhadAsa kahe che ke - caitrI punama dina kahevAya zAha zrImannu zetru je jAya, zAha zrImalla saMghavIja anaMga, cAle jima rANuM nisaMga. hI. rA. pR. 206 usavaMzI rAjA zrImannu adhalaSya rUpaka kharacaI dhIra. mallInAtharAsa pR. 284 jasarAja (saM. 1668) osavaMzamAM sA. jasarAja karIne gRhastha thaye. tene jalade nAme strI hatI ane mAMDaNa nAme putra hato. teNe saM. 1668 nA azADa sudi 2 ne divase zrI samaciMtAmaNi pArzvanAthe karAvyA ane zrI. vijayasenasUrie tenI pratiSThA karAvI. je hAla mANeka cekamAM che. teNe A prasaMge lagabhaga adhe lAkha rUpIA kharacAnuM kavi kaSabhadAsa kahe che. vaLI jasarAjanA putra mAMDeNe saM. 1977 mAM mAgha vadI 10 ne gurUvAre zrI jinacaMdrasUrinI pAdukAo karAvI. gAMdhI kuMarajI (saM. 1983) kavi rASabhadAse gAMdhI arajInuM nAma meTA gRhasthamAM gaNAvyuM che. saM. 1685 mAM sanI tejapALe zetru jAnI jAtrA karavA saMgha kADho tyAre gAMdhI kuMarajI te saMghamAM gayo hate. 1 je dhA. pra. le. saM. bhA. 2 je. le 980 2 e ja le 882 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. gAMdhI kuMarajI bADuA, sAha tele saMghamAMhi havA." hI. rA. pU. ra06. gAMdhI kuMarajIe saM. 1683 nA phA. va. 4 ne divase zrI munisuvrata biMba karAvyuM ane zrI vijANaMdasUrie pratiSThA karAvI hatI. Thakkara kIke (saM. 1656) Thakkara kake vRddhazAkhAne moDha jJAtine dhanADhyuM hatuM. tene vanAI nAmanI strI hatI ane kAlA, lAlajI ane hIrajI nAmanA traNa putro hatA. Tha. kIkAe saM. 1656 (alAI varSa 45) nA vaizAkha suda 7 ne budhavAre potAnA parivAra sAthe zrI neminAthanuM biMba bharAvyuM. ane zrIvijayasenasUrie tenI pratiSThA karAvI hatI. vaLI teNe zAMtinAthanuM bIjuM biba bharAvyuM hatuM. senI tejapAle kADhelA saMghamAM te gaye hato. teNe pratiSThA vakhate ardhI lAkha rUpIA kharacyA hatA. kavi rASabhadAsa kahe che keThakkara kIkA vAghA jeha, adhalaSya rUpaka kharacaI teha." hI. rA. pR. 206 zAha vAghajI. hIravijayasUrino te paramabhakta hato. tene tyAM pATaNa nivAsI abhayarAja pitAnA kuTuMba sAthe AvIne traNa mahInA sudhI rahyo hato, ane dharmakAma karyA hatAM. kavi rASabhadAsa tethI ja tene nirdeza utaryA zAha vAghajIne ghare, phulekAM caDhatAM bahu pare" hI. rA. pR. para vAghajIe zakarapuramAM daherUM karAvavAmAM madada karI hatI"zakarapuri zrImalare, kIkA vAghA kare, daherUM piSadhazolamyuM e." hI. 2. pR. 223 1 . dhA pra. le. saM. bhA. 2 je le. pa86 2 je. dhA. pra. le. saM. bhA. 2 le. pa77, 1104 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatAvarI | mI . zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha-jirALA pADe. zrI mahAvIra pra. varka sa, dhanajI sTrITa, muMbaI 3, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 sthaMbhatIrtha ane dharmiSTha mahAjana khIma vyavahArI. zrI vijayadevasUrinA paTTadhara zrI vinayadevasUri eka vakhata vihAra karatA karatA khaMbhAta AvyA. A vakhate khaMbhAtamAM khIme vyavahArI meTA adhikArane bhegavate hate. zrI pUjya khImAne tyAM utayA. teNe bahuja Adara pUrvaka pitAnA gharanA trIjA mALe temane utAra Apyo. gurunA upadeza pramANe khIme temanI saNAne anusaravA taiyAra thayA. teNe khaMbhAtanA sarva zrAvake, nagaramAM hatA teTalA gapatio, upAdhyAya ane bIjA sarvane bhegA karIne kahyuM ke huM sudharmagacchane anuyAyI thAu chuM jene kaMI paNa saMdeha hoya te jAhera kare. eTale tene khulAso thAya. "samasta sAdhuoe kahyuM ke tame kaho cho teja sahaNa zuddha ane jinabhASita che. A vakhate ghaNA lokoe te sahayuM kabula rAkhI. e pramANe karavAthI ghaNA zrAvakane anurAga vaLe ane aneka utsava thayA." A vakhate vijayagacchanA zrI kSamAsAgarasUri ke jemanI sahaNA ghaNA dezamAM hatI; ane ghaNuM bhavya jane jemanI AjJA mAnatA hatA. temaNe sAMbhaLyuM ke vinayadevasUrie sUtra siddhAntathI samAcArI pheravI che. AthI teo pitAnA parivAra sAthe khaMbhAta AvavA nIkaLyA. eka vakhata khaMbhAtanA haMsarAja desI sUtA hatA tyAM temaNe svapnamAM khImAzAhanA trIjA mALe caMdra je. A vAta savAramAM temaNe jAhera karI. eTalAmAM khabara maLI ke "prakhyAta gacchanAyaka padhAre che." kSamAsAgarasUrine AvatA jANIne saMgha maTI dhAmadhumathI temanI sAme gaye. gurue khImAzAhanA trIjA mALe mukAma karyo. pachI beu AcAryo uparanI vAta mATe ekamata thayA. pachI baMne amadAvAda padhAryA. senI tejapAla (saM. 1649) - "senI zrI tejapAla barAbarI nahiM ke piSadha dhArI" . (hI. rA. pR. 166) khaMbhAtanI suprasiddha osavAla jJAtine ane te putra tejapAla sattaramA saikAmAM meTe dhanADhya thaI gayo che. osavaMzamAM prakhyAta 1 zrI vinayadevasUrie barahAnapuramAM jude ga7 sthApana karyo hate. te saMbaMdhI uparanI vAta che. vinodevasUri rAsanI kaDI 192 thI 201 juo. e. rA. saM. bhA. pR. 22. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. thaelA AbhU zeThanA kuLamAM te ja hatuM. AbhU zeTha pachI zivarAja nAmane puNyazALI zeTha thayo. tene sIdhara nAme putra che. tene putra parvata nAme thayo. tene kAlA ane teno vAghA nAmanA putra thayA. vAghAne rajAI nAmanI strIthI vacchiA nAme putra thaye. A vacchine suhAsiNa nAmanI strIthI tejapAla nAme kule ddhAraka putra ratna thayA. teijapAlane tejya nAme priyapatnI hatI. - A dhanADhaya daMpatI aneka prakAranAM sukha bhegavatAM hatAM. A samayanA suprasiddhAcArya zrI hIravijayasUri tathA zrI vijayasenasUrinAM te parama bhakta hatAM. temanA sadupadezathI teNe jinamaMdira baMdhAvavAmAM tathA saMghabhakti karavAmAM pitAnI lakSmIne sAre vyaya karyo hate. vi. saM. 1587 mAM kamazAhe zatruMjaya uparanA mULa maMdirane punarUddhAra karyo hato, paNa te maMdira bahu prAcIna hovAne lIdhe thaDAja samayamAM pAchuM e maMdira jIrNa thaI gaeluM jaNAyuM. tethI tejapAle tene punarUddhAra karavAno vicAra karyo. A vicAra teNe AcAryazrI hIravijayasUrine jaNAvI temanA sadupadezathI e maMdirane uddhAra kare zarU karyo. ane TUMka samayamAM Akhu maMdira tadana navA jevuM taiyAra karAvyuM. A maMdiranI bhUtalathI zikhara sudhInI uMcAI bAvana hAthanI che. 1245 kuMbhe enA upara che. 21 siMha besADyA che. cAre dizAnI cAra yoginIo tathA dasa digapAla egya sthAnamAM besADyA che. A mahAmaMdiranI cAre bAju 7ra devakulikAo, teTalI ja jainamUrtiothI vibhuSita thaelI che. 4 gokhalA, 3ra putalio ane 32 tAraNethI A maMdiranI zobhA alaukika dekhAya che. vaLI maMdiramAM 24 hAthIo ane badhA maLI 74 thaMbhe lAgelA che. AvuM manahara maMdira jasu ThakkaranI sahAyathI saM. 1649 mAM tejapAle taiyAra karAvyuM. ane tenuM nAma "naMdivardhvana" pADyuM. tejapAle A caitya samarAvavA je dhana kharaDyuM te jANuM loke tene "pakramacayana dhanavyayena kalpadrumanI upamA ApavA lAgyA. kavi rASabhadAsa kahe che ke1 zatruMjaya upara mukhya maMdiranA raMgamaMDapamAM zatruMjaya uddhArane mATe lekha karela che. te lekha prA. je. le. saM. bhA. 2 jAmAM lekha naM. 12 mAM chapAyo che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane dhArmika mahAjane. 107 "giri zetruje uddhAra karAvyuM kharacI eka lakhya tyArI dekhI samakti purUSa pAme, anuMmade naranArI. " (hI. rA.) saM. 1850 mAM teNe bahu dhAmadhumathI zatruMjayanI yAtrA karI hatI. saM. 1649 mAM zrI hIravijayasUri dholake hatA ane khaMbhAtathI sonI tejapAla saMgha kADhI tyAM cAlya. bAI sAMga nI tejapAla, khaMbhAtathI cAlyA tatkAla, paMThi sejapAlAM chatrIsa, AvyAM chelake sabalajagIza. vaMdI hIrane niramala thAya. gurU puMThe zetruje jAya, . seraTha dezane mugaTa jeha, dIThe niramala hue deha. (hIravijayasUri rAsa pR. 19) : zrI hIravijayasUri sAthe teo tyAM pahoMcyA ane temanA pavitra hAthe pite jene uddhAra karela che e maMdiranI mahAna pratiSThA karAvI. A pratiSThAnA samaye asaMkhya manuSyo AvyA hatA. gujarAta, mevADa, mAravADa, dakSiNa ane mAlavA vagere dezamAMthI hajAre yAtrALuo yAtrA karavA AvyA hatAM. temAM 7ra te moTA saMgha hatA. zrI hIravijayasUri sAthe eka hajAra sAdhuo hatA. eka vakhata zrI hIravijayasUri caeNDila bhUmi jatA hatA te vakhate taLAvanI pALa upara yAtrALuo rasoI banAvatA hatA. A joIne sUrijIe upAdhyAya sAmavijayane te saMbaMdhI hakIkta kahI. upAdhyAye tarata enI tejapAlane bolAvI kahyuM ke tame AvyA che ane yAtrALuo pitAne utAre rAMdhI khAya e bhAvALuM nathI. saMghavIe tatkAla yAtrALuone nimaMtraNa karI pitAne rasoDe jamavA vijJapti karI. yAtrALuone bahu AnaMda thayo ane tejapAlanA guNa gAvA lAgyA. khaMbhAtamAM sanI tejapAle saM. 1646 nA jeTha sudi 9 ne semavAre zrI anaMtanAthanI pratimA karAvI hatI. ne tenI pratiSThA zrI hIravijayasUrie karAvI hatI. A saMbaMdhamAM jeNe najarenajara jeeluM che te kavi RSabhadAsa kahe che ke - 1 je. dhA. pra. le. saM. bhA. 2 je lekhAMka 998 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khabhAtanA prAcIna jaina itihAsa. RSabha kahe gurU hIrajI nAmi jayajayakAra pistAli pATaNI rahyA kIdhA pache vihAra pATaNathI mAMgo hIrA Ave traMbAvatI mAMhi seAnI tejapAla pratiSThA karAve, harakhe ahu manamAMhi-1 hIrajI Ave trakhAvatI mAMhi saMvata sAla chetAlA vaSe pragaTayA tihAM je mAse anuAlI nAmi jina thApyA, pAhAtI mananI AsA. hI-ra anatanAtha jinavarane thApyA. caudame je jiSNu dA cauda ratnataNA te dAtA, nArmi ati ANaMdA hI-3 pa'cavIsa hajAra rUpai kharaccA, mima pratiSThA juhAro cIvara bhUSaNa rUpa Ape, sAhamI vacchala karyoccArahA. hI-4 sAmavijayane padmavI padmavI thAya, rUpe surapati hAre hiNI raheNI jenIce sAcI, vacana rase te tAre hA. hI-pa seAnI tejapAle sa. 1659 nA vaizAkha vida 6 ne gurUvAre zrI AdinAthanuM mahAna pratimAvALu-bhoMyarAvALuM caitya aMdhAvyuM.1 je viSe kavi kahe che ke-- 108 iMdrabhuvana jaDhyuM herU karAvyu, citra likhita abhirAma visamA tIrthaMkara thAkhyA, vijayaciMtAmaNi nAma hai!. hI-6 RSabhataNI teNe mUrti bharAvI atyaMta mATI sAya bhurAmAM jaIne hArA, samakti niramala hAya hai|. hI-7 upara je pratimAnI hakIkata darzAvI te hAla khaMbhAtamAM mANekacAkanI khaDakImAM che. tenA bhoMyarAmAM RSabhadevanI mATI pratimA che. A bhoMyarAnI bhIMta upara eka lekha che temAM jaNAvyuM che ke "saMvata 1661 varSa vai. su. 7 sAme seAnI tejapAlabhAryA tejalade kArita zrI pArzvanAtha biMba pra. tapAgacche zrI vijayasenasUribhi :2 " A sivAya tejapAle ghaNA khikha` seAnArUpAnAM bharAvyAM che ema kavi kathe che-- ,, " aneka mitra jeNe jinanAM bharAvyAM, rUpaka kanaka maNi kerAM, Azavaza ujjavala jeNe karIe karaNI tAsabhalerA hA." hI-8 vaLI teNe Akhu ane acalezvaranA saMghavI thaIne yAtrAe karI hatI. kavi tenI prazasti karatAM kahe che ke-- 1 hai. dhA. pra. le. sa, bhA. 2 jo le. 913 le. 915 ra * Jain Educationa International "7 P For Personal and Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 sthaMbhatIrtha ane dharmiSTha mahAjane. AbugaDhane saMghavI thAya, lahiNI karate jAya AbugaDha acalezvara Ave, pUje RSabhanA pAya. hI-10 sAta khetre jeNe dhana vAvyuM, rUpaka nANe lahiNa haritaNuM zrAvaka e heAye jANe mugaTa pari gahiNa. hI-11 pArekha rAjIo ane vachae. (vi. saM. 1644) , khaMbhAtamAM jevI rIte dharmakAryamAM agrapada bhegavanAra jene hatA tevI rIte rAjakAjamAM lAgavaga dharAvanAra, mAnamaratabe sAcavanAra ane dhanADhaya jene hatA tenuM javalaMta dAMta pArekha rAjIA vAjIAnuM che. 1 khaMbhAtanA (sAgoTA pADAnA)-citArI bajAranA ciMtAmaNi pArzvanAthanuM bhoMyarAvALuM prasiddha ane vizALa daherUM baMdhAvanAra pArekha vajIA rAjIAnuM vaMzavRkSa. gAMdhArano rahevAsI AhalaNasI dehalasI dhana sanAmuhalasa samarAbhidha arjuna neya bhIma jasiA (jasamAre strI) rAjI ( kamalAde strI) (milAde mI) jiA (mayagala strI) meghajI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa pArekha vajIA ane rAjIAnA pUrvaja AhalaNasI mULagAMdhAra puramAM rahetA hatA. teo jJAtie zrImALI vaNika hatA. teone dhaMdho vepAra karavAnuM hatuM. parIkha vajIA ane rAjInA vepAra karavA sArU khaMbhAtamAM AvyA. vepAramAM te ghaNuM dravya kamAyA. A vakhate govAmAM phiraMgIonuM rAjya hatuM. temanA darabAramAM temaNe sArI pratiSThA meLavI hatI. kahevAya che ke eka vakhata ceulanA eka khejagIne ane bIjA keTalAka mANasane govAnA phiraMgIoe keda karyA hatA. temane phiraMgI adhikArIoe choDyA nahi. chevaTe te jagIne eka lAkha lyAharI daMDa karyo. paNa daMDa ApavAnI tenI zakti na hatI. chevaTe tene parIkha vajIA ane rAjIAnuM nAma dIdhuM ne teone bolAvavAmAM AvyA. parIkha rAjIe phiraMgInA adhipati vIjala pAse gaye. teNe lAkha lyAharI bharIne jagIne choDAvyuM. pelA khojagIne pitAne ghera keTalAka divasa rAkhI pachI tene celela pahoMcatA karyo pAchaLathI jagIe eka lAkha lyAharI rAjIAne bharI dIdhA. eka vakhata A jagIe bAvIsa corene keda karyA hatA. temane te eka divasa taravAra laIne mAravA taiyAra thayo. tyAre ceree kahyuM "Apa meTA purUSa che. amArA upara dayA kare. vaLI Aje rAjIA zeThane bheTe tahevAra (bhAdaravA suda 2) ne divasa che. rAjIA zeThane tehavArane divasa che e sAMbhaLatAM ja teNe corene mAravAnuM choDI daI kedathI mukta karyA ane kahyuM ke te te mArA mitra che eTaluM ja nahi paNa mane jIvana devAvALA che. temanA nAmathI huM jeTaluM karUM teTaluM thoDuM che. A uparathI samajAze ke khaMbhAtanA eka vyApArInI rAjadarabAramAM keTalI lAgavaga ane pratiSThA haze. baMdhAvelA jinabhavana: parIkha vajI rAjIAe pAMca jinabhavane baMdhAvyAM che. khaMbhAtamAM traNa daravAjA AgaLa hAla aMbAlAla pAnAcaMdanI dharmazALA che tyAM saMvata 1644 nA jeTha suda 2 ne divase zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha tathA zrI mahAvIra svAminI pratiSThA karI. mUrtio ghaNuja vizALa ane bheMyarAmAM che. ghaNu paradezI musAphare tene jovA Ave che. AkhA maMdiranuM varNana karatA dara lekane moTA zilAlekha te maMdiramAM che. te lekha A pustakamAM pariziSTamAM ApavAmAM Avyo che. te vAMcavAthI tenI bhavyatA ane suMdaratA samajAze. bIjuM gadhAramAM navapallava pArzvanAthanuM baMdhAvyuM. nejAmAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthabhatIrtha ane dhArmika mahAjano. 111 RSabhadevanI sthApanA karI ane vaDodarAmAM kareDA pArzvanAtha ane neminAtha ema benI sthApanA karI. vaLI saM. 1644 mAM vajIAnA putra meghajIe zrI zAMtinAthanuM biba karAvyuM hatuM. ane tenI zrI vijayasenasUrie pratiSThA karAvI hatI tathA saM. 1658nA mAgha sudi 5 ne somavAre be bhAIoe zrI staMbhanaka pArzvanAthanuM biba karAvyuM hatuM. parIkha rAjIA ane vajIAe saMghavI thaIne Abu, rANapura ane goDI pArzvanAthanI yAtrA mATe moTA saMgha kADhayA hatA. gheghalA gAmamAM (dIva pAse) keI mANasa jIvahiMsA kare nahi evo hukama meLavyuM hatuM. saMvata 1661 nI sAlamAM bhayaMkara dukALa paDe tyAre temaNe cAra hajAra maNa anAja vAparIne ghaNuM kuTuMbanI rakSA karI hatI, eTaluM ja nahi paNa gAme gAma pitAnAM mANasane mokalIne garIbene rekaDI rakama ApIne sahAyatA karI hatI. ekaMdare teoe 33 lAkha rUpIA puNya kAryamAM kharacyA hatA. dhanya che khaMbhAtanA e sikhI grahane! enuM nAma lakSmI kamAyA gaNAya. jena bhAIone temane dAkhala levA joga che. kavi rASabhadAsa temanAM ThAma ThAma vakhANa kare che. te kahe che ke - pArekha vajI rAjI jena ziromaNuM jANuM , jinamata vAsI jina jape sira vahe jinanI ANa" (hI. rA. pR. 15ra) vaLI kahe che ke-munivaramAM gurU hIrajI, asura akabara sAra; vaNiga vaMzamAM rAjIe, dayAdAna nahi pAra. (hI. 2. pR. 156) . anya kavio paNa uparokta beu bhAIonAM ghaNAM vakhANa kare che. aDhAramA zatakamAM khaMbhAtamAM AvelA yAtrALu zilavijayajI pitAnI tIrthamALAmAM kartha che ke--(saM. 1746). pArikha vajI ni rAjIA zrI zrIvaMzi bahu gAjIA. pAMca prasAda karAvyA caMga, saMgha pratiSThA manani raMga-13. jehanI gAdI goA baMdira, sevana chatra sehi upari. koI na lapi tehanI lAja nAmi sIza karaMgI rAja." 1 je. dhA. pra. le. saM. bhA. 2 jo le. pa81 juo. 2 eja le. 563 jue. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. kAvIne sAsuvahunAM daherAM baMdhAvanAra gAMdhI arajI (saM. 1649) . gujarAtanA vaDanagaranA rahevAsI nAgara jJAtIya ane bhadrasivANA triya gAMdhI depAla khaMbhAtamAM AvIne rahevA lAgyA. vepAra karatAM teNe keTI dravya pedA karyuM. tene putra aluo gAMdhI hate. ne tene putra lADake gAMdhI hate. lADakAne be putra thayA. vADue ane gaMgAdhara vADuAne be strIo hatI. piTI ane hIrAbAI hIrAbAIne traNa yu thayA. kuMvarajI, dharmadAsa ane suvIra. kuMvarajIne eka strI hatI jenuM nAma vIrAMbAI hatuM. ' kAvImAM eka jaina maMdira hatuM. te ghaNuMja jIrNa thaI gayuM hatuM. tene jIrNoddhAra karavAnI vADuA gAMdhIne IcchA thaI. te gRhastha tenA jIrNoddhArane badale tadana navuMja baMdhAvyuM. ane saM. 1649 nA mAgasara sudi 13 ne divase AdIzvara bhagavAnanI sthApanA karI ane zrI vijaya senasUrInA hAthe tenI pratiSThA karAvI. eka vakhata hIrAMbAI sAsu ane virAMbAI vahu pitAnA (saM. 1649 mAM) baMdhAvelA maMdiramAM darzana karavA gayAM. maMdiranuM bAraNuM bahu nIcuM hovAthI vahue sAsune dhIre rahIne kahyuM bAIjI! maMdiranuM zikhara te bahu uMcu banAvyuM paNa bAraNuM bahu nIcuM karyuM. vahunuM A vacana sAMbhaLIne sAsune rIsa caDhI. teNue vahune meNuM mAratAM kahyuM ke vahujI tamane hoMza heAya te pIyarathI dravya maMgAvI moTA zikharavALuM maMdira baMdhAve ane tenuM bAraNuM samajI vicArIne uMcuM mUko. sAsunA maheNA upara vahune rIsa caDhI. teNe tatkALa pIrathI dravya maMgAvyuM ane saM. 1950 mAM maMdiranuM khAta muhUrta karyuM. pAMca varSe maMdira purUM thayuM. e maMdiranuM nAma "ratnatilaka" rAkhyuM. vijayasenasUrinA hAthe zrI dharmanAthanI saM. 1654 nA zrAvaNa sudI 8 (1656 nA ve. su. 7) ne divase pratiSThA karAvI. A baMne daherAM "sAsuvahunAM daherAnAM nAmathI prasiddha che. vaLI eja maMdiramAM AvelI AdinAthanI pAdukA upara eka lekha che. temAM jaNAvyuM che ke saM. 1656 nA vaizAkha suda 7 ne 1 prA. je. le. saM. bhA. 2 le. 451 juo. 2 prA. je. le. e bhA. 2 le. 453 3 eja le. 454 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaMbhatIrtha ane dhArmika mahAjane. 113 budhavAre gAMdhI viradAsa tathA tenA bhAI gAMdhI kuMvarajI ane dharmadAse maLIne A pAdukA karAvI ane zrI vijayasenasUrie tenI pratiSThA karAvI che. nAgajI-(saM 1685) - nAgajInA pitAnuM nAma sAvasthA hatuM. sthAnasAgare saM. 1685 nA Aso vada 5 ne divase khaMbhAtamAM "agaDadatta" rAsa banAvyo che. tenA aMta bhAgamAM te nAgajIne nIce pramANe paricaya karAve che. vaDa vyavahArI jANI, bhUpa dII jasa mAna ! sAvasthA sUta nAgajI, uttama puruSa pradhAna-758 dRDha samati nita cita dharaI sAraI jiNavara seva, bhakti karaI sAtamI taNuM, kumati taNuM nahi Teva.-759 rUpavaMta sahaI sadA suMdara suta abhirAma, sakala kalA guNa AgarU sahaI jisyo kAma-760 muni sutrata pasAule dina adhika nUra vidhipakSa gachi hAvI3, punya taNuM kari pUra.--761 tasa Agraha jANuM ghaNe, carita raciu manahara agaDadatta RSirAyane, eha saMbaMdha udAra -762 samajI zAha-zrI vijayasenasUrie saM. 1672 nA jeTha vada 11 ne divase akabara puramAM svargavAsa ryo. te vakhate AgrAnA rahIza caMdu saMghavIe jahAMgIra bAdazAha pAsethI dasa vIghAM jamIna lIdhI hatI. te jamIna upara samajI zAhe stupa bAMdhyo hato. pAchaLathI te stUpanuM zuM thayuM te khabara paDatI nathI. paraMtu khaMbhAtanA bhecarApADAnA zAMtinAtha jInAlayanA mULa gabhArAmAM DAbA hAtha tarapha pAdukAvALo patthara che. tenA uparanA lekha uparathI jaNAya che ke A pAdukA teja che ke je samajIzAhe vijyasenasUrinA stupa upara sthApanA karI hatI. A lekha nIce pramANe che-vi. saM. 16 nA mahA sudI 13 ne ravivAre samajIe pitAnI bena dharmAI, strI sahajalade ane vayajalade tathA putra surajI ane rAmajI vagere kuTuMbanI sAthe potAnA kalyANane mATe zrI vijayadevasUri pAse tenI sthApanA karAvI.' - aDhAramA sikAnA dharmapremI je. - zrI rAjasAgarasUri vi. saM. 1722 mAM avasAna pAmyA tyAra pachI tarataja zrI tilakasAgare "zrI rAjasAgarasUri nirvANarAsa racce Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. che. 1 zrI tilakasAgare pitAnA rAsamAM khaMbhAtanA nIcenA zrAvakonAM nAma gaNa vyA che. zrI khaMbhAta suMdara maMdiramAM vasaIre, sAha sUre guNa jANa jANe re jANe re, desI harajIne suta hemajI 2-1 sAha amarasI vAcho dharamato dhaNuM re, sAha pAsavIra jasarAja rAjire re, rAjire, sAha pAsavIra karamacaMdane re-2 sAha zrI karaNa te sehi zrIpati sAhanere sAra meghajI sonapAla pAlire, pAlire je ANa zrIjinarAjanI re-3 sAha devajI valI sanI vimalasI jANa re, vAra iMdrajI taraMga rola colare, colare pariraMga lAge jeharti dharamane re-4 ItyAdi sahu zrAvakanI valI zrAvikA re, ehanI amAre neha nahire, nahire bhAI dharamalAbha paha cADo re-pa vaLI zrIsumativijayanA ziSya zrIrAmavijaya upAdhyAye "zrIlakSmIsAgarasUri nirvANarAsa" race che, zrIlakSmIsAgara pUrvAvasthAmAM khaMbhAtanA hatA. teonA saMbaMdhamAM AgaLa jue. teo saM. 1788 nA A vada 7 ne rAtre maraNa pAmyA che. temanA maraNa pachI tarata ja zrIrAmavijaya upAdhyAye A rAsa racyo che. temAM khaMbhAtanA rAgI zrAvakanAM nAma teoe nIce pramANe jaNAvyAM che. "vara khaMbhAyata baMdira mAhe suMdaruM, zAha jasavIra, pAsavIra e suguNa puraMdara, cekasI zAha amaracaMda sumatidAsane, hemacaMda suta tAsarAgI zuddha vAsane zAha nathu bhulA kula iMdrajI puMjIyA, zAha sabhAcaMda lakhA na jAe gaMjIyA, zAha zIkhava geDIdAsa, sugurU guNa rAgIyA, zAha mULacaMda, jiNudAsa, jIhAM vaDa bhAgIyA; ItyAdi sahu saMgha khaMbhAtano sahI, kaheje tame dharmalAbha, nAma akhtacuM grahI." desI harajIne suta hemajI, zAha amarasI, zAhavA che, zAha pAsavIra, zAha jasarAja, zAha zrIkaraNa, zrIpati, zAha meghajI, sena1 "zrI rAjasAgarasUri nirvANa rAsa - jaina ai gU. kAvya saMcaya pRpamAM chapAyo che. 2 "jena rAsamALA"mAM "zrI lakSmIsAgarasUri nirvANarAsa pRSTha 207 juo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 khaMbhAtamAM racAyela gujarAtI jaina sAhitya. pAla, zAha devajI, sonI vimalasI, nathu, zAha bhulA, sabhAcaMda, zAha lakhA, zAha rAkhava, goDIdAsa, zAha mULacaMda, zAha jiNudAsa vagere prasiddha jene thayA che. zeTha popaTabhAI amaracaMda-vIsamI sadImAM khaMbhAtanA jaina itihAsamAM zeTha pipaTabhAI amaracaMdanuM nAma suvarNAkSare lakhAyuM raheze. teozrIe khaMbhAtamAM temaja khaMbhAta bahAra eTalA badhA ane evA zAsananA dharmakArya karyA che ke tethI temanuM nAma suprasiddha che. temanuM vistRta jIvanacaritra ke lekhake lakheluM jANamAM nathI. atre temanuM caritra lAMbu lakhI zakAya tema nathI. moTA bhATavADAmAM khaMbhAtanA bhUSaNarUpa pAMca meTAM daherA je lAkha rUpIAnA kharace taiyAra thayA che te taiyAra karAvanAra gRhasthAmAM mukhya zeTha popaTabhAI amaracaMda hatA. A uparathI ema samajavAnuM nathI ke temaNe ja saghaLuM dravya ApyuM haze? paraMtu e lAkha rUpIA ekaThA karavAmAM deza dezAvaranA gRhastho pAse potAnI lAgavaga lagADI rakama ekaThI karavAmAM te gRhastha agragaNya hatA. jyAM sudhI e devAlayo raheze tyAM sudhI temanuM nAma paNa amara raheze. emane janma vikrama saMvata 1902 mAM thaye hato ane temane svargavAsa vi. saM. 1973 mAM thaye hate. zeTha popaTabhAI amaracaMdanA kuTuMbe jaina dharmanA kAryo mATe ghaNuM karyuM che ema kahyA vinA cAlatuM nathI. 13-khaMbhAtamAM racAyela gujarAtI jaina sAhitya. khaMbhAta jenenuM tIrthadhAma eTale ghaNA AcAryo, munio, sAdhuo yAtrAe AvatA. cemAsAmAM nivAsa karatA ane te nivRttinA samaye pitAnI zaktine tathA vidvatAne upaga karatA. kyA kayA muni rAjee tathA kavioe khaMbhAtamAM rahI kRtio karI che te nIce pramANe che. 1 zrI vinayaprabha (vinayaprabha ? ke udayavantara) gatamasvAmino rAsa-saMvata 18rara mAM khaMbhAtamAM ra. 1 A prakaraNamAM ApavAmAM AvelI kRtionI noMdha "jaina gUrjara kavio" bhAga 1 le tathA bhAga 2 je. prAjaka zrI mehanalAla dalIcaMda desAInA graMthamAMthI levAI che. te mATe teone upakAra mAnuM chuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. aMtabhAga A pramANe che - cauda saI bArottara varise khabhanayari siri pAsa pasAI (gAyama gaNadhara kevala divase) kIdhuM kavitA upagAra vare. 2 zrI lAvaNya samaya-1 1 surapriya kevalI rAsa-saM. 1567 nA Aso suda..ravivAra. aMtabhAga nIce pramANe- eNika hIyaDaI haraSIyA, raMjI paraSadi bAra. muni lAvaNya samaI bhaNaI, varatyau jayajayakAra-197 saMvata panarasata (6) saThaI Aso sudi ravivAra raciuM caritra sohAmaNuM baMbAvatI majhArI-198 tapagaccha gurU goyama samA eMma suMdara sUrirAya samayaratna sahi gurU jaya pAmI tehanA pAya-19 3 zrI nannasUri-(karaMTa che sarvadevasUri ziSya) 1 vicAra cosaThI-saMvata 1544 khaMbhAtamAM racI. aMtabhAga:- izuM pari zrAvaka dharmatatva panaracuAli racuM pavitra sulalita cosaThI cepaIbaMdha micchAmikaDa hee asudha-63 ehanA nAma vicAra cosaThI, suSa zreNa kare ekaThi paMbhanayara AnaMdapUrI karaMTa gacha pabhaNe maMnasuri--64 2 gajakumAra rAjarSi sajhAya-saM. 1548 aMtabhAga:tiNipari panara aThAvanaI paMbhAIta mAMhi thaMbhaNapAsa paMcAu laI raciuM uchA hi-43 gayasukumAla caritra e je gAI raMga tI ghari navanidhi saMpajaI, suSa vilaI aMgi-44 3 paMcatIrthastavana-A stavana kyAre ane kyAM racyuM te lakhyuM nathI paNa te lagabhaga 1553 pachI eka be varasamAM racAyuM haze temAM vaparAyelA "khaMbhAyata" zabda uparathI A neMdha lIdhI che. sakala mUrati trevIsamuM sAmi khaMbhAyata puramaMDANuM e" pAzvanAtha stavana. 1 kavi lAvaNya samaya viSe vadhu mATe A. kA. ma. me. 7muM zrI mohanalAla dalIcaMda desAIno lekha juo tathA ai. rA. saM. bhA. 3 je pR. 4 thI 16 juo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImadda hemacaMdrAcAryajI ane mahArAja kumArapALa zrI neminAthaprabhu jirALApADe. zrI mahAvIra prI, varka sa, muMbaI, 3. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtamAM racAyela gujarAtI jaina sAhitya. A nannasUrinA saMvata 159, 1573, 1611, 1612 nA khaMbhAtanA lekha malyA che. juo jaina dhA. pra. le. saM. bhA. 2 je. 4 zrI bhuvanakIrti-pahelA. kalAvatI caritra--saMvata 1580 mAgazara suda 5 gurU. aMtabhAga:panara asI barasAmI mRgazara sudi paMcamI divasa thaMbhatiratha bhale gurUdina nirmale-88 5 zrI samAracaMdra-(pArdhacaMdrasuri ziSya) mahAvIra stavana-saMvata 1607 jeTha suda 8 aMtabhAga:- saMvata selaDuttaraI thaMbhatiratha jeTha mAsa, sukla pakSa aThThami diNe tavaNa raciuM ullAsi." 6 zrI vinayadevasUriA AcArye sudharmaga7 e nAmathI judI samAcArI AdarI hatI. A saMbaMdhamAM e. rA saM. bhA. 3 juo, temaNe thaMbhaNAdhIza pAstavana racyuM che.' sakala surAsara sevita pAya, thaMbhaNapura maMDana jinarAya. 7 zrI ratnasuMdara--(pau. guNamesari ziSya) zukabahetarI-saM. 1638 Aso suda 5 sema. aMtabhAga:- sAdara gurU pasAI karI, gurU gapati pAMe ANusarI zrI guNamerU sUrivara sIsa, ratnasuMdara sUri kahe jagIsa-17 gujaradeza caMbAvati ThAma, thaMbhaNapAsa tiratha abhirAma sAMnidhi zrI jinasAsaNi karI ekahI kathA zubahetarI-17 8 vAcaka nayaraMga-(kha. guNazekharanA ziSya.) sataraha bhedI pUjA--(saM. 1618 juo. yugapradhAna jinacaMdra sUri pR. 195) 9 zrI kanakasema-(kha. amaramANijya ziSya) ASADhabhUti sajhAya-saM. 1638 vijayA dazamI. 10 zrI semavimalasUri dhambilarAsa-saM. 1615 piSa suda 1 ravIvAra. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa aMtabhAga:- saMvata caMdranidhAnavalI tithi siuM karIa pradhAna, poSa mAsa sudi sAra, vali paDeve AdityavAra-89 zrI khaMbhanayara suvAla tihAM raciuM rAsa rasAlA je bhaNaI carIa pradhAna, te pAmaI navaha nidhAna-90 11 zrI vacharAja-(pAdhacaMdrasUri-samAracaMdrasUri-ratnacaMda-ziSya.) 1 samyakatvakaumudIrAsa-saM. 164ra mAgha sudI 5 gurU. aMtabhAga:"trabAvatI nagarI sukhavAsa, thaMbha| zrI navapallava pAsa tAsa prasAdi rIcusAla zrI samaktiguNa kathA rasAla" 2 zAMtinAtha caritra-saM. 164ra mAM rahyuM che. " 12 zrI sakalacaMdra upAdhyAya(ta. hIravijayasUri ziSya.) . vAsupUjina puNyaprakAza-rAsa-saM. 1643 mAM ra. aMtabhAga:-- nagara traMbAvatI jeNi bahu dhanavatI, jayati jihAM thAMbhaNe pAsanAho satata dharaNe drapadyApati pUjita, sakala sirisaMgha sukha vijaya lAha-456 13 zrI kuzalalAbha--(kha. abhayadharma ziSya) staMbhana pArzvanAtha stavana-saM. 1653 mAM khaMbhAtamAM racyuM. Adi- prabhupaNayuM re pAsa jiNesara thaMbhaNe, guNa gAvAre mujha mana ulaTa ati ghaNe. aMtabhAga:ima stavyo sthaMbhaNa pAsa svAmi nayara zrI khaMbhAyate jama sahA gurU zrImukha suNie vAMNizAstra Agama saMmate e Ada marati sakala surati sevAmAM sukha pAmIe mana bhAva AMNi lAbha jANi kuzalalAbha payapaMkaje-19 A stavana AnaMda kAvya mahodadhi mauktika 7mA mAM pR. 187 thI 12 prasiddha thayuM che. 14 zrI jayacaMdra-(pAdhacadra-samAracaMdra-rAyacaMdra-vimalacaMdra ziSa.) rasaratnasAsa-saM. 1654 mAM khaMbhAtamAM banAvyo. A rAsa rAyacaMdrasUrinA saMbaMdhamAM che. te aitihAsika rAsa saMgraha bhAga 1 lAmAM prasiddha thayela che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtamAM racAyela gujarAtI jaina sAhitya. 119 15 zrI samayasuMdara--(kha. jinacaMdrasUri-sakalacaMdra upAdhyAya-ziSya.) 1 sAMbapradyumnaprabaMdha-saM.1659 vijayAdazamI khaMbhAtamAM ra. Adi- purasAdANi pAsajirNa thaMbhaNapuri thira ThAma, tAsa japatAM jenuM, sIjhaI vaMchita kAma-2 aMtabhAga:- zrI saMgha sujasa jagIsa e hIyaDaI harakha apAra, thaMbhaNa pAsa pasAuli khaMbhAyata sukhakAra; sukhakAra saMvata sola eguNa saThi vijayadazami dinaI, ekavIsa DhAlaI rasAla e graMtha racayauM suMdara zubha manaI. 2 A kavie khaMbhAtamAM saMvata 161 mAM dazavaikAlika sUtrapara zabdArthavRtti nAmanI TIkA lakhI che. 16 sthAnasAgara-(A puNyacaMdra-kanacaMdra-vIracaMdra ziSya.) agaDadattarAsa...saM. 1985 nA Aso vada 5 khaMbhAtamAM ra. tenA aMtabhAgamAM khaMbhAtanuM varNana sAruM karyuM che. 17 bhAvavijaya-(ta. vimalaharSa u. zi. munivimala ziSya.) dhyAnasvarUpa (nirUpaNa) gepaI-saM. 169tra vadI 10 ravivAra. aMtabhAga:varSa dharanidhi sudhArUcikalAvacharaI169-caitra vadi dasami ravivArasaMgaI dhyAna adhikA avikAra sukhakaraNa, khaMbhanayari ra citta raMga-1ra 18 bhuvanakIrti-bIjA. gajasukumAla copAI-saM. 1703 mahA vada 11 gurU. aMtabhAga:tIna gagani risasasi vadi magha IkAdasI re mala nakSatra gurUvAra, thaMbha tIrasa puri thaMbhaNa pAsa pasAulere dhyAna hice tasudhAra. 19 udayaratna -khaMbhAtanAyati saM. 1763 mAM vidyamAna hatA. ziyaLanI navavAha racI. sajhA paNuM racI che. 1 kavisamayasuMdara uttama kAvyakAra thaI gayA che. te saMbaMdhI vadhu jANavAnI IcchA rAkhanAre "kavi samayasuMdara" e nAmane zrI mohanalAla dala desAIne bhAvanagaranI sAtamI sAhitya pariSadamAM vAMcele nibaMdha je. 2 kavi dalapatarAmanA kAvyadohana bhA. 2 jAmAM tathA bahadakAvya dehana bhA. 1 lAmAM keTalIka kavitAo chapAI che. * Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 khaMbhAtane prAcIna jaina ItihAsa. 20 zrI lakSmIvijya zrIpAlamayaNAsuMdarIrAsa-saM. 1727bhAdrasu.khaMbhAtamAM ra. aMtabhAga:khaMbhanayaramAM rahI mAsuM rAsa saMpUraNa kIdhojI, navapadane mahImA belAI muSa pavitra te kahejI.-6 21 zrI jJAna kIrti- gurUrAsa-saM. 1737 nA mAgha suda 6 khaMbhAtamAM ra. aMtabhAga:- sAyaraguNa RSicaMdra saMvacharI mAgha mAsi sudi jANa re, thaMbhaNanayare saMgha Adeza chaThThAdIne caDhaye pramANa renda 22 zrI jJAnavimala (nayavimala) temane jJAnabhaMDAra khaMbhAtamAM khAravADAmAM vimalanA upAzrayamAM vidyamAna che. temanA racelA ghaNu graMthe sukhasAgara kavie lakhelA che. teone janma saM. 164 mAM bhinnamAla zaheramAM thayo hato. temanA pitA esavAla vaMzanA vAsavagetrI vAsava zeTha hatA tathA temanI mAtAnuM nAma kanakAvatI hatuM. 1702 mAM temaNe tapagacchanA paMDita dhIravimalagaNi pAse dIkSA lIdhI hatI. ne dIkSA nAma navimala hatuM. teo ghaNe vakhata khaMbhAtamAM rahyA ne tyAMja maraNa pAmyA. temanA pagalAM zakarapuramAM che. 23 zrI bhAnuvijaya mAna ekAdazI stavana-saM. 1737nA vai. su. 3 khaMbhAtamAM racyuM. aMtabhAga:- khaMbhanayara vAsI bhale sAhA zrI rAmajI ThAra tasa suta vAchaDA kaheNathI raciuM tava uddhAra-70 zAzvatA azAzvatA nitIrthamALa-saMvata 1749 mAM khaMbhAtamAM racI. aMtabhAga:- traMbAvatImAM rahI cemAsu. tavana kIdhuM ati khAsare bhavijanane bhAva dharIne ApaI zivapura vAsare---72 traMbAvatI nagarInI vAsI zrAvikA saMdAbAI nAma re tehane bhaNavA kAraNe bhaviyAM tavana racyuM sukhakAre-73 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtamAM racAyela gujarAtI jaina sAhitya. 121 24 zrI yazovijya 1 sAdhuvaMdaNu-saM. 1721 vijayA dazamI-khaMbhAtamAM racyuM. aMtabhAga:- . khaMbhanayaramAM rahiya mAsu sAdhutaNA guNa gAyAre, saMvata sattara IkavIsA varase vijaya dazamI sukhapAyAre.-98 2 mauna ekAdazInA 150 kalyANakanuM stavanasaM. 173ranA comAsAmAM racyuM. . 3 brahmagItA-30 kaDI saM. 1738 mAM khaMbhAtamAM racI. . 4 jaMbUrAsa...saM. 1739 mAM comAsAmAM ra. .. - - atabhAga:- . . . . . . . - naMdatatva muni uDupati saMkhyA varasataNI e dhAre che, khaMbha nayaramAMhi rahie comAsuM rAsa racyo che sAjI. ra5 zrImatisAgara- khaMbhAtanI tIrthabhALa-saM. 1701 mAM racI. 26 zrImatisAra--(kha. jinaratnasUri-jinavardhamAna-ziSya.) : dhannAgaSi upaI saM. 1710nA Aso suda khaMbhAtamAM racI. : aMtabhAga: tasa ziSya jine vRdhamAna jagIse A sudi divasejI, " saMvata sattara dAhAttara varase khaMbhAIta mana harakhajI. 27 zrI jinaharSa- ma dararAsa...saM. 1847 mAM racele che. 28 zrI AtmArAmajI (zrI vijayAnandasUri)- ajJAnatimirabhAskara'saM. 194ra mAM ra. ra9 zreSThi kavi RSabhadAsa sattaramAM saikAne khaMbhAtane A mahA kavi aneka uttama sAhitya kRtio mUkI khaMbhAtane tema pitAnI kIrtine amaratva ApI gayuM che. sAhityanI sRSTimAM khaMbhAta abhimAna dharAve tevA kavi rASabhadAsanuM jIvana jaina ane jeneree paNa jANavA yogya che. kavi rASabhadAsanA pitAmaha mahirAja visala nagaramAM rahetA ' hatA. teo prAdhvaMzIya (piravADa) vaNika hatA. teoe saMghapati thaI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa zatruMjaya, giranAra ane AbunI jAtrAo karI hatI. bahu dhArmika ane jaina dharmapara atyaMta prema dharAvanArA hatA. kavinA pitAnuM nAma sAMgaNa saMghavI hatuM ane mAtAnuM nAma sarUpAde hatuM. teo visala nagaramAM rahetAM hatA; pachI tyAMthI traMbAvatI eTale khaMbhAtamAM AvI vasyA hatA. kavinA pitA sAMgaNe paNa saMghavI tarIke kIrti saMpAdana karI hatI ane temaNe paNa saMgha kADhaye hate. zrAvaka tarIke dhArmika kriyAo karI pitAnA pitAnA jevI dhArmika bhAvanAo dharAvatA hatA. kavi aSabhadAsanAmAM e pUrvajonA guNo utarI AvyA hatA. te jaina dharma para sArI prIti dharAvatA hatA ane jena dharmanA sarva siddhAMtonuM pAlana karavA te cukatA nahi. kavine bhAIbhAMDu hatA temaja sulakSaNI strI tathA bALako hatA. bALake paNa saguNI ane vinayazIla hatAM. kuTuMbamAM saMpa sAro hato, ane lokomAM temanI pratiSThA sArI hatI. kavinI sthiti paise Take sArI hatI. ghera gAya bheMsa dujhatI hatI A uparathI jaNAya che ke te vaibhavazALI paNa haze. kavi jaina zvetAMbara saMpradAyanA tapAgacchanA hatA. ane temanA samayamAM prathama te gacchanI 58 mI pATapara hIravijayasUri hatA. te saM. 16para nA bhAdaravA suda 15 ne divase UnA gAmamAM svargavAsI thayA. tyAra pachI temanI pATa upara vijayasenasUri thayA. A sUri te kavi RSabhadAsanA gurU hatA. teoe kavi vabhadAsane ziSya tarIke ghaNA zAstronuM adhyayana karAvyuM hatuM. vijayasenasUri svargavAsI thatAM temanA pachI vijayadevasUri thayA. ne tyAra pachI vijANaMdasari thayA. temane paNa kavie gurU tarIke svIkAra karyo hato. kavine zI rIte kavitva zakti prApta thaI te saMbaMdhamAM janazruti che ke kavi vijayasenasUri pAse abhyAsa karatA hatA tyAre eka rAtre gurUe potAnA ziSya sArU sarasvatI devIne prasanna karIne prasAda meLavyo hatuM. ke je prasAda rAtrie upAzrayamAMja sUI rahelA rASabhadAsanA jANavAmAM AvatAM temaNe pote ja ArogI lIdho ane te mahAna vidvAna thayA. AthI te nIce jaNAvelI ghaNI kRtio karavA bhAgyazALI thayA. kavie karelI kRtionAme racA saMvata ane sthAna. 1 zrIrISabhadevane rAsa gAthA 1271 2 zrI bharatezvarane rAsa , 1116 saM. 1678 piSasudanagurU khaMbhAtamAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 khaMbhAtamAM racAyela gujarAtI jaina sAhitya. 3 zrI jIvavicArane rAsa ,, 502 saM. 1676 Aso suda 15 >> 4 zrI vratavicAra rAsa , 862 saM. 1666 kAraka vadI 0)) , , 5 zrI sumitrarAjarSi rAsa,, 4ra6 saM. 1668 poSa suda 2 gurU , 6 zrI sthalibhadra rAsa 728 saM. 1668 Aso vada 0)) zuka , 7 zrI neminAtha navaro , saM. 1667 poSa suda 2 ) 8 zrI kumArapAla rAsa , 4506 saM. 1670 bhAdaravA suda 2 gurU , 9 zrI navatatva rAsa , 811 saM. 1676 divALI ravivAra , 10 zrI ajAputra rAsa ,, 559saM. 1677 amadAvAdamAM 11 zrI samakatasAra rAsa ,, 879 saM. 1678 jeTha suda 2 gurU khaMbhAtamAM 12 bAra ArAstavana athavA saM. 1678 bhAdaravA suda 2 ) gauttama praznottara stavana 13 pUjAvidhi rAsa , pa71 saM. 1682 vaizAkha suda 5 gurU , 14 zreNika rAsa , 1839 saM. 1682 Aso suda 5 gurU che 15 hitazikSA rAsa , 1845 saM. 1682 mahA suda 5 gurU , 16 haNiAmuni rAsa , 2500 saM. 1684 poSa suda 7 gurU , 17 hIravijayasUrinA saM. 1684 zrAvaNa vada 2gurU khaMbhAtamAM bArabelano rAsa 18 mallinAthane rAsa gAthA ralpa saM. 1685 poSasuda 13 ravi , 19 hIravijayasUri rAsa saM. 1685 Aso suda 10 gurU , ra0 abhaya kumAra rAsa saM. 1687 kArtika vada 9 gurU , 21 kSetra prakAza rAsa 22 samaya svarUpa rAsa 23 devagurU svarUpa rAsa 24 zetruMjaya rAsa 25 kumArapAlane nAne rAsa 26 jIvaMta svAmIne rAsa ra7 upadezamAlA rAsa 28 zrAddhavidhi rAsa 29 ArdakumAra rAsa 30 puNya prazaMsA rAsa gAthA 328 saM. 1683 mAM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 khaMbhAtanA prAcIna jaina itihAsa. 31 kaIvannA rAsa , 284 saM. 1683 mAM. 3ra virasenane rAsa , 44pasaM. 1583 mAM. A uparAMta kavie 33 stavane, sajhAya, namaskAra, subhASita 400, gIta 41, hariyAlI 5 vagere racyA che. uparanA kAvyamAMthI nIcenA chapAIne prasiddha thayA che. 1 zrI bharatezvarano rAsa-AnaMdakAvya mahodadhi mauktika 3 jAmAM prasiddha. 2 neminAtha navara-pra. 2. Adi. saM. bhA. 3 mAM pR. 151 thI 157. 3 kumArapALa rAsa-AnaMdakAvya mahodadhi mI. 8 mAM prasiddha. ja hitazikSAne rAsa-zA. bhImazI mANeka-muMbaI, temaNe prasiddha karyo. 5 hIravijayasUri rAsa-AnaMdakAvya ma. mau. 5 mAM prasiddha. kavie potAnA ghaNA kAvyanA aMtabhAgamAM khaMbhAtanuM varNana, lokenI rItabhAta, paheraveza, dharma vagere aitihAsika varNana ApyuM che. kavi kaSabhadAse kayA gAmamAM, konA rAjyamAM, konA putre, kayA varSe kaye mAse ane kyA divase rAsa racyo che e hakIkata samazyAmAM kahI che. je mUDha-ajJAna nahi jANe, paNa nipuNa nara jANI zakaze; samazyAmAM potAnuM oLakhANa vagere jaNAvanAra tarIke khaMbhAtamAM thaelA kaviomAM te ekaja che. te samazyA A rahI-' deza, pATaNamAMhi o nara jeha, nAti corAsI piSa teha, meTo purUSa jAge teha kahesa, tehanI nAtinI nAmi deza-gujaradeza gAma. Adi adhvara vina bIbaIya, madhya vinA saha kIrti hoya, aMtya akSara vina bhuvana majhArI, dekhI nagara noma vicAra.-khaMbhAti rAjA. paga dhuritaNo adhyareleha, adhvara dharamano bIjo jeha, trIje kusumataNe te grahI, nagarI nAyaka kIjaI sahI-khurama pAtazA pitA nisANa taNo guru aSyara leha, laghu deya gaNapatinA jeha, bhelI nAma bhaluM je thAya, te kavi kere kahu pitA-sAMgaNa kavi. vaMda agara trASi parathI leha, meSalAtaNe nayaNamAM jeha, . aSkara bhavanamo zAlibhadrato, kusumadAmane vedamo bhaNe, sahI agara bANa, jeDI nAma kare kAM bhame, zrAvaka saMya rasanI pAta prAgavaMza vaso vikhyAta.--aSabhadAsa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtamAM racAyela gujarAtI jaina sAhitya. 125 (AmAM vaMza paNa "vIsA piravADa" che ema AvI gayuM.) varSa. diga Agali leI Idu dhare, kAla seya pAchale kare, kavaNa saMvachara thAye valI, tyAre rAsa karyo mana relI.-saM. 1685 mAsa-tIthi vRkSa mahi vaDe kahevAya, jeNe chAMye nara duSTa palAya, te tarU arani nAme mAsa, kIdhe puNya taNe abhyAsa-Aso Adi accara vina ke mama kare, madha vinAya I Adare, aMte vinA siri rAvaNa joya, ajuAlI tithi te paNihAI.-suda 10 guru sakala deva taNe guru jeha, udAyI keDe nRpa beThe teha, beha milI haI gurUnuM nAma, samarthe sIjhe saghalAM kAma.-vijayAnaMdasUri gurU nAme mujha pahotI Asa baMbAvatImAM kIdho rAsa. kavinA samakAlIna kavio kavi rASabhadAsa pitAnI sAhitya kRtiothI jena dharma sAhityane gujarAtImAM utAravA mahA prayAsa karI rahyA hatA te samaye khaMbhAtamAMja nAgara kavi vidAsa rAmAyaNa tathA mahAbhAratAdi graMthane gujarAtI bhASAmAM utAratA hatA tevoja bIje nAgara kavi zivadAsa saMskRta AkhyAnene gujarAtImAM banAvavA athAga parizrama uThAvI rahyo hato. A mahA samartha kavio sivAya meghajIkAzI, kavi haridAsa, kavi kuvera vagere kavio anukrame rUkimaNI haraNa, dhruvAkhyAna, lakSamaNa haraNa tathA bIjA AkhyAne saMskRtamAMthI gujarAtImAM racI gujarAtI bhASAnI sevA bajAvI rahyA hatA. A samayanA khaMbhAtanA kaviomAM kavi viSNudAsa, kavi zivadAsa ane kavi RSabhadAsa khaMbhAtanA mahA kavi tarIke gaNAya. temaNe pitAne javalaMta nAme gujarAtI sAhityamAM avicaLa karI dIdhAM che. A samaye khaMbhAta sivAya gujarAtamAM kavi tApIdAsa, akhA bhagata, vagere samartha kavio hatA. jaina mahAkavi samayasuMdara raMbhAtamAM rahI vi. saM. 1959mAM "saba pradyumna prabaMdha" tathA "dazavaikAlika sUtra" upara zabdArthavRtti nAmanI TIkA karatA hatA. kavinI bhASA. bhASA saMbaMdhamAM A kavi taLapada khaMbhAtane rahIza zrAvaka kavi hovAthI jaina munimAM rahetA temanA bramaNakALathI janmela bhASA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. bheda ane bhASA sArthanA deSa-AkSepa tenA para mUkI zakAze. kAraNa ke teNe potAnI sarva kRtio khaMbhAtamAMja rahIne karI che. AthI tenI bhASAne abhyAsa khaMbhAtanA AsapAsanA pradezamAM ane gujarAtamAM I. sa. sattaramA zatakanA prAraMbhathI kevA prakAranI bhASA pracalita hatI tenA ghaNe sAre ane satya khyAla ApI zake tema che." 1 kavie khaMbhAtanuM kareluM varNana (saM. 1685) gurU nArmi mujha pahetI Asa, traMbAvatImAM kI rAsa, sala nagara nagarImAMhi joya, traMbAvatI te adhikI hoya. sakala deza taNe ziNagAra, gujjara deza nara paMDita sAra, gujjara dezanA paMDita bahu khaMbhAti agali hAraI sahu jihAM viveka vicAra apAra vasaI leka jihAM varNa aDhAra, elaSAI jihAM varaNAvaraNa sAdhu puruSanAM pUjaI caraNe. vasaI loka vArU dhanavaMta, pahiraI paTeLAM nAri guNavaMta, kanaka taNuM kadarA jaDyA, triNya AMgale te pahulA ghaDayA. hIrataNa kadarA talaI kanakataNAM mAdalI malAI, rUpaka sAMkalipha bI kharI, sevana sAMkalI gali utarI. vaDA vANIA jihAM dAtAra, sAlU pAghaDI bAMdhI sAra, lAMbI gaja bhAMkhuM pAMtrIsa, vAdhatAM haraSaI kara sIsa. bhairavanI e tAI jyAMhi, jhINe jhagA pahi te mAMhi, chaTI rezamI kahiDhi bhajI, navagaja laMba sava te gAjI. upari phAlIuM bAMdhaI keI, cAra paIAnuM te joI, kaI pacheDI koI pAmarI sAThi supaIAnI te kharI. pahiri rezamI jeha kabhAya eka zata rUpIA te thAI, hAthe bahiraSA bahu mudrikA, AvyA nara jANuM svargathakA. page vANahI ati sukamAla, zyAma varNa sabalI te jAla, tela phUla sugaMdha sanana aMgi vilepana tilaka ni pAna. ehavA puruSa vasiM jeNi ThAhi, strInI zobhA kahI na jAya, rUpi raMbhA bahu ziNagAra, pharI uttara nApaI bharatAra. aTuM nagara te traMbAvatI, sAyara lahirI jihAM AvatI, 1 pAMcamI sAhitya pariSadane ahevAla tathA nibaMdha saMgraha sAkSara mohanalAla dalIcaMda dezAina lekha pR 27. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtamAM racAyela gujarAtI jaina sAhitya. 127 vahANa vaSAri taNe nahi pAra, hATe leka kari vyApAra. nagarakeTa ni tripalIuM, mAMNika bahu mAMNasa maLyuM, hAraI kelI DeDI sera, AlaI dekaDA tehanA tera. bhegI leka asyA jihAM vasaI dAna varaI pAchA nava SasaI bhegI purUSa ni karUNavaMta vANiga choDi tuM bAMdhyA jaMta. pazu puruSanI pIDA hari, mAMdA narani sAjA kari, ajA mahISanI karI saMbhAla, zrAvaka jIvadayA pratipAla. paMcAsI jinanA prAsAda dhvaja teraNa tihAM ghaMTanAda, pastAlIsa jihAM piSadhazAla karaI vakhANa muni vAcAla. paDikkamaNuM piSadha pUjAya puNya karatAM ghADhA jAya, prabhAvanA vyAkhyAnI jyAMhi zAhAmIvAtsalya hoI prAMhi. upAzare daherUM ni hATa atyaMta hari nahi te vATa, ThaMDila gocarI hilyA AMhiM, muni ahiM rahivA hIMDi prAMhI. asya nagara graMbAvatI vAsa haritaNe tihAM jeDayA rAsa, pAtazA purama nagarane dhaNuM nyAya nIti teharni ati ghaNI. tAsa amali kIdhe rmi rAsa sAMgaNa suta kavi RSabhadAsa, saMvata sela paMcasIpha ja iA mAsa dasamI dina tasI. guruvAri mi kIdhe abhyAsa mujha mana kerI pahotI Asa, zrI gurUnArmi ati AnaMda vaMde vijayAnaMda sUrida. (hIravijayasUri rAsa.) kavi bharata bAhubali rAsamAM judI rIte varNana kare che te paNa jANavA gya che - jihAM bahu mAnavane vAse, pahoMce sahu kenI Aze, bhUpe ke navi jAya ghere gheDA gaja gAya-1 maMdira bheTa che AMhi bahu Rddhi dIse che tyAMhi, iMdra sarIkhA te loko karatA pAtrane poSa-2 ghara ghara suMdara nArI dekhI raMbhA e hArI, vase vyavahArIA heLA pahoMce manataNuM DehaLA-3 vAhaNa vakhAra vyApArI vRSabha vahela te sArI, sAyarataNuM jaLa kALAM Ave metI paravALA--4 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. nagara bAvatI sAre dukhiyA narane AdhAre, nijapura mukI Ave te ahIM bahu dhana pAve.-5 Isyu anupama gAma jehanAM baha che nAma, traMbAvatI piNa kahiye khabhanagara piNa lahiye-6) bhagavatI piNa hAya nagara lIlAvatI joya, karNAvatI piNa jANuM gaDha gaDha maMdira vakhANuM-- 7 nagara corAsI cahaTAM zobhatA hATa te meTAM, jhaverI pArakha sArA bese desI daMtArA-8 vividha vyApAriA nirakhe joI trANio harakhe, meTI mAMDavI muje dANArI tihAM va-9 nagarInAM leka vivekI pApaNuM mati chekI, pUje jinavara pAya sAdhutaNuM guNa gAya-10 nahi keIne viSavAda paMcAsI jinaprAsAda, moTI piSadhazALa saMkhyA tehanI beMtALa-11 bahu hari maMdira jeya ahIM ja darzana heAya, nahi keIne rAgadveSa vakatA leka aneka-12 jana aneka puramAM vase nahiM nidyAnI vAta, bahu dhana dhAnya te bharI vastu anupama sAta-1 vahela varaghoDe vIMjhaNe maMdira jAli bhAta, bhejana dALa ne cuDelo e sAte khaMbhAta--2, bahu vastithI dIpa, amarApura te hoya, zAha jahAMgIraja pAtazAha nAtha nagarane joya.--3 nagara bhaluM -bAvatI dina dina caDhate vAsa, raSabha kahe tihAM jeDIe bharatezvarane rAsa.-4 (bharata bAhubali rAsa saM. 1678.) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustaka lekhana ane pustaka bhaMDAra 129 14-pustaka lekhana ane pustaka bhaMDAra. bhArata varSamAM prAcIna samayamAM manuSyamAM zArIrika baLa bahu sArA pramANamAM hatuM. ane e sAthe mAnasika smaraNa zakita ghaNuMja hatI hajAro varSathI te zakitaomAM dinapratidina ghaTADe thatuM jAya che; prAtIna samayamAM gurU mukhethI je maMtra bhaNAvatA te ziSya samaraNa karI le; ane e rIte A graMthanA graMtha magajamAM bharAI jatA. Aje te zaktie naSTa thaelI joIe chIe. A viSayamAM sva. munizrI himAMzuvijya nyAya kAvya tIrtha jaNAve che ke - vIra nirvANa pachI lagabhaga savA ATha varSa (I. sana 300 lagabhaga) bhAratamAM eka meTa dukALa paDe. je uparA uparI bAra varSa sudhI avicchinna cAlyo. teNe lAkho garIba zrImaMtonA ane pApI-dhamIonA prANanI Ahuti lIdhI. hajAre bahuta jaina munio paNa tenA tAga banyA. je munio AyuSya bele jIvita rahI zakayA te kSudhA pIDAne lIdhe atyaMta azakta zarIravALA thayA. mAnavInA prANa annamaya che. temane peTa pUratI bhikSA nahi maLavAthI temanI smaraNa zakita kSINa thaI paraMparAthI bhaNelAM zAstra dhIre dhIre bhUlatAM gayAM temAM aneka azuddhio ane pATha bhedo thayAM. sAdhuo judA judA dezamAM cAlyA gayA. A rIte dukha pUrNa bhAratanA bAra varSo bhUpanI pIDAthI pUrA thayAM. yatheSTa vRSTi thaI pRthvI Addha thaI ane pharI phalakula dhAnyathI zobhavA lAgI." te vakhate jenenA je viziSTa sAdhuo avaziSTa hatA temAM zrI kandilAcArya ane zrI nAgArjunAcArya mukhya hatA. teo mutajJAnanA sAgara ane samaya jANanAra hatA. temAM eka hatA madhya dezamAM ane bIjA gujarAta dezamAM vicaratA hatA. te baMne AcAryone lAgyuM ke jenAgama ghaNuM visarAI gayuM che mATe keTaluM ane kevuM bAkI rahyuM che tenI khAtrI karI pharI tene vyavasthita karavuM jarUranuM che. A vicArathI AcArya RndilAcAra mathurAmAM ane nAgAjunAcArye valabhIpura (kAThiAvADa) mAM tamAma jaina zramaNonI eka pariSadu (konpharansa) bharI. A baMne prAMto ane 1 "buddhi prakAza' trimAsikano sane 1936 ne aMka 1 pR. 32 2 juo ravivAranI TIkA niSakaraMDakanI TIkA tathA hemogazAstravRtti Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. tenI AsapAsa je zramaNo hatA te baMne sthaLe ekaThA thayA. temanA mukhe rahela AgamAdi zAstrone AcAryoe sAMbhaLyAM. badhAne sAMbhaLI temAM jeTalI truTio zaMkAo ane vismRtio thaI tenuM yathAzakaryo rIte ne bahuja prAmANikapaNe saMzodhana karyuM. tene samanvaya karyo. aneka bahu -vidvAnonA mate laI bahuja sAvadhAnI pUrvaka A kArya karavAmAM AvyuM." A bAra varSanA dukAlathI temane lAgyuM ke -ApaNuM ghaNuM kharuM jJAna bhulAI gayuM che. je Ama pharI dukALe thaze. prakRtinA prakopa thaze to jagatanuM kalyANa kArI jaina sAhitya pRthvI uparathI haMmezane mATe cAlyuM jaze, tethI have tenI rakSA mATe viziSTa jJAnane pustakomAM prAmANikapaNe zuddha lakhI-lakhAvI levuM sAruM che. jethI bhaviSyanI prajA Agamana sAhityane joI bhaNa-parizIlana karI zake. ema lAgavAthI sarvAnumate seMkaDo varSothI moTuM rakhAtA jaina Agama sAhityane pustakamAM lakhavAnuM kArya taDAmAra cAlyuM. seMkaDe lahiyAo dvArA asaMkhya prate lakhAvavA mAMDI ane pustaka bhaMDArenI cejanA thaI. te vakhate ghaNe bhAge tADapatra-bhAjapatrAdi upara zAstro lakhAtAM. A jaina sAhityane pustaka rUpe thavAne TuMke ItihAsa che." vaLI AgaLa teo jaNAve che ke "vikamanI cothI sadI sudhI to jena zAstrone pustakamAM lakhavAnI zarUAta thaI gaI hatI ane devaddhigaNi kSamAzramaNanA samayamAM te prathAne comera pracAra thaI gayo hatA." A sadI pachI jaina sAhityanI vRddhi ane pracArane mATe pustako lakhavA ane lakhAvAnuM kAma khuba jesabhera cAlyuM. pustakabhaMDAranI prAcInatA-upara jaNAvI gayA tema Arya skandilAcArya ane nAgArjunAcArye vIra saM. 840 (I. sa. 313) lagabhagamAM jaina Agamane pustakamAM lakhavAnI prathA zarU karI. pachI te pustakane rAkhavAnA bhaMDArenI sthApanA thavA lAgI. khaMbhAtamAM te 1 juo gazAstranI vRtti. 2 upadezabhUta mUla sAhityane 1 sakriya kahevAmAM Ave che. tevA mUla Agama bAra che. "mAcAra, , TA, samavAno vivAjittI, nAyAdhammakahAo, uvAsagadasAo, aMtagaDadasAo, aNuttarovavAiadasAo, pAvAnara, vipAkubaM, vikTivA" pAkSika sUtra. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustaka lekhana ane pustaka bhaMDAra. 131 kayArathI thaI haze te cAkkasa kahI zakAya tema nathI. paraMtu vikramanI khAramI sadImAM thaelA kalikAla sarvajJa zrImad hemacaMdrAcArya ke jemaNe ghaNuM uttama prakAranuM sAhitya racI tene ghaNe! vistAra ane sa Mgraha karAvyA che. temanA samayamAM pustaka lakhavAnI ane tene! saMgraha karavAnI ceAjanA hatI tenA sabaLa purAve| prabhAvacaritramAMthI maLe che. jyAre siddharAjanA bhayathI bhayabhIta banIne kumArapALa dezivadeza ra DatA hatA tevA saMkaTanA samayamAM te jyAre khaMbhAtamAM zrImad hemacadrAcArya nA Azraye AvyeA tyAre siddharAjanA mANaseAthI tenuM rakSaNa karavA tene tADapatronA saMgrahamAM satADI dIdhA;1 AthI siddhara!janA mANasA nirAza thai pAchA gayA ane kumArapALane jIvatadAna maLyuM. AthI spaSTa samajAya che ke zrI hemAcAryanA upAzrayamAM pustakA lakhvAnu kAma ane tene saMgharI rAkhavAnu kAma cAlatu hatuM. khAramI zatAbdI pahelAM pustaka bhaMDAra haze ke kema te mATenA pramANe maLatAM te mata svIkArAya; paraMtu khaMbhAtamAM khAramI zatAbdIthI jaina dharmanA pustaka bha'DArAmAM che e ni:sazaya che. AcAryAnA upadeza lekhayaMti narAdhanyA, ye jainAgama pustakAn / sarva vADamayaM jJAtvA, siddhiM yAti na saMzayaH // upadeza taragINI pR. 116. je dhanya puruSo nainAgamanAM pustakA lakhAve che te kevalajJAna pAmIne mekSe jAya che temAM saMzaya nathI. A pramANe ghaNA graMthAmAM pustaka lakhAvAthI meAkSanI prAptI thAya che ema darzAvavAmAM AvyuM che. A upadezane piraNAme meAkSa sAdhavAnI icchAvALA gRhasthAe pAtAnA dravyanA upayoga temAM karavA mAMDayA, ane lahIyAo rAkhI suMdara ane TakAu zAhIthI pustakA lakhAvA 1 vasatiM hemasUrINAM trastaH srastavapurbalaH / Agato bhUpate rakSa rakSevyAkhyan ssvaladgirA // 367 // prabhubhiH sAhasAt tADapatralakSAntarAhitaH // rAjabhayai padAyAtairvyAloki na tu vIkSitaH || 368 // hemacaMdrasUri prabaMdha. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. mAMDyA. eka graMthanI aneka nakale karAvavAmAM AvatI ane gujarAta tathA hiMdustAnanA moTA jaina pustaka bhaMDAramAM te mokalavAmAM AvatI. jesalameranA prAcIna jaina bhaMDAramAM khaMbhAtanivAsIoe AmazreyAtha lakhAvIne mokalela pustaka te bhaMDAranI sUcI javAthI pratiti thaze. temAMthI thoDI yAdI nIce mujaba che. 1 (11) mAvatI (mUla) saMvata 111. je. bha. nI sUrI pR. 3. 2 (21) gurAtattavRttimArA prati je. bha. sUDI pR. 4. 3 (82) vAva vRduvRtti (fphArthotta) prathamaevg wdra banata sAta 2481 je. bhaM. sU. pR. 9. 4 (102) rAtorA-3rA dhyayana : kA sulavA) RAmacaMdraghAta. havata 2422 je. bhaM. sU. pR. 14. 5 (133) saMvidhA sAta 24 8 - je. bha. sU. pR. 15. 6 (144) nivRtti mAtra saMvata 2422 je. bha. su. pR. 17. 7 (166) mAvatIvRtti kartA macava vavata 24:8 je. bha. su. pR. 18. 8 (197) siddhAMta vijaHiA sa 2423 je. bhaM. sU. pR. 23. 9 (3ra7) paMnidhitavRtti maff puta . 2281 je.bha. su. pR.41. 10 (340) hathavAbhAi (phAkRta vAghanazutivRtti) savata 2240 je. bhaM. sUcI pR. 43. 11 (1) vikravartI jJAtija* 24 je. bha. su. ka. 51. zrI jinabhadrasUrie kareluM uddhArA-vikramanI paMdaramI sadImAM kharataragacchanA zrI jina bhadrasUri nAmanA mahAprabhAvaka AcArya thaI gayA. temaNe prAcIna pustaka bhaMDAra tapAsI temAMthI tADapatro para ke bhejapatra para lakhAyelAM pustake jIrNa thaI javAthI tene pharIthI utarAvI te pustakone nAza thato aTakAvyo; eTaluM ja nahi paraMtu tADapatra ke bhejapatra para lakhAvAne badale kAgaLa para lakhAvAnI paddhati dAkhala karI. hajAre naravIree pitAnI kharI kamAI temAM kharacI. AthI pustaka bhaMDArone punarajIvana prApta thayuM. upara je utArA ApavAmAM AvyA che te saghaLA paMdaramI sadInA ane zrI jinabhadrasUrinA samayanA che, temAM spaSTa lakhyuM che ke zrI jinabhadrasUrinA upadezathI. tADapatranI prato:-khaMbhAtanA jaina pustaka bhaMDAramAM ghaNA graMtho tADapatro para che. temAMnA keTalAka graMtha kAgaLa para utaryA che. paraMtu 1 padaramAM saikAmAM "pATaNa ane khaMbhAtanA prathanuM kAgaLeparanuM saMskaraNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 3 pustaka lekhana ane pustaka bhaMDAra. junI prato vadhAre pramANabhUta gaNAya. jemake vasulehaMkI nAmanA vArtA sAhityane lagate mATe graMtha prAkRta bhASAmAM zrI saMghadAsagaNi vAcaka ane zrI dharmasenagaNi mahattare racelo che. tenuM zrI jena AtmAnaMda sabhA-bhAvanagara taraphathI gujarAtI bhASAntara zrI jaina dharma pravartaka zrImakAntivijayajI mahArAjanA ziSyapraziSya mahArAja zrI caturavijayajI ane puNyavijayajIe karavA hasta dharyuM. temaNe te graMthane lagatI judI judI bAra prati ekatra karI, ane temAM vadhu junI prata tADapatra para saMvata 1386 mAM lakhAyelI hatI tene vadhu pramANika gaNI ane te prata khaMbhAtanA zAntinAtha bhaMDAramAMnI hatI. bhaMDAra - 3 1 zrI nItivijyajIne jJAnabhaMDAra-TekarI AgaLanAnI dharmazALAmAM Avela che, jemAM prati tathA pustaka che. ' 2 zrI zAMtinAthane jJAnabhaMDAra-bheMkarApADAmAM Avelo che, temAM tADapatranI patro che. tene vahIvaTa hIrAbhAI nagInadAsa hastaka che, AcArya zrI viThThabhavijayasUrizvare saM. 1994 mAM tene punaHuddhAra karyo e veLA vahIvaTa aMge saMghamAMthI eka vagadAra kamiTI nImavAmAM AvI che, je hAla vahIvaTa calAve che. 3 sAgaragachanA upAzrayane bhaMDAra-sAgaTApADe Avelo che. keTalAMka pustakapAnA hatA je khapI sAdhuone temaja munizrI lAvaNyavijayajIne seMpI devAmAM AvyA hatA. e gacchanI bArasA sUtranI senerI sacitra prata jevA jevI hovAthI tenA trasTIo taraphathI jena zALAmAM rAkhavAmAM AvI che. jeno upayoga paryuSaNamAM thAya che. A upAzrayanA bhaMDAramAMthI munizrI vidyAvijayane akabara bAdazAhe ApelA cha pharamAna hAtha AvyA hatA. je pharamAne asala tathA bhASAntara sAthe gujarAtamAM tapAgacchanA AcArya devasuMdara ane somasuMdarasUrinI maMDaLIo karyuM, ane rAjaputAnAmAM jesalameranAM zAstrone samuddhAra kharataragacchanA , adhipati jinabhadrasUrinI maMDaLIe karyo hato." (jainasAhityane I. 5 460) saM. 147ra mAM khaMbhAtanA moDha jJAtinA parvata nAmanA zeThe jainonAM 11 mukhya aMge-Agama mATe kharca karI somasuMdarasUri dvArA lakhAvyAM hatAM. (jena sA. I. pR. 460) 2 caitya paripATI-prakAzaka zrI staMbhatIrtha jaina maMDaLa, muMbaI. pR. 59 3 "buddhiprakAza" pu. 78 muM. pR. 29 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 khaMbhAtane prAcIna jaina ItihAsa. -------- - teozrIe surIzvara ane samrATamAM chapAvyA che. jemAMnuM caMdu saMghavIne ApeluM pharamAna A pustakamAM ApavAmAM AvyuM che. 4 zrI vijayanemisuri jJAna bhaMDAra-vartamAna samayane zAsanasamrATa pUjya mahArAja zrI vijayanemisurinA upadezane pariNAme khaMbhAtanA khAravADAmAM gaganacuMbI bhavya ImArata sarasvatInA dhAmarUpa zebhI rahI che. cAra majalAmAM suMdara ane majabuta kabATamAM suzobhita pothI bAMdhaNAthI sArI rIte rakSAyelAM hajAro pustako saMgraha karAyelA che. khaMbhAtamAMnA vartamAna pustaka bhaMDAramAM te ajoDa che; tenI vyavasthA pUjya mahArAjazrInI AjJA pramANe thAya che. vikamanI bAramI, teramI, caudamI ane paMdaramI sadImAM jema pustaka lakhAvAne prabaMdha cAlyo hatA, tema vIsamI sadImAM "jJAnazAlA" sthApI pustakanA saMrakSaNa ane saMgrahano sAro prabaMdha karyo che. aitihAsika dRSTie A mahAna kAma gaNAya. pa yatibhaMDAra-jIrAlApADAmAM tathA bIjA upAzrayamAM chuTA chavAyA saMgraho che. khaMbhAtanA jaina bhaMDAranI pITarsana sAhebe lIdhelI mulAkAta - che. pITarsana sAhebe eprIla I. sa. 1884 mAM ane mArca sane 1886 mAM khaMbhAtanA bhaMDAranI mulAkAta lIdhI hatI. temaNe zAMtinAthano bhaMDAra khAsa tapAsyo hato. temAMthI dareka graMtha Adi ane aMtabhAga sAthe tapAsI tenI neMdha lIdhI che. naMbara, pustakanuM nAma, racanAra, naM. le. dareka pAnAmAM lAIna, saMvata, ane rimArka vagere khAnA pADI tamAma pustake dhI lIdhA che. lagabhaga 120 pothI tADapatro upara che ema jaNAvyuM che. keTalAka graMthamAM eka pustaka (guM bIju lakhI dIdheluM temanA jevAmAM AvyuM che. emaNe taiyAra karelA riporTa sane 1887 mAM prasiddha thayA che. jijJAsu vAcake pahele ane trIje riporTa vAMcaze te jJAnabhaMDAramAM rahelAM pustakonI yAdI jaNAze. paradezathI keTalAka yupI musAphare ke svadezI prakhyAta vidvAno e bhaMDAre jovAnI IcchAthI Ave che. kintu zaheranA keTalAya evA jijJAsuo te jovA pAmyA haze ke kema? te vAta zaMkAspada che. e bhaMDAra taraphathI tADapatro para lakhAyela pratAnI yAdI pragaTa thaI che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina maMdironuM sthApatya. 1 35 15-jaina maMdiranuM sthApatya. bhAratIya saMskRtinuM hArdu dharma che ane dharmane aMge samAjanI dareka pravRttimAM parivartana thAya che. pratimAvidhAna-"jenadharma nivRtti-pradhAna dharma che ne enuM pratibiMba, enA mUrtividhAnamAM AdikALathI laI chevaTa sudhI ekaja rIte paDeluM maLI Ave che. I. sa. nA AraMbhanI kuzANa rAjyakALanI je jenI pratimAo maLI Ave che temAM, ane seMkaDo varSa pachI banela mUrtiomAM bAhya draSTie bahuja thoDe bheda jaNAze. jena aDatanI kapanAmAM zrI mahAvIra svAmInA vakhatathI mAMDIne zrI hIravijayasUrinA kALa sudhImAM kaI uMDA pheraphAra thayeja nahi." 1 jena mUrtividhAnamAM vividhatA-aneka rUpatA na AvI. maMdirane ane mUrtione vistAra ghaNAja vadhyo, paNa vistAranI sAthe vaividhyamAM ke gaMbhIratAmAM vadhAre na thaye. pratimAnA lAkSaNika aMge lagabhaga be hajAra varSa sudhI ekaja rUpamAM kAyama rahyA ne jena kevalInI ubhI ke AsIna mUrtimAM lAMbA kALanA aMtare paNa vizeSa rUpabheda thavA na pAmyo. jaina mUrtio ghaDanArA sadA ghaNA bhAge hiMdavAsI ja hatA. prAcIna zilpIoe paNa jaina ane bauddha pratimAomAM te dharmanI bhAvanAone anusarIne prANa kuM. jaina tIrthakaranI mUrti virakta, zAMta, ne prasanna hovI joIe. emAM manuSya hadayanA niraMtara vigrahane mATe-enI asthAyI lAgaNIo mATe, sthAna hoya ja nahi. jena kevaLIne ApaNe nirguNa kahIe to paNa khoTuM nahi. e nirguNatAne mUrta zarIra ApatAM saumya ne zAMtinI mUrtija uddabhave; paNa emAM skUla AkarSaNa ke bhAvanI pradhAnatA na heya. ethI jenI pratimA enI mukhamudrA uparathI tarataja oLakhI zakAya che. UbhI mUrtionA mukha upara prasannabhAva ane hAtha zithila lagabhaga cetana rahita sIdhA laTakatA hoya che. nagna ane vastrAcchAdita pratimAomAM vizeSa pharaka hoto nathI. prAcIna zvetAMbara mUrtiomAM prAyaH eka kaTivastra najare paDe che. AsIna pratimA sAdhAraNa rIte 1 zrIyuta nAnAlAla maganalAla mahetA. AI. sI. esa. DepyuTI kamizanarane jaina pratimA-vidhAna ane citrakalA" viSe mananIya lekha juo. jenA sAhitya saMzodhaka khaMDa 3 aMka 1 pR. 58. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. dhyAnamudrAmAM ne vAsanamAM maLI Ave che. teonA bAne hAtha kheALAmAM DhIlI rIte goThavAyelA hoya che. hastamudrA sivAya bIjI badhI bAbate lagabhaga bauddhamUrtione maLatI Ave che. ra4 tIrthakaranAM pratimAvidhAnamAM vyaktibheda na hovAthI lakSaNatarane laIne ja ApaNe mUrtione judA judA tIrthakaranA nAme oLakhI zakIye. Asana upara sAdhAraNa rIte tIrthakaranuM lAkSaNika cinha ke lAMchana citrita hoya che. bajAranA ciMtAmaNu pArzvanAtha ke mANekacokanA yarAmAnA AdinAthanI pratimA sanmukha tame jaI ubhA raho te e mUrtionI upara jaNAvelI lAkSaNika asara thayA vinA raheze nahi. dhyAnamagna thaI javAze; zokamahAdi kSaNabhara bhUlI javAze. ane bejArUpa jIvana rasika lAgaze. ghumaTa ane zikhara -khaMbhAtanA jaina maMdiramAM keTalAka ghumaTavALA che, keTalAka zikharabaMdhI che ane vadhu pramANamAM mAtra agAsIvALA che. devaLanA aMdaranA bhAgamAM deva hoya che. devanI sanmukha ubhA rahI darzana-prArthanA karavAnI hoya che. e prArthanA karanAra jyAM ubho rahe che te bhAga ghumaTavALo hoya che. aMdarano bhAga judo pADI dIdhelo hoya che. ghumaTa upara sUryanA prakAza paDI te parAvartana pAmI tene prakAza maMdiramAM praveza kare che. sUryanAM sIdhAM kAraNe praveza karatAM nathI. AthI maMdiramAM zItaLatA hoya che. pratyeka maMdiramAM Arasano patthara hoya che, jethI te paNa zItaLatAmAM vRddhi kare che; AthI anya maMdire karatAM jaina maMdiramAM zItaLatA vizeSa hoya che; deva sAnidhyamAM darzanaprArthanA karanAra upara te zItaLatAnI ajaba asara thAya che. dhaga dhagatA unALAmAM ke dhaga dhagatA magaja vakhate e zItaLatA mumukSune devamAM dAkAra banAvA kAraNabhUta nIvaDe e navAI jevuM nathI. AgaLanA bhAgamAM thAMbhalAvALo maMDapa hoya che. thAMbhalA upara ADA patthA goThavI aSTa khuNAvALo ane pachI upara jatAM goLa evo ghumaTa hoya che. thAMbhalAmAM sAMkaLa bAMdhelI ghaMTaDIo katarelI hoya che. keTaleka sthaLe vadhAre thAMbhalA mUkI ghumaTa meTe karelo che; tyAre keTaleka sthaLe thAMbhalA mUkyA sivAya ghumaTa karela che, bajAranA ciMtAmaNi pArzvanAtha maMdiramAM darzana karavA ubhA rahevAne maMDapa bhAga evI rIte taiyAra karyo che ke te jotAM prAcIna kArIgarInuM uttama bhAna sahejamAM AvI jaze. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina maMdironuM sthApatya. 137 bhATavADAmAM AveluM khaMbhAtanA sarva jaina devAlamAM maNirUpa zrI ciMtAmaNI pArzvanAthanuM jinAlaya che. tene pAMca meTAM zikhare che. bAju para bIjA nAnA zikhare che. AbunA-delavADAnA devaLane je jAtanA zikhara che tevuM zikhara cekasInI paLamAMnA zrI vimaLanAthanA maMdiranuM che. te zikhara evI rItanuM che ke nAnA nAnA patthara goThavIne banAveluM che; AvI jAtanuM zikhara khaMbhAtamAM ekaja che. bhoMyara-Abu ke kuMbhArIyAnA maMdiramAM joyAM nathI, paraMtu bajAranA ciMtAmaNI pArzvanAtha, mANekacokamAM AdIzvaranAtha, ane vAghamAsInI khaDakImAM AvelA maMdiramAM bheMyarAM che, e yarAmAM moTI pratimAo padharAvelI che, hAla citAmaNI pArzvanAtha AdinA bheMyarAMemAM utaravA mATe judI yejanA karI sudhArA vadhArA karavAmAM AvyA che, paraMtu te pahelAM bhayarAmAM darzana karavA javAne ekaja mANasa utarI zake evI nAnI sIDI rAkhelI hatI; uparathI eka nAnI bArI hoya che, te eka kabATa jevI dekhAya ke jethI koI ajANyA mANasa ekadama bheMyarAmAM utaravAne mArga jANI zake nahi. sattaramI sadImAM thaelA prakhyAta parI rAjIyA ane vajIyAe baMdhAvelA tathA senI tejapALanA daherAmAM (upara jaNAvelA) AvI racanA karI che. khaMbhAta para allAuddInanA bhAI alapakhAne svArI karI ghaNu maMdirane nAza karyo hato te bhayane laIneja yarAmAM pratimAjI padharAvyAM hoya e dekhItuM ja che. khaMbhAtamAM bheMyarAvALAM A jaina maMdire benamuna ane prekSaya che. mALa -jena lekamAM devaLa upara mALa caDhAvavAno rivAja che. Abu para acaLezvaranA jaina maMdirane mALa che. dvArakAnA jagat devaLane uparAuparI ATha mALa caDhAvelA che; tema bhATavADAmAM AvelA vizALa maMdirane traNa mALa che. te sivAya be mALanA be traNa maMdire che. cAmukhacha -jevI rIte AbunA acaLezvaramAM comukhajI che. tevI rIte khAravADAmAM zrI mahAvIrasvAmI, ceLAvADAmAM sumatinAtha vagere che. bhamatI:-mukhya nAyaka uparAMta anya tIrthakaranI pratimAo mukhya nAyakanA daherAnI bAju para judA judA gekhamAM padharAvelI hoya che. amadAvAdanA zeTha haThIsIMganA daherAmAM, Abu para maMtrIzvara vastu Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goTuM devAlaya-bhATavADe. zrI mahAvIra prI. varkasa muMbaI, 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. pALa tejapALanA daherAmAM ke acaLagaDhanA daherAmAM mukhya maMdiranI AsapAsa athavA bAjIpara AvI hArabaMdha tIrthakaronI pratimAo che, te dareka upara zikhara hoya che. tevIja rIte bhATavADAnA moTA jInAlayamAM cheka nIcenA mALe tevI pratimAo che. eTale tenI racanA anya prakhyAta jaina maMdirethI kaI rIte utare ema nathI. kArIgarI-AbunA maMdira jevI kArIgarI saghaLe chetI nathI; paraMtu sAmAnya kArIgarI to sarva jaina maMdiramAM hoya che; Adhunika maMdiromAM sAdAI vadhAre jovAmAM Ave che, khAravADAmAM zrI sImaMdharajIna (mahAvideha viharamAna) nA maMdiramAM ArasanI chatrI zilpakaLAne sAro khyAla Ape che. moTA bhATavADAnA jaina maMdiramAM judA judA raMganA vaparAyelA ArasanA pattharo tenI suMdaratAmAM aneka ghaNo vadhAro kare che. gImaTImAM zrI mahAvIra prabhunA jInAlayamAM saghaLe - koca jaDI dIdhA che; te sarva maMdiremAM bhAta pADe che. zrI staMbhana pArzvanAthanA navIna prAsAdanI racanA, kArIgarI ane citrakAma harakeIne maha upajAvyA vinA raheze nahi. ALIpADAnA zAMtinAthanA maMdiramAM raMgamaMDapane bhAga prAcIna kArIgarIne namune che. . ekaMdare jotAM khaMbhAtanA jaina maMdire kArIgarI, kaLA, suMdaratA, svacchatA, sthApatya vagere bAbatamAM anya zaheronA jInamaMdire karatAM kaI rIte utaratAM nathI. hA, eka maMdiramAM te saghaLuM dRSTie nahi paDe paraMtu darekamAM kaMIne kaMI navInatA cheja. 16-upAzraye ane saMsthAo. sattaramAM saikAmAM keTalA upAzraye hatA tenI gaNatarI te samayanA kavi RSabhadAsa jaNAve che ke paMcyAsI jinanA prAsAda, dhvaja taraNa tihAM ghaMTanAda, pistAlIsa jihAM piSadhazAla karaI vakhANa nivAcAla. (hIravijayasUri rAsa. ) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 39 upAzrayo ane saMsthAo. nahi keIne viSavAda, paMcyAsI jina prAsAda meTI piSadhazAla saMkhyA tenI beMtAla-11 (bharata bAhubali rAsa) uparanA varNana parathI jaNAya che ke 85 jina maMdire hatAM kara-45 upAzrayo (piSadhazALA) hatA. vartamAna kALamAM 10 upAzraya che, temAM 9 khaMbhAtamAM che. 1 Agamaga7, 2 pAstara, 2 devasura, 1 sAgara, 1 kharatara, 1 ANasura, 1 leDhI poSAla. 1 TekarI AgaLa nAnI dharmazALA ke jemAM eka bAju jJAna bhaMDAra che ne bAkInA bhAgamAM sAdhuo utare che. 2 jenazALA--TekarI upara "zrI amara jenazALA" nAme jenenuM prasiddha ane vizAla sthAna che; nIcenA bhAgamAM vyAkhyAna vAMcavAnI sagavaDa che; jyAM ghaNuM mANase besI zake tevI vizALa jagA che. te sthaLe "gaDha"nI racanAo thaI zake tevI sagavaDa che. uparamALa che. tyAM muni mahArAje rahI zake che. moTA AcAryonA pheTAothI tene zaNagAravAmAM AvI che. - 3 gulAbavijayane upAzraya-nAgaravADAmAM gulAbavijayanA upazraya tarIke oLakhAya che. eka tarapha " zrI staMbha tIrtha jaina zrAvikA zALA" no vibhAga che jyAM baporanA be vAgyAthI cAra vAgyA sudhI zrAvikAo abhyAsa kare che. zALAnI beThakane sUripaMganA pheTAthI temaja pUrvAcAryonA vacanAmRtavALA beDathI alaMkRta karavAmAM AvI che. 4 aMcalagacchane upAzraya-nAgaravADAmAM aMcalagacchanA upazraya tarIke oLakhAtuM be mALanuM makAna che. jemAM nIcenA bhAgamAM vaddhamAna AyaMbila tapanuM khAtuM pUrve hatuM. jyAre upara yAtrALune utaravAnI sagavaDa che. AyaMbila tapanu khAtu nAnA caLAvADAmAM laI javAmAM AvyuM che. 5 kanyAzALA upAzraya-mANekacokamAM gujarAtI kanyAzALA AgaLa Avele sAdhvIjInA utArA mATeno kanyAzALA upAzraya temaja bAju upara gorajIne upAzraya che. 1 A prakaraNa khaMbhAta caityaparipATI" nA AdhAre lakhAyuM che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. 6 pAyacaMdagachane upAzrayamANekacokathI bALapIpaLA tarapha jatAM nAnI khaDakImAM pAyacaMdagacchano upAzraya Avela che. 7 mANekacoka upAzraya-mANekathI alaga tarapha jatAM jamaNA hAtha tarapha eka upAzraya che. ghaNu gRhasthanI madadathI tenI sudhAraNA ThIka thaI che. e mATe zrI RddhisUrijIne upadeza khAsa hato. 8 dharmazALA-bALapIpaLA AgaLanI saMdhanI dharmazALA che ke je mRtaprAya: dazAmAM che. najIkamAM pAyacaMdagacchanA sAdhune upAzraya che vaLI khuNAmAM paNa nA upAzraya che. 9 jIrALApADAmAM navI zrI nemisUrinI preraNAthI baMdhAyelI pAThazALA che ke jemAM uparanA be mALe sAdhuone utaravAnI sagavaDa che. prathama A sthAne daherAM hatAM, je meTA daherAmAM bheLavI devAmAM AvyAM che, AmAM eka yarUM che jenI kArIgIrI khAsa jovA jevI che. pavAsanane kamAna temaja gekhalA vagere kArIgIrI je bhUtakALanI ApaNuM kIrtismRti tAjI thAya che. 10 ozavAlanI vADI-dAdA sAhebanI khaDakImAM ezavAla jJAtinI vADI che. 11 zeTha aMbAlAla pAnAcaMdanI gharmazALA-bajAranA zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha jinAlayanI pAse A dharmazALA AvelI che. vaccenA bhAgamAM khule coka che ane Aju bAju sarAo che; tyAM bhASaNe, vyAkhyAna vagere karavAnI sArI sagavaDa che; jethI jenetare paNa tene upayoga karI zake che. uparanA majale AcArya mahArAje utare che tathA nIceyAtrALu musApharo utare che. tyAM vAsaNa godaDAM vagerenI sarva prakAranI sagavaDa che. tyAM eka pustakAlaya che. sva. zeTha aMbAlAla pAnAcaMde sAmAnya dazAmAMthI svabaLe AgaLa vadhI muMbaImAM lakSmI prApta karI hatI. A zeThe potAnI salamIne upaga A dharmazALAmAM karI pitAnI kIrti amara karI che, tenI vyavasthA temanA bhAI zeTha dIpacaMda pAnAcaMda kare che. teo sukIrtimAna, dharma ane guNAnurAgI che. 12 sAgaragacchane upAzraya-sAgaTApADAmAMnI zrImALI jJAtinI vADI (sAgarane upAzraya) nuM vizALa makAna che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAzraya ane saMsthAo. 141 - 13 poravADa jJAtinI dharmazALA-AlIpADe poravADa jJAtinI dharmazALA che. 14 sthAnakavAsIne upAzraya-saMghavInI poLamAM vizALa upAzraya Avelo che; tyAM paryuSaNanA divasomAM vyAkhyAna thAya che. vaLI temane eka upAzraya mAMDavInI pALe che. temAM sAdhvIo rahe che. 1 jenazALA kamiTI-enI sthApanA sva. zeTha amaracaMda premacaMdanI udAra bhAvanAthI thaI che. ane te "zrI amara jenazALA nAme oLakhAya che. pAchaLathI temanA putra pipaTabhAI amaracaMda tathA kasturabhAI amaracaMde dhanane varasAda varasAvI tene navapallavita banAvI. zeTha pipaTabhAIe tenI vyavasthA mATe kamiTinI yojanA karI TrasTaDIDa karyuM. A saMsthA hastaka derAsaranI temaja judA judA parve nimitte mUkAyelI thApaNonI moTI rakama che. e sivAya paryuSaNAdi prasaMge thatI upaja paNa tyAM jamA thatI. tyAM zAMti snAtra Adi utsavamAM khapa Ave tevAM sAdhano rahe che. temaja pUjAmAM upayogI thaI paDe tevA sukhaDa, kezara, varakha, aMbara vagere je tyAM rakhAya che ane te tyAM vecAtI maLe che. 2 jaina kanyAzALA-bebI cakale A kanyAzALA AvelI che. jena kemanI kanyAo mATe te khAsa che. tene sarakAra taraphathI grAnTa maLe che. ( 3 jaina zrAvikAzALA-gulAbavijayajInA upAzrayamAM A ati upayogI saMsthA pitAnuM kArya kare che. pAMjarApoLa sattaramA saikAne eka paradezI musAphara potAnA pravAsa graMthamAM khaMbhAta viSe lakhe che ke "zaheramAM teo laMgaDA kutarAo, bilADAo ane pakSIo rAkhavAne hospitAla rAkhe che. teo kIDIone mAMsa (dANa) puruM pADe che." 1 - jene eTale dayA dharmanuM svarUpa. temanA aNuaNumAM dayA vyApelI hoya che, pazupakSIo ane jaLacara jIvo mATe teo tanamana ane 1 "gujarAtI" ne dazerAne aMka I. sa. 1928 yuropI musApharo e nAmano lekha juo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa dhanathI banatuM kare che. dayAdharmane mATe AryAvarta prakhyAta che, akabara jevA mahAna megala bAdazAhane jyAre zrI hIravijayasUrie tathA zrI vijayasenasUrie tathA zrI jInacaMdrasUrie prabodhyA tyAre temanI prasannatAe eja mAgyuM ke eka varSa sudhI khaMbhAtanA darIAmAM mAchalI pakaDAvavI nahi. "khaMbhAyata baMdira taNuM, sAgara machalI chorI re, eka sAli lIlA karau, kahi karaI corI re." (je. e. gU. kA. saM. pR. 130.) vartamAna yugamAM saM. 194 nA piSamAM AcArya zrI vijayavallabhasUri khaMbhAtamAM padhAryA tyAre eka divasa khaMbhAtanu kasAIbAnuM khaMbhAtanA saMgha taraphathI baMdha rakhAvavAmAM AvyuM hatuM. khaMbhAtamAM ghaNuM kALathI pAMjarApoLe cAlatI Ave che. saMvata 1944 pahelAM te samayanA nagarazeTha mANekacaMda lakSmIcaMda tene vahIvaTa karatA. teo vRddhatva pAmavAthI teno vahIvaTa zeTha maganalAla durlabhadAsane saMpyo. temanA gujarI gayA bAda temanA putra zeTha dvArakAdAsa maganalAla calAve che. temaNe paNa have tene vahIvaTa keTalAka jenonI eka kamITI nImI te dvArA karavA mAMDyo che. pAMjarApoLanI milkata saM. 1994 mAM rUA. 3378) khaMbhAta rokaDA ane rUA. 7800) sthAvara mita hatI. khoDAM Dherane mATe eka vizALa makAna baMdhAvavAnI jarUra jaNAyAthI bALapIpaLA AgaLa saM. 1945 mAM dezaparadezanA gRhasthonI madadathI rUA. 5706 kharacIne eka makAna bAMdhavAmAM AvyuM hatuM. divase divase DherAnI saMkhyAmAM vadhAro thato javAthI bIjA makAnanI jarUra paDI. eTale saM. 1949nI sAlamAM gurjaravADA AgaLa pAMjarApoLane asala ahIM june vaMDe hato tyAM vizALa pAMjarApoLa baMdhAvI. te navA mahAjanane nAme oLakhAya che. pAMjarApoLanA nibhAva mATe keTalIka jona kememAM cArI dITha lAge levAmAM Ave che. vaLI keTalIka jJAtimAMthI strI vidhavA thAya te vakhate tenI saghaLI cuDIo bhAMgI na nAkhatAM eka cuDInI dhAra khaMDIta karI bAkInI pAMjarApoLamAM mokalavAnI goThavaNa karI che ahIM AvelI cuDIone vecI nAkhI tenA dravyathI khoDAM Dherane nibhAva karavAmAM upayoga kare che. AvI utpanna thatI rakama saM. 1978 nI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAzrayo ane saMsthAo. 143 sAlamAM rU. 445) nI thaI hatI, te sivAya "rAhadArI'nA vepArIo, sADInA vepArIo, jInIMga phekaTarIo vagere taraphathI pAMjarApoLa mATe rakama levAya che. pAMjarApoLa taraphathI mAchalAnI jALe choDAvAya che. A sTeTamAM gauvadha nahi karavA bAbatane hukama Dablyu. pI. keneDI sAhebe sane 1891 nA julAI mAsanI 16 mI tArIkhe karyo che. jethI A rAjyamAM te thato nathI. jIvAtakhAnuM gavArA daravAjA bahAra mecIvADe nAnaphaLIyAmAM jatAM DAbA hAtha tarapha jIvAtakhAnuM Ave che. ahIM be moTA UMDA taLIyAvALA oraDA che. tenI bAjumAM jIvAta ugharAvI lAvanAra mANasane rahevAnI oraDI che. eka nakara mahele maholle pharIne khAsa karIne jenenA lattAmAMthI killo, IyaLo, jIvaDAM vagere jIvAta athavA tevuM anAja ugharAvI lAve che ane te oraDAmAM nAkhe che. varSe varSe eraDA badale che. june eAraDe dasabAra varSa baMdha rAkhyA pachI temane kacaro khAtara tarIke vecI nAkhavAmAM Ave che. ahIM eka sthAna para nAnI daherI che. temAM eka AcAryanA pagalAM che. te taddana jIrNa avasthAmAM che. A uparathI ema jaNAya che ke A sthaLa ghaNuM junuM hovuM joIe. parabaDIe: jevI rIte pazuo mATe pAMjarApoLa che; jaMtuo mATe jIvAtakhAnuM che tema uDatAM paMkhIone piSaNa mATe parabaDIo che. sAmAnya rIte gujarAtanA dareka gAmegAma hoya che tevI rIte ahIM paNa che; moTe bhAge khaMbhAtanA dareka maholle mahele parabaDIo che. jene keTalIka khAsa parabaDIo tarapha dhyAna Ape che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. 17-saMdha ane saMdhayAtrA. thaMbhatIratha vara ThAma, maMgala guNa abhirAma, caturvidha saMgha sAhAvai, ucchavasyauM mana bhAvaI. (e. rA. saM. bhA. 1 pR. 31) khaMbhAtanA jaina saMgha ghaNA vizALa, vivekI, saMpattivAna, dharmaparAyaNa, dayALu ane saMpIleA hateA. AcAyAne bhaktibhAva pUrvaka nima MtraNa karavA, pravezeAtsava karavA ane teozrInA vyAkhyAna zravaNu karI temanA upadezAnusAra vartana karavuM e tenu mukhya kartavya gaNAtuM. bhUtakALanA itihAsa para dRSTi nAkhatAM uparanI vigatAnA ghaNA ullekhe maLI Ave che. jyAre salakhaNupuranA kAcarazAha kha MbhAta AvyA tyAre caudazanA divasa hatA. saghaLA saMdha sumatisAdhunu vyAkhyAna zravaNu karatA hatA. A saghaLA saMghane joine kAcazAhane manamAM atyaMta AnaMda prApta thayA. 8 khaMbhAyatinau dveSI saMgha kAcara manamAM vALyeA raMga " HH da saghaLA saMghe kacarazAhane potAnA mahemAna gaNIne tathA svadharmI jANIne " sAdharmika mATai sanamAni, Agali khaisAryA bahumAnI '' tene bahu AdarapUrvaka agrasthAne beThaka ApI. Azu dekhADe che? keTalA aMdhA viveka ! eka anaNyA mANasane AdarapUrvaka dhanapatie dhananA gavarahita thaI AgaLa esADe e vivekanI zreSThatA che. lAke pazu saMghanu ahu sArU mAna sAcavatA. udAharaNa tarIke sAmasI matrI ane tenI patnI iMdrANI utsava kare che; ane rAyamalaiMne zrI samaracaMdra pAse dIkSA levarAve che te vakhate sAmasI matrI saghaLA saMghane meLave che, "anadha saMdh melavI mananI vAratA, sa MbhalAva hariSaSTha ghaNuM e: aMjila sirai caDAvi vinayasahita ghaNuuM, latau uttara ima bhaI e; je tumheM kahayau pramANa te sahu nizcala, tumhe siSa e ati guNuM bharyuM e. " ( e. rA. saM. bhA. 1 rR. 34. ) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMdha ane saMghayAtrA. 145 semasI maMtrI keTalo viveka karyA pachI potAnuM kArya AraMbhe che? saMghanI pratiSThA upara keTalI prIti dekhAya che? sattaramA saikAmAM megala samrATa akabara sUrIzvara zrI hIravijayasurine potAnI pAse Age nimaMtraNa kare che; te pharamAna laI amadAvAdane saMgha gAMdhAramAM rahelA sUrIjIne batAvA jAya che. A samaye khaMbhAtanA saMghane potAnI sAthe laI jAya che. te vakhatanA khaMbhAtanA saMghanA AgevAne saMghavI udayakaraNa, pArekha vajIA, pArekha rAjIyA, rAjA zrImadgha vagere temanI sAthe jaI mahArAjazrIne vaMdana kare che; sUrijI temanA AgamanathI atyaMta harSa pAmyA, pachI samrATa akabara pAse javAnI maMtraNa kare che. kahe; saMghanI keTalI pratiSThA! saMghane keTale bhaktibhAva! paMdaramAM, soLamAM saikAmAM aneka dharmavIree hajAre rUpIA kharacI judA judA jinadevanI pratimAo karAvI che. jyAre ghaNuM vyaktio AvAM dharma kArya kare tyAre samasta saMgha paNa pitAnuM AvuM dharma kArya karatAM cuktA nathI. saMvata 1632 nA vaizAkha zudi 13 ne zuke khaMbhAtanA saMghe zrI paMcAsarA pArzvanAthanuM biba karAvyuM che, ane zrI vijayasenasUrinA hAthe pratiSThA karAvI che. jema vartamAna kALamAM keTalAMka jinAlayenI vyavasthA jainazALA mArata thAya che, tevI rIte te samaye jinAlayenI vyavasthA saMghadvArA thatI hatI. tenA nibhAva mATe jena vyApArIo AvatA mAla upara vere nAkhatA. ane te dravyamAMthI jaina maMdiranI vyavasthA karavAmAM AvatI hatI. .. ke sAdhu ke AcArya svargavAsI thAya te te prasaMge saghaLe saMgha sAre saMpa dekhADI te prasaMga sArI rIte ujavato hate; tema koI sUrine AcArya pada ApavAmAM AvatuM te prasaMge paNa saMgha sArI madada karate. jemake vijayadevasUrine gacchanAyaka pada ApyuM tyAre - khaMbhanayara ucachava ghaNuM zrI vijayasena bhaluM kIdhuM re" saMgha sahita zrI vijayadevana, gacchanAyaka pada dIdhuM re-12 - e. sa. ma. bhA. 1 le pR. 72 1 je. dhA. pra. le. saM. bhA. 2 ja lekhAMka 562. 2 juo zilAlekha saM. 135ra ne (pariziSTamAM) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa zrI vijANaMdasUrinA kALadharma prasaMge- dhana dhana saMgha khaMbhAtine, kIdhuM uttama kAma re, bahuvidha dhana jeNaI vAvarI, rAkhyuM tribhuvana nAmare-40 e. sa. mA. bhA. 1 le pR. 3 zrI vijayasenasUrinA nirvANa prasaMge- mahemudI saghalI mIlI ATha hajAra pramANa SaracI khaMbhAyata taNaI, saMghaI jANu sujANere-49 mA. bhA. 1 lo pR. 39 aitihAsika draSTie jotAM khaMbhAtane saMgha ghaNe vivekI hatuM tenAM ghaNaja pramANe maLe che. saMghanI khuba prazaMsA karelI vAMcavAmAM Ave che. saMgha vivekI khaMbhAtine, aNasaNa jANa udAra re, zrI pujyanaI hItadAyake pUNyaSajIno bharaI sArare-14 e. sa. mA. bhA. 1 le pR. 94 saMgha yAtrA. vartamAnakALamAM yAtrA karavAne jevAM sAdhane che tevA sAdhana pahelAM na hatAM, gADAM, ratha ItyAdithI tathA paga raste cAlIne yAtrA karavAmAM AvatI hatI, rastAmAM cAracakhArane bhaya ghaNo raheta; jethI sArA saMghAta vinA yAtrAe javuM e ghaNuMja jokhama bhareluM hatuM. garIba mANasene yAtrAe javuM teto ghaNuMja durlabha hatuM. AvAM kAraNane lIdhe dhanADhaya puruSo pitAnI lakSmIne upayoga meTA moTA saMghe kADhavAmAM karatA hatA; hajAre vAhano taiyAra karAvatA; sAdhue, sAdhvIo, temAM sAthe rahetA. cheDe thoDe aMtare saMgha visAme karate. tyAM sAdhuo sadupadeza ApatA. rAtI jagA tathA AnaMda utsava ane vividha jamaNavAra thatAM. atyaMta bhaktibhAva pUrvaka jAtrA karavAmAM AvatI hatI. je gRhastha dravya kharacI saMgha kADhato te saMghavI kahevAte. khaMbhAtamAM ghaNA prakhyAta saMghavIo thaI gayA che. saMghavI udayakaraNa pArekha rAjIyA vajIyA, senI tejapAla, zrImalla, saMghavI SabhadAsa, vagere saMghavIonAM nAma ghaNuM prakhyAta che. ane evAja keI saMghavInA nAma uparathI Aje paNa "saMghavInI pALa nAmAM eka mahello mejuda che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadha ane sayAtrA. 147 sAmAnya rIte sAdhu puruSAne vihAra karavAnA mArga A pramANe hatA. khaMbhAtathI kaMsArI jatA. tyAMthI nAra jatA, ane tyAMthI seAjItrA thai amadAvAda jatA. i. sa. 1638 mAM AvelA musAphara menDele amadAvAdathI prathama seAtre e divase AbyA hatA, ane tyAMthI khaMbhAta AbyA hatA. vi. sa. 1635 nA arasAmAM akabarazAhane jinadarzananuM tattva jANavAnI icchA thatAM teNe te vakhatanA prabhAvazALI jainAcArya zrI jinacaMdrasUri ane temanA ziSya bikAnera rAjyanA karmacakra maMtrI je e vakhate khabhAtamAM hatA temane melAvAne kramAna mokalyuM. te pharamAna temane khaMbhAtamAM maLyuM; eTale teo khabhAtathI amadAvAda gayA ane tyAMthI sIrAhI, magasIna, meDatA, nAgapura pachI vikramapura ( bIkAnera ), tyAMthI marUmaMDalamAM, rANapura ane tyAMthI lAhAra pahoMcyA. vi. sa. 1635 nA phAgaNa zuda 12. tyAM gayA pachI khAdazAhe keTalIka khAkhatA pUchI. tenA sArA uttara ApavAthI mAdazAha khuza thayeA; ane temanI IcchA anusAra " amArI " paLAvavAnAM pharamAne ApyAM. ane temAM eka kramAna e paNa hatuM ke khaMbhAta darIAmAM eka varSa mAchalI pakaDavI nahi. amadAvAdathI khaMbhAtanA rastA upara jaNAvyA che te mATe jue vijayasenasUri khaMbhAta Ave che te prasaMga. rAjanagarathI pUjya padhAriyA, anurmi seAjiMtraipuri AvIyA devataNI gati kAna sakaI kaLI, bhavitavyatA je te kiNi naviTaLI. X X X X sahU parivAra bahuta yatna kIyA, nAri nagaramAM gurU padhArIyA. khaMbhAtanA nagarazeThanA mAnavatA hAddo jaina kAmanA bhAgyamAM sarajAyalA che. khaMbhAtanI tamAma prajAnA lAbhAlAbha mATe teo nA navAba sAheba sAthe prajAnA pratinidhi tarIke vicAra calAvI zake che. rAjya taraphathI temane mAna maratabA sArA sAcavavAmAM Ave che. i. sa. 1875 nA arasAmAM marhuma nAma sAheba husenayAvarakhAna (1 lA) sAhekha bahAduranA samayamAM nagarazeTha tarIke zrI. 1 juo "menDelllAnI musApharI. 2 jIgmA 'ka'caMdra maMtrI rAsa' pR. 126-27. 3 jaina ai. gU. kA. sa. pR. 130. ja eja pR. 161. Jain Educationa International ', For Personal and Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. mANekacaMda lakSmIcaMda hatA. te samaye hAlanA jevI kAyadesaranI baMdhAraNavALI koraTa na hatI. tyAre divAnI kAmanI. adAlatamAM bhAre guMcavAyelA mukaradamAnA pheMsalA karavA mATe eka paMca nImavAmAM AvatuM hatuM. te paMcanA agresaramAM nagara zeTha agrapada bhagavatA ane teo phesalA ApatA. vaLI te prAthamika zALAonI kamiTInA membara hatA. zaheranA prasiddha sthaLa mANekacoka AgaLa nagarazeThanuM tathA temanA kuTuMbanAM ghara AvelAM che. ane tyAMthI thoDe dUra pazuonuM mahAjana AveluM che. temAM kheDAM Dhera rAkhavAmAM AvatAM hatAM hAla te sthaLa badalIne mIThA pATanA parAmAM lAvavAmAM AvyuM che je navA mahAjanane nAme : prakhyAta che. A pAMjarApoLanI dekharekha rAkhavAnuM kAma zeTha mANekacaMda karatA hatA. teoe ghaNA varSa kAma karyA pachI zrImALI mezrIvANIyA zeTha maganalAla durlabhadAsane seMpavAmAM AvyuM hatuM. zeTha mANekacaMda ghaNA sArA pratiSThita, mAna maratabAvALA, dharma premI ane sArA vepArI hatA temanA svargavAsa pachI zeTha veNIbhAI dIpacaMda e haddo bhegavatA hatA. ane temanA svargavAsa pachI zeTha caMdulAla bApulAla e padane zobhAve che. 18-mahotsava. AcAryazrIne nimaMtraNa zrI vijayadevasUri para khaMbhAtanA saMgha taraphathI lakhelo kAgaLa (vinaMti patra.) svasti zrI praNamuM sadA re pAsa jiNesara pAya, lekha likhuM gurUrAyani pAmI tumha pasAya ' ' sugurUcha padhAre che-1 paMbhanayarane Aja bhAga vadhAre re vinatI e mahArAja, ke mani avadhAre re-su paMbhanayarathI vInavaI re saMgha dharI maniraMga; Semakuzala vartAI Iho tuma nAmaI ucharaMgasutra 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maheAtsave. iMDAM vaSANu prabhAvanA re nadiOAtsava sAra, upadhAnAdika tapa hAI mAra vrata uccAra--su0 3 sattara bheda jinamaMdiraiM re pUjA samala maMDANu, bhAvaI pAvana bhAvanA zrAvaka sava vidhi jANu30 4 parava pannUsaNu paNa havAM re vividha maheAtsava dhAma, sAhasI bhagati prabhAvanA pramukha havAM havAM zubha kAmasu catura caturavidha saMghanI re, nati avadhArA nitta; zrI AcAraja pramukhani kahiMyA kAmala citta--30 rR utkaMThA anei ghaNI re dveSaNa tuma dIdAra; vegi pUja pAudhArI karavA ahaM upagAra--30 7 // DhAla // ( rAga kedAro. ) desa videsi INI pari 2 kIdha vihAra aneka, dei upadesa anUjhina re kIdhA sakhala viveka sugurUjI, vegi padhArA AMhi tha'bhatIratha puramAhi--sugurUjI. 8 havaI anei vaMdAvavA re ma karI pUjya vilaMba, jaladharine mine varasatAM jI sariSA aMkha kama--su0 9 rAjanagara kima rAcIi re jihAM duSkara vivahAra, munivara alagI gocarI re kAdama kITa apAra--su0 10 teraguNe trabhAvatI 2 kSetrataNA chai jeha, teNui kAraNa ihAM AvavuM re cAmAsAi dhira neha--30 11 jina maMdira jihAM DhUMkaDAM re, parisara bhUmi pavitra, ati alagI nahIM gocarI re bhagata lAka muni mitra--su0 12 zrI sukhasAgara pAsajI re jihAM kasArI pAsa; jagatAraNu jIrAulA re ciMtAmaNi sukhavAsa--30 13 ityAdika tIratha ghaNAM re zubha hIra jesiMga, maMdira Arti upAsarA rai sura ghara jima aticeMga-30 14 te kima manathI mukIi re thaMbhatI guNa thAya, jihAM gurU hIra paTAdharai jI dIdhA tuni pATa--30 15 IhAM hAsai" bahu lekina re bedhibIja Apa, tuH AvaI arihaMtanai re sAsana caDhasai Apa--su0 16 Jain Educationa International 149 For Personal and Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 khaMbhAtano prAcIna jaina itihAsa. pisuna ghU ghU ghU karI re kalaha upAye kepa, te tuTya dinakara UgatAM re kayAMhi thAsaI alepa-su 17" mINataNuM parikarimA re avarataNuM Apa, tuhya pratApa ravitApathI re galate lahaI lepa--su18 lAbha gaNuM tuhmani hasaI vivahArI vaDacitta, * * sAta SetroM vAvarI jI saphala kare saMI vitta-su19 (rAga dhanyAsI.) ghaNuM ghaNuM likhiI karyuM tuDhe sahajaI saghaLuM jANe re, khaMbhanayaranA saMghanI e vInatI kare pramANa re-20 jaya jesiMga paTodharU zrI vijayadevasUri rAyare, suranara rANa rAjIA jasa premaI praNamaI pAya re--jaya0 21 INi kali tuhma same ke nahi te te jaga sahu jANuIM re, karmaI naDIA bApaDA paNi matiA nijamata tANuIra-jaya22 nisadina sUtAM jAgatAM ahma caraNa tuhmArA trANa re, khiNa khiNa aA guNa gAI tuA nAmaI ketu kalyANa re-jaya0 23 valatA sukha saMyamataNuM pUja meka aA lekha, sevakarni saMbhAra jima hAI harSa vizeSa re--jaya0 24 saMvata sattara paMcottare e dhanaterasa suvizeSare, kIrtivijaya vAcaka zirSe likhi "vina" lekha re-jya. 25 (2) Avoja eka vinaMti patra zrI hIravijayasUrinA paTTadhara zrI vijayasenari mATe che. jemAM khaMbhAtanuM te samayanuM varNana kareluM che. parama paTedhara hIranAjI, vinataDI avadhAra, nayarI traMbAvatI IhAM, achaIjI amarApura anukAra. jesaMgajI A ANaMi deza-1 paga paga nayaranivesa jesiMgajI valabha tumha upadeza sugurujI, hAsaI lAbha asesa-je. 2 piDhAM maMdira mAliAMjI, UMcA poli pagAra, vaNija karaI vyApArajI, jihAM nahi cAra cakhAra-je. 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' sarvajitaprAsAda-sAsunuM daherAsara (kAvI) Ja mI mahAvIra prIati varkasa, dhanajI sTrITa muMbaInacremaivate Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -tatilakapAsAda-vaDanuM daherAsara ( kaDavI) = zrI mahAvIra prI. varkasa, dhanajI sTrITa, muMbaI 3, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 mahotsava. jina prAsAda sehAmaNAjI, uttama ati abhirAma, dharmazALA citakAriNajI, bhaviaNa jana vizrAma-je. 4 dhanada samA dhanavaMta vasaIjI, sasanehA bahu loka, ghari ghari nAri padaminIjI, mudI mudita sadA gataka-je. 5 jena vacane rAtaDAjI, zrAvaka samakti dhAra, dAnamAna guNe AgalAjI, sumiSa jihAM suvicAra-je. 6 racaNAyara rayaNe bhajI, gAja guhira gaMbhIra, vividha kriyANa utaraIjI pravahaNa vahaI jatIra-je. 7 vADi paNa rUliAMmaNajI pazi pagi nIramala nIra, drASahamaMDapa chAMhiAjI, madhura lavaI thIka kIra-je. 8 kadali nAgaravelanA maMDape sehaIji jahAM, caMdana caMpaka ketakIjI mAragi zIta chAMha-je. 9 dudhaI pAI paSAlasaMjI aracuM sevana phUla, caMdana chaTA devarAvasjI , padharAvuM paTakUla-je. 10 kamalA samaraI kAnDanaIjI, sItA samaraIjI rAma, damayaMtI nalarAyajI tima bhaviaNu tuhya nAma-je. 11 nA daI suranara mahiAjI, mAna sarevara haMsa, jesiMgajI jaga mahiAjI, jima pi harivaMsa-je. 12 mehaja saghalaI varasaNujI, na joI ThAma ThAma, selaDI siMcAI sarabharaIjI, sAMcaI araka ArAma-je. 13 Aka dhaMturA kima gamaIjI, je AMbArasa lINa, kuNa kara ghAlaI kaI raDaIjI, caMdaNa dIThe jeNa-je. 14 je alaje malavAtA, te kima laI saMdeha, jala pI jaI supanAMtaraIjI, trisa na chipaI teNa-je. 15 tuhma guNa saMkhyA na pAmiIjI, muja muSi rasanA eka, kAgaLa masi nahi tetalIMcha, kima liSaI tuhma leSa-je. 16 bhavaka joI tuhma vATaDIjI, kIjaI para upagAra, jaya" jaI mayA karIjI, padhAre gaNadhAra -je. 17 1 aiti. sa. bhA. 1 pR. 12. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra. khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. pravezotsava- AcAryazrI padhAravAnA hoya te agAu khaMbhAta zaheranA moTA rastAone dhvajA patAkA, teraNa, vividha bhAvALA daravAjA vagerethI zaNagAravAmAM AvatA hatA. vartamAna yugamAM paNa dareka jaina dukAnadAra potAnI dukAnanA mAlanuM toraNa tathA suMdara Agamana ane satkAra sUcaka vAkyo potAnI dukAna AgaLa TaMkAvI AvanAra AcArya zrI pratye pitAne bhaktibhAva prakaTa kare che. saM. 19 nI sAlamAM mahAna AcArya zrI vijayavallabhasUrijI tathA zrI vijayanemisUrijI judA judA prasaMge padhAryA tyAre darekanA pravezotsava ghaNIja dhAmadhumathI karavAmAM AvyA hatA. hAthI sahita varaghoDA caDhAvavAmAM AvyA hatA. AvA dhArmika utsava karavAmAM jena prajA sAthe bhAga bhajave che. dIkSA mahotsava je mANasanuM saMsAra uparathI hadaya uThI jatuM tyAre te dIkSA levA tatpara thato. dIkSA letI vakhate potAnAM sagAM vahAlAM gAmanA adhikArI tathA pratiSThita vargane bolAvIne ghaNuM utsAha pUrvaka dIkSA mahotsava ujavAtuM hatuM. e eka prasaMga A nIce Apela vAMcavAthI khaMbhAtamAM thatA dIkSA mahotsavane citAra raju thaze. thaMbhatIratha vara ThAma, maMgala guNi abhirAma, - caturvidha saMgha sahAvaI, ucchavasyauM mana bhAvaI-73 nayara gAmAdika desi, kakatriI guNa si, - jAvaDacha kulacaMda, rAyamalla nAbhi subhada-74 dIkSA bhAva vizAla, maMDaI saguNa rasAla, saMgha sahu ya ANaMdaI, cAra jema caMdaI-75 dAnaI dhanada samANu, semasI nAmi pradhAna, savaMsi suvikhyAta, jasu ujajala avadAta-76 IdrANIsama lIla, IdrANI uttama sIla, jasanA vaMchaka bevaI, ucchava maMDaI samevaI-77 phalekAnAM maMDANa, dIsaI vividha vinAnuM, pIThI mardana hava, sAcavaI saghalI seva-78 1 e. rA. saM. pR. 31 'rasaratnarAsa." Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 - mahotsa. bhejana bhagati vizeSa, mevA tihAM aleSa, sUSaDI rUDI sohaI saMtoSI mana haI-79 sAli dAli dhRtala, suraMgA dIjaI tala, mAnani haraSa na mAI, nita nita maMgaLa gAI-80 sAra, udAra siMgAra, hiyaDaI vilasaI e hAra, rAtI jagA apAra, karAvaI semI nAra-81 . saMvata sela chavvIsaI, mAsa vaizAkha jagIsaI, zukala navami guNi rAjaI, mahurata uttama chAjaI-82 voDA- vela varaghoDe vIMjhaNe maMdira jAli bhAta, bhejana dALa ne cUDale, e sAte khaMbhAta.". bharata bAhubali rAsa-kavi rASabhadAsa. jemAM prativarSe paryuSaNa parvanA varaghoDA kADhavAmAM Ave che. zAMtisnAtra tathA khAsa pratiSThA" "dIkSA' jevA dhArmika prasaMge varaghoDA kADhavAmAM Ave che. A avasare sarva jainadhamIo utsAha bhaye bhAga le che. AthI varaghoDAnI zobhA ghaNuM sArI thAya che. lagna jevA prasaMge varaghoDe caDhAve che te karatAM dharma prasaMganA varaghoDA vadhAre utsAha bharyA, zobhAspada, vyavasthita ane jevA yogya caDhAvavAmAM Ave che. kavi RSabhadAse khaMbhAtanI vakhaNAtI vastuo gaNAvI che, temAM vaDAne gaNAvyo che te yathAsthita che. je samayamAM jevAM vAjItrA, sAdhane hoya te varaghoDe caDhe ane tevI zobhA thAya e dekhItuM che. vi. saMvata 1654 mAM zrI jayacaMdrae "rasara-rAsa" khaMbhAtamAM race che. A rAsamAM ApeluM khaMbhAtanA vaDAnuM varNana Adhunika jamAnAnA sajjanane jANavA gya che ema dhArI nIce pramANe ApuM chuM. emasI sAhanaI haraSa apAra, mana jANuI mujhalakhamIe sAra; pUrava puSyi che sugurU sAga, thaMbhanatIrathanI valI ga-83 vAjitra saMkhate ketI kahI jaI, bheri bhUgala naI saMkha giNI jaI; dadAmAM daDavaDI vinANa, vAjaI jaMgI Dhela nisANa-84 paDaha jhAlari paMcasabada ninAda, tAla rabApa mRdaMganA vAda; gAyana gAyaI adhikaI raMgi, dAna lahI karaI dAlida bhaMga-85 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. bhATa thATa chaMda virada suhAvaI, saMbhali lokanaI haraSi na mAI; mRganayaNI sasivayaNI sehaI kinarakaMThI janamana mohaI-86 gAyaI haraSaI maMgalacAri, teraNa heI ghara ghara bAri, IMdrANI mani haraSa apAra, dhana jIvyauM aha laSamI e sAra-87 sA bAlA navanava siMgAra, dasaI vastra naI veSa udAra; jANi ki devakumara guNirAjaI, navali turaMgami caDiA chAjaI-88 lakSaNa vajaNa guNaha bhaMDAra, rUpi udAra naI kula siMgAra; manamatha mehathara hara kaMpAvaI, nijabali tribhuvana ANadIpAvaI-89 mastaki pa anopama dIsaI, tejiI sUrija vizvAvasaI; tilaka nilADI kamaladala netra, aMjanareSA ati jhINuM pavitra-90 kAne kuMDala jhalahulahAra, caMdra sUrija paratapi avatAra kaMTha hiyaI varahAra udAra, vadana caMdra sevaI tArAhAra-91 bAjubaMdha bahiraSA navagraha, aMguli jaDita mudrAnaI saMgraha kaNaderau kaDi vesa udAra, varNana karata napAmauM pAra-92 ucchavaadhikA tiha karI, rAyamalla kumAra vicAra pitA pramukha payakamali, nami varaghoDaI asavAra" 93 arvAcIna samayamAM jyAre A dhArmika varaghaDe kADhavAmAM Ave che, tyAre prathama rAjyane ANelA ghoDA upara DaMke ane eka "nizAna" ghoDA upara ema be agrapade rAkhavAmAM Ave che. varaghoDAnuM te mahatvapUrNa sUcaka cihyuM che. jenA dUrathI AvatA ghoSathI rastA uparanA makAnevALI tvarAthI AgaLa Ave che. temaja jijJAsuo dhIrajathI jue che. DaMkAnizAna pachI dhvajAdaMDa rAkhavAmAM Ave che, jene kheMcanAra suMdara oDhAthI zaNagArelA baLado hoya che. rathanA jevAM tene cAra paiDAM rAkhavAmAM AvyAM che, tenI gati thavAthI vacamAM rahelo raMgapUrNa dhvajadaMDa goLa phare che, eTale te putaLIo te daMDa pheravatI hoya evo dekhAva thAya che, bAkInI khAlI jagAmAM cAra khurasIo sAmasAmI gaThavI che temAM jeNe besavAne adhikAra meLavyo hoya te bese che, AgalI bAju para peTIvAju ane tabelA mUkavAnI goThavaNa hoya che, jyAre ene eka sthaLe ubho rAkhavAmAM Ave che tyAre te zrI jinaprabhujInA guNonA gAyane gAya che. ratha cAlato hoya tyAre tenA piDAmAM mukelAM jhAMjharane avAja mIThe lAge che. khAsa dharmanA varaghoDA mATe banAvarAvela ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma pALatI jJAtio, praNAlikAo ane dhaMdhA. 155. khaMbhAtanA kArIgaroe bAMdhale e dhvajadaMDa jevA yogya che; tyArapachI zaNagArelI gheDAgADIo, ghoDA, meTare, nAnA bALakonI gADIo, valaMTiyanI kera ane vAjIMtro rAkhavAmAM Ave che. vAtrAnI sAthe gRha ane dhArmika puruSa hoya che. tyArapachI cAMdI ane senAnAM patarAMthI taiyAra karela ratha nIkaLe che ane pAchaLa sannArIe suMdara vastrAlaMkAra sajI maMgalagIta gAtI cAle che. 19-jaina dharma pALatI jJAtio, praNAlikAo ane dhaMdhA. - khaMbhAtamAM je je jJAtivALAoe pratimA padharAvyAM che, te pratimAnA lekho uparathI te te jJAtinuM nAma jaNAI Ave che. 1 zrI zrImALI jJAti A jJAtinI be zAkhAo mAlama paDe che. eka vRddhazAkhA ane bIjI laghuzAkhA. jena dharma pALatI badhI jJAtiomAM A jJAtine hisso ghaNAja mATe Ave che. eTale asalathI A jJAti ghaNuM meTI haze e nirvivAda che. temAM ghaNuM dhanike unna thayA che. pArekha, rAyA ane vajIyA A jJAtinA hatA. - 2 zrImALI keTalAka lekhamAM "zrImALI eTaleja zabda mUkyo che. kadAca te upara jaNAvelI jJAti ja hoya to kaMI asaMbhavita nathI. kAraNa ke atyAre zrImALI vaNika jJAtinI vastI vadhAre che. zrI zrImALI emAM "zrI" zubhasUcaka mUkyo hoya ema lAge che. zrImALImAM dazA zrImALI ane vIzA zrImALI evA be bheda che. temAM vIzA zrImALInI jJAti moTI che. khaMbhAtamAM mezrI vaNikAmAM zrImALI vaNikanI jJAti moTI che. te jJAtinAM keTalAMka kuTuMbanI peDhIo jena zrImALInA kuTuMbanI peDhIemAM maLe che. vaLI lagnAdi keTalAka rivAjomAM mezrI zrImALI tathA jaina zrImALImAM malatApaNuM Ave che. AthI prathama zrImALI vaNika jJAti ghaNI ja moTI hovI joIe e siddha thAya che; ane temAMthI pAchaLathI mezrI zrImALI judA paDayA hoya ema anumAna thAya che. 3 zrIzrIvaMza-A jJAtinAM ghara khaMbhAtamAM nathI. kadAca te uparanI jJAti agara tene bheda hovo joIe. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. 4 ozavAla-trevIsamAM tIrthaMkara pArzvanAtha prabhunI gaccha paraMparAmAM temanI pATe chaThThI zrI ratnasurijI thayA. temaNe upakeza paTTanamAM mahAvIra svAmInI pratimAnI pratiSThA karI temaNe eziyA nagarImAM rAjAne tathA kSatrIne pratibadhI teone ozavaMza sthApana karI "ozavALa" banAvyA. 1 A jJAtie karAvelAM bibe uparathI jaNAya che ke te zrImALI jJAtithI bIje naMbare Ave che. atyAre A jJAtinI vastI sArA pramANamAM kahevAya (jena dharma pALatI jJAtinA mukAbale.) - pa prAgvATa paravADa-A jJAtimAM vRddhazAkhA ane laghuzAkhA eTale vIzA poravADa ane dazA poravADa evA be bheda che. 6 moDha jJAti-A jJAtimAM vRddhazAkhA ane laghuzAkhA evA bheda che. A jJAtie khaMbhAtamAM bharAvelAM bibonI saMkhyA ochI che. khaMbhAtamAM A jJAti atyAre jaina dharma pALatI nathI. 7 gurjara jJAti-khaMbhAtamAM hAla gurjara vANIyA, gurjara sutAra vagere gurjara tarIke oLakhAtI jJAtio vase che. paraMtu hAla temAMnuM keI jena dharma pALatuM nathI. jene pratimAonA lekho uparathI ema jaNAya che ke "gurjara" jJAtinA loka jaina dharma pALatA. saM. 1387 thI saM. 16ra7 sudhInA lekha maLe che eTale lagabhaga sattaramAM saikAnI Akhare A jJAti jaina dharma pALatI nahi hoya. 8 DIsAvAla jJAti-khaMbhAtamAM mezrI vANIyAomAM DIsAvAla (dezavAla) jJAti gaNAya che. A jJAtinA lekha saM. 1331 thI saM. 1528 sudhImAM traNa maLe che je uparathI jaNAya che ke te jJAti saghaLI jaina dharma pALatI nahi hoya agara te jJAtinI sthiti pese Take sArI nahi hoya. saM. 1pa8 pachI teno eka paNa lekha maLato. nathI eTale tyAra pachI e dharma pALanArI te jJAti ghaTI gaI haze. upara jaNAvelI jJAti sivAya prAcIna lekhamAM nIcenI jJAtienA ullekha maLe che. huM baDa jJAti, pallIvAla jJAti, vAyaDa jJAti, saurASTika ane sauvaNika jJAti. A jJAtionuM khaMbhAtamAM hAla astitva nathI. eTale vartamAna kALamAM vIsA zrImAlI, dazA zrImAlI, 1 gucchamata prabaMdha pR. 7. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma pALatI jJAtio, praNAlikAo ane dhaMdhA. 157 vizA poravADa, dazA poravADa ane ozavALa ema pAMca jJAtio jena samAjamAM gaNAya che ane kaI kaI kaNabIo jena dharma pALe che. mukhya dhaMdhA: jena kema prAcIna kALathI vepAramAM niSNAta che. khuzakIne ane dariAI vepAra teo bahu sArI rIte kare che. vAhaNo baMdhAvavA ane vahANavaTIno dhaMdho kare te temane mana sahala hatuM. saM. 135ra nA eka zilAlekhamAM jaNAvyuM che ke pArzvanAthanI vidhipUrvaka haMmezA pUjA thatI rahe tene mATe nIce pramANe lAgo TharAvyo hatA. vastra, khAMDa, kuSTa, murU, mAMsI, TaMkaNa, cAmaDuM, raMga Adi cIjothI bharelA baLadaprati ardhA dramya, ema bajAramAM AvatA mAla upara kara nAkhavAmAM Avyo che. A karavaDe pArzvanAthanI pUjA vagere thAya tevuM ghaNuM jaina AgevAnoe saM. 13para mAM sAraMgadeva rAjA rAjya karato hato tenA vakhatamAM karavAmAM AvyuM che e ullekha che. A uparathI samajI zakAya che ke teo kApaDIyA, gAMdhI, karIyANuM vagerenA sapharI vepArI haze. vartamAna kALamAM paNa kApaDane dhaMdhe temane ja che. te sivAya cAMdI sonAne, ImAratI lAkaDAM, karIyANuM, gAMdhIAduM, manIyArAne tathA hAthI dAMtanA cuDA vaheravAne temane dhaMdho che. keI kaI karI kare che, kAraNa ke dina pratidina khaMbhAtamAM dhaMdhAnI maMdI thatI javAthI Arthika mujhavaNe atyaMta vadhI che; jethI nANuM rokI vepAra kheDavA karatAM "khIMTIe pitIuM" jevI nokarI svIkAravA sau lalacAya e dekhItuM che. khaMbhAtamAM dhaMdhAnI maMdIne lIdhe ghaNuM kuTuMbe keTalAMya varSothI muMbaI, amadAvAda vagere maTA zaheramAM vasavATa karyo che. temAM jenenI vastI muMbaImAM ThIka pramANamAM jaI vasI che. lagnagALAmAM teo Ave che. lagnavidhi -vartamAna samayamAM jene mAM je lagnavidhi pramANe lagna karAvavAmAM Ave che teja rIte traNa varSa upara lagna thatAM hatAM. hamaNAM vaLI kaI kaI lagnavidhinA maMtro jena graMthamAMthI zeAdhI kahADI banAvelI jaina lagnavidhi" nAmanI copaDI pramANe paraNAvavAno Agraha rAkhe che. AthI lagna rItamAM kazo phera thatuM nathI game te ma- lagnanA pracalita maMtrovaDe ke jena maMtrovaDe) vaDe lagna karAvavAmAM Ave paraMtu jyAM sudhI 1 juvo pariziSTamAM lekha 3 je. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. lagnanuM kharUM rahasya samajAvavAmAM na Ave ane varakanyA te tarapha durlakSa rAkhe che, te samaje teA jIvananA ghara jhagaDA ochA thavA saMbhava che. tyAreja daMpatIjIvana sukhI nIvaDe. nIce jaNAvelI lagnavidhi sarvatra pracalita che. te khabhAtanA jaina kavi RSabhadAse jaNAvelI che:-- mAtipatAta mAhe paraNAve, citta kuMvarataNe nava bhAve; aMge pIThI java ceALAve, bhAve AtamA karame lepAe.--1 nhAtAM zire bhAve sAya, saMsAranAM phaLa kaTu hoya; bhupa bharatA Atama bhAve, saMsAre jIva taNAve.ra vaLI cite bhUSaNa bhAra, gaLe sAMkaLa cite hAra; hAthe zrIphaLa letAM bhAve, jIva nArI kiMkara thAve..3 varagheADA caDhIe jAma, cite durgati vAhana nAma; bahu vAjiMtra bajAve, mana cite muja cetAve.-4 varagheADethI utAre, mana haiThI gati sabhAre; pukhe dhUMsarU vege ANI, saMsAra saranI e dhANI.--pa trAka dekhI kare vicAra, jIva vidhAze niradhAra; dekhI mUzaLa manamAM Ave, jIva saMsAramAMhe khaDAve.--ardha detAM jJAne joya, sahI pUrva punya muja dhAya; zrAvasapaTa java caMpAve, viveka koDIyAM muja bhajAve.--7 nAka sAhIne vege tANe, saMsAre taNAvuM jANe; kanyA chAMTe nava tALa, kahe jIva haze ema rALa.--8 kaMThe na dharI e varamALa, gaLe dAra dhare che bALa; pachI grahe te kanyA hAtha, te te durgati sATuM thAta.lAka tilaka kare te mATe, jAvuM durgati kerI vATe; gAMThe paDatAM sahI aMdhANA, dAhila chUTavuM che ahIM jANeA.--10 agni muja ANe vaza jyAre, nara citA hai sabhArI tyAre; pherA detA jeNI vAra, cite pharavuM sahI gati cAra.--11 cArI cAre mama jANu, e dekhADe caDuM khANuM; ema Atama bhAvanA bhAve, zubha dhyAne kevalI thAve.-12 ( bharatezvara rAsa ) 1 AnaMdakAvya mahodadhi-meA. 3 jI', pR. 70 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtanI najIkanAM jene sthAna. 159 | sarakhA A zatakamAM khaMbhAtanAja kavi zivadAse karelA varNana sAthe. te varNana A rahyuM - pahake rANI rUpAvatI, dhuLa, musaLa ne trAka pAse bIjI sAhelaDI, hete tANyuM nAka-389 heke traMbALu ati gAya, DhelataNuM tyAM dhusakA thAya; thAya napherInA cahecATa, jaza bele gAMdharva tyAM lATa.--390 paraNAve prIte gurUdeva, agara caMdana ukheva; haMsAvaLIne jue rAya, ADA aMtara paTa devAya.-391 hAthevALe meLe prANa, varakanyA be catura sujANa; varamALa AropI kaMThe paDI paToLe te graMtha-392 hana taNI saMkhyA nava thAya, madhuparka de che rAya, aMtarapaTa lIdhA jeTale, tava taLa chAMyA teTale-33 corI cokI teNe ThAma, varakanyA beThAM ArAma; gurUdeva te meTA rUSi, vRta hame agnI bhUkhI394 tala java heme RSi rAya, sarvadhunI tyAM veda bhaNAya; vaLIo nIzANe tyAM dhAya, bhuMgaLa na pherI deva rAya-35 pradakSiNA dIdhI atisAra varatI lIdhAM maMgaLacAra; vara kanyA besAryA jeDa, pityA naravAhananA keDa-396. vividha vicAre suMdarI, rItabhAta paripuraNa karI; gotra devyAnI pUjA thAya, naravAhana tyAM lAge pAya.--397 (haMsAcAramaMDI) - soooooooo 20-khaMbhAtanI najIkanAM jaina sthAne. zakarapura khaMbhAtanI pUrva dizAe Azare ardhA piNa mAIlane cheTe zakarapura nAme gAma AveluM che. te khaMbhAtanI ghaNI najIka hovAthI khaMbhAtanI sAthe ja gaNAya che. zakarapurane zakapura gaNuM tene IMdra rAjAnA 1 "sAhitya' mAsikamAM chuTaka chuTaka chupAI che juo sane 1920 ne sapTembarane aMka. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 khaMbhAtaneA prAcIna jaina itihAsa. nAma uparathI nAma paDela gaNe che; ane eka mata evA che ke akabara khAdazAhe te vasAvyuM hatuM. hAla tyAM pATIdAranI ane bIjI paracuTaNa vastI che, ne temanA mukhya dhaMdhA khetI che. gAmanA madhya bhAgamAM vizALa jagAmAM jaina madirA AvelAM che. pravezadvAramAM peThA pachI vacamAM vizALa cAka che. te cAkanI dakSiNa khAjI para zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha ane zrI sIma Mdhara svAmInAM e meTAM devAlayA AvelAM che. ane sImaMdhara svAmInA devAlayanI AjI para pUrvAbhi mukhe zrI vijayanemisUri sthApita eka gurU maMdira che, sattaramAM saikAmAM thaelA prasiddha purUSa zrImadya, kIkA tathA vAghAe zakarapuramAM herU tathA pASadhazALA karAvI hatI.1 te sivAya bIjo koI lekha nathI. zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha jinAlayamAM zrI jJAnavimalasUrinI vi. sa. 1784 nI sAlanI pAdukA che. ane bIjI kharjI zrI mahimA vimalasUrinI vi. sa'. 1848 nI pAdukA che. vaLI gurU madiramAM zrI gautama bhagavAnanI sAdhuvezanI mUrti tathA bIjA prasiddha pUrvAcAryAnI tevIja mUrtio hArabaMdha besADelI che. " zrI ciMtAmaNi pArzva nAmanA daherAmAM eka gupta lAMcarU che. dAkhala thatAM DAbA hAthe divAla paranA tAkAmAMthI aMdara utarAya che. temAM traNa vAMka che. chellI jagAmAM pavAsananI geAThavaNu che. racanA jotAM sheje kArIgaranI buddhi mATe mAna upaje che ane agama buddhi mATe mAna vAparanAra vaNikeAnAM buddhi cAturyanI pratiti thAya che. daherA sAmeja upAzraya temaja akeka khae AraDIvALI e sarAe che. bahAranA bhAgamAM cAtarapha grAmavAsI janeAnI vastI vistarelI che. chatAM aMdara zAntisArI che." kArataka sudara-bhAIbIjane divase kha MbhAtathI saghaLA jene A nidarAnAM bhAvathI darzana karavA jAya che. vaDavA A sthAna saMbaMdhI varNana zrImad rAjacaMdranA saMbaMdhI karelA varNanamAM lakhyuM che, tyAM vAMce. . HH 1 " zakkarapUra zrImalare kIkA vAdhA kare dahera pASadhazAlasyu. e. ' (hI. vi. rAsa. pru. 223) 33 2 jenA lekha "AcAya pAdukAo ' nA prakaraNamAM ApyA che. 3 " caityaparipAri " pR. 58. .. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtanI najIkanAM jene sthAne. 161 zaLaja. * . 1khaMbhAtathI traNa gAu upara rALa ja nAme gAma che. tyAM zrI goDI pArzvanAthanuM junuM devAlaya che. pAse utaravAnI seI che. kArataka vada 7 ne divasa bahu mahimAvAna gaNAya che jethI te divase khaMbhAtathI saMgha rALaja jAtrA karavA jAya che. tyAM pUjA bhaNAve che ne dhvajA caDhAve che. khaMbhAtathI tyAM vAhanamAM jaI zakAya che. A maMdiranI dekharekha jenazALA kamiTInI che." akabarapura, khaMbhAtanA IzAna khUNAmAM sTezana najIka akabarapura AveluM che. hAla tyAM thoDAM musalamAnanAM tathA zeDAM halakI varNanAM ghare che. tyAM keI jena devamaMdira nathI, tema anya dhamIonuM eka paNa maMdira nathI, paraMtu itihAsamAM tenA varNana vAMcatAM jaNAya che ke te sthAna ghaNuM moTuM ane dharmasthAnevALuM hovuM joIe akabarapura e akabara rAjAnA nAma uparathI paDayuM che. I. sa. 1573 mAM akabare gujarAta jItyuM; amadAvAdamAM potAnA nAmane khutabe paDhAvI pachI te khaMbhAta Avyo hato. khaMbhAtanA lokoe tene sAruM mAna ApyuM. teNe khaMbhAtamAM pahela vahele samudra je. tethI eka vahANamAM besI samudranI saphara karI majhA bhegavI. akabara cha divasa khaMbhAtamAM rahI vaDedare thaI dilhI gaye, pitAnA taraphathI ajhIjha kekalatAzane gujarAtane subedAra nIme. akabarapuramAM upAzraya tathA jaina derAsare hatAM. kavi kASabhadAse banAvelI ane potAnA hAthe lakhelI khaMbhAtanI caitya paripATI uparathI jaNAya che ke sattaramAM saikAmAM tyAM 1 vAsupUjayanuM jemAM sAta bibo hatAM. 2 zAntinAthanuM jemAM ekavIsa jinabiMba hatAM ane 3 AdizvaranuM jemAM vIsa pratimAo hatI. vaLI zrI vijayasenasUrinI prakRti bagaDI tyAre (vi. sa. 1671 ne jeTha vadi 10) nAra gAmathI akabarapura AvIne rahyA hatA. 1 "caityaparipATa pR. 59 2 "gu I. khaMbhAtanA itihAsa sahita" le. na. caM. bhaTTa pU. pa0 " ka "surizvara ane samrATa pu ra36 neMdha. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 khaMbhAtane prAcIna jene ItihAsa. "akabarapuramAM sela IkoteraI, padharAvyA madhyarAti upAsariI." - je. e. gU. kA. saM. pR. 162 zrI vijayasenasUrinA bIjA ziSya kamalavijayanA ziSya vidyAvijaye ane temanA ziSya guNavijaye saM. 164 mAM meDatAmAM zrI vijayasenasUrine nirvANa rAsa banAvyuM che temAM saM. 1672 nI sAla ApI che. vararsi sela bahutari, khaMbhanayara caumAsa karavA zrI akabarapuri, AvyA mahima nivAse re-44 je. e. gU. kA. saM. pR. 169 zrI vijayasenasUri akabarapuramAMja nirvANa pAmyA, ane te sthAne caMdu saMghavIe stupa karAvyo hato. jenuM varNana anyatra ApavAmAM AvyuM che. kaMsArI. - khaMbhAtanA sTezanathI IzAnakeNe ardhA mAIlane cheTe kaMsArI nAme gAma che. te khaMbhAtathI ghaNuMja najIka hovAthI khaMbhAta sAthe nikaTa saMbaMdhavALuM che. vartamAnakALamAM tyAM jaina maMdire nathI; tema jenenI vastI nathI. paraMtu ItihAsa graMthamAM tenI noMdha levAI che jethI te aitihAsika banyuM che. te - sattaramAM saikAmAM kaMsArImAM jenenAM derAsara tathA jenenI vastI hatI. kavi rASabhadAse banAvelI khaMbhAtanI cetyaparipATImAM tenuM varNana A pramANe karyuM che, bhIDibhaMjana jina pUjavAM kasArIpuramAMhI jaII, bAvIsa khUba tIhAM namI bhavika jIva nIlahaI thaII; bIjaI dehaI jaI namuM svAmI aSabhaMjiguMda, - satAvIsa vaeNba praNamatA suparaSamani ANaMda. 14dA " A uparathI jaNAya che ke te vakhate kaMsArIpuramAM be derAsare hatAM; eka bhIMDabhaMjana pArzvanAthanuM ane bIjuM RSabhadevanuM. bhIDabhaMjana pArzvanAthanA derAsaramAM bAvIsa jinabiMbe hatAM jyAre rASabhadevanA derAsaramAM sattAvIsa hatA. 1 "sUrIzvara ane samrATa' pR. 214 nedha. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtanI najIkanAM jaina sthAne. 163 saM. 1939 nI sAlamAM sudharmaga7nA AcArya zrI vinayadevasUri khaMbhAta AvyA tyAre kasArI puramAM traNa divasa rahyA hatA. te vakhate temaNe pArzvanAthanA darzana karyAnuM manajIRSie vinayadevasUrirAsamAM lakhyuM che. te lakhe che ke - gapati pAMgaryo parivAraI bahu paravaryA, guNabharyA kaMsArI AvIyA eka pAsajirNada e azvasenakuli caMda e, vaMda e bhAva dharInaI vaMdIyA e; vadyA pAsajisara bhAvaI triNa divasa bhI karI, havaI nayari AvaI metI badhAvaI zubha divasa manasyauM dharI. (e. rA. saM. bhA. 3 je pR. 31). AvI ja rIte vidhipakSIya gajasAgarasUrinA praziSya ane lalitasAgaranA ziSya matisAgare saM. 1701 nI sAlamAM khaMbhAtanI tIrthamALA banAvI che tenI aMdara paNa ciMtAmaNI pArzvanAthanuM, AdinAthanuM ane neminAthanuM ema traNa derAsare hovAnuM jaNAvyuM che. vartamAna kALamAM khaMbhAtanA khAravADAnA derAsaramAM kasArI pArzvanAthanI mUrti che-A mUrti kaMsArIpuramAMthI lAvavAmAM AvI hatI. saMbhava che ke Aja pArzvanAthanI mUrtine pahelAM bhIDabhaMjana pArzvanAtha kahetA hoya. kaMsArI gAmamAM vi. saM. 1570 mAM zrI vimalasarine janma thayo hato. temanA saMbaMdhamAM lakhe che ke- tasa parisarI sArI kAmi pura kasArI, jihAM pAsa jiNesara mUrati atihi sArI; vanavAvi sarevara kUva anaI ArAma, rtihAM vasaI maMtrIsara samadhara ati abhirAma. atyAre paNa kaMsArI pAse AMbAvADIuM che; pAse vAva che ane te jagyA ghaNuM ramaNIya che. kaDuAmatanA chaThThA sA ratnapAla kasArImAM janmyA hatA. A saghaLA uparathI jaNAya che ke kaMsArI madhyakALamAM sArI sthitimAM hovuM joIe. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. AMkhakhADa. kaMsArIthI pazcima diza.e ane kha MbhAtathI uttaramAM ardho mAilane cheTe AMbAkhADa nAmanI jagA che. tyAM mAtra khetarA che. kaMi vastIvALAM gharo ke derAsaro kazuM nathI; paraMtu zrI hiravijayasUrinA samayamAM tyAM (zaherabahAra) dikSA ApavAnuM sthAnaka rAkhela haze tethIja jaina kavioe te sthAnanI noMdha lIdhI che. atyAre tyAM " kAkAjetA " nAmanA eka bhAthIkSatrInuM sthAna che. ziALAmAM ( mAgazaramAM ) tyAM hiMdu leAkeA sArUM khAvAnu lai jaI ujANI karI AnaMda meLave che. tejA. 164 khaMbhAtathI e mAilane cheTe Avelu che. tyAM nAmadAra navAkha sAhebanA bagalA che tathA zikArI prANIo tathA bagIceA che. hAla tyAM jainamaMdirA nathI tema jaina dharma pALanArI kAma nathI. pArekha rAjIyAe tyAM derAsara ba MdhAvyAnI noMdha che. te sivAya tyAMnI khAsa hakIkata jANavA ceAgya kaMi nathI. 21-khaMbhAtanA vepAra ane calaNa. gujarAta deza phaLaphulathI hamezAM phaLadrupa che; ane vividha prakAranA pAkane utpanna karanAra che. tenI pazcima dizAe samudra hAvAthI gujarAtanAM vepAranAM khadarA ghaNAM che. ane te maMdarethI niAnA anya dezanI pahelI sadIthI lagabhaga navamI sadI sudhI gujarAtanu mukhya khaMdara bharUca hatuM. e baMdarethI misara ane arabastAnamAM bhAta, ghI, tela, rU, khAMDa, malamala ane dupaTTA caDhatA,1 IrAnI akhAtanA baMdare pittaLa, ziMgaDAM, sukhaDa ane akhanusanAM lAkaDAM caDhatAM bharUcamAM vaLI AphrikAthI sAnuM ane malabArane sihaladvIpathI taja ane marI paNa AvatAM hAya ema sabhave che. khaMbhAtanuM aMdara khilavAnA kAraNeA. dasamI sadImAM bhAta aMdara ghaNuM suMdara, sArI sagavaDavALu, vizALa ane zaherathI cheka najIka hatuM. kAraNa ke nadInuM vaheNa zaheranI 1 gujarAta sa saMgraha pR. 2 12. 2 eja graMtha. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtano vepAra ane calaNa. 165 pAse hovAthI tema akhAta paNa kharAbA vinAne ane uMDe hovAthI pANI niraMtara bhareluM rahetuM hatuM tema bharatI vakhate pANI bharAve vadhu thatuM hatuM. AthI nAnAM moTAM vahANene jA Ava karavAne, laMgaravAne tathA navA bAMdhavAne tathA junAM samarAvavAne ghaNA prakAranI sagavaDa hatI. jaLa mAge AvavA tathA mAla laI javA lAvavA joItAM sAdhana maLI zakatAM tema sthaLa mAge paNa dezanI aMdaranA bhAgamAM mAla pahoMcADavA tathA maMgAvavAne mATe paNa vaNajArU piTha tathA gADAM moTAM zahere vacce pharatAM rahetAM taiyAra maLI zakatAM jethI jaLa mArge ane jamIna mAge baMdarane mAla vahenArA puSkaLa sAdhana hatA. khaMbhAtanA vyApAra rejigAramAM ADe Ave agara aDacaNakAraka thAya evI rAjyasattA taraphathI kaMI kAyadA kAnuna ke dhArA na hatA. ulaTuM rAjya taraphathI sAruM rakSaNa hatuM. vyApArI mAla poThe ke vahANamAM jato Avate tene cAra luTArA ke cAMcIyA upadrava kare nahi te baMdebasta thatuM. agara kAMI harakta thAya te pUchaparacha thatI ane vaLatara maLatuM. tevA lekanuM jora vadhI paDe to te narama pADavAne agara temano samuLage nAza karavAne rAjya taraphathI te sthaLe temanA karatAM vizeSa baLe tajavIja karavAmAM AvatI. tema vyApArIonA pitAnA taraphathI paNa mAlanI sAthe vaLAvA tathA bhATa vagere rAkhavAne rivAja hatuM. te mAlanI salAmatI mATe ghaNuM upayegI thatA. vaLI sarvane vyApAra karavAnI chuTa hatI. paradezI ke paradhamI vyApArIone aTakAvavAmAM AvatA nahi. balake atrenI prajA temane vinAkAraNe satAve nahi tevuM rAjya taraphathI dhyAna kheMcavAmAM AvatuM. tethI paradezI musalamAna ane sedAgare vyApAra mATe khaMbhAtamAM AvI vasavA lAgyA. rAjya taraphathI nyAya ane rakSaNa maLavAthI vepAra rojagAranI dinapratidina vRddhi thavA lAgI. matalabake khaMbhAtanI vyApArI caDhatI thavAmAM rAjyasattAnI sArI madada hatI. muDI ne vepArI. - vyApAra calAvavAnuM mukhya sAdhana muDI temAM aneka prakAre vadhAre thavA lAgyA. mULathI ahIM vyApAra cAlato hato eTale ghaNA tAlevaMta mANasa vasatA hatA. te sivAya dasamI sadImAM pATaNanA rAjA mULarAja solaMkIe vidvAna brAhmaNone khaMbhAta ane tenI AsapAsanI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. jAgare dAnamAM ApyAthI te jAgIranI AvakathI dinapratidina te dhanADhya thatA gayA ane te dhana ahIMnA vyApArIone muDI tarIke upayogI nIvaDe e dekhItuM che. paradezathI dhanavAna musalamAna sedAgara AvIne vasyA jethI temanI muDI paNa khaMbhAtane vyApAra vadhAranAra muDImAM upayogI nIvaDI; temaja gujarAta ane hiMdanA bIjA bhAgamAMthI dhanAlyo atre AvIne vasavA lAgyA. AthI vepAranI muDI vadhavA lAgI. vaLI paradeza sAthe vyApAra kheDavAmAM kuzaLa tathA sAhasika evA paisAdAra pArasI leke khaMbhAtamAM AvI vasyA. Ama jude jude rastethI khaMbhAtamAM vyApArIonI ane muDInI bharatI thavAthI khaMbhAtane vyApAra khilavAne anukULatA thaI. e samaye mAlanI levaDa devaDa tathA nANAMnI Apa le mATe paNa sArI saraLatA thaI hatI. jaMgama muDI ghaNuM pharatI hovAthI ghaNe bhAge kaDa kiMmatathI mAla kharIdAte. e sivAya zarApha peDhIone lIdhe huMDI patrIthI paNa nANAne aveja apAta. cokakhA vara vahevAravALA vepArI sArI zAkhavALA dalAla ane pramANika ADatIAene lIdhe vizvAsu dhIradhAra ghaNuM thatI. mAla parakhAvavA tathA bhAvatAla mukarara karavAmAM paNa vizeSa bhAMjagaDa paDatI nahi. tethI vepAra rojagAranuM kAma dhamadhokAra cAlatuM. ane dararoja lAkha rUpIAnA mAlanI uthalapAthala khaMbhAtanA baMdare thatI. e rIte vepArajagAra mATenI saghaLI savaDe, upayogI sAdhane, agatyanA sAhitya, samayanI anukULatA, rAjyanuM rakSaNa, vyApAranuM kendrasthaLa, dhanavAna vepArIonuM Agamana, paradezI vepArIenI dhaMdhAnI hariphAI, vidyA tathA hunnaramAM thato vadhAro, kArIgaranA kAmamAM sudhAro thaI beTe raste thatI mahenatane bacAva ItyAdi aneka kAraNane lIdhe khaMbhAtane vepAra dunIAnA ghaNA dezo sAthe vadhyuM hatuM. kayA kayA mulaka sAthe vepAra cAlo. khaMbhAtane vepAra IrAna, AphrikA, jaMgabAra, sephAlA sumAtrA, jAvA, paga, cIna vagere darIA pAranA dezo sAthe cAlate tema bhAratakhaMDanA koMkaNu, malabAra, keramaMDala, ane baMgALanA kinArAnA baMdaremAM khaMbhAtanA vyApArIonAM vahANe pharatAM. tema dezanI aMdara Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane vepAra ane calaNa. 167 gujarAtanA bhAgamAM, madhya hiMda, uttarahiMda ane siMdhanAM moTAM zahera sAthe vaNajArAnI peThe vagere dvArA vepAra cAlate. cAvaDA, selikI ane vAghelA rAjAonA samayane vepAra (I. sa. 746 thI 1297) dasamI sadImAM khaMbhAtamAM nALiera, kerI, lIbuM, bhAta ane madha ghaNuM thatAM cAmaDAne paNa aneka prakArane ghATa banAvavAmAM Avato ane khaMbhAtanA joDA te vakhate ghaNuM paMkAtA hatA. khaMbhAtanA veparIo Araba ane IrAnanA hatA. ane teoe khaMbhAtamAM masIdo baMdhAvI hatI, ane hiMdu rAjAnA chatra taLe nirbhayapaNe rahetA hatA. arabI samudramAM A vakhate cAMcIAono bhAre trAsa hato. A cAMcIAo kaccha ane kAThivADanA hatA. ane jAte saMghAra, jata, mera ane kuka hatA. eo arabastAnathI hiMdustAna ane cIna AvavAne nikaLelAM vahANane lUTatA ane AphrikAnA sekeTrA sudhI darIe jatA. agiAramI sadImAM kaccha ane seminAthanA cAMcIAone darie trAsa chatAM khaMbhAtane vepAra ghaNe sateja hatuM ane gujarAtanuM moTuM vepAranuM mathaka gaNAtuM hatuM. AsapAsanA mulakamAMthI cUMTha tathA kapAsa, kacchathI guggaLa ane sugaMdhI padArtho, mALavAthI khAMDa ane uttara hiMdustAnathI bIjo 'mAla melatAna rahI ahIM Ave ane ahIMthI dezAvara caDhata. samudramAne khaMbhAtane vepAra pazcima IrAna, arabastAna, AphrikAnA saphAlA sAthe ane pUrvamAM malabAra, kemAMDala ane cIna sAthe hato.' bAramI sadImAM jAyAta mAlamAM mukhya ghauM, cokhA, gaLI ane tIra banAvavAnI lAkaDIo hatI. cAMcIne trAsa macyo na hate. aNahIlavADanA solaMkI rAjAoe khaMbhAtamAM eka killo bAMdhI tenuM kSaNa karyuM hatuM. A sadImAM ghoLakA paNa moTuM vepAranuM mathaka hatuM. - teramI sadImAM hiMdustAnanA be moTA baMdaromAM khaMbhAta eka hatuM. ahIMthI ghaNuM gaLI, rU ane bArIka vaNATanuM kApaDa dezAvara 1 mu sa. saM. pR. 2para. 2 eja graMtha. 3 eja graMtha. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 khabhAtanA prAcIna jaina itihAsa. caDhatuM, ahIM vaLI cAmaDAMnA vepAra paNa ghaNA hatA. AyAta mAlamAM sAnuM, rUpuM, tAMbu, ane surame hatAM. vaLI rAtA samudranI AsapAsanA selakathI ane IrAnI akhAtanAM baMdarethI gheADAe AvatA. khaMbhAtanA vepArIe paradezI musalamAna ane pArasIo hatA. khalAsIe kALI ne rajaputa hatA. khaMbhAtamAM cAMcIAnA trAsa na hatA. paNa arabbI samudramAM te tenu jora narama paDayuM nahAtu.1 khaMbhAtanA kharI rIte vyApAra aNulapuranI rAjya sattA zarU thai tyArathI khulyA hatA. te sattA jema vRddhi pAmatI gai tenI sAthe khaMbhAtanA vyApAra paNa vadhatA gayA. aNuhIlavADanI rAja sattA khaMbhAtanA vepArane dhaNI anukuLa hatI. AThamI sadInA madhyakALathI te teramI sadInA aMta sudhI anukrame cAvaDA sAlakI ane vAghelA kuLanA rajaputa hiMdu rAjAone amala hatA. A hiMdu rAjya sattAnI zarUAtamAMja paradezI vepArIe khaMbhAtanA baMdare vaLyA hatA, paNa khaMbhAtamAM te sattAnA amala jAmatAM lagabhaga eka sadI jeTaleA vakhata vItI javAthI vepArIone keTalIka aDacaNa paDatI hatI tethI vepAra dhImA cAlyA; paraMtu tyAra bAda te sattA jera para AvI jethI paradezIonI sa MbhALa rAkhavAmAM AvI ane cAMcIAenA trAsa hatA tenA nAza karavAnI tajavIja jArI rahI. e sattA jyAM sudhI kAyama rahI te daramyAna khaMbhAtanA vepAra sArI jAheAjalAlImAM cAlyeA. i. sa. 1297 mAM dilhInA bAdazAha aThThAuddInanA bhAi alapakhAne gujarAta lIdhu ane khaMbhAta lUTayuM. AthI aNuhIlavADanI hiMdu sattAnA aMta AnyA. dilhInA khilajI tathA taghalakha bAdazAheAnA vakhatanA vepAra. ( 1297 thI 1403 ) teramI sadInI Akhare khaMbhAta lUMTAyuM tyArathI gujarAtamAM dilhInA bAdazAha taraphathI musalamAna sukhAo AvavA lAgyA hatA. A sukhAonA amalamAM dezamAM gera khadyamasta vadhIne lUTaphATa, julama ane trAsa raiyata upara thavA lAgyA ane rAjya taraphanA rakSaNane badale bhakSaNa thavA lAgyuM hiMduomAM vaTalavAnA pakaDAI gulAma thavAnA tathA bana lUTAi javAnA bhaya vadhyA ane potAnu raLela ke sa'pAdana karelu 1 eja graMtha pR. 253. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane vepAra ane calaNa. pitAnA ke pitAnA vArasonA upayogamAM ke upabhegamAM AvavAne bharese lekanA manamAMthI uDI gayuM hatuM. tethI udyoga, vepArane vidyAnI maMdI thaI ane hiMduo temAM AgaLa vadhatA aTakyA tethI temanuM dhana je vepAra dhaMdhAmAM rekAtuM hatuM temAM nyUnatA thavA mAMDI ane te tUTI javAnA bhaya tathA aMdezAne lIdhe jamInamAM daTAvA lAgyuM. joke caudamI sadImAM khaMbhAta vepAranA mathaka tarIke jANItuM rahyuM hatuM paNa tenI cAraso varSa agAu je vadhavAnI sthiti cAla hatI te A vakhatathI baMdha paDI ane vepAra sthAyI avasthAmAM AvI paDaye. ane have pachInA be varSamAM te kaI vakhata utAvaLI ane kaI vakhata maMdagati cAlavA lAgyo. caudamI sadImAM upara jaNAvyA pramANe vepAra rojagAra kAyama rahyo paNa amalano pheraphAra thavAthI zahera para Aphata AvI tathA pAcho cAMcIA, luTArA vagereno upadrava thayo. tethI vakhate vakhata vepAra rojagAramAM aDacaNa paDatI. makALe musalamAna saradAree hiMdu saradAro sAthe maLI gujarAtamAM moTuM baMDa karyuM ane dilhInA bAdazAha taraphathI AvelA saradArane paNa harAvyA tethI I. sa. 1347 mAM mahaMmada taghalagha bAdazAhe gujarAta AvI baMDakhorane harAvI khaMbhAta vagere zahera luTI lIdhAM. tethI ghaNAM nukasAna thayuM. paraMtu A samayanI eka aDacaNa dUra thaI. I. sa. 13rapa mAM umarALAnA gohela kharAjIe musalamAno pAsethI ghoghA laI khaMbhAtanA akhAtamAne parama beTa pitAnA tAbe karI tyAM rahI akhAtamAMthI jatAM AvatAM saghaLAM vahANono vero levAnuM zarU karyuM hatuM tethI je kaI vero na bhare tenA upara cAMcIAonI mAphaka julama karatA ane mAla lUMTI leto. e vAtanI bAdazAha mahaMmada taghalakhane khabara paDatAM teNe me kharA para caDhAI karI tene mArI nAkhyo. jethI vahANane je trAsa paDato hato te baMdha thaye. amadAvAdanA sulatAnanA samayane vepAra (1403 thI 1573). paMdaramI sadImAM khaMbhAtanA jAyAta mAlamAM lAkha, jaTAmAMsI, gaLI, AmaLAM, rezamI kApaDa ane kAgaLa mukhya hatAM. kAgaLane udyoga AkhA hiMdustAnamAM khaMbhAtamAMja hato evuM nakalekenTI lakhI gayela che. 1 gujarAta sarve saMgraha pR. 253. 2 gu. sa saM. pR. 253. 3 ) sa saM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. A sadIsamAM cAMcInuM jora vadhyuM hatuM. A sadImAM gujarAtanI gAdInuM mukhya zahera amadAvAda vasyuM hatuM. (1412) tethI khaMbhAtathI ghaNA vepArI tathA kArIgare tyAM jaI vasyA tethI khaMbhAtanI vastImAM kaMIka ghaTADo thayo hato. A sadInA madhya bhAge (I. sa. 1459-1511) thaelo sulatAna mahaMmada begaDe, samudramAM je leke vahANane lUTatA tene te zikSA karate. eka vakhata bAdazAhe mustaphAbAdathI amadAvAda AvatAM sAMbhaLyuM ke keTalAka malabArI leke gharAba jAtanA machavA laIne gujarAtanI AjubAjunA baMdare upara lUMTa calAve che. A uparathI sulatAna ghoghA baMdara tarapha sIdhA ane tyAM rahI hoziyAra puruSane sajja thaelI heDIomAM malabArI lekenI sAme melyA ane pote gheghethI khaMbhAta Avyo. (I. sa. 1475). A uparAMta 1480 mAM beTa athavA jagatamAM, 1482 mAM valasADamAM ane 144 mAM gujarAtanAM vahANu pakaDanAra dakakhaNanA eka saradAranI sAmA vahANanA kAphalA mekalyA hatA. 3 "ALamI sadImAM khaMbhAtanA mathALA AgaLane bhAga pUrAI javAthI phakta nAnAM vahANeja ane te paNa moTA juvALa vakhate khaMbhAta AgaLa AvI zaktAM. AthI karIne khaMbhAtathI je kAMI mAla bahAra deza caDhate athavA bahAra dezathI Avato te badho dIva, ghoghA, ane gaMdhAra baMdare aTakta, ane tyAMthI nAnI heDImAM bharI tene khaMbhAta laI javAmAM Avato. ATaluM chatAM paNa e sadImAM khaMbhAtane vepAra je pAchalI sadImAM hatuM teja rahaye. khuzakIne raste vepAranI AvajA amadAvAda rahI dilhI, lAhora ane AgrAmAM ane rAdhanapura rahI siMdhanA nagaraThaThThAmAM hatI. mAla gADAM ane UMTa upara laI javAmAM Avato ane rastAmAM rajapUta ane kaLI lUMTArAne trAsa ghaNo hato tethI gADAMo eka ekanI pAchaLa cAlatAM ane teonI sAthe bhATa raheto. bhATa trAguM karaze e dhAkathI mAla ghaNI vAra lUTAvavA pAmate nahi. e sadImAM AyAta mukhya mAla-nIce pramANe hatetAMbu, sIsuM, pAre, hIMgaLaka, ane phaTakaDIe eDana ane ceulathI; senuM makkA ane oramajha, AbIsInIyA ane AphrIkAthI, cAMdI rAtA samudra ane IrAnI akhAtanA pradezathI letuM malabArathI; 1 mIrAte sIkaMdarI pR 110. 2 gu. sa. .saM. 253. 3 eja pR. 253. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khabhAtane vepAra ane calaNa. 171 kalAi siyAmathI, mIThu ane gaMdhaka IrAnI akhAtanAM baMdarAthI; hIrA dakakhaNumAMthI; mANeka pegu ane siMhaladvIpathI; pokharAja ane lasaNIA siMhaladvIpathI; bhurAM jhavera, lIlama irAnathI; ceAkhA, elacI, sepArI, nALiera malabArathI; ghauM, java mALavethI; pAna pahelAM amasthAnathI ane malabArathI ane pachI vasaithI; aINu, majI, ane sUMTha arabastAnathI; kIsamIsa, khajura, kasturI ane rUAba irAnathI, gugaLa vagere sugaMdhI siMdhathI, gaLI, tejAnA, lAheArathI, rezama, haraDAM, behaDAM ane tejAne kAbulathI, lavIMga mAllukAthI, jAyaphaLa, jAvaMtrI, pezu ane mAMkAthI, sukhaDa tImeArathI, kapura berIe ane sumAtrAthI, garamALA malakhArathI, taja siMhaladvIpa ane jAvAthI, marI aMgALA, malabAra, siMhaladvIpa, sumAtrA ane jAvAthI, gheADA irAna, arabastAna, ane kAkhulathI, hAthI siMhaladvIpa ane malabArathI, paravALAM rAtA samudranA pradezamAMthI, mAtI irAnI akhAtanAM baMdarAthI tathA siMhaladvIpathI, hAthI dAMta AphrikAthI, kAcabAnI pIThanAM hADakAM ane kAMThI mAladvIpathI, makhamala, kInakhAba ane UnanAM kapaDA rAtA samudranA pradezamAMthI; ANI malamala agALA ane kAkaNathI ane milArI kAca cIna ane mAraTANAnathI. jAyAta mAla--bhAta, siMdha, kAMkaNu, malakhAra, AphrikA ane arabastAnamAM; AAjarI malabAra ane AphrikAmAM; ghauM ( AsapAsanA mulakamAM thatA ane mALavA tathA ajamerathI AvelA ) malabAra, arabastAna ane AphrikAmAM; kaThoLa, tala, malakhAramAM; rU malabAra ane arabastAnamAM; suMTha ane marI irAnamAM; ajhINu irAna, malakhAra, pegu ane malAkAmAM, gaLI ( sArI lAheAra ane AgrAthI ANelI ane AkInI sarakheja ane niDaAdamAM thatI) IrAnI akhAta ane rAtA samudranA pradezamAM, ane akIkanAM ghareNAM malakhAra, arabastAna, rAtA samudranA pradezamAM ane AphrikAnA pUrva bhAgamAM A sivAya sutara rezamI ane sutarAu kApaDa, kAmaLI, zetaraMjI, peTI, palaMga, sUMTha, haraDAM, behaDAM, caragakhAra, khAMDa, hIMga, pAghaDI, kharAdI kAma ne hAthI dAMtanAM ramakaDAM khaMbhAtathI madhe deza jatAM. A badhAmAM sutarAu kApaDa khaMbhAtathI eTaluM badhuM teA caDhatuM ke te vakhate khabhAtane AkhI dunIAnu' vajra kahetA hatA. A vakhate kha MbhAtanA vepArIomAMnA keTalAka hiMdu ane keTalAeka musalamAna hatA. hiMdu vepArIonI AData ghaNA mulakamAM hatI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. ane keTalAeka dAbela, ke cIna ane kAlIkaTamAM eka jaze ane AcAra vicAra pALIne rahetA. musalamAna vepArImAMnA keTalAeka khaMbhAtamAM vatana karIne rahelA ane keTalAkaeka vepArane arthe AvatA. keTalAka phIraMgI vepArI paNa hatA. yuropiyana vepArIne mAla vecavo yA kharIda hAya te tene dalAla zodha paData. dalAla nakkI karyo eTale te tenA hAthamAM pote ANelA mAlanI TIpa ApI daI dalAle taiyAra rAkhelA gharamAM jato. dalAla ane tenA mANaso vahANe uparathI mAla utAratA. kasTamathI jakAta ApatA; ane vepArI jyAM utaryo hoya tyAM mAla lAvatA. dalAla bajAra bhAva tene kahete ane vepArInuM dhyAna pahoMce ke tarata athavA sabura karI mAla dalAla hastaka vecAto. mAla kharIda karavo hoya tyAre paNa dalAlanuM kAma paDatuM. A dalAle vANIyA hatA. ane teonI zAkha sArI hatI." sattaramI sadImAM khaMbhAtanA akhAtanA mathALA AgaLane bhAga pUrAI javAthI, uttara gujarAtamAM ghaNuM avyavasthA hevAthI; sane 1670 mAM maskatanA Araboe dIva baMdara pAyamAla karavAthI yuropanA vepArIonI kaMpanI AvavAthI; ane makake jAAva karavAnuM mathaka surata AkhA gujarAtanuM moTuM vepAranuM mathaka thaI paDayuM. aMgreja vepArIo prathama suratamAM sane 1608 mAM AvyA. ane phIraMgIoe teone ghaNA herAna karyA. te chatAM teone sane 1611 mAM surata, amadAvAda, khaMbhAta, ghoghA, ane mugalanA tAbAnA bIjA mulakamAM vepAra karavAno paravAne gujarAtanA subA taraphathI ane sane 1613 mAM dilhInA bAdazAha taraphathI maLyo. valaMdAoe paNa khaMbhAtamAM keThI ghAlI hatI. vaLI surata moTuM baMdara thavAthI khaMbhAtane vepAra AgalI sadInI sAthe sarakhAvatAM ghaNe kamI thayo hato. te paNa tyAne vepAra pUrvanA sumAtrA sAthe ane pazcimamAM irAnI akhAtanAM baMdare sAthe cAlu hatA. khaMbhAtathI sutarAu ane rezamI kApaDa bahAra mulaka caDatuM ane tejAne khajura vagere mAla khaMbhAta Avato." 1 aDhAramI sadImAM khaMbhAta suratathI utaratuM hatuM te paNa tyAMthI akIka, anAja, rU, taMbAku, gaLI hAthI dAMta, rezama, sutarAu kApaDa ane jarI kAma dezAvara jatuM. khaMbhAtanuM jarI kAma ghaNuM vakhaNAtuM. 1 gu sa. saM. pR. 255. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtano vepAra ane calaNa. 173 surata meTuM baMdara thavAthI khaMbhAtanA baMdara AgaLano bhAga purAI javAthI ane mAla upara levAnI jakAta ghaNI atre trAsadAyaka hovAthI amadAvAdane vepAra e sadInA pAchalA bhAgamAM ghaNo vadhI gayo." sattaramAM saikAmAM khaMbhAta para dilhInA bAdazAha akabara, jahAMgIra, zAhajahAM vagere megala zahenazAhone amala hato A samaye khaMbhAtamAM cAlatA nANA viSe te samayanA khaMbhAtanA jaina kavi jhASabhadAsanA kAvyomAM ghaNe sthaLe nirdoSa karelo jovAmAM Ave che. kavi SabhadAsa vi. saM. 1970 mAM racelA kumArapAla rAsamAM jaNAve che ke "kahu te diuM sonaIA sAra, kahe te ApuM huMna bhaMDAra, kaho te abhirAmIja asaMkhya, kaho te ApuM tyAhArI lakSa, A serI tarakaMTI jeha, ghoDA muhI kahaI jeha, kahe te ApuM rUpArAla, kaI rUpIA lio DaMDAla (?) (AnaMda kAvya mahodadhi mau. 8 muM). upara jaNAvelA sikkA paikI darekanuM TuMka varNana nIce pramANe che. huna ane ibrAhimI (abhimI) e nAmanA be senAnA calaNI sikkA hatA. hUna e zabda senAne mATe prAcIna kanaTakI zabda uparathI thaele che je sikkAne hiMduoe "varAha" ane phiraMgIoe "pegoDA" nAma ApyuM hatuM, tene musalamAna "hUna" kahetA "hUnanuM vajana 120 grena hatuM ane tenI kiMmata cAra rUpIA hatI. hUna karatAM IbrAhima be bhAge vadhAre bhAre hovAthI tenI kiMmata savA cAra rUpIA hatI. baMdarAnI vasulAta hUna ane IbrAhImI nAmanA sonAnA sikkAmAM AvatI. TaMkA-A sikkAnA saMbaMdhamAM kavi rASabhadAsa kahe che kemahiSI sama ke nahi dujhANuM, hemaTuMkA sama nahi nANuM. ( kumArapAlarAsa )* 1 gu. sa. saM. pR. 255. 2 gujarAtane arvAcIna itihAsa pU 228 TIpaNI. 3 upara pramANe pR. 249 TIpaNI. 4 A. kA. ma. me. 8 muM pR. 66. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa. TaMkAne sikko senAne hatuM ema kavi vabhadAsa kahe che tema te sikko tAMbAne hate. "jaina graMthamAM A sikkAnuM nAma ghaNuM Ave che. vinsTanTa eka smItha, InDIyana enTI kaverI hai. 48 julAI 1919 nA aMkanA mR. 13ra mAM jaNAve che ke "DhaMkA ane dAma ekaja che" mI. smIthanuM A kathana nAnA TaMkAone mATe lAgu paDe che. kAraNa ke "keTalega opha dhI iMDiyA keInsa Ina dhI brITIza myujhIma" pR. X thI Apela sikkAonA varNanamAM be prakAranA TekA batAvavAmAM AvyA che. nAnA ane meTA. meTA TaMkAnuM vajana 640 grena batAvavAmAM AvyuM che ane nAnA TaMkAnuM vajana 320 grena che. moTA TaMkAne Dabala dAma (badAma) barAbara banAvyA che. jyAre nAnA TaMkAne ekadama barAbara aeva smIthane mata nAnA TUMkA sAthe lAgu paDe che. mI. barDanI mIrAte ehamadInA pR. 118 mAM 100 TaMkAnI barAbara 40 dAma (1 rUpIo) batAvavAmAM Avela che. AthI paNa uparyukta vAtaneja Teke maLe che." yAhArI (lArI) A nAmane sikko khaMbhAtamAM vaparAto hate. kavie potAnA rAsAomAM ThAma ThAma tene batAvyuM che. - "lAkha lyAhArI teNe dIdhI, pArekhanA guNa gAya" hIravijayasUri rAsa pR. 155 "A sikko cekabA rUpAne banAveluM hatuM. tenI AkRti laMbagoLa hatI. ane kiMmata 1 zI. 6 pensa hatI. vaLI te paraziana sikko hate. A sikko akabaranA vakhatamAM cAlate. mahamUdI. mahimudI pAMtrIsa hajAra, kharI saphaLa karyo avatAra, (hIravijayasUri rAsa pR. para) A sikake cAMdIne hate. tenI kiMmata lagabhaga 1 zi. hatI. 25-26 paisAnI eka mahamudI thatI. kahevAya che ke kadAca A mahemudI gujarAtanA rAja mahemuda begaDA (I. sa. 1459 thI 1511) nA 1 sUrIzvara ane samrATa pR. 414 2 sUrIzvara ane samrATa pR 414. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane vepAra ane calaNa. 15 nAma uparathI nIkaLe che. menDello nAmane musAphara jaNAve che ke mahemudI e halakAmAM halakI meLavaNIvALI dhAtuothI suratamAM pADavAmAM AvI hatI. tenI kiMmata 12 pensa (1 zi.) hatI. ane te surata, vaDodarA, bharUca, khaMbhAta ane tenI AjubAjunA bhAgamAM ja cAlatI hatI. devaranIyarsa TrAvelsa Ina IMDIyA vai. 1 lAnA pR. 13 14 mAM eka mahaMmadInI kiMmata cokkasa rIte vIsa paisA batAvavAmAM AvI che. vaLI IMglIza phekaTarIjha Ina InyiA (I. sa. 1618 1621) nA 5. 269 mAM eka mahaM mudInI kimata 32 paisA jaNAvI che. AthI jaNAya che ke tenI kiMmata pharatI haze. bharUcI. bAvisase bharUcI joya, pahirAmaNuM nara Ape saya. (hIravijayasUri rAsa pR. 53) A nAmane eka sikako vaparAte jaNAya che. rUpIe. reka rUpiye liye hajAra, paDe kharacI joIe AhAra. (hIravijayasUri rAsa pR. 85) akabara bAdazAhanA samayamAM rUpIA cAlatA hatA. tenI AkRti geLa hatI. te cAMdIne banate. tenuM vajana 11 mAsA hatuM. AnI kimata lagabhaga 40 dAma hatI. vinsenTa e smItha pitAnA aMgrejI akabara" nA pR. 388-89 mAM kahe che ke "akabaranA rUpIAnI kiMmata atyAranA hisAbe 2 zi. 3 5. lagabhaga thAya iMglIza phekaTarIjha Ina iMDIyA (I. sa. 16pa1-1654) nA peja 380 mAM paNa teja kimata batAvavAmAM AvI che. A nANuM AkhA gujarAtamAM cAlatuM. ane tenA rU. 1) nA pa3 thI 54 paisA maLatA Tevaraniyara TrAvelsa ina iMDiyAnA bhAga 1 lAnA pR. 13 14 mAM jaNAve che ke A rUpIAnA 46, 49, 50 ane koI vakhata papa thI pa6 pisA maLatA. dAma.. A tAMbAno sikko hato. enuM vajana (5) pAMca TAMka hatuM. e rU. ekane 40 me bhAga hato. arthAta 1 rU. nA 40 dAma maLatA. 1 barDanI mIrAte ehamadI pR. 126-127 2 sUrIzvara ane samrATa pR. 414 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtanA prAcIna jaina tihAsa. jahAMgIre khaMbhAtamAM paDAvelA sikkA. jahAMgIra bAdazAha dAheAdanA jaMgalamAM zikAra karavA AvyA hatA. tyAMthI amadAvAda thai i. sa. 1617 nA DisembaramAM te khaMbhAta AvyA. tene sulatAna ahamadazAhanA banAvelA bhAgamAM bAra divasa rahI riAnI sahela karI. A vakhate bAdazAhe sAnAnI maheAra karatAM vIsagaNA vajananA sAnA ane rUpAnA TAMka pADavAnA hukama kayeA.1 pachI te i. sa. 1618 nA jAnyuArimAM amadAvAda gayA. 176 F Jain Educationa International samAsa. 1 gujarAtanA arvAcIna ItihAsa pR. 95 For Personal and Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTha. 177. pariziSTa A sAlavArI banAva. " vikrama saMvata banAva 1024-zrI pArzvanAthabiMba bharAvyuM ane zrI sAgaracaMdrasUrie pratiSThA karAvI. 1112-nAgaranAyAthe tenI strI tihuNadevIe zrI pArzvanAtha biMba karAvyuM ane zrI zAlibhadrasUrie pratiSThA karAvI. 1150-zrI hemacandrAcArye khaMbhAtamAM dIkSA lIdhI. 1160-sAMtiste zrI mahAvIra biMba karAvyuM tathA navAMgI vRttikAra abhayadeva sUrinA ziSya vardhamAnAcArye vistRta ane pAMca avasaramAM AdinAtha caritra saM. 1160 mAM khaMbhAtamAM racyuM (je. pI. 5. 81), je. sA. I. pR. 219. saM. 1160 mAM prakhyAta hemacaMdrasUrinA gurU devacaMdrasUrie khaMbhAtamAM zAMtinAtha caritra prAkRtamAM gadyapadyamaya racyuM. temAM apabhraMza bhASA paNa vAparI che. tenI tADapatranI prata pATaNa bhaMDAramAM che. (pI. 5. 73 tathA pI. 4-70). 1164-jIva samAsavRti (prA. saM.) harSapUrIya abhayadevasUrie lakhAvyuM. 1166-zrI hemacandrAcAryane mUripada maLyuM. 1168-vardhamAna putrI pApaIe zrI mahAvIra pratimA karAvI. 117ra-sAvadevanI patnI AmradevIe pratimA karAvIne zrI kuMdAcArye pra. karAvI. 1184-AtAsUtramUla (prA. saM.) TI. abhayadevasUri tADapatra para lakhAyuM. 1198-nemanAtha caritra (saM.) hemacaMdrAcArya (sacitra) tADapatra para lakhAyuM. 1205-kanDAnI bhAryAe caMdarave karAvyo. 1209-piMDaniryukti (prA.) bhadrabAhusvAmI tADapatra para lakhAI. 1212-nizeSasiddhAMta vicAra (prA. saM.) vimalasUriziSya caMdrakIrtigaNi lakhAyuM. pRthvIcaMdra caritra (rA.) 7500 leka zAMtiri racya saMvata 1161 lakhyA saMvata 1212. 1216-SIti prakaraNavRtti (saM.) 850 le. haribhadrasUri ra saMvata 11ra tADapatra para lakhAI. chA zrAvaka vrata pratipati (prA.) lakhAI 1617-nizIya sUtramUla tADapatra para lakhAyuM. , 1221-ra-cA kathA gadya (prA.) 3080 jo. nemicaMdrasUri lakhAyuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 khaMbhAtane prAcIna jaina tihAsa-pariziSTha. vikrama saMvata anAva 1224--siddhahemazabdAnuzAsana bRhadvRtti ( aSTamAdhyAya prA. saM.) hemacaMdrAcAryAM maha. caMDa. prasAdenayuta yazeAdhavalAthe likhitA. 1226--ma. saradeve pArzvanAtha pratimA karAvIne haribhadrasUrie pra. karAvI. 1228--padmAdevIe zrI munisuvratAdi pacatIrthI karAvI. zrI sAdhu suMdarasUrie upadeza karyo. 1232--ratanadevI zrAvikA vrata prattipatti prA. " 1232 varSe bhadraguptasUri pAzrvatrata gaNuM. ' 1234--nAthAnIbhAryAe zrI pArzvanAthabiMba karAvyuM. pra. zrI maheMdrasUrie karAvI. 1236uttarAdhyayana sUtra mUla (prA.) 2000 zrlAka tADapatra para lakhAyuM. 1238---upadezamAlA (dedhaTTI) (prA. saM.) ratnaprabhasUri lakhAyuM. 1244--opathikI ThaMDaka cUrNi yazedevasUri racita tADapatra para lakhAi. 1249-bhavabhAvanAvRtti ( prA. sa.) maladhArI hemacaMdrAcArya' tADapatra para lakhAI. 1251--yogazAstravRtti (saM.) hemacaMdrAcAya tADapatra para lakhAi. 1252--azvarAjanA pUtra bhAjarAjezrI mahAvIra devanI pratimA karAvI te zrI jinacaMdrasUrie pratiSThA karAvI. 12591 thArApadrIyagambe zrI jinadattasUrie pA. pratimAnI pra. karAvI. 2 thArApadrIyagacchanA zrI zAMtisUrisatAne zrI pA. nI pra. karAvI. 3 zrAvakatrata pratipratti ( prA.) " zivasUripArzva vrata grahaNa" " lakhAyuM. 1260 --yogazAstra prakAza saskRttika (sa.) 1261--1 su. dedA rAjAe zrI pArzvanAtha biMba karAvyuM 2 jayaMti praznottara sagrahasaTIka (prA. sa.) 6400 maiM mAnatuMga TI. malaya pratI. racAyA sa. 1260 ane lakhAyA saMvata1261. 1263-1 4. padmasiMhe zrI mahAvIra pratimA karAvI ane zrI vimalasUrie pra. karAvI. 2 catuvati jIna stuti (saM.) tADapatra para lakhAi. 3 SaDAvazyaka saMbaMdhI praznottara lakhAyu. 1264--siddhahemazabdAnuzAsana bRhat nRtyava cUrNikA-zrI jyAna ri ziSyA-maracaMdreNu AtmayAgyA avacUrNikA prathama pustaka likhi. 1265--tapeA ratnamAlikA ( prA.) sumatisiMhagaNi ziSya racita pustaka tADapatra para lakhAyuM. 1270. pAlArka zrI pArzvanAthabiMba karAvyuM zrI padyumnanasUrisatAne pra. karAvI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTha. 179 vikrama saMvata banAva 1275-haricaMdra zrI AdinAtha biba karAvyuM. ne brahaddagacchIya zrI haribhadra sUri ziSya zrI dhanezvarasUrie pratiSThA karAvI. 1278-sara prabhAvake vAdi yamadaMDa nAmanA digaMbarane khaMbhAtamAM cho. 1279-vastupAla khaMbhAtane mahAmAtya hato. 1280--triSaSTi zalAkA puruSa caritra 3 parva tADapatra para lakhAyuM. 1281-gAMdhI gesale biMba karAvyuM. 1283-1 kayA ratnameSa (saM.) devabhadrasUri racita tADapatra para lakhAyuM. 2 siddha hema zAsana sUtra pATha lakhAye. 1284-pAkSika satra-lakhAyuM. 1289-(1) ratnacUDa kathA gadya 2800 le. nemicaMdrasUri racita lakhAyuM. (2) vastupALe khaMbhAtamAM piSadhazALA karAvI. 1290-dharmAlyudaya mahAkAvya udaya prabhasarie racyuM. 1291-upadezamAlA vRtti (hopAdeyA) (prA. saM.) siddhaSi sacitra. 1292-vastupALanA nagArAnA jyAdityanA maMdirano uddhArane lekha che. temAM ratnAdevInI be pratimAonI sthApanA karI. 1293-siddhahemazabdAnuzAsana sUtra pATha tADapatra para lakhAyuM. 1294-(1) Avazyaka bahavRtti prathama khaMDa (prA. saM.) 9. haribhadrAcArya racita lakhAyuM. . (2) nizIthacaNinI prata tADapatra para lakhAI. 1295-sumatigaNie mUla jinadattasUrikRta gaNadhara sArdha zataka para brahadda vRtti prathama khaMbhAtamAM racavI zarU karI. 1296-pAkSikacaNivRtti (grA. saM.) lakhAyuM vastupALa maraNa pAme. 1297-sAtAdiSaDaMga skUla ane vAtAdi (prA. saM.) TI. abhayadevasUri racita lakhAyuM. 1298-siddhahema zabdAnuzAsana bahavRttiSaThAdhyAya (saM.) lakhAyuM. 1299-samarAditya caritra (prA.) 1000 le. haribhadrAcArya lakhAyuM. 1301-dhuvasAme zrI caturvizatipaTa karAvyo ne caMdragachanA nemicaMdra pra. karAvI. 1304-1 caturvizatipaddha karAvyo. pratiSThA puruSottamasUrie karAvI. 2 dazavaikAlikavRtti (prA. saM) 7000 le. tilakAcAryaracita lakhAI. 130-1 kAsAgaNa-khyAke zrI AdinAtha biMba karAvyuM. 2 jJAtAdharmakathAvRtti lakhAI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTha. vikrama saMvata banAva 1308-1 vyavahAravRtti tRtIya khaMDa (prA. saM) malayagirisari lakhAI. 2 uttarAdhyayanasUtravRtti (laghuTIkA) prA. saM. lakhAI. 1309-1 cAvAbhArthIe biMba karAvyuM. pra. zrI madanacaMdra karAvI. | 2 pAllAke zrI pArzvanAtha biMba karAvyuM. 'ka vyavahArasUtra saTIka, dvItIyakhaMDa, TI malayagiri lakhAI. 4 pAkSikasUtravRtti (prA. sa.) yazedevasUri lakhAI. 1310-bAlhaNe zrI zAMtinAtha bibe karAvyuM. 1311-che. mahIpAlanI strIe zrI zAMtinAtha biMba karAvyuM 1312-kha. jinezvarasUri ziSya cannatilaka upAdhyAye 903maleka pramANa A abhayakumAra caritra divALIne divase vizaLadevanA rAjya khaMbhAtamAM racI purUM karyuM. 1313-dazavaikAlikavRtti, tilakAcArya racita tADapatra para lakhAI. 1714-1 bhAlAsuta AlhaNe zrI AdinAtha biMba karAvyuM. 2 mahaM. zrI vIrapAle zrI pArzvanAtha biMba karAvyuM. (pustaka lekhananI sadI) 1404-eka pratiSThA thaI. 1412-vinayaprabhe gautamarAsa ra. 1415-jinacaMdrasUri svarge gayA ane jinadayasUrine naMdI mahesUva thaze. 1421 thI 1440 -prativarSamAM ekAda pratiSThA thaI che. 1431--nizIthasUtramUrtitIrthanA avakezavaMzanA senIe tADapatra para lakhAvyuM 1445-caMdrapratimUlavRtti' . malayagiririskRta tADapatra para lakhAi. " 1447-pakarmagraMthaTIkA" lakhAI. 1449-harapati zAhe giranAranA neminAtha prAsAdane uddhAra karyo. 1451- karmaprakRtisaTika' TI. malayagiriri lakhAyuM. ' 145ra-zrI ratnasiMharine AcAryapada maLyuM. 145 zrI ratnazekharasurine khaMbhAtanA bAbIe bAlasarasvatinuM birUda ApyuM, 1458-kumArapAlapratibaMdha-hemakumAra caritomaprabhAcAryakRta tADapatrapara lakhAI 146 - uNAdisUtravRtti" lakhAyuM. 1462-zrI jayazekhare "prabaMdhaciMtAmaNI graMtha khaMbhAtamAM ra. 1466 thI 1482-pratiSThAo thaI tathA pustaka lakhAyAM. * - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTo. 181 vikrama saMvata banAva 1484-caritra suMdaragaNie khaMbhAtamAM "zIladUta' nAmanuM 131 zlekamAM suMdara - kAvya racyuM, ke jemAM svalibhadre kAmavAsanAne jItI lIdhI tenuM varNana | meghadUtanA dareka lekanuM cothuM caraNa te kAvyanA dareka cothA caraNamAM Ave e rItanI ghaTanApUrvaka samasyAmaya kAvya karyuM che. 1488-caMdraprajJapti TIkA" tADapatra para lakhAI. 1489-(1) Avazyaka paranI haribhakata TIkA (2) "sUryaprApti TIkA lakhAI. 1491-jinabhadrasUrinA keza mATe uttarAdhyayana TIkA. ' 149-jinabhadrasUrinA keza mATe sarvasiddhAMta "viSama padaparyAya lakhAyuM. - pratimA pratiSThA sadI. (lagabhaga 350 pratiSThAo A sadImAM thaI che) 1501-1 khaMbhAtanI dharma lakSmI sAdhvIne ratnasiMhasUrie mahattarapada ApyuM. 1503-1 rAjahaMse zrI AdinAtha caturvizatipaTTa karAvyuM, tenI prati. tapAzrI jayacaMdrasUrie karAvI. 1503-1 zrI jinabhadrasUrinA upadezathI saM. dhanarAje zrI bhagavatIsUtra lakhAvyuM. 2 zAMtiri, zrI jayacaMdrasUrie be, zrI ratnasiMhasUrie cAra pratiSThA karAvI. 1504-1 zrI kakasUri, zrI jayakesarIri, zrI jayacaMdrasUrie traNa biMbanI pratiSThA karAvI. 1505-1 jayacaMdrasUrie sumatinAthanI ane zrI jinabhadrasUrie zrI caMdra prabhunI pratiSThA karAvI. 1506-nava pratiSThA thaI 1 tapAgacchanAyaka jayacaMdrasUri ziSya zrI udayanaMdisUri, 2 guNasamudrasari, 3 zrI pUrNacaMdrasUri, 4 rAjatilakasari, 5 jayacaMdrasUri, 6 udayaprabhasUri, 7 ratnazekharasUri, 8 zrI jinadevasUri, 9 buddhi sAgarasUrie judA judA biMbonI pratiSThA karAvI che. 157-cha pratiSThA thaI. ratnazekharasUri, hemaratnasUri, sari, somacaMdrasUrie pratiSThA karAvI. 1500-bAra pratiSThA thaI.-ratnazekharasUri vI. mArata. 1509 - bhANarAje giranAra upara "vimaLanAthaprAsAda" karAvyo, ane tenA AgrahathI jJAnasAgarasUrie "zrI vimaLanAtha caritra' .... nava pratiSThA thaI. . ke . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTho. vikrama saMvata banAva 1510-dasa pratiSThA thaI. 1511-cAra pratiSThAo thaI. municaMdrasUri, ratnazekharasUri, guNasuMdarasUri, zrIsUri emaNe pra0 karAvI. 1512-agiAra pratiSThAo thaI-udayadevasUri, jayaprabhasUri ityAdi. 1513-ATha pratiSThAo thaI. 1514-sAdhuratnasUrie abhinaMdana bibanI pratiSThA karAvI. 1515-pAMca pratiSThA thaI. 1516-pAMca pratiSThA thaI. 1517-1 lakSmIsAgarasUrie ratnamaMDana ane semadevasUri sAthe meLa karyo. ( 2 agiAra pratiSThA thaI. 1518-pAMca pratiSThA thaI. 1519-cha pratiSThAo thaI. 15ra-1 bhAvasAgarasUrie dIkSA lIdhI. 2 agiAra pratiSThAo thaI. 1521-nava pratiSThAo thaI. 1532-pAMca pratiSThAo thaI. 1527-sAta pratiSThAo thaI. 1524-cha pratiSThAo thaI. 1525-bAra pratiSThAo thaI.. 1528-paMdara pratiSThAo thaI. 1544-najarie "vicArasI' graMtha racyo. 1548-nannasUrie gajasukumAra rAjarSi sajajhAya racI. 155ra-hemavimale saMdha sAthe jAtrA karI. 1553nannasUrie "paMcatIrtha stavana" racyuM. 1567--lAvaNyasamaye "surapriyakevalIrAsa'ro. 1569-kharataragacchanA jinacaMdranA kahevAthI tilakagaNIe prAkRta zabda samuccayanI racanA karI. 1570-zrI samavimalasUrina khaMbhAtamAM janma. 1580-zrI bhuvanakIrti pahelAe "kalAvati caritra" racyuM. 1584zrI guNanidhAnasUrine sUripada maLyuM. 1587-zrI dharmamUrtisUrine janma thayo. 1599-zrI dharmamUrtisUrine dIkSA apAI. ' 17. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina ItihAsa-pariziSTha. 183 banAva I , (1127) vikrama saMvata 1600-1 cAMpAneranA rahenAra rAjapAla ratanapAle zrI zAMtinAtha biMba karAvyuM ane zrI upAdhyAya vidyAsAgare pratiSThA karAvI. 2 lalitAdevI putrImanAI zrAvikAe zrI sumatinAtha-4. zrIguNanidhAsari 16 04-1 vajikaraNanI bhAryA hAMsalade zrI sumatinAtha-zrI vijayadAnasUri pra0 2 sA. devAo zrI zAMtinAtha ' ' 3 jerAjivaNa zrI dharamanAtha sUri 1607-1 zrI samaracaMdra mahAvIra stavane racyuM. 2 zrI vinayadevasUrie svaibhaNAdhIza stavana racyuM. biMba karAvyuM. pratiSThA karAvI. 1610-zrI zivAe zrI saMbhavanAtha zrI harSiratnasUri ma. 1611-sA. sidharAje zrI supArzvanAtha zrI nannasUri pra. (656) 1612-1 dhinAI zrI zItalanAtha zrI vijayadAnasUri (1107) 2 pAsAvacchA zrI pArzvanAtha , ' (1118) 3 tejapAllA zrI AdinAtha 4 pegaDa zrI pArzvanAtha (544) 5 AdakaraNa zrI ajitanAtha zrI e. sUri (598) 6 ratnAde 1 zrI zAMtinAtha zrI tannasUri (696) 7 budhI zrI dharmanAtha zrI vijayadAnasuri (714) 1613-kanhAjIbhA zrImunisuvratanAtha zrI dharmavimalagaNi(738) 1615-zrI semavimalasUrie dhambikarAsa racyo. 1616-ratanapA zrI pArzvanAtha pra. zrI vijayadAnasUri (783) 1617-1 jayavaMta : zrI padmaprabha pra. zrI hIravijayasUri (679) 2 jayavaMte zrI anaMtanAtha pra. zrI vijayadAnasUri - 3 sIdhI zrI zItalanAtha , 1620-saM. devAe zrI dharmanAtha biba bharALyuM. 1622-A varSamAM cha pratiSThA thaI. temAM traNanI pratiSThA zrI hIravijaya sUrie, ekanI zrI somAlavimalasUrie karAvI hatI. 1626-1 zrI samaracaMdra nirvANa pAmyA. 2 zrI rAyacaMdra dIkSA lIdhI. - 3 zrI vijayasenane paMDita pada maLyuM. 4 zrIhIravijayasUrinA hAthe 3 pra thaI 1627-1 zrI hIravijayasUrinA hAthe be pra. thaI. * 1630-1 zrI hIravijayasUrinA hAthe eka pra. thaI. . . ' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTha. vikrama saMvata banAva 1631-1 zrI hIravijayasUrinA hAthe ekI sAthe 11 jaNe dIkSA lIdhI. - 2 zrI hIravijayasUrinA hAthe eka pra. thaI. 1632-1 khaMbhAtanA saghaLA saMghe zrI paMcAsarA pArzvanAtha biMba karAvyuM ane zrI hIra. tathA zrI vijaya. pra. karI. 2 moDha jJA.nA Thakara jAgAe zrI zAMtinAtha mULanAyaka caturvizati pada karAvyuM ane zrI hIravi. pra. karAvI. 3 moDha jJAtinA ka. kIkAnA putra Tha. nAIoe zrI dharmanAthabiMba karAvyuM tenI pra. zrI hIravijayasUrie karI. : 4 prAgvATa devarAjanA putra tejapAla zrI pArzvanAthabiMba karAvyuM ane - zrI hIravi prati. karI. 1674-1 vIrapAla ane udayakaraNe zrI supArzvanAtha biMba karAvyuM tenI pratiSThA zrI samasaubhAgyasUrie karAvI. 1637-1 sA. haMsarAje zrI zItalanAtha biMba karAvyuM ane pratiSThA zrI hIravijayasUrie karAvI. 1638-1 sA. udayakaraNe zrI caMdraprabhunI pratimA karAvI ane zrI hIravi. pra. karI. 2 zA. udayakaraNe Abu citaDane saMdha kADhayo.. - 3 zrI ratnasuMdare zuka bahetarI racI. . 4 zrI kanakasome 'AzADha bhUti sajajhAya" racI. 1639-1 sudharmagachanA AcArya zrI vijayadevasUri khaMbhAta AvyA. 2 mahase zrI pArzvanAtha biMba karAvyuM ne tenI pra. zrI udayasiMha sUrie karI. 164razrI vacharAje samyakatvakaumudI rAsa racyo tathA zAtinAtha caritra racyuM. 1643-1 zrI vijayasenasUrie be pratiSThA karAvI. 2 zrI sakalacaMdra upAdhyAye "vAsupUjaya puNya prakAza rAsa' ra. 1644-A sAlamAM lagabhaga sAteka pratiSThAo thaI che. - 1 bajAranA zrI ciMtAmaNI pArzvanAthanuM maMdira gadhAra nivAsI pa. rAjI ane vajIAe karAvyuM ane zrI vijayasenasUrie pra. karAvI. . 2 pa. rAjIA ane vajIAe zrI sumatinAtha biMba karAvyuM ane - pra. zrI vijayasenasUrie karI. 3 5. vajIyAnI bhAryA valade, tene suta meghajI temaNe zrI zAMtinAtha biMba karAvyuM pra. vijayase karAvI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kripa saMvata khaMbhAtanA prAcIna jaina itihAsa-pariziSThe. 1646--1 seAnI tejapAle supArzvanAthanuM maMdira karAvyuM. 2 zrI hIravijayasUrie ceAmAsuM karyuM. 1653 banAva 4 uparanA mANaseAe zrI vAsupujyabiMba karAvyuM. pra. vi. karAvI. 5 siddhavajIe zrI pArzvanAbeiMba karAvyu, pra0 vijaya, karAvI. 6 tAhIAe zrI vAsupUjyabiMba karAvyuM. pra vijaya, karAvI. 7 hemajIe zrI ajItanAthabiMba karAvyuM, pra. vijaya. karAvI. uparanI sAta pratiSThA je zu 12 ne sAmavAre zrI vijayasenasUrie karAvI che. 3 dhanavijaya, jayavijaya, rAmavijaya, bhAvijaya, kArtivijaya ane labdhivijayane panyAsa padavIe ApavAmAM AvI. 1649-1 samrATa akabare zrI jinadattasUrinA kahevAthI te kacadra matrInI vinatithI khaMbhAtanA samudramAM eka varSI sudhI hiMsA na thAya tevu pharamAna kADhayu hatuM. 2 khaMbhAtanA kuMvarajIe kAvImAM AdizvaranuM maMdira karAvyuM tenI pra. zrI vijayasenasUrie karI. 1650-1 seAnI tejapALe zatru MjayanI (sadha kADhI) yAtrA karI ane rovuMjaya upara 'na divana' nAme te baMdhAvelA daherAnI zrI hIravijayasUrinA hAthe pratiSThA karAvI. 2 sadhavI udayakaraNe dhALakAmAM saMdha rAkhyA hatA. 16para-1 saMdhavI udayakaraNe siddhAcalajI upara zrI hIravijayasUrinAM pagalAMnI sthApanA karI. te vijayasenasUrie pra. karI. 185 --1 zrI dhasAgara upAdhyAya kALadharma pAmyA. 2 zrI kuzaLalAbhe "zrI staMbhana pArzvanAtha stavana '' _. 3 zrI hIravijayasUrinI mUrti kAThIAvADanA mahuvA gAmamAM khabhAtanA paumAne tenI strI pAMcIe karAvI. 4 arjune zrI vAsupUjaya biMba karAvyuM. te zrI vijayasenasUrie pratiSThA karAvI. 16541 zrI jayadra'rAsa ratna rAsa ' nmyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only R Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTha. vikrama saMvata banAva 2 gaMgAIe zrI sumatinAtha biba karAvyuM. pra. vijaya0 karAvI. valAIe zrI saMbhavanAtha biba karAvyuM. pra. vijaya0 karAvI. 1656-1 zrI lAbhavijaye rUSabha zataka graMtha che. 2 zrI vijayadevasUrine AcAryapada maLyuM. temAM zrImallazAhe rUA. 18000 hajAra kharca mahotsava karyo. 3 kAlAnI strIe zrI zAMtinAthabiMba karAvyuM. pra. vijaya0 karAvI. 1658-1 5. rAjIA vajIAe zrI staMbhana pArzvanAtha biMba karAvyuM. pra. zrI vijaya0 karAvI. 2 harabAIe zrI vimalanAtha biMba karAvyuM. pra. zrI vinayakIrti sUrie karAvI. 1659-1 samaya suMdare "sAMbapradyumna prabaMdha" ra. 2 tejapAle zrI AdinAtha biMba karAvyuM. (pASANa pratimA ) hAla mANekacokanA bhayarAmAM che. 1660-vIrAe zrI saMbhavanAthabiMba karAvyuM. 1661-1 moTo dukALa paDe. pArekha rAjIA ane vajIAe ghaNuM dravya kharacI lekene bacAvyA hatA. 2 sA. vijyakaNe zrI kuMthunAtha biMba karAvyuM pra. vijaya. karAvI. 3 sonI tejapAlanI bhAryA tejalade e zrI pArzvanAtha biMba karAvyuM, pra. zrI vijaya. e karAvI. 4 sA. rAmanAputra lahuAe zrI dharmanAthabiMba karAvyuM, pra. vi. karAvI. uparanI traNe pratikA ve. suda 7 sAme thaI. it 1662-1 zrI jayaratnagaNie "javara parAjaya" tathA "jJAnaratnAvalI" nAme graMtha saMskRtamAM racyA. 2 sA. puNyapAle zrI caMdraprabha biMba karAvyuM. pra. zrI vijaya. karAvI. 16 63-1 kezavamizrakRta 'tarkaparibhASA" kAgaLa upara lakhAI. 1665-1 zrI pAna nagaranA rahenAra zA. sAraMgajIe zrI zatruMje jayaM tAdi tIrvAvatAra paTTa karAvyuM. 1666--1 kavi aSabhadAse "vrata vicAra rAsa racyo. 16 67- A sAlamAM cha pratiSThAo thaI. 1 bhImasIe zrI kharataragacchanA dAdAsAhebanI caraNa pAdukA karAvI ane pra. zrI jinasiMharie karAvI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtano prAcIna jene ItihAsa-pariziSTha. 18 vikrama saMvata A banAva 2 zrI vimalasUri, zrI kulavadhanasUrie uparanI pra. karAvI che. 3 kavi RSabhadAse "neminAtha navarA" o. 1668-1 kavi RSabhadAse "sumitrarAjarSi rAsa' e. 2 , syulibhadra rAsa' e. 3 sA. saharAje zrI zItaLanAthabiMba karAvyuM, pra. devasUrie karAvI. 4 zrI vijayasenasUrie bI semaciMtAmaNipArzvanAtha parikaranI pra. karI 1660-1 zrI vimaLacaMdrane AcArya pada maLyuM. '' 1670-1 zrI jinasiMhasUrine AcArya pada maLyuM jahAMgIre samudramAM mAcha lIo na pakaDavAnuM pharamAvyuM. 2 kavi RSabhadAse 'kumArapALarAsa' che. ' 1671-zrI vijayasenasUri khaMbhAta padhAryA. 167ra-zrI vijayasena sarinirvANa pAmyA. 1673-zrI vijayatilakasUrine gacchanAyakapada maLyuM. 1676 -kavi RSabhadAse "jIvavicArarasa' tathA "navatattarAsa racyo. 1677-A varSamAM 12 pratiSThAo thaI che, temAM keTalAka jANutA gRhasthAe pASANa pratimAo karAvI che. 1 zrImalla zAhe zrI anaMtanAthanI pratimA karAvI. 2 dhanabAIe zrI pArzvanAthanI pASANanI pratimA karAvI. uparanI pratiSThA zrI vijayasenasurie karAvI che. 3 kavi RSabhadAse "ajAputrarAsa racyo che. 1678-kavi RSabhadAse "zrI rISabhadevano rAsa tathA "samakatasAra" rAsa ra. 1678-sA. karamacaMdra zrI kIrtiratnasurinI pAdukA padharAvI. 1681-1 kaDuAgacchanA so. ratane zrI pArzvanAthabiMba karAvyuM ane pratiSThA suzrAvaka tejapAle' karI. 2 dIpabaMdaranA rahenAra zAha zrI sahajapAlanA kuladIpaka zAha tejapAle - zrI jina pratimA karAvI. "zrI akabarapurapAzraye bhatrevanthamAnA." 1682-kavi RSabhadAse pUjAvidhirAsa zreNikarAsa" tathA "hitazikSAnerAsara Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 khaMbhAtanA prAcIna jaina itihAsa-pariziSTha. vikrama saMvata banAva 1683-1 gAMdhI kuMarajIe zrI munisuvratanuM biMba karAvyuM, ane zrI vijaya suMdarie pratiSThA karAvI.. 2 pAnane rahenAra vecchAe zrI vAsupUjyanuM biMba karAvyuM. pratiSThA zrI vijayANaMdasUrie karAvI. 3 kavi RSabhadAse puNyaprakAzarAsa "kaIvannArA vIrasenane rAsa racyo 1684-kavi SabhadAse haNIAmunino rAsa" tathA "zrI hIravijayasUrinA bArabelane rAsa' . 1685-1 sthAnasAgare "agaDadattarAsa' ra. 2 kavi RSabhadAse "hIravijayasUri rAsa" tathA "mallInAtha rAsa"rA. 1687-1 kavi kaSabhadAse-"abhayakumAra rAsa racyo. 1691-1 samayasuMdare "dazavaikAlikasutra" para "zabdArthavRtti" racI. 1694-1 zrI harSavizAlagaNinI pAdukA padharAvI. tenI pratiSThA jJAnarAja gaNie karAvI. 1696-1 bhAvaviye "dhyAna svarUpa pAI racI. 1701-1 matisAgare khaMbhAtanI tIrthamALA banAvI. 1703-1 bhuvanakIrti bIjAe gajasukumAla copAI' racI. 1706-1 5. rAjA ane vajIyAnA bhANeja zrI. nAriMgade zrI pArzvanAtha biMba karAvyuM. 2 zrI esakaraNe zrI AdinAtha biMba karAvyuM. pra. zrI vijayarAja sUrie karAvI. 1711-1 zrI vijayANaMdasUri nirvANa pAmyA. 1713-1 sA. khImasIe zrI vijayasiMharinI pAdukA karAvI. 2 saMghavI bAThIAnI strI viramadee zrI jinarAjasUrinI pAdukA karAvI. 1715-1 zrI amarasAgarasUrine AcArya pada maLyuM. 1721-1 zA. kahAnajIe zrI pArzvanAtha biMba karAvyuM. ne zrI vijayarAja sUrie pratiSThA karAvI. zrI vize vijaye "sAdhuvaMdaNa racI. 1722-1. bhAnucaMdra upAdhyAyanA ziSya hIracaMdra gaNinA ziSya ravicaMdra khaMbhAtamAM upAsaka dazAMgavRtti lakhI. ' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jene ItihAsa-pariziSTha. 189 vikrama saMvata banAva 1727-1 zrI lakSmIvijaye "zrIpAlamayaNuM suMdarI rAsa" e. 1728-1 zrI lakSmIsAgarasUrine janma. 1772-zrI yazovijaye mauna ekAdazInA kalyANakanuM stavana racyuM. 1737-1 zrI jJAnakIrtie "gurUrAsa" o. 1738-1 zrI yazovijaye "brahmagItA' lakhI. 1739-1 zrI yazavijaya upAdhyAye "jaMbusvAmI rAsa' nI samApti khaMbhAtamAM karI. 163-1 udayaratna " ziyaLanInavavADa" racI. . 1764-1 prAgvATa jJAtinA vya. megharAjanA putra bhulAe ekaja tithie (jeTha suda 5) zrI pArzvanAtha paMcatIthI zrI zAMtinAtha paMca tIthI zrI AdinAtha paMcatIrthI ane ajitanAtha paMcatIrthI, karAvI. e cArenI pratiSThA zrI jJAnavimalasUrie karAvI. e cAre pratimA ALIpADAnA zrI zAMtinAtha jInAlayamAM che. 1765-1 zA. cidakaraNanA putra jayakaraNe bhAvI jina zrI piDhAlanAtha biMba karAvyuM. pratiSThA zrI jJAnavimale karAvI. 1767-1 udayarane "dharma buddhi maMtrI ane pApabuddhi maMtrI rAsa tathA - "lIlAvatI rAsa' . 1769-1 udayaratna zatruMjaya tIrtha uddhAra rAsa ra. 1779-zrI devacaMke khaMbhAtamAM comAsuM karyuM. 194ra-zrI AtmArAmajI mahArAje prAcIna tADapatra paranAM pustaka vAMcyAM, ane "ajJAnatimirabhAskara' graMthanI racanA khaMbhAtamAM pUrNa karI. 1956-charALApADAnA moTA derAsarano pAye naMkhA (mahA suda 5) 1959-pAlItANune saMgha kADha, zeTha dIpacaMda kulacaMde. 1963-rALApADAnA moTA derAsaranI pratiSThA (jeTha suda 6) thaI. " 1974-zeTha popaTabhAI amaracaMda svargavAsI thayA. kAvIne saMgha kADho, zeTha kasturabhAI amaracaMde tathA zeTha manasukhabhAI ..: DAhyAbhAIe maLIne. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banAva 190 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTho. vikrama saMvata banAva 1976-charALApADAmAM khaMbhAtamAM kALadharma pAmanAra u0 vIravijayanI mUrti padharAvavAmAM AvI. 1978-guNavijayajIe "hemadhAtumAlAgraMtha' pUrNa karyo. 1984-zrI sthaMbhana pArzvanAthanA nUtana jinAlayanI pratiSThA thaI pha. zuda 3. 1985-pAlItANane saMgha kADha-zeTha tArAcaMda sakaLacaMde. 1986-bajAranA ciMtAmaNIderAsaramAM judA judA AcAryonI mUrti padharAvavAmAM AvI 1993-zrImad vijayavallabhasUrie mAMDavInI piLanA zrI AdinAtha jInAlayanI pratiSThA karAvI. zrImadda vijayanemisuri atre gaDhanI racanA mATe khAsa padhAryA hatA. 1994- zrImad vijayavallabhasUrie bhecarApADAnA zrI zAMtinAtha tADapatrIya jJAnabhaMDArane uddhAra karyo tathA mahAlakSmI mAtAnI piLamAM Avela zrI mahAvIra svAmInA dahere cokasI dIpacaMda DAhyAbhAInI vinaMtithI zrI sameta zikharajInA paTanI uddaghATana kriyA karI. 1995-zrImad vijaya nemisurijInA ziSya zrI vijaya amRtasUrie ALI paDAmAM zrI zAntinAtha tathA bhecarApADAmAM zrI caMdra prabhu (sphaTikabiMba) nI pratiSThA karI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTha. 11 pariziSTha 5 upayogamAM lIdhelAM pustakonI sUcI. nAma dayAzraya (bhA.)-zrI hemAcArya kItikaumudI (bhA.)-somezvara vasaMtavilAsa-bAlacaMdrasUri dharmAlyudaya-udayaprabhasUri vastupAla tejapAla prazasti- jayacaMdrasUri sukRtasaMkIrtana-arisiMha hamIramadamardana-jayasiMhasUri prabhAvaka caritra (bhA.)-prabhAcaMdrasUri prabaMdhaciMtAmaNi-merUtuMgAcArya tIrthaka95-jinaprabhasUri vicArazreNi-merUtuMgAcArya mahAmahaparAjaya - yazapAla caturvizati prabaMdharAjazekharasUri kumArapALa caritra-jayasiMhasUri kumArapALa caritra-caritrasuMdaragaNi kumArapALa prabaMdha-jinamaMDana upAdhyAya upadeza taraMgiNa-ratnamaMDanagaNi upadeza saptatikA-semadharmagaNi upadeza prAsAda-vijayalakSmI sUri sema saubhAgya kAvya-samagaNi jagadaguru kAvya-padyasAgaragaNi hIrasaubhAgya kAvya-siMhavimalagaNi vimalaprabaMdhavijayaprazasti--hemavijayagaNi hIravijyasUridAsa-kavi RSabhadAsa kumArapAla rAsa-kavi RSabhadAsa , nAbhinaMdanadvAra prabaMdha-zrI kakkari, zatruMjaya tirthoddhAra prabaMdha (bhA.)-jinavijaya AnaMda kAvya mahodadhi mauktika 1 thI 8 - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTha. nAma jaina gUrjara kavio bhA. 1-2-zrI. mehanalAla dalIcaMda desAI prAcIna gurjara kAvya saMgraha-gAyakavADa orIenTala sIlIjha jaina aitihAsika gurjara kAvya saMcaya-zrI jinavijayajI . surIzvara ane samrA-munizrI vidyAvijayajI jesalameranA bhaMDAranI sUcI- piTarsananA riporTa 1 ane 3- jaina zvetAMbara ke. heralDano khAsa aMka I. sa. 1915aitihAsika rAsa saMgraha bhA. 1-2-3-4-zrI vijayadharmasUri aitihAsika sajajhAya mAlA- prAcIna jaina lekha saMgraha-zrI jinavijaya jena lekha saMgraha bhA. 1-2-zrI pUraNacaMdanAhara jena dhAtu pratimA lekha saMgraha bhA. 1-2-zrI buddhisAgarasUri jena dhAtu pratimA lekha saMgraha bhA. 1-munividyAvijayajI prAcIna tIrthamAlA bhA. 1-cazevijaya graMthamAlA hemacandrAcArya-DaoN. bullaranA lekhanuM bhA-motIcaMda giradharalAla kA. kRta : jaina ItihAsa-jaina dharma vidyA prasAraka varga-pAlItANAgacchamata prabaMdha, saMdhapragati tathA jaina gItA-zrI buddhisAgarasUri jaina gotra saMgraha-paM. hIrAlAla haMsarAja lAlana gu. sAhitya pariSadanA hevAle ane nibaMdho graMtha 1 thI 8 rAsamALA (bhA.) bhAga 1-2gujarAtane prAcIna itihAsa-geviMdabhAI hAthIbhAI kRta gujarAtane arvAcIna ItihAsa- ,, kharataragaccha paTTAvalI (saM.)-zrI jinavijaya saMpAdita vijayadeva mahAo (saM.)- , , " ' ' zrI AtmArAma zatAbdi smAraka graMtha prAcIna bhArata varSa bhAga trIjo-DaoN. tribhuvanadAsa la. zAha ToDa rAja sthAna-sa. sA. va. kA. zrImad rAjacaMdra vibhAga 1-2-manasukhalAla ravajIbhAI mahetA jena sAhityano ItihAsa-mehanalAla dalIcaMda desAI mAsikanI phAilo. sAhitya saMzodhaka, purAtattva, jena yuga, buddhi prakAza. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtanA prAcIna jaina itihAsa-parizi pariziSTa ka zilAlekho (1.) citArI bajAranA zrI cintAmaNi pArzvanAtha jinAlaya prazastiH / / / 60 / / OM // zreyaH saMtatidhAmakAmitamanaH kAmadrumAMbhodharaH pArzvaH prItipayojinI dinapaNizcitAmaNiH pAtu vaH / jyotiHpaMktirivAbjinIpraNayinaM padmotkarollAsinaM saMpattirna jahAti yaccaraNayoH sevAM sRjantaM janaM // 1 // zrIsiddhArthana rezavaMzasarasIjanmAbjinIvallabhaH pAyAdvaH paramamabhAvabhavanaM zrIvarddhamAnaprabhuH / utpattisthitisaMhatiprakRtivAg yadgIrjagatpAvanI svarvApIva mahAtra tipraNayabhUrAsId rasollAsinI // 2 // 1993 AsIdvAsavRMda vaMditapadadvaMdvaH padAM saMpadoM tatpaTTAMbudhicaMdramA gaNadharaH zrImAna sudharmAbhidhaH / yasyaudAryayutA mahaSTasumanA adyApi vidyAvatI dhatte saMtatirunnatiM bhagavato vIramabhogauriva // 3 // 1 babhUvuH kramatastatra zrIjagaccaMdramUrayaH / yaistapAvirudaM lebhe vANasidhdhyarka 1285 vatsare // 4 // krameNAsmina gaNe hemavimalAH mUrayo'bhavan / tatpaTTe mUrayo - bhUvannAnandavimalAbhidhAH // 5 // sAdhvAcAravidhipathaH zithilataH samyaka zriyAM dhAma yairudhre stanasiddhisAyaka sudhArocimmite 1582 vatsare / jImUtairiva yairjagatpunaridaM tApaM haridbhirbhRzaM sazrIkaM vidadhe gavAM zucitamaiH stomai rasollAsibhiH || 6 | padmAzrayairalamalaMkriyate sma teSAM prINanmanAMsi jagatAM kamaloda Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 khaMbhAtanA prAcIna jaina itihAsa-pariziSThe. yena / paTTaH pravAha iva nirjara nirjhariNyA zuddhAtmabhirvijayadAnamunIzahaMsaiH // 7 // tatpaTTa pUrvaparvvatapayojinI prANavallabhamatimAH / zrIhIravijayamUriprabhavaH zrIdhAma zobhate // 8 // ye zrIphatepuraM prAptAH zrIakabvarazAhinA / AhUtA vatsare naMdAnazazibhR 1639 nmite // 9 // nijAzeSeSu dezeSu zAhinA tena ghoSitaH / pANmAsiko yaduktyoccairamAripaTahaH : paTuH / / 10 / / sa zrIzAhaH svakIyeSu maMDaleSvakhileSvapi / mRtasya jI jiAkhyaM ca karaM yadvacanairjau // 11 // dustyajaM tatkaraM hitvA tIrthaM zatruMjayAbhidhaM / janasAdya girA cakre kSmAzakreNAnA punaH // 12 // RSI [Sa] zrImeghajI mukhyA luMpAkA matamAtmanaH / hitvA yaccaradvaMdvaM bhejurmRgA ivAMbujaM // 13 // tatpabdhamiva ramyatamaM sRjataH stomairgavAM sakala saMtamasaM haraMtaH / kAmollasatkuvalayapraNayA jayaMti sphUrjatkalA vijaya senamunIMdra caMdrAH // yatpratApasya mAhAtmyaM varNyate kimataH paraM / asvAzcakrire yena jIvaMto'pi hi vAdinaH // 15 // suMdarAdaramAhUtaiH zrIakabbarabhUbhujA / drAg yairalaMkRtaM lAbhapuraM padmamivAlibhiH || 16 // zrI akabbarabhUpasya sabhAsImaMtinIhRdi / yatkIrtimaktikIbhUtA vAdivRMdajayAbdhijA // 17 // zrIhIravijayAddAnamUrINAM zAhinA purA / amArimukhyaM yaddattaM yatsyAttatsakalaM kRtaM / / 18 / / arhataM paramezvaratvakalitaM saMsthApya vizvottama sAkSAta zAhi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina ItihAsa-parizipTe. 15 akabarasya sadasi stomargavAmudyataiH / yaiH saMmIlitalocanA vidadhire pratyakSazUraiH zriyA vAdonmAdabhRto dvijAtipatayo bhadA nizATA iva / / - sairabhI saurabheyI ca saurabheyazca sairabhaH / na tavyA na ca grAdyA baMdinaH ke'pi karhicit // 20 // yeSAmeva vizeSoktivilAsaH zAhinAmunA / grISmataptabhuvevAbdapayaHpUraH pratizrutaH // 21 // yugmam // jilA vimAn puraH zAhe kailAsa iva mUrtimAn / yairudIcyAM yazaHstaMbhaH svo nicakhne sudhojjvalaH // 22 // itazva uccairucchalitAbhirUmitatibhirvArAMnidhebaMdhure zrIgaMdhArapure puraMdarapuramakhye zriyA suMdare / zrIzrImAlikule zazAMkavimale puNyAtmanAmagraNIrAsIdAlhaNasI parIkSakamaNinityAspadaM saMpadAM // 23 // . AsIddelhaNasIti tasya tanujo jajJe dhanastatsutastasyodAramanAH sanAmuhalasIsaMjJo'bhavannaMdanaH / tasyAbhUt samarAbhidhazca tanayastasyApi putro'rjunastasyAsIttanayo nayojitamatirmImAbhidhAnaH sudhiiH|24| lAlUrityajaniSTa tasya gRhiNI pajheva padmApateribhyo'bhUttanayo'nayozca jasiAsaMjJaH suparvapriyaH / paulomIsurarAjayoriva jayaH pitromanaH prItikRda viSNoH siMdhusuteva tasya jasamAdevIti bhAryA'bhavat / / 25 // __saddharma sRjatostayoH pratidinaM putrAvabhUtAnubhAvastyeko vajiAbhidhaH sadabhiyo'nyo rAjiAhvaH sudhIH / pitroH premaparAyaNau sumanasAM vRMdeSu vRMdArako zarvANIsmaravairiNoriva mahAsenaikadaMtAvimau // 26 // Adhasya vimalAdevI devoSa subhagAkRtiH / parasya kamalAdevI kamaleva manoharA // 27 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTha. ityabhUtAmubhe bhArye dvayodhivayostayoH / jyAyaso meghajItyAsIta sUnuH kAmo hareriva // 28 // yugmam // susnigdhau madhumanmathAviva mitho dasrAviva prollasadrUpau khyAtibhRtau dhanAdhipasatInAthAviva pratyahaM / anyedhuvahadibhyasabhyasubhagaM zrIstaMbhatIrtha puraM prAptau puNyaparaMparApraNayinau tau dvAvapi bhrAtarau / 29/ tatra to dharmakarmANi ku Nau svbhujaarjitaaN| zriyaM phalavatI kRtvA prasiddhi prApatuH parAM // 30 // kAbilladikpatirakabbarasArvabhaumaH svAmI punaH paratakAlanRpaH pyodheH| kAmaM tayorapi puraH prathitAvimau stastattadizorasadRzoranayoH prasiddhiH // 31 // - teSAM ca hIravijayavratisiMdhurANAM teSAM punarvijayasenamunIzvarANAM / vAgbhiKdhAkRtasudhAbhirimau sahodarau drAga dvAvapi pramuditau sukRte babhUvatuH // 32 // zrIpArzvanAthasya ca varddhamAnapabhoH pratiSThAM jagatAmabhiSTAM / ghanaidhanaiH kArayataH sma baMdha tau vArkhipAthodhikalAmite'nde 1644 // 33 // zrIvijayasenamUrinirmame nirmamezvaraH / imAM pratiSThAM zrIsaMghakairavAkarakaumudIM // 34 // ciMtAmaNerivAtyartha ciMtitArthavidhAyinaH / nAmAmya pArzvanAthasya zrIcintAmaNirityabhUt // 35 // ___ aMgulairekacatvAriMzatA ciMtAmaNeH prabhoH / saMmitA zobhate mUrtireSA zeSAhisevitA // 36 / / __ sadaiva vidhyApayituM pracaMDa-mayapradIpAniva sapta sAn / yo'vasthitaH sapta phaNAn dadhAno vibhAti ciMtAmaNipAzvanAthaH // 37 // lokeSu saptasvapi suprakAzaM kiM dIpadIpA yugapadvidhAtuM / rejuH phaNAH sapta yadIyamUrdhni maNitviSA dhvastatamaHsamUhAH // 38 / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTo. 197 sahodarAbhyAM sukRtAdarAbhyAmAbhyAmidaM dattabahugamodaM / vyadhAyi ciMtAmaNipAcacaityamapatyamurtIdharabhitsabhAyAH // 39 // nikAma kAmitaM kAmaM datte kalpalateva yat / caityaM kAmadanAmaitat muciraM zriyamaznutAM // 40 // uttaMbhA dvAdaza staMbhA bhAMti yatrAhato gRhe / prabhUpAstyai kimabhyeyuH staMbharUpabhRto'zavaH // 41 // yatra pradattadRkazaitye caitye dvArANi bhAMti SaT / SaNNAM prANabhRtAM rakSArthinAM mArgA ivAgateH // 42 // zobhaMte devakulikAH sapta caitye'tra zobhanAH / saptarSINAM prabhUpAstyai sadvimAnA iveyuSAM // 43 // dvau dvArapAlo yatroccaiH zobhete jinavezmani / saudharmezAnayoH pArthasevArtha kimitau patI // 44 // paMcaviMzatiruttuMgAbhAMti mNglmuurtyH| prabhupArthe sthitAH paMcavratAnAM bhAvanA iva // 45 / / bhRzaM bhUmigRhaM bhAti yatra caitye mahattaraM / kiM caityazrIdidRkSArthamitaM bhavanabhAsuraM // 46 / / yatra bhUmigRhe bhAti saupAnI paMcaviMzatiH / mArgAliriva duritakriyAtikrAMtihetave // 47 // saMmukho bhAti sopAnottAradvAri dvipAnanaH / aMtaH pravizatAM vighnavivasAya kimIyivAn / / 48 // yad bhAti dazahastoccaM caturasraM mahIgRhaM / dazadiksaMpadAM svairopavezAyeva maMDapaH // 49 // SaDviMzatirvibudhavRMdavitoNaharSA rAjaMti devakulikA iha bhUmidhAnni / AdhadvitIyadivanAtharavIMdudevyaH zrIvAgyutAH prabhunamaskRtaye kimetAH // 50 // dvArANi suprapaMcAni paMca bhAMjIha bhuugRhe| jighatsavA'ho hariNAn dharmasiMhamukhA iva // 51 // dvau dvAsthau dvAradezasthau rAjato bhUmidhAmani / mUrtimaMtau camareMdradharaNedrAviva sthitau // 52 // catvArazcamaradharA rAjate yatra bhUgRhe / prabhUpAdhaM samAyAtA dharmAstyAgAdayaH kimu // 53 / / bhAti bhUmigRhe mUlagarbhAgAre'tisuMdare / mUrtirAdiprabhoH saptatriMzadaMgulasaMmitA // 54 // zrIvIrasya trayastriMzadaMgulA mUrtiruttamA / zrIzAMtezva sAviMzatyaMbulA bhAti bhUgRhe // 55 // yatroddhatA dharAthAmni Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 khaMbhAtane prAcIna jaina ItihAsa-pariziSTha. zobhaMte daza datinaH / yugapajinasevAyai dizAmIzA ivAyayuH // 56 // yatra bhUmigRhe bhAMti spaSTamaSTa mRgArayaH / bhaktibhAjAmaSTakarmagajAn haMtumivotsukAH // 57 // zrIstaMbhatIrthapUrbhamibhAminIbhAlabhUSaNaM / caityaM ciMtAmaNervIkSya vismayaH kasya nAbhavata // 58 // etau nitAMtamatanuM tanutaH prakAzaM yAvat svayaM sumanasAM pathi puSpadaMtau / zrIstaMbhatIrthadharaNIramaNIlalAma tAvaciraM jayati caityamidaM manojJaM // 59 / / zrIlAbhavijayapaMDitatilakaiH samazodhi buddhidhndhuryaiH| likhitA ca kIrtivijayAbhidhena gurubAMdhavena mudA // 60 // vaNinIva guNAkIrNA sadalaMkRtivRttibhAg / eSA prazastirutkIrNA zrIdhareNa muzilpinA // 61 // zrIkamalavijayakovidazizunA vibudhena hemavijayena / racitA prazastireSA kanIva sadalaMkRti yati // 62 // iti parIkSakapradhAna pa0 vajiA pa0 rAjinAmasahodara niiipata zrIciMtAmaNipArzvajinapuMgavaprAsAdaprazastiH saMpUrNA / bhadraM bhUyAt // OM namaH / zrImadvikramanRpAtIta saMvata 1644 varSe pravarttamAna zAke 1509 gaMdhArIya pa. jasiA tadbhAyo jasamAde saMprati zrIstaMbhatIrthavAstavyatatputra pa0 vijiA pa0 rAjiAbhyAM vRddhabhrAtRbhAryA vimalAde laghubhrAtRbhAryA kamalAde vRddhabhrAtRputra meghanI tadbhAryA mayagaladepramukhanijaparivArayutAbhyAM zrIciMtAmaNipAzvanAthazrImahAvIrapratiSThA kAritA zrIciMtAmaNipAzvacaityaM ca kAritaM / kRtA ca pratiSThA sakalamaMDalAkhaMDalazAhizrIakabarasanmAnita zrIhoravijayasUrIzapaTTAlaMkArahArasadRzaiH zAha zrIakabaraparSadi prAptavarNavAdaiH shriivijysenmuuribhiH|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtano prAcIna jaina ItihAsa-pariziSTha. 199 zrI staMbhana pArzvanAtha jinAlayanI eka bhIMta upara A lekha che. ____oM ahaM / saMkta 1366 varSe pratApAkrAMtabhUtala zrIalAvadInasuratrANapratizarIrazrIalapakhAnavijayarAjye zrIstambhatIrthe zrIsudharmAsvAmisaMtAnanabhonabhomaNimuvihitacUDAmaNipabhuzrIjinezvaramUripaTTAlaMkAraprabhuzrIjinaprabodhamUriziSyacUDAmaNiyugapradhAnaprabhuzrIjinacandramUrisugurUpadezena ukezavaMzIya sAha jinadeva sAhasadevakulamaNDanasya zrIjesalamerau zrIpArzvanAthavidhicaityakAritazrIsammetazikharapAsAdasya sAhakesavasya putraratnena zrIstambhatIrthe nirmApitasakalasvapakSaparapakSacamatkArinAnAvidhamArgeNa lokadAridyamudrApahAriguNaratnAkarasya gurugurutarapurapravezakamahotsavena saMpAditazrIzajayojayaMtamahAtIrthayAtrAsamupArjitapuNyapAgbhAreNa zrIpattanasaMsthApitakoddaDikAlaMkArazrIzAntinAthavidhicaityAlayazrIzrAvakapoSadhazAlAkArApaNopacitapasamarayazasaMbhAreNa bhrAtR sAharAjudeva sAhaboliya sAhajehaDa sAhalagapati sAhaguNadharaputraratnaM sAhajayasiMha sAhajagadhara sAhalaSaNa sAharatnasiMhapramukhaparivArasAreNa zrIjinazAsanaprabhAvakeNa sakalasArmivatsalena sAha jesalamuzrAvakeNa koddaDikAsthApanapUrva zrIzrAvakapoSadhazAlAsahitaH sakalavidhilakSmIvilAsAlayaH zrIajitasvAmidevavidhicaityAlagaH kArita. AcandrArkayAvannandatAt // zubhamastu / zrIbhUyAt zramaNasaMghasya / zrIH / ciMtAmaNi pAzvanAthanA maMdiramAM zilAlekha. (2mA manAlA lAtu cha) (1) .... ....to jAtaM vighnavidhvaMsadaivataM // 1 // zaThadalaka .... maThena grAvasaMGghAtamuktaM prazamakulizavahaneH (2) .... .... .... .... .... .... .... Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 khaMbhAtane prAcIna jaina ItihAsa-pariziSTha. zriyaM vaH // 2 // audAsinyena yeneha vijitArAtivAhinI / pArzvanAthajinaM naumi kaumAraM mArasaMstutam // 3 // (3) .... .... .... .... .... .... dinodayaM sa cakre gurugaganAbhyuditaH sahasrakItiH // 4 // saMvata 1165 varSe jyeSTa vadi 7 some sajayati (4) .... .... .... ....pAti jaganti // 5 // divyagurjara maNDale'tivipule vaMze'tidIptadhutizcolukyo viditaH parairakalitaH zvetAtapatrojjvalaH ||kssmaa (5) ..... ... ... ....pAgato nijabhujopA] rAjya zriyam // 6 // zrImAn lUNigadeva eva vijayi zambhuprasAdoditatastasmAdvirarasaikavIradhavalaH putraH majApAlakaH __.... ....jayo yenAdhIzamudasya kandamitra taM kIrteH punA ropitaM // 7 // ripumallapramIyaH pratApamalla IDitaH // tatmanurajjuno rAjA rAjye'janya jano paraH / / 8 / / U (7) ..... .... .... ....kti vijayI pareSAM // tanandano' ninditakItira sti jyeSTo'pi rAmaH kimu kAmadevaH // 9 // ubhau dhuraM dhArayataH prajAnAM pituH padasyAsya ca dhuryklpau| (8) kalpadrumau.......Nau bhuvi rAmakRSNau // 10 // zrIsthambhatIrtha tilakaM purANAM stambhaM jayazrImahitaM mhdbhiH| Aste puraM pauDhima moDhavaMzo subhaSite bhUpativarNanIye // 11 // nidarzanaM sAdhususatyasandhau vaM * prA. je. le. saM. bhA. 2 lekhAMka 4 muni jinavijayasaMpAdita tathA lekha 8 mo te uparanA pustakamAM lekhAMka 448 che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTha. ra01 .... ....kIrtirAmaH / khalAkhyayA yo vidito mahaddhiddhi gato dharmadhanI vinItaH // 12 // rUpalakSaNasaubhAgya dharmadAnanidarzanaM / jAtA yA prauDhanArISu sAto'sya SAdaDA.... ... // 13 // saM...... .... (10) .... ...dezAtsAdhvI hyakArpojinapArzvacaityaM / __yanmaNDalaM nAgapateH phaNAgraratnaM nu kiM puNyama mUrtimasyAH // 14 // avikalaguNalakSmIvikala: sUnurAjaH samabhavadihapuNyaH zIlasatyAsa (11) .... ....lamudayasthaM hyetayoryena cakre raviriva bhuvanaM yo mAnitaH sarvalokaiH // 15 // sakticaitasya puraH sumaNDapaM yo'kArayatpUjyamudharmamaNDanaM / svasA ca tasyAjani ratnasaMjJikA suratnamUryA dhanasiMhagehinI (12) // 16 // bhImaDajAlhaNakA kalakayajalakhImaDaguNi mAdyAH / tayorbabhUvustanayA nijavaMzoddharaNadhaureyAH // 17 // pitRvyakasutaiH sAI yazovIro yazodhanaH / pAlayannasti puNyAtmA zaiva dharma jinasya ca (13) // 18 // AsvaDa putrau........sumadanapAlAbhidhau dhanyau vRttAnanditaloko pItyA rAmalakSmaNasadakSau ( zau) // 19 // jAyA jAlhaNadevIti svjnkairvkaumudii| tasya putrau tayA prasutau zabdArthAviti bhAratIdevyA // 20 // Se (kha) talaH kSitipatiguNigaNyo yo'cchalatkaliyugaM suvivekAt siMhazAvavadabhIvijayAdisiMhavizruta ilendurayaM kiM // 21 // divaMgate bhrAtari tasya mUnolAlAbhitre dharmAdhurINa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTha. mukhye zreyorthamasyaiva jinendracaitye yeneha jI(15) rNoddharaNaM kRtaM tu // 22 // jayatAdvijayasiMhaH kavi dAraNaikakRtayatnaH // nijakulamaNDanabhAnurguNI dInoddharaNakalpataruH // 23 // sadvRttavimalakIrti stasyAsIdguNavaMzabhUH puNyapaTTodayakSmAbhRt paThapa.... (16) SadIdhitI / 24 / anUpamAnAma suvRttato'pi zriyAdidevI tyubhaye tu jAye / purogavandhorabhavazca tasya kAntA varA sahavIdharmazIlA // 25 // devasiMhaH suto'dhyasya meru vanmahimAspadaM / dIpavad dyotitaM yena kulaM cArthIyamA.... (17) gurupaTTe budhaivaryo yaza kIrtiryazonidhiH / tadbodhAdarhataH pUjAM yaH karoti trikAlajAM // 27 // huMkAravaMzajamahardhamaNIyamAnaH zrIsAGgaNaH praguNa puNyakRtAvatAraH tArezasannibhayazojinazA(18) sanA? niHzeSakalmapavinAzanabhavyavarNaH // 28 // siMhapuravaMzajanmA jayatAkhyo vijita enasaH pakSaH / zubhadharmamArgacArI jinabhUmau nanu ca kalpataruH // 29 // pralhAdano mahAbhavyo jinapUjAparAyaNaH / pAtradAnA mRte naiva kSAlitaM vasudhAtalam / / 30 / / (19) aparaMca-atrA'gamanmAlavadezato'mI sa pAdalakSAdatha citrakUTAt // AbhAnuje naiva samaM hi sAdhuryaH zAmbhadevo vidito'tha jainaH // 31 // dhAndhurbudhaH sAdhukalahuH prabuddho dhanyo dharitryAM dharaNI dharo'pi / zrIsaMghabha........ (20) munimAnasAdhullistathA rAhaDa iSTadarzI // 32 // sAdhu gajapanirmAnyo bhUpavezmasu sarvadA / rAjakArya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-parizi. ra03 vidhau dakSo jinazrIskandhavArakaH / / 33 / naraveSega dharmo'yaM dhAmA nAmA svayaM bhuvi / mutottamo vinIto' sya jinacintAmaNiprabhuH (21; // 34 // nAmnA nabhopatirihAdhipamAnanIyaH sAdhuH subhaktaH suhRdaH prasiddhaH / noDekitaH sAdhumadAtkadApi yo dAnazoNDaH zubhasau(zo)NDanAmA // 35 // dhehaDo'pi sudharmasya sAdhuH somazca saumyadhIH / dAnamaNDana saubhAgya (22) kaH satAM mataH // 36 // ajayadeva iha prakaTo jane tadanu kheta hariH kuzalo jayI / anujapUnahariharivikramaH sujana nAma ihApi parizrutaH // 37 / / sallakSaNo bApaNanAmadheyo dedo vidAM zreyatarazca sAdhuH / sanA.... .... .... (23) purendro jinapUjanodhato ratno'pi ratnatrayabhAvanA rataH // 38 // chAjuH sudhIH paNDitamAnamardanaH sAdhuH sadA dAnaratazca jainaH / ete jinAbhyarcanapAtrabhaktAH zrIpArzvanAthasya vilokya pUjAM // 39 // sambhUya sarvaividhi(24) vatsubhavyapUjAvidhAnAya vivekadakSaiH / zrIdharma vRddhaH prabhavAya zazvatkIrtisthitiH susthitakaM mahadbhiH // 40 // vastrakhaNDatayAkuSTumurUmAMsIsaTaMkaNA / carmaraGgadyasad dravya mAlatyA vRSabhaMpati // 41 // eko drammastathA............ (25) mAlatI laghu vastutaH / guDakambalatailAdyatagaDAdi vRkSaprati // 42 // zrIpArzvanAthacaitye'smin dramArddha sthitake kRtaM / bhavyalokasya kAmAnAM cintAmaNiphalaprade / / 43 // saM. 1352 varSe zrIvikramasamatIta varSeSu Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 khaMbhAtanA prAcIna jaina itihAsa-pariziSThA (26) trizatA samaM dvipaJcAzadvinairevaM kAle'smin ropitaM dhruvaM // 44 // yAvattiSThanti sarvajJAH zAzvatapratimAmayAH tAvannandyAdime bhavyAH sthitakaM cAtra maMGgalam // 45 // zrImAn sAraGgadevaH puravaramahitaH stambatIrtha sutIrthaM naM (27) dyAcaityaM jinAnAmanaghagurukulaM zrAvakadAnadhanyAH | nAnA jAdhanAdyAH sukRtapathapuSomoSanAmAharAvha deva rAjAdidevo jinabhavanavidhau mukhyatAM yAgatAste // 46 // bhAvAcyo bhAvabhUpasva (28) janaparivRto bhojadevo'pi dAtA jaine dharme'nuraktAH zrutigaNa sahitAH sAlharatnau vadAnyo / anye ke'pi santaH sthitakamiha sadApAlayantyatra vRddhiM puSNantasteSu pArzvo vidadhatuvipulAM ........ (29) tinA mahAzrIH // 47 // cha 64 // prazastiriyaM likhitA Tha. somena utkIrNA sUtra : pAlahAkena (1) AdIzvara bhagavAnanA maMdIramAMnA zilAlekha * // 90 // OM namaH zrIsarvajJAya || dhIrAH satvamuzaMti yatribhuvane ( yanneti ) neti zrutaM / sAhityopaniSaSaNNamanaso yatprAtibhaM manvate / sArvajJaM ca yadAmanaMti munayastatkiMcidatyadbhutaM | jyoti - titaviSTapaM vitanutAM ca muktiM ca vaH // zrImadgurjaracakravatinagaramAptapratiSTho'jani / prAgvATADayaramyavaMza vilasanmuktAmaNi * pa. pUrNacaMd nAhara sapAdita jaina lekha saMgrahu bhA. 2 jo zilAlekha 1793 pR 195 tathA bIjo lekha 1794 je atre lekha naM. 7 tarI . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina ItihAsa-pariziSTha. 205 thaMDapaH // yaH saMprApya samudratAM kila dadhau rAjaprasAdollasadikkUlaMkaSakIrtizubhralaharIH zrImaMtamaMtarjinaM // 2 // ajanirajanijAniyotirudyotakIrti-khijagati tanujanmA tasya caNDapasAdaH // nakhamaNisakha ( zArDa) sundaraH pANipamaH / kamakRtanakRtArtha yasya kalpadrukalpaH // 3 // patnI tasyA jaaytaatpaaytaadii| mUrtendrazrIpuNyapAtraM jayazrIH / / jajJe tAbhyAmagrimaH mUrasaMjJaH / putraH zrImAn somanAmA dvitIyaH // 4 // nirmAdhyAdijinendrabiMbamasamaM shesstryoviNshtiH| zrIjainapatimAvirAjitamasAvabhyacituM vezmani // pUjyaH zrIharibhadramUrisuguroH pArthAt pratiSThApya ca / svasyAtmIyakulasya dAnasamayaM zreyonidhAnaM vyadhAt // 5 // asAvAzArAjaM tanujamasamaM somasacivaH piyAyAM sItAyAM zucicaritamatyAmajanayata // yazomiryasyaimijagati vizade kSIrajaladhau nivAsaikamoti mudasamajadiduH pratipadaM // 6 // zrI raivate nimmitasatyapAtraH kenopamAnasitvahaso'zvarAjaH / kalaMkazaMkAmupamAnameva puSNAtyaho yasya yazaH zazAMke // 7 // anujo'syApi sumanujatribhuvanapAlastathA svsaakelii| AzArAjasyAjani jAyA ca kumAradevIti / / 8 // tasyA'bhUttanayo jayo prathamakaH zrImalladevo'para-caMcacaMDamarIcimaNDalamahAH zrIvastupAlastataH / tejaHpAla iti prasiddhamahimA vizve'tra turyasphuraca cAturyaH samajAyatAyatamatiH putro'zvarAjAdasau // 9 // zrImalladevapautrau lIlUmutapuNyasiMhatanujanmA // AlhaNadevyA jAtaH pRthvIsiMhAkhyayA'sti vikhyAtaH // 10 // zrIvastupAlasacivasya gehinI dehinIva gRhalakSmIH // vizadatara cittavRttiH zrIlalitAdevI saMjJAsti // 11 // zItAMzupativIrapIvarayazA vizve'tra putrastayovikhyAtaH prasaradaguNo vijayate shriijaitrsiNhkRtii|| lakSmIryakarapaMkajapaNayinI hInAzrayotthena sA / prAyazcittamivAcaratyaharahaH Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra06 khaMbhAtane prAcIna jaina ItihAsa-pariziSTha. snAnena dAnabhasA // 12 // anupamadevyAM patnyAM shriitejHpaalscivtilksyaa| lAvaNyasiMhanAmA dhAmnAM dhAmAyamAtmajo jajJe // 13 // nAbhUvankati nAma saMti kati no no vA bhaviSyaMti ke / kiM tu kApi na kopi saMghapuruSaH zrIvastupAlopamaH // puNyeSu praharanaharnizamaho srvaabhisaaroddhro| yenAyaM vigataH kaliviMdadhatA tIrthezayAtrotsavaM // 14 // lakSmIdharmAgayAgena stheyasI, tena nanvatA // pauSadhAlayamAlAyaM (legya) nirmamena vinirmame // 15 // zrInAgendramUnIndragacchataraNirjajJe mahendraprabhoH paTTe pUrvamapUrvavAGmayanidhaH zrIzAMtimUriguruH // AnandAmaracandamUriyugalaM tasmAdabhUttatpade / pUjyazrIharibhadramUriguravo'bhUvan bhuvobhUSaNaM // 16 // tatpade vijayasenamUrayaste jayaMti bhuvanaikabhUSaNaM / ye tapojvalanabhUvibhUtibhiste jayaMti nijakIrtidarpaNaM // 17 // svakulaguruNireSaH pauSadhazAlAmimAmamAtyendraH // pitroH pavitrahRdayapuNyArtha kalpayAmAsa // 18 // vAgdevatAvadanavArija(mitra)sAma dvairAjyadAnakalitoruyazaHpatAkAM / cakre gurovijayasenamunIzvarasya ziSyaH prazastimudayamabhamUrirenAM / 19 / ... saM. 1281 varSe mahaM zrIvastupAlena kArita poSadhazAlAkhyadhamasthAne'smin zreSThiH rAvadeva suta zre, mayadhara / bhA0 sobhAu bhA0 dhArA / vyava0 velAu vikala zre0 pUnA suta vIjAvedI udypaal| nu AsapAla / bhA0 AlhaNa nu guNapAla etairgoSThikatvamaMgIkRtaM / ebhirgoSThikairasya dharmasthAnastha / / stambhatIrthe....kAyasthavaMzo nAdA..... udaMkitaH........sipA....... likha....mihaca... ....su .......sutradhAra kumarasiMhenotkIrNA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtanA prAcIna jaina itihAsa--pazi`. nagarAmAMnA vastupAlanA zilAlekha * 1 zrI saM. 1292 varSe ASADha zudi 7 vau zrInAradamunivinivAsitazrInagarakamahAsthAne 90 varSIya ativarSAkAlavazAdatipurANatayA ca Akasmika zrIjayAdityadevamahAmAsAdapatana vinaSTAyAM zrIranAdevImUrtI pazcAt zrImatpattana vAstavyamAgvATa Tha. zrIcaMDapAtmaja Tha. zrIcaMDa prasAdAMgaja Tha. zrIsomatanuja Tha. AzarAjanaMdanena Tha. kumAradevIkukSisaMbhUtena mahAmAtyazrIvastupAlena svabhAryAmahaM zrI somaputra..... mideva zrIjayAdityadevapatyA zrIrAjaladevyA mUrtisyiM kAritA zubhamastu // zrI saM. 1292 varSe aSADha zudi 7 ravau zrInAradamunivinivAsitazrInagaraka mahAsthAne saM. 90 (90) varSIya ativarSAkAlavazAdatipurANatayA ca Akasmika zrIjayAdityadeva mahAprAsAdapatanavinaSTAyAM zrIratrAdevImUrtI pazcAt zrImatpattana vAstavyamAravAda Tha. zrIcaMDapAtmaja Tha. zrIcaMDaprasAdAMgaja Tha somatanuja Tha. zrIAzarAjanaMdanena u. zrIkumAradevIkukSisaMbhUtena mahAmAtya zrIvastupAlena svabhAryAyAH Tha. kAJcakamatyAH / rAjakukSibhavA zrIlalitA devI puNyArthamiti..... dityadevakIrtiH zrIrannAdevI mUrtiriyaM kAritA / zubhamastu // 207 khaMbhAtanI sarakArI saMskRta pAThazALAnA adhyApaka zAstrI zrI. bhazaMkara jayaza kare utArela. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 khaMbhAtane prAcIna jaina ItihAsa-pariziSTha zrI AdIzvaranA maMdIranA bheMyarAnA dvAra pAsene zilAlekha 9 . // zrIgurubhyo namaH // zrIvikrama saM. 1661 varSe vaizAkha zudI 7 some zrIstambhatIrthanagaravAstavya UkezajJAtIya AbUharAgotra vibhUSaNa sauvarNikakalAmuta sauvarNika vAghA bhAryA rajAi putra sauvarNika vaThiA bhAryA suhAsiNi putra sauvarNika tejapAla bhAyo tejaldenAmnyA // nijapatisauvaNikatejapAlapadattAjJayA prabhUtadravyavyayena subhUmigRhazrIjinaprasAdaH kAritaH // kAritaM ca tatra mUlanAyakatayA sthApanakRte zrIvijayaciMtAmaNipArzvanAthabiMbaM pratiSThitaM ca zrImattapA-' gacchAdhirAjabhaTTAraka zrIANaMdavimalamUri paTTAlaMkAra bhaTTArakazrIvi jayadAnamUri tatpaTTaprabhAvakasuvihitasAdhujanadhyeyasugRhitanAmadheyapAtazAha zrIakabarapradattajagadguruvirudadhAraka bhaTTAraka zrIhoravijayamUri tatpaTTodayazailasahasrapAdA pAtazAha zroakArasabhAsamakSa vijitavAdidvaMdasamudbhUtayazaHkarpUrapUrasurabhIkRtadigvadhUvaMdanAraviMdabhaTTArakazrI - vijysenmuuribhiH||kriddaayaatsuprbraashiruciro yAvat suvrnnaaclo| medinyAM grahamaMgalaM ca viyati brahmedumukhyaM lasat // tAvat pannaganAthasevitapadazrIpAzvanAthaprabhomatiH zrIkalitoyamatra jayatu zrImajinendrAlayaH // 1 // lekha 4 thAnI TIpa juo. Season Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - khaMbhAtano prAcIna jaina itihAsa-pariziSTA. 29 kaMthunAthanA maMdiramAMthI maLela lekha 9 ||d. // ahaM // zreyAMsi pratanotu vaH pratidinaM zrInAbhijanmA jino| yasyAMkasthalasIni kezapaTalI bhinmeMdranIlaprabhA // sotkaMThaM pariraMbhasaMbhramajuSaH sAmrAjyalakSmyA........ .........viTaM kaMkaNakiNazreNIva saMbhAvyate // 1 // sevAtpAvavibhunatau phaNipateH saptAsyacUDAmaNisaMkrAntaH kila yo'STamUrtirajani spaSTASTakarmacchide / yadbhaktiM dazadigjanavajamabhitrAtuM tathA sevituM yaM yatpAdanakhA vizattanurabhUdekAdazAMgo'pi saH // 2 // trailokyaalgsptnirbhybhypdhvNsliilaajystmbhaadustrsptdurgtipurdvaaraavrodhaarglaaH| pItimokSitasatpatatvaviTapi prodbhUtaratnAMkurAH zIrSe sapta bhujaGgapuGgavaphaNAH pAcaprabhoH pAntu vaH // 3 // lokAlokalasadvicAravidurA vispaSTaniHzreyasadvAraH sAraguNAlayastribhuvanastutyAMghripaGkeruhaH / zazvadizvajanInadharmavibhavo vistIrNakalyANabhA Ayo'nye'pi mudaM janasya dadatAM zrItIrtharAjaH sadA // 4 // daityAriniyatAvatAraniratastatrApi kAlaM mitaM / trAtArkendubhavAnvavAtha puruSAste'pi truTatpauruSAH / / kaH kartAditimUnusUdana miti dhyAturvidhAtuH purA sandhyAmbhathulukAdbhaTo bhavadasi daityaiH samaM kampayan / / 5 // * ve5 3 nA 5 zumA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % D 210 khaMbhAtane prAcIna jaina itihAsa-pariziSTha. caulukyAdamutaH samudrarasanoddhAraikadhaureyatAduddharSAdudabhUdadaMcadabhayazcaulukyanAmAnvayaH / jAtAstatra na ke jagatrayajayaprArambhanirdambhadostambhastambhita vizvavikramacamatkArojitA bhUbhUjaH // 6 // teSAmuddAmadhAnA masamatamamahaH saMpadA sampradAyaivIrazrIdarpaNAnAM divasapatiriva dyotako'bhUta... .... / rAjArNorAjanAmA raNarudhiranadIzoNamAdhibharaNo bhArairvhiTlaiNasAMdrAMjananayanabhavaiH zyAmatAmAnayadyaH // 7 // yasyAsiH samarAmbare budharavadvArAmapAte ripustrIgaNDastanabhitticitraracanAH smartavyamAnAH sRjan / tene kAmapi tAM pratApataDitaM yasyA dyutiryotate'dyApi sthANulalATalocanadinasvAmyauvanicchalAt // 8 // ... aMgacaMgImataraMgitaraMgA raMgadulvaNAM guNapaguNazrIH rAjanItiriva yasya narendrovallabhA'jani salakSaNadevI / / 9 // tasminnindukalopadaMzakasudhA kalpadrudattAsavasvAdebhyo dhutadhRjanAdhararasaM sambadhyamAne'dhikam / tatputro lavaNAbdhitIravilasadvIramaNAdo jayamAsAdo lavaNapasAdanRpatiH pRthvyAH prapede patiH // 10 // raNapraNunArimanaH prasAdaH sa dharmakarmAtpazivaprasAdaH / dAnamatAnakSataviprasAdaH kasyAnamasyo lavaNaprasAdaH // 11 // khedI cedIzvaro bhudurubhayatarala: kuntalaH kAmarUpaH kAmaM niSkAmarUpaH kalahakalahayacchedazIrNo dazArNaH / kAmbojasTyadojaH sthitiratisaralaH kerala: sUrasenasvAminiHzUrasenaH prasarati parito yatra digjaitrayAtre // 12 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtane prAcIna jaina ItihAsa-pariziSTha. 211 ramyasaviSayAdbhutalakSmIkAnanA zikhari jAtimanonyA (jJA) / preyasI madanadevIramandaM tasya saMmadamadattamahIca // 13 // kiM no svapnatayAtha nirjharatayA mRtyuMjayatvena vA nityaM daityajayodyamena nayataH praannpriyaakelyH| ityati ghusadA raNairdanujanurnirdAraNairdAruNailumpatyatra suto'sya vIradhavalo bhAraM vabhAraM kSiteH // 14 // zrIdevyA navyanIlotpaladalapaTalI kalpitA kelizayyAsphurjadvAhUSNavahenikhilaripuvanapoSiNo dhUmapaMktiH / vIratve dRSTidoSocchyavilayakRte kajalasyAMkaleSA (khA) pANau kRSTArilakSmyAH zlathayarakavarI yasya reje'siyaSTiH // 15 // bhUpasyAsyapratApa bhuvanamabhibhaviSyantamatyantatApaM / jAne jJAnena matvA pRthudavathubhiyA pUrvameva pratena // vahirvezmAgrabhAle zazikarazizirasvadhunIsanidhAne / vA vauvauM nivAsaM punarihamihiro majjanonmajanAni // 16 // gaurIbhUtabhUjaMgamarucirArucipItakAlakUTaghaTAH / akalaMkitavidhRtyavidhuryatkIrtijayani zivamUrtiH // 17 // bahuvigrahasaMgaracitamahasA dhanaparamahelayA shrityaa| jayalakSmyeva sadevyA vayajaladevyAdidevanaradevaH // 18 // tasmin zambhusabhAsadAM vidadhati prauDhaprabhAvaprabhA / prAgbhAraiH paramezadarzanaparAnandaspRzAM vismayam / / tajanmA jagatIpativijayate vizvatrayI vizrutaH / zrImAn vizvaladeva ityaribalasvAnteSu zalyaM kSipan / 19 / / yaM yuddhAsajamiva cApadharaM nirIkSya svapne vipakSanRpatiH pati Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International ma samAsa. AL For Personal and Private Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guan Jain Educationa International For Personal and Private Use Only