________________
જિનદેવના સામાન્ય પરિચય ]
૩૩
વપરાતા હાય એવું કેાઈ પ્રમાણ મળતું નથી. વેદોમાં પણ આ શબ્દ વપરાયેલેા છે, પણ ત્યાં તે ઋષિ-મહષિ કે એવા જ કાઈ પૂજ્ય પુરુષના અ` દર્શાવે છે. જૈન પર’પરામાં આ અથ જગત્ પૂજ્ય કે ત્રૈલેાકયપૂજિત મહાપુરુષના અર્થાંમાં વપરાતો રહ્યો છે; એટલે જ્યાં બા, ગત, અદ્ભૂિત કે અત્યંત એવે શબ્દ આવે ત્યાં બૈલેાકયપૂજિત મહાપુરુષ એવા અર્થ સમજવા જોઇએ.
અહી અમે પ્રાસંગિક એટલું જણાવીશું કે આજે અતિ શબ્દની વિશેષ પ્રસિદ્ધિ છે અને તેના રિ + અંત એવા એ વિભાગે કરીને અરિને હણનાર–કમ રૂપી શત્રુઓને હણનાર એવા અથ કરવામાં આવે છે. આવેા અથ ભાષાની ષ્ટિએ થઈ શકે ખરો અને નિયુક્તિકારે એક વિકલ્પ તરીકે એવા અ કર્યાં છે પણ ખરા, પરંતુ તે અ અખ'ડિત નથી, એ વસ્તુ ખરાખર લક્ષમાં રાખવી ઘટે છે.
અહી એવા પ્રશ્ન થવાના સભવ છે કે અરિહંતને અર્થાં ક`રૂપી શત્રુના નાશ કરનાર એવા કરવામાં આવે, તેમાં હરકત શી છે? તેના ઉત્તર એ છે કે શબ્દના અખંડિત અથ મૂકીને ખંડિત અ` પકડવા જતાં મૂળ વસ્તુ ખ્યાલ અહાર નીકળી જાય છે અને કેટલીક વાર વિસ‘ગતિ પણ પેદા થાય છે. દાખલા તરીકે શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રમાં પ્રથમ પદ ‘નમો અરિહંતાળ ’ છે અને બીજી પદ્મ ‘નમો સિદ્ધાળું ’છે. તેમાં અરિહંતના અથ ક રૂપી શત્રુના નાશ કરનાર કરીએ અને સિદ્ધના અથ આઠ કમન
ܕ
