________________
૩૬૭
તીર્થયાત્રા ] અને પિત્તળ પ્રાથમિક દૃષ્ટિએ સરખા દેખાવા છતાં તેમાં ભારે અંતર હોય છે, તેમ આ બંનેમાં પ્રવાસનું લક્ષણ સામાન્ય હોવા છતાં, તેમાં ભારે અંતર રહેલું છે. | તીર્થયાત્રાના જે પ્રાથમિક નિયમો છે, તેનું મનન કરવાથી આ વસ્તુ વધારે સ્પષ્ટ થશે. ૬-તીર્થયાત્રાના પ્રાથમિક નિયમ
તીર્થયાત્રાના પ્રાથમિક નિયમોને “છ-રી” કહેવામાં આવે છે. અહીં “ઇ-રી થી છ એવી ક્રિયાઓ સમજવાની છે કે જેના નામના છેડે “રી ” અક્ષર રહેલો હોય. તે આ પ્રમાણે –
(૧) બ્રહ્મચારી—તીર્થયાત્રા કરનારે બ્રહ્મચર્યનું મન-વચન-કાયાથી પાલન કરવું જોઈએ. મનથી બ્રહ્મચર્ય પાળવું, એટલે કે ઈ પણ સ્ત્રીની સાથે મનથી વિષયભંગ કરવાની ઈચ્છા કરવી નહિ; વચનથી બ્રહ્મચર્ય પાળવું, એટલે વિષયવિકાર ઉત્પન્ન કરે તેવી વાતો કે અપશબ્દ વગેરે બે લવા નહિ; અને કાયાથી બ્રહ્મચર્ય પાળવું, એટલે કેઈ પણ સ્ત્રીના દેહને સંસર્ગ કરે નહિ. કે કામવર્ધક ચેષ્ટાઓ કરવી નહિ. આ નિયમ વાસ્તવમાં કઠિન છે, પણ તીર્થયાત્રાના પ્રસંગમાં તે તેના પાલનની અપેક્ષા પહેલી જ રાખવામાં આવે છે. જે અત્યંતર શુદ્ધિ કરવી હોય, મનથી પવિત્ર થવું હોય, તે બ્રહ્મચર્યનું પાલન કર્યું જ છૂટકે. બ્રહ્મચર્યને ઉત્તમ પ્રકારનું તપ કહ્યું છે, તે એટલા જ માટે કે તે આત્માની અપૂર્વ શુદ્ધિ
