________________
૩૯૧
[ જિનાપાસના
6
પમેચ પરમેષ્ઠિનો વાચ' પરમેશ્વર એવા પરમેષ્ઠિના વાચક છે.' જે પેાતાના સ્વરૂપથી ચલિત ન થાય તે અક્ષર કહેવાય. તે અહીં ખીજરૂપે પ્રયુક્ત છે. કદાચ પાઠકને પ્રશ્ન થશે કે અહીઁ ” માં દેખીતી રીતે જ વધારે અક્ષર છે, તે અક્ષરે! ન કહેતાં અહીં અક્ષર એવા પ્રયાગ કેમ કર્યો ?” તેનું સમાધાન એ છે કે ‘જે ખીજ ઘણા અક્ષરોથી સંયુક્ત હાય–ફૂટ હાય, તેને એક જ અક્ષર ગણવામાં આવે છે; જેમકે-, ક્રૂર્બ્સે આદિ. વળી મંત્રવિદેનુ કહેવું છે કે ફૂટ મંત્રામાં ઘણા અક્ષરા દેખાવા છતાં તેમાં વસ્તુતઃ એક જ અક્ષર મ`ત્રસ્વરૂપ હાય છે અને બાકીના તે તેના પરિકર કે પરિવારરૂપ હાય છે, તેથી પણ તેને એક અક્ષર કહેવામાં આવે છે. * ખીજ અનેકાક્ષરી હોવા છતાં તેમાં ૢ અક્ષર જ મંત્રસ્વરૂપ છે, તેથી અહીં અક્ષર એવા શબ્દપ્રયોગ ઉચિત છે.’
કદાચ અહી. બીજો પ્રશ્ન એમ પૂછાય કે ‘પરમેશ્વર એવા પરમેષ્ઠિ એમ કહેવામાં શે। હેતુ રહેલા છે ?' તે તેના ઉત્તર એ છે કે દેવતાઓ અને ગુરુઓનું નામ ઉપપદ વિના—વિશેષણ વિના એવુ ન જોઈએ એવા શાસ્ત્રના આદેશ છે, અને અહી. પરમેષ્ઠી એ દેવતાનુ
(
* વતામાં પુરનાં ૨, નામ નોવર' વિના।
उच्चरेन्नैव जायायाः, कथचिन्नात्मनस्तथा ॥
*
દેવતાઓ અને ગુરુનું નામ ઉપપદ–વિશેષણ વિના ખેલવું નહિ. તેમ જ સ્ત્રીનું નામ કે બનતાં સુધી પેાતાનું નામ પણ સ્વયં ખેલવું નહિ.’
