________________
૪૪૦.
[ જિનેપાસના આદિનું જે નિયમન સ્વીકાર્યું હોય, તેનું પાલન કરતા ન હોય, તેને ઉપાસક કહેવાય નહિ.
પરંતુ આજે તે પરિસ્થિતિ એવી છે કે જૈન-જિનેપાસક-ઉપાસક નામ ધારણ કરવા છતાં ઘણા મહાનુભાવો શ્રી જિનેશ્વરદેવની અલ્પ કે વિશેષ કંઈપણ ઉપાસના કરતા નથી. આવા નામ માત્રના ઉપાસકે પોતાનું કે પરનું કલ્યાણ શી રીતે કરી શકે ? કેઈ સ્ત્રીએ લક્ષ્મી નામ ધારણ કર્યું હોય, પણ છાણા વીણતી હોય કે કોઈ પુરુષે ધનપાલ નામ ધારણ કર્યું હોય, પણ તે ભિક્ષાવૃત્તિથી પિતાની આજીવિકા ચલાવતા હોય તે એ નામની સાર્થકતા શી? વ્યવહારમાં માત્ર સંકેત ખાતર કેટલાંક નામો પાડવામાં આવે છે, તેમાં ગુણની અપેક્ષા ન રાખીએ, પણ જે નામ ગુણને વિશિષ્ટ સંકેત કરવા માટે જ રાખવામાં આવ્યું હોય, તેમાં તે નામ પ્રમાણે ગુણ અવશ્ય જોઈએ; એટલે ઉપાસકની સંજ્ઞા ધારણ કરનારે શ્રી જિનેશ્વરદેવની નિત્ય -નિયમિત ઉપાસના કરવી જોઈએ અને કદાચ કોઈ કારણસર એ ઉપાસના ન થઈ શકી તો તે માટે અત્યંત દિલગીર થવું જોઈએ, અને કંઈક દંડ ભેગવ જઈએ. ૪-ઉપાસકનાં અન્ય લક્ષણે-શ્રદ્ધા અને શૌચ
શાસ્ત્રકારેએ ઉપાસકનું વર્ણન કરતાં અનેક સ્થળે બારસમરિવર્ત” એ શબ્દનો પ્રયોગ કરે છે, તેને અર્થ એ છે કે ઉપાસના કરનારમાં શ્રદ્ધા અને શૌચ એ બે ગુણે અવશ્ય જોઈએ. વધારે સ્પષ્ટ કહીએ તે જે દેવની
