________________
[ જિનાપાસના
વળી તાંત્રિકાએ તેા તાર (ઉચ્ચ) સ્વરે જાહેરાત કરી છે કે ‘નપાત સિદ્ધિનવાન્ સિદ્ધિઽષાત્ સિદ્ધિને સાચઃ-આ ઘેાર કલિકાલમાં સિદ્ધિ જોઈતી હાય તેા તે મત્રજપથી થાય છે, મંત્રજપથી થાય છે, રે ! મંત્રજપથી જ થાય છે.’ વિશેષ સ્પષ્ટીકરણ કરતાં તેમણે જણાવ્યું છે કે ‘ ઈષ્ટ દેવ-દેવીનાં દર્શન કરવાં હાય તેા ઉપાસકે એ પેાત– પેાતાની સગવડ પ્રમાણે પ`ચવટી સ્થાન તયાર કરવુ જોઈએ અને તેની મધ્યમાં વિધિ અનુસાર એક મડળ મનાવી તેના ઉપર મત્રજપ કરવા જોઈએ.’
X
૨૮૮
તાત્પય કે ભક્તિ, ચેાગ અને તંત્રક્રિયા એ ત્રણેયમાં મત્રજપને મહિમા ગવાયેલે છે અને તેથી તેના સ્વરૂપ વિવિધ વગેરેથી પિરિચત થવાની જરૂર છે. ૨-મંત્ર અંગે કિચિત
અક્ષર કે પદોની વિશિષ્ટ રચનાને મત્ર કહેવાય છે. શાસ્ત્રકારાએ તેની વ્યાખ્યા કરતાં કહ્યું છે કે –
(૧) મનનાત્ ત્રાયને રૂતિ મન્ત્રઃ-જેના મનનથી-રટણથી
× સ્કંદપુરાણમાં કહ્યું છે કે—
अश्वत्थ बिल्ववृक्ष, वटो धात्री अशोककः । वटी पंचकमित्युक्त, स्थापयेत् पंचदिक्षु च ॥
· એક દિશામાં પીપળા, ખીજી દિશામાં બિલી, ત્રીજી દિશામાં વડ, ચેાથી દિશામાં ધાવડી અને વચ્ચે અશેક એમ પાંચ જાતિનાં વૃક્ષા જેમાં સ્થાપેલાં હોય-વાવેલાં હોય, તેને પંચવટી કહેવાય છે.
