________________
જિનદેવને વિશેષ પરિચય ]
૫૫ વાણિજય, તપ, સંયમ, અનુષ્ઠાન આદિ કર્મોની પ્રધાનતા છે. સાધુસંતે, ઋષિમુનિઓ તથા બલદેવ, વાસુદેવ, ચકવર્તી આદિ મહાન રાજાએ આ પંદર કર્મભૂમિમાં જ થાય છે. તે જ રીતે જિનદેવ કે જે શલાકા પુરુષમાં અગ્રણી છે, તેમની ઉત્પત્તિ પણ આ પંદર કર્મભૂમિમાં જ થાય છે.
બાકીનાં ત્રીશ ક્ષેત્રે એટલે ૫ હૈમવતવર્ષ, ૫ હરિવર્ષ, ૫ રમ્યફવર્ષ, ૫ દેવકુરુવર્ષ, ૫ ઉત્તરકુરુ અને ૫ હૈરયવર્ષની ગણના અકર્મભૂમિમાં થાય છે, કારણ કે ત્યાં યુગલિકને વ્યવહાર પ્રવર્તે છે, એટલે કૃષિ, વાણિજ્ય આદિ કઈ કર્મ હોતાં નથી. આ સંગેમાં ત્યાં સાધુસંત, ઋષિમુનિ કે જિન ભગતનું ઉત્પન્ન થવું સંભવિત નથી. પ૬ અન્તદ્વપ પણ અકર્મભૂમિ સમાન જ છે.
કર્મભૂમિ અને અકર્મભૂમિને આ ભેદ અન્યદર્શનોએ પણ કર્યો છે. શ્રી વિષ્ણુપુરાણના બીજા અંશના ત્રીજા અધ્યાયમાં જણાવ્યું છે કે-“ભૂમિર્થ રામva જ પછતાણ્-(ભારતવર્ષને ઉદ્દેશીને) આ કર્મભૂમિ છે કે જ્યાંથી સ્વર્ગ અને મોક્ષમાં જઈ શકાય છે.”
આનો અર્થ એમ સમજવાને કે શ્રી જિનદેવ સંસ્કૃતિના મહાન સૂત્રધાર હોવાથી સાંસ્કૃતિક પ્રદેશમાં જ જન્મે છે અને ત્યાં જ પિતાની છેવટની સાધના કરી અહેપદની પ્રાપ્તિ થયા બાદ ધર્મનું પ્રવર્તન કરવાપૂર્વક નિર્વાણ પામે છે. .
