________________
જિનદેવને વિશેષ પરિચય ]
અને તે યુગોના યુગ સુધી મુમુક્ષુઓને મંગલ માર્ગદર્શન આપે છે. પરંતુ આ બધી ઘટનાઓનું હર વખતે સ્મરણ-ચિંતન થઈ શકે નહિ, તેથી તેમાંની પાંચ ઘટનાઓ કે જે સ્વ–પર-કલ્યાણનું સુંદર નિમિત્ત પૂરું પાડનારી હાઈ કલ્યાણક તરીકે પ્રસિદ્ધિ પામી છે, તેને જ મુખ્યતા અપાય છે. આ પાંચ કલ્યાણક અનુક્રમે (૧) ચ્યવનકલ્યાણક, (૨) જન્મ-કલ્યાણક, (૩) દીક્ષા કલ્યાણક, (૪) કેવલજ્ઞાન-કલ્યાણક અને (૫) નિર્વાણ-કલ્યાણક કહેવાય છે.
જિનદેવ થનારો આત્મા પ્રાયઃ દેવલેકમાંથી અને કવચિત્ નરકમાંથી ચ્યવીને માતાના ગર્ભમાં આવે છે, તે પ્રસંગને વન-કલ્યાણક કહેવામાં આવે છે. અહીંથી તેમના માનવજીવનનો પ્રારંભ થાય છે.
ગર્ભસ્થિતિનો પરિપાક થયે માતાના ઉદરમાંથી. બહાર આવવું, તેને જન્મ-કલ્યાણક કહેવામાં આવે છે. અહીંથી તેમના બાલ્યજીવનને પ્રારંભ થાય છે.
સંસારની અસારતા જોઈ તેનો ત્યાગ કરવો અને સંયમસાધના કે ગસાધનામાં પ્રવૃત્ત થવું, તેને દીક્ષાકલ્યાણક કહેવામાં આવે છે. અહીંથી તેમના સાધુજીવન, મુનિજીવન કે તપસ્વીજીવનને પ્રારંભ થાય છે.
સંયમ, તપ અને શુભ ભાવનાના બળે જ્ઞાનાવરણીય આદિ ચાર ઘાતકર્મને ક્ષય કરી કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ કરવી, તેને કેવળજ્ઞાન-કલ્યાણક કહેવામાં આવે છે. અહીંથી તેમની જિન, અર્હત્ કે તીર્થકર તરીકેની કારકીર્દિ શરૂ થાય છે અને શેષ જીવન લેકે દ્ધારમાં વ્યતીત. થાય છે.
