________________
પ્રકરણ અગિયારમું
મંદિર અંગે કિંચિત ચંદ્ર વિના રાત્રિ રોભતી નથી, કમળ વિના સરોવર શેભતું નથી; ને નાક વિના મુખ ભતું નથી. વધારે સ્પષ્ટ કહીએ તે એક ગામ કે નગરને જેટલી જરૂર જલાશયની છે, જેટલી જરૂર શાળા અને દવાખાનાઓની છે, તેટલી જ જરૂર, બલકે તેથી પણ વધારે જરૂર ધર્મ સ્થાનકેની છે, મંદિરની છે. જલાશય જોઈતું જળ પૂરું પાડે છે; વેપારીઓના હાટ અનાજ, કરિયાણ, ઘી, તેલ, શાક-ભાજી વગેરે પૂરાં પાડે છે શાળાએ બાળકને વ્યાવહારિક શિક્ષણ આપે છે તથા દવાખાનાઓ રેગીઓની ચિકિત્સા કરે છે, તે જ રીતે ધર્મસ્થાન અને મંદિરે લેકેની ભાવના શુદ્ધ રાખે છે અને તેમનામાં કર્તવ્યબુદ્ધિ જાગૃત કરે છે.
પ્રાચીનકાળમાં કઈ પણ નગર વસાવવાનું નક્કી થતું, ત્યારે આ વસ્તુ ખાસ લક્ષમાં રાખવામાં આવતી અને તેથી લોકોને ઘણે લાભ થતો. ખાસ કરીને દક્ષિણ ભારતમાં તે પ્રથમ વિશાળ મંદિર બાંધવામાં આવતું અને તેની આસપાસની જગામાં લેકેને વસાવવામાં આવતાં. વળી નગરનાં નામે પણ મોટા ભાગે એ દેવમંદિર પરથી જ આપવામાં આવતાં. દાખલા તરીકે આજે જેને ત્રિચિના
