________________
૨૯૮
[ જિનેપાસના
બાંધીને ઘસવા જોઈએ. તેમાં ચંદન ઉત્તમ જાતિનું અને જેમાં ત્રસ જી વગેરે ન હોય, એવું હોવું જોઈએ. કેસર પણ શુદ્ધ હોવું જોઈએ. આજકાલ અનેક પ્રકારના બનાવટી કેસરે નીકળ્યાં છે, તે પૂજામાં વાપરવાને ગ્ય નથી. ચંદન-કેસર ઘસતી વખતે શેડો બરાસ પણ નાખવે. જોઈએ. કેસર કરતાં ચંદનનું પ્રમાણ વધારે હોવાથી ચંદનપૂજા એમ કહેવાય છે, પણ ત્યાં કેસર–બરાસ મિશ્રિત ચંદન સમજવું. એકલા ચંદનની પૂજા કરવી એગ્ય નથી.
ચંદન–કેસર જળથી શુદ્ધ કરેલી બે વાડકીમાં ઉતારવું જોઈએ. તેમાંથી એકને ઉપયોગ સ્વઅંગે તિલક વગેરે કરવામાં અને બીજાને ઉપગ પ્રભુના અંગે તિલક કરવામાં કરવો જોઈએ.
-તિલક કરવાને વિધિ
પ્રભુપૂજા કરતાં પહેલાં પોતાના કપાળે તિલક કરવું જોઈએ, તે એમ બતાવવાનું કે પોતે તેમને સેવક બન્યો છે અને તેમની આજ્ઞાનું બરાબર પાલન કરશે. અન્ય શબ્દોમાં કહીએ તે તિલક એ આજ્ઞાંતિપણાની મુદ્રા છે, આજ્ઞા પાલન કરવાની બાંહેધરીનું નિશાન છે.
પ્રાચીન પ્રથા એવી હતી કે પવિત્ર પાટલા પર પદ્માસને બેસવું અને વાડકીમાંથી પોતાની હથેલીમાં ચંદન–કેસર લઈને તેનાથી કપાળે, ગળે, હૃદયે અને પેટે તિલકે.
