________________
અગ્રપૂજા ]
૩૧૮-૩ જિનેશ્વરદેવના દિવ્ય દેદારનાં દર્શન કરીને કૃતકૃત્ય થતા. શ્રી મહાવીર પ્રભુ ચ પાનગરીમાં પધાર્યા ત્યારે કેણિક રાજાએ તેમનું અતિ ભવ્ય સ્વાગત કરતાં અષ્ટમંગલની આકૃતિઓ સાથે રાખ્યાનું વર્ણન ઔપપાતિક સૂત્રમાં આવે છે.
આ સત્કારની ભાવના પ્રકટ કરવા માટે અષ્ટમંગલની રચના કરવાની છે. પરંતુ આજે તે કેટલાક ઘણા ભાગે અષ્ટમંગલની પાટલી પર ચાંલ્લા કરે છે. ખરી રીતે તે તેનું આલેખન કરવું જોઈએ. બાકી કેટલાય ભાગ્યશાળીઓને અષ્ટમંગલનાં નામ પણ આવડતાં નથી, તો તેની રચના શી રીતે કરે? અને કદાચ નામ આવડતાં હોય તો પણ આ રચના કરવાને અભ્યાસ રહ્યો નથી, એટલે આવી રચના પ્રાયઃ થતી નથી. આજે માત્ર એક સ્વસ્તિક અને નંદ્યાવર્તને ઠીક ઠીક અભ્યાસ રહ્યો છે, એટલે એની રચના થાય છે. અક્ષતની જગાએ વેત સરસવ વાપરીને પણ અષ્ટમંગલની રચના કરી શકાય છે.
જ્યાં અષ્ટમંગલની રચના કરવાનું શક્ય ન હોય ત્યાં જ્ઞાન-દર્શન–ચારિત્રની આરાધનાના સંકેતરૂપે અક્ષતની ત્રણ ઢાલીએ કરીને ઉપર ચંદ્રકળા તથા નીચે સાદા સ્વસ્તિકની રચના કરીને પણ અક્ષતપૂજા કરી શકાય છે. આજે આને વિશેષ પ્રચાર છે.
એમ કહેવાય છે કે મગધરાજ શ્રેણિક શ્રી મહાવીર પ્રભુની સન્મુખ જઈને સેનાના યોથી સ્વસ્તિકની રચના
