________________
ઉપાસના સંબધી કેટલીક વિચારણા 7
૧૦૯
છે. તેમાં દિત્તિત્ર પદ્મ વડે કીના એટલે વાચિક ઉપાસનાનું સૂચન છે, દ્બ પદ વડે વંદના એટલે કાયિક ઉપાસનાનું સૂચન છે અને મા પદ વડે પૂજન એટલે માનસિક પૂજ્યભાવનું સૂચન છે. કેટલાક અહીં પુષ્પાદિ પૂજનને! અ ઘટાવે છે, પણ આ સૂત્ર સાધુ-સાધ્વી વગેરેને પણ એલવાનું હોય છે અને તેમને આ પ્રકારની દ્રવ્યપૂજા હોતી નથી,એટલે શ્રીહરિભદ્રસૂરિષ્કૃત અષ્ટકમાં ભાવપુષ્પના જે પ્રકારે બતાવ્યા છે, તે લેવા વધુ ઉચિત લાગે છે. અથવા ગૃહસ્થ વગ માટે દ્રવ્યપુષ્પ તથા ભાવપુષ્પ અન્ને અને સાધુ માટે એકલા ભાવપુષ્પ એમ અ કરવાથી બધું સંગત અને છે.
હેતુ પરત્વે પણ ઉપાસનાના ત્રણ પ્રકારા પડે છેઃ (૧) તામસી, (૨) રાજસી અને (૩) સાત્ત્વિકી. તેમાં જે ઉપાસના શત્રુઓને સંહારવા, વેરીઆનુ. નિકન્દન કાઢવા કે માની લીધેલા પ્રતિસ્પધી આને કાઈ પણ પ્રકારનું નુકશાન પહાંચાડવા માટે થાય છે, તે તમેાગુણથી યુક્ત હાઈ તામસી કહેવાય છે. આવી ઉપાસના કરવા માટે ઘણા ભાગે કાઇ તામસી દેવનુ શરણ લેવામાં આવે છે કે જેમની પ્રતિમા ભયકર શસ્ત્રાસ્ત્રાથી દૈત્યાનેા નાશ કરનારી તથા અતિ ઉગ્ર સ્વરૂપ ધારણ કરનારી હાય છે.
જે ઉપાસના કાઈ દુઃખ, આપત્તિ, મુશ્કેલી, મુંઝવણ કે રાગનું નિવારણ કરવા અથવા યથેષ્ઠ ધન, સપત્તિ કે અધિકારની પ્રાપ્તિ કરવા માટે થાય છે, તે રજોગુણથી
