Book Title: Sugandhdashmi Katha
Author(s): Hiralal Jain
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Catalog link: https://jainqq.org/explore/090481/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnapITha mUrtidevI jaina granthamAlA : apabhraMza granthAMka-6 sugandhadazamI kathA [ apabhraMza, saMskRta, gujarAtI, marAThI aura hindI] sampAdaka DaoN. horAlAla jaina, ema0 e0, DI0 liT. prAdhyApaka va vibhAgAdhyakSa saMskRta, pAlI va prAkRta, insTITyUTa oNva leMgvejeja eNDa risarca jabalapura vizvavidyAlaya ( ma0pra0) bhUnapUrva DAyarekTara : prAkRta, jainadharma aura ahiMsA zodha-saMsthAna vaizAlI (bihAra) ARTHI HAMEDI EP Y ARTI bhAratIya jJAnapITha prakAzana 4 vIra ni0 saM0 2492 vi0 saM0 2021, san 50.66 / prathama saMskaraNa gyAraha rupaye ... Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA General Editorial by Dr. A. N. Ujarihye. prastAvanA 1. Adarza pratiyoM kA paricaya 2. kavi paricaya aura racanA kAla 3. kathA kA maulika AdhAra aura vikAsa 4. kathAkA uttara bhAga 5. phreMca aura jarmana kathAoMse tulanA 12. apabhraMza kathAkA viSayAnukrama | mUla pATha 1. apabhraMza - hindI anuvAda sahita 2. saMskRta -- hindI anuvAda sahita 3. gujarAtI 4. marAThI 5. hindI pariziSTa 1. matsyagandhA kathA - mahAbhArata se 2. nAgazrI sukumAlikA kathA - NAyAdhammakahAo se saMkalita 7 3. zrAvakatA kathAnaka - zrAvakaprajJapti TIkAse 4. lakSmImatI kathAnaka -darivaMzapurANa se 1-23 6. kathAkA uttarakAlIna prabhAva 7. sugandhadazamI kathA : saMskRta 8. sugandha dazamI kathA gujarAtI 9. sugandha dazamI kathA : marAThI 10. sugandhadazamI kathA : hindI 11. apabhraMza va saMskRta, gujarAtI, marAThI aura hindI kathAnakoM kI saMgati 23 25 1-76 1 39 46 2 5 11 11 16 18 16 21 22 65 79 91 24 66 100 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkkathana yoM to sugandhadazamI kathAko maiM apane bacapanase sunatA AyA hU~, kyoMki isakA pATha paryuSaNa parvameM bhAdrapada zukla 10vIMko niyamita rUpase jaina mandiroMmeM kiyA jAtA rahA hai / tathApi isakI orai sAhityika dRSTise mero vizeSa ruci taba jAgRta huI jaba san 1924 meM mere priya mitra svargIya kazmatAprasAdajIne jasavantanagarake zAstra bhaNDArakA eka hastalikhita grantha bhejA, jisameM aneka saMskRta, prAkRta, apabhraMza kathAoM ke bIca sugandhadazamI kathA ( apabhraMza) bhI saMgRhIta yo / maiMne ukta granthakA kucha paricaya sabhI alAhAbAda yUnivarsiTI janarala, khaNDa 1, meM prakAzita apane 'apabhraza liTarecara' zIrSaka lekha meM diyA thaa| sabhI maiMne isa kathAkI pratilipi karake apane pAsa bhI rakha lo yo| kintu anya saMzodhana kAryoma byasta ho jAnese merI dRSTi isa racanApara-se sar3a gyii| sana 1954 meM usa samaya saMskRta ema0 e0 ke vidyArthI aura aba DaoN0 vidyApara joharApurakara, prAdhyApaka madhya pradeza zikSA vibhAga, ne mujhe isa kathAkI jinasAgarakRta marAThI rUpAntarako yaha prati TikalAgI jo raMgIna citroMse yukta aura nAgapura senagaNa bhaNDArako hai| isake sAtha hI unhoMne purAnI gujarAtokI racanAko bhI pratilipi mujhaM dI aura ina donoM racanAoMkA paricaya bhI likhakara diyaa| isako dekhakara mujhe apanaMza rUpakA dhyAna AyA aura sAtha hI apane bacapanameM par3hI aMgarejIkI siMDrelA zIrSaka kathAkA bhI smaraNa huaa| usI boca meM vaizAlI prAkRta jaina risarca iMsTITayUTako sthApanA hetu bihAra rAjyameM calA gayA / san 1955 meM jo oriyaNTala kAnphareMsakA adhivezana annamalAI vizvavidyAlaya, vidAmbaramameM humA, usameM maiMne isa kathAkA va ukta citrita pratikA paricaya apane 'pairAlalijima aba Telsa biTvIna apabhraMza eNDa vesTarna liTarecara' zoSaka lekhameM diyA, jisase vidvAnoMko isa ora vizeSa ruci jAgRta huI, aura ve isake prakAzanake lie utsukatA prakaTa karane lge| taba maiMne isa ora vizeSa dhyAna diyA, evaM saMskRta aura hindIkI kathAoM ko bhI khojakara prastuta saMskaraNa taiyAra kiyaa| bhAratIya jJAnapIThakI mUrtidevI granthamAlAmeM isake prakAzanakA prastAda bhI zIghra svIkRta ho gayA, tathA mUla racanAoM va anuvAdoMke mudraNameM bahuta samaya bhI nahIM lgaa| kintu merI icchA thI ki marAThI pratike samasta citroMkI chAyA bhI isake sAtha prakAzita kI jaaye| ima kAryame bar3A bilamba lagA aura aneka vighna-AdhAe~ / car3hAva-utAra aaye| una sabako pAra kara jisa rUpameM aba yA grantha pAThakoMke hAtha pahuMca rahA hai, AzA hai usase sabhIko santoSa hogaa| ukta mAstra bhaNDAroM, vidvAnoM evaM bhAratIya jJAnapoThake adhikAriyoMke hI sahayogase yaha kRti isa rUpameM prakaTa ho sakI hai, ataeva meM unakA hRdayase anugRhIta huuN| siMghaI presa, jabalapurake mAlika zrI amRtalAlajIne citroMke blAka banavAne aura unakA mudraNa karAnemeM vizeSa ruci dikhalAyo ata: meM unakA bar3A upakAra mAnatA huuN| vidvadara 10 bAsudevazaraNa agravAlase maiMne prArthanA kI ki ve ina citroMkA paricaya likhavA denekI kRpA kreN| unake svAsthyako dekhate hue mujhe bhaya thA ki ve kadAcit isa bhArako svIkAra na kara sakeM, kintu mujhe bar3A harSa aura santoSa hai ki unhoMne ise satkAla svIkAra kara liyA aura zIghra hI DaoN0 gokulacandra jainako citra-paricaya likhavA diyaa| isa kRpAke lie maiM unakA bar3A AbhArI huuN| isa prakAra isa prakAzanameM jo kucha acchAI aura bhalAI hai, vaha ukta sahayogakA phala hai, tathA usameM jo doSa va truTiyA~ raha gayo hoM ve mere ajJAna va asAmarthyakA pariNAma hai, jisake lie pAThakoMse merI kSamAyAcanA hai| -horAlAla jaina Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 1. prAdarza pratiyoMkA paricaya ( apabhraMza ) (1) yaha prati jasavantanagarake jaina mandirakI hai, jo mujhe svargIya bAbU kAmatAprasAdajI ke dvArA prApta huI thii| yaha eka kathAsaMgraha hai jiptameM kula 37 racanAoMkA saMgraha hai| inameM sugandhadazamo Adi dama kacAeM apabhraMzakI aura zeSa saMskRta va prAkRtakI hai| isI pratipara-se maiMne n 1923 meM prathama bAra apabhraMza sumndhdshm| kathAko pratilipi kI thI aura isa Adarza pratikA paricaya apane apabhraMza liTarecara zIrSaka lekhama diyA thA / ( dekhie-alAhAbAda yUnivarsiTo sTIja, bhAga 1, 1925 ) / (2) yaha prati bhI eka kathAkozake antargata usake prathama 13 patroM meM pAyI gyii| isa kacAkozakI kula patra saMkhyA 194 hai / prathama patra aprApya hai| antima patrapara nirdeza hai thara-vaya-kahAkosu supavittara viriyaDa triSuharAiNA / sohiMu harisakkitti muNimA pugu sulariyagirapatrAhiNA // isase isa saMkalanakA nAma 'pratakapA koza' pAyA jAtA hai aura yaha bhI jJAta ho jAtA hai ki usake saMgrahakAra vibudharAya the aura unakI racanAkA saMzodhana harSakoti munine kiyA thA / anta meM saMbat 1676 kA bhI nirdeza he jo sambhavata: prastuna pratikA lekhanakAla hai / isa granthake patroMkA AkAra 11 x 4 // iMca hai, prati pRSTha 9 paMktiyA~ hai, cAroM ora lagabhaga eka iMca kA hAsiyA hai, aura bI vameM bhI strastikAkAra sthAna chUTA huA hai / yaha prati sampAdakake saMgrahameM hai| (3) yaha bhI 9 / / 4 4 iMca AkArakA eka kathAkoza hai, jisako patra saMkhyA 152 hai| kintu prathama eka tathA anta ke ajJAta saMkhyaka patra evaM boca-bIcake aneka patra aprApya hai, jisameM vartamAna patroMkI kula saMkhyA kevala 67 raha gayI hai| sugandhadazamI kathAkA prArambha pava 26 para huA, kintu vaha patra aprApta hai / 27 patrapara mudrita pratike 1, 1, 3 ke 'maNaharU' zabdase pATha prArambha hokara patra 29 ke antameM 'taM jAyavi bhAyaI ( taM jAevi bhAvaI 1, 4, 17) taka avicchinna gayA hai aura phira 30-34 patra aprApta honese 35 patrapara 'Na eNa baMdhu', (1,10,2) se punaH prArambha hotA hai, aura patra 38 para 'ima citavi puNu' ( 2, 2, 6) taka jAtA hai / Age 39-44 patra aprApta hai| 45, patrapara 'hami suaMghaNeNa' ( 2, 7, 10) se 'kammu Dahesai ( 2,8,13 ) taka jAkara puna: vicchinna ho jAtA hai| ravanAkI samApti agale patra 46 para huI hogI, kintu vaha patra aprApta hai| prAcIna granthoMko yaha durdazA dekhakara bar3A duHkha hotA hai| (4) yaha sugandhadazAmI kathAkI eka svatantra prati hai, jo patra 1 para ' ||daa / / U zodhama NamA: / / sugandhadasamI kayA / jiNa unIsa navaippiNu // ' ityAdi rUpase prArambha hokara patra 11 para 'tahi NivAsu maha diujau / / 9 // cha / / iti sugandhadasamI kathA samApsa / / ' isa prakAra samApta hotI hai| patroMkA AkAra 13 47 iMca hai, pratipatra 12 paMktiyAM hai| yaha prati kAla kI apekSA pUrvokta tonoM kathAkozoMse pazcAtkAlIna hai| ina pratiyoM ke pAThAntara aMkita nahIM kiye gaye, kyoMki unameM sacce pAThAntara pAye hI nahIM jaate| pAThabheda prAyaH caraNa, zabda, akSara va mAtrAoM ke chUTa jAne, mAtrAoMmeM 'e' aura 'repha' tathA 'o' aura 'u' ke vyatyaya tathA Na aura na ke prayogako aniyamitatA sambandhI mAtra dikhAI diye| Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdhadAmI kathA kathA-racanA-apabhraMza sugandhadazamI kathAmeM kula do sandhiyA haiM / prathama sandhimeM kar3avakoMkI saMkhyA 12 hai, aura dUsarI sandhiau 9 / pratyeka kahayaka paMktiyoMko saMkhyA ausatana 17 hai| sabase kama paMbitayA 1, 2 meM hai, jinakI saMkhyA 11 hai, aura sabase adhika 32 paMktiyA~ 2, 2 meM hai| samasta ikkosoM kar3avakoMkI kula paMkti-saMkhyA 364 hai| kar3avakoMkI racanA prAyaH paddhaDiyA ora alillaha chandoMmeM huI hai, jinameM pratyeka caraNa meM 16 mAtrAeM hotI hai, kintu ekake antameM jagaNa ( laghu, guru, laghu ) bhAtA hai, aura dUsareke antama do laghu mAtrAe~ / ina donoM chandoMkA isa racanAmeM prAyaH mizraga pAyA jAtA hai / ase, prathama kaDanakakI 3-4 paMktiyoM meM alillaha ghora ghoSameM pajmATikA yA paddhaDiyAkA prayoga hai| kintu dUsarA pAr3abaka pUrA alillahameM hai, va tIsarA-cAMpA pazmaTikAme / jahA~ mAtrAe~ to 16 hI hoM, kintu ina donoM chandoMke dharaNAnta mAtrAoMkA niyama nahIM pAyA jAtA, yahA~ chanda pAdAkulaka kAhalAtA hai / jaise 2, 7 ko prathama do paMktiyA~ jahA~ caraNAntameM guru mAtrA dikhAI deto hai| kaDavaka 1, 5 meM dIpaka chandakA prayoga hai, jahAM dasa mAtrAe~ haiM va anta meM laghu / pratyeka kahakake antameM jo ghasA kahA jAtA hai, vaha sAmAnya apabhraMza kAgyako rItise sandhi-bharameM eka-sA hI rahanA cAhie, kintu yahA~ isa niyamakA pAlana nahIM pAyA jAtA / kavi paricaya aura racanA-kAla apabhraMza sugandhadazamI kathA, usake karttAne kucha Atmanivedana racanAke anta meM ( 2,9,7-11) meM kiyA hai| isake anusAra ve apane kularUpI AkAzako udyotita karanevAle-udayacandra nAmadhAra:-ce, aura unakI bhAryAkA mAma dematiya yA devamatI thaa| unhoMne isa kathAko gAkara sunAyA thA, jisa prakAra ki zAhoMme jamahara aura gAyakumArake parivoMko bhI manohara bhASAmeM sunAyA thaa| sambhava hai. unhoMne svayaM ina paritroMkI bhI racanA ko ho / isake atirikta isa racanAmeM hameM kavike viSaya meM aura koI vRttAnta prApta nahIM hotaa| kintu udayacandra kA nAma hameM isa prakArakI anya bhI kucha yasakathAoM meM upalabdha hotA hai| javAharaNArtha 1-vinayacaSTra muni kRta 'Nijjhara paMcamI kahA' ke AdimeM udayacandra guru aura bAla ( bAlacandra muni) kA smaraNa kiyA gayA hai paNavidhi paMca mahAguru sArada dharivi maNi / udayacaMdu guru sumarivi vaMdiya bAlamaNi // ghiNayacaMdu phalu aphsara NijsarapaMcamihi / NisuNahu~ dhammakahANau kahisa jiNAgamahi // isI granyo antameM yaha bhI vyakta kiyA gayA hai ki isa rAmake racayitA mAthura saMghake muni vinayacandra the, aura unhoMne isako racanA tribhuvanagirikI talahaTomeM ko thI / tihuyaNagiri talahaTI hahu rAsa rahA / mAthurasaMgraha muNivaru-viNAyacaMni kahiGa / / vimayacandra muni kRta eka 'maraga usArI kahA' bhI hai, jisake Adi bhI unhoMne upayacandra guru aura bAlacandra munikA smaraNa tathA namana kiyA hai / yathA udayacaMdu guNagaNaharu grucdd'| so maI bhAveM maNi aNusariyau // bAlaiMdu muNi vivi jiraMtaru / NaragautArI kahami ahaMtA / Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 3 isa rAsake anta meM unhoMne yamunA nadI ke taTapara base hue mahAvana nAmaka nagarake jina mandirako apanA ravA sthala prakaTa kiyA hai| yathA amiya sarIsara javaNajalu / jayaru mahAvaNu saggu // sahiM jiNamaNi vasaMtaddaNa | dhiraja rAsu samaggu // ki eka bIvarI racanA 'gaDI' bhI hai, jisameM unhoMne mAthurasaMghake muni udaya ( udayatathA bAko namaskAra kiyA hai, tathA tribhuvanagiri nagara ke ajayanarendra kRta rAjavihArako apato candra racanAkA sthAna batalAyA hai| yayA mAthurasaMgha udayasuNI saru | pavitra bAiMdu guru gaNaharu || pada vijaya mayaMka muNi / agrgiriM purumivAyata | laggakhaM NaM varathaddhi Aya || sahi pivasaMteM muNivareM ajaya pariMdo rAjabihArahiM / hi viraha cUnaDiya sohahu muNivara se suba dhArahiM // pUrvokta samasta ullekhaoNpara vicAra kara yaha pratIta hotA hai ki 1. apabhraMza sugandhadazamI kathA ke karttA meM hI udayacandra haiM jinakA vinayacandra munine apanI aneka racanAoM meM guru kahakara smaraNa kiyA hai / 2. sugandhadazamI kathAkI racanAo samaya kavivara udayacandra gRhastha the aura unhoMne apanI patnI devamatIkA bhI saMllekha kiyA hai| yahI kAraNa hai ki tricandramunine apanI do racanAoMmeM unakA guSa rUpase smaraNa to kiyA hai, kyoMki ve unake vidyAguru the; kintu unheM namaskAra nahIM kiyA, kyoMki munikA gRhasthako namaskAra karanA anucita hai| vinayacandra ke dIkSAguru muni bAlacandra the, aura unheM unhoMne sarvatra namaskAra kiyA hai / 3. kavivara udayacandra bAdameM dokSA lekara muni ho gye| isI ghaTanA pazcAt vinayacanda apanI 'ghUnaDI' nAmaka racanAe~ unheM munIzvara bho kahA hai, aura apane dIkSAguru bAlacandra munike sAtha unheM bhI praNAma kiyA hai / tathApi yaha dhyAna dene yogya bAta hai ki unhoMne vidyAguruke nAte udayacandrajIkA sarvatra Adi ullekha kiyA hai, aura dIkSAguru bAlakA pazcAt / 4. ye tInoM muni udayacandra, bAlacandra aura vinayacandra mAthura saMghake the| isakA sAhityika ullekha sarvaprathama amitanatike granthoMmeM milatA hai, jinhoMne apanA subhASita ratna- sandoha nAmaka grantha janareza ke rAjyakAla meM saMvat 1050 meM rakhA thaa| isa saMgha ke dUsare bar3e sAhityakAra amarakIrti the, jinhoMne saMvat 1247 meM apabhraMza bhASAkA chammovaesa ( SaTkarmopadeza ) racakara pUrA kiyaa| tIsare mahAn granthakAra yazaHkIti aura unake zivya paNDita radda hue, jinhoMne saMvat 1486 ke AsapAsa aneka apabhraMza granthoMkI racanA ko ( mAthura saMghake vizeSa paricaya ke lie dekhie DaoN0 joharApurakara kRta 'bhaTTAraka sampradAya' zolApura 1958 ) devasena- vRtta darzanasAra-gAyA 40, Adike anusAra isa saMghakI sthApanA mathurA meM rAmasena gurudvArA kI gayI thI, jisameM muniyoMko pochI rakhane kA niSedha kiyA gayA thaa| 5. udayacandra kavine apanI sugandhadazamI kathAmeM racanA sthAnakA koI ullekha nahIM kriyA / kintu unake ziSya vinayacandra ne apanI 'narautArI kathA' kA racanA-sthala yamunA nadI taTapara basA mahAvana nagara batalAyA hai, aura apanI anya do racanAoM arthAt 'nirjhara-paMcamI kathA' aura 'cUnar3I' ko tiyaNagiri Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdhadazamI kathA (tribhuvanagiri ) meM racita kahA hai| saubhAgyase ye donoM sthAna pahacAna liye gaye haiN| mahAvana to mathurAke nikaTa yamunA nadI ke usa pAra basA hubhA hai, aura vaha uttara pradezake nakaroM meM aba bhI dekhA jA sakatA hai| kavine isa nagarako svarga kahA hai, jisase usako una dinoMkI mahattA prakaTa hotI hai| tihayaNagiri AjakalakA tihanagar3ha ( dhanagar3a yA anagira ) hai, jo mayurA yA mahAvana se dakSiNa-pazcimakI ora lagabhaga sATha mIla dUra rAjasthAnake purAne karIlo rAjya va bharatapura rAjyameM par3atA hai| isa prakAra ina panthakAroMkA nivAsa va vihAra kA pradeza mathurA jilA aura bharatapura rAjyakA bhUmibhAga kahA jA sakatA hai / 6. ukta samasta racanAoM meM unake racanAkAlakA nirdeza nahIM pAyA jAtA / saubhAgpase vinayacandra munine apanI 'cUnaDI' nAmaka racanAmeM eka aisA saMketa diyA hai, jisase inake racanAkAlakA anumAna lagAyA jA sakatA hai| unhoMne kahA hai ki 'cUnahI' kI racanA unhoMne tilhayaNagirimeM ajayanarendra ke rAjavihArameM rahate hue kI thI / Upara hama dekha ho cuke haiM ki yaha tihuyaNamiri AjakalakA tihanagar3ha hai / isake pUrva itihAsakA patA lagAnepara hamAro dRSTi vahA~ke makAlIna yaduvaMzI rAjArApara jAtI hai / bhAToMke jJAtoM va utkIrNa lekhoMpara-se patA calatA hai ki bharatapura rAjya va mathurA jilAke bhUmi-pradezapara eka samaya yaduvaMzI rAjAoMkA rAjya thA, jisako rAjadhAno zropatha ( Adhunika bayAnA, rAjasthAna ) thI / yahI pArahavIM zatoke pUrvAdha meM jaitapAla nAmaka rAjA hue| unake uttarAdhikArI vijayapAla the, jinakA ullekha vijaya nAmase bayAnAke san 1044 ke utkIrNa lekha meM bhI pAyA gayA hai| inake uttarAdhikArI hue tribhuvanapAla (tihanapAla ) jinhoMne bapAnAse 14 mola dUra biguTa (jisar3ha kA kilA banavAyA / isa yazake ajayapAla nAmaka rAjAkI eka utkIrNa prazasti mahAvana se milI hai, jisake anusAra san 1150 I0 meM unakA rAjya pravartamAna thaa| inake uttarAdhikArI haripAlakA bho san 1170 kA eka utkIrNa lekha mahAvanase milA hai / bharatapura rAjya ke adhapura nAmaka sthAna se bhI eka mUtti milI hai, jisake san 1992 meM utkoNa lekha meM sahanapAla narezakA ullekha hai / inake uttarAdhikArI kumArapAla ( kuMvarapAla ) the, jinakA ullekha musalamAnI tavArIkha tAjula mAsirameM bhI milatA hai, aura vahAM kahA gayA hai ki inake samaya tihanagar3ha yA thanagar3habara san 1196 I0 meM muinuddIna muhammada gorIne AkramaNa kara vahaki rAya kuMvarapAlako parAsta kiyA aura vaha durga bahAuddIna turilako sauMpa diyA / kuMvarapAla ke uttarAdhikArI anaMgapAla, pRthvIpAla va trilokapAla ke nAma pAye jAte haiN| kintu sambhavataH itihAsAtIta kAlase prasiddha zUrasena pradeza va mathurAke vAsudeva aura kRSNake nAmoMse suprasiddha yaduvaMzako raajyprmpr| bArahavIM zatI taka Akara muzalamAnI AkramaNakAriyoM ke hAthoM samApta ho gyo| yahA~ prastutIpayogI dhyAna dene yogya bAta yaha hai ki sugandha dazamo kathAke kartA udayacandra ke ziSya vinayacandra ne jisa tribhavanagiri (tihanagar3ha ) meM apano ukta do racanAe~ pUrI kI thI, usakA nirmANa isa yaduvaMza ke rAjA tribhuvanapAla ( tihamAla ) ne apane nAmase san 1044 ke kucha kAla pazcAt karAyA thaa| tathA ajaya narendra ke jisa rAjabihAra meM rahakara unhoMne 'cUnaDI' kI racanA kI thI, vaha nissandeha unhIM ajayapAla nareza-dvArA banavAyA gayA hogA, jinakA san 1950 kA tatvoNa lakSa mahAvanase milA hai / san 1196 meM tribhuvana gari ukta yaduvaMzI rAjAoke hAtha se nikalakara musalamAnAMke hAthoM meM calA gayA / ataera tribhuvanagiri ke likhe gaye ukta donoM granyoMkA racanA-kAla lagabhaga san 1650 aura 1196 ke bIca anumAna kiyA jA sakatA hai| aura cUki 'cU nahIM' kI racanA ke samaya upacandra muni ho cuke the, kintu sugandhadazamIko racanAke samaya ve gRhastha the, ata: sugandhadazA mokA racanAkAla lagabhaga 1157 I0 mAnA jA sakatA hai / 3. kathAkA maulika prAdhAra aura vikAsa yaha bAta sujJAta aura sarva-sammata hai ki jIvamAtra apane sukha-sAdhanakA aura duHkhake nivAraNakA prayatna karatA hai| kahA hai.. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA "je tribhuvana meM jIva ananta / sukha cArai dukha bhayaSamta // " ( daultr|m : chahavAlA) sukhaliptAko isI ghetanAse prerita hokara manuSyane eka aura karmazIlatAkA vikAsa kiyA, jisake dvArA usane ghara-dvAra nirmANa, anna-pAna-saMcaya, bastrAbhUSaNa, auSadhi-upacAra Adi sambandhI nAnA praNAliyoMkA AvizkAra kiyaa| dUsarI ora usane yaha bhI dekhA ki usake kArya kSetrake para kucha aisI bhI prAkRtika zaktiyA~ hai, jaise agni, varSA, vAyu, sUrva Adi jo kabhI anukUla hokara usake sukha meM vRddhi karatI hai| 'aura kabhI pratikUla hokara usakI uparyukta sustra-sAmagrIko naSTa-bhraSTa kara DAlatI hai| usane ise anubhavagamya manuSya-svabhAvake AdhAra para una dibhya zaktiyoMke roSa-toSakA pariNAma smjhaa| yaha samajhadArI prApta hote hI usane una zaktiyoMko apanI aca-stuti-dvArA prasanna karane aura apane hitoMke anukUla banAne kA prayala pArambha kara diyA / yaha sthiti hama bhAratIya prAcInatama sAhitya RgvedakI RcAoMmeM prativimvita pAte haiM jahA~ yajamAna spaSTa hI bahatA hai ki "maiM agnikA AhvAna karatA hU~, apane kalyANake lie; rAtri jagat.bharako vizrAma deto hai, isalie maiM usakA bhI svAgata karatA hU~; aura savitAko bulAtA hU~ ki vaha merA paritrANa kre| (Rgveda, 1,35,1) isa prakAra indrase gAyoM, ghor3oM, dhana tathA yoddhAoMkI rakSA karane. ko ( 1, 4 Adi), varuNase pAsase bacAne 5 pUrNAyu pradAna karane tathA apanA krodha dUra karane kI ( 1, 24 ); marutse bala-vRddhi, zatru-damana tathA yamake mAgase bacAne kI ( 1, 37.39); tathA brahmaNaspatise bala, azva, balavAn zatruke vinAza Adi (1, 40 ) kI prArthanAeM kI gayI hai, aura inhIM guNoMke kAraNa unheM stutya, pUjya tathA AhvAna karane yogya mAnA gayA hai / kramaza: roza-topake kAraNa bhaktoMkA aniSTa va iSTa sampAdana karane kA sAmadhye una devatAoMke pAcitra pratinidhi RSiyoM meM bhI maayaa| yaha krAnti hameM vizeSa rUpase mahAbhArata va rAmAyaNa tathA anya paurANika sAhityameM dRSTigocara hotI hai| itanA hI nahIM, kintu RSiyoM meM yaha zakti bhI mAno gayI hai ki ve ruSTa kara zAma-nArA manuSyako ghora timI pahuMcA hai, aura prasanna hokara sApake nivAraNa va manuSyaka utthAnakA bhI upAya batalA sakate haiN| kapila munina ruSTa hokara samrAT sagara ke sATha sahasra putrIko bhasma kara diyA aura phira prasanna hokara gaMgAjala-nArA unake uddhArakA bhI upAya batalA diyA ( rAmAyaNa 1. 4. Adi ) / zakkAcArya zAnase samrATa yayAti evAvasthA meM hI vRddha ho gaye, kintu unhIke anugrahI unhoMne apane beTe purukA yauvA prApta kara liyA ( mahAbhArata 1,78) / RSiyoMkA yaha sAmarthya itanA bhI bar3hA ki ve svayaM devatAoM ko bhI zApa dekara manuSyAdi yoniyoMma girAne lge| nahuSa indrapadako prApta hokara bhI agastya RSike zApase sarpa banakara amarapurIse gira praSTA ( mahAbhArata ), va gautama RSike zApase indradeva bhI viphala (napuMsaka ) ho gaye ( rAmAyaNa 1, 48, 28-29)1 RSiyoke sAmarthyakI isa zRMkhalAmeM mahAbhAratakA nimna ArUpAna (pariziSTa 1) dhyAna dene yogya hai-- adrikA nAma kI eka prasiddha apsarA thii| kAraNavaza vaha eka brAhmaNake kopakA bhAjana bana gayI aura brahmadApa-dvArA yamunA nadI meM machalIko yonimeM utpanna huii| ( mahAbhArata 1, 57, 46) prasaMgavaza usake udara meM di-samrAT vasukA vIrya praviSTa ho gayA / bhake dasaveM mAsameM vaha machalo dhovaroM-dvArA pakar3I gayA aura usake udarase eka strI aura eka puruSa nikAle / machalI to zApamukta hokara puna: apsarA ho gayI, aura usakI mAnavI santati-rUpa una strI-puruSoMkI rAjA vasuko samarpita kiyA gayA 1 vasune puruSako to matsya nAmase rAjA banA diyA, aura kanyAko eka dAsako pAlana-poSaNake lie de diyaa| bar3oM honepara baha kanyA apane dAsa pitAkI sevA-sahAyatA karane lgii| aura unakI anupasthiti meM nAva calAkara pathikoMko nadI pAra bhI karane lgii| eka bAra isa dAsa-kanyAko nAva-dvArA parAzara RSiko nado pAra karAne kA prasaMga aayaa| kanyA atyanta rUpavatI thI, kintu usake zarorase matsyako durgandha nikalatI thI, jisake kAraNa yaha mApaganyA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdhadazamI kathA bhI kahalAtI thii| nAva jaba nadIke khocameM pahu~cI, saba RSi parAzara apanI kAmavAsanAko na roka sake, aura unhoMne matsyagandhAse premakA prastAva kiyaa| AsapAsa ke samIpavartI RSiyoMko dRSTime bacane ke lie unhoMne apane tovalase kuharekI sRSTi ko aura kanyAkI yaha bhI varadAna diyA ki unase prema karanepara bhI usakA kanyAbhASa naSTa nahIM hogaa| RSikI icchA pUrti karanepara kanyAne varadAna mAMgA ki usake zarIrakI durgandha dUra hokara usake gAtroM meM uttama sugandha A jAye / RSike prasAdase aisA hI huA aura vaha matsyagandhA tabhIse gandhava to nAmase prasiddha huii| usake pArIrakI sugandha eka yojana taka phailane lagI, jisase usakA nAma yojanagandhA bho vikhyAta huaa| vaise isa kanyAkA nAma satyavato thA, jo Age calakara kaurava-nareza zAntanuko sAmrAjJo huii| usake hI putrakA rAjyAbhiSeka ho, isI hetu zAntamuke jyeSThaputra ne apanA vivAha na karaneko bhISma pratijJA dhAraNa kI ora bhIDama nAmase visthAti pAyo / tathA usIne vicitravIrya nAmaka rAjapuSako janma diyA, jisakI santAnase dhRtarASTra aura pANDu hue / ( mahAbhArata 1, 57, 54 aadi)| __ mahAbhAratake isa kathAnakameM pAThakoMko prastuta sugandhadazamI kathAke mUlatattvoMkA darzana hue binA na rhegaa| RpikA aniSTa, usake kAraNa kanyAke zarIramai durgandha va RSike prasAdase durgandhake sthAnapara sugandhakI utpatti, evaM rAjyapada prApti, ina sabhI bAtoM meM ukta kathAnakoMkA mela baiThatA hai| kintu kucha anya bAtoMmeM baivika-paramparAke ukta AkhyAna evaM jaina-paramparAkI sugandhadazamI kathA vivaraNa meM bahuta bheva hai / vaidika paramparAke RSi taporala-samRba to hote haiM, kintu ve ma to gArhasthyake parityAgI hote haiM, na brahmacarya ke paripAlaka, aura na rAgoSase rahita / niruksa ( 2, 11 ) ke anusAra unakI dRSTi tIkSNa hotI hai, tathA be vedoMke mantroMkA darzana karate haiM / ( RSidarzanAt ) aura bharatake anusAra unakI vidvattA va vidazyatA prasiddha hai ( vidyAvidagdhamatayaH RSayaH prasiddhAH ) / tathApi ve gRhastha hai ( RSayo gRhamepinaH ) / ve Azrama banAkara rahate haiM, gauoM va ghanakA dAna lete haiM, aura gauoMkA pAlana bhI karate haiN| kruddha hokara ve zApa bhI dete haiM, aura prasanna hokara varadAna bhii| kintu jaina-paramparAke muniyoM ko prakRti mAditaH ho unase bhinna rahI hai| svayaM Rgverake anusAra ve vAtarazanA ( sambhavataH magna digambara ) hote haiM, unheM zarIrako nirmala banAne kI ruci nahIM hotii| ve laukika vyavahAroMse pare unmatta ( paramahaMsa ) va mona sise rahate hai / ve adhyAtmI hote haiM / loga unake zarIra ko to dekha pAte hai, kintu unako AdhyAtmika cetanAko nahIM ( R10,136 ) / tesarIya AraNyaka ( 1,21,3,1,26.7 ) ke anusAra ye bAta rayAnA muni, samAhitAsaH arthAt citta ko ekAgra karanemeM apramAthI tathA udhvamanthinaH arthAt brahmacArI hote haiM / mahAbhArata ( anuzAsana parva 115, 72 ) ke anusAra mubhi ve hI kahe gaye hai jo madhu. mAMsa aura machakA sarvathA tyAga karate haiM; tathA gItA ( 2,26 ) ke anusAra muni sthitaprajJa hote haiM, jinheM du.khameM udvega nahIM, sukha kI pAMchA nahIM, tayA bhaya aura kaMAgharahita hote hue vItarAga hote haiN| vAtaradAnA muniyoMko paramparAmeM hue bhagavAn RSabhadeva (jainiyoMke Adi tIrthakara ) ( bhAgavata purANa 5,6,28 Adi ) zarIra mAtra parigraha pArI the, umattayat nagna ( gagana-paridhAna ) avadhUta, malina jaTAomahita rahate the / purANa meM yaha bhI kaha diyA gayA hai ki RSabhadevakA yaha avatAra kaMbalyakI zikSA dene hetu huA thaa| inhIM muniyoMtrI sAdhanAoM kA adhika vistArase varNana mahAbhAratake zAntiparva, adhyAya 9 meM kiyA gayA hai, jahA~ dharmarAja yudhiSThira icchA prakaTa karate hai ki "maiM to aba muni hokara musira vanameM ekAntavAsa karatA huA bhikSAvRtti se apane zarIrakA kSapaNa karanA cAhatA huuN| dhUli-dhUtarita anyAgAra yA vRkSake nIce nivAsa karatA huA, tayA samasta priya aura apriyakA tyAgo hokara, zoka aura harSase rahita nindA aura stutimeM samabhAva, koI AzA va mamatA na rakhatA huA nindra aura niSparigraha rahanA cAhatA huuN| AtmA meM hI merA ramaNa ho, merA AtmA prasanna rahe, AkRti mero bhale hI jar3a, andha aura daghira-jaisI ho / maiM kisI dUsarese koI salAha-sammati nahIM karanA cAhatA / apane-apane guNadharmAmeM sthita cAroM prakArake jaMgama prANiyoMke prati mega samatA-bhAva rahai / na maiM kimokI ha~sI ur3AU~, na kabhI kisIpara bhukuTI taaneN| samasta indriyoM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA ko saMyamita rakhatA huA maiM sadaiva prasanna-mukha rhuuN| ma meM kisI se mArga pU . na kisI ke sAtha caleM, na kisI dezako athavA kisoM dizAma jAneko koI vizeSa haszA rakhU / koI apekSA na rakhatA huA, pIcheko ora na dekhakara sAyabAno rakhatA huA, usa sthApara jIvoMko bacAtA hA saMyama bhAbase sIdhA gamana kruuN| vastu. svabhAva Age calatA hai, adhAdi pIr3AoMkA prabhAva pannatA hI hai. tathA sukha-duHkha Adi dundra apanA virodha moDate nahIM 1 ata: maiM unakI cintA na paaleN| aApa yA svAdahIna jo bhI bhojana mila jAye usI meM santoSa karU / na mile to bhI kSubdha na ho| jaba rasoIgharakA dhuAM zAnta ho jAye, mUsala rakha diyA jAya, cUlhe meM mAga bhI na rahe, loga bhojana kara cuke, pAtroMkA saMcAra banda ho jAye va sAmAnya bhikSuka cale jAye, taba maiM dinameM kevala eka bAra do, tIna mA pA~ca gharoMse bhikSA maaguu| sneha-bandhanako chor3akara maiM isa pRthvIpara vicaraNa kase / lAza ho yA hAni ho maiM samadarzI rahU~, aura mahAtapase vicalita na houuN| merA AcaraNa na to jIne ke lie AturatA liye ho, aura na maraNakI icchAsahita / jIvanakA meM abhinandana na kahe, aura ma maraNase dveSa / koI vasUlese merA hAtha kATe aura koI mere zArIrapara cAdanakA lepa kare, to bhI na maiM ekakA akalyANa soMcUM aura na dUsarekA kalyANa / jIvana meM sAMsArika abhyudayakI kriyAe~ karanA pAkya hai, una satrakA meM parityAga karUM, aura palaka mArane Adi zArIrika kriyAoMmeM sAvadhAna rahU~ / indriyoMphI kriyAoMmeM na meM Asakti rakhU, aura na pravRtti / apane AtmakalyANakA saMkalpa kabhI na choDUM, aura AtmAko malina karanevAle kAmoMse apaneko bacAtA rhuuN| meM saba prakArake saMgoMse mukta rahU~ va sagha bandhanoMse pare rahe, kisIke vazamaiM na rahU~ / mAyuke samAna svatantra vRtti hoke / isa prakAra bItarAga bhAvase mAgharaNa karatA humA meM zAzvata sukha-santoSako prApta karUM / abhItaka to maiMne ajJAnake kAraNa tRSNAke vazIbhUta hokara mahApApa phimA / " muniyoMke AcArakA jo vidhAna jaina-zAstroM meM pAyA jAtA hai usase ukta bAtoMkA bhalI moti sAmarthana hotA hai| RSiyoM aura muniyoMko sAdhanAoM, pravRttiyoM evaM guNadharmoM meM ukta bheda una paramparAoM-sambandhI zAhayAnoMmeM svabhAvataH prativimbita huA hai| jahAM eka hI yA eka hI prakArako loka-kathAkA upayoga dhArmika upadezA ke lie kiyA gayA hai, yahAM apanI-apanI paramparAoM ke anukUla usameM hera-phera bhI humA hai / mahAbhAratameM satyavatoke zarIrameM durgandha AnekA kAraNa thA usako aptarA mAtAkA brahmazApa aura durgandhase mukti evaM sugandhako utpattikA kAraNa thA RSikA varadAna / isa varadAnako prAIja kisI dhArmika sAdhanAke phalasvarUpa nahIM huI, kintu iSikI kAmavAsanA-tRpti-dvArA unakA prasAda / kintu jaina-paramparAmeM ye bAteM nahIM bana sakatIM / yahA~ muni duHkha-sukha meM samAna rUpase samatAbhAva rakhate haiM, aura unameM rAga-dveSakA bhI abhAva hotA hai / anaH na to the zApa dete haiM, aura na varadAna / jaina karma-siddhAnta anusAra mAtAke zApase putrIkA zarIra durgandhita ho, yaha bAta bhI nahIM bntii| phala pratyeka jIvako svakRta karmake anusAra hI prApta hotA hai / ho, munijana apane jJAna dvArA yaha avazya vizleSaNa kara batalAnevA prayatna karate haiM ki kauna-se pApakarmakA phala duHkhamaya huA aura kauna-se puSpakamadvArA usakA nivAraNa kiyA jA sakatA hai / ina siddhAntoMke anusAra zarIra apriyatAkI utpattikA jo ArapAna prAcIna jaina (Agama NAyAdhammakahA 15 ) meM pAyA jAtA hai vaha isa prakAra hai campA nagarIma soma, somadata va somabhUti nAmaka dhanI gRhastha rahate the| unhoMne eka bAra vicAra kiyA ki jaba hamAre pAsa pracura dhana hai to kyoM na usakA bhoga aura dAnameM sadupayoga kiyA jAye / ataeva unhoMne paraspara AmantraNoM dvArA bhoja aura Amoda-pramodakA nirNaya kiyaa| jaba somakI bArI Ayo saba usakI patnI nAmazrIne khAna-pAnakI khUba taiyArI kii| kintu jaba usane parIkSAke lie khUba ghRta aura masAloM sahita taiyAra ko gayI lokIke zAkake eka binduko pakhA to use atyanta kar3avA aura viSalA pAyA / taba usane use alaga rakhakara apa zAka taiyAra kiye va abhyAgatoMko khUba khilAyA-pilAyA / Amoda-pramodake pazcAt saba apane-apane ghara gye| saba baho dharmavaci nAmake muni AhAra kI bhikSAke lie upasthita hue| Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdhadazamI kathA nAgazrIne vicAra kiyA ki usa kar3avo alAbukA zAka jisameM utanA dhRta aura masAlA par3A hai, anyatra pheMkane. kI apekSA isa muniko de denA acchaa| aisA vicAra karake usane usa samasta zAphako munike bhimA-pAtrameM ur3ela diyA / use lekara dharmaruci muni apane guru dharmaghoSa ke pAsa aaye| unhoMne usako gandhakA anubhava kara eka bindukA svAda liyA aura use kaTu va akhAdya jAnakara muniko Tase ekAntameM ucita sthAnameM DAla deneko kahA / dharmacine jAkara eka sthAnapara usakA kucha bhAga chor3A, aura dekhA ki jisa-jisa cIMTI ne Akara use khAyA, bahI turanta mara gyii| yaha dekha munine vicAra kiyA ki ise kahIM bhI DAlanase agaNita jIvoMkA ghAta hogA / ataH isase yahI acchA hai ki maiM hI ise khA leM jisase anya jIvoMke prANa na jaayeN| aisA vicAra kara unhoMne usakA AhAra kara liyA aura ve zIghra hI maraNako prApta hue / isa prakAra nAgaprokI karatUtase munike maraNa kI bAta sarvatra phaila gayI / bahujana samAjane usako nindA aura bhatsanA kI, tathA use gharase nikAla diyaa| isa prakAra nirvAsita aura nindina hokara vaha ghara-ghara bhIkha mAMgakara apanA nirvAha karatI huI zvAsa, kAsa, zUla, kuSTa Adi solahU mahArogoMse grasta ho, marakara naraka jAkara agale tIna janmoMmeM punaH punaH machalI huI, phira aneka ekendriyAdi jIvoMmeM samro bAra utpanna huI / tatpazcAt tiyaMca yonise ubarakara vaha campAnagarI meM sAgaradasa sArthavAhakI sumAlikA nAmaka putrI huii| vaha yadyapi rUpa aura yauvanase sampanna thI, tathApi usake zarIrakA sparza asahanIya thA, jisake kAraNa usakA pati usake pAsase bhAga yA / mitAne kA daridrase usakA punavitrAle kara diyA, kintu vaha bhI usakA sparza sahana na kara, nikala bhaagaa| yaha dekha pitAne usakA sambodhana kiyA ki yaha saba usake pUrvakRta karmokA phala hai| phira usane use apane rasoIgharake kAma-kAjameM apanA citta lagAnekA upadeza diyaa| kucha kAla pazcAt vahA~ mApikAoMkA eka saMgha AyA / unake samIpa sumAlikAne pravajyA le lii| campAmeM eka lalitA nAmaka goSThI thii| eka bAra vahIM pAMca goSThika puruSa devadattA gaNikAsahita Amoda-pramodake lie phuNce| kisIne devadattAko apanI godameM niThalAgA, kisone chatra lagAyA, kisIne puSpa. sajjA kI, kisIne pairoma mAhara lagAyA aura kisIne ghamara horA samAlikAne yaha saba dekhA aura vaha usa strIke bhAgya ko sarAhane lgii| usane nidAna kiyA ki yadi mero isa prayAkA kucha phala ho to agale janmameM mujhe bhI aisA hI prema-sarakAra prApta ho| tabhIse vaha apane zarIrakI sajadhajako ora vizeSa dhyAna dene lgii| maraneke pazcAt vaha IzAna svargameM devo huI, aura phira dupadako rAjakanyA draupado; jise pUrva saMskAravaza arjuna Adi pAma pANDavoMkA patitva prApta humA / ( pariziSTa 2) isa kathAnakameM na to munikA zApa hai, aura na varadAna / kintu munike prati durbhAva aura durvyavahArake pApase use svayaM kuSTha Adi roga hue, nAnA nIca yoniyoM meM bhramaNa karanA par3A, evaM manuSya-janmameM use usI kar3avI tUMcI-jaisA asahya zarIra milaa| phira prajyAke puNyase agale janmameM use sundara rUpakI prApti huI aura usake manovAMchita pA~ca pati bhI mile| paha kathAnaka ardhamAgadhI AgamakA hai, jisakA upalamya saMkalana voranirvANase 980 varSa pazcAt valabhImeM kiyA gayA thaa| ataH vaha IsavIko pA~cavoM zatIse pUrvakI racanA siddha hai| haribhadra sUri ( lagabhaga 750 I.) viracita sAvayagaNNati ( bAvaka prajJapti) ke padya 93 kI TIkAmeM bhI isa prakArakA eka kathAnaka sampatvake vicikitsA nAmaka aticArake udAharaNa rUpase AyA hai, jo isa prakAra hai ___ eka seMTa thaa| usakI putroke vivAhameM kucha sAdhujana Aye / pitAne use unakI parivaryA karanekA Adeza diyaa| kintu unake zarIrakI malina gandhase use ghRNA huI, aura vaha vicAra karane lagI ki yadi ye sAdhu prAsuka alase snAna kara liyA kareM, so kyA hAni hai ? usane apane isa dUSina vicArakA koI Alocana-pratikramaNa nahIM kiyaa| ataH maranepara vaha rAjagRhakI eka gaNikAke yahA~ utpanna huii| janmase hI usake Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA pArase durgandha nikalatI thI, jisase vaha banameM tyAga dI gayo / eka bAra rAjA zreNika, bhagavAn mahAvIrakI vandanAko jAte samaya usI vanase nikale / durgandha pAkara unhoMne usakI khoja karAyI, aura svayaM jAkara use dekhA / phira bhagavAnme usake viSaya meM pUcha-tAcha kii| unhoMne usake zarIra meM durgandha utpanna hone kA kAraNa jAnakara usake bhAvI honahArako bAta pUcho / bhagavAn ne kahA ki aba usake pApakA phala vaha bhoga cukI aba vaha tumhArI hI agramahipo hogI, aura ATha varSa tumhAre sAtha ramaNa karake pazcAt jo kareMgI so tuma jAna lenA / rAjA bhagavAnko vandanA kara apane bhavanako gye| udhara umra kanyAkI durgandha dUra ho gayo, aura eka ahIrane le jAkara usakA pAlana-poSaNa kiyaa| yuvatI honepara vaha apanI mAtA ke sAtha kaumudI mahotsava dekhane gayo / rAjA bhI apane putra abhayakumArake sAtha veSa badalakara utsava dekha rahA thA / kanyA ke akasmAt sparzase usakI kAmavAsanA jAgRta ho gayo, ataH usane apanI nAmAMkita mudrikA use pahanA dI, aura abhayakumArase kaha diyA ki unako nAmamudrA kisIne cUrA kI, ataH usakI khoja kI jaaye| abhayakumArane nagarake saba dvAra banda karA diye aura pratyeka manuSyakI jAMca-par3atAla kraayii| vaha bAlikA mudrikAsahita pakar3I gayo, aura rAjA ke pAsa lAyo gayo / rAjAne usase apanA vivAha kara liyaa| eka bAra rAjA apanI anya rAniyoM sahita jalakrIr3Ako gayA, aura vaha sundarI unakI nAtrako dekhatI raha gyii| isa prakAra rAjAdvArA apaneko parityakta samajhakara usane prajya grahaNa kara kii| isa prakArakA tIsarA AkhyAna jinasena - kRta harivaMzapurANa ( zaka saM0 707-785 I0 ) meM pAyA jAtA hai--bharatakSetra, magaghaviSayake lakSmI grAma meM lakSmImatI nAmakI sundara kanyA tho| eka bAra vaha darpaNa meM apanA rUpa dekha rahI thI ki usI samaya bhikSA ke lie samAdhigupta muniko AyA dekha use ghRNA ho ghaThI, aura vaha muniko nindA karane lagI / isa mahApApa ke kAraNa sAtaveM dina ho usake zarIra meM kuSTha vyAbhi utpanna ho gayo / kanyAne agni praveza dvArA maraNa kiyaa| tatpazcAt usane kramaza: kharo, zUkarI aura kukkurIkA janma grahaNa kiyaa| phira vaha maNDUkragrAma nivAsI matsyajIvIkI putrI huii| usakA zarIra durgandhamaya hone se mAtAne to usakA parityAga kara diyA, kintu mAtAmahIne pAla-poSakara use bar3A kiyaa| munikA saMyoga honepara use dharmopadeza milaa| vaha AyikAoMke sAtha rAjagRha gayo aura siddhozilAko vandanA karake, nIlaguphAme samAdhistha ho, marakara acyuta svarga meM mahAdevI huii| bahA~se utarakara vaha rAjA itsart eat feat huii| yahI kathAnaka mahAsena kRta pradyumnacarita ( sarga 8 140-160 ) tathA hariSeNa kRta kathAkodA ( 108 ) meM bhI pAyA jAtA hai| isa kathAnaka meM munike nirAdara se kuSTharogako utpatti, nIca yoniyoM meM janma tathA zarIra meM durgandhakA honA evaM dharmAcaraNa se usa gApakA nivAraNa hokara svarga evaM uccakukrameM janmakA phala batalAyA hai / hariSeNakRta bRhatkathAkoza (57), ( 231 I0 ) tathA zrIcandrakRta apabhraMza kathAkoza ( saMdhi 19 20, lagabhaga 1060 I0 ) meM eka aura kathA hai ayoka rohiNIkI, jisake anusAra hastinApura ke samIpa nIlagiri parvatakI zilApara munirAja yazodhara AtApana yoga karate the / unake prabhAvase vahaki mRgamArI nAmaka vyAghako koI zikAra nahIM mila pAtA thaa| isase kruddha hokara usane jaba munirAja bhikSAko gaye the, taba usa zilAko agni jalAkara khUba tapta kara diyaa| munirAjane Akara usI zilApara zAnta bhAvase samAdhimaraNa kiyA / isa pApa ke phala se usa vyAdhako kuSTha roga ho gayA, aura vaha asahya vedanAse sAtaveM dina marakara naraka gayA / hA~se nikalakara nAnA tIca yoniyoM meM bhramaNa karatA huA vaha joba punaH manuSya yonimeM AyA, aura gopAla ke rUpa meM usI nIlagirike dAvAnalameM jalakara bhasma huA 1 usI hastinApura meM seTha dhanamitra pUtigandhA nAmaka eka kanyA kAraNa koI usase vivAha nahIM karatA thaa| saMyogavaza usI nagarake seTha thA eka bAra vaha corIke aparAdha meM pakar3A gyaa| dhanamine use isa zartapara rAjAse prArthanA kara chur3avA utpanna huI, jisakI umra durgandha ke sumitrA putra zrISeNa bar3A durAcArI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 sugaMdhadazamI kathA diyA ki vaha usakI usa durgandhA putroMse vivAha kre| kintu vivAhake pazcAt ho yaha usakI durgandhako na saha sakane ke kAraNa bhAga gyaa| durgandhAke dina punaH duHkhase bItane lage / eka bAra sutratA Arthika dhanamitra ke ghara AhArako Ayo / durgandhAne bhavitase AhAra dAna diyA / nagara meM munisaMgha AyA / durgandhA bhI muniyoMkI vandanA ko gyii| munine usakI durgandhakA kAraNa batalAyA ki pUrvabhava meM vaha girinagara ke seTha gaMgadattako sindhumatI nAmaka bhAryA thii| eka bAra seTha-seThAnI donoM rAjAke sAtha vana vihArako jA rahe the ki samAdhigupta nAmaka muni AhAra nimitta Ate dikhAI diye / seThane apanI patnoko unheM AhAra karAneke lie vApasa bhejaa| seThAnIne kruddha ho munirAjako kar3avI tumbIkA AhAra kraayaa| usakI vedanA se munikA svargavAsa ho gayA / rAjAko jaba yaha samAcAra milA to unhoMne use nirAdarapUrvaka nagarase nikAla diyaa| use kuSTha vyAdhi ho gayI, aura vaha sAta dinake bhItara mara gayI / vaha narakoM meM tathA kutto, zUkarI, zRgAlo, gadho Adi toca yoniyoMmeM janma lekara antataH tu aba pUtigandhAke rUpameM utpanna huI hai / apane pUrvabhava kA yaha vRttAnta sunakara pUtigandhAko bar3I AtmaglAni huI, aura usane munirAjase pUchA ki usa pApa se use kisa prakAra mukti mile| munirAjane use rohiNI vratakA upadeza diyA, jisake anuSThAna se yaha aMgadezako campAnagarIke maghavA nAmaka rAjAkI rohiNI nAmaka rAjakanyA huI / matra vaha yaha jAnatI bhI nahIM yo ki duHkha aura zoka kaisA hotA hai / rAjakanyA rohiNI ke pati azokakA bho pUrvabhava munirAjane sunAyA / kanakapurameM somabhUti ke putra somazarmA aura somadatta the / pitAko mRtyuke pazcAt somadatta rAjapurohita huA, jisake kAraNa usakA jyeSTha bhrAtA somazarmA usase dveSa karane lgaa| usake durAcArako vArtA se somadattako vairAgya ho gayA, aura vaha muni ho gayA / atra somakarmA rAjapurohita huaa| eka bAra jaba rAjA somaprabha vijaya yAtrApara jA rahe the taba unheM sammukha somadata munike darzana hue| ise somazarmAne apazakuna batAkara muniko maravA DAlane kI salAha dI | kintu rAjAne anya jyotiSiyoMse yaha jAnakArI prApta kI ki munikA darzana apazakuna nahIM kintu bar3A zubha zakuna mAnA gayA hai, jisase kArya meM avazya saphalatA prApta hotI hai| huA bhI aisA hI / tathApi somAne dveSavaza gupta rUpase munikA ghAta kara diyaa| yaha jAnakara rAjAne use daNDita kiyaa| sAtaveM dina use d vyAdhi ho gyii| duHkha se marakara usane aneka bAra narakaumaM tathA matsya siMha, sarpa, vyAghra Adi krUra pazuoM meM janma lekara antataH siMhapura ke rAjA siMhasenakA durgandhI zarIra yukta putra huaa| eka bAra munirAja se apane pUrvabhavakA yaha vRttAnta sunakara use dhArmika rUci utpana ho gayI, aura rohiNI vrata ke prabhAva se vaha usa muni hatyA ke pApa se mukta hokara azoka kumAra utpanna huA / puNpAstra va kathAkoza ( 36-37 ) meM bhI yaha kathAnaka AyA hai, aura vaha bhI isI kathAkozapara AdhArita pratIta hotA hai| kathAkoza ke antargata rohiNI caritrake uparyukta tInoM upanoM meM muni dhAtake pAse kuSTha rogakI utpatti, naraka -gati, nIca yoniyoM meM paribhramaNa, aura antata: dhArmika AcaraNa dvArA usa pApakA parimArjana, sugati aura sukhoMkI prApti ke udAharaNa upasthita kiye gaye haiN| uparyukta samasta kathAnakoMke milAnase isa bAta meM sandeha nahIM rahatA ki prastuta sugandhadazamI kathAkA sabase nikaTavartI AcAra rohiNI kA pUrva bhavavRttAnta hI hai / prastuta sabho kathAnakoM meM muninindA yA virAdarake pApase kuchatryAdhi va durgandhita zarIrako utpatti ke atirikta dUsarA prabala tatva hai, noca yoniyoMkI dIrgha paramparA / mahAbhArata ke matsyagandhA sambandhI AkhyAna meM vaha paramparA dUsare janmase Age nahIM bddh'ii| kintu viSNupurANa (3,18 ) meM eka aisA AkhyAna bhI AyA hai, jisameM noca yoniyoM ko eka lambI zRMkhalA dikhalAyI gayI hai| eka samaya rAjA zatadhanu aura unakI rAnI zaimyA gaMgA meM snAna karake nikale ho ye ki unheM apane sammukha eka Doke darzana hue, jo rAjAke Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA ghanubaMdI AcAryakA mitra thaa| ana: rAjAne usase poravapUrNa mitravat vyavahAra kiyaa| isa pApake phalase vaha marakara kramazaH zRgAla, vRka, gudhra, vyAla va mayUra hmaa| pratyeka janmameM usakI pativratA patnIne usake pUrvajanmoMkA smaraNa karAyA, jisase pASaNDoke sAtha saddhyavahArakA ghora pApa kramaza: kSINa hote-hote vaha mayUrake janmameM rAjA janakake azvamedha yajJameM jA pahu~cA / unhoMne yajJAnuSThAnasambandho aghabhUSasnAnake samaya use bhI snAna karAyA, jisake puNyase vaha agale janmameM svayaM rAjA janakakA putra huA 1 vaidika paramparA ke purANoM meM viSNupugaNa apekSAkRta adhika prAcIna mAnA jAtA hai; ataH mahAbhAratake samAna isa purANake vRttAntakA prabhAva bho pUrvokta jaina-pAnopara par3A ho to Azcarya nhiiN| 4. kathAkA uttara bhAga prastuta sugandhadazamI kapAkA dUsarA bhAga, jo dUsarI sandhimeM varNita hai, apano maulikatA aura rocakalAko dRSTiro vizeSa mahattvapUrNa hai| sugandhadazamI atake puNpase durgandhA apane agale janma meM ratnapurake seTha jinadattako rUpavatI putrI tilakamata huii| kintu usakA pUrvakRta kucha pAkarma abhI bhI bhoganako zeSa rahA thA / ataH janma ke kucha hI dina : jasako parakaregaha hogaa| pitAne tivAha kiyA, aura usase bhI eka kanyA utpanna huI tejmtii| sautelI mAM apanI putrI ko bahuta pyAra karatI, aura tilakamatIse utanA hI dveSa / isa kAraNa isa kanyAkA jIvana bar3e duHkhase upratIta hone lagA / yuvAvasthA prAyI aura pitAko kanyAoMke vivAhako cintA huI 1 kintu imI samaya unheM vahA~ke nareza kanakaprabhakA Adeza milA ki ve ratnoMvo svarIda ke lie dezAntara jAyeM / jAte samaya seTha patnIse kaha gayA ki suyogya vara dekhakara donoM kanyAoMkA vivAha kara denA / jo bara Ate vai lilakamatIke rUpapara mugdha hokara, usIkI yAcanA karate / kintu seThAnI usako burAI kara apanI putrIko ho Age karatI, aura usI ko prazaMsA krtii| to bhI barake haThase vivAha tilakamatIkA hI pakA karanA pdd'aa| vivAha ke dina seThAnI silakamatIko yaha kahakara zmazAnameM baiThA Ayo ki unako kula-prathAke anusAra usakA vara vahIM Akara usase vivAha kregaa| kintu ghara Akara usane yaha hallA macA diyA ki tilakamatI kahIM bhAga gayo / lagnako velA taka usakA patA na cala sakane ke kAraNa varajA vivAha tejamatIke sAtha karAnA pdd'aa| isa prakAra kapaTajAladvArA sezAnIne apanI icchA pUrI kii| udhara rAjAne mahalapara car3hakara dekhA ki eka sundara kanyA ghora rAtri meM zmazAnameM akelI baiThI hai| vaha turanta usako pAsa gayA aura pUcha-tAcha kara va saba bAta jAna-samajhakara usane svayaM usase apanA vivAha kara liyaa| pUchanepara rAjAne apanA nAma piNDAra ( bAla-mahiSopAla ) batalAyA aura yahI nAma kanyAne apanI sautelI mAko bhI batalA diyA / eka pRthak gRhameM usake rahaneko vyavasthA kara dI gayo / rAjA rAtriko usake pAsa AtA, aura sUryodayase pUrva hI calA jAtA / patine rana jaTita bastrAbhUSaNa bhI use diye, jinheM dekha seThAnI ghabarA gayo ki nizcaya ho unheM usake pati ne rAjAke yahA~se curAkara use diye hoNge| isI dhIca seMTa bho bidezase loTa Aye aura sezAnIse saba vRttAnta sunakara rAjAko khabara dii| rAjAnaM cintA vyakta ko, aura seThako apanI putrose corakA patA prApta karane kA Agraha kiyaa| putrIne kahA maiM to unheM kevala paraNake sparzase pahacAna sakatI haiN| anya koI paricaya nahIM hai| isapara rAhAne eka bhonakA Ayojana karAyA, jisameM sugandhAko A~kheM bAMdhakara abhyAgatoMke paira ghulAne kA kArya sauMpA gyaa| isa upAya se rAjA hI pakar3A gayA / taba rAjAne usa kanyAse vivAha karanekA apanA samasta vRttAnta kaha sunAyA, jisase samasta vAtAvaraNa aAnandase bhara gayA / isa prakAra munike prati durbhAvake kAraNa jo rAtI dukho daridrI durgandhA huI thI, vahI sugandhadazamI vratake puNya se pUrvokta pApako dhokara punaH rAnI bana gayI / 5. phrensa aura jarmana kathAoMse tulanA isa kathA prasaMgameM mahA sinTrelA nAmaka aMgarejIkI eka kahAnIkA smaraNa A gayA, jise maiMne Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdhadazamI kathA apane skUlake dinoM meM par3hA thaa| aca khojanepara yaha kahAnI mujhe "di slIpiMga byUTI eNDa adara pheyarI Telsa phAma di olDa phreMca, riTolDa mAI e. TI. vicalara-ko uca", nAmaka kathA saMgrahameM mila gayI / isa granthake AvimeM kahA gayA hai ki granthakArane prastuta kathAnaka phreMca bhASAke ke bine De pho' nAmaka kathA-kozake iko sagoM meM ke mazaH mAse liyA hai| usake katA bArsa perolTakA jIvana-kAla san 1628 se 1703 taka mAnA gayA hai| saMkSepataH yaha kathAnaka isa prakAra hai eka dhanikako eka sundara kanyA thii| usake bacapana meM hI usakI mAtAkI mRtyu ho gyii| pitAne dUsarA vivAha kiyA / isa patnauke sAtha usakI pahalekI do putriyAM bhI aayauN| sautelI mA~ko apanI sautelI putrIse bar3A pa hamA, kyoMki usake samakSa usako ve donoM putriyA~ rUpa aura muNoMmeM bahuta phokI par3atI thIM / mA usa sautelo lar3akIse gharakA saba kAma-kAja karAtI, use phaTe-purAne kapar3e pahanAtI tathA sUkhA-rUkhA khAneko detii| kintu vaha apanI donoM putriyoMko khUba saja-dhajase rakhatI, aura unakI bhI cAkarI usa sautelI lar3akIse karAtI / isa lar3akI ko jaba gharake saba kAma-kAjase kucha avakAkSA milatA, taba vaha gharake eka konameM jahA~ koyalA rakhA jAtA thA, jAkara par3a AtI tho| isIse usakA nAma "sinDrelA' par3a gyaa| (siMDara- koyanA ) / eka bAra usa nagarake rAjakumArane naspotsavakA Ayojana kiyA, jisameM rAjyake samasta dhanI-mAnI simantrita the| dhanikakI donoM yuvatI kanyAoMko bhI nimantraNa milA, aura ve khUba ThATha-bArase niyata samayapara mRtyorasabameM phuNciiN| kintu usa becArI sautelI lar3akI ko apanI una bahinoMkI taiyArIkA kAma to khUba karanA par3A, paramnu utsavameM jAnekA usakA bhAgya kahA~ ? vaha apane usI gande kone meM baiTha sisakasisakakara rone lgii| rote-rote ardhacetasI avasyAmeM jaba usane A~kheM poMchakara delA to apane sammukha eka divya mUrtiko khar3A pAyA / usane bar3e pyAra se pUchA, "beTI, rotI kyoM hai ? tU kyA cAhatI hai ?" isa pyArakI zelIse sinDrelAkA galA aura bho maiMgha gayA aura vaha kucha bhI bola nahIM sakI / taca devIne syayaM pUchA, "kyA dU rAjakumArake nutyotsabameM jAnA cAhatI hai ?" sinDrelAke hai| kahanepara devI ne apanI jAduko char3ose chUkara eka kumhar3eko sundara gAr3I kA rUpa de diyA, nahoMke ghor3e aura pyAde banA diye, aura kanyAke mele-kucale vastroM ko sundara bahumUlya vezA va ratnamaya AbhUSaNoMmeM badala diyA / sinDrelAkA rupa-saundarya aca kisI bhI rAjakanyAse hona nahIM rahA / divya rUpa va veza-bhUSA tathA rAmocita vaibhavake sAtha sinDrelA nRtyotsavameM gayo / utsavameM rAjakumAra sinDrelAkI ora hI sabase adhika AkRSTa huA / usane usokA sarvAdhika AdarasatkAra kiyA aura usI ke sAtha bahulatAse nRtya bhI kiyaa| akasmAt jyoMhI sinDrelAne pIne bAraha baje rAtrikI ghaNTI sunI, syoMhI vaha lauTane ke lie adhIra ho uTho, kyoMki devIne use khUba saceta kara diyA thA ki usakA vaha divya vaibhava ardharAtrike pazcAt nahIM tthhregaa| vaha rAjakumArase turanta eTA lekara tathA usake Agraha karane para puna: dUsare dina nRtyotsabameM AnekA vacana dekara, apanI bahinoMke lauTanese pUrva hI ghara A gayI, tathA apanI phaTI-gurAnI veza-bhUSAmeM unake Aneko pratIkSA karane lago / dUsare dina punaH usI prakAra, kintu usase bhI adhika sajadhanake sAya yaha nRtyotsabameM pahu~co / Aja rAjakumArane apanA sArA samaya usIke sAtha vyatIta kiyA / yaha bhI itanI tallIna ho gayo ki use ardharAtrise pUrva bhara loTana kA dhyAna hI na rahA / akasmAt jaba pUre bAraha bajekI ghaNTo bajanI prArambha huI taba vaha saceta huI aura ghabarAkara turanta vahA~se bhaagii| usa jaldI meM usake parakA eka kAtrakA jUtA nikalakara vahIM raha gayA, jise rAjakumAra ne bar3e cAse uThAkara apane pAsa rakha liyaa| ____ aba ghara lauTane ke lie sinche lAke pAsa na ve gAr3I-ghor3A the aura na pyAde / usakI pozAka bhI apane svAbhAvika maile-kucale kapar3oM meM badala gayI thii| rAta aMdherI, mArga bahuta patharIlA aura Uparase ghanaghora Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasAdhanA 13 vRSTi / ataH vaha bar3e kaSTase apane ghara pahu~ca pAyI / saubhAgyase usakI bahinoMkI gAr3okA eka cAka nikala par3A thA, jisase ve bhI bahula vilambase AyoM aura sinDrelA unake kopake prasAdase baca gyo| sinDrelAke lauTanepara usakI vaha devI mAtA sammukha vA upasthita huI, aura bolI "beTo tUne merI bAtakA dhyAna nahIM rakhA, jisake kAraNa tujhe itanA kleza bhoganA pdd'aa| acchA, yaha jo tU apanI chAtImeM chipAye hue hai, vaha kyA hai ?" sinDrelAkA yaha digdha beza to badala gayA thA, kintu na jAne kyoM usane apanI vaha bacI huI kAMcakI eka jUtI apanI aMgiyAmeM chipAkara rakha lI thI, aura vaha abhI bhI jyoMkI tyoM banI huI thii| use dekhakara devI ne kahA, "acchA yaha eka to hai, para isakI jor3I kahA~ hai?" sinDrelA ghbraayo| kintu devI ne kahA, "bhalA tuma asAvadhAna to ho, parantu jo mero denako isano nizAno bacA lI hai, vahI tumhAre bhAgyako vidhAyaka hogii|" itanA kahakara devo adRzya ho gayo / ughara dUsare hI dinase rAjakumAra yAkula hokara khoja karane lagA-yaha kAMca kI jUsI kisake pairaphI hai ? usane ghoSaNA karA dI ki jisake paramaiM vaha jUsI loka baiTha jAvegI, vahI usakI prima rAnI hogii| kramazaH ekase eka rAjakumAriyoM va amIroM-jamodAroM va seTha-sAhUkAroMkI kanyAoMne apane-apane bhAgyako parIkSA kI, kintu baha jUtI kisoke bhI parameM ThIkase nahIM baittho| sinDrelAkI donoM sautelI bahinoMkI bhI bArI AyI, kintu unheM bhI nirAza honA par3A 1 sinDrelA dekha rahI thii| usane kahA, "kyA meM bhI prayatna karU ?" isapara usako bahineM haMsa par3I / kintu rAjapuruSane kahA, "mujhe isa jUtIko sabhI yuvatiyoM ke pairameM pahanAne kA Adeza hai, isalie tuma bhI ise pahanakara dekho|" sabake AzcaryakA ThikAnA na rahA jaba sinDra lA. kA paira khaTase usa jUtImeM bhalI prakAra baiTha gyaa| yahI nahIM, usane apanI kamiyAme-se usake jor3A jUtI nikAlakara apane dUsare pairameM pahana lI / aba koyaleke kone meM rahane vAlI sinDrelA rAjamahalako rAnI bana gyii| yahI kathAnaka jarmanI meM kucha hera-pherake sAtha loka pracalita pAyA jAtA hai| aisI loka-kathAoMkA eka saMgraha jekaba luDavika kArla nima ( 1785-1863 ) kRta 'di kiMDara uNDa hAusamArkhana' ko toca jildI meM prakAzita haA thA. jisakA amavAda aMgarejImeM 'nimta Telsa' meM pAyA jAtA hai| isa saMgraha meM azpuTailakI kahAnIkA sAra yaha hai eka dhanikakI patnIne marate samaya apanI eka mAtra putroko pAsa bulAkara kahA - "beTI, tuma sadA bhalI rahanA, maiM svargase bhI tumhAro dekha-rekha kruuNgii|" mAtAko mRtyuke pazcAt putro pratidina usake zmazAna para jAkara royA karatI thii| ___ usake pitAne zIghra hI dUsarA vivAha kara liyaa| isa nayo palIko pahalese do putriyAM thIM, jo dekhane meM sundara, kintu hRdayase bahuta mailI thoN| ve apanI sautelI bahanase ghRNA karato, usase gharakA saba kAma. kAja karAtoM, aura rUlA-sUskhA khAneko detI thIM / vaha rasoIgharake rAkhake urake pAsa soyA karatI thI, jisase usakA nAma azpuTaila par3a gayA / eka bAra vaha panika kisI melemeM jA rahA thaa| usane apanI putriyoMse pUchA ki ve melese kyA maMgAnA cAhatI hai| ekane acchase acche ghastra aura dUsarIne hIrA-motI lAne ko khaa| apuTelase pUchanepara usane kahA-"pitAjI, jaba Apa ghara lauTane lage, taba jo vRkSako DAla Apake Togase ulajha jAye, use hI mere lie letaM Aie, jasa mujhe aura kucha nahIM caahie|" ghaniphane vaisA hI kiyaa| ghor3epara savAra hokara loTale samaya eka jhuramuTa ke inameM usake Topase haijala ( IIazel ) vRkSako DAla TakarAyI / isa use ho tor3a kara raha apanI amapuTela ke lie letA AyA / aTpuTailane use le jAkara apanI mA ke zmazAna para lagA diyA, tapA ro rokara use apane AMsuoMse sauMca DAlA / / kucha samaya pazcAt yahA~ke rAjAne eka tIna dinakA utsava manAyA, jisameM rAjakumArakA svayaMvara bhI honA thaa| azpuTalakI donoM bahinoMko usa utsabameM jAnA thA, ataeva azpuTalako unake bAloMkI kaMghI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdhadazamI kathA karanI paDnI, unake jUtoMgara pAliza bhI karanI par3I, tayA unako pozAkakI sAja-samhAla bhI karanI pdd'ii| azpuTalane apanI mAse apane jAne kI bhI icchA prakaTa kii| sautelI mAne use TAlane ke lie kahA, "acchA maiM ina kuMDe bhara maTara ke dAnoMko usa rAstake Dhera meM milA detI hU~, yadi tuma unheM do ghaNToMke bhItara cunakara alaga kara logo, to maiM tumheM bhI svayaMvara meM jAne duuNgii|" apuTailane yaha zarta svIkAra kara lI, aura apane sAthI kabUsaroM va anya pakSiyoMkI sahAyatAse usa kAmako eka ghaNTe meM hI nipaTA diyaa| kintu mAne phira kahA, "nahIM, nahIM, tumhArI pozAka bahuta malina hai, ataH maiM tumheM rAjotsabameM na jAne duuNgii|" azpuTelake punaH Agraha karanepara usane kahA, "acchA, maiM aba do kuNDe maTarake dAnoMko rAsake DherameM milAtI hU~, yadi tuma eka ghaNTemeM inheM cuna logI, to maiM tumheM bhI jAne duuNgii|" azpuTalane kabUtaroMkI sahAyatAse yaha kArya bhI pUrA kara liyA / kintu sautelI mA~kA hRdaya phira bhI na pasIjA / antameM usane yaha kaha kAra use bilakula manA kara diyA ki tumhArA vahAM jAnA bilakula nirarthaka hai / tumhAre pAsa na to acchI pozAka hai, aura na tumheM nAcanA hI AtA hai / ataeva tumhAre vahAM jAnase hama sabako lajjita honA pdd'egaa| saba rAjotsava meM cale gaye, aura becAro azpuTaila apanI mAtAkI zmazAna bhUmi para jAkara usa haijalake vRkSake nIce phUTa-phUTakara rone lgii| aura gAne lago - hilo hilo tuma haijaSTa vRkSa / 'cA~dI sonA barape svaccha // isa para usake mitra pakSAne vRkSase ur3akara use codI-soneko pozAka aura rezamako jUtiyA lA dI / unheM pahinakara azpuTaila bhI svayaMvara utsavameM jA phuNcii| usakI bahinoM ne use dekhA, kintu ve pahicAna na skii| unhoMne samajhA vaha koI rAjakumArI hogii| utsabameM rAjakumArane azpuTala ko hI apane sAtha nRtya karane ke lie cunA, aura anta taka usakA hAtha na chor3A / bahuta rAta gaye jaba vaha ghara jAne lagI taba rAjakumArane svayaM usake sAtha jAkara ghara pahu~cA dene kI icchA prakaTa kI / kintu isa bAta se azpRTaMla bahuta ghabarAyA, aura rAjakumArako A~kha bacAkara vahA~se nikala bhaagii| dUsare dinake utsavamaM bhI azuTaila usI bhAMti susajjita hokara phuNcii| Aja rAjakumArane nizcaya kara liyA ki vaha usakA sAya kabhI na chodd'egaa| utsavase vidA hote samaya vaha usake sAtha ho gyaa| kintu gharake pAsa pahuMcane para vaha rAjakumArakI A~khe bacAkara chagocemeM chipa gayI, aura cupake cupake apane sthAna para jA phuNcii| parantu rAjakUmArane nizcaya kara liyA thA, ataeva vaha vahIM DaTA rhaa| azpaTalake pitAke lauTa Ane para rAjamArane usase kahA ki usakI priyA usI bagIce meM kahIM chipa gayI hai| donoMne milakara bahuta hUMDhA, kintu usakA patA na claa| tIsare dina aura bhI adhika susajjita hokara apuTala utsabameM phuNcii| sabako dRSTi usIke anupama saundarya aura apAra vaibhava kI ora thii| rAjakumArane Aja pasabhara ke lie bhI usakA sAtha na chor3A / jAte samaya punaH usakA pIchA kiyaa| tathApi apane gharake samIpa pahu~cakara azpuTaila adRzya ho gayo / kintu ghabarAhaTa meM usake pairakI eka jUtI paira se nikalakara gira pdd'ii| isa suvarNajaTita jUtIko rAjakumArane apane pAsa rakha liyA, aura apane pitAke pAsa jAkara kahA ki jisake parameM yaha jUtI. Thoka baiTha jAyegI, usIse maiM apanA vivAha karUMgA / jisa ghara meM usakI sundarI priyA adRzya huI thI, vaha ghara to use vidita pA ho / ataH vaha jUtI usI gharameM lAyI gyo| pahale bar3I sar3akone apanA bhAgya AjamAyA kintu usake pairakA aMgUThA itanA bar3A thA ki vaha jUtImeM kisI prakAra samAtA hI nahIM thaa| tatra usako mAne usa aMgUTheko kaTavA diyA, aura jUtI pahanAkara use rAjakumArake sammukha upasthita kiyaa| rAjakumAra ghoDepara baiThAkara use apane sAtha le jAne lgaa| jaba ve usa hejala vRkSake samIpase nikale, taba usapara baiThA parevA pakSI gAne lagA Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA lauTo lauTo rAjakumAra / dekho jUtI khUba nihAra / / do apanI patnI pyArI ! yaha rAnI nahIM tAhArI // yaha sunakara rAjakumAra loTa par3A, aura use la sake dhara utAra diyA, aba mAtAne apanI dUsarI putrIke pairameM usa jUtoko pahanAnekA prayatna kiyA, usakI er3I itanI bar3I thI ki vaha jUtI meM nahIM baiTha skii| tathApi rAnI banAne ke lobhase mAne use jabardastI jUtI meM DhUMsa diyA, jisase er3I lahU-luhAna ho gayI / rAjakumAra use apane ghor3epara baiThAkara le claa| kintu usa haijala vRkSase punaH vahIM gAnekI dhvani sunAyI yo / ataeva rAjakumAra phira loTa par3A / lAcAra hokara abakI bAra azpuTelake pairameM jutI pahanAyI gyo| yaha khaTase Thoka baiTha gyii| use lekara jaba rAjakumAra haijala vRkSake samIpase nikalA to use sunAyI par3A aba ghara jAbhI rAjakumAra / khUba ko rAnIse pyAra // itanA gAkara vaha kapota pakSI uhakara usa sundarI ke kandhe para A baiThA / ve saba jAkara rAjamahalameM praviSTa hue| ina pheMca aura jarmana donoM kathAoMmeM paraspara bahuta-sI bAtoMmeM bheda hone para bhI unameM nimnalikhita tatva samAna rUpase vidyamAna hai - eka dhanI gRhastha, usakI patnI aura eka putrI / patnIke dehAnta ho jAne para dhanIkA punarvivAha va nayI patnIkI apanI do putriyA / isa palokA apanI do putriyoMse pyAra, aura usa sautelI lar3akIse dugyavahAra / rAjamahala meM utsava / sautelI lar3akokI avahelanA, kintu eka adRzya zakti (usakI mRta mAtAko AtmA )-dvArA usakI sahAyatA / darzana-mAtrase rAjakumArakA usakI ora AkarSaNa, aura usako khojabIna / sautelI mAMphA apanI putriyoMko rAnI banAnekA niSphala prayAsa / antataH sautelI lar3ako kA bhAgyodama aura rAjamahalakI rAnI ke rUpameM prabaMyA / ye samasta tattva prastuta sugandhadazamo kathAke dvitIya bhAgameM vidyamAna haiM, aura jo bhedakI bAteM haiM, ve bhAratIya aura yUropIya samyatA va saMskRti ke bIca bhedase sambandha rakhatI hai| yUropIya kathAoMmeM dhanikane apanI pUrva patnIko mRtyu hone para eka aisI mahilAse vivAha kiyA, jisakI pahale se hI do putriyoM bhii| yaha bAta bhAratIya svasya paramparAke anukUla nahIM 1 ataeva yahA~ dUsarA vivAha ho jAne ke pazcAt eka putro utpanna honekI bAta kahI gayI hai / uso prakAra rAjotsavakA Ayojana, usameM una kanyAoMkA jAnA rAmakumArake sAtha nRtla karanA, tathA jUtI ke dvArA rAjakumArako saccI preyasIkA patA lagAyA jAnA, yaha saba bhI yUropIya paramparAke anukUla hai, bhAratIyatAke anukUla nhiiN| dUsarI bAta yaha bhI dhyAna dene yogya hai ki yUropIya donoM kathAoMmeM usa soselI kanyAke durbhAgyako palaTaneke lie bahuta kucha devo camatkArakA Azraya liyA gayA hai| kintu ukta bhAratIya kathAnakameM kahIM bhI kisI aprAkRtika tattvakI yojanA dikhAI nahIM deto| sarvatra aiso svAbhAvikatA hai jo kabhI bhI kahIM ghaTita ho sakatI hai| yahA~ jutI-vArA patnIkI pahacAna nahIM, kintu patnI-dvArA patike caraNa sparzase usakI pahacAna karAyI gayI hai| vaha bhAratoya saMskRtikA apanA asAdhAraNa lakSaNa hai, jo yUropIya rIti-rivAjake anukUla nahIM / unta sAMskRtika tattvoMko pRthak karake dekhane para hameM yaha pratIta hue binA nahIM rahatA ki sambhavataH yUropa aura bhAratake bIca isa kathAnakakA AdAna-pradAna huA hai / maiksamUlara va haTeMka Adi aneka vidvAnoMne yaha siddha kara dikhAyA hai ki bhAratIya kathAoMkA aTUTa pravAha ati prAcInakAlase pazcimakI ora pravAhita hotA rahA hai, jisake phalasvarUpa vedakAlIna, jAtakasambandhI tathA paMcatantra, hitopadeza va kathAsaritsAgara Adi bhAratIya AkhyAna sAhityameM nibaddha aneka loka-kathAeM pAzcAtya dezoMmeM jAkara, vahA~ke vAtAvaraNake anukUla hera-pherasahita pracalita huI pAyI jAtI hai| ukta yUropIya kathAke sabase prAcIna lekhaka pAsa parolTakA jIvana kAla san 1628 se 1703 taka mAnA gayA hai / unase pUrva isa kathAnakake yUropa meM pracalita honekA koI pramANa hamAre sammukha nahIM hai| isako tulanAmeM bhAratakI sumanyadazamI kathAko paramparA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdhadazamI kathA ati prAyona hai / isakA marAThI anuvAda jinasAgara-dvArA san 1724 ke lagabhaga, saMskRta anuvAda zrutasAgaradvArA va gujarAto anuvAda jinadAsa-dvArA san 1450 ke lagabhaga, evaM apabhraMzako mUla racanA san 1150 60 ke lagabhaga huI pAyI jAtI hai| ata: koI Azcarya nahIM jo bhAratIya anya kathAoMke sadRza isa kathAkA bhI dezAntara-gamana huA ho, jisakA prasAra-krama gaveSaNIya hai| 6. kathAkA uttarakAlIna prabhAva sugandhadazamI kathAkA prabhAva usase uttarakAlIna kathA-sAhityapara paryApta mAtrAmeM par3A dRSTigocara hotA hai| udAharaNArtha-haribhadrakRta lammattasattasi (samyaktvasaptati ) nAmaka 70 gAthAtmaka eka racanA hai, jisapara guNazekhara surike ziSya saMghatilaka sUrine vi0 saM0 1422 ( san 1365 ) meM eka muvistRta TIkA likhI hai| isa TIkAmeM udAharaNa rUpase bosa kathAoMkA samAveza pAyA jAtA hai, jisameM deva-guru yAvRtyake udAharaNameM 'ArAmasohA' nAmaka prAkRta gadyAtmaka kathA ( sUriyapura, vi0 saM0 1997 ) yahA~ dhyAna dene yogya hai - campA nagarImeM kulaghara nAmaka seTha aura usakI kulAnandA patnI rahate the| unake kamalazrI Adi sAta putriyoMke pazcAt AThavoM kanyA utpanna huii| usa samaya seThako sampatti naSTa ho jAnese ve dukhI rahate the| isIse isa kanyAkA nAma nibhaMgA par3a gayA / yavatI ho jAne para bhI usake vivAha kA seTha koI prabandha nahIM kara pAtA thA jisase vaha cintita rahane lgaa| akasmAt eka dina koI navAgantuka unake dvArapara kucha pUchatAcha ke lie A upasthita huaa| seThana use lobha dekara apanI putrIse vivAha karaneke lie rAjI kara liyaa| vaha cola dezase AyA thA, ataH vahIM jAneke lie seTane use apanI putrIsahita kevala mArgake lie mucha sambala dekara vidA kiyaa| ujjaina meM Akara usane vicAra kiyA ki unake pAsa mArgameM donoMke khAnepIne yogya sAmagrI nahIM hai| ata: vaha apanI vadhUko vahIM spetI choDa vara se cala diyaa| jAgane para nirbhagA vilApa karane lgii| uso samaya maNibhadra seThane vahA~ pahu~ca kara use AzvAsana diyA aura apane ghara le AyA / yahA~ vaha gharakA kAma-kAja tathA mandira meM dharma kArya ghar3I zraddhApUrvaka karane lgii| mandirakA mUskhA udyAna bhI usane apane parizramase harA-bharA kara liyaa| antata: parakara vaha svargameM gayo / svarga meM apanI Ayu pUrNa kara nirbhagA bhAratavarSa meM kusaTTa dezavatIM 'balAsabha' nAmaka grAmameM agni zarmA brAhmaNakI patnI agnizikhAke garbhase vidyutnabhA nAmaka kanyA utpanna huI / ATha varSakI AyumeM usakI mAtAkA dehAnta ho gayA, aura usa choTI sI bAlikAke Upara hI gharakA saba kAma-kAja A pdd'aa| usakA bojha halakA karane ke nimitta pitAne dUsarA vivAha kiyA, jisase eka aura kanyAkA janma huaa| yaha vimAtA vidyuprabhAse acchA vyavahAra nahIM karatI thii| ataH usakA bhAra halakA nahIM huA, baski dugunA ho gayA, jisase kanyA apane durbhAgyako doSI ThaharAne lagI / eka dina vaha sadaivakI bhAMti apanI mauoMko carAne le gayI thii| madhyAhna ho gayA, aura vaha aise sthAnapara pahu~ca gayI jahA~ vRkSako chAmA bhI upalabdha nahIM thii| vaha thaka kara dhUpameM hI leTa gayI / uso samaya eka kAlA nAga nahA~ mA pahu~cA, jisane mAnavo bhASAmeM use jagAyA, aura apanA pIchA karane vAle gAruDikase rakSAke lie apanI goda meM Azraya denekI prArthanA kii| kanyAne valI kiyA / gADikoMke cale jAne ke pazcAt usa nAgane apanA divya rUpa prakaTa kiyA, aura kanyAse varadAna mAMganeko kahA / usane kevala gauoMko carAne kI suvidhAke lie apane Upara chAyA prApta karanekI icchA prakaTa kii| nAgadevane usake Upara eka sundara udyAnakA nirmANa kiyA jo usake sAtha-sAtha usakI icchAnusAra gamana kre| isake atirikta usane yaha mo varadAna diyA ki jaba bhI usapara koI vipatti par3e, yA sAhAyyake lie usakA smaraNa kare, tabhI vaha Akara usako rakSA va icchApUrti kregaa| ina varadAnoMse usake dina sukhapUrvaka bItane lge| eka dina vidyutprabhA gozroMko carAkara madhyA hameM usI mAyA-udyAnakI chAyA vizrAma kara rahI thI, Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA Pro tabhI pATaliputrakA rAjA jitazatru vijaya yAtrA nimita apanI caturaMgiNI senAsahita vahA~se nikalA, aura usa sundara udyAna meM hI apanA par3Ava DAlakara vizrAma karane lgaa| sainyake kolAharUle jAkara kanyA apanI gaumoM ko dekhane cala pdd'ii| usake sAtha vaha udyAna bhI cala pdd'aa| isa Azcarya se prabhAdhita hokara rAjA thaa| usake mantrIne parAmarza kara usase pUchatAcha kI aura usakA samasta vRtAnta jAnakara usake pitAko bulAkara usakI anumati se usa kanyA ke sAtha apanA vivAha kara liyA / udyAna ke atizaya ke prasaMga rAjAne apanI isa nayI vadhUkA nAma ArAmazobhA rkhaa| apanI sautelo putro ke isa somAbhyase usakI vimalAke cittameM IrSyA aura vidveSakI agni bhar3aka uThI aura usane socA ki yadi kisI prakAra usakI mRtyu ho jAyeM, to rAjA usakI aurasa kanyAko ho kadAci apanI rAnI banA le| isa AzA se usane viSa mizrita modaka banAye, aura inheM apane pati ke hAthoM ArAmazobhAko khAneke lie bhejaa| kintu jaba vaha vizvAsa kara rahA thA, taba usa nAgaddeghane isa vRsAntako jAmakara, una dipama modakoMke sthAna para amRta modakoMse usa pAtrako bhara diyaa| una modakoMko rAjabhavana meM bar3I prazaMsA huii| ghara lauTane para usase saba vRttAnta sunakara, usakI patnIko bar3I nirAzA huI / usame dUsarI bAra hALAhama vivamizrita pheniyoMkI piTArI bhejI, jise pUrvavat usa nAgadevane amRtaphenose badala diyA / tRtIya bAra tAlapuTa viSayukta mAMDe bheje gaye, jo punaH nAgadeva ke prasAdase amRtamaya hokara rAjabhavana meM pahu~ce / patnI ke nirdezAnusAra isa bAra brAhmaNane apanI garbhabalo putroko sAtha livA le jAnekA bhI Agraha kiyA / vivaza hokara rAjAko anumati denI pdd'ii| apane pitRgRhameM ArAmazobhAne putrako janma diyA tatpazcAt abasara pAkara vimAsAne use apane ghara ke pIcheke kue~ meM Dhakela diyA aura apanI putrIko rAjakumAra ke samIpa sulAkara use hI ArAmazobhA prakaTa kiyA / jaba paricArikAoMne ArAmazobhA ko apane saundaryAdi guNoMse hona dekhA to ve bahuta ghabarAya / udhara rAjAkI ora se mantrI AyA, aura rAjakumAra sahita usakI mAlAko pATaliputra livA le gayA / rAjAne bhI use apane svAbhAvika rUpa tathA anugAmI udyAnase rahita dekhakara kheda aura Azcarya prakaTa kiyaa| pUchane para nayI ArAmazobAne kapaTa uttara dekara prasaMgako TAla diyA / udhara kUpameM girane para satI ArAmazobhAne nAgadeva kA smaraNa kiyaa| usane turanta Akara usakI rakSA ko, aura use vahIM pAtAlabhavana banAkara rkhaa| kucha kAla pazcAt ArAmazobhAne apane putrako dekhaneko icchA prakaTa kI / nAgadevane use isa pratibandhake sAtha anumati dekara rAjabhavana meM pahuMcA diyA ki yadi vaha yaha sUryodaya hone se pUrva lauTakara nahIM AyI to usake pAsa eka bhUtanAga giregA aura phira use usake darzana na hoNge| ArAmazobhAne yaha svIkAra kiyA aura ghAtriyoMke bIca soye hue putrako lAr3a-pyAra kara usapara apane divya udyAnake puSpoMkI vRSTi karake vaha ghara A gyii| prabhAta honepara ghAtriyoMne una puSpoM ko dekha rAjAko khabara dii| rAjAke pUchane para usa banAvaTI ArAmazobhAne kaha diyA ki maiMne hI apane diya udyAnake puSpoMko apane putrapara bikherA hai rAjAne kahA ki tuma usa udyAnako lAkara mujhe dikhlaao| kintu usane uttara diyA vaha udyAna vahA~ dinako nahIM lAyA jA sakatA / rAjA punaH zaMkita hokara raha gayA / / isa prakAra tIna dina bIta gye| cauthe dina rAjA satarka rahA aura jyoMhI ArAmazobhA putrapara phUla bikhera kara jAne lagI, tyoMhI rAjAne usakA hAtha pakar3a liyA, aura usake prArthanA va Agraha karanepara bhI use nahIM chor3A, pratyuta samasta vRttAnta jAnanA cAhA / vivaza hokara ArAmazobhAne apanI vimAlAkA vaha kapaTajAla prakaTa kara diyaa| itane meM sUryodaya ho gayA aura kezapAzase mRtamaraNa giraa| ise dekha ArAmazobhA mUkhita ho gayo / saceta honepara usane apane rakSaka nAgadevakA saba vRttAnta kaha sunAyA / rAjAne ruSTa hokara usakI kapaTinI bhaginIko bA~dhakara kor3e mAranA prArambha kiyA, va usake pitA aura vimAtAko nAka-kAna kATakara deza se nikAla denekA Adeza diyaa| kintu AtmazobhAne prArthanA kara una Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdhadazamI kathA saDako kSamA pradAna karAyI evaM apanI bhaginIko apane pAsa hI rakhA / eka dina ArAmazobhAne apane patise kahA--nAtha meM pahale duHkhI thI, pIche itanI sukhI huI, yaha kisI pUrvakRta karmakA pariNAma honA caahie| yaha bAta Ananake lie rAjA-rAnI usI samaya vihAra karate hue udyAnameM Aye munirAja sUrike samIpa gaye, aura unase apanI zaMkAke nivAraNakI prArthanA kii| munine ArAmazobhAphe pUrvajanmako kathA sunAyI, aura batalAyA ki usane pUrvajanmameM mithyAtvI pitAke gRhameM rahate hue jo pApa upArjana kiyA thA, usake phalasvarUpa use isa janmameM utanA duHkha bhoganA pdd'aa| pIche maNibhadra seThake gharameM rahate hue usane o deka-guru-vaiyAvRtya kiyA thA, phasake jalase use ve asAdhAraNa sukhabhoga prApta hue| usane jo jinamandirakA sUkhA udyAna apane parizramame harA-bhasa kara diyA thA usake phalase use yaha divya udyAna prApta huA, ityAdi / yaha sunakara ArAmazobhAko apanA jAtismaraNa ho AyA aura rAjA-rAnI donoM hI apane putrakA rAjyAbhiSeka kara, pravajipta ho gye| isa kathAnakameM prastuta sugandhadazamo kathAke uttara bhAgakA prabhAva spaSTa dikhAI detA hai| ArAma. zobhAke bAlapana meM hI usako mAtAko mRtyu, pitAkA dUsarA vivAha, aura usase bhI eka kanyAkI utpatti, vimAtAkA vidveSa, bar3I putrIkA bhAgyodaya va rAjarAnI padako prApti, vimAtA-dvArA usake sthAnapara apanI aurasa putrI ko sthApita karanekA chala-kapaTa, Adi tattva ve ho haiM, jo sugandhadazamI-kathAmeM hai| kintu unake vivaraNa aura vistArameM bahata-sA bheda hai, jo isa kathAnakakA apanA vaiziSTaya hai| vizeSa dhyAna dene yogya vahAM vimAtAkA yaha prayAsa hai, jisake dvArA ArAmasobhAkA vivAha ho jAnepara bhI usane usake sthAna para apanI putrIko rAnI banAnekA kapaTajAla rcaa| dUsarI bAta dhyAna dene yogya hai nAgadeva-dvArA ArAmazobhAke bhAgyodayameM yogadAna, tathA rAjabhavana meM Akara sUryodayase pUrva lauTane, da anyathA usake nAgadevaphe sahayogase vecita ho jAne ko / ye prasaMga pUrvokta siMDrelA aura azpuTailake ca aura jarmana kathAnakoMse tulanIya hai, jaha usa sotelI putrI kI devIne sahAyatA kI, mAgho rAtase pUrva rAjotsabase lauTa AnekA pratibandha lagAyA va dimAtAne apanI eka yA dusarI putrIko jabardastI rAnI banAnekA prayAsa kiyaa| Azcarya nahIM, sugandhadazamoke jisa kathAnakakA videza meM prasAra huA, usameM isa kathAke ukta tattvoMkA bho pradeza ba mizraNa rahA ho / 7. sugandhavazamI-kathA : saMskRta saMskRtameM varNita sugandhadazamI-kathA 161 zlokoMmeM pUrNa huI hai, jinameM antake eka pacako chor3akara zeSa saba anuSTupa chandameM hai| antima padyakA chanda mAlinI hai| isakI holI sAdhAraNa kathA-pradhAna hai| isake ka ne apane muruka nAmakA nirdeza racanAke AdimeM aura anta meM bhI kiyA hai| isase siddha hai ki usake racayitA vidyAmandi yatike ziSya zrutasAgara hai| unhoMne svayaM apane va apano racanAke viSayameM itanA aura kahA hai ki ve varNI arthAt brahmacArI ( dezavatI sAdhu ) the, muni nahIM, tathA unhoMne yaha racanA apane guru vidyAnandika anurodhase va unhIM ke upadezase kI thii| zrutasAgarakI aura bhI aneka racanAeM hai TIkAtmaka aura svatantra / inameM yahA vizeSa ullekhanIya hai unakI aneka prata kathAeM, jaise jyeSTha-jinavara kathA, poDazakAraNa kathA, muktAvalI kathA, merupaMkila kathA, lakSaNa-paMkti kathA, mevamAlAvata kathA, saptaparama sthAna kathA, ravivAra kathA, candanaSaSThI kathA, AkAzapaMcamI kathA, puSpAJjalo kathA, niSTuHkha saptamI kathA, zrAvaNadvAdazI kathA va rasnatraya kthaa| inameM se kucha racanAoM meM zrutasAgarane apane guruke AmnAyAdi viSayapara kucha adhika prakAza DAlA hai / jaise SoDazakAraNa kathAmeM unhoMne kahA hai zrI mUlasaMdhe vibudhaprapUjya zrIkundakundAnvaya uttama'smin / vivAdinandI bhagavAnbabhUva svavRttasArazrutasAramAptaH / / tatpAdakaH zrutasAgarAlo dezavatI saMyaminAM vrennyH| kalyANaka tamuhurAgraheNa kathAmimAM cAra cakAra siddhyai // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 16 isaparante jAnA jAtA hai ki unake guru vidyAmandi mUlasaMtra kundakundAnba yake AcArya the| anya pramANoMpara-se isa AmnAyakI sUrata meM sthApita zAkhAke nimna kAcAryoMkA paricaya prApta hotA hai-papanandi devendrakoti, vidyAnandi, mallibhUSaNa, lakSmIcandra Adi / vidyAnandine aneka mUrtiyoMko sthApanA karAyI thI, jinameM unake vi saM0 1513 se 1537 takake ullekha milate haiN| unake dvArA sUrata meM eka paMcamerukI sthApanA saM0 1526 meM karAyI gayI thI, jisake cAroM konoMpara kramazaH papanandi, devendrakoti, vidhAnandi aura kalyANamandiko bhUtiyo bhI sthApita hai / isapara-se zrutasAgarakA racanAkAla vi0 saM0 1530 ( san 1472 ) ke Asa-pAsa anumAna kiyA jA sakatA hai / yahA~ zrutasAgara kI eka racanA prAkRta vyAkaraNa vizeSa ullekha karane yogya hai| unake isa vyAkaraNakA nAma audAya cintAmaNi hai, aura usa para unako svopajJa vRtti bhI hai| usake Adima unhoMne kahA hai atha praNamya sarvajJaM vidyAnandhAsvadamadam / pUjyapAda pravakSyAmi prAkRtavyAkRti satAm / / samantabhadrerapi pUjyapAdai kalaGkamuskalakadeva yadukramaprAkRtamarthasAraM tatprAkUna ca zrutasAgareNa // isa vyAkaraNake dvitIya adhyAyako puSpikA hai : ityubhayabhASAkavizcakravati-pAkaraNakamalamArtaNDa-tAkiphaziromaNi-paramAgamapravINabhUrizraudevendrakIrtita - ziSya-mumukSubidyAnandibhaTTArakAnlevAsi-mUlasaMdhaparamAtmavidvatsarizrutasAgara-viracite odAya cintAmaNinAmni svopAvRttini prAkRtavyAkaraNasaMyuktAvyanirUpaNo nAma dvitIyo'dhyAyaH / yahAM zrutasAgarakI ubhayabhASA arthAt saMskRta aura prAkRta donoM bhASAoMkI vidvattA, jyAkaraNameM nipuNatA tathA tarka va AgamameM pravINatAkA ullekha kiyA gayA hai / 8. suganyavazamI kathA : gujarAtI isa racanAkA granthakAra meM 'rAsa' nAma diyA hai, aura use prathama namaskAra padmake atirikta Age 'bhAsoM meM vibhakta kiyA hai| ina bhAloM meM kramaza: 21 + 22 + 22 + 28 + 23 + 24 + 22 + 43 isa prakAra kula 205 padya hai / jasodharanI, vinatinI, copAinI, rAmanI, suNo sundarino, heliko, guNarAna bhAsakI aura caupaInI, ye una bhAsA~ke nAma diye gaye haiN| copaI to hindo pAThakoMkA suparicita chanda hai, kyoMki usI meM tulasIkRta rAmAyaNakI tathA anya aneka prAcIna hindI kAvyoMko racanA huI hai| yaha bhI dhyAna dene yogya hai ki ukta caupaI bhAsIkA anta kucha 'TUhA' payoMke. mAtha kiyA gayA hai| yaha caupaIdohAko paulI apabhraza kAyake paddhaDiyA pattA chandAtmaka musambaddha kar3avakoMpara se hindI Adi bhASAoM meM avatarita huI hai| vinati aura rAsa ye gItoMko do zailiyA~ raho pratIta hotI haiM / 'suNo sundari' pada usa bhAsako pratyeka paMktike padyameM AyA hai / aura usI prakAra 'heli' pada usa nAmake bhAsako pratyeka paMktike ansameM AyA hai| isIpara-se una bhAsoMko ve nAma diye gaye hai, sAyarano bhAsa aura guNarAja bhAsameM sambhAvita usa-usa nAvaphase sambaddha pUrva suparicita racanAko meya zailokA anukaraNa kiyA gayA hai, jaise hindImeM kahA jAtA hai-cAla AlhAko, yA cAla ddholaamaarukii| ina samasta gadyazailiyoMko kisI varNAtmaka yA mAtrAtmaka chandako niyAmakatAmeM bA~dhanA asambhava hai| ve to svacchanda sajIva jaya zailiyA~ hai, jinakA asalo svarUpa aura mAdhurya tabho AMkA jA sakatA hai, jaba unheM kisI gAyakake mukhase sunA jAye / isa rAsake racayitAne Adike padma meM, tathA dUsarI, pAMcavIM, chaThI aura navamI bhAsake antameM, apanA nAma brahma jinadAsa aMkita kiyA hai| isase spaSTa hai ki meM muni nahIM, brahmacArI sAdhu the| isake atirikta unhoMne racanAke Adi aura antameM apane do guruoM ke nAma sakalakIti aura bhuvanakoli prakaTa kiye haiN| Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdhadasama kA ..madyapi uhoMne apato isa rAsameM ina guruoMko saMgha va gaNa gacchAdi paramparAkA tathA racanA kAlakA koI ukta nahIM kiyA, tathApi anyatra prApta ullekhoMke dvArA unakA patA sulabhatAse laga jAtA hai| sakalakoti aura. unake ziSpa bhuktakati mUlasaMgha, balAtkAra gaNakI IDara ( gujarAta ) meM sthApita zAkhAke Adi bhaTTAraka the| jinake ullekha mUtiyoM aura anyoMmeM saMvat 1490 se 1527 takake mile haiN| svayaM jinadAsane apanI eka racanA-rAmAyaNarAsameM saM0 1520 kA ullekha kiyA hai| isapara-se sahaja hI anumAna kiyA jA sakatA hai ki unakA prastuta racanA bho isI kAla arthAt san 1450 I. ke Asa-pAsa likhI gayo hogii| brahma jinadAsako racanAoMkA bhANDAra vizAla hai / prastuta granthake atirikta unake 2. rAmAyaNa, 3. harivaMza, 4. sukumAla, 5. cArudatta, 6. nopAla, 7. jIvandhara, 8, nAgo, 9. dharmaparIkSA, 10, ambikA, 11. jambUsvAmo, 12. yazodhara, 13. nAgakumAra, 14. jogI, 15. jIvadayA, 16. paMcaparameSTho, 17. Adi. nAtha, 18. zreNika, 15. karakaNDa, 20, pradyumna, 21. dhanapAla, 22. hanumat, 23. bhAkAzapaMcamI,. 24. nirdoSa saptamI, 25. kalaza dazamo, 26. ananta caturdazo, 27, SoDaza kAraNa, 28, dazalakSaNa, 29. candanaSaSThI, 37. bhadrasaptamo, 31. labdhividhAna, 32. aSTAhnika, 33. puSpAMjali, 24. thAnaNadvAdazo, 35. purandara, 36. zrutiskandha nAmaka rArA va kathAnaka pAye gaye haiN| inake atirikta bhI unakI pUjA-pAThaviSayaka aneka racanAe~ haiM / brahma jinadAsako ina racanAoM meM apabhraMzase Adhunika bhASAoM gujarAto, marAThI, hindI pike vikAsa tathA kAvya zaliyA~ gotoM aura chandoMka prAdurbhAvako samajhane kI pracura sAmagro vidyamAna hai / brahma jinadAsake kucha ziSyoM aura unakI bhI sAhityasevAke kucha pramANa milate haiN| unhoMne apane rAmAyaNa-rAsa ca harivaMza-rAsa meM brahma mallidAsa aura gaNadAsa nAmaka ziSyoMkA ullekha kiyA hai| sadhA - ziSya manohara rUbadA ma malidAsa guNadAsa / pano par3hAvA vistare jima hoi saukhya nivAsa // inameM se gaNadAsane marAThI meM zreNika cariNako cAra adhyAyoM va oyo chandameM racanA kii| usameM kahA gayA hai ziSyu sakalakIti devaacaa| to jinadAsu guru AmucA // prasAdu lAdhalA tyAcA gurAdAsa khA / ( a0 4, o0 95) jinadAsake eka anya ziSya zAntidAsane apabhraMza, gujarAto va saMskRta mizrita pUjApAThaviSayaka aneka grantha race / zAntinAtha jAke anta meM ve kahate haiM - mayA zrutvA guruH pAdatre hAsyahetu nivedayan / brahmazrI jinadAsena AzvAsanaM dadau mama // pUjyapAdakRtaM stomnaM zrusasindhukRtASTakam / AzAdharophamaSagAhA granthamataM mayA kRtam // usa samayako cAlU saMskRtakA yaha eka namUnA hai| 'madrita pATakA saMzodhana senagaNa digambara jaina mandirake zAstra bhaNDArase upalaTA tona hastalikhita saMgraha pratiyoM para se kiyA gayA hai| tInoM pratiyoM meM aura bhI aneka racanAeM haiN| tonoM pratiyoMke pAvabheda bhI yahA~ aMkita kiye gaye haiN| ina pratiyoM kA vidoSa paricaya isa prakAra hai a-krmaaNk| isameM 9" " AkArake 171 patra sile hue hai jinameM prastuta kathA patra 11 se ra taka pAyI jAtI hai| yahA~ isI kAkI anma kathA-racanAe~ haiM - AkAzapaMcamo, nirdoSasaptamI, 1 sAlamA dazamo, anantayata, canaSaSThI, pozazakAraNa, dazalakSaNa, ambikA, sukumAla rAsa vacArasArAsa / anya racanAeM hai - jJAnasAgarakRta vAdazo pratakathA, bimalakotikRta ArAdhanA va megharAjakRta jasodhara rAsa (mraatthii)| prArambhika vAkya hai - 'atha sugandhavazamI kathA prArampate', tathA antima vAkya hai-'iti sugamyadazamI rAsa kathA sampUrNa samApta' 1 bhAsazIrSaka aura virAma cinha lAla syAho meM likhe gaye hai, aura zeSa bhAga kAjhI syAhIma / lekhana-kAlakA mideza mahIM hai| Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 prastAvanA ba-- kramAMka 21 / isameM 10 x 6" AkAra ke 590 patra sile hue haiM jinameM prastuta kathA patra 557 se 569 taka pAyI jAtI hai / yahA~ anya racanAe~ saMkalita hai-banArasIvilAsa, sumatiko tikRta dharmaparIkSA rAsa, sAmudrika lakSaNa va mAdhavAnala tathA svayaM jinadAsakRta racanAe~ haiM-- zrIpAla rAsa, nAgakumAra rAsa va AkAzapaMcamI, nirdoSasaptabhI, kalazadAmI, solaha kAraNa puSpAMjali va candanaSaSThI-ye kathAe~ / antima puSpikA vAkya hai - he pothI paThanArtha sAvajI nemAsA tathA putra gaurAtA va bAmbUsA mAlavivAsta khotrapura subhaM bhavatu / sake 1641 miti adhika suda caudasa 14 / lekhanArtha paMcaka zaitra senagaNa | zubhaM bhavatu / sa- kramAMka 19 | isameM 7" x 6" AkArake 296 patra sile hue hai jinameM prastuta kathA patra 215 se 236 taka nAmI jAtI hai| anya racanAe~ hai aSTAhnikA, solahakAraNa, dazalakSaNa, candanaSaSTho, datta ladhividhAna, nirdoSasaptamI, AkAzapaMcamI, zrIpAla, nAgapaMcamI, moisaptamo zrutaskaMdha, purandara, ambikA, SaTkarma, puSpAMjali, kalazadazamI, ananta, holI aura zrAvaNa dvAdazI / lekhana-kAlakA nirdeza nahIM hai / saMskRta kathA ke racayitA zrutasAgara aura gujarAtI kathAke lekhaka brahmajinadAsakI jo guruparamparAe~ - Upara batalAyI gayI hai unase eka por3o aura Upara jAnepara meM eka hI guruse jur3a jAtI haiM / yaha bAta nimna vaMzavRkSase spaSTa ho jAtI hai --- devendrakoti (sUrata) vijJAnandi T zrutasAgara nandi sakalakoti ( IDara ) sucanako ta brahmajinadAsa 6. sugandhadazamI kathA marAThI marAThI bhASA meM nivaca sugandhadazamI kathAmeM kula 136 patha hai / inako racanA vividha chandoM meM huI hai, jo isa prakAra hai - upendravajrA 42, bhujaMgaprayAta 38, rathoddhatA 21, svAgatA 8, zAlinI 6 upajAti 6, zArdUlavikrIDita 5, mAhitI 4, kalahaMsA 2, vasantatilakA 1 sarvacA 1 drutavilambita 1, zikhariNI 1 / ina chandoMke nAma jahA~ meM Aye haiM svayaM mUlameM hI diye gaye pAye jAte haiM, aura unhoMke anusAra isa racanAkA prakaraNa vibhAga huA hai| isa prakAra yaha marAThI kavitA saMskRta chandoM meM nibaddha hai / granthakArane granthake anta meM prakaTa kiyA hai ki ve devandrakItike ziSya jainAdisAgara arthAt jinasAgara hai / yadyapi kati nAmake aneka AcArya hue haiM, tathA jinasAgarako anya aneka racanAoMmeM jo unakA sthAna va kAla-nirdeza pAyA jAtA hai, usapara me ve kAraMjAkI mulasaMgha baLAtkAragaNa zAkhAke devendrakIti tRtIya siddha hote haiM, jinakA bhaTTAraka kAla saMvat 1756 se 1786 taka pAyA jAtA hai| jinasAgarakI Aditya vratakathAkI racanA kAraMjA ( ji0 akolA, barAra ) meM zaka 1646 meM huI thii| unakI jinakathA bhI kAraMjAmeM hI zaka 1649 meM pUrNa huI thI / puSpAjaMli kathAkA racanAkAla zaka 1660, tathA jobandhara purANa kA zaka 1666 nirdiSTa pAyA jAtA hai / isa prakAra 18vIM zatI IsavIkA madhyabhAga unakA racanAkAla siddha hotA hai| kucha racanAoMmeM unake racanAsthala ziraDa (ji. parabhaNI ) kA ullekha hai / ukta racanAoMke atirikta unakI nimnalikhita kRtiyA~ pAyI gayI hai - anantavratakathA, lavakuza kathA, kalazadazamI va samo kathA pAdarvanAtha, zAntinAtha, padmAvatI va kSetrapAla stotra, paMcameru, jyeSTajinavara, navagrahapUjA, dazalakSaNa, Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 sugaMdhadazamI kathA mahAvora, padmAvatI va SoDazakAraNa bhaartii| ina racanAoMmeM jo racanAsthaloMkA ullekha AyA hai, usapara se kaSi vidarbhapradezaktI siddha hote haiN| svabhAvataH jinasAgarako bhASAmeM vaidabhI marAThokI aneka vizeSatAeM dikhAI detA hai / udAharaNArtha prastuta granthameM (11) kA mhaNUna ke lie kAmhuni (11) mhaNUna ke lie mhuni ( 57 ) TukAnAhUnake lie dukAnUni ( 66 ) sarvanAmoMke stroliMgI rUpa ekArAnta-jaise je ekatA ( jo ekatA ) bolecanA te ( bolacenA to ) AjJAdha niyAne doghaMtara rUpa, jaise - badavIsa ( vadava ) AI (jA), sAkharakA uccAraNa sAkara, anu. svAroM kA prayoga kama mAtrAma Adi aisI pravRttiyAM haiM jo Aja bhI vidarbha kI bolI meM pracalita haiN| __kAraka vibhaktiyoMma yahAM prAcInatAke lakSaNa dikhAI dete haiN| jaise zAradesI ( zAdadelA di0), ghamare ( camarAne tR) dukAnUni ( dukAnAhUna paM0 ) siMhAsanI ( siMhAsanAvara sa0 ) bhojanA lAga ( bhojanA karatA ca. ) manAbhAji ( manAMta sa0 ) / yahA~ spaSTataH hameM apabhraMzakI pravRttiyoM tathA parasoM ke prAdurbhAvakA darzana hotA hai / zabdAvali meM bhI gaMgAvaga (veNI), nivADI (nirNaya), kUDa ( kUTa-prodha), bojA ( Adarase ), ghAlA ( tapta ), oTIta ( AMcalase ), birAlo ( udvigna ), sejArinI ( paDosimeM), malavaTa ( kuMkumakI rekhA ) Adi zAndoma dezI prabhAva dikhalAI par3atA hai| sAmAnyataH rasatA sarvatra hI saMskRta va apabhraMzase prabhAvita hai| granthake saMzodhanameM tIna hastalikhita pratiyoMkA upayoga kiyA gayA hai jo isa prakAra haiM - ka - yaha senagaNa gandira, nAgapura ke zAstrabhaNDArakI hai, jisakA kramAMka 12 hai / isameM 'x 6' AkAraka 32 patra sile hue hai, jinameM prastuta racanA patra 13 se 24 taka hai| isI kartAko jinakathA va anantavrata kathA tathA brahma zAntidAsakRta niramAilarAsa bhI isameM saMgR hota hai| prati lekhanake kAlakA nirdeza nahIM hai| kha- yaha prati zrI bhA0 sa0 mahAjana, nAgaparake nijI saMgrahakI hai| mauka 11 / isameM 71-53" AkArake 72 patra mile hue hai| prastuta racanA patra 1 se 12 taka hai 1 tatpazcAt isI lekhaka tyavata aura anantakhata kathA, tathA buphbhakRta navavADa, megharAjakRta bharatakSetra vinati, kAnhAsuta kamalakRta balabhadra vinati, mahIcandrakRta kAlIgorI bAda tathA padmAvatI.sahasranAma, ina racanAoMkA saMgraha hai| inake atirikta padmAvatI, vRSabhanAtha, candra nAtha, pAzvanAtha, siddha tathA maktAgirike pUjApATha bhI yahI sammilita haiM / lekhanakAlakA nirdeza nahIM hai| __ ga - yaha prati bhI senagaNa bhaNDAra nAgapurakI hai, aura par3I mahattvapUrNa hai| isameM 103" x 6" mAkAraka 23 pa ( 46 pR0 ) hai, jinameM kathAvarNacake sAtha sAtha vividha prasaMgoMke raMgIna citra bhI hai / Azcarya nahIM jo yaha lekhana aura citraNa svayaM pranyakartAkA ho / isa sampUrNa pratike citra yahA~ prakAzita kiye jA rahe haiN| unakA varNana bho anyatra diyA jA rahA hai / 10. sugandhadazamI kathA : hinvI hindI sugandhadazamo kathAko racanA dohA-caupAI chandoMke 143 padyoMma haI hai| caupAiyoM ke bIca. bIca meM dohe gAye haiM, kintu unako saMsthA ekarUpatA nahIM hai| udAharaNArtha AdimeM ATha caupAiyoMke pazcAt eka bohA AyA hai / phira pandraha caupAiyoM ( 10-24 ) ke pazcAt do dohe Aye haiN| phira chaha bhopAiyoMke pazcAt eka dohA hai / isa prakAra anAmase racanAmeM kula eka sau ikkIsa caupAiyA~ aura unnIsa dohe haiM / bIca meM tIna paJca ( 67.69 ) caudaha mAtrAtmaka anya chandake haiN| ___isa kathAke racamitAne apanA nAma granyake ansameM khusyAla ( khuzAla yA gluzAlacandra ) prakaTa kiyA hai| unhoMne vahAM yaha bhI kaha diyA hai ki unakI isa racanAkA AdhAra zrutasAgara-kRta sugandhadazamI kathA hai| yaha vahI saMskRta kathAnaka hai, jo yahA~ bhI saMkalita kiyA gayA hai. aura jisakA paricaya bhI anyatra diyA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 23 jA cukA hai| cUMki zrutasAgarakA kAla 16voM zatI siddha hotA hai, ataH prastuta racanA usase pazcAtkAlIna hai| isa kaviko aura bhI aneka kRtiyA~ pAyI jAtI hai, jinameM unake racanAkAlakA bhI ullestra milatA hai, va anya kucha aura bhI paricaya / tadanusAra unakA upanAma kAlA thA, aura ca sAMgAnera ( rAjasthAna ) ke nivAsI the| unhoMne harivaMzapurANako racanA saM0 1787 meM, yazodhara caritrakI saM0 1781 meM, padmapurANakI 1783 meM, va uttarapurANakI 1799 meM kI thii| unako anya racanAe~ dhanyakumAra caritra, bratakathAkoza, cambUcA rasa, godIsI esA Adi bhI migI hai: sAkI ApAmeM rAjasthAnI va vizeSata: jayapurakI DhuMvArI bhASAko puTa pAyI jAtI hai| isa racanAkA prastuta pATha isako eka mudrita pratipara-se taiyAra kiyA gayA hai, jo kastUracanda chAbar3A, bhAdadhA ( jayapura )nnArA saMgRhIta tathA jinavANI presa, kalakattA-dvArA dIpAvalI saMvat 1986 meM dvitIya bAra mudrita kahI gayI hai| isameM prastupta sampAdakako kevala sAdhAraNa mudraNAdi doSoMke saMzodhanako AvazyakatA par3I hai| apabhraMza va saMskRta, gujarAtI, marAThI aura hindI kathAnakoMko saMgati apabhraMza saMskRta gujarAtI marAThI hindI sandhi 1kaDavaka 3-. 1- 9 30-22 2,12-21 7 -1. 10-5 16-25 22-23 21-25 26-36 36-43 43-41 50-54 25-54 12-13 15-19 20-26 27-36 3, 15-22 35-36 40-42 40-42 43-45 44-48 49-58 4, 8-11 5, 12-17 4, 18-22 11 16-73 44- 45-50 sandhi -2 55-66 74 - 83 6 -106 5, 1-13 5, 15-28 51-61 61-91 107-119 ., 10-20 12-91 F5-103 120- 22 123-136 19 100-155 104-104 110-120 8,10-13 137-12 9, -13 1, 14-32 1, 33-11 121-126 127-40 141-142 121-135 157-06 161 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apabhraMza kathAkA viSayAnukrama sandhi -1 caturvizati jinako namaskAra, zreNikake prazna ke uttarameM tIrthakara-dvArA sugandhadazamI kathAkA nyAkhyAna / kAzI dezakA varNana / 3 vArANasI purI, rAjA padmaratha aura rAnI zrImatI, vasanta RtukA Agamana / 4 durgandhake kAraNa cANDAlA-dvArA usakA aTavImeM parityAga va ATha varSa taka 'phaloM ca pattoMse usakI jIvanavRtti / munisaMghakA usa ora viha iva guru-dvArA ziSyako usakI durgandhake kAraNakA tathA usa pApase chUTanekA upAya batalAnA / uttama namAvi daza dharma, paMca udumbara, nizi-bhojana va mahApAna tyAgakA upadeza / durgandhA-dvArA yaha sunanA aura usapara zraddhAna tathA usake prabhAvase agale janmameM ujjayinIke eka daridra kuTumbameM paMdA honaa| 10 vasanta kA uddIpana aura damaNiyoM dvArA gIta, nRtya, rAsa carcarI Adi lIlAe~ 15 rAjAkA rAniyoM sahita udyAna-krIjhake lie prasthAna / mArgameM sudarzana munikA darzana va rAnIko ghara lauTakara muniko AhAra dAnakA rAjAkA Adeza / 6: / usakI durgandha kucha kama ho gayI, janma hote hI mAtAkA maraNa lakar3I, ghAsa becakara jIvanavRtti / nagarameM muniAgamana, rAjA jayasenako drshn-yaatraa| durgandhA bhI vahA~ pahu~ca gayo / 11 rAnIkA kopa va munirAjako kaDavI tUmbokA AhAra-dAna / muniko pIr3AkI utpatti / rAnIkA turanna uyAnagamana / dekhate hI rAjAkI rAnIse virkti| 7 rAnIke mukhase durgandhakI utpatti / lauTakara rAjA ne mumikI mUrchAkA samAcAra sunaa| rAjAkA krodha va rAnIkA parityAga | rAnIkA AtadhyAnase maraNa va mamakI yonimeM dUsarA janma, sarovarakI kIcar3a meM phaMsakara maraNa | tIsare janma meM zUkarI, cauthemeM: sA~bharI aura pA~cabemeM yojana durgandhA cANDAlimIke rUpameM janma | munirAja ke darzanase durgandhAko mUrchA, saceta hone para rAjAke prazna ke uttara meM apanA pUrva vRttAnta-nivedana | 12 10 rAjAke prazna ke uttarameM muni-dvArA durgandhA ke vRttAnta kA samarthana va karmoM ke chedake lie sugandha dazamI RtakA nirdeza / usI bIca vimAna-dvArA dhruvaMjaya vidyAdharakA Agamana / munirAja-dvArA sugandhadazamI vrata pAlana va usake udyApanake upadezakI prtijnyaa| 13 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya sUcI 25 12 sugandhadazamI pratake udyApanakI vidhi-16 sugandhadazamI prata pAlana vidhi| -15 sandhi --2 rAjA va nagaravAsiyoM tathA durgandhAdvArA vratakA pAlana / isa puNyake prabhAvase durgandhAkA rAjA kanakaprabha-dvArA zAsita ramapurake seTha jinadattakI putrI tilakamatIke rUpa meM punarjanma / usakA sundara aura sugandha yukta zarIra | mAtA jinadattAkI mRtyu va seThakA dUsarA vivAha aura putrI tejmtii| seThakA dvIpAntarase Agamana; vivAhake vRttAntakA patnIke mukhase zravaNa, tathA una AbhUSaNoM ko rAjAke pahacAna kara rAjAko nivedana / rAjA-dvArA corakA patA lagAnekA Adeza / putrIse saba bAteM jAnakara seThakA rAjAko punaH nivedana / rAjA-dvArA seThake ghara bhojakA aayojn| sautelI mA~kA apanI putrIkA pakSapAna aura tilakamatIse durvyavahAra ! seThakA ratna kharIdane videza gamana va seThAnIko putriyoM ke vivAhakA aadesh| tilakamatI. kA vivAhakI rAtriko zmazAna preSaNa aura usake sthAnapara tejamatIkA vivAha / rAjA kanakaprabhA zmazAnameM jAkara tilakamatIse vivAha / -16 tilakamatIdvArA A~khoMpara paTTI bA~dhakara bhI paira dhulAneke miSase caraNa-sparza-dvArA patikI pahacAna / rAjA-dvArA svayaM samarthana, Ananda, utsAha aura vivAha / tilakamatokA rAnIphe rUpa meM vaibhava, ansameM saMnyAsa-dvArA maraNa; va strIliMga chevakara IzAna svargameM devotpatti / -25 prAtaH mahiSIpAla ke rUpameM apanA paricaya tathA pratidina rAtrimeM milanakA AzvAsana dekara rAjAkA prasthAna | seThAnIdvArA usakI khoja va loka prapaMca / sandhyAko rAjAkA vastrAbharaNa lekara tilakamatIke pAsa aagmn| -20 jinendrakA zreNikako sambodhana va sugandha dazI vratake prabhAvakA vrnnn| -26 sugandhadAmI vrata pAlanakA bhAvanA-sahita kathA-pATa karanekA, vyAkhyAnakA, sunane tathA zraddhAna karane ba sIkhanekA suphala / granthakArakA aatm-nivedn| .-28 use susajjita dekha mAtAkA kopa, va unakA pariharaNa / Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suaMdhadahamI kahA [ apabhraMza ] Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suaMghadahamIkahA paDhamo saMdhI jiNa cavIsa vepiNu hiMyaI thareppiNu devattahaM caubIsaha / puNu phlu mAhAsami dhammu payAsami para suaMghadasamihi jh|| pucchiu serigaerA tirthkru| kahahi sudhadasami-phalu maNaharu / bhAi jiviMdu rigasuNi aho seNiya | bhavyarayaNa guNarayA niseNiya / iha jaMbudI suragiri - smynne| lavaNAraNava-pariveDhiya-svayase / tahiM bharahu vi nAmeM parisu sati / jahiM suravara gAra kheyara ramati / tahi kAsI gAmaI visau asthi / jahiM sahi cala jUha bhamaMta hasthiI jahi saravara kamalAlaya hasati / rahiM sariNaha raha - cakkaI dharati / jahi sariu pavara pAriNaya sahati / sUliNi-karapAlahi aNuharaMti / hindI anuvAda caubIsI jina bhagavAnko namaskAra karake tathA caubIsa devatAoMko hRdayameM dhAraNa karake maiM zreSTha sugandhadazamI vratakA jo phala hotA hai usakA vyAkhyAna karate hue dharmakA svarUpa prakAzita karatA hU~ | rAjA zreNikane caubIsaveM tIrthakara bhagavAn mahAvIrase pUchA 'he bhagavan ! sugandhadazamI vratake pAlanakA jo phala hotA hai usakA kathana karanekI kRpA kiijie|' zreNika narezakA yaha prazna suna kara bhagavAn mahAvIra jinendra cole-he zreNika ! tuma bhavya jIvoM meM zreSTha aura guNarUpI ratnoMke nidhAna ho / ataH tumheM maiM sugandha dazamI vratake phalakI kathA sunAtA huuN| tuma dhyAna lagAkara suno | suragirike samAna, lavaNa-samudrase veSTita tathA ramaNIka isa jambUdvIpameM bharata nAmaka deza hai, jahA~ uttama deva, manuSya va khecara samI ramaNa karate haiM / isa bharata kSetrameM kAzI nAmaka pradeza hai jahA~ hAthiyoM ke jhuNDa vicaraNa karate haiM, aura jahA~ sarovara kamala-puSpoMse zobhAyamAna ho rahe haiM / ve cakavoM ko dhAraNa karate hue aise pratIta hote haiM jaise rathI apane rathoM ke cakkoM ko dhAraNa kiye ho / isa pradezakI saritAomeM pracura pAnI bahatA rahatA hai aura isa prakAra ve una zUla va Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1,1,10 suaMghavahamIkahA ahiM sarasaI sua-cuciya ghnnaaii|| muhakamala puraMghihi jiha varaNAI / jahiM sadhaNaiM payapUraI sahati / / gAmaI jalaharahaM vi aNuhati / jahiM kNsdlaa-lNglkraaii| pAmaraI va hri-bl-saarnnhaaii| jahiM tilysaalivr-sNjubhaaii| chattAI va kAmiNi ai diyaaii| jahiM muhamailaghu thahima thrnnaahN| karapIDaNu tAhaM ji gaja jrgaah| cacalatA jahi tiya-loyaNAhaM / mau kalahu vi kuMjara-sAhaNAhaM / ghattAntaho desaho majjhe pasiddhiyA puri bANArasi thiya pavara / parihA-pAyArahiM pariyariya ghayamAlAlakariyapara // 1 // 15 bahuvaraNa rehai eM bhaDa-saMgaru / vara-dhavalahara-jutta kailAsu c| rehai saru jiha sauNAvAsiya / joha kuDucu va dAviya-varasaru / cora-kuDuMDa va thiya vaivesuva / kAraNa jiha vara-kaihiM zivAsiya / kRpANadhArI vIrAGganAokA anusaraNa karatI haiM jinake zastroMkI dhAreM khUba pAnIdAra arthAt painI haiM / vahA~ ke saghana vana-upavana sarasa phaloMse vyApta haiM jinakA zuka cumbana karate haiM; jisa prakAra ki vahA~ kI puranAriyoMke mukhakamala lAvaNyayukta haiM jinase ve apane putroMke mukhauMkA khUba cumbana karatI haiM / usa pradezake grAma dhana-dhAnya tathA jalase paripUrNa hote hue zobhAyamAna haiM aura isa prakAra ve vahA~ ke indradhanuSa aura payase pUrNa jaladharoM arthAt medhoMkI samAnatA karate haiN| vahA~ ke grAmINa kisAna jaba apane kA~sake khetoMko jotaneke lie. haloMko hAthameM lekara calate haiM taba ve viSNu aura haladhara ( balabhadra) ke samAna dikhAI dete haiN| vahA~ ke khetoMmeM tilaka nAmaka vRkSoM tathA uttama zAlidhAnako pracuratA honese ve vahA~kI una kAminI striyoMkI tulanA karate haiM jo bhAlameM tilaka diye hue haiM aura apane gharoM arthAt patiyoMke sahita sukhase rahatI haiM / vahA~ mukhakI malinatA, kaThoratA evaM karapIDana to kevala striyoM ke stanoMmeM dekhe jAte haiM na ki janatAmeM / usI prakAra vahA~ capalatA kevala striyoMke locanoM meM pAI jAtI hai aura mada va kalaha kevala senAke hAthiyoMmeM, na ki loka-samUhameM / isa prakArake usa sundara, samRddha aura sadAcaraNazIla (kAzI dezameM suprasiddha aura vizAla vArANasI nagarI hai jo parikhA aura prAkAra arthAt purIkI rakSAke nimitta banAI huI khAI aura koTase susajjita hai / vahA~ ke ghara dhvajA mAlAoMse alaMkRta rahate haiM // 1 // vaha nagarI apane aneka vanopavanoMse aisI zobhAyamAna hai jaise yoddhAoMkA yuddha vraNa arthAt zastrAghAtoMse paripUrNa hotA hai| vahA~ jo uttama sarovara dikhAI dete haiM usase vaha nagara zaroMse susantrita yoddhAoMke samUhake samAna pratIta hotA hai| vahA~ ke dhavalagRhoMke dvArA nagara kailAza parvata-sA dikhAI detA hai / vahA~ vratiyoMke vezma arthAt dhArmika logoMke ghara sthita haiM, ataH vaha coroMke kuTumbake sadRza haiM jo vinA ghara-dvArake rahate haiM / zakuna arthAt pakSiyoMse paripUrNa vahA~kA sarobara aisA sundara dikhAI detA hai mAno vaha zakunoM arthAt zubha sUcanAoMkA ghara hI ho / yahA~ uttama kaviyoMkA nivAsa dekhakara aisA pratIta hotA thA mAno vaha kapiyoM arthAt bandaroMse basA huA koI vana hI ho / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDhamo saMdhI tahiM piu pomaNAhu viSasAiu / raNaM saI saggahu iMdu parAiu / raNe ari-karihiM jIha pNcaarnn| lacchI saNAhu pArAyaNu / taho piya sirimai siri-agrosara / ragaM himavetahI gaMga mahAsari / eM pomAvaI vi dharaNidaho ! hAho gari jima rohiNi caMdahI / tau taho piyayamarahiM pahAriNaya / jima dahamuha maMdodara rANiya / tAhi jA te samu rajju karatau / tAma basaMtamAsu sNpttu| dhattA-kala-koila-sahahiM mahuaraviMdarhi raNaM AlAvariNa vajaha / suapaDhaNasahAsahiM bahuvihabhAsahi gaDa vasaMtu raNa gajjai // 2 // re 3 ehu jaguru gaccaI raNa kaaii| viyu mehahiM ko saravara bharei / vie, kahiM gibaMdhai ko vi kachu / maI viSNu ko jarA bahu bhAsAhi / etthaMtare jANevi jaNe vasatu / tA tarUNihiM pArabhiu surammu / maI viSNu uggiraNaya-cittu paaii| vigu suhabahi ko saMgaru kare / jiNadevaha viNu ko kahai danna / gaccAvai caccari rAsayahiM / zrAyau virahiriNa-sosaNu vasaMtu | muriNa-mayaguddIvaNa geyakammu | __usa vArANasI nagarIkA suvikhyAta rAjA padmanAtha thA, jo apane prabhAvase aisA dikhAI detA thA mAno svargase svayaM indra hI bhUtala para A utarA ho / vaha apane zatrurUpI hAthiyoMke lie siMhake samAna zUravIra yoddhA thA aura apanI rAjyalakSmI sahita sAkSAt nArAyaNa sA pratIta hotA thaa| usa padmanAtha rAjAkrI priya rAnI zrImatI thI jo zrI arthAt lakSmIse bhI adhika sundara thI; mAno himavAn parvatakI svayaM gaMgA mahAnadI ho, dharaNendra devakI padmAvatI devI ho athavA zivajIkI patnI gaurI ba candramAkI patnI rohiNI ho / zrImatI padmanAtha rAjAkI priyatama rAniyoM meM pradhAna thI, jaise dazamukha arthAt rAvaNakI rAniyoMmeM mandodarI pramukha thii| padmanAtha jaba zrImatIke sAtha banArasameM rAjya kara rahe the, taba vasanta mAsakA Agamana huaa| usa samaya kokiloMkI dhvaniyoM aura maurokI guMjArase aisA pratIta huA jaise AlApinI vINA baja rahI ho| zuka arthAt totoMke sahasroM prakArake pAThoM aura nAnAvidha svaroMse aisA lagane lagA mAno ghasanta naTa banakara garaja rahA ho // 2 // vaha basanta rUpI naTa kyA kaha rahA thA so sunie-"are, are, ye loga nRtya kyoM nahIM kara rahe ? mAno mere binA ve cittameM nirutsAha ho rahe the| vinA meghoMke sarovaroMko kauna bhare aura mubhaToke vinA yuddha kauna kare ? kaviyoMke vinA kAvyoMkI racanA karanevAlA tathA jinadevake binA dravyoMkA kathana karanevAlA malA anya kauna hai ? isI prakAra mere vinA vividha bhASAoM meM logoMko rAsoM sahita carcarI nacAne vAlA aura kauna rakhA hai ?" aisA samajhakara hI logoMke bIca virahiNI striyoMko santApa utpanna karanevAlA vasanta mAsa AyA / ___ vasantake utsAhameM taruNI striyoMne suramya gIta gAnA prArambha kiyA jisase ki muniyoM ke Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1,3,7 suaMghadamIkahA ka vi ecaI jnn-sNtosyaari| kavi rAma magAra viradigAha mAri / kavi cAcari deza hA~ti tAla / kavi dAvai tharaNa taha misiNa bAla / ka virAsu ramai Niya-kaMta-jutta / hiMdolai ka vi taha gIyarata / kavi korala karai jali piya-samANa / pAlaviya ramai taha ke vijuvAraNa / pattA-iya raNAyarajaNa uddIpiyamaraNa, ramai basaMtahI lole| tA sivai sakatau pariyaNajuttau caliujjAraNaho kIlae / / 3 / / tA laya u pasAharaNa rAgiraha / bahuvarANa kstha ziva-mAriNaegaha / mayagali ArUDhau prvriNdu| rehai airAvada gAi iMdu / zraddhAsaNe piya uvaha kama / tiNayaNa ho bhaDAriya gari jem| pahi caliu sasAharA NivA jaam|| Arcatara diha, muNidu tAma / paripAliya saadhy-kydhraie| sammatta - aDaMbara-dhuradhareNa / zivAhiya-atihii gimmae / jiNadhamma-para jjiya-cittaeraNa / dihau vi sudaMsaNu munnipriNdu|| mayalaMDaNahINa aucc-iNdu| do-dosA-prAsA-cattakAu / gAyattaya-juttA vIyarAu / manameM bhI rAgakA uddIpana ho utthe| koI logoMko santoSadAyaka rItise nRtya karane lagI, aura koI virahI janoMko mAra DAlanevAlA rAsa kahane lgii| koI tAla de dekara carcarI nAcane lagI aura koI bAlA ( yuvatI) usI bahAne apane stanoM kA darzana karAne lgii| koI apane patike sAtha rAsa khelane lagI, aura koI gItameM masta hokara hiMDolA jhUlane lgii| koI apane patike sAtha jalakrIr3A karane lagI, aura koI apane AlApoM dvArA yuvakoMke manako ramAne lgii| isa prakAra nagara-nivAsI madonmatta hokara basantakI lIlAmeM ramaNa karane lage / taba rAjA padmanAtha bhI apanI rAnI zrImatI tathA parijanoM sahita udyAna-kor3Ake lie nikalA || 3 // udyAna krIr3Ake lie rAniyoMne apanA zRGgAra kiyA / rAjAkI priyAoMne raMga-biraMge vastra dhAraNa kiye / madonmatta hAthI para savAra huA nareza aisA zobhAyamAna thA jaise indra airAvata para savAra hokara nikala rahA ho / rAjAke sAtha ardha Asana para unakI priya rAnI zrImatI baiThI aisI zobhAyamAna huI jaise trinayana arthAt mahAdevajIke sAtha bhagavatI gaurI hI virAjamAna ho| isa prakAra jaba rAjA sajadhajase udyAna krIr3Ake lie jA rahA thA, tabhI usane eka munIndrako Ate hue dekhA | rAjA padmanAtha zrAvakake vratoko dhAraNa kiye hue the aura una bratoko bhalIbhA~ti pAlate bhI the| ve samyaktvako usake samasta aMgoM sahita dhAraNa karate the aura samyaktvI jIvoMmeM agresara the| ve atithiyoMkA namratApUrvaka satkAra karate the| unakA citta jaina dharmake prabhAvase pUrNa thaa| aise padmanAtha rAjAne jaba una sudarzana nAmaka munivarako dekhA, to ve unheM aise pratIta hue mAno mRgarUpa kalaMkase hIna koI apUrva candramA hI ho| ve muni rAga aura dveSa ina donoM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,5,4] paDhamo saMdhI sabaMga-maleNa vilitvagattu / cauvikahA-baeNaNe jo piratta / paramesaru siri maasopvaasi| giri kaMdare ahaba masAe vAsi / / so paMktivi paramANadae / pabhAgiya piya prmsrohenn| iha pesaNajoggu raNa bharaNa ko vi| to haGa mi aha va phuDa pattu hoi / jAeppiA agAega vuta | pAraNau karAvahi muNi turaMta / khabhai piyamela ga bhvsmude| varAkIlArohaNa gypride| iu sulahau jIvahI mavi ji bhae / dulahau jiNadhammu bhavaraNavae / dulahau supAdANa vidhimalu / muttAhala-sippihi jema jalu / ghasA-taM jAevi bhAvaI guru-aArAyaiM dehi joggu jaM eyho| phAsu sugillau mahuru rasillau jAu kammu jiNa eyaho // 4 // tA caliya jaMpati / koverA kaMpati / kahi bhAu pAviTTa / ehu viha, sikki hai| maha vidhu piyyss| kiu ema moyss| cariNa nikriya saha jAmi / sAyada kiilaami| doSoMse mukta the, ve mati,zruti aura avadhi ina tIna jJAnoMke dhArI aura vItarAga the / unakA samasta zarIra malase vilipta thA ( kyoMki ve muniyoMko niSiddha snAna nahIM karate the va unheM apane zarIrakA koI moha nahIM thaa)| ve rAjakathA, corakathA, strIkathA va bhojanakathA, ina cAroM prakArakI vikathAoMse virakta the| ve munIzvara mAsopavAsI the arthAt eka eka mAsake antarase kevala eka bAra AhAra karane nikalate the, aura zeSa samasta kAla parvatakI guphAoMmeM athavA zmazAnameM dhyAna dvArA vyatIta karate the| aise una parama munIzvara sudarzanakA darzana pAkara rAjAko parama Ananda huA aura unhoMne bar3e snehase apanI priya rAnI zrImatIse kahA--"he priye / isa samaya hamArA jo kartavya hai usako nibhAnekI yogyatA anya sevaka-sevikAoMmeM nahIM hai| isake lie pAtra to spaSTataH tuma ho athavA maiM / ataeva tuma svayaM jAkara dharmAnurAga sahita muni mahArAjakI turanta pAraNA karA Ao / isa bhavasAgarameM priya-melana, vana-krIr3A, gajArohaNa Adi sukha to isa jIvako janmajanmAntarameM sulabha haiM; kintu isa bhavasamudra meM jina-dharmakI prApti durlabha hai| aura usameM bhI ati durlabha hai zuddha supAtra dAnakA suavasara, jisa prakAra ki muktAphalako sIpake lie svAti nakSatrakA jalabindu durlabha hotA hai| ataeva sadbhAva sahita dhara jAkara khUba anurAga sahita ina muni mahArAjako aisA yogya AhAra karAo jo prAzuka aura gIlA ho, madhura aura rasIlA ho jisase inakA dharma-sAdhana sulabha ho // 4 // rAjAkI yaha bAta sunakara rAnI kopase kA~pa uThI aura yaha kahatI huI gharako vApisa calI ki "yaha pApI, DhITha, nikRSTa manuSya isI samaya yahA~ kahA~ se A gayA ? apane priyatamake sAtha udyAnameM jAkara Ananda kIr3AkA jo mujhe sukha hotA, usameM isane vinna utpanna kara diyA" Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suaMdhadAhamIkahA [1,5,5iya citavaMtAe / muNi dhariu tA tiie| puraNa du-rulAI / pAraviDa muNi taaii| kaDa halaI diraagaaii| je DahaI aNgaaii| jiu haraI turiyaaii| evaM gimh-kirnnaaii| taM levi murigenn| maNi sarisa amiernn| kaDa Asiyata jAma / taNa bhamiu taho taam| citira lA sakke mi ! caNi ajju jaaemi| tA ajju jiNa-bhavare / acchami airmnne| iya citavaMto vi| jiNa-bhavaNa, paco vi| tAhi divasu thiu ekk| AhAra jA pakku / tA tehiM sAvehi / kiu vieu tahu tehi / puri khohu sNjaau| hA hA rauragAu ghattA-uttahe devI turiya gaya riNavai-pAse jA bhavaNa ho / tA diTTha paridaI jhatti tahi viraha jayaMtI riNaya-maraNaho // 5 // sAharaNa karAliya bhAviyAya / udiha citre raayaahiraay| etyaMtare bhAiya siviDa jAma / muhi eha durgadhu vi pauru tAma / tA gAMtare puri pisNtrnn| gisupiu kolAhalu tahiM giraNa / aisI hI kubhAvanA manameM dhAraNa karatI huI rAnIne muniko apane sAtha liyA / ghara jAkara usa duSTa rAnIne roSase muniko kaDue phaloMkA AhAra karAyA jinase aMgoMmeM dAha ho aura jinase alpakAlameM mRtyu bhI sambhava ho, jaise grISmakI pracaNDa kiraNeM / muni mahArAjane usa AhArako bhI amRta sadRza mAnakara grahaNa kara liyaa| kintu unhoMne jyoMhI vaha kaDue phaloMkA AhAra kiyA tyoMhI unake zarIrameM cakkara Ane lge| taba unhoMne vicAra kiyA "aba maiM Aja vanako to vApisa jA nahIM sktaa| ataH AjakA dina maiM yahIMke ati ramaNIka jina mandirameM vyatIta kruuNgaa|" aisA vicAra karate hue ve jina-mandirameM Aye / vahA~ ve eka dina rahe jisase unakA vaha AhAra paca jAya / mandirameM zrAvakoMne vinayase unakI sevA kI / samasta nagarImeM isa samAcArase bar3A kSobha utpanna huA aura loga hAya, hAya, karane lge| vahA~ rAnI munike AhArako duSTa bhAvase nipaTAkara jhaTa punaH apane pati ke pAsa upacanameM jA pahu~cI / rAjAne use Ate dekhA, kintu unake manameM tatkAla usake prati aruci utpanna ho uThI // 5 // bhagavAna mahAvIra rAjA zreNikase kahate haiM-he rAjAdhirAja, usa samaya yadyapi rAnI vastrAbhUSaNoMse alaMkRta thI, tathApi vaha vikarAla dikhAI dene lagI,aura usake cittameM bhI adhIratA A gaI / bhavitavyatA aisI hotI hai / isI bIca jaba rAnI samIpa AI, taba rAjAko pratIta huA ki usake mukhase bahuta durgandha A rahI hai| anantara jaba rAjAne nagarameM praveza kiyA to unheM Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDhamo saMdhI 1,6,17 ] pucchita ki jiNahare pauru khoh| tA eka bhaeNa vicaviu tetthu / rAeNa butta, kahi kahiu tegaa| devie tumhaI vi sushesiyaaii| taM suNivi garidae kovaraNa / jai mArami to jaro tiy-pvaau| iya ciMtivi mukka girattha karivi / uppara mhaisinkucchie havi / bahu riNidhirAti sA jhasiyakAya / sA agAhiM diNe tarahAI tatta / mararoga muNIsara di jaita / tA sutta khaMdhu paMkara marevi / muzra mAyari chuhAi ma khIraNagata / tahiM munna pugaNa saMvari masiyakAya / ki cojju kavaNa kiM ko viroha / jai abhau dei jiu kahAmi tatthu / mucchAviu bhAgavata paravataraNa / dieNau apakku AhAru taaii| ciMtiu kiu sayalu ajuttu, enn| acchaI parihAraI dUha ThAu / vai aNuhavevi duttaNa marivi / mutra mAiri sehattai Na kovi / kimi simisimaMta dudha jAya / pahe sarihe paiDiya paMki khutta / siru dhugai sakobaI hAcitta / ubhyaraNa riNavai-sUvari havevi / tADijjai loyahiM kiM kiyatta / pue, mukha caMDAlihiM gambhe jAya ! vahA~ mahAn kolAhala sunAI par3A / rAjAne pUchA ki jina-mandirameM itanA kSobha kyoM ho rahA hai ? vahA~ koI kautuka ho rahA hai yA kucha lar3AI-jhagar3A uTha khar3A huA hai / taba kisI eka nAgarikane bhayabhIta hote hue rAjAse prArthanA kI "he mahArAja, yadi abhaya pradAna kareM to maiM satya bAta kahU~ / " rAjAne usakI prArthanA svIkAra kara use vRttAnta kahane ke lie Adeza diyA / taba usane kahA "he mahArAja, Apake dvArA preSita honepara rAnIjIne munivarako apazva AhAra diyA, jisake kAraNa paravaza hokara munirAjako mUrchA A gaI / " yaha vRttAnta sunakara rAjAko bar3A krodha AyA / ce vicArane lage "isa rAnIne yaha bahuta hI ayogya kArya kiyA hai / yadi maiM ise mAra DAlU~ to logoMmeM yaha apakIrti hogI ki rAjAne strIghAta kiyA / aura ise yoM hI rAjamahala meM rahane dUM to loga yaha doSa daMge ki rAjAne rAnIke ghora aparAdhake lie use koI daNDa nahIM diyaa|" aisA cintana karake rAjAne rAnIke saba vastrAbhUSaNa chIna liye aura use nirdhana karake rAjamahalase nikAla diyaa| taba rAnI. bar3e klezakA anubhava kara ArtadhyAnase maraNako prApta huii| pazcAt usane eka bhaisakI kukSimeM janma liyaa| usake janma lete hI mAtAkA maraNa ho gayA aura usakA pAlana karanevAlA koI na rahA / bahuta jhUka-jhUka kara vaha kucha bar3I huI, kintu usakA zarIra nitAnta durbala thA / usake zarIrameM kIr3e par3a rahe the jisase usakI durgandha bhI Ane lgii| eka dina vaha pyAsase tapta hokara eka sarovarameM ghusI aura vahA~ kIcar3ameM phaiMsa gii| usI samaya Tasa mArgase eka munIzvara nikle| kintu unheM dekhakara vaha kopase sira hilAne lagI aura unheM mAraneko use icchA huI / isase usake kandhe bhI kIcar3ameM DUba gaye aura yaha vahIM mRtyuko prApta huii| bhaisakI yonise nikalakara usa rAnIkA jIva, he rAjan , eka zUkarIke garbha meM aayaa| use janma denevAlI zUkarIkA zIghra hI maraNa ho gayA aura yaha bhUkha pyAsase kSINa-zarIra ho gii| loga usako manamAnA mArane pITane lge| nidAna vaha maraNako prApta huii| zUkarIkI yonise nikalakara punaH usa rAnIkA jIva sA~bharI ( mRgI) kI yonimeM aayaa| Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1,6,18 suaMdhamokahA ghasA-gamasthahe muDa caMDAlu tahe mAyari purae jammaMtiyahe / joyaNa duggaMdhu sarIraho vi AvaDa phuDu tahe .tIyahe // 6 // asahaMtahi caMDAla hi dugaMdhu / / ciMtiu ki kinjai paDiNibaMdhu / chuDa ekaI bahuahaM hoi duktu: toparA mocu / ima japivi aDavihi gai mukka / varisaTTha jAma tA tahiM mi thakka / pippala pilikhiriNa uMbara phlaaii| bhakkhai pAluMbAra sdlaaii| etyaMtare ke muhAsareNa / guru pucchiu saviNaya NuasireNa / paramesara pUriya-pAsaraMdhu / kahiM prAvai ehu aisaya-dugaMdhu / muNi pabharAi riNaya-hiya-koSakaraNi / / ciru risihi upari saMsAra-saraNi / te pAvaI ehu duggaMdhu jaau| taM suzivi caviu sisu puraNa sarAu / miccharihai kima eha eha pAu / tA kahiGa murigadeM taho uvAu / melleviyu jirnnvr-dhmmsaaruu| ko jIvahaM arANu ji hoi tAru / dayamUlu khaMti maddava paradu / ajava saucca sacovaviMdu / usakA zarIra yahA~ bhI bahuta durbala thA | aura zIghra vaha yahA~ bhI maraNako prApta huii| sA~bharIkI yonise nikalakara vaha rAnIkA jIva eka cANDAlinIke garbha meM aayaa| garbhameM Ate hI usake cANDAla pitAkI mRtyu ho gaI aura usako janma denekI pIr3AmeM hI mAtAkA maraNa ho gayA / isa cANDAla-sutAke zarIrase eka yojana taka jAnevAlI durgandha nikalane lagI // 6 // isa mAtR-pitR-vihIna cANDAla-kanyAphI usa ghora durgandhako usake par3ausI cANDAla bhI sahana na kara sake / taba ve socane lage ki isa ApattikA kyA upAya kiyA jAya / jaba kisI ekake kAraNa anekoMko duHkha utpanna ho, to isa ekakA tiraskAra kara diyA jAya, isImeM bhalAI hai| aise ApasameM vicAra kara unhoMne usa durgandhA kanyAko eka aTavImeM le jAkara chor3a diyA / vahA~ caha ATha varSa taka rhii| vaha pIpala, pilakhina, Umara Adi abhakSya uduMbara phaloMko maya pattoMke bhakSaNa kara jIvita rhii| eka dina usI aTavIke samIpa kucha muni vihAra kara rahe the / eka munine apane guruko praNAma kara vinaya bhAvase pUchA... he guruvara, yaha hamArI nAkako bharanevAlI mahAn durgandha kahA~ se A rahI hai ? taba una munIzvarane uttara diyA--"eka strIne apane hRdayameM munirAjapara krodha dhAraNa kiyA thA, usI pApake phalase usake mu~hameM durgandha utpanna huI hai, jo janma-janmAntarameM bhI usakA pIchA nahIM chor3atI / " gurukI yaha bAta sunakara usa ziSyane munise phira bhaktipUrvaka pUchA-he guru kara, aba hameM Apa kRpAkara yaha batalAiye ki usa strIkA yaha pApa kaise dUra hogA ? taba munirAja usa pApake nivAraNakA upAya batalAne lge| ve bole isa saMsArameM sArabhUta vastu jainadharma hI hai / usa jainadharmako chor3akara aura kauna isa jIvakA taraNa-tAraNa kara sakatA hai / dayAmUlaka uttama kSamA aura mArdava ye purogAmI guNa haiM; Arjava, zauca Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,87] paDhamo saMdhI saMjamu taha posaNu zrAvaNIu / tau gau jalauttahi tAraNIu ! vaiubviya kari taha mami khaMbhu / daha dhammahaM gAvai purau ghaMbhu / iu pAlai paMcuMbara-viratti / riNasibhojjaha majjaha kiMya givitti / isa kahiu asetu vi musivareNa / terA vi pAyariNau prAyareNa / puNu saddahANu kiMja dhammu tegaa| Niyamiya-paMcuMbara-bhakkharaNega / etahe vizrAu paripurA jaau| mua dhammahaM upari gharaMti bhAu / ghattA-tahu cayaha pahAvaI uksama-bhAvaI dAlidiya-diyabaraho ghari / jAivi uppariNaya deha kuvariNaya ujjeriNahi pAsaraNa dhari / / 7 // tahi kosu ekku duggaMdhu jAi / bahu-pAvahu kahimi rA cheu hoi / tahi mAyariM muzratahu diyahu kNt| mAyA-vihIga bahu-dukkha-tatta / jAmacchai kanyADu vi karati / khaDa-kA-paraNa-phala vikiNati / tA araNahi diNi gNdnn-vrnnmmi| ujjeNi-taDihiM taravara-ghaNami / Ayau vi sudaMsaNu muNiparidu / gaya-vAhaNu rehar3a evaM surida / / tiiMsaguNa saMkaru vihaai| caubhAsApaTTaNu baMbhu paai| gaya-rahiu aubyu ni virAhu bhaai| bahuguNA varaNagauM raNa kahimi jAi / va satya, seja guNoM ke sahAyaka upada haiM. ina gumelA poSaNa karanevAlA hai, tapa aura tyAga jalodadhike tAranevAle hai)| vikriyA arthAt akiMcana unakA madhyastambha hai aura brahmacarya mAno dazoM dharmAMka Age hai|| ina daza dhoMke atirikta paMca udumbarakA parityAga karanA cAhie tathA rAtribhojana va madyapAnase bhI nirvRtti rakhanA cAhie / isa prakAra munirAjane samasta dharmakA sArabhUta upadeza diyA jise usa durgandhA cANDAlI ne bhI Adara sahita sunA / ise sunakara usane dharmapara zraddhA kI aura paMca udumbarakA tyAga kiyA | zIna hI usakI Ayu bhI pUrNa huii| taba vaha dharmameM bhAvanA rakhatI huI mRtyuko prApta huii| usa vratake prabhAvase tathA bharaNakAlake upazama bhArase vaha ujjainImeM eka daridrI brAhmaNake ghara jAkara kurUpa kanyA utpanna huii||| 7 // isa mavameM aba usa kanyAkI durgandha eka kosa taka hI jAtI thii| tIna pApakA anta zIghra nahIM ho pAtA / janma hote hI usakI mAtA dvija-patnIkA bharaNa ho gayA / mAtR-vihIna hokara isane bahuta duHkha paayaa| vaha dhAsa, lakar3I, patte, phala Adi becanekA kabAr3a karake apanA peTa pAlane lagI / taba eka dina usa ujjayinI nagarIke samIpa saghana vRkSoM vAle nandana vanameM sudarzana munivarakA Agamana huaa| ve munIndra gatavAhana arthAt bAhanarahita the jisase usakI upamA surendrase dI jA sakatI hai jo gajavAina arthAt hAthI para ArUr3ha hote haiN| ye tIna darzanoMke (cakSu acakSu aura avadhi ) ke dhAraka the jisase ve tridarzana arthAt tIna A~khoM vAle zaMkarake samAna the / ve cAra bhASAoMke pAThI the jisase ve brahmAke samAna the jo cAra vedoMkA pATha karate haiN| ve gadArahita honese apUrva viSNu ke samAna dikhAI dete haiN| ye itane guNavAn the ki unake samasta guNoM kA varNana karanA azakya hai / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] dahamIkahA yarihiM jaNu jattahiM gayau tAma / gau jattaraM sahu tere / yA gurumattieM muNivarAsu / wer firefig - tiyAya / Ava ja vahu asaMkhu ehu / javasa parAya ekku ettha / fue Aya pekes arA kou / gaya rAhuti koUhale / pucchaMtara jammaMtaraI / dufears paNAes afNava bhAsai jAsu vi jAI riMtara // 8 // ha ehau paramesaru Au jAma / jasaseNu parAhiu pariyaNe / tilaya mohari bhajja tAsu / tA saMtari sAdiyataNiya tarasya / pucchiu ki dIsaha yari khohu / tA kAraNa vikahiu tettha / taho caMdaNamattie jAu lou / fure melliUNa / yattA-tA diTTaja loyau purau vaihau to dhammammo phatu vikevi / tara tAsu subu | ummUliu je bhavataruhu mUlu / bhUliu yattaya- bhUsaNeNa / frase mahiya tahi avasareNa / pucchahi vayadArAhi arAe vi / avaloya muNi cUrija satata jiM magahara | tisUlu / takkhaaisa ! jaM divi sa pu for fres aNIsareNa / [1,8,8 10 15 5 aise parama munIzvara ke Anepara nagara nivAsiyoM kI unake darzanake lie yAtrA prArambha ho gii| rAjA jayasena apane antaHpura evaM parijanoM sahita yAtrAko nikle| unakI vanatikA nAmaka manohara mAryA bhI bar3I bhakti sahita munivarake samIpa AyI / isI bIca vaha vijakanyA durgandhA bhI ghAsa lakar3I liye hue bahIMse nikalI / usane logoM se pUchA "nagara meM itanI halacala kyoM ho rahI hai aura vanakI ora ye asaMkhya loga kyoM A rahe haiM / taba kisI ne use batalAyA ki vahA~ eka yativara Aye haiM aura unhoMkI vandanAke lie loga bhakti sahita jA rahe haiN| aura kI to bAta hI kyA, svayaM rAjA bhI unake darzanake lie AyA hai| yaha bAta sunakara usa dvijakanyAko mI kautUhala huA aura vaha apanA bhAra vahIM chor3akara banakI aura cala par3I / vahA~ pahu~cakara usane dekhA ki vahA~ bahuta loga baiThe hue haiM aura ve apane-apane janmAntarakI bAteM pUcha rahe haiM / muni mahArAja jisa kisIse bola lete haiM usake nirantara pApakA vinAza ho jAtA hai // 8 // vahA~ koI munirAjase dharma aura adharmakA phala pUcha rahe the, to anya koI vrata aura dAnakA phala jAnane kI icchA kara rahe the| isI bIca durgandhAne vahA~ pahu~cakara aura unakI saba bAteM sunakara manohara munivarakI ora dekhA / ve munirAja sAmAnya nahIM the / unhoMne apane saMyama aura tapake prabhAvase bhava rUpI vRkSake mUlako naSTa kara diyA thA aura trizUla-sA cubhane vAle mithyAtva mAyA aura nidAna ina tInoM zalyoMko cUra-cUra kara diyA thA / ve darzana, jJAna aura cAritra ina tInoM ratnoMse vibhUSita the| munirAjapara dRSTi par3ate hI durgandhA usI samaya mUcchita hokara pRthvIpara gira pdd'ii| munirAjane use apane samIpa ma~gA liyA aura gopIra rasase usakA siMcana kraayaa| vaha kSaNa bharameM saceta ho gaI / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,10,1] kAno saMdhI [ 13 siMcAviya gosIra hu raseNa / etyaMtare pucchiya rayaravareNa / tA bhagiu Nisugi rAgrAhirAya / parisAhivi sakkaI jievriNd| jai bhaeDa lesu ekku ji kahemi / tA bharieu gari daIjettiyA vi| sA magAi ettha supasiddha jAya / tahi sAravaDa gAmeM paumaNAhu / huI sirimai yAmeM tAsu kaMta / tA araNahi diNi ghaNakIlaNeNa / tA diThTha maNIsaha sumuhu raMtu / tA rAyaeM hila yaha pesiyaaii| te pAve tahi bhave riveNa catta / khaNabhejakaI ceyaNa laiya teraNa / tuhu~ mucchiya kavaraNahi kAraNegA / mahu tariNaya ahamma kahANiyAya / maha dukkhasaMstra aha vA muriMda / pIsesa e kahaNahaM sarakaemi / sakkahiM kaha payaDahi tettiyA vina rAmeNa varaNArasi raNayari rAya / jiraNavara-paya-bhasalu mahIsaraNAhu / apArA piyArI guragamahaMta / jA calliya biru addhAsaraNeNa / puSyakiyakammaho jo kayaMtu / khAvAviu maI visarosiyAI / mua kuTiNi hoivi dukkhatatta / ghattA--huna mahisi siMgAliya sUvari kAliya pugu saMvari caMDAli taha / evahiM huva baMbhAraNa duyakha-NisuMbhaNi ettie bhava-zrAvaliya-kaha / / 4 / 20 tA NiveNa vRtta muNi majjha bhAsi / ina saccu cavai ki aligarAsi / durgandhAke saceta honepara rAjAne usase pUchA ki he kanye, tU yahA~ mUcchita kisa kAraNa se huI ? taba durgandhAne kahA "he rAjAdhirAja, merI adharmabharI kahAnI suniye| mujhe jo asaMkhya dukha sahana karane par3e haiM ve yA to jinendra hI kaha sakate haiM athavA ye munIndra / yadi mujhe hI kahanA hai to maiM kevala eka lezamAtra kahatI huuN| samasta vRttAnta kahanA merI zakti ke bAhara hai| taba rAjAne kahA jitanI kathA tU kaha sake utanI hI kaha / taba durgandhAne kahA isI bharata kSetrameM banArasa nAmakI suprasiddha nagarI hai| vahA~ eka bAra padmanAtha nAmakA rAjA rAjya karatA thA / vaha rAjA jinapadabhakta arthAt jaina dharmakA upAsaka thaa| maiM usI pazyanAtha rAjAkI rAnI zrImatI thI / sarvaguNasampanna honese rAjA mujhe apane prANoMke samAna pyAra karatA thaa| eka dina jaba maiM rAjAke sAtha ardhAsanapara baiThI huI vana-krIr3Ake lie jA rahI thI, taba sammukha Ate hue eka munirAja dikhAI diye| ve pUrvakRta koMke kSaya karanemeM kRtAnta arthAt yamarAjake samAna the| unake darzana honepara rAjAne mujhe unheM AhAra karAne ke lie vApisa ghara bhejA / maiMne Akara krodha bhAvase unheM kar3ave phaloMkA AhAra karAyA / usa pApake phalasvarUpa rAjAne usI mavameM merA parityAga kara diyA / maiM kuSTa rogase pIr3ita ho gaI aura duHkhase taptAyamAna hote hue maiMne prANa visarjana kiye| janmAntarameM maiM kramazaH bhaiMsa, zRMgAlI, kAlI zUkarI, phira sA~bharI aura phira caNDAlinI hokara aba isa janmameM brAhmaNI huI huuN| yahI mere bhavabhramaNakI duHkhapUrNa kahAnI hai // 9 // durgandhAke janma-janmAntaroMkI duHkhapUrNa kathA sunakara rAjAne munirAjase pUchA 'he munIndra / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suaMdhadahamokahA [1,10,2tA maNiu muNideM sayalu saccu / arANArisu asthi raNa eraNa bacu / puNu tattha sAridai vutta sAhu / kima kammacheu hosai sulAhu / kahi ko viuvAu aunyu tema ! cali pAvar3a muhagaDa eha jema / tA bhagiu suaMghadahAmi karei / duttaru kammovahi tiraNa tarei / tahi avasari tAI garesareNa / bhAlayali gihiyakara-Na asireNa / pabhariNau paramesara kahahi tem| kinnai dijjai ujamaNa jem| etvaMtari gahi jaMtau vimAe / paDikhaliu vicitai tA bimANa / yAmerA dhurvajau khagavaI / / riNaya tezrohAmiya-gahabaIsu / / acchai ki ari mahu kUrabhAu / ki murigavara ko viujhiy-ksaau| 10 ima ciMtivi jhAyau jA mammi / tA jAgiU muriMga gimmanu jAmi / acchai payatau. dhmmsaar| lai jAu e gacchada jahi kayAru / ima ciMtivi kheyaru pAu tetthu / acchaha muNi gAyara-jaNu vijetyu / vaMdepiNu tahiM ubaiTa Tha jAma / elyaMtare pani laha kaha nAma / ghasA-NisuNahi Niyaputtie prAyama-juttie NisuraNahi avara vi sayalaha / 15 bhAsami vihikaraNau puNu ujjamae u phalu sugaMdhadahamihi jaha // 10 // yaha jo durgandhA brAhmaNIne kahA hai vaha saba satya hai yA jhUTha bAtoMkA puMja hai / munirAjane kahA'jo kucha isane kahA hai vaha saba sasya hai, auroMke samAna usane jhUTha kahakara dhokhA denekA prayala nahIM kiyA / taba rAjAne munise pUchA 'he munirAja, aba isa brAhmaNIko apane karmokA cheda karanekA abasara kaba aura kaise milegA ? Apa koI aisA apUrva upAya batalAiye jisase ki Age calakara yaha kanyA zubha gatiko prApta ho sake / rAjAkA prazna sunakara munirAja bole 'isa kanyAko sugandha dazamI vratakA pAlana karanA caahie| usI vratake dvArA yaha kA~ke dustara samudrako pAra kara sakatI hai|' isa avasarako pAkara rAjAne sirapara hAtha jor3a muniko namana karake prArthanA kI 'he munirAja, aba yaha batalAnekI kRpA kareM ki yaha vrata kaise kiyA jAtA hai aura usake udyApanakI vidhi kyA hai ? ThIka isI bIca AkAzase gamana karatA huA eka vimAna vahA~ Akara sahasA ruka gyaa| apane vimAnako avaruddha huA dekhakara usameM ArUr3ha huA vidyAdhara bhI vimAna arthAt mAnahIna hokara cintAmeM par3a gayA / vimAnakA adhipati dhruvaMjaya nAmaka vidyAdharoMkA rAjA thA jisane apane tejase grahapati arthAt candramAko bhI parAjita kara diyA thA / apane vimAnake akasmAt rukanele vaha vidyAdhara socane lagA 'kyA yahA~ koI merA zatra baiThA hai jo mere prati krUra bhAva rakhatA hai; athavA yahA~ koI munivara virAjamAna haiM jinhoMne apane krodhAdi kaSAya tyAga diye haiM ?" yaha cintA utpanna honepara jyoMhI usa vidyAdharane manameM dhyAna lagAyA tyoMhI vaha jAna gayA ki vahA~ eka nirmala svabhAva aura pracaNDa tapasvI munivara logoMke bIca baiThe hue unheM dharmakA sAra samajhA rahe haiM / 'to maiM bhI zIghra vahI jAU~ jahA~ kukarmI nahIM jAtA' aisA vicAra kara vaha vidyAdhara bhI vahIM A pahu~cA jahA~ ce munirAja aura nagaranivAsI baiThe the / vidyAdhara munivarakI vandanA kara jaba vahA~ baiTha gayA taba munirAjane apanA dharmopadeza denA prArambha kiyA / usa durgandhA kumArI tathA anya upasthita janoMko sambodhana karate hue munirAja bole Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,11,14 ] par3hamo saMdhI bhaddati siyapaMcami upsijjdd'| paMcadivasi kusumaMjali dijjai / gAyaphalahi phaNasa-vijajarahi / phophala-kuMbhaDahiM raNAliyarahi / kusumahi paMca-payAra-suaMdhahi / mahamahaMta-varaghubahi dIvahiM / puNu dahamAhiM suaMdhaGa kinnai / tahiNi AhAra vi giymijjaa| ahavA posahu gaU sabakejjaI / eyabhatta to piyamaI kijada / syagihi jiNa caubIsa rahavijaI / dahabAre daha pujjau kijjai / dahamuha-kalasa karevi thapijjA / puNu dahaMgu tahe dhUu dahijaI / kuMkubhAi dahadabbaI jutt| kiMjjai jiga-samalahaNu pavittau / puNu daha bhatihi akkhaya-juttau / lihiyaI maMDala aMsu vicittau / tahi daha dIvaya upari dharijaI / daha phala maNahara agaI dijjaI / daha payAra ho vijaI kijjii| daha vAraiM jiNaNAhu thugij| iya vihie kijjai daha vrisii| daha pANaI parivaDiya-harisaI / ghasA-iya vihANu misuriNau pivada purANu rizamuNahi ujumaraNa / (taM taha) zrAhAsami kamiNa payAsami hoi jema je karaNau // 11 // "he putri tathA anya nagaraniyAsiyo, suno| maiM tumheM Agama aura yusa sahita yaha samasta vidhi batalAtA hU~ jisake anusAra sugandhadazamIvratakA pAlana aura phira usakA udyApana karanA cAhie / maiM yaha batalAU~gA ki isa vratake pAlanakA phala kyA hotA hai // 10 // sugandhadazamI vratakA pAlama isa prakAra kiyA jAtA hai-bhAdrapada zukla paMcamIke dina upavAsa karanA cAhie aura usa dinase prArambha kara pA~ca dina arthAt bhAdrapada zukla navamI taka kusumAJjali car3hAnA cAhiye 1 kusumAJjalimeM phanasa, bIjapura,phophala,kUpmANDa,nAriyala Adi nAnA phaloM tathA paMcaraMgI aura sugandhI phUloM tathA mahakate hue uttama dIpa,dhUpa Adise khUba mahotsabake sAtha bhagavAnkA pUjana kiyA jAtA hai| isa prakAra pA~ca dina navamItaka puSpAJjali dekara phira dazamIke dina jina-mandiramai sugandhI dravyoM dvArA sugandha karanA cAhie aura usa dina AhArakA bhI niyama karanA caahie| usa dina yA to proSadha kare, aura yadi sarva prakArake AhArakA parityAga rUpa pUrNa upavAsa na kiyA jA sake, to eka vAra mAtra bhojanakA niyama to avazya paale| rAtriko caubIsI jina bhagavAnakA abhiSeka karake daza vAra daza pUjana karanA cAhie / eka dazamukha kalazakI sthApanA karake usameM dazAMgI dhUpa khenA cAhie | kuMkuma Adi daza dravyoM sahita jina bhagavAnkI pavitra pUjA stuti karanA cAhie / punaH akSatoM dvArA daza bhAgoM meM nAnA raMgoMse vicitra sUrya maNDala banAnA cAhie / usa maNDalake daza bhAgoM meM daza dIpa sthApita karake unameM daza manohara phala aura daza prakAra naivedya car3hAte hue daza bAra.jina bhagavAnkI stuti vandanA karanA cAhie / isa prakArakI vidhi harSa pUrvaka mana vacana kAyase pAMcoM iMdriyoMkI ekAgratA sahita prati varSa karate hue daza varSa taka karanA cAhie / muni mahArAja kahate haiM, he rAjan sugandhadazamI vratake vidhAnako tumane sunA / aba Age isa vratakI jo udyApanavidhi hai, usameM jo kArya jisa prakAra karanA cAhie, use yathAkramase batalAtA hU~ // 11 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suaMdhavamIkahA [1,12,1 12 daha parisaI pUrihiM ujjumnnuu| kijjai jiNavara-devahaM rAhavarAu / puNu maNaharU phullaharau kijja / aMgAraNa caMdobau tAhijai / daha-dhaehiM ubhijjada jiNaharu / nAraiya hu laMbijaI mnnhruu| dijjai gheTa camara jualullu.| dhUvaDahaNu bhArariu mallala / daha potthaya vatthaI ghlijjii| daha puraNa posaha-dApaI dijjii| daha sADaya dijjaI vayadhArihi / daha acchApaya taha baMbhArihi / puzu daha murihiM rasahi chahi jurAu | dijjai zrAhAro vi pavicAu / daha kaMculla khiir-ghy-juraaii| dijjaI sAvaya-parisu pavitlAI / risara / kahila asesu ci maI tuha sirihara / ahavA eti jaI viraNa pujjaI to Niyasalie thokna dijjai / thovaI hoNu purANa uppajjai / eja yA citti kayAdhi dharijjai / ahiyaha tau giya-sattie dirgaau| thovaI ahija purANu paDivara ekA sagahu piMDu kahANiya jaarisu| hoi apAMtu puNu iha tArisu / pattA-iya vihiya-vihAgAI sahu ujjamAu jo karer3a tiya purisu lahu / so kammaI khaMDivi bhavaduhu chaDivi puNu pAvaI siupayahu suhu| iya sudhadahamIkahAe paDhamo saMdhI pariccho samato // 1 // sa 15 jaba sugandhadazamI vratakA vidhipUrvaka pAlana karate hue daza varSa pUrNa ho jAya~ taba usa vratakA udyApana karanA cAhie / mandirajImeM jina-bhagavAnkA abhiSeka pUjana karanA cAhie / samasta jina-mandirako pahale manohara puSpoMse khUba sajAnA cAhie, A~ganameM caMdovA tAnanA cAhie, daza bajAe~ phaharAnA cAhie aura manohara tArAe~ bhI laTakAnA cAhie / mandirajIko ghaMTA aura cAmaroMkI eka jor3I tathA acchI dhUpadhAnI aura AratI car3hAnA cAhie / daza pustakeM aura daza bastra bhI car3hAnA cAhie tathA daza vyaktiyoMko auSadhidAna denA caahie| jo vratadhArI brahmacArI Adi zrAvaka ho unheM daza dhotiyA~ aura daza AcchAnaka (challoM) kA dAna denA cAhie / phira daza muniyoMko SaDarasa yukta pavitra AhAra denA caahie| daza kaToriyA~ pacitra khIra aura ghRtase bharakara daza zrAvakoMke gharoM meM denA caahie| he zrImAn nareza, yaha sugandhadazamI bratakA udyApana vidhAna hai jo maiMne tumheM samasta batalA diyA / yadi itanA vidhAna karanA 5 dAna denA apanI zaktike bAhara ho to apanI zakti ke anusAra thor3A hI dAna karanA cAhie / thor3A denese hIna puNya utpanna hotA hai, aisA vicAra cittameM kadApi na lAnA cAhie / bahuta dAnakI apekSA jo bhI apanI zaktike anusAra diyA jAtA hai usase adhika hI puNya utpanna hotA hai| mAnA svagA~kI prAptikI jo nAnA kahAniyoM kahI jAtI haiM unake hI samAna isa sugaMdhadazamI vratake pAlanase bhI ananta puNyakI prApti hotI hai / Upara batalAye hue vidhi vidhAnake anusAra jo koI strI yA puruSa sugaMdhadazamI vratakA pAlana karatA aura udyApana karAtA hai vaha apane karmoMkA khaNDana karake va saMsArake duHkhoMko chor3akara uttama svargAdi padoMke sukhakA anubhava karatA hai / / 12 // iti sugaMdhadazamI kathA prathama sandhi / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIo saMdhI daha mIhe vau kiMjai maNi annuraae| kalimalu apaharai puvyakiya mubaha pAyeM / iu kahiu mugidaI jAma atthu / tahi diNi tahiM hui dahami tatthu / kiDa va tA sayaleteureNa | urAeM saha prikaar| kina rAyarihiM loyahi sayalaehiM / ki te durgaghaI avaraehiM / tA diragAu caidazu keNa tAhe / keNa vi kusumakkhaya daNyAhe / keNa vi taha apiu rahavAM amalu | kerA vi carU dIku dhUu-sahalcha / teraNa vikiu guru-aNurAeNa! rahavaNacaNu sahu~ ukvaasegaa| murigaNAhaho bhAusu mugiu taahe| akhmiyahe samappiya suvvayAhe / tA chaTovAsaI kNjiyaaii| ekkaMta-rAya-rasa-vajiyAI / avarAI mi bahu bheyAI jaaii| gurukAyakilesaI kiyaI taaii| avasANa-yAli jiNu sNbhrevi| mua cauvihu saraNAsA karavi / uppariNaya suNi senniy-griNd| jahiM SayahaM pahAvaI ari-maIda / dvitIya saMdhi sugaMdha dazamI vratakA pAlana manameM anurAga sahita karanA caahie| isase kalikAlake malakA apaharaNa hotA hai aura jIva apane pUrvameM kiye hue pApoMse mukta hotA hai| jisa dina munirAjane yaha sugaMdha dazamI vratake vidhAnakA upadeza diyA usI dina bhAgyase vahA~ dazamIkA dina thA / ataH isa vratako rAjAne aura unake samasta antaHpura tathA parivArake logoMne dhAraNa kiyA / nagara-nivAsI sabhI logoMne bhI prata kiyA / aura sabake sAtha usa durgandhAne bhI vrata dhAraNa kiyA / usa dIna bAlikAko kisIne candana de diyA aura kisIne phUla va akSata de diye / kisIne use nirmala abhiSekakI sAmagrI de dI tathA kisIne naivedya, dIpa, dhUpa va phala pradAna kiye / isa samasta sAmagrIko pAkara durgandhAne bar3I bhaktise upavAsa dhAraNa kiyA aura bhagavAnakA abhiSeka-pUjana bhI kiyaa| muni mahArAjane apane abadhijJAnase usakI Ayu alpa zeSa rahI jAna use suvratA nAmaka arjikAko sauMpa diyA / durgandhAne arjikAke samIpa rahate hue pAThopavAsa arthAt lagAtAra do-do dinake upavAsa kiye tathA rAga aura rasase varjita kAMjIkA AhAra liyA / aura bhI jo upavAsoMke aneka bheda haiM tathA jo kAyakleza rUpa vrata haiM unheM durgandhAne vidhipUrvaka pAlA / AyukA anta Anepara usane jina bhagavAnakA smaraNa karate hue khAdya , svAdya, lehya aura peya ina cAroM prakArake AhArakA saMnyAsa arthAt sarvathA parityAga karake maraNa kiyA / magavAn mahAvIra rAjA zreNikase kahate haiM ki 'he zatrarUpI mRgoMke lie siMha narendra, usa sugaMdha dazamI vratake prabhAvase vaha durgandhA marakara punaH agale janmameM jahA~ utpanna huI usakI kathA sunie Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1- 7 suaMghadahamIkahA [2,1,13rayaNa uri rAyari vr-krnny-kaau|| karaNayappaDa raNAmaI asthi rAu / taho kaNayamAla sAmeNa kaMta / aimaNahara par3a-guru-viNyavaMta / aha nahiM puri variNa jirAyattu NAma / jirAyatta bhajja rai-sokkha-dhAma / taho sehi-aputho putti jaay| uparANI jAevi tahi mi sAya / NAmeNa tilayamai NisuNi rAya / bahulakSaNa-saMchiya karaNayakAya / asahava sukalAlaya vihaai| taNuaMgeM caMdaho reha paai| mailijai tA tahe kuMkumeNa / rahAvijai puNu caMdaNa-raseNa / saI ei sugaMdhu sarIri tAhe kapariNa tAri maaygaayaahe| bahubhAvahiM lAlinaMtiyAhe / mujha mAyari arAha diyahi taahe| pattA tA tAeM pariNiya arANa tahiM dhIya nAhe upprgii| gAmeNa rAya sA teyamaI lakkharaNa-guNa-saMparaNI // 1 // sA lAlAi sajjada giyaya bAla | vahIla iyara vi giru suSAla / AharaNaI patthaI Niyahe de| uhAlivi iyarahi pAsi le| AhAra pANa Niyasuahi deDa / iyara vi maragati ya u lahei / ratnapura nagarImeM uttama kanakake samAna sundara zarIra kanakaprabha nAmake rAjA rAjya karate the / unakI priya bhAryAkA nAma kanakamAlA thA jo bar3I manohara aura apane pati tathA gurujanoMke prati bar3I vinayavatI thI / usI ratnapura nagarameM seTha jinadatta rahate the jinako pUrNa sukha denevAlI bhAryAkA mAma jinadattA thaa| jinadatta seThake koI putra nahIM thaa| unake eka mAtra kanyA utpanna huI thI jisakA nAma thA tilakamatI / he rAjan , sunie - vaha tilakamatI nAmaka kanyA sabhI sulakSaNoMse sampanna thI aura zarIra to itanA sundara thA jaise mAno suvarNakA hI banA ho| vaha subhaga kanyA samasta kalAAMkI bhI nidhAna thI jaise mAno komala zarIra dhAraNa karake candra-kalA hI utpanna huI ho / jinadatta seTha usa kanyAko itane lAr3a-pyArase rakhate the ki kezarase to usake zarIrakA mAliza kiyA jAtA thA aura candanake rasase use snAna karAyA jAtA thaa| usake zarIrameM svabhAkse aisI sugandha AtI thI jaisI kapUra aura kasturI meM bhI nahIM pAI jaatii| aisI usa sundara lAvaNyavatI kanyAkA jaba nAnA prakArake lAr3a-pyArase lAlana-pAlana kiyA jA rahA thA taba eka dina akasmAt usakI mAtA jinadattA kA svargavAsa ho gayA / apanI pyArI bhAryAkI mRtyu ke pazcAt usake pitA seTha jinadattane dUsarA vivAha kiyA / isa dUsarI seThAnIke garbhase bhI eka kanyA utpanna huii| he rAjA zreNika, isa lakSaNoM aura guNoM se sampanna kanyAkA nAma tejamatI rakhA gayA // 1 // seThAnI apanI aurasa putrIko to khUba lAr3a karatI aura sajAtI thI, kintu usa dusarI sautelI kanyA tilakamatIkA usake bhale svabhAvakI honepara mI tiraskAra karatI thI / seThAnI apanI putrIko acche AbharaNa aura vastra detI thI, kintu sautelI putrI ke pAsa jo kucha hotA use bhI chIna letI thii| apanI sutAko vaha acchA bhojana khilAtI-pilAtI thI, kintu becArI sautelI kanyA mA~ganepara bhI bharapeTa khAneko nahIM pAtI thI / apanI putrIko seTAnI sadaiva apane pAsa Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2,2,15 ] sIo saMdhI Niya sua dharei appuNa pAsi / iyara vi kammASai oma dAsi / tA tAeM jANiu mahu sumAhe / raNa sahei sakkihi birahu taahe| ima ciMtivi puNu duvi dAsimAu / aivittiya karivi smppiyaau| ettare rayAiM levi sAhu / pesiDa ragaragAheM sAyarAhu / jaMtaraNa kaMta pabhariNaya vivAhu / vihi jaNihi karenahi bhoyalAhu / tA picchivi maragahi suvaraNa karaNa / raNAmerA tilayamai kaNayavaraNa | tA dAvai aggaI ziyA karaNa / saraNaI lAvara gAI rAha paraNa ! iyara piNibhaMDA dUsarAya / vihiriyala dhUna kaya suMdarAya / iya vayaNahi keNa vi bariya sA vi | iyara vijA raga lahiya maNaharA vi / tA kija saMjou vivAhakamma / maMDau caja caMDarie vei rammu / puNu taila-pamuha varaNaI varAI / kIyaiM vihi jaNihiM. maNoharAI / pariNayaNa-divasi rayaNIhi teNa / mukkiya masANi siNgaarienn| AvesaI ko iha varu pasatthu / pariNAvahi appuNu putti etthu / caupAsahiM dIvaya cAri devi / cau vAraI caupAsahi yvevi| AIsahaM dAsihi iya bhrgvi| ekkAjhiya tahi sA vaNi mugvi| pratyetari Niu soyala-sihari / tA pekkhai thiu uttuGga-papari / rakhatI thI, kintu usa sautelI putrIko sadaiva kAmameM lagAye rakhatI thI, jaise ki vaha koI dAsI ho / tilakamatoke pitAne samajha liyA ki seThAnI usakI pahalI putrIko pAsa rakhanA usI prakAra nahIM saha sakatI jisa prakAra ki vaha apanI putrIkA biraha nahIM sahana karatI / isa cintAse seThane apane gharameM do dAsiyA~ niyukta kara dii| isI bIca eka aura prasaMga A gayA | rAjA kanakaprabhane seTha jinadattako bulAkara bar3e Adarase unheM ratna kharIdaneke lie dezAntara jAnekI AjJA dii| jAte samaya seThane seThAnIse kahA "maiM to rAjAko AjJAse dezAntara jAtA hU~, kintu tuma apanI ina donoM putriyoMkA vivAha do yogya vara dekhakara kara denA jisase ve sukhase rheN|" yaha kahakara seTha to dezAntarako cale gye| idhara jo bhI vara kanyAoMko dekhane AtA vaha usI kanakavarNa sundarI tilakamatIse hI vivAhakI yAcanA karatA thaa| kintu seThAnI apanI putrIko hI Age karake dikhAtI aura kahatI yahI kanyA sundaravarNa aura lAvaNyavatI hai| vaha apanI usa sautelI kanyAkI burAI karatI aura use kurUpa banAkara dikhAtI / ina vacanoMse kisI varane usa kanyAse hI vivAha karanA svIkAra kiyA aura usa manohara dikhAI denevAlI dUsarI kanyAse nhiiN| seThAnIne vivAha pakkA kara liyaa| vivAhakA samaya AyA / maMDapa sajAyA gayA jisameM caivarI laTakAI gaI va ramaNIka vivAha-vedI banAI gii| donoM kanyAoMkI tela haladI Adi vivAhakI uttama vidhiyA~ utsava pUrvaka kI gaI / vivAhake dina rAtri hote hI tilakamatIkA zRGgAra karake seThAnI use nagarake bAhara zmazAnameM le gaI aura use vahA~ baiThAkara bolI "he putri, terA zreSTha vara yahIM AvegA aura tujhase vivAha kara legaa|" aisA kahakara usake cAroM ora cAra dIpaka rakhakara tathA cAroM pAryoM meM cAra kalaza sthApita karake "dAsiyosahita AU~go" aisA kahakara seThAnI tilakamatIko zmazAnameM akelI chor3akara ghara lauTa gii| usI samaya rAjA kanakaprabha apane rAjamahalakI U~cI aTTAlikApara car3hakara Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suaMdhadahamIkahA [2,2,20ciMtiu ki dIsai javikhaNIya / ki sAhai vijaI mAsiNIya / kiM devi kA vigaMdhadhi eha / ki acari vara lAvaraNa-deha / ahavA ki eNa viyppenn| pucchami lahu tui bhaMti jeNa / ima ciMtivi biu saMpatta netthu / acchai masANi vara bAla jetthu / ciMtiu para hoi Na jakSiNIya / loyaNahu phaDaphaDu mAsiegIya / ima ciMnivi appu vi para hoi / gAra hanujagAri siyaDu soi / bullAviya kA tuhaM etthu kAI / / ki Ihahi bhaNu mahu bAliyAI / sA bharaNA kumAriya varu girmi| pariNayapu etthu ajju ci karemi / mahu pesiu tAu garesareNa / desaMtaru rayaNahaM kaarnn| pacchaI sAvakkira maayriie| pAradhu vivAhu moharIe / Niyasuahe gehi mahutaNau itthu / tA rAeM jANika sayanu atyu / ghattA-tahiM rAyae saMjou kari pariNiya tA tahiM suMdari / jiha hareNa gaMga adiriNaya vi. taha sA NayaNa-manohari // 2 // ___ 25 paJcUsi sivai haru jAi jaam| dhAeppiA aMcalu dharija taam| puNu bhaNiu kattha maiM prinnije| cajhiu kahi evahiM chaDi dduue| nagarakI zobhA dekha rahe the| zmazAnakI ora jyoMhI unakI dRSTi par3I tyoMhI ve vicArane lage"zmazAnameM yaha kauna dikhAI par3a rahI hai ? kyA yaha yakSiNI hai, athavA koI manuSyanI hI hai jo kinhIM vidyAoMkI sAdhanA kara rahI hai| yA yaha koI devI hai,yA koI gandharpiNI hai,yA zreSTha lAvaNyavatI koI apsarA hai ? athavA isa saMkalpa-vikalpase kyA lAbha ? vahA~ jAkara hI maiM usase kyoM na pUcha lU~ jisase merI saba bhrAnti dUra ho jAya / " pesA vicArakara rAjA usI zmazAnameM AyA jahA~ yaha sundara seTha-kanyA baiThI huI thI / rAjAne usakI ora acchI taraha dekhakara yaha to nizcaya kara liyA ki yaha yakSiNI nahIM hai kyoMki isakI palakeM DhalatI aura ughar3atI haiM, ataeva yaha manuSyanI hI hai| itanA manameM nizcaya kara rAjA prakaTa hokara usa kumArIke samIpa gyaa| rAjAne sambodhana kara kahA "he bAlike, tu mujhe batalA ki tU kauna hai, yahA~ kyoM baiThI hai va kyA cAhatI hai ?" rAjAkI yaha bAta sunakara vaha kumArI bolI "maiM yahA~ apane usa gharakI pratIkSAmeM baiThI hU~ jisase Aja hI merA vivAha honA hai / rAjAne mere pitAko ratna kharIdaneke lie dezAntarako bheja diyaa| tatpazcAt merI manohara sautelI mA~ ne yaha vivAhakA samArambha kiyA hai| Aja hI usakI nijI putrIkA bivAha gharapara aura merA yahA~ para honevAlA hai|" usa kanyAkI ye bAteM sunakara rAjAne samasta vRttAnta samajha liyA aura svayaM usa nayana-manohara sundarIse apanA vivAha kara liyA, jisa prakAra ki hara arthAt mahAdevane gaMgA devIse vinA kisI ke dvArA kanyAdAna diye vivAha kara liyA thA // 2 // usa rAtri rAjA usa kanyAke samIpa vahIM rahA / prAtaH sUryodayase pUrva hI jaba rAjA vahA~se gharako calane lagA taba usa kanyAne daur3akara usakA aMcala pakar3a liyA aura bolI "Apa mujhase vivAha karake mujhe yahA~ akelI chor3a kara kahA~ jA rahe haiM ? aba Apako Ajanma merA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2,3,18] bIo saMdhI Ajammu jAma paripAliyAhi / mA visaharu jiha daMsevi jAhi / tA parathaI sANaMdau hsevi| sA lattiya suMdara vihasievi / hajaM jAuM gharaI tuha jhilaI saMtu / zrAesami diNi digi sisi turaMtu / tAtAeM gaNija ko tuhaM payAsi / haja mhaisivAlu guNarayaraNarAsi / gau pari piuetahi mAyarIe / vAhAviya maMDavi bAurIe / puNu jaMpiu kahiM gaya zikkalevi / kerisu tahe tAyaho vayasu devi / iya jaMpivi jogahu~ caliya jAma / didviya sa masAriNa vaha taam| pupichaya dIsahi pariNiyahi chaay| vara-vastha-mauDa kNknn-kraay| te bharipau mAe piNddaarenn|| AveppiA pariNiya etthu teNa / tA jaMpa pekkhahu carija ehi / maho sayamavagga dUsaNu thavehiM / kari vihi jaNIhi marirAja vivaahu| kArAvami loyahu bhoyalAhu / gaya maMDavahutiya sikkale vi| appaDa piMDAraha apavevi / jasu tarAu kammu jArisu phuraMtu | avatarihai tahu tArisu bhavaMtu / ima vayaNahi raMjiu sayalu lou| kavaDeNa payArija tahi mi sou| puNu dutta putti ehi bharaNahi kaMtu / Aei tahArai ghare turaMtu / ghattA-ethaMtari rAyaI maNi aNurAyaI leviNa vasthAharaNu tahi / Ayau saI saMjhahiM khalaha dugejjhaI maMdire acchai mana jahi // 3 // pAlana-poSaNa karanA hogaa| sarpake samAna Dasakara Apa mere pAsase anyatra nahIM jA sakate / " rAjAne yuvatIke ye vacana sunakara Ananda pUrvaka ha~sakara kahA "he sundari, abhI maiM apane ghara jAtA huuN| maiM pratidina rAtriko tumhAre ghara AyA karU~gA / " yuvatIne yaha sunakara kahA "Apa mujhe yaha to prakaTa karake batalA dIjie ki Apa kauna haiM ?" rAjAne kahA "he guNa rUpI ratnoMkI rAzi ! maiM mahiSIpAla huuN|" itanA kahakara rAjA apane ghara calA gyaa| idhara mAtAne apane ghara bar3I AturatAke sAtha maNDapameM apanI putrIkA vivAha kara diyaa| phira tilakamatIke vahA~ na dikhAI denekA bahAnA kara kahane lagI "yaha bAlikA gharase nikalakara kahA~ calI gaI ? apane bApakI isane kaisI apakIrti kI " aisA kahate hue yaha use DhU~r3haneke bahAne calI / zmazAnameM pahuMcakara usane tilakamatIko vahA~ baiThe dekhA / usane kanyAse pUchA "terI chavi vivAhita strI jaisI dikhAI detI hai, acche vastra, mukuTa aura hAthameM kaMkana vivAhake cihna haiN|" taba kanyAne kahA "he mAtA ! eka piMDAra (gvAla)ne Akara yahA~ mujhase vivAha kara liyA hai / " yaha sunakara seThAnI bolI "dekho to isa kanyAkA caritra ? parivArake saba svajana bandhu mujhe hI doSa dete haiN| maiMne to yaha vicAra kiyA thA ki donoM putriyoMkA nizcita kiye hue caroMke sAtha vivAha karAkara logoMko jImanavAra kraauuNgii| kintu yaha strI bhare maNDapameM se nikala gaI aura eka piMDArako usane AtmasamarpaNa kara diyaa| aba maiM kyA karU~ ? jisakA jaisA karma udayameM AtA hai taisA hI use phala bhoganA par3atA hai|" isa prakArake vacanoM dvArA samasta logoMkA santoSa karake usane kapaTa zoka prakaTa kiyA ! phira usase bolI 'he putri, jo huA so huA, aba apane priya patise tU yaha kaha ki vaha tumhAre ghara turanta Akara rahane lge| isI bIca rAjA apane manameM usa kanyAse anurakta hokara vastrAbharaNa lekara sandhyAkAlameM usa bhavanameM AyA jahA~ vaha kanyA rahatI thI aura jahA~ khala puruSoMkA koI praveza nahIM thA / / 3 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suaMdhahamIkahA [2,4,1 pai piksivi uhiya tahi sraay| gurubhattie kesahi luhiya pAya / puNNu deviNa pAsaNu ghAvibhAe / upaviSTa giyaDu aNurAiyAe / ettare rAyaI devi cty| pAharaNa pileksa bahu mayatya / diegAu kaMculiu mnnimyaaj| suteu thaNahaM ujjoiyAu / mariNa mau siri mauDu sutAra haar| sohaMti viviha rayarohi phAra / aramA vi kakaraNa mnni-khNciyaay| Dhoiya datteNa vuhAra NAya / iya sayalu samaSyipi gayaDa jAma / pacchA jararoga sA diTTha taam| puNu loyahiM jAi vi kahiGa taahe| viumAbahe duvshaavyaahe| tAmAiya kovaI kNpmaann| pekkhepirayu bhAsai tahe smaarnn| he bhariMga NilakkhaNituhUM hayAsi / ki coraI pariNiya etthu dAsi | zivabhUsagAI eu hohiM araNA / / coreppiA ke vituma dienn| mArAviyAI mAyAiyAya ! tRhuM kulakhau karivaI jAI jAya / ima japivi upavi te vilevi| gaya gharahaM coru nahi khaMDu devi ! ghattA-thiya riNayapara jAma vi jaNabhau lAevi bAhiri kovArau karivi / acchai mariNa muddhiya saMsara chuddhiya kammu purANaU saMbharivi // 4 // 15 etyaMtari dIvahaM jAi evi| saMpatu sehi rizayamaMdire vi| apane patiko mAyA dekhakara anurAga sahita tilakamatI uThI aura bar3I bhakti sahita apane kezose patike caraNoMko poMchA | phira daur3akara patike lie Asana diyA aura unake nikaTa sneha sahita baiTha gaI / taba rAjAne use lAye hue vastra,AbharaNa, vilepanAdi bahuta prakArakI zRMgArakI sAmagrI pradAna kii| unhoMne use lajaTita coliyA~ dI jo apane tejase stanoko udyotamAna karatI thii| sirake lie eka maNimaya mukuTa aura acchI lar3iyoM vAle hAra jo nAmA prakAra ke ratnoMse zobhAyamAna the,tathA anya maNiyoMse jar3e kaMkana Adi apanI priya patnIko pahanane ke lie diye| rAjA ye saba vastrAbhUSaNa dekara calA gayA aura pazcAt yahA~ logoMne tilakamatIko ve saba dhAraNa kiye hue dekhA / dekhakara unhoMne jAkara usakI usa duSTa -svabhAva vimAtAse kahA / mAtAne svayaM Akara use dekhakara aura kopase kaMpAyamAna hote hue use kahA-"arI bhagor3I,kulakSaNA,hatyArI,dAsI ! kyA tune kisI corase apanA vivAha kiyA hai ? ye jo AbhUSaNa tU pahane hue hai ve aura kisIke nahIM, svayaM rAjAke haiM aura vahA~se curAkara kisIne tujhe diye haiN| tU apane bApa Adiko maravAne,AtApita karAne tathA hamAre kulakA nAza karAneke lie hI utpanna huI hai|" aisA kahakara usa cimAtAne usake ve saba vastrAbhUSaNa utaravA kara le liye aura use punaH eka phaTA purAnA cIrakA Tukar3A pahanAkara apane nivAsako calI gaI / idhara tilakamatI logoMse bhayabhIta huI tathA bAhara kopase rudana karatI aura manameM mUr3ha bhAvase zaMkita aura kSubdha huI apane pUrva kamoMkA smaraNa karatI huI gharameM baiTha rahI / / 4 / / yahA~ jaba ratnapura nagara meM yaha saba ghaTanA ho rahI thI tabhI seTha jinadatta dvIpAntara jAkara Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2,5,16] tAdi vivAha-parikramo vi / tA diyi piya zramaNojjiyAI / saMtAviya hauM tuha jAiyAI / pariNiya coraI ki Irie / tima jaipivi dAviu te sandu | fire areaNa / farar deva muNami kajju / tAma ghari jAyaja vivAhu / afa copa die / tArAeM zivi sAhuvaya ! lai sayalu khami mahaM tujha eja / jeM pariziya so dAhi zirut / mokkalitA va gau gharasmi / bIo saMdhI paridaies ahiM mana ko vi pucchikAra vara tAI / sakiya viddu mAiyAI / kAraNa muNijjara ki piteNa / AharaNa-vattha-kaMculiya-dacyu / area rural arkhaNeNa / desaMtaru jAivi Aja ajju | avi saMpata karaNyAhu | iu tumha ta sa hoi aNu ! jevara sarAu pasaMta vaSaNu / para tuha sUtra cora kahaja bheu / zroNi pai bhaNi turaMtu / putriya suviy vijayammi / paI saI pariNAtri kaya ajutti / saafi freet tAsu pAya / [ 23 5. 15 lakkhahi pariNiya jerA putti / rees for muNAmi tasya / aura vahA~ se lauTakara apane ghara AyA / Ate hI usane vaha saba vivAhakA upakrama to dekhA, kintu vivAhake Age pIche bhI jo svajana parijanoMkI bhIr3abhAr3a rahA karatI hai yaha use kucha dikhAI nahIM diyA; saba sUnA par3A thaa| usane jAkara apanI priya patnIko dekhA jo vinA kisI zRMgAra udAsa baiThI huI thI / seTane isa udAsIkA kAraNa puuchaa| taba seThAnI bolI"tumhArI isa putrIle maiM bahuta saMtapta huI huuN| isane unmAdameM Akara apanA vivAha svayaM kara liyA hai| maiM Apase kyA kahU~ ? isane apanA vivAha kisI corase kiyA hai / isakA koI kAraNa merI samajha meM nahIM AtA / " aisA kahakara seThAnIne apane patiko ve AbharaNa, vastra, kaMcukI Adi samasta mUlyavAn vastue~ dikhaaii| unheM dekhakara seTha bhI svayaM bhayabhIta ho uThA / vaha to catura thA, ataH usane usI samaya ve saba vastue~ le jAkara rAjAko dikhalAI / seThane rAjAse kahA - "he deva, mujhe yahA~kA saba kArya kucha bhI jJAta nahIM hai| maiM to dezAntara jAkara Aja hI vApisa AyA hU~ / mere Anese pUrva hI idhara mere ghara meM merI putriyoM kA vivAha ho gayA hai, aura yaha eka nayA suvarNa-lAbha huA hai| kisI corane curAkara ye saba vastrAbhUSaNa merI kanyAko diye haiM / kintu ye saba vastue~ to ApakI hI haiM; ve aura kisIkI nahIM ho sakatI / " rAjAne jinadatta seTake ye vacana sunakara premase ha~samukha hote hue kahA - "dekho seTha, yaha saba tumhArA aparAdha to maiM kSamA karatA hU~; kintu tumhArI putrIko usa corakA bheda batalAnA par3egA | jisane usase vivAha kiyA hai use nizcayase mujhe dikhlaao| acchI taraha yaha saba dekha bhAla kara tuma zIghra mujhe sUcanA do / " isa prakAra rAjAke pAsase mukti pAkara seTa apane ghara gayA / seTane apanI usa putrIko ekAntameM lejAkara usase pUchA - "he putri, tumane ayogya rItise jisake sAtha svayaM apanA vivAha kara liyA hai usa puruSako mujhe batalAo / " apane pitAke ye vacana sunakara kanyAne kahA - "he tAta, maiM nizcayase to apane patiko usake caraNoM kA sparza karake hI pahacAna sakatI hU~, kyoMki maiM niyamase usake caraNoMkA hI sparza karatI rahI huuN|" apanI putrIkI isa bAta ko Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suaMdhadAmIkahA [2,5,17tAja pariNa iya vyatti levi| upaiTava asesu viNiva kahevi / tA rAeM duttu vivAha-bhojju / vaha gehi karesami hauM mi ajju / temaI corahu uvalaMbhu karahu / pariNiya adieNa subha so ji dharahu / ghasA-tA seThihe ghari saMjou kiu saMpattu rAu parimiya-sahai / 20 ubaITava kameNa vi sahu jaNahi tahi mi cojju sayala vi kahara // 5 // prANahi suya rAyagaI jhapaUNa / tA zrANiya pariraNA butta sA vi| sA bharaNi dhubhAvahu maI mi pAya / tAtAeM pAya dhuAviyAya | ziva-pAyaha kara chuDa laga jAma / ihu coru vijeM hauM pariNiyAya / etthaMtari giveM saannNde| tahi sayalahaM maNi pANaMdu jAu / etthaMtari pugaravi kiu vivAhu / jima kaha coru olavikhakaraNa / olakkhahi je tahuM pariNiyA vi| gili diu molaksamisa tAya / dhoti saMti tahi ArSiyAya / olakkhiu tAyahi kahiGa tAma / rAu aeNu hoi ima jaMpiyAya / gIsesu kahiu vittaMtu teNa / aipuraNavaMti piu ladhu raaj| sahu sayaNahi biu ghara jiNavarAhu / lekara seTa punaH rAjAke pAsa gayA aura jo kucha usane apanI putrIse sunA thA vaha saba rAjAko kaha sunAyA / taba seThakI bAta sunakara rAjAne kahA-"acchA, maiM Aja hI apanI orase tumhAre ghara para vivAhake bhojakA Ayojana kruuNgaa| usI bhojameM usa corako pahicAna lenA, aura jisane tumhArI putrIko vinA kanyAdAnake vivAha liyA hai use pakar3a lenA / " isa prakAra kahakara rAjAne seThake ghara bhojakI taiyArI karAI / svayaM rAjA apanI sabhAke kucha gine cune samyoMke sAtha bahA~ phuNce| saba abhyAgata milajula kara seThake ghara meM baitthe| saba loga yahA~ honevAle kautukakI hI carcA kara rahe the // 5 // rAjAne AjJA dI ki seThakI vaha kanyA A~se DhaMkakara vahA~ lAI jAya, jisase ki vaha usa corakA patA lagA sake / seTha apanI kanyAko vahA~ le AyA aura usase kahA- "he putri, aba tU usa puruSako pahicAna kara jisane tujhase vivAha kiyA hai / " kanyAne kahA- "he tAta, maiM to abhyAgatoMke paira dhulAkara hI unameMse apane patiko pahicAna sakU~gI, kyoMki rAtrimeM hI unake darzana honese maiM unakI mukhAkRtise bhalIbhA~ti paricita nahIM huuN|" taba seThane abhyAgatoMke paira dhulavAnekA Ayojana kiyA / kanyA apane hAthoMse pratyeka atithike paira dhulAtI jAtI thI aura ve yathA sthAna baiThate jAte the| rAjAko bhI vArI AI / rAjAke pairoMkA kara-sparza hote hI kanyAne apane patiko pahicAna liyA aura pitAse kaha diyA- "he pitA, yahI vaha cora hai jisane mujhase vivAha kiyA hai, anya koI nhiiN|" kanyAke aisA kahane para rAjAne Anandita hokara vaha saba vRttAnta varNana karake sunA diyaa| usa vRttAntako sunakara sabake manameM Ananda huA aura ve saba kahane lage-"yaha kanyA bar3I puNyavAn hai jisane svayaM rAjAko apanA pati pAyA / " isa vRttAnta ke pazcAt kanyA tikakamatIkA rAjA kanakapramake sAtha punaH vidhivat vivAha Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2,7,3] pIo saMdhI jigu vaMdivi tahiM uvaTTa jAma | puNu tilayamaie saMdiTTu tAma / pucchiA paramesara pai pievi| __ mahu hu kAI bahui suravi / tA muNiNA kahiu asesu kajju / jiha bhamiya bhavaMtara bhutu rajju / jiha kyA suaMdha maNoharo vi| etyaMtare pAyau deu ko vi| teNa viM paveppiNu puNu munniduH| puNu tahe tiyahe caraNAraviMdu / pabhagiu sAmiriNa mahaM tua psaau| vau cariu teNa huu amrraau| isa jatipani mUsA kAya ni kara divvahi puNu puNu thui karevi / ghasA-sA gahiriNa huna tahu garavAhI jima rai kAmaho pANapiya / aggesari sayalaMteuraho viviha bhoya muMjati thiya / / 6 // sA sUhaba systeurho| sA sumahuravANiya hNsgii| sA zrAsAriyA dutthiyaah| sA maNahara sayalaho priygaaho| sA pINapabhohari suddhasaI / sA bhUruha dINahaM pNthiyaahN| kiyA gyaa| vivAhake pazcAt vara-kanyA jina-mandirameM lAye gye| vahA~ jina bhagavAnkI vandanA karake ve yathAsthAna baiTha gye| vahA~ eka munirAja bhI virAjamAna the / tilakamatIne una munirAjake darzana karake unase pUchA. -"he, parama munIzcara, yaha batalAie ki apane patike prathama darzana mAtra se merA unake Upara itanA prema kyoM utpanna huaa|" yaha sunakara munirAjane samasta vRttAnta kahA jisa prakAra ki usane apane pUrva bhavameM rAjyakA upabhoga karake bhavAntaroMmeM duHkha pAte hue bhramaNa kiyA thA aura jisa prakAra ki antameM usakA zarIra punaH sugandhayukta aura manohara huaa| jaba munirAja usa sugandhA kanyAke pUrva bhavoMkA vRttAnta kaha rahe the, tabhI vahA~ eka deva A phuNcaa| usane munirAjako praNAma karake usa kanyAke bhI caraNakamaloMmeM apanA mastaka navAyA / phira vaha deva bolA- "he svAmini, maiMne bhI tumhAre prasAdase usI sugandha dazamI vratakA pAlana kiyA thA aura usIke prabhAvase mujhe yaha amarendra pada prApta huA hai|" itanA kahakara aura tilakamatIko bhUpaNa,vastra dekara evaM punaH punaH stuti karatA huA yaha deva vahA~ se calA gayA / isa prakAra tilakamatI rAjA kanakaprabhako usI prakAra prANapriyA gRhiNI ho gaI jisa prakAra rati kAmadevakI prANapriyA huii| vaha rAjAke samasta antaHpurakI pradhAna paTarAnI banakara nAnA prakArake sukhoMkA upabhoga karatI huI rahane lgii| aba tilakamatI hI samasta antaHpurakI saubhAgyavatI sundarI thii| vaha samasta sevakoM va parijanoMke manako AkarSita karatI thii| usIkI vANI sabase adhika madhura aura usIkI gati haMsake samAna sundara samajhI jAtI thii| vahI sabase adhika rUpavatI aura zuddha satI mAne jAne lgii| yaha dukhI daridrI janoMkI AzAoM aura prArthanAoMko pUrA karatI thI va dIna logoMko usI prakAra Azraya pradAna karatI thI jaise vRkSa pathikoMpho zItala chAyA dekara santuSTa karatA hai| Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26] suaMghadachamIkahA [2,7,4sA puNNavaMti bahu prAyarIya / sAtiyapahANa sayalaha~ dharIya / sA dukkha adukhiyaNaha varIya / guru lachiya NiyapiyazAyarIya / sA uvihu-daagu-pyaasyaari| sA jiNavaradhammujoyakAri / sA roya-soya-NiraNAsayari / sA samayarayANa mahA sari sA putta-pauttaI pttiyaa| devakhavi dohittaI pottiyaa| vara savaNaha aitaha trymaannu| juGa juvaNu hotau balu parANu / je vasiya dahami suaNdhro| iha dukkhu Na dekhii ekku teNa / ima rajju karevi asaMkhu kAlu ! jAyaropitu puNu avsaann-kaalu| cauvihu bhArAhaNu bhaavijnn| saraNAseM muajiNu mAiUNa | pattA-IsANavimANe suhaho NihAro uppariNaya suravara havevi / liyAlazu haga para phambhu rahAyazu jiNasupAsacarapaI gavevi / / 7 // aho seNiya jIpaho vau durlbhu| kyaeNa vi puNu sayalu vi sulbhu| sA yayahaM pahAve amrraaj| huna maNi-bAharaNahi juttakAu / usa puNyavatIkA saba koI bar3A Adara karate the aura sabhI use striyoMmeM eka pradhAna rana rUpa mAnate the / vaha nAnA klezoMse dukhI janoM ke lie mahAn lakSmI devIke samAna thI aura usake pati bhI usakA usI prakAra Adara-sammAna karate the| vaha AhAra, auSadhi, abhaya aura zAstra ina cAroM prakArake dAnakA khUba pracAra karatI tathA jaina dharmakrI prabhAvanA bar3hAtI thI / janatAmeM yadi koI roga yA zoka phaila jAtA to vaha turaMta usake nivAraNakA upAya krtii| dharmAnurAgI strI-puruSoMke lie to vaha eka mahAn saritAke samAna upakArI thii| usane khUba dIrghAyu pAyI jisase ki use apane putra aura pautra aura nAtiyoMko tathA dauhitra aura prapautroM ko dekhanekA sukha milA / vaha apane svajanoMke netroMkI tArikA ( putalI ) ke samAna rahatI huI yauvanase nikalakara vRddhAvasthAmeM praviSTa huI / tathApi usane jo sugandha dazamI batakA paripAlana kiyA thA usake prabhAvase use phira koI eka bhI dukha dekhane mAtrako bhI nahIM milaa| isa prakAra usane cirakAla taka rAjyake sukhakA upabhoga kiyA / tatpazcAt apanI Ayu pUrNa hotI huI jAnakara usane darzana, jJAna, cAritra aura tapa yaha cAra prakAra ArAdhanAkI bhAvanA prArambha kara dI aura jinendra bhagavAnakA dhyAna karate hue saMnyAsa pUrvaka usane apane prANoMkA parityAga kiyaa| isa samasta dharmAcaraNake phalamvarUpa bhagavAn supArzvanAthake caraNoMko candanA karate hue usane apane strI liMgakA chedana kara diyA aura apane dupkamaukA bhI nAza kara DAlA jisase vaha samasta sukhoMke nidhAna IzAna svargake vimAnameM uttama deva huI / / 7 / / bhagavAna mahAvIra rAjA zreNikase kahate haiM--"he zreNika, isa jIvake lie dhArmika vrata hI dhAraNa karanA bar3A durlabha hai| kintu jahA~ eka bAra jIvako vrata dhAraNa karanekA suavasara mila gayA, tahA~ phira usake lie sakala padArtha sulabha ho jAte haiN| dekho vaha durgandhA vratake prabhAvase kaisI sugandhA ho gaI aura usakA zarIra maNimayI AmaraNoMse alaMkRta ho gyaa| isa Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2,6,4] dahamahi phale dahamihi phale dahamihi phale kruDa sAyarAja / dahamihi phaleNa seviya surehiM / dahamahi phaleNa varu Ayavantu / dahamihi phaleNa sayalahaM pahANu / dahamihi phaleNa varakaMtikAu / vi kiM bahu after | to vidulahau jayahaM sAru / ta avahiNAsu / ko DinarehiM / aat--tahi tihuzraNa sArau aft parabhavi hosa bIo saMdhI fior-maharu vimANu / sevijjai sattAvIsa hi / devaMga - vattha- mUsiya kAu | fers vahiM cAmarehiM / arAva marAharu gulugukhaMtu / paDilaya kahi bhiNa tAsu mANu / yi tetro hAmiya-gahapahANu / ko visari pujjai bhuvaNi teNa / taM tamu saMpaJcai bahupayAha / mayaNa - vicArata jiNu supAsu caMdai amaru | kammu Dasara siddhi-varaMgaNa-taNU varu // 8 // 6 jA iha dahama karai titha aha eru / jo bAca sukkhara bhAvaI / jo earns guru gurAyaI / jo Nisurakhui maNi ubasamanbhAvaI / so acireNa hoi suru maNaharu | so ji mahaMtu puraNaphalu pAvai / so muJca putraka pAvaI / tAsu dehu u lippar3a AvaI / [ 27 5 10 aura sugandha dazamI vrata ke phalase use avadhijJAna huA kiMkiNI- paMktiyoMkI kaladhvanise yukta manohara svarga vimAna bhI milaa| isa sugandha dazamI vrata ke phalase sattAIsa koTIzvaroM kI sevA kA sukha bhI milatA hai / dazamI ke phalase yaha zarIra devAMga vastroMse vibhUSita hotA hai| dazamIke phalase deva sevA karate haiM aura dhavala caiMbara Upara Dhole jAte haiN| dazamIke phalase zreSTha Atapatra ( chatra ) pAsa hotA hai va manohara guDaguDAte hue airAvata hAthIpara ArUr3ha honekA sukha milatA hai / dazamI pharase sabake bIca pradhAnatA prApta hotI hai aura kahIM bhI usakA mAnabhaMga nahIM hotA / dazamIke phalase hI aisI uttama zarIra kAnti milatI hai ki usake tejake Age candramAkI kAnti bhI phIkI par3a jAya / anya bahuta vistArase varNana karane kI kyA AvazyakatA hai ? saMkSepa meM itanA hI kahanA paryApta hai ki sugandha dazamI vrata ke pAlana karanevAle ke samAna anya kisI manuSyakA saMsArameM Adara-satkAra nahIM hotA / anya jo kucha bhI isa jagat ke sArabhUta padArtha haiM. ve sabhI nAnA prakArake vratadhArIko prApta ho jAte haiM / IzAna vimAnameM bhI vaha sugandhAkA jIva deva hokara tribhuvanameM sArabhUta, kAmadevakA nivAraNa karanevAle jina bhagavAn supArzvanAtha kI bandanA karanA nahIM bhUlatA thA / agale bhavameM vaha deva manuSya yonimeM Akara aura apane zeSa samasta ghAti aghAti kamako saMyama aura tapake dvArA bhasmasAt karake siddhi rUpI varAMganAkA pati arthAt mokSagAmI hogA // 8 // ha jo koI strI yA puruSa isa sugandha dazamI vratakA pAlana karatA hai vaha zIghra hI manohara devake padako prApta ho jAtA hai| jo koI isa sugandha dazamI vrata kI kathAkA bhAvanA sahita zuddha pATha karatA hai vaha bhI mahAn puNyake phalako pAtA hai / jo khUba dharmAnurAga sahita isa kathAkA vyAkhyAna karatA hai use apane pUrvakRta pApa karmoMse mukti milatI hai / jo ise zAnta bhAvase 1 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28] suaMdhadahamIkahA [206-5 jo pugu saddahei Nisuroppigu / ahiu purANu taho bhAsai jiNu puNu / 5 jA puNu jANi eha kahAriNaya / sAtiya hoivi mahiyali rANiya / iya suadivakhahi kahiya savitthara / maI gAvitti sugAiya maahr| siya kulnnh-ujjoiy-cNdii|| smnn-maa-ky-raaynnaaeNdii| bhaviyaNa-karaNaga-maNahara-bhAsaI / jasahara-gAyakumAraho vaayii| buhayaraNa-suyAhaM viNaja krtii| aisusIla-demaiyahi kataI / emahi puNu vi supAsa jinnesr|| kari kammarakhau mahu paramesara / ghattA-jahiM kohu Na lohu suhi Na virohu jiu jara-maraNa-vica jiu / sAhi harisu visAu purANu rasa pAu tahi zivAsu mahu dijau / iya suaMghadahamIkahAe bIo saMdhI paricche o samatto // 2 // sunatA hai usake zarIrako kabhI koI Apatti nahIM vyApatI / jo koI ise sunakara usapara zraddhAna karatA hai usako jina bhagavAnne vizeSa puNyakI prAptikA phala kahA hai| jo strI isa kathAnakako bhale prakAra sIkha letI hai use isa jagatmeM rAnI honekA susva milatA hai| isa kathAnakako zrutadazI zAstrakAroMne vistArase varNana kiyA hai| maiMne usIke anusAra saMkSepameM ise manohara rItise gAkara sunAyA hai / isa manohara gIti kAvyake racayitA haiM apane kula rUpI nabhako udyotita karanevAle candra jinhoMne sajjanoMke mana aura netroMko Anandita kiyA hai, bhavyajanoMke kaNThAbharaNa rUpa manohara bhASAmeM yazodhara aura nAgakumArake caritroMko bA~cakara sunAnevAle, vidvAnoM aura sajjanoMkA vinaya karanevAle tathA atIva zIlavatI devatI nAmaka bhAryAke pati ( zrI udayacandra jii)| ve prArthanA karate haiM ki he supAcaM jinezvara, mere karmoMke kSaya karanemeM sahAyaka hoveM aura jahA~ na krodha hai, na lobha hai, jahA~ na mitra hai aura na zatru hai, jahA~ jIva jarA aura maraNase rahita hai, jahA~ harSa-viSAda tathA puNya va pApa kucha bhI nahIM hai, vahA~ hI mujhe nivAsa arthAt mokSa pradAna kreN| iti sugandhadazamIkathA dvitIya saMdhi / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugandhadazamIkathA [ saMskRta ] Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugandhadazamIkathA pAdAmbhojAnyahaM natvA zrIpadaM parameSThinAm / zRNvantu sAdhako vakSye sugandhadazamI-kathAm // 1 // gurUNAmuparodhena zrIvidyAnandinAmidam / sarasvatyAH prasAdena racyate zrutasAgaraiH // 2 // atha praNamya bhUpAla zreNikaH sanmatiM prabhum / gotama pRcchati smedaM bhaktyAvanata-mastakaH / / 3 / / akAraNa-jagabandho bhavyAnjavanabhAskara / zratAmbudhi-mahApota vimuktipadanAyaka // 4 // aho pAkhaNDalaizvaryavarya zrIgotama prabho / prajJApAramitAnenaH kena vratamidaM kRtam // 5 // kathaM nA kiyata ke vA phalamasya mhaamte| bhagavan zrotumicchAmi kRpAjalanidhe pada // 6 // zRNu bho magadhAdhIza sugandhadazamI-vratam | sAdhu pRSTaM tvayA ghIman kathayAmi yathAyatham // 7 // idaM zravaNAmAtreNa 'anantabhavapAtakam / chinatti ca kRtaM bhaktyA bhukti-mutiphalapradam // 8 // hindI anuvAda paMca parameSThIke caraNa-kamala rUpa lakSmIke nivAsako namaskAra karake maiM sugandhadazamI kathAko kahatA huuN| sAdhujana ise suneM / yaha kathA zrI vidyAnandi guruke Adezase tathA sarasvatIke prasAdase zrutasAgara nAmaka AcArya dvArA racI jAtI hai || 1-2 / / atha sanmati prabhu arthAt bhagavAn mahAvIra svAmIko praNAma karake rAjA zreNikane bhaktipUrvaka natamastaka hokara gotama gaNadharase pUchA-he akAraNa jagadvandhu, bhavyajana rUpI kamaloMke vanako sUryake samAna praphullita karanevAle, zAstra rUpI samudrako pAra karaneke lie mahApota, mokSapadako le jAnevAle nAyaka, indra ke samAna uttama aizvaryake dhAraka, prajJAke pAragAmI vidvAn , pApahIna, zrI gotama prabhu ! merI yaha sunane kI icchA hai ki isa sugandhadazamI vratako kisane pAlana kiyA, yaha vrata kaise kiyA jAtA hai aura isa vratakA phala kyA hai ? he mahAmati kRpAsAgara, yaha saba mujhe batalAie // 3-6 // rAjA zreNikake isa praznako sunakara gotama svAmI bole-he vidvAn magadhanareza, tumane bahuta acchA prazna kiyA / ataH maiM tumheM sugandhadazamI vratakA samasta vivaraNa sunAtA hU~ / tuma dhyAna pUrvaka suno // 7 // isa sugandhadazamI kathAke sunane mAtrase hI ananta bhavoMke pApa kaTa jAte haiM aura isa vratake bhaktipUrvaka pAlana karanese saMsArake bhoga tathA anukramase mokSa phalakI prApti hotI hai // 8 // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32] sugandhadazamIkathA prazastavastusaGkIraNe dvIpe jambUdvamAztei / jinajanmAdibhiH kSetre pavitra bhAratAbhidhe / / || niveze sampadA deze kAzyAM tribhuvanazrute / bare vArANasInAmni pattane tu cirantane / / 10 // babhUva bhUpatinAma pdmnaabho'mitprbhH| zrImatIlalanAnetranIlavArjanmacandramAH // 11 // AnvIkSikI yI vArtA dnnddniitismaajhyaaH| catasro vetti yo vidyAH samyagAsasamanvayAH // 12 // sandhi ca vigraha yAnamAsanaM saMzrayaM tthaa| dvaidhIbhAvaM guNAneSa paitti SaTpATa sphuTam / / 13 / / trivargaca kSayasthAnavRSisaMjJamanuttaram / vAramanodaivasidInAM sa jAnIte samAzrayam / / 14 / / cayaM copacayaM mizramitIdRgudayatrayam / vibhati minitAganiH zivazAninihatAn / / 13 / / kAma-krodha-mahA mAna-loma-harSamadAhayAn / sa jigAyAriSaDvargAnantaraGgasamudbhavAn // 16 // prabhujA mantrajotsAhasambhavAH zaktayaH prbhoH| tasya sphuranti tisro'pi zrAvakAnvayajanmanaH // 17 // svAmyamAtya-suhRtkoza-deza-durgabalAzritam / rAjyamityeva saptAGgamAsavAn jinabhASitam // 18 // samasta uttama vastuoMse paripUrNa jambU vRkSase aMkita isa jambU dvIpameM bhArata nAmaka kSetra hai jo ki tIrthaGkaroMke janma Adi kalyANakoMse pavitra huA hai| isa bhArata kSetrameM kAzI nAmakA pradeza hai jo sampattikA nidhAna aura tribhuvanameM vikhyAta hai| isa kAzI nAmake uttama dezameM vArANasI nAmakI prAcIna nagarI hai| isa nagarImeM eka samaya apAra pratibhAvAn padmanAbha nAmakA rAjA huA jo apanI zrImatI nAmako rAnIke netrarUpI nIla kamaloMko candra ke samAna prasanna karanevAlA thA || 6-11 // yaha gajA AnvIkSikI (vijJAna), trayI (veda), vArtA ( arthazAstra ) aura daNDanIti ( rAjanIti ) ina cAroM vidyAoko male prakAra samanvaya rUpase jAnatA thaa| vaha sandhi ( mela karanA ), vigraha ( lar3AI karanA), yAna ( AkramaNa karanA), Asana (gherA DAla baiThanA), saMzraya ( anya rAjAkA Azraya lenA ) tathA dvaidhIbhAva ( phUTa DAlanA ) ina rAjanItike chaha guNoMko bhI spaSTa rItise jAnatA thA / vaha trivarga arthAta dharma, artha aura kAmarUpa puruSArthoMke svarUpako tathA kSaya, sthAna aura vRddhi nAmaka vyavasthAoMko asAdhAraNa rItise jAnatA thaa| vaha yaha bhI jAnatA thA ki vacana, mana aura daiva rUpa siddhiyoMmeM kaise sAmaJjasya baiThAyA jAya / caya, upacaya aura mizra arthAt cayApacaya ina tInoM abhyudayoMko vaha apane zatruopara vijaya aura loka kalyANa dvArA nirantara sAdhA karatA thaa| usane kAma, krodha, mAna, lobha, harSa aura mada nAmaka chaha antaraMga zatruoMko jIta liyA thA / zrAvaka kulameM utpanna usa rAjAke prabhuzakti, mantrazakti aura utsAhazakti ye tInoM rAjazaktiyoM skurAyamAna thIM | jina bhagavAnne jo svAmI, amAtya, Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 ] saMskRta [33 sahAyaM sAdhanopAyaM dezaM kozaM alAbalam / vipattezca pratIkAraM pacAsa mantramAzrayat / / 16 / / sAmadAnaM ca bhedaM ca daNDamuddaNDabharakhanam / yathAyogyaM yathAkAlaM vetyupAya-catuSTa yam // 20 // vAgdaraDayoH sa pAruSya tyaktavAnarthadRSaNam / pAna-strI-mRgayA-chUtamiti vyasanasaptakam // 21 // sa ekadA tayA sArdhaM madhukI DAmanA vanam / yAnapazyatpurodvAre muni mAsopavAsinam / / 22 // bhojayaSima, daivi bhagitvA zrImatI miti / tadbhuktyai preSayAmAsa svayaM ca gatavAn dhanam // 23 // bhogAntarAyakRtpApaH kuta eSa samAgataH / iti dhyAtvA nRpAd mItA taM nItvA sAgatA gRham // 24 // ikSvAkumizritAhAraM dadau tasya mhaamuneH| sa yogyamiti saJcintya bhuktvA yAvadana vrajet / / 25 / / vedanA mahatI tAvado'bhUdA cAdhvani / nipapAta janainItaH kRto jinasavAni // 26 // tatra taibhaktikairuktaM hA hA ghigmediniipteH| yasya vallabhayA dUnaH kadannena mahAmuniH // 27 // mar,....... . . vvi,Ah suhRt , koza, deza, durga aura bala ye rAjyake sAta aMga; batalAye haiM unheM bhI isa rAjAne prApta kara liyA thA / sahAya, sAdhanopAya,dezakAla-vimAga,koza evaM balAbala (?) tathA vipatti-pratIkAra, ye jo mantrasiddhi ke pA~ca aMga batalAye haiM unakA vaha sadaiva Azraya liyA karatA thA / uddaNDa puruSoMke damanArtha jo sAma, dAna, bheda aura daNDa ye cAra upAya kahe gaye haiM unheM bhI yaha rAjA khUba jAnatA thA / vAka pAruSya, daNDa pAruNya, ardhadUSaNa, madyapAna, vezyAgamana, mRgayA aura dyUtakrIr3A ina sAta vyasanoMko bhI rAjAne chor3a diyA thA // 11-21 / / eka dina rAjA padmanAbha apanI zrImatI rAnIko sAtha lekara vasanta-krIDAkI icchAse vanako jA rahe the ki unheM nagarake dvArapara hI eka mAsopavAsI munirAjake darzana hue / tatkAla unhoMne zrImatI rAnIko Adeza diyA ki he devi, tuma lauTakara rAjabhavanako jAo aura munirAjako vidhipUrvaka AhAra kraao| rAnIko isa prakAra Adeza dekara rAjA svayaM vanako cale gaye // 22-23 // vana krIr3A meM isa akasmAt utpanna hue vinase rAnIko bahuta burA lagA | vaha manameM vicArane lagI-mere bhogoMmeM antarAya karanevAlA yaha pApI kahA~se A gayA / tathApi rAjAke bhayase vaha binA kucha kahe munirAjako sAtha lekara gharako lauTa AI / usane una mahAmuniko ikSvAku ( kahavIM tumbI ) mizrita AhAra diyaa| munirAjane use hI yogya samajhakara grahaNa kara liyA aura AhAra karake ve vanakI ora cala par3e / / 24-25 // kintu mArgameM hI munirAjake zarIrameM mahAn vedanA utpanna ho uThI / yahA~ taka ki ve zithila hokara bhUmipara gira par3e / loga bar3e kaSTase unheM jina-mandirameM lAye / maktajanoM meM Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] sugandhadazamIkathA [28 Agato'ya vanAda rAjA jnkolaahl-shruteH| viveda duranuSThAna mahiSyAH svasya durmaH // 28 // uhAlya bhUSaNAnyAzu cokpreNa taaddit|| avathyA'si durAcAre tenAgArAdvivAritA // 26 // pUjitAntaHpureNApi mAnamaruna duHkhitaa| sadyo'pi kuSThinI jAtA pAdhyAnena sA mRtA / / 3 / / mahiSI mahiSI jAtA pApena mRtamAtRkA / palvale kardame magnA nagnATaM pazyati sma sA / / 31 // tameva vairabhAvena krukhA zRGge vidhunvtii| mArituM prasabhaM magmA mRtAbhUdatha gaI bhI / / 32 / / pAzcAtyapAdaghAtena sa muniH punraahtH| bajana caryAmanAryANAM durlabho'pi ca sadhvani // 33 // bhUyo'pi pApinI mRtvA babhUva purshuukrii| bhakSayantI virza vizvakadbhumizvApyupadrutA / / 34 // kSatpipAsAditA mAtRvarjitA ca punrmutaa| saMbarIbhUya cANDAlyA duSTaga punaH sthitA / / 35 // hAhAkAra maca gyaa| ve kahane lage dhikkAra hai isa pRthivIpatiko jisakI vallabhA rAnIne aise mahAmuniko kutsita annakA bhojana karAkara isa prakAra pIr3ita kiyA / / 26-27 / / ___ isI bIca logokA kolAhala sunakara rAjA vanase lauTa Aye aura unhoMne apanI durbuddhi rAnIke kukRtyakI kathA sunI / rAjAko rAnIpara bar3A krodha utpanna huaa| unhoMne tatkAla rAnIke saba AbhUSaNa utaravA liye, vajra samAna kaThora zabdoMse usakI tAr3anA kI aura use yaha kahakara gharase nikAla diyA ki he durAcAriNI, strI honeke kAraNa tU avadhya hai, nahIM to maiM tujhe isa ghora aparAdhake lie prANadaNDa detA || 28-29 / / jo rAnI samasta antaHpurameM pUjI jAtI thI use svabhAvataH apane isa mAna-bhaMgase bar3A duHkha huaa| vaha zIghra hI kuSTha rogase pIr3ita ho uThI aura bar3e ArtadhyAnase usakA maraNa huA // 30 // jo rAjamahiSI thI baha apane pApake kAraNa agale bhavameM mahipI arthAt bhaiMsa huii| utpanna hote hI usakI mAtAkA maraNa ho gayA / eka dina vaha jyoMhI apanI pyAsa bujhAneke lie tAlAbameM praviSTa huI tyoMhI kIcar3ameM phaMsa gii| usI dazAmeM use eka nagna munike darzana hue| kintu pUrva baira-bhAvake kAraNa use unapara krodha AyA aura vaha unheM mAranekI icchAse apane sIMgoMko hilAne lgii| isakA pariNAma yaha huA ki vaha aura bhI gaharI kIcar3a meM mamna hokara mara gaI // 31-32 // apane durbhAvake phalase vaha rAnIkA jIva isa bAra marakara gardabhI huaa| eka bAra anAryAko durlabha munirAja caryAko jA rahe the| unheM dekhakara usa duSTa gardabhIne reMkate hue apanI pichalI lAtoMse unheM coTa pahu~cAI // 32-33 // vaha pApinI gardabhI marakara abakI bAra grAma-zUkarI huI aura viSTA khAtI phirane lgii| Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta [ 35 tadaiva tatpitA jAtamAbhyAM ca jananI mRtaa| yojanekamahApUtigandhA bandhubhirumitA // 36 // phalAnyAdumbarAdIni bhakSayantI vane sthitaa| sUriNA saha ziSmeNa daivayogAdvilokitA // 37 / / pUtigandho'yamatyantaM kuta eti mahAmune / ziSyeNa RSirAbhAriNa punaretena bhaNyate / / 38 // kRto yayA puNa sAdho pUjya pujAvyatikramaH / pApAd bhrAntvA bhave jAtA seyaM cANDAla ghAlikA / / 36 // saMsArasAgaraM zAkhasAgareSA tariSyati / kaza kathaya bhI nAtha nigranthenAtha kazyate // 40 // mahApApAvRto jantujainadharmeNa zuddhayati / kimatra jAnatto'pyetatvayA dhIman prapRcchyate || 41 // zrutvA parasparapraznottaropanyAsamaJjasA / sA zraddhayopazamyApta-paJcajaM tu phalavatA / / 42 / / kicicchubhAzayA netya purImujayinImitA / jAtaikakozadurgandhA duvidhanAsaNAGgajA // 43 / / usake pIche kutte lage rahate the| vaha bhUkha-pyAsase pIr3ita rahatI thii| usakI mAtA pahale hI mara cukI thI 1 isa prakAra duHkha bhogate hue usakA maraNa huA // 34-35 / / zUkarIkI paryAyase nikalakara rAnIkA jIva sA~bharI huA aura punaH marakara eka cANDAloke duSTa gargameM AyA / utpanna hote mAtra hI tatkAla usakI mAtAkI mRtyu ho gaI aura usakA pitA bhI usI samaya mara gyaa| usake muskhase eka yojana taka phailanevAlI mahA durgandha nikalatI thii| isa vipatti ke kAraNa usake bandhuoMne usakA parityAga kara diyA / aba vaha Umara Adi phaloMkA makSaNa karatI huI vanameM rahane lagI // 36-37 // daivayogase eka dina apane ziSya sahita eka munirAja vahA~se nikale / munirAjane use dekha liyA / ziSyane usakI durgandha pAkara munise pUchA--he mahAmuni ! yaha atyanta burI durgandha kahA~ se A rahI hai 1 taba munirAjane batalAyA he sAdhu ! yaha jo cANDAla bAlikA dikhAI de rahI hai, usane apane eka pUrvajanmameM pUjya munirAjakA nirAdara kiyA hai| usI pApake phalase saMsArakI nAnA nIca yoniyoM meM paribhramaNa karate hue aba isane yaha cANDAla-bAlikAkA janma pAyA hai aura usIkI yaha durgandha phaila rahI hai| isa bAtako sunakara ziSyane apane guruse phira pUchA-he zAstrasamudrake pAragAmI nAtha | mujhe yaha bhI batalAie ki aba yaha cANDAla-bAlikA kisa prakAra isa saMsAra rUpI sAgarako tara saknegI ? apane ziSyake isa praznako sunakara ve nigraMtha muni phira bole he sAdhu ! mahAghora pApase yukta jIva bhI isa jainadharmake dvArA hI zuddha hote haiM / he vidvan , tuma isa bAtako jAnate hue bhI mujhase kyoM pUchate ho ? // 38-41 // isa prakAra guru aura ziSyake bIca hue praznottaroMko usa durgandhA bAlikAne suna liyA / usane apanI zraddhAke balase apane dravya, kSetra , kAla, bhava aura bhAva sambandhita upArjita karmoMkA upazama kara liyA thaa| isa upazabhake phalase kucha zubha bhAvanA sahita maraNa karake usane ujjainI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36] [44 sugandhadazamIkA tatrApi pitarau tasyA mRtimApaturenasA / vRddhigatA samaM kaSTaH pIr3itA sAzanAyayA / / 41 // atrAntare purodyAne mahAmuni-samAgamam / yazAsenamahArAjaM vanapAlo nyavedayat / / 15 / / taM sudarzananAmAnaM mahAmunizatAvRtam / namaskartuM mahIbhA nirgato durganizchidam // 46 // nijaMgAmAnu taM devI mahAdevIti vizrutA / / vasantatilakAdhAlivRttAntapurasaMgatA / / 17 / / gajAnijAdathottIrya vyaaptjnvessttitH| triH parItya namaskRtya taM nRpaH purataH sthitaH // 48 // sA'pi melApakaM dRSTvA tRNAdhuttArya muurkhtH| bhavAntarAdi jalpantaM taM natAtividUrataH / / 16 / / zrAvaM zrAvaM zubhadhyAnA dharmAdharmaphalazrutim / jAtA jAtismarA bhUmau papAta kila mUcchitA / / 50 / / rAjJA zItopacAreNa sacetAH kila kaaritaa| pRSTA ca kimidaM puni yattvamapyatra mUvitA / / 51 / / nagarIke eka garIba brAhmaNake gharameM bAlikAkA janma grahaNa kiyaa| usake zeSa kauke pApase abhI bhI usakI durgandha eka kosa taka jAtI thii| janma hote hI usake mAtA-pitAkA maraNa ho gayA aura vaha bhUkha-pyAsake ghora kaSToMse pIr3ita hone lagI || 42-44 / / isI samaya eka dina usa nagarIke mahArAja yaza:senako vanapAlane Akara khabara dI ki nagarake udyAnameM mahAmuni saMghakA Agamana huA hai / sau mahA muniyoM ke saMgha sahita virAjamAna durgatikA nAza karanevAle sudarzana nAmaka una munirAjako namaskAra karaneke nimitta rAjA apane mahalase nikale / unake pIche unakI mahAdevI padakI dhAraka devI basantatilakA Adi pramukha sakhiyoMke sAtha samasta antaHpura sahita cala par3IM // 45-47 // jaba ve udyAnake samIpa pahu~ce taba rAjA apane hAthIparase nIce utara par3e aura apane kucha cune hue mAtra sAthiyoMko lekara munirAjake samIpa pahu~ce / rAjAne munirAjakI tIna bAra pradakSiNA kI aura ve namaskAra karake unake sanmukha baiTha gaye / / 48 || usa samaya vaha dugaMdhA bAlikA ghAsa lakar3IkA gaTThA liye hue yahA~ se jA rahI thii| udyAnameM logoMkA melA dekhakara usane apanA vaha ghAsa AdikA gaTThA sirase utArakara bhUmipara rakha diyA aura bhavAntarAdi rUpa upadeza dete hue una munirAjako bahuta dUrase hI praNAma kiyA / / 46 // usane munirAjake mukhase dharma aura adharma ke acche aura bure phaloMkA upadeza sunaa| usa upadezako lagAtAra zubha dhyAna pUrvaka sunate-sunate use jAti-smaraNa ho gayA, jisase usane jAna liyA ki kisa pApake phalase use rAnIkI paryAyase cyuta hokara dugaMdhA honeke duHkha bhogane par3e haiM / yaha jAnakara vaha mUcchita ho gaI aura bhUmipara gira pdd'ii| rAjAne zItopacAra karAkara use saceta kiyA aura usase pUchA - he putri,kyA kAraNa hai jo tU yahA~ mUcchita ho gaI ? ||50-51 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 ] saMskRta sA jaga pUrvavRttAntaM devAhaM rAjavallabhA / atrateginnerfoNI kuSTinI mRtA // 52 // garvarI (?) gardabhI jAtA zUkarI saMvarI tathA / punaryojana durgandhA cADAlI vijAdhunA // 53 // neka vAkyAni smRtvA duHkhAni mUcchitA | mama jvarayate seyaM sAdhugA kaTumbikA / / 54 / / vacaH satyamidaM sAdhI paramaM nRpa nAnyathA / bhUyo'pi kutakAdrAjJA vizeSAttatkathA zrutA // 55 // parekA bhaviSyanti zubhAvahAH / amuSyA atha sa prAha sugandhadazamItratAt // 56 // tatkartha kriyate tAta bhUpatAviti jalpite / faarateenA ghanazaya viyacare // 57 // areer samAsIne sAvadhAne'khile jane / vak (?) prati nRpaM kAmakarikaNThIravo muniH // 588 // bhAdrapade mAse zukle'smin paMcama dine | upoSyate yathAzakti kriyate kusumAJjaliH || 56 // [ 37 .... rAjAke usa prakAra pUchanepara durgaMdhA apane pUrva bhacakA vRttAnta batalAne lagI / vaha bolI-- he deva ! maiM apane pUrva janmameM rAjAkI pyArI zrImatI nAmakI rAnI thii| maiMne duSTa bhAvase munirAjako kutsita annakA bhojana karAkara santApa phuNcaayaa| usI pApake phalasvarUpa maiM kuSTinI hokara marI / tatpazcAt maiMne kramazaH galI bhaiMsa, gadahI, zUkarI aura sA~bharIkI paryAya dhAraNa kii| phira maiM eka yojana durgaMdha chor3anevAlI cANDAla-putrI huii| vahA~ se nikalakara aba isa bhavameM maiM brAhmaNa kanyA huI hU~ | munirAjake vacanoMko sunakara mujhe apane ve satra pUrvaM paryAyoMka dukha smaraNa ho aaye| isI kAraNa maiM mUcchita ho gii| sAdhuko diyA gayA vaha kar3abI tumbIkA AhAra abhI taka mujhe duHkha pahu~cA rahA hai / / 52-54 // satya haiM durgAbAta sunakara rAjAne munirAjase pUchA- he sAbu, kyA durgaMdhAkI kahI huI bAteM munirAjane uttara diyA- rAjan, jo kucha isa bAlikAne kahA hai vaha saba parama satya hai, usameM kucha bhI jhUTha nahIM hai| taba rAjAne punaH kautukAza durgaMdhAko kathA vizeSa rUpale vistAra pUrvaka kahalavAkara khunI / usa kathAko sunakara rAjAne phira pUchA- he munirAja, isa kanyAkA paraloka kaise sudhara sakegA ? munirAjane kahA- sugandha dazamI vratake dvArA hI isa bAlikAkA paraloka sudharegA / rAjAne phira pUchA- he munirAja, sugandha dazamI vrata kisa prakAra kiyA jAtA hai ? rAjAne jaba yaha prazna kiyA, usI samaya vahA~ AkAza mArga se Ate hue dhanaMjaya nAmaka vidyAdharakA vimAna skhalita huaa| vaha vidyAdhara apane vimAnase utarakara munirAja ke darzana ko AyA aura munirAjako namaskAra karake yathAsthAna baiTha gayA / samasta darzaka jana bhI sAvadhAna ho gaye / taba kAmarUpI hastIko siMhake samAna damana karanevAle munirAja rAjA ke prazna ke uttara meM sugandhadazamI vrata kA pAlana karane kI vidhi batalAne lage / / 55-58 // munirAja bole- uttama bhAdrapada mAsake zuklapakSakI paMcamI tithike dina upavAsa karanA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ] sugandha dazamI kathA tathA SaSThayAM ca saptamyAmaSTamyAM navamIdine / faererent bhUyo dazamyAM jinavezmani || 60 // upavAsaM samAdAya vidhireSa vidhIyate / caturviMzati tIrthezAM snapanaM prIyate // 61 // pUjane stavanaM jApaM dazazaH kiyate budhaiH / mukhairdazabhirAmAsI ghaTastatra nidhIyate // 62 // dhUpa dazavidhastatra dAne mRdunAgninA / kRSNAgurvAdiracairya vizeSeNa vidhIyate // 63 // kuGka mAgurukarpUracandanAdivilepanam ! tatprakAraM ca vijJeyaM tadvadevAtAdikam // 64 // saMlikhetsaptabhirdhAnyaiH svastikaM tatra dIpakAn / sthApayedaza cetyevaM dazAbdAn parikalpayet // 65 // pUrNe'tha dazame varSe tadudyApanamAcaret / zAntikaM vAbhiSekaM vA mahAntaM vidhivatsRjet / / 66 / / gruti karaM kuryAjinAyeM ca tadaGgane / fafe dazabhirvatAnaM ca vitAnayet // 17 // dhvajAn dazapatAkAMza mAdinyastArikAstathA / cAmarANAM yugairdhUpadahanAmi daza kramAt // 68 // [ 60 cAhie aura bhagavAnko kusumAJjali car3hAnA cAhie / usI prakAra jaina mandirameM SThI, saptamI, aSTamI, navamI aura phira dazamIko bhI bhagavAna ke Age kumumAJjali car3hAnA caahie| dazamIko punaH upavAsa dhAraNa karake nimna vibhise vrata pAlana karanA cAhie-- usa dina caubIsI bhagavAnkA abhiSeka karAkara daza pUjAe~ karanA cAhie / daza stutiyA~ par3hanA cAhie aura daza bAra jApa denA caahie| dazamukha vAle eka ghaTakI sthApanA karake usameM manda agni jalAkara dazAMgI dhUpakA homa karanA cAhie | isa vidhi kAlI agarabattI Adi sugandhI dravyoM kA upayoga vizeSa rUpase karanA caahie| kezara, agara, karpUra aura candana Adiko ghisakara zarIra meM lepa karanA cAhie aura akSatAdi aSTa dravya taiyAra kara pUjana karanA caahie| jisa prakAra yaha vidhAna kiyA jAtA hai usakI samasta vidhi zAstra se jAna lenA cAhie | sAta prakArakA dhAnya lekara usase svastika likhanA cAhie aura usameM daza dIpaka rakhakara jalAnA cAhie | isa prakAra yaha samasta vidhi daza varSa taka karanA cAhie / / 59-65 / / prativarSa bhAdrapada zuklA paMcamI se lekara dazamI taka ukta prakAra vrata pAlana karate hue jaba daza varSa pUrNa ho jA~ya taba usa vratakA udyApana karanA caahie| usa avasara para zAnti vidhAna yA mahAbhiSeka yA isI prakArakI koI mahAn vidhi prArambha karanA caahie| jina bhagavAn kI ve Age mandirake A~ganameM khUba phUloM kI zobhA karanA caahie| daza raMgoM kA citra-vicitra cadevA tAnanA caahie| daza dhvajA, daza patAkA, daza bajranevAlI tArikAe~ ( ghaNTikA ), daza jor3I camara aura daza dhUpa ghaTa, ye saba daza daza sajAnA caahie| isa avasarapara ArAtIya Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ] saMskRta rAtikAni pustAni savakhANi sahauSadhaiH / bhavanti saMghadAnAni tathAryAdyaMzukAni ca // 66 // zauca-saMyama- saMjJAnasAdhanAni hi yAni ca / thAyogyaM pradeyAni munibhyo'nyAnyapi zruvam // 70 // Friesi aferityo bhaktyA bahuphalapradaH / phalaM na sarvathA cintyaM stokena stokamityapi // 71 // zApiessdAnena ratnadRSTiH prajAyate / tad bhakti kAlApekSayA ca nidarzyate // 72 // naro vA panitA vApi vratametatsamAcaret / ihaiva sukhitAmetya svargabhUtvA zivabhavet // 73 // zruti samajo rAjA pUtigandhA dvijAGgajA | hanti sma vrataM prAyaH sarve'pi hitakAMkSayA // 74 // sAhAyyAtsA nRpAdInAM samArAdhyottamaM vratam / samAdhinA mRtAryANAM samIpe jinabhAvanA // 75 // athArita vizvavikhyAtaM purAtnaM kanake puram | tasminkanakamAleSTaH kanakaprabhabhUmibhRt // 76 // [ 36 arthAt Adhunika pustakoM, vastroM aura auSadhoMkA dAna saMghako denA cAhie | arjikAoM ko bhI vastrAdika pradAna karanA caahie| muniyoM ko zauca ke sAdhana kamaNDala, saMyama ke sAdhana picchikA, jJAnake sAdhana zAstra tathA isI prakArake anya dharma va jJAnakI sAdhanA meM upayogI vastuoMkA yathAyogya dAna karanA cAhie // 66-70 // Upara kahI gaI vrata udyApanakI vidhi yadi alpa rUpameM bhI bhakti sahita kI jAya to vaha bahuta phaladAyaka hotI hai| aisA kabhI nahIM socanA cAhie ki sajAvaTa va dAna AdikI vidhi yadi thor3I kI jAyagI to usakA phala bhI thor3A hogA sAga mAtrakA thor3A-sA bhojana supAtrako karAnese bhI ratnoMkI dRSTi rUpa mahAna phala prApta hotA hai / yaha saba mukhyatA se bhaktikA hI prabhAva hai / usa bhaktike pradarzanakA svarUpa dravya, kSetra, kAla aura bhAvake anusAra batalAyA jAtA hai| jo koI nara athavA nArI isa vrata kA pAlana karatA hai, vaha isa janmameM sukha pAtA hai, marakara svarga meM deva hotA hai aura phira anukramase sukha bhogatA huA mokSake sukhako bhI pA letA hai / / 71-73 // muni dvArA batalAI huI sugaMdha dazamI vratake pAlana karane kI vidhiko sunakara usa rAjAne, usakI samasta prajAne, tathA usa durgaMdhA dvija kanyAne evaM prAyaH sabhIne apane hitakI vAMchAse usa vratako grahaNa kiyA / rAjA va anya dhArmika janoMkI sahAyatA se durgaMdhAne usa uttama vratakI bhale prakAra ArAdhanA kI / isa prakArake dharmAcaraNa sahita durgaMdhAne isa bAra AryikAoMke samIpa jina bhAvanA pUrvaka samAdhi-maraNa kiyA || 74-75 || atha kanakapura nAmakA eka vizvavikhyAta prAcIna nagara hai| vahA~ kanakaprabha nAmakA rAjA apanI kanakramAlA nAmaka rAnI sahita rAjya karatA thA / isa rAjAkA jinadatta nAmaka Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40] sugandhadazamIkathA rAjJaH zreSThI babhUdhAsya puNyadhIjinadattavAk / tatsanAmA priyatasya tanUjA sAmavattayoH / / 77 !! adRSTApatyayAtreNa zreSTinA bahumAnitA / rUpalAvaNyasadIpti bhAgyasobhAgyarAjitA / / 78 / / savalakSaNasampannA srvaavyvsundraa| sitAprAdhikasaurabhyasugandhitadigantarA // 7E || yoSitAM tila kIbhUtA tila kAdimatinatA / naranArIkarAmbhojakucakuDamalalAlitA // 10 // athAnyasmindine kanyA pApazeSeNa biikssitaa| babhUva tatpratApena bhUyo'pi mRtamAtRkA // 1 // prathAsti paNijA nAtho vare govardhane pure| sudhIH RSabhadattAkhyo bandhumatyaGgajAsya ca / / 82 // lama yUTamAnya peratAmatI taamsojsaa| rajodarza tayA yuddhyA neme tejomatI sutAm // 83 // snAnavilepanarvastrabhUSaNaH shynaasnaiH|| lAlayAmAsa tAmanyAM dunoti sma vidaprastuH // 4 // tadvilokya baNigjAyAyazaH saMkSandhamAnasaH / prazikSayad dvayaM dAsyoH samaye tila kAmiti / / 85 || yuvAbhyAM saveyatnena paalnaayeymjsaa| Rte mAturapatyAnAM duSkarA jIvanakriyA // 86 // puNyavAn seTha thaa| isakI seThAnIkA nAma thA jindttaa| inhIMke yaha dugadhAkA jIva putrI rUpase utpanna huaa| seThane abhI taka apanI santAnakA mukha nahIM dekhA thA / ataH usane isa kanyAke janmako hI dhanya mAnA / kanyA bhI rUpa, lAvaNya, kAnti evaM bhAgya-saubhAgyase paripUrNa thii| vaha samasta lakSaNoMse sampanna va apane sabhI aMgoMse sundara thI / usake zarIrase nikalanevAlI cugandha karparase bhI bar3hakara thI aura saba dizAoMko sugandhita karatI thii| vaha samasta nAriyoMmeM tilaka ke samAna zreSTha thI jisase usakA sArthakanAma tilakamatI rakhA gyaa| vaha samasta nara-nAriyoMke hastakamaloM va stanazana dvArA lAlita pAlita hone lagI / / 76-80 // kintu isa kanyAkA pUrvopArjita pApa abhI bhI zeSa thA jisake pratApase use mAtRviyoga kA duHkha bhoganA par3A / taba usake pitAne kAmake vazIbhUta ho govardhanapurake dhImAn caNigbara RSabhadattakI putrI candhumatIse apanA vivAha kara liyaa| usake sAtha tAmasI vRttise bhogabilAsa karate hue usake eka putrI huI jisakA nAma rakhA gayA tejamalI || 81-83 // nIca prakRti seThAnI apanI isa aurasa putrIko snAna, vilepana, vastra,AbhUSaNa,zayana,Asana Adi dvArA khUba lAr3a-pyArase pAlane lagI aura apanI usa sautelI kanyAko duHkha dene lagI / seTha apanI nayI seThAnIke cazameM thA / tathApi seThAnIkA vaha vyavahAra dekhakara usake manameM bar3A kSobha utpanna huaa| usane apanI tilakamatI nAmaka kanyAko do dAsiyoMke supurda kiyA aura unheM Adeza diyA ki tuma saba prakAra yatnapUrvaka isa kanyAkA pAlana-poSaNa kro| saca hai mAtAke binA bAla-baccoMkI jIvana kriyA bar3I kaThina hotI hai / / 84-86 / / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15] saMskRta [41 atha dIpAntaraM rAjJo nideshaadrlhetunaa| vrajana bandhumatI proce giraH sAMyAtrikottamaH / / 87 // viprakRSTaH priye paMthA nRpastu duratikramaH / tanajayoH kramAkkAyoM vivAhaH saMpadAnayA // 8 // gataM'tha vAgajA nAthe suganyAM yAciMtAmapi / na datte darzayantI sA nijAM tejomatI sutAm // 86 // kulIno gatarugvidvAna vapuSmAn zIlavAn yuvA / pakSalakSmIparIvArabaro hi bhavatAM sutaH / / 60 // janmanA bhakSitA mAtA pitA dUraM prvaapsitH| lakSmahInA gRhe'smAkaM sapatnIyasutA vimA // 31 // iyaM tejomatI sAkSAdratI rammA tilottamA / yAcyate na kathaM hRdyA muktAmAleva nistulA / / 62 / / tayaivaM jalyite taistu saiva bhUyo'pi maagitaa| asahya na bhavetprItiriti datte sma tAM sakA / / 63 // darzitA tilakododu mariDatA duhitA nijaa| zAmbarI sahajA strINAM kiM punarne kududbhavA // 6 // vivAhasyAtha sAmagrayAM kRtAyAM cArusampadi / samAgate zubhe lagnadivase supratIkSite // 5 // ___ eka dina seThajIko rAjAkA Adeza milA ki ve kisI dUsare dvIpako jAkara acche-acche rana kharIdakara lAveM / seThane vidA hote samaya bandhumatI seThAnIse kahA-he priye, maiM bahuta dUra videzako jA rahA hU~, kyoMki rAjAkI AjJAkA ullaMghana nahIM kiyA jA sakatA | kintu tuma yathAsamaya kamase donoM putriyoMkA vivAha kara denA // 87-88 // seThake cale jAnepara sugandhAkI yAcanA karanevAle vara Ane lage / kintu seThAnI usakA vivAha svIkAra na kara apanI aurasa putrI tejamatIko hI unheM dikhalAtI thii| vaha yAcanA karanevAle mAtA-pitAko kahatI dekhie, ApakA putra kulIna, niroga, bidvAn , caMgA, zIlavAn, yuvA aura kula-parivArase sampanna vara hai, jaba ki hamAre gharakI isa lar3akIne janma lete hI apanI mAtAkA bhakSaNa kara liyA aura bar3e hote hI pitAko dUra deza bhijavA diyaa| yaha kulakSaNA merI sapalIkI putrI hai| isake viparIta yaha jo tejamatI kumArI hai vaha sAkSAt rati, rambhA va tilottamAke samAna sundarI hai aura motiyoMko mAlAke samAna anupama hRdayahAriNI hai; use Apa kyoM nahIM varaNa karate ? / / 89-92 // kintu seThAnIke isa prakAra tilakragatIko nindA aura tejamatIkI prazaMsA karanepara bhI varoMne tilakamatIkI hI yAcanA kii| seThAnIne jaba yaha jAna liyA ki jabaradastI kisIkI kisIse prIti nahIM karAI jA sakatI, taba usane tilakamatIkA hI kanyAdAna karanA svIkAra kara liyA / kintu phira bhI seThAnIne chala karanA nahIM chodd'aa| usane vivAhake lie dikhalA to dI tilakamatIpho, kintu maNDana aura zRGgAra kiyA apanI kanyA tejamatIkA hii| ThIka hI hai, striyoM meM kuTila cAturI svAbhAvika hotI hai, phira kRtrima chalakI to bAta hI kyA hai // 93-94 // aba vivAhakI saba sAmagrI bhale prakAra bahumUlya rUpase hone lgii| jaba vivAhakA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42] [66 sugandhavazamIcyA pradoSe maGgalasnAna-vilepana-vibhUSaNaiH upaskRtyAnayatpretayanaM sA tikhakAvatIm / / 66 // catudikSa catudapimAvArakasamanvitam / nivaizya tAmiti procya vimAtA tilakAvatIm // 7 // svayogyaM varamatrasthA gaveSaya zubhAnane / cedikAsahitA vezma durAtmA sA nijaM gatA ||8|| tasminneva zubhe lagne tenaiva suvareNa ca / kanyA tejomatI byUTA jananyanumatena sA // 6 // atrAntare mahIpAlaH prAsAdAtprekSate sma tAm / cintayAmAsa hRdhe kiMmeSA surakanyakA / / 100 // yakSI vA kinnarI kiM vA yoginI puujnodytaa| kiM svidvidyAdharI kApi nArI kA kApyupasthitA / / 101 / / kauzeyakaM kare kRtvA bhUpaH kautahalI gataH / zmazAnaM pRcchati smaivaM kA khamatra vyavasthitA / / 102 // amIrmajanako rAjJA preSito. rtnhetve| vivAhe vaJcitA manye vimAtrA sthApitA'tra me / / 13 / / evaM babhAga sA putri khabaro'tra samedhyati / tenAtmAnaM vidhAnena sati tvaM pariNAyayaH / / 104 // punargatA gRhaM sAhaM varaM vATe mahAmate / nane tejomatIstatra pariNItA bhaviSyati / / 105| pratIkSita zubhadina AyA taba sandhyA samaya seThAnIne tilakamatIko maMgala snAna karAyA aura use vilepana-bhUSaNoMse susajjita kiyaa| pazcAt seTAnI use zmazAna bhUmimeM liyA le gii| usake cAroM ora usane cAra dIpaka AvAraka sahita prajvalita kara diye aura tilakamatIse kahAhe zubhAnane, yahA~ baiThakara tU apane yogya varakI pratIkSA kara / itanA kahakara vaha duSTa vimAtA apanI dAsiyoM sahita apane ghara vApasa A gaI aura usI zubha lagnameM usI varake sAtha anumati dekara apanI kanyA tejamatIkA vivAha kara diyA / 95-19 // usI rAtri apane mahalakI chataparase rAjA nagarakI zobhA dekha rahA thA / zmazAnameM tilakamatIkI ora dRSTi par3ate hI vaha apane manameM socane lagA-yaha hRdayahAriNI koI surakanyA hai| athavA koI yakSiNI yA kinnarI yA koI yoginI kisI pUjAmeM lagI huI hai, athavA koI vidyAdharI yA nArI vahA~ jA baiThI hai ? kutUhalavaza rAjAne apane hAthameM talavAra lI aura vaha zmazAna bhUmipara jA phuNcaa| usane kanyAse pUchA-he kanye, tU kauna hai aura kisa kAryake lie yahA~ baiThI hai ? kanyA bolI --mere pitAko rAjAne ratna lAneke lie bAhara bheja diyA hai| mujhe aisA jAna par3atA hai ki merI sautelI mAtAne mujhe vivAhake sambandha meM dhokhA dekara yahA~ viThalA diyA hai| usane mujhase kahA hai he putri, terA ghara yahI aavegaa| usIse tU vidhivat apanA vivAha kara lenA / he mahAmati, aba maiM punaH ghara jAkara apane varako devuugii| yaha to nizcita hai ki vahA~para tejamatIkA virAha ho cukA hogA || 100-105 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114] [43 saMskRta yadyecaM sundari svaM mAM vRNISya mRgalocane / dhRtA pANI nRpeNAzu tayomityudite sati / / 106 / / prabhAvikasane pUSNaH prAtarutthAya sa vrajan / daSTavAhivatyA yAsi va tayA celAJcale dhRtaH // 107 / / nakaM naktaM sameSyAmi priye'haM vezma te vaham / gacchokaH svamityukte gopo'hamidamabravIt / / 108 // gate rAjJi nijaM sauMdha bandhumatyavadAjanAn / maGgalAvasare pApA na jAne sA kvacid gatA // 10 // nArike dhArike campurahi nAza krnnike| dharmya kArya jite dhanye tilakA dahaze kimu / / 110 / / pRcchantI strIjanAne darzayiSyAmi ki mukham / bharturgatA girantItthaM zmazAna misteham / / 111 / / samakSaM sarvalokAnAM dRSTvA tAmityuvAca saa| duHputri kva gatA rasaDe'nuSThitaM kimiha tvayA // 112 / / mAtamatena te'trasthA valavana vivAhitA / pazyatAkRtyametasyAstacchu tvA pUccakAra sA / / 113 / / AnItA sA grahaM dhRtvA tayA raJjitalokayA / nUnaM niSpAditA dhAtrA striyaH kevalamAyayA // 11 // tilakamatIkI bAta sunakara rAjAne usase pUchA-he mRgalocane sundari, yadi aisI bAta hai, to tU mujhase hI apanA vivAha kyoM nahIM kara letI ? itanA kahakara aura usake 'om'kA uccAraNa karanepara rAjAne usakA pANigrahaNa kara liyA // 106 // prAtaHkAla jyohI sUryako kiraNa prakaTa huI tyoMhI rAjA vahA~ se uThakara prasthAna karane lgaa| taba tilakamatIne usakA a~cala pakar3akara use roka liyA aura kahA-Apa sarpake samAna mujhe dazakara kahA~ jAte ho ? taba rAjA bolA- he priye, maiM pratidina rAtriko tumhAre ghara AyA kruuNgaa| tuma bhI aba apane ghara jaao| itanA kahakara aura 'maiM gopa hU~' aisA apanA paricaya dekara rAjA vahA~ se apane mahalakA calA gayA // 107 -108 // ___ yahA~ zmazAnameM jaba yaha ghaTanA ho rahI thI taba seThake gharapara kyA ho rahA thA so sunie / seThAnI bandhumatIne zmazAnase lauTate hI logoMmeM yaha kahanA prArambha kiyA--are, yaha pApinI kanyA isa biyAha ke maMgalAvasarapara na jAne kahA~ calI gaI ? he tArike, he dhArike, he caMpuraMgi, he caMgi, he kuraMgike, he dhanye, he kamye, he jite, he dhanye, kyA tUne tilakAko dekhA hai ? isa prakAra strIjanoMko pUchatI huI aura kahatI huI-'aba patike sammukha maiM kisa prakAra apanA mu~ha dikhalAU~gI' vaha gharase nikalakara antataH usa chalake sthAna zmazAnameM jA phuNcii| vahA~ tilakamatIko dekhakara saba logoMke samakSa seThAnI kahane lagI-arI kuputri ,tU yahA~ kahA~ calI AI ? arI raNDe, tUne yahA~ kyA kiyA ? seThAnIke ye bacana sunakara tilakamatI bolI-he mAtA, tumhArI hI icchAse to maiM yahA~ Akara baiThI hU~ aura eka gopake sAtha merA vivAha huA hai / kanyAkI yaha bAta sunakara seThAnIne use dhutakArA aura kahA-dekho isa lar3akIkI karatUta / phira seThAnI use Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44] sugandhadazamIkA tathA gacchati tatpastyaM prazastaM kanakaprabhe / tayoH prasarpati svairaM prazAmyati manobhuvi // 115 // bandhutyoditaM mugdhe tvayAsa zodhanIdvayam / piNDAro'gAramAyAto yAcitavyo'tizobhanam // 116 // tayA tilakamatyevaM kRte so'nyedyuruttamam / nAnAratnamayaM hemamAninAyetayordvayam // 117 // kaJcuka kAcanAdyarcya vasnayugmaM mahAdhanam / zAmaraNopetaM dadau tasyai manoramam // 118 // sA satI kezahastena tasya pAdAmbujadvayam / pramRjya kSAlayAmAsa prazrayaH strISu maNDanam // 116 // atha strIratnamAliyA pratate nRpe / tatsarvaM darzayAmAsa sa tasyai dAha // 120 // rAjanAmAGkitaM dRSTvA tadityAha durAtmikA / caurastyAmonTe mu yAvatra vIkSitA // 121 // nirmartya muhuruvAlya tathAkalpa jaratpaTam ! dattvA sulUSitAkArAM kRtvA tasthau mahAsatI // 122 // zrathAyAta vaNik satyaparameSThI nijaM gRham / zreSThI sArANi ratnAni gRhItvA puNyavAnalam // 122 // [ 115 pakar3akara apane ghara livA lAI aura isa prakAra usane loka raMjanakA DhoMga racA / sacamuca hI vidhAtAne striyoMko kevala mAyAcArake lie hI banAyA hai / / 109-114 // phira rAjA kanakaprabha pratidina tilakamatIke ghara jAne lagA, aura una donoMmeM paraspara premAnurAga hone lagA / eka dina bandhumatI seThAnIne tilakamatI se kahA - arI mUha, tU apane piMDAra patise jaba vaha tere ghara Ave tatra acchI do zodhanI ( buhArI ) to mA~ga 1 tilakamatIne vaisA hI kiyA / taba usake patine dUsare dina una donoMke lie nAnA ratnajaTita suvarNamaya do uttama jhAr3anI lAkara diiN| sAtha hI usane use sonekI jarIse jar3I huI kaMcukI, bahumUlya eka jor3I vastra tathA solaha prakArake uttama AbharaNa bhI diye / isapara usa sattIne apane keza hAtha meM lekara apane patike paira malakara dhoye / vinaya hI to striyoMkA bhUSaNa hai / patine apanI satI strIkA AliMgana kiyA aura usa rAtri ve vahIM rahe / / 115-120 // prAtaHkAla jaba pati usake pAsase calA gayA taba tilakamatIne ve saba vastrAbhUSaNa apanI mAtA ko dikhAye | kintu sautelI mA~ honeke kAraNa use ve hRdaya meM dAhake samAna lage / AbhU I para rAjAkA nAma aMkita dekhakara vaha durAtmA vimAtA bola uThI- arI mUrkha, kisI corane terA pANigrahaNa kiyA hai / utAra jaldI ina bhUSaNoM aura vastroMko, jaba taka ki koI anya inheM dekha nahIM pAyA / isa prakAra DA~Ta phaTakAra batalAkara seThAnIne usake ve saba bhUSaNa vasana utaravA kara le liye aura usa mahAsatI ko phaTe purAne kapar3e pahanAkara va kurUpa banAkara apane nivAsa sthAnako calI gaI // 121-122 // isI bIca vaha parama satyavAn aura puNyavAn seTha bahutase uttama raloko lekara apane ghara Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 ] saMskRta pazya kAntAnayA cauraH svIkRtaste tanUjayA / rAje muSitastena mayA mamre'tibhItayA / / 124 // ayaM cUDAmaNirnAtha bAla pazyeyamadbhutA / patrapAzyA mahAya karNikA kuNDaladvayam // 125 // idaM ve sAraM nirmaye lalantikA / prAlambikottamasvarNa sumuktAvatsa sUtrikA // 126 // rk vaataavee raajpaa heart sthitaH so'yaM taralaH pravirAjate || 127 / / kaTakAGgakeyUramUrmikAH kaGkaNAdikam / saptakIrya tulAkoTidvayaM haMsakasaMyutam // 128 // raNantaM zravaNAnandamamandaM kiGkiNIgaNam / patro pazya nAthedaM mahAghanamanAhRtam // 126 // antarIyamatizreSThaM saMvyAnamatisundaram / ratnoparacitaM kAmanidhAna niprakampanam // 130 // kulakSaye kAlarAtrireSA samutthitA / rajovRSTiH kuTumbasya sUnAM tu duhitumaSAt // 131 // nizamya canitAvAkyaM samIkSya samalaDakRtIH | tresarva era cakitavAnkRtI // 132 // vaNika tarasarvamAdAya nRpAme nyakSipatsudhIH / veda kenacit dasyumA duhiturbha / / 133 / / [ 45 lauTa aayaa| usake Ate hI seThAnI use sunAne lagI- dekho kAnta, tumhArI isa putrIkI karatUta | isane kisI corako apanA pati banA liyA hai aura usane rAjAkI corI karake ise ye AbhUSaNa diye haiN| maiM to Darakara mara gaI / he nAtha, yaha vaha cUr3AmaNi hai / isa adbhuta bAlAko dekhie | yaha bahumUlya patrapAzyA hai, yaha karNaphUla hai aura ye do kuNDala haiM / yaha sundara kaNThA hai aura yaha hai ujjvala rulaMtikA / yaha uttama sonekI banI, acche motiyoMse jar3I aura sundara sUtrameM gu~thI lambI mAlA hai / yaha devacchaMdapara sthita tarala to aisA virAja rahA hai jaise AkAzagaMgAke pracAhameM bAla sUrya taira rahA ho | ye kaTaka haiM, ye aMgada haiM, ye keyUra haiM, ye UrmikAe~ haiM, ye kaMkaNAdika haiM, yaha saptakI hai, yaha tulAkoTikI jor3I hai jisa para haMsa bane hue haiM / ye kiMkiNI haiM jo apanI jhunajhuna dhvani dvArA nirantara kAnoMko Ananda detI haiN| aura nAtha, isa patrorNako bhI dekhie jo bar3A bahumUlya hai aura bilakula nayA hai / yaha ati zreSTha antarIya hai, yaha atyanta sundara saMtryAna hai aura yaha kalaza-saMpana hai jo, he kAnta, raloMse jar3A huA hai / yaha duhitA kyA hai, apane kuTumbake sirapara dhUlakI varSA tathA kulakA nAza karanevAlI kAlarAtri hI A gaI hai / / 122-131 / / 1 1 apanI patnIkI ye saba bAteM sunakara aura una alaMkAroMko dekhakara vaha dhIra prakRti aura anubhavI seTha bhI kucha cakita ho uThA / catura seThane una saba vastuoM ko le jAkara rAjA ke sammukha rakha diyA aura kahA - mahArAja, ApakI ina saba vastuoMko kisI corane le jAkara merI putrIko Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugandhadazamIkathA [134 tad gRhANa mahArAja nRpaghraga na bhavAmyaham / tAramatya sa manAzAha svastu yama taskaram ||134 // Agatya sa sutAmUce kalkamUrte nijaM patim / jAnAsi, tAta jAnAmi pAdayoH kSAlanAdaham // 135. / / sa cAha nRpaterameM tenoktaM tvadgRhe mayA / tamchodhanArthamanttavyaM parivArajanairamA / / 136 / / evamastviti sAmayartha vidhAyyAkArya bhUbhujam / kameNa kSAlayAmAsa tadanInakSikaMpitam // 137 // bahUnAM dhautapAdeSu nAyaM nAyeM na cApyayam / bhagantItvaM vibhodUramaspRzatpAdapaMkajam // 18 // pitamaliglucaH so'yaM ratemeM manmathaH khyam / syAdidaM satyamityethe bAhujA jahasuSam // 136 / / kArTa mo mA vRthA hAsyamavazya dasyurasmyaham / kathaM devedamityAha nRpastatpUrvavRttakam / / 140 / / tadA lokA jagurdhanyA kanyeye bhUbhujaM varam / prApa bhaktyA purA ki bAnayA bratamanuSThitam // 141 / / bhukteranantaraM zreSThA rAjamAnyo mahotsavam / vivAhasyAkarod bandhumatezca maSiSanmukham // 12 // diyA hai| Apa inheM vApisa lIjie / maiM rAjadrohI nahIM bananA caahtaa| seThakI bAteM sunakara rAjA kucha musakarAye aura bole-acchA, ina vastuoMko to rahane do, para tuma usa corako pakar3o / / 132-134 / / / seTha rAjAke pAsase ghara AyA aura apanI usa kanyAse kahane lagA he kalkamUrti, kyA tu apane patiko jAnatI hai ! putrIne kahA--jAnatI hU~, tAta, kintu kevala unake paira pakhAraneke dvArA / seThane jAkara yaha bAta rAjAse khii| rAjAne kahA-isa bAtakI khojabIna karaneke lie maiM apane samasta parivArake logoM sahita zIghra tumhAre gRhameM bhojana karU~gA / 'acchI bAta hai mahArAja' yaha kahakara seTha apane ghara lauTa aayaa| usane bhojanakI saba taiyArI kI aura rAjAko nimantraNa bheja diyaa| abhyAgatoMke Anepara tilakramatI apanI A~kheM bA~dhakara unake paira dhulabAne lgii| usane anekoMke paira dhulavAye aura kahatI gaI--yaha nahIM hai,yaha nahIM hai,yaha bhI nahIM hai / jaba rAjAkI bArI AI,taba vaha unake caraNa-kamaloMkA sparza karate hI bola uThI he pitA, yahI vaha cora hai jo ratikA manmathake samAna merA pati huA hai| tilakamatIkI yaha bAta sunakara samasta kSatriya rAjAkI ora dekhate hue ha~sa par3e aura bole- kyA yaha bAta bhI satya ho sakatI hai 1 apane kSatriya bandhuoMko ha~sate hue dekhakara rAjA bole-are, vyartha hasI mata karo / sacamuca maiM hI vaha cora huuN| taba unhoMne pUchA-he deva, yaha kaisI bAta hai ? isake uttarameM rAjAne apanA samasta pUrva vRttAnta kaha sunAyA // 135-140 || isa prakAra jaba rAjAne tilakamatIkA pati honA svIkAra kara liyA, taba saba loga bola uThe-dhanya hai yaha kanyA jisane rAjAko apanA vara paayaa| isane pUrva janmameM kaisA bhaktipUrvaka vrata pAlana kiyA hogA ? bhojanake uparAnta usa rAjamAnya seThane vivAhakA mahotsava karAyA aura bandhumati seThAnIkA kAlA mu~ha / durjana sAdhuko dukha pahuMcAtA hai, kintu usase sAdhuko vizeSa Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 ] saMskRta duHkhayatyasuhRtsAdhuM sa ceti purusampadam / tApamAtanute bhAnuH zriyameti saroruham // 143 / atha paTTamahAdevIpadamApya mahAsatI / asAlayatpado rAjIsahasrazirasAM tato // 15 // samaM patyekadA jainI jagAma vasati jinam / pUjayitvAnamatsAdhvI munIndraM zrutasAgaram // 155 / / nRpaH prAha samAkarya dharma karmAntakAriNam / mune mama mahAdevyA kiM purA sukRtaM kRtam // 15 // jo yogIzvaraH sarva pUrvavRttaM zubhAzubham / / prabhAvaM tu vizeSeNa sugandhadazamIbhavam / / 17 / / pravizya tatsadaH ko'pi devo devaM jinaM zrutam / guruM praNamya taddevIpAdayonya'phtad mRzam // 18 // svAmini tvatmasaGgena sugandhadazamIvatam / mayA vidyAdharaNedaM satA pUrvamanuSThitam / / 146 // tenAhamabhavaM svarga mahadiramarAdhipaH / dharma heturabhUdevi tatastvAM draSTumAgataH / / 150 / / ekmAbhASya tAM divyairrcytrbhuussnnH| jananyasi mametyaktvA praNamya gatavAn divam / / 151 // tatpramAvaM samIkSya te sarve bhUyo'pi tadvatam / sAtapratyaya cakruH zamAdisukhasAdhanam // 152 / / samRddhi hI prApta hotI hai| sUrya tApa detA hai, kintu usase kamala zobhA rUpI lakSmIko hI prApta hotA hai| aba tilakamatI paTTamahArAnIke padako prAta ho gaI aura apane pairoMko sahasroM rAniyoMke siroMkI paMktipara zobhita karane lagI // 141-144 // eka dina rAnI tilakamatI apane pati mahArAja kanakaprabhake sAtha jina-mandirako gii| vahA~ usa sAdhvIne jinendra bhagavAnakI pUjA kI aura zrutasAgara munIndrako namaskAra kiyA / rAjAne karmakSayakArI dharmakA upadeza sunakara munirAjase pUchA- he munIzvara, merI isa mahAdevIne apane pUrva janmameM kauna sA sukRta kamAyA thA ? rAjAke isa praznake uttarameM yogIzvarane tilaka matIke pUrvajanma sambandhI samasta zuma aura azubha karmoka phalakA vRttAnta sunaayaa| vizeSa rUpase munirAjane rAjAse sugandhadazamI vratake prabhAvakA varNana kiyA // 115-147 // . isI avasarapara usa samAmeM kisI eka devane praveza kiyaa| usane jinendra deva, jainazAstra aura jaina guruko praNAma kiyA aura phira vaha mahAdevI tilakamatIke caraNoM meM A giraa| vaha bolA-he svAmini, apane vidyAdhara rUpa pUrvajanmameM tumhAre hI prasaMgase maiMne sugandhadazamI vratakA anuSThAna kiyA thA / usI vratAnuSThAnake pragAbase maiM svarga meM mahAn RddhivAn devendra huA huuN| he devi, tuma mere dharma-sAdhanameM kAraNIbhUta huI thI,isIse tumhAre darzana karaneke lie maiM yahA~ AyA hU~ / isa prakAra kahakara usane divya vastra aura bhUSaNoMse rAnIkI arcanA kI aura bolA--he devi, tuma merI jananI ho 1 itanA kahakara aura rAnIko praNAma karake vaha deva AkAzameM calA gayA // 148-151 // sugandhadazamI vratake isa prakAra mAhAtmyako dekhakara vahA~ upasthita samasta logoMkA aura Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugandhadazamIkathA [ 153-161 ] tilakAdimatiH sAdhu nRgo'pi kanakabhaH / praNamya paramAnandAjagmatunijamandiram // 153 / / pAtreSu dadatI dAna pUjayantI jinezvaram / pAlayantI surak zIlaM sopavAsaM sthitA sukham / / 154 / / vidhAya vidhinA sAdhvI sugandhadazIvratam / zubhadhyAnena ca prApya prAyopagamanAnmRtim / / 155 / / dvisAgarAyurIzAne babhUva surasattamaH / ninyastraiNacyuto bhAvibhavani tiradadbhutaH / / 156 // suparva vanitAkamakarasaMvAhitakamaH / purAmavadyataH zIlavateSa sahitakamaH / / 157 / / zazAGkakarasavAzezcAmaraireSa viijitH| yataH kAmo'GginAM tena bhavaduHkhasacI jitH||158|| dhyomayAnamathAruhya sma yAti sa mudA bane / namazcakAra yenArya jantujAtaM sadA bane / / 156 / / vandate sma jinAdhIzapAdapadmAnanena sH| ArAdhito mudA yena purA vidhiranena saH / / 160 // kRtiriti yatividyAnandidevopadezAjinavidhuvarabhaktervaNinastu zrutAmdheH / vibudhahRdayamuktAmAlikeva praNItA sukRtadhanasamA gRDhatA tA vinItAH / / 161 // iti vaNiMnA zrutasAgareNa viracitA sugandhadazamI kathA smaataa| bhI dRr3ha vizvAsa ho gayA aura ve sabhI usa indrAdi sukhoMke sAdhanabhUta vratake pAlanameM tatpara ho gaye / tilakamatI rAnI aura kanakaprabha rAjA sAdhuko praNAma karake Ananda sahita apane bhavanako cale gaye // 152-153 / / / aba tilakamatI rAnI pAtroMko vidhipUrvaka dAna detI, jinendra bhagavAnkI pUjA karatI, samyagdarzana aura zIlakA pAlana karatI va upavAsa dhAraNa karatI huI sukhapUrvaka rahane lagIM / unhoMne vidhipUrvaka sugandhadazamI vrata karake prAyopagamana dhAraNa kiyA aura zubha dhyAna pUrvaka samAdhi maraNa kiyA | isa dharma-sAdhanAke prabhAvase unakA jIva apanI nindha strI paryAyako chor3akara IzAna svargameM do sAgara kAlakI AyubAlA deva hubhA aura agale bhavameM use saMsArase muktirUpa adbhuta phala prApta hogaa| pUrva janmameM usane zIla-batoMmeM apanI hita-kAmanAse AcaraNa kiyA, isIke phalasvarUpa use sundara vanitAoMke komala hAyoM dvArA apane paira dabAneko mile| usane pUrva meM saMsArake dukhoMko denevAle kAmako jItA thA, isIlie use apa candrakiraNoM ke samAna ujvala cAmaroM dvArA paMkhA jhale jAnekA sukha milaa| usane sadA vanameM samasta jIva-jantuoMko namaskAra kiyA thA, isIlie aba use vimAnameM baiThakara harSapUrvaka vanameM krIr3A nimitta jAnekA sukha milane lgaa| pahale usane modase jina bhagavAnkI vidhipUrvaka ArAdhanA kI thI, isIlie aba use jinendra ke pApahArI caraNAravindakI vandanA karaneko milI || 154-160 // isa sugandhadazamI kathAkI racanA yati vidyAnandi devake upadezase jinacandrameM zreSTha bhakti rakhanevAle brahmacArI zrutasAgarane vidvAnoMke hRdayakI mauktikamAlake samAna kI hai| ise dhArmika jana sukRta aura dhanake samAna grahaNa kareM // 161 / / iti varNI zrutasAgara dvArA viracita sugandhadazamI kathA samApta / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugandhadazamIkathA [ gujarAtI ] Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mugAdazamIkathA [gujarAtI] [1] paMca parama guru paMca parama guru praNamesu sarasvati svAmI vali vinnyu| zrI sakalakIrati guNasAra bhuvanakarati guru upadesyu / karamya rAla nirabha sugaMdhadami kathA rUbar3I / brahma jinadAsa maNe sAra bhabiyaNa jana saMghIyayA / jima hoi puNya vistAra jima hoi puNya vistAra / / [2] bhAsa jasodharanI jaMbuva dIpa majhAri sAra bharata kSetra vavANI / kAsiya desa che ruvaDo vAnArasi nayara mujANau // 1 // padamanAbhi tini nayari rAba guNavaMta apAra / jaina dharama pharai niramalI tribhuvana bhavatAra // 2 // zrImati gaNI teha taNI rUpa taNI nidhAna / dharma civeka bahu rUbadA mana mAhi bahu mAna // 3 // vasaMta mAsa ati rUvaDo Ayo sacizAla / vanasapatI ati gahagahI phalaphUla guNamAla ||4|| padamanAmi rAjA rUvaDI cAlyau guNavaMta / krIDA karavA niramalo te chai jayavaMta // 5 // sayala sajanasyu nirabharayo parivAra vizAla / gaja vara stha baha pAlakhI turaMgama guNamAla // 6 // sAmha munivara bheTiyA svAmI guNavaMta / sudarzana nAma rUvaDA saMjama jayavaMta // 7 // trA jJAna kari laMkaro cArina cuDAmani / dui pAmbaDe" pAraNau kare sukhambAni // 8 // tini abasara rAjA harapiyo vaMdyA gurucaMga / rAgie parate imi kahi rAjA mani raMga // 9 // tamhe pAchA balo suMdari munivara guNavaMta / pAraNI karAvyo niramalo bhAva dhari jayavaMta-|10|| 1. sa pranamiNaM, 2. sa staka, 3. upasyu, 4. sa hU~ niramalo, 5.sa niramalI, 6. saba jaM tasa choSavA, 7. zraca jaMbUdvIpa, ma. pAsa . sa vihu naDI 6. a Alyo se rUbaDo taka kA pATha chUTa gayA hai, 10. sa govara / 11. basa pakhavADe, 12. sa jaga guru / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52] [2, 11 sugandhavazamIkathA digaMbara guru parama pAtra jo dIjai dAna / manavAMchita phala pAmiyai vali upajai jJAna ||11 // te rAni mizyAtani mAnyo nahi baat| bhayathaki pAchi valI mukha kiyau nija kAlI // 12 // muni paDagAjhA niramalA AvI nija geha | mujha ramatI vidhana kiyau te baLaM mujha deha // 13 // ima mana mAhi citavi kopa kiyau tini thora / sadguru kAjai virudha dAna diyau tine ghora // 14 // pANi pAtra janhI paDiyau dAna tavhI liyau munisvAmi / rAga dveSa thakA vegalA samatA guNamAla // 15 / / kaTuka AhAra to ati apAra te caTo muni kAje / bihvala zarIra havau guru taNo zarIra taba dhUja // 16 // tihA thakA sada guru AviyA jina bhuvane uttaMga / zrAvaka zrAvikA rUcaDI Avi tihA caMga // 17 // hAhAkAra tava upano bhavimaNa dukha dharai / / sAra kari ati rUbaDI bhagati bahu kare // 18 // oSadha" dAna diye niramalau vaiyAvRtya kare caMga / dUhA--binaya sahita guru rAkhiyA ApaNe mani raMga // 19|| duSTa AhAra tihA jiravyau munivara huA niroga / sthAbhI vanamAhI gayA dhyAna dharo Aroga // 20 // e kathA have ihA rahI avara suNo sujAna | brahma jinadAsa iNi pari dhaNe jima jANyau guNa jJAna // 21 // [3] bhAsa binatinI virudha AhAra dei thora rAni Avi utAvalie / rAjA kanhe banamAhi pApa joDi karI kasamalie // 1 // taba rAjAne moha tehanA upari Thali gayaue / tatakSaNi lAgu pAya rAjA kopa dhari rahyaue // 2 // saubhAga gayo teha thora dobhAga Aviyo atighaNoe / apajasa upanau atithora jasa gayau bahu teha taNoe // 3 // duragaMdha havau zarIra kodini hoite pApinie / pachatApa karai te jAna me buro kiyo mithyAtaNie // 4 // 1. sa rAnI dhanI, 2. sa teha game nahi bola, 3. sa mUlamatI, 4. basa tiNe bale, 5. sa iNi pari, 6. sa saMta, 7, a'zarIra havI guru taNoM chUTa gayA hai, 8. sa nipaNI, 6. prabhaviya, 10. anAra, 11. sa okhada, 12. sa have avara kathA, 13. sa galI / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 16 ] [53 gujarAtI sadaguru AjyA mujha ghari caMga te pApimi kopa kaue / chati sAmagrI hoti mujha geha viruddha AhAra svAminai diyoe // 5 // te pApa lAgau mujha thora tina pApaI roginiha rahie / mahata gayau mujha sAra kIrati sadaguru ati ghadhIe // 6 // ima jANi kIjai bahu seca deva guru tini niramalAe / jima mana cAMchita phala bahu hoi mati upaje vali ujalie // 7 // rAjAi jANyau sayala vRttAMta te upasarga rAniya kiyaue / tava rAjA mani kopa apAra rANi upari ghaNo kiyoe ||8|| udAsa mukI rANI guNahIna rAya mani duHkha upanaue / me pApI diyo upadeza e pApa mujha nipaNaue // 9 // ima kahi sadagaru kanhe jAi prAyazcita liyau atighaNaue / niMdA gahi kIdhI Apani thora pApa nigamau rAjA ApaNaue // 10 // rANi AratadhyAna marevi bhaisa huI te pApinie / duHkha bhogavai tihA apAra mAya vihuni dayA maNie // 11 // pANI pIvA gaI eka bAra sarovara mAhi dubalie / kAdava mAhi khutI jANa dukha digaMti hAvalie // 12 // maraNa pAmI bali tihA~ thora suhari huI te pApinie / mAya pAkhai duHkha diTho thora vali maraNa pAmiya te // 13 // sAMvari" jonI gai bali tihA duHsva dIThA thora / bali marana pApini dina phala bhogavai pApa taNoe // 14 // aMtadhari cali upani dhIha duragaMdha pApe jaDie / mAya maraNa pAmI bali jANi jANau duHkha taNI ghaDie / / 15 / / jima jima moThI hoi te bAla timi tima duragaMdha bAdhe ghaNoe / gaMdha sahi sake nahi koi sayala sajana teha" taNoe // 16 // pache nAkhi te vanaha majhAra te ekali duHkhe bharie / kuvara phala khAyai jAni paTa barisa lai te jIvoe // 17 // pache AcyA munivara bhavatAra zrutasAgara muni niramalAe / guNasAgara sarisau chai ziSya tapa saMjama karai ujalAe / / 18|| te caMDAli diThI tiNe ThAme guNasAgara tava boliyAe / kavana pApa kiyA anai thora teha kaho guNa toliyAe // 19 // 1. ba sa kiyoe, 2. sa pApe te, 3. huie, 4. sa gaI majha, 5. pra yaha paMkti chUTa gayA hai| 6. sa lAgiyoe, 7. sa dekhyA tiNe, 8. sa te veli, 9. sa surAri, 10. sa muI mithyAtaNie, 11. ma sAThari, 12. sa eha, 13. sa uMbara, 14. sa seviyAe, 15. sa te ho svAmI guNanilae / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 sugandhadazamIkathA dUhA - sadaguru svAmI coliyA madhuriya sulalita bAni / suNo vaccha lamhe rUvaDA bhavAMtara kahu duHkhakhAni ||20|| zrImati rANI Adi kari kahI sayala avatAra | taba duragaMdhA manau bAMdhA sadaguru pAya ||21|| ATha mUlaguNa tini liyA vAra varata vali caMga | pApa sayala nivAriyA dharma lidho uttaMga ||22|| [4] bhAsa caupanI 3 tihA ki marana pAmi vali jAna / ujenI upanI dukhakhAna || brAmhanane ghari beTI thora / bali duragaMdhA huI ghora || 1|| bApa maraNa pAnI tini bAra / pAmyA duHkha teni apAra // hala hala moThI hui te jANi | mAtA muI calI dukhakhAni || 2 || kASTa bhAra Ane te ghora / puNya cina kaSTa karai ghanaghora // ini pari peTa bhare ApanauM / duHkha sa tihA atighaNau // 3 // tini avasara munivara bhavatAra | sudarzana AvyA guNadhAra || samakita jJAnacaritaguNavaMta | tapa kare svAmI jayavaMta || 4 || azvasena rAjA tihA aticaMga | cA~davA AvyA nija mani raMga || pUjyA caraNa kamala sAra | pUcho dharma taNau vicAra // 5 // macitraNa AdhyAtihA bali jANi / sA~bhalavA guru niramala vAni // le loka dIThA atibaMga | duragaMdhA haraSI manaraMga // 6 // kASThamAra nAkhyau tini cAra | te AvI tihA suvicAra | saMghasahita dIThA munirA | jAti smarana upanau tini TAya // 7 // murA Avi paDI tini yama / rAjA pUchai taba sira nAma || kahau svAmi tribhuvanabhavatAra | kavana guNe guNa paDitha nAra // 8 // sadaguru kahe taba madhuriya cAni / bhavAMtara kA sabai jAni // taba vismaya pAmyAM te dharama varata diyau eha sugaMdha dazama varata ati tini avasari vidyAdhara te Avyau tini avasara ujAlo rAya / vali pUjyA svAmI munirAya // 9 // sAra / jima e chuTai pApa apAra | caMga e barata karau uttaMga // 10 // sAra / jayakumAra teha nAma vicAra || jAna / sunavA sadguru lulakita bAna // 11 // pAkha / dazamI ke dina karo upAsa // uttaMga | jAu bhaviyaNa bhani raMga // 12 // bhAdrava mAsa pAchai jinavara bhavana [ 3, 20 1. sa upasamyu, 2 sa liyo, 3. sa pAmyo, 4 savArovAra, 5 sa vAMdana, 6 ba manamAhi, 7. a va prati, 8 a va duraDA, 6 sa pUche / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4,5] [55. gujarAtI paMca caraNa' svastika mAMDiyau / daza kamala karau ati savicAra // (teha upari kalasa muko eka caMga | jinavara biMba thApyo mana raMga) ||13|| aSTa prakArI pUjyA sAra / pUjyA jinavara tribhuvana sAra' / daza aSTaka dIjai guNavaMta / stavana daza paDhije jayavaMta // 14 // chaMda chappayaM jayamAlA sAra / vinati paDhije bhavatAra / / rAsa bhAsa gIta savizAla / dhavala maMgala gIta guNamAla // 15 // aSTottara sau japI cali jApa / puSpagaMdha lei guNamAla // ini pari mahochatra kIje caMga / rAti jAgaraNa mani raMga // 16 // pache nijapari Avau guNavaMta 1 jinavara svAmi pUjau jayavaMta / supAtraha dIjai vali dAna / vinaya bhAva sahita guNa gANa // 17 // ini pari daza barasa lAgai sAra / e varata kIjai bhavatAra / / varata purai ujavanau caMga / daza daza bAnA caDAco maniraMga // 18 // pakavAna phala phUla apAra / upakaraNa Ano te apAra // caMdrApaka Adi ati caMga | vistArau jinabhavane uttaMga // 19 // ujabanoM jo sakata nahi hoi / tI prata bimanau karau sahu koi / / sadaguru vAnI sAMbhali cit / bhaviyaNa AnaMdA jayavaMta // 20 // dahA-barata lidhau sadaguruM kanhe zrAvaka bhaciyaNa caMga / rAya vidyAdhara rUvaDA rANiya sahita abhaMga // 21 // duragaMdhA vali vrata liyau sugaMdhadazami bhavatAra / namostu kiyo atirUvaDI nipanI jayajayakAra // 22 // [5] bhAsa rAsanI pachai nijadhari AviyAe sayala zrAvaka guNavaMta to / dazami varata kiyau rUvaDoe jinabhuvane jayavaMta to // 1 // daza gharasa laga rUvaDoe pachai ujavanau sAra to / sayala saMgha milai niramaloe mahochava jaya jayakArato // 2 // pUjyA zrAvakai diyaue te brAhmaNite sAra to| dAna mAna pAmyA ghaNue dharmaphalai savicArato // 3 // duragaMdha phiTi gayaue sarIra hucau niroga to / saMjama zrI ArjakA kanhee anuvrata liyo guNajAna to // 4 // pache Ayu thoDau havIe kanaka rAjA jayavaMta to / kanakamAlA rANi tei taNie, rUpasaubhAga apAra to // 5 // 1. adivasa, 2. achUTa gayA hai| 3. prasAra, 4. sa pahilo, 5, sa vastu stavana, 6. sa guNa vyApa, 7. sa savizAla 8. sa te varata liyau guru 9. ma nipana / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56] [4,6 sugandhadazamIkathA dharama karama kareM jinavara tANau samakita pAlai bhavatAra to / jinadAsa sAha tihA basie jinadattA teha nAri to // 6 // teha beha kurakhe upanAe sugaMdha kuvari savicAra to // 7 // rUpa saubhAge Agalie zarIra sugaMdha huvau caMga to / mAya bApa sukha upanoe mahochaca kiyau mani raMga to // 8 // asubha karama phalai mAtA muie dukha upanI tava ghora to / hA hA suMdari rUbaDIe dharmavaMtI guNa thora to // 9 // sajana sayala mani dukha dharee jinadatta vina savizAla to / jinadAsa sAha saMbodhiyoe jhaNi dukha dharau guNamAla to // 10 // vali pani rANi suMdarie jima ghara vasai tamha sAra to / beTiya tamha taNI ucharee caMsa vAdhaha apAra to // 12 // tava sAha boli mAniyoe parani nAri savizAla to / rUpini mAri nAma che teha taNoe sAgarasAhanI bAla to // 12 // tenie beTi jAi rUvaDie zAmA teha tano nAma to / rUpiNi moha kare ati ghaNoe teha upari bahu mAna to // 13 // sAvaki putrI dekhi karIpa dveSa karai ati ghora to / vartu karAvai ati ghaNue kopa karai dhana ghora to // 14 // beTie taNau duHkha diyaue sAha kahai taba bAta to / sugaMdha kuvari durabali huie maliNa disai teha gAtra to // 15 // rUpini taba kopa caDhoe bolI karakasa vAni to| vAMdie anAvau tamha ehanIe jima hoi sukha khAni to // 16 // tava sAha bAMdi lyAvoe Ani nija ghara sAra to / te vAMdi tine vasa karie rUpini kaThina adhIra to // 17 // taba sAha juvau rajhaue ceTi sayarisau jAnijo / raMghana karai bIji svaDie jime bApe guNavaMta to |18|| tava sukha pAmiyoe bApa putri guNavaMta to / dekhI na sake te pApinie kapaTa kara cali caMga to // 19 // velu dhAli dhAna mAhe ghanie mITha ghAli bali thora to| sAha jimavA baisai niramalopa dula upajai tava ghora to // 20 // 1. yaha paMkti tInoM pratiyoMmeM nahIM hai| sa pratimeM 11 veM padyako tIna paMktiyoMkA mAnakara zlokoMkA anukrama ThIka kara liyA hai| 2. tava ghodhiyoe, 3. basa nAri, 4, aba vatu, 5. sa dekhiyoe, 6. sa dUli, 7. sa kAhI apAra, 8. sa beTi, 9. sa balivaMta / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6, 7] gujarAto kapaTa jANyau taba nAri taNaue sAha bhAgyau' mana mAhi to| triyAcaritra kale nahie jJAna dRSTi ima cAhi to // 21 // ima jANi sAha boliyaue madhuriya sulalita vAni to / e beTi chai tamha taNaue tamha kholi ghAli jAni to // 22 // dUhA-ima kahi sAha niramalau dharmabhyAna karai sAra / samakita pAle rUbaDau vrata sahita bhavatAra // 23 // sAha bolAyo niramalI rAjAI guNavataM / ratna kArani te mokalyo dipAMtarai jayavaMta ||24|| tava sAha ghari Aviyo sikha diI tava sAra / nija nArIte rUvaDI surakhe rahijo savicAra // 25 // duhi kanyA chai rUcaDI paranAvojI tamhe caMga / ghara vara sUDo dekhi kari' sajana sahita uttaMga ||26 // ima kahi sAha nisarayo ranadIpa bhaNi sAra / namokAra manamAhi dhari sanI sanI teni vAra // 27 // e kathA have ihA rahI avara suno sujAna / brahma jinadAsa bhaNe rUvau jima jANau guNajJAna // 2 // [6] mAsa suNo suMdarinI tine avasari sAha Aviyoe-suNo suMdari-cAMgadatta teha nAma / cAMgavatI nArI teha taNIe-suNo suMdari-rUpasaubhAgano ThAma // 1 // teha behu kukhe upanie -suNo suMdari-guNapAla guNavaMta / rUpa saubhAgai Agalaue-suNo suMdara-sulalita chai jayacaMta // 2 // tehanai mAgavA kAraNaue-suNo suMdari-kaliMga gAma thakA jAni ! AvyA sarasa suhAvanAe-muNo suMdari-ratnapura sukha khAni // 3 // sugaMdhA taNau rUpa dekhiyoe-suna suMdari-rIjhaute apAra / mAganau karai ati rUvaDoe-suna suMdari-vinaya sahita savicAra // 4 // avaguNa bolI ati ghaNAe-suna suMdari-rupini atihi savizAla | bar3I beTIko ati ghaNoe-suna suMdari-vasvANau" nija bAla ||5|| cAMgadatta sAha boliyoe.suna suMdari-te kanyA tamha deu / avaguNa sayala me patagarayA-muna suMdari-ima jANyo tamhe bheu' // 6 // taba vivAha tiNa melyoe-suna suMdari-sugaMdha kuvarinauraMga / lagana dhayo tava rUbaddhoe-suna suMdari-mahochaba hoi tihA raMga // 7 // ' 1. sa citave 2. sa mujha, 3. sa ati jayavaMta, 4. pratuhi, 5. sa dekho rUvaDi, 6. sa avara kathA, 7. sa upanoe, 8. sa karlapha, 9. sa rozyA, 10.sa vakhAnyA, 11. sa bhAva, 12. sa sugaMdhinI tava / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 // // sugandhadazamIkathA [6,8lagana divasa Anyo rUvaDAe-suna suMdari-rUpini bolI taba vAni / sugaMdhakuvari tamhe suNoe-suna suMdari-jima hoi sukha khAni // 8 // vivAha karU have tamha taNaue-suna suMdari-Avyo tamha amha sAtha | hA kadi I nisIe-suna suMdara sAr3iya jamaNe hAtha // 9|| masAna mAhi lei karie-suna-suMdari-makipa te suNo bAla / cahu gamA dipa balai ghaNAe-suna suMdari-sugaMdhA beTi guNamAla // 10 // cahu gamA cyAri dhvajA ropiyoe-suna suMdari-lahalahai atihi apAra / ihA Ave kuvara rUvaDoe-suna suMdari-te paraNIjo sabicAra // 11 // ima kahi pAchi balie-suna suMdari-Avie nija ghari cNg| pholAhala karai ati dhaNoe-suna suMdari-jana jana Agali raMga // 12|| jo jo sajana suhAyaNAe-suna suMdari-jo jo bAla gopAla / vivAha melavyo me rUbaDie-suna suMdari-kuvari nahi savicAra // 13 // vivAhI te AviyAe-suna suMdari-kihA gai sugaMdhi kuvaar| hA hA ghari huvau ghaNaue-suna suMdari-jove ghara-ghara cAla // 14 // me kahiyoM hoto Aga lie- suna suMdari-e beTI nahi saMta | vivAha dina nAsI gaie-suna suMdari-tamhe na jANo jayavaMta // 15 // tamhAri pote puNya ghaNAe-suna suMdari-bhAgyavaMta eha para | pAse na paDiyA paha taNAe-suna suMdari-ima jANyau puNyaghAra // 16 // have galA kima jAi-suna suMdari-tamhe sajana guNAvaMta / mujha beTi guNa Agalie-suna suMdari-te diyu jayavaMta // 17 // tava tiNe bole mAniyaue-suna suMdari-paraNi syAmA savicAra / te gayA nija sthAnakee-suna suMdari-dharma karai bhavatAra // 18 // e kathA have ihA rahie-suNo suMdari-acara suNo guNavaMta / tamha jinadAsa bhaNe rUbaDoe-suna suMdari-jima sukha hoI mahaMta // 19 // dRhA-sugaMdha kucari rUcaDI masAna mAhi beThI jANa / ekalahI guNe AgalI rUpa siyala guNakhAna // 20 // te nayarako rAjiyo kanakaprabha teha nAma / madhyarAti te uThiyo gokSa baiTo guNa jAne // 21 // dipamAlA diThi rUvaDI masAna mAhi sacisAla / kupari dIThi bali niramali vismaya pAmyau guNamAla // 22 // kautuka jovA kAraNei ekalaDoe jayavaMta / khaDaga hAtI dhari karI Avyau teha guNavaMta // 23 // 1. sa pariya jima nai hAtha, 2. sa lahakatI, 3, sa jana Agali raDe mani raMga, 4. sa dITho bara, 5. sa savizAla, 6. sa bihAI, 7. sa mAnau, 8. sa kahA, 9. sa zIla, 10. sa goSTI karai sujAna, 11. sa AjyA tihA jayavaMta / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7, 16 ] gujarAtI [ 7 ] bhAsa lakI ubhau rahyau tihA sAra bolyauM vAni suhAvanI heli / kaho suMdari tamhe koNa ekalaDI guNa AgalI heli // 1 // kI saragaNI devi kI apsarA' sohajalo - heli / kAi nAgini guNavaMta kI vidyAdhari niramalI - heli // 2 // keha taNi kubari sujAna masAna mAhi kAi ekalI- heli | raudra die ThAma kavana pApai tU mokalI - heli ||3|| te tava boli sAra madhuriya vAni sohAvanI - heli / jinadatta sAh mutaNI bApa jinamati mAtA mujha taNI - heli || 4 || mujha janamyA puDhe caMga mAya muI mujha rUvaDI heli | mujha taNau pitA jAna avara nArI kIdhI pApe jaDI- heli // 5 // mujhe pitA guNavaMta rAjAi molyo dipAMtara heli / mujha taNI sAvaki mAya tiNii ihA gharI - heliM // 6 // ihA vara Avaje caMga te paraNau tamhe ruvaDo heli / te paraNIjecaMga sulalita kuvari rUpe jaDyo heli // 7 // taba jANyo te bhAva rAjA kahai suNau suMdari heli / hU~ AvyoM te vara mujha paraNo tamhe suMdarI - heli || 8|| isa hi tiNi cAra baiTho tihA guNa Agalo-heli | haraSabadana guNavaMta parani karI moheM sohajalo-heki ||9|| pArani kari tihA sAra pachi nisarayo gharI bhaNI - deli / pAlaya dhariyo jANa kubari tihA boliyo" heli // 10 // mujha para nina Aja jhani jAU tumhe rUvaDI - heli / hu tuma bina kethi jAu ma mana tamha guNe jaDyo heli // 11 // rAjA kahai suno devi syaNi tamhe ghari Avisu-heli / taba lIti bhASa disai nija kAma karu- heli // 12 // kuvari kahi sujANa dise kaisu kAma karU~ - heli | tava bole te rAba bAta hu~ govAla tamhe maNi dharoM // 13 // ima kahiM guNavaMta Ayo nija ghari niramali-heli | kahI nahI te bAta ke Agalai te sohajalau heli // 14 // dinakara bhyo sAra vali rUpini kalakala kareM - heli / sahaja suNa tamhe bAta beTi jovA jAu rUvaDI " heli ||15|| Ayo tamha amha sAtha vanamAhi jobA jAu rUvaDI- heli / eNi beTi aha thora saMtAcyA duHkha jaDyo heliM // 16 // [ ve 1. basa apasarA rUpa, 2 sa diThAi 3 sa Avyo tamha, 4. sa mahochana, 5. sa bolo sujANa, 6. sa kaMta kihA, 7. sa dise nija ghari jAisu, 8 a va meM yaha caraNa chUTa gayA hai, 9. ya sa sajana, 10. sa jou mani sAva dharI / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 ] sugandhadazamIkathA sajana jAyyau teha bhAva rUpini dRSTi cha Apani heli | mauna kari rahyA sAra nAce sarasA Apani heli ||17|| te ekalI vana mAhi jovA jAi parapaMca kari-heli / ra 3 Ani sugaMdha kuvari baDabaDa karai nija kari-heli ||18|| me joDyo eko vivAha tu kahA gaia cAMgalI heli / tava bolI te vAni sarala circe ati niramalo heli ||19|| dUhA - tamhe mokali hU niramalI' rahijo vanamAhi caMga / govAla eka Aviyo tiNee paraNI huM cAhi~ ||20|| tatra rUpani kahi kasamalI jhUThI tU gavAra / Apani sAta jAi kari govAla paraNau avicAra ||21|| ima kahile sAcI huI loka na jANe bheda / jima kuzAstra suni kari mana Ane bahu kheda || 22 // bali pUchai kuvarI kanheM kahi Avase tamhe vAra | rAti Avasai rUvaDau suNau mA sidhAra ||23|| ima kahi ati rUDauM nija ghara rahi gaNavaMta | dudhavaDI puNya ||24|| [ = ] bhAsa guNarAja bhArsa kI rAtie Ayau rAya sugaMdhakuvari rUvaDhoe / pAna phulae bahu bhoga vizAla te rAjA mohe jaDyoe // 1 // pAchali syani caMga rAjA nija ghara gayaue / rupiNie puchi bhAva kaho beTi te Aviyoe ||2| teha kanhe mAgaijo Aja hAra guMjataNau rUvaDaue / gavatataNAe AmaraNae vizAla govAla vara raMge jabyoe ||3|| sayala cANAe mAbhyAe tiNa jANI rAya Ani diyA niramalie / moliya hAra vizAla ratnajaDita Ani kaMcukie || 4 || 10 paTa" kula tanu AniyoM curavali navaraMga ghATaDie / solAe AmaraNa ANyA aticaMga hisa mAnika moti jaDyAe ||5|| nija rANi tapAe ANi AviyA sAra nAma aMkita ati rUvaDaue / ahirA rucaDA apArae mana mAnika moti jaDyAe || 6 || prabhAta havo sAra rAjA rAjabhavani gayoe / uThiyo sugaMdhakuvAri sAmAyika ruvaDo kiyaue ||7 // pahae bhUSaNa sAra rupini Agala dAkhalyAe / disaie atihI suraMga dekhi duHkha vyApiyaue ||8|| [ 7, 17 1. sa duSTa che pApini, 2. sa gaI, 3. sa Iko, 4. sabAta, 5 mukI hU ekalI, 6. sa jANi, 7. pra va suvicAra, 8. basa brahma, 9. va Aviyo 9. sa AvamA 10 a kapa, 11. sa nAma kIrati svaDie / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6, 2] gujarAtI rAya rANi taNAe caMga tamhe kAraNa koNa diyAe / core paraNI jANa ima kahiu bAliyAe || 9 // tithe avasara Aviyo sAha nAri diya dukha bharae / puche kAraNa bAta sAha mani vismaya karie // 10 // te dAkhatryA bhUSaNa sAra rAya tathA ati rUbaDAe / paraNie dhIha tiNaM diyA rate te khAe // 11 // me kula ghara joi sAra vara ANyau ati niramalaue / ulaMghae mujha taNu boTa cora' banyo iNe kasamalie ||12|| deva na hie iha taNau caMga kulakSani beTi tamha taNie / sAMbhalie teha tani cAni sAha ciMtA kari ghaNie // 13 // vismaya pAmiyo sora eha bAta kahu kima ghaTadae / taba dAkhavAe bhUSaNa sAra rAya taNau nAma diThoeM // 14 // bhASA havaue taba sAha mana mAhi chaha ghaNoe / te AmaraNa ati suvizAla te kaliyA rAyataNIe ||15|| cAliyaue rAjamaMdira rAya bheTau tina guNavaMtoe / rana ANyAe svAmi ati caMga dipAMtara thakAe jayavaMta // 16 // ratna diThAe rAjAe tiNe jagA jyoti ati ruvaDAe / pura lokaie diThA vali caMga rAya bolyo taba bhAtra jaDayau // 17 // kavaNa vasta chai emAhi sAra te kaho tamhe niramalAe / jinadattae kahai suNo svAmi mujha cayaNa ati sohajalAe // 18 // hu gayau hoto e dezAvara sAra ratna AnavA svAmi tamha taNAe / ratnadipa hai ati suvizAla tihA dina lAgA ati ghaNA // 19 // dahA - tiNi avasara beTi mujha tani paranI canaha majhAra | madhyama rayana rUvaDI vara Aviyo savicAra ||1 // jAti kula navi jAnividda navi diTho teha rUpa | ti AbharaNae tamha tathA ANyA jANakha bhUpa ||2|| [6] bhAsa caupaInI sugaMdha kuvarI dIghI caMga / ANyA AmaraNa atihi suraMga // e AbharaNa tamhe taNA sAra / tamhaNe leu svAmi savicAra // 1 // taba rAjA kahe suNo tamhe sAha / avara amha taNa bahu kAja // te vasta tamha Ano Aja / "sare taha to bahu kAja // 2 // 10 [ 61 1. sa bahu ratanajaDabAe, 2. sa ulaTyA, 3. sa govAla vara, 4. sa taNA 5. sa diThAe, 6. sa bihe, 7. sa jagamagatA, 8. ba NisuNI, 9. sa avara vastu joka guNa sAra, 10. aba meM yaha caraNa chUTa gayA hai| Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 ] sugandhadazamIkathA balivaMta / mo choDa tamhaNe guNavaMta || ApanI / cora olakhAko guNadhanI // 3 // savizAla | sAha ANyau nija vari savicAra || nahi bara cora ano kubarI pUcho tamhe rAya vayaNa suNyA kubarI bolici tiNi ApanI bAta pUlai cora taNI // 4 // kaiso vara se tamha taNo caMga / te sum Agali kaho mana raMga // taba kucarI bolI guNavaMta / pAya dhoviya' olakhu jayavaMta ||5|| sAha kahI suNau mahArAja | carana kamala olakhi putri Aja || taba rAjA kahai suNI sAha | mujha taNI buddhi karo savicAra ||6|| jamavA terau sayala parivAra / ghara bolAyau guNadhAra || go caraNa kamala olakha teha tathA / mAna dina diU ati ghaNA // 7 // sAhrai bola mANyau guNavaMta / aneka kubaranahu taya jayavaMta // nija ghara bolAcyA deha mAna / AvyA kuvara sayala sujAna // 8 // pasaau bA~dhi tihA ati cNg| eka eka kubara beThyA uttaMga || caraNa kamala kADhi kara kamala sarakhArato phala e mAhi nahi mujha taba bhUSai dekhADau hAthe lei joyA eha vara mujha taNa taNo nija joi / sugaMdha kuvari kahi e navi hoi // 1 // pAya / padma cihna te vali te kAya // kaMta / ima jANyau sajana jayavaMta // 10 // pAya / vastra kari DhAki baliM kAya // savicAra | olakhyA hariNI tithe vAra // 11 // guNavaMta / me lAbha svAmI guNavaMta || taba rAjA ha 1 sujAna | pragaTa havau jima dinakara bhAna || 12 || sajana AnaMdyA tihA jayavaMta jinadAsa sAha huvo jayavaMta // vivAha mahochava kiyo tihA caMga / rAjA paraNau tihA uttaMga // 13 // parani kuvari bhAgyau savicAra | haraSa cadana huvau guNadhAra // paTarAnI thApI nija cNg| dharma phala tihA utaMga || 14 || taba rAjA kopyo ati thora / rUpiNi upari suno ghanaghora || iNi e kapaTa kIyA~ guNahIna / hatre daMDa diyU karU dIna || 15 || taba sugaMdha kuvari savicAra | boli sulalita suNau guNamAla || e mujha mAtA suNau taba rAjA rIjho mana tamhe dhIra / ehani daMDa jhani deu gaMbhIra ||16|| mAhi / kSamA taNI guNa nirmala cAhi || caMga / rAjA saukhya bhogavaha uttaMga // 17 // avatAra | eha kanhe samakita hosai sAra // dhana dhana e taNau mata dhana dhana e nAri parasaMsA karaha teha taNI / sajana zrAvaka bhaviyaNa ati ghaNI // 18 // [ 6, 3 1. sa di 2. sa dekhADo, 3. sa dAna, 4 sanivatmA, 5. sa sarikhA che komala, 6. sarAya, 7. sa ehane / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 34 ] gujarAtI jasa vistanyo huvau Ananda / bAdhyau dharma taNau tihA kaMda / / paTarAnI thApI nija sAra / pItI vAdhI tihA apAra // 16 // dharma karI jinayarataNau caMga | rAja saukhya bhogavai uttaMga / / jinavara bhuvana karAvyA sAra / viMca bharAvyA bhavatAra // 20 // ................. ) pratiSThA mahochava vali sabisAla / siddhakSetra yAtrA guNamAla // 21 // dAnapUjA~ niraMtara karai / sAmAika nita mana mAhi dharai / / mahAmaMtra guNai navakAra / varata nema pAlai bhavatAra ||22 / / ini pari rAja bhogave savizAla / para upagAra karai guNamAla || eka bAra jina bhavana uttaMga / gayau rAja Apane mani raMga / / 23 / / sugaMdha rANi sahita sujAna / cali zrAcaka AvyA guNamAla // pUjA jinabara tribhuvana tAra | vAMdyA sadaguru dhamaha kAja // 24 // tiNi acasari Anyau eka deva / saraga thakau bhAva sahita saheva // pUjA jinavara sadaguru pAya / saphala kIdhI jima nija kAya // 25 // sugaMdhA rANi diThi guNa jayavanta / harapa badana hucau jayavaMta // dhana dhana rANI tamha avatAra / tamha parasAde deca huvo sAra |26|| pahile bhavi niramaliyauM uttaMga / sugaMdha dazami vrata liyau uttaMga // hu vidyAdhara hoto rAya | tamha sarisI vrata kiyau bhavatAra // 27 // te bhaNi sAdharmi mujha sAra / tusa ho cari bahini vicAra / / ima kahI pUjI te bAla / vastrAbharaNa karI guNamAla // 28 // mahochaca kiyau bali tihA jAni / bolyA sulalita madhuriya vAni || dhana dhana jinazAsana ati caMga / ima kahi Apane mani raMga // 29 // pachai gayau Apane nija ThAma / jinavara caraNa kamala sira nAma || rAjA Anyau nija ghari sAra / jinavara dharma kareM bhavatAra // 30 // kAla ghaNau bhogavyau rAja sAra / karatA bahu para upakAra / / pachai marana sAdhau guNavaMta / mahAmaMtra guNa jayavaMta // 31 // IzAna sargi' lAdho avatAra / te deva hubau avdhaar|| nArI liMga parihariyo jAni / iMdra pada lAdhau sugaMdhI sujAna // 32 // avadhijJAna upajyo tihA sAra / vrata phale jANI savizAla // jinazAsana uparI moha caMga 1 samakita dharma pAlau uttaMga // 33 // vimAna caisi kari atiM guNavaMta / jinavara yAtrA karai uttaMga // paMca kalyAnika karai caMga / jinavara dharma karai uttaMga // 34 // 1. sAdhI, 2. yaha paMkti tInoM pratiyoMmeM nahIM hai, 3. sa AtrA, 4. sa deva, 5. sa suNo haika, 6. sa kuvari, 7. sa nirnAmaka, 8. sa ghirabhAva, 9. sa saraga, 10. va gUNadhAra / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64] [., 35-43 sugandhadazamIkathA supArtha jinabara bhavatAra | samosaraNa svAmiko savicAra || te deva tihA jAi AnaMda / pUje carana kamala guNakaMda // 35 // kevala vAni suNe guNavaMta / tattva padAratha cali jayavaMta / / jinazAsana upari dRDha citta / samakita vasta pAla sulalita // 36 // dahA-svarga taNa sukha bhogavI daha sAgara ati caMga / devi sahita suhAvaNau dhau phalai uttaMga // 37|| tihA thako cavi kari rUvaDo uttama kula avatAra | saMjama lesai niramalo digaMbara guru dhAra // 38|| dhyAna bale karma kSaya karI kevala jJAna vizAla / aneka jIva bhaviyaNa saMbodhyA guNamAla ||39|| pachai mugati ramanI varai siddha huA guNamAla / ATha karma rahita namU ATha guNa jayavaMta // 40 // te svAmI hu bhyAisu mani gharaha avicala bhAva / avicala ThAma hu mAgasu upamA rahita pasAu // 4 // zrIsakalakIrati praNamiNai muni bhuvanakIrati bhavatAra / rAsa kiyau me niramalau sugaMdhadazami savicAra | // 42 // paDhe guNa je sAMbhalaiM' mani gharai ati bhAva | vama jinadAsa bhaNe rUvaDI te pAmai sukha ThAma // 43|| // iti // 1. sa jina, 2. sa guNa, 3. sa saMbodhi karI bhaviyaNa, 4. dha meM caraNakA itanA aMza chUTa gayA hai, 5. sa sAmhala, 6. sa niramalo / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugandhadazamIkathA [ marAThI] Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugandhadazamI kathA [ marAThI ] zArdUla0 zrImanmaMgala devamUrti jina hA siMhAsanI baisalA | chatre tIna vizAlakAya zazi hA sevA karU pAtalA / pAhA dakSinavAmabhAga camare gaMgAvane DhAlilA / sUryAce nabhi teja koTi lapale aisA vibhU dekhilA || 1 // ajaMga0 mI bolalo prArthani' zAradesI / mAte jarI tUM varadAna desI || vANI rasAlA cadavIsa kAhI / je aikatA sAkara goDa nAhI ||2|| AdhIca yA jaina kathesa goDI / cAkhoni pAhA maga ghyA nivADI || ghetA bahU roga tuToni jAtI / hoIla puNyAzraya thora kIrtI // 3 // jaMbU mahAdvIpa vizAla pAhe / tyAmAji he bhArata kSetra Ahe || kAzI barA deza viziSTa jethe / vArANasI namra pavitra tethe // 4 // tethe vase bhUpati padmanAbhI | puNyAzrayI pUrNa vizAlanAbhI // tyA zrImatI nAma kubhAva rANI | puNyAvinA kevala pApavANI // 5 // vasaMta I AlA vasaMta phulle taru moga-yAce / jAI juI bakula caMpaka pADalIce // puSpa phale lavati pAdapa aMbarAI / chAyA suzItala vanI jani saukhyadAyI // 6 // upendra 0 ArUDha houni sthAvara ho kasa / rAjA nighAlA ravi bhAsa ho jasA // puDhe bare bolati bhATa vANI / mArgI janA vAriti daMDapANI ||7|| sUryAsave jAi sudIpti jaisI / rANI nRpAsaMnidha hoya taisI || mArgI jave dekhiyale munIlA / mAsopavAsI dRDha heta jyAlA // 8 // trijJAnadhArI supavitradehI / sudarzana khyAta janAta pAMhI // I rAjA tadA TAkuni cAhanAlA / bhAve munIlA praNipAta kelA ||9|| 1. baMduni, 2. ga mAlatIce / : Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 ] 1. ga krodha, 7. garighAlI / sugandhadazamI kathA rANIsa sAMge sadanAsi jAI / munIzvarA bhojanadAna deI || rAnI manI kUDa dharoni rAhe / mithyAtinI pApa vicAritAhe // 10 // jAI rAjA vara kAnanAsI / mI kAya jAU sar3anAsi kaisI / AnaMda mAjhA ghaDi eka gelA / pApI munI kAmhuni Aji AlA || 11| boleca nA te sadanAsa AlI / munIsa te bhojana kAya ghAlI // kaDU dudhyA rAMdhuni pAka kelA / kumAva cittI muni jevacIlA // 12 // gelA munI gheuni AharAsI / jainAlAI dhyAna gharI sukhesI // tyA Ahare vivhala deha jAle / hA hA karI loka samasta Ale || 13 | to zrAvikA zrAvaka duHkha bhArI / he vighna kaisyApari koNa vArI // aisI kasI pApiNi koNa Ahe / munIsa hA Ahara dIvalA he ||14|| kele tadA auSadha zuddha pAhI / gelA svabhAve maga roga kAhI // jAlA munI deha niroga jevhA / sukhI munI jAya canAsi tevhA || 15 || he to kathA yA sthali rAhilI / nRpA gharI sAMgaNa kAya jAlI // to bhAva lokI zruta tyAsi kelA / bhUpAsahI kopa caDhoni AlA ||16|| mAjhyA gharI kAya padArtha nAhI / he bAiko pApina kAya pAhI // jalo ice toMDa disocanA kii| kusaMgatI pApa ghaDe janA kI ||17|| tyAnaMtare bhUpati eka dIsI / gelA pahA sadguruvaMdanesI || niduniyA ApuliyA bhavAsI / karoni prAyazcita ye gharAsI // 18 // rAjA tilA pAhuni kopa ANI / zrRMgAra hArAdika ghe hironI // saubhAgya gele maga dona jAlI / he karkasA bolati loka bolI ||19|| durgaMdha to Amaya vyakta jAlA / dehAvarI koDa caDhoni AlA || to bAsa sAhU na sakeci konhI / jalo jalo bolati Thoka vANI // 20 // zAlinI rANI tevhA duHkha ANI manAsI / hA hA devA pApa jAle jivAsI || kaisI buddhI AThave pApiNIsI / kaisI goSTI sAMgaNe he janAsI // 21 // rANI tethe ArtadhyAne maronI / mhaisI jAlI pApiNI duHkhakhANI // mAtA gelI janmatA kAlagehI / cArApANI te milenAci kAhI ||22|| jAlI dehIM durbalI cAlavenA | kAhI kelyA duHkha tIce sarenA // pAnI ghyAvyA te taTAkI nighAlI / tethe kaisI kardamI magna jAlI ||23|| gelI prANe sUsarI kAya jAlI / mAtA nAhI te par3e pApa jAlI // tethonIyA sA~varI pApayonI / tethehI te duHkha bhogI nidAnI || 24|| [ 10 2. ga. sukha, 2. ga krodha, 4. kaga vyApta, 5. ga duHkha, 6 ka ga pAhI, Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] marAThI upendra 0 anukrame janma bharoni gelA / cAMDAla gehI maga janma jAlA // durgaMdha AMgI bahu duHkha dATI / konhI tilA baisavinAci pATI ||25|| mAtA mare duHkha vizAla dIse / sarvatrahI dekhuni loka hAse // te ekalI TAkiyalI vanAMta / rakhe paDe duHkha gharI manAMta // 26 // te uMbarAcI phala khAta rAhe / gele RtU vatsala karmale he // tethe vanA eka munIMdra AlA / nAme zrutAbdhI zubha bhAva jyAlA ||27|| ase guNAbdhI ra ziSya tyAcA / to bolilA sadgurusI suvAcA // saMdeha hA dUra karAvayAsI / AtA pusAve barave gurUsI ||28|| aho aho zrIgururAja devA / he koNa cAMDAliNi pApaThevA || caMde gurU Aika bAlakA re 1 icyA bhavAcI kathanI kathA re ||29|| he zrImatI pUrvi rAjakAMtA | munIsa de Ahara duSTacitA / tuMbIphalAce kaDu dAna kele / tyAce ase pApa phalAsi Ale ||30|| gelI kathA pUrvika vyakta kelI / cAMDAlinIsI zruta sarva jAlI // hA hA vade siMduni pApa bAlA / tehA svabhAve guru vaMdiyelA // 31 // kumAva gelA zubha bhAva jhAlA / punaHpunhA caMdiyale gurulA // ghevoniyA mUlaguNAsi AThA / bAsa nate pAliti puNyapAThA // 32 // tethoniyA te maraNAsi pAveM / puDhe kathA sAMgaNa aika bhAve || zrRMgArilA mAlava deza zobhA / tethe purI ujjani ratnagAbhA ||33|| te brAhmaNAce ghari ho kumArI hotAca bApAvari hoya mArI / kAhI vADhe maga mAya melI / ucchiSTa khAttA maga vRddhi jAlI // 34 // ANItase kASTa vizeSa bhArA | puNyAvinA kevi sukhAsi thArA // aisI bharI te udarAsi bAlA / tethe sunI to taba yeka AlA ||35 // sudarzanA kAma vikAra nAhI / samyaktvadhArI vrata pUrNa pAhI || rAjA pahA tethila azvasena | vaMdAvayA cAliyalA sujANa // 36 // gheUniyA aSTaka dravya pUjA / tyA gAvicA lokahi jAya bojA || gurusi kelA prANapAta tehI / samyaktva mAcAviNa heta nAhI ||37|| sumArga to aikuni loka dhAlA / bahUta dharmAvari heta jAlA || sAMge sudharmA guru to mhaNAcA / yA vegalA to kugurU gaNAyA ||38|| molI sirI gheuni duSTagaMdhA | AlI akasmAta karIta dhaMdA || puDhe bare dekhile sunIsI / te AThave pUrviliyA' bhavAsI // 39 // 1 zAlinI mUrchA AlI te par3e bhUmikelA / rAjA pAhe loka vismIta jAlA // kAho svAmI pAtalI Isi mUrddhA / aise sAMgA AmucI bhavya pRcchA ||40|| 1. ga pUrvilacyA, 2. ka bha aisI | [ 66 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . .] sugandhadazamIkathA sthoddhatA yade munI kevala divya vANI / bhavAMtarAnI kamalI kahAnI || aikoniyA vismita bhUpa jAlA / mhaNe vibhU sAMga upAya yAlA // 41 // karIla he eka bayA vratAsI / to sarva hA jAila pAparAsI / / inhe sugaMdhA dazamI karAvI / jAIla pApAsi mahA svabhAcI // 42 // puDhe munI sAMgatase nRpAlA / to sthAnakI to vaga eka AlA / / jayAdi ho nAma kumAra rAsI / to baisalA baMduniyA gurUsI // 43|| mAsAmI bhAdrapadAsi mAnI / te zuklapakSI dazamI purANI / / karoniyA pA~cahi raMga gADhA | koThe dahA tyAta vicitra kADhA ||14|| tyA madhyabhAgI kalasAsi ThevA / tyAhIvarI cauvisa jaina devA / / vasu prakAre maga bhakti pUjA / aise karA sAdhana Atma kAjA / / 45|| mAlinI dezavijinapUjA yA parI te karAvI / dRDhatara jinabhaktI aMtarI AThavAvI // dazavidha jayamAlA pATha bhAve paDhAvA / tyajuni sakala dhaMdA hetu tethe jar3AvA // 46 // savaiyA jaya jaya mohanarUpadharA zivamArgakarA bhavaduHkhaharA / jaya jaya kevalabodhabharA ravikoTitiraskRtakAMtitarA / / jaya jaya he hariviSTarabhUSaNa manmathadUSaNa muktibarA / jaya jaya kAmakutUhalavAraNa pApavidAraNa puNyaparA // 47 // jinakathA karitA kramalyA nizA / nirasilA tama ujhalilyA dizA // ugavalA ravi to dusar2yA dizI / punarapI kari pUjana saurasI // 48 // upeMdra aise dahA varSa karA vratAsI / udyApanAlA karaNe vidhIsI / / dahAca caMdropaka tArakAhI / lADU karAve zata eka pAhI // 49 // upAsa AdhI sukaroni cojA / paMcAmRtAcI abhiSeka pUjA / / udyApanAcI jari zakti nAhI / karI duNe he vrata pUrNa pAhI / / 50|| samastahI hA vidhi aikunIyA / bhAve karItI vrata gheunIyA / detI tilA zrAvaka dravyapUjA' / te AcarI brAmhaNi dharma kAjA // 51 // bhAve ase he vrata pUrNa kele / tilA vratAce phala iSTa jAle // durgaMdha jAyoni sugaMdha AlA ! he to sugaMdhA jana boliyelA // 52 / / aisA karI jo caracyA vratAsI / to nizcaye pAvala jo sukhAsI / / AyuSya thoDe maga kAla kelA / ticA puDhe sAMgaNa janma jAlA // 53 // 1. ka ga munIsI, 2. ga madhe, 3. ka basu 4. ka te dharAvI, 5. ka ga ujjalilyA, 6. ga pUrNa, 7.kaga aise / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 ] marAThI bhujaMga0 ase AryakhaMDAta subhAratAte / purI kaMcanI te ase zuddha tyAte // sadA tethicA loka bhogI sukhAsI / bahU dharmakArthI ase lobha tyAsI // 54 // lahaMsA kanaka nAma nRpatI calavaMta | kanakamAla vadhU jayavaMta // jainadharmaM ruci phAra jayAlA / dharmaheta dharitA dina gela| ||15|| upajAti 1 tethe base to jinadAsa vANI | jinAdidattA vadhu tyAsi mAnI || ticyA kuzI pUrbila brAmhaNI te / jAlI kumArI bahu pAvanI te // 56 // lugaMdha dehAvari tIsa dIse / lokAsi Azcarya vizeSa mAse || lokI sugaMdhA mhuni nAma kele / sarvAsi te vartaM kaloni gele ||17|| to mAyabApA bahu lobha dATe / AnaMda saMpUrNa manAta vATe || kAhI pApAstava mAya melI / pUrvIla duHkhAvali vyakta jAlI // 58 // hA hA karI to maga bApa jIvA | mhaNe kasA pUrvila pApa ThevA || I vivAha dUjA kari loka bole / saMtoSa mAnI sthira citta kele // 59 // te kasA rUpini nAma nArI / krodhAnanA kevala pApadhArI // sakAla uThoniya svAya dAnA / aisI mahA pApini pUrNa jANA || 60 || ticyA kusI ekaci hoya kanyA / te nAma zyAmA nija rUpa dhanyA // mAtA karI sneha vizeSa tIcA / sugaMdhakanyevari dveSa sAcA // 61 // zAlinI zyAmA mAjhI kAya bAhIra gelI / khAU jeU tIjalA zIghra ghAlI // zyAmA bAlA AnunI tela rolA / bAlI jeU tIjalA tUpagolA // 62 // I bhujaMga 0 | sugaMdhA bahU roDa jAlI sarIrI nase anna pANI kare duHkha bhArI || pityAne asA pAhilA bhAva pAhI / mhaNe vegale rAhije sarvathA hI || 63 // judA rAhitya vANiyA to zahANA tarI dveSa tIcA kadApi cukenA // sugaMdhA karI anna pAkAsi bhAve / pitA dekhunI aMtarI to sukhAve // 64 // ase dekhunI aMtarI lobha ANI / mhaNe bAla mAjhI kasI ho zahANI // dise pUtalI rekhilI soniyAcI / gurU deva baMdI karI bhakti tyAcI ||65 // dukAna AnI navIsI vhAlI / sugaMdhA balAUni oTIta ghAlI // tadA rUpiNI kasmalI kAya bole / mhaNe ge pityAlAgihI vazya kele // 66 // tadA eka dIsI pahA tyA nRpAne / bolAUna sAMgItale kAya tyAne || tuvA jAije zIghra dIpAMtarAlA | kharIdI karA ratna ANI gharAlA ||67 // 1. ga mhaNuni, 2 ga vyApta, 3. ga voTIsi / [ 71 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugandhavazamIkathA [68nRpAlAgi baMdUni AlA gharAsI / vade guhya goSTI pahA rUpiNIsI / / mhaNe ge priye kanyakAdoni joDI / tujhI ANi mAjhI asI goSTi soDI // 6 // varU pAhane soDaNe AlasAlA / dahA varSa gelI atI kAla jhAlA // malA jAhane dIpadIpAMtarAsI / kalenA kitI lAgatI varSarAsI // 69|| ase bolunI vaMdunI tyAci bhUpA / pahA cAlilA to kasA ratnadIpA || namokAra maMtrAvarI bhAva bhArI / mhaNe maMtra hA sarva pApA nivArI ||70 // svAgatA cAMgadatta baravA zubha bANI / tyAsi caMpakavatI vadhu mAnI / / tIsa eka guNapAla kumAra / zyAmasuMdara jise jitamAra // 71 // to kalaMkanagarAhuni AlA / dekhatA maga sugaMdhini bAlA || rojhalA mhanata devi kumArI | rUpiNI taba manAta vicArI ||72 / / dAkhavI catura te maga zyAmA ! cAMgadatta mhaNato naye kAmA / / kopa phAra caDhalA maga tIlA / mhaNata yAsa kasA bhrama jAlA ||73 / / mAnalI maga sugaMdha kumArI / heci suMdara guNAdhika nArI // lagna nizcaya barA maga kelA | cAMgadatta nagarApati gelA ||74 / / soyarI milacilI maga jhAlA / loSa phAra nahI minnIlA !! do gharI tvarita maMDapa ghAlI / rUpiNI taba manAta virAlI ||75 / / bhujaMga kasI rUpiNI tIsi vevoni hAtI | nighAlI kasI pApiNI madhyarAtrI / / smazAnAsi neUniyA tIsi ThevI / cahU digvibhAgI dive cAri lAvI // 76 / / tasI cau disI te dharI ho nizAne / ase novr| yA sthalI tUsi jAne / mhanomI asI te gharAlAgi AlI / kapAlAsi ThokI karI lokacAlI ||77|| upadra0 raDe paDe vihvala vAkya bole / pAhAvayA loka samasta Ale || sejArinI tyA milalyA samastA / tyA bolatI AparitI prazastA // 78|| konhI mhane gheuni bhUta gelA / jhoTiMga konhI mhanatAti bolA / / konhI kulIcA kuladeva bole / konhI mhane he viparIta jAle // 79 // mAlinI agai agai bAI kAya ge myAM karAve | ahaha kaTakaTA ge kona rAnI phirAve / / ahaha kasi sugaMdhA kona rAnI pahAvI / bahuta avaguNAcI kAya kaisI gharAbI / / 8 / / upadra0 AlA ivhAI maga kAya bole / mhaNe ahA kAya viparya jhAle / bAlA sugaMdhA bahu rUpazAlI / ticyA rupAcI pahAtA navhAlI ||8|| 1. ga suukumaar| Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] [73 .marAThI bhujaMga0 vade rUpiNI te vivhAyAsibolI / sugaMdhA pahA deza soDoni gelI // ase he kumArI malA eka joDI / kumArAsi deto tujyA prIti joDI // 2 // bare bola boloniyA bola tenhe / tase lAvile lAna sanmAna dAne / vivhAI sukhezImagAvAsi gelA guDhe mAhAmAyA ho rasA!!-3|| sugaMdhA kasI rAhiyelI smazAnI / dise devakanyA tasI rUpavAnI // pahA tyAca ho gAvicA bhUpa molA / akasmAta mADIvarI kAya AlA // 84 // dizA pAhatA ho kasI dRSTa gelI / smazAnI sugaMdhA barI dekhiyelI // nighAlA tave zamna ghevoni hAtI / puDhe ThAkalA bolalA prIti bhAtI // 85 / / age kAya tU vyaMtarIkI pizAcI / khagAdhIpakanyA bade goSTi sAcI / bade kona tU sAMga vRttAta tUjhA / tulA dekhatA mohalA prAna mAjhA / / 86|| rathoddhatA maja pitA jinadatta kRpAlA / jinamatI jananI guNamAlA || janmatAci jananI mRta jAlI / mhanuni mAya dujI maga AlI // 87 // kalahaMsA kanaka nAma nRpatI janakAlA / kari mhaNe dipadipAMtara tyAlA || mAnunI nRpatizAsana bhAlI / svagRhAsi maga ye guNazAlI / / 88] svAgatA rUpiNI maja sapani sumAtA / cApa sarva sikadhI tisa jAtA / / kanyakA upacarA suvarAsI / deije ghaTa muhUrta mumAsI / / 89 // Aja lAna divasI ghara AlA | rUpiNI kari kuvRtti kucAlA // AnunI basacile maja yethe / yA sthalIca pari tU subarAte / / 90 // kaThina boluniyA maja gelI / sarva goSTi tuja myA zruta kelI / / nRpati ghAli mhaNe maja mAlA / yA sthalAsi vara mI tuja AlA !91 // bhujaMga vidhIneca ho lAvile lAn jethe / karI anyathA tyAsi pai koNa tethe / / sugaMdhA manI harpalI topha dATe / galA mAla ghAlI mahA harSa vATe // 12 // sugaMdhA mhaNe novarA tUci mAjA / khare sAMga tU konatA ThAva tUjhA // nRpAle tadA kautuke goSTi kelI / mhaNe rAhato yAca gAvAta gaulI // 93 / / gure pAlito vIkrito tAkapANI | ilA dora ghevoni mI bhAra ANI / / ase bolunI bhUpatI to nighAlA / dharI pallavI to sugaMdhA tayAlA // 94 / / 1. ga barI, 2. ka ga maja dujI, 3.. ka napatharA / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74] sugandhadazamIkathA [x punhA bheTi hoIla kenhA vadAve / malA TAkunI ekale kAya jAve | kasI ApulI vastuTAkoni jAne / bare he navhe sarvathA dInavANe / / 9 / / vade bhUpa yeIna tujhyA ThikANI / nizA madhyabhAgI kharA bola mAnI / / khare ge khare satya he bhASa gheI / priye UTha tU zIghra gRhAsi jAI // 96 / / nRpAle gharAlAgi' gaMtavya kele / kalenAci konhAsi te gupta jAle / / sugaMdhA kumArI tvare ye gharAsI / cade rUpiNI pAtalI pAparAsI / / 97 // sugaMdhA vade sarvahI goSTi kelI / bare aikile rUpiNI hAsiyelI / mhaNe ge kasI gauliyA mAla ghAlI / kasI bhAgyamaMdA karI ApacAlI ||98 // nizA madhya bhAgI ticyA mNdiraasii| pahA bhUpa ye nitya to AdaresI / / alaMkAra dIlyA bahU dravya rAsI / sugaMdhA vade goSTi te mAulIsI // 19 // ase vartale pitR gAvAsi AlA / alaMkAra dekhomiyA vyagra jAlA / / dise sarva vastU nRpAcI nizAnI / mhaNe kona to cora coroni ANI ||100 // manAmAji bhyAlA nRpAlAgi sAMge / mhaNe coraTA tujhiyA gAvi jAge / / kasA mAla ghAloniyA knykesii| pratI vAsare yeta mAjhyA gharAsI // 10 // alaMkAra rAjA tujhA sarva ghaI / vadoni asA lAgalA zIghra pAI / / kalenAci to kona ThAI nivAsI / kasA to karU lAdhalA kanyakesI / / 102 // vade bhUpa to cora dAvUni deI / bahU vitta gele na lAge sulAI // kasA kona yeto tujhyA maMdirAsI / sugaMdhA kasI rAtalI kAya tyAsI / / 103 // alaMkAra mAjhyA gharAtIla gelA / kasA cora AlA kasA kAya nelA // dise nA tu ANIka to ANi dAvI / na ANIsa tevhA tulA sIkha lAvI // 104|| aho sAhajI sAMgato bola mAnA | samastA janA bhojanAlAgi AnA // varI bhojane sArilyA AdaresI / bahU Adare baisavAve janAsI // 10 // upeMdra aMtaHpaTA bAMdhuni yeke ThAI / cauraMga mAMDA barakhyA upAyI / jo pAya dhUtA varu olakhIlA / to novarA hoya kumArikelA ||106 // sAMgItalI rIta tasIca kelI / bApe sugaMdhA bahu vInavIlI / / zreSThI gharI loka samasta mAlA / bhUpAlahI hAsata cAliyelA / / 107 // bhujaMga. bahU pAya dhUtA na ye olakhIsI / mhaNe he navhe he navhe pItiyAsI / / bahu sAjire pAya mAjhyA gharAce / ati komale kAya sAMgU guNAce // 108 / / aho padma pAyI jayAce jhalAlI / dise cakra aMkUza rekhA vizAlI || ase aikunI bhUpa sanmUkha AlA / sugaMdhA mhaNe to varU olakhIlA ||109 // 1. kama gRhAlAgi, 2. ka ga dIlhA, 3. ka ga ci TAI / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ] marAThI [75 mAlinI khadakhada nRpa hAse toSa sarvA janAlA / maga nRpavaru bole mI varU kanyakelA // mhaNata sakala nArI kAya ho bhAgyalIlA / svajana jana milAlA toSa sarvatra jAlA // 110 // svarita maga sugaMdhA AnilI puNyazAlI / malavaTa paTa rekhA rekhiyelI kapAlI / lakhalakhita kukAce lAvile boTa dIse / ghavaghavita vilAse kAya lakSmIca bhAse ||111|| zikhariNI birodyA polhAre anavaTa jhaNakAra caraNI / kamyA vAkyA hI tyA cappala guja-yA sUryakiraNI / / padI ghAgUpyAcA ruNajhuNita bAje svara barA / anaMgAcA kaicA tribhucani jayI ghoSa dusarA // 112 // zAIla. pATAU bahulAla jorakasicA tyAmAji buTTA kitii| madhye sArasa haMsa thora racanA morAciye paMgatI || lyAlI te. kaTisUtrahI kaTitaTI bAlA bahU zAhanI / hAtI kaMkaNa ghAtale ghaDaliyA ratnAciyA joDaNI // 113 // kaMThI dulhaDa dATalI maNi mahA taisI sarI lAkhilI / ghAlI mohanamAla te garasulI citrAMga cApekelI // bhogI muktika paddhatI sahita te siMdUra rekhA bhalI / taisI mUda surAkhaDI lakhalakhI veNI pahA lA~yalI // 114|| karNI tAnavaDe surana jaDalI te caMdrasUryAparI / bhAlI caMdraka sIsa phulla jhalakI jAlI phulAcI barI / / netrI aMjana ghAtale jhalakatI paMcAMgulI mudrikA / lyAlI dATita kaMcukI maga dise jaisI zaraccaMdrikA // 115 // bAjUbaMda vizepa bAdhuni asA zRMgAra pAM dIdhalA / aMgI caMdana cacilA dazadizA saugaMdha to vyApalA // daMtAcI baravI supaMkti racanA DALiMba bIjAparI / vaktrI tAMbulaM carcilA ghavaghavI Arakta hoTAvarI // 116 // rathoddhatA lana lAviyale zubha velA / sarva epha milalA janamelA / / vadhuvare maga vare miracIlI / jevaNAvala sukhe karacIlI // 117] eka divasa tharI nRpa kopA / rUpiNIsi mhanato dRr3ha pApA / AnilI dharuni daMDa karAvA / pApiNI kapaTa TAki kubhAyA // 11 // 1. ma sAjiro, 2. ga sukha / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76] sugandhadazamI kathA I pAtalI tava sugaMdhakumArI | bolalI nRpavarAprati bhArI || mAjhiyA jananilA jari daMDA / loka bolati tarI maja laMDA // 119 // hA vicAra navhe bujha rAyA / mhaNuni jAuni gharI dRDha pAya | // soDinAca maga te kSaNa rAhe / holiyAMta bharale jala bahe || 120 // aika aika mhaNe nRpa sArA / vyartha bhAva disate jana thArA // rAkha rAkha vibhu mAhera mAjhe 1 dAna phAra ghaDale jari tUjhe // 121 // mhaNuni kAkulatI jaba aalii| bhUpa aMtari dayA taba jAlI // soDilI maga kRpAla nRpAle / sajjanAsi sukha aMtari jAle // 122 // paTTarANi pada te maga pAve / rAjyavaibhava sukhAta sukhAve || karavile maga jinAlaya tIne / tyAta ciMba gharile suvidhIne // 123 // nitya pUjana karI jinadevA / mUlamaMtra japa lukata ThevA || konhi yeka sudinI sukha velA / jinagRhI milalA jana melA // 124 // jinagRhI vara sugaMdha kumArI | sAvacitta vasalI sukha bhArI || deva eka taba tyA sthali AlA / devadeva jina to namiyelA || 125|| dekhilI tava sugaMdhakumArI | hAsilA khadakhadA taba bhArI || dhanya dhanya avatAra sugaMdhA / bolilA maga bhavAMtara dhaMdA || 126 || tujhiyA vratabale phala jAle / mhaNuni devapada he maja Ale // svaga bhavAMtara jaI maja bojA | vrata vidhI dharilA zubha kAjA // 127 // yA sthalI upajalIsa sugaMdhA / rAjyavaibhava maha / sukhakaMdA || dharmahetu bahinI maja tUcI / sAca goSTi bujha pUrve bhavAcI || 128|| bahuta phAra badU tuja kAthI / vIsarU maja nako sakhe bAI // nitya nitya jinadeva pujAvA | kAla hA jAga asAci khapAcA || 129 // vastrabhUSaNa dilhe maga tIlA | svasthAsahi sukhe sura gelA || sarvaloka vadatI yasa tIce / dAnapuNya kari tI yaza sAce || 130|| I bhujaMga0 sugaMdhA punhA tyA vratAlAgi sAdhI / pure sarva AyuSya pAve samAdhI || gharI aMtakAlI NamokAra maMtrA | puDhe prANa gele sukhe te svataMtrA // 131 // vadhUliMga chedUni IzAna svargI | mahA indra jAlA pahA puNyamArgI // vimAnI basUnI karI to prayAzA / vibhU zrIsupAzvasi vaMdU sujAnA || 132 || upeMdra 0 vaMdUniyA te samabastIsI / gelA punhA ApuliyA sthalAsI // samyakta saMpUrNa manAMta bhAvI / mhaNe kavI teci kathA badAvI // 133 // 1. ganija, 2. ga kAya [ 116 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136] marAThI rathoddhatA dona sAgara gamI sthiti aisI | janma pAuni puDhe zubhavaMzI / / gheunI maga digaMbara dIkSA | siddhadeva hRdayI zubha zikSA // 134|| upadra0 pAUniyA kevalabodhadIvA / saMbodhile bhatryajanAsi jIvA !! tyAnaMtare sAdhuni siddhavAsA / sukhe base mokSapadI suvAsA // 135 // devendrakIrti guru puNyarAsI / jainAdi ho sAgara ziSya tyAsI // aisI kathA he paripUrNa sAMge / zrotyA si dyA citta mhaNoni mAge / / 136 // // iti / / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugandhadazamIkathA [ hindI padya ] paM0 khuzAlacandra kRta Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugandhadazamIkathA [hindI] caupaI-paMca parama guru caMdana karUM / tAkari mama agha-baMdhana harU / sAra sugaMdha - dazaiM vrata-kathA / bhASahu~ bhASA zivapada yayA // 1 // aru guru sArada ke parasAdi / kahasyU~ bheda sAra pUjAdi / jina bhavi iha vrata kInho sahI / tina svargAdika padavI lahI // 2 // sanmati jina gotama munirAya / tinake kami nami zreNikarAya / karata bhayo ima zruti sukhakAra / vini kAraNa jagabaMdhu karAra // 3 // bhavya - kamala pratiyodhana sUrya / mukti-paMtha nirayAhana dhurya / zruta - vAridhikoM pota samAna / indrAdika tuma sevaka jAna // 1|| buddhimAna gotama munirAya / maiM vinatI karahU~ mana lAya / vrata sugandha dazamI iha sAra / kiMnha kImo kini vidhi vistAra // 5 // aru yAko phala kaiso hoya / moko upadezo muni soya / yaha suni gotama gaNadhara rAya / bole madhura vacana sukhadAya // 6 // magadha dezake tuma bhUpAra / suNi vratakI sukathA sukhakAra / ihai prazna tuma uttama karayo / maiM bhASa jo jina uccarayo // 7 // suNata mAtra bratako vistAra | pApa ananta harai tatakAra / je kartA kama ziba jAya / aura kahA kahie adhikAya // 8 // dohA-jaMbU dvIpa viSe ihA~ bhArata kSetra sujAna / tahA~ deza kAzI lasai pura vANArasi mAna // 9 // caupaI-padmanAbha jAko bhUpAra / kInho vasu madako parihAra / sapta visana taji guNa upajAya / aise rAja karai sukhadAya // 10 // zrImatIya jAkai vara nAri / nija pati . ati hI sukhakAri / eka samaya cana - krIr3A heta / vana jAvai nyobhUti sameta ||11|| pura najIkase hI jaba gaye / nija manamAhIM Anada laye / taba hI eka munIzvara sAra / mAsuvAsa karika bhavatAra // 12 // azana kAji Ate muni joya / rANI soM bhAkheM nRpa soya / tuma jAbo yo bhojana sAra / kIjo munikI bhakti apAra ||13|| ima suNi rANI mana isa gharayo / bhogA meM muni antara kryo| duHkhakArI pApI muni Aya / mero sukha ina diyo gamAya ||14|| Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82] [15 sugandhadazamIkathA mana hI meM dUkhI ati ghaNI 1 AjJA mAni calI patitaNI / jAya kiyo bhojana tatakAra | Agai aura suNoM bhUpAra // 15 // muni bhUpatike hI ghara gayo / rANI azana mahAniMda dayau / kar3I tUMbaDIko ju ahAra / diyo munIzvara ku~ duHkhakAra // 16|| bhojana kari cAle munirAya / mAraga mA~ hiM gahala ati Aya / parayo bhUmipara taba munirAja / kiyo zrAvakA~ dekhi ilAja // 1 // saiThe eka jinAlaya sAra / tahA~ lai gaye kari upacAra / pheri sakala aise vaca cayo / rANI khoTo bholana dayo / / 14 // tAta muNI mahA duHkha pAya / sUnya ho gaye haiM adhikAya / dhika-dhika hai tAko ati ghaNo / duSTa svabhAva adhika jA taNo // 19 // taba hI bana so Ayo rAya | sunI bAta rAjA duHkha pAya / rANI soM khoTe baca kahe / vastrAbharaNa khosi kara laye // 20 // kAhi daI ghara bAhari jabai / duHkhI bhaI ati hI so tabai / kuSTAtura hai Arata kiMyo / prANa chori mahiyI tana liyo // 21 // yAkI mAta bhaisi mara gaI / taba yaha ati durbalatA laI / eka samaya kardama madhi jAya / magna bhaI nAmA duHkha pAya // 22 // tahA~ thakI dekhyo muni koya / sIMga halAye krodhita hoya / taba hI paMka viSaM gar3i gaI / prANa choDi kharaNI upajaI // 23 // bhaI paMgurI pichale pAya / taba hI eka munIzvara Aya / pUraba vaira su mana meM Thayo / tahA~ kaluSa pariNAma ju bhayo // 24 // dohA--kiyo krodha manameM ghayU~ daI dulAtI jAya / prANa chori nija pApa teM laI zUkarI kAya // 25 // zvAnAdikake duHkha teM bhUkhI pyAsI hoya / / mari caMDAloke sutA upajI niMdita soya // 26 // caupaI-garbha AyatA~ vinasyo tAta / UpajatA~ tana tyAgo mAta // pAlai sujana marai phuni soya / aru Avata tanameM badavoya // 27 // ika jojana lauM Ave bAsa / tAhi thakI Avai nahiM svAsa // paMca abhakha phala khAyo karai / aisI vidhi vanameM so phirai // 28 // tahA~ eka muni sikha juta dekha / rAga dveSa taji zuddha vizeSa // sA vanameM Aye guNa bhare / laghu muni guru soM parazana kare // 29 // vAsa niMdya Avai adhikAya / svAmI kAraNa mohi btaay.|| muni bhASaM suNi mana vaca kAya / jo prANI RSikauM dukhadAya // 30 // so nAnA dukha pAvai sahI / muni-nindA sama agha koi nahIM // kanyA ini pUraba bhava mAhiM / munI dukhAyo tho adhikAhiM // 31 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [83 48] hindI tA kari tirajagameM dukha pAya | bhaI badhika ke kanyA Aya || so iha dekhi phirata hai bAla / suNi saMsaya mAgyo tatkAla // 32 // dohA--phuni guruse ima ziSa kahai aba kima ini agha jAya / muni bole jina dharmako dhAre pApa palAya // 33 // caupaI-guru ziSa vacana sutA ina suNyo / upazama bhAva sukhAkara munnyo| paMca abhakha phala tyAge jabai / azana milana lAgyo zubha tabai // 34 // zuddha bhAva sau chore prANa / nagara ujjainI zreNika jANa // tahA~ darido dvija ika rahe / pApa udaya kari bahu dukha lahai // 35 // tA dvija ke yaha putrI bhaI / pitA mAta jama ke vasi thaI // taba yaha duHkhacatI ati hoya / pApa samAna na bairI koya // 36 // kaSTa kara kari vRddha ju bhaI / eka samai sA vanameM gaI / tahA~ sudarzana the munirAya / assasena rAjA tihiM jAya ||37 // dharma suNyo bhUpati sukhakAra / iha phuni gaI tahA~ tihi vAra / / adhika loka kanyA . joya / pApa thakI aiso pada hoya // 38 // dohA--jAsa samai iha kanyakA ghAsa-puMja sira dhAri / khar3I munI-yaca suNata thI phuni nija bhAra utAri // 39 // caupaI-muni-mukha se suNi kanyA bhAya / pUraba bhava sumaraNa jaba thAya / yAdi karI pichalI bedanA / mUchI svAya parI dukha dhanA // 30 // taba rAjA upacAra karAya | ceta karI phuni pUchi bulAya || putrI tUM aisI kyU~ bhaI / suNi kanyA taca yU~ baraNaI // 41 // pUrakha bhava virataMta batAya / maiM ju dukhAyo tho munirAya // kar3I tU viDI ko ju ahAra / diyo munI / ati dukhakAra // 42|| so agha avalo taNi mujha dahai / ima suNi nRpa munivara soM kahai / / iha kini vidhi sukha pAyai avai / taba munirAja bakhAnyU sabai // 43 // jaba sugaMdha dazamI vrata dharai / taba kanyA agha-saMcaya harai / / kaisI vidhi yAkI munirAya / taba RSi bhAdava mAsa batAya // 44 // zukla pakSa dazamI dina sAra / daza pUjA kari basu paraphAra || daza stuti par3hiye mana lAya | dazamukhako ghaTa sAra canAya // 45|| tAmaiM pAvaka uttama dharai / dhUpa dazAMga kheya agha harai / / sapta dhAnya ko sAthyo sAra | kari tApari daza dIpaka dhAra ||46 // aise pUja karai mana lAya / sukhakArI jinarAja batAya / / tAteM iha vidhi pUjA karai / so bhabi jIva bhavodadhi tarai // 47 // dohA-jinakI pUja samAna phala huvo na dvaisI koya / svargAdika padako karai phuni dehai siva loya // 48 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54] sugandha dazamIkathA kreN| tAr3I ke jina guNa avatare // udyApana rAya / suNahu suvidhi tuma mana vaca kAya // 49 // I caupaI daza saMvatsara loM jo kareM bahuri mahazAMtika abhiSeka kareya / jina Age bahu puhupa ghareya // iha upakaraNa dharai jina thAna | tAko bheda sunahu cita Ana ||50|| daza caraNoMko caMdavo lAya / so jina-biMba upari tanavAya // aura patAkA daza dhvaja sAra / bAje ghaNTA nAda apAra // 11 // mukatamAla kI zobhA karai / cAmara yugala anupama dherai || aura suNahu Age mana lAya / prabhukI bhakti kiye sukha thAya // 52 // dhUpa dahana daza Arati Ana / siMhapITha Adika pahicAna || ityAdika upakaraNa ma~gAya | bhakti bhAva juta bhavya car3hAya // 53 // dAna ahAra Adi ca deya / tA kari bhavi adhika phala leya // Aryako aMbara dIjie | kuMDI zrutanijare kIjie // 54 // yathAyogya muniko de dAna / ityAdika udyApana jAna ! jona itI hai zakti lagAra / thoro hI kIje hita dhAra // 55 // jo na sarvathA gharameM hoya to dUno kIje vrata soya // paNi vrata to kariye mana lAya | jo sura mokSa suthAnaka dAya // 56 // 1 -w dohA - zAka - piMDa dAna taiM ratna-vRSTi hai rAya / hA~ dravya lAgo kahA bhAvani ko adhikAya || 57|| tA te bhakti upAya ke svAtama hita mana lAya | vrata kIje jinavara ko ima suNi kara taba rAya ||18|| caupAI - dvija kanyA ko bhUpa bulAya | vrata sugaMdha dazamI batalAya || rAya -sahAya thakI vrata karayo / pUraba pApa-baMdha taba harayo // 59 // udyApana kari mana vaca kAya / aura sunahu Age mana lAya // eka kanakapura jANaM sAra / nAma kanakaprabha tasu bhUpAra // 60 // nAri kanakamAlA abhirAma / rAja- seTha ika jinadata nAma / tAkai jinadattA vara naar| tihiM tAkai lInhU avatAra // 61 // tilakamatI nAmA guNabharI / rUpa sugaMdha mahA sundarI / kachuka pApa udaya phuni Aya / prANa taje tAkI taba mAya // 62 // jananI bina dukha pAvaiM bAla aura suNoM zreNika bhUpAla | jinadata jovanamaya tho jabai / apano byAha vicArayo tabai // 63 // ika godhanapura nagara sujAna | vRSabhadatta vANija tihi thAna / tAkai eka khutA zubha bhaI / baMdhumatI tasu saMjJA daI || 64 || tAsoM kInhoM seTha vivAha / bAjA bAje adhika uchAha / paraNi khu ghara chAyo sukhasAra / Age aura suNo vistAra ||65 || [ 4 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2] dohA-bhoga zarma karatI bhaI kanyA ika lakhi mAya / nAma dharayo taba moha se tejomatI subhAya // 66 // chanda-pyArI mAtA kU~ lAge / nahi tilakamatI V rAgai // nAnA vidha kari dukha dyAvai / tAke manasA na vibhAvai // 67|| taba tAta sutAsu nihaarii| kanyA iha dukhita vicArI / / dAsI Adika je nArI / tinasoM ima seTha ucArI // 68 // yAkI sevA sukhakArI / kIjyo tuma bhakti vicArI / / aise suNi te sukha pAvai / taba nIkI bhA~ti khilAvai // 69 // caupaI-eka samaya kaMcana prabha rAya / dIpAMtara jinadatta paThAya || nArIsoM taba bhArI jAya / hm| rAjA dIpi khivAya // 7 // tAte eka so tuma bAta : i. do bagAyo darammata ! aSTa guNA juta jo vara hoya / inako kari dIjyo avaloya 71 // ima kahi dIpi calyo tatkAla / aura suNoM zreNika bhUpAla | Avai karana sagAI koya / tilakamatI jAcai taba soya // 72 // baMdhumatI mAsdai taba Aya / yAmeM auguNa haiM adhikAya / / mama putrI guNavaMtI ghaNI / rUpa Adi zubha lakSaNa bharI ||73 // tAte mo kanyA zubha jAna / vara nakSatra vyAhI tuma Ana // inakI mAne nAhI bAta ! tilakamatI jAcai zubhagAta // 7 // kahI pheri yU~hI mama sahI / manameM kapaTAI dhari laI / / vyAha samai kanyA mama sAra | karadesyU~ byAhita tihiM vAra ||7 // karI sagAI Ananda hoya ! cyAha samai Aye taba soya / / baMdhumatI phesyA~kI bAra / tilakamatI bahu bhA~ti siMgAra // 76 / / ghar3I doya rajanI jaba gaI / tilakamatI kU~ nija saMgi laI / / tabahiM masANa bhUmi madhi jAya / putrI . tihi ThANi biThAya // 77 // tahA~ dIpa joye zuma cAra | pUre tela udyota apAra || caugiradA dIpaka cai dhare / madhya tilaphamati thiratA kare ||7|| tilakamatI tUM bhAkhI tahA~ / to bharatA Avego ihA~ / / tAhi vivAhi Avaje cAla 1 ima kahi kari cAlI tatakAla / / 79|| AdhI rAta gaye taba rAya / mahala thake lakhi vitaraka lAya / devasutA jakhinI vA koya / nA jAne vA kinnara hoya ||20|| kai iha narI yahA~ kyU Aya / aisI vidhi citavana kari rAya / / hasta khaDga le cAlyo tahA~ / tilakamatI tiSTha thI jahA~ / / 8 / / dohA-jAya pUchiyo rAyajI tU kruNa hai ini thAni / tilakamatI suNikai tacai aisI bhA~ti ghasvAni / / 82 / / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [83. 86] sugandhadazamIkathA bhUpati mere tAta . ratana su dIpi ptthaay| mokr mama mAtA ihA~ thApi gaI aba Aya // 83 / / caupaI-mAkhi gaI ini thAnaka koya / Avego to bharatA soya / / yAte tuma Aye aba dhIra / maiM nArI tuma nAtha gahIra / / 8 / / yuNi rAjA tava vyAha su karayo / samirakho taiThe sukha dharayo / / rAjA prAta samai avaloya / nija mandira . jAvani hoya // 85|| tilakamatI aise taba kahI / aba to tuma mere pati sahI // sarpa jema Dasi jAo kahA~ / suNi ima bhASe bhUpati tahA~ // 86|| nizikI nizi AsyU~ tujha pAsi / tUM to mahA zarmakI rAsi || tilakamatI pUche sira nAya / kahA nAma tuma mohi batAya || 87) / rAjA gopa kahyo nija nAma / hama suNi tiya pAyo sukha dhAma || yU~ kahi apane thAnaka gayo / taba tehI parabhAta su bhayo / / 88|| baMdhumatI kahi kapaTa vicAra / tilakamatI hai ati dukhakAra / / / byAha samai uThigI kini thAna | jana jana soM pUche dukha mAna // 89 / / dohA-dekho aisI pApinI gaI kahA~ dukha daay| DhU~Dhata DhU~Dhata kanyakA lakhI masANAM jAya // 90|| jAya kahai duHkhadA sutA ini thAnaki kimi Aya | bhUta preta lAgyo kahA aisI vidhi batarAya // 91 / / caupaI-tilakamatI bhASai umagAya / taiM bhApyo so kInho mAya // baMdhumatI kahi tuMga pukAra / dekho eha asatya ucAra ||92 / / jANa kahA~ ka iha Aya / vyAha samai duHkhadAya aghAya || tejomatI vivAhita karI / sAhAkI samayA nahiM TarI / / 93 / / khiji bhASI uTi cala ghara avai / le AI apane thala tave / / tilakamatI tUM pUcha mAta / teM kaiso vara pAyo rAta / / 94 // mutA kaho bariyo hama gopa / raini paraNi parabhAta alopa / / baMdhumatI bhAvI tatakAla | rI taiM para pAyo gopAla // 15 // dohA---ghara ika geha samIpa tho so dInhU duHkha pAya / dina prati rajanIke viSai Avai tahA~ su rAya // 96 / / dIpa nimita nahiM tela de tabahi a~dhere mAhiM / rAjA taiThe hI rahai sukha pAve adhikAhiM // 9 // caupaI-kete ika dina aise gye| baMdhumatI taba yUM vaca daye / / tUM gvAlyA te kahi ima jAya / doya buhArI to de lAya // 98 // tilakamatI Are kari laI / rAti bhaye nija pati pai gaI / / kari krIDA sukha vacana ucAra | nAtha suyU~ ara dAsa tisAra // 29 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117] hindI 1 mAta / nAcIM hai tuma pai haraSAta || deva / aMgI kInhU bhUpa svameva || 100 // bAya | larmacAra tayAra bulAya || doya / aba hIM karayo dera mata hoya || 101 || kaMcanakAra lAgi gaye ghaDane adhikAra || manamohi / ratna jaDita mUThyo ati sohi // 102 // ma~gAya / DAnA meM pari cAlyo rAya // I ima suNi tabahIM svarNasaka sabake ghoDasa bhUSaNa aura eka veSa uttama kari layo / rajanI samaya nAri DhiMga gayo / 103 || ratana afsant kaura ju sAra | somai sArIke adhikAra | 1 bhUSaNa veSa daye nRpa jAya / doya buhArI lakhata suhAya // 104 // nAri caraNa nRpake taba dhoya / sira kezani taiM pUchiva hoya || krIr3A kari bahute sukha pAya / prAta bhaye nRpa tau ghari jAya || 105 || tilakamatI ati harSita hoya / jAya daI su buhArI doya || aura dikhAye bhUSaNa veSa | mAtA dekhyo sAra ju bheSa || 106 || manameM duHkhita vacana ima kahyo / tero bharatA taskara bhayo / rAjAke bhUSaNa aru veSa | lAya daye to kU~ ju azeSa // 107 // hama saba kU~ duHkhadAyI soya / hama kahi khosi laye dukhi hoya || st dilagIra bhaI adhikAya / sA~jha samai rAjA jaba Aya // 108 // rAya tatra saMbodhI joya | mana ciMtA rAkhau mati koya // aura ghaNe hI deMhU lAya / ima suNi tilakramatI sukha pAya || 109 // dIpa thakI jinadatta ju aay| baMdhumatI pati se batarAya || tilakamatI ke avaguNa ghaNAM / kahA kahU~ pati athavA taNA ||10|| byAha samai uThigI kina thAna / paraNyo cora tahA~ sukha ThAna | so taskara bhUpati kai jAya / bhUSaNa veSa cori kara lAya // 111 // yA chaha dIne taba Aya / khosi rakhe mo dvigameM lAya || yaha kahi ve saba bhUSaNa sAra / lAya ghare Age bharatAra ||112 || seTha dekhi kaMpita mana mAhiM / tabahIM rAja suthAnaki jAhiM // ghare jAya rAjAke pAya / saca virataMta ko saNa rAya // 113 // ko veSa bhUSaNa to Aya / pari vaha cora Anidyo lAya || ihi vidhi seTha suNI nRpa bAta / cAlyo nija ghari kaMpita gAla // 114 // jugala buhArI mero yAta lA dIjyo tuma jaba baiTo va tina teM kahI buhArI sAha sutAsU iha vaca kiyo | teM hamakU~ yaha kuNa dukha diyo || pati OM jANe hai aki nAhi / ko dIpa binu jAyU~ kAMhi ||115|| kacahU~ dIpaka heti seTha kahai kisa hI vidhi jAna / tilakamatI tatra bahuri bakhAna ||116 || ika vidhi kari maiM jAnU~ tAtta / so iha suNo hamArI bAta / saneha | mokU mama mAtA nahiM deha !! 1 -] Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 sugandhadazamIkathA jaba pati Aye mo Dhiga yahA~ / taba una pada dhovata thI tahA~ / / 117 // ghovata caraNa pichAnU~ sahI / aura upAya ihA~ aba nahIM || seTha kahI bhUpati soM jAya / kanyA tau isa bhA~ti catAya // 118 // | aise suNi taba bolyo bhUpa / iha tau vidhi tuma jANi anRpa || taskara ThIka karake kAje / tuma ghara AyeMge hama Aja / / 119|| seTha tabai prasanna ati bhayo / jAya tayArI karato thayo || rAjA saya parivAra milAya / tacahIM seTha taNeM ghara jAya || 120 || I prajA ja sakala ikaTTI bhaI / tilakamatI bulavAya su laI // netra mUdi par3a ghovata jAya / yaha bhI nahIM nahIM pati Aya || 121|| jaba nRpake caraNAMbuja dhoya | kahatI bhaI yahI pati hoya || rAjA ha~si ima kahato bhayo / ini hamako taskara kara dayo / / 122|| tilakamatI phuni aise khii| nRpa ho vA ani hoU sahI // loka ha~sana lAge jihiM bAra / bhUpa mane kInheM tatakAra ||123|| vRthA hAsya lokA mati kro| maiM hI pati nizcaya mana gharo || loka kahaiM kaise ih baNI | Adi aMtarlo bhUpati bhaNI ||124|| tacar3I loka sakala ima kahyo / kanyA dhanya bhUpa pati lo // pUra ina vrata kanyo sAra / tAko phala iha phalyo apAra || 125|| bhojana nantara kari utsAha | seTha kiyo saba dekhata byAha || tAkU~ paTarANI nRpa karI bhUpati manameM sAtA gharI || 126 // eka samaiM pati-yuta so nAri / gaI sU jinake geha ma~jhAri // vItarAga mukha dekhyo sAra / puNya upAyo sukha dAtAra // 127 // sabhA cirSe zrutasAgara munI / baiThe jJAnanidhI bahu gunI / tinako praNami parama sukha pAya / pUlai munivara soM ima rAya // 128 // pUrva bhava merI paTanAra / kahA suvrata konhyo vidhi dhAra // jAkara rUpavatI daha yogI pUrava saba aru sugaMdha dazamI vrata sAra / so ini kInhyo sukha dAtAra || 130|| tAko phala iha jANUM shii| aise muni zrutasAgara kahIM || maI | adhika saMpadA zubha kari laI ||129 || virataMta muni niMdAdika sarva kahaMta || taba hI Ayo eka vimAna | jina zruta guru baMde taji mAna / / 131 || suni kU~ namaskAra kari sAra / phera tahA~ nRpa - devi nihAra // tilakamatIke pAco~ parayo / aru aise suvacana uccarayo // 132 // dohA -- svAmini to parasAda maiM maiM pAyo phala sAra / vrata sugandha dazamI kiyo pUrava vidyA dhAra // 133 // tatake parabhAva taiM deva bhayo maiM jAya / tuma merI sAdharmiNI juga krama dekhani Aya || 134 // [ 117 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 ] hindI imi kahi vastrAbharaNa teM pUja karI mana lAya aru sura puna aise kahI tuma merI vara mAya // 135 // copAI - zruti kara sura nija thAnaki gayo / lokAM iha nizcaya lakhi liyo || dhanya sugaMdhadazami bratasAra | taba sabahI jana yaha vrata dharayo / tilakamatI kaMcanaprabha rAya / pAtraniko zubhadAna | zIla subhAya / pAlanahAra | tAko phala hai ananta apAra // 136 // apatuM karma mahAphala harayo || munikuM nami apane ghara jAya ||137|| karatI jinakI pUja amAna || aru upavAsa kareM mana lAya // 138 // pativrata guNakI puni sugaMdhadazamIvrata dhAra // anta samAdhi thakI taji prAna / jAya layo IzAna sudhAna || 139 // detI pAlai darzana / sAgara doya jahA~ tithi laI nArIliMga nidya chediyo / zubha haiM bhayo surottama sahI || caya ziva pAsI jinavarNayo // 140 // niramala carama tahA~ zira dareM || pUva punya bhaye tita Ana // 141 kIje ho ! bhadi zarmaM vicAra // / iha lakhi sugaMdha dIM vratasAra / je bhavi naranArI vrata kreN| te saMsAra samudrasa tareM // 142 // jahA~ deva sevA bahu kare / aura vibhava adhiko jihiM jAna dohA - zrutasAgara brahmacAri ko le pUrava anusAra / bhASA sAra banAyake sukhita khusyAla apAra || 143 // [= Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 1 matsyagandhA-gandhavatIkathA ( mahAbhArata 1,57,47--46,54-68 tathA 1,96 se saMkalita ) tatrAdriketi vikhyAtA brahmazApAd varApsarAH / mInabhAvamanuprAptA babhUva yamunAcarI // 1 // zyenapAdaparibhraSTaM tadvoryamatha bAsavam / jagrAha tarasopetya sAdrikA matsyarUpiNI // 2 // mAse dazame prApte tadA bharatasattama / ujjana rudarAttasyAH strI-pumAMsaM ca mAnaSam ! // 3 // yA kanyA duhitA tasyA matsyA matsya-sagandhinI / rAjA dattAtha dAzAya iyaM tava bhavayiti / rUpasattvasamAyuktA sarveH samuditA guNaiH // 4 // sA tu satyavatI nAma matsyaghAtyabhisaMzrayAt / AsInmatsyagandhaiva kaMcitkAlaM zucismitA // 5 // zuzrUSArtha pitu vaM tAM tu vAhayatI jle| tIrthayAtrA parikrAmannapazyadvai parAzaraH / / 6 / / atIvarUpasaMpannAM siddhAnAmapi kAGkSitAm ! daSTvaiva ca sa tAM dhImAMzcakame cArudarzanAm / vidvAMstAM vAsavIM kanyAM kAryanvAnmunipuMgavaH 11 7 // sAbravItpazya bhagavanpArAvAre RSIn sthitAn / AvayodRzyatorebhiH kathaM nu syAtsamAgamaH || 8 // evaM tayokto bhagavAnnohAramasRjatprabhuH / yena dezaH sa sarvastu tamobhUta ivAbhavat || EH dRSTvA sRSTaM tu nohAraM tatastaM paramaSiNA / vismitA cAbravItkanyA brIDitA ca manasvinI // 10 / / viddhi mAM bhagavankanyAM sadA pitRvazAnugAm | tvatsaMyogAcca duSyeta kanyAbhAvo mamAnadha // 11 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] [25 sugaMdhadazamI kathA kanyAne pine cApi nazaM zane digogA / gantuM gRhaM gRhe cAhaM dhImanna sthAtumutsahe / etatsaMcintya bhagavAn vidhatsva yadanantaram // 12 // evamuktavatI tA tu prItimAnRSisattamaH ! uvAca matpriyaM kRtvA kanyaiva tvaM bhaviSyasi 11 13 / / vRNISva ca varaM bhIru yaM tvamicchasi bhAmini / vRthA hi na prasAdo meM bhUtapUrvaH zucismite / / 14 // enamuktA baraM bane gAtrasaugandhyamuttamam / sa cAsya bhagavAnprAdAnmanasaH kAGkitaM prabhuH // 15 // tato labdhavarA prItA strIbhAvaguNabhUSitA / jagAma saha saMsargamRSiNAdbhutakarmaNA / / 16 / / tena gandhavatItyeva nAmAsyAH prathitaM bhuvi / tasyAstu yojanAdgandhamAjighnanti narA bhuvi // 17 // tato yojanagandheti tasyA nAma parizrutam / parAzaro'pi bhagavAjagAma svaM nivezanam ||18| sa (zantanuH) kadAcidvanaM pAto yamunAmabhito nadIm / mahIpatiranidezyamAjighrad gandhamuttamam // 19 // tasya prabhavamandicchavicacAra samantataH / sa dadarza tadA kanyAM dAzAnAM devarUpiNIm / samIkSya rAjA dAzeyoM kAmayAmAsa zaMtanuH // 20 // sa gatvA pitaraM tasyA varayAmAsa tAM tdaa| sa ca taM pratyuvAovaM dAzarAjJo mahIpalim // 21 // yadImA dharmapatnoM tvaM mattaH prArthayase magha / satyavAgasi satyena samayaM kuru me tata: baa22|| asyAM jAyeta yaH putraH sa rAjA pRthivIpatiH / svadUrdhvamabhiSektavyo nAnyaH kazcana pArthiva / / 23 / / nAkAmAyata taM dAtuM varaM dAzAya zaMtanuH / zarIrajaina tIvraNa dahyamAno'pi bhArata / / 24 / / sa cintayanneva tadA dAzakanyAM mahIpatiH / pratyayAda hAstinapuraM zokopahRtacetanaH // 25 // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] pariziSTa 1 tatastatkAraNaM jJAtvA kRtsnaM caivamazeSataH / devavrato mahAbuddhiH prathayAvanucintayan / abhigamya dAzarAjAnaM kanyAM vane pituH svayam ||26|| evametatkariSyAmi yathA tvamanubhApase / yo'syAM janiSyate putraH sa no rAjA bhaviSyati // 27 // ityuktaH punarevAtha taM dAzaH pratyabhASata / rAjamadhye pratijJAtamanurUpaM taveba tat // 28 // nAnyathA tanmahAbAho saMzayo'ya na kazcana / tavApatyaM bhavaidyantu tatra naH saMzayo mahAn ||26|| tasya tanmatamAjJAya satyadharmaparAyaNaH / pratyajAnAttadA rAjan priyacikIrSayA // 30 // dAzarAja nibodhedaM vacanaM me nRpottama / adyaprabhRti me dAza brahmacarya bhaviSyati ||31|| tasya tadvacanaM zrutvA saMprahRSTatanUruhaH / dadAnItyeva taM dAzo dharmAtmA pratyabhASata // 32 // tatontarikSe'psaraso devAH sarSigaNAstathA / abhyavarSantakusumairbhImojyamiti cAbruvan // 33 // tataH sa piturarthAya tAmuvAca yazasvinIm / adhiroha rathaM mAtargacchAvaH svagRhAniti // 34 // evamuktvA tu bhISmastAM rathamAropya bhAminIm / Agamya hAstinapuraM zaMtanoH saMnyavedayat || 35 // tato vivAhe nivRtte sa rAjA zaMtanurnRpaH / tAM kanyAM rUpasaMpannAM svagRhe saMnyavezayat // 36 // [ 53 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 2 nAgabhI-nukumAlikA-draupadI kathAnaka (nAyAdhammakahAo-adhyayana 16 se saMkalita) teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAma nayarI hotthaa| nause gaM pAe nayarIe bahiyA uttarapurasthime dimIbhAe subhUmimAge nAma ujANe hosthaa| tattha NaM capAe nayarIe tao mAhaNA bhAyaro parivarsati / taM jahA-some somadatte somabhUI rilaveya-jaubveya-sAmaveyaathavvaNaveya supariniTThiyA / tesiM mArapaNANaM sage bhAriyAo hotthA / taM jahA-nAgasirI bhUyasirI jabasirI tesiM gaM mAhaNArga iTThAo viule mANussae kAmabhoga muMjamANA viharati / tae NaM tesiM mAhaNANaM annayA kayAi egayao samuvAgayANaM imeyArUve mihokahAsamullAve saMmupanjitthA--evaM khalu devANupiyA amhaM ime viule dhaNe sAvaeje alAhi asattamAo kulavaMsAo pakAma dAuM pakAma mAttuM pakAmaM paribhAe / seyaM khalu amheM devANuppiyA annamannassa mihesu kalAkalli vipulaM asaNa-rANa-khAima-sAimaM uvakkhaDerDa paribhujemANANaM viha rittae / annamannassa eyamaha paDisuNeti / annamannarasa gihesu vipulaM asaNaM uvakkhaDAveti paribhujamANA viharati / tae NaM tIse nAgasirIe mAhIe annayA kayAi bhoyaNavArae jAe yAvi hotthA / tae NaM sA nAgasirI mAhaNI vipulaM asaNaM uyakkhaddhAveI ega maha sAlaiyaM tittalAuyaM bahusaMbhArasaMjuttaM nehAcagArDa uvakkhaDAvei egaM biMduyaM karayalaMsi AsAeda / taM khAraM kaDuyaM akhaja visabhUyaM jANittA evaM vayAsI-dhiratthu NaM mama nAgasirIe adhannAe apuNNAe dubhagAe jAe NaM mae sAlaie bahusaMbhArasaMbhie nehAyagADhe ucakkhaDie subahuvvaklae neharakhae ya kae / taM jaI NaM marma jAuyAo jANissaMti to NaM mama khisirasaMti / taM jAvatAva mamaM jAuyAo Na jAgaMti tAva mama seyaM eyaM sAlaiyaM tittalAuyaM bahusaMbhAranehkayaM egate govittae annaM sAlaiyaM mahuralAuyaM nehAvagADhaM jykhdditte| evaM saMpehei taM sAlaiyaM govei annaM sAlaiyaM uvakkhaDei tesiM mAhaNANaM vhAyANaM suhAsaNavaragayANaM taM vipulaM asaNaM parivesei / tae NaM te mAhaNA jimiyabhuttuttarAgayA samANA AyaMtA coktA paramasuibhUyA sakammasaMpattA jAyA yAdhi hotthA / tae NaM tAo mAhaNIo pahAyAo vibhUsiyAo taM vipulaM asaNaM AhAreMti jeNeva sayAI gihAI tegeva uvAgacchaMti sakammasaMpauttAo jaayaao| leNaM kAleNaM teNaM samaeNaM dhammaghosA nAmaM gherA bahuparivArA jeNeva caMpA nayarI jeNeva subhUmibhAge ujANe teNeva uvAgacchati ahApakhirUpaM viharati / parisA niggayA dhammo kahio parisA paDigayA / tae NaM tesi dhammaghosANaM therANaM aMtevAsI dhammamaI mAmaM aNagAre urAle teyalesse mAsamAseNaM khamamANe viddri| tae NaM se dhammaruI aNagAre mAsakhamaNapAragaMsi paDhamAe porisIe sajjhAyaM karei cIyAe porisIe umgAhei dhammaghosaM theraM Apucchai caMpAe nayarIe ucca-nIya-majjhimakulAI aDamANe jeNeva nAgasirIe mAhaNIpa gihe teNeya annupvitthtth| tae NaM sA nAgasirI mAhaNI dhammaruI enjamA pAsai tasata sAlaiyassa titta Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 2 [ ex kaDyassa cahuneAvagADhassa eNaDayA haTTatuTThA uThAe uTTei jeNeva bhattaghare teNeva uvAgacchai taM sAlaiyaM titakaDuyaM ca bahune hAvagADhaM dhammaMruissa aNagArassa paDiggahaMsi savvameva nissirai / tae NaM se dhammaruI aNagAre ahnApajjanttamiti kaTTu nAgasirIe mAhaNIe gihAo pakkhimai caMpA nayarI majjhamaJjheNaM paDinikkhabhai jeNeva subhUmibhAge ujjANe jeNeva dhammaghosA therA teNeca vAgaccha dhammaghosarasa adUrasAmaMte annapANaM paDilei karayasi paDase / tae NaM dhammaghosA therA tassa sAlaiyassa nehAvagADhassa gaMgheNaM abhibhUyA samANA sao sAiyAo evaM viduthaM gahAya karaya Msi AsAditi tittaM khAraM kayaM akhajaM abhojja visabhUyaM jANittA dhammaruI aNagAraM evaM bayAsI - jai NaM tumaM devAgupiyA evaM sAlaiyaM AhAresi to NaM tumaM akAle ceva jIviyAo vvarobijjasi taM mA NaM tumaM devANupiyA i AhAresi / taM gaccha imaM etamaNAvAe acitte thaMDille parivehi annaM phAsUyaM esaNijaM asaNaM pacigAtA AhAra AhArehi / tapaNaM se dhammaruI aNagAre dhammaghoseNaM thereNaM evaM vRtte samANe dhammaghosarasa therassa aMtiyAo paDinikkhamai subhUmibhAgAo ujjANAo adUrasAmaMte iMDillaM paDilei tAo sAlaiyAo evaM biMdugaM gahAya thaMDillaMsi nisirai / tae NaM tassa sAlaiyassa tittakaDu - yasa banegA gaMdhegaM bahUNi pipIliMgAsahastrANi pAunbhUyA jA jahA ya NaM pipIliMgA AhArei sANaM tahA akAle ceva jIviyAyo vavarovijjai / tae NaM tassa dhammAsaMissa aNagAramsa imevArU ajha thie jai tAva inamsa sAlaiyarasa egammi biMduyammi pakkhitaMmi agAI piMpIliMgAsahassAI batrarovijjati taM jai NaM ahaM evaM sAlaiyaM thaMDillaM si savvaM nisirAmi to NaM bahUNaM NANANaM bahakaraNaM bhavissasi / taM seyaM khalu mama eyaM sAlaiyaM. yameva AharitaH / mama caiva eeNaM sarIraeNaM nijjAu tti kaTTu evaM saMpeddei taM sAlaiyaM tittakathaM bilamiva pannagabhUSaNaM appANaeNaM savvaM sarIrakoTThagaMsi pakkhivai / tae NaM tarasa dhammaruiyarasa taM sAlaiyaM AhAriyassa samANassa muddattaMtareNaM pariNamamANaMsi sarIragaMsi veNA pAunbhUyA ujjalA durahiyAsA / tae NaM se dhammaruI aNagAre athAme abale avIrie apurisakAraparakkame AdhAra mijjamitti kaTTu AyAramaMDagaM egaMte ThAvei thaMDilla paDilei dalbhasaMthAgaM saMthArei dukhahai purasthAbhimudde saMpaliyaMkanisaNe karayalapariggahiyaM evaM kyAsI - namotyu NaM arahaMtANaM namotthu NaM dhammaghosANaM gherANaM mama dhammAyariyANaM / punthiM piNaM mae dhammaghosANaM dharANaM aMte savve pApAivAe savve pariggahe jAvajIvAe pacakhAe / iyANi piNaM paJcakkhAmi tti kaTa Tu Aloiya paDikkate samAhipatte kAlagae / tae NaM te dhammaghosA therA puvyagae ubaogaM gacchati samaNe niggaMthe niggaMdhIo ya sadAveMti evaM vayAsI evaM khalu ajjo mama aMtevAsI dhammakaI nAma aNagAre kAlamAse kArla kiccA uD santrasiddhe mahAvimANe uvavanne / taM dhiratthu NaM ajjo nAgasirIe mAhaNIe apanAe aNNAe jAe NaM tahArUve sAhU jIviyAo vavarobie / tae NaM te samaNA niggaMdhA caMpAe siMghADaga pahetu bahujaNassa evamAikkhati - dhiratthu NaM devANupriyA nAgasirIe jAe NaM taharU sAhU jIviyAo vabarovie / taNaM tesi samaNANaM atie eyama soccA nisamma bahujaNo annamanasa evamAiksa evaM bhAsai - dhiratthu nAgasirIe mAhaNIe / tae NaM te mAhaNA caMpAe nayarIe bahujaNassa aMtie eyamahaM soccA nisamma AsuruttA misimisemANA jeNeva nAgasirI mAhaNI teNetra uvAgacchati nAgasiriM mAhaNiM evaM kyAso-haM bho nAgasirI apatthiypasthie turaMta paMtalakhaNe hINapuNNacAuse dhiratyu NaM tava adhannAe apuNNAe niMboliyAe Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96] sugandhadazamIkathA jAe NaM tahArUve sAhU vavarovie uccAvayAhiM akkosaNAhiM akkosati uddhaMseMti nibhacheti nicchoDeli tajjeMti tAleti sayAo gihAo nicchubhaMti / / tAraNa sA nAgasirI sayAo gihAo nindA samANI caMpAe nayaroe siMghADagatiya-caukka-caccara-caummuha-mahApahapahemu bahujaNeNaM hIlijamANI khisijamANI niMdinamANI garahijamANI tijijamANI pavva hijamANI dhikkArinnamANI thukkArijamANI katthai ThApyaM vA nilayaM bA alabhamANI daMDIkhaMDanibasAyA khaMDamallaya-khaMughaDaga itthagayA ' phuDDAcha sIsA macchiyacaDagareNaM annijjamANamaggA giha giheNaM dehavaliyANa bitti kAyemANA viharai / tae paM tIse nAgasirIe tabbhavasi ceva solasa royAyaMkA paaurbhuuyaa| taM jahA-sAse kAse joNisUle jare dAhe kucchimUle bhagaMdare arisae ajIrae di hisUle mudbhasUle akrArie acchiveyaNA kapaNaveyaNA kaNDupa, koDhe ya / tae NaM sA nAgasirI solasahi rogAyaMkehiM abhibhUyA samANI aTTaduhavasaTTA kAlamAse kAlaM kiccA chaTThINa puDhavIe neraiesu uvvnnaa| tao ataraM uTTittA macchesu ubvnnaa| tattha NaM satthavajjhA dAvakaMtIe kAlamAse kAlaM kiccA ahesattamApa puDhavIe upavannA / taoNaMtaraM UbaTTittA hocca pi macchesu uvavajjai / doccaM pi ahe sattamApa puDhavIe taohito tacca pi macchesu doccaM pi chahIpa puDha bIe tao uragesu tao jAI imAI khayaravihANAI aduttaraM ca NaM khara-bAyara puDhavikAiyattAe vesu annegsyshsskhutto| sA gaM taoNaMtara uThavaTTittA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse caMpAe nayarIe sAgaradattassa satyavAhassa adAe bhAriyAe kucchisi dAriattAe pncaayaayaa| ammApiyaro nAmaghajja kareMti sUmAliya tti / sA ummukkabAlabhAvA rUpeNa ya johavaNeNa ya lAvaNeNa ya ukkiTThA hotthaa| tae NaM se jiNadapse satthayAhe annayA kayAi sAgaradattassa sasthavAhassa adUrasAmaMteNaM vIIvayai sUmAliyaM vAriyaM pAsai dAriyAe rUve ya jAyavimhae jeNeva sAgaradattassa gidde teNeva uvAgae sAgaradattaM evaM bayAsI-evaM khalu ahaM devANupiyA tava dhUyaM sUmAliyaM mama puttassa sAgarassa bhAriyattAe gharemi / tae NaM se sAgaradatte jiNadattaM evaM vayAsIevaM khalu devANuppiyA sUmAliyA dAriyA egajAyA iTThA / taM no khalu ahaM icchAmi khaNamavi vippaogaM / taM jai sAgarae dArae mama gharajAmAue bhavai to NaM dalayAmi / tae NaM jiNadatte annayA kayAi sohasi tihikaraNe aggihomaM karAvei sAgaraM dArayaM sUmAliyAe dAriyAe pANi gephaavei| __ tae NaM sAgarae sUmAliyAe saddhi talamaMsi nivajjai eyArUvaM aMgaphAsaM paNDisaMvedei jahAnAmae asipatte / tae NaM se sUmAliyaM dAriyaM suhapasuttaM jANittA sayaNijAo uTTei vAsagharassa dAraM vihADe bhArAmukke viSa kAya jAmeya disi pAubhUe tAmeva disiM par3igae / sAgaradarI dAsaceDIe aMtie eyama soccA nisamma Asurutte misimisemANe jiNadattassa gihe uvAgacchada jiNadattaM evaM vayAsI-kinaM devANuppiyA evaM juttaM vA pattaM kA kulANurUyaM vA ? jiNadatte sAgaraM dArayaM evaM kyAsI-duTa tu NaM puttA tume kayaM sAgaradattassa gihAo ihaM havamAgacchaMteNaM / taM gacchaha Ne tuma puttA evamavi gae sAgaradattassa gihe / tae NaM se sAgarae evaM vayAsI-aviyAI ahaM tAo giripaDaNaM vA tarupaDaNaM vA maruppavAyaM yA jalappatrAyaM vA jalaNappavesaM SA visabhakkhaNaM vA satthobADaNaM cA vihANasaM jA giddhapada Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 2 [ 17 vA pavajjaM vA videsagamaNaM vA abdutragacchejA to khalu ahaM sAgaradamsa hiM gacchejA sAgara kuriyAe sAgarassa eyamahaM nisAmei lajie vilIe jiNadattassa gir3Ao misa gihe utrAgaccha sukumAliyaM dAri sadAveda ke niveseDa evaM vyAsIkiM naM tava puttA sAgaraeNaM dAraNaM ? ahaM NaM tujhaM tassa dAhAmi jassa gaM tumaM iTThA mANAma rforaft | taNaM se sAgaradatte annayA uli AgAsanalagaMsi suhanisaNe rAyagaM AloemANe evaM mahaM damapurisaM pAsai iMDi-khaMDa - niyamaNaM khaMDa mallaga - khaMDahatyAyaM maliyAsahassehiM abhijJjamANamaggaM / tapa se kotriya- purise sadAve / te taM damapurisaM asaNeNa uvappalobhati tassa alaMkAriyakammaM kareti vipulaM asaNaM bhayAveti sAgaradattam samIce varNeti / sAgaradatte sUmAliyaM dAriyaM pahAyaM savvAlaMkAravibhUsiyaM karettA taM damagapurirsa evaM kyAsI esa gaM devANupiyA mama dhUyA iTTA evaM gaM ahaM taba bhAriyatAma dalayAmi bhariyAe bhao bhavejJAsi / damagapurisa eyasa paDisaNe sUmAliyA saddhi vAsaghara aNupafers tahimaMsi nivajjai / sUmAliyAe eyArUvaM aMgaphAsaM paDhisaMvedeva saryANijAo acche jAmeva disi pAunbhUe tAmeva disi paDigae / tae NaM sA bhaddA kallaM pApabhAe dAsaceDiM sahAvei sAgaradattassa eyamahaM nivedei | se taba saMbhaMte utrAgaccha sUmAliyaM dAriyaM aMke nivesei evaM bayAsI agaM tumaM puttA purAporAmANaM kammANaM paccaNubbhavamANI viharasi / taM mAgaM tumaM puttA oya maNasaMkappA ziyAhi / tumaM NaM puttA mama mahANasaMsi vipulaM asaNaM paribhASamANI viharAhi / tae NaM sAsUmAliyA dAriyA eyamahaM paDisuNe mahANasaMsi tripulaM asaNaM dalamANI vida / teNaM kALeNaM tena samaparNa govAliyAo ajjAo bahussuyAo aNupatri / sUmAliyA pahilAbhettA evaM vayAsI- tubheNaM ajAo bahunAyAo / ubala NaM jeNaM ahaM sAgarassa dAragassa hA kaMtA bhavejAmi / ajAo taheva bhaNati tatra sAviyA jAyA taddeva cintA taddeva sAgaradattassa Apucchai govAliyANaM aMtiyaM kavaiyA ajJA jAyA / tatva NaM caMpAe laliyA nAma goTTI parivasai naravaidinnazyArA ammA piiniyayaniSpivAsA vesavihArakayanikeyA nANAviha aviNAyA / tIse laliyAe goDIe annayA kayAi paMca gohillApurasA devadattAya gaNiyAe saddhiM subhUmibhAgassa ujjANassa uccANasiri paJcagubhavabhANA viharati / tattha NaM ege gohilagapurise devadattaM gaNithaM uge dhare gepio AyayattaM dharei ege puSpUragaM raha ese pAe raei ege cAmarukkhevaM karei / sUmAliyA ajA pAsa | imeyArUve kappe samupajitthA - aho NaM imA ithiyA purAporANaM krammANaM paJcazubhabANI vihr| taM jai i imasma sucariyamsa tatra niyamanvaMbhaceravAsamma kalyANe phalavittivise se atthi to NaM ahamavi AgamisseNaM bhavaggaha imevAsvAI urAlAI sukhAI pacaNubhavamANI viharijJAmiti kaTTu niyANaM karei / taNaM sA sUmAliyA ajjA sarIrabAisA jAyA / aNohaTTiyA anivAriyA caMdagaI abhikarNa hatthe dhovei sIsaM dhoveha muhaM dhotrei kusIlA saMsanA bahUNi vAsANi sAmaNNapariyAgaM pAuNa kAlamAse kAle kiccA IsA kappe devagaNayattAe uvavannA / Au purNa cattA iva jaMbuhove bhArahe vAse paMcALesa jaNavaesa kaMpillapure nayaraM dukyassa rano culagI devIe kuchasi dAriyattAe pazcAyAyA / ammApiyaro imaM eyAvaM nAmavejjaM kati dovaIti / 13 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1] sugandhavazamIkathA tapaNaM sA dovaI devI rAyavarakamA ummukkabAlabhAvA ukkiTTasarIrA jaayaa| dupae rAyA dovaIe rUbe jovaNe ya lAvaNNe ya jAya vimhae dovaI evaM vayAsI-ajjayAe sayaMvaraM virayAmi / jaM gaM tuma sayameva rAyaM vA juvarAya SA barehisi se NaM taya bhattAre bhavissai / taeNaM se duvae rAyA koniyurile evaM dayAdhI--- tuma paMcAguppiyA kaMpijhapure nayare bahiyA gaMgAe mahAnaIe adUrasAmaMte ega maha sayaMvaramaMDavaM kareha khippAmeva vAsudevapAmokkhANaM bahUNaM rAyasahassANaM AvAse kareha / tae NaM se vAsudevapAmokkhANaM rAyasahassAyaM AgamaNaM jANettA agrgha ca pajjaM ca mahAya savvidIe sakkArei sammANei / te jeNeva sayA sayA AvAsA teNeva uvaagcchti| tae NaM taM dovaI aMteuriyAo savvAlaMkAravibhUsiyaM kreNti| aMteurAo paDinikkhamai cAugdhaMTa Asaraha durUhada / dhajjuNe kumAre dovaIe kannAe. sArasthaM karei sayaMvarAmaMDave ubAgacchada / dovaI ega maha siridAmagaMI pADalamalliyacaMpayagaMdhaddhaNi muyaMtaM paramasuhaphAsa darisiNija gehai / bahUNaM rAyabarasahassANaM majhamajheNaM samaicchamANI putvakaya niyANeNaM coijjamANI jeNeva paMca paMDavA teNeva uvAgacchai / teNaM dasavaNNeNaM kusumadAmeNaM Avediya. pariveDhipa karei / evaM vayAsI-ee NaM mapa paMca paMDavA vriyaa| tara Na tAI vAsudevapAmokkhAI bahUNi rAyasahassANi mayA saheNaM ugdhosemANAI evaM vayaMti-suvariyaM khalu bho dobaIpa rAyavarakannAe tti kaTaTu sayaMvara-maMDavAo paDimiklamaMti / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 3 vidvajjugupsAyAM zrAvakasutAudAharaNam / haribhadra-zrAvakAnani TIkA ( gA0 63) ( lagabhaga sana 750 I0 ) vidvajjugupsAyAM zrAvakasutA-udAharaNe-ego seho parvate ballaI / tassa dhUyAvivAhe kaha thi sAhuNA AgayA / sA piuNA bhaNiyA--puttie paDilAbhehi saahunno| sA maMDiyapasAhiyA pahilAbhei / sAhUNa jallagaMdho tIe aaghaato| sA ciMtei-aho aNavajjo bhaTTAragehi dhammo desio| jai puNa phAsupaNa pANIpaNa AhAejjA, ko doso hojA ? sA tassa hANassa aNAloiya appaDikkanA kAlaM kAUgaM gAya gihe gaNiyApAra smusspnnaa| gabhagayA ceva araI jaNei / gabhasAuNehi ya Na sauda / jAyA samANI ujhiyA ? sA gaMdheNa taM vanaM vAsei / seNio teNa padeseNa Niggacchada sAmiNo bNdiuN| so khaMdhAvAro tIe gaMdha Na sahai / ranA pucchiyaM kiM eyaM / tehiM kahiyaM dAriyAe. gNdho| gaMtUNaM divaa| bhaNai esa eba paDhamapuccha tti go| baMdittA punchai / tao bhagavayA tIe uTThANa-pariyAvaNiyA kahiyA / tao rAyA bhaNaikahiM esA paccaNubhavizsaI suhaM yA dukkhaM vaa| sAmI bhaNai-eeNa kAleNa veiyaM / iyANi sA tava ceva bhajA bhavismai agAmahisI / aha saMbaccharANi jAva tubha ramamANamla paTThIe sAja lIlaM kAhii taM jANijasu | baMdittA go| sA ya ayagayagaMdhA AhIreNa gahiyA saMvaDidayA jovaNatthA jaayaa| komuicAra mAyAe samaM aagyaa| abhI se Nio ya pacchannA komuicAra pecchati / tIe dAriyAe aMgaphAseNa seNio ajjhovakanno nAmamuhiyA tIe baMdhai / abhayassa kahiyaM nAmamuddA hariyA maggAhi / teNa maNussA dArehi baddhehiM ThaviyA / ekeka mANussaM paloeUNa nniinniji| sA dAriyA ditttthaa| cori ti gahiyA pariNIyA ya / annayA vassokaNa ramaMti / rAeNaM rANiyAu poteNa vAhiti / iyarI pottaM dAuM vilmgaa| rannA sariyaM mukkA ya pbnaa| Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa na lakSmImatI-kathAnaka (jinasena-irivaMzapurANa 60, 25-40 ) ( sana 783 I0) . atraiSa bharatakSetre viSaye mgdhaabhidhe| brAmaNI somadevasya lakSmInAme 'prajanmanaH / / 1 / / AsIlakSmImatI nAmnA lakSmIriba sulakSaNA / rUpAbhimAnato mUhA pUjyAnna pratimanyate // 2 // dhRtaprasAdhanA vaktraM kadAcicittahAriNI / netrahAriNi candrAbhe pazyantI maNidarSaNe // 3 // samAdhigumanAmAnaM tapasAtikazIkRtam / sAdhu bhikSAgataM dRSTvA nininda vicikitsitA // 6 // munindrAtipApena saptAhAbhyantare ca sA / klimodumbarakuSTena pravizyAgnimagAnmRtim ||shaa sahArtA sA larI bhUtvA mRtvA lvnnbhaartH| zUkarI mAnadoSeNa jAtA rAjagRhe pure // 6 // parAko mAritA mRtvA goSjAyata, kukkurii| goSvAgatena sA vagdhA paruSeNa davAgninA || tripadAsyasya maNDUkyA bhnndduuknaamyaasinH| matsyabandhasya jAtA sA duhitA pUnigandhikA / / 8 / / mAtrA syaktA svapApena pitAmahyA prvrdhitaa| niSkuTe vaTavRkSasya jAletAcchAdayanmunim // 6 // bodhitAvavinetreNa prabhAte krunnaavtaa| dharma samAdhiguptena proktapUrvabhavAgrahIt // 11 // puraM sopAraka yAtA tatrAryAH samupAsya sA / yayau rAjagRhaM tAbhiH kurvANAcAmlavardhanam / / 11 / / atra siddhazilo banyAM vanditvA ca sthitA satI / kRtvA nIlaguhAyAM sA satI sallakhanA mRtA / / 12 / / acyutendramahAdevo nAmnA gaganaballabhA / ballabhAbhavadutkRSTastrIsthitistatra devyasau // 13 // tato'vatIrya bhISmasya zrImatyA tvaM sutaa'bhvH| nagare kuNDinAbhikhye rukmiNI rukmiNaH svasA |14|| kRtvA dhAtra bhave bhavye pravrajyA vibudhaattmH| "yutvA tapazca tvAna nairmanvyaM mAkSyase dhruvam // 15 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdhadazamI kathA citra-paricaya jinasAgara kRta sugaMdhadazamI kathA kI sacitra prati nAgapura ke senagaNa bhANDAra kI hai| isakA AkAra 101x6 iMca hai / kAgaja puSTa va dezI pIle se raMga kA hai / pratyeka pRSTha para marAThI padya haiM aura citr| graMtha ke kula 46 pRSThoM meM se kevala eka pRSTha 16 vAM aisA hai jisa para citra nahIM hai| anya sabhI pRSThoM para eka yA do citra haiM, jinakI kula saMkhyA 67 hai / samasta pRSThoM kA anumAnataH caturthAMza lekhana aura tIna caturthAMza citroM se paripUrNa hai / graMtha meM usake racanAkAla athavA lekhanakAla kA koI ullekha nahIM hai| kintu jinasAgara kI anya jo racanAyeM upalabhya haiM unameM zaka saMvat 1646 se 1666 taka ke ullekha pAye gaye haiN| kartA ne apane guru devendrakIrti kA bhI ullekha kiyA hai jo nizcayataH kAraMjA ke mUlasaMgha bAlAtkAra gaNa kI bhaTTAraka gaddI para zaka saMvat 1621 se 1651 taka virAjamAna the / cUMki jinasAgara ne apanI yaha racanA unheM hI samarpita kI thI aura usa samarpaNa kA citraNa bhI graMtha ke anta meM pAyA jAtA hai, ataH siddha hai ki yaha racanA zaka 1651 se pUrva mamApta ho cukI thii| Azcarya nahIM jo prastuta hasta-likhita prati svayaM usake kartA jinasAgara ke hAtha kI hI ho, aura citra bhI unhIM ke banAye hue hoN| citroM ko zaMlo bhI zaka saMvat kI 17havIM zatI kI hai / citroM ke raMga caTakIle haiM / puruSoM aura striyoM kI prAkRtiyoM ke aMkana meM sAvadhAnI baratI gaI hai / yadyapi rekhAMkana sthUla hai, tathApi bhAvoM ke pradarzana meM citrakAra ko paryApta saphalatA milI hai / puruSoM kI pagar3iyAM chajjedAra aura lambe coge pairoM ke TahanoM taka laTakate hue haiM / ye IsavI kI 18 vIM zatI ke prAraMbha kI citra-zailI ke lakSaNa haiN| anya sabhI bAtoM meM bhI citra ukta kAla kI dakSiNa bhAratIya marAThA zailI ke haiM / ukta saMpUrNa pustaka usake lekha va citroM sahita yahA~ chAyA citroM meM bhI prastuta kI jA rahI hai / hamArI icchA thI ki ye sabhI citra usake maulika raMgIna rUpa meM hI chApe jAya / kintu raMgIna blAkoM ke nirmANa ba chapAI ke atyadhika kharca ko dekhate hue yaha nizcaya kiyA gayA ki kevala cAra citra raMgIna ramne jAya jo citroM meM raMgoM ke prayoga ko sUcita karane ke liye paryApta hoNge| isI kAraNa prastuta citra-paricaya meM raMgoM kI sUcanA para vizeSa dhyAna diyA gayA hai| citroM ko anya vizeSatAe~ unake sAkSAt darzana se avagata ho hI jaavegii| Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ] [ sugaMdhavazmI kathA pR0 1 citra-1 zrI jinendra deva lAla pRSThabhUmi ke Upara zveta aura pIle raMga ke citra, bIca meM padmAsana meM tIrthakara, aura unake Upara tIna chatra, jinase kAle phudane laTakata dikhAye gaye hai| jina bhagavAn ke dAhinI aura bAMyI ora do pAcacara sevaka haiM, jo lambe pIle raMga ke aMgarakhe pahane hai / unake sira para pagar3I aura kamara meM kAlA paTakA baMdhA hai / eka ke aMgarakhe para kAlI buMdakiyAM aura dUsare para kAlI dhAriyAM haiN| mUla ke anusAra ve cAmaragrAhI mudrA meM haiN| prAkAra 5345 iMca / pR0 2 citra 2 zAradA devI nIlI pRSThabhUmi para lAla raMga kI sAr3I pahane haMsa vAhana para caturbhujI bhagavatI zAradA kA citra hai / ve do hAthoM meM vINA liye haiM, tIsarA hAtha vINA ke tAroM para hai, aura cauthA Upara ko uThA hai| unake pIche cAmara grAhiNI mudrA meM anucarI hai, jisake bAyeM hAtha meM prAratI hai / sAmane lAla raMga kA cogA pahane eka puruSa unakI ArAdhanA kara rahA hai / AkAra 445 iMca / pR0 2 citra 3 guru dvArA bhaktoM ko sugaMdha dazamI kathA kA upadeza eka maMDapa ke nIce dharma guru UMce prAsana para virAjamAna haiN| unake zveta zarIra para hare raMga kA vastra aura pIche pIle raMga kA bar3A takiyA hai| ve dharmopadeza mudrA meM hai / sAmane do bhakta aMjali mudrA meM ghuTane mor3akara baiThe hue upadeza suna rahe haiM / eka lAla tathA dUsarA harA aMgarakhA pahane haiN| eka kA varNa zveta tathA dUsare kA kAlA hai| maMDapa ke Upara gahare baiMganI raMga meM AkAza kA citraNa hai| dharmaguru kA prAsana bhI isI raMga kA hai / prAkAra 445 iNc| pR0 3 citra 4 vArANasI ke rAjA padmanAbhi aura unakI patnI zrImatI SaTkoNa bhavana meM maMDapa ke nIce rAjArAnI gaddedAra grAsanoM para baiThe haiM / citra kI pRSThabhUmi bAhara gahare nIle aura bhItara halake hare raMga kI hai / prAsana kA raMga baiMganI hai| rAjA kA aMgarakhA halake baiganI raMga kA tathA rAnI kI sAr3I lAla raMga kI hai / rAnI kI cAmaragrAhiNI pIle raMga ke vastra pahane hai / maMDapa ke Upara kalaza hai, jisa para sunahalI baMda kiyA haiM / citra ke nicale bhAga meM tIna paricArikAyeM jala bharane ke liye ghaTa lekara AyIM haiM / dAhinI ora kI pRSThabhumi baiMganI aura bAMI ora kI nIlI hai / dAsiyoM ke ghAghare aura coliyoM va prodanI meM lAla, gahare hare aura pIle raMgoM kA prayoga huyA hai| prAkAra 845 iMca / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra-paricaya ] pR0 4 citra 5 rAjA-rAnI kA vana vihAra citra kI pRSTha bhUmi nIle raMga kI hai| Upara ke bhAga meM vanavRkSoM kA dRzya hai| nIce do ghor3oM aura do pahiyoM se yukta ratha hai / ratha ke Upara zikhara hai / usake prAge ke ISA bhAga (dhuroM) para sArathI baiThA hai| sAmane eka agnesara sevaka hai / nIce ke bhAga meM turahI phUkatA humA eka puruSa lAla dhArIdAra aMgarakhA pahane huye cala rahA hai / citra meM dAhinI ora eka siMha pIra eka guru: nisAnA rAma : gaha kA bihAra ke dRzya se saMgata hai / citra meM ratha kA caukora binyAsa uttama hai, jisake bhItara ke upastha bhAga meM rAjA aura rAnI aMkita kiye gaye haiM 1 prAkAra 845 iNc| pR. 5 citra 6 rAjA-rAnI ko sudarzana muni kA darzana pRSThabhUmi kA raMga nIlA hai / mAsopavAsI muni kA zarIra puSTa banAyA gayA hai / unake pIche eka vRkSa hai| ve digaMbara hai / unheM dekhakara rAjA ne hAtha jor3akara praNAma kiyaa| rAjA kA dhArIdAra aMgarakhA lAla raMga kA hai| usa para hare raMga kA paTakA hai| rAnI kI sAr3I gahare baiMganI raMga kI hai / usake pIche bhI vRkSa banA hai / prAkAra 345 iMca / pR0 5 citra 7 rAjA ke prAdeza para rAnI ghara ko loTI _pRSTha bhUmi halake hare raMga kI hai / citra meM dAhinI ora rAjA aura rAnI vRkSa ke nIce khar3e parAmarza kara rahe hai / dAMyI ora rAjA ke prAdezaza se sanI muni ko prAhAra karAne ke liye ghara ko lauTa rahI hai| rAjA kA aMgarakhA halake baiMganI raMga kA sunahale buMdakoMdAra tathA pagar3I lAla hai / rAnI kI sAr3I nIlI aura pror3hanI tathA lahaMge ke sAmane kA paTakA lAla hai| nIce kI bhUmi gahare baiMganI raMga ko hai / prAkAra 445 iMca / pR0 6 citra mani kI par3agAhanA aura kar3avI taMbI kA prAhAradAna halke hare raMga kI pRSThabhUmi meM maMDapa ke nIce muni virAjamAna haiM / sAmane rAjapuruSa hAtha jor3e khar3A hai| maMdira kI gummaTa lAla raMga kI hai / nIce baiMganI raMga kA vitAna hai / muni kA bharIra zveta varNa kA hai / unake bAMye hAtha meM pIchI hai, aura sAmane kamaMDala rakhA hai / pIche gola (geMhuvA) takiyA hai / rAjA kA aMgarakhA gahare hare raMga kA hai / citra ke nicale bhAga meM rAnI eka ora kar3avo tUMbI liye huye hai, aura usake sAmane kATane ke liye aujAra rakhA hai, aura dUsarI pora rAnI muni ko usakA pAhAra karA rahI hai / citra kI pRSTha bhUmi lAla raMga kI hai, aura kAra beMganI raMga kA vitAna hai| prAkAra 845 iMca / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ sugaMdhavazamI kapA pR0 7 citraha muni ko pIr3A aura vamana pRSTha bhUmi pIle raMga kI hai / muni khar3I huI mudrA meM haiM, aura pIche eka laghu muni pIchI liye khar3e haiM, samAcAra sunakara bahuta se bhakta pAye haiM, jinameM cAra dikhAye gaye haiN| unameM do ke aMgarakhe hare, eka kA halakA baiMganI tathA eka kA lAla hai| Upara dAMyI ora jinendra kI bedikA hai, aura nIce bAMyI ora maMdira meM jAne kA praveza dvAra hai / prAkAra 5345 iMca / pR0 8 citra 10 rAjA kA hAtha jor3akara mani se kSamA-yAcanA nIle raMga kI pRSTha bhUmi meM udyAna kA dRzya / eka aora muni, bIca meM rAjA aura una ke pIche bAgha kA aMkana hai / mani kA aMga gaharA baiMganI, rAjA ke aMgarakhe kA lAla aura bAgha kA pIlA hai / prAkAra 54 31 iMca / pR0 8, citra 11 rAjA kA krodha aura rAnI kA saubhAgya-haraNa halake hare raMga kI pRSThabhUmi para gahare baMganI raMga se mahala kApradarzana / rAnI baiThI huI aura rAjA khar3e haiM / rAjA kazA rAnI kA saubhAgya lekara use niSkAsita kara rahe haiM / rAnI kI sAr3I nIlI aura rAjA kA aMgarakhA pIle raMga kA tathA paTakA nIlA hai / rAjA ke pIche maMtrI aura usake pIche eka camara Dhorane vAlI anucara hai / usake zarIra kA raMga nIlA va jAMghiyA lAla dhArIdAra hai / prAkAra 543 iMca / pR0 6 citra 12 rAnI marakara bhaiMsa huI citra kI pRSTha bhUmi halake hare raMga kI hai / maMDapa kI pRSThabhUmi meM gaharA baiMganI raMga hai / pApinI rAnI mana meM soca rahI hai / usake pIche maMDapa se bAhara eka bhaisa dikhAI gaI hai / bhaisa kA raMga gaharA kAlA hai / AkAra 544 iMca / / pR0 6 citra 13 bhaisa kIcar3a meM phaMsI citra kI pRSThabhUmi nIle raMga kI hai / usake Upara kIcar3a kA tAlAba mahare baiMganI raMga kA, aura usameM phaMsI huI bhaMsa kAle raMga kI hai / AkAra 542 iMca / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra-paricaya ] pR0 10 citra 14 rAnI ne marakara ghar3iyAla kA janma liyA nIle raMga kI pRSTha bhUmi meM sarovara aura usake pIche baiMganI raMga kI pRSTha bhUmi meM udyAna dikhAyA gayA hai| sarovara meM machalI, kachuA aura ghar3iyAla dikhAye gaye haiN| prAkAra 53423 iMca / pRSTha 10 citra 15 rAnI ne marakara sAMbhara kI pApayoni meM janma pAyA nIle raMga kI pRSTha bhUmi para udyAna kA citraNa, jisameM pAMca vRkSa haiM / bIca ke vRkSa kA raMga halakA harA aura zeSa kA gaharA harA aura pIlA hai| sAMbhara kA raMga bhI pIlA hai / prAkAra 5343 iMca / pR0 11 citra 16 rAnI ne durgandhA cANDAla kanyA kA janma pAyA harapIjIle raMga kI pRSThabhUmi para do sAla ke iza haiM / bIca meM eka bhImakAya cAMDAla kanyA hai, jo hAtha meM kulhAr3I liye eka vyAghra para prahAra kara rahI hai| usakA zarIra gahare baiMganI raMga kA hai| vaha lAla raMga kI colI aura pIle raMga kA jAMghiyA pahane hai / vyAghra kA raMga pIlA aura dhAriyAM lAla aura baMdake kAle haiN| prAkAra 6441 iMca / pR0 11 citra 17 burgandhA ke viSaya meM guru se ziSya kA prazna nIle raMga kI pRSThabhUmi para do vRkSoM vAle udyAna kA citraNa hai / dAMyI ora zrutasAgara muni baiThe haiM / sAmane unakA ziSya khar3A hai, aura pApinI cAMDAla kanyA ke viSaya meM pUcha rahA hai / guru aura ziSya donoM kA zarIra baiMganI raMga kA hai| guru kA prAsana lAla raMga kA hai / prAkAra 644 iMca / pR0 12 citra 18 cANDAla kanyA kA muni-darzana aura dhArmika bhAva nIle raMga kI pRSThabhUmi meM eka udyAna hai / vRkSa ke nIce muni aura unake ziSya khar3e haiN| eka ora cAMDAla kanyA hAtha jor3akara muni kI vaMdanA kara rahI hai| guru-ziSya kA zarIra zveta raMga kA aura cAMDAla kanyA kA baiMganI raMga kA hai / cAMDAla kanyA ke pIche jaMgala se lAI huI lakar3iyoM kA gaTThara hai| muni ne cAMDAla kanyA ke pUrva janma kA vRttAnta kahA aura usane vrata dhAraNa kiye / prAkAra 746 iNc| Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ su .mI kathA pR0 13 citra 16 ujjayinI meM sudarzana mani kA upadeza nIle raMga kI pRSThabhUmi para udyAna meM eka aura lAla vastroM se AcchAdita guru baiThe haiM / unake sammukha cAra bhakta hAtha uThAye va jor3e unakI vandanA kara rahe haiN| bhaktoM meM do ke aMgarakhe lAla, eka kA harA tathA eka kA adhovastra hare raMga kA hai| cAroM kI pagar3iyoM ke raMga va racanA bhinna hai / prAkAra 645 iMca / pR0 14 citra 20 rAnI kA munidarzana, pUrva-bhava smaraNa aura mUrchana tathA rAjA kA muni se prazna __ nIle aura baiMganI raMga kI pRSThabhUmi para udyAna meM eka prora sudarzana muni baiThe haiM / unake darzana se rAnI ko apane pUrva bhavoM kA smaraNa huaA aura vaha mUchita hokara bhUmi para gira gayo / muni ke sAmane rAjA apane do anucaroM ke sAtha usake bhavAntaroM ke viSaya meM pUcha rahe haiM / muni kA raMga zveta aura rAjA ke aMgarakhe va pagar3I kA raMga lAla hai| usake anucara halake baiMganI aura nIle raMga ke vastra pahane haiN| tInoM kI pagar3iyAM lAla haiN| nIce dAMyI ora ke kone meM mora-moranI ke citra haiM / rAjA ke pUchane para muni ne divya vANI se rAnI ke pUrva janmoM kI Rmika kahAnI batAyI, jise sunakara rAjA ko prAzcarya huA, aura rAjA ne usa pApa se mukti kA upAya pUchA / prAkAra 61453 iNc| pR0 15 citra 21 vidyAdhara kA Agamana nIle raMga kI pRSThabhUmi para vimAna-sthita vidyAdhara / usake sAmane prAkAza meM candrakalA likhI huI hai / nIne kaI vRkSoM se bharA udyAna hai| usa meM baiThe huye muni, rAjA maMtrI aura rAnI ko sugaMdhadazamI kA upadeza de rahe haiN| rAjA kA veza hare raMga kA, maMtrI kA lAla raMga kA aura rAnI kA pIle raMga kA hai, jisa para kAlI rekhAoM se caukhAnA banAyA gayA hai / prAkAra 146 iMca / pR0 17 citra 22 ___ rAjA-rAnI ko seTha jinadAsa aura seThAnI kA abhivAdana rAjA-rAnI UMce prAsana para baiThe haiM, aura sAmane se jinadAsa aura unakI patnI abhivAdana kara rahe haiM / Asana se nIce dharAtala meM eka palAnA ghor3A banA hai| citra meM rAjA kA mahala aura maMDapa dikhAye gaye haiN| pRSTha bhUmi kA raMga gaharA baiMganI va nicale bhAga kA pIlA hai / rAjA kA aMgarakhA halake baiMganI raMga kA, rAnI kA ghAgharA harA kAlI dhAriyoM vAlA aura colI pIlI lAla dhAriyoM vAlI hai| seTha kA aMgarakhA lAla, pIle baMdakoM sahita va seThAnI kA ghAgharA lAla va harI colI tathA pror3hanI baiMganI raMga kI hai| Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra-paricaya ] [ 7 rAjA ke takiye kA raMga harA aura rAnI ke takiye kA halakA baiMganI hai| pIlI pRSThabhUmi para ghor3e kA raMga nIlA hai va palAraNa baiMganI dhAriyoM se banAyA gayA hai, jisakI goTa meM pIle raMga ke buMdake haiM / prAkAra 56 iMca | pR0 18 citra 23 seTha jinavAsa aura unakI dvitIya patnI rUpiNI nIle raMga kI pRSTha bhUmi para eka ora seTha jinadAsa baiThe haiM / unakA aMgarakhA hare raMga kA dhArIdAra aura pheMTA lAla raMga kA hai / unake pIche unakI dUsarI patnI kA citra hai, jo ghara ke bhItara baiThI hai| seThAnI kA ghAgharA lAla aura colI harI va pror3hanI baiMganI raMga kI hai| bAhara udyAna meM eka harA vRkSa hai, jisake kucha patte pIle par3a gaye haiM va pRSTha bhUmi kA raMga gaharA baiMganI hai| prAkAra 7 X 53 iMca / pR0 16 citra 24 seTha jinavAsa kA mitroM se parAmarza halake hare aura pIle raMga kI pRSTha bhUmi meM baiThe hue seTha jinadAsa apane do mitroM se parAmarza kara rahe haiM / seTha jI kA aMgarakhA gahare baMganI raMga kA hai| sAmane do puruSoM meM se eka kA nIle raMga kA va dUsare kA baiganI raMga kA hai| tInoM vyakti kamara paTakA bA~dhe haiN| AkAra 5 X 3 iMca / pR0 19 citra 25 kanyA janma halake hare aura pIle raMga kI pRSTha bhUmi meM seTha kI patnI ke kanyA janma kA dRzya hai / seThAnI dAhinI ora caukI para baiThI hai / goda meM kanyA hai / sAmane pUrNa ghaTa liye paricArikA khar3I hai / vaha baiMganI raMga kA sarvAMga cogA pahane hai| pror3hanI kA raMga lAla hai, jisa para kAle buMdake haiN| seThAnI kA ghAgharA hare raMga kA aura colI baiMganI raMga kI, tathA or3hanI lAla raMga kI hai / kanyA kA mukha zyAma varNa hai, aura usakA zeSa zarIra lAla vastra se AcchAdita hai / grAkAra 5X4 iMca | pR0 20 citra 26 rUpiNI kA apanI kanyA se pakSapAta pRSThabhUmi kA raMga gaharA baiMganI hai / dAhinI ora jinadAsa geDuvA takiyA lagAye baiThA hai| usakA jAmA aura pagar3I donoM nIle raMga ke aura dupaTTA beMganI raMga kA hai| unakI patnI kanyA se dveSa karatI hai, aura apanI putrI ko cAtra se saba kucha letI detI hai / seTha yaha saba dekhakara veda khimna hai| isa dvitIya putrI kA varNa kAlA aura vastra harA hai / rUpiNI halakA baiMganI aura pIlA ghAgharA aura lAla colI pahane hai / usakA varNa zveta hai / prAkAra 5X33 iMca 1 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ sugaMdhavazamI kathA pR0 20 citra 27 seTha jinadAsa sugaMdhA sAhita alaga rahane lagA harI pRSTha bhUmi meM eka aura jinadAsa seTha, dUsarI ora sugaMdhA baiThI hai / usakI pRSTha bhUmi baiMganI hai / sugaMdhA alaga anna-pAna banAne lagI, jisase unake pitA ko sukha hunaa| mAkAra 543 iNc| pR0 21 citra 28 rUpiNI kA kopa citra ke prAdhe bhAga kI pRSTha bhUmi nIlI aura Adhe bhAga kI baiMganI hai / bIca meM jinadAsa seTha pIlA vastra pahane kheda-khinna khar3e haiN| unake pIche unakI dUsarI putrI lAla colI aura polA ghAgharA pahane khar3I hai / dAMyI ora rUpiNI krodha kI mudrA meM khar3I huI vastra kI jholI meM kucha liye hai| usakA ghAgharA lAla aura prodanI baiMganI raMga kI hai / prAkAra 543 iMca / pR0 21 citra 26 rAjA kI seTha jinavAsa ko dvopAntara jAne kI prAjJA halakI baiMganI pRSTha bhUmi para eka pora rAjA baiThe haiM / unakA takiyA lAla aura veza nIlA hai / unake sAmane hAtha jor3e seTha baiThA hai, jise ve dvIpAMtara jAne kA Adeza de rahe haiM / seTha kI pagar3I aura aMgarakhA dhArIdAra pIle raMga ke haiM / AkAra 5431 iMca / pR0 22 citra 30 seTha jinadAsa dvArA rUpiNI ko apane videza-gamana kI sUcanA nIle raMga kI pRSTha bhUmi para rUpiNI lAla raMga ke geDue takiyA kA sahArA lekara baiThI hai / usako colI lAla raMga kI, laMhagA dhArIdAra hare raMga kA aura sitAredAra or3hanI baiMganI raMga kI hai / seTha kA takiyA aura pagar3I lAla haiM, aura aMgarakhA pIle raMga kA hai, jisa para lAla bUTI kI chapAI hai| prAkAra 5431 iMca / pR0 22 citra 31 seTha jinadAsa kA prasthAna nIle raMga kI pRSTha bhUmi para jinadAsa aura usakI patnI / seTha pIlA aMgarakhA pahane dvIpAMtara ko jA rahe haiM / pIche aMjali mudrA meM khar3I unakI patnI unheM vidA de rahI hai / strI kI or3hanI baiMganI raMga kI tathA ghAgharA gahare hare raMga kA hai / colI aura sAmane kA laTakatA phar3akA lAla raMga kA hai / AkAra 54 33 iMca / Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra-paricaya ] pR0 23 citra 32, yara kA kanyA-darzana guNapAla nAmaka kumAra vivAha kI dRSTi se kanyA ko dekhane ke liye pAyA / rUpiNI ne zyAmA ko Age tayA sugaMdhA ko pIche karake guNapAla ko dikhlaayaa| citra meM nIle raMga kI pRSTha bhUmi para mahala kA aMkana hai / usa meM nIlI pRSThabhUmi meM rUpiNI khar3I hai / usake sAmane guNapAla kI ora muMha karake sugaMdhA tathA jhyAmA baiThI haiM / dAMyI ora nIlI pRSTha bhUmi meM guNapAla baiThA hai / guNapAla kI pagar3I aura dhArIdAra aMgarakhA lAla raMga kA hai, tathA hare raMga kA paTa kA kamara meM bA~ce haiM / isake Asana kA raMga bhI gaharA harA hai / rUpiNI kA saMhagA lAla raMga kA hai, jisa para hare raMga kA phar3akA hai| kanyAoM meM sugaMdhA ke vastra lAla tathA zyAmA ke gahare hare haiM / prAkAra 6 x 6 iMca / pR0 24 citra 33 vivAha maMDapa, rUpiNI dvArA sugaMdhA kA apanayana nIle raMga kI pRSThabhUmi meM vivAha maMDapa hai / dAhinI ora rUpiNI sugaMdhA kA hAtha pakar3akara use ghara se bAhara le jA rahI hai| rUpiNI gahare baiMganI raMga kI buMdakIdAra pror3hanI, dhArIdAra, pIlI colI tathA hare raMga kA ghAgharA pahane hai, aura usake Upara halake baiMganI raMga kA phar3akA hai / sugaMdhA pIle raMga kA ghAgharA aura lAla colI pahane hai / citra ke nicale bhAga meM gahare raMga ke do geDuve takiye ,rakhe haiN| unhIM ke pAsa meM pIle raMga kA eka caMgerI sA kuMDa rakhA hai / prAkAra 846 iMca / pR0 25 citra 34 rUpiNI ne sugaMdhA ko zmazAna meM jA baiThAyA nIle raMga kI pRSThabhUmi meM vaivAhika Ayojana kA dRzya / cAroM dizAoM meM cAra dopAdhAroM para dIpa pracalita haiM, tathA cAroM dizAoM meM cAra dhvajAyeM lagAyI gayI haiN| bIca meM sajI huI sugaMdhA baiThI hai / usakI dhArIdAra gahare raMga kI colI aura laMhage para buMdakiyAM haiM / vaha baiMganI raMga kI pror3hanI pror3e hai| sAmane usakI mAtA rUpiNI khar3I hai / kapaTa-hRdaya rUpiNI ne sugaMdhA ko isa rAtri meM zmazAna meM rakhA / AkAra 64.56 iMca / pRSTha 25 citra 35 rUpiNI kA kapaTa zoka - baiMganI raMga kI pRSThabhUmi meM / rUpiNI anya do mahilAoM ke sammukha jhUThamUTha ro rahI hai ki sugaMghA vivAha ke samaya patA nahIM kahAM calI gayI / rUpiNI sira para hAtha lagAye kheda pradarzita kara rahI hai, tathA sAmane baiThI do striyAM use samajhA rahIM haiN| tInoM susajjita striyAM dhArIdAra lAla vastra pahane haiM, aura gahare baiMganI raMga kI pror3hanI or3he haiN| AkAra 6423 iNc| Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] pRSTha 26 citra 36 mahAjana kI sahAnubhUti sugaMdhA kA samAcAra sunakara saMbaMdhI khinna hue / citra kI pRSThabhUmi nIle raMga kI hai| eka ora pIlI pRSThabhUmi meM lAla raMga kI dhArIdAra colI aura ghAgharA pahane hare raMga ke takiye ke sahAre rUpiNI baiThI hai| sAmane gahare hare raMga kI pagar3I aura buMdakIdAra cogA pahane eka puruSa khar3A huA kheda vyakta kara rahA hai| prAkAra 7 X 3 iMca / pR0 27 citra 37 [ sugaMdhadazamI kathA rAjA-rAnI nIle raMga kI pRSThabhUmi meM Upara Adhe citra meM rAjA-rAnI baiThe haiM / nicale Adhe meM mahala ke do dvAra dikhAye gaye haiM / rAjA gahare raMga kA lambA cogA pahane hai, tathA sira para lAla pagar3I hai / pIche harA gehuA takiyA rakhA hai / rAnI lAla raMga ke dhArIdAra vastra pahane hai, tathA buMdakIdAra baiMganI pror3hanI ghor3e hai / vAjAne prapane mahata ra ke makAna meM sugaMdhA ko dekhA aura vaha cakita raha gayA / prAkAra 7 X 3 iMca | pR0 28 citra 38 zmazAna meM rAjA kI sugaMdhA se bheMTa nIle raMga kI pRSThabhUmi meM sugaMdhA baiThI hai, tathA sAmane eka hAtha meM zastra liye rAjA prazna - mudrA meM khar3A hai / Upara AkAza meM caMdramA khilA hai| rAjA kA dhArIdAra cogA aura pagar3I baiMganI raMga ke hai, tathA gale meM chApedAra dupaTTA aura kamara meM gahare hare raMga kA paTakA bAMdhe hai / sugaMdhA lAla raMga kI dhArIdAra colI aura pradhovastra pahane hai, tathA baiMganI raMga kI ghonI ghor3e hai / AkAra 73 X 53 iMca / pR0 26 citra 36 sugaMdhA kA svayaMvararaNa rAjA ne sugaMdhA se usake pitA ke dvIpAntara jAne tathA vimAtA rUpiNI dvArA bara kI pratIkSA meM zmazAna meM prAne kA samAcAra sunakara svayaMvaraNa karanA svIkAra kara liyA / gahare baiMganI raMga kI pRSThabhUmi meM UMce pIle dhArIdAra mUr3he para sugaMdhA baiThI hai, aura sAmane svIkRti rUpa hasta-sparza karatA huA rAjA khar3A hai / rAjA halke baiMganI raMga kA cogA pahane hai, tathA dAhine hAtha meM zastra liye hai / sugaMdhA ke vastra lAla raMga ke aura lohanI gahare baiMganI raMga kI hai, jisa para sapheda buMdakiyAM haiN| AkAra 6453 iMca | Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra-paricaya 1 pR0 30 citra 40 [ " rAjA aura sugaMdhA pati-patnI ke rUpa meM rAjA ne sugaMdhA ke sAtha vivAha kara liyA / nIlI pRSThabhUmi meM rAjA aura sugaMdhA haiM / rAjA ne sugaMdhA ko goda meM biThAkara gale meM hAtha DAla rakhA hai| rAjA lAla raMga kA dhArIdAra cogA pahane hai / sugaMdhA ke vastra pIle raMga ke hai, aura vaha eka bahuta jhInI or3hanI hai| donoM ora do dhvajAyeM haiM / zrAkAra 53 x 43 iMca | pR0 30 citra 41 rAjA kA sugaMdhA ko zrAtma- paricaya sugaMdhA ke yaha pUchane para ki vaha kauna hai, rAjA ne apane ko gvAlA (mahiSIpAla ) batAyA / nIlI pRSThabhUmi meM do geDue takiyoM ke sahAre rAjA aura sugaMdhA zrAmane-sAmane baiThe haiN| donoM ke dhArIdAra vastra lAla raMga ke haiM, tathA rAjA gahare hare raMga kA paTakA kamara meM bAMdhe hai / sugaMdhA gahare beMganI raMga kI buMdakIdAra modamI or3he hai / zrAkAra 53 X 3 iMca | pR0 39 citra 42 sugaMdhA kA rAjA ko rokanA va rAjA kA zrAzvAsana nIle raMga kI pRSThabhUmi meM sugaMdhA tathA rAjA baiThe haiM / rAjA gahare baiMganI raMga kA cogA pahane hai, jisa para pIle raMga kA chApA hai| sugaMdhA ke vastra gahare hare raMga ke haiM, tathA baiMganI raMga kI chApedAra jhInI or3hanI hai / ghAghare ke Upara lAla raMga kA phar3akA hai| prAkAra 5 X 33 iMca pR0 31 citra 43 rAjA kI bidAI nIlI pRSThabhUmi meM sugaMdhA aura rAjA khar3e haiM / usakA dAhinA hAtha sugaMdhA ke dAhine hAtha para hai| rAjA sugaMdhA ko punaH bhAne kA AzvAsana detA hai / rAjA kA dhArIdAra aMgarakhA lAla raMga kA hai, tathA kamara ke paTake aura ziro bandhana kA raMga gaharA harA hai / sugaMdhA kA ghAgharA lAla, sAmane kA phar3akA gaharA harA tathA buMdakIdAra pror3hanI baiMganI raMga kI hai / zrAkAra 5 X 33 iMca 1 pR0 32 citra 44 rAjA dvArA sugaMdhA kA alaMkaraNa / nIlI pRSThabhUmi meM rAjA sugaMdhA ko AbhUSaNa pahanA rahA hai / rAjA kA aMgarakhA gahare hare raMga kA hai / usake pIche eka gehuA takiyA rakhA hai| sugaMdhA pIle raMga ke vastra pahane haiM, jinapara lAla dhAriyAM haiN| prAkAra 55 X 33 iMca | Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] pR0 32 citra 45 dekhakara seTha aura seThAnI kI sugaMdhA ke alaMkAroM ke viSaya meM citA / seTha bideza yAtrA se lauTakara gugaMdhA ke pAsa huA / nIlI pRSThabhUmi meM sugaMdhA hAtha jor3e khar3I hai| sAmane baiMganI raMga kI pRSThabhUmi meM seTha jinadAsa aura rUpiNI Due takie ke sahAre baiThe haiN| jinadAsa kA adhovastra lAla raMga kA dhArIdAra tathA rUpiNI ke vastra gahare hare raMga ke haiM / sugaMdhA lAla raMga kI colI aura lahaMgA pahane hai va pIle raMga kA phaTakA hai / vaha baiMganI raMga kI buMdakIdAra mohanI bode hai| AkAra 53 24 ica / pR0 33 citra 46 [ sugaMdhavazamI kathA alaMkAroM para rAjA kI mudrA dekha unakI citA bar3hI / hare raMga kI pRSThabhUmi meM seTha jinadAsa tathA rUpiNI bar3e-bar3e geDue takiyoM ke sahAre baiThe haiM, aura dAMyI ora sugaMdhA khar3I hai| seTha jinadAsa rUpiNI se kaha rahA hai ki ina AbhUSaNoM para rAjA kI mudrA hai, patA nahIM kisa cora ne sugaMdhA ko lAkara diye haiM / seTha kA dhArIdAra aMgarakhA aura pagar3I tathA sugaMdhA ke vastra lAla raMga ke haiN| rUpiNI ke vastra baiMganI raMga ke haiM / AkAra 543 iMca / pR0 33 citra 47 seTha jinadAsa ne jAkara rAjA ko yaha vRttAnta sunAyA / hare raMga kI pRSThabhUmi para eka ora rAjaprAsAda meM geDae takie ke sahAre rAjA baiThA hai tathA sAmane hAtha jor3e seTha jinadAsa khar3A hai| donoM ke aMgarakhe dhArIdAra tathA baiMganI raMga ke haiN| seTha kI pagar3I lAla raMga kI hai| AkAra 543 iMca | pR0 34 citra 48 rAjA dvArA bhoja ke Ayojana kA sujhAva aura seTha kI prasannatA nIlI pRSThabhUmi meM aMjalimudrA meM seTha jinadAsa khar3A hai, tathA sAmane bhavana meM baMganI pRSThabhUmi meM gehue takiye ke sahAre zrAdeza mudrA meM rAjA baiThA hai / rAjA kA aMgarakhA dhArIdAra tathA lAla raMga kA hai, tathA seTha kA baiMganI raMga kA / AkAra 6x4 iMca | pR0 34 citra 46 bhoja kA Ayojana hare raMga kI pRSThabhUmi meM bhoja ke liye atithi prAye haiN| bAMyI ora seTha jinadAsa hAtha jor3e khar3A hai, aura sAmane cAra puruSa baiThe haiN| inameM do ke vastra lAla aura pagar3I nIle raMga kI hai, tathA do ke vastra pIle raMga ke haiM / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra-paricaya [ " pR0 35 citra 50 bhoja meM rAjA bhI zAmila huA nIle raMga kI pRSThabhUmi meM citra ke UparI ardhabhAga meM bAMyI ora bhavana meM sugaMdhA geDube takiye ke sahAre baiThI hai, tathA dAhinI ora rAjA hAtha meM jala bharA ghaTa liye khar3A hai| sugaMdhA ne kahA ki vaha kevala paira dhone para apane vara ko pahacAna sakatI hai / zrAkAra pR0 35 citra 51 seTha jinadAsa dvArA abhyAgatoM kA svAgata ___ pRSThabhUmi baiMganI raMga kI hai| eka ora jinadAsa hAtha jor3e khar3A hai| sAmane tIna vyakti prAzcarya mudrA meM baiThe haiM / jinadAsa halake baiMganI raMga kA aMgarakhA pahane hai / eka puruSa kA cogA lAla raMga kA hai jisa para dhArI aura buMdakiyAM haiM, eka kA baiMganI raMga kA / tathA eka kI dhotI lAla hai| sabakI pagar3iyA~ lAla raMga kI haiM / prAkAra 53433 iNc|| pR0 36 citra 52 caraNasparza se pati kI pahacAna saMbaMdhI yojanA se sabhI ko Azcarya baiMganI raMga kI pRSTha bhUmi para do puruSa tathA do striyAM Amane-sAmane Azcarya mudrA meM khar3I haiM / eka puruSa gahare, tathA dUsarA halake hare raMga kA aMgarakhA pahane haiN| donoM kI pagar3iyA~ lAla raMga kI haiM / eka strI gahare hare raMga kI colI aura lAla raMga kA lahaMgA pahane hai, jisa para sAmane harA paTakA hai| dUsarI lAla raMga kI cAlI aura gahare hare raMga kA ghAgharA pahane hai, jisa para lAla paTakA hai / AkAra 51431 iNc| pR0 36 citra 53 paira dhone para pati ko pahicAna pRSThabhUmi nIlI raMga kI hai / bAMyI ora geDue takiye ke sahAre sugaMdhA baiThI hai / isakI colI aura ghAgharA dhArIdAra lAla raMga kA hai, tathA baiMganI raMga kI chApedAra jhInI mor3hanI hai / sAmane caukI para rAjA khar3A hai| usake paira dhone ke liye jala bharA ToMTIdAra kalaza rakhA hai| rAjA kI pagar3I aura dhArIdAra aMgarakhA lAla raMga kA hai, jisa para sapheda buMdakiyAM haiM / rAjA ke pIche eka cAmaragrAhagI paricArikA khar3I hai| isako colI aura ghAgharA pIle raMga ke haiM, tathA or3hanI aura paTakA halake hare raMga ke haiM / prAkAra 5345 iMca / pR0 37 citra 54 __ rAjA dvArA sugaMdhA ke pAriNa grahaNa kI svIkRti seTha ke mahala meM pIlI pRSThabhUmi meM rAjA geDae takiye ke sahAre baiThA hai / adhovastra harA dhArIdAra hai, aura paTakA baiMganI raMga kA hai / sAmane sugaMdhA khar3I hai / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ sugaMdhadazamI kamA 14 ] usakA ghAgharA harA, dhArIdAra, colI aura paTakA lAla va pror3hanI jhInI lAla dhAriyoM kI hai / antaHpura meM usakI vimAtA rUpiNI baiThI hai, jo isa vRttAnta se prasanna nahIM hai / usake vastra lAla va pror3hanI baiganI raMga kI hai, va pRSThabhUmi halake baiMganI raMga kI hai| prAkAra 63 4 5 iMca pR0 37 citra 55 sugaMdhA ke saubhAgya kI strI-samAja meM prazaMsA nIlI pRSThabhUmi meM cAra striyAM paraspara vArtAlApa kara rahI haiN| eka kA adhovastra harA dhArIdAra aura colI baiMganI raMga kI hai| dUsarI aura cauthI kA adhovastra gahare baiMganI raMga kA hai, aura colI halakI baiMganI / tIsarI kA adhovastra lAla, colI harI va pronI baiMganI buMdakIdAra hai / prAkAra 6x23 iMca / I pR0 38 citra 56 sugaMdhA kA zrRMgAra sugaMdhA vastrAbhUSaNoM se alaMkRta kI jA rahI hai / pRSThabhUmi gahare baiMganI raMga kI hai| baiThI huI sugaMdhA tathA usake pIche khar3I paricArikA ke vastra lAla dhArIdAra aura zror3hanI baiMganI raMga kI buMdakiyoMdAra hai, unake mAthe para kuMkuma kI rekhA hai / zrAkAra 5 X 3 iMca | pR0 38 citra 57 sugaMdhA kA bhava pIlI pRSThabhUmi meM sugaMdhA kamalAkAra Asana para eka bar3e hare geDue takiye ke sahAre baiThI hai / bAjU meM eka aura lAla takiyA lagA hai| usake vastra hare raMga ke dhArIdAra aura pror3hanI baiMganI raMga kI buMdakiyoMdAra hai, jisake Upara punaH bhInI pror3hanI hai / usakA dAhinA hAtha pradeza mudrA meM hai| sAmane paricAraka abhivAdana mudrA meM khar3A hai| vastra lAla dhArIdAra aura paTakA gaharA harA hai / pIche paricArikA bhramara Dhola rahI hai| vaha lAla antarvAsaka ke Upara gahare hare raMga kA cogA pahane haiM / AkAra 53x4 iMca | pR0 36 citra 58 sugaMdhA kA rAjA ke sAtha vivAha nIle raMga kI pRSTha bhUmi para bIca meM grAmane-sAmane mukha kie vivAha veza meM va pANigrahaNa mudrA meM sugaMdhA aura rAjA khar3e haiN| sugaMdhA ke pIche do tathA rAjA ke pIche tIna striyAM vivAha Ayojana meM zAmila hone ke liye prAyoM khar3I haiN| sugaMdhA aura rAjA ke vastra lAla raMga ke haiN| sugaMdhA hare raMga kI jhInI ghor3hanI ohe hai / citra meM nIce eka strI aura eka puruSa nagAr3e bajA rahe haiM / prAkAra 545 iMca / Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra-paricaya ] pR 40 citra 56 vimAtA ke aparAdhoM ke liye sugaMdhA dvArA rAjA se kSamA-yAcanA [ 15 nIle raMga kI pRSTha bhUmi para do prAsAdoM kA aMkana hai / dAhinI ora ke prAsAda kI pIlI pRSTha bhUmi meM sugaMdhA rAjA se philI ke vyavahAra ke liye kSamA mAMga rahI hai / rAjA nIle raMga ke bar3e ger3ae takie ke sahAre baiThA hai, aura usake sAmane sugaMdhA khar3I hai / paMgarakhA lAla raMga kA dhArIdAra hai / yaha kamara meM hare raMga kA paTakA bAMdhe hai| sugaMdhA pIle raMga kI bolI tathA lAla raMga kA ghAgharA pahane hai, jisa para pIlA paTakA hai / usakI zror3hanI baiMganI raMga kI hai| citra meM dAMyI ora prAsAda kI baiMganI pRSTha bhUmi meM rUpiNI muMha phere khar3I hai / usakI zrodanI baiMganI chApedAra tathA anya vastra lAla raMga ke haiM / AkAra 7453 iMca / pR0 41 citra 60 sugaMdhA rAjA kI paTarAnI huI nIle aura baiMganI raMga kI pRSTha bhUmi para rAjabhavana me kASThAsana para rAjA aura paTarAnI sugaMdhA baiThI hai| pIche eka paricArikA khar3I hai| rAjA kA aMgarakhA dhArIdhAra lAla raMga kA hai / sugaMdhA kI colI gahare hare raMga kI tathA ghAgharA pIle raMga kA hai, jisa para pedAra pIlA paTakA hai| zror3hanI kA raMga beMgatI hai / Akara - X 5 iMca | pR0 42 citra 61 gaMdhA kI jina bhakti paTarAnI sugaMdhA jila-maMdira meM pratidina dharma-sAdhana ke liye jAne lagI / nIle raMga kI pRSTha bhUmi para jina maMdira meM tIrthaMkara deva virAjamAna haiM, tathA unake bAMyI ora aMjali mudrA meM sugaMdhA khar3I hai| dAhinI ora tIna digaMbara muni khar3e haiN| maMdira ke zikhara para kalaza hai| prAkAra 644 iMca / pR0 42 citra 62 sugaMdhA kA zAstrAnurAga baiMganI pRSThabhUmi para munirAja dharmopadeza kara rahe haiM, tathA hAtha meM zAstra liye aMjalimudrA meM sugaMdhA khar3I hai| usake pIche tIna aura striyAM aMjalimudrA meM khar3I haiN| munirAja kA zarIra halake pIta varNa kA hai| sugaMdhA kI colI aura ghAgharA lAla raMga kA tathA paTakA gahare hare raMga kA hai| vaha halake baiMganI raMga kI buMdakI dAra or3hanI mor3e hai / sugaMdhA ke pIche khar3I striyoM meM eka kI colI lAla raMga kI tathA ghAgharA nIle raMga kA hai, jisapara pIlA paTakA laTaka rahA hai| dUsarI strI ko colI aura ghAgharA hare raMga kA tathA paTakA lAla raMga kA hai / tIsarI strI kI colI gahare hare raMga kI tathA ghAgharA pIle raMga kA hai, jisa para lAla paTakA laTaka rahA hai| AkAra 644 iMca / Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ sugaMdhavAmI kathA pR0 43 citra 63 devAgamana nIlI pRSThabhUmi para jinamaMdira meM tIrthakara deva virAjamAna haiM / maMdira ke baiMganI zikhara para pIlA kalaza tathA dhvajAyeM haiM / jAra prAkAza meM eka vimAna-sthita deva hai / vimAna meM lAla dhvajAyeM tathA ghaMTiyAM lagI haiN| usa meM baiThe deva ke vastra dhArIdAra haiM, aura mukuTa lAla pIlA hai / sugaMdhA aura deva ne tIrthaMkara kI vaMdanA kI / prAkAra 81 X 5 iMca / pR0 44 citra 64 . sugaMdhA aura deva kA sugaMdhadazamo vrata ke phala ke viSaya meM yArtAlApa deva ne sugaMdhA ko bhavAntaroM kI bAta batAyI ki sugaMdha dazamI vrata ke prabhAva se vaha deva huA hai, aura usI ta ke prabhAva se vaha sugaMdhA huI hai| lAla raMga kI pRSThabhUmi para pIle pharza para gaddedAra takiyoM ke sahAre sugaMdhA aura deva baiThe haiM / sugaMdhA ko deva kaha rahA hai ki vaha nirantara jinadeva kI ArAdhanA-pUjA kare karAve / deva ke vastra lAla raMga ke tathA sugaMdhA ke hare raMga ke haiM / citra ke nicale ardhabhAga meM baiMganI. pRSThabhUmi para lAla pharza para sugaMdhA baiThI hai, aura sAmane vaha deva eka hare raMga kA divya vastra pradAna kara rahA hai / prAkAra 646 iNc| pR0 45 citra 65 deva kA prayANa sugaMdhA ko divya vastra aura grAbhUSaNa dekara deva calA gayA / nIle raMga kI pRSTabhUmi meM Upara AkAza meM vimAna meM baiThA deva jA rahA hai / deva ke vastra lAla chApedAra, paTakA harA tathA mukUTa hare raMga kA hai / prAkAra 844 iMca / pR0 45 citra 66 sugaMdhA kI khyAti va loka priyatA aura sammAna sugaMdhA kA abhivAdana karatI huI tIna striyAM khar3I haiM / sugaMdhA lAla raMga kI dhArIdAra colI tathA halake raMga kA ghAgharA pahane hai, jisa para lAla raMga kA paTakA hai| vaha baiMganI raMga kI jhInI mor3anI pror3he hai / anya striyoM ke vastra kramazaH baiMganI aura lAla, baiMganI aura halake hare tathA lAla aura gahare hare raMga ke haiN| prAkAra 9453 iMca / pR0 46 citra 67 graMtha-samarpaNa lAla raMga kI pRSThabhUmi para Asana para graMtha-racayitA tho jinasAgara ke guru bhaTTAraka devendra kIti virAjamAna haiN| unake dAhine hAtha meM samarpita graMtha hai / sAmane hAtha meM pIchI liye jinasAgara khar3e haiM / guru ke zarIra kA raMga gaharA baiMganI tathA jinasAgara kA halakA pIlA hai / jinasAgara kA adhovastra hare raMga kA dhArIdAra hai| prAkAra 5344 ica / .. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 zrI sugaMdhadazamikathA trikhyate // zrImamaMgala devamUrtininadA siMhAsana baisalA cha vidyAkAzasiMha sevA karuyAtalA pAhA dahimAcaregAvanevALIlA sUryAcena sananako zilapale disU dekhilA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasAgarakRta mAsika nishaardenaa| matimAnasA yAnIra salAma svI sakAra jeekasI sAkaraze AdhIcyA nemakA gocAraNA vicitAMgarogananAdina cArya zrI sahiAsa [ 2--- Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdha dazamI kathA jamAnAkopaniyAda tyAmAnidanArathakSetrA mAzivadizAvizithe vArAmasinapAtrane navamaramAliyAnAni spArthiNIvanAvanA satyA zrImaninAmaUnAvI aNyAvinAkevalayAya 88888888 . CCECTal .. 17 21 020 MR." . 538 Popati . s:"Prese . .: CA28:35:53828-343500 BOLLERREE SMSH maduISGAR Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasAgarakRta mAnalakAnaMda bAlAvasaMtamUlalitasamAgaNyA vAcalacaMpakamAlanAce uSpaphalelyA tipArapabarAIbAyAzAtalanAjanI saumya zAyara mArananirayAvarIhIkasA rAjAna. pArarvisAmAjasAsughobAlatisAdavAnI bhAgI . na Barber SHARE E MAGE . sa 5. HEN CA 6 ... Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdha dazamI kathA | mAvAriniramAnI sUryAsavajAmutimanamA rAnAsayAsannidhAnyanesI mANijavAyanamUnA mAsAmavAsIhaTananyAlA zrImAnadhArIsuya cInadehIsamayAnAnAsayA rAmAnarAma nivAhanAlA savimunAlA paNiyAnakalA the / .. 6358 BAR 39 ad t PH PPER 4. sawant AMERA i kA NAAMSAD BE Faridark5 ddit .ck. rANAsamAgasavanAminAyi mUnIzvarAbhAjana ena / 1957 2883 ni RRENEMIX HERPRETS 8 MARAT 16: 5 m ::. ERTSAP BHARAT Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasAgarakRta mI dhanirAMda miyyAnanIyAyavicArinA 10 mAMjhalaganAca ra kAnamA simI kAya nAvadanA misI zrAnaMdamA kAdhaDI yeka gelA pAyAbhunIkA duniyAjiyAlA 11 vinasidanAsamAna: munImakAthAnI kaDadhyAgaMdhuniyA kakalA nAvacitrimunijevavilA 13 [ 10 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 ] sugaMdha dazamI kathA gilAmuninizAdarAsI nainAlAI dhyAna dharIsa kisI syAhAravinokarIlAka samasta zAzva rgadarzar zrAkAzrAvakaH khanArI deviprasyAthari kAra aisIkasIyApinako Ahe sanIsAMcyA haradIyanAda 24 kena tadA badhAIyAhI gelA sArokohI mAlamunInAM sukha mAyAko 12 hai to kathA yAvaLI rAdI upAya/sAMgaNa kAyanAlI bolAvalodI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pha jinasAgarakRta sAmikelA sonAlA 16 mA gharI kAyadA nAhI yA kopAmikAtha yAdI jasocanAkiM kasaMgatiyAyagha mAkiM 13 tyAnaMtare patiyekadIsI lAyA dAsaguru vaMdanesI niDanizrAzrAjuliyAsavAsI nizcitayedharAmi 16 zRMgArahArAdika rAjAtilA pAU hogena samAnA karka [ 16- 10 11 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 ] sugaMdha dazamI kathA dhanAyAmaya vyAvajAlA devarIko guniyAlA pravAsamA hosake vikA nTi jalAlAbAla tilokavAsI 20 anyadaH rA kaH khamAlAmanAmI dohAbAduHkhajanA vAmI ke sAbunapAnI kaisI goSTI sAMga gojanAsI 22 rAtI dhyAna se sajA lIpApiNiH kharayani mAyAMgalImanmanokA bArAyANamanAciyAdI 22 nAlIvelI enerate kA khanivasaregI pAlA pAyAM titakIrighAlI tethe kaisI kaI sImA 23 12 13 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 jinasAgarakRta sumarI kAyanAlI mAmAMnA paayaa| ciniyAM sAMghI pApAni tathekhineogAni dani 24 pakyA chedaH eka menannarAniMgalA borAlagarImagaja manA gIdArI kAtilA mAcipAtI 25 mAnamarAdI meM sarvatra nikalI kalIbAta rakheM parekaH svadharImanAta barAca khAvarAda kamale [ 24--- 14 15 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 ] sugaMdha dazamI kathA Sentistiane ............ :.ipmarathmessoomayaprominews ... A. BRAN MG.T ma ba .Agara jI RE: niyavanAzaka muniiyAlA nAmezatAtinAra tyAlA ameguNAzivarazipatyAcA navoli lAmakumasisavAcA saMdehAbarakarAvayA mAtrAmA mAyabaraveMzamaziahonahAyAgururAttare " vAde konAMjazinipAyacA bezurUAIkanA, sakAra icyAmavArikathanAkadhAre zrImatI SHARE Viratna Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jinasAgarakRta rAjakomA ninAvI khAdAna keleM nyAre pAya phaLA mizrAle 30 kAvyika kesI nisarva nAyabAlI navhakhAve gururSIya lA3 nAgevAlAjAlAmaH nAnI gurulA 10 18 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ] sugaMdha dazamI kathA viniyAmavazugAmiyAnA bArAbate pAyAsIsi pATha 32 nayA niyanirAmayA kapAsIga kasAtha zRMgArIlAmAlaya dezamA terI tA 23 vighArI hota attrai naari kAhI gAyalI khAnamavRddhinAzrI 3 prANI kAmavizeSalA mAvinA kevisvAsathArA esIlana mAlakAlA 35 sudarzanaH kArma vikAravAhI sampattI rAjAyAhA vilAsena yAcAlAyalAsujAna 16 rAkhI niyAmakaiyA vyAgavidhA lokanAya bAlAgurukilAma sapanAbAra ninAdI 29 mArgatamakulikAlA bana nagar saMge sudharmA zuru mAdAgAvA yAvega lokaruNAbAI ba 13 19. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasAgarakRta mAnAsiniiyagaMdhA vAlIakasmAnakA kSA saMvadevAyalamunIsA tabAyadhivacyA - savAni ra mUrkhAyAvaniyamikalArA pAralAkavimminanAlokAMdAbAmAmAtalAma emAsAmudhinavyA gharamunikA PISORDING Kar K e : .-.:.. 58 : 10: -IN FREE KTAREER IES RAN zrI a631 RA KAR . 54. PARAN dIvAraNInadhAnavikramalAkAhAnI rokAniyA vismAtantrapajAlAmAviramAgaLayAyayAlA ghaR H ERBAR . Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 1 sugaMdha dazamI kathA 6: karAtikabasAnAsAnAmahAmAilayAparAsI insamadhAdAmAkarAdhi AliyApAsImAhAvanA vA namunAsogana sanyAlA nAvAnatiravaga kamAlA sAdInAmamArarAsAtAsalAvaMdhu niyAmunAmI 3 mAmAmanA padAmimAninayuka mAgadarzaka :- AcI mahArAja ka 2.SPHERE K: . Parden . HAMA 6 BAR EEM Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 jinasAgarakRta zrIdAmI rANI gardai trafar 44 tyAmAgIla zAsa 'devA svAnarAkaramanI etA kAnAtmaka mAhini sUvidhanInadyanAthAparAvI TUTatAni vAvI dazavidha mAnAvA kanAvadA vAnyamunisandAmA saMvayAH navajayamohanarUpadharAzimArgaka rAjavaDa kharA jayanayakalAdharAravikArisako dimarA jayajayaddAviSTara uSAmA birAja ajayakAmakutUhala vAraMgA pApavivAra viniHnikacAkarInAkramatyAdizAni malA tyAMnI sAMbArabinA isa vAdI marIcA caMda [ 44 yaM rAmadAdAba pakarAnAsI udyApanAnAkaravidhima teaseraAdI nAkapA upAsacyAdhImukatA bAnI kAyadyAyAnAdI karAna vAdI 50 mantrIAvidhikuniyA prAvaka niyAtAkA tathyAna dhamakAnA kara nAyamena nIlA mAdhavanida angitureranatara 2 premikarInIbaravAMnA sItAniyApAnajAmunAmI AyuSpA kA kalA nAcAsanAlA 23 taMvAnI chaMdaH sAyarAnamunAratAne zarI Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 ] sugaMdha dazamI kathA tyAta madata vAlI kanogI sukhAmI Udhame kAryAnyAsoya chedaH kanakanAmapanIya sarvana kanagAvavadhU jayavaMta janadhame cIpha dharma nAgilA vayasevA batAta mArgadarzaka :- AcArya zrI suviddhi 17 22 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasAgarakRta / 56 nanarAsavANI ninAdidamAva pAsimAzI nIcyAka sAhavilanAmAni nAlAkamArIvarUpAyanosa . magadharahAMvarInisalAkAsiMAzrayavizaSanAmeM nAkAsugaMdhamAninAvakale marmAmaniva-kalAniMga nAmAyabApAlAmAlAnaMdamahargamanAna vATa kAhIkayA pAstavamAmalA bolavAvalI . vyAmajAlI yA dohokarInAmAvAyanAcA jhoMkasA: vijayAbA vimAkarIlA bAla ... ............... . . . .. 100%.' ... er MARATH:: earin w.249. R. RON.. . 0.. LAT.. Aapan . . . .. sa HARITAL .. * . rma . . .... R. -Advan..:.x..." Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 ] sugaMdha dazamI kathA saMtApamAnidhicisakaleM nakasAralAtinA manArI sAdhAnanAcalayApArI sakAmamAnita vAyadAnA atimAhApAniRMAZATER odaceadsosisuaraneHIKAsm.tarvaenercordination ::.48dNews .:.: .: Sap Doord RSE EVERIAH 105-38 walofood... sIcyAkamArakacAhAyakanyA nanAmazAmAmina manyA mAnAkarInahAvinAzaticA sugaMdhaka parISa . sAcAra 25 Rimticiasistani NOV dr . Noki Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 5 jinasAgarakRta damAmAjhI kAryavAhiraMgelI khAnrajavatIna ghAlI mAtA vAghAlite tIja 62 aNgpryaataaH||sugNdhaa bolI anyAko khanArI tyAne mAhIlA nAva pAhI hA vegaLe dina sarvathAdI AcArya zrI suvidhi judAzAhanA tApAdAnA ta6pativA kadApicakanA sugaMdhAkarIkA tathA kAminAvapi sukhava [ 62-- 26 27 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 ] sugaMdha dazamI kathA asAdaranigalAsayANi gAvAnamAnika siMhAsyAhAnirisamasalArakhiMcAsAniyAtigata devadi karanapAdhiya dUkAnUnivANinavI minadAlisugaMdhAyalA nivAsImidhAlA pradAna yaNikasmanikAyavaoNla hANApityAlAgidIvA ..] 28 . ::. mArgadarzaka RTERSX RE .. . . mana ..... dAkadAsipAhatyArayAna banAmasogAnalaM . kAyayAna tuvAmAnazIghratIyorAlA rabarItakarI rAgharAlA . wi .. . S:.. kamara. .: Spartan .. AR Vx4. BAR 12728 RECE . ..: 8283TANThey Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 jinasAgarakRta lAgI rU. pilisi mAjhI nAlArAsi gharegulaMgoTiyAhA priyekanyakA doninIja mujhI A huI rUpAne soyA kasAlA vAdAcaye gelI atikALajAlA mUlAjAra dIpIyanasI kalenA kinilAganiSa berAsI daryA aise bAlabiMnityAdimA pAThAcAnilAboka sAramadIyA sabhokAramaMtrAvarInavanArI hormana sarvapAyAnivArI 70 [ 68 30 31 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 | sugaMdha dazamI kathA nAgaparavAlavANi tyAciMpaka siM sumArA phalakamArAma mAra-71 lAkasaMkana garAi niyAlA dekhatAmanaturgadha viSAlA kAnamA sthAnimavamanAna nivArI 12 vAkhabIca rAmAcAdAnAna 200612 highratanIlA sAsika sAmajAlA 73mArI visuMdara guNAdhikArI so vimalA cAMgaranagarA pratisA rAmavilImakhAnA to thakAravarahI mirAvAlA doSa 23 32 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasAna rakRta [ 75-- timesmazAlamapiNAtavamanAnabIsalI 3 X " F OM : .:58 : sonni amanand.. toremainanima R m S ARMine : PAWAIMADAAN. sImAnAsAnikAMnI nighAlAkasIpApilA madhyarAtrI mAnAsinaniyAnIsivanI digdI nAgAdIvyAkliAsisAcArizamahAnini Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 ] sugaMdha dazamI kathA anlAgimAlI 64TA A RATORS wwe: SOMRCH SA Foki SEARINEERS . .. . .' . kAlAsitAkAkarIlAkacAlI. upavacA chasamAna vikalavArabela pAdAkyAlokasana / 35 P8A BE Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jinasAgarakRta sArA sAmilyA samastA nyAbAlatinyAyarI yastA 16 kokilA koTiM kAntibAlA koliMkukSI cAka bola kAnhA he vIratAle artha mALIna aIbAI kAya myAM karAveM a kAravi akasI sugaMdha kAnagAvI bahutavaguNAcikAkatI dharAvI umedavaca AlAdhidAImaga koyevo ye mahAkAyaviparyamAle bAlAsugaMdhA [ 195 - 36 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 ] sugaMdha dazamI kathA varUpazAlI tInyArUyAvipAdAtAMmadAlI dara sujaMgaprayAtAMcaMdaH varUthativikAyAsibolI sugaMdhAyA deza mogenigelI rasedekamArI malA ekajoDI kamAsiyAMnA 65 bare. moloniyAM vAmanendra sAlignasanmAnadA na vikAI sukhazighramAvAsigelI yAIkAka thArasA kasA rAhIlI smazAnI dI sevakanyAnasI rUpasvAti pAhAMtyA bogAdicAra polA kamAnamAjIvarIkAmAnA 0 27 37 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 jinasAgara kRti [ 85 mAilAhAbarIzIgalI smazAnAsugaMdhAvara viyalA nighAlAzayudhemonizAnA tAka yAbolalAzritimAthi prakAra vintI pizAci khagAdhipakanyAbadegAdhisAcI cadakara. natusAMgahanAMno tumadikhatAmahilAmAyAmA SSPIRIT 2800 A MER . ..FREE CIR : HEEEEE Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 ] sugaMdha dazamI kathA manavitonInadazarUpAnhA jinmtiijnniiguraamaa| sA manmanAcinanAmasanAlA sAnimAyamaja jiyAlA 81 kamakanAmanayatInanakAlA kara pariSadIyAvarasyAnA mAnuninayamijhAmananAnAva yahAsamagayegugAmAantrammanasupatrisumAtA : bAyasasiva vInisajAvaM kanyakAravarAsuvAsi.. ijepAsumAsI haryA AnilagnadIvasAya yAlA rupiNikarIkaranacAlA zrAnunibamavI. limana yethe yArakhAcavarIsubarAte se kavi cAlaniyAmanagalI sarvagovanamyATasakelIna vidhAliyomanamAlA yAvahAsibaramItramA . RFAS Scamera MADAANAAR- - 29 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jinasAgarakRta [ 92 ng vidhAnapadolAvilalanane karianyathAtyAsipevAnate meM sudhAmanoharSalAtA .. pavAra gagamAnaghAlAmAhArabAre bora ..: : . : .. .05:45 SAX 55. FEVER :BAR SHARE magaMdhAdAnAvarAcimA so parasoganukoNatA vAmApAne tadAkAbakeMgakalA hoNArArha tApAcagAvAtagAlI Vallia ELKo Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 ] sugaMdha dazamI kathA 31 gIyAlilAvIki totAkayANI malAdAradhadhanamAnoM zazi meM bolunispanimoniyAlA gharIpatravi sugaMdhAnayAlA RRIA 1622 memesamma : 25:: Neerime .... zrI suvidhisAgara . . hAmahimoilakevhovadAvaM malAyakalITAnI kAyanAne kasIvAcallAyatabAUnijAne barehena savAdImayAna vadasyayaInaDayAMgakAnI ni zAmadhyanAgAravarabiAlamAnI kharagesvaramayadalAsa ghaI jAyajanazIghragRhAmImAImarwa RECOR VE2 MPSC Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 jinasAgarakRta [ 97 - sthAgRhAlAgiganabyakala kalenApikInyamitA manAlA sugaMdhAdharayarAmAcadarUpANigrAma : pAparAsI so sugaMdhAbadesamA kalA parekA kayAmAhAlayalIlAmakatAmAyAmAlA kamInAparmadAkarIpApabAsI ra nizAmAnAgA nidhyAmabIrAsAyAhAnismatAravAramA alakA rihAbajAmI magaMdhAyadegasamAnavina SH 2165 PLEAR NCER KwadishBER kuwammad MARTmaamanaimitteerone savalepAragAvAmitrAlAkAradarabAniyAvaM ::::.:-:-:":. . 15 IHARESS . .B ... . .. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ] sugaMdha dazamI kathA MMS mAsisabalacamAvinItA ...EXX hai panAmAninyAlAyAlAgAsI salAmo mAramA gAvibhAga kasAmAnyAlayAMkanya masAlAgalAyA karamAcinI koNatA napAna RBSE . ". RA BEE Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasAgarakRta [ 103 . nimnnimaalaalaakistaanke maMdirAmAgadhAkamIzanalakAyamAmikAmA gharAnAlaganA kamA mAlyAlA kasAkampana nAmANikaramAgAvI mAnIsamakAmA hAsAsanimogamAmAnamAnAsamasAlanAlAmA nAlAmaNamAlAlAnimAriyAdarasAvakA basavAcanamAmi 15. ....:58 RAMA MON AR H AT . LATION : X:5839 AmirmimilariommonasianRamews KOSH 684202 S ":2I Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 I sugaMdha dazamI kathA manaHpaTA bAdhunikacAIH boraMgamAhAba syAupA jipAyAvaruyojJaka mArika lAI sAgItalI rIti namI va kelI. bApesugaMdhAcaka cInavIlA zIrI loka mamastAlA pAcahI hAsa tathAnIyalA 35 Xin 51 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasAgarakRta [ 10: mAyanonayayAvA lAhakahakamAti yAsI bassA nizyAyamAsAbarA, atIkomalakAyasI zAca mahApApAthinayA banalAlI dosavaka bArambAdhitAnA esayakunispasanmurabAlA sudhAgAtIvaramonnakhilA se moreware 52 R-22050SACResopana 5533. . maa R PawanSitems .30:5322 388 " Recuria 1 - PORTH 42010 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 ] sugaMdha dazamI kathA paravadanTayahAsamAyasavAnamAlA maganuparavAna amAvasyakalA mAnasakanA kAhAnAmpanna nAmamamamamamIlagAnAmA saritama . . ":" yavadhIta vilAsakAyalakSmIcAse 21 atta SARKA R I Nat . ar... hase MPOR-SIROERes SAHABAR mineraniummami / APF COM R. actssedkarenger 2017BRANI T S kodawwAMAIL. Kasturits 22 T064 Iravati exhd ..: - - 22..- SR J MAMALAM Phone Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasAgarakRta [ 112-- PanerviropiAhAraanacAra varaNI katyAcA kAhItyAcavalayanamAmayekI yeNAyadIghA . yAcAsAkurAmavAnasvarabarA amegAkai cAtrI . anuvAdikhASAsAvitrIta 56 MAP . Precasir FERESTHAARA / amro Kalke& 22 pAUlAla naurakasalyAmanihAkAlima sAlAsadhAraracanAmAviyapaMgamA lyAnikadamA nahAnIyA sAnirikAtikakarAyAtale mAyArAdhiyanohalI Swaminine don ANS.. SS.. SERIE Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 ] sugaMdha dazamI kathA RS namanakhAnanIyArAlAbanA bakAlanAlayAmA anilayoparA lAjAcA kAlIsammamA hI mApiyAtrA janadhArAkatimaMcAra bImAkA jyAlAdAdinakapuramagAma masAsarAya kAra5 bAnavadhavizeSAdhunikAsA gArayorAdha gAvaMdanadhimArazadizAmArAdhase vyApalA nAti / bAvIsudhAkaracanAvAliyabIjAparIvakAtAlacAla navI mArakahAtAvarI 16 ra yovanoda lava lAvAyanamukhayelA sarvazakamilAnanamegA badhu e gharamAvara miravikA banAvala svIkAravAlA font THAPA RE 22 . " . . MARingRA SASARRER 35.28.38 RECS kain Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 jinasAgarakRta dIpoyA pIsitodRTapAyA ANilI ekaTiM karAvA yApAkAkIka jAvA 18 patalI saba sugaMdhakamArI bolalInapara zatinArI mAkiyAjananI lAjarIraMDA lokabolI tarI malA pUrNa hAvI bAra navhe karAyA nijAva yAyAM sabinA magarA DoLayAna sarala bAre 20 HARDON [ 115 59 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 ] sugaMdha dazamI kathA zakarakaraNe nRpasArA vyarthanAvadAsanenanavAra svarAvavinnamAramA zaraNaphArajaghaDIle narAma TANunikAlanAkyAnI spaaMtarIkSayAnavanAlA sozalImagatapAlanapA sakanAsisurUrInA / / ligurASipadamagramAto... aa00 XX2050696928Ke gana 5x853:26288 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 jinasAgarakRta [ 123 mAnavivadharAnamubidhAna nityAnakarIna yA mamatramayaramatavayA konityaka surInAmA rAjinAmA maninAva.. mArI sacivasamAsuravanArI :: ." . OM.:39 .. :: - PATH 4 EX&.. R .. .." KA YPE Male N:3::00: SPEC. R RE N ik.................. ." Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 ] 1: sugaMdha dazamI kathA zrI suvidhitara devakanyAsvatimAlA devadeva linanonamiyelAH 43 63 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasAgarakuta DEHRAMmA hatiyAra ranite yA vRkSAvakaramAle lalAmiravamaya manamAna khAnacInatamanavAjA khamavividha nijakamjA 27 yAtanApanalImasugaMdhA rAjya nayamAhAsurava kA dhamehebabahAnAmAcI sAtha gAzabusAnavAcA balatakAyavainakAI IsAmananakAsadekhAI niyanityanimadevarAjAvA dAnAmA P 64 RI XXX 2381 OEMS 27.Sh N HITTA 8. E - mpsow.c:::: -.. : Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 / sugaMdha dazamI kathA varUSaNadIle manAlA svaashiisukhsrgnaas| belokavastIyAtIya dArApakarItIyazasAMka : :: how FREE AndAD S Phot 13 A mTX TAPA Limited . 4 . 14 RAPE S Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasAgarakRta sugaMdha dazamI kathA [ 131 136 nAmasarodhAdAtyAbanAlAmA golptnvtNtraamnivedo| samAnAmAhAjAmAyAhArupamAyAmA naanaajaanaamukhnyjlinaa sAniyAnalamayaratAmA A sAvadhagiTAlAvA mampala sNghlomnaan| mAyA sAmAnAmAvadAdAtAkhadA / mitimImabhayAnanimaya mAgavaldAkAmiyAdavaharayAmi navAda/pAvoniyAke valacopadI - lavyasanAsalIvAlyAnaMtarasAdhunitika mAnasamAyarAmavAsAvedakAyama gAlAmAdizAmAgarasimya tyAzirasIkavAda sAnAgAvatyAsiyAviAgAmibhAgA36 mAmAka thAsamA: M R ESXPH 5: 0 . . Sistarai Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdhadazamI kathA PARLIARRA vivasAgara vidhisAgara ( L ALLA. MULATE R amaA ( citra 22 ) rAjA-rAnI ko meTa-seThAnI kA abhivAdana Mirr> ... . Part . (citra 46 ) meTa-seThAnI kA vArtAnnApa Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaghadazamI kathA ( citra 56 ) sugaMdhA kA zrRMgAra 64 ( citra 67 ) graMtha-samarpaNa