Book Title: Anusandhan 2014 03 SrNo 63
Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/520564/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moharite saccavayaNassa palimaMthU (ThANaMgasutta, 529) anasandhAna -63 zrI hemacandrAcArya prAkRtabhASA ane jainasAhitya viSayaka saMpAdana, saMzodhana, mAhitI vagerenI patrikA saMpAdaka : vijayazIlacandrasUri ROCESAROJECRECARTO ('rAmakuMvarabAInI paccakkhANavahI' nAme A aGkamA prakAzita kRtinI hAthapothImAM AlekhAyela citro) kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcArya navama janmazatAbdI smRti saMskAra zikSaNanidhi 2014 For Personal & Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moharite saccavayaNassa palimaMthU ( ThANaMgasutta, 529 ) 'mukharatA satyavacananI vighAtaka che' anusandhAna prAkRtabhASA ane jainasAhitya - viSayaka sampAdana, saMzodhana, mAhitI vagerenI patrikA 63 sampAdaka : vijayazIlacandrasUri zrIhemacandrAcArya kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcArya navama janmazatAbdI smRti saMskAra zikSaNanidhi ahamadAbAda 2014 For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna 63 Adya sampAdaka : DaoN. harivallabha bhAyANI sampAdaka : vijayazIlacandrasUri samparka: C/o. atula eca. kApaDiyA A-9, jAgRti phleTsa, pAlaDI mahAvIra TAvara pAchaLa, amadAvAda-380007 phona : 079-26574981 E-mail: sheelchandrasuriji@yahoo.com prakAzaka : kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcArya navama janmazatAbdI smRti saMskAra zikSaNanidhi, ahamadAbAda prAptisthAna : (1) A. zrIvijayanemisUri jaina svAdhyAya mandira 12, bhagatabAga, jainanagara, navA zAradAmandira roDa, ANaMdajI kalyANajI peDhInI bAjumAM, amadAvAda-380007 phona : 079-26622465 (2) sarasvatI pustaka bhaNDAra 112, hAthIkhAnA, ratanapola, amadAvAda-380001 phona : 079-25356692 prati : 250 mUlya : Rs 200-00 mudraka : kriznA grAphiksa, kirITa harajIbhAI paTela 966, nAraNapurA jUnA gAma, amadAvAda-380013 (phonaH 079-27494393) For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana saMzodhananI anivArya zarata che sajjatA. saMzodhaka sajja hovo joIe : aneka rIte. te smRtisajja hoya, sandarbhasajja hoya, bhASAsajja hoya, jJAnasajja hoya, mAhitIsajja hoya, kalpakatA-kalpanAthI paNa sajja hoya, ane tarkasajja paNa hoya. saMzodhana karanAranA dimAgamAM aneka sandarbho smRtirUpe ramatA hovA joIe. eka zabda tenI najare caDe ke tarata ja tenI susajja kalpanAzakti kAryarata thaI jAya, ane tene pote vAMcelA, jANelA, sAMbhaLelA, joyelA ema yathAsambhava vividha sandarbho sAMbharI Ave. e sandarbho bhASAzAstrIya paNa hoya, purAtAttvika paNa hoya, aitihAsika paNa hoya ane anya vividha zAstra-zAkhAonA paNa hoya. AmAMno koI paNa, upayukta hoya tevo sandarbha, pelA zabda sAthe, saMzodhaka potAnI kalpakatAnI temaja yogya tarkanI madadathI joDI Ape che, ane koI navo ja artha, padArtha ke muddo ApaNane jar3I Ave che. prAcIna granthano koIka zabda, A rIte, ghaNIvAra, itihAsanI svIkRta dhAraNAne badalI nAkhe che, to kyAreka purAtAttvika utkhanana tathA anveSaNane zAstrIya samarthana paNa lAdhe che. Ama, saMzodhakanI sajjatA, ghaNIvAra, majAnAM pariNAma nIpajAvI Ape che. bhASAsajja eTale bhASAzAstra-sajja evo artha abhipreta nathI. paNa bhASAkIya sajjatA sAdhavAmAM upakAraka evAM sAdhano - koza, vyAkaraNa, anya sAhityika vidhAo ityAdinI jANakArI, upayoga karavAnI phAvaTa tathA Adata temaja vipula vAMcana - A baMdhAMmAM tene rasa paDato hovo joIe. AvA saMzodhakonA saMzodhanamAM dama hoya che, ane temanI rajUAta paNa pramANabhUta banI zake che. ____ jJAna ane mAhitIne ahIM sAbhiprAya judAM pADyAM che. pote je viSaya paratve kAma karatA hoya te viSayane lagatAM sAhitya tathA sAdhanonI talAvagAhI jANakArI te jJAna; ane te viSaya sAthe eka yA bIjI rIte sAMkaLI zakAya tevI bAbato tathA tenA sandarbho tathA te viSe kAma karanAra vidvAnoM temaja temanAM kAmo viSe For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANakArI te mAhitI. saMzodhaka A ubhayathA sajja hoya to tenA saMzodhanamAM eka viziSTa jIvantatA avazya AvI zake. ___ kalpakatA ane tarka e to enAmAM anivAryapaNe hovA ghaTe. dA.ta. hastapratinuM vAMcana cAlu hoya, temAM eka sthAne 4-5 akSarovALo bhAga phATI ke tUTI gayo hoya, ane te bhAgamAM kayA zabda ke akSara, AjubAjunAM vAkyonA sandarbhamAM baMdhabesatA Ave, teno nirNaya ekalA granthAbhyAsane AdhAre na thaI zake; te mATe to teNe potAnI kalpanAzaktine temaja tarkazaktine paNa kAme lagADavI ja paDe. Ama, eka pramANabhUta saMzodhaka tyAre ja banI zakAya jyAre tenI pAse upara sUcavI teTalI temaja te prakAranI vividha sajjatA hoya. astu. - zI. zrutabhaktiM A aGkanA prakAzanamAM zrImATuMgA jaina zve. mU. pU. saGgha - vAsupUjyasvAmI jaina derAsara, kiMgsa sarkala, mATuMgA, buMbaI o potAnA jJAnakhAtAmAMthI sampUrNa Arthika sahayoga Apela che. zrIsaGghanI zrutabhaktinI hArdika anumodanA. For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA sampAdana zrIrAmacandrasUriviracitA stavacaturviMzatikA - suyazacandra sujasacandravijaya 1 mahopAdhyAyazrIratnazekharaviracitaM stavanacatuSkam (sAvacUri) - ma. vinayasAgara 7 paM. zrIhemavijayagaNiviracitaM kIrtikallolinIkAvyam (sva.) ambAlAla premacanda zAha 23 'nAlikerasamAkArAH' iti vAkyasya catvAriMzadarthAH suyazacandra - sujasacandravijaya 64 paM. zrIgambhIravijayajIo Apelo harmana jekobInA patrano uttara trailokyamaNDanavijaya 70 zrIamaravijayaviracita zrIzreyAMsanAthastavana sA. jyotirmitrAzrI 77 RSabhadevastavana ___sA. jyotirmitrAzrI 86 zrInemavijayakRta stambhana-zerIsA-zaGkezvara pArzvastavana sA. zrIkumudarekhAzrI 88 cAra prakIrNa kAvyo anilA dalAla 120 rAmakuMvarabAInI paccakkhANavahI dharmakIrtivijaya 126 lekhana .. jaina citrazailI kA pRthak astitva vijayazIlacandrasUri 143 upAGgasAhitya : eka vizleSaNAtmaka vivecana pro. sAgaramala jaina 146 zrImaNDapIyasaGghaprazasti viSe trailokyamaNDanavijaya 155 dravyapudgalaparAvarta zakya che ke nathI? trailokyamaNDanavijaya 184 prakIrNa DaoN. nagIna je. zAhanI vidAya 191 For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIrAmacandasUriviracitA stavacaturviMzatikA (apUrNa) - saM. muni suyazacandra-sujasacandravijaya jaina sAhityamAM sauthI vadhu racanA prAyaH 2 prakAronI thaI che : 1. bhaktipradhAna racanAo 2. caritrAtmaka racanAo. temAM paNa. bhaktipradhAna racanAomAM paNa stotra, stavanAdi rUpa sAhitya pracura mAtrAmA prApta thAya che. prastuta kRti te bhaktipradhAna sAhityanA stotracaturvizatikA (covIzI) nAmanA kAvyaprakAranI adbhuta racanA che. kRtinuM phakta prathama patra ja maLatuM hovAthI pAMcamA tIrthaMkaranA stotranA agiyAramA zloka sudhI ja racanA prApta thAya che. bAkInI kRti anupalabdha ja rahe che. alabatta kRtinuM padalAlitya jotAM kRti koI uttama vidvAna kavinI racanA hoya temAM koI ja saMdeha nathI lAgato. dareka stotrano chello zloka samAna che. temAM kRtikAre potAnA nAmano ullekha paNa karyo che. chatAMya stotrakAranA nAmano nirNaya karavAmAM muMjhavaNa thAya tevU che. 'kanakAbhirAma' padathI oka hemacandra evaM nAma vicArAya, bIju rAmacandra arbu paNa bane.* patranI lekhanazailI. kAgaLa vagere jotAM prata prAyaH 15mI sadInI hovAnuM anumAna che, tethI kartA paNa te pUrve ja thayA hoya tevU nakkI karI zakAya. chatAM A aMge vidvAno yogya mArgadarzana Apaze. ___ A tine ukelavAmAM - zuddha karavAmAM pU. upA. bhuvanacandra ma. tathA mu. trailokyamaNDana vi. ma.sA.no temaja prastuta kRtinI hastaprata ApavA badala zrInemi-vijJAna-kastUrasUri jJAnamandira(surata)nA vyavasthApakazrIno khUba khUba AbhAra. __stotrasaGgraha - bhAga 1mAM mudrita kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcAryanA paTTaziSya zrIrAmacandrasUrinAM stotronI sAthe prastuta stotrone sarakhAvatAM A stotro te zrIrAmacandrasUrijInAM ja hoya ovI kalpanA dRDha bane che. trIjA stotranA 12mA zlokamAM 'svatantratA'nI mAMgaNI temaja cothA stotranA 5 ane 7mA zloko paNa svAtantryapremI uparokta AcAryanAM ja A stotro hoya tevI vicAraNAne puSTi Ape che. - zI. For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 [zrIAdijinastavanam] pAdAH puSNantu puNyAni, devasya prathamasya vaH / cakracApajuSAM yeSAM, trilokI zaraNaM gatA // 1 // deva! devAntaraiH kSiptA, niHstAghe bhavavAridhau / tvAM kSamAdharamAlambya, yat taranti tadadbhutam // 2 // tamAMsi bhindato vizva-vizvatrayagatAnyapi / santApahariNastulya-stigmarociH sa te katham? // 3 // apAre'sminnapAre'pi, saMsArAraNyavartmani / smaratastvAM kutaH puMsaH, smarataH siMhato bhayam? // 4 // narA na rAjazabdasya, pAtraM te syuH kadAcana / tavAM'hikairave prIti, yeSAM gAvo na kurvate // 5 // tAmase tAmaserbandhau, yaH pathIcchAM ruNaddhi saH / svapne'pi nAtha! nA'bhyeti, narakaM narakampanam // 6 / / pArakaM vipadAM bhadra-vArakandadviSAM tava / / yaH zRNoti vacaH sampa-dAsyaM vAsyaM sa kiM spRzet? // 7 // sAtaGkastridivasyA'pi, sAtaM kalayati dhruvam / tvatpathaM yaH parityajya, zreyasyati pathAntaraiH // 8 // prabhAvatasta[tva]duktasya, siddhAntasya prabhAvataH / nirvANasampadAM dhAma-dhAma pazyanti jantavaH // 9 // vIkSya(kSa)te jAtu yA naiva, sApadaM viSayotsavam / sA padaM vIkSya te deva!, dRSTiH zAzvatikodayam // 10 // zaGke nu kena mukteste, karmaNA spRhayAlavaH / na syanti ye tamaskANDaM, nazyanti ca tavA'dhvataH // 11 // puNyApuNyakSayAllabhya-masabhyArambhavidviSaH / dehinaH karmanirbhedi, dehi naH paramaM padam // 12 // romAJcapakSmalatanuH kanakAbhirAma!, candrAMzupuJjadhavalaM bhavato guNaugham / yaH stauti saMsmarati gAyati ca trisandhyaM, tatra svayaM bhagavatI samupaiti muktiH // 13 / / *** For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 3 [zrIajitajinastavanam] jito yena jitabrahma-cakrapANi-haraH smaraH / ajitAya namastasmai, vizvavismayakAriNe // 1 // kva te brahmAdayo devA, lakSya(kSyaM) kAmadhanuSmataH? / kva ca tvaM zIrNaniHzeSa-vizeSabhavaviplava:? // 2 // kva hiMsApicchilA yajJa-sUnAyAM dhArmikI kriyA? / kva te panthA jagajjantu-rakSAsatraikadIkSitaH? // 3 // paraprazamapIyUSa-pezalAH kva ca te giraH? / kva cA'pareSAM saMsAra-tantrasUtraNakazmalA:? // 4 // anAdikaluSadhvAnta-vidhvastaspaSTadRSTayaH / / tathA'pi ke'pi pApmAno, naiva tattvaM vicintate / / 5 / / kiM kurmahe mahezaite, vayaM krUreSu jantuSu / mUrti tavA'pi ye vIkSya, na mAdyanti manAgapi // 6 // bhavaM tIkSNAbhilASo'pi, viSayeSu kSaNoti saH / bhavantI bhavati zraddhA, yasya nA'ndolyate paraiH // 7 // nA'laM nA laGghane tuGga-pApazailasya sa dhruvam / na yasya siddhastvannAma-mantrarAjo jaDAtmanaH / / 8 / / bhavate zakrapUjyAya, trisandhyaM praNayaMstridhA / svargasopAnamAruhya, bhavate padamantimam // 9 // koparogasmaronmAda-mohataH pazyatoharAt / jagattrayaM paritrAtuM, ko'paro bhavatoH kSamaH? // 10 // tAnitAnitarAprApyAM, lakSmI manye janAnaham / namasyanti kramau vighna-zAntaye zAnta! ye tava // 11 // tavAM'hipadminI deva!, yA zriyaH kulamandiram / sA pAyAd bhavinAM cakraM, sApAyAd bhavakAnanAt // 12 // romAJcapakSmalatanuH kanakAbhirAma!, candrAMzupuJjadhavalaM bhavato guNaugham / yaH stauti saMsmarati gAyati ca trisandhyaM, tatra svayaM bhagavatI samupaiti muktiH // 13 / / *** For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 [zrIsambhavajinastavanam] prAtaHprAtarbhavatpAda-paGkajasya smaranti ye / lakSmIrdavIyasI teSAM, nRNAM kiM deva! sambhava! // 1 // ayaM saMsArapAthodhi-steSAmeva bhayaGkaraH / niHzeSamArgasandarzI, tvaM na yeSAM niyAmakaH // 2 // prasIda sIdate'muSmai, jagate jagataH pate! / nide(dhe)hi vidalaM(vimalAM?) kunda-kAzotsaGgojjvalAM dRzam // 3 // vikAzimallikAbhAso, yatra khelanti te dRzaH / tasyAM'hipIThe khelanti, zakracUDAmaNitviSaH // 4 // prabhau deve'pi loko'yaM, klizyate yat tadadbhutam / sAmrAjye bhAsvataH kiM syu-nizriyaH kamalAkarAH? // 5 // yeSAM tvaM zAsakasteSAM, gurUNAmapi lAghavam / idaM pramodavaiSamyaM, na gamyaM mandamedhasAm // 6 // na yad vAcyaM na yasyA'ntaH, paraM yasmAnna kiJcana / sambhave sambhavedeva, deve tuSyati tannRNAm // 7 // yA'panIya tamastomaM, prakAzaM kurute param / yApanIyamidaM vizvaM, pavatAM sA bhavadgavI // 8 // bhavaM tisRSu nikSipya, ye vinighnanti guptiSu / bhavanti deva! te mukteH, kaNThapIThaviloThinaH // 9 // mAnavAnAM bhavadvAkya-sudhAbandhuracetasAm / mA navA pANipadmaM ce-dAvaset kimu kautukam? // 10 // kA pimAkini sadbuddhi-statra deva! sumedhasAm? / kA'pi nAkijanasu(stu?)tyA, na yatra prazamasthitiH // 11 // tat tvaM [prabho!] prasIdA'sya, dAsyasantrastacetasaH / vizvasya yena sA kAci-dAvirasti svatantratA / / 12 / / romAJcapakSmalatanuH kanakAbhirAma!, candrAMzupuJjadhavalaM bhavato guNaugham / yaH stauti saMsmarati gAyati ca trisandhyaM, tatra svayaM bhagavatI samupaiti muktiH // 13 // *** For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2014 [ zrIabhinandanajinastavanam ] rajaHprabhaJjano mukti-kAminImukhamaNDanam / candanaM klezataptAnAM, nandatAdabhinandanaH // 1 // kautuke (kaM) te'pi vAJchanti, saMsAre zivasampadam / ye svapne'pi na pazyanti, tvanmUrtiM zarmakArmaNam // 2 // vAri-vArija-nIhAra-hAra - zItAMzurazmayaH / anta:tApamucAM yuSmad-vAcAM bahu tRNaM puraH ||3|| tvayi prasanne pazyAmo, luThantIM muktimagrataH / svAdhIna bhAsvato dhvAnta-dhvaMsaH kiM nAma durlabhaH ? ||4|| klAmyatAM pAravazyAgni- jvAlAbhirabhitaH satAm / padmacakrAJcitA trANaM, tvatpAdasarasI param // 5 // mAM salAvaNyasaurabhya-mAMsalA'nantavastubhiH / saparyAyA saparyAyA-mutsukaM te karotu vAg // 6 // bhavati prANino yasya, bhavati prItiranvaham / vasatIza ! svatrantatva- vasatI zarmaNo ramAm // 7 // kAJcanAbha! zriyaM tvattaH kAJcanA'haM vRNomi tAm / yasyAM puNyamapuNyaM ca, kSayaM yAti samantataH // 8 // zaGkhavajrAJcitau pAdau, yasya te na prasIdataH / zaM khavargapravAsotthaM, zAzvataM kiM sa bhokSyate ? // 9 // yA'tiyAti svayaM draSTuM dRSTiM tIrthAntarAM nRNAm / sAparAdhA dhruvaM deva!, sA pA (pa) rAkriyate tvayA // 10 // parA yat tAvadAdhatte, sevAste mAnuSaM kSaNam (?) / parAyattA vadAnyasya, tasyA'pi na zivazriyaH // 11 // pAti pAtitapaJceSu-yA(ryA) te mUrttirjagattrayam / tanutAM tanutAM nAtha!, sA sarvasya mamA'haMsaH // 12 // romAJcapakSmalatanuH kanakAbhirAma !, candrAMzupuJjadhavalaM bhavato guNaugham / yaH stauti saMsmarati gAyati ca trisandhyaM tatra svayaM bhagavatI samupaiti mukti: // 13 // *** For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 [zrIsumatijinastavanam] ekamarhantamastAgha-manazvaramakalmaSam / anAmavA(ka)manAbAdha-manantaM sumatiM stumaH // 1 // rucirna yasya duHkarma-nAzane zAsane tava / svargo(gA)pavargasAmrAjye, rucistasya na tanva(nya)te // 2 // pApIyasAM dhruvaM teSAM, virodha: kRpayA samam / kRpaikarUpAd ye deva!, parAJcastava darzanAt // 3 // kuTumbibhirasaMvignai-rdaivataiH kAmagardabhaiH / ajJAtaparama[tattvai]-rvaJcakairvaJcyate janaH // 4 // bhUyAMso vaJcakA devA-stvamekastu yathArthavAk / kiyAneva tato lokaH, paramArthaM vigAhate // 5 // mahatA puNyapu(pa)Nyena, prApyate sa bhavAn bhavAn / tat punardeva! sarvasya, kiM nAma karagocaraH? // 6 // bhAsvato bhA svato'pyeSA, pradoSe yasya nazyati / zAzvatajyotiSaH so'yaM, tapasvI puratastava // 7 // yA'ntime'pi pade netu-malaM vizvatrayImapi / tAM tavAM'hidvayIM prAptA, yAnti cet svaH kimadbhutam // 8 // mAnasaM mAnasamparkA-danacchamapi dehinAm / acchAyate bhavadvAkyaiH, salilaM katakairiva // 9 // ArAdhayati zuddhAtmA, bhavantaM yo jagaddhitam / pati lakSmIrapAstAnyA, bhavantaM taM pratIkSya(kSa)te // 10 // vibhavanta: sakauTilyA, ye tanvanti zubhAM kriyAm / na te svapne'pi lapsyante, *** For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI- 2014 mahopAdhyAya zrIratnazekharaviracitaM stavanacatuSkam (sAvacUri) saM. ma. vinayasAgara (tapagacchapati zrIratnazekharasUrijIo (saM. 1452 - 1517) upAdhyAyapaNAmAM racelAM A cAra stotronuM avacUri sAthe, ma. vinayasAgarajIo ghaNA vakhata pUrve hastalikhita pratanA AdhAre sampAdana kartuM haze tenI chAyAprati (Xerox ) teoe thoDA vakhata pahelAM anu. mAM chApavA mATe mokalI. sampAdana thoDuMka azuddha hatuM ane Xerox paNa thoDIka jhAMkhI hatI. chatAM te vayovRddha vidvAnanA vidyAprema pratyenA sadbhAvathI ja stotronuM mUla hastalikhita pratanA AdhAre yathAzakya saMmArjana karIne prakAzana kartuM che. stotrono paricaya paNa upalabdha mAhitInA AdhAre aMzataH Apyo che. zrIratnazekharasUrijI saM. 1493mAM upAdhyAya banyA hatA ane saM. 1502mAM zrImunisundarasUrijInA hAthe temanI AcAryapadavI thaI hatI. oTale a 10 varSanA gALAmAM ja A stotronI racanA thaI haze . temanA nAme prastuta stotro uparAnta anya grantho paNa noMdhAyelA che : zrAddhapratikramaNavRtti - arthadIpikA (saM. 1496), zrAddhavidhikaumudI (saM. 1506), AcArapradIpa (saM. 1516), laghukSetrasamAsa, hemavyAkaraNaavacUri, prabodhacandrodaya, ratnacUDarAsa, tapagacchagurvAvalI va. 7 prastuta stotro AcAryanI vidvattA ane kAvyakauzala pratye ahobhAva janmAvavA mATe paryApta che. oka oka stotra potAnI taddana anokhI viziSTatA dharAve che. prathama stotra 'bhASAtrayasamaM caturviMzatijinastavanam' prAsAdika che ane kAvyakalAnA uttama namUnA samAna che, paNa anI kharI khUbIno khyAla AkhuM stavana vAMcI jaIo, to paNa na Ave se sambhavita che. A kAvyanI khUbI o che ke o 'bhASAtrayasama' che, matalaba ke A kAvyano pratyeka zloka saMskRta, prAkRta (- mahArASTrI ) ane zaurasenI atraNe bhASAmAM samajI zakAya tema che. kemake omAM te ja saMskRta zabdo ke prayogo prayojAyA che ke je prAkRta ke zaurasenImAM paNa svarAdiparivartana pAmatA nathI. dhyAnamA rahe ke Ama karavA jatAM - For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 mahadaMze saMyuktAkSara dharAvatA zabdo ke prayogo temaja za, Sa, R, ai, au - A akSara dharAvatAM tamAma pado ane bIjA paNa DhagalAbaMdha zabdo choDI devA paDe che, kemake prAkRtamAM ovA zabdo ke prayogo zakya ja nathI. AmAM paNa zaurasenIno khyAla karavA jatAM takArAdi jevA bIjA paNa ghaNA zabdo choDavAnA thAya che. ane tema chatAM maryAdita zabdabhaNDoLa vAparIne paNa kavile je camatkRtisabhara ane arthagauravathI samRddha 25 zloko banAvyA che te kAbile dAda che. eka ja zloka joIe - "kuvalavalayakAyaM kundajiddantapAlI cchavibharaparibhogaM devamallIpurogam / tamarihamiha seve vArivAhaM savAriM, kimasamabisakaNThImaNDalIlIDhakaNTham // " (nIlakamala jevI zrImunisuvratasvAmInI kAyA ane kundapuSponI zobhAne ya jhAMkhI pADe tevI teonI dantapaGkti. jANe zyAma meghamAlAnI ArapAra UDatI haMsonI hAra joI lo! AvA saundaryano to huM Azaka ja thAuMne bhalA !) _ 'ghoghAmaNDana-navakhaNDapArzvastavana' zabdacamatkRtithI Anandita karatI racanA che. kRtinA prazastipadya sivAyanA 7 zlokonA cAre caraNamAM 'navakhaNDa' zabda prayojAyo che. jo ke dareka zloka, cothu caraNa to samAna ja che, paNa anya traNa caraNomAM dareka vakhate alaga-alaga sandarbhe 'na-va-khaM-Da' akSaro goThavAyA che. jemake - 'dAnavakhaNDanAya'', 'kArzAnavakhaNDa', 'nava khaM Dayante' va. kavinI kalpanAzakti keTalI adbhuta haze! ___'navagrahastutigarbhaM pArzvajinastavanam' o dvisandhAna kAvya jevU che. amAM oka tarapha 9 zlokothI pArzvanAthanI stuti karI che, to bIjI tarapha amAMnA 1-1 zlokathI 1-1 grahanI paNa stuti thatI jAya che. AvA anekasandhAna kAvyo sAmAnya rIte akAkSarI zabdono vaparAza, aprastutakalpanA, ajANyA zabdono prayoga va.ne lIdhe kliSTa thaI jatAM hoya che. paNa atre kartAo prAsAdikatA jALavI rAkhI che te Azcaryajanaka che. 'tIrthadvayastavana' paNa uparokta kAvyanI jema anekasandhAna ja che. kavile temAM arbudagirimaNDana zrIAdinAtha, zrIneminAtha ane jIrApallItIrthapati For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 zrIpArzvanAthanI akasAthe stuti karI che. kavio cAre stotronA ante potAnuM nAma na lakhatAM potAnA dIkSAguru zrIsomasundarasUrijI- nAma ja gUMthyuM che, je temanI gurubhaktinuM sUcaka che. cAre kAvyo para koI anAmI puNyAtmAo avacUri lakhI che, je kAvyano AsvAda karAvavAmAM ghaNI ja sahAyaka bane che. kAvyo ane temanI avacUri dharAvatI divya akSaromAM lakhAyelI prata paJcapAThI che ane 2 pAnAnI che, je moTe bhAge avacUrikAra mahAtmAo pote ja lakhI haze ama jaNAya che. avacUrikAra pote ratnazekharasUrijIno ullekha 'mahopAdhyAya' tarIke kare che, te sUcave che ke zrIratnazekharasUrijInA koIka ziSye ja stotraracanAnA najIkanA samayamAM avacUri lakhI hovI joIe. AvAM mUlyavAna stotro prakAzamAM lAvavA badala ma. vinayasAgarajI kharA abhinandananA adhikArI che. - trai.maM.) (1) , bhASAtrayasamaM caturviMzati-jina-stavanam (sAvacUri) (mAlinIvRttam) amaragirigarIyomArudevIyadehe, kuvalayadalamAlAkomalA kuntalAlI / sajalajaladapAlI kinnu "sannIlakaNThI dhavanivahamamandaM nandayantI jayAya // 1 // avacUriH - 1. suvarNAdrigariSThaM yat zrIRSabhasambandhidehaM, tasminnarthAdaMsalakSaNe / 2. kuvalayadalazreNizyAmA jaTA / 3. sajalajaladamAleva / 4. sAkSAt santa eva nIlakaNThIdhavA- mayUrAH tatsamUham / amandaM yathA syAt evaM samullAsayantI / jayAya, astu ityadhyAhAraH // 1 // asamasamaralIlA-lAlasAbhAvabhAva cchalaparabalahelAbhaGgaraGgaM gamIva / karivaraparidhArI vo vimohAvahArI, 2bhavajayivijayAbhU raGgabhUmI ramAsu // 2 // For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 ava0 - 1. asamaH samaralIlAyAM lAlasAbhAvo yeSAM, IdRzA ye bhAvarUpAH cchalaparAH zatravo rAgAdayaH, tatsainyabhaGgAt yo raGgastaM gamiSyannivA'GkamiSAt karIndradhArI / anyo'pi yaH zatrujayaiSI syAt [sa] karIndrasaGgrahaM karoti, astvityadhyAhAryam / 2. bhavajayI yo vijayAbhUHzrIajitaH / 3. raGgasthAnaM sakalazrIviSaye / yathA nartakyo raGgabhUmau lAsyalIlAM kalayanti tathA vizvazriyaH zrIajite ityarthaH // 2 // bhavivibhumabhivande 'sambhavaM sambhavantaM, niviDajaDimabhaGge'bhaGgaraGgeNa geyam / "taraNihayavareNA''baddhasevaM 'vibodho dayarayaviralAhaGkArabhAreNa kinnu // 3 // a0 - 1. bhavinAM prANinAM prakaraNAt gaNabhRdAdikAnAm / 2. tRtIyaM jinam / 3. niviDajaDimno bhaGge sambhavantaM- ghaTamAnam ityarthaH, arthAt indraadibhiH| 4. aGkakaitavAt / 5. viziSTo bodha:- kevalajJAnaM tasyodaye tatkAlameva lokAlokavyApakatvAt yo rayaH- vegastena virala:- dUrIbhUtaH ahaGkArabhAro vegaviSayo yasya IdRzeneva // 3 // 'samasamayamivA'laM caJcalaM cittamaGkA . haraNaharivaraM vA'caJcalIbhAvayantam / urasi virasabhAvaM hanta! hantuM turIyaM, tamariharamaNIyaM dhAraNIyaM dhare'ham // 4 // a0 - 1. atyarthaM capalaM cittaM tathA aGke AharaNaM- AnayanaM yasya taM harivaraM- kapivaraM ca samasamayaM- yugapat acaJcalIbhAvayantaM- sthirIkurvANamiva / cittaM kapizca prakRtyA'ticapale, tadvayamapi svAmipArve susthiraM dRzyate itiiymutprekssaa| 2. 'virasabhAvaM' prakaraNAt sAMsArikaklezasambhavaM hantum / 3. hanta iti prItau / yadAha zAkaTAyanaH - "hanta sampradAna-prIti-viSAdeSu" iti / 4. turIyaM- caturthaM taM guNairjagatprasiddha arhadvaraM zrIabhinandananAmAnaM urasi ityasyobhayatra sambandhAt, urasi dhAraNAha~ urasi dhare'ham iti saNTaGkaH // 4 // * 1asamasamayapArAvArapArINarINa cchalacaraNadhurINacchannamacchinnamIDe / For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ `mahimabharaniruddhAmaGgalaM maGgalAbhUvibhumidamasubaddhaM maGgalAkAraNaM tu // 5 // a0 1. asamasiddhAntAbdhipArINA gatacchalAzca ye caraNe- cAritre dhurINA yatayastaiH sevyatvena channaM- vyAptaM nirantaraM staumi / 2. mahimabhareNa niruddhaM- niSiddhamamaGgalaM jagato'pi yena taM tathA / 3. maGgalAGgajaM jinaM zrIsumatim ityarthaH / idamasambaddhaM yo maGgalAbhUH sa maGgalAyAH kAraNaM katham? / virodhAbhAvapakSe maGgalAnAmAkAraNaM nimittatvAdAkAraNaM- AkarSaNaM iti bhaavH| maGgalAnAmAkAraNaM yasmAt iti bahuvrIhirvA // 5 // 'tamudayagiricUlAcumbibhUcchAyabhUri - a0 2014 -- `sahabhavamiva rAgaM kuGkumAbhaM vahantaM, cchidurataraNibimbAbhaGgadhAmAbhirAmam / 1. taM prasiddhamudayAcalacumbItyanena abhinavaM bhUcchAyasya- tamaso bhUricchiduretyanenA'tidIpraM yat taraNibimbaM tadvadabhaGgaM yad dhAmA'rthAdAraktavarNaM vapustejaH, navyaraverAtAmradhAmatvAt tenA'bhirAmam idaM jinavizeSaNam / 2. sahajamiva kuGkubhAGgarAgaM vahantaM, hRdIti zeSaH / 3. zrIpadmaprabham // 6 // 'avamamavaharantu cchandasaJcAripaJcA vahavidurasusImAsambhavaM devadevam // 6 // -- raNabhuvi kila bhaGge mAravIreNa dUraM, SaNusamaNiphaNA me devadevorudehe / "samamiha "parihINA ' paJcabANI rayeNa ||7| a0 1. nindyaM- abhiprAyagataM me avaharantu iti yogaH | 2. arthAt supArzvaH / 3. ivArthe / 4. yugapat / 5. parityaktA / 6. paJcaphaNAnAM paJcabANIvetyutprekSA // 7 // 'samamiva `himabhAjiddehadantorukUlaM dhayadhavalakarAlaMsAribhAvAriNedam / samalamamalayantaM bhUvihAyo'higehaM, 11 3himakaradharamaGke devadevaM vAmi // 8 // For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 anusandhAna-63 a0 - 1. yugapadiva, idaM vA 'amalayantam' ityatra yojyam / 2. himabhAsAM jaitradehasya dantAnAM tathorukUlandhaya UrutaTasthAyI yo dhavalakaro lAJchanacandrastasya cA'tyarthaprasArikAntijalena kramAt pRthvyAkAzapAtAlAni nirmalayantamiva / 3. aGke candrabhRtaM arthAccandraprabham // 8 // naravara! kuru rAmAnAmarAmAlicUDA maNibhuvamabhavantaM cittavAse vasantam / navamamamalebhAsaM bhAsamiddhorubhAla cchaladhavalakarAbhAsaGkareNeva viddham // 9 // a0 - 1. 'rAmA'nAmnI yA strIzreNicUDAmaNistajjaM suvidhimityarthaH / cittavAsasthAne vasantaM kuru iti anvarthaH / 2. zukraH / 3. kAntidIptau guruzca yo bhAlacchalAd dhavalakarazcandrastatkAntisaGgamena vyAptamiva santam amalabhAsam / / 9 / / niravamatamanandAsundarodAratundi. cchalasalilaruhAlI kevalI kevalAya / navamarasanilimpAhArasArAbhirAmaM, _ navamacaramakuNDaM kintu bhUkhaNDamaNDi // 10 // a0 - anindyatamAyA nandAyA sundarodArA yA tundiH- kukSistacchalakamale'lI- bhramaraH, arthAcchItalaH / 2. astu iti yogaH / 3. zAntarasa eva nilimpAhAraH- sudhA / 4. navamacaramaM- dazamamityarthaH / 5. pAtAle nava sudhAkuNDAni, zItalastu bhUkhaNDasthadazamasudhAkuNDamiva // 10 // bhavabhayajayinandAbhUpurogAmidanta.. cchavinivahabhavAbhA' bhUribhadraGkarA me / iha kila kalayantI bhAvavandArudevA . suranaravarabhAle kAmamuttaMsakelim // 11 // - a0 - 1. bhavabhayajayI yo nandAbhuvaH zItalajinAt purogAmI zrIzreyAMsaH / 2. zobhA // 11 // 'duravamaparamohaM hantu mohaM jayAbhU, ravinavavasuhAsI kAsareNA'vabhAsI / For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 "sahajalajalavAhAliGgibhAgAbhirAmo dayagirigarimANaM hanta! dhatte kilA'yam // 12 // a0 - 1. duSTo- gIH parama Uho yatra / 2. vAsupUjyaH / 3. raktavapuHzriyA / 4. lakSmamahiSeNa / 5. sajalajaladAliGgI yo bhAgastadabhirAmodayAdrizobhAm // 12 // sagiridharaNibhArAdhAralIlAdhurINaM, 'kiravaramamumate dhArayantaM nirantaram / paramagarimalAbhaM lambhayantaM kimevaM, vimalamamaladehaM cittagehaM naye'ham // 13 // a0 - 1. varAhaH / 2. satatam / 3. sAdribhUbhArakSamatvAt, aGke dhAraNena // 13 // 'vibhuvimalapurogAbhaGgarAgAvalIbhi caraNakararuhAlIbhAstramUDhA jayanti / namiparasurabAlAbhAlabhAge sarAgaM, kila paramalalAmADambaraM dhArayanti // 14 // a0 - 1. zrIanantasya yau niviDarAgazreNibhidau caraNau / 2. nakha / 3. namana / 4. kartA pUrvArddhagata eva // 14 // caraNasarasisAre kinnu nissImadhAmA ___'malasalilasamUhe hemapaGkeruhANi / 'pavidharavibhuvaGgAsaGgibhApiGgaraGgA, kararuhavaramAlA vo viruddhaM ruNaddha // 15 // a0 - 1. pavidharasya- vajrAGkasya vibhoH zrIdharmasya aGgAsaGgikAntyA piGgaranA- pItavarNA, vibhuvanetyatra paramatena vatvam / 2. nakhaH // 15 // divi bhuvi cirakAlaM candrabhi hukaNThI ravabhavabhayaMbhUyorINaraGga kuraGgam / taruNakaruNamaGke "lAlayantaM kilA'muM, bhavivara! bhagavantaM dhehi he dhIra! citte // 16 // For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 anusandhAna-63 a0 - 1. candragrasanaparaH / 2. bahukSINaraGgam / 3. lAlanakriyAvizeSaNametat, kRpAlutvAditi bhAvaH / 4. arthAcchAntim // 16 // nara! nama 'parapaGkAvAsahiMsodhurINA khilabhavibhayabhIruM dUrabhIpaGkamaGkam / chagavaramavagADhaM pAlayantaM sugUDhaM, sadayamanayamanthaM kunthudevaM susevam // 17 // a0 - 1. pApa / 2. zaunikavRkAdijIvaH / 3. ajavaravizeSaNamidam / 4. bhIrutvAdeva nirbhayamaGkamAzliSTavantaM chAgavaram / keleti(?) zeSaH / 5. manthanaM mantho'nayasya mantho yasmAt so'nayamanthaH, yadvA manthatItyaci manthaH / tato anayasya manthatvam / 6. phaladAyitvena atizAyinI sevA yasya // 17 // tamaramamaradartAmandamandAramAlA ___ parimalarasabolambirolambamAlam / niravamanavahemacchAyaMkAyaM namAmo __'maragirimiva kaNThe vArivAhAvagADham // 18 // a0 - 1. pUjArtham / 2. AlambinI / 3. paritolanA, 4. AzliSTam // 18 // bahulamiha vahantaM kundamandAramallI kusumamasamavallImaJjulaMmallidevam / ciramurasi vahAmo bhUritArA'virAmA valivimalavihAyomaNDalaM kinnu nIlam // 19 // a0 - 1. jAtyapekSamekavacanam / 2. nIlavarNatvAt / 3. bhUritArANA- . mavirAmA- apArA Avalayo yatra vihAyomaNDale tattathA // 19 // 'kuvalavalayakAyaM kundajiddantaipAlI ____cchavibharaparibhogaM devamallIpurogam / tamarihamiha seve vArivAhaM savAriM, .. . "kimasamabisakaNThImaNDalIlIDhakaNTham // 20 // a0 - 1. zyAmatvAt kuvalamaNDaladeham / 2. zreNibaddhatvAt pAlIva For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - a0 pAlI, tatkAntibharasya samantAd bhogo yasya / 3. munisuvratam / 4. balAkA zreNyA''zliSTaH // 20 // jayabhuvi vijayante bhAsurA bhUribhAso, bhAvaH // 21 // 2014 - kimahimakiraNAbhAra bhAvavantaM nayante, sudivasamavirAmaM caNDabhAvaM vihAya // 21 // 1. jayotpattisthAne / 2. damino - munayaH, atra SaSThyarthe saptamI, kalAsu ityatrApi / 3. etA: kiM ravikAntayazcaNDabhAvaM tyaktvA saumyatvApannA natyarcAdau bhAvabhAjaM prANinaM nirantaraM sudivasaM - zobhanadinaM prApayanti ? ravikAntitulyAbhirnamijinatanudyutibhirbhAvinAM nityaM zreyodinameva kriyate iti 'damivaranamidehe keligehe kalAsu / harimuru dharamANaM kambu sambandhabandhu, 3navanavabhavakArAvAsavArI 4varIyo - 3 -------- kimu iha bahumantA' kambudhArI cireNa / gavalavimalanA(dhA)mA neminAmA' mamA'yam // 22 // a0 - 1. punnapuMstvAt kambuzabdasya klIbatvam / tato guruzaGkhaM pAJcajanyAbhidhAnaM dharantaM sambandhena bAndhavaM kRSNaM bahumanteva kambudhArI aGke, pAJcajanyakambudhArisvabandhukRSNabahumAnArthamiva svayamapyaGke kambubhRdityutprekSA / 2. atra zIlArthastRn, tena tatkarmaNi dvitIyA / 3. navanavabhavA eva kArA gutigRhANi, tatra vAsaM vArayatItyevaMzIlaH, astu ityadhyAhAryaM ca / 4. varataraM navamahiSavannirmalaM dhAma vapuH sambandhi yasya / 5. jinaH // 22 // 'phaNiguruphaNimAlAlambicUlAmahIyo maNigaNakiraNAlIsaGgaraGgAvagADham / rumiva "guNayaM cittadheyaM dhareyam // 23 // a0 1. phaNigururdharaNendrastatphaNamAlAyAmAlambino ye cUDAsu mahattarA mnnyH| 2. saGgena yo raGgo - raktimA tena vyAptam / 3. arthAt pArzvam / 4. vizve'pi garimAspadatvenorumahelAtvaM siddheryuktam / tasyAM sampanno yo rAgastena 15 arihamurumahelAsiddhisampannarAgA For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 raJjitamiva / 5. guNairgeyam / 6. citte dheyaM- dhAraNAha, tata evA'haM dhareyamaccitte // 23 // 'giribhuvi haribhAve 'bAhulIlAvibhinnA viralanibiDapIDAsaGgame gADhakhinnam / "paribhavaparihArAyeva voDhAramaGke, harivaramarihantaM he narA! dhatta citte // 24 // a0 - 1. zAlikSetrAsannAyAm / 2. prAgbhave tripRSThavAsudevatve / 3. bAhulIlayA yad vibhinnaM, klIbe ktAntatvAt vidAraNaM, tena nirantarA, nibiDA ca yA pIDAtasyAH samparke / 4. gADhakhedAd yaH paribhavaH tadapaharaNArthamiva siMhavaramaGke voDhAram / zIlArtho'tra tRn / arthAt zrIvarddhamAnam // 24 // itthaM stotrapathaM kathaJcana jinA nItA vinItAtmanA, . vRttaiH prAkRtasaMskRtaiH samuditaistaiH zaurasenyA samaiH / dadhuH zrIgurusomasundaramudA''svAdaM prasAdaM javAd, yenA'sau rasikeva,kevalakalA lIlAyate mayyapi // 25 // [zArdUla0] iti saMskRta-prAkRta-zaurasenIrUpabhASAtrayasamaM 24 jinastavanam / ma. zrIratnazekha0 ga0 vi0 / ava0 - zriyA guruH somastadvat sundarA'tivizadA yA mut, tasyA anubhavo yatra prasAde taM tathA // 25 // iti bhASA-yasama 24 jinastavAvacUriH / (2) zrInavakhaNDa-pArzvastavanam (sAvacUri) (upajAtivRttam) jaya prabho! tvaM navakhaNDapRthvI prakhyAtakIrte! navakhaNDamUrte! / * bhavyAbjabhAno'navakhaNDasaMvid, vizvezvara! zrInavakhaNDapArzva! // 1 // For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 17 avacUriH - lokaprasiddhyA pRthvI navakhaNDA / sampUrNA saMvitkevalajJAnaM yasya // 1 // te tatkSaNenA'navakhaNDamuccai vighnAnazeSAnavakhaNDayanti / ye tvAM stuyurdAnavakhaNDanAW!, ____ vizvezvara! zrInavakhaNDapArzva! // 2 // a0 - anavaM- jIrNaM tato jIrNakhaNDamavakhaNDayantIti yogaH / yathA jIrNamanAyAsevaneneva (yAsenaiva) khaNDyate tathA te vighnAn sarvAn khaNDayanti / atra anavakhaNDaM khaNDayantIti kRtvA pazcAdevopasargeNa yogaH / prathamamevopasargayoge tvanavakhaNDamityatra Nampratyayasya asambhavaH, "vyApyAccevAt" iti sUtre tasyaiveti niyamAt / yadvA avazabdazcA''dipaThito bhartsanArthe kriyAvizeSaNatvena yojyaH / bhartsanapUrvaM vighnAn khaNDayantIti bhAvaH / athavA avatIti aci avastato jinasambodhanaM - he ava!- rakSaka! / dAnavakhaNDanA- indrAH // 2 // mAdhuryadhuryA navakhaNDamaitrI, gIste'tha kArzAnavakhaNDavAri / / bhAtyudyadAdInavakhaNDamAnA, . - vizvezvara! zrInavakhaNDapArzva! // 3 // a0 - yata eva mAdhuryadhuryA tata evA'bhinavamadhudhUlijaitrI / athAnyeva(?) kArzAnavAni kRzAnusambandhIni yAni khaNDAni jvAlA ityarthaH, tatra niirsdRshaa| AdInavAn doSAn khaNDamAnA mathnantI, zIlArthazAnastena malayapavamAna iti- vatsamAsaH siddhaH, "zritAdibhiH" iti sUtreNa // 3 // navapramuktAnavakhaNDalauTu bhaktyA kRtoccairnavakhaNDagadbhiH / zritAn bhavArtAnava khaNDamuLa, vizvezvara! zrInavakhaNDapArzva! // 4 // a0 - AnavakhaNDalazabdasya navapramuktatvena AkhaNDaleti syAt, kRta uccaiH stavo yasya / khaM- svarga, DalayoraikyAllagadbhiH svargasthairityarthaH / uAH khaNDaM- pIThaM zritAn bhavArttAn aveti yogaH // 4 // For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 va AmnA(?)tino mAnavakhaNDanAdau, darpaNa ye'nyAnava! khaM Dayante / giro'pi taiste'navakhaNDanIyA, vizvezvara! zrInavakhaNDapArzva! // 5 // a0 - manoridaM mAnavaM zAstraM smRtyAdi, khaNDanagrantha(?) / nautIti navaH, stotA, na navo anavaH, anyeSAmanavo'nyAnavaH, trijagato'pi stutyatvAt / ye darpaNa khaM- vyomaM Dayante- utplavante / yadvA avakhaNDayantIti pAThastato ye anyAn avakhaNDayanti- tiraskurvantItyarthaH / khaMvaM (anavakhaNDanIyA)avakhaNDayitumazakyAH // 5 // vitanvate te navakhaNDatiM ye, svabhaktito'rhannavakhaNDamAzu / te nityanistAnavakhaM Dabhante, vizvezvara! zrInavakhaNDapArzva! // 6 // a0 - svArthe tikpratyayena navazabdayoge ca navakhaNDatistamavakhaNDaM'vakhaNDe'tivarNatrayahInametAvataH natimityarthaH / nistAnavamatucchaM khaM- sukhaM DalayoraikyAllabhate // 6 // - vyAdhIMstathAdhInavakhaNDase tat, . tvameva vizve navakhaNDahInaH / manISiNAM mAnavakhaNDanA), vizvezvara! zrInavakhaNDapArzva! // 6 // a0 - yat ityadhyAhAryam / mAnavakhaNDanArhapadasya 'navakhaNDe'tivarNacatuSkahInatve 'mAnArha' iti ziSyate / tato manISiNAM mAnanIya ityarthasiddhiH // 7 // iti zrInavakhaNDapArzvastavAvacUriH / iti stutaH zrInavakhaNDanAmabhRt, prasiddhaghoghApurabhUvi[bhU]SaNaH / pArzvaH prabhuH zrIgurusomasundara sphuradyazAH zAzvatasampade'stu vaH // 8 // - iti zrI mahopAdhyAya zrI ra0 vi0 // For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2014 ( 3 ) navagrahastutigarbhaM zrIpArzvajinastavanam (sAvacUri ) (AryAvRttam) pArzvaH zriye'stu bhAsvA - najasthiteruccatAM parAM bibhran / vizvaprakAzakuzalaH, kutukaM tu kalAvadullAsI (nistulAzrayaH) // 1 // avacUriH bhAsvAn dIprasUryazca / [aja: ] na jAyataM ityataH siddhaH, pakSe 'aja:' meSarAzistatrastho hi raviruccaH syAt / nistula AzrayaH siddhilakSaNo yasya, sUryastu tula (lA) rAzyAzrayo'pi syAt iti citram // 1 // pArzvaH sa jayati somaH, paramonnatibhRd vRSaprayogeNa / zaive zirasi nivAsI, citraM tu tamograhagrAsI // 12 // a0 saumyazcandrazca / vRSaH- puNyaM, tatprayoga- upadezAMdinA; pakSevRSarAza: (ze:) prakRSTayogena / [ zaive ] mokSasambandhini, Izasambadhini / tama:ajJAnaM tadeva graho bhUtAdistadvinAzI, pakSe tamograho - rAhuH // 2 // - zrIpArzvaM sadvRttanavA- - ciSaM namata maGgalAtmAnam 1 pRthvyA nandanamadbhuta-mavakramarpitabudhamudaM ca // 3 // -- - a0 sacchobhanaM vRttaM zIlaM yasya; pakSe - zobhanazcA'sau vRttovRttAkArazca / navamarciH- tejo jJAnarUpaM yasya, pakSe navasaGkhyakiraNam / kalyANamayAtmAnaM, pakSe - maGgalaH - bhaumaH / pRthvyA AnandanaM, pakSe sutm| maGgalasya hi budho ripurgIyate // 3 // pRthvyAH - vAmAbhUH zyAmAGgaH, saumyaH stAdamRtasiddhiyogakRte / maitrIprayogato vaH, kutukaM tu kalAvaka (du) llAsI // 4 // a0 kSe zyAmAGga iti budhanAma | pakSe - saumyaH - budhaH / maitrIprayogeNa vo mokSaniSpattiyogAya stAt iti sambandhaH, pakSe - maitryanurAdhA, tasyAH prayogato budho amRtasiddhiyogakRt syAt / pakSe - budhasya hi candro ripuH 11811 19 - jagati guruH zrIpArzvaH, zubhadRSTyA doSalakSamapi muSNan / puSNaJ zriyazca jIyA-nna kutraciccitramaticArI // 5 // - For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 a0 - guru:- garimAspadaM, pakSe - bRhaspatiH / aticAraHcAritramAlinyaM, zIghragatizca // 5 // gurupadalAbhAduccaH, zrIpArzvaH zreyase'stu satkAvyaH / doSAkaradveSI na, jAtu yAtyastamiti tu navam // 6 // a0 - gurupadaM siddhirmInarAzizca, mInarAzau hi zukra uccaH / sadbhiH stutyaH, pakSe - saMzcAsau zukrazca / doSANAmAkaraM vidveSTIti zIlaH, pakSe - doSAkarazcandro vidveSI yasya / siddhau zAzvatodayasthitikatvAt, zukrastu astaM yAtyeva // 6 // parasiddhiyogamasita-stanutAM pArzvaH prayogato brAyAH / dharmaM puSNan dharmA-zrayeNa na punaH kvacinnIcaH // 7 // a0 - asitaH nIlavarNaH zanizca / brAhmI vAg rohiNI ca, tasyAH prayogataH- upadezAdeH prakRSTayogAcca, parasiddhiyogaM prakRSTamuktisambandham amRtasiddhiyogaM ca tanutAmityanvarthaH / cAritradharmAzrayeNa caturvidhaM dharmamupadezAdinA puSNan / pakSe - dharma bhavatAzrayaNena (?) dharmapoSI / zanistu meSe nIca: syAt // 7 // duritabhide doSAkara-tamoripugrAsalAlasa: pArzvaH / .. ____ kIrtyA vidhuntudastA-nna krUraH kautukaM kvA'pi // 8 // ava0 - doSANAmAkarabhUtaM yat tamo'jJAnaM, tadeva ripuH- zatrustasya grAse- vinAze lAlasA- zraddhA yasya; pakSe - doSAkarazcandrastamoripuH- sUryaH, tyorgrsnprH| kIrtyA vidhuntudazcandrasya jetA, pakSe - vidhuntudo- rAhuH // 8 // .. zrIvAmeyo'navama-strijagati ketuH zriyAM paramahetuH / jayatu sphuratphaNarddhi-navaraM nityodayI zubhadaH // 9 // ava0 - anavamaH- zlAghyaH, pakSe - navamo navasaMkhyApUraNaH / tribhuvane vibhUSakatvAt keturdhvaja iva, pakSe - ketunAmA grahaH / pakSe - paraM kevalaM zriyAmahetuH / ubhayorapi saphaNatvAt / ketustu kadAcidudayI, udito'pyariSTakRcca // 9 // For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 zrIpArzvastavamevaM, navagrahastavanagarbhamadhyetuH / .. zrIsomasundaramate-rapyazubhAH syurgrahAH zubhadAH // 10 // iti zrIvAmeyastavanaM navagrahastutigarbha mahopAdhyAya0 zrIra0 vi0 // . ava0 - [adhyetuH-] pAThakasya, iha tRn / pUrNenduvat sundarAnirmalA matiryasya // 10 // zrIpArzvastavAvacUriH ||ch| (4) zrItIrthadvayastavanam (sAvacUri) zrIarbudAdrimukuTa-zrIjIrApallitIrthasuprathitim / staumi zrImatpAzrvaM, jinarSabhaM zrIzivAGgabhuvam // 1 // avacUriH - RSabhapakSe - arbudAdrimukuTazcA'sau zrIjIrApallitIrthenA''sannatvAt suprasiddhizca / zrI[mat] pArvaM samIpaM yasya / zrIzivAnAmaGgamabhyupAyo dharmastadutpattiMpadam / nemipakSe'pyevaM, paraM jinarSabham jinapravaram / pArzvapakSe - arbudAdrirmukuTo yasyedRzA jIrApallitIrthena suprasiddham // 1 // tava sadvarNyasuvarNa-zrIghanarociSNurociraGgalatA / kalpalatAto'pyadhikaM, datte dRSTA'pyabhISTAni // 2 // a0 - suvarNazrIvad ghanaM- sAndraM rociSNurociryasyAH / nemi-pArzvapakSe - zobhanavarNazrIghanomeyastadvadrociSNu0 // 2 // jaya nAbhibhUta! niHsama-susaMvidAM zrIsamudravijayabhava! / vAmAGgaja! jayaheto!, bhavA'bdhiseto! duritaketo! // 3 // a0 - niHsamasasaMvidAM zrIyuktasamudravijayasya bhavo- janma yasmAt / vAmaH- pratikUlaH aGgaja:- smarastajjayaheto! / nemipakSe - niHsamasusaMvidAM nAbhibhUtA''dhArabhUta! / pArzvapakSe - he vAmAGgaja! he jayaheto! // 3 // For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 bibhrad vRSabhAsanatAM, nirmalajalajAGkitAMhikamalazca / bhogIndrasevyamAnaH, prabho! jaya tvaM nirupamAnaH // 4 // a0 - bhogino ye indrAH / nemipakSe jalajaH - zaGkham // 4 // zrIarbudAdividita zrIjIrApallitIrthasuna(?) vRSabha! / zreyaH samudraneme!, deyAH zrIsomasundarasvapadam // 5 // (gItiH) iti tIrthadvaye jinatrayasya pratyekaM stavastryarthaH / etAni mahopAdhyAyazrIratnazekharaga0 vi0 / ava0 - zrIjIrApalli: pArzve yasyA''zrayasya / samudranemibhUH / pArzvapakSe - he arbudAdriNA''sannatvAt suprasiddhiH / zeSaM sugamam / / 5 / / iti tIrthadvayastavAvacUriH ||chaa| -x For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 paM. zrIhemavijayagaNiviracitaM kIrtikallolinIkAvyama - saM. (sva.) ambAlAla premacanda zAha (tapagacchapati zrIvijayasenasUrijInA pratApa, kIrti ane saubhAgyane hRdayaGgama rIte varNavatuM prastuta kAvya, temanA ja sAmrAjyavartI paM. hemavijayajIo racyuM che. kartAnI guruparamparA, vidvattA, racanAkarma, kAvyanI mahattA va. aMge vizada mAhitI Apato zrIambAlAla premacanda zAhe lakhelo lekha, jaina satyaprakAza - varSa 5, aGka 1, pRSTha 38-42mA prakAzita thayo hato. te "mahAkavi hemavijayagaNi" nAmano lekha atre yathAvat mudrita karavAmAM Ave che) _ "thoDA samaya agAu mane 'kIrtikallolinI' nAmanI hastalikhita prati prApta thaI hatI. A oka khaNDakAvya che. tenI racanA koI adbhuta hAthe thayelI hovI joIo oma jaNAtAM tenI tihAsika mAhitI meLavavA meM prayatna karyo ane tenA saMzodhana aMge Avazyaka sAmagrI paNa meLavI. kartAnI tihAsika mAhitIo khAsa maLI zakI nathI, chatAM jeTaluM prApta thai zakyuM te vAcako samakSa mUkuM chu. _ 'kIrtikallolinI' nAmanA khaNDakAvyanA kartA paNDita hemavijayagaNi che. zrIhemavijayajI, gRhasthAvasthAnuM kaMi paNa vRttAnta, mahAprayatne paNa, jANavA maLI zakyuM nathI; ane temanA sAdhujIvanamAM temanI aneka kRtio rUpa sAhitya-sevA sivAya bIjA kaMI paNa viziSTa kAryono ullekha koI paNa granthomAM maLato nathI. kevaLa zrIhIravijayasUrinI samrATa akabara sAthenI mulAkAtamAM teo sAthe hatA tevo ullekha 'hIravijayasUrirAsa' ane 'sUrIzvara ane samrATa' vagere granthomAMthI maLI zake che. teo munisundarasUrinI paTTaparamparAnI lakSmIbhadrIya zAkhAnA hatA, tema temanA 'vijayaprazasti mahAkAvya'nA [pUrtikAra] guNavijayajI kRta antima prazasti parathI jaNAya che. munisundarasUri - lakSmIbhadra (lakSmIbhadrIya zAkhA) For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 anusandhAna-63 - ratnazekhara - hemavimala - zubhavimala - amaravijaya - kamalavijaya - hemavijaya, gurubhAI vidyAvijaya - guNavijaya* A kavi vikramIya sattaramI zatAbdInA aneka mahAna kaviomAMnA aka hatA. sAdhAraNa rIte hIravijayasUrinI ziSyaparamparAnA ane te vakhatanA samakAlIna sAdhuo moTe bhAge vidvAna ane kavio hatA ama temanI prApta thatI racanAo uparathI mAlUma paDe che. saMskRta bhASA karatAM soLa, sattara ane aDhAramI sadImAM gUjarAtI bhASA sAhitya jaina kavionA hAthe vadhAre phUlyuphAlyuM che ama koI paNa sAhityazodhakane lAgyA vinA nathI rahetuM. A kavinA kavitva mATe gRhastha kavi RSabhadAsa paNa potAnA kumArapALa rAsa ane hIravijayasUri-rAsamAM moTA kavi tarIkeno mAnabharyo ullekha kare che. haMsarAja vAcho depAla mAla hemanI buddhi vizALa. - kumArapALarAsa hemavijaya paNDita vAcAla kAvyaduhAmAM buddhi vizALa - hIravijayasUrirAsa pR. 108 * vAstavamA vijayaprazastimahAkAvyanI prazasti pramANe 'lakSmIbhadra' munisundarasUrijInA rAjyamAM thayA hatA, temanI paramparAmAM na hatA. ratnazekharasUrijIo racelI arthadIpikA (aparanAma - zrAddhapratikramaNasUtravRtti, ra.saM. 1496)nuM lakSmIbhadre saMzodhana karyu hatuM, ane hemavimalasUrijInA rAjyamAM lakSmIbhadranI paramparAnA 'zubhavimala' thayA; aTalo ja uparokta prazastimAM nirdeza che. te sivAya o be saribhagavantono ambAlAlabhAIo jaNAvyo tevo lakSmIbhadranI paramparA sAthe koI sambandha nathI. jaina paramparAno itihAsa-bhAga-3, pR. 198-199 para lakSmIbhadrIya paramparA sambandhe ghaNI hakIkato darzAvAI che. paNa anya sandarbho sAthe o hakIkatone sarakhAvatA ghaNIkharI zaGkAspada jaNAya che. jemake temAM lakSmIbhadrane munisundarasUrijInA ziSya, ratnazekharasUrijI (dIkSA saM. 1463)nA vidyAguru, ane hemavimalasUrijInA kALamAM vidyamAna jaNAvyA che. A hisAbe temano dIkSAparyAya lagabhaga 100 varSa karatAM paNa vadhu thavA jAya che. te bhAgye ja saMbhave. vaLI, ratnazekharasUrijI ane hemavimalasUrijI lakSmIbhadrIya paramparAmAM thayA che evI tyAM sUcavelI hakIkata paNa A prazastinA AdhAre khoTI Thare che. For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI 2014 - hemavijaya moTo kavirAjo hema vaDo kavirAya. hIravijayasUrirAsa pR. 302 A sivAya temanA gurubhAI zrIvidyAvijayagaNInA ziSya zrIguNavijayagaNI o paNa temanA adhUrA mUkelA ( sudhAro svargagamanane lIdhe adhUrA rahelA) 'vijayaprazasti' nAmanA mahAkAvyanI pUrNAhuti karI tenI antima prazastimAM zrIhemavijayanI vidvattA ane kavitvanuM mahattAbharyuM varNana kartuM che. prastuta 'kIrtikallolinI' kAvyasambandhe te ja prazastimAM temaNe jaNAvyaM che ke - - hIravijayasUrirAsa pR. 274 - 25 "svargakallolinItulyA kIrtikallolinI matA" kharekhara A kAvya mATe svargaGgAnI upamA jarAya atizayokti vinAnI che, oma tenA vAcakane lAgyA vinA nahi ja rahe. pratyeka padyanI gaganavihAriNI kalpanAo, manohara upamA, utprekSAdi alaGkAronI sajAvaTa ane racanAmAdhurya koI vidvAna vAcakane meghadUtAdinI racanAone paNa bhUlAve tevuM A khaNDakAvya che. A * kAvya zrIvijayasenasUrinI stuti rUpe ja banAvAyuM che; paNa kartAo zrIvijayasenasUrinA caritra viSeno ullekha prathamanA be zlokomAM temanA kamA pitA, rUpazrI mAtA ane gRhasthAvasthAnuM jesaMga nAma sivAya kaMI paNa caritradRSTinuM varNana nathI karyu. caritra mATe to temaNe vijayaprazasti vagere grantho banAvyA ja che. kavinI zrIvijayasenasUri pratyenI pUjyatva ane mAnabharI je dRSTi che te temanA aneka kAvyomAM pratIta thAya che. chatAM A kAvyamAM to temaNe potAnuM prauDha kavitva sundara lAlityabharI racanAmAM vahetuM mUkI zrIvijayasenasUri pratyenI bhakti batAvavA sAthe ApaNA mATe oka apUrva kavitvabharyo grantha- vAraso soMpI janatAne RNI banAvI che. A kAvya temanI naisargika kavitvazaktinI chApa mATe pUratuM che. A kAvyamAM traNa adhikAro che : 1. pratApAdhikAra, 2. kIrttyadhikAra ane 3. For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 saubhAgyAdhikAra; ama sragdharAchandanA* kule 207 zlokamAMthI prathamamA 76, bIjAmAM 89 ane trIjAmA 42 zlokothI A kAvyane pUrNa kayuM che. pratyeka adhikAranA pratyeka padyamAM te te adhikAranA pratApa, kIrti ane saubhAgya zabdano ullekha paryAya zabdothI paNa karyo che. A kAvyanI A eka viziSTatA gaNAya. pratyeka padya oka oka kalpanArnu kohInUra-ratna che, ama kahevU atizayoktibharyu nathI. bhinna bhinna kalpanAvagAhI ratnono banelo A prazaMsAtmaka kAvyarUpa hAra zrIvijayasenasUrinA yazaHzarIra para caDhAvI temanI kIrtine amara kare che. ante kavi ja potAnA A kAvyanI yathArthatAno spaSTatAbharyo ullekha kare che : nAnAzleSoktiyuktiprakaramakarabhUbhUribhAvAbhidhAyisphArAlaGkArakAvyavrajajalajayutA prauDhapuNyapravAhA / ' siJcantI govilAsai vanavanamidaM 'kIrtikallolinI'yaM, dhAmallIlAmarAlairbhavatu sugahanA gAhyamAnA'cirazrIH // A grantha, saMzodhana temanA samakAlIna paNDita zrIlAbhavijayajIo karyu che. A uparAnta lagabhaga temanI badhIya kRtio zrIlAbhavijaya paNDite tapAsyAnA keTalAka ullekho maLe che. nIce ApelI jaina sAhityanA sakSipta itihAsamAMthI keTalIka mAhitI upayogI che te vAcako samakSa rajU karUM chu. pR. 583 - dharmasAgare saM. 1639mAM jambUdvIpaprajJapti para vRtti racI. A chellI vRttinI aka prazasti (ve. naM. 1459)mAM ama jaNAvyuM che ke te ta. hIravijayasUrio divALIne dine racI ane temAM kalpakiraNAvalIkAra dharmasAgara u. ane vAnara RSio (vijayavimala) sahAya ApI. temaja tenuM saMzodhana pATaNamAM ta. vijayasenasUri, kalyANavijaya gaNI, kalyANakuzaLa ane labdhisAgare karyu hatuM. tenI A prazasti hemavijaye racI. vAstavamAM saubhAgyAdhikAranA 18-22, 42 a 6 anuSTupchandanA zloko ane antima sragdharA chandanA zlokane bAda karatA bAkInA 200 zloko zArdUlavikrIDita chandanA che. For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 27 pR. 586 - munisundarasUrirAjyamAM thayelA lakSmIbhadranI zAkhAmAM zubhavimalaamaravijaya-kamalavijayanA zi. hemavijaya oka sArA kavi ane granthakAra hatA. temaNe saM. 1632mAM pArzvanAthacaritra (pra. mohanalAlajI jai. granthamALA naM. 1), saM. 1656mAM khambhAtamAM RSabhazataka jene lAbhavijayagaNije saMzodhyuM (kAtha. 1891. 95 rIporTa) ane saM. 1657mAM amadAvAdamAM dazataraGgamA 250 kathAvALo kathAratnAkara (kAM. vaDo) racyA. temanA bIz2A grantho - anyoktimuktAmahodadhi, kIrtikallolinI (vijayasenasUrinI prazaMsA rUpe), 'sUktaratnAvali, sadbhAvazataka, caturviMzatistuti, stutitridazataraGgiNI, kastUrIprakara, vijayastuti ane seMkaDo stotro che. ane te uparAnta mahAkAvya tarIke vijayaprazasti kAvya racela che. temAM 16 sarga karI pote svargastha thatAM te pachInA pAMca sargo temanA gurubhAI vidyAvijayanA ziSya guNavijaye, sarva sarga paranI potAnI TIkA nAme vijayadIpikA sahita, pUrA karyA 1688mAM. ___ A kAvyamAM mukhyapaNe vijayasenasUrinuM vRttAnta che. chatAM hIravijayasUri ane vijayadevasUrinAM vRttAnto ane ghaNI jaitihAsika hakIkato maLe che (pra. ya. graM. naM. 23). guNavijaye A TIkA IlAdurgamAM ArambhI mAdhapura durga (jodhapura), zrImAlamAM racI, chevaTe zrIrohiNI(sirohI)mAM pUrI karI, ane cAritravijaya vAcake zodhI (jUo. vijayaprazastinI chevaTanI prazasti). ___ pR. 607 - hemavijaya, kamalavijaya rAsa, 1661, mahesANA. pR. 543 - hIravijayasUrinA samAgamathI akabara bAdazAhe zuM karyu e TraMkAmAM temanA ja samayamAM zatruJjaya paranA AdinAtha mandiranA hemavijayagaNi racelA 1650nA prazastilekhamAM jaNAvyuM che. jinavijayajI sampAdita prAcInalekhasaGgrahamAM hemavijayagaNi (ta. AnandavimalasUrinA AjJAvartI zubhavimalakamalavijaya paM. zi.). noTa - temanI keTalIka kRtio pATaNanA hAlAbhAInA bhaNDAramA che. paM. lAbhavijaya vyAkaraNazAstramA atyanta pravINa hatA. yogazAstranA "namo durvArarAgAdi" zloka upara 500 artha karela che, ama paTTAvalIomAM ullekha che. saM. 1644nA zrImAlavaMzIya zreSThI bhAramalla putra saGghapati indrarAje vairATanagaramAM navIna baMdhAvelA jinamandiranI prazasti amaNe racI che (juo jina. vi. ra. For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 anusandhAna- 63 379). saM. 1652mAM vijayasenasUriziSya vinayakuzaLe racelA svopajJavRttiyukta 'maNDaLaprakaraNa' (pra. A. sabhA), saM. 1656 khambhAtamAM hemavijaye racelA RSabhazataka, saM. 1658mAM kalyANavijaya tathA munivijayanA ziSya devavijayagaNi kRta jinasahasra nAmanuM stotra ( tenI subodhikAvRttiyukta) ane kamaLavijayaziSya hemavijayagaNi racita cintAmaNi pArzvanAtha nAmaka derAsaranI prazastinuM omaNe saMzodhana karyu. kalyANavijayasUrirAsa temaNe banAvyo che. * * * ( have A kAvyanA sampAdana aMge thoDIka vAta. A kAvyanI zrI ambAlAla premacanda zAhe I.sa. 1938 mAM hastaprata parathI nakala karelI. A nakala karavAmAM temaNe mukhya AdhAra, muni zrIvidyAvijayajI dvArA maLelI AgrAnA vijayadharmalakSmI jJAnamandiranI pratano * rAkhelo. A sivAya temaNe, muni zrIvidyAvijayajI dvArA ja prApta thayelI bhANDArakara insTiTyUTa - pUnAnI temaja zrI puNyavijayajInA sAgara upAzraya- pATaNa khAtenA saGgrahagata tathA kesarIcanda hIrAcanda jhaverIo meLavI ApelI jaina Ananda pustakAlaya - suratanI pratanI paNa AmAM sahAya lIdhI che. zrI ambAlAlabhAIo karelI kIrtikallolinI kAvyanI A nakala amArA vaDIla pUjyapAda AcArya zrIvijayahemacandrasUrijI ma. pAse sacavAI rahelI. thoDAka vakhata pUrve A nakala teoe AzIrvAdapUrvaka 'anusandhAna' mATe ApI. tenA AdhAre ja A sampAdana thayuM che. yogAnuyoganI ja vAta che ke thoDAka vakhata pUrve A ja kAvyanI bIjI nakala munizrI suyazacandra - sujasacandra vijayajI dvArA amane maLelI. A nakala ma. vinayasAMgare zrIpUjya zrIpUnamasAgarasUrisaGgraha - koTAnI prata (le. anumAnita 17mI uttarArdha) ne AdhAre I.sa. 1970mAM karelI che. prata azuddha haze tethI nakala paNa azuddha thaI che. to paNa zrI ambAlAlabhAInI nakalamAM cAvIrUpa sudhArA karavAmAM A nakala ghaNI ja upayogI thaI che. jo A nakala na hota to kAvya thoDuMka azuddha rahyuM hota. a ja rIte koIka anAmI vidvAne * pratanI puSpikA li. yodhapuravAstavya - lalitarAmAtmajo bAlArAma: / vi.saM. 1972 jyeSTha zuklA 2 udayapuramadhye likhitA For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 . 29 ambAlAlabhAIvALI nakala lagabhaga 100 zloka jeTalI vAMcIne keTalAka mahattvapUrNa sudhArA karela che. je atre upayogI thayela che. ___ aka Azcaryajanaka vAta o che ke banne nakalomA keTalAya pATha, zabdo, paGktio ane zloko taddana judA che. lagabhaga bhAva badhe ja sarakho che, paNa zabdaracanA bhinna che. pratalekhakanA hAthe ATalI bhinnatA na sarjAya. aTale ovI kalpanA sUjhe che ke kartAo sau prathama koTAnI pratamA je vAcanA che, te taiyAra karI haze. ane tyArabAda temaNe ja sudhArA-vadhArApUrvaka navI vAcanA taiyAra karI haze, je anya tamAma pratomAM che. koTAnI pratanI vinayasAgarajIo karelI nakalamAM je bhinnatA che, te atre 'vi.' saMjJAthI TippaNamAM sUcavI che. keTalIka jagyAo "vi.' no pATha vadhu yogya jaNAtAM tene mULa tarIke mUkI, ambAlAlabhAIvALI nakalanA pAThane 'aM.' tarIke TippaNamAM nodhyo che. kAvyane vAcaka rasapUrvaka vAMcI zake te hetuthI sudhArA prAyaH ( )mAM na darzAvatAM sIdhA mULamAM ja karyA che. kAvyanI prAsAdikatA sau sahRdaya rasikaMjanone avazya Anandita karaze. kAvyano AsvAda karanAra vAcakanA cittamAM zrIvijayasenasUrijInA guNo pratye, paM. hemavijayajInI kAvyazakti, paratve temaja A kAvyane prakAzamAM lAvanArA uparokta guNijano pratye bahumAna na jAge o zakya ja nathI. - trai.maM.) kIrtikallolinIkAvyam pratApAdhikAraH aindraM vRndamamandamodamabhajad yatpAdakAmAGkazazreNyantaHpratibimbanena mukuraprApteH prayatnaM vinA / pArAvAramivendumUrtiramalA vAgIzvarI sA stutau, kuryAt koDimade-tanUruhagurormA kAmamullAsinam // 1 // rUpazrItanujanmane janamanaHpAthojalIlAline, sphUrjatsvarNavareNyakAyarucaye jesaGganAmne namaH / vAdivrAtamadaikatArakabhidAkAtyAyanIjanmane. bhUyAt sUriziro'vataMsamaNaye tasmai kamAjanmane // 2 // For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 anusandhAna-63 vizvaM vizvamaTan niraGkuzatayA yuSmatpratApo ghanaH, pIyUSAMzughaTaM sphuTaM nihatavAn svasvAmivAkspardhinam / tadvAhAd viyadApageyamabhavat tadghAtato'Gko vidhau, no ced vyomni kutaH sarid dvijapatau ko'yaM (keyaM?) punaH kAlimA // 3 // vidyudvADavasUrajitvaramamuM yuSmatpratApaM vayaM, pRcchAma: paradAhazaktimabhaNaH kvemAmananyAzrayAm / garbhAgArajuSo'pi yena yugapat sarve'pyamI vAdino, dahyante suhRdastu yAnti himatAmAviHsthitA apyamI // 4 // uccastIvramahobhare prasRmare yuSmapratApe jagadgehAntargalanAt pituH samabhavacchokAkulA kAlikA / tAM caivaM girizazcakAra muditAM mA subhra! khedaM kRthAH, zuSkA'sau tava vairiNI surasarit zaMsan sapatnIkSayam // 5 // * vidyo deva! nitAntakAntamahasAM dhAmnaH pratApasya te, mitro'mitramayaM tviSAM samudayairvyAptasya vizvodare / yenA'sau bhuvi vAdivRndahRdayAnandotpalAnAM zriyaM, pAdaiH saMharate karoti ca bhavaDhugmitrapAthoruhAm // 6 // vistAro'sahanIyarazmivasatestAta! pratApasya te, mene vAdivarairatIva ratikRt teSAM ca yoSijjanaiH / sA'dhyAnaH (so dhyAtaH?) surasudhruvAM ratiradaHsparzAnmRtAnAM sukhaM, yat kAnteSu mRteSu nazca hRdayAnnaSTaH karopadravaH // 7 // padmollAsapaTIyasi prakaTitacchAyApramodaprathe, vizvAntastaruNe pratApataraNau yuSmAkamabhyudgate / nA'tyAkSurmukhacatvarANi timiraM lokottaraM vAdinAM, nodyotaM vadanendavazca suhRdAmasmAkamityadbhutam // 8 // yo'znAti svakamAzrayaM pratipadaM yaH svAzrayaM zoSayatyApnotyastamanaM ca yaH pratidinaM yA vA'sthirAbhIzubhAk / 1. 0mAzrayaM ca parito yaH - vi. / For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 31 kiM tena jvalanena vADavazamIgarbheNa kiM bhAnunA, kiM kiM vA taDitA tayA yatipate! yuSmatpratApaH sadRk // 9 // svairaM duHsaharazmijAlajaTilo yuSmatpratApo bhraman, bheje pUrvadigaGganAmiyamabhUd gurvI ca tatsaGgataH / sUtaM pazya tayodayAvanibhRtaH zRGge tviSAmIzitubimbaM bAlamimaM pituH samucitairbhAsAM bharairbhAsuram // 10 // atyuSNairiha vAdivRndasudRzAM bASpAmbubhirnirbharaM, . saMsiktaH sphurati sma 'kUrmaviTapo yuSmatpratApadrumaH / sacchAyacchadanAni vidrumamaNisvarNAni tasyA'bhavan, dIpAste kusumotkarAH phalamidaM tigmadyutermaNDalam // 11 // kIrti kairaviNIM smayaM kuvalayaM bhUpIThapadmAkarAn, jagdhvA vAdavatAM jagAma gaganaM yuSmatpratApo vRSaH / tenotsRSTamidaM nijAzanaguNaM sva:kUlinIkUlagaM, pazyantu dvijarAjamaNDalamiSAjjyotsnAmayaM gomayam // 12 // vAdivrAtamadIdahanmunimaNe! yuSmatpratApAnalastannArInayanAmbusindhubhiragAt tadbhasma cA'mbhonidhim / tena zyAmavapuH purANapuruSastatra prasupto'bhavanocecchyAmalatA kuto bhagavatastasyA'pi vizvezituH // 13 // augneirazaneH sarojasuhRdaH sAraiH sarojAsanazcakre deva! bhavatpratApamatulapradyotapuJjAspadam / 3astyetatsamazoSatAdahanatAproddIpratAlakSaNA, "zaktivyaktirananyajanyaracanA nA'nyatra yat taM vinA // 14 // sthitvA cet kanakAcale vitanute snAnaM davAgnyambubhizceccacciramaGgamaurvvadahanazrIkhaNDakhaNDadravaiH / yadyutsaGganiSaGginI ca kurute saudAminI kAminI, tat sAmyaM samupaiti dIdhitipatiH svAmin! pratApasya te // 15 // 1. karmaviTapo - aN.| 3. tenaibhyo'dhikazoSatA0 - vi. / 2. tat sAMva mRgAGka - pu. paatthH(?)| 4. 0lakSaNAM vidmaH zaktimananyajanyaracanAM - vi. / For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 abhrAntarbhramato'tyadabhramahasaH saGgAt pratApasya te, vidyud garbhamadhAt tayA ca suSuve sUnustviSAmIzvaraH / mitrANAM sarasIruhAM tadanizaM saundaryamatyadbhutaM, pautro'yaM tanute tvadAnanadRzostatsundarasphArayoH // 16 // vyomavyAptavasundharo dyutidharo yuSmatpratApaH prabho!, tatsthAnAya marAlabAlagatayA yAtIti vaktuM kimu ? | 'kIrttirnaiva madIzitustribhuvane mAtyatra tat sUtrayA'nyadbrahmANDamakANDaivistaramayaM brahmannamuSyAH kRte // 17 // bhrAntvA bhUmimimAmanantamaTatA yuSmatpratApena yo'sphoTIndoH kalazaH sudhArasamayaH svasvAmivAgmatsarI / pIyUSaM nipatat tadaGkavivarAd dadhre tRNaughAGkurainaivaM cedamRtaM prayacchati kathaM taccAriNI gotatiH // 18 // jAnImaH kila nAkinAyakakarakroDAbjinIvallabhaM, 4 "vajraM dIdhitirAjirAjitatanoraMzaM pratApasya te / netthaM cet kimakharvvagarvvazikharairvyAptAntarikSAGgaNA, grAvANaH kaNazo babhUvurabhitastenA''hatA apyamI // 19 // ye vidyAbhiramarAjaguravo ye'mbhodhayo bhUtibhiye caunnatyaguNena devagirayaH pronmAdino vAdinaH / te'pyasmAkamaNIyasAmapi puro'nazyan guNo'yaM na naH, kiM tad jRmbhata eSa devamahimA yuSmatpratApodbhavaH // 20 // gharmAMzurbhRzamastavIt zazadharo'nindacca varyaujasAmAsthAnIM. bhavataH pratApahariNA dhIzaM bhramantaM svayam / 'tattrastaisturagairhutaM priyatamAM prApaikako vAruNIM, nAzAd go: patite hare ca patanAt khaNDIbabhUvAparaH // 21 // vi. / 1. kIrtirmAti na matpatestribhuvane caikatra tatsUtrayA0 2. 0 vistaramayi - vi. / 3. 0vivareNA'dhAri ghAsAGkurai0 - vi. / 4. 0 kroDAbjatIvracchaviM (vi) - aM. / 5. dambholiM dyutirAji0 vi. / anusandhAna- 63 6. zambAhatA vi. / 7. trAsAdasya hayairdutadrutagataiH prApaikako - vi. / - For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 tAta! tvatprabalapratApamRgarATsaMruddhamadhyAdasau, sAraGgaH sadanAcca gauzca vadanAnnaSTAvimau vAdinAm / candre candradhare ca 'saMzritimitau no cet kathaM dRzyate, eNo'yaM dvijarAjamaNDalagato gehe ca gauH zAmbhave // 22 // deva! tvadgahanapratApadahanajvAlAvalivyAkulo, gaGgAM mUni dadhau haraH patimapAM zayyAM vyadhAt kezavaH / candro'sthAt taTinItaTe dinamaNijhampAmadAd vAridhau, bhUyaH zaityagRhaM gRhaM ca kRtavAnambhojamambhojabhUH // 23 // pAtAle maNayaH phaNeSu phaNinAM mArtaNDalakSmImuSaH, kSoNau yanmaNividrumAmaragirisvarNapradIpAdi ca / vyomAntargrahadhoraNIkamalinIprANezazampAdi yat, tad vyAptatrijagatsthitevilasitaM tAta! pratApasya te // 24 // AttaiSA bhavatA dviSajjayakRte vidyA pratApAya te, zazvat tIvratarAyate na tanute svAminnupAlambhanam / taileneva jale'tra yat prasaratA nItAstvayA paJcatAM, sarve'pi dviSatAM gaNAstadanRNA bharturbhaveyaM katham // 25 // zambakSodavinodadakSavadano yuSmatpratApo ghano, vAdivrAtahadekakumbhanikarAnasphoTayad yat sphuTam / tat tatprANapayAMsi nAzamagamaMstatsthAnyado yuktibhA-3 "gAdhAreNa vinA sthitiM na labhate hyAdheyavastu kvacit" // 26 // dhyad yuSmatprabalapratApadahanaH prAjIjvalad vAdavallokAstokakuTIrakoTimabhitaH sUrIndra! tat sUnRtam / taddAhena nirAzrayA nirasaracchAyAliradyA'pi tat sArthastad yata eva na zravaNayorakSNozca vatmaiti yat // 27 // 1. saGgatimitau - aM / 2. AttA vAdiparamparAjaya0 - vi. / 3. tatsthAnyasau vAk satAmAdhAreNa - vi. / 4. svAmin! vAdikuraGgadArakadRzAM bASpAmbubhi0 iti paGktyA ArabhyaikAdazaH zloka eva vi. ityatra punarAvRtto bhavati asya zlokasya sthAne / For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 anusandhAna-63 chatrANyutsRjatAmanAtapapaTuH prAptodayaH sarvadA, sarvatrA'bhyudayI vipakSavanitAdRgvArijodvegakRt / / kurkhan kovidakairavANi kalitollAsAni bhAsAM bharairjIyAt keligRhaM rucAmabhinavo yuSmatpratApo raviH // 28 // dhAmnAMdhAmabhavatpratApataraNeH saGgAdabhUd garbhiNI, prAcI zAvamasUta vAsaramaNiM tattejasAmAspadam / unnidraM tadayaM tanoti kRtinAM dRgmitramabjAkaraM, kiM tenA''tmasamudbhavena nahi yo dhatte dhuraM paitRkIm // 29 // vidyudvADavavahnidAvadahanapradyotanebhyo'dhikajyotirjAlayutAmavaimi bhagavan! yuSmatpratApAvalIm / spRSTA eva janaM dahanti yadamI sA'nu(tu?) jvaraM nirbharaM, garbhAgArajuSAmapi prathayati pronmAdinAM. vAdinAm // 30 // vizvAntaH prasaran kuvAdivipinaM "puploSa yaH sarvatazcakre zyAmamukhaM ca vairinivahaM yo'dyotayat sanmanaH / yaH snehAnnidhanaM ninAya kudRzAM snehAbhiSiktaH satAM, zaktAstAta! tava pratApazikhinaH zaktiM na vaktuM vayam // 31 // asmAkaM vacasAM cayaH kimu saho jAyeta vaktuM sthirasthAmnAMsthAnabhavatpratApapaTalaM dAvanalaiH sannibham / kuryuH kASThatRNAdi bhasma yadamI tat prastarA'ya:paviprAte(nte)bhyaH kaThinaM karoti nikaraM durkhAdinAM bhasmasAt // 32 // sAvaNyaM kathamabjinIpraNayinA tAta! pratApasya te, yattApaH pradhanaM prayAti paritacchatrAdikacchAyayA / tattApe rajanIkaraH kharakaraH kRpna(klRpta?)jvarAzcA'marAH2 traikhaNDaM salilaM bhujaGgagaralaM saudAminI yAminI // 33 // tejobhirna tirodadhe'pi bahulairyaH padminIpreyasaH, zAnti yaH samiyAya naiva kudRzAM niHzvAsavAtotkaraiH / 1. vipinaM yo nirmame bhasmasAt cakre - vi. / 2. rajanIkaro viSadharo vaDhyutkarAzcA'marAH - vi. / For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 jAnyuArI - 2014 nAbhUnmandamahAH kuvAdibhujagairda(?)STo'pi yaH karhicit, . pratyagraH prakaTIbabhUva bhuvane dIpaH pratApastava // 34 // ItI (rnI)timatAM mataGgaja! bhavanmAhAtmyadhAtrIdhano(vo), yannAzaM gamayAmbabhUva tadidaM samyag na manyAmahe / nA'tyAkSIdativRSTirasthiradRzAM dRSTIH kSaNaM yad bhuvi, bhrAmyadbhirbhavataH pratApadahanaiH pluSTAtmanAM vAdinAm // 35 // mitre toyaruhAM jite yatipate! yuSmatpratApotkarairAsthAnaM racayAJcakAra vadane duhyadinAM tatpriyA / saMvAsaM ca tadIyavaMzaviSaye tannandano nirmame, yat tatraiva tayovijRmbhitamagAdasmAkamakSNoH pathi // 36 / / vyomni vyaktimupeyuSa: 'sukhasvane(?) yuSmatpratApAnalaprAgbhArasya niSaGgaraGgarasataH zampA'bhavad garbhiNI / svarvApIpuline nibhAlaya tayA sUtaH sutaH kAntimAn, no ced vAdivayasyakauzikadRzAM mudrA kathaM tajjanau // 37 // nidrANAM paravAdidRkkuvalayazreNiM vilokyottamaiH, sarvatrA'bhyudayI pratApatapana: svAmiMstava jJAyate / na sphUrjannanumIyate hutabhujAM stomastamaHzyAmalA, dhUmasya pravilokya mUlalalitAM lekhAM kimabhraMlihAm // 38 // nA'staM yaH samupaiti yaH kuvalayodvegaM vidhatte na hi, prItiM yaH prakaroti kauzikadRzAM yo'znAti nityaM tamaH / roddhaM naiva yadAtapaH prasRmarazchatrAdibhiH zakyate, prAdurbhAvamupeyivAnabhinavastat tvatpratApoM'zumAn // 39 / / rAgo'smadvadane'munA viracitastuNDe punarvAdinAM, zyAmatvaM vihitaM bhuvi prasaratA yuSmatpratApena yat / tad brUmaH paramapriyAstamaruNaM zyAmaM ca te taM viduH, satyAH smaH kimu te'thavA guNagaNairAkINa! nirNIyatAm // 40 // 1. sukhakhate (?) - vi. / For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 anusandhAna-63 tvaM pIyUSamayUkhamaJjulamukhaH kAntairguNairbhUSitastvatkAntA kamalAnanA ca samatA karpUrapUropamA / pluSTAzeSakuvAdidRk kathamabhUt tad vAM pratApaH sutaH, kiM vA vaibhavabhArabhUSitabhuvAM cintyaM caritraM na yat // 41 / / 'devArodhavirodhabhAgguNayugaM yuSmatpratApodbhavaM, saMprApnoti padaM kathaM kathaya taccetasvinAM cetasi / AtAmro'pi kuvAdivRndavadane ya: kAlimAnaM vyadhAdatyuSNo'pi cakAra sAdhuhRdaye ya: zAntimAnaM punaH // 42 // vyAptAzeSajaganmunivrajamaNe! yuSmatpratApodbhavastApaughaH kathameti vijJamanasAM puMsAM girAM gocaram / yatpluSTaiH paravAdibhiH kSitiruhAM stomairghane kAnane, tiSThadbhirjalasaMstavaH kSaNamapi tyaktuM na yat pAryate // 43 // . devA'karNaya tad babhUva bhuvane yat tvatpratApaibhRte, mRtyudavatAM tadIyasudRzAM bASpairbhuvaH paGkilAH / 5Asan nIraruhANi tatra savitA'tuSyat svamitrairghanaistasmiMstuSTimite dadau pramudite tadbhUzcirAyustava // 44 // dhvastaH kIrtibharaistava dvijapatistItraiH pratApotkaraiH, pratyarthI tamasAM ca sauvakiraNAzliSTatrilokItalaiH / prAptau svAsukhamIrituM nanu jagannAthasya tau tatpadaM, no ced caNDarucestathA'mRtarucerekAspade kva sthitiH // 45 // gaGgA raGgamupeyuSI jalanidheH putrI pramodaM dadhau, "paulomI pramanA babhUva nitamAM brAhmI jaharSoccakaiH / evaM zaGkarazaurizakrazazibhiryuSmatpratApe stute, cakre'sAvasatAM satAmapi ca yad dhAmnAM tatiM "bhUtisAt // 46 // 1. bhAvyaM na yad vaibhavam - vi.| 2. bhUyo'nyonyavirodha0 - vi.| 3. 0zeSajagajjagajjanasuhRd! yuSmatpratApaprathAtApau0 - vi. / 4. 0metikAvyamanasAM - vi. / 5. tasmAt te kamalotkaro mudamadhAd vAryasya vRddhyAM'zumAn tasmiMstu0 - aM. 6. sauvavibharai(?)rAzliSTavizvodaraiH - vi. / 7. paulomI kalayAJcakAra kamalAM brAhmI - vi.| 8. bhUmisAt - vi. / For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 37 manye mAnyajanA'vataMsa! sabalAhaGkAramUDhAtmanAM, prauDhAnAM paravAdinAmahamasUn phalgUstRNebhyo'pi yat / dIpte santi bhavatpratApadahane tAni prarUDhAni yat, 2santaH saMvarapaJjare samabhavan bhasmAvazeSAzca te // 47 // sonmAde paravAdivRndahRdaye zalyaM na tAdRg bhavAnudyadbhirmahasAM bharairbharitadig yAdRk pratApastava / . . . zyat tvaM saGgata eva deva! tanuSe teSAM hRdantarkharaM, so dRSTo'pyaghaTiSTa nAzamacirAnnidrApipAsAkSudhAm // 48 // vAdo'bhUd 5rucigocaraH kamalinIkAntena sAkaM sadA, zreyodhAmanikAmakarkazaruceryuSmatpratApasya yat / tadbhaGktA bhavati sma vAdivisaro niHsImazamrmehayA, " svAnyokAMsi vihAya zailazikhare'tiSThat prabhUtAtape // 49 / / dhammilaH kimazokapallavamayo bAlapravAlollasan, hAraH kiM kimu klRptalepanavidhiH kAzmIranIradravaiH / kausumbhaM ca kimambaraM varataraM vizvatrayIsudhruvaH, zoNaH kiMzukarAzivad dvijapate! tAta! pratApastava // 50 // dAvAcinicayAd "bhRzoSNamahimA yuSmatpratApaH prabho!, taddagdhAstRNarAzayo jaladharaiH siktAH prarohanti yat / 'tatpluSTA paravAdinAM smayalatA siktA tadeNIdRzAmazrAntaM sravadazruvArinivahernaiSA tanotyudgamam // 51 // 1. 0dimAmasubharaM phalguM tRNe0 - vi. / 2. tiSThat saMvarapaJjare'pi samabhUd bhasmAvazeSazca saH - vi. / 3. sadyaH saGgata - vi. / 4. yadantaraM - vi. / 5. ravigocaraH - aN.| 6. 0kAntena kAntatviSAmAvAsena nikAma0 - vi. / 7. vijayate - vi.| 8. nicayAnnikAmakaThino yuSmatpra0 - vi. / 9. tatpluSTAH paravAdinAM smayalatAH siktAstadeNI0 - vi. / 10. nivahenodyAnti yajjAtucit - vi. / For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 mAdyadvAdijanAbhimAnasamidhAM sambhArasampUritaH, siktastatkamalekSaNekSaNapatadvASpaughatailotkaraiH / hRSyadbandivinodivAkyavisarasphArAnilaiH phUtkRtaH, kAmaM sphItimupaiti piGgalamahA yuSmatpratApAnalaH // 52 // chAyAM ramyatamAM dadhat sahacarImaupamyamambhojinIbharturyAtu jagatpitAmaha! mahAMstIvraH pratApastava / keyaM rItirudaJcayannapi ciraM deheSu durvvAdinAM, tApaM zoSitacandanadravabharaM jADyaM na jahre kvacit // 53 // mAdyadvAdimataGgajadviparipo! sarvvatra visphUrtimA~zcakre pANipayojagaM jayamayaM prauDhapratApastava / kutra smaiti madIyaputrahRditi dhyAtvA patiH svargiNAM, taM nidhyAtumanA iva smitarucAmakSNAM sahasraM dadhau // 54 // pAtAle vaDavAnaloragazirorociSNurocirmaNIn, kSmApIThe ca zukAsyakiMzukajapAnirddhamadhUmadhvajAn / nirjityaiSa bhavatpratApanikaro dambholimarkacchalAdU, jetuM yAti divIva cennahi nabhaH pAnthaH kuto'sau smRtaH // 55 // 'dikskandhAzcaturazrikA ghaTatatiH kumbhAzca dikkumbhinAM, protsarpaMstaraNirvrajo hutabhujAM durvAdigarva: samit / prakSepo haviSAM same'pyudadhayo viprA vayaM bandino, jIyAdeSa bhavatpratApabhuvanatrayyorvivAhakramaH // 56 // dambhAdambudhimadhyamaurvazikhinaH khaM gharmmarazmicchalAd, bhAlaM kAlaripostRtIyanayanavyAjAsau saMsthitaH / yuSmAkaM prabalaH pratApadahano no cet kathaM tasthuSA - meSAM nIradhinIradAzrayasaritkUle mahastApakRt // 57 // kAntAre bhavataH pratApabhayataH sthAnaM zritairvAdibhiH, sAkaM kAnanavAsinAM samabhavad bhUyAn virodhodayaH / 1. digdezAzcatura 2. 0 taraNistrI0 aM. / aM. / anusandhAna- 63 For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 tatpItaiH salilaiH phalaistadazitairAttaiH kuTIraizca taisteSAmeva nipeyabhakSyabhavanAprApte(sau) ruSAM yajjaniH // 58 // naSTAnIza! bhavatpratApanRpaterAtaGkataH kAnanAvAsaM varyamavAgamannapi gRhAd vRndAni durvAdinAm / labdhA'smAbhiriha kSitizca nitamAM vartAmahe bhUSitA, asmAkaM yadabhUdihA'pi hi zivAzleSaH samAdheH padam // 59 // vAde'smAkamazeSavismayaphalaM yat paizalaM kauzalaM, tAruNyaM sudRzAmivA'patijuSAmAsIt tadantargaDu / vajrottejitahelimaNDalabale yuSmatpratApe sati, prApuryat sahasaiva vAdinivahA dvaidhaM zrutergocaram // 60 // caJcaccandramarIcisaJcayazubhairyuSmatpratApAbhidhazcIraM yad racayAJcakAra yazasAM vRndaM kuvindo guNaiH / tenA'smin jagatAM traye'pi pihite nA'ntaH sameti sma yat, tat samyak zamisiMha! tatra nicitA AnantyabhAjo guNAH // 61 // catvAraH puruSottamasya 'niyatAH svaHsadgurorvAdaza, dvipaGktipramitA nizAcarapaterbhAnoH sahasraM karAH / naiSA koTisahasralakSaniyamaH svAmin! pratApasya te, niHsaGkhyaprativAdinAM hi yugapad yaH zrIkacAnagrahIt // 62 // pAthodheriva pAthasAM matiralaM keSAM manISAjuSAM, tApasya pramiti vidhAtumabhavad yuSmatpratApodbhuvaH / yaddagdhaiH paravAdibhiH zritavanai nurvayastho'pi yat, pIyUSAMzuramAni dAvadahanaH krIDAtaDAgazca yat // 63 / / kiM naiSa pragaTaprabhAparivRtapratyagrapUSatviSA, sarveSAmapi vAdinAM guNagaNazcakre pratApena te / dhvAntaM dhvAntavirodhineva nayatA prAntaM pramIlAM balAdasvapnA amunA sanA vidadhire prANAn dharanto hyamI // 64|| 1. niyataM saptaiva saptAciSaH, kAmoddAmatarAH karAH kamalinIbhartuH sahasraM punaH, eteSAM na sahasra0 - vi.| For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 apyAdhAtumanA munivrajamaNe! yuSmatpratApollasadbhUyovidrumaratnahAramamalaiH protaM tvadIyairguNaiH / tenA'bhUd bhuvanatrayIhariNadRk tatkarmamandAdarA, yacchidrANi na santi tatra kimaho! nA'nto'pi tatrA'sti yat // 65 // nA'mbhobhirbahalairdalairna mRdulairna syandanaizcAndanaiH, sacchAyairna lasallatAdinilayaiH zaityAkulairnA'nilaiH / 'kAmAnuSNamarIcinA na zazinA zAntaH sa tApaH parazcakre vAdavatAM sphurattamarucA yuSmatpratApena yaH // 66 // kolavyAlazRgAlasiMhazarabhavyAghraughahiMsrAsumadvrAtAttA na vadanti duHsahataraM yuSmatpratApaM budhAH / ebhiH saMbhRtamapyamI yadamunA''zliSTA gRheSvakSamAH, saMsthAtuM paravAdinaH pravivizuH kAlAnanaM kAnanam // 67 // he trAtaH! puruSottamAt zamaramAsambhogasaMyogataH2, prAptaprItiratiryadi prakaTitastvattaH pratApo'GgajaH / kAmo'sAviti no tathApi hi vayaM vaktuM bhavAmaH kSamA, atyAkSurviSayAnanena yadamI kroDIkRtA vAdinaH // 68 // nirdagdhAH paravAdipakSataravo yuSmatpratApAgninA, tebhyo dhUsaradhUmadhoraNirabhUt sA'sUta kAdambinIm / sA'muJcat salilaM tato'mbujamabhUt tasmAd vidhAtA'bhavat, tasyA''sIt tanayA ca sA zritavatI tvAM tvaM ca yat tatpriyaH // 69 // ekazced varivati vADavazikhI dambholirekazca cedekA cedacirAtrayaM hutabhujAM ced dvAdazA'rkAzca cet / nityAnantabhavatpratApazikhinA tat kiM tulAM yAntyamI, sAmyenaiva hi meyamApakavidhe:3 karma prazaMsA'spadam // 70 // yAtu sthANutRtIyalocanatulAM yuSmatpratApAnalaH, proddIpraH paravAdikAmadahanaprAptaprakarSAdayaH / 1. kAmoddAmamarIcinA - vi. / 2. 0saMyoginaH - vi.| 3. 0mApakatulAyAsaH prazaMsA0 - vi. / For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 'svAnte'smAkamaharnizaM bahutaro dhatte virodhaH sthiti, 'vaidagdhye vasatAM satAM hRdi kalAkeliM ca puSNAti yat // 71 / / bhAnUn vyomni vasuMdharAsu zikhinaH sarvAn vijitya zriyA, pAtAle'bdhipathena vADavabhide yAti pratApe tava / bhIto jambhajitaH karAmbujamasau dambholidambhAdagAnaivaM cet pratipakSajIvanamayaM sadyaH kathaM zoSayet // 72 // auo yAti taraGgiNIpraNayinastoye vasan pInatAM, vidyud vRddhimupetyalaM jalamucaH pAthaHpravAhe sthitA / syAd durvAdivadhUvilocanajalaiH puSTaH pratApazca te, tenaiSAM paTureka eva hi kalAcAryastrayANAmabhUt // 73 // deva! tvatprabalapratApahutabhuk projRmbhito vAdinAM, vaMzavAtamadIdahat drutamitastasmAdakasmAdbhavaH / 'dhUmaugho divamAkulAmbakatatirvaktIti pUrvApatiH, pANibhyAM pidadhe kathaM kathamahaM dvAbhyAM sahasraM dRzAm // 74 // 'vArAM zaktiranazvarI hutabhujAM nivA'paNe' gIrasau, vAtUlAhatatUlatulyapadavIM loke'tra dhatte'dhunA / saMsikto'pi dRzAM payobhiranizaM pratyarthivakrabhruvAM, vRddhi yat kalayAmbabhUva mahatIM yuSmatpratApAnalaH // 75 // ghoSAvaMzavataMsakaMsajiti yat prema zriyo'nIdRzaM, manye tat puruSottame samajani tvayyapyajaryAspade / zrIkAmaH sumanomanorathalatAkandaikakAdambinIkalpo'nalpamahA babhUva tanubhUmeiva tatkAraNaH // 76 / / iti paNDitazrIhemavijayaviracite zrIkIrtikallolinInAmni samastasuvihitAvataMsayugapradhAnazrIvijayasenasUrIzvaravarNane pratApAdhikAraH // 1. cetasyeSa vizeSacintyapadavIM dhatte - vi.| 2. vaidagdho - aM. / 3. aurvaH smaiti - vi.| 4. mupeyuSI - vi. / 5. dhUmo vyoma tadAkulAmbakatatiH prAcIpatiH procivA nitthaM hA pidadhe kathaM dvayamidaM pANyoH sahasraM dRzAm - vi. / 6. sadyaH sAmpratameva saGgatavatI vAtUlatUlaistulAm - vi. / For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 2 kIrttyadhikAraH datte ced rasanAH patiH phaNabhRtAmAyuH sarojAsana:, prajJAM svargasadAM guruH kavikalAM pAtAladhAmnAM guruH / sthairyaM nirjjarabhUdharazca bhagavAn siddhiM pazUnAM patistvatkIrttiM tadahaM prabho! pathi nuternetuM bhaveyaM kSamaH // 1 // na cchidrANi mRgAGkamaNDalakale tvatkIrtimuktAphale, 'vizvollAsavidhAnanityanipuNe nA'nto guNAnAM gaNe / labdhAzeSavibhUSaNA kathamiyaM zazvat trilokIvadhUrasmAkaM nayanotsavaM vidadhatI taddhAriNI rAjate // 2 // keyaM kairavakundacandanarucestvatkIrtivakrabhruvaH, zakti: sUriziro'vataMsa! jagatAM cetazcamatkAriNI / jajJe puNyajanapriyA'pyanudinaM svairaM bhramantI satI, vizve'sminna bhiyAM nibandhanamiyaM yat kasyacit karhicit // 3 // vaidagdhI nahi dugdhanIradhilasaDiNDIrapiNDadyutestvatkIrteryaticandra! kovidagirAmadhvAnamArohati / na zyAmA na punaH 2 pradoSakalitA nA'pyekapakSe zuci - rno doSAkaramAnasapraNayakRd yA rAjakAntA'pyabhUt // 4 // tvatkIrte rasamujjhitetararasAH kundendvanindyadyuteH, pIyUSAdapi pezalaM svalapanAnmoktuM vayaM nezmahe / zazvatsvairavihAriNImapi janA jAnanti yAM yat sartI, sarvvajJapraNayaprakarSanipuNA yA'bhUdadurgA'pi ca // 5 // gobhistApavibhedibhiH kuvalayodbodhaprapaJce paTuvizvAkAzapathe carastava yazazcandro'tisAndradyutiH / teSAmeva yato bibheda vadanabrAhmIM vidhau prItidAM, duHkAlo'jani vAdinAM tvadudaye yukto'yamarthastataH // 6 // 1. 0llAsavidhAvilAsanipuNe na tvadguNe'ntaH kvacit - vi. / 2. na ca na pradoSa0 vi. / anusandhAna-63 For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 43 vizvavyomni bhavadyazaHkumudinIprANapriyaM prINitazrImallokacakorametamudayaM vyAlokya kAmapriyam / stomaH sAntamaso viveza vadane svAnte ca durbodinAM, tatraivaiSa tadudbhavaH pathi dRzorAyAti yat kAlimA // 7 // vyomasthA vyamucad rasaM priyamarut tvatkIrtitArAnilI, niHsImA samukhairyapAyi tarasA sadyuktibhiH zrutibhiH / naivaM cellavaNe'pi sindhusalile tAsu sthitAsu sphura- . jjyotirjAlavilAsinAM kathamabhUnmuktAphalAnAM janiH / / 8 / / ete jahvasutAbhujaGgamapatizvetAMzavaH svAMzubhistvatkIrtyA vijitA mahezvaramaguH kiM kartumityarthanAm / svAmin! dehi ruciM jagadvijayinImenAM jayAmo yayA, no cedatra rasArasAtalanabhaHsthAnAM sthitiH kaikataH // 9 // bhrAntvA saptapatInapAM yatipate! tvatkIrtikAntA divaM, yAntI zItanirastaye sthitavatI tigmAtermaNDale / etasyAstadupAsanAnmRdutanoH prasvedapUro'bhavat, tajjanyA gaganApagA'jani na cet khe'sau kutaH sAmpratam // 10 // kSubhvatkSIrasamudrasAndralaharIlAvaNyalakSmImuSastvatkItiH kimiyaM vibhAti zucitA zrIman! kamAnandana! / svajyotiHsudhayA'nayA dhavalite brahmANDabhANDodare, sarveSAmapi vAdinAM na vijahuH zyAmatvamAsyAni yat // 11 // padmollAsibhavatpratApanalinIbha; saha vyAnaze, visphUrjad yugapajjagadguNiguro! 'tvallo(cchalo)kazukladyutiH / naivaM cet paravAdikauzikadRzAM paGktiH pramIlAmagAt, sazrIkA samakAlameva kumudAM vIthI kathaM cA'bhavat // 12 // 2jyotirjAlavilAsinI zucitamAM tvatkIrtimabjAsanaM, kurvANaM pravilokya kAmamabhavat tadyAnamityatimat / 1. tvatkIrtizItadyutiH - vi. / 2. jyotsnArAjivirAjinI prasRmarAM kRtvA dRzoH pathyabhUt, tvatkItividadhAnamambujabhuvaM tadyAna0 - vi. / For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 anusandhAna-63 asyAH kAntibharairbhRzaM prasRmaraiH zubhrIkRte patriNAM, sandohe bhavitA kathaM parijanavyaktipratItirmama // 13 // haMsazrIbhagavastvadIyayazasAM cakreNa cakre vRthA, tatkAGkSI parameSThinaM pratigatastadyAnadambhAdasau / no ced gauraparicchadaH kathamiha tyaktvA sa sanmAnasaM, prAptaH kalpitakAmitArthaghaTanaM lokezapAdAntikam // 14 // tvacchlokairdhavalIkRte muraripau sauvAspadabhraMzabhAk, kRSNatvaM paravAdivRndavadane tasthau punastatpriyA / svezAnAptimatI tvayi sthitavatI sUrIndracUDAmaNe!, no cet tatra kathaM tadatra ca kathaM sA sarvvadA''zcaryakRt // 15 // zailAreH sadane bhRzojjvalatayA vizvakapadmAkare, mAdyadvAdijanAbhimAnalatikAsaMhArakarmaNyalam / zreyaHkAnanasecane yatipate! tvatkIrtirAbhAti gonArIvannaganAthavannalinavannIhAravannIravat // 16 / / kailAse zazisodarA'khiladharAbhogaM bhramantI satI, tvatkItiH surabhiH zivokSamilanAdApannasattvA'jani / pazya prItirasAdhipaM kumudinIprANapriyaM tarNakaM, gatvA vyoma tayA prasUtamuTajAbhyapaNe munInAmimam // 17 // pAtAle bhujagezvaro'vanitale kailAsakundotkara kSIrAmbhonidhimauktikAni gagane svaHkumbhigaGgendavaH / / 1. etaddhAmasudhAsudhAkarakaraiH zubhrI0 - vi. / 2. tasthau sadA tanmuci zubhratvAdanavAptibhAk tvayiM ramAnante madIyo vidhau (?) no cet - vi. / 3. vi. ityatra SoDazaH zloka ittham - zyAmaH sindhusutApatiH pazupatiH zubhrazca tenobhayoreSo'nyonyaguNetaro'pi mahatorAsId virodho mahAn / so'staH prINayatA'khilaM kuvalayaM yuSmadyazaHkaumudI kAntena svamayUkhayUSapaTalaiH zubhraM jagat tanvatA // 16 // 4. vi. ityatrA'sya zlokasyA''dyapadadvayamittham - kundendudyutisundarA'jani bhuvAM bhogaM bhramantI satI, kailAse girizokSasaGgavazatastvatkIrtigaugarbhiNI / For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 jAnyuArI - 2014 dRzyante yadamI damIza! bhuvanatrayyAM prakAmojjvalAstvatkIrteH kamanIyakAntivasatevidmastadujjRmbhitam // 18 // saurabhyaprabhavaH khalaiNamadayoH zyAmatvatulyAtmanoH, kAmaM kokilakAkayoH svarakalAkauzalyajanyaH punaH / AsId vidrumaguJjayoratizayI bhedazca bhArodbhavastvatkI, dhavalIkRte tribhuvane nIhArahAratviSA // 19 // raulambe paTale'nayA dhavalite bhAsAM bharairbhAsurairjIvAM jIvanibhAmananyaghaTanAmaprApnuvannistarAH / yajjAto'smi guNojjhitena dhanuSA kodaNDadaNDAyudhastvatkIrti bhuvanatraye prasRmarAM na stautyatazcittabhUH // 20 // AsIt kairarvatumbikAlikusumajJAnaM raTatSaTpadaiH, karpUrAmbudhiphernemaNDalamatirgandhAdadhAdunnatim / jJAyante kalahaMsakahvatatayo nyAsaiH padAnAM punastvatkIrte rucivIcicandanajalailipte'tra vizvatraye // 21 // kezAstrastakuraGgadArakadRzAM saMjagire yat sitA, madvAseSu jarA padaM tadatanot tadbhIzca me bhUyasI / matveti pratiSiddhazuddhasaraNirduhyadinAM mAnasaM, tvatkIrtyA bhuvanatraye dhavalite saGkalpayoniryayau // 22 // tasyAH saMyamipuJjakuJjara! bhavatkIrterRte dhImatAM, vAcAM gocaramaJcati tribhuvane nA'nyat sphuratsphUrtimat / yA tuNDAnyasatAM satAM ca yugapad dIprai rucAM saJcayaivizvAvAsavisAriNI pravidadhe kAlAnyakAlAni ca // 23 / / cedasmAsu sadA prasAdavizadaH sUrIndracUDAmaNe!, svasyAH kIrtimRgIdRzo vilasitaM tad brUhi naH pRcchatAm / eSA yat puruSottamAzayasarohaMsIti gI: sarvvagA, "vo vaikuNThamanovinodamasRjat kA'syA dvidhaiSA sthitiH // 24 // 1. kairavakundamukhyakusuma0 - vi.| 3. kalahaMsasArasabakA nyAsaiH - vi.| 2. 4. phena candanamati0 - vi. / no cet kuNTha0 - AM. / For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 labdhyA vartulamindumaNDalatulaM kailAsakaM kandukaM, tadyaSTiM ca bhujaGgarAjamatanuM tvatkIrtikanyA navA / tatkrIDAM pracikiH paraM pratibhaTaM tulyaM guNairAtmanaH, pazyantI tadanApsitastribhuvane nA'dyA'pi tiSThatyasau // 25 // mUlaM sthUlamasau bhujaGgamaguruH skandhazca gaurIgurudugdhAmbhonidhirAlavAlavalayo vyomAGgaNaM maNDapaH / zAkhA diggajadantapaGktiruDavaH patrANi puSpANi ca, tvatkIrteH suravIrudhaH phalamidaM zItayutermaNDalam // 26 // tvatkIrti yaduzanti zAntaduritazvetAM satAM rAjayastannaH svAntapathAdhirohamakaronnA''zcaryacaryAvaham / / asyA yeSu sakRt padaM pravidadhe raGgo hi raGgattamasteSvanyaH subhago'pi naiva kRtavAn raGgaH padaM jAtucit // 27 // nityaM satyapi kIrtirasti bhavato vezyeva yatsvairiNI, nityA'satyapi yat satIva gRhagA kIrtieNnarvAdinAm / tat sUtraM tava vezmanaH zubhamidaM teSAM sameSAmuta, brahyetat tanumatpitAmaha! mahat kautUhalaM naH puraH // 28 // kIrtiste duhitA satI yatipate! brahmANDabhANDodare, krIDantI varavAJchayA garabhiNI sarvajJasaGgAdabhUt / brahmAmbAguNasUcitaM samajani skande prasUte tayA, naivaM cet kva bhujaGgabhUSaNabhave tasmin sute brahma tat // 29 / / ambhodhiH puruSottamapriyatamAM matvA''tmaputrIM bhavatkIrti mauktikazuktisampuTamadAt svaM sArabhUtaM mahat / sA yAntI tridivaM nabhastalazilApIThe tadasphoTayad, muktAstatpatitA babhuvuruDavazcandraH punastaddalaiH // 30 // tvatkIrtistridivaM vrajantyanukRtasparddhaM vilokyA'ntare, jAteA'mRtapUrNamindukalazaM hanti sma vAmAMhiNA / ghAto'Gko'jani so'mRtaM ca tadabhUt tannirgataM svarnadI, no cet kva dvijarAjilAJchanamidaM kA'sau sarid vyomani // 31 // For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 47 sa prAleyaziloccaye na sarasasyandeSu kundeSu na, kSIrAbdhau na sa naiva so'mRtabhujAM vApIpravAhe punaH / na jyotsnAsu sitadyuteH sa ca sa ca snigdheSu dugdheSu na, tvatkIrteryaticandra! yacchavipadaprojjRmbhite zubhrimA // 32 // yasyAH pUrNamRgAGkamaNDalamidaM tuNDaM phaNAbhRtpatirveNI kSIrapayodhirambaramasau tArA nakhAnAM tatiH / . dantA mauktikasantatihimagirigurvI nitambasthalI, jIyAd vizvavisAriNI ciramasau tvatkIrtisAraGgadRk // 33 // mAdyadvAdyayazoniSadvarabhare tvacchlokazuklacchadaH, zazvatparyaTanAdiha kSititaTe jAnan padau paGkilau / yAtvA vyomani dhautavAn himarucau pIyUSapadmAkare, ' tat tatra pratibhAti paGkapaTalI seyaM kalaGkacchalAt // 34 // : stotavyaM dvayameva deva! viduSAM yuSmadyazaHzubhrimA, vizvAzcaryapadaM ca vAdivadanazyAmatvamAsIdiha / muktAtmA'pi jahAti yo na viSayollAsaM mahelApriyaM, zyAmAtmanyapi yatra cA'sti na mudA pInaM kalAvanmanaH // 35 / / atyudyadbhavadIyakIrtikiraNaprAgbhArazubhrIkRtakrIDAkrIDaparamparAsu kusumAlAbhAd viSaNNA satI / gRhNantI kusumAnyabodhi kusumAjIvipriyAre SATpade, tannAdAnusRtiprasAritakarA~daMze'pi zarmodgamaH // 36 // karpUraspRhayA karA nidadhire saugandhikaiH kajjale, bhillIbhirbadarIphalAni dadhire muktAphalAkAGkSayA / patrAGgANi janavrajairjagRhire zrIkhaNDakhaNDehayA, devA'smin bhuvanatraye dhavalite tvatkIrticandratviSA // 37|| cenmuJcenmRgamaGkato yadi ghanairmajjedapAmIzituH, phenaizcet tanuyAt tanau ca racanAM zrIkhaNDakhaNDadvaiH / 1. viSaNNAtmanA - vi. / 3. 0jIvistriyA - vi. / 2. gRhNantyA - vi. / 4. prasArikarayA - vi. / For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 cet kailAsavilAsasAnuracite tiSThedahIzAsane, tacchubhratvatulAmupaiti bhavataH kIrteruDUnAM patiH // 38 // tvatkIrtyA'malayA'khilaM jagadidaM saJjAyamAnaM sitaM, dRSTvA bhItimatI priyaH sitatamo lakSyaH kathaM rohiNI / matvetyaGkamiSAnyadhAcchazini kiM kastUrikAhastakaM, naivaM ced dvijarAjipezalakale ko'yaM kalaGkodayaH // 39 // jigye tvadyazasAM zriyA kumudinIprANapriyazcakSuSoH, sampattyA hariNazca vizvajanatA''nandopadAprahvayA / sthitvaikatra tayorjayAya tanutastanmantrametAvubhau, no cedambaracAribhUmicarayorekatra vAsaH kutaH // 40 // pIyUSaiH savanaM vidhAya vasanaM kRtvA ca dugdhAmbudhi, nItvA svargataraGgiNI nigaraNe hArizriyaM hAratAm / sthitvA nirjarakuJjare ca bhuvanAbhoge bhramantI bhavakIrti ti yadIyalocanapathe teSAmabhAgyodayaH // 41 // itthaM vaktumanAH kimu vratisadaHkoTIrahIrasya te, kIrtiH sphUrtimatI satI gatavatI brahmAzramaM brahmaNaH / trailokyaukasi nA'tra mAti sakale prauDhaH pratApaH pumAn, madbhartuH kuru tatkRte taditarAllokeza! lokAn parAn // 42 // vizvasvAntasarojakozazayane loke punarbhoginAM, diksAraGgadRzAM mukheSu nitamAM vighnaughavidhvaMsane / kSoNIstrIhRdayeSu bhAti bhavataH kIrtiH sthirasphUrtibhAga, haMsIvad harahAravad hasanavad hastyAsyavad hAravat // 43 // vRttatvaM tuhinadhuteH phaNabhRtAM bhartuH punaH zubhrimA, prAleyAcaletuGgazRGgagarimA svardIrghikAdIrghatA / mAnyatvaM ca manojJamauktikataterekatra cejjAyate, tvatkIrterupamA tadaiva hRdaye medhAvatAM dhAvati // 44 // 1. samIrAzinAM - vi. / 2. 0calapuGgavasya garimA - vi. / For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 'svAmin! vaizramaNAzritastvamanizaM kailAsa evA'si yat, tvatkIrtizca mahAvratipraNayakRt svargApagaivA'sti yat / tAM tvajJAM bhaNatastathApi tanutaH prekSyeti loko'bravIt, "syAnnUnaM rasikatvamagnamanasAmIdRk kavInAM vacaH" // 45 // pAtAle pavanAzanezamanizaM pretAM dharitrItale, prAleyAcalamAsanaM ca gagane yAnaM marutkuJjaram / tvatkIrtirvidadhe sitAstadabhavannete tadAsaGgato, no cet sarpavasundharAdharagajeSveSveSa kaH zubhrimA // 46 / / yat kIrtiM bhavato jagajjanamanojyotsnApriyapreyasImapyucuH kila candrikAmiti budhAH zraddadhmahe neha tat / etA yannizi cA'hni connatimatI 3tulyobhayoH pakSayonityaM kAntibharA''zritA kavimanaHprItipradeSA ca yat // 47 // vizveSAM purataH pratApahutabhuksAkSantvayorIkRtA, kIrtiH khyAtiratena sA ca bhavatA cakre'rthisAt sUrirAT / nidhyAyanniti tAvakInacaritaM vAcAmagamyaM vadhUvargo'bhUt tvayi campake madhupavat sarvo'pi vairAgyabhAk // 48 // kaNThekAlakapadakoTarakuTIkoNe'zubhirbhAsurAM, krIDantI bhavadIyakIrtimabalAM dRSTvA surANAM sarit / kA'pyanyA vidhRtA zivena zirasItyA babhUvA'bdhisAd, manyante hi mRgIdRzaH sukhamalaM mRtyu sapatnIkSaNAt // 49 // 1. asya zlokasya sthAne vi. pratAvayaM zloko dRzyate - "hastasthena ghanena ghAtamakaroccandre pratApena te, kItiryomagatA'mitA'mRtaghaTe svasvAmivAkspardhini / pIyUSaM nipatat tadaGkavivareNA'dhAri ghAsAGkarainaivaM cedamRtaM prayacchati kathaM taccAriNI gotatiH // " zlokasyA'syA'ntimapadadvayaM pratApAdhikArasthASTAdazazlokasyA'ntimapadadvayena saha sarvathA samAnatAM bhajate / 2. pAtAle pavanAzinAM parivRDhaM prekSAM ca pRthvItale - vi. / 3. 0matI tulyaprabhApezalA yat kAntobhayapakSayoH kavi0 - vi. / For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 1rUpazrIparibhUtavAridhisutAsUnorvayaM saMstuti, vAcAmadhvani dadhmahe tava kathaM kIrteH kuraGgIdRzaH / yenaiSA pratimIyate dhavalatAsaubhAgyamukhyarguNairasmAkaM na dRzorna ca zravaNayostanmArgamArohati // 50 // apyebhyo bhujagebhya eSa bhagavAJ zambhurvizeSI purA, mayyAsIt sa ca mAmimAMzca kurute hI sannibhAn sAmpratam / yad vizve vizadIkRte dyutibharairasyAH sudhaudhairiva, tvatkIrteH prathamAnameSa viSabhRdbharteva na stautyata: // 51 // etasyA mahasAM bharaiH prasRmarairjAtA'vadAtadyuti,2 mAM yannirjaranirjhariNyavasare vArAMnidhiH madvibhuH / he svApi! samehi dehi vacanaM caivaM bruvannarthati, tvatkIrti vijitendukundakumudAM stautIti putrI raveH // 52 // nizvAsocchasitaiH kRzAnubhirivA'tIvoSNakairvAdinAmuttaptaM yatirAja! tAvakayazo jajJe suvarNaM sphurat / devA'smAsu himAMzuhaMsakumudakSIrAbdhidugdhaiH samaM', mA bhUyA vidadhatsu roSarasiko vyagrA kavInAM hi vAk // 53 // zrIkhaNDaM sabhujaGgamambarasarit seyaM punarnimnagA, kailAsaH sa kuberadhAma bhujagAdhIzo dvijihvaH punaH / rohiNyA ramaNaH kalaGkakalito haMsAzca vakrAGgakAstat kurmaH kathamemirIza! sadRzaM tvatkIrtimeNIdRzam // 54|| paNDoddaNDasurAdriNA nimathanAd durvAdisindhoH satIM, jAtAM te bhajato jayazriyamabhUt kIrtiH sutA nistulA / niHpANigrahaNA'pi vizvamabhajad vizvaM paNastrIva sA, yat pitroranayorapatyamabhavat tAdRga mahAkautukam // 55 // 1. asya sthAne vi. pratAvayaM zloka : 2. jAtAnyathA vibhramaM - vi. / "sarpadarpakadarpasarpavinatAsUno! kathaM saMstuti, 3. vArAM vibhumadvibhuH - vi. / vAcAmadhvani dadhmahe bhuvi bhavatkIrteH kurnggiidRshH| 4. kumudAyaistatsamaM niHsamaM - vi.| yenaiSA pratimIyate dhavalatAsaubhAgyamukhyairguNai- 5. haMsAH punarviSkirAH - vi. / rasmAkaM na tadambaka-zravaNayoH panthAnamArohati // " 6. mahat kautukam - vi. / For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 mAM pIyUSamayUkhasundararuciM brUte janaH svairiNI, yat sarvo'pi satImapi pragaTavAg madrAgamagno'pi hi / tad dIvyaM pracikIrSurIza! dadhatI pANau pratApAnalaM, tvatkItirjagatAM puro bhramaNato nA'dyA'pi dhatte sthitim // 56 // 'caJcaccandrakulodbhavAt tvadabhavad rAmAdapi zvetaruk, zloka: sunurayaM budhAnmatimatAM citte'sti citraM na tat / yajjagdhAH paravAdinAM haThavatA sarvAstvayA kIrtayaH, syAdAhAraguNaH pitustanuruhe nIterasau vistaraH // 57 // karNAbhyAM bhavadIyakIrtimamRtaM pItvA narAMzcA'marAn, dRSTvA puSTimitAn janurviSadharairmene svamantargaDu / hI dhAtrA kRpaNena karNavikalAH klRptA vayaM vaJcitA, asyAH pAnasukhotsavAdamRtabhRd bhAvI bhavo naH katham // 58 // kAlindIkuTilommikoTipaTubhiH pratyarthyakIrtiprathApUraiH kairavaketakIkumudinIkarpUrapUropamaH / jJAnAdhvAnamupaiti lokatilaka! tvatkIrtibhUH zuklimA, kiM na jJAtumalaM nipItanabhasA dhUmena dhUmadhvajaH // 59 // svaHsatzaivalinIjalaiH savanakRt kRtvA vilepakriyAmughRSTairharicandanaiH zazadharairdugdhAbdhidugdhotkaraiH / kuryAdaGganiSaGgicaGgimacayaM ceccandrikAcIvaraM, kailAsastadupaiti deva! bhavataH kIrtestulAM nistulAm // 60 // eSA'zeSavizeSavidviracitaproddAmakAmakramAt, tvatkIrtiH zritamArgaNA'bhramadalaM brahmANDamuddaNDadRk / taccitraM kimu vAdivRndahRdayAhaGkArakAraskaraskandho'vedhi yadetayA yadiSuNA vedhyaM suvedhyaM nRNAm // 61 // zItAM zItamayUkhamaNDalagalatpIyUSalekhAmiva, tvatkIrti smarasindhuradviradajid! brUmaH kathaM brUhi naH / 1. nA'styayaM zlokaH 'vi.' pratau / 2. vadanavad - pAThAntaram / For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 vizvAnandanacandracandanamarunnIrairapi procchalaMstApaH zAmyati vAdinAM yadanayA kroDIkRtAnAM na hi // 62 // paNyastrIva bhujaGgasaGgamakarod gehe balestasthuSI, svargasthA ca surAbhiSaGgamasRjad rambheva kIrtistava / naiSA'bhUdasatI ca neyamajani kSIbA ca yat tanmahaccitraM cetasi naH padaM prakurute kasyA'grato brUmahe // 63 // bhallI cetasi vedmi mArgaNamukhAvasthAnatastAvakI, kIrtiM kintvabhavat kutUhalamidaM yeSAM hRdi prAvizat / eSA mArgaNatuNDasaktirajani svAsthyaM ca teSAM mahad, yeSAM ca praviveza neyamurasi svAsthyacyutAste'bhavan // 64|| lokAhlAdakalAvilAsapaTunA zaityena vistAriNA, pradyotena ca sAdhusindhuravidhoH kRtyaM bhavatkIrtibhiH / / jAtaM vIkSya mudhA sudhAdhutimimaM jAnan sarojAsanazcikSepA'GkamiSAnmaSImiti na cet ko'yaM kalaGko vidhau // 65 // nityAnanditadakSajAtamamalaM manye tvadIyaM yazaH, pIyUSatviSameva kintu samabhUdasya sthitiH ketarA / pUrNe'pyatra na saGgamo'jani tamogrAsodbhuvAM yadbhiyAmasmAt pratyuta bhItimeti nitamAM caitat tamomaNDalam // 66 // pAnaprINitadevadAnavatati kIrti sudhAM tAvakI, dRSTvA vizvavisAriNI tadahayaH svAkarNatAmastuvan / . karNAbhyAM hi sukhaM nipIyata iyaM pAne tvamuSyA viSaM, sarvaM yAti tadA ca rajjava iva syAmaH padaM nyatkRteH // 67|| vizvAntargatavAdihanmukhataTere lezo'pyamuSyA na cet, tad brUmaH kathamAptapuGgava! bhavatkIrti jagadvyApinIm / yadvA grAvaNi niSThure ca caraNatrANe ca carmodbhave, bimbaM na pratibimbatAM vrajati ced bimbasya tat kA kSatiH // 68|| 1. nityaM nandita0 - vi. / 2. 0vAdihavadanayorlezo0 - vi. / 3. mithyAduSkRtamastu naH kimathavopanattale copale - vi. / For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 kailAsA girayaH same'pi kariNaH sarve'pi devadvipA, .. bhogIndrA bhujagAH same'pi vihagAH sarve'pi zuklacchadAH / / gaurIzAH puruSAH same'pi girijAH sarvo'pi yoSijjano, vizvavyApibhavadyazaHzazisudhAsambhArasaGghaTTataH // 69 // dharmAnandiyamIhitodayamimaM yuSmadyazaHsaJcayaM, bhAsAmIzamuzanti cet kRtadhiyaH zraddadhmahe tanna hi| yasmAnnirmitavAnayaM kuvalayollAsaM vilAsai rucAM, saJjAtaM jalajAtametadudaye nIrandhranidraM punaH // 70 // kSIrAmbhodhilasattaraGgadhavalaH sanmAnasA'vasthitiryad vaktrAmburuhe vibho! tava yazohaMso nivAsaM vyadhAt / brAhmIsaMsthitirasti tatra niyataM ko'sau mahAn vismayo, yAtA yAnamadhiSThito yadi bhavet kiM tanmahat kautukam // 71 // 3zazvat sAdhuziro'vataMsa! mahasAmekAspadaM nirmalaM, muktAtmAnamimaM tvadIyayazasAM stomaM vayaM manmahe / yad vAdivrajahRdyanirvRtipade na sthAnamasyA'bhavat, puNye puNyajuSAM yadakSarapade vaktre ca tasthAvayam // 72 // cenbA'smAsu karoSi roSamanRtaM no vetsi cA'smadvacaH, pRcchAmaH praNayena kIrtiyuvatezcitraM caritraM tava / asmAkaM purataH sadaiva yadiyaM bhUtvA surollAsinI, saMvAsaM ca bhujaGgadhAmni kurute sA tvatpriyA tat kutaH // 73 // tvatkIrtestrijagatpitAmaha! rasAsvAdaM girAM gocaraM, pakartaM kasya vipazcitaH pratipadaM prahvA ca jihvA bhavet / yad bIjaM mahimadrumasya paritaH pIyUSapUrNAnanA, apyujjhanti divaukasaH svavadanAnnainAM kathaJcit kvacit // 74 // 1. vizvAnandikavipriyo'tidhavalaH - vi. / 2. sthAne tatra pavitrapuNyavasate brAhmInivAsaH sadA - aM. / 3. enaM - vi. / 4. kurute tvaM tatpriyastat kutaH - vi. / 5. kiM kartuM katicit kadApi kRtinAM jihvA bhaveyuH kSamAH - vi. / For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 anusandhAna-63 enAM nAtha! manoharAM pratidinaM sarvajJacittasthitAM, jAnIte madhusUdano hRdi bhavatkIrti svajAmi dhruvam / vidvAMsaH puruSottamapriyatamAM jAnanti cainAmime, kiM satyaH sa ca te'thaveti hRdayaM dolAdhirUDhaM hi naH // 75 // karpUrotkarapezalAsu mahasAM pUraiH pradhAnAsu na, cchidrANi pratibhAnti bhAgyabhavana! tvatkIrtimuktAsu cet / hArIkRtya kathaM vahanti tadimAM hRdyAspadaM sampadAM, pAtAle dharaNItale'marakule caitAH kuraGgIdRzaH // 76 // rAzistvadyazasAM zazAGkavizado'nantaH smRtaH kovidairasmin svairavihArakAriNi padaM sthairyasya yad diggajAH / bhUreSA girayo'pyamI jaladhayazcaitanmahatkautukaM, sthairyaM muJcati dhArake kimu bhavet sthairyaM hi dhArye kvacit // 77 // padmAnandanidAnasundararucerjajJe jagaccakSuSaH, sUnuste yaza eva deva! bhajatazcchAyAmananyapriyAm / sa zyAmo na zanaizcaro na ca na ca krUraH punarnA'samajyotiSko'jani ceti cetasi mahaccitraM mamojjRmbhate // 78 // tvatkItirjayavAhinI 'sumanasAM dattapramododayA, saJjAtA vibudhezasaMstavavazAdApannasattvA satI / etasyAH surasArthakairavazazIsUnurjayo jAtavAMstanmAtApitRtA jane'tra viditA yuktA tayoreva yat // 79 // jAnImo navanItameva mRdulaM yuSmadyazaHpANDimakhyAtaM. khyAtimatAM mahendrasarasAd yad gorasAjjAtavat / bhaGgodvignakuvAdivaMzavisaroddharSaprakarSodbhava"tvattejo'gniyute sthitaM na galitaM vizve'dbhutaM tanmahat // 80 // 1. diviSadAM saMnAsasaJcAriNI - vi.|| 2. stanmAtA vibudharSabhapriyatamA caiSeti naH sammatam - vi.| 3. yad gorasAt sambhavat - vi. / 4. jvAlAjihvayute - vi. / For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 55 vizvAntavilasanmahaHparimalaH sUrIndra! yuSmadyazaHkarpUraH sthiratAM bibharti bhavinastatraiva hRtpAtrake / yatrA'GgArati vAdyakIrtiranizaM rolambamAlAsuhRt, susthairya himavAlukA hi bhajate no taM vinA jAtucit // 81 // tvatkIrtinitamAmavigrahavatI kAntA sphuradvibhramA, ceto'smAkamanA ca cet tadanayoH keyaM ratinirbharam / kiM cA'syA na ratirbabhUva manasA paNDena durvAdinAM, paNDApaNDanibandhanaM yadathavA na prema vAmabhruvAm // 82 // gauratvAnmayi cetarAsu taTinISvAsIdapAmIzvaraH, preyAn yatkRtanirvizeSanayanavyApAralIlAkramaH / uddAmairmahasAM bharairdhavalitabrahmANDabhANDodarAM, tvatkIrtiM na sudhAndhasAM saridataH saMstauti khedAdiyam // 83 // jAtaiSA jayataH priyAt sumanasAmitthaM satAM saMmataM, yajjajJe vibudhaprabhupraNayinI 'jyotiSmatIyaM prabho! / doSazcandanakundasundararuceH puNyaprathAyA api, tvatkIrterayameka eva bhagavan! jAgarti nazcetasi // 84 // gantA zubhritamastakAH smitadRzaH prekSyendirAnandano, jAnaJjAtajarAjarAticakito hyAbhivinA taM ca kim / tvatkIti nicayairucAmatisitAM kartuM trilokIkRtaprauDhiprauDhimadhAma! vIkSya tadamI mamlustamAM kAminaH // 85 / / tvatkIrtI nijavaktraviddhahRdayA bhogAGgaNA mArgaNAH, saMlagnAH zamikAnta! kintu yadasau jAtA cirAyuSmatI / aspRSTA'pi hi taiH parAsurabhavat kIrtizca durvAdinAM, citraM vismitavizvamAnasamidaM svAnte narInartinaH // 86 / / 1. gandhodgArivisArivIciruciraH sUrIndra - vi.| 2. bhavinAM - vi. / 3. kiM sthairya himavAlukA hi bhajate'GgAraM vinA jAtucit - vi.| 4. khedAdasau - vi.| 5. caiSA suparvAdarA - vi. / 6. sundaramahaHpuNyaprabhAyA api - vi.| 7. tvatkIrtI vadanairnividdhahRdayA - vi.| For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 svarge svargigajacchalAd baligRhe bhogIndrabhogacchalAd, bhUbhAge himavacchalAcca paritaH kSIrAbdhinIracchalAt / tvatkIrti praNidhAya cetasi catUrUpasvarUpAmimAM, paJcatvaM tadasUyaye ca tarasA pratyarthikIrtiryayau // 87 // tadyAnaM yazasA'bhyanAvi zucinA vaktreNa tasyA''nanaM, tatputrInikaraigirAM kavikalAkauzalyataH sa tvayA / tat tvAM jetumanA guroH padamagAt sa dyAmito'dhItaye, no cedasya kaverapi pratidinaM kA lekhazAlAsthitiH // 88 // kAmaM kAmaghaTAn maNermakhabhujAM dhenornabhaHsadmanAM, devAnAM drumatazca zazvadadhikAM tvatkIrtimuzmo vayam / pUjopAstyupahArasevanaguNaistuSyantyamI mRdRSattiryagdArubhavAH zrutaiva yadasau cA'rcA('rcya?)zriyAM dAyinI // 89 / / iti paM. hemavijayagaNiviracite zrIkIrtikallolinInAmni samastasuvihitAvataMsa-yugapradhAna-zrIvijayasenasUrIzvaravarNane kiirtydhikaarH| saubhAgyAdhikAraH AnaGgyena viDambito hRdayabhUraGkena zItadyutiH, pAthojaprabhavaH prajApatitayA bhAnustamohattayA / svarbhANorasuhRd gadAkaratayA zambhuH zivArATtayA, kenA'sAvupamIyate munipate! mUrtistavaitAdRzI // 1 // saubhAgyaM viSamAyudhAt kamalinIkAntAt prabhApInatAmaizvaryaM girijApateH kumudinInAthAt kalAzAlitAm / mAhAtmyaM dharaNIdharAnmakhabhujAM gAmbhIryamambhonidherAdAyA'mbujabhUH prabhuH pravidadhe tvanmUrtimetanmayIm // 2 // 1. yazasA'nyabhAvi - aM. / 2. dhAtA tat svaguroH padaM divamagAn tvAM jetuko'dhItaye - vi. / For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 kokAnAmiva bhAnumAn himarucirpotsnApriyANAmivA- .. 'dhvanyAnAmiva pAdapaH saliladaH sAhitAnAmiva / bhRGgANAmiva vArijaM priyatamo lIlAvatInAmiva, 'prIti prANabhRtAM tanoti bhavato mUrttirmanohAriNI // 3 // IryA'sau karaTI kaTirmagapatistuNDaM tuSAradyutinetre nIraruhe dhruvau madhulihau kAyaH smitazcampakaH / romAlI yamunA bhujau varabalau hRtkairavaM vAk zuci- . stiSThantyapyarayo mithaH sukhamamI mUrtermahimnaiva te // 4 // teSAmAvirabhUdayaM diviSadAM zAkhI marukSoNiSu, dhvAntaidhUsaritAsu rAtriSu rucAM preyAnudeti sma ca / tApavyApakadarthiteSu pathiSu chAyAdrumo'bhyAgamad, yaistvanmUrtiriyaM kalAviha vibho! nItA dRzoradhvani // 5 // . svAmin! mUrtirasau tava trijagatAmAnandakandAGkuraH, kiJcA'traiva manojJasaGgatirasau hArI guNAnAM gaNaH / yogaM ratnasuvarNayoriva sRjan dhAtA'nayordUSaNaM, sauvaM ratnaviDambakAya(ko'ya)miti yad vidmaH pidhatte sma tat // 6 // nityaM svAntamaNupramANamiha ye procuH pare vAdinaH, sarvaM kAmamajAgalastanatulAM dhatte tadIyaM vacaH / tuGgA svargigirerapi vratipate! tvanmUtireSA sukhaM, svAnte'smAkamuvAsa yajjalaruhe bhRGgIva padmAlayA // 7 // 1. prIti vigrahiNAM tanoti bhavataH zAntA'pi mUrtiH katham - vi. / 2. vidyante'pyarayo - vi. / 3. marau nIvRtiH - vi. / 4. asya sthAne vi. pratAvayaM zlokaH - "yaccetasyaNutAM bhaNanti nipuNA jJAnAvadhi yoginAM, tad vAcAM caritaM vicAritamabhUdasmAkamarthAhatam / tuGgA svargigirerapi vratipate! tvamUrtireSA sukhaM, svAnte'smAkamuvAsa yanmadhukarI cA'mbhoruhAmantare // " For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 asvapnapramadA sadA 'vRSaratirmUrtiH prabho! tAvakI, nityollAsijayA vayaM sumanasaH2 prItiprakarSAdarAH / haMsAH paGkajinImiva smitamukhImAmodanisyandinImujjhAmo yadimAM dhruvaM na hRdayAt kastatra citrodayaH // 8 // tvanmUrtiH prazamiprabho! vasumatI sUte sma yanmaGgalaM, dadhmaH samprati vakratAM vayamamI yenA'ticArodyatAH / sambandhasthitiratra yAti mahatI jAnanti tAM dhIdhanA, vAmA'smAkamiyaM tathA'pi tanute kAmotsavaM brUhi tat // 9 // enAM vizvamanomanorathalatAkandaikakAdambinIM, tvanmUrti pravidhAya vArijabhuvA nirNItireSA kRtA / no kartA'smyaparAmataH paramadastulyasvarUpAmahaM, nA''rohacchvasoddezozca padavImasmAkamanyedRzI // 10 // zAntatvaM zramaNAvataMsa! bhavato mUrteradaH kovidaizcitte cintitamAtanoti "nitamAmuccastarAM vismayam / vAgdevIkamalAlaye jagati ye Ajanma vairaM zrite, te apyatra gate ime gataruSe jAte svasArAviva // 11 // pakiM lakSmIH puruSottamapraNayakRt kiM pArvatI vAmadRk, kiM brAhmI kavituSTikRt kimu zacI zazvadveSAnandabhUH / pakiM prItiH kamanapramodasadanaM kiM padminI mitramut, tvanmUrtiM pravidhAya vartmani dRzozcintAmimAM kurmahe // 12 // zazvat tIvratarAH karAH pitRpatiH putraH sutA tatsvasA, suto vajrijidagrajaH pratidinaM pANau sphuratketavaH / 1. vRSamanA mUrtiH - vi.| 2. sumanasazcA'mI guroH kiGkarAH - vi. / 3. yaccA'ticArodyatAH - vi.| 4. nitamAM dattasmayaM - vi. / 5. kiM maiSA puruSottamapraNayadA - vi. / . 6. kiM prItirmadanAzinI kimu rucirmitrAzayollAsinI - vi. / 7. vi. pratAvasya zlokasyA''dyapadadvayamittham - "bhrAtA svardviradaH sutaH pitRpatiH putrI kalindAtmajA, chAyA strI kamalAkarazca savayAH sUtaH suparNAgrajaH / " For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 bhAnoryasya na so'pyabhUdalamalaM tvattejasAM laGghane, satyaM kiM svaparicchadena balinA tasyeha yo'rkaH svayam // 13 / / bhrAtA yasya viSaM pitA ca jaladhI rAjyaM pradoSodaye, lolAkSI ca tamasvinI ca bhaginI lolA tanUraGkitA / vAsa: kRSNapade sakhA'pi ca kumut kroDe kuraGgaH sadA, tvatkAntatvatulAmupaiti kimu taccandraH sa doSAkaraH // 14 // svarbhANordadhataH kalAvati ruSaM bhIbhUyasI vyomani, / trAsastoyanidhau prataptapayaso jyotirbhiraurvasya ca / bhAle kAlaripordvijihvasahitazrotrasya cA'tirmahatyAlocyeti miSAnmukhasya sukhadaM tvAM sevate smoDupaH // 15 // yacchantIM puruSottamatvavibudhAdhIzatvarAjyezatAsampattiM vahatAM ramendraramaNIbrAhmIbhavAnIsamAm / jJAtvA''jJAM tava tAta! sUtritacatUrUpasvarUpAmiha, proccaiH smaiti tadIrghyayeva kudRzAM paJcatvamAjJAdviSAm // 16 / / Abhogena gavAM ciraM kuvalayollAsaikabaddhAdaraM, kRtvA tvadvadanaM svacetasi mudhA vedhAH sudhAMzuM vidan / cikSepA'ntarimAM maSImalikulazyAmAM kalaGkacchalAnnetthaM ced dvijarAjamaNDalamidaM zazvatkalaGkaM katham ? // 17 // mlAniM bibharti yo datta-kamale'pi ghanA'game / tulAM tena tvadAsyasya, mukureNa karoti kaH // 18 // yannojjhati jaDe vAsaM, saMvAsaM madhupaizca yat / bibharti kathamambhojaM, tat tavA''nanatulyatAm // 19 // 1. tvadbhImatAlaGghane - vi. / 2. 0payasazcaurvAnalasyolbaNaH - vi. / 3. asya sthAne vi. pratAvayaM zlokaH "utsAhaM satatottamAsu tanute no bhaktavArtAsu yana zlAghAM pramadArthinIM prakurute yat kAmasampatkarIm / dhatte yannarazeSasaMstutirati nA''ste ca sanmaNDalollAse yat khalu doSa eSa guNini svAmin! mahAMstvanmukhe // " For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 vyanakti vastu mukuraH, purogaM tvanmukhaM punaH / bhavad bhUtaM bhaviSyacca, sAmyaM syAdanayoH katham // 20 // hitvA'GkaM yadi bhajate, valakSobhayapakSatAm / tadA tvadAnanenA'ya-meti sAmyaM sudhAkaraH // 21 // kAThinyajaDavAsitva-doSollAsitvadUSitAH / tvanmukhena kathaM tulyA, darpaNAmbhoruhendavaH // 22 // yad vRndena gavAM tamo'ntamanayaccakre ca saccakradRg, yenA''nandavatIva yena kamalollAsaH kRtaH sarvadA / 'padyollAsasRjAvamitramahasA''zliSTe'pi yatra cchavistvattuNDaM tuhinAMzubimbamaparaM zazvatkalAbhAsuram ||23|| 'tvadvaktreNa paraprakAzapaTunA sarvastamaHsaJcayaH, zItAMzuzca kalAdharatvazucinA dhvastastatastAvubhau / mantraM kartumivodyatau svamaSaDakSINaM mithaH saGgatau, syAdeko hyasuhRd yayo'riha tayorekatra mantrasthitiH ||24|| yaH sUte sma mahaH paraM prakaTita: puNyAtmanAM hRdgRhe, cakre cA'tulakAlimAnamanizaM pApAtmanAmAnane / sasnehAt sudazAdaninditarucestvadvaktradIpAdabhUdeSo'zeSavizeSavidviracita zlAghodayo vismayaH // 25 // 3na sthANustribhiraSTabhirnavanidhiH skando na sUryapramaiviMzatyA na ca rAvaNaH kratubhujAM bharttA sahasreNa na / 1. vi. pratAvasya zlokasyA'ntyapAdadvayamittham "tvadvaktraM tuhinAMzubimbamaparaM jajJe sudhAmA'pi yaccitrAccitramamutra mitramahasA zliSTe'pi yatra cchaviH // " 2. asya sthAne vi. pratAvayaM zlokaH --- "zaGke kajjalajAlakAlamasamaM cihnacchalenA'SaDakSINaM kartumihA'gamad himarucerantarviSaNNAtmanaH / tvadvaktreNa nirastamandhatamasaM vidhvastapUrNendunA, syAdeko hyasuhRd yayoriha tayorekatra mantrasthitiH // " vi. / 3. na brahmA'STabhirIzvaro na dazabhiH skando - - anusandhAna- 63 For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 61 sitaM yannetrairniravarNayanniravadhi dvAbhyAM nu tAbhyAM prabho!, tat tvaM pazyasi vastu saMstutamatevidmaH svarUpaM na te // 26 / / tad vidvajjanacittamattamadhupazreNIbhirAsevitaM, svAmin! zrIsadanaM tvadIyanayanAmbhojaM stumaH sarvadA / matvA pannagarAhuvADavabhiyaM pAtAlacandrAbdhiSu, sphAraM yad bhayahRt sudhA pratidinaM tArAmiSAd bhejuSI // 27 // vidmaH sadma dhiyAM sthitiM vitanute daurgatyadAvAnala- '' jvAlAjAlajalaM sutA jalanidhestvaccakSuSoH pakSmasu / naivaM 'cediha pazyataH suracane yaM yaM bhavallocane, taM taM muJcati satvaraM cakitavad dauHsthyaM kathaM 'sapratham // 28 // naupamyaM sarasIruhA sarajasA tvannetrayoH sphArayo~ktU(Gka?)nAM na kalAvadaGkakaraNaprahvAtmanAM jAtucit / . anyatrA'nupalabhyametadupamAduHsthe jagatkoTare, sAdRzyaM stuvatAM bhavet tadanayoranyo'nyamasmAdRzAm // 29 // dRSTiste puruSottamapraNayinI pratyakSapadmopamA, bIjaM nA'jani yanmanojanijanernA'smAkamityadbhutam / / zastAzastasamastavastuviSayAsaktau rajaHsambhavo, naitasyAM hi samastyapatyajanane sAdhAraNaM kAraNam // 30 // tIkSNatvaM bhRzamasti ketakadale tatkaNTakairdUSitaM, darbhAgre ca virAjate jagati tajjAtaM kujAtatvabhRt / taddIpAnugataM tanoti nitamAM snehasya hAni haThAt, suzlAghyaM zrutisaGgatiM bahu sRjat tvannetrayostatra kim // 31 // AkAraM bhavato dRzoH pathi dRzorAdhAya medhAvino, dhAtAraM dhuri kIrtanIyamasakRt kurvanti mUDhAtmanAm / kAlaM kajjalajAlato'pi vahatormAlinyamantazciraM, yad yena zrutisaMstavaH samatayA ramyo'nayoH kAritaH // 32 // 1. cet pratipazyataH - vi. / 2. kathaM niSkatham - vi. / 3. sAmyaM naiva sadA prayAnti paTavaH kAmaM kuraGgA mRgA - vi. / For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 dhAturyat sRjato dRzAM dazazatIM zatrordharitrIbhRtAmAsIt kauzalamuttamaM tadadhikaM dvandvaM bhavannetrayoH / yat pazyan spRzati kSamAM na hi sa taistAvatpramANairapi, tvaM tu zreSTharasAvahAM spRzasi tAM tadyugmavAnapyalam // 33 // nA'thairarthimanorathadrumajalairna smeradRgbhiH smarA'haGkArAmbusaridbhirAdaraghanAkAzaizca dAsainahi / nodyAnairmadamInanIranilayaiH sA mut samutpadyate, kUrmInetratulAspRzostava dRzoryA satkSaNairIkSaNaiH // 34 // nAnAzAstraratismRtismitadRzaH 'saMsaktiraktAtmanAM, tAtAnAM purataH prayAti pRthutAM yat kiMvadantIrasaH / zItAMzoH zizirAtmanAmiva tamaHzatrorivA'ciSmatAM, teSAM puNyajuSAM vraje mama kadA. bhAvI pravezaH zizoH // 35 / rAjyaM nirjarakuJjaravrajavaraM saGgaM samagrazriyAM, . sambhogAbhyasanaM saroruhadRzAM vaidagdhyamuccastaram / yat puNyaM pradadAti tat pratipadaM ziSTairanuSThIyate, no kutrA'pi tadasti yena bhagavatsvAnte kSaNaM sthIyate // 36 // zAstrArthAzcaramAmburAzisalilapraspardhinaH santi ye, te'pi prItimati tvadIyahRdaye sAtena tiSThanti cet / svAmin! kAmamaNIyaso'pyaNukaNAdullAsilIlAlaye, tat tatraiva mama sthitiM vidadhataH kA brUhi saGkIrNatA // 37 // jAtaM pAtakajAtakazmalamalaM kAmaM madIyaM mano, *nairmalyaM zrutasiddhasindhusadRzAt tvatto'bhikAGgad dhruvam / nityaM nAtha! bhavantameva bhajati cchAyAcchalAdacchalaM, netthaM cet kathamarcitasya jagatA zyAmA tavA'pyasti sA // 38 // 1. saMsiktaraktA0 - aM0 / 2. te'pi prItimatastavorasi mithaH sAtena - vi. / 3. jAtakajjalajalazyAmaM madIyaM - vi. / 4. pUrNendoratizAyinI vizadatAM vAJchad bhavatsannidheH - vi. / For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 tAta! tvaM puruSottamaH punaridaM svAntaM madIyaM jalaM, yat sthAnaM vitanoSi tatra nitamAM kiM tatra citraM mahat / 'doSmAniddhavizuddhabuddhikamalAkroDIkRtoraHsthalo, yat tatraiva sanA karoSi zayanaM bhUyo'dbhutaM tad bhuvi // 39 // satpakSaH zamisaGghamAnasaratastvaM rAjahaMsaH punaH, paGkAlIkaluSaM jaDaM mama manaH saMzItiratrA'sti na / .. zazvat svaccharasapriyo'pi na hi tattyAgaM vidhatse kvacit, manye'syaiva jagatsu tatsubhagatA vizvAtizAyinyabhUt // 40 // sUkSmaH sarSapato'pyatIva laghurapyarkadrutUlAdapi, zrItAtaiH smRtivartma karhicidahaM nIto'smi manye hRdi / netthaM cet kathamatra mitramahasAM mitrapratApaprathAzrIzcaiSA'dbhutavastuvistaravatI taddheturujjRmbhate // 41 // zrIlAbhavijayaprAjJa-pratibhAzaradA bhRzam / kIrtikallolinI jIyAt, suciraM vimalIkRtA // 42 // nAnAzleSoktiyuktiprakaramakarabhUbhUribhAvAbhidhAyisphArAlaGkArakAvyavrajajalajayutA prauDhapuNyapravAhA / siJcantI govilAsairbhuvanavanamidaM 'kIrtikallolinI'yaM dhAmallIlAmarAlairbhavatu sugahanA gAhyamAnA cirazrIH // 43 // iti paM0 hemavijayagaNiviracite zrIkIrtikallolinI nAmni samastasuvihitAvataMsa-yugapradhAnazrIvijayasenasUrIzvaravarNane saubhAgyAdhikAraH // iti zrIkIrtikallolinI sampUrNA // 1. kelIhaMsa iva dhusadgRhasaritkUle nu kUlacchado - vi. / 2. sadvAglIlAmarAlAvalilalitarasA bhUri0 - vi. / 3. dhAmanmInairadInairbhavatu - vi. / For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 anusandhAna-63 'nAlikerasamAkArA:' iti vAkyasya catvAriMzadarthAH ___ saM. muni suyazacandra-sujasacandra vijaya saMskRta-prAkRta bhASAnA baMdhAraNamAM ovI viziSTatA che ke jene lIdhe o bhASAmAM lakhAyelA oka ja vAkyanA ke zlokanA aneka artho karI zakAya che. parantu mATe zabdazAstramA pAraGgatatA, vipula zabdabhaNDoLa, kozajJAna, te prakArano abhyAsa, kalpanAzakti, tarkazakti, lokavyavahAranI jANakArI, kavisamayonuM jJAna - A badhuM Avazyaka hoya che. ane athI ja AvA prakAranI kRti vidvAnone Adarajanaka ne sAmAnya lokomA camatkArajanaka bane che. prastuti kRtimAM 'nAlikerasamAkArAH' o vAkyanA cAlIsa artho karavAmAM AvyA che. Ama to A vAkyano 'nALiyera jevA svarUpavALA' ovo sAdo artha che. paNa kartAo samAsavigraha ane okAkSarIkozanI karAmatane kAme lagADI AnA arthonI saGkhyAne 40 sudhI pahoMcADI che, je ApaNane Azcarya pamADe che. kRti, sampAdana sAhityamandira-pAlitANAnI aeka pAnAnI pratane AdhAre karavAmAM AvyuM che. pratamAM akSaro ghaNA ja jhAMkhA ane truTaka che. chatAM paNa ghaNA ja parizrame yathAmati ukelavAno prayAsa karyo che. ghaNI jagyAo truTi rahI ja che, paNa vidvAno anuM saMmArjana karaze tevI AzAthI ja sampAdana karavAno prayatna karyo che. prata ApavA mATe sAhityamandiranA vyavasthApakonA ame AbhArI chIo. pratamAM ke kRtimAM kartAno ullekha nathI. pratanA akSaronA maroDa jotAM upAdhyAya zrIyazovijayajI bhagavantanA hastAkSara hoya ovI chApa paDe che. paNa pratamA rahelI DhagalAbaMdha azuddhio ane upAdhyAyajI pAse apekSA hoya tevI prauDhatAno abhAva uparokta AzaGkAnI viruddhamA jatA muddAo che. vidvAno nirNaya karI zake te mATe pratano thoDo aMza Scan karIne mUkyo che. For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 .. ronyarata nAriyalamAnasAdhanamA ||daibhaagkrmjaakaaraabhaaaarsgaaraa.naaniyojisaman mum: prAkArAsaravArakAmavAmanAnaramamAvAminokanianindaMgA dhimaayaakaaraagaaycaan|maalikaarmmaakaa sacimAmAli ptimAkonagInAzana36mAlakairesamApanItAramaNa nApAsakiMna nAkArAbhAnAmapUraNamAtiyazAmAMkArAcA phAra madhamAzaminAratamrAkArAsA:gArApyamAlamAriepakanikhAni sinerazamAphaenapiMdhAnApA-sinAmAbhUpakilogantiriyaline yatisamAgamanibharakAni(lana (ramaraniyAsamatomarasamAkAga hAsimapA:pamAkArAlamAniraamphohatAriphamAnAspArA nAmAnimiikhit imarsifiesmisalA laganarapAsanAcamAbhayovanokAmUthAnamanazameghAvAne yatrAlaukArArikezamA:gamitarakAlAvapamAghamAravinagana arwmAsnapherAva taaripho|nikitaalmaapaaraaprtikaaraat maSURAIfphAdayadhamAnisahanAlikezavinApAkAlagaNa samIkSA karAyAraNAya tAmAkAgAnAsAnAlikAyadyAtAkaditanAH kAmanAyagA:zikAkA111mimagamizrakaparaparAra mAyAkAnAzAnAma:mahArASamatA apanalalAdemAtaranArasogaMdhAnevAratikAvirans: rAmAya.NERairAvadhAnI banAsakAkAra rAmaratnAgamamatatArana , "mAeRanRI:samAnAmahAvidyagayevarA lahasamarasamAnAkA yAmAgamyamamAkarArAnayanamA jayarAtamatamAtAtisamma navavikodatAmmadanArasamAlatmAkAsAvaravekiMgakArAma sAyanarapatadindanamazAnAvaramArasaragaMdhaspAya nAkArAsuramariyAgakaikArAgAravAsAraMgAna mAmAbhanamAramanAramavilakSAmitra kirana kAnArAmAkAnapiuttavadhi 2017pravakamanadhi hajA.mAtibaMkarAparalaparAtpayaravimatiminakarA karakAsapakAyAAkArAnAmanijAkatakarAlaMjAma: kArAgAnA-sAritAmayamvAparAmAyamApakAza1123 gajinAnApamAnirasahAyammAnagarakArAbanihAyAlayAnama nidhanAniviparAhatA kiradAranAkA kArovadhAyamArakatatAlA: 'nAlikerasamAkArAH' vAkyasyA'rthAH // aiM namaH // nAlikerasamAkArAH // (1) he nAlikera! samA- sajjanAH 'samaM tulye ca sAdhau ca' [iti vacanAt], 'varttate'(nte) iti zeSaH / kiMbhUtAH? kArAH, ka:- prakAzaH, tasyA''ra: prAptiryeSu te kArAH // 1 // (2) he Alike- he sakhi! rasamAH, raM- kAmaM zamantIti rasamA:- zamino(naH) kArAH(rA) na / karANAM- daNDAnAM samUhAH- kArAH(rA) vidyante yeSu te kArAH, evaMvidhA na // 2 // For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 (4) (6) (3) he nAlikera! samAkAH, zamamakanti- kuTilaM gacchantIti samAkAH, 'aki kuTilagatau' / kiMbhUtAH? rAH, rAjante iti rAH // 3 // he Alike! rasamA vartate rasasya- pAnIyasya mA- zobhA / kiMbhUtA? kArA, kAnAM- mayUrANAmAraH prAptiryeSu te kArA, na kArA akArAH(rA), akArA na // 4 // [he Alike!- he sakhi!] kiMbhUtAH zaminAH(naH)? rasamAkArAH, rasAH zRGgArAdayaH, mA- lakSmI[:] svarNahiraNyarUpA, akAni- duHkhAni, teSAmAraH- prAptiryeSu te rasamAkArAH / evaMvidhA na // 5 // he alika! nA- pumAn, arthAjjino varttate / Irayati- prerayati samAnisamastAni akAni- duHkhAni arANi- vairisamUhAni [ca] A- samantAd yo'sau IrasamAkArA // 6 // (7) he nAlikera! samA:- samastAH(stA) akArA:- sulakSaNAni varttante tIrthaGkare // 7 // (8) he nArike! --- rasorA (rasamA) varttate / rasavat- pAnIyavat nirmalA mA- zobhA varttate / kiMbhUtA? kaM- sukhaM A- samantAd rAti- dadAti [kArA], 'rA-lA AdAne' / (9) he nAlikera! samAH- sajjanAH(nA) ghanAzrayo varttate / kaH sUryaH A samantAd rA- megho varttate yatrA'sau kArAH // 9 // (10) he nAlikera! samAH- zarminaH kiMbhUtAH? kAlA:- zyAmAH, malamalina gAtratvAt / (11) he nAlikera! samAH samudrAH vartante / kiMbhUtAH? ka:- agniH, arthAd vaDavAnalaH, tasyA''ra:- prAptiryeSu te kArAH, 'ko brahmA AtmaprakAzakArka kelivAyuyamAgniSu' / (12) he nAlikera! kiMbhUtA vyAkaraNagaNAH? samA(:) sarve'kArAdayo varNA yeSu te samAkArAH // 12 // (13) he nAlikera! samAH taTAkAH kiMbhUtAH? kAnAM- pAnIyAnAmAra:- prAptiryeSu te kArAH // 13 // For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 (14) he nA0 [samA] kiMbhUtA karmaNAM gatiH? "akaM pApe ca duHkhe ca' iti vizvaH / akAnAM- pApAnAmAra:- prAptiryasyAM sA akArA // 14 // (15) he arajina! 'te' iti adhyAhAraH / te- tavA'like- lalATe mA na varttate, api tu varttate / A- samantAt "raso gandharase svAde, tiktAdau viSarAgayoH / zRGgArAdau drave vIrye, dehadhAtau ca pArade" iti vizvaH / rasaM- viSaM manAtIti rasamaH, evaMvidha: A- samantAt kaH- prakAzo yasya, tatsambodhanam - he asamAkaH // 15 // (16) he nA [nAlikera!] samA(:) kiM0? rAjAnaH kArAH, karANAM- daNDAnAM samUhA vidyante yeSu te kArAH // 16 // (17) he alika!- he bhramara! iyA- lakSmyA rAjate iti iraH, tasya saM0 - he ira!, samAkArazcA'sau azca- samAkArA svayambhUH, na varttate'pi tu varttate // 17|| (18) nasya- jJAnasyA''lirvarttate yatra, evaMvidho nAlikaH, tasmin nAlike, he Ira! samA- lakSmIrvarttate / kiMbhUtA? kArA- sukhaprAptiryatra sA // 18 // (19) nasya- sukhasyA''lirvarttate yatrA'sau nAliH, tasya sambodhanam / ke vAyau. rasasya gandhasya mA- zobhA varttate, kArA- sukhaprAptiryatra sA // 19 // (20) he Alike! kArA- guptigRhaM varttate / kiM0? rasAnAM- zRGgArAdInAM mA yatra sA rasamA, evaMvidhA na // 20 // (21) he Alike! zaminaH kiMbhUtAH? araH- zIghraH zamarUpo AkAro yeSu te arasamAkArAH / na, api tu bhavanti, "araH zIgheracakrANa" iti vizvaH // 21 // (22) he nAlikera! samAH kiMbhUtAH(tA) varSA:? "karo varSopale pANau, zuNDA pratyayarazmiSu" iti vizvaH / karANAM- karakANAM samUho yAsu tAH kArAH // 22 // (23) he nAlikera! samAH kiMbhUtA hastinaH? karANAM- zuNDAnAM samUhAH(hA) yeSu te kArAH // 23 // For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 anusandhAna-63 (24) he nAlikera! samAH kiMbhUtA(tAH) sUryA:? karANAM- kiraNAnAM samUho yeSu te kArAH // 24 // (25) he nAlikera! samAH(mA) kiMbhUtA padmA? karasamUho yasyAM sA kArA // 25 // (26) "kAro bandhe nizcaye ca, bale yatne yatAvapi / bandhane bandhanAgAre" iti vizvaH / he nAlikera! samAH(mA) kiMbhUtA sUnA? kArA, kAro- bandho yatra sA // 26 // (27) he nAlikera! samAH kiMbhUtAH(tA) mallAH?, kAro- balaM yeSu te kArAH // 27 // (28) he nAlikera! samAH kiMbhUtAH zAtravAH? kAro- bandhanaM yeSu te kArAH // 28 // (29) he nAlikera! samAH kiMbhUtA cintAmaNiH(cintA?)? kAro- yatnaM varttate yatra sA kArA // 29 // (30) "kAlo mRtyau mahAkAle, samaye yame kRSNe (ym-kRssnnyoH)| [kRSNanivRttau kAlA] tu, nIlImaJjiSThayoH (rapi)" iti vizvaH / he nAlikera ! samAH kiMbhUtAH(tA) mAnavAH? kAlo- mRtyuryeSu te kAlAH, ralayoraikyAt // 29 // (31) [he nAlikera! samA] kiMbhUtA kSetrabhUmiH? kAlA- dhUlI varttate yasyAM sA kAlA // 30 // (32) he nAlikera! samAH / ..... kAlA- maJjiSThA // 31 // (33) "a: zive kezave vAyau, brahma-candrAgni-bhAnuSu / I ramA-madirA-mohe, mahAnande zirobhrame // AH svayambhUstathokte syA-davyayaM kopa-pIDayoH / i: kutsArthe pipAse'pi, niSedhe nayanabhrame // " ityekAkSarI // kiMbhUtA ve(vaiSNavaH? he Alike! he arasa! mAyAH kAraH- nizcayo yeSu te mAkArAH // 32 // (34) A:- svayambhUH zaM- sukham Ara / he nA0 he kA! // 33 // (35) he Alike! he arasa! tvayi A:- kopo na varttate, api tu vartate // 34 // For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 69 (36) he A. [Alike! he arasa!] tvayi i:- pIDA na, api tvasti // 35 // (37) he A. [Alike! he arasa!] tvayi i:- kutsA na, api tvasti // 36 // (38) he A. [Alike! he arasa!] tvayi [i.] pipAsA na, api [tvasti] // 37 // (39) he A. [Alike! he arasa!] i:- niSedho na, api tvasti // 38 // (40) he A. [Alike! he arasa!] tvayi i:- nayanabhramo na, api tvasti // 39 // For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 anusandhAna-63 paM. zrIgambhIravijayajIo Apelo harmana jekobInA patrano uttara - saM. muni trailokyamaNDanavijaya zrIAcArAGgasUtranA dvitIya zrutaskandhanA piNDaiSaNA adhyayananA dasamA uddezAmAM "se bhikkhU vA bhikkhuNI vA siyA NaM paro bahuaTThieNaM maMseNa vA maccheNa vA uvanimaMtijjA...." o pramANeno sUtrapATha che. A sUtrano phakta zabdArtha jovA jaIo to sAdhu-sAdhvI prAcInakAle mAMsa-matsya, paNa bhikSAmAM grahaNa karatA hatA avaM phalita thaI zake. A zabdArthane pakaDIne ja Do. harmana jekobIo zrIAcArAGgasUtranA sampAdana daramyAna 'jaina granthomAM paNa mAMsAhAranuM vidhAna che' evA matalabanA zodhapatro prakAzita karyA. alabatta, Ama karavAmAM jainonI lAgaNI dUbhavavAno temano Azaya nahoto ja, saMzodhanavRtti ja mukhya hatI; paNa "ahiMsA paramo dharmaH"nuM sUtra gaLathUthImAM pInArA jainonI lAgaNI sAthe joDAyelo A jeTalo nAjuka muddo hato ke svAbhAvika rIte jainasamAja Ane lIdhe khaLabhaLI UThyo hato. . oka vAta nakkI che ke zrIAcArAGga, zrIvyAkhyAprajJapti va. sUtromAM AvA pATho Ave che tenAthI jaina zramaNavarga kaI ajANa na hato. A pATho jainadharmanI vibhAvanA sAthe ApAtataH susaGgata nathI o temanA lakSyamA hatuM ja. ane chatAMya A pATho teoe atyAra sudhI jALavI rAkhyA, anekazaH thayelI vAcanAo vakhate te pAThonI kamI karavI zakya hovA chatAM tema na karya, o teonI taTasthatA ane prAmANikatAno niHzaGka purAvo che. chatAM paNa jo ApaNe pAzcAttya ke Adhunika vidvAnone satyanA pakSapAtI gaNIo ane jaina zramaNone sAmpradAyika mAnasa dharAvatA cItarIo to temAM ApaNI ja taTasthatA jokhamAya che. jaina paramparA saikAothI AvA pAThomAM AvatA 'mAMsa' ane 'matsya' zabdono artha gurugamathI anukrame 'phalano gara' ane 'vanaspativizeSa' karatI AvI che. Ama karavAmAM tene kozo ane vaidyakazAstrono Teko to cha ja, paNa onI sAthe ne sAthe jaina granthomAM ja mAMsa-matsyanA grahaNano sAkSAt ke parokSa rIte niSedha karatA aTalA badhA pATho che ke uparokta pAThomAM 'mAMsa-matsya' For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 71 zabdono sAkSAt mAMsa-matsyaparaka artha karIne tenuM grahaNa-bhakSaNa karavAnuM vidhAna karavU zakya ja nathI. AnI sAme Adhunika vidvAno A pAThothI 'jaina zramaNazramaNIo mAMsAhAra karatA hatA' aQ siddha thAya che tevo akAnta seve che. ___harmana jekobIo A zodhapatro prakAzita karyA te vi.saM. 1954-55nA arasAmA banne pakSo taraphathI sAmasAmAM ghaNAM carcApatro ane nivedano chapAyAM hatAM. to banne pakSo vacce paraspara patravyavahAra paNa ghaNo thayo hato. temAMthI harmana jekobI para lakhAyelA be patro 1. paM. gambhIravijayajIno 2. munizrI nemivijayajI ane AnandasAgarajIo lakhelo 'parIhAryamImAMsA' patra 3. parIhAryamImAMsAno harmana jekobIo Apelo javAba ane 4. teno uparokta be munivaroo Apelo pratyuttara - A 4 vastuo anusandhAna-41mAM chapAI hatI. tenA anusandhAnamAM ja paM. gambhIravijayajIo vi.saM. 1956mAM harmana jekobInA pratyuttarAtmaka patranA pratyuttararUpe lakhelo patra atre prakAzita thaI rahyo che. ___matabheda ke virodha darzAvato patra hovA chatAM, amAM prayojAyelI saumya bhASA, harmana jekobIne mAnapUrvaka karelAM sambodhano, potAnA parama prItipAtra avA nemivijayajI- paNa arthaghaTana ayogya jaNAyuM tyAM tene 'prAmAdika' jaNAvavA sudhInI dAkhavelI taTasthatA, zAstravacanono paramArtha jANavAnI zakti - A badhuM ApaNane paM. zrIgambhIravijayajI pratye bahumAna jagADe tema che. 'zramaNo mAMsabhakSaNa karatA hatA' avo Adhunika vidvAnono ekAnta Agraha ane 'mAMsa-matsya, grahaNa sAdhujIvanamA sambhavita nathI ja' avI dRDha jaina paramparA vacce taTastha rahIne paM. zrIgambhIravijayajI je spaSTa nirAkaraNa Apyu che teM sarvathA svIkArya bane tema che. teoe zrIzIlAGkAcArya-viracita zrIAcArAGgasUtranI vRttinA AdhAre arbu samAdhAna sUcavyuM che ke prastuta pAThamAM AvatA 'mAMsa-matsya' va. zabdo potAnA svAbhAvika arthamAM ja che, te zabdono kheMcatANa karIne vanaspatiparaka artha karavAnI jarUra nathI. tethI A pAThonA AdhAre jaina zramaNa-zramaNIo mAMsa-matsyanuM grahaNa karI zake oma siddha thAya ja che. paNa o grahaNa kaMI Adhunika vidvAno kahe che tema AhArArthe nathI hotuM. kema ke me padArthonuM bhakSaNa niSiddha che. paNa 'lUtA' (-oka jAtano bhayaGkara tvacAno roga) jevI mahA ApattiomAM jyAre bIjo koI ja upAya na bace ane For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 anusandhAna-63 jIvana TakAvI rAkhavAmAM vadhu lAbha dekhAto hoya tevA samaye kuzala vaidyanA nirdezAnusAra bAhya tvacA para lepana karavA pUrato teno upayoga saprAyazcitta anumata che. grahaNa ApavAdika che ane kAdAcitka che temaja bhakSaNanI jema niHzUka pariNAmathI nathI thataM, paNa hRdayanA sAcA pazcAttApa sAthe na chUTake karavU paDe che. ane se vakhate kaI vidhi sAcavavI te nidarzana ja zrIAcArAGganA prastuta sUtramA che. A sUtrathI mAMsa-matsyanuM bAhya paribhoga mATe grahaNa siddha karI zakAya, paNa tenuM bhakSaNa to kadApi siddha thatuM nathI. svAbhAvika rIte A samAdhAna taTastha che, buddhigamya che, zAstrAdhArita che ane ubhaya pakSone svIkArya bane tema che. A patra dvArA me samAdhAna sau pAme tevI AzAthI ja A patra prakAzita thaI rahyo che. OM namaH // 4 ajJAnadhvAntadhvaMsanAMzumAlinaM zrImatparamAtmAnaM smRtipUrvAcalazikharamAnaye / samprati bhAvanagarabandare saJjAtavasatipaMnyAsagambhIravijayagaNisvAnubhavamanthAcalamathitazAstrasArAMzakSIranIradhisamudbhUtapatrazItarazmiH zrImadyAkobi-vibudhavarahaddezajaladhibodhavelAvRddhi vitanotutarAm / __ athA'gre kiJcinnivedanaM kriyate tacchImatAM sambhAvitadRglakSye samAnetuM yogyamastIti / taccaivaM - yo bhavadbhiH svaviracitAcArAGgasUtrasyA'nuvAde mAMsamatsyabhakSaNArtho'bhihitaH, tatra ca prathamamasmAbhirgurjarabhASayA zrImatAM samAdhAnaM dattamasti / tathA'nyairapi ca / tadanu muninemavijayenA'pi gIrvANapadairdattam / parantu tadarthe'dyApi zrImatAM mano'samAhitamiva lakSyate / tanna samIcInam / yato muninemavijayadattaparihAryamImAMsApatrapratyuttare zrImadbhiH punarudAhRtaM yathedAnIntanAnAM janAnAM mAMsabhakSaNaM niSiddhaM na tathA sarvadA''sIditi / tanna sAdhu / yato jainazAstre nAmagrAhaM tadbhakSaNaM kutrApi na dRzyate / yathA dharmodyatenA'mukasAdhunA zrAddhena vA'mukakSetre'mukaprastAve bhakSitamastIti / yadi zrImadbhiH kutrApi dRSTaM bhavet tadA nAmagrAhaM nivedanIyam / yaccograsenAdInAM tIrthaGkarasambandhitvenA''rhatatvaM bhavadbhiranumitaM tadarhatA For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 73 vRttAparijJAnAd / yad gArhasthye vartamAnA arhanto na kiJcid dharmAdikaM kasmaicidupadizanti, teSAM tathAkalpatvAt / supratItametajjinAgame / tathA samavasRtAvapi jinadezanAzravaNAt keSAJcideva zrAddhatvaM jAyate, na sarveSAM, prabalamohodayapAratantryAt / tarhi teSAM tu sambandhimAtratvena kathaM nAma zrAddhatvaM saMpadyeteti dik / yacca kintvityAdinA jainamunisamAcArasyA'nekabhAvAzrayatvaM zrImadbhivitarkitaM tad vihitottarami(me)va, tathApi kiJcidabhidhIyate / yathA'dhunAtanajainasAdhUnAM kanakakAminIhiMsArambhavarjane vihArAvazyakabhaikSyazuddhau zAstradRSTyA pUrvamunibhissaha bhedo na dRzyate tadvat pAnabhojane'pi sa na sambhAvayituM yogyaH, nyAyasya sarvatra samAnatvAt sAdhyaikyAcca / sarveSAM pravRtterAzrayo mokSaH / kiJcaitayoH pUrvAparakAlInamunivRndayoH anyasmin sarvasmin kanakakAminyAdityAgavihArAvazyakAdikriyAkalApavyavahAre samatvaM zAstradRSTyA AvayoH sidhyati tarhi kevalaM pAnabhojanaviSaye tayoH vairUpyakalpanamiti kautaskutI nItiH ? evaM ca yatra zAstre palANDvAdinA saMskRtabhojanagrahaNe'pi prAyazcittamuktamasti, tatra pizitabhakSaNasya vArtA'pi kva saMbhAvyeteti ? ___ yaccoktaM - "evaM samAcArasyA'nyathAbhAvamApadyamAnatvadarzanAt kadAcit kasmizcit pUrvasamaye mAMsabhakSaNaM nA'tyantaM niSiddhamAsIdityaviruddhA kalpane''ti / tatra prAyeNa pUrvoktasArvakAlInasAdhvAcAraikataiva samAdhiH / kevalaM zrImadbhiH sahA'smAkaM mAMsabhakSaNapadaviSayaiva vipratipattirasti / tadviSaye'gre vakSyAmaH / mAMsasya bhakSaNe tvatyantaniSedho jinAgame'styeva, paraM kathaJcit kadAcid bahiH paribhogArthe svIkaraNamuktamastIti / __yacca proktaM - "kiJca mAMsa-matsyazabdayo'rityAditaH prArabhya 'kAvyaviSaye bAhulyena darzanAnna tu jinAgame' ityantaM sambandhaH zrImadbhiH prokto'sti, tat satyameva / yattu tatra viSaye muninemavijayena yad hemakoza-sammatyA prakRtasUtrastha-matsyazabdasya vanaspativizeSAvagamo niraNAyi, tat prAmAdikamevA'vagacchAmaH / kuto mahAgambhIrAzayaiH kaNThagataprANairapi nA'nyathAbhidhAyibhiH prakRtasUtravRttikRdbhiH pUjyazrIzIlAGkAcAryairmatsyazabdasya vanaspatitvenA'vyAkhyAtatvAditi / yacca bhujiratra bAhyaparibhogArthe nA'bhyavahArArthe vartate ityetadviSaye yad For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 anusandhAna-63 vidvadvaryairbhavadbhirbhujidhAtorabhyavahArArthatvaM svIkriyate, AcArAGgasUtrasthadazamoddezake hi prakaraNavazAd bhojanapAnavidhipratiSedhayoH prastutatvAt cikitsAderanupayogAccaitadasamIcInaM kutazciccikitsAdeH prastutatvaM parityajya bhojanapAnavidhiniSedhayoreva prastutatvAGgIkAre mAnAbhAvAt tat prAjJapaJcAnanAnAM kIrtikAnanaM navapallavanaM karoti ? yato'dhikRtasUtrasya sarvakAlaviSayatvena cikitsAderapi prastutatvaM na vivAdAspadaM, sarvasmin kAle sarvamunisamudAye kiM sA na sambhavati ? / yata: pRthak cikitsAprakaraNaM tu sUtre nopalabhyate tadAnIntanamunayo'pi bhojanapAnavidhiniSedhAnusAreNa auSadhAdigaveSaNaM kurvanti tadvat pUrvamunivyavahAro'pyanumeyo bhavadbhiriti cikitsA'pi prastutaiva / na caitat svamanISayA procyate, kintu dazamoddezake vivAdAspadIbhUtasUtrasyA''dau sUtrakAreNa syAt-padasyopasthApitatvAd vRttikRtA'pi tathaiva vyAkhyAtatvAcca bAhyaparibhogArtho'pi yujyate / tathAhi sUtram - "siyA NaM paro bahuaTThieNaM0 ti"| ___asyA'rthaH - syAt- kathaJcit kadAcit kutracidityarthaH / ityanena mahatkAla-vyavadhAnAdikaM viduSAM sulabham / asya vRttistvevam - "evaM mAMsasUtramapi neyam / asya copAdAnaM kvacillUtAdyupazamanArthaM sadvaidyopadezena bAhyaparibhogeNa svedAdinA jJAnAdyupakArakatvAt phlavad dRSTaM bhujizcA'tra bahiHparibhogArthe, nA'bhyavahArArthe padAtibhogavaditi / " ___ tAvat sAbhiprAyasya vRttau proktasya padAtibhogarUpadRSTAntasya spaSTIkaraNamabhidhIyate - padAti:- sevakaH, so'pi modakAdivad bhogazabdavAcyo'sti / yadukta-manekArthasaGgrahahemakoze - "bhogastu rAjye vezyAbhRtau sukhe dhane'hikAyaphaNayoH pAlanAbhyavahArayoH / " (kANDa-2, zloka 55-56) yathA ca bhogArthamArUDhe padAtipade'bhyavahArArthaH sarvatra parityajyate, tathaiva jinAgame pAnabhojanasAhacaryAdAgate mAMsAdiviSayakabhoge'pyabhyavahArArthaH sarvatra parityajyate ityeSA jainazailI / evaM caitAbhiH pUrvoktAbhirvRttipaGktibhiAyanikaSaNanaipuNyabhAji zrImaccetasi mAMsagrahaNe kAdAcitkatvasya prabhUtatamakAlAntare'pi niSkAraNAnupAdAnatvasya svIkAre'pi bahiHparibhogyatvasya cikitsAprakaraNAnuviddhapAnabhojanavidhipratiSedha For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 75 prakaraNatvasya munisamAcAre sarvadaikarUpatvasya ca vaizadyaM sampatsyate / kiJcaiSA vRttirvaikramIyasaMvatsareSu dvisaptatyuttaracatuHzateSu samatikrAnteSu pUrvoktAbhidhAnaistadAkAlInasarvajainavargoparivartibhirnirIhadhIdhanaiH kRtA, tasmAdeSA prAcInA sarvajanasammAnyA cA'sti / api ca bhUtapUrvaiH siddhAntapAthodhipArINairadhaudAhRtaiH sUribhirapi sabahumAnamurarIkRtA'stIti / zrImallavAdi-zrIdhanezvarasUri-zrIdevarddhigaNizrIjinabhadragaNi-zrIkakkasUri-zrIharibhadrasUri 1444 granthakAraH-zrIkoTyAcAryazrIpradyumnasUri-tacchiSyazrIabhayadevasUri-sammativRttikAra-zrIdharmasenamahattarazrIjinasenamahattara-zrInemicandrasUri-zrIAmradevasUri-zrImAnatuGgasUri-zrImAnadevasUrizrIsarvadevasUri-zrIvardhamAnasUri-zrIsiddhasenasUri-tacchiSya zrIharibhadrasUrizrIyazodevasUri-zrIjinezvarasUri-tacchiSyazrIabhayadevasUrinavAGgavRttikAra-zrIratna prabhAcArya-zrIjagaccandrasUri-tacchiSyazrIdevendrasUrikarmagranthakAra-zrImalayagirisUrizrIdevaguptasUri-zrIsiddharSigaNi-upamitibhavaprapaJcakartA-zrIzIlaguNasUrivanarAjacAvaDA- guru-zrIkalikAlasarvajJahemacandrAcArya-kumArapAlarAjaguru ityAdi / tathA taizcAndragupti(sI)yasaMvatsareSu dvisaptatyuttarasaptasu zateSu vyatikrAnteSu prakRtasUtraprathamazrutaskandhavRttiH samApti nItA'sti / zrIvIranirvANAt saptatyuttarazateSu varSeSvatikrAnteSu candraguptarAjyaM babhUva / tato'pi triSu zateSu varSeSvatikrAnteSu vikramarAjyamiti caturazItyuttaracaturdazazatAnyasyA babhUvuH / * __ yacca bhavadbhiH pRcchyate - "mAMsabhojanasya bAhyaparibhogatayA kalpane zrImantau praSTavyau - 'bAhyaparibhogena mAMsasya paravyApAditapizitabhakSaNa iva * noMdha : guptasaMvatsarane samrATa candragupta maurya sAthe nahi, paNa gaptavaMza sAthe sambandha che. A saMvat vikramanI bIjI sadI lagabhaga zarU thayo ovo vidvAnono mata che. A hisAbe zIlAGkAcArye gupta saMvat 772 aTale vikramanI 10mI sadI lagabhaga AcArAGga-prathama zrutaskandhanI TIkA racI che. AcArAGgavRttinI amuka pratiomAM maLato 784 zakasaMvat (vi.saM. 918)no racanAvarSa tarIke nirdeza temaja sUtrakRtAGgaTIkAmAM zIlAGkAcArye karelu kevalibhukti prakaraNamAMthI(-kartA - zAkaTAyana, vikramanI navamI sadI uttarArdha) uddharaNa paNa uparokta hakIkatane puSTa kare che. tethI A patra lakhavAnA varSa vi.saM. 1956mAM A TIkA racAyAne 1484 nahi, paNa lagabhaga bajAra varSa vyatIta thayAM gaNAya. For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 anusandhAna- 63 prayokturjIvahiMsA bhavati na veti ?' asti cet prayoktuH karmabandhaprasaGgAt sUtrasthitavidherdoSatvaM duSpariharaNIyam / atha nA'sti, Antaraprayoge'pi sA na yathA bhavatI 'ti / atrocyate bahiH paribhogamapi yadyavicArapUrvakaM kuryAt tadA zrImaduktavad hiMsAdoSo bhavatyeva / yastu rujA''rto munirvakSyamANaprakAreNa samyagAlocayet ''granthajJAnAvadhAraNe samarthA me matiH, laghuvayAzcA'haM tapaHsaMyamakriyAbharaM voDhuM samartho me dehaH, kuzalavaidyopadiSTazcA'yaM rukchAntyupAyaH sambhavati cottarakAle me jJAnAdyupakAraH, ata: seveya, tadanantaraM gurudattaprAyazcittamAsevya zuddhaH syA' ' mityevamAlocyA'pyAsevamAnasya kiJcid dUSaNaM jAyate; tathApi tannivRttyabhimukhasya punaH kAruNyapUraplAvitahRdayatvena gurUpadiSTaprAyazcittavidhinA doSaphale pratihate pratyutottarakAle jJAnAdivRddhirbhavitumarhatIti / nacaivaM kRte kAcit sUtrasthavidherbAdhA syAt pUrvoktarItyA samyagAlocanapUrvakasvIkAreNa pizitasyA'nupAdAnapariNAmitvAt / ata eva pUjyazrIbhirvRttau paThitaM yathA "jJAnAdyupakArakatvAt phalavad dRSTa' 'miti / yadi cA'sya niSkAraNaM sanAtanIyo grahaNavidhirjinAgame bhavet tadA te naivaM vadeyuH / *[aucitya ] pratipAlinIM zrImatAM pariNatiM vijJAya harSaprakarSaM bhajAmaH / aucityapAlanameva saujanyajIvanamiti / parantu tathAkathite'pi sUtrAbhiprAyabAdhastu tadavastha eva / tattu nItyullaGghanabIjam / atastannivRtyai zrImadbhirdvitIyAvRttI svakRtAnuvAde pizitabhakSaNapadaM niSkAsya bahiH paribhogArthaH samarthanIya iti| anyacca dvitIyAvRttiprakAzane'dyApi vilambo bhaviSyatIti tadarthaM yadi samprati kazcicchrImatAM sambandhi catuSpatrakAdiprakAzanaM syAt tadA tasminnapi vivakSitasUcanA kAryA ityevaMrUpA'smadyAcitazIghrasamarpaNataH zrImatAM yazaHzrIpANigrahaNotsava bharaprasaro'nivArito'stu // * * atra kAcana pAThacyuti: saMbhAvyate / For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI 2014 zrI amara vijayaviracita zrI zreyAMsanAthastavana saM. sA. jyotirmitrAzrI suvIra sonIo saM. 1706mAM khambhAtamAM zrIvijayarAjasUrinA hAthe zrI zreyAMsanAthanI pratiSThA karAvI, te prasaMgane anulakSIne saM. 1714mAM A stavana racAyuM che. stavananA prArambhe zrIzreyAMsanAthanuM jIvanacaritra varNavyuM che. tyArabAda pUjAvidhinI sAmAnya noMdha mUkIne pratiSThAprasaGga vize vAta karavAmAM AvI che. pratiSThAmAM sahAya karanArA rAghavajI, pAsavIra ane manajI zrAvakono paNa ullekha thayo che. antamAM prabhunI stuti karIne kAvya pUruM kartuM che. bhAga 1, kAvyanA kartA zrIamaravijayajI vize gujarAtI sAhityakoza pRSTha 11mAM nIce mujaba noMdha che : "tapagacchanA jaina sAdhu vijayANandasUrivijayarAjasUrinA ziSya. zreyAMsajinastavana (ra. I. 1658) ane pArzvanAthastutinA kartA." A vijayANandasUri 'ANasUragaccha' nA pradhAnapuruSa hatA. jaina paramparAno itihAsa bhAga 4 (saM. - tripuTI) mAM teMmanA vize ghaNI mAhitI sAMpaDe che. prastuta kAvyanuM sampAdana nemivijJAnakastUrasUri - jJAnamandira, prata naM. 4096nA AdhAre karavAmAM AvyuM che. pratanI chAyAkRti ApavA badala jJAnamandiranA kAryavAhakonA ame AbhArI chIo. // 60 // dUhA || 77 pUjya AcArya zrIvijayazIlacandrasUrijI mahArAjanA mArgadarzanathI ja A kAvyanuM sampAdana zakya banyuM che. kRtimAM joDaNI yathAvat jALavI che. zreyAMsanAthastavana sakala jiNesara citta dharI, sira vahuM tehanI ANa / naranAri je nitya namaI, teha ghari koDi kalyANa // 1 // pAsa saMkhesara pAya namu, dolati dAyaka deva / kalikAliM Aja jAgato, sAraiM sura nara seva // 2 // For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 sarasati bhagavati bhArati, praNamuM tAharA pAya / zrI zreyAMsa jina gAvatAM, vAMNI dyai mujha mAya ||3|| // DhAla // zrIsaMkhesara pAe namI re, samarI sadagurU pAya / zrI zreyAMsa igyAramau re, thuNatA UlaTa thAya // 1 // mAharA jinajI sAcau deva dayAla | AMcalI0 jaMbudIpamAM dIpatuM re, dAhiNa bharata majhAri / sIhapura nayara sohAmaNuM re, saraga sarikhuM dhAri // 2 // mAharA 0 viSNu rAya tihAM rAjiuM re, prabala pratApI bhUpa / tasa gharaNI viSNuM satIM re, suMdara sohiM rUpa ||3|| mAharA 0 sayana bhavana sejyA bhalI re, tihAM poDhyAM viSNu nAri / saraga bAramAthI cavI re, avataryo udara majhAri ||4|| mArA0 kAMi sUtI kAMi jAgatI re, iSada nidrA eha | caUda sapana pUrAM lahyAM re, pIu nAmathI kahuM teha ||5|| mAharA 0 uco hastI Ujalo re, bijiM vRSabha udAra / anusandhAna- 63 trIjaiM sIha sAMbhalo re, cothaI lakhyamI sAra ||6|| mAharA0 phUlamAlA chai phUlarI re, chaThaI niramala caMda | dinakara sAtamai dIpato re, AThamaI dhaja AnaMda ||7|| mAharA0 kanaka kalasa nuMmai bhalo re, dasamai padamasara eha / samudra igyAramaiM sobhato re, vimAna bAramaI guNageha // 8 // mAharA0 ratanareU bhalo teramaiM re, caUdamahaM agani niradhUma | sapana caUdaI e sahI re, mai dIThAM anukramiM ima // 9 // mAharA0 jina kaI cakrI hasaI bhalo re, sapanataNi paramANi / rANI harakhyAM haiMyaNuM re, sAMbhali bhUpati vAMNi // 10 // mAharA0 rAI sapanavI teDAviyA re, AvyA joDi hAtha / AgatisAgati karI ghaNI re, pachai prathavInAtha // 11 // mAharA 0 iSada nidrAI rANIiM re, sapana dIThAM zrIkAra / caUda sapana sohAMmaNAM re, phala kaho ehanuM sAra ||12|| mAharA 0 sAmudrIsAritra karI re, manasyuM kIdhauM vicAra / For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 79 trIlokIsuta hasai bhalo re, sayala loka sukhakAra ||13|| mAharA0 sapananA bhAva sAMbhalI re, bhUpati harakha apAra / dAna dIiM tihA narapatI re, kahatAM nAvaI pAra // 14|| mAharA0 bhojana dIdhAM bhAvatAM re, pahirAmaNi bharapUra / sapanavI nija ghare gayA re, rAya uThAvyu nUra / / 15 / / mAharA0 halUiM bolatI cAlatI re, na kari kopasaMyoga / garabha poSaNa sukhi kariM re, ujjhaunAli bhoga / / 16 / / mAharI0 nava mAsa dina cha AgalA re, zravaNi caMdacAra / / phAguNa vadi bArasi dine re, prabhu janamyo jagadAdhAra // 17|| mAharA0 janamochava karavA bhaNI re, AvI chapana kumAri / sUtikarama supariM karI re, pohatI nija nija vAri // 18 // mAharA0 janamAbhiSeka iMdra karI re, valIA harakha dharaMta / aThAI mahochava naMdIsari re, jaI tihAM deva karaMta // 19 // mAharA0 // DhAlapada / / maragharAya vItasokA purI rAjiuM re // e desI // prabhu paratApi janama thayo sura . jAMNI karI re, lAvyA bahUlAM dhanna / kuMkama hAthA ochava mahochava atighaNA re, rijhyAM sahUnA manna // 1 // zreyAMsa sukhakarU re / AMcalI rAI baMdIkhAnuM dANa kara muMkAvIyA re, vadharAvaI mApa niM tola / maNimugatAdika sovana rupAM dIiM ghaNA re. __ nagaramAMhiM raMgarola // 2 // zre0 // dasa divasa tAMI thitavaDa saghalI sAcavaI re, kharacai bahUlA dAma / divasa igyAramaI asUci saghalU paraharI re, dIdhu zreyAMsa nAma // 3 // zre0 // For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 jima vAiM sitapakhi dvitIyA kero caMdalo re, tima vAdhaiM jinanuM aMga / traNi jJAnI arihaMta AsyA pUraNa pUrasaI re, dekhI UpajaI raMga // 4 // 0 // prabhu mastaka dIsaiM TopIu hIre jar3I re, paharI AMgI amUla / kaTi kamarabaMdha kanakamaya pallava dIpatA re, pahiryAM AbharaNa bahumUla // 5 // 0 // anukaramiM vAdhyo sAra yovana prabhu pAMmIo re, kamalA lAvyo sAra / rAjamaNI bhogavatAM lokAMtika ima kahiM re, prabhu lio saMyamabhAra ||6|| 0 || traNisaI koDi aThyAsI ayasI lAkha valI re, varasIdAna dAtAra / phAguNa vadi terasi dina dikhyA AdarI re, sahasa puruSasyuM sAra // 7 // 0 // || DhAla // dikhyA chaTha tapa pAraNuM re lAla, naMdarAya ghari thAya mere pyAre re / paMcadivya deviM tihAM re lAla, sovanavRSTi sohAmaNI re lAla, karyAM te kahavAya mere pyAre re // 1 // tuM jina sAco sAhibo re lAla || AMcalI // anusandhAna-63 koDi sAMDhi bAra mere pyAre re / vividha vastra bIjaiM bhalAM re lAla, deva karaI aMbAra mere pyAre re // 2 // tuM jina0 // trIjai devaduMdubhi re lAla, saragI sakharI vAya mere pyAre re / For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 81 sUgaMdha pANI phUlanI re lAla, cothaI vRSTi thAya mere pyAre re // 3 // tuM jina0 // 'ahodAnamahodAna'no re lAla, pAMcamai sabada hoya mere pyAre re / jihAM jinani hoya pAraNuM re lAla, __ tihAM jANevAM soya mere pyAre re // 4 // tuM jin0|| vihAra karaiM prabhu mahitaliM re lAla, vicariM gAmoMgAmi mere pyAre re / chadamastapaNuM baI mAsaNuM(y) re lAla, kevala pAMmyA tribhovana sAMmi mere pyAre re // 5 // tuM jin0|| trigaDa baisI diya dezanA re lAla, tihAM malI paraSada bAra mere pyAre re / gaNadhara chotyari thApiyA re lAla, saMgha thApyo huo jayakAra mere pyAre re // 6 // tuM jina0 // bhavyajIvanaiM pratibodhatA re lAla, AvyA sametasikhari jinabhANa mere pyAre re / mAsakhapaka(Na)nI saMlesaNA re lAla, pada pAMmyA tihAM niravAMNa mere pyAre re // 7 // tuM jin0|| bhiDi bhAMjaI prabhu bheTiuM re lAla, sAhiba sevyo dIiM sukha sAra mere pyAre re / prabhu pUjyo pUraNa phala dIya re lAla, ___ ehavo sAstra vicAra mere pyAre re // 8 // tuM jina0 // // DhAla // pUjo pUjo re zreyAMsajina najariM nihAlI / __ pahilA nija kAyA pakhAlI re, pachaiM sAhibanu aMga pakhAlo, vAlAkucI kIjaI kara vAlI re // 1 // pUjo pUjo re zreyAMsajina najariM nihAlI // AMcalI // For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 sakhaDa orasIo sate(?) dhoI / tihAM [sU] kaDi kesara mizrIiM re / sovana kacoliM kesara gholI, bhagavaMta pUjI sivapUra vasII re // 2 // pUjo pU0 // prabhu nave aMge kusumaiM pUjI, kaMThi Thavo pupphamAla re / sugaMdha kRSNAgara sakharo ukhevo, dIsaI dIThA jhAkajhamAla re // 3 // pUjo pU0 // prabhu mastaka mugaTa hIre jaDIuM, kAMne kuMDala sakharAM sohiM re / bAjubaMdhanaI baharakhA hAthe, sovana AMgI dekhI sahU mohi re // 4 // pUjo pU0 // caMpakalI koTi prabhunaI, valI sohiM navasara hAra re / zrIvaTanI sobhA adhikerI, _ nirakhauM chaI bahiM najari sAra re // 5 // pUjo pU0 // suvIra sonI puruSa anopama, ima thAMnika dhana vAvaI re / zrIvijayarAjasUrIsara hAthe, biMba pratiSThA karAvaI re // 6 // pUjo pU0 // budhinidhAMna sAM rAghavajIiM, . . . pratiSThA vidhi sacavAvI re / saMvata sattara chauttara varase, jeTha vadi dasamI AvI re // 7 // pUjo pU0 // rayaNAsaramAM zreyAMsa pratiSThA, vAra bhalo guruvAra re / thaMbhanayaramAM prabhu padharAvyA, . varatyo jayajayakAra re // 8 // pUjo pU0 // For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 83 pAsavIra manajI catura sujAMNaiM, biMbapravesiM mahochava kIdho re / saMgha pahirAmaNi sAmIvAchalya / / dhana kharacI jasa bahU lIdho re // 9 // pUjo pU0 // jananI baDhAi kero kuarIo, puNyavaMta eha prANI re / .. jinanI bhagati karai bhalerI, vali mIThI boliM vANI re // 10 // pUjo pU0 // pAsavIra sonInI bhArayA, pIunI dIsaI bhagati re / biMbapratiSThAiM paharI mAla, zrAvikA jIvaI bahu yugati re // 11 // pUjo pU0 // jagabaMdhava jagatAraNa malio, phalIo manoratha mAharo re / somaciMtAmaNi pAsai baiThA, bhavijana jaiM juhAro re // 12 // pUjo pU0 // // DhAla - rAga dhanyAsI // tAri re tAri re tAri prabhu mAharA, tuja darasana dekhI zrIsaMgha mohiM / ekamanA prabhu olago bhAvasyuM, dhanuSa ayasI- sarIra sohiM // 1 // tAri re tAri re tAri prabhu mAharA // AMcalI // pUravapuNyi maiM bhagavaMta bheTio, tumha nAma letAM hoya sayala sidhi / jakhyeiMdra jakhya ni mAnavI devI, ghari biThAM pUrasiM navaha nidhI // 2 // tAri re0 // ATha puhara arihaMta ArAhiiM, zrAvaka kuliM bhalI eha Tevo / For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 anusandhAna-63 dase dRSTAMte manuSya bhava dohilo, pAMmI kIjaiM bhagavaMta sevo // 3 // tAri re0 // tujha viNa kAla anaMta mai anubhavyo, akala anAdi arihaMta jAMNo / bhavasAgara bhavabhramaNa bhaya vArIiM / bhalo malyo mujha eha ThANo // 4 // tAri re0 // saMvata sattara caUdottara (1714) varasiM, zrIvijayadasamI tithi ruDI jAMNI / zrIvijayarAjasUrisararAji, maI gAIo prabhu ulaTa AMNI // 5 // tAri re0 // / kalasa // zrIzreyAMsa jinavara praNatasuranara, prabhu vaMchitadAyaka surataruM / maI tavyo harakhi bhAva AMNI, zrIkhaMbhanayaramAM jinavaraM // 1 // tapagacchanAyaka sukhadAyaka, zrIvijayANaMda sUrIsaro / tasa sIsa amaravijaya jaMpaI, sadA saMghamaMgala karau / / 2 / / iti zrIzreyAMsajinastavanaM samAptam ||shrii| DhAla * kaDI kaThina zabdonA artha zabda . artha ratanareU ratnano rAzi haiMyaj haiyAmAM sapanavI svapnavid ujjhaunAliM ujjha unAliM(?) .. 11 For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 zravaNiM caMdacAra naMdIsari thitavaDa 2 amo 5 w rm zravaNa nakSaramAM - candramAno yoga nandIzvara dvIpe sthitipatitA (kulasthitinI maryAdA) dIkSA chadmastha avasthA choMtera (76) dikhyA chadamastapaNuM chotyari sakhaDa sakharo sukhaDa For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 anusandhAna-63 RSabhadevastavana saM. sA. jyotirmitrAzrI 'RSabhadevastavana'nA nAme koI ajJAta kavio racelA A kAvyamAM virahanI vedanA supere vyakta thaI che. mAtA marUdevAnA lADalA putra rIkhava (prathamatIrthapati zrIRSabhadeva)nA pravrajyA-gRhatyAgane lIdhe janmelI mAtAnI cintA, temano Antarika valopAta, putravirahano jhUrApo - A badhuM mAtAjI RSabhaputra bharata cakravartIne mITho upAlambha Ape che temAM jaNAI Ave che. karuNarasane sahaja rIte abhivyakta karI Ape ovI dezI pasanda karavAmAM paNa kavi, kauzala jaNAI Ave che. prastuta kAvyanI prata pUjya A.zrIvijayazIlacandrasUrijI ma. taraphathI maLI che. RSabhadevastavana mAtAjI mArudevA re bharatane ema kahe, dhik dhik dhik tAro avatAra jo / dAdInAM dukhaDAM re te navI jAMNIAM, teNividha karIne karUM tuja Agala pukAra jo // mAtA0 // 1 // je dinathI rIkhavajIye dikSA AdarI, te dinathI muja haiDe rosa na mAya jo / AMkhalaDI AruNI re thaI ujAgare, rAta dIvasa muja rotAM rotAM jAya jo // mAtA0 // 2 // tujha sarIkho pautro mAre lADako, tAtanI khabara nI leto desa-vIdeza jo / anaMtAM sukhaDAM vIlase raMgamehelamAM, . rIkhava hIDe vanamAM var3ave veza jo // mAtA0 // 3 // khare re bapore pharatAM gocarI, zIsa ughADe pAya alavAMNe hoya jo / arasa pharasa unAM jala melA kapaDA, . ghera ghera AMgaNe pharatA hIDe soya jo // mAtA0 // 4 // For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 bAlalIlA maMdIrIye ramato AMgaNe, ___ jakSa vidyAdhara saMgama soyamaiMda jo| huM dekhI mana mohI re haiDe hIsatI, ____cosaTha devI AvI karatAM olaMgha jo // mAtA0 / 5 / / mArA je sukhaDAM re suta sAthe gayA, dukhanAM haiDe caDIyAM AraNapura jo / puravanI aMtarA re Aja AvI naDI, kema karI haiDu rAkhu dhIra jo thIra jo // mAtA0 // 6 // purI ayodhyA kerA suta tuM rAjIyo, .. rIdhI sIdhi maMdIra boholo parIvAra jo / rAjadhAMnInA sukhamAM tAta na sAMbharo, rAta-dIvasa raheto raMga mahela mojhAra jo // mAtA0 // 7 // sahesa varasa rIkhavajIne pharatAM vahI gayAM, hajI lagaNa khabara nahI saMdesoM nahI nAma jo / AvaDA re kaThaNa haiyAnA kema thayA, sugaNAM sutanAM AvAM kAma na hoya jo // mAtA0 // 8 // suddha levarAvo ne putrajI mANasa mokalo, juvo tihAM tAta taNI sI gatI hoya jo / sevakanA svAmIne eTaluM kahAvajo, tujha mAtalaDI nIja vAtalaDI hoya jo // mAtA 9 // lIpikRtaM lahiyA nAnAlAla harInaMda // mu0 pATaNa // kaThina zabdonA artha kaDI zabda artha _ kaDI zabda vaDave varavo 6 AraNapura alavAMNe __ ughADA page 6 aMtarA soyamaiMda saudharma indra 8 sugaNAM olaMgha artha arNava(-samudra)nuM pura aMtarAya suguNI zuddhi (-samAcAra) heta For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 zrInemavijayaviracitaM zrIstambhana-serIsA-zaddhezvarapArzvanAthastavanam* saM. sA. zrIkumudarekhAzrIjI kAvyanA sampAdanamA AdhAra banelI prata saM. 1857nI Aso vadi 11nA divase pAlitANAmAM muni lAlacandre lakhI che. prata atyAre jainazAlA - khambhAtanA bhaNDAramA che (DA. 11 po. 15 pra. 56). prata ApavA badala bhaNDAranA kAryavAhakonA ame AbhArI chIo. kAvyanA sampAdanamAM pUjya AcArya zrIvijayazIlacandrasUrijInA ziSya muni zrIkalyANakIrtivijayajIo ghaNuM mArgadarzana ApyuM che, je mATe ame temanA RNI chIo. (noMdha : zrIstambhanapArzvanAtha, zrIserIsApArzvanAtha ane zrIzaGkezvarapArzvanAthano itihAsa varNavatI prastuta racanA, tapagacchapati zrIhIravijayasUrinI paramparAmAM thayela zrInemavijaye saM. 1811nA phAgaNa suda 13 somavAre racI che. stavananI chellI DhAlamAM kartAo svayaM darzAvelI temanI guruparamparA A mujaba che : zrIhIravijayasUri - zubhavijaya - bhAvavijaya - siddhivijaya - rUpavijaya - kRSNavijaya - raGgavijaya - nemavijaya. gujarAtI sAhityakoza - khaNDa-1, pR. 226 para A nemavijayanA nAme nIcenI kRtio noMdhAI che : 1. prastuta stavana 2. 16 DhAlanuM goDIpArzvanAthastavana 3. 119 DhAlano kAmaghaTarAsa 4. 45 DhAlano zrIpAlarAsa 5. sajjhAyo. kationA vizAla kada parathI ja kavinA kAvyakauzala ane vidvattAno andAja maLI zake tema che... prastuta kAvya 27 DhAla ane 299 kaDImAM phelAyelaM che. (grantha pramANa 350 zloka). atre DhAlasaGkhyA gaNavAmAM thoDI mUMjhavaNa thAya tema che. kema ke 10mI DhAlanA ante kavi oma kahe che ke "nema kahe DhAla igyAramI pragaTa karUM have AMhiM". matalaba ke have zarU thanArI DhAla agyAramI che. tenI sAme jyAM o r3hAla pUrI thAya che tyAM paDikta che - "bAra DhAla rasAla o nemavijaye For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 kahI" - Ama kartA pote aka kramAGka cUkI gayA che. tene lIdhe dareka DhAlamAM oka oka kramAGka vadhavAthI kartAnI gaNatarI pramANe chelle 28 DhAla thAya che, je vAstavamA 27 che. ___ kAvya khUba ja rasAlaM che. kathA camatkArapradhAna che. dezIo paNa taddana navI ja jaNAya che. abhayadevasUri kharataragacchanA hatA tevU kathana (DhAla 11 kaDI 1) tathA abhayadevasUrine jayatihuaNa stotra SaDAvazyakanA prArambhe bolavAno devatAI Adeza (DhAla 13 kaDI 7) - o be vAto kartAnA mAnasamAM paDelA kharataragacchanA prabhAvanI sUcaka che, satya nathI. kemake abhayadevasUri candrakulanA hatA, kharataragacchanA nahi o vAta nakkara satyarUpe sAbita thaI cUkI che. ane devatAI AdezanI vAta paNa pravAdamAtra che. A stavanamAM zrIabhayadevasUri mahArAjanA thaMbhaNa pArzvanAthanI pratimA aMgenA prasaGgamAM dharaNendra AvavAnI vAta temaja zerIsAnA prasaGgamAM bAvana vIravALI vAta - AvI keTalIka vAtone kavikalpanAmAMthI nIpajelA camatkAralekhe samajavI joIe. itihAsa tathA prasiddha jaina paramparAne te vAto sAthe koI meLa nathI. trai.maM.) * // sthambhana-serIsA-zavezvara-pArzvastavana // // dUhA // sarasatine samarUM sadA, mahira kare muja mAya; vallabha vayaNa Ape vahi, duniyAne Ave dAya. 1 dIvAni pareM dAkhave, joti kari jaga mAya; vAsa kare muja mukha vaLI, pujisa torA pAya. 2 guNa gAvA giruAtaNA, ulaTa aMga na mAyaH ta muja tuThI to kharI, icchyaM sidhdha ja thAya. 3 pragaTa deva prathavItale, paratA pUraNa pAsa; thaMbhyA nIra je thaMbhaNe, vyAsyA nagara nivAsa. 4 seriso saMkhesaro, nAme pArasanAtha; o trihuM aka same huA, suranara seve sAtha. 5 For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 svarga-mRtyu-pAtAlameM, pUjyA karI prAsAda; jJAnI viNa jANe nahIM, ahanI na lahe Adi. 6 parato pUre pAtAlano, zeSanAga kare seva; pratimA triNhe pUrvanI, darasaNa karAve deva. 7 // DhAla-1 // tu to pAdharo bola sapAIDA, tuM to vAMku na bola sapAIDA, nArI pIArI re sapAIDA, tArI ko nahI - o dezI // varasa te copana lAkha Ima bolyA bhagavAna bhAkha, zAstre kahI sAkha re zakra indre prathama pUjA karI; vali pUjyA sUrajadeva copana lAkha varasa te seva, anukrame ghaDI Teva re sahu devatA khAMtI dharI kharI. 1 vali copana lAkha te varasa caMdramAI pUMjA sarasa, . darasaNa dekhI darasa re triNha kAlanI nityasevA kare; pUjyA valI pAtAlavAsI bhUvanapatI inheM abhyAsI, AMNI ne ullAsI re. lAkha copana varasa pUjA dhare. 2 tihAMthi zeSanAge lIdhI ayasI sahasa varasa te kIdhI, pUjA karI sidhdhI re lei dIdhI varUNa rAjA bhaNI; te pazcima disino rAjA tehanI moTI mAjA, pAyakadala tAjA re kaTakadala navakhoNino dhaNI. 3 te maragI rogane mATe samaryo zeSanAga te sATeM, kaSTaneM paro ka(kA)Te re chaMTAve namaNa kari pAsano; 4(x) tihAMthI mRtyulokeM AvI tIhAM devala navo karAvI, pUjA calAvI re AcArajeM thApI vAsa to. 5(4) tihAM kAla ghaNo pUMjANi anukrame vAta vaMcANI, bole nAga vANI re Avine kaheM tuma sAMbhaLo; iNa deseM malecchaNa thAseM dharatIne lUMTI khAsye, ihAMthI leI jAsye re pratimAne vAMccho jo bhalo. 6(5) te. mATe tume jAI lavaNasamudrani khAI, suNo sahu tume bhAI re aka devala karI che sAra jo; For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2014 ghaNI sevA cAkarI karajyo dhyAna hIyAmAM dharajyo, pUNyanuM potu bharejyo re koI kAmeM mujhaneM saMbhArajo. 7 (6) nAga gayA nija ThAMma tihAM kharacIne ghaNA dAma, karAvineM kAma re nAma rAkhyo varuNa rAjA taNo; saMgha ghaNA tihAM AveM satare bhedeM pUjA racAveM, bhAveM karI bhAveM re loka AvI dravya kharace ghaNo. 8 (7) tihAM nATikanA thaikAra vAjinA dhaukAra, bole jayakAra re nara nArI gAveM keI guNI; keI mAnitaya karIni mAniM teM raheM okaNadhyAne, AvIneM thAMne re caDAveM tIrtha moTo sUNI. 9 (8) te naranI vAMchA pUreM saMkaTavikaTa kare dUre, Avyo thAi sanura re zeSanAganI sAnidhi hoiM sUkhI; je loka vase pADosI jAMNa ajAMNaneM josI, tehane sukha hosI re pasUpaMkhI tiryaMca nahI, dukhI... 10 (9) deva ghaNava guNa gAi dinadina adhika mahImA thAi, parato racAi re mahItalameM bhavIjana kei mali; Ima karatAM ghaNo gayo kAla * nemavijaye kahI rasAla, pahalI thaI DhAla re sahu suNajyo Age je valI. 11 (9) sarvagAthA 18 (17) // DhAla 2 / / panAmata jAyo paradeza panApanA mAru paradesA re vANiya mAru lAgaNo hojI o dezI || oka dina laMkAno rAya bhaviyA bhavijana rAvaNa rANo re sabhAmAMhi ima kahe hojI, mAne mArI ANa bha.bha. devadANava re suranara sahu vaheM hojI... 1 oka mana mAniM ANa bha. bha. pazcima kero re sAjana rAjIu hojI varuNa nAmeM kahevAya bha.bha. balio ahavo re muja para gAjIu hojI... 2 agyAralAkha varasa Ti. 91 For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 to hu~ jAI tyAMha bha.bha. tehane namADi re sevaka karUM mAro hojI toDi ahano mAna bha.bha. jaine hu~ pUrcha re bala syo tAharo hojI... 3 ima citavI mana mAya bha. bha. dIdhA DerA re sAhi bAhira jai hojI teDAvIsa huM sAtha bha.bha. nobata nagAre re caDyA geDI thaI hojI... 4 dala vAdalano pUra bha.bha. cAlI senA re ASADhI jANe ghaTA hojI kesara meM garakAva bha.bha. karIya savArI re cAlyA sahu bhaTA hojI... 5 hIiM rAkhI hAma bha.bha. jai naI lesyuM re duzmana jhaTapaTI hojI ahavI karI tiM cAha bha.bha. zIghra thaI cAlI re ni sahu caTapaTI hojI...6 anukrameM cAlyA jAya bha.bha. jaInaI lIdho re varuNane sAMkaDe hojI dIdhI duzmana dauTa, bha.bha. cUkI yeM coMTa re subhaTa sahu saDe hojI... 7 varasa Ima gayA sola bha.bha. varuNa harAyo re AvI pAya paDe hojI sanamAnI occhAha bha.bha. rAvaNa ghara AvyA re nisAMNa moTAM ghaDe hojI... 8 zeSanAga kare seva bha.bha. pAsanI pUjA re mAnavI kuNa kare hojI rAvaNasena athAha bha.bha. tehanI bIke re loka te sahu Dare hojI... 9 Ima karatAM ghaNo kAla bha.bha. - rAvaNa rANe re sItA haraNa kIo hojI nemavijaya kahe bha.bha. o bIjI re zrotA rasa pIo hojI... 10 // DhAla - 3 // kozyA kAmanI kaheM caMdalA, caMdA tuM che para upakArI - e dezI // oka dina dazaratha naMdane, sAjana rAvaNa laI gayo sItA re; vidyAdharanAM mukha thakI sAjana vAta suNI thai ciMtA re. 1 rAma meM lakSmaNa behu maLI sA. beThAM kare vicAro re; sItAne jo vAlAI sA. to lAja rahe saMsAro re. 2 ima jANI dUta pAThaveM sA. rAurANA teDAve re; vidyAdhara meM vAnarA sA. hanumaMta sugrIva Ave re. 3 Ima aneka bhelA huA sA. kahetAM nAveM pAro re; hAthI ghoDA ratha pAlakhI sA. pAlano nahi pAro. 4 Aso sudi dasama dine sA. zubha muhurata zubha vAro re; sIddha kIdhi sukana bhale sA. vAta suNo suM vicAro re. 5 For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 nIla cAMsa toraNa kIyo sA. deva bolI DAbI re; jimaNI bherava ucarI sA. jimaNI rupArela Avi re... 6 sakana vAMdine cAliyA sA. dIdhI nagAre Thoro re; cyAra joyaNa lageM cihuM diseM sA. dhamasa paDI jAiM joro re. 7 ketele divaseM anukrameM sA. samudranI khAI laga AvyA re; DerA dIdhA tihAM kaNe sA. pAsano darasaNa pAyA. re... 8 . devala dekhI abhinavo sA. acarija manamAM Ave re; . iNa bhumo(mAM) kIdho kuNe sA. bhAva ANI guNa gAve re. 9 prabhAte nitya pUjA kare sA. samaraNa saMdhyA sudhI re; sena sahita sahu eka maneM sA, praName kara joDI buddhi re. 10 svAmi tuma parasAdathI sA. jaladhIno jala thaMbhe re; to mana vaMchI mujha phaleM sA. acarIja Avi acaMbhe re. 11 ima sAta mAsa meM nava dIne sA. sAyarajala thaMbhANau re; nemavijaya trIjI DhAla se sA. bAta kahI sahi jANo re. 12 DhAla sarvagAthA 40(39) // DhAla - 4 // A citra sAliA sukha ziyyA re, jo mana mAni to na karo lajyA re - edezI // sAyara jala thaMbhANo jANI re, upara pASANa pAja baMdhANI re; sahu jana harakhyA ulaTa ANI re, rAma ne lakhamaNa bolI vANI re. 1 ApaNo kAraja sahI haveM sIdho re, pAsa pUjyAthI pasAya kIdho re; thaMbhaNo pAsa te nAma ja dIdho re, siddha karyAno mahurata lIdho re. 2 seSanAge te sAnidha kIdhI re, jaLa upara pAja bAMdhi sIdhI re; caDyA kaTakanI geDI dIdhI re, laMkA nagarI teDI lIdhI re. 3 rAvaNe jANyu rAma te Ayo re, bhAI babhISaNaneM bolAvyo re; / rAma o mAharI nIjareM nAyo re, mujhasa mAMDi jo mAni dhAvyo re. 4 kaheM babhISaNa bhAIneM vANI re, ma kahe bahI tu avadhU tANI re; jeNI vAte rehiM ApaNu pANI re, kema karIjeM jagameM vANI re. 5 sItAne tume pAchI Apo re rAmane bhAI karIne thApo re; mAharo vayaNa mata uthApo re, nahitara rahasye sahI acchAyo re. 6 For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 anusandhAna-63 rAvaNa to sAMbhaLIne kopyo re, thAi utAvale vayaNa te lopyo re; babhISaNane dezeMTo Apyo re, yuddha karyAno thaMbha tihAM thApyo re. 7 mamatI hoI te na kareM vAryo re, aMte te rahI Akhara hAryo re; babhISaNa jaI rAma saMbhAryo re, yuddha karIne rAvaNa mAryo re. 8 sItA lIdhI para laMkA kIdhI re, babhISaNane bagasI dIdhI re; jagameM rAmeM kIrati lIdhI re, pAchA vaLiyA mAraga sidhdhi re. 9 AvI thaMbhaNo pAsa pUjAve re, sattarabhede pUjA racAve re; aThThAInA mahotsava thAve re, Ima dina dina prati bhAvanA bhAve re. 10 Ima karatAM keIka dina vItA re, rAme vAli jaine sItA re; vAta vaMcAsye zAstra ne gItA re, zrotA sAMbhalajyo rasa pItA re. 11 tihAMthI AyA vanItA gAme re, loka saha pohatA ApaNe ThAme reM; cothI DhAlamAM pAsane nAMme re, udyama karajyo nema kaheM kAme re. 12 . DhAla sarva0 52(51) // DhAla - 5 // kesara varaNo ho kAThakasUbo mAMrAM lAla - o dezI // anukrame aeka dina hoM dvArikA gAme mArA lAla, triNha khaMDa bhogave ho kezava nAme mArA lAla; diTho takhata ho boli sabhAme mA. sAyara kAMThai ho tIrtha tiNeM ThAme mA. 1 ApaNa jaiI ho saMgha karIne mA. darasaNa kariI ho bhAva dharIne mA. Dhola bajADe ho gAMme pharine mA. yAtrA jAvaM ho dharatI bharIne mA. 2 jo naranAri ho sahu ko Avo mA. tiratha jaineM ho sIsa namAvo mA. to phala lahisyo ho mugati je pAvo mA. temAM tumane ho kuNa kare dAvo mA. 3 . sAMbhaLI ahavaM ho je naranArI mA. jAvA jAtrA ho sahu paravArI mA. kRSNe te have ho kIdhi asavArI mA. senA sAtheM ho kaha niradhArI mA. 4 lAkha beMtAlIsa ho hAthI sajoDA mA. lAkha beMtAlIza ho tarakI ghoDA mA. lAkha beMtAlIza rathanA dhori mA. tehamAM beThi ho gAveM gorI mA. 5 koDi aDatAlIsa ho pAyaka paravariyA mA. sahasa sole ho chatra zira dhariyA mA. rAjAnI rANI ho sahasa batrIzeM mA. vAjA vAjeM ho jAti chatrIse mA. 6 For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 koDa aDatAlIsa ho gAmanA sAjana mA. mAMhi bhelA ho moTA mAjana mA. DerA taMbu ho sAtheM lIdhA mA. jotika joi ho mahurata kIdhA mA. 7 anukrame cAlyA ho saMgha karIne mA. tihAM saha utare ho bhojana deI mA. INavidha AvyA ho tIratha ThAmeM mA. AvI sahu ko ho sIsa namAvI mA. 8 dekhI juno ho moTo devala mA. mAMhi moTI ho mUrati kevala mA... pUjA aracA ho aMgeM dekhI mA. dhUpanI vAsanA ho adhakI pekhI mA. 9 ke koI devatA ho pUjeM AvI mA. kiM vidyAdhara ho pUjA racAvI mA. ahaveM avasara ho rajanI jANI mA. jovA akAMte ho sAraMgapANI mA. 10 Avi ubho ho deula kore mA. nAga meM nAgaNa ho ApaNe tAre mA. AvyA darasana ho rayaNI madhyakAle mA. te haveM rAjA ho ubho nihAle mA. 11 nAgaNI maLIne ho maMDapamAMhiM mA. mAMDyo nATika ho harSa ucchAhi mA. DhALa pAMcamI ho nemeM bhAkhI mA. zrotA sahu ko ho rahijyo sAkhI mA. 12 DhALa sarvagAthA 64(63) // DhAla - 6 // , ApaNaDuM dhana savi vasa kIdhu mohamahipati balii tume jojo re, - e dezI // bhAi nAgaNI malIne jina Age bhAvanA bhAvi tume jojo re batrIzabaddhanA nATika mADi cchatrIsarAgeM guNa gAveM tu. 1 pAi neura ghugharA bAdhi cuDI hAthe khalakAve tu. tAlakaMsAla ne tAlItAloTA phUMdaDI lei pherA khAve tu. 2 mAdalane mAne kaTI nAce laLI laLI jina Age Ave tu. mAna moDineM kAyA saMkoDI hAtha joDi sIsa namAveM tu. 3 tAra rabApa neM vINA sAraMgI zrImaMDalane bajAve tu. moralI mahuyara moracaMga madhuro taMbUrAno rAga suNAveM tu. 4 bhera bhUgala ne saraNAI jhAlara akatAne malI lAve tu. ugaNapaMcAsa o jAtinAM vAjAM vajaDAvI saMbhalAveM tu. 5 INavidha je naranAri jinane bhAvisuM bhagati karAveM tu. A bhava parabhava vali re svarganAM zivasukha pAveM tu. 6 nAgaNIo mukhathI Ima bolai svAmi tumane je dhyAveM tu. trikaraNa zuddha kareM tuma sevA saMkaTa vikaTa kadi nAveM tu. 7 For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 dezavidezanAM phalaphUla ANI jina Age Dhoya' DhoveM tu. Arati maMgaladIvo karIne snAtrapUjA karAveM tu. 8 ekAMti biTho rAjA manamAM dhAraNa dharmanI dhyAveM tu. o to dIseM devatA moTo zrAvaka karaNI karAveM tu. 9 Ima citavI pAse AvIne halImalI vAta suNAveM tu. nemavijaya kahe chaThI DhAlameM paratikha thaMbhaNo thAveM tu. 10 ___ DhAla - sarvagAthA 74(73) // DhAla - 7 // usathI amIya rasAla ke caMdo viSa jhare re ke caMdo - o dezI // keMheM kesava zeSanAga ke ccho tumeM devatA re he ccho. A devalanI murati nitya raho sevatA re ke ni. kiMhAMthI AvyA kaho nAma ke dhurathI vAratA re ke dhu. jima jagamAM jasa vAsa bolyA saMbhAratA re ke bo. 1 boleM haveM zeSanAga te kahe kesava bhaNI re ke ka. sAMbhalo tume nararAya ke o vAratA cche ghaNI re ke o. o mUratinI Adi na ho laheM mAnavI re ke na. jJAnI kahI te sAca sahI karI jANavI re ke sa. 2 AThamA jinane vAri o pratimA pAsanI re ke a. karI pratiSThA pAMce malI thApI pAsarI re ke ma. vahI gayo ketalo kAla ne pratimA tihAM rahI re ke prati. naumA dasamA jina. vace aMtaro ghaNo sahI re ke aM. 3 tihAM sAdhuno viccheda gayo java mahitale re ke ga. tiNe same brahma pujANA te acheruM bhale re ke te. pratimAne lei sudharmavAsi de[vIdevatA re ke de. copana lAkha varasa lage iMdra ghare sevatA re ke iM. 4 valI copana lAkha sUraja deva pUjA karI re ke de. copana lAkha varasa lage iM(ca)dre sevA dharI re ke [caM.] vaLI leI pAtAlavAsi bhuvanapati re ke bhu. copana lAkha varasa lage pUji o chati re ke pU. 5 For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 2014 vaLI pUjyA ayasI sahasa varasa lage ame re ke sa. aha vAtano saMdeha ANo rakhe tuma re ke A. pachima kero rAya varuNa nAmeM jihAM re ke va. maragI rogane TAlavA mATeM dIdhI tihAM re ke mA. 6 kALa ghaNo pujI tihAM malecchANa thayo yadA re ke ma. tihAM ANI devala karI bisArI tadA re ke bi.. desa videsanA saMgha Avi mali ghaNAM re ke saM. Ima sAMbhalI upadesa te guNa pratimA taNA re keM gu. 7 kRSNane manameM ati ghaNu AvI dhAraNA re ke A. laLI laLI lAgeM pAya neM lII uMvAraNA re ke lI. dhanya ghaDI dhanya Ajuno dIvasa ame AvIyA re ke a. lekhe thayo avatAra darasaNa pAvIyA re ke da. 8 ahavI mUrati dvArikA mAMhe jo hove re ke dvA. aliavighana jAya dUra keM ciMtA savI khove re ke ci. nAga gayA nija ThAMma ke nAgaNI savI mali re ke nA0 kRSNe teDI saMgha jimADyA sAjana valI re ke ji. 9 kari occhava aneka keM pratimAneM tihAM thakI re ke pra. ANI dvArikA mAMhe ke loka mukhe cakIM re ke lo. sAtamI DhALa rasAla vijayeM karI re ke ne. AgaLa je hoI vAta suNo bhavIaNa sahI re ke su. 10 // DhAla luyaranI dezI // ghaNA kAla lageM pUjI ho ke kesava harSa ghaNeM, AvIne oka dIna ho zeSanAga oma bhaNeM; sUhaNo aka seThaneM ho vAta kaheM sahI, pratimAne mUke jo ho sAyara jalameM vahI. 1 to syA mATeM tumane ho kahu chu oma bhaNI, dvArikA nagari ho ali che agana taNI; -- 8 // For Personal & Private Use Only 97 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 dvIpAyana riSIne ho vayaNe sahI thAsyeM, tapasI je bolyA ho ayaleM kema jAsyeM. 2 rAjAneM pUchI ho ke vAMhaNamAMhi ghAli, jaladhI madhyabhAge ho Thavajo sAtha cAlI; Ima saMbhalAvI ho keM nAga gayA ThAmeM, seThajI piNa tehaveM ho citavai INa kAmeM. 3 DhIla na karIi ho jehamAM lAbha ghaNo, kathira kima cAhe ho jhaverI ratana taNo; tatakhINa pratimAne ho sAyara madhya mUkI, paDato kAla jANI ho karI siMhA mata TuMkI. 4 te jaladhImAMhi ho kAla ghaNo rahI, INa avasara sAjana ho suNajyo vrAta sahI; dakSiNa diza nagarI ho jainakuMti nAmeM, jinamatanA zrAvaka ho bahu vasai tiNa ThAmaiM. 5 sAgaradatta nAme ho mukhya aka vyavahAri, sahuthI chai adhiko ho gharano dhanadhAri; sAta vAMNa bharIne ho kiM cAlyo akadine, sAyara vica vaheto ho Avyo pratimA kaneM. 6 pravahaNa thaMbhANo ho tihAMthI navI cAleM, seSanAganI karaNI ho AvI vANapAle; tihAM zeThajI sahu ko ho AratI karaya ghaNI, thayo deva kopa koIka ho viparIta vAta baNI. 7 koika samare sAhiba ho kuIka kuladevI, koi ISTa ArAdhe ho gotrajane sevI; mAnata karI mAMni ho jI ama kaSTa TaleM, A pravahaNe IhAthI ho cAle jo velA valeM. 8 to nija AvAse ho kharacasyUM khAMti dharI, jaIne karasyUM jAcI ho sevA - cAkarI; Ima karatAM tihAM kiNa ho mAsa oka vahI gayo, For Personal & Private Use Only anusandhAna-63 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 zeSanAga kare sAnidha hoM ke AvI AkAze rahyo. 9 . . bole mukhavANI ho jaladhI vAMNatale, pratimA cche pAsanI ho thaMbhaNo nAma bhale; IhAMthI leI jAjo ho nagarakuMtI gAme, tihAM devala karIne ho pUjajo tiNa ThAMmeM. 10 koI kAma paDe to mujhaneM saMbhArajo, zeSanAga nAMma mAharo ho mata ko visArajyo; ahavo vayaNa kahIne ho ke deva alopa thayo, tihAM vAMNanA mAnavI ho sahunaI harSa bhayo. 11 pratimAne tihAMthI ho leIne vANamAMheM, besArI caMpe ho a(A)vi nija ThAheM; nImavIjai Ima bole ho AThamI DhAlamAM, zrotA suNajyo ho thaI ujamAlamAM. 12 DhAla sarvagAthA 96(95) // DhAla - 9 // gaDhaDAmAM jhUle sahIyAM hAthaNI gaDhaDAmAM nIlI nAgaravela mArI AMgaNI IheM sahIA AMbo morIo - o dezI // AvyA nija pUra gai vadhAmaNI malI sahu sAjanano parivAra mArAM sAjana he ama ghara Aja vadhAmaNAM... -AMkaNI vAjAM vajAve guNIjana malI ghaNAM, gAve gorIo malIne bAra mA. 1 saMgha malIne AveM vAMdavA, darsaNa karIne thAi nipApa mA. occhava karIne gAma padharAviyA, thApyA mulanAyaka ke re thApa mA. 2 pUjA prabhAvanA saMgha maLI kare, AveM jAtre loka aneka mA.. naranAri kharci dravya ghaNAM tihAM, pAle ghaNo dharma mAraga viveka mA. 3 INe avasara rahitA kAla ghaNo, gayo teMhaveM pAyaliptA nAmeM sura mA. vidyA taNA baleM desAura bhameM, oka soM ne ATha jaDIno pura mA. 4 teha jaDIno rasa leI paya taLe, copaDi cAleM rayaNI AkAza mA. desa videsa pharI tIratha kareM, AveM java thAi ravino parakAsa mA. 5 te AcArajane ziSya ghaNA acche, tehamAM aka celo buddhinidhAna mA. nAne veseM guruneM vALo ghaNuM, thaMDiLa teDI jAi rAna mA. 6 For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 anusandhAna-63 pAsA Avi paga dhovarAvatAM, jaDI okekIno guNa oka mA. Ima ekaso ATha dine jaDI, oLkhI jaIne lAvyo te suviveka mA. 7 te rasa kADhi paya talI copaDI, guru keDe uDe ti nisaMka mA. Agho jAto valI heTho paDe, DIle vAge lAge DaMka mA. 8 oka dina teM guru puche ziSyane, celA tuma vAgu che kuNa ThAma mA. bhelA thaIne sahu vaTatAM thakAM, kidhuM che sAcuM kaho kuNa kAma mA. 9 kaheM tihAM celo rIsa na karo tumeM, to kahuM dhurathI sAci vAta mA. guru kahe sAci vAta kaho have sAMbhaLo sAmi sAca avadAta. mA. 10 aThottaraso jaDInI uSadhI te, meM ulakhI anukarameM saveM mA. tethI uDIne adhavIcathI par3e ohano, rAkhato nathI kAMi garva mA. 11 guru kahe celA gyAnI na pAmII, guru viNa nAveM koI ne sAna mA. navamI DhAlameM nemavIjaya kahe zISave, guru celAne deI mAna mA. 12 DhAla sarvagAthA - 108(107) // DhAla - 10 // jaTaNInI dezI // kaheM AcAraya jogI bhaNI te pratimA ANo pAsa, sanmukha besArI udyama karo tehathI manavaMchIta phale Asa 1 sAjana sUNajyo. vAta hoI jikA sAMbhaLI jogI manameM ciMtave, che mujha pAseM vidyA tAsa A[ka]rSaNI nAmeM te bhalI maMgAvIne mAMDu pAsa 2 sA. Ima ciMtavIne sAkhI tatakhiNe ANI mAMDI nija AvAsa, sovana rasa sIdho tihAM sahI seDhI nadIneM taTapAsa 3 sA. haveM sAmi. mana ciMtave kima rahe murati mujha AvAsa, AcArajane AvI ImaM kahe bhUmivattAmAMhi ghAlo tAsa 4 sA. hosyeM malecchANo IhAM desameM dharmano mAraga navi rahe koI, loka sIdAsyeM kaSTa paDye ghaNaM ahavo Avyo avasara joya 5 sA. bihu jaNe malIne seDhItaTeM khAkharA rukhane heThi, bhUmikAmAMhi bhaMDArI tihAM na paDe koyanI dreTha 6 sA. upara varSA vuTho atighaNo seDhI nadIMno vahiM pUra, uvaTa cAleM nadI velU valI uDI AvI bhUmikAbhUra 7 sA. For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 101 teNI bhUmikAi dhenuMkA care upara UbhI rahe tivAra, anukrame AveM aMkeThI upare te jhare dUdhanI dhAra 8 sA. Ima nitya karatAM keIka dina gayA thaI bhUmi cIkaNI teha, tehaveM jainakUtimAMhi joyo baMbhana lAbhe oha 9 sA. murata joi desavidesamAM piNa rahi bhUmikAmAMhi, nema kahe DhAla IgyAramI pragaTa karUM have AMhi 10 sA. // DhAla - 11 // INa sarovarIyAri pAla ubhA doya rAjavI mArA lAla. o DhAla // tihAM bhUmikAmAMhi raheM raha ketalA dina pachI sajanA, gachamAMhi gari pAlaNa dhAra samAna khaDataragachI sa.; sAdhumAMhI saradAra abhayadevasUrisarU sa., munijanamAMhi mera samAMna te munivaru sa. 1 SaTa vigaya parihAra karyo tapa AcarI sa., vidyA-vinaya viveka guNeM kAyA bharI sa.; , pUravakarmAnA bhoga saMjoge roga upano sa., galati jAi kAyA ragatapItta nIpano sa. 2 ciMtA karanA ekadina AvI sAsanasurI sa., adharAte sUtranA nava kokaDA ANI kara dharI sa.; bole mukhathI bola aho sAMbhaLI jatI sa., ohano artha saMbhalAva tuM jo hoiM sidhdhAMtI sa. 3 tava abhayadevasUra kahe devI bhaNI sa., bhAluM jo ohano bheda niroga kAyA mujha taNI sa.; tava bhAkhe devI bola nadI seDhI sahI sa., khAkharA rukhane heTha te murata che mahI sa. 4 tihAM tumeM jAi ti stuti karo tavana navo sa., thAsyeM pote pragaTa thaMbhaNo nAma abhinavo sa.; pUjAsnAtra karIne lei tehaneM jale sa., pIjyo chAMTajyo DIla te roga saveM TaleM sa. 5 For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 anusandhAna-63 ahavo vatAvI upAya gaI zAsanasurI sa., saghalo saMgha leIne AvyA ula[Ta] dharI sa.; dhyAna dharI dharI dharaNendra to beThAM mana ralI sa., jayatihuaNa batrIsI kIdhI tihA ralI sa. 6 pragaTa thayA prabhu pAsa te thaMbhaNo tatakhINeM sa., acarIja pAmyA loka sahu dhana dhana bhaNe sa.; ulaTa dharIne aMga pakhAlI pAsano sa., abhayadevasUri upara chAMTyo suvAsano sa. 7 roga gayo tatakAla kAyA kaMcanasami sa., parato dITho pAsano vAta sahune gamI sa.; tIhA kaNa vAso gAma te nAma leI thaMbhaNo sa., desavideseM vAta boleM sujasa ghaNo sa. 8 sAsanasuriI kokaDAM tava ANyAM hatAM sa., te devI tAMma pAseM paDyA che chatAM sa.; tehano artha viveka pUche sahu saMgha malI sa., sAMbhalyAnI che husa svAmi amane vaLI sa. 9 kokaDAM sUtranA hAthamAM leI mukha ucareM sa., beThA loka aneka sahu ji jIjI kahe sa.; bAra DhAla rasAla je nemavijaye kahI sa., zrotA suNajyo sUtranI vAta thiratA rahI sa. 10 // DhAla - 12 // UbhI bAvAjI rI pola devara AMNI AvIo re lAla - o dezI // o nava kokaDA jeha kahyAM che sUtra siddhAMtanA re lAla ohanA aratha aneka o navanavI bhAMtanA re lAla. 1 prathama kahyA nava tattva jIva ajIva puNya pApanA re. Azrava saMvara nirjarA nAma baMdha mokSa o navapada thApanA re. 2 ohanA vividha prakAra bIseM chihottara bheda jANavA re. budhivaMta jANe bheda ajANa jANe mata tAMNavo re. 3 For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 103 bIjA nava aMganA nAma jinani pUjAnA kahyA re. .. sagata sAra kare seva svarga ni zivasukha tiNe lahyA re. 4 trIjo bheda kahI nava vADa siladharama jayaNA kahI re. nava nArada kahyA jeha mUgate gayA sIleM sahI re. 5 . cothe bhede nava nava aMga sUtra bhAkhyAM bhagavaMta bhalA re.. bolyA mAMhe gahana vicAra samajhe je mati niramalA re. 6 pAMce bhede nava re nidhAna bhAgyavaMta prANIne ghare re.. puNyapApanA bihu sera saMce suMba puNyavaMta vAvare re. 7 chaThe bhede navagraha nAma jotIcakra kahyA jujuA re. gaNita lekhAno mAna varatAre Ave tUari re. 8 sAte bhede nava durgA tAMma nava vAsadeva upanA re. nava valI pratIvAsUdeva nava baladeva Ima nIpanA re. 9 . AThamA navamAno bheda navanAru kAru Ima mAnavI re. nemavijaya kaheM teramI DhAla Ima jANavI re. 10 DhAla sarvagAthA 138(137) // DhAla - 13 // , metojI aNAve vAvaDI - o dezI // abhayadevasUri aekadA samaryo dharaNeMdra deva re, rAja pragaTa thai padmAvatI kima samarI mujhane deva re 1 suguNa sanehI sAMbhaLo... Teka abhayadevasUrI Ima kahe malechAMNa thayo gujarAta re, A thAMnake ihAM kima raheM tehanI sI karavI vAta re 2 su. muratI moTI pAsani A kima sacavAMNI jAya re, je tume kaho te ame karAM tehano batAvo upAya re 3 su. devI kahe sAMbhala yati traMbAvatI nagarIno nAma re, tihAM jai besAro tume koI upadrava nahI hoI ThAMma re 4 su. vale tumaneM kahu sAMbhalo A tavana karyu tume oka re, maMtra sahIta atisaya bharyo teNe paDasye havAla aneka re 5 su. For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 anusandhAna-63 te mATe tumeM Ima karo gAthA bihuM maMtranI jeha re, te leI nAMkho bhaNDAramAM koI kAma paDye kADhajyo teha re 6 su. vali tavana kahyo chi tumeM khaDAvasyake dhura saMbhAro re, ohano mahimA chai ghaNo paDikamaNo karo tiNI vAra re 7 su. ahathI roga nAve kadA jo samare bAla gopAla re, to ghara hoI sukhasaMpadA nitye pragaTe maMgalamAla re 8 su. o vidhi kharataragacchanI Ima kahI gai sAsanadeva re, mUratI khaMbhAyatame ThavyA bahu loka malI kare seva re 9 su. AjanA dIna sudhI tihAM pratimAM rahI che jiNa ThAma re, caudamI DhAla nemavIjaya kahe nitya lejyo pAsano nAma re 10 su. DhAla savigAthA 148(147) // DhAla - 14 // uddhaka bAmaNI bhara ghaDo he - o dezI // pahelAM jainakuMtI bhali he vaDanagara tehano nAma, pAMcaseM sAthasU paravaryA he AvyA tiNa hI ja gAma. 1 sAjana sAMbhalo he serIsAnI re vAta [-Teka] pUrave thaMbhaNA pAsano he deva lahu tore jeha, te mUratane hari gayo he nAgArjuna jogI teha ke. 2 sA. te deulameM vIranI re pratimA besArI tAhIM, sAdha sahu mili AvInaI he praNamI kaheM mAhomAMhI ke. 3 sA. A deulameM thaMbhaNo he pUra beThA hatA AMhi, temAMhi zrIvIranI he mUlanAyaka thApyA mAMhi. 4 sA. dina ketalAIka tihAM rahiM he cAlyA tihAthi teha, AvyA anukrame Agale he nagaraneM pAse aha ke. 5 sA. sAthe pothI che bhAlI he vIrAkarSaNa teha, guru pAse rAkhe gopavI he koI na jANe viveka. 6 sA. guru gayA kAmeM ekadA he doya cele malI tAMma, pothI lei vanamAM gayA he vAMci joyo re nAma. 7 sA. For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 105 sAMjha paDe guru AvIyA he celA na dIThA re tAMma, . pUrcha bAdhA saherame he jAtA rahyA doya kyAMha. 8 sA. rAti sameM vIra sAdhIyA he Avyo bAvanavIra, kahe mukhathI kAraja kisyo he te kaho thaIne sadhira. 9 sA. tava celA mana ciMtave he have syo karavo kAma, buddhi utpAtikI upanI he bole tiNahI ja kAma. 10 sA.. INa thAnika devala nahI he deharA vihuNo gAma, .. te mATe jainakAMtiI he chai moTo tiNe ThAmaH 11 sA. te ANo tume IhAM kaNe he na karo DhIla ligAra, DhAla panaramI nemeM kahiM suNajyo sahu naranArI. 12 sA. // DhAla - 15 // rAma sItAne dhIja karAve re - o dezI // bolyA bAvana vIra Ima vANI re, tumeM vAta kahI te jANI re; pINa bolasye kukaDa bola re, tihA sudhi rahI ama tola re. 1 te mATeM jai tume lAvo re, tume kAraja kari IhA Avo re; te vIra malI tatakAli re, jainakuMti pohatA suvisAla re. 2 upADI devala lAve re, dIThe sahune acarija Ave re; UMcA AkAza samAna re, [jANe devavimAna re]. 3 ANi mAMDyA tiNahi ja nAma re, guru kahe kIdho kuNe kAma re; sAta bhUmitaNA AvAsa re, o to svargatiNo nivAsa re. 4 koraNI karIne thAMbhA re, dekhI pAme loka acaMbhA re; mAMhi murati moTI dIThI re, jANe dIdhI motInI pIThI re. 5 kArimo thayo ujAsa re, guru ciMtave e syo prakAsa re; doya celAnA kRtrIma jANa re, guru rIsa ghaNI mana ANI re. 6 Ima jANI cakesarI sAdhI re, kaheM kima rahe amAri vAdhi re; oha to celA thayA ajANa re, IhA hosyeM dharmanI hANa re. 7 o kAma haveM tumeM kIje re, o murata tihAM rAkhIje re; kArimA kUkaDA bolAvo re, rAta ghaNI vAra ma lAvo re. 8 For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 anusandhAna-63 / te sabada suNi vIra nAThAM re, jANuM prabhAta thayo jAi trAThA re; celADe teDI guru pUche re, kima kidho kAraNa syuM che re. 9 bAdhi celAne ekAte re, guru sIkSA ApeM bhalI bhAte re; tava devI AvI choDAve re, tuma kAma o kuNa karAve re. 10 have samajheM jo bhAI re, rakheM karo kahyA viNa kAI re; iMma kahi gai devI thAne re, o vAta lakhANI pAne re. 11 have mUlagI mUrata navI hAle re, tihAM saMgha saha cakacAla re; DhAla solamI nemeM bhAkhI re, zrotA suNI lyo rasa cAkhI re. 12 DhAla sarva gAthA 172(171) // DhAla - 16 // maiDate nagAre vAjIyo DholA paDI re dadAme Thora Thora DholA - o dezI // te guru tihAMthI cAliyAM sAjana, jANi celAnA kAma sA.; jihAM rahyAM aprIta upaje re sA., kima sAdhu rahe tiNa ThAma sA. 1 zrotA tume suNajyo re, Age je hoI sA. [Teka] deulameM mUrati rahI re sA., tihAMthi hAle nahIM teha sA., te karaNI sekhanAganI re sA., mulanAyaka vinA aha sA. 2 zro. tihAM kiNe karatA AviyA re sA., sAdhutaNe parivAra sA.; dharmaghoSa nAmeM bhalA re sA., gyAnataNo bhaMDAra sA. 3 zro. te AcArajeM ArAdhIyo re sA., dharaNendra nAme deva sA.; te pINa AvI ubho rahyoM re sA., kima samaryo mujha deva sA. 4 zro guru kahe deula vanameM re sA., murati nihAli tema sA.; o upadrava kisyo thaIyo re sA., tehano karavo kema sA. 5 zro. kaheM Indra tumeM sAMbhalo re sA., mUlanAyaka nathI koya sA.; dhaNI vinA dharA kima rahe re sA., o ukhANo hoya sA. 6 zro. te mATe seSanAgane re sA., samarI karajyo sidha sA.; adhiSThAyaka chai Adino re [sA.], pAtAlavAsI prasiddha sA. 7 zro. Indre valyA ahavo kahI re sA., tehaveM dharmaghoSasUra sA.; ArAdhyo Avyo tihAM re sA., zeSanAga nAMme sanura sA. 8 zro. For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 107 guru kahe A devale IhAM re sA., kima rahe INa vanavAsa sA.; . malanAyaka maratI nathI re [sA.], te leI Avyo pAsa sA. 9 zro. te seSanAgeM sAMbhali re [sA.], leI Avyo pAsa sA.; bIjI mUratI pAsanI re sA., leI AvyA deula dhAma sA. 10 zro. nagara tihAM bhalo vAsIyo re sA., deula sIdho mAMha sA.; . mUlanAyaka mAMhe thApIyA re sA., nAga gayA nija ThAMha sA. 11 zro. loka aneka AvI vasyA re sA., uchava thAMI aneka sA.; .. DhAla sattarami nemeM kahi re sA., suNajyo AMNI viveka sA. 12 zro. DhAla 16 sarva gAthA 184(183) // DhAla - 17 // thAro nagara bhalo yodhANo rAjAjI - o dezI // tihAM mUratI loDeM tyAM sAjanajI, loka sahune acarija thayo jI; : o syo kotika aha sA., INa thAnaka upadrava huyo jI. ...1 loka cItave manamAMhi sA., pAtAla jAvA vAchai sahI jI; nAganI pUjA tyAMha sA., bIjI pUjA gameM nahI jI... 2 tiNa kAraNa loDe oma sA., Ima karatAM keI dina gayA jI; tihAM loDaNa nAma thayo tema sA., oka dIna saMgha AvI UbhA rayA jI... 3 tume samaro je zeSanAga sA., AcAraja bhaNI Ima kahe jI; tihAM guru jaI mAMDyo jAga sA., AvI ubho Agala rahe jI... 4 bolyo zeSanAga vayaNa sA., kaho amane kAraja kIsyo jI; joi zeSanAga nayaNa sA., loDe mUratI te kAraja Isyo jI.... 5 te nAgeM dIdhA maMtra sA., teNe maMtre Dole nahi jI; nAga gayA nija ThAma sA., yAtrAI loka Ave vahi jI.... 6 kosa aDatAlisa mAMna sA., nagarI kahI che avaDI jI; deulameM jAtAM loka sA., haratAM phiratAM serI sAMkaDI jI... 7 teNe nAmeM serIso nAma sA., serIso nAma mUrati taNo jI; be be mUrati pAsa sA., vicamAM dIse sohAmaNo jI... 8 For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrIvaMta sA nAMmeM oka sA., tiNa gAmeM vyavahArIyo jI; dravyataNo nahIM pAra sA., sahu saMghame adhikArIo jI....9 vAMNa taNo vyApAra sA., darzaNa karI dAMtaNa kare jI; aDhAramI DhAla rasAla sA., nemavIjaya Ima ucare jI.... 10 DhAla sarva gAthA 194 (193) anusandhAna- 63 // DhAla 18 // ghaDI oka dyoMne rANI suMbaro, suMbaro dIo re na jAya zrIvaMta sA vyavahAriyo pAleM paMca dina nema, pAkhI AThia ekAdazI bIja pAMcima jema 1 zrI. karI upavAsa upAsara re beTho gaNe navakAra, akaso vIsa thAi varasanA bhUle nahIM lIgAra 2 zrI. pAraNeM jIna pUjA kareM dhUpa dIpa niveda, nava aMgeM nava tIlaka kareM INavidha cyAra bheda 3 zrI. saMvIbhAga sAdhUne deI neM kare pAraNo teha, AcAra ahavo chai ghare Ima karatAM jeha 4 zrI. vAMNa bharI vAMNotareM cAlyA sAyara jAya, vANa bUDA utapAtathI mAla gayo jalamAya 5 zrI. gharano mAla mAMhi hato te pINa thaI gayo lopa, rAcha pIMna je ghara taNAM harI gayA deva kopa 6 zrI. khUTI thayA khAkhara samA nApe uchIno koya, urato manasUM kare ghaNo dANi saMtApe soya 7 zrI. Ima karatAM dI (di)na dohilA piNa mele nahI dharma, pUjA puNyano mArga je sAcave SaTvidha karma 8 zrI. bhagavaMta upara bhAvano rAkhe ahonisa citta, sAmAyaka poso kareM vAvare bahulo vitta 9 zrI. bhavijana suNajyo sahu milI AgaleM maMgalavAra, nemavijaya ugaNIsamI kahI DhALa rasAla 10 zrI. sarvagAthA For Personal & Private Use Only e dezI // 204 (203) Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 109 // DhAla - 19 // jAsuM bolavAno koDa cha joya re behanI - e dezI // Ima karatAM haveM anukrameM joya re benI, AvyA aThAI dina Aja mAharI sahiyaro parava pajusaNa AviyAM jo. vAto kare mAhomAMhe mA. nAri savi ToleM malI jo. dehare darIsaNa kAja mA. 1 pa. . peharone siNagAra navanavA jo. ulaTa ANi aMga mA. . AbhuSaNa kaMThe Thavo jo. jehamAM jaDIyA naMga mA. 2 pa. heta dharine harSasuM jo. gAvo gIta rasAla mA. . sAlabharI leI thAlameM jo. mAhi phulanI mAla mA. 3 pa. Ima karatI AvI dehare jo. darasaNa karI jinadeva mA. tihAMthI Ave apAsare jo. vAMdi bese tatakheva mA. 4 pa. mAjana malI beThA sahu jo. kareM gurujI vakhANa mA. . nara nAri ubhA rahI jo. kara joDi kare pacakhANa mA. 5 pa. zrIvaMta sA vyavahAriyo jo. te piNa beTho mAMhi mA. ohaveM nArI AvI tihAM jo. zrIvaMta sAnI tAha mA. 6 pa. dhama dhama karatI ubhI calI jo. AvI gurujI hajUra mA. tehadhe bolI bIjI nAriyo jo. pAtharIsa kholA joI nUra mA. 7 pa. AghI tuM jAi che valI jo. deIsa saMvacharIdAna mA. nake tu karIsaI prabhAvanA jo. ovaDo je rAkheM mAna mA. 8 pa. Ima sAMbhalI bolI tihAM jo. hove jo gharameM dAma mA. Ajano dina che moTako jo. to bhaluM kuNa je kAma mA. 9 pa. jo paramesara pUraseM jo. jo jamADU hAla mA. mAjanane sahu nemane jo, utArUM mAthAnI gAla mA. 10 pa. Ima kahI uThI ubhI thaI jo .trIjI bolI tiNavAra mA. besa heThI jAIsa kihA jo. rIsa parI utAra mA. 11 pa. to paNa cAlI utAvalI jo Avi nija gharabAra mA. nemavijaya DhAla vIsamI jo, suNajyo sahu naranAri mA. 12 pa. sarvagAthA 213(215) For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 anusandhAna-63 // DhAla - 20 // mAri araja suNyojo ho gacharAnAyaka - o dezI // teDAvi ApaNo nAtha ho guNanA nAyaka, galagalI thaI Agala kare vinatI jI, meMNuM dIdhuM mune Aja ho gu. posAlamAhiM hu java gaI hatI jI... 1 kA muni bahirAMne sAtha ho gu. patharisa kholA mAjana AgaLe jI, to have ApaNe ama ho gu. jamADavo gAMma cokhA melI bhAgale jI... 2 so vAte aka vAta ho gu. nutarA deIne jai Avo vahI jI, to mujhaneM thAiM sukha ho gu. nahi to annapANi laIsa nahIM jI... 3 kahe seTha tihAM ama ho gu. dhana viNa kima kAma thAsye kaho kiNI pare jI, sarama jA[i] loka mAhi ho gu. bAlakamata karavI o INI pare jI... 4 jo hoya paraghala vitta ho gu. kharacaq khAvU to sUjhe sahI jI, na karo tumeM strIhaTha ho gu. divasa dohalA joIne ghara rahI jI.... 5 kahe nArI tiNa vAra ho gu. uchIno udhAro leIne tumeM karo jI, nahI to hAsi ne hAMNa ho gu. sahI karI jAMNajyo kahu chu je ameM jI...6 have na karo tume DhIla ho gu. akavAra jaI Avo mAjana nUtarI jI, pachai thAsyeM raMgarola ho gu, seriso sAmine nAme phate karI jI... 7 seThaneM thayo visavAsa ho gu. ulaTa dharIne AveM upAsareM jI, jihAM beThAM sahu sAtha ho gu. mAjana AgaleM kholA pAthare jI... 8 kaho mukhathI seTha ama ho gu. kAle ama ghara jimavA padhArajyo jI, hu~ chu mAjanano dAsa ho gu. vInatI mAni kAma sadhArajyo jI.... 9 sahu manameM vimAsa ho gu. acarIja vAta o joyAM sArakhI jI, ke hAMsI ke sAva ho gu. tuSTamAna deva thayo koIka rIkhI jI.... 10 ke serIsAsupasAya ho gu. saMhi me karasye kAma sAMnidha taNe jI, yo ahane Adese ho gu. AvasuM zeThajI jAo ghara ApaNe jI.... 11 zeTha AvyA AvAsa ho gu. manameM phikara kareM te atighaNI jI, o akavIsamI DhAla ho gu. nema kahe serIso jehaneM dhaNI jI... 12 (sarva gAthA - 227) For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 // DhAla - 21 // dAvaDA tuM to rAMmapurAro vAsi - o dezI // pIuMDA tume nutaraM de ghare AvyA mAhare dila bhAvyA re nAyaka pIuDA pI. pI. phikara karo mati koI kAraja hosye soI re nA. 1 pI. dhyAna dharo oka ThAMmeM serisone nAMme re nA. pI. snAna karo mala dhoI pavitra bhUmikA joI re nA. 2. pI. Asana mAMDi ekAMte beso bhalI bhAMte re nA. pI. dhUpe dIpa karI ruDo ThAma rAkhI jIuDo re nA. 3 pI. bhajana karo bhagavAna rahasyo sAvadhAna re nA. pI. rajanI INavidhe gAlo rAtIjago pAlo re nA. 4 pI. praha Ugamate sUra mUkhe rAkhi nUra re nA. pI. teDAvI mAjana sAtha karajo sahu hAtha re nA. 5 . pI. kahejyo sahune AMma tume Avyai thAsye kAma re nA. pI. AsaNa vAsaNa maMgAvo rAMdhaNa bhUmI khaNAvo re nA. 6 pI. parado bAra maMDAvo bhUmi sUdha karAvo re nA. pI. caMdaA thIra maMgAvo toraNamAla baMdhAvo re nA. 7 pI. thAlIyU bhelI karAvo pAMNI ThAma bharAvo re nA.. pI. cUle caru caDhAvo mAMhe AdharaNa melAvo re nA. 8 pI. INavidhe karoM sajAI ciMtA ANo rakhe kAMI nA. pI. rAkhajyo dile eka ThAma hosye sahI kAma re nA. 9 pI. serIso mata vIsAro ehano che AdhAro nA. pI. o to bAvIsamI kahI DhAla nemavIjaye rasAla re nA. 10 (sarvagAthA 237) // DhAla - 22 // motI jhalake ho rAja motI jhalake kesarIyArA moDarAM motI. - o dezI // kaDaM nAriiM ho rAja kA nArIiM te timahI ja karI ka., prabhAte uThI ho. pra. seve ulaTa dharI pra.: For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 anusandhAna-63 dhaMdhe lAgyo ho. dhaM. tiNahI ja avasare dhaM., nAgane rUpe ho. nA. Avyo seThaneM ghare nA. 1 ohave nArI ho. o. dITho tehave a., peTho bilameM ho. pe. nAga AvI ahave pe.: ciMtaveM manameM ho. ciM. o kAma thAvU nathI ci., jotAM joyuM ho. jo. sAyara jalamAM mathI jo. 2 jaine bilameM ho. ja. hAtha ghAlavU vahI ja., karaDe mujaneM ho. ka. to phikara TaleM sahI ka.; ahavU jANI ho. o. hAtha mAMhe ghAlIyo o., sarpa sonAno ho. sa. sAMkalo jhAliyo sa. 3 dITho nayaNe ho. dI. adbhuta kAMtino dI., jhalake kAMti ho. jha. navanavI bhAMti jha.; thaI rAjI ho tha. manameM ati ghaNuM tha., dekhADI pIune ho. de. sAMkaluM sonAtaNuM de. 4 mAjana teDA ho. mA. jAo utAvalA mA., kRpaNa hATe ho. kR. melI karo salA kR.; lAkha dAma lejyo ho. lA. aDANo melane lA., bIjA lesyUM ho. bI. pAMca dIna ThelaneM bI. 5 sAMkala sonAno ho. sAM. chi savA koDIno sAM., naMge jaDIyo ho. naM. ekekI lAkha joDano naM.; jAo vahelA ho. jA. kAma karI Avajo jA., mAjana teDI ho. mA. vala ThAlavajyo mA. 6 zeThajI cAlyA ho. ze. mAjana teDI tihAM ze., kRpaNa hATe ho. kR. sahu AvyA IhAM kR.; sAMkala dIvo ho. sAM. te kRpaNa bhaNI sAM., amane Apo ho. a. upare lAkha dAma gaNI a. 7 bIjA lesyuM ho. bI. pAMca dIna pachI bI., dAma leIne ho. dA. lAkha sahunI lachI dA.; For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 113 ghare AvyA ho. gha. karI bhojana ghaNA gha., nava pakavAno ho. na. navanavA sAlaNA na. 8 gAmaneM teDI ho. gA. mAjana AgaleM karI gA., saMtoSI sahune ho. saM. jimADyA ulaTa dharI saM.; vAje DaMkA ho. vA. zrImaMta sAtha re vA., gorI gAve ho. go. solA gIta ucare go. 9 .. pAsA paDIyA ho. pA. moM mAMgyA DhalyA pA., duHkhanA dADA ho. du. ThelyA zubha dIna valyA du.; nemeM bhAkhI ho. ne... 10 DhAla 23 (22 ) sarvagAthA 248(247) // DhAla - 23 // sonAni jhAri ho sUMdara thArA sAhIbAneM hAtha - o dezI // . oka dIna teDI ho sAjana mArA mAjana sAtha, kRpaNa taNe ghara jAya zrIvaMta sA vyavahArIyo jI; jaIne beThA ho sA. kRpaNane pAsa Avyo, amAro sutha je tumaneM ameM Apiyo jI. 1 kRpaNe maMgAvI ho sA. peI tiNavAra, tAlo ughADI joi mAMhi nAga dITho nayaNe tihAM jI; kRpaNaneM paDIyo ho so. dasako ja peTa, jANII dIdho je DaMka vyaMtara bhUta chalyo IhA jI. 2 teDavA AvyA ho sA. ke jana te azuddha, paDyo thaI teha mIna taNI pareM Talavale jI bolyA mAjana ho sA. kima karo oma kRpI, kahe leI gayo koya, sonAno sAkalo kima male jI. 3 *hAthohAtha. tumane dIyo jI tumeM desyo ho sA. aMtejI ama; te mATe ma karo soca sAkha amAri likhAvIyo jI. 4 syuM kare kRpaNa ho sA. ekalo Apa jora, na cAle jema jehanI sAkheM mAjana ghaNA jI; * A kaDIno pATha avyavasthita che. For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 anusandhAna-63 dIdhA gaNInai ho sA. rokaDA dAma, na kasyAM udhAro koya AvyA sahu ghara ApaNe jI. 5 bhagavaMta tuThA ho sA. zrIvaMta zAha dina dina, bahulA dAma kIrati thaI jagameM ghaNI jI; kRpaNa maname ho sA. urato oma koIka, thaI gayo koya sevI rahe kima ApaNI jI. 6 lobhI huvai ho sA. je naranAra, aNaciMtavo male joga dAtAra kRpI vare sArakhA jI; dAtAra jo jo ho sA. zrIvaMta sAha, kRpaNa pAseM lIdho dAma vAvaryo karajo pArikhA jI 7 kIDI saMcI ho sA. tItara khAya pApi dhana para le jAya loka ukhANo kahe; sahujI Ima jANI ho sA. kara joDI puNya, viveka ANI cita lAya, kaho kiNA pare ketaluM kahu jI... 8 dharma che jagameM he sA. ciMtAmaNirUpa, pApi na tareM koya joIne karajyo tumeM iMhA jI; saMbaMdha bhAkho ho sA. serIsA pAsa paratikha, deva che Aja pRthavImAMhiM suNyo ame jI....9 ahano karaso ho sA. darasana loka, te pAmasye devaloka pAMcame Are o kahyo jI; neme bhAkhA ho sA. covisami DhAla, zrotA dejyo syAbAsa guNa gAtA tumeM jasa lo jI... 10 sarvagAthA 258(257) . // DhAla - 24 // . alabelo hAli hala kheDa ho - o dezI // eka dina zrImahAvIrane ho pUche zrIgautamasvAmi pratimA tIne pAsanI mehanI bhAkho he sAmI utapati ThAma 1. guru gyAMni viNa kuNa dAkhaveM he jima janatA he manana bhAMje saMdeha [Teka] For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 115 suNa gautama ghaNA kAlanI he mUrate triNeM pAsa caMdraprabhu sAmine vAMdavA sudharmavAsI he AvyA zakraiMdra tAsa 2 gu. tehaveM sUraja caMdramA ho te piNa vaMdana kAja pAtAlavAsI bhUvanapati tihAM Avi he anukrameM nAgano rAja. 3 gu. vAMdi pUchai jinarAjane ho zakeMdra nAmeM tivAra ravizazi je bhuvanapati pUche jina he pAmasyuM kadi bhavapAra. 4 gu. sahunA prazna te sAMbhalI he bolyA caMdraprabhu sAmi vANi pArasanAthanI sAMbhalI nehe pAmasyo mugatino ThAma. 5 gu. iMdra sahu rAjI thayA ho mUrati bharAvi pAMsa kaMcaNabalANe thApIne sahu Ave darasana kAje jAsa 6 gu. copana lAkha varasa lage ho sakra iMdre pUjIA tAma anukrameM sUraja caMdramA valI lIdhI he pAtAlavAsiI dhAma 7 gu. ayasI sahasa varasa lage ho zeSanAgeM pUji AvAsa / samaryo varuNa rAjA valI tihA diThI he 'oka murati pAsanI tAsa 8 gu. . bIjI murati je hutI he te jainakuMtI mAMhi mulanAyaka / mAhi thApiyA zaMkhesarAni ho have vAta suNo have Aha 9 gu. zAstrataNI sAkheM karI ho lejyo vAta pramANa DhAla pacavIsamI o sahI neme bhAkhI ho suNajyo jANa sujANa. 10 sarvagAthA 268(267) // DhAla - 25 // ho mArA rAja lasakarIyo ketika dUra - o dezI // ho mArA rAja lasakarIyo leIne pUra he vaDhIyAra desameM akadina jarAseMdha Aviyo ho mA. 1 Avine lAgo pAya kahe nAsine jAjyo tumeM vegalA ho mA. nahi to mAMDajyo jhUjha he dUta kahe jaI jAdavane INipare salA ho mA. 2 jAdaveM sAMbhalI ama he jA re murakha tAharA rAjA bhaNI kahe ho mA. jou Avyo che AMhi he to tu rakhe haveM jAto mukha leI vahe ho mA. 3 sAMbhalI dUta tiNavAra he Avine jarAsaMdhane hakIkita sahu kahI ho. jAdavanI sena athAha he chapana kulakoDi jAdava malI AvyA vahi ho. 4 For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 anusandhAna-63 yudha maMDANo jora he Ayudha chatrIza ThaDe AmosAmu ho. guNIjana boloM gIta he jAcaka jana tihAM boleM kIratIme duhA ho. 5 Ima vaDhatA dIna pAMca he jAdava upara jarAsaMdhe melI jarA ho. te vidyAthi jora he gaLIne beThA vRSabha bese jima dharA ho. 6 kRSNane upano soca he nemane teDI ekAMte kesava kahe tadA ho. ApaNa karasyuM kema he yAdava vaMsavIcheda jAsye INI pareM yadA ho. 7 bolyA nemi tiNavAra he aThamano tapa karIne nAga ArAdhasyo ho. mUrati Apasye oka he teno namaNa chAMTasyo to baleM vAdhasyo ho. 8 sAMbhaLI nemanI vAta he besI akAMte dhyAna dharI aThama karI ho. trIjeM dIna tatakAla he seSanAga Avyo boleM mana ulaTa dharI ho. 9 kima teDAvyo mujha he kahe kesava zeSanAganeM jarA TAlo parI ho. nemavijaya kahe oka he DhAla sattAvIsamI(?) o kahI zrotA mana dharI ho. 10 sarvagAthA 278(277) // DhAla - 26 // rAmapurA bAjAramA - o dezI // ho jina mUrati dIThI pAsanI hAMjI namaNa karI tatakAla huM balihArI re sAmi saMkhesarA hAMjI chAMTiyo sahu jana upare hAMjI beThIyo ujamAla huM. 1 hAMjI veDha mAMDI vaDhavAtaNI hAMjI yAdaveM kIdho jora huM. hAMjI kRSNane saMkha bajAvIyo hAMjI gAjI rahyo ghanaghora huM. 2 hAMjI zabada suNI sahu khalabhalAhu hAMjI nATho jarAsaMdha jAya huM. hAMjI cakra melyo kesava tihAM hAMjI peTho sAyara mAya huM. 3 hAMjI SaTa mAse mastaka kADhIyo hAMjI chedyo cakra tiNivAra haM. hAMjI jIta thaI yAdava taNI hAMjI jagamAM jayajayakAra huM. 4 hAjI gAma vAsyo tihAM kiNa vaLI hojI saMkhezapura nAma huM. hAMjI devaLa karAvyo abhinavo hAMjI ghaNA kharacIne dAma huM. 5 hAMjI mUrati thApI pAsanI hAMjI saMkhesara jehano nAma huM. hAMjI uchava kIdhA atighaNA hAMjI thApyo tIratha ThAma huM. 6 For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 117 hAMjI saMgha AveM yAtrA bhaNI hAMjI desI videsI loka huM.. hAjI kharace dravya ghaNA tihAM hAMjI naranArI malI thoka huM. 7 hAMjI mahimA pasaryo mahItale hAMjI seve suranara pAya huM. hAMjI adhiSTAyaka je Adino hAMjI zeSanAga kahAya haM. 8 hAMjI mAMnatA mAne je mAnavI hAMjI vaMchita pUre Aya huM. hAMjI mUrati triNeM pAsanI hAMjI sevA kare cIta lAya huM. 9 / hAMjI gautamasvAmiI pUchIyo bhAkhyo zrImahAvIra huM. hAMjI nema kahe DhAla e meM kahI satAvIsamI suNajyo dhIra huM. 10 sarva gAthA 288(287) // DhAla - 27 // vAchArA bhAvanI - o dezI // pArasanAtha taNA guNa gAI kIrati jagamA kIdhI he sasanehI suMdara suguru vayaNa citta ANalye samakita dhAri suNasye zrotA teha meM syAbAsI lIdhI he sa. 1 moTAmAM to guNa che moTA te kima Ave pAra he sa. koDa jIbha karI koya vakhANe nAveM aMta apAra he sa. 2 sAta samudranI khAI karIne lekhaNa karI vanarAya he sa. lAkha corAsI pUrava varaseM lakhIyA guNa navI jAya he sa. 3 jima vanavAsi mRgalo beTho sIhasu caDhavA dhAri he sa. te kema pUro paDasyeM aMte tehavI mata che mArI he sa. 4 vAkicukI gihuMnI roTI khAtAM lAge mIThI he sa.. kelavaNa kIdhi meM mati sArUM jehavI zAstrameM dIThI he sa. 5 zrotA suMghaDo lejyoM sadhArI jeme adhIka kahevANu he sa. sahu karatA mAne jeM bhuDuM te vAti kima tANuM he sa. 6 pRthavI mAMhi paMDita poDhA kavIjana ke rAyA he sa. te vAcineM thAsyeM rAjI to ama lAkha savAyA he sa. 7 saMvata aDhAra IgyArottara varase phAguNa mAsa suda pakSe he sa. vAra soma ne tithi terasadina gAyo guNa meM harakhe he sa. 8 For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 anusandhAna-63 zrIhiravijayasurIsara pATeM zubhavijaya kavirAyA he sa. bhAvavijaya zikSa tehanA bhaNII siddhivijaya adhika savA he sa. 9 rUpavijaya ziSya tenA ruDA kRSNavijaya zIkSa kahIiM he sa. raMgavijaya raMgIlA jagamAM vayaNe tehaneM vahIi he sa. 10 sarva saMkhyAI gAthA kahI che sADhAtriNasaiM mAMna he sa. aThThAvIsamI DhAla o bhAkhI nemavijaya aka dhyAna he sA. 11 itizrI sthaMbhaNAjI-serIsAjI-zaMkhesarAjI stavana sampUrNa // sarvagAthA 299(298) saMvata 1857 varSe miti Asu vadi 11 tithau vAra bhaume zrIpAlitANAmadhye zrIrukhabhadevajI prasAdAt // likhitaM muni lAlacaMdrena svaAtmAarthe / paThitA kalyANaM bhavatu // kaThina zabdonA artha DhAla kaDI zabda artha | DhAla kaDI zabda artha dUho 4 paratA paracA / 8 1 sUhaNo svapna 1 3 navakhoNi navakhaNDa vAMNa vahANa dharatI 4 jaDI jaDIbuTTI 9 mAnitapa mAnatA 7 pAsA pAse 3. 7 dhamasa dhummasa 10 8 aMkeThI AkaDo(?) 4 7 dezeMTo dezavaTo baMbhana brAhmaNa(?) 9 bagasI bakSisa gari guru(?) 5 7 jotika jyotiSa | 12 3 bIMseM 276 DhoyaNuM pUjApo chihottara malecchANa mleccha zakti 7 bisArI besADI 7 suMba 10 . cakI caDI 13 5 havAla takalIpha (-prasiddha thaI) 7 khaDAvasyake SaDAvazyaka FREEEEEE sagata ro CC For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 119 DhAla kaDI zabda artha | DhAla kaDI zabda artha 15 6 kRtrIma kRtya | 21 7 caMdUA caMdaravA 10 bAdhi bAMdhIne | 22 5 salA. salAha 12 cakacAla cakacAra, | 5 . aDANo gIrave carcA(?) 9 solA (?) 16 3 tihAM kiNe tyAM kane | 23 1. sutha thApaNa? 17 4 jAga yAga(-yajJa) | 24 6 kaMcaNabalANe jinAlayanuM 18 4 saMvIbhAga dAna oka aGga 6 rAcha pIna rAcaracIkheM | 25 2 jhUjha yuddha paNa 5 ThaDeM sAmasAme 7 urato orato AmosAmu athaDAyAM 19 3 sAlabharI sAmagrI? 8 namaNa nhavaNa 20 2 bahirAMne bairAne (abhiSekajala) cokhA melI gAmadhUmADo bhAgale baMdha For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 anusandhAna-63 cAra prakIrNa kAvyo saM. anilA dalAla hastapratanA AdhAre prAcIna kRtinuM sampAdana karavAno A prathama prayAsa hovAthI nAnAM kAvyothI zaruAta karavI ucita dhArI che. atre alaga-alaga cAra kavionAM cAra kAvyo sampAdita karyAM che - 1. gujarAtI sAhityakoza khaNDa - 1, pRSTha 379 para labdhivijayanA nAme noMdhAyelI 'nandiSeNa-sajjhAya'. zreNikaputra nandiSeNa munino vezyAnA saGge muniveSano tyAga ane gRhasthAvasthAmAM paNa hRdayanI zuddha pariNati TakAvI rAkhavAnA lIdhe 12 varSe punaH pravrajyAmo aGgIkAra - A kathAnaka jaina paramparAmAM bahu prasiddha che. A kathAnakane ja atre labdhivijaya munile 16 kaDImAM sarasa rIte gUMthyuM che. 2. gujarAtI sAhityakoza - khaNDa - 1, pR. 324 para megharAja muninA nAme noMdhAyeluM stambhanapArzvastavana. ane, 3. vAcaka vimalavijayajInA ziSya vAcaka rAmavijaye raceluM stambhana pArzvastavana, jenI uparokta kozamAM noMdha nathI. stambhatIrtha (-khambhAta)mAM birAjamAna stambhana pArzvanAthanuM mAhAtmya prAcIna kAlathI ja gavAtuM rahyaM che. temanA aneka stuti-stotro prakAzita paNa che. ane navAM navAM upalabdha paNa thatAM rahe che. A be geyaracanAo atre prathama vakhata prakAzita thAya che. 4. pramANamAM arvAcIna kRti gaNI zakAya tevI saM. 1941mAM maNivijayaziSya gulAbavijaye racelI sumatijina Arati. cAre kRtionA sampAdanamA A. zrIvijayazIlacandrasUrinuM tathA muni zrItrailokyamaNDanavijayajI, bahumUlya mArgadarzana maLyuM che. A rIte aka navA ja kSetramA praveza karavAno thAya che teno anero Ananda che. For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 121 zrIlabdhivijayakRta naMdiSeNa-sajjhAya paMca sayAM dhaNa pariharI, thayo saMyamI yasa dIso re; vesamavesa taNaiM jai, oka dina dIo AsIsa re. 1 . vanitA veyasI re vinavaiM haDahaDa hasitI kaheM suNo, ama tanadhananI AsIso re; bhIkhaDalIthI bhUkhaDalI na bhAjIi, rUDe rUpaI rAkaDIAM sarIro. 2 vani. taraNuM tANI re tapabalaI, sonIaDe varasAvyo meho re; pAulIo panotA re lalI lalI, praNameM jhAje re neho re. 3 vani. mohyo mahilA re mAlatI, munI madhukarIo mahaMto re; dIna dIna daza pratibodhato, rahi niti saMdhyA vahato re. 4 vani. mohyo maMdIramAlIiM, mahilA syuM vilasaMto; oka dIna sA kahiM prIu suNo, bAra varasane aMto re. 5 vani. vAtaDI AdhI viramo re vAlahA, bhojanIAne thAI asuro re; nayaNeM nihAlo re nAhalA, gayaNe DhalIu jI sUro re. 6 vani. bhogIaDA te bholA re bholavyA, yogIaDAM taiM kIdhA aneko re; kAmiaDA te dhAmiaDA te te karyA, o tuja mAyA viveko re. 7 vani. jima nIja nAri re chADatAM, mahira na AvI re nAho re; chayala chabIlA re nara gaheM, caMda galaI jima rAho re. 8 vani. manaDu mAharuM re TalavalaiM, tanaDu tima kamalAyo re; tuja viNa jimatA sora navi vahai, uTho pIu lAguM chaM pAyo re. 9 vani. nava paDIbohI re muni karyA, dazamAno mAnyo re upAyo re hasI haMsIgamanI kahiM pIu suNo, Aja tumheM dazamA jI thAyo re. 10 vani. saMdhyA samaraNa pahirIuM, jiNa thApaNi muni veza re; veza kahaiM kIma muMkIi, bhogIaDA bhaleM vezo re. 11 vani. For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 anusandhAna-63 jovanIAne dAhADo re dohilo, sAmI salUNA re savAdo re; lIjai avasara olakhI, vAhalA syuM keho vivAdo re. 12 vani. raDhi navi kIjaI re rAjIA, kAmaNagArA re kaMto re; hejahasu mani nANIiM, giruA hoi guNavaMto re. 13 vani. ANa na tAharI re avaguNI, avara upAya na doso re; abalA bAlakasyuM kisyo, kaMta na kijeM jI roso re. 14 vani. bhogakarama savI bhogavI, nAri naraga ti jANI re; saMyama lei suragati gayo, naMdiSeNe nirUpama mANI re. 15 vani. zrIzreNikanRpanaMdana, vIra jinesara ziso re; praNameM heje re harakhasyuM, labadhivijaya nisadiso re. 16 vani. iti zrInaMdISeNa sajjhAya sampUrNa. kaThina zabdonA artha zabda artha zabda artha dhaNa dhanyA-patnI vesamavesa vezyAvAsa mahira mahera, dayA veyasI kamalAyo cImaLAyuM rAkaDIAM rAMka 9 sora gamo, rAjIpo pAulI page paDIbohI pratibodhI madhukarIo bhamaro raDha, jIda vilaMba 13 hejahasu hetanI hAMsI dhAmiaDA dhArmika . kaDI 1 nAhalA nAtha vezyA? Gm c wwww raDhi asuro ... zrImegharAjamuniracita / zrIstambhanapArzvastavana vaMdauM jina thaMbhaNa rAyA re, asasena bhUpati jasu tAyA re; vAmA dhanya jananI jAyA re, marakata maNi sarikhI kAyA re. 1 trihu bhavane svAmi gavAyA re, bhavatAraNa jinavara AyA re; sevau nitya prabhunA pAyA re, sukha saMpati aha upAyA re. 2 For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 123 rUpaiM prabhu narasura mohai re, savi sAra zRMgAraiM sohai re; upadezaI jaNa paDibohai re, dhanya te jina darisaNa joi re. 3 aSTa sahasa lakSaNa guNa anaMta bharyA, prabhAvatI devI harakhi varyA; tapa saMyama udyama bahula karyA, bhavasAgara helA svAmi taryA. 4 dharaNendra sevai nija citta kharaI, viSavighana vizeSa dUri harai . prabhunAma sadA je hRdaya dharai, tasu maMdiri kamalA keli karai. 5 zazi ujjala guNa mukha kahIi re, jina ANA mastaki vahIi re; payapaMkaja prabhunA mahIi re, duHkha dAridra dUriiM dahIi re. 6 muja AsA saghalI Aja phalI, sukha saMpatti vegaI Avi milI; jina sevai bhavIyaNa raMgi ralI, jasa kIrati pasarai valI valI. 7 jagi dini dini vAdhai teja ghaNau, jagajIvana thaMbhaNa pAsa taNauM; traMbAvai nagara mahAmaMDaNo, o sarisa na koi deva giNau. 8 . manamohana sUrati pekhkhau re, mada moha mithyAta uvekhkhau re; jina caMdravadana maI pekhkhau re, Aja divasa saphala sahI lekhkhau re. 9 jina maMdaragiri sama dhIrA re, jina sAyara jema gaMbhIrA re; . jeNaI jItyA manamatha vIrA re, jina jagata cUDAmaNi hIrA re. 10 jina dhyAvai Alasa pAkhai re, mukhi kIrati ujjala dAkhai re; tasu dUragati paDatAM rAkhai re, megharAja mudA muni bhAkhai re. 11 kaThina zabdonA artha tAyA paDibohai helA kharai : tAta : pratibodhe che : sahelAIthI : kharekhara mahIi dahIi manamatha jagi : pUjAya che-pUje che. : bALe che : kAmavAsanA : jagamAM : dUra karIne pAkhai For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 anusandhAna-63 zrIrAmavijayavAcakaracita zrIstambhanapArzvastavana pAsajI vAmAjinA jAyA suM oka vinati re lo mAharA pAsajI re lo tuM jaganAyaka gAjeM nayari traMbAvati re lo..... mA. 1 azvasena kulazrI sAhiba thaMbhaNA re lo.....mA. tumha darisaNathI hiyaDuM heja dhareM ghaNuM re lo.....mA. 2 dhana tumhe tihAM jAyA nayari vaNArasi re lo.....mA. saptaphaNi sIra ruDI muja dilaDe vasyA re lo.....mA. 3 iMdrANi hularAyA muja AsyA phali re lo..... mA. meru sikhara navarAvyA sarva iMdre mali re lo.....mA. 4 . saphala thayA nayaNA tuma diThe muja taNA re lo....mA. nilakamala dala kAyA sohe tuma taNi re lo.....mA. 5 kamaThAsura mada gAlyo teM karuNA karI re lo.....mA. nAganAgaNi duHkha dAruM balatAM udharyAM re lo..... mA. 6 muja kiMkara upara syuM karuNA nAvi karI re lo.....mA. tuma sarikhA jaga mAhe deva dujA nahi re lo.....mA. 7 prathavi upara vanaspati jiva te tuma caraNe name re lo..... mA. kAla anAdi anaMto bhavajala huM bhamyo re lo..... mA. 8 darisaNa dekhi pAtika nAThA bhavataNA re lo..... mA. purava punya aMkurA prakaTa thayAM ghaNAM re lo..... mA. 9 sakala manoratha phaliyA darisaNa tuma taNe re lo..... mA. kavi vimala vije vAcaka rAma vije bhaNe re lo..... 10 kaThina zabdonA artha : lAkaDaM ..: sneha dAru For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 125 zrIgulAbavijayakRta sumatijinaAratI apacharA karatI AratI jina AgeM - o dezI // sumati jiNaMdane AgaleM bhavi kIjeM. hAre bhavi kIje re bhavi kIje; hAre AratI bahu dIpa dharIje, hAM re megharAya kumAra ..... sumati jiNaMdane. savalI AratI suraja jima phirato, hAre jina meru pradakSaNA karato; hAre bhaviloka timiraneM harato, hAM re kavI o upamA anusarato..... sumati jiNaMdane. maMgalA kuMkha sarovara haMsa jAMNa, hAre prabhu kosalA janamarnu ThANa; hAM re traNase dhanu kAyApramANa, hAre prabhu ya tuM kaMcana vAna..... sumati jiNaMdane. nutana deharo kAriyo jina tero, . hAre mAMNaka hariyo mana mero; hAre paMnyAsa maNiguru thero hAre gulAbeM pujojI savero.... sumati jiNaMdane. iti AratI sampUrNa saMvat 1941nA bhAdravA suda 5 bhomavAreM // For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 rAmakuMvarabAInI paccakkhANavahI anusandhAna- 63 saM. muni dharmakIrtivijaya saM. 1948 nI vaizAkha sudi dazamanA divase rAmakuMvarabAIo sthAnakavAsI sAdhu vijapAlajI svAmI pAse uccarelAM, samyaktva sahita bAra vratanI - dareka vratanI pote dhArelI maryAdA darzAvatI A noMdha che. zrAvaka-zrAvikA bAra vrata aGgIkAra kare tenI prAcIna arvAcIna ghaNI noMdho maLe che. rANI, bUTaDI ane lakhamasirI zrAvikAonI tADapatrIya pratamAM lakhAyelI bAra vratanI prAcIna noMdho pUrve anusandhAnamAM prakAzita thayelI che. (aGka 3 ane 36) AvI noMdhonuM dhArmika mUlya to hoya ja che, paNa sAthe ne sAthe tatkAlIna sAmAjika paristhiti, rItarivAja, manuSyajIvana, raheNIkaraNI va aMge paNa rasaprada mAhitI AvI kRtiomAMthI sAMpaDe che. bhASAzAstranI dRSTi paNa AvI noMdho upayogI banatI hoya che. AvI vicAraNAthI ja A kRtinuM atre sampAdanaprakAzana kartuM che. vrata lenAra bAI kaccha- mAMDavInAM nivAsI zrAvikA che, tathA temanA patinuM nAma kArAbhAra (kArabhArI) zAha nAnacaMda che, tevuM A 'vahI' mAM noMdhAyeluM che. vrajapAlanI svAmI kacchanA eka prabhAvaka sthA. dharmAcArya hatA. vrato sthAnakamArgI paddhati pramANe varNavAyAM che te muddo dhyAnamA rAkhIne ja A 'vahI' jovAnI che. * * * paccakkhANavahI saMvat 1948nAM vIrarSe vaisAkha suda 10nI bAI rAmakuMvarabAinI vrata pacakhAMNanI vahI mAMDI cheM. pUjya zAhebajI mAhApuruSa AtmAarthi, krIyApAtra, dharmajAtra, guNavaMta, guNanA bhaNDAra, tarNatAraNa, tAraNI nAvasamAna, paMca mahAvratanA pAlaNahAra, pAMca sumate sumatA trina gupte guptA, SaTkAyanI rakSAnA karaNahAra, bAre bhede tapasyAnA karaNahAra, satara bhede saMjamanA pAlaNahAra, cothA ArAnA namunA evI aneka upamA birAjyamAMna pUjyajI sAhebajI mahApuruSa RSI zrI kRSNajI svAmI. For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 127 tehane saMghADe pUjyajI sAhebajI mAhApuruSa AtmAarthi, krIyApAtra, dharmajAtra, guNavaMta, guNanA bhaNDAra, paNDita, rAjakavI, rAjamunI, rAjagItAratha, bahusUtrI, sUtra siddhAMtanAM pAragAmI, taraNatAraNa, tAraNI nAvAsamAMna, hastavadana, daMtadamana, khImyAvaMta, dayAvaMta, lajAvaMta, vairAgyavaMta, chatI ridhanA tyAgI, mAhAvairAgI, bAlabrahmacArI evI aneka upamA birAjyamAMna pUjya mAhApuruSa RSI zrI7 DAiyAjI svAmIjI. __tatziSya pUjyajI mAhArAjya AtmAarthi, krIyApAtra, dharmajAtra, guNavaMta, guNanA bhaNDAra, chatI ridhanA tyAgI, mAhAvairAgI, sarala svabhAvI, bhadrIka praNAmI, para upakArI, sakala jaMtunA hitakArI, AcArI, vicArI, brahmacArI, nirmala, niraahaMkArI, samatAvaMta, AcAravaMta, guNavaMta, dayAvaMta, lajAvaMta, sudhasIkhAmaNadAyaka, sarvaguNalAyaka, cothA ArAnA namunA evI aneka subhopamAlAyaka pUjyajI mAhArAja RSI zrI7 mulacaMdajI svAmI.. tatziSya pUjyajI zAhebajI AtmA arthI, krIyApAtra, dharmajAtra, guNavaMta, guNanA bhaNDAra, paNDita rAjakavI rAjamunI, rAjagItAratha, bahusUtrI, sUtrasiddhAMtanAM pAragAmI, caMdramAnI pareM sItalakArI, sUryanI pareM udyotanA karaNahAra, samakita bodha(dhi)bIjadAtAra, mithyAtarUpa aMdhakAranA miTAvaNahAra, taraNatAraNa, tAraNI nAvAsamAMna, samurI jihAjasamAna kalpavela samAMna, kAmadhenusamAMna, jinasAsananA siNagAra, jinamArganA dIpAvaNahAra, TolAnAM nAyaka, merunI pareM aDiga, siMghanI pareM suravIra, svasarasvatIkaMThAbharaNa, bAlabrahmacArI, cothA ArAnAM namunA evI aneka upamAlAyaka, sakala subhaguNa laMkRta, pUjajI zAhebajI mAhApuruSa RSI zrI7 devajI Rkha svAmI. tatziSya tapasI mAhApuruSa AtmA arthI, krIyApAtra, dharmajAtra, chatI RdhanA tyAgI, mahAvairAgI, saralasvAbhAvIka, bhadrIka praNAmI, para upagArI, khImyAvaMta, dayAvaMta, lajAvaMta, vairAgyavaMta, samatAvaMta, cothA ArAnA namunA evI aneka subhaupamA bIrAjamAna tapasI mAhApuruSa RSi zrI7 talakasI svAmI. ___ tatziSya mAhApuruSa guNavaMta, guNanA bhaNDAra, mAhApuruSa RSI zrI7 karmacaMdajI svAmIjI, tenA ziSya mahArAja vijapAlajI svAmInI samIpeM zrAvakanA vrata samakita sahita AdaryA che. te jAvajIva sUdhI mAMDyA pramANe For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 anusandhAna-63 sUddha pAlavA. temAM prathama samakitanI vigata mAMDI che. dharma arthe deva zrIarihaMta, te svAmI kehavA che ? cotrIsa atIsaya karIne bIrAjyamAMna, pAMtrIsa prakAranI satya vacana vANInAM bolaNahAra, eka hajAra aSTa uttama lakSaNanA dharaNahAra, causaTha ainA (iMdranA) pUjanIka, trina lokanAM nAtha, sakala lokanA svAmI, ma haNo ma haNo zabdanA karaNahAra, anaMto jJAna, anaMto darzana, anaMto bala, anaMto vIrya, anaMto puruSAkAra prAkramanA dharaNahAra - evaM aneka guNe karI alaMkRta ehavA arihaMta deva dharma arthe karIne satya jANavA. bAkI saMsAranAM deva dharma arthe mAnavAnA paMcakhAMNa. saMsArane arthe mAnavA paDe to AgAre che. dharma arthe guru te nigraMtha, paMca mahAvratadhArI, kaMcana kAminI nIvArI, ugra vihArI, rAtribhojana nIvArI, AcArI, vicArI, bhramacArI, nirmala, niraahaMkArI sacitta nAma tyAgI, acetanA bhogI, chakAyanI rikhyAnA karaNahAra, bAre bhede tapasyAnA karaNahAra, sattarabhede saMjamanA pAlaNahAra, bAvIsa parisahanA jItaNahAra, satyAvIsa sAdhUna guNe karI sahIta, betAlIsa tathA saDatAlIsa tathA chanu doSa TAlI AhAra pAMNInA levaNahAra, saMsArathI uparAMThA, mokSane sAhamA, kaMcana kAmanIthI nyArA, teDyA jAya nahI, no notryA jIme nahI, paMca AcAranA pAlaka, evaM aneka zubhaguNAlaMkRta pUjyajI zAhebajI mAhApuruSa RSI zrI7 devajI Rkha svAmI maharA dharmagurU dharma AcArya chai. tathA enA saMghADAnA sAdha sAdhavI ehanI AjJA pramANe vicare che teM, jinAjJA pramANe sAdhavI vIcare che te pINa mAharA dharmaguru 2. mokSane arthe ehavA gurU satya karI jANavA, bAkI saMsArIka gurU saMsArane arthe mAnavA paDe to AgAra che. dharma arthe dharmane zrIkevalI jJAnIno bhAkhyo dayAmUla vinayamUla jJAna darzana : cAritra tapa dAMna sIyala tapa bhAva cyAra tirthanI sevA bhaktI vino vAchalakA karavI, saMvara karaNI, pUnyakaraNI ityAdika jinAjJA pramANe je kartavya karavA te sarve dharma jANavo. ehavo dharma Adaravo, AdarAvavo, AdaratA prate ruDU jAMNavo. ehavA trina tattva sAcA karI jAMNavA. eha mokSamArgano sAdhana che. bAkI kudeva-kuguru-kudharma mokSane arthe mAnavAnAM pacakhAMNa. saMsArane arthe mAnavA paDe to AgAra che. tathA cha chIDIMno AgAra che. For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 2. 1. pehalo aNuvrata thUlAvo pANAivAyAo veramaNaM. trasa jIva-beraMdrI, teraMdrI, coraMdrI, paMceMdrI ehavA jIva jAMNI prIchI haNavAnI bUddhe karI haNavAnAM pacakhAMNa, jAvajIvAe duvihaM tiviheNaM na karemI, na kAravemI maNasA 1 vayasA 2 kAyasA 3 koTI 6 karI pacakhAMNa.. temAM AgAra che tenI vigata - saya saMbaMdhI 1 sarIra mAyalA pIDAkArI 2 saya aparAdhI vigaleMdrI vinA 3 e trina AgAra che tathA seSama ekeMdrI paNa haNavAnA pacakhAMNa jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM koTI 9-naveM karI pacakhAMNa che. bIju aNuvrata thUlAo musAvAyAo veramaNaM. kannAlIka 1 govAlIka 2 bhomAlIka 3 thApaNamoso 4 moTakI kuDI bhASa 5 ityAdika moTakuM julUM bolavAnA pacakhAMNa. jAvajIvAe duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemI, maNasA vayasA kAyasA koTI 6 karIne pacakhAMNa. temAM bhASA na jalavAya teno AgAra che. aNaupIoganoM AgAra chai. 3. bIjo aNuvrata thUlAo adInAdANAo veramaNuM. khAtra khaNI, gAMThaDI choDI, tAlA para kuMcI ughADI, paDI vastu dhaNIyAtI jAMNI upara vADA trapI, mArga bAMdhI, vATa pADI, thala jujha karI, jala jujha karI, ityAdi moTakuM adattAdAMna levAnA pacakhAMNa. temAM sagAM sambandhI tathA vepAra sambandhI tathA nabharamI vastu uparAMta adattAdAMna levAnAM pacakhAMNa. jAvajIvAe duvihaM tiviheNaM koTI 6. 4. cothU aNuvrata thUlAo mehUNa veramaNu. sarvathA prakAre mehUNa sevavAnA pacakhAMNa. jAvajIvAe devatA sambandhI duvihaM tiviheNaM koTI 6. manuSa trI jIva sambandhI egavihaM egavihaM na karemi kAyasA koTI 1. soi dorAne vevAre ane potAnA bharathAra saMghAte mAsa 1mAM dIna 26nI Avarta, uparAnta pacakhAMNa, temAM saMghaTA pharasanAno AgAra che. For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 anusandhAna-63 AThamataM pAkhInA pacakhAMNa. bhulacukano AgAra ne bAramAe jAvo paDe ne AThamataM pAkhI hoe teno pacakhAMNa che. pAMcamuM aNuvrata thUlAo parigAhIo veramaNaM. navavidha parigrahAno mAna kIdho che, tenI vIgata. 1. kSetra ketAM ughADI bhomakA kSetra tathA vADI Adi dharatI parAjA 5 ___uparAnta pacakhAMNa che. 2. vatthU ketAM DhAMkI bhomakA, gharahATa, vakhAra Adi naMga-25 uparAnta pacakhAMNa che. 3. hiraNa ketAM rUpo thAle rAkhavo paDe to sera tathA maNa 0|| uparAnta __ pacakhAMNa che. 4. suvanna ketAM sonu thAle rAkhavo paDe to sera 15 uparAnta pacakhAMNa. 5. dhana ketAM rokaDa nANu morabaMdha sarve thaIne e rAkhavU paDe to korI hajAra 75, uparAnta0. 6. dhAMna ketAM dhAMna sarve jAta mAMhethI thAle rAkhavu paDe to varasa 1 madhye __ kalasI 10, uparAnta pacakhAMNa che. 7. dopada ketAM dAsa dAsI vecAtA lei rAkhavA paDe to naMga-2 uparAnta pacakhAMNa. temAM anukaMpAne kAraNe peTavaDIo rAkhavo paDe to AgAra che. uparAnta pacakhAMNa che. 8. copada ketAM copAno mAMna kIdhU che. 1. .gAya velAsahita naMga 4. / 2. bhesa velAsahita naMga 2. 3. bakarI velAsahita naMga 10. 4. raDha velAsahita naMga 1. 5. baladanI joDa 2. 6. ghoDAghoDI 1. 7. uTauva(Ta)DI 1. eNI rIteM copAMno mAMna kIdho che. temA marI jAe to bIjo levo paDe taM, leNA lekhAmAM Ave teno AgA0 9. kuvai ketAM ghara vakhAro trAMbaracha sarve thaine rAkhavo paDe to korI hajAra 25no. uparAnta pacakhAMNa. For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 131 eNI rIte navavidha parigharAno mAMna kIdho che. te pramANe pAlavoM. temA leNA lekhAmAM Ave teno AgAra. rAjakadevakano AgAra taM, sagAsambandhIno taM, hetu prItu no sAcavavo paDe to AgAra che, uparAnta pacakhAMNa-jAvajIvAe egavihaM tiviheNaM na karemi maNasA vayasA ne kAyasA koTI 3. 6. chaThTho disI vrata. te 6 disano mAMna kIdho che. 1. dharatI thakI UMco caDavo paDe to gAu 12. 2. dharatI thakI nIco utaravo paDe to gAu 1. 3. zrImAMDavI thakI cyAre dise trIcho thalamArage jAvU paDe to gAu 200. tathA jalamArge jAvU paDe to gAu 2000, uparAMta pacakhAMNa che. eNI rIte cha dIsIno mAMna kIdho che. te uparAnta saicchAI kAyAiM jaine pAMca Azrava sevavAnA pacakhAMNa. jAvajIvAe duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemi paNasA vayasA kAyasA, karaMtaM nANuMjANai vayasA kAyasA koTI 8 karIne pacakhAMNamAhe rahIneM igavihaM tiviheNaM na karemi maNasA vayasA kAyasA koTI 3 karIne pacakhAMNa. te uparAnta kAraNa vizeSa tathA rAjakadevakano tathA paravasapaNAno tathA dizyAnoM AgAra, tathA kAgala patra likhAvavo paDe, tathA vakIla vAMNotara mUkavo paDe to AgAra che. sAtamo vrata uvabhoga paribhogavihaM pacakhAyamAMNe 26 bola tathA 15 karmAdAMnano mAMna kIdho che. tenI vigata mAMDI che. 1. olaNIyAvihaM te aMgochAnI jAta vastrani jAta sarve mAhethI aMgholIne sarIra luvo paDe to lugaDo gaja 25. uparAnta peravAne lugaDe luvo paDe to AgAra, uparAMta pacakhAMNa che. 2. daMtaNavihaM ketAM dAtaNanI jAta mAMhethI kAma paDe to roja 1, kaTakA 4, uparAMta pacakhAMNa che. 3. phalavihaM ketAM nIlA sukA phala bhogavavA paDe to roja 1, sera 20, uparAMta pacakhAMNa che. For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 4. 6. 7. 8. anusandhAna-63 abhIgaNavihaM ketAM telanI jAta mAMhethI roja 1, sera 1, uparAMta pacakhAMNa cheM. majaNavihaM te nAvu tathA aMgholavUM paDe to mAsa 1mAM dina 15 tathA lugaDA dhovA jAvo paDe to mAsa 1mAM vAra 15 uparAMta pacakhAMNa. temAM lokIkane kAraNeM tathA asucane kAraNeM tathA paravasapaNAne kAraNe AgAra cheM. vacchavihaM ketAM vastranI jAta sarve mAMhethI peravo paDe to tathA oDhavo paDe tathA pAtharavo paDe to lugaDoM gaja 500, tAra cheDA sahita. uparAMta pacakhAMNa. temAM lugaDAMnI gAMThaDI tathA vITalA tathA okhalA lUMgaDA, te upara besavo paDe to AgAra che. vilepaNavihaM ketAM TIlAM TabakAM karavAM paDe to roja 1 chUTAbhAra, uparAMta pacakhAMNa. temAM kAraNa vizeSano AgAra cheM. pupphavihaM ketAM phUlanI jAta mAMhethI suMgavI paDe to roja 1, 8 bhAra uparAMta galAlaM pAkamAM Ave tathA koe bIjI vastamAM AveM teno AgAra. bajara suMgavI paDe to roja 1 chUTA 2 bhAra. uparAMta paca0 10. AbharNavihaM ketAM AbharNanI jAta mAMhethI roja 1 peravo paDe to korI hajAra kakara pathara sahIta, temAM bhulacUkano AgAra cheM. 11. dhUpavihaM ketAM dhUpa dharmane arthe karavoMnA pacakhAMNa. saMsAra arthe karavUM paDe to roja 1, dhUpa chUTA 1 bhAra. tathA lugaDA dhUpavA paDe `tathA koe kArNa paDe tenuM AgAra cheM. 12. pejavihaM ketAM caDAnI jAta mAMhethI bhogavavo paDe to roja 1, sera 5, uparAMta pacakhAMNa che. 13. bhakhaNavihaM ketAM sukhaDInI jAta sarve mAMhethI bhogavavI paDe to roja 1, sera 5 pharasANa sahIta, uparAMta pacakhAMNa che. 14. odanavihaM ketAM lAsA dhAMnanI jAta mAMhethI bhogavavo paDe to roja 1, sera 5, tathA pAlI 2, uparAMta pacakhAMNa cheM. For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 . 133 15. supavihaM ketAM kaTholanI jAta mAMhethI bhogavavo paDe to roja 1, sera 5, tathA pAlI 2, uparAMta pacakhAMNa. 16. vigayavihaM ketAM vigayanI jAta dAru tathA mAMsa e 2nA mUla thakI pacakhAMNa. madhanu kANe tathA oSaDamA Ave to AgAra. mAMkhaNa chAsamAMtAM0 oSaDamAM Ave to AgAra. potAno lohi potAnA galA heTho utare teno AgAra. bAkI dhAra vigaya-7, tenu mAna kIdho che tenI vIgata mAMDI che. ghRta sera - 2, tela sera - 1, dUdha sera - 11, dahI sera - 9 khAMDa sera - 2, sAkara sera - 2, gola sera - 2. eNI rIte 7 vigayano mAMna kIdho che, te pramANe pAlavaM. temAM bhulacUkano AgAra kArNa vizeSa, paravasapaNAno AgAra che, uparAMta pacakhAMNa che. 17. sAkavihaM ketAM nIlotarIno mAMna kIdho che. tenI vIgata mAMDI che. 1. cIbhaDAM. 2. kAlIMgA 3. turIyA 4. rIMgaNA 5. patrakAlo 6. kAThacIbhaDAM 7. dADama 8. jAMmaphara 9. sItAphala 10. anA[na]sa 11. AMbA 12. lIMbU 13. khArakaDI 14. jAMbU 15. koTIMbA 16. badAma nIlI 1 zrIphala nIloM 18. drAkha nIlI 19. kaMTolAM 20. kArelAM 21. rAMNakokaDI 22. kelAMpharI 23. guArapharI 24. corApharI 25. magaphalI 26. koraDaphalI 27. methInI jAta 28. sarasava 29. bhAjI 30. nAraMgI 31. kuDalI 32. ghauyAla 33. vAlora 34. pAMnaDI 35. bhIDA 36. mogharI 37. mUlAnAM pAMna 38. DAMThInI jAta 39. soyAnI jAta 40. rAinI jAta 41. AMvalI 42. pAna nAgara 43. pAMna turasI 44. pAMna phUdanA 45. phUla gulAba For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 anusandhAna-63 46. phUla mareThI 47. sAMTho selarInoM 48. sAMTho juvAranoM 49. sAMTho bAjarAnoM 50. sAMTho rataDanoM 51. poMka ju0 52. poMka gha0 53. poka bA. 54. caNAMo 55. puchara po0 56. bora AM0 57. bora caNI 58. kAMkaDI 59. caka ta0 60. pIluM 61. gAMgI 62. lusakAM 63. maracAM nIlA 64. kaThola palAlela 65. TInasA nIlorI atha athANAnI jAta mAMDI che, tenI vIgata che. 1. kerAMnI jAta 2. kerInI jAta 3. lIMbUnI jAta 4. DolIgAMnuM 5. AdUno 6. marInoM 7. paravatarAino pAna tathA phula 8. bAvarIyAnoM 9. karamadA 10. DAlAnoM 11. kuAranoM 12. vAMsano 13. guMdAno 14. gholAMno 15. mAmecAno 16. garamarano 17. maracAMno 18. saphala jalanoM e athANAno che. eNI rIte athANAno mAMna kIdho che. vaLI sAkhani mate nIlotarI mokalI rAkhI che. te mAMhethI athANo Athavo paDe to AgAra che. dAMtaNanI jAta - bAvalano, jhIlaDAno, boraDIno, Avalano, voNanI sAMThI, bAkI sukala karavo paDe to AgAra che. 18. mahUravihaM ketAM mevAnI jAta mAMhethI bhogavavo paDe to roja 1 sera, . uparAMta pacakhAMNa che. 19. jamaNavihaM ketAM jamaNanI jAta mAMhethI je nAtano jamaNa jamavo paDe to roja 1, sera 10 nupa (?), uparAMta pacakhAMNa che. chAsa judI che. 20. pAMNIvihaM ketAM pANI pIvo paDe to roja 1, maNa 1, uparAMta .. pacaMkhAMNa. 21. mukhavAsavihaM ketAM mukhavAsanI jAta mAMhethI bhogavavo paDe to roja For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 135 1, sera 1, uparAMta pacakhAMNa. 22. vAMNIvihaM ketAM pagarakhAnI joDa varasa 1 madhye naMga-2, uparAMta pacakhAMNa. temAM sATala pATala tharai jAe tathA koinI mAMgI peravI paDe tathA jAe ne bIjo levo paDe to AgAra che. 23. vAhanavihaM ketAM vAhananI jAta tenI vigata - taratI naMga - 5, pharatI naMga - 5, caratI naMga - 5. 24. sayaNavihaM ketAM sutA beThAnAM Asana bhogavavAM paDe to roja 1, naMga-20, uparAMta 50 25. sacetavihaM ketAM saceta dravya bhogavavAM paDe to roja 1, dravya 20, uparAMta pacakhAMNa che. 26. dravyavihaM ketAM dravya saceta aceta bhogavavo paDe to roja 1, dravya 10, uparAMta pacakhAMNa che. eNI rIte bola 26nI marajAda kIdhI che te uparAMta uvabhoga parIbhoga nimitte bhogavavAnA pacakhAMNa. jAvajIvAe egavihaM tiviheNaM na karemi maNasA, vayasA, kAyasA koTI 3 karIne pacakhAMNa. * temAM cha chIDIno AgAra - ajANyAno 1 balAtkArano 2 mAnyA ThekANe hoe tene keNe 3 sarIranI samAdhI letAM, kAraNa vizeSe AgAra, dizyAne kAraNe AgAra. 17. pannara karamAdAna mAMhethI je bolano vepAra karavo paDe to varasa 1 madhye korI hajAra 7. mono uparAMta pacakhAMNa che. korI vyAju devI paDe AgAra. 8. ATha{ anarathA daMDanuM veramaj. cauvihe aNaThA daMDe pramANaM pannate, taM jahA- tenI vigata. 1. avajjhAMNa cirayaMte vigara kAraNe Arta-rudra dhyAna dharavo nahI. 2. pamAya cariyaMte. pramAMde dahI dUdha tela ghrata eThanA ThAma ughADA rAkhavA nahIM. For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-63 4. pAva 3. hiMsama payaNaMte. hiMsyA karI sastra vadhAravA nahI. kosa kodAlI pramukha jANavA. pAvakamovaesaMte, pApakArI upadeza vigaraM arthe vinA svArthe devo nahI. AyaheUvA pramukha ATha bola uparAMta anarthaDaMDa sevavAnA pacakhAMNa. navamuM sAmayaka vrata sAvajja jogarnu veramaNaM. jAva niyama pajuvAsAmI duvihaM tiviheNaM na karemI na kAravemI maNasA vayasA kAyasA koTI 8 karI sAmAyaka varasa 1 madhye sAmAyaka 250 karavA. chatI sagate rahI jAya to Agala pAchala vArI karavA. temAM jarAne kAraNe tathA roga doSane kANe, paravasapaNAne kAraNe AgAra che. 10. dasamu desAvagAsiyA vrata sAmAyakanI rIte ghaDI cyAranu desAvagAsIyA varSa 1 madhye naMga-2 tathA ahorAtranu disAvagAsIyA varasa 1 madhye naMga-1 karavA. koTI 8 karI karavA. duvihaM tiviheNaM na karemI na kAravemI maNasA vayasA kAyasA karataM nANuMjAMNai vayasA kAyasA koTI 8 karI karavA. te mAMhi jAya to Agala pAchala vAlI karavA. temAM jarAne kAraNe, paravasapaNAne kAraNe, roga doSaneM kAraNe AgAra. 11. igyAramo poSada vrata. te poso varasa 1 madhye naMga-1 karavo. chatI sagate rahI jAe to vAlIne karavo. poso na thAe to chaTha 1 karavo. chaTha na thAe to chuTaka apavAsa 5 karavA. jAvajIva sUdhI duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemI maNasA vayasA kAyasA, karaMtaM nANuMjAMNai vayasA kAyasA koTI 8 karI karavA. temAM jarAne kAraNe tathA paravasapaNAne kAraNe tathA rogadoSaneM kAraNe AgAra che. bAramo atithi saMvibhAga vrata samaNe niggaMthe phAsue esaNIje NaM asaNaM 1 pANaM 2 khAimaM 3 sAimaM 4 vaccha 5 paDiggaha 6 kaMbala 7 pAyapUchaNaM 8 pADhiyArupIDha 9 phalaga 10 sijyA 11 saMthAre 12 osaha 13 bhisajyeNaM 14. paDilAbhemAMNe viharaMtI. ehavo cauda prakArano dAMna sAdhU sAdhavIne devo. joga na bane to bhAvanA bhAvavI. jAvajIvAe koTI 9. 12. For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 ___137 137 have 5 thAvarano mAMna kIdhU , tenI vIgata mAMDi che. 1. khUtI prathavIno mAMna kIdho che tenI vigata - lAMbI gaja 4, polI gaja 4, UMDI gaja 4 chadAMNI prathavIno mAMna kIdho che. pANAMno kAma paDe to roja 1, gADA 10, mAsa ekeM 1 mATI lIpavAnI suMdalA - 5. . . . tathA baeDa tathA thApa karavAnI mATI varasa 1mA gADA 20. mATI AchA rIgAnI varasa 1 madhye suMdalA 10. khAro pApaDIo varasa 1 madhye maNa oaa. khAro dhaDIo varasa 1 madhye suMdalA 10. mATI dhyovAnI tathA magamATI sera 1. / mITho varasa 1 madhye sehI 2. aTAra varasa 1 madhye bAlakA 25 tathA gADA kAkara varasa 1 madhye suMdalA 10 tathA gADA bIjI chuTaka prathavI hIMgalo tathA harIyAla tathA suramo Ade deha teno kAma paDe to roja 1 sera oaa. eNI rIte prathavIkAyanA Arambhano mAMna kIdho che. te uparAMta mahose AraMbha karavAnA pacakhAMNa. temAM bhulacUkano AgAra che. khoraDyA paDyA, AkhaDyA, samA karavA paDe to AgAra. rAjakadevakano AgAra. gADhAgADhano AgAra che. apakAya ketAM pAMNInA Arambhano mAMna kIdho che, tenI vIgata che. pAMNI potAne bharavo paDe to roja 1, hela 1, tathA nAne moTe kArye hela 1. pANI thAMmavo uthAmavo paDe to roja 1, hela 10, nAne moTe kArye hela 20. eNI rIte pAMNInAM Arambhano mAMna kIdho che, tenI vIgata che, uparAMta pacakhAMNa. temAM varasAtane kAraNe tathA lAe palAene kAraNe For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 anusandhAna-63 vizeSano AgAra che. 3. teukAyanA AraMbhano mAMna kIdho che, tenI vigata mAMDI che. cUlA roja 1, naMga 5 tathA nAne moTe kArje naMga 10. tathA cUlaDI naMga 5 uparAMta kene cUle phUMka devI paDe to, lAkaDo Agho pAcho karavo paDe to AgAra che. dIvA roja 1, naMga 10, tathA nAne moTe kArye naMga 25, tathA dIvAlInAM dIvA karavA paDe to naMga 25. dIvAsalI roja 1, naMga - 25, tathA nAne moTe kArye naMga 50. dIvI dhAtunI naMga 5, tathA lAkaDAnI naMga 5, tathA nAme moTe kArye naMga 25. lAMbA lAmaNa dIvA roja 1, naMga 2, nAne moTe kArye naMga 10. mINa vATa naMga 5, meMrAyAno kAma paDe to naMga 5. dArunI ramata potAne vachoDavI paDe to roja 1 sera 1, uparAMta pacakhAMNa che. . sagaDI tathA ThIbaDI tathA loTIyA tathA aMgIThItaM chuTaka aganInA vAsaNano kAma paDe to roja 1 naMga 5 telanI bhavI kADhavIM paDe to varasa 1 madhye... suvAvaDa karavI paDe to varasa 1mAM 1. uparAnta pacakhAMNa. temAM kAraNa vizeSano, aNaapIugano, paravasapaNAno AgAra che. 4. vAyarAnA Arambhano mAna lIdho che, tenI vigata davara tathA cIcoDo tathA carakhI tathA paDAi tathA bhodalo uDADavAnA pacakhAMNa. tathA pIjaNa pIjavAnA pacakhAMNa. lohArano, sutArano, sahIno kasaba karavAnA pacakhAMNa. ogaNa paMcAsa jAtanA vAjItra dharma arthe vajADavAnA pacakhAMNa. tathA . chokarAne kAraNa AgAra. For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI 2014 5. reMTIyA roja 1 naMga 1, sAMbalAM roja 1 naMga 5, dasatA roja 1 naMga 5, phAlakA roja 1 naMga 1, khAMDaNI roja 1 naMga 5, gharaMTI roja 1 naMga 2 nAne moTe, kArje naMga 5. velaNA roja 1 naMga 10, kArje naMga 50 vIjhaNA naMga. 4, pIchI roja 1, naMga 2, sAveMNA roja 1, naMga 2 ghoDIyAM roja 1, naMga 2 hIcolA naMga 2 cakalA naMga 15, paMkhA roja 1, naMga 2, sAveNI roja 1, naMga 4, kAMkasI roja 1, naMga 2, pAlaNA roja 1, naMga 10 supaDA roja 1, naMga 5 tathA kArye naMga 10, valoNAMnA ravAiyA roja 1, naMga 5, cAraNAM roja 1, naMga 5, tathA kArye naMga 10, cAlaNI dhAtunI, pAMnanI roja 1 naMga 5, tathA kArje naMga 10, tathA havArA naMga 4, tathA TAcakAM, ghugharA potAne vajADavAnA pacakhAMNa. chokarAMne kAraNe AgAra. 139 eNI te vAyarAnA Arambhano mAMna kIdho cheM. temAM aNaapIogano AgAra, paravasapaNAno tathA kArya vizeSano AgAra cheM, uparAnta sehese Arambha karavAnA pacakhAMNa cheM. vanaspatikAyanAM Arambhano mAMna kIdho che. ugI vanaspatI lere, jAtIse hose troDavAnA pacakhAMNa. temAM osaDa sArU troDavI paDe to AgAra tathA aNaupIyogano, paravasapaNAno AgAra, taM. chokarAM nimitte troDavI paDe to AgAra. chedAMNI vanaspatino mAMna kIdho cheM. nIlotrI sAka nimitte rAdhavI paDe to roja 1 sera 5 tathA nAne moTe kAraje maNa 2. sukavaNI karavI paDe to roja 1 ke maNa 1 For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 anusandhAna- 63 AthANo Athavo paDe to varasa 1 maNa 5, tathA kArje maNa 10. nIlotrI saceta mAMhethI aceta karavI paDe to roja 1, maNa nA, tathA sera - 25. copAne caro nIravo paDe to roja 1, korI 10 no te nIlone sukalano AgAra. suki vanaspatino mAMna kIdho che tenI vigata cheM dhAMna rAMdhavo paDe to roja 1, mANA 4 tathA nAne moTe kArje saI 2. dhAMna dalavo paDe to roja 1, phAlo pAlI 8 nAne moTe kArje mANA 2, uparAMta pacakhAMNa. dhAMna bharaDavo paDe to roja 1, saI 2, uparAMta pacakhAMNa. tathA kArje saI 4, dhAMna palAravo paDe to roja 1, saI 8, nAne moTe kArje kalasI thA tathA hArA: dhAMna sojavo paDe to roja 1, saI 2, * tathA nAne moTe kArje kalasI 1, tathA hArA:. dhAMna khAMDavo paDe to roja 1, saI nA, kArye kalasI 0aa. dhAMna rAMdhavo paDe to roja 1, saI 1, kArayeM saI2 tathA kalasI vA uparAMta pacakhAMNa cheM. zrIphala bhAMgavAM paDe to roja 1, naMga 5, trophA sopArI bhAMgavI paDe to naMga 50, nAne moTe kArje naMga 100, uparAMta pacakhAMNa cheM. kapAsIyA bAphavA paDe to roja 1, maNa 2, govAra palAravo paDe to roja 1, saI 0gA, kAlA pholavA paDe to roja 1, maNa0 bIjA vasANA chUTaka roja 1, sera 10, kArje maNa 3, uparAMta pacakhAMNa. bIjA phala sUkAM bhAMgavAM paDe to roja 1, sera 10. eNI rIteM 5 thAvarano mAMna kIdho cheM. temAM kAraja kAraNa vizeSanoM tathA aga apayogano tathA paravasapaNAno AgAra cheM. evai madhye bola kADhavo For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 141 ghAlavo paDe to varasa 10 no AgAra. eNI rIteM samakita sahita bAra vrata tathA pannara karmAdAMna tathA pAMca thAvara mADyA che te jAvajIva sUdhI pAlavA. eNI rIte samakita sahita vrata aMgIkAra kIdhA che, te pUjya mAhApuruSa AtmArthI, krIyApAtra, dharamayAtra, guruguNavaMta, guNanA bhaNDAra, bhadrIka praNAmI, ehavI aneka upamAlAyaka RSi zrI7 karmacaMdajI svAmInI samIpeM varata aMgIkAra kIdhA che. temAM bola koe kADhavo ghAlavo par3e to varasa 10no AgAra che. evai madhye kAMno, mAtara, mIDI, pada ocho, adakoM lakhANoM hoe to michAmI dukaDo. evai uparalI vai pramANe lakhI che, te satya che. lakhItaMga travADI bhavAMnajI lIlAdharANI. likhAvitaM bAi rAmakuvarabAi sAhA kArAbhAra nAnacaMdanI vahunI vai che. zrIrastu // guru mAhArAja guNavaMta, guNanA bhaNDAra, AtamA athi, kirIyApAtra, dharmajAtra, chatI rIdhInAM tAgI, mAhAvairAgI, cothA ArAnA namUno, caMdramAnI pere sItalakArI, sUrajanI pare udyotanAM karaNahAra, samudranIya gambhIra, kAmadhena gAi samAMna, kalpavRkSa samAMna, ratna caMtAmaNI samAMna, pArasamaNI samAMna, bahusUtrI, sUtrasIdhAtanA jAMNa jainamAraganAM dIpAvaNahAra, cAratIrathanAM sukhadAyaka, chakAInAM pIyara, chakAInI rakSAnA karaNahAra, pAMca sumate sumatA, traNa gupate guptA, sarala sabhAvIka, sarava jIvanAM hetu, mithyAta rUpa aMdhakAranAM maTAvaNahAra, samakItarUpa bIja bodhanAM dAta, bAlabrahmacArI mahArAja zrI7 nAnacaMdajI svAmI guru che. samakIte pAseMthI pIdhu che. lakhItaM - amarasI jaicaMda zrIgoulavAlo. For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 anusandhAna-63 artha chUTa tulasI kaThina zabdonA artha zabda artha hastavadana hasatuM mukhaDaM okhalA chUTaka(?) samurIjihAja samara-yuddhanuM vahANa(?) 1 chUTAbhAra 1 chUTA paisA jeTalA bhramacArI brahmacArI vajanasaceta sacitta, sajIva 8 bhAra ATha AnI vajanauparAMThA alipta galAla gulAla maharA mArA kArNa kAraNa vino vAchalakA vinaya-vAtsalya peja thUlAvo sthUlathI caDA seSama sUkSma dhAravigaya pravAhI vikRtijanaka nabharamI nadhaNiyAtI padArtho . Avarta turasI parAjA vArI karavA vALI ApavA morabaMdha mahora-mudrA khUtI prathavI ? dopada dvipada chadAMNI prathavI chedAyelI pRthvI peTavaDIo. gharanA sabhyanI mAphaka baeDa velA vaMza-velo (vAchara9) thApa lIMpaNa-guMpaNa(?) gheTuM(?) AchA rIgAnI ? copAM pazu . aTAra kuvai kupya(-sonA-rUpA mahose sivAyanI dhAtuo) khoraDyA trAMbaracha tAMbuM(?) lAe palAe Aga(?) parigharAno parigrahano trIcho havArA rAjakadevaka rAjasattAne kAraNe TAcakAM olaNIyA aMgalUhaNAM phAlo abhIgaNa abhyaGgaNa hArA asuca azauca khoraDA bhavI . tircha . . . . For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 143 jaina citrazailI kA pRthak astitva* . vijayazIlacandrasUri Adhunika pazcima bhArata-pradeza meM se milI huI, I. 11 veM zataka se lekara 16veM zataka paryanta kI, tADapatrIya evaM kAgaja kI sacitra hastapratiyA~, vastrapaToM evaM kASThapaTTikAoM meM upalabdha citrakalA ke nAmavidhAna ke viSaya meM hamAre citrakalA-marmajJoM meM bhArI matabheda rahA hai| katipaya vidvAna usa kalA ko 'pazcima bhAratIya citrazailI' kahate haiM; kitane vidvAna usako 'pazcima bhAratIya jaina zailI' kahate haiM; kisI vidvAna ne usako 'gUjarAta kI jainAzrita citrakalA' aisA nAma bhI diyA hai, to kabhI kabhI usako 'mArugurjara zailI' ke nAma se bhI pahacAnA gayA hai| kintu isa citrazailI ke bAre meM Ajataka vidvAnoM meM sarvasammati va ekavAkyatA nahIM sadha pAI hai| hamAre abhiprAya se prastuta citrazailI ko 'jaina zailI' yA 'jaina citrazailI' nAma denA adhika yuktiyukta va ucita lagatA hai| Upara batAye gaye nAmoM meM se kisI ekako pasaMda na karake 'jaina zailI' aisA nAma batAne meM koI sAmpradAyika Agraha nahIM hai / bAta yaha hai ki madhyakAlIna jaina citrakalA ke mukhya AdhAra/ srota jaina dharmAcArya hai / ve bhArata ke, pUrva-pazcima-uttara-dakSiNa-cAroM dizAoM ke, vibhinna pradezoM meM sadaiva padayAtrA karate rahate, aura apanI isa padayAtrA ke daurAna, unheM jaba kabhI, koI kalpasUtra va anyAnya granthoM likhavAne kI va citrAMkita karAne kI jarUra paDatI, taba ve jahAM - jisa pradeza meM, jisa gAMva yA nagara meM - vicarate, vahAM ke prasiddha lekhaka va citrakAra ko bulAte, athavA anya kisI bhI pradeza yA gAMva ke apane paricita lekhaka va. citrakAra ko bhI bulavAte, aura usako apane anukUla lekhanakArya va citrakArya ke liye sampUrNa mArgadarzana karAte / bAda meM vaha lekhaka evaM citrakAra, tadanurUpa lekhana va citrAMkana kA kArya sampanna krtaa| yaha eka paramparA - TreDizana hai, jo Aja bhI pracalita hai| isase huA yaha * orienTala konpharansa - amadAvAda, I.sa. 1988 meM prastuta zodhapatra kA sArAMza For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 anusandhAna-63 ki isa citrakalA ko, anya citrazailiyoM kI taraha, kisI sthala yA pradezavizeSa kA maryAdAbandhana rahA nhiiN| eka hI zailI ke kalpasUtrIya citroM AgarA meM, pATana meM, khambhAta meM, jaunapura meM, mANDU meM, evaM anyAnya sthaloM meM banAye gaye samAnarUpa se milate haiM, usakA bhI yahI kAraNa hai| yadyapi alaga alaga pradeza yA gAMva meN| zahara meM citrAMkita citroM meM sthAnIya/prAdezika zailIgata, kalamagata evaM raMgamilAvaTa ityAdi kI choTIchoTI kucha vibhinnatA/taratamatA dikhAI detI hai, parantu vaha vibhinnatA rahate hue bhI una citroM kI jo maulika lAkSaNikatAeM haiM - jaise ki DeDha cazma AMkheM, nukIlI nAsikA, atyadhika patalA kaTipradeza evaM rekhAoM kA prAdhAnya - vaha saba to sarvatra eka-samAnarUpa se hI milatI haiN| aura aisA hone kA kAraNa yahI hai ki yaha citrakalA jaina dharmAcAryoM ke nijI mArgadarzana tale vikasI hai va prasarI hai, aura kisI viziSTa sthala ke avalambana para yA rAjya agara loka ke Azraya meM nhiiN| yahAM taka ki citrakAroM ko apanI bhaulika/nijI zailI ko choDakara yA dabAkara bhI AcAryoM dvArA sUcita/darzita prastuta zailI ko apanAnI paDI hai, aura kalpasUtroM va anya citramaNDita granthoM meM unhoMne baDI kuzalatA ke sAtha usakA sarjana/pradarzana kiyA hai| prazna yaha hai ki katipaya grantha aise bhI hai, jo jainetara dharmasampradAyoM se sambaddha hai, aura una granthoM meM bhI isI zailI ke citra pAye gaye haiM, unakA kyA karanA? zAyada isI jainetara granthoM ke citroM ko lekara Adhunika vidvAnoM ne isa zailI ko 'jaina zailI' na kahakara, apabhraMza, mArugurjara yA pazcima bhAratIya zailI kA nAma de diyA hai| unakI rAya meM madhyakAlIna granthacitrazailI agara jaina zailI hotI, to jainetara granthoM meM isI zailI ke citra nahIM hote| kintu, 'hamArI dRSTi meM, yaha dhAraNA ThIka nahIM hai| sahI bAta yaha hai ki jaise jainetara aneka/bahusaMkhya dharmagranthoM jaina nAgarI lipi meM likhe gaye milate haiM, aura vaha grantha jaina nAgarIlipi ke lekhakoM dvArA likhe-likhavAye gaye mAne jAte hai, usI taraha katipaya jainetara grantha - vasantavilAsa, haMsAvalI, caNDIzataka ityAdi ke citra bhI jaina zailI ke citrakAroM ke dvArA citrita kiye gaye haiM, aisA mAnanA vAstava se bahuta nikaTa va samucita lagatA hai| hAM, yadi jainetara granthoM - jo jaina zailI ke citroM se maNDita haiM - kI saMkhyA bahuta baDI milatI, to to una citroM kI zailI ko koI dUsarA nAma denA ucita hotaa| kintu abhItaka aise grantha sirpha For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 145 pAMca-pandraha hI mile haiM, jo jaina kalpasUtrapothiyoM kI saMkhyA kI tulanA meM atyalpa va nagaNya hai| isa sthiti meM una granthoM kI citrAvalI ko jaina zailI ke niSNAta citrakAroM dvArA nirmita mAna lenA aura isa zailI ko "jaina citrazailI" nAma denA behatara hai| For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 anusandhAna-63 upAGgasAhitya : eka vizleSaNAtmaka vivecana pro. sAgaramala jaina upAGga sAhitya kA sAmAnya svarUpa : jaina Agama sAhitya ke vargIkaraNa kI prAcIna paddhati ke anusAra AgamoM ko mukhyataH do bhAgoM meM vibhakta kiyA jAtA hai - 1. aGgapraviSTa aura 2. aGgabAhya. ___ jahA~ prAcInakAla meM aGgabAhyoM kA vargIkaraNa Avazyaka aura Avazyakavyatirikta ina do bhAgoM meM kiyA jAtA thA aura Avazyakavyatirikta ko punaH kAlika aura utkAlika rUpa meM vargIkRta kiyA jAtA thA, jabaki vartamAna kAla meM aGgabAhya granthoM ko - 1. upAGga 2. chedasUtra 3. mUlasUtra 4. prakIrNakasUtra aura 5. cUlikAsUtra - aise pA~ca bhAgoM meM vibhakta kiyA jAtA hai / vartamAna meM upAGga varga ke antargata nimna bAraha Agama mAne jAte haiM : 1. aupapAtikasUtra, 2. rAjapraznIyasUtra, 3. jIvAjIvAbhigamasUtra, 4. prajJApanAsUtra, 5. jambUdvIpaprajJapti, 6. candraprajJapti, 7. sUryaprajJapti, 8. kalpikA, 9. kalpAvaMtasikA, 10. puSpikA, 11. puSpacUlikA aura 12. vRSNidazA. jJAtavya hai ki ina bAraha upAGgoM meM antima pA~ca kalpikA se lekara vRSNidazA taka kA saMyukta nAma nirayAvalikA bhI milatA hai / AgamoM ke vargIkaraNa kI jo prAcIna zailI hai, vaha hameM nandIsUtra meM upalabdha hotI hai, jabaki AgamoM ke vartamAna vargIkaraNa kI jo zailI hai, vaha lagabhaga 14vIM zatAbdI ke bAda kI haiM / vartamAna meM aGgabAhyoM ke jo pA~ca varga batAe gae haiM, ina vargoM ke nAma ke ullekha to jinaprabha ke vidhimArgaprapA meM nahIM haiM, kintu usameM pratyeka varga ke AgamoM ke nAma eka sAtha pAe jAne se yaha anumAna kiyA jA sakatA hai ki upAGga, cheda, mUla, prakIrNaka, cUlikA Adi ke rUpa meM navIna vargIkaraNa kI yaha zailI lagabhaga 14vIM zatAbdI meM astitva meM AI hogii| jahA~ taka upAGga zabda ke prayoga kA prazna hai, vaha sarvaprathama hameM upAGga For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A - 2014 147 varga ke hI kalpikA Adi pA~ca granthoM ke lie milatA hai / usameM kalpAvaMtasikA, puSpikA, puSpacUlikA aura vRSNidazA meM upAGga ( uvaMga) zabda kA prayoga huA hai / naveM upAGga kalpAvaMtasikA ke prArambha meM " uvaMgANaM paDhamassa vaggassa" aisA spaSTa ullekha hai / isa AdhAra para yaha mAnA jA sakatA hai ki sarvaprathama upAGgavarga ke antima pA~ca granthoM, jinakA sammilita nAma nirayAvalikA hai, ko upAGga nAma se abhihita kiyA jAtA rahA hogA / nandIsUtra ke racanAkAla (pA~cavI zatI) taka kalpikA se lekara vRSNidazA taka ke ina pA~ca granthoM ko upAGga saMjJA prApta thI / yadi hama yaha mAne ki AgamoM kI antima vAcanA vIranirvANa ke 980 varSa pazcAt lagabhaga vikrama kI 5vIM zatAbdI ke uttarArdha meM huI, to hame itanA to svIkAra karanA par3egA ki upAGgavarga ke nirayAvalikA ke arntabhUta kalpikA se lekara vRSNidazA taka ke pA~ca granthoM ko vikrama kI 5vIM zatAbdI meM upAGga saMjJA prApta thI / cAhe bAraha upAGgoM kI avadhAraNA paravartIkAlIna ho, kintu vIranirvANa saMvat 980 yA 993 meM vallabhIvAcanA ke samaya nirayAvalikA ke pA~co vargoM ko upAGga nAma se abhihita kiyA jAtA thA / sambhavataH pahale nirayAvalikA zrutaskandha ke kalpikA, kalpAvaMtasikA, puSpikA, puSpacUlikA aura vRSNidazA ko upAGga kahA jAtA thA, kintu jaba bAraha aGgoM ke AdhAra para unake bAraha upAGgo kI kalpanA kI gaI, taba nirayAvalikA ke ina pAMca vargo ko pAMca svatantra grantha mAnakara aura usameM nimna sAta granthoM yathA 1. aupapAtika, 2. rAjapraznIyasUtra, 3 jIvajIvAbhigama, 4. prajJApanAsUtra, 5 jambUdvIpaprajJapti, 6. candraprajJapti aura 7. sUryaprajJapti ko jor3akara bAraha aGgo ke bAraha upAGgoM kI kalpanA kI gaI aura isa AdhAra para yaha mAnA gayA ki kramazaH pratyeka aGga kA eka-eka upAGga hai / jaise AcArAGga kA upAGga aupapAtikasUtra hai, sUtrakRtAGga kA upAGga rAjapraznIya hai, sthAnAGga kA upAGga jIvajIvAbhigama hai, samavAyAGga kA upAGga prajJApanA hai, bhagavatI kA upAGga candraprajJapti hai, isI prakAra Age jJAtAdharmakathA kA upAGga jambUdvIpaprajJapti hai aura upAsakadazA kA upAGga sUryaprajJapti hai / antakRddazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNadazA, vipAkasUtra aura dRSTivAda ke upAGga nirayAvalikA ke pAMca varga hai / dvIpasAgaraprajJapti kA bhI ullekha milatA hai, kintu vartamAna meM yaha grantha - For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 anusandhAna-63 anupalabdha hai / jahA~ taka digambara paramparA kA prazna hai, usameM bhI bArahave aGga dRSTivAda ke pA~ca vibhAga kiye gaye haiN| usake parikarmavibhAga ke antargata candraprajJapti, sUryaprajJapti, dvIpasAgaraprajJapti aura jambUdvIpaprajJapti kA ullekha milatA hai / isa prakAra upAGga sAhitya ke ye grantha prAcIna hI siddha hote haiM / yadyapi dvIpasAgaraprajJapti kA ullekha sthAnAGgasUtra aura digambara paramparA meM dRSTivAda ke parikarmavibhAga meM milatA hai, kintu use upAGga meM antarbhUta nahI kiyA gayA hai / yadyapi nandIsUtra meM aGgabAhya granthoM ke kAlika aura utkAlika kA jo bheda hai, usameM bhI kAlikavarga ke antargata dvIpasAgaraprajJapti kA ullekha milatA hai / kintu nandIsUtra ke vargIkaraNa kI yaha eka vizeSatA hai ki upAGgoM meM vaha jambUdvIpaprajJapti aura candraprajJapti ko kAlika varga ke antargata rakhatA hai aura sUryaprajJapti ko utkAlikavarga ke antargata rakhatA hai / jahA~ taka upAGgo ke rUpa meM mAnya ina bAraha granthoM kA prazna haiM ina sabakA ullekha nandIsUtra ke kAlika aura utkAlikavarga meM mila jAtA hai| utkAlikavarga ke antargata aupapAtika, rAjapraznIya, jIvAjIvAbhigama, prajJApanA aura sUryaprajJapti aise pA~ca granthoM kA ullekha haiM, jabaki kAlikavarga ke antargata jambUdvIpaprajJapti, candraprajJapti, nirayAvalikA, kalpikA, kalpAvataMsikA, puSpikA, puSpacUlikA aura vRSNidazA kA ullekha hai| isa sandarbha meM vizeSa rUpa se do bAteM vicAraNIya haiM - prathama to yaha ki isameM nirayAvalikA ko tathA kalpikA Adi pA~ca granthoM ko alaga-alaga mAnA gayA hai, jabaki ve nirayAvalikA ke hI vibhAga haiN| isI prakAra candraprajJapti aura sUryaprajJapti ko do alaga-alaga grantha mAnakara do alaga-alaga vargoM meM vargIkRta kiyA hai, jabaki unakI viSaya-vastu aura mUlapATha donoM meM samAnatA hai / aisA kyoM huA isakA spaSTa uttara to hamAre pAsa nahIM hai, kintu aisA lagatA hai ki sUryaprajJapti ko jyotiSasambandhI granthoM ke sAtha alaga kara diyA gayA aura candraprajJapti ko lokasvarUpavivecana granthoM jaise dvIpasAgaraprajJapti, jambUdvIpaprajJapti ke sAtha rakhA gayA / vAstavikatA cAhe jo bhI rahI ho, kintu itanA nizcita hai ki upAGga varga ke antargata jo bAraha grantha mAne jAte haiM, una saba kA ullekha nandIsUtra ke vargIkaraNa meM upalabdha For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI 2014 upAGga sAhitya kA racanAkAla : I upAGga sAhitya ke sabhI granthoM kA nandIsUtra meM ullekha hone se yaha siddha hotA hai ki upAGgoM ke racanAkAla kI antima kAlAvadhi vIranirvANa saMvat 980 yA 993 ke Age nahI jA sakatI / isa sambandha meM vicAraNIya yaha haiM ki tattvArthasUtra kI svopajJaTIkA meM aGgabAhya granthoM ke jo nAma milate haiM, unameM uttarAdhyayana, dazavaikAlika, dazAzrutaskandha, kalpa - vyavahAra, nizItha aura RSibhASita ke nAma to milate haiM, kintu isameM upAGgavarga ke eka bhI grantha kA nAmollekha nahIM hai, isa kAraNa vidvat varga kI yaha mAnyatA haiM ki upAGga sAhitya ke racanA kI pUrvAvadhi IsApUrva prathama zatAbdI aura uttarAvadhi IsA kI pAMcavI zatAbdI ke madhya rahI hai / upAGga varga ke arntagata prajJApanAsUtra ke raciyatA AryazyAma ko mAnA jAtA hai / AryazyAma nizcitarUpa meM umAsvAti se pUrvavartI hai| paTTAvaliyoM ke anusAra inakA kAla IsvIpUrva dvitIya- prathama zatAbdI mAnA gayA hai / ye vIranirvANa saMvat 376 taka yugapradhAna rahe haiM / aisI sthiti meM upAGga sAhitya ke saba nahI to kama se kama kucha granthoM kA racanAkAla IsvIpUrva dvitIya zatAbdI mAnA jA sakatA haiM / kintu viSaya-vastu Adi kI apekSA se vicAra karane para hama yaha pAte hai ki upAGga sAhitya kucha granthoM kI kucha viSayavastu to isase bhI pUrva kI hai / upAGga sAhitya maiM nirayAvalikA ke kalpikA varga kI viSayavastu meM rAjA bimbisAra zreNika aura usake anya parijanoM kA vistRta vivaraNa hai, jo bhagavAna mahAvIra ke samakAlika rahe haiM, cAhe usa vivaraNa ko grantharUpa meM nibaddha kucha kAla pazcAt kiyA gayA ho / kUNika- ajAtazatru aura vaizAlI gaNarAjya ke adhipati ceTaka ke madhya hue rathamUsala saMgrAma kA ullekha bhagavatIsUtra meM upalabdha hotA hai, isase bhI upAGga sAhitya kI prAcInatA siddha hotI hai / isI prakAra sAmAnyatayA viSaya-vastu kI apekSA hama upAGga sAhitya ko IsApUrva pAMcavI zatAbdI se lekara IsA kI caturtha zatAbdI ke madhyakAla taka meM nirmita mAna sakate hai / yadyapi spaSTa nirdeza ke AdhAra para upAGga sAhitya meM prajJApanAsUtra ko hI prAcInatama mAnA jA sakatA hai, kintu viSayavastu Adi kI dRSTi se vicAra karane para usake anya granthAMza bhI prAcIna siddha hote haiM / udAharaNArtha ke For Personal & Private Use Only 149 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 anusandhAna-63 rAjapraznIyasUtra kA rAjA prasenajit aura AcArya kezI ke madhya hue saMlApa kA bhAga bhI adhika prAcIna siddha hotA hai, kyoMki bauddha paramparA meM payAsIsutta meM bhI yaha saMvAda ullekhita hai mAtra nAma kA kucha antara hai| bauddha paramparA meM bhI payAsIsatta ko prAcIna mAnA gayA hai| isa apekSA se rAjapraznIya kA kuza aMza atiprAcIna hai, kintu rAjapraznIya ke sUryAbhadeva se sambandhita bhAga meM jinaprasAda kA jo svarUpa varNita hai tathA nATyavidhi Adi sambandhI jo ullekha haiM, ve vidvAnoM kI dRSTi meM IsA kI dUsarI-tIsarI zatAbdI se pUrvavartI nahIM ho sakate haiM, kyoMki usameM jinaprAsAda ke jisa zilpa kA vivecana kiyA hai, purAtAttvika dRSTi se vaha zilpa pUrvaguptakAla yA guptakAla meM hI pAyA jAtA haiM / isI prakAra aupapAtikasUtra meM jo vibhinna prakAra ke tApasoM evaM parivrAjakoM Adi kA jo ullekha milatA hai, vaha mahAvIra ke samakAlIna hI haiM, kintu usameM bhI parivrAjakoM kI kucha zAkhAe~ paravartIkAlIna bhI haiN| isI prakAra candraprajJapti aura sUryaprajJapti meM jyotiSa-grahoM kI gati sambandhI jisa paddhati kA vivecana kiyA gayA hai vaha AryabhaTTa aura varAhamihira se bahuta prAcIna hai / usakI nikaTatA vedakAlIna jyotiSa se adhika haiM / punaH usameM nakSatrabhojana Adi ko lekara jo mAnyatAe~ prastuta kI gaI haiM, unakA bhI jaina dharma ke guptakAlIna vikasita svarUpa se virodha AtA hai / ve mAnyatAe~ bhI prAcIna stara ke AgamoM kI mAnyatAoM ke adhika nikaTa haiM / ataH sUryaprajJapti aura candraprajJapti kA kAla nizcita hI prAcIna hai| AcArya bhadrabAha (Arya bhadrabAhu) ne jina dasa niyuktiyoM kI racanA karane kA nizcaya prakaTa kiyA hai, usameM sUryaprajJapti kI niyukti bhI hai| merI dRSTi meM niyuktiyoM kA racanAkAla IsA kI dUsarI zatAbdI se paravartI nahIM hai, ataH sUryaprajJapti kA astitva usase to prAcIna hI siddha hotA hai / isI krama meM jambUdvIpaprajJapti ko bhI bahuta adhika paravartIkAlIna nahIM mAnA jA sakatA hai / isI krama meM nirayAvalikA ke antarbhUta pA~ca granthoM kA racanAkAla bhI IsA pUrva kI dUsarI-tIsarI zatAbdI se paravartI nahIM hai| isa prakAra upAGga sAhitya meM ullekhita koI bhI grantha IsA kI prathama-dvitIya zatAbdI se paravartI siddha nahI hotA hai| upAGga sAhitya meM prajJApanA jaise gabhIra For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 151 grantha meM bhI lagabhaga cauthI-pAMcavI zatI meM vikasita guNasthAnasiddhAnta kA ullekha nahIM honA bhI yahI siddha karatA hai ki upAGga sAhitya IsA kI prathamadvitIya zatAbdI se pUrva kI racanA hai / aGgabAhya granthoM ke raciyatA pUrvadhara AcArya mAne jAte haiM / pUrvadharoM kA antima kAla bhI IsA kI dUsarI-tIsarI zatAbdI se paravartI nahIM hai, ataH isa dRSTi se bhI upAGga sAhitya ko IsA kI prathama-dvitIya zatAbdI se pUrva kI racanA mAnanA hogaa| upAGga sAhitya kI viSaya-vastu : . ___ upAGga sAhitya meM prajJApanA tathA jIvAjIvAbhigama aura candraprajJapti tathA sUryaprajJapti ke atirikta zeSa sabhI grantha kathAparaka hI haiM / jahA~ jIvAjIvAbhigama aura prajJApanA kI viSayavastu dArzanika hai, vahIM candraprajJapti aura sUryaprajJapti kA sambandha jyotiSa se hai / jambUdvIpa kA kucha aMza bhUgola tathA kAlacakra se sambandhita hai, vahA~ zeSa aMza kathAparaka hI hai| aupapAtika sUtra meM campAnagarI ke vistRta vivecana se sAtha-sAtha vibhinna prakAra ke zramakoM, tApasoM evaM parivrAjakoM ke ullekha milate hai / ina saMnyAsiyoM meM gaGgAtaTa nivAsI vAnaprastha tApasoM, vibhinna prakAra ke AjIvaka zAkya Adi zramaNoM, brAhmaNa parivrAjakoM, kSatriya parivrAjakoM Adi ke ullekha haiM / isa prakAra se aupapAtikasUtra bhagavAna mahAvIra ke samakAlIna zramaNoM, tApasoM aura parivrAjakoM tathA unakI tapavidhi kA vistAra se ullekha karatA hai / isameM mukhya kathA ambaDa parivrAjaka kI hai| isa kathA meM yaha batAyA gayA hai ki ambaDa nAmaka parivrAjaka antima samaya meM saMlekhanA pUrvaka samAdhimaraNa ko prApta kara brahmaloka nAmaka kalpa meM utpanna hogA aura vahA~ se cyuta hokara mahAvideha kSetra meM dRr3hapratijJa ke rUpa meM utpanna hogA aura vahA~ se mokSa ko prApta karegA / jJAtavya hai ki aupapAtikasUtra aura rAjapraznIyasUtra donoM meM hI 'dRDhapratijJa' ke jIvana kA jo vivaraNa upalabdha hotA hai, vaha lagabhaga zabdazaH samAna hai, antara mAtra yaha hai ki jahA~ aupapAtikasUtra meM ambaDa parivrAjaka kA dRr3hapratijJa ke rUpa meM mahAvideha kSetra meM utpanna honA likhA hai, vahA~ rAjapraznIyasUtra meM rAjA prasenajit (paesI) kA sUryAbhadeva ke bhava ke pazcAt mahAvideha kSetra meM dRr3hapratijJa ke rUpa meM utpanna hokara anta meM munidharma svIkAra kara mokSa prApta karane kA For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 anusandhAna-63 ullekha hai / aupapatikasUtra kI viSayavastu kI vizeSatA yahI hai, ki usameM zramaNoM evaM tApasoM ke dvArA kiye jAne vAle una vibhinna tapoM evaM sAdhanAoM kA vistAra se ullekha huA hai, jinameM se kucha sAdhanAe~, tapavidhiyA~ aura bhikSAvidhiyA~ nirgranthaparamparA meM bhI pracalita rahI haiM / aupapAtikasUtra ke anta meM siddhazilA ke vivecana sambandhI jo gAthAe~ milatI haiM, ve uttarAdhyayanasUtra aura anuyogadvArasUtra meM bhI upalabdha hotI hai, kintu uttarAdhyayanasUtra kI apekSA aupapAtikasUtra meM siddhazilA Adi kA jo vistRta vivaraNa hai, usase yahI siddha hotA hai ki uttarAdhyayana kI apekSA aupapAtikasUtra paravartIkAlIna hai| __upAGgasUtroM kA dUsarA mukhya grantha rAjapraznIyasUtra hai / isa grantha meM sarvaprathama rAjA prasenajit aura pArzvasantAnIya kezIzramaNa kA AtmA ke astitva ke sambandha meM vistRta saMvAda haiN| usake pazcAt prasenajit ke dvArA saMlekhanApUrvaka dehatyAga karake sUryAbhadeva ke rUpa meM utpanna hone kA ullekha milatA hai / phira sUryAbhadeva ke dvArA bhagavAna mahAvIra ke samakSa vividha nATyAdi prastuta karane kA ullekha hai / isI prasaMga meM jinaprAsAda ke svarUpa kA evaM usake dvArA kI gaI jinapUjA kI vidhi kA bhI vivecana kiyA gayA hai / anta meM jaisA hamane pUrva meM ullekha kiyA sUryAbhadeva dvArA svarga kI Ayu pUrNa karane ke pazcAt dRr3hapratijJa ke nAma se mahAvideha meM utpanna hokara mokSa prApta karane kA ullekha hai| yahA~ yaha bhI jJAtavya hai ki aupapAtikasUtra aura rAjapraznIyasUtra donoM meM dRr3hapratijJa ke prasaMga meM gRhastha jIvana sambandhI lagabhaga sabhI saMskAroM kA ullekha bhI pAyA jAtA hai / vaidika paramparA meM mAnya SoDazasaMskAro meM se lagabhaga pandraha saMskAroM kA ullekha isameM upalabdha ho jAtA hai / vastutaH zvetAmbara paramparA meM, vaidika paramparA meM mAnya gRhasthoM ke saMskAroM kA ullekha karane vAle ye donoM upAGga isa dRSTi se atimahattvapUrNa hai| isa prakAra upAGga sAhitya meM prathama do upAGga rAjA prasenajit aura ambaDa parivrAjaka ke jIvana kI kathAoM ko prastuta karate haiN| inake pazcAt jIvAjIvAbhigama aura prajJApanA - ye do upAGga mUlata: jaina dharma kI dArzanika mAnyatAoM se sambandhita haiM, jahA~ jIvAjIvAbhigama meM jIva aura ajIva tattva ke bheda-prabhedoM kI vistRta carcA hai, vahA~ prajJApanAsUtra chattIsa For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 153 padoM meM jaina darzana ke kucha mahattvapUrNa pakSoM jaise - indriya, saMjJA, lezyA, paryAya, saMjJA, karma, AhAra, upayoga, pazyattA, samudghAta Adi kA gambhIra vivecana prastuta karatA hai / isa prakAra ye donoM upAGga mukhyataH jaina darzana se sambandhita hai| prajJApanAsUtra meM sarvaprathama cakSuindriya aura mana ko aprApyakArI batAyA gayA hai, jabaki zravaNendriya ko bauddhoM ke viparIta prApyakArI varga meM rakhA gayA hai| indriyoM ke prApyakAritva aura aprApyakAritva sambandhI yaha carcA sambhavataH IsA kI prathama zatAbdI me vikasita huI / isa carcA ke AdhAra para kucha logoM kA yaha bhI kahanA hai, ki prajJApanA kA racanAkAla IsvI kI prathama-dvitIya zatAbdI se pahale nahIM ho sakatA / yahA~ yaha bhI jJAtavya hai ki bhagavatIsUtra meM sthAna-sthAna para prajJApanA kA sandarbha diyA gayA hai| isa AdhAra para kucha vidvAnoM kA yaha bhI kahanA hai ki bhagavatI kA vartamAna svarUpa prajJApanA se bhI paravartI hai, kintu hamArI dRSTi meM vAstavikatA yaha hai ki bhagavatIsUtra meM vistArabhaya se bacane ke lie vallabhIvAcanA ke samaya use sampAdita karate hue prajJApanA Adi kA nirdeza kiyA gayA hai| isake pazcAt upAGga sAhitya meM sUryaprajJapti aura candraprajJapti kA krama hai, ina donoM granthoM kI viSayavastu lagabhaga samAna hai, aura inakA vivecya viSaya jyotiSa se sambandhita hai / inameM graha, nakSatra, tArA tathA sUrya-candra kI gati kA jo vivecana milatA hai vaha vivecana vedakAlIna vivecana se adhika nikaTatA rakhatA hai| aisA lagatA hai ki jaina AgamasAhitya meM jyotiSa sambandhI grantha kI paripUrti ke lie ina granthoM kA samAveza upAGga sAhitya meM kiyA gayA haiM / chaThe upAGga ke rUpa meM hamAre sAmane jambUdvIpaprajJapti kA krama AtA haiM / jambUdvIpaprajJapti kA mukhya viSaya to bhUgola hai| isameM jambUdvIpa ke vibhinna vibhAgoM tathA khaNDoM kA tathA bharatakSetra evaM airAvata kSetra meM hone vAle utsarpiNI evaM avasarpiNI kAla kA vivecana hai, kintu prakArAntara se isameM bharata cakravartI aura RSabhadeva ke jIvanacaritra kA bhI vistRta ullekha upalabdha hotA hai / sambhavataH ardhamAgadhI Agama sAhitya meM jambUdvIpaprajJapti hI eka aisA grantha hai, jo bharata cakravartI aura RSabhadeva ke jIvanavRtta kA vistRta vivaraNa prastuta karatA hai| For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 anusandhAna-63 upAGga sAhitya ke antima pA~ca grantha kalpikA, kalpAvaMtasikA, puSpikA, puSpacUlikA aura vRSNidazA haiM / ina pA~coM kA sAmUhika nAma to 'nirayAvalikA' rahA hai aura usake hI pA~ca vargoM ke rUpa meM hI pAMcoM kA ullekha milatA hai| isake prathama kalpikA - nAma vibhAga meM campAnagarI aura rAjA kUNika kA vistRta jIvanavRtta varNita hai / isake sAtha hI isameM rathamUsalasaGgrAma kA vivecana bhI upalabdha hotA hai, jo mUlataH rAjA kUNika aura vaizAlI ke gaNAdhipati mahArAjA ceTaka ke bIca huA thA / ina pAMca granthoM meM prathama ke cAra granthoM kA sambandha mahArAjA zreNika ke rAjaparivAra ke sAtha hI rahA hai, jabaki antima vRSNidazA kRSNa ke yAdavakula se sambandhita hai / isa prakAra upAGga sAhitya jaina Agama sAhitya kA mahattvapUrNa vibhAga hai aura apekSAkRta prAcIna hai / * * * For Personal & Private Use Only C/o. prAcya vidyApITha zAjApura (ma.pra.) 465001 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 jAnyuArI - 2014 zrInemIzvarajinaprAsAdaprazasti tathA zrImaNDapIyasaGghaprazasti viSe muni trailokyamaNDanavijaya anusandhAnanA 62mA aGkamAM zrImaNDapIyasaGghaprazasti muni zrIsuyazacandrasujasacandravijayajI dvArA sampAdita thaIne mudrita thaI che. prazastinI sampAdakIya TippaNomAM jeno nirdeza thayo che te nemIzvarajinaprAsAdaprazasti paitihAsika dRSTile uparokta prazasti karatAM paNa vadhu mahattvapUrNa jaNAya che. saGgrAma sonI kArApita giranArastha zrIneminAtha-caityanI A prazasti mULe to zilA para utkIrNa haze, parantu atyAre to anI hastaprata para utAravAmAM AvelI nakala ja upalabdha thAya che. mULe ANasUragaccha-sUratanA bhaNDAranI A hastaprata atyAre nemivijJAnakastUrasUri-jJAnamandira-sUratamAM sacavAI che. tenA AdhAre A prazastinuM saMzodhana-sampAdana paM. zrIlAbhasAgaragaNije karyu che ane tenuM prakAzana AgamoddhArakagranthamAlA-kapaDavaMja taraphathI saM. 2040mAM thayuM che. prazastinA racayitA, saGgrAma sonInA guru zrIudayavallabhasUrijInA' paTTadhara temaja vRddhatapAgacchIya zrIratnasiMhasUrijInA ziSya bha. zrIjJAnasAgarasUrijI che. nemIzvarajinaprAsAdaprazastinA prArambhe neminAtha, raivatAcala, yAdavavaMza, rA'maNDalika' va.ne varNavatAM padyo che. A padyo temaja prazastigata anya keTalAMka padyo kAvyatattvanI dRSTile UMcI koTinAM hovA chatAM, atre te vize vAta na karatAM prazastimAMthI sAMpaDatI jaitihAsika vigato aMge carcA karIzuM. saGgrAma sonI me jaina itihAsanI suprasiddha vyakti che. khambhAtanA UkezavaMzIya dhanADhya ane yazasvI zeTha sAMgaNanI paramparAmAM temano janma thayo che. temanA vaMza vize bahu vistRta mAhitI prastuta prazastimAM noMdhAI che. vaMzAvalI-citra nIce mujaba che - For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMgaNa' - padma - sUra 156 gharamA karamA (bhA.dharmAde) dhIrA kaDUyA bhojA - nAgaDa nAgaDa rAjA DuGgara (bhA. hIrAde) For Personal & Private Use Only hApA (bhA. vAkU) vIghA narasI (bhA. deI) (bhA.caMpAI) / mANikya maNDana bhIma | (bhA. ahivade) devA11 -- vyAdha10 sANDa jAvaDa varasiGga (bhA.manakU) godhA2 sahasrakiraNa zrIvatsa zrInidhi 13naradeva (bhA.sonAI) dhanadeva14 pAsadatta nemidatta anusandhAna-63 15sagrAma gorA raNadhIra Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 157 atyAra sudhInA lakhANamAM je vyaktivizeSono aGka sAthe nirdeza thayo che temanA vize thoDIka carcA - 1. A. udayavallabhasUrijI vRddhatapAgacchanI 57mI pATe thayA. ratnasiMhasUrijI temanA vaDIla gurubhAI hatA. udayavallabhasUrijI potAnA guru che oma svayaM saGgrAma sonIo potAnA grantha 'buddhisAgara'mAM (racanA saM. 1520, godAvarInA kinAre paiThaNapuramAM) taraGga-1, zloka-4 mAM jaNAvyuM che. giranAra para mANDavagaDhanA zrIsaGke maNDapa baMdhAvyo te A AcAryanA upadezathI (juo anu. 62 - maNDapIyasaGghaprazasti). giranAra para bIjAM paNa dharmakAryo temanA upadezathI thayAM che. (juo sAhitya, zilpa ane sthApatyamAM giranAra, le. madhusUdana DhAMkI, pra.lA.da. vidyAmandira, 2010, pR. 95). zrIudayavallabhasUrijInA vizeSa paricaya mATe juo jaina paramparAno itihAsa - bhAga 3, pR. 16, saM. tripuTI mahArAja. 2. A. ratnasiMhasUrijI vRddhatapAgacchanA prabhAvazALI AcArya hatA. giranAra sAthe temano ghaNo sambandha joDAyelo che. zANavasahInI pratiSThA (saM. 1509) temanA hAthe ja thaI hatI. jUnAgaDhanA rA' mahIpAle temanA upadezathI neminAthanA prAsAdane sonAnAM patare maDhAvyo hato. teNe AcAryanA upadezathI saM. 1507 mAM potAnA rAjyamA amAri paNa pravartAvI hatI. A AcAryanA vizeSa paricaya mATe juo jai.pa.i. - bhAga 3, pR. 13-16. saM. tripuTI mahArAja. 3. nemIzvarajinaprAsAdaprazastinA sampAdaka paM. lAbhasAgaragaNio prazastinI prastAvanAmA prastuta jJAnasAgarasUrine tapagacchapati zrIsomasundarasUrijInA vidyAguru temaja Avazyaka-hAribhadrI-avacUri, ohaNijjutti-avacUri va. nA racayitA jaNAvyA che. paNa vAstavamAM te jJAnasAgarasUrijI prastuta prazastikartA jJAnasAgarasUrijIthI judA ja che. somasundarasUrijInA vidyAguru jJAnasAgarasUrijIno sattAsamaya ja saM. 1405-1460 che. teo saM. 1525mAM pratiSThita jinAlayanI prazastinA racayitA kaI rIte hoya ? vaLI, somasundarasUrijInA (saM. 1430-1499) vidyAguru jJAnasAgarasUrijI devasundarasUrijInA paTTadhara hatA. jyAre prastuta bha. jJAnasAgarasUrijI saM. 1500 pachI bha. udayavallabhasUrinI pATe AcArya banyA hatA. tethI paNa uparokta noMdha khoTI Thare che. For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 anusandhAna-63 saM. 1528mAM loMkAmatanA prasthApaka lahiyA loMkA prastuta bha. jJAnasAgarasUrijI pAse rahetA hatA. vizeSa vigata mATe juo jai.pa.i. - bhAga 3- pR. 16, 17. 4. rA'maNDalika rA'mahIpAlano putra hato. prastuta prazastinI racanA vakhate te ja jUnAgaDhano rAjA hato. paNa tyArabAda bahu najIkanA samayamAM teNe mahammada begaDAnI sAme yuddhamA hAratAM rAjya gumAvI dIdhuM hatuM ovI noMdha itihAsanA pAne noMdhAyelI che. juo jai.pa.i. bhAga 3, pR. 50. 5. tapagacchanA AdipuruSa zrIjagaccandrasUrijInA be paTTadharo zrIdevendrasUrijI (laghupoSALa-tapAgaccha) ane zrIvijayacandrasarijI (vaDIpoSALa-vRddhatapAgaccha) vacce saM. 1319 mAM khambhAtamAM gacchabheda paDyo tyAre zAsanadevIo jaNAvyA mujaba zeTha sAMgaNa zrIdevendrasUrijInA pakSe rahyA hatA. temanuM varcasva khambhAtanA saGghamAM prabala hovAthI temaja zrIdevendrasUri suvihita sAmAcArInA taraphadAra hovAthI khambhAtanA moTA bhAganA jaina zreSThIo devendrasUrijInA bhakta banyA hatA. jo ke pAchaLathI banne pakSo vacce sAro sumeLa sadhAyo hato. saM. 1327mAM devendrasUrijInA kALadharma bAda temanA paTTadhara upA. dharmakIrti(dharmaghoSasUrijI)nI AcAryapadavI vRddhatapAgacchanA zrIvijayacandrasUriziSya kSemakIrtisUrijInA hAthe ja thaI hatI. ane tethI ja sonI sAMgaNanA vaMzajo eka pakSanA ja taraphadAra na rahetA banne pakSanA AcAryonA bhakta rahyA che. jai.pa.i. - bhAga 3, pR. 91 para sonI sAMgaNa saM. 1354 AsapAsa allAuddIna khIlajInA samaye mANDavagaDhamAM AvI vasyo ama noMdhAyuM che. paNa vAstavamAM sonI sAMgaNanA parivAra- khambhAtathI mANDavagaDhamAM sthAnAntara te vakhate nahi, paNa sAMgaNanI chaTThI peDhIo sonI naradeva vakhatamAM thayuM che te ApaNe naradevanI carcAmAM joIzuM. 6. bhojAnA A traNe putroo saGghapati banIne tIrthayAtrAo karI hatI. (nemi. pra. zlo. 31) 7. bhIma mahAbaLavAna hato, mATe ghaNA loko duHkhathI UgaravA tenuM zaraNuM letA hatA. (nemi. pra. zlo. 34) 8. cAMpAI mATe nemi. prazasti zlo. 38mAM 'zrIsUripadakArikA' arbu For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 159 vizeSaNa vaparAyuM che, je sUcave che ke A zrAvikAo AcAryapadavInA mahotsavamAM ghaNuM dhana khayuM haze. 9. A nAgaDa brahmacArI hato, tethI teno vaMza AgaLa vadhyo na hato. (nemi. pra. zlo. 39) 10. vyAdhe pitA DuGgaranA dhananA baLe jIrApallI(-jIrAvalA)mAM agresaratva meLavyuM hatuM. (nemi. pra. zlo. 50) 11. devAo badhA tIrthomAM saGghanAyakapada meLavyuM hatuM. teNe potAnA dhanathI jinAlaya ane pauSadhazAlA paNa baMdhAvyAM hatAM. (nemi. pra. zlo. 41-42). ane yAtrAmArgamA paraba baMdhAvavAne lIdhe 'zarkarAsukAla' aq biruda maLyuM hatuM. (maNDa. pra. zlo. 23) 12. devAnA A cAre putroo upAdhyAyapada apAvyAno yaza meLavyo hato. godhAo jinAlaya tathA dharmazAlA baMdhAvyAM hatAM. sahasrakiraNe sakala zrIsaGghane vastronI paherAmaNI karI hatI. (nemi. pra. zlo.. 44-46) 13. sUbA dilAvarakhAMnA putra husaMgazAha gorIo saM. 1459mAM mANDavagaDhamAM svatantra gAdI sthApana karI. (nemi. pra. zlo. 56) te saM. 1491mAM mRtyu pAmyo. tyArabAda mahamaMda khilajI (apara nAma - AlamazAha gorI) tyAMno rAjA (saM. 1492-saM. 1525) banyo. saGgrAma sonI A rAjAno khajAnacI/mantrIzvara hato. paNa uparokta rAjaparivAra sAthe saGgrAma sonInA pUrvajothI sambandha cAlyo Avato hato te darzAvatAM prazastikAra (nemi. pra. zlo. 59-63) jaNAve che ke husaMgazAha oka vakhata koIka kAraNasara bahAra pharavA nIkaLyo hato tyAre koIka utsava nimitte nIkaLelA varaghoDAmA pahelAM Dhola bajAvanAra caNDAlo, pachI strIo ane temanI pAchaLa cAlatA puruSone teNe joyA. aTale teNe khojU malika ne pUchyuM ke AvaM viparIta vartana A loko kema kare che? javAba maLyo ke A loko vivekI nathI, mATe potAne tyAM je cAlyuM Ave che te pramANe karyA kare che. A sAMbhaLIne bAdazAhe kaDaM ke to pachI bahArathI koIka vivekI manuSyane bolAvIne ApaNA dezamAM padharAvo, jethI tenA satsaGge A loko vivekI bane. tethI khojU malike khambhAtanA vRddha zreSThI naradevane kuTumbasahita bolAvIne potAne tyAM sthApyA. avasare khojU malika dvArA husaMgazAhano naradeva For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 anusandhAna- 63 sonI sAthe meLApa thatAM naradevanA guNothI bAdazAha khUba ja khuza thayo ane teNe naradevane potAno kozAdhikArI banAvyo. sAGgaNa sonIno vaMza A rIte saM. 1460 pachI khambhAta choDIne mANDavagaDhamAM sthira thayo. prazastikAra jaNAve che ke naradeva pahelAnA sAGgaNanA vaMzajono janma khambhAtamAM thayo hato, jyAre te pachInAno janma mAlavAmAM thayo hato. ( nemi. pra. zlo. 51 ) prazastimAM naradevanA be sukRto noMdhAyAM che : 1. tenA mANDavagaDhamAM Agamana bAda jyAre bhISaNa duSkAla paDyo tyAre teNe satrAgAro calAvI manuSyabIjane dharatI parathI nAza pAmatuM bacAvI lIdhuM hatuM. mATe lokoo tene 'dinanRpa' (-dIhADIrA) avuM biruda ApyuM hatuM. (nemi. pra. zlo. 65). 2. koIka kAraNasara mANDavagaDhamAM cauda varasathI sAdhubhagavanto nahotA padhAryA. naradeve bAdazAha pAsethI pharamAnapatra meLavIne se pradezamAM sAdhuono vihAra pAcho cAlu karAvyo. (nemi. pra. zlo. 70) jai. pa.i. bhAga 3, pR. 91 para sonI nariyAne lagato oka pratimAlekha A naradeva sAthai sambandhita mAnI prakAzita thayo che, paNa a sonI nariyA prastuta naradeva sonIthI judI 'ja vyakti che. kemake onA putranuM nAma lekhamAM padmasiMha noMdhAyuM che, jyAre naradeva sonI to saGgrAmanA pitA che. jo ke padmasiMha saGgrAmano bhAI hoya oma kalpanA karI zakAya, paNa a oTale zakya nathI banatI ke pratimAlekhamAM saGgrAmanuM nAma ja nathI. vaLI, prastuta prazastikAra bhagavante paNa padmasiMhano ullekha nathI karyo. - 14. dhanadeve dhana kharcIne savA lAkha bandIone kedakhAnAmAMthI choDAvyA hatA. (nemi. pra. zlo. 72) 15. jai.pa.i. - .bhAga 3, pR. 92-96 para sagrAma sonI vize vistRta mAhitI ApI che. tethI te vize jhAjhuM na lakhatAM prazastimAM maLatI pUraka mAhitI ja noMdhuM : 1. jai.pa.i. mAM saGgrAma sonIne gurAI ane ratnAI oma be patnI hovAnI noMdha che. paNa nemi. pra. zlo. 37mAM tenI pAMca patnIonAM nAma ApyAM che: vinayavatI, sahajalade, gurAI, ratnAI ane zRGgArade. (lAbhasAgarajIo to A pAMcane prastAvanAmAM saGgrAmanI baheno kahI For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 161 3 che !) AmAMthI sahajaladenA zreya mATe teNe giranAra para vimalanAthanA caityamAM devakulikA banAvI hatI. (nemi. pra. zlo. 91) jai.pa.i.mAM saGgrAmane 'nakada-ula-mulka' (-nagadalamalika)nI padavI bAdazAha mahamUda khIlajI (saM. 1492-1525)o ApI hovArnu noMdhAyuM che. paNa nemi. pra. zlo. 77-78mAM A padavI tenA anugAmI bA. gyAsuddIna khIlajI (saM. 1525-1558)o ApI hovAnuM sUcavAyuM che. jai.pa.i. - bhAga 3, pR. 95 para vIravaMzAvalImA jaNAvyA mujaba sonI saGgrAmasiMhanuM varNana ApyuM che. jemAM tene gujarAtanA vaDhiyAranA lolADA gAmano vatanI jaNAvyo che. vaLI, tenI mAtA devA, patnI tejA, putrI hAMsI va.ne laIne mANDavagaDha te gayo, tyAM durgAnA zukana sAthe praveza karyo, oka vAMjhiyA AMbAne teNe potAnA jIva sATe kapAto bacAvyo ane o AMbAne phaLavAna banAvI bAdazAha gyAsuddInane khuza karI teNe bAdazAha pAsethI kAmadAra- pada meLavyuM va. vigato noMdhAI che. paNa prastuta prazasti, jai.pa.i.mAM ja noMdhAyelI amuka vigato va. tapAsatAM jaNAya che ke sAGgaNa sonIno vaMzaja prasiddha saGgrAma sonI ane A saGgrAma be judI ja vyaktio che. kema ke saGgrAma sonInA pitA naradevanA vakhatathI ja teno parivAra mANDavagaDhamAM vasyo hato, tenuM mULa vatana paNa khambhAta hatuM, tenI mAtA-patnI va. paNa judAM hatAM, vaLI te pote mahamUda khilajInA vakhatathI ja mANDavagaDhano khajAnacI hato, aTale gyAsuddInanA hAthe kAmadAra pada meLavavAnI tene jarUra na hatI. mATe A be saGgrAma judA hovA chatAM nAmasAmyane lIdhe bheLaseLa thaI hoya tema lAge che.. ____ joke vAMjhiyA AMbAvALI vAta prastuta saGgrAma sonI sAthe joDAyelI gaNAya che. paNa saGagrAmanA svaracita buddhisAgara grantha, prastuta prazasti, maNDapIyasaGghaprazasti va.mAM teno nirdeza nathI. vaLI, saGgrAma sonI para mANDavagaDhanA rAjyano badho madAra che oma gyAsuddIna samajato hato avaM prazastimAM spaSTa kathana che, (nemi. pra. zlo. 78) to oka AMbAne lagatI vAtamAM bAdazAha ane mArI For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 anusandhAna-63 nAkhavAnI vAta kare o zakya che ? uparAnta, gyAsuddInanA rAjyanA nakada-ulamulka, zaulkika ane khajAnacI oma traNe hoddA saGgrAma sonI pAse, gyAsuddIna bAdazAha banyo te varSathI ja hatA (kemake gyAsuddInanA sattArohaNanA varSa saM. 1525mAM racAyelI prazastimAM A traNe hoddAno nirdeza che.) to oNe bAdazAha pAse kAmadArano hoddo meLavavAnI zI jarUra ? Ama samagra dRSTi vicAratAM oma jaNAya che ke A AMbAvALI vAta lolADAnA saGgrAmanI ja che. paNa nAmasAmya, ghaTanAmAM mANDavagaDha ane gyAsuddInanI hAjarI va ne lIdhe prastuta saGgrAma sonI sAthe joDAI gaI haze. * * * have prastuta zrInemIzvarajinaprAsAdaprazasti kharekhara je kAryane anulakSIne racAI che te joIo -- oka divasa brAhmamuhUrtamAM saGgrAmane sajjana daNDanAyaka, vastupAla mantrIzvara va. ne yAda karatAM bhAvanA jAgI ke pote paNa avAM sukRtyo kare. teNe A bhAvanAne sArthaka karavA zrIujjayantagiri para jinAlaya baMdhAvavAno saGkalpa karyo. teNe A saGkalpane pUrNa karavA lokonI salAha mujaba 'vIra' nAmanA puruSane vipula dhana ane sAdhana-sAmagrI sAthe jUnAgaDha mokalyo. saM. 1518nI mahA vada pAMca jinAlaya nirmANanuM kArya zarU thayuM. vIre A mATe rA' maNDalikane santoSI tenI pAsethI jagyA meLavI hatI, jyAre devI ambikAo varadAnarUpe oka moTI zilA ApI hatI. vIre lakhalUTa dhana kharcIne satvare vizAla jinAlayanuM nirmANa karAvyaM. mUlanAyaka zrIneminAthanA bimba mATe saGgrAme mAnI khANamAMthI 'jyotIrasa' nAmanI zilA meLavI hatI. jinAlayanI pratiSThA saM. 1525nI vaizAkha suda chaThe devanirdeza anusAra khUba dhAmadhUmapUrvaka saGgrAme karI. jinAlayanirmANanI A prazasti zrIratnasiMhasUrinA antevAsI zrIjJAnasAgarasUrio racI che. (nemi. pra. zlo. 93 - 108) pratiSThAkAraka AcArya bhagavantanuM nAma prazastimAM ApyuM nathI. pratiSThAkAraka zrIratnasiMhasUrijI, zrIudayavallabhasUrijI ke A bannenA paTTadhara prazastikAraka jJAnasAgarasUrijI hoI zake. paNa jo ratnasiMhasUrijI ke udayavallabhasUrijI For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 pratiSThAkAraka hota to jJAnasAgarasUrijIo potAnA gurunAM nAma avazya lakhyAM hota. paNa tema nathI tethI jaNAya che ke bha. jJAnasAgarasUrijI pote ja pratiSThAkAraka haze. prazastikAre prazastinuM racanAvarSa jaNAvyuM nathI, paNa pratiSThAnA varSa saM. 1525mAM ja prazastinI racanA thaI hoya o banavAjoga che. sauthI vadhu vicAravA jevI vAta me che ke saGgrAma sonIle nirmANa karAveluM zrIneminAthacaitya giranAra para kyAM che ? kema ke Aje je caitya saGgrAma sonInA derAsara tarIke oLakhAya che te kharekhara sonI samarasiMha-mAladeo baMdhAvela che, saGgrAme nahIM. (juo 'mahAtIrtha ujjayantagiri', le. madhusUdana DhAMkI, pra. - zeTha ANaMdajI kalyANajI - amadAvAda, I. 1997) A derAsaranI pratiSThA zrIjinakIrtisUrijIo saM. 1494mAM karelI che. aTale saGgrAma sonIo baMdhAvela zrIneminAthacaityanI tapAsa karavI Avazyaka bane che. * * * anusandhAna-62mAM prakAzita maNDapIyasaGghaprazastinA ghaNAkharA zloko uparanI prazastimAM paNa maLe che, je sUcave che ke A prazasti paNa bha. jJAnasAgarasUrijIo ja saM. 1525 pachI kyAreka racI che. prazastine sagrAma sonInA vaMza sAthe sambandha me rIte che ke mANDavagaDhanA zrIsaGghane giranAra para sukRtya karavAnI bhAvanA saGgrAma ane tenA kAkA-dAdAnA bhAIonI dAnavIratA joIne thaI che. saGghane Azcarya e vAte thayuM ke saGgrAma ane tenA bhAIo potAnAM caityo hovA chatAM giranAra para vimalanAthanA caityamAM (khambhAtanA zANarAja ane saMghavI bhuMbhave baMdhAvela zaNagAravasahI, pratiSThA saM. 1509 - bRhattapAgacchIya zrIjayatilakasUriziSya zrIratnasiMhasUrijI) vipula dhana kharce che; A caityo bIjAnAM ane A amArAM - avo bheda rAkhatA nathI. to mANDavagaDhano saGgha zA mATe koI sukRta nA kare ? saGghanI A bhAvanA jANI ratnasiMhasUrinA paTTadhara udayavallabhasUrio giranAra para zANavasahI-vimalanAtha caityamAM maNDapanA nirmANanI preraNA karI. ane saGke A preraNAne jhIlI maNDaparnu nirmANa karAvyuM, tenI A prazasti racavAmAM AvI che. mULe A prazasti zilA para kotaravAmAM AvI haze. paNa hAlamAM to te For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 anusandhAna-63 pATaNa-hemacandrAcArya jaina jJAnamandiramAM sacavAyelI hastapratarUpe ja upalabdha thAya che. aprakAzita A kRtine prakAzamAM lAvavA mATe sampAdaka munivaro kharA dhanyavAdanA adhikArI che. vAcakonA avalokana mATe 'zrInemIzvarajinaprAsAdaprazasti-sAvacUri' thoDAka sudhArA sAthe atre punarmudrita karI cha - zrInemIzvarajinaprAsAdaprazastiH / jJAtvA jJAnabalAd bhavASTakabhavAM rAjImatI svAM priyAM, yo bhogI kila nirvRti jigamiSuryad dvAradezaM yayau / asyA eva nimantraNAya tadaho! vedmIha cchadmAparaM, so'yaM vallabhavallabho vijayate nemIzvaro yogayuk // 1 // avacUriH - sa zrInemIzvarazced vallabhavallabho na bhavati tarhi yogayuk kathaM syAt anyeSAM tIrthakRtAm ? kutracit priyAyA dvAradezaM yAti tadahaM vedmi tasyA'sti sahayogo, nAsti nemIzvarasya, raivatAdrI mokSe ca rAjImatyA sahayogo cA'stIti / anyo'pi ya Izvaro- lakSmIvAn pumAn sa nirvRti prAptukAmo yat priyAyA dvAradezaM yAti tadahaM vedmi tasyA eva nimantraNAya / aparaM yat kAryaM vakti tat chauva, yataH sa vallabhavallabhaH / ya Idazo bhavati tasya taddarzanenaiva nirvRtiH / yatastenoktamasti "priyAdarzanamevA'stu', kimanyairdarzanAntaraiH / nirvRtiH prApyate yena, sarAgeNA'pi cetasA // anyo'pi ya Izvara:- haraH sa vallabhavallabha ata eva yogayuk- sarvatra pArvatIsahitaH // 1 // . yatsevAvazataH sadA'pi vipulaM rAjyaM labhante sutAH, satyanyasvajanavraje balayute siMhAH svajAtau tathA / AmrANIha phaleSu zeSajagataH saGkhyA'tra no labhyate, sA stAt sevakavatsalA bhagavatI zrIambikA sampade // 2 // rASTrAH santi sahasrazaH kSititale'pAre surASTrAbhidhA, kintvasyaiva sadaiva daivatayutasyA'sti prasiddhA dvidhA / For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 165 ratnAnIha bhavanti rohaNagirau nAnAprakArANyaho!, cintAratnamiti zrutiH punaramISvekasya vA kasyacit // 3 // natvA svarnAthamekastridaza iti jagau svargivargAdhikArI, svAmin! saGkIrNatA yad divi tu diviSadAM kena yenA'timAtrAH / mA AyAnti kasmAt kRtayugasukRtAt tannizamyaiSa dadhyau, krIDAsthAnAnyamI me navanavabhavanairnAzayiSyanti nUnam // 4 // . vyagraM tatrA''gatastaM tadanu tadanujo vIkSya cA'vak kimetad, vajrI vRttAntamAkhyat punarayamavadad yAmyahaM bhoH! surASTrAm / Amityukte'grajenA'samasukhasahitAM so'bhajat tAM sazambhustajjJAtvA''gurghanAste nijayuvatiyutA devadezastato'sau ||yugmm||5|| tadanujaH- kRSNaH agrajena- indreNa / Am ityukte 'syAdom AM paramaM mate' (1540 abhidhAna0) // 5 // sArvasnAtramahe'nyadA suragirau sarve yayuH parvatAstAnindrAH sanagAn vilokya muditAH zatruJjayAdriM vinA / taM procuH kimidaM? jajalpa vimalaH pUrvaM sadevadrumo'bhUvaM te tu gatA nirIkSya zivadaM zrIdharmakalpadrumam // 6 // zreyo'vag divi gatvarAM ciratarAM rAjAdanIM bhuktidA, yAntvete janabhuktimuktiphaladA tvaM tiSThatAnmatsamA / tenA'sthAt zrRNutA'cyutAgrajavarA asyA vizeSaM vRSAd, yAtA'sau kSayamatra neyamarakaprAnte'pi susthA yataH // 7 // indrAH zrIvimalAdritIrthamatulaM jJAtvA'mRtenA''darAt, tatpAdAn kila dhautavanta udayI so'thA''yayau svAzrayam / mArge vyomasurApagAmRtabhavA zatruJjayAkhyA tviha, jAtA sA khalu jIvanaM ca labhate yasyA janaH sarvadA // 8 // atrA''dIzayugaM mukhyaM, puNDarIkasthiteryugam / jinapAdayuge cedaM, tena tIrthaM yuge yuge // 9 // khyAto'haM svargizailaH suratatiradhunA kena nA''yAti bahvI, huM jJAtaM devadezaM prati kati calitA preSayAmi svabhAgam / For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 anusandhAna-63 merurdhyAtvaivamekaM kalakanakamayaM prAhiNot svIyakUTaM, taccehA''gatya tasthau tadanu sumanasaH svAgatA'rthe kilocuH // 10 // kastvaM gotro'syado'vak suragirizikharaM zrIbhavatsevitaM prAk, kRSNatvaM tarhi kasmAt pathi khagakiraNAzleSazItAdibhAvAt / tairghaSTaM bhUmipIThe sadRSadi samabhUt svarNarekhA tataiSA, jJAtvA rAyaM bateti prakaTamabhihitaM raivatAkhyA tato'bhUt // 11 // svayaM kalyANakalpo'yaM, dvidhA kalyANadaH satAm / ataH zrIneminAthenA-'vAptaM kalyANakatrikam // 12 // ava0 - kalyANaM- suvarNaM tena kalpo- manojJaH / mAghakAvye'pyasau svarNamayo nirUpito'sti / kalyANaM- maGgalaM mokSazca // 12 // sudhAbhugbhiH sudhAkuNDaM, gajendrapadasaJakam / nyastaM svargAt sahA''nItaM, tatra snAtrakRte'rhatAm // 13 // * prabhAsatIrthaM pravaraM nirIkSya, zrIsomanAthAdiviziSTadevAH / pUrvaM nivAsaM vidadhuzca tena, zrIdevakaM pattanamatra jajJe // 14 // jinendrakAntyA sitajAtakezA, ziro dhunantI varamUrtiharSAt / DollatzirastvaM labhate'STavarSA, candraprabhAge viradA'tra bAlA // 15 // ava0 - aSTavarSA svabhAvena viradA- dantarahitA bhavati // 15 // yA yAdavAnAM vasativareNyA, sA dvArakA yatra puri cakAsti / zrIjIrNadurgapramukhA aneke, zailA vizAlazritalokapAlAH // 16 // atha zrIyAdavavaMzavarNanam - lakSmIyukto balabhrAT samitikRtamatiH sanmahAnandakAryA''zAkRt pradyumnazAlI narakagatiharaH zaGkhacakrAGkapANiH / yasmin gopAlageyo baliripumathano'riSTanemirjino'bhUd, jIyAt zrIyAdavAkhyaH zritazaraNajanAdhArabhUtaH sa vaMzaH // 17 // ava0 - jinapakSe lakSmI:- zobhA, kRSNapakSe lakSmI:- priyA / balaManantabalaM baladevazca / samitayaH- IryAdyAH, samit- saGgrAmazca tatra / satAM- sAdhUnAM mahAnando- mokSastatkAriNI yA AzA- icchA tAM kArayati yaH saH / kR0 - sad For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 167 vidyamAnaM mahastejo yasya sa nandakena- nandakanAmnA svakhaDgena arINAm AzAM kRntati- chinatti yaH saH / pradyumnaM- prakRSTaM tejaH pradyumnanAmA putrazca / dvi0 - narakanAmA daityastasya gatiH- gamanaM taddharaH / zaGkhacakrAGkau pANI yayordvayorapi, tanmadhye nemiH zaGkhacakralakSaNalakSitapANiH, kRSNastu pratyakSazaGkhacakracihnapANiH / gopAlA:rAjAnaH pazupAlAzca / balina:- sabalA ye ripavo'ntaraGgA'rayasteSAM mathanaH, dvi0 - balinAmA ripuH / kR0 - ariSTasyotpAtasya nemizcakradhArA / anyo'pi yo vaMzo bhavati, saH zri0 zritaM zaraNaM- gRhaM yaiste zritazaraNAH, zritazaraNAzca te janAzca teSAmAdhArabhUtaH // 17 // mUlaM zrIharivaMzasya, sthalaM vaktuM kSamo'tra kaH / viSNunAbherjagatkartA, yato jAta iti zrutiH // 18 // tArANAM varatejasAmapi yathA saGkhyAM na kartuM kSamaH, kazcid viSNupade na yAdavakule rAjJAM tathA puSkale / asmin zrImahipAladevatanaye zUre'dhUnA tUdite, te gaNyAH kathametameva tadaho! zrIrAjarAjaM stuve // 19 // ki0 yAdava0 / viSNupade- kRSNasthAne, dvi0 - AkAze // 19 // ekAM mUrti tridevIM vadati katipayo yat tadasyA'sirAnno, dRSTaM spaSTaM navInaM sRjati kuvalayaM rakSati prAptametat / zatrUNAM durmadAnAM harati ca kupitaM yena tejo'bhirAmaM, prArabdhe'nena yuddhe tadapi sarabhasaM kampate ko'parastu // 20 // sa jayati maNDalikanapaH, satataM yadAnamaikSya dikkariNaH / dUraM gatAH salajjA, anunetuM yadyazo'pyetAn // 21 // atha sonIsaGgrAmavaMzavarNanam - bibhrANo'ntarna dInAM sthitimativasubhRt potayukto gabhIraH, savelo nAptapAro gurujinakalitazcArulakSmIsametaH / zrIsaGgho yatra madhye nivasati satataM bAhyadeze samudrastat tIrthaM stambhanAkhyaM jagati vijayate stambhanAdhIzabhaktam // 22 // ava0 - saGghapakSe - antarmadhye citte dInAM sthitiM na bibhrANaH, samudrapakSe - nadInAM / vasu- tejo ratnAni ca / potA- vahanAni bolakAzca / satI- zobhanA velA For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 anusandhAna-63 avasaro yasya, satI- vidyamAnA velA- ambhovRddhiryasya / guravazca jinAzca taiH kalitaH, dvi0 - utkRSTakRSNakalitaH / lakSmI:- zobhA devatA ca // 22 // tIrthasthAnanivAsinAM bhuvi bhaved bhAvaH svabhAvena no, tIrthe tatra paratra vA kaliyuge'pyeSAM punadRzyate / zrIzANapramukhA yato'tra sumukhA devAlayaiH saMyutAH, saGkezAH samakAlameva samahaM jAtAzcaturviMzatiH // 23 // AdhAro gurubhUbhRtAM prapatatAM zAkhAzatenA'nvitaH, saGgatyAgakaro jaDaiH paramahAjIvAtudharmottaraH / antaHsArayutaH supatrakalitazchAyAzritaH sarvato, navyaH ko'pyupakezavaMza itarairjIyAdabhedyaH sadA // 24|| ava0 - ko'pyapUrva upakezavaMzo jIyAt / kila0 prapatatAM- patanazIlAnAM, gurubhUbhRtAM mahArAjJA(jAnA)mAdhAraH / anyo yo vaMzo bhavati sa bhUbhRtAM- parvatAnAM AdhAro na / jaDaiH- mUrkhaH jalaizca / paraH- prakRSTo mahAjIvAtuH- mahAjIvanauSadhaM yo dharmo- dayAmUlastenotkRSTaH / anyo yo vaMzaH sa pareSAM- vairiNAM mahAjIvAtuHmahAjIvanauSadhaM yo dharmo- dhanustenottaro na / antaHsAraM- antardhanaM, vaMzaH antarmadhye sAreNa- balena yuto na, sazuSiratvAt / patrANi- vAhanAni parNAni ca / chAyA- zobhA AtapAbhAvazca / navyaH- stavyaH // 24 // tadanvaye dharmadhurAdharANAM, saGgrAmajanmaprabhutAvarANAm / bravImi nAmAni kiyanti sAkSAd, jJAtvA prasiddhAni sudakSalakSAt // 25 // prAsAdapaGktipravare prasiddhe, zrIstambhatIrthe nagare samRddhe / sauvarNikaH sAGgaNanAmadheyaH, saddharmakarmA'jani cArugeyaH // 26 / / tatsutaH padmasaJja ihA''sIt, padmavat pravaramitrasaGgataH / sadvidhisukamalAniketanaH, kintu rAjakarapIDayojjhitaH // 27 // sUra ityabhidhayA tadaGgajaH, sUravat sakalatejasAM nidhiH / darzitAkhilapatho varAmbaraH, satkaraH kSitamahAtamobharaH // 28 // dharamA-dhIrA-karamA-'bhidhAnAstatsutAstrayaH / ratnatrayIva bhavyAnAM, mahodayanibandhanam // 29 // For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 169 dharamAkasya dayitA, dharmA devI tathA sutAH / bhojA-varasiMga-hApA-narasI-nAgaDAhvayAH // 30 // mANika-maNDaNa-bhImA, bhojAkasya sutAstrayaH / . sarve saGghapatIbhUya, yAtrAM cakruH pramodataH // 31 // saurNikasya sadgotre, yanmANikyasya sambhavaH / taccitramatha bhojasya, gRhe kiM no bhavatyaho ? // 32 // ava0 - anyo ya sauvarNikaH- suvarNasambandhI gotra:- parvatastatra mANikyaM na bhavati / atha bhojasya gRhe kiM na bhavati ? yatastatra suvarNaM mANikyamapi ca syAt // 32 // maNDape maNDanamiva, maNDano'sau virAjate / vAmAnandakRdAkAraH, zobhAbhRt cAruvarNayuk // 33 // ava0 - anyadapi maNDanam- alaGkAraH, tanmaNDape zobhate / vAmAnAmuttamAnAM strINAM ca / cAruvarNo- vaNigvarNaH pItAdivarNazca // 33 // mahAbalayuto jIyAd, bhImo bhIma ivA'tulaH / durdine zaraNaM yasya, prapadyante ghanA janAH // 34 // jIyAdahivadejAto-'tijAto guNasampadA / jAvaDo jaDatAmukto, bhImAkasya sutaH stutaH // 35 // varasiMgasutau dvau zrI-naradeva-dhanAhvayau / AdyasutaH zrIsaGgrAmaH, sonAIkukSisambhavaH // 36 // vinayavatI sahajalade, tathA gurAI priyAzca ratnAI / zrRGgArade sunAmnya, paJcaitA asya zIlatuyAH // 37|| hApAsUnustu vIghAkhyo, vAkUkukSisamudbhavaH / caMpAI vallabhA cAsya, zrIsUripadakArikA // 38 // sANDAkhyo narasIputro, deIkukSivibhUSaNaH / kulodyotakarazcA'sti, nAgaDo brahmacAryabhUt // 39 // sarvajJasevAM sANDAkhyo, yat kuryAt tacca yuktimat / paraM niraGkastaccitraM, narasiMhasutastathA // 40 // ava0 - anyo'pi yaH sANDo- vRSabhaH sa sarvajJasevAM- IzvarasevAM yat karoti For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 anusandhAna-63 tad yuktimat, paraM sAGko'yaM niraGko - niSkalaGko narasiMhasutazca taccitram ||40|| dhIrAsutastu rAjAkhyo, devAkastanayo'sya saH / yaH saGghanAyakapadaM, sarvatIrtheSu labdhavAn // 41 // yaddevabhavanaM devo 'kArayat svavasuvyayaiH / svabhAva eSa zAlAM tu, pauSadhasya tadadbhutam // 42 // devAkasya sutAH santi, catvAro dharmavadvarAH / godhA - sahastrakiraNau, zrIvatsaH zrInidhistathA ||43|| tad yuktaM yacca godhAkhyo, vahet puNyamanoratham / sahasrakiraNaH saGgha, vastrANi paridhApayet // 44 // ava0 anyo'pi yo godho na ca vRSabho bhavati, sa puNyaM pavitraM ana:zakaTaM rathaM ca vahati / tathA sahasrakiraNa:- sUrya: saGgha- janasamUhaM vastrANi paridhApayati // 44 // ---- sudarzanabhRt zrIvatsaH, zrInidhiH saGghanAyakaH / upAdhyAyapadodbhUtaH, zlokaH sarvaistu lebhire (sarvairalabhyata) // 45 // ava0 zrIvatsaH- kRSNaH sudarzanaM cakraM bibharti, zrINAM nidhiH sa saGghanAyakaH- samudAyasvAmI bhavati / yathA upAdhyAyapadodbhUtaM zlokaM sarve'pi chAtrA labhante // 45 // godhAkhyaH zrIjinAgAraM dharmmazAlAM cakAra yat / 'piteva jAyate putra', iti satyApayed vacaH // 46 // godhAsutaH pAsadatta - stau gaurA - raNadhIrau / dvitIyasya tRtIyasya, nemidattastu varttate // 47|| karamAtmajaH kaMDUyA-bhidhAno DuGgaro'sya tuk / hIrAdevIpriyA'nyAyug, vyAdhAkhyastu tadudvahaH // 48 // ava0 udvahaH- putra // 48 // 1 hIrAdevI priyA cA'nyA ca tAbhyAM yuktayoH hIrAdevI - DuGgarayo saGgrAmaM DuGgaro yaM ya-jjJApayatyarimaNDalam / rakSayet svajanavyUhaM, so'yaM dharmo'sya bhUbhRtaH // 49 // For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A - 2014 vyAdho DuGgarasAreNa, yaccintayati tat sRjet / no cedagresarI bhUtvA, jIrApallIM kathaM vrajet // 50 // ava0 DuGgarasAreNa - DuGgaradhanena, dvi0 parvatabalena // 50 // naradevAt purA ye'tra, saJjAtAH svajanavrajA: / stambhatIrthe janisteSAM, pareSAM mAlave punaH // 51 // ito mAlavadezavarNanam - pRthvImaNDalamAtmamaNDalabalAdAdityavad yena sad, vyAptaM svIyakarairghanAzrayayutaM tannaiSa dezAdhipaH / svakSetrAd raviNA'pi siMhavibhutA dattA tathA''ptA paraM, tadvanmAlavanIvRtaH sukhajuSaH zrIvikramArkeNa sA // 52 // ava0 - yena kAraNena zrIvikramArkeNa AtmamaNDalabalAt- svadezabaMlAd / gha0 ghanAzca te AzrayAzca tairyutaM sad- vidyamAnaM pRthvImaNDalaM svIyakarairvyAptaM tatkAraNAdeSa dezAdhipo na, kintu pRthvIpatiH / kiMvat ? Adityavat / yathA''dityenA''tmaNDalabalAt svabimbabalAd ghanA0 AkAzasahitaM bhUmaNDalaM vyAptaM kriyate, tannaiSa- tatkAraNAdeSa sUryo dezAdhipo bhAgAdhipo na / paraM kevalaM raviNA'pi svakSetrAt - svasthAnataH siMhasyaiva vibhutA dattA, na tu meSAdInAM yato'nyA meSAdirAzayo nAmataH sAmAnyAH / tathA siMhAd vibhutA''sA 'siMhasya cA'dhipaH sUryaH' iti vacanAt / tadvat tathA zrIvikramArkeNa mAlavanIvRta:- mAlavadezasya sA siMhavibhutA dattA, parairdurdhRSyatvAt, tayA tataH sA''ptA na ca siMhanyAyena / nIvRt-zabdAgre prathamaM SaSThI pazcAt paJcamI // 52 // 'dhunA, ye bhojapramukhAH sudhArucisukhA bhUpAH surUpA: purA, dAnodAratarA babhUvuradarA vidvadvarA: sundarAH / ye cA'nye'pi janA ghanA gurudhanAste yatra sarve' tat sanmAlavamaNDalaM vijayate vizvAvadhUkuNDalam // 53 // astokA dakSalokAH svapadajanapadaM varNayantu prakAmaM, sarvvasthAmAbhirAmaM svajanacayamivA'nekapAle sukAle / 171 For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 anusandhAna-63 duSkAle hI karAle punaramumatulaM saMsmaranti prasUvat, nIcAnIcaprajAnAM paraviSayabhuvAM sthAnadAnapravRttA // 54 // ava0 - anyA'pi yA mAtA sA nIcAnIcaprajAnAM- laghuvRddhApatyAnAm / para0 prakRSTakAmajAtAnAM sthAnadAnapravRttA bhavati / prathamArtho viSayo- dezaH // 54 // mAlavo'pi janAdhAro, duSkAlAdau hi yad bhavet / hetuM dhArAdharAmbhoja-zasyazriyamavehi tam // 55 // ava0 - dhArAdharo- meghastasyA'mbho yannIraM tajjAM zasyazriyaM 'dantApadiSTaM tAlavyasyA'pi' iti nyAyAt sasyazriyaM- dhAnyalakSmIM taM hetuM viddhi / daivatabalAnmAlave varSe varSe varSA varSati, tena dhAnyaM niSpadyate / tato duSkAlAdau AdhAraH / dvi0 - dezavarNanAdhikArAt yatra deze mAlavo'pi- lakSmIlavo'pi, duSkAlAdau duSkAledubhikSe AdizabdAt bandigRhe rAjadaNDe ca janAdhAraH / svalpadhanA anyajanapadajanAH duSkAlAdau mAlave yAnti, na tu mAlavIyAH kutracit yAnti / atra ko hetuH ? ucyate bhojazasyazriyaM taM hetumavehi / bhojena caturvarNAnAM ghanataraM vittaM dattaM, tenA'dhunA'pi tallavo'sti / kiM0 zriyaM ? dhArAdharAM- dhArAM nagarI dharatIti 'tAststhyAt tadvyapadezaH' dhArAnagarIsthAn janAn prapatato dharati / atha dhArAm upalakSaNatvAt khaDgadhArAM dharatIti, bhojena khaDgadhArayA zrIrajitA tena sA sattvavatI tatastadbhoktAro'pi sattvavantaH / tRtI0 - avyayAnAmanekArthatvAd apizabda ihArthe / iha deze prauDhasthAneSu mAlavo mAyA- lakSyAH alava:- samUhaH satrAgArAdikarmaNA yad dubhikSAdau janAdhAro bhavet / dhArAM dharatIti dhArAdharam / dhArAdharaM ca tadambhojaM ca dhA0 padmahadakamalaM, tatra yA zasyazrI:- pradhAnalakSmIdevatA taM hetumavehi / tatrasthA lakSmIdevatA prasannA satI teSAM dhanaM dadAti / tataste vittavyayaM kurvanti / tadabjaM pASANamayam ataH patreSu dhArA zailo'yaM pRthulazcayoM'pyazithilaH prAkAra uccastaro'gAdhaiSA parikhA tato nivasituM yuktaM vicAryeti me / lokAnAha husiMgazAhinRpatirvAsaM prakurvantvihA''m, te'pyUcuH sakalAH parasparamatho AlocayAJcakrire // 56 // ava0 - cayo0- vaprasya pIThabhUH / te AmityUcuH // 56 // gotro'sau khalu maNDapeti viSamasteSveka evaM jagau, lakSmyA zaM bhuvi yatra tatra kamalAM te prAhurAyaMtra mA (yannamI) / For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 173 lAbho dAnamidaM ca mAnamakhilAH sambhUya tatra sthitA, . kIrtinasutA tadA prakupitA tebhyo'tidUraM gatA // 57 / / bhUbhRtkoTiyuto na bhUbhRdayutenA'sau tato jIyate, yatsthA'nantaramAsamA'bjacaramA na syAt sadA'sattamA / yanmadhyaM na zatena ko'pi labhate dattena vittena vA, taM zrImaNDapadurgamicchati na ko jetuM dhanaprAptaye // 58|| ava0 - asau maNDapo bhUbhRt- parvatastasya yA koTiragraM tayA yutaH / ato bhUbhRdayutena- parvatarahitena na jIyate, yato bhUmisthaH parvatasthaM jetuM na zaknoti / anyo'pi bhUpatiH koTiyuto rAjA bhUbhRdayutena- nRpadazasahasreNa na jIyate / abjekamale caratIti abjacarA / abjacarA cAsau mA ca a0 kamalavAsinI lakSmIH / yatsthA- yasmin maNDape sthA yatsthA / na vidyate'nto yasyA sA'nantA anantA cA'sau ramA ca anantaramA / yatsthA cA'sAvanantaramA ca yatsthAnantaramA tayA samA na syAt / kila0 abja0 sadA asattamA nityamavidyamAnA, rAtrau vigamAt, avasthA punarakSayA / anyadapi abjacaramaM abjaM caramaM yatra saGkhyAyAM, tadanantasamaM na bhavati / yasya nagaramadhyaM zatena vittena dattena na labhyate, yataH kAraNAt zatena dattena madhyaM- madhyanAmAnaM saGkhyArUpaM na labhyate / yataH - * yathottaraM dazaguNaM, bhavedeko dazA'mutaH / zataM sahasramayutaM, lakSaprayutakoTayaH // 1 // arbudamabjaM kharvaM ca, nikharvaM ca mahAmbujam / zaGkarvArddhirantyaM madhyaM, parA ceti nAmataH // 2 / / iti dazaguNAGkanAmAni // 58 // husiMgazAhikSitipo mudA'nyadA, bahirgata: kutracidutsave nave / mAtaGgamArdaGgikamagrato vazAH, pazcAnnarAn vIkSya savismayo'bhavat / / 59 // tataH sa khojUmalikaM samIpagaM, jagau kimeSA viparItatA'dbhutA / eSo'pyavocannijadezarItitaH, kurvanti lokA na punarvivekitA // 60 // bhUpo'vadat tarhi vivekayukta-dezAt samAkAraya taM manuSyam / yatsaGgato'nye savivekinaH syu-ratra sthitA uttamavaMzajAtAH // 61 / / vivekapAtraM sa tu gurjarAtraM, zrIstambhatIrthaM ca puraM vizeSataH / tatrA'pi vRddhaM naradevasaJja-mAkArayat svIyakuTumbayuktam // 62 // For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 // 65 // anusandhAna- 63 kAlaM kiyantaM nijapArzvadeze, saMsthApya bhavyAvasare'nyadA''ptaH / amelayad bhUpatimasya so'pi, kozAdhikAratvamadAt prahRSTaH // 63 // vyApAraM prApya kecit svajanajanacayaM naiva pazyanti dRSTvA, kecit kurvantyapAraM karabharamakare lokasantApahetum / mithyAtve yAnti kecit parayuvatiratAH ke'pi kuryuH svakRtyaM, kintveSa svIyayuktaH karanikaraharaH zIlasamyaktvadhArI // 64 // yad duSkAle karAle narapatiriha no pAti martyAn kumRtyovikrINIyAt pitA'pi svasutamamukRteH corvarA raGkarUpA / satrAgArANi tasmin prakaTataramasau maNDayitvA hyarakSad, bhUspRkbIjaM sudhIjaM dinanRpabirudaM tena jajJe'sya loke // 65 // dinanRpabirudaM 'dIhADIrA' iti birudam / sudhIjaM - subuddhikRtam ava0 satrAgArANi kurvanti, nijagehe ghanA janA: / satyatA punaretasya, navInAni prakurvataH // 66 // dAnaM zrInaradevamevamavadad devAMzino ye purA'bhUvan bhUritarA: kudAnavadarAt te svargalokaM gatA / tenA''dhAravivarjitaM samabhavaM tasyA'rttihartA bhavAMstasmAduddhara mAM yatastvamasi no pratyakSadevo'dhunA // 67 // ava0 , pUrvaM ye'bhUvan te devAMzinaH teSu devAnAmaMza evA'bhUt, ataste svarlokaM gatAH svasthAnakatvAt, tatra sthitasvakIyapakSamelApakatvAcca / tvaM tu nararUpeNa devo naradevaH, ataH pratyakSadevaH / yaH pratyakSadevaH sa sarveSAmattiM harati nirAdhArANAmAdhAro bhavati // 67 // -- tacchrutvA sa jagau sagauravamado bhUyAt paraM prauDhatAM, nItaM tvaM kila yAsi taM tu tadavag vaMze'pi te'haM sthiram / noktaM me yadi manyase tava mataM zIlaM tadA sAkSi sat, tadvAkyAt svagRhe nivAsitamidaM dvedhA'pi lakSmIpradam // 68 // ava0 tadA tava mataM- vallabhaM sat - vidyamAnamuttamaM ca zIlaM sAkSi / kila0 dAnaM, dvedhA'pi lakSmIpradaM, dAnena gRhe dhanaM zobhA ca bhavati // 68 // -- For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 2014 so'tha svArthakRte tadarthitataye prauDhaM dadAtyanvahaM, zIlaM rakSati kintvadaH pratibhuvaM tasmAnna teSAM gRhe tat tiSThet punareti cA'sya nilaye vANInibaddhaM sadA, yenA'dyA'pi tadanvaye gatabhaye saMdRzyate taddvayam // 69 // ava0 anyo'pi parArttiharttA naro nirAdhAraM pAlitAGgIkArabhAraM kaJcana kumAraM sIdantaM samIkSya santaM sAkSiNaM kRtvA samAdatte / tadanu taM prauDhaM vidhAya svArthakRteAtmadhanArthaM, atra tAdarthye caturthI, arthitataye- dhanavatsaMhataye, sampradAne ca caturthIyaM, dadAti, tathApi tadgRhe sa na tiSThati, vANInibaddhatvAt // 69 // -- caturddazAbdAni nirIkSya dharma - vicchittimISad hRdaye viSaNNaH / vijJapya bhUpaM pharamANapatra - mAsAdya sAdhUn punarAnayad yaH // 70 // varasiMgasutaH zrImAn, menakUkukSisambhavaH / jajJe zrInaradevAkhyo, niHzeSaguNabhAjanam // 71 // bhrAtrA'sya dhanyena sapAdalakSaM, baddhaM janaM candrapurIsama(mu)ttham / dhanyena yanmocayatA dhanena, cakre jaganmutkalamatra citram // 72 // ava0 mudA harSeNa kalam // 72 // vizvodbhavA kIrtivallI, suvaMzAn prApya vRddhibhAg / maNDape yat sthitA bhAti, tad yuktaM guNazAlini // 73 // ava0 yat kIrtivallI maNDape sthitA bhAti, tad yuktaM, kiM0 vizvebhyaHsamastAnyajanebhya udbhavA- jAtA vizvodbhavA / anyA'pi vallI maNDape sthitA yad bhAti tad yuktam / kiMla0 vallI, vizvA- pRthvI tasyAmudbhavo yasyAH sA / kiM0, guNA- audAryAdayaH davarakAzca // 73 // - citraM saGgrAmagotrotthA, zIghraM sadasi mArgaNaiH / militA phalitA jAtA, vizvavyApinyasau ca yat // 74 // 175 ava0 saGgrAmagotrotthA asau - kIrttivallI sadasi sabhAyAM mArgaNaiHyAcakaiH saha militA satI zIghraM phalitA jAtA cA'nyad vizvavyApinI tccitrm| anyA valliH saGgrAmasya yA gotrA - pRthvI tadutthA sA sadasimArgaNaiH- satkhaDgabANaiH militA zIghraM phalitA vizvavyApinI na bhavati / tattvataH saGgrAmasya yad gotraM - nAma tadutthA // 74 // -- For Personal & Private Use Only - Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 anusandhAna-63 husiMgazAhI nRpatau vipanne, divaMgate zrInaradevasajhe / nRpo'jani zrImahamUdanAmA, saGgrAmamantrIzvaraRddhidhAmA // 75 // bhUryaddigvijaye dharAdharabalAt tasthau patantI tvadho, bhUdhrAH sAlabalAdamI balabalAt tAnyatra bhUbhugabalAt / bhUpA daNDabalAdasAvasibalAt so(so'yaM?)'pyasirdorbalAt['thA?], so tat zrImahamUdazAhinRpatiH prauDhapratApo jayI // 76 / / yatsainyocchalitaM rajobharamaraM svarge gataM satvaraM, tenA''sIdanimeSamartisahitaM cakSuHsahasraM hareH / tacchAntyai ghanavAhano'bhavadasau grAme pure'to nadI so'yaM mAlavamaNDale vijayate zrIgyAsadIno nRpaH // 77 // sAmAnme pratApo janapadavijayaH prAjyasAmrAjyavRddhibuddhirvizvaprasiddhirvizadatarayazovyAptirurvI karAptiH / . tasmAdasmai parasmai sakalaviSayage rAmi bhUpatvamevaM, dhyAtvA rAjJA kRto'sau nagadalamalikaH zaulkikaH kozayuk ca // 78 // zUnyAzUnyabhavaM navaM navamitaM ye'rthaM viduH saGgataM, vinduM bindumimaM jaDaM jalamaho ! jalpanti zabdaM punaH / satyaSTAdazabhiH sa citramatha taiH zloko'sya varNaiH kRto, no mAtyeSa jagattraye'pi yadalaM taccitracitraM jane // 79 / / ava0 - aho iti sambodhane / aho santo bhavanto vicitraM citraM pazyantu / tairaSTAdazabhiH varNaiH asya- zrIsaGgrAmasya sa sarvaprasiddhaH zloko- varNanarUpaH kRtaH / taiH kaiH? ye varNAH zUnyAzUnyabhavaM navaM navam arthaM saMgatam itaM- maitrIprAptametAvatA virodharahitaM vidurjAnanti, 'vidak jJAne' vid, vartamAnA anti 'tivAM NavaH parasmai' antisthAne us / ye varNAH zUnyatve zabdasyA'nyArthaM kathayanti, azUnyatve punaH tasyaiva zabdasya anyamarthaM kathayanti / ato navaM navaM zabdArthayorvAcyavAcakasambandhAdanuktamapi zabdasya grahaNam / athA'rthasyA'zeSavizeSachekA lokAH stokAH, paramakSarANAM vAcayitAro ghanA janAH, tataste zuddhAkSaravAcakAH santi / tannirAkaraNAyA''ha - ye varNA imaM pratyakSaM vinduzabdaM binduzabdaM jalpanti, binduM punarvinduM, jaDazabdaM jalaM jalpanti, jalaM jaDam / atha cet sat tatastadA bhavatu yataH sa satyaH / anyo'pi yaH sacitrazlokaH sa aSTAdazabhirvarNairakSarairbhavati, tatra citre zUnyAzUnyabhavAH- sabindunibinduzabdajAtAH For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 177 navA navA arthAH saGgatA bhavanti / yataH kanthA-kathA-cintA-citAdayaH zabdAH / yataH 'nA'nusvAravisargau tu citrabhaGgAya saMmatau' / tathA cA'tra bavayorDalayoraikyaM yato yamakazleSacitreSu bavayorDalayona bhit / paraM sa citrazlokaH stokatare sthAne mAti, parameSa zlokastribhuvane'pi no mAti, tajjane citracitraM, citrAdapi citram, tattvataH zloko- yazaH // 79 // dAnaM zIlaM pravakti "prathamamajani me janma saGagrAmato'pi, yanmAturdAnarUpaM janacayaviditaM dohadaM garbhage'smin / .. tenA'haM prauDhamasmi tvamasi laghu yato yauvane te'sya sUtiH", zIlaM prAha "pramANe na jananiriha bhosteja eva pradhAnam // 80 // pazcAjjAto'pi siMho ghanadinajanitaM dAnayuktaM karIndravRndaM hantyugratejAH" tadanumatiyutaM te gate sadvivekam / so'vag "dAnaM janAnAM sati dhananivahe duSkaraM naiva kiJcit, zIlaM dhartuM hyazakyaM dharati ca tadayaM tena zIlaM pravRddham" // 81 // yo'pArapRthvIdhRtalokasaGkhyAM, karoti so'nena vimocitAnAm / AkAzamAnaM vidadhAti yo'tra, sa tArakANAM gaNane samarthaH // 82 // sapauSadhA paJcamikA kilaikadA, jinapratiSThAsavidhaM samAgatA / pradAya mAnaM pravibhASitA tayA, sudharmavArtA kriyate saha tvayA // 83 // saGgrAmasajJena madutsave'khilaH, zrIsaGghalokaH paridhApita: kalaH / udyApanaM sA''ha na me'tra dRSTaM, tadA vada svIyamimaM gariSTham // 84 // sadbuddhirAgatya tadetya kharva, jagAda te mA kuru taM hi garvam / cittasthitA vedmi sadA'sya sarvaM, tvaM vetsi paJcamyasi yena parva // 85 // prabhAvanAyAM varavarSaparvaNi, gurupraveze'nyasudharmakarmaNi / sarvatra saGkha paridhApayatyasau, tadbhaktirevA'sya tato'tivallabhA // 86 // yat puNyavRttArthamasau suvarNa-vAraM satAM rAti sadA'nivAram / te labdhavarNAH punarasya tAraM, zrAk zlokamAhuH kathamarthasAram / / 87 / / ava0 - yad- yasmAdasau zrIsaGgrAmaH, puNyavRttArthaM- sukRtAcArAya satAmuttamAnAmanivAraM yathA syAt tathA suvarNavAraM sadA rAti / te santaH zrAk- zIghram asya- zrIsaGgrAmasya zlokaM- kIrti kathayanti / kiMla0 ? labdhavarNAH / labdho brAhmaNAdivarNo yaiste labdhavarNAH / kila0 ? suvarNAnAm arthasAram / For Personal & Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 anusandhAna-63 dvi0 - asau zrIsaGgrAmaH yatkAraNAt puNyavRttArtha- pavitrakAvyakaraNAya satAMviduSAM suSThavazca te varNAzca suvarNAH suvarNAnAM vAraH- samUhaH suvarNavArastaM rAti iti / labdhavarNA vidvAMsaH asya zlokaM kathamAhuH? ko'pi kathayiSyati - stokA varNA dattAstanniSedhArthaM vArazabdaH / athaivaM kazcid vipazcinnivedayiSyati - akSarANi bahatarANi dattAni paraM madhyasthirANi dattAni, paraM madhyasthitAsabhAlabhyakuvarNatvAt tAni kAnicidavittAni tataste varNanasavarNAH sarve varNA na / tannirAkaraNAya 'suvarNe'ti pdm| athavA'rthavAdI ko'pi vAdI vadiSyati, varNA savarNA bhavantu kintu DitthaDavitthAdizabdavannA'rthadAni katicit padAni / tadUhApohArthamarthasAramiti vizeSaNam / tRtI0 - asau satAM mAlavadezanivAsinAM kAcakastIraparidhAyinAM puNya0 pavitravRttArtha- pavitrAcArArthaM suvarNavAraM rAti / iha deze ghanA mlecchajanA ato'bhaGgastatsaGgaH, tena vicitatve'zucitA, punaH punaH snAnaM zItAdhAraNaM, paraM svarNapAnIyena sukarA kAyapavitratApattiH, tato devapUjAdidharma-karmapravRttiH, tasmAt tebhyaH samebhyaH suvarNavAraM dadAti / kiM0 suvarNavAraM ? sadAnivAraM dAninAM vAro- avasaraH, upalakSaNatvAd vAsaraH, "naivAhutirna ca snAna'"mityAdivacanAt saha dAnivArayA vartate yat tat sadAnivAram / te lokA asya suvarNasya tAraM rUpaM kathamAhuH / kiMlakSaNAste ? divasatvAd labdhaH pItavarNo yaiste labdhavarNAH / taiH kAcAdiparidhAvibhiH suvarNaM rUpyaM ca nAmnaiva zrutaM, na tu dRSTaM naiva spRSTaM kiM0 suva0 / zlokaH kIrtirUpam // 87 // zrIsaGgrAme'bhirAme vimalaguNagaNA ye'tra teSAM na pAraM, yAti brahmA'pi vaiko'styanaNurapaguNo yat pituH kIrtibhIroH / svIyAM tAmekazUrAM tribhuvanabhavane vAsayatyAdareNaitasyA'yaM vA na doSaH suta iha labhate paitRkaM yena sarvam // 8 // ava0 - anyA yA bhIruH strIbhavati sA svAvAse anyAM strI nivAsayati, ataH zrInaradevakIrtyA zrIsanAmakIttistribhuvanabhavane vAsitA / paraM yA ekazUrA bhavati sA, anyAM na sahate / asau zrIsaGgrAmastAdRzIM svAM kIttiM tribhuvane vAsayati / ato'syA'yaM mahAn doSaH / yata uktaM raghukAvye - "eka eva mahAdoSo, bhavatAM vimale kule / lumpati pUrvajAM kIrti, jAtA jAtA guNAdhikA" // 88 // lakSmIretyA'mumAhA'panaya sunaya! me caJcalatvaM kalaGka, so'yaM svapratyayArthaM janaviditamadAd dakSiNaM bAhumasyai / For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 jAnyuArI - 2014 vANyA'thoce mamA'pi prakaTataramimaM satyatAvajiteyaM, .. tasyai dattaM vaco drAg tadanu sadanavat tiSThatastatra te dve // 89 // AptAGgAni suvarNIdhaiH, sopAGgAni prapUrya saH / gurUn yad darzayet tAni, yuktamarthavato'sya tat // 10 // ava0 - zrIsaGgrAmaH sopAGgAni- dvAdazopAGgasahitAni, AptAGgAnijinoktaikAdazAGgAni suvarNodhaiH- zobhanAkSarasamUhaiH prapUrya- pUrayitvA, yat tAni gurUn darzayet, asyA'rthavataH- zAstrArthayuktasya tad yuktam / anyo'pi yo'rthavAn sa AptAGgAni- svakIyahastAdIni sopAGgAni- aGgulIpramukhasahitAni, suvarNodhaiH prapUryaM tAni gurUn- pitrAdIn darzayet // 10 // nijajAyAsahajalade, zreyo'rthaM vimalanAthavaracaitye / devakulikA tathaikA, yenoccaiH kAritA kRtinA // 11 // suvyApAre'pyasau dharma, yad dadhAti yadAzaye / sadguNaM tacca citraM no, saGgrAmasyedRzo vidhiH // 92 // ava0 - asau suvyApAre'pi yadAzaye- citte sadguNaM dharmaM dadhAti taccitraM na / yataH saDagrAmasyedRzo vidhiH- AcAraH / anyo'pi yaH saGagrAmaH tatra suvyApAre'pi asau- kRpANe dhAvasare zaye- haste sadguNaM- pratyaJcAsahitaM dharmadhanuH subhaTo daidhAti // 92 // brAhma muhUrte pravihAya nidrAM, sukhAsanastho janadattatandrAm / dhyAtvA pavitraM parameSThimantraM, sa cintayAmAsa dhiyA svatantram // 13 // citraM tvetad budhenA'pi, kalAvatyavirodhinA / / kanyArAzigati muktvo -ccatvaM yenA''zritaM matam // 94 // ava0 - anyo yo budho grahaH sa kalAvati- candre virodhI bhavati, kanyArAzi gatvA uccatvaM zrayati // 94 // sa eva vizvAcaraNapracAro, dRSTistathaiSA vasatistu saiva / na rAjatejo hi vinaikamAzA-gamo nRNAM syAt sukaro'darazca // 95 // ava0 - vizvaM- samastaM yadAcaraNaM- AcArastasya pracAraH- karaNasvabhAvaH sa eva / yathA rAjatejasi tathaiva dRSTiH- samyagdRSTiH eSA'pi / tathA yathA pUrvaM vasatisthAnaM tadapi pUrvavat paramekaM rAjatejo vinA AzAgamo- manorathavistAro'daraH sukaro For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 anusandhAna-63 na bhavati // dvi0 vizvA- pRthvI saiva, caraNapracAro'pi sa eva eSA dRSTistathA vasati:- nizA saiva, paramekaM rAjatejo- vidhuruci vinA AzAgamo - diggamaH sukaro'daro na bhavati // 95 // prApya zrIjayasiMhadevanRpatervyApArabhAraM paraM, zrImatsajjanadaNDanAyaka iha zrIraivatAdrau varam / drammairdvAdazakoTibhirjinapateH prAsAdamuccaistaraM, jIrNaM navyamacIkarat kaliyuge rAjImatIsvAminaH // 96 // koTInAM trizatI trisaptatimitA lakSAH punaH saptatiH, koTyo'STAdaza vastupAlavihito yo'bhUcchatAni vyayaH / taM zrutvA'pi nRpAH svamaulimadhunA yad dhUnayanti svayaM, tannyAyyaM khalu yasya mArgaNagaNairdhUnAyitaM yat purA // 97|| ava0 mArgaNagaNaiH- yAcakasamUhaiH bANasamUhaizca // 97|| zrIvastupAlapramukhairanekai-rvyApArabhAre sati sadvivekaiH / prAsAdavArAH sukRtaikasArAH, svaiH kAritAstIrthakaraughatArAH // 98 // yatra zrIneminAtho varavitatamahAstIrtharAjAstathA'nye, yatra zrIambikAkhyA girizikharagatA tIrtharakSAkarA ca / yatra prauDhapratApI narapatiradhunA tena tatrojjayante, prAsAdaM kArayAmi svaparahitakRte puNyarUpasvarUpam // 99 // ava0 ekavacane mahas bahuvacane maha - utsavaH / ekavacane rAjazabdaH svarAntaH, bahuvacane vyaJjanAntaH // 99 // - saMjAteM'zumaye vibhAtasamaye pRSTA viziSTA janAH, kaH preSyaH puruSoM mayA zubhadhiyA yukto vimukto bhiyA / te procurvibudhA vacojitasudhA vIraM vinA'nyaH kSamaH, saGgrAmasya kalaM vidhAtumacalaM kAryaM na dharmojjvalam // 100 // tacchrutvA vasucandramastithimite ( 1518) saMvatsare'preSayat, taM sopAyanamarthasArthasahitaM zrIjIrNadurge tvasau / sa zrImaNDalikaM praNamya nRpatiM saMtoSya mAghAsita - For Personal & Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 jAnyuArI - 2014 paJcamyAM samahaM muhUrttamakarot prAsAdaniSpattaye // 101 // . . tuSTena prathamaM nRpeNa rucirA dattoccakairuddharA, tatrA'pyambikayA zilA'sya pRthulA dIrghA prasAdIkRtA / prAsAdo ramayA sadApya samayA nirmApitaH satvaraM, sarve bhAgyavatAM satAM guNavatAM sAhAyyakartA bhavet // 102 // prAsAdaM vizadaM vilokya sahasA sraSTA jagau svAM sutAM, trailokyaM sRjatA hyarji na mayA vatse'dhunA'sau kRtaH / sA'vocannaradesutaH suviditaH saGgrAmanAmA jayI, tenA'yaM khalu kAritaH sa suvidhirbrahmA''ha jIyAcciram // 103 / / zrutvA strINAmavazyaM surayuvatitatirvajrivaktrAd madADhyA, nATyaM cakre vidhAtuM nijakalakalayA vItarAgaM sarAgam / durbhedyaM taM tu matvA'kSiticaracaraNA ninimeSAkSipakSmA, hItA''zcaryaM vidhatte tadiha jinagRhe putrikAvyAjato yat // 104 // ava0 - ekadA mudA vitandraH saudharmendraH sphuratprabhAyAM sabhAyAM kRtamanmathamAthaM zrIneminAthaM vizvAbhirAmANAmapi rAmANAmavazyaM vazyaM neti jagau / tat samyag nizamya urvazIpramukhAH sumukhAH dIptatejolezyAH svarvezyAH samAnase svasvamAnase vicArya parasparaM procuH "svAminaH svecchayA yad vadanti tad vadantu, paraM parameSThipuruSottamazambhavo vazAbhirvazIkRtAH santi / asau surAsuranarairgeyo'pi tannAmadheyo'sti / ataH pradhAnAt sadRzAbhidhAnAt vanitAvazo bhaviSyati / " idamuktvA saudharmendrAgre pratijJAM kRtvA raivatAdriM gatvA gRhItasaMyamasya zrInemIzvarasya purato nATyaM cakruH / atha vRttArthalezaH - madADhyA satI yannATyaM cakre tadyuktam / anyA'pi madADhyA nATyaM karoti / paraM yA hItA sA akSiticaracaraNA nirnimeSAkSipakSmA ca na bhavati, nATyaM ca na vidhatte / yato nirlajjaM gAnaM, niHpraviSTaM nRttaM tenA''zcaryam // 104 // vidyante parakIrttivad ghanatarAH pANDUttarAH khyAnaya, etatkIrtisamA suzabdaparamA mammANakhAniH punaH / tenA''nAyya tadudbhavaM maNimayaM jyotIrasAkhyaM dalaM, mUrtiM kAritavAnnayaM nayadhano nemIziturnirmalAm // 105 // devaiH svapne nyagAdIdRzamatha samaye devadezasthitaiH sa, pUrvaM yA'bhUt pratiSThA janacayaviditA sA na dRSTA viziSTA / For Personal & Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 anusandhAna-63 tasmAnno darzaya tvaM sumanasa iha ye te zriyante pratiSThA'pyetaM hyetaM vinidrA jinamapi savidhe cArulakSmIsametam // 106 // tat satyaM tvavagatya kRtyaviduraM samprekSya zuddhaM mahIrAjaM cendriyapakSabANakumite (1525) saMvatsare'matsare / vaizAkhojjvalaSaSThikAzubhadine'sau kArayAmAsivAn, zrInemenitarAM nivezasahitaM zrImanpratiSThAmaham // 107 // ava0 - tad devavacaH satyamavagatya, yataH - "devatAstu tathA gAvaH, pitaro liGgino nRpAH / yad vadanti naraM svapne, tat tathaiva samAdizet // 107 // " sadvAro varamattavAraNadhRtirbhadrAkRtiH sukSamo, varyAyaH pratimAzritaH parikarAzliSTaH sphuranmaNDapaH / lakSmIyug jagatInato'kSatamahApaTTaH pratiSThAnvitaH, prAsAdo jayatAt sudhojjvalaruciH saGgrAmanAmA tathA // 108 // ava0 - prAsAdapakSe - saha dvAreNa varttate yaH sa, varANAM mattavAraNAnAM dhRtirdharaNaM yatra, bhadrANAM- bhadranAmadheyAnAM prAsAdAnAM A- samantAt kRti:- karaNaM yatra, suSTha kSamA- pRthvI yatra, varyaH- prazasya Ayo- gajAdiryatra, lakSmI:- zobhA tayA yuktaH, jagatyAM nato- namraH, akSatAnAM mahApaTTo yatra / __ zrIsaGagrAmapakSe - satI- zobhanA vArA- velA yasya, mattA vAraNA mattavAraNA varAzca te mattavAraNAzca va0 teSu dhRtiH- santoSo yasya saH, parigrahapramANe hastirakSaNaniyamatvAt, bhadrA- manojJA AkRtiryasya, suSThaH- zobhanA kSamA yasya athavA suSTha atizayena kSamaH- samarthaH, varyaH- prazasya Ayo- lAbho yasya saH, pratimAekAdaza zrAddhapratimA-stAbhirAzritaH, parikaraH- parivArastenA'zliSTaH- sahitaH, jagatyA nataH, tAtsthyAt tadvyapadezAt pRthvIsthajanena nataH, sphuranmaNDapo- dedIpyamAno maNDapadurgo yasya, akSataH- sadAsthito maNDapikAsambandhI mahApaTTo yasya / sudhA- amRtaM tadvadujjvalA ruciH- samyaktvaM yasya // 108 // zrIratnasiMhasUrINA-mantevAsinivAsibhiH / prazastiH svastikRt klRptA, jJAnasAgarasUribhiH // 109 // prAsAdasthA prabhAvADhyA, devIva vibudhapriyA / suvRttazlokayuktA'sau, sAlaGkArA'stu vaH zriye // 110 // For Personal & Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 2014 zrI saGgrAmakAritaprAsAdaprazastiH zrIjJAnasAgarasUrikRtA // ava0 prAsAdasthA prazastirdevyapi prAsAde bhavati / prakRSTA bhAvA yasyAm, vibudhAnAM priyA - abhISTA, vibudhapriyA- devabhAryA / suSThu - zobhanAni vRttAni - kAvyAni zlokAzca tairyuktA / dvi0 - suvRttaM - sadAcArastena yaH zlokaH kIrttistadyuktA asau prazastirvo- yuSmAkaM zriye'stu // 110 // iti zrIsaGgrAmakArita-zrInemIzvaraprAsAdaprazasti-viSamapadAvacUriH // bhaTTArakazrIjJAnasAgarasUribhiH prazastiH kRtA'vacUrizca // * * * 183 For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 anusandhAna-63 davyapudgalaparAvarta zakya che ke nathI ? ___ muni trailokyamaNDanavijaya kAlanA utkRSTa mApanuM nAma 'pudgalaparAvarta' che. cauda rajju jeTalA vizAla lokamAM vyApta samasta paramANuone grahaNa karIne choDavAmAM aka jIvane jeTalo samaya lAge, matalaba ke aeka jIva dvArA tamAma paramANuonI parAvRtti thavAmAM jeTalo samaya pasAra thAya, teTalA kAlane 'pudgalaparAvarta' avA nAme oLakhavAmAM Ave che. jo ke 'pudgalaparAvarta' zabda uparokta vyAkhyA mujaba paramANuonI parAvRttinA kAlane ja sUcave che, to paNa zAstrarUDhinA bale pradezaparAvRtti, samayaparAvRtti ane adhyavasAyaparAvRttimAM pasAra thatA kAlane paNa 'pudgalaparAvarta' tarIke jaNAvavAmAM Ave che. mATe pudgalaparAvartanA 4 prakAra paDe che : 1. paramANuparAvRttikAla = dravyapudgalaparAvarta 2. pradezaparAvRttikAla = kSetrapudgalaparAvarta 3. samayaparAvRttikAla = kAlapudgalaparAvarta 4. adhyavasAyaparAvRttikAla = bhAvapudgalaparAvarta. AmAMthI atre dravyapudgalaparAvarta vize ja carcA abhipreta che. dravyapudgalaparAvarta - sakalaparamANuparAvRtti kaI rIte samajavI tene aMge alaga-alaga nirUpaNa maLe che. 1. sakala lokamAM vartamAna samasta pudgalone audArika, vaikriya, taijasa, kArmaNa, bhASA, AnaprANa ane mana me sAta padArtho rUpe pariNamAvIne choDavA te pudgalaparAvarta. - (jIvasamAsa-gAthA 257- maladhArIya TIkA.) ___ (atre svamate dravya-kSetra ke sUkSma-bAdara avA koI bhedo nathI. anya AcAryonA mate je bhedo dekhADyA che.) 2. zatakanI svopajJa vRttimAM (-zrIdevendrasUrijI) gAthA 87mAM dravyapudgalaparAvartanA be bheda dekhADyA che - sthUla ane sUkSma. audArika va. upara darzAvelA sAta rUpe aka jIva dvArA tamAma pudgalone pariNamAvIne mUkavAmAM vyatIta thato samaya te sthUla dravyapudgalaparAvarta. ane sAtamAMthI koI oka ja rUpe pariNamanamA lAgato kALa te sUkSma dravyapudgalaparAvarta. sUkSmamAM vivakSita For Personal & Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 185 prakAra (-audArika va.) sivAyanA prakAre thatuM grahaNa gaNatarImAM nathI levAtuM, tethI sthUla karatAM temAM ghaNo vadhAre samaya pasAra thAya che. 3. uparanI ja vRttimAM anya mata dekhADavAmAM Avyo che - uparokta sAtamAMthI audArika, vaikriya, taijasa ane kArmaNa - o 4 rUpe saghaLAM pudgalonuM oka jIva dvArA grahaNa-mocana thavAmAM pasAra thato samaya te sthUla dravyapudgalaparAvarta tathA o cAramAMthI koI paNa oka ja zarIra rUpe pariNamanano kAla te sUkSma dravyapudgalaparAvarta. upara darzAvelI vivakSAo bhale paraspara vibhinna hoya, parantu cauda rAjalokamAM rahelAM tamAma pudgalo pariNamana thAya o vAta to badhAmAM samAna rUpe che. ane ahIM ja nahIM, zAstromAM jyAM jyAM paNa dravyapudgalaparAvartanI vAta che, tyAM badhe ja tamAma pudgalonA grahaNa-mocananI prarUpaNA che. amAM kazI navAI paNa nathI, kemake jaina dArzanika paramparA pahelethI ja o vAta svIkAratI AvI che. parantu hamaNAM hamaNAM keTalAka mahAnubhAvo A tamAma zAstronI prarUpaNAone amAnya TharAvI rahyA che. "pudgalAstikAyagata tamAma pudgalo, grahaNa-mocana oka jIva dvArA to nahIM ja, paNa sarva jIvo dvArA paNa Aja sudhI nathI thayuM, ane bhaviSyamAM paNa nathI thavAnu; anantAnanta pudgalo kAyama mATe agRhIta ja rahevAnA che. ane tethI sarva pudgalonI parAvRttirUpa dravyapudgalaparAvarta sarva jIvo dvArA paNa thayo nathI ke thavAno nathI'', aq temanuM kahevU che. "anuyogadvAra-Tippanaka" (pra. divyadarzana TrasTa, dholakA, vi.saM. 2063) nAmanA granthamAM A aMge karavAmAM AvelI TippaNI (pR. 260) nIce mujaba che "nanu sarvapudgalAstikAyagatasarvapudgalAnAM sarvajIvebhyo'nantAnantaguNatvaM vRttAvapyagre kathayiSyate / tatazca kathamekasyA'pyevaMvidhasya pudgalaparAvartasya sampUrNe'pyatItakAle sambhavaH ? ayambhAvaH - pRcchAsamayaM yAvadekena jIvena gRhItAH pudgalAH kiyanta iti prApaNArthaM 'pratisamayaM gRhyamANapudgalarAzipramANena guNyamAne'tItakAlagatasamayarAzau yatprApyate tatpramANAH' iti karaNamupayujyate / atra ca pratisamayaM gRhyamANapudgalarAzirabhavyajIvadravyasaGkhyAto'nantaguNapramANa: For Personal & Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 anusandhAna-63 siddhajIvadravyasaGkhyAtazcA'nantabhAgapramANo vartate / tathA'tItakAlagatasamayarAziH SaNmAsagatasamayapramANA'saGkhyeyaguNitasiddhajIvadravyasaGkhyAyA nyUno bhavati, muktiprAserutkRSTAntarasya SaNmAsatvAt / tatazca prathamarAzi(siddha-ananta)guNito dvitIyarAziH (siddha x asaGkhya) siddhajIvavargApekSayA nyUnaH prApyata iti spaSTam / ayaJca rAzirna sarvajIvebhyo'nantAnantaguNaH, api tvanantabhAgavatyevetyapi spaSTameva / itthaJcopari yAdRzaH pudgalaparAvarta uktaH, tAdRzo naiko'pyadya yAvad vyatIta iti siddhaM, sarvapudgalAstikAyagatasarvapudgalAnantabhAgavartipudgalAnAmevaikena jIvena pRcchAsamayaM yAvad gRhItatvAt / nanu zAstre tvanantA pudgalaparAvartA vyatItA iti zrUyate / satyam, ata eva pudgalaparAvartasya yA paribhASA'smAbhiravabudhyate tadanyaiva kAcitparibhASA vastuto bhavediti mantavyam / 'sA ca kA ?' iti nirNetuM na vayaM samarthAH, bahuzrutA evA'tra prakrame praSTavyAH / " upara je saMskRta pATha lakhyo che. teno gujarAtImAM te ja mahmanubhAvonA zabdomAM bhAvArtha joIo : ___"je rIte dravyapud parA0nI vyAkhyA ApaNe samajIo chIo o rIte Aja sudhImAM aka paNa dravyapud parA0 'pUro thayo nathI ke bhaviSyamAM paNa thaze nahIM. te A rIte : 6 mahinAmAM oka jIva avazya mokSe jAya che. dhAro ke hAla jeTalA siddhAtmA che o badhA 6-6 mahinAnA antare ja gayA hoya to paNa atItakALa = siddhanA jIvo x 6 mahinAnA samayo... ATalo ja pasAra thayo che, arthAta atItakALa = siddha x a ___ aka jIva oka samayamAM siddhanA anantamA bhAganA (ane abhavyathI anantaguNa) pudgalo ja. le che. aTale aka jIve atyAra sudhImAM lIdhelA pudgalo - atItakALa x siddhano anantamo bhAga, arthAt siddha x ax siddha : A tethI sarvajIvothI atyAra sudhImAM gRhIta pudgalo = siddha' x at A x sarvajIva. A rakama sarvajIvathI anantaguNa jeTalI che, paNa sarvajIvanA varga jeTalI For Personal & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 187 nathI, kAraNa ke siddha x a / A o sarvajIvathI nAnI rakama che. pudgalAstikAyamAM to sarvajIvanA varga karatAM paNa anantAnantaguNA pudgalo che. aTale sarvajIvothI paNa AkhA pudgalAstikAyanA oka anantamA bhAga jeTalA ja pudgalo Aja sudhImAM gRhIta thayA che to aka jIvathI sarvapudgalo gRhIta thaIne choDavAnI vAta ja kyoM rahe? aTale AmAM anya ja koI vizeSa prakAranI vivakSA jANavI joio." paMcamakarmagrantha-TippaNa, pR. 410-11 saM. : ramyareNu prakAzaka : jUnA DIsA zve. mU. saMgha, vi. 2058 *** A vicAraNAmAM keTalAka prazno anuttarita rahe che : 1. te TippanakakAra 'atItakAla = siddhanA jIva x asaGkhya samaya' arbu samIkaraNa Ape che. have, siddhanA jIvo sakala jIvarAzinA anantamA bhAga jeTalA che. tethI temanI rAzine asakhya samaya sAthe guNIje to javAbamAM AvanArI rakama jIvarAzino nAnakaDo aMza ja haze. bIjI tarapha pratyeka saMsArI jIva anantAnanta karmapudgalothI vITaLAyelo che. tethI phakta kArmaNavargaNAnA pudgalone dhyAnamAM laIo to paNa te sakala-jIvarAzithI anantaguNa che, to svAbhAvika rIte ja pudgalAstikAya, jIvAstikAya karatAM anantaguNa thaze. tethI te TippanakakAre darzAvelI gaNatarI mujaba AvatA atItakAlanA samayo, temanAthI anantaguNa jIvarAzithI paNa anantaguNa pudagalonA anantamA bhAga jeTalA ja rahe che. samIkaraNa Ama banaze - atItakAla = pudgalAstikAya ' ananta have, AnI sAme pannavaNAjI - pada 3 - sUtra 79 ane tenI malayagirIya TIkA temaja jIvasamAsa - gAthA 282 ane tenI maladhArIya TIkA juo. A banne ThekANe samayone pudgalo karatAM anantaguNa jaNAvyA che. alabatta, tyAM sUtramA atIta-anAgata badhA samayone gaNatarImAM lIdhA che. paNa uparokta TIkAo joIzuM to spaSTa jaNAze ke okalo atItakAla ke akalo anAgatakAla paNa pudgalAstikAyathI anantaguNa ja che. kemake pudgalAstikAyanA phakta oka paramANuo paNa anya ananta pudgalo ke skandho sAthe saMyoga anubhavelA che. cokkasa kALe cokkasa kSetramA avagAhana - o rIte kSetra ane kAlanI For Personal & Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 anusandhAna-63 apekSAo paNa oka ja paramANunI ananta sthitio sarjAI cUkI che. varNAdinI parAvRttio paNa ananta avasthAo aka paramANunI sarjAya che. A rIte aka paramANune dhyAnamAM laIo to paNa dravya, kSetra, kAla ane bhAvanA bhede, te te bhedonI parAvRttimA ananta samayo vyatIta thA che. to pachI anantAnanta pudgalo ane pudgalaskandhonI saMyogo-avasthAone dhyAnamAM laIo to pudgalo karatAM anantaguNa samayo vyatIta thayA che te saheje samajAya tevU che. to atItakAlanA samayone pudgalo karatAM anantamA bhAge kahevA te vicAraNIya nathI ? 2. te TippanakakAre je gaNatarIthI atItakAlanuM nirdhAraNa karyu che, o gaNatarIthI anAgatakAla- paNa nirdhAraNa karI zakAya tema che. kema ke vadhumAM vadhu cha mahine oka jIva mokSe javAno ja che. tethI 'anAgatakAla = siddhanA jIvo x asaGkhya samayo' arbu samIkaraNa banAvI zakAya. dhyAna rahe ke A gaNatarI mujaba je anAgatakAla Ave che, te pudgalAstikAyanA anantamA bhAge ja rahe che. tethI pudagalothI samayo anantagaNa che, ovI zAstrIya prarUpaNA sAthe to teno virodha Ave ja che; paNa saMsAranI parimitatAnI Apatti paNa Ave che. jo ke uparanI vAta sAme jhaiM dalIla karI zakAya ke siddho anAgatakAlamAM keTalA thavAnA te kyAM nakkI che ? o rAzi to ananta che. anantakAla sudhI siddhonI zRGkhalA cAlu ja rahevAnI che. tethI anAgatakAlanu AvI rIte nirdhAraNa karI zakAya nahi. dalIla sAcI dizAnI gaNAya. paNa A ja dalIla atItakAlamAM paNa kema lAgu nA paDe ? siddhonI zRGkhalAno jema anta nathI, tema Adi paNa nathI. tethI o aparimeya rAzine AdhAre parimita atItakAlanuM nirdhAraNa karI zakAya nahi. 'atItakAla ATalo' aq nirdhAraNa ApoApa saMsAra- sAditva siddha karI Ape se nakkara satya che. 3. te TippanakakAranA kahevA mujaba "oka jIvathI to nahi ja, sakala jIvathI paNa Aja sudhImAM pudgalono anantamo bhAga ja gRhIta thayo che." AnI sAme 'anuyogadvArasUtra'nI maladhArIya TIkAno pATha juo - "sa kazcit pudgalo'pi nA'sti yo'tItAddhAyAmekaikajIvenaudArikazarIrarUpatayA anantazaH pariNamayya na. muktaH / " (sUtra 413 TIkA) (ovo koI pudgalaparamANu nathI ke je oke jIva dvArA audArikazarIrarUpe anantI vakhata pariNamAvIne choDavAmAM For Personal & Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 189 Avyo na hoya.) 'prajJApanAjI' - pada 12 - sUtra 177nI malayagirIya TIkA juo - "sarve'pi pudgalAH sarvairapi jIvaiH pratyekamaudArikatvena gRhItvA muktaaH|" (sakalajIvarAzinA pratyeka jIva dvArA audArikapaNe sarva pudgalo grahaNa karIne mUkAyelA che.) a ja TIkAmAM uparanI vAtane puSTa karato cUrNino pATha noMdhAyelo che : "na vi avigalANameva kevalANaM pi gahaNaM eyaM na ya orAliyagahaNamukkANaM savvapuggalANaM / " AvA pATho to aneka maLI zake. savAla anA svIkAra-asvIkArano che. te TippanakakAre sakala pudgalonA agrahaNa mATe je tarka Apyo che, te vAjabI to nathI ja. chatAM paNa oka kSaNa pUrato tene vAjabI mAnI laIo, to paNa prazna to rahe ja ke, je tarka ApaNane tamAma zAstrIya parUpaNAo temaja bahuzruta bhagavantonAM vacanone amAnya TharAvavA prere che, tathA je tarkane koI zAstravacana- pIThabala nathI, o tarkane pakaDI rAkhavAno koI artha kharo ? upara 'prajJApanA'nI TIkAno je pATha uddhRta karyo che te pAThathI thoDIka lITIo pahelAM ja anya sandarbhe malayagiri bhagavante. uccArelAM vacano juo - "ekaikasminnapyAkAzapradeze ekaikaudArikazarIrasthApanayA asaGkhyeyA lokA vyApyante, paraM pUrvAcAryA AtmIyAvagAhanasthApanayA prarUpaNAM kurvanti, tato'pasiddhAntadoSo mA prApadityasmAbhirapi tathaiva prarUpaNA kriyate / " je vAtatarka sarvathA yuktisaGgata che, chatAM tenI prarUpaNAmAM jo apasiddhAnta (svIkArelA siddhAntane khoTo TharAve tevI prarUpaNArUpa) doSa jovAmAM Ave, to asaGgata athavA managhaDanta tarkane AdhAre thatA zAstraviruddha pratipAdanane aMge to zuM kahevU ? 4. te TippanakakAra dravyapudgalaparAvartanI paribhASA ke vivakSA badalavAnI vAta kare che. paNa game te paribhASA ke vivakSA kalpo, jo amAM sakala pudgalo, parAvartana thavAnI vAta nahIM hoya, to ane 'dravyapudgalaparAvarta' kahevAze zI rIte ? ane jo sakala pudgalo, parAvartana svIkAraQ hoya, to A zAstromAM Dagale-pagale maLatI vivakSAo | khoTI che ? __vAstavamAM, "te'NaMtA'tIaddhA" (navatattva-gAthA-54) jevAM zAstravacanone AdhAre aka oka jIva dvArA anantIvAra sakala pudgalAstikAyanuM grahaNa ane For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 anusandhAna-63 tadAdhArita ananta dravyapudgalaparAvarto thayA hovA siddha ja che.1 te TippanakakAra dvArA anI sAme uThAvavAmAM AvelI AzaGkA oTale geravAjabI Thare che ke ane zAstrabala to nathI ja, paNa tArkika rIte paNa amAM vajUda nathI. pUrve jaNAvyuM tema, 'atItakAla = siddha x asaGkhya samaya' A samIkaraNamAM takalIpha o che ke siddhajIvonI rAzi anAdi che. tenI iyattA nakkI karI zakAya nahIM. ane dAkhalo gaNavA mATe siddhajIvonI koI cokkasa saGkhyA mUkavI ja paDe. kema ke asaGkhya samayo sAthe keTalA siddhone guNavA a ja nakkI nahIM hoya to atItakAla paNa nakkI nahIM thAya. ane jo siddhonI saGkhyA nakkI karIne atItakAlanuM nirdhAraNa karIzuM to aTalA atItakAla pahelA saMsAra na hato ama samajavAmAM saMsAranA sAditvanI Apatti vajralepa samAna che. mATe atItakAlanaM anirdhAraNa ja saMsAranaM anAditva svIkAranArA jainone iSTa hoI zake. ane se vAta vAjabI paNa che; kema ke siddha-jIvarAzine antarahita gaNIne jo ApaNe tenA AdhAre anAgatakAla nakkI na karI zakatA hoI, to anI Adi paNa na hovAthI anA AdhAre atItakAlanu nirdhAraNa paNa kema karAya ? vAstavamAM atItakAlanu ayukta nirdhAraNa ja AvI visaGgata prarUpaNAceM mULa jaNAya che. atItakAla ATalo alpa na ja hoya te vAta zAstra ane yukti - ubhayasiddha che. kharekhara to yuktivAdanI oka maryAdA che. o maryAdAne oLaMgIne zraddhAvAdanA viSayomAM paNa yuktio lagADavI, o paNa zraddheya viSayanA maNDana mATe nahi, khaNDana mATe, te ayogya ja gaNAya. A bAbatamAM anuyogadvArasUtra 366nA vivaraNamAM maladhArIjI bhagavante uccArelAM vacano hRdayapaTTa para kotarI rAkhavA jevAM che : "na cA'tIndriyeSvartheSu ekAntena yuktiniSTha vyaM, sarvajJavacanaprAmANyAt / " (atIndriya arthomAM akAnte tarkabuddhi lagADavI vAjabI nathI, kAraNa ke o padArthone 'sarvajJanuM vacana apramANa hoya ja nahi' ovI dRDha zraddhAthI yathAvat svIkArI levAnA hoya che.). atre karelI vicAraNAmAM rahelI kSatio sUcavavA tathA A carcAne AgaLa 1. A vAtanA niHzaGka purAvA mATe juo bhagavatIjI - zataka 12 uddeza 4 sUtra 445 446mAM prabhuvIre svamukhe karelI prarUpaNA ane tenI abhayadevasUri viracita TIkA. For Personal & Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI - 2014 vadhAravA vidvajjanone namra vinanti. A prakAranA UhApoha pAchaLa eka ja zubha Azaya che ke ApaNe tarkavAdanA jore kadIka utsUtra kathana ke sUtraviruddha kathananA doSano bhoga na banI jaIe, ane pahelI najare tarkasaGgata bhAsatA paNa sUtraviruddha evA pratipAdanane vAjabI mAnyatAno viSaya gaNI laIne pravartanArI ayogya paramparAthI bacI jaIe. DaoN. nagIna je. zAhanI vidAya __ bhAratIya darzanazAstronA vizvavizruta gujarAtI vidvAna DaoN. nagInadAsa je. zAhanu, 82 varSanI vaye, tA. 4-1-2014nA roja, amadAvAda mukAme duHkhada avasAna thayuM che. paNDita sukhalAlajInI paramparAmAM taiyAra thayelA prakhara dArzanika vidvAnonI ujjvala zRGkhalAmAM teo antima hatA. temanI vidAya sAthe gujarAtamA 'darzanayuga' samApta thayo che evaM kahI zakAya. A arthamAM ApaNuM vidyAjagat vadhu raGka banyu che, e niHsandeha che. 'DaoN. nagInabhAInI dArzanika pratibhA ane dArzanika cintana hamezAM maulika rahyaM che. temaNe AlekhelA darzanazAstrIya grantho 'sAGkhya-yoga darzana' 'nyAya-vaizeSika darzana' vividha vizvavidyAlayomA pAThyagrantha rahyA che. temaNe aneka maulika cintanAtmaka dArzanika grantho, anuvAdagrantho tathA zodhapradhAna cintanalekho ApyA che. teo ela.DI.inDolojInA kAryakArI adhyakSa tarIke, prAkRta TeksTa sosAyaTInA pramukha tarIke sevA ApI cukyA che. temanA mArgadarzana heThaLa aneka dezI-videzI vidyArthIoe Ph.D. karela che. gujarAtane tathA bhAratane AvA bahuzruta darzanavida jaladI maLe tema nathI, tethI temanI khoTa cirakAlaparyanta sAlaze. temanA AtmAne 'anusandhAna'nI hArdika aMjali ho ! For Personal & Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OSCO / ('rAmakuMvarabAInI paccakkhANavahI' nAme A aGkamA prakAzita kRtinI hAthapothImAM AlekhAyela citro) elibrary.org For Personal & Private Use Only EENER