________________
प्रमाणनयतत्त्वालोकालङ्कारः આરીતે વિરુદ્ધ ઉપલબ્ધિ નિષેધસાધક અને અવિરુદ્ધઉપલબ્ધિ વિધિસાધક છે. તેમજ વિરુદ્ધઅનુપલબ્ધિ વિધિસાધક અને અવિરુદ્ધાનુપલબ્ધિ નિષેધસાધક છે.
આ ચારે વિભાગવાળા હેતુઓ સાધ્યની સાથે કાર્ય કારણ વિગેરે જુદા જુદા સંબંધ ધરાવતા હોવાથી તે સંબંધોની અપેક્ષાએ તેના જુદા જુદા ભેદ પડે છે. અવિરુદો પલબ્ધિના પ્રકાર
તત્રાવિહોપબ્ધિ વિંછિદ્ધિ પામે ૬૮ ' અર્થ–તેમાં પૂર્વોક્ત બે પ્રકારની ઉપલબ્ધિમાંથી અવિરુદ્ધોપલબ્ધિ વિધિની સિદ્ધિમાં છ પ્રકારની છે. અવિરુદ્ધોપબ્ધિના ભેદ –
व्याप्य कार्य कारण पूर्वचरोत्तरचर सहचराणा મુવિધા છે ૬૧ /
અર્થ–સાધ્યની સાથે અવિરુદ્ધ વ્યાયની ઉપલબ્ધિ, અવિરુદ્ધ કાર્યની ઉપલબ્ધિ, અવિરુદ્ધ કારણની ઉપલબ્ધિ, અવિરુદ્ધ ઉત્તરચરની ઉપલબ્ધિ, અને અવિરુદ્ધ સહચરની ઉપલબ્ધિ એમ છ પ્રકાર અવિરુદ્ધોપલબ્ધિના છે.
વિશેષાથ–સાધ્યની સાથે અવિરુદ્ધ વ્યાખ્ય, કાર્ય, કારણ, પૂર્વચર, ઉત્તરચર અને સહચર હેતુ તરીકે વિદ્યમાન હોય તે તેને વ્યાખ્યાવિરુદ્ધોપલબ્ધિ, કાર્યાવિદ્ધોપલબ્ધિ, કારણવિદ્ધપબ્ધિ પૂર્વશરાવિરુદ્ધપલબ્ધિ, ઉતરચરવિદ્ધોપક્ષ અને સહચરાવિરુદ્ધોપલબ્ધિ એમ છ ભેદ પડે છે.
