________________
૧૩ હાય, સમભાવની પૃષ્ટિ થતી હોય, આત્માના પરિણામ શમા વડે મહેક્તા હેય, તેમાં જ રૂચિ તેમ જ પ્રીતિ વધારવી, એ મુમુક્ષુ માત્રનું પરમ કર્તવ્ય છે.
“જેણે સમતા ખેાઈ તેણે આત્મા છે' એ ઉક્તિ ખૂબ વિચારવા જેવી છે. આત્મા અને સમતા વચ્ચે જે અભેદ છે તે જ સાધકે પિતાના જીવનમાં સાધવાને છે. (૭) ઈન્દ્રિયયાષ્ટક :
ઈન્દ્રિયોને જીત્યા સિવાય વૃત્તિઓને ઉપશમ થત નથી, તેથી ઉપશમના કારણરૂપે શમાષ્ટક પછી ઈન્દ્રિયજ્યાષ્ટક કહેવામાં આવ્યું છે.
“ભર ભર ખપ્પર મેરા, મેં યુગ યુગ કી પ્યાસી” આવું કહેનારી ઈન્દ્રિયેના ખપ્પરમાં આપણે કેટલું હેમ્યું તેને નેધ કરીએ, તેમ જ તે તે ઈન્દ્રિયે પિતાપિતાના વિષયમાં તૃપ્ત થઈ કે કેમ તેના ઉપર વિચાર કરીએ તે આપણને એમ જ લાગશે કે “ખાઉં ખાઉ” કરતી આ ઈન્દ્રિયોને લાડ લડાવવા તે ઝેરી સાપને દૂધ પાવા કરતાં પણ અતિ ભયાનક કાર્ય છે. ઈન્દ્રિયેને ગમે તેટલું આપે પણ તે કદી ધરાતી જ નથી, તેને તે સંયમ દ્વારા નાથવી જોઈએ. ઈન્દ્રિયેને નાથવા માટે પંચ પરમેષ્ઠિ ભાગવંતેમાં તેને રસ કરતી કરવી જોઈએ. તે પણ ઈન્દ્રિય
જ્યને એક સુંદર ઉપાય છે. ગમે તે રીતે ઈન્દ્રિને નાથવી જોઈએ. ઈન્દ્રિયે ને નાથનાર શૂરવીરને પણ શુરવીર ગણાય છે.
