Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Jain Shastroddhar Samiti Ahmedabad
View full book text
________________
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे
९८
रिंशद् योजनसहस्राणि तथा - लवणसमुद्रस्य विस्तारो द्वौ योजनलक्षौ तयोः षष्ठो भागः, त्रयस्त्रिंशद्] योजनसहस्राणि त्रयस्त्रिंशदधिकानि त्रीणि यो जनशतानि एको योजनस्य त्रिभागः, इति रूपः, तत् उभयोः परिमाणयोः संकलने भवति ७८३३३ योजनस्य यथोक्त आयाम - परिमाण इति । एष आयामो नियमात् शकटोद्धि संस्थितः शकटोद्धिसंस्थानः अन्तः संकुचितो बहिर्विस्तृतो भवतीति तेनास्य तुल्यतेति ॥ यस्य मते मेरुपर्वतेन सूर्यस्य प्रकाशो न प्रतिहन्यते इति तेषामर्थान्तरसुचनाय इयं गाथा एवं व्याख्येया, तथाहि - मेरो : - मेरुपर्वतस्य मध्यभागो मंदरा यावत् चलवणरुन्दतायाः षड्भागः एतेन मन्दरपर्वतार्द्ध सम्बन्धि पश्चाशद् योजनराशौ प्रक्षिप्यन्ते ततो जायते त्र्यशीति सहस्रयोजनानि त्रयस्त्रिंशदधिकानि
णि योजनशतानि एक योजनस्य त्रिभागः ८३३३३ । एतन्मते मन्दरपर्वतगतकन्दरादीनामपि अन्तः प्रकाशः स्यादिति लभ्यते ।
बाहर
जम्बूद्वीप पर्यन्त ४५ हजार योजन का विस्तार है और लवण समुद्र का विस्तार दो लाख योजन का है इन दोनों का छठा भाग ३३३३३ ] योजन रूप है दोनों परिमाणों को जोडने पर ७८३३३ योजन का आयाम परिमाण आजाता है । यह जो आयाम है वह शकट की धुरा का जैसा आकार होता है नियम से वैसे ही आकार का है इस तरह यह भीतर में संकुचित और में विस्तृत होता है इसी कारण शकट की धुरा के साथ इसकी समानता प्रकट की गई है। जिसके मन में मेरु पर्वत से सूर्य का प्रकाश प्रतिहन्य मान नहीं होता है उसकी मान्यता के अनुसार इस गधा का भाव ऐसा है मेरु पर्वत का मध्य भाग मंदरार्ध और लवण समुद्र की रुन्दता - विस्तार का छठा भाग ये सब मन्दर पर्वत सम्बन्धी पञ्चाशत् योजन राशि में जोड दिये जाते है तब ८३३३३ योजन आते हैं इस मत के अनुसार मन्दर पर्वत गत कन्दरादि कों के भीतर भी प्रकाश होता है ऐसा फलितार्थ निकलता है। इस प्रकार ગાથા આ પ્રમાણે છે કે મેરુપર્વતથી માંડીને જમૂદ્રીપ સુધી ૪૫ હજાર ચેાજન વિસ્તાર થાય છે અને લવણુસમુદ્રના વિસ્તાર બે લાખ ચેાજન જેટલે છે. એ બન્નેને ષષ્ઠમાંશ ૩૩૩૩૩′ ચેાજન છે. બન્ને પરિમાણાના સરવાળા કરવાથી ૭૮૩૩૩ ચેાજન જેટલુ આયામ પરિમાણુ આવી જાય છે. આ જે આયામ છે તે શકટની ધુરાના જે પ્રમાણે આકાર હાય છે તેવા જ પ્રકારના આકારના છે. આ પ્રમાણે આ અંદર સંકુચિત અને મહાર વિસ્તૃત હાય છે. માટે શકટની ધુરા સાથે આની તુલના કરવામાં આવી છે. જેના મતમાં મેરુપર્યંતથી સૂય ના પ્રકાશ પ્રતિહત્યમાન થતુ નથી, તેની માન્યતા મુજબ આ ગાથાના ભાવ આ પ્રમાણે છે–મેરુપર્યંતના મધ્યભાગ મંદરા અને લવણુસમુદ્રની ટુ ઇંતા–વિસ્તારના ષષ્ઠભાગ ચે બધા મઢરપ સંબધી પચાશત્ ચેાજન રાશિમાં જોડવામાં આવે છે. ત્યારે ૮૩૩૩૩′ ચેાજન આવે છે. આ મત મુજબ મંદરપતગત ક ંદરાદિની અંદર પણ પ્રકાશ હાય છે, એવા ફલિતાં નીકળે છે, આ પ્રમાણે સર્વાભ્ય તરમંડળમાં તાપક્ષેત્ર સંસ્થિતિનુ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
