Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Jain Shastroddhar Samiti Ahmedabad
View full book text
________________
२१५
प्रकाशिका टीका-सप्तमवक्षस्कारः सू. १५ नक्षत्राधिकारनिरूपणम् शेषाणिनु द्वितीयादीनि द्वितीय चतुर्थ पञ्चम नवम द्वादश त्रयोदश चतुर्दश पर्यन्तानि सप्तचन्द्रमण्डलानि नक्षत्ररहितानि भवनि केवलं प्रथमतृतीयषष्ठ पप्तम भष्टमदशमेकादश पञ्चदशैतेषु अष्ट चन्द्रमण्डलेष्वेव नक्षत्राणि भवन्तीति । तत्र प्रथमचन्द्रमण्डले द्वादशनक्षत्राणि भवन्ति, तद्यथा-अभिजित् श्रवणः धनिष्ठा शतभिषा पूर्वभाद्रपदा उत्तरभाद्रपदा अश्विनी भरणी पूर्वाफाल्गुनी उत्तरफाल्गुनीस्वातिश्चे ते। द्वितीयचन्द्रमण्डले पुनर्वसुः मघा च द्वे एवं नक्षत्रे, तृतीये चन्द्रमण्ड ले कृतिकामात्रम्, चतुर्थे रोहिणी चित्रा च, पश्च मे विशाखा, षष्ठे अनुराधा, सप्तमे ज्येष्ठा, अष्टमे मृगशिरः आर्द्रापुष्यः अश्लेषा मूलो हस्तश्च पूर्वाषाढोसरा. पाढया। द्वे तारे अभ्यन्तरतः, द्वे द्वे च बाह्यत इति । एवं स्वस्त्रमण्डलाक्तारसम्बन्धि भूत होता है १५ वें चन्द्र मंडल में आठवां नक्षत्र मंडल अन्तर्भूत होता है। बाकी के द्वितीयादि-द्वितीय-चतुर्थ-पंचम-नवम, द्वादश, त्रयोदश, और चतु. देश तक के सप्त चन्द्रमंडल-नक्षत्र रहित होते हैं केवल प्रथम, तृतीय, षष्ठ, सप्तम, अष्टम, दशम, एकारश, और पञ्चदश, इन आठ चन्द्रमंडलों में ही नक्षत्र होते हैं ! प्रथम चन्द्रमण्डल में १२ नक्षत्र होते हैं जैसे-अभिजित्, श्रवण, धनिष्ठा शतभिषा, पूर्व भाद्रपदा, उतर भाद्रपदा, अश्विनी, भरणी, पूर्वाफाल्गुनी, उत्तर फाल्गुनी, और स्वाति द्वितीयचन्द्रमंडल में पुनर्वसु, और मघा ये दो नक्षत्र होते हैं तृतीय चन्द्र मंडल में एक कृत्तिका नक्षत्र होता है चतुर्थ चन्द्र मण्डल में रोहिणी नक्षत्र होता है और चित्रा नक्षत्र होता है पञ्चम चन्द्र रण्डल में विशाखा नक्षत्र होता है छटवे चन्द्र मण्डल में अनुराधा, सप्तम में ज्येष्टा, अष्टम में मृगशिरा, आद्री पुष, अश्लेषा मूल और हस्त ये नक्षत्र होते हैं। पूर्वाषाढा और उत्तराषाढा इन के भीतर में दो दो तारा होते हैं और बाहर થાય છે. અગિયારમાં ચન્દ્રમંડળમાં સાતમું નક્ષત્રમંડળ અન્તર્દૂત થાય છે. પંદરમાં ચન્દ્રમંડળમાં આઠમું નક્ષત્રમંડળ અંતભૂત થાય છે. શેષ દ્વિતીયાદિ દ્વિતીય-ચતુર્થપંચમ-નવમ દ્વાદશ, ત્રયોદશ અને ચતુર્દશ સુધીના સાત ચદ્રમંડળ-નક્ષત્ર રહિત હોય છે. ફક્ત પ્રથમ, તૃતીય, પઠ, સપ્તમ, અષ્ટમ, દશમ, એકાદશ અને પંચદશ એ આઠ ચંદ્રમંડળમાં જ નક્ષત્ર હે છે. પ્રથમચંદ્ર મંડળમાં ૧૨ નક્ષત્ર હોય છે. જેમ કે मभिनित श्रधान, शतभिष, ५ ५ही, हत्तरभाद्रपह, मश्विनी. स२०ी. પૂર્વાફાગુની, ઉત્તરાફાલગુની અને સ્વાતિ દ્વિ ય ચન્દ્રમંડળમાં પુનર્વસુ અને મઘા એ બે નક્ષત્ર હોય છે. તૃતીય ચંદ્રમંડળમાં એક કૃત્તિકા નક્ષત્ર હોય છે. ચતુર્થીમંડળમાં રોહિણી નક્ષત્ર હોય છે અને ચિત્રા નક્ષત્ર હોય છે. પંચમ નક્ષત્રમંડળમાં વિશાખા નક્ષત્ર હોય છે. ષષ્ઠ– ચંદ્રમંડળમાં અનુરાધા, અસમમાં ઠા, અષ્ટમમાં મૃગશિરા, આ, પુષ્ય, અશ્લેષા, મૂલ અને હસ્ત એ નક્ષત્ર હોય છે. પૂર્વાષાઢા અને ઉત્તરાષાઢા એમની અંદર બબબે તારાઓ હોય છે–અને બહાર બબ્બે તારાઓ હોય છે. આ પ્રમાણે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
