Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Jain Shastroddhar Samiti Ahmedabad
View full book text
________________
२२८ .
अम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्र सप्तषप्ट थधिकानि ३३७-तत् आगतमेकं रात्रिदिवम्, एकस्य बाहोरात्रस्य त्रिंशन्मुहूर्ताः, एकस्य च मुहूर्तस्य सप्तषष्टयधिकत्रिशतभागानां त्रीणि शतानि सप्तोत्तराणि १२९३० इति।
सम्प्रति-एतदनुसारेण मुहर्तगतिपरिमाणं विचार्य ते तत्र रात्रिंदिवे त्रिंशमुहूर्ताः ३० भवन्ति, तेषु उपरित । एकोनत्रिंशन्मुहूर्ताः प्रक्षिप्यन्ते, तदा जाता एकोनषष्टिः मुहूर्तानाम् ततः सा सवर्णनाथ त्रिभिः शतैः पष्टयधिकैः गुण्य ते गुणयित्वा चोपरितनानि त्रीणि शतानि सप्तोत्तराणि प्रक्षिप्यन्ते तदा जातानि एकविंशतिः सहस्राणि नवशतानि षष्टयधिकानि २१९६० । तदनन्तरं त्रैराशिकम् यदि मुहूर्तगतसप्तपष्टयधिकभागानामे कविंशत्या सहस्रनवभिः शतैः षष्ट्यधिकैः एकशासहस्रमष्टानवतिः शतानि मण्डलभागानां लब्धानि भवन्ति तदा एकेन मुह सेन किं लब्धं भवेत् तत्रेयं शशित्रयस्थापना २१९६०/०९८००/ १/ अत्राघो राशिः मुहूर्तगतसप्तपष्टयधिकत्रिशत भागरूप स्ततोऽन्त्योऽपि राशिः त्रिमिः तो उपरितन राशि छेद्य राशि-३०७ और छेदक राशि ३६७ होती है इससे १ रात दिन आजाता है एक अहोरात के ३० मुहूर्त होते हैं एक मुहर्त के ३६७ भागों के १३ भाग प्राप्त होते हैं । अव इसो के अनुसार मुहूर्त गति के परिमाण का विचार किया जाता है-रात दिन के ३० मुहूर्तो में ऊपरके २९ मुहर्त प्रक्षिप्त करने पर ५९ मुहूर्त हो जाते हैं इनमें ३६० का गुणा करने पर सब मुहूतों का परिमाण निकलता है इन में ३६७ जोड देने पर सब मुहर्मों की संख्या २१९६० आजाती है फिर त्रैराशिक विधि के अनुसार “यदि मुहूर्त गत ६७ भागों के २१९६० भागों के द्वारा १०९८०० मंडल प्राप्त होते हैं तो एक मुहूर्त में वे कितने प्राप्त होंगे" इस प्रकार पूछन पर यहाँ राशि तय की स्थापना इस प्रकार से करना चाहिये-२१९६०-१०९८००-१ यहां आदि राशि मुहर्त गत ३६७ रूप है इस राशिका अन्तिमराशिरूप जो १ है उसके साथ गुणा करने पर ३६७ ही વામાં આવે તે ઉપરિતનરાશિ ધરાશિ ૩૦૭ અને છેદક ૩૬૭ થાય છે. આનાથી ૧ રાત-દિવસ આવી જાય છે. એક અારતના ૩૦ મુહૂર્તી હોય છે. એક મુહૂર્તના ૩૬૭ ભાગને ૧૭ ભાગે પ્રાપ્ત થાય છે. હવે એ મુજબ જ મુહૂર્ત ગતિના પરિમાણ વિશે વિચાર કરવામાં આવે તે રાત-દિવસના ૩૦ મુહુમાં ઉપરના ૨૯ મુહુર્તી પ્રક્ષિપ્ત કરવાથી ૫૯ મુહૂર્તો થઈ જાય છે. આમાં ૩૬૦ ની સાથે ગુણિત કરવાથી બધા મુહૂર્તોનું પરિમાણ નીકળી આવે છે. આમાં ૩૬૭ જેડવાથી બધા મુહૂર્તોની સંખ્યા ૨૧૯૬૦ આવી જાય છે. પછી રાશિક વિધિ મુજબ જે મુહૂતગત ૬૭ ભાગોના ૨૧૬૦ ભાગ વડે ૧૦૯૮૦૦ મંડળ ભાગે પ્રાપ્ત થાય છે તે એક મુહૂર્તમાં તેઓ કેટલા પ્રાપ્ત થશે? આ રીતે પ્રશ્ન કરવાથી અહીં રાશિત્રયની સ્થાપન આ પ્રમાણે કરવી જોઈએ. ૨૧૯૬૦/૧૦૯૮૦૦/૧ અહીં આદિ રાશિ મુહુ ગત ૩૬૭ રૂપ છે. આ રાશિનું અંતિમ રાશિરૂપ જે ૧ છે તેની સાથે ગુણિત કરવાથી ૩૬૭ આવે છે. હવે આ ૩૬૭ રાશિ વડે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
