Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA viracita a zlauseydd zabdazaH vivecana tabaka-4 bhAga-3 'vivecaka: paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgvakalpalatA zabdazaH vivecana stabaka-4 0 bhAga-3 mULa graMthakAra ja laghuharibhadrasUri mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA divyakupA vyAkhyAnavAcaspati, zAsanaprabhAvaka pa. pU. AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA teozrInA ziSyaratna darzAvettA, prAvacanikapratibhAdhAraka pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA AzIrvAdadAtA vyAkhyAnavAcaspati, zAsanaprabhAvaka pa. pU. AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSya vartamAna zrutamarmajJAtA vidvAna pa. pU. AcArya bhagavaMta zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA ja vivecanakAra ja paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA che saMkalanakArikA che. rAkhIbena ramaNalAla zAha The : prakAzaka : mAtA gaNad. "zrutadevatA bhavana', 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakAlatA bhAga-3 : stabaka-ja vivecanakAra paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA vIra saM. 2541 vi. saM. 2071 ja AvRtti : prathama ja nakala : 500 mUlya : rU. 140-00 ( Arthika sahayoga - ci. jenila prakAzabhAI zAha pATaNa-muMbaI : mukhya prAptisthAna : 186 'mRtadevatA bhavana', 5, jena marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. Email : gitarthganga@yahoo.co.in, gitarthganga@gmail.com Visit us online : gitarthganga.wordpress.com mAtAnAmAM - Email: gitartingang sarvodaya ophaseTa 13, gajAnaMda esTeTa, idagAha polIsa cokI pAse, prema daravAjA, amadAvAda-19. phonaH 22174519 sarva haka gItArtha gaMgA TrasTane AdhIna che.] sarva hakka gItArtha gaMgA Ta
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ , prakAzakIya 7 sujJa vAcako ! praNAma... aMdhakAramAM TaoNrca vagara athaDAtI vyakti dayApAtra che, to tenAthI paNa TaoNrca kaI rIte vAparavI te na jANanAra vyakti vadhu dayApAtra che. kAraNa ? te vyakti pAse sAdhana hovA chatAM paNa tenI jarUrI jANakArInA abhAve teno upayoga nahIM karI zake. tevI ja rIte... aMdhakArabharyA saMsAramAM jinazAsananI prApti vagara bhaTakato jIva coksa dayApAtra che, paraMtu jinazAsananI prApti bAda paNa jo jIva tenAM rahasyajJAna vagarano ja rahyo, to te vadhAre dayApAtra che; kema ke duHkhamaya ane pApamaya saMsAramAMthI chUTavA mAtra jinazAsana prApti paryApta nathI, paraMtu tenI prApti bAda zAsananAM UMDANabharyA rahasyonA jJAna dvArA zAsana pratye atUTa bahumAna ane sAdhanAmArgano daDha saMkalpa jarUrI che. anyathA bhAgye dIdhela jinazAsanano lAbha te vyakti pUrNatayA uThAvI nahIM zake. amane gaurava che ke, jinazAsananAM A ja rahasyone gItArthagaMgA saMsthA dvArA 108 mukhya ane avAMtara 10,008 viSayonA mAdhyame ujAgara karAvavA ame bhAgyazALI thayA chIe. ahIM dareka viSaya saMbaMdhI bhinna-bhinna zAstromAM verAyelAM rahasyamaya zAstravacanonuM ekatrIkaraNa thAya che. tyArabAda temAM dekhAtA virodhAbhAsonA nirAkaraNa sAthe paraspara saMdarbha joDavA dvArA temAM chupAyelAM rahasyono AviSkAra karavAmAM Ave che. jo ke, A rahasyo asAmAnya zaktizALI sivAyanA lokone sIdhAM pacatAM nathI; kema ke te durgama jinazAsananA nicoDarUpa hovAthI ati durgama che. tethI amArI saMsthAnA mArgadarzaka papU.A.bha. zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI ma.sA.e
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastuta rahasyone vyAkhyAno svarUpe sugama zailImAM, zAstrIya ane Adhunika dareka pariprekSyamAM pIrasyAM che ane pIrasaze. jemAMthI eka dharmatIrtha viSayaka pravacanono ardhIza pragaTa thayela che. alabatta, A zailInI sugamatAjanya laMbANane kAraNe amuka viSaya sudhI vivecananI maryAdA baMdhAI jAya che, mATe zrIsaMghane pUrNa lAbha maLe te hetuthI tyArabAdanA viSayo saMbaMdhI akhUTa rahasyagarbhita zAstravacanono paraspara anusaMdhAna sAthe saMgraha pragaTa karavAmAM Avaze, jene AjanI bhASA Encyclopedia (vizvakoSa) kahe che. temAM te te viSaya saMbaMdhI dUrano saMbaMdha dharAvatAM zAstravacano paNa te viSayaka rahasyajJAnamAM upayogI hovAne kAraNe saMgRhIta thaze ane A saMgraharUpa bIja dvArA bhaviSyamAM samagra zrIsaMghane zAsananAM rahasyajJAnanI prAptimAM taiyAra sAmagrI pUrI paDaze. vineva vinAnAti vijJAnaparizrama" e ukti anusAra vidvAno dvArA thatuM A vidrahmogya ane azrutapUrva kArya ghaNA puruSArtha uparAMta puSkaLa sAmragI ane samaya paNa mAMge che. bIjI bAju, zrI saMgha taraphathI sva. pU. munivara zrI mohajitavijayajI ma. sA., pa.pU. A.bha. zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI ma. sA.nAM pravacano ane paMDitavarya zrI pravINabhAI motA kRta zAstranAM vivecano zAsananAM rahasyo sudhI pahoMcavAnI kaDI svarUpa hovAthI prasiddha karavAnI mAMgaNIo paNa vAraMvAra Ave che. jo ke, A pravRtti saMsthAnA mULa lakSyathI saheja phaMTAya che, chatAM vacagALAnA samayamAM, mULa kAryane jarA paNa aTakAvyA vagara prastuta kAryane saMlagna pravRtti tarIke svIkArIe chIe. tenA anvaye prastuta pustaka prakAzita karatAM AnaMda anubhavAya che. uparokta dareka kAryone zrIsaMgha khobe-khobe saharSa vadhAvaze, anumodaze ane sahAyaka thaze tevI abhilASA saha... "mRtadevatA bhavana', 5, jaina marcanTa sosA., phatehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. gItArtha gaMgAnuM TrasTIgaNa ane zrutabhakto
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI aha~ namaH / mahI zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH / che namaH | nyAyAcArya-nyAyavizArada-mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA viracitA vairAgvakalpalatA zabdazaH vivecanA bhAga-3 caturtha stabaka ja atha saMsArijIva uvaaczloka :itazca puryAM nRgatau vizAle, satpATake yad bharatAbhidhAne / jayasthalaM nAma puraM tadIzaH, pAmithoDabhUnmathavA pRthivyo. mArA have saMsArI jIva bolyo - zlokArca - ane A bAju nRgati nAmanI nagarImAM vizAla evA bharata nAmanA sATakamAM je jayasthala nAmanuM nagara che. pRthvIno Indra padma nAmano teno rAjA thayo. IIII
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 lorDa : jaganmanoropitaharSakandA, nandAbhidhA tanmahiSI babhUva / pravezito'haM priyayA tayA'syAH, kukSau sapuNyaH samaye prasUtaH || 2 || zlokArtha : jagatanA manamAM ropita harSanA kaMda jevI naMdA nAmanI tenI rANI hatI. te priyA vaDe=te bhavitavyatA vaDe, AnI kukSimAM=naMdA nAmanI rANInI kukSimAM, huM puNya sahita praveza karAyo. ucita kALamAM huM 4nbhyo. // 2 // lorDa : nananda nandA tanayo mamAbhUditi pravRddhAdabhimAnasaukhyAt / pramodakumbhAbhidhadAsavAkyAd, rAjA'pi tuSTaH pradadau vasUni ||3|| vairAgyayalA lAga-3 zlokArtha : mane putra thayo e prakAre naMdA AnaMda pAmI. pramodakuMbha nAmanA dAsa vAkyathI pravRddha thayelA abhimAnasaumyathI rAjA paNa toSa pAmyo. dhanane j. 11311 zloka : vinirmito janmamahotsavo me, vyadhAyi nandyuttaravardhanAkhyA / tirohitA prAgabhidhA tatazca, mamA'pyabhUt tattanayAbhimAnaH / / 4 / /
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha sabaka/zloka-4-pa-6 zlokArca - mAro janmamahotsava karAyo. naMdI uttaramAM vardhana=naMdIvardhana, e pramANe nAma karAyuM. ane tyArapachI pUrvanuM nAma=saMsArI jIva e prakAranuM nAma, tirohita thayuM. mane paNa tenA putra tarIke abhimAna thayuM. III zloka : siJcatrivAkSNoramRtaM vilAsaistAtasya mAtuzca tathA janAnAm / dhAtrIbhiruccairatha lAlyamAna strivArSiko'bhUvamanUnazarmA / / 5 / / zlokArca - vilAsathI pitAnA, mAtAnA ane lokonA cakSanA amRtane siMcana karato have dhAtrIo vaDe atyaMta lAlana karAto, ghaNA sukhavALo traNa varSano thayo. ApA zloka : itazca yA'ntaHparivAramadhye, babhUva me dhAtryavivekitAkhyA / asUta majjanmadine sutaM sA, kRtaM ca vaizvAnaranAma tasya / / 6 / / zlokArca - A bAju je aMtaHparivAramAM avivekitA nAmanI mArI lAgI thaI. mArA janmadivase teNIe putrane janma Apyo. ane tenuM vezvAnara nAma karAyuM. jIvamAM aviveka nAmano pariNAma vidyamAna che. tethI, hAthInA bhavamAM puNya bAMdhyuM topaNa avivekatAnAM niSpAdaka karmo pracura hatAM. AthI ja avivekatAnA
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 kAraNe vaizvAnara nAmano putra naMdIvardhananA mitra tarIke janme che jethI aMtaraMga puNya, vaizvAnara mitra ane avivekitA tenI dhAtrI varte che. phakta prastuta saMsArI jIve hAthInA bhavamAM jema pazcAttApa karIne puNya bAMdhyuM tema meghakumAranA jIve paNa sasalAnI dayA karIne puNya bAMdhyuM ane meghakumArano jIva paNa rAjaputra thayo ane naMdIvardhanano jIva paNa rAjaputra thayo. chatAM naMdIvardhanamAM avivekitA= bAhya padArtho sAthe abheda buddhirUpa avivekitA, ApAdaka kliSTa karmo pracura che ane meghakumAranA jIvamAM avivekitA ApAdaka karmo naSTaprAyaH che tethI rAjaputra thaIne bhagavAnanI dezanAnA baLathI meghakumAranA jIvamAM mahAviveka pragaTyo. jyAre naMdIvardhananA jIvamAM tevI sAmagrI hovA chatAM leza paNa viveka pragaTa thato nathI. temAM kAraNa avivekitA ApAdaka kliSTa karmonI pracuratA che. IIkA zloka - viSAdavairAtatanimnapAdo, drohAbhyasUyAkaThinorujaGghaH / akSAnticittAnuzayAsamoruH, pralambapaizunyakaTipradezaH / / 7 / / zlokArdha :viSAda nAmano vairAtata vistAra, nimnapAdavALo, droha ane abhyasUyArUpa be kaThina jAMghavALo, akSAMti ane citanA anuzayarUpa asama= viSama, evA UruvALo, pralaMba paizunya kaTipradezavALo che. chA zloka : madhyaM dadhAnaH paramarmabhedasaMjJaM ca koSThAkalitapramANam / uraHsthalenAtivisaMkaTena, tApena dIpto dRDhadurnayAMsaH / / 8 / / zlokArca - paranA marmanI bhedanI saMjJAne dhAraNa karato, koSThAthI Akalita
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-8-9-10-11 pramANavALA madhyane dhAraNa karato vaizvAnara che ema anvaya che. ati visaMkaTa evA uraHsthalarUpa tApathI dIpta daDha durnayAMvALuM che-tenuM cita haMmezAM tApathI baLe che. llcil zloka : kSAratvamAtsaryavirUpabAhuH krUratvadIrghoccazirodharAbhRt / asabhyabhASAdivikIrNadantaH, caNDatvanirbhartsanazUnyakarNaH / / 9 / / zlokArca - kSAratva, mAtsaryarUpa kharAba bAhuvALo, krUratvarUpa dIrgha, ucca zirAne dhAraNa karanAro, asabhya bhASAdi vikIrNa dAMtavALo, caMDatva ane nirbharsanarUpa zUnya karNavALo. ll ll zloka : hAsyo dadhAnazcipiTAM ca nAsAM, sthAnAkRtiM tAmasabhAvasaMjJAm / raudratvanaipuNyasuraktanetrastri duSTAcaraVIIdhyazIrSa: 20NA zlokArca - hAsya-hasavAyogya cipiTa nAsAne dhAraNa karanAro ane tAmasabhAvasaMjJAvALI sthAna AkRtine dhAraNa karato, raudratva ane nedhRNyamAM surakta netravALo, trikoNa, duSTa AcaraNArUpa ziravALo. [1 zloka : asaGgatApiGgalakezabhAro, virAdhanAsUtradhRtatritantuH / mayA pradRSTo'tha sa viprasUnurdoHzIlyalIlAnirataH kunItiH / / 11 / /
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArdha : asaMgatArUpa pILA kezanA bhAravALo, virAdhanA sUtrathI dhAraNa karAyelA tritaMtuvALo, viprasUnu brAhmaNano putra, dozIlya, ane lIlAmAM nirata kunItivALo, te vaizvAnara, mArA vaDe jovAyo. krodhanA tIvra pariNAmarUpa vaizvAnara pUrvanA zlokomAM batAvelA te te bhAvothI anuviddha che je tenA dehanA avayava svarUpa che tema batAvela che. [1] zloka :nirIkSite tatra babhUva pUrvAbhyAsena me snehavilAsi cetaH / apekSate svIyabalaprakarSAnna saMstavasnehavidhau vizeSam / / 12 / / zlokArca - te vaizvAnara jovAye chate pUrvanA abhyAsathI mAruM snehavilAsI evuM citta thayuM. svayabalanA prakarSathI=potAnA balanA prakarSathI, saMstava ane snehanI vidhimAM vizeSanI apekSA nathI. pUrvanA ghaNA bhavo sudhI jIve krodha, Sa Adi bhAvono abhyAsa karyo che tethI bIbhatsa evA vaizvAnara pratye naMdIvardhananuM snehavALuM citta thAya che. potAnA balano prakarSa hovAthI=krodha pratye snehanA balano prakarSa hovAthI, jIva tenI stuti karavAmAM ke teno sneha karavAmAM tenA surUpatA Adi vizeSanI apekSA rAkhato nathI. AthI ja kurUpa evA vaizvAnara pratye naMdIvardhanane sneha thAya che. II1thA. zloka : vazaMvadaM svasya sa mAmavekSya, jahAti pArzva na kadApi duSTaH / svavairisaMsargamavekSya sAkSAt, puNyodayo mitramatIva ruSTaH / / 13 / /
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-13-14-15 zlokArca - duSTa evo te=vaizvAnara mane potAnA vaza joIne kyAreya paNa paDakhAne mUkato nathI. svaverI evA saMsargane joIne sAkSAt evo puNyodaya mitra roSa pAmyo. vaizvAnara naMdIvardhanano sAkSAt mitra nathI. paraMtu mitra jevo bhAse che chatAM naMdIvardhana tene vaza che tene joIne jIvanA sAkSAt mitrarUpa puNyodaya satata kSINa thAya che. AthI ja krodha kaSAyane vaza jIvanuM puNya kramasara kSINa kSINatara thaIne aMte te bhavamAM ke anya bhavamAM nAza pAme che. 13 zloka : dadhyau ca nAsAvupadezayogyo, hitAbhidhAnAdahite vimUDhaH / karAlamadyApi na kAlakaNTho, vyAlAvalInAM valayaM jahAti / / 14 / / zlokArca - ane vicAra karyo=puNyodaya mitre vicAra karyo. ahitamAM vimUDha evo A=naMdIvardhana, hitanA abhidhAnathI upadezane yogya nathI. kAlakaMTha=mahAdeva, vyAla AvalIonA=sApanI AvalIonA, valayarUpa karAlane sApanA samUhane, hajI paNa choDato nathI. jema mahAdeva sApanA samUhane choDe nahIM tevI prakRtivALo che tema naMdIvardhananA puNyodaye vicAra karyo ke vimUDha evo naMdIvardhana paNa potAnI krodhanI prakRti choDe tema nathI mATe upadezane ayogya che. AthI ja meghakumAranA jIva jevuM kArya naMdIvardhananuM puNya karatuM nathI. II14 zloka : na cAzrito'sau mama hAtuma), vinaiva velAM guNavarjito'pi /
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 akSubdhagambhIramahAzayasya, tRvisAta rUvADurAze. pArakA zlokArca - ane guNavarjita paNa Azrita evo A puNyano Azrita evo naMdIvardhana, mane-puNyane, choDavA mATe yogya nathI. akSabdha gaMbhIra mahAzayavALA samudrane jema tRNAdino saMghAta choDavA yogya nathI. naMdIvardhananuM puNya bAhya kArya sAdhe tevuM che paraMtu tattvane sparze ane uttarottara puNyanI vRddhi kare tevuM nathI. tethI naMdIvardhana guNavarjita che. vaLI, tenuM puNya tenI anucita pravRttithI kSINa thavA chatAM jyAM sudhI tyAgane anukULa kALa na Ave tyAM sudhI tenI anucita pravRttine saphaLa karIne naMdIvardhanane sukha ApavA mATe yatna kare che. uparA zloka : idaM vicintya stimitasvabhAvo, ruSTo'pi tasthau sa mamAntareva / tatazca vaizvAnaratazca bhAsvan maNiH pIno viSavAnamUvam A2ddA zlokArca - A pramANe vicArIne simita svabhAvavALo-zAMta svabhAvavALo, roSa pAmelo paNa te=puNya, mArA aMdaramAM ja rahyo. ane tethI=puNyodaya roSa pAmelo paNa mArA aMdaramAM rahyo tethI, vaizvAnaramAM rata evo huM bhAsvara maNivALA sarparUpa viSavAna thayo. mAro puNyodaya pUrvamAM pracura hato topaNa mArI anucita pravRttithI kSINa thato hato chatAM ucita veLAnI rAha joIne naMdIvardhanane mUkato nathI. tethI puNyanA baLathI vaizvAnaramAM rata thayelo naMdIvardhana sAkSAt bhAsvara maNivALA sarpa jevo jagatanA jIvone DaMsa denAro thayo. ll16aaaa
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-17-18 zloka - avAritastena tathaiva vaizvAnareNa dAhaprakRtiH kRto'ham / akSAlitaH zaila ivAmbudena, jAto yathA dAhakaraH zrito'pi / / 17 / / zlokArtha : je pramANe sUrya Azrita paNa parvata pANIthI jANe nahIM dhovAyelo hoya te pramANe ja tenA vaDe puNya vaDe, nahIM vAraNa karAyelo huM vaizvAnarathI dAha prakRtivALo karAyo. | viparyAsa ApAdaka karmo pracura hovAthI taTsahavartI anukULatA ApAdaka puNya vaDe kaSAya karavAthI nahIM vAraNa karAyelo naMdIvardhana vaizvAnarathI krodhI prakRtivALo thayo, jyAre keTalAka jIvo maMda mithyASTi hoya ane naMdIvardhana jevuM ja puNya hoya, jema meghakumAranA jIvanuM tevuM ja puNya hatuM topaNa viparyAsa ApAdaka karmo naSTaprAyaH hovAthI meghakumAranuM puNya kaSAyanuM vAraNa karIne te mahAtmAne zAMta prakRtivALA kare che. jyAre naMdIvardhananuM puNya kaSAyone vAraNa kare tevuM nathI, kema ke anya prakAranuM puNya vidyamAna hatuM topaNa kaSAya ApAdaka pApa sAthe vidyamAna hatuM. ll1nA zloka : prakrIDato bhItibhRto'tha matto, bAlAH kulInA api roSapUrNAt / bhajanti mAmeSa mahAprabhAvaH, puLyodayasthApi para buddhaH 28aaaa zlokArca - have kulIna paNa bALako roSathI pUrNa evA mArAthI bhayane dhAraNa karanArA sAthe ramatA mane bhaje che e puNyodayano paNa mahAprabhAva parano=vaizvAnarano, jaNAyo.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 naMdIvardhanamAM viparyAsa vartato hato tethI bALako upara puNyanA udayathI thato potAno prabhAva naMdIvardhanane vaizvAnarano prabhAva jaNAto hato. tethI teno krodha sAnubaMdha thato hato. jyAre vivekI jIvone to nirmaLaSTi hoya che tethI puNyanA prabhAvane jANIne puNyanA bIjabhUta kaSAyanA zamana mATe yatna kare che. I18 zloka - vitIrNatejomatidhairyavIryavaizvAnarapremaparo'tha pitrA / datto'hamAcAryavarasya bhAgyAd, vinodyama zikSitavAn kalaugham / / 19 / / zlokArca - vistAraNa pAmatI tejasvI mativALo, dhairyavALo, vIryavALo ane vaizvAnaranA premamAM tatpara evo huM pitA vaDe AcAryavarane bhAgyathI apAyo. ughama vagara kalAnA samUhane zIkhyo. I19ll zloka : sahetukaM vApyahetukaM vA, samastabAlaiH kalahAyamAnaH / vaizvAnarAliGgitamUrtiruccaiH, khedAya teSAM ca gurozca jAtaH / / 20 / / zlokArca - sahetuka athavA ahetuka samasta bALako sAthe kalahane karato, vizvAnarathI atyaMta AliMgita mUrtivALo teone=bALakone, ane gurune kheda mATe thayo. ||2|| zloka - pratibruvANo gururapyalambhi, mayA tiraskArapadaM pare ke|
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-21-22-23 mahIbhRtaH putra iti pratIte, tathApi mayyeSa jahau na rAgam / / 21 / / zlokArya : sAme bolatA guru paNa mArA vaDe tiraskAra padane pAmyA. para zuM ? topaNa rAjAno putra che e pramANe pratIta evA mArA vize A guru, rAgano tyAga karatA nathI. rAjaputranA kAraNe ane kaLAmAM kuzaLatAnA kAraNe tenuM puNya kaMIka che tethI naMdIvardhana avinIta hovA chatAM guru paNa tenA pratye rAga dhAraNa kare che. je tathA prakAranA puNyanuM ja kArya che. 21 zloka : vaizvAnarasyaiva guNo'khilo'yamitIha rAgo vidhRto mayoccaiH / asAvapi prANasamAya mahyaM, rasAyanaM krUramano dadau drAk / / 22 / / zlokArca - vaizvAnarano akhila ja A guNa che e pramANe ahIM-puNyanA kAraNanA viSayamAM, mArA vaDe atyaMta rAga dhAraNa karAyokavezvAnaramAM atyaMta rAga dhAraNa karAyo. prANasama evA mane ANe paNa=vaizvAnare paNa, krUra mana nAmanuM rasAyana zIdhra ApyuM. rirA zloka : jagau ca macchaktibhavaM kilaitad, balasya vRddhyai vitatAyuSazca / gRhANa tat tvaM paribhukSva kAle, phalegrahiH snehatarumamAstu / / 23 / /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - ane kahyuM kharekhara mArI zaktithI thayeluM A krUra mana, balanI vRddhi mATe ane vistAra AyuSyavALo che te kAraNathI tuM=naMdIvardhana grahaNa karI ane kAle bhogavaA rasAyaNano upabhoga kara. mArA snehano taru evo AkrUra mana, phaLane ApanAro thAva. ra3 zloka : atrAntare kazcidavocateSTaM, sthAnaM tvayA'sau gamito hyanena / vaizvAnareNAsya vicArito'rtho, mAvyaSa - nara tatA. ra4 zlokArtha : eTalAmAM koIka bolyo. tArA vaDe vaizvAnara vaDe, A naMdIvardhana, ISTasthAnamAM laI javAyo. A vaizvAnara vaDe Ano artha vicArAyo. A=naMdIvardhana narakamAM jaIne vistAra AyuSyavALo thaze. naMdIvardhanamAM je puNyano udaya varte che te zubha pariNAmathI thayeluM karma che ane te karma jIvane te prakAranI buddhi Ape che ke A kaSAyo vRddhi pAmaze to tuM durgatimAM jaIza paraMtu viparyAya ApAdaka karmo pracura hovAthI naMdIvardhanane te artha saMbhaLAyo nahIM. vaLI, enA kaSAyane te arthano bodha thayo. tethI te harSita thAya che ane vicAre che ke narakamAM A naMdIvardhana dIrgha AyuSyavALo thaze. ll24ll zloka : gRhItametanmayakA'sya hastAdagIkRtA tasya ca cAruzikSA / bhakSyA tvayaikaikaguTI kilAsmAt, saMjJAthamADavasare mati pAraDI
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-25-26 zlokArtha : AnA hAthathI=vaizvAnaranA hAthathI, mArA vaDe A=krUra citta svIkAra karAyuM. ane tenI=vaizvAnaranI, suMdara zikSA svIkAra karAI. kharekhara AmAMthI=mArA vaDe apAyela rasAyaNamAMthI, mArA vaDe=vaizvAnara vaDe, saMjJA karatAM avasaramAM eka guTikA tArA vaDe=naMdIvardhana vaDe bhakSaNa karavI joIe. jIvamAM vartato ugra krodha kaSAya jIvane sAra jaNAya che tethI naMdIvardhanane teno kaSAya zikSA Ape che ke krUra mana karavuM joIe. vaLI huM kahuM tyAre tAre A rasAyaNanI guTikA khAvI joIe. tethI nimittane pAmIne naMdIvardhanamAM krUra citta thAya che. vaLI, jeono mithyAtva maMda che teono puNyodaya tene kaSAyo nahIM karavA mATe ja preraNA Ape che tethI teo nimittane pAmIne paNa krUra citta karatA nathI paraMtu kaSAyonA zamanane ja yatna kare che. tethI te jIvono upadezaka te jIvono te prakA2no kSayopazamabhAvathI yukta puNyodaya che ane naMdIvardhanano tevA kliSTabhAva ApAdaka kaSAyathI anuviddha puNyodaya che ane te kaSAya ja teno upadezaka guru bane che, puNyodaya upadezaka guru banato nathI; kema ke puNyathI thayelI saphaLatAne te kaSAyamAM yojana kare che. 25aa zloka H 13 atho niyukto viduro madIyaM, nyavedayad durlalitaM nRpAya / sarvaM kalAcAryakulInabAlakadarthanAdyaM sa tato'tidUnaH / / 26 / / zlokArtha : have niyukta karAyelA vidure kalAcArya, kulInabAlanI kadarthanA Adi mAruM sarva durlalita=anucita pravRtti, rAjAne nivedita karI. tethI te=rAjA, ati duHkhI thayo. ArakA
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 vairAgyekalpalatA bhAga-3 Tos: papraccha cAkArya kalAguruM me, kalAH kumAraH kIyatIrabhANi / sa prAha sarvo'pi kalAkalApo, vazyo'sya jAto na kimapyathonam / / 27 / / doDArtha : ane kalAgurune mAruM kArya pUchyuM. ane kumAra keTalI kalAo bhaNyo. te=kalAguru, kahe che. sarva paNa kalAkalApa Ane vaza thayelo cha, 50 pa nyUna nathI. ||27|| Reos : api prakRtyA'malamasya rUpaM, na bhAti vaizvAnarasaMgatastu / indoH kalaGkAdiva kardamAbhA nmahotpalasyeva ca kaNTakaughAt / / 28 / / zlojArtha : paraMtu prakRtithI amala rUpavALA evA naMdIvardhananuM rUpa kAdava jevA vaizvAnaranA saMgathI suMdara bhAsatuM nathI. jema kalaMkathI caMdranuM rUpa ane kAMTAnA samUhathI kamaLanuM rUpa suMdara bhAsatuM nathI. ra8L Tos : drumA ivAsyAprazamapravAhairutkhAtamUlAH kSayiNo guNaughAH / tannaiSa yatnaH phalavAnitIdaM, zrutvA paraM tApamavApa rAjA / / 29 / /
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 caturtha stabaka/zloka-29-30-31 zlokArca - ukhAtamUlavALAM vRkSonI jema AnAkanaMdIvardhananA, guNonA samUho apazamanA pravAhathI kSaya pAmanArA che. te kAraNathI A yatna phalavAna nathI e prakAre A sAMbhaLIne rAjA parama tApane pAmyo. ra9ll zloka : AhvAsta vaizvAnarapApamitratyAgAya mAmeSa ca vedakena / sa prAha rAjanapi hApito'sya, gatiH sa vaizvAnara eva nUnam / / 30 / / zlokArca - vaizvAnara pApamitranA tyAga mATe vedaka vaDe mane ja bolAvAyo=anusuMdara cakravartI kahe che ke naMdIvardhanane ja bolAvAyo. tetravedaka kahe che. te rAjana ! vaLI, AnI gati=vaizvAnaranI gati, naMdIvardhana vaDe haraNa karAvAI che kharekhara te naMdIvardhana, vaizvAnara ja che. Il3oll zloka : ayaM hi vaizvAnarapApamitrasaGgena vaizvAnara eva jAtaH / balAdato mocayituM na zakyo, mRgyaH paraM zAntividhAvupAyaH / / 31 / / zlokArca - hiM=je kAraNathI, A naMdIvardhana, vaizvAnara pApamitranA saMgathI vaizvAnara ja thayo che. AthI naMdIvardhana sAkSAt vaizvAnara thayo che AthI, balathI paNa mukAvavA mATe zakya nathI. paraMtu zAMtinI vidhimAM tenA taraphathI thatA kolAhalanI zAMtinI vidhimAM, upAya zodhavA yogya che. ll31II
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 vairAgyakalpalatA bhAga-3 los : zrutvA nRpo vedakavAcamenA, gurormatAM hRdgahane nimagnaH / jagAvathoccairviduro'styupAya jJAtA'tra jaino nRpasiddhaputraH / / 32 / / ReoDArtha : gurune saMmata A vebakanI vANIne sAMbhaLIne rAjA hRdayagahanamAM nimagna thayo. have vidura atyaMta bolyo. ahIM he rAjA ! jena siddhaputra GpAyAtA cha. ||3|| Rels: hRSTastamAkArya nRpo'tha hetuM, papraccha putrasya kusaMgamukteH / buddhyA sa vijJAya jagau ya eko, hetustamatrAvahito bravImi / / 33 / / zlokArtha : have harSita thayelo rAjA tene bolAvIne=siddhaputrane bolAvIne, putranI kusaMgatinI muktinA hetune pUchyuM. buddhithI jANIne te=siddhaputra, bolyo. ahIM je eka hetu che kumAranI kusaMgatinI muktimAM je eka hetu che, avdhaar| 5rAyelo meyo te hetune huM chu. 1133|| rcts: vinirgatopadravarAzicetaHsaundaryamatrAsti puraM prasiddham / lokaM vasantaM kila bhAvibhadraM, na tatra muSNanti kaSAyacaurAH / / 34 / /
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-34-35-36 zlokArya : ahIM=jagatamAM, bhAvibhadra lokanI vasatIvALuM, cAlyA gayA che upadravonA rAzi jemAM evuM cittasauMdarya nAmanuM nagara prasiddha che=je jIvonA cittamAM upadravo zAMta thayA che tevuM svAthyavALuM citta e cittasaudaryanagara che. tyAM=cittasauMdaryanagaramAM, kaSAyarUpI coro lUMTatA nathI. II3xI zloka : anArataM vistRtasaurabhaM tat, kalyANavallIkusumairguNaughaiH / alaMkRte zItalazIlagehai rna tatra tApo labhate'vakAzam / / 35 / / zlokArca - kalyANarUpI velaDIonA kusumorUpI guNanA samUhothI satata vistRta saurabhavALuM evuM te cittasauMdaryanagara che. zItala evA zIlanAM gharothI alaMkRta hote chate tyAM=cittasauMdaryanagaramAM tApano avakAza prApta thato nathI. IIupaII zloka : vivekabhAnorudayAvirAmAt, kadA'pi tasmin na tamaHpracAraH / akSINasadbodhanidhAvazoke, na tatra dAridryakathA'pi loke / / 36 / / zlokArtha : vivekarUpI bhAnunA udayanA avirAmathI kyAreya paNa temAM citasauMdaryanagaramAM, aMdhakArano prayAra nathI. akSINa sadabodharUpI nidhi hote chate azoka evA te lokamAM zoka vagaranA te lokamAM, dAritryanI
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 vairAgyakalpalatA bhAga-3 kathA paNa nathI. cittasauMdaryanagaramAM bhedajJAna satata pravarte che. tethI mUDhatArUpa aMdhakAra tyAM nathI. ane kSaya na pAme tevuM jinavacanAnusAra sUkSma sUkSmatara bodharUpa nidhAna tyAM vidyamAna che. tethI zoka vagaranA te jIvomAM bhAva dAridmanI kathA nathI. 3chA zloka : bhUmIpatistatra zubhAzayAkhyo, bibharti rAjyaM jitarAjarAjiH / satAM hitAptAvahitavyaye ca, kRtodyamo duSTavinigrahe ca / / 37 / / zlokArca - tyAM te cittasauMdaryanagaramAM, saMta puruSonI hitanI prAptimAM, ahitanA vyayamAM ane duSTanA nigrahamAM kRtaudhamavALo zubhAzaya nAmano rAjA jitarAja rAjIvALo rAjyane dhAraNa kare che. jeonuM citta suMdara che temAM zubhAzaya pragaTe che je AtmahitanI ciMtA karAve che, karmajanya ahitanA vyayamAM prayatna karAve che ane duSTa evA kaSAyonA nigrahamAM udyama karAve che. zloka : alaMkarotyeSa kalaGkamuktaH, krIDAvazenApi hi yaM pradezam / tataH praNazyantyarayo'ntaraGgA, mRIrisaMvinatimAM: rUpA zlokArca - kalaMkathI mukta evo A=zubhAzaya, krIDAnA vazathI paNa je pradezane alaMkRta kare che=je pradezamAM jAya che tyAMthI aMtaraMga zatruo nAza pAme che. jema siMhanA saMsargI evA vanathI hAthIo dUra jAya che.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-38-39-40-41 19 sAkSAt jyAM zubhAzaya varte che tyAM to kaSAyarUpI zatruo nivAsa karatA nathI. paraMtu koIka rIte zubhAzaya tattva sanmukha pravarte che. tyAre te zubhAzayanA gamanathI te sthAnamAM vartatA kaSAyarUpI zatruo nAsI jAya che. II38ll zloka : dhRtismRtihIkaruNAzamAdyaiH, kozo'sya pUrNo guNaratnavRndaiH / vizAlazIlAGgarathairajastraM, pravardhate'syApratipanthilakSmIH / / 39 / / zlokArtha H dhRti, smRti, lajjA, karuNA, kSamAdi guNaratnanA vRMdothI Ano= zubhAzaya rAjAno, koza pUrNa che. vizAla zIlAMgarUpI rathothI satata AnI apratipaMthI lakSmI vadhe che=je lakSmInI pratipaMthI anya lakSmI nathI evI asAdhAraNa lakSmI vadhe che. II39II zloka H surAsurastraiNamahAvilAsAprakampyacitte'pi hi sAdhuloke / AsaktidAtrI sthiratA'bhidhA'sya, saundaryalakSmInidhirasti devI ||40|| zlokArtha H sura, asuranI strIonA mahAvilAsathI aprakaMpya cittavALA sAdhulokamAM Asaktine dhAraNa karanArI AnI=zubhAzayanI, sauMdaryalakSmInI nidhi evI sthiratA nAmanI devI che. II40 / / zloka H bhAti pratIke'pi nirUpite'syA, bhasmaiva rUpaM surasundarINAm /
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 pratipratIkaM tu nirUpiteyaM, vedyAntaraM zUnyamivAtanoti / / 41 / / zlokArtha H AnuM=sthiratAnuM, pratIka paNa nirUpaNa karAye chate=sthiratAnuM citra paNa nirUpaNa karAye chate, surasuMdarIonuM rUpa bhasma ja bhAse che. vaLI, pagale pagale nirUpaNa karAyelI A=sthiratA, vedhAMtarane zUnyanI jema vistAra kare che. sthiratA kevA svarUpavALI che tenuM ciMtavana mAtra ka2vAmAM Ave to surasuMdarIonAM rUpa tenI AgaLa bhasma jevAM jaNAya che. vaLI pagale pagale sthiratAnuM jeo avalaMbana le che teone zuddha AtmaguNomAM sthiratAthI anya evuM vedAntara zUnya jevuM bhAse che. II41 // zloka H vairAgyakalpalatA bhAga-3 putrI tayorasti nidhirguNAnA mutpattibhUmirbahuvismayAnAm / sudhaughavannimitatApazAntiH, kSAntirgatabhrAntirudArakAntiH / / 42 / / zlokArtha H te benI=zubhAzaya ane sthiratAnI, guNonI nidhi, bahu vismayonI utpattibhUmi, sudhAnA samUhanI jema nirmita karAyelI tApanI zAMtivALI, gatabhrAMtivALI, udAra kAMtivALI kSAMti nAmanI putrI che. jIvamAM vartato zubhAzaya jIvane AtmAnI nirAkuLa pravRttimAM yatna karAve che. AtmAnI nirAkuLa pravRttimAM jyAre jeTalI sthiratA Ave teTalI sthiratAne kA2Ne jIvamAM kSAMtinI pariNati pragaTe che. je sarva guNonI nidhi jevI che. AtmAmAM jeTalI kSayopazamabhAvanI labdhio thAya che ke jeTalI puNyaprakRtiojanya jeTalI sadgationI prApti thAya che ke cakravartIpaNuM ke tIrthaMka25NuM Adi prApta thAya che te sarva vismayonI utpattibhUmi kSamA che. vaLI, A kSAMti AtmAnA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/bloka-42-43-44 21 kaSAyanA tApane zamana karanAra che. AtmAnA pAramArthika svarUpamAM bhrAMti vagaranI ane jIvanI uttama prakRtirUpa kSamAnI pariNati svarUpa che. je upakArI kSamAdinA kramathI dharmakSamA sudhI uttarottara vRddhi pAme che ane aMte kSAyikabhAvanI kSamAnI prApti karAve che. IIkazA zloka : nirIkSaNasyApi hi mUlyamasyAzcintAmaNi rhati bhUritejAH / AliGganaM yastu vidhAsyate'syAH, sa zakracakrAdapi pInapuNyaH / / 43 / / zlokArca - AnA-kSamAnA, nirIkSaNanuM paNa mUlya bhUritejavALo ciMtAmaNi ApI zakato nathI. vaLI, AnetrakSAMtine je AliMgana Apaze te zacakrathI paNa puSTa puNyavALo che. jeone pAMca prakAranI kSamAnA pAramArthika svarUpano bodha thayo che tevA nirmaLa samyagdaSTijIvothI thatA kSamAnA nirIkSaNanuM mUlya ciMtAmaNi ratna paNa ApavA samartha nathI. vaLI, jeone kSamAnI pariNatino jeTalo jeTalo sparza thAya che teo puSTa puNyavALA bane che te zakra vagere karatAM paNa adhika puNyazALI che; kema ke kSamAnA pariNAmathI je sukha thAya che te sukha zakrane paNa nathI. I43 zloka : snehAJcitA dRgalaharI yadasyAzcarIkarIti prazamasthitAnAm / zaityaM sudhAcandanacandramukhyairna jAyate tatkila tApabhAjAm / / 44 / / zlokArca - AnI kSamAnI, snehathI aMcita daSTinI laherI prazamasthita jIvone
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 je zaityane kare che, te zaitya kharekhara tApavALA jIvone sudhA, caMdana, caMdra vagere vaDe thatuM nathI. sudhAdi padArtho bAhya zItalatAne Ape che jyAre prathama pariNativALA jIvonA cittane kSAMtinA snehanI laherIo satata atyaMta zItalatAne Ape che. I44mA zloka - bibharti ceyaM nRpate ! svabhAvAd, vaizvAnareNa pratipakSabhAvam / imAM kumAraH pariNIya kanyA manodito hAsyati pApamitram / / 45 / / zlokArca - he rAjA ! svabhAvathI ja A=kSAMti, vaizvAnara sAthe pratipakSabhAvane dhAraNa kare che. A kanyAne paraNIne nahIM kahevAyelo kumAra pApamitrano tyAga karaze. ll4paII zloka : uktveti saMmudritavAci tatra, dRSTe mukhe buddhidhanasya rAjJA / bahirvivAhavyavasAyamasya, proddha mAha sma nimittavedI / / 46 / / zlokArca - e pramANe kahIne saMmudritavANIvALA te hote chate=mInapariNativALA siddhaputra hote chate, rAjA vaDe buddhidhananuM mukha jovAye chate AnA=rAjAnA, bahirvivAhanA vyavasAyane tyAga karavA mATe nimittavedIe kahyuM. last zloka : naM tavAnena nRpa zrA, zakto vidhau na hyayamantaraGge /
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 caturtha stabaka/zloka-47-48 kanyAM svayaM karmavilAsanutraH, zubhAzayo dAsyati te sutAya / / 47 / / zlokArtha : he rAjA ! tArA A zrama vaDe saryuM. kije kAraNathI, aMtaraMga vidhimAM A samartha nathI=bahirvivAhano vyavasAya samartha nathI. karmavilAsathI prerAyelo zubhAzaya tArA putra mATe svayaM kanyAne Apaze. jyAre naMdIvardhananA jIvanAM kSamAne anukULa kSayopazamabhAvavALAM karmo thaze. tenAthI prerAyelo naMdIvardhananA cittamAM zubhAzaya thaze ane zubhAzaya kSamAdi bhAvone anukULa yatna karAvIne naMdIvardhanane kSamAnI prApti karAvaze. A47nA bloka : kAryo viSAdo na tadatra rAjan, grAhyA kilaikA bhavitavyataiva / arthe hyazakye khalu yaH prayAsaM, karotyasau yAsyati hAsyabhAvam / / 48 / / zlokArca - te kAraNathI he rAjA ! AmAM naMdIvardhanane kSamAnI prAptimAM, viSAda karavo joIe nahIM. kharekhara eka bhavitavyatA ja grahaNa karavI joIe= naMdIvardhananI tevI bhavitavyatA ja tene Apaze e pramANe grahaNa karavuM joIe. hiM=je kAraNathI, kharekhara azakya arthamAM je puruSa prayAsane kare che te hAsyabhAvane pAmaze. jyAre naMdIvardhananI tevI bhavitavyatA haze tyAre tenAM karmo alpa thaze. kSayopazamabhAvane abhimukha thaze tyAre tenAmAM kSamAnI pariNati pragaTa thaze. atyAre upadezathI te bhAvo temAM thAya tema nathI. tethI azakya arthamAM prayAsa karavAthI hAsyapadasthitinI ja prApti che. I48
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 vairAgyakAlatA bhAga-3 zloka : channo'pi puNyAbhyudayo'sya zazvad, vaizvAnarAnarthamapAkaroti / maNiryathA muSTidhRtastadeta di veca ra meSane te 42 zlokArca - Ano=naMdIvardhanano, pracchanna paNa puNyano abhyadaya zAzvat vaizvAnaranA anarthane dUra kare che, je pramANe muSTimAM dhAraNa karAyelo maNi. te kAraNathI tArA khedanuM A auSadha tuM jANa. naMdIvardhana aMtaraMga rIte kliSTabhAvavALo che tethI tenuM puNya pragaTa nathI, paraMtu pracchanna che. chatAM jyAM sudhI puNya che tyAM sudhI hAthamAM rahelA maNinI jema te pracchanna puNya vaizvAnaranA anarthone dUra kare che. naMdIvardhana kaSAyane vaza thAya che to paNa tene saphaLatA ApIne teno puNyodaya tene sukhI kare che. te he rAjana ! tuM tArA khedane dUra karavAnuM auSadha jANa. khedano tyAga karIne naMdIvardhananI ciMtAne dUra kara. e pramANe jinamatanA jANanArA kahe che. IIkalA zloka : vAceti naimittikapuMgavasya, pUrvaM viSaNNo muditazca pazcAt / nirvApito vArimucA pitA me, davAnalapluSTa ivAdirAsIt / / 50 / / zlokArtha : A prakAranI naimittika puMgavanI vANIthI pUrvamAM viSAda pAmela ane pAchaLathI AnaMdita thayela mArA pitA dAvAnalathI plaSTa evo parvata varasAda vaDe zAMta thAya tema zAMta thayA. I5oll.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 caturtha stabaka/zloka-pa1-para zloka : jJAtvA'tha mAM bhUpatirapyazakyapratikriyaM dIptadurantamohAt / parIkSitavyo bhavatA kumAra iti pratItau viduraM yuyoja / / 51 / / zlokArca - have rAjAe paNa dIpta duraMta mohane kAraNe azakya pratikAravALA mane jANIne tArA vaDe, kumAranI parIkSA karavI joIe, e prakAranI pratItimAM vidurane niyojita karyo. naMdIvardhanamAM atyaMta anucita pravRtti karAve evo moha che eTaluM ja nahIM paNa te moha atyaMta dIpta che tethI azakya pratikAravALo che e pramANe jANIne rAjAe vidurane tenuM nirIkSaNa karavA arthe yojana karyuM, kema ke putra pratyeno rAga rAjAne te prakAranI pravRtti karavA preraNA kare che. ApanA zloka : dine dvitIye'tha sa mAmupeto, kiM nAgato hyastvamitIritazca / parIkSituM mAM svavilambahetuM, jagau zrutaM durjanasaMgadoSam / / 52 / / zlokArca - have bIjA divase te mArI pAse Avyo. kAle tuM kema na Avyo? e pramANe puchAyelA teNe mArI parIkSA karavA mATe svavilaMbanA hetu rUpa saMbhaLAyela durjanasaMganA doSane kahyuM. naMdIvardhana durjananA saMgano tyAga kare che ke nahIM tenI parIkSA karavA arthe vidu kAle pote nahoto Avyo tenA heturUpe durjanasaMganA doSanI kathAne kahe che. ApaNA
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 zloka H uktaM mayA varNaya taM mamApi, zravaHsudhApAraNamAryavarya / itIritaH sparzanadurjanasya, doSaprabandhaM viduro babhASe / / 53 / / zlokArtha H mArA vaDe=naMdIvardhana vaDe kahevAyuM. he Aryavarya ! mane paNa kAnanA sudhAnA pAraNavALA tene=saMbhaLAyela durjanasaMganA doSane, varNana kara e pramANe kahevAyela vidura sparzanarUpa durjananA doSaprabaMdhane bolyo. II53 / / zloka H kSitipratiSThe nagare'tra karma vilAsarAjo'sti mahApratApaH / ubhe mahiSyo punarasya mukhye, ekA zubhazrIrazubhAliranyA / / 54 / / vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArtha : ahIM=saMsAramAM, kSitipratiSTha nagaramAM=pRthvImAM pratiSThita evA bhavarUpI nagaramAM, karmavilAsa nAmano mahApratApI rAjA che. vaLI, Ane mukhya be mahiSIo che eka zubhazrI ane anya azubhaAli. saMsAramAM jIvo upara sAmrAjya calAvanAra karmavilAsa che temAM zubhakarmovALA jIvomAM zubhazrIrUpa pariNati che. ane azubhakarmovALA jIvomAM azubhanI hAramALA jevAM karmo che. II54 // zloka H tadaGgajau dvau ca manISibAlau, jAtI kumArI pravilesatustau /
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-papa-pa6 dRSTo'nyadA dehavane'tha tAbhyAM, kazcitpumAn pAzakabaddhadehaH / / 55 / / zlokArca - ane tenA manISI ane bAla be putro che. thayelA kumAra avasthAvALA te baMne vilAsa karatA hatA. have anyadA deharUpI vanamAM te baMne dvArA pAzaka baMdhanA dehavALo koIka puruSa jovAyo. zubhakarma ane zubhakarmonI hAramALAthI jIva buddhimAna thAya che ane azubhakarmonI hAramALAthI jIva bAla thAya che. te baMne jIvoe deharUpI vanamAM koIka puruSane gaLe phAMso khAto joyo arthAt maravA tatpara thayela sparzanane joyo. papA zloka : chittvA'tha bAlena tadIyapAzaM, pRSTaH sa vArtAmasukhasya tasya / kRcchrAjjagau me bhavajanturAsI vAdyaH suha sparzanasaMsI TddA zlokArya : have bAla vaDe tenA pAzane chedIne tenA asukhanI vArtAne te sparzana, puchAyo. muzkelIthI kahyuM. sparzana saMjJAvALA evA mAro Adha mitra bhavajaMtu hato. maravA paDela sparzananA pAzane chedIne bALe maravAnuM kAraNa pUchyuM. vastutaH sparzana e aMtaraMga jIvano pariNAma che. koIka puruSa sparzanano nAza karIne mokSamAM jAya che tenAthI te jIvane AzrayIne sparzana karavA mATe tatpara thAya che tyAre bALa jIva te sparzana sAthe vArtAlApa karIne tene maravAnuM kAraNa pUche che. sparzana maravAne atyaMta abhimukha pariNAmavALo che chatAM bALanA AgrahathI kahe che huM sparzana chuM ane mAro Adya mitra bhavajaMtu hato. je atyAre mAro mitra rahyo nathI. te Adya mitra kevo hato te have batAve che. ApakA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakAlatA bhAga-3 zloka - abhUnmayi snigdhataraH sadA'sau, cakorakazcandra ivAnukUlaH / pratArayAmAsa sadAgamastaM, bhAgye kadAcinmama mAndyabhAji / / 57 / / zlokArca - cakorane caMdranI jema sadA anukULa evo A=bhavajaMtu, mArAmAM snigdhatara hato. kyAreka maMdabhAi evuM mAruM bhAgya hote chate tene= bhavajaMtune sadAgame ThagyA. pachI zloka :tataH prabhRtyeSa na manyate mAM, sadAgamasyaiva karoti saMgam / bibharti zuddhoJchaparISahaugha jayAdinA matpratikUlavRttim / / 58 / / zlokArtha : tyArathI mAMDIne AebhavajaMtu mane mAnato nathI. sadAgamano ja saMga kare che. zuddha ucha pariSahanA samUhanA jayAdi dvArA mArI pratikUla vRtine dhAraNa kare che. te bhavajaMtue sadAgamano bhaMga karIne saMyama grahaNa karyuM ane zuddha bhikSAcaryA dvArA mArA pratikUla varte che paraMtu anukUla AhArAdi Apato nathI. pariSahonA samUhanA jaya dvArA mane pratikUla varte che. pitA zloka : kRtavyalIke'pi na tatra me'bhUd, viparyayaH snehavijRmbhitasya /
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-59-60 manAgasAvapyanuyAti mAM ca, sadAgamAsannihitaH kadAcit / / 59 / / zlokArca - karAyelI viparIta AcaraNAvALA evA temAM=bhavajaMtumAM, snehathI vismita evA mane viparyaya thayo nahIM ane sadAgamathI asabrihita evo A=bhavajaMtu paNa kyAreka thoDoka mane anusare che. sparzana bAlane kahe che ke mArI sAthe bhavajaMtue ghaNI viparIta AcaraNA karI topaNa mane bhavajaMtu pratye sneha ocho thayo nathI paraMtu haMmezAM bhavajaMtu mane anukULa thaze te prakAranA pariNAmathI ja huM jIvato hato. Ama chatAM te bhavajaMtu jyAre jyAre sadAgamanA vacanathI vAsita che tyAre tyAre mane pratikULa sevIne mArA pratye atyaMta asnigdhamanavALo thato hato. kyAreka upayogarUpe te bhavajaMtunA cittamAM sadAgama asannihita hoya che tyAre mane thoDoka te anusare che. zAtA arthe sparzanane anukULa bhAvo kare che. ApaNA zloka : athAnyadA tena sadAgamasya, vacaH puraskRtya kadarthito'ham / yAsyAmyagamyaM bhavataH padaM drAga, itIrayitvA sa jagAma mokSam / / 60 / / zlokArca - have anyadA tenA vaDe=bhavajaMtu vaDe, sadAgamanuM vacana AgaLa karIne huM=sparzana, kadarthanA karAyo. tArA agamya sthAne zIgha huM jaIza e pramANe bolIne te mokSamAM gayo. sparzana bAlane kahe che - sadAgama mane zatrurUpe batAve che. tethI bhavajaMtue mArI zatrurUpe ghaNI kadarthanA karI ane jyAM huM teno pIcho na karI zakuM tevA mokSasthAnamAM te bhavajaMtu zIdhra gayo. III
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka : mitrasya tasyAhamasau viyogAnmartuM pravRtto'smyasukhAtyayAya / itIrite sparzanapUruSeNa, bAlo'bravIt taM pratibandhahetoH / / 61 / / zlokArtha : te mitranA viyogathI A huM=sArzana, asukhanA atyaya mATe=duHkhanA parihAra arthe, maravA mATe pravRtta thayo chuM. e pramANe sparzana puruSathI kahevAya chate pratibaMdhanA hetuthI=sparzana pratyenA rAganA hetuthI, bAle tene kahyuM. zuM kahyuM te batAve che. IIII zloka : nidarzanaM tvaM kila sajjanAnAM, sa durjanAnAM bhavajantureva / pratArakANAM ca sadAgamo'sA viti tvayi snehaparo'smi bADham / / 2 / / zlokArca - kharekhara tuM sajjanono daSTAMta che. te bhavajaMtu ja durjanono daSTAMta che. A sadAgama ThaganArAono daSTAMta che. ethI tArAmAM atyaMta sneha para huM chuM. sparzanamAM mUDha evA bALa jIvone sparzana ja sajjana dekhAya che; kema ke jIvane sukha Ape che. ane bhavajaMtu durjana dekhAya che, kema ke prabala sukhanA kAraNabhUta evA paNa sparzanano tyAga kare che. vaLI, sadAgama ThaganAra dekhAya che; kema ke hitakArI evA sparzananA sukhathI jIvone vaMcita kare che. AthI ja bALa jIvo mAtra bhogavilAsane sAra jonArA hoya che. tattvane jovAmAM atyaMta aMdha hoya che. IkazA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 caturtha stabaka/zloka-63-64 zloka : tenApi maitryaM pratipannamasya, vicintayAmAsa punarmanISI / sadAgamastyAjayituM yateta, hAtuM na mitraM sahajaM sudhIzca / / 63 / / zlokArca - tenA vaDe paNa sparzana vaDe paNa, AnuM bALanuM, mitrapaNuM svIkArAyuM. vaLI, manISIe vicAryuM. sadAgama sahaja mitrane tyAga karAvavA yatna kare nahIM ane sadAgama suMdara buddhivALo che. ll13 zloka : tatsparzano'yaM nanu kUTabhASI, bAlena bAlocitameva tene / dhyAtvaivametena dadhau sa maitrI mAbhAsamAtrAna tu cittabhAvAt / / 64 / / zlokArca - te kAraNathI kharekhara A sparzana kUTabhASI che. bAla vaDe bAlaucita ja karAyuM. A pramANe vicArIne AnI sAthe sparzananI sAthe, teNe= manISIe, AbhAsa mAtrathI maitrI dhAraNa karI paraMtu citanA bhAvathI nahIM. manISI padArthane jovAmAM buddhimAna che tethI sparzanendriya sukhanuM kAraNa che parama mitra che tevuM tene jaNAtuM nathI. paraMtu bALa jIvone sparzana sukhanuM kAraNa jaNAya che tema vicArIne manISI sparzana sAthe potAne saMbaMdha hovAthI mAtra bahicchayAthI tene anukULa kaMIka Acare che paraMtu manISInuM citta sadAgamanA vacanamAM ja pravarte che. II
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka : nyagAdi tAbhyAmidamAzu pitrovRttaM pitA prAha zubhaM vyadhAyi / sadAtanaH sparzananirmite'rthe, tasya svabhAvaH pratikUlavRttiH / / 65 / / zlokArca - te baMne dvArA=bALa ane manISI dvArA, A vRtAMta=sparzanano, vRtAMta, mAtA-pitAne zIgha kahevAyo. pitA kahe che. zubha karyuM. sparzananA nirmitarUpa arthamAM teno svabhAva karmano svabhAva haMmezAM pratikUla vRtivALo che. bALa ane manISIe potapotAnAM mAtA-pitAne pote sparzana sAthe kaI rIte saMbaMdha svIkAryo che te kahyuM. manISInA pitA karmavilAsa rAjA che ane bAlanA pitA paNa karmavilAsa rAjA che; kema ke bAla ane manISI potAnAM karmonA vilAsathI janmyA che. ane bAle je rIte sparzanane priya mitra svIkAryo te rIte karmavilAsane kahyuM ane tenAM mUDhatA ApAdaka karmo hatAM tethI te karmoe te ucita pravRtti che tema kahyuM. vaLI, manISIe mAtra bahicchayAthI sparzanane mitrarUpe svIkArela che tema kahyuM. ane manISInAM kSayopazamabhAvathI yukta karma hatAM tethI tenAM karmone manISInI pravRtti ucita jaNAya che. tethI te baMnene potapotAnI bhUmikA pramANe zubha karyuM che tema pitA kahe che. vaLI, karmavilAsano svabhAva che ke je sparzananA nimittarUpa arthamAM pravarte che tene haMmezAM karma pratikULa varte che tethI sparzanane vaza evA bAlane tenAM karmo haMmezAM pratikULa varte che ane manISIne tenAM karmo anukULa varte che; kema ke sparzanamAM te gADha Asakta nathI. IIkapA zloka : tatastadAsaGgaparaM sa bAlaM, kSipnuH kuvidyAgahane jaharSa /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 caturtha stabaka/zloka-ka6-17 tadvarjanopAyaparaM paraMtu, saMyojayiSyan guNadhoraNIbhiH / / 66 / / zlokArca - tethI tenA AsaMgamAM para evA bAlane sparzananA AsaMgamAM tatpara evA bAlane, kuvidhAnA gahanamAM pheMkato evo tekarmavilAsa rAjA, harSa pAmyo. paraMtu tenA varjananA upAyamAM para evA manISIne guNanA paraMparAthI saMyojana karanAro harSa pAmyo. zloka-65mAM kahyuM tema karmavilAsanI prakRti sparzanamAM sAsakta jIva pratye pratikULa varte che mATe bAla sparzanane anukULa varte che tenA kAraNe karmavilAsa rAjA tene viparyAsarUpa kuvidyAnA gahanamAM nAMkhe che arthAt klezo ja tene sukharUpe jaNAya tevI viparIta buddhi kare che. ane manISI sparzana pratyenI Asakitane varjana karato sparzananA varjananA upAyamAM tatpara che tethI tene guNanI paraMparAnI sAthe yojana karanAro karmavilAsa thAya che. AvA zloka - bAlasya mAtA tu tutoSa yasmAt, sA sparzanAdhInanijeSTasiddhiH / manISimAtA tu babhAra khedaM, smRtvA ciraM tadvihitavyalIkam / / 67 / / zlokArca - vaLI, je kAraNathI sparzanane AdhIna potAnA ISTanI siddhi che te kAraNathI bAlanI te mAtAtoSa pAme che. vaLI tenAthI vihita vyalIkanuM= sparzanathI karAyelI viparIta pravRttinuM, smaraNa karIne manISInI mAtAe lAMbo kheda dhAraNa karyo. bAlanI mAtA harSita thAya che; kema ke sparzanane vaza bAla thaze to azubhakarmonI hAramALAnI vRddhi thaze. manISInI mAtAne kheda thAya che, kema ke jo A manISI sparzanane vaza thaze to zubhakarmonI lakSmIno vinAza thaze. IILA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 vairAgyekalpalatA bhAga-3 zloka - araktabhAvaM paramaGgajasyAnumAya tasmin dhRtimApa citte / mukhasya netrasya tathA vikAraiH, punarvikalpAMzca bahUMzcakAra / / 68 / / zlokArca - paraMtu putranA araktabhAvanuM anumAna karIne sArzanamAM anAsaktabhAvanuM anumAna karIne, te citamAM=khedavALA cittamAM, dhRtine pAmI= manISInI mAtA kaMIka vRtine pAmI ane mukhanA, netranA vikArothI pharI ghaNA vikalpo karyA. manISInI mAtAe joyuM ke manISI sparzanamAM Asakta nathI tethI sparzananA saMgane kAraNe manISInI mAtAne je kheda thayelo tevA paNa cittamAM kaMIka vRti AvI; kema ke manISI sparzanamAM gADha Asakta nathI. tethI potAno vinAza thavAnuM kAraNa manISI thaze nahIM tema jaNAyuM. topaNa manISInI mAtA je zubhakarmonI lakSmI che tenA manamAM ghaNA vikAro ane vikalpo thAya che, kema ke tene jaNAya che ke jo sparzananA saMgathI A manISI palaTAI jaze to huM tenI mAtA rahIza nahIM. paraMtu mAro ja te vinAza karaze. tethI kyAre zuM thaze ? teno koI nirNaya nahIM thavAthI kyAreka te harSita thAya che ke kyAreka zokAtura thAya che. jyAre jyAre manISI sparzanane spaSTa jANIne vimukha rahe che tyAre te joIne tenI mAtA harSita thAya che jyAre sparzananI kaMIka prIti manISInA cittane sparze che tyAre manISInI mAtAne zoka thAya che; kema ke manISI paNa sparzanane vaza thaIne bAla jevo thaI zake che tethI kyAreka mArA vinAzanuM ja kAraNa banaze e prakAranA bhayathI manISInAM zubha karmorUpa tenI mAtA aneka vikalpo kare che. udA zloka - bAlastataH sparzanabaddharAgo, hRdA sadA''ste cakito manISI /
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-69-70-71 sukhaM na vizrambhavinAkRtaM syAdidityaGgarakSaM sa jagAda bodham / / 69 / / zlokArtha H tyArapachI sparzanamAM baddha rAgavALo bAla hRdayathI sadA cakita rahe che. teNe=manISIe vizvAsa vagara karAyeluM sukha thAya nahIM ethI aMgarakSaka evA bodhane kahyuM. II9II zloka H tvayA'sya kAryA'naghamUlazuddhiyathA bhavenme vitatho'vabhAsaH / tenAtha muktaH praNidhiH prabhAvo, bhrAntvA sa dezAnavadat sametaH / / 70 / / 35 zlokArtha H tArA vaDe=bodha vaDe AnI=sparzananI, nirdoSa mUlazuddhi karavI joIe. je pramANe mane avitatha avabhAsa thAya. have tenA vaDe=bodha vaDe, prabhAva nAmano praNidhi mukAyo, dezothI bhamIne bolyo. 11811 zloka H bAhyeSu dezeSu mayA pravRttirnAptA gateneti gato'ntaraGge / deze mahApAtakasadma tatra, dRSTaM puraM rAjasacittanAma / / 71 / / zlokArtha bAhya dezomAM gayelA evA mArA vaDe pravRtti prApta thaI nahIM=sparzananI pravRtti prApta thaI nahIM. ethI aMtaraMga dezamAM gayo. tyAM=aMtaraMga dezamAM mahApAtakanuM sthAna rAjasacitta nAmanuM pura jovAyuM ema aMgarakSake kahyuM. bALane sparzananuM sukha ja sukha dekhAya che tethI te hRdayamAM sparzananA sukhathI :
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 vairAgyakalpalatA bhAga-3 sadA harSita rahe che. manISIne sparzananA zabdamAM vizvAsa na hato tethI manISI vicAre che ke sparzana vizvasanIya che ke nahIM. tevo nirNaya karyA vagara sparzanathI sukha thAya nahIM. tethI manISI potAnA bodharUpa aMgarakSakane kahe che buddhimAna puruSamAM je mArgAnusArI bodha che tene kahe che. te sparzananI mULazuddhi kara. tethI manISImAM vartato bodha potAnAmAM vartatA padArthanA nirNaya karavAnA prabhAvane vyApAravALo kare che arthAt bodhano nirNaya karavAno prabhAva che te bodhanI zakti che ane manISInA AtmAno rakSaka bodha che te bodhanA AdezathI prabhAva prathama bAhya dezomAM sparzananI mUlazuddhinuM avalokana kare che. bAhya dezomAM vividha nagaro dekhAya che. paraMtu sparzananI kaMI zuddhiprApti thatI nathI. tethI buddhimAna puruSanA bodhano prabhAva aMtaraMga duniyAmAM avalokana karavA pravRtta thAya che tyAre tene mahApApanuM sthAna evuM rAjasacittanagara dekhAya che. ll71ii. zloka : azreyasAM rAjapathaH pRthUnAM, kalyANamArgAcalavajrapAtaH / luNTAkacUDAmaNirugravIrya statrekSito rAgamRgendrarAjaH / / 72 / / zlokArca - vaLI te rAjasacita kevuM che? te batAve che - vistAravALA azreyanuM rAjapatha, kalyANamArgarUpa parvata mATe vajapAta che. tyAM-te rAjasacittanagaramAM luTArAono cUDAmaNi ugra vIryavALo rAgakesarI rAjA jovAyo. te rAjasacittanagara vistAravALA akalyANano rAjamArga che ema kahevAthI e prApta thAya ke saMpUrNa zreya mokSamArga che ane jeo mokSamAM gayA nathI teo yogamArgamAM jaI rahyA che. teomAM rAga varte che paraMtu te kSINa thato hovAthI navA navA janmanA kAraNa thavArUpa kaMIka azreyano mArga che. vaLI je jIvomAM pracura rAga varte che teone vistRta akalyANanI prApti thAya che ane koI yogya jIvo kalyANamArgamAM caDhelA hoya teno nAza karavAmAM vajapAta jevo rAga che
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 caturtha stabaka/bloka-72-73-74 AthI ja rAgane vaza thaIne munio paNa narakamAM ane durgatiomAM jAya che. vaLI te rAgano pariNAma upayogarUpe varte che te rAjasacittanagaramAM vartato rAgakesarI rAjA che ane te luTArAomAM cUDAmaNi che; kema ke jIvanI guNasaMpattine nAza karanAra rAgakesarI rAjA che. IIkazA zloka : parAnapekSo'bhimatapravRttI, jagadvazIkartumalambhaviSNuH / pApaprakAze paTudhIramAtyo, dRSTo'sya jiSNurviSayAbhilASaH / / 73 / / zlokArca - abhimata pravRttimAM rAgakesarI rAjAne abhimata evA bhogavilAsa Adi pravRtimAM paranI apekSA vagarano, jagatane vaza karavA mATe atyaMta samartha, pApanA prakAzamAM paTu buddhivALo, jItavAnI IcchAvALo jagatane jItavAnI IcchAvALo, Ano rAgakesarI rAjAno, viSayAbhilASa maMtrI javAyo. viSayonI abhilASA jyAre jIvamAM UThe che tyAre koInI apekSA rAkhyA vagara jIva te viSayamAM pravRtti kare che. AthI ja kAmane aMdha thayelo jIva bhAvinA anarthano vicAra karyA vagara ke tatkAla anarthanI saMbhAvanAno vicAra karyA vagara pravarte che. vaLI, A viSayAbhilASa jagatanA jIvone vaza karavAmAM atyaMta samartha che ane jIvamAM sarva prakAranAM hiMsAdi pApo pragaTa karavA mATe paTu buddhivALo che. je rAgakesarIno maMtrI che. I73NI zloka : atrAntare ca dhvanadadhvakarSi, mithyAbhimAnAdirathaprathADhyam / garjanmamatvAdigajaM pradhAvadasaMyamAyuddhatavAjirAji / / 74 / /
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 vairAgyakAlatA bhAga-3 madAtirekotsukacApalAdipadAtikandarpakRtAgrayAnam / vilAsahAsAdivicitratUrya aotAharta tanititaM vataM drALu pAchA guma . zlokArca - ane eTalAmAM prabhAva aMtaraMga duniyAmAM rAjasacittanagaramAM rAgakesarI rAjA, viSayAbhilASa maMtrIne jue che eTalAmAM, tenuM rAgakesarI rAjAnuM, zIdhra baLa ekaThuM thayuM. je kevuM che? te batAve che - dhvani karatA mArgamAM AkarSAtuM mithyAbhimAna rathanA samUhathI yukta hatuM. gAjatA mamatvAdi rUpa hAthIvALuM hatuM. doDatA asaMyama Adi uddhata ghoDAonA samUhavALuM hatuM. madanA atirekathI utsuka cApalAdi senikonA kaMdarpathI karAyelA agrayAnavALuM te baLa hatuM. vilAsa, hAsyAdi vicitra sUryanA kolAhalavALuM te sainya zIdhra ekaThuM thayuM. ll74-75ll zloka : pRSTo'tra hetuM puruSo vipAko, nirbandhabaddho nijagAda mantrI / svamAnuSANi prajighAya paJca, prAk sparzanAdIni jagadvijetum / / 76 / / zlokArtha: ahIM rAjasacitanagaramAM, prabhAve je joyuM emAM, vipAka nAmano puruSa puchAyo. nirbadha baddha evo vipAka bolyo. maMtrIe=viSayAbhilASamaMtrIe, potAnA sparzana Adi pAMca puruSone jagatane jItavA mATe pUrvamAM mokalyA che. manISInA bodhamAM je prabhAva che enAthI manISI tattvano nirNaya kare che. te
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-76-77 prabhAva karmanA vipAkane joIne nirNaya kare che ke saMsA2mAM viSayAbhilASe sparzana Adi pAMca manuSyone jagatane jItavA mATe mokalyA che; kema ke karmanA vipAkane jovAthI jaNAya che ke saMsArI jIvone karmanA udayathI sparzanAdi pAMca indriyo maLI che ane tene vaza thaIne jagatanA jIvo karmathI mukta thavA asamartha bane che. logil zloka H 39 kASThA parA sAhasikAgrimANAM, durdAntavargasya nidarzanaM ca / avAryadhairyANi paraM parIkSA sthAnaM dhruvaM tAni ca vaJcakAnAm / / 77 / / zlokArtha H sAhasika agrimonI parAkASThA sparzana Adi pAMca che. durthAMta varganuM nidarzana che=durdAta jeTalA padArtho che te sarvenuM dRSTAMta pAMca Indriyo che. paMcakonI avAryagheryavALI evI te=indriyo, dhruva prakRSTa parIkSAnuM sthAna che. jagatamAM jeTalA sAhasikamAM agra che teonI parAkASThA jevI pAMca indriyo che; kema ke indriyone vaza thayelA jIvo narakanI kAramI yAtanAonI ciMtA karyA vagara sarva pApo kare che. jema sAhasika puruSa mRtyune gaNakAryA vagara potAnA iSTane prApta karavA tatpara thAya che tema indriyone vaza jIvo anaMta mRtyune gaNakAryA vagara potAnA iSTa viSayomAM lubdha bane che mATe indriyo sAhasikanA agraNIomAM parAkASThAvALI che. vaLI jagatamAM nAnA bALakone damana karavuM duSkara hoya che. atyaMta kliSTa zatrune damana karavuM duSkara hoya che te sarva durdAtanA samUhanuM dRSTAMta indriyo che; kema ke mahAprayAsathI yogIo jene damana kare che teonI paNa indriyo nimittane pAmIne kolAhala kare che ane jIvane pAtane abhimukha kare che. vaLI, jeo AtmAnI vaMcanA kare che teonI indriyo avArya dhairyavALI che; kema ke mahAyatna karIne yogIe indriyone vAraNa
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40. vairAgyakalpalatA bhAga-3 karelI hoya, yogamArganI sAdhanA karatA hoya chatAM koI nimittane pAmIne yogIno jIva AtmavaMcanA kare tyAre vAraNa na thaI zake tevA vairyapUrvaka indriyo te jIva upara AkramaNa kare che tethI te indriyo potAnA jIvanamAM AkramaNa karaze ke nahIM tenI prakRSTa parIkSAnuM sthAna vivekI puruSa mATe pAMca indriyo che. IIchA zloka : jagajjitaprAyamamIbhiruccairatrAntare tAnabhibhUya cauraH / santoSanAmA katicit prasahya, muktau nagaryAM manujAninAya / / 78 / / zlokArca - prAyaH AnA dvArA=pAMca Indriyo dvArA, atyaMta jagat jitaprAya che=jagatanA jIvo rAgane vaza thayA che. eTalAmAM jagatane Indriyoe vaza karyuM che eTalAmAM, teono abhibhava karIne-pAMca Indriyono abhibhava karIne, saMtoSa nAmano cora keTalAka manuSyone baLAtkAre muktinagarImAM laI gayo. ll78ll zloka : zrutveti saMtoSajayAya rAjA, pragalbhate'sau parivArayuktaH / parAbhavaM svasya bhaTAH padAte stejo'bhirAmAH katame sahante / / 79 / / zlokArca - e pramANe sAMbhaLIne=saMtoSa cora keTalAka manuSyone muktinagarImAM laI gayo che e pramANe sAMbhaLIne, saMtoSanA jaya mATe parivArayukta evo A rAjA rAgakesarI rAjA, tatpara thayela che. padAtinA tejamAM abhirAma evA kayA bhaTokasainiko, potAnA parAbhavane sahana kare?
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-79, 80-81 41 vipAke prabhAvane kahyuM ke saMtoSanA jaya mATe rAjA tatpara thayo che ane A subhaTo potAno parAbhava sahana karatA nathI. tethI laDavA mATe gAjI rahyA che tethI e prApta thAya ke je jIvo saMtoSanA baLathI mokSamAM gayA che teone to rAgakesarInuM sainya saMsAramAM lAvI zake tema nathI paraMtu je jIvo kaMIka saMtoSane anusaranArA thayA che ane bhavamArgathI para thavA tatpara thayA che te jIvamAM sadAgamanA vacanathI kaMIka kaMIka saMtoSa pragaTe che te vakhate te jIvonAM karmo ane aMtaraMga rAganA pariNAmo kolAhala karIne saMtoSathI te jIvane choDAvavA mATe tatpara thayA che. AthI ja saMtoSanA baLathI mokSamAM javAne abhimukha thayelA hovA chatAM jeonA cittamAM kaSAyono kolAhala utpanna thayo che teo pharI rAgane vaza saMsAranA paribhramaNane prApta kare che jema sAvadyAcArya.l79 zloka : nantuM mahAmohanRpasya pAdamUlaM gato'sau svapiturnRpo'tha / dRSTaH sa tenAsamalambamAnarajastamobhUyugalAbhirAmaH / / 8 / / sitAsmitAsma(zma)suthara: pravigyAvidyaajraajiirnnshriiryssttiH / vizAlatRSNAbhidhavedikAyAM, mahAviparyAsasuviSTarasthaH ||81||yugmm / / zlokArca - potAnA pitA mahAmoha rAjAnA caraNakamalane namaskAra karavA arthe have A rAjA=rAgakesarI rAjA, gayo. asamAna laMbAyamAna evA rAga ane tamarUpI bhRkuTinA yugalathI zobhato, zveta asmitArUpI dATIne dhAraNa karanAro, prakaMpa pAmato, avidhArUpI jarAthI jIrNa zarIranI yaSTivALo, vizAla tRSNA nAmanI vedikAmAM, mahAviparyAsarUpa suviSTaramAM rahelo te mahAmoha rAjA, tenA vaDe rAgakesarI vaDe, jovAyo.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 yuddha karavA mATe mahAmohanA AzIrvAda laIne rAgakesarI nIkaLe che AthI ja je jIvo yogamArgamAM tatpara thayelA che, saMtoSa dvArA mokSapathamAM prasthAna karAvAyA che teone pachADavA arthe rAgakesarI mahAmohanA AzIrvAdanuM avalaMbana laIne nIkaLe che ane te mahAmoha kevA svarUpavALo che te prastuta zlokamAM batAvela che. II80-815 42 zloka H pRSTaM zarIre kuzalaM natena, proktA ca tena prakRtapravRttiH / jaga mahAmohanRpo'tha yukto, mamaiva vRddhasya raNAbhiyogaH ||82 / / / / 8255 zlokArtha H namelA evA rAgakesarI vaDe zarIra viSaya=mahAmohanA zarIra viSayaka, kuzala puchAyuM ane tenA vaDe=rAgakesarI vaDe, prakRtapravRtti kahevAI=saMtoSane jItavA mATe ame jaIe chIe e prakAranI prakRtapravRtti kahevAI. have mahAmoha rAjA bolyo. vRddha evA mane ja raNano abhiyoga=yuddhanI pravRtti, yukta che. II82aa zloka H yazaH pravAhena raNe hi dhIrAH, prakSAlitAzaktikalaGkapaGkAH / dIptiM parAM yAnti dhanurbhRtastat, prasthAnamasthAnasukhaM mamedam ||83 / / idaM mahAmohanRpo'bhidhAya, rAgAdiyuktazcalito raNAya / kolAhalo'yaM taditi pratIhi, gacchAmyahaM cAgrabale niyuktaH / / 84 / /
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha sabaka/zloka-83-84, 85 zlokArca - hiM=je kAraNathI, vIra puruSo raNamAM yazanA pravAhathI, prakSAlita azaktinA kalaMkanA paMkavALA, dhanuSyane dhAraNa karanArA parA dItine pAme che, te kAraNathI mAruM A prasthAna=saMtoSane jItavA mATenuM prasthAna, asthAnasukha che=atyaMta sukha che. A pramANe kahIne=zloka-83mAM kahyuM e pramANe kahIne, mahAmoha rAjA rAgAdithI yukta raNa mATe yuddha mATe, cAlyo. te kAraNathI A kolAhala che te pramANe tuM jANa=vipAke prabhAvane kahyuM ke te pramANe tuM jANa. ane agrabalamAM niyukta evo huM=mohanA sainyamAM agrabhAgamAM niyukta evo vipAka, jAuM chuM. je jIvomAM saMtoSane abhimukha pariNAma thayo che te jIvomAM sauprathama karmano vipAka Ave che tethI vipAka mahAmohanA sainyamAM agrabhAgamAM niyukta che ane karmano vipAka AvyA pachI sadAgamanA vacanathI te jIva jAgRta thaI jAya to mahAmohanA sainyano kolAhala thato nathI. paraMtu saMtoSanA baLathI te mahAtmA pharI mokSane abhimukha prayANa kare che. ane je jIvomAM saMtoSane abhimukha kaMIka pariNAma thayo che karmano vipAka udayamAM Ave che tethI koIka kaSAyane paravaza thaIne te pAtane abhimukha thAya che. tarata rAgano pariNAma, mahAmohano pariNAma anya sarva kleza ApAdakabhAvo jIvamAM ullasita thAya to te jIva pharI duraMta saMsAramAM jaIne paDe che tethI te jIvane AzrayIne tatkAla mahAmohanA sainyano vijaya thAya che. II83-84 zloka : labdhvA tataH sparzanamUlazuddhiM, samAgato'haM bhavataH samIpam / satoSamAkarNya sadAgamasya, sthAne tu varte hRdi saMzayAluH / / 85 / / zlokArca - tyArapachI=vipAkanA pAsethI prabhAvane pAMca IndriyonI mAhitI maLI
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 vairAgyakalpalatA bhAga-3 tyArapachI, sparzananI mUlazuddhine pAmIne huM prabhAva, tamArI samIpe= bodhanI samIpe Avyo chuM. sadAgamanA sthAne saMtoSane sAMbhaLIne hRdayamAM huM prabhAva, saMzayAlu vartu chuM. I8paII zloka : idaM nizamyaiva jagAma bodhaH, saha prabhAveNa manISipArzve / vRttAntamAcaSTa yathopanItaM, tuSTiM ca puSTiM yayau tato'sau / / 86 / / zlokArthaH A sAMbhaLIne ja prabhAva sahita manISI pAse bodha gayo. je pramANe upanIta vRttAMta teNe kahyuM prabhAve je pramANe pote gaveSaNA karIne prApta kareluM vRtAMta hatuM te pramANe te vRtAMta kahyuM. tethI=prabhAve prApta kareluM vRtAMta manISIne kahyuM tethI, A=manISI tuSTi ane puSTine pAmyo. prabhAva sparzananI mUlazuddhine laIne bodha pAse Ave che ane bodhane te sarva nivedana kare che tethI sparzana pAsethI sadAgamane kAraNe bhavajaMtu mukta thayelo tema sAMbhaLeluM. ane vipAka pAsethI saMtoSane kAraNe bhavajaMtu mukta thayo tema sAMbhaLavA maLyuM. tethI saMzaya thAya che. vastutaH sparzanendriyane jaNAya che ke jyArathI A bhavajaMtu sadAgamanuM sAMbhaLe che tyArathI mane pratikULa Acare che te batAvavA mATe sparzanendriya sadAgamathI bhavajaMtu mokSamAM gayela tema kahela ane prabhAve vipAkathI gaveSaNA karI tyAre tene jaNAvyuM ke jIva jyAre saMtoSane abhimukha thAya che tyAre karmothI mukta thavAne abhimukha bane che tethI te jIvamAM vartatA saMtoSano nAza karavA arthe mohanA sainyano humalo thAya che. A be vacano sApekSa hovA chatAM manISInA bodhathI teno nirNaya thayo nahIM. tethI bodhamAM te sthAnamAM saMzaya varte che. ane sparzananI mUlazuddhine kAraNe manISI harSita thAya che. IITakA
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 caturtha stabaka/zloka-87-88 zloka : pRSTo'nyadA sparzana eva tena, sadAgamenaiva kadarthitastvam / sa prAha vAcaiva sa me'pakArI, vyApArya santoSamatIvaduSTam / / 87 / / zlokArca - anyadA tenA vaDe manISI vaDe, sparzana ja puchAyo. tuM sadAgamathI ja kadarcita thayo che. te kahe cheHsparzana kahe che. vANIthI ja ta=sadAgama, mAro apakArI che. vyApArane AzrayIne saMtoSa atyaMta duSTa che. pUrvamAM manISInA bodhane saMzaya thayelo ke sadAgamathI bhavajaMtu mukAyo ke saMtoSathI. tethI potAnAmAM vartatA sparzananA pariNAmanI sAthe samyaka paryAlocana karIne tenA paramArthane jANavA mATe manISI yatna kare che tyAre manISIne jaNAya che ke vANIthI sadAgama sparzanane apakArI che; kema ke sadAgama Atmika sukhane pAramArthika sukharUpe batAve che. ane vikArIsukhane jIvanI viDaMbanArUpe batAve che, tethI tenA upadezane sAMbhaLIne jIvo sparzanano anAdara kare che. tethI sadAgama vANIthI ja apakArI che. jyAre jIvamAM vartato anicchAnA pariNAmarUpa saMtoSa vyApArane AzrayIne sparzana pratye duSTa che; kema ke jIvane jyAre anicchAno pariNAma thAya che tyAre indriyone anukULa bhAvomAM sukhanI buddhi ja thatI nathI. jethI te jIvo sparzanendriyane anukULa bhAvomAM yatna karatA nathI paraMtu anicchAnA pariNAmamAM ja teone sukhanI buddhi thAya che tethI anicchAnI vRddhimAM ja yatna kare che. tethI saMtoSa vyApArane AzrayIne sparzana pratye anarthakArI che. I8nA zloka : athAstazaGko viSayAbhilASabhRtyaM jagadvaJcanasAvadhAnam /
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 vairAgyakalpalatA bhAga-3 jAnanasau sparzanamanvatiSThat, svArthAya vizrambhamanena bAhyam / / 88 / / zlokArca - have jagatanA vaMcanamAM sAvadhAna evA viSayAbhilASanA sevaka evA sparzanane jANato, asta zaMkAvALo A=sparzane khulAso karyo ke sadAgama vANIthI apakArI che ane saMtoSa vyApArathI apakArI che e sAMbhaLIne asta zaMkAvALo A manISI, svArtha mATe AnI sAthe=sparzananI sAthe, bAhya vizvAsane dhAraNa karato rahyo. sparzananA avalokana dvArA manISIne nirNaya thayo ke vANIthI sparzanano apakArI sadAgama che ane vyApArathI saMtoSa apakArI che tethI nakkI thayuM ke jIvamAM vartato viSayAbhilASano pariNAma che te sparzana dvArA jagatane ThagavA mATe pravarte che chatAM jyAM sudhI pote saMtoSanI parAkASThAne pAme nahIM tyAM sudhI bAhyathI sparzanane kaMIka anukULa vartana karavuM ucita che jyAre sarvaviratinI zaktino saMcaya thAya tyAre sparzanano atyaMta tiraskAra karavo ucita che. e prakAre vicArIne gRhastha avasthAmAM kaMIka sparzanane anukULa bAhya AcaraNA kare che. II88II zloka : athAnyadA dehamanupravizya, bAlasya bADhaM nijayogazaktyA / sa sparzano'vAcyarasAnuviddhAM, vAJchAM mRdusparzagatAM vitene / / 89 / / zlokArca - have, anyadA bAlanA dehamAM anupraveza karIne atyaMta potAnI yogazaktithI te sArzana avAyarasathI anuviddha evI mRdusparza viSayaka vAMchAne vistAre che. bAla jIva atyaMta mUDha che tethI deha ane indriyo sAthe potAno atyaMta
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka,bloka-89-90-91 47 abheda che ema mAne che, tethI sparzendriya tenA sukhanuM sAdhana che tevI buddhi che tethI mitranI jema sparzanane jue che ane jyAre te sparzana bAla jIvanA matijJAnanA upayogamAM mRdusparzanI icchA kare che tyAre bAlanA matijJAnarUpa dehamAM praveza karIne potAnI adbhuta zaktithI bAlane mRdusparzagata icchAo utpanna kare che, je zabdothI na kahI zakAya tevA kAmanA rasathI anuviddha vAMchA svarUpa che ane te vAMchA bAlanA matijJAnanA upayogamAM vyakta varte che jene vaza thaIne sarva prakAranI sparzendriyanI pravRtti bAla jIva kare che. JITalA zloka : manISiNastveSa tathA na cakre, svabhAvabhedAkalanAd vikAram / dAhAvaho bhasmakavajjanAnAM, laulyaM hi doSo na dhRtistu bhoge / / 10 / / zlokArtha : vaLI A=sparzana, manISIne te prakAre je prakAre bAlane vAMchA utpanna kare che te prakAre, vikArane karato nathI; kema ke svabhAvabhedanuM Akalana che sparzana bAlanA ane manISInA svabhAvabhedane jANe che. di=je kAraNathI, bhasmakavALA jIvonuM lolya dAhane lAvanAro doSa che, vaLI, bhogamAM dhRti nathI. sparzendriya manISInA cittanA svabhAvane ane bAlanA svabhAvanA bhedane jANe che tethI je prakAre bAlane mRdusparzanI icchA thaI tevI icchA sparzendriya manISInA cittamAM pravezIne paNa pragaTa karato nathI; kema ke bhasmaka rogavALA jIvonA laulya jevo dAhane lAvanAro doSa bAlamAM che tethI bAlane bhogamAM dhRti thatI nathI paraMtu satata bhoganI lAlasA vadhe che. II9gA zloka - pradarzitA dyaurbhavatA mameti, bAlasya vAcA sa dadhau pramodam /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 vairAgyakalpalatA bhAga-3 manISiNastvasvarasAM nizamya, hINastadAnImupacAravAcam / / 11 / / zlokArca - tArA vaDe=sparzana vaDe, mane svarga batAvAyuM, e pramANe bAlanI vANIthI te sparzana, pramodane pAmyo, vaLI, tyAre manISInI avarasavALI upacAravANIne sAMbhaLIne lajA pAmyo. II91II. zloka : nizamya bAlasya tutoSa mAtA, vijRmbhitaM sparzanayogazakteH / manISiNaH khedamiyAya kintu, mAdhyasthyamAlakSya zuzoca noccaiH / / 12 / / zlokArca - parzananI yogazaktinuM vilasita sAMbhaLIne bAlanI mAtA toSa pAmI, paraMtu manISInI mAtA khedane pAmI, mAdhyasthane joIne atyaMta zoka karyo nahIM. bAlanI mAtA azubhakarmonI mAlA che ane sparzanane vaza thayelA bAlane joIne te azubhakarmonI hAramALA atyaMta vRddhi pAmI. manISInI mAtA zubhanI lakSmI che. manISInA cittamAM sparzanano kaMIka vikAra joIne kaMIka puNyaprakRti kSINa thAya che, kaMIka pApaprakRti baMdhAya che ethI te zubhakarmo kaMIka kheda pAme che. topaNa manISI bhogamAM gADha saMzleSavALo nathI, paraMtu bhogathI para avasthA sArarUpe jue che te joIne atyaMta zubhakarmo kSINa thatAM nathI. te tenI mAtAno kaMIka zoka che, atyaMta zoka nathI. zA zloka - zrutvA'tha bAle kupitaH parasmiMstuSTazca tat karmavilAsarAjaH /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 caturtha stabaka/zloka-93-94-5 jahAti bAlo'tha kulasya lajjAM, livani anavaddharA: zarUAA zlokArdha : have, te sAMbhaLIne=bAle sparzananA sukhanuM kathana karyuM ane manISIe sparzana viSayaka potAno bhAva batAvyo te sAMbhaLIne, karmavilAsa rAjA bAlamAM kupita thayo, paramAM-manISImAM, toSa pAmyo. have divasa-rAta sparzamAM baddha rAgavALo bAla kulanI lajjAne tyAga kare che. bAla sparzanamAM gADha rAgavALo thAya che tethI kharAba karmo baMdhAya che te karmavilAsano kopa che. ane bhogakALamAM paNa madhyasthanuM avalaMbana manISI grahaNa kare che tethI puNyaprakRtio baMdhAya che te karmavilAsa rAjAno toSa che. II93 zloka : gamyAmagamyAM ca na vetti kAJcinArISu gRddho na bibhetyanIteH / nApekSate caiSa gurUpadezaM, svahAsyatAM nAkalayatyazaGkaH / / 94 / / zlokArca - ane koIka strIomAM gRddha gaNyAgagane jANato nathI. evo bAla, anItithI Darato nathI. ane A bAla, gurunA upadezanI apekSA rAkhato nathI. azaMkAvALo sparzanamAM ja sukha che evI nizcita buddhivALo, svahAsyatAne jANato nathI. II94ll zloka : nivArayiSyannahitaprasaGga, kRpAparaH sparzanamUlazuddhim / jagau manISI purato'sya tattu, gata suDitvA vina pArzva va Ara .
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa0 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArtha : ahitanA prasaMgane nivAraNa karatA, kRpAmAM tatpara evA manISIe AnI AgaLa=bALanI AgaLa, sparzananI mUlazuddhine kahI. paraMtu te=mUlazuddhinuM kathana, kharekhara ALoTIne pAsethI ja gayuM. manISI tattvane jonAra nirmaLa mativALo che tethI sparzanamAM Asakta bALane joIne tenA ahitanA nivAraNanA AzayathI sparzananI mUlazuddhi kahe che ke A sparzana karyajanya pariNAma che, AtmAnA svAthyanuM bhaMjaka che. mATe tenAthI sAvadhAna thavuM joIe. chatAM manISInAM te sarva hitakArI vacano bALanA haiyAne sparyA vagara pAsethI ja cAlyAM jAya che, kema ke bALa viSayamAM gADha Asakta che. ImlpA zloka : dRSTArtharAgI karabho na vetti, rasaM hyadRSTArthakathAsitAyAH / bAleraNAyAsamiti prahAya, tUSNIM sthitaH svArthaparo manISI / / 16 / / zlokArdha : di je kAraNathI, daSTArtha rAgIvALo evo UMTa adaSTa arthanA kathAvALI drAkSanA rasane jANato nathI. (e prakArano) bAlano IraNano AyAsa che=bAlane preraNA karavAno prayAsa che e hetuthI (niSphaLa che ema mAnIne) tyAga karIne preraNAnA prayAsano tyAga karIne, svArthaparAyaNa manISI mauna rahyo. jema UMTane zarkarA ke drAkSa priya nathI tethI tenA arthane te jANato nathI, tema bALa jIvone upazamanuM sukha adRSTa arthavALuM che tethI tene jANatA nathI. paraMtu UMTanI jema dRSTa arthano bhogano rAga ja bALa jIvone varte che ane A bALa che ethI tene preraNAno prayAsa niSphaLa che ema jANIne manISI potAnA svArthamAM tatpara rahyo. lA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa1 caturtha stabaka/zloka-97-98 zloka : athAgataH karmavilAsarAjasAmAnyarUpAtanayo'nyadezAt / taM sparzanastau ca samAliliGgu rbAleritaH sparzanameSa bheje / / 9 / / zlokArca - have karmavilAsa rAjA ane sAmAnyarUpAno putra anya dezathI Avyo. tene madhyamane, sparzane ane te baMnee=bAla ane manISIe, samAliMgana karyuM. bAlathI prerAyelo A=madhyama, sparzanane bhaje che. bALa ane manISI te nagaramAM varte che tyAre koIka anya bhavamAMthI sAmAnyarUpa karmothI madhyama prakAranI prakRtivALo jIva tyAM janme che. ane te madhyama jIvane jyAre bALa preraNA kare che tyAre te madhyama jIva paNa sparzanane ja vaza thAya che. Ilcell zloka : tenApi vismApitamasya ceto, jagau manISI punarasya doSam / phalAnubhUteravizakyabhAvAd, Dhayo: A vAvanani saMzayAtu: T18aaaa zlokArca - tenA vaDe paNa sparzana vaDe paNa, AnuM madhyamanuM, citta vimApita karAyuM=sparzananA sukhathI AslAdita karAyuM, vaLI Anosparzanano, doSa manISIe kahyo madhyamabuddhine kahyo. phalanI anubhUti hovAthI= sparzananA sukhanA phalanI anubhUti hovAthI, avizaMkya bhAva hovAthI= manISInA vacanamAM yathArthavAditA hovAne kAraNe avizaMkyapaNuM hovAthI, te=madhyamabuddhi, baMnenA vAkyamAM-bAlanA ane manISInA vAkyamAM,
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa2 vairAgyakalpalatA bhAga-3 saMzayAlu thayo. madhyamabuddhi jIvanA tattvane jovAne bAdhaka karmo kaMIka prabala che ane kaMIka maMda che. tethI tattvane bAdhaka maMda karmovALA manISI jevI nirmaLamati nathI ane bAla jevA tattvane bAdhaka karmo atipracura nathI tethI manISInAM vacanone sAMbhaLIne tenA pratye kaMIka vizvAsa utpanna thAya che ane tattvanAM bAdhaka karmo kaMIka balavAna hovAthI sparzananA sukhano anubhava thAya che. paraMtu sparzananI icchAkALamAM vartatI AkuLatA jIvanI viDaMbanA che. tema manISInI jema nirmaLabuddhithI madhyama joI zakato nathI. tethI bAla ane manISInA vAkyamAM te saMzayavALo thAya che. ll98aa zloka : ambAM sa papraccha viziSya tattvaM, jijJAsamAno'tha jagAda sA'pi / dvayAnurodhAdavirodhabhAjA, grAhyastvayeddho'vasare hi pakSaH / / 19 / / zlokArca - jijJAsA karatA evA teNe madhyame, mAtAne-sAmAnyarUpAne, vizeSa karIne tatva pUchyuM. have, baMnenA anurodhathI avirodhane bhajanArI te paNa=bAla ane manISI baMnenAM karmonI apekSAe madhyama prakAranAM karmo hovAne kAraNe baMnenI sAthe avirodhane bhajanArI sAmAnyarUpA mAtAe paNa, kahyuM, tArA vaDe avasare Iddha samRddha, pakSa grahaNa karavo joIe. madhyama jIva bAlanI jema sparzananA sukhane ja sukha svIkArIne manISInA vacanane agrahaNa karato nathI, paraMtu sparzananuM sukha sukharUpe pratIta hovA chatAM manISInI mArgAnusArI buddhinI vicArakatAne paNa kaMIka grahaNa kare che, tethI madhyamabuddhivALA jIvane bAlanuM vacana pramANa che ke manISInuM vacana pramANa che e prakAranI jijJAsA thAya che tethI potAnA madhyama prakAranA karmane AzrayIne te svayaM Uha kare che je sAmAnyarUpA mAtAne pRcchA svarUpa che ane madhyamabuddhithI
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ para caturtha stabaka/zloka-99-100-101-102 svayaM Uha karatAM tene jaNAya che ke avasaramAM bAla ane manISIno pakSa je vadhAre samRddha hoya te pakSane svIkAravo joIe. lalA zloka : arthadvaye bhedini saMzayAluH, kurvIta yaH kAlavilambapakSam / manorathaH siddhyati tasya nUnaM, siddho yathoccaimithunadvayasya / / 100 / / zlokArca - bhejavALA arthadvayamAM saMzayALu evo je kAlavilaMbana pakSane kare che, teno manoratha kharekhara siddha thAya che, je pramANe mithunayano manoratha atyaMta siddha thayo. ll10oll zloka : RjornRpasya praguNAkhyadevyAH, putro'sti mugdhaH smaratulyarUpaH / tasyAsti bhAryA'kuTilAbhidhAnA, putomaputraratirUpamaitrI bhA201AA zlokArca - Rju rAjAnI praguNa nAmanI devIthI kAmatulya rUpavALo mugdhaputra che, tenI mugdhanI, pulomanI putrIrUpa ratinA rUpane jItanArI=puloma nAmanA rAkSasanI putrI je rati che tenA rUpane jItanArI akuTilA nAmanI bhAryA che. ll101II. zloka : mugdho'nyadA nUtanacUtavallIvilAsaramye vipinaM vasante /
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa4 vairAgyakalpalatA bhAga-3 gataH sabhAryaH kusumoccayAya, prAkasUryapUrtyAgamanaM niyamya / / 102 / / zlokArca - anyadA nUtana evA AMbAnI velaDInA vilAsathI ramya evI vasaMtaRtumAM kusumanA upacaya mATe sUryanI pUrtithI pUrve AgamananuM niyamana karIne bhAryA sahita mugdha upavanamAM gayo. ll10cA. zloka - itazca kAlajJavicakSaNAkhyaM, tatrAgataM vyantarayugmamAzu / kAlajJaceto'kuTilAM nirIkSya, kSubdhaM tadAsIddhRtakAmaphenam / / 103 / / zlokArca - ane A bAju kAlajJa ane vicakSaNA nAmanuM vyaMtarayugala zIdhra tyAM AvyuM. akuTilAne joIne kAlAnuM cita uddhata kAmanA kravAnuM kAmanA vikAravALuM, kSubdha thayuM. ll103| zloka - vicakSaNAyA api mugdharUpe, kUpe mano darduravanimagnam / dvAbhyAM dvayorvaJcanatatparAmyAM, rUpaM parAvRta muvoDanumUtA pArakA zlokArca - vicakSaNAnuM mana paNa mugdharUpa kUpamAM deDakAnI jema nimagna thayuM, vaMcanamAM tatpara evAM baMne dvArA kAlajJa ane vicakSaNA dvArA, baMnenuM rU5, parAvartana karIne AnaMdathI anubhava karAyA kAlajJae akuTilA sAthe bhoga karyo ane vicakSaNAe mugdha sAthe bhoga karyo. II104ll
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka yaturtha sta /Tos-105-10-107 dos : gRhAgataM tanmithunadvayaM ca, snehAbdhibimbodayavaddidIpe / ayaM prasAdo vanadevatAyA, iti pratItyarjuravApa toSam / / 105 / / lohArtha : ane gRhamAM AveluM te mithunadraya neharUpI samudramAM biMbanA udayanI jema dIpyuM. vanadevatAno A prasAda che e prakAranI pratItine kAraNe Rju rAjA toSane pAmyA. ll105ll RCos: sarvo'pi harSa praguNAdivargaH, kelipriyaH kAlavidapyavApa / vicintya bhAryAcaraNaM virUpaM, tAM hantumaicchat sa ca duSTazIlAm / / 106 / / zlojArtha : praguNAdi sarva paNa varga kelipriya kAlajJa paNa harSane pAmyo ane virUpa evA bhAryAnA AcaraNano vicAra karIne duSTa zIlavALI evI tIne tela, havA mATe che che. / / 10 / / dos : punaH sa dadhyau nanu tulyazIlAvAvAM hatAyAM ca mayA'GganAyAm / raktA nRzaMse'kuTilA mayi syAtretyAzritaH kAlavilambapakSam / / 107 / / praguNa gAyanA AcaraNano . 10
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArya : pharI, teNe kAlajJae, vicAryuM. kharekhara ame baMne tulyazIlavALAM chIe, mArA vaDe aMganA haNAye chate vicakSaNA haNAye chata, nRzaMsa evA mArAmAM akuTilA rAgavALI thaze nahIM, ethI kAlavilaMbana pakSano Azraya karyo kAlajJae kAlavilaMba pakSano Azraya karyo. ll107ll zloka :vicakSaNA'pyevamavetya tasthAvubhau manuSyAcaraNe pravRttau / athAnyadA mohalayAbhidhAne, sUrirvane vadhatiH sametiH 208nA zlokArtha : vicakSaNA paNa A rIte ja jANIne=kAlajJAnI jema jANIne, baMne manuSyanI AcaraNamAM pravRta rahyAM. have, anyadA mohalaya nAmanA vanamAM bodharati sUri padhAryA. I108ll zloka : rAjA gatastatpadavandanArthaM, zrotuM niviSTo vacanAmRtaM ca / kAlajJamukhyA api taM praNamya, tuSTA yathAsthAnamathopaviSTAH / / 109 / / zlokArca - tenA pAdanA vaMdana mATe rAjA gayo ane vacanAmRtane sAMbhaLavA mATe beTho, have kAlajJa vagere paNa temane praNAma karIne toSa pAmelA yathAsthAne beThA. II109IL
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa7 caturtha stabaka/zloka-110-111 zloka : durantadoSaM viSayAnuSaGge, tyAge ca saukhyAtizayaM gurUktam / zrutvA vilIne ghanamohajAle, saddarzanaM vyantarayugmamApa / / 110 / / zlokArca - ane guru vaDe kahevAyela viSayanA anuSaMgamAM duraMta doSane ane tyAgamAM sauSyanA atizayane sAMbhaLIne dhanamohanuM jAla vilIna thaye chate samyagdarzana vyaMtarayugala pAmyuM. | viSayonI AsaktithI kAlajJa ane vicakSaNA te prakAranI mAyA karIne mugdha ane akuTilA sAthe bhogo kare che jyAre gurue viSayamAM saMzleSa duraMta doSanA phaLavALuM che ane viSayomAM saMzleSano tyAga sukhanI paraMparAvALo che tevo marmasparzI bodhano upadeza Apyo jethI vyaMtarayugalane samyagdarzana pragaTe che. II11nA zloka : vinirgatairdAgatha tadvapurtyA, zyAmazca raktairghaTitANupujaiH / dUre sthitA kApi parAGmukhI strI, jvAleva dhUmairmalinA kRzAnoH / / 111 / / zlokArca - have te baMnenA zarIramAMthI zIgha nIkaLelA zyAma ane rakta evA aNunA paMjo vaDe ghaDAyelI evI koI parAmukhavALI strI dUramAM rahI. jema agninI dhUmathI malina vAlA. kAlajJa ane vicakSaNAnA dehamAM vartatI kAmavAsanA nAmanI strI tattvanA bodhane sahana nahIM karavAthI dehamAMthI nIkaLIne dUra bese che, ane upadezaka gurunI maryAdAne kAraNe tene sanmukha jovAmAM asamartha UMdhA mukhane karIne
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 vairAgyakalpalatA bhAga-3 beThelI che. jema upadeza sAMbhaLatI vakhate baMne vyaMtarayugalane te puruSayugala sAthe snehanA saMbaMdhathI upadeza sAMbhaLavA beThA che tyAre abhimAna varte che ke huM akuTilAno svAmI chuM, vicakSaNAne mugdha mAro pati che e prakArano pariNAma vartato hato te kAmavAsanAno pariNAma hato, upadezanA zravaNathI te pariNAma temanA dehamAMthI nIkaLIne bahAra jAya che. I/111 zloka :viSadya kAlajJavicakSaNAbhyAM, duHzIlabhAvAnuzayodgatA''zu / zuddhiH kathaM nau bhaviteti pRSTaH, prakRSTayogo bhagavAnuvAca / / 112 / / zlokArca - viSAda karIne potAnA kRtyano viSAda karIne duHzIlabhAvanA anuzayathI udgata zuddhi-du:zIlabhAvanA pazcAtApathI pragaTa thayelI zuddhi, kevI rIte zIdhra amane baMnene thaze. e pramANe kAlajJa ane vicakSaNA vaDe puchAyelA prakRSTa yogavALA bhagavAne kahyuM. ll11aaaa zloka - ayaM hi bhadrau ! yuvayorna doSaH, svarUpato nirmalayoH sadaiva / asyAH paraM dUramavasthitAyA, nA anAvara ratALA: zarUA zlokArdha : he bhadra kAlajJa ane vicakSaNA, svarUpathI sadA ja nirmala evAM tamArA beno A doSa nathI paraMtu anArya AcaraNamAM rata dUramAM rahelI A nArIno che. kAlajJa ane vicakSaNA svarUpathI sadA siddha tulya nirmala ja che, teomAM
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-113-114-115 pa9 bhoga ApAdaka tRSNAno pariNAma thayelo je mahAtmAnA upadezathI cittamAMthI dUra thaIne bahAra beThelI che te anArya AcaraNA karanArI bhogatRSNA nAmanI nArI che teno doSa che. e pramANe bhagavAna kahe che. I113 zloka : pRSTo'tha tAbhyAM bhagavatriyaM kA, duSTA'tha sa prAha mahAnubhAvaH / pravartikA doSagaNasya dharma nivartikeyaM nanu bhogatRSNA / / 114 / / zlokArca - have te baMne vaDe=kAlajJa ane vicakSaNA vaDe, bhagavAna puchAyA, A duSTa dUra beThelI duSTa nArI, koNa che? mahAnubhAva evA te=bhagavAna, bolyA, kharekhara doSagaNanI pravartikA, dharmanI nivartikA A bhogatRSNA che. jIvamAM parapadArthane AzrayIne bhoganI icchArUpa je tRSNA che te vRddhi pAmatI sarva doSonI niSpAdikA che ane AtmAnA parama svAthyarUpa dharmanuM nivartana karanArI che. ll114 zloka : karAlakAlAnalakAlameghasaMmUrchiteva pralayasya vRttiH / rajastamobhyAmavaguNThiteyaM, bhayAya keSAM na vivekabhAjAm / / 115 / / zlokArtha : jANe vikarAla evA kAlarUpI agni ane kAlameghathI saMmUrthita thayelI-utpanna thayelI, pralayanI vRtti, rajas ane tamasathI avaguMThita evI A=bhogatRSNA, kayA vivekI jIvone bhaya mATe nathI. jema vikarALa kAlano agni jagatanuM sarva nAza kare che athavA vikarALa
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ go vairAgyakalpalatA bhAga-3 kAlano megha asmalita varasAdanuM sarjana karIne vinAza kare che tema jIvamAM UThelI bhogatRSNA satata AtmAnA nirAkuLa svabhAvane choDIne bahAranA viSayamAM pravarte che ane rAga ane dveSanA pariNAmathI gherAyelI te bhogatRSNAnI pariNati che tethI avivekI jIvo bhogatRSNAmAM nirbhaya rahI zake che ane vivekI jIvone te bhogatRSNA narakAdi pAtano hetu jaNAvAthI atyaMta bhayarUpa jaNAya che. I/11paNA zloka : tAvAhaturmuktiraniSTazakterasyAH sakAzAt kathamAvayoH syAt / jJAnI jagAvanyabhave bhavitrI, moholbaNatvAnna punarbhave'smin / / 116 / / zlokArca - te baMnee=kAlajJa ane vicakSaNAe, kahyuM. aniSTa zaktivALI AnAthI durgatimAM pAta karAve evI bhogatRSNAthI kevI rIte amArA benI=kAlajJa ane vicakSaNAnI, mukti thAya? jJAnI bolyA, anya bhave mukti thaze, vaLI, A bhavamAM vyaMtaranA bhAvamAM mohanuM ulkaNapaNuM hovAthI nahIM=mukti thaze nahIM. ll116ll zloka - asyAH paraM nirdalanAya vajraM, samyaktvamAptaM sudRDhaM bhavadbhyAm / uddIpanIyaM muhuretadevaM, tanUbhavitrI khalu bhogatRSNA / / 117 / / zlokArca - paraMtu AnA nirdezana mATe tamArA baMne dvArA sudaDha vaja jevuM samyakta prApta karAyuM, Ane=samyaktane, vAraMvAra uddIpana karavuM joIe, A
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61 caturtha stabaka/zloka-117-118-119 rIte samyaktane uddIpana tame karazo e rIte, bhogatRSNA alpa thanArI che. jJAnI guru vaMtarayugalane kahe che ke devabhavane kAraNe tamAro mohano utkaTabhAva che tethI bhogatRSNAno nAza A bhavamAM nahIM thAya topaNa saMsAranI niHsAratAnuM jJAna thayuM che, bhogatRSNA jIvanI viDaMbanA che tevo spaSTa bodha thayo che te rUpa samyakta bhogatRSNAnA nirdelana mATe vaja jevuM che ane vartamAnanA devabhavamAM prApta thayeluM samyakta ja tamAre atizaya karavuM joIe jethI bhogatRSNA rahita susAdhu pratye bhaktino atizaya thavAthI tamArI bhogatRSNA alpa alpatara thaze. II11nA zloka : zrutvaitadAzvAsamupAgatau tAvatha svaduSTAcaraNAnutApAt / RjurmahIzaH praguNA ca devI, yAnti sma mugdho'kuTilA ca khedam / / 118 / / zlokArca - Ane sAMbhaLIne jJAnInA vacanane sAMbhaLIne, te baMne kAlajJa ane vicakSaNA te baMne, AzvAsana pAmyAM. have, potAnI duSTa AcaraNAnA anutApathI Rju rAjA, praguNAdevI, mugdha ane akuTilA khedane pAmyAM. kAlajJa ane vicakSaNAne bhogatRSNAnA nAzano upAya maLavAthI harSa thAya che. Rju rAjAne ane praguNAdevIne benA cAra kema thayA ? tenI vicAraNA mUDhatAthI na karI, te AcaraNAno pazcAttApa thAya che. vaLI, mugdha ane akuTilAne anAcAra sevanarUpa potAnI duSTa AcaraNAno kheda thAya che. II118mAM zloka : atho caturNAmapi vigrahebhyo, vinirgataM pANDuraDimbharUpam /
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 vairAgyakalpalatA bhAga-3 yUyaM mayoccaiH parirakSitAni, bhayaM na yuSmAkamiti bruvANam / / 119 / / zlokArdha : have tame mArA vaDe atyaMta parirakSita cho, tamane bhaya nathI e pramANe bolatuM sapheda rUpavALuM bALaka te cAreyanA paNa zarIramAMthI nIkaLyuM. Rju Adi cAreyanA zarIramAMthI Arjavano pariNAma bahAra pragaTe che; kema ke potAnI duSTa AcaraNAno pazcAttApa Arjavane kAraNe teone thAya che ane te Arjavano pariNAma kahe che ke thayelA pApathI tame mArA dvArA atyaMta rakSita cho, tamane bhaya nathI. tethI phalita thAya ke koIka rIte pApa thayA pachI jeone pApa pratye tIvra jugupsA thAya che ane saraLatAthI pApanA pazcAttApanI pariNati thAya che te mAyAnI viruddha ArjavanI pariNati che jenAthI te pApanA anarthothI te jIva rakSita thAya che. II11lI zloka - pazcAt tato'nyaniriyAya kRSNamanyattataH kRSNataraM virUpam / pravardhamAnaM ca nivArya dadhe, zuklena taddhastatalaprahArAt / / 120 / / zlokArca - tyArapachI anya=ArjavathI anya, kRSNa bALaka nIkaLyuM. tyArapachI anya kRSNatara virUpa=viparIta rUpavALuM, bALaka nIkaLyuM. pravardhamAna virUpa evA tenA hAthanA talanA prahArathI kRSNatarane aTakAvIne zukla vaDe dhAraNa karAyuM. Rju Adi cAranA zarIramAM Arjavano pariNAma pragaTa thavAthI teomAM je ajJAnarUpI kRSNa pariNAma hato te teonA matijJAnanA upayogamAMthI bahAra nIkaLe che ane anAcAra sevanano je pApano pariNAma hato te kRSNatara bALaka bahAra nIkaLe che ane te pravardhamAna hatuM.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ u3 caturtha stabaka/zloka-120-121-122 te pApabhoganI pravRttithI pravardhamAna hatuM. Arjava pariNAmathI je pazcAttApa thayo tenA kAraNe te pravardhamAna thatuM aTakyuM. ane te svarUpamAM=pUrvamAM akuTilAdine je bhogano pariNAma hato te svarUpamAM, te bhogano pariNAma avasthita rahyo. II120mAM zloka : tadAha siddhAntarahasyavedI, na tattvazuddheSu bhavatsu doSaH / kintu dvitIyaM khalu DimbharUpaM, nibandhanaM dUSaNasantatInAm / / 121 / / zlokArtha: tyArapachI siddhAMtarahasyavedI kahe che. tattvathI zuddha evA tamArA cAreno doSa nathI. paraMtu bIjuM bALaka Arjava pachI nIkaLeluM ajJAnarUpI bIjuM bALaka, dUSaNasaMtatinuM kAraNa che. siddhAMtanA jANanArA evA bodharati AcArya te cAreyane kahe che. tame cAreya tattvathI siddha jevA zuddha che mATe tamAro A doSa nathI, kema ke zuddha jIva kyAreya pApa seve nahIM. paraMtu tamArAmAM ajJAna ApAdaka karmone kAraNe je kALA varNavALuM aMdhakArarUpa bALaka varte che ane mArA vacanathI je tamArA dehamAMthI nIkaLIne bahAra beTheluM che te ajJAna ja sarva doSonI saMtatinuM kAraNa che. AthI ajJAnane vaza ja jIvo pApo karIne durgatinI anarthonI paraMparAne pAme che. ll121aaaa zloka : ajJAnametad ghanakaSTarUpaM, pravartakaM mohaparicchadasya / na bhogatRSNA'pi tanoti mUlAjJAnaM vinA duSTatarAM pravRttim / / 122 / /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakAlatA bhAga-3 zlokArya : ghanakarUpa A ajJAna=atyaMta klezarUpa A ajJAna, mohanA samudAyanuM pravartaka che. mUlanA ajJAna vagara bhogatRSNA paNa duSTatara pravRttino vistAra karatI nathI. Rju Adi cAreyamAM dehathI bhinna potAno AtmA che je parama svAthyarUpa sukha svarUpa che tenuM ajJAna varte che. te ghanakaSTa svarUpa che. ane mohanA sarva prakAra bhAvono niSpAdaka che ane jeone AtmAnA pAramArthika svarUparUpa mUla ajJAna nathI teone bhogatRSNA paNa maMdazaktivALI ja pravarte che. AthI ja avirata samyagdaSTi jIvone takhaloha padanyAsa tulya pApapravRtti hoya che. II12zA zloka : apArasaMsArasamudramadhye, gale zileyaM patatAM janAnAm / idaM hi sAkSAnarakasya kuNDaM, chatra: zivAmbayamanUpaH tArarUA. zlokArtha : apAra saMsArasamudramAM paDatA jIvone gaLAmAM A zilA che=bhUlanuM ajJAna zilA che. hiM=je kAraNathI, A=ajJAna, narakanuM sAkSAt kuMDa che. A ajJAna, zivarUpI mArgamAM DhaMkAyelo aMdhakUvo che. mithyAdRSTi jIvone AtmAnA pAramArthika svarUpanuM ajJAna varte che jenA kAraNe ghora saMsArarUpI samudramAM gaLe ajJAnarUpI zilAne bAMdhIne teo paDe che. vaLI teonuM ajJAna aneka prakAranA klezanuM kAraNa hovAthI sAkSAt narakanuM kuMDa che AthI ja manuSyamAM hoya topaNa ajJAnane vaza divasa-rAta kaSAyonA klezamAM teo pIDAya che. vaLI, tevA jIvo koIka rIte bAhya dharmanI AcaraNA karatA hoya to paNa te mArgamAM DhaMkAyelA aMdhakUvA jevuM teonuM ajJAna che tethI dharma anuSThAna karIne paNa durgationI paraMparAne ja prApta kare che. I123aaaa
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ gu caturtha stabaka/zloka-124-125 zloka : itazca yatkRSNataraM dvitIyaM, vinirgataM tatkhalu pApanAma / saMsAracakre vasatAM janAnAM, saMklezajAlasya tadeva mUlam / / 124 / / zlokArca - ane A bAju je kRSNatara pApa nAmavALuM =bALaka, nIkaLyuM te ja saMsAracakramAM vasatA jIvonA saMklezakAlanuM mUla che. Rju Adi cAreya jaNAonA dehamAMthI je bIjuM kRSNatara bALaka nIkaLyuM te AtmAnA pAramArthika ajJAnathI janya pApanI pariNatirUpa hatuM=karmabaMdhanA prabala kAraNabhUta kaSAyonA adhyavasAyarUpa hatuM ane tenAthI baMdhAyelAM karmone kAraNe jIvo sarva prakAranA klezone prApta kare che=narakAdi pAtane prApta kare che. II124TI zloka : zuklena Dimbhena nivAritaM tat, pravardhamAnaM punarArjavena / idaM hi zuddhAzayahetubhUtaM, pApAnubandhaM niyamAnihanti / / 125 / / zlokArca - vaLI, pravardhamAna evuM te pApa, ArjavarUpa zuklabAlaka vaDe nivAraNa karAyuM, di=je kAraNathI, zuddha AzayanA hetubhUta evuM A=Arjava, pApanA anubaMdhane niyamathI haNe che. jIvamAM vartato mAyAthI viruddha saraLa bhAva Arjava che ane te Arjavano pariNAma AtmAnA zuddha Azayano hetubhUta che, AthI ja thayelA pApa pratye pazcAttApano pariNAma ArjavAthI thAya che. ane sevAtA pApanA pravAhane Arjavano pariNAma niyamathI haNe che. I12pA
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 zloka H brUte yadetat parirakSitAni, mayaiva yUyaM tadataH pramANam / ajJAnajaM pApamapohya yasmAnmArgAnusAritvamidaM vidhat / / 126 / / zlokArtha : je A=Arjava, bole che. mArA vaDe ja tame parirakSita cho AthI te pramANa che. je kAraNathI ajJAnathI thayeluM pApa dUra karIne A=Arjava, mArgAnusAripaNAne kare che. vairAgyakalpalatA bhAga-3 Rju Adi cAranA dehamAMthI Arjavano pariNAma bALakarUpe bahAra nIkaLyo ane bolyo ke tame mArA dvArA parikSita cho e kathana mAtra kathanarUpa nathI paraMtu pramANa che. kema pramANa che ? ethI kahe che - Arjavano pariNAma jIvamAM vartatA AtmAnA mUla ajJAnathI thanArA pApane dUra karIne jIvane mokSamArgane anusaranAra banAve che. mATe durgatiomAM paDatA jIvanuM rakSaNa kare che. AthI ja naMdIvardhananA jIvane hAthInA bhavamAM kaMIka potAnA pApano pazcAttApa thayelo tethI rAjaputra thavAnuM puNya bAMdhyuM topaNa AtmAnA mUlanuM ajJAna nivA2Na ka2vA samartha bane tevo Arjavano pariNAma thayo nahIM, tethI tenAmAM mArgAnusArI buddhi pragaTa thaI nahIM. paraMtu Rju Adi cAreya jIvoe sUrinI dezanA sAMbhaLIne AtmAnA mUlaviSayaka ajJAnano nAza karyo jenAthI Arjavano pariNAma pragaTyo, tethI pUrvamAM baMdhAyeluM, ajJAnathI thayeluM pApa Arjava pariNAmathI nAza pAmyuM ane Rju Adi cAreya jIvo mokSamArgane anusa2nA2 mArgAnusArI bhAvane pAmyA. II126aa zloka H anArjavaM duSkRtajanmabhUmirajanmabhUmistu viparyayo 'sya /
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-127-128 anArjavaM saMyamadhUmaketuvizuddhiheturbuvamArjavaM tu / / 127 / / zlokArca - anArthava duSkRtanI janmabhUmi che. Ano anAjIvano, viparyaya, duSkRtanI ajanmabhUmi che. anArja saMyamamAM dhUmaketu che, vaLI Arjava nizcita vizuddhino hetu che. Arjava ane anArjavanuM pAramArthika svarUpa batAvatAM kahe che je jIvamAM Arjava pariNAma varte che te jIvomAM duSkata utpanna thatuM nathI; kema ke saraLa svabhAvavALA jIvo prAyaH duSkRta kare nahIM, kvacit duSkRta thayuM hoya to saraLa svabhAvanA kAraNe pazcAttApathI tenuM nivartana kare che. vaLI, jemAM Arjava svabhAva nathI teomAM asaraLa svabhAvane kAraNe sarva prakAranAM duSkato utpanna thAya che AthI ja tapAdi karIne paNa asaraLa svabhAvane kAraNe pApabaMdhane ja kare che. vaLI, jema dhUmaketu tAro dekhAya tyAre mahA upadrava thAya che tema saMyamI mahAtmAmAM pragaTa thayelo anArjavano bhAva mahA upadravanuM kAraNa bane che ane koIka rIte jIvathI pApa thayelAM hoya topaNa Arjavano pariNAma te pApanI vizuddhino hetu che. I127 zloka : kiM bhogadAvAnalalabdhadAhaiH, kiMvA kRtajJAnasudhAvagAhaiH / bhAvyaM manuSyairiha yaddhitaM vo, kRza manaa gusvamAvA: pAradA zlokArca - bhogarUpI dAvAnalathI prApta thayelA dAha vaDe manuSyoe zuM thavuM joIe athavA karAyelA jJAnarUpI amRtanA avagAhanAthI manuSyoe zuM thavuM joIe, ahIM-A baMne vikalpomAM, je tamAruM atyaMta hita che, tene=hitane he Rju svabhAvavALA jIvo ! tame bhajo.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 Rju svabhAvavALA jIvone zuM karavuM ucita che ? teno upadeza ApatAM graMthakArazrI kahe che - saMsArI jIvo bhogarUpI dAvAnalathI prApta thayelA dAha vaDe haMmezAM bhoganI icchAvALA thAya che. ane vivekI puruSo jJAnarUpI amRtanA avagAhana vaDe AtmAne zAMtarasamAM laI javA prayatna kare che tene graMthakArazrI kahe che. te baMne pravRttimAMthI je tamAruM atyaMta hita hoya te RjusvabhAvavALA jIvo Azraya karo jethI bhogatRSNAno nAza karIne jJAnarUpI amRtamAM avagAhanuM sukha prApta thAya. ||128 // zloka H 68 AsthA satAM kA pariNAmatApa saMskAraduHkhairgahane'tra loke / samUlamunmUlitaduHkhavalliH, savA sudhI sAdhunAM vinA : / / 2 / / zlokArtha H gahana evA AlokamAM pariNAma, tApa ane saMskArarUpa duHkhothI sajjanone zuM AsthA hoya ? AsthA hoya nahIM. mUla sahita unmulita duHkharUpI velaDIvALA sAdhujana vinA sadA sukhI koNa che ? pUrva zlokamAM kahyuM ke Rju svabhAvavALA tame be vikalpomAMthI je hita hoya tene svIkAro. tethI have, Rju svabhAvavALA jIvone kayo vikalpa svIkAravo ucita che te batAvatAM kahe che. gahana evA A saMsAramAM saMsAranA bhogo pariNAmathI duHkharUpa che; kema ke bhoga karyA pachI pharI pharI bhoganI icchAno pariNAma thAya che ane bhoganI icchAthI baMdhAyelAM karmo durgatinA phaLavALAM che tethI saMsAranA bhogo pariNAmathI dAruNa che. tApathI duHkharUpa che; kema ke kaSAyono tApa bhogakALamAM varte che. saMskArothI duHkharUpa che; kema ke bhogathI pharI pharI bhoganI icchAnA saMskAro paDe che je vihvaLatA svarUpa che, tethI tevA duHkhovALA bhogomAM saMtapuruSone AsthA kayAMthI hoya. vaLI, gahana evA A saMsAramAM sAdhujana sivAya koI sadA sukhI nathI; kema ke sAdhuo bhoganI icchArUpa duHkhanI vallIne mUla sahita unmUlana kare che, tethI teone zarIrathI
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-129-130-131 bhinna AtmA che ane te nirAkuLa svabhAvavALo che tevo sthira nirNaya che tethI duHkhanI vallInA mULabhUta je deha sAthe abhedajJAna che, tenA sahita kaSAyonI vallIne teoe umUlana karelI che tethI teo sadA sukhI che. II12ll zloka : idaM nizamyarjumukhAH prabuddhA, yayAcire cArudinaM vratAya / tadeva cAdarzi munIzvareNa, tatraiva dIkSAM jagRhustadA te / / 130 / / zlokArca - Ane sAMbhaLIne-pUrvanA traNa zlokamAM sUrie kahyuM tene sAMbhaLIne, Rju vagere prabodha pAmyA. vrata mATe suMdara divasanI yAcanA karI ane munIzvare te ja divasa batAvyo. tyAre teoe tyAM ja dIkSA grahaNa karI. II130I zloka : tegya: prA(na)STa zitimirUpe, zuklaM punastattanuSu praviSTam / taddhanyatAM cAtmaviparyayaM ca, dadhyau tadA vyantarayugmamantaH / / 131 / / zlokArca - teothIete cArethI, zitiDimarUpatrakALA bALaka nAza pAmyuM cha0= pApa ane ajJAnarUpa bALaka nAza pAmyuM chate, vaLI teonA zarIramAM zukla praveza pAmyo. ane tyAre vyaMtarayugale aMdaramAM teonI dhanyatAne cArenI dhanyatAne, ane potAnA viparyayana-adhanyatAne, dhAraNa karyuM. sUrinA vacanathI Rju Adi cAre jaNAne saMsAranA pAramArthika svarUpano
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 bodha thayo. siddha avasthAnA pAramArthika svarUpano bodha thayo. siddha avasthAnI prAptinuM prabala kAraNa pravrajyA che tevo tattvasparzI bodha thayo. tethI pravrajyAne grahaNa karIne asaMzleSabhAvanI vRddhi karI zake tevo bodha thavAne kAraNe AtmAnuM ajJAna teonA cAremAMthI nAza pAmyuM. ane Arjava pariNAmarUpa zukla bALaka teomAM praveza pAmyuM. tethI sadA ArjavabhAvathI saMyamanI vRddhi mATe yatna karanArA thayA. ane vyaMtarayugalane cAritra pratyeno baddharAga thayelo hovAthI A cAreya dhanya che, pote adhanya che jethI saMyama grahaNa karI zakatA nathI, e prakArano adhyavasAya thayo. 131/ ww zloka H gurUn munIMzca praNipatya tuSTI, samyaktvamAtrAdatha dampatI tau / sthAnaM gatau svaM vapuSoH praviSTA, tayostadAnIM khalu bhogatRSNA / / 132 / / zlokArtha H have guruone ane munione namaskAra karIne samyaktvamAtrathI te daMpatI tuSTa thayuM=vyaMtarayugala tuSTa thayuM. svasthAnamAM gayuM. tyAre te baMnenA zarIramAM bhogatRSNAe praveza karyo. / / 132|| zloka H paraM na doSasya vivRddhaye'bhUt, taccetasordarzanazuddhibhAjo: / pUrvapravRttA'pi kRtauSadhasya, rujeva pathyAnnabhujaH zarIre / / 133 / / zlokArtha H paraMtu jema karelA auSadhavALA pathya anna bhogavanArA jIvanA zarIramAM roganI vRddhi thAya nahIM. tema darzanazuddhivALAM teonA cittamAM pUrva
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 caturtha stabaka/zloka-133-134-135 pravRtta paNa doSanI vRddhi thaI nahIM. jema koI rogI potAnA roganuM ucita auSadha kare ane pathya anna vApare to pUrvamAM kupathyanA sevanathI thayelA roganI vRddhi thatI nathI. tema te vyaMtarayugala pratidina susAdhunI bhakti karIne, bhagavAnanA guNonA smaraNapUrvaka vItarAganI bhakti karIne darzanazuddhine bhajanAruM hatuM tethI devabhavane kAraNe aviratinA udayavALAM hovA chatAM ane pUrvamAM ati kAmanI lAlasAne kAraNe ja mugdha ane akuTilA sAthe kAma seveluM topaNa tattvane pAmyA pachI zuddha AcArone sevanArAM hovAthI bhoganI tRSNArUpa roganI vRddhi teone thaI nahIM. ll133 zloka : athAnyadA tau rahasi sthitau prAga, duzcintite kAlavilambapakSam / saMmAnayantau sma mitho'bhilApAd vittaH svanAmnozcaritArthabhAvam / / 134 / / zlokArya : have anyadA ekAMtamAM rahelAM pUrvamAM ducitita evAM te baMne paraspara abhilApathI potAnA baMnenA nAmanA caritArthabhAvane jANatAM kAlavilaMbapakSane sanmAna karyuM. kAlajJa ane vicakSaNAe pUrvamAM je anucita kareluM tenA viSayamAM paraspara abhilApa karIne jANyuM ke kAlajJa paNa kAlane jANanAra che ane vyaMtarI paNa vicakSaNa che tethI teonuM nAma paNa tevA guNavALuM che ane teoe kAlavilaMbana pakSane svIkAryo. tethI Aje samyagdarzananI prApti thaI ane anya koI anartha thayuM nahIM. AthI teoe svIkArelo kAlavilaMbana pakSa suMdara che e prakAre teoe nirNaya karyo. 134ll zloka : sAmAnyarUpA''ha tadaGgajAsau, saMdigdhapakSadvitaye vilambaH /
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 ekArthasiddhi prati paryavasya stayoriva stAd bhavato hitAya / / 135 / / zlokArca - te kAraNathI=pUrvamAM mithunayugale sAmAnya pakSane sanmAna karyuM te kAraNathI, sAmAnyarUpAe kahyuM. he putra ! saMdigdha pakSadvitayamAM A . vilaMbana te benI jema=caMtarayugalanI jema, eka arthanI siddhi pratye paryavasana pAmato tArA hita mATe thAo. pUrvamAM kahyuM e pramANe madhyamabuddhie potAnA sAmAnyarUpa karmone AzrayIne zuM karavuM tenI vicAraNA karI. temAM mithunayugalanuM dRSTAMta smaraNa karIne madhyamabuddhi jIva vicAre che ke kema te mithunayugalane saMdigdha pakSaya hatA="huM mArI patnInI anucita pravRttino virodha karuM ke atyAre mauna avalaMbana lau" e prakAranA saMdigdha paddhaya hatA. te vakhate baMnee teno vilaMbana karyo tethI samyaktanI prAptirUpa eka arthanI siddhi thaI tema madhyamabuddhine madhyamakarmanA baLathI kAlavilaMbana pakSa potAnA mATe hita che tevuM jaNAya che. 13pA zloka : vacAMsi bAlasya manISiNazcAntarA'ntarA'sAvanuvartamAnaH / pramANayan mAtRvaco babhAra, kSobhasvabhAvasthitisindhusAmyam / / 136 / / zlokArca - bALanA ane manISInAM vacanone vacavacamAM anusaratA, mAtAnA vacanane pramANa karatA AP=madhyame, kSobha svabhAvane ane sthitinA siMdhu evA sAmyane dhAraNa karyuM. madhyamabuddhi kyAreka bALanAM vacano sAMbhaLe che tyAre bALane anusare che, kyAreka manISInAM vacano sAMbhaLe che tyAre manISIne anusare che; kema ke sAmAnyarUpa karmoe tene madhyastha rahevAnI preraNA karelI. tethI jyAre bALanAM
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-136-137-138 73 vacanone anusare che tyAre vikArota kSobha svabhAvane dhAraNa kare che ane manISInAM vacano sAMbhaLe che tyAre vikAronI asAratA tene jaNAya che tethI svasthatAnA sAmyane te dhAraNa kare che. II13nA zloka : mAtA'tha bAlasya tanau praviSTA, svayogazaktyA sukhakAraNAya / sphuTatridoSaH sa nisargaduSTo, babhUva duSTadvayasaMkrameNa / / 137 / / zlokArya : have bAlanI mAtAe svayogazaktithI sukhanA kAraNa mATe zarIramAM praveza karyo=bAlanA zarIramAM praveza karyo. nisargathI duSTa evo te=bAla, duSTaDhayanA saMkramaNathI-duSTakamarUpa tenI mAtA ane strIonA komaLa sparzanI IcchArUpa duSTaDhayanA saMkramaNathI, spaSTa traNa doSavALo mana, vacana, kAyAnA traNa doSavALo thayo. bALanA zarIramAM jyAre kAmano vikAra utpanna thAya che tyAre kliSTa karmovALo te hovAthI nisargathI te duSTa hato. ane kliSTa karmo vipAkamAM AvyAM tyAre komaLa sparzanI icchAo ane strIonA sparzanI icchAo tenA cittamAM udbhave che tethI kAyAthI ja tevI pravRtti kare che, manathI tevA ja vicAro kare che, vacanathI te kAmane anukULa vArtAlApo kare che tethI vikArothI AkrAMta bALa bane che. II137ll zloka : asau tataH kAmayate kuvindamAtaGganArIrapi muktalajjaH / upekSamANena janApavAda, tyaktaM na tenAtra kimapyakRtyam / / 138 / /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 vairAgyakAlatA bhAga-3 zlokArca - tethI duSTadvayanuM saMkramaNa bALamAM thayuM tethI, mukta lajjAvALo evo A=bALa, halakI strIo, mAtaMganI strIone paNa Icche che. janavAdanI upekSA karatA evA tenA vaDekabAla vaDe, kAmanA viSayamAM koIpaNa akRtya tyAga karAyuM nahIM. ll138II. zloka :nivArayantaM ca bhiyA'pavAdAn, manISiNA vetti sa madhyabuddhim / pratAritaM snehaparaM paraM svaM, sAmagryamudvIkSya na mAti citte / / 139 / / zlokArca - bhayathI ane apavAdothI manISI dvArA nivAraNa karAtAM madhyamabuddhine te=bAla, ThagAyelo jANe che paraMtu potAnA snehapara sAmagsane joIne citamAM samAto nathI. manISI madhyamabuddhine paradArAdi sevana karato ane mRdu sparzamAM Asakta joIne upadravonA bhayathI ane lokamAM apakIrtinA bhayathI nivAraNa kare che. tene joIne bAla vicAre che ke manISI madhyamabuddhithI ThagAyo che ane pote sparzananA saMpUrNa snehamAM tatpara che tethI sukhI che tema mAnIne haiyAmAM harSita thAya che. ll13lA zloka : jJAtaM tato madhyamabuddhinA'pi, phalAya nAsminnupadezazaktiH / kRtaprarohAJcitakRSNabhUmiH, zilAtale kiM kurute'mbuvRSTiH / / 140 / /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7pa caturtha stabakoka-140-141-142 zlokArca - tethI madhyamabuddhi vaDe paNa jaNAyuM, AmAMkabAlamAM, upadezabhakti phala mATe nathI. zilAtalamAM pANInI vRSTi karAyelA prarohathI aMcita= yukta, kRSNabhUmine zuM kare che. zilAtalamAM pANInI vRSTi vRkSanA prarohathI yukta khetIvALI bhUmine karatI nathI tema bAlamAM upadezabhakti phala mATe thatI nathI ema madhyamabuddhie jANyuM. II14mAM zloka : gRhNan baliM kiMzukamAMsapezIvikIrNapuSpAlirajAH prajAnAm / unmAdako bhUta ivopatasthe' nyadA vasantaH pikagItamattaH / / 141 / / zlokArca - kesUDAnA mAMsapezIvALA baline grahaNa karato, vikharAyelAM puSponI hAramALAnI rajavALo, prajAnA unmAdane karanAro, bhUta jevo, koyalanA gItathI mata evo vasaMtaRtu Avyo. I141il zloka : bAlastadA sparzanamAtRyuktaH, krIDAparo madhyadhiyA'nvitaH san / lIlAdharaM nAma vanaM jagAma, dadarza tatra smaracaityamuccaiH / / 142 / / zlokArca - tyAre vasaMtaRtumAM, sparzana ane mAtAthI yukta=sparzendriya ane azubhAli mAtAthI yukta evo bAla, madhyamabuddhithI anvita chato krIDAmAM tatpara lIlAdhara nAmanA vanamAM gayo, tyAM=bagIcAmAM, UMcA
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 kAmadevanA caityane joyuM. bAlamAM aMtaraMgarUpe sparzananI lAlasArUpa pariNAma varte che ane azubha kRtyo karAve tevI azubhapariNatirUpa mAtA varte che. te bethI yukta madhyamabuddhinI sAthe vanamAM gayo ane tyAM UMcA kAmadevanA caityane joyuM. 142aa zloka H trayodazInAmni dine'thilokaimahAmahe tatra vidhIyamAne / kutUhalI tatra gataH sa caitye, dadarza guptaM smaravAsaharmyam / / 143 / / vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArtha H terasanA divase kAmanA arthiloko vaDe tyAM=kAmadevanA maMdiramAM, moTo mahotsava karAye chate kutUhalI evo te=bAla, te caityamAM gayo. gupta evA kAmanA vAsarUpa oraDAne joyo. / / 143 / / zloka H dvAre'tha saMsthApya vayasyameko, madhye praviSTaH sahasaiva bAlaH / pasparza tatrAbjamRNAlamRdvIM, prasuptakandarparatiM sa zayyAm / / 144 / / zlokArtha H have dvAramAM mitrane=madhyamabuddhi mitrane, saMsthApana karIne sahasA ja bAle madhyamAM praveza karyo. tyAM kamalanA nAla jevI narama, sUtelA kAma ane rativALI zayyAno teNe=bAle, sparza karyo. / / 144]] zloka H prasRtvarasparzanamAtRdoSaH, suSvApa tatrAtha vihAya bhItim /
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ it caturtha stabaka/bloka-14pa-146-147 itazca devI ripumardanasya, tatrAgatA manmathakandalI drAk / / 145 / / zlokArtha :vistAra pAmatA parzana ane mAtAdoSavALo bAla have tyAM kAmadevanI zayyAmAM, bhaya choDIne sUto, ane A bAju ripumardananI devI manmathanI kaMdalI zIdhra tyAM AvI. II145ll zloka : asau sthitaH kASThamivAtha lIno, lajjAbhayAbhyAM praviluptaceSTaH / pasparza bAlaM ratikAmayugmaM, sA'pyarcayantI suvilepanena / / 146 / / zlokArca - have, A=bAla, kASThanI jema lIna, lajjA ane bhayathI pravilupta ceSTAvALo rahyo, suvilepanathI rati ane kAmanA yugalane arcana karatI teNIe paNa=manmathakaMdalIe paNa, bAlane sparza karyo. ll146 zloka : taptAyasi kSipta ivAtha mInastaM sparzamAsAdya sa tApamApa / iyaM kva labhyeti muhuH zuzoca, tatraiva niHzvAsatatIrmumoca / / 147 / / zlokArtha : have te parzane prApta karIne te=bAla, tapAvelA goLA upara pheMkAyelA mAchalAnI jema tApane pAmyo. A manmathakaMdalI, kayAM labhya che ? e pramANe vAraMvAra zoka karavA lAgyo, tyAM ja=kAmanI pathArImAM ja, niHzvAsanA vistArane mUkyo. I14nA
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 vairAgyekalpalatA bhAga-3 seos : asyAM gatAyAmapi kAmadevapUjAM vidhAya kSitipAlapatnyAm / niryAti bAlo na bahiH karoti, kAryaM kimityutthitasaMbhramomiH / / 148 / / madhye gato madhyamadhIrathoccaiH, zayyAsukhasparzahato'pi dadhyau / satAM na gamyA sukhadA'pi zayyA, devAzritA rUpavatIva mAtA / / 149 / / doDArtha : kAmadevanI pUjA karIne A kSitipAlanI patnI gaye chate paNa bAla bahAra Avato nathI, zuM kArya kare che e pramANe usthita saMbhramanI UrmivALo madhyamabuddhi have madhyamAM gayo kAmadevanA maMdiramAM gayo, zayyAnA sukhanA sparzathI haNAyelA paNa madhyamabuddhie vicAryuM, sukhane denArI paNa deva Azrita zayyA sajjanone gamya nathI, jema rUpavALI bhAtA. ||148-14 // Tos: jagau ca bAlaM nanu devazayyAsvApo na yuktastava mitrarUpa / upekSitaM tasya vaco'pi tena, tadvyantaro'tha pracukopa tasmai / / 150 / / baddhvA kRtastena sa kaNThagAsuH, pramocito madhyamabuddhinA'tha / bhRzaM patitvA padayordayoccasvAntena sarvairapi garhito'sau / / 151 / /
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 79 caturtha stabaka/zloka-150-151, 15-153 zlokArca - ane bAlane kahyuM, kharekhara he mitrarUpa bAla! tane devanI zayyAmAM sUvuM yukta nathI. tenA vaDe=bAla vaDe, tenuM vacana paNa=madhyamabuddhinuM vacana paNa, upekSA karAyuM. have, vyaMtara paNa tenA upara-bAla upara, kopa pAmyo. tenA vaDe=vyaMtara vaDe, bAMdhIne, te=bAla, kaMThamAM rahelA prANavALo karAyo, have, dayAthI atyaMta aMtaHkaraNavALA madhyamabuddhi vaDe atyaMta pagamAM paDIne mukAvAyo, sarve vaDe paNa A=bAla, niMdA karAyo. II150-1pa1il. zloka :zikSA'sahaM karmavilAsarAjastaM durvinItaM paribhAvya ruSTaH / avArayat svaM parivAramevaM, viSadrume'sminna hitaM vicintyam / / 152 / / zlokArca - zikSAmAM asamartha durvinIta tene=bAlane, jANIne, karmavilAsa rAjA roSa pAmyo, viSarUpI vRkSa evA AmAM-bAlamAM, hita ciMtavana karavuM joIe nahIM, e pramANe svaparivArane kahyuM. bAlanAM prastuta anucita kRtyothI ghaNI pApaprakRtio vipAkamAM AvI ane tenA kAraNe ja viSa jevA bAlamAM te pApaprakRtioe bAlanAM svajanone tenI hitaciMtA karavI joIe nahIM e pramANe preraNA karI. I1parAA zloka : pRSTo'nyadA madhyamabuddhinA'sau, kazcinnirAbAdhamidaM vapuste / sa prAha bAdhA na zarIrake me, citte paraM manmathakandalI yA / / 153 / /
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - anyadA madhyamabuddhi vaDe A bAla, puchAyo, tAruM A zarIra kaMIka nirAbAdha che. teNe kahyuM, mArA zarIramAM pIDA nathI, paraMtu citamAM je manmathakaMdalI che te bAdhA kare che. I153II zloka : dadhyAvatho madhyamadhIrmano'sya, sthAne yadeSA'tizayasya bhUmiH / dvAri sthito'syAH sukhamanvabhUvaM, sparzasya yat kvApi hi tanna labhyam / / 154 / / zlokArtha:have, madhyamabuddhie vicAryuM AnuM mana sthAnamAM che, je kAraNathI A=manmathakaMdalI, atizayanI bhUmi che. dvAramAM rahelA evA meM AnA je sparzananA sukhane anubhavyuM, te kyAMya paNa labhya nathI. II154ll zloka : paraM parastrIgamanaM kulasya, kalaGka ityenamavArayat saH / sa prAha nAyurmama tAM vineSTaM, maunaM tato madhyamadhIzcakAra / / 155 / / zlokArca - paraMtu parastrIgamana kulane kalaMka che. e pramANe Ane bAlane, teNe= madhyamabuddhie, vAraNa karyuM. te=bAla, bolyo, teNInA vinA manmathakaMdalI vagara, mAruM AyuSa nathI, tethI madhyamabuddhie ISTa evuM mAna karyuM. 1papI
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaturtha sta/cs-15-157-158 Reos : atha pradoSe svagRhAnirIya, gantuM pravRtto ripumardanasya / bAlo gRhaM pratyanu taM jagAma, snehAnubandhena ca madhyabuddhiH / / 156 / / doArtha : have pradoSamAMsAMjamAM, svagharathI nIkaLIne, ripumardananA ghara tarapha javA mATe pravRtta thayo ane tenI pAchaLa snehanA anubaMdhathI madhyamabuddhi gayo. ||15 // zloka : ninAya kazcit puruSo mayUrabandhena baddhvA gagane'tha bAlam / roSoddhato madhyamabuddhiruccai rAkRSTakhaDgazca tamanvadhAvat / / 157 / / PoDArtha : have, koIka puruSa bAlane mayUrabaMdhathI bAMdhIne gaganamAM laI gayo, ane roSathI uddhata madhyamabuddhi AkRSTa khagavALo tenI pAchaLa doDyo. ||157 / / zloka: nAsAdito'sau gatayA nizA'pi, tathApi na snehavazAnivRttaH / dinAni babhrAma sa sapta pRcchan, bAlasya vArtAmatiduHkhito'pi / / 158 / /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ S vairAgyakAlatA bhAga-3 zlokArca - gayelI rAtrithI paNa A=bAla, prApta thayo nahIM, topaNa snehanA vazathI nivRtta thayo nahIM-bAlanI pAchaLa javAthI nivRtta thayo nahIM, atiduHkhita paNa te=madhyamabuddhi, bAlanI vArtAne pUchato sAta divasa bhamyo. II158II zloka : jIrNe'ndhakUpe'tha kuzasthalasya, vadi praveza sa purA suhAt | pAtaM vidhitsuH kila nandanena, vilokitaH kSamApatipUruSeNa / / 159 / / zlokArdha : have kuzasthala nagaranA bahira pradezamAM jIrNa aMdhakUpamAM duHkhathI pAtane karavAnI IcchAvALo te=madhyamabuddhi, kharekhara rAjAnA puruSa evA naMda vaDe jevAyo. II159II zloka :vimocito'sau vyavasAyato'smAt, pRSTazca ko bhadra ! tavAtra hetuH / tenoditA bAlaviyogavArtA, sa prAha khedaM kuru mA'tra kArye / / 160 / / zlokArca - A vyavasAyathI ApaghAta karavAnA vyavasAyathI, A=madhyamabuddhi, mukAvAyo naMda vaDe mukAvAyo, ane puchAvAyo-madhyamabuddhi puchAvAyo, he bhadra!ahIM ApaghAta karavAmAM, tAruM kAraNa zuM che? tenA vaDe madhyamabuddhi vaDe, bAlanA viyoganI vArtA kahevAI, te kahe che. A kAryamAMs bAlanA viyoganA kAryamAM, kheda kara nahIM. ll16oll
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 yaturtha RAMS/PGTs-151-152-153 cos: dAsyAmi te bhrAtarameSa bAlaM, yamAzu mAMsAsrahutIH pradAtum / vidyAdharaH zatruvinAzividyA siddhyai harizcandranRpasya jahe / / 161 / / soDArtha : tArA bhAI bAlane A huM ApIza, harizcandra rAjAnI zagunA vinAzanI vidhAnI siddhi mATe mAMsanI Ahuti ApavA mATe jene je bAlane, vidhAdhare zIdhra grahaNa karyuM. ll161II dos : mamArpito'sAvadhunaiva rAjJA, tavaiva bhAgyAditi yAhi nItvA / uktveti gatvA sa gRhe dadau drA gAnIya bAlaM karuNAparo'smai / / 162 / / ReoDArtha : mane A=bAla, hamaNAM ja rAjA vaDe tArA ja bhAgyathI=madhyamanA bhAgyathI, arpita karAyo che. ethI laIne tuM jA. e pramANe kahIne te naMha, dharamAM ne, zIdhra jAlane lAvIne mAM para mevA ta nahe, mAnemadhyabhane, mApyo. ||152 / / yos : samprINayan kvApyazanAdidAnAt, kvacitpradeze'mbu ca pAyayaMstam / ninAya gehe'tha sa madhyabuddhirmanAk sa jAtaH sabalaH krameNa / / 163 / /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakAlatA bhAga-3 zlokArdha :koIka sthAnamAM AhArAdinA dAnathI prItine utpanna karato, koIka sthAnamAM tene=bAlane, pANIne pivaDAvato, have te madhyamabuddhi, gRhe lAvyo, kramathI ekabAla, thoDoka sabala thayo. madhyamabuddhi madhyama prakAranA zubhAzubhakarmavALo che tethI atyaMta klezavALA bAla pratye paNa bhrAtAnA snehane rAkhIne klezane anubhave che ane tenA duHkhothI sadA duHkhita thAya che. jyAre manISI buddhimAna che, bAla aprajJApanIya che, kliSTa karmavALo che tethI tenI upekSA karIne madhyamabuddhinI jema te prakAranA klezone karato nathI paraMtu klezathI AtmAnuM rakSaNa kare che. II163 zloka : pRSTo'tha duHkhaM tava kIdRgAsIjjagAvasAvaSTazate japAnAm / vinAni saptAhutaH pravattA, pRthak pRthak me palazoNitAbhyAm / / 164 / / mAM prekSya rAjA karuNaM raTantaM, dantairdayAlurmayi zIccakAra / vidyAbhRtA'vAryata naiSa klptenApati ne narI kum TddA samAgataH praSTumudantamasya, lokAnuvRttyA'tha manISinAmA / zuzrAva tAM mugdha iva pravRtti mavArayat sparzanasaMgamaM ca / / 166 / / zlokArtha : have puchAyokabAla puchAyo, tane kevA prakAranuM duHkha thayuM, A=bAla, bolyo, 108 japamAM sAta divasa sudhI pRthaka pRthak mArAM mAMsa ane
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 05 caturtha stabaka/zloka-164thI 166, 167-168 lohIthI Ahutio apAI. karuNa raDatA evA mane joIne, dayAlu evA rAjAe mArAmAM dAMtothI zIkAra karyo, vidhAdhara vaDe vAraNa karAyo, A kalpa nathI=vidhAno A AcAra nathI, tenA vaDe mane narakanuM duHkha apAyuM. have, AnA udaMtakavRtAMtane, lokaanuvRttithI pUchavA mATe manISI Avyo, mugdhanI jema te pravRttine, sAMbhaLI ane sparzananA saMgamanuM vAraNa karyuM. ll114thI 166ll zloka : AdhUya mUrdhAnamathAha bAlo, mahArthasiddhau ka ivAntarAyaH / duHkhaM kiyanme yadi tAM labhe'haM, prAH caM sAvati tati pAThyakA zlokArtha : have mAthuM halAvIne bAla kahe che. mahArthanI siddhimAM kayA kAraNathI aMtarAya che manmathakaMdalIne prApta karavAmAM A kayA kAraNathI aMtarAya che. jo teNIne-manmathakaMdalIne, huM prApta karuM to mAruM A duHkha keTaluM che, prANothI te=mabhakiMjalI, kharIdavA yogya che. tenI jema ISTa cheH prANothI huM tenI kharIdI karuM tenI jema mane ISTa che. bAlane sparzananA sukhathI adhika sukha kaMI ja nathI tevI buddhi kare tevAM kliSTa karmo varte che tethI sparzanane kAraNe potAnAM A sarva duHkhonI paraMparA thaI tene paNa gaNakArato nathI, mAtra kAmarAgane vaza thaIne tene ja sarvasva mAne che. I16thI zloka : taM kAladaSTaM paribhAvya haste, dhRtvA yayau madhyadhiyaM maniSI / jagau ca lohe'tra nivizya mUDha, kathaM titIrSasyasukhAmburAzim / / 168 / /
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 zlokArtha H kAladaSTa evA tenuM paribhAvana karIne=bAlanuM paribhAvana karIne hAthamAM madhyamabuddhine dhAraNa karIne manISI gayo, ane kahyuM, A lohamAM besIne mUDha evo bAla duHkharUpI samudrane kevI rIte taraze. sparzana pratye baddha rAgavALA bAlane joIne manISI madhyamabuddhine bAla pratyenA rAgane choDavA mATe preraNA kare che. 1685 zloka H sa prAha samyag vihitaM tvayedaM, mamAlametena tavAmatena / tAtAdayo'rthaM kimimaM vidanti, jaga manISI jagadeva vetti / / 169 / / zlokArtha H te=madhyamabuddhi, kahe che. tArA vaDe=manISI vaDe, A samyak karAyuM, tane asaMmata evA bAla vaDe mane saryuM, zuM A arthane=bAlane ane mane je kleza prApta thayo e arthane, karmapariNAma rAjA Adi, jANe che ? manISI kahe che jagata jANe che. II16945 zloka H vairAgyakalpalatA bhAga-3 - tat kIdRzaM cittamabhUdihArthe, taveti tAtasya mAtuzca pRSTha: I ait manISI mama nirguNe'bhUd, bAle'tra mAdhyasthyamabAlabhAvAt / / 170 / / zlokArtha H te kAraNathI=bAlanuM citta jANyuM te kAraNathI, A arthamAM=bAlanI anarthanI paraMparArUpa arthamAM, pitAnuM, mAtAnuM ane tAruM kevA prakAranuM citta
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka,bloka-170-171 thayuM, e pramANe puchAyo-madhyamabuddhi vaDe manISI puchAyo, manISI bolyo, nirguNa evA A bAlamAM mane abAlabhAvane kAraNe mAdhyacya thayuM. manISI tattvanI vicAraNAomAM abAlabhAvavALo che tethI sudhare nahIM evA nirguNI bAla pratye upekSArUpa madhyasthabhAva dhAraNa kare che ane abAlabhAva hovAne kAraNe ja madhyamabuddhi pratye tenA hitanI ciMtA kare che, AthI ja hAtha pakaDIne madhyamabuddhine bAla pAsethI anyatra laI jAya che ane tenI upekSA karavA mATe hitopadeza Ape che ane jeone bAlanI tevI anucita pravRtti joIne alpa paNa dveSa thAya che teo abAlabhAvavALA nathI, paraMtu tattvanI vicAraNAmAM teTalA aMzathI bAlabhAvavALA che. l/17nA zloka : saMklizyamAne ca dayA tavAtmanyAsthA mamAtmanyapamitrahAnAt / harSo guNADhye bhavajantudhIre, tAtasya caikaH paridIrghahAsaH / / 171 / / zlokArtha: ane saMkSizyamAna evA tArA AtmAmAM-madhyamabuddhinA AtmAmAM, dayA, mArA AtmAmAM apamitranA tyAgathI AsthA=sparzanarUpa apamitranA tyAgathI AsthA, guNathI Atya dhIra evA bhavajaMtumAM harSa, ane pitAne-karmapariNAma rAjArUpa pitAne, eka paridIrgha hAsya thayuM. manISI tattvane jonAra hovAthI nirguNa evA bAlamAM jema madhyasthabhAva dhAraNa kare che, tema bAla sAthe saMbaMdha rAkhIne saMkleza karatA madhyamabuddhimAM dayAno pariNAma dhAraNa kare che, vicAre che ke ucitakALe ucita bodha karAvIne saMklezanuM nivAraNa karIza te prakArano bhAva dhAraNa kare che ane pote apamitra evA sparzanane vaza thayo nathI te suMdara che tevI AsthAne sthira kare che je manISInI mArgAnusArI buddhi che ane guNathI pUrNa evA dhIra bhavajaMtumAM harSa thAya che; kema ke duSTa evA sparzanano sarvathA tyAga karIne mokSanA sukhane pAmela
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 che ane bAlanAM anucita karmone joIne karmapariNAma rAjAe tenI kadarthanA karavA mATe ja vidyAdhara dvArA apaharaNa karAvIne tenI anucita pravRttino paridIrghahAsya karyo che. II171aaaa zloka : sampadyate yanmayi kopite tad, bAlo hyavApeti jaharSa tAtaH / sAmAnyarUpA tu parAbhavaughe, ta: puti suzora vADham 7rA. zlokArca - huM kopita hote chate je prApta thAya che te bAle prApta karyuM ethI pitA harSa pAmyA, vaLI, parAbhavanA samUhamAM putra kyAM gayo ? e prakAre sAmAnyarUpa madhyamanI mAtA atyaMta zoka kare che. karmapariNAma rAjA jyAre kopa pAme tyAre je thAya te bAlane prApta thayuM che te ja karmapariNAma rAjAno harSa che, bAla pAchaLa madhyama jAya che tethI ghaNA klezo pAme che. te klezane joIne madhyamabuddhinAM sAmAnya karmo zoka kare cheH madhyamabuddhine te kRtya karatAM vAraNane abhimukha pariNAmavALo kare che. AthI ja manISInA vacanathI madhyamabuddhi nivartana pAme che. ll17zA zloka : prItA madambA tanayasya me'bhUtrApAya ityApa puraM tu harSam / bAlasya duHkhAt karuNAM tvadarte nurI maNi yuvAne sAra7rUA zlokArca - mArI mAtA=manISInI mAtA, mArA putrane apAya thayo nahIM ethI prIti pAmI. vaLI, nagara harSane pAmyuM. bAlanA duHkhane kAraNe tArI
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 89 caturtha stabaka/zloka-173-174-175 ArtithI=madhyamabuddhinI pIDAthI, nagara karuNAne pAmyuM, mArAmAM duHkhanI hAni thavAthI=sparzanakRta klezano abhAva thavAthI, nagarane guNAnurAga thayo. manISInI mAtA zubhazrI zubhakarmonI zreya karanArI hAramALA che tethI manISInA ucita vartanathI adhika zubhakarmonI vRddhi thaI. nagaramAM manISInI ucita pravRttithI ziSTa lokone harSa thAya che ane bAla pAchaLa duHkhI thatA madhyamabuddhine joIne ziSTa lokone karuNA thAya che ane ziSTa lokone manISInI ucita pravRtti joIne klezo na thayA tethI manISInA guNamAM anurAga thAya che. II173 zloka : zrutvetyado madhyamabuddhirantavicArayAmAsa hahA'sya duHkhe / kSAraH kSate vizvajanApavAdo, mamApyupekSyo'yamato'stu nityam / / 174 / / zlokArdha : A sAMbhaLIne manISIe pUrvamAM kahyuM e sAMbhaLIne, madhyamabuddhi aMdaramAM vicAre che. kheda che ke AnA duHkhamAM bAlane joIne thatA mArA duHkhamAM ghA upara kSArarUpa vizvanA lokono apavAda che. AthI, mane paNa A=bAla, nitya upekSAne yogya che. II174ll zloka : sasparzanA'mbA muditA'tha bAlaM, protsAhayAmAsa na sAdhu khinnaH / manISivat suSThu na vaJcito'si, bhogAna bhIto'si girA janAnAm / / 175 / /
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 zlokArtha H have AnaMda pAmelI sparzana sahita mAtAe bAlane protsAhita karyo, khinna thayo nathI, suMdara che, manISInI jema ThagAyo nathI, suMdara che. lokonI vANI vaDe bhogothI bhaya pAmelo nathI. bAlamAM vartatI sparzanendriyanI pariNati ane bAlamAM vartatAM azubhakarmorUpa mAtA tenAM anucita kRtyone protsAhita kare che. 175vA zloka H vairAgyakalpalatA bhAga-3 atha pradoSe gata eva bAlo' vadhIrito madhyamabuddhinA'pi / alakSito rAjagRhe praviSTo, dadarza rAjJIM tanumaNDanotkAm / / 176 / / - zloka H zlokArtha H have saMdhyAno samaya pasAra thaye chate ja madhyamabuddhithI paNa avagaNanA karAyelA rAjagRhamAM alakSita praveza karelA=rAjapuruSone dhyAnamAM na Ave e rIte praveza karelA evA bAle zarIranI zobhA karatI rANIne joI. II176II zayyAM sa zUnyAM sukhamadhyazeta, daivAt tadA bhUpatirAjagAma / kadarthayAmAsa nizAM sa pUrNAM, krUrairnaraistaM narakAbhaduHkhaiH / / 177 / / zlokArtha H te=bAla, zUnya zayyAmAM sukhapUrvaka sUto, tyAre bhAgyathI rAjA Avyo, teNe=rAjAe AkhI rAtrimAM tene=bAlane, krUra evA loko vaDe naraka jevAM duHkhothI kadarzanA karAvAI. II177II
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaturtha sta /-178-17-180 zyos : baMbhramyamANo divase trikAdau, nRpAjJayA'sau kharapRSThaniSThaH / ullambitastuGgataroH zikhAyAM, dinAtyaye'gAnagaraM ca lokaH / / 178 / / doDArtha : rAjAnI AjJAthI divase gadheDAnI pITha upara rahelo trikAdimAM bhramaNa karAvAto, A=bAla, sUryAsta thaye chate UMcA tarunI zikhAmAM zULIe caDAvAyo ane rAtre loka nagaramAM AvyuM. II178II dos : daivAt tadAnIM truTitazca pAzaH, papAta bhUmyAM ca mumUrcha bAlaH / labdhvA ca saMjJAM pavanAnizaika yAme gate svIyagRhaM jagAma / / 179 / / dortha : ane bhAgyathI tyAre pAza tUTyo ane bAla bhUmimAM paDyo ane mUccha pAmyo, pavanathI saMjJAne pAmIneHcetanA prApta karIne, rAtrino eka prahara pasAra thaye chate potAnA gRhe gayo. 179II cos : vRttAntamAkarNya manAk tamAsIt, premNo lavAnmadhyadhiyo viSAdaH / manISivAkyasmaraNaprabhAvAccitte'sya mAdhyasthyamathollalAsa / / 180 / /
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyekalpalatA bhAga-3 zlokArca - te vRtAMtane=bAlanA vRtAMtane, sAMbhaLIne premanA aMzathI madhyamabuddhine thoDoka viSAda thayo, have manISInA vAkyanA smaraNanA prabhAvathI AnA cittamAM-madhyamanA cittamAM, mAdhyacya ullAsa pAmyuM. madhyamajIvanAM madhyama karyo hovAthI atyaMta pApI evA bAla pratye paNa bhrAtA tarIke sneha rAkhe che ane manISInA paricayathI kaMIka nirmaLa buddhi thavAthI madhyamabuddhine bALa pratye ayogyatAno vicAra karIne upekSA thAya che. jethI tenA vartanane kAraNe klezanI prApti thatI nathI. II18nA zloka : athAnyadA svIyavilAsasaMjJe, sUrirvane jJAnaratiH sametaH | tRSNAlatAyAH parazurmanISAcakrasya nAbhirnayasindhucandraH / / 181 / / aurvAnalo lobhamahArNavasya, mahauSadhiH krodhabhujaMgamasya / vajraM smayAdreranavadyavidyA vatAratIrthaM nikRtidrumAgniH / / 182 / / zlokArca - have anyadA svIyavilAsa saMjJAvALA vanamAM tRSNArUpI latAne chedavAmAM parazu, buddhirUpI cakranA nAbhi, nayarUpI samudramAM caMdra evA lobharUpI mahAsamudranA vaDavAnala, krodharUpI sarpane mATe mahA auSadhi, kAmarUpI parvatane mATe vaja, anavadha vidhAnA avatAra mATe tIrtha, mAyArUpI vRkSa mATe agni jevA jJAnarati sUri samosaryA. aneka guNothI kalita sUri hovAthI temanA darzanathI ane temanA upadezathI ghaNA yogya jIvone tRSNAdi bhAvo nAza pAme che; kema ke saMvegayukta dezanA
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 caturtha stabaka,bloka-181-1892, 183-184 ApIne sopakramavALA jIvonAM te karmono upakrama karavAmAM te sUri prabala nimitta bane che. ll181-18zA zloka : atrAntare sparzanasaMgahAtumanISiNaH karmavilAsarAjaH / icchan pradAtuM kuzalAnubandhaM, vyApArayAmAsa bhRzaM tadambAm / / 183 / / zlokArtha : eTalAmAM=AcArya padhAryA eTalAmAM, sparzanA saMgane tyAga karanAra evA manISIne kuzalAnubaMdha ApavAne IcchatA evA karmavilAsa rAjAe tenI mAtAne atyaMta vyApAravALI karI. manISI sparzananI anarthakAritAne spaSTa jANe che tethI sparzananI icchAne vaza thato nathI, tethI tene sukhanI paraMparAne ApavA mATe icchatA evA manISInAM karmoe=kSayopazamabhAvanAM karmoe, tenAM zubhakarmonI hAramALAne ullasita karI=vipAkane abhimukha karI, jethI manISIne uttama AcAryanA paricaya dvArA adhika adhika sukhanI prApti thAya tevA kSayopazamabhAvavALAM suMdara karmo vipAkamAM Ave che. II183 zloka : dadhyau ca yadyapyayameti nityaM, bhogAnabhiSvaMgasukhaM tathApi / chAyaikadAnAdiva me suradro smAd yazastena bahu pradeyam / / 184 / / zlokArca - ane vicAra kya-karmavilAsa rAjAe vicAra karyo. jo ke A=manISI, nitya bhoganA anabhinkaMganA sukhane prApta kare che. topaNa kalpavRkSa
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 vairAgyakAlatA bhAga-3 jevA mane chAyAnA eka dAnanI jema AnAthI yaza nathI=manISIne nirabhivaMganuM sukha ApuM chuM enAthI yaza nathI, tethI bahu ApavA yogya che=manISI ghaNuM sukha ApavA yogya che. manISInAM karmo vicAra kare che ke huM manISIne bhogamAM anabhinvegavALo karIne haMmezAM sukha ApuM chuM topaNa bhoganI atyaMta nivRttinA sukhane manISI prApta karato nathI tethI kalpavRkSa jevA mArAM zubhakarmonI chAyAnA ekadAna jevuM manISIne maMda maMda bhoganI icchA svarUpa sukha che tenAthI tenAM karmone saMtoSa thayo nahIM tethI manISIne atyaMta anicchAnA sukhane ApavAno pariNAma kare che=manISInAM sopakramakarmo atyaMta anicchAnA pariNAmane pragaTa karavAnA pariNAmavALAM bane che. ll184 zloka : adhiSThito'sau nijayogazaktyA, mAtrA'tha pitrA vihitaprasAdaH / sikto'mRteneva vane pravRtto, gantuM gurorAgamanaM nizamya / / 185 / / zlokArca - A karmavilAsa rAjA, potAnI yogazaktithI adhiSThita thayo= manISImAM adhiSThita thayo. have mAtAthI ane pitAthI=zubhazrIthI ane karmavilAsathI vihita prasAdavALo manISI jANe amRtathI siMcAyelo gurunA Agamanane sAMbhaLIne vanamAM javA mATe pravRtta thayo. manISImAM zubhakarmo atyaMta vipAkane abhimukha thayAM. ane zubhazrI ane zubhakarmo atyAre manISI upara atyaMta prasAda karanArAM che. tethI jANe amRtathI siMcAyelo upazamanA pariNAmathI yukta evo manISI sUri pAse javA mATe tatpara thayo. II18pA
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 95 caturtha sabaka/zloka-186-187 zloka : AkArayAmAsa sa madhyabuddhiM, nRpeNa tasyApi ca saMjJitA'mbA / sA tulyavIryeti vicitrakAryA, tano tA madhyethayaH vidA: 28dA. zlokArca - teNe=manISIe, madhyamabuddhine bolAvyogasUri pAse javA mATe bolAvyo. ane rAjA vaDe karmavilAsa rAjA vaDe, tenI paNa=madhyamabuddhinI paNa, mAtA preraNA karAI. tulyavIryavALI evI che=madhyamabuddhinI sAthe tulyavIryavALI che, ethI vicitra kAryane karanArI ta=sAmAnyarUpA, tyAre madhyamabuddhinA zarIramAM praveza pAmI. jema karmapariNAma rAjAe manISInI mAtAne preraNA karI tema madhyamabuddhinI mAtAne paNa preraNA karI ane madhyamabuddhinAM karmo madhyamabuddhi samAna vIryavALAM che tethI manISInI jema atyaMta saMvega madhyamabuddhine thato nathI. topaNa manISInI preraNAthI tattva sAMbhaLavAne abhimukha kaMIka pariNAmavALo thAya che tethI madhyamabuddhinA matijJAnanA upayogarUpa zarIramAM praveza karIne tenAM karmo madhyamabuddhine sUri pAse javA preraNA kare che. I186aaaa zloka - aicchat tataH so'pi ca tatra gantuM, bAlo balAmoTikayA pravRttaH / trayo'pi tatropagatA vizAlaM, pramolokti nau: 287nA zlokArca - tethI madhyamabuddhimAM tenI mAtAe praveza karyo tethI, te paNa tyAM javA mATe IcchAvALo thayo. bAla baLAtkArathI pravRta thayo-madhyamabuddhi
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 - vairAgyakalpalatA bhAga-3 dvArA baLAtkArathI udhAnamAM javA mATe pravRtta karAyo. tyAMsudhAnamAM, gayelA traNeya paNa vizAla pramodamoli jinAlayane joyuM. 187ll zloka :jinendrabimbaM praNipatya tatra, manISiNA dakSiNabhAganiSThaH / AgAmibhadreNa gururvavande'nurodhato madhyadhiyA'pi tasya / / 188 / / zlokArtha : tyAM jinAlayamAM, jinendranA biMbane praNipAta karIne AgAmibhadra evA manISIe dakSiNa bhAgamAM rahelA gurune vaMdana karyuM. tenA anurodhathI= manISInA anurodhathI, madhyamabuddhi vaDe paNa gurune vaMdana karAyuM. ll188 zloka - bAlaH punaH sparzanamAtRdoSAt, tatsthAvanamro'tha mudA samIyuH / subuddhimantrI ripumardanazca, rAjA ca devI smarakandalI ca / / 189 / / zlokArca - bAla vaLI sparzana ane mAtRnA doSathI anamra rahyo. have AnaMdathI subuddhimaMtrI, ripumardana rAjA ane devI smarakaMdalI AvyAM. ll189ll zloka :teSUpaviSTeSu vidheH praNamya, dhAM giraM jJAnaratidideza / utsarpisiddhAntasamudravelAsphuTIbhavadbharinayormilIlAm / / 190 / /
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 97 caturtha stabaka/zloka-190-11-192 zlokArca - vidhithI praNAma karIne teo beThe chate jJAnaratisUrie utsarpaNa karatA siddhAMtarUpI samudranI velAthI sapaSTa thatI ghaNA nayonI UrminI lIlAvALI dharmasaMbaMdhI vANIno upadeza Apyo. zrotAne anurUpa sanmArgano bodha thAya te prakAranI dezanA ApI. II19nA zloka - atrAntare prAha mahImahendraH, svAmin ! kimAdeyamihAsti loke / sUri bhASe'nagha ! dharma eva, satAmupAdeyatayA prasiddhaH / / 191 / / zlokA : eTalAmAM jJAnaratisUrie dezanA ApI eTalAmAM, rAjA bolyo. he svAmi ! A lokamAM zuM Adeya che. sUri bolyA. he anagha rAjA ! dharma ja saMtone upAdeyapaNAthI prasiddha che. ll1915 zloka - tat kiM na sarve'pi sRjanti dharmamiti bruvANaM punarAha sUriH / hite'pi duSTendriyamohitatvAt, pravartate na svarasena lokaH / / 192 / / zlokArca - to kema sarva paNa dharmane karatA nathI. e pramANe bolatA rAjAne pharI sUri kahe che. duSTa IndriyathI mohitapaNuM hovAne kAraNe svarasathI hitamAM paNa loka pravartato nathI. II19zA
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. zloka : unmattamAsAdya bhRzaM prahRSyanuddhUlayan bhUtimudArazakti: / alaMkRto bhogibhirindriyaugho, nRNAM sphuTaM zaMkara eva bhAti / / 193 / / vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArtha H unmatta jIvane prApta karIne atyaMta harSane pAmato, bhabhUtine deha upara lagAvato, udAra zaktivALo, bhoganI icchArUpa zApathI zobhato Indriyano samUha manuSyane spaSTa zaMkara ja bhAse che. II193 / / zloka H pathapravRttAnapi zAstrapAThakazAprahArAnavadhIrayantaH / hRtvA janAnindriyazUkalAzvA, nayanti saMsAravanaM durantam / / 194 / / - zlokArtha H pathamAM pravRtta paNa zAstrapAThanA cAbakhAnA prahAronI avagaNanA karatA lokone haraNa karIne=sanmArgathI haraNa karIne, indriyarUpI tophAnI ghoDAo duranta saMsAravanamAM laI jAya che. jeo saMsArathI kaMIka bhaya pAmelA che tethI dezavirati ke sarvavirati grahaNa karelI che tethI mokSapathamAM pravRtta che chatAM, zAstro pramAdavaza jIvo kaI rIte durgatimAM jAya che, sAdhupaNuM grahaNa karIne paNa duranta saMsArane prApta kare che ityAdi kahe che te zAstrapAThanA cAbakhAnI paNa avagaNanA karatA lokone mArgamAMthI unmArgamAM laI jaIne indriyo duranta saMsAramAM nAMkhe che. II194 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-15-196 zloka : dhRtvA kilAgreSu karAGgulInAM, ye daNDavat kSmAmapi nATayanti / te'pIndriyairnATitamindramukhyA nAtmAnamuddhartumaho samarthAH / / 195 / / zlokArca - kharekhara karanI aMgulInA agrabhAgamAM paNa pRthvIne dhAraNa karIne jeo daMDanI jema nacAve che. te paNa Indra vagere IndriyothI nacAvAyelA potAnA AtmAno uddhAra karavA mATe samartha nathI. je indro jaMbudvIpane daMDanI jema goLa goLa pheravI zake tevA samartha che tethI viryazaktithI abhuta viryazaktivALA che. chatAM indriyajanya icchAo temanA AtmAne sadA utsuka karIne nacAve che, to paNa tenAthI potAnA AtmAnuM rakSaNa karavA samartha nathI. 1lpA zloka : tasmAnmahArAja ! sudurjayAnAM, mantuH samagro'pyayamindriyANAm / upeyavAJchAviparItavRtti nRNAmupAyeSviha yA pravRttiH / / 196 / / zlokArca - te kAraNathI=mahA samartha Indro paNa Indriyone jItavA samartha nathI te kAraNathI, he mahArAja ! ahIM=saMsAramAM, upeyanI vAMchAthI viparIta vRttivALI evI upAyomAM manuSyonI je pravRtti che, e samagra paNa aparAdha durjaya evI Indriyono che. jIvane upeya sukha che ane sukha jIvanI nirAkuLa avasthA che tethI tenA upAyabhUta nirAkuLa avasthAmAM jIve pravRtti karavI ucita che chatAM saMsArI
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 vairAgyakalpalatA bhAga-3 jIvo potAne upeya evA sukhanI vAMchAthI viparIta evA bAhya bhogAdimAM je pravRtti kare che te sarva paNa indriyono aparAdha che; kema ke indriyone vaza ja dhanaarjanano kleza prApta kare che. dhana sAcavavAno kleza prApta kare che. svajana Adi sarvane yatheccha pravRtti karatAM joIne aneka prakAranA klezo prApta kare che te sarva indriyono aparAdha che. ll196aaaa bloka : uktveti sAmAnyata eva sUrimanISibodhAya jagau viziSya / dUre kilAnyAni jagajjayAya, rAjannalaM sparzanamekameva / / 197 / / zlokArca - sAmAnyathI ja pAMceya Indriyone sAme rAkhIne sAmAnyathI ja, A pramANe kahIne Indriyo ja sarva anarthakArI che e pramANe kahIne, sUri manISInA bodha mATe vizeSa karIne bolyA. he rAjan ! jagatajaya mATe anya Indriyo dUra raho, sparzana eka ja samartha che. sAmAnyathI pAMceya indriyo jIvane kaI rIte viDaMbanA kare che e sUrie rAjAne kahyuM. parSadAmAM beThela manISIne bodha karAvavA arthe kahe che. pAMce indriyo to jIvane paravaza karavA samartha che paraMtu eka sparzana indriya paNa jIvane saMsAramAM saMzleSa karAvavA samartha che. AthI ja sparzanane vaza thaIne sAdhu paNa duraMta saMsAramAM paDe che. ll19LA zloka - idaM hi tIkSNeSurivAGgabhAjAM, hadi pravizyaiva bhinatti marma / vyApyaiva dehaM pravitIrNadAhaM, pratyAhRterdurlabhatAM tanoti / / 198 / /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-198-199-200 zlokArtha : 101 di=je kAraNathI, A=sparzana, tIkSNa bANonI jema zarIradhArI jIvonA hRdayamAM praveza karIne marmane bhede che. vistAra pAmatA dAhavALA dehane vyApIne ja pratyAhatinI=pAchA pharavAnI, durlabhatAne vistAre che. jIvanA matijJAnanA pariNAmarUpa kAmanI icchArUpa sparzanendriya che ane jIvanA matijJAnanA upayogarUpa hRdayamAM praveza karIne jIvanuM je nirAkuLa svabhAvarUpa marma che tene kAmavAsanA bhede che ane dehamAM te prakAre kAmavAsanA vistAravALI thaIne vyApta thAya che jethI kAmanI icchAthI pAchA pharavuM jIva mATe durlabha banI jAya che. AthI ja siMhaguphAvAsI muni kozAnA rUpane joIne kAmanI icchAvALA thAya che tyAre nepALa kaMbala levA jAya che, aneka kaSTo veThe che paraMtu kAmanI icchAthI pAchA pharI zakatA nathI. chatAM pUrvamAM tattvanuM pracura bhAvana thayeluM hovAthI vezyAnA upadezathI pAchA phare che. tethI dehamAM vyApta thayelo kAmano pariNAma vALavo atidurlabha che. ||1985 zloka H rAjA''ha kiM santi na santi vA ta jjaye samarthA jagatIha lokAH / gururjagau santi paraMtu te'tra, stokA manuSyAH zRNu tatra hetum / / 199 / / zlokArtha : rAjA kahe che. tenA jayamAM samartha=indriyonA jayamAM samartha, A jagatamAM loko zuM che athavA nathI. guru bolyA che. paraMtu ahIM=lokamAM, te manuSyo thoDA che. tyAM hetune tuM sAMbhaLa. II199II zloka H caturvidhAH santi jaghanyamadhyo tkRSTAstathotkRSTatamAzca lokAH /
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 vairAgyakalpalatA bhAga-3 atyuttamAstatra ca te nirastaM, caretAtAmavAsanAmida ra00nA zlokArca - jaghanya, madhyama, utkRSTa, ane tevA prakAranA utkRSTatama cAra prakAranA loko che. ane tyAM te cAra prakAranA puruSomAM, jeo vaDe AgamanI vAsanAthI A sparzana, nirasta karAyo. teo ati uttama che. jeone bhagavAnanuM vacana ja sukhanuM prabala kAraNa dekhAya che teo bhagavAnanA vacanathI AcAro AdinuM bhAvana karIne AtmAnA nirAkuLa svabhAvane prApta karavA yatna kare che teo sparzendriyane dUra kare che. tevA jIvo ati uttama che. I20nA zloka : te brahmacaryekaratA gRhe'pi, dIkSAM punarbhAgavatImavApya / bhUsvApalocAdiviziSTakaSTainidhUya tanmokSasukhaM labhante / / 201 / / zlokArca - gRhamAM paNa brahmacaryamAM eka ratavALA evA teo vaLI, bhAgavatI dIkSAne pAmIne bhUminuM zayana, loyAdi viziSTa kaSTothI tenuM sparzananuM, nidhUnana karIne mokSasukhane pAme che. koIka saMyogathI gRhamAM rahelA hoya chatAM brahmacaryamAM ekarativALA jeo che ane pAMceya indriyone saMvara karIne bhAgavatI dIkSA jeo grahaNa kare che teo sparzanane pratikUla evAM kaSTo veThIne samabhAvanI pariNatinI vRddhi kare che tethI cittamAM sparzananA vikAronuM unmelana thAya che. teo krame karIne mokSasukhane pAme che. 2015
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaturtha stajaDa / zloDa - 202 - 203 - 204 to : AkarNya karNAmRtatulyametad, vaco vicAraM vidadhe manISI / gururjaga sparzanamIdRgeva, bodhaprabhAvo nijagAda yAdRg / / 202 / / zlokArtha : karNane amRta tulya A vacanane sAMbhaLIne, manISIe vicAra karyo, gurue sparzanane ja Avo kahyo che, bodhanA prabhAve jevA prakAranuM svarUpa kahyuM. II2024aa zloDa : nUnaM tadetatpuruSacchalena, pratAraNAyopanataM janAnAm / cikSepa yazcaitadasaMgayantre, mahottamo'sau bhavajantureva || 203 / / 103 zlokArtha : kharekhara te A=sparzana, lokone ThagavA mATe prApta che ane je Ane=sparzane, asaMgayaMtramAM=jIvanI asaMgapariNatirUpa yaMtramAM, pIle che, yo lavanaMtu 4 mahattama puruSa che. jeo sparzananA vikArane nAza karavA arthe asaMgabhAvarUpa sAmAyikanI pariNatimAM satata yatna kare che te bhavajaMtu utkRSTatama puruSa che. II203] zloka : ityuktabhAvArtharasajJamagre, zuzrUSayA vismitamIkSamANaH / manISiNaM madhyamadhIrbabhASe, kiM tattvamutprekSya subhAvito'si / / 204 / /
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - A pramANe kahevAyelA bhAvArtharasane jANanAra AgaLamAM sAMbhaLavAnI IcchAthI vismita evA manISIne joto madhyamabuddhi bolyo, kayA tattvanI utapkSA karIne tuM subhAvita cho. zloka-202, 203mAM kahyuM evA prakAranA kahevAyelA bhAvArthavALA rasane manISI jANe che tethI ja uttamottama puruSanA guNothI bhAvita thayela che ane AcArya AgaLamAM zuM kahe che te sAMbhaLavAnI icchAthI vismita cittavALo che tevA manISIne joIne madhyamabuddhi prazna kare che ke kyA tattvanI unnekSA karIne tuM bhAvita thayo che, tethI e prApta thAya ke samAna dezanA sAMbhaLIne paNa manISI je rIte tattvane sparzI zake che te rIte madhyamabuddhi sparzI zakato nathI chatAM manISInA te prakAranA bhAvone kaMIka jANI zake che tevA mArgAnusArI darzanamohanIyanA kSayopazamavALo madhyamabuddhi che, jyAre te manISI atyaMta tattvane sparze evI nirmala mArgAnusArI buddhivALo che. ll204ll zloka : sa prAha mitrAyamagUDha eva, bhAvazcamatkArakaro na kiM syAt / yaddarjayaM yacca durantadoSaM, tavaiva tat sparzanamitramuktam / / 205 / / zlokArca - te manISI, kahe che. he mitra!madhyamabuddhi! A agUDha ja bhAva pragaTa ja bhAva, zuM camatkAra karanAra na thAya ? je durjaya ane je duraMta doSavALo te tAro ja sparzanamitra kahevAyo. manISI madhyamabuddhine kahe che ke tAro A sparzanamitra kharAba doSavALo che ane duHkhethI jitAya evo che te prakAre mahAtmAe spaSTa kathana karyuM che te bhAvathI ja huM bhAvita thayo chuM mATe vismita dekhAuM chuM. 20pA
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 caturtha stabaka/zloka-206-207 zloka : camatkRto madhyamadhIrapIdaM, zrutvA sma bAlastu na veda kiJcit / dattaikadRSTirmanujezapatnyA mAcAryavAkyazrutivismitAyAm / / 206 / / zlokArca - A sAMbhaLIne madhyamabuddhi paNa camatkAravALo thayo. AcAryanA vAkyane sAMbhaLavAthI vismita thayelI evI rAjAnI patnImAM datta eka daSTivALo bAla vaLI kaMI jANato nathI. manISInA vacanathI madhyamabuddhine paNa kaMIka nipuNa mArgAnusArI buddhi pragaTa thaI tethI AcAryanA vacananA paramArthane sAMbhaLIne te paNa bhAvita thayo, jyAre bAlane sparzanano vikAra ja utkaTa hato tethI manmathakaMdalIne ja jovAmAM vyApAravALo hato, ane te rANI paNa AcAryanA vAkyanA paramArthane jANIne kaMIka tattvane sparze che ethI tenAM paNa tattvanAM bAdhaka karmo sopakrama hatAM tethI te rANI paNa bhAvita thaI jyAre bAlanAM kliSTa karmo tattvano bodha karavAmAM atyaMta bAdhaka hatAM. tethI kaMI jANato nathI. 201aaaa zloka : smitAmbupUre ghanakezapAzadhvAnte ca magnaM stanaparvate'syAH / bhagnaM ca bhinaM ca kaTAkSabANai mano'sya paryAkulatAM jagAma / / 207 / / zlokArca - AnuM bAlanuM, mana, AnA manmathakaMdalInA mitarUpa pANInA pUramAM, ane ghanakezapAzarUpa aMdhakAramAM magna thayuM, ane stanarUpI parvatamAM bhagna thayuM ane kaTAkSarUpI bANothI bhedAyeluM paryAkulatAne pAmyuM. 207ii
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka - na brahmaNo brahmavidaH kileyaM, smarasya zRMgAravidastu sRSTiH / / ardhekSitairmAmiyamIkSamANA 'bhivAJchatItyeSa mRSA'bhimene / / 208 / / zlokArca - brahmane jANanArA brahmanI A sRSTi nathI=manmathakaMdalInuM suMdara rUpa e kharekhara sRSTi nathI, zRMgAra rasane jANanArA kAmadevanI A sRSTi che, ardha daSTiothI jetI A manmathakaMdalI mane Icche che, e pramANe A=bAla, mRSAthI mAne che. brahmanA jANanAranI sRSTi asaMgapariNati che, jyAre manmathakaMdalInuM suMdara rUpa e brahmanI sRSTi nathI, paraMtu vaiyAvaccakArI naMdiSeNa muninI kurUpa avasthAmAM paNa asaMgapariNatirUpa brahmanI sRSTi hatI. AthI ja brahmane jANanArA indro avadhijJAnathI temanuM uttama brahma svarUpa joIne prazaMsA kare che. jyAre manmathakaMdalInI suMdara rUpasaMpattine joIne zRMgArasRSTine jonAra bAlane te adbhuta kAmanI sRSTi dekhAya che. AthI manmathakaMdalI mArI sanmukha jue che e prakAranI mRSA kalpanA karIne harSita thAya che. 208 zloka : sUrirbabhASe kathitaM svarUpamatyuttamAnAM tadathottamAnAm / bravImi yaiH sparzanametadApya, mAnuSyakaM zatrutayA'vabuddham / / 209 / / bodhaprabhAvena ca mUlazuddhiM, vidhAya tasmin cakitA bhavanti / upekSitAyogyajanAzca mArgAvatAraniSThAzca nijAzritAnAm / / 210 / /
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 caturtha stabaka/zloka-209-210, 211 zlokArca - sUri bolyA, ati uttamonuM te svarUpa kahevAyuM, have uttamonuM svarUpa huM kahuM chuM, jeo vaDe A mAnuSyaka sparzanane prApta karIne zagupaNA vaDe jaNAyo. ane bodhanA prabhAvathI mUlazuddhine karIne temAM sparzanamAM, cakita thAya che. upekSita karAyA che ayogya jano jemanAthI evA ane nija Azritone mArgamAM avatAranI niSThAvALA che teo uttama puruSo che ema anvaya che. jeo uttama jIvo che teo sparzanano vikAra thAya che tyAre te vikAra jIvanA mATe vihvaLatA svarUpa che tema jANe che tethI zatrubuddhithI grahaNa kare che. ane tattvane jonAra mArgAnusArInA bodhanA prabhAvathI sparzananI mUlazuddhine teo kare che ane ayogya jIvonI upekSA kare che ane jeo potAnA vacanane avalaMbIne pravarte tevA che teone sparzananA vAstavika svarUpano bodha karAvIne mArgamAM avatAraNa karAvanAra che teo uttama che; kema ke mArgAnusArI buddhine kAraNe padArthane vAstavika jue che, ayogyanI upekSA kare che ane yogya jIvonA hitanI ciMtA kare che. 209-21nA zloka : sthityai tanostatpriyamAcaranto'pyapAstalobhA bhRzamuttamAste / svasmin manISI zrutamenamartha mayojayanmadhyamadhIzca tasmin / / 211 / / zlokArca - zarIranI sthiti mATe=dehanA nirvAha mATe, tenA priyane AcaratA paNa sparzananA priyane AcaratA paNa, atyaMta apAta lobhavALA=gADha AsaktinA abhAvavALA, teo uttama che. A saMbhaLAyelA arthane manISIe potAnAmAM yojana karyuM. ane madhyamabuddhie temAM=manISImAM yojana karyuM.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 vairAgyakalpalatA bhAga-3 buddhimAna puruSo sparzanane jANyA pachI jyAM sudhI saMyama grahaNa karavAne anukULa citta na thAya tyAM sudhI gRhastha avasthAmAM dehanA nirvAha mATe sparzanane kaMIka priya Acare che topaNa sparzananA vikArane vikArarUpe jANe che tevI nirmaLa samyagdaSTi hovAne kAraNe sparzananA suMdara bhogomAM paNa atyaMta saMzleSa rahita varte che. kaMIka saMzleSa che topaNa te saMzleSa kSaNa, kSINatara thAya che; kema ke vivekadRSTi spaSTa che. A prakAranuM guru vaDe kahevAyeluM uttama svarUpa manISI potAnAmAM yoje che ane madhyamabuddhine paNa te kathana manISImAM saMgata jaNAya che. ll11TI zloka - svarUpamuccairatha madhyamAnAM, jagau guruH sparzananoditA ye| muhyanti saMsArasukhe vicitre, saMzerate paNDitanoditAzca / / 212 / / zlokArtha: have guru madhyamonuM svarUpa atyaMta bolyA, sparzanathI prerAyelA jeo vicitra saMsAranA sukhamAM moha pAme che sparzanendriyano vikAra thAya che tyAre jeone sparzanajanya vividha prakAranAM sukhomAM sArabuddhi thAya che. paMDita puruSothI prerAyelA zaMkAzIla thAya che=tatvane jonAra puruSa jyAre sparzana vikArarUpa che tema kahe che tyAre sparzana sukhanuM kAraNa che ke klezanuM kAraNa che e prakAranI zaMkA kare che. ra1raNA zloka - dadhatyalaM bhedini yogibhogimatadvaye kAlavilambapakSam / sparzAnuyAtA api lokalajjAguNAnna kurvantyatinindyakarma / / 213 / /
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109 caturtha stabaka/zloka-213-214-215 zlokArca - atyaMta bhedI evA yogI ane bhogInA matadvayamAM kAlavilaMbana pakSane madhyama dhAraNa kare che. sparzanane anusaranArA paNa lokalajjAnA guNathI ati niMdhakarmane karatA nathI. madhyamabuddhi jIvonAM karmo tattvane spaSTa dekhADe tevAM nirmala nathI topaNa gADha viparyAsa ApAdaka paNa nathI tethI yogIno mata ane bhogIno mata sAMbhaLIne kAlavilaMbana pakSano Azraya kare che. yogIno mata che ke nirvikArI avasthA ja sukha che, bhogIno mata che ke je prakAranA vikAro UThe che te prakAre ja ceSTA karavAthI sukha thAya che ane madhyamabuddhi baMne mato sAMbhaLIne kAlavilaMbana pakSano Azraya kare che ane sparzanendriyane anusare che topaNa lokalajjAnA guNane kAraNe ati niMdyakarma karato nathI, tethI teno lokalajjAguNa ja tenuM rakSaNa kare che. ra1all zloka : buddhvA'pi vAkyAd viduSAM vizeSamadRSTaduHkhA na tathA''caranti / akIrtibhAjazca jaghanyasaMgAt, kurvanti vidvadvacanAnuvRttim / / 214 / / zlokArca - vidvAnanA vAkyathI vizeSane jANIne paNa adaSTa duHkhavALA=sparzanamAM kAmanI vihvaLatArUpa duHkha che tene nahIM jonArA, evA madhyamo te prakAre AcaratA nathI=vizeSane AcaratA nathI. ane jaghanyanA saMgathI akIrtine pAmelA madhyamabuddhi jIvo vidvAnanAM vacanonI anuvRttine kare che. ll14ll zloka : te madhyamA madhyamabuddhayaH syuritIdamAkarNya sa madhyabuddhiH /
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 vairAgyaphAlatA bhAga-3 svasmin svasaMvedanato yuyoja, sarvaM manISI tu vivicya tasmin / / 215 / / zlokArca - madhyamabuddhivALA teo madhyama thAya=212thI atyAra sudhI kahyuM tevA jIvo madhyamabuddhivALA madhyama thAya. e pramANe A sAMbhaLIne te madhyamabuddhie potAnAmAM svasaMvedanathI sarva yojana karyuM, manISIe vibhAga karIne potAnAthI madhyamabuddhino vibhAga karIne temAM-madhyamabuddhimAM, yojana karyuM. ra15ll zloka : gururbabhASe'tha jaghanyarUpaM, yaiH sparzanaM bandhutayA'vabuddham / kupyanti ye ca priyabhASakAya, ye'nAryakAryAd bhuvi na trapante / / 216 / / zlokArca - have guru jaghanyarUpa bolyA, jeo vaDe baMdhupaNArUpe sparzana bodha karAyo che ane jeo priyabhASakanI upara kopa kare che, jeo anArya kAryathI bhuvanamAM lajjA pAmatA nathI. ra16ll zloka - duHkhAdakhinnA galigosvabhAvAnmukhaM muhurya viSaye kSipanti / asadgrahagrastadhiyastapasvipratyarthinaste'tra janA jaghanyAH / / 217 / /
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 caturtha stabaka/zloka-217-218-219 zlokArtha : dukhathI akhinna=sparzanane vaza thaIne prApta thatAM duHkhothI kheda nahIM pAmelA, gaLiyA baLada jevo svabhAva hovAthI mukhane vAraMvAra jeo viSayamAM nAMkhe che, asad grahathI grasta buddhivALA tapasvI-dIna, pratyArthI vAraMvAra sparzanA sukhanA arthI, te jano ahIM=saMsAramAM jaghanya che. ll11nA zloka : manISiNA madhyamabuddhinA ca, vinizcitaM vAkyamidaM nizamya / jaghanyavRttaM sphuTameva bAle, bAlastu nAbudhyata zUnyacittaH / / 218 / / zlokArca - manISI vaDe ane madhyamabuddhi vaDe A vAkya sAMbhaLIne jaghanya AcaraNA spaSTa ja bAlamAM nizcaya karAI, vaLI bAla zUnyacittavALo bodha pAmato nathI. IIra18II. zloka : sUrirjagAvatra nRpoditA ye, janA jaghanyA bahulAsta eva / stokAstadanye tviti naiva sarve, dharmaM sRjantIti hi yuktamuktam / / 219 / / zlokArca - sUrie kahyuM, ahIM=saMsAramAM, he rAjA ! kahevAyelA je jaghanya loko che, te ja ghaNA che. tenAthI anya vaLI=jaghanyathI anya vaLI, thoDA che. ethI sarva dharmane karatA nathI e pramANe yukta kahevAyuM=zloka19mAM yukta ja kahevAyuM. ll19II
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 zloka : atrAntare prAha subuddhimantrI, zrAddhaH kimeteSu punarnimittam / gururja mAtRvibheda eva, yataH zubhazrIsuta uttamaH syAt / / 220 / / sAmAnyarUpAtanayazca madhya sthito jaghanyastvazubhAlijanyaH / trayo'pyamI karmavilAsaputrAH, sarvottamastu svavilAsabhAvI / / 221 / / vairAgyayalA lAga-3 zlokArtha : eTalAmAM zrAvaka evo subuddhimaMtrI kahe che. A badhAmAM=bAla Adi jIvonA traNa bhedomAM, zuM nimitta che ? gurue kahyuM, mAtAno vibheda ja nimitta che. je kAraNathI zubhazrIno putra uttama thAya. sAmAnyarUpano putra madhyama sthita che. vaLI, azubhAlithI janya jaghanya che. traNeya paNa A arbhavilAsanA putro che, vaNI, sarvottama svavilAsabhAvI che / / 220 221 // zloka : punarjaga mantrivaraH kimete, sadAsthitA vA parivRttibhAjaH / gururjagI karmavilAsaklRpta vivRttibhAjo'pi vinA'ntyamanye / / 222 / / zlokArtha : vaNI, mativare 'yuM, zuM mA = dhanyAhi yAra puruSo, sahA sthita che. athavA parivRttine bhajanArA che=parAvartana pAmanArA che. gurue kahyuM,
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-222-223-224 113 aMtyane choDIne sarvotamane choDIne, anya karmavilAsathI lUpta vivRttine bhajanAra paNa che=sarvotamane choDIne karmavilAsathI thanArA bAla, madhyama ane manISI te te nimitane pAmIne paraspara parivartita paNa thanArA che. AthI ja bAla paNa manISI thAya che ane manISI paNa bAla thAya che. ra2II zloka : manISiNA'cintyata mAtRtAtavijRmbhitaM no ghaTamAnametat / subuddhinA pRSTamatho mahAtman, kena syurutkRSTatamA manuSyAH / / 223 / / zlokArca - manISI vaDe vicArAyuM, mAtA ane pitAthI vilasita A=mahAtmAe kahyuM ke, amane ghaTamAna che. have, subuddhi vaDe puchAyuM, he mahAtmA ! konA vaDe utkRSTatama manuSyo thAya ? ll223IL zloka : gururbabhASe na vinA'sti hetuH sarvottamatve nijavIryalAbham / / kanya: musAgho: sa ya mAvityA, pravrajyayaiva prathate'nupAdhiH / / 224 / / zlokArtha : gurue kahyuM, sarvottamapaNAmAM susAdhunA nijavIryalAbha vinA anya hetu nathI, ane anupAdhi evo =nijavIryano lAbha, bhAgavatInI pravajyAthI prApta thAya che. sarvottama jIva karmanAzane anukULa nijavIryanA lAbhathI thAya che. tethI jeo nirvikalpa dazA dvArA kSapakazreNIne prApta kare che jenA dvArA mohano nAza kare
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 vairAgyakalpalatA bhAga-3 che, jenAthI kevaLajJAna prApta kare che, tyArapachI yoganirodhane anukULa nijavIryano lAbha thAya che jenAthI sarvottama thAya che. ane nijavIryano lAbha karmanI upAdhivALo paNa che ane karmanI upAdhi vagarano paNa che. karmanI upAdhivALA nijavIryathI mokSanI prApti thatI nathI paraMtu karmanA kSayathI upAdhi vagaranA vIryathI mokSanI prApti thAya che ane tevuM bhAvikabhAvanuM vIrya bhAgavatI pravajyAthI thAya che. dravya pravajyAthI nahIM paraMtu bhAva pravrajyAthI thAya che. ane jeo pApathI viruddha prakRSTathI asaMgabhAvamAM jAya che teone bhAvathI pravrajyAnI prApti che ane tenAthI anupAdhi nijavIryano lAbha thAya che. ra24 zloka : dadhyau manISI mama saiva yuktA, lAtuM kRtaM zeSaviDambanAbhiH / vratagraheccheti manISiNo'bhU dazakyadhImadhyadhiyazca yoge / / 225 / / zlokArca - manISIe vicAryuM, ane te ja=bhAgavatI pravajyA ja, levA mATe yukta che, zeSa viDaMbanAthI saryuM, ethI manISIne vratagrahaNanI IcchA thaI, ane yogamAM saMyama yogamAM, azakya buddhivALo madhyamabuddhi thayo. gurue uttamottama puruSa thavAmAM hetu nijavIryano lAbha che ema kahyuM ane teno hetu pravrajyA che ema kahyuM. te sAMbhaLIne manISIne pravajyA levAnI utkaTa icchA thAya che ane madhyamabuddhine pravajyAnuM pAlana potAne mATe azakya che tevI buddhi thAya che. temAM manISInA ane madhyamabuddhinAM te prakAranAM karmo ja kAraNa che; kema ke samAna upadeza sAMbhaLIne te manISInuM vIrya tathA prakAranA kSayopazamane kAraNe pravajyAne abhimukha thayuM. ane madhyamabuddhinI pravrajyAnAM bAdhaka karmo kaMIka balavAna hatAM tethI potAnA mATe azakya che tevI buddhi thaI. 22pA
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-226-227 zloka H punaH subuddhirnijagAda kiM taddharmo na nastAdRzavIryahetuH / gururjagau madhyamavargayogyaH, paraMparAoturasau prasiddhaH / / 26 / / 115 zlokArtha : vaLI, subuddhi bolyA. amAro te dharma=gRhasthano zrAvakadharma, zuM tevA vIryano hetu nathI ? guru bolyA. madhyamavarga yogya A=gRhasthadharma, paraMparAhetu prasiddha che. gurue kahyuM ke bhAgavatI pravrajyA ja nijavIryanA lAbhano hetu che. tethI subuddhi pUche che. amAro sevAyelo gRhasthadharma nijavIryalAbhano hetu nathI ? tenA uttararUpe guru kahe che. je jIvonAM madhyama prakAranAM karmo che tethI traNa guptithI asaMgamAM javA samartha nathI. tevA jIvone yogya evo gRhasthadharma che. jenAthI pravrajyAne anukULa zaktino saMcaya thaze; kema ke sadgRhastha haMmezAM traNa guptinA pariNAmarUpa pravrajyAnuM pAramArthika svarUpa pratidina bhAvana kare che. ane tene anukULa baLasaMcaya thAya te rIte gRhasthadharma seve che. tethI paraMparAe gRhasthadharma paNa tevA vIryanA lAbhano hetu che. II226 zloka H klezaughavidhvaMsakarI hi dIkSA, gRhe'pi dharmo bhavatAnavAya / zrutvetyado madhyamadhIH svshktiyonya pradInuM vRdvidharmameRt / / 22 / / zlokArtha : hi=je kAraNathI, klezanA samUhane vidhvaMsa karanArI dIkSA che. gharamAM paNa dharma bhavane alpa karavA mATe che. e prakAre sAMbhaLIne A
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 vairAgyakAlatA bhAga-3 madhyamabuddhie svazaktiyogya gRhIdharmane grahaNa karavAnI IcchA karI. gurue bhAgavatI dIkSA kaSAya, nokaSAyarUpa klezonA kSayane karanArI che, ane gRhasthadharma tevo nahIM hovA chatAM bhavanI alpatAne karanAra che tema kahyuM tethI madhyamabuddhine tevo gRhasvadharma potAne yogya che tema jaNAvAthI tenI yAcanA kare che. 22nA zloka : itazca bAlo nihataH smarAstrairabhipriyAM dhAvati bhUbhRtaH sma / taddhUliluptAkSatayA na dRSTA, sabhA'pi tenogratamomayena / / 228 / / zlokArca - A bAju kAmarUpI aothI haNAyelo bAla rAjAnI priyAnI sanmukha doDyo, kAmavAsanAnI dhUlathI lupta cakSu hovAne kAraNe ugratamomaya evA tenA vaDe sabhA paNa jovAI nahIM. ra28ll zloka - ka eSa ityAzu nRpeNa dRSTo, dRSTyA prakopAruNayA sa bhItaH / smarajvaraH zAntimiyAya tasya, saMjJAgamAt prAdurabhUcca dainyam / / 229 / / zlokArca - A koNa che? e pramANe zIgha prakoparUpI aruNa daSTithI rAjA vaDe jovAyo. te=bAla, bhaya pAmyo. tenobAlano, kAmarUpI javara zAMtine pAmyo, ane saMjJAnuM Agamana thavAthI devya prAdurbhata thayuM rAjAnA prakopane kAraNe bhaya pAmelo hovAthI kAmarUpI javara zAMta thayo, ane rAjA mane pharI mAraze e prakAranI saMjJA prAdurbhata thavAthI dInatA AvI. ra29II
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 caturtha stabaka/zloka-230-231 bloka : naSTuM pravRttaH zithilAGgasandhibhUmau sa nirbhagnagatiH papAta / drAk sparzano'gAcca bahistadaGgA nirIya gurvAzritasatpradezAt / / 230 / / zlokArca - nAsavA mATe pravRtta thayo, zithila aMganI saMdhivALo nirbhagna gativALo te=bAla, bhUmimAM paDyo. guru Azrita sat pradezathI nIkaLIne sparza tenA aMgathI zIdhra bahAra gayo. dainyathI bAla nAsavA mATe jAya che, ane bhayane kAraNe zarIranA aMgo zithila thavAthI bhUmimAM paDe che. te vakhate sparzanano adhyavasAya je bAlanA cittamAM hato te guru Azrita sat pradezathI nIkaLIne bahAramAM rahe che=bAlanA cittamAM sparzanano adhyavasAya vyakta thato nathI. 23NA zloka : zAnto'tha papraccha guruM mahIzaH, keyaM pravRttirbhagavannavAcyA / sa prAha vaiguNyamamuSya naitad, bahiHsthitasyaiva tu pApamUrteH / / 231 / / zlokArca - have zAMta thayelo rAjA gurune pUche che, he bhagavan! avAcya evI A pravRti kaI che ?=bharasabhAnI vayamAM maryAdA rahita A rIte bAla manmathakaMdalI sanmukha doDyo e pravRtti kaI che? temaNe gurue, kahyuM. A vaiguNyakabAlanI anucita pravRtti rUpa vaiguNya, AnuM nathI=bAlanuM nathI, paraMtu bahAramAM rahelA ja vaLI pApamUrtinuM che=bAlanA zarIramAMthI nIkaLIne sparzanano vikAra je bAlamAM rahelo che tenuM A vaiguNya che. ll231II
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka : ayaM khalu sparzananAmadheyo, duSTo ripurgAtramanupravizya / mAtA'zubhAlizca yadenamittha manATayat tatra kimastu citram / / 232 / / zlokArca - dehamAM anupravezIne kharekhara parsana nAmavALo A duSTa zatru che, ane je kAraNathI Ane=bAlane, azubhAli mAtA A rIte=bAle ceSTA karI e rIte, nacAve che, tyAM zuM Azcarya thAya ? bAlanA zarIramAM sparzanano vikAra UThyo je duSTa zatru che ane bAlanAM azubhakarmonI hAramALA che te bAlanA zarIramAM sparzanane praveza karAvIne A rIte nacAve che, tethI karmakRt A nATakamAM zuM Azcarya che? ll23rA zloka - mahAtmano'pyeti na saMnidhAnAt, svakarma zAntiM nirupakramaM ca / jine'pi badhnanti na kiM kutIrthyAH, siddhendrajAlAdivikalpamAlAm / / 233 / / zlokArtha: ane mahAtmAnA paNa saMnidhAnathI nirupakrama svakarma zAMtine pAmato nathI. jinendromAM paNa kutIrthiko sikkendra jAlAdi vikalpamAlAne zuM bAMdhatA nathI. gurunA sannidhAnamAM paNa bAlamAM vartatuM nirupakrama kliSTa karma zAMtine pAmatuM nathI, AthI ja tIrthakaronI dezanAmAM kutIrthiko A bhagavAna sindra jAlI che ityAdi vikalpamAlA kare che te teonuM nirupakrama viparyAya ApAdaka kliSTa karmanuM ja phaLa che. ll233
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 caturtha stabaka/zloka-234-235-236 dos : rAjJA'tha pRSTo'yamataH paraM kiM, kariSyatIti sphuTamAha sUriH / loke gate kollakasanniveze, gantA hyayaM sparzanayuktagAtraH / / 234 / / ToDArtha : have rAjA vaDe puchAyuM, A=bAla, have pachI zuM karaze ? ethI sUri spaSTa kahe che - loka gaye chate kollaka sannivezamAM sparzanayukta gAvAlo mA ze. ||234 / / PTos : pipAsito drakSyati karmapUragrAmAntike zrAntihatastaTAkam / tatra praviSTaH zvapacAGganAM ca, lInAM bhiyA sprakSyati padmakhaNDe / / 235 / / loArtha : tarasyo thayelo karmapura gAmanI najIkamAM zrAMta thayelo taLAvane joze. tyAM taLAvamAM, pravezelo bAla bhayathI padmakhaMDamAM lIna evI caMDAlIne sparza karaze. ra3paII sTos : prasahya tAmeSa rimsuretya, vanAcca tasyAH zvapacena zabdaiH / yAsyatyavazyaM narake hataH saMstataH kuyonIrbhavacakravAle / / 236 / /
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - teNIne AbAla, baLAtkAre bhogavaze, ane teNInA zabdathI= cAMDAlInA zabdathI, vanamAMthI AvIne caMDAla vaDe haNAyelo chato avazya narakamAM jaze, tyArapachI bhavacakvAlamAM kuyonie jaze. tIvra viparyAsayukta kliSTa karmane kAraNe sparzananI utkaTa icchAvALA bAlane sparzananAM sukho nahIMvatuM maLavA chatAM sparzanajanaka viparyAsa ApAdaka karmathI yukta kAmanI vRtti utkaTa hatI jethI narakamAM jAya che ane kuyonivALA bhavacakramAM bhaTake che. 23aaaa zloka : athAha rAjA bhagavan ! vipAko'zubhAvaleH sparzanapApmanazca / sudAruNo'yaM gururAha bADhaM, tataH subuddhiH sukRtI babhASe / / 237 / / zlokArca - have rAjA kahe che, he bhagavan! azubhAvalino ane sparzapApano vipAka dAruNa che. guru kahe che. A atyaMta sudAruNa che, suMdara buddhivALo subuddhimaMtrI tyArapachI bolyo. ra37I zloka : to vimava bhakta ! tuSTo gAne pareSAmapi vA praviSTau / sa prAha sarvatra gatau kilaito, vyaktAnabhivyaktatayA vicitrau / / 238 / / zlokArca - he bhadaMta! duSTa evA A baMne azubhaka ane sparzana A baMne, AnA ja=bAlanA ja, zarIramAM pravezelA che. athavA bIjAnA paNa
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-238-239-240 121 zarIramAM pravezelA che, te sUri kahe che, kharekhara vicitra evA A baMne vyakta ane abhivyaktapaNAthI sarvatra pAmelA che. sparzana ane azubhakarmo bALa jevA jIvomAM vyakta hoya che, madhyama ane manISImAM avyakta hoya che. AthI manISI paNa nimitta pAmIne bAla thAya che tyAre sparzana ane azubhakarmo pragaTa thAya che. tethI jeo vItarAga thayA nathI ke vItarAga thavAnI taiyArImAM nathI tevA jIvomAM azubhakarma ane duSTa sparzana avyaktarUpe varte che. ane jeo bALa jevA che temAM vyakta varte che. Im238 bloka : atha sphuTaM mantriNamAha bhUpaH / pApAvimau no viSaye praviSTau / niSpIDanIyau dRDhalohayantre, dayA'nayorno bhavatA vidheyA / / 239 / / zlokArca - have, rAjA maMtrIne spaSTa kahe che. amArA viSayamAM=amArA nagaramAM, pravezelA A baMne azubhAli ane sparzana e baMne, daDha lohayaMtramAM pIlavA joIe, A baMnenI tArA vaDe dayA karavI joIe nahIM. ll239ll zloka : mantrI sa dadhyau nanu vismRtaM tad, hiMsAvidhau yanmama no niyogaH / rAjJo'thavA'sau pratibodhaheturguro bhaviSyatyadhigatya vAcam / / 240 / / zlokArca - te maMtrIe vicAryuM, hiMsAvidhimAM je mAro niyoga nathI te rAjAne vismRta thayuM, athavA gurunI vANIne prApta karIne A=rAjAno Adeza pratibodhano hetu thaze. ra4oll
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 vairAgyatA bhAga-3 dos: athAha sUrividhuzubhrabhUridantadyutidyotitadigvibhAgaH / na lohayantraM tava bhAvazatru niSpIDanAya kSitipAla ! zaktam / / 241 / / doDArtha : have caMdra jevA zveta ghaNA dAMtonI kAMtithI prakAzita karelo che dizAono bhAga jeNe evA sUri kahe che. he kSitipAla ! bhAvazagunA niSpIDana bhATe tAtoyaM samartha nathI. ||241 / / to : vratAticArAn parizodhayanti, ye vartayante niravadyavRttyA / parAkramante'lamabhigraheSu, na laGghayanti sthitimAtmanInAm / / 242 / / doDArtha :jeo vratanA aticAronuM parizodhana kare che, niravadha vRttithI varte che, abhigrahomAM atyaMta parAkrama kare che, AtmAnA hitanI sthitinuM ullaMghana karatA nathI. ra4zA dos: na lokamArge praNayanti saGga, gurUn puraskRtya sRjanti dharmam / zrutaM prayatnena vibhAvayanti, dravyApadAdAvupayanti dhairyam / / 243 / /
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 caturtha stabaka zloka-243-244-245 zlokArca - lokamArgamAM saMgane karatA nathI, gurune AgaLa karIne dharmane seve che, prayatnathI zratane vibhAvana kare che, dravya Apatti AdimAM gheryane dhAraNa kare che. ll14all zloka : AlocayantyeSyadapAyajAlamajAtayogeSu dRDhaM yatante / cittasya vizrotasikAM tyajanti, yogopacArAn parizIlayanti / / 244 / / zlokArya : bhaviSyanA apAyanA jAlanuM Alocana kare che=vartamAnamAM potAnA cittanuM nirIkSaNa karIne bhaviSyanA pAtanI saMbhAvanAnuM Alocana kare che. nahIM thayelA yogomAM daDha yatna kare che je guNasthAnakamAM pote che tenAthI uparanA guNasthAnakamAM javAne anukULa ucita yogomAM daDha yatna kare che, cittanI vizrotasikAno tyAga kare cheyogamArgathI viparIta cittanA pravAhano tyAga kare che, yoganA upacAronuM parizIlana kare cheH saMyama yoganA AcAronuM parizIlana kare che. ra44ll zloka : paraM pumAMsaM kalayanti citte, badhnanti tatraiva dhRtiM pavitrAm / bahizca vikSeparatiM tyajanti, yurvatti tatratyayatAnamattaH 24vo zlokArdha : cittamAM param puruSane jANe cheHcittamAM paramagurune sadA sthApana kare che, temAM ja=paramagurunA svarUpamAM ja, pavitra vRtine bAMdhe che, ane
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 vairAgyakalpalatA bhAga-3 bahira vikSeparatino tyAga kare che=bAhya padArthone AzrayIne cittamAM thatA vikSepanI ratino tyAga kare che. tat pratyayanA jJAnavALuM aMtakaraNa kare che-paramagurunA pratyayanA jJAnavALuM cita kare che. ra4paIL zloka : bADhaM yatante zuciyogasiddhau, dhyAnaM ca zuklaM paripUrayanti / pazyanti dehAdiviviktarUpaM, sthiraM labhante paramaM samAdhim / / 246 / / zlokArdha : pavitra yoganI siddhimAM atyaMta yatna kare che, ane zukladhyAnane paripUrNa kare che=zukladhyAnane anukULa baLasaMcaya kare che. dehAdithI vivikta rUpane jue che=deha pudgalAdithI vivikta potAnuM svarUpa jue che, sthira parama samAdhine prApta kare che. ra46 zloka - tairuttamaiH saMyatapuNDarIkaidRDhIkRtaM tattadupAyavidbhiH / yadapramAdAbhidhamantaraGga, yantraM tadantardviSataH pinaSTi / / 247 / / zlokArca - te te upAyone jANanArA uttama evA te saMyata puMDarIko vaDe je apramAda nAmanuM aMtaraMga yaMtra daDha karAyuM, te aMtaraMga yaMtra aMtaraMga zatruone pIle che. traNa guptiothI gupta muni asmalita asaMgabhAvanI vRddhi thAya e rIte saMyama yoganI sarva kriyAo kare che te zloka-24rathI atyAra sudhI batAvyuM, e
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabakoka-247-248-249 125 rUpa jIvano aMtaraMga yaMtra che jenAthI kaSAyo ane nokaSAyorUpI zatruone munio pIle che te aMtaraMga yaMtrathI sparzananI pariNatine ane azubhakarmonI pariNatine muni satata nAza kare che. 24mA zloka - anena sUrervacasA'nilena, vRddho'tha zuddhAdhyavasAyavahniH / manISiNaH karmavanaM dadAha, dIkSAM sa tAM klezaharI yayAce / / 248 / / zlokArya : have sUrinA vacanarUpI pavanathI vRddhi pAmelA evA zuddha adhyavasAyarUpI agnie manISInuM karmarUpI vana bALyuM, teNe=manISIe klezane haranArI dIkSAnI yAcanA karI. jema agni saLagato hoya ane pavanathI te vRddhi pAme che tema manISInA cittamAM karmane bALavAne anukULa zubha adhyavasAyarUpa agni saLagato hato ane gurue sparzana ane azubhakarmone pIlavAnA upAyarUpe je aMtaraMga yaMtrarUpa munibhAvanuM svarUpa varNana karyuM tenAthI munibhAvane grahaNa karavAmAM bAdhaka kliSTa karmo nAza pAme evo zubha adhyavasAya uttamacittavALA manISIne prApta thayo. Il248mAM zloka : jagAda bhUpo'tha mamApi yuddhakruddhArisaMmaInalampaTasya / kSobhAya yA''ditsati tAM mahAtmA, dIkSAM mahArAjyavadAzu ko'yam / / 249 / / zlokArca - have rAjAe kahyuM, yuddhamAM krodha pAmelA zatrunA samarthanamAM laMpaTa evA
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 vairAgyakalpalatA bhAga-3 mane paNa je dIkSA kSobha mATe che te dIkSAne mahArAjyanI jema zIghra koNa A mahAtmA grahaNa karavAnI icchA kare che ? bhAvazatrune nAza karavA mATe rAjAne potAnuM asAmArthya jaNAya che jyAre guruthI varNana karAyelA apramAdabhAvanuM aMtaraMga yaMtra sAMbhaLIne manISIne dIkSA grahaNano pariNAma thAya che tethI rAjAne tenA pratye atyaMta pUjya bhAva thayo. 249lA zloka : sUrirbabhASe viditaH zubhazrIkukSyudbhavaH karmavilAsaputraH / guNAkaro'yaM tava vismRtaM kiM, jagadvRgAsecanakaH zazIva / / 250 / / zlokArtha : = sUri bolyA, zubhazrInI kRkSimAMthI udbhava thayela karmavilAsanA putrarUpe khyAta, jagatanI dRSTine siMcana karanAra caMdranA jevo guNakara evo A=manISI, tane=rAjAne zuM vistRta che ?=zuM jJAta nathI ? / / 250 / / zloka H atrAntare madhyamadhIryayAce, suzrAddhadharmaM tadanu kSitIzaH / yathAsthitaM lakSaNatastamuktvA, tayordadau niHspRhasArvabhaumaH / / 251 / / zlokArtha H eTalAmAM madhyamabuddhie suzrAddhadharmanI yAcanA karI, tyArapachI rAjAe suzrAddhadharmanI yAcanA karI, lakSaNathI yathAsthita tene zrAvakadharmane, kahIne niHspRhamAM sArvabhauma evA AcAryae te bene=madhyamabuddhi ane rAjAne, Apyo=zrAvakadharmane Apyo. / / 251 / /
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-252-253 zloka H praNamya rAjJA'tha manISidIkSAdAnodyataH sUriridaM yayAce / anena dIkSA kalitaiva bhAvAnmamAnujAnIhi mano'nurUpam / / 252 / / zlokArtha : have manISInI dIkSAnA dAnamAM udhata evA sUrine praNAma karIne rAjA vaDe A yAcanA karAI, AnA vaDe=manISI vaDe, bhAvathI dIkSA kalita ja che=bhAvathI dIkSA prApta ja che, manane anurUpa=mArA manane anurUpa tenI bhakti karavAnI, mane anujJA Apo. II2524aa zloka H tataH subuddhirnijagAda rAjan, 127 dravyastave joSamupaiti sAdhuH / phalopadezAdanumanyate tu, tadatra kAryaM svayameva yuktam / / 253 / / zlokArtha : tyArapachI subuddhimaMtrI bolyA he rAjan ! dravyastavamAM sAdhu mauna svIkAre che, vaLI phalanA upadezathI anumodanA kare che, te kAraNathI ahIM=dravyastavamAM, svayaM ja yukta karavuM joIe. rAjA manISInAM saMyama nimitte mahotsava ka2vA icche che, guru pAse anujJA mAMge che, subuddhimaMtrI zrAvaka che tethI jANe che ke sAdhu dravyastavamAM 'tuM kara' e prakAre kyAreya anujJA Ape nahIM ke 'tAre karavuM ucita che' ema paNa kahe nahIM. phakta zrAvakane dravyastavanuM kevuM uttama phala che e prakAre upadeza ApIne kartavyano bodha karAve che, tethI manISInA saMyamanA prasaMge mahotsava karavA mATe rAjAe svayaM ja yatna karavo joIe. gurunI anujJAnI apekSA rAkhavI joIe nahIM. 253 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka : athArthayitvA samayapratIkSA, vilambazAlI praNayAnmanISI / akAryata snAtramudAracaitya bimbasya bhUpena mahotsavena / / 254 / / zlokArdha : have samayanI pratIkSAnI yAcanA karIne rAjA vaDe prItithI vilaMbazAlI= saMyama levAmAM vilaMbavALo evo manISI mahotsavathI udAra caityanA biMbanA snAtrane karAvAyo. ra54ll zloka - yaH snAtrakumbhAdudapAdi tena, dharmaH sa pItvA'sya bhavAmburAzim / yazAMsi kumbhodbhavatAbhavAni, tatAna kundendusitAni loke / / 255 / / zlokArdha : tenA vaDe manISI vaDe snAkanA kuMbhathI=snAkanA sevanathI, je dharma, utpAdana karAyo, te te dharma, AnA-manISInA, bhavarUpI samudranA samUhane pIne lokamAM kuMbhathI udbhava thanArA mogarA jevA zveta yazone vistAryA. rAjAnA AgrahathI manISIe je snAtra mahotsava karyo tenAthI manISInuM citta paramagurunA svarUpathI atyaMta raMjita bane che je manISInA cittano zreSTha koTino dravyastavathI janya dharma che ane te dharma manISInA saMzleSanI pariNatirUpa bhavasamudrane pIne lokamAM manISIno zveta yaza vistAra kare cheHlokomAM A manISI dhanya che je rAjAdithI paNa pUjAne pAtra che e prakAre yazano vistAra kare che. ripaparA
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-256-257 zloka H Aropito'sau jayakuJjare'tha, svayaM nRpazchatradharo'sya jAtaH / zubhazriyA'dhyastatanurjagAma, puraM sa lokairabhinUyamAnaH / / 256 / / zlokArtha : have A=manISI, jayakuMjara hAthI upara AropaNa karAyo, svayaM rAjA Ano=manISIno, chatradhara thayo, zubhazrIthI adhyasta zarIravALo= zubhakarmonA vipAkanA udayavALo te=manISI, lokothI sanmAna karAto nagaramAM gayo. I // 25 // zloka H asaGgabhAvAd bubhuje sukhAni, rAjJopanItAnyatha rAjaharmye / 129 mumoca mukhyaH kRtinAM guNaughaiH, krIto hi rAjA'sya na bhRtyabhAvam / / 257 / / zlokArtha : have, rAjamahelamAM rAjAthI lavAyelAM evAM sukhone asaMgabhAvathI bhogavyAM=manISIe bhogavyAM, buddhimAnomAM mukhya evo rAjA AnA= manISInA, guNonA samudAyathI kharIdAyelo rAjA sevabhAvane mUkto nathI. manISIne rAjAe potAnA rAjamahelamAM rAkhela che, tyAM manISInuM citta saMyamane abhimukha pravardhamAna thatuM hovAthI asaMgabhAvavALuM che topaNa rAjAthI apAyelA zreSTha bhogone te kare che ane te bhogakALamAM paNa manISInuM citta joIne buddhimAna evo rAjA manISInA guNothI sevakabhAvane svIkAre che. A manISI ja ApaNo svAmI che, huM eno sevaka chuM e prakAre sevakabhAvane svIkAre che. II257nA
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 vairAgyakalpalatA bhAga-3 dos:sthito'nyadoddizya subuddhimAha, nRpaH puraskRtya manISirAjam / manISiNo vRttamacintyameva, madhyo'pi buddhyaiSa mamopakArI / / 258 / / Relsrtha : anyadA rahelo=svastha rahelo rAjA subuddhine uddezIne, manISIrUpa rAjAne AgaLa karIne anyadA kahe che, manISInuM aciMtya ja vRta cheH AcAra che, A madhyama paNa buddhithI mAro upakArI che. ra58ll dos: AzvAsitaH saMyamakAtaro'haM, jighRkSatA yena gRhasthadharmam / mantrI babhASe tava yuktameva, samAnazIle'tra narendra ! sakhyam / / 259 / / doDArtha : gRhasthadharma grahaNa karavAnI IcchAvALA jenA vaDe=madhyamabuddhi vaDe saMyamamA gayara mevo hu~ mAzvAsana rAyo, maMtrI jotyA, he narendra ! tamane samAnazIlavALA evA AmAM madhyamabuddhimAM, mitrabhAva yukta 1 cha. ||25|| sats : dadhyau nRpo'haM gaNito nu madhyo, mRSA smayo'bhUt puruSottamatve / manISiNaM tAdRgapekSya vA'smi, karIva daMSTrogramapekSya siMham / / 260 / /
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 caturtha stabaka/zloka-210-261 zlokArtha : rAjAe vicAryuM huM rAjA chuM. kharekhara madhyamAM gaNAyo=maMtrI dvArA huM madhyamAM gaNAyo. puruSottamapaNAmAM mRSA smaya thayelo=huM rAjA chuM mATe puruSottama chuM e prakAre mane mRSA abhimAna thayeluM athavA tevA prakAranA manISInI apekSAe huM daMSTramAM ugra evA siMhanI apekSAe hAthI jevo pUrvamAM sAmAnyathI rAjAne e prakAre abhimAna hatuM ke huM rAjA chuM mATe puruSottama chuM paraMtu maMtrIe tene madhyamanI sAthe samAnazIla batAvyuM. tethI tattvane pAmelA rAjAne bodha thayo ke kharekhara huM puruSottama nathI paraMtu manISI ja puruSottama che je zatrune nAza karavAmAM samartha che. jyAre ugra dADhAvALA siMhanI apekSAe hAthI jevo huM madhyama chuM. In26nA zloka : athAha rAjA nanu tAdRze'pi, caitye kathaM sA'jani bAlaceSTA / sa prAha citraM puruSAdyapekSya, phale vanaM tatsvavilAsanAma / / 261 / / zlokArca - have, rAjA kahe cheHsubuddhimaMtrIne kahe che, kharekhara tevA prakAranA paNa caityamAM te bAlaceSTA kevI rIte thaI. ta=subuddhimaMtrI, kahe che. puruSAdinI apekSAe bhinna bhinna evuM te vana phalamAM svavilAsa nAmavALuM che. rAjAne zaMkA thaI ke jyAM RSi samosaryA evA caityamAM paNa bAla manmathakaMdalIne levA mATe doDe che evI ceSTA kevI rIte thaI ? taddana asaMbhavita te kRtya rAjAne jaNAya che, teno uttara ApatAM subuddhamaMtrI kahe che. jIvone AzrayIne te udyAna svavilAsa nAmanuM che, te te jIvane judA judA prakAranuM phaLa Ape che. AthI ja rAjAne te svavilAsa udyAnamAM gurunA baLathI samyakta prApta thayuM,
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 vairAgyakalpalatA bhAga-3 manISIne saMyamano pariNAma prApta thayo, jyAre bAlane tevuM akArya karAve tevo pariNAma prApta thayo, temAM svavilAsa nAmanuM caitya ja kAraNa che te te jIvano vilAsa ja temAM kAraNa che. ra6nA zloka : vidhApyamAnaM viSayAnuSagaM, manISiNo mantrivaro'tha matvA / jagAda rAjAnamudArabuddhiH, dastAvArtha na narendra ! yu: sAradrA zlokArdha : have manISInA viSayanA anuSaMgane karatA evA rAjAne jANIne udAbuddhivALA evA maMtrIe kahyuM. henarendra !tAro A sneha yukta nathI. manISInA asaMgabhAvavALA cittane joIne rAjAne tenA pratye atyaMta rAga thAya che jethI teno viraha sahana karavA rAjA samartha nathI. tethI viSayo pratye manISI lAlasAvALo thAya to gRhavAsamAM potAnI sAthe rahe ema mAnIne rAjA manISIne bhogapara karavA yatna kare che, tyAre tattvane jANavAmAM udArabuddhivALo evo maMtrIzvara rAjAne kahe che, tamAro manISI uparano A sneha yukta nathI. 26zA zloka : prazastarAgo'pi parArthabhaGgaprasaGgato'narthavidhAyakaH syAt / sacchAyavRkSo'pi kRzAnudagdhaH, karoti kiM neha vanasya dAham / / 263 / / zlokArca - prazasta rAga paNa parArthanA=manISInA prayojananA, bhaMganA prasaMgathI anarthane karanAra thAya, agnithI baLeluM ghaTAdAra vRkSa paNa zuM ahIM= saMsAramAM, vananA dAhane karatuM nathI ?
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-263-24-25 133 rAjAne manISInA asaMgabhAva pratye je rAga che te prazasta rAga che ane tenAthI ja prerAIne rAjA vicAre che ke jo manISI keTaloka kALa ahIM rahe to tenA sAnnidhyathI mArAmAM paNa tevo asaMgabhAva pragaTe. A prakArano rAjAno prazasta rAga hovA chatAM paNa manISInA saMyamagrahaNa dvArA je viziSTa asaMgabhAva manISIne prApta thaze tenA bhaMgane karanAra rAjAno manISIne gRhavAsamAM rahevAno Agraha che tethI anarthane karanAra che. jema ghaTAdAra vRkSa suMdara hoya topaNa agnithI baLeluM vananA vinAzanuM kAraNa bane che tema rAjAno potAnAmAM asaMgabhAva pragaTa karavAno suMdara bhAva paNa manISInI sAdhanAmAM vighna karanAra hovAthI suMdara nathI. I263 bloka : nRpo babhASe vidhRto mayA'yaM, dIkSA sahA'nena mamociteti / ataH paraM tvadvacasA visRSTaH, kartavyamaha~ tvadhunA vidheyam / / 264 / / zlokArca - rAjA bolyo, AnI sAthe mane dIkSA ucita che, ethI mArA vaDe A=manISI, dhAraNa karAyo. have pachI tArA vacanathI visarjana karAyo, vaLI, yogya kartavya-manISInI dIkSAnA viSayamAM yogya kartavya, have karAvuM joIe. ll14 zloka : tataH prazastaM dinamAkalayya, saptagrahAke vRSalagnayoge / rathasthito mantrigirotsavaughainRpeNa nItaH sa guroH samIpam / / 265 / /
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 zlokArtha H tyArapachI prazasta divasane jANIne sAta grahanA cihnavALA vRkSa lagnanA yogamAM, rathamAM rahelo te=manISI, maMtrInI vANIthI utsavanA samUho dvArA rAjA vaDe gurunI samIpe laI javAyo. II265 / / zloka H rathAdathottIrNamamuM mahIzaH, parIkSate sma kSitipaughayuktam / vikArahetAvapi tasya citta malakSayanmRtpuTapAkazuddham / / 266 / / vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArtha H have rAjAonA samUhathI yukta evA rathathI uttIrNa AnI=manISInI, rAjAe parIkSA karI, vikAranA hetuomAM paNa mATInA puTapAkathI zuddha tenuM=manISInuM citta, joyuM. dIkSA levA manISI jyAre rAjA dvArA gurunI samIpamAM laI javAya che tyAre ghaNA rAjAothI yukta rathamAMthI Utarelo manISI hato te vakhate tenuM citta kevuM nirlepa che ? tethI parIkSA rAjA kare che ane jue che ke A rIte rAjAo dvArA satkAra karAto manISI satkAranA vikArane pAmavAne badale indrajAla jevA A sarva samArohane joIne nirlepabhAvane anukULa manISInuM citta adhika zuddhivALuM rAjAne dekhAyuM. 266aa zloka H bhRzaM didIpe'sya zarIramantardIptasya saGgAnmanasastathoccaiH / yathA puraHstho dadRze nRpaughaH, sUryaprabhAcchAditatArakAbhaH / / 267 / /
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-267-268-269 zlokArtha H te prakAranA atyaMta mananA saMgathI=asaMgabhAva tarapha jatA te prakAranA zreSTha mananA saMgathI, dIpta evA AnuM=manISInuM, aMtaraMga zarIra atyaMta dIpavA lAgyuM, je pramANe sUryanI prabhAthI AcchAdita tArAnA jevo (tenI) AgaLa rahelA rAjAno samUha jovAyo. II267nA zloka H vilInamoho'tha nRpastadIyaguNaprakarSe bahumAnabhAvAt / abhyutthitaH saMyamamAzu lAtuM, tathaiva devI ca subuddhimantrI / / 268 / / 135 zlokArtha : have tenA saMbaMdhI=manISInA saMbaMdhI, guNanA prakarSamAM bahumAna bhAva hovAne kAraNe vilIna mohavALo rAjA=saMsAranA saMgamAM rahevAnI buddhi nAza thaI che jene evo rAjA, zIghra saMyama levA mATe utthita thayo, te prakAre ja devI ane subuddhimaMtrI, utthita thayA. II268 / / zloka H tAn dIkSayAmAsa guruH saharSAn, prasadya sarvAnapi zAstranItyA / dadau ca teSAmanuziSTimuccaiH, saMvegavallIvanavAridhArAm / / 269 / / zlokArtha : harSavALA paNa te sarvene zAstranItithI prasAda karIne gurue dIkSA ApI, ane teone saMvegarUpI velaDInA vanane mATe meghadhArA jevI atyaMta anuziSTi ApI.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 vairAgyakalpalatA bhAga-3 manISI vagere dIkSA levA taiyAra thayA tyAre sarvane gurue zAstranItithI dIkSA ApyA pachI kaI rIte zatruno nAza karavo joIe ityAdi sarvane ucita bodha karAvIne badhAno saMvega vRddhi pAme tevuM ucita anuzAsana Ape che. rilA zloka - na bAlavRttaM viduSA vidheyaM, manISivRttaM parizIlanIyam / anuSThitAdeva manISivAkyAt, syustAdRzA madhyamabuddhayo'pi / / 270 / / zlokArca - vidvAnoe bAla jevuM AcaraNa karavuM joIe nahIM, manISInuM AcaraNa parizIlana karavuM joIe. anuSThAna karAyelA ja manISInA vAkyathI madhyamabuddhio paNa tevA thAyamanISI jevA thAya. li27oll zloka - kAryo na saGgaH saha pApamitrastatsaGgato mRtyumavApa bAlaH / sadaiva tattyAgaparo manISI, dharmaM ca saukhyaM ca yazazca lebhe / / 271 / / zlokArca - pApamitro sAthe saMga karavo joIe nahIM, tenA saMgathI bAla mRtyune pAmyo, sadA ja tenA tyAgamAM tatpara manISI dharmane, saukhyane ane yazane pAmyo. ra71II zloka - guNAvahaH sajjanasaGgamaH syAdanarthahetuH khalasaGgamazca /
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 caturtha stabaka/zloka-272-273 sphuTaM dvayaM tatkhalu madhyabuddhau, vimRzya yaccAru tadeva kAryam / / 272 / / zlokArca - guNane lAvanAro sajjanano saMgama thAya, ane khalano saMgama anarthano hetu thAya, madhyamabuddhimAM te be spaSTa che. vimarza karIne je suMdara che te ja karavuM joIe. gurue bAla, madhyama ane manISInA prasaMgane sAme rAkhIne dIkSA lIdhelA sarvane tIvra saMvega utpanna karAvavA arthe kahyuM ke bAlajIvo indriyone paravaza thAya che, tevuM AcaraNa buddhimAna puruSoe karavuM joIe nahIM, paraMtu jema manISIe sparzananI mUlazuddhi karIne potAnA cittanuM rakSaNa karyuM tenuM parizIlana karavuM joIe jethI nirvikArI mAnasanI prApti thAya. vaLI, manISInA vAkyathI pravRtti karanArA madhyamabuddhio paNa manISI jevA thAya che. mATe manISInA AcAronuM sadA parizIlana karavuM joIe, ane aMtaraMga sparzanAdi pApamitro sAthe saMga karavo joIe nahIM; kema ke tenA saMgathI ja bAla mRtyune pAmyo ane pApamitranA tyAgamAM tatpara manISI vartamAnamAM sukhane pAmyo, dharmane pAmyo ane lokamAM uttama puruSanA yazane pAmyo. vaLI, A madhyamabuddhine manISIno saMga guNane lAvanAro thayo ane bAlano saMga anarthano hetu thayo te spaSTa che teno vicAra karIne sadA sajjanano saMga sevavo joIe. 27zA zloka : etAM samAkarNya munIndravAcaM, buddhAstadAnIM bahavo manuSyAH / kramAd yayau mokSapadaM manISI, divaM pare madhyamabuddhayazca / / 273 / / zlokA :A munIndranA vacanane sAMbhaLIne=AcAryanA anuzAsanane
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 vairAgyakalpalatA bhAga-3 sAMbhaLIne, tyAre ghaNA manuSyo bodha pAmyA, kramathI manISI mokSane pAmyo. para evA rAjA vagere ane madhyamabuddhi devalokamAM gayA. ra73 sparzanakathAnakaM samAptam / atha vidura uvaaczloka - imAM samAkarNayataH kathAM me, gataM dinaM tena na vaH samIpe / samAgato hyo'bhidadhe mayA'pi, zravyA katheyaM khalasaGgahAne / / 274 / / sparzanuM kathAnaka pUrNa thayuM. have vidura bolyo - zlokArtha: A kathAne sAMbhaLatA mAro divasa gayo, te kAraNathI tArI samIpe= naMdIvardhananA samIpe, huM gaIkAle Avyo nahIM, mArA vaDe=naMdIvardhana vaDe, paNa kahevAyuM, khalanA saMganA tyAgamAM A kathA mArA vaDe paNa sAMbhaLavAyogya che. ll274ll zloka - vaco'vakAzaM viduro'tha jAnan, mAmAha mA bhUt khalasaGgamaste / vaizvAnaro'bhUccakitastadAnIM, proktaM mayA'sau na mamAsti ko'pi / / 275 / / zlokArca - have vacananA avakAzane jANatA evA vidure mane kahyuM=khalanA saMganA tyAganI kathA mAre sAMbhaLavI joIe e prakAranA naMdIvardhananA vacanathI upadeza ApavAnA avakAzane jANatA evA vidure mane kahyuM, tane= naMdIvardhanane, khalano saMgama na thAo, tyAre vaizvAnara cakita thayo,
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka,bloka-275-270-277 139 mArA vaDe kahevAyuM naMdIvardhana vaDe kahevAyuM, mane koI paNa=khala mitrano paNa, saMga nathI. | vidure kahyuM ke tane khalamitrano saMga na thAo te sAMbhaLIne naMdIvardhananA cittamAM vartato vaizvAnarano pariNAma kaMIka ullasita thayo. tethI naMdIvardhane kahyuM mane koI paNa khalano saMga nathI. ra7pA. zloka : pravizya karNe'tha sa mAM babhASe, vaizvAnaro'pyasti khalasvabhAvaH / parIkSaNIyastadasau viziSya, mA bhUdito'narthaparaMpareti / / 276 / / zlokArca - have karNamAM praveza karIne teNe=vidure, mane kahyuM, vaizvAnara paNa khala svabhAvavALo che, te kAraNathI A vaizvAnara, vizeSa karIne parIkSA karavA yogya che, AnAthI vaizvAnarathI, anarthanI paraMparA na thAo, e hetuthI parIkSA karavAyogya che ema anvaya che. ra76ll zloka : tairdUyamAno vacanaistadAnIM, vaizvAnareNa sphuTamIkSito'ham / tatsaMjJayA krUramanaHpraNItAM, bhuktvA guTIM bhUtavadutthito drAk / / 277 / / zlokArca - te vacanothI-viduranAM te vacanothI, dubhAto huM tyAre vaizvAnarathI spaSTa jovAyo, tenI saMjJAthI kramanathI banAvAyelI guTIne khAIne zIgha bhUtanI jema usthita thayo.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 vairAgyakalpalatA bhAga-3 viduranA vacanathI akaLAyelo naMdIvardhana gussAmAM AvIne bhUtanI jema vidurane mAravA mATe UThyo. ll277mAM zloka : karAlavaktreNa mayA kapolabhettrI capeTA vidurasya dattA / pravRddhatApaH phalakaM gRhItvA, punaH prahartuM ca samudyato'ham / / 278 / / zlokArca - vikarALa mukhathI mArA vaDe viduranA gAlane bhedanArA evA capeTA marAyA, ane pravRddha tApavALo evo huM phalakane grahaNa karIne mAravA mATe udhata thayo. ra78II zloka : tatazca naMSTvA sa gataH prakamprastAtasya pArzva kathitA pravRttiH / vaizvAnaratyAgavidhAvayogyaM, taH sa mAM vesi nirjivA sArA zlokArca - ane tyAMthI nAsIne kAMpato evo vidura pitAnI pAse gayo, pravRtti kahevAI-naMdIvardhananI pravRtti kahevAI, tethI vaizvAnaranI tyAganI pravRttimAM ayogya, mane teNe pitAe nizcaya karyo. ra79ll zloka : atha sthitaH pUrNakalAvilAso, ramye gRhe'haM sukhasindhumagnaH /
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 caturtha stabaka/zloka-280-281-282-283 kAntaH kalApena zikhIva nArI netrotsavA) navayauvanena / / 280 / / zlokArca - have pUrNakalAnA vilAsavALo rahelo huM ramyagharamAM sukhasiMdhumAM magna rahyo, pIMchAthI moranI jema kAMta, navayauvanathI strInA netranA utsavane yogya thayo. Il280mAM zloka : tAtAmbAdinatiM kRtvA, prabhAte'hamathAnyadA / samAgataH svabhAvena, niviSTo viSTare sukham / / 281 / / zlokArca - have prabhAtamAM mAtA-pitAne namaskAra karIne anyadA svabhAvathI Avelo evo huM sukhapUrvaka AsanamAM beTho. ll281|| zloka : itazcAkANDa eva drAgutthito rAjamandire / kolAhalastatazcAhaM, jAtaH sambhrAntamAnasaH / / 282 / / zlokArdha : ane A bAju akAMDa ja zIdhra rAjamaMdiramAM kolAhala UDyo, ane tethI huM saMbhrAMta mAnasavALo thayo. ll28rA zloka : dhavalAkhyastadAgatya, mAM balAdhikRto jagau / devaH samAdizatyevamAgantavyaM tvayA javAt / / 283 / / zlokArdha : tyAre dhavala nAmanA balAdhikRte AvIne mane kahyuM, deva rAjA, A pramANe Adeza kare che, tArA vaDe naMdIvardhana vaDe, zIgha AvavuM joIe. ra83.
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 vairAgyakAlatA bhAga-3 zloka - tAtApamAnAdAyAtaH, kuzAvartapurezituH / rA: nayUTastha, sutaH vanazavara: ri84 zlokArdha : kuzavata nagarano svAmI rAjA kanakacUDano kanakazekhara nAmano putra pitAnA apamAnathI Avelo che. ll284ll zloka : taM bandhuM te'bhigacchAmi, vilambastava mA ca bhUt / iti zrutvA drutaM gatvA, milito'haM piturbale / / 285 / / zlokArdha : tArA te baMdhunI pAse huM jAuM chuM=naMdIvardhananA pitA padmarAjA evo huM jAuM chuM, ane tArokanaMdIvardhanano vilaMba na thAo. e pramANe sAMbhaLIne=dhavalanA mukhathI sAMbhaLIne, zIgha jaIne huM pitAnA sainyamAM maLyo. ra8pI. zloka : pRSTo mayA'tha dhavalaH, kathaM kanakazekharaH / asmAkaM bandhuratha sa, prAha komalayA girA / / 286 / / zlokArtha : have mArA vaDe dhavala puchAyo. kanakazekhara amAro baMdhu kevI rIte thAya ? have te dhavala komala vANI vaDe kahe che. ra86ll zloka : bhrAtA kanakacUDaH syAnandAyAH sundarAkRtiH / tena mAtulasUnuste, bhrAtA'yaM bhrAtRvatsala / / 287 / /
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ -287-288-289-20-291 143 zlokArca - naMdAno bhAI suMdara AkRtivALo kanakacUDa thAya, te kAraNathI he bhrAtRvatsala ! mAmAno putra tAro A bhAI che. ll287mA zloka : AnIto'tha pramodena, pitrA kanakazekharaH / prAsAdastasya dattazca, madIyabhavanAntike / / 288 / / zlokArca - have pramodathI=AdarasatkArathI, pitA vaDe kanakazekhara lavAyo, ane tene mArA bhavananI najIkamAM prAsAda apAyo. ll288aaaa zloka : saMjAto nirbharaH snehastasya tatra mayA saha / tAtApamAnavRttAntastasya pRSTo mayA'nyadA / / 289 / / zlokArca - tenekanakasUDane, tyAM mArI sAthe=naMdIvardhananI sAthe, atyaMta sneha thayo, anyadA mArA vaDe pitAnA apamAnano vRtAMta tene mArA vaDe puchAyo. ra89ll. zloka : sa prAha mitravRndena, yuktaH keliparo'nyadA / zamAvahaM vanaM prAptastatrAdrAkSamahaM munim / / 290 / / zlokArca - te kahe che kanakazekhara kahe che, anyadA kelimAM tatpara evo, mitravRMdathI yukta zamAvaha nAmanA vanamAM gayo, tyAM meM munine joyA. ll29oll zloka : praNamya caraNau tasya, pRSTo dharmaM mahAzayaH / sa sAdhudharmamAkhyAya, zrAddhadharmamacIkathat / / 291 / /
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - tenA caraNane namaskAra karIne mahAzayavALA evA muni, dharmane puchAyA-knakazekhara vaDe puchAyA, te munie, sAdhudharmane kahIne, zrAvakadharmane kahyo. ra915 zloka : tadA mayA muneH pArzve, vayasyaiH saha harSataH / samyaktvamUlo jagRhe, zrAddhadharmasuradrumaH / / 292 / / zlokArthaH tyAre mArA vaDe mitronI sAthe muni pAse harSathI samyaktanuM mUla evuM zrAvakadharmarUpa kalpavRkSa grahaNa karAyuM. mahAtmA pAse samyaktanA pAramArthika bodhapUrvaka samyaktanA pariNAmane sparze tevuM zrAvakadharmarUpa kalpavRkSa grahaNa karAyuM je svarga, apavarganA phalane denAruM hovAthI kalpavRkSarUpa che. 29zA zloka : gataH sa muniranyatra, dharmaM pAlayato'tha me / zrAddhasaMsargato jAtA, vyutpattirjinazAsane / / 293 / / zlokArca - te muni anya ThekANe gayA, have dharmanuM pAlana karatA evA mane zrAvakonA saMsargathI jinazAsanamAM vyutpatti thaI. ra93 zloka : anyadA punarAyAtaH, sa sAdhurvandito mayA / pRSTazcedaM mahAbhAga, kiM sAraM jinazAsane / / 294 / / zlokArca - anyadA pharI te sAdhu AvyA, mArA vaDe vaMdana karAyA, ane A puchAyA, he mahAbhAga ! jinazAsanamAM zuM sAra che?
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 caturtha stabaka/zloka-294-295-296-27 kanakazekhara pUrvamAM samyaktapUrvaka zrAddhadharma svIkArela tyAre muninA vacanathI sAdhudharmanA pratisaMdhAnapUrvaka sAdhudharmano yathArtha bodha thayelo paraMtu vivekI zrAvakonA saMparkane kAraNe bhagavAnanA zAsananA sUkSmabhAvone jANanAra bane che, tyArapachI pharI te mahAtmA Ave che tyAre bhagavAnanA zAsananA sUkSma arthane jANavA arthe kanakazekhara mahAtmAne pRcchA kare che. ll294tA. zloka : munirAha dayA dhyAnaM, rAgAdInAM ca nigrahaH / sAdharmikAnurAgazca, sArametajjinAgame / / 295 / / zlokArya : muni kahe che, dayA, dhyAna, ane rAgAdiono nigraha, ane sAdharmikto anurAga e jina AgamamAM sAra che. jakAlanA pAlananA adhyavasAya rU5 dayA, vItarAganuM dhyAna satata varte tevuM citta, ane vidyamAna kaSAyono satata nigraha thAya tevo vyApAra ane guNasaMpanna sAdharmika pratyeno anurAga e jinAgamamAM sAra che, jenA zravaNathI kanakazekharane vizeSa prakArano sUkSmadharmano bodha thAya che. zilpA zloka : mayA'jJAyi dayA kva syAnmahArambhasya mAdRzaH / sthiracittatayA sAdhyo, dhyAnayogaH kutastarAm / / 296 / / zlokArca - mArA vaDe jaNAyuM, mahAraMbhavALA evA mArA jevAne dayA kayAMthI hoya, sthiracitapaNAthI sAdhya evo dhyAnayoga kayAMthI hoya? arthAt hoya nahIM. ra96o. zloka : viSayAmiSagRddhasya, kvatyo rAgAdinigrahaH / sAdharmikAnurAgastu, kartavyo me'vaziSyate / / 297 / /
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 vairAgyekalpalatA bhAga-3 zlokArtha:viSayAmiSamAM Asakta evA mane rAgAdino nigraha kyAMthI hoya? sAdharmikano anurAga mane kartavya avazeSa rahe che. ll297 zloka : iti dhyAtvA muneH pArzve, gRhItastadabhigrahaH / gRhe gatvA mayA natvA, tAtAnujJA ca yAcitA / / 298 / / zlokArtha: A pramANe vicArIne muni pAse teno abhigraha grahaNa karAyo= sAdharmikano anurAga mAre karavo joIe e prakAre teno abhigraha grahaNa karAyo, ane gharamAM jaIne mArA vaDe namIne pitAnI anujJA yAcanA karAI. ||ra98II zloka : saMgAnmama pitA'pyAsId bhadrako jinazAsane / svAbhipretaM kuruSveti, niHzakaM so'nvamanyata / / 299 / / zlokArca - mArA saMgathI pitA paNa jinazAsanamAM bhadraka hatA, svAbhipretane= sAdharmikanI bhakti karavA rUpa svaabhipretane, niHzaMka tuM kara, e pramANe te pitAe, anumati ApI. ra99ll zloka : tataH prabhRti sarvo'pi, bandhutvena mayekSitaH / kulajAtyAdihIno'pi, namaskAradharo'pi yaH / / 300 / / zlokArya : tyArathI mAMDIne kulajAtyAdithI hIna paNa, namaskArane dhAraNa karanAra paNa je che te sarva paNa baMdhupaNAthI mArA vaDe jovAyA.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 caturtha stabaka/zloka-300-301-302-303 kanakazekharane sAdharmikano anurAga atizaya vRddhi pAme che tethI uttama kulavALA ke hIna kulavALA te prakArano vibhAga karyA vagara, namaskAra mAtrane dhAraNa karanAra paNa vItarAganA vacanAnusAra dUra-dUravartI paNa mokSamArgamAM che mATe baMdhurUpe svIkAre che. 300nI zloka : jainanAmabhRto deze kRtAzcAkaradA mayA / vihitA ca vizeSeNa, saparyA navadharmaNAm / / 301 / / zlokArca - dezamAM jena nAmane dhAraNa karanArA mArA vaDe karane nahIM denArA karAyA, ane vizeSathI navA dharmI jIvonI saparyA=bhakti, karAI. ll301II zloka : tadA projjRmbhitaM jainaiH, sUryodaya ivAmbujaiH / amAtyo durmukho dveSa, yayau kauzikavat param / / 302 / / zlokArca - tyAre vAdaLAMothI sUryodayanI jema jainothI nagara vilasita thayuM. paraMtu kauzikanI jema=ghuvaDanI jema, durmukha nAmano amAtya dveSane pAmyo. Il302aaaa . zloka : tato rahasi tAtasya, proktaM tena durAtmanA / to: sarva gumAre, rAgasucchaMghatIvRtaH rU0rUA. zlokArca - tethI ekAMtamAM pitAne te durAtmA vaDe kahevAyuM. he rAjana ! kumAra vaDe sarva loka urphekhala karAyo che. ll103
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka - kumArasya prasAdArthI, bhUyAn jaino jano'jani / karahIne jane caivamAjJA vAGmAtrameva te / / 304 / / zlokArca - kumAranA prasAdano arthI evo ghaNo jana jaina thayo ane karahIna evA lokamAM tamArI AjJA pANI mAtra ja che. Il304ll zloka : alaukikaM kumArasya, vRttametana sundaram / anItikavacasyAGge, pravizanti dviSaccharAH / / 305 / / zlokArca - kumAranuM A alaukika AcaraNa suMdara nathI. anItinA kavacavALA jIvanA aMgamAM zabunA charAo praveze che. kumAranI A AcaraNA anIti svarUpa che tethI anItinA kavacane koI dhAraNa kare to zatruo teno vinAza ja kare che. ll30pA zloka : pitA provAca yadyevaM, tvayA sarvaM nivedyatAm / svayameva kumArAya, nAhaM taM bhASituM kSamaH / / 306 / / zlokArca - pitAe kIdhuM, jo A pramANe che. to svayaM ja tArA vaDe sarva kumArane nivedana karAva. huM tene kahevA samartha nathI. li306ll zloka - mAmupetyAtha sa prAha, rAjA lokopari sthitaH / pratApI bhAnuvallokavazo'dhastAcca dhUlivat / / 307 / /
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-307-308-309-310. 149 zlokArca - have mane prApta karIne te durmukha nAmano amAtya kahe che, lokanI uparamAM rahelo rAjA sUryanI jema pratApI che. ane lokane vaza nIce rahelI dhUlinI jema che. II307ll zloka : lokAniraGkuzIkRtya, rAjadharmavyatikramAt / nAlIkadharmavAtsalyaM, yuktaM te nItigAminaH / / 308 / / zlokArca - rAjadharmanA vyatikramathI lokone niraMkuza karIne nItine anusaranAra evA tane alIka dharmanuM vAtsalya yukta nathI. ll308ll zloka : mayA proktaM bhaved doSaH, syAd duSTe cenmamAgrahaH / nItivyatikramaH ko vA, pUjayA guNazAlinAm / / 309 / / zlokArtha : mArA vaDe kahevAyuM kanakazekhara vaDe kahevAyuM, doSa thAya, duSTamAM jo mane Agraha thAya athavA guNazALIonI pUjAthI nItino vyatikrama zuM che ? Il3oell. zloka - athAsau madabhiprAyaM, labdhvA'lIkamabhASata / sAdhu dharme sthiro'si tvaM, parIkSeyaM mayA kRtA / / 310 / / zlokArca - have AEdurmukha maMtrI, mArA abhiprAyane jANIne juThuM bolyo, suMdara, dharmamAM te sthira cho, mArA vaDe A parIkSA karAI che. A prakAre juThuM bolyo, ema anvaya che. ll310|
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 vairAgyekalpalatA bhAga-3 zloka : ityuktvA'sau madabhyarNAnirgatazcintitaM mayA / na jJAyate mahAduSTaH, pApo'yaM kiM kariSyati / / 311 / / zlokArca - A pramANe kahIne A=maMtrI, mArI pAsethI nIkaLyo, mArA vaDe vicArAyuM, mahAduSTa, pApI A zuM karaze? jaNAtuM nathI. ll111|| zloka - tadasya praNidhidvArA, bhAvo jJeyo mayA'khilaH / jJAtaH syAt kila doSAya, na duSTagrahavat khalaH / / 312 / / zlokArca - te kAraNathI prasidhi=guptacara, dvArA Ano akhila bhAva mAre jANavo joIe. jaNAyelo khela kharekhara duSTagrahanI jema doSa mATe na thAya. ll31 zloka - iti prayuktazcaturo, dArakaH praNidhirmayA / tatsvarUpaM parijJAya, mama tena niveditam / / 313 / / zlokArca - e pramANe catura dAraka prasiddhi mArA vaDe prayukta karAyo, tenA svarUpanuM parijJAna karIne=maMtrInA svarUpanuM parijJAna karIne, mane tenA vaDeete dAraka vaDe nivedana karAyuM. ll313 zloka : AhUyAsau mahAzrAddhAn, rahasyevamabhASata / pracchanno me karo deyo, bhavadbhiH sukhamicchubhiH / / 314 / / zlokArca - zuM nivedana karAyuM ? te kahe che - mahAzraddhALuone bolAvIne
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa1 caturtha stabaka/zloka-314-315-316-317-318 ANe maMtrIe, ekAMtamAM kahyuM, sukhane IcchatA evA tamArA vaDe mane pracchanna kara ApavA yogya che. Il314. zloka : tAtenApi ca tad jJAtaM, kRtA gajanimIlikA / zrutvedaM praNidherbuddhiY=tA'pakramaNe mayA / / 315 / / zlokArca - ane pitA vaDe paNa te jaNAyuM, gajanimIlikA karAI=AMkhamIMcANAM karAyAM, prasidhinuM A sAMbhaLIne=A vacana sAMbhaLIne, mArA apakramamAM= dezane choDavAmAM, buddhi dhAraNa karAI. ll11paI zloka - yadi tAtAnabhipretamakariSyadayaM kudhIH / tadA'dAsyaM phalaM tasya, pitA tu duratikramaH / / 316 / / zlokArca - kubuddhie=maMtrIe, pitAne anabhipreta jo A karyuM hota to, tene maMtrIne, kala huM Apata, paraMtu pitA duratikrama chepitAno pratikAra karavo ucita nathI. ll116ll bloka : kasyApyakathayitvedaM, gUDhamAlocya cetasA / saha svamitravargeNa, tUrNamatra samAgataH / / 317 / / zlokArca - koIne paNa A gUDha kahyA vagara citathI Alocana karIne svamitravarganI sAthe ahIM=jayasthalamAM, zIgha Avyo. ll117l zloka : ityuktvA virate tatra, mayoktaM sAdhvanuSThitam / yueo na mAninAM vAso, mAnanAnivareH sadArU28AA
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArya : A pramANe kahIne te virata thaye chate kanakazekhara virAma pAmya chate, mArA vaDe-naMdIvardhana vaDe, kahevAyuM. suMdara karAyuM, mAnI jIvone mAnane plAna karanAranI sAthe vasavuM yukta nathI. ll118II zloka : tamasAmudayaM dRSTvA, sUryaH kAlaM pratIkSate / gagane tAvadevAste, yAvanna svodayakSatiH / / 319 / / zlokArca - aMdhakArano udaya joIne sUrya kAlanI pratIkSA kare che, AkAzamAM tyAM sudhI ja rahe che, jyAM sudhI svodayanI kSati nathI. jema aMdhakAranA udayamAM sUrya kALanI pratIkSA kare che, tema mAna ghavAya tyAre kanakazekharane paNa potAnA nagare javA mATe pratIkSA karavI ucita che ane sUrya AkAzamAM tyAM sudhI rahe che jyAM sudhI potAnA udayanI kSati na thAya, tema jyAM sudhI mAna ghavAya nahIM tyAM sudhI ja mAnI jIve tyAM vasavuM ucita che. l31lA zloka : itthaM mavacasA tuSTaH, sthitaH kanakazekharaH / vazarAa vyatIthAya, mitha: premarasAna pArara0pA zlokArca - A rIte=zloka-318, 31lmAM kahyuM e rIte, mArA vacanathI=naMdIvardhananA vacanathI, kanakazekhara tuSTa thayo, paraspara premarasathI yukta daza rAtri pasAra thaI, li320|| zloka - atrAntare samAhUtAvAvAM tAtAntike gatau / mantriNastatra cAyAtA, natAH kanakazekharam / / 321 / /
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 caturtha stabaka/zloka-321-322-323-324 zlokArca - eTalAmAM bolAvAyelA ame baMne pitAnI pAse gayA, ane tyAM AvelA maMtrIo kanakazekharane namyA. ll321] zloka : athAha tAtastaM bhadra, tvatpitrA prahitA ime / prApto mRtyUpamaM duHkhaM, tvadviyogAt pitA tava / / 322 / / zlokArca - have pitA pagharAjA tene=kanakazekharane kahe che - he bhadra ! tArA pitAthI A mokalAyelA che, tArA viyogathI tArA pitA mRtyunI upamAvALA duHkhane prApta thayelA che. ll32zA zloka : jJAtvA'tha caturadvArA, sakAraNamapakramaM / jayasthale ca saMbhAvya, sthitiM tava mudaM dadhau / / 323 / / zlokArca - have, catura dvArA sakAraNa evA apakramane jANIne kanakazekharanA gamanane jANIne, ane jayasthalamAM tArI sthitinI saMbhAvanA karIne harSita thayA. ll123II zloka - ayamevAsya pApAtmA, jAto'narthasya kAraNam / iti nirvAsito dezAd, durmukhaH kulasaMyutaH / / 324 / / zlokArdha : A anarthanuM kAraNa=kanakazekhara nagarane choDIne gayo e anarthanuM kAraNa, A ja pApAtmA thayo. e pramANe kulathI yukta durmukha dezathI kADhI mUkyo. Il324ll
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa4 vairAgyakAlatA bhAga-3 zloka - itazca tatraiva dine, dUtaH prAha samAgataH / asti rAjA vizAlAyAM, nandanaH zatrugotrabhit / / 325 / / zlokArca - ane A bAju te ja divase Avelo dUta bolyo. vizAlA nAmanI nagarImAM zatrunA gotrane bhedanAra naMdana nAmano rAjA che. ll3rapaII zloka : ubhe tasya mahAdevyau, puNyalAvaNyabhAjane / ekA prabhAvatI nAmAparA padmAvatI tathA / / 326 / / zlokArca - tenekanaMdana rAjAne, puSya ane lAvaNyanuM bhAjana evI be mahAdevI che. eka prabhAvatI ane bIjI padmAvatI. II3rA zloka : tayoH putryau ca vimalAnanA ratnavatI kramAt / itazca zAsti kanakapuraM rAjA prabhAkaraH / / 327 / / zlokArya : ane te benI putrI kramathI vimalAnanA ane ratnAvatI che. ane A bAju kanakapura nagaramAM rAjA prabhAkara zAsana kare che. ll12nA zloka : sa ca bhrAtA prabhAvatyAstasya bandhumatI priyA / tayorvimAMvira: putra, saMgItaH puthapeza: JArU28AA zlokArtha: ane ta=rAjA, prabhAvatIno bhAI che, tenI baMdhumatI priyA che. te beno puNyazALI evo vibhAkara nAmano putra thayo. ll328
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1papa caturtha stabaka/zloka-329-330-331 zloka : prabhAkaraprabhAvatyoH, saMketo'yamabhUt purA / deyau yadAvayoranyatamaputrIsutau mithaH / / 329 / / zlokArca - prabhAkarano ane prabhAvatIno pUrve A saMketa thayelo jyAre ApaNA baMnemAMthI koIne paNa putra ke putrI thAya to paraspara devAya. ll329l zloka :vibhAkarasya vimalAnanA dattA tadAzayAt / anyadA zrutavatyeSA, guNAn kanakazekharAn / / 330 / / zlokArya : tenA AzayathI=prabhAkara ane prabhAvatInA saMketanA AzayathI, vibhAkarane vimalAnanA apAI che. anyadA ANe vimalAnanAe, kanakazekharanA guNone sAMbhaLyA. Il33oII zloka : tataH sA tadguNAkRSTA, guNAtItaM jagattrayam / dhyAyantI yoginIvAsthAt, tyaktaniHzeSakautukA / / 331 / / zlokArca - tethI te=vimalAnanA, tenA guNathI AkRSTa evI guNothI rahita evA jagatatrayanuM dhyAna karatI yoginInI jema tyAga karAyelA samagra kautukavALI thaI. yogIo jagatatrayane nirguNa jANe che tethI jagatatrayamAM vartatA bhAvomAM kautuka vagaranA hoya che ane paramaguruonA guNomAM AkRSTa hoya che tethI paramagurunuM dhyAna kare che, tema vimalAnanA saMsAranA sarva kautukomAM rasa vagaranI thaIne kanakazekharanuM dhyAna kare che. I331
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka : sadA sanihitatvena, ratnAvatyA tadAzayaH / labdhaH proktazca tAtAya, tenApIdaM vicAritam / / 332 / / zlokArca - sadA sannihitapaNuM hovAthI ratnAvatI vaDe teno Azaya prApta thayo, ane pitAne kahevAyuM, tenA vaDe paNa naMda rAjA vaDe paNa, A vicArAyuM. ll13sA zloka - dattA vibhAkarAyeyaM, tathApyasyA dRDhAgrahe / apUrNe jIvitaM na syAditi kurve svayaMvarAm / / 333 / / zlokArtha : vibhAkarane AkavimalAnanA, apAyelI che, topaNa Ano= vimalAnanAno, daDha Agraha apUrNa thaye chate kanakazekharane paraNavAnI IcchA pUrNa thaye chate, jIvita na thAya ethI svayaMvarA huM karuM. Il333II zloka : tataH saparivAraiva, prahitA vimalAnanA / ratnavatyA ca vijJaptaM, snehalA'syAmahaM pitaH / / 334 / / sApatnyaM snehanAzAyetyetadiSTasuhRtpriyA / bhaviSyAmyanujAnIhi, tanmAM gantuM sahAnayA / / 335 / / zlokArca - tethI saparivAra ja vimalAnanA mokalAvAI=kuzAvartamAM mokalAvAI. ane ratnAvatI vaDe vijJApana karAyuM, he pitA! huM AmAM snehavALI chuM, zokyapaNuM snehanA nAza mATe che, ethI AnA ISTa mitranI priyA huM thaIza, te kAraNathI mane AnI sAthe javA mATe anujJA Apo. ll134 33paII
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa7 caturtha sabaka/bloka-336-337, 338-339 zloka : tataH prasthApitA pitrA, snehAt sA'pi tayA saha / ubhe te bahirudyAne, sthite staH prahito'smyaham / / 336 / / zlokArca - tethI pitA vaDe snehathI te paNa ratnAvatI paNa teNI sAthevimalAnanAnI sAthe, prasthApita karAI, baMne paNa tamArA bahAranA udhAnamAM rahelI che, huM mokalAvAyelo chuM. e pramANe dUte kanakacUDa rAjAne kahyuM ema anvaya che. II336ll zloka - __ tatavAcA kanakacUDo harSaviSAdabhAk / kanyAvAsakadAnArthaM, sUrasenaM nyayojayat / / 337 / / zlokArca - te dUtanI vANIthI harSaviSAdavALA kanakacUDe kanyAnA vAsakanA dAna mATe sUrasenane niyojita karyo. l337ii. zloka : dadhyau ca sumaho'pyeSa, kumAravirahAnale / sarpiHkSepasamo jAta ityetAn prAhiNodiha / / 338 / / vyajijJapatridaM hyete, preSyaH kanakazekharaH / ratnavatyA varo yogyastathA'yaM nandivardhanaH / / 339 / / zlokArca - ane vicAryuM, sumahAna paNa A=LyAnuM Agamana kumAranA viraharUpI agnimAM ghInA kSepa jevuM thayuM, ethI Amane-maMtrIone, ahIM mokalyA che. maMtrIoe A jaNAvyuM che, kanakazekhara mokalavo joIe ane A naMdIvardhana ratnapatIno yogya vara che. ll138-339II
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 vairAgyakAlatA bhAga-3 zloka - bhadrau ! yadyapi varte'haM, yuSmadvirahakAtaraH / mahAprayojanaM matvA, tathA'pIdaM nigadyate / / 340 / / zlokArca - he bhadra ! jo ke tamArA virahano kAtara huM=pagharAjA, chuM, topaNa mahaprayojanane mAnIne A kahevAya che=mArA vaDe kahevAya che. [34oll. zloka : yAtaM tUrNaM kuzAvarte, rAjJo janayataM mudam / mitho'viyogabuddhyA tadAvAbhyAM svIkRtaM vacaH / / 341 / / zlokArdha : zIghra kuzAvarta nagaramAM jAo, rAjAne AnaMda utpanna karo, te kAraNathI pitAe A pramANe kahyuM te kAraNathI, paraspara aviyoganI buddhithI amArA baMne dvArA vacana svIkArAyuM. ll141II zloka - dattvA tAtena sainyaughamAvAM prasthApitau tadA / mayA sahAgatau vaizvAnarapuNyodayAvapi / / 342 / / zlokA : sainyanA samUhane ApIne tyAre ame baMne pitA vaDe prasthApita karAyA, mArI sAthe vaizvAnara ane puNyodaya paNa AvyA. naMdIvardhananA cittamAM tIvra kaSAyanI pariNati ApAdaka karmorUpa vaizvAnara ane lokamAM khyAti thAya, saphaLatA thAya tevuM puNya e baMne paNa naMdIvardhananI sAthe AvyA. ll34zA zloka : dattaM prayANakaM mArgo, laGghitazca kiyAnapi / bADhaM praNayinaM kartumaicchad vaizvAnaro'tha mAm / / 343 / /
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa9 caturtha stabaka/zloka-343-344-345 zlokArca - prayANaka apAyuM, keTaloka paNa mArga ullaMghana karAyo, mane atyaMta prItivALo karavA mATe vaizvAnare IyuM. Il343 zloka : vartate puramitazca kutazcit, piNDitaiH kRtamavadyasamUhaiH / raudracittamanabhISTatatInAM, janmabhUrnarakavartmavizAlam / / 344 / / zlokArca - A bAju koIka sthAne piMDita avadhanA samUhothI karAyeluM, anAbhISTa vistAronI janmabhUmi, narakano mArga vizAla che jemAM evuM rodracitta nagara varte che. koIka bhAvothI piDita thayelAM pAponA samUhathI jIvamAM raudracitta utpanna thAya che je jIvane mATe aniSTanI paraMparAne karanAruM che ane narakanI prAptinuM kAraNa che. tevA aMtaraMga kliSTa bhAvovALuM citta raudracitta nagara che. II344 zloka : santi tatra bhuvanatrayatApaprApaNaikarasikAH khalu lokAH / jvAlajAlajaTilajvalanAbhA, ye paraM svamupadAhya dahanti / / 345 / / zlokArtha : tyAM raudracitta nagaramAM, traNa bhuvananA tApane prApta karAvAmAM eka rasika javAlanA samUhathI jaTila agni jevA loko che, je svane bALIne parane bALe che.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 vairAgyakalpalatA bhAga-3 raudracittamAM vartatA jIvo lokone saMtApa karavAnI prakRtivALA hoya che, agni jevA hoya che tethI potAne satata bALe che ane Aveza Ave che tyAre bIjAne paNa krodha utpanna karAvIne bALe che. ll34pA. zloka - tatra zatruranavadyamatInAM, caurasaMgrahaparo hatanItiH / cetasA'sti viSamaH smayanidrA ghUrNito durabhisandhinarendraH / / 346 / / zlokArca - tyAM-raudracita nagaramAM, anavadha mativALA jIvono zatru=atyaMta dayALucittavALA muniono bu, cauranA saMgrahamAM tatpara, haNAyelI nItivALo, citathI viSama, kAmathI ane nidrAthI zUrNita durabhisaMdhi nAmano rAjA che. raudracittamAM nimittone pAmIne durabhisaMdhi pragaTe che bIjAne saMtrAsa ApavAnI pariNati pragaTe che, te rAjA che. ll346aaaa zloka : tatpratApadahanasya na tApaM, ke'pi soDhumiha santi samarthAH / nonmiSatyakhiladehabhRtAM ya dhUmapuJjabhRtamIkSaNayugmam / / 347 / / zlokArca - tenA durabhisaMdhi rAjAnA, pratAparUpI agninA tApane sahana karavA mATe ahIM=saMsAramAM, koI samartha nathI, jenAthI=jenA pratApathI, badhA jIvonA dhUmanA samUhathI bharAyelAM cakSayugala UghaDI zakatAM nathI. jyAre jIvamAM durabhisaMdhi pragaTe che tyAre te jIva raudrapariNAmavALo thaIne
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 caturtha sabaka zloka-347-348-349 anya jIvone krUratAthI tataDAve che, mAre che, tenA pratApane koI sahana karavA samartha thatA nathI. ane raudracittanA tApane kAraNe badhA jIvonAM cakSuyugala aMdhakArathI bharAyelAM thAya che, tethI tattvane jovAne anukULa mArgAnusArI Uha pragaTa thato nathI. I347nA zloka : pApakarmakuzalA parapIDAjJAnazUnyahRdayA patibhaktA / tasya niSkaruNatA'bhidhadevI, pUtanAkRtirapUtatamA'sti / / 348 / / zlokArca - pApakarmamAM kuzala, parapIDAnA jJAnamAM zUnyahRdayavALI, patibhakta, pUtanAnI AkRtivALI-rAkSasI jevI mUrtivALI, mahA apavitra evI niSkaruNatA nAmanI tenI durabhisaMdhi rAjAnI, devI che. ll348ll zloka : sA nitAntamalinA'pi hi patyu1ddhiyo bahumateti na citram / pApakarmamamatAsamatAyAH, zUkarI kimu na zukararucyA / / 349 / / zlokArca - te=niSkaruNatA, atyaMta malina paNa, durbuddhivALA patine bahu manAyelI che e Azcarya nathI, kema Azcarya nathI ? e spaSTa karatAM kahe che - pApakarmamAM mamatArUpa samatAnI cUkarI evI niSkaruNatA zuM zUkarane rudhdha na thAyaEdurabhisaMdhirUpa zUkarane rucikara thAya. niSkarUNatAnI pariNati haMmezAM pApakarmomAM mamatAvALI hoya che ane temAM ja te jIvone svasthatA jaNAya che, tethI tevA jIvonI pariNati bhUMDaNa jevI che.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16ra vairAgyakalpalatA bhAga-3 jema bhUMDaNa viSTAmAM moTuM nAMkhe tema te jIvo pApakarmamAM ja rata rahe che ane bhUMDaNa pratye jema zUkarane ruci hoya che tema zUkara jevA durabhisaMdhine te niSkaruNatA priya lAge che. l34ll zloka : tatsutA'sti vikaTasphuTarUpA, kAlakUTapuTasaMghaTiteva / tatpurasya ca pituzca jananyA, vRddhikRt svajananAdapi hiMsA / / 350 / / zlokArca - vikaTa phuTa rUpavALI, jANe kAlakUTanA puTathI ghaDAyelI, potAnA janmathI paNa te nagaranI, pitAnI ane jananInI vRddhi karanArI hiMsA tenI putrI che niSkaruNatAnI putrI che. jyAre jIvamAM hiMsAnI pariNati pragaTe che tyAre raudracitta, durabhisaMdhi, niSkaruNA vRddhine pAme che. 35gI zloka : nAmamAtrakalanAdapi tasyAstrAsameti janatA ghanatApA / syAcca dikSu nihitAturanetra stAmudIkSya bhuvi ko na vivikSuH / / 351 / / zlokArca - teNInA=hiMsAnA, nAma mAtrane jANavAthI paNa ghanatApavALI janatA trAsane pAme che, teNIne joIne=hiMsAne joIne, dizAomAM sthApana karAyelA Atura netravALo koNa pRthvImAM pravezavAnI IcchAvALo na thAya. koI raudracittavALo puruSa hiMsA kare che te ahIM che teTaluM nAma mAtra paNa hiMsAnuM jANavAthI loko ghanatApavALA thAya che ane trAsane pAme che. vaLI,
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-3pa1-352-3pa3-354 163 sAkSAt te krUra jIva koIne mArato hoya tyAre nAsI javA arthe cAre dizAomAM joto te puruSa pRthvI ane praveza Ape tevuM icche che, jethI A hiMsAthI huM rakSita banuM. IIupavA zloka : tAdRzI na bhujagendraphaNAlI, nAntarAtrirapi no yamajihvA / nApi caNDapavanakSubhitoccaiISaNA pralayavAridhivelA / / 352 / / zlokArca - nAgendranI phaNAnI zreNI tevI nathI=hiMsA jevI nathI, aMtanI rAtri paNa=jIvananA mRtyunI rAtri paNa tevI nathI, yamanI jIlvA tevI nathI, caMDapavanathI kSabhita bhayaMkara bhISaNa pralayavALA samudranI velA tevI nathI=hiMsA jevI nathI. te sarva karatAM hiMsA atyaMta bhayAvaha che; kema ke anyano vinAza kare che ane hiMsakano paNa vinAza kare che. 3pazA zloka - rakSato'tha puratAmasacittaM, dveSasindhurapateH priyapatnI / garbhiNI nijapurAtsamupetA, rIdravittanAre mama thAtrI rUparUpA zlokArtha : have tAmasacitta nagaranuM rakSaNa karatAM dveSagajendranI garbhiNI evI priya patnI potAnA purathI mArI dhAtrI rodracita nagaramAM AvI. IIupara zloka :tanRpAgrahasukhAdatha tasthau, sA kiyantamapi tatra ca kAlam,
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 vairAgyakalpalatA bhAga-3 dveSasindhurapatipratibaddho, yatsaddA sa dinRstimitra: rU4 zlokArca - have te rAjAnA Agrahane kAraNe=durabhisaMdhi rAjAnA Agrahane kAraNe te-avivekitA, tyAM=rodracita nagaramAM, keTaloka paNa kALa rahI, je kAraNathI sadA dveSagajendra sAthe pratibaddha evo te durabhisaMdhi rAjA tenAthI abhinna che dveSagajendrathI abhinna che. jIvanA cittamAM dveSano pariNAma ja vRddhi pAmIne durabhisaMdhi bane che tethI Sa sAthe durabhisaMdhi kArya-kAraNa bhAvarUpe pratibaddha che tethI dveSa ane durabhisaMdhi beno abheda che tethI avivekitA sAmAnyathI dveSa sAthe rahe che topaNa durabhisaMdhi sAthe paNa keTaloka kALa avivekitA rahe che. ll354 zloka : AjagAma nRgatau samupetaM, mAmasau samadhigamya tato'pi / snehalA nijasutAya ca sarvaM, vahnaye svajanavargamavAdIt / / 355 / / zlokArdha : manuSyagatimAM AvelA mane jANIne naMdIvardhanane jANIne, snehala evI A paNa=avivekitA paNa, tyAMthI=rodracita nagaramAMthI, AvI, ane agnirUpa potAnA putrane sarva svajanavarga batAvyo. raudracitta koIka jIvamAM vartatuM hatuM tyAM avivekitA vartatI hatI paraMtu jyAre naMdIvardhanano AtmA manuSyagatimAM Avyo tyAre te raudracitta nagarathI avivekitA naMdIvardhana pratye snehavALI hovAthI naMdIvardhananI dhAva mAtA thaIne AvI. naMdIvardhananuM avivekitA pAlana kare che jethI naMdIvardhananI prakRti paNa tevI avivekavALI bane che ane te avivekitAe agni jevA vaizvAnara putrane janma Apyo tyArapachI potAnA putrane tenA pitA koNa che, durabhisaMdhi sAthe teno zuM
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 caturtha stabaka/zloka-3papa-356-3pa7 saMbaMdha che ityAdi svajanavargano paricaya karAvyo. tethI vaizvAnarane durabhisaMdhinA saMbaMdhano bodha thAya che. 3papA zloka : labdhatavyatikarasya ca tasya, prollalAsa manaso'bhinivezaH / dApayAmi yaduta drutamasmai, cAM suramanjinRveda pArUladdA zlokArca - prApta thayelA vyatikaravALA evA tenA vaizvAnaranA, manano abhiniveza ullasita thayo. zuM abhiniveza ullasita thayo ? te 'yahutathI batAve che - Ane=naMdIvardhanane, durabhisaMdhi rAjA dvArA kanyAne=hiMsAne zIgha huM apAvuM. durabhisaMdhino potAnA pitA sAthe saMbaMdha che tevo bodha thavAthI vaizvAnarane abhiniveza thAya che ke hiMsA kanyA huM Ane paraNAvuM. naMdIvardhanamAM pravardhamAna thato krodhano pariNAma hiMsAnI pariNatirUpe durabhisaMdhi dvArA prApta thAya che. IIupavA zloka : mAmathaiSa gamanArthamavAdIt, tatra bAhyaparivAravimuktam / tagirA'hamapi tatra gatastA mAgatazca pariNIya bale sve / / 357 / / zlokArca - have, A=vaizvAnare, bAhya parivArathI rahita mane tyAM rodracitta nagaramAM, javA mATe kahyuM, tenI vANIthI= vaizvAnaranI vANIthI, huM paNa
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 vairAgyakalpalatA bhAga-3 tyAM=rodracita nagaramAM, gayo. teNIne=hiMsAne, paraNIne svasainyamAM Avyo. naMdIvardhanamAM vartato gussAno pariNAma tene aMtaraMga rIte raudracitta utpanna karavA preraNA kare che ane raudracitta thayA pachI durabhisaMdhi karIne hiMsAnI pariNatine pragaTa karavA naMdIvardhana yatna kare che ane hiMsAnI pariNatithI yukta bAhya svasainyamAM te mAnasanA upayogarUpe Ave che. raudracittamAM mAnasanA upayogathI naMdIvardhana gayela, kAyAthI tyAre paNa te svasainyamAM ja hato ane hiMsAne paraNIne mAnasanA upayogarUpe svasainyamAM Ave che. upalA zloka : atha gacchannahaM hiMsAvaizvAnarayutaH pathi / dIpto daMSTrAmahAphAlakarAla iva kesarI / / 358 / / zlokArca - have, mArgamAM hiMsA ane vaizvAnarathI yukta jato evo huM dADhAonA mahAkAlathI vikarALa evA siMhanI jema dIpta thayo. jema siMha prANIonI hiMsAmAM tatpara hoya tyAre mukhanA dADhAonA mahAphAlathI vikarALa dekhAya che tevo naMdIvardhana paNa pathamAM jato hiMsA ane vaizvAnarathI yukta vikarALa dekhAto hato. ll358 zloka : atha vaizvAnaraH prAha, kRtakRtyo'smyahaM sakhe / kIrtiprAsAdamArUDho, yogyAM yogyena yojayan / / 359 / / zlokArca - have vaizvAnara kahe che, he mitra huM kRtakRtya chuM, yogya evI hiMsAne yogya evA naMdIvardhana sAthe yojana karato kIrtinA prAsAda uparamahela upara, ArUDha chuM.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ -359-360-361-362 167 naMdIvardhana pUrve krodhanA prakarSarUpa vaizvAnaravALo hato, have hiMsaka thayo e prakAranI kIrti vaizvAnaranI vRddhi pAmI. IIupalA zloka : kartavyo'syAH prasAdAya, sAgasAM cA'pyanAgasAm / vadhastvayA'vimRzyaiva, mama vAkyAnuyAyinA / / 360 / / zlokArca - AnA prasAda mATe=hiMsAnA prasAda mATe, aparAdhI ane anaparAdhI jIvono vadha vicAryA vagara ja mArA=vaizvAnaranA, vAkyane anusaranArA evA tArA vaDe naMdIvardhana vaDe, karavo joIe. ll360II zloka : matto'pyabhyadhikaM tejaH, prasanneyaM pradAsyati / yasya brahmANDabhANDe'pi, drutirbhavati tApataH / / 361 / / zlokArtha : prasanna thayelI A=hiMsA, mArAthI paNa adhika teja Apaze, jenA tApathI brahmAMDanA bhAMDamAM paNa nAsabhAga thAya che. jo hiMsakabhAva adhika tejasvI bane to jenA tApathI brahmAMDanA bhAMDarUpa jagatanA jIvomAM bhayabhItatA thaze ema vaizvAnara kahe che. ll361aaaa zloka : tatheti pratipadyAtha, gacchatA mayakA pathi / hariNAdyA hatA hanta, vanyA jIvAH sahasrazaH / / 362 / / zlokArca - te pramANe e rIte svIkArIne, mArgamAM jatA evA mArA vaDe naMdIvardhana vaDe, vana saMbaMdhI haraNAdi hajAro jIvo haNAyA. II3rA
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka - tataH sAMskArikaM tejo, hiMsayA me prasannayA / ratta vaizvAnarari, gAtaH supratyayastataH tArUdrArA zlokArca - tyArapachI, prasanna evI hiMsA vaDe mane sAMskArika teja apAyuM hiMsaka bhAvanuM teja mArA cittamAM pragaTa thayuM. tethI vaizvAnaranI vANImAM vizvAsa thayo. II393ll zloka : itthaM kanakacUDasya, dezAbhyaNe vayaM gatAH / tatra caiko'sti viSamakUTo nAma mahAgiriH / / 364 / / zlokArca - A rIte asmalita prayANa karyuM e rIte, kanakacUDa dezanI najIkamAM ame gayA. tyAM kanakasUDanA dezanI najIkamAM, viSamakUTa nAmano mahAparvata che. 364ll zloka :tasmin kanakacUDasya, maNDalopadrave ratAH / ambarISAbhidhAH santi, luNTAkAH kuTilAzayAH / / 365 / / zlokArca - temAM=viSamakUTa nAmanA parvatamAM, nakacUDanA maMDalanA upadravamAM rata= kanakavUDanA nagarone upadravamAM rata, aMbarISa nAmanA kuTila AzayavALA luTArAo che. Il39pA zloka : pUrvaM kanakacUDena, bahuzaste kadarthitAH / tairvartma ruddhameSyantaM jJAtvA kanakazekharam / / 366 / /
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 169 caturtha stabaka/zloka-366-367-368-369-370 zlokArtha : pUrve teo ghaNI vakhata kanakacUDathI kadarzita thayA che, teo vaDe AvatA evA kanakazekharane jANIne mArga ruMdhAyo, Il366 zloka - pratyAsane bale'smAkaM, te caurA drAgupasthitAH / vyAlA iva mahAmantrakuNDalIkRtamaNDale / / 367 / / zlokArtha : amAruM sainya pratyAsanna thaye chate te coro zIgha upasthita thayA, jema mahAmaMtrathI kuMDalIkRta maMDalamAM sApaNo. l367nA zloka - lagne yuddhe ripubhyo'smatsainikA dudruvustataH / vyAlebhyo mantravidhyarthaskhalitA mAntrikA iva / / 368 / / zlokArca - tyArapachI sApaNothI maMtravidhinA arthamAM alita thayelA mAMtriko jema nAse, tema yuddha zarU thaye chate zatruothI amArA sainiko nAsyA. [368II zloka : prasarpiNyA'tha luNTAkasenayA mlAnatAM yayau / chAyava zazI rAdo , sA: nazavara: rUdrA blokArya : have, prasarpaNa pAmatI luTArAonI senAthI rAhunI chAyAthI caMdra jema plAnatAne pAme tema zIgha kanakazekhara glAnatAne pAmyo. ll369ll zloka : atrAntare ca pravarasenazcaraTanAyakaH / mAmabhyApatito meghamunnataM zarabho yathA / / 370 / /
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArtha : ane eTalAmAM je pramANe unnata megha pratye zarama sammukha jAya tema mArI sanmukha pravarasena corono nAyaka Avyo. l37oll zloka : saMjJito'haM tadA vaizvAnareNAyodhanodyataH / krUracittaguTImekAM, bhuktvA jAto'titApavAn / / 371 / / saMrambho bhISaNaH so'bhUd, dvayoryuddhaM prakurvatoH / kSaNamutkSiptakarayorvanyayordvipayoriva / / 372 / / zlokArca - tyAre vaizvAnarathI yuddhamAM udhata evo huM saMjJA karAyo. e krUracittavALI guTIne khAIne atitApavALo thayo. vanyanA be hAthIonA ukSipta=UMcI karAyelI sUMDhonA kSaNanI jema. yuddha karatAM baMnenuM saMraMbha yuddhanI pravRtti, bhISaNa thaI, ll371-37 zloka : suradattavarasyApi, caraTezasya neSavaH / bAdhAkRto mamAbhUvan, puNyodayasuvarmaNaH / / 373 / / zlokArca - devathI apAyelA varadAnavALA paNa coraTAnA nAthanAM=rAjAnAM, bANo puNyodayarUpI subakhtaravALA mane bAdhAne karanAra thayAM nahIM. ll173|| zloka : athAsau caraTAdhIzo, hatAstrazchinnakArmukaH / galitAmbutaDiddhInameghatulyo mayA kRtaH / / 374 / / zlokArca - have, A caraTano nAyaka, haNAyelA astravALo, dhanuSya rahita,
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-374-35-376-377 171 gaLI gayelA pANIvALA ane vIjaLIthI hIna evA meghatulya mArA vaDe karAyo. Il374ll. zloka : syandanAdavatIryAso, karavAlaM kare dadhat / reje samApatannadrerudaMSTra iva kesarI / / 375 / / zlokArtha : rathamAMthI UtarIne hAthamAM talavArane dhAraNa karato A=pravarasena caraTanAyaka parvata uparathI AvatA khullA mukhavALA siMhanI jema zobhavA lAgyo. Il375II. zloka :hiMsAvaizvAnarogreNa, chinnamasya mayA ziraH / ardhacandreNAdrizRGgaM, vajreNeva biDaujasA / / 376 / / zlokArca - hiMsA ane vaizvAnarathI ugra evA mArA vaDe naMdIvardhana vaDe, AnuM pravarasena nAyakanuM, mastaka chedAyuM, jema Indra vaDe vajathI ardhacaMdrarUpe parvatanuM zikhara karAyuM. ll376ll zloka : sphuTiteva tadA zuktiH zaktiH sA parimoSiNAm / tanmuktAlirivAmatyaiH, puSpavRSTiH kRtA mayi / / 377 / / zlokArca - tyAre coronI te zakti jANe phUTelI zakti hoya, tenAthI mukAyelI motIonI hAramALA jevI puSponI vRSTi devatAo vaDe mArA upara karAvAI. ll177ll.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka : prapannaH sarvacaraTaistatazca hatanAyakaiH / svAmitvenAhamasuraiH, surendra iva kAntimAn / / 378 / / zlokArca - ane tyArapachI haNAyelA nAyakavALA evA sarva caro vaDe huM svAmIpaNA vaDe svIkArAyo, jema asuro vaDe kAMtimAna surendra. l378l zloka : tadetat sakalaM hiMsAvaizvAnarabalaM mayA / bhAvitaM na tu yattathyaM, puNyodayavijRmbhitam / / 379 / / zlokArtha: te A sakala hiMsAnuM ane vaizvAnaranuM bala mArA vaDe bhAvita karAyuM paraMtu je puNyodayathI vibhita je tathya te bhAvita karAyuM nahIM. naMdIvardhanane yuddhamAM saphaLatA prApta karAve evA puNyodayanuM A kArya che tevuM tathya naMdIvardhanamAM rahelA viparyAsane kAraNe dekhAtuM nathI, paraMtu potAnAmAM hiMsAnI pariNati ane krodhano prabhAva che tenuM ja A jayarUpa kArya che tema dekhAya che. l37ll zloka - tato labdhajayAH prAptAH, kuzAvartapure vayam / tuSTaH kanakacUDo'tha, vihitazcotsavo mahAn / / 380 / / zlokArca - tethI labdha jayavALA ame kuzAvartanagarane prApta karyuM, have kanakacUDa tuSTa thayo ane mahAna utsava karAyo. ll38|| zloka : upayeme'tha kanakazekharo vimalAnanAm / mayA ratnavatI pANI, gRhItA premanirbharam / / 381 / /
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 caturtha stabaka,bloka-381-382-383-384-385 zlokArtha : kanakazekhara vimalAnanAne paraNyo, mArA vaDe ratnAvatInuM premanirbhara pANigrahaNa karAyuM, ll381II zloka : gate te kautukAkSipte, vyatIte'tha dinatraye / cUtacUcukamudyAnaM, krIDituM naH kilAjJayA / / 382 / / zlokArca - have traNa divasa pasAra thaye chate kautukaAkSipta evI te baMne cUtapUruka udhAnamAM amArI AjJA vaDe krIDA karavA mATe gaI. ll382aaaa zloka : hate te kenaciditi tadA kolAhalo'jani / gataM tadanumArgeNa, sajjamasmabalaM tataH / / 383 / / zlokArya : tyAre te baMne koIka vaDe haraNa karAI, e pramANe kolAhala thayo, tyArapachI tenA anumArgathI sajja evuM amAruM sainya gayuM. ll183 zloka : prAptA paracamUH khinnA, sotsAhena balena naH / kariNIva karIndreNa, zyeneneva kapotikA / / 384 / / zlokArca - utsAhayukta evA amArA sainya vaDe khinna thayelA paratuo prApta karAyA, jema hAthI vaDe hAthiNI, napakSI vaDe kabUtara. ll384ll zloka : zrutvA vibhAkaraM tatra, taccauraM tamavAdayam / puruSo bhava yuddhAya, re pApiSTha ! kva gacchasi / / 385 / /
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 vairAgrakalpalatA bhAga-3 zlokArtha: tyAM-te senAmAM, te tenA corate be kanyAne coranAra, evA vibhAkarane sAMbhaLIne, tene meM kahyuM naMdIvardhane kahyuM, yuddha mATe puruSa thA, he pApiSTha ! tuM kayAM jAya che. [385ll zloka : pravAhA iva gaMgAyAstrayastabalanAyakAH / tato vavalire'smAkaM, saMmukhaM yoddhumicchavaH / / 386 / / zlokArca - gaMgAnA traNa pravAhanI jema, yuddhanI icchAvALA tenA sainyanA nAyako tyArapachI amArI sanmukha vaLyA. ll186ll zloka : ahaM kanakacUDazca, tathA kanakazekharaH / trayo'pyagnivaduddIptAstrInamUn hantumudyatAH / / 387 / / zlokArca - huM, kanakapUDa, ane kanakazekhara agninI jema uddIpta evA traNeya paNa A traNeyane haNavA mATe udhata thayA. Il387ll zloka : itazca nandanovIMzadUto'bhyarNasthito mayA / pRSTo vikaTa ! jAnISe, ka ete nAyakAstrayaH / / 388 / / zlokArca - ane najIka rahelo naMdana rAjAno dUta mArA vaDe puchAyo. he vikaTa ! A traNa nAyako koNa che tuM jANe che? 1388ll zloka : sa prAha vAmapArzve yaH, senAyAH sa kaliMgarAT / khyAtaH samarasenAkhyo, vibhAkarapituH patiH / / 389 / /
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka,bloka-39 ka-389-390-31-32-393 175 blokArdha : te kahe che - senAnI DAbI bAjumAM je che te kaliMgarAja prasiddha che, samarasena nAmano vibhAkaranA pitAno svAmI che. ll189ll zloka : Aste tvatsaMmukhaH so'yaM, madhye sainyasya yaH sa ca / prAtaH navUDuM tanyAhuno vera Drama: rU10nA zlokArtha : tArI sanmukha je A che, ane sainyanI madhyamAM je che te, kanakadhUDane prApta thayelo teno mAmA=vibhAkarano mAmA, baMga dezano rAjA kuma che. ll19ol zloka : sainyadakSiNabhAgasthazcAyaM sAkSAdvibhAkaraH / dUra rva pitAH prAptaH navazegharam pArA zlokArya : ane sainyanA dakSiNa bhAgamAM rahelo A sAkSAt vibhAkara che. adUra ja kupita thayelo kanakazekharane prApta thayelo che. ll391TI zloka : vadatyeveti vikaTe, lagnaM yuddhaM sudAruNam / vRSTibhiH zaradhArANAM, channaM mArtaNDamaNDalam / / 392 / / zlokArca - A pramANe vikaTa kahe chate ja sudAruNa yuddha thayuM, bANonI vRSTithI sUryanuM maMDala DhaMkAyuM. ll192aaaa zloka : yuddhakruddhabhaTacchinnakumbhikumbhasthalodgataiH / asadbhAvaH khapuSpANAmapAstastatra mauktikaiH / / 393 / /
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - yuddhamAM kUdha evA bhaTathI cheDAyelA hAthIonA kuMbhasthalathI nIkaLatA motIo vaDe tyAM=yuddhabhUmimAM, AkAzapuSpono asadbhAva dUra karAyo. Il392II zloka : bANavRSTyA bhaTacchinnamAtaGgAstrapravAhataH / khaDgavidyudvilAsaizca, prAvRTkAlastadA'jani / / 394 / / zlokArca - bANavRSTi vaDe bhaTathI chedAyelA hAthIonA lohInA pravAhathI ane talavArarUpI vIjaLInA vilAso vaDe tyAre meghavarSA thaI. ll394ll zloka : bhagnamasmabalaM sarvaM, lagne yuddhe'tha tAdRze / tarkapATha iva svAntamavyutpannasya karkaze / / 395 / / zlokArca - have tevA prakAranuM yuddha thaye chate amAruM sarva bala bhagna thayuM, jema karkaza evA tarkapAThamAM avyutpanna evA vAdInuM svaaMtaHkaraNa bhagna thAya. Il3lpA. zloka : parAGmukhaM na calitA, nAyakAstu trayo vayam / abhyAgatAH pare'pyasmAMstrayIvida ivAhatAn / / 396 / / zlokArca - traNeya ame nAyako vaLI parAbhukha na cAlyA, para paNa sAmenA sainyamAM traNeya paNa, jema vAdamAM traNa vedane jANanArA arihaMtanA matavALAne sanmukha thAya che tema amArI sanmukha thayA. ll396ll
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-397-398-399-400 zloka H 177 bhuktvA'tha bhAsvarAGgena, krUracittAbhidhAM guTIm / mayA sAkSepamAhUto, yoddhuM samarasenarAT / / 397 / / zlokArtha : have bhAsvara aMgathI krUracitta nAmanI guTIne khAIne sAkSepa sahita samarasena rAjA mArA vaDe bolAvAyo=naMdIvardhana vaDe bolAvAyo. II397 / / zloka H varSannastrANi so'pyAgAt, pralayAmbhodasodaraH / puNyodayaprabhAvAttu, mayi prabhavati sma na / / 398 / / zlokArtha : pralayanA dariyAne tulya evo te paNa astrone varasAvato Avyo, vaLI, puNyodayanA prabhAvathI mArAmAM prabhava pAmyA nahIM. / / 398|| zloka H hiMsAvaizvAnarogreNa, mayA zaktyA hato'tha saH / nirnAyakaM balaM tasya, kAkanAzaM palAyitam / / 399 / / zlokArtha : have hiMsA, vaizvAnarathI ugra evA mArA vaDe zaktithI te=samarasena rAjA haNAyo. tenuM nirmAyaka kAkanAzavALuM sainya palAyana thayuM. II399|| zloka H lagnaH kanakacUDena, mayA'thAbhihito drumaH / gomAyuneva siMhasya, tvayA tAtasya ko raNaH / / 400 / / zlokArtha H have, kanakacUDa sAthe lagna=yuddhamAM lAgelo krama rAjA mArA vaDe
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 vairAgyakalpalatA bhAga-3 kahevAyo. siMhanuM gomAyu sAthe yuddha yukta nathI tema tAtanI sAthe tArA vaDe zuM yuddha ? Il40oll zloka : yuktayuddhe'si dhIrazcenmamAbhimukhamehi tat / chinnaH samarasenAdristavacchede na me zramaH / / 401 / / zlokArca - yukta yuddhamAM jo ghara cho to mArI abhimukha Ava. samarasenarUpa parvata chedAyo. tArA chedamAM mane zrama nathI. ll401 zloka : ityAkSipto'tivegena, sa mAmabhyApatad drumaH / nizitenArdhacandreNa, vidyuddaNDena pAtitaH / / 402 / / zlokArca - A pramANe AkSepa karAyelo tema ativegathI mArI sanmukha Avyo. tINa ardhacaMdravALA vidyutadaMDathI pAta karAyo=haNAyo. ll40rA zloka : patite'tha drume tasya, sainikAH zakunA iva / svasthAnabhaGgazokArtAH, proDDinAH prasaradrutAH / / 403 / / zlokArca - have tuma rAjA patita thaye chate zakuna pakSInI jema tenA sainiko svasthAnanA bhaMgane kAraNe zokathI Arta thayelA prasaratA zIdhra bhAgI gayA. 403 zloka : vibhAkaro'tha kanakazekhareNa raNodyataH / chintrAstrastaduparyastrANyAgneyAdInyamUmucat / / 404 / /
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 caturtha stabaka,zloka-404-40pa-406-407 zlokArca - have kanakazekharanI sAthe raNamAMyuddhamAM, udhata evA vibhAkare chinna atravALA tenI uparamAM kanakazekharanI uparamAM, AgneyAdi aone mUkyAM. II404ll zloka : tAnyavArayadApyAdyaiH, pratizastrairasAvapi / kRpANaM syandanAd bibhradathottIrNo vibhAkaraH / / 405 / / zlokArca - pANI AdinAM pratizo vaDe ANe paNa kanakazekhare paNa, teone Agneya Adi astrone, vAraNa karyA. have kRpANane talavArane, dhAraNa karato vibhAkara rathamAMthI Utaryo. II405ll zloka : rathasthasya na me yuddhaM, bhUsthenAnena yujyate / harerdarIsthasyeveti, dadhyau kanakazekharaH / / 406 / / zlokArca - guphAmAM rahelA siMhanI jema rathamAM rahelA mane kanakazekharane, bhUmimAM rahelA AnI sAthe vibhAkara sAthe, yuddha ghaTatuM nathI e pramANe nakazekhare vicAra karyo. ll406 zloka : so'pi bhUmAviti dhyAtvA, sthitaH khaDgalatAsakhaH / cakrAte karaNanyAsaM, nRtyantAviva tAvubhau / / 407 / / zlokArtha : A pramANe vicArIne khagalatA che mitra jene evo te paNa kanakazekhara paNa bhUmimAM rahyo. jANe nRtya karatA hoya tema te baMne karaNanyAsane karatA hatA. II407II.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka - utkSiptakhaDgAvanyonyaM, valgantau tau virejatuH / kalpAntapavanakSubdhAvudvelAviva vAridhI / / 408 / / zlokArtha : pheMkelI che talavAra jemaNe evA paraspara kUdakA mAratA kalpAMtakAlanA pavanathI kSobha pAmelI ukvelAvALA samudra jevA te baMne zobhavA lAgyA. I408l zloka : apAtayat samAhatya, tataH kanakazekharaH / vibhAkaraM gato mUrchA, sa nidrAM zramajAmiva / / 409 / / zlokArca - tyArapachI haNIne kanakazekhare vibhAkarane pADyo. zramathI thayelI nidrAnI jema te=vibhAkara, mUcchane pAmyo. 409ll zloka : AzvAsito'tha kanakazekhareNa vibhAkaraH / vAyudAnAdinA svIyakIrtyAyurvRddhihetunA / / 410 / / zlokArca - have kanakazekhara vaDe svakIya kIrtirUpa AyuSyanI vRddhinA hetu evA vAyadAnAdithI vibhAkara AzvAsana karAyo. A uttama puruSa che evA prakAranI potAnI kIrtirUpI AyuSyanI vRddhino hetu bane tevI uttama puruSane ucita evI vAyadAnAdithI kanakazekhare vibhAkarane AzvAsita karyo. I41nA zloka : uktazca sAdhu pRthvIza, na tyaktaM pauruSaM tvayA / pUrvapUruSasiMhAnAM, dhruvaM kulamalaMkRtam / / 411 / /
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 caturtha stabaka/zloka-411-412-413-14 zlokArya : ane kahevAyo. he pRthvIza (rAjA) ! suMdara tArA vaDe pUrva puruSasiMhonA kulane zobhAvanAruM dhruva puruSapaNuM choDAyuM nahIM pUrva puruSonA uttama AcaraNAne te zobhAvI che. ll411 zloka : gAhamAnena yuddhAbdhi, dainyaM na svIkRtaM tvayA / utthAya punarapyuccaistad bhavAn yoddhamarhati / / 412 / / zlokArtha : yuddharUpI samudrane avagAhana karatA evA tArA vaDe dainya svIkArAyuM nathI. te kAraNathI pharI paNa UThIne tAre yuddha karavuM yogya che. ll41cA zloka : tato vibhAkaraH prAha, yuddhenAlamataHparam / jito'smi caritenApi, kRpANenaiva na tvayA / / 413 / / zlokA : tethI vibhAkara kahe che. have pachI yuddhathI saryuM. tArA vaDekakanakazekhara vaDe, kRpANathI ja nahIM talavArathI ja nahIM, caritrathI paNa huM jitAyo chuM. II413l. zloka : tato nivezayAmAsa, rathe kanakazekharaH / taM samAhlAdayAmAsa, bandhuvat snigdhayA girA / / 414 / / zlokArtha : tethI rathamAM kanakazekhare tene vibhAkarane niveza karAvyo. baMdhunI jema snigdhavANIthI tene AnaMda pamADAyo. I414ll
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka : samAnIyAtha vimalAnanAM ratnavatIM tathA / jitvA kanakacUDo'rIn, praviveza puraM nijam / / 415 / / zlokArtha : have vimalAnanAne ane ratnapatIne bolAvIne kanakacUDe zatruone jItIne potAnA nagaramAM praveza karyo. II415ll zloka - tadA ca pathi lokAnAM, samullApaH zruto mayA / jagatyapratimallo'yaM, pratApI nandivardhanaH / / 416 / / zlokArca - ane tyAre pathamAM lokono samullApa mArA vaDe=naMdIvardhana vaDe, saMbhaLAyo. jagatamAM apratimalla A pratApI naMdIvardhana che. I416ll zloka : drumaM samarasenaM ca, yo jigAyaikahelayA / tasya dhairyaM ca vIryaM ca, ko vA varNayituM kSamaH / / 417 / / zlokArca - jeNe krama ane samarasenane eka helAthI=jhATakAthI jItyA. tenuM= naMdIvardhananuM, gherya ane vIrya koNa varNana karavA samartha che. ll417nI zloka : etenograpratApena, zlAghyaM nagaramapyadaH / bhAnuneva nabhobhAgaH, sphuratkiraNarAjinA / / 418 / / zlokArdha : A ugra pratApathI A nagara paNa glAdhya che. skurAyamAna kiraNonI zreNIvALA sUryathI jema AkAzano bhAga glAdhya che. l418
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-419-420-421 zloka H asya kalyANayogasya, hetu jJAtau mayA tataH / hiMsAvaizvAnarau krUrau, zAntaH puNyodayastu na / / 419 / / zlokArtha -: 183 tethI=lokomAM A prakAranI zlAghA hatI tethI, A kalyANayogano hetu mArA vaDe krUra evA hiMsA ane vaizvAnara jaNAyA. paraMtu zAMta puNyodaya nahIM. naMdIvardhana atyaMta viparyAsa buddhivALo che. tethI bAhya zlAghAmAM sarva kalyANa dekhAya che eTaluM ja nahIM paNa te bAhya zlAghAnuM prabaLa kAraNa tenuM zAMta puNyodaya che te tene jaNAtuM nathI. paraMtu potAno krodhI svabhAva che ane hiMsA che te ja tenI pratiSThAnuM kAraNa jaNAya che. ahIM zAMta puNyodaya kahevAthI e prApta thAya ke mithyAtvanI maMdatAthI ke kSayopazamathI thayeluM pragaTa puNya naMdIvardhananuM na hatuM tethI uttarottara vRddhi pAmatuM na hatuM. paraMtu mAtra bAhya saphaLatA prApta karAvatuM hatuM ane te puNyathI potAne saphaLatA maLe che tevo paNa bodha viparyAsane kAraNe tene na hato. II419 na zloka H rathastho haTTamArgeNa, gacchan ratnavatIyutaH / prApto rAjakulAbhyarNamitazcAhaM kRtAdbhutaH / / 420 / / zlokArtha : A bAju karAyelA adbhutavALo evo huM=yuddhamAM parAkrama karIne prApta thayelI khyAtivALo evo huM, rathamAM rahelo, haTTamArgathI jato ratnavatIthI yukta rAjakulanI najIkamAM prApta thayo. II420mA zloka H athAsti suhmanAthasya, duhitA jayavarmaNaH / devI kanakacUDasya, nAmnA malayamaJjarI / / 421 / /
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - suhmadezanA nAtha evA jayavarma rAjAnI putrI, malayamaMjarI nAmanI kanakacUDanI devI che. II421| zloka - krIDanmanmathatAmrAkSalAvaNyadrumamaJjarI / asti tasyAH sutA dhanyA, kanyA kanakamaJjarI / / 422 / / zlokArca - je krIDA karatAM kAmadevarUpa tAmrAkSavALI cheSakoyalanA lAvaNyarUpa kumanI maMjarI che tenI=malayamaMjarInI, kanakamaMjarI putrI che. je dhanya kanyA che-puNyazALI apariNIta che. II422 zloka :vilokate sma gacchantaM, sA mAM vAtAyanasthitA / jaghAna manmathavyAdho, mRgImiva tadaiva tAm / / 423 / / zlokArya : jharUkhAmAM rahelI teNIe kanakamaMjarIe jatA evA mane naMdIvardhanane joyo. manmatharUpI zikArIe tyAre ja haraNInI jema teNIne haNI. II4ra3 zloka : mamApi lIlayA dRSTistatra vAtAyane gatA / / amUmuhanmAM dRSTA'pi, tataH sA madirekSaNA / / 424 / / zlokArca - mArI paNa daSTi lIlAthI te jharUkhAmAM gaI. tyArapachI jovAyelI paNa mArA vaDe jovAyelI paNa, madirA daSTivALI teNIe=nakamaMjarIe, mane moha pamADyo. I424|
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-425-421-427-428 185 zloka : pazyantI mama dRSTiM sA, prApa gADhaM smarajvaram / sisveda ca cakampe ca, saMmumoha ca tadvazA / / 425 / / zlokArtha : mArI daSTine jotI te-kanakamaMjarI, gADha kAmavarane pAmI. veda pAmI ane kAMpavA lAgI ane tenA vazathI saMmoha pAmI. ll425l zloka : AvayordRSTisaMyogAd vyaktacihnAdalakSayat / tetaliH sArathirbhAvaM, kandarpadrumadohadam / / 426 / / zlokArca - amArA benA daSTinA saMyogavALA vyakta cihnathI tetalI nAmanA sArathie kAmarUpI vRkSanA dohada evA bhAvane jANyo. naMdIvardhanano sArathi naMdIvardhana ane kanakamaMjarInA dRSTinA avalokanathI teomAM UThela kAmanI pariNatine jANI zakyo. 42kA zloka : dadhyau cAyamasau yogo, ratimanmathayoriva / yukto'vAcyaH paramiti, smitvA rathamacAlayat / / 427 / / zlokArca - ane ANe vicAryuM tetalIe vicAryuM. rati ane kAmadevanI jema A yoga yukta che paraMtu avAcya che ethI smita karIne rathane calAvyo. II4ra7II zloka : dRSTiH kathaMcidAkRSTA, tato lajjAguNAnmayA / tasyAM manastu lAvaNyadIrghikAyAM sthitaM mama / / 428 / /
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - tethI lajjAguNane kAraNe mArA vaDe koIka rIte daSTi AkRSTa karAI. vaLI, lAvaNyanI dIdhiMkA evI teNImAM kanakamaMjarImAM, mAruM mana rahyuM. naMdIvardhananuM mana kaMIka lajjAvALuM thayuM te sAtvika mAnasa che chatAM teNInA rUpamAM ja mana rAkhe che te niHsattva mAnasa paNa che. II428 zloka - atha prApto nijAvAsaM, kriyA cakre dinocitA / nizAyAM tadvikalpaughaiH, zUnyacitta ivAbhavam / / 429 / / zlokArya : have nijaAvAsane prApta thayo. divasane ucita kriyA meM karI. rAtrimAM tenA vikalponA samUhathI-kanakamaMjarInA vikalponA samUhathI, zUnya cittanI jema huM thayo naMdIvardhana thayo. II4ra9ll zloka : tadadvaitopaniSadaH, smaro mAM yadapIpaThat / vinA tadAzAM tenAzAH, sarvAH zUnyA mayekSitAH / / 430 / / zlokArtha : je kAraNathI tenI sAthe advaitanA upaniSadarUpa kAme kanakamaMjarI sAthe advaitanA upaniSadarUpa kAmanI pariNatie mane pATha bhaNAvyo. zuM pATha bhaNAvyo ? te spaSTa kare che - tenA kAraNe=kAmanA pAThane kAraNe, tenI AzA vagara kanakamaMjarInI AzA vagara, mArA vaDe= naMdIvardhana vaDe, svastrIo zUnya dekhAI. naMdIvardhanane kanakamaMjarI sAthe advaita pariNati karAve tevo kAma utpanna thayo. tethI ratnavatI potAnI pAse hatI topaNa kanakamaMjarI vagara sarva strIo tene zunya dekhAya che. I430mAM
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 caturtha stabaka/zloka-431-432-433 zloka : lAvaNyAmRtapUrNAyAM, tasyAM magne mamekSaNe / aho tatyajatu va, smaratapte api zrutim / / 431 / / zlokArtha : lAvaNyanA amRtathI pUrNa evI teNImAM mArAM cakSu magna thayAM. aho kAmadevathI tapta te be daSTie paNa zrutine tyajI nahIM=smaraNano tyAga karyo nahIM ja. naMdIvardhananAM be cakSu kanakamaMjarInA rUpamAM magna thayAM. tethI kAmathI tenI dRSTio tapta hatI vihvaLa hatI topaNa teNInA smaraNano naMdIvardhane tyAga karyo nahIM. e Azcarya che. II4311 zloka : sA manmanorathArUDhA, zrAntazcitraM tathA'pyaham / gato'pi tanmayIbhAvaM, niHzvAsaughamamUmucam / / 432 / / zlokArca - mArA manorathamAM te ArUDha thaI. topaNa huM zrAMta thayo e Azcarya che. tanmayabhAvane gayelo paNa kanakamaMjarInA rUpamAM tanmayabhAvane pAmelo paNa, niHzvAsasamUhane meM mUkyo. ll43ii zloka - tadgocarairvikalpaudhairdUrApahatacetasaH / koTiyAmeva vitatA, triyAmA sA mamAbhavat / / 433 / / zlokArca - tenA viSayaka vikalpanA samUhathI dUra karAyelA cittavALA evA mArI te traNa pahora koTi cAmanI jema kroDo pahoranI jema pasAra thaI. I433II
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka : tathA'haM tApitaH zayyAgatastadvirahAgninA / nidrayA'pi tathA tyaktastApasaMkramabhItayA / / 434 / / zlokArca - ane huM=naMdIvardhana, zayyAgata tenA viraha agnithI tapAvAyo. tApasaMkramaNanA bhayathI nidrA vaDe paNa tyAga karAyo. naMdIvardhanane rAtre nidrAnI prApti thaI nahIM. I434 zloka : udite' gate'pyardhaprahare zUnyamAnasaH / sthitastetalinA dRSTaH, praNAmAyAbhyupeyuSA / / 435 / / zlokArca - sUryodayamAM ardha prahara pasAra thaye chate paNa zUnya mAnasavALo rahelo praNAma mATe AvelA tetalI vaDe jovAyo. II435ll zloka : duHkhasya kAraNaM pRSTaM, bhaktipravena tena me / saMgopyaiva mayA prokto, vRttAnto'tha tadagrataH / / 436 / / zlokArca - bhaktithI namelA evA tenA vaDe teTalI vaDe, duHkhanuM kAraNa puchAyuM. saMgopana karIne mArA vaDe have tenI AgaLa tetalInI AgaLa vRtAMta kahevAyo-duHkhanA kAraNano vRtAMta kahevAyo. II436ll zloka - haTTamArgamatikramya, yadAnItastvayA rathaH / dhRto rAjakulAbhyaNe, tato jAtamidaM mama / / 437 / /
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 caturtha stabaka/bloka-437-438-439-440 zlokArtha : hasTa mArgane atikrama karIne je tArA vaDe ratha lavAyo, rAjakuLanI najIkamAM dhAraNa karAyo tethI mane A thayuM che=zuM thayuM che te batAve che. II437ll zloka : sarvAGgANi vilIyante, manastApaH pravardhate / na rocante janollApAH, zUnyAyante dizo'khilAH / / 438 / / zlokArca - sarva aMgo vilaya pAme che. manano tApa pravardhamAna thAya che. janano ullAkha lokone bolAvavuM rucatuM nathI. akhila dizAo zUnya jevI lAge che. ll438ll zloka : zrutvedaM tetaliH prAha, cakSurdoSo'tra kAraNam / kariSyAmyauSadhaM cAsya, narazArdUla ! mA zucaH / / 439 / / zlokA : A sAMbhaLIne tetalI bolyo. AmAM kAraNa cakSudoSa che ane AnuM oSadha huM karIza. he narazArdUla naMdIvardhana ! zoka kara nahIM. 439II zloka : jJAtvA tamatha bhAvajaM, mayoktaM suSThu dRSTavAn / bhavAnidAnamadhunA, bheSajaM vaktumarhati / / 440 / / zlokArca - bhAvajJa evA tene jANIne mArA bhAva teTalI jANe che e pramANe jANIne, mArA vaDe kahevAyuM. te suMdara joyuM. have auSadharUpa nidAnane kahevA mATe tuM yogya che. ll440II
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka - sa prAha lavaNottAraH, kAryatAM badhyatAM kare / auSadhI jApyatAM mantro, yathA doSo vinazyati / / 441 / / zlokArca - te tetalI kahe che. lavaNa uttAra karavo joIe, karamAM auSadhi bAMdhavI joIe, maMtrano jApa karavo joIe, je pramANe doSa nAza pAme. I441TI zloka :yadyevamapi doSasya, vinAzo na bhaviSyati / bADhaM nirbhartsayiSyAmi, cakSurdoSakarIM tadA / / 442 / / zlokArca - jo A pramANe paNa doSano vinAza thaze nahIM to cakSudoSa karanArInI huM atyaMta nirbharcanA karIza. Il44razA zloka : tataH smitvA mayA proktaM, kRtaM hAsena tetale ! / maduHkhavigamopAyaM, nizcitaM kathayAdhunA / / 443 / / zlokArca - tethI hasIne mArA vaDe kahevAyuM. he tetalI ! hasavAthI saryuM. have nizcita mArA duHkhanA vigamananA upAyane kahe. ll443| zloka : sa prAha parihAso'yaM, vihitaH khedazAntaye / mamArdhapraharo lagnastavaivArthaM prakurvataH / / 444 / / zlokArca - te tetalI kahe che. khedanI zAMti mATe A parihAsa karAyo. tArA ja
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-444-445-44-447 11 arthane karatAM=naMdIvardhananA ja prayojanane karatAM evo mAro artha prahara pasAra karAyo. kanakamaMjarIne meLavI ApavAnA prayojanathI mAro ardho prahara pasAra thayo. II444 zloka : Aste malayamaJjaryA, manovizrambhabhAjanam / pragalbhA matparicitA, vRddhavezyA kapiJjalA / / 445 / / zlokArca - malayamaMjarInA manovizaMbhanuM bhAjana pragabhavALI mArI paricita vRddha vezyAgadAsI kapiMjalA che. II44pA zloka : gRhe pravizya zayanAt, prAgevottiSThato mama / vayasya rakSarakSeti, prakAmaM pUccakAra sA / / 446 / / zlokArca - zayanathI mArA UThatAM pahelAM ja gharamAM pravezIne teNIe kapiMjalAe he mitra, rakSaNa kara, rakSaNa kara e pramANe atyaMta pokAra karyo. ll446ll zloka : sasaMbhramaM mayA proktaM, kuto bhIste kapiJjale / / sA prAha mitra ! kandarpAd darpAd dalayato jagat / / 447 / / zlokArca - saMbhramapUrvaka mArA vaDe kahevAyuM - he kapiMjalA ! tane konAthI bhaya che. te kapiMjalA, kahe che. he mitra! jagatane pIDatA darpavALA kAmadevathI bhaya che. II447II
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka : azraddhAya vacastacca, mayopahasitaM tadA / kuGkumApiGgapalitacitAjvAlAlibhAsuram / / 448 / / bhISmaM zabdAyamAnAsthipaJjaroruzivAravaiH / ullambitazabAkAralulitastanamaNDalam / / 449 / / mahAsmazAnatulyaM te, vapurvIkSya palAyate / nitAntaM kAtaraH kAmaH, kutastava tato bhayam / / 450 / / tribhirvizeSakam // zlokArca - ane tenA vacananI azraddhA karIne tyAre mArA vaDe upahAsa karAyo. kuMkuma jevA piMga palita citAnI jvALAnI zreNIthI bhAsura evuM, avAja karatAM hADakAMnA pAMjarAvALA UrunA zivArava vaDe bhISaNa, ullambita zabanA AkArathI laTakatA stanamaMDalavALA, mahAmazAna tulya tArA zarIrane joIne atyaMta kAtara evo kAma palAyana thAya che. tethI kAmathI tane kayAMthI bhaya hoya. II448thI 5 zloka : sA jagau me tvayA bhAvo, durvidagdha ! na lakSitaH / svAminyAstanayA me'sti, kanyA kanakamaJjarI / / 451 / / zlokArca - te bolI he durvidagdha ! tArA vaDe mAro bhAva jaNAyo nathI. mArI svAminInI putrI kanakamaMjarI kanyA che. ll451II zloka :nirdayaM sA ca kAmena, varAkI pIDyate'dhunA / yA bhIstasyAstataH saiva, mayyAropya niveditA / / 452 / /
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 193 caturtha stabaka/zloka-452-453, 4pa4-4papa-4pa6 mayoktaM kiMnimitto'sau, tasyAH sa madanajvaraH / sA prAha tasyA jAto'sau, nandivardhanadarzanAt / / 453 / / zlokArtha : ana te varAkI nirdaya evA kAma vaDe pIDAya che, tethI te kanakamaMjarI kAmathI pIDAya che tethI, teNIno je bhaya che, te ja mArAmAM AropIne nivedana karAya che, mArA vaDe kahevAyuM, kayA nimittavALo te A teNIno madanavara che. te kahe cheHkapiMjatA dAsI kahe che. naMdIvardhananA darzanathI teNIne kanakamaMjarIne, A=madanajvara, thayo che. II4para-45all zloka - sudhAmagneva dRSTA'sau, pazyantI nandivardhanam / tasmin dRSTipathAtIte, viSamagneva cAjani / / 454 / / zlokArca - naMdIvardhanane jotI A kanakamaMjarI amRtamAM magna jevI jovAI ane te daSTipathathI atIta thaye chate naMdIvardhana daSTipathathI atIta thaye chata, viSamAM magna jevI thaI, In454TI zloka : jJAtvA malayamaJjaryA, tAmakasmAjjvarAturAm / upacArAH kRtAH zItAstAlavRntAnilAdibhiH / / 455 / / zlokArya : akasmAt jvarathI Atura evI teNIne jANIne malayamaMjarI vaDe paMkhAnA pavana AdithI zItala upacAra karAyA. ll4paull zloka : gato'staM taraNistAvaduditaH zarvarIpatiH / / vistRtA paJcabANAstrarajorAjIva candrikA / / 456 / /
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 vairAgyakAlatA bhAga-3 zlokArca - tyAM sudhI sUrya asta thayo, caMdra udaya pAmyo. kAmadevanA bANarUpI astranA rajanA rAjI jevI caMdrikA vistAra pAmI. 456 zloka : zAyitA sA tato harmya, candracandanazItale / kRtAyAM mRduzayyAyAM, pravAlanalinIdalaiH / / 457 / / zlokArca - tyArapachI caMdra sarakhA caMdanathI zItala mahelamAM komaLa kamalonA dalo vaDe karAyelI mRduzadhyAmAM te kanakamaMjarI, suvaDAvAI, l457ii. zloka : na ca tasyA gatastApaH, pratyutAbhyudayAd vidhoH / khAdirAGgArasaMsargAdiva prAvardhatAdhikam / / 458 / / zlokArca - teNIno tApa gayo nahIM, UlaTuM, kheranA aMgAranA saMsargathI jema tApa vadhe tema caMdranA udayathI adhika vadhyo. II458ll zloka - pravRddhatApAM tAM dRSTvA, jagau malayamaJjarI / dIrghaM niHzvasya putryA me, bhavitA kimataH param / / 459 / / zlokArtha: pravRddha tApavALI teNIne joIne dIrgha niHzvAsa karIne malayamaMjarIe kahyuM, mArI putrInuM have pachI zuM thaze ? I459ll zloka : rAjamArge zrutaH zabdastadA'kasmAt samutthitaH / velA vilambate kAcit, siddhameva prayojanam / / 460 / /
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 caturtha stabaka/zloka-460-461-42-463-464 zlokArca - tyAre akasmAt rAjamArgamAM UThelo zabda saMbhaLAyo, keTalIka velA vilaMbana kare che, prayojana siddha ja che. II46oll zloka : buddhaH svAmini ! zabdArtho, mayoktaM hRSTayA tadA / spandate vAmanetraM me, siddhameva prayojanam / / 461 / / zlokArya : harSita thayelI mArA vaDe tyAre kahevAyuM - he svAminI ! zabdArtha jaNAyo, mAruM vAmanetra paMdana kare che. prayojana siddha ja che, li461II zloka : atrAntare ca bhaginI, jyeSThA'syA maNimaJjarI / niSaNNA harmyamAruhya, hRSTA sA''gatya no'ntike / / 462 / / zlokArca - agAMtaramAM AnI jyeSTha bahena harSita thayelI te maNimaMjarI, mahelamAM caDhIne amArI najIkamAM AvIne beThI. II46rA zloka : mayoktA sA ca vatse ! tvaM, kaThorA dRSado'pyasi / dRzyate saviSAdAsu, yadasmAsu pramodabhAk / / 463 / / zlokArtha : ane mArA vaDe te kahevAI, he vatsa! tuM paththarathI paNa kaThora cho, je kAraNathI ame viSAdavALA hote chate pramoTavALI dekhAya che. ll46all zloka : sA prAha kiM karomyeSa, harSaheturmamAcalaH / bhavadviSAdahastena, naiva gopayituM kSamaH / / 464 / /
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArtha : te kahe che=maNimaMjarI kahe che, huM zuM karuM? mAro acala harSano hetu A che, tamArA viSAdarUpa hastathI gopavA mATe ja samartha nathI. II464 zloka - ka eSa ityabhihite, sA jagAvadhunA hyaham / tAtAbhyaNe gatA tena, nijotsaGge nivezitA / / 465 / / zlokArca - koNa A che ?=harSano hetu koNa che? e pramANe kahevAya chate te bolI hamaNAM tAtanI najIkamAM gayelI tenA vaDepitA vaDe, potAnA khoLAmAM huM besADAI, II465ll zloka : tadA ca piturabhyaNe, sthitaH kanakazekharaH / sudhAmadhurayA vAcA, pitA taM pratyabhASata / / 466 / / zlokArca - ane tyAre pitAnI pAse kanakazekhara rahelo hato, tenA pratyeka kanakazekhara pratye sudhAmadhura vANIthI pitA bolyA, Il466ll zloka :drumaH samarasenazca, nihatau yena lIlayA / atiduSpratikAro'sau, mahAtmA nandivardhanaH / / 467 / / zlokArca - kuma ane samarasena jenA vaDe lIlAthI haNAyA, atiduSpatikAra evo A mahAtmA naMdIvardhana che=jenA upakArano badalo vALavo duSkara che evo A naMdIvardhana mahAtmA che. ll417nA
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 caturtha stabaka/bloka-468-469-470-471 zloka : tanaye mama vartete, jIvitAdapi vallabhe / jyeSThabhrAtre'sya dattaiva, tatreyaM maNimaJjarI / / 468 / / zlokArca - jIvitathI paNa vallabha evI mArI be putrIo varte che, tyAM=be putrImAM, A maNimaMjarI AnA naMdIvardhananA, moTAbhAIne apAI che. ll468 zloka : dIyatAmadhunA ceyamasmai kanakamaJjarI / / cArumantritamityAha, tataH kanakazekharaH / / 469 / / zlokArca - hAlamAM A kanakamaMjarI, Ane naMdIvardhanane apAya, tyArapachI suMdara maMtraNA karAI che e pramANe kanakazekhara kahe che. II469ll zloka : siddhAntitamidaM zrutvA, tatazcAhamihAgatA / sulaliSyAvahe sAdhu, bhaginyAviti me mudaH / / 470 / / zlokArca - A siddhAMtitane sAMbhaLIne tyAMthI ahIM huM AvI chuM. bhaginI sAthe ame lIlApUrvaka rahIzuM, ethI mAro AnaMda che. II470|| zloka : tadA malayamaJjaryA, proktaM pazya kapiJjale / / sphuTaM nimittasaMvAdaM, daivIyaM vAg mayoditam / / 471 / / zlokArca - tyAre malayamaMjarI vaDe kahevAyuM - he kapiMjalA ! tuM jo, nimittano
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 198 saMvAda spaSTa che. mArA vaDe kahevAyuM=kapiMjalA vaDe kahevAyuM, devasaMbaMdhI vANI che. II471|| zloka : dhairyamApAditA kiMcit tataH kanakamaJjarI / patibhaktakathAlApai, rajanI cAtivAhitA / / 472 / / zlokArtha : tyArapachI kanakamaMjarI kaMIka dhairyane pAmI, ane patibhaktanI kathAnA AlApo vaDe rAtri pasAra karAI. II4723 zloka H asyAH smarakRtastApo, na cAdyApyupazAmyati / mAravarzana zakyo, vinA gAvituM = 7 / / 473 / / zlokArtha H ANIno=kanakamaMjarIno, smarathI karAyelo tApa hajI paNa upazAMta pAmato nathI, kumAranA darzana vinA zamAvA mATe zakya nathI. / / 473|| zloka H ato vijJapayAmi tvAM, kumArasyAtivallabham / trAyasva tAM kumArasya, darzanena praseduSaH / / 474 | zlokArtha H AthI kumAranA ativallabha evA tane huM vijJApana karuM chuM, prasAda karavAnI IcchAvALo evo tuM=tetalI, kumAranA darzanathI teNInuM= kanakamaMjarInuM, rakSaNa kara. [474] zloka H mayoktaM nanu yadyevaM tadA vijJapayAmyaham / sthAtavyaM bhavatIbhyAM ca ratimanmathakAnane / / 475 / /
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 475-47-477, 4780479 199 zlokArca - mArA vaDe kahevAyuM tetalI vaDe kahevAyuM, jo A pramANe che-knakamaMjarIne kumAranuM darzana karAvuM Avazyaka che e pramANe che, to huM vijJApana karuM chuM, tamArA baMne vaDe kanakamaMjarI ane kapiMjalA vaDe, ratimanmatha udhAnamAM rahevuM joIe. ll475ll zloka :___ tataH kapijalA prItA, gatA svaukasyahaM punaH / samAgato'tra tadidaM, prAptaM tvadgadabheSajam / / 476 / / zlokArca - tyArapachI kapiMjalA prasanna thaI, potAnA gRhamAM gaI, vaLI huM ahIM Avyo, te kAraNathI A tamArA roganuM auSadha prApta thayuM. l476ll zloka : vadatastetaleritthaM, hAro vakSasi ropitaH / mayA tadbhujayorbaddhAH keyUrAdyAzca harSataH / / 477 / / zlokArca - A pramANe kahetA tetalIne kaMThamAM mArA vaDe hAra AropaNa karAyo, ane bAjubaMdha Adi dvArA harSathI bhujAo baMdhAI. II477ii. zloka : sametya bhUpaprahito, vimalAkhyo mahattamaH / atrAntare jagau devo, vadatyevaM mamAgrahAt / / 478 / / tvayeSTA matsutA grAhyA, pANau kanakamaJjarI / tetalipreritenAsya, svIkRtaM tadvaco mayA / / 479 / / zlokArca - eTalAmAM rAjA vaDe mokalAyelo vimala nAmano mahattama AvIne
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 vairAgyakalpalatA bhAga-3 bolyo, deva A pramANe kahe che kanakacUDa A pramANe kahe che, mArA AgrahathI-kanakacUDanA AgrahathI ISTa evI mArI putrI kanakamaMjarI tArA vaDe pANigrahaNa karAvI joIe, tetalIthI prerita evA mArA vaDe=naMdIvardhana vaDe, AnuM te vacana svIkAra karAyuM. ll478-479ll zloka : gate'haM vimale prAptastetaliprerito vanam / bhramatA'pi na dRSTA ca, nAnAsthAneSu tatra sA / / 480 / / zlokArya : vimala gaye chate tetalIthI prerita huM vanamAM gayo. ane tyAM=vanamAM judA judA sthAne bhamatAM paNa te kanakamaMjarI, jovAI nahIM. ll480ll zloka : atrAntare latAkuJja, zrutaH sannUpuradhvaniH / gahanaM tetaleH pArthAdapasRtya tadIkSitam / / 481 / / zlokArca - eTalAmAM latAkuMjamAM nUpura sahita avAja saMbhaLAyo, tetalI pAsethI nIkaLIne gahana evuM ta=latAkuMja, jovAyuM. l481ll zloka : pratItametadyuSmAkaM, zRNvantu vanadevatAH / atra tetalinA tasyAnayanaM pratyapadyata / / 482 / / zlokArdha : tamone=vanadevatAone, A pratIta che, vanadevatAo sAMbhaLo, ahIM tetalI vaDe tene lAvavAnuM naMdIvardhananuM lAvavAnuM, svIkArAyuM che. AzA zloka : pratArya tetalikato, na cAso dRzyate janaH / anveSayAmi tamiti, gatA dhUrtA kapiJjalA / / 483 / /
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 caturtha stabaka,bloka-483, 484-485, 486-487 zlokArtha : tetalI ThagIne gayo, ane A jana=naMdIvardhana dekhAto nathI, tenuM anveSaNa karuM chuM e pramANe kahIne dhUrta evI kapiMjalA gaI. ll48all zloka : tadalaM jIvitavyena, prasAdAd vaH sa eva tu / bhartA janmAntare bhUyAdityuktvA tatra duHkhitA / / 484 / / tamAlataruzAkhAyAM, baddhvA pAze zirodharAm / moktuM zarIramudhuktA, dRSTA kanakamaJjarI / / 485 / / zlokArca - te kAraNathI jIvita vaDe saryuM, tamArA prasAdathI=vanadevatAonA prasAdathI, janmAMtaramAM te ja bhartA thAo=naMdIvardhana bhartA thAo, e pramANe kahIne tyAM=latAkuMjamAM, tamAlavRkSanI zAkhA viSayaka pAzamAM zirogharAne bAMdhIne zarIrane mUkavA mATe ughukta duHkhita evI kanakamaMjarI jovAI. ll484-485ll zloka : tatra mA sAhasamiti, bruvANo'haM javAd gataH / dhRtA sA pAzakaM chittvA, zItairAzvAsitA jalaiH / / 486 / / zlokArca - tyAM=latAkuMjamAM sAhasa na kara e pramANe bolato huM zIgha gayo. pAzakane chedIne dhAraNa karAyelI te zIta jala vaDe AzvAsita karAI. ll486ll. zloka : uktaM ca devi ! kimidamArabdhamasamaJjasam / viSAdo yujyate neyAn, svAdhine mayi kiMkare / / 487 / /
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - ane kahevAyuM, he devI kanakamaMjarI ! kema A asamaMjasa AraMbha karAyuM? huM svAdhIna nokara hote chate ATalo viSAda yukta nathI. II487nA zloka : maddarzanena jAtA'sAvanekarasanirbharA / vilikhantI bhuvaM tasthau, vilasaddazanadyutiH / / 488 / / zlokArca - mArA darzanathI=naMdIvardhananA darzanathI, A=kanakamaMjarI, aneka rasanirbhara thaI. bhUmine khodatI vilAsa pAmatA dAMtanI yutivALI= tejavALI UbhI rahI. kAmane vaza jIvo kaI rIte buddhimAna paNa ati duHkhI hoya che jethI ati vyAkuLa thaIne A rIte kSaNavilaMbanano paNa asvIkAra karIne mRtyu arthe yatna kare che je kAmakaSAyanI atyaMta mUDhatAnuM svarUpa che. tethI vivekIne bodha thAya ke sukhano arthI jIva paNa kaSAyone vaza kaI rIte duHkhI thAya che ane paraspara AlApo kare che. AthI ja naMdIvardhana kanakamaMjarIne pote svAdhIna kiMkara che tevuM dInavacana paNa kahe che. I488 zloka : krItaH sadbhAvamUlyena, dAso'haM tava vallabhe ! / kaThoro nAsmyahaM vedhAH, kaThorastu vilambakRt / / 489 / / zlokArca - he vallabhA ! sadbhAvamUlyathI kharIdAyelo tAro huM dAsa chuM. huM kaThora nathI. vedhA=bhAgya vilaMbanane karanAra kaThora che. II489I zloka : idaM mama vacaH zrutvA, sudhAsikteva sA'bhavat / itazca tetaliM prAptA, paryaTantI kapiJjalA / / 490 / /
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 490-491-42-493 203 zlokArya : A mAruM vacana sAMbhaLIne amRtathI siMcAyelI te thaI ane A bAju pharatI kapiMjalA tetalIne prApta thaI. ll49oll zloka : sA'bravIt kva kumAro'sti, tenoktaM gahane puraH / AvayomithunaM tAbhyAmAgatAbhyAmathekSitam / / 491 / / zlokArtha : te kapiMjalA bolI. kumAra kayAM che. tenA vaDe teTalI vaDe kahevAyuM. sanmukha gahanamAM=latAkuMjamAM have AvelA te baMne vaDe tetalI ane kapiMjalA vaDe amArA benuM mithuna jovAyuM. ll491il zloka : jAtastayormahAn harSo, yogyayoganirIkSaNAt / yaugandharastadAyAtaH, kanyA'ntaHpurakaJcukI / / 492 / / zlokArca - te baMnene kapiMjalA ane tetalIne yogyano yoga nirIkSaNa thavAthI mahAna harSa thayo. tyAre kanyAno aMtaHpurakyukI yogaghara Avyo. ll492aa zloka - tenoktamAhvayatyenAM, pitA kanakamaJjarIm / / zruteyaM nizyapaTvaGgI, tadasyAH sukhamicchati / / 493 / / zlokArca - tenA vaDe=yogaMdhara vaDe kahevAyuM. A kanakamaMjarIne pitA bolAve che. A=kanakamaMjarI, rAtrimAM aparvagavALI=asvastha zarIravALI saMbhaLAI=pitA vaDe saMbhaLAI. te kAraNathI ANInA=kanakamaMjarInA sukhane Icche cheHpitA kanakamaMjarInA sukhane Icche che. ll49all
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka : prasthitA sA'tha kanakamaJjarI sakapiJjalA / punaH punaH smaranetAmahaM svabhavanaM gataH / / 494 / / zlokArca - have te kanakamaMjarI kapiMjalA sahita gaI. pharI pharI Ane kanakamaMjarIne smaraNa karato huM=naMdIvardhana svabhavanamAM gayo. II494ll zloka - aparAhNa samAgatya, jagau kadalikA'nagham / vivAhadinamadyaiva godhUlyAM tava zuddhyati / / 495 / / zlokArca - divasanA pazcAt bhAgamAM AvIne kadalikAe kahyuM. tAro naMdIvardhanano nirdoSa vivAhadivasa Aje ja godhUlimAM=saMdhyAkALamAM zuddha thAya che. TI495ll zloka - devaH samAdizatyevaM, zrutveti muditaM mayA / vivAha mahatA, vimardana tataH tAH 42ddA zlokArca - A pramANe=Aje ja vivAhadivasa che e pramANe deva kanakacUDa Adeza Ape che e pramANe sAMbhaLIne mArA vaDe AnaMdita thavAyuM. tyArapachI moTA vebhavathI vivAhayajJa karAyo. 496 zloka : yutaH kanakamaJjaryA, harmya suragRhopame / vilAsairmAnmathairdivyaiH, sukhamanvabhavaM tataH / / 497 / /
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-497-498-499-500 zlokArtha : tyArapachI devagRhanI upamAvALA mahelamAM kanakamaMjarIthI yukta divya kAmanA vilAsothI meM sukhane anubhavyuM=anusuMdara cavartI kahe che naMdIvardhananA bhavamAM meM anubhavyuM. II497|| zloka H kRto vraNapraroheNa, praguNo'tha vibhAkaraH / jAtastena saha sneho, mama vizrambhanirbharaH / / 498 / / 205 zlokArtha : have, vraNanA prarohathI vibhAkara praguNavALo=svastha zarIravALo karAyo. tenI sAthe mAro vizvAsa nirbhara sneha thayo. / / 4985 zloka H svasthAne prahitaH so'tha, bahumAnapurassaram / rAjJA kanakacUDena, svaparicchadasaMyutaH / / 499 / / zlokArtha H have, te=vibhAkara, kanakacUDa rAjA vaDe svaparivArathI yukta bahumAnapUrvaka svasthAnamAM mokalAyo. / / 499 / / zloka H ye'pyambarISanAmAnazcaurAstannAyake hate / dAsatvaM pratipannA me, mayA te'pi visarjitAH / / 500 / / zlokArtha : je vaLI teno nAyaka haNAye chate mArA dAsapaNAne svIkArelA aMbarISa nAmanA coro hatA teo paNa mArA vaDe visarjita karAyA. II500]I
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka : yutaH kanakamaJjaryA, ratnavatyA ca bhogabhAk / prApto'haM suSamAM gaGgAgaurIbhyAmiva zaGkaraH / / 501 / / zlokArtha : kanakamaMjarIthI ane ratnAvatIthI yukta evo huM naMdIvardhana, bhoga bhogavato gaMgAthI ane gorIthI yukta zaMkaranI jema suSamAne uttama zobhAne, pAmyo. II501II zloka : hiMsAvaizvAnarau matvA, prANebhyo'pyadhikaM param / pApardhivyasanAjjAto, jantusantAnaghAtakaH / / 502 / / zlokArca - paraMtu prANathI paNa adhika hiMsA ane vaizvAnarane mAnIne pApanI RddhinA vyasanathI naMdIvardhana jIvonA samUhano ghAtaka thayo. pachI zloka : tadA mAM tAdRzaM prekSya, dadhyau kanakazekharaH / aho kimidametasya, caritramasamaJjasam / / 503 / / zlokArtha : tyAre tevA prakAranA mane joIne kanakazekhare vicAryuM, aho AnuM naMdIvardhananuM, zuM A asamaMjasa caritra che. pa03| zloka : mahArathaH kulIno'pi, vidyAvAn rUpavAnapi / hiMsAvaizvAnarAzliSTo, na zlAghyo nandivardhanaH / / 504 / /
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 caturtha stabaka/zloka-pa04-505-500-500 zlokArca - mahAratha kulIna paNa, vighAvALo rUpavAna paNa, hiMsA ane vezvAnarathI yukta evo naMdIvardhana glAdhya nathI. pa04ll zloka : upekSituM ca yukto'yaM, naiva me hitakAriNaH / varteta yadi madvAkye, syAdasya hitamuttamam / / 505 / / zlokArca - A naMdIvardhana, hitakArI evA mane upekSA karavA mATe yukta nathI ja, jo mArA vAkyamAM varte naMdIvardhana varte to, AnuM uttama hita thAya. pa0pA zloka : tyajedekasya dAkSiNyaM, na tAtasahitasya me / iti tAtAntike sthitvA, zikSayAmyenamaJjasA / / 506 / / zlokArca - eka evA mAruM dAkSiNya tyAga kare=mAruM vacana asvIkAra kare, pitA sahita mAruM vacana tyAga kare nahIM, ethI pitAnI najIkamAM rahIne zIgha Ane naMdIvardhanane, zikhAmaNa Ape. IFpa06 zloka : atha bhUpaM gRhItArthaM, cakre kanakazekharaH / / anyadA mAM samIpasthaM, prazazaMsa mahIpatiH / / 507 / / zlokArca - have kazekhare rAjAne gRhItArthavALA karyA kanakazekhare naMdIvardhananA hiMsAnuM ane vaizvAnaranuM svarUpa kanakacUDa rAjAne kahyuM. azvadA rAjAe= kanakacUDe samIpa rahelA mArI prazaMsA karI. pachI
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 vairAgyakAlatA bhAga-3 zloka : tadA provAca kanakazekharastAta ! varNyate / yAdRzastAdRgevAsti, svabhAvAnandivardhanaH / / 508 / / zlokArca - tyAre kanakazekhara bolyo, he tAta! jevo varNana karAya che, tevo ja svabhAvathI naMdIvardhana che. I508 zloka : paramasya kusaMsargAd guNogho yAti duSTatAm / paramAnaM sudhAsvAdaM, garalasyeva saMkramAt / / 509 / / zlokArca - paraMtu kusaMsargathI AnA guNano samUha duSTatAne pAme che. jema jheranA saMkramaNathI sudhAnA AsvAdanavALuM paramAnna duSTatAne pAme che. pa09ll zloka - hetuH svAnyopatApAnAM, nikhilAnarthajanmabhUH / suhRdvaizvAnaro hyasya, prANebhyo'pyasti vallabhaH / / 510 / / zlokArca - sva ane anyanA upatApano hetu, nikhila anarthanA janmanI bhUmi evo vaizvAnara mitra Ane=naMdIvardhanane, paNa prANathI vallabha che. Apa10|| zloka : zrUyamANA'pi nAmnaiva, jagatastrAsakAriNI / hiMsA nAmnI ca bhAryA'sya, vidyate'vadyamandiram / / 511 / / zlokArca - nAmathI ja saMbhaLAtI paNa jagatanA jIvone trAsa karanArI avadhanuM maMdira hiMsA nAmanI AnI patnI vidhamAna che. pa11||
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 caturtha stabaka/zloka-pa12-513-pa14 bloka - ityasya duSTasaMsargAd, guNavattA'pi niSphalA / puSpavatteva no yAti, zlAghyatAmavakezinaH / / 512 / / zlokArca - ethI duSTanA saMsargathI AnI=naMdIvardhananI, niSphaLa evI guNavattA paNa avakezI vRkSanI puSpavattAnI jema glAdhyatAne pAmatI nathI. avakezI vRkSa puSpothI bhareluM bane che to paNa temAM phaLa AvatuM nathI tethI niSphaLa che tema naMdIvardhananA guNo paNa duSTanA saMsargathI suMdara phaLavALA nahIM hovAthI niSphaLa che. ApaNA zloka : nRpatiH prAha yadyevaM, zreyAMstyAgastatastayoH / svIyo'pi malavattyAjyaH, svamAlinyakaro hi yaH / / 513 / / zlokArca - rAjA kahe che, jo A pramANe che, to svamAlicane karanAra je svIya paNa mala jema tyAjya che tema te beno tyAga zreya che. naMdIvardhananA hiMsA ane vaizvAnara svIya hovA chatAM jema potAno mata svIya che topaNa tyAjya che; kema ke malina karanAra che tema malina karanArA evA hiMsA ane vaizvAnara tyAjya che. pa13. zloka : anena vacasA bADhaM, hutAzeneva sarpiSA / mayA prajjvalitenAgre, tayordhagadhagAyitam / / 514 / / zlokArtha : jema ghIthI agni tema A vacanathI atyaMta prajvalita evA mArA vaDe te baMne AgaLa-kanakacUDa ane kanakazekharanI AgaLa, lAlacoLa thavAyuM. pa14ll
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. vairAgyakAlatA bhAga-3 zloka : uktaM ca re durAtmAnau ! yuvAM matto'pi paNDitau / yenaivaM mAtRmukhavanmAM zikSayitumudyatau / / 515 / / zlokArca - ane kahevAyuM, he durAtmA ! tane baMne mArAthI paNa paMDita cho, jenA kAraNe A rIte pUrvamAM varNana karyuM e rIte, mAtAnA mukhanI jema mane upadeza ApavA mATe udhata thayA cho. pa15II zloka - mayA yayoH prabhAvena, yuSmadrAjyaM surakSitam / hiMsAvaizvAnarau kiM tau, yuvayohIna nindatoH / / 516 / / zlokArca - je benA=hiMsA ane vaizvAnaranA, prabhAvathI mArA vaDe tamAruM rAjya surakSita karAyuM, te hiMsAnI ane vezvAnaranI niMdA karatA tamane baMnene lajjA nathI. pa16ll zloka : tau smitAsyAvubhau jAto, vAcamAkarNya tAM mama / jJAtvA'nAdarakartArAvAkRSTA kSurikA mayA / / 517 / / zlokArca - mArI te vANIne sAMbhaLIne te baMne kanakazekhara ane kanakacUDa te baMne, mita mukhavALA thayA, anAdara karanArA te baMnene jANIne talavAra kheMcAI. pI. zloka : uktaM ca bhavataM gehenardinau drAgudAyudhau / darzayAmyeSa bhavatorvIryaM vaizvAnarasya vai / / 518 / /
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 caturtha stabakoka-pa18-519-520-para1-52 zlokArtha : ane kahyuM, gharamAM nAcanArA tame baMne zIgha zastravALA thAo tamane baMnene A huM vaizvAnaranuM vIrya batAvuM. pa18ll zloka - utkSiptakSurikaM dRSTvA, mAM naSTamatha rAjakam / calitau na paraM dhIrau, bhUbhRtkanakazekharau / / 519 / / zlokArya : have ullita talavAravALA mane joIne rakSaka rAjapuruSo nAsI gayA, paraMtu dhIra evA rAjA ane kanakazekhara calita thayA nahIM. pa19ll. zloka - puNyodayasya sAnidhyAt, tayostIvrapratApayoH / adattvaiva prahAraM dAgAsthAnAdahamutthitaH / / 520 / / zlokArca - tIvra pratApavALA evA te baMnenuM puNyodayanuM sAnnidhyapaNuM hovAthI, prahAra ApyA vagara ja zIdhra sabhAmAMthI UThyo. paranA zloka - gataH svavezmAvamatastAbhyAmapi tataH param / parasparaM ca vicchinno, vyavahAro'pi laukikaH / / 521 / / zlokArca - ahIMthI=sabhAmAMthI, svagharamAM gayo, tyArapachI te baMne vaDe paNa paraspara lokika vyavahAra paNa vicchinna karAyo. paranA zloka : dAruNAkhyo'nyadA dUtaH, samAyAto jayasthalAt / sa mayA pratyabhijJAto, nijagAdeti cArugIH / / 522 / /
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 vairAgyekalpalatA bhAga-3 zlokArca - anyadA jayasthalathI dAruNa nAmano dUta Avyo. mArA vaDe te jaNAyo, suMdara vANIvALA teNe dUte kahyuM. IfparA zloka - kumAra ! jagadAdhAra, prahito'smi mahattamaiH / mayoktaM kuzalI tAtastAtena prahito na kim / / 523 / / zlokArtha: he kumAra ! he jagatanA AdhAra ! mahattamo vaDe huM mokalAvAyo chuM. mArA vaDe kahevAyuM. pitA kuzaLa che. pitA vaDe kema mokalAvAyo nathI ? pira3II. zloka : tenoktaM kuzalI devo, vaGgarAD yavanaH param / sthito'sti nagaraM ruddhvA, tenAbhUdAkulo nRpaH / / 524 / / zlokArdha : tenA vaDe=dUta vaDe kahevAyuM. deva kuzaLa che. paraMtu baMgadezano rAjA yavana nagarane rodhIne rahelo che. te kAraNathI rAjA Akula thayo che. AparA zloka : AkAryatAmidAnIM drAk, kumAro nandivardhanaH / yathA syAnagaratrANamityamAtyairvicAritam / / 525 / / zlokArtha: hamaNAM zIdhra kumAra naMdIvardhanane bolAvo. je rIte nagara trANa thAya. e pramANe amAtyo vaDe vicArAyuM. pirapI zloka - tadA matidhanenoktaM, devAya jJApyatAmidam / dhIvizAlo jagau jJApyaM, na devAyAtirAgiNe / / 526 / /
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 213 caturtha stabaka/bloka-para-pa27-pa28-para9 zlokArca - tyAre matidhane kahyuM. devane=padmarAjAne A jaNAvo. buddhizALI nAmano evo maMtrI bolyo. ati rAgI evA devane jaNAvavuM joIe nahIM naMdIvardhana pratye ati rAgI evA padmarAjAne jaNAvavuM joIe nahIM. parA zloka : cArumantritamityAha, mantrI prajJAkarastadA / pracchannastena tairdUtaH, saMbhUya prahito'smyaham / / 527 / / zlokAH suMdara maMtraNA karAI devane nahIM jaNAvavAnI suMdara maMtraNA karAI e pramANe tyAre prajJAkara maMtrIe kahyuM. te kAraNathI teo vaDe ekaThA thaIne pracchanna dUta evo huM mokalAyo chuM. para7nA zloka : prasthito'hamiti zrutvA, hiMsAvaizvAnareritaH / sahaiva maNimaJjaryA''yAtA kanakamaJjarI / / 528 / / zlokArca - A pramANe sAMbhaLIne hiMsAthI ane vaizvAnarathI prerita huM prasthita thayo. maNimaMjarInI sAthe ja kanakamaMjarI AvI. pa28ll zloka : gato jayasthalAbhyarNamathAcchinnaprayANakaiH / krUracittaprabhAvena, sAkSAdvaizvAnarAkRtiH / / 529 / / zlokArca - have satata prayANakothI krUra cittanA prabhAvathI sAkSAt vaizvAnaranI AkRtivALo evo huM jayasthalanagaranI najIkamAM gayo. Ipara9ll
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 vairAgyakAlatA bhAga-3 zloka : madrUpa eva jAto'si, tadA vaizvAnaro jagau / tava sAtmyaM gataivaiSA, hiMsApIti na saMzayaH / / 530 / / zlokArtha : tyAre vaizvAnara bolyo. mArA rUpa ja thayo che=vezvAnararUpa ja tuM thayo che. tane A hiMsA paNa sAbhyane thaI ja che. ethI saMzaya nathI. naMdIvardhana krodha ane hiMsA sAthe ekatvabhAvane pAmela che emAM saMzaya nathI ema vaizvAnara kahe che. pa30mAM bloka - dadRze tAvadevoccaiH, prauDhaM parabalaM mayA / AgataM mabalaM dRSTvA, sannahyAbhimukhaM ca tat / / 531 / / zlokArca - teTalAmAM ja mArA vaDe prauDha parabalayavana rAjAnuM sainya jovAyuM. ane mArA balane joIne te=parabala, sajja thaIne abhimukha AvyuM. pi31] zloka : garjadgajabalaM valgadazvavArakadambakam / tadaivAyodhanaM lagnamudvelAmbudhisannibham / / 532 / / zlokArdha : gAjatA gajabalavALuM, kUdatA asavAronA samUhavALuM, udvelAnA samudra jevuM tophAnI samudra jevuM tyAre ja yuddha zarU thayuM. pa3rA zloka : pranaSTA madbhaTAH sarve, yavanasya balAt tataH / ahaM tvabhimukhaM yoddhaM, gataH satvaramekakaH / / 533 / /
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ -pa33-534-535-53-537 215 zlokArdha : tyArapachI yavananA sainyathI sarva mArA bhaTo nAsyA. vaLI huM ekalo tarata abhimukha yuddha karavA gayo. I533il zloka : svayaM yavanarAjo'tha, saha yoddhaM mayA''gataH / rathau cAtIva milito, rabhasAdubhayostataH / / 534 / / zlokArca - have svayaM yavana rAjA mArI sAthe yuddha karavA Avyo. tyArapachI rabhasathI baMnenA ratho atyaMta milita thayA. I/pa34ll zloka : patito'haM rathe tasya, drutamutpatya siMhavat / zIrSaM tasya svahastena, troTitaM puSpavRntavat / / 535 / / zlokArca - huM zIdhra siMhanI jema kUdako mArIne tenA rathamAM paDyo. svahastathI tenuM mastaka puSpavRttanI jema puSpanI DIMTInI jema, toDAyuM. IfparUpA zloka : balaM mama parAvRtya, tadAyAtaM madantikam / papAta puSpavRSTizca, surairmuktA mamopari / / 536 / / zlokArca - parAvartana pAmIne mAruM bala tyAre mArI pAse AvyuM. devatAo vaDe mukAyelI puSpavRSTi mArA upara paDI. IT36ll zloka : AyAto'tha purAt tAto, nataM mUrdhni cucumba mAm / zamayantI viyogAgnimambA ca pramadAzrubhiH / / 537 / /
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakAlatA bhAga-3 216 zlokArca - have nagarathI pitA AvyA. namAyuM mArA vaDe pitAne namAyuM ane pramodanAM azruothI viyoganA agnine zamAvatI mAtAe mArA mastakamAM cuMbana karyuM. pa37I zloka : bandibhigIyamAno'tha, mAtrA tAtena cAnvitaH / praviSTo'haM puraM svIyaM, muditai garaiH stutaH / / 538 / / zlokArtha : have baMdIo vaDe gavAto, mAtA ane pitAthI yukta harSita nagarajano vaDe stuti karAto huM potAnA nagaramAM pravezyo. pa38 zloka : gato'tha svIyamAvAsaM, sthitvA rAjakule kSaNam / kRtvA daivasikaM kRtyaM, nizi suptaH sukhAlasaH / / 539 / / zlokArtha : rAjakulamAM kSaNa rahIne have potAnA AvAsamAM gayo. divasa saMbaMdhI kRtya karIne rAtre sukhalAlasAvALo suto. pa39ll zloka - athaivaM cintayAmi sma, tattvajJAnaparAGmukhaH / aho vaizvAnarasyAyaM, prabhAvo bhuvanAdbhutaH / / 540 / / zlokArca - have tatvajJAna parAmukha evA meM A rIte ciMtavana karyuM. aho, vaizvAnarano bhuvanaadbhuta A prabhAva che. naMdIvardhana puNya-pApanA paramArthane vicAravAne parAkSukha mAtra potAnA gussAno A prabhAva che ema vicAre che. ApaNA
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 017 caturtha stabaka/zloka-pa41-54ra-pa43-544 zloka : yatprabhAvAnmayA loke, labdhA jayapatAkikA / aho prabhAvo hiMsAyA, yA durddharSaM cakAra mAm / / 541 / / zlokArtha : jenA prabhAvathI vaizvAnaranA prabhAvathI, lokamAM jayapatAkA prApta thaI. aho, hiMsAno prabhAva che. jeNIe hiMsAe, mane balavAna karyo. I541ll zloka - ete me parame bandhU, ete paramadevate / dhruvaM me nindakaH zatruH, suhat zlAghAkRdetayoH / / 542 / / zlokArca - A baMne mArA paramabaMdhu che=hiMsA ane vaizvAnara paramabaMdhu che. A baMne paramadevatA che. niMdaka mAro dhruva zatru cheHhiMsA ane vaizvAnaranA niMdaka nakazekhara vagere mArA dhruva zatru che. A benI zlAghA karanAra hiMsA ane vaizvAnaranI zlAghA karanAra, mitra che. pa4rA. zloka : tAtAmbAdInapRSTvaiva rAtrizeSe tato gataH / __ aTavyAM mArayAmi sma, sattvAn pApardhibaddhadhIH / / 543 / / zlokArca - tyArapachI pitA-mAtAne pUchyA vagara ja rAtrizeSamAM huM aTavImAM gayo. pApardhibuddhivALA meM jIvone mAryA. pa4all zloka : kRtvA kheTakamAyAtaH, sandhyAyAM bhavane nije / nAyAtaH kiM kumAro'dya, pitA'tha viduraM jagau / / 544 / /
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArtha : zikAra karIne saMdhyAmAM nija bhavanamAM Avyo. have kumAra Aje kema nathI Avyo e pramANe vidurane pitAe kahyuM. pa44ll zloka : sa jagau jagmuSA tasya, gehaM parijanAcchrutam / mayA nizyeva pApaddhya, kumAraH kAnane gataH / / 545 / / zlokArca - te=vidura, bolyo. tenA ghare javAnI IcchAvALA mArA vaDe vidura vaDe, parijanathI=naMdIvardhananA parijanathI, saMbhaLAyuM. pApanI Rddhi mATe zikAra mATe, rAtrimAM ja kumAra jaMgalamAM gayo che. pa4pA zloka : punaH pRSTaM kumAraH kimadyaiva mRgayAdhiyA / gato'TavyAM kimathavA, yAtyeSa prativAsaram / / 546 / / zlokArca - pharI puchAyuM vidura vaDe parijanane pharI puchAyuM. zuM Aje ja zikAranI buddhithI kumAra aTavImAM gayo che athavA zuM pratidivasa A=kumAra, jAya che ? pa4slI zloka : tadA parijanenoktaM, hiMsApANigrahottaram / pApaddhimantarA kvApi, dine na dhRtimetyayam / / 547 / / zlokArdha : tyAre parijana vaDe kahevAyuM. hiMsAnA pANigrahaNa pachI=hiMsA AtmasAt thayA pachI, pApanI Rddhi=zikAra vinA, koIpaNa divasa A=kumAra, dhRtine pAmato nathI. II547ll
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-548-549-550 zloka H tAto'tha prAha vidura ! kumArasya na yujyate / mRgayAvyasanaM pApamasmadvaMzyairanAdRtam / / 548 / / 219 zlokArtha : have tAta kahe che. he vidura ! amArA vaMzajo vaDe nahIM svIkArAyelA pAparUpa zikAranuM vyasana kumArane ghaTatuM nathI. / / 548 / / zloka H bhAryA'pasAryA hiMseyaM, tat kumArasya pApabhUH / viduraH prAha sA vaizvAnaravannirupakramA / / 549 / / zlokArtha H te kAraNathI=amArA vaMzajoe hiMsA karI nathI te kAraNathI, kumAranI pApanI bhUmi A hiMsA bhAryA dUra karavA yogya che. vidura kahe che. vaizvAnaranI jema te=hiMsA nirupakramavALI che. kumArane jema vaizvAnara pratye atyaMta pratibaMdha che tema hiMsA pratye paNa atyaMta pratibaMdha che tethI prayatnathI tenuM vAraNa zakya nathI e pramANe vidura kahe che. ||549 // zloka H athavA zrUyate jainaH, pure'tra punarAgataH / naimittikaH sa evAtra, praSTavyo'rthe rahasyavit / / 550 / / zlokArtha : athavA A nagaramAM pharI Avela jaina naimittika saMbhaLAya che. A arthamAM rahasyane jANanAra te ja praSTavya che=jaina naimittika praSTavya che. I550II
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka :tato rAjJA sa AhUtaH, pratipattiH kRtocitA / pRSTaM kathaM kumAro'yaM, hiMsAM tyakSyati me vada / / 551 / / zlokArca - tyArapachI rAjA vaDe te=jena naimittika, bolAvAyo. ucita pratipatti karAI. puchAyo. A kumAra kevI rIte hiMsAne choDaze mane kaho. I551|| zloka : jagAda naimittikapuGgavo'tha gAM, purA guNA yasya mayopavarNitAH / zubhAzayasyAsya mahIpateH priyA, purA yathA'bhUt sthiratopavarNitA / / 552 / / tathA priyA tasya parA'parAjitA, jagadvadhUrUpaguNena vartate / mahAtamogranthividAraNodyatA, prazAntatA nAma mahodayAvahA / / 553 / / zlokArca - have naimittika vANIne bolyo. jenA=je zubhAzayanA guNo pUrvamAM mArA vaDe varNana karAyA, e zubhAzayarUpI mahIpatinI pUrvamAM je pramANe sthiratA varNana karAyelI hatI te pramANe tene zubhAzayane, jagatanI strIonA rUpanA guNathI aparAjita, mahAtamograMthinA vidAraNamAM udhata, mahAna udayane lAvanArI prazAMtatA nAmanI bIjI strI varte che. naimittike pUrvamAM vaizvAnaranA nivAraNanA upAyarUpe zubhAzaya rAjAnuM varNana karela ane tenI eka sthiratArUpa strI che tenuM varNana karela. tema zubhAzayanI bIjI strI prazAMtatA che. je jIvanA kaSAyone upazamane anukULa pariNati
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221 caturtha stabaka/zloka-papara-papa3, papa4 svarUpa che. tethI jagatanI strIo rUpaguNathI prazAMtatAno parAjaya karavA asamartha che; kema ke jagatanI strIonuM rU5 bAhya pudgalonuM che jyAre A prazAMtatA zubhAzayavALA jIvanI cittanI pariNati svarUpa che. tethI jeno AtmA atyaMta kaSAyanA zamananI pariNativALo hoya che ane je jIvone vItarAgatA ja sArarUpa jaNAya che tevA jIvamAM prazAMtatA varte che. vaLI, te prazAMtatA jIvamAM vartatA gADha aMdhakArarUpa kaSAyanI graMthine vidAraNa karavAmAM samartha che. AthI ja prazAMta pariNativALA jIvo AtmAnA nirAkuLa svabhAvane jovAmAM bAdhaka tamograMthinuM vidAraNa karIne sUkSma sUkSmatara AtmAnA nirAkuLa svarUpane prApta karavAmAM sadA yatnazIla hoya che ane tevA jIvo jyAM sudhI mokSamAM na jAya tyAM sudhI sadA sudeva, sumAnuSatvane prApta kare che tethI tevA jIvonA mahAudayane lAvanArI prazAMtatA che. papa0-papa3II bloka : iyaM janAnAM hitakAriNI parA, parArthasaMpAdanabaddhazuddhadhIH / prasAdamasyA na vinA kriyA satAM, phalAnvitA syAd dhruvamikSupuSpavat / / 554 / / zlokArtha - A prazAMtatA, lokone atyaMta hitakArI, parArtha saMpAdanamAM baddhazuddha buddhivALI che. AnA=prazAMtatAnA, prasAda vagara saMtapuruSonI kriyA IzvapuSpanI jema dhruva phalAnvita na thAya. jIvamAM vartatI kaSAyanA upazamanI pariNatirUpa prazAMtatA jIvane zAMtarasanA sukhane ApanAra hovAthI, zreSTha puNyabaMdhanuM kAraNa hovAthI parAhitakArI che. vaLI te prazAMtatA badhA jIvonuM hita karavAmAM zuddhabaddha buddhivALI che; kema ke prazAMta pariNativALA jIvo badhA jIvo pratye samabhAvanI pariNativALA hoya che. tethI potAnA AtmAnA hitamAM upAdAna bhAvathI yatna kare che ane paranA hitamAM nimittabhAvathI yatna kare che. AthI ja virabhagavAne tApasInA ahitanA
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 vairAgyakalpalatA bhAga-3 parihAra arthe cAturmAsamAM vihAra karyo. vaLI je jIvonuM citta prazama bhAvavALuM nathI teonI kriyA kalyANanA kAraNarUpa phaLavALI thatI nathI. AthI ja sat kriyAone phalavAna karavA mATe prazAMtatA Avazyaka che ane sat kriyAothI te ja prazAMtatA atizaya thaIne vizeSa phaLa Ape che. papajhA zloka - iyaM hi lakSmIH puruSottamocitA, zrutAmburAzermathanAt kilotthitA / na saGgamasyAstadupaityabhAgyabhRt, kva hArahUrAratibhAk kramelakaH / / 555 / / zlokArca - mRtarUpI samudranA maMthanathI kharekhara UThelI A=prazAMtatA, puruSottamane ucita lakSmI che. te kAraNathI abhAgyavALo puruSa AnA=prazAMtatAnA, saMgane pAmato nathI, UMTa drAkSanI ratine bhajanAro kayAMthI thAya? mahAtmAo bhagavAne batAvelA zratarUpI samudranuM maMthana karIne prazAMtatAne prApta kare che. mAtra zrutaadhyayanathI prazAMtatAne prApta karI zakatA nathI ane je puruSo kliSTa karmanA upazamavALA che tevA puruSottamane kaSAyonA upazamarUpa prazAMtatA prApta thAya che tethI bhAgyahIna jIvo kvacit zrutaadhyayana kare, saMyama grahaNa kare, bAhya dharma anuSThAna seve topaNa prazAMtatAnA saMgane prApta karI zakatA nathI. jema UMTane drAkSamAM rati kyAreya thatI nathI tema vizeSa prakAranA guNasaMpatti vagaranA jIvone prazAMtatA kyAreya prApta thatI nathI. papapapa zloka : imAM vinA saMsRtipAradAyino, na lokalokottarazAstravibhramAH / kalAM vinA kiM karanartanazramAH, suzikSitAM nRtyarahasyapAradAH / / 556 / /
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 caturtha sabaka/zloka-papa-papa7 zlokArca - AnA vagara=prazAMtatA vagara, loka lokottara zAstranA vibhramo lokazAstranAM adhyayano ane lokottara zAstranAM adhyayano saMskRtinA pArane denArA nathI=saMsAranA paribhramaNanA pArane ApanArA nathI. kalA vagara zuM suzikSitonA karanartanA zramo nRtyanA rahasyanA pArane denArA thAya ? koI mahAtmA yogane batAvanArAM lokazAstrone bhaNe ke lokottara zAstrone bhaNe tenAthI te mahAtmAnA cittamAM zrutanA vikalpo vartatA hoya topaNa prazAMtatA vagara saMsAranA paribhramaNanA pArane denArA te zrutanA vikalpo thatA nathI. jema nRtyanA rahasyanA pArane pAmavA mATe nRtyanI kaLA bharavI Avazyaka che tema saMsArasAgarathI taravA mATe prazAMtatArUpa kaLAne sthira karavA yatna karavo joIe. pipalA zloka : tamobhayadrohazaThatvamatsaraiviSAdapaizunyaviparyayAnRtaiH / prabheva bhAno rajanItamobharaiH, kadApi naiSA'tra sahAvatiSThate / / 557 / / zlokArya : ahIM=cita sauMdarya nagaramAM, aMdhakAra, bhaya, droha, zaThapaNuM, matsara, vizAda, pazunya, viparya ane mRSAvAdathI sahita A=prazAMtatA, kyAreya paNa rahetI nathI. jema rAtrInA aMdhakAranA samUha sAthe sUryanI prabhA kyAreya rahetI nathI. jenA cittamAM kaSAyonI prazAMtatA che te jIvone satata nirAkula vItarAgatulya potAno AtmA dekhAya che tethI teonA cittamAM aMdhakAra vartato nathI. AthI ja paramagurunAM darzana karIne tevA mahAtmAo sadA yoganirodha avasthAnuM ja sAkSAt darzana kare che. vaLI, prazAMtatAvALA mahAtmAone bhaya vartato nathI; kema ke AtmAnI aMtaraMga saMpatti svAdhIna che teno nAza zakya nathI. jene
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 vairAgyakalpalatA bhAga-3 aMtaraMga saMpatti dekhAtI nathI tene ja bAhya saMpatti potAnI dekhAya che ane tenA nAzano bhaya varte che. paraMtu prazAMtavAhitAvALA mahAtmAne potAnI siddha tulya nirAkuLa cetanA dekhAya che tenI prApti mATe ja satata yatna kare che tethI tevA mahAtmAone bhaya prApta thato nathI. vaLI, tevA mahAtmAomAM AtmAne ThagavArUpa zaThatva vartatuM nathI ja tethI AtmAne jinavacanathI samyag niyaMtrita karavA mATe amAyApUrvaka prayatna kare che. vaLI, tevA mahAtmAone guNono atyaMta rAga varte che tethI koInA guNone joIne matsarabhAva thato nathI, bAhya samRddhine samRddhirUpe jonArA nathI, aMtaraMga samRddhine samRddhirUpe jonArA che tethI bAhya samRddhinA nAzamAM teone vizAda thato nathI. vaLI, tevA mahAtmAone parapaMcAta karavA svarUpa paizunyanI pariNati vartatI nathI. AtmAnA pAramArthika svarUpano viparyAsa vartato nathI, kaSAyone vaza vacanaprayoga karavArUpa anRta vartatuM nathI. 557nA zloka H dayA'bhidhA'syA duhitA hitAvahA, mahAvratAdisvakabandhusantateH / jayatyavidyAvanavahnisannibhA' navadyavidyAmbunidhau vidhuprabhA / / 558 / / zlokArtha H AnI=prazAMtatAnI, mahAvratAdi potAnA baMdhu saMtatinA hitane karanArI avidyArUpI vana mATe agni jevI anavadha vidhArUpI samudramAM caMdranI prabhArUpa dayA nAmanI putrI jaya pAme che. jIvamAM zubhAzaya pragaTe che tyArapachI zrutaadhyayananA baLathI prazAMtatA pragaTe che, tenA baLathI jIvamAM potAnA AtmAnI ane sarva jIvonI dayA varte che tethI potAne ke anyane pIDA na kare, kaSAyonA udrekanI viDaMbanA na kare tevI nirmaLa pariNati varte che je dayAnA mahAvratAdirUpa baMdhuo che. te dayA jIvanA hitane karanArI che; kema ke dayAnA prabhAvathI mahAvratAdi pAramArthika svarUpane sparze che. vaLI, te dayA AtmAmAM potAnA ajJAnarUpa je avidyA che tene nAza karavA mATe agnitulya che. vaLI, niSpApa evo je AtmAmAM vidyArUpI samudra
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 caturtha stabaka/zloka-papa0-papa9-500 che temAM caMdranI prabhA svarUpa te dayA che tethI niSpApanI vidyA satata dayAnA baLathI vRddhi pAme che, jema caMdranI prabhAthI dariyAmAM pANIno pravAha vRddhi pAme che. papapa8 zloka : adaH kaTAkSAdapi rUpamApyate, janaiH zacIlocanabhRGgalobhakRt / sahasrajihvo'pi kathaM nu varNayet, tadetadaGgAdbhutarUpasaMpadam / / 559 / / zlokArca - jano vaDe IndrANInA locanarUpa bhamarAne lobha karanAra A rUpa-dayAnuM rU5, kaTAkSathI paNa prApta karAya che, te A aMganI abhutarUpa saMpadAne hajAra jIbhavALo paNa kahevA mATe samartha nathI. je jIvone kaMIka dayAnuM rUpa prApta thAya che te paNa indrANItulya AtmAnI nirmaLa pariNatine lobhAvanArI che, tethI spaSTa te dayAnA svarUpanuM varNana hajAra jillAvALo paNa karavA samartha nathI. vacana, agocara svasaMvedanathI anubhava thanAruM dayAnuM zreSTha svarUpa che. papa9ll zloka : vizAlamasyA vijitendumaNDalaM, vibhAti sattvAbhayadAnamAnanam / nitAntadIrgha ca sarojasundaraM, vivekabodhAbhidhamIkSaNadvayam / / 560 / / zlokArya : jIvonA abhayanA dAnarUpa ANInuM dayAnuM, jItyuM che caMdranuM maMDala evuM vizAla, mukha zobhe che, ane atyaMta lAMbAM, kamaLa jevAM suMdara, viveka ane bodha nAmanAM cakSaya zobhe che.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 vairAgyakalpalatA bhAga-3 te dayA che jIvanikAyanA jIvone abhayadAna denArI dayA che tethI tenuM uttama mukha tenuM zobhAyamAna che. vaLI, viveka ane bodha rUpa tenAM cakSa-yugala che, tethI bAhya padArthothI bhinna nirAkuLa AtmA che tevo sUkSmabodha satata te dayALu jIvone varte che, AthI ja sarvatra asaMzleSanI pariNatimAM dRDha yatna karIne tevA mahAtmA potAnA AtmAmAM bhAvaprANonuM rakSaNa kare che ane nimittabhAvathI sarva jIvonuM rakSaNa kare che. paNa zloka : sudAnaduHkhapraNighAtasaMjJito, stanAvamuSyA draDhimAnamAzritau / zamAbhidhAnaM jaghanasthalaM dama sthitizca nAbhistanute jaganmudam / / 561 / / zlokArca - sudAna ane duHkha praNighAta saMjJAvALA be stano ANInA dayAnA daDha evA dehane Azrita che. zama nAmanuM jaghanasthala ane damanI sthitirUpa nAbhi jagatanA AnaMdane vistAre che. je jIvomAM vivekayukta dayAnI pariNati pragaTI che te jIvo jagatane sanmArganuM sudAna kare che ane jagatanA jIvonAM duHkhonA nAzane kare che te rUpa dayAnI pariNatinA be stano che ane tevA dayALu jIvo kaSAyonA zamana mATe sadA yatna karanArA che te dayAnuM jaghanasthala che ane tevA dayALu svabhAvavALA mahAtmAo indriyonuM sadA damana kare che te dayAnA nAbhisthAnarUpa che ane teonuM indriyonuM damana jagatanA jIvone upadravane nahi karanAra hovAthI AnaMdane kare che; kema ke jeo indriyonuM damana karatA nathI teo jagata mATe upadrava rUpa che. ApanA zloka : adharmadharmArthaparIkSaNAbhidhaM, manojJamasyAstatamUruyAmalam /
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227 caturtha stabaka/zloka-para-pa63 agaNyalAvaNyasudhA'sya varNyatAM, kiyatyabhedAnubhavaM vinA budhaiH / / 562 / / zlokArca - adharma ane dharmanA arthanA parIkSaNa nAmanA manojJa ANInA-dayAnA, vistRta Uruyugala che. abheda anubhava vagara=dayAnI pariNati sAthe potAnA abheda anubhava vagara, budha puruSo vaDe AnA dayAnA, agaNyalAvaNyarUpI amRtanuM keTaluM varNana thaI zake ?-abheda anubhava vagara thaI zake nahIM. je jIvomAM zubhAzaya ane prazAMtatAthI SakAyanA pAlananA adhyavasAyarUpa dayAnI pariNati pragaTelI che te jIvo satata pAramArthika dharma zuM che ane pAramArthika adharma zuM che tenI nipuNaprajJAthI parIkSA karatA hoya che; kema ke adharmathI AtmAnuM rakSaNa karIne dharmamAM yatna karavAmAM Ave to sva-paranI pAramArthika dayA pragaTI zake. vaLI, je budha puruSone tevI dayAnI pariNatino svAnubhava nathI teo te dayAnA agayelAvaNyanA amRtanuM varNana karavA samartha thatA nathI. paraMtu jeone te dayAnI pariNati svasaMvedana siddha che teo ja te dayA kevI suMdara pariNativALI che tenA svarUpane jANavA samartha che. ApaNA zloka : sadA'GgadoSaiH parivarjitA'pyasAvanagaduSTA na kadApi vIkSyate / acintyazaktirjagadadbhutAvahA, gatAticArA'pi zivAdhvadhAvinI / / 563 / / zlokArca - sadA aMganA doSothI parivarjita paNa A=dayA, anaMgaduSTa kAmanA vikArothI duSTa, kyAreya paNa jovAtI nathI. aciMtyazaktivALI jagatamAM alkatane lAvanArI gata aticAravALI paNa mokSamArgamAM akhalita janArI che.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 vairAgyakalpalatA bhAga-3 je jIvomAM pakAyanA pAlananA adhyavasAyanI pariNatirUpa samabhAvanI pariNati skurAyamAna thAya che te jIvomAM vartatI samabhAvanI pariNatimAM koI aMgonA doSo nathI paraMtu sarva prakAre doSothI rahita che. chatAM tevI dayAvALA jIvone kAmanA duSTa vikAro kyAreya paNa sparzatA nathI paraMtu satata nirvikArI cittavRtti varte che. vaLI, A dayAnI pariNati uttarottara vRddhi pAmIne sarva prakAranI kSayopazamabhAvanI labdhio prApta karAve che tethI aciMtya zaktivALI che. jagatamAM adbhuta evI aNimA, garimAdi labdhione lAvanArI che. vaLI, aticArathI rahita hovA chatAM satata vItarAgatAne abhimukha janArI hovAthI mokSamArgamAM suprasthita che. IvalI zloka : yadeSa dhIraH pariNeSyati priyAmimAM kumAraH kamanIyavigrahaH / vidhAya vaktraM malinaM kilAntikAt, tadA'sya hiMsA svayameva yAsyati / / 564 / / zlokArca - jyAre A dhIra, kamanIya zarIravALo kumAra=naMdIvardhana, A priyAne= dayAne, paraNaze, tyAre mukha malina karIne AnA pAsethI=naMdIvardhana pAsethI, hiMsA svayaM ja cAlI jaze. jyAre naMdIvardhana prazAMtatAnI putrI dayAne paraNaze tyAre satata AtmAnA nirAkuLa svabhAva mATe dRDha yatna karaze tyAre tenA cittamAMthI saMpUrNa hiMsA jaze ane sva-paranA dravyaprANanA ane bhAvaprANanA rakSaNane anukULa ahiMsAnI pariNati skurAyamAna thaze. jo ke naMdIvardhana je rIte zikArAdi kare che tevI hiMsA nahIM karanArA jIvomAM naMdIvardhana jevI hiMsA nathI topaNa potapotAnI bhUmikAnusAra kaSAyo kare che, AraMbha-samAraMbha kare che tethI temAM hiMsAnI pariNati varte che. phakta samyagdaSTi jIvo hiMsAne adharmarUpe jANe che ane ahiMsAne dharmarUpe jANe che tethI samyagdaSTi jIvo potAnA bhAvaprANanA rakSaNanA
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-pa64-papa 229 arthI hovAthI munibhAvanuM pAramArthika svarUpa sadA bhAvana kare che ane tene pragaTa karavA arthe zakti anusAra prayatna kare che tethI teomAM vartatI hiMsAnI pariNati anubaMdha vagaranI che ane jemAM tevo viveka pragaTyo nathI. teo je kaMI alpa paNa kaSAyanI pariNati kare che ane AraMbha-samAraMbhanI pravRtti kare che te sAnubaMdha hovAthI uttarottara vRddhi pAmIne naMdIvardhana jevI hiMsAmAM paryavasana pAme tevI che. AthI ja kanakazekhara samyakta sahita dezaviratine pAmela hovAthI yuddho Adi kare che tyAre bAhya hiMsA kare che, bhogAdi kare che tyAre kaSAyanA saMzleSarUpa aMtaraMga hiMsA kare che, topaNa samyaktanI nirmaLa dRSTi hovAthI sAdhudharmanA paribhAvananA baLathI saMpUrNa ahiMsAne abhimukha cittanA nirmANane anukULa sadA yatna kare che tethI temanI hiMsA hiMsAnA anubaMdha vagaranI hatI. ahiMsAmAM paryAvasana pAme tevI hatI. jyAre avivekI jIvonI hiMsA ke ahiMsA hiMsAmAM ja paryAvasana pAme che. AthI ja sumatie saMyama grahaNa karIne chaThThanA pAraNe chaTha karIne paNa paramAdhAmIpaNuM prApta karyuM. tethI tenI saMyamajIvananI ahiMsA paNa hiMsAmAM ja paryavasana pAmI.pa64ll bloka : iyaM hi pApA dhRtadAhasAhasA, svabhAvataH sA himazItalA'malA / virodhaniSThA tadihAnayodhuvA, sadAtanI toyahutAzayoriva / / 565 / / zlokArca - hije kAraNathI, A hiMsA svabhAvathI dhRtarAhanA sAhasavALI pApI che. te dayA, hima jevI zItala ane amalA che. te kAraNathI ahIM eka jIvamAM, A benI agni ane pANInI jema sadAtana dhruva virodhanI niSThA che. hiMsA svabhAvathI ja jIvane dAha karanArA svabhAvavALI che AthI ja je jIvomAM jeTalI kaSAyanI pariNati varte che te aMzathI teno AtmA svayaM
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 vairAgyakalpalatA bhAga-3 kaSAyathI baLe che ane bIjAne dehAdinI pIDA karIne ke kaSAya Adi utpanna karIne bALe che. vaLI, dayAnI pariNati nirmaLa jIvanI pariNati che ane hima jevI zItaLa pariNati che; kema ke dayALu svabhAvavALA jIvone AtmAnI vItarAga avasthAmAM ja tattva dekhAya che tethI potAnA AtmAnuM kaSAyothI rakSaNa karIne potAnI dayA kare che ane bIjA jIvonuM paNa ahita na thAya te prakAranI dayAnI pariNati dhAraNa kare che, tethI hima jevA zItala hoya che. phakta tevI dayA nirlepa munio ja dhAraNa karI zake che topaNa samyagdaSTi jIvone tenA pratye tevo baddharAga hoya che ane hiMsAnI pariNati pratye dveSabhAva hoya che tethI potAnAmAM vartatA kaSAyonA klezane kSINa karavA satata yatna kare che ane munibhAvane anukULa baLasaMcaya kare che tethI hiMsA ane dayA vacce sadA virodha che. jema agni ane pANI=jema agni ane pANI sAthe prApta thAya to pANI agnine bujhAve che ane agni pANIne bALe che tethI je baLavAna hoya te nirbaLano nAza kare che tema jIvamAM aMza aMzathI dayA pragaTe che ane te sAnubaMdhavALI hoya to hiMsAno nAza kare che ane jIvamAM hiMsA pragaTe ane te sAnubaMdhavALI hoya to pragaTa thayelI dayAno paNa nAza kare che. papA zloka :virodhamaikAdhikaraNyamudraNAmapi vyatikramya bibharti sA'nayA / na vairitAM siddhadayAvatAM mitho, vrajanti pArzve'pi hi hiMsrajantavaH / / 566 / / zlokArdha : eka adhikaraNanI maryAdAne paNa oLaMgIne te dayA, ANInI sAthe=hiMsAnI sAthe virodhane dhAraNa kare che. siddha dayAvALA jIvonI pAse paNa hiMsAvALA jIvo paraspara veritAno pAmatA nathI. samyagdaSTi Adi jIvomAM dayA ane hiMsA eka adhikaraNanI maryAdAthI rahela che; kema ke samyagdaSTi jIvo potAnA AtmAnI dayA kare che ane bIjA
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231 caturtha stabaka/zloka-pa-pa67 jIvo pratye paNa dayA kare che AthI samyaktanuM anukaMpA liMga che. vaLI, samyagdaSTi jIvomAM avirati ApAdaka kaSAyo che jethI kaSAyone vaza AraMbhasamAraMbha kare che, potAnA bhAvaprANono paNa kyAreka nAza kare che to paNa eka adhikaraNanI maryAdAne oLaMgIne samyagdaSTi jIvamAM rahelI dayA hiMsA sAthe virodhane dhAraNa kare che; kema ke mitranI jema dayA ane hiMsA samyagdaSTinA cittamAM sAthe rahetI nathI paraMtu hiMsAne satata kSINa kare che. AthI ja samyagdaSTi jIvo sadA sAdhudharmanuM smaraNa karIne parama dayALu thavA icche che. vaLI, je jIvone dayA prakRtirUpa siddha thayelI che tevA jIvo pAse hiMsaka jIvo paNa varitAno tyAga kare che. ApavA zloka : tadAha tAtaH pariNeSyati priyAM, kadA dayAM tAM vada nandivardhanaH / nimittavit prAha yadA zubhAzayaH, pradAsyati prApsyati tAmayaM tadA / / 567 / / zlokArca - tyAre zloka-paparathI atyAra sudhI naimittike kahyuM tyAre, pitAe kahyuM. naMdIvardhana dayArUpa te priyAne kyAre paraNaze? tuM kahe. nimittane jANanAra kahe che, jyAre zubhAzaya Apaze tyAre A=naMdIvardhana prApta karaze. jyAre naMdIvardhanamAM potAnA AtmAnI ane jagatanA jIvonI dayAne anukULa pariNatirUpa zubhAzaya pragaTaze te ja zubhAzaya tene kramasara dayArUpI kanyAne Apaze; kema ke je jIvone potAnA AtmAne kaSAyothI rakSaNa karavAno pariNAma thAya che evA zubhAzayavALA jIvo bhAvasAdhunA uttama cittanuM nitya smaraNa karIne sadA samitiguptinI nirmaLa pariNativALA thAya che. tyAre SakAyanA pAlananI pariNatirUpa dayA teomAM pragaTa thAya che. ApaNA
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka - kadA sa dAteti nRpeNa bhASite, jagAvayaM dApayitA yadA svayam / vicArayan kAlapariNatipriyAdhiyA'tha pRSTvA bhaginIM janasthitim / / 568 / / svabhAvasaMjJAya mahattamAya ca, prakAzya cAsyaiva sadA'nuyAyinIm / prasAdya gUDhAM bhavitavyatAM priyAM, svavargamuccairanugamya karmarAT / / 569 / / zlokArca - te=zubhAzaya, kyAre Apaze, e pramANe rAjA vaDe kahevAya chad, A naimitaka, bolyo, jyAre kAlapariNatirUpa priyAnI buddhi sAthe svayaM vicAra karato, lokasthitirUpa bahenane pUchIne, svabhAva saMjJAvALA mahattamane prakAzita karIne AnI ja=naMdIvardhananI ja, sadA anusaranArI gUDha evI bhavitavyatArUpa priyAne prasAda karIne, svavarganuM atyaMta anusaraNa karIneHkarmonA avAMtara bhedonuM atyaMta anusaraNa karIne karmarAjA ApanAra che. naimittika kahe che jyAre naMdIvardhananAM karmo te prakAranAM alpa thaze tyAre dayAnI prAptine anukULa pariNativALAM te karmo naMdIvardhanane dayA nAmanI kanyA Apaze ane te vakhate naMdIvardhananI kAlapariNati paNa dayAnI prAptine anukUla haze ane lokasthiti paNa potAnI maryAdAthI sadA pravarte che te paNa naMdIvardhananA jIvane AzrayIne dayAnI pariNatine anukULa haze. vaLI, naMdIvardhanano potAno svabhAva paNa tyAre dayAnI pariNatinI prAptine anukULa haze. vaLI, naMdIvardhananI bhavitavyatA sadA naMdIvardhanane anusaranArI che ane te atyaMta gUDha che tethI kyAreka naMdIvardhananuM ahita paNa kare che ane kyAreka hita paNa kare che, tevI gUDha paNa bhavitavyatA naMdIvardhanane dayAnI prAptine anukULa haze ane naMdIvardhananAM
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 caturtha stabaka/zloka-pa68-59, pa70-pa71 anya sarva karmo paNa dayAnI prAptine anukULa haze tethI uttama kuLa Adine ApIne te prakAranAM naMdIvardhananA jIvanAM karmo ja dayAnI pariNati Apaze. pa68palA. zloka : tataH kimetarhi vigarhitAzaye, vidheyamityAhitavAci pArthive / nimittavit prAha kilAdhunA hitA, bhavatyupekSA bhavatAM ca maunitA / / 570 / / zlokArca - tyArapachI nimittake kahyuM ke karmapariNAma rAjA dayA nAmanI kanyA Apaze tyArapachI, A samayamAM jyAre naMdIvardhana koInuM sAMbhaLato nathI tevA samayamAM, vigahita Azaya hote chate naMdIvardhanamAM jIvonI hiMsA karavAne anukULa duSTa Azaya hote chate, zuM karavuM joIe ? e pramANe bolAyelA vajanavALA rAjA hote chate naimitaka kahe che. kharekhara hamaNAM tamArI upekSA hita che ane tamArI monitA hita che. vartamAnamAM naMdIvardhana ati krUra AzayavALo che, sudhare evo nathI tethI naimittika kahe che tenI te pravRtti pratye upekSA ucita che ane mauna levuM ucita che. pa70nA zloka : zrutveti pitrA saMpUjya, prahito'tha nimittavit / gateSu keSucijjAtA, dineSu ca piturmatiH / / 571 / / zlokArca - A pramANe sAMbhaLIne naimittike kahyuM e pramANe sAMbhaLI, pUjIne pitA vaDe have naimittika mokalAvAyo, keTalAka divaso gaye chate pitAne mati thaI. pa71ll
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka - yuvarAjaM karomyenamAnandI nandivardhanam / mahattamAnAmatha tad, jJApitaM svIkRtaM ca taiH / / 572 / / zlokArdha : AnaMdI evo huM A naMdIvardhanane yuvarAja karuM. have mahattamone A jJApana karAyuM, teo vaDe svIkAra karAyuM. pachI zloka : kRtAbhiSekasAmagrI, samAhUto'hamaJjasA, atrAntare pratIhArI, praNipatya vyajijJapat / / 573 / / zlokArca - karela che abhiSekanI sAmagrI jenI evo huM zIdhra bolAvAyo, eTalAmAM pratihArI namaskAra karIne bolI. pacha3II zloka : devAridamanasyAsti, sphuTavAkyo mahattamaH / dvAri tatra nidezaH kastAtenoktaM pravezaya / / 574 / / zlokArca - he deva!aridamanano skUTavAkya nAmano mahattama dvAramAM che. tyAM nideza zuM che ?=AjJA zuM che? tAta vaDe kahevAyuM, praveza karAvAya. pa74ll zloka - tataH pravezitaH prANa, sa tAti viDito juo. . asti rAjA'ridamanaH, zArdUlapuranAyakaH / / 575 / / zlokArdha : tyArapachI praveza karAvela te skUTavAkya, tAtane kahe che, guNothI vidita zArdUlapurano nAyaka aridamana nAmano rAjA che. II575ll
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/bloka-pa76-577-578-579 235 zloka : raticUlA mahAdevI, tasyAsti ratijitvarI / tasyA madanamaJjUSA, duhitA'sti guNodadhiH / / 576 / / zlokArca - tenI ratine jItanArI raticUlA mahAdevI che, teNIne madanamaMjUSA guNano samudra evI putrI che. pa7kA bloka - tayA lokapravAdenAkarNito nandivardhanaH / guNADhya iti rAgosyA, vavRdhe'sminnakRtrimaH / / 577 / / zlokArca - teNI vaDe lokapravAdathI naMdIvardhana guNADhya saMbhaLAyo, ethI karIne ANIno=madanamaMjUSAno, akRtrima rAga AmAM=naMdIvardhanamAM vadhyo. pi77TI zloka : svAzayo raticUlAya, tayA mAtre niveditaH / nRpAyoktastayA tena, ditsunA prahito'smi tAm / / 578 / / zlokArtha : teNI vaDe=madanamaMjUSA vaDe, raticUlA mAtAne potAno Azaya nivedana karyo, teNI vaDe=raticUlA vaDe, rAjAne kahevAyo, teNIne madanamaMjUSAne, ApavAnI IcchAvALA rAjA vaDe huM skUTavAkya, mokalAvAyo chuM. II578ll zloka : tAtena pratipannaM tad, vacanaM mantriNo girA / mayAthoktamitaH sthAnAt, kiyadre puraM tava / / 579 / /
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 236 zlokArtha : pitA vaDe maMtrInI vANIthI te vacana svIkArAyuM, mArA vaDe have kahevAyuM - A sthAnathI tAruM nagara keTaluM dUra che ? / / 579 / / zloka H sphuTavAk prAha sArdhe tad, yojanAnAM zate sthitam / mayoktamevaM mA vAdIrgavyUtone vadAtha tat / / 580 / / zlokArtha H sphuTavAk kahe che - ardha sahita 100 yojana te raheluM che. mArA vaDe kahevAyuM=naMdIvardhana vaDe kahevAyuM, A pramANe na kahe, gadyUta Una hote chate te tuM kahe. I[58]I zloka H jagau so'tha kumAra ! tvaM, na tathyaM jJAtavAnasi / tvayA bAlye zrutaM bhAvi, mayA bhUyo vinizcitam / / 581 / / zlokArtha H te bolyo he kumAra ! tuM tathya jANato nathI, tArA vaDe bAlyamAM saMbhaLAyeluM haze, mArA vaDe atyaMta nizcita karAyuM che. II581 / / zloka H mAmalIkaM karotyeSa, iti cintayato'tha me / vaizvAnareNollasitaM hasitaM hiMsayA tadA / / 582 / / zlokArtha H A=sphuTavAk, mane juThTho kahe che, e pramANe vicAratA mane vaizvAnara vaDe ullasita karAyo, tyAre hiMsA vaDe hasita karAyo=mArA cittamAM krodha atizaya ullasita thayo ane hiMsAno pariNAma pragaTa thayo. 582
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ I83-584-585-586 237 zloka : prayujya te yogazaktiM, tanau vivizaturmama / pralayAgnirahaM jAtaH, samAkRSTo'siruccakaiH / / 583 / / zlokArtha : te baMne vaizvAnara ane hiMsA, yogazaktino prayoga karIne, mArA zarIramAM beThAM, huM pralaya agnivALo thayo, UMcethI talavAra kheMcI. I583 zloka : puNyodayastadA dathyau, mama pUrNo'dhunA'vadhiH / ataH paraM na matsaMgayogyo'yaM nandivardhanaH / / 584 / / zlokArca - tyAre puNyodaye vicAryuM, have mArI avadhi pUrNa thaI, have pachI mArA saMgamane yogya A naMdIvardhana nathI. bAhya khyAti, saphaLatA Adi bhAvo thAya tevo anukULa naMdIvardhanano puNyodaya atyArasudhI vipAkamAM hato, te have pUrNa thAya che. tethI have tevAM kAryo naMdIvardhanane prApta karavAnuM kAraNa evo puNyodaya jAya che. Apa84 zloka - ito'pakramaNaM zreya iti dhyAtvA sa nirgataH / mayA hAhAravaM kurvan, sa dUto dvidalaH kRtaH / / 585 / / zlokArtha : AthI=naMdIvardhana yogya nathI AthI, apakramaNa zreya che e pramANe vicArIne te=puNyodaya, gayo=naMdIvardhananA aMtaraMga samRddhimAMthI gayo. mArA vaDe naMdIvardhana vaDe, hAhArava karato te dUta be TukaDAkarAyo. Apa85ll. zloka : tato hA putra ! kimidamakartavyamanuSThitam / vadaniti pitotthAya, mama saMmukhamAgataH / / 586 / /
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 vairAgvakalpalatA bhAga-3 zlojArtha : tyArapachI ane putra ! A zuM akartavya karAyuM, e pramANe bolatA pitA UThIne mArI sanmukha AvyA. pa86ll Tos: dhyAtaM mayA'yamapyetadrUpa eva durAzayaH / mAmakAryakRtaM brUte, hantavyo'yamapi drutam / / 587 / / ReoDArtha : mArA vaDe vicArAyuM, A paNa=pitA paNa, AvA rUpavALA ja durAzaya che=jyuTavApha jevA ja durAzaya che, akAryane karanAra mane kahe che, A ue=pitA pael, zIdhra vA jame. 11587|| iti vismRtya tAtatvamajJAtvA snehapUrNatAm / upakAritvamadhyAtvA'nAlocya duritAgamam / / 588 / / karmacaNDAlatAM dhRtvA, tAto'pi dalito'sinA / AkrandantI tato mAtA, grahItumasimAgatA / / 589 / / chinnA sA'pi ca khaDgena, vairiNIti dhiyA mayA / atha trINyapi lagnAni, yugapadbhujayormama / / 590 / / anyAyyaM kiMkRtamiti, pUtkurvan zIlavardhanaH / nivAraNodyatA ratnavatI ca maNimaJjarI / / 591 / / ekaikena prahAreNa, hatAni trINyapi kSaNAt / adhAvaccedamAkarNya, drutaM kanakamaJjarI / / 592 / / soDArtha: e pramANe vicArIne snehapUrNatArUpa pitApaNAne nahIM jANIne, upakArIpaNAne nahIM vicArIne, duritanA AgamanuM anAlocana karIne=anarthonI
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-pa88thI 192, 197-pa94-5lpa 239 paraMparAnA AgamanuM anAlocana karIne, karmacaMDAlatAne dhAraNa karIne talavArathI pitA paNa mArI naMkhAyA, tethI AjaMda karatI mAtA talavArane grahaNa karavA mATe AvI. te paNa vairiNI che e prakAranI buddhithI mArA vaDe khagathI chedAI, have anyAya kema karAyo e pramANe pokAra karato zIlavardhana, nivAraNamAM udhata evI ratnAvatI ane maNimaMjarI traNeya paNa eka sAthe mArI bhujAmAM lAgyAM. eka eka prahArathI traNeya paNa kSaNathI haNAyAM, A sAMbhaLIne ja zIgha kanakamaMjarI doDI. II588thI 59zA zloka : mayA'nudhyAtameSApi, pApA madvairirAgiNI / vismRtyAkRtrimasnehaM, sA'pi chinA'sinA tataH / / 593 / / zlokArca - mArA vaDe vicArAyuM, A paNa pApI mArI vairirAgiNI che. tethI akRtrima snehanuM vismaraNa karIne te paNa talavAra vaDe chedAI. II593iaa zloka : atrAntare ca saMrambhAd, galitaM matkaTItaTAt / paridhAnaM nipatitamuttarIyaM mahItale / / 594 / / zlokArtha : eTalAmAM saMraMbhathIete prakAranI kUdAkUdanI pravRttithI mArA kaTItaTathI vastra paDI gayuM, uparanuM uttarIya vastra mahitalamAM paDyuM. pa94ll zloka : kIrNakezastato nagno, jAto'haM pretasanibhaH / tAdRzaM mAM samudvIkSya, jahasurDimbhapaGktayaH / / 595 / / zlokArca - tyArapachI vIkharAyelA kezavALo nagna preta jevo huM thayo. tevA prakAranA mane joIne bALakonI paMktio hasavA lAgI. palpA
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240. vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka :niSeddhaM svajanA lagnAstadghAtAyodyataM ca mAm / tAn sarvAnapi nighnaMzca, gataH stokAmahaM bhuvam / / 596 / / zlokArca - tenA ghAta mATe bALakonA ghAta mATe, ughata evA mane svajano niSedha karavA lAgyA. te sarvane paNa vAta karato evo huM thoDI bhUmimAM gayo. palTI zloka : gRhIto bhUribhirlokaH, pAtayitvA zrame tataH / proddAmo vanyahastIvoddAlitazca karAdasiH / / 597 / / zlokArca - ghaNA loko vaDe grahaNa karAyo. tyArapachI prakRSTa uddAma evA vanahastInI jema zramamAM pADIne hAthathI talavAra dUra karAI. pachI zloka : baddhvA kSipto'pavarake kapATapuTasaMkaTe / mastakaM sphoTayaMstatra, sthitaH kSAmo bubhukSayA / / 598 / / zlokArca - bAMdhIne kapATanA puTasaMkaTavALA oraDAmAM naMkhAyo. mastakane phoDato tyAM=oraDAmAM, bubhakSAthI kSINa zarIravALo rahyo. pa98 zloka : daMdahyamAnastApena, nidrAmaprApnuvanizi / mAsamAtraM sthitaH kAlaM, nArakopamavedanaH / / 599 / /
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 241 caturtha stabaka/bloka-599-600-601-02-103 zlokArca - tApathI baLato, rAtrimAM nidrAne nahIM pAmato mAsamAtra kAla nArakanI upamAnI vedanAvALo rahyo. Ifpa9ll zloka :nidrA samAgatA kAcidardharAtre mamAnyadA / mUSakairbandhanaM chinnaM, jAto'haM mutkalastataH / / 600 / / zlokArca - ardha rAtrimAM ane anyadA kAMIka nidrA AvI. tyArapachI uMdaraDAo vaDe baMdhana cheDAyuM. huM mutkala thayo. Ikaool zloka : suptaM rAjakulaM dRSTaM, nirgatena bahirmayA / vairIdaM sarvameveti, hiMsAvaizvAnareritaH / / 601 / / zlokArca - bahAra nIkaLelA mArA vaDe sUteluM rAjakula jovAyuM. A sarva vairI che ethI hiMsAthI ane vaizvAnarathI prerAyo. II601II zloka : agnikuNDAd gRhitvA'gni, tataH prakSipya sarvataH / kathaMciddahyamAno'pi, bhIkampro'haM palAyitaH / / 602 / / zlokArca - tyArapachI agnikuMDathI agnine grahaNa karIne cAre bAjuthI=agnine nAMkhIne, koIka rIte baLato paNa dAjhato paNa, bhayathI kAMpato-loko mane mAraze e pramANe bhayathI kAMpato, huM palAyana thayo. II602aa zloka : calito'tha mahAraNye, viddhaH kIlakakaNTakaiH / patito'dhomukho nimnapradeze cUrNitAGgakaH / / 603 / /
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - have mahA araNyamAM gayo. khIlIo ane kAMTAothI vIMdhAyo. nimnapradezamAM koIka nIcANavALA pradezamAM, cUrNita aMgavALo adhomukha paDyo. IIka03II zloka : cauraistatrAgatairdRSTastairuktaM gRhyatAmayam / mahAkAyAdato lAbhaH, parakUle bhaviSyati / / 604 / / zlokArca - tyAM AvelA coro vaDe jovAyo. teo vaDe kahevAyuM. A=naMdIvardhana, grahaNa karAva. mahAkAyavALA AnAthI=naMdIvardhananA zarIrathI, parakulamAM= bIjA rAjyamAM, lAbha thaze. II604ll zloka : hallIno'tha tadAkodbhUto vaizvAnaro mama / virUpaM mAM tato jJAtvA, babandhustaskarA drutam / / 605 / / zlokArca - have, mArA hRdayamAM lIna thayelo vaizvAnara te sAMbhaLIne uddhava pAmyo. tyArapachI virUpa evA mane jANIne coroe zIdhra bAMdhyo. 605ll zloka : pallImathopakanakapuraM bhImaniketanAm / tainIto raNadhIrAya, tatpatezca pradarzitaH / / 606 / / zlokArthaH have kanakapura nagaranI pAse bhImaniketana nAmanI pallImAM teo vaDekacoro vaDe, laI javAyo. raNadhIra evA tenA svAmIne batAvAyo. II606ll
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 caturtha stabaka/zloka-607-08-609-10 zloka : babhASe so'tha vikretumenaM poSayatAdhunA / caureNAhaM tato nItaH, svadhAmaikena pApabhuk / / 607 / / zlokArdha : te raNadhIra pallIpati, bolyo. Ane vecavA mATe hamaNAM poSaNa karo. tyArapachI eka cora vaDe pApane bhogavanAra evo huM svadhAma laI javAyo. II607ii. bloka : gAlIstena dadAno'tha, hato daNDAdibhirbhRzam / dApitaM tucchamazanaM, vyatIyuH ke'pi vAsarAH / / 608 / / zlokArca - have gALo Apato evo huM tenA vaDe cora vaDe, daMDAdithI atyaMta haNAyo. tuccha AhAra apAyo. keTalAka divaso pasAra thayA. llso8ll zloka : pRSTo'tha raNadhIreNa, sa kIdRk sa pumAnabhUt / sa jagau na zrayatyojastatraiva nihitastataH / / 609 / / zlokArca - have raNadhIra vaDe te=cora, puchAyo. kevA prakArano te naMdIvardhana, puruSa thayo-dehathI puSTa thayo. te=jyora, bolyo. tejane dhAraNa karato nathI. tethI=naMdIvardhana dehathI puSTa thayo nathI tethI, tyAM ja=coranA ghare rakhAyo. 609ll zloka : kanakAkhyapurAddaNDazcaureSUpasthito'nyadA / naSTAzcaurA hatA pallI, banyo nItAH sahasrazaH / / 610 / /
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 vairAgyekalpalatA bhAga-3 zlokArca - anyadA kanaka nAmanA purathI coro upara daMDa=hallo, upasthita thayo. coro nAsyA. pallI haNAI. hajAro baMdIo laI javAyA. II10|| zloka - gato'hamapi tanmadhye, bandyo rAjJe'tha darzitAH / vibhAkarAya mAM prekSya, sa tatra hRdi vismitaH / / 611 / / zlokArca - huM paNa tenA madhyamAM te baMdIonA madhyamAM, gayo. have baMdIo= baMdhanamAM paDelA baMdIo, vibhAkara rAjAne batAvAyA. temAM te baMdIomAM, mane joIne te vibhAkara, hRdayamAM vismaya pAmyo. ll111TI. zloka : dagdhasthANusamo'pyeSa, dRzyate nandivardhanaH / AkRtyA'tra kuto vA'sau, vicitrA vA vidhergatiH / / 612 / / zlokArca - baLelA vRkSa jevo paNa A AkRtithI naMdIvardhana dekhAya che. ahIM A baMdIomAM, A=naMdIvardhana kyAMthI hoya? athavA vidhinI gati vicitra che. ll1iaa. zloka : itthaM ciraM vimRzyAso, pratyabhijJAya mAM sphuTam / AliliGga samutthAya, nRpaH siMhAsanAnmudA / / 613 / / zlokArtha: A rIte lAMbo samaya vicAra karIne A=vibhAkara, mane spaSTa oLakhIne siMhAsanathI UThIne premathI rAjAe mane AliMgana ApyuM. II613ll
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 245 caturtha stabaka/zloka-614-15-16 zloka : tadA kimetadityuccairvismitaM rAjamaNDalam / papracchodantamakhilaM nivezyArdhAsane sa mAm / / 614 / / zlokArca - tyAre vibhAkare AliMgana ApyuM tyAre, A zuM che ? e pramANe rAjamaMDala atyaMta vismita thayuM. teNe mane ardhAsanamAM besADIne saMpUrNa vRtAMta pUchyuM. 14ll zloka : mayA'pi carite svIye, prokte prAha vibhAkaraH / tvayA nAnuSThitaM suSTu, hA kaSTaM karma nighRNam / / 615 / / zlokArca - mArA vaDe paNa potAnuM caritra kahevAya chate vibhAkara bolyo. tArA vaDe suMdara karAyuM nathI. nirguNa karma kaSTa che nirdayathI karAyeluM kRtya kaSTa che. naMdIvardhane A prakAre nirdayathI badhAno nAza karyo e kRtya naMdIvardhana mATe kaSTarUpa thayuM che ema vibhAkara bolyo. IIupAya zloka : pazya puSpamamuSyaiva, klezamatraiva janmani / amutra lapsyase cAsya, phalaM narakavedanAm / / 616 / / zlokArca - Ano ja=nirdaya karmano ja, puSparUpa kleza A janmamAM tuM jo ane AnuM phaLa paralokamAM narakavedanAne tuM prApta karIza e pramANe vibhAkare naMdIvardhanane kahyuM. ll116ll
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 zloka : vairAgyakalpalatA bhAga-3 hiMsAvaizvanarAlarkavikArAdityasau vadan / mA pratyadhivat buddho, nivadvA'sya vadhAya thIH / / 627 / / zlokArtha : e pramANe=zloka-615-616mAM vibhAkare kahyuM e pramANe, bolato A=vibhAkara, hiMsA ane vaizvAnaranA ugra vikArathI mArA vaDe pratyarthInI jema=zatrunI jema, jaNAyo. AnA vadha mATe buddhi nibaddha karAI. II617] zloka H paraM na zakito hantuM kRtaM nu zyAmamAnanam / tena madbhAvavahiMna ca dhUmenAnumiyAya saH / / 618 / / zlokArtha H paraMtu haNavA mATe samartha thayo nahIM. zyAma mukha karAyuM. mArA bhAvarUpI vahnine te dhUma vaDe=mAruM mukha zyAma thayuM te rUpa dhUma vaDe, teNe=vibhAkare, anumAna karyuM. II618 / / zloka H tato'haM rakSitastena, channo mAdhyasthyabhasmanA / antaH prajvalituM lagno, hanmyenamiti sarvadA / / 619 / / zlokArtha H tyArapachI huM tenA vaDe rakSaNa karAyo. mAdhyasthyarUpI bhasmathI channa karAyo. Ane=vibhAkarane, huM haNuM e pramANe sarvadA aMdaramAM prajvalita thavA mATe lagna thayo. vibhAkare mArA mukhanA zyAmapaNAthI mArA aMdaramAM vartatA vaizvAnarane joI zakyo. topaNa teNe mArI rakSA karI. ane mAdhyasthyabhAva dvArA pote naMdIvardhananA bhAvo jANe che te vAta vibhAkare chupAvI. vaLI, naMdIvardhananA cittamAM haMmezAM tene mAravAno vikalpa thAya tevo agni baLavA lAgyo. II619
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 247 caturtha stabaka/zloka-120-21-622-23 zloka - mama nopazamAyAsan, snAnamAnAdisatkriyAH / tatkRtA vAridherApo, vaDavAgnerivAkhilAH / / 620 / / zlokArca - samudranuM pANI vaDavAgninA upazama mATe nathI tema tenA vaDe karAvela= vibhAkara vaDe karAvela akhila snAna, mAna, Adi sakriyA mArA upazama mATe thaI nahIM. IIkara0I zloka : sthiteSvAsthAnazAlAyAmasmAsu matizekharaH / ekadA prAha sa yayau, divaM devaH prabhAkaraH / / 621 / / zlokArca - sabhAnI zALAmAM ame beThela hote chate eka vakhata matizekhara maMtrI bolyo. te deva prabhAkara vibhAkaranA pitA deva prabhAkara, devalokamAM gayA=mRtyu pAmyA. IIkara1II zloka : paraM duHkhaM tatazcakre, sAzrunetro vibhAkaraH / mAM prati prAha sauhArdAd, bhuva rAjyamidaM pituH / / 622 / / zlokArtha : tethI azru sahita netravALo vibhAkara para duHkhane pAmyo. mArA pratye sauhArdathI pitAnuM A rAjya tuM bhogava, e pramANe vibhAkare naMdIvardhanane kahyuM. IIkarazA zloka : vaizvAnaravikAreNa, sthito'haM maunavAMstadA / snehAdekatra zayyAyAM, nizi supto mayA'tha saH / / 623 / /
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - tyAre A pramANe vibhAkare kahyuM tyAre, vaizvAnaranA vikArathI huM mauna rahyo. have snehathI rAtrimAM eka zayyAmAM mArI sAthe te sUto= vibhAkara sUto. Ikara3 zloka - vizrabdho'pyatiduSTena, samutthAya nipAtitaH / palAyito'haM tvarayA, paridhAnadvitIyakaH / / 624 / / zlokArca - vizrabdha paNa mArA pratye vizvAsavALo paNa vibhAkara, atiduSTa evA mArA vaDe UThIne mArI naMkhAyo. paridhAna dvitIyaka evo huM paherelA vastravALo evo huM, zIdhra palAyana thayo. IIkara4ll zloka : klezAt prAptaH kuzAvartodyAnaM draSTuM, janAnanAt / tatrAgataH sajanakaH, zrutvA kanakazekharaH / / 625 / / zlokArca - klezathI ghaNA zramathI, kuzAvartanA udhAnamAM huM prApta thayo. lokonA mukhathI sAMbhaLIne kuzAvarta udyAnamAM naMdIvardhana che e pramANe lokonA mukhathI sAMbhaLIne, pitA sahita kanakazekhara tyAMaudhAnamAM, jovA mATe AvyA. IIkarapI zloka - pRSTenaikAkitAheturnokto'rucibhayAnmayA / mamApi kiM gopyamiti, jagau kanakazekharaH / / 626 / / zlokArtha :ekAkitAno hetu-tuM ekAkI kema cho e pramANe ekAkitAno hetu,
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-626-27-28, 29-30 249 puchAyelA evA mArA vaDe arucinA bhayathI=vAstavika hakIkata kahIza to mArA pratye aruci thaze e prakAranA bhayathI, kahevAyuM nahIM. mane paNa zuM goya che e pramANe kanakazekhara bolyo. IIkaro zloka : mayoktaM gopyamevAsti, nirbandhaM sa tato'karot / avazyaM vAcyameveti, tato'haM jvalito hRdi / / 627 / / zlokArca - mArA vaDe kahevAyuM. goya ja che. tethI te kanakazekhare, avazya ja kahevuM joIe e pramANe Agraha karyo. tethI huM hRdayamAM prajvalita thayo. IIkarI . zloka : giraM nAdriyate me'sAviti tasya kaTItaTAt / asiputrIM samAkRSya, nihantuM taM samutthitaH / / 628 / / zlokArtha : mArI vANIne A nakazekhara, svIkArato nathI. ethI tenA kaTItaTathI talavArane kheMcIne tene haNavA mATe UThyo. II628II zloka : jAtaH kolAhalaH stabdho, vanadevatayA param / utkSipto vyomamArgeNa, janAnAmatha pazyatAm / / 629 / / sandhideze'mbarISANAM, nIto'hamatha taskaraiH / udgIrNakSurikastatra, dRSTo nAga ivotphaNaH / / 630 / / zlokArca : kolAhala thayo. paraMtu vanadevatA vaDe stabdha karAyo. have lokonA jotAM AkAzamArgathI aMbarISa Adi coronA saMdhidezamAM pheMkAyo. have
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 vairAgyakalpalatA bhAga-3 huM coro vaDe laI javAyo. tyAM=coronI pallImAM kheMcelI talavAravALo nAganI phaNA jevo jovAyo. 629-630|| zloka H caraTAH pratyabhijJAya, pAdayormama te'patan / pRSTastairatha vRttAnto, vaktuM na zakitaM mayA / / 631 / / zlokArtha H te coTTAo oLakhIne mArA pagamAM paDyA. have teo vaDe vRttAMta puchAyo. mArA vaDe kahevA mATe samartha thavAyuM nahIM. / / 631 / / zloka H zakitaM nopaveSTuM ca tadAnItAsane tataH / devatottambhayAmAsa, dainyaM prApteSu teSu mAm / / 632 / / zlokArtha : tyArapachI teo vaDe lavAyelA AsanamAM=coTyAo vaDe lavAyelA AsanamAM, huM besavA mATe samartha thayo nahIM. te coTTAo dainyane pAmye chate devatAe mane utttabhaMna karyuM=pUrve staMbhana kareluM tenAthI mukta karyo. / / 6324aa zloka : 1 pRSThe punarvyatikare, tairahaM jvalito bhRzam / alIkavatsalairlokairAsituM na labhe kvacit / / 633 / zlokArtha H pharI teo vaDe vyatikara puchAye chate=te coTTAo vaDe pote A paristhitimAM kema prApta thayo e prakArano prasaMga puchAye chate, huM atyaMta prajvalita thayo. juThThA vatsala loko sAthe kyAreya huM rahevA mATe samartha thayo nahIM. 11933||
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ u34-35-636-637 2pa1 zloka - tAnmuhuH pRcchataH krodhAdalabdhavacanAnaham / hantuM pravRtto baddhastairgato'stamatha bhAskaraH / / 634 / / zlokArca - pharI pUchatA alabdha vajanavALA teone krodhathI haNavA mATe huM pravRtta thayo. teo vaDe baMdhAyo. have sUryano asta thayo. II634l bloka : dadhyuste zatrurevAyaM, yena svAmI hato hi naH / jaghAnaitAMzca yo ghAtyaH, svIkRtatvAt tathApi na / / 635 / / zlokArca - teoe vicAryuM=coroe vicAryuM. A naMdIvardhana zatru ja che. jenA vaDe ApaNo svAmI haNAyo=prathama yuddhamAM ApaNo pravarasena svAmI haNAyo ane Amane mAryA=vartamAnamAM talavAra laIne keTalAka coTAone mAryA. topaNa svIkRtapaNuM hovAthI=svAmIrUpe svIkRtapaNuM hovAthI, je ghAtya nathI=naMdIvardhana ghAtya nathI. II635ll zloka : na ca dhArayituM zakyo, vastrabaddha ivAnalaH / tyAga evAsya tacchreyAniti gantryAM nivezitaH / / 636 / / zlokArtha : ane vastrathI baddha agninI jema dhAraNa karavA zakya nathI. te kAraNathI Ano ja=naMdIvardhanano ja, tyAga zreyakArI che. ethI gADAmAM niveza karAyo. II636ll zloka :vibhAvayaiva taivegAnIto dvAdazayojanIm / tya: zArdUnanAroghAne manathamithe pAdarUchA
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArtha : rAtrimAM ja teo vaDe coro vaDe, vegathI bAra yojana laI javAyo. zArdUla nagaranA malalaya nAmanA udhAnamAM tyAga karAyo. ll137TI zloka - akasmAt tatra surabhirvijajRmbhe'tha mArutaH / api naisargikaM vairaM, tyaktaM hiMsraizca jantubhiH / / 638 / / zlokArca - have, tyAM-udhAnamAM, akasmAt pavanathI sugaMdha vistRta thaI. vaLI, hiMsaka jaMtuo vaDe naisargika vaira tyAga karAyuM. II638II zloka - avatIrNAzca vAcAlabhRGgAlIgItavaibhavAH / samamevartavaH sarve, zAntamiSanmano'pi me / / 639 / / zlokArca - ane guMjArava karatA bhamarAonA gItanA vaibhavo pragaTa thayA. sAthe ja sarva Rtuo pragaTa thaI. thoDuMka mAruM mana paNa zAMta thayuM. ll139ll zloka : AgatA devanikarAzcalatkuNDalakAntayaH / maNikuTTimamAtene, bhUtale taiH pariSkRte / / 640 / / zlokArca - cAlatA phaMDalanI kAMtivALA devanA samUho AvyA. teo vaDe devo vaDe, bhUtala pariskRta karAye chate maNinI kuTyi vistAra karAI. ll14oll zloka - kRtaM tasyopari svarNakamalaM vimalAzayaiH / tatrAgatyopaviSTo'tha, vivekAcAryakevalI / / 641 / /
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 caturtha stabakoka-141-42-643-44-45 zlokArca - tenA upara=maNinA taLiyA upara, vimala AzayavALA devo vaDe suvarNanuM kamala karAyuM. have tyAM AvIne viveka AcArya kevalI beThA. II641ll zloka : niSaNNA pariSat prahvA, guruNA''rambhi dezanA / hiMsAvaizvAnarau bhItau, dUradeze sthitau mama / / 642 / / zlokArca - namelI parSadA beThI. guru vaDe dezanAno AraMbha karAyo. bhaya pAmelA mArA hiMsA-vaizvAnara dUra dezamAM rahyA. ll14rA zloka : jJAtvA'ridamano rAjA, gurvAgamanamAgataH / tathA madanamaJjUSA, sahaiva raticUlayA / / 643 / / zlokArya : gurunA Agamanane jANIne aridamana rAjA Avyo ane raticUlA sahita ja madanamaMjUSA AvI. II643. zloka : natvA rAjA sthitaH sUreH, puraH zuzrAva dezanAm / dezanAnte ca papraccha, saMzayaM svamanogatam / / 644 / / zlokArca - rAjA namIne sUri AgaLa beTho. dezanAne sAMbhaLI. dezanAnA aMtamAM svamanogata saMzayane pUchyuM. I644ll zloka : padmarAjJe mayA nandivardhanAya guNAlaya / dAtuM madanamaJjUSAM, prahito'bhUnmahattamaH / / 645 / /
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 vairAgyakalpalatA bhAga-3 kiyAnapi gataH, kAlastadvArtA kA'pi na zrutA / uktaM ca puruSairanyairbhasmIbhUtaM jayasthalam ||646||yugmm / / zlokArca - padmarAjAnA guNanA Alaya evA naMdIvardhanane mArA vaDe madanamaMjUSA ApavA mATe mahattama mokalAyo hato. keTaloka paNa kALa gayo. koIpaNa tenI vArtA saMbhaLAI nahIM ane anya puruSo vaDe kahevAyuM, jayasthala bhasmIbhUta thayuM che. ll14pa-14 zloka : dhyAtaM mayA kimutpAtAduta zApAnmahAmuneH / dagdhaM taccoradhATyA vA, jAtA zaGketi me hadi / / 647 / / zlokArca - mArA vaDe vicArAyu=aridamana vaDe vicArAyuM. zuM utpAtathI koIka moTA devonA utpAtathI, athavA mahAmuninA zApathI athavA coronI pADothI dagdha thayuM che e prakAranI mArA hRdayamAM zaMkA thaI che. II64nA zloka : asya zaGkAndhakArasya, kartuM pralayamarhati / bhavAneva jagannetrapadmollAsI divAkaraH / / 648 / / zlokArca - jagatanA netrarUpI padmanA ullAsI evA sUrya jevA Apa ja A zaMkArUpI aMdhakAranA pralayane karavA mATe yogya cho. ll148ll zloka : sUrirAha mahArAja ! pazyasyenaM sabhAntike / baddhavaktraM tirazcInabAhubandhaniyantritam / / 649 / /
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka-649-650-6pa1-6pa0-653 2papa zlokArca - sUri kahe che he - mahArAja ! sabhAnA aMtamAM baddhamukhavALA, tichI bAhubaMdhathI niyaMtrita thayelA Ane tuM jue che. I649l zloka : rAjA''ha suSThu pazyAmi, sUrirAhAyameva hi / jayasthalaploSakaraH, ko'yamityAha bhUdhanaH / / 650 / / zlokArtha : rAjA kahe che spaSTa jouM chuM. sUri kahe che. A ja jayasthalanA nAzane karanAra che. koNa A che e pramANe rAjA kahe che. II65o| zloka : gururAha tavaivAsI, jAmAtA nandivardhanaH / sarvodantamatha prAha, sUristaM jAtasaMbhramam / / 651 / / zlokArca - guru kahe che. tAro ja jamAI A naMdIvardhana che. have sUri utpanna thayelA saMbhramavALA tenA sarva vRttAMtane kahe che. IIupa1TI bloka : athainaM mutkalIkartuM, bhUpatiH pUrvapakSayan / hadi siddhAntayAmAsa, kRpA) naiSa pApadhIH / / 652 / / zlokArca - have Ane chUTo karavA mATe pUrvamAM vicAraNA karatAM rAjAe hadayamAM siddhAMta sthApana karyo. pApabuddhivALo A kRpAne yogya nathI. IIupacA zloka : tataH papraccha bhUpAlaH, kevalajJAninaM gurum / zruto bahuguNo hyeSa, kRtavAn kathamIdRzam / / 653 / /
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - tyArapachI kevalajJAnI gurune rAjAe pUchyuM. bahuguNavALA saMbhaLAyelA evA Ae=naMdIvardhane, kema AvA prakAranuM karyuM? IIupara zloka : babhASe sUrirurvIza ! nAsya doSastapasvinaH / vartate guNavAneSa, svarUpAnandivardhanaH / / 654 / / zlokArtha : sUri bolyA. he rAjA ! A tapasvIno doSa vartato nathI. svarUpathI A naMdIvardhana guNavAna che. II654. zloka : yadetad dRzyate dUre, malinaM mAnuSadvayam / doSo'syaiva samasto'yaM, rAjJA suSThu tadIkSitam / / 655 / / zlokArca - A dUramAM malina mAnuSadvaya dekhAya che eno ja A samasta doSa che. rAjA vaDe te mAnuSaDhaya, sArI rIte jovAyA. kApo zloka : dRSTazcaiko narastatra, nArI cAnyA maSIprabhA / pRSTavAMstatsvarUpaM ca, jagade guruNA nRpaH / / 656 / / zlokArca - tyAM te mAnuSaDhayamAM, eka nara jovAyo. ane anya kALI prabhAvALI nArI jovAI. temanA svarUpane rAjAe pUchyuM. guru vaDe kahevAyuM. pachI zlokaH sUnuDheSagajendrasya, mahAmohasya pautrakaH / eSo'vivekitAjAtaH, pumAn vaizvAnarAbhidhaH / / 657 / /
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-657658-65-660 zlokArtha H dveSagajendrano putra, mahAmohano pautra, avivekitAthI thayelo vaizvAnara nAmano A puruSa che. II657II zloka H asya prAk krodha ityAkhyA, janakAbhyAM pratiSThitA / muLarvezvAnara kRti, priyanAma naneH dhRtam / / 68 / / 257 zlokArtha : AnI=vaizvAnaranI, pUrva bhUmikAmAM krodha e prakAranI AkhyA mAtApitA dvArA=dveSagajendra ane avivekitA dvArA, pratiSThA karAI. guNothI agni che e pramANe priyanAma loko vaDe karAyuM. jIvamAM vartatA dveSanA pariNAmathI avivekitAne kAraNe krodha pUrvabhUmikAmAM utpanna thAya che. ane te krodha ja jyAre prakarSavALo thAya che tyAre agni jevo che tethI lokoe tene vaizvAnara=agni, e prakAre nAma ApyuM che. pA zloka H hiMseyaM niSkaruNatA, durAzayasutAGganA / antaraGgAt paricayAt sabandho'syAnayoH punaH / / 659 / / zlokArtha : niSkaruNatA ane durAzayanI putrI A hiMsA nAmanI strI che. Ane= naMdIvardhanane, vaLI A beno=vaizvAnara ane hiMsAno, aMtaraMga paricayathI saMbaMdha che. II659] zloka H jJAnadarzanacAritravIryAtmaguNabhUrapi / anayoreva saMbandhAd, viparyasyatyasau bhRzam / / 660 / /
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - jJAna, darzana, cAritra, vIrya svarUpa guNanI bhUmivALo paNa A= naMdIvardhana, A benA saMbaMdhathI ja=hiMsA ane vaizvAnaranA saMbaMdhathI ja, atyaMta viparyAyavALo che. Is6oll zloka : etaddoSAdanAlImavApnotyeSa nizcitam / nRpo jagau mitrabhArye, nAstAM prAgasya kiM vime / / 661 / / zlokArca - AnA doSathI=hiMsA ane vaizvAnaranA saMbaMdhanA doSathI, A= naMdIvardhana, anarthanI zreNIne nizcita prApta kare che. rAjAe kahyuM. pUrvamAM AnI=naMdIvardhananI, zuM A mitra ane bhAryA=vaizvAnararUpa mitra ane hiMsArUpa bhAryA, na hatI. II66ll zloka - AnanditaM yadA'nena, padmabhUmIpateH kulam / vardhitau kozadaNDau bhUH, pratApena vazIkRtA / / 662 / / zlokArca - jyAre AnA vaDe=naMdIvardhana vaDe, pagharAjAnuM kuLa AnaMdita karAyuM. kozadaMDo vadhArAyA. bhUmi pratApathI vaza karAI. IIkarAI zloka : nirjitAH zatravaH sarve, prAptA jayapatAkikAH / siMhAyitaM ca sarvatra, gAhitaH sukhasAgaraH / / 663 / / zlokArca - sarva zatruo jItyA. jayapatAkikA prApta karAI. sarvatra siMhanI jema AcaraNA karAI. sukhasAgara grahaNa karAyo. Is63||
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 259 caturtha stabaka/zloka-664-665-666 zloka : gururAha mahArAja, tadA'pyAstAmime sphuTam / puNyodayena sakhyAt tu, kRtAstAstAH samRddhayaH / / 664 / / zlokArca - guru kahe che. he mahArAja ! tyAre paNa A baMne sapaSTa hatA. paraMtu puNyodayarUpI mitrathI te te samRddhio karAI. naMdIvardhanano bAhya vaibhava khyAti vagere ApAdaka puNyodaya pragaTa hato tethI sarva prakAranAM bAhya sukhone pAmelo. II664ll zloka : mahAmohavazAt tena, guNastasya na lakSitaH / hiMsAvaizvAnarakRtaM, buddhamaizvaryajRmbhitam / / 665 / / zlokArca - tenA vaDekanaMdIvardhana vaDe, teno puNyodayano, guNa mahAmohanA vazathI jaNAyo nahIM. hiMsA-vaizvAnarakRta pragaTa thayeluM aizvarya jaNAyuM. IkapI zloka : tato'yamavizeSajJa iti matvA sa nirgataH / prastAve sphuTavAkyasya, tato jAto'yamIdRzaH / / 666 / / zlokArca - tethI A=naMdIvardhana, avizeSajJa che e pramANe mAnIne phuTa vAkyanA prastAvamAM te=puNyodaya, gayo. tethI A naMdIvardhana, Avo thayo. potAne je saphaLatA maLI te puNyodayakRta che. hiMsA ane vaizvAnarakRta nathI e prakAranA vizeSane jANanAro naMdIvardhana na hato. tethI hiMsA ane vaizvAnara pratye pakSapAtavALo thayo ane te malina adhyavasAyathI puNyodaya satata kSINa kSINatara thayo tethI phuTavAkyanA prastAva vakhate te puNyodaya pUrNa thAya che tenA
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 vairAgyakAlatA bhAga-3 kAraNe naMdIvardhane hiMsAne ane vaizvAnarane vaza thaIne A sarva anucita kArya karyuM. IIkakA zloka - bhavajanturayaM rAjan ! padmarAjasuto mRSA / vAstavyo'vyavahArasya, nagarasya ca nizcitam / / 667 / / zlokArthaH he rAjan ! A=naMdIvardhana, bhavajaMtu che. padmarAjAno putra mRSA che. avyavahAranagarano nizcita vAstavya che. II667ii zloka : lokasthitestathA karmapariNAmasya cAjJayA / bhavitavyatayA svIyabhAryayA preritastataH / / 668 / / svecchAvazAdathAnyAnyasthAneSu paridhAryate / anyeSAmapi tulyeyaM, gatiH prAyeNa dehinAm / / 669 / / zlokArtha : lokasthitinI ane karmapariNAmanI AjJAthI tyArapachI svaIcchAnA vazathI prerAyelo A jIva potAnI bhavitavyatA nAmanI bhAryA vaDe anya anya sthAnomAM paridhAraNa karAya che te te bhavomAM A jIva sthApanA karAya che. prAyaH anya paNa jIvonI tulya A gati che. kevalI aridamana rAjAne kahe che. A naMdIvardhana bhavajaMtu che. padmarAjAno putra nathI. lokamAM padmarAjAno putra kahevAya che te paramArthathI mRSAvacana che. ane A naMdIvardhana anAdithI avyavahAranagarano nizcita vAstavya che; kema ke anAdithI A jIva avyavahArarAzimAM ja hato. ane lokasthiti ane karmapariNAmanI AjJAthI prerAyelo te nagaramAMthI nIkaLIne anya anya bhavomAM Ave che; kema ke lokamAM vartatA sarva jIvonI tevA ja prakAranI pariNati che te pramANe naMdIvardhananI paNa tevA prakAranI pariNati che. e prakAranI pariNatine
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-668-69, 70-71 261 anurUpa lokasthitithI prerAIne ane naMdIvardhananAM baMdhAyelAM karmonI AjJAthI prerAIne naMdIvardhana te te bhavomAM jAya che ane tyArapachI naMdIvardhananI potAnI bhavitavyatArUpa je pariNati che tenI icchAnA vazathI te te sthAnomAM naMdIvardhana dhAraNa karAya che. tethI e phalita thAya ke lokasthitimAM vartatAM sarva dravyono je prakArano svabhAva che ane te te jIvono te te prakArano karmano pariNAma che ane te jIvanI te te prakAranI bhavitavyatA che ene anurUpa te te jIva te te bhavomAM dhAraNa karAya che. ane jema naMdIvardhana A traNa kAraNothI te te bhavomAM Ave che tema prAyaH karIne dareka jIvo tenI lokasthiti, tenA karmapariNAma, ane tenI bhavitavyatAne vaza te te bhavomAM janme che. mATe padmarAjAno putra naMdIvardhana che e vacana mRSA che. II668-69ll zloka : araghaTTaghaTIyantranyAyenaikendriyAdiSu / bhramadbhirbhavakAntAraM, mAnuSyaM durlabhaM janaiH / / 670 / / zlokArca - araghaTyaghaTIyaMtra nyAyathI bhavarUpI jaMgalamAM bhamatA loko vaDe ekendriya AdimAM bhavomAM manuSyapaNuM durlabha che. II70ll bloka : nidhilAbhasame tatrApyuttiSThantyanabhISTadAH / hiMsA thAya: #, cetAtArtaH tAH suravam II672 zlokArca - nidhilAbha samAna evA temAM paNa manuSyabhavamAM paNa, anabhISTane denArA anarthane denArA, hiMsAkrodhAdi krUra vaitAlo UThe che. tethI sukha kyAMthI hoya ?=sukha hoya nahIM. saMsAramAM jIvo araghaTTATIyaMtranA nyAyathI anaMtakALathI cAra gatiomAM phare che jemAM ekendriya Adi bhavo asAra che. temAM durlabha evo manuSyabhava
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26ra vairAgyakalpalatA bhAga-3 kyAreka prApta thAya che je daridra jIvane nidhAna lAbhatulya che; kema ke daridra jIvane nidhAna maLe to sukha-zAMtithI jIvI zake tema manuSyabhavane pAmIne jIva ratnasaMcaya karI zake tevo A manuSyabhava che topaNa je nidhAna grahaNa karavAmAM vaitAlo UThe to te jIva nidhAna grahaNa karI zake nahIM. tema atyaMta aniSTa evA krUra hiMsAdi bhAvArUpa vaitAlo jIvamAM UThe che tethI manuSyabhavane pAmIne paNa jIva svasthatApUrvaka sukhanuM vedana karI zakato nathI. ll17nA zloka : mUDhAstiSThantvime nandivardhanAdyAstapasvinaH / kadarthyante kaSAyAdyairapyarhanmatavedinaH / / 672 / / zlokArca - A naMdIvardhana Adi mUDho dUra raho. arihaMtanA matane jANanArA tapasvIo kaSAya AdithI kadarthanA karAya che. jeone manuSyabhava pAmyA pachI bhagavAnanA zAsananI leza paNa prApti nathI teo to kaSAyane vaza sarva kadarthanA pAme ja che. paraMtu bhagavAnanA matane jANanArA tapa-saMyamane karanArA mahAtmAo nimittane pAmIne kaSAyothI kadarthanA pAme che ane sAvadhAna na thAya to duraMta saMsAramAM jaIne paDe che. ll17zA zloka : viSayAmiSagRddhAnAM, sanmArgAd dUravartinAm / nandivardhanavat teSAmanantA duHkhasantatiH / / 673 / / zlokArca - viSayarUpI bhogomAM vRddha sanmArgathI dUravartI teone naMdIvardhananI jema anaMta duHkhanI saMtati che. ll17all zloka : labdhvA'pi zAsanaM jainaM, yaH krodhAdiSu rajyate / sa hArayati kAcena, mUDhazcintAmaNiM hahA / / 674 / /
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 caturtha stabakoka-74-75-76 zlokArya : jainazAsanane pAmIne paNa je krodhAdimAM raMjita thAya che, mUDha evo te, kheda che ke kAcathI ciMtAmaNine hAre che. koIka rIte dharmane abhimukha thayelA jIvo paNa kaSAyonI prakRtimAM yatnazIla hoya teo tapa, tyAga karIne paNa mAna-khyAti Adi bhAvomAM raMjita rahe che. tevA mUDha jIvo sarva karmanA nAzanA prabala kAraNabhUta ciMtAmaNirUpa jainazAsanane tuccha mAna-sanmAnAdi rUpa kAcathI niSphaLa kare che. II74ll zloka : hiMsAkrodhAdisaMsaktAd dharmo dUreNa nazyati / na mokSamArgalezena, yujyate tadvivarjitaH / / 675 / / zlokArca - hiMsA, krodhAdi saMsakta jIvothI dharma dUrathI nAse che. tenAthI vivarjita= dharmathI vivarjita, mokSamArganA lezathI yojAto nathI. jeo hiMsAdi AraMbho kare che, krodhAdi kaSAyo kare che teo kvacit bAhyathI dharmanI AcaraNA karatA hoya topaNa paramArthathI AtmAmAM dharma pragaTa thato nathI. tevA jIvo mokSamArganA lezane paNa sparzatA nathI. II67paNA zloka : jAnanapi tatastattvaM, mahAmohavazIkRtaH / nimajjati bhavAmbhodhau, yathA'yaM nandivardhanaH / / 676 / / zlokArtha : tethI=dharma rahita jIvo mokSamArga sAthe yojana pAmatA nathI tethI, tatvane jANato paNa mahAmohane vaza karAyelo jIva bhavarUpI samudramAM DUbe che. je pramANe A naMdIvardhana. jema naMdIvardhana bhavasamudramAM paDe che tema koIka rIte bhagavAnanA zAsananA tattvane jANanArA thayA hoya chatAM mUDhatAne vaza kaSAyonA parivAra mATe yatna karatA nathI teo bhavasamudramAM DUbe che. IIka76AA
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka - nRpatiH prAha bhagavan, svAnubhUtena naiva kim / iyatA'pi prabandhena, buddhyate nandivardhanaH / / 677 / / zlokArtha : rAjA kahe che he bhagavAna ! svAnubhUta ATalA paNa prabaMdhathI zuM naMdIvardhana bodha nahIM pAme ? ||77ll zloka : gururAha mahArAja ! na paraM nAvabudhyate / pratyutAsya mahodvegazcitte bhavati magirA / / 678 / / zlokArca - guru kahe che. he mahArAja ! kevala avabodha pAmato nathI ema nahIM, UlaTuM Ane naMdIvardhanane, mArI vANIthI cittamAM mahAudvega thAya che. kevalI koInA cittanA uddhaganuM kAraNa hoya tevuM kahe nahIM, kema ke tenAthI te jIvanA saMsAranI vRddhi thAya che topaNa rAjA Adi anya jIvone mahAlAbhano hetu hovAthI kevalI naMdIvardhanano sarva prasaMga tenA sAMbhaLatAM ja lokonI AgaLa kahe che. II678 zloka - prAha bhUpo'styabhavyaH kiM, bhavya eva gururjagau / hantyanantAnubandho'sya, krodho dharmaruciM param / / 679 / / zlokArca - rAjA kahe che. zuM Abhavya che? guru kahe che bhavya ja che, paraMtu Ano anaMtAnubaMdhavALo krodha dharmanI rucine haNe che. ll179ll zloka : asya vaizvAnaro'dyApi, duHkhaM dAsyatyanantazaH / tadasya paramaH zatrurayameva na saMzayaH / / 680 / /
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 caturtha stabaka/zloka-180thI 682, 183-84, 685 parameSa suhRttvena, bhAsate'sya mahAbhramAt, sati bhAvajvare'smiMstaddharmapathyaruciH kutaH / / 681 / / nRpaH prAha kimasyaiva, pareSAM vA'pyasau suhRt / gururAha mahArAja ! zRNu tattvamiha sphuTam / / 682 / / zlokArca - Ano vaizvAnara hajI paNa anaMta vakhata duHkha Apaze, te kAraNathI Ano=naMdIvardhanano, paramanu A ja che, saMzaya nathI. paraMtu Ane=naMdIvardhanane mahAbhramathI mitrapaNArUpe bhAse che. te kAraNathI A bhAvajavara hote chate=vaizvAnararUpa bhAvavara hote chate, dharmamAM paththaruci kayAMthI hoya. rAjA kahe che. Ano ja=naMdIvardhanano ja, athavA bIjA jIvono paNa A=vaizvAnara, zuM mitra che? guru kahe che - he mahArAja ! ahIM tArA praznamAM, spaSTa tattvane sAMbhaLa. II680thI 68zA zloka : trINi trINi kuTumbAni, sarveSAM santi dehinAm / tatrAdyaM kSAntisaMtoSajJAnasatyazamAdikam / / 683 / / dvitIyaM krodhazokArtimAnamAyAbhayAdikam / tRtIyamaGgaM taddhetustrInarau tatkulaM tathA / / 684 / / zlokArca - badhA jIvone traNa traNa kuTuMba che. tyAM AvA kuTuMba kSAMti, saMtoSa, jJAna, satya, zamAdika che. bIjuM krodha, zoka, Arti, mAna, bhayAdika che. trIjuM teno hetu=bIjA kuTuMbano hetu, strI, puruSa ane tenuM kula che. II683-184ll zloka - AdyaM svAbhAvikaM tatra, kuTumbamavinazvaram / AvirbhAvatirobhAvadharmakaM mokSadAyakam / / 685 / /
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - tyAM-traNa kuTuMbamAM, Adha kuTuMba svAbhAvika, avinazvara, AvirbhAva tirobhAvarUpa dharmavALuM, mokSane denAruM che. II685ll zloka : aupAdhikaM dvitIyaM ca, svAbhAvikadhiyA dhRtam / anAdyantamabhavyeSu, bhavyeSvastAdi cAntavat / / 686 / / zlokArtha : ane bIjuM pAdhika svAbhAvika buddhithI dhAraNa karAyeluM anAdi anaMta abhavyamAM, bhavyomAM astAdi ane aMtavALuM che. bhavya jIvomAM bIjuM kuTuMba upazamazreNImAM asta pAme che, upazamazreNIthI pAta pAme tyAre Adi thAya che ane kSapakazreNIthI kaSAyono nAza kare tyAre aMtavALuM thAya che ane saMsArI jIvoe te bIjuM kuTuMba karmanI upAdhithI janya hovA chatAM A mAro svabhAva che e prakAranI buddhithI ja dhAraNa karyuM che. II686 zloka - AvirbhAvatirobhAvadharmakaM bhavakAraNam / ekAntAhitazIlaM ca, prakRtyA'dhogatipradam / / 687 / / zlokArtha: AvirbhAva tirobhAva dharmavALuM bhavanuM kAraNa, ekAMta ahita svabhAvavALuM ane prakRtithI adhogatine denAruM bIjuM kuTuMba che. krodhAdinI pariNati jIvamAM dravya, kSetra Adine pAmIne AvirbhAva pAme che ane tevAM dravya-kSetrAdine pAmIne tirobhAva pAme che. vaLI, te kaSAyothI bhavaprAptine anukULa karmono baMdha thAya che tethI bhavanuM kAraNa che. vaLI, kaSAyakALamAM jIvane duHkha thAya che ane tenAthI duHkhanI paraMparA prApta thAya che tethI ekAMta ahita svabhAvavALuM che ane prakRtithI adhogatine denAruM che, kema ke kaSAyane vaza jIva naraka nigodamAM jAya che. II68LA.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 267 caturtha sabaka,bloka-188-189-90 zloka : tRtIyaM sAdi sAntaM ca, yAdRcchikamupAdhijam / antaHkuTumbapoSeNa, bhavanirvANakAraNam / / 688 / / zlokArca - trIjuM kuTuMba sAdi, sAMta, yAdacchika, upAdhithI thanAruM, aMtakuTuMbanA poSaNathI bhava ane nirvANanuM kAraNa che. trIjA kuTuMbanI dareka bhavamAM Adi thAya che ane bhavanA aMte prAyaH teno nAza thAya che. vaLI, te yadacchAthI thayeluM che-te te prakAranA jIvanA saMbaMdhanI buddhithI thayeluM che. AthI ja koIka bhavamAM eka nagarAdimAM janmelA hoya ane samAna svabhAvane kAraNe maitrI Adi thAya tenA kAraNe janmAMtaramAM te te prakAranA saMbaMdha thAya che, je upAdhithI thayela che. vaLI, bAhya evuM strI Adi kuTuMba prathama kuTuMbane poSe to mokSanuM kAraNa che ane bIjA kuTuMbane poSe to bhavanuM kAraNa che. ll188 zloka : sarvasaMsAriNAM tasmAd dvitIye'tra kuTumbake / suhRdvaizvAnaro'vazyaM, hiMsA bhAryA ca nizcitA / / 689 / / zlokArca - te kAraNathI=pUrvamAM traNa kuTuMbonuM svarUpa batAvyuM tevuM teonuM svarUpa che te kAraNathI, ahIM sarva saMsArI jIvonA bIjA kuTuMbamAM mitra vaizvAnara ane hiMsA bhAryA avazya nizcita che. II689ll zloka : AdyaM svAbhAvikaM muktvA, dvitIye kathamAdaraH / jIvAnAmatha jijJAsurjagade sUriNA nRpaH / / 690 / / zlokArca - Adha evA svAbhAvika kuTuMbane choDIne, bIjA kuTuMbamAM jIvone kema Adara che? e prakAranI jijJAsAvALA rAjAne sUri vaDe kahevAyuM. I69ol.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka : abhibhUtaM dvitIyena, nityamAdyakuTumbakam / tena taddarzanAbhAvAt tadguNAnAdaro nRNAm / / 691 / / zlokArdha : bIjA vaDe=bIjA kuTuMba vaDe, haMmezAM Adha kuTuMba abhibhUta che; te kAraNathI=prathama kuTuMba abhibhUta che te kAraNathI, tenA darzananA abhAvane kAraNe manuSyone tenA guNomAM anAdara che. anAdi kALathI jIvamAM bIjuM kaSAyonuM kuTuMba te prakAranuM balavAna vidyamAna che jethI kSamAdi rUpa Adya kuTuMba haNAyeluM che tethI jIvane Adya kuTuMbanuM darzana thatuM nathI, mATe prathama kuTuMba guNavALuM hovA chatAM temAM jIvane Adara thato nathI ane kadarthanA karanAra paNa bIjA kuTuMbamAM jIvane sneha varte che. IIchavA zloka : AvirbhUtaM sadaivAsti, dvitIyaM ca kuTumbakam / puraH sphurati tatroccairnRNAM tatprema vardhate / / 692 / / zlokArca - ane bIjuM kuTuMba sadA ja Avirbhata che, te kAraNathI AgaLa skurAyamAna thatA temAM bIjA kuTuMbamAM, manuSyone atyaMta prema vadhe che. saMsArI jIvomAM sadA bIjuM kuTuMba anAdi kALathI Avirbhata che ane te te nimittothI te te kaSAyo jIvanI sanmukha pragaTa thAya che tethI teonA paricayane kAraNe jIvone temAM prema vadhe che jema naMdIvardhanane vaizvAnaramAM prema vRddhi pAmyo. II692aaaa zloka : vizrabdhAstatra pazyanti, na doSAn jAnate guNAn / zatrubuddhyA ca pazyanti, taddoSasya prakAzakam / / 693 / /
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269 caturtha sabaka/zloka-693-94-kalpa zlokArca - tyAM=bIjA kuTuMbamAM, vizvAsa pAmelA jIvo doSone jANatA nathI=bIjA kuTuMbanA doSone jANatA nathI, guNone jANe cheHbIjA kuTuMbanA guNo nathI topaNa guNone jue che, ane zatrubuddhithI tenA doSanA prakAzakane bIjA kuTuMbanA doSanA prakAzakane, jue che. bIjA kuTuMbanA paricayane kAraNe A bIjuM kuTuMba ja hitakArI che tema prAyaH saMsArI jIvone vizvAsa hoya che, tethI ja kaSAyonA klezane jotA nathI paraMtu kaSAyothI ja sarva iSTanI prApti thAya che tema jANe che. tethI kaSAyo anarthakArI che tema kahenArane paNa teo zatrubuddhithI jue che. I93 zloka : bhUpaH prAhAnayoH zreSThA, tat kiM tattvavizeSadhIH / gururjagau tadarthaM no, yatno'yaM dezanAvidheH / / 694 / / zlokArca - rAjA kahe che. te kAraNathI=prathama kuTuMba hitakArI che ane bIjuM kuTuMba anarthakArI che te kAraNathI, A bemAM=prathama ane bIjA kuTuMbamAM, tatvanA bhedanI buddhi zuM zreSTha che? gurue kahyuM, tenA mATe=be kuTuMbanA bhedano bogha karAvavA mATe, dezanAnI pravRttino amAro A yatna che. gurue rAjAne be kuTuMbanuM svarUpa batAvyuM tethI rAjA gurune pUche che. A be kuTuMbonA svarUpanA bhedanI buddhi zreSTha che arthAtuM prathama kuTuMba hitakArI che, bIjuM kuTuMba anarthakArI che e prakAranI bhedanI buddhi zreSTha che ? tene guru kahe che - prathama ane bIjA kuTuMbanA vAstavika svarUpane batAvavA arthe amArI dezanAnI pravRtti che. II94ll zloka : vinA svayogyatAM zakyaM, tattvaM jJApayituM tu na / udAsmahe tvayogyeSu, tadyogyeSu yatAmahe / / 695 / /
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zlokArca - svayogyatA vagara zrotAnI potAnI yogyatA vagara, tatvane jaNAvavA mATe=prathama kuTuMba suMdara che, bIjuM kuTuMba ahitakArI che tenA pAramArthika tattvane batAvavA mATe, zakya nathI, te kAraNathI ayogya jIvamAM ame udAsIna rahIe chIe, yogya jIvomAM yatna karIe chIe. IIkalpo zloka - nRpo jagAvayogyAnAM, bhagavaMzcintayA kRtam / mayA buddho vizeSo'yaM, siddhaM mama samIhitam / / 696 / / zlokArca - rAjAe kahyuM, he bhagavan! ayogyanI ciMtAthI saryuM, A vizeSa= ayogyanI ciMtA na karavI joIe ane yogyamAM yatna karavo joIe e vizeSa, mArA vaDe jaNAyo. mAruM samIhita siddha thayuM. ll196ll zloka : yataHpropkaarH kartavyaH, satyAM zaktau manISiNA / paropakArAsAmarthya, kuryAt svArthe mahAdaram / / 697 / / zlokArca - je kAraNathI zakti hote chate manISI vaDe paropakAra karavo joIe, paropakAranuM asAmAOM hote chate svArthamAM mahAdara karavo joIe. pUrvazlokamAM rAjAe kahyuM mAruM samIhita siddha thayuM, ane te sahita potAne bodhavizeSa thayo tethI te bodhane spaSTa karatAM kahe che. buddhimAna puruSe zakti hoya to paropakAra karavo joIe ane potAnuM sAmarthya na hoya to prathama kuTuMbanA poSaNarUpa svArthamAM mahAna Adara karavo joIe. kaLA
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271 caturtha stabaka/zloka-698-199-700 zloka : bhagavAnAha pRthvIza ! na trANaM jJAnamAtrataH / zraddhAkriyAnvayAdeva, tadabhISTArthasAdhakam / / 698 / / zlokArca - bhagavAna kahe che - he rAjA ! jJAnamAtrathI rakSaNa nathI=paropakAranuM sAmarthya na hoya to Atmahita karavuM joIe eTalA jJAnamAtrathI rakSaNa nathI, zraddhA kriyAnA anvayathI ja te=jJAna, abhISTa arthanuM sAdhaka che. rAjAne ucita kRtya viSayaka samyajJAna thayuM tethI potAnuM samIhita siddha thayuM ema je rAjA vicAre che tene AcArya kahe che. zraddhA kriyAthI yukta jJAna abhISTa arthanuM sAdhaka che, mAtra jJAna nahIM. II698 zloka : tatra zraddhAnamastyeva, vistAri tava sarvataH / kriyAM tu yadi zaknoSi, kartuM tatsidhyati hitam / / 699 / / zlokArca - tyAM=ratnatrayImAM, tAruM sarvatra vistAravALuM zraddhAna che ja, vaLI jo kriyAne karavA mATe tuM samartha thAya to, hita siddha thAya che. ll199ll zloka : paraM tanighRNaM karma, nRpatiH prAha kIdRzam / gururjagAda kurvanti, munayo yadanAratam / / 700 / / zlokArtha : paraMtu te=nirguNa karma che=nirdaya karma che=kaSAyo pratye nirdaya AcaraNA che, rAjA pUche che. kevA prakAranuM che ?-te nirguNa karma kevA prakAranuM che ? guru kahe che je nidhRNa karma, satata munio kare che. kaSAyo pratye krUra AcaraNA che te nirguNa karma che je munio satata seve che, guru pUche che kevA prakAranI krUra AcaraNA che ? ethI kahe che - je prakAranI
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 vairAgyakalpalatA bhAga-3 kaSAyo pratyenI krUra AcaraNAo munio kare che tevI AcaraNA iSTa arthanI sAdhaka che. II700II zloka - anAdipremasaMbaddhaM, dvitIyaM yat kuTumbakam / Adyena yodhayantyuccai|rAghorabalena tat / / 701 / / zlokArca - anAdi prema saMbaMdhavALuM je bIjuM kuTuMba che, tene ghora aghora balavALA evA AdhakuTuMbanI sAthe yuddha karAve che. AghakuTuMbane ati baliSTha karIne munio krodhAdi kaSAyarUpa je bIjuM kuTuMba che tene prazasta rAgadveSa Adi karIne prathama kuTuMba sAthe yuddha karAve che. ll701 zloka - dvitIyasya kuTumbasya, mUlotpattinibandhanam / ghAtayanti vivekena, mahAmohapitAmaham / / 702 / / zlokArca - bIjA kuTuMbanA utpattinA mULa kAraNa evA mahAmoha pitAmahane vivekathI nAza kare che. mahAmoha ajJAna svarUpa che ane munio AtmAthI sarva padArtho bhinna che te prakAre bhAvana karIne ane zAstrothI sUkSma sUkSmatara viveka pragaTa karIne ajJAnano nAza kare che. je pUrNa viveka kevalajJAna vakhate pragaTe che jenAthI saMpUrNa ajJAnano nAza thAya che ane arUpI cetanA spaSTa, spaSTatara dekhAya che. ll70zA zloka - cUrNayanto na khidyante, rAgaM vairAgyayantrataH / etatkuTumbAdhikRtaM, mahAbalamahAratham / / 703 / / zlokArca - A kuTuMbathI adhikRta=bIjA kuTuMbathI svIkRta, mahAbalarUpa mahAratha
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 273 caturtha stabaka/zloka-703-704-705 evA rAgane vairAgyanA yaMtrathI cUrNa karatAM kheda pAmatA nathI. bIjA kuTuMbe rAgane potAnA mahArakSaka tarIke svIkArela che tethI rAga bIjA kuTuMbanuM pAlana karavA mATe mahArathI che, te rAgane munio vairAgyathI cUrNa karatAM kheda pAmatA nathI, paraMtu satata viSayono viraktabhAva vRddhi karIne pUrNa saMtoSane prApta karIne rAgano nAza kare che. II703 zloka : ghnanti maitrIzareNoccai rAgasyaiva sahodaram / dveSaM na hRdaye jAtu, pazcAttApaM ca kurvate / / 704 / / zlokArya : maitrIrUpI bANathI rAganA ja sahodara evA dveSane atyaMta nAza kare che ane hRdayamAM pazcAtApane karatA nathI. susAdhuo jagatanA jIvo pratye maitrIbhAvanAthI atyaMta bhAvita thAya che jethI zatru-mitra sarva pratye citta samAna bane che jenA prakarSathI dveSano nAza kare che, ane dveSano nAza karyA pachI koI jAtanA pApono pazcAttApa karatA nathI, phakta AghabhUmikAmAM ja bIjA kuTuMbane prathama kuTuMbanI sAthe laDAvatI vakhate pApano pazcAttApa kare che, tyAre prazasta SathI prathama kuTuMbane baliSTha kare che. ll704ll zloka - pATayantaH krodhabandhuM, kSamayA krakacena ca / ullasanti tathA mAnaM, nighnanto mArdavAsinA / / 705 / / zlokArca - kSamArUpI kacathI krodhabaMdhune nAza karatAM ane mArdavarUpI talavArathI mAnane haNatAM ullasita thAya che. kSamAnuM daDha avalaMbana laIne krodhano nAza karavA ullasita thAya che ane mArdava pariNAmanuM avalaMbana laIne arthAt guNo pratye nameluM citta rahe evA adhyavasAyanuM avalaMbana laIne mAnane nAza karatAM munio sadA pravarte che. II70pA
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 vairAgyakAlatA bhAga-3 zloka - mAyAmArjavadaNDena, nighnanti jaratImapi / saMtoSAgnau kSipantyuccairlobhaM bAlamapi kSaNAt / / 706 / / zlokArca - ArjavadaMDathI jIrNa thatI paNa mAyAne haNe che, bAla paNa evA lobhane kSaNathI saMtoSarUpI agnimAM atyaMta nAMkhe che. munio Arjava pariNAmathI mAyAne satata jIrNa kare che ane jIrNa paNa thatI evI mAyAne zaktino saMcaya thAya tyAre kSapakazreNImAM nAza kare che, vaLI, lobhane satata kSINa kare che, tethI kSINa thayelA evA bAla jevA paNa lobhane kSapakazreNImAM saMtoSarUpI agnimAM nAMkhIne nAza kare che. l706aaaa zloka : kAmaM ca brahmahastena, maIyantIva matkuNam / ghnanti zokaM dhiyA zaktyA, cittadhairyeSuNA bhayam / / 707 / / zlokArca - brahmarUpI hAthathI mAMkaDanI jema kAmanuM mardana kare che, buddhirUpa zastrathI zokane haNe che. citanA gheryarUpa bANathI bhayane haNe che. munio cittamAM anAdithI sthira thayelA vedanA udayane satata kSINa karavA yatna kare che ane kSapakazreNImAM teno sarvathA vinAza kare che. vaLI, jIva nimitta pAmIne zokanA upayogavALo bane che, paraMtu munio AtmAno dehAdithI atyaMta bheda che tenuM bhAna karIne AtmAne te rIte saMpanna kare che ke jethI bAhya koI nimittajanya zoka pragaTa thAya nahIM, vaLI, saMsArI jIvone bhaya paNa deha sAthe abheda buddhi hoya tyAre ja thAya che; kema ke dehano nAza thAya tevA saMyoga Ave tyAre bhaya pragaTa thAya che, paraMtu munio vairyapUrvaka cittane AtmAnA nirAkuLa svabhAvamAM sthira kare che, jethI maraNAMta upasargamAM paNa bhaya utpanna thato nathI. II70thI
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 caturtha stabaka/bloka-708-709-710 zloka : hAsyaM ratiM jugupsAM cAratiM cAnAdivatsalAm / paJcAkSabhrAtRbhANDAni, dalayanti dameSuNA / / 708 / / zlokArca - hAsyane ane anAdi vatsala evI rIta, jugupsA ane aratine pAMca IndriyonA viSayone damarUpI bANathI daLe che. munio damananA pariNAma dvArA hAsya, rati, aratinA bhAvone ane pAMca indriyonA viSayone daLe che, jethI indriyArtha unmanIbhAvane abhimukha satata javA yatna kare che. ll708li zloka : itthaM kRtvA dvitIyasya, kuTumbasya kSayaM kSaNAt / prathamasya kuTumbasya, vardhayanti balaM sadA / / 709 / / zlokArca - A rIte pUrvamAM varNana karyuM e rIte, bIjA kuTuMbano kSaNamAM kSaya karIne, prathama kuTuMbanuM bala munio sadA vadhAre che. ll709ll zloka : bale cAdyakuTumbasya, pravRddhe bhagnapauruSam / / amISAM bAdhakaM na syAt, tad dvitIyaM kuTumbakam / / 710 / / zlokArca - ane AdhakuTuMbanuM bala pravRddha thaye chate bhagna poSavALuM te bIjuM kuTuMba AmanuM=AdhakuTuMbanuM bAdhaka thAya nahIM. munio bIjA kuTuMbane satata kSINa kare che ane prathama kuTuMbanI satata vRddhi kare che tethI muninA cittamAM kaSAyo, nokaSAyo kSINaprAyaH varte che tethI bhagna pauruSavALuM bIjuM kuTuMba varte che, tethI prathama kuTuMbano sAmano karavA samartha bIjuM
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 vairAgyakalpalatA bhAga-3 kuTuMba banatuM nathI jenA kAraNe muninA cittamAM satata kSamAdi bhAvo pravardhamAna bane che. II71nA zloka : tRtIyaM poSakaM jJAtvA, dvitIyasya tyajanti te / jetuM dvitIyamatyakte, tRtIye naiva zakyate / / 711 / / zlokArca - bIjA kuTuMbanuM poSaka jANIne trIjA kuTuMbano teo tyAga kare che, trIjuM kuTuMba nahIM tyAga karAye chate bIjuM kuTuMba jItavA mATe zakya nathI ja. pUrvamAM kahela ke trIjuM kuTuMba dharmanuM paNa poSaka che ane adharmanuM paNa poSaka che tethI prathama kuTuMbanuM paNa poSaka che ane bIjA kuTuMbanuM paNa poSaka che. topaNa bahulatAe bIjA kuTuMbanuM poSaka trIjuM kuTuMba che. tethI saMyama grahaNa karIne sAdhuo trIjA kuTuMbano tyAga kare che ane trIjA kuTuMbano tyAga na kare to svajanAdi pratye saMbaMdhanI buddhine kAraNe bIjA kuTuMbano jaya zakya bane nahIM; kema ke nigraMthabhAva pratye pravardhamAna citta ja bIjA kuTuMbano jaya karavA samartha bane che ane nirgathabhAva pratye cittane pravartAvavAmAM trIjuM kuTuMba bAdhaka che. l711aaaa zloka - ato yadyasti te cittaM, nirvANasukhalAlasam / rAjastanighRNaM karma, mayoktamidamAcara / / 712 / / zlokArdha : AthI zraddhA ane kriyAthI yukta jJAna ISTa arthanuM sAdhaka che AthI, jo tAruM aridamana rAjAnuM, sita nirvANa sukhanI lAlasAvALuM che, to he rAjA ! mArA vaDe kahevAyeluM te nirguNa karma ene tuM Acara. AcArya rAjAne kahe che, nirvANa sukhanI icchAvALA jIve bIjA kuTuMbane nAza karavA arthe sarva udyamathI yatna karavo joIe. II712
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 277 caturtha stabaka/zloka-713-714 zloka - paraM svazaktirAlocyA, madhyasthenAntarAtmanA / zakyaM kartuM kRtAbhyAsaiogibhiH karma nighRNam / / 713 / / zlokArca - paraMtu nirguNa karma karavAnI IcchA hoya paraMtu, madhyastha evA aMtarAtmA vaDe svazaktinuM Alocana karavuM joIe, karAyelA abhyAsavALA yogIo vaDe nirguNa karma karavAnuM zakya che. koI mahAtmAne mokSanI icchA hoya eTalA mAtrathI nivRNa karma karavA samartha banatA nathI AthI ja mokSanI atyaMta icchAvALA avirata samyagdaSTi ke dezavirata zrAvako nivRNa karma karavA samartha thatA nathI, tethI mAre saMyama levuM che teTalo ja mAtra pakSapAta karIne saMyama grahaNa karavuM ucita nathI, paraMtu mAre saMyama grahaNa karavuM che ane saMyamane anukULa kevuM vIrya mArAmAM saMcaya thayuM che ane saMyama grahaNa karIne huM nidhRNa karma karI zakIza ke nahIM karI zakuM tenuM madhyasthabhAvathI samAlocana karavuM joIe, ane svazakti jaNAya to ja saMyama grahaNa karavuM joIe; kema ke karAyelA abhyAsavALA yogIo vaDe ja nirguNa karma karavuM zakya che, AthI ja mokSanI icchAvALA zrAvako nirguNa karma karavAne anukULa zaktino saMcaya karatA hoya che. II713mA zloka : na draSTumapi zakyaM tu, karmabandhudayAlunA / klIbA dRSTvA'pi kampante, karaNaM dUrataH sthitam / / 714 / / zlokArca - vaLI, karmabaMdhu pratye dayALu jIvo vaDeHkarmabaMdhanA kAraNabhUta bIjA kuTuMba pratye dayALu jIvo vaDe, jovuM paNa zakya nathI koI aMtaraMga zatru pratye nirghaNa karma karatA hoya te jovuM paNa zakya nathI, napuMsako joIne paNa kAMpe che. karavuM dUrathI raheluM che.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyakalpalatA bhAga-3 208 je jIvone bAhya anukUlatAmAM baddharAga che, teo bIjA kuTuMba pratye dayALu che tevA jIvone bIjA kuTuMbano nAza karavo to dUra raho paraMtu je mahAtmAo bIjA kuTuMbano nAza kare che tene jovA mATe paNa teo samartha nathI. tethI napuMsaka evA teo bIjA kuTuMbano nAza joIne paNa kAMpe che, tethI kvacit saMyama grahaNa karyuM hoya topaNa saMyamanI zuddha AcaraNA karanArA munionI pravRtti joIne tenI niMdA kare che. ane kahe che ke mAtra bhaNavAmAM magna thaIne lokanI ciMtA karatA nathI, amArI ucita sArasaMbhALa karatA nathI. A prakAre kahIne potAno bIjA kuTuMba pratyeno rAga ja dRDha kare che. ||714]] zloka H parametadanuSThAya, yAtA yAsyanti yAnti ca / zivasthAnamanAbAdhaM, siddhAnantacatuSTayam / / 715 / / zlokArtha H paraMtu Ane=nighRNa karmane, sevIne siddha evA anaMta catuSTarUpa anAbAdha zivasthAnane pAmyA=ghaNA munio gayA che, jaze ane jAya che. II715II zloka H rAjA''ha yo na zaktaH syAd, dvitIyasya nibarhaNe / tRtIyasya parityAgAt, kimavApnotyasau phalam / / 716 / / zlokArtha H rAjA kahe che, trIjA kuTuMbanA parityAgathI bIjA kuTuMbanA nAzamAM je samartha na thAya, e=e puruSa kevA prakAranA phlane prApta kare che ? Il716|| zloka H gururAha nRzArdUla ! yo na hanti dvitIyakam / tRtIyasya parityAgastasya nUnaM viDambanA / / 717 / /
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 279 caturtha stabaka/zloka-717-718-719 zlokArca - guru kahe che. he rAjA ! je bIjA kuTuMbane haNato nathI, tene trIjA kuTuMbano parityAga kharekhara viDaMbanAvALo che. ll717nA zloka : citte'ntargranthagahane, bahirnirgranthatA vRthA / tyAgAtkaJcukamAtrasya, bhujago na hi nirviSaH / / 718 / / zlokArca - aMtagraMtha gahana evuM citta hote chate bahira nigraMthatA vRthA che, kanyuka mAtranA tyAgathI sarpa nirviSavALo nathI. je jIvo saMyama grahaNa kare che te jIvo trIjA kuTuMbano tyAga kare che, Ama chatAM saMyama grahaNa karyA pachI kaSAyo, nokaSAyone kSINa karavAne anukULa ucita yatna leza paNa karatA nathI, mAtra bAhya pravRttio karIne bAhya pravRttiomAM ja dharmabuddhine seve che teono trIjA kuTuMbano parityAga viDaMbanA mAtra ja che; kema ke aMtaraMga saMzleSathI gahana citta vidyamAna hoya to bAhya tyAga karIne paNa teo saMzleSanuM sthAna bAhya bhaktavarga ke ziSyAdine ja kare che. tethI teonI bahirU nigraMthArUpa trIjA kuTuMbano tyAga vRthA che; kema ke sApa uparanI kAMcaLI choDe teTalA mAtrathI nirviSa thato nathI tema bAhya svajanAdinA tyAga mAtrathI jIvo bAhya padArthomAM saMzleSa vagaranA thatA nathI, ane saMzleSa ja bhavanuM kAraNa che. I718aaaa zloka : rAjA''ha nanu yadyevaM, tadA yuSmadanugrahAt / dvitIyaM ca tRtIyaM ca, tyajAmyadya kuTumbakam / / 719 / / zlokArca - rAjA kahe che, kharekhara jo A pramANe che, to tamArA anugrahathI Aje bIjuM ane trIjuM kuTuMba tyAga karuM chuM. ll719ll
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 vairAgyakAlatA bhAga-3 zloka : jagau gururidaM bhUpa ! suSThUktaM kSatriyocitam / tadA bhUpena vimalamatervadanamIkSitam / / 720 / / zlokArdha : gurue kahyuM- he rAjA kSitriyocita A suMdara kahevAyuM, tyAre gurue kSatriya ucita A che ema kahyuM tyAre, rAjA vaDe vimalamatinuM mukha jovAyuM. ll720ll zloka - tyAjyaM rAjyaM mayetyukte, sa jagau mantripuGgavaH / na tavaivocitaM hyetaducitaM parSado'pyadaH / / 721 / / zlokArca - rAjya tyAjya che e mArA vaDe kahevAya chata=rAjA vaDe kahevAya chad, te maMtrIpuMgava bolyA, AetrIjA kuTuMbanA tyAgapUrvaka bIjA kuTuMbanA nAza mATe udhama, tamane ja ucita nathI, parSadAne paNa A ucita che. ll7ra1TI zloka : kecid bhItAstadAkarNya, balAtpravrAjanAbhiyA / pradviSTA gurukarmANo, nIcAzcAzu palAyitAH / / 722 / / zlokArca - te sAMbhaLIne=maMtrInA te vacanane sAMbhaLIne, baLAtkAre pravajyAnA bhayathI keTalAka bhaya pAmyA, gurukarmavALA pradveSa pAmyA, nIca jIvo zIgha palAyana thayA. II72zI. zloka : muditA laghukarmANaH, prapannaM tadvacazca taiH / pramodavardhane caitye, yayuH sarve'ntikasthite / / 723 / /
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 caturtha stabaka/zloka-723-724-75-726-727 zlokArtha : laghukarmovALA AnaMdita thayA, tenuM vacana=maMtrInuM vacana, teo vaDe laghukarmavALA jIvo vaDe, svIkArAyuM, sarva loko najIkamAM rahelA pramodavardhana nAmanA caityamAM gayA. ll723ll zloka : kRtA bhagavatAM pUjA, tatrodArA yathAvidhi / pravartitAni dAnAni, kAritaM bandhamocanam / / 724 / / zlokArtha : tyAM=pramodavardhana caityamAM, bhagavAnanI yathAvidhi pUjA karAI. dAno pravartAvAyAM, baMdhanonuM mocana karAyuM. Il724ll zloka : AkArya tanayaM svaM ca, nagarAt zrIdharAbhidham / rAjyaM dattvA nRpastasmai, lalau dIkSAM sahAkhilaiH / / 725 / / zlokArca - zrIdhara nAmanA potAnA putrane nagarathI bolAvIne, tene rAjya ApIne, rAjAe badhA loko sAthe dIkSA grahaNa karI. Il725ll zloka : dattA nirvedajananI, guruNA dezanA tadA / gatA devAdayaH sthAnamAnandabhRtamAnasAH / / 726 / / zlokArca - tyAre guru vaDe nirvedane utpanna karanArI dezanA apAI. AnaMdathI bharAyelA mAnasavALA devatAdi sthAne gayA. Il7ra6ll bloka : sudhAbhamapi tatsUrervacaH pariNataM na me / pratyutAntikamAyAto, hiMsAvaizvAnarau tadA / / 727 / /
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 vairAgvakalpalatA bhAga-3 zlokArca - sudhA jevuM paNa te sUrinuM vacana mane naMdIvardhanane, pariNamana pAmyuM nahIM. UlluM hiMsA, vaizvAnara tyAre najIka AvyAM=naMdIvardhananuM cita hiMsA-vaizvAnarane abhimukha thayuM. ll727nA zloka : praviSTau mama gAtre tau, mocitazcAsmi bandhanAt / niyuktai rAjapuruSaiH, sarvabandhavimuktaye / / 728 / / zlokArca - mArA zarIramAM te=hiMsA-vaizvAnara praveza pAmyAM. ane sarva kedIonA baMdhananI vimukti mATe niyukta rAjapuruSo vaDe huM baMdhanathI mukAyo chuM. rAjAe dIkSA grahaNa karatI vakhate sarva kedIonA baMdhananI mukti mATe rAjapuruSo niyukta karelA. te pramANe naMdIvardhanane paNa baMdhanathI mukta karAyo. Il728aaaaN zloka : cintitamahametena, sabhAmadhye vigopitaH / tadatra kiM sthitasyAsya, zramaNasyAntike mama / / 729 / / zlokArca - vicArAyuM naMdIvardhana vaDe vicArAyuM. huM AnA dvArAkevalI dvArA, sabhAmAM viDaMbita karAyo. te kAraNathI A zramaNanI najIkamAM rahelA mane ahIM zuM? A sthAnamAM zuM? hiMsA ane vaizvAnarathI tapta thayela naMdIvardhana te sthAnano tyAga kare che. II729ll zloka : tato gato'haM vijayapurAbhimukhamadhvani / dRSTazca prAtipathiko'ntarA nAmnA dharAdharaH / / 730 / /
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 caturtha stabaka/zloka-730-731-732-733 zlokArtha : tyArapachI zloka-729mAM naMdIvardhana vaDe ciMtana karAyuM tyArapachI, huM vijayapura abhimukha mArgamAM gayo ane vacamAM dharAdhara nAmano prAtipathika=vaTemArga jovAyo. ll73|| zloka : matkalpaH so'pi vijayapurAniSkAzitaH sutaH / rAjJA zikhariNA hiMsAvaizvAnarakalaGkitaH / / 731 / / zlokArtha : te paNa mArA jevo hiMsA ane vaizvAnarathI kalaMkita thayelo, rAjA zikharI dvArA vijayapurathI kADhI mukAyelo putra hato. ll731II bloka : pRSTo mayA'tha vijayapurAdhvAnaM na so'vadat / vyAkulatvAna zuzrAva, madvaco'nAdarAt tataH / / 732 / / zlokArca - have mArA vaDe vijayapurano mArga puchAyo. vyAkulapaNAne kAraNe anAdarathI mAruM vacana teNe sAMbhaLyuM nahIM. tethI te bolyo nahIM=dharAdhara bolyo nahIM. II73zA zloka - hiMsAvaizvAnarogreNa, samAkRSTA kaTItaTAt / asiputrI mayA sadyaH, khaDgastenA'pi tAdRzA / / 733 / / zlokArca - hiMsA-vaizvAnarathI ugra evA mArA vaDe kaTItaTathIete rAjaputranA kaTItaTathI, zIdhra talavAra kheMcAI. tevA prakAranA tenA vaDe paNa hiMsAvaizvAnarathI ugra evA dharAdhara vaDe paNa, paga kheMcAyuM. ll733
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka - prahArau samakaM dattau, dvAbhyAM gAtravidAriNau / jIrNekabhavavedyA ca, samakaM guTikA dvayoH / / 734 / / zlokArca - sAthe ja baMne dvArA gAtrano nAza kare evA prahAro apAyA ane ekabhavavedha guTikA baMnenI sAthe ja jIrNa thaI. ll734ll zloka - tato'pare vitIrNe te, bhavitavyatayA dvayoH / purthI pAnivAsI, nIto saptamapAda gAurUlI zlokArca - tyArapachI=baMnenI ekabhavavedha guTikA jIrNa thaI tyArapachI, te baMnene bhavitavyatA vaDe te bIjI=ekabhavavedha guTikA, apAI. pApanivAsarUpI nagarImAM sAtamA pADAmAM=sAtamI narakamAM, ame baMne laI javAyA. II73paII zloka : trayastriMzatsAgarAyurbhuktvA tatra mithohatI / guTikAntaramAhAtmyAnmatsyau jAtau mitho dviSo / / 736 / / zlokArca - tyAM=sAtamI narakamAM, 33 sAgaropamanA AyuSyane bhogavIne paraspara hatIvALA=ekabIjAne haNavAnI kriyA karavAvALA, guTikAaMtaranA mAhAbhyathI paraspara dveSavALA ame baMne matsya thayA. ll736ll zloka - tato'pi pATake SaSThe, dvAviMzatyarNavAyuSau / parasparAbhighAtena, dhRtAvatyantaduHkhitau / / 737 / /
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 285 caturtha stabaka/zloka-737738-739-740-741 zlokArdha : tyArapachI paNa bAvIsa sAgaropamanA AyuSyavALA parasparanA ghAtathI atyaMta duHkhita chaThA pADAmAM=ThI narakamAM, dhAraNa karAyA. ll737ll zloka - paJcAkSapazusaMsthAne, bhavitavyatayA tataH / kRtau garbhajaso dvau, vairAvedhakRtAhatI / / 738 / / zlokArca - tyArapachI bhavitavyatA vaDe paMcAkSa pazusaMsthAnamAM vairanA AvedhathI karAyelA AhatIvALA garbhasarpa baMne karAyA. ll738II zloka - tataH pApanivAsAyAM, dhRtau paJcamapATake / gataM mitho ghnatorAyuyoH saptadazArNavAH / / 739 / / zlokArca - tyArapachI pApanivAsanagaramAM pAMcamA pADAmAM=pAMcamI narakamAM ame baMne dhAraNa karAyA. paraspara ekabIjAne haNatA amArA baMnenuM sattara sAgaropama AyuSya pUrNa thayuM. 739ll zloka : tataH siMhAvubhau jAto, tIvravairAnubandhinau / dazArNavAyuSau pApe, caturthe pATake tataH / / 740 / / zlokArca - tyArapachI tIvra vairAnubaMdhavALA baMne siMha thayA. tyArapachI pAparUpa cothA pADAmAM dasa sAgaropamanA AyuSyavALA thayA. I74oll zloka : soDhastatra mitho ghAtaH, zyenau jAtAvubhau tataH / tato'pyadhaH sphuradvairau, tRtIye pATake gatau / / 741 / /
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 zlokArtha : tyAM=cothA pATakamAM, paraspara ghAta sahana karAyo. tyArapachI baMne paNa bAjapakSI thayA. tyArapachI paNa=chhena thayA pachI paNa, nIce=narakamAM, spaSTa vairavALA ame baMne trIjA pATakamAM gayA. 11741|| vairAgyakalpalatA bhAga-3 zloka H trividhA vedanA tatra, soDhA saptArNavAyuSA / tatazca nakulau jAtau, mithogAtraprahAriNau / / 742 / / zlokArtha : tyAM=trIjA pADAmAM, sAta sAgaropama traNa prakAranI vedanA sahana karAI. tyArapachI paraspara gAtranA prahAravALA ame baMne nakula thayA. 1742 / / zloka H triduHkhau tryarNavAyuSko, dvitIye pATake tataH / bhrAnto'hamevamanyAnyAntarasthAneSvanantazaH / / 743 / / zlokArtha H tyArapachI bIjA pADAmAM=bIjI narakamAM, traNa sAgaropamanA AyuSyavALA traNa duHkhovALA ame baMne thayA. A rIte=atyArasudhI varNana karyuM e rIte, huM=anusuMdara cakravartIno jIva, anaMtI vakhata anyoanya sthAnamAM bhamyo. II743]I zloka H saMsArijantAviti bhASamANe, prajJAvizAlA vidadhe vicAram / aho durantau viSamau ca hiMsAvaizvAnarau yatphalametadasya / / 744 / /
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44-745-746 287 zlokArca - saMsArI jaMtu A pramANe kahyuM chad=naMdIvardhananA bhavathI mAMDIne atyAra sudhI varNana karyuM e pramANe kahe chate, prajJAvizAlAe vicAra karyo. aho, kharAba aMtavALA viSama hiMsA ane vaizvAnara che je kAraNathI Ane=A jIvane, A phala che hiMsA ane vaizvAnaranuM A anarthakArI phala che. II744l. zloka : ahaha kumatirAdAveva vaizvAnarograstadanu vihitahiMsodvAhasaMjAtadarpaH / nara iha narinarti vyaktakApeyalIlaH, kapiriva kapikacchravallisaMzliSTagAtraH / / 745 / / zlokArca - are re! AdimAM ja vaizvAnarathI ugra, tyArapachI karAyelA hiMsAnA vivAhathI thayelA darpavALo kumativALo manuSya ahIM=saMsAramAM, vyakta vAMdarAnI lIlAvALo nAce che, jema khaNaja karanArI vallinA saMzliSTa gAkavALo vAMdaro nAce che. I74pA. zloka : ugrau mUrchAjvarau vA samamuta militau zAkinIbhUtadoSau, hAlAhAlAhale(lau) vA grahaviSamadazAdurnimittAgamau vA / kaNThoSThAzoSitRSNAtapatapanakaravyApatApodbhavau vA, hiMsAvaizvAnarau dvau jagati tanubhRtAM dvighnadoSAvahau staH / / 746 / / zlokArca - athavA ugra mUccha vara chevaizvAnara mUccha che ane hiMsA sAthe lagna vara che. athavA zAkinI ane bhUtadoSa sAthe milita che=zAkinI jevo vezvAnara che ane bhUtadoSa jevI hiMsA che. athavA hAlA=madha ane
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 vairAgyakAlatA bhAga-3 hAlAhalA-jhera che. hAlA jevo vaizvAnara che ane hAlAhalA jevI hiMsA che. athavA grahanI viSama dazA ane durnimitanuM Agamana che. grahanI viSama dazA jevo vaizvAnara che ane durnimittanA Agamana jevI hiMsA che. vaLI, jagatamAM kaMTha ane hoThane zoSaNa karanAra tRSNAnA AtApathI ubhava ane sUryanAM kiraNonA vyApanA tApathI udbhava evAM hiMsA-vaizvAnara be jagatamAM saMsArI jIvone be prakAranA doSane lAvanArAM thAya che. je jIvone vaizvAnara ane hiMsA doSanI prApti thAya che te jIvo te be doSothI kaI kaI viDaMbanAne prApta kare che te mUcchajvara AdinA dRSTAMtathI batAvela che jethI bodha thAya ke A baMne doSo udbhava kAlamAM ja mAtra klezane karAve che ane aMte durgatinI paraMparAne karAvanArA che mATe tenuM yathArtha bhAvana karIne tenA nivAraNa mATe yatna karavo joIe. ll746aaaa zloka : hiMsAvaizvAnarAbhyAM nibiDajaDadhiyaH kurvate saMstavaM ye, pInaprauDhaprabhAvau hRdayagatadayAzAntabhAvau vihAya / hAsyAste kasya na syurjagati suragavIkAmakumbhau tyajanta stanmUlyenAnayantaH sapadi nijagRhe rAsabhIbhazmapAtre / / 747 / / zlokArca - pIna ane pIDha prabhAvavALA hRdayamAM rahelA dayA ane zAMtabhAvane choDIne hiMsA-vaizvAnara dvArA nibiDa jaDa buddhivALAnuM saMstavana jeo kare che, kAmadhenu ane kAmakuMbhane tyAga karatAM tenA mUlyathI kAmadhenu ane kAmakuMbhanA mUlyathI, potAnA ghare zIdhra gagheDI ane bhambhapAtrane lAvatA evA teo jagatamAM kone hAsyAspada na thAya ?=buddhimAnane avazya hAsyAspada thAya. guNonI prazaMsAthI guNa pratyenA rAgane kAraNe puNyabaMdha, sakAmanirjarA thAya che tethI koI jIvanA hRdayamAM atyaMta dayA hoya ane prauDha prabhAvavALo zAMtabhAva
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha stabaka/zloka-747-748-749 289 hoya te ja prazaMsApAtra che. tene choDIne jeo hiMsA-vaizvAnara dvArA naMdIvardhananI jema nibiDa jaDa buddhivALA che topaNa puNyanA sahakArathI teo saphaLa thatA hoya tyAre teonuM saMstavana kare che teo lokamAM atyaMta hAsyAspada che; kema ke kAmadhenu jevI dayA ane kAmakuMbha jevo zAMtabhAva choDIne te bhAvonA nAzanuM kAraNa bane tevA kaThora ane hiMsakabhAva jevA kharAbabhAvane potAnA haiyAmAM lAvIne te jIvo vivekI puruSo mATe hAsyAspada bane che. l74LA zloka : sa vahniranyo galitapratApaH, sthale pravidhyAyati picchale yaH / ayaM tu vaizvAnaranAmadheyaH, snigdhe'pi rUkSe'pi samapravRttiH / / 748 / / zlokArca - picchala sthalamAM je agni bujhAI jAya che galita pratApavALo te agni anya che, vaLI, vaizvAnara nAmavALo A agni, snigdhamAM paNa ane rUkSamAM paNa samapravRttivALo che. saMsAramAM je agni saLage che te agni cIkaNA sthaLamAM bujhAI jAya che tethI agninuM teja tevAM sthAnone prApta karIne galita thAya che tethI bAhya agni aMtaraMga agni karatAM anya prakArano che. vaLI, vaizvAnara nAmano aMtaraMga agni to potAnA zatru jevA rukSa pratye ane potAnA snigdha evA snehIo pratye samAnavRttivALA che AthI naMdIvardhanano agni yuddhamAM zatru pratye paNa prajavalita thato hato ane tenA pratye snigdha evAM mAtA-pitA Adi pratye paNa prajvalita thato hato. Il748aaaa zloka : hahA na vaizvAnarahiMsayorgatiM, vidantyapi svAnubhavAzritAM janAH /
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 vairAgyakalpalatA bhAga-3 ime'pi yAsyanti dazAM tamomayIM, jaDo yathA'yaM nanu nandivardhanaH / / 749 / / zlokArtha: hA hA kheda che ke loko svaanubhavane Azrita evI vaizvAnara ane hiMsAnI gatine=sthitine, jANatA paNa nathI. e paNa=jeo hiMsA ane vezvAnaranI gatine jANatA nathI e paNa, tamomaya dazAne pAmaze. je pramANe kharekhara ja evo A naMdIvardhana. dareka jIvone tIvra gussAkALamAM aMtaraMga klezano anubhava che ane bIjAne hiMsAkALamAM te te prakAranA kRtyajanya klezano anubhava che, topaNa mUDha evA teo tene jANatA nathI. teo duraMta saMsAranA paribhramaNarUpa aMdhakAra dazAne pAmaze, jema naMdIvardhana pAmyo. II74lA zloka : saMsArijIvo'tha prAha, nItaH zvetapure tataH / kRtazcAbhIrarUpo'haM, bhavitavyatayA tayA / / 750 / / zlokArca - have saMsArI jIva kahe che. tyArapachI=anaMtI vakhata naMdIvardhananA jIve saMsAramAM paribhramaNa karyuM tyArapachI, zvetapuramAM laI javAyo. ane huM=saMsArI jIva, te bhavitavyatA vaDe AbhIrarUpa karAyo. saMsArI jIvanI tevI bhavitavyatAne kAraNe koIka bhavamAM kaMIka karmo alpa thavAthI bharavADano manuSyabhava prApta thayo. I75nA zloka : tadrUpasya sato gato mama zamaM vaizvAnaraH kiJcana, channA nipuNatAmatiH pravavRte dAne ca yAdRcchikI / nAbhyastaM tu viziSTazIlamadhiko dharmazca nAsevito, jAto madhyaguNastadA bhavasaritsaGghaTTagharSAdaham / / 751 / /
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 291 caturtha stabaka/zloka-7pa1-7para zlokArca - te rUpavALA chatAM mAro kaMIka vaizvAnara zAMta thayo. nirguNatA matiH hiMsAnI mati, kaMIka pracchanna thaI. ane yAdacchika dAnamAM mati pravRtta thaI. viziSTa zIla abhyasta karAyuM nahIM. ane adhika dharma sevAyo nathI. tyAre bhavasamudranA saMghaTanA gharSaNathI huM saMsArI jIva, madhyama guNavALo thayo. saMsArI jIva naMdIvardhana pachI anaMtakALa bhaTakIne AbhIraNanA bhavamAM jAya che, tyAM nadIgolapASANa nyAyathI kaMIka kaSAyo alpa thAya che tethI naMdIvardhananA bhavamAM je krodha hato te kaMIka zAMta thAya che ane hiMsaka mati hatI te paNa kaMIka pracchanna thAya che ane icchAnusAra koInuM bhaluM karavA Adi kRtyamAM dAna kare che. kaMIka zubha AcAro pALe che topaNa saMsArano uccheda kare tevuM viziSTa zIla abhyasta karyuM nahIM. kaMIka dharma seve che topaNa bhavano uccheda kare tevo adhika dharma sevyo nahIM, madhyama guNavALo thayo, tethI sAmAnyathI bIjAnuM sAruM karavuM, tapa-tyAgAdi bAhya AcAro karavA tevI manovRtti thaI. topaNa saMsAranuM vAstavika svarUpa zuM che ? teno yathArtha nirNaya karIne saMsArano uccheda thAya tevI mArgAnusArI buddhi pragaTa thaI nahIM. II75vA zloka : mAmAlokya tathAvidhaM guNakalAbhogapradAnonmukhI, saMjAtA bhavitavyatA zuciphalAsanaprasannAzayA / Uce sAmpratamAryaputra ! suyazaHzrIsiddhizarmAzayA, tvaM siddhArthapure vraja prakaTitaH puNyodayaste sakhA / / 752 / / zlokArya : guNakalAnA AbhoganA pradAnane sanmukha evI, zuciphalane Asanna evI prasanna AzayavALI bhavitavyatA tevA prakAranA mane joIne thaI= zloka-751mAM kahyuM tevA prakAranA saMsArI jIvane joIne thaI, suyazanI zrInI siddhinA sukhanA AzayavALI evI bhavitavyatA bolI. he
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 vairAgyakalpalatA bhAga-3 Aryaputra ! hamaNAM tuM siddhArthapuramAM jA, tAro mitra puNyodaya pragaTa karAyo che. zloka-751mAM kahyuM tevA madhyama guNavALo saMsArI jIva thayo tethI tenA guNanA samUhane joIne tenuM hita ka2vAne sanmukha pariNAmavALI bhavitavyatA thaI ane suMdara phalane Ape evI prasanna AzayavALI thaI-te vakhate madhyamaguNa pariNatine kAraNe te jIvane suMdara phaLa maLe tevI te jIvanI bhavitavyatArUpa pariNati thaI. tethI te jIvane uttaranA bhavamAM suMdara yaza ane lakSmI maLe, sukha maLe tevA AzayavALI tenI bhavitavyatAe tene te prakArano AyuSyabaMdha karAvyo jethI puNyodaya sahita siddhArthapuramAM rAjaputra tarIke janme che. II752aa zloka H iti pariNatiM hiMsAvaizvAnaraprasarodbhavAM, paTutaramatiH zrutvA duSTatvagindriyajAmapi / vihitaviSayapratyAhAraH sthiropazamakSamo, bhavati bhuvi yaH prApsyatyuccaiH sa eva yazaH zriyam / / 753 / / iti zrIvairAgyakalpalatAyAM caturthaH stabakaH samAptaH / / zlokArtha : hiMsA-vaizvAnaranA prasarathI udbhava thanArI, duSTa sparzanendriyathI thanArI paNa AvA prakAranI pariNatine=prastuta staMbakamAM batAvI evA prakAranI pariNatine, sAMbhaLIne=prastuta staMbanA zravaNathI sAMbhaLIne, paTutara mativALo=prastuta stabakanA hArdane sparze tevI nirmaLa mativALo, karyo che viSayano pratyAhAra jeNe evo sthira upazamamAM samartha, je jagatamAM thAya che te ja atyaMta yazarUpI lakSmIne prApta karaze= sadgationI paraMparArUpa yazarUpI lakSmIne prApta karaze. II753II caturtha stabaka samApta anusaMdhAna H vairAgyakalpalatA bhAga-4
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ [1] | gItArtha gaMgAnAM prakAzano | pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA (moTA paMDita ma. sA.)nA vyAkhyAnanAM pustako 3 Azrava ane anubaMdha cAritrAcAra pudgala vosirAvavAnI kriyA 33 - pa. pU. A. bha. zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA K. (paMDita ma. sA.)nA vyAkhyAnanAM temaja lekhita saMpAdita pustako 157 48 85 # - S Is Jaina Order Independent Religion or Denomination ? Status of religion in modern Nation State theory anekAMtavAda karmavAda karNikA karmavAda karNikA (hindI AvRtti) kudaratI AphatamAM jainanuM kartavya gRhajinAlaya mahAmaMgalakArI cAlo, mokSanuM sAcuM svarUpa samajIe cittavRtti cittavRtti (hindI AvRtti). jenazAsana svataMtra dharma ke saMpradAya ? jinazAsana svataMtra dharma yA saMpradAya? (hindI AvRtti) darzanAcAra dharmarakSA pravacana zreNI bhAga-1 praznottarI praznottarI (hindI AvRtti) bhAgavatI pravajyA paricaya bhAvadharma bhAga-1 (praNidhAna) ke jamaNI bAjunA naMbara pustaka kramAMka sUcave che. 53 10 15 2.1
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 178 14 bhAvadharma bhAga-2 (pravRtti, vidanajaya, siddhi, viniyoga) madhyasthabhAva (saMgha ekatAnI mAsTara kI). manovijaya ane Atmazuddhi yogadaSTisamuccaya lokottara dAnadharma "anukaMpA' zAsana sthApanA zAsana sthApanA (hindI AvRtti). zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo (hindI AvRtti) zrI upadhAna mApadezikA sadgati tamArA hAthamAM ! sadgati Apake hAtha meM ! (hindI AvRtti) 93 163 - saMpAdaka :- pa. pU. paMnyAsa zrI arihaMtasAgarajI mahArAja sAhaba pAkSika aticAra . gItArtha gaMgA dvArA prakAzita anya pustakonI yAdI , : hul 93 61 kara 'Rakshadharma' Abhiyaan Right to Freedom of Religion !!!!! rakSAdharma' abhiyAna zrI navapada ArAdhanA vidhi (aprApya) zrI sametazikharajInI saMvedanA sevo pAsa saMkhesaro (aprApya) sevo pAsa saMkhesaro (hiM.A.) svataMtra bhAratamAM dharma parataMtra !!! svataMtra bhArata meM dharma parataMtra !!!! (hiM.A.) saMkalaka: dharmatIrtha rakSA samiti saMkalaka: dharmatIrtha rakSA samiti saMkalaka dharmatIrtha rakSA samiti saMkalakaH jyotiSabhAI zAha saMkalakaH jyotiSabhAI zAha saMkalana : jyotiSabhAI zAha saMkalaka jyotiSabhAI zAha saMkalaka: dharmatIrtha rakSA samiti saMkalaka: dharmatIrtha rakSA samiti 47 104 105 59 90
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ [3] TaE gItArtha gaMgA dvArA prakAzita kare vivecananAM graMtho e vivecanakAra :- paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA e 119 22 26 78 114 115 116 aDhAra pApasthAnika svAdhyAya, amRtavelanI nAnI sakjhAya, "sAco jena' pada ane vIronI prabhubhakti pada zabdazaH vivecana adhyAtmaupaniSat prakaraNa zabdazaH vivecana adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-3 adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-2 adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-3 adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-4 adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-5 adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-3 amRtavelanI moTI sajhAya ane nizcaya-vyavahAra garbhita zrI zAMtijina stavana tathA zrI sImaMdharasvAmI stavana zabdazaH vivecana AnaMdaghana covIzI zabdazaH vivecana ArAdhaka-virAdhaka caturbhagI zabdazaH vivecana upadezapada zabdazaH vivecana bhAga-1 upadezamAlA zabdazaH vivecana bhAga-1 upadezamAlA zabdazaH vivecana bhAga-2 upadezamAlA zabdazaH vivecana bhAga-3 upadezarahasya zabdazaH vivecana bhAga-1 upadezarahasya zabdazaH vivecana bhAga-2 upadezarahasya zabdazaH vivecana bhAga-3 upamitibhavaprapaMcA kathA (prastAva-1) zabdazaH vivecana bhAga-1 upamitibhavaprapaMcA kathA (prastAva-2) zabdazaH vivecana bhAga-2 upamitibhavaprapaMcA kathA (prastAva-3) zabdazaH vivecana bhAga-3 upamitibhavaprapaMcA kathA (prastAva-4) zabdazaH vivecana bhAga-4 122 124 18 174 176 177 178 126 127 128 171 172 173 180.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] 181 182 31 102 103 110 161 162 164 147 118 130 138 1pa9 129 upamitibhavaprapaMcA kathA (prastAva-4) zabdazaH vivecana bhAga-5 upamitibhavaprapaMcA kathA (prastAva-5) zabdazaH vivecana bhAga-6 kUpadaSTAMta vizadIkaraNa zabdazaH vivecana gurutattvavinizcaya zabdazaH vivecana bhAga-1 gurutattvavinizcaya zabdazaH vivecana bhAga-2 jJAnasAra zabdazaH vivecana tatvArthAdhigamasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 tatvArthAdhigamasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 tattvArthAdhigamasUtra zabdazaH vivecana bhAga-3 tattvArthAdhigamasUtra zabdazaH vivecana bhAga-4 devasia rAIe pratikramaNa sUtra zabdazaH vivecana doDhaso gAthAnuM hUMDInuM stavana zabdazaH vivecana dravyaguNaparyAyanA rAsanA chUTA bola rAsanA AdhAre vivecana dravyaguNaparyAyano rAsa zabdazaH vivecana bhAga-1 dravyaguNaparyAyano rAsa zabdazaH vivecana bhAga-2 dharmaparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 dharmaparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 dharmabiMdu prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 dharmabiMdu prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 dharmabiMdu prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-3 dharmasaMgraha zabdazaH vivecana bhAga-1 dharmasaMgraha zabdazaH vivecana bhAga-2 dharmasaMgraha zabdazaH vivecana bhAga-3 dharmasaMgraha zabdazaH vivecana bhAga-4 dharmasaMgraha zabdazaH vivecana bhAga-5 dhyAnazataka zabdazaH vivecana navatatva prakaraNa zabdazaH vivecana padhdhIsUtra (pAkSikasUtra) zabdazaH vivecana pagAmasijjA zabdazaH vivecana paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-3 165 132 133 134 14) 141 142 155 153 183 117. 125 144 46 86 100
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 119 120 123 37 184 130 131 112. 29 30 40 99 43 [5] paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-4 paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-5 paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga- paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-7 paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 (sUtra 1-2) paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 (sUtra 3-4-5) paMcAzaka prakaraNa (paMcAzaka-1-2) zabdazaH vivecana bhAga-1 pAtaMjalayogasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 pAtaMjalayogasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 pratikramaNa hetugarbhita svAdhyAya zabdazaH vivecana pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3 pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-4 batrIzI-01 : dAnAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-02 : dezanAdrAviMzikA zabdazaH vivecana batrIzI-03H mArgadvAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-04 : jinamahattvakAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-05 : jinabhaktivAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-06 : sAdhusAmagraddhAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-07: dharmavyavasthAAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-08 : vAdaDhAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-09 : kathAkAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-10H yogalakSaNadvatrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-11 : pAtaMjalayogalakSaNavicAravAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-12 : pUrvasevAdrAviMzikA zabdazaH vivecana batrIzI-13 : muktiadveSaprAdhAnyadvArnAizikA zabdazaH vivecana batrIzI-14 : apunabaMdhakAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-15 : samyagdaSTiDhAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-10 : IzAnugrahavicAradvAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-17 : devapuruSakAravAaizikA zabdazaH vivecana batrIzI-18: yogabhedakArniMzikA zabdazaH vivecana O 89 para 143 139 113 72 37. 94 73 74 71 81 TIA
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa1 0 44 82 3 pa 106 15ra 153 batrIzI-19 : yogavivekAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-20 : yogAvatArakAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-21 : mitrAddhAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-22 : tArAditrayadvAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-23 : kutarkagrahanivRttiDhAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-24: saddaSTidhArniMzikA zabdazaH vivecana batrIzI-25 : phlezatAnopAyAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-20 : yogamAhAbhyAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-27 : bhikSuddhAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-28: dIkSADhAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-20 : vinayakAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-30 : kevalibhuktivyavasthApanaddhAtrizikA zabdazaH vivecana batrIzI-31 : muktivAaizikA zabdazaH vivecana batrIzI-32 : sajjanastutidvatrizikA zabdazaH vivecana bAra bhAvanA zabdazaH vivecana (tattvArthasUtra ane yogazAstra AdhArita) bhASArahasya prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 bhASArahasya prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 tilakSaNasamuccaya prakaraNa zabdazaH vivecana yogadaSTinI sakjhAya zabdazaH vivecana yogadRSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-1 yogadRSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-2 yogadRSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-3 yogabiMdu zabdazaH vivecana bhAga-1 yogabiMdu zabdazaH vivecana bhAga-2 yogabiMdu zabdazaH vivecana bhAga-3 yogaviMzikA zabdazaH vivecana yogazataka zabdazaH vivecana yogasAra prakaraNa zabdazaH vivecana lalitavistarA zabdazaH vivecana bhAga-1 lalitavistarA zabdazaH vivecana bhAga-2 lalitavistarA zabdazaH vivecana bhAga-3 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana uttarArdha 154 80 77 135 136 137 107 163 167 118
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ [7] 16 158 150 185 186 151 108 109 98 111 viMzatirvizikA zabdazaH vivecana pUrvArdha vItarAga stotra prAyaH zabdazaH vivecana verAgvakalpalatA (stabaka-1) zabdazaH vivecana bhAga-1 vairAgyakAlatA (stabaka-2-3) zabdazaH vivecana bhAga-2 vairAgyakalpalatA (stabaka-4) zabdazaH vivecana bhAga-3 zAMtasudhArasa zabdazaH vivecana (bAra bhAvanA ane maMtrI Adi cAra bhAvanA) zrI sImaMdharasvAmInuM 350 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana bhAga-1 zrI sImaMdharasvAmInuM 350 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana bhAga-2 zrI sImaMdharasvAmIne vinaMtIrUpa 125 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana SoDazaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 SoDazaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 sakalAha-stotra ane ajitazAMti stavana zabdazaH vivecana samyakta jasthAna caupaI zabdazaH vivecana samyaktanA saDasaTha bola svAdhyAya zabdazaH vivecana saMthArA porisI sUtrano bhAvAnuvAda ane hiMsASTaka zabdazaH vivecana saMmatitarka prakaraNa zlokasparzI TIkA prAyaH zabdazaH vivecana bhAga-1 saMmatitarka prakaraNa zlokasparzI TIkA prAyaH zabdazaH vivecana bhAga-2 saMmatitarka prakaraNa zlokasparzI TIkA prAyaH zabdazaH vivecana bhAga-3 sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 sUtranA pariNAmadarzaka yatnaleza 121 143 23 145 39 148 149 17) 38 30 che ke gItArtha gaMgA jJAnabhaMDAra AdhArita saMzodhanAtmaka prakAzano che? Agama prakAzanasUcI (hindI) saMkalanakAra: nIravabhAI bI. DagalI 175 gItArtha gaMgA aMtargata gaMgotrI graMthamALA dvArA prakAzita graMtho 1. dharmatIrtha bhAga-1 2. dharmatIrtha bhAga-2
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ [8] - prAptisthAna ja amadAvAda : ja vaDodarA : gItArtha gaMgA zrI saurInabhAI dinezacaMdra zAha zrutadevatA bhavana', 5, jaina marcanTa sosAyaTI, "darzana', I-09, lIsApArka sosAyaTI, phohapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. vibhAga-2, rAmezvara sarkala, subhAnapurA, 3 (079) 26604911, 32457410 hAITenzana roDa, vaDodarA-390023. Email : gitarthganga@yahoo.co.in 1 (0265) 2391696 (mo.)9825212997 gitarthganga@gmail.com Email : saurin 108@yahoo.in muMbaI: zrI lalitabhAI dharamazI 101-102, sarvodaya hAITsa, jaina maMdira roDa, sarvodayanagara, muluMDa (vesTa), muMbaI-400080. R (022) 25680614, 25689030 (mo.) 9322231117 Email : jpdharamshi60@gmail.com zrI himAMzubhAI ena. zeTha e-2/41, azoka samrATa, trIje mALe, daphatarI roDa, gauzALA lena, bInA javelarsanI upara, malADa (I.) muMbaI-400097. 1 (022) 32438434 (mo.) 9322264851 Email : divyaratna_108@yahoo.co.in surataH DaoN. praphulabhAI je. zeTha DI-1, arpaNa epArTamenTa, bAbanivAsanI galI, TImalIyAvADa, surata-395001. (0261) 3228603 (mo.) 9016188990 jAmanagara : zrI udayabhAI zAha C/o. mahAvIra agarabattI varksa, c-7, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme, jAmanagara-361001. (0288) ra678513 (mo.) 9726993990 Email : karan.u.shah@hotmail.com of BANGALORE: ja rAjakoTa : SHRI VIMALCHANDJI zrI kamalezabhAI dAmANI Clo. J. Nemkumar & Co. "jinAjJA", ra7, karaNaparA, Kundan Market, D. S. Lane, Chickpet Cross, Bangalore-560053. rAjakoTa-360001. (080) (O) 22875262 (R) 22259925 % (0281) 2233120 | (Mo) 9448359925 (mo.) 9427168613 Email : vimalkgadiya@gmail.com Email : shree_veer@hotmail.com
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazastarAgo'pi parArthabhaGga prasaGgato'narthavidhAyakaH syAt / sacchAyavRkSo'pi kRzAnudagdhaH, karoti kiM neha vanasya dAham / / prazasta rAga paNa parArthanA manISInA prayojananA, bhaMganA prasaMgathI anarthane karanAra thAya, agnithI baLeluM ghaTAdAra vRkSa paNa zuM ahIM=saMsAramAM, vananA dAhane karatuM nathI ? : prakAzaka : 'zrutadevatA bhavana', 5, jena marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. 'Teli./pheksa: (079) 26604911, phona : 32457410 E-mail : gitarthganga@yahoo.co.in, gitarthganga@gmail.com 'Visit us online : gitarthganga.wordpress.com