Book Title: Jina Dhammo Part 02
Author(s): Nanesh Acharya
Publisher: Akhil Bharatvarshiya Sadhumargi Jain Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023358/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiNadhamI bhAga - 2 cAcArya zrI nAnazA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Nidho (jaina tattvadarzana) bhAga - 2 vyAkhyAtA 8 AcArya zrI nAneza samyagdarzana : jJAna Sebuah zrI vina bhArata Li mAnA bhAratavarSIya Namo loai savasAhUNaM sAdhumArgI prakAzaka jaina saMgha zrI akhila bhAratavarSIya sAdhumArgI jaina saMgha samatA bhavana, bIkAnera - 334005. (rAja.) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2828282828282828282828282828282828282 (c) sarvAdhikAra prakAzanane AdhInA graMthanuM nAma prakAzaka artha-sahayogI : jiNadhammo : zrI a. bhA. sAdhumArgI jaina saMgha, samatA bhavana, bIkAnera. phona: 0151 - 392100, 254486o pheksa: 2203150 : 1. pahelo bhAgaH zrI sAyaracaMdajI challANI, asAvarI (ji. nAgara), navI dilhI. bIjo bhAgaH pitaliyA parivAra, siracArI (rAja.) bhArata bilDIMga, kAzmIguDA, haidarAbAda (AMdhrapradeza) 2. 282828282828282828282828282828282828282828282828282 hindI pahelI AvRtti : 1100 nakala, 6 julAI, 1984 hindI bIjI AvRtti : 1100 nakala, 18 navembara, 2001 hindI trIjI AvRtti : 1000 nakala, ogasTa, 2002 hindI cothI AvRtti : 1000 nakala, navembara, 2002 hindI pAMcamI AvRtti : 1000 nakala, ogasTa, 2003 hindI chaThThI AvRtti : 1000 nakala, jAnyuArI, 2004 hindI sAtamI AvRtti : 1000 nakala, eprila, 2004 hindI AThamI AvRtti : 1000 nakala, julAI, 2004 hindI navamI AvRtti : 2000 nakala, julAI, 2005 hindI dazamI AvRtti : 500 nakala, eprila, 2006 hindI agiyAramI AvRtti : 2500 nakala, juna, 2006 hindI bAramI AvRtti : 1100 nakala, eprila, 2008 gujarAtI prathama AvRtti : 2000 nakala, phebruArI, 2010 (mUlya : bhAga-1 tathA bhAga-2nA sAthe H rU. 300/- (traNa so rUpiyA) ) mudraka : sastuM pustaka bhaMDAra bhaThThInI bArI, gAMdhI roDa pula nIce, amadAvAda-1. phona naM. : 079 - 22110062 TAIpa seTiMga : zrI grAphiksa sajjana sosAyaTI, zAhIbAga, amadAvAda - 4. phona naM. : 079 - 25624239 WR8888888888888888888282828282828282828282828282828288 AUROR28282828282828282828282828282 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya ) jaina zramaNa nirgastha paraMparAmAM zrI sAdhumArgI jaina saMghanA sAdhvAcAra, AtmasAdhanA, jJAnArAdhanA, tapazcaraNa, zAsana prabhAvanA ane dharmodyotanAM kSetromAM viziSTa, Adarza, anupameya ane mahattvapUrNa sthAna che. saMghanA Adya pravartaka AcAryazrI hukamIcandajI ma.sA.e kriyoddhArakanA rUpamAM ahaM bhUmikAnuM nirvahana karyuM, to uttaravartI AcAryo sarvazrI zivalAlajI ma.sA., udayasAgarajI ma.sA., cauthamalajI ma.sA., zrIlAlajI ma.sA., javAharalAlajI ma.sA., gaNezalAlajI ma.sA. ane nAnAlAlajI ma.sA.e saMghane anavarata UMcAIo pradAna karI. emaNe kramazaH triratna sAdhanA, jJAnArAdhanA, saMgha unnayana, yogasAdhanA, bahuAyAmI Atmadharma, zAntakrAnti ane samatA-darzananA avadAnathI potapotAnI pRthaka oLakha banAvI. aSTamAcArya zrI nAneza e paraMparAo ane yugIna ciMtananA sArthaka setu rUpamAM je darzana ane tattvajJAna pradAna karyA te vizvanA mATe thAtI che. jiNadhammo'mAM lekhananuM kArya pUjya gurudevae rANAvAsa cAturmAsathI pUrva biThoDA gAmathI prAraMbha karyo hato. nizcita rUpathI A graMthamAM pUjya gurudeve jainadarzana para je prakAza nAMkhyo che, te abhUtapUrva che. A graMtha potAnI anupama bhASA ane viSayonA pratipAdananA hisAbathI atyaMta ja janopayogI che. A graMthamAM jyAM AcAryadeve mahAmaMtra mahAmaMgala navakAra, samyakatvanA 67 bola, durlabha ane sulabhabodhinA kAraNajJAnanA bheda, niyanikSepanuM pratipAdana, saptabhaMgI, kAlacakra, jyotiSyakra, mahAvrata, dhyAna, karmabaMdha vagerenI je vizada vyAkhyA karI che, tenAthI saMpUrNa samAja eka navI dizA pradAna karI jJAnanA kSetramAM abhUtapUrva krAnti utpanna kare che. AcArya zrI nAnezanA paTTadhara, zAstrajJa, prazAMta manA, AgamavAridhI, parama zraddheya 1008 AcArya-pravara zrI rAmalAlajI ma.sA.e vyastatama kSaNomAMthI paNa samaya ApIne A graMthanA prakAzana pUrve AghopAtta avalokana karyuM ane yathAyogya saMzodhana, parivarlDana hetu mArgadarzana karyuM. A graMthanI lokapriyatAnuM A sAkSAt pramANa che ke AnA hindI saMskaraNane 12 vAra mudrita karAvI cUkayA chIe, jenI 14300 nakalonuM vecANa thaI cUkyuM che. hindI bhASAmAM A graMtha janasAmAnyanA mAdhyamamAM na mAtra lokapriya che, paraMtu samAdata paNa che. tethI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMghe A graMthane aneka bhASAomAM prakAzita karavAno nirNaya lIdho che. jethI pAThakone jaina tattvadarzananI jANakArI prApta thaI zake. vibhinna bhASAomAM prakAzita karavAnA nirNayane dhyAnamAM rAkhIne saMgha dvArA AcArya zrI nAneza puNyatithi dazAbdI varSanA upalakSyamAM A graMthane gujarAtI bhASAmAM prakAzita karavAmAM AvI rahyo che. jiNadhammonuM A gujarAtI saMskaraNa svAdhyAyIo, sAdhako, sudhIpAThako, sAhityarasiko ane zraddhA, AsthAniSTha zrAvaka-zrAvikAonA hAthamAM prastuta karatA harSa ane pramodanI anubhUti sahita saMgha gauravAnvita che. jaina tattvadarzana, paMcAcAra, dhArmika siddhAMto ane vistRta vAMmaya para sArabhUta sarvajanopayogI A ajoDa anupama graMthanA gujarAtI anuvAdathI jJAnapipAsuo hetu prakAzanA dvAra anAvRtta thaI gayA che. - pUjya gurudevanA anupama graMthanA prakAzanA udArahRdayI, dAnavIra zrI jhUmaramalajI sAyaracandajI challANI parivAra, navI dilhI ane udAra mananA dharmaniSTha zrI pItaliyA parivAra, haidarAbAdano artha-sahayoga na mAtra ullekhanIya che, paraMtu preraNIya ane abhinaMdanIya paNa che. huM saMghanA taraphathI A baMne parivArono hRdayathI AbhAra prakaTa karuM chuM. jemaNe A graMthanA prakAzana-hetu arthapradAtAnA rUpamAM potAnI svIkRti pradAna karI ane janasulabha banAvyo che. aMtamAM huM mArA pratyakSa ane apratyakSa samasta sahayogIo prati AbhAra prakaTa karuM chuM, jemaNe A graMthanA prakAzanamAM potAnuM mahattvapUrNa yogadAna pradAna karyuM che. huM AzA karuM chuM ke "jiNadhammonuM A gujarAtI saMskaraNa jana-janamAM jJAnano navo prakAza prajvalita karaze. rAjamala cauraDiyA - jayapura saMyojaka - sAhitya prakAzaka samiti zrI a. bhA. sAdhumArgI jena saMgha, bIkAnera Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdara samarpaNa * * * , che zAstrajJa, taruNa tapasvI, prazAMta manA, zramaNa vibhUti jaina zAsananA ujjavaLa nakSatra, nAneza paTTadhara, tapopUta AcArya pravara 1008 zrI rAmalAlajI ma.sA.nAM caraNomAM sAdara samarpita pitaliyA parivAra siracArI (rAja.) bhArata bilDiMga, kAzmIguDA, haidarAbAda (AMdhra pradeza) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ De che huM caitanya deva chuM, anaMta cetanA zaktino svAmI chuM. mArI cetanAno strota kyAre ? che. paNa vilupta thatI nathI, niraMtara pravAhamAna rahe che. ? zuM huM buddha nahi, prabuddha chuM buddhinA sarvocca vikAsane sAdhavAmAM sakSama chuM. huM mArI buddhi mArI jJAna-dIpakanI jyotanA samAna sadaiva pradIpta rahe che. che huM vijJAtA chuM, kAraNa ke jJAna ane vijJAnano mahAsAgara mArI aMdara taraMgita ? thaI rahyo che. 3 # sUnna , saMvedanazIla chuM. huM badhAnuM sAruM jANuM chuM, hita jANuM chuM, zubha jANuM ? huM chuM ane badhAnuM sAruM, hita ane zubha icchuM chuM. { $ huM samadarzI chuM, kAraNa ke samadarzitA mArA AtmAno mULa guNa che, je samabhAvathI Upaje che ane samatAmaya banIne pUrNatA prApta kare che. che # huM parAkramI chuM, puruSArthI chuM. mAro AtmA potAnA mULa guNanI dRSTithI anaMtara parAkrama ane anaMta puruSArthane dhAraNa kare che. re che huM parama pratApI chuM, sarva zaktimAna chuM. A pratApa ane zaktinuM kendra te paramAtmA che. ra che, je mAruM ja vikasita rUpa che. huM jJAna-puMja chuM. samatva yogI chuM. mAruM jJAna ja cAritramAM DhaLIne mane samatAvAdI, ? samatAdhArI ane samatAdarzI banAve che. # zuddha, buddha, siddha chuM. mArI zuddhatA ane siddhi, mane zarIranA baMdhanathI mukta karIne niraMjana nirAkAra banAve che. A mArA AtmAnuM parama ane carama svarUpa che ane A rUpamAM samatAnI jayayAtrA pUrNa thAya che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka dIpa Aditya banI gayo (AcArya zrI nAneza saMkSipta paricaya) eka nAno dIpa, eka nAnakaDo dIpa, sadA harato timira jaganuM, sahaja zAnta abhIta ! nAno dIpaka, gAmanI mATInI sugaMdhathI suvAsita, saMskAronA nehathI siMcita, nirmaLa vartikAthI susajjita jyotirdhara zrI javAharAcAryanA suzAsanamAM yuvAcArya zrI gaNezAcAryathI prakAza laI potAnI cArebAju parivyApta nibiDa aMdhakArane vidIrNa karavAnA hetu prajvalita thaI UThyo hato. agnijyoti, caMdrajyoti, sUryajyotinI jAjvalyamAna paraMparAmAM saMmilita thavAnuM kSINa dIpajyotinuM dussAhasa. balihArI e AtmabaLanI je dIpakathI dIpaka pragaTAvIne amAnizAne amaMgalakArI dIpAvalImAM parivartita karavAnI kSamatA rAkhe che, tyAre jo nAno dIvo, prakAzanI ajastra dhArA pravAhita karavAnA hetu, nAnAdizonmukhI hoya, nAnAvidha, sarvajanahitAya, AcArya nAneza banI gayA to Azcarya kevuM ? zAstrakAroe paNa kahyuM che - jaha dIvo dIvasayaM paippara jaso dIvo / dIvasamA AyariyA divvaMti paraM ca divaMti // ane pachI bALa bhagavAnanI paraMparA kaMI navI to nathI. pralaya pArAvAramAM vaTavRkSanA patra para sahaja nidrAmagna bAlamukuMda sAkSAt brahma ja, jene zraddhALu loko bhaktabhAvathI namana kare che. "vaTasya patrasya ghuTa:" zayAnam vAlamudram zirasA namAmi / " ane emanA saMrakSaNamAM navI sRSTino vikAsa saMbhava thayo hato. ajJAnAMdhakAranA haraNamA mahattva vaya, AkAra, rUpa athavA varNano hoto nathI; kAraNa ke - "katamataM muLedi ceva vikhkharUM " uttamatA guNothI prApta thAya che, ane guNonI pUjA thAya che - "zuLa: pUnAsthAnaM na ca liMga na ca vayaH / " A joIne to pUjya AcArya zrI gaNezIlAlajI ma.sA.e pUrNa Avasti-bhAvathI AThamA pATanA adhiSThAtastuM pada 'nAnAlAla'ne ApavAnI pUrvapIThikAnI navI dizAmAM emaNe yuvAcAryanA pada para abhiSakta karyA hatA. bhalene jananI zRMgArabAInuM mamatAvyAkuLa saMzayazIla hRdaya prArthanA karatA rahyA hoya - "te khUba nAno bALaka che, enI para ATalo moTo boja na nAkho." Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu zuM A boja nAkhavAmAM Avyo hato? dIpakane koI kahe ke - "cAre dizAnA aMdhakArane vidIrNa karavAno boja tuM uThAva !' A bhAra to sUryanA uttarAdhikArI hovAnA lIdhe prajvalita dIpaka para svataH ja AvI jAya che. dIpakano artha ja prakAza che, ane prakAzano artha che tama(aMdhakAra)haraNano saMkalpa. A saMkalpanI pUrti hetu dIpakanuM kartavya bane che ke te potAnI prajvalita vartikAthI dipakanI pachI dIpaka pradIpta karIne avalImAM sajAvavAmAM Ave, jethI saMpUrNa jagata prakAzamAna thaI UThe. A saMkalpanI pUrtimAM "nAnA dIpa'thI dIpita saMta-satIonI eka sudIrgha zRMkhalA ja sarjita karI dIdhI hatI. eka kaDI bIjI kaDIthI joDAya gaI che. saMpUrNa saMsArane potAnI jyotiparidhimAM AveSThita karavA mATe ane jagatInuM AMgaNuM AcAryazrInA nezrAyamAM dIkSita dIpakonI lAMbI zRMkhalAthI sajI gayuM. koI eka AcAryanI pracaMDa UrjAnuM A asaMdigdha pramANa hatuM. A camatkAra paNa hato, kAraNa ke jJAna-sAdhanA ane samAja-nirmANanuM A kArya ATalA vizALa stara para gata vigata) (pAchalA) pAMcaso varSamAM paNa saMpanna thayuM nahotuM. pachI tatkAlIna paristhitio atyaMta viSama hatI. eka atyaMta sImita sAdhu-sAdhvI varga, sAMpradAyika AgrahothI Takkara, virodhonI ugratA ane durbaLa saMghIya vyavasthA potAnAmAM vikaTa samasyAo hatI. paraMtu "divA samAM mAyariyAM paUUtA " - AcArya e dIpakanI samAna hoya che, je potAnI prajvalita jyoti-zikhAthI pratyeka khUNAnuM tamaharaNa karavAnuM sAmarthya rAkhe che. tevI bhISaNa jhaMjhAvAtanA e kALamAM jyAre zramaNa saMgho ane zrAvaka saMghonI bhAvanAo bhISaNarUpathI AloDita hatI, A saMgha prajvalita dIpake sAhasapUrvaka ghoSaNA karI hatI. saMgharSathI ja navanIta (mAkhaNa) nIkaLe che ane saMgharSa ja vipula zaktinuM utpAdaka hoya che. saMgharSathI bhayabhIta thanAra vyakti pragatinAM padacihno para cAlI zakatA nathI." ane prAraMbha thaI laDAI dIvAnI ane tophAnanI, jemAM dIvAno vijaya thayo. jhaMjhAvAta zAMta thayo hato. sadbhAva, sneha, sahayoga ane samarpaNanA maMda phuvArAthI saMpUrNa jana-jIvana snAta thaI nirmaLa thaI gayuM tathA sarvatra vyavasthA ane anuzAsanano sAgara umaMge bharavA lAgyo hato. A sAdhanA hatI, tapasyA hatI, sonAnI AgamAM tapavAnI. saMvata 2020nA ratalAma cAturmAse e siddha karI dIdhuM ke vItarAgI saMta potAnA-pArakA, zatru-mitra, hAnilAbha, jaya-parAjaya vagerenA bhAvothI mukta hoya che. sonuM tapIne kuMdana bane che ane saMgharSomAM sthira ati rahIne manasvI vaMdanIya banI jAya che. manasvI kArrathI na rapAyati duHkha na ca sukhaM / taptaM taptaM punarapi punaH kAMcana kAntavarNam // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azAMti, virodha ane saMgharSathI AloDita janasAgaranA A ananya yogIe sabhAva, tyAga, tapa ane dhArmika upalabdhionuM je navanIta kADhyuM, tene potAnI sAdhanAthI mAnavamAtranA hitArthe sahajabhAvathI vitarIta paNa karI dIdhuM. hiMsA, AtaMka, virodha, zoSaNa, pIDAnuM zamana tathA lobha, moha, krodha jevI vyAdhionA upacAramAM A navanIta amRta rasAyaNa siddha thayuM. potAnA divya saMdezAo dvArA A saMte vartamAna vaijJAnika sabhyatAnA vyAmohanI prati abhinava manuSyane je prakAre saceta karyo e prakAranI suMdara kAvyAtmaka didarzanA rASTrakavi dinakaranI A paMktiomAM thAya che - vyoma se pAtAla taka saba kucha ise hai jJeya, para na yaha paricaya manuja kA, yaha na usakA zreya / zreya usakA buddhi para caitanya ura kI jIta, zreya mAnava kA asImita mAnavoM se prIta / eka nara se dUsare ke bIca kA vyavadhAna, tor3a de jo, basa vahI jJAnI, vahI vidvAna / A vyavadhAnane toDavAnI dizAmAM yAtrAo, cAturmAsa ane uddabodhanonuM je Ayojana thayuM hatuM, emanI vacce eka divya vyaktitva ubharAyuM hatuM - unnata lalATa, tejayukta Anana, sudaDha grIvA, vizALa vakSa:sthaLa, pralamba bAhu ane anokhA prabhAmaMDaLathI dIpita vapu (zarIra) je samyagujJAna, samyakacAritra, ane samyagudRSTinA prakAzanAM kiraNo varasAvIne A saMpUrNa jIvasRSTine potAnA snehapUrNa komaLa AveSTanamAM sameTI levA Atura hatA. - ravi, pavana, megha, caMdana ane saMta, bheda-abheda jANyA nathI. svabhAvathI ja potAnA akSaya sneha-bhaMDAra badhAnA mATe unmukta rAkhatA hatA. pachI prakAzapuMjanI jyotinI sImA kevI rIte baMdhAya ? prasaMga aneka hoya zake che, paraMtu pratibodhanI mahimA abhinna hoya che, tethI sAmAjika utkrAMtinI yugAntakArI daSTi dharmapALonI atUTa zRMkhalA nimita karI zake. A rIte samyakatvanA maMtranA prabhAvathI samAjanA nimnastara para beThelA vyaktine paNa uccatama vyaktinA stara para e ja Asana (besADI) karAvI zakatA hatA. je mAnatA hoya - "mmaUT vAmaUIT hApha muIL ho ttama " bhagavAna mahAvIranI A vANIne jo AcAryazrIe caritArtha karI to Azcarya kevuM? harikezabaLa nAmanA cAMDAlane mATe pravajyAnuM vidhAna hoI zake, te janmanA AdhArathI nimita varNavyavasthAnI upayuktatA tarkasaMgata kyAM bese che ? pariNAmasvarUpa vyApaka mAnava samAja prati sneha, sadbhAva ane nyAyanI je nirmaLa dhArA pravAhita thaI hatI, emAM gurADiyA, nAgadA, AkyA ane cIkalI jevAM gAmonAM dalita snAna karI kRtArtha thaI gayA. "pArasaguNa avaguNa nahiM jAnata, kaMcana karata kharo' - tyAre saMtanA saMsargamAM saraLa hRdaya ajJAnIjana dharmapALa kema banI na zake ? eka rAjA bhagIrathe gaMgAnI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patitapAvanI dhArA avatIrNa karIne prANImAtra mATe muktinA dvAra unmukta karI dIdhA, to bIjA bhagIrathe samatA samAjanI puNyadhArAmAM mAnavamAtra mATe AvagAhanano mArga prazasta karI mAnavatAnI atulanIya sevA karI. eka jaDa saiddhAMtika vicArane sahaja jIvana paddhatimAM rUpAMtarita karavuM e nizcaya ja camatkArika upalabdhi che. prajAtaMtra samAjavAda ane dharmanirapekSatA jevA jaTila vivAdita, bauddhika, vAjALamAM gUMcavAyelI avadhAraNAone saraLa, vyAvahArika, upayogI jIvanacaryA banAvIne pracalita karI zakavuM e yugapuruSanuM ja kArya hoI zake che. rAjanaitika, Arthika ane sAmAjika ciMtanane saiddhAMtika AgrahothI dharma ane darzananAM tattvone pAkhaMDa, aticAra, durAgraha ane ADaMbarathI mukta karI tathA emane anyonyAzrita banAvIne A mahAyogIe Adhunika yuganI vikaTa samasyAonuM sahaja samAdhAna hatuM. prastuta karI dIdhuM. samatAne yugadharmanA rUpamAM mAnya ane pratiSThita karavuM e nAnI vAta nathI. keTalI kaThora sAdhanA, keTaluM UMDuM ciMtana, keTaluM UMDuM dArzanika jJAna (paTha) ane kevuM manovaijJAnika kauzalanI A hetu mATe AvazyakatA hatI. AnuM pramANa te vipula sAhitya che, jenuM nirmANa mAnavavRttinA pariSkAra, punaHnirmANa ane nirdazana-hetu A yugAcAryae svayaM karyuM ane karavAnI preraNA ApI. samIkSaNa dhyAnanI paddhatione Atma samIkSaNanA darzanathI paramAtma samIkSaNa sudhI pahoMcADavA ja AtmA-paramAtmA, jIva-brahma, vaitaadvaita vagerethI saMbaMdhita vividha ciMtana-dhArAono je rIte samatA-darzanamAM samanvaya karyo che, te svayaMmAM upalabdhi che. eka dharma vizeSanI samajI zakAya evI AcaraNa zailIne mAnava-mAtranI AcArasaMhitA banAvI zakatI daSTi nizcaya ja camatkArika hatI. A siddhi mATe jana-jananA hRdayane saMskArita karI A vicAra puSTa karavo Avazyaka hato ke mAyAnA pAMca putra kAma, krodha, mada, moha ane lobha manuSyanA adhaHpatananuM mULa kAraNa che. A ja AtmAnI paramAtmikatAmAM vyavadhAna nAMkhanAra paNa che. pAca cora gar3ha maMjhA, gar3ha lUTe divasa arU saMjJA / jo gar3hapati muhakama hoI, to lUTi na sake koI // ane AcArya nAneza evA muhakama gaDhapati siddha thayA, je ramaiyAnI vadhUne bajAra lUMTavAno koI avasara ja detA nathI. AvA gaDhapatinA mahimAnAM vakhANa karatA saMta kabIre pahelAM ja kahI dIdhuM che - aisA adbhuta merA guru kathyA, maiM rahyA umeSai / mUsA hastI so lahai, koI biralA peSai // mUsA baiThA bAMbi meM, lAre sAMpaNi dhAI, ulaTi mUsai sAMpiNa gilI yaha acaraja bhAI / nAva naliyA DUbI nAruM Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzanA UMdhA kUvAmAMthI pAtALanI panihArI je jaLa bhare che, tene koI vIralo haMsa ja pIe che. A UlaTavANI nathI, satya che, tattva che, sAra che. A e ja jJAna che, jenA A lokamAM, A carAcara jagata koI rUpamAM arthavAna bane che. eka nAnakaDA dIpakathI vikIrNa A prakAza vigata lagabhaga ardhazatImAM vistAra pAmI, pracaMDatara thatA potAnI dIptinA kAraNe jAjvalyamAna sUryano paryAya banI gayA. apane sahaja samatva jJAna se, dIpita kara dharatI kA AMgana / kuTiyA kA vaha nanhA dIpaka, eka nayA Aditya gayA bana // pratyeka jIvananI eka nizcita avadhi hoya che ane pratyeka sUryane eka sAMje asta thavuM ja paDe che, e prakRtino niyama che. paraMtu sUryanA asta thavAthI mahimA ane tathyamAM nihita che ke te prakhara prakAzanI sAthe potAnI yAtrA pUrNa kare che ane pAchaLa doDe che eka navA sUryodayanI ciraMtana AzA. AcArya zrI nAnezanuM avasAna paNa AvuM ja hatuM, sAmAnya nahi, emanA prakhara vyaktitvanI samAna divya. astAcalagAmI e sUryano saMdhyAvaMdana karatA sAdhakoe spaSTa joyuM ke eka jyoti AkAzamAMthI sahasA UtarI hatI, dharmAcAryanA sUryanA prakoSThamAM praviSTa thaI hatI ane dharatInA e sUryanA prakAzane sameTIne dviguNita AbhAyukta thaI tIvratAthI punaH AkAzamArgathI pAchI pharI hatI !! A camatkAra hato ane ame jANIe chIe, camatkAra thAya che. A avasAna camatkArI hatuM, je potAnI pAchaLa samyagdarzananA ja nahi, saMpUrNa jIvacaryAno eka evo prakhara Aloka choDI gayA, jemAM bhavya AtmAo AtmoddhArano mArga spaSTa joI zake che. dIpathI Aditya banela te dIpa potAnI pAchaLa vadhu eka dIpa prajvalita karI gayA che. rAmeza dIpa, je e divya AlokanA gurudAyitva potAnA sudRDha kaMdhA para vahana karavAmAM pUrNa sakSama che... dIpanI Aditya banavAnI dizAmAM eka vadhu yAtrA AraMbha thaI gaI che. sAdhu mArgamAM A paraMparA avicchinna rUpathI cAlatI raheze. A tathya e paraMparAmAM Aditya banelA dIpa pramANita karI gayA che. A prakAre anaMta AlokanA pArAvAra hilora letA raheze. AvA Aloka AgaLa cAlatI raheze. dIpanA Aditya banavAnI A avicchinna paraMparA lagabhaga aDhAra hajAra pAMcaso varSa sudhI. bhagavAna mahAvIranuM AvuM ja kathana che ane A zAstra-vacana paNa che. 11 indaracanda haida surata saMpAdaka zramaNopAsaka - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamAM prayukta graMthonI sUci dazavaikAlika sUtra mahAbalva prathama bhAga dazavaikAlikacUrNi pramANanayanatajvaloka dazavaikAlikaniryukti sanmatitarka Avazyakaniryukti sarvArthasiddhi AvazyakasUtra - zramaNa sUtra anuyogadvArasUtra AvazyakavRtti AkhImImAMsA sthAnAMgacUrNi dravyasaMgraha sthAnAMgasUtra uvavAIsUtra tattvArthasUtra jaina tattvaprakAza AcAraMgasUtra amarabhAratI (navembara 1978) AcArAMganiryukti amarabhAratI (julAI - 1979) uttarAdhyayana sUtra karmaprakRti kalyANamaMdira stotra pravacanasAroddhAra ratnakaraMDa zrAvakAcAra dharmasaMgraha mokSapAhuDa zrImad bhagavad gItA sUtrakRtAMgasUtra saMbodhaprakaraNa navatattva prakaraNa yogazAstra praznavyAkaraNasUtra yogaprakAza bhagavatIsUtra bRhat svayaMbhUstotra mavidhvaMsana saddharmamaMDana ane anukaMpA vicAro zrAvaka-dharmavicAra (AcArya bhISaNajI) mahAbhArata (zAMti ane udyoga parva) sukhavipAkasUtra sijUra prakaraNa jJAtAsUtra yogadarzana sAdhanAvAda dazAzrutaskaMdhasUtra caraka saMhitA zrI dhavalA puruSArthasiddhayupAya aSTa pravacana sAgAra-dharmAmRta vizeSAvazyaka bhASya tattvArthabhASya upAsakadazAMgasUtra anuyAgavRtti samyakatva svarUpa anagAradharmAmRta anukammA DhAla bhagavatI ArAdhanA rAjapraznIyasUtra hAribhadrIyavRtti manusmRti abhidhAna rAjendrakoSa nandIsUtra javAhara kiraNAvaliyAM pannavaNAsUtra Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. viSaya 63. mithyArdaSTinI ajJAnayukta kriyA AjJAmAM nathI saMvara ane nirjarA akAma nirjarA dharma nathI zuM mithyArdaSTi dezAdhAraka che zuM mithyAtva dazAmAM saMsAra parita thAya che kriyAvAdI dvArA manuSyAyuno baMdha 64. sapta nihnava jamAlinI bahurata dRSTi tiSyaguptanI jIvaprAdezika dRSTi AcArya ASADhano avyaktavAda azvamitrano kSaNabhaMgavAda kSaNabhaMgavAdanI samIkSA gaMgano dvikriyAvAda dvikriyAvAdanI samIkSA - 65. avirati (avrata) prANAtipAta (hiMsA) hiMsAnAM kAraNo hiMsAnI paribhASA - asatya asatya bhASaNanAM kAraNo adattAdAna (corI) - corInAM kAraNo abrahma parigraha parigrahanI paribhASA mUrchA ane icchA 66. pramAda-Amrava anukramaNikA pA.naM.naM. 533 535 537 68. ahiMsA-viveka 540 542 542 543 544 rohagupta(DulUka)no airAzika siddhAMta 545 airAzikavAdanI samIkSA goSThAmAhilano abaddhavAda 547 549 554 555 555 557 561 563 564 567 569 572 574 575 madha pramAda viSya pramAda kaSAya pramAda nidrA pramAda vikathA pramAda 521 522 523 525 528 531 58 580 580 581 585 586 viSaya 67. jainAcAra nirUpaNa AgAra dharma vrata nirUpaNa - . jainAcAra-zrAvakAcAra mArgAnusArInA guNo zrAvakanA 21 guNa darzana zrAvaka deza virati zrAvakanAM pAMca aNuvrata zrAvakanI ahiMsA savA visvA zrAvakanI ahiMsAnA vikalpo - - 13 - alpAraMbha - mahAraMbha mImAMsA - kRta-kArita ane anumatimAMthI vadhu pApa zemAM ? 632 639 640 641 647 zrAvaka ane vyavasAya paMdara karmAdAna vyavasAyano uddezya kRSi sphoTa karma nathI kRSi Arya karma che rojI-roTInA saMbaMdhamAM viveka pratikArAtmaka hiMsA ahiMsA kAyaratA nathI 651 654 655 656 ahiMsA vratanA aticAra 665 aticAra saMbaMdhita zaMkA-samAdhAna 668 se - - - - - 69. sthUla mRSAvAda viramaNavrata satyano mahimA zrAvakanA satyanI maryAdA sthUla mRSAvAdanuM svarUpa sthUla asatyanA prakAra satya vratanA aticAra 670 673 675 6 79 684 see 693 01. svadAra saMtoSa H paradAra viramaNavrata 690 zrAvaka jIvanamAM brahmacaryanI maryAdA 701 - svapatnI saMtoSanI niSThA 706 708 711 - 70. sthUla adattAdAna viramaNavrata asteya-aNuvratanA aticAra pA.naM. 592 592 593 594 610 613 616 617 621 623 F 628 pAMca aticAra brahmacarya mATenI sAvadhAnIo Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. viSaya 02. parigraha-parimANa vrata pAponuM kendra parigraha saMgraha buddhi viSamatAnuM kAraNa icchA sarovara ane parimANanI pALa 716 714 717 - 03. traNa guNavrata - - icchA parimANano artha parigraha parimANa grahaNa vidhi parigraha parimANa vratanA aticAra pAMca vikSepa - digviratinI AvazyakatA dizA parimANanuM svarUpa divratanAM anya vratono prabhAva dizA parimANa vratanA aticAro 74. upabhoga-paribhoga parimANa vrata ocho upabhoga vadhu sukha mULa vratomAM prazastatA svarUpa ane prakAra zAstrakAra dvArA batAvavAmAM AvelA 75. anarthadaMDa viramaNavrata anarthadaMDanI vyAkhyA 26 bola 735 maryAdAnI maryAdA AhArazuddhi ane asvAda vRtti upabhoga-paribhoga viramaNa saptama vratanA aticAro 740 (43 744 746 752 053 754 anarthadaMDanA cAra AdhArastaMbha anarthadaMDa vratanA pAMca aticAra pA.naM.naM. viSaya 011 | 7. dezAvakAzika vrata AMzika avakAza 713 76. cAra zikSAvrata - sAmAyika vrata sAmAyikanI sAdhanA sAmAyikano artha ane mahattva 718 721 722 023 725 726 728 730 31 732 734 734 sAmAyikanI pratijJAno pATha sAdhanA ane upAsanA zuddhi catuSTya batrIsa doSo sAmAyika vratanA aticAra 738 739 754 dravya sAmAyika ane bhAva sAmAyika 756 sAmAyikanAM cAra rUpo 757 AgAra sAmAyika ane 14 pA.naM. togg 766 - adhyAtmano bAjoTa 766 - dezAvakAzika vratanI adhi 767 - 14 niyama, AtmAno khorAka dezAvakAzika vratanI bIjI vyAkhyA 771 76 7 deza-pauSadha - - 08. dezAvakAzika pauSadha vrata H eka samIkSA 004 pauSadha vrata 777 - 83. - 09. atithi saMvibhAga vrata - - - 771 dezAvakAzika vratanA pAMca aticAro 773 - prakAra ane vidhi pauSadhanA doSo pauSadhanA pAMca aticAra dAna ApavAnAM cAra aMgo - madhyama tathA jaghanya supAtra pUNiyA zrAvaka 80. zrAvakanI agiyAra pratimAo 81. saMlekhanA : jIvananI saMdhyA zrAvakanA traNa manoratha saMlekhanAnI vidhi saMlekhanAnA pAMca aticAro sAgArI saMthAro bhUla atithi saMvibhAga vratanA pAMca dIkSA : eka paryavekSaNa - pravrujita thavAnAM kAraNo - dIkSArthInA soLa guNa dIkSAdAtAnI yogyatA aNagAra sAmAyika 759 760 dIkSArthInI parIkSA dIkSAyogya kSetra dIkSAnuM phaLa 761 762 dIkSAne ayogya 763 ayogya dIkSAno niSedha 765 84. aNagAra dharmanI mahattA - samAdhimaraNa zrAvakanI dinacaryA 82. sarva virati aNagAra dharma: aticAro 789 tea 093 793 794 795 796 797 799 vihaMgama vyAkhyA 778 781 782 82 785 787 788 788 801 802 804 804 806 807 807 808 809 812 812 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. viSaya 85. paMca mahAvrata e mahAvrata kema che ? vratonI upAdeyatA mahAvratonI saMkhyAmAM bheda 86. ahiMsA mahAvrata ahiMsA mahAvranuM svarUpa jIvahiMsA pApa kema ? - zuM ahiMsAno sarvAMzamAM pAlana saMbhava che ? 8 22 prathama mahAvratano dravya vagerethI vicAra 8 23 SaT jIvanikAyanI hiMsAnuM pratyAkhyAna 8 24 vidyuta sacitta che - Agamika tathA vaijJAnika dRSTi 8 27 ahiMsA mahAvratanI pAMca bhAvanAo 840 ahiMsA mahAvratanA bhaMga 842 - 80. satya mahAvrata mRSAvAdanA prakAra mithyA bhASaNanAM kAraNo satya mahAvratanI pAMca bhAvanAo satya mahAvratanA bhaMga 88. asteya mahAvrata 89. brahmacarya mahAvrata brahmacaryano artha 848 cAra prakAranA adatta 850 acaurya mahAvratanI pAMca bhAvanAo 851 acaurya mahAvratanA bhaMga 854 854 856 brahmacaryanI puSTi hetu pAMca bhAvanAo 856 nava vADo 861 863 caturtha brahmacarya mahAvratano bhaMga 90. parigraha viramaNa mahAvrata pA.naM.naM. 816 816 817 818 819 819 820 91. cAra bhAvanAo 92. aSTa pravacana mAtAo 843 844 845 846 848 c vastra vagerene parigraha kahevAtuM nathI 866 aMtaraMga parigraha vizeSa bhayaMkara che 869 aparigraha mahAvratanI pAMca bhAvanAo 871 aparigraha mahAvratanA bhaMga 872 aparigraha saMvara vara pAdapa che 872 rAtribhojana viramaNa vrata mUlaguNa che athavA uttaraguNa 873 5 guptinuM svarUpa guptinA traNa bheda 93. - cloc 879 | 90. 880 - 15 - - - - eSaNA samiti bhikSAnA 110 doSa soLa udgamanA doSa utpAdananA 16 doSa grahaNa-eSaNAnA dasa doSa paribhogaiSaNAnA pAMca doSa AhAra grahaNa ane visarjananA cha-cha kAraNa - - - - - viSaya pA.naM. pAMca samitio - samitinI paribhASA 883 884 iryA samiti bhASA samiti 887 dasa prakAranAM satya 888 891 892 asatya bhASAnA dasa prakAra satyAmRSA bhASAnA dasa bheda asatyAmRSA (vyavahAra) bhASAnA - soLa vacana dravyAdithI bhASA samiti 94. dasa prakAranA dharma - ekavIsa prakAranAM acitta pANI acitta pANI punaH sacitta vastraSaNA pAtraiSaNA zaSyeSaNA 95. dvAdazAnuprekSA bAra anuprekSAo 96. pariSaho upara vijaya bAra bheda 893 894 895 sAdhunA nivAsa yogya sthAna anya eSaNIya vastuo 4 AdAna nikSepa samiti 4 pariSThAnikA samiti 904 909 910 910 912 914 916 920 921 922 923 kSamA 923 mukti (nirlobhatA) - Arjava (saraLatA) 925 mArdava (nirabhimAnitA) - laghutA 926 satya - saMyama 927 928 tapa - tyAga - brahmacarya dharma 896 899 pAMca cAritra - - cAritranA pAMca bheda 00) 901 903 904 929 929 936 943 pariSahonAM kAraNo guNasthAnomAM pariSaha 943 eka sAthe eka jIvamAM saMbhAvya pariSaha 943 144 944 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 965 viSaya pA.naM.1 naM. viSaya pA.. 98. tapanuM nirUpaNa 940] 102. karma baMdhanA ane bhogavavAnA - tapanA bheda 950 prakAro 98 - yAvatkathita anazana (upavAsa)nA - jJAnAvaraNIya karma baMdha hetu cha 998 traNa bheda 956 - darzanAvaraNI karmanA baMdha hetuo cha 998 - bhikSAcaryA 958 - asAtavedanIyanA baMdha hetuo 999 - rasaparityAga 960 - AyuSya karma 1000 - kAyAkleza 961 - nAma kamI 1001 - sAdhunI bAra pratimAo 96 1 - tIrthakara nAma karma: - pratisalInatA 963 baMdhanA vIsa hetuo 1002 9. AvyaMtara tapa 964 - pAyazcittanA dasa prakAra - ucca tathA nIca gotra karma 1003 964 - prAyazcitta levAnI pAtratA - aMtarAya karmanA pAMca baMdha hetuo 1004 965 - prAyazcitta ApavAnI pAtratA 103, sthitibaMdha 1004 - pratisevanAnAM dasa kAraNo 966 104. anubhAgabaMdhA 1006 - prAyazcittanA dasa doSo 866 - prakRtionI zubhAzubhatA 1007 - vinayanA sAta bhedo 967 - zubha prakRtio 42 1007 - anAzAtanA vinayanA - azubha pravRtio 82 1008 pistAlIsa bhedo 968 | - sarvaghAtinI, dezaghAtinI ane - vaiyAvRtyanA dasa bhedo 970 aghAtinI prakRtio 1008 - svAdhyAyanA pAMca bhedo 971 - sarvaghAtinI prakRtio vIsa 1009 - dharmakathAnA cAra bhedo 972 - dezaghAtinI prakRtio 25 1009 100. dhyAna. 904 - aghAti prakRtio 1009 - dhyAnanA bhedo 975 - vipAka ane bheda 1010 - ArtadhyAnanAM cAra lakSaNo 976 mokSa tattva: eka vivecana 1016 - raudradhyAnanAM cAra lakSaNo - mokSanI paribhASA 1016 - dharmadhyAna 977 - karmakSayanI prakriyA - - zukladhyAna 981 guNasthAna vivecana 1017 - dhyAnanI sArthakatA 983 - vyutsarga tapa 984 - kevaLI samughAta 1020 - kAryotsarganA ogaNIsa doSa - lokAgramAM sthiti 985 102 1 baMdha tatvaH eka anuzIlana 987 - siddhazilA 102 2 - baMdhanA hetuo - avagAhanA 988 1022 - baMdhanA prakAro - vibhinnavivaphAdvArothI 988 - karmanI ATha mULapravRtio 990 mokSa-vivecana 1023 - uttara pravRtio 991 - mokSanA yogya adhikArI 1025 - cauda piMDa prakRtio 993 - muktAtmAnuM svarUpa 1026 - ATha pratyeka pravRtio 994 - anya darzanonI dRSTimAM mokSa 1027 - trasadazaka 994 - sAMkhya yogadarzana 1028 - sthAvaradazaka 994 - bauddhadarzana 1029 - saMsthAnanA cha bhedo 996 - avatAravAdI darzana 1030 - baMdhananA paMdara bhedo 997 - samatAdarzana 1032 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63(mithyASTinI ajJAnayukta kriyA AjJAmAM nathI) je jIva ajJAnI, mithyASTi che, te paralokane mATe je tapa-dAna vagere kriyA kare che, te vItarAganI AjJAmAM nathI ane te puruSa mokSamArganA kiMcit paNa ArAdhaka nathI. A vAta Agama-pramANathI siddha che. "bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke - "je puruSa ajJAnI ane mithyASTi che, tenI paraloka saMbaMdhI kriyA moha karmanA udayathI thAya che." A pATha A prakAre che - jIve NaM bhaMte ! mohaNijjeNaM kaDeNaM kammeNaM udiNNeNaM uvaTThAejjA ? haMtA goyamA / uvaTThAejjA / se bhaMte ! kiM vIriyattAe uvaTThAejjA avIriyattAe uvaTThAejjA ? goyamA ! vIriyattAe uvaTThAejjA No avIriyattAe uvaTThAejjA / jai vIriyattAe uvaTThAejjA kiM bAla vIriyattAe uvaDhAejjA, paNDivIriyattAe uvaTThAejjA, bAla paMDiya vIriyatAe uvaTThAejjA ? goyamA ! bAla vIriyattAe uvaTThAejjA, No paNDiyavIriyattAe uvaTThAejjA, No bAla paNDiya vIriyattAe uvaTThAejjA / " prastuta pAThamAM prazna karyo che ke - "he bhagavAn ! mithyAtva mohanIya karmanA udayathI jIva paralokanI tapadAna Adi kriyA svIkAra kare che athavA nahi ?' uttaramAM kahyuM che - "hAM, gautama ! kare che." "he bhagavan! vIryanA dvArA svIkAra kare che athavA avIryanA dvArA ?" "he gautama ! vIryanA dvArA svIkAra kare che, avIryanA dvArA nahi." "he bhagavan! A vIrya bAlavIrya che, paMDitavIrya che athavA bAla-paMDita virya che?" he gautama ! A bAlavIryanA dvArA japa-tapa vagere svIkAra kare che. paMDitavIrya athavA bALapaMDita virya dvArA nahi." ahIM prayukta "bAla' zabda TIkAkAranA anusAra mithyASTino vAcaka che. bAlavIryano artha mithyASTinuM kArya che. A bAlavIrya vItarAganI AjJAthI bahAra che, tethI mithyASTi dvArA karelA athavA karAze te japa-tapa vagere vitarAganI AjJAnI bahAra samajavA joIe. ahIM A vizeSarUpathI dhyAna ApavA yogya che ke jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNIyanI sAthe sAthe mithyAtva mohano upazama, kSayopazama e kSaya thavAthI tenA dvArA karavAmAM AvatI pAralaukika kriyA mokSamArgamAM Ave che. paraMtu jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNanA kSayopazama ane mithyAtva mohano udaya thavAthI te ja kriyA ajJAnamAM mAnavAmAM Ave che. - "sthAnAMga sUtra'mAM mithyASTinI kriyAne ajJAna kriyA kahI che. ajJAna vItarAga AjJAthI bahAra che, tethI mithyAdRSTinI kriyA paNa AjJA bahAra siddha thAya che. "sthAnAMga'no A pATha A prakAra che - (mithyAdRSTinI ajJAnayukta kriyA AjJAmAM nathI che. te che ke je pa21) Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNNANa kiriyA tivihA paNNattA, taMjahAmati- aNNANa kiriyA, suya aNNANa kiriyA, vibhaMgaNANa kiriyA / sthAnAMga, 3, 3, 127 ajJAna kriyA traNa prakAranI kahI che - mati ajJAna kriyA, zruta ajJAna kriyA ane vibhaMga jJAna kriyA. 'Avazyaka sUtra'mAM ajJAnane tyAgavA yogya ane jJAnane Adara yogya kahyuM che - "annANaM pariyANAmi nANaM uvasaMpajjAmi, micchattaM pariyANAmi sammattaM uvasaMpajjAmi / " sUtra, zramaNa sUtra Avazyaka zramaNa pratijJA kare che ke - "huM ajJAnano parityAga karuM chuM ane jJAnano svIkAra karuM chuM. mithyAtvane choDuM chuM ane samyaktvane aMgIkAra karuM chuM." - A pAThathI spaSTa che ke ajJAna ane mithyAtva vItarAganI AjJAthI bahAra che, tethI ajJAna ane mithyAtvapUrvaka je kriyA karavAmAM Ave che te paNa vItarAga devanI AjJA bahAra che. A viSayane AcArya kundakunde vadhu spaSTa karatA potAnAM maulika graMtha 'samayasAra'mAM kahyuM che " vadaNiyamANi dharaMtA silANi tahA tavaM cakuvvaMtA / paramaTTha bAhirA je, NivvANaM teNa vidanti // " arthAt vrata, niyama ane zIla vagerenI ArAdhanA karanAra ane tapanI sAdhanAmAM rata rahenAra paNa jo paramArtha arthAt samyagdarzana ane jJAnathI rahita che. to teo nirvANa muktinA ArAdhaka hoI zake nahi. saMvara ane nirjarA dharma nathI : A prakAre Agamika vibhinna pramANothI e spaSTa thAya che ke mithyAtva dazAmAM karavAmAM AvatI upAsanA mukti-upAsanAnuM aMga nathI. uparAMta jaina dharmanA keTalAka sAMpradAyika ghaTakomAM A viSayamAM ghaNo badho AgrahAtmaka matabheda che. keTalAka saMpradAya potAnA A ja Agraha para baLa de che ke ajJAnayukta kriyA paNa mokSamArgamAM sAdhaka che, ane tene siddha karavA mATe teo dharmanA mULarUpa ane bhedone ja rUpAMtarita karI de che. tethI ahIM A viSayanA spaSTIkaraNa hetu thoDo vistAra Apavo aprAsaMgika thaze nahi. saMvara ane nirjarA AgamomAM sarvatra dharmane be bheda kahyA che - (1) zruta dharma ane (2) cAritra dharma. paraMtu navodita eka jaina saMpradAye dharmanA A bhedone apalApita karI saMvara ane nirjarAne ja, jo ke dharmanA pariNAma che, dharma kahI dIdhA. teo potAnA 'bhrama vidhvaMsana' nAmanA graMtha je sAcA arthamAM bhrama vidhvaMsana na thaIne bhrama vidhAyaka athavA bhrama prasAraka che, emAM lakhe che "te dharmarA vo mer - saMvara, nirNa| / 5 vIThu mevoM meM khina AjJA che / T saMvara nirjarA be huMi dharma che / e saMvara nirjarA TAla anero dharma nahIM che / koI eka pAkhaNDI saMvara ne dharma zraddhe, paNa nirjarA ne dharma zraddhe nahIM / tyAre saMvara nirnArI olavALa nahIM / ''* * A AcArya zrI jItamalajI kRta terApaMtha saMpradAyano parama graMtha che. 522 jiNadhammo Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu uparyukta kathana Agama saMmata nathI. ahIM dharmanA be bheda karyA che - (1) saMvara ane (2) nirjarA. paraMtu A bheda managaDhaMta ane kalpita che. AnI pAchaLa koI Agamika AdhAra nathI, AgamomAM kyAMya paNa AvA bheda dRSTigocara thatA nathI. 'sthAnAMga sUtra'mAM jyAM be prakAranAM dharmanI carcA che tyAM zrutadharma ane cAritra dharma ja A ja be bheda karyA che. tethI dharmanA be bheda saMvara ane nirjarA karavA aprAmANika che. lAge che ahIM mithyArdaSTinI aprazasta nirjarAne vItarAga AjJAmAM siddha karavAnA abhiprAyathI potAnI mithyA kalpanA dvArA dharmanA be bheda saMvara ane nirjarA karIne Agamono prati droha karyo che. AvA khoTA bheda karavAnI pAchaLa emano Azaya e rahyo haze ke akAma nirjarAne paNa dharmamAM sthAna maLI jAya. mithyArdaSTinI akAma nirjarA hoya che ane nirjarAne dharmano bheda batAvI devAthI mithyArdaSTi paNa ArAdhaka zreNImAM Avaze. paraMtu A mAnyatA Agama saMmata nathI. saMvara ane sakAma nirjarA zruta ane cAritra dharmanI aMtargata che, tethI A dharma che, paraMtu akAma nirjarA dharma nathI. kAraNa ke zruta cAritra dharmathI bahAra che. tethI akAma nirjarAnuM kAraNa mithyArdaSTi mokSamArganI ArAdhaka thaI zake nahi. saMvara rahita nirjarAne AgamamAM kyAM paNa vItarAganI AjJAmAM kahyuM nathI. akAma nirjarA karanArane AgamamAM kyAMya mokSamArganA ArAdhaka mAnyA nathI. jo saMvara rahita nirjarAne dharmanuM aMga mAnIne mithyArdaSTine muktimArganA ArAdhaka mAnavAmAM Ave to saMsAramAM koIpaNa jIva mokSamArgano anArAdhaka raheze nahi. kAraNa ke saMvara rahita nirjarA to badhA prANIomAM hoya che. jyAre saMsAramAM koI anArAdhaka raheze nahi to aniSTApati anivArya thaze, tethI dharmanA be bheda saMvara ane nirjarA Agamika AdhAra rahita hovAthI kalpita che. akAma nirjarA dharma nathI : saMvara rahita akAma nirjarA dharma nathI, to paNa mithyAtvInI nirjarAne dharmanuM aMga batAvavA mATe dharmanA be bheda-saMvara ane nirjarA karIne Agama virodhI prarUpaNA karavAmAM AvI che. paraMtu 'uvavAI sUtra'mAM kahyuM che ke - je mithyAtvI - ajJAnI puruSa akAma nirjarAnI kriyA karIne dasa hajAra varSanI AyunA devatA bane che, je hADa-baMdhanAdikanuM duHkha sahIne bAra hajAra varSanI AyunA devatA hoya che, je mithyArdaSTi strI akAma brahmacaryanuM pAlana karIne cosaTha hajAra varSanA AyunA devatA hoya che, je mithyAtvI anna-jaLano niyama rAkhI coryAsI hajAra varSanI AyunA devatA hoya che, je kaMda-mULa vagere khAIne eka palyopama ane eka lAkha varSanI AyunA deva hoya che ane gozAlaka matAnuyAyI bAvIsa sAgaranI AyunA devatA hoya che A badhA mokSamArganA ArAdhaka nathI. A 'uvavAI sUtra'nA kathanathI spaSTa siddha thAya che ke ajJAna ane mithyAtvapUrvaka karavAmAM AvatI kriyA vItarAga AjJAnI bahAra che. A kriyAo karanAra mithyArdaSTi vyakti mokSamArganI ArAdhaka nathI. je samyagdaSTi che, te vItarAga AjJAnI ArAdhaka che. bhrama pedA karavA mATe keTalIka vyakti dazavaikAlika sUtra'nA prathama adhyayananI pahelI gAthAno manaH kalpita artha kare che. A gAthAmAM varNita ahiMsA ane tapane temaNe mithyArdaSTimAM paNa hovAnuM batAvyuM che, je sarvathA Agama viruddha che - mithyArdaSTinI ajJAnayukta kriyA AjJAmAM nathI - 523 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammo maMgala mukkiTThaM ahiMsA saMjamo tavo / devA vi taM namasaMti, jassa dhamme sayA maNo // - dazavaikA. a.-1, gAthA-1 A gAthAmAM ahiMsA, saMyama ane tapa rUpa dharmanA utkRSTa maMgala batAvyA che, tathA kahyuM che ke - "jenuM mana AvA dharmamAM lAgyuM rahe che, tene deva paNa vaMdana kare che." prastuta gAthAmAM lokottara dharmanuM nirUpaNa che, laukika dharmano nahi. niryuktikAre dharmanI vyAkhyA karatA lakhyuM che - duviho dhammo loguttariyo, suya dhammo khalu caritta dhammo ya / suya dhammo sajjhAo, caritta-dhammo samaNa dhammo // dazavaikA. a.-1, niyukti gAthA-43 dazavaikAlika sUtra'nI prathama gAthAmAM kahelo dharma lokottara dharma che. te be prakAranA hoya che. eka zrata dharma ane bIjo cAritra dharma. svAdhyAya-AgamanA paThana-pAThanane mRta ane zramaNa - samyagudRSTi sAdhunA dharma athavA AcaraNane cAritra kahe che. AnuM tAtparya e che ke pAMca indriya ane mananI sahAyatAthI je vItarAga vANIno bodha prApta karavAmAM Ave che - te bodha je bIjAne samajAvavAnI yogyatAvALo thaI jAya, tene zrata dharma kahe che. AvA zrata dharma anusAra kareluM AcaraNa cAritra dharma kahevAya che. niyuktikAranA A kathanathI spaSTa thaI jAya che ke ukta gAthAmAM mRta ane cAritrane ja ahiMsA, saMyama ane tapa kahyA che. AnAthI bhinna koI laukika ahiMsA ane tapane nahi. samyakatva rahita dravya ahiMsA ane saMvara rahita dravya tapane dharma kahyo nathI. dravya ahiMsA ane saMvara rahita tapa to jIve anaMta vAra karyA che, paraMtu tenAthI svalpa paNa mokSamArganI ArAdhanA thaI nathI. tethI ukta gAthAmAM emanuM kathana na hoI zruta cAritra dharmanA aMtargata samyakatvanI sAthe thanArI ahiMsA ane saMvaranI sAthe thanAra tapano ullekha che. A gAthAmAM ullekhita ahiMsA ane tapane mithyASTimAM batAvavuM AgamanA bhAvone na samajavA jevuM che. jo samyakatva rahita ahiMsA ane saMvara rahita tapa mithyAdeSTimAM hoya che ane te vitarAganI AjJAmAM che, to mithyASTine vaMdana karavA, tene dAna-sanmAna vagere ApavA paNa vItarAganI AjJAmAM mAnavuM joIe ane kathita ahiMsA-tapa vagerenA paripAlaka mithyASTine paNa supAtra kahevuM joIe. kAraNa ke A gAthA anusAra jenuM mana ahiMsA, saMyama ane tapamAM lAgyuM rahe che, tene devatA paNa vaMdana kare che. paraMtu jyAM sAdhuthI bIjAne vaMdana-namana karavAmAM ekAMta pApa mAnavAmAM Ave che, kAraNa ke sAdhuthI bIjAne kupAtra mAne che. jema ke emanA ja graMthomAM kahyuM - "sAdhune nA pAtra hai, 3Ne viye sattA praznati aa vaMgha vada temanA praznati pApa #t hai" (bhrama vidhvaMsana pRSTha79) pRSTha 82 para kupAtra dAna kayA pApa samAna che, tenI spaSTatA karatA kahyuM che ke kupAtradAna, mAMsAdi sevana, vyasana-kuzIlAdika A traNe eka ja mArganA pathika che." (52) che, je che te jiNadhamo) Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka bAju to mithyASTine kupAtra ane avaMdanIya mAnavAmAM Ave che, bIjI bAju tenA samyakatva rahita ahiMsA ane saMvararahita tapane vItarAganI AjJAmAM paNa mAnavAmAM Ave che. A siddhAMta keTalo paraspara virodhI che ? jo mithyASTinI dravya ahiMsA ane emanuM ajJAna rUpa vItarAga AjJAmAM che, to te avaMdanIya ane apAtra kevI rIte thaI zake che? jo e kahI zakAya ke je puruSanuM saMyamanI sAthe ahiMsA ane tapamAM sadA mana lAgeluM rahe che. A gAthA tene deva vaMdanIya mAne che. tethI saMyamI puruSane vaMdanA karavI ja vItarAganI AjJAmAM che, to pachI saMyamI puruSanI ahiMsA ane tenA tapamAM ja A gAthAno ullekha che evuM ja mAnavuM joIe. tethI siddha thAya che samyakatvayukta ahiMsA ane saMvarayukta nirjarA ja mokSamArga athavA vItarAganI AjJAmAM che. mithyAtvInI dravya ahiMsA athavA akAma nirjarA vItarAga devanI AjJAmAM nathI. "dazavaikAlika'nI ukta gAthAmAM utkRSTa maMgalasvarUpa, sarvazreSTha, deva vaMdanIya dharmanuM kathana che, te zrata ane cAritra rUpa che, laukika nahi. AvA ahiMsA, saMyama ane tapa mithyASTimAM hotAM nathI. tethI A gAthAno uddharaNa joIne mithyASTimAM ahiMsA tathA tapanuM sabhAva batAve ane mokSamArganA deza ArAdhaka kahevuM AgamathI viruddha che. zuM mithyASTi dezAdhAraka cheH mithyASTimAM zruta ane cAritra dharmano aMza paNa hoto nathI, tethI te anArAdhaka ja hoya che. paraMtu je pakSa akAma nirjarAnI AjJA mAnIne tene dezArAdhaka siddha karavAno prayAsa kare che, te sarvathA mithyA ane bhrAMtipUrNa che. "bhagavatI sUtra'mAM Ane spaSTa kahyuM che - "annautthiyANaM bhaMte ! evamAikkhaMti jAva evaM parUveMti evaM khula 1. sIlaM seyaM 2. suyaM seyaM, 3. suyaM seyaM sIlaM seyaM / se kaha meyaM bhante evaM ? goyamA ! janaM te anna utthiyA eva mAikkhaMti jAva je te evamAhaMsu micchAte evamAhaMsu / ahaM puNa goyamA ! evamAikkhAmi jAva paruvemi / evaM khalu mayA cattAri purisa jAyA paNNattA, taM jahA-sIla saMpanneNAma ege No suya saMpanne, suya saMpanne NAma ege No sIla saMpanne, ege sIla sampanne vi suya sampanne vi, ege No sIla sampanne, No suya sampanne / tatthaNaM je se paDhame purisa jAe se NaM purisesIlavaM asuyavaM uvarae avinnAya dhamme, esa NaM goyamA ! mae purise desArAhAe paNNatte / tatthaNaM je se docce purisa jAe se NaM purise asIlavaM suyavaM aNuvarae vinnAya dhamme / esa NaM goyamA ! mae purise desa virAhae paNNatte / mithyASTinI ajJAnayukta kiyA AjJAmAM nathI pa25 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatthaNaM je se tacce purisa jAe se NaM purise sIlavaM suyavaM uvarae vinnAya dhamme / esa NaM goyamA ! mae purise savvArAhAe paNNatte ! tatthaNaM je se cautthe purisa jAe se NaM asIlavaM asuyavaM aNuvarae avinnAya dhamme / esa NaM goyamA ! mae purise savva virAhae paNNatte !" "he bhagavan ! koI anya yUthika zrutane, koI zIlane ane koI zruta athavA zIla A baMnemAMthI koI ekane ja kalyANakArI kahe che, yAvat prarUpaNA kare che. bhagavan ! A kevuM ?'' "he gautama ! je anya yUthika ukta prakArathI kahe che ane prarUpaNA kare che, te mithyA che. he gautama ! huM A prakAra kahuM ane prarUpaNA karuM chuM. meM cAra prakAranA puruSa kahyA che - (1) koI zIlasaMpanna thAya che, paraMtu zrutasaMpanna thatA nathI. (2) koI zrutasaMpanna thAya che, paraMtu zIlasaMpanna thatA nathI. (3) koI zIlasaMpanna paNa hoya che ane zrutasaMpanna paNa. (4) koI na zIlasaMpanna hoya ane na zrutasaMpanna. he gautama ! AmAMthI je prathama puruSa batAve che te zIlavAna che, paraMtu zrutavAna nathI. pApathI virata thayA che, paraMtu vizeSa jJAnavAna nathI, vizeSa rUpathI dharmane jANatA nathI. meM te puruSane dezArAdhaka kahyA che. he gautama ! je bIjo puruSa batAvyo che, te zIla saMpanna nathI, paraMtu zruta saMpanna che. te pApathI virata thayA nathI, paraMtu dharmane jANe che jJAnavAna che. meM te puruSane deza virAdhaka kahyo che. he gautama ! AmAMthI je trIjo puruSa batAvyo che, je zIlavAna paNa che ane zrutavAna paNa che. pApathI virata paNa thayA che ane dharmanA svarUpane jANe paNa che. meM e puruSane sarva ArAdhaka kahyA che. he gautama ! AmAMthI je cotho puruSa batAvAyo che, te na zIlavAna che ane na zrutavAna che, te na to pApathI virata thayA che ane na dharmanA svarUpane jANe che. meM te puruSane sarva virAdhaka kahyA che. bhagavatInA A pAThamAM saMvara rahita nirjarAnI kriyAne mokSamArganI deza ArAdhanAmAM kahyuM nathI. ane na e kriyAne laIne ArAdhaka virAdhakanI A caturbhugI kahevAI che. A caubhaMgI zruta ane zIlane laIne kahI che. zruta arthAt jJAna-darzana ane zIla arthAt cAritra. tethI jemAM zruta ane zIla eka paNa nathI, te puruSa mokSamArganA deza ArAdhaka kevI rIte thaI zake che ? tethI mithyAdaSTi - ajJAnI mokSamArganA deza ArAdhaka nathI. saMvara rahita nirjarAne mokSamArgamAM mAnIne tenA hovAthI jo mithyArdaSTine A caubhaMgInA pavitra bhaMgamAM arthAt deza ArAdhaka mAnavAmAM Ave to ArAdhaka-virAdhakanI A caubhaMgI banI zakatA nathI. kAraNa ke je vyakti mokSamArganI kiciMta paNa ArAdhanA karatA nathI te caturthabhaMganA svAmI sarva virAdhaka kahevAya che. saMvara rahita nirjarA to emAM pachI hoya che, tethI nirjarAnuM kAraNa te paNa dezArAdhaka ja rahe che, sarva virAdhaka nathI. saMvara rahita nirjarA to covIsa ja daMDakanA jIvomAM hoya che, tethI A nirjarAnI upekSA badhA jIva ArAdhaka ja rahe che, 526 jiNadhammo Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI sarva virAdhaka hoI thaI nahi. A prakAre cothA bhaMga zUnya rahI jAya che je ISTa nathI. tenA paNa koI svAmI che, tethI saMvararahita nirjarAne mokSamArgamAM mAnavuM Agama viruddha che. jyAre saMvara rahita nirjarA mokSamArgamAM nathI manAtI tyAre caturthabhaMga khAlI raheto nathI, kAraNa ke je puruSa zrata ane zIla baMnethI sarvathA rahita che, te A caubhaMgInA cothA bhaMgano svAmI hoya che. A rIte badhA mithyASTi cothA bhaMganA svAmI che. kAraNa ke emanAmAM mRta ane zIla baMne hotA nathI. - jo prathama ane caturtha bhaMga baMneno svAmI bALatapasvI batAvavAmAM Ave to A Agama viruddha che. dvitIya bhaMganI vyAkhyA karatA TIkAkAre spaSTa kahyuM che - ___ "deza virAhie tti dezaM stokamaMzaM jJAnAdi trayarUpasya mokSamArgasya tRtIya bhAga rUpaM cAritraM virAdhayatItyarthaH / " arthAt ratnatrayanA trIjA aMza cAritranI virAdhanA karavAnA kAraNe dvitIya bhaMganA svAmIne deza virAdhaka kahevAya che. AnAthI A svataH spaSTa thAya che ke A traNa aMzomAMthI cAritra aMzanI ArAdhanA karavAnA kAraNe prathama bhaMganA svAmI dezArAdhaka kahevAya che. tethI prathama bhaMgavALI vyaktine viziSTa zrutajJAnathI rahita cAritra rUpa mokSamArganA dezarAdhaka samajavA joIe. TIkAkAroe paNa lakhyuM che - jatAtha-nizcita tArA niroDanItArtha " viziSTa jJAna, darzana ane cAritra saMpanna sAdhunI nizrAmAM na rahenAra tapa ane cAritramAM saMlagna arzItArtha sAdhu prathama bhaMganA svAmI che. AnAthI spaSTa thAya che ke bALa tapasvI prathama bhaMganA svAmI nathI. prathama bhaMganA svAmIne bALa tapasvI ane cothA bhaMganA svAmIne avratI bALa tapasvI mAnavuM sarvathA asaMgata che. kAraNa ke prathama bhaMgavALo bALa tapasvI paNa azrutI che, to prathama ane caturtha bhaMgamAM koI aMtara rahetuM nathI. tethI mithyASTine dezArAdhaka batAvavuM nitAnta asaMgata che. "uvavAI sUtra'mAM spaSTa rUpathI akAma nirjarA karanArane anArAdhaka kahyA che. tethI A spaSTa AdhAranA hovA chatAM paNa mithyASTine dezArAdhaka batAvavuM sarvathA mithyA che. A sarvathA nirvivAda che ke samyakatvane prApta karyA vagara bhale sAdhu jevA AcAra pALavAmAM Ave, tenAthI kiMcit paNa mokSamArganI ArAdhanA thatI nathI. "zrAvaka dharma vicAra' pustakamAM lakhyuM che .. "samakita bina sudha pAliyo, ajJAna paNe AcAra / navaveka U~co gayo, nahIM sarI garaja lagAra // nava tattva olakhyAM binA pahare sAdhuro bheSa / samajha parai nahIM teha ne bhArI huve vizeSa // " mithyASTinI ajJAnayukta kriyA AjJAmAM nathIjo A ja che, pa20) Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka gulAbacaMdajIe Ano artha batAvatA lakhyuM che ke - "navatattvane jANyA vagara keTalAka manuSya sAdhuveza paherIne sAdhu banI jAya che, paraMtu emane sAdhunA AcAranI kriyA, zAstra-vacanonI samaja paDatI nathI. teo mAtra vezadhArI dravya sAdhu che. rajoharaNa, cAdara, pAtrAdi sAdhuveza anaMtavAra grahaNa karyA ane gautama svAmI jevI kriyA mithyAtvapaNAmAM karIne navaraiveyaka kalpAtIta sudhI pahoMcyA, paraMtu koIpaNa mokSamArga phalitArtha thayA nahi. A rIte - je samakita bina meM cAritra nI kiriyA re / bAra ananta karI piNa kAja na sariyA re // AnAthI spaSTa thAya che ke mithyAtva dazAnI kriyAthI koIpaNa mokSamArganI ArAdhanA mAnatA nathI, paraMtu potAnA Agama viruddha pakSanA AgrahamAM paDIne keTalIka vyaktioe mithyASTinI kriyAne mokSamArga kahI dIdho che. - zuM mithyAtva dazAmAM saMsAra parita thAya che ? keTalIka evI sAMpradAyika durAgrahAtmaka mAnyatAo sthita thaI gaI che ke prathama guNasthAna mithyAtva dazAmAM supAtradAna, dayA vagere kriyAthI saMsAra parita thAya che. sumukha gAthApatie supAtradAna ApIne saMsAra parita karyA ane manuSyAyano baMdha karyo. meghakumAre jIvane hAthInA bhavamAM sasalAnI dayA pALI ane parita saMsAra karyo. A dayA-dAna mithyAtva dazAmAM karyuM. jo mithyAtvanI kriyA mokSamArgamAM hotI nathI, to tenAthI saMsAra parimita kevI rIte thAya che ? paraMtu uparyukta mAnyatA sarvathA mithyA che. prathama guNasthAnavartIi mithyASTino saMsAra parimita thato nathI, kAraNa ke saMsAranuM kAraNa mithyAtva temAM vidyamAna che. samyagudarzanano udaya thavAthI jyAre mithyAtvano vinAza thAya che tyAre saMsAra parimita thAya che. mithyAtvanA hovAthI saMsAra parita thato nathI. kAraNa ke je upasthitimAM kArya na hovuM asaMbhava che. jyAre mithyAtvarUpa saMsAranuM kAraNa vidyamAna che, to saMsAranuM parita thavuM kevI rIte mAnI zakAya che? jyAM sudhI mithyAtva, moha ane anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lobhanuM kSayopazama athavA upazama thatuM nathI, tyAM sudhI saMsAra parimita thato nathI. anaMtAnubaMdhI krodhAdinuM tAtparya e che ke te anaMta saMsAranuM anubaMdha kare che. tenA rahetA saMsAra parimita thaI jAya, te asaMbhava che. anaMtAnubaMdhIno artha karatA "sthAnAMga sUtra'nI vRttimAM kahyuM che - "anantaM bhavamanubadhnAtyavicchinnaM karotItyevaM zIlo'nantAnubandhI / " je dhArA pravAha - viccheda rahita anaMtakALa sudhI saMsArane utpanna kare che, tene anaMtAnubaMdhI kahe che. (para) che jiNadhamo) Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM sudhI samyakatvanI prApti thatI nathI tyAM sudhI anaMtAnubaMdhI krodhAdino kSayopazama athavA upazama thato nathI. tenA rahetA saMsAranuM parimita thavuM saMbhava nathI. sumukha gAthApatino saMsAra parimita thayo che, tethI temAM anaMtAnubaMdhIno kSayopazama athavA upazama thavo mAnavuM paDaze ane evI sthitimAM sumukha gAthApatino samyakatvI thavuM svataH siddha thaI jAya che. sumukha gAthApati munine dAna ApatA samaye samyagdaSTi hatA. A vAta sukhavipAka sUtra'nA pAThathI siddha thAya che. A pATha A prakAre che - "taeNaM sumuhe gAhAvaI sudattaM aNagAraM ejjamANaM pAsai, pAsittA haTTatuTe AsaNAo abbhuDhei, abbhuTThitA pAya pIDhAo paccoruti pAuyAo muyai, egasADiyaM uttarAsaMgaM karei, karittA, sudattaM aNagAraM sattaTThapayAI aNugacchai, aNugacchittAtikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei vaMdai namasaivaMdittA namaMsittAM jeNeva bhattadhare teNeva uvAgacchai uvAgacchitA sayahattheNa viuleNaM asaNaM-pANaM khAimaM sAimaM paDilAbhessAmi tti tudvei / taaiNaM tassa sumuhassa teNaM davvasuddheNaM tiviheNaM tikaraNa suddheNaM suddheNaM sudatte aNagAre paDilAbhissamANe paritta saMsAra A pAThamAM batAvAyuM che ke - "sumukha gAthApatie sudatta aNagArane potAnA gharamAM pravezatA joIne potAnuM Asana choDI dIdhuM ane pAdapIThathI UtarIne eka zATika vastranuM uttarAsaMga karIne muninA sanmukha sAta-ATha pagalAM sudhI gayA ane jamaNI bAjuthI muninI traNavAra pradakSiNA karI. AnAthI spaSTa siddha thAya che ke sumukha gAthApati samyagudRSTi hatA, mithyAdeSTi nahi. mithyASTi sAdhune sAdhu samajatA nathI ane bhAvapUrvaka Adara-satkAra paNa karatA nathI. sumukha gAthApati dvArA muninuM bhAvapUrvaka vaMdana-satkAra karavA temanuM samyagudRSTi hovAnuM paricAyaka che. muninuM satkAra-sanmAna karatA sumukha gAthApati hRSTa-puSTa hatA, arthAt hRdayamAM khUba prasanna hatA. A hArdika aMtaHkaraNanI prasannatA mithyASTimAM kadApi saMbhava nathI. sumukha gAthApati dvArA ApeluM dAna dAtR-zuddhi, dravya-zuddhi ane pAtra-zuddhi A traNa vizuddhiothI yukta hatA. A vizuddhio samyagudRSTinA dAnamAM ja hoya che, mithyASTinA dAnamAM nathI. mithyASTinI sAdhu prati zraddhA na hovAthI temanuM hRdaya zuddha hotuM nathI ane hArdika zuddhinA abhAvamAM tenA dAnamAM dravya ane pAtra zuddha hovA chatAM paNa dAtR-zuddhi hotI nathI. sumukha gAthApatinuM dAna trividha zuddhithI yukta hatuM, tethI te samyagdaSTi hatA, mithyASTi nahi. uparanA pAThamAM sumukha gAthApatinA dAnane mAnasika zuddhithI yukta kahevAyuM che. samyagRSTinA sAdhu prati mana zuddha thaI zake che, mithyASTinuM nahi. A badhI vAtono (mithyAdeSTinI ajJAnayukta kriyA AjJAmAM nathI jo na pa29) Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAra karavAthI sArI rIte siddha thAya che ke munine dAna ApatI vakhate sumukha gAthApati samyagudRSTi hatA. tene mithyAdeSTi batAvavuM svayaMne mithyASTi banAve che. A prakAre meghakumAra paNa potAnA pUrva bhava-hAthInA rUpamAM sasaluM vagere prANIonI prANa-rakSA karatA samaye samyakatvI hatA, mithyASTi nahi. A vAta "jJAtAsUtra'nA mULa pAThathI siddha thAya che - ___ "taM jai tAva tuma mehA ! tirikkha joNiya bhAvamuvagaeNaM apaDilabddhasammattaMrayaNa laMbheNaM se pAe pANANu kampAe jAva antarA ceva sandhArie No ceva vi fiqtte '' jJAtAsUtra, 1-28 "taM, te mATe tihAM tummentIje bhave me. meghA / tiryaMcarI yoni bhAvai mu. upanA hatA a. aNapAmyo achato samyaktva lIdho, ratna pAmyo se. tesi karI te prANInI anukampAi, jA. dayAikarI jA. yAvat-tihAM paga UMco rAkhyo teNe manuSya bhava pAmyo !'' A Tabbo khUba prAcIna che. tene 1768mAM lakhyo che. A TabbAmAM "gapavitnaddha sattA rayaUT naMbe' artha karyo che ke "sA pAmyo-machato saMdhyatve nAtho-ratna pALyo." arthAt hAthIe pahelA nahi prApta karela samyakatva rUpI ratnane te samaye prApta karyo. AnAthI spaSTa siddha thAya che ke sasaluM vagere prANIonA prANonI rakSA karatA samaye hAthI samyagurdaSTi hato. 'apatni ddha samatta yaUT naMbe' A sAmAsika padano artha che - "maprati vyaM aprAptaM yat samyaktva ratnaM tallabhate iti apratilabdha-samyaktva ratna laMbhaste / ' pahelA kyAreya na meLavelA samyakatva ane ratnane prApta karavAthI. A pAThathI spaSTa siddha thAya che ke hAthIe sasaluM vagere prANIonI rakSA karI, e samaye te samyakatvI hato. kAraNa ke anukaMpA paNa eTalI UMcI bhAvanA samyagudRSTimAM ja AvI zake che, mithyASTimAM nahi. je prANI anya prANIo mATe potAnA zarIranA utsarga karavA tatpara thaI jAya che, te vivekasaMpanna prANI mithyASTi kevI rIte thaI zake che ? prANa rakSArUpa A dayA samyakatvanuM cihna che. tethI hAthI dvArA karelI prANarakSAnuM kArya mithyAtva dazAmAM nathI, paraMtu samyaguSTi prApta thavAthI thAya che, A vastusthitine samajI levI joIe. ahIM katizaya saiddhAMtika A prazna Ubho kare che ke kriyAvAdI samyaguSTi manuSya-tiryaMca kevaLa vaimAnika devanuM ja AyuSya bAMdhe che, AvuM siddhAMtamAM kahyuM che. sumukha gAthApati ane hAthIe manuSyAyuno baMdha karyo hato. AnAthI siddha thAya che ke teo samyagRSTi na hatA. jo teo samyaguSTi hota to vaimAnika devanuM AyuSya bAMdhate. A saiddhAMtika ApattinuM samAdhAna svataMtra prakaraNa dvArA karavAmAM Avaze. (pa30) DOOT) jiNadhamo) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAvAdI dvArA manuSyAyuno baMdha : kriyAvAdI dvArA manuSyAyunA baMdhane laIne saiddhAMtika kSetramAM vibhinna vicAraNAo cAlatI rahI che. eka dhAraNA e che ke kriyAvAdI samyadaSTi manuSya tiryaMca vaimAnika sivAya bIjI gatinA Ayu bAMdhatA nathI. A vicAraNAnA AdhAra para sumukha gAthApati ane meghakumAranA pUrva bhavamAM hAthI dvArA manuSyAya bAMdhavAnA kAraNe temane teo mithyAtvI batAve che. paraMtu A dhAraNA siddhAMta saMmata mAnI zakAtI nathI, kAraNa ke "bhagavatI sUtra'nA tatsaMbaMdhI pATha viziSTa kriyAvAdIthI saMbaMdhita che. je manuSya athavA tiryaMca viziSTa kriyAvAdI hoya che ane aticAra rahita nirmaLavratanuM pAlana kare che, teo vaimAnika ja Ayu bAMdhe che, paraMtu sAmAnya kriyAvAdI nahi. jo A zaMkA karavAmAM Ave to bhagavatInA ukta pAThamAM mAtra kriyAvAdI ja lakhyuM che, viziSTa kriyAvAdIno ullekha nathI. to pachI tame viziSTa kriyAvAdIno artha kema karo cho? enuM samAdhAna ahIM che ke "dazAzrutaskaMdha'mAM mahAraMbhI, mahAparigrahI kriyAvAdI manuSyano uttara pathagAmI narakyonimAM javAnuM paNa kahevAya che. jo badhA kriyAvAdI vaimAnikanI Ayuno ja baMdha karatA hoya to dazAzrutaskaMdhamAM kriyAvAdI manuSya mATe narakayoninA Ayu baMdhanuM kathana kevI rIte saMgata hoya che? tenAthI spaSTa thAya che ke "bhagavatI sUtra'mAM je kriyAvAdI mATe mAtra vaimAnika ja Ayu bAMdhavAno ullekha karyo che, te viziSTa kriyAvAdI che, badhA kriyAvAdI nathI. dazAzrutaskaMdha'no pATha A prakAra che - 'se kiM taM kiriyAvAiyA vi bhavai ? taM jaMhA-AhiyavAdI, Ahiyapanne, AhiyadiTThI, sammAvAdI, niivAdI saMti paralokavAdI, atthi ihaloe, atthi paraloe, asthi mAyA, atthi piyA, atthi arihaMtA, asthi cakkavaTThI, asthi baladevA, atthi vAsudevA, atthi sukkaDa dukkaDANaM, kammANaM phalavitti visese; suciNNA kammA, suciNNA phalA bhavanti, duciNNA kammA duciNNA phalA bhavaMti / saphale kallANe pAvae, payaMti jIvA, atthi neraiyA jAva asthi devA asthi siddhI se evaMvAdI, evaM panne evaM viTThI chanda rAgamati niviTe Avi bhavai mahecche jAva uttarapathagAmie neraie sukkapakkhie AgamesANaM sulahabohI yAvi bhavai se taM kiriyAvAI savva dhamma ruci yAvi bhavai / - dazAzrutaskaMdha, dazA-6 bhAvArtha : kriyAvAdI kone kahe che? je Agamokta AtmAdi padArthone satya ane mokSopayogI padArthonA upAdeya tathA tenI pratikULa vastune heya samaje che. je vastunuM jevuM svarUpa che, tene te rIte aviparIta batAve che ane AstikatAnA samarthaka samyagudRSTi che, je mokSanI nityatA, svarga, naraka, (mithyASTinI ajJAnayukta kriyA AjJAmAM nathI ja pa31) Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA-pitA, ihaloka, paraloka, arihaMta, cakravartI, baladeva, vAsudeva vagerenA astitvane mAne che. je zubha ane azubha karmonA kramazaH zubha ane azubha phaLa hovAnuM svIkAra kare che. zubhAzubha karmonuM phaLa bhogavavA mATe AtmAnuM vibhinna yoniomAM javuM svIkAra kare che. naraka, manuSya, tiryaMca, devatA ane muktine satya batAve che, to pUrvokta badhI vAto para jemanI nizcayAtmakazraddhA che, te kriyAvAdI kahevAya che. AvA kriyAvAdI jo mahAraMbhI, mahAparigrahI ane mahAicchAvALA hoya to uttarapathagAmI narakayonimAM janma le che. paraMtu teo zuklapakSIya ane bhaviSyamAM sulabha bodhi hoya che. A pAThathI spaSTa kahI zakAya che ke je kriyAvAdI manuSyamahAraMbhI, mahAparigrahI ane mahA- icchAvALA hoya che, teo uttarapathagAmI narakayonimAM jAya che. jo badhA kriyAvAdI manuSya mAtra vaimAnika ja Ayu bAMdhatA hoya, to A pAThamAM kriyAvAdI manuSyanuM narakayonimAM javuM kone kahevAya? zaMkA : 'dazAzrutaskaMdha'mAM mahAraMbhI, mahAparigrahI kriyAvAdI manuSyane uttarapathagAmI narakamAM javAnuM kahyuM che, paraMtu kriyAvAdIpaNAmAM naraka Ayu bAMdhavAnuM kahyuM nathI. saMbhava che ke emaNe naraka Ayu kriyAvAdI thavAnA pUrva bAMdhI lIdhI hoya tethI teo kriyAvAdIpaNAmAM Ayu bAMdhIne narakamAM jAya che. athavA emaNe naraka Ayu pahelAM bAMdhI rAkhI che ? samAdhAna : jo kriyAvAdI manuSya kriyAvAdIpaNAmAM narakAyuno baMdha karatA nathI, to AgamakAra tenA mATe uttara dizAnA narakamAM javAnuM vidhAna kevI rIte kare ? kAraNa ke akriyAvAdI manuSya uttara ane dakSiNa ubhayadizAonA narakanI Ayu bAMdhe che, eka dizA vizeSanI nahi. bIjI vAta e che ke jo kriyAvAdIpaNAmAM naraka Ayuno baMdha hoto nathI, to ahIM mahAbhI, mahAparigrahI ane mahAicchAvALA vagere vizeSaNa ApavAnI zI AvazyakatA che ? kAraNa ke jyAre temaNe kriyAvAdIpaNAmAM naraka Ayuno baMdha karyo nathI ane kriyAvAdI thavAnA pUrvamAM Ayu baMdhathI te narakamAM jAya che, tyAre bhale teo alpAraMbhI hoya athavA mahAgaMbhI, tene narakamAM javuM ja paDaze. A vizeSaNothI e phalita thAya che ke mahAraMbhAdi kA2NothI ja emaNe narakanI Ayu bAMdhI che. tethI 'bhagavatI sUtra' za-30, u-1mAM viziSTa kriyAvAdI mATe ja vaimAnikanA Ayu baMdhanuM vidhAna che. 'bhagavatI sUtra' zataka-1, u-2mAM e batAvyuM che ke - kriyAvAdI-vaimAnikanA atirikta anya sthAnonA Ayuno baMdha paNa kare che "avirAhiya saMjamANaM jahaNNeNaM sohamme kappe ukkoseNaM savvaTThasiddha vimANe / virAhiya saMjamANaM jahaNaNeNaM bhuvaNavAsIsu, ukkoseNa sohamme kappe / 532 jiNadhammo Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avirAhiya saMjamAsaMjamANaM jahaNNeNaM sohamme kappe, ukkoseNa accue kappe / virAhiya saMjamAsaMjameNaM jahaNNeNaM bhuvaNavAsIsu, ukkoseNaM joisiesu / " - bhagavatI sUtra, 1/2/25 prastuta pAThamAM virAdhaka sAdhune jaghanya bhavanavAsImAM tathA virAdhaka zrAvakane jaghanya bhavanavAsI ane utkRSTa jyotiSka devomAM utpanna thavAnuM kahyuM che. jo badhA kriyAvAdI eka vaimAnika devanuM ja AyuSya bAMdhe che, to ahIM virAdhaka zrAvakane jaghanya bhavanavAsI ane utkRSTa jyotiSkamAM javAnuM kema kahe che? virAdhaka zrAvaka kriyAvAdI to che ja, te akriyAvAdI nathI. AnAthI paNa siddha thAya che ke badhA kriyAvAdI manuSya ane tiryaMca mAtra vaimAnikanI ja Ayu bAMdhatA nathI. "bhagavatI sUtra" zataka-8, 9-10nA mULapAThamAM jaghanya jJAna ane jaghanya darzana ArAdhananuM phaLa jaghanya traNa ane utkRSTa sAta-ATha bhava karIne mokSa javAnuM batAvyuM che. Ano abhiprAya batAvatA TIkAkAroe lakhyuM che ke - "ahIM je jaghanya traNa ane utkRSTa sAta-ATha bhavomAM mokSamAM javAnuM batAvyuM che te cAritra ArAdhanAthI saMyukta jaghanya jJAna ArAdhanAnuM phaLa che. cAritrathI rahita jaghanya jJAna-darzana ane dezavratanA je ArAdhakane utkRSTa asaMkhya bhava karIne mokSamAM javAnuM che, te potAnA asaMkhya bhAvonI pUrti mAtra manuSya ane vaimAnika bhavomAM karI zakatA nathI. kAraNa ke vaimAnikathI manuSya ane manuSyathI vaimAnikanA bhava lagAtAra sAta-ATha vakhatathI vadhu hovAno niSedha "bhagavatI sUtra" zataka-24mAM karyo che. jyAre jaghanya jJAna-darzana ane dezavratanA ArAdhaka vaimAnikanA atirikta bIjA bhavonA Ayu baMdha kare che, to kriyAvAdI manuSya ane tiryaMcavaimAnikanA atirikta paNa bIjA bhavanI Ayu bAMdhe che. A svataH siddha thaI jAya che kAraNa ke jaghanya jJAna darzana ane dezavratanA ArAdhaka puruSa akriyAvAdI nahi, kriyAvAdI che. tethI A kriyAvAdI manuSya ane tiryaMca mAtra vaimAnika ja Ayu baMdha kare che, AvuM kahevuM yuktisaMgata nathI. (sapta nindava) "Agama'mAM kahevAyuM che ke - payamakkharaM pi ekkaM, jo na roeI sutta niddiTuM / sesaM royaMto vi hu, micchadiTThI jamAlivva // ahaMta paramAtmA dvArA pratipAdita AgamonA eka pada ane eka akSara para paNa je vizvAsa karatA nathI to bAkInAM badhAM Agamo para ruci rAkhavA chatAM paNa mithyASTi ja che. jema ke jamAli hDemAI De' sivAya badhAM Agamo para vizvAsa rAkhato hato, tathA cAritra paNa nirmaLa pALato hato, to paNa te mithyAdeSTi ja kahevAyA. kAraNa ke vitarAga ( sapta nindava ) ( DO NOT533) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devanA eka pada athavA akSara para aruci kare che, te emanAmAM sarvajJatvamAM zaMkA vyakta kare che, tethI te mithyAtvI che. jinendra devanA siddhAMtathI viparIta prarUpaNA karanAra svaliMgI nindava kahevAya che. ni~va be prakAranA hoya che - (1) pravacana nindava ane (2) nindaka nicva. AmAMthI pravacana nindava to nava raiveyaka sudhI cAlyA jAya che, paraMtu nirdaka nindava kilpiSI deva hoya che. "zrI bhagavatI sUtramAM jamAline nirmaLa cAritra pALanAra kahyA che, to paNa teo kilviSI deva yonimAM utpanna thayA. pravacana nindavanI apekSAe nirdaka ninTava vadhu nikRSTa kahevAmAM AvyA che. kahevAyuM che ke - ___AcAre adhiko kahyo, nindaka nihnava jAna / paMcama aMge bhAkhiyo, che pahile guNaThANa // pravacana nindava to mAtra pravacananuM utthApaka hoya che, paraMtu nindaka nihava pravacana, pravacananA prarUpaka kevaLI, dharmAcArya ane caturvidha saMgha - A badhAnI mAyA-kapaTanI sAthe niMdA kare che. te guru vagerethI vimukha thaIne udvattApUrNa vyavahAra kare che. tethI te mithyAtvI ja hoya che. uttarAdhyayana sUtra'nA 36mA adhyayanamAM kahyuM che ke - "zrutajJAnI, kevaLajJAnI, dharmAcArya, gurudeva ane caturvidha saMghanA avarNavAda bolanAra kilviSI deva hoya che. A nirdaka mithyAtvI vadhu nikRSTa hoya che." zithila AcAravALA pAsatthA to koI aMzamAM cAritranA ja virAdhaka hoya che, samyakatvanA virAdhaka hotA nathI. tethI teo jaladI ja AtmakalyANanA mArga para ArUDha thaI zake che. paraMtu je samyakatvathI patita thaIne mithyAtvI banI jAya che teno sanmArga meLavavo kaThina che. bhagavAna mahAvIranA tIrthamAM sAta pravacana nindava thayA. jema ke "sthAnAMga sUtra'mAM kahyuM che - samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa titthaMsi satta pavayaNaniNhagA paNNattA taM jahA-bahurayA, jIvapaesiyA, avvattiyA, sAmuccheiyA, do kiriyA, terAsiyA, abaddhiyA / eesiMNaM sattaNhaM pavayaNa jiNhagANaM satta dhammAyariyA hotthAjamAlI, tirUkutte, mAsAhe, mAsAmaMtte, , chanjI, noTTAmAdine ! - sthAnAMga sUtra, 7 sthAna zramaNa bhagavAna mahAvIranA tIrthamAM sAta pravacana nindava thayA. yathA bahurata, jIva prAdezika, avyaktika, sAmucchedika, krikriya, trerAzika ane abAddhika. A sAtonA sAta dharmAcArya thayA. yathA jamAli, tiSyagupta, ASADha, azvamitra, gaMga, SaDulUka ane goThAmAhila. tAtparya e che ke jamAlie bahurata dRSTine (ghaNA samayomAM kAryanI utpattino pakSa) sthApita karyo. tiSyagupta sarvAntima pradezane ja jIva mAnyo. AcArya ASADhathI avyakata matanI sthApanA thaI. azvamitra kSaNa-kSayavAdanuM nirUpaNa karyuM. gaMge ekasAthe be kriyAono anubhava thavAnuM mAnyuM. SaDulUke traNa rAzio pratipAdita karI ane goSThAmAhile karma baMdhana mAnatA kevaLa karmono sarpa-kaMcukIvat sparza mAnyuM. [pa34) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 jiNadhAmo) Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA kevaLajJAnI thavAnA 14 varSa pazcAt zrAvastImAM jamAli ninhava thayA. prabhu mahAvIranA sarvajJa thavAnA 16 varSa pachI RSabhapuramAM tiSyagupta ninhava thayA. prabhu mahAvIranA nirvANanA 214 varSa bAda zvetaMbikA nagarImAM trIjA nintava ASADha thayA. vIra nirvANanA 220 varSa pazcAt mithilAmAM azvamitra ninheva thayA. vIra nirmANanA 228 varSa pachI ullakA tIra gaMga nAmanA nindvava thayA. vIra nirvANanA 544 varSa pachI puramantaraz2ikA nagarImAM chaThTho ninheva SaDulUka thayA. vIra nirvANa saMvata 184mAM dazApura nagaramAM sAtamA nindava goSThAmAhila thayA. vIra nirvANa saM. 609mAM 2thavIrapuramAM boTika nintava utpanna thayA. jamAlinI bahurata dRSTi : bharata kSetramAM kuMDalapura nAmanuM nagara hatuM. tyAM jamAli nAmano rAjakumAra hato. sAMsArika saMbaMdha anusAra te bhagavAna mahAvIranA bhAgineya (bhANeja) paNa hatA ane jamAI paNa. tenI patnInuM nAma jyeSThA apara nAma anavadyA ane priyadarzanA hatA. jamAli rAjakumAre 500 vyaktio sAthe bhagavAna mahAvIranI pAse dIkSA grahaNa karI. priyadarzanAe paNa eka hajAra strIonI sAthe dIkSA grahaNa karI. kALAMtare agiyAra aMga vAMcyA bAda jamAlie prabhuthI svataMtra vihAra karavAnI AjJA mAMgI. bhagavAna mauna rahyA, emaNe koI uttara Apyo nahi. prabhunI AjJA vagara ja 500 ziSyonI sAthe vicaraNa karatA jamAli muni zrAvastI nagarImAM AvyA. tyAM saMyogathI jamAlinA zarIramAM tIvra dAha jvara utpanna thayo. temaNe zramaNone saMstAraka pAtharavAnuM kahyuM. zramaNoe saMsthAraka pAtharavAnA kAmano AraMbha karyo. A bAju tIvra dAha jvarathI abhibhUta thaIne jamAlie punaH pUchyuM. zayyA (saMstAraka) pAtharI ke nahi ?'' zramaNo apUrNa pAtharelI zayyAne saMskRtaprAyaH jANIne kahyuM ke - "patharAI gaI." tyAre teo vedanAthI vikala thaIne sUvAnA mATe AvyA ane ardhasaMskRta zayyAne joIne kruddha thayA. temane 'kaDamaNe kaDe'nA siddhAMtavacana yAda AvyA, ane mithyAtva mohanIyanA udayathI temaNe bhagavAnanA e siddhAMtane mithyA jANyo. sthaviroe temane khUba samajAvyA, paraMtu teo mAnyA nahi, tyAre keTalAka sAdhu tene AjJAno lopaka mAnIne tene choDIne bhagavAnanI pAse AvI gayA ane keTalAka jamAli sAthe rahI gayA. priyadarzanA sAdhvI te samaye tyAM DhaMka nAmanA zrAvaka(kuMbhAra)nA ghare rokAI hatI. jamAlinA anurAganA kAraNe te temanA matane mAnavA lAgI. DhaMke samajyuM ke - 'Ane paNa mithyAtvano udaya che.' koI samaye avADAnI agnimAMthI eka aMgAra laIne teNe svAdhyAya karatI priyadarzanA sAdhvInA sADInA pAlava para rAkhI dIdho. tyAre te bolI - zrAvaka ! tame mArI sADI kema bALI ?" tyAre kuMbhAra bolyo : "sADI baLI rahe che, baLI kyAM che ? je baLI rahyuM che, te nathI baLyuM, A tamAro siddhAMta che." kuMbhAra zrAvakanA A kathanathI priyadarzanA samajI gaI ane bolI - zrAvaka ! tame barAbara samajAvyuM. 'micchAmi dukkaDaM' (mArA pApa niSphaLa thAya - huM tenA mATe pazcAttApa sapta nihava 535 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karuM chuM.) bolIne te jamAlinA pAse gaI ane tene samajAvavAno prayAsa karyo. paraMtu tIvra mithyAtvanA udayathI te na samajyo, to tene choDIne potAnI ziSyAonA parivAranI sAthe bhagavAnanA samIpa cAlI gaI. jamAli aneka lokone khoTo mArga batAvatA, AlocanA, pratikramaNa karyA vagara, AyuSya pUrNa karIne tera sAgaropamanI sthitivALA kilviSika deva banyA. emanI calAvelI mAnyatAne bahurata deSTi kahevAya che. kAraNa ke emanA anuyAyI ghaNA samayomAM kriyAne thavAnI mAne che. ukta dRSTinuM tAtparya zuM che ? ane te kema asatya che, tenI saMkSipta mImAMsA karI levI paNa Avazyaka che. pUrva pakSa : pAtharelA saMsmAraka saMtRta thayA nathI. tenAthI pratIta thAya che ke kriyamANa kata nathI. tethI "zrI bhagavatI sUtra'mAM je kahyuM che ke - "vanane vani, yurinaHI vIui. kRtyAji' vagere A badhuM mithyA che. kAraNa ke je kata hoya che te vidyamAna hoya che. jema ke jUnA paTa. jo karavAmAM Avelane kRta kahIzuM to niraMtara kriyA thatI rahe che ane kyAre paNa kAryanI samApti thatI nathI. kAraNa ke kRtane kriyamANa mAnIzuM to te haMmezAM karavAmAM Avaze. bIjI vAta e che ke jo kriyamANane kRta mAnIzuM to ghaTa banAvavA mATe karavAmAM AvatI kriyAo - mATIne masaLavI, cAkaDAne pheravavo vagere kriyAo-vyartha thaI jaze. kriyamANane kRta mAnavAmAM pratyakSa virodha Ave che. utpattinA pahelA avidyamAna ghaTa utpattinA samaya utpanna thatA dekhAya che, tethI kareluM kArya akRta ja che. kAryanA AraMbhamAM ghaTa dekhAto nathI. zivaka vagere apUrNa avasthAmAM paNa ghaTa dekhAto nathI. dIrgha kriyA kALanA aMtamAM ghaTa dekhAya che. tethI kriyAkALamAM kArya thatuM nathI paraMtu kriyAnA aMtamAM kArya thAya che. AvuM ja badhAne pratyakSa dvArA pratIta thAya che. uttara pakSaH ukta mAnyatA ThIka nathI. avidyamAna ghaTAdi kArya karI zakAtuM nathI kAraNa te asat che. je asatuM hoya che te karAtuM nathI. jema ke khara-viSANa. jo avidyamAna paNa karavAmAM Ave to AkAza-kusuma paNa karavAmAM AvavuM joIe, kAraNa ke asattva to baMne jagyAe tulya che. vastunA vidyamAna thavAthI ja paryAya vizeSanA dvArA temAM kathaMcit kriyA thaI zake che. sarvathA avidyamAna vastumAM kriyA hotI nathI. jo asat kArya utpanna thatuM hoya to mRta-piMDanA ghaTanI jema khara-viSANa paNa kema utpanna na hoya. prati samaya anyaanya kArya AraMbha thAya che ane pUrNa thAya che. kAryanA karaNa kALa ane pUrti kALa eka ja hoya che. ghaTanA aMtima samayamAM ja ghaTano AraMbha thAya che ane temAM ja tenI pUrti thAya che. mATI lAvavI, masaLavI, piMDa banAvavA vagere. alaga-alaga kArya ane alaga-alaga samayamAM ja AraMbha thaIne pUrNa thAya che, tethI ghaTanA nirmANamAM dIrgha samayanuM kathana karavuM asaMgata che. jo vartamAna kriyA - kSaNamAM kAryane kRta na mAnavAmAM Ave to bhUta ane bhaviSyakALamAM te kArya kevI rIte thaze? atIta ane bhaviSyanuM kriyA - kSaNa asatuM hovAthI kAryakAraka thaI (536) OOOOOOOOOOOOOOM jiNadhamo) Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakatI nathI. tethI kriyamANane ja kRta kahevuM joIe, anyathA 'kRta' zabdano kyAM prayoga thaze ? jo kahevAmAM Ave ke kriyAnI samApti para kArya thAya che to te ayukta che. kAraNa ke te samaye kriyAnuM asattva che. jo kriyAnA abhAvamAM paNa kAryanuM thavuM mAnavAmAM Ave to kAryAraMbhathI pUrva ja kAryotpattino prasaMga Avaze. jo kriyA vagara ja kArya thAya to mATI lAvavI, piMDa banAvavA vagere kriyAo nirarthaka bane che. mumukSune mATe paNa tapasaMyama vagere kriyAo nirarthaka bane che. jo kriyAthI kArya thavAnuM mAnavAmAM Ave to kriyA ane samayamAM ane kArya anya samayamAM hoya, evuM kevI rIte saMbhava che ? tethI kriyamANane ja kRta kahevuM joIe. zaMkA H ghaTanA AraMbhathI laIne pUrNa thavAnA samaya sudhI dIrghakALanI anubhUti hoya che. eka samayamAM kAryano AraMbha ane tenI samApti joI zakAtI nathI, to e kevI rIte mAnavAmAM Ave ? samAdhAna : pUrvamAM kahevAmAM AvyuM che ke prati samaya anya-anya keTalAMya kArya thatA rahe che. e kAryonI tarapha dRSTi na javAthI te badhA ghaTanA kArya samajI levAmAM Ave che. tethI evo anubhava karI levAmAM Ave che ke ghaTa banAvavAmAM ATalo samaya lAgyo. e badhAM alaga-alaga kAryonA samayane ghaTamAM saMmilita karI levAthI AvI bhrAMti thAya che. vastutaH ghaTanI utpattino AraMbha ane samApti eka ja samayamAM hoya che. e zaMkA karavAmAM Ave che ke carama samayamAM ja kema utpatti thAya che ? enuM samAdhAna e che ke kAraNa vagara kArya thatuM nathI ane te kAraNa anaMta samayamAM ja utpanna thAya che. tethI aMta samayamAM ja ghaTanI utpatti thAya che. ahIM ghaTanA mATe je vAta kahI che te ja saMstAraka ane priyadarzanAnI sADInI dagdhatAnA viSayamAM paNa samajavI joIe. ukta vivecanathI spaSTa thaI jAya che ke 'kaDamANe kaDe'nuM kathana nizcaya dRSTithI yathArtha che. 'zrI bhagavatI sUtra'mAM A dRSTine laIne, 'vatamALe vRtti5, 3vIritnamANa kIriC... vagere kathana karyA che. kAryanI pUrNatA thavAthI kAryane kRta mAnavuM sthUla vyavahAra dRSTi che. jamAlinuM kathana ekAMta sthUla dRSTi para AdhArita che. te nizcaya dRSTino apalApa kare che, tethI te mithyA che. ekAMta mithyA AgrahanA kAraNe jamAli nindvava kahevAyA ane kikviSikatAne prApta thayA. tiSyaguptanI jIvaprAdezika dRSTi : mahAvIra bhagavAnanA kevaLajJAnanAM 16 varSa pachI RSabhapura nagaramAM jIva prAdezika dRSTi utpanna thaI. rAjagRha nagaranA guNazIlaka caityamAM caudamA-pUrvadhArI vasu nAmanA AcArya padhAryA. temane tiSyagupta nAmano ziSya hato. tene Atma-pravAda nAmanA pUrva vAMcatA samaye jIva pradeza saMbaMdhI vaktavyatAne laIne mithyAtvanA udayathI A viparyAsa utpanna thayo ke carama pradezathI ja jIva paripUrNa thAya che, tethI te carama pradeza ja jIva che, zeSa pradeza nahi. AcAryae yuktiothI tene samajAvyA, paraMtu te na samajyo. tyAre gurue tene pRthak sapta nihava 530 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI dIdhA. te vicaratA-vicaratA Amala kalpAnagarImAM Avyo to tyAM mitazrI nAmanA zrAvake bhojanano eka kaNa Apyo. teNe zrAvakane kahyuM - "eka kaNa ApIne kema upahAsa karo cho ?" teNe kahyuM - "upahAsa kevo ? tamArA mata anusAra to eka aMtima kaNa ja bhUkha zamAvanAra che, bAkInA nahi. to A aMtima kaNathI kAma cAlI jaze." A vyaMgyaktithI te pratibaddha thaI gayA. tenI mithyA dhAraNA dUra thaI gaI. te gurunI sevAmAM gayo ane kSamAyAcanApUrvaka AlocanA karIne samyagumArgano ArAdhaka thayo. tattvajJAnanI vRddhi hetu A dRSTinI samIkSA karI levI paNa upayogI che. pUrva pakSa : AtmapravAda pUrvamAM A sUtrAlApaka che - "egge bhaMte ! jIva paese jIveti vattavvaM siyA ? no iNadve samaTe / vaM do, tiNNi, jAva dasa saMkhejjA asaMkhejjA bhaMte ! jIva paesA jIveti vattavvaM siyA / se keNaTeNaM ? jamhA NaM kasiNe paDipuNNe logAgAsa paesutulle jIve nIve tti vattatraM siyA se te mai " : artha : "bhagavan! zuM jIvanA eka pradezane jIva kahI zakAya che ?" "nahi." bhagavAne kahyuM - "A rIte be, traNa, dasa saMkhyAta, asaMkhyAta jIva pradezone jIva kahI zakAya che, bhaMte !" "nA ! AvuM na kahI zakAya. eka paNa pradeza ocho hoya to tene jIva na kahI zakAya." bhagavAne kahyuM. "bhagavAna ! AnuM kAraNa zuM che ?" bhagavAne kahyuM - "saMpUrNa lokAkAzanA pradezonA tulya pradeza hovAthI ja jIva paripUrNa thAya che. tethI asaMkhyAta pradezothI saMpanna jIvane ja jIva kahevAya che." - ukta sUtralApakane vAMcatA pratIta thAya che ke carama pradeza ja jIva che. kAraNa ke tenA hovAthI ja jIva kahI zakAya che. zeSa pradezonA hovA chatAM paNa jIva, jIva na kahI zakAya. tethI carama pradeza ja jIva che. uttara pakSa : ukta vicAraNA yuktiyukta nathI. jo prathama jIva pradeza jIva nathI to aMtima jIva pradeza jIva kema che? aMtima pradeza paNa jIva nathI, kAraNa ke te anya pradezonI tulya che, yathA prathama pradeza. A anumAnathI aMtima pradeza paNa jIva siddha thaI zakato nathI. badhA pradezonI tulyatA che. jo prathama pradeza jIva nathI to aMtima pradeza jIva kema che ? jo ema kahevAya ke aMtima pradeza asaMkhya--rAzinA pUraka che, tethI te jIva che, to A kathana ayukta che. kAraNa ke jemAM anya pradeza pUraka che, tevI rIte prathamAdi pradeza paNa pUraka che. tAtparya e che ke pratyeka pradeza pUraka che, kAraNa ke eka paNa pradezanI kamI hovAthI te paripUrNa kahI na zakAya. zaMkA : jo anya pradezanI jema badhA jIva pradezone jIva mAnavAmAM Ave to prati jIvamAM jIva bahutva prApta karIze athavA prathama pradezanI jema anatya pradeza paNa jo ajIva che to sarvathA jIvano abhAva prApta thaze. (538) ja00 0 0 0 0 0 0 0 jiNadhamo) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ii thayuM ? samAdhAna : jo pUraNatva samAna hovA chatAM paNa anya pradeza ja jIva che ane zeSa ajIva che evo Agraha karavAmAM Ave to AnAthI viparIta kalpanA paNa kema na karavAmAM Ave ke Adya pradeza jIva che ane anya pradeza ajIva che ? je pRthaka-pRthaka eka-eka avayavamAM nathI te samudAyamAM paNa hotuM nathI. jema retInA eka kaNamAM na rahenAra tela samudAyamAM paNa hotuM nathI. eka-eka pradezamAM jo jIva nathI to parimANa vagerenI tulyatA hovA chatAM paNa akasmAt anya pradezamAM jIvatva kyAMthI AvI gayuM ? zaMkA : prathama Adi pradezomAM jIva deza(aMza)thI che ane anya pradezamAM sarvathI che. samAdhAna jo prathamAdi pradezamAM jIvatva aMzathI che to pradezonI tulyatA thavAthI anya pradezamAM paNa te dezathI haze. jo anya pradezamAM te sarvathI che, to prathamAdi pradezamAM paNa te sarvathI ja haze. zaMkA : pUrvokta sUtrAlApakamAM prathamAdi pradezomAM jIvatvano niSedha karyo che ane anya pradezamAM jIvatvanI anujJA karavAmAM AvI che. samAdhAna : ukta sUtrAlApakamAM to anya pradezamAM paNa jIvatvano niSedha che. tyAM eka pradezamAM jIvatvano niSedha karyo che. bhale te pradeza Adino hoya ke madhyano hoya athavA aMtano hoya. temAM to pratipUrNa jIva pradezano jIva kahyo che. "siMgha pavipuunt logAgAsa paesatulle jIvetti vattavvaMsiyA / ' jema ke paTano eka tAMtaNo samasta paTano upakArI hoya che, kAraNa ke tenA vagara samasta paTano abhAva thaI jAya che. paraMtu ekalo tAMtaNo ja samasta paTa hoto nathI. te badhA tAMtaNA sammilita thaIne paTa kahevAya che. e rIte eka jIva pradeza paNa jIva hotA nathI, paraMtu te badhA jIva pradeza samudita rUpamAM jIva kahevAya che. evaMbhUta nayanuM A maMtavya che ke deza ane pradezanI kalpanAthI rahita paripUrNa vastu ja vastu che, tethI bhUta nayanI apekSAthI kahevAyuM che ke pratipUrNa pradezavALA ja jIva che. zaMkA : "gAma baLyuM,' "kapaDuM baLyuM" A vyavahAramAM paNa samastano upacAra karavAmAM AvI zake che. samAdhAna : A upacArathI jema anya pradezamAM jIvatva siddha karavAmAM Ave che to e ja upacAra prathamAdi pradezonA mATe paNa jANavo joIe. upacAra paNa eka jIva pradezamAM nahi, paraMtu dezonA jIvamAM karI zakAya che. jema ke eka taMtumAM paTano upacAra karI na zakAya, paraMtu dezonA taMtuomAM paTano upacAra karavAmAM Ave che. jema paTano aMtima taMtu paTa nathI, kAraNa ke zIta trANa vagere sAdhya kArya tenAthI thatA nathI. A kAryanA abhAvamAM paNa jo tene paTa mAnavAmAM Ave to ghaTa - vagere paNa paTa kema na mAnavAmAM Ave ? tethI anya avayava ja kAryasAdhaka nathI. saMpUrNa avayavothI ja avayavI kahI zakAya che. A samIkSAthI spaSTa thAya che ke jIvano aMtima pradeza jIva nathI paraMtu samasta jIva pradeza maLIne ja jIva kahevAya che. ( sapta nindava che Apa39) Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya ASADhano avyaktavAdaH bhagavAna mahAvIranA nirvANanA baso cauda varSa pachI zvetAMbikA nagarImAM avyakta dRSTinA pratipAdaka utpanna thayA. A nagarImAM ASADha nAmanA AcArya hatA. teo sAdhuone vAcanA pradAna karatA hatA. saMyogavazathI teo eka rAtrimAM hRdayarogathI marIne saudharma devalokanA nalinI gulma vimAnamAM devarUpathI utpanna thayA. AcAryanA svargavAsanI ghaTanA gacchamAM koIne jJAta na thaI. avadhijJAnathI A vRttAMta jANIne ASADha deva e zarIramAM praviSTa thaIne sAdhuone jagADIne zrutanA uddezana-samUddezana-anujJA vagere kArya karavA lAgyA. divya prabhAvathI AcArya mahArAje zIdhra ja yoga viSayaka adhyayana pUrNa karAvI dIdhA. jatAM samaye emaNe sAdhuone kahyuM - "tame mane kSamA karajo, asaMyatI hovA chatAM paNa meM tamane vaMdanA vagere vyavahAra karAvyA. huM to amuka divase svargavAsI thaI gayo hato. tamArI anukaMpAnA mATe punaH e zarIramAM Avyo ane tamane yogapUrNa karAvyA." AvuM kahIne ane kSamAyAcanA karI AcAryano jIva deva potAnA sthAna para cAlyo gayo. tadanantara e sAdhuoe AcAryanA zarIrane vIsarAyA ane vicAravA lAgyA - "aho! ame ghaNA samaya sudhI asaMyatIne vaMdana karyA. A rIte anyatra paNa zaMkA thAya che ke amuka sAdhu saMyatI che ke asaMyatI ? tethI badhAne vaMdana na karavA ja zreyaskara che anyathA asaMyata vaMdana ane mRSAvAdano prasaMga prApta thAya che. A rIte te sAdhu mithyAtvanA udayathI avyaktavAdanA pratipAdaka banI gayA ane paraspara vaMdana na karavA lAgyA." sthaviroe emane samajAvatA kahyuM ke - "jo tamane sarvatra saMdeha thAya che to jeNe kahyuM che ke - "hu deva chuM tenA viSayamAM saMdeha kema karatA nathI?" jo kahevAmAM Ave ke deve svayaM kahyuM hatuM ke - "huM deva chuM ane ame temanuM devarUpa pratyakSa joyuM paNa hatuM, to saMdeha kevI rIte karAya ?" to je Ama kahe che ke ame sAdhu chIe tathA jemanuM sAdurUpa pratyakSa jovAya che, temane vaMdana kema tame karatA nathI? deva to kIDA vagerenA nimitta anyathA paNa bhASaNa karI zake che, paraMtu sAdhu to asatyathI sarvathA virata hoya che. ukta rItithI sthaviro dvArA samajAvavA chatAM paNa teo mAnyA nahi, ane potAnA avyaktavAdanI prarUpaNA karatA hatA. teo vicaraNa karatA rAjagRha nagaramAM AvyA. tyAM balabhadra nAmanA rAjA hatA. temaNe temane samajAvavA mATe eka yukti prayukta karI. temaNe e sAdhuone potAnA tyAM bolAvyA ane hAthInA paganI nIce kacaDI nAkhavAnI AjJA ApI. te sAdhu kahevA lAgyA - "rAjanuM ! tame zrAvaka cho, amane sAdhuone kema mAro cho?" rAjAe kahyuM - "koNa jANe che ke huM zrAvaka chuM ke nahi? koNa jANe ke tame sAdhu cho ke cora ?" emaNe kahyuM - "nahi, nahi, ame sAdhu ja chIe." teo lajjita thayA ane samyagu mArga para AvI gayA. tyAre rAjo kahyuM - "mahArAja ! kSamA karajo. tamane samajAvavA mATe ja meM A badhuM karyuM che." pratibaddha thaIne te sAdhu gurunI samIpa pahoMcyA ane AlocanA pratikramaNa karI ArAdhaka thayA. (540) ( jiNadhamo) Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avyaktavAdanI samIkSA paNa karavAmAM Ave. pUrva pakSa koNa jANe che ke A sAdhu vezadhArI che athavA deva? tenuM koI nizcAyaka pramANa nathI. Arya ASADha bhUti sAdhuvezamAM hatA. paraMtu vastutaH teo deva hatA. ataH saMzayano viSaya hovAthI koI vaMdana-yogya nathI, to paNa jo vaMdana karavA Ave to ASADhadeva vaMdananI jema asaMyata vaMdana thaze, ane mRSAvAdano prasaMga Avaze. uttara pakSa : ukta avyakta dRSTi athavA saMzayavAda ucita nathI. kAraNa ke jo sarvatra zaMkA ja karavAmAM Ave to "huM deva chuM' AvuM kahevAvALA devanA prati zaMkA kema karAtI nathI ? devanA kahevAthI athavA tenA rUpane jovAthI tad viSayaka saMdeha karato nathI, to sAdhunA kahevAthI athavA tenA rUpane jovAthI pasaMdeha kema karavAmAM Ave che ? deva to krIDAvaze anyathA bhASI paNa thaI zake che, paraMtu sAdhu to anyathA bhASI nathI. jyAre sAdhu jevA pratyakSanA viSayamAM zaMkA che to jIvAdi ane dharmAstikAya sUkSma padArthonA viSayamAM vizvAsa kevI rIte thaze ? zaMkA : jinendra devanAM vacanothI jIvAdi viSayamAM saMzaya karavAnuM koI kAraNa nathI, paraMtu sAdhunA viSayamAM AvuM koI nizcAyaka lakSaNa nathI. samAdhAna : sAdhucaryA dvArA sAdhutvano nizcaya thAya che. tethI sAdhucaryA e nizcAyaka lakSaNa che. jenA dvArA sAdhutva viSayaka saMzaya dUra thAya che. zaMkA : Arya ASADha bhUti yati hatA. te uparAMta temanA zarIramAM devano praveza thaI javAthI asaMyata vaMdanano prasaMga Avyo. Ama to anya yatio mATe paNa zaMkA banI rahe che ke, A yati che ke asaMyatI? samAdhAna : jo A prakAre sarvatra devanI zaMkA karavAmAM Ave to AhAra, upAdhi, zapyA vagere paNa grahaNa na karavA joIe. kAraNa ke koNa jANe che ke AhAra-pANI che ke kRmipiMDa ? koNa jANe che ke A zuddha che ke azuddha ? koNa jANe che ke sacitta che ke acitta ? koNa jANe che ke A bhakSya che ke abhakSya. A rIte sarvatra zaMkA thavAthI badhI AhArAdi vastuo ayogya thaI jaze. koNa jANe che ke A bhavya che ke abhavya ? tethI tene dIkSA paNa ApavI na joIe. koNa jANe ke koNa guru che ? koNa celo che ? koNa jANe che ke jinendra deva thayA ke nahi. AvI sthitimAM sarva saMdigdha thavAthI paraloka-svargamokSa saMdigdha thavAthI, dIkSA levI vyartha thaI jaze. ASADha devanA atirikta AvA keTalA deva deSTigocara thayA che, jenAthI sarvatra zaMkA karavAmAM Ave che? chadmasthAno mATe vyavahAra nayanuM anusaraNa karavuM anujJAta che. zrata vidhithI cAlatA vyavahAranuM avalaMbana levuM joIe. jinedradevanuM zAsana nizcaya ane vyavahAra baMne nayone laIne cAle che. ekano paNa parityAga ko mithyA che. vyavahArano tyAga karavAthI tIrthano uccheda thaI jaze. tethI vyavahAra-mArganuM avalaMbana laIne zaMkA rahita banIne paraspara vaMdanAdi vyavahAra karavo joIe. ekAMta avyaktavAdano Azraya levo sarvathA mithyA che. ( sapta nindavI ja che 541) Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azvamitrano kSaNabhaMgavAda : vIra nirvANanA 220 varSa pachI mithilApurImAM samuccheda dRSTi utpanna thaI. tenA pravartaka azvamitra hatA. te Arya mahAgirinA ziSya kodityanA ziSya hatA. naipuNika nAmanI vastunuM adhyayana karatA tene zaMkA utpanna thaI ke - jo vartamAna samayavartI nAraka sarva vyacchinna thaI jaze to sukRta-duSkRta karmanI vedana kevI haze ? kAraNa ke utpattinA anaMtara ja badhA jIvono nAza thaI jAya che. gurue yuktiothI tene samajAvAno prayatna karyo, paraMtu teNe potAno Agraha na choDyo. tyAre saMghe tene bahAra karI dIdho. ekavAra vicaratA azvamitra rAjagRhI nagaramAM AvyA. tyAM khaMDarakSa nAmano zrAvaka hato. te sarakArI adhikArI paNa hato. nindvavone Avela jANIne teo tene mAravA lAgyA. temaNe kahyuM - "tame zrAvaka thaIne sAdhuone kema mAro cho ?" tyAre khaMDarakSa zrAvake kahyuM - je sAdhu hatA te naSTa thaI gayA, have to tame anya cho, A tamAro ja siddhAMta che.'' tyAre e ninhevoe DarIne potAno Agraha choDI dIdho. teo sambuddha thayA ane 'micchAmi dukkaDaM' ApIne gurunI sevAmAM upasthita thaI gayA. kSaNabhaMgavAdanI samIkSA : pUrva pakSa : pratyeka vastu utpattinA anantara ja naSTa thanArI hoya che. kAraNa ke AgamamAM kahyuM che - "pratyutpanna samaya nAraka badhA naSTa thanAra che. evuM yAvat vaimAnika A rIte dvitIyAdi samayamAM paNa kahevuM joIe. uttara pakSa H ukta dRSTi ekapakSIya hovAthI mithyA che. 'vastu prati samaya vinAzI che.' A kathana mAtra RjusUtra nayanuM che, sarvanaya, saMmata nahi. tethI mithyA che. vastu anaMta sva-para paryAyAtmaka che. teno sarvathA nAza thaI zakato nathI. kALa-paryAyanA naSTa thavA mAtrathI vastuno sarvathA vinAza saMbhava nathI. je samaya te nAraka prathama samaya nAraka rUpathI naSTa thayA, te ja samaye te dvitIya samaya nArakanA rUpamAM utpanna paNa thayA ane jIva dravyanA rUpamAM sthira rahyA. tethI kALa paryAyanA ucchinna thavA mAtrathI koI vastuno sarvathA vinAza thato nathI. 'Agama'mAM kahyuM che - khairayika dravyanI apekSA zAzvata che ane paryAyanI apekSA azAzvata che." pUrva nirdiSTa pAThamAM 'prathama samaya' vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che. tenAthI paNa sarvathA naSTa thatuM nathI dhvanita thAya che. jo nArakano prathama samayamAM sarvathA nAza thaI gayo hoya to 'dvitIya samaya nAraka' Avo prayoga kevI rIte thaI zake che ? badhA samayomAM avasthita rahevAthI ja A prakArano prayoga saMbhava che. zaMkA : padArtha prati samaya upara upara samAna kSaNone utpanna karatA rahe che. te samaye saMtati(saMtAna)nI apekSAthI prathama, dvitIya vagere nArakono upadeza thaI zake che. jiNadhammo 542 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAdhAna : sarvathA vinAza mAnavAthI koNa konA samAna che ane koNa konA saMtAna che. niranvaya vinAza thavAthI nArakAdi kSaNa vidyamAna ja rahetI nathI. jenAthI e kahI zakAya ke A emanuM saMtAna che ane A emanI samAna che. A paNa prazna karavAmAM AvI zake ke A saMtAna e mULa kSaNothI bhinna che ke abhinna ? jo bhinna che to paNa te kSaNika che ke akSaNika. jo akSaNika che to kSaNabhaMgavAda samApta thayo. jo kSaNika che to kSaNomAM koI vizeSatA AmAM na rahI to A saMtati anvayanuM kAraNa kevI rIte thaI zake che ? jo pUrva kSaNano uttara kSaNamAM anugamana mAnavAmAM Ave to samAnatA thaI zake che. pUrva kSaNa sarvathA naSTa thavAthI uttara kSaNamAM samAnatA hotI nathI. bIjI vAta e che ke badhA padArtha kSaNika che. A jJAna A kSaNikavAdanA zrutathI ja thayuM ne ? zrutanuM grahaNa asaMkhyAta samayamAM thAya che. prati samaya vinAza mAnavAthI A zrutagrahaNa thaI zakatuM nathI. kAraNa ke saMkhyAta akSaronuM pada hoya che, saMkhyAta padothI vAkya bane che. jo utpattinA anantarathI ja mana sarvathA naSTa thaI jAya to asaMkhya sAmayika pada ane arthano bodhI kevI rIte thaze ? A rIte tRpti, zrama, kheda, glAni, sAdharmsa, vaidharma, pratyabhijJAna, adhyayana, dhyAna, bhAvanA, smaraNa vagere sarvathA vinAza mAnavAthI kevI rIte ghaTita thaze. jo emanAmAM koI anugAmI tattva che to pachI padArtha sarvathA kSaNika kevI rIte kahI zakAya ? sarvathA kSaNika pakSa mAnavAthI dIkSA ane mokSa paNa ghaTita thatAM nathI. zaMkA : sarva vastu kSaNika che, kAraNa ke aMtamAM teno nAza dekhAya che. A nAza nihaeNtuka che. tethI te AdithI ja thAya che. jo AdimAM nAza thavAno mAnavAmAM na Ave to aMtamAM paNa nAza thaI zakato nathI. samAdhAna : A paryaMta nAzane Apelo hetu vastune akSaNika siddha kare che. yathA vastu pratikSaNa vinAzI nathI, kAraNa ke aMtamAM teno vinAza dekhAya che. jeno aMtamAM vinAza thAya che, te pratikSaNa vinAzI hotA nathI. jema ke ghaTa athavA pUrvokta paryaMta nAzano hetu jainone asiddha che. kAraNa ke teo aMtamAM paNa vastuno sarvathA vinAza mAnatA nathI. kapAla utpanna thavAthI ghaTano sarvathA nAza thato nathI. jaina siddhAMta dravyArthika ane paryAyArthika baMne nayono svIkAra kare che. ekano paNa svIkAra na ka2vo mithyA che. sarva padArtha kSaNika che.' A mAnyatA mAtra RjusUtra naya samaMta che. sarvanaya saMmata na hovAthI A mAnyatA mithyA che. azvamitrano A kSaNakSayavAda bauddhono kSaNakSayavAda jevo che. A kSaNakSayavAda ekAMtika hovAthI mithyA che. tethI azvamitranI A samucchinna dRSTi viparIta dRSTi hovAthI mithyA che. gaMgano hrikriyAvAda : vIra nirvANa saM 228mAM utsukAtIra para dvikriyAvAdI daSTi utpanna thaI. ullukA nadInA kinAre eka kheDA (gAma) hatuM. ane bIjA kinAre eka nagara hatuM. tyAM AcArya mahAgirinA ziSya Arya dhanagupta virAjatA hatA. temano ziSya hato gaMga. AcArya eka kinAre hatA sapta nihava 543 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane ziSya bIjA kinAre. koI samaye zarada RtumAM AcAryane vaMdana karavAnA hetuthI gaMga nadI pAra karato hato. gaMga khalvATa hato. sUryanI garamIthI tenuM mastaka tapI rahyuM hatuM. ane nIce nadInAM zItaLa jaLathI tene zItano anubhava thato hato. AmAM vacce mithyAtva mohanIyanA udayanA lIdhe teNe vicAryuM - "siddhAMtamAM be kriyAono ekasAthe anubhava karyo che. paraMtu mane to garamI-ThaMDI baMne kriyAono sAthe anubhava thAya che. tethI AgamamAM je kahyuM che te yathArtha nathI. teNe gurujIne nivedana karyuM. gurue yuktiothI tene samajAvavAno prayAsa karyo, paraMtu teNe potAno haThAgraha choDyo nahi. tene saMghamAMthI pRthaka karI dIdho. gaMga vicaratA-vicaratA rAjagRha nagaramAM Avyo ane maNinAga nAmanA caityamAM rokAyo. tyAM pariSadanA sAme yugapa be kriyAonuM vedananuM prarUpaNa karato hato. A sAMbhaLI te caityano yakSa maNinAga kupita thaIne bolyo - "are duSTa zaikSa ! kema mithyA prarUpaNa kare che? mahAvIra svAmI ahIM padhAryA hatA. teo to eka samayamAM eka ja kriyAnA vedananI prarUpaNA karatA hatA. A meM sAMbhaLyuM che. tuM zuM emanAthI paNa vadhu jJAnI che? A mithyA prarUpaNAne choDo, anyathA tamAruM kalyANa paNa thaze nahi. AnuM bhayaMkara pariNAma AvI zake che." yakSanAM AvAM vacano sAMbhaLIne gaMga bhayabhIta thayo ane teNe te mithyA prarUpaNA choDI dIdhI. te prabuddha thayo. "micchAmi dukkaDa' daIne te gurunI samIpa gayo ane AlocanA pratikramaNa karI ArAdhaka banyo. dvikriyAvAdanI samIkSA pUrva pakSa H yugapatu be kriyAonuM saMvedana thAya che, kAraNa ke A anubhava siddha che - jema ke gaMga sAdhune caraNa ane mastakamAM zIta ane uSNanuM saMvedana ekasAthe thayuM. uttara pakSa : yugapatu be kriyAonA saMvedananI vAta mithyA che. upara je zItoSNa saMvedananuM yugapatuM thavuM batAvyuM che, vastutaH te anubhava yugapatuM na thaIne kramika ja thayuM hoya. mAtra zIvratAnA kAraNe A krama parilakSita thato nathI. samaya AvalikA khUba sUkSma che ane mana atyaMta caMcaLa, sUkSma ane AzusaMcArI che, tethI A krama dekhAto nathI. mana je samaye je indriyathI saMbaMdhita hoya che, tenA viSayane te te samaye grahaNa kare che, anyane nahi. je samaye te zIta viSayamAM saMbaMdhita hoya to te samaye uSNa viSayathI saMbaMdhita thaI zakato nathI. tethI te mana be bhinna deza(sthAna)mAM thanArI kriyAono yugapatu anubhava karI zakatuM nathI. anumAna pramANathI e ja siddha thAya che. yathA caraNa-zirogata zItoSNa vedanAno yugapatu anubhava thato nathI, bhinna-bhinna deza(sthAna) thavAthI. jema ke viMdhya ane himAlayane ekasAthe sparza karavAnI kriyA. eka samayamAM jIva eka ja upayoga vALo hoya che, e samayamAM te anya viSayo grahaNa karI zakato nathI. jIva sarva pradezomAMthI eka arthamAM uparyukta che, to kayo aMza bacI jAya che, jenAthI te samayamAM bIjA padArthothI saMbaMdha thaI zake. tethI be anubhava ekasAthe thaI zake nahi. (544)) jiNadhamo) Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema kamaLanAM so pAnanuM chedana kramika thAya che, paraMtu zIdhra thavAnA kAraNe emano krama dekhAto nathI, jema ke alAta cakra bhinna-bhinna samayamAM bhinna-bhinna AkAza pradezo para phare che, paraMtu te niraMtara bhramaNa karatA dekhAya che A rIte zItoSNanuM saMvedana paNa kramika thAya che paNa yugapatu pratIta thAya che. koI vyakti eka lAMbI-sUkI paDIkI cAve che te samaye tene paDIkInA rUpa rasa, gaMdha, sparza ane zabdanI alaga alaga upalabdhi hovA chatAM paNa te ekasAthe thatI pratIta thAya che. tevI rIte ukta zItoSNanI pratIti paNa kramika ja che. ukta paDIkI viSayaka pAMce aittvika jJAna jo kramika na hoya to badhA jJAna ekarUpa thaI jaze. alaga-alaga indriyonA viSayamAM pravRtta thayeluM mana paNa durlakSya hoya che to eka ja sparzanendriyanA zItoSNa viSayomAM kramika pravRtti karatuM mana kevI rIte daSTigocara thaI zake che ? anubhavanI vAta e che ke jyAre mane koI eka viSayamAM upayukta thAya che, to sAme Ubhelo hAthI paNa dekhAto nathI. zaMkA H zAstramAM bahu bahuvidha vagere aneka prakAranA upayoga kahyA che. tethI eka samayamAM ghaNA upayoga mAnI zakAya che. samAdhAna : bahu-bahuvidha vagere vastunA aneka paryAyone sAmAnya rUpathI grahaNa karavuM. jJAnamAM upayogitA mAtra sthApanA mATe che. eka vastumAM eka samayamAM aneka upayoga kyAMya kahyA nathI. upayoga kramathI ja thAya che. senA, vana, grAma, nagara vagere prakAranA aneka yugapata grahaNa thAya che. paraMtu te eka ja upayoga hoya che. zAstrakAra be upayogono ekasAthe 5 vaDe ja niSiddha kare che. je samaye koI chAvaNIne grahaNa kare che te samaya te sAmAnya mAtra grAhaka eka ja upayoga thAya che. A hAthI che, A ghoDA che, A ratha che, A pagapALA che. A rItanA jyAre bhedarUpa avyavasAya thAya che tyAre aneka rUpa thaI jAya che. A ThaMDu che, A garama che, A vibhAga vizeSano viSaya che. tethI yugapatuM grahaNa mAnavAmAM AvatuM nathI. mane "vedanA che. A rUpamAM yugapatu sparzIno anubhava thaI zake che. paraMtu zItoSNa vedanA rUpa vizeSa jJAna ekasAthe nathI thaI zakatuM. sAmAnya ane vizeSanA lakSaNa bhinna bhinna hovAthI taviSayaka jJAnane eka jJAna kahI na zakAya. avagraha sAmAnyane grahaNa kare che. avAya vizeSane grahaNa kare che. A baMne eka kALamAM thaI zakatA nathI. sAmAnya - grahaNanA pachI ja vizeSanuM grahaNa thAya che, ane vizeSanA pachI ja sAmAnya jJAna thAya che. baMnene samakAlI kahI na zakAya tethI zItoSNanuM jJAna bhinna-bhinna samayavartI che, yugapatuM nathI. AnAthI spaSTa siddha thAya che te baMne kriyAono anubhava ekasAthe thato nathI - gaMgano drikriyAvAdano siddhAMta mithyA che. rohagupta (SaDulUka)no airAzika siddhAMta : vIra nirvANanA 544 varSa pachI puramanta rajikA nagarImAM airAzika dRSTi utpanna thaI. puramantarajikA nagarImAM bhUtagRha nAmano caitya hato. e caityamAM zrI gupta nAmanA AcArya sthita hatA-temano ziSya rohagupta hato. je AgaLa jaIne paDulUka kahevAyo. e nagarImAM balazrI nAmanA rAjA hatA. rohagupta anya grAmamAM hatA. koI samaye te guruvaMdanA mATe puramantaraknikA nagarImAM AvyA. e nagarImAM eka parivrAjaka loha ( sapta nindava naja545) Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTathI potAnuM peTa bAMdhIne hAthamAM jaMbU vRkSanI zAkhA laIne pharato hato. loko tene pUchatA ke - "AvuM karavAnuM zuM prayojana che ?" tyAre te kaheto ke - "mAruM peTa jJAnathI bhareluM che. kyAMka phATI na jAya tethI lohanA paTTathI bAMdhI rAkhuM chuM. jaMbUdvIpamAM mAro koI prativAdI nathI. A sUcita karavA mATe jagganI zAkhA hAthamAM laI rAkhI che." tenuM nAma 'posAla prasiddha thaI gayuM. poTTasAle nagaramAM ghoSaNA karAvI ke - "huM diguvijetA chuM. mAro koI prativAdI nathI." nagarImAM praveza karatAM ja rohagukhe A ghoSaNA sAMbhaLI. teNe gurune pUchyA vagara ja poTTasAlane paDakAra ApI dIdho ke - "huM tenA joDe vAda karIza." sthAna para AvIne rohagupta AcArya mahArAjane kahyuM ke - "meM poTTasAlane zAstrArtha karavA paDakAra Apyo che." AcArye kahyuM - "A teM ThIka karyuM nahi. tuM tene zAstrArthamAM jItI zake che, paraMtu te vichI, sarpa vagere sAta vidyAo jANe che. tenAthI te tane parezAna karI deze." rohagupta bolyo - "ThIka che, paDakAra to dIdho che, je thavAnuM haze te thaI jaze." tenA para AcArya bolyA - "jo evuM che to huM tamane tenI virodhI sAta vidyAo ApuM chuM. huM teno prayoga karI leje." tenI sAthe emaNe rajoharaNa maMtrita karI dIdho ane kahyuM ke - "jo vadhu koI upadrava Ubho thAya to tuM A rajoharaNane potAnA mastaka para pheravI leje. tenA prabhAvathI tuM badhA upadravathI bacI jaze." rohagupta rAjasabhAmAM gayo. tyAM teNe ghoSaNA karI ke - "te bicAro parivrAjaka zuM jANe che ? tenI icchA hoya to te pUrva pakSa kare, huM tenuM nirAkaraNa karI daIza." parivrAjaka cAlAka hato. teNe vicAryuM - A bahu nipuNa lAge che, tethI teno mAnelo siddhAMta ja pUrva pakSamAM lauM, A kevI rIte tenuM nirAkaraNa karaze?' A vicArIne te pratipAdita karavA lAgyo - "rAzio be ja che - (1) jIva rAzi ajIva rAzi. kAraNa ke AvI ja upalabdhi hoya che. jema ke zubha rAzi ane azubha rAzi. rohagukhe tene parAjita karavAnI dRSTithI pratipAdita karyuM ke - "rAzio traNa che - (1) jIva rAzi (2) ajIva rAzi (3) no jIva rAzi. naraka-tiryaMcAdi jIva che, ghaTa vagere ajIva che ane garoLInI pUMchaDI vagere no jIva che. jema ke adhama, madhyama ane uttama rAzio che, evI rIte jIva, ajIva ane nojIva traNa rAzio che." ukta yutithI parAjita thaIne parivrAjaka sAta vidyAono prayoga karavA lAgyo. rohagupta e badhAno gurudatta vidyAothI pratikAra karyo. sabhApati - sabhya vageree parivrAjaka ne parAjita ghoSita karyA ane rohaguptane sammAnita karyA. rohagupta rAjasabhAmAMthI pAchA pharI AcArya mahArAjane trirAzi viSayaka vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. AcArye kahyuM - "teM parivrAjakane parAjita karyo tyAM sudhI to ThIka che, paraMtu vAdanI samAptinA pachI tamAre A kahevuM joIe ke - "amAro zuddha siddhAMta to be rAzino ja che. mAtra parivrAjakanA abhimAnane dUra karavA mATe ja meM traNa rAzio pratipAdita karI. tethI have jaIne rAjasabhAmAM kaho ke te trirAzika siddhAMta ThIka nathI." AnA para rohagupta kahevA lAgyA - "mahArAja ! AmAM apasiddhAMta zuM che ?" (54) je che che jiNadhamo) Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya mahArAje tene keTalIka yuktiothI samajAvavA prayatna karyo. samajAvavA chatAM te mAnyo nahi, tyAre gurue vicAryuM ke - "jo Ane ema ja choDI devAmAM Avaze to keTalAya lokonI zraddhAne bhraSTa karaze, tethI rAjasabhAmAM ghaNA loko sAme teno nigraha karavo joIe. phaLasvarUpa baLazrI rAjAnI sabhAmAM guru-ziSyanI cha mAsa sudhI carcA thaI. carcAne lAMbI thatI joIne rAjAe nivedana karyuM ke - "mArA rAjyanuM badhuM kArya astavyasta thaI rahyuM che. tame A carcAne samApta karo." tyAre AcArye kahyuM "kAle A carcAnI samApti karI daIza." bIjA divase AcArya mahArAje kutrikApaNanI dukAnathI "nojIva mAMgavA mANasane mokalyA. tyAM "nojIva' prApta thayA nahi. A rIte rohagupta parAjita thayA. gurunA pratyenIka thavAnA kAraNe te tiraskRta thayo. abhinivezamAM AvIne teNe vaizeSika darzananI sthApanA karI. rohaguptanuM apara nAma paDulUka hatuM. ullaka gotrotpanna thavAthI tathA cha padArthonI sthApanA karavAnA kAraNe te paDulUka kahevAya che. airAzikavAdanI samIkSA : pUrva pakSa rAzio traNa che. jIva, ajIva ane nojIva. "no' zabda deza niSedhavAcI che, sarvaniSedhavAcI nahi. nojIva, jIvano eka deza che, sarva jIvano abhAva nahi. garoLInI kapAyelI pUMchaDI vagere jevadravyano eka deza che. te jIvAjIvathI vilakSaNa che tene jIva na kahI zakAya. kAraNa ke te tenA zarIrathI pRthaka che. tene na to ajIva kahI zakAya, kAraNa ke temAM skuraNa vagere meLavI zakAya che, tethI te nojIva che. siddhAMtamAM ajIvanuM prarUpaNA karatA arUpI ajIvane dasa prakAre batAvyuM che. dharmAstikAyano skaMdha, dharmAstikAyano deza, dhamastikAyano pradeza, A rIte adharmAstikAyano skaMdha, deza ane pradeza, AkAzAstikAyano skaMdha, deza ane pradeza tathA kALa. jyAre dharmAstikAya vagerenA deza temanAthI abhinna hoya to paNa pRthaka vastu kahevAya che. to garoLInI pUMchaDI vagere chinna thaIne paNa alaga vastu kema nathI ? samabhirUDha naya paNa jIvapradezane nojIva mAne che, tethI Agama saMmata thavAthI no jIva tRtIya rAzi che. uttara pat : ukta kathana jaina siddhAMtathI viruddha che. pUrva pakSe AgamanA udAharaNa dvArA potAnA pakSane siddha karavAno prayAsa karyo che. tenAthI e pratIti thAya che ke AgamanI vAta tene mAnya che. AgamamAM to sthAna-sthAna para be rAzione pratipAdana karyuM che. yathA - "sthAnAMga sUtramAM kahyuM che ke - huve rANI paUUttA taMga gIvA veva maLavA veva !" "anuyoga dvAra'mAM kahevAyuM che ke - "nava vaLI gIva TuvvIya " uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke - "navA veva nIvAya, pasa no viyAgi' ityAdi. dharmAstikAyanA deza vagere emanA bhinna koI nathI. vivakSA mAtrathI bhinna vastunI kalpanA karavAmAM AvI che. garoLInI pUMchaDI paNa garoLIthI abhinna che. kAraNa ke te tenAthI saMbaMddha che, tethI te jIva ja che, "no jIva' nathI. garoLI ane tenI kapAyelI pUMchaDInA ( sapta nindavI che ke ) Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtarAlamAM jIvanA pradeza rahelA che. AvuM "bhagavatI sUtramAM kaheluM che. te jIva-pradeza sUkSma hovAnA kAraNe indriyagrAhya hotA nathI tathA zastrAdithI acchedya hoya che. zaMkA H jema ghaTanA chinna thayelA ghaTanA TukaDA ghaTeka deza hovAthI noghaTa che, tevI rIte garoLInI kapAyelI pUMchaDI tenAthI pRthaka thavAthI no jIva kema nathI ? samAdhAna H ghaTAdi mUrti hovAthI tenuM khaMDa - nAza thaI zake che, paraMtu jIva amUrtaakRta hovAthI teno khaMDa - nAza hoto nathI. jeno khaMDa - nAza thAya che teno sarvanAza paNa thAya che. jaina siddhAMtamAM jIvana sarvanAza abhipreta nathI. jo jIvano sarvanAza mAnavAmAM Ave to dIkSA kaivalya, mokSa abhAva, saMsAra zUnyatA, zubhAzubha karmanAza ityAdi doSa prApta thaze. garoLInI pUMchaDInuM je khaMDana jovAmAM Ave che te audArika zarIranuM che, AtmAnuM nahi. jo jIvane saMghAta-bhedavALo mAnavAmAM Ave to teno koI khaMDa tenAthI alaga thaIne koI bIjA AtmAnA khaMDanI sAthe maLI jaze to tenA zubhAzubha karma mizrita thaI javAthI koInA kRtakarmanuM phaLa koI anyane prApta thavAno prasaMga Avaze. jo jIvane dezanA nojIva mAnIzuM to prati pradezamAM nojIvatvanI prApti thavAthI eka AtmAmAM asaMkhya no jIva prApta thaze, kyAMya jIva saMbhava raheze nahi. A prakAre ajIvano paNa prati pradeza no-ajIva thavAthI sarvatra no-ajIva raheze. AvI sthitimAM nojIva ane no-ajIva A baMne ja rAzio raheze. traNano kalpita prasaMga kevI rIte siddha thaze? garoLInA zarIramAM halanacalana vagere jIvanA lakSaNa jovAya che, tethI jema te jIva che, tevI rIte tenI kapAyelI pUMchaDImAM paNa phUraNa jovAya che, to tene jIva kema na mAnavAmAM Ave ? jo A ja Agraha che ke tene nojIva kahevAya, to ghaTa pradezamAM paNa no-ajIva kahevuM joIe. A rIte jIva, ajIva ane nojIva ane no-ajIva ema cAra rAzio mAnavI paDaze. anuyogadvAra sUtra'nuM nAma laIne jo Ama kahevAmAM Ave ke samabhirUDha naya no-jIvane pRthaka mAne che te paNa ThIka nathI. kAraNa jIvathI bhinna jIvapradezane samabhirUDha naya mAnatA nathI, paraMtu jIvathI abhinna jIvapradezano ja nojIva zabdathI vyavahAra kare che. samabhirUDha naya deza (jIvano pradeza) e dezI (jIva)ne karmadhAraya samAsa mAne che. A samAsa vizeSaNa ane vizeSyanA abheda thavAthI ja thAya che. jema ke nIla kamala. AnAthI siddha thAya che ke nojIva rAzi jIva rAzithI abhinna che, tenuM koI svataMtra astitva nathI. kadAcit ema mAnavAmAM Ave ke samabhirUDha naya no-jIvane bhinna mAne che, to paNa pramANa mAnavAmAM AvatuM nathI. kAraNa ke AmAM eka nayane ja avalaMbana karavAmAM Ave che. sarva nayonuM avalaMbana levAthI ja prAmANya Ave che, ekAMtavAdamAM nahi. tethI baMne ja rAzio mAnavAmAM jaina siddhAMta saMmata che. kutrikApaNa para jaIne rohagupta pratyeka padArthanA saMbaMdhamAM cAra prakAranA prazna karyA hatA. jema ke pRthvI, apRthvI, nopRthvI, noapRthvI. A rIte jIvanA viSayamAM paNa teNe cAra prazna karyA. "jIva lAo, ajIva lAo nAjIva lAo, noajIva lAo." prathama praznanA uttaramAM kutrikApaNanA doSa zukasArikA lAvyA. ajIva mAMgavAthI paththaranA TukaDA (548 che a ne je te jiNadhamo) Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAvyA. (jIvanA TukaDA na thavAnA kAraNe "no' zabdano deza niSedha artha saMbhava nathI. tethI sarva niSedha samajIne deva bIjI vAra paththara laI AvyA.) noajIva mAMgavAthI zukasArikA lAvyA. A rIte jIva viSayaka cAra prazna hovA chatAM paNa be ja padArtha upalabdha thayA - jIva ane ajIva, trIjI koI vastu na maLI. AnAthI siddha thAya che ke be ja prakAranI rAzio che. SaDuka apara nAma rohaguptano trirAzika siddhAMta na to zAstra saMmata che ane na tarka saMmata che. koI naya vizeSane laIne AvuM kathana karavAmAM Ave to paNa te sarvanaya saMmata na hovAthI mithyA ja che. jaina siddhAMta sarva naya saMmata tattvane ja samyaka mAne che, ekAMtane nahi. tethI be ja rAzio mAnavI joIe. goSThAmAhilano abaddhavAda : vIra nirvANanA 584mAM dazapura nagaramAM sAtamA ni~va goSThAmAhila thayA. dazapura nagaramAM somadeva nAmano brAhmaNa raheto hato. kadrasomA nAmanI tenI patnI jaina-zrAvikA hatI. tene rakSita nAmano putra hato. teNe AcArya tosaliputranI pAse dIkSA lIdhI. yathAkrama 11 aMga vAMcI lIdhA ane bAramA dRSTivAda paNa jeTalA gurunI pAse hatA vAMcI lIdhA. bAkI baceluM Arya vairasvAmInI pAsethI jANI lIdhuM. rakSita no pUrva ane covIsa yAvikomAM pravINa thaI gayo. keTalAka divaso pachI mAtA dvArA mokalela phalyurakSita nAmano teno bhAI tene bolAvavA mATe Avyo. rakSitanA upadezathI phalyurakSita paNa dIkSita thaI gayo. kALAMtare baMne bhAI mAtA-pitAnI pAse AvyA. AryarakSitanA upadezathI tenAM mAtA-pitA, mAmA goSThAmAhila vagere dIkSita thayAM. A prakAre AryarakSitasUrinA gaccha khUba moTA thaI gayA. tenA gacchamAM cAra prakAranA sAdhu hatA - (1) durbalikA puSpamitra (2) vidya (3) phalyurakSita (4) goSThAmAhila. | durbalikA puSpamitrae 9 pUrva vAMcI lIdhA hatA. vidhyane vAcanA ApatA samaye temanA navamA pUrva vismRta thavA lAgyuM. tyAre AryarakSite vicAryuM - "AvA pratibhA saMpanna prAjJa sAdhu paNa A rIte sUtrapATha bhUlI jAya che to anyanA mATe tene dhAraNa karavuM kaThina thaze." tethI temaNe anuyogAnusAra alaga-alaga Agama vyavasthApita karyA. koI samaye te AryarakSita sUri vihAra karatA mathurA pahoMcyA. A bAju mahAvideha kSetramAM zrI sImaMdhara svAmI tIrthakaranI pAse nigoda vaktavyatA sAMbhaLI saudharmAdhipati zakra vismita thayA. temaNe pUchyuM - "bhagavan! zuM bharata kSetramAM A samaye nigodane jANanAra ane prarUpaNA karanAra koI che ?" bhagavAne uttara dIdho - "bharata kSetramAM AryarakSita sUri nigodanI prarUpaNA karanAra che." vismaya ane bhaktithI yukta indra vRddha brAhmaNanuM rUpa laIne anya sAdhuo gocarI vagere javAthI AryarakSitanI pAse AvyA. teNe vaMdana karIne kahyuM - "bhagavAna mane asAdhya vyAdhi che ane huM anazana karavA icchuM chuM, to kRpA karIne batAvo ke mArI Ayu keTalI che?" AryarakSita Ayu zreNI para upayoga lagAvIne joyuM to tene jJAta thayuM ke - "A brAhmaNa nathI, paraMtu indra che." ( sapta nindavApa49) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emaNe kahyuM - "tame indra cho.'' zake kahyuM - '"mahAvideha kSetramAM zrI sImaMdhara svAmInA mukhathI tamArA viSayamAM sAMbhaLI-sAMbhaLIne ahIM Avyo chuM.' nigodanA viSayamAM zake prazna pUchyA ane AcArye tene vistArathI samajAvyuM. indra praNAma karIne javA lAgyA, tyAre AcArye kahyuM "thoDI vAra vadhu rokAvo tethI ziSya AvI jAya ane te paNa paNa jANI le ke vartamAna samayamAM paNa devendranuM Agamana thAya che. AvuM jANIne teo dharmamAM dRDha banaze." indre kahyuM - "bhagavan ! A to ThIka che. paraMtu mArA svAbhAvika svarUpane joIne alpa satvavALA sAdhu nidAna karI leze." tyAre AcArye kahyuM - "koI evuM cihna sthApita karo je tamArA AgamananuM pratIka hoya.'' indre upAzrayanA dvAra bIjI tarapha karI dIdhA ane cAlyA gayA. sAdhu gocarIthI pAchA pharyA ane upAzrayanuM mukha anya dizAmAM joIne vismita thayA. AcArye emane zakranA AgamananI vAta kahI. kALAMtare AcArya AryarakSita vicaratA dazapura AvI gayA. A bAju mathurA nagarImAM nAstika matanI prarUpaNA karanAra koI vAdI Ubho thayo. tyAM tenA prativAda karanAra koI na hatuM. mathurAno saMgha AryarakSita sUrinI pAse Avyo, ane te vAdIne prativAda karavA mATe mathurA padhAravAnuM nivedana karyuM. AcArye vRddhAvasthAnA kAraNe svayaM na jatA goSThAmAhilane mathurA mokalyA. goSThAmAhile mathurA pahoMcIne vAdIne parAjita karyo. zrAvakoe emanA cAturmAsa mathurAmAM ja karAvyA. A bAju AryarakSita sUrie potAnA pATa para durbalikA puSpamitrane sthApita karavAno nizcaya karyo. anya sAdhugaNa goSThAmAhila athavA phAlgurakSitane AcArya banAvavA icchatA hatA. AcArya mahArAje saMghane ekatrita karIne kahyuM - juo, traNa prakAranA ghaDA paDyA che. ekamAM caNA bharelA che, ekamAM tela ane trIjAmAM ghRta. A ghaDAone UMdhA karavAthI caNAvALo ghaDo che te bilakula khAlI thaI jaze. temAM kAMI nahi bace. telanA ghaDAmAM thoDuM tela lAgeluM raheze. ghInA ghaDAmAM ghaNuM badhuM ghI lAgeluM rahe che. evI rIte durbalikA puSpa mitre mAruM badhu jJAna zIkhI lIdhuM che. have mArI pAse tene zikhavADavA kazuM bacyuM nathI. tethI huM have tenA mATe caNAnA samAna thaI gayo chuM. phalgurakSitane vAMcanA ApavA mATe tela ghaTa tulya che. goSThAmAhilanA mATe huM dhRta-ghaTa-kalpa chuM. tethI durbalikA puSpamitrane AcArya pada para sthApita karuM chuM." saMghe AcAryanA vacanano aMgIkAra karyo. AcArya mahArAja svarge sidhAvI gayA. saMghe durbalikA puSpamitrane navA AcArya banAvI dIdhA. A bAju goSThAmAhile sAMbhaLyuM ke - 'AcArye durbalikA puSpamitrane AcAryapada para sthApita karI dIdhA che.' A sAMbhaLIne te khUba khinna thayA ane pRthak upAzrayamAM rokAyA. anya sAdhuoe kahyuM ke - "tame te ja upAzrayamAM rokAva, anyatra kema rokAvo cho ?'' goSThAmAhila na mAnyo. te alaga upAzrayamAM rahIne sAdhuone potAnA pakSamAM karavAnA prayatna karavA lAgyo. paraMtu te temAM saphaLa na thayo. 550 jiNadhammo Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI samaye AcArya durbalikA puSpamitra "karma-pravAda' nAmanA aSTama pUrvanuM vyAkhyAna karatA hatA. vyAkhyAnamAM temaNe jIva pradezanI sAthe karmonuM baddha, spaSTa ane nikAcita sUcIkalAyanI samAna baMdhanuM pratipAdana karyuM. vinadhyathI A sAMbhaLI goSThAmAhila kahevA lAgyA ke - "A prarUpaNA mithyA che. sarpa kaMcukIvatu baMdha hoya che." A prakAra mithyA prarUpaNAnA kAraNe te nicva thayA. AlocanA-pratikramaNa karyA vagara AjJAnA virAdhaka thayA. sarpa kaMcukIvatu baMdha thavAnA siddhAMtanI samIkSA paNa karI lIdhI. pUrva pakSa : (1) karmonA AtmapradezonI sAthe kSIra-nIra nyAyavatu athavA vanti tapta ayogolakanI jema baMdha hotA nathI. jo kSIra-nIra nyAyathI baMdha hoya to karmanI Atma pradezothI vimukti thaI zakaze nahi. je jenAthI tAdAmya rUpa hoya che, te tenAthI alaga hotA nathI. jema ke jIvathI jIva pradeza. jo jIvanI sAthe karmano Avo ja tAdAbhya saMbaMdha hoya to karma AtmAthI alaga na thaI zake. AvI sthitimAM mokSano abhAva thaI jaze. tethI jema sarpanI sAthe kaMcukIno sparza mAtra saMbaMdha hoya che, tevo ja karma ane AtmAno saMbaMdha mAnavo joIe. (2) navamA pUrvamAM pratyAkhyAnanA viSayamAM "jAvarjAivAe ityAdi sAvadhika pratyAkhyAnano pATha che, te ThIka nathI. niravadhika pratyAkhyAna hovuM joIe. kAraNa ke pratyAkhyAna pUrNa thavAthI devalokamAM bhogone bhogavIza" AvI AkAMkSA pratyAkhyAnamAM banI rahe che. adhyavasAyonI azuddhinA kAraNa te pratyAkhyAna azuddha rahe che. uttara pakSaH pUrvapakSamAM pratipAdita baMne vAto yathArtha nathI. jo sarpa-kaMkIvatuM baMdha mAnavAmAM Ave che to prazna thAya che ke karma jIvamAM sarvatra prApta thAya che. kAraNa ke koIpaNa Atma pradeza evo bacato nathI, je tenAthI spaSTa na hoya. AvI sthitimAM AkAzanI jema karma paNa jIvanA pratyeka pradezanI sAthe saMbaMdha prApta thAya che. tyAre sarpakaMcuka dRSTAMta asaMgata lAge che. bIjA vikalpamAM tvaka, parvata, sparza mAnavAthI bhavAtaramAM saMkramaNa siddha thaI zakato nathI. jema ke tvaka para rahelo mela bhavAntaramAM nathI jato, tevI rIte karma paNa bhavAttaramAM jaze nahi. AvI sthitimAM badhA jIvono mokSa thaI jaze. saMsAranI sthiti nahi rahe. kAraNa ke karmathI ja badhI sthitio bane che. karmanA abhAvamAM vrata, tapa vagere anuSThAna badhA vyartha thaI jaze. jo saMsArane niSkAraNa paNa mAnavAmAM Ave to siddhone paNa saMsAramAM AvavuM paDaze. bIjI vAta e che ke jo sarpa-kaMcukavat karma bahAra ja rahe che, to zarIranI aMdara ane madhyamAM zULa athavA phoDalAnI vedanA kayA nimittathI thAya che? kAraNa ke pUrvapakSanI mAnyatAnA anusAra aMdara ane madhyamAM zULa athavA phoDalAnI vedanAthI thAya che ? kAraNa ke pUrva pakSanI mAnyatA anusAra aMdara ane madhyamAM karma nathI. jo niSkAraNa vedanA mAnavAmAM Ave to siddhonI paNa vedanA mAnavI paDaze. jo kahevAmAM Ave ke bAhya vedanAnA kAraNe aMtara vedanA thAya che, to lAkaDInA prahAranI vedanA aMtaravedanA vagara thavI ( sapta nindava (551) Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na joIe. bIjI vAta e che ke bAhya vedanAnA vagara paNa aMtara vedanA thAya che te dekhAya che. e aMtara vedanAnuM koI ne koI kAraNa hovuM joIe. ane kAraNa karma ja hoI zake che. jo bahAra rahelA karma aMtara vedanA utpanna kare che, to yajJadattanuM karma devadattane paNa vedanA Ape. jo ema kahevAmAM Ave ke eka ja zarIramAM karma kyAreka aMdara ane kyAreka bahAra saMcaraNa kare che, to sarpakaMcukI dRSTAMta asaMgata rahe che. sAthe ja karma saMcaraNa mAnavA para paNa aMdara ane bahAra karmathI vedanA thaI zakaze. paraMtu AvuM thatuM nathI. kAraNa ke lAkaDInA AghAtathI aMdara ane bahAra yugapatu vedanA thatI jovAya che. jo karmane zarIramAM saMcaraNazIla mAnavAmAM Ave to te zvAsocchavAsanI jema bhavAntaragAmI siddha thaze nahi. karmabaMdhanuM kAraNa mithyAtva vagere che ane te adhyavasAyAtmaka che ane adhyavasAya samasta jIvagata hoya che. jenuM kAraNa sarvagata hoya che tenuM kArya paNa sarvagata hoya che. tethI mithyAtva vagere karmabaMdhanuM kAraNa bhUta karma paNa jIvamAM sarvatra hovuM joIe. kSIra-nIra nyAyathI karmabaMdha mAnavAthI tenAthI vimukta na thavAno doSa je batAvyA che, te saMgata nathI. kAraNa ke mATI ane sonuM parasparamAM maLelA rahe che, paraMtu viziSTa prakriyA dvArA emanuM pRthakkaraNa dekhAya che. kSIramAM paNa viziSTa prakriyA dvArA nIra pRthaka thaI zake che, tevI rIte jJAna ane cAritranI kriyA dvArA karmane vimukta karI zakAya che. tethI e mAnavuM joIe ke jIva ane karmano saMbaMdha sarpa-kaMcukIvatu na hoI kSIra-nIranI jema hoya che. A pakSa AgamasaMmata ane tarkasaMgata che. (2) pUrva pakSamAM kahyuM che ke - "pratyAkhyAnamAM kALa avadhi hovI na joIe." A kathana ThIka nathI. kAraNa ke prazna thAya che ke niravadhithI zuM tAtparya che? zuM teno artha thAvat zakti che athavA sarva bhaviSya kALa che athavA kALano apariccheda che. jo tenuM tAtparya zakti paryata che, to te paNa eka prakAranuM pariNAma ja che, to jeno niSedha karavA cAlyA hatA teno ja svIkAra karavAnI Apatti prApta thAya che. kAraNa ke Ano artha che ke jeTalA kALa sudhI zakti che tyAM sudhI sevana karIza. AnAthI pratyAkhyAnanI avadhi ja pratIta thAya che. yathAzakti pratyAkhyAna karavAthI jIvita avasthAmAM paNa bhogopasevAmAM paNa doSa prApta thato nathI. jainazAsanamAM A vAta ISTa nathI. "ATalI ja mArI zakti che.' A rItanuM pratyAkhyAna karavAthI vratabhaMganA prati nirbhayatA AvI jAya che, to pratyAkhyAnanuM koI prayojana rahetuM nathI tathA aticAra prAyazcitta ane sarvavrata, paripAlanano niyama paNa raheto nathI. kAraNa ke "yathAzakti" zabdanA dvArA badhI chUTa prApta thaI jAya che. jo niravadhi(aparimANa)thI matalaba saMpUrNa bhaviSya kALathI che, to je sAdhu marIne devalokamAM gayA tenA paNa vratabhaMgano prasaMga Avaze. athavA siddhane paNa saMyata mAnavo paDaze jyAre AgamamAM siddha paramAtmAne "nosaMjaya - noasaMjaya" kahyA che. narAvadhi pratyAkhyAna karavAthI navakArasI, paurasI, ekAsana, upavAsa vagereno kyAre aMta Avato nathI arthAt (552 . A ja jiNadhamo) Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vrata anavarata rUpathI cAlatA raheze to pAraNA kyAre thaze? ane anavarata vratanI sthitimAM enI samApti kyAre paNa nahi thAya. apariccheda rUpa trIjA pakSamAM aniyata kALamAM pAraNAno prasaMga prApta thaze. jo eka ghaDInI pratIkSA karIne pAraNA karavAmAM Ave to be-traNa-cAra ghaDI sudhI pratIkSA kema na karavAmAM Ave ? jo saMpUrNa anAgatane mATe pratyAkhyAna hoya to dvitIya vikalpamAM batAvela badhA doSa prApta thaze. tethI pratyAkhyAnamAM "jAvajIvAe vagere sAvadhika zabdonuM hovuM Avazyaka che. sAvadhika pratyAkhyAnamAM je AzaMsAno doSa batAvyo che te sarvathA asaMgata che. kAraNa koIpaNa pratyAkhyAna karanAra maryA pachI devalokamAM bhoga bhogavIza' e AzayathI pratyAkhyAna karatA nathI. paraMtu temano Azaya e hoya che ke devalokamAM utpanna thanArI sthitimAM temanA vratano bhaMga na thAya. A zubha adhyavasAyathI te pratyAkhyAna kare che. AmAM AzaMsA leza mAtra paNa hoto nathI tathA pratyAkhyAnano uddeza Atmazuddhi thAya che. jo ema kahevAya ke te marIne mukta thaze to vratabhaMgano Dara kema? A kathana ayukata che, kAraNa ke vartamAnamAM bharata kSetrathI mukti saMbhava nathI. mahAvideha vagerethI je mukta thanAra che, tenI dRSTithI to mukta thayAnA pazcAt vratonI koI upayogitA ja rahetI nathI, kAraNa ke te kRtakRtya che. je thoDAM paNa zAstrono bodha rAkhe che, te jANe che ke vartamAnamAM bharata kSetrathI saMyatI marIne devalokamAM jAya che. AvuM jANavA chatAM paNa te parimANa rahita pratyAkhyAna kare che to te sAkSAt mRSAvAdI che. je virati parimANavALuM pratyAkhyAna kare che te pUrva pakSanI mAnyatAnusAra jIvanaparyata mATe hoya che athavA maraNoparAnta paNa hoya che ? jo maraNoparAta paNa hoya to devalokamAM utpanna thavAthI vratabhaMga thaze. jo jIvanaparyata mATe che to moMthI bolavAmAM zo aparAdha che? bhAva ane vacana anyathA hoya to e spaSTa mAyA che. koI vyaktie manathI tivihAra pratyAkhyAna karavAnuM vicAryuM, paraMtu vacana dvArA covihAra paccakakhAmi' bolyuM, to zAstrakAra spaSTa kare che ke tene tivihAranuM ja pratyAkhyAna thaze. kAraNa ke manogata bhAva pramANa hoya che. zabda to chalanA rUpa paNa hoI zake che. tethI manamAM thAvajIvana mATe pratyAkhyAnanI bhAvanA che, to vacanathI paNa tenuM uccAraNa karavuM joIe. tethI pratyAkhyAna karatA samaye sArvadhika pratyAkhyAna karavuM joIe. saptama nindava goSThAmAhilanI ukta baMne mAnyatAo zAstra-viparIta hovAthI amAnya che. matsara bhAvathI prerita thaIne goSThAmAhile zAstra-viparIta prarUpaNa karIne anaMta saMsAranI vRddhi karI. mithyAtva ane mithyA prarUpaNAnAM kaTuka pariNAmone uparanAM pRSThomAM batAvyAM che. kamaTsavanuM mukhya kAraNa hovAthI tenAthI prayatnapUrvaka bacatA rahevuM joIe. A rIte karmAsavanA mukhya kAraNa mithyAtvanuM nirUpaNa thayuM. ( sapta nindava 00 0.00 000 0.00 000 53) Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jI) (avirati (avata)) karmonA AsavanuM bIjuM mukhya dvAra avirati athavA avrata che. aviratino artha che - sAvadya (pApamaya) vyApArothI nivRtta na thavuM. koI prakArano tyAga, pratyAkhyAna ane vrata grahaNa na karavuM avirati che. jyAM sudhI jIva samajI-vicArIne koI vastune grahaNa na karavAnuM vrata letA nathI tyAM sudhI te vastuthI saMbaMdhita pApakriyA AtmAne lAge che. arthAt avirati saMbaMdhI Asrava thato rahe che, bhale te vastunA bhogapabhoga na karavAmAM Ave kahevAmAM AvyuM che ke - jaivi na jAi savvattha koi deheNa mANavo ettha / avirai-avvayabaMdho taha vi nicco bhave tassa // - dharmasaMgraha, - adhi-ra koIpaNa vyakti zarIrathI saMsAramAM sarvatra gamanAgamana karatA nathI, tadapi avirati ane avrata saMbaMdhI baMdha, Asrava tene nitya rahe che. vivekapUrvaka vrata grahaNa karyA pachI ja avratanI kriyA rokAya che. sAmAnyatayA doSothI virata na thavuM avariti che. tathApi tenA vivakSA bhedathI keTalAya bheda batAvyA che. koI apekSAthI aviratinA bAra prakAra A rIte kahyA che. - mana ane pAMca indriyonuM niyamana na karavuM ane tene aniyaMtrita rUpathI khUlI choDI devI - mana ane indriya saMbaMdhI avirati che. A rIte pRthvIkAya, apUkAya, tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya - ApajIva nikAyanA saMbaMdhamAM virati na karavI arthAtu emanI hiMsAthI AMzika athavA sarvarUpathI virati na thavuM paDukAya saMbaMdhI avirati che. A rIte (1) mana saMbaMdhI avirati, pAMceya indriya saMbaMdhI avirati ane SaDUjIva nikAya saMbaMdhI avirationA rUpamAM aviratinA bAra bheda jaNAvyA che. mukhya rUpathI pAMceya vratone dhAraNa na karavA avrata athavA avirati che. A dRSTithI hiMsA, asatya, steya, abrahma ane parigraha A mukhya pAMca pramukha avrata che. A pAMca avratothI virata thavuM ja vrata kahevAya che. jema ke "tattvArtha sUtra'mAM kahevAyuM che ke - hiMsAvRti taiyaDabrahmaparipaSyo viratidgatam'' - tattvArtha, a-7, sU-1 hiMsA, asatya, corI, maithuna ane parigrahathI nivRtta thavuM vrata che. jyAM sudhI AMzika athavA sarvarUpamAM A doSothI virata thAtuM nathI tyAM sudhI avirati athavA avratanI sthiti rahe che. "Agama'mAM kahyuM che - pANivaha musAvAya adtta mehuNa pariggahAvirao / rAibhoyaNa virao, jIvo havai aNAsavo // - uttarAdhyayana, a-30, gAthA-2 (554) OCTOOD TO DOOOOOO jiNadhAmo) Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema caturtha guNasthAna sudhI pratyeka pApamaya sAvagha pravRtti avrata ke aviratinA aMtargata Ave che, agrima guNasthAnomAM yathAyogya yathAsthAna thanArI pApamaya pravRtti parigraha vagere kriyAonA aMtargata Ave che. chatAM mukhyatAne laIne caturtha guNasthAna sudhInI AtmAo mATe hiMsA, jUTha, corI, kuzIla ane parigrahane vizeSa rUpathI avrata mAnavAmAM AvyAM che. jo bIjI saMkSepa dRSTine apanAvavAmAM Ave to kahI zakAya che ke hiMsA badhAM pAponI jananI hovAthI sarvAdhika pramukha avrata che. je hiMsAthI virata nathI, te anya doSothI paNa virata nathI thaI zakatI. je hiMsAthI, dezathI ke sarvathI virata thaI jAya che, te svayameva anya sarva avratothI virata thaI jAya che. tethI hiMsA badhAM avratomAM pradhAna avrata che. tethI prANAtipAta(hiMsA)ne sarvaprathama avrata kahevAmAM AvyuM che. prANAtipAta (hiMsA) : jema mithyAtva AtmAnA jJAnaguNano vighAtaka che - ema prANAtipAta arthAt hiMsA cAritrika guNanI pramukha vighAtaka zakti che. tethI cAritraguNanI ghAta karanAra doSomAM sauthI pramukha doSa hiMsA che. hiMsA sauthI moTo doSa che, tethI hiMsAthI nivRtti rUpa ahiMsA sauthI moTo dharma che. jaina siddhAMtanI AdhArazilA ahiMsA che. jaina pravacana ahiMsAmaya che. tIrthaMkara devoe ahiMsAne zAzvata, zuddha, nitya ane sanAtana dharma kahyo che. tethI samasta jaina sAdhanAno sAra ahiMsAnA pAlanamAM che. jaina sAdhaka ahiMsAnuM pAlana karavA hetu badhA prakAranA prANAtipAta rUpa hiMsAthI nivRtta thavAno prayAsa kare che. jema-jema hiMsAthI nivRtti thatI jAya che tema-tema ahiMsAnI sAdhanA thAya che. ane jeTalA-jeTalA aMzomAM ahiMsAnI sAdhanA thAya che eTalA-eTalA aMzomAM AtmAnA cAritraguNano vikAsa thAya che. tAtparya e che ke ahiMsAnI paripUrNa sAdhanA cAritranI paripUrNa sAdhanA che ane enI taratamatA rUpa zreNIo cAritranI taratamatAne pragaTa karanAra hoya che. tethI ahiMsA parama dharma che ane hiMsA parama pApa che. 'AcArAMga sUtra'mAM pharamAvyuM che "eyAvaMti savvAvaMti logaMsi kammasamAraMbhA parijANiyavvA bhavaMti / jassete logaMsi kammasamAraMbhA pariNNAyA bhadaMti se humaNI pariNNAya kamme tti bemi / " AcArAMga aM-1, uddezaka-1 saMpUrNa lokamAM karma samAraMbho(hiMsA)ne jANIne emano parityAga karavo joIe. je vyakti A karma samAraMbhone jANIne choDe che e ja parijJAtakarmA (vivekI) muni che. ukta Agama-vAkyamAM karma samAraMbhone arthAt hiMsAne karmabaMdhananuM pramukha kAraNa batAvavAmAM AvyuM che, tathA A karma samAraMbhothI bacavA mATe upadeza ApavAmAM Avyo che. hiMsAnAM kAraNo : AgamakAre khUba ja spaSTatA sAthe e paNa pratipAdita karyuM che ke "prANI kema A hiMsaka karma samAraMbhomAM pravRtti kare che." AgamakAra kahe che avirati (avrata) - 555 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'imassa ceva jIviyassa parivaMdaNa-mANaNa-pUyaNAe, jAi-maraNa, moyaNAe, dukkha paDigghAya heuM / ' - AcArAMga, prathama adhyayana, prathama uddezaka potAnA jIvana mATe (Ane cirakALa sudhI TakAvavA mATe) yazanI prApti mATe, mAnapUjA-satkAra meLavavA mATe, janma prasaMga ane maraNa prasaMga mATe, mukti mATe, janma-maraNathI chUTavA mATe tathA duHkhone dUra karavA mATe prANI hiMsaka pravRttiomAM pravRtti kare che. sUtrakAre hiMsaka pravRttionAM mULa kAraNonI moTI kuzaLatA sAthe saMkalana karyuM che. prANIomAM jovA maLatI sahaja manovRttionuM manovaijJAnika DhaMgathI adhyayana karavAthI paNa e ja pramANita thAya che ke ukta kAraNomAMthI koIpaNa kAraNavaza prANI sAvadya kriyAomAM pravRtta thAya che. A kAraNomAM badhA AsravanAM kAraNono samAveza thaI jAya che. sUtrakAre sarvaprathama pratipAdita karyuM che ke - "potAnA nazvara jIvanane lAMbA kALa sudhI TakAvI rAkhavAnI bhAvanAthI prANI jIvonI hiMsAmAM pravRtta thAya che. huM nIroga rahIne cirakALa sudhI jIvIza ane sAMsArika sukha bhogavIza." A abhilASAthI te zarIrane puSTa banAvavA mATe prANIonuM mAMsabhakSaNa karavuM vagere pApamaya kriyAomAM pravRtta thAya che. alpasukha mATe, mithyA mAna-pratiSThAnA lobhathI, mithyA ahaMkArathI, mahAraMbha ane mahAparigraha dvArA te azubha karmone grahaNa kare che. jaLabiMdunA caMcaLa jIvanane TakAvI rAkhavAnI asaMbhava tathA nirmULa bhAvanAthI prANI pIDana vagere hiMsaka kriyAomAM prANIonI pravRtti jovA maLe che. prazaMsAnA pralobhanamAM paDIne paNa jIvonI hiMsAmAM pravRtti thaI jAya che, jema mayUra (mora) vagerenA mAMsa-bhakSaNathI huM tejasvI devakumAranA samAna banIza ane duniyA mArI prazaMsA karaze, A pralobhanathI paNa hiMsA karavAmAM Ave che. mAna-satkAra mATe paNa hiMsAmAM pravRtti thAya che - jema ke samAjamAM pratiSThA meLavavA mATe, sanmAna meLavavA mATe, manuSya dhanopArjana kare che ane emAM aneka hiMsaka sAdhanono prayoga kare che. dravya, vastra, khAna-pAna, satkAra, praNAma ane sevA vagere dvArA janatA pUjA kare, A hetuthI paNa sAvadha anuSThAna pravRtti karavAmAM Ave che. janma-maraNathI mukta thavA mATe paNa prANI vivekane bhUlIne, paMcAgni tapa karavuM, tIrtha, snAna vagere karavuM, vagere sAvadha pravRtti che. potAnA ativizvamanA kAraNe vAstavika dharmanA rahasyane na samajato prANI dharmanA nAma para hiMsA kare che ane e hiMsAne kalyANakArI samaje che. paraMtu sUtrakAra spaSTa pharamAve che ke - "dharmanA nAma para karavAmAM AvelI hiMsA paNa hiMsA ja che, te kyAreya kSamya na hoI zake. hiMsA cAhe dharmanA, gurunA ke koI paNa nimittathI thatI hoya, hiMsA ja che." "puSpa pAMkhur3I jihAM kumalAya, tahA~ jinavara kI AjJA nAya / " (556) DOOOOOOOOOOX jiNadhamo) Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM phUlanI pAMkhaDI (kaLI) sudhIne kaSTa pahoMcADato hoya, te hiMsA che. evA hiMsAmaya kAryamAM jinavaranI AjJA nathI. ahiMsAnA rahasyane na samajavAnA kAraNe ahiMsAnA nAma para hiMsAnuM nATaka thatuM jovA maLe che. dharmanA nAma para pazuonuM balidAna ApavAmAM Ave che. dharma mATe karavAmAM AvatI hiMsA, hiMsA nathI. evuM bahAnuM batAvavAmAM Ave che paraMtu e badhA ahiMsAnA vikAra che. anukaMpA ane dAnano niSedha karavo paNa ahiMsAno vikAra ke ahiMsAnuM ajIrNa che. aneka prANI janma-maraNanA prasaMga para ke vera-mocananA nimitte paNa hiMsA kare che. putrano janmotsava manAvavA mATe vividha prakArathI AraMbha-samAraMbha karavAmAM Ave che. maraNanA nimitta pitRone piMDadAna ApavAnA bahAne paNa prANI sAvagha kriyAo kare che. vera levA mATe paNa prANI sAvadha kAryomAM pravRtti kare che. 'emaNe mAruM aniSTa karyuM che ke mArA saMbaMdhIone mAryA che ke nukasAna pahoMcADyuM che, tethI eno badalo levo joIe' - evuM vicArIne aneka vyaktio, aneka jAtio, aneka dezo paraspara laDe che ane bhayaMkara hiMsAkAMDa duniyAmAM macAve che, sAMpradAyika laDAI karAve che ane sAmUhika hatyAonuM ghoDApUra nIkaLI Ave che. duHkhono pratikAra karavA mATe aneka prakAranAM hiMsaka sAdhanono prayoga karavAmAM Ave che. bImArIthI chUTavA mATe abhakSya, mAMsa-madirA vagerenuM sevana, garamIthI bacavA mATe jaLakAya ane vAyukAyano AraMbha karavAmAM Ave che. ThaMDIthI bacavA mATe agni, vIjaLI vagereno AraMbha karavAmAM Ave che, ezo-ArAma mATe vividha prakAranI hiMsaka sAmagrIonuM utpAdana ane prayoga karavAmAM Ave che. Ama, vividha kAraNothI hiMsA karavAmAM Ave che. hiMsAnI paribhASA : sAmAnya rUpathI hiMsAno artha prANIonA prANonI hatyA karavI mAnavAmAM Ave che, paraMtu jaina dRSTithI 'hiMsA' zabda dvArA eTalo ja artha abhipreta nathI, paNa enAthIye vadhu vistRta artha A zabdano samajavo joIe. jaina dRSTi anusAra te badhI hiMsA che, je bIjAone na kevaLa zArIrika, paNa vAcika ane mAnasika kaSTa pahoMcADe che, eTaluM ja nahi, paNa koIpaNa prANInA pratye durbhAvanA ke duSTa vicAra lAvavo paNa hiMsA che. 'tattvArtha sUtra'mAM AcArya umAsvAtie hiMsAnI paribhASA A rIte ApI che - 'pramattayogAt prANa-vyaparopaNaM hiMsA' tattvArtha, adhyAya-7, sUtra-8 pramattayogathI thanAro prANavadha hiMsA che. ukta paribhASAmAM be aMza che. pahelo aMza che - pramatta yoga - arthAt rAga-dveSa yukta ke asAvadhAna pravRtti. bIjo aMza che - prANavadha. jeno artha che je prANa-vadha pramatta yogathI thAya, te hiMsA che. prazna thAya che ke sAmAnya rIte prANa vyaparopaNane hiMsA mAnavAmAM Ave che pachI 'pramatta yoga' zabda joDavAnuM zuM prayojana che ? avirati (avrata) 557 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnuM samAdhAna e che ke hiMsA-ahiMsAnI sadoSatA ke nirdoSatAno AdhAra prANavyaparopaNa rUpa bAhya kriyA nathI, paNa enI sAthe joDAyelI bhAvanA che. aneka evA prasaMga thAya che ke jemAM prANa-vadhanI bhAvanA na hovA chatAMya prANonuM vyaparopaNa thaI jAya che. jema ke koI cikitsaka zuddha bhAvathI rogInI zalya cikitsA kare che ane rogIne ArAma pahoMcADavAnI bhAvanAthI enA para zalya-kriyA kare che, enAthI rogIne pIDA pahoMce che ane keTalIye vAra rogI jIva paNa choDI de che. ahIM rogInA prANono vyaparopaNa to thayo, paraMtu enA mATe zubhAzayavALA cikitsakane hiMsAno doSI nathI mAnI zakAto. kAraNa ke eno Azaya rogIne mAravAno nahi, paNa ArAma pahoMcADavAno hoya che. jo prANa-vyaparopaNa mAtrathI hiMsA mAnavAmAM Ave to e zubhAzaya cikitsakane paNa hiMsAno bhAgI mAnavo paDaze, paraMtu e saMgata nathI. A asaMgatine dUra karavA mATe 'pramatta yoga' aMza paribhASAmAM joDavAmAM Avyo che. keTalIka vAra prANavadhanI bhAvanA na hovA chatAMya ajANatA ke bhUlathI koI prANInA prANono nAza thaI jAya che. jema ke joIne sAvadhAnIpUrvaka cAlatAM paNa paganA nIce dabAIne kIDIonA prANono vyaparopaNa thaI jAya che. tyAre Ane hiMsAnI sadoSa koTi(zreNI)mAM mAnavo ke nahi, e prazna thAya che. AnuM samAdhAna paNa ApaNane A 'pramatta yoga' aMzathI maLe che. chatAM sAvadhAnIpUrvaka cAlatAM kIDInA prANono vyaparopaNa thayo che, paraMtu ahIM pramatta yoga na hovAthI ene hiMsAnI sadoSa koTimAM nathI rAkhavAmAM Avato. eka prazna e paNa thAya che ke ahiMsAnA mAnanArA paNa jIvana-dhAraNa kare che ane jIvana-dhAraNa karavAmAM kyAMka ne kyAMka hiMsA avazya thAya che. evI sthitimAM ahiMsAnuM pAlana vyavahArya kevI rIte thaI zake che ? Akho saMsAra jIvothI vyApta che - jaLamAM viSNu che, sthaLa(jamIna)mAM viSNu che, vAyumAM viSNu che, agnimAM viSNu che - AkhuM jagata viSNumaya che, to emanI ahiMsA kaI rIte pALI zakAya che ? kahyuM che - nane viSNu: sthane viSNu:, viSNu: parvatamastaje / jvAlamAlAkule viSNur:, viSNuH sarva jaganmayaH // - viSNupurANa ukta praznanuM samAdhAna paNa A 'pramatta yoga' aMza dvArA ApavAmAM AvyuM che. AnuM tAtparya e che ke pramAdapUrvaka asAvadhAnIthI rAga-dveSayukta thaIne je prANa-vyaparopaNa thAya che te hiMsA che. jemAM pramatta yoga nathI, te prANavadha hiMsAnI sadoSa koTi(zreNI)mAM nathI Avato. te mAtra dravya hiMsA che - bhAva hiMsA nathI. zAstrakAre A vAtane vadhu spaSTa karatAM lakhyuM che - jiNadhammo 558 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaM care jayaM ciTThe, jayaM Ase jayaM sae / nayaM muMnaMto, mAsanto, pAvaLAM na baMdha // dazavaikAlika, adhyayana-4, gAthA 8 arthAt - yatanApUrvaka sAvadhAnI sAthe cAlatA, UbhAM rahetAM, besatAM, UMghatA, khAtAM ane bolatAM jIva pApakarmano baMdha nathI karato. spaSTa che ke A kriyAomAM yogonI pravRtti hovAthI karmono Asrava thAya che, paraMtu zAstrakAra pha2mAve che ke - "yatanApUrvaka karavAmAM AvyAnA kAraNe A kriyAothI karmano baMdha nathI thato.' arthAt yatanApUrvaka karavAmAM AvatI kriyAothI prANavadha thaI javAthI paNa te hiMsAnI sadoSa zreNImAM nathI Avato. kAraNa ke pramatta yoga nathI. enA viparIta jyAM prANa vyaparopaNa bhale na hoya, paraMtu pramatta yoga che, to te hiMsAnI sadoSa zreNImAM AvI jaze. jema koI vyakti koIne mAravA mATe bANa calAve che, te nizAna cUkI jAya che ane eno prANa vyaparopaNa nathI thato. ahIM prANa vyaparopaNa na hovA chatAMya pramatta yoga hovAthI hiMsAnuM pApa ene lAge ja che. zAstrakathAmAM taMdula macchanuM udAharaNa Ave che. taMdula maccha samudramAM rahenAra hajAra yojananI avagAhanAvALA macchanI AMkhonI bhramara para rahe che. taMdula maccha khUba ja nAno jIva hoya che. e moTA macchanA zvAsathI jaLa sAthe hajAro mAchalIo maccha(magara)nA mukhamAM kheMcAI jAya che ane ucchvAsa choDavAthI pAcho nIkaLI (jAya) Ave che. A dazya joIne taMdula maccha vicAre che ke - jo A macchanA sthAne huM hota ane mArA mukhamAM ATalI mAchalIo AvI gaI hota to huM eka paNa mAchalIne pAchI nIkaLavA na deto, badhAne khAI leto.' chatAM te nAno jIva taMdula maccha zarIrathI kaI nathI karI zakato, eNe mAtra hiMsAnI bhAvanA ja karI, chatAMya ene sAtamA narakamAM jaIne asaMkhya varSo sudhI duHkha uThAvavuM paDe che, kAraNa ke eNe pramatta yogathI mAnasika hiMsA karI. prazna : jo pramatta yoga ja hiMsAnI sadoSatAnuM mULa bIjuM che to hiMsAnI vyAkhyA eTalI ja yApta haze ke - 'pramatta yoga hiMsA che.' ane jo evuM che to A prazna svAbhAvika ja UThe che ke pachI hiMsAnI vyAkhyAmAM prANa-vyaparopaNane sthAna kema ApavAmAM AvyuM che ? javAba : tAttvika rUpathI to pramatta yoga ja hiMsA che, paNa samudAya dvArA saMpUrNataH ane bIjA ghaNAya aMzomAM eno tyAga karavo saMbhava nathI. enA viparIta sthaLa hovA chatAMya prANavadhano tyAga sAmudAyika jIvana hita mATe vAMchanIya che ane A ghaNA aMzomAM saMbhava paNa che. pramatta yAMga na paNa chUTo hoya paNa sthUla prANavadha - vRvattanA ochA thaI javAthI paNa prAyaH sAmudAyika jIvanamAM sukha zAMti rahe che. ahiMsAnA vikAsa krama anusAra 'vra samudAyamAM pahelAM skUla prANanAzano tyAga ane pachI dhIre-dhIre pramatta yAMgano tyAga saMbhava thAya che. tethI AdhyAtmika vikArAmAM sahAyaka rUpamAM pramatta yoga rUpa hiMsAno tyAga iSTa hovA chatAya sAmudAyika jIvananI dRSTithI hiMsAnA svarUpanA aMtagata sthUla prANanAzane avirati (avrata) 559 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAna ApavAmAM AvyuM che tathA enA tyAgane paNa ahiMsAnI zreNImAM rAkhavAmAM Avyo che. prANa vyaparopaNa sthUla hiMsA che ane pramatta yoga bhAva hiMsA che - sUkSma hiMsA che. sthUla hiMsAnI nivRtti karatAM-karatAM bhAva hiMsA ke sUkSma hiMsAthI nivRttinI zreNImAM pahoMcI zakAya che. tethI 'pramatta yoga' prANa vyaparopaNa hiMsA A kathana yathArtha ja che. hiMsAnI paribhASAmAM 'pramatta yoga' kahevAmAM Avyo che. 'pramatta yoga zuM che,' A paNa samajI levuM jarUrI che. 'pramodo jJAna saMzaya viparyayarAgadveSa smRti-bhraMza yoga-duSpraNidhAna dharmAnAdara bhedAdaSTa vidhaH ' dharmasaMgraha, adhi.-3 arthAt - ajJAna, saMzaya, viparyaya, rAga-dveSa, smRti-bhraMza, yoga duSpraNidhAna ane dharmanA anAdaranA bhedathI pramAda ATha prakAranA che. ukta ATha prakAranA pramAdanA kAraNe je prANa vyaparopaNa thAya che, te hiMsA che. prANa vyaparopaNano artha che prANono vinAza karavo. prANa dasa che, yathA - paMcendriyANi trividhaM balaMca, ucchvAsa nizvAsa mathAnyadAyuH / prANA dazaite bhagavadbhiruktAH teSAM viyojIkaraNaM tu hiMsA // pAMca indriyo, mana-vacana-kAyA rUpI traNa baLa, ucchvAsa, niHzvAsa ane Ayu - e dasa prANa kahevAmAM AvyA che, emano nAza karavo hiMsA che. upara batAvelA ATha prakAranA pramAdathI koIpaNa prakAranA pramAdavALA yogathI ukta dasa prANomAMthI koIpaNa prANano vinAza karavo hiMsA che. agara koI koInA manane pIDita kare che to te paNa hiMsA che, koI koInA vacanano vadha kare che to te paNa hiMsA che. vicAro para ke bhASaNa para balAta roka lagAvavI mana ane vacanano vadha che. mAtra koInA zvAsocchvAsane rokI devo e ja hiMsA nathI paraMtu pAMca jJAnendriyo, traNa yoga, zvAsocchvAsa ane Ayu je jIvane janma letA ja prApta thAya che, emane balAt niyaMtrita karI levo, duSTAzayathI emanI pravRtti svataMtra rUpathI na thavA devI - hiMsA che. zubha bhAvanAthI bALaka vagere abodha vyaktio para anuzAsanAtmaka niyaMtraNa karavuM hiMsA nathI, paraMtu duSTa AzayathI balAt niyaMtraNa karavuM hiMsA che. ukta vivecanathI spaSTa thAya che ke hiMsAnA be-bheda che - dravya hiMsA ane bhAva hiMsA. koIne kaSTa ApavuM ke mArI nAkhavuM dravya hiMsA che. bIjAne kaSTa pahoMcADavA ke mArI nAkhavAnA bhAva manamAM lAvavA bhAva hiMsA che. laukika dRSTithI sArvajanika zAMti mATe sAdhAraNataH dravya hiMsAne rokavI Avazyaka samajavAmAM Ave che. eka vyakti bIjI vyakti pratye kharAba bhAva rAkhavA chatAMya jyAM sudhI emane kAryarUpamAM pariNata nathI karatA tyAM sudhI e bhAvothI vizeSa laukika hAni nathI mAnavAmAM AvatI ane na ene aparAdhI ja mAnavAmAM Ave che, paraMtu AdhyAtmika jagatamAM bhAvonI pradhAnatA che. tethI kahyuM che - 50 jiNadhammo Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "naH parva manuSyaUT, TRUT vanyu-mokSayoH" karma baMdha ane muktinuM mukhya kAraNa mana ja che. hiMsAno mukhya AdhAra paNa mana che. manathI bIjAnuM kharAba vicAravuM hiMsA che. manamAM kharAba vicAro lAvavA Atma hiMsA che. asat saMkalpa karavo AtmavaMcanA che. pAtaMjala yoga sUtra'nA vyAsa bhASyamAM kahyuM che - hiMsA bhUtanAmAnadroda' arthAt prANIonA pratye droha na karavo ahiMsA che. Ano artha che ke prANIonA pratye droha karavo hiMsA che. bIjA mATe ke potAnA mATe asat vicAra karavo droha che. drohano artha che - dveSa. A SabhAvanA ja hiMsAnuM mULa hovAthI hiMsA che. hiMsA badhAM pAponI jananI che, tethI Atma kalyANanA abhilASIone sva-para hiMsAthI bacavAnI sAvadhAnI rAkhavI joIe. hiMsAthI bacavA mATe viveka-zaktine jAgRta karavI Avazyaka che. sAdhakane potAnA vivekathI e nirNaya levo paDaze ke kaI kriyAmAM alpa pApa che ane kaI kriyAmAM vizeSa pApa che. vivekapUrvaka kriyA karavAthI jIva hiMsAnI sadoSatAthI bacI zake che. prAyaH jovA maLe che ke bhoga-vilAsanI adhikAMza sAmagrI khUba ja pApamaya rIte taiyAra karavAmAM Ave che, tethI pApabhIru vyaktine joIe ke teo pApamaya sAmagrIno upabhoga na kare ane jIvanane sAdagI sAthe vitAve. jIvanamAM jeTalI taDaka-bhaDaka thaze eTalI vadhu hiMsA thaze ane jIvanamAM jeTalI sAdagI haze eTalI hiMsA paNa ochI thaze. tethI ahiMsAnA ArAdhakane jIvanamAM sAdagI lAvavI joIe ane potAnI AvazyakatAone ochI karavI joIe. jeTalI AvazyakatAo ochI haze, jIvana eTaluM ja anAraMbhI ane ahiMsaka banaze. AvazyakatAone vadhAravI hiMsAne vadhAravI che, tethI sthUla jIvananI tRSNA tathA enAthI utpanna thatA rAga-dveSa vagere doSone ochA karavAno hala karatA rahevuM joIe. hiMsAnA kAraNe cittanI komaLatA ghaTe che ane kaThoratA vadhe che. sthUla jIvananI tRSNAnA kAraNe hiMsAne pIThabaLa maLe che. tethI cittamAM komaLatAne vadhAravA sahaja premamaya vRtti pedA karavI, jIvanane sAduM ane aMtarmukha banAvavuM vagere evA upAya che jemanA dvArA vyakti hiMsAnA doSathI bacI zake che. asatya : pAMca moTAM avratomAMthI dvitIya avrata che - jUThuM bolavuM. jUThA(khoTA)nI vyAkhyA karatAM tattvArtha sUtramAM kahyuM che ke - . mAthAnakanRtam' - tattvArtha sUtra, a-7, sUtra-9 asat kathana karavuM jUTha che. jo ke A vyAkhyAmAM asat kathanane asatya kahevAmAM AvyuM che, chatAMya eno bhAva vyApaka che. asat kathananI jema asat ciMtana ane asat AcaraNa paNa asatyanA aMtargata AvI jAya che. jema ke hiMsAnI vyAkhyAmAM pramatta yoga'no prayoga (avirati (avrata) ja che. jo pa1 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayo che ema ja ahIM paNa A vizeSaNa samajI levuM joIe. tethI pramatta yogathI je asatu kathana karavAmAM Ave che, te asatya che. je vastu je rUpamAM nathI athavA je che ja nahi, ene saMtu kahevuM ke anyathA rUpathI kahevuM asatya che. satya hovA chatAMya je vacana parapIDAkArI che, te bolavuM paNa asatya che. A rIte asatya bhASaNanAM be rUpa pratiphalita thAya che - (1) padArthane anyathA rUpamAM kahevuM ane (2) satya rUpa hovA chatAMya parapIDAkArI vacana bolavA. nItikAra kahe che ke - "satya jUthAt priyaM vyA, gUMthAt satyapriyam " evAM ja vacana bolavAM joIe je satya hoya ane priya hoya. satya hovA chatAMya je vacana apriya lAgatAM hoya emane na bolavAM joIe. AgamathI paNa A ja vAtanI puSTi che. 'aca'sAM kahyuM che - "tadeva [vi a[[tti, paMDamAM paMDAtti vA | vAhiyaM vAvi rogitti, teNaM corati no vae // " - dazavaikAlika kAMNAne kAMNo kahevo, napuMsakane napuMsaka kahevo, vyAdhigrastane rogI kahevo, corane cora kahevo, satya hovA chatAMya asatya che, kAraNa ke enAthI bIjAnA hRdayane duHkha thAya che. zaMkita bhASAnA samAna kaThora bhASA, satya hovA chatAMya lokamAM prANIono ghAta karanAra arthAt atyaMta anarthakArI hoya che. tethI kaTu, satyano paNa prayoga na karavo joIe. "manasmRti'mAM paNa kahyuM che - "hInAMgAnatiriktAn vidyAhInAn vayo'dhikAn / rUpa dravyavihInAMzca jAtihInAzca nAkSipet // " hIna aMgavALAne kAMNo, lUlo vagere, vadhu aMgavALAne cha AMgaLIvALA vagere, avidvAnane mUrkha, vadhu AyuvALAne vRddha - Doso vagere, rUhInane kurUpa, dravyahInane kaMgALa, hIna jAtivALAne nIca vagere zabdothI na kahevuM joIe. chatAM e bApA yathArtha che, paraMtu zabdothI sAMbhaLanAranuM hRdaya duHkhe che, tethI evuM satya satya nathI. yoga darzana'nA bhASyamAM veda vyAsajIe kahyuM che - ___"eSA sarvabhUtopakArArtha pravRttA na bhUtopaghAtAyaH yadi caivamapyabhidhIyamAnA bhUtapadhAtAya paraMva yAt, satya mavet ?' arthAt vAkyono prayoga A rIte karavo joIe, jenAthI jIvonuM maMgala (sAruM) thAya, koIne paNa duHkha na thAya. je vAkyanA ThIka uccAraNathI paNa bIjAne duHkha thAya te satya nahi paNa asatya che. 'dazavaikAlika sUtra'nA cothA adhyayananI TIkAmAM mRSAvAda (jUTha) cAra prakAranA batAvavAmAM AvyA che - sadbhAva pratiSedha, asaddabhAvobhAvana, arthAttara ane gahAM. (pakara)))))))))) ))( jiNadhamo) Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhAva pratiSedha e jUThane kahe che, jenA dvArA koInA hRdayamAM sthita (rahelA) sArA bhAvone kharAba batAvavAmAM Ave athavA vidyamAna vastune avidyamAna kahevAmAM Ave. je vastu nathI, enuM vidhAna karavuM asabhUtobhAvana asatya kahevAya che. jema ke jIvane na mAravAmAM dharma che. paraMtu maratA jIvane bacAvavAmAM pApa batAvavuM, ke koInI koI rIte sahAyatA karavAmAM, mAtA-pitA-patinI sevA karavAmAM ane vinaya karavAmAM pApa batAvavuM tathA emane kupAtra samajavAnA bhAva bharavA vagere. arthAntara e jUThane kahe che, jenAthI koI vAta, pustaka, vastu vagerenA vAstavika artha ke guNa vagerenI jagyAe avAstavika guNa, artha vagere batAvavAmAM Ave. jema ke gAyane ghoDo batAvavo, amRtane viSa ke viSane amRta batAvavuM. zAstranA sAcA arthane choDIne bIjo ja artha karavo. e kArya, vAta ke vicArane gaI jUTha kahe che, jenAthI koInI niMdA thAya ke koInA hRdayane duHkha pahoMce. asatya bhASaNanAM kAraNo : "prAyaH manuSya cAra kAraNothI vazIbhUta thaIne mithyA bhASaNa kare che - krodha, lobha, bhaya ane hAsya. asatya bhASaNanA mULamAM jo ApaNe jaIe to ApaNane ukta cAra kAraNomAMthI koI kAraNa raheluM maLaze. paraspara laDatAM-jhaghaDatAM, dveSa, kleza ke AvezamAM lagabhaga manuSya khoTuM (jUThuM) bole che. lobhathI vazIbhUta thaIne bIjAne chetaravA mATe, ThagavA mATe, haMmezAM jUThuM bolavAmAM Ave che." satya vAta kahevAthI mane sajA maLaze, mArI pratiSThAne AMca Avaze, mAruM mAna-sanmAna ochuM thaze vagere daMDa ke mAnabhaMgathI DarIne paNa vyakti jUThano sahAro le che. hasI-majAka, hAsya-vinodamAM paNa jUThuM bolavAmAM Ave che ? aneka matAgRhI vyakti jJAnI na hovA chatAMya jJAnI kahevaDAvavAnA lobhathI mithyA prarUpaNAo kare che. prazna vyAkaraNa sUtra'mAM mithyA bhASaNanA viSayamAM mArmika vivecana karatA kahyuM che - "bIjuM Asrava dvAra mithyA bhASaNa che. A mithyA bhASaNa guNa-gauravathI hIna vyaktio dvArA sevana karavAmAM Ave che. A bhaya, duHkha, akIrti ane verane vadhAre che. pAralaukika viSayothI arati (draSa) ane sAMsArika viSayothI rati (rAga) karAvanAra che. rAga-dveSa ane klezanuM kAraNa che. mithyA bhASaNa karavAthI manuSyano vizvAsa nathI raheto, enAthI prANIonI hiMsA paNa thAya che. A mithyA bhASaNanA kAraNe prANIne vAraMvAra saMsAramAM janma-maraNa karavuM paDe che. A anAdi kALathI cAlatA saMsAramAM prANIo sAthe haMmezAM cAlatuM AvyuM che. AnuM pariNAma khUba bhayaMkara Ave che. A adharmanuM bIjuM dvAra che." ( avirati (avrata) 222000 (563) Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTaluM yathArtha ane mArmika citraNa che A asatyanuM. asatya asvAbhAvika, avAstavika ane kRtrima vastu che. manuSyane asatya e ja rIte zIkhavuM paDe che jema ke Thaga ke cora koIne potAno guru banAvIne enAthI zanaiH zanaiH corI ane ThagAInI kaLA zIkhe che. zIkhatAM pahelAM manuSyamAM e durguNa nathI hotA, e ja rIte manuSyanA svaccha hRdayamAM asatya paNa nathI hotuM, asatya zIkhavuM paDe che. mahAbhArata'nA zAMtiparvamAM kahyuM che - "nAsti satyA-ro thaI:, nAnRtAt pAtaOM param | sthitihiM satyadharmasya, tasmAtsatyaM na lopayet / " satyanA samAna dharma nathI ane asatyanA samAna koI pApa satyanA AzrayathI dharma Take che, tethI satyano lopa kadI na karavo joIe. satya ane asatyanI vizeSa vyAkhyA vrata prakaraNamAM karavAmAM Avaze. ahIM eTaluM samajI levuM joIe ke asatya bhASaNa bIjA avratanuM dvAra che. enAthI bacavuM joIe. mana, vacana ane kAyAnI pravRttimAM ekarUpatA rAkhavI joIe. pramAdathI vazIbhUta thaIne durbhAvathI na to apriya vicAravuM joIe, na apriya bolavuM joIe ane na apriya AcaraNa karavuM joIe. adattAdAna (corI) : avratanuM trIjuM dvAra adattAdAna ke corI che. AnI paribhASA karatAM "tattvArtha sUtra'mAM kahyuM che - sattAvAnas teyam' - tattvArtha, adhya-7, sUtra-10 ApyA vagara levuM teya (corI) che. je vastu para koI bIjAnuM svAmitva hoya, bhale te vastu tRNavat mUlya rahita hoya, enA svAmInI AjJA vagara caurya-buddhithI grahaNa karavuM corI che. mana, vacana, kAyA dvArA bIjAnA hakonuM svayaM haraNa karavuM, bIjAthI haraNa karAvavuM ke enuM anumodana karavuM corI che. jenA para potAno vAstavika rItathI adhikAra nathI, enA para enA svAmInI AjJA vagara adhikAra karavAne, ene potAnA kAmamAM levA ane enAthI lAbha uThAvavAne corI kahe che. manamAM bIjAnA hako haraNa karavAno saMkalpa-vikalpa karavo mAnasika corI che. vacana dvArA bIjAnA hakonuM haraNa karavuM ke bIjAnI vANIne chupAvavI vAcika corI che. Ama, je kAryone karavAthI bIjAnA hakone AghAta pahoMcADe che, bIjAnA hakone je kAryo dvArA apaharaNa karavAmAM Ave che ke bIjA potAnA hakothI vaMcita rahe che, e badhAM kAryonI gaNanA kAyika corImAM che. (pa64) je che te che ke je jiNadhamo) Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ corI mukhyatve be prakAranI hoya che - eka to vAstavika mAlikanI anupasthitimAM ke enI asAvadhAnImAM jema seMdha lagAvIne, khisuM kApIne, tALuM toDIne corI karavI vagere. bIjI vAstavika mAlikanI upasthitimAM ke sAvadhAnImAM paNa jema ke - dhADa pADIne, mArgamAM lUMTa karIne corI karavI vagere. seMdha lagAvIne, khisuM kApIne, dhADa pADIne, mArgamAM lUMTI-ThagIne, nakalI noTo, hUMDI banAvIne, khoTo dastAveja banAvIne, rAjyanA mahesUla (kara) corIne, grAhakathI kapaTa dvArA vadhu phAyado (napho) laIne, paDelI cIja bIjAnI mAlikInI jANatA hovA chatAM uThAvavA vagere vagere upAyothI bIjAnA hakonuM apaharaNa karavuM ane lAbha uThAvavo corI che. A rIte vastumAM saMmizraNa karavuM, eka vastu batAvIne bIjI devI ke levI, ochuM ApavuM, vadhu levuM - lAMca levI - ApavI paNa corI che. evA bIjA aneka upAyothI corI karavAmAM Ave che. laukika dRSTithI corInI gaNanAmAM e ja kArya Ave che, jemanA karavAthI zAsakIya niyamAnusAra daMDanI vyavasthA che. paraMtu dhArmika kSetramAM e badhAM kAryo corInA aMtargata Ave che, jemanA dvArA bIjAnA nyAyocita adhikAronuM apaharaNa thatuM hoya. laukika kAnUnamAM corInuM kSetra saMkucita che, paraMtu dhArmika kAnUnamAM corInuM kSetra khUba ja vyApaka che. AjanA bhautika ane sabhya kahevAtA yugamAM corInI jUnI paddhatio ochI thaI gaI che, paraMtu navI-navI aneka paddhatio zodhI kADhavAmAM AvI che. seMdha lagAvavA, dhADa pADavI, khisuM kApavuM vagere rAjya nigamathI daMDanIya upAyo dvArA corI karanAra bhale nAnI ke be-cAra rUpiyAnI cIja core, chatAMya te cora kahevAya che ane rAjya niyamAnusAra daMDita thAya che. paraMtu sabhya upAyo dvArA corI karanAra hajAro, lAkho ane karoDo rUpiyAnI corI karIne paNa zAhukAro ja banI rahe che ane rAjya daMDathI bacyA rahe che. paraMtu AdhyAtmika zAsananA kAyadA anusAra te coranI gaNatarImAM Ave che ane e acaurya karmanuM phaLa emane karmanA nyAyAlayamAM maLaze ja. tethI bhale e corInI sabhya paddhatio laukika kAnUnamAM daMDanIya na hoya chatAMya AtmakalyANanA abhilASIoe emanAthI bacavuM ja joIe. kAraNa ke samAja mATe e corInI sabhya paddhatio vadhu ghAtaka hoya che. sAmAnya corothI to loko sAvadhAna rahe che, paraMtu sabhya upAyothI corI - ThagAI karanAra nAmadhArI zAho ane zAhukArothI janatA sAvadhAna nathI rahI zakatI. te cora loko rAtamAM, ekAMtamAM, lokonI najarothI bacIne potAnuM kAma kare che, jyAre e nAmadhArI zAha ke zAhukAra bajAramAM besIne potAnuM kArya caturAIthI karI le che. A prakAranI caturAIpUrNa corInA keTalAka namUnA A paNa che. aneka vyakti vyApAramAM sthitino khoTo roba (prabhAva) jamAvIne lokothI mAla udhAra lAve che, vyavahAra kare che ane bIjAnA rUpiyA potAnI pAse jamA rAkhe che. Ama, bIjAnuM dhana kheMcIne khoTuM jamA-udhAra karIne pachI acAnaka devALuM kADhI de che. (avirati (avrata) 00000000000000 [55] Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka vepArI potAnI saMpattinA baLathI bajAromAM ekadamathI vastuno bhAva ghaTADI ke vadhArI de che ane Ama, AkhA bajAra para potAnuM Adhipatya jamAvIne bIjAnA hakonuM apaharaNa kare che. aneka vyakti abhaNa udhAra lenAra garIba lokone ekaso rUpiyA ApIne eka zUnya vadhArIne eka hajArano dastAveja lakhAvI le che. A prakAre vyAja, savA, doDhA vageremAM paNa chaLathI begaNuM-traNagaNuM karI le che. aneka badhuM koI sArvajanika saMsthA ke lokopayogI kArya mATe dhana ekatrita karIne kAM to ekadamathI dAbI rAkhe che, ke nAma mAtra mATe thoDuM ghaNuM kharca karIne bAkInuM dhana hajama karI le che. koI-koI evI saMsthA ke kAryane thoDA samaya sudhI jyAM sudhI ke enA nAma para dhana prApta thatuM rahe che, calAvatA paNa rahe che ane enAthI potAno matalaba (svArtha) paNa pAra pADe che. aneka vyaktioe vijJApanabAjIne corInuM sAdhana banAvI rAkhe che. samAcArapatro, heMDabilo vagere dvArA vijJApana karIne lokothI orDara ke inAma (kiMmata) le che, paraMtu vijJApana anusAra na to mAla Ape che ane na kArya kare che. AjanA pracAraprasAranA yugamAM vijJApanabAjI dvArA bhayaMkara corI karavAmAM AvI rahI che. duHkhano viSaya che ke AjakAlanA vepAra ane vyavasAyamAM A prakAranI caturAIpUrNa corI ghaNI rIte karavAmAM AvI rahI che. AjakAlanA vepArIomAM dravyanI lolupatA khUba ja vadhAre vadhI gaI che. rAtanI rAtamAM lakhapati-karoDapati banavAnI dhUna vyApArI para savAra che, jenA kAraNe upabhokatAonI khullI lUMTa thaI rahI che, taskarI ane kALA bajAra karavAmAM AvI rahyA che, khoTA hisAba-kitAba rAkhavAmAM Ave che, sarakArI aphasarone lAMca ApIne zAsakIya niyamone neve mUkI be naMbarano vyavasAya ane taskarI (lUMTaphATacorI) vyavasAya cha gaddAro sAthe karavAmAM AvI rahyo che. zAsananI AMkhomAM bhale dhULa nAkhI zakAya che, paraMtu karmanA zAsanamAM A prakAranI gaddArI nathI cAlI zakatI. AdhyAtmika zAsana emane corIno aparAdhI jAhera kare che ane AgaLa-pAchaLa e corIno daMDa emane bhogavavo ja paDaze, kAraNa ke karmanA dharma zAsanamAM koI lAMca nathI cAlatI, koI oLakhANa kAma lAgatI nathI. tyAM spaSTa nyAya thAya che. tethI AtmAno Dara rAkhatAM evI sabhya corIothI bacavuM jarUrI che. dravyanI lolupatA ghaTADIne nyAyapUrvaka AjIvikA karavI joIe. "prazna vyAkaraNa sUtra'mAM bIjAM aneka kAryone corInA aMtargata mAnavAmAM AvyA che. tyAM kahevAmAM AvyuM che - adattAdAna viramaNa vratane dhAraNa karanAra bIjAnI niMdA na kare, bIjAnA doSa na kADhe, bIjAthI doSa na kare, bIjAnA nAma para lAvelI vastu svayaM na bhogave, bIjAne sukRta, sacaritratA ane upakArano nAza na kare, bIjAne dAna ApavAmAM vighna na kare tathA bIjAnA guNa sAMbhaLIne asahanazIla na bane, kAraNa ke evuM karavuM corI che." "dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che - [pa66) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 jiNadhamo ) Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "tava teNe vayateNe, rUvateNe ya je nare / sAvAra mAva tene ya, bairuM deviibrAM ?' je vyakti tapa, avasthA, AcAra ane bhAvane chupAve che, bIjAo dvArA pUchavAthI spaSTa nathI kaheto, te sAdhu hovA chatAMya kilpiSa (nIca) devanI yonimAM utpanna thAya che. "gItAmAM kahyuM che - "snettA na prApyo muMvatte tenA putra saM: " potAnA upara jeno upakAra che, jenAthI potAne sahAyatA maLe che, eno badalo na cukAvavo corI che. koI vastunI kamIthI (na hovAthI) bIjAne hAni pahoMce che, te vastunuM AvazyakatAthI vadhu saMcaya karavuM ke upabhoga karavo e paNa eka prakAranI corI che. kAraNa ke evuM karavAthI bIjAone e vastunA upabhogathI vaMcita thavuM paDe che. Ama, ghaNAMya kAryonI gaNanA corImAM karavAmAM AvI che. corInAM kAraNo : corI karavAnuM mukhya kAraNa dravya lolupatA che. vyakti jyAre viSayonI lAlacI bane che, bhogo mATe lAlAyita rahe che tyAre te ene prApta karavA mATe corI karavAmAM paNa saMkoca nathI karato. uttarAdhyayana sUtra'nA 32mA adhyayanamAM kahyuM che - ve tire paridigni, sovatto na ve suddei ! atuTThi doseNa duhI parassa, lobhAvile AyayaI adattaM // " - gAthA-29 arthAtu rUpa ane rUpavAnanA parigrahamAM je atyaMta Asakta che, jene AnA saMgrahanI haMmezAM lAlasA rahe che, te lobhano mArelo tathA asaMtoSanA vegathI vyAkuLa banIne bIjAnI corI kare che. A ja vAta zabda, rasa, gaMdha ane sparza mATe paNa kahI che. arthAt je Ano lAlacu banI jAya che te corI karavAmAM saMkoca nathI karato. viSayasukhano lobha ane Asakti corInuM aMtaraMga kAraNa che. corInAM bAhya kAraNomAMthI mukhya-mukhya kAraNa A pramANe batAvI zakAya che. vyakti jyAre Arthika sthitithI majabUra thaI jAya che ane enI pAse koI rojagAra nathI hoto to te corI karavA mATe majabUra thaI jAya che. sAmAjika viSamatA AnA mATe thoDI hada sudhI javAbadAra kahI zakAya che. saMskRtamAM eka ukti che - ___ 'bubhukSitaH kiM na karoti pApam' (avirati (avrata) STD 56) Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUkhyo manuSya kayuM pApa nathI karato ! bhUkhathI ane bekArIthI pIDita vyakti aparAdhamaya vRttinI tarapha vaLI jAya che. aneka bhUkhyA ane bekAra loko sAttvika vRttinA abhAvamAM corI vagere anaitika kArya karavAmAM lAgI jAya che. nakAmo kharca ane durvyasanonA cakkaramAM phasAyelI vyakti paNa corI karavA lAge .che. jugAra, saTTo, dArU, gAMjo, bhAMga, vezyAgamana vagere durvyasanomAM paDelI vyaktine jyAre paisAnI taMgIno anubhava thAya che tyAre paNa te corI karavA lAge che. keTalIka sAmAjika kUprathAo paNa khoTo kharca ane apavyayane protsAhita kare che. emanA cakkaramAM paDIne vyakti anaitika upAyothI dhanArjana karavA utsAhita thaI jAya che. emAM corI paNa sAmela che. keTalAka loko mAna-pratiSThA ane kIrtinI lAlacamAM paDIne paNa corI kare che. jema ke keTalAka lekhaka ke kavio bIjAnA lekha ke kavitAaune corIne potAnA nAmathI prakAzita karAve che. A kIrtinI kAmanAthI karavAmAM Ave che. e ja rIte keTalAka loko anaitika rItothI dhana ekaThuM karIne ene vivAha-lagna, mahemAnagati, bhramaNa (pharavA) vageremAM kharca karIne potAnI moTAI pradarzita karavA mAMge che. keTalAka loko kIrtinI cAhatamAM potAne evuM batAvavA mAMge che. jema ke vAstavamAM te nathI hotA. koI sAdhu AcAravAna na hovA chatAMya paNa svayaMne AcAravAna, vidvAna na hovA chatAMya svayaMne vidvAna, tapasvI na hovA chatAMya svayaMne tapasvI batAvavA mATe ADaMbara ke pradarzanano sahAro le che. A badhA corInA ja rUpa che. 'prazna vyAkaraNa sUtra'mAM A viSayane laIne suMdara citraNa karavAmAM AvyuM che je A rIte che : bIjAnuM dhana haraNa karavAmAM dakSa, enA mATe avasarane jANIne sAhasa karanArA ane hAthanI saphAIvALA loko corI kare che. potAnA svarUpane chupAvIne, vAtonuM ADaMbara banAvIne, mIThuM-mIThuM bolIne, bIjAne chetaranAra cora hoya che. jeno AtmA tuccha che, jenI dhana-lAlasA vadhelI che, je deza ke samAjathI tiraskRta che, jene maryAdAbhaMga karavAmAM saMkoca nathI, je jugAra 2me che, corImAM aDacaNa denArane ke jenAthI dhana maLavAnI AzA che, enI ghAta karavAmAM jene bhaya ke saMkoca nathI thato, potAnA sAthIono ghAta karavAmAM paNa je nathI Darato, je gAma, nagara, jaMgala vagerene saLagAvI de che, te corI kare che. je RNa laIne pachI pAchuM ApavAnuM nathI jANato, je saMdhibhaMga kare che, sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAmAM je bheda nAkhe che corI karanArane enA kAryamAM koIpaNa rUpamAM sahAyatA kare che, te cora che. cora loko jabaradastI ane gupta rahIne vazIkaraNa vagere maMtrono prayoga karIne gAMTha kApIne tathA bIjA paNa upAyothI bIjAnuM dhana, strI, puruSa, dAsa-dAsI, gAya, ghoDA vagere haraNa karI le che. Ama, rAjya bhaMDAra toDIne paNa dhana haraNa kare che. A ja rIte bIjAnA dhanane haraNa karavAnA pratyAkhyAna rahita, vipula baLa 568 jiNadhammo Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parivAravALA, potAnA dhanamAM saMtoSa na mAnanArA ane bIjAnA dhanano lobha rAkhanArAo ghaNAye rAjAo bIjA rAjAonA dezone naSTa karIne dhana haraNa karavA mATe, yuddhanA nimitta caturaMgiNI senA sajAvIne vijayano darpa rAkhanArA yoddhAone laIne yUharacanA karIne bIjAnA baLane naSTa karIne enuM haraNa kare che. 'anukaMpA ane paralokanA DarathI rahita cAra loko, gAma-nagara-khotama (khadAna) -Azrama vagere tathA samRddha dezone lUMTI le che ane emane naSTa karI nAkhe che. corI karavAmAM lAgelA dAruNa buddhivALA nirlajja loko anyanAM gharomAM avasara joI gharamAM rAkheluM dhana vagere haraNa karI le che ane sUtA ke gAphela lokone lUMTI le che. evA loko dhananI khojamAM kALaakALa ane jANe-ajANano yogya sthAnano vicAra nathI karatA. jyAM lohInuM kIcaDa (kAdava) thaI rahyuM che, mRtakonA zaba lohIthI lathapatha paDyA che, preta-DAkinI-zAlinI jyAM phare che, ziyaLa-ghuvaDa vagere jyAM bhayaMkara zabda kare che, evAM ghora smazAnomAM, ekalA (sunA) makAnomAM, parvatanI guphAomAM tathA jyAM sApa vagere bhayAnaka jAnavara rahe che, evA viSama jaMgalomAM rahIne ThaMDI-tApanI pIDA sahana kare che ane e ja ciMtA kare che ke koInuM dhana haraNa kare. evAM sthAnomAM rahetA loko bhaNya-abhakSyanuM sevana kare che. jema citto zikAranI zodhamAM ahIM-tahIM ghUme-phare che, e ja rIte cora loko bIjAnA dhananI zodhamAM ahIM-tahIM ghUmatA phare che ane naraka-tiryaMca yonimAM thanArAM kaSTone ahIM ja bhogave che. corI karanAra loko sajjanothI niMdanIya che, pApI che, rAjAjJAnA bhaMjaka che, prANIone duHkha ApanArA che, ane mAnasika ciMtAo tathA seMkaDo duHkhothI yukta che. corI karanArAonI vRttio eTalI kharAba thaI jAya che ke saMsAranA koIpaNa nIca kAryathI ene dhRNA nathI thatI. enI vRttio niraMtara pApamAM ja lAgelI rahe che. prema, dayA, ahiMsA vagere guNa corI karanArA pAse nathI hotA. corI karanArAonI kIrti naSTa thaI jAya che. evI vyaktino vizvAsa karavo to dUra rahyo, loko enI pAse UbhA rahevuM paNa pasaMda nathI karatA, ene dhRNAnI najarathI jue che. corI karanArAonI Aloka ane paralokamAM bhAre (moTI) durgati thAya che. corInuM phaLa khUba dAruNa che. A moTA pApano pravAha che, tethI avrata rUpa AmravanuM dvAra che. sthUla adattAdAna-viramaNa vrata, enA aticAra, saMpUrNa adattAdAna viramaNa rUpa mahAvrata vagereno vicAra, vratanA prakaraNamAM karavAmAM Avaze. ahIM avratanA prakaraNamAM adattAdAnanA vize yatkiMcit varNana karavAmAM AvyuM che. Ane dhyAnamAM laIne adattAdAna rUpa avratathI bacavAno prayAsa karavo joIe. dravyanI lolupatA para aMkuza rAkhIne nyAyopArjita cittathI jIvana vyavahAra calAvavAnI sAvadhAnI rAkhavI joIe. abrahma : - kAma-rAgajanya nara-nArInI ceSTAone abrahma kahe che. 'tattvArtha sUtra'mAM "maithunabrahma kahevAmAM AvI che. mithunanI pravRttine maithuna kahevAmAM Ave che. mithuna' zabda sAmAnya (avirati (avrata) , , , , , , , ,pa69) Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte strI-puruSanI joDInA arthamAM prasiddha che. A sthUla daSTithI mAnavAmAM Avelo artha che. joDI strI-puruSanI, puruSa-puruSanI ke strI-strInI paNa hoI zake che. A sajAtIya athavA vijAtIyano paNa hoI zake che. evI joDInI ke eka vyaktinI paNa kAma-rAganA AvezathI utpanna mAnasika, vAcika athavA kAyika koIpaNa pravRtti abrahma che. kAma-rAgajanya ceSTAone abrahma kahevAnuM vizeSa prayojana che. je brahma na hoya te ahma che. brahmano artha che - jenA pAlana ane anusaraNathI saguNonI vRddhi thAya. je tarapha javAthI saguNomAM vRddhi na thAya paNa doSonuM ja poSaNa thAya, te abrahma che. maithuna-pravRtti evI che ke emAM paDatAM ja badhA doSonuM poSaNa ne sadgaNonA hAsano prAraMbha thaI jAya che. tethI maithunane abrahma kahyo che. abrahma avrata hovAthI AmravanuM dvAra che. A AmravanuM mahAdvAra che. Ane AsravanuM mahAdvAra kahevAno abhiprAya e che ke A avratanA khullA rahevAthI anya avratono Arava paNa avazyabhAvI che. jo AsavanuM A mahAdvAra brahmavratanI ArAdhanA dvArA baMdha karI devAmAM Ave che to anya Asrava paNa rokAI jAya che. A mahAdvAranA khullA rahevAthI nAnAM kArone baMdha karavAno koI artha nathI raheto. zAstrakAroe abrahmane mahAdoSa batAvyo che, e ja kAraNa che ke abrahmathI virati karavAne moTuM vrata mAnavAmAM Ave che. A avratanI eka vizeSatA e che ke emAM koI apavAda nathI rAkhavAmAM Avyo. anya avratomAM apavAda che - chUTa che, paraMtu abrahmamAM koI apavAda nathI. hiMsA-khoTuM (jUThuM) vageremAM pramatta yoga hovAthI sadoSatA Ave che, paraMtu abrahma to pramatta bhAvamAM ja thAya che. apramatta dazAmAM abrahma saMbhava nathI. jema ke kahyuM che ke - "na vi kiMci aNuNNAyaM paDisiddhaM egaMtao jiNavariMdehiM / mottUNa mehuNabhAvaM na taM biNA rAga-dosehiM // " jinezvara devoe ekAMta rUpathI na to koInI anujJA ja karI che ane na niSedha karyo che, paraMtu maithuna bhAvano sarvathA niSedha karavAmAM Avyo che, kAraNa ke te rAga-dveSa vagara saMbhava ja nathI. A kathanathI paNa abrahma - avratanI bhayAnakatA pragaTa thAya che. abrahmano avrata vizeSa rUpathI ghAtaka ane mAraka che, kAraNa ke A uparathI vadhu ramaNIya ane lobhAmaNuM lAge che. uttarAdhyayana sUtra'mAM 32mA adhyayanamAM kahyuM che - "jahA ya kiMpAgaphalA maNoramA, raseNa vaNNeNa ya bhujjamANA / te khuDDae jIviya paccamANA, eovamA kAmaguNA vivAge // " - gAthA-20 je rIte kiMpAka phaLa varNa ane rasathI manorama ane svAdiSTa lAge che, paraMtu khAvAthI mRtyune prApta thavuM paDe che. A rIte kAmabhoga bhogavavAmAM to sArA lAge che, paraMtu emanuM pariNAma khUba ja duHkhadAyaka hoya che. (pa00) 000000000000000 jiNadho] Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'prazna vyAkaraNa sUtra'mAM abrahmane caturtha - adharma dvAra batAvatAM kahyuM che ke - "he jaMbU ! cothuM adharma dvAra abrahmacarya che. deva, asura, manuSya vagere A abrahmarUpI kAdavamAM phasAyelA che. A kAdavanI jema phasAvanAra, lIlanI jema lapasAvanAra ane jALanI jema bAMdhanArA che. A vedodayanuM kAraNa che. tapa, saMyama ane brahmacarya mATe vighnarUpa che arthAt Ane naSTa karanAra che. A viSaya-kaSAya vagere pramAdonuM mULa che. A kAyara tathA kApuruSo dvArA sevita che, sajjano dvArA niMdita che. A trilokamAM apratiSThita tathA jarA-mRtyu-roga-zokanI vRddhi karanAra che. vadha, baMdhana ane AghAtano hetu che, darzana tathA cAritra mohanIya karmanuM kAraNa che, cirakALathI saMsArI prANI AnA abhyasta che, tethI Ano aMta karavo muzkela che. moTI-moTI RddhivALA cakravartI tathA mAMDalika rAjAonI paNa AnAthI atRpti rahI che. maithuna saMjJAmAM Asakta ane brahmacaryanA mahattvane na samajanArAo ajJAnI loko paraspara ekabIjAno ghAta kare che. viSa ApIne mArI nAkhe che. jo paradArA thaI to e strIno pati jAra-patino ghAta kare che. Ama, abrahmacarya mRtyunuM kAraNa che. abrahmacaryathI dhana ane svajanano nAza thAya che. mohAsakta puruSa ane pazu strI-mohamAM paDIne paraspara laDIne marI jAya che ane potAnA saMtAna sudhIno ghAta karI nAkhe che. abrahmacaryanA kAraNe mitromAM verabhAva utpanna thAya che. abrahmanA kAraNe cAritrarUpI mULaguNanuM bhedana thaI jAya che, enA kAraNe duniyAmAM apayaza ane akIrti prApta thAya che. enA kAraNe zarIra rogI banI jAya che ane tarata ja mRtyunA mukhamAM paDavuM paDe che. parastrIgamananA kAraNe keTalAya jIvo baMdhanamAM paDI jAya che ane mAryA jAya che. abrahmacaryanA kAraNe moTA-moTA saMgrAma strIonA nimittathI laDAyA che. A abrahma A lokamAM baMdhanakArI ane paralokamAM aniSTakArI che. A mahAmoha rUpa aMdhakAranuM sthAna che. A caturgati rUpa saMsAramAM paribhramaNa karAvanAra mohanIya karmanA vardhaka che. A mahAbhayanuM sthAna che ane dAruNa-karkaza ane cIkaNAM karmone bAMdhanArA che." 'gItA'mAM abrahmacaryanA viSayamAM kahyuM che - nAzanamAtmanaH / trividha narakasyedaM, dvAraM kAmaH krodhastathA lobhastasmAdetat trayaM tyajet // " - gItA, adhyAya-16 kAma, krodha ane lobha e traNeya narakanAM dvAra che. e AtmAnuM akalyANa karanAra che, tethI A traNeyane tyAgI devA joIe. 'gItA'mAM paNa kahyuM che - 'manuSyane pApanA raste laI janArAo tathA rajoguNathI utpanna thanArAo kAma ane krodha che. e mahApApanAM kAraNa ane verIrUpa che. jema Aga dhumADAthI DhaMkAI rahe che, kAca melathI malina dekhAya che, garbhastha bALaka AvaraNa (jhillI)thI DhaMkAyelo che, ema ja Akho 51 avirati (avrata) Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra kAmathI DhaMkAyelo che. he arjuna! kyAreya na tRpta thanArI A kAmarUpI Aga AtmAno hiMmezAM verI che. jJAnIonA jJAnane paNa e DhAMkI de che. A kAmanI rokavAnI jagyA indriyamana tathA buddhi che. A emanA sahAre jJAnane DhAMkIne manuSyane mohita kare che." abrahmacaryathI hiMsAnuM mahAna pApa paNa thAya che. "bhagavatI sUtramAM zrI gautama svAmIe prazna karavAthI bhagavAna mahAvIre pharamAvyuM che - "je rIte rUthI bharelI naLImAM garama lokhaMDanI saLI nAkhavAthI rUno nAza thaI jAya che, ema ja kAmAcAra sevana karanAra strIyoninA jIvono nAza kare che. e jaMtu saMjJI paMcendriya hoya che ane emanI saMkhyA vadhumAM vadhu nava lAkha che. A nava lAkha jIvonA sivAya saMmUrNina jIvonI to gaNatarI ja nathI. Ama, eka vakhatanA maithunathI aneka jIvonI hiMsAnuM pApa thAya che. strI-yonimAM jIva hoya che. A vAtane anya lokoe paNa mAnyuM che. "vAtsAyana kAmasUtra'nA TIkAkAra ane ratihAsyanA kartA paNa strI-yonimAM jIva hovAno svIkAra kare che. strI-yonimAM jIva che, to maithunathI emano nAza thavo ane hiMsAnuM pApa lAgavuM anivArya che. tethI ahiMsA vatanI rakSAnI dRSTie paNa abrahma varjanIya che. abrahmanI niMdA ane brahmacaryanI prazaMsAmAM jaina ane jainettara zAstra bharelAM paDyAM che. badhAe brahmacaryane sarvazreSTha vrata pratipAdita karyuM che. tavevI 3ttama vaMmara" badhAM tapomAM brahmacarya zreSTha tapa che. prazna vyAkaraNamAM kahyuM che - "jammiya ArAhiyammi ArAhiyaM vayamiNaM savvaM / sIlaM tavo ya viNayo ya saMjamo ya vatI, muttI, mutta, taheva rUda to-pAra-tor3aya gare ya vittI ya paththo ya ?" brahmacaryanI ArAdhanAthI badhAM vrata ArAdhita thAya che. tapa, zIla, vinaya, saMyama, kSamA, gupti ane mukti siddha thAya che. A loka ane paralokamAM yathA kIrti tathA vizvAsano vijayadhvaja pharakAve che. brahmacaryanA mahimAne samajIne abrahmarUpI avratathI bacavAno niraMtara jAgRta rahIne prayatna karavo joIe. brahmacaryanA vize vizeSa jANakArI vrata-prakaraNamAM ApavAmAM Avaze. parigraha : pAMcamuM avrata athavA pAMcamuM adharma-dvAra parigraha che. A parigraha badhAMthI moTuM baMdhana che, je AtmAne saMsAramAM majabUtIthI bAMdhI rAkhe che, jema jaLamAM rahelo grAha (magara) hAthI jevAM moTAM prANIone paNa potAnI tarapha kheMcI le che, ema ja A parigraha saMsAranA lokone potAnI jALamAM phasAvI le che. jema zani, rAhu, ketu vagere graha aniSTakArI che, tema ja A parigraha mumukSu AtmAo mATe khUba ja aniSTakArI che. "AcArAMga sUtramAM kahyuM che - (52) Oche je che te che jiNadhamo) Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vasi madamayaM bhava' - AcArAMga, a-5, udde-2 A parigraha saMsAravartI jIvo mATe mahAbhaya rUpa hoya che. kanaka-kAminInA mohaka pAzamAM baMdhAyela prANI naraka vagere adhama gatiomAM jAya che ane tyAM bhayaMkara yAtanAone bhogave che, tethI parigrahane zAstrakAroe mahAmaya rUpa kahyuM che. paraMtu mohanI kevI viDaMbanA che ke saMsArI jIva bhaya rUpa vastune ja abhaya ane zaraNa rUpa mAnI beTho che. mohanA kAraNe te saMsArI jIva divasa-rAta dhana ekaThuM karavAmAM lAgyo rahe che. yenakena prakAreNa vadhumAM vadhu dravya saMcaya karavuM ja enuM dhyeya thaI jAya che. te dharmane khUTI para rAkhI de che, hiMsAjUTha-kapaTa-corI tathA mAyAjALa race che, bhayaMkarathI bhayaMkara karma karavAmAM Darato nathI. yuddha laDavuM, dhADa pADavI, saTTo-jugAra khelavo, beimAnI karavI enA mATe mAmUlI kAma che. te dhana mATe moTA-moTA dussAhasa kare che, deza-videzomAM bhramaNa kare che, samudrI ane havAI yAtrAo kare che ane prANone hatheLImAM laIne paNa dhana mATe prayatna kare che. te parigrahanA cakkaramAM paDIne haMmezAM AkuLa-vyAkuLa rahe che. chatAM lAkha prayatno pachI paNa maLe to eTaluM ja che, jeTaluM lAbhAMtarAyano kSayopazama hoya che. chatAM te saMtoSa tathA zAtAthI lAkho kosa dUra rahe che. AzAono kyAMya aMta nathI hoto ane prApta vastuomAM ene saMtoSa nathI maLato. paNa A badhA bAhya padArthonuM aMtima pariNAma zuM che? e padArtho zuM chevaTa sudhI sukha Apaze ? zuM upArjita vizALa dhanarAzimAMthI thoDo aMza paNa enI sAthe jAya che! A vAta jANavA chatAM mohanI prabaLatAnA kAraNe jIvane enA para pratIti nathI thatI. mohano madirA (dArU) sAce ja abhuta che. prazna vyAkaraNa sUtra'mAM parigrahane vRkSanuM rUpaka ApatAM kahyuM che ke - "parigraha rUpI vRkSanuM mULa (jaDa) tRSNA che. prApta vastunI rakSA cAhavI ane aprApta vastunI kAmanA karavI parigraha vRkSanuM mULa che. krodha-mAna-mAyA-lobha enA skandha che. prAptanI rakSA ane aprAptanI icchAthI karavAmAM AvelI aneka prakAranI ciMtAo e vRkSanI DALIo che. indriyonA kAma-bhoga A vRkSanAM pattAM, phUla tathA phaLa che. aneka prakAranA zArIrika tathA mAnasika kleza A vRkSanuM kaMpana che. A rIte parigraha eka vRkSa samAna che. artha ja anarthanuM mULa che. samasta pApakArya ane ghaNA parigrahanAM kAraNo hoya che. A badhAM pAponuM mULa ane anarthonI khANa che. sAce ja kanaka ane kAminInI lolupatAe saMsArane naraka banAvI dIdho che. dhananI lAlasA duniyAmAM azAMti phelAvI rahI che. paisA mATe paraspara laDAI-jhaghaDAo thAya che, hajAro manuSyonuM lohI vahAvavAmAM Ave che. itihAsa spaSTa batAvI rahyo che ke jyArathI mAnava samAjamAM saMgraha-parAyaNatA jAgI che tyArathI saMsAranI dayanIya dazAno AraMbha thayo che. dhana vyAvahArika kAryonuM eka sAdhana che, paraMtu prAyaH adhisaMkhya lokoe A sAdhanane sAdhya samajI lIdhuM che ane teo AnI prAptimAM AkhuM jIvana kharcI nAkhe che. teo A vAtano vicAra nathI karatA ke dhana emanA mATe che ke teo dhananA mATe che. teo samaje (avirati (avrata) 503) Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke ApaNe tijorImAM dhanane keda karI lIdhuM che, paraMtu mAno dhana samaje che ke eNe ATalA moTA dhanavAnane potAno rakhevALa banAvI (besADI) dIdho che. jJAnIpuruSoe tRSNAtura ane dhanalolupajanone cetavaNI ApatAM kahyuM che - "tame potAnI kRpaNatAnA kAraNe dhanano vyaya nathI karI zakatA, paraMtu dhana tamArA prANono paNa vyaya karI zake che. tame dhanane bhale game teTalo prema karo, prANothI paNa vadhu enI rakSA karo, enA mATe bhale jIva ApI do, paraMtu dhana aMtamAM tamAruM nahi rahe - nahi rahe, te bIjAonuM banI jaze. tame dhanano tyAga na karo to dhana tamAro tyAga karI deze. A satya eTaluM spaSTa ane dhruva che ke AmAM lezamAtra paNa zaMkA nathI karI zakAtI. evI sthitimAM tame ja tyAganI pahela kema nathI karatA ? kema nathI mamatvanA dorA(lAgaNI)ne toDIne pheMkI detA ?'' 'Agama'mAM kahyuM che - vittena tALuM na tame pamatte'' - uttarA., a.-4, gAthA-pa pramAdI puruSa dhanathI trANa-rakSaNa nathI meLavI zakato. dhana koIne mRtyuthI nathI bacAvI zakatuM te duHkhonuM sarjana kare che. duHkhanuM mULa kAraNa tRSNA che. kIDIthI laIne cakravartI sudhI badhA jIva tRSNAnI pAchaLa bhAgI rahyA che. e doDano kyAMya aMta nathI, kyAMya virAma nathI. tRSNAnI maMjila (lakSya) kyAreya nakkI nathI thaI zakatuM. enuM nakkI hovuM zakya paNa nathI, kAraNa ke lakSya sthira nathI. pahelAM nizcita karelA lakSya upara pahoMcavA lAgyA ke lakSya badalIne AgaLa vadhI jAya che. Ama, saMsAramAM doDA-doDI kare che. jJAnIjana tRSNAnI pAchaLa nathI doDatA. teo jANe ke tRSNAnI pUrti mATe koI keTaloya prayatna kare, paNa te pUrI thatI nathI. jema potAno paDachAyo pakaDavo saMbhava nathI ema tRSNAnI pUrti saMbhava nathI. potAnA paDachAyAnI pAchaLa koI keTaluMye doDe, te AgaLa-AgaLa doDato raheze, pakaDamAM nahi Ave. jyAre manuSya potAnA paDachAyAthI vimukha thaI jAya che, tyAre te pharIne eno pIcho karavA lAge che. A rIte tRSNAthI vimukha thatAM ja dhana-saMpatti enI pAchaLa bhAgavA lAge che. paraMtu jyAre te evo nirupama saMtoSa-sukhano anubhava karavA lAge che ke dhana-saMpatti ene tuccha lAgavA mAMDe che. tRSNAne vadhAravI duHkho ane parezAnIone vadhAravA jevuM che. ane tRSNAthI vimukha thavuM sukha-zAMtine bolAvavA jevuM che. tethI parigraha rUpI vRkSanA mULa tRSNAthI bacavAno prayatna karavo joIe. parigrahanI paribhASA : 'Agama'mAM parigrahanI paribhASA karatAM kahyuM che ke "mucchA parivAho vRtto' dazavaikAlika, adhya.-6, gA-21 mUrchA - Asaktine parigraha kahyo che. 'tattvArtha sUtra'mAM paNa kahyuM che - ''mUcho parigraha:" mUrchA ja parigraha che. 504 jiNadhammo Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukta Agama-saMmata paribhASA anusAra parigrahano mArga bahu ja vizALa, vyApaka ane udAra banI jAya che. jemanI pAse dhana-dhAnya, sonuM-cAMdI, hATa-havelIo nathI, je akiMcanuM che, bhikhArI che; paraMtu jenI mUccha emanA para paDelI che, je Ane meLavavA mATe lAlAyita che, te potAnI pAse kaMI na hovA chatAMya parigrahI che. enAthI viparIta jenI pAse badhuMya che - vizALa samRddhi che, rAjya che, sattA che, vaibhava che; paraMtu je Asakti rahita che - mUccha rahita che te enI apekSA aparigrahI che. A anAsakta sthitine samajavA mATe zIzamahelamAM kevalya prApta bharata cakravartInuM udAharaNa sAme rAkhavAmAM Ave che. vaidika zrutio anusAra vidaha rAjA janaka A anAsakta yoganuM udAharaNa che. sarvathA parigrahano tyAga karIne aparigrahI banelA nigraMtha munirAja paNa vastra, pAtra, kAmaLo, rajoharaNa vagere bAhya upakaraNa rAkhe che, paraMtu A upakaraNonA kAraNe emane parigrahI nathI kahevAmAM AvatA, kAraNa ke emane e vastuo para mamatva ke mUra nathI thatI. ahIM sudhI ke emane potAnA zarIra para paNa mUrchA nathI thatI AvatI). tethI mUcchanA abhAvamAM upakaraNone rAkhavA chatAMya teo parigrahI nathI, paNa aparigrahI che. jema ke dazavaikAlika sUtra'mAM vItarAga paramAtmAnAM vacanone udhUta karatAM kahyuM che - jaMpi vatthaM va pAyaM vA, kambalaM pAya-puMchaNaM / taMpi saMjama-lajjaTThA, dhAranti pariharanti ya // na so pariggaho vutto, nAyaputteNa tAiNA / mucchA pariggaho vutto, ii vuttaM mahesiNA // nigraMtha munirAja je vastra-pAtra-kAmaLo-rajoharaNa vagere dhAraNa kare che te saMyama ane lajjAnuM nimitta dhAraNa kare che. tethI te parigrahanI zreNImAM nathI AvatA. jJAtaputra mahAvIre ene parigraha nathI batAvyo. e maharSi mahAvIre mUcchane parigraha kahyo che. mUccha ane icchA parigrahanAM be rUpa che - prApta vastuo para mamatva bhAva rAkhavo mUccha che ane aprApta vastuonI AkAMkSA karavI icchA che. mananI caMcaLatA ane indriyonI svacchaMdatAthI icchAno janma thAya che. icchAnI sAthe ja mUcchano paNa janma thAya che. icchA ane mUcchano avinAbhAva saMbaMdha che. jema jyAM dhumADo che, tyAM Aga paNa che, evI ja rIte jyAM (mohajanya) icchA che, tyAM mUccha che, ane jyAM mUccha che, tyAM icchA to che ja. jema eka taraMga bIjA taraMgane janma Ape che ane e ghaTanA sarovaranA eka kinArAthI bIjA kinArA sudhI cAlatI rahe che, e ja rIte eka icchA bIjI IcchAne janma Ape che. bIjI icchA trIjI icchAne pedA kare che. Ama icchAonuM cakra, icchAonI paraMparA ghaNA samaya sudhI cAlatI rahe che - ane eno kyAMya aMta parilakSita nathI thato. mATe "Agama'mAM kahyuM che - (avirati (avRta) che. A pa05) Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "phacchA huM mA'ITHsamAM mauitiyA'- uttarA., a.-9, gAthA-48 jema AkAzano na Ara che na pAra, te anaMta che. e ja rIte icchA paNa AkAzanA samAna anaMta che. zAstramAM enA mATe ketana(cALaNI)nI upamA ApavAmAM AvI che. jema cALaNImAM game teTaluM pANI ulecavAmAM Ave, te khAlI ja rahe che. samudranuM badhuM pANI cALaNImAM nAkhI devAmAM Ave to paNa te khAlI ja rahe che. e ja rIte manuSyanuM mana paNa cALaNI samAna che. A mana bhale game teTalI samRddhi ke bhogapabhoganI sAmagrI maLavA chatAMya atRpta ja rahe che. mAnavanA mananI tRpti e ja rIte du:zakya che, jema cALaNImAM pANInuM bharavuM ane TakavuM. A vAtane "AcArAMga sUtra'mAM Ama vyakta karavAmAM AvyuM che - "aNegacite khalu ayaMpurise, ye keyaNaM arihae pUrittae / se aNNavahAe, aNNapariyAbAe, aNNapariggahAe, jaNavayavahAe, jaNavayapariyAvAe, jaNavaya parihA " - AcArAMga sUtra-3, udde-2 saMsAra-sukhAbhilASI puruSa aneka saMkalpa-vikalpovALo hoya che. te mRgatRSNAnA jaLa samAna sukhanI pAchaLa doDe che ane cALaNInI aMdara samudrane bharavAno prayatna kare che lobharUpI samudrane pATa ApavAnI mithyA AzA kare che. enA mATe te bIjAne mAravA mATe, satAvavA mATe ane bIjAo upara adhikAra calAvavA mATe taiyAra rahe che. eTaluM ja nahi te dezane DubADI devA, parezAna karavA ane emanA upara zAsana karavA taiyAra rahe che. pratyeka prANI sukha cAhe che, paraMtu e nathI jANato ke kharekhara sukha zuM che ane sukhanuM udgama kyAM che ? sukhanuM sarovara kyAM laherAya che? A eka evuM pAsuM che, jeno ghaNA viralA prANIone vicAra thAya che. ghaNAonI evI bhrAmaka mAnyatA che ke dhana tathA kAmabhogothI sukha prApta thAya che. dhanavALAo ane viSayIjanothI pUchIne juo ke - "zuM teo sukhI che?' emano javAba haze - "ApaNe sukha mATe tarasIe chIe. ApaNane sukhanI jhalaka paNa prApta nathI thaI." yunAnanA bAdazAha sikaMdare saMsAranA eka moTA bhAga upara potAnuM sAmrAjya sthApita karI lIdhuM hatuM. eNe deza-videzothI apAra dhanarAzi ekatrita karI hatI. ene potAnA sAmrAjya ane dhanano garva hato. paraMtu jyAM aMtima samaya najIka Avyo tyAre sikaMdarane vicAra thayo ke - "A vizALa bhU-bhAgamAMthI eka paNa iMca jamIna ane A aDhaLaka dhanasaMpatti(rAzi)mAMthI eka pAI paNa mArI sAthe nahi Ave. huM khAlI hAthe jaIza." sikaMdare khUba ja manana karyuM. Akhare eNe potAnA sevakane kahyuM ke - "mArA maryA pachI jyAre mArI ThAThaDI (lAla) kADhavAmAM Ave to mArA baMne hAthone kaphanathI DhAMkavAmAM na Ave, emane khullA rAkhavAmAM Ave ane jyAre loko enuM kAraNa pUche to emane mAro aMtima saMdeza saMbhaLAvazo ke - "meM ghaNI laDAIo laDI, meM lagabhaga badho samaya saMsAra upara vijaya meLavavA ane aDhaLaka dhana-saMpatti ekaThI karavAmAM lagAvyo, paraMtu tame badhA joI lo ke (56) che che che je Aje che je jiNadhamo) Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emAMthI koI cIja mArI sAthe nathI jaI (AvI) rahI.' mArA baMne hAtha khAlI che. mAruM kareluM badhuM vyartha gayuM.' mArA udAharaNathI bAkI loko zikSaNa (zikhAmaNa) grahaNa kare." sikaMdara mahAnanI icchAnusAra evuM ja karavAmAM AvyuM ane lokoe joyuM ke - 'sikaMdara jaba gayA duniyA se, donoM hAtha khAlI the.' sikaMdaranuM udAharaNa saMsAranA lobhI-lAlacuo mATe te lAlabattI che. lAlabattI khatarAno saMketa che. A saMketane samajIne kuzalArthIoe sAvadhAna thaI javuM joIe. dhana, vaibhava ane sAmrAjyamAM sukha mAnavuM e mRga-tRSNAnI samAna che, jenI pAchaLa jema-jema doDavAmAM Ave che tema-tema nirAza thavuM paDe che tathA aMtamAM potAnuM svatva sudhI khoI devuM paDe che. A mohaka lobhAmaNImAM phasAIne prANI vividha prakAranA saMkalpavikalpomAM pataMganI jema UDyA kare che. te kyAreka vizALa sAmrAjyanuM svapna jue che, kyAreka apAra dhana-saMpatti upArjana karI dhanakubera kahevaDAvavA mAMge che, kyAreka manuSyonA parizrama ane gRha-udyogone naSTa karIne moTAM-moTAM kArakhAnAM kholIne dhanavAna banavA mAge che. A saMkalponI pUrti karavAno te niSphaLa prayAsa kare che kAraNa che ke eka saMkalpa bIjA saMkalponI hAramALAne janma Apato rahe che, jene pUro karavo cALaNImAM samudra bharavA samAna che. 'AcArAMga'nA ukta uddharaNamAM sUtrakAre spaSTa karyuM che ke - "parigrahanI vRttithI hiMsAno janma thAya che. A lobhavRttithI prANI anya prANIono vadha kare che. chaLa-kapaTathI emanA gaLA upara charI calAve che, emane parezAna kare che ane emane gulAma banAve che. A vRttithI vyaktino ja nahi paNa dezano nAza kare che, dezane gulAma banAve che, dezane parezAnImAM nAkhe che." A lobhavRttinA kAraNe bhayaMkara yuddha laDavAmAM Ave che, jenAthI karoDo manuSyono saMhAra thAya che. evA bhayaMkara narasaMhAranuM eka udAharaNa zAstramAM koNika ceDA saMgrAmanA rUpamAM ullekhita che. koNika rAjAe hAra ane hAthI mATe potAnA bhAIothI bhayaMkara yuddha karyuM, jemAM eka karoDa eMsI lAkha manuSyono saMhAra thayo. anya prANIono keTalo saMhAra thayo haze e A narasaMhArathI samajI zakAya che. koNike hAra-hAthI mATe eTalo narasaMhAra karyo ane potAnA bhAIo sAme laDyo, paraMtu enA hAthamAM zuM AvyuM ? hAthI marI gayo ane hAra devatAo laI gayA. nirarthaka lobhavRttinA kAraNe ATalo bhISaNa-lomaherSaka narasaMhAra thayo. koNikane lobhavRttine kAraNe potAnA bhAIonA jIvananI apekSAe hAra ane hAthIe vizeSa kImatI lAgyA. koNikane bhAgalAmAM rAjya maLyuM hatuM ane enA bhAI bahilakumArane rAjyamAM bhAga na maLyo, mAtra hAra - hAthI ene maLyA hatA. bahilakumAra emAM ja saMtuSTa hato. paraMtu koNikanA lobhI-mAnasamAM enI rANI padmAvatInI preraNAthI bAhilakumArane prApta hAra ane hAthI paDAvI levAnI lobhavRtti pedA thaI, jenI pariNati ATalA moTA narasaMhAranA rUpamAM thaI. zuM A zAstrIya udAharaNa lobhI ane lAlacu lokonI AMkho kholanAra nathI ? lobhavRttinuM A keTaluM aniSTa pariNAma che. AnI ATalI bhayaMkara pa avirati (avrata) Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAruNatAne lakSyamAM rAkhIne ja zAstrakAroe lobhane - parigrahane pApano bApa kahyo che ane enAthI dUra rahevAno vAraMvAra upadeza Apyo che. parigraha parimANa vrata, enA aticAra, sarvathA aparigrahatva vagere vize vratanA prakaraNamAM vistArathI prakAza pADavAmAM Avaze. Ama, hiMsA, asatya, steya, abrahma ane parigraha rUpa pAMca avratonuM vivaraNa ApavAmAM AvyuM che. hiMsAthI laIne parigraha sudhInAM pAMceya avratonuM svarUpa upara-uparathI alaga pratIta thAya che, paraMtu sUkSmatApUrvaka vicAra karavAthI emAM koI vizeSa bheda nathI raheto. hiMsA doSanI vyApaka vyAkhyAmAM asatya vagere badhA doSo AvI jAya che. e ja rIte asatya ke corI vagere koIpaNa doSanI vyApaka vyAkhyAmAM bAkI badhA doSo AvI jAya che. A ja kAraNa che ke ahiMsAne pradhAnatA ApanAra hiMsA doSamAM asatya vagere badhA doSono samAveza karI le che ane hiMsAnA tyAgamAM anya badhA doSono tyAga paNa samajI le che. satyane parama dharma mAnanArA asatyamAM bAkI badhA doSone ghaTita karI le che. A ja rIte brahmacarya, saMtoSa vagerene pradhAna dharma mAnanArAo paNa abrahma ane lobhamAM badhA doSono samAveza karI le che. rAga-dveSajanya pravRttiomAM hiMsA-asatya vagere mukhya che. mATe A hiMsA vagere pravRttione mukhya rUpathI pAMca bhAgomAM vibhAjita karIne pAMca avratonuM kathana karavAmAM AvyuM che. (pramAda-Asrava) loka bhASAmAM pramAda' zabdathI ALasano artha levAmAM Ave che, paraMtu jaina siddhAMtamAM pramAda' zabdano prayoga khUba ja vyApaka arthomAM thAya che. pUrve mAnyatA pramAH' jenA kAraNathI jIva vizeSa rUpathI bebhAna thaI jAya che, hitAhitanA vicArathI zUnya banI jAya che tathA Atma-svarUpa jJAna-darzana tathA cAritramAM zithila thaI jAya che, ene pramAda kahe che. dharmAcaraNamAM yatna na karavo e paNa pramAda che. viSayomAM nimagna rahevuM pramAda che. A saMsAra aneka duHkhonI AgathI saLagI rahyo che, chatAM enI upekSA karIne je saMsArathI nIkaLavAno prayAsa nathI karato ane vItarAga praNIta dharma ciMtAmaNine pAmavAno udyama nathI karato, te jIva pramAdavazavartI hoya (thAya) che - tene pramatta kahevAmAM Ave che. madya, viSaya vagere pramAdanAM kAraNone paNa pramAda kahevAmAM Ave che. kAraNamAM kAryano upacAra karavAthI pramAdanAM kAraNone pramAda kahevAmAM Avyo che. A apekSAthI pramAdanA pAMca bheda che - 1. madya, 2. viSaya, 3. kaSAya, 4. nidrA ane 5. vikathA. kahyuM che - majjaM visaya kasAyA, niddA vikahA ya paMcamI bhANiyA / ee paMca pamAyA, jIvaM pADenti saMsAre // (58 ja che che ja jiNadharmoo) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane saMsArasamudramAM pADanAra magha, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA rUpa pAMca prakAranA pramAda che. A gAthAmAM kahevAmAM AvyuM che ke saMsAramAM paribhramaNa karAvavAnuM mULa kAraNa pramAda che. 'AcArAMga sUtra'mAM kahyuM che udAhuvIre appamAo mahAmohe, alaM kusalassa pamAeNaM / AcArAMga adhyayana-2, uddezaka-4 zrI vardhamAna svAmIe dRDhatApUrvaka pharamAvyuM che ke kaMcana ane kAminI mahAmohanA nimitta che, tethI emAM pramAda na karavo joIe. apramAdathI mokSa ane pramAdathI maraNa thAya che. ukta pAMca prakAranA pramAdanuM dAruNa phaLa batAvatAM kahevAyuM che zreyo viSamupabhoktuM kSamaM bhavet krIDituM hutAzanena / saMsAra bandhanagatairna tu pramAdaH kSama: tum ||zA asyAmeva hi jAtau nara mupahanyAdviSaM hutAzo vA / AsevitaH pramAdo, hanyAjjanmAntara tAni rA " yanna prayAnti puruSA: svarga yacca prayAnti vinipAtam / tatra nimittamanAryaH pramAda iti nizcita midaM me // 3 // saMsAra bandhanagato, jAti jarA byAdhi maraNa duHkhArtAH / dvija sattvaH sopyaparAdhaH pramANya // 4 // kadAca viSa-bhakSaNa karavuM ane AgathI khelavuM sAruM hoI zake che, paraMtu saMsAranAM baMdhanomAM paDelA jIvone pramAda karavo koIpaNa sthitimAM ucita nathI thaI zakatuM. viSa ane agni to eka janmamAM ja prANIonA prANono nAza karI zake che, paraMtu pramAdanuM AcaraNa karavAthI seMkaDo janma-janmAMtaramAM maraNanuM duHkha uThAvavuM paDe che. je puruSa svarga vagere ucca gatiomAM nathI jatA ane naraka vagere adhogatiomAM jAya che, enuM mukhya kAraNa e duSTa pramAda che, evo AcAryano nizcita mata che. saMsArI-prANI baMdhanomAM phasAya che, janma-maraNa vyAdhithI pIDita thAya che ane vividha prakAranAM kaSTone uThAve che, A badhuM pramAdanuM pariNAma che. bIjuM paNa kahyuM che - pavajjaM vijja piva, sAhaMto hoi jo pamAillo / tassa na sijjhai esA, karei garuyaM ca avagAraM // jema koI vidyAno sAdhaka jo sAdhanAmAM pramAda kare che, to te vidyA emane phaLavatI thavI to dUra rahyuM, apakAra ane anarthane pedA kare che. Ama, pravrajyA laIne paNa je pramAda kare che, to enA mATe te pravrajyA phaLadAyI nathI thatI, paNa lAMbI (moTI) durgati(bhavabhramaNa)nuM kAraNa bane che. tethI pravrajyA grahaNa karIne paNa haMmezAM apramatta rahevuM joIe. A pramAdanI apAtratA-aniSTakAritAnuM pratipAdana samajavuM joIe. pramAda-Ava 59 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvokta pAMca pramAdonuM svarUpa A prakAre jANavuM joIe ? 1. madha pramAda : madirA (dArU) vagere nazo utpanna karanArA padArthonuM sevana karavuM madha pramAda kahevAya che. mAdaka vastuonuM sevana karavAthI hitAhitano vicAra karavAnI zakti jatI rahe che, jenAthI prANI bebhAna thaI jAya che. enAthI azubha pariNAmonI utpatti thAya che ane zubha pariNAmono nAza thAya che. enA sivAya madirAmAM asaMkhya jIvonI utpatti thavAthI madirApAna karanAra ghora hiMsAno bhAgI bane che. madirApAnano doSa A loka ane paralokamAM bhayaMkara anarthone janma Ape che. A lokamAM thanArA doSa to pratyakSa ja che. sAta durbasanomAM madirApAnane prathama gaNAvyo che. dArUnA nazAmAM dhutta (cakacUra) banelA lokone saDakonA kinAre, gaTaronI pAse paDelA ane kUtarAM dvArA emanA mukhane cATavAnAM dezya paNa jovA maLe che. aneka dArUDiyAo dvArA potAnI patnI ane bALako para atyAcAra ane hatyAnI ghaTanAo prakAzamAM Ave che. hajAro parivAra dArUnA kAraNe barabAda thaI rahyA che - musIbatomAM phasAI rahyA che. majUra varganI garIbInuM mukhya kAraNa dArUnI lata che. Aja kAla sabhya kahevAtA loko paNa dArUnA nazAne phezananA nAma para apanAvI rahyA che, je bhayaMkara kharAba paristhitino dyotaka che. aneka ucca jAtinA loko corI-chUpI paNa AnuM sevana karavA lAgyA che. A khUba ja anarthakArI sthiti che. dArU pIvAthI tejasvitA, lakSmI, buddhi ane smaraNazaktino vinAza thAya che. madirA vivekabuddhine harI le che ane pApomAM pravRtti karAve che, tethI vivekI puruSoe madirA(dArU)nuM tathA anya mAdaka dravya gAMjo-bhAMga vagereno sarvathA tyAga karI devo joIe. e yAda rAkhavuM joIe ke mAdaka dravya aneka doSonuM poSaNa karanAra hoya che. mAdaka dravyonuM sevana karavuM madha-pramAda che. A ubhayaloka viruddha hovAthI varjanIya che. 2. viSaya pramAda : rUpa, rasa, gaMdha, sparza ane zabda rUpa indriyonA viSaya sevanane viSaya pramAda kahe che. zAstrakAroe viSayone viSanA samAna bhAva prANonA nAzaka batAvyA che. e viSaya viSAda rUpa hovAthI viSaya kahevAya che. eka-eka indriyanA viSayamAM Asakta hAthI, mRga (haraNa) vagere pazu-pakSI potAnA prANone khoI bese che, to je pAMceya indriyonA viSayone vaza varte che, emanI durdazAno zuM pAra che? viSayonI AvI vicitratA che ke jema-jema emanuM sevana karavAmAM Ave che tema-tema bhoganI lAlasA vadhatI jAya che. viSaya-bhoga atRptikAraka che, tethI prANInA cittane haMmezAM vyAkuLa karatAM rahe che. je viSayono upabhoga karIne abhilASAne zAMta karavA mAge che, te mAno sAMjanI AgaLa vadhatI chAyAne pakaDavAno prayAsa kare che. jema-jema chAyAne pakaDavA mATe vyakti AgaLa bhAge che tema-tema chAyA AgaLa-AgaLa vadhatI jAya che. Ama, prANI bhogone bhogavIne (chAyaDo) jema-jema abhilASAnI tRpti karavA mAMge che tema-tema bhoga-lAlasA vadhatI jAya che. kahyuM che - (580) che ke te ja cheje ja je te jiNadho] Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upabhogopAyaparo vAMchati yaH zamayituM viSaya tRSNAm / dhAvatyAkramitumasau, puro'parAhna nijacchAyAm // saMsAranA bhogopabhoganAM samasta sAdhano jo eka vyakitane ApavAmAM Ave to paNa enI abhilASA ane tRSNAnI zAMti nathI thaI zakatI. traNe lokano vaibhava ane apsarAo samAna suMdarIo koIne maLI paNa jAya to paNa zAMti saMbhava nathI. jema baLataNa (lAkaDuM) nAkhavAthI Aga nathI olavAtI ema bhogothI abhilASA zAMta nathI thatI. bIjA zabdomAM ema kahI zakAya che ke - monA avatA: vayameva avatA:" arthAt bhogI jIva bhogone nathI bhogavato, paNa bhoga ja ene bhogave che. "gItA'mAM kahyuM che - na jAtu kAmaH kAmAnAmupabhogAna zAmyati / haviSA kRSNa varmeva bhUya evAbhivardhate // jema AgamAM ghInI Ahuti ApavAthI te vadhe che, ema ja kAma-bhogonuM sevana karavAthI bhoga-lAlasA vadhe che. upabhogathI kAma zAMta nathI thato. tethI vivekazIla prANIoe bhogothI nivRtti karavI joIe. e viSaya kiMpAka phaLanA samAna ramaNIya ane lobhAmaNAM lAge che. paraMtu emanuM pariNAma mahAbhaya rUpa che. A jANIne viSayothI virakta thavuM pratyeka vicArazIlanuM kartavya che. je vyakti viSayonI lAlasAne potAnI manobhUmithI ukhADI pheMke che, te nirAkula thaIne sAcA sukhano anubhava kare che. e ja apUrva tRptinuM AsvAdana kare che. e ja A lokamAM sukhI ane paralokamAM parama AnaMdanuM pAtra bane che, tethI viSaya pramAdano parityAga karavo joIe. 3. kaSAya pramAda : krodha-mAna-mAyA-lobhanA vazIbhUta thaIne vivekane bhUlI javo kaSAya pramAda che. kaSAya pramAda saMsArarUpI vRkSanA mULanuM siMcana karanAra che. krodhanI bhayaMkaratA, darpa(mAna)no sApa, mAyAnI kuTilatA ane lobhano vistAra karma-baMdhananAM pradhAna kAraNo che. tattvArtha sUtra'mAM kahyuM che - ___ "sakaSAyatvAjjIvaH karmaNo yogyAn pudgalAnAdatte sa bandhaH" - tattvArtha sUtra, a.-8, sU-2 kaSAyanA yogathI jIva karmanAM yogya pugalone grahaNa kare che, te baMdha che. baMdhanA anya hetuonA hovA chatAMya AcArya umAsvAtie kaSAyanA baMdha hetunA rUpamAM ullekha karIne e sUcita karyuM che ke - "baMdhanA hetuomAM kaSAyanI pradhAnatA che." jema dIvo battI dvArA ( pramAda-Asrava che che te che pa81) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ telane grahaNa karIne ene prakAzanA rUpamAM pariNata kare che, ema ja jIva kASAyika vikArathI pudgalone grahaNa karIne emane karmarUpamAM pariNata karI le che. yoganA nimittathI karma pudgalonI kheMcatANa mAtra thAya che, emAM phaLa ApavAnI zakti ane emanI sthiti kaSAya para avalaMbita che. karmono anubhAga ane emanI sthiti kaSAya para nirbhara che. tethI kaSAyane ja karmonuM mULa ane anya zabdomAM saMsAranuM mULa kahevAmAM Ave che. jenA pariNAma svarUpa saMsAranI vRddhi thAya che ane je karmabaMdhanuM pradhAna (mukhya) kAraNa che, te AtmAnuM vibhAva pariNAma 'kaSAya' kahevAya che. A AtmAno prabaLa verI che. jema pittaLanA pAtramAM rAkheluM dUdha tUruM (khATuM) ane viSAkta thaI jAya che, pheMkavA lAyaka thaI jAya che, e ja rIte kaSAyarUpI durguNathI AtmAnA sadguNo naSTa thaI jAya che. A ja kAraNe ene 'kaSAya' kahevAmAM Ave che. kaSa+Aya = kaSAya. 'kaSa'no artha che saMsAranuM pApa. jenA dvArA saMsAra ke pApanI vRddhi (Avaka) thAya, prApti thAya te kaSAya che. kaSAyanA cAra bheda che - krodha, mAna, mAyA ane lobha. (1) krodha : A atyaMta tIvra Avezano hetu che. A prakRtine krUra ane niSThura banAvI de che. krodha e Aga che je svayaM paNa saLage che ane bIjAone paNa saLagAve che. zrI 'uttarAdhyayana sUtra'mAM krodhane saLagatI AganI upamA ApavAmAM AvI che. 'saMpajjaliyAghorA aggI ciTThai goyamA / ' uttarA., adhya.-23, gAthA-50 zrI kezI svAmIe kahyuM - "he gautama ! saLagatI bhayaMkara Aga hRdayamAM paDelI che. A Aga bIjuM koI nahi, krodhanI ja Aga che. jyAre A Aga bhaDakI UThe che to kSamA, dayA, zIla, saMtoSa, tapa, saMyama, jJAna vagere uttamottama guNone saLagAvIne bhasma karI de che. krodhanA AvezamAM vyakti pAgala, krUra, kRtaghna ane vivekahIna banI jAya che. krodhamAM ucita-anucitano viveka nathI raheto. prANI krodhanA AvezamAM pAgala thaI jAya che. te svayaMnuM sAruM-khoTuM paNa vicArI zakato nathI. jema pAgala vyakti yuddhA-taddhA bole che, e ja rIte krodhita vyakti azobhanIya ane marmabhedI vacana bole che. te svayaM AgamAM saLage che ane bIjAone paNa saLagAve che. krodhanA AvezamAM vyakti ghorAtighora aniSTa karI bese che. koI pANImAM DUbIne AtmahatyA karI le che. koI tela reDIne AgathI saLagI mare che, koI phAMsIno phaMdo gaLAmAM lagAvIne prANAMta karI de che, koI evA marmabhedI vacana bole che jene kAraNe parivAronA parivAro motanA mukhamAM cAlyA jAya che. krodhanuM viSa sApanA viSathI vadhu bhayaMkara hoya che. zAstrakAroe krodhanI khUba ja kaThora zabdomAM bhartyanA (jATakaNI) karI che. emaNe krodhane caMDALa kahyo che. krodhI vyaktino lAlaghUma cahero khUba ja bhayaMkara lAge che. enI lAla-lAla AMkho DarAmaNI lAge che, enI caDelI bhramaro, lalATe paDelI karacalIo ane phaDaphaDatA hoTha khUba ja vikarALa lAge che. krodhI vyakti AkhA khuzanumA vAtAvaraNane gamagIna banAvI de che. prIti, sneha, sadbhAva, saumyatA vagere sAttvika guNone naSTa karanAra 582 jiNadhammo Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A raudra svarUpI krodhathI bacavuM joIe. zAstrakAra kahe che ke - "o pIchuM paUse krodha prItine naSTa kare che. tethI sukhAbhilASI vyaktie krodhathI dUra rahevuM joIe. (2) mAna (sanmAna) : svayaMne mahAna ane bIjAne laghu samajavAnI vRttine mAna kahe che. A abhimAna rUpa kaSAya vinayaguNano nAzaka che. zAstrakAra pharamAve che - "mAno viUTya nAso ." arthAt mAnakaSAya vinayaguNane naSTa karanAra che. zAstrakAra "viUTyamUno thappo' arthAt dharmanuM mULa vinaya pharamAve che. A vinayaguNano ghAta karanAra A kaSAya adharmano janaka che. A kaSAyanA vazIbhUta thayelo jIva potAnA aNu mAtra guNane parvatanA samAna batAvIne prazaMsA prApta karavA mAMge che ane bIjAnA parvata samAna guNone tuccha samaje che. guNIjanono tiraskAra kare che. abhimAnI vyakti Atma-prazaMsAnA pula bAMdhe che. jenA kAraNe te ziSyajanomAM AdaraNIya nathI thato. mAno vyakti avaguNagrAhI hoya che. te bIjAnAM chidro jue che. te niraMtara durbAnamAM lIna rahe che. jyAM mAna hoya che tyAM krodha avazya jovA maLe che. kAraNa ke mAnI vyaktine pada-pada para potAnA apamAnanI AzaMkA rahe che jenAthI te kuddha thaI jAya che. zAstrakAroe mAna (mada) mATe ATha kAraNa batAvyAM che - yathA - (1) jAti, (2) kuLa, (3) lAbha, (4) aizvarya, (5) baLa, (6) rUpa, (7) tapa ane (8) zrata. mAtRpakSane jAti ane pitRpakSane kuLa kahe che. aneka abhimAnI vyakti jAti ane kuLanuM abhimAna kare che. huM ucca kuLano chuM, mArI jAti ucca che; tuM nIca kuLano nIca jAtino che." A rIte garva karavo jAtimada e kuLamada che. zAstrakAra pharamAve che ke - "A jIve badhI jAtio ane yoniomAM janma grahaNa karyo che, to koNa UMco che ane koNa nIco ? "nA ho, to makti koI nIco nathI ane koI UMco nathI, jAti-kuLathI na koI UMco hoya che ane na koI nIco. mATe kuLa ke jAtinuM abhimAna karavuM nirarthaka che. Ama, lobha, dhana, vaibhava ke sattA, baLa, rUpa, tapa ane jJAnanuM abhimAna karavuM paNa nirarthaka che, kAraNa ke vizvamAM ekathI eka caDiyAtA vidyamAna che. abhimAnI vyakti kayA khetarano mULo che ? potAnAthI durbaLa ane nimna zreNIvALAonA sAme enuM abhimAna cAlI zake che, paraMtu jema enAthI ucca zreNIvALo sAme Ave che ema ja eno garva khaMDita thaI jAya che. tethI vizvamAM evI koI vastu nathI jenA para koI vyakti abhimAnI banI zake. mAtra AtmAnI AdhyAtmika zaktino vikAsa ja sArabhUta tattva che ane jeNe A sArabhUta tattvane hastagata karI lIdhuM che, te abhimAnI hoI ja zakato nathI. te AtmAnA anaMta vaibhavane pragaTa karI gauravAnvita thAya che, paraMtu abhimAnI nahi. abhimAnI vyakti guNagrAhI nathI hotI, tethI te guNono saMcaya nathI karI zakatI ane guNahIna thaIne khoTA abhimAnanA kAraNe parAbhavanuM pAtra thAya che. ( pramAda-Asrava 2000000000000 583) Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrakAra pharamAve che ke - "je je vastunuM abhimAna kare che te AgAmI bhavamAM enI hinatAne prApta kare che." jAtinuM abhimAna karanAra nIca jAtimAM pedA thAya che, vagere badhA mA~nA viSayamAM samajI levuM joIe. A rIte abhimAnanAM duSpariNAmone jANIne mAna kaSAyathI dUra rahevuM joIe. (3) mAyA mananI kuTilatA ke prakRtinI vakratAne mAyA kahe che. bolacAlanI bhASAmAM Ane "kapaTa' kahevAmAM Ave che. je ceSTA vizeSa dvArA bIjAone chetaravAmAM Ave che, ThagavAmAM Ave che, te mAyA che. e badhAM AcaraNa ane kriyAo mAyA aMtargata Ave che. jemanAthI bIjI vyakti chetarAya che. vizvAsaghAta, dagAbAjI, mithyA-pradarzana, ADaMbara, DhoMga, vaMcanA, chaLa, kapaTa vagere badhAM mAyAnAM rUpa che. mananI kuTilatA ke prakRtinI vakratA zalya(kAMTA)nI jema AtmAne dubhave che, jenAthI AtmAnI zAMti naSTa thaI jAya che. mAyAcArIno duniyAmAM vizvAsa nathI raheto. A avizvAsanuM pAtra thAya che. te mitro ane AtmIyajano pratye paNa mAyAnuM AcaraNa kare che. jenAthI enA prati sadbhAvanA naSTa thaI jAya che ane avizvAsanI bhAvanA pedA thaI jAya che, tethI zAstrakAra pharamAve che - "mAyA mittAna nA" mAyAcAra mitratAne naSTa kare che. te mitronA pratye droha kare che. zAstrakAroe mAyAne viSanI vela batAvI che. mAyA dvArA tiryaMca yonimAM janma levo paDe che. eTaluM ja nahi, zAstrakAra e paNa batAve che ke mAyAvIne AgalA janmomAM bodhinI prApti paNa durlabha thaI jAya che. mAyA e gUDha gAMTha che, je bahArathI dekhAtI nathI paraMtu aMdara-aMdara ja vadhatI rahe che. jema kensaranI gAMTha aMdara hoya che ane te khUba ja ghAtaka hoya che, ema ja gUDha mAyA atyaMta ghAtaka ane AtmAnI zAMti mATe bAdhaka hoya che. zAstrakAroe traNa zalyomAMthI mAyAne eka zalya mAnyo che. vratI hovA mATe Avazyaka zarata che - zalya rahita hovuM. AcArya umAsvAtie pharamAvyuM che - "niH zanyo trastI" - tatvArtha sUtra, adhya-7, sUtra-13 je zalya rahita hoya che, e ja vatI hoya che. Ano artha e che ke jo mAyApUrvaka tapa-saMyamanuM paNa AcaraNa karavAmAM Ave to te yathocita phaLaprada nathI hotuM. sAco vatI e ja kahevAya che je zalya (mAyA) rahita hoya. jema zarIramAM vAgelo kAMTo niraMtara vyathA Apato rahe che, ema ja A bhAvazalya -mAyA AtmAne ghora pIDA ApanAra che. zAstrakAra e paNa pharamAve che ke - "tapa saMbaMdhita, vrata saMbaMdhita, rUpa-saMbaMdhita, AcAra saMbaMdhita tathA bhAva saMbaMdhita mAyAcAra karanAra sAdhu paNa kilviSikatva(nIca devayoni)ne prApta kare che ane AgaLanA janmomAM bakarA vagere mUka pazunA rUpamAM janma le che. tathA emanI bodhinI prApti paNa durlabha thaI jAya che. mAyAnuM keTaluM bhayaMkara duSTapariNAma che A. (584) che je che te che che te che je te jiNo Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manamAM bIjI vAta, vacanamAM bIjI vAta ane kAyaceSTAthI anya vAta; A rItanuM AcaraNa karavuM yogavakratA che - mAyAcAra che. mana-vacana-karmanI ekarUpatA rAkhatAM hRdayanI kuTilatAne dUra karI RjutA - ArjavabhAva pedA karavo joIe. A rIte RjutAthI mAyA para vijaya prApta karI zakAya che. (4) lobha : dhana vagerenI lolupatA rAkhavI lobha kaSAya che. A kaSAya badhAM pApono bApa mAnavAmAM Ave che. lobhano vistAra AkAza samAna anaMta che. zAstrakAre Ane sarva vinAzaka kahyo che. AnAthI enI bhayaMkaratA samajI zakAya che - "noda satra viUIT' lobha sarva vinAzaka che. dhananI lolupatAnA kAraNe ghaNAM badhAM pApa karavAmAM Ave che. parigraha-avratanA varNananI sAthe A viSayamAM paryApta lakhAI cUkyuM che. uttarAdhyayana sUtra'mAM kapila brAhmaNanI kathA Ave che. te mAtra be mAzA (tolA) sonuM levA mATe cAlyo hato, paraMtu jyAre rAjAe ene IcchAnusAra mAMgavAnuM kahyuM to te icchA vadhatAM-vadhatAM eTalI vadhI gaI ke rAjAnuM AkhuM rAjya mAMgI levAnI bhAvanA thaI gaI. "Agama'mAM kahyuM che - jahA lAho tahA loho, lAhA loho pavaDDha i / do mAsakayaM kajjaM, koDIe vi Na NiTThiyaM // - uttarAdhyayana sUtra, a-8, gAthA-17 jema-jema lobha thAya che ema-ema lobha vadhe che. lAbhathI lobha vadhe che. be tolA sonAnuM kAma karoDonI rAzi(saMkhyA)thI paNa pUruM na thayuM. arthAt prAraMbhamAM mAtra be tolA sonAnI icchA hatI, te vadhatAM vadhatAM karoDonI lAlasAthI paNa tRpta na thaI. A lobhanA vistArane batAvanArI kathA che. icchAo AkAzanA samAna anaMta che. icchA-pUrti asaMbhava che. mATe saMtoSa dvArA icchAo ane lobha kaSAya para niyaMtraNa meLavavuM joIe. Ama, e cAreya kaSAya saMsAranA mULanuM siMcana kare che, tethI saMsArathI mukta thanArA mumukSuone A kaSAya pramAdano sarvathA tyAga karavo joIe. kaSAyonA bheda-prabheda ane emanA saMbaMdhamAM vizeSa jJAtavya viSaya kaSAyanA svataMtra prakaraNamAM pratipAdita karavAmAM Avaze. 4. nidrA pramAda : UMghavAnI e kriyA jenAthI cetanA avyakta thaI jAya che, nidrA kahevAya che. zarIra mATe Avazyaka nidrAnA sivAya anAvazyaka rUpathI UMgha levI jJAna ane cAritranI ArAdhanAmAM roka lAvanAra che. ati nidrAvALo na svAdhyAya karI zake che ane na cAritranI samyagu ArAdhanA. je sAdhaka gaphalatanA kAraNe UMghato rahe che, te saMyamamAM puruSArtha nathI karI zakato. jJAna tathA cAritranI sAdhanAmAM vidanabhUta hovAthI nidrAne pramAda kahevAmAM Ave che. mumukSuo mATe nidrA pramAdano tyAga karavo anivArya che. (pramAda-Asrava che ane je che te pa85) Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. vikathA pramAda : anAvazyaka vAto karavI vikathA pramAda che. je vAto saMyamanI ArAdhanAmAM roka lagAve che, emano tyAga karavo joIe. vikathAnA cAra bheda che - (1) strIkathA, (2) bhattakathA, (3) dazakathA ane (4) rAjakathA. sAdhako mATe rAgavardhaka ke viSayavardhaka strIonI kathA karavI mohotpattinuM kAraNa hoI zake che. enAthI lokamAM niMdA paNa thAya che ane saMyamamAM vidana pedA thAya che. bhojana saMbaMdhita vArtAlApa karavAthI jidvAnI lolupatA vadhe che ane tajjanya AraMbha vagereno bhAgI thavuM paDe che. tethI bhA(bhojana)kathA varjanIya che. vividha dezomAM pracalita rIti-rivAjonI carcA karavI, rAjanaitika vAto karavI, dezakathA che. A kathA karavAthI svAdhyAya vagere vidana paDe che tathA saMyamamAM doSotpattinI saMbhAvanA rahe che. tethI te tyAjya che. rAjA ke rAjya saMbaMdhI vAto karavAthI aneka anartha thaI zake che. rAjyAdhikArIone zaMkA thaI zake che. A rIte anya paNa anarthonI saMbhAvanA thaI zake che. tethI rAjakathAno paNa tyAga karavo joIe. e cAreya prakAranI kathAo saMyamanI sAdhanAnI pratikULa che, saMyamanA mATe vinnakAriNI che. je vArtAlApa saMyamano vighAtaka che, te varjanIya che. A rIte A pAMceya prakAranA pramAdomAM na phasavuM joIe. A pramAdono tyAga mokSanuM kAraNa che. apramatta bhAvathI saMyamanI sAdhanA saphaLa thAya che. pravacana sArodvAra TIkA'mAM pramAdanA ATha bheda A pramANe batAvavAmAM AvyA che - "pamAo ya muNIndehi bhaNio aTThabheyao / annANaM saMsao ceva, micchAnANaM taheNa ya // 1 // rAgo doso saibbhaMso, dhammammi ya aNAyaro / no IT suppani, aThThA vajhibUmo rA" mokSamArganA prati udyamamAM zithilatA lAvavI pramAda kahevAmAM Ave che. tIrthakaroe ATha prakAranA pramAda batAvyA che - yathA - (1) ajJAna arthAta mUDhatA, (2) saMzaya - zaMkAzIlatA, (3) mithyAjJAna, (4) rAga, (5) keSa, (6) smRtibhraMza - vismaraNazIlatA (7) ahaMnta prarUpita dharmamAM anAdara - anughama ane (8) yogonuM duSpaNidhAna - mana, vacana, karmane azubhanI tarapha pravRtta karavo. A ATha prakAranA pramAda karmabaMdhanA hetu hovAthI tyAjya che. tethI pramAdano sAvadhAnIpUrvaka parihAra karavo joIe. kaSAya AsavaH kaSAya, janma-maraNanI paraMparAnA mULane sIMcanAra, AtmAnA saguNone kaDavA (tUro) karanAra, karmarUpI kSetramAM sukha-duHkhanuM anAja (pAka) ugADanAra ane AtmAne kaluSita karanAra hoya che. jema ke prajJApanA sUtra'nA 13mA padanI TIkAmAM kahyuM che - "suha-dukkha bahu sahiyaM, kammakhetaM kasaMti jaM jamhA / nusaMti ra vaM, te sArU ti vuDvati " karmarUpI khetarane jotarIne zubhAzubha phaLarUpa sukha-duHkhanA pAkane pedA karavAnA kAraNe tathA jIvane kaluSita karavAnA kAraNe kaSAyone kaSAya kahevAmAM Ave che. (86) jiNadharmoo] Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'kaSa' dhAtuno artha hiMsA karavI, pIDita karavo, daMDita karavo thAya che. Syante bAdhyante prANiNo'neneti kaSaM karma bhavo, vA, tadAyo lAbha eSAM yatastataH kaSAyAH odhAva:' jenA dvArA prANI pIDita karavAmAM Ave che, te karma ke saMsAra che. enI prApti jemanA kAraNe thAya che te krodha vagere kaSAya kahevAmAM Ave che. athavA jema kasoTI para sonuM vAraMvAra ghasavAmAM Ave che, ema ja jemanA kAraNe prANIne vAraMvAra saMsAramAM ghaseDavAmAM Ave che. aTakato rahe che, te kaSAya che. kaSAya saMsAranuM mULa che ane janmamaraNanI paraMparAno hetu che, A vAta nimna Agamika pramANathI puSTa thAya che - koho ya mANo ya aNiggahiyA, mAyA ya lohe ya pavaDDhamANA / cattAri ee kasiNA kasAyA siMcanti mUlAI puNabbhavassa // dazavaikAlika, adhya-8, gAthA-40 - aniyaMtrita krodha ane mAna, vadhatAM mAyA ane lobha e cAra kaSAya punarbhava(saMsAra)nA mULane sIMce che. AnuM tAtparya e che ke saMsAranuM mULa kAraNa kaSAya che. kaSAya che tyAM sudhI saMsAra che ane kaSAyathI mukta thavuM ja mukti che. kahyuM che 'kaSAyamuktiH kila muktireva' kaSAyothI chuTakAro meLavavo ja mukti che - mokSa che - nirvANa che. - AtmAne potAnA maulika svarUpathI bhraSTa karanAra ane badhAM karmono rAjA mohanIya karma che. moha karmanAM be rUpa che arthAt A bedhArI (be dhAravALI) talavAra che, je eka bAju to AtmAnA darzanaguNano ghAta kare che, ane bIjI bAjuthI AtmAnA cAritraguNane naSTa kare che. mATe mohanIya karmanA be bheda thaI jAya che - darzana mohanIya ane cAritra mohanIya. mithyAtva darzana mohanIya rUpa che ane kaSAya cAritra mohanIya rUpa che. cAritra mohanIyanA 25 bheda kahevAmAM Ave che, je badhA kaSAyathI saMbaMdhita che. kaSAyanA mULa 4 bheda che - krodha, mAna, mAyA ane lobha. e cAreya kaSAya taratamatAnA bhedathI cAra-cAra prakAranA thaI jAya che. jema - anaMtAnubaMdhI krodha, apratyAkhyAnAvaraNI krodha, pratyAkhyAnAvaraNIya krodha ane saMjvalana krodha. A rIte mAna paNa anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAna, pratyAkhyAna ane saMjvalananA bhedathI cAra prakAranA thaI jAya che. A rIte mAyAnA 4 bheda ane lobhanA 4 bheda - Ama, kaSAya mohanIyanA 16 bheda thaI jAya che. kaSAyone uttejita karavAnA kAraNe ke emAM sahayogI thavAthI (hovAthI) hAsya ane nava prakRtione nava kaSAya kahevAmAM Ave che. 'no' zabda ahIM aMzano vAcI che. abhAvano vAcaka nathI. je pUrNa kaSAyAtmaka to na hoya, paraMtu kaSAyone uttejita karato hoya, teo 'no' kaSAya che. no kaSAyanA nava bheda kahevAmAM Ave che - (1) hAsya, (2) rati, (3) arita, (4) zoka, (5) bhaya, (6) jugupsA, (7) strIveda, (8) puruSaveda ane (9) napuMsakaveda. A rIte 16 kaSAya ane 9 no kaSAya - maLIne 25 bheda cAritra mohanA hoya che, je prakArAMtarathI kaSAyanA ja bheda che. pramAda-Agava 520 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtAnubaMdhI H je kaSAya atyaMta tIvra hoya, jenA kAraNe jIvane anaMtakALa sudhI saMsAramAM bhramaNa karavuM paDe, te kaSAya anaMtAnubaMdhI kahevAmAM Ave che. e anaMtAnubaMdhI kriodha, mAna, mAyA, lobha samyakatvanA ghAtaka ane bAdhaka hoya che. apratyAkhyAnAvaraNa je kaSAya eTalA tIvra hoya ke viratino ghAta karI zake, teo apratyAkhyAnAvaraNa krodha-mAna-mAyA-lobha che. emanA kAraNe AtmA viratine grahaNa nathI karI zakatA. e kaSAya viratinA pratibaMdhaka che. pratyAkhyAnAvaraNa : je kaSAya eTalA ja tIvra hoya ke deza viratino pratibaMdha na karIne mAtra sarva viratino ja pratibaMdha karI zake, teo pratyAkhyAnAvaraNa krodha-mAna-mAyAlobha che. emanA kAraNe AtmA sarva viratine grahaNa nathI karI zakatA, arthAt e kaSAya sarva viratinA pratibaMdhaka che. saMjavalana H je kaSAya eTalA maMda hoya ke emanA kAraNe sarva viratino pratibaMdha to na hoya, paraMtu emAM khUlana ane mAlinya AvI jAya, teo saMjvalana krodha-mAna-mAyAlobha che. emanAM kAraNe yathAkhyAta cAritrano pratibaMdha thAya che, arthAt emanA rahevAthI yathAkhyAta cAritra nathI thaI zakatA. ukta anaMtAnubaMdhI vagere kaSAyonI tIvratAnI taratamatAne batAvanAra upamAo A rIte che - jalareNu puDhavipavvaya-rAi-sariso cauvviho koho / tiNisalayA kaTThaDaTThia, sela thaMbhovamo mANo // mAyAvalehigomutti-miMr3hasiMga ghaNAvaMsamUla samA / loho halidda-khaMjaNa-kaddama-kisirAga sArittho // ukta gAthAomAM pazcAdAnupUrvI kramathI saMjvalana, pratyAkhyAnAvaraNa, apratyAkhyAnAvaraNa ane anaMtAnubaMdhI krodha vagere kaSAyonI upamAo batAvavAmAM AvI che. ukta gAthAono bhAvArtha tathA spaSTIkaraNa A pramANe che. krodhanA kAraNe dila phATI jAya che, tirADa paDI jAya che, tethI krodhane tirADanI upamA ApI che. anaMtAnubaMdhI krodha parvatamAM paDelI tirADanA samAna che. jema parvatamAM paDelI tirADa nathI maTatI (naSTa thatI), e ja rIte je krodha ATalo tIvra hoya ke te janmabhara upazAMta ja na hoya, te anaMtAnubaMdhI krodha che. jema pRthvImAM paDelI tirADa cAturmAsamAM pANI paDavAthI maTI (naSTa thaI) jAya che. Ama, je udayAgata krodha moTI muzkelIthI apazAMta thAya te apratyAkhyAnAvaraNa krodha che. jema retamAM kheMcelI rekhA havAnA kAraNe thoDA samayamAM naSTa thaI jAya che, ema ja je krodha utpanna thavAnA thoDA samaya pachI upazAMta thaI jAya, te pratyAkhyAnAvaraNa krodha che. jema jaLamAM kheMcelI rekhA tatkALa maTI jAya che, ema ja je krodha utpanna thayA pachI jaladI ja upazAMta thaI jAya che, te saMjvalana krodha kahevAya che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnamAM akkaDapaNuM hoya che, emAM namratA nathI hotI, tethI mAnane stabdhatA(kaThoratA)nI taratamatAthI batAvavAmAM AvI che. jema paththaranA staMbhane kyAreya nathI namAvI zakAto ema je mAna kyAreya jIvanaparyata dUra na ho, te anaMtAnubaMdhI mAna che. jema hADakAMne ghaNI muzkelIthI namAvI zakAya che, e ja rIte je mAna khUba muzkelIthI dUra thAya, te apratyAkhyAnAvaraNa mAna che. jema lAkaDInA thAMbhalAne thoDA prayatno pachI namAvI zakAya che, e ja rIte je mAna thoDI muzkelIthI dUra thAya, te pratyAkhyAnAvaraNa mAna che. jema saLiyAne namAvavAmAM koI prayatna nathI karavo paDato, te AsAnIthI namAvI zakAya che, e ja rIte je mAna bahu ja AsAnIthI thaI jAya, te saMjvalana mAna che. mAyAmAM kuTilatA hoya che, vakratA hoya che, tethI vakratAnI taratamatAne batAvanAra udAharaNa ApavAmAM AvyAM che. jema nibiDa vAMsanA mULanI kuTilatA-vakratA agni dvArA saLagAvavAthI paNa banI rahe che, dUra nathI thatI, ema ja je mAyA jIvanabhara banI rahe, kyAreya dUra na thAya, te anaMtAnubaMdhI mAyA che. jema sAbaranA ziMgaDAnI vakratA (ADA-avaLA) khUba ja muzkelIthI dUra karI zakAya che, ema ja je mAyA khUba ja prayatno dvArA khUba muzkelIthI maTe, te apratyAkhyAnAvaraNa mAyA che. jema mArgamAM cAlatA baLadanA mUtradhArA ADI-avaLI hoya che, te dhULa UDavAthI thoDA prayatnathI maTI jAya che, ema ja je mAyA udita thavAthI alpa prayAsathI maTADI zakAya che, te pratyAkhyAnAvaraNa mAyA che. jema vAMsanA chotarAnuM avaLApaNa (vakratA) saraLatAthI naSTa karI zakAya che, ema ja je mAyA utpanna thayAnA tarata pachI AsAnIthI dUra thaI jAya, te saMjvalana mAyA che. manuSyanA magaja para lobhano raMga caDelo rahe che. tethI lobhanI taratamatAnA udAharaNathI ghaTita karavAmAM Ave che. jema kiramajI raMgathI raMgelA rezamI vastrano raMga kyAreya nathI chUTato, e ja rIte je lobha jIvanaparyata na chUTe, te anaMtAnubaMdhI lobha che. jema vastra para lAgelo gADIno kardama (kALAza) khUba ja muzkelIthI dUra thAya che, e ja rIte je lobha khUba ja prayatno pachI khUba muzkelIthI dUra thAya, te apratyAkhyAnAvaraNa lobha che. jema dIvA vagerenuM kAjaLa vastra para lAgavAthI thoDI ja mahenatathI dUra karI zakAya che ema ja je lobha thoDA prayAsathI dUra thaI jAya, te pratyAkhyAnAvaraNa lobha che. jema haLadarano raMga vastra para lAgI jAya to te saraLatAthI chUTI zake che, e ja rIte je lobha saraLatAthI dUra thaI jAya, te saMjvalana lobha che. sthULa vyavahAra nayane lakSyamAM rAkhIne A kaSAyonI sthitino ullekha nimna gAthAmAM karavAmAM Avyo che - ( pramAda-AsTava che, je pa89) Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jA jIva-varisa-caumAsa, pakkhagA naraya-tiriya-nara-amarA / sammANu savvaviraI, ahakkhAya caritadhAyakarA // anaMtAnubaMdhI kaSAyonI sthiti mAvajIvana hoya che. apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyonI sthiti eka varSanI che. pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanI sthiti cAra mAsanI che ane saMjvalana kaSAyanI sthiti eka pakSanI che. anaMtAnubaMdhI kaSAyavALo jIva prAyaH naraka gatimAM jAya che. apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyavALo jIva prAyaH tiryaMca gatimAM jAya che. pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyavALo jIva prAyaH manuSya gatimAM jAya che. saMjvalana kaSAyavALo jIva prAyaH devagatimAM jAya che. - ukta baMne kathana vyavahAra nayanI apekSAthI samajavA joIe. kAraNa ke bAhubali munine saMjavalana mAnanI sthiti eka pakSathI vadhu hovI ja prasiddha che. aneka anya saMyatio vagerenA pratyAkhyAnAvaraNa-apratyAkhyAnAvaraNa ane anaMtAnubaMdhI kaSAyono udaya aMtarmuhUrta mAtra paNa saMbhaLAya che. anaMtAnubaMdhI kaSAyathI narakamAM javuM kahyuM che, paraMtu koI anaMtAnubaMdhInA udayavALA mithyA dRSTi jIva raiveyaka vimAnamAM paNa jAya che. apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyane udayavALA avirata samyagu deSTi tiryaMca, manuSya ane asuromAM paNa utpanna thAya che. pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayavALA deza-virata devagatimAM jAya che. saMjvalana kaSAyanA udayavALA samyagu deSTi jIva manuSya gatimAM utpanna thAya che. tethI uta kathanane vyavahAra nayanI apekSAthI jANavuM joIe. A vAta pUrvamAM kahevAmAM AvI cUkI che ke anaMtAnubaMdhI kaSAya samyakatvanA ghAtaka che, apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya viratinA ghAtaka che, pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya sarvaviratinA ghAtaka che ane saMjvalana kaSAya yathAkhyAta cAritranA ghAtaka che. anya apekSAothI kaSAyanA aneka bhaMga thaI jAya che. jema ke krodha vagere kaSAyanA 4 bheda - (1) Abhoga nirvartita, (2) anAbhoga nivartita, (3) upazAMta, (4) anupazAMta. puSTa AlaMbana hovAthI je kaSAya karavAmAM Ave che, te Abhoga nirvartita che. jema bIjAnA aparAdhane jANIne kopanuM kAraNa hovAthI anyane zikSA devAnA uddezyathI je kaSAya karavAmAM Ave che, te Abhoga nirvatita che. je kaSAya guNadoSanI vicAraNAthI zUnya thaIne, paravaza thaIne karavAmAM Ave che te anAbhoga nirvitita che. anUdaya avasthAmAM rahelA kaSAya upazAMta che ane udaya avasthAmAM rahelA kaSAya anupazAMta che. krodha vagere cAra kaSAyone ukata cAra bhaMgothI guNita karavAthI 16 bhaMga thayA. anya vivekSAthI krodha vagere kaSAya cAra prakAranA che - (1) Atma pratiSThita, (2) para pratiSThita, (3) ubhaya pratiSThita ane (4) apratiSThita. potAnA upara je krodha vagere utpanna thAya che, teo Atma pratiSThita che. bIjAonA kAraNathI je kaSAya utpanna thAya che teo para pratiSThita che. keTalAka aMzomAM potAnA kAraNe ane keTalAka aMzothI paranA nimittathI (590)000 900 900 jiNadhamo Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je kaSAya pedA thAya che, teo ubhaya pratiSThita che. vagara kAraNe ja nirarthaka je kaSAya pedA thaI jAya che te apratiSThita che. uparyukta 16 bhaMgone A cAra bhaMgothI guNita (guNyA) karavAthI 64 bhaMga thAya che. A 64 bhaMgone 24 daMDaka* ane eka samuccaya - Ama 25thI guNavAthI 1600 bhaMga banI jAya che. anya vivakSAthI kaSAyanA anya bhaMga paNa thAya che. jema ke - jIva A krodha vagere kaSAyothI ATha karma prakRtionA dalikone (1) ekatra kare che, (2) upacaya kare che - jamAve che, (3) baMdha kare che, (4) vedana kare che, (5) udIraNA kare che, (6) nirjarA kare che. A cha aMgone vartamAnakALa, bhUtakALa, bhaviSya kALanI apekSAthI guNyA (guNavAthI) 643 = 18 bheda thayA. emane sva ane paranI apekSAthI guNyA karavAthI 18x2 = 36 bhaMga thayA. ane 36 bhaMgone krodha vagere 4 thI guNyA karavAthI 36 44 = 144 bheda thayA. emane 24 daMDaka tathA 1 samuccaya ema 25 guNathI guNyA karavAthI 144x25 = 3600 bheda thayA. A 3600 bhedone pUrvokta 1600 bhedonI sAthe joDavAthI pa200 bhaMga thaI jAya che. A rIte kaSAyono khUba vistRta parivAra thaI jAya che. kaSAyone saMsAranA mULa mAnIne tathA emane mahAnAganI samAna bhayaMkara samajIne enAthI dUra rahevAno prayAsa pratyeka vyaktinA mATe Avazyaka che. A batAvavAmAM AvI cUkyuM che ke cAra prakAranA karmabaMdhomAMthI prakRti baMdha ane pradeza baMdha yoganA nimittathI thAya che ane sthiti baMdha tathA anubhAga baMdha kaSAyanA nimittathI thAya che. sArAM-khoTAM karmonA rasa - zubha ke azubha phaLa ane emanI dIrgha ke hRsva sthiti kaSAyanA kAraNathI bane che. AcArya zivazarmA kahe che - no patiparva ti aUTmArAM sAyo " - yoganA nimittathI prakRti pradeza baMdha ane kaSAyanA nimittathI sthiti tathA anubhAga baMdha thAya che, karmabaMdhanuM vizeSa dAyitva kaSAyo para avalaMbita che, tethI kaSAyothI bacavuM khUba Avazyaka che. zAstrakAra pharamAve che ke kaSAyonI tIvra hAjarImAM kareluM tapa tathA saMyamanuM AcaraNa gaja-snAnanI jema nirarthaka thAya che. - kahyuM che - jassa vi duSpaNihiA, hoti kasAyA tavaM caraMtassa / so bAla tavassI viva ra yaNhANa parissamaM kuNai // sAmaNNamaNacaraMtassa, kasAyA jassa ukkaDA hoti / mannAmi ucchuphalaM va NipphalaM tassa sAmaNNaM // je tapanuM AcaraNa karatAM-karatAM kaSAyone utkRSTa rAkhe che, te bALa-tapasvInA samAna che. jema - hAthInuM snAna nirarthaka che, ema ja enuM tapa niSphaLa hoya che. sAdhutvanuM * covIsa daMDaka A prakAra che - sAta nArakInA 1 daMDaka, dasa bhuvanapati devonA 10 daMDaka, pAMca sthAvaronA 5 daMDaka, traNa vikasendriyonA 3 daMDaka, e 18 daMDaka thayA. 20mA tiryaMca paMcendriyanA, 21mAM manuSyanA, 22mA vANavyaMtara devonA, 23mAM jyotiSI devonA ane 24mA vaimAnika devonA. (pramAda-Astrava che. 191) Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAlana karavAthI paNa jenA kaSAya tIvra thAya che, enuM sAdhutva sAMThenA phUlanI jema niSphaLa ane nirarthaka hoya che. tethI - uvasameNa haNe kohaM, mANaM maddavayA jiNe / mAyA majjava bhAveNa, lobhaM saMtosao jiNe // dazavaikAlika sUtra krodhane zAMtithI, mAnane mRdutAthI, mAyAne saraLatAthI ane lobhane saMtoSathI jItavo joIe. kaSAya AsavanuM mahAdvAra che, tethI te dvArane baMdha karavuM khUba ja Avazyaka che. Glo jainAcAra nirUpaNa H AgAra dharma vrata nirUpaNa : pApanA pravAhane vega ApanAra AsravanAM dvArone baMdha karavA khUba ja Avazyaka hoya che. A Asrava dvArone baMdha karavA mATe je upAya karavAmAM Ave che, teo virati rUpa hovAnA kAraNe vrata kahevAmAM Ave che. 'tattvArtha sUtra'mAM AcArya umAsvAtie vratanI vyAkhyA karatAM kahyuM che - "hiMsAnRtasteyAbrahmaparigrahebhyo viratirvratam " tattvArtha sUtra, a.-7, sUtra-1 hiMsA, jUTha, corI abrahma ane parigraha rUpa pApothI virata thavuM vrata che. pApa-dvArone vihita (baMdha) karavo arthAt pAponuM AcaraNa na karavAnI pratijJA levI vrata che. pApone doSa rUpa jANIne emano parityAga karavo virati che ane e ja vrata che. vratanI ukta paribhASAmAM yadyapi viratine vrata kahevAmAM AvyuM che, chatAM eno abhiprAya pApa-nivRttinI sAthe ja satkAryomAM pravRtti karavuM paNa che. pApa-pravRttine rokavAthI satpravRttimAM svayaMmeva gati thaI jAya che tathA satpravRttimAM pravRtta thavAthI pApa-pravRttithI svayameva nivRtti thaI jAya che. pApa nivRtti ane satkArya pravRtti eka ja sikkAnI be bAju che. eka hovAthI bIjAnuM hovuM svayameva siddha che. jaina paribhASA anusAra pApa-nivRttine gupti kahevAmAM Ave che ane satpravRttine samiti kahevAmAM Ave che. gupti ane samiti baMne vrata rUpa che. samyag darzananA prakaraNamAM kahyuM che ke - "dharmanuM dvAra samyaktvanI prAptinI sAthe ja khUle che arthAt samyaktvanI prApti thatAM ja AtmA e mArga para AvI jAya che, jyAMthI mokSanI maMjila(dhyeya)no AraMbha thAya che. samyaktvanI prAptinA pUrva AtmA ahIM-tahIM bhaTakato rahe che ane te sAcA mArga para nathI pahoMcI zakato. sAcA mArga para pahoMcavuM ja samyaktva che. A ja mokSanuM pravezadvAra che, ahIMthI muktinA mArgano AraMbha thAya che. A mArga para AvyA pachI AtmA jema-jema virati rUpa vratanAM pagalAM AgaLa vadhAravAmAM Ave che ema-ema te muktinI maMjilane sannikaTa kare che. viratinI sarvotkRSTa pariNati ja mukti che. mATe samyaktvanI prAptinA anaMtara vratanI bhUmikAno prAraMbha thAya che. 592 jiNadhammo Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArga para gati karanArAonI yogyatA ane kSamatA eka samAna nathI hotI. badhAnI yogyatA alaga-alaga thAya che. kIDI potAnI gatithI cAle che ane sasaluM potAnI gatithI bhAge che. kAcabAnI gati maMthara hoya che, to mRga (haraNa) chalAMgo bhare che. Ama, viratinA mArga upara paNa badhA sAdhaka samAna gatithI nathI cAlI zakatA. AtmAonA vikAsamAM taratamatA hoya che. tethI tyAgamArga para cAlanArA sAdhakonI yogyatA ane kSamatAne lakSyamAM rAkhI bhUmikAono bheda karavAmAM Avyo che. A bhUmikAnA bhedathI viratinA sAdA rUpathI be bheda karavAmAM AvyA che. "tattvArtha sUtramAM kahyuM che - zarvato[HhatI" - tattvArtha sUtra, a-7, sUtra-2 alpa aMzamAM virati aNuvrata ane sarvAzamAM virati mahAvrata che. zalya rahita thaIne viratine dhAraNa karanAra vratI kahevAya che. vratI hovAnI prAthamika yogyatA niHzalyatva che. tethI kahyuM che - "nAlyo vratI" - tattvArtha sUtra, a-7, sUtra-13 vratonuM grahaNa karI levA mAtrathI koI vatI nathI thaI zakato. vatI banavAnI sauthI pahelI zarata e che ke zalyono tyAga karavAmAM Ave. jaina siddhAMtamAM zalyanA traNa bheda batAvavAmAM AvyA che - (1) mAyA zalya, (2) nidAna zalya ane (3) mithyAdarzana zalya. (1) mAyA zalya : kapaTa bhAva rAkhavo mAyA zalya che. daMbha-kapaTa, DhoMga, ADaMbara, vaMcakatA vagere mAyAnA aMtargata che. kapaTapUrvaka AlocanA karavI, aticAranuM sevana karI gurunI samakSa anyathA rUpamAM kathana karavuM vagere mAyA zalya che. mAyA zalyano tyAga karIne vrata grahaNa karavuM joIe. (2) nidAna zalya bhogonI lAlasA rAkhavI nidAna zalya che. svarga vagerenAM vaiSayika sukhonI abhilASA ane AkAMkSA karavI nidAna zalya che. (3) mithyAdarzana zalya : satya tattva para ruci ane zraddhA na rAkhavI mithyAdarzana zalya che. mithyAtva, nidAna ane mAyAne choDavAthI vrata grahaNa sArthaka thAya che. A traNeya zalyonA kAraNe AtmA vyAkuLa ane azAMta banI rahe che. kAMTAnI jema emanI coMTa (pIMDA) tana-manane asara kare che. enAthI AtmAne ekAgratA ane zAMti nathI maLatI. zalyayukta AtmA jo vrata grahaNa karI paNa le to te enuM pAlana nathI karI zakato. mATe vrata grahaNanI pahelI zarata che ke pahelAM zalyone choDavAmAM Ave. niHzalyatA AvavAthI ja vrata grahaNa sArthaka thAya che. pratyeka vratadhArInI yogyatA samAna nathI hotI. mATe yogyatAnI taratamatAnA kAraNe vatInA be bheda karavAmAM Ave che . agArI ane anagAra. je aNuvratono dhAraka hoya che te agArI ke dezavirata kahevAmAM Ave che ane je mahAvratone dhAraNa kare che te anagAra ke sarvavirata kahevAmAM Ave che. jenAcAra-zrAvakAcAra : bhUmikA anusAra vratadhArIonuM varNana karavAmAM Ave che. vItarAga paramAtmAnA zrutacAritra rUpa dharmano aMgIkAra karanAra vyaktine sagRhastha banavAnI naitika maryAdAone ( jainAcAra nirUpaNa - AgAra dharma che. A53) Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svIkAra karavAnI hoya che. A yogyatA AvavAthI ja te vyakti dharmAdhikArI banI zake che. Ane zAstrakAroe mArgAnusArI thavuM kahyuM che. mArgAnusArInA 35 guNa, dharmanI pUrva bhUmikAnA rUpamAM svIkAra karavA joIe. mAganusArInA guNo : AcArya hemacaMdra potAnA yogazAstra' graMthamAM dharmAdhikArI mATe Avazyaka 35 guNonuM varNana A rIte karyuM che - nyAya sampanna vibhavaH ziSTAcAra prazaMsakaH / kulazIla samaiH sArddha kRtodvAho' nyagotra jaiH // 1 // pApabhIruH prasiddhaM ca, dezAcAraM samAcaran / avarNavAdI na kvApi, rAjAdiSu vizeSataH // 2 // anativyakta gupte ca sthAne suprAti vezmi ke / aneka nirgamadvAra vivarjita niketanaH // 3 // kRta saMgaH sadAcArai rmAtApitrozca pUjakaH / tyajannapaplutaM sthAnamapravRttazca gahiMte // 4 // vyayamAyocitaM kurvan veSaM vittAnusArataH / aSTabhirdhIguNaiyuktaH zrRNvAno dharmabhavanmaham // 5 // ajIrNe bhojanatyAgI, kAle bhoktA ca sAtmyataH / anyonyA pratibandhena, trivargamapi sAdhayan // 6 // yathAvadatithau sAdhau, dIne ca pratipattikRta / sadAnabhiniviSTazca, pakSapAtI guNeSu ca // 7 // adezAkAlayozcaryA tyajan jAnan balAbalam / vRttasthajJAna vRddhAnAM pUjakaH poSya poSakaH // 8 // dIrghadarzI vizeSajJaH kRtajJo loka vallabhaH / salajjaH sadayaH saumyaH paropakati karmaThaH // 9 // antaraMgAriSaDvarga parihAra parAyaNaH / vazIkRtendriya grAmo gRhidharmAya kalpte // 10 // (1) nyAyasaMpanna vibhavataH gRhasthajIvanamAM dhananuM potAnuM mahattva che, mATe sauthI pahelAM e batAvavAmAM AvyuM che ke eka sagRhastha kayA dhananuM upArjana kare. dhananA mahattvanI sAthe ja e paNa mahattvapUrNa che ke e dhananuM upArjana kaI rIte karavAmAM Ave. eka aniMdita gRhasthane mATe e Avazyaka che ke te potAnI AjIvikA nyAyasaMgata upAyothI kare. koI paNa sadagRhastha mATe dhana jarUrI che, paraMtu nyAya-nIti enAthI paNa vadhu jarUrI che. dhananI lAlacamAM paDIne nyAya-nItine bhulI javuM koI sagRhasthano AcAra nathI hoI zakato. - je svAmInA Azrita potAnI AjIvikA cAlatI hoya enA prati droha karavo, ene jANI-joIne hAni pahoMcADavI, enI saMpattine haDapa karI levI, e ja rIte mitra pratye [erwwwwwwwwwwwwwwww real) Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ droha karavo, vizvAsaghAta karavo, vizvAsa karanArane Thagavo, corI karavI, taskarIno dhaMdho karavo, be naMbarano vyavasAya karavo, vyApArika rIti-nItinI avahelanA karavI, jugAra-saTTo ramavo, amaryAdita naphAkhorI ane kALAbajAra karavo - e badhAM dhanopArjananAM anaitika sAdhana che. eka sagRhastha enAthI dUra rahIne prAmANikatApUrvaka potAno vyavasAya karavo joIe. nokarI dvArA AjIvikA karanArAoe potAnuM kAma prAmANikatAthI karavuM joIe. sarakArI adhikArIoe ruzavatakhorInI khoTI AvakathI dUra rahevuM joIe. kahevAno abhiprAya e che ke dhananI lAlacamAM paDIne niMdanIya upAyonuM avalaMbana na levuM joIe. sAdhAraNataH je koI rIte dIna-garIbonuM zoSaNa thatuM hoya, je AcaraNathI bIjI vyakti chetarAtI hoya, je AcaraNathI bIjI vyakti potAnA nyAya-saMgata svatvothI vaMcita thatI hoya, te badhA anyAyanI aMtargata che. tethI sagRhasthanuM A prathama dAyitva (pharaja) che ke te nyAyocita rItithI dhanopArjana kare. dhana AjIvikAnuM sAdhana che, te sAdhya nathI. AjakAla lokoe dhanane sAdhya samajI lIdhuM che ane enI pAchaLa AMdhaLA banIne dharma-karma, nIti-nyAya, ucita-anucitano viveka vagere satkartavyone bhulAvI dIdhAM che. vyavasAyamAMthI nIti prAyaH nIkaLI gaI che. A ja kAraNa che ke A ja vastuomAM bheLaseLa karavAmAM Ave che, koI vastu zuddha nathI maLatI, davAo paNa nakalI nIkaLe che, khAna-pAnanI cIjomAM bhayaMkara rIte bheLaseLa thaI rahI che. A badhI bhayaMkara naphAkhorInA kAraNe karavAmAM Ave che. dhana ! dhana ! dhana !! badhAnA dimAga upara hAvI che ane enA kAraNe bhayaMkarathI bhayaMkara aparAdha karavAmAM Ave che. sadagRhastha mATe A AcaraNa nIMdanIya che. je vyakti nyAyopArjita vaibhavanI bhUmikA para sthita nathI, jo te zruta-cAritra dharmanI vAta kare che to mAtra dekhAva che. e yAda rAkhavuM joIe ke nItinA pAyA para dharmano mahela Ubho thAya che. zruta-cAritra dharmano prAsAda nItinA pAyA para Take che. tethI zruta-cAritra rUpa dharmanA adhikArI banavA mATe AraMbhamAM nItinA niyamonuM pAlana Avazyaka che. "nyAyopArjita vitta' gRhasthanI nItino prathama pATha che. nyAyapUrvaka AjIvikA karavI Ihaloka ane paralokamAM hitakArI hoya che. anyAyano Azraya levAthI A lokamAM avizvasanIyatA hoya che, baMdha ane vadhanI yAtanA bhogavavI paDe che, sarakArI daMDano bhAgI banavuM paDe che, lokamAM niMdA paNa thAya che. kadAca pApAnubaMdhI puNyanA kAraNe anyAyopArjita dravyathI tatkALa thatAM hAni na paNa daSTigocara thAya chatAM enuM aniSTa pariNAma AvyA vinA nathI rahetuM. kahyuM che - pApenaivArtharAgAndhaH phalamApnoti yat kvacit / / vaDizAbhiSaktatramavinAzya na jIryati // dhananI lAlacamAM AMdhaLI banelI vyakti pApa karma dvArA je dhanArjana kare che, te e vyaktine naSTa karyA vagara nathI rahetI. jema machavAnA kAMTA para lAgeluM mAMsa mAchalIne naSTa karanAra hoya ja che. anyAya dvArA kamAyeluM dhana dasa varSa sudhI kadAca sthAyI thaI zake che. agiyAramuM varSa lAgatAM ja te mULa sahita naSTa thaI jAya che. paralokamAM enuM phaLa naraka vagere gatiomAM bhogavavuM paDe che - (jainAcAra nirUpaNa - AgAra dhamAM ja palpa) Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyopArjitaM dravyaM, dazavarSANi tiSThati / prApte tyekAdaze varSe samUlaM ca vinazyati // tethI dhananI lAlacathI dUra rahIne nyAyocita rIte ja dhananuM upArjana karavuM sagRhasthano prathama AcAra kahevAmAM Avyo che. A AcAranuM pAlana karyA vagara jo koI vyutacAritra rUpa dharmanuM AcaraNa karavAno dAvo kare to te e ja rIte hAsyAspada che, jema koI pAghaDIne choDyA pahelAM dhotIne choDI de. tethI sagRhastha mArgAnusArI prathama AcAra "nyAyopArjita vibhavatva batAvavAmAM Avyo che. (2) ziSTAcAra prazaMsaka sajjana puruSonA vyavahArane ziSTAcAra kahe che. kahyuM che - lokApavAda bhIrutvaM dInAbhyuddharaNAdaraH / kRtajJatA sudAkSiNyaM, sadAcAraH prakIrtitaH // lokApavAdathI DaravuM, dInonA uddhAramAM ruci rAkhavI, kRtajJatA, udAratA vagere sadgaNonuM AcaraNa karavuM sadAcAra kahevAmAM Ave che. evA sadAcAra ane sadAcArIonI prazaMsA karanAra mAganusArI hoya che. e ja vyakti sadAcAra ane sadAcArIonI prazaMsA karI zake che, je sadgaNone sArA samaje che ane emAM AdarabhAva rAkhe che. sadAcAra ane sadAcArIonI prazaMsA karavAthI guNonuM ane guNIonuM bahumAna thAya che ane guNo pratye Adara pragaTa thAya che. adhama prakRtinA loko guNo ane guNavAnomAM matsarabhAva rAkhe che, teo emanA guNono upahAsa kare che, emanI niMdA kare che. evA adhama loko svayaM durguNI hoya che ane guNavAno pratye dveSabhAva rAkhe che. A adhama vRttithI bacavA para ja mArganusArItva prApta thaI zake che. sadAcAranI prazaMsAthI sadAcArane protsAhana maLe che ane sadAcArano pracAra-prasAra thAya che. je sadAcArano prazaMsaka hoya che te kAlAMtaramAM svayaM paNa sadAcArI banI jAya che. sajjanonI prazaMsAmAM kahyuM che - vipadyucceM stheyaM padamanuvidheyaM ca mahatAM, priyA nyAyyA vRtti malinamasubhaMgepyasukaram / asanto nAbhyarthyAH suhRdapi na yAcyastanudhanaH, sattAM kenoddiSTaM viSamamasidhArA vratamim // vipattiomAM potAnA manobaLane UMco rAkhavo, mahApuruSonuM anukaraNa karavuM, nyAyayukata priyakArI vRtti (AjIvikA) apanAvavI, prANa bhale cAlyA jAya paraMtu kyAreya pApanuM AcaraNa na karavuM, durjanothI yAcanA na karavI, nirdhana, svajana mitrothI kaMI ja na mAMgavuM vagere sajjanonuM kaThora vrata che. talavAranI dhAranI samAna muzkela A vratone je dhAraNa kare che te saMpuruSa dhanya che. A rIte saMto ane guNIjanonA AcAranI prazaMsA karavI mAganusArInuM kartavya che. (3) vivAha viveka : mokSanI prAptinI bhUmikA banavAthI sagRhasthanA mATe vivAhajIvananuM lakSya nathI rahetuM, paraMtu karmodaya tathA puruSArthanI kamInA pariNAmasvarUpa vivAha saMbaMdhamAM Abaddha thavAnA pUrva gRhastha etad viSayaka viveka kare che. te vicAre che ke - "jenI (596)D OOOOOOX jiNadhAmo) Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe vivAha saMbaMdha sthApita karavAmAM Ave te parivAra (vyakti) samAna kuLazIlavALo hovo joIe. jemAM carama lakSyanI siddhimAM koI prakAranI muzkelI na Ave. A vrata tyAre saMbhave che jyAre vyakti guNonI dRSTie jAti saMpanna tathA kuLasaMpanna hoya. jAti saMpannatAthI te guNa apekSita che, je mAtRpakSathI AnuvaMzika rUpamAM prApta thAya, arthAt jeno mAtRpakSa badhI rIte ujvaLa rahyo hoya. A rIte kuLathI paitRka pakSanI ujvaLatA grahaNa karavAmAM Ave che. "kuLa" zabdamAM sAmAnyataH ubhaya pakSa grahIta karavAmAM Ave che. jenuM saMtAna ubhaya pakSanI pavitratAthI saMpanna thAya te kyAreya paNa tuccha manovRttithI jIvanano apavyaya na thavA detAM tathA mAnavIya jIvananA abhISTa lakSyathI pratikULa vyavahArane tyAjya mAne che. zIlathI vyaktinA svabhAvanI zreSThatA apekSita che, kAraNa ke te enA samagra jIvanane sparzita karanAra hoya che. enA aMtargata Atmika siddhinuM lakSya tathA tadanurUpa vyavahAra tathA mAnasika vRttiono paNa samAveza che. evI zIlavALI vyaktine samAna zIlanI saMjJA ApI zakAya che. evA samAna kuLazIlavALI anya gotrIya vyakti sAthe vivAha-saMbaMdhanA vivekano saMketa ApavAmAM Avyo che. gotranuM tAtparya aneka rIte levAmAM Ave che. ahIM anya gotrathI artha, AnuvaMzika saMskArothI alaga AnuvaMzika saMskArovALA parijana grahaNa karavA, prakaraNa saMgata lAge che. (4) pApa bhIru pApanuM tAtparya sva-para hananathI che. je kArya sva-paranI ghAta karanAra che. je badhA mATe duHkhadAyI che, badhAne azAMti ApanAra, udvignatAthI otaprota karI denAra che, evuM kArya mArAthI na bane e prakAre bhAvanA rAkhanArane pApabhIrunI saMjJA ApI zakAya che. sagRhastha pApathI DaranAra hovo joIe. corI, parastrIsevana, dhUta-ramaNa vagere pApa sakaLa lokamAM viDaMbanAnuM kAraNa mAnavAmAM Ave che, emanAthI sadgRhasthane bacavuM joIe. A rIte madya-mAMsa vagerenuM sevana vagere zAstra nirUpita naraka vagere yAtanAnAM kAraNabhUta pApothI sagRhastha jarUra dUra rahevuM joIe. pApabhIru hovAthI dharmAdhikAritvanI prApti thAya che. je vyaktine pApothI Dara nathI hoto, te dharmanA sAme nathI thaI zakato. A dRSTithI pApa bhIrutAne mArgAnusArInuM kartavya mAnavAmAM Ave che. (5) prasiddha dezAcArano pAlaka : AmAM prasiddha ane dezAcAra" e be zabdo vyavahata thayA che. dezAcAranuM tAtparya - dezamAM vasanArA badhA mAnavonA hitakara vyavahArathI levuM joIe. deza hitakArI AcAra saMhitA ja prasiddhi pAme che. tethI evA AcAranuM pAlana karavAmAM tatpara thavuM. je dezamAM je prakArano AcAra-vicAra, khAna-pAna, vezabhUSA, rItirivAja, ziSTa-sajjana puruSo dvArA AcaraNa hoya, emanuM pAlana karavuM sagRhasthanuM kartavya che. enAthI viparIta AcaraNa karavAthI kSetrIya janatAno virodha thaI zake che. jenAthI aniSTanI saMbhAvanA rahe che. tethI enAthI bacavA hetu prasiddha dezAcAranuM pAlana karavuM mArgAnusArInuM kartavya batAvavAmAM AvyuM che. (6) avarNavAdI na hovuM mArgAnusArI sagRhastha parAI niMdAthI bacavuM joIe. koIno paNa avarNavAda (niMdA) karavI bahudoSanuM kAraNa hoya che. zAstrakAroe para-niMdA ane AtmA prazaMsAne nIca gotranA baMdhanuM kAraNa kahyuM che. jema ke - (jainAcAra nirUpaNa - AgAra dharma che 590) Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraparibhava parivAdAdAtmotkarSAcca badhyate karma / nIcairgotraM pratibhavamanekabhava koTi durmocam // para-niMdA dvArA bAMdheluM nIca gotra seMkaDo bhavomAM paNa nathI chUTatuM. mATe sAmAnya jananI paNa niMdA na karavI joIe, to viziSTa sanmAnanIya lokonI niMdA to bahu ja aniSTakArI hoya che. dharmanI sAme thanArA gRhasthane para-niMdAthI avazya bacavuM joIe. para-niMdAthI A lokamAM paNa aneka ApattionI saMbhAvanA rahe che. paralokamAM to te aniSTakArI che ja. (7) sArA paDozIvALA suvidhAyukta makAnamAM nivAsa : gRhastha mATe sArA paDozavALA ane suvidhAvALA nivAsasthAnanuM khUba mahattva hoya che. kAraNa ke gharanI zAMtino thoDo ghaNo AdhAra paDozI ane makAnathI saMbaddha suvidhAyukta makAnamAM nivAsa karavAthI gRhasthane zArIrika ane mAnasika zAMti rahe che. gRhasthajIvana saMbaMdhita zAMti mATe sArA paDozInuM hovuM paNa jarUrI che. jo paDozI sAro ane saMskArI hoya che to klezathI bacAva thAya che tathA bALako ane kuTuMbanA anya sabhyo upara sArA saMskAro paDe che. jo paDozI aniSTa hoya che to rAta-divasanI jhaMjhaTo UbhI thAya che ane saMskAra paNa kharAba paDe che. tethI gRhastha makAna nakkI karavAmAM sArA paDozIno paNa vicAra karavo joIe. kusaMskArI lokonA paDozIno prabhAva guNanI hAni karanAra hoya che. tethI gRhastha saMbaMdhita zAMtinA abhilASI manuSya sArA paDozamAM ane suvidhAyukta makAnamAM nivAsa karavo joIe. A prakArano viveka rAkhavo gRhastha mATe Avazyaka che. (8) satsaMgativALo : saMgatino khUba vyApaka prabhAva paDe che. vyakti je prakAranI saMgatimAM rahe che, enAthI enA svabhAvanI oLakha thaI jAya che. sagRhastha mATe e Avazyaka che ke te sArI vyaktionA saMsargamAM rahe. vyakti jevA loko sAthe rahe che evI ja banI jAya che. tethI sajjanonI saMgati karavI gRhastha mATe jarUrI che. durjanonI saMgatithI bacavuM ane sajjanonI saMgati karavI gRhasthano sadAcAra che. kahyuM che - saMgaH sarvAtmanA tyAjyaH, sacettyaktuM na zakyate / sa sadbhiH saha karttavyaH santaH saMgasya bheSajam // ema to saMga na karavo joIe, paraMtu jo saMga karavo ja hoya to sajjanono saMga karavo joIe. sajjana vyakti saMganI auSadhi che. arthAt sajjanonI saMgati doSa rUpa nathI. satsaMga karavAthI utthAna ane kusaMga karavAthI patana avazyabhAvI che. tethI gRhasthane haMmezAM sadAcArIo ane puruSonI saMgatimAM rahevuM joIe. mArgAnusAritAno A AcAra che. (9) mAtR-pitR-bhakta : sagRhastha mAtA-pitAnI sevA karanAra hovo joIe. zAstrakAre pharamAvyuM che ke - mAtA-pitAnA upakArathI uRNa hovuM khUba muzkela che. emane dharmamArgamAM svecchAe lagAvavAthI tathA emane dharmamArganI prApti karAvI devAthI putra emanA RNathI mukta thaI zake che. saMtati para mAtA-pitAno ananya upakAra hoya che, tethI te vaMdanIya ane ArAdhanIya hoya che. bhAratIya paraMparAmAM mAtA-pitAnuM sthAna khUba UMcuM che. vaidika dharmamAM kahyuM che - "mAtR devo bhava, pitR tevo bhava " (pa98 che jiNadharmo) Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzcAtya saMskRtinI bhogavAdI sabhyatAmAM mAtA-pitA vagere parivAranuM mahattva nagaNya che. tyAM svacchaMdatAvAdI sabhyatA che. Aje bhAratamAM paNa e ja bhogavAdI sabhyatAnuM vadhu pracalana rahyuM che ane jUnI maryAdAo tUTatI jaI rahI che. enI sAthe ja AjanI saMgatimAM mAtA-pitA pratye bhakti bhAvano abhAva jovA maLe che. A zocanIya sthiti bhAratIya loko mATe saMkaTanuM kAraNa banI rahe che. kAraNa ke A bhogavAdI saMskRtine kAraNe dharma-karma, nItirIti, raheNI-karaNI, AcAra-vicAra vagere badhA prabhAvita thaI rahyA che. dhArmika ane sAmAjika kSetromAM paNa utkRkhalatAo vadhatI jAya che. mAtA-pitA-guru vagere zreSTha jano pratye AdarabhAva ghaTato jaI rahyo che. sadgRhasthano A AcAra che ke te mAtA-pitA-guru vagere zreSThajanonuM sanmAna kare e prakAranI sanmAna-bhAvanA thavAthI dharma-zravaNanI yogyatA prApta thAya che. (10) upadravyagrasta sthAnano tyAgI : je sthAna svacakra, paracakra vagerenA kAraNe azAMtigrasta hoya tyAM laDAI-jhaghaDA bhaDakatA (thatAM) hoya, jyAM durbhikSa ke mahAmArIno prakopa hoya, jyAM potAnA virodhamAM jana-AMdolana thAya e sthAnane, gAma ke nagarane choDI devuM joIe. nahi choDavAnI sthitimAM pUrvArjita dharmArthakAmanAM sAdhanono vinAza thaI zake che ane navIna upArjananI saMbhAvanA nathI rahetI, mATe ubhaya dRSTithI A sthAnane choDI devuM sAruM che. sadgRhastha potAnI ane potAnA parivAranI surakSAnI upekSA nathI karI zakato. tethI surakSAnI dRSTithI saMkaTagrasta sthAnano parityAga karI devo joIe. (11) niMdha pravRttino tyAga : vicAravAna gRhastha deza-jAti ane kuLanI dRSTithI je karma niMdita samajavAmAM Ave che, emAM pravRtti nathI karato. jema brAhmaNa-jaina vagere kuLomAM madirApAna varjanIya che, to koIpaNa vivekavAna brAhmaNa ke jainanA mATe madirApAna ucita nathI thaI zakatuM. deza-jAtikuLanA viruddha AcaraNa karanAra jo anya dharmakriyAo kare che to te paNa upahAsano viSaya banI jAya che. tethI dharmArAdhanane yogya banavA hetu niMdanIya pravRttiono tyAga karavo Avazyaka che. (12) Ayojita vyaya : catura ane kuzaLa sadgRhastha potAnA vyayanI maryAdAne AvakanA anupAtamAM saMtulita rAkhe che. je gRhastha AvakathI vadhu vyaya kare che, te zIghra ja devALiyo thaI jAya che. prAyaH gRhastha jUThI (khoTI) prazaMsA meLavavA mATe ke mithyA ADaMbara batAvavA mATe AvakanI ciMtA na karatA maryAdAnI bahAra kharca kare che. evA gRhastha thoDA samaya pachI potAnI pratiSThA khoI bese che. kAraNa ke emane Arthika saMkaTano sAmano karavo paDe che. bIjAothI RNa levuM paDe che, vyAja bharavuM paDe che ane sthiti evI banI jAya che jyAre emane hAtha UMcA karI devA paDe che. jAya che pratiSThA meLavavA ane pariNAma Ave che pratiSThAnI hAni. mATe potAnI AvakanA anupAtamAM kharcanI sImA rAkhavI joIe. laukika kahevata che - te te pA~ca vasariye, khetI lAvI saura ' jainAcAra nirUpaNa - AgAra dharma 599 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnI cAdara anusAra paga phelAvavA joIe. cAdara TUMkI haze ane paga phelAvavAmAM Avaze to nizcita ja paga khullA raheze. ThaMDImAM Tharaze. bIjuM paNa kahyuM che - Aya-vyaya manAlocya yastu vaizravaNAyate / cireNaiva kAlena so unaiva zramaNAyate // Avaka-jAvakano vicAra karyA vagara je kuberanA samAna dhana lUMTAve che, te thoDA ja samayamAM bhikhArI banI jAya che. ene bIjA pAse yAcanA karavAno samaya AvI jAya che. jema zarIramAM roga ghUsavAthI te zarIrane kraza karI nAkhe che, e ja rIte AvakathI vadhu vyaya thavAno roga gRhasthanA vaibhavane kSINa karI de che. mATe nItikAra kahe che - "lAbhociyadANe, lAbhociya bhoge, lAbhociya nihikare siyA" arthAtu potAnI Avakane lakSyamAM rAkhIne dAna, bhoga ane saMgraha karavo joIe arthAt Avakano amuka bhAga dAna mATe, amuka bhAga jIvana-yAvananirvAha mATe ane amuka bhAga bhaviSya mATe saMgraha rUpamAM rAkhavo joIe. koIka nItikArono mata che ke - pAdamAyAnnidhiM kuryAt pAdaM vittAya khaTTayet / dharmopabhogayoH pAdaM pAdaM kartavya poSaNe // potAnI Avakano cotho bhAga saMgraha mATe, cotho bhAga vepAra mATe, caturtha bhAga dharma ane jIvananirvAha mATe ane caturtha bhAga AzritonA poSaNa mATe lagAvavo joIe. tAtparya e che ke e ja gRhastha Arthika dRSTithI sukhI thaI zake che, je potAnA vyaya(kharca)ne AvakanI sImAnI aMdara rAkhe. kuzaLa gRhastha mATe A Avazyaka AcAra che. (13) vijJAnusAra vezaH gRhasthajIvanamAM vezanuM paNa mahattva che. vezathI vyaktitvanI oLakha thAya che. potAnI Arthika sthiti, vaya, deza, kALa ane kuLAcArane dhyAnamAM rAkhIne veza dhAraNa karavo joIe. ukta maryAdAone dhyAnamAM na rAkhavAthI lokamAM upahAsanuM pAtra thavuM paDe che. Arthika sthiti sArI hovAthI kaMjUsInA kAraNe phATelAM-jUnAM-melAM kapaDAM dhAraNa karavA potAnI majAka karAvavA (samAna) ja che. e ja rIte vaibhava batAvavA mATe camakatA-bhaDakIlA vastra dhAraNa karavA paNa anucita che. camakatAM-bhaDakIlAM vastra tucchatAne pragaTa kare che. vezabhUSAmAM sAttvikatA, svacchatA ane surucitA hovuM alaga vAta che. vaya anusAra paheravezamAM paNa aMtara hovuM joIe. vastra dhAraNa karatA samaye potAnI maryAdAone na bhUlavI joIe. videzI paheravezonI nakala, phezananA kAraNe pAradarzaka ke custa pozAkane dhAraNa karavo, uttejaka ane bhaDakIlAM kapaDAM paheravAM, potAnA kuLAcArathI viparIta vastra dhAraNa karavAM vagere eka sagRhastha mATe ucita nathI. enAthI aneka prakAranI maryAdAono bhaMga thAya che. AjakAla lagabhaga strIpuruSo ane vizeSaH yuvaka-yuvatIo vastronI maryAdAone oLaMgatI najare paDe che. A viSayamAM sagRhasthoe viveka rAkhavo Avazyaka [600) jevI che. Aje je che tema jiNadhamo) Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. vivekavAna sadgRhastha mATe potAnI vezabhUSA sAttvika, svaccha ane surucipUrNa rAkhavI joIe. dharma-abhimukha thavAnI yogyatA prApta karavAno A paNa eka mAnadaMDa che. (14) buddhinA ATha guNothI saMpanna : buddhinA ATha guNa A prakAre batAvavAmAM AvyA che - zuzrUSA zravaNaM caiva, grahaNaM dhAraNaM tathA / ho poho'rtha vijJAnaM tattvajJAnaM ca dhIguNAH // : zAstra vagere sAMbhaLavAnI icchA. (1) zuzruSA (2) zravaNa (3) grahaNa (4) dhAraNa : zAstra vagere sAMbhaLavuM. : zAstranA arthane samajavo. : zAstranA arthane smaraNamAM rAkhavo, vismRta na karavo. : tarka-vitarka dvArA vicAraNA karavI, sAmAnya jJAna karavuM. (5) Uha (6) apoha : ayukta-asaMgata arthano tyAga karavo. vizeSa jJAna karavuM. (7) artha vijJAna : UhApoha dvArA jJAna viSayaka saMdeha, moha ke viparyayano tyAga karavo. (8) tattva jJAna : UhApoha jJAna dvArA vizuddha nizcayAtmaka jJAna karavuM. buddhinA A ATha guNothI sagRhasthe saMpanna thavuM joIe, je gRhastha buddhinA A ATha guNothI saMpanna thAya che, te akalyANamAM kadI pravRtti nathI karI zakato. ukta ATha guNo dvArA jenI buddhi prakarSane prApta thaI che te asadAcArathI dUra rahIne sadAcAramAM ja pravRtti karaze. (15) pratidina dharmazravaNa : sadgRhasthane joIe ke te pratidina dharmanuM zravaNa karato rahe. je dharma-zravaNamAM ruci rAkhe che te avazya ja pApa bhIru hoya che. te pApa pravRttio ane nIMdanIya vyavahArothI bacato rahe che. dharma zravaNa karavAthI kalyANamArgano bodha thAya che ane mAnasika azAMti dUra thAya che. saMsAranA tApathI saMtapta prANIone dharmazravaNa zAMti pradAna kare che, vyAkuLatAne dUra kare che ane cittane sthira banAve che. pratidina dharmazravaNa karavAthI uttarottara sadguNonI prApti thAya che. buddhinA guNomAM je zravaNatva batAvavAmAM AvyuM che te mAtra sAMbhaLavA mAtrathI saMbaMdhita che, jyAre ahIM pratipAdita dharmazravaNa uttarottara guNonI svIkRtinA sAdhananA arthamAM che. arthAt zabdane sAMbhaLavo mAtra ja buddhinA guNomAM AvelA 'zravaNa'thI abhipreta che. jyAre dharmazravaNathI vizeSa vizALa artha abhipreta che. je zravaNathI uttarottara guNanI prApti thAya te dharmazravaNa che. pratidina dharmazravaNa karanAra gRhastha ihaloka-paralokane sudhAravAno abhilASI hoya che. dharmAbhimukha hovA mATe e Avazyaka AcAra che. (16) ajIrNa hovAthI bhojanano tyAgI : vivekavAna sadgRhasthe potAnA svAsthyanuM pUruM dhyAna rAkhavuM joIe. asvastha zarIravALo dharma sAdhanA nathI karI zakato. nItikAra kahe che ke - jainAcAra nirUpaNa - AgAra dharma 601 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zarIramAdyuM hatu dharma-sAdhanam dharmanI sAdhanA mATe nIrogI zarIra hovuM Avazyaka che. rogI vyakti zAMtacitte dharmArAdhanA nathI karI zakatI. 'svastha zarIramAM svastha manano nivAsa hoya che.' A lokokti upekSaNIya nathI. tethI vivekI gRhastha potAnA zarIranA rogothI bacAvavAno prayatna kare che. te potAnI khANI-pINI e rItanI rAkhe che jenAthI roga enI pAse na pharake. te hitamita ane pathyanuM sevana kare che. kadAca ajIrNa hovAthI bhojanano tyAga karI de che. khAvAnI lAlacathI aneka avivekI jana ajIrNa thavAthI paNa khAvAno lobha nathI choDatA. enAthI anya aneka vyAdhio pedA thaI jAya che. kahyuM che - anIrna prabhavA roga' lagabhaga ajIrNathI roga utpanna thAya che. khAna-pAnanI aniyamitatA ane apacAnA kAraNe vividha prakAranA roga pedA thaI jAya che, evuM vaidyonuM mAnavuM che. vaidhazAstra anusAra ajIrNanAM lakSaNo A prakAre che - malavAtayo viMgandho viDbhedo gAtra gauravabharucyam / avizuddha zcodgAraH SaDajIrNavyakta liMgAni // maLa ane apAna vAyumAM durgaMdha AvavI, maLamAM chIcharApaNuM hovuM, zarIra bhAre thavuM, aruci thavI, khATA oDakAra AvavA, e cha ajIrNanA spaSTa bAhya cihna che. lukamAna hakImathI koI jijJAsue pUchyuM ke - "koDaruka nIroga koNa che ?' lukamAna hakIme TUMkamAM javAba Apyo - "hitamu, mitamu" je pathya sevana kare che ane parimita bhUkhathI ochuM khAya che, te nIrogI rahe che. hitakArI-pathya bhojana ane parimita bhojana svastha rahevAnuM nAnuM sUtra che. nItikArane koIke prazna pUchyo ke - "sukhI thavAno saraLa upAya zuM che ?'' emaNe nAnuM sUtra ApyuM - 'kama khAnA, gama khAnA aura nama jAnA' sukhI rahevAno keTalo saraLa upAya che. bhUkhathI ochuM khAvuM, sahiSNu banavuM ane namratA dhAraNa karavI - A traNa sUtrIya siddhAMta sukha meLavavAno AsAna mArga che. A trisUtrI siddhAMtamAM prathama sUtra 'ochuM khAvuM' che. vaidyaka-zAstra, nIti-zAstra ane dharma-zAstra badhAM eka svarathI hita-mita bhojananA mahattvane pratipAdita kare che. (17) samaya para bhojana : svAsthya mATe e paNa jarUrI che ke bhUkha lAgavAthI ane nitya (roja) samaya para ja bhojana karavAmAM Ave. svAda mATe ke lAlacanA kAraNe samaya jiNadhammo 602 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asamaya divasabhara caratA rahevuM Arogya mATe hAnikAraka che. svAdanA vazIbhUta thaIne vadhu bhojana karavAthI vamana, virecana ane ajIrNa vagere vyAdhio thaI jAya che. potAnI pAcanazaktino vicAra karI, bhUkhathI ochuM ane niyamita samaya para pathyakArI bhojana karavAthI prAyaH bImArIothI bacI zakAya che. vaidyakamAM kahyuM che - vo mitaM mukta sa baMdu matte" je parimita bhojana kare che te paripUrNa bhojana kare che. bhUkha lAgavAthI ja bhojana karavuM joIe. vagara bhUkhe khAdheluM amRttopama bhojana paNa viSarUpa thAya che. tethI bhUkha lAgavAthI ja bhojana karavuM joIe. dhana vagerenA lobhamAM paDIne bhojanakALanuM ullaMghana na karavuM joIe. jema agni olavAI gayA pachI baLataNa nAkhavuM vyartha hoya che, ema ja bhojana veLAne oLaMgavAthI jyAre sudhAgni zAMta thaI jAya che tyAre bhojana karavuM paNa nirarthaka hoya che. gRhastha e paNa dhyAna rAkhavuM joIe ke enI prakRti anukULa kayA khAdya padArtha che ane kayA pratikULa? potAnI prakRti anukULa ja khAdya-peya padArthono upayoga karavo joIe. A moTo bhrama che ke baLavAna mATe badhuM pathya ja che. zuM baLavAna vyakti viSa khAze to nahi mare ? avazya maraze ja. viSa taMtrane jANanAra vyakti viSa sevanathI mare ja che. tethI sadagRhasthane bhojana saMbaMdhI viveka hovo ja joIe. samaya para ja khAvuM, ochuM khAvuM, pathya khAvuM, prakRtinA anukULa khAvuM, zAMti sAthe khAvuM, lakSyAbhaDhyano viveka rAkhavo vagere ArogyanA abhilASI gRhastha mATe Avazyaka che. hita-mitabhojI gRhastha nIrogI rahIne dharmArAdhananuM pAtra bane che. (18) abAdhita trivarga-sAdhana trivarga-sAdhanamAM aneka abhiprAyo sannihita che. mana-vacana-kAyAnA rUpamAM e traNa yoga paNa tri-varganI saMjJAthI kahI zakAya che. mArgAnusArI mATe e trivarga sAdhanAmAM bAdhaka na bane te traNeyanI visaMgatine rokIne vyavasthita sAdhanAnI gati-vidhimAM yathAsthAna upayoga karatA gRhastha gRhasthAzramanI anivArya Avazyaka bhUmikAnuM vahana karI zake che. A prakAranI sAdhanA abAdhita trivarganI sAdhanA kahI zakAya che. trivargathI ratnatrayanI sAdhanA paNa laI zakAya che. mArgAnusArI vyakti A prakAranI koI sAdhanA na kare jenAthI ratnatraya (jJAna-darzana-cAritra) rUpa trivarga bAdhita thAya. te jo bAdhita - dUSita thaI jAya che to emano mAganusArI guNa nathI rahI zakato. tethI pratyeka kArya trivarga-ratnatrayanI yathA yogya sAdhanAthI abAdhita hoya. keTalAka vivecaka trivargane dharma-artha-kAmanI dRSTithI vivecita kare che. emAM vicAraNIya viSaya e che ke gRhasthAvasthAmAM rahetA-rahetA vyakti mokSane sAme rAkhIne dharma tathA arthanI sAdhanA to karI zake che, kAraNa ke e baMne yathAyogya upArjita karavAnA viSayo che. paraMtu kAmane sAdhanA kahevI kevI rIte saMgata haze? jo kAma-vAsanAne sAdhanAnA rUpamAM samajavAmAM dU jainAcAra nirUpaNa - AgAra dharma jAmaka03) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave to mAganusAritva guNanI kSati saMbhAvita che, je ke vikAsazIla vyakti mATe hitAvaha nathI kahI zakAtuM kAmane Atura vyaktinI sImAtIta unmArga pravRttine rokavA mATe kadAca auSadhinA rUpamAM kahI zakAya che, paraMtu sAdhanA nahi. sAdhanA jIvananI UrjAne UrdhvagAmI banAvanArI hoya che, na ke adhogAmI-vinaSTatAnI tarapha laI janArI. je vyakti kAma-vAsanAne sAdhanA mAnIne cAle che, jIvana-UrjAne hAsanI tarapha laI jAya che. kAma pravAhamayI kriyA che, jyAre sAdhanA viSayothI pratizrotagAminI hoya che. tethI kAmane sAdhanA nathI kahI zakAtI. A vize sujJa puruSonuM yathArtha ciMtana muktinI avApti mATe apekSita che. (19) atithi, sAdhu ane dInone dAna denAra dAna devuM gRhasthanuM bhUSaNa che. jenA AvavAnI tithi nizcita na hoya athavA jenA mATe badhA divasa samAna hovAthI parva vagereno vibhAga na hoya te atithi kahevAya che. kahyuM che - tithiparvotsavAH sarve tyaktA yena mahAtmanA / atithiM taM vijAnIyAccheSamabhyAgataM viduH // je mahAbhAgyazALI mahApuruSoe tithi, parva, utsava vagereno tyAga karI dIdho hoya arthAt jemanA mATe badhA divaso samAna hoya, te atithi kahevAya che. zeSa yAcakavRMdone abhyAgata jANavo joIe. evAM atithi nigraMtha sAdhu-sAdhvIone yathocita rItithI kalpanIya AhAra-pANI vagerenuM dAna karavuM gRhasthano dharma che. sAthe dIna-anAthone anukaMpA buddhithI dAna devuM - emane Avazyaka vastuo ApavI gRhasthano AcAra che. e yAda rAkhavuM joIe ke dAna ApatA samaye aucityanuM ullaMghana na thAya. apamAna karatA ke tiraskArasUcaka vacana kahetAM-kahetAM dAna ApavuM, dAnanuM dUSaNa che. kayI vyakti kayA dAnane pAtra che ane ene kayA prakAre ane kaI vastu ApavI joIe, eno viveka rAkhavo aucityanI paridhimAM Ave che. aucityanuM dhyAna rAkhavuM Avazyaka che. kAraNa ke aucityanA abhAvamAM guNa paNa doSa rUpa thaI jAya che. kahyuM che - aucityamekamekatra gaNAnA~ koTirekataH / viSAyate guNagrAmaH, aucityaparivarjataH // eka tarapha karoDo guNa hoya ane bIjI tarapha aucityanuM mahattva vizeSa hoya che, kAraNa ke aucityanA abhAvamAM guNa-samudAya doSa rUpa vikRta thaI jAya che. ukata rItithI aucityano nirvAha karatAM sAdhuo ane dIna-anAthone dAna ApavuM gRhastha dharmano AcAra ane bhUSaNa che. (20) haMmezAM abhiniveza rahita hovuM ? sAco gRhastha durAgrahathI rahita hoya che. nyAyasaMgata na hovAthI paNa bIjAone nIcuM dekhADavA mATe je kArya karavAmAM Ave che te abhiniveza che. sAco gRhastha A prakAranA abhinivezathI dUra rahe che. haThAgrahitA, mithyA (04) ODO 0 0 0 0 0 0 0 0 0 jiNadhamo) Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakaDa, durAgraha vagere abhinivezanI paryAya che. prAyaH vyakti abhimAnanA kAraNe durAgrahI thaI jAya che ane evA kAma kare che, jenAthI bIjAne tiraskAra ke apamAna thAya. A vRtti koIne mATe ucita nathI. anAgrahI vyakti ja dharmanI adhikArI hoya che. kyAreka-kyAreka dhUrta loko paNa anAgrahI hovAnuM nATaka kare che. emano vyavaccheda karavA mATe "sadA anAgrahI' kahevAmAM Ave che. arthAt sahastha kyAreya paNa durAgrahI nathI hoto. haMmezAM anAgrahI hoya che ke satyano AgrahI hoya che. (21) guNomAM pakSapAta hovo guNomAM, guNavAnomAM, sajjanomAM, dhArmika janomAM anukULa pravRtti rAkhavI, emanuM bahumAna karavuM, emanI prazaMsA karavI, emane yathocita sahAyatA karavI, emane protsAhita karavA sahasthanuM kartavya che. je-je guNo ane guNIono samAdara kare che te puNyarUpI avaMdhya bIjanuM siMcana kare che, jenA kAraNe A loka-paralokamAM sukhanI prApti thAya che ane guNarUpI saMpadA(saMpatti)nA aMkura praphuTita thAya che. guNIjano pratye je Adara rAkhe che te svayaM guNI banI jAya che. zAstrakAroe cAra bhAvanAo parama kalyANakArI batAvI che. emAM "niSa pramavuM' - guNIomAM pramoda bhAva rAkhavo paNa che. guNIo pratye dveSa ke mAtsarya bhAva rAkhavo duSTatA che ane guNIonA guNomAM pramoda bhAva lAvavo sajjanatAno sUcaka che. sagRhastha guNapakSapAtI hovuM joIe. (22) ayogya deza-kALano tyAga H sahastha vyavahAra kuzaLa hoya che, tethI te pratiSiddha sthAna ane pratiSiddha samayamAM gamanAgamana nathI karato. prAyaH karIne niSiddha sthAnomAM tathA niSiddha samayamAM cora, lUMTAruM, guMDA vagere phare che ane te potAnA zikAranI zodhamAM rahe che. enAthI ayogya sthAnamAM ane ayogya kALamAM vicaraNa karavAthI upadravyanI saMbhAvanA rahe che. tethI catura ane kuzaLa sahastha niSiddha sthAnomAM na to jAya che ane na niSiddha samayamAM akALamAM gharathI bahAra nIkaLe che. surakSA ane sanmAnanI dRSTie ayogya kSetra ane ayogya kALano parihAra karavo gRhastha mATe ucita hoya che. (23) sva-paranA baLAbaLano jJAtAH e ja vyakti sukhI thaI zake che je koI kAryano AraMbha karyA pahelAM potAnI zakti, yogyatA ane sAmarthyane tolI (mApI) le che. A rIte bIjAthI vyavahAra karatAM enI zakti, yogyatA ane kSamatAne samajI levA paNa vyAvahArika dRSTithI ucita hoya che. sva-paranA baLAbaLane jANyA vagara je kArya AraMbha karI devAmAM Ave che, te lagabhaga saphaLa nathI thato. zakti anusAra ja kArya karavuM joIe. bIjAnI dekhA-dekhI karIne zakita bahAranuM kAma karavuM duHkhadAyI hoya che. vepAra hoya ke vyavasAya, sAmAjika rivAja hoya ke kauTuMbika AcAra hoya, sarvatra potAnI zaktine tolIne AcaraNa karavuM joIe. aneka loko potAnI saMpatti ane kAryakuzaLatAnI sImAthI bahAra jaIne vepAradhaMdhAnuM jokhama uThAve che, paraMtu thoDA samaya pachI temane e vepAra vacce ja Thappa (baMdha) karI devo paDe che, jenAthI Arthika parezAnI paNa uThAvavI paDe che. nItikAra kahe che - [ rainAcAra nirUpaNa - AgAra dharma che u5) Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAne zamavatAM zaktyA, vyAyAma vRddhiraMginAm / ayathA balamArambho nidAnaM kSaya sampadaH // vyAyAma zarIrane puSTa banAvanAra hoya che, paraMtu te vyAyAma paNa zakti anusAra ja karavo joIe. zaktithI bahArano vyAyAma zarIranA kSayanuM kAraNa bane che. A rIte zaktithI bahAra koIpaNa kAma karavuM Apattine bolAvavA samAna che. mATe catura sagRhastha bIjAnI dekhA-dekhI na karIne potAnI zaktine tolIne ja koI kArya kare che. sva-paranA baLAbaLane jANIne kareluM kArya saphaLa thAya che, anyathA asaphaLa thAya che. (24) vRttastha jJAnIonA pUjaka : sagRhastha AcAra-saMpanna jJAnIjanonA pUjaka hoya che. anAcAranA tyAgI ane samyam AcAranA pAlaka "vRttastha' kahevAyA che. evA sadAcArI jJAnavRddhonI pUjA karavI, emanI sevA karavI, emane Asana pradAna karavuM, emanA sanmAnamAM UbhA thaI javuM vagere rItithI jJAnIo ane anubhavIone Adara devo joIe. cAritra-saMpanna jJAnIonI sevAbhakti karavAthI te kalpatarunI jema sadupadezarUpI phaLanuM dAna kare che. jJAnIonI bhakti karavAthI jJAnamAM vRddhi thAya che ane hitAhitanI oLakha prApta thAya che. (25) poNa-poSaka : gRhasthanI A prAthamika javAbadArI che ke te potAnA Azrita rahelA pArivArika sabhyo mAtA-pitA, patnI, putra-putrI, nokara-nokarANI vagerene yoga-kSema karIne pAlana-poSaNa kare. je gRhastha A prAthamika javAbadArIne sArI rIte nathI nibhAvatA te sahastha nathI kahI zakAtA ane na evI vyakti dharmano yogya adhikArI banI zake che. AzritonuM poSaNa karavuM mAganusArI gRhasthano mukhya AcAra che. (26) dIrghadarzI H gRhasthane dIrghadarzI hovuM joIe. je gRhastha AgaLa-pAchaLanI, dUranI vAtone sArI rIte vicArI zake che te saphaLa gRhastha thAya che. AgaLa-pAchaLa, dUradRSTithI joyA vagara je kAma karI nAkhe che, ene pachatAvuM paDe che. tethI dIrghadarzI-dUradarzI hovuM, vicArapUrvaka kAma karavuM gRhastha mATe Avazyaka hoya che. aneka loko vagara vicAryuM AvezamAM acAnaka koI kAma karI bese che, jenuM pariNAma sAruM nathI AvatuM. tethI dIrghadarzItvane mArgAnusArIno AcAra batAvavAmAM Avyo che. (27) vizeSajJa : vastu-avastu kArya-anArya, heya-upAdeya, sva ane para vageremAM aMtara viveka karanAra vizeSajJa kahevAya che. jemAM A vizeSatA nathI hotI, te vivekahIna vyakti pazutulya mAnavAmAM Ave che. athavA gRhasthane potAnAM sArAM-khoTAM kAmomAM bhAna hovuM joIe. ene e vicAra thavo joIe ke eNe Aja zuM sAruM ke kharAba kArya karyuM che. Ama, Atma nirIkSaNa karavuM paNa gRhastha mATe unnatinuM kAraNa bane che. kahyuM che - pratyahaM pratyavekSeta narazcaritamAtmanaH / kinnume pazubhistulyaM kinnu satpuruSairiti // (66) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 jiNadhAmo) Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt gRhastha pratidina (roja) potAnuM nirIkSaNa karavuM joIe ke eNe Aje je AcaraNa karyuM che te pazuo jevuM che ke puruSo jevuM. A Atma nirIkSaNa vyaktine saguNI banAve che. (28) kRtajJa : gRhastha kRtajJa- upakArIno upakAra mAnanAra hovo joIe. je upakArInA upakArane bhUlI jAya che te kRtadanI bahupApI thAya che. kRtajanInA pApano koI vistAra ke chuTakAro nathI. kahyuM che - "tanne rAti nitiH" namakaharAmanuM kalyANa nathI thatuM. enA mahApApano uddhAra nathI. namakaharAmIne khUba ja nIca mAnavAmAM Ave che. upakArI pratye AbhAra vyakta karavA sAmAnya ziSTAcAra che, paraMtu je vyakti A sAmAnya ziSTAcArane bhulAvIne upakArIno upakAra nathI mAnatI te vyAvahArika dRSTithI paNa duSTa mAnavAmAM Ave che. evI kRtanI vyakti dharma mATe apAtra hoya che. mATe dharmAbhilASI sagRhastha kRtajJa banavuM ja joIe. kRtajJatA gRhasthano sadAcAra che. (29) lokapriyatA : sagRhasthano AcAra-vyavahAra e pramANe hovo joIe jenAthI te janatAne priya ane vizvasanIya lAge. kaI guNavAna vyakti janapriya nahi hoya? guNa-sugaMdhathI bhamaro AkRSTa thAya che. je gRhastha dharmAnuSThAnane paNa lajjita kare che ane bIjAo mATe bodhilAbhanA bhraMzanuM kAraNa bane che. lokapriya sagRhastha svayaM paNa AdaraNIya bane che ane potAnA dharmane paNa janatAmAM AdaraNIya banAve che. tethI lokapriyatA ane loka-vizvasanIyatA paNa gRhastha mATe Avazyaka che. lokapriya gRhastha dharmAdhikAra mATe yogya pAtra hoya che. (30) salajjatA : bhAratIya paraMparAmAM lajjAne saguNa mAnavAmAM Avyo che. strIpuruSo mATe lajjA bhUSaNarUpa che. jenI AMkhomAM lajjA che, zarama che, te vyakti pApa karIne paNa punaH (sAcA) mArge AvI jAya che, paraMtu je bezarama banI jAya che, nirlajja thaI jAya che, enA sudhAranI AzA nathI karI zakAtI. AjakAla nara-nArIomAM pAzcAtya saMskRtinA prabhAvathI athavA ati-AdhunikatAnA kAraNe lajjAhInatA vadhI rahI che. te lajjAhInatAne custI ane tejI (Smartness) samaje che, paraMtu A bhrama che. je vyaktinI potAnI bhUla para lajjA anubhava nathI thatI athavA je vyakti potAnA sanmAnanIya moTA puruSonA sAme lajjAvanata nathI thatA, emanI sAme dhRSTatA pradarzita kare che, te avazya pApamArgamAM pravRtta thAya che. tethI sagRhastha nara-nArI mATe lajjA AbhUSaNa rUpa mAnavAmAM Ave che. "Agama'mAM kahyuM che - "nanA vathA saMgama vaMmara" emAM paNa lajjAne dayA, saMyama ane brahmacarya mATe Avazyaka aMga kahyuM che. kahyuM che - [ jainAcAra nirUpaNa - AgAra dharma 0000 0.00 0.0(600) Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lajjA guNaudha jananI jananImivAryAmasatyanta zuddha hRdayAmanuvartamAnAH / tejasvinaH sukhamasUnapi santyajyanti-satyasthitivyasanino na punaH pratijJAm // lajjA guNonA samudAyane utpanna karanAra mAtA che. evI zuddha hRdayavALI lajjAnuM anusaraNa karanAra tejasvI strI-puruSa potAnA prANonuM visarjana karI de che, paraMtu satya para daDha rahenAra, daDha pratijJa e nara-nArIo potAnI pratijJAno tyAga, potAnI maryAdAno tyAga kyAreya nathI karatA. (31) dayALutA jema Adra (bhInI) mATImAM bIja aMkurita thAya che ema ja dharmano aMkura paNa dayAthI Ardra hRdayamAM prasphaTita thAya che. gRhasthane sahadaya ane sadaya hovuM joIe. bIjAnAM duHkhone dUra karavAnI bhAvanAne dayA kahe che. dayAnA jaLathI je gRhasthanuM hRdaya Addha thAya che, e ja vyakti dharmanA AcaraNanI adhikArI thAya che. niSpharatA, krUratA, nirdayatA, nRzaMsatA vagere kaThora vRttivALA hRdayamAM dharmano aMkura e ja rIte pragaTa nathI thaI zakato. jema ke paththaramAM aMkura nathI nIkaLI zakatuM. mATe karuNA, dayA ane sahRdayatAthI saMpanna dayALu vyaktine dharmanI adhikArI mAnavAmAM AvI che. dharmanuM mULa dayA che. kahevAyuM che - dayA dharma kA mUla hai, pApa mUla abhimAna / tulasI dayA na choDiye, jaba laga ghaTa meM prAna // bIjuM paNa kahyuM che - prANA yathAtmano'bhISTA bhUtAnAmapi te tathA / Atmopamyena bhUtAnAM dayAM kurvIta mAnavaH // jema vyaktine potAnA prANa priya che ema ja anya vyaktione paNa pota-potAnA prANa priya che. tethI anya prANIone potAnI samAna samajIne enI para dayA karavI joIe. dayAmUlaka dharmano adhikArI sadaya vyakti hoI zake che, nirdaya kadI nahi. (32) saumya jenA mukha-maMDaLathI zAMti jhare che te saumya kahevAya che. vyAvahArika lokokti che. "mA to vasati' arthAt guNonI asara AkRti para thAya che. jenA hRdayamAM dayA che, sadbhAva che enI mukhAkRti krUra nathI hoI zakatI. enA caherA para zAMti ane prasannatA chalake che. jenA hRdayamAM kaThoratA ke AparAdhika vRtti hoya che, eno cahero bhayAnaka ane dUra dekhAya che. e bhayAnaka ane kUra caherAne joIne lokone uga ane bhaya pedA thAya che. tethI gRhastha potAnI vRttio sAttvika rAkhavI joIe, jenAthI enA mukhamaMDaLa para zAMti ane prasannatAnI AbhA chalakatI rahe. enI prazAMta mukhamudrAne joIne enA saMparkamAM AvanArA lokone AnaMdanI anubhUti thavI joIe. caherAnI nirdoSa muskAna (hAsya) ane prasanna mudrA bIjAnA hRdayamAM paNa sabhAva pedA kare che. tethI gRhasthane saumya hovuM joIe. (68) che jaOOT jiNadhamo) Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33) paropakAra-parAyaNa : mAnavano mahimA paropakAranuM kAraNa mAnavAmAM Ave che. paropakAra dvArA mAnavanuM vyaktitva sanmAnanIya ane pUjanIya bane che. svArtha to prANImAtramAM vidyamAna che. pazu-pakSI paNa potAnA svArtha sAdhanAmAM lIna rahe che. mAnavanI A ja vizeSatA che ke te svArtha sAdhanA sAthe paramArthanI sAdhanA paNa kare che. je gRhastha paropakAramAM ruci nathI rAkhato ane svArthamAM ja lIna rahe che, to te pazuthI zreSTha kaheDAvavAno adhikArI nathI thaI zakato. kavivara maithilIzaraNa gukhe kahyuM che . AbharaNa nara deha kA basa eka para-upakAra hai / hAra ko bhUSaNa kahe, usa buddhi ko dhikkAra hai // svarNa kI jaMjIra bAMdhe zvAna phira bhI zvAna hai / dhUli dhUsara bhI kahIM pAtA sadA sammAna hai // mAnavadehano alaMkAra paropakAra che. tethI sagRhastha potAnI zakti anusAra paropakAra-parAyaNa hovo joIe. je vyakti paropakAra-parAyaNa hoya che te badhAne priya lAge che. jema AMkhamAM amRtamaya aMjananuM AMjavuM badhAMne priyakara hoya che, ema ja paropakArI vyakti badhAMne sArI lAge che. tethI sagRhastha paropakAra-parAyaNa hovo joIe. paropakAra gRhasthanuM bhUSaNa che. (34) aMtaraMga pabrerIono tyAgI ? kAma, krodha, lobha, mAna, mada ane harSa e cha aMtaraMga zatru che. gRhastha jo ke A cha aMtaraMga zatruone sarvathA nathI jItI zakato, e to yatio ane saMyamIono AcAra che, chatAM gRhasthane A cha aMtaraMga zatruo para ke thoDA aMzo sudhI niyaMtraNa karavuM joIe. gRhastha mATe pUrNataH kAmano tyAga duzakya che, chatAMya jenI sAthe jagata-sAkSIthI vivAha thayo che, enA sivAya saMsAranI strIono tyAga karI devo joIe ane potAnI patnI sAthe paNa maryAdA rAkhavI joIe. nItisaMgata maryAdAonuM pAlana karavuM gRhasthano AcAra che. tethI e amaryAdita kAma-vAsanAvALo na hovuM joIe. e ja rIte eNe amaryAdita krodhI na hovuM joIe. amaryAdita lobhI na hovuM joIe, dhana vagerenA madathI bacavuM joIe ane aprazasta harSonmAdathI unmatta na banavuM joIe. ghUta vageremAM prApta lakSmI je bIjAone duHkhI kare che - ene meLavIne khUba khuza thAya che, e aprazasta harSonmAda che. sagRhasthanuM kartavya che ke te jyAM sudhI banI zake, A aMtaraMga cha verIono sva-maryAdAnusAra parihAra kare. (35) indriyo upara vijaya : indriyo upara saMpUrNa vijaya prApta karavo jo ke yatio ane saMyamIono AcAra che, chatAM gRhasthane maryAdita rUpamAM indriyone vazamAM rAkhavI joIe. A yationo AcAra che evuM mAnIne gRhasthane indriyono gulAma na banavuM joIe. gRhasthane e samajavuM joIe ke indriyonA viSayonI Asakti naraka vagere ApattionuM kAraNa che, tethI emanA para vijaya prApta karavo joIe. paraMtu enuM A sAmarthya nathI ke te saMpUrNa rUpamAM indriya-viSayono tyAga karI zake. evuM samajIne gRhastha indriyo K jenAcAra nirUpaNa - AgAra dharma ba09) Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para maryAdita aMkuza rAkhe che. te potAnI indriyone svachaMda thaIne manamAnI (jabaradastI) karavA nathI deto. te emanA para AMzika aMkuza lagAve che. potAnI kamajorI mAnIne indriyo para saMpUrNa vijaya prApta nathI karI zakato chatAM te indriya-vijayane potAnuM lakSya mAne che ane yathAzakti indriyo para aMkuza lagAve che. te mAne che ke - ApadAM kathitaH panthA, indriyANAmasaMyamaH / tajjayaH sampadAM mArgo yeteSTaM tena gamyatAm // tattvajJAnIoe be rastA batAvyA che - (1) indriyono asaMyama e mArga che, je Apattione bolAve che ane (2) indriyono vijaya e mArga che, je saMpattione AmaMtrita kare che. baMne rastAo khullA che - jene jyAM javuM hoya potAnI icchA para nirbhara che. indriyarUpI ghoDA unmArgamAM doDe che, emane tattvajJAnanI lagAmathI vazamAM rAkhavo joIe. dharmAbhimukha hovA mATe indriyo upara AMzika (thoDA) aMkuza lagAvavo to jarUrI che. ukta rItithI uparyukta 35 guNothI yukta vyakti, zruta-cAritrarUpa dharmano adhikArI hoya che. zrAvaka banyA pahelAM pUrva bhUmikAnA rUpamAM A guNone dhAraNa karavAthI dharmanI pAtratA prApta thAya che. zrAvakanA 21 guNa : pravacana sArodvAramAM zrAvaka dharma aMgIkAra karanArAnA mATe 21 guNone pUrva bhUmikAnA rUpamAM aMgIkAra karavAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. te ekavIsa guNa A prakAra che - dhammarayaNassa joggo, akkhaho rUvavaM pagaIsommo / loyappio, akUro, bhIrU asaDho sudakkhinno // lajjAluo dayAlU, majjhattho sommadiTThI guNarAgI / sakkaha sapakkha jutto, sadIha daMsI visesannU // vuDDhANuo viNIo kayanpuo parahiatthakArI a / taha ceva laddhalakkho, ekavIsagaNo havaI saDDho // - pravacana sAroddhAra (1) adra je tuccha prakRtino na hoya, gaMbhIra na hoya te zrAvaka dharmane pAtra hoya che. gaMbhIra hovAnA kAraNe te virati dharmane sArI rIte samajIne enuM yathocita rUpathI pAlana karI zakaze. tuccha prakRtivALI vyakti dharmanI mahattAne upahAsa vagere dvArA ochI karanAra hoya che. tethI viratinI abhilASI vyakita mATe azudra - gaMbhIra hovuM Avazyaka che. (2) rUpavAna ? ema to rUpano saMbaMdha dharmanI sAthe avinAbhAvI nathI. kAraNa ke harikezI vagere kurUpa hovA chatAMya Adarza saMyamI thayA che. chatAM rUpathI ahIM paripUrNa (10) 000000000000000023 jiNadhamo ] Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgavALo artha paNa apekSita che. A arthanI dRSTithI harikezI paripUrNa aMgavALA to hatA ja. suMdara rUpanuM hovuM paNa apekSita vAta che. tethI sAmAnya rUpathI rUpavAnano artha eTalo ja che ke te bIbhatsa ane dhRNA utpanna karanAra na hoya. je vyakti AkRti saMpanna hoya che, te kadAca virati dharmano aMgIkAra kare che, to te vizeSa prabhAva janamAnasa para choDe che, te anubhava siddha vAta che. (3) saumya prakRtivALo : je zAMta svabhAvavALo hoya, jenI vRttimAM saumya bhAva hoya che, enI jhalaka AkRti para AvI ja jAya che. saumya mukhAkRtivALA ane saumya svabhAvavALA acAnaka pApa-vepAramAM niHzaMka pravRtti nathI karato. enA AcaraNamAM ugratA nathI hotI. ugra svabhAvavALI vyakti prAyaH jaladI pApa-vepAramAM pravRtta thaI jAya che, tethI dharmAbhilASI mATe prakRtinI saumyatA hovI jarUrI che. (4) lokapriya potAnA saguNonA kAraNe je vyakti janatAnI priya ane vizvasanIya hoya che, te dharmanA (mATe) pAtra mAnavAmAM Ave che. je vyakti paralokathI aviruddha tathA laukika paramArthanuM kArya kare che, te badhAnI prItipAtra banI jAya che. evI lokapriya vyaktinuM dharmAcaraNa sAmAnya janamAnasa upara sAro prabhAva pADe che. (5) akrUra kliSTa adhyavasAyavALI vyakti dharmAdhikArI nathI hoI (thaI) zakatI. chidrAnveSI, laMpaTa (lucco), luSita cittavALI vyakti bAhya dharmakriyA karatA-karatA paNa enuM phaLa prApta karI zakatI nathI. tethI krUratAne choDIne komaLa svabhAvane dhAraNa karanAra vyakti ja dharmanuM pAtra thAya (hoya) che. (6) bhIru : ihalaukika ane pAralaukika pApothI DaranAra hoya. (7) azaTha : vaMcakatA rahita hoya. vaMcaka vyakti prapaMca karavAmAM catura hovAthI lokonI avizvasanIya banI jAya che. tethI kapaTathI rahita thaIne prAmANikatApUrvaka savyavahAra karanAra azaTha vyaktine dharmAdhikArI batAvavAmAM AvI che. (8) dAkSiNyayukta potAnuM kAma choDIne paNa bIjAnuM kAma karanAra upakAra-parAyaNa vyakti dAkSiNyayukta hoya che. evI upakArI vyakita konA mATe anukaraNIya nathI hotI? (9) lajjALu je pApAcArathI lajjita thatI hoya arthAt pApAcAra ke durAcArathI zaramano anubhava karatI hoya. (10) dayALu duHkhIonA du:khane joIne je dravita thaI jatI hoya ane emane dUra karavAno prayatna karatI hoya. (11) madhyastha je badhAnA mATe samAna rUpathI vizvasanIya hoya arthAt je na koIno pakSapAtI hoya ke na koIno dveSI hoya. taTastha bhAvathI vyavahAra karanAra vyakti niSpakSa thaIne vicAra karI zake che. [ jenAcAra nirUpaNa - AgAra dharma che . u11) Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) saumya dRSTi : jenI AMkhothI nirmaLa sneha Tapakato hoya. jenuM hRdaya zuddha ane guNagrAhI hoya che, enI AMkhomAM sneha bharelo hoya che. duSTa prakRtinA lokonAM netrothI, caherAthI krUratA Tapake che. krUra dRSTivALI vyakti dharmane aDI paNa nathI zakatI. (13) guNAnurAgI : guNa ane guNavAno pratye Adara ane pramodabhAva rAkhanAra hoya. (14) satyakathaka : dharma ane sadAcAranI vAto karanAra hoya, athavA dharma kathA sAMbhaLavAmAM ruci rAkhanAra hoya athavA supakSayukta hoya, satyano pakSa lenAra hoya athavA, jeno parivAra dharmamAM bAdhaka na hoya, evI vyakti unmArgamAM gamana na karatAM sanmArgamAM ja prAyaH pravRtta thAya che. koI-koI satyakathaka ane supakSayuktane alaga-alaga guNa mAne che. emanA matAnusAra madhyastha ane saumya dRSTimAMthI koI eka guNa mAnavAmAM Ave che. (15) sudIrghadarzI : vicArapUrvaka kArya karanAra. pratyeka kAryane dIrghadRSTithI vicAra karanAra, acAnaka koI kAma na karanAra hoya. acAnaka kAma karavAthI bahu ja aniSTa thaI javAnI saMbhAvanA rahe che. je vicArapUrvaka kAma karato hoya te dharmano yogya adhikArI che. (16) vizeSajJa : hitAhitamAM viveka karanAra hoya. guNa-doSanA aMtarane samajanAra hoya. sAruM-khoTuM jANanAra hoya. (17) vRddhAnuga : jJAnavRddha ane anubhavavRddha puruSonuM anusaraNa karanAra hoya. evI vyakti prAyaH vipattino bhAgI nathI hoto. (18) vinIta : gurujano ane pUjya puruSono vinaya karanAra hoya. (19) kRtajJa : upakArInA upakArane mAnanAro hoya. (20) parahitakArI : bIjAnuM hita karavAmAM tatpara hoya, sudAkSiNyathI kahevAthI ke prArthanA karavAthI parahita karanAra artha abhipreta che, jyAre emAM svayameva parahitamAM pravRtti karavAno svabhAva aMtarnihita che. e ja baMnemAM aMtara samajavuM joIe. (21) labdha lakSya : je dharma-kriyAono sAro abhyAsI hoya arthAt dharmanA pUrva saMskAronA kAraNe je dharmAnuSThAnone tarata ja samajI apanAvI leto hoya. mArgAnusArInA 35 guNa ane zrAvakanA 21 guNamAM khUba ja sAmAnya - samAna vAto che. A guNone apanAvyA pachI ja deza virati ke sarva viratinI yogyatA Ave che. kahyuM che - jaha cintAmaNi rayaNaM, sulahaM na hoi tuccha vihavANaM / guNa vihava vajjiyANaM jiyANa taha dhammarayapi // je rIte daridra vyaktine ciMtAmaNi ratnanI prApti nathI thaI zakatI, e ja rIte je vyakti mArgAnusArInA pAMtrIsa guNa ke zrAvakanA ekavIsa guNarUpI vaibhavathI rahita hoya che ene 612 jiNadhammo Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vItarAga praNIta deza virati ke sarva virati rUpa dharmaratnanI prApti nathI thaI zakatI. bIjuM paNa kahyuM che - dhammarayaNatthiNA to paDhamaM eyajjaNammi jaiyavvaM / jaM suddhabhUmigAe, rehai cittaM pavittaM pi // jema suMdara citra paNa zuddha bhUmikA para hovAthI ja zobhA Ape che, azuddha bhUmikA para aMkita citra eTaluM manohara nathI lAgatuM. A rIte ukta ekavIsa guNo dvArA zuddha thaI thayelI bhUmikAmAM dharmarUpI ratna suzobhita thAya che. tethI dharmarUpI ratnanA abhilASIne A ekavIsa guNonA upArjanamAM yatna karavo joIe. AgaLa kahyuM che : duvihaM pi dhammarayaNaM, tarai narodhittubhavigalaM so u / jassegavIsaguNaMsyaNa saMyamA sutthiyA asthi // je vyaktie ukta ekavIsa guNaratnonI saMpattine sthira karI lIdhI hoya e ja vyakti deza virati-sarva virati rUpa baMne prakAranA dharmaratnane avikaLa rUpathI prApta karavAmAM samartha thaI zake che. Ama, mArgAnusArInA 35 guNa ane zrAvakanA 21 guNa dharmaratnanI pUrvabhUmikAnA rUpamAM apanAvavAthI cAritra dharmanI ArAdhanAmAM saraLatA ane suvidhA hoya che. A te pIThikA che, jenA para cAritranI deza virati ane sarva viratino bhavya prAsAda Ubho thAya che. tethI viratinA abhilASI mumukSuone ukta guNonA upArjana para vizeSa dhyAna ApavuM joIe. viratino prAraMbha A guNonA arjana pachI thAya che. darzana zrAvaka H zrAvaka' zabdanI vyutpatti ane enA arthanA viSayamAM kahyuM che - sammattadaMsaNAhaM, paidiyahaM jai jaNA suNeI ya / sAmAcAriM paramaM jo khalu taM sAvakaM binti // jeNe samyaguM darzana prApta karI lIdhuM che evo avirata samyag daSTi ane jeNe aNuvrata vagere grahaNa karyA che evA deza virati, pratidina sAdhujanothI zreSTha samAcArIne sAdhu zrAvaka saMbaMdhI AcAra gocarane sAMbhaLe che ene zrAvaka kahe che. athavA "zrAti-pati niSTha nati tattvArtha zraddhAnamiti zra:' - je yathArtha tattva zraddhAne puSTa kare che te "zrA" che. je guNavata kSetramAM, yogya sthAnomAM dhana rUpI bIjane vAve che te 'va' che tathA je kliSTa karma rUpI rajane dUra kare che te "ka" che. AnuM samuccaya zrAvaka kahevAmAM Ave che. je zraddhAne puSTa kare che, yogya kSetromAM dAna Ape che ane azubha karmone kApe che te zrAvaka che. "Avazyaka TIkA'mAM kahyuM che - "ninazAsana vattAda dastha zrAvaLada maLyo" arthAt jainazAsananA bhakta gRhasthone zrAvaka kahe che. "nizItha cUrNi'mAM zrAvakanA be bheda batAvyA che . ( jainAcAra nirUpaNa - AgAra dharma jaDa13) Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sAvagA gahitANuvvatA, aggahitANuvvatA vA" zrAvaka be prakAranA che - eka e je aNuvratAdidhArI che ane bIjA e je aNuvrata vagerenA dhAraka nathI paraMtu daDha zraddhAvALA che. je zukla pAkSika che, jemano saMsAra kALa apAI pugala parAvartananI aMdara che. tAtparya e che ke apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayathI je vrata vagere viratine dhAraNa nathI karI zakato, paraMtu jenI zraddhA nizcala che, je jaina zAsananA pratye dRDha niSThAvALA che, zrI jinendra devanI pratye jenI UMDI AsthA che, je nigraMtha pravacanane satya, sarvottama, pratipUrNa, nyAyayukta ane zuddha mAne che, enA pratye pUrI zraddhA, pratIti ane ruci rAkhe che, je enuM maMgala rUpa-zaraNa rUpa mAne che, te darzana zrAvaka kahevAmAM Ave che. ene jinendra pravacana pratye UMDI niSThA hoya che, jene kAraNe te viratine upAdeya ane upakAraka jANavA chatAMya potAnI kamajorInA kAraNe ene aMgIkAra nathI karI zakato. enuM samyaguM jJAna ane samya darzana rUpa zratadharma eTalo prabaLa hoya che ke enA utkRSTa rasAyaNathI te tIrthakara nAma karma sudhInuM upArjana karIne trIjA bhavamAM tIrthakara banI zake che. zrIkRSNa-vAsudeva ane magadhezvara mahArAjA zreNika evA ja darzana zrAvaka hatA. jJAtA sUtra'nA 8mA adhyayanamAM kahyuM che - cAritra mohanIyanA pragADha udayathI jIva, viratine Atma kalyANa mATe upakAraka mAnavA chatAM potAnA jIvanamAM utArI nathI zakato. te tyAga bhAvanA rAkhavA chatAMya apratyAkhyAna kaSAyanA udayathI avirata hoya che, chatAM darzana-vizuddhi eTalI prabaLa hoya che ke jenA dvArA arihaMta siddha, nigraMtha pravacana, guru, sthavira, bahuzruta, tapasvI vagerenI sevA-bhakti, bahumAna, hita kAmanA vagerethI tathA vizuddha zraddhAna, zruta bhakti ane pravacanaprabhAvanAthI tIrthakara nAma karmanuM upArjana karIne trIjA bhavamAM tIrthakara thaI zake che. avirata samyagu dRSTi, jemAM darzana zrAvaka paNa samAviSTa che, caturtha guNasthAnavartI hoya che. caturtha guNasthAnavartI jIvomAM pariNAmonI pariNati alaga-alaga prakAranI hoya che. badhI avirata samyagu dRSTi eka jevI sthitivALI nathI hotI. emAM taratamatA jovA maLe che. jema manuSyatva samAna hovA chatAMya manuSya-manuSyamAM aMtara hoya che - koI rAjA che to koI raMka. A ja rIte kSAyopathamika samyaktvavALA jIvo alaga zreNIomAM hoya che. eka avirata samyagu daSTi jIva azubha lezyAvALo nAraka paNa che to anya zukla lezyAvALo deva paNa, eka bAju Asakta devendra ane narendra paNa che, to bIjI bAju prazAMta mohavALA sarvArthasiddhinA deva paNa che. kSAyika samyakatvI badhA jIva prAyaH pariNatimAM samAna hoya che. A rIte upazama samyakatvI paNa pariNatithI prAyaH parasparamAM samAna hoya che. kSAyopathamika samyakatvamAM A taratamatA hoya che. mATe kSAyopathamika samyakatvanA ArAdhakonA traNa bheda thaI jAya che - (1) jaghanya, (2) madhya ane (3) utkRSTa. kSAyika samyakatvavALA jIva darzananA utkRSTa ArAdhaka hoya che. '18 nA roja jAhera jiNadharmo Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI bhagavatI sUtranA 8mA zatakanA 10mA uddezakamAM kahyuM che ke - "utkRSTa darzana ArAdhanAvALo kAM to e ja bhavamAM mukti prApta karI le che ke be bhava karIne trIjA bhavamAM to avazya mukta thaI jAya che. madhyama darzana ArAdhanAvALo jIva e ja bhavamAM to siddha nathI thato, paraMtu trIjA bhavamAM siddha thaI jAya che. jaghanya darzana ArAdhanAvALo jIva kAM to trIjA manuSya bhavamAM anyathA sAta-ATha bhava karIne siddha thaI zake che. A kathana cAritrayukta jJAna-darzana ArAdhanA vize samajavuM joIe. jema ke kahyuM che - "aTTamavIra vanti" cAritrayukta jJAna-darzana ArAdhanAnuM phaLa "ATha bhava' batAvavAmAM AvyuM che. zrata samyakatva ane deza viratinA bhava to asaMkhya paNa hoI zake che - ATha ja nahi. avirata samyagu daSTi jIva, jemAM darzana zrAvaka paNa che, viratinI vivakSAthI "bAla kahevAmAM AvyA che, kAraNa ke te jarA paNa virati nathI karatA. jema ke kahyuM che - "mavirahuM paDuDjha vAne" aviratinI apekSAthI bAla kahevAmAM Avyo che. A bAbata mithyA daSTimAM paNa che ane samyam daSTimAM paNa che. bAlatva samAna hovA chatAMya baMnemAM eTaluM ja aMtara che jeTaluM divasa ane rAtamAM che. jema manuSyatva tulya hovA chatAMya samyam dRSTi ane mithyA dRSTinA vikAsamAM rAta-divasanuM aMtara samajavuM joIe. A viziSTa samyakatvano prabhAva che ke samyakatvadhArI manuSya ke tiryaca, jo eNe samyakatva prApti pUrve anya gatinuM AyuSya na bAMdhyuM hoya to naraka-tiryaMca vagere azubha gationuM tathA strIveda, napuMsakaveda vagere azubha vedano baMdha nathI karato. kahyuM che - tiryag narakayodvAre dRr3hA samyaktvamargalA / devamAnava nirvANa sukhadvAraika kunvikA // - yogazAstra TIkA samyakatva, tiryaMca ane narakanAM dvAra mATe argalAnI samAna che tathA deva, manuSya ane nirvANanA sukharUpI tAranI cAvI che. samyagu darzananI upalabdhi eka mahAna upalabdhi che. Ano sAdhaka kRSNa pakSIthI zukla pakSI banI jAya che. eno anaMta saMsAra parimita thaI jAya che. te nizcita ja muktino adhikArI thaI jAya che. samyakatva ratnano mahimA avarNanIya che. A durlabha ratnane khUba ja saMbhALIne rAkhavuM joIe. samyakatvanI durlabhatAne batAvatA sambodha prakaraNamAM kahyuM che - labbhai surasAmittaM, labbhai pahuyattaNaM na saMdeho / vAM ne vara na maTTa, kuntaraya ra sanmatta - saMbodha prakaraNa karoDo devonuM svAmitva - indra pada prApta karavuM saraLa che ane prabhutva prApta karavuM paNa sahaja che, paraMtu samyakatvarUpI ratnanI prApti thavI khUba ja durlabha che. A durlabha samyakatva ratna jene prApta thayuM hoya, te keTalo bhAgyazALI che ? enA aizvaryanI sAme rAjA, samrATa ane indranI samRddhi paNa kaI visAtamAM che? samyakatva ratnano svAmI bhaviSyamAM paramAtma pada prApta karanAra mahApuNyazALI jIva hoya che. ( jainAcAra nirUpaNa - AgAra-dharma 00000000000(15) Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatvanI prApti karIne je AtmA bIjA jIvone samyakatva prApta karavAmAM sahAyaka hoya che, emanA mahimAno ullekha karatA zrI haribhadra sUrie kahyuM che - sayalaM vi jIvaloe, teNa iha ghosio amAghAo / ikkaM pi jo duhattaM santaM bohei jiNavayaNe // sammatta dAyagANaM, duppaDiyAraM bhavesu bahuesu / savvaguNa miliyAhiM vi, uvayArasahassa koDihiM / je bhavyAtmA koI eka paNa duHkhA jIvane zrI jina-pravacanamAM pratibodhita kare, to e jIve samasta saMsAramAM amAri-ghoSaNA karAvavAnuM kArya karyuM che evuM mAnavuM joIe. kAraNa ke te pratibodhita jIva ahiMsaka banIne jIvo abhayadAna ApanAra hoya che. ghaNA bhavomAM, karoDo prakAranA upakAra karavA chatAMya samyakatva prApta karAvanAra paramopakArInA e paramopakArano pratyupakAra hovuM atyaMta duSkara che. samyakatvanuM dAna samasta upakAromAM mahAna upakAra che. avirata samyagu daSTi jIva bhale svayaM virati svIkAra nathI karI zakato, paraMtu te viratine upAdeya mAne che ane anya lokone viratA hovAnI preraNA kare che. apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayathI virati na dhAraNA karI zakavA chatAMya te evI AkAMkSA rAkhe che ke te divasa dhanya haze, jyAre huM viratinA patha para cAlI zakIza. A prakAranI bhAvanA ane samyakatvanI daDhatAnA kAraNe evI sthiti eka divasa AvI jAya che ke apratyAkhyAnAvaraNano udaya rokAI jAya che ke kSayopazama thaI jAya che, jenAthI jIva deza virati ane sarva viratinI tarapha AgaLa vadhe che ane emane aMgIkAra karI le che. deza virati : samyakatvanI prApti pachI AdhyAtmika vikAsa karma anusAra deza virati ane sarva viratino AraMbha thAya che. bhale deza virati hoya ke sarva virati hoya, samyakatvanuM hovuM to anivArya che. samyakatvanA hovAthI ja vrata sArthaka thAya che, anyathA nirarthaka. samyakatva ane enA aticAronA viSayamAM vistArapUrvaka samyagu darzananA prakaraNamAM prakAza pheMkavAmAM Avyo che, tethI ene ahIM nathI doharAvatA, paraMtu A avazya ja dhyAnamAM rAkhavA yogya che ke samyakatvapUrvaka kareluM vratArAdhana ja cAritranI paridhimAM Ave che. samyakatva rahita vratAcaraNa kAyakleza mAtra che, gRhasthanAM vratono ullekha karatAM "yogazAstramAM AcArya hemacaMdra kahe che - samyaktvamUlAni paMcANavratAni gaNAntrayaH / zikSA padAni catvAri vratAni gRha medhinAm // - yogazAstra prakAra-2 (16) che. 2000 2000 jiNadho] Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhastha zrAvakanA samyaktva mUlaka bAra vrata kahevAmAM AvyAM che . pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata zrAvaka mATe A bAra vrata AcaraNIya che. jyAre mithyAtva mohanIyanI sittera koTAkoTi sAgaropamanI sthitimAMthI thoDuM ochuM eka koTAkoTi sAgaropamanI sthiti zeSa rahI jAya che tyAre jIva samyaktvane prApta kare che. A bacelI sthitimAMthI jyAre bethI laIne nava palyopama sudhInI sthiti ochI thaI jAya che tyAre jIvane deza viratinI prApti thAya che. arthAt samyaktva prApti pachI palyopama pRthak vItyA pachI jIvane deza viratinI prApti thAya che. saMkhyAt sAgaropama vItyA pachI sarva viratinI prApti thAya che. jema ke kahyuM che ke - "sammattammi uladdhepaliya puhutteNa sAvao hojja ti" samyaktva prApta thavAthI palya pRthakktva kALa vyatIta thavAthI AtmA zrAvaka dharmane prApta kare che. zrAvakanA pAMca aNuvrata H viratiM sthUlahiMsAde dvividha trividhAdinA / ahiMsAdIni pancANu vratAni jagadurjinAH // yogazAstra dvitIya prakAza "be karaNa traNa yogathI sthUla hiMsA vagere pAMca doSothI virati karavI ahiMsA vagere pAMca aNuvrata che," evuM jinezvara devoe kahyuM che. zrAvakanA pAMca aNuvrata A prakAra che - (1) sthULa prANAtipAta viramaNa vrata (2) sthULa mRSAvAda viramaNa vrata (3) sthULa adattAdAna viramaNa vrata (4) sthULa maithuna viramaNa vrata ane (5) parigraha parimANa vrata. (1) sthULa prANAtipAta viramaNa vrata : hiMsA jagatamAM bhISaNatama pApa che. saMsAranI azAMtinuM mULa hiMsA che. saMsAramAM je kaMIpaNa sAruM che te hiMsAnuM kAraNa che ane je kaMI khoTuM che te badhuM hiMsAnuM kAraNa che. AtmA paNa jeTalA-jeTalA aMzomAM hiMsAthI virata che, eTaluM-eTaluM unnata che ane jeTalA-jeTalA aMzomAM hiMsaka che eTalAeTalA aMzomAM avanata che. tAtparya e che ke AtmA ane jagatanI zAMti mATe ahiMsA amRtopama che ane hiMsA viSatulya che. tethI jagatanA samasta manISIo ane maharSioe ahiMsAne parama dharma ane hiMsAne parama pApa mAnyuM che. jaina siddhAMta ahiMsAno sarvAdhika pramukha pravaktA che. eNe ahiMsA saMbaMdhamAM atyadhika UMDANapUrvaka vivecana prastuta karyuM che. tethI jo jaina siddhAMtane mukhya rUpathI ahiMsA siddhAMta kahevAmAM Ave to koI atyukti nahi kahevAya. jaina siddhAMte ahiMsA ane hiMsAnI samyag vivecanA karyA pachI ane vyAvahArika svarUpa pradAna karavA mATe alaga-alaga bhUmikAo ane alaga-alaga mApadaMDa nirdhArita karyAM che. jainAcAra nirUpaNa - AgAra dharma 61 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAnI paripUrNa sAdhanAne cAritranI paripUrNa sAdhanA mAnavAmAM AvI che ane ahiMsAnI nyUnAdhikatAthI cAritranI nyUnAdhikatA mAnIne viratinI vividha kakSAo ane zreNIo nirdhArita karI che. viratino prAraMbha pAMcamA guNasthAnathI thaIne caudamA guNasthAnamAM enI paripUrNatA thAya che. A sAthe adhyavasAyonI dRSTie saMkhyAtIta taratalAo hoya che. paraMtu sthULa dRSTine sAme rAkhIne viratinA be bheda karavAmAM AvyA che - deza virati ane sarva virati. hiMsA vagere pApothI AMzika rUpathI virata thavuM deza virati che ane sarvAzamAM virata hovuM sarva virati che. je sAdhaka, ghara-bAra, kuTuMba-parivAra, dhana-dolata choDIne aNagAra banI jAya che te traNa karaNa, traNa yogathI hiMsA vagere pAponA sarvAzamAM tyAgI hovAthI sarva virati kahevAya che. je sAdhakomAM ATalI zakti nathI hotI, te ghara-gRhasthImAM rahIne, AMzika rUpathI hiMsA vagere pApothI virati thAya che te deza virata kahevAya che. sarva viratanAM vratone mahAvrata kahevAya che ane deza viratanAM vratone aNuvrata kahevAmAM Ave che. pAMca aNuvratomAM paheluM aNuvrata sthULa prANAtipAta viramaNa che. sthULa hiMsA na karavI sthULa prANAtipAta viramaNa che. "zULa' zabdathI ahIM be artha abhipreta che. eka to e ke je hiMsA anya darzanIomAM paNa hiMsA rUpamAM mAnya karavAmAM AvI che evI moTI hiMsA. bIjo artha che sthULa arthAt moTA (sthAvaronI apekSAthI moTA trasa) jIvonI hiMsA na karavI. ahIM apAyelo "sthaLa" zabda upalakSaNa che. enAthI niraparAdha tarapha saMkalpapUrvaka karavAmAM AvatI hiMsAno paNa tyAga karavo abhipreta che. tAtparya e thayuM ke sthULa prANAtipAta viramaNa vratano dhAraka zrAvaka niraparAdha trasa jIvonI saMkalpapUrvaka niSkAraNa karavAmAM AvatI hiMsAno tyAga kare che. jema ke AcArya zrI haribhadra sUrie kahyuM che - jIvA thUlA suhumA saMkappAraMbhao bhave duvihA / sAvarAha niravarAhA, savikkhA ceva niravikkhA // - saMbodha prakaraNa arthAt jIva be prakAranA che - sUkSma (sthAvara) ane sthULa (trasa). sthULa jIvanI hiMsA be prakAranI che - saMkalpanA ane AraMbhaLA. saMkalpanA hiMsAnA be bheda che - sAparAdhI saMkalpajA hiMsA ane niraparAdhanI saMkalpanA hiMsA. niraparAdhanI hiMsA be prakArathI thAya che - sakAraNa ane niSkAraNa. je saMpUrNa ahiMsAnI abhilASI hoya che te koIpaNa prakAranI hiMsA nathI karatA. e na to sthAvara jIvonI hiMsA kare che ane na trasa jIvonI. e na saMkalpajA hiMsA kare che ane na AraMbhanA. e na sAparAdhInI hiMsA kare che, na niraparAdhanI. e na sakAraNa hiMsA kare che, na niSkAraNa ja. arthAt e saMpUrNa hiMsAno traNa karaNa, traNa yogathI tyAga kare che. te dhana, mana, vacana, kAyAthI na svayaM koI prakAranI hiMsA kare che, na bIjAothI karAve che ane na koI prakAranI hiMsAnuM anumodana ja kare che. evo sarvAzathI hiMsAno tyAgI (18) e ke je che jiNadhamo) Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavirata mahAvratadhArI aNagAra hoya che. paraMtu gRhastha A prakAre saMpUrNa hiMsAno tyAga nathI karI zakato, tethI gRhasthanA hiMsAtyAganI keTalIka maryAdAo che, je uparanA zlokamAM batAvavAmAM AvI che. gRhastha zrAvaka mAtra trasa jIvonI hiMsA karavAnI pratijJA kare che. sthAvara jIvonI hiMsAthI te virata nathI thato. jIvananirvAha mATe tathA kuTuMbapAlana mATe ene pRthvIkAya, akAya, agnikAya, vAyukAya ane vanaspatikAyano vividha rIte upabhoga ane upayoga karavo paDe che. jemAM A sthAvara jIvonI hiMsA anivArya thaI jAya che. jIvananirvAha mATe khetI vagere kAryamAM, bhojana banAvavAmAM tathA anya aneka prayojanomAM sthAvara jIvono AraMbha thAya che. enAthI pUrI rIte bacavuM zakya nathI. tethI te potAnA vratamAM sthAvara jIvonI hiMsAne saMyukta na karIne mAtra trasa jIvonI hiMsA na karavAnI pratijJA kare che. chatAM te sthAvara jIvonI paNa rakSA karavA mAMge che, paraMtu vyavahAramAM ene nathI utArI zakato. na trasa jIvonI rakSA karavA ane hiMsA na karavAnI bhAvanA hovA chatAMya kRSi karma karatA, bhUmi khodatA, jaLane ulecatAM, sIMcatA, agni saLagAvatAM, olavatAM, jhADavuM - sApha karavuM, vanaspatine ukhADatAM-ropatA, makAna vagere banAvatAM, vepAra-dhaMdhAnAM aneka kAryomAM anAyAsa ja trasa jIvono ghAta thaI jAya che. A prakAranI hiMsA AraMbhajanya hiMsA kahevAya che. zrAvaka A prakAranI AraMbhajA hiMsAno tyAga karavAmAM samartha nathI hoto (thato), tethI te potAnA vratamAM evI hiMsAnI chUTa rAkhe che. mAtra saMkalpa karIne jANI-joIne mAravAnI buddhithI mAravAno tyAga kare che. jo ke zrAvakanA A aNuvratamAM AraMbhajA hiMsAno tyAga nathI, chatAM ene A vAtanI pUrepUrI sAvadhAnI rAkhavI paDe che ke akAraNa trasa jIvonI hiMsA na thaI jAya. arthAt sAvadhAnI ane viveka rAkhatA jeTalI trasa jIvonI hiMsA bacAvI zakAya che eTalI hiMsAthI bacavuM joIe. sAvadhAnI rAkhavA chatAMya evI hiMsA thaI jAya che, to zrAvakanA vratamAM muzkelI nathI AvatI, kAraNa ke te saMkalpajA hiMsAno tyAgI hoya che, AraMbhajA hiMsAno nahi. vratadhArI zrAvakane pratyeka kAryamAM vivekane pradhAnatA ApavI joIe. viveka dvArA te ghara-bAra ane gRhasthamAM rahevA chatAM ghaNA AraMbha(hiMsA)thI bacI zake che. dainika upayogamAM AvanArI vastuone jo dhyAnapUrvaka joI levAmAM Ave to aneka jIvonI rakSA thaI zake che. bhojana banAvavuM gRhasthajIvananI eka dainika kriyA che. emAM agni saLagAvavo paDe che. lAkaDI ane kaMDomAM ghaNAya trasa jIva hoya che. jo sAvadhAnI na rAkhavAmAM Ave to te paNa AgamAM saLagI jAya che. dhAnya ane dALomAM tathA masAlAomAM paNa jIvonI utpatti thaI jAya che, tethI jo vagara dekhe emane kAmamAM levAmAM Ave to e jIvonI hiMsA thaI jAya che. vastuone asAvadhAnIthI levA-uThAvavA ke rAkhavAmAM paNa trasa jIvonI hiMsA thaI jAya che. gALyA vagaranA pANIne kAmamAM levAthI ke gALyA pachI gaLaNImAM rahelA trasa jIvonI yatanA na karavAthI emanI hiMsA thaI jAya che. Ama, avivekanA kAraNe ghaNAya 619 jainAcAra nirUpaNa - AgAra dharma Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trasa jIvonI hiMsA gRhasthAzramI dvArA karavAmAM Ave che. viveka ane upayoga rAkhavAthI A prakAranI nirarthaka hiMsAthI bacI zakAya che. vItarAga paramAtmAe vivekamAM dharma batAvyo che. "Agama sUkta'mAM batAvyuM che - "vivene gha| mahiye" ahiMsAnA ArAdhake pratyeka kAryamAM viveka rAkhavo joIe. saMkalpanA hiMsA e che je jIvone jANI joIne mAravAnI bhAvanAthI karavAmAM Ave che. aNuvratadhArI zrAvaka evI saMkalpanA hiMsAno tyAga kare che. saMkalpanA hiMsA paNa be prakAranI che - sAparAdha jIvonI hiMsA ane niraparAdha jIvonI hiMsA. zrAvaka niraparAdha jIvonI sAMkalpika hiMsAno tyAgI hoya che. sAparAdha jIvonI hiMsAno te tyAgI nathI hoto. kAraNa ke gRhastha para aneka prakAranI kauTuMbika ane sAmAjika javAbadArIo hoya che. enA para potAnA svayaMnI rakSA tathA kuTuMbanI rakSAno bhAra hoya che. e kartavyane nibhAvavA mATe ene hiMsA karavI paDe che. atyAcArIo, lUMTAruo, guMDAo ane asAmAjika tattvothI svayaMne ane potAnA parivArane bacAvavuM gRhasthanuM prAthamika ane naitika kartavya hoya che. enA nirvAha mATe zrAvakane majabUra thaIne hiMsAno sahAro levo paDe che, tethI te potAnA vratamAM sAparAdhano daMDa ApavAnI chUTa rAkhe che. koI nyAyAdhIza aparAdhIne sajA Ape che, polIsa vagere rakSAdhikArI jana surakSA mATe aparAdhIonA pratye kaThora vyavahAra kare che, koI sattAdhIza potAnA dezanI surakSA mATe AkramaNakArI para surakSAtmaka kAryavAhI kare che - yuddha laDe che to te sAparAdha hiMsA che. evuM karavAthI enA ahiMsAmaya-vratamAM muzkelI nathI AvatI. gRhastha niraparAdha trasa jIvone mAravAnI buddhithI mAravAnuM pratyAkhyAna kare che, tethI te niraparAdha saMkalpanA hiMsAno tyAgI hoya che, sAparAdhanI hiMsAno tyAgI nahi. kartavya nirvAhanI dRSTithI ane majabUrIthI te pratikArAtmaka kAryavAhI karavAnI chUTa rAkhe che. niraparAdha saMkalpajA hiMsAnA paNa be bheda che - sApekSa ane nirapekSa, je niraparAdha saMkalpajA hiMsA koI prayojana vizeSane laIne karavAmAM Ave che, te sApekSa hiMsA che, gRhastha sApekSa hiMsAno tyAgI nathI hoto. je hiMsA niprayojana mAtra manoraMjana ane vilAsitA mATe karavAmAM Ave che te nirapekSa hiMsA che. tAtparya e thayuM che ke sthULa prANAtipAta viramaNa vratano ArAdhaka niraparAdha trasa jIvone koI prayojana vagara mAravAnI buddhithI mAravAno tyAgI hoya che. jema ke AcArya hemacaMdre kahyuM che - paMgukuSTi kuNitvAdi dRSTvA hiMsA phalaM sudhIH / nirAgastrasa jantUnAM hiMsAM saMkalpatastyajet // laMgaDo, koDhavALo ane kuNitva vagere hiMsAnAM phaLone jANIne vivekavAna puruSa ochAmAM ochuM mAravAnI buddhithI niraparAdha trasa jIvonI saMkalpI hiMsAno tyAga kare. (20) che ane tenA jiNadhamo) Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparyukta vivecanathI spaSTa thAya che ke zrAvaka skULa hiMsAno tyAga karatI vakhate saMkalpI hiMsAno tyAga kare che. te koI prayojana vagara niraparAdhIne mAravAnI buddhithI mAravAno tyAga kare che. mAnI lo koI kheDUta zrAvaka khetI kare che. emAM aneka kIDA-makoDA-kIDIo vagere trasa jIva paNa marI jAya che. paraMtu A saMkalpI hiMsA nathI, kAraNa ke jo tene koI kahe ke - "A kIDI che, ene mArI do, huM tamane hajAra rUpiyA ApIza." to e kheDUta zrAvaka ene kadI nahi mAre, kAraNa ke mAravAnA saMkalpathI jo te eka paNa sthaLa jIvane mAre che, satAve che, pIDA Ape che to te saMkalpI hiMsA thaI jAya che. zrAvaka evI saMkalpI hiMsAno tyAgI hoya che. zikAra vagere mATe nirdoSa niraparAdha pazu-pakSIone mAravuM saMkalpI hiMsA che. zrAvaka eno tyAgI hoya che. laukika dRSTie paNa saMkalpI hiMsAne vadhu daMDanIya aparAdha mAnavAmAM Ave che. mAnI lo eka vyakti nizAna lagAvavAnuM zIkhavA mATe goLI calAve che, saMyogavaza e goLIthI koI AdamI marI jAya che, to e goLI calAvavAvALAno aparAdha to che, te daMDa(sajA)ne pAtra paNa che, paraMtu evo daMDa (sajA) pAtra nathI. jema ke mAravAnA irAdAthI goLI calAvanAra. jANI-joIne IrAdApUrvaka koInI hatyA karanAra vadhu daMDano bhAgI hoya che. vagara irAdAthI ke Atma rakSArtha karavAmAM AvelI hatyAno daMDa eTalo nathI hoto jeTalo jANI-joIne karavAmAM AvelI hatyAno hoya che. tethI saMkalpI hiMsA mahAhiMsA che - moTI hiMsA che, zrAvaka eno tyAgI hoya che. zrAvakanI ahiMsA savA visvA : eka kAlpanika gaNita anusAra zrAvakanI ahiMsAne savA vistA mAnavAmAM AvI che. sarvAzamAM hiMsAno tyAga karanAra aNagAronI ahiMsAne vIsa vistA mAnavAmAM AvI che. visvA eka bhUminuM mApa che, je vighAno vasamo bhAga che. vIsa visvA pUrNatAno vAcaka che. aNagAronI ahiMsA pUrNa ahiMsA che, tethI ene vIsa visvA mAnavAmAM AvI che. aNagAranI vIsa visvAdiyAnA anupAtamAM zrAvakanI dayA savA visvA hoya che, jenuM spaSTIkaraNa A pramANe che - zramaNa nigraMthonI paripUrNa ahiMsAne vIsa visvA mAne che. emAMthI zrAvaka, sthAvara kAyanA jIvonI hiMsAno tyAga nathI karato. te trasa jIvonI ja hiMsAno tyAga kare che. tethI enI ahiMsA aDadhI ochI thaI gaI. te dasa visvA ja rahI gaI. zrAvaka badhA trasa jIvonI hiMsAno tyAga nathI karato. te AraMbhanA ane saMkalpanA hiMsAmAMthI mAtra saMkalpajA hiMsAno tyAga kare che, AraMbhanAno nahi, tethI te dasa vistA diyA aDadhI rahIne pAMca vistA rahI gaI. zrAvaka saMkalpajanya hiMsAno paNa sarvathA tyAga na karIne mAtra niraparAdhanI hiMsAno tyAga kare che. sAparAdhanI hiMsA enI khullI rahe che, tethI pUrvokta pAMca visvA dayA paNa aDadhI thaIne aDhI vistA rahI jAya che. [ jainAcAra nirUpaNa - AgAra dharma A ja ka21) Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka niraparAdha jIvonI hiMsAno tyAga paNa pUrNa rUpathI nathI karato. te sApekSa niraparAdha jIvonI hiMsAno tyAgI nathI hoto, mAtra nirapekSa niraparAdha jIvonI hiMsAno tyAgI hovAnA kAraNe pUrvokta aDhI visvA dayA ghaTADI savA visvA ja rahI jAya che. A parigaNanA zrAvakanA prathama aNuvratanI apekSAthI che. zrAvakanI A 1.25 vistA dayA sAdhunI apekSAthI soLamo bhAga che, chatAM emAM paNa sajAga ane vivekI zrAvaka anaMta jIvonI hiMsAthI bacI jAya che. A vratanI paridhimAM paNa anaMta jIvono samAveza thaI jAya che. zrAvaka prathama vratathI AgaLa vadhIne jema-jema potAnI ahiMsAnI paridhine vadhArato jAya che, tema-tema enI ahiMsAnuM kSetra vistRta thaI jAya che. jyAre zrAvaka bAra vrata aMgIkAra kare che, e sthitimAM enI ahiMsA 18.75 visvA thaI jAya che. mAtra savA visvA hiMsA ja khullI rahe che. enI gaNanA A prakAre samajI zakAya che : jyAre zrAvaka "dizA parimANa' nAmanuM chaThuM vrata grahaNa kare che tyAre te dizAonI maryAdA kare che arthAt maryAdita kSetrathI bahAra na javAnuM vrata le che. A sthitimAM maryAdita kSetrathI bahAranA badhA jIvonI hiMsAno tyAga svayameva thaI jAya che. arthAtu pratyeka dizAmAM asaMkhya yojanamAM rahelA trAsa-sthAvara jIvonI hiMsAthI virati thaI jAya che. prathama vratamAM trasa jIvonI hiMsAthI viratine 10 visvA dayA mAnI che ane 10 visvA hiMsA mAnI che. jo chaThThA vratamAM vadhelI ahiMsAnI maryAdAne traNa sthAvara jIvonI hiMsAnA tyAgane 5 visvA mAnI levAmAM Ave to dayAnI mAtrA 15 visthA ane hiMsAnI mAtrA 5 visvA bAkI rahI jAya che. enAthI vadhIne jyAre bhogapabhoganI maryAdA karavA rUpa sAtamA vratane zrAvaka aMgIkAra kare che tyAre dizA vratamAM rAkhelI sacitta vastuonA upabhoganI chUTane paNa zrAvaka maryAdita karI le che arthAtu thoDA sacitta padArthonA upabhoganI chUTa rAkhIne bAkIno tyAga karI le che, jenA phaLasvarUpa te hiMsAnA pApathI bacI jAya che. A hiMsA nivRttine jo 2.50 visvA mAnavAmAM Ave to zrAvakanI dayAnI mAtrA 17.50 visvA thaI jAya che ane hiMsA vistAra 2.50 vistA rahI jAya che. enAthI AgaLa vadhIne jyAre zrAvaka anarthadaMDa viramaNa vratano svIkAra kare che tyAre aDadhI hiMsA ochI thaI gaI ane ahiMsAnI sImA vadhI gaI arthAt 18.7pa visvA thaI gaI, 1.25 visvA hiMsA rahI gaI. je zrAvaka dazAvakAzika vrata aMgIkAra kare che ke pratidina cauda niyama svIkAra kare che, te merunA samAna hiMsAnA bhArathI vadhAre kaMIka nivRtta thaI jAya che ane rAInA samAna alpa hiMsA ja enI khullI rahe che. sAmAyika ane pauSadhanI sthitimAM be karaNa, traNa yogathI to virati ja che. A prakAranI gaNanA-tulyatA zrAvaka vrata grahaNa karanArAonI apekSA samajavI joIe. (22) Os) che. che te che. jiNadho] Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukta rItithI vicAra karavAmAM Ave to zrAvaka paNa bahutAMzamAM hiMsAthI nivRtta thaI jAya che. bAra vratadhArI zrAvakanI hiMsA bahu ja sImita rahI jAya che. A ja abhiprAyathI zrAvakane "savvapALabhUya nIva sattehiM ghema re' samasta prANabhUta jIvasattvane kSemakArI kahevAmAM Avyo che. zrAvakanI ahiMsAnA vikalpo H aNagAra-sAdhunA traNa karaNa, traNa yogathI hiMsAno tyAga thAya che. jyAre zrAvakanA hiMsA tyAganI maryAdA vividha rUpothI thAya che. bahulatAthI zrAvakanI virati be karaNa, traNa yogathI thAya che. kvacit pratibhApratipakSa zrAvaka je pravrujita thanAra ja che, te traNa karaNa, traNa yogathI viratinA pratyAkhyAna kare che. paraMtu A kvacit kadAcit ja thAya che, tethI enI vivakSA nathI karI zakAtI. ema eka karaNa, eka yogathI paNa virati thaI zake che. tethI zrAvakanI ahiMsA(virati)nA vikalpa zAstrakAroe pratipAdita karyAM. ema karaNa ane yogane laIne zrAvakanI viratinA 49 bhaMga batAvavAmAM AvyA che. te A pramANe che - 1.1 eka karaNa eka yoganI apekSAthI 9 bhaMga thAya che. jema ke - (1) hiMsA karavI nahi manathI. (2) hiMsA karavI nahi vacanathI. (3) hiMsA karavI nahi kAyAthI. (4) hiMsA karAvavI nahi manathI. (5) hiMsA karAvavI nahi vacanathI. (6) hiMsA karAvavI nahi kAyAthI. (7) hiMsA karanAranuM anumodana na karavuM manathI. (8) hiMsAnuM anumodana na karavuM vacanathI. (9) hiMsAnuM anumodana na karavuM kAyAthI. 1.2 eka karaNa be yoganI apekSAthI 9 bhaMga A pramANe che - (1) hiMsA karavI nahi manathI, vacanathI. (2) hiMsA karavI nahi manathI, kAyAthI. (3) hiMsA karavI nahi vacanathI, kAyAthI. (4) hiMsA karavI nahi manathI, vacanathI. (5) hiMsA karAvavI nahi manathI, kAyAthI. (6) hiMsA karAvavI nahi vacanathI, kAyAthI. (7) hiMsAnuM anumodana karavuM nahi manathI, vacanathI. (8) hiMsAnuM anumodana karavuM nahi manathI, kAyAthI. (9) hiMsAnuM anumodana karavuM nahi vacanathI, kAyAthI. jainAcAra nirUpaNa - AgAra dharma 23 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.3 eka karaNa traNa yoganI apekSAthI traNa bhaMga thAya che. jema ke - (1) karavuM nahi manathI, vacanathI, kAyAthI. (2) karAvavuM nahi manathI, vacanathI, kAyAthI. (3) anumodana karavuM nahi manathI, vacanathI, kAyAthI. 2.1 be karaNa eka yogathI 9 bhaMga thAya che. jema ke - (1) karavuM nahi karAvavuM nahi manathI. (2) karavuM nahi karAvavuM nahi vacanathI. (3) karavuM nahi karAvavuM nahi kAyAthI. (4) karavuM nahi anumodana karavuM nahi manathI. (5) karavuM nahi anumodana karavuM nahi vacanathI. (6) karavuM nahi anumodana karavuM nahi kAyAthI. (7) karAvavuM nahi anumodana karavuM nahi manathI. (8) karAvavuM nahi anumodana karavuM nahi vacanathI. (9) karAvavuM nahi anumodana karavuM nahi kAyAthI. 2.2 be karaNa be yogathI 9 bhaMga thAya che. jema ke - (1) karavuM nahi karAvavuM nahi, manathI, vacanathI. (2) karavuM nahi karAvavuM nahi, manathI, kAyAthI. (3) karavuM nahi karAvavuM nahi, vacanathI, kAyAthI. (4) karavuM nahi anumodana karavuM nahi, manathI, vacanathI. (5) karavuM nahi anumodana karavuM nahi, manathI, kAyAthI. (6) karavuM nahi anumodana karavuM nahi, vacanathI, kAyAthI. (7) karAvavuM nahi anumodana karavuM nahi, manathI, vacanathI. (8) karAvavuM nahi anumodana karavuM nahi, manathI, kAyAthI. (9) karAvavuM nahi anumodana karavuM nahi, vacanathI, kAyAthI. 2.3 be karaNa traNa yogathI 3 bhaMga thAya che. yathA - (1) karavuM nahi karAvavuM nahi manathI, vacanathI, kAyAthI. (2) karavuM nahi anumodana karavuM nahi manathI, vacanathI, kAyAthI. (3) karAvavuM nahi anumodana karavuM nahi manathI, vacanathI, kAyAthI. (24) jiNadhamo) Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3.1 traNa karaNa eka yogathI traNa bhaMga thAya che. yathA - (1) karavuM nahi, karAvavuM nahi, anumodana karavuM nahi manathI. (2) karavuM nahi, karAvavuM nahi, anumodana karavuM nahi vacanathI. (3) karavuM nahi, karAvavuM nahi, anumodana karavuM nahi kAyAthI. .2 traNa karaNa be yogathI 3 bhaMga thAya che. yathA - (1) karavuM nahi, karAvavuM nahi, anumodana karavuM nahi, manathI, vacanathI. (2) karavuM nahi, karAvavuM nahi, anumodana karavuM nahi, manathI, kAyAthI. (3) karavuM nahi, karAvavuM nahi, anumodana karavuM nahi, vacanathI, kAyAthI. 3.3 traNa karaNa traNa yogathI eka bhaMga thAya che. yathA - (1) karavuM nahi, karAvavuM nahi, anumodana karavuM nahi, manathI vacanathI, kAyAthI. ukta rItithI 9+9+3+9+9+3+3+3+1 = 49 bhaMga thaI jAya che. A 49 bhaMgone* bhUtakALanuM pratikramaNa (niMdA) vartamAnakALanuM saMvara ane bhaviSyakALanA pratyAkhyAnanA traNa vikalpothI guNita karavAthI 49*3=147 bhaMga thaI jAya che. jema ke yoga zAstra TIkAmAM kahyuM che - seyAlaM bhaMga sayaM paccakkhANammi jassa uvaladadhaM / so khalu paccakkhANe kusalo sesA akusalAo // zrAvakanI virati A 147 bhaMgomAMthI koIpaNa bhaMgathI karI zakAya che. je A 147 bhaMgone samajI le che, e ja pratyAkhyAna karavAmAM kuzaLa hoya che, zeSa akuzaLa hoya che. zrAvakanI ahiMsA(virati)nA uparyukta rItithI 147 vikalpa thaI jAya che. jo ke zrAvaka eka karaNa, eka yogathI paNa hiMsAno tyAga karI zake che ane zramaNabhUta pratibhAmAM traNa karaNa traNa yogathI paNa. paraMtu bahulatAnI apekSAthI zrAvakano adhikAMza tyAga be karaNa traNa yogathI thAya che. arthAtu zrAvaka dhULa hiMsA vagere pApa na to svayaM kare che ane na karAve che. paraMtu anumodanano tyAga e nathI karI zakato. kAraNa ke te parivAra vagerenI sAthe rahe che ane emanI sAthenA saMbaMdhane eNe nathI choDyo. evI sthitimAM emanAM kAryonI anumodanAnuM pApa ene lAge ja che. anumodanAnA pApathI e bacI nathI zakato, tethI e be karaNa traNa yogathI ja virati grahaNa kare che. eka anya vivakSA anusAra hiMsAnA 243 bheda kahevAmAM AvyA che. yathA - pAMca sthAvarakAya ane cAra trasakAya. A 9nI mana, vacana ane kAyAnA traNa yogothI hiMsA karavAmAM Ave che. tethI 9 prakAranA jIvonI traNa yogo dvArA hiMsA karavAthI 943 = 27 bheda thayA. emane trikaraNa-karavuM, karAvavuM, anumodana karavAthI guNyA karavAthI 2743 = 81 * ciMtAna pahupanna saMvadhi maUTyaM vizvAmi tti !' [jenAcAra nirUpaNa - AgAra dharma ka25) Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheda thAya che. emane bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALanI apekSAthI 8143 guNavAthI 243 bheda thaI jAya che. avirata jIvone ukta badhA bhedothI hiMsAnuM pApa lAge che. je zrAvaka be karaNa traNa yogathI trasa hiMsAno tyAga kare che te trasa jIvonI hiMsAnA 72 bhedothI bacI jAya che. emanA hRdayamAM sthAvara jIvonI paNa anukaMpA hoya che. te sthAvara jIvonI nirarthaka hiMsAthI paNa bacatA rahe che, tethI emanA sthAvara jIvonI hiMsAnA 135 bhedomAMthI sakriya AraMbha karavA - karAvavAnI pravRtti alpa (sImita) kSetramAM thAya che, zeSa jIvonI pratye e kSetrano icchuka thAya che. enI bhAvanA thAya che ke sthAvarakAyanA jIvonI paNa virAdhanA na hoya to sAruM che. A prakAranI prazasta bhAvanA rAkhatAM zrAvaka prazasta mAnavAmAM Ave che. jema ke yogazAstramAM AcArya hemacaMdre kahyuM che - nirarthikAM na kurvIta, jIveSu sthAvareSvapi / hiMsAmahiMsA dharmajJaH, kADkSanmokSamupAsakaH // - yogaprakAza, prakAza-2, zloka-21 ahiMsA dharmanA marmane samajanAro zrAvaka mokSanI AkAMkSA rAkhatA-rAkhatA sthAvara jIvonI paNa nirarthaka hiMsA na kare. hiMsAne mahApApakArI ane adhogatinuM kAraNa samajIne zrAvake yathAsaMbhava hiMsAthI bacavuM joIe. (68 ahiMsA-viveka kema ke ahiMsA jaina dharma athavA darzanano prANa che ane eno prabhAva jIvananA pratyeka vyavahAra para paDe che. tethI jIvana vyavahAranA saMdarbhamAM tathA sthUla ahiMsA vratanA pari prekSyamAM ahiMsAnI keTalIka vistRta tathA spaSTa vivecanA vadhu prAsaMgika thaze. zrAvaka mATe zAstromAM sthAne-sthAne "alpAraMbhI', "alpaparigrahI' zabdano prayoga karavAmAM Avyo che. enAthI e pragaTa thAya che ke zrAvakane AraMbhanI hiMsAnI jo ke chUTa che, chatAM eno e artha nathI ke te AraMbhothI khUlIne rame che. zrAvakanuM kartavya e che ke te potAnA vivekathI vadhu ne vadhu AraMbhothI bace. je AraMbha jIvananirvAha, kartavyapAlana ane javAbadArIonA nirvAha mATe aparihArya hoya, emanA mATe ja majabUrInA kAraNe chUTa ApavAmAM AvI che. AraMbha to AraMbha ja che, te heya ja che, e jANato zrAvaka yathAzakti vivekapUrNa AraMbhothI dUra rahe che. vivekI gRhastha zrAvaka potAnA roja-ba-rojanA upayoga mATe mAtra e ja padArthono upayoga kare che, je ochAmAM ochA AraMbha dvArA niSpAdita hoya. je vastuonA nirmANamAM bahu vadhu AraMbha hoya che, emano upayoga dharmabhIru vivekI zrAvaka nathI karato. A ja 26) che je jiNadhamo) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daSTithI zrAvakane alpAraMbhI ane alpaparigrahI kahevAmAM Avyo che. aneka vAra vyakti pratyakSamAM potAnA svayaMnA dvArA thanArI AraMbhajanita hiMsAnI tarapha ja dekhe che. te A vAtano vicAra paNa nathI karatA ke je vastuono te upayoga karI rahyo che, emanA nirmANamAM keTalo mahAraMbha thayo che. e samaje che ke huM to AraMbha nathI karI rahyo, huM to banI-banAvelI vastuno upabhoga karI rahyo chuM, tethI mane hiMsAno doSa zuM lAgaze? paraMtu enuM A vicAravuM bhramapUrNa che. bIjAnA dvArA mahAraMbhathI niSpAdita vastuono upabhoga karanAra gRhastha e mahAraMbhano bhAgI avazya hoya che. kAraNa ke upabhoktAone dRSTigata rAkhIne ja nirmAtA loko mahAraMbha dvArA e vastuonuM utpAdana ke nirmANa kare che. jo gRhastha emano upayoga na kare to nirmAtA e hiMsaka padArthonuM utpAdana ke nirmANa karavAnuM sAhasa nathI karI zakatA. upabhoktA gRhastha ja nirmAtAne nirmANa mATe protsAhita ane prerita kare che, tethI sAcA arthomAM mahAraMbhajanya vastuonA upabhoktA gRhastha varga ja hiMsaka padArthonI utpattinA preraka hoya che, tethI te mahAraMbhanI hiMsA(pApa)nA bhAgI hoya che. | mAnI lo kaoNDa lIvara oNIlanI baMdha zIzI che. mAchalIone mArIne emanA lIvarathI e taiyAra karavAmAM Ave che. enI nirmAtA kaMpanI ene banAvavAmAM lAkho mAchalIonI hiMsA kare che. eTalA mahAraMbhathI taiyAra thayelI e kaoNDa lIvara oNIlanI zIzIne joIne jo koI zrAvaka vicAre ke - "meM to enA nirmANamAM koI hiMsA nathI karI, koIpaNa mAchalIne nathI mArI, A vartamAnamAM acitta che, huM to acitta vastuno upayoga karI rahyo chuM, to mane enA sevanathI hiMsA kema karI lAgaze ?' evuM vicAranAra zrAvaka mahAna bhUla karI rahyo che, parvata jevI moTI bhUla karI rahyo che. kAraNa ke bhale eNe svayaM (pote) kaoNDa mAchalInI pratyakSa hiMsA nathI karI, paraMtu jo te kaoNDa lIvara oNIlano upayoga kare che, to te e mahAAraMbha(mahAhisA)ne protsAhita karanAra ane preraNA ApanAra tathA anumodana ApanAra bane che. jo loko enuM sevana na kare to koIpaNa kaMpanI ke vyakti enuM nirmANa kema karaze ? nirmAtAno prANa upabhoktA ja hoya che. jo upabhokatA na hoya to nirmAtA jIvI nathI zakatA. tethI mahAraMbhajanya vastuono upabhoga karanAra gRhastha enA mahApApathI bacI nathI zakatA. kAraNa ke upabhoktAone lakSyamAM rAkhIne ja enuM nirmANa thAya che. niSkarSa e che ke zrAvakane potAnA roja-ba-rojanA upabhogamAM AvanArI vastuonA saMbaMdhamAM e sArI rIte vicAravuM joIe ke - "A vastu alpAraMbhajanya che, vadhu AraMbhajanya che ke mahAraMbhajanya che ? je vastu saMkalpapUrvaka paMcendriya jIvonA vadhathI tathA asaMkhya trasa jIvonI hatyAthI niSpanna thaI che, te mahAraMbhajanya samajavAmAM Ave che. je vastu ekendriya jIvonA vadhathI niSpanna thaI hoya te sAmAnya rIte alpAraMbhajanya mAnavAmAM Ave che. je vastu svayaM marelA trasa jIvothI niSpanna thaI che, ene paNa alpAraMbhamAM mAnavAmAM Ave che. dU ahiMsA-viveka che je che che je che te che ka20) Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhAraMbha - mahAraMbha mImAMsA : viveka saMpanna gRhastha zrAvaka potAnA magajanA trAjavA upara pahelAM e bole che ke - e vastu alpAraMbha janya che, vadhu AraMbha janya che ke mahAraMbha janya che ?' A vivekanuM trAjavA para tolyA pachI ja e alpAraMbhathI niSpanna padArthono upabhoga kare che. te potAnA vivekanI AMkhane haMmezAM khullI rAkhe che. te potAne A aMdhArAmAM nathI rAkhato ke meM to svayaM enA nirmANamAM hiMsA nathI karI, to mane enA upayogathI hiMsA kema karavI? bhale ja enA upayogathI vartamAnamAM pratyakSa hiMsA na dekhAtI hoya, paraMtu te parokSamAM mahAhiMsAnuM kAraNa che, evuM mAnIne mahAraMbhajanya padArthono upayoga viveka saMpanna zrAvake na karavo joIe. alpAraMbha ane mahAraMbhanA vize samAjamAM aneka rItanI bhrAMta dhAraNAo banelI che. keTalAka loko mAtra pratyakSa hiMsAno ja vicAra kare che, te e vastunA nirmANanI prakriyAmAM thanArI hiMsAnI upekSA karI de che. emanI dalIla e che ke - "ame to taiyAra banI banAvelI vastuno upayoga karIe chIe, ame enA mATe AraMbha-samAraMbha nathI karatA. vartamAnamAM te acitta che, tethI enA upayogamAM hiMsAnA bhAgIdAra ame kevI rIte hoI zakIe che ?' zrAvaka be karaNa traNa yogathI hiMsAno tyAga kare che. hiMsA svayaM na karavI ane bIjAne na karAvavI, eTalI ja enI vrata-maryAdA che. anumodananuM pApa enA mATe khulluM che. anumodanathI te bacI nathI zakato. tethI banI-banAvelI acitta vastuonA upabhoga mATe te svataMtra che. ene A UMDAImAM javAnI koI AvazyakatA nathI ke e vastunA nirmANamAM pahelAM keTalI hiMsA thaI che ? zrAvaka pratyakSa hiMsAno tyAgI hoya che, apratyakSa hiMsAno nahi. evI dhAraNAne kAraNe kRSi vagerene mahAraMbha ane vyAjanA vyavasAyane alpAraMbha samajavAmAM Ave che. phUlonI mALAne mahAraMbha ane motIonI mALA alpAraMbha mAnavAmAM Ave che. karoDo jIvonI hiMsAthI nirmita rezamI vastrone paheravAmAM moTAI samajavAmAM Ave che. nirdayatApUrvaka lAkho paMcendriya prANIonA vadhathI nirmita kUma ledhara ke kaoNpha ledharanA camakIlA ane mulAyama cAmaDAnI cIjono khUba prayoga karavAmAM Ave che. agaNita paMcendriya jIvonI hiMsAthI banelI auSadhiono niHzaMka thaIne upayoga karavAmAM Ave che. - pratyakSa hiMsA saMbaMdhita ukta dhAraNA ane vicAraNA sarvathA bhrAMtipUrNa ane zAstra pratikULa che. zrAvaka moTI hiMsAno tyAgI hoya che, bhale ja te moTI hiMsA pratyakSamAM ho ke parokSamAM. pratyakSamAM dekhAtI hiMsA alpahiMsA thaI zake che ane parokSamAM thanArI na dekhAtI hiMsA mahAhiMsA thaI zake che. tethI e mahattvapUrNa nathI ke hiMsA pratyakSamAM thaI rahI che ke parokSamAM ? mahattvapUrNa vAta e che ke thanArI hiMsA sthaLa hiMsA che ke sUkSama hiMsA che? zrAvaka mahAhiMsA (dhULa hiMsA)no tyAgI hoya che. tethI ene e jovAnuM hoya che ke te je vastuono upabhoga ke upayoga karI rahyo che te mahAhiMsAthI niSpanna to nathI ? (28) che jiNadhamo) Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMsAnI bhayaMkaratA ke sadoSatA enI pratyakSatA-apratyakSatA para eTalI Azrita nathI, jeTalI enI skUlatA ke sUkSmatA para AdhArita hoya che. tethI zrAvakane A vAtano avazyameva vicAra karavo joIe ke te je vastuono upayoga ke upabhoga karato hoya, te alpAraMbhathI niSpanna thaI hovI joIe, mahAraMbhathI nahi. "apratyakSa hiMsAthI amAro koI saMbaMdha nathI.' e mAnavuM svayaMne vizvAsaghAta karavA samAna che, AtmavaMcanA che. jema tetaro tophAna AvavAthI retamAM moM nAkhI samajI le che ke tophAna AvyuM ja nathI, evuM mAnI levA mAtrathI tophAnane nakArI nathI zakatA. te e mahAraMbhanA mahApApanA bhAgI thaze ja. zrAvaka ahiMsAno upAsaka ane ArAdhaka hoya che. ahiMsAne te upAdeya ane vadhumAM vadhu aMzomAM potAnI zakti anusAra AcaraNIya mAne che. te hiMsAthI dUra rahevAnI yathAsaMbhava koziza kare che. te mAtra e ja hiMsAnuM avalaMbana lAcArIvaza kare che, je enA jIvananirvAha vagere mATe atyaMta Avazyaka ane aparihArya hoya. evI sthitimAM enA mATe e Avazyaka thaI jAya che ke te A vAtanuM pUrepUruM dhyAna rAkhe ke eno jIvananirvAha paNa thaI jAya ane te mahAraMbhathI paNa bacI jAya. ' khorAka (khAvuM) jIvananirvAha mATe jarUrI che, paNa zrAvaka A vAtano vicAra rAkhe che ke khAdya padArtha evA hoya ane A DhaMgathI niSpAdita hoya, jemAM ochAmAM ocho AraMbha ane hiMsA thaI hoya. zrAvaka sAttvika ane alpa AraMbhajanya khAdya padArthone ja kAmamAM le che, te tAmasika ane mahAraMbhathI janya khAdya padArthonuM sevana nathI karI zakato. tethI zrAvaka mAMsa, IMDA, mAchalIo vagerenuM sevana nathI karI zakato, kAraNa ke e paMcendriya jIvonI hiMsAthI niSpanna che. bhale zrAvake svayaM A jIvone mArIne e vastuo taiyAra na karI hoya, paraMtu e paMcendriyanA klevarathI mahAraMbhathI banelI che, dhRNAspada che, emanA khAvAthI hRdayanI dayA bhAvanA samApta thaI jAya che. A rIte alpAraMbhI zrAvakane pazuonAM mAMsa, lohI, hRdaya ke anya aMgothI banelI davAo ane Ijezana vagereno upayoga na karavo joIe. kAraNa ke e prANIonI hiMsA karIne banAvavAmAM Ave che. mAMsa vagere AhAra pratyeka rUpamAM, pratyeka sthitimAM varjanIya che. kahI zakAya che ke DaoNkTaronA parAmarzathI bImArInI dazAmAM emanuM sevana zrAvaka karI zake che ke nahi ! enA vize e ja kahI zakAya che ke prabaLa icchA zaktivALA zrAvakane yathAsaMbhava eno upayoga na karavo joIe. enAthI paraheja (manAI) karavI. kAraNa ke zarIrathI vrata ke dharma vadhu mahattvapUrNa hoya che. khAvAno uddezya prANanirvAha che, svAda nahi. tethI svAdanA cakkaramAM paDIne vividha prakAranA AraMbha, samAraMbha ane mahAraMbhano Azraya levo zrAvaka mATe varjanIya che. tethI zrAvaka evA ja khAdya padArthonuM sevana kare che, je sAttvika ane mahAraMbhathI janya na hoya. Ama, zrAvakanA vastra paheravAno uddezya lajjA nivAraNa ke ThaMDI-garamIthI zarIrane bacAvavuM hoya che. A uddezyane laIne zrAvaka potAnI vezabhUSA evI rAkhe che, je alpAraMbhathI niSpanna hoya. je vastronA nirmANamAM vadhu trasa jIvonI hiMsA thatI hoya, je vastromAM pazuonI [ ahiMsA-viveka)) ) )), (29) Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carabIno upayoga karavAmAM Avato hoya, je vastronA nirmANamAM majUro ane anya lAkho lokonI AjIvikA chInavAI javAnA kAraNe zoSaNa thatuM hoya, e vastrono upayoga karavo zrAvaka mATe ucita nathI. AjakAla vastra paheravAno uddezya ja lupta thaI gayo hoya evuM lAge che. lokoe vastrane lajjA nivAraNa ke ThaMDI-garamIthI saMrakSaNanuM sAdhana na mAnIne moTAI ane vaibhavanA pradarzananuM sAdhana samajI lIdhuM che. rezamI vastra dhAraNa karavuM, camakatAMbhaDakIlAM ane pAradarzaka vastro dhAraNa karavAM, Aja moTAI mAnavAmAM Ave che. "pAtaLuM khAvuM ane pAtaLuM paheravuM' AjanI sabhyatA banI gaI che. paraMtu A sabhyatA lokonA dharmarUpI dhanano keTalo vinAza karI rahI che, e khUba ja gaMbhIratAthI vicAravAnI vAta che. evAM vastronA nirmANamAM keTalI hiMsA thAya che ane A phezanaparastInuM keTaluM ghAtaka sAmAjika duSpariNAma Ave che, e ghaNA badhA loko nathI samajI zakatA. sAMbhaLyuM che ke eka gaja (mITara) asalI rezama taiyAra karavAmAM cAlIsa hajAra rezamanA kIDAone mAravAmAM Ave che. rezamanA kIDAonI lALa (tAMtaNA)thI rezama bane che. A kIDAone ukALatAM garama pANInI kaDAImAM nAkhavAmAM Ave che, jenAthI te lAMbI lALa choDe che. keTalI nirdayatApUrvaka lAkho kIDAonI hiMsA karavAthI rezama bane che. evA hiMsaka rezamane koI pApabhIruM zrAvaka kevI rIte dhAraNa karI zake che ? keTalAMka vastrone camakIlA (camakatAM) ane mulAyama banAvavA mATe pazuonI carabIno paNa prayoga karavAmAM Ave che. evAM vastro dhAraNa karanAra zrAvakocita ahiMsAno pAlaka kevI rIte kahI zakAya che? milanA carabI lagAvelA mulAyama vastro athavA atyaMta kImatI ane pAradarzaka bArIka vastra jemAM aMga-aMga dekhAtuM hoya, zuM vastra paridhAnano uddezya pUrNa kare che ? zuM A prakAranA vadhu AraMbhathI banelAM vastrono upayoga alpAraMbhajIvI zrAvaka mATe karavo ucita che ? AjakAla pAradarzaka AkarSaka vastronA paheravezano pravAha cAlI nIkaLyo che, je mahAraMbhajanya hovAnA kAraNe hiMsaka to che ja, sAthe sAmAjika duSyabhAva pedA karavAnA kAraNe sAmAjika tathA naitika hiMsAnuM paNa kAraNa banI rahyuM che. custa, pAradarzaka tathA AkarSaka paheraveza kAmukatA ane durAcAranuM nimitta bane che, jenA kAraNe aneka sAmAjika astavyastatAo tathA chinna-bhinnatAo pedA thAya che, maryAdAo tUTe che ane aneka rUpomAM hiMsAne janma Ape che. tethI ahiMsaka zrAvakane potAnI raheNI-karaNI sAdagImaya banAvavI joIe. sAdagImaya jIvana ja alpAraMbhavALuM thaI zake che. taDaka-bhaDakanuM vilAsI jIvana mahAraMbhanuM poSaka hoya che. zrAvakane mahAraMbhathI bacavuM ja joIe. motIonAM AbhUSaNonI AjanA vaibhavapriya samAjamAM moTI pratiSThA che. phUlonI mALA paherIne koIpaNa zrAvaka dharmasthAnakamAM praveza nathI karI zakato, kAraNa ke phUlonI mALA vanaspati kAyika ekendriya jIvonA AraMbhathI ja niSpanna thAya che ane sajIva paNa che. paraMtu motIonI mALA je paMcendriya prANIonA vadhathI niSpanna thAya che, paherIne loko khUba zAnathI (30) 2000 2000 jiNadhamo Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasthAnamAM praveza kare che. paraMtu sAcA arthomAM te motIonI mALAnI dhAraka vyakti vizeSa hiMsAnA mahAraMbhanI poSaka hoya che. kAraNa ke motIonI prApti khUba moTI hiMsA pachI maLe che. motIonI upalabdhi mATe khUba moTI hiMsA thAya che. bicArA marajIvAo samudranI UMDAImAM DUbakI lagAve che. tyAM killola karatI nirdoSa mAchalIone pakaDIne Tokaro (TopalIo)mAM bhare che ane muzkelIthI magara vagere hiMsaka jaLa-jaMtuothI potAnA prANa bacAvIne samudrathI bahAra Ave che. TopalIomAM bharelI mAchalIono Dhagalo karI de che. te mAchalIo pANI vagara taraphaDI-taraphaDIne marI jAya che, pachI ene badAmanI jema phoDavAmAM Ave che. emAMthI koI-koI mAchalImAMthI motI nIkaLe che. tethI to asalI motI moMdhuM (paDe) che. anekAneka mAchalIonI hatyA thAya che, tyAre jaIne kyAMka be-cAra motI nIkaLe che. motI mATe thanArI matsya hiMsAmAM te badhA gRhastha pApanA bhAgI che, je motIno prayoga kare che, te loko paNa ochAvattA rUpathI pApanA bhAgIdAra che,je motIno kraya-vikraya kare che, dalAlI kare che, motI paheranArAne sAro ke bhAgyazALI samaje che. vivekavAna pApabhIru ahiMsAnI upAsanA ane ArAdhanA karanAra zrAvaka-zrAvikAo paMcendriya hiMsAthI nirmita motIonI mALAne kevI rIte paherI zake che ? mulAyama cAmaDuM prApta karavA mATe jAnavaronI pratye bhayaMkara krUratApUrNa vyavahAra karavAmAM Ave che. cAmaDuM ane enAthI bananArI vastuonA nirmAtA pahelAM pazuone kharIdI le che, emane keTalAya divaso sudhI bhUkhyA rAkhIne emanI cAmaDI gaLAvI de che. pachI UkaLatuM garama pANI chAMTIne laThThAonA mArathI khUba mAre che, jenAthI emanuM zarIra roTalInI jema phUlI jAya che. aMtamAM e nirdayI lAlacu loko katala karavAnAM mazInonI AgaLa lIluMlIluM ghAsa nAkhe che. bicArAM aneka divasonAM bhUkhyA-tarasyAM abodha pazu potAnA peTanI tIvra jvALA zAMta karavA jevAM khAvA mATe emAM moTuM nAkhe che ke tarata mazInanI moTI ane camakatI teja charI kara22 karatI emanI gardanone dhaDathI alaga karI de che. taraphaDatAM e prANIonAM zarIrathI nIkaLatI lohInI dhArAo ane nAcatI emanI kIkIone joIne kayo paththaradila kAMpI nahi UThe ? evA bhayaMkara hatyAkAMDa dvArA mulAyama cAmaDuM prApta karavAmAM Ave che. krUma ledhara ke kaoNpha ledhara pazuone nirdayatApUrvaka mArIne meLavavAmAM Ave che. loko moja-zokha mATe camakatAM mulAyama cAmaDAMnA bUTa ke anya cAmaDAMnI sAmagrIno prayoga karatA jovA maLe che, paraMtu kadAca teo nathI jANatA ke A prakAranAM mulAyama cAmaDAM mATe keTalA nRzaMsa tathA krUratApUrNa hatyAkAMDa karavAmAM Ave che. A badhuM jANyA pachI kaI evI vivekavAna vyakti haze je evA hiMsApradhAna cAmaDAthI banelI vastuono tyAga nahi karI de? vivekavAna zrAvakane hiMsAmaya cAmaDAthI banelI vastuono sarvathA parityAga karavo joIe. dezI cAmaDAthI banelI vastuo, je mRtyuthI marelAM jAnavaronA cAmaDAthI bane che, te apekSAkRta alpAraMbhajanya hoya che. suMdara tathA mulAyama cAmaDuM mahAraMbhajanya hovAthI zrAvaka mATe varjita che. [ ahiMsA-viveka che. jo ke, 31) Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka potAnA jIvananirvAha mATe alpa AraMbhajanya vastuono upayoga ke upabhoga kare che, te zrAvaka vratanI dRSTithI svataMtra che. paraMtu potAnA moja-zokha mATe mUka prANIono vadha karavo ke emano vadha karanArAone emanA dvArA nirmita hiMsaka vastuone kharIdIne protsAhita karavA bhayaMkara pApakarma che. mAtAnA stanathI bALaka dUdha pIe che, A eno svAbhAvika AcAra che. paraMtu je bALaka mAtAnA dUdhanI jagyAe stananuM lohI pIvA mAMge che, zuM ene koI bALaka ke putra kaheze? nA, e to jherIlo kIDo kahevAze. A rIte A prakRti gAya, bheMsa, bakarI vagerethI dUdha apAve che. jagatane enAthI moTo upakAra thAya che, paraMtu nirdayI loko A upakArI pazuonI hiMsA karIne vadhu divaso sudhI dUdha ApanArAM A pazuone mArIne dUdhanA strotane baMdha karI de che, arthAt prakRti mAtAnAM A stanonuM lohI pI jAya che. A abodha ane mUka pazuonA pokAra ane citkArane sAMbhaLanAra koNa che ? AjanA A yugamAM pazuonI bhayaMkara hiMsA thaI rahI che. moTAM-moTAM yAMtrika katalakhAnAMomAM lAkho gAyo, bheMso, bakarA-bakarIo ane vAcharaDAMonI nirdayatApUrvaka hatyA karavAmAM AvI rahI che. A mahApApanA te badhA bhAgIdAra che, je koIpaNa rUpamAM A hatyArAone jANye-ajANye protsAhita kare che. prAyaH vilAsa ane moja-zokha mATe upayogamAM AvanArI vastuo evA mahAraMbhathI niSpanna thAya che. sauMdarya prasAdhananI vastuo paNa mahAraMbhajanya hoya che, tethI vivekavAna gRhastha mahAraMbhajanya vastuono kadIye upayoga nathI karato. e potAnA jIvanane yathAsaMbhava alpAraMbhathI ja calAve che. vivekavAna suzrAvakane A sUtra yAda rAkhI levuM joIe ke jIvanamAM jeTalI taDaka-bhaDaka haze, jIvanamAM vilAsitAnuM jeTaluM sthAna haze, jeTaluM vaibhava ane moTAInuM pradarzana haze, eTalI ja hiMsA thaze ane jeTalA aMzomAM jIvanamAM sAdagI Avaze eTalA aMzomAM jIvana ahiMsaka banaze. A sUtra anusAra vivekavAna suzrAvaka potAnA jIvanamAM vadhumAM vadhu sAdagIne apanAvIne hiMsAnA mahAdoSathI potAne alaga rAkhI zake che. kRta-kArita ane anumatimAMthI vadhu pApa zemAM? pahelAM kahevAyuM che ke zrAvaka prAyaH be karaNa, traNa yogathI vrata grahaNa kare che, je gAIzya jIvananA dAyitvathI haTIne pratibhAdhArI utkRSTa zrAvakanuM dAyitva laI le che. te traNa karaNa, traNa yogathI paNa vata grahaNa karI zake che, paraMtu jenA para atyAre gRhasthAzramano bhAra che, te traNa karaNa, traNa yogathI tyAga nathI karI zakatA. hA, te svayaMbhUramaNa samudranA matsyavadhanA traNa karaNa, traNa sapta yogathI tyAga karI zake che. kAraNa ke tyAM sudhI koI manuSya pahoMcI ja nathI zakato. anya sthitiomAM AMzika (thoDA) zrAvaka be karaNa traNa yogathI ja hiMsA, asatya vagere pApono tyAga karI zake che, anumodanAno tyAga te karI zakatA nathI, kAraNa ke ene aneka evA lokothI paNa potAno saMbaMdha rAkhavo paDe che, je mAMsAhArI ho athavA anya pApono tyAga na karelo hoya. enA parivAramAM paNa koI evI vyakita hoya to enI sAthe ene rahevuM paDe che. tethI saMvAsAnumati ane manasAnumati baMne prakAranI (32) 2000 2000 2000 jiNadhamo] Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anumatinI chUTa te rAkhe che. jo ke te potAnA saMbaMdhIne vacanathI ane kAyAthI koI pApanI anumati nathI deto, paraMtu enI sAthe rahevA, paricita thavA ke enA saMbaMdhI hovAnA nAte enI mUka anumati to thaI ja jAya che. te svayaM sthUla hiMsA vagere nathI karato, bIjAothI paNa nathI karAvato, paraMtu gAIthyano tyAgI na hovAnA kAraNe ene potAnA parivArathI mamata bhAvanuM chedana nathI karyuM, tethI parivAramAM putra-pautra ke koI parijana hiMsA vagere karato hoya to te ene na to acAnaka svayaM choDI zake che, na enI sAthe paricayano paNa acAnaka (tarata) tyAga karI zake che. jo ke gRhastha zrAvaka potAnI sAthe rahenAra putra-pautra vagerene hiMsA vagere karavAnuM kaheto nathI. na hiMsA karAve che, chatAM emanI sAthe rahevAnA kAraNe emanA dvArA karavAmAM AvelI hiMsA vagereno saMsarga doSa ja nathI lAgato. kyAreka-kyAreka ene gRhastha saMbaMdhita kArya mATe preraNA paNa ApavI paDe che. udAharaNa, svarUpa - be karaNa traNa yogathI vrata svIkAra karanAre koIne kahyuM - "UTho, bhojana karI lo." paraMtu khAnAra rAjyAdhikArI che ane abhakSyabhojI che, ane te sAtvika bhojana khavaDAvIne potAnI tarapha kheMcI zake che. A rIte koI rAjyAdhikArI che, te ukta zrAvakanA ghera rokAyo che, bhojana karavA mATe te svayaM hoTalamAM jaIne abhakSya padArtha khAya che ke apeya padArtha pIe che, have jo te zrAvaka enI sAthe sarvathA saMbaMdha toDI ja de to kleza-vRddhinI saMbhAvanA che. saMbaMdha rAkhIne to ene sanmArga para lAvI paNa zakAya che. saMbaMdha toDI devAthI to enuM vadhu pApI thavuM saMbhava che. Ama, anumodanano tyAga karavAmAM zrAvaka mATe aDacaNa to Ave che, paNa vyAvahArika kAryo rokAtAM nathI ane ahiMsaka zrAvakanA saMparkathI hiMsaka vyakti paNa sudharI jAya che. magadhanA mahAmaMtrI abhayakumAre kALa saukarikanA putrathI mitratAno saMbaMdha joDyo hato. abhayakumAra zrAvaka hato. te jANato hato ke eno pitA kasAI che ane kasAIpaNuM choDI nathI zakato, chatAM paNa kALa saukarikanA putramAM jIvana sudhAranI lagana joIne enAthI saMbaMdha haMmezAM cAlu rAkhyo. pariNAmasvarUpa enuM jIvana sudharI gayuM. upAsaka "dazAMga sUtra'mAM mahAzataka zrAvakanuM varNana che. enI tera patnIomAMthI revatI atyaMta krUra hatI. eNe potAnI sakhIone viSaprayoga ane zastraprayogathI mArI nAkhI hatI. revatI jevI krUra strI maLI javAthI zrAvaka vratadhArI puruSa zuM karI zake che? thoDI UMDANapUrvaka vicAravAnI jarUra che. vartamAna yugamAM prAyaH avivekI loko evI strIne kAM to mArI nAkhe che ke gharathI bahAra kADhI mUke che athavA ene jAtithI bahiSkRta karI de che. pachI cAhe te vidharmI banIne ke durAcAriNI banIne enAthI paNa vadhu pApakarma kema na kamAya ! paraMtu mahAzataka dUradarzI zrAvaka hato. eNe revatInAM badhAM kArastAnanI khabara hatI, paNa e samayanI sAmAjika paristhiti anusAra mahAzatake na to ene mArI ke na ene gharathI bahAra kADhI. mahAzatake vicAryuM ke - "revatI hiMsaka hovA chatAMya vyabhicAriNI nathI. mArI pratye enI bhakita che, ke eno vadha to karI ja nathI zakato, kAraNa ke be karaNa, traNa yogathI hiMsAno [ ahiMsA-viveka ane bIjA ane 633) Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAga karyo che. jo Ane gharathI kADhI mUkavAmAM Ave to saMbhava che ke te vyabhicAriNI banI jAya ane vadhu hiMsaka paNa banI jAya. tyAre to baMne kuLone badanAma karaze." saMbhava che, A vicArathI mahAzatake revatIne gharathI kADhI mUkI nahi hoya. emaNe svayaM ja virakta thaIne zrAvaka pratimA grahaNa karI lIdhI. pachI paNa te gRhasthAzramane tyAgI na zakyA, revatInA sAthe rahevAthI saMvAsAnumodana pApathI te bacI zakatA nahotA. tethI be karaNa, traNa yogathI ja emaNe vrata lIdhuM. gRhastha zrAvaka potAnI jAtithI sarvathA saMbaMdha- viccheda nathI karI zakato ane na jAtinA yogathI te A vAtanI javAbadArI laI zake che ke te loko na chULa hiMsA karaze ke na karAvaze. je hiMsA kare - karAve che, emanI sAthe saMbaMdha rAkhavAthI anumodananuM pApa lAge ja che. A vAtane lakSyamAM rAkhIne gRhastha be karaNa, traNa yogathI tyAga kare che. A prakArano tyAga karavAthI gRhasthanA saMsAra-vyavahAramAM muzkelI nathI AvatI. prAthamikatAnI dRSTithI zrAvaka pahelAM hiMsA vagere pApa svayaM karavAno tyAga kare che, pachI karAvavAno tyAga kare che, ane anumodana karavAnI chUTa rAkhe che. pApanuM AcaraNa svayaM karavAnI sthitimAM saMmpiSTatAnI saMbhAvanA vizeSa thaI zake che. bIjAo dvArA hiMsA vagere kArya karAvavAmAM pariNAmomAM eTalI vadhu tIvratA ke saMkliSTatAnI saMbhAvanA prAyaH nathI rahetI. anumodanamAM A tIvratA vadhu - ochI thaI jAya che. A dRSTithI zAstrakAroe prAthamikatAno ukta krama nirdhArita karyo che. paraMtu A koI sArvatrika niyama nathI. alpa pApa ke mahApApano AdhAra karavA - karAvavA ke anumodana upara eTalo nirbhara nathI jeTalo viveka ke aviveka upara nirbhara che. jyAM viveka che, tyAM alpa pApa che ane jyAM viveka nathI tyAM vadhu pApa che. alpa pApa ane vadhu pApa viveka-aviveka para avalaMbita che. jaina jagatanA mahAna jyotirdhara svargIya zrI javAharAcAryanA samayamAM samAjamAM A prazna UThyo hato ke mIThAIvALA tyAMthI sIdhI vastuo (mIThAIo) lAvIne khAvAmAM ochuM pApa che ke gharamAM banAvIne khAvAmAM ochuM pApa che ? AraMbha karavAmAM vadhu pApa che ke karAvavAmAM vadhu pApa che ke - "anumodanamAM vadhu pApa che ? svargIya AcAryazrIe A viSayamAM pratipAdita karyuM ke A viSayamAM koI ekAMta pakSa na hoI zake. kyAreka karavAmAM vadhu pApa thaI jAya che, kyAreka karAvavAmAM vadhu pApa thaI jAya che ane kyAreka anumodanamAM vadhu pApa thaI jAya che. alpa pApa ke mahApApano AdhAra viveka-aviveka ane bhAvanAo para AdhArita che." sva. zrI javAharAcArye A vize spaSTa karatAM pratipAdita karyuM ke - "je kAma mahAraMbhathI thAya che, e ja kAma viveka hovAthI alpAraMbhathI paNa thaI zake che, ane je kAma alpAraMbhathI thaI zake che e ja avivekInA kAraNe mahAraMbhano banI jAya che. A viSayamAM sva. AcAryazrIe potAnA gRhasthAvasthAnA eka prasaMgano ullekha A prakAra karyo. "jyAre mArI uMmara lagabhaga dasa-bAra varSanI hatI e samayanI A ghaTanA che. mAruM gAma makAI pradhAna kSetra hatuM. jyAre sArI makAInI khetI (pAka) thatI to e kSetranA loko Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasannatA pragaTa karatA hatA. goTha-gugariyA (meLAvaDo) karatA hatA. A saMdarbhamAM gAmamAM pratiSThita lokoe maLIne goThanuM Ayojana karyuM. makAInA bhujiyA banAvavAno vicAra karyo. sAthe bhAMganA bhujiyA paNa banAvavAnI vAta thaI gaI. mArA mAmAjIe mane kahyuM hatuM ke - "vADAmAM bhAMganA choDa UbhA che, emAMthI bhAMganA pattA toDI lAva." e samaye bhAMganA viSayamAM Aja jevo kAyado na hato. tethI dareka jagyAe enA choDa ropelA maLatA. mArA mAmA pratiSThita vyakti hatA, rAjyamAM paNa emanuM sanmAna hatuM ane te dharmano paNa vicAra rAkhatA hatA. emanA kahevAthI huM doDI gayo ane khoLo bharI lagabhaga zera bhAMga toDI lAvyo. te mane kahevA lAgyA ke - "ATalI bhAMga kema toDI lAvyo ? thoDAnI ja jarUra hatI?" Ama thoDInI jagyAe vadhu bhAMga lAvavAnA kAraNe te mane bolavA lAgyA. paraMtu vAstavamAM emAM mAro ja guno hato ke emano paNa? te vadhu pApa mane ja thayuM ke emane paNa? huM bALaka hato, jethI mArAmAM viveka nahoto ane na emaNe kahyuM hatuM ke ATaluM lAva? Ama na to emaNe viveka Apyo ane na bALaka hovAnA kAraNe mArAmAM viveka hato. A rIte vadhu pApanA kAraNe aviveka racyo. jo viveka hota to te vadhu pApa kema thAta ? tethI pattAM toDavAnuM kArya karavAne badale karAvavAmAM vadhu pApa thayuM, kAraNa ke te potAnA hAthathI pattAM toDI lAvatA to jeTalI jarUra hatI eTaluM ja lAvatA, vadhu nahi. vivekanA abhAvamAM, alpa pApa thavAnI jagyAe mahApApa thavAnAM bIjAM paNa aneka udAharaNa ApI zakAya che. koI zeTha zrAvaka jaMgalamAM gayA. tyAM nokarane pANI bharIne lAvavAnuM kahyuM. te lIlI vanaspati, phUlo vagere kacaDato doDyo e loTo mAMjIne (ghasIne) jaLAzayamAM dhoIne jevuMtevuM gALeluM-na gALeluM pANI bharI lAvyo. have A vadhu pApa kone thayuM ? zuM A pApa karanArane ja thayuM, karAvanArane nahi ? jo zeTha svayaM pANI bharI lAvyA hota to ane vivekathI kAma lIdhuM hota to keTaluM pApa TaLI zakatuM hatuM ? te nokara zeThano mokalelo hato, tethI zuM zeThane enuM pApa na lAgyuM ? A rIte karavAnI apekSA bIjAthI karAvavAmAM vadhu thaI gayuM. jaina dharmanA pravartaka kSatriya hatA ane A dharma eTalo vyApaka che ke pratyeka varganI vyakti enuM pAlana karI zake che. A dharmane rAjya karanAra zAsaka paNa pALI zake che. udAyana rAjA soLa dezanuM rAja (zAsana) karatA hatA, chatAMya te alpAraMbhI kahevAyA che. ATaluM moTuM rAjya saMbhALavA chatAM te alpAraMbhI rahyA, enuM kAraNa zuM che ? enuM kAraNa e ja che ke te zrAvaka hovAnA kAraNe vivekathI kAma letA hatA. bhagavAne vivekamAM dharma batAvyo che. jo evuM na hota to dharma mAtra vANiyAono ja rahI jata, kSatriyonA pAlana yogya na raheta. vivekapUrNa kartavyapAlana karato rAjA paNa alpAraMbhI thaI zake che. Ama, kyAreka karavAmAM vadhu pApa thaI jAya che, kyAreka karAvavAmAM vadhu pApa thaI jAya che ane kyAreka anumodanamAM vadhu pApa thaI jAya che. viveka na rAkhavAmAM, karavA-karAvavAmAM paNa eTaluM pApa nathI lAgatuM jeTaluM anumodanAthI thaI jAya che. A vAta nIce udAharaNathI spaSTa thaI jAya che. [ ahiMsA-viveka a 635 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnI lo eka rAjA jena che. enA samaye eka evo aparAdhI lAvavAmAM Avyo jeNe phAMsInI sajAnA yogya aparAdha karyo hato. te rAjA vicAravA lAgyo ke - "huM cAhuM chuM ke A aparAdhI na mare, paraMtu jo enA aparAdhanI bhayaMkaratAne jotAM phAMsInI sajA nahi ApuM to nyAyanuM ullaMghana thaze." Ama, eNe nyAyanA rakSaNa-hetu khUba saMkoca sAthe e aparAdhIne phAMsInI sajA saMbhaLAvI. phAMsI lagAvanAra e aparAdhIne phAMsInA sthAne laI gayo. te paNa manamAM vicArato hato ke - "phAMsI lagAvavAnuM kAma kharAba che. huM nathI cAhato ke koIne phAMsI lagAvuM, paraMtu rAjyanI nokarI karuM chuM, tethI enI AjJA mAnavI mAruM kartavya che. rAjA paNa nyAyathI baMdhAyelA che, huM paNa kartavyathI baMdhAyelo chuM, tethI majabUra thaIne A kAma karavuM paDe che.' tyAM eka trIjI vyakti UbhI hatI. ene koI prakArano Adeza ApavAno adhikAra nahoto, enI AjJA cAlI paNa zakavAnI nahotI, chatAM Ubho-Ubho khUba umaMgavaza kahe che - "zuM jue che? lagAvane ene phAMsI? kema vAra kare che? Ane to phAMsI para caDAvavo ja sAro che ?" have ukta traNeya vyaktiomAMthI vadhu pApa kone thayuM? rAjA ane phAMsI lagAvanAra phAMsInuM kAma karavA - karAvanAra para paNa e phAMsInA kAmanI prazaMsA nathI karatA, paNa pelo trIjo vyakti nakAmo ja phAMsI lagAvavAnA kAmanI prazaMsA karIne vagara joItI AjJA ApIne mahApApa karI rahyo che. phAMsI lagAvavAnA sthAna para bIjA paNa darzaka loko hatA. emAMthI je vivekI hatA, te to vicAratA hatA ke - "A bicAro pApanA kAraNe ja phAMsI para caDhI rahyo che. jo ANe aparAdha na karyo hota to zuM phAMsI lAgata? tethI ApaNe paNa pApathI bacavuM joIe.' je darzaka avivekI hatA, te kahI rahyA hatA ke - "sAruM thayuM che ke Ane phAMsI maLI. A khUba ja duSTa hato, paNa catura nahoto. ApaNe kevA catura chIe ke aparAdha paNa karI laIe chIe ane rAjya ke anya koInI pakaDamAM paNa nathI AvatA." ukta baMne prakAranA darzakomAMthI mahApApI koNa ane alpapApI koNa? spaSTa che ke avivekI darzakoe mahApApano baMdha karyo che. enAthI e arthaghaTana na karavuM joIe ke karAvavAthI ja mahApApa thAya che, karavA athaLA anumodanathI nahi ke karavAthI ja mahApApa thAya che, karAvavA ke anumodanathI nahi. niSkarSa e nIkaLe che ke jyAM aviveka che tyAM mahApApa che ane jyAM viveka che tyAM alpa pApa che. eka udAharaNa dvArA A vAta vadhu spaSTa thaI jAya che. eka DaoNkaTara oNparezana karavAmAM kuzaLa che, paNa te kahe che ke - "mane dhRNA thAya che, tethI huM to oparezana nathI karato." athavA pramAdavaza te kaMpAunDarane oparezana karavA mATe kahe che. kaMpAunDara anADI che, akuzaLa che. evI hAlatamAM te DaoNkTara svayaM oparezana na karIne kaMpAunDarathI karAve to e DaoNkTarane karAvavAmAM ja mahApApa lAgaze, eka bIjo je svayaM parezana karavAnuM jANato nathI ke ochuM jANe che, te koI bIjA kuzaLa DaoNkTarathI (636 che ane te ja jiNadharmoo] Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parezana karavAnuM kahe che, to ene karAvavAmAM paNa alpa pApa lAgaze. oNparezana to baMnee bIjAthI karAvyuM, baMnee pote na karyuM, paraMtu pahelAM DaoNkTarane mahApApa lAgaze ane bIjAne alpa lAgaze. A rIte koI trIjI vyakti svayaM parezana karavAnuM nathI jANato, chatAMya je jANe che, ene rokIne svayaM oNparezana kare to ene mahApApa lAgaze. evI ajANa anADI vyakti dvArA kareluM oparezana kadAca sudharI paNa jAya, to paNa te pApano bhAgI haze ane anadhikRta kAma karavAnA kAraNe sarakAra paNa ene aparAdhI mAnaze. e pahelA DaoNkTarane karAvavAthI paNa mahApApa lAgyuM, bIjAne karAvavAmAM paNa alpa pApa lAgyuM ane trIjAne svayaM karavAmAM paNa mahApApa lAgyuM. AnuM kAraNa e ja che ke A traNeyamAM vivekanuM aMtara che. bIjuM udAharaNa lo. eka mahilA vivekarahita ane bIjI vivekI che. vivekI mahilA vicAre che ke - "bhojana banAvavAmAM pApa lAge che, paraMtu svayaM khAvA ane kuTuMbIone khavaDAvavAnI javAbadArIthI te mukta nathI. A mATe te bIjI mahilAne bhojana banAvavAnA kAmamAM lagAve che. te bIjI mahilA vivekI nahotI. asAvadhAnIthI enAM kapaDAMmAM Aga lAgI gaI, te baLI gaI. evI sthitimAM te kAmamAM lagAvanAra vivekI mahilA prasanna thaze ke aprasanna? te vicAraze ke - "nakAmI, meM Ane bhojana banAvavAnA kAmamAM lagAvI. jo huM ja vivekathI karatI to A anartha na thAta." A spaSTa ja jJAna thaI jAya che ke karavAnI apekSA karAvavAmAM vadhu pApa thayuM. A rIte eka mahilA svayaM to viveka rAkhatI nathI ane vivekI mahilAne karavA paNa nathI detI ane svayaM karavA besI jAya, to karavAmAM vadhu pApa thaze ke nahi ? A rIte jyAM viveka che, tyAM karavAmAM paNa vadhu alpa pApa che ane karAvavAmAM paNa alpa pApa che. paNa jyAM viveka nathI, tyAM karavA chatAMya mahApApa che ane karAvavAmAM paNa mahApApa thAya che. A vivekanI apekSAthI vAta thaI. have karavA - karAvavA ane anumodanamAMthI konAmAM vadhu pApa thaI zake che, A vicArIe. koI vyakti svayaM hAthe AraMbha karavA lAge to keTaluM paNa kare, te maryAdita haze. paNa karAvavAmAM to lAkho-karoDothI paNa karavA mATe kahI zakAya che. karavAmAM to be ja hAtha lAge che, paraMtu karAvavAmAM lAkho-karoDo hAtha lAgI zake che. karavAno to samaya paNa maryAdita haze, paraMtu karAvavAmAM to samayano paNa vicAra nathI raheto. karavAnuM kSetra paNa maryAdita haze, paraMtu karAvavAnuM kSetra vyApaka hoya che. A rIte karavAnuM dravya, kSetra ane kALa maryAdita hoya che jyAre karAvavAnuM dravya, kSetra ane kALa khUba vyApaka hoya che. A kAraNe svayaM karavAnI apekSA karAvavAthI pApa vadhu khulluM rahe che. have anumodanane lo. kAma karAvavAmAM paNa koI vyakti joIe ja, paraMtu anumodana to ahIM beThelAM ja badhAM jagatanAM pAponA thaI zake che. eka AdamIe mahela banAvyo tyAre paNa te AraMbhanI prazaMsA nathI karato, paNa e mahelane jonAro kahe che ke - "zuM bhavya mahela banAvyo che ! amara nAma karI dIdhuM." vagere. A sthitimAM mahela banAvanAra to alpa pApI rahyo, paraMtu enuM anumodana karanAra vadhu pApI banyo. ( ahiMsA-viveka ] Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanA vijJApanabAjInA yugamAM ahIM beThelA ja duniyAbharanAM kAmonI ane AraMbhonI anumodanA karI zakAya che. bhale te vastu upalabdha na hoya, chatAM enI prazaMsA ke anumodanA to karI zakAya che. A rIte anumodananuM dravya, kSetra, kALa karavA-karAvavAthI paNa vadhI jAya che. anumodananuM pApa evuM lAge che ke kaMI karyA vagara ja mahAraMbhanuM pApa thaI jAya che. enA mATe "bhagavatI sUtra'nA 24mA zatakamAM aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga avagAhanavALA taMdulamacchanuM udAharaNa ApavAmAM AvyuM che. taMdulamaccha svayaM mAchalIonI hiMsA nathI karI, nathI karAvI, paNa eNe mAtra durbhAvanA karI - "jo A masthanI jagyAe huM hota to badhI mAchalIone khAI jAta, ekane paNa bahAra nIkaLavA na deta." AvI duSTa bhAvanAnA kAraNe te nAno matsya, mAchalIonI hiMsA na karavA, na karAvavA chatAMya hiMsAnA anumodananA kAraNe sAtamA narakamAM gayo. Ama, karavA-karAvavAnI apekSA anumodanAnuM kSetra moTuM che. karmabaMdhanano mukhya AdhAra mana hoya che. kriyA samAna hovA chatAMya manobhAvanAmAM aMtara rahe che. eka vyakti je netrothI potAnI bahenane jue che, e ja netrothI potAnI patnIne paNa jue che, paraMtu manobhAvanAnuM aMtara rahe che. bilADI potAnA moMDhAmAM potAnA baccAne paNa pakaDe che ane uMdarane paNa pakaDe che, paraMtu baMnenI pakaDamAM manobhAvanAnuM aMtara rahe che. tethI karmabaMdhano mukhya AdhAra manobhAvanA che - adhyavasAya che. kahI zakAya che ke zAstrakAroe to mana-vacana-kAyA traNeyane karmabaMdhanuM kAraNa kahyuM che, chatAM manane ja kema mukhya AdhAra mAnavAmAM Ave ? enuM samAdhAna e che ke - "vacana ane kAyA sAthe paNa mana rahe che, tethI mananI mukhyatA mAnavAmAM Ave che." sArAMza e che ke - "koI samaye karavAmAM pApa vadhu lAge che ane karAvavAmAM ochuM lAge che. kyAreka karAvavAmAM vadhu thAya che. A vAta viveka-aviveka para nirbhara che." hA, e Avazyaka che ke karavAnI apekSA karAvavAnuM dravya, kSetra, kALa vadhu che ane karAvavAnI apekSA anumodanAnuM vadhAre che. e ja vAta puNya ane dharmanA mATe paNa che. pratyeka kAmamAM vivekanI AvazyakatA che. viveka na hovAthI avivekanA kAraNe alpAraMbha paNa mahAraMbha banI jAya che. koI e paNa prazna karI zake che ke jyAre pApanA kAraNe aviveka rokAyo tyAre jo karanAra ane jenAthI karAvavAmAM Ave te baMne ja vivekI ane e dazAmAM svayaM na karIne e bIjAthI je vivekI che, karAvavAmAM Ave to zuM Apatti che? e dazAmAM to karAvavAmAM vadhu pApa na thAya? pachI cAhe karAvavAmAM Ave ke karavAmAM Ave, to samAna ja haze ? eno javAba e che ke vivekanI apekSA to karAvavAmAM vadhu pApa nahi lAge, paNa karAvavAmAM karavAnI apekSA je dravya-kSetra-kALa vadhu khulyo che, enuM pApa to vadhu lAgaze ja. A viSayamAM vizeSataH viveka ane mananA bhAvo para ja vadhu Azrita rahevuM paDe che. eka prazna e thaI zake che ke gRhastha jyAre sAmAyikamAM bese che tyAre te karavA - karAvavAnuM pApa tyAge che. jyAre anumodanAnuM pApa vadhu che to eno tyAga kema nathI karatA? (638 , , , , , , , , jiNAmo) Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTA pApano tyAga kema nathI karavAmAM Avato? Ano javAba e che ke anumodanAnuM pApa tyAgavAnI zakti na hovAnA kAraNe ja Ano tyAga nathI karAvavAmAM Avato. pratyeka kAma potAnI zakti anusAra ja thAya che. paraMtu Ano e artha nathI ke karavA-karAvavAnI apekSA anumodanAnuM pApa nAnuM che. tethI ekAMta Agrahane choDIne taTastha bhAvathI vastutattvano vicAra karavo joIe. zrAvaka ane vyavasAyaH gRhastha avasthAmAM rahetAM pratyeka zrAvakane potAnuM, potAnA parivAra tathA potAnA AzritonuM pAlana-poSaNa karavA tathA emano nirvAha karavA mATe kaMIka ne kaMIka udyogadhaMdhA ke nokarI athavA karma karavuM ja paDe che. jIvikopArjana karavuM gRhasthanuM mahattvapUrNa dAyitva che. enA vagara enuM gRhasthajIvana cAlI nathI zakatuM. jIvananirvAhanI mULabhUta cIjonI pUrti thayA pachI ja mAnavane dharma-karma, bhakita, kalA, sAhitya ke saMskRti vagerenA vize vicAra karavAno avasara maLe che. bhUkhyA AdamI mATe dharma-karma vagere koI mahattvanA nathI. bhUkhanI samAna bIjI koI vedanA nathI. sudhAno pariSaha prathama ane mukhya pariSaha mAnavAmAM Avyo che. bhUkhathI pIDita vyakti kartavya-akartavyano vicAra nathI karatI. bhUkhyo mANasa zuM pApa nathI karato ! bhUkhyAne pahelAM bhojana joIe, bhajana nahi kahyuM che - bubhukSitairvyAkaraNaM na bhujyate, pipAkSitaiH kAvyaraso na pIyate / eka mANasa bhUkhyo che, evI sthitimAM vyAkaraNathI enuM peTa nahi bharAya. tarasyo vyakti kAvyarasathI potAnI tarasa nathI bujhAvI zakato. emane to bhojana ane pANI joIe. bhUkhathI vyAkuLa para zuM vIte che e bhakatabhogI ja jANI zake che. tethI manuSyonI sudhAne zAMta karavA mATe vividha prakAranA upAyono AviSkAra ane emano pariSkAra karavAmAM Avyo che. yugalika kALamAM kalpavRkSothI badhA prakAranI jarUriyAtonI pUrti thaI jatI hatI. tethI manuSya samAjanI sAme jIvananirvAhanI koI samasyA nahotI. paraMtu jyAre kALa svabhAvathI kalpavRkSoe phaLa ApavAM baMdha karI dIdhAM, to mAnava-samAjanA sAme jIvananirvAhanI kaThinatama samasyA utpanna thaI gaI. mAnavajAtinA mahAna saubhAgyathI Adi tIrthakara bhagavAna RSabhadeve tatkAlIna mAnava-samAjane jIvananirvAhanI rItio, nItio ane vidhio batAvI. emaNe karuNAthI AplAvita thaIne jana-samudAyane kRSi, maSi ane asinuM zikSaNa ApyuM, kalAo zIkhavADI, samAja-vyavasthA sthApita karI ane aMtamAM dharma prarUpita karI mokSamArganI sthApanA karI. atyaMta RNI che mAnavajAti e AdinAtha bhagavAnanI. jIvananI mULabhUta anna-vastra vagere saMbaMdhita AvazyakatAonI pUrti-hetu gRhastha zrAvakane jIvikopArjanano koI upAya apanAvavo paDe che. vyavasAya ke nokarInuM avalaMbana ene levuM paDe che. paraMtu vivekavAna zrAvaka potAnA vyavasAya ke jIvikopArjananAM sAdhanone apanAvatAM pUrva A vAtanuM pUruM dhyAna rAkhe che ke te jIvikopArjananuM sAdhana sAttvika hoya, nItisaMmata hoya, alpAraMbhI hoya, koI anyanuM zoSaNa karanAra na hoya. vivekI zrAvaka [ ahiMsA-viveka che. te che, je sa39) Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evo vyavasAya ke dhaMdho nathI karato je mahAraMbhI hoya, jemAM khUba vadhu sthaLa hiMsA thatI hoya, je nItisaMmata na hoya, je rASTra ke samAja-virodhI hoya. zrAvaka je paNa vyavasAya ke dhaMdho karaze, ene khUba ja vivekapUrvaka sAvadhAnIthI karaze. chatAMya lAcArIvaza kyAMka sthaLa hiMsA thaI jAya to te udyogI hiMsA che, ane enAthI zrAvakanuM ahiMsAvrata bhaMga nathI thatuM. udyogI hiMsAno e matalaba nathI ke zrAvaka cAhe je dhaMdho karavA mATe svataMtra thaI gayo hoya. zrAvaka evo vyavasAya to kadI nathI karI zakato, je anaitika hoya, trasa jIvonA vadhathI niSpanna thayelI cIjono hoya, deza ane samAjanA mATe hAnikAraka hoya. te evA udyoga-vyavasAya to kadI nahi kare, jemAM pratyakSa ke sthULa hiMsA thatI hoya, jema ke - mAMsa, mAchalI, IMDAMmaraghI, khAla, cAmaDI, hADakAM, kasAIkhAnuM, zarAbakhAnuM, nazIlI cIjono udyoga ke vepAra. paMdara karmAdAna : bhagavAna mahAvIre zrAvaka mATe keTalAka vyavasAyone karmAdAnamAM parigaNita karyA che ane emane zrAvaka mATe sarvathA tyAjya batAvyA che. karmAdAna saMjJaka vyavasAya eTalA mATe zrAvaka mATe sarvathA varjanIya che ke emAM trasa jIvonI prAyaH jANIne-joIne hiMsA thAya che. sthAvara jIvono paNa pracura pramANamAM ghamasANa thAya che, naitika dRSTithI paNa emAM aneka vyavasAyo atyaMta dhRNita tathA anAcaraNIya che. rASTra tathA samAjanI dRSTie paNa aneka vyavasAya ghAtaka che. aneka vyavasAyomAM garIbonuM atyadhika zoSaNa ane jIvonI utpanna thAya che. te paMdara prakAranA karmAdAna (vyavasAya) A prakAre che : (1) iMgAla kame (aMgAra karma) : moTAM-moTAM jaMgalo saLagAvIne lAkaDAMonA kolasA banAvI, emane vecavAno vyavasAya karavo. (2) vaNa ume (vana karma) : moTAM-moTAM jaMgalonAM haka laIne lAkaDAMo kapAvavA tathA vecavAno dhaMdho karavo. (3) sADI kame (zakaTa karma) gADI-gADAM vagere banAvavA - vecavAno vyavasAya karavo. (4) bhADI kame (bhATaka karma) UMTa, ghoDA, baLada, gadheDA, khaccara vagere pazuo para ati boja (vajana) lAdIne enAthI bhADuM kamAvuM. (5) phoDI karmo (sphoTa karma) paththara vagere toDavA tathA khANa vagere khodavA mATe baoNmba pAtharIne dArUkhAnAthI phoDavA. (6) daMta vANijja (daMta vANijya) H hAthI vagerenA dAMta, nakha, keza, caMvarI, gAyanA bAla, khAla vagere trasa jIvonAM aMgone vecavAno vepAra karavo. (7) lakakha vANijja (lAkSA vANijya) H lAkha, pensila vagereno vepAra karavo. (8) rasa vANije (rasa vANijya) : dArU, madha, carabI vagere vecavAno vyavasAya karavo. (40) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0X jiNadhamo) Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) kesa vANijja (keza vANijya) : kezavALI dAsIo tathA anya dvipada, catuSpada pazu-pakSI vecavAno vyavasAya karavo. (10) visa vANijja (viSa vANijya): viSa, zastra vagere prANaghAtaka vastuone vecavAno vepAra karavo. (11) jaMtapIlana kame (yaMtra pIDana karma) : moTAM-moTAM yaMtrothI tala, zeraDI vagere pIlavAno vyavasAya karavo. (12) NilaMchaNa kame (nilAMchana karya) H jAnavarone badhiyA (khasI) karavI, DAma devo, nAka vIMdhavuM vagere aMgachedanano vyavasAya karavo. (13) asaijaNa posaNayA karmo (asatIpoSaNa karma) kulaTA strIone rAkhIne emanA dvArA dhana kamAvuM. (14) davagnidAvaNayA kame (davadAva karma) : jaMgalamAM Aga lagAvIne ene saLagAvavAno vyavasAya karavo. (15) saradahatalAya sosaNayA karmo (saraDhaMhataDAga zoSaNa karma) : taLAva, sarovara, jharaNuM vagerene sUkavavAno dhaMdho karavo. ukta 15 karmAdAna (pApa karmanA strota) vizeSa hiMsAkArI tathA mahAraMbhI dhaMdhA che, tethI zrAvaka mATe sarvathA tyAjya che. vivekI zrAvakane kadIye A karmAdAnonuM sevana (vyavasAya) na karavuM joIe. jIvanamAM nAnI-moTI hiMsA to aparihArya che, AjIvikAnA kSetramAM paNa enAthI pUrI rIte bacI nathI zakAtuM. chatAMya udyoga-dhaMdhAomAM viveka hovo joIe, anyathA avivekanA kAraNe udyoginI hiMsA paNa mahAraMbhI banI zake che. zAstramAM mahAraMbhane narakanuM dvAra batAvavAmAM AvyuM che, tethI zrAvakane potAnI AjIvikAnA nirdhAraNa tathA nirvAha A rIte vivekanA trAjavAmAM tolIne karavo joIe, jemAM mahAraMbha na hoya. je vyavasAya alpAraMbhavALo hoya, je samAja ke deza mATe ahitakara na hoya, jemAM bIjAonuM zoSaNa na thatuM hoya, evo sAttvika vyavasAya jIvananirvAha hetu tathA samAja sevArtha karavo zrAvaka mATe ucita che. mahAraMbhI dhaMdhA jemAM trasa vagere sthUla jIvonI pracura tathA pratyakSa hiMsA thatI hoya, je durvyasanonA preraka hoya, je samAja ke deza mATe ghAtaka hoya, je anaitika hoya, evA dhaMdhAothI zrAvake dUra rahevuM joIe. vyavasAyano udezya : - zrAvakanA vyavasAyano uddezya jIvananirvAha mAtra hoya che. potAnuM ane potAnA Azrita rahelA parivAra vagerenA bharaNa-poSaNa tathA yoga-kSema karavo zrAvakanuM dAyitva hoya che. A dAyitvanA nirvAha-hetu te vyavasAya kare che, na ke dhananI lAlacanA kAraNe. je vyavasAyamAMthI jIvananirvAhano uddezya nIkaLI jAya che ane dhanopArjananI lolupatA tathA saMgrahavRttino [ ahiMsA-vivekI je che che ke je 141) Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza thaI jAya che, tyAM vyavasAyanI zuddhi nathI rahI zakatI. dhananI lolupatA vyavasAyane aprAmANika, anaitika tathA pApamaya banAvI de che. vyavasAyamAM ghUselI vadhu naphAkhorI, saMgrahakhorI, kALAbajArI, beImAnI, vizvAsaghAta, zoSaNavRtti vagere kharAbIo dhanalolupatAnuM pariNAma che. A dhAraNA atyaMta bhramapUrNa che ke beImAnI ke jUTha vagara peTa nathI bharAtuM ke vepAramAM badhuM cAle che. sAttvika vyavasAyathI AsAnIthI peTa bharI zakAya che. hA, peTI ke tijorI nathI bharI zakAtI. zrAvakanA vyavasAyano uddezya peTa bharavuM (jIvananirvAha) thAya che, peTI bharavI (dhanasaMgraha) nahi. tethI zrAvakane alpAraMbhavALo sAttvika vyavasAya ImAnadArIpUrvaka prAmANikatAthI, samAjasevAnI bhAvanAthI karavo joIe. zuM saTTo, jugAra ke vyAja ahiMsaka vyavasAya che ? vyavasAyanA viSayamAM lokomAM aneka prakAranA bhrama ane khoTI dhAraNAo ghara karI gaI che. sAdhAraNa loko samaje che ke khetI vagere utpAdaka ane parizramamUlaka vyavasAyomAM to jIvonI hiMsA thoDA-ghaNA aMzomAM thAya ja che, paNa saTTAmAM, jugAramAM ane vyAjanA dhaMdhAmAM koI prakAranI jIvahiMsA nathI thatI, tethI e dhaMdhA zrAvaka mATe ucita che. saTTAmAM mAtra jabAna(moDhA)thI sodo karavAno hoya che, emAM hAjara mAlanI koI jhaMjhaTa nathI rahetI, mAla uThAvavo-mUkavo, tolavo-sTaoNka karavAmAM prapaMca nathI raheto. emAM jIvonI pratyakSa hiMsA paNa nathI thatI. jugAramAM basa tAzanAM pattAMonA baLe ja mAla-mAla thaI jAya che. kyAMya koI jhaMjhaTa ke jIvahiMsA nathI thatI. A ja rIte vyAjamAM paNa koI AraMbha ke jIvahiMsA nathI thatI. tethI jIvahiMsAthI bacavA mATe saTTo, jugAra ke vyAjano vyavasAya karavo, khetI, vepAra vagere dhaMdhAonI apekSA zuM sAro nathI ? upara-upara jovAthI to evuM lAge che ke saTTA, jugAra ke vyAjanA vyavasAyamAM pratyakSa jIvahiMsA nathI thatI, paraMtu thoDA UMDANamAM UtarIne vicAravAmAM Ave to pratIta thaze ke ukta kAryomAM bhayaMkara hiMsAnA bIja rahelAM che. sAdhAraNa lokonI dRSTi upara-uparanI vastu ja joI zake che, jyAre zAstrakAra ane tattvadarzI, mahopakArI, mahApuruSa, sUkSmadarzI, dUradarzI ane UMDANamAM UtarIne maLelA satyane pragaTa karanAra hoya che. e badhA tattvaciMtako ane manISIoe potAnA sUkSma ciMtanathI e jANyuM ane pratipAdita karyuM che ke jugArasaTTo-vyAjamAM bhale upara-uparathI jIvahiMsA thatI dekhAtI na hoya, paraMtu emanA aMdara bhayaMkara ane ghora mahAhiMsAnAM bIja rahelAM che, je samaya joIne atyaMta ghAtaka rUpamAM sAme Ave che. nAnA vaDanA bIjane joIne e kalpanA nathI karI zakAtI ke kAlAMtaramAM A vizALa vaTavRkSanuM rUpa leze, paraMtu A eka satya che. A ja rIte saTTA-jugAramAM bhale hiMsA, bIja jevI nAnI dekhAtI hoya, paraMtu e nAnI nathI. e samaya joIne vaTavRkSanI jema vizALa rUpa dhAraNa karI le che ane atyaMta vikarALa rUpamAM sAme Ave che. tethI zAstrakAra ane nItikAre A vyavasAyonI niMdA karI che. e vyavasAya alpAraMbhI nathI, mahAraMbhI che. jo ke emAM bahArathI koI hiMsA dekhAtI nathI paNa aMdara hiMsAno UMDo DAgha che, je dUra-dUra jiNadho 42 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI na jANe keTalAya parivArone naSTa karI de che. nItikAroe je sAta durvyasana batAvyAM che, emAM jugAra-saTTo prathama che. jugArIo ane saToDiyAnuM aMtaHkaraNa saMklezamaya ane haMmezAM vyAkuLa rahe che. A vyavasAyanA kAraNe samAjamAM ane vyaktinA jIvanamAM aneka doSo praveza karI de che, emanuM pariNAma khUba ja bhayaMkara rUpamAM sAme Ave che. e kahevuM ke - 'saTTA-jugAranA dhaMdhAmAM jIvahiMsA nathI thatI, bhayaMkara ajJAna che.' A dhaMdhAmAM eTalI vadhu bhayaMkara hiMsA thAya che, jenuM varNana nathI thaI zakatuM. A dhaMdho hajAro parivAro ane emanA lAkho sabhyone barabAdImAM nAkhIne emanI kSaNa-kSaNa hiMsA karI rahyA che. saTTA-jugAramAM hArelI aneka vyakti AtmahatyA karavA mATe majabUra thAya che. saToDiyAo ane jugArIonAM bALako ane patnIo khUba musIbatomAM phasAyelI rahe che. emanI khUba durdazA thAya che. zuM A ochI bhayaMkara hiMsA che ! hajAro parivAronI durdazA ane barabAdInuM kAraNa A jugAra-saTTAnuM durvyasana che. emAM jIvahiMsA na thavAnI vAta karavI agnine zItaLa batAvavA samAna che. jugAra ane saTTAnI Avaka paNa anarthakArI che ane nukasAnakartA paNa, aniSTa pedA karanAra hoya che. baMne sthitio anarthone janma Ape che, tethI A bedhArI talavAranI jema bhayaMkara ane ghAtaka che. jyAre koI vyakti saTTA-jugAramAM kamAya che tyAre te e prApta dhanarAzine mojazokhamAM uDAvI de che,. ezoArAmamAM kharcI nAkhe che, te rAzi (rakama) ene anAyAsa, parasevA pADyA vagara, maphatamAM ja prApta thAya che; tethI te ene kharca karavAmAM bejavAbadAra banI jAya che. e maphatanI kamAInA sAthe aneka durvyasana paNa AvI jAya che. aneka anaitika kAryo ane durAcArono e zikAra banI jAya che. e anIti ane maphatanI kamAI enI buddhine vikRta banAvI de che, ane vikRta buddhi aneka durguNone AmaMtrita kare che. e kamAI vadhu divaso sudhI nathI TakatI ane pachI parezAnIono sAmano karavo paDe che. saTTA-jugAranI kamAI vilAsitAne vadhAre che ane dharmadharmane hAni kare che. tethI saTTA-jugAranI kamAIne paNa nItikAroe anarthakArI batAvI che. saTTA-jugAramAM thanArI hAni eTalI aniSTakArI hoya che ke aneka vAra vyakti AtmahatyA sudhI karI nAkhe che evA seMkaDo udAharaNa sAMbhaLavAM maLe che. jugAra-saTTAnA dhaMdhAmAM kara-saMpattinI vizeSa jarUriyAta na hovAthI amaryAdita napho-nukasAna thaI jAya che. e paristhitimAM hoza-havAsa UDI jAya che ane vyakti ArtadhyAnathI grasta thaI jAya che. ArtadhyAna mAnasika hiMsAno srota che. eka prasiddha saMte ullekha karyo che ke - "emanI pAse eka vyakti AvI ane kahevA lAgI : "mahArAja ! atyAra sudhI huM khetIno dhaMdho karato hato. khUba du:khI hato ane mahAraMbhanA kAraNe samaya paNa nahoto maLato. have cAMdIno saTTo karuM chuM. koI jhaMjhaTa nathI. jamIno vecI dIdhI che. khUba samaya maLe che ane khUba majAmAM chuM." be mahinA pachI e ahiMsA-viveka 43 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja gRhastha eka divasa e saMtanA pAse udAsa thaIne Avyo ane kahevA lAgyo : "mahArAja ! badhuM khoI dIdhuM. badhI saMpatti cAlI gaI. koI kAmano nA rahyo." A ullekhathI AMkho khUlI javI joIe ane samajI levuM joIe ke saTTo-jugAra keTalo ghAtaka ane anarthakArI che. kharA arthomAM saTTo-jugAra koI vyavasAya nathI, chatAM eka sAmAjika ane rASTrIya aparAdha che. A vyavasAyamAM kaMIka navuM utpAdana nathI thatuM, paNa dhananI herApherI mAtra thAya che. paiso ekanA khissAthI nIkaLIne bIjAnA khissAmAM cAlyo jAya che. navuM kaMI pedA nathI thatuM ane kharca to thAya che Ama, anutpAdaka vyavasAya samAja ane rASTrane mATe ahitakara ane hAnikAraka che. mATe sarakAra paNa Ane aparAdha mAne che. samAja ke rASTranI koI vyakti jo potAnA zramathI kaMIka utpAdana nathI karatI ke koI samAja deza mATe hitakArI pravRtti nathI karato to te deza ke samAja mATe bhArarUpa thAya che. mATe naitika, dhArmika, sAmAjika, rASTrIya, pArivArika ane vaiyaktika badhI daSTiothI saTTo-jugAra-vyAjano dhaMdho varjanIya ane tyAjya che. vyAjano vyavasAya zoSaNa-vRttino pratIka che. vyAjakhora vyakti garIba lokonI majabUrIno lAbha uThAvIne khUba UMcA dare vyAja vasUle che. vyAjakhoranI mAnavIya dayA samApta thaI jAya che, enuM hRdaya kaThora thaI jAya che. vyAjakhoramAM dhananI lAlasA tIvra thaI jAya che. prAyaH garIba loko ja UMcA vyAjanA zikAra bane che. jenI pAse pahelAMthI arthanI taMgI che, emanA pAsethI vadhu vyAja vasUlavuM nirdayatA ane kaThoratA nathI to zuM che? vyAjakhoronA kAraNe hRdaya khUba nAnuM ane kaThora banI jAya che. mATe vyAjanI jIvikA zoSaNa ane kaThoratAnI sUcaka che. vyAjanI Avaka pasInAnI kamAI nathI. te eka prakAranI maphatakhorI (maphatiyuM) che. vyAjathI paNa navuM kaMI ja utpAdana nathI thatuM, tethI rASTrIya daSTie e koI vyavasAya nathI, paNa saMgrahakhorIno puraskAra mAtra che. - niSkarSa e che ke jugAra-saTTo ke vyAjano vyavasAya dravya hiMsAjanaka na hovA chatAMya bhAva hiMsAjanaka che. emAM bIjAne IrAdApUrvaka cUsavAnI vRtti hoya che, mATe zrAvakane evA niMdya vyavasAya na karavA joIe. zuM kRSi mahAraMbha che ? kRSi karma mahAraMbha nathI. jema ke kaMIka jaina dharmAnuyAyI ja bhrAMta dhAraNAne vazIbhUta thaIne kahe che. kRSi potAnI sAthe karuNA ane ahiMsAno saMdeza laIne yuga vagere pravartaka prathama tIrthakara zrI AdinAtha dvArA pravartita thaI che. A khUba duHkha ane vismayano viSaya che ke bhagavAna RSabhadevanA kathita anuyAyI ja jagatanI sudhAne ahiMsaka rIte zamana karanAra kRSi karmane mahAraMbhanuM kArya batAve che. kalpanA karo e sthitinI jo bhagavAna AdinAtha, e kALamAM kRSi karmanuM zikSaNa pradAna nathI karatA tyAre zuM thAta? kalpavRkSoe phaLa devuM baMdha karI dIdhuM hatuM, ane tatkAlIna mAnava-samAjanI sAme sudhAne zAMta karavAnI jvalaMta (44) che che che te jiNadhamo) Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samasyA UbhI thaI gaI hatI. jo bhagavAna RSabhadeva e samaye lokone kRSi vagerenuM zikSaNa na ApatA to mAnava-samAja sudhAtura thaIne prANIone ane potAnI jAtine ja khAvA lAgata. e sthitimAM keTalI bhayAnaka hiMsA thAta ! A vAtanI puSTimAM anya pramANanI AvazyakatA nathI, pratyakSa pramANa A vAtane siddha kare che. prabhu RSabhadevanI A kRSimaya saMskRti jyAM nathI pahoMcI tyAM Aje paNa prANIonuM mAMsa ja sudhAnI nivRttinuM sAdhana banI rahyuM che. jyAM kRSi nathI hotI, tyAM mAMsAhAra ja pracalita che. tyAM kRSinA abhAvamAM keTalI bhISaNa hatyA pracura mAtrAmAM thaI rahI che, A khUba gaMbhIratAthI vicAraNIya viSaya che. prabhu RSabhadeve kRSikAryanuM zikSaNa ApIne jagatane mahAna hiMsAnA mArgathI haTAvyuM che ane mAnavajAtine ahiMsaka rItithI jIvananirvAhanI vidhi batAvI che. A ahiMsaka vidhine mahAraMbhanuM kArya batAvavuM bhagavAna RSabhadevanI AzAtanA kare che. AcArya samaMta bhadra bhagavAna RSabhadevanI stuti karatAM kahyuM che - zarIra dhyAtiSa zarma prajJA:" - bRhasvayaMbhU stotra bhagavAna RSabhadevanA komaLa hRdayamAM apAra karuNAnuM jharaNuM vahyuM. emaNe joyuM ke AkhI janatA bhUkhathI pIDita thaIne naSTa thaI jaze. paraspara laDI-laDIne marI jaze, lohInI dhArAo vahevA lAgaze, to bhagavAne e akarma prajAne karmanI puruSArthanI cetanA ApI. kiMkartavyamUDha prajAne deza-kALAnusAra karmabhUmimAM avatarita karI ane bhUkhanI samasyAne kRSikarmanA zikSaNa dvArA hala karI. jo koI e kahe ke bhagavAne jyAre asi-maSi-kRSinI kalAo zIkhavADI hatI tyAre te bhagavAna nahotA. te chamastha hatA. paraMtu evuM kahenAra zuM e nathI jANatA ke e samaye te bhagavAna mati-zruta-avadhi A traNa jJAnathI saMpanna hatA. emanuM avadhi jJAna lUla-laMgaDuM ke bhUle-bhaTakeluM (vibhaMga jJAna) nahotuM. A vizALa avadhi jJAna hatuM. e sthitimAM emaNe je jJAna ApyuM, je kalAo zIkhavADI, te mahAraMbhavALI kevI rIte kahI zakAya che ? jabUdvIpa prajJapti'mAM pATha che ke - "pAdiyA 3vasirpha " bhagavAne prajAnA hita mATe, sukha-suvidhA mATe kRSi vagereno upadeza Apyo. evuM spaSTa tathA sacoTa pramANa hovA chatAMya kRSine mahAraMbhanuM kArya batAvavuM tIrthakara devanI avamAnanA ane AzAtanA che. jaina siddhAMta anusAra mahAraMbha narakanuM dvAra che. jo kRSi karma mahAraMbha hota to zrI RSabhadeva bhagavAna janatAne kRSi karmanuM zikSaNa kema ApatA ? zuM te janatAne narakamAM mokalavA mAMge che? eka tarapha bhagavAnane viziSTa jJAna saMpanna ane parama kRpALu mAnavA ane bIjI tarapha emanA dvArA pravartita kRSi karmane mahAraMbhI batAvIne enA kAraNe narakanI bhUmikAne taiyAra karanAra batAvavuM keTaluM asaMgata ane paraspara virodhI kathana che? zuM koI [ ahiMsA-viveka che. maja5) Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaine e kahevAnuM sAhasa karI zake che ke - "bhagavAna RSabhadeve janatAne narakamAM javAno rasto batAvyo che !' kadI nahi. to enI sAthe eNe e paNa mAnavuM paDaze ke bhagavAna RSabhadeve janatAne bhUkhathI bacAvavA mATe je kRSi karma batAvyuM, e mahAraMbhanuM kArya nathI, paNa alpAraMbhanuM kArya che. bhagavAna RSabhadeva tatkAlIna janatAne mahAraMbhathI alpAraMbhanI tarapha laI gayA, mahAhiMsAthI alpahiMsAnI tarapha laI gayA, nirdayatAthI dayAnI tarapha laI gayA. jo bhagavAna evuM na karatA to jagatamAM sarvatra mAMsAhAranuM ja pracalana hota. mAMsAhAranA vyApaka pracalanane rokavAnI dRSTithI prabhue kRSinI paraMparA calAvI. jyAM kRSinI paraMparA cAlI ane anAjanuM utpAdana thayuM tyAM AryatA banI ane alpAraMbha thayo. jyAM kRSinI paraMparA nathI cAlI tyAM anAryatA vikasI, krUratA jAgI ane pazuone mArIne khAvAnI pravRtti cAlu thaI gaI. niSkarSa e che ke kRSi ahiMsAnuM pratIka che. jyAM paNa kRSi agresara thaI tyAM ahiMsAno siddhAMta paNa agresara thayo. jyAM kRSi che tyAM pazupAlana paNa che. A rIte kRSi ahiMsAnA pathane prazasta karatI rahI nathI. evA kRSi karmane mahAraMbha batAvavAmAM Avyo che te moTo aphasosa thAya che. jiMdagInI mukhya be ja AvazyakatAo che - anAja ane kapaDAM. e baMne kRSithI prApta thAya che. A kevI viDaMbanA che ke jIvana mATe anAjano upayoga to karavAmAM Ave che, paraMtu je anAja upara janajIvana nirbhara che, ene utpanna karanArA to mahApApI ke mahAraMbhI kahevAmAM Ave che ? jaina tIrthakaro dvArA prarUpita jaina dharma ahiMsA pradhAna dharma che. te vizvamAM sarvatra ahiMsAno pracAra ane prasAra karavA mAMge che. e tyAre ja saMbhava che ke jyAre mAMsAhAranA pratye lokomAM dhRNA pedA thAya. dhRNita ane hiMsaka mAMsAhAra tyAre ja choDAvI zakAya che jyAre vikalpanA rUpamAM zAkAhAranA pratye AkarSaNa ane enA lAbho emane batAvavAmAM Ave. vizvamAM vadhatA mAMsAhAranA pracalanane rokavA mATe zAkAhAra eka sazakta vikalpa che. zAkAhAranA pratye ruci pedA karIne lokone mAMsAhAranA mahApApathI bacAvI zakAya che. zAkAhAranI pracura upalabdhi mATe kRSi karma Avazyaka che. A rIte kRSi karma, mAMsAhAranI vikRti ane enAthI thanArA hiMsAmaya pApa karmanA viruddha eka sazakta vikalpa ane paDakAra che. hiMsAnA viruddha A paDakArane mahAraMbha kahevo koI rIte saMgata nathI. ahiMsAnA pracAraka jaina AcAryoe lokone samajAvyuM che ke - "prakRtie dhAnya, zAkabhAjI, phaLa vagere anekavidha sAttvika khAdya padArtha mAnavane pradAna karyA che, to mAnava kema akhAdyamAMsAhArano upayoga kare che? prakRti ane kRSi dvArA pradatta sAttvika khAdya-sAmagrIne choDIne mAMsAhAra karavo mAnavIya sahaja prakRtinuM pratikULa AcaraNa karavuM che. tAtparya e che ke prakRti ane kRSi dvArA pradatta zAkAhArI sAmagrInI vipulatA hovA chatAMya lokono mAMsAhAra choDAvI zakAya che. A rIte kRSi mahAraMbha rUpa na thatAM ahiMsAnI sAdhikA siddha thAya che. (46) e che ke jiNadhamo Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'jaMbudrIpa prajJapti'nA bIjA vakSaskAramAM varNana Ave che ke - chaThThA ArAmAM badhAM vRkSo samApta thaI jaze. e samayanA manuSyo guphAomAM cAlyA jaze ane mahAdu:khI thaze. utsarpiNI kALano pahelo Aro paNa Aja duHkhamaya avasthAmAM vItI jaze ane jyAre bIjo Aro lAgaze tyAre vividha megha varasaze ane pRthvI paNa tapela goLA samAna garama thaI gaI hatI, zAMta thaI jaze ane AkhI pRthvI vanaspatithI harIbharI thaI jaze. tyAre daravALA jIva bahAra nIkaLaze. emanA zarIramAM mAMsa khAtAM-khAtAM kuSTha-kharajavuM vagere bImArIo thaI gaI hatI, e ThaMDI havA lAgavAthI ane vRkSonA phaLa khAvAthI, davA maLavAthI dUra thaI jaze. tyAre te janatAne bhegA karIne kaheze ke juo - 'ApaNA mATe prakRtinI kRpA thaI gaI che ane eTalA suMdara-suMdara phaLa, phUla ane vanaspatio thaI gaI che. AjathI badhA praNa karo ke koI mAMsa nahi khAya. agara koI mAMsa khAze to ApaNe enA paDachAyAne paNa sparza nahi karIe.' Agamano ukta pATha kahe che ke - 'mAMsAhAranA mahAraMbhe zuM karyuM ane zAkabhAjI vagere vanaspatie zuM camatkAra batAvyo ?' zAkabhAjI vagere vanaspatie cAlyA AvatA mAMsAhAranA mahAraMbhane choDAvI dIdho. vanaspatio ane khetIvADIthI prApta dhAnya vagere karmabhUminA prAraMbhamAM paNa mahAraMbhathI bacAve che ane jyAre utsarpiNIno bIjo Aro lAge che tyAre paNa e ja mahAraMbhathI bacAve che. phaLa, pattAMo ane vanaspatio alpAraMbhanA pratIka che ane mahAraMbhane rokavAnuM cihna che. Ama, ahIM ane tyAM baMne jagyAe jyAre vanaspatio thaI jAya che ane khetI thAya che to mAnava-samAja-mahAhiMsAthI bace che. mahAhiMsAthI bacAvanAra kRSi karma mahAhiMsA rUpa kevI rIte hoI zake che ? kRSi sphoTa karma nathI : kRSine mahAraMbha mAnanArAono mukhya tarka che ke kRSimAM jamInane toDavA(cIravA)mAM Ave che, tethI te sphoTa karma (phoDI kamma) nAmanA karmAdAnanI aMtargata Ave che. karmAdAna pracura karmonA srota che tethI mahAraMbha che tathA zrAvaka mATe varjanIya che. A tarka khUba ja tuccha ane sArahIna che. evuM kahenAra vyaktio 'phoDI kamme'nA vAstavika arthane samajatI nathI. 'phoDI' zabda saMskRtanA 'sphoTa' zabdathI banela che, jeno artha che dhamAko thavo ke dhaDAko thavo. jyAre pahADa khodIne emAM dArUkhAnuM bharavAmAM Ave che to dhaDAko thAya che ane pahADo TukaDA-TukaDA thaIne ahIM-tahIM uchaLI paDe che. jyAre te uchaLe che to dUra-dUra sudhInA pradezamAM rahelAM jAnavaro ane mANaso sudhI paNa kyAreka kyAreka marI jAya che ke ghAyala thaI jAya che. aneka nirdoSa prANIonA prANapaMkheruM UDI jAya che. khANo khodavA mATe A pramANe dArUkhAnuM lagAvI pahADo toDavAmAM AvatA hatA. ane Aje paNa toDavAmAM Ave che. Ama, visphoTa dvArA pahADo toDavAno vyavasAya 'phoDI kamme' kahevAya che. dArUkhAnA dvArA dhaDAko karavo visphoTa ke sphoTa kahevAya che. ahiMsA-viveka 47 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khetImAM A prakArano visphoTa nathI karavAmAM Avato. khetaromAM dArUkhAnuM bharIne Aga nathI lagAvavAmAM AvatI ane na dArUkhAnAthI jamIna kheDavAmAM Ave che. jamIna haLathI kheDavAmAM Ave che sphoTa nathI karavAmAM Avato. sAdhAraNa rIte eka bALaka paNa jANe che ke khetI mATe jamIna kheDavAmAM Ave che, phoDavAmAM AvatI nathI. haLa calAvavAnA kAmane jamIna kheDavI' kahevAmAM Ave che, jamIna "phoDavI' nahi. haLathI jamInane phoDavI to dUra rahyuM, jamIna khodavAmAM paNa nathI AvatI. khodavuM tyAre kahevAya che jyAre UMDo khADo karavAmAM Ave. haLathI jamIna kheDavAmAM, khotaravAmAM Ave che, tethI "phoDI kame'nA aMtargata nathI mAnavAmAM AvatI. kRSi" zabda paNa "kRSa' dhAtuthI bane che, jeno artha thAya che vilekhana (khotaravuM). vyAkaraNanA AcAryoe sarvatra kRSano artha vilekhana karavo ja kahyo che. kRSimAM jamInanuM vilekhana thAya che. haLa calAvavAthI na to jamInano sphoTa thAya che ane na emAM khADA ja thAya che. evI sthitimAM kRSine sphoTa karmanA aMtargata batAvavuM khUba moTI bhrAMti (brama) che. jainAcAryoe dArUkhAnAthI visphoTa karavAne karyAdAna batAvyuM che, kAraNa ke sphoTothI paMcendriya jIvonI hiMsAnuM paNa ThekANuM nathI rahetuM. kyAreka-kyAreka joradAra dhamAkAthI pahADo paNa khasakI jAya che ane aneka loko dabAIne marI jAya che. kyAreka-kyAreka loko guphAomAM ghUse che tyAre gesa pedA thaI jAya che to aMdaranA aMdara ja emano dama lUMTAI jAya che. khANomAM kAma karatA samaye jamIna dhasI paDavAthI aneka loko aneka vAra dabAIne marI jAya che, tethI evA sphoTa karmane mahAhiMsA ke mahAraMbha kahevAmAM Avyo che e karmAdAnamAM ene gaNAvavAmAM Avyo che. kayAM dArUkhAnAnA visphoTathI thanArI paMcendriya prANIonI mahAhiMsAnA kAraNabhUta "phoDI kamma" karmAdAna ane kyAM jagatanI sudhAne sAttvika DhaMgathI zAMta karavA mATe dhAnya vagere pedA karanAra kRSi karma. ekamAM che paMcendriya prANIonA dUra vadhanI tIvra saMbhAvanAnuM mahApApa ane bIjAmAM che prANIonI bhUkhane nirdoSa DhaMgathI zAMta karavAnI apAra karuNA. kyAM to zAstrakathita visphoTamaya phoDa kame ane kyAM khetIne phoDI kame mAnavAnI bhrAMta dhAraNA. baMnemAM AkAza-pAtALanuM aMtara che. kRSine sphoTa karma mAnavAnI mithyA dhAraNAvALA tathA kRSine mahAraMbhI kahenArAo moTo anartha pedA karI rahyA che. kadAca te ene nathI samajI zakatA. paraMtu Ano artha e thAya che ke emaNe khetI karanArAone kasAIonI zreNImAM rAkhI dIdhA. te samaje che ke ApaNe kRSinI AjIvikAne gahita batAvI rahyA che, paNa te vAstavamAM katalakhAnAnI AjIvikAnI bhayAnakatA ane gahitatAne ochI karI rahyA che. kAraNa ke ene te kRSinI barAbarImAM rAkhI rahyA che. eka kRSaka ane eka kasAI jyAre e sAMbhaLe che ke kRSi paNa mahAraMbha che ane katalakhAnuM calAvavuM paNa mahAraMbha che, to kRSaka zramasAdhya kRSine choDIne katalakhAnAMonI jIvikA kema nahi calAvavA lAge ? ane kasAI potAnI jIvikAne kRSaka (kheDUta) koTimAM meLavIne zuM saMtoSano anubhava nahi kare ? zuM A kathanane sAMbhaLIne te potAnI pApamaya (48) , , , , , , , , jiNadhamo) Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjIvikA choDavAnI preraNA prApta karaze ? kyAreya nahi. to kRSine mahAraMbhI kahenArAo keTalo anartha karI rahyA che, e emanA gaMbhIra vicArano viSaya che. zuM A prakAranI khoTI vivecanAo karavAthI prabhu mahAvIranA upadezonI pratiSThA nathI ghaTatI ?* ahIM kyAMya kRSinuM nAma nathI. jamIna phoDavAno dhaMdho kRSi karma nathI. kRSi karma annotpattino vyavasAya che. 'dazavaikAlika sUtra'nI prathama cUlikA gAthA-14nA bIjA caraNanA tahAvid prasaMnama vadhu'nI avasUrinA 'tathAviyaM tvA saMyama dhyAvi svayaM vadhuM asaMtoSAtprabhUtaM'nuM uddharaNa lekhake ApyuM che, enAthI kRSi mahAraMbha rUpathI kevI rIte siddha thAya che ? ahIM to e kahevAmAM AvyuM che ke - 'asaMtoSanA kAraNe je vyavasAya amaryAdita rUpathI karavAmAM Ave che, enAthI bahu ja asaMyama thAya che.' A kathana to pratyeka vyavasAya para lAgu paDe che, je asaMtoSanA kAraNe khUba mAtrAmAM karavAmAM Ave che. zuM lekhaka evo vyavasAya batAvI zake che, jemAM asaMyama na hoya ! jyAre vyavasAya mAtra asaMyama che to kRSithI dveSa kema ? je badhAne alpAraMbhI bhojana pradAna kare che. zuM lekhaka mahodaya A rIte alpAraMbhI dhAnya vagerenI utpattine mahAraMbha ane karmAdAna batAvIne mAMsAhAranI vakIlAta nathI karI rahyA? lekhake 'bhagavatI' zataka-8, urdU-9nI TIkAno ullekha karyo che - 'mahAgaMmayAk ti aparimita vyAghrArambhatayetvartha:' ahIM paNa aparimita - amaryAdita kRSine mahAraMbha kahyo che na ke maryAdita kRSine amaryAdita pratyeka vyavasAya mahAraMbha ja che-kRSi ja kema ? * sailAnAthI prakAzita 'mokSamArga'nA lekhake sphoTanI TippaNImAM (pRSTha. 186 u52) kRSine sphoTa karma mAnavAnI nAdAnI bharI bhUla karI che. emaNe je uddharaNo A viSayamAM pUrvAcAryo uddhRta karyA che, emAMthI kyAMya kRSino ullekha nathI. emaNe jamIna phoDavA ane khetIne eka mAnI lIdhuM che. jyAre khetImAM jamIna phoDavAmAM nathI AvatI, kheDavAmAM Ave che. sphoTa karmamAM e ja vyavasAya Ave che, jemAM jamIna UMDAI sudhI phoDavAmAM Ave che. jema ke khANa khodavI, dArUkhAnuM vagere lagAvI paththara toDavA vagere. A mahAzayane e jJAta hovuM joIe ke karmAdAna vyavasAyanA nimittathI thAya che. je loko suraMga vagerethI paththara ke jamInane phoDavAno dhaMdho kare che ke je haLa-kodALIthI UMDAI sudhI jamInane phoDe che emano ja vyavasAya sphoTa karma che. khetI jamIna phoDavAno vyavasAya nathI paNa alpAraMbhathI karoDo lokone bhojana ApanAra dhAnyotpattino vyavasAya che. je sAdhAraNa rUpathI jamIna khodavA mAtrathI sphoTa karma hota to makAna vagerenA nirmANamAM paNa jamIna pAyA mATe khodavI paDe che, to zuM e paNa karmAdAnamAM Avaze ? zrAvaka potAnA mATe makAna banAve to zuM te paNa karmAdAna haze ? kheDUta potAnI jIvikA mATe anAja pedA kare, emAM bhUminuM vidAraNa hovAthI jo te sphoTa karma che, to makAna banAvavuM paNa sphoTa karma haze. lekhaka mahodaye TIkAkAra zrI abhayadeva sUrinuM nimna vAkya uSkRta karyuM che - "" "phor3I kamme ti sphoTi: bhUmai sphoTanaM hala kudAlAdibhiH saiva karma sphoTi karma bhagavatI sU. za.-8, urdU-5 arthAt jamInane haLa-kodALI vagerethI phoDavAnuM kAma (vyavasAya) karavuM sphoTI karma che. ahiMsA-viveka - 649 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM uddharaNa lekhake zrImakhvAhirAcAryanA tattvAvadhAna'mAM saMpAdita "sUtrakRtAMga sUtra'nI TIkAnuM ApyuM che - "prANinaH kRSIbalAdayaH 'eke' Arambhe prANyupamardana kAriNi vyApAre ni:zritA AsaktAH adhyupapannA te ca saMraMbha samAraMbharAbhaiH kRtvA upAdAyaM svayamAtmanA pApamazubha prakRti rUpaM asAtodaya phalaM tIvra tadanubhava sthAnaM vA narakAdikaM tiyacchaMtIti" / A kathanamAM kyAMka kRSine mahAraMbha ke karmAdAna nathI batAvavAmAM AvyuM. ahIM to sAmAnya rIte kahevAmAM AvyuM che ke kheDUta vagere prANI AraMbha-samAraMbhamAM Asakta thaIne azubha karma prakRti rUpa duHkhano anubhava kare che. je paNa prANI Asaktivaza AraMbha-samAraMbha kare che, te azubha karma prakRtino baMdha kare che. A sAmAnya vAta kahevAmAM AvI che ane Asaktino niSedha karyo che. zuM lekhakanA matathI mAtra kheDUta ja AraMbha-samAraMbha kare che ane kasAI, jugArI, saToDiyA, vyAjakhora AraMbha-samAraMbhathI mukta che ? lekhaka dvArA ApavAmAM AvelA ukta uddharaNamAM kRSibaLanA sAthe mAtra "AraMbha' zabda ApavAmAM Avyo che, na ke mahAraMbha. A pATha ja emanA maMtavyane khaMDita karI rahyo che. emanA dvArA ApavAmAM AveluM uddharaNa ja emanI vAtane khaMDita karI rahyuM che. lekhake e TIkA(TippaNI)mAM "manasmRti'no ullekha karatAM je be zloka ApyA che, te brAhmaNa ane kSatriyanA mATe kahevAmAM AvyA che. kAraNa ke vaidika dharmamAM varNAzramonI vyavasthA che, tethI tyAM kRSine vaizyanuM kAma mAnavAmAM AvyuM che, brAhmaNa kSatriyanuM nahi. A kathanane ahIM uddhata karavuM potAnI ajJAnatAno ja paricaya Apavo che. lekhaka mahodaya lakhe che ke - "kRSi karma anaMta sthAvara ane asaMkhya jIvono ghAtaka che." te e bhUlI jAya che ke zrAvaka saMkalpI hiMsAno tyAgI hoya che, AraMbhI hiMsAno nahi. pANInA eka glAsamAM asaMkhya jIvono AraMbha thAya che. anAjanA dANAomAM asaMkhya jIvono AraMbha thAya che, to zuM pANI pIvuM ane annAhAra karavo mahAraMbha che ? zuM lohI pIvuM ane mAMsAhAra karavo alpAraMbha che ? keTalI mUrkhatAbharI mAnyatA che A ? evA adhakacarA lekhaka bhagavAna mahAvIranA siddhAMtane khoTI rIte (rUpamAM) prastuta karI jaina dharmane lajjita kare che ane jainazAsana tathA vItarAga devanA prati droha kare che, emanI ghora AzAtanA kare che. lekhaka kevI vicitra vAta lakhe che ke - "jo koI zrAvaka potAnA cAlu kRSi karmane nathI choDI zakato ane ene potAnI lAcArI mAne che, to te kRSi karma karatA-karatA paNa zrAvaka rahI zake che." lekhaka mahodaya kRSine karmAdAna ane mahAraMbha mAne che ane evI sthitimAM kRSi (khetI) karatI koI vyakita zrAvaka kevI rIte thaI zake che ? zrAvaka mATe to karmAdAna ane mahAraMbhano sarvathA tyAga anivArya hoya che. karmAdAna ane mahAraMbha aticAra nathI anAcAra che. emanA rahetAM vrata nathI rahI zakatuM. tethI siddha thAya che ke kRSi na to mahAraMbha che ane na karyAdAna ja. (50) 0 0 0 0 0 0 02007 jiNadharmoo] Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSi Arya karma che : khetI Arya karma che. enA mATe zAstrIya pramANone zodhavAnI jarUra nathI. te pracura mAtrAmAM upalabdha che. emano ullekha karyA pahelAM svAMtaHkaraNanA vivekanA prakAzamAM je anubhava thAya che, ene ja pragaTa karavo samucita lAge che. khetI Arya karma che ke nahi, A prazna para vicAra karavA mATe sau prathama potAnA aMtaHkaraNathI ja javAba mAMgavo joIe. je kheDUta divasabhara coTIthI eDI sudhI parasevA vahAve che, arnAja utpanna karIne saMsArane Ape che, potAno badho samaya, parizrama ane jIvana enI pAchaLa lagAvI de che, evA ajJotpAdaka ane annadAtAne to anArya karmI kahevAmAM Ave ane ene khAIne eza-ArAmathI jiMdagI vitAvanArA Arya karmI hovAno dAvo kare, A aTapaTI vAta aMtaHkaraNa kyAreya svIkAra karI zake che ? vivekano gaja kAmamAM laIe to tame sAcuM mApa kADhI zakazo. koIpaNa saMtulita magajavALI vyakti A kevI rIte svIkAra karaze ke anAjane utpanna karanAra to anArya karmI che ane anAjane khAnAra Arya karmI che ? zAstramAM kyAMya kRSine anArya karma ke mahAraMbha nathI batAvavAmAM AvyuM, paNa ene Arya karmanA rUpamAM ullekhita karavAmAM AvyuM che. 'uttarAdhyayana sUtra'mAM ullekha che ke - je sAdhaka potAnuM jIvana sAdhanAmAM vyatIta kare che, je satkarmanA mArga para cAle che ane zubha bhAvanAo rAkhe che, te potAnuM AyuSya samApta karIne devalokamAM jAya che. devalokanA jIvana pachI enI zuM sthiti thAya che, e batAvavA mATe tyAM kahevAmAM AvyuM che - khittaM vatthu hiraNNaM ca, pasavo dAsa porusaM / cattAri kAmakhaMdhANi, tattha se uvavajjai // mittavaM NAivaM hoi, uccAgoe ya vaNNavaM / ampAyaMke mahApaNNe, abhijAe jaso bale // je sAdhaka devalokamAM jAya che te jIvanano punaH prakAza meLavavA mATe evAM sthAnomAM janma leze jyAM khetI laherAtI haze. ukta gAthAomAM sauthI paheluM pada e AvyuM che ke e sAdhakane khetaranI prApti thaze. sonA-cAMdIthI paNa pahelAM khetarano nirdeza karavAmAM Avyo che. Ano abhiprAya e che ke khetIvADI, khetara ane jamInanuM maLavuM puNyanuM phaLa che. jo khetIvADI ane khetara vagere pApanAM phaLa hota to zAstrakAra ene puNyanuM phaLa kema kahetA ? bhagavAna mahAvIre kRSi karma karanArI vyaktione vaizya batAvI che. prAcIna jaina ane jainettara sAhitya spaSTa batAve che ke - khetI karavI vaizyanuM kArya hatuM. Aje te zUdro ke anAryonuM kArya batAvavAmAM Ave che.' A keTaluM moTuM asatya che ? 'uttarAdhyayana sUtra'nA TIkAkAra vAdi-vaitAla zAMtyAcArya, je vikramanI agiyAramI zatAbdImAM thayA che, emaNe 'muLA vaso va' pada para TIkA karatA kahyuM che ahiMsA-viveka 51 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "kRSi pazupAlana vANijyAdikarmaNA vaizyo bhavati" kRSi, pazupAlana, vANijya vagere kAryanA kAraNe vaizya kahevAmAM Ave che. bhagavad gItA'mAM paNa A ja vAta spaSTa rUpathI kahI che - fSa norakSa vAcaM vaizya rma svamAviSa" khetI, gaurakSA, vANijya vagere vaizyanAM sahaja karyo che. bhagavAna mahAvIranA upAsaka ane vratadhArI je pramukha zrAvakonuM varNana 'upAsaka dazAMga sUtra'mAM Ave che, emAMthI koIpaNa evuM nahotuM ke je zrAvaka avasthAmAM khetIvADIno dhaMdho na karato hoya ! ahIM A vAta dhyAnamAM rAkhavI joIe ke bAra vratadhArI zrAvakanI bhUmikA sudhI khetIno kaMI ja niSedha nathI. enA uparanI bhUmikA pratibhAdhArI zrAvakanI bhUmikA che. kramazaH pahelI, bIjI, trIjI vagere pratimAone svIkAra karatAM-karatAM zrAvaka jyAre AThamI pratimAno aMgIkAra kare che tyAre AraMbhanAM kAryono tyAga karatA samaye kRSino tyAga kare che. A saMbaMdhamAM badhI zvetAbaMra-digaMbara paraMparAnA AcArya eka mata che. teo kahe che - ArambhaH kRSyAdikarma, sa tyAgaM karoti* arthAtu ahIM AraMbhathI kRSi karma vagere samajavuM joIe. eno tyAga AThamI pratimAmAM thAya che. A rIte pratimApArI zrAvaka AThamI pratimAmAM svayaM kRSi vagere AraMbha karavAno tyAga kare che ane navamI pratimAmAM karAvavAno paNa tyAga karI de che. zAstronuM ATaluM spaSTa vivaraNa hovA chatAMya ane tyAgano krama paNa spaSTa rUpathI batAvavA chatAMya keTalAka loko bhramamAM paDelA che. je vAta AgaLanI bhUmikAmAM choDavAnI che, ene pahelAnI bhUmikAmAM choDI devAno Agraha karavAmAM Ave che ane je pahelAnI bhUmikAmAM tyAgavA yogya che, enuM kyAMya ThekANuM ja nathI. dhotInI jagyAe pAghaDI ane pAghaDInI jagyAe dhotI lapeTIne evA loko duniyAnI dRSTimAM hAsyAspada banI rahyA che. vikramanI bIjI ke trIjI zatAbdInA lagabhaga AcArya umAsvAti thayA, jemaNe 'tattvArtha sUtra' para svopajJa bhASya lakhyuM che. emaNe karyAyanI vyAkhyA karatAM lakhyuM che - "kAryAH jana-yAjanAdhyayanAdhyApana prayoga kRSi vANijya yoni poSaNa vRttayaH" pUjA-pATha, paThana-pAThana, kRSi-vyApAra vagere sAttvika AjIvikAvALA karya che. ukta kathanamAM spaSTa rUpathI kRSine Arya karma kahyuM che. AcArya akalaMka tattvArtha rAjavArtika'mAM kRSi, vepAra, lekhana-adhyApana vagere dhaMdhAone sAvadya Arya-karma batAvyAM che. AnuM kAraNa batAvatA teo kahe che - SaDpyate'virati pravaNatvAt sAvadha kAryAH * samaMtabhadrakRti "ratnakarapTazrAvakAcAra" ane "pravacanasAroddhAra'nI siddhasenIya vRtti. (52) che ke je jiNadhamo) : dave Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A cha prakAranAM kAryo aviratinA kAraNe sAvadya karmArya che. arthAt vatI zrAvakanI bhUmikAnA pahelAM e sAvadya karmArya che, paraMtu vatI zrAvaka hovAthI je maryAdAbaddha khetI vagere karma kare che, lakhavA-vAMcavAno dhaMdho kare che, to te alpAraMbhanI bhUmikAmAM che. tAtparya e che ke zrAvakanI bhUmikA alpAraMbhanI ja bhUmikA che. zrAvakamAM viveka hoya che. te je paNa kAma karaze emAM vivekanI dRSTi rAkhaze. zrAvakanI bhUmikA e bhUmikA che, jemAM vivekano jAdU che. A ja jAdU enA kAryane alpAraMbhavALo banAvI de che. zrAvaka AnaMdanuM jIvana eka Adarza zrAvakanA rUpamAM "upAsaka dazAMga sUtra'mAM vaNita che. te zrAvaka hovA chatAMya khetI karato hato. enA ghera cAlIsa hajAra gAyo hatI. eNe khetarothI ghara sudhI lAvavA mATe pAMcaso gADAMonI maryAdA karI hatI. te vratadhArI ane alpAraMbhI hato. jo khetImAM mahAraMbha hota to AnaMda zrAvakane alpAraMbhI kevI rIte mAnI zakatA? paraMtu AnaMda zrAvakano alpAraMbhatva prasiddha che. enAthI phalita thAya che ke kRSinuM kAma mahAraMbhamAM parigaNita nathI. jo koI e kahe ke - "AnaMda mahAraMbhI hato ane enA parivAramAM paraMparAthI khetIno dhaMdho cAlyo Avato hato. zrAvaka banyA pachI eNe khetInI jamInanI maryAdA karIne bAkIno tyAga karI dIdho hato." A kathanano abhiprAya e thayo ke khetI mahAraMbha to che paNa enI maryAdA karI zakAya che. A kathana asaMgata che. kAraNa ke mahAraMbhanI maryAdA nathI karavAmAM AvatI, eno tyAga karavAmAM Ave che. mahAraMbhanI maryAdA karanAra aNuvratI zrAvakanI koTimAM nathI Avato. aNuvratI zrAvakanuM pada prApta karavA mATe mahAraMbhano saMpUrNa tyAga karavo Avazyaka hoya che. jo koI evI maryAdA kare ke - huM cArathI vadhu katalakhAnAM, jugAranA aDDA, vezyAlaya ke dArUnI bhaThThIo nahi calAvuM.' to evI maryAdA karanAra zuM aNuvratI zrAvaka thaI zake che ? evuM kadI saMbhava nathI. yugAdi deva bhagavAna RSabhadeve tatkAlIna janatAne je kalAo zIkhavADI emane mahAraMbha kadIye mAnavAmAM nathI AvatA. jo emAM mahAraMbha hota to, bhagavAna RSabhadeva koIpaNa sthitimAM janatAne e mArga na batAvatA. te janatAnA paramopakArI mahApuruSa hatA. mahAraMbhano mArga batAvIne te janatAne narakanA mahemAna kevI rIte banAvI zakatA hatA ? mahAraMbhathI naraka gati ja maLe che. bhagavAne prajAnA hita mATe kRSi vagere karmanuM zikSaNa ApyuM. A ja svayaMmAM e vAtanuM daDha pramANa che ke kRSi mahAraMbha nathI. mahAraMbhane rokanArI hovAthI te ahiMsAnI sAdhikA che ane alpa AraMbhavALI audyogika hiMsAnA aMtargata Ave che. ukta pratipAdanano abhiprAya e nathI ke kRSimAM hiMsA nathI thatI. anya vyavasAyonI jema emAM paNa hiMsA thAya che, paraMtu e hiMsA mahAraMbha rUpa nathI hotI, paNa te audyogika hiMsA che, je zrAvakanA mATe anivArya rUpathI varjanIya nathI. kAraNa ke zrAvaka upara kuTuMba vagerenuM dAyitva hoya che, tethI ene jIvananirvAha hetu koI ne koI udyoga karavo ja paDe [ ahiMsA-viveka ane bIjI ja jo A53) Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane e udyogamAM kaMIka ne kaMIka hiMsA thaI javI anivArya che. tethI zrAvaka audyogika hiMsAthI bacI zakato nathI. te saMkalpI hiMsAno tyAgI hoya che. kRSimAM thanArI hiMsA audyogika hiMsA che, tethI te mahAraMbha rUpa nathI. kheDUta jANI-joIne mAravAnI bhAvanAthI koI jIvane nathI mArato, ke saMkalpI hiMsA nathI karato. zrAvaka saMkalpI hiMsAno tyAgI hoya che. tethI kRSi karma karanAra zrAvaka mahAraMbhI nathI hoto. phaLasvarUpa kRSine mahAraMbha rUpa nathI mAnavAmAM Avato, te alpAraMbha rUpa che. hA, jo e ja kRSi (khetI) tamAku vagere nazIlI rASTraghAtaka cIjonI karavAmAM AvatI hoya ke jema-tema asIma-maryAdA anAvazyaka avivekapUrvaka karavAmAM AvatI hoya, te mahAraMbha thaI (hoI) zake che. kRSi ja kema badhI AjIvikAo jo uparyukta dUSaNothI yukta hoya, to te paNa saMkalpI hiMsAmAM parigaNita thaI zake che. A ja rIte bIDI, sigAreTa, dArU, bhAMga, mAMsa, jugAra, saTTo vagere vyavasAyano udyoga paNa rASTraghAtaka ane samAjanA svAthya tathA dharmane naSTa (barabAda) karanAra hovAthI udyoginI hiMsAmAM nathI AvI zakatA. tethI zrAvake evA vyavasAyothI bacavuM joIe. rojI-roTInA saMbaMdhamAM vivekaH jIvananI cAre tarapha nAnI hiMsA ane moTI hiMsA, alpAraMbha ane mahAraMbha vyApta che. zrAvakanI bhUmikA para ArUDha vyaktine emAM ja potAno mArga pasaMda karavAno che ane jovAnuM che ke AtmA ane zarIra baMnene AghAta na pahoMce, na AtmAnI hatyA thAya ke na zarIranuM, baMnene eka sAthe khorAka ApI zakAya. zarIranA khorAka mATe rojI ane roTI be mAdhyama che. A baMne sudhI pahoMcavAnA be rastA che - eka rasto e che jenA para cAlavA mATe mahAraMbhanA dvArathI gujaravuM paDe che, jemAM bIjAMonuM zoSaNa che, mahAhiMsAnuM nagna tAMDava che, khUnathI (lohIthI) hAtha raMgelA hoya che. dhADa pADavI, lUMTa-phATa karavI, mArAmArI, guMDAgardI vagere thAya che. bIjo patha che - gRhasthanA anurUpa ahiMsAno, je anusAra alpa hiMsAthI, viveka-vicAra-yantrAcAra sAthe cAlIne rojI-roTI prApta karavAmAM Ave che, koInuM zoSaNa, anyAya, atyAcAra ke hatyA nathI karavI paDatI. te rojI-roTI jenI pAchaLa anyAya ane anIti che, chaLa-kapaTavizvAsaghAta banAvaTa che, AtmAnA khorAka sAthe nathI rahI zakatA. je roTI lohIthI raMgelI AvI rahI che, te roTI jhera che. te roTI vyaktinuM paNa patana karaze ane je parivAramAM evI roTI Ave che e parivAranuM, samAjanuM ane rASTranuM paNa patana karaze. tyAM na sAdhuno dharma Takaze ane na gRhasthano dharma ja raheze. tyAM dhArmika jIvananI kaDIo tUTIne paDI jaze. jyAM A dAga ochAmAM ochA haze, te roTI amRta banaze. te jIvanano rasa laIne Avaze. enAthI AtmA ane zarIra baMnenuM poSaNa thaze. alpAraMbhathI AvanArI roTI pavitratAnuM rUpa leze ane e ja amRta bhojana banaze. bhale te sUko TukaDo haze, tyAre paNa te amRtanuM bhojana haze. (54) che je che ke je che che teno ja jiNadharmoo] Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhastha zrAvaka mATe e bahu ja duSkara che ke te khetIvADI, vepAra-dhaMdhA ke nokarI vagere pravRttione baMdha karIne jIvanapatha para cAlyA. akarmaNya ane ALasu jIvana jIvIne dharmArAdhanA nathI thaI zakatI. zrAvakane potAnAM dAyitvo nibhAvavA mATe sAtvika AjIvikAo apanAvavI paDe che. evI sthitimAM jaina dharma vatI zrAvake kahyuM che - AjIvikA mATe sAttvika pravRttio bhale ja hoya, paNa emAM je jherano bhAga (AvaraNa) che, ene haTAvI do. pravRttionI pAchaLa zudra svArtha, Asakti ane moha, lobha ane tRSNAnI je viSAkta vRttio che, emane kADhI che. tame je paNa vyavasAya ke nokarI karo emAM aMdhAdhuMdha pravRtti na karo. emAMthI avivekanuM jhera kADhI do. potAnA utpAdita athavA saMgRhIta anAjane UMcA bhAve vecavA mATe duSkALa paDavAnI durbhAvanA na karo. potAnA mAlanA bhAvomAM tejI AvI javA mATe yuddha thaI javAno durvikalpa na karo, paNa evA Akasmika saMkaTanA samaye bIjAonA jIvananirvAhamAM sahAyaka banavAnI karuNAmayI bhAvanA rAkho. anyAya-anItibeImAnI, milAvaTa, vizvAsaghAta vagerethI dhana kamAvavAnI koziza na karo. koI garIbane cUsavAnI vRtti na rAkho. bIjAone mUMDavA tathA vizvAsaghAtanI durbhAvanA manamAMthI kADhI do. bIjAonI rojI-roTI paDAvIne potAnuM peTa na bharo. tethI je rojI-roTI alpAraMbhathI prApta thaI che, svayaMnA zramathI prApta che, sAttvika che, sva-parahita kAraka che, AtmA ane zarIra baMne mATe poSaka che, e ja zrAvakanI ahiMsAnI maryAdAmAM che. bhagavAna RSabhadeve prajAnA hita mATe evI ja rojI-roTI prApta karavAnuM zikSaNa ApyuM hatuM. Adhunika zrAvaka vargane sAttvika rojI-roTI prApta karavAnI dizAmAM vizeSa satarka rahevAnI jarUra che. kAraNa ke vartamAna yugamAM vividha kAraNothI ane vividha paristhitiothI vyavasAyanI zuddhinI bhAvanA khUba gauNa thaI gaI che. zrAvaka vargane evA saMkaTanA samayamAM paNa potAnA vivekanA dIvAne prajvalita rAkhavo joIe ane sAtvika rItithI prAmANikatApUrvaka vyavasAya karavo joIe. pratikArAtmaka hiMsA : gRhastha zrAvaka ahiMsAmAM atUTa AsthA rAkhe che, paraMtu sthaLa trasa jIvonI hiMsAno tyAga karatA samaye enI sAme e savAla sahaja ja thaI Ave che ke agara koI udaMDa vyakita akAraNa ja enA para, enI patnI ke bALako para AkramaNa kare che, enA dhana-mAlane paDAvavAno prayatna kare che, enI bahena-beTIonA zIla para humalo kare che, lUMTavA-mAravAno prayatna kare che, nirdaya zatru enA parivAra, nagara, deza ke dharma saMgha para humalo kare che vagere sthitiomAM enuM zuM kartavya thaI jAya che ? eNe cupacApa e anyAya sahana karI levo joIe ke eno pratikAra karavo joIe? saumya (sAma-dAma-bheda rU5) pratikAra saphaLa na thAya to te sazastra pratikAra kare ke nahi ? koI rAjA jaina zrAvaka che, enA rAjya para koI bIjo zatru rAjA caDhAI kare che, tyAre teNe pratikArasvarUpa yuddha karavuM joIe ke cupacApa hAtha para hAtha dharI besI rahevuM joIe? eka rAjA zrAvaka dharmanuM pAlana karatAM karatAM cora-lUMTArAo ane AtatAyIo ke aparAdhIone daMDita karI zake che ke nahi? [ ahiMsA-viveka che te che , 55) Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI zrAvaka dharmanuM pAlana karanAra nyAyAdhIza aparAdhIne sajA ApI zake che ke nahi ? zrAvaka AtmarakSA mATe sazastra pratikAra karI zake che ke nahi? vagere praznonuM samAdhAna karatAM jaina dharma kahe che ke - "zrAvakanI ahiMsA maryAdita hoya che, tethI emAM niraparAdhIne saMkalpapUrvaka na mAravAnI pratijJA hoya che. aparAdhIne daMDa devAnI ane emano nigraha karavAnI chUTa enA maryAdita hiMsAnAM pratyAkhyAnomAM thAya che. arthAt zrAvaka aparAdhIne daMDita karavA mATe potAnA ahiMsA vratamAM chUTa rAkhe che. ahiMsAmAM atUTa zraddhA rAkhavA chatAM zrAvaka potAnA kauTuMbika ane vividha sAmAjika rASTrIya dAyitvone nibhAvavAnI dRSTithI potAnA vratamAM AMzika chUTa rAkhe che. sAparAdhIno sazastra pratikAra karatAM-karatAM zrAvaka potAnA vratano bhaMga nathI karato. kauTuMbika, sAmAjika ane rASTrIya kartavyonA paripAlananA saMdarbhamAM thanArI hiMsA apratyakSa rUpamAM ahiMsAne baLa ApanArI hoya che, nyAyanItine pratiSThApita karanArI hoya che. sAmAjika tathA rASTrIya maryAdAone bacAvanArI ane zAMtine majabUta karanArI hoya che." ahiMsAvAdI jaina dharma atyAcArIne nyAyocita daMDa ApavAno adhikAra gRhasthane Ape che. zrAvakanI bhUmikA para rahelo gRhastha anyAyI, atyAcArI, rASTradrohI, samAjadrohI, AtatAyI (satAvelo) guMDAone yathocita daMDa ApavAno adhikAra rAkhe che. tyAM rAgadveSanI bhAvanA na hovI joIe, paNa kartavyanI bhAvanA apekSita che. virodhInA prati hitabuddhi rAkhatAM ene nyAyapatha para lAvavA mATe daMDa Apavo anucita nathI mAnavAmAM AvatuM. ahiMsA kAyaratA nathI? jaina dharma pratipAdita ahiMsA, kAyaratAnuM zikSaNa nathI Apato. te ahiMsA potAnI kAyaratAne chupAvavAnuM bahAnuM nathI. te laMgaDo nathI. te zUravIronuM bhUSaNa che. vibhinna zreNIo ane bhUmikAo para sthita vyaktio mATe jaina dharme ahiMsAnI maryAdAne nizcita karI che. durbhAgyano viSaya che ke lokoe ane svayaM keTalAka jainoe paNa A bhUmikA bhedane UMDANapUrvaka samajavAno prayatna nathI karyo. A ja kAraNa che ke janamAnasamAM jainonI ahiMsAne laIne aneka gerasamajo vyApta che. koI kahe che : "jaina dharmanI ahiMsA laMgaDI che ane eNe dezane kAyara ane gulAma banAvI dIdho che. paraMtu A Aropa niradhAra ane asatya che. jaina dharma dvArA kAyaratAne kyAreya protsAhita nathI karavAmAM AvI. anIti ane atyAcArano pratikAra na karavAnI vAta jaina-ahiMsA nathI kahetI. paNa te anIti ane atyAcAranI viruddha saMgharSa karavAnI preraNA Ape che. A viSayamAM "bhagavatI sUtra'mAM varNita koNika-ceTakanuM yuddha udAharaNanA rUpamAM prastuta karavAmAM AvI rahyuM che. vaizAlI gaNataMtranA adhipati mahArAjA ceTaka hatA. te prabhu mahAvIranA bAra vratadhArI zrAvaka hatA. rAjagRhIno rAjA koNika emano dohitra hato. koNike potAnA bhAI bahilakumArathI enA nyAyocita AdhipatyamAM rahelA hAra tathA hAthIne pakaDavAno prayAsa karyo. tAkAtanA baLa para koNika potAnA bhAInA pratye anyAya karavA taiyAra thayo. (5) jiNadhamo) Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahilakumAre potAnA dAdA (nAnA) ceTakanI sahAyatA lIdhI. ceTake bahu prayatna karyo ke koNika potAnI anucita jidda choDI de ane anyAyano mArga na apanAve. emaNe koNikane samajAvavAno ghaNo prayatna karyo, paraMtu koNike na mAnyuM. tyAre ceTake vicAryuM - "koNika anyAya karI rahyo che. te nItinI maryAdAne oLaMgI rahyo che. tAkAtanA baLe te nyAyanI hatyA karI rahyo che, zuM A atyAcArane sahana karI levo joIe ? zuM A anyAya sAme jhUkI javuM joIe ? zuM hAra ane hAthI koNikane soMpIne yuddhanI hiMsAne TALI devI joIe?' UMDA ciMtana pachI mahArAja ceTaka, je bAra vratadhArI zrAvaka hatA, e niSkarSa para pahoMcyA - prazna hAra ane hAthIne soMpI devAno nathI, paraMtu prazna e che ke zuM anyAya ane anItine prazraya Apavo joIe ? vivekI zrAvaka ceTake nirNaya lIdho ke - "anyAya ane anItine prazraya Apavo rUpAMtaramAM mahAhiMsA ja che. huM yuddha nathI cAhato, huM nathI cAhato ke yuddhamAM bhayaMkara narasaMhAra thAya, karoDo loko ane pazu marI jAya, lAkho suhAgaNo vidhavA thaI jAya, lAkho parivAra barabAda thaI jAya. yuddhanI A bhayAnaka barabAdI mane iSTa nathI, paraMtu A AdhAra para anyAya ane anItinI sAme Atma samarpaNa karI devuM enAthI paNa bhayaMkara haze. saMsAramAM anyAya ane anItinI pratiSThA vadhI jaze, je paraMparAthI khUba ghAtaka haze. tethI anyAyanA pratikAra mATe zastra uThAvavuM, A sthitimAM mAruM kartavya che." A nirNaya pachI koNika ane ceTakano bhayAnaka saMgrAma thayo. vratadhArI zrAvaka hovA chatAMya ceTaka mahArAjAe yuddhanA paDakArano svIkAra karyo ane anyAyano pratikAra karyo. ceTaka mahArAja cAhate to bahilakumArane kahIne hAra ane hAthI koNikanA havAle karAvI detA ane e bhISaNa narasaMhArane rokI zakatA hatA. paraMtu evuM karavuM emaNe potAnA kartavyanA viruddha samajyu. anyAya ane atyAcArano pratikAra karavo zrAvaka dharmathI viparIta nathI. A saMdarbhamAM "bhagavatI sUtra'mAM varNanAganatuonuM varNana maLe che. e vratadhArI zrAvaka hato. te khUba tapa karato hato. te senApati hato. nyAyanI rakSA mATe yuddhamAM javA mATe ene potAnA svAmI rAjAno Adeza maLyo. varNanAganatuA zAstrathI susajjita thaIne kavaca vagere dhAraNa karIne tenI tapazcaryA svIkAra karIne raNakSetramAM pahoMcyA. zatrupakSanA sainikonI taraphathI jyAre zastrano prahAra prAraMbha thayo tyAre eNe zastra calAvavuM zarU karyuM. e yuddhamAM te vIratApUrvaka laDyo, samara bhUmimAM yuddhanA samaye zrAvaka potAnI vIratA dekhADavAmAM kyAreya pAchI pAnI karato nathI. paraMtu potAnA saMdhyAkAlIna pratikramaNa vagere nitya niyamane paNa nathI choDato. gujarAtano jaina senApati mU vratadhArI zrAvaka hato. rAjA potAnA rAjyathI bahAra gayelo hato. zatrue moko joIne pAchaLathI AkramaNa karI dIdhuM. rANIe senApatine zastrathI yuddha karavA mokalyo. saMdhyA samaye yuddha baMdha thayA pachI senApati pratikramaNa karI rahyo hato. te "phariyAvadiya' pAThamAM varNita ekendriya vagere jIvonI paNa saMkalpapUrvaka hiMsA na karavAnI pratijJA doharAvI rahyo hato. senAnA bIjA adhikArIonA manamAM senApatinI vIratAnA [ ahiMsA-viveka cheje che tema che je 50) Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayamAM saMdeha thayo. emaNe rANI pAse ghaTanAno ullekha karyo. rANI paNa saMdigdha thaI gaI ane senApatine bolAvIne kahyuM : "Ama, sUkSma ahiMsAnuM pAlana karazo to yuddhamAM vIratA kevI rIte dekhADazo ?'' senApati AmUe kahyuM : "mahArANIjI ! huM jaina dharmI zrAvaka chuM. akAraNa ane anAvazyaka eka paNa niraparAdha ekendriya jIvanI paNa huM hiMsA karavA nathI mAMgato, jo lAcArIvaza thaI jAya to prAyazcitta karuM chuM, paraMtu rASTra ane samAjanI surakSA mATe yuddha anivArya rUpamAM AvI paDe to huM taiyAra rahIza. e mAruM rASTrIya kartavya haze.'' mahArANIne senApatinI zUravIratA para vizvAsa beTho ane enI saiddhAMtika dRDhatAthI te khUba prabhAvita thaI. senApati AmUnA netRtvamAM senA laDI ane vijayazrI prApta karI. tAtparya e che ke Ama to zrAvaka eka kIDIne paNa mAravA mATe taiyAra nahi thAya paNa jyAre nyAya ane surakSAno savAla sAme hoya to te raNamedAnamAM javAthI paNa nahi Dare. yuddha karavA chatAM virodhInA pratye manamAM dveSa, zeSa ke ghRNA nahi rAkhe. eno uddezya zatruno saMhAra nahi hoya, paNa anyAya atyAcArane naSTa karavAno hoya che. emAM sAparAdhI virodhInI hiMsA thAya che, je zrAvakanI ahiMsAnI maryAdAmAM thAya che. jo UMDANapUrvaka jovA jaIe to samagra 'rAmAyaNa' ane 'mahAbhArata' anyAya ane anItinA viruddha laDAyelA yuddhanI kathA che. maryAdA puruSottama rAme rAvaNa sAthe yuddhane TALavAno ghaNo prayatna karyo, paNa rAvaNe potAnI jidda pakaDI rAkhI, jyAre koI bIjo rasto na rahyo to rAmane yuddhano sahAro levo paDyo. paNa zA mATe ? zuM eka sItA mATe ? nA, tyAM eka sItAno prazna nahoto, hajAro satIonA naitika jIvanane barabAda ka2vAnI bhayaMkara hiMsAno prazna hato. jo yuddha na thayuM hota to ane cupacApa anyAya sahana karI leta to saMsAramAM nyAya-nItinI pratiSThA ja samApta thaI jAta, bhaviSyamAM vadhu anyAya phelAta. A ja vAta kaurava-pAMDavonA yuddhanI hatI. tyAM paNa zrIkRSNe pAMca gAma laIne samAdhAna karavA kahyuM, paraMtu duryodhana Tasano masa na thayo. yuddha vagara soyanI aNI jeTalI jamIna paNa ApavA taiyAra na thayo, tyAre zrIkRSNane lAcAra thaIne duryodhananA anyAyanA viruddha mahAbhArata yuddha karavuM paDyuM. A yuddha duryodhana dvArA lAdavAmAM AvyuM hatuM. zrIkRSNe saMhAra mATe yuddha nahotA laDyA, paNa nyAya-nItinI surakSA mATe yuddha karavuM paDyuM. tethI zrAvakane anyAya-atyAcArano nyAyocita pratikAra karavo paDe to avazya kare che, paNa te ahiMsAne nathI bhUlato. upara e batAvavAmAM AvyuM che ke zrAvakanI maryAdita ahiMsAmAM sAparAdhIne daMDa ApavAnI chUTa che, paraMtu zrAvakane khUba ja sAvadhAnI sAthe sAparAdhI ane niraparAdhIno nirNaya karavo joIe. eNe pUrI sAvadhAnI rAkhavI joIe ke kyAMka niraparAdhI daMDita na thaI jAya. keTalIka vAra bhrAMta dhAraNAone vazIbhUta thaIne loko niraparAdhIne paNa sAparAdhI mAnI le che. keTalIye vAra pazuonA viSayamAM to AkhIne AkhI jAtine aparAdhI jiNadhammo 65. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnI levAmAM Ave che. jema ke sApa, siMha, vIMchI, vAgha vagere jAnavarone jotAM ja loko emane aparAdhI samajI le che ane pUrI jAtine naSTa karavAnI durbhAvanA rAkhe che. emaNe bhUtakALamAM koIne mAryo che ke A bhaviSyamAM mArI zake che, eTalA mAtrathI koI jIva aparAdhI nathI thaI jato. kahI zakAya che ke siMha-sApa vagere hiMsaka prANI che, emane kema mAravAmAM na Ave ? Ano javAba e che ke je siMha ke sApa koInA para AkramaNa karI rahyo hoya enI vAta to alaga che, kAraNa ke AtmarakSArtha sAparAdhInI hiMsAno tyAga zrAvakane nathI thato, paraMtu samagra siMha ke sarpa vagarenI jAtine mArI nAkhavAno nirNaya karI nAkhavo anyAya che, atyAcAra che. vicAra karavA jevo che ke manuSya - manuSyanI hiMsA vadhAre kare che ke siMha-sApa vage2e ? manuSyane vadhu bhaya konAthI che ? manuSyathI ke siMha - sApa vagerethI? niHsaMdeha kahI zakAya che ke manuSya, siMha-sApa vagerenI apekSAe manuSyanI vadhu hiMsA kare che. manuSyane manuSya jAtithI vadhu bhaya che, to zuM samagra mAnava jAtine naSTa karI nAkhavAno nirNaya karI zakAya che ? javAba haze - nA. A rIte siMha, sApa vagere pazuonI jAtinA vize paNa samajavuM joIe. siMha ke sApa vagere ekAMta rUpathI hiMsaka ja hoya che, e samajavuM paNa bhUla che. prAyaH jovAmAM Ave che ke siMha-sApa vagere paNa tyAM sudhI koInA para AkramaNa nathI karatA, jyAM sudhI te potAne saMkaTamAM paDelA nathI mAnatA. jo manuSyanuM hRdaya nirdera ane nirbhaya che to siMhanA sAmethI nIkaLI javA chatAMya te kaMI nathI karato. sApanA viSayamAM paNa kahevAya che ke te acAnaka koIne nathI karaDato. jyAre te AghAta jue che tyAre ja karaDe che. koIkoIka prasaMgomAM to sApe manuSya para chatrachAyA karI che, evuM kahevAya che. mAdhavajI siMdhiyA jyAre pezavAnA nokara hatA tyAre sApe emanA upara AvIne chatrachAyA karI hatI, tethI siMdhiyA rAjyanI rAjamudrA upara sApanuM cihna aMkita che. niSkarSa e che ke game tevuM prANI kema na hoya badhAM para dayAbhAva rAkhavo joIe. agara jo ATaluM na thAya to ochAmAM ochuM niraparAdha jIvonI hiMsAthI to bacavuM ja joIe. AjanA yugamAM hiMsAnuM khUba ja vadhu pracalana thaI gayuM che. ApaNA dezamAM paNa yAMtrika katalakhAnAM khUlI gayAM che, jemAM lAkho gAyo, bheMso, bakarAM vagere roja kapAya che. zaheromAM nagarapAlikAo kUtarAMone jheranA lADavAo khavaDAvIne mArI nAkhe che. pazuonA pratye nirdayatA vadhI rahI che, A khUba vicAraNIya che. aneka loko mAMkaDa-maccharone paNa masaLIne mArI nAkhe che. pahelAM to avivekanA kAraNe emanI utpattinAM kAraNo pratye bedarakArI karavAmAM Ave che ane jyAre e pedA thaI jAya che to emane sAparAdhI mAnIne mArI nAkhavAmAM Ave che. A paNa anucita che. potAnI bedarakArIno daMDa e bicArA nirdoSa - abodha jIvone kema Apavo joIe ? A vize paNa zrAvaka pUrI sAvadhAnI rAkhe che. ahiMsA-viveka 59 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI suMdara strIne pAmavAmAM bIjo musIbata banyo, potAnA anyAya-atyAcAra ane beImAnIne rokavA mATe koIke prayatna karyo, potAnAM durvyasanone choDAvavA mATe koIe prayatna karyo, potAnI bhUlone sudhAravAno koIe prayatna karyo, potAnAM khoTAM kAmo, anuzAsanahInatA, anaitikatA ke hiMsAvRttinI viruddha koIe rokaToka karI, ene virodhI ke aparAdhI samajavo bhUla haze. vidyArthI parIkSAmAM nakala (corI) kare che, nirIkSaka ene roke che, paraMtu vidyArthI nirIkSakane zatru samajIne mArapITa kare che. A bhayaMkara bhrama che. zrAvake virodhI ane aparAdhIne samajavAmAM evI AtmaghAtI bhayaMkara bhrAMtiono zikAra na thavuM joIe. enAthI vadhIne vadhu bhrAMti zuM thaI zake che ke eka dharmavALA, bIjA dharmavALAne, eka jAtivALA bIjI jAtivALAne, eka bhASAvALA bIjI bhASAvALAne, eka prAMtavALA bIjA prAMtavALAne ane eka dezavALA bIjA dezavALAne zatra, verI ke kAphira (duzmana) mAnI le che. bhArata tathA yuropano itihAsa dharmanA nAma para thayelAM yuddho ane saMgharSothI bharelo paDyo che. dharma, jAti ke rASTra vagerenA nAma upara AvI saMkalpI hiMsA ane pApa dharmanA AvaraNamAM thayAM che, tethI zrAvakane evI bhayaMkara saMkalpI hiMsAne pratIkArAtmaka virodhI hiMsA mAnavAnI bhUla kadIye na karavI joIe. yathArthamAM je aparAdhI che, ene ja virodhI samajavo joIe. vastutaH aparAdhI ane niraparAdhIne pArakhavAnI kuzaLatA zrAvakamAM hovI joIe. zuM badhA jIvonI hiMsA samAna che? vizvamAM anaMta jIva che. A anaMta jIva rAzinA aneka AdhAro para jaina dharme vargIkaraNa karyuM che. indriyonA AdhArathI vargIkaraNa karavAthI samasta jIva rAzi pAMca bhedothI samAviSTa thAya che, yathA - ekendriya, hIndriya, trIndriya, caturindriya ane paMcendriya. sthULatA ane sUkSmatAnA AdhAre paNa jIvomAM bheda che. koI sthULa zarIravALo che, jema ke hAthI, UMTa, hajAra yojananA matsya vagere. koI sUkSma zarIravALo che, jema ke - nigodanA jIva je soyanI aNI barAbara jagyAmAM anaMta-anaMta rahe che. indriyonI dRSTithI je vargIkaraNa thayuM che, te e jIvonA zarIranI banAvaTa ane emanI cetanA zaktinA vikAsanI taratamatAnA AdhAra para che. jema ke - jema indriyonI saMkhyA vadhatI jAya che, tema-tema jIvonI cetanAno vikAsa paNa vadhumAM vadhu thato jAya che. A e jIvonI vAta thaI jemanI hiMsA karavAmAM Ave che. A rIte hiMsA karatA samaye hiMsaka paNa badhA ekarUpa nathI hotA. koImAM hiMsAnI bhAvanA ugra hoya che, krodhanI jvALA khUba tIvra hoya che, keSanI bhAvanA baLavatI hoya che, koImAM hiMsAvRtti madhyama hoya che, koImAM maMda hoya che ane koImAM hiMsAnI bhAvanA hotI ja nathI. Ama, hiMsya ane hiMsakanI vividha bhUmikAo che ane A baMnenA yogathI hiMsAnI niSpatti thAya che. evI sthitimAM svabhAvataH e prazna Ubho thAya che ke zuM badhI hiMsAo eka ja koTinI hoya che ke emAM koI aMtara che? jo hiMsA mAtra eka ja koTinI che to zAstrakAroe sthULa hiMsA ane sUkSma hiMsA, dravya hiMsA ane bhAva hiMsA vagere hiMsAnA (60) che, je che te jiNadho) Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheda kema batAvyA ? badhI hiMsAone eka koTimAM mAnavAthI zAkAhAra ane mAMsAhAra eka ja koTimAM AvI jaze. jo evuM nathI ane hiMsAmAM tAratamya che to eno AdhAra zuM che ? kayA gajathI hiMsAnuM moTApaNuM ke nAnApaNuM mApavuM ? zuM maranAra jIvonI alpatA ke adhikatA para hiMsAno alpatA ane adhikatA nirbhara che ? athavA jIvonA zarIranI sthULatAsUkSmatA para hiMsAnI adhikatA ke hInatA avalaMbita che ? athavA hiMsAmayI vRttinI tIvratA maMdatA para hiMsAnI adhikatA-nyUnatA AdhArita che ? Akhare te kayo AdhAra che jenAthI hiMsAne sAcA rUpamAM mApI zakAya ? koI kahe che ke - "badhA jIva barAbara che, zuM ekendriya ane zuM paMcendriya ! pRthvI, pANI, agni, havA ane vanaspatinA jIva paNa jIva che, emanA paNa prANa che, emane paNa jIvavAno haka che. emanI hiMsAmAM paNa eTaluM ja pApa che, jeTaluM paMcendriya jIvonI hiMsAmAM. jIvahiMsAmAM nAnA jIva ke moTA jIvono bheda na hovo joIe. hiMsA cAhe nAnA jIvanI hoya ke moTAnI, hiMsA ja che. nAnA jIvonI hiMsAmAM ochuM pApa mAnavuM ane moTA jIvonI hiMsAmAM vadhu pApa mAnavuM pakSapAtapUrNa che.' evI mAnyatA terApaMtha saMpradAya*nI che. A mAnyatAnA AdhAre ja te tarasyAne pANI pIvaDAvAvamAM, bhUkhyAne bhojana karAvavAmAM ane dayA-dAnanAM kAmomAM pApa batAve che. emanI dRSTi e che ke pANInA eka buMda(TIpA)mAM asaMkhya jIva che. tarasyAne pANI pivaDAvavAmAM te asaMkhya jIva marI jAya che ane mAtra eka vyakti bace che. e eka vyaktine bacAvavAmAM asaMkhya jIvonI hiMsA thAya che, to enAthI puNya kevI rIte thaze ? paraMtu ukta dRSTikoNa sAco nathI. jaina dharmane e iSTa nathI ke jIvone gaNIne hiMsAno hisAba lagAvavAmAM Ave. zAstrakAra jIvonI gaNatarIne mahattva nathI deto, te to bhAvone mahattva Ape che. hiMsAne mApavAno gaja jIvonI saMkhyA nathI. bhAvanAonA gajathI ja hiMsAnuM maMdatva ke tIvratva mApavAmAM Ave che. zAstramAM taMdula matsyanuM udAharaNa Ave che. te eka paNa mAchalIne nathI mArato, chatAMya zAsrakAre ene ghora hiMsAno bhAgI batAvyo che. jo vadhu jIvonI hiMsA ja vadhu hiMsAnuM kAraNa hota to zAstrakAra taMdula matsyanuM udAharaNa na Apata. vastutaH evo jaina dharmano siddhAMta nathI. A to hastI tApasonI mAnyatA che, paraMtu bhUlathI athavA AbhiniveSika dRSTithI eka jaina paMthe (terA paMthe) Ane apanAvI lIdho. 'sUtrakRtAMga'mAM varNana Ave che ke - 'pahelAM koI evA paNa tapasvI hatA je ghora tapasyA karatA hatA ane pAraNAno divasa Avato to vicAra karatA ke jo ApaNe vananA phaLa khAIzuM to asaMkhya jIva maraze, anAjanA dANAomAM paNa asaMkhya jIva hoya che. zera-aDadho zera anAja khAIe to keTalA asaMkhya jIvonI hiMsA thAya che ? pachI kema koI sthUla kAya jIvane mArI nAkhavAmAM Ave, jene ApaNe paNa khAIe ane bIjAne paNa khavaDAvIe. A * terApaMtha saMpradAyanI anukaMpA saMbaMdhita mAnyatA mATe juo - saddharma maNDanam evaM anukampA vicAra / ahiMsA-viveka 661 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArIne te jaMgalamAM eka hAthIne mArI nAkhatA ane keTalAya divaso sudhI ene khAtA. emanuM mAnavuM hatuM ke evuM karIne te ochI hiMsA kare che,' paNa bhagavAna mahAvIre kahyuM ke - "A samajavuM khoTuM che.'' jIvonI gaNatarI hiMsAno AdhAra nathI. pANI ane vanaspatimAM asaMkhya jIva che to hiMsA vadhu thaze ane eka hAthIne mArI nAkhavAmAM Ave to hiMsA ochI thaI gaI - e mAnavuM khoTuM che. kAraNa ke ekendriyanI hiMsAnA samaya bhAvomAM tIvratA nathI hotI, bhAvomAM nirdayatA ke kaThoratA nathI hotI, tIvra dveSa bhAva nathI hoto. paNa jyAre paMcendriya jIvanI hiMsA karavAmAM Ave che to aMtaHkaraNanI sthiti bIjA ja prakAranI hoya che. tyAM bhAvonI tIvratA, krUratA ane nirdayatA ghaNI vadhAre rahe che. bhagavAne pratipAdita karyuM ke ekendriyathI laIne paMcendriya jIvanI hiMsAnA bhAva eka jevA nathI rahetA. ekendriyanI apekSA dvIndriya jIvanI hiMsAmAM pariNAma vadhu ugra haze ane mATe hiMsA paNa vadhu thaze. dvIndriyathI trIndriyamAM vadhu, A ja kramathI vadhatAM-vadhatAM paMcendriya jIvonI hiMsAmAM vadhu tIvra saMkliSTa pariNAma thaze, phaLasvarUpa vadhu pApamaya hiMsA thaze. paMcendriyamAM paNa bIjAonI apekSAe manuSyane mAravAmAM vadhu hiMsA thAya che. A vAta dhyAna ApavA yogya che ke je prANInI cetanA jeTalI vadhu vikasita haze ene duHkha, saMvedana tathA ArtadhyAna-raudradhyAna eTalI ja tIvratA sAthe thaze ane te jIva potAnA bacAva mATe jeTalo prayatna karaze. je jIva potAnA bacAva mATe jeTalo prayatna karaze, mAranArAone paNa eTalo ja tIvra prayatna mAravA mATe karavo paDaze. A ja kAraNa che ke enI hiMsA moTI hiMsA kahevAya che ane vadhu pAponuM kAraNa thAya che. A ja dRSTithI 'bhagavatI' ane 'aupapAtika sUtra'mAM narakagamananAM kAraNomAM paMcendriya vadha gaNAvavAmAM Avyo che, ekendriya vadha nahi. jo badhA jIvonI hiMsAne samAna mAnavAmAM Ave che to emanI dRSTimAM eka glAsa pANI pIvuM ane eka glAsa manuSyanuM lohI pIvuM samAna kema nathI kahevAtuM ? (chatAM ahIM e dhyAna devA yogya vAta che ke gRhasthanA saMkalpI hiMsAno tyAga thAya che, AraMbhI hiMsAno nahi. AraMbhanuM pApa to enuM niraMtara cAlu che. evI sthitimAM jo koI gRhastha koI tarasyAne dayAthI prerita thaIne pANI pIvaDAve che to ene pANInA jIvonI AraMbhI hiMsA lAge che, je ema paNa lAgI ja rahI che. tethI ene karuNA ane dayA bhAvanAno puNya lAbha thaI rahyo che, te vadhArAno lAbha ja che.) emanI dRSTimAM vanaspati AhAra ane mAMsAhAra eka samAna kema nahi mAnavAmAM Ave ? zuM koI vivekI vyakti e mAnavA mATe taiyAra thaze ke bakarAnuM mAMsa khAvuM vanaspati AhAranI apekSA ochA pApanuM kAma che ? koI buddhimAna vyakti evuM mAnI zake che ? kadI nahi. tethI jaina dharmamAM ekendriyathI laIne paMcendriya jIva sudhInI dravya ane bhAva hiMsAmAM kramazaH taratamatA mAnavAmAM AvI che. taratamatAnuM kAraNa hiMsakanuM saMkleza pariNAma che. jyAM kaSAyanI tIvratA jeTalI vadhu haze eTalI vadhu hiMsA thaze. paMcendriya jIvonA vadhamAM saMkleza pariNAma ati utkaTa mAtrAmAM hoya che, tethI ekendriya vagere jIvonI apekSA paMcendriya vadhamAM vizeSa pApa mAnavAmAM AvyuM che ane ene narakanuM kAraNa kahevAmAM AvyuM che. 2 jiNadhammo Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna neminAthanuM jIvana A vAtanuM jIvatuM jAgatuM pramANa che. bhagavAna neminAtha dayAnA sAgara hatA. jyAre emane vivAha mATe manAvI lIdhA ane jAnanI taiyArI thavA lAgI tyAre emane snAna karAvavAmAM AvyuM. phUlonI mALAo paherAvavAmAM AvI. A badhuM thatuM rahyuM paraMtu emaNe e samaye e na kahyuM ke - "mArA vivAha mATe ATalI hiMsA thaI rahI che.' eka TIpAmAM asaMkhya jIva che ane eka pAMkhaDImAM (kaLImAM) asaMkhya ke anaMta jIva hoI zake che. paNa e samaye emaNe koI virodha na karyo. jAna ravAnA thaI gaI. jyAre te ugrasena mahArAjanA tyAM pahoMcyA, toraNa para AvyA to eka vADAmAM pazu-pakSIone gherelAM joyAM. emano karuNa pokAra emanA kAnomAM saMbhaLAyo. pUchyuM to khabara paDI ke - "e pazuo emanA vivAha prasaMga para bhojanArthe mAravA mATe bAMdhavAmAM AvyA che." sArathInI vAta sAMbhaLatAM ja neminAtha bhagavAnanA aMtaHkaraNamAM dayA UmaTI paDe che. emaNe sArathInI tarapha karuNAbharI dRSTi najare joyuM. sArathIe emane choDI dIdhAM to emaNe sArathIne potAnAM amUlya AbhUSaNa khuzIthI inAma ApI dIdhAM. bhagavAna toraNathI pAchA vaLI gayA. emaNe vivAha na karyo. bhagavAna neminAthanA A Adarza udAharaNathI yAdava jAti jAgI UThI. ene dhyAna thayuM ke vivAhanA samaye je pazuonI hiMsA karavAmAM Ave che, te keTaluM moTuM anartha che. bhagavAna neminAthe snAna karatA samaye jalakAyanA asaMkhya ekendriya jIvonI hiMsA jANavA chatAMya vivAhano tyAga na karyo. paraMtu vADAmAM baMdha karelAM gaNatarInAM paMcendriya prANIone joIne ane dayAthI dravita thaIne vivAha karavAno asvIkAra karI dIdho. enAthI e niSkarSa nIkaLe che ke jo neminAtha bhagavAna ekendriya ane paMcendriyanI hiMsAne samAna samajatA to snAna karatA samaye ja eno virodha karatA ane vivAha karavo asvIkAra karI detA, kAraNa ke tyAM asaMkhya jIvonI hiMsA thaI rahI hatI. jo e samaye vivAhano tyAga na karyo to paMcendriya prANIonI hiMsAthI dravita thaIne e samaye paNa vivAhano tyAga na karatA. enAthI niSkarSa e ja nIkaLe che ke ekendriya ane paMcendriya hiMsA samAna nathI. eka gRhastha vanaspati para cAkU calAve che ane bIjo koI manuSya ke pazunI garadana para cAkU calAve che. have aMtaHkaraNane sAkSI banAvIne pUchavuM joIe ke - "zuM baMne samAna pApanA bhAgI che? baMnenI hiMsA samAna koTinI che?' je loko ekendriya ane paMcendriyanI hiMsAne samAna mAne che, te gRhastha zuM ekendriyanI samAna paMcendriyano paNa vadha kare che? jo te evuM na karatA to duniyAne cakkaramAM nAkhavA mATe zuM evI samAnatAnuM pratipAdana kare che? badhAM prANIonI hiMsA samAna hovAnI to vAta ja zuM, manuSya-manuSyanI hiMsAmAM paNa aMtara hoya che. hiMsya vyaktinI sthiti ane garimAnA kAraNe paNa pApamAM taratamatA hoya che. jema koI vyakti eka adanA AdivAsIne jhApaTa mAre che, eka vyakti janatA dvArA cUMTAyelI sanmAnanIya vyaktine lApho mAre che, trIjI maMtrIne, cothI pradhAnamaMtrI ane pAMcamI rASTrapatine nukasAna pahoMcADe che to spaSTa che ke uttarottara vyaktionI garimA [ ahiMsA-viveka che , 3) Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane jana pratinidhitvanI dRSTithI mahattvapUrNa hovAthI uttarottara vyaktionA aparAdhanI mAtrA gaMbhIra thaI jAya che, kAraNa ke te vyakti uttarottara vadhu vyaktionuM pratinidhitva kare che. tethI emanA upara prahAra karavo e badhA samudAyo para prahAra che, jenuM te pratinidhitva kare che. emanA aparAdhonI bhayaMkaratA uttarottara vadhatI jAya che. tethI badhAM prANIonI hiMsA samAna che." A nathI mAnI zakAtuM. ahiMsA ane hiMsAno pradhAno AdhArakartAnI bhAvanA che, tethI ene ja hiMsAnI alpatA ke adhikatAno AdhAra mAnavo joIe. jIvonI gaNatarI dvArA AMkavuM bhayaMkara bhUla che - ane jaina siddhAMtathI viparIta che. zuM jIvadayA mATe hiMsA ucita che? keTalAka Adhunika vidvAna e tarka uThAve che ke - "je prANI bahu kaSTamAM che, jenI bImArI asAdhya che, davA karAvavA chatAMya nathI maTI zakatI, je vedanAthI chaTapaTI rahyuM che, ene e kaSTa ane vedanAthI choDAvavA mATe jo ijezana vagere dvArA mArI nAkhavAmAM Ave to te koI aparAdha na hovo joIe. arthAtu emanI dRSTimAM evA bImArone mArI devA pApa nathI. emanAM tarka che ke evA bImArane mArI devAthI te pIDAthI chUTI jAya che, tethI A jIvadayA che, hiMsA nahi ? Ama, vicAra ane tarka bahu ja anarthakArI che. prANI ke manuSya jyAM sudhI potAnA svAbhAvika motathI nathI marato enA pahelAM ene mArI nAkhavo koIpaNa sthitimAM ucita nathI kahI zakAtuM. tyAM enI hiMsA karavI ja paDaze. evuM prANI ke manuSya svastha nahi thaI zake, A nirNaya Akhare kayA AdhAra para karI zakAya che? kyAreka-kyAreka evA rogI paNa bacI jAya che, jemanA bacavAnI koI saMbhAvanA nathI hotI. aneka ghaTanAo to evI paNa sAMbhaLavA maLe che ke rogIne marelo samajIne tene agnidAha mATe smazAnamAM laI javAmAM Avyo ane tyAM enA zarIramAM cetanAnAM cihno najara AvavAM lAgyAM. te svastha thaI gayo ane varSo sudhI jIvato rahyo. evI sthitimAM koNa nizcayapUrvaka kahI zake che ke amuka rogI bacaze ke nahi? AyuSyanI prabaLatA hovAthI rogI du:sAdhya roga hovAthI paNa bacI zake che. tethI rogathI vyAkuLa vyaktine ane duHkhI jIvane dayAbhAvathI prerita thaIne mArI nAkhavo ucita nathI. sAthe A prakAranI paraMparA cAlI AvavAthI loko A prakAranI davAnA bahAne potAnA svArthanI siddhi mATe koI apriya janane mArI nAkhavA lAgaze. lokomAMthI sevA-suzruSAnI bhAvanA lupta thaI jaze, je khUba ja anarthakArI che. dhana vagerenA lobhanA kAraNe paNa lokonI hatyA karavAnuM A eka saraLa bahAnuM banI jaze. aneka ghAtaka pariNAmonI saMbhAvanA hovAthI koIpaNa vyaktine enA svAbhAvika motanA pahelAM mArI nAkhavI dayA nathI, paNa ajJAna tathA hiMsA ja che. zAstrakAra ane anubhavIonuM kathana che ke koIpaNa prANI bhale te keTaluM paNa duHkhI kema na hoya, maravA mAMgatuM nathI. (4) 0000000000000 jiNadhamo) Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " savve jIvA vi icchaMti jIviDaM na marijjiuM / " . dazavaikA. a.-6, gA-11 badhA jIvo jIvavA mAMge che, maravA koI mAMgatuM nathI, tethI koIpaNa jIvane enA mRtyunA pahelAM mArI nAkhavo enI hiMsA karavI ja che. ahiMsA vratanA aticAra : zrAvakanA prathama ahiMsA vratanuM samagra svarUpa A prakAra hoya che - 'huM jANI joIne mana-vacana-kAyAthI koI nirdoSa trasa jIvanI hiMsA nahi karuM ane na karAvIza. huM sthAvara jIvonI paNa nirarthaka hiMsA nahi karuM.' A zrAvakanA prathama vratanuM svarUpa che. jo ke A pratijJAmAM jIvanI hiMsA (prANAtipAta) na karavAnI maryAdA karavAmAM AvI che, chatAM zrAvakane nIce lakhelAM kAryothI bacavuM joIe, kAraNa ke enA karavAthI vrata tUTatuM to nathI, paNa A malina avazya thaI jAya che. zAstrIya bhASAmAM vratane malina ke dUSita karanAra kAryone aticAra kahevAmAM Avyo che. prathama vratanA pAMca aticAra A prakAre che . (1) baMdhe : jIvone nirdayatApUrvaka kaThora baMdhanathI bAMdhavA. (2) vahe : jIvone nirdayatAthI mAravA-pITavA. (3) chavicchee : jIvone aMga-bhaMga karavA. (4) aibhAre : jIvo para emanA sAmarthyathI vadhu bhAra lAdavo. (5) bhatta pANa vicchee H jIvone bhojana pANI vagara bhUkhyA ke tarasyA rAkhavA. (1) baMdhana : ahiMsA vratano prathama aticAra 'baMdhana' che. eno artha 'bAMdhavuM' thAya che. enA be bheda che - dvipada baMdha ane catuSpada baMdha. dAsa-dAsI, nokara-cAkara, putra vagere dvipadamAM gaNavAmAM Ave che ane gAya, bheMsa, bakarI vage2e catuSpadamAM. Ano baMdha be rIte karavAmAM Ave che. aThThANu, anAC haiM / artha-prayojana vizeSathI ane niSprayojana. koIne niSprayojana bAMdhIne kaSTa ApavuM hiMsA che, zrAvake A na karavuM joIe. artha-prayojana vizeSathI baMdhanA paNa be bheda che - (1) nirapekSa ane (2) sApekSa. (1) nirapekSa baMdha e che je nirdayatApUrvaka bedarakArIthI bAMdhavAmAM Ave che. koI vyakti ke pazu vagerene e rIte bAMdhavo ke te hAtha-paga paNa na halAvI zake, e nirapekSa baMdha che. A zrAvakanA mATe sarvathA varjanIya che. sAvadhAnI rAkhIne anuzAsana vagere mATe koIne bAMdhavAmAM Ave che, to te sApekSa baMdha che. evo sApekSa baMdha aticAra nathI. nirdayatApUrvaka, krodha vagerene vazIbhUta thaIne koIne gADha baMdhanamAM bAMdhavo aticAra che. zAstrakAra kahe che ke - "pazu vagerene A rIte bedarakArI sAthe na bAMdhe ke koI Akasmika saMkaTanA samaye (agni kAMDanA samaye) emane AsAnIthI na kholavAmAM Ave.' pazuonI surakSA mATe emane bAMdhavuM ke kholavuM aticAra nathI. anuzAsananI dRSTie udaMDa putra vagerene aMdaranI karuNA rAkhatAM jo ahiMsA-viveka 5 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka bAMdhe che to ene aticAra nathI lAgato. A ja rIte rAjA vagere zrAvaka aparAdhIne baMdhanI sajA ApatAM aticAranA bhAgI nathI thatA, paNa bezaka emAM zreSanI bhAvanA na hoya. koI aparAdhIne baMdhanI sajA ApatAM rAjA vagerene e avazya dhyAna rAkhavuM joIe ke enI bhUkha-tarasa ke anya zArIrika AvazyakatAomAM nirdayatAnuM AcaraNa na hoya. ukta vAto dravya baMdhananI apekSAthI batAvavAmAM AvI che. A rIte bhAva baMdhana mATe paNa samajI levuM joIe. arthAtu jAti baMdhananA rIta-rivAjo A prakAranA na hoya ke jemAM baMdhAIne garIba vyakti ribAI ribAIne marI jaze. A rIte majabUrInA mAryA lokothI A prakArano dastAveja lakhAvIne emane bAMdhI levo, jenAthI te bicAro bhayaMkara rUpathI zoSita thaI jAya, vagere baMdhananI bIjI paNa paddhatio hoI zake che. Adhunika yugamAM baMdhana'nI rIto (paddhatio) badalAI gaI che, tethI vratano Azaya samajIne ene malina karanAra aticArathI bacavuM joIe. (2) vadha : vadhano sAdhAraNataH artha jAnathI mAravAno thAya che. paraMtu e artha ahIM saMgata nathI. ahIM vadhanuM tAtparya che - koIpaNa vyaktine nirdayatApUrvaka pITavo. enA paNa be bheda che - anartha ane sArtha. vagara prayojane raste cAlatAM koI nirdoSa prANI ke vyaktine DaMDAthI, cAbukathI ke paththara vagerethI ghAva (hAni) pahoMcADavo anartha vadha che. sArtha vadha be prakAranA che - sApekSa ane nirapekSa. nirdayatApUrvaka arthAt marmasthAna vagereno vicAra karyA vagara ja je mArapITa karavAmAM Ave che te nirapekSa vadha che. sudhAra mATe aMtavRttimAM dayAnI bhAvanA rAkhatAM je hAni pahoMcADavAmAM Ave che te sApekSa vadhe che. athavA UlaTA raste janArA pazune sAcA raste calAvavA mATe je sAvadhAnIpUrvaka prahAra karavAmAM Ave che te paNa sApekSa che. mAtA-pitA vagere gurujana sudhAra ane zikSaNanI dRSTithI putra vagerene tADe che, te sApekSa vadhe che. evo sApekSa vadha aticAra nathI. nirapekSa krUratApUrvaka karavAmAM Avato vadha ke niprayojana karavAmAM Avato vadha aticAra che. garIba lokonI majabUrIno lAbha uThAvIne anaitika rUpathI emanuM zoSaNa karavuM, eka rIte emano vadha karavA samAna ja che. (3) chaviccheda : koIpaNa prANInAM aMgopAMgonuM chedana karavuM chaviccheda nAmano aticAra che. enA be bheda che - sArtha ane anartha. prayojana vagara kutUhalavaza koI manuSya ke pazu-pakSInAM aMgopAMgane chedavuM anartha chaviccheda che. zrAvakanA mATe e varjanIya che. sAthe chavicchedanA be bheda che - sApekSa ane nirapekSa. karuNArahita thaIne nirdayatApUrvaka koInI cAmaDI ke anya aMgopAMgone kApavo nirapekSa chavicchedana che, A varjanIya che. karuNAnI bhAvanAthI koI rogInuM oparezana karavuM sApekSa chavicchedana che. evuM karatAM zrAvaka potAnA vratane dUSita nathI karato. hA, je prayoga mATe niraparAdha prANIne cIrI nAkhe che te avazya vratanA ghAtI che. paraMtu rogInA rogane maTADavA mATe je oNparezana karavAmAM Ave che, te sApekSa chavicchedana che, te aticAra nathI. (6) 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 jiNadhamo ) Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) atiyAra koI prANI ke manuSya upara enI zaktithI vadhu bhAra lAdavo atibhAra nAmano aticAra che. gADI-ghoDA, baLada vagere upara bhAra lAdIne bhADuM kamAvuM to karmAdAnanA aMtargata varjanIya che ja, paraMtu ema paNa yAtrA vagere prasaMgathI je vAhanone prANI jIvadhArI pazu ke manuSya calAve che, emAM vadhu bhArAropaNa karavuM nirdayatA che. atibhArAropaNathI pazu ane manuSyanA zarIrane ane manane bahu kSati pahoMce che. baLada-gADA ane bhAravAhI manuSyonA paga-pITha vagere aMgo tUTI jAya che ane emanI jIvanI zakti kSINa thaI jAya che. aneka nAnAM-moTAM bALako paNa garIbIthI taMga AvIne sTezano ke basa sTenDa para ke anya sthAnomAM boja uThAvavAnI majUrI kare che. e bALako upara dayA rAkhavI joIe ane emane eTalo ja bojo uThAvavA Apavo joIe jeTalo te AsAnIthI te uThAvI zake. e bALakane dayA bhAvathI ucita majUrI paNa ApavI joIe. garIbIthI lAcAra thaIne aneka loko pagathI rikSA calAvavAnI majUrI che. emAM enI zaktine dhyAnamAM rAkhIne ochI savArI ja besADavI joIe. bhale te rikSAcAlaka potAnI marajIthI vadhu besADavA mAMge to paNa vatI zrAvake evuM na karavA devuM. kAraNa ke te vyakti to lAcArIvaza dravya prApta karavA mATe evuM kare che. ati bhArAropaNa karavAthI dayAnI bhAvanA naSTa thaI jAya che. koI akSama vyakti para enI yogyatA ane zaktithI vadhu javAbadArI nAkhI devI e paNa atibhArAropaNa aticAra che. Ama, Ane sAmAjika ane rASTrIya saMdarbhamAM paNa samajavuM joIe. nAnI uMmaranAM bALaka-bALakIo upara vivAhanI javAbadArI nAkhI devI paNa atibhArAropaNa che. vRddha ane amela vivAha paNa atibhAra ja che. prajA para vadhu kara ane okTroyanuM AropaNa karavuM paNa zAsako mATe atibhArAropaNa che. ayogya vyaktio para saMgha, samAja ke zAsana saMcAlananI javAbadArI nAkhI devI paNa ati bhArAropaNa che. je pazuo e manuSyonI vatI zrAvake potAnA kAmamAM lagAvI rAkhyA che emane ucita vizrAma na Apavo, zakitathI vadhu samaya sudhI kAma levuM emane ucita vetana ke vRtti na ApavI e atibhArAropaNa nAmano aticAra aMtargata Ave che. vartamAnamAM zAsane A dizAmAM kAnUna banAvyA che. zrAvakane potAnA viveka dvArA svayaM ja A prakAranA aticArathI bacavuM joIe. (5) bhaktapAna viccheda : nirdayatAthI koI prANI ke manuSyane bhUkhyo-tarasyo rAkhavo bhatapAna viccheda nAmano aticAra che. enA be bheda che - anartha ane sArtha. koI prANI ke vyakitane niSkAraNa kutUhalavaza bhUkhyo-tarasyo rAkhavo anartha bhaktapAna viccheda che. roga vagere kAraNothI karaNAnI bhAvanAthI enA hitane dRSTimAM rAkhIne AhAra vagere na Apavo, sApekSa bhaktapAna viccheda che. jema koI vyakti rogI che ane vaidhe ene bhojana na ApavAnuM kahyuM che. kAraNa ke rogI avasthAmAM vivekapUrvaka bhUkhyA rahevuM rogane bhUkhyA rAkhavA samAna che. tethI zrAvakanA vratamAM aDacaNa nathI AvatI. koIne sudhAravA mATe aMtaramAM dayAbhAva rAkhatA "roTalI na ApavAno bhaya batAvavo' sApekSamAM parigaNita che. [ ahiMsA-viveka ke nakaka) Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu bedarakArIthI ke lobha-lAlacathI potAnA Azrita manuSya ke pazu-pakSI vagerene samaya para bhojana-pANInI suvidhA na ApavI, krUratAthI koInI rojI-roTI chInavI levI, potAnA nokara-cAkaro ane pazu-pakSIone paryApta jIvananirvAhanA sAdhana upalabdha na karAvavA nirapekSa bhaktapAna viccheda che. A krUratA che, tethI aticAramAM samAviSTa che. vatI zrAvakane sAvadhAnI sAthe aticArathI bacavuM joIe. garbhavatI strI upavAsa karIne jo garbhane bhUkhyA rAkhe che to te paNa A aticAramAM samAviSTa che. ukata aticAro para daSTipAta karatAM e pratIta thAya che ke Amano vizeSa saMbaMdha pazuo sAthe che. e A vAtano dyotaka che ke pUrva kALamAM gRhasthajIvananA sAthe pazuono najIkano saMbaMdha rahyo che. pazupAlana e samayanI khAsa paraMparA hatI. pazuone gRhastha potAnA parivArano ja sabhya mAnato hato. AjanA yugamAM paristhitio badalAI gaI che, tethI ukta aticArone upalakSaNa ane pratIka mAnIne enA abhiprAyane AtmasAt karatAMkaratAM vivekanI sAthe aticAronI samajavAno prayatna karavo joIe. evI ke anya koI paddhatiothI dhULa ahiMsA vratane paripAlanamAM malinatA AvavAnI saMbhAvanA hoya, emanAthI zrAvakane bacavAno prayatna karavo joIe. niraticAra vratapAlanathI vratonI sArthakatA ane AtmAnuM kalyANa thAya che. zrAvakane vivekapUrvaka sthULa prANAtipAta viramaNa vratanuM niraticAra pAlana karavuM joIe. aticAra saMbaMdhita zaMkA samAdhAnaH zaMkA H zrAvaka potAnA sthULa prANAtipAta viramaNa vratamAM hiMsA karavAno tyAga kare che, te baMdha, tADana, cha viccheda vagereno tyAga nathI karato to baMdha ane vadha vagere karavAthI enA vratamAM aDacaNa kevI rIte Ave che? prANAtipAtathI virati to enI akhaMDa rahe che. jo kahevAmAM Ave ke enA vadha vagereno paNa pratyAkhyAna thAya che to enA karavAthI vratabhaMga ja mAnavuM joIe, kAraNa ke viratinuM khaMDana thaI jAya che. bIjI vAta e che ke jo baMdhavadha vagerene paNa enA pratyAkhyAna mAnavAmAM Ave to vratonI je saMkhyA mAnavAmAM Ave che te nathI banI zake kAraNa ke pratyeka vratamAM aticAra che ane te vratomAM gaNavAmAM Avaze. evI sthitimAM baMdha, vadha vagerene aticAra kevI rIte mAnI zakAya che ? samAdhAna zrAvaka potAnA mULa prANAtipAta (hiMsA)ne ja pratyAkhyAna kare che. paraMtu arthataH enA baMdha-vadha vagerenA paNa pratyAkhyAna thaI jAya che, kAraNa ke te paNa prANAtipAtanA upAya ja che. evI sthitimAM evuM kahevAmAM AvyuM ke - "jo vadha-baMdha vagerenA paNa enA pratyAkhyAna prApta thAya che to emanA karavAthI vratabhaMga ja thaze, aticAra nahi." emanuM samAdhAna e samajavuM joIe ke vrata be prakArathI levAya che - anAvRttithI ane bahivRttithI. jyAre mAravAno saMkalpa to nathI, paraMtu krUratAnA sAthe baMdha vadha vageremAM e pravRtti kare che paraMtu hiMsA nathI thatI. evI sthitimAM krUratAnA kAraNe aMtaraMga dRSTithI to enA vratano (68) ( 0 0 0 0 0 0 jiNo ) Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaMga thAya che, paraMtu hiMsA na hovAnA kAraNa bAhya dRSTithI vratanuM pAlana thAya che. A rIte aMgathI vratanuM pAlana ane aMzathI vratano bhaMga thavAthI e aticAra kahevAmAM Ave che. jema ke pUjyoe kahyuM che - mRtyorabhAvAnniyamo 'sti tasya, kopAdidayAhInatayA tu bhagnaH / dezasya bhaMgAdanupAlanAcca pUjyA aticAramudAharanti // zlokano bhAva upara ApavAmAM AvI gayo che. je e kahe che ke baMdha vagereno pratyAkhyAna mAnavAthI vratonI saMkhyA nathI banI zakavAnI, e ayukta che, kAraNa ke vizuddha ahiMsAnA sadbhAvamAM baMdha-vadha vagere thaI ja nathI zakatA.' - athavA vadha-baMdha vagere jyAre jANI-joIne karavAmAM Ave che tyAre vratano bhaMga samajavo joIe ane jyAre ajJAnathI, ajANatA ke upayoga na rahevAthI thaI jAya che, tyAM aticAra samajavuM joIe. athavA atikrama, vyatikrama vagerenI taratamatAnI apekSAthI aticAratA samajavI joIe. atikrama, vyatikrama, aticAra ane anAcAra e vratanI uttarottara doSa-pUrNa sthitio che. emane samajavA mATe eka udAharaNa laI lo. AdhA karma AhAra grahaNa na karavo. vrata che. AdhAkarma AhAra grahaNa karavA mATe nimaMtrita karavAthI ene sAro samajavo, atikrama che. ene grahaNa karavA mATe AgaLa vadhavuM vyaktikrama che. AdhAkarma grahaNa karI levo aticAra che ane e AdhAkarmane khAI levo anAcAra che. A udAharaNathI vratanI doSapUrNa sthitione samajI zakAya che. Ama, zrAvakanI ahiMsAnI maMjila ane enI tarapha cAlavAnA mArgamAM paDanArI vidhipaDAvonuM varNana karavAmAM AvyuM che. jethI zrAvaka varga potAnA ahiMsA vratanI maryAdAne kharA rUpamAM samajIne hRdayaMgama karI zake. je zrAvaka niraticAra potAnA sthULa prANAtipAta viramaNa vratanI ArAdhanA karaze te Atma kalyANanA mArga upara agresara thaI zakaze. 69 sthUla mRSAvAda viramaNa vrata ahiMsA-aNuvratano svIkAra karyA pachI zrAvaka satya aNuvratane aMgIkAra kare che, kAraNa ke ahiMsAnI ArAdhanA satya vagara nathI thaI zakatI. ahiMsA ane satya A rUpamAM maLelAM che ke satya vagara ahiMsA adhUrI che ane ahiMsA vagara satya apUrNa che. ahiMsAnI urvara bhUmimAM ja satyano choDa UgI zake che - vikasita thaI zake che, e ja rIte satyanA pAyA para ja ahiMsA vagere vratono prAsAda (mahela) sudRDha rUpamAM cirasthAyI thaI zake che. jema vistRta nIla gaganamAM UDavA mATe pakSInI baMne pAMkhonuM majabUta hovuM jarUrI che, ema ja vistRta AdhyAtmika jIvana-gaganamAM UDavA mATe manuSya pAse ahiMsA ane sthUla mRSAvAda viramANa vrata SSC Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyarUpI be pAMkhonuM sudaDha tathA surakSita hovuM jarUrI che. ahiMsA ane satya jIvananI be pAMkho che. zuM sAdhujIvana ane zuM gRhasthajIvana, pratyeka jIvanamAM A baMne pAMkhonuM hovuM jarUrI che. loko ahiMsAnA pAlananuM to nATaka karI le che, paraMtu satyAcaraNanA dvAra para AvatAM ja emanA paga dhrUjavA lAge che. bhagavAna mahAvIranuM kathana che ke - "sAdhakanA paga jeTalA ahiMsAnI tarapha vadhyA, eTalA ja satyanI tarapha paNa vadhavA joIe." satyane Thokara mArI korI (khAlI) ahiMsAne apanAvavuM, prakAzane choDIne telathI bharelI diveTane apanAvavA samAna che. e ja rIte korA satyanA prati AgrahazIla hovuM jo enI pAchaLa ahiMsA, karuNA ane prema na hoya, to jIvanamAM prakAza nathI ApI zakato. satya ane ahiMsA - e be ja jagatanI sarvAdhika mUlyavAna vastuo che. satyano mahimA : satyanuM mahattva batAvatAM "AcArAMga'mAM kahyuM che . amidhirUM baida sthiova meDhAvI sabaMpAvaM maeN sosapha " - AcArAMga, prathama zruta, a. he sAdhako ! satyamAM dhRti ane sthiti karo. satyamAM saMlagna medhAvI badhAM pApakarmone saLagAvI nAkhe che. bIjuM paNa kahyuM che - mAIIII sakrio medAvI mAre tara" satyanI AjJAmAM upasthita rahenAra medhAvI janma-maraNane pAra karI jAya che. "mahAbhArata'mAM satyano mahimA batAvanAra aneka muktAkaNa che - "nAsti satyAna para tha:' - mahAbhArata-zAMti parva satyathI vadhIne koI dharma nathI - tyenospada gha, rIvAnena vardhate' dharmanI utpatti satyathI thAya che ane te dharma dayAdAnanA dvArA vikasita thAya che. "satyaM svargasya sopAnaM, pArAvarasya nauriva" - mahAbhArata-udyoga parva satya svarganI sIDI che ane saMsAra-sAgarathI pAra karanArI nAva che. prazna vyAkaraNa sUtramAM satyanI prazaMsAmAM kahyuM che ke - "maMtra, auSadhi ane vidyAonuM sAdhana satyathI thAya che." cAraNa (labdhisaMpanna muni vizeSa) tathA zramaNonI AkAza-gamana vagere vidyAo satyanA prabhAvathI siddha thAya che. satya, manuSyonA vaMdanIya, devatAonA arcanIya, asuragaNonA pUjanIya ane aneka vratadhArIo dvArA svIkAra karAyeluM sArabhUta tattva che. kSubdha na hovAnA kAraNe te mahAsamRddhathI paNa vadhu gaMbhIra vicalita na thanAra meru parvatathI vadhu sthira, saMtApane dUra karavAnA kAraNe caMdramaMDaLathI vadhu saumya, vastu svarUpano (70) che je te jiNadhamo) Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yathArtha prakAzaka hovAthI sUryamaMDaLathI paNa vadhu tejasvI, atinirdoSa hovAnA kAraNe AkAzamaMDaLathI vadhu svaccha ane satya premIonAM hRdayone vazamAM rAkhavAnA kAraNe gaMdhamAdana parvatathI paNa vadhu sugaMdhita che." - prazna vyAkaraNa-saMvaradvAra AnA vize bhartuharie kahyuM che - "satyaM vettA 2 liMka ?" jo satya vidyamAna che to tapa kare to zuM ane na kare to zuM? arthAt tapathI satyano prabhAva vadhu che. satya svayaM ja tapa che. anyatra kahevAmAM AvyuM che - satyena dhAryate pRthvI, satyena tapate raviH / satyena vAti vAyuzca, sarva satye pratiSThitam // satye ja pRthvIne dhAraNa karI rAkhI che, satyathI ja sUrya tape che, satyathI ja havA cAle che ane badhuM satyathI ja sthira che. enAthI vadhIne satyanA mahimAnuM bIjuM vadhu zuM vyAkhyAna thaI zake che. prazna vyAkaraNa sUtra'mAM "te saa mayavaM" kahevAmAM AvyuM che. arthAt "satya" ja bhagavAna che. satyanI mahattAnA viSayamAM enAthI vadhu bIjuM kaMI kahevAnI jarUra nathI rahetI. satyanI paribhASA : satyanI vyutpatti karatAM kahyuM che - "ta: bhAva: satyam" athavA "sakhyo ditam satyam' vastumAM yathArthatAnuM hovuM satya che athavA sajjano mATe je hitakArI hoya te satya che. Ano sIdho artha che sAkaramAM mIThAza satya che, phUlamAM sugaMdha satya che, jaLamAM zItaLatA satya che, agnimAM uSNatA satya che, sAdhumAM sAdhutva satya che, zrAvakamAM zrAvakatva satya che. A vyAkhyA anusAra satya AkhA vizvano mULAdhAra che. satya vagara saMsArano koI paNa padArtha TakI zakato nathI. mATe satyathI alaga je paNa che te zUnya che, mithyA che. jo sAkaramAM mIThAza nathI, ghImAM snigdhatA nathI, jaLamAM zItaLatA nathI, agnimAM uSNatA nathI; to e ja kahevAze ke emAMthI satya nIkaLI gayuM che. satyanuM nIkaLI javuM zarIramAM prANonuM nIkaLI javuM che. jema zarIramAM prANonuM mUlya sauthI vadhu che, ema ja samasta sadguNomAM satyanuM mUlya sarvAdhika che. satyanA abhAvamAM manuSyanI sthiti prANazUnya zarIra jevI thaI jAya che. jyAM satya che, tyAM ja AtmAno AnaMda che. satya e saMjIvanI zakti che, je badhA saguNone jIvana pradAna kare che. satyanA abhAvamAM sAdhutva ke zrAvakatva ke anya guNa e ja rIte niSpabha thaI jAya che jema prANa nIkaLI javAthI zarIra. mRtaka (maDaduM) laDI nathI zakato, te saDe che, e ja rIte sAdhujIvana ke zrAvakajIvanamAMthI jyAre satya nIkaLI jAya che tyAre te jIvana paNa mRtavat thaI jAya che. satyanA abhAvamAM [ sthUla mRSAvAda viramANa vrata kaha1) Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emAM teja nathI rahetuM. te daMbha, dhUrtatA, kapaTa ke AtmavaMcanAthI saDe che. koI vyakti bahArathI cAhe game teTalo dekhAva karI le, ADaMbara karI le, joradAra pracAra karI le, paraMtu saccAInI saMjIvanI vagara e badhA vikAra che, roga che. dhumADAnAM vAdaLo varasatAM nathI, vikharAya che. mRta zarIramAM ghA thaI jAya to te saDe che, bharAto nathI. prANayukta zarIramAM ghA thaI javAthI te bharAya che. e ja rIte sAdhakanA jIvanamAM paNa satya rahe che to bhUlo sudhArI zake che. hiMsA, kAma, krodha, lobha vagere sAdhakajIvananA ghA che. agara satya che to e badhA ghA bharAI jAya che. anyathA e ghA aMdara-aMdara ja vadhIne jIvanane poluM (khokharuM) banAvI de che. zAstramAM batAvavAmAM AvyuM che ke - "jo koI sAdhu dvArA koI bhayaMkara bhUla thaI gaI che, moha karmavaza koI mahAvrata bhaMga thaI gayo che, paraMtu jo te sIdho AcArya ke gurunA pAse AvIne jema koIpaNa sthitimAM bhUla thaI hoya, AlocanA karI le, prAyazcitta karIne zuddha thaI jAya to te sAdhu jo yogya hoya to ene AcArya, upAdhyAya ke gaNI vagere pada paNa ApI zakAya che." mahAvrata bhaMga jema bhayaMkara ghAne paNa satyanA malamathI ThIka karI zakAya che. sAdhu jo ahiMsA, acaurya ane brahmacaryanA vratano bhaMga karI de che, paraMtu satya vrata surakSita rAkhe che to te sudharI zake che. paraMtu satya vratane bhaMga karanArAne sudharavAno avakAza nathI raheto. satyanI upAsanA karanAra kaMIpaNa karI leze, tyAre paNa kaheze ke mArAthI bhUla thaI gaI che. pApano svIkAra karyA vagara zuddhi kevI rIte thaI zake che? tethI kahevAmAM AvyuM che ke - "anya vratono bhaMga karanAra punaH dharmano ArAdhaka ane adhikArI banI zake che. paraMtu asatya bolanArAone AcArya vagere padanA yogya nathI mAnavAmAM AvyA.' AtmA upara lAgelA krodha, mAna, mAyA, lobha ke rAgadveSanA ghA bhale game teTalA UMDA thaI gayA hoya, jo rogI satya-satya (sAcuM-sAcuM) batAvI de che to enI malamapaTTI karI zakAya che, punaH ene sAcI rAha (mArga) para lAvI zakAya che. enAthI viruddha jo sAdhaka bhUla karyA pachI satya-satya nathI kaheto, eTale ke satyane chupAve che, potAnI bhUlane bhUlanA rUpamAM svIkAra karavA taiyAra nathI, to bhUla bhale nAnI hoya ke moTI, doSano ghAva bhale UMDo hoya ke mAmUlI, te maTato nathI. te doSa aMdara-aMdara ja vadhu UMDo thato jaze. e vyaktinuM jIvana saDatuM jaze. mATe AdhyAtmika sAdhanAmAM zuddhi mATe satya anivArya ane prAthamika guNa mAnavAmAM AvyuM che. jema gaMbhIra tathA duHsAdhya (asAdhya) rogonI zikAra vyakti DaoNkTaranI sAme potAnI bImArInuM varNana satya rUpamAM kahI de che to enuM tarata nidAna thaI jAya che. DaoNkTara e rogInI pratye enAM khoTAM kAryonA kAraNe dhRNA nathI karato, paNa dayA batAve che, kaDavI davA paNa pIvaDAve che, oparezana paNa kare che. ema ja koI khoTA kAmane karanAra adhyAtmaNa sAdhaka paNa jyAre gurunI sAme potAnA adhyAtma roganuM yathArtha varNana karI de che to cikitsakanI samAna guru enA pratye dhRNA nahi, dayA bhAva rAkhIne enA roga mATe daMDa-prAyazcitta vagereno yathocita upacAra karIne enA rogane maTADe che. tethI satya eka Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maulika guNa che. enA rahevAthI ja anya guNo svayaM ja cAlyA Ave che. jema AkAzamAM eka caMdramA udita thavAthI badhuM aMdhAruM dUra thaI jAya che, ema ja ekamAtra satyanA udita thavAthI durguNonuM aMdhAruM dUra thaI jAya che, zarata che satya sAcA rUpamAM jIvananA AkAzamAM udita thayo hoya. mAnavajIvanamAM satyanuM baLa sauthI vadhAre hoya che. jemAM satyanuM baLa AvI jAya che te vyakti nirbhaya thaI jAya che. je topo ke mazInaganonA nAmathI manuSya kAMpI UThe che, emanI sAme satyavAdI-satyAgrahI chAtI kholIne Ubho thaI jAya che. hiraNyakazipunA viruddha pralAdanI pAse kaI zakti hatI ? rAvaNanI viruddha sItAnI pAse zuM tAkAta hatI ? duryodhananI viruddha draupadI pAse zuM baLa hatuM ? caMDakauzika athavA saMgama devanI viruddha mahAvIra pAse karyuM alaukika sAmarthya hatuM? sudarzana ane kAmadeva zrAvaka kaI zaktinA baLe saMkaTo para vijayI banI zakyA? te zakti eka mAtra satyanI zakti hatI. sAthe ja satya mahAna che ane parama zaktizALI che. zrAvakanA satyanI maryAdA: Atma kalyANanA patha upara cAlanArA pratyeka sAdhake satyanuM baLa laIne cAlavAnuM hoya che. satya vagara A patha para eka pagaluM paNa cAlI zakAtuM nathI. satya vagara koIpaNa vrata, niyama, tyAga, tapa, pratyAkhyAna vagere sArthaka nathI thatAM. saMsAranA vyavahAra tyAM sudhI ke dainika jIvananA pratyeka kSetramAM, bhale te sAmAjika hoya ke Arthika, naitika hoya ke rAjanaitika, dhArmika hoya ke AdhyAtmika, satya anivArya che. tethI satyanuM pAlana pratyeka vyaktie karavuM joIe. satyanI sAdhanAno mArga badhA mATe khullo che. satya eka bAju akhaMDa che, paraMtu ene sAdhavAnI kSamatA badhI vyaktiomAM samAna nathI hotI. sAdhu paNa satyanI sAdhanAnA patha para cAle che ane gRhastha zrAvaka paNa. paraMtu vyaktinI zakti ane kSamatA anusAra enI sAdhanAmAM aMtara hoya che. maryAdAomAM bhinnatA hoya che. Agama'mAM sAdhu mATe batAvavAmAM AvyuM che ke - "e traNa karaNa, traNa yogathI yAnI kRta, kArita ane anumati rUpamAM mana, vacana ane kAyAthI asatyano sarvathA tyAga karo." tethI te sarva dravya-kSetra, kALa, bhAvathI asatyane choDe che. te krodha, lobha, bhaya ane hAsyavaza sAvadya bhASAno prayoga nathI karato. te karkaza, kaThora, chedanakArI, bhedanakArI, hiMsAkArI, nizcayakArI bhASA nathI bolato. te bhASA samiti ane vAkaguptithI anuprANita hoya che. paraMtu A prakAranI trikaraNa, traNa yoganI satya sAdhanA gRhastha zrAvaka mATe duHzakya (azakya) hoya che. tethI jema te sarvathA hiMsAthI nathI bacI zakato, etAvatA enA mATe mAtra skUla hiMsAthI bacavAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che ane ene sthUla prANAtipAta-viramaNa vrata kahevAmAM AvyuM che, e ja rIte gRhastha zrAvaka mATe sUkSma asatyano tyAga karavo muzkela hoya che, tethI enA mATe sthUla mRSAvAda viramaNa vratanuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. [ sthUla mRSAvAda viramANa vrata) che je Aje 603) Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhasthanI sAdhanA sAdhunI sAdhanA jeTalI utkRSTa nathI hotI. enA upara pArivArika, sAmAjika tathA rASTrIya javAbadArI(dAyitva)no boja hovAnA kAraNe te eTalA sUkSma satyanuM pAlana nathI karI zakato. chatAMya evA jUThathI te avazya bace che, je loka vyavahAramAM asatya mAnavAmAM Ave che, jenAthI bIjAnuM ahita thatuM hoya, jenAthI rAjya zAsana dvArA te daMDita hoya, samAjamAM niMdita hoya ane duniyAmAM avizvAsanuM pAtra bane. A dRSTie zrAvaka mATe satya aNuvratanI maryAdA A prakAre nirdhArita karavAmAM AvI che . thUlAo musAvAyAo veramaNaM duviheNaM tiviheNaM maNeNaM, vAyAe kAeNaM / zrAvakanA be karaNa, traNa yogathI sthUla mRSAvAdano tyAga kare. arthAt mana, vacana, kAyAthI te svayaM sthUla mRSAvAdanuM sevana na kare ane bIjAothI sevana na karAve. jo zrAvaka pUrNa ke koI aMzamAM sUkSma mRSAvAdathI paNa bacI zake to koI kharAba vAta nathI, paNa zAstrakAroe enA mATe sthUla mRSAvAdano tyAga ja Avazyaka batAvyo che. kAraNa ke sUkSama mRSAvAdano tyAga enI sAMsArika sthitimAM saMbhava nathI hoto. tethI gRhasthanI bhUmikA tathA kSamatAne lakSyamAM rAkhIne zAstrakAroe enA mATe sthUla mRSAvAda viramaNa vratanuM vidhAna karyuM che. keTalAka loko kahe che ke - "zrAvakone mRSAvAdano sarvathA tyAga karavAno ja upadeza Apavo joIe. ene sUkSma - pUlanA bheda na samajAvavA joIe, kAraNa ke evuM karavAthI sUkSma asatyanuM anumodana thAya che." paNa evuM kahenArAo jainazAstranA UMDA vicAromAM anabhijJa (ajANa) che. jaina zAstro AvI vAtano niSedha nathI karatAM, jemanA vagara manuSyonuM kArya cAlI zakatuM na hoya. evI avasthAmAM e zrAvakone je sAMsArika kAryo karatAMkaratAM satyanuM pAlana karavA mAMge che, jo skUla ane sUkSama jUThanA bheda na batAvavAmAM AvyA to te satyanuM pAlana kevI rIte karI zake che? sUma asatyathI to gRhastha zrAvaka sarvathA bacI nathI zakato ane loka vyavahAramAM je jUThane jUTha kahevAmAM Ave che, te jUTha sthUla jUThanI sImAmAM AvI jAya che, eno tyAga zrAvakathI thaI ja jAya che. tethI buddhimAna loko asatyanA sUma ane sthUla rUpamAM be bheda batAvavAnI vAtane nathI mAnI zakatA. vrata pratyAkhyAna sAdhakanI kSamatA anusAra karAvavAmAM Ave che. je jeTalI sImA sudhI vratane aMgIkAra karI zake che, ane eTalA aMzamAM vrata karAvavAmAM Ave che, paraMtu Ano artha e nathI ke zeSanA (bAkInA) avratanI anumodanA thaI jAya che. pratyAkhyAna karAvanAra e nathI cAhato ke te vyakti adyatanuM sevana kare. te to vratanI ja bhAvanA rAkhe che, tethI ene anumodanano doSa nathI lAgato. jo doSa lAgato hota to bhagavAna dezaviratinuM vidhAna ja na karatA. upAsaka dazAMga sUtra'mAM AnaMda vagere dasa zrAvakonA jIvanano ullekha che. emaNe bhagavAna mahAvIra samakSa zrAvakanAM vratomAM satyanI pratijJA lIdhI to potAnI maryAdAone dhyAnamAM rAkhIne ja lIdhI hatI. sAdhujIvana ane gRhasthajIvananI maryAdAo alaga-alaga (4) SOOOOOOOOOM jiNadho ) Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. zAstrakAra paNa e maryAdAo upara dRSTi rAkhe che ane emanA AdhAra para ja satyanuM vidhAna kare che. AnaMda zrAvake jyAre satya aNuvratano aMgIkAra karyo to te potAnI javAbadArIo ane kamajorIone samajI rahyA hatA. gRhasthajIvananI aneka samasyAo che, tethI emaNe satyane maryAdita rUpamAM svIkAra karIne sthUla mRSAvAdano tyAga karyo. te jeTaluM pAlana karI zakatA hatA, eTalI maryAdA emaNe potAnA mATe svIkAra karI. sthUla mRSAvAdanuM svarUpa : satyanA sUkSma ane sthUla be bheda batAvI dIdhA pachI sAmAnya rIte ja prazna thAya che ke skUla satya ane sUkSma satyanI vibhAjaka rekhA zuM che ? kone sUkSma satya mAnavAmAM Ave ane kone sthUla ? AcAryoe sUkSma satya ane sthUla satyanA vibhedane spaSTa karatAM kahyuM che ke - "je vAta, vicAra ke kArya loka vyavahAranI dRSTithI asatya mAnavAmAM Ave che, je rAjya dvArA daMDanIya, samAja dvArA niMdanIya-gahanIya che, jenAthI koI jIvanI akAraNa ja hiMsA thatI hoya, duHkha pahoMcatuM hoya, e vAta, vicAra ke kArya sthUla asatya che. enAthI viparIta je hoya te sthUla satya che. zAstramAM zrAvakanA mATe sthUla satyanA grahaNa ane sthUla asatyanA tyAgane sthUla mRSAvAda viramaNa kahevAmAM AvyuM che. jema ahiMsA vratamAM zrAvaka mATe pramAda ane kaSAyanA yogathI saMkalpI hiMsAno tyAga Avazyaka che, e ja rIte satya vratamAM paNa zrAvaka mATe pramAda kaSAyanA yogathI saMkalpI asatyano tyAga Avazyaka che. eka AcAryae sUkSma asatya ene kahyuM che - "je gRhasthone pRthvI, jaLa, agni, vAyu ane vanaspati vagereno upayoga karavA mATe vacana bolavA paDe che. saMsAra-vyavahAra calAvavA mATe evuM bolavuM anivArya hoya che. evA ekendriya jIva hiMsAnI saMbhAvanA sUcaka vacanane sUkSma asatya kahevAmAM AvyuM che." je vacanamAM potAnI, potAnA parivAranI ke anya koIpaNa trasa jIvanI hiMsA thavAnI saMbhAvanA hoya, evI saMkaTamaya sthitimAM asatyanI bhAvanA na hovA chatAMya jIvanarakSAnI dRSTie bolavAmAM AveluM asatya, sthUla asatyamAM parigaNita nathI karavAmAM AvyuM. 'ratanakaraNDazrAvakAcAra'mAM AcArya samaMtabhadre gRhastha zrAvakanA satyanI maryAdAnuM spaSTIkaraNa karatAM kahyuM che ke - sthUlamalIkaM na vadati, na parAn vAdayati satyamapivipade / yattad vadanti santaH, sthUlamRSAvAdavairamaNaM // gAthA-55 gRhastha zrAvaka sthUla asatya svayaM na bole, na bIjAothI bolAve. sAthe evuM satyabhASaNa paNa na kare, jenAthI bIjA para musIbata AvI paDe. bIjAo para musIbatano pahADa DhoLI denAra vacana hiMsAkAraka hovAthI satyanI koTimAM nathI Avato. sthUla mRSAvAda viramANa vrata 65 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhastha mATe satyanI je maryAdAo batAvavAmAM AvI che te potAnA svArtha mATe, moja-zokhamAM vighna AvavAnI AzaMkAthI, koI bhayathI ke vepAra-dhaMdhAmAM napho, taskarI (lUMTa) vagere karavAnI dRSTithI nathI. paNa tathAkathita gRhastha zrAvaka vepAra vageremAM bolAtA asatyane alpa jUThamAM sAmela karavAnI bhUla karI rahyA che. svArtha-siddhi mATe te game tevuM asatya bolavAthI nathI DaratA. paraMtu A vratanI maryAdAmAM paisAnI levaDa-devaDa, svArtha-siddhi ke koI sAdhAraNa lAbha mATe asatya bolavuM varjita che. A ja rIte karacorI, taskarI, kALAbajArI, herApherI vagere sthUla asatyamAM sAmela che. saMkalpapUrvaka svArtha-siddhi mATe bolavAmAM AveluM jUTha alpa jUTha kevI rIte mAnI zakAya ? potAnA svArtha mATe satyane choDI devuM anucita che. jo koI e kahe ke - "ApaNuM (amAruM) sAMsArika kArya jUTha vagara mAtra satyanA AdhArathI nathI cAlI zakatuM," to e eno bhrama che. saMsAramAM saMbhavataH keTalAka loko evA paNa maLaze je potAnuM kAma satyathI calAve che, jUThane najIka paNa pharakavA nathI detA. jo satyathI kAma nathI cAlI zakatuM to jUTha ja jUThathI paNa kArya nathI cAlI zakatuM. jo koI manuSya satya bolavAnI ja pratijJA laI le to enAM kAryomAM aDacaNa na AvatAM te nirvighna potAnI pratijJA para dRDha rahI zake che. paraMtu jo koI e pratijJA karI le ke huM jUThuM ja bolIza, to enuM kAma thoDA kalAko mATe paNa nathI cAlI zakavAnuM. udAharaNa mATe - bhUkha lAgI hoya ane koI kahe ke - "mAruM peTa bhareluM che," to evuM kyAM sudhI cAlI zakaze ? peTa du:khatuM hoya ane koI ene paga duHkhavAnuM batAve to zuM hAlata thaze ? sArAMza e che ke ekAMta satya bolavAthI to kAma calAvI zakAya che, paraMtu ekAMta jUTha bolavAthI kAma nathI cAlI zakatuM. e avazya dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke jUTha kyAreya potAnA rUpamAM potAnA baLa para nathI cAlI zakatuM. te satyanuM rUpa banAvIne ja, satyanA baLa para ja cAle che. tethI e samajI levuM joIe ke jUThamAM svayaMnI koI zakti nathI, te satyanI oTa(ADa)mAM ja cAlI zake che. 'jUTha vagara ApaNuM kAma nathI cAlI zakatuM.' A bhramanA kAraNe loko kSaNe-kSaNe jUTha ane anyAyano sahAro laI rahyA che. kSudra paisAnI lAlacamAM jUTha ane anyAyano sahAro laI rahyA che. aneka vakIla-baeNrisTara paNa khoTA mukaddamA (kesa) laIne jUThanuM baLapradAna kare che. evA lokone gAMdhIjInA jIvananI e ghaTanAthI zikhAmaNa levI joIe ke jyAre baeNrisTaranA nAte dakSiNa AphrikAmAM khoTA kesano pakSa karavA inakAra (manAI) karI dIdho hato. emaNe potAnA pakSakAra abbAsa taiyabajIne satya vAta kahevA mATe rAjI karI lIdhA ane e satyanA prabhAvathI e pakSakArane lAbha ja thayo. sAcA vakIlone e dhyAna rAkhavuM joIe ke buddhibaLathI asatyane satya ke satyane asatya siddha karI devuM gaurava ke mahattvanI vAta nathI, paNa bauddhika vyabhicAra ke durAcAra che. zrAvakanA vratamAM je maryAdita satyanuM kathana karyuM che te koI svArthanI dRSTithI nathI, paNa enAthI paNa vadhu mahattvapUrNa virATa ane zuddha uddezyathI karavAmAM AvyuM che. enAM keTalAMka udAharaNa A prakAre samajI zakAya che. S75 jiNadho Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAkistAnanI A ghaTanA che. eka hiMdu-parivAranA paDozamAM eka muslima ghara hatuM. emAM be vyakti rahetI hatI eka vRddha ane eka vRddhA. baMne parivAromAM sArA paDozIonA saMbaMdha hatA. hiMdustAna-pAkistAnanA vibhAjananA samaye keTalAka musalamAna upadravIo dvArA humalo thavAnI zaMkA thaI to emaNe hiMdumahilAone potAnA gharamAM chupAvI lIdhI. thoDA samaya pachI humalAkhora guMDA AvyA ane pUchatAcha karavA lAgyA - "kyAM che tamArA gharanI strIo ane chokarIo ?" emaNe kahI dIdhuM - "te ahIM nathI." te guMDA paDozI musalamAnanA ghera pahoMcyA. emane pUchyuM - "tame je hiMdu strIone chupAvI rAkhI che, te kyAM che ? sAce-sAcuM batAvI do." vRddha tarata kurAna uThAvIne kahyuM : "juo, amArA mATe kurAnathI vadhIne koI pAka (pavitra) vastu nathI, huM kurAna uThAvIne kahuM chuM ke ahIM koI hiMdu-strIo nathI." vRddhanA e zabdo zAbdika dRSTithI asatya hatA, paNa evA asatyanA viSayamAM tamAruM aMta:karaNa zuM kaheze? zuM enA e zabdo asatyanA pApathI dUSita che ke manuSyanA prANa ane sanmAnane bacAvanArA hovAthI puNya ane dharmathI otaprota che? thoDI ja vAramAM hiMdustAnanI taraphathI hiMduone surakSita sthAna para pahoMcADanArI mileTarInI basa AvI ane e badhAnI rakSA thaI gaI. vRddha-vRddhA e strIone vidAya karatI vakhate raDavA lAgyAM : "kurAna uThAvIne ane khudAnI sogaMdha khAIne amAre jUThuM bolavuM paDyuM, chatAMya amane vizvAsa che ke ame potAnA ane bIjAonA pratye sAcAM rahyAM chIe. amArI maMzA (bhAvanA) mAtra manuSyanA prANa bacAvavAnI ja hatI, potAno svArtha-siddha karavAnI bilakula nahi, tethI khudA amane mApha karI deze." jo vRddha zAbdika satyanI mRgatRSNAmAM paDIne e hiMdu-strIone batAvI deta to zuM te satyanI ArAdhanA hota? kadI nahi. ahIM e vRddha zAbdika asatyano sahAro lIdho, paraMtu te manuSyonI surakSAnI vizALa ane virATa bhAvanAthI lIdho, te jUTha hovA chatAMya zrAvaka mATe satyavat che. evI apavAdanI sthitimAM zrAvaka mATe asatyanI chUTa che. | mAnI lo ke eka gRhastha evI jagyAe rahe che, jyAM enI rakSAno pUro prabaMdha nathI. humalAkhora ekadama AvI gayA ane e gRhasthathI pUchaparacha karavA lAgyA ke - "batAo dhana kyAM che? ghareNAM kyAM rAkhyAM che ? gharanI strIo kyAM che ane mUlyavAna vastuo kyAM che ?" evI sthitimAM koIpaNa gRhastha satya-satya nathI kahI zakato. gRhasthanI bhUmikA eTalI UMcI nathI ke te cora, DAku, guMDAo ke humalAkhorone badhuM sAce-sAcuM batAvI de, AkramaNakArIonA sAme gharanI strIone prastuta karI de. jo koI avivekI ke tathAkathita satyano AgrahI evuM karI paNa de to pachI enA manamAM je Arta-raudradhyAnanA du:saMkalpa pedA thaze, te satya bolavAnA tathAkathita puNyathI anekagaNA vadhIne pApa-puMjanA utpAdaka haze. evA prasaMgomAM jaina dharma satyanA viSayamAM gRhasthanI maryAdAo batAve che ane evuM karavuM ucita paNa che. [ sthUla mRSAvAda viramANa vrata) che je chao] Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo koI nAgarika koI zatru dezamAM pakaDAI jAya ane zatru dezano koI senAdhyakSa ke sainya adhikArI ane dezanI gupta vAto pUche to zuM te nAgarika badhuM sAcuM-sAcuM kahI de? jo te potAnA dezanI gupta vAto kholIne batAve che to enA para ke enA deza para musIbata AvI zake che. satya bolavAthI deza musIbatamAM paDe che ane jUThuM kahevAthI vrata musIbatamAM paDe che. evA saMkaTanA samayamAM zAstra gRhastha zrAvakanA satyanI maryAdAno ullekha karI sApha-sApha kahe che ke - "A satya vratano aticAra che." hA, jo enA mRtyune svIkAra karavAnI taiyArI che to te sApha-sApha karI deze ke mane mota maMjUra che, paraMtu dezanI gupta vAta batAvavI kadI maMjUra nathI. jo e gRhasthanI bhUmikA eTalI ucca nathI, enA mATe satyanI sImA bAMdhI de che ke te jeTaluM cAlI zake eTaluM ja cAle. paraMtu e gRhastha mATe te tathya-kathana paNa asatya thaI jaze, jo te bhayaMkara pariNAma lAvanAra, hajAronI jiMdagIne musIbatamAM pADanAra ane vigraha Ubho karI denAra satyano prayoga kare che. tAtparya e che ke e ja satya satyamAM parigaNita thAya che, je ahiMsAno bAdhaka na hoya, je koInA mATe uga ke duHkhanuM kAraNa na hoya. "gItA"mAM A ja kahyuM che - anudvega karaM vAkyaM satyaM priyahitaM ca yat / svAdhyAyAkhyasana zaiva, vAMmaye tapa 3Syate || - gItA, a-16 je sAMbhaLanArAnA manamAM uga karanAra na hoya, satya ane priya hoya, svAdhyAyano abhyAsI hoya, te vacana vANInuM tapa che. uttarAdhyayana sUtra'mAM sAvadya satya bolavAno niSedha karatAM kahyuM che - kohe mANe ya mAyAe, lobhe ya uvauttayA / hAse bhae moharie, vikahAsu taheva ya // eyAiM aTTha ThANAiM parivajjitu saMjae / asAvajjaM miyaM kAle bhAsaM bhAsijja paNNavaM // - uttarA., a-24, gA-9/10 krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, bhaya, vAcALatA ane vikathAne choDIne buddhimAna vyakti samaya para evI nidaoNSa vANIno prayoga kare jenAthI koIne kaSTa na thAya. nItizAstra kahe che - pRthivyAM trINi ratnAni, jalamannaM subhASitam / mUDhaiH pASANa khaNDeSu, ratna saMjJA vidhIyate // pRthvI para traNa ja ratna che - jaLa, anna ane priya vacana, paraMtu mUrkhAo pASANanA TukaDAne ratnanI saMjJA ApI dIdhI che - (8) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ( jiNadharmoo] Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priya vAkyaM pradAnena, sarvaM tuSyanti jantakaH / tasmAttadeva vaktavyaM, vacane kA daridratA // madhura vacana bolAvAthI badhA jIvo saMtuSTa thAya che, tethI mIThAM vacana bolavAM ja yogya che. madhura vacana bolavAmAM kaMI kharca to thato nathI, pachI emAM daridratA kema ? A kathananuM tAtparya e nathI ke koIne khuza karavA mATe enI cATukArI (cApalusI) karavAmAM Ave. zAstra apriya satyane tyAjya kahyuM che, paraMtu priya jUThane grAhya nathI kahyuM. tethI zrAvakane sthUla mRSAvAda viramaNa vratane dhAraNa karavuM joIe. enA dhAraNa karavAthI zrAvaka aneka pApo ane durvyasanothI mukta thaI zake che. A vize eka udAharaNa mananIya che - eka dhanavAna yuvaka kusaMgatimAM paDIne aneka durvyasanono zikAra thaI gayo. dArU, vezyAgamana vagere aneka doSo emAM hatA. jyAre enAM mAtA-pitA samajAvatA-samajAvatA thAkI gayAM to te e yuvakane laIne eka mahAtmAnA zaraNamAM laI gayA. mahAtmAe khUba premathI samajAvIne e yuvakane kahyuM : "mArA kahevAthI mAtra eka vAta mAnI le ane te e ke jUThuM na bolavuM.'' yuvake joyuM ke evuM karavAthI enAM vyasanomAM aDacaNa nathI AvatI, to pachI jUThuM na bolavAnI pratijJA laI lauM. eNe jUThuM na bolavAnI pratijJA laI lIdhI. svabhAvAnusAra te dArU pIvA cAlyo, paraMtu tarata ja ene vicAra thayo ke - jo mane koI pUchaze - tuM kyAM gayo hato ?' to huM zuM javAba ApIza ? jUThuM na bolavAnI pratijJA to laI lIdhI hatI. mATe dArU pIvA na gayo ane besI rahyo. Ama, jUThuM na bolAvanI pratijJAthI enAM badhAM durvyasano chUTI gayAM ane te zuddha thaI gayo. Ama, satya vratanI ArAdhanAthI sAdhaka nirdoSa rUpathI anya vratonuM pAlana karI zake che. enAM anya vratonI sArthakatA emanuM saccAIpUrvaka pAlana karavAmAM rahelI che, anyathA emanI ArAdhanA sAcI ArAdhanA nathI mAnI zakAtI. satya vratanA apavAdono khUba ja prajJApUrvaka vicArI-samajIne Azraya levo joIe. apriya ane sAvagha satyane choDIne priya ane hitakArI satyane apanAvavuM joIe. sthUla asatyanA prakAra : zrAvakane asatyanAM e badhAM rUpothI bacavuM joIe, je sthUla asatyanI koTimAM (zreNImAM) Ave che. zAstrakAroe zrAvakonuM vizeSa rUpathI dhyAna AkarSita karavA mATe sthUla asatyanAM mukhya pAMca kAraNo batAvyAM che, te A prakAre che thUlagaM musAvAyaM samaNovAsao paccakkhAi, se ya musAvAe paMca vihe paNNatte saMnahA-nnAlId govAtIr, momAlId, zAsAvAre, DyUDavizvane / zramaNopAsaka sthUla mRSAvAdano tyAga kare che. te sthUla mRSAvAda pAMca prakAranA che - (1) kanyAnA saMbaMdhamAM jUThuM, (2) gAyanA saMbaMdhamAM jUTha, (3) bhUmi viSayaka jUTha, (4) dharohara saMbaMdhita jUTha ane (5) khoTI sAkSI ApavA rUpa jUTha. sthUla mRSAvAda viramANa vrata goe Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) kanyA saMbaMdhita asatyaH kumArI kanyA mAnavajAtimAM pavitra mAnavAmAM Ave che. tethI kanyAnA viSayamAM asatya bolavuM, asatya vicAra karavo ke asatyAcaraNa karavuM sauthI vadhu niMdya mAnavAmAM Ave che. bIjI vAta e che ke kanyAthI ja bhaviSyamAM manuSyanI utpatti thAya che. arthAt kanyA manuSyajAtinuM mULa che. jyAre mULanA viSayamAM jUTha bolavAno tyAga batAvavAmAM Avyo che tyAre enI DALI, pattAM vagerenA viSayamAM asatyano tyAga svataH ja thaI jAya che. niSkarSa e che ke kanyA mATe jUThuM bolavAnA niSedhathIupalakSaNathI AkhI manuSyajAtinA viSayamAM jUThuM bolavAno tyAga samajavo joIe. jema ke TIkAkAroe kahyuM che - "tena sarvamanuSyajAtiviSayamalIkamupalakSitam " - Avazyaka sUtra TIkA tethI zuM bALaka, zuM strI, zuM puruSa, zuM prauDha, zuM vRddha tathA manuSyajAtinA viSayamAM asatya bolavuM tyAjya ane varjanIya che. manuSyajAtimAM kanyAne pradhAnatA ApavAmAM AvI che. pAzcAtya dezomAM paNa e niyama che ke jyAre kyAreka tophAna ke anya kAraNothI jahAja vageremAM beThelA yAtrIo upara saMkaTa AvI paDe to e sthitimAM sarvaprathama kanyAo, pachI bALako, pachI strIo ane tyAra pachI puruSonI kramazaH rakSAnuM dhyAna rAkhavAmAM Ave che. kAraNa ke kanyA puruSanI ratnanI khANa ane saMtAnanI mAtA che. vipagrasta sthitimAM kanyAno pahelAM uddhAra karavAmAM Ave che, Ano artha e nathI ke anya puruSo vagerenI rakSA na karavAmAM Ave ! A rIte kanyAlIkano artha e nathI ke mAtra kanyAnA ja viSayamAM asatya na bolavAmAM Ave. kanyAno mukhya nirdeza karIne manuSyamAtranA viSayamAM asatya na bolavAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. je manuSya kanyAnA saMbaMdhamAM asatya AcaraNa kare che, te mAtR-jAtino ghora virodha kare che. A mahApApathI bacavA mATe zAstramAM kanyAlIkamAM viveka karavA hetu dravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAthI kanyAnA nimitta asatyano tyAga batAvyo che. dravyathI tAtparya che - kanyA rUpavatI hoya, aMgopAMgomAM koI prakArano doSa na hoya, ucca varganI hoya, paraMtu svArthavaza ke anya koI kAraNavaza ene kurUpA, aMgahIna, nIca varganI yathArthanI viparIta ke nyUnAdhika batAvI devI athavA koI prakArathI kanyAmAM doSa hovA chatAMya ene pragaTa na karIne nirdoSa batAvI devI. kSetrathI tAtparya che - kanyA che to koI bIjA janapadanI, nagaranI ke gAmanI, paraMtu eno koI bIjA janapada, nagara ke gAmanI batAvI devI. kALathI tAtparya che - kanyA uMmaramAM ghaNI moTI hoya ke nAnI, ene ochI uMmaranI ke vadhu uMmaranI batAvavI. bhAvathI tAtparya che - catura kanyAne gAMDI ke gAMDIne catura batAvavI athavA kanyAmAM je guNa ke avaguNa hoya, emane chupAvIne nyUnAdhika ke viparIta batAvavA. (80) ane jiNadhamo) Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukta rItithI kanyAnI jema varanA viSayamAM paNa dravya, kSetra vagerenI dRSTithI jUnAdhika batAvavo paNa kanyAlIka che. jema vara kurUpa hoya, kANo - lUlo-laMgaDo hoya, vRddha hoya, azikSita hoya; ene suMdara, sAMgopAMga, yuvaka ane zikSita batAvavo. Ama, anya strIo ke puruSonA viSayamAM dravya, kALa, bhAvathI jUThuM bolavuM paNa kanyAlIkanA aMtargata samajavuM joIe. vara-kanyAnA saMbaMdhamAM je jUTha bolavAnI pravRtti thaI rahI che, enA kAraNe samAjamAM kyAMka vidhavAonI saMkhyA vadhI rahI che, kyAMka pArivArika kleza thaI rahyo che, kyAMka parivAranA loko dvArA chokarIne parezAna karavAmAM Ave che, kyAMka AtmahatyAo thaI rahI che, kyAMka daMpatImAM paraspara asaMtoSa ane chUTAcheDA sudhInI paristhiti AvI jAya che. paisAnI lAlacamAM vivAhanA dalAlo potAnI kSudra svArthapUrti mATe kanyA-varanA saMbaMdhamAM lokone bhramita karIne aneka yuvaka-yuvatIonA jIvanane barabAda karI nAkhe che, evA mRSAvAdI loko samAjamAM bhayaMkara avasthA ane pApAcAra vadhAranAra hoya che. evI kanyAnA vize jUThuM bolanAra loko moTA pApa karmanuM upArjana karI le che. keTalAka loko e kahe che ke - "kanyAno vivAha karavo to Avazyaka hoya che, tethI jo kanyA kurUpa hoya ke bIjA koI doSavALI hoya, to jUThuM bolIne kAma kaDhAvI levAmAM zuM vAMdho che ?" A vicAraNA bhrAMtipUrNa che. AjakAla loko dalAlonA bharose na rahIne svayaM vara-kanyAne jue che, chokaro-chokarI ekabIjAne joIne vivAhanI svIkRti Ape che, tethI A prakAranuM jUTha to pahelAM to cAlI zakatuM ja nathI. jo kadAca A prakAranA doSano pahelAM khyAla na Ave to vivAha pachI enI asaliyata khabara paDavAthI chokarI para bhayaMkara saMkaTa AvI paDavAno prasaMga AvI jAya che. ene parezAna karI AtmahatyA mATe majabUra karavAmAM Ave che. tethI kanyA mATe bolavAmAM AveluM jUTha bhayaMkara pariNAma lAvanAra siddha thAya che. vara-kanyAnA viSayamAM doSane chupAvIne vivAha karavAnI jagyAe sAcesAcI sthiti pahelAMthI ja batAvI devAthI vadhu sAruM pariNAma Ave che. Ama, kanyAnA saMbaMdhamAM jUThuM bolavuM khUba ja ghAtaka pariNAma lAvanAra hoya che, tethI enI gaNanA sthUla mRSAvAdamAM karavAmAM AvI che. (2) gAya saMbaMdhita asatya : bIjuM sthUla asatya che gAyanA viSayamAM asatya kathana karavuM. jema kanyAnA saMbaMdhamAM asatya bolavAnA upalakSaNathI AkhI manuSyajAtinA saMbaMdhamAM asatya samajavAmAM Ave che, ema ja gAyanA saMbaMdhamAM jUThuM bolavAthI samasta pazu-jagatanA viSayamAM jUThuM bolavAno tyAga samajavo joIe. jema manuSyajAtimAM kanyA uttama mAnavAmAM AvI che, ema pazuomAM gAya pradhAna che. tethI gAyanA mukhya rUpathI nirdeza karIne samasta pazu-jagatanA saMbaMdhamAM jUThuM bolavAne sthUla mRSAvAda mAnavAmAM Ave che. [ sthUla mRSAvAda viramANa vrato che Aje che ja81) Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAya pazuomAM uttama mAnavAmAM Ave che. te mAnava jAti mATe vizeSa rUpathI upayogI ane AdhArabhUta che. AnaMda, kAmadeva vagere moTA-moTA zramaNopAsaka potAnA tyAM gAyonA aneka vraja - gokuLa rAkhatA hatA. "upAsaka dazAMga sUtrathI A vAta siddha thAya che. pazupAlana e samayanI mukhya paripATI hatI. gRhastha loko pazupAlana karavuM potAnuM kartavya mAnatA hatA. paisA ApIne bajArathI dUdha lAvavAnI prathA e samaye nahotI. dUdha vecavuM e samaye putra vecavA samAna mAnavAmAM AvatuM hatuM. ghAsa khAIne badalAmAM ghI-dUdha ApanAra dudhALuM pazu mAnava jAtinA keTalA upakAraka che. kRSipradhAna dezamAM pazuonI upayogitA Arthika pAsAthI paNa mahattvapUrNa hatI ane che. khetI mATe upayogI baLada ane khAtara gAyathI prApta thAya che. A ja kAraNa che ke bhAratamAM gAyane mAtA tulya Adara ApavAmAM Avato hato. A atyaMta khedano viSaya che ke gAyane mAtA mAnanArA dezamAM gAyono katalakhAnAMomAM vadha thAya che. AkhA dezamAM gauvadha upara manAI karavI dezahita mATe badhAM dRSTibiMduothI upayogI che. sArAMza e che ke gAya sarvotkRSTa pazu che. Ane laIne samasta pazuo mATe paNa asatya na bolavAnuM zAstrIya vidhAna karavAmAM AvyuM che. pUrva varNita kanyAnA samAna ja gAyanA viSayamAM paNa dravya, kSetra, kALa, bhAvathI asatyano tyAga karavo joIe. dravyathI sArI ke khoTI gAyane khoTI ke sArI batAvavI, A rIte ochuM ke vadhAre dUdha ApanArI gAyane vadhu ke ochuM dUdha ApanArI batAvavI, eka dezanI gAyane bIjA dezanI batAvavI, sIdhI ke mAranAra gAyane mAranAra ke sIdhI batAvavI vagere sthUla asatyano tyAga karavo joIe. A ja rIte ghoDA, UMTa, bheMsa, bakarI vagere pazuonA viSayamAM dravya, kSetra, kALa ane bhAva dRSTithI mana-vacana-kAyAthI asatyAcaraNa karavuM sthUla mRSAvAda che. eno tyAga zrAvake karavo joIe. (3) bhUminA viSayamAM asatya : gRhastha mATe bhUmi khUba ja mahattvanI vastu che. enA mATe svArtha, lobha, chaLa, kapaTa, ahaMkAra vagerethI prerita thaIne dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI asatya bolavuM bhUmi saMbaMdhita alIka (jUTha) che. ahIM bhUmi upalakSaNa che, enAthI e badhI vastuonuM grahaNa thaI jAya che. je bhUmithI utpanna thAya che ke bhUmi para sthita che, bhUmi AdhAra che ane enAthI utpanna padArtha ke enA para sthita vastuo Adheya che. AdhAranA grahaNathI AdheyanuM grahaNa svataH thaI jAya che. sonuM, cAMdI vagere dhAtuo, paththara, abhraka, makAna, dukAna, mahela, vRkSa, phaLa vagere je bhUmithI utpanna thAya che ke bhUmi para sthita che te badhA bhUmi saMbaMdhita jANavA joIe. enA vize bolavAmAM AveluM asatya bhUmelIka che. matalaba e che ke zrAvaka bhUmithI saMbaMdhI padArthonA viSayamAM asatya bhASaNa nahi kare. te koI bIjAnI jamIna upara potAno adhikAra karavAno prayatna nahi kare. te sonuM, cAMdI, ratna vagere bahumUlya padArthomAMthI nakalIne asalI ane asalIne nakalI batAvavAno prayatna nahi kare. te bhUmijanya padArthonA viSayamAM koInI sAthe vizvAsaghAta nahi kare. bhUmi saMbaMdhita jUThane sthUla jUTha samajIne zrAvaka mATe eno tyAga Avazyaka che. (82) 0.00 0.00 000 jiNadhAmo) Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) dharoharanA viSayamAM asatya : cothuM sthUla asatya che - dharohara saMbaMdhita jUTha. lobha evo bhayaMkara durguNa che ke te saMbaMdha, gharobo vagere badhAne bhulAvI de che. vizvAsanA pAyA para koI vyakti koInI pAse dharohara (amAnata) rAkhe che. e dharohara upara lalacAIne dharoharathI moDhuM pheravI levuM, ene corI levuM, ochuM-vadhu batAvavuM, sArAnA badale kharAba ApavuM vagere dharohara viSayaka sthUla asatya che. A ja rIte dharohara na rAkhavA chatAMya ene mAMgavuM, dharohara viSayaka sthUla jUTha che. dharoharane na rAkhavA chatAMya mAMgavuM ane dharohara rAkhIne ene pAchuM ApavAnI manAI karavI dharohara viSayaka asatya che. jainAcAryoe dharohara paDAvI levAne sthUla jUTha gaNyuM che, kAraNa ke mithyA bhASaNa dvArA evuM karavAmAM Ave che. gauNa rUpathI evuM karavuM corI paNa che. 'manusmRti'mAM dharohara hajama karavAne corI batAvI che. yathA - yo nikSepaM nArpayati yazcAnikSipya yAcate / tAvubhau cauravacchAsyau dApyau vA samaM damaM // je potAnA tyAM rAkhelI dharoharane na Ape athavA je vagara rAjye ja mAMge, e baMnene coranI jema daMDita karavA joIe. baMnene samAna daMDa Apavo joIe. dharoharanA viSayamAM paNa dravya-kSetra-kALa-bhAvano vicAra karI levo joIe. jema koIe dharoharanA rUpamAM uttama sonuM rAkhyuM hoya, ene sAmAnya batAvI devuM ke sAmAnya sonuM rAkhyuM hoya ane uttama mAMgavuM dravya nyAsApahAra che. dharoharanA rUpamAM sthApita vastu dezI hoya to ene videzI batAvavAnI ke dezI vastu rAkhIne videzI mAMgavI vagere kSetrathI nyAsApahAra che. nyAsa rAkhanAra jUnI vastune navI batAve ke nyAsI navI vastune jUnI batAve vagere kALa nyAsApahAra che. asalI vastunA badale nakalI vastu ApI devI ke nakalI vastu dharohara rAkhIne asalI vastu mAMgavI bhAva nyAsApahAra che. dhArmika athavA sArvajanika saMsthAonI cala-acala saMpatti, TrasTanA rUpamAM jemanA pAse che, emAMthI pratyakSa ke apratyakSa rUpathI anucita lAbha uThAvavo, e saMpattine laI levI ke emAM anucita herApherI karavI vagere nyAsAhAranI aMtargata Ave che. tethI TrasTIgaNanuM kartavya che ke e saMpattine pavitra dharohara mAne ane koIpaNa rUpamAM nyAsApahAranA doSanuM sevana na kare. vivekavAna TrasTI zrAvaka potAnI vizvasanIyatAne prAmANikatA sAthe rAkhe che. TrasTanI avyavasthA paNa nyAsApahAra jevuM ja kArya che. zrAvakajanone nyAsApahArane sthUla mRSAvAda mAnIne eno sarvathA parityAga karavo joIe. (5) khoTI (jUThI) sAkSI : jUThI sAkSI, asatyanuM bahu moTuM aMga che. AjakAla AnuM bajAra garama che. phUTa sAkSIno artha che - koI pralobhana, bhaya, dabAva ke svArtha-vaza jUThI sAkSI ApavI. koI bIjA ke potAnA lAbha mATe athavA bIjAnI hAni mATe nyAyAdhIza, paMcAyata, saMgha vagere samakSa je mithyA bhASaNa karavAmAM Ave che ke khoTuM bolavAmAM Ave che, jUThI prazaMsA karavAmAM Ave che, jUThuM (khoTuM) samarthana ApavAmAM Ave che, khuzAmata sthUla mRSAvAda viramANa vrata 683 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM Ave che, te badhuM kUTa sAkSImAM samAviSTa che. ahIM ghorAtighora pApa che, bahu moTuM jUTha che. zrAvaka mATe A ghora sthUla asatyane choDavuM jarUrI che. manusmRti'mAM khoTI sAkSI ApanArane sarvasvaina (badhA prakArano cora) kahevAmAM Avyo che. vAcyArtha niyatAH sarva, vAMgamUlA vAgviniHsRtA / tAstu yaM stena cadvAcyaH sa sarvasteya kRnnaraH // arthAtu zabdomAM ja vAcya, bhAvathI niyata che. zabdonuM mULa vANI che. kAraNa ke badhI vAto zabdothI jANavAmAM Ave che je vANIne core che arthAtu anyathA ke jUnAdhika kahe che, te badhI rIte corI karanAra hoya che. bIjuM paNa kahyuM che - brahmaghno ye smRtAH lokAH ye ca strIbAla ghAtinaH / mitradruhaH kRtaghnasya, te te syu buvato mRSA // brAhmaNa, strI ane bALakanA hatyArA, kRtadana tathA mitradrohInI je gatio thAya che e ja khoTI sAkSInA rUpamAM jUThuM bolanArAnI thAya che. je manuSya upara janatA vizvAsa rAkhe che, te jo koI vyakti ke padArthamAM doSa hovA chatAMya enA guNonA rUpamAM vadhI-caDIne prazaMsA kare che, ene pratiSThA Ape che ke enuM samarthana kare che, to eka prakAranI phUTa sAkSI che. A rIte potAnA svArtha mATe ke potAnI khoTI vAtane sAcI siddha karavA mATe zAstronA arthone toDI-maroDIne pramANanA rUpamAM prastuta kare che, to te paNa phUTa sAkSI che. kUTa sAkSInA viSayamAM paNa dravya, kSetra, kALa, bhAvane dRSTithI vicArIne eno sarvathA tyAga karavo joIe. AjakAla adAlato ane nyAyAlayomAM khoTI sAkSI ApanArAono Dhagalo che. cArapAMca rUpiyA ApavAthI AsAnIthI taiyAra sAkSI maLI jAya che. evA jUTha ane kRtrima sAkSIonA AdhAre nyAyanuM trAjavuM asaMtulita thaI jAya che. nyAya anyAya banI jAya che ane anyAya nyAya banI jAya che. evuM jaghanya kArya karavuM zrAvaka mATe varjanIya che. koI prakAranA pralobhana, bhaya ke dabAvamAM AvIne jUThI sAkSI ApavI moTuM jUTha che. tethI zrAvaka enAthI sAvadhAnIpUrvaka bace. Ama, kanyAlIka, gavAlIka, bhUmelIka, nyAsApahAra ane kUTa sAkSI e pAMca sthUla mRSAvAda zrAvaka mATe varjanIya che. satya vratanA aticAra : satyAgu vratanA ArAdhaka zrAvakane pUrvokta kanyAlIka vagere sthUla mRSAvAdathI sarvathA bacavA sAthe je anya pramukha vAtothI bacavuM joIe emano nirdeza zAstrakAre aticAranA rUpamAM karyo che. e aticAra vratane pUrNataH khaMDita to nathI karato, paraMtu ene dUSita karI de che. (84) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 jiNadhamo Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrIya bhASAmAM vratabhaMganA saMkalpathI laIne vratabhaMga thavAnI sthiti sudhI cAra kakSAonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che, jemane atikrama, vyatikrama, aticAra ane anAcAra kahevAmAM AvyA che. vratI varlDanIya kArya karavAno saMkalpa (vicAra) kare che, to te atikrama kahevAmAM Ave che. enA pachI te e vicAra anusAra sAdhana ekatrita kare che, te vyatikrama che. vratabhaMganI taiyArI lagabhaga thaI gaI hoya, paraMtu jyAM sudhI vratabhaMga karI levAmAM na Ave tyAM sudhI te aticAra che ane jyAM vratabhaMga karI levAmAM Ave che to te anAcAra thaI jAya che. A kramamAM aticArano trIjo naMbara che. tAtparya e thayuM ke aticArothI vrata pUrNataH bhaMga to nathI thatuM, paraMtu enI taiyArI thaI jAya che. tethI zAstrakAroe aticArothI bacavA mATe punaH punaH nirdeza Apyo che. zAstrakAre 'Avazyaka sUtra'mAM satyANu vratanA pAMca aticAra batAvyA che, te A prakAre che - thUlagamusAvAya veramaNassa samaNovasaeNaM ime paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA saMgahA-sahassemALe, rahasyamavALe, savAra-maMta-mepa, mosovaNye, kUDaleha karaNe / Avazyaka sUtra zrAvake sthUla mRSAvAda viramaNa vratanA pAMca aticAra jANavA joIe, paraMtu emanuM AcaraNa na karavuM joIe. te pAMca aticAra A prakAra che - (1) sahasAbhyAkhyAna, (2) rahasyAbhyAkhyAna, (3) svadAra maMtra bheda, (4) mRSopadeza ane (5) phUTa lekhakaraNa. zrAvake A pAMceya aticArothI bacavuM Avazyaka che. (1) sahasAbhyAkhyAna H satyAsatyano nirNaya karyA vagara Aveza, pUrvAgraha, dveSa, krodha, ahaMkAra ke lobhane vaza koI vyakti para akasmAta doSAropaNa karI devuM, khoTuM kalaMka lagAvI devuM sahasAbhyAkhyAna nAmano aticAra che. jema koI satI ke pativratA nArIne kulaTA kahevI athavA koI vyakti para corI, vyabhicArI ke anya koI prakAranuM doSAropaNa karavuM. ghaNI vAra AMkhe dekhelI vAta paNa asatya nIkaLe che, ghaNI vAra loko koInA dvArA sAMbhaLelI vAta uparathI koIpaNa nirNaya karyA vagara tarata ja e vyakti para kalaMka lagAvI de che, ke enI niMdA ke cApalusI karavAnuM zarU karI de che. aneka vyakti potAnI kalpanAnA sahAre khoTI vAto ghaDI kADhe che. keTalIka vyakti saMta-mahAtmAo upara paNa koI cokkasa purAvA vagara khoTuM doSAropaNa karI de che. sAco rasto to e che ke jo koIne koI vyakti vize koI prakAranI zaMkA hoya to e ja vyaktine e viSayamAM hitabuddhithI spaSTIkaraNa karI levuM joIe. evuM na karIne potAnI khoTI ane anirNita vAta koI bIjAthI kahevI, bIjAnuM trIjAne kahevuM, Ama khoTI vAtanI paraMparA cAlI nIkaLe che, je saMbaMdhita vyaktinA pratye gaMbhIra anyAya kare che. evuM karavuM bahu moTuM asatya che. enAthI anekavAra kulIna vyakti mithyA kalaMkane sahana na karI zakavAnA kAraNe AtmahatyA karI bese che. saMbhavataH koI kAraNavaza koI vyaktithI koI sthUla mRSAvAda viramANa vrata 685 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doSa thaI gayo hoya to ene namratApUrvaka sUcita karIne bhaviSya mATe sAvadhAna karavAmAM Ave, paNa enA badale bIjAnA doSono DhaMDhero pITatA pharavuM ke mIThuM-maracuM nAkhIne talane tADa batAvavuM, paraspara ekabIjAne bhIDAvavAnuM kArya karavuM ke cApalusI karatA rahevuM nIcatApUrNa kArya che. AjanA pracAranA yugamAM koI vyaktine lokonI najaromAM pADavA mATe enA para khoTuM doSAropaNa karavAnuM kAma khUba AsAna thaI gayuM che ane A pravRtti vadhI paNa rahI che. paraMtu A bahu ghAtaka che. talavArano ghA to malamapaTTIthI sAro thaI zake che, paraMtu khoTA kalaMkano ghA eTalo UMDo tathA bhayaMkara hoya che ke jiMdagIbhara te nathI maTato. tethI koI para khoTuM kalaMka lagAvavuM bahu dhRNita kArya che. satya vratadhArI zrAvakane A doSathI avazya bacavuM joIe. Akho saMsAra evuM kare che, e vicAravuM khoTuM che. saMsAra sudhare ke na sudhare, zrAvake potAnA kartavyanuM pAlana karatA rahevuM joIe. zrAvake e vicAravuM joIe ke - "A sAdhAraNa vyakti nathI, vratadhArI zrAvaka che." tethI eNe to khUba sAvadhAna rahIne A doSathI bacavuM ja joIe. sAmAnya mANasanI jema eNe koInA pratye doSAropaNa na karavuM joIe. (2) rahasyAbhyAkhyAna : keTalIka vyakti ekAMtamAM besIne koI mahattvapUrNa muddA para vicAra karI rahI hoya, e samaye khoTuM anumAna bAMdhIne ke kalpanAnA sahAre A TakaLabAjI lagAvIne eno DhaMDhero pITavo ke e to amuka vyakita vize ke amuka vAta para gupta maMtraNA karI rahyA hatA. anumAna aneka vAra khoTuM sAbita thAya che. jyAM sudhI koI viSayamAM pUro nirNaya na karI levAmAM Ave tyAM sudhI enA viSayamAM khoTI dhAraNA banAvI levI, manamAM pUrvAgrahanI gAMTha bAMdhI levI ke lokomAM khoTI vAto phelAvavI, asatyano bhayaMkara doSa che. AjakAla ghaNA lokomAM A Adata che ke jyAre te koI strI-puruSane, cAhe te paraspara bhAI-bahena ja hoya, koI vArtAlApa karatAM dekhAya to enA prati saMdeha karavA lAge che, khoTI vAto uDAvavAmAM paNa te DaratA nathI, emanA para kalaMka lagAvI nIcuM dekhADavAnI avadhi sudhI teo pahoMcI jAya che. paNa vicArazIla vyaktioe emanA cakkaramAM na AvavuM joIe ke na svayaM evA kuvicAra ke miththA saMdeha karavo joIe. prazna thaI zake che ke prathama aticAramAM paNa kalaMka lagAvavAnI vAta kahI che ane AmAM paNa lagabhaga e ja vAta che, to emAM zuM aMtara che? javAba e che ke pahelA aticAramAM ekadama doSAropaNa karavAmAM Ave che ane A bIjA aticAramAM koI prakArano saMdeha karIne doSAropaNa karavAmAM Ave che. vratadhArI zrAvakane joIe ke te koIne ekAMtamAM carcA karatA joIne emanA upara koI payaMtra karavAnuM doSAropaNa na kare athavA emanA pratye svayaM saMdeha na kare ane na koI prakAranuM kalaMka lagAve. koInI gupta vAtane pragaTa karavI paNa Ano artha manAya che. (8) che je che te ja che te che ke jiNo ) Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) svadAra maMtra bheda : pati-patnIno saMbaMdha vaiyaktika saMbaMdha che ane evA vaiyaktika saMbaMdhamAM aneka evI vAto hoya che, je e baMne sudhI ja sImita rAkhavI joIe. patipatnInI gopanIya vAtone, mamabharI ghaTanAne pragaTa karI devI, svadAra maMtra bheda nAmanA aticAra che. evI marmabharI vAtone pragaTa karI devAthI lajjA ke apamAnathI DarIne AtmahatyA sudhInA prasaMgo AvI jAya che. bhayaMkara anartha paraMparAnuM kAraNa hovAthI potAnI strI ke potAnA patinI marmabharI gopanIya vAto, bhale te sAcI hoya, pragaTa karI devI moTo doSa che, tethI ene satyanuM dUSaNa mAnavAmAM AvyuM che. puruSa vageree samajavuM joIe ke gRhasthAzramamAM strIonuM paNa e ja mahattva che, je puruSonuM che. tethI strIone samajavI, emane emanA nyAyocita adhikArothI vaMcita karavI ke emane apamAnita karavI sAmAjika anyAya che. zAstrakAroe strIone sAkSAt devI ane lakSmI kahI che tathA indra dvArA paNa te saMskRta thaI che. manue kahyuM che ke - "jyAM strIonuM sanmAna thAya che, tyAM devatA ramaNa kare che arthAt te ghara svarga banI jAya che." dAmpatyajIvanamAM pati-patnIne paraspara vizvAsa hovo ja joIe ane evA vizvAsanI bhUmi para ja emAM koI chupAva ke durAva nathI hotI. tethI aneka gopanIya vAto te ekabIjAne kahe che. emane pragaTa karavI vizvAsaghAta che. mahilAonI uccatA, lajjA (zarama) ane komaLatAne dRSTigata rAkhIne zAstrakAroe emanI gopanIya vAtone ekabIjAthI kahevAnI manAI ja karI che. "cANakya nIti'mAM kahevAmAM AvyuM che - arthanAzaM manastApaM, gRhiNIcaritAni ca / vacanaM cApamAnaMca, matimAnna prakAzayet // dhananI hAni, manano saMtApa, gRhiNInuM cAritra (gRhiNInI vAta), ThagAI ane apamAnanI vAta buddhimAna koIne sAme pragaTa nathI karato. sAra maMta'no eka artha patnI sahita putra vagere parivAranI gopanIya vAtane pragaTa karavI paNa karavAmAM Ave che. zrAvaka ane zrAvikAne A aticArathI bacavuM joIe. (4) mithyA upadeza : bIjAne mithyA upadeza Apavo pRSopadeza kahevAya che. asatyanA upadezano matalaba che jUThuM bolavA, cAlAkI karavA, tola-mApamAM garabaDa karavA ThagavuM, beImAnI karavAnI preraNA ApavI, TreniMga ApavI, protsAhita karavuM. mithyA upadeza A ja avasthAmAM aticAra hoya che. jyAre te asAvadhAnIthI ApavAmAM Ave. paraMtu jyAre A prakArano miththopadeza dhaDallene sAtha ApavAmAM Ave che, vAraMvAra ApavAmAM Ave che tyAre te anAcAra thaI jAya che. arthAt enAthI vratano sarvathA bhaMga thaI jAya che. koI vyakti koI saMkaTanA samaye salAha levA Avyo hoya to ene e kahevuM ke - "meM to amuka samaya para A prakAre mithyAbhASaNa karIne kAma banAvyuM hatuM. jo ke evuM kahenAra koI mithyA vAta nathI karato, paraMtu sAMbhaLanAra vyakti enA moDhethI mithyA [ sthUla mRSAvAda viramANa vrata) 0 0 0 0 0 80) Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASaNa dvArA kAma banAvavAnI vAta sAMbhaLIne mithyA pravRttimAM pravRtta thaI jAya che, tethI A satya vratano aticAra che. Aja kAla mithyA upadeza ApavAnI pravRtti paNa bahu daSTigocara thaI rahI che. aneka vyakti spaSTa rUpathI to miththopadeza nathI ApatA, paNa ghumAvI pharAvIne e rIte kaheze ke sAMbhaLanArane enAthI tema karavAnI preraNA maLI jAya. aneka vyakti A vAtano vicAra nathI karatA ke huM je kaMI kahI rahyo chuM, eno prabhAva sAMbhaLanArA upara kevo paDaze, enuM pariNAma zuM Avaze ? jema eka AdamIe bIjAthI kahyuM : "mane khAvAnuM barAbara hajama nathI thatuM, A kAraNe huM gesanI bImArIthI pIDita chuM." enA javAbamAM sAMbhaLanAre kahyuM: yAra, mArI paNa A ja hAlata hatI. meM to thoDo dArU roja levAnuM zarU karyo, tyArathI mAruM peTa barAbara rahe che, koI phariyAda nathI." Ama, dArU pIvAno sIdho upadeza na ApIne A rIte kahI dIdho ke te dArU pIve che. A prakAre koI kahe ke - "huM khUba garIba hato paraMtu jUThuM bolIne ke jugAra ramIne mAladAra banI gayo." A prakAranA upadeza dvArA bIjI vyaktine bhaTakAvI devo, sanmArgathI vimukha karI devo, satya vratano aticAra che. aneka gajeDI-bhaMgaDI bhAMga-gAMjAno upadeza ApIne durvyasanIonI saMkhyA vadhAratA rahe che. aneka loko potAnI zekhI vadhAravA mATe lokone gumarAha (bhaDakAve) kare che. tAtparya e che ke evo upadeza jemanAthI asatya pravRttinI preraNA maLatI hoya, manuSya gumarAha thaI jato hoya, te pRSapadeza kahevAya che. zrAvake na to koIne khoTI ke jUThI salAha ApavI joIe ane na koI jUThA upadezakanA cakkaramAM ja AvavuM joIe. (5) kUTa-lekhakaraNa : khoTA dastAveja, nakalI hUMDI, nakalI bilo, nakalI noTo, nakalI sikkA banAvavA, nakalI lekha, nakalI hastAkSara, nakalI sikkA-chApa vagere banAvavuM kUTa lekhakaraNa che. zrAvaka kadAca A bhramamAM rahe ke meM moDhAthI sthUla jUTha na bolavAnuM vrata lIdhuM che, hAthathI lakhavAno to tyAga nathI karyo. A samajathI jo te khoTA lekha, khoTA dastAveja ane asatya vijJApana, asatya samAcAra vagere samAcAromAM prakAzita karAve che, to A satyAgu vratano aticAra che. A doSa aticAranI zreNImAM tyAM sudhI rahe che tyAM sudhI ukta kArya sAvadhAnIthI ke bhramathI thaI jAya. jANI joIne ukta kUTalekha vagerenAM kArya karavAmAM Ave to te anAcAranI zreNImAM jatA rahe che. emanAthI vratano bhaMga thaI jAya che. A prakAra vahIkhAtAo (copaDAo) ke dastAvejomAM khoTI praviSTIo karavI, khoTA jamA-kharca lakhavA, parIkSAmAM nakala (corI) karavI vagere paNa kUTa lekhakaraNa che. AjanA yugamAM kUTa lekhakaraNanI pravRtti khUba vadhI rahI che. khoTA lekha ane khoTA dastAveja banAvIne keTalAka loko samaje che ke ame (ApaNe) kayuM asatya bolyA? paraMtu lobhanA kAraNe emanI buddhi upara evo paDado paDI jAya che ke te satyAsatyano vicAra nathI karatA. copaDAomAM khoTo jamA-udhAra karavAthI ke khoTA dastAveja banAvavAnI bhale moDhethI jUThuM na bolavAmAM AvatuM hoya, paraMtu kAyAthI-manathI asatya lekhananuM kArya thayuM Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. te bhayaMkara jUTha che. Ama saMsthAne kharca lakhatA samaye jeTalo kharca thayo hoya enAthI vadhu lakhIne bAkInI rakama (paisA) hajama karI javI jUTha ane corI baMne che. samAcArapatromAM khoTA samAcAra prakAzita karAvavA paNa phUTa lekhakaraNa che. tAtparya e che ke evAM badhAM lekhanakAryathI bacI javAya to satyanI sImAmAM rahe che. Ama, pratyeka dharmaniSTha zrAvakane asatyanAM ukta kAryothI mana-vacana-kAyAthI svayaM bacavuM joIe. bIjAone paNa mana-vacana-kAyAthI asatyanI tarapha prerita na karavA joIe. satya ja jIvanano parama uddezya che, e ja ArAdhya che - 'tuM sacce mayava' satya bhagavAna che, A vAtane dhyAnamAM rAkhatA jIvanamAM asatya pratIta thanArA vicAro, vacano ane kAryothI potAnA AtmAnI rakSA karavI joIe. zrAvake aticAra rahita vratanuM pAlana karavuM joIe. jema rAjyanI sImA hoya che, ema ja vratanI sImA aticAra che. A sImAonuM ullaMghana karavuM vratanuM ullaMghana che. vratanuM pAlana tyAre samajAya che, jyAre emAM aticAra na hoya. tethI zrAvakane pUrva pratipAdita satyANu vratanA aticArone sUkSmatApUrvaka samajIne enAthI bacavuM joIe ane nirdoSa rUpathI satyANu vratanI pratijJAno nirvAha karavo joIe. je potAnA jIvanamAM satyane apanAvI le che te anya pApothI paNa bacI jAya che ane enA AtmAnuM haMmezAM kalyANa ja thAya che. too sthUla adattAdAna viramaNa vrata zrAvakanuM trIjuM aNuvrata sthUla adattAdAna viramaNa vrata che. adattAdAnano artha thAya che vagara anumatie, vagara ApyuM koI vastu na levI. A sUkSma adattAdAna che; je traNa karaNa, traNa yogathI mahAvratadhArI, tyAgI aNagAra aMgIkAra kare che. evA aNagAra saMpUrNa adattAdAna viramaNa vratano aMgIkAra karatA pratijJA kare che - "samaNe bhavissAmi aNagAre akiMcaNe aputte, apasU paradatta koipAva kamma No karassAmi tti samuTThAe savvaM bhaMte / adinnAdANaM paccakkhAmi / " AcArAMga dvi,zru. 19mo adhyAya arthAt "he pUjya ! huM gRha, dhana, pazu, putra vagerene tyAgIne bIjAne apAyela bhoganAra aNagAra banuM chuM. huM sAvadhAna thaIne pratijJA karuM chuM ke huM adattAdAnanuM pApa nahi karIza, paraMtu e ja cIjo bhogavIza, je bIjAe mane ApI hoya." ukta pratijJA anusAra saMyamI sAdhaka vagara apAyelI koIpaNa vastuno upayoga nathI karatA. je vastu para koIno adhikAra nathI ke je vastu sArvajanika che, sAdhu eno upayoga paNa koInI AjJA vagara nathI karI zakatA. sUkSma adattAdAnathI virata thanAra sAdhaka sarvathA paradatta bhogI hoya che. gRhastha zrAvaka jo sUkSma vrata dhAraNa kare to sArvajanika cIja to sthUla adattAdAna vismaNa vrata 89 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM gharanI paNa e cIjone nathI laI zakato, jenA para gharanA koI bIjA mANasano kiMcit paNa adhikAra che. tethI jyAM sudhI te gRhastha che tyAM sudhI sUkSma adattAdAna viramaNa vratanuM pAlana karavAthI enuM gRhasthajIvana nathI nabhI zakatuM. A vAtano vicAra karIne zAstrakAroe gRhastha zrAvako mATe sthUla adattAdAna viramaNa vrata batAvyuM che. yathA - "thUlaga adattAdANaM samaNovAsao paccakkhAI, se adinnAdANe duvihe pannate taMjae - sacittAdANe acittAdANe ya / " Avazyaka sUtra "tayANaMtaraM ca NaM thUlaga adinnAdANaM paccakkhAI, jAvajjIvAe duvihaM tiviheNaM na kareI, na kAravei maNasAvayasA-kAyasA" upAsaka dazAMga, adhya-1 "zramaNopAsaka sthUla adattAdAnano tyAga kare che. te sthUla adattAdAna be prakAranA che - (1) sacitta adattAdAna ane (2) acitta adattAdAna. "tatpazcAt AnaMda zrAvake sthUla adattAdAnano tyAga be karaNa, traNa yogathI karyo. arthAt eNe pratijJA karI ke - "te sthUla adattAdAna na to svayaM mana, vacana, kAyAthI grahaNa karaze ane na bIjAthI grahaNa karAvaze.'' sthUla adattAdAnanI vyAkhyA karatAM TIkAkAre kahyuM che ke - "duSTa adhyavasAyapUrvaka potAnA adhikArathI alaga bIjAnI vastune enA adhikArInI AjJA vagara grahaNa karavI - sthUla adattAdAna che. te adattAdAna sacitta-acittanA bhedathI be prakAranA che jIva sahita strI, pazu vagere padArthone anumati vagara grahaNa karavA acitta adattAdAna che. zAstrakAroe zrAvako mATe sthUla adattAdAna viramaNa vratamAM e corIno tyAga batAvyo che, jene loka-vyavahAramAM corI kahevAmAM Ave che, jenA karavAthI cora kahevAya che tathA je lokomAM niMdanIya ane garhaNIya samajavAmAM Ave che. je vastu para koI vyakti vizeSano adhikAra nathI, je sArvajanika che, ene levA ke eno upabhoga karavAno tyAga zrAvaka mATe anivArya nathI. tAtparya e che ke duSTa adhyavasAyapUrvaka bIjAnA hakkone haraNa karavAnI kriyAthI virata thavuM sthUla adattAdAna viramaNa che. A vratane dhAraNa karavAthI zrAvakanAM sAMsArika kAryomAM koI aDacaNa nathI AvatI. te sthUla adattAdAnanA pApathI paNa bacI jAya che ane duniyAmAM prAmANika tathA vizvAsapAtra paNa mAnavAmAM Ave che. keTalAka loko samaje che ke gRhasthanuM kAma corI karyA vagara nathI cAlI zakatuM, paraMtu A evI ja bhrAMti che. jema ke nazAbAjane bhrAMti (bhrama) thAya che ke nazo karyA vagara enuM kAma nathI cAlI zakatuM. corI karyA vagara je kAma cAlaze te kAma corI karIne calAvavAmAM AvelA kAmathI asaMkhyagaNyuM zreSTha haze. corInA mULamAM dhana-lolupatA rahelI che. dhananI lolupatAne vazIbhUta thaIne vyakti corI kare che, jhUMTavIne ke anya anaitika upAyo-aprAmANikatA, chaLakapaTa ke beImAnIthI dhana prApta kare che, paraMtu evuM karavuM bhayaMkara sAmAjika aparAdha che ane AtmAne pApanA TUMkamAM phasAvanAra che. sed jiNadhammo Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya e dhyAna rAkhavuM joIe ke dhana mahapUrNa nathI, dharma ane zreSTha kArya mahattvapUrNa che. mAnavanI zreSThatA dhanathI nahi, dharmathI thAya che, zreSTha kAryothI jANavAmAM Ave che. saMsAramAM evA paNa loko che, je khUba garIbImAM paDyA hatA, paraMtu jIvanamAM nIti, prAmANikatA ane pavitra jIvikAne apanAvIne te loko mATe spRhaNIya banyA, prazaMsAnA pAtra banyA. manuSyane sAcI zramaniSThA, ImAnadArI ane prAmANikatAthI vizvAsa, prema ane Adara maLe che. paraMtu jyAre manuSya A guNonI upekSA karIne zrama-niSThA choDIne beImAnI tathA ALasano kupatha pakaDI le che, to enAthI sAmAjika jIvanamAM avizvAsa pedA thAya che, aneka musIbato pedA thAya che, vyakti cAritryahIna bane che. sAmAjika vyavasthA vizvAsa ane zrama-niSThA vagere saguNo para nirbhara hoya che, paraMtu jyAre cora ane beImAna lokonI saMkhyA vadhu thaI jAya che to samAjanI vyavasthA bagaDI jAya che, tethI satya-ahiMsAnI sAthe asteya vratanI jarUra che. AdhyAtmika dRSTie joIe to asteya vrata mAnavanI Arthika maryAdA nizcita kare che, jenAthI samAjane asIma (bharapUra) lAbha thAya che. kAraNa ke jyAM maryAdA Ave che tyAM manuSyanA jIvanamAM saMyama zarU thaI jAya che. saMyamathI AtmA paNa vizuddha bane che ane sAmAjika lAbha paNa thAya che. je vyakti potAnA upara Arthika aMkuza rAkhe che ke potAnI jarUriyAto para niyaMtraNa rAkhe che, to keTalIka sImA sudhI samAjamAM Arthika viSamatAne dUra karavAmAM sahAyaka thAya che. jo vyakti asteya dharmanuM pAlana kare che to eno lAbha badhAne maLe che. enA pAlanathI svayaMne saMyamano lAbha ane samAjane samAnatA prApta karAvavAmAM madadanA rUpamAM lAbha, A prakArano Dabala (bevaDo) lAbha che. asteya vratano mahimA batAvatAM kahyuM che - tamabhilaSati siddhistaM vRNIte samRddhiH / tamabhisarati kIrtirmuncate taM bhavAtiH // spRhayati sugatistaM, nekSate durgatistaM / pariharati vipattiyoM na gRNhAtyadattam // - sijUra prakaraNa je adatta grahaNa nathI karato, siddhi enI abhilASA kare che, samRddhi eno svIkAra kare che, kIrti enI pAse Ave che, sAMsArika pIDAo eno pIcho choDI de che, sugati enI spRhA kare che, durgati ene jotI paNa nathI ane vipatti ene choDI de che. yogadarzana'mAM asteya vratane niSThApUrvakanA pAlanane sarvaratna pradAtA tarIke batAvavAmAM Avyo che. jema ke - asteyapratiSThA sarvaratnousthAnam ? - yogadarzana sAdhana pAda [sthUla adattAdAna viramaNa vrato ja che ka91) Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanamAM asteya pratiSThita thaI javAthI asteya vratanA pAlanathI sarvaratna upasthita thaI jAya che, arthAt ene badhA prakAranI anukULatAo prApta thaI jAya che. badhA manuSyo samAja-zarIranAM aMga che, tethI samAjanA pratye bedarakArI ke upekSA nathI karI zakAtA. badhAM aMgono samAna vikAsa thAya, pAlana-poSaNa ke saMrakSaNa thAya, e jarUrI che. A samAja dharmanuM pAlana karavA mATe asteya vratanuM pAlana karavuM jarUrI che, jenAthI jarUrI vastuono atibhoga ke atiupayoga koI na kare, koI koInuM zoSaNa na kare. A dharmanuM jJAna asteya vrata karAve che. bhAratanI saccAI ane ImAnadArI prAcIna kALamAM saMsArabharamAM prasiddha rahI che. kahevAya che ke caMdraguptanA yuga sudhI ahIMnA loko gharomAM tALAM nahotA lagAvatAM, rastAmAM paDelI cIjane koI sahajapaNe nahotuM uThAvatuM. corInuM kAma ja nahotuM. upaniSad kALamAM rAjA azvapatie kahyuM hatuM - "na me steno jana pade na kadA na ca madyapaH " "mArA rAjyamAM koI cora lUMTAruM nathI, na koI bhraSTAcArI che, na paNa che ane na dArUDiyo che." bhAratIya itihAsanAM pAnAMomAM jyAM evAM Adarza ratnonI jema camakI rahyA che e ja vartamAnamAM bhAratIya jana-jIvanamAM vadhatA jatA bhraSTAcAra, anyAya, anIti, beImAnI, corI vagerenA prasaMga atyaMta vicAraNIya ane khedajanaka che. "asteya' zabda "steya'(corI)no virodhI che. asteya vratano ArAdhaka badhA prakAranA caurya karmathI nivRtta (hoya) thAya che. corInA vividha prakAra, corInAM kAraNo ane corInAM duSpariNAmo para Asrava prakaraNamAM paryApta prakAza nAkhavAmAM Avyo che. ene ahIM doharAvavo anAvazyaka che. ahIM e ja batAvavuM prAsaMgika che ke zrAvakanA asteya vratanI zuM maryAdA che ? ane ene kayA-kayA aticArothI bacavuM joIe ? zrAvaka sthUla adattAdAnano tyAgI hoya che, sUkSma adattAdAnano nahi. sthUla adattAdAna e che jenA sevanathI vyakti duniyAnI dRSTie cora mAnavAmAM Ave che, rAjadaMDane pAtra hoya che ane ziSTa puruSomAM ene lajjita thavuM paDe che. duSTa adhyavasAyathI koInA adhikArone paDAvI levA, sthUla adattAdAna che. dhyAna (seMdha) lagAvavuM, khissa kApavuM, lUMTa karavI, mArgamAM cAlanArane lUMTavo, tALuM toDIne mAla corI levo, rastAmAM paDelI vastunA mAlikane khabara hovA chatAMya ene laI levI vagere sthUla adattAdAna che. zrAvaka mana, vacana, kAyA dvArA evAM kAryo na to svayaM kare che ane na bIjAone karavAnI preraNA Ape. upara sthUla adattAdAnonuM varNana karatAM mAtra e ja kAryono ullekha karyo che, je aziSTa upayoga dvArA karavAmAM Ave che. paraMtu AjakAla corI karavAnA aneka navA-navA sabhya upAyo paNa AvI gayA che, jemano Azraya levAthI corI karanArAo paNa zeTha ke zAhukAra kahevAya che. kALAbajArI karavI, vadhu naphAkhorI karavI, lAMca levI-ApavI, dhana rAkhIne devALiyo banavuM, (92) 00000000000 jiNadhamo ) Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastumAM bheLaseLa karavI, nakalI vastuone asalI batAvIne vecavI, khoTAM vijJApano dvArA bIjAonA dhananuM haraNa karavuM, ThagavuM, ochuM ApavuM, vadhu levuM; vagere sthUla adattAdAna che. kAraNa ke evuM karanArAo duSTa adhyavasAyathI bIjAonuM dravya haraNa kare che. asteya-aNuvratanA aticAra : asteya vratanuM barAbara pAlana tyAre ja thaI zake che jyAre vratapAlana karatAM samaye pramAda ke asAvadhAnIthI thanArA doSothI dUra rahevAmAM Ave. vratanuM niraticAra pAlana karavAthI ja vrata dhAraNa karavAno pUrNa lAbha maLe che. aticAra tyAM sudhI aticAra che jyAM sudhI te saMkalpapUrvaka na karavAmAM Ave. jo jANI-joIne, saMkalpapUrvaka A kAmone karavAmAM Ave to te aticAra na rahIne anAcAranI zreNImAM AvI jAya che. anAcArathI vratabhaMga thaI jAya che. 'upAsaka dazAMga sUtra'mAM asteya vratanA pAMca aticAro A prakAra batAvyA che - thUlaga-adinnAdANaM veramaNassa paMca aiyArA jANijavvA, na samAyariyavvA tNjhaatenAhaDe, tava pote, viruddhajnAme, DatueDamALe, taDivAvavAre / arthAt sthUla adattAdAna viramaNa vratanA pAMca aticAra jANavA yogya che, AcaraNa karavAyogya nathI. te aticAra A prakAra che : (1) snenAhata, (2) taskara prayoga, (3) viruddha-rAjyAtikrama, (4) kUTatula-phUTamAna ane (5) tasmrutirUpaka vyavahAra. (1) snenAhata : cora dvArA corAyelI vastune lobhavaza grahaNa karavI - kharIdavI snenAhata aticAra che. corIno mAla kharIdavAno artha che corI ane corane protsAhana ApavuM. corelI vastuo prAyaH sastI vecAya che, tethI jANI-joIne lobhanA vazIbhUta thaIne evI sastI vastuo kharIdavI corInA samAna ja pApamaya che. rAjya vyavasthAmAM paNa jANI-joIne corIno mAla kharIdanArAne coranA samAna daMDa ApavAmAM Ave che. jo ajANatAM paNa corInI vastu kharIdI levAmAM Ave che to rAjya enuM mUlya cUkavyA vagara ja laI zake che. tethI lobhavaza corIno mAla kyAreya na kharIdavo joIe. bajArathI khUba ja sastI maLanArI vastunA viSayamAM pUrI jANakArI (anusaMdhAna) karavI joIe. kAraNa ke lagabhaga corInuM hovAnI saMbhAvanA rahe che. corIno mAla kharIdanArA loko gALa bolIne potAno bacAva karavAnI koziza kare che ke vecanAra vyaktinA mAthA upara cora lakheluM nathI hotuM, tethI A kevI rIte kahI zakAya ke amuka vastu corInI che ? A khUba ja lUlo bacAva che. A sAcuM che ke coranA mAthA upara cora lakheluM nathI hotuM, paraMtu vepAra karanAra catura vepArI jo lobhamAM na paDIne taTastha bhAvathI jANavAnI koziza kare to AsAnIthI e khabara paDI zake che ke A vastu corInI che ke nahi ? vecanAra sthUla adattAdAna viramaNa vrata FEB Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaktinA hAva-bhAvo ane ceSTAothI aMtaHkaraNa evo nirNaya karI zake che. lokokti che ke "corane paga nathI hotA.' arthAt cora haMmezAM zaMkAzIla rahe che, emAM deDhatA nathI hotI. tethI evo nirNaya karavo muzkela nathI. vAstavamAM muzkela to hoya che sastI maLanArI cIjanA lobhane rokavo. corInI vastu pANInA bhAve maLI jAya che, tethI lAlacuM, dhanalolupa loko corInI jANIne paNa ene kharIdI le che ane apratyakSa rUpathI corane ane corIne protsAhana Ape che. mAtra kharIdavuM ja nahi, coranI corAyelI vastune potAnA) ghara ke dukAnamAM rAkhavI, cora-DAkUne potAnA gharamAM ke anyatra Azraya Apavo, paNa mAtra sarakAranI dRSTithI aparAdha nathI, paNa A asteya vratano aticAra paNa che. keTalIka vyaktio DAkuo, coro ke taskaro dvArA lUMTAyelo, corI karelo ke karacorIthI lAvelo mAla tarata ja kharIdI le che ane evA lokone pahelAMthI ja rUpiyA ApIne emanA dvArA ukta rItithI lAvelA mAlane levAno vAyado karI le che. A ekadama anAcAra che. A vratano bhaMga che, kAraNa ke emAM to jANI-joIne bedhaDaka doSanuM sevana karavAmAM Ave che. (2) taskara prayoga H corone corI karavAnI preraNA ApavI ke taskarone taskarIthI mAla lAvavAnI preraNA ApavI taskara prayoga nAmano aticAra che. corI karavAmAM sahAyatA karavI ke preraNA ApavI paNa corInI samAna ja aparAdha che. sAta prakAranI vyaktionI gaNanA coromAM karavAmAM AvI che. (1) corI karanAra (2) corInI preraNA karanAra (3) corInI salAha ApanAra (4) corI mATe bheda batAvanAra (5) corIno mAla kharIdanAra (6) corI karavA mATe sAdhana ApanAra (7) corane Azraya ApanAra. rAjya niyamAnusAra paNa corInI preraNA ApanAra paNa coranI jema daMDanIya mAnavAmAM Ave che. koI corane jANavA chatAMya jo ene zAhukAra mAnavAmAM Ave che ke enI zAhukAranA rUpamAM prazaMsA karavAmAM Ave che ke koI vyakti paisAnI lAlacamAM ene nirdoSa siddha karavAno prayAsa kare che, to e prakArAMtarathI coranI sahAyatA karIne corInI preraNA Ape che, je corInA samAna ja pApa che. taskarI dvArA deza-videzothI lAvelA padArthone kharIdavAthI, kALA bajArIothI mAla kharIdavAthI emane protsAhana ane preraNA maLe che. tethI eno mAla kharIdavAthI zrAvakanA vratamAM aticAra lAge che. zrAvake A viSayamAM sAvadhAna rahevuM joIe. (3) viruddha rAjyAtikrama : je rAjya paraspara virodhI hoya, yuddharata hoya, zatrutA rAkhatA hoya emane viruddha rAjya kahe che. evAM virodhI rAjyonI sImAnuM atikramaNa karavuM arthAtu emanA rAjyamAM vizeSakara yuddhanI sthitimAM AvavuM-javuM, viruddha rAjyotikrama aticAra che. evuM karavAthI rAjya ane dharma baMnenI maryAdA bhaMga thAya che. (94) 0 jiNadhamo) Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laDAInA samaye vyavasthA mATe virodhI rAjyomAM virodhI nAgarikonA AvAgamanano niSedha rahe che, kAraNa ke enAthI eka rAjyano bheda bIjA rAjyane maLI javAno bhaya rahe che. mATe zrAvake A aticArathI bacavAnI sAvadhAnI rAkhavI joIe. keTalAya loko A aticArano artha rAjAnA viruddha kAma karavuM evo lagAve che, paraMtu Ano artha e nathI. kAraNa ke kadAca rAjA nIti viruddha ane prajA hitanA viruddha sattAnI lAlacamAM koI Adeza Ape to enuM pAlana karavuM ane eno atikrama (ullaMghana) karavo doSa rUpa nathI hoto. e to kartavya thaI jAya che. hA, rAjyanI suvyavasthAthI viparIta AcaraNa karavuM, Avo artha karI zakAya che. rAjA ane rAjyamAM aMtara hoya che. rAjyanI suvyavasthA mATe banAvavAmAM AvelA niyamonuM ullaMghana karavuM - jema ke kara na cUkavavo, vagara bhADe zAsakIya vAhanomAM yAtrA karavI, AyAta-niyaMtanA niyamothI viparIta mAla lAvavo - laI javo vagere viruddha rAjyAtikrama aticAra che. zrAvake A aticArathI bacavAnI sAvadhAnI rAkhavI joIe. (4) phUTatulA-phUTamAna H lobhane vaza thaIne vadhu levA ane ochuM ApavAnI dAnatathI tolavAnA bATa ane mApavAnA gaja vagere ochA-vadhu rAkhavA ke bATa-mApa barAbara hovA chatAMya tolavA-mApavAmAM cAlAkIthI kAma levuM kUTatulA-kUTamAna nAmano aticAra che. ochuMvanuM tolavuM-mApavuM zAsakIya aparAdha paNa che. rAjyazAsanane mApa-tolanAM sAdhanonuM prAmANIkaraNa karAvavAno kAyado banAvyo che. nyUnAdhika bATa-mApone rAkhavAM ke nyUnAdhika tolavuM-mApavuM daMDanIya aparAdha che. evuM karavuM khUba ja niMdya mAnavAmAM Ave che. ochuMvanuM tolavuM-mApavuM vyApArika saMhitAnA mULabhUta niyamone toDavA samAna che, nIti viruddha kArya kare che ane lokonI sAthe vizvAsaghAta kare che. jANI-joIne evuM karavuM anAcAra che. bhUlathI-asAvadhAnIthI ochuM-vatuM tolavA-mApavAthI ja aticAra thAya che. saMkalpapUrvaka evuM karavAthI, vratano bhaMga thAya che. mATe zrAvake mApavA-tolavAmAM pUrI prAmANikatA rAkhavI joIe. mApa-tolamAM aprAmANikatA karavI, ApavA-levAnA alaga-alaga bevaDA mApadaMDa rAkhavA, vyAvasAyika corI che, ThagAI che, tethI naitika patana che. zrAvake mApa-tolanI garabaDathI saMpUrNataH bacavuM joIe. je vyakita ATalI paNa prAmANikatA nathI rAkhI zakatI te dharmanI adhikArI ke zrAvaka nathI kahevAtI. tethI, zrAvake vyAvasAyika, naitika ane dhArmika daSTibiMduonA khoTA mApa-tolathI dUra rahevuM joIe. (5) tatratirUpakavyavahAra : koI sArI vastumAM halakI vastunuM saMmizraNa karIne ene sArI kahIne vecavI tathA namUnAnI sArI vastune batAvIne halakI vastu ApavI tatpati rUpaka vyavahAra nAmano aticAra che. ajANatAmAM jo AvuM karavAmAM Ave to te aticAra che - anyatA te anAcAra thaI jAya che. AjakAla dhananI lolupatAnA kAraNe jANI-joIne milAvaTanuM pApa karavAmAM Ave che. A jaghanya pApa eTaluM vadhI gayuM che ke mANasonI jiMdagI sudhI enA kAraNe muzkelImAM [sthUla adattAdAna viramaNa vrato ja ka5) Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDI rahe che. sonuM-cAMdI vagere kImatI dhAtuomAM tAMbu vagere milAvIne ene kharA(sAcA)nA rUpamAM vecavAmAM Ave che ane grAhako sAthe bhayaMkara chetarapiMDI karavAmAM Ave che. khAdyapadArthomAM milAvaTano bhayaMkara samaya cAlI rahyo che. zuddha ghImAM vanaspati tela, khoparA(nAriyeLa)nuM tela bheLavavAmAM Ave che, telamAM na jANe keTalI badhI bheLaseLa karavAmAM Ave che, tethI zuddha ghI tathA telanI prApti durlabha thaI gaI che. cokhAmAM sapheda nAnA-nAnA kAMkarAo, ghauMmAM mATI, kAMkarA, masAlAomAM raMga, raMgamAM mATI, simenTamAM rAkha, rabaramAM bloTiMga pepara, dUdhamAM pAuDara ane pANI, kALA massAmAM eraMDA-kAkaDInAM bIja jANIjoIne dhananI lolupatAthI meLavavAmAM Ave che. aneka artha-pizAca mANaso jiMdagI mATe upayogI davAomAM milAvaTa kare che, nakalI davAo Ape che, kepasUlomAM rAkha bharIne vece che, A rIte e lAlacuM-nirdayI loko mANasonI jiMdagI sAthe majAka (khela) kare che. emane basa dhana joIe, bhale seMkaDo loko motanA mukhamAM dhakelAI jAya ! jo ke sarakAre khAdya padArthomAM milAvaTane rokavA mATe kAyadA banAvyA che, paraMtu dhananA baLe milAvaTa karanArA loko potAnA badhA aparAdhothI bacI jAya che ane potAnA dhRNita vyavasAya calAvatA rahe che. paraMtu A bhayaMkara pApa che. enAthI jUTha, corI ane hiMsAnAM bhAre pApakarmono baMdha thAya (bAMdhe) che. AnA mATe zrAvake milAvaTanA pApathI haMmezAM dUra rahevuM joIe. A corI che, ThagAI che, beImAnI che. rAjya dvArA daMDanIya aparAdha che ane dhArmika dRSTithI AtmAnuM ghora patana karanAra ane durgatimAM laI janAra che. evuM samajIne zrAvaka tatpatirUpakavyavahArathI khUba-khUba dUra rahe. dhana, saMpatti ane potAnI vastuo jIvane jIvana jevI priya hoya che. emanuM haraNa thaI javAthI jIvane khUba duHkha thAya che, mATe bIjAnA dravyanuM haraNa karavuM corI to che ja, sAthe hiMsA paNa che. koInI paNa saMpattinuM apaharaNa karanAra mAtra saMpatti ja nathI harato paNa eno dharma, karma, vairya ane zAMti paNa harI le che. jenI vastunuM apaharaNa thAya che te enA zokamAM dharma-karma bhUlI jAya che, adhIra tathA vyAkuLa banI jAya che ane enI buddhi naSTa thaI jAya che. tethI dhana vagerenuM haraNa karanAra mAtra dhana ja nahi paNa dharma-karmane paNa lUMTanAra hoya che, tethI corI karavI bhayaMkara pApa ane hiMsA che. enAthI vecavA mATe asteya vrata aMgIkAra karavuM joIe. dravyacorInI jema bhAvacorI paNa varjanIya che. yaza-kIrti ane prazaMsAnI kAmanAthI bIjAnA guNonI corI na karavI joIe. dazavaikAlika sUtra'mAM tapano cora, avasthAno cora, rUpano cora ane AcAra bhAvano cora kilviSika (nIca) devanI yonimAM utpanna thAya che, evuM kahevAmAM Ave che. upakArInA upakArane na mAnavo, upakArInI corI che. bIjAonI lakhelI kavitA vagerene potAnI batAvI devI paNa corI che. jarUrathI vadhAre jIvanopayogI padArthono saMgraha paNa bhAvacorI che, kAraNa ke evuM karavAthI anya lokone e Avazyaka vastuthI vaMcita rahevuM paDe che. atyadhika saMgraha vRtti paNa bhAvacorI che. (96) che, je ja cheje ja che. je jiNadhamo) Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ corInAM dAruNa pariNAmo A bhavamAM paNa pratyakSa dRSTigocara thAya che ane paralokamAM naraka gatinA rUpamAM bhogavavAM paDe che. coranA AtmAne kadI zAMti nathI maLatI. te haMmezAM UMghatA-jAgatAM, divasamAM, rAtamAM ciMtAtura rahe che. ene manamAM kAMTAnI jema haMmezAM khaTakatuM rahe che. corI karanArAnA guNono hrAsa thaI jAya che. dayA, prema, karuNA enAthI koso (gAu) dUra rahe che. te krUra, nRzaMsa, nirlajja (bezarama) ane hatyAro thaI jAya che. tethI AtmAnI unnati cAhanAra vyaktino tyAga kare che. te asteya vratanI ArAdhanA karIne AtmAne pavitra banAvI le che. 1 svadAra saMtoSa H paradAra viramaNa vrata mokSamArganI ArAdhanA mATe cAritra dharmanAM aMtargata je pAMca vrato(yamo)nuM vidhAna bhagavAna mahAvIre karyuM che, emAMthI brahmacarya cothuM vrata che. mokSaprApti mATe brahmacarya vratanuM pAlana Avazyaka che. brahmacarya vrata vagara anya vrata mokSa mATe pUrNataH sArthaka nathI thaI zakatuM ane na brahmacarya vratanA abhAvamAM anya vratonI samagra ArAdhanA ja karavAmAM Ave che. bhagavAna RSabhadevathI laIne bhagavAna mahAvIra sudhI covIsa tIrthaMkaroe AcAra yogamAM brahmacaryane sAdhu mATe mahAvratanA rUpamAM ane gRhastha mATe aNuvratanA rUpamAM svIkAra karela che. koIpaNa vrata ke niyamanA pAlana mATe, dharmanI sAdhanA mATe, japa-tapanI sAdhanA mATe ke dhyAna vagere mATe mananI pavitratA Avazyaka che. mananI pavitratA brahmacaryathI Ave che. manuSyanuM mana pavitra na hoya, to ahIM-tahIM vAsanAonI galIomAM bhaTakatuM raheze, vividha vAsanAo ane indriya viSayonAM AkarSaNomAM pharatuM raheze to emAM ekAgratA nahi Ave, te vizRMkhalita raheze. vizRMkhalita mana koIpaNa sAdhanAne sArI rIte nathI karI zakatuM. tethI brahmacarya zuddha sAdhanAnuM siMhadvAra che. brahmacaryano vAstavika artha AtmAmAM ramaNa karavuM che. A Atma-ramaNa aMtardhyAna ane aMtarnAnathI thaI zake che. aMtardhyAna ane aMtarrAna mATe bAhya padArtho ane vAsanAothI vimukha thavuM jarUrI che. jyAM sudhI bAhya padArthomAM Asakti rahe che tyAM sudhI aMtardhyAna ane aMtarbhAna nathI thaI zakatuM. tethI Atma-ramaNa mATe bAhya padArtho ane vAsanAonI tarapha doDanAra mana ane indriyone saMyamI karavA anivArya hoya che. badhI indriyonuM mana, vANI ane kAyA dvArA badhAM kSetro ane kALamAM saMyama karavo ja brahmacarya che. gAMdhIjIe paNa A ja artha karyo che. teo kahe che - "brahmacaryano artha che badhI indriyo ane saMpUrNa vikAro upara pUrNa adhikAra karI levo. badhI indriyone tana-mana-vacanathI badhA samayo ane badhAM kSetromAM saMyamita thavAne brahmacarya kahe che. svadAra saMtoSa H paradAra viramaNa vrata se Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmacaryano mahimA jema saMgRhIta ane niyaMtrita bASpathI relanA enjina ke sTImara cAle che, jo e bASpa, bASpayaMtramAM ekatrita na karavAmAM Ave ane ene havAmAM phelAvavAmAM Ave to e phelAyelA bASpathI enjina ke sTImara nathI cAlI zakatA; evI ja rIte jo mana, buddhi, citta ane indriyonI zaktione kendrita karI levAmAM Ave to enAthI svapara kalyANanAM mahAna ane addabhuta kArya karI zakAya che. jo indriyo, mana, buddhi ane citta vividha viSayomAM bhaTakatA rahe che, to emanI zakti vikharAI (bekAra) jAya che. vikharAyelI zaktio, zaktio nathI rahetI, te vyartha cAlI jAya che. mana, indriyo ane aMtaHkaraNa upara brahmacarya vrata dvArA ja saMyama karI zakAya che. tethI AcArAMga vagere jaina AgamomAM ane Rgvada jevAM prAcIna vaidika dharmazAstromAM brahmacaryano savistAra ullekha maLe che. saMsAranA badhA Astika dharmo ane dharmazAstroe brahmacaryanuM yazogAna karyuM che. "prazna vyAkaraNa sUtra'mAM kahyuM che - ___ "pauma sara talAga pAlibhUyaM, mahAsagaDa aragatuMbabhUyaM, mahAviDimarukkhakkhaMdhabhUyaM pAgAra kavAr3a phalihabhUyaM rajjupiNiddho vva iMdakeU, visuddhANega guNa saMpiNaddhaM jammi ya bhaggaMmmi hoi sahasA savvaM saMbhaggamahiyacuNNiya kusalliya palaTTa paDiya khaMDiya parisaDiya viNAsiyaM viNaya-sIla tava Niyama guNa samUhaM / " "brahmacarya dharmarUpa padma sarovaranI pALa samAna rakSaka che. A dayA-kSamA vagere guNonA AdhArabhUta tathA dharmanI zAkhA(DALI)ono AdhArastaMbha che. A dharmarUpa mahAnagarano koTa che - rakSAdvAra che. brahmacaryanA khaMDita thavAthI badhA prakAranA dharma pahADathI paDelA ghaDAnA samAna cUra-cUra thaI jAya che. prazna vyAkaraNa'mAM e paNa kahyuM che - "! pro ya vaMkhe uttama tava niyama-nA-saMsaUT varita sammatta vimUtta, yamaNiyama guNappahANajuttaM, himavaMta mahaMtateyamaMtaM pasattha gaMbhIra thimiya mjhN|" "he jaMbU! A brahmacarya, tapa, niyama, jJAna, darzana, cAritra, samyakatva ane vinayanuM mULa che. yama-niyama vagere guNono AdhAra che. jema parvatomAM himavAnuM pradhAna che, e ja rIte yama-niyamomAM brahmacarya pradhAna che. tejomaya che, prazasta che ane gaMbhIra che. brahmacarya vratanuM ArAdhana karavAthI tapa, vinaya, kSamA, mukti gupti vagerenI ArAdhanA thaI zake che. brahmacarya A loka ane paralokamAM yaza, kIrti ane vizvAsanuM kAraNa che. A sadgaNonuM mULa che." sUyagaDAMga sUtra'mAM kahevAmAM AvyuM che - "tave vA uttamaM vamavera" - - sUya, sU-1, a-6, gA-23 badhAM tapomAM brahmacarya sarvottama che. A Agama-vAkya brahmacaryanI mahattA mATe paryApta che. (98) 000000000000000 jiNadhamo ) Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmacarya dharmanuM Avazyaka aMga che. A batAvatAM tathA brahmacaryanA mahimAnuM varNana karatAM eka munie kahyuM che - "paMcamahavvaya-suvvayamUlaM, samaNamaNAila sAhusuciNNaM / veravirAmaNa pajja vasANaM savva samuddha mahodahititthaM // 1 // tittha karehiM sudesiyamaggaM, naragatiriccha vivajjiyamaggaM / / savva pavitta sunimmayasAraM, siddhi vimANa avaMguyadAraM // 2 // deva narinda namaMsiya pUiyaM, savva jaguttama maMgala maggaM / duddharisaM guNa nAyakamekkaM, mokkha paha savarDisaga bhUyaM // 3 // " arthAtuM "brahmacarya pAMca mahAvratanuM mULa che, tethI uttama vrata che. zrAvakomAM suvratonuM paNa brahmacarya mULa che. A doSa rahita che, sAdhu-jano dvArA sucarita che, verAnubaMdhano aMta karanAra che, svayaMbhU ramaNa mahodadhi samAna dustara saMsArathI taravAno upAya che. (1) A brahmacarya tIrthakaro dvArA upadiSTa che. A naraka-tiryaMca gatinA mArgane rokanAra che, siddha gati ane svarga vimAnonA dvArane kholanAra che ane A sarvotkRSTa pavitra ane sArabhUta che. (2) A brahmacarya devendra-narendrothI pUjito dvArA paNa pUjanIya che. samasta lokamAM sarvottama maMgaLano mArga che. A sarva guNono nAyaka che ane mokSamArganuM bhUSaNa che. (3) vedomAM paNa brahmacaryane uttama tapa mAnavAmAM AvyuM che. vedamAM kahyuM che - "to vai brahmacaryam - brahmacarya ja tapa che." smRtiomAM kahyuM che - ___ "samudrataraNe yadvada upAyo naiH prakIrtitA / saMsAra taraNe tadvat brahmacaryaM prakIrtitam // " samudrathI pAra UtaravA mATe jema nAvaDI zreSTha sAdhana che, evI rIte saMsArasAgarathI pAra UtaravA mATe brahmacarya utkRSTa sAdhana che. prasiddha jainAcArya zrI hemacaMdra sUrie kahyuM che - virapuSa: susaMstha nA draDha saMdananA nara: | teSasvino mahAvIryAH mave, brAvarcataH '' - yogazAstra brahmacaryanA pratApathI vyakti cirAyu, suMdara, sudRDha, tejasvI ane mahAparAkramI bane che. "vaidyaka graMthomAM kahyuM che - "brahmacarya paraM jJAnaM brahmacarya paraM balaM / jararyamayo thAtmA brahmacaryeva titi che' brahmacarya, sarvazreSTha jJAna che - brahmacarya sarvazreSTha baLa che. A AtmA nizcaya rUpathI brahmacaryamaya che ane brahmacaryathI ja zarIramAM sthita che." [ svadAra saMtoSaH paradAra viramaNa vrata che ka99) Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadarzanamAM brahmacaryanA parama lAbhanA viSayamAM kahyuM che - brahmacarya pratiSThayAM vIrya nama:' jyAre sAdhakamAM brahmacaryanI pUrNataH sudaDha sthiti thaI jAya che, tyAre enA mana, buddhi, indriya ane zarIramAM apUrva zaktino prAdurbhAva thaI jAya che. brahmacarya zaktino mULa strota che, jIvananI AdhArazilA che. tethI kahyuM che ke - "maraNaM bindupAtena, jIvanaM bindU dhAraNAt" mahApuruSoe brahmacaryane jIvana ane abrahmacaryane mRtyu kahyuM che. brahmacarya amRta che, abrahmacarya viSa (jhera) che. brahmacarya zAMtino strota che, jyAre vAsanA azAMti tathA duHkhano apAra sAgara che. brahmacaryano zuddha prakAra che, jyAre vAsanA kAlimA (kalaMka) che. brahmacarya uttama tapa-niyama vagerenuM mULa che, jyAre abrahmacarya ajJAna, bhrama, azraddhA, bhoga ane roganuM mULa che. manuSyanuM jIvana eTaluM mUlyavAna che ke enAthI svarganI khetI thaI zake che, hIrAjhaverAta pedA karI zakAya che. brahmacarya eka evI sAdhanA che, jenAthI tana paNa zaktizALI bane che, mana paNa baLavAna bane che ane AtmA paNa baLavAna bane che. brahmacarya aMdara ane bahAra baMne sAdhanone ThIka (barAbara) rAkhe che. jyAre bahAranAM sAdhano polAM thaI jAya che tyAre aMdaranAM sAdhano paNa kAma nathI ApatAM - na pavitra tathA UMcA (uttama) vicAro Ave che, na vANI vajanadAra thAya che, na AcaraNanA kSetramAM paga cAle che. jIvana sUnuM sUnuM ane bhArabhUta lAgavA mAMDe che - brahmacaryanA abhAvamAM. mAnavazarIra vAsanAonI AgamAM paDIne naSTa karavA mATe nathI, vivekabhraSTa thaIne vikAronA utpatha upara doDavA mATe paNa nathI, paNa sarvendriya saMyama dvArA uttamottama AtmaguNonuM upArjana karavA mATe che. A ja sonAnI khetI che ane ratnonI khANa che. - brahmacaryanI niSThA prApta karavAthI vIrya(zakti)no lAbha to thAya ja che, manuSya paNa devatva (divyatA) prApta karI le che. brahmacarya sAdhanA paripakva thaI javAthI paramagatinI prApti thAya che. saMpUrNa brahmacArI mATe saMsAramAM kaMI ja asAdhya nathI. te himAlayane halAvI zake che, AMdhIne pakaDI zake che, tophAnane rokI zake che. brahmacaryano mahimA apAra che. devonI zakti, Rddhi ane camatkAra aciMtya che, paraMtu te paNa brahmacArI sAme natamastaka thaI jAya che. "jainazAstra' kahe che - "devadANava gaMdhavvA, jakkha-rakkhasa kinnarA / baMbhayAriM namasaMti, dukkaraM je kareMti te // " - uttarA, a-16, gA-16 je mahAna AtmA duSkara brahmacaryanuM pAlana kare che, enAM caraNomAM deva, dAnava, gaMdharva, yakSa, rAkSasa, kinnara vagere deva bhakitapUrvaka namaskAra kare che. (000 , , , , , , jiNadhamo) Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvanamAM brahmacarcanI maryAdA H brahmacarya mAnavajIvanano merudaMDa che. mAnava mAtra mATe brahmacarya upAdeya ane Avazyaka che, tethI bhagavAna mahAvIre saddagRhastha zrAvaka-zrAvikAo mATe paNa brahmacarya vrata grahaNa karavAnuM vidhAna karyuM che. manuSyabhava zarIra ane mana anya sarva prANIothI uttama che ane deva durlabha che. mAnavetara anya yonio prAyaH bhogayonio che, jyAM karmonuM phaLa bhogavAmAM Ave che, paraMtu mAnavajanma ja evo durlabha avasara che, jyAM dharma-dhana ane Atmika guNaratnonuM upArjana karI zakAya che. anya deva vagere yoniomAM A suavasara nathI. tethI mAnavajanmanI sArthakatA brahmacaryapAlana karavAmAM che, na ke viSayopabhoga karavAmAM. brahmacarya rUpa dharmanuM pAlana karavA ja manuSya samasta prANIothI uttama thaI zake che. amaryAdita rUpathI viSayopabhoga karavA ke abrahmacarya sevana karavAmAM manuSyanI zreSThatA nathI. e ja kAraNa che ke Adi tIrthaMkara RSabhadeva bhagavAne potAnA 98 putrone upadeza ApatAM kahyuM hatuM - "putro ! deva durlabha A manuSyatana duHkhadAyaka viSayabhogonA upabhogane yogya nathI, kAraNa ke duHkhadAyI viSayabhoga to azuddhi khAnAra tiryaMca jIvone paNa maLI jAya che. tethI A zarIra divya tapamAM lagAvavuM zreyaskara che, jenAthI aMtaHkaraNa zuddha thAya ane anaMta Atmasukha prApta thAya." bhagavAnano uttama upadeza vizvanA badhA mAnavaputro-amRtaputro mATe che. tethI brahmacarya vrata svIkAravuM mAnavajanmane sArthaka karavuM che ane mokSarUpI uttama phaLane prApta karavA samAna che. keTalAka lokonuM e kahevuM che ke - "gRhasthajIvana to brahmacarya pAlana mATe nathI hotuM. jo brahmacaryanuM ja pAlana karavuM hota to gRhasthajIvanano svIkAra kema karavAmAM Avata? gRhasthajIvana to bhogavilAsa mATe che. paraMtu A eka bhrama che, je jana-sAdhAraNamAM vyApta che. vAstavamAM jovAmAM Ave to sAdhu hoya ke gRhastha, baMnenuM dhyeya, baMneno dRSTikoNa, baMnenA jIvananI sArthakatA brahmacaryanI ArAdhanA dvArA AtmAne anaMta zaktimAna siddha-buddha tathA mukta banAvavAmAM che. e vAta bIjI che ke sAdhujIvanamAM jema pUrNa brahmacaryanI ArAdhanA karavAmAM Ave che, evuM karavAmAM gRhastha samartha na hoya ane te maryAdita brahmacaryanI ArAdhanA kare. paraMtu baMnenI maMjila eka che. baMnene brahmacaryanA ucca zikhara upara pahoMcavuM che, baMnene mukta banavuM che, baMneno patha eka che. bhagavAna mahAvIre sAdhu ane gRhastha baMne mATe brahmacaryanI ArAdhanAno mArga batAvyo. baMnenA brahmacaryane cAritra dharma, anuttara yoga, Arya dharma ane uttama mArga kahyo che. aMtara mAtra cAlavAnuM che. gRhasthAzrama bhoga mATe nathI : gaMtavya sthAna - mokSa eka che, brahmacarya-patha paNa eka che, paraMtu brahmacarya pAlananA niyamopaniyamamAM zaktinI taratamatAne kAraNa tathA kakSAbhedanA kAraNe aMtara che. gRhastha [ svadAra saMtoSaH paradAra viramaNa vrata kare che. 01 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhaka e ja brahma-patha upara dhImI gatithI rastAmAM vizrAma letAM-letAM cAle che, jyAre sAdhu e ja brahma-patha upara tIvragatithI vizrAmanI apekSA rAkhyA vagara cAle che. paraMtu e to mAnavuM ja paDaze ke gRhasthAzramano aMtima Adarza pUrNa brahmacarya che. eno sAdhanA-hetu pati-patnI baMne maLIne ekabIjAne saMyamanA mArgamAM prerita karatAM, sadhyoga ApatAM brahmacaryanA ucca zikhara para pahoMce che. gRhasthAzramanI lagabhaga maryAdAo brahmacarya pAlana mATe che. gRhasthAzrama, pUrNa brahmacaryanI maMjilanI vacceno paDAva che, vizrAma sthaLa che, tyAM alpa samaya mATe rokAvuM paDe che ane e paNa maMjilanI tarapha vadhavA mATe vadhu zakti meLavavAnA uddezyathI ja. gRhasthAzrama amaryAdita viSaya-sevananuM lAyasansa (anumatipatra) nathI. gRhasthAzrama paNa brahmacaryAnulakSI hovuM joIe, vAsanAnulakSI nathI. rUsanA mahAtmA TaoNlsToye kahyuM che ke - "gRhasthAzramano aMtima Adarza brahmacarya che. ene ja sAdhavA mATe dAmpatya maryAdAo che." eno artha che ke brahmacaryanA mArga upara cAlatAM cAlatAM jyAM thoDo thAka lAge, tyAM gRhasthAzrama vizrAma rUpa che. vaidika dharma anusAra mAnavajIvanane cAra bhAgomAM vibhakta karavAmAM AvyuM che, jemane cAra AzramonI saMjJA ApavAmAM AvI che. pahelAM brahmacaryAzramamAM 25 varSa sudhI brahmacarya pAlana karatAM-karatAM jIvanano pAyo majabUta karavA sAthe adhyayana karavuM nirdiSTa karavAmAM AvyuM che. enA pachI gRhasthAzramamAM praveza karavAnuM vidhAna che, jemAM pati-patnI baMnenI paraspara niSThA ane vikAsa hoya, A rItithI saMyamita rahevAnI vAta sUcita karavAmAM AvI che. mAtra saMtAna prApti hetuthI ja strI sahavAsa, bAkInA samaye brahmacaryanuM lakSya rAkhavAnuM hoya che. gRhasthAzrama pachI vAnaprasthAzrama Ave che. emAM paNa samAjaniSThAnI sAthe brahmacaryane anivArya rUpathI joDavAmAM AvyuM che. AthI spaSTa thAya che ke gRhasthAzramanI AdhArazilA paNa brahmacarya che. mana, vacana ane kAyA dvArA paripUrNanI ArAdhanA karavI munidharma che. A koTie pahoMcanAra virala vyaktio ja hoya che. gRhastha zrAvakanA jIvananuM lakSyabiMdu saMpUrNa brahmacaryanuM pAlana hoya che, paraMtu potAnI kamajorInA kAraNe e maryAdita brahmacarya svIkAra kare che. saMpUrNa brahmacaryanuM pAlana na karI zakavAnA kAraNe te abrahmanI maryAdA kare che. potAnI vivAhitA patnInI sAthe maryAdita sahavAsanI chUTa rAkhIne saMsArabharanI samasta nArIothI abrahma sevanano tyAga kare che. te sva-patnI saMtoSa vrata aMgIkAra kare che, ane potAnI patnInI sAthe paNa maryAdita abrahmano parityAga kare che. zrAvakanA vivAhano uddezya viSayavAsanA ke bhoga-vilAsa karavo nathI hoto, paNa potAnI niraMkuza viSayecchA para aMkuza lagAvavo ja eno pavitra uddezya hoya che. A ucca AzayathI vivAhanA saMbaMdhamAM baMdhAIne te potAnI viSayecchAne atyaMta maryAdita karI le che ane saMpUrNa brahmacaryanA lakSyabiMdu upara pahoMcavAnI zakti prApta karavAno abhyAsa kare che. Koo2) jiNadhAmo) Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deza virati rUpa brahmacaryane aMgIkAra karanAra sagRhastha A prakAre pratijJA le che ke - "sadAra saMtosie avasesaM mehuNaM paccakkhAmi jAvajjIvAe deva devI saMbaMdhI duvihaM tiviheNaM na karemi, na kAravemi, maNasA-vayasA-kAyasA, manuSya-tiryaMca saMbaMdhI vidaM videvi = fma vAyA " arthAt "huM dezavirati rUpa brahmacarya vratamAM svadAra-saMtoSanA sivAya bAkInI samasta strI jAtinI pratye maithunanuM pratyAkhyAna karuM chuM. vAvajIva sudhI, deva-devI saMbaMdhita maithunanA be karaNa, traNa yogathI (arthAt abrahma sevana nahi karuM, na karAvIza manathI, vacanathI ane kAyAthI) Ama, manuSya tiryaMca saMbaMdhita maithuna sevananuM eka kAraNa eka yogathI (arthAt kAyAthI karavAno) tyAga karuM chuM." gRhastha jIvanamAM brahmacarya vratanI A pratijJAthI vAsanAnuM jhera keTaluM ochuM thaI jAya che ! mAnI lo, jherathI paripUrNa eka kaLaza che. emAMthI badhuM jhera nIkaLI jAya ane mAtra eka buMda (Tapu) jhera rahI jAya, to e paNa keTalI ucca sthiti che. jo ke eka TIpuM je jhera rahI jAya che, eno paNa upayoga te khUba vivekapUrvaka kare che. auSadhanA rUpamAM te eno upayoga kare che. tethI kahevuM paDaze ke - "gRhasthajIvanamAM paNa evA maryAdita brahmacaryadhArI zrAvaka vizvamAM pavitratAnI lahera utpanna kare che. te ghara, bahAra, kuTuMba-parivAranI ke samAjamAM jyAM paNa jAya che, sarvatra pavitra mana, pavitra netra, pavitra zravaNa, pavitra hRdaya rAkhe che. enI dRSTimAM potAnI vidhivat vivAhitA patnI sivAya saMsArabharanI samasta mahilAonI pratye mAtRbhAva ane bhaginIbhAvanuM pavitra nirjhara pravAhita thatuM rahe che. saMsAranA koI khUNAmAM cAlyo jaze, tyAre paNa te mAtRjAtinI pratye e ja nirmaLa dRSTi rAkhaze. e sadgRhasthanI A keTalI ucca bhUmikA che, keTaluM jhera eNe choDI dIdhuM che. keTalIka vyaktio kahe che - "vivAha to brahmacaryano bhaMga che." jyAre koI vyakti vivAhanA kSetramAM Utare che to vAsanAnI dRSTi laI brahmacaryathI nIce Utare che. jaina dharma jevA nivRttadhArI dharma vivAhanuM samarthana kevI rIte karI zake che ? athavA svadAra-saMtoSa paNa svakIya patnInA sAthe maithunaparaka hovAthI enuM vidhAna paNa kevI rIte karI zake che? A praznane hala karavA mATe vivAha prathAnA AraMbhika itihAsa para dRSTipAta karavo paDaze. jaina itihAsanI dRSTie yugalika dharma nivAraka, dharma tIrthanI Adi karanAra bhagavAna AdinAthe sauprathama vivAhanA kSetramAM praveza karyo. yugalika paddhatimAM jyAre vikRti AvavA lAgI to emaNe sarvaprathama samAjanI sAkSIe vidhivat pANigrahaNa karyuM, jene emaNe vivAhavidhinuM nAma ApyuM. emaNe tatkAlIna janatAne kahyuM ke - "AgaLathI jIvanayAtrAnA saMgI sAthI pasaMda karavA mATe vivAhavidhine apanAvavI paDaze. vivAhavidhi vagara je strI-puruSanA saMbaMdha thaze te vaidya nahi mAnavAmAM Ave. pazuonI je uchUkhala saMbaMdhomAM naitikatA nathI hotI, pratyuta anaitikatA ane vyabhicAra thAya che. [ svadAra saMtoSa paradAra viramaNa vrata che. je aoo3) Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enAthI e samajAya che ke bhagavAna RSabhadeva jevA jJAnI puruSoe vivAhaprathAne pracalita karIne vAsanAnA vyApaka jherane atyaMta alpa karavAnI vidhi batAvI che. emaNe karmabhUminA AdikALamAM gRhasthajIvanamAM vivAha karavAnI vAta kahIne jIvananI bahu moTI anaitikatAne dUra karI dIdhI. emaNe vivAha karanArAone bahu moTuM pApa karanAra nathI kahyA. emaNe A rUpamAM gRhasthane potAnI jIvanayAtrAne pavitratApUrvaka nakkI karavAnuM zIkhavADyuM che. gRhastha potAnI jIvanayAtrA nakkI karatA samaye vivAhanA rUpamAM vAsanAnuM nAnuM dvAra khulluM rAkhIne bAkI vAsanA-samudrane baMdha karI de che. bIjA zabdomAM kahIe to vAsanAnA laherAtA samudrane glAsamAM baMdha karI de che. kuzaLa enjiniyara baMdha bAMdhatI vakhate vadhu pANInI saMbhAvanAne dhyAnamAM rAkhIne kabATanI vyavasthA kare che, jethI jyAre pANI baMdhamAM na samAI zake to kabATa (tAra) kholIne pANI bahAra vahAvI devAya. enAthI baMdhanI surakSA thAya che. A ja rIte mAnava svabhAvanA kuzaLa pArakhI bhagavAna RSabhadeve kAma-vAsanAnA UkaLatA pravAhane rokavA mATe brahmacarya rUpI baMdha banAvyo. jo vyaktinI kSamatA che to te vAsanAo para pUruM niyaMtraNa kare ane pUrNa brahmacaryanuM pAlana kare. paraMtu je vAsanAonA tophAnI pravAhane pUrI rIte rokavAnI kSamatA nathI rAkhato, enA mATe vivAhanA rUpamAM eka kabATa choDavAmAM AvyuM che, jenAthI vAsanAno vadhArAno pravAha pati-patnInA rUpamAM vihita ane niyatA mArgamAM vahI jAya. e vAsanAono UkaLato pravAha brahmacaryanA baMdhane toDI na de, tethI kabATanA rUpamAM vivAhanI chUTa ApavAmAM AvI che. evuM karavAthI sAmAjika maryAdA rUpI baMdhanI dIvAlanA tUTavAno avasara nathI Avato ane jIvananI pavitratA emanI ema rahe che. Ama, vivAha prathAnA pracalananI pAchaLa gRhasthanI amaryAdita vAsanAne ekapatnInI sAthe vidhivat saMlagna karIne maryAdita karavAno abhiprAya rahyo che. jo evuM na karavAmAM Ave to mAnavanI jiMdagI pazuo jevI banI jAta. A prakAre enA mULamAM zrAvaka mATe AMzika brahmacarya vratanI preraNA che. vivAhanA vidhAnamAM paNa mULa Azaya brahmacarya-rakSAno che, brahmacarya-bhaMgano nahi. AnAthI ApaNe e niSkarSa para pahoMcIe chIe ke vivAha vadhumAM vadhu viSayopabhoganuM sAdhana nathI, paNa kAmavAsanAne niyaMtrita karavAnuM sAdhana che. A eka prakArano malama che ane eno upayoga tyAre ja karavAmAM Ave che, jyAre zarIramAM ghA thaI gayo hoya. malama koI zokhathI lagAvavAnI cIja nathI. e ja rIte vivAha kAma-vikAronA prabaLa roganI zAMti mATe kSaNika upAya che. te bhoga vilAsanA kalpita sukha mATe nathI. mATe vivAha pachI paNa daMpatInA jIvanamAM amaryAdita sahacAra na hovo joIe. koI maryAdAhIna kriIDA na hovI joIe. jo ke vivAhanA kSetramAM baMne cIjo che - vAsanA paNa che ane brahmacarya paNa. evuM hovA chatAMya jovuM paDaze ke vivAhamAM brahmacaryano aMza vadhu ke vAsanAno? vivekavAna vatI zrAvakanI (04)0000000000000000 jiNadhamo ) Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daSTi to brahmacaryanI ja thaze jyAre avivekI ane gatAnugatikanI dRSTi vAsanAnI haze. gulAbanA choDamAM gulAbanAM phUla paNa hoya che ane kAMTA paNa. ekanI daSTi phUlonI suMdaratA para jAya che ane bIjAnI dRSTi aNIdAra kAMTAonI tarapha. A to dRSTinuM aMtara che. Aja kAla keTalAka lokonI evI mAnyatA banI rahI che ke ApaNe vivAha karIne kema baMdhanamAM paDIe? kema koI eka strI ke puruSanI sAthe AjIvana baMdhAIne saMtAnanA pAlanapoSaNa ane strInA sthAyI vyayamAM paDIe? AnAthI to e sAruM che ke thoDA samaya mATe koI strI ke puruSathI saMbaMdha sthApita karI levAmAM Ave. svastrI ke parastrI athavA svapati tala 126nI sAthe sahavAsa karavAmAM 19to eka samAna ja lAge che, pachI vAhana baMdhanamAM nAhaka kema paDIe ? evA vicAranA loko prathama to vivAhanA uddezyathI ja anabhijJa che, bIjA te brahmacaryanA mahimA ane upayogitAne paNa nathI samajI zakyA. te mAno evuM samajI beThA che ke vivAhanuM prayojana mAtra viSayopabhoga che. potAnI A bhUlabharelI mAnyatA para te dUradarzitAthI vicAra nathI karatA. je strI-puruSa naiSThika brahmacArI rahIne AjIvana brahmacaryapUrvaka jIvanayApana karavA mAMge che, emanA mATe vivAhita jIvananI AvazyakatA nathI. A vAtathI badhAM dharmazAstro saMmata che. paraMtu je naiSThika brahmacArI to nathI rahevA mAMgatA, paNa vivAha na karIne svecchAcArathI jIvana vitAvavA mAMge che, vivAha vyavasthAne parataMtratA mAnIne eno bhaMga kare che, te baMne taraphathI cUkI jAya che. eka bAju te potAnuM naitika patana kare che, bIjI tarapha bhAvi saMtatine prApta thanArA susaMskAro tathA dAyitvo(javAbadArIo)nI paNa hatyA kare che. samAjazAstrI evI svataMtratAne bilakula svacchaMdatA mAne che. samAja mATe A svarAcAra, A svacchaMdatA, A maryAdAhInatA atyaMta ghAtaka che. evI vicAradhArA mAnavatAne pazutAnI tarapha laI janAra che. 1 vivAha prathAnuM sthAna strI-puruSa vairAcAra laI levAthI strI-puruSonuM sAMsArika jIvana nIrasa, niruddezya, kamanasIba ane rUkSa thaI jAya che, tyAre to jIvanano uddezya dharmapAlana dvArA Atmonnati ke mukti na thaIne sArAmAM sArA vastra, khAna-pAna vagere tathA suMdaramAM suMdara strI ke vadhu surUpa puruSa sAthe svacchaMdatApUrvaka kAmabhoga sevana karavuM ja hoya che. pazuonI jema rAta-divasa e ja bhoga-vilAsanAM sAdhanonI zodhamAM manuSya belagAmathaIne bhaTakato. tethI vivAhanuM prayojana jo strI-puruSa svacchaMda sahavAsa mAnavAmAM Ave to jIvananI zAMti, svasthatA, svastha sAMskRtika paraMparA, pArivArika snehazIlatA vagere badhuM naSTa thaI jAya che. tethI jaina dharma kahe che ke - "jo vivAha nathI karavo to pUrNa brahmacarya pAlana karo, paraMtu durAcAra ke svacchaMdAcAramAM pravRtta na thAo." jaina zAstromAM durAcAra pravRttino niSedha vivAhita tathA avivAhita baMne prakAranA jIvana mATe karyo che. je parastrIgamana ke vezyAgamana kare che, te vivAhita hoya ke avivAhita, durAcArI mAnavAmAM Ave che. paNa vivAhita thaIne [ svadAra saMtoSa: paradAra viramaNa vrata) che , chao5) Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parastrIgamana ke vezyAgamanathI bacanAra vyaktine durAcArI nathI kahetA, paNa zIlavAna ke sadAcArI kahe che. tethI vairAcAra ane niraMkuza viSaya-vAsanAne pratibaMdhita karavA mATe tathA sAmAjika tathA kauTuMbika svastha paraMparAone akabaMdha rAkhavA mATe vivAhavidhi apanAvavAmAM Ave che, jenuM aMtima lakSya brahmacaryanI sAdhanA ja che. keTalIka vyaktionuM kathana che ke - "janA hafdhanAna" ke "sattAnA maithuna" anusAra saMtAnotpattinI dRSTithI strI-puruSe avazya vivAha karavo joIe. jo badhA loko brahmacArI thavA lAgaze to jagatano aMta thaI jaze.' evA lokonI zaMkA nirmULa che. saMsAra anAdi anaMta che. Ano na kyAreya aMta AvI zake che ane na badhA brahmacarya ja pALI zake che. kadAca evuM mAnI paNa laIe to saMsAranA ucchedanI tamane ciMtA kema ? jovuM e joIe ke ApaNuM kalyANa vivAha karIne prajAvRddhi karavAthI che ke brahmacarya pAlanathI che ? mahAtmA gAMdhIe kahyuM che ke - "Adarza brahmacArIne kAmecchA ke saMtAnecchAthI kyAreya nathI jhajhUmavuM paDatuM. evI IcchA ene thatI ja nathI." bhISma pitAmahe Ajanma brahmacArI rahIne zuM pApa karyuM? nA. tethI ukta vAta mithyA che. tAtparya e che ke je strI-puruSa pUrNa brahmacarya pALavAnI kSamatA rAkhatA hoya, emane avivAhita rahIne naiSThika brahmacaryanuM pAlana karavuM joIe. vivAha baMdhanamAM baMdhAvuM emanA mATe koI Avazyaka niyama nathI. e ja loko mATe vivAhanI maryAdA bAMdhavAmAM AvI che je pUrNa brahmacarya pALavAmAM asamarthatAno anubhava karatA hoya. evI vyakti durAcArI ane maryAdAhIna na bane, tethI emanA mATe vivAhanuM vidhAna che. svapatnI saMtoSanI niSThAH zrAvakanA brahmacaryANuvratanI maryAdA e che ke vivAha thayA pahelAM sudhI samasta strIone mAtA ke bahena samajo. vivAhabaddha thaI gayA pachI puruSe e badhI strIonI pratye koIpaNa prakAranI kAmavAsanA ke maithuna bhAvanAne mana, vacana, kAyAthI tyAga karavo Avazyaka che, je strI enI sAthe vidhivat vivAhita nathI, je strInuM enI sAthe vidhivat pANigrahaNa nathI thayuM ke strI cAhe kumArikA hoya, vidhavA hoya, vezyA hoya ke upapatnI hoya athavA game teTalI suMdarI kema na hoya, te parastrI ja mAnavAmAM Ave che. e ja rIte brahmacaryANuvratadhArI strIo mATe potAnA pati sivAya badhA puruSo para-puruSa mAnavAmAM Ave che. tethI A vratanuM nAma zAstrakAroe svadAra-saMtoSa (strIo mATe svapati saMtoSa) vrata rAkhyuM che. emAM parastrInI sAthe sarva prakArathI maithuna sevanano tyAga karavAmAM Ave che. svadAra-saMtoSa vratanI niSThA tyAre ja samajI jAya che, jyAre ekapuruSa ekapatnIvratanuM ane strI ekapativratanuM pAlana kare. zrAvaka potAnI patnInA prati paNa amaryAdita nathI thato, to parastrInuM sevana to te karI ja kevI rIte zake che? parastrI sevana karavuM bhISaNattama aparAdha che. A sAmAnya naitika niyamothI viparIta che. A mahAna pApanA sevanathI A loka ane (06) OOOOOOOOOX jiNadho] Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paralokamAM vibhinna vipattiono zikAra banavuM paDe che. rAvaNa jevo mahAparAkramI yoddho paNa A mahAna pApanI abhilASA karavA mAtrathI mAryo gayo ane narakano atithi banyo. Aja sudhI eno apayaza vyApta che ane dara varSe enuM pUtaLuM saLagAvavAmAM Ave che. parastrIgAmI puruSanuM jIvana kalaMkita, dUSita ane pApapUrNa hoya che. emAM baLa, sAhasa ane zairya samApta thaI jAya che. prAyaH badhA saguNo eka-eka karIne vidAya thaI jAya che. ene bhaya, krodha, roga, zoka, apamAna, dainya vagere duHkha gherI le che. te haMmezAM rAjadaMDa ane lokaniMdAnA bhayathI AzaMkita ane ciMtita rahe che. dhammapadamAM parastrIgAmInAM cAra phaLa batAvyAM che - (1) apayaza, (2) nidrAnAza, (3) ciMtA ane (4) naraka. mahAtmA gAMdhIe parastrIgAmIne roganuM ghara kahyuM che. parastrIgamana duHsAdhya rogonuM kAraNa hoya che. A dUSaNajanya roga peDhI dara peDhI cAlato rahe che. parastrIgAmInA A bhayaMkara dUSaNanuM phaLa bhAvi saMtAnane paNa bhogavavuM paDe che. parastrIgAmIno parivAra haMmezAM duHkhI rahe che. "kuTala'mAM kahyuM che : "manuSyanI zreSThatA kayA kAmanI, jyAre te vyabhicArajanya zaramano jarAya vicAra na karIne parastrIgamana kare che. A dAruNa pariNAmane joIne parastrInA saMgano sarvathA parihAra karavo joIe. - svadAra-saMtoSa vratano svIkAra karanAra puruSa asIma kAma-vAsanAnA pApathI bacI jAya che. te badhI jagyAe vizvasanIya hoya che. enuM zarIra ane mana svastha rahe che. eno parivAra khuza rahe che. enuM dAmpatyajIvana sukhamaya ane zAMtimaya rahe che. bhAvi saMtAna saMskArothI saMpanna thAya che. "manusmRti'mAM kahyuM che - vAre carca santoSa:, paraMvAra vivarNanam | apavAdo'pi no yasya, tasya tIrthaphalaM gRhe // " arthAtu je puruSa potAnI strImAM saMtuSTa rahe che ane parastrI-sevanathI virata thaI jAya che, enI koI niMdA nathI karatuM, na koI prakArano apavAda thAya che. gharamAM ja ene tIrthanuM phaLa maLI jAya che." zrAvaka svapatnI-saMtoSa vratamAM eTalo daDha hoya che ke jo enI sAme urvazI ke ratinI samAna sauMdaryathI suzobhita suMdarI UbhI thaIne ratinI yAcanA kare to paNa te potAnA vratathI vicalita nathI thato. A ja rIte zrAvikA svapati saMtoSa vratamAM eTalI daDha hoya che ke kAmadevanI samAna rUpavAna ane indranI samAna aizvaryavAna parapuruSanI svapnamAM paNa kAmanA nathI karatI. zrAvaka ane zrAvikA potAnA prANonI Ahuti pradAna karI zake che, paraMtu potAnA A vratathI vicalita nathI thaI zakatAM. Adarza zrAvaka sudarzananuM udAharaNa emanI sAme che. sudarzane phAMsI para caDavuM svIkAra karyuM paNa potAnA vratane bhaMga thavA na diIdhuM. enA puNya pratApathI phAMsI paNa siMhAsananA rUpamAM badalAI gaI. A che brahmacArInA brahmacaryano prabhAva ! A che vratadhArInA vratapAlanano camatkAra !! [ svadAra saMtoSaH paradAra viramaNa vrata . je pa00) Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca aticAra svadAra-saMtoSa vratanuM pAlana karanAra gRhasthe pAMca aticArothI bacavuM Avazyaka che. 'Avazyaka sUtra'mAM kahyuM che "sadAra saMtosie paMca aiyArA jANijavvA na samAyarivvA taMjahA - ittariya pariggahiyA gamaNe, apariggahiyAgamaNe, anaMga krIDA, paravivAha karaNe, kAmabhoga tivvAbhilAse / " svadAra-saMtoSa vratanA pAMca aticAra jANavA yogya che, paraMtu AcaraNa karavA yogya nathI. te A prakAre che : (1) itvarikA parigRhItA gamana, (2) aparigRhItA gamana, (3) anaMga krIDA, (4) parivavAhakaraNa ane (5) kAmabhoganI tIvra abhilASA. (1) itvarikA parigRhItA gamana : thoDA samaya mATe paisA ApIne ke bIjI koI rIte potAnA tyAM rAkhelI strIthI gamana karavuM itvarikA parigRhItA gamana che. aneka loko A vrata laIne paNa A zakyatA batAvavA lAge che ke ame svadArano AgAra rAkhyo che, tethI jo koI strIne thoDA samayane mATe rUpiyA-paisA ApIne ke anya koI prakAre potAnI banAvI levAmAM Ave ane enI sAthe svapatnInI jema vyavahAra karavAmAM Ave, gamana karavAmAM Ave to zuM doSa che ? e lokonuM A vicAravuM bhramapUrNa che. zAstrakAre 'svadAra' ene kahyo che je vidhivat paMco ke samAjanI samakSa pANigRhItA che. koI pralobhana ke bhaya dvArA athavA anya rIte thoDA samaya mATe potAnI banAvI levAthI te strI vidhivat vivAhitA patnI nathI thaI jatI. tethI evI itvara-parigRhItAnI sAthe sahavAsa karavA mATe taiyAra thaI javuM aticAra che, paNa enI sAme maithuna sevana karI levuM anAcAra che. Ano eka artha e paNa thAya che ke je itvarikA eTale ke alpavayaska pANigRhItA patnI che, je haju bALakI che, saMbhoga yogya nathI, enI sAthe sahavAsa karavA mATe taiyAra thavuM aticAra che. kAraNa ke evuM kArya baLapUrvaka karavAmAM Ave che. bAlavivAhanA kAraNe evo prasaMga Ave che. (2) aparigRhItA gamana H je koInI patnI na hoya tene aparigRhItA mAnavAmAM Ave che. vezyA, vidhavA, parityaktA, kumArikA vagere je vartamAnamAM koInI patnI nathI, emanI sAthe gamana karavuM aparigRhItA gamana nAmano aticAra che. keTalAka loko paradAra viramaNano artha e lagAve che ke - je bIjAnI vivAhita patnI che, enAthI nivRtta thavuM.' paraMtu pUrvokta vezyA vagere vartamAnamAM koI patnI nathI, koInA dvArA parigRhIta nathI, tethI emanI sAthe gamana karavAmAM Ave to zuM Apatti che ?' emanI A mAnyatA mithyA che, kAraNa ke parastrItyAgamAM e badhI strIono tyAga thaI jAya che, je vidhivat enI sAthe vivAhita na hoya. A bhramanA vazIbhUta thaIne vezyA vagere sAthe gamana karavAno 700 jiNadho Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAra aparigRhItA gamana nAmano aticAra che. paraMtu jyAre evI strIothI gamana karI levAmAM Ave che to te anAcAra thaIne vratano bhaMga thaI jAya che. vezyAgamana jaghanya aparAdha ane anAcAra che. A evuM niMdya kAma che ke enI gaNanA mahAdurvyasanomAM karavAmAM AvI che. vezyAgAmI puruSa durviSaya-lAlasAmAM vRddha thavAnA kAraNe vezyAnI pAchaLa potAnuM badhuM khoI bese che. vezyAnI pAchaLa moTA-moTA dhanavAna athavA dhana-vaibhava khoIne kaMgALa banI gayA che. moTA-moTA parivAro vezyAnA kAraNe niHsahAya thaI jAya che. moTA-moTA baLavAna vezyAnA saMgathI baLahIna thaI jAya che. ATaluM hovA chatAMya je vezyAnI pAchaLa A badhuM thAya che te koIpaNa puruSanI nathI thatI. bhartuharie kahyuM che - "vaphADI manannAnA, rUpenzanarsafthatA kAmibhiryatra hUyante yauvanAni dhanAni ca // " "vezyA e kAmAgninI jvALA che, je rUpa rUpI baLataNathI samRddha che. kAmI (kAmuka) loko A kAmAgninI jvALAmAM potAnA yauvana ane dhananI Ahuti Ape che." vezyAgAmI puruSa A lokamAM niMdita ane paralokamAM daMDita thAya che, tethI zrAvake vezyAgamananA mahAna anAcArathI koso (gAu) dUra rahevuM joIe. aparigRhItA gamanano eka artha e paNa che - je kanyAnI sAthe sagAI to thaI gaI che, paNa haju sudhI paMca sAkSIthI vidhivat vivAha nathI thayo, enI sAthe gamana karavuM. evI strI svadAra hovA chatAMya aparigRhItA che. A apekSAthI Ane aticAra mAnavAmAM Avyo che. (3) anaMga krIDA : kAmasevana mATe je aMge prAkRtika nathI, tene anaMga kahevAmAM Ave che. enAthI kAmakrIDA karavI anaMta krIDA che, jema hastamaithuna, gudAmaithuna anaMta krIDAo karavI uddAma lAlacano dyotaka che. zrAvaka lAlasA ke vAsanAno kIDo nathI hoto, tethI te evI ceSTAothI bace che. svastrInI sAthe paNa evI ceSTAo karavI vratane dUSita kare che. (4) paravivAhakaraNa : maryAdita brahmacaryANuvratano cotho aticAra paravivAkaraNa che. AnaMda zrAvakanI jema potAnI strInuM nAma laIne svadAra-saMtoSa vrata svIkAra karanAra mAtra potAnI e ja strI para saMtoSa karavAnI pratijJA le che, je pratijJA karatI vakhate hAjara che ane jenI sAthe vidhivat vivAha thaI gayo che. evuM hovA chatAMya paNa keTalAya loko A zakyatA kADhavA lAge che. ame svastrI-saMtoSa vrata lIdhuM che, tethI jo koI avivAhitA strIthI vivAha karIne ene potAnI ja banAvI le to koI vAMdho nathI. evuM karavAthI amArA vratamAM dUSaNa na Ave. vAstavamAM evuM karavuM pratijJA viruddha che. jyAM sudhI A kArya aticAranI sImAmAM che tyAM sudhI to vrata dUSita ja thAya che, paNa anAcAranI sImA sudhI pahoMcavAthI vrata bhaMga thaI jAya che. e vAta bIjI che ke koI potAnI icchAnusAra vrata [ svadAra saMtoSa : paradAra viramaNa vrata) 09) Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ le, paNa AnaMdanI jema svadAra-saMtoSa vrata levAthI punaHvivAhano adhikAra nathI raheto. A vyAkhyAnA viSayamAM AcArya haribhadra sUrI kRta dharma biMdu' pramANa che. A aticArano bIjo artha potAnA saMtAna sivAya bIjAono vivAha karavo - karAvavo paNa hoya che. ghaNA loko vivAhane dharma ke puNyanuM kAma samajIne bIjA lokonA vivAha karavAkarAvavA lAge che. "mereja byuro vagere kholIne vyAvasAyika dRSTithI vivAha karAve che, paNa vratadhArI mATe evuM karavuM niSiddha che. evuM karavAthI enuM vrata dUSita thAya che. (5) kAmabhoga tIvAbhilASA : pAMcamo aticAra kAmabhoganI tIvra abhilASA che. svadAra-saMtoSa vrata kAmabhoganI abhilASAne maMda karavA mATe ja levAmAM Ave che, ane tethI enA nAmamAM "saMtoSa' pada lAgeluM che. evuM hovA chatAMya aneka loko kAmabhoganI abhilASAne tIvra karavAnI ceSTA kare che. vAjIkaraNa vagere auSadhionuM sevana kare che, kAmoddIpananI ceNa kare che ane samaje che ke enAthI amArA vratamAM koI hAni nathI pahoMcatI. paNa evuM karavAthI svadAranA sevanamAM saMtoSa nathI raheto, paNa asaMtoSa vadhI jAya che. jenA phaLasvarUpa asamayamAM, viparIta paristhitimAM ruNa-asvastha ke asahamata patnIthI paNa sahavAsa karavA mATe tatpara thaI jAya che. evA loko vAraMvAra strI-prasaMga kare che. A kAmabhoganI tIvra abhilASAne sUcita kare che. A vratano aticAra che. vivekavAna zrAvake A aticArathI bacavuM joIe arthAtu potAnI bhogAbhilASAne maMda karatAM rahevuM joIe. ukta pAMca aticArone jANIne enAthI bacavuM dezavirati brahmacArI mATe Avazyaka che. upara je aticAro batAvavAmAM AvyA che enI rozanI(sAme)mAM "vRddha vivAha' zabda ja aTapaTo lAge che. vRddhAvasthA vivAha mATe nathI, paNa paraloka mATe rasto taiyAra karavA mATe che. A avasthAmAM vivAhano vicAra karavo kAmukatAnI nizAnI che. je loko DhaLatI uMmaramAM vivAha kare che, te sAmAjika ane dhArmika droha kare che. vidhavAonI saMkhyA vadhAravAnuM pradhAna kAraNa vRddha-vivAha che. paisAnA pralobhanamAM phasAIne vRddha zrImaMta soLa varSanI kanyAonA jIvanane barabAda kare che ane thoDA ja samaya pachI enI para vaidhavyanI amiTa chApa lagAvIne paraloka mATe prayANa karI jAya che. A keTalo moTo sAmAjika droha che ! zrAvaka viSaya-vAsanAne jItavA mATe, ene aMkuzamAM rAkhavA mATe, vivAha saMbaMdha svIkAra kare che, tethI te uttarottara vAsanAne ghaTADe che. vRddhAvasthAmAM vivAha karavAno vicAra sudhI ene na Avavo joIe. patnInA avasAna pachI bIjo vivAha karavAnI icchA te barAbara e ja rIte nathI karato, jema ke patnI patinA marI gayA pachI punarvivAhanI icchA nathI karatI. vRddhAvasthAmAM vivAhanA vicArane choDIne samAja ane dharmanI ArAdhanAmAM vadhumAM vadhu samaya lagAvavo joIe. AmAM ja vRddhAvasthAnI zobhA che ane AtmAnuM kalyANa che. A vratanI nirmaLa ArAdhanA mATe nIce lakhelI vAto para paryApta lakSya ApavAnI AvazyakatA che, jenAthI vratanA pAlanamAM saraLatA thAya. (10 M jiNAmo) Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAcarya mATenI sAvadhAnIo : (1) AhAra : zrAvake AhAra evo karavo joIe je viSaya-vikArone uttejita karanAra na hoya. A vratanI sAthe AhArano ghaniSTha saMbaMdha che. AhAra jo sAttvika hoya che to vicAra paNa sAttvika Ave che. tAmasika AhAra vicArone tAmasika banAvI de che, tethI zrAvaka madha, mAMsa, mAdaka padArtha ane viSayone bhaDakAvanArI auSadhIonuM kyAreya sevana na kare. eNe haMmezAM sAttvika bhojana ja levuM joIe. (2) phezana : phezana sadAcArane naSTa karanAra DAkaNa che. enA vazamAM paDelI vyakti sadAcArarUpI ratnane khoI bese che. aneka yuvaka ane yuvatIo phezananA cakkaramAM paDIne potAnA pavitra jIvanane kalaMkita karI le che. tethI phezanane choDIne jIvanamAM sAdagI apanAvavI joIe. sAdagI pavitratAnI jananI che. (3) vicAra H kAmanI utpatti vicAro ane saMkalpothI thAya che, tethI manamAM kyAreya khoTA (kharAba) bhAva na lAvavA joIe. kyAreya niSphara ane nakAmA na besavuM joIe. nakAmA besI rahevAthI manamAM kharAba vicAro ghara karI jAya che, tethI haMmezAM kAryamAM lAgyA rahevuM joIe. manamAM pavitra vicAra rAkhavA joIe, evuM karavAthI kAmavAsanAno janma ja nathI thaI zakato. (4) vAtAvaraNa : viSaya-vikArone uttejita karanAra vAtAvaraNathI dUra rahevuM joIe. vAtAvaraNano jIvana para moTo prabhAva paDe che, tethI svastha vAtAvaraNamAM rahevuM joIe. (5) daSTinI pavitratA : koIpaNa parastrIne kharAba bhAvanAthI na jovuM joIe. svapatnIne choDIne badhI strIo mAtA, bahena ke putrInI bhAvanA rAkhavI joIe. kAmukatA hiMsA che, aparAdha che, AtmAne avanata karanAra che. tethI zrAvaka enAthI haMmezAM bacIne rahe che. te svapatnI saMtoSavrata laIne uttarottara vAsanAne ghaTADI pUrNa brahmacaryanI tarapha agresara thato jAya che. A zrAvakanuM caturtha vrata che. ( parigraha-parimANa vrata pApa ane sApa bane ja jagatamAM bhayaMkara mAnavAmAM Ave che. baMnethI bacIne cAlavuM vivekI manuSya mATe anivArya che. prabhu mahAvIre je mahApApothI bacavA mATe vratonuM vidhAna karyuM che, emAM pAMcamuM vrata parigrahathI virata thavuM batAvyuM che. parigraha eka prakAranuM pApa che, kAraNa ke te manuSyane patananA UMDA khADAmAM nAkhI de che. parigraha e bhayaMkara grAha che, jeNe samasta saMsArane khoTI rIte pakaDI rAkhyo che. A e baMdhana che, jenAthI AkhI duniyA baMdhAIne parezAna thaI rahI che. Atmika zAMti ane vizva zAMti mATe A atyaMta bAdhaka ane ghAtaka che. tethI jaina dharme AdhyAtmika ane sAmAjika dRSTikoNathI parigrahane pApa batAvIne aparigrahane vratomAM sthAna ApyuM che. [ parigraha - parimANa vrata cheje che te che paha11) Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parigraha pApanAM be rUpa che - icchA ane mUrchA. icchAmAM aprAptane prApta karavAnI kAmanA hoya che ane mUrchAmAM je prApta che enA para tIvra mamatva bhAva ke Asakti hoya che. jagatamAM icchA rUpa parigrahano vistAra khUba vadhAre che. kAraNa ke icchAo AkAzanI jema anaMta ane asIma che. icchAono kyAreya aMta nathI Avato. manuSyanA AyuSyano to eka divasa aMta AvI jAya che, paraMtu icchAono acAnaka aMta nathI Avato. manuSyano deha vRddha thaI jAya che, paraMtu icchA-tRSNA ne AzA kyAreya vRddha thatI nathI. icchAo pANImAM UThatA taraMgo samAna che. eka pUrI thaI nahi ke so bIjI icchAo pedA thaI jAya che. je rIte sthira zAMta sarovaramAM koI vyakti kAMkaro ke mATInA DhagalA pheMke che to tarata emAM lahero UThavA lAge che. e kAMkarA ane mATInA DhagalAonA vajana ane ene pheMkavAnI gatinA anurUpa ja tIvra-maMda lahero UThyA kare che. ThIka e ja rIte manuSyanA manamAM jema koI icchA praviSTa thAya che, ema ja enI tIvra-maMda gati ane prabaLatA-nirbaLatAne anurUpa mAnasamAM lahero UThavA lAge che. arthAt te mULa icchA aneka nAnA-moTA taraMgone janma Ape che. A rIte zAMta tathA sthira mana-mastiSkamAM tophAna UThavA lAge che, halacala macI jAya che, te azAMta ane caMcaLa thaI jAya che. manuSya icchAonuM pUtaLuM che. enA vyAvahArika jIvanamAM pratikSaNa aneka icchAo utpanna thAya che. kyAreka dhananI, kyAreka sattAnI, kyAreka svAsthyanI, kyAreka strInI, kyAreka putranI, kyAreka yazanI, kyAreka pada-pratiSThAnI kAmanA udita thAya che. icchAnA vividha kAlpanika citra mAnasamAM ubharAvA lAge che. aneka kalpanAo manuSyanA mastiSkamAM ghoDAdoDa lagAvavA mAMDe che. 'uttarAdhyayana sUtra'mAM maharSi kapilanA jIvananI jhAMkImAM icchAone pratikSaNa badalatA, navAM-navAM rUpone pragaTa karatAM emanA izArAo para nAcanAra manuSyanI manovRttinuM suMdara citraNa karavAmAM AvyuM che. saMsAramAM dhana sImita che, paraMtu icchAo asIma che. icchAonA khADA sImita dhananI TekarIothI kadIye bharI zakAtA nathI. saMta suMdaradAsajIe icchAonI asImatAnuM citraNa karatAM kahyuM che - jo dasa bIsa pacAsa bhaye, sata hoI hajAra hU~ lAkha maMgegI / koTi arabba kharabba asaMkhya, pRthvIpati hone kI cAha jagegI // svarga pAtAla ko rAja karauM, tRSNA adhikI ati Aga lagegI / 'munnara' ja saMtoSa vinA zata, terI to bhUkha kabu na bhagegI // saMsAranI badhI saMpatti maLI gayA pachI paNa manuSyanI icchAnI bhUkha kyAreya zAMta thanArI nathI. rAjasthAnamAM A viSayaka guru-ziSyano eka rocaka saMvAda prasiddha che. eka saMta vicaraNa karatA-karatA eka gAmamAM pahoMcyA. tyAM emaNe eka lobhI manuSyane joyo, jenI pAse athAha jiNadharmo 012) Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ghaNuM) dhana hovA chatAMya vividha prakAranI icchAone kAraNe te parezAna hato. saMte enI icchAonI lAMbI-lacaka sUcI sAMbhaLI ane enI pUrti hetu ene vyagra joyo. saMta pAchA gayA. emaNe potAnA ziSyane rUpakanI bhASAmAM kahyuM - "revI, re cetnA vina pAtra saravara" arthAt - "he ziSya ! Aja meM eka evA sarovarane joyuM, jeno koI Aro-ovAro nahoto." ziSya buddhimAna hato. eNe gurujInA bhAvone samajIne javAba Apyo - rUchI nI bina pAtra saravara' arthAt - "gurujI ! Ape je vagara pALanuM sarovara joyuM che, te icchAnuM sarovara che ane sarovarane to pALa hoya che, kinAro hoya che, paNa icchAnuM sarovara evuM che jeno kyAreya Aro-ovAro nathI hoto." gurue saMtoSa vyakta karatA kahyuM: "vatsa! te barAbara kahyuM che. tAruM kathana yathArtha che." niSkarSa e che ke icchAonI pUrti icchAone zAMta karavAno mArga nathI. A upAyathI icchAnI Aga bUjhatI nathI, vadhe che. jema AgamAM ghI nAkhavAthI te bujhatI (olavAtI) nathI, prajvalita thAya che, ema ja IcchAnI pUrtithI IcchA vadhune vadhu prajvalita thAya che. manuSyanI asImita icchAo haMmezAMthI saMgharSanuM kAraNa rahI che. duniyAmAM thanArAM bhISaNa mahAyuddhonA mULamAM e ja uddAma icchAo rahelI che. bhale te mahAbhAratanuM yuddha hoya, cAhe te koNika-ceDAno saMgrAma hoya, cAhe AjanA yugamAM laDAyelAM vizvayuddho hoya, badhAnA mULamAM dhana ane sattAnI uddAma lAlasA, asIma abhilASA ane amaryAdita icchAo che. lAkho lokonI hatyA, bhISaNa narasaMhAra, lUMTaphATa, corI, lUMTa, chaLa-prapaMca, beImAnI vagere badhAM pAponA mULamAM parigrahano pizAca kAma karI rahyo che. aniyaMtrita icchAonA kAraNe ja saMsAramAM badhAM pApa thaI rahyAM che. prazna vyAkaraNa'mAM A vAtane spaSTa karatAM kahyuM che ke - "parigrahanA kAraNe loko hiMsA kare che, asatya bhASaNa kare che, moTI-moTI corIo, lUMTo, parigrahanA kAraNe thAya che. bheLaseLa, tolamApamAM garabaDa, beImAnI, banAvaTa, vyabhicAra, apaharaNa, baLAtkAra vagere pApa parigrahanA kAraNe thAya che." Ama, zAstrakAroe samasta pAponuM utpattisthAna parigrahane batAvyuM che. koIpaNa evuM pApakarma nathI, je parigrahanA nimittathI na thatuM hoya. pAponuM kendra parigraha : parigraha pApa-baMdhanuM kAraNa che. "bhagavatI'nA bIjA zatakamAM gaNadhara indrabhUti gautamasvAmInA praznanA javAbamAM zramaNa bhagavAna mahAvIre kahyuM che : "gautama ! icchA, mUccha ane gRddhithI krodha, mAna, mAyA ane lobharUpa cAra kaSAyono tAdAmya saMbaMdha che. jyAM [ parigraha - parimANa vrata ke 13) Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parigraha hoya che tyAM krodha vagere cAra kaSAyo avazya hoya che. ane jyAM krodha vagere cAra kaSAyo hoya che tyAM parigraha vagere pApa avazya hoya che. A rIte parigraha krodha, mAna, mAyA ane lobha - pApAnubaMdha - catuScano janaka che. parigraha samasta pAponuM kendra che. samasta pApa parigrahathI utpanna thAya che. potAnI nikRSTa icchAo, khoTI mahattvAkAMkSAo tathA vastunI pratye Asakti tathA moha-mamatAne laIne saMsAramAM moTAM-moTAM pApo thAya che. jyAM icchA mUrchA nathI hotI ke sImita hoya che, tyAM lagabhaga pApakarma nathI thatuM. saMgraha buddhi viSamatAnuM kAraNa : padArtho pratye icchA ane mUrchA thAya che, tyAre emane saMgraha karavAnI buddhi thAya che. icchA mUrchA hovAthI e padArtha tarapha saMtuSTi nathI thatI, bhale te padArtha cAhe game teTalI saMkhyAmAM ke mAtrAmAM maLI jAya, tRpti enAthI nathI thatI. saMsAramAM Aje je duHkhanI pracuratA che, te prAyaH saMgraha buddhinuM phaLa che. mAnava zarIra tyAM sudhI svastha rahe che jyAM sudhI enA pratyeka avayavane lohIno pravAha maLato rahe che. jyAre zarIranA koI bhAgamAM lohIno pravAha baMdha (rokAI) thaI jAya che, tyAre zarIramAM duHkhAvo thavA lAge che. zuM AjanA samAjano duHkhAvo paNa A nathI ? jyAM sudhI gRhastha samAjanA pratyeka avayava sudhI dhanano pravAha pahoMce che, tyAM sudhI samAja pIDita nathI thato. jyAre A dhana-pravAha keTalAka loko sudhI ja pahoMcIne baMdha thaI jAya che ke ekanI pAse bhego thaI jAya che to samAjamAM pIDAno prAraMbha thaI jAya che. AjanA samAjanI pIDA che - dhananuM keTalAka hAthomAM ekatrita thaI javuM. e mAnavuM paDaze ke eka bAju pahADa haze to bIjI bAju khAI haze. saMpatti jyAre keTalAMka (thoDAM ja) sthAno para saMgRhIta thaze to bIjA lokone enAthI vaMcita rahevuM paDaze. sAmAjika viSamatAnuM A ja kAraNa che. eka bAju padArthonI bharamAra che, emane ATalA padArthonI AvazyakatA nathI. bIjI tarapha evA loko paNa che, jemanI pAse e padArthono abhAva che, te e padArthonA upabhogathI vaMcita che. keTalAka lokonI pAse dhanano vadhu saMgraha che, jyAre bIjA loko eka-eka paisA mATe valakhAM mAre che. eka bAju vadhu anAja koThAromAM bhareluM che, jyAre bIjI bAju anAjanA eka dANAnA abhAvamAM hAhAkAra macyo che. eka bAju peTIo bharIne vastro saDI rahyAM che, emane UMdhaI khAI rahI che, bIjI bAju loko ThaMDIthI thatharI (marI) rahyA che. keTalAka pAse maryAdAthI vadhu jamIna che, keTalAka loko pAse jamIna ja nathI. Ama, viSamatA saMgrahakhorI ke jamAkhorInI dena che. saMgrahathI mukhyatve be durguNo janma le che - vilAsa ane krUratA. jyAre saMgrahanA rUpamAM parigraha vadhI jAya che to ALasa, akarmaNyatA, bIjAnA zrama para lahera karavAnI vRtti, vilAsitA vage2e durguNa AvI jAya che. parigrahI vyakti cAhe che ke enA mArgamAM koI 14 jiNagho Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdhaka na bane. bIjA bhale mare ke jIve, ene koI matalaba nathI hoto. ene bIjAonAM sukha-duHkhanI jarAya paravA nathI hotI. romana samrATa nIro A prakAranI phUra vyakti hatI. kahevAya che ke roma saLagI rahyuM hatuM tyAre paNa te potAnA ja moja-zokhamAM lIna hato. saMgraha buddhinI pAchaLa mULa Azaya e rahe che ke e saMgRhIta padArtha vyaktine sukha Ape che. paraMtu A dhAraNA nirmaLa ane bhramapUrNa che. tattvadarzI puruSonuM ciMtana ane anubhava enAthI viparIta che. te to kahe che ke - "parigraha anarthonuM mULa che, azAMtinuM kAraNa che, duHkha rUpa che, baMdhanarUpa che, pApanuM kAraNa che, durgatino hetu che." emaNe dhana ane parigrahane abhizApa mAnyo che. kahyuM che - "duHkhameva dhana-vyAla viSa vidhvasta cetasAm / arjane rakSaNe nAze puMsAM tasya parikSaye // " dhanarUpI viSadharanA viSathI jemanuM citta kharAba thaI gayuM che, e lokone haMmezAM duHkha ja rahe che. emane dhanopArjanamAM duHkha thAya che, rakSA karavAmAM paNa duHkha thAya che ane dhanano nAza ke vyayamAM paNa duHkha thAya che. mahAkavi zeksapiyare kahyuM che - "manuSyonA AtmA mATe sonuM nikRSTatama viSa che. A duHkhamaya vizvamAM dhananuM viSa anya viSonI apekSAe vadhu mAraka ane saMhAraka hoya che." mahAna dArzanika lUthare kahyuM che ke - "he paramAtmA! huM tamAro AbhArI chuM ke je tame mane nirdhana banAvavAnI kRpA karI. evuM na karatA to mane tamArI upasthitinuM bhAna na thAta." saMsAranA dhanakubera henarI phorDe potAna, DAyarImAM lakhyuM che - "dhanano abhizApa to huM A ja jIvanamAM bhogavI rahyo chuM. dhananI adhikatAnA kAraNe AkhuM jIvana aniyaMtrita vAsanAo ane kAmanAo vItavAthI Aja mArI sthiti evI thaI gaI che ke vipula saMpatti hovA chatAMya mane cA sivAya kaMIpaNa levAnuM DaoNkTaroe manAI karI che." atyadhika saMgraha karavAnA kAraNe aneka prasaMgomAM vyaktine jana-Akrozano zikAra thavuM paDe che. enI jiMdagI ane dhana-saMpatti haMmezAM saMkaTamAM rahe che. koIpaNa kSaNa te lUMTI zakAya che. rAjya zAsana dvArA chInavI laI zakAya che ke anya rIte e vyaktine enAthI vaMcita thavuM paDe che ane keTalIye vAra ene kAraNe prANa khovA paDe che. tethI parigrahane, dhanasaMpadAne sukhanuM kAraNa samajavuM bhrama ja che. bhagavAna mahAvIra to spaSTa pharamAve che ke - vA tapa na pama" - uttarA, a-4,gA-5 pramatta vyakti dhana-saMpadAne trANa rUpa-zaraNa rUpa mAne che, paraMtu te dhana enA mATe trANa rUpa nathI hotuM. tethI e mAnavuM ke dhana ke parigraha manuSyane sukhI banAve che, te bahu moTo bhrama che. jo evuM hota to sarvajJa paramAtmA tIrthaMkara deva na rAjapATa, dhana-vaibhava vagere choDatA ke na aparigrahano upadeza ja ApatA. [ parigraha - parimANa vrata che che te che je 15] Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ icchA sarovara ane parimANanI pALaH vagara ArA-ovArAnI icchAthI aniSTakAritA ane aramaNIyatAne dUra karavA mATe enI cAreya bAju parimANanI pALa bAMdhI devI joIe. evuM karavAthI e sarovaranI aniSTakAritA paNa dUra thaI jAya che ane enA svarUpamAM ramaNIyatA paNa AvI jAya che. mATe bhagavAna mahAvIre parigrahanI aniSTatAne dUra karavA mATe zrAvakonI icchA vidhi parimANa karavAno nirdeza ane upadeza Apyo che. prabhu mahAvIra dvArA zrAvako mATe upadiSTa icchA parimANa vratano Azraya levAthI parigrahanI viSAktatA ochI thaI jAya che. A e maNi che je parigrahanA viSane dUra karI de che. A vratano svIkAra karavAthI gRhastha zrAvakanuM koIpaNa vyAvahArika kArya rokatuM nathI, na vikAsa kAryamAM koI aDacaNa (roka) Ave che. paNa AtmaciMtana, bhagavadbhakti, dharmadhyAna vagere kArya nizcitatApUrvaka karI zake che. te nirAkulatAnI sAthe gAuthya jIvana sukha-zAMtipUrvaka calAvI zake che. IcchAo ane tRSNAonA bhArathI AkrAMta vyaktinuM jIvana azAMta, ciMtAtura ane mazInanI jema vyasta rahe che. paraMtu jeNe icchAo ane tRSNAonA parimANanI pALa dvArA niyaMtraNa karI lIdhuM hoya, te vyakti ukta badhI parezAnIothI bacI jAya che ane atyaMta sukha-zAMti pUrNa che, na nirAkulatAmaya jIvana AnaMdapUrvaka jIve che. amaryAdita IcchAovALI vyakti na to zAMtithI khAI-pI zake che ke na nizcitatAthI jIvanayApana karI zake che, ane na prabhu bhakti ke Atma kalyANa ja karI zake che. enI pAse AkhA saMsArano vaibhava AvI jAya to paNa te azAMta ja raheze. A azAMtine haTAvavAno eka ja mArga che ane te che - IcchAonuM parimANa karavuM. IcchA parimANa vrata svIkAra karI levAthI badhA prakAranI azAMti dUra thaI jAya che. icchA parimANa vrata svIkAra karanAra mahA parigrahathI bacI jAya che. kAraNa ke eNe IcchAone sImita karI dIdhI che. A kAraNe jeTalA aMzamAM enI icchA bAkI (zeSa) che, eTalA aMzanA parigraha sivAya, bAkInA samasta parigrahathI te nivRtta thaI jAya che. ene saMpUrNa parigrahanI kriyA nathI lAgatI, paNa jeTalA aMzamAM parigraha rahyo che enI ja kriyA lAge che. tethI te mahAparigrahI na rahIne alpa parigrahI thaI jAya che. jeTalo parigraha zeSa che, emAM paNa te jaLa-kamaLavat nirlepa rahe che, to e ja bhavamAM nahi to sAta-ATha bhAvomAM mokSa prApta karI zake che. jo ke eNe pUrNataH parigraha nathI tyAgyo chatAM AMzika rUpathI parigraha tyAga tathA IcchA parimANa karI che, tethI eTalA aMzomAM te janma-maraNanAM kaSTothI chUTI jAya che. nIca gatino pathika hovAthI bacI jAya che, kAM to te sugatimAM jAya che ke mukti pathano pathika thaI jAya che. icchA parimANa vrata svIkAra karanAra vyakti kyAreya A vAtathI ciMtita ke duHkhI nathI thatI ke enI vastu koI chInavI leze, corI leze ke naSTa karI deze. vastuonI pratye (16) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ( jiNadhamo) Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enI Asakti sahaja rUpathI ochI thaI jAya che, tethI ene mATe duHkhanuM koI kAraNa nathI rahetuM. A viparIta mahAparigrahI vyakti mRtyunA samaya ke puNyanI hInatAthI e vastuone chUTatI jANI ghora kaSTano anubhava kare che. zAstranA kathanAnusAra mahAparigrahone maratA samaye Artaraudra dhyAna Ave che, je durgatinuM kAraNa che. icchA parimANa vratI zrAvakanI pAse evuM duHkha kyAreya nathI pharakatuM. eka saghana (ghaTAdAra) vRkSa che. eno sahAro eka vAMdaro paNa le che ane eka pakSI paNa. pakSI potAnI pAMkhonA Azraye rahe che, vRkSanI sAthe eno lagAva nathI hoto, tethI vRkSanA paDI javAthI pakSIne du:kha nathI thatuM, paraMtu vAMdaro vRkSane potAnuM mAnIne rahe che, tethI vRkSanA paDavAthI vAMdarAne bahu duHkha thAya che. A ja aMtara-icchA parimANa vratadhArI zrAvakamAM ane vrata na lenAra parigrahamAM thAya che. icchA parimANa karanArane potAnI maryAdAmAM gRhIta padArthono AdhAra chUTI javA chatAMya pakSInI jema duHkha nathI thatuM, kAraNa ke te e padArtho para paNa eTalI mamatA nathI rAkhato jenAthI du:kha thAya. IcchA parimANa na karanArane padArthonA chUTI javAthI vAMdarAnI jema khUba duHkha thAya che. icchA parimANano artha : icchA parimANa vratano artha che ! dhana-dhAnya vagere padArthonI icchAne maryAdita karavI, sImita karavI. saMpUrNa aparigraha vratane aMgIkAra karanAra to saMsAranA samasta padArtho parathI icchA ane mUcchano tyAga kare che, paNa icchA parimANa vratadhArIne saMsAranA samasta padArtho parathI icchA-mUcchano tyAga nathI karavo paDato. ene e ja padArtho parathI icchAmUcchano tyAga karavo paDe che, je padArtha mahAparigrahamAM mAnavAmAM Ave che ke je padArthonI icchA nikRSTa che, bIjAo mATe ghAtaka che. icchA parimANa vratanA grahaNakartAne A vAtano saMkalpa karavo paDe che ke te A padArthothI vadhu padArtho para svAmitva ke mamatva nahi rAkhe, na e padArtho sivAya koI padArthanI icchA karaze. AMzika rUpathI parigrahathI virata thaIne mahAparigrahI na hovAnI je pratijJA levAmAM Ave che, ene paNa icchA parimANa vrata kahe che. icchA parimANa vratano uddezya duniyAbharanA samasta padArthonI vistRta icchAothI potAnA manane kheMcIne eka sImita maryAdAmAM karI le che. icchA parimANamAM maryAdA jeTalI ochI haze eTaluM ja duHkha ane saMsArabhramaNa ochuM thaze. kAraNa ke enuM dhyeya eka divasa parigraha ke IcchAno sarvathA tyAga karavAno hoya che. te potAnA lakSya sudhI tyAre ja pahoMcI zake che, jyAre IcchA-mUcchane nyUnathI nyUnatama karI deze. zrAvakano uddezya icchA ane mUcchanI sAthe-sAthe AvazyakatAomAM paNa aMkuza karavo che, tyAre ja te eka divasa niSparigrahI nigraMthanA lakSya para pahoMcI zakaze. dU parigraha - parimANa vrata A 617) Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parigraha parimANa grahaNa vidhiH je vyakti saMsAranA samasta padArthothI potAnuM mamatva haTAvI le che ane mAtra Atma sAdhanA mATe jIvananirvAha-hetu potAnI kalpa maryAdA anusAra alpathI alpa bAhya, sAdhana grahaNa kare che, te aparigrahI che. aparigrahI mATe mUcchano sarvathA tyAga Avazyaka che. sAdhu, vastra-pAtra vagere rAkhavA chatAMya emAM mUrchA na hovAthI aparigrahI kahevAmAM Ave che. jaina dharme aNagAra sAdhuo mATe sarvathA aparigrahI hovuM Avazyaka batAvyuM che. gRhastho mATe paNa parigrahanI maryAdA karavA ane uttarottara parigrahane ochuM karavAnuM vrata batAvyuM che, A ja parigraha parimANa vrata kahevAya che. zAstrakAroe parigrahanA be prakAra batAvyA che - bAhya parigraha ane AtyaMtara parigraha. bAhya parigraha nava prakAranA che ane AtyaMtara parigraha cauda prakAranA che. krodha, mAna, mAyA, lobha, mithyAtva, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, strIveda, puruSa veda ane napuMsaka veda A cauda bheda AtyaMtara parigrahanA che. Ama, parigraha parimANa vrata nava prakAranA bAhA parigrahonI maryAdA karIne, grahaNa karavAmAM Ave che, paraMtu e dhyAna rAkhavA yogya vAta che ke parigraha mukhyatve icchA tathA mUcchathI thAya che. icchA ane mUcchano saMbaMdha manathI che ane manano saMbaMdha AtyaMtara parigrahanI sAthe che. AtyaMtara parigraha jeTalI-jeTalI mAtrAmAM ocho haze eTalI-eTalI mAtrAmAM bAhya parigrahathI icchAmUrchA ochI thatI jaze. bAhya parigraha to padArtho para icchA-mUccha hovAnA kAraNe ja parigraha kahevAya che, tethI vyakti jyAre AtyaMtara parigrahathI virata thaze to padArtha pAse hovA chatAMya parigraha nahi rahe. saMsAramAM jeTalA paNa padArtho che, emane be bhAgomAM vaheMcI zakAya che - eka e che ke sacetana che ane bIjo e che acetana sacetanamAM dvipada-nara-nArI, dAsa-dAsI, pakSI vagere ane catuSpada-ghoDA, baLada-gAya vagere pazu tathA apada-vanaspati vagereno samAveza thAya che. acetanamAM samasta nirjIva vastuono samAveza thAya che. jema sonuM, cAMdI, tAMbu, lokhaMDa, sikkA, noTa, vastra, vAsaNa, ghara, dukAna vagere - sacetana padArthonI gaNanA sacitta parigrahamAM thAya che ane acetana padArthonI gaNanA acitta parigrahamAM thAya che. parigrahanI maryAdA karanAra zrAvaka saMsAranA samasta sacetana ke acetana padArthonA viSayamAM (je enA jIvananirvAha mATe Avazyaka ke upayogI che.) A prakArano niyama karaze ke huM amuka padArtha ATalI mAtrA ke saMkhyAthI vadhu potAnA svAmitvamAM nahi rAkhuM, amuka padArtho uparathI svAmitvano sarvathA tyAga karuM chuM, athavA amuka padArthanI amuka mAtrA ke saMkhyAthI vadhunI icchA-mUccha paNa nahi karuM. parigraha parimANa vrata grahaNa karavAmAM suvidhA mATe sacitta-acitta rUpa bAhya parigrahane zAstrakAroe nava bhAgomAM vibhakta karI dIdhA che. te nava bheda bAhya parigrahanA rUpamAM prasiddha che, te A prakAre che : (18) je che te che jiNadhamo) Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) kSetra - (khetara vagere khullI jamIna) (2) vastu - (nivAsa yogya sthAna, makAna, dukAna, nesaDo vagere) (3) hiraNya - (cAMdI) (4) suvarNa - (sonuM) (5) ghana - (sonA-cAMdImAM maDhelA - pANI caDAvelA sikkA, ghareNAM, noTa vagere mudrA, vRta tathA anya bahumUlya padAtho) (6) dhAnya - (ghauM, cokhA, caNA vagere anAja) (7) dvipada - jemanA be paga hoya, (jema ke manuSya, pakSI vagere) (8) catuSpada - cAra pagA jAnavaro (gAya, baLada, ghoDo, bheMsa vagere) (9) kapya - (vastra, vAsaNa, ghareluM sAmAna pharnicara, kabATa, moTara, paMkhA, tijorI vagere (samagra padArtho je pUrvokta ATha prakAranA parigrahamAM samAviSTa nathI.) uparyukta nava prakAromAM samasta saMsAranA sacitta-acitta, sthAvara ke jaMgama badhA padArthono samAveza thaI jAya che. e ja nava prakAranA padArthone grahaNa karavAnI manuSyanI icchA ke mamatA hoya che. tethI ukta nava prakAranA parigrahonuM parimANa karavuM, saMkhyA ke mAtrAnI sImA nizcita karI levI parigraha parimANa vrata ke icchA parimANa vrata kahevAya che. kSetramAM e badhI vastuono samAveza thaI jAya che, je upajAu tathA khullI (siMcAInI ane vagara siMcAInI) jamIna hoya. emAM khetara, caravAnuM sthAna, bagIcA, pahADa, khANa, jaMgala tathA samasta khullI jamIna AvI jAya che. A vratanA grahaNakartAne kSetra saMbaMdhamAM parigrahanI maryAdA karavI joIe ke - "huM ATalI khullI jamInathI vadhu bhUmi potAnA svAmitvamAM nahi rAkhuM. na enAthI vadhu bhUminI icchA-mUccha ja karIza.' bIjA bheda vAstumAM makAna, pachI bhale te jamInanA aMdara hoya ke jamInanA upara hoya, nivAsa mATe hoya ke nesaDo hoya, dukAna hoya, atithigRha hoya, kArakhAnAnuM hoya, baMgalo hoya, havelI hoya - AnA viSayamAM parimANa karavuM ke - "huM ATalA ane amuka-amuka makAno - (je eTalAthI vadhu lAMbA-pahoLAM, UMcA nahi hoya, jemanuM mUlya vartamAnanA mUlya anusAra eTalAthI vadhu nahi hoya)thI vadhu makAna potAnA svAmitvamAM nahi rAkhuM, na emanAthI vadhunI IcchA-mUccha karIza." hiraNyano artha cAMdI che. cAMdInA saMbaMdhamAM maryAdA karavI ke - "huM eTalA vajana ke eTalA mUlya(vartamAnanA bhAva anusAra)thI vadhunI cAMdI ke cAMdIthI banelAM AbhUSaNa-baTana, vAsaNa vagere vastuo nahi rAkhuM." suvarNano artha sonuM che. sonAnA saMbaMdhamAM paNa evuM ja parimANa karavuM ke - "huM eTalA vajana ke eTalA mUlyathI vadhunuM sonuM tathA sonAthI banAvelAM AbhUSaNa, ghaDiyALa, vIMTI vagere na rAkhIza ke na icchA-mUccha karIza." [ parigraha - parimANa vrata 200 200 2000 (19) Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo bheda dhana che. dhana aMtargata sikkA, noTa, ratna, hIrA, nIlama, pukharAja, pannA, mANeka, motI, AbhUSaNa, ghaDiyALa vagere bahumUlya padArtha tathA ghI, goLa, khAMDa vagere vadhu mUlyavAna padArtha AvI jAya che. enA viSayamAM parimANa karavuM ke - "amuka-amuka padArtha eTalA vajana, saMkhyA, mAtrAthI vartamAna samaya anusAra eTalA mUlyathI vadhunA nahi rAkhIza, na vadhu icchA-mUrchA karIza." chaThTho bheda dhAnya che. jema ghauM, caNA, java, maga, maTha, cokhA vagere badhAM anAja AvI jAya che. A badhAMnA viSayamAM parimANa karavuM ke - "huM amuka dhAnya eTalA vajana, eTalI mAtrAthI ke vartamAna mUlyAnusAra eTalA mUlyathI vadhunuM nahi rAkhIza, na vadhunI icchAmUccha karIza." A rIte dvipadamAM potAnI strI, manuSya, dAsa-dAsI, nokara-cAkara, munIma, gumAstA, karmacArI vagerenA viSayamAM tathA mora, sArasa, kabUtara, popaTa, haMsa vagere badhAM pakSIonA viSayamAM maryAdA karavI ke - "eTalA ja vadhu nahi rAkhIza ke na vadhunI icchA-mUccha karIza." e ja rIte, catuSpadamAM AvanArAM hAthI, ghoDA, baLada, bakarA, gAya-bheMsa, UMTa vagerenA viSayamAM parimANa karavuM ke - "eTalAthI vadhu na to potAnA svAmitvamAM rAkhIza ke na eTalAthI vadhunI icchA-mUccha ja karIza." navamo bheda che. emAM e padArtho ke dhAtuo(lokhaMDa, tAMbu, pittaLa, kAMsu vagere)nI gaNanA thAya che. je pUrvokta ATha bhedomAM na AvyA hoya. gharelu badhA prakAranI sAmagrIno aMtarbhAva kuSyamAM thaI jAya che. enA aMtargata vAsaNa, vastra, sophAseTa, Tebala, khurazI, palaMga, kabATa, paMkho, reDiyo, moTara, skUTara, sAikala, baLadagADI tathA gharanI samasta nAnImoTI cIjo jene bolacAlanI bhASAmAM ghara-vakharI ke gRhasthIno sAmAna kahe che, - maryAdA karavAmAM Ave che ke - "amuka vastu, eTalI saMkhyA tola ke mApa ke mUlyathI vadhunI potAnI mAlikI nahi rAkhIza. ane na vadhunI icchA-mUccha karIza.' ukta rItithI nava prakAranA bAhya parigrahonA saMbaMdhamAM pRthaka-pRthaka maryAdA karavI ja icchA parimANa vrata ke parigraha parimANa vrata kahevAya che. A vratane traNa karaNa (karavuM, karAvavuM, anumodanA) tathA traNa yogo(mana-vacanakAyA)mAMthI potAnI icchAnusAra grahaNa karI zakAya che. sAthe dravya, kSetra, kALa, bhAvanI maryAdA paNa vratadhArI potAnI IcchAnusAra karI zake che. pachI paNa zrAvaka gRhasthImAM rahetAM rahetAM potAnA saMtAnane vepAra-dhaMdhAmAM pravRtta karavA-hetu athavA anya dhanArjananAM kAryo mATe preraNA devI paDe che, aneka vAra eno kAryabhAra lAcAra thaIne saMbhALavo paDe che, athavA sAthe rahevAnA kAraNe saMtAnanA parigraha saMbaMdhita pravRttine saMvAsAnumati paNa ApavI paDe che, tethI thaI zake to ja be karaNa - traNa yogathI parigraha parimANa vrata svIkAra karavuM joIe, anyathA eka karaNa - traNa yogathI ja svIkAra karavuM joIe. (020) je che jiNadhamo) Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ja rIte dravya, kSetra, kALa, bhAvanA saMbaMdhamAM paNa evI maryAdA karavI joIe kedravyathI huM amuka-amuka vastu sivAya vadhunI icchA nahi karuM, na enA sivAya bIjI vastu potAnA svAmitvamAM rAkhIza. kSetrathI huM amuka kSetratI bahAranI koI vastu na potAnI maryAdAmAM rAkhI na amuka kSetrathI bahAranI vastunI icchA ja karIza, kALathI huM eTalA divasa, saptAha, pakSa, mAsa varSa ke jIvanabhara A - A vastuothI vadhunI na to icchA karIza ke na potAnA svAmitvamAM rAkhIza. bhAvathI maryAdita vastuothI vadhunI icchAmUrchA nahi karuM. A maryAdAne vadhu nahi vadhArIza paNa vadhumAM vadhu ghaTADavA ke saMkucita karavAno prayatna karIza. kAraNa ke A vratano uddezya potAnI icchAo, lAlasAo, mUrchAo, mamatAo ane Asaktione vadhumAM vadhu ghaTADavI che, tethI maryAdAo yathAsaMbhava saMkucita rAkhavI joIe, vistRta nahi. maryAdA jeTalI saMkucita haze sAdhaka eTalo ja zIghra parigraha samudrane pAra karIne aparigrahI banI zakaze. jo ke zrAvakanA traNa manorathomAMthI eka che AnaMda vagere. zrAvakoe saMpattinI eTalI ja maryAdA karI hatI, jeTalI emanA pAse e samaye hatI. ghaNAya loko vrata grahaNa karatAM samaye A vicArIne ke ApaNI pAse ATalI vadhu saMpatti hovAthI to rahI, potAnA pAse thoDI-ghaNI milakata hovA chatAMya enAthI anekagaNI vadhu saMpatti maryAdAmAM rAkhI le che. paraMtu jyAre bhAgyavaza ukta maryAdAthI vadhu milakata thavA lAge che to te vratamAM kapaTa calAve che. potAnI vadhelI milakatane te potAnI strI ke saMtAnanA nAma para karI de che, ke vivAha vagere kharca khAtAmAM amAnata (jamA) karI le che, paraMtu A ekadama vrata bhaMga che. icchA parimANa vrata svIkAra karavAthI zrAvakanA gRhastha jIvanamAM koI prakAranI aDacaNa ke muzkelI nathI AvatI ane enI icchA-tRSNA paNa asIma nathI rahetI. A vratano svIkAra karanAra vyakti avratI ane mahAparigrahI nathI rahetI, paNa enI gaNanA dharmAtmA zrAvakomAM thAya che, te mahApApathI bacIne mokSamArgano pathika thaI jAya che. parigraha parimANa vratanA aticAra : icchA parimANa vratanA pAMca aticAra batAvavAmAM AvyA che. jema ke upAsaka dazAMga'mAM kahyuM che - icchA parimANassa samaNovAsaeNaM paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA taMjahA- khetta-vatthu pamANAikkame, hiraNNa suvaNNa pamANAikkame dhaNaghanna pamANAikkame, duppaya cauppaya pamANAikkame kuviya pamANAikme / " icchA parimANa vratanA pAMca aticAra jANavA yogya che, paraMtu AcaravA yogya nathI. e aticAra A pramANe che : parigraha - parimANa vrata 721 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) kSetra-vAstu parimANAtikrama, (2) hiraNya - suvarNa parimANAtikrama, (3) dhana - dhAnya parimANAtikrama, (4) dvipada - catuSpada parimANAtikrama ane (5) kuSya parimANAtikrama. khetara, gRha vage2e nava prakAranA bAhya parigrahonA viSayamAM karAyelA parimANanuM AMzika ane vrata sApekSa ullaMghana karavuM kSetra, vAstu vagere parimANano aticAra che. prazna thaI zake che ke dhana-dhAnya vagerenA parimANanuM ullaMghana karavAthI to vratano sarvathA bhaMga thavo joIe, aticAra nahi ? AnuM samAdhAna e che ke karelA parimANanuM pUrNataH ullaMghana karavAthI vrata bhaMga thAya che. ahIM je ullaMghana batAvavAmAM AvyuM che te vrata sApekSa, arthAt baMdhana, bhAva, garbha, yojanA ane dAnanI apekSA hovAthI aticAra rUpa che. tAtparya e che ke ahIM pAMca aticAromAM kramazaH pAMca sApekSatAo che. jema koIe dhana-dhAnyanuM je parimANa rAkhyuM che, te RNanI vasUlI karavAthI enAthI vadhu thaI jAya che, tethI deNadArathI kahevuM : "A dhana-dhAnya haju potAnI pAse rahevA do, pachI laI laIza.' Ama, baMdhana karavAthI aticAra lAge che, kAraNa ke e dhanya-dhAnya upara te potAnuM svAmitva sthApita karI cUkyo che chatAMya sAkSAt na laIne samaje che ke mAruM vrata bhaMga nathI thayuM. vAsaNa maryAdAthI vadhu thaI javAthI nAnAM vAsaNone toDAvIne moTAM banAvI levAM ane saMkhyAne barAbara karI levI bhAva sApekSa aticAra che. pazuonI saMkhyA maryAdAthI vadhu thaI javAthI emanA garbhanI ke nAnA vAcharaDA vagerenI amuka samaya sudhI gaNatarI na karavI, garbha sApekSa aticAra che. khetaronI saMkhyA vadhu thaI javAthI vacceno zeDho (pALa) toDIne be khetarone eka banAvI levAnI yojanA sApekSa aticAra che. A ja rIte sonA-cAMdInuM parimANa vadhu thaI javAthI thoDo bhAga bIjAone rAkhavA mATe ApI devo, dAna sApekSa aticAra che. athavA aticAranuM eka rUpa e paNa thaI zake che ke je maryAdAnI che, enuM vismaraNa thaI javAthI ke ajANatAmAM e maryAdAthI vadhu padArtho thaI javAthI paNa e samajavuM ke je padArtha mArA adhikAramAM che, te maryAdAmAM ja che. e paNa eka prakArano aticAra che. pAMca vikSepa : AcArya samaMtabhadre ratnakareMDa zrAvakAcAramAM A parigraha parimANa vratanA pAMca vikSepa batAvyA che - "ativAhanAtisaMgraha - vismaya lobhAtibhAra vahanAni / parimita parigrahasya ca vikSepAH paMca lakSyante // " gAthA-dara arthAt "ativAhana, atisaMgraha, vismaya, lobha ane atibhAra vahana e pAMca parigraha parimANanA vikSepa che - aMtarAya che. je puruSanI pAse vAhano bahu hoya, te emane choDavA ke maryAdita karavAmAM gabharAya che. e ja rIte atisaMgraha paNa vratamAM vikSepa nAkhe che. atisaMgrahanA kAraNe manuSya tyAganI jiNadhammo 022 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarapha jhUkavAmAM gabharAya (acakAya) che. A ja rIte cakravartI, dhanakubera ke vaibhava saMpannanI Rddhi ane ThATha-bATha joIne vismayamAM paDela vyakita acAnaka parigrahanI maryAdA karavAthI gabharAya che. jenI lobha vRtti vadhelI che, te paNa parigrahanI sImA karavAmAM acakAya che, tathA je AdamI aneka prakAranI javAbadArIo oDhI le che ke koI prakAranA ahesAna (RNa)nA bhArathI dabAyelo che, te paNa parigraha parimANa karavAmAM AnAkAnI kare che athavA jenuM jIvana atyaMta kharcAluM che te e kharcanI pUrti-hetu parigrahamAM vRddhi karaze, ghaTADaze nahi. tethI vratadhArInuM jIvana saraLatA, sAdagI ane mitavyayitAthI otaprota hovuM joIe. A pAMca vikSepothI svayaMne bacAvIne cAlavuM joIe. sAco gRhastha alpa AraMbhI ane alpa parigrahI hoya che. evI dhana lAlaputA eTalI vadhelI nathI hotI ke te enI pAchaLa nyAya-nIti ane dharmane hArI jAya. A badhI vAtonuM dhyAna rAkhatA-rAkhatA zrAvake parigrahanuM parimANa karavuM joIe. kahyuM che - - "amara viMrAyane, saMtoSI yasya bhUSaNam " saMtoSI mATe deva paNa kiMkara tulya che. A gRhasthanuM pAMcamuM aNuvrata che. AnuM niraticAra pAlana karavAthI adbhuta zAMti, nirAkuLatA ane AnaMdanI anubhUti sAthe AtmAnuM parama kalyANa thAya che. (traNa guptavata) zrAvakajIvanamAM apanAvavAmAM AvatAM bAra vratomAMthI pAMca aNuvrata to mULa vrata che ane bAkI sAta vrata guNavrata ane zikSAvrata che. guNavrata aNuvratomAM vizeSatA pedA karanAra che. aNuvrata sonuM che, to guNavrata e sonAnI camaka-damaka vadhAravA mATe paoNliza samAna che. traNa guNavrata pAMca aNuvratomAM zaktino saMcAra kare che, emAM vizeSatA pedA kare che, emane svaccha rAkhe che. kahyuM che - "digvatamanarthadaNDa vrataM ca bhogopabhoga parimANaM / anuvRMhaNAd guNAnAmAkhyAnti guNavratAnyAryAH // " - ratnakaraMDAvakAcAra gAthA-67 arthAt - "dizA parimANa vrata, bhogapabhoga parimANa vrata ane anarthadaMDa viramaNa vrata - e traNa guNavrata che. A guNavrata aNuvratonA guNomAM vRddhi kare che, tethI zreSThajanoe emane guNavrata kahyo che. keTalAka AcAryoe A sAta upavratone zIlavrata kahyuM che. emanuM kahevuM che ke - "jema parakoTA nagaranI rakSA kare che, ema ja zIlavrata aNuvratonI rakSA kare che." kahevAya che ke [ traNa guptavrata ) 00 00 0 0 0 0 0 0 079(23] Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "paridhaya iva nagarANi vratAni kila pAlayanti zIlAni / " - puruSArtha siddhayupAya mokSamArgano pathika zrAvaka pAMca aNuvratono aMgIkAra karIne ja rokAI na jAya, AgaLanA dhyeya para cAlavAnI zakti emAM pedA thAya. A dRSTie zAstrakAroe aNuvratonI sAthe traNa guNavrato ane cAra zikSAvratonI yojanA karI. A guNavrato tathA zikSAvratone apanAvavAthI gRhastha zrAvaka paNa mahAvratI sAdhunI jema jIvana jIvavAno kyAreka-kyAreka abhyAsa karIne saMpUrNa tyAganI dizAmAM AgaLa vadhI zake che. sAgAradharmAmRtamAM kahevAyuM che ke - "guNArthamaNuvratAnAmupakArArthaM vrataM-guNavratam, digviratyAdIna nnnuvrtaannubNhnnaarthtvaat| tathA bhavati zikSAvratam / zikSAyai abhyAsAya vrataM dezAvakAzAdInAM pratidivasAbhyasanIyatvAt / ataeva guNavratAdasya bhedaH / guNavataM hi prAyoyAvajjIvikamAhu / " - sAgAra dharmAmRta TIkA - 4-4 arthAt "aNuvrato mATe upakArI hovAthI digvirati vagerene guNavrata kahevAmAM Ave che. je vrata pratidina abhyAsa karavA yogya che, tene zikSAvrata kahevAmAM Ave che. guNavrata prAyaH cAvajIva mATe hoya che, jyAre zikSAvrata pratidivasIya hoya che. aNuvratonI puSTi-hetu traNa guNavrata batAvavAmAM AvyA che - (1) dizA parimANa vrata, (2) upabhoga-paribhoga parimANa vrata ane (3) anarthadaMDa viramaNa vrata. A traNeya guNavrato dvArA aNuvratonI maryAdAmAM vadhu saMkoca karavAmAM Ave che. aNuvratomAM karavAmAM AvelI maryAdAthI bahAra je hiMsA vagere AstravonA bahulAza khullA rahI jAya che, emane amuka dravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAthI baMdha karavAmAM e guNavrata sahAyaka hoya che. jema dizA parimANa vratamAM "chae dizAomAM gamanAgamananI maryAdA karI lIdhA pahelAM je sarvatra hiMsA, asatya vagere amuka aMzamAM khullA hatA, te A chae dizAomAM gamana-maryAdA karavAthI ukta maryAdA bahAra gamana na karavAthI te dvAra baMdha thaI jAya che. A ja rIte upabhoga-paribhoga parimANa vratamAM paNa upabhogya-paribhogya vastuonA upabhoga-paribhoganI sImA thaI jAya che. ukta sImAnA bahAranI samasta vastuono upabhoga-paribhoga baMdha thaI jAya che. A ja rIte anartha daMDa viramaNa vratamAM je sArthaka daMDa amuka sImA sudhI che, emanA sivAya jeTalA paNa anartha (nirarthaka) daMDa che, emanA pApathI zrAvaka bacI jAya che." tAtparya e che ke e traNa guNavrata, aNuvratomAM vadhu zaktino saMcAra karI de che. A guNavratonI ArAdhanAthI vRttimAM saMkoca AvI jAya che. vRttimAM saMkoca AvavAthI cittanI zAMti vadhe che ane nirAkuLatAmAM vRddhi thAya che. jyAM sudhI vRttino saMkoca nathI thato tyAM sudhI cittamAM vyagratA ane vyAkuLatA rahe che. A prakAranI AkuLatA ane azAMtine maTADavA mATe vRttino saMkoca Avazyaka che. guNavratonA pAlanathI A prakAranI vRttino saMkoca sahaja (2) che ane te che jiNadhamo) Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI jAya che jenA kAraNe zrAvaka ghaNAM badhAM pApothI bacI jAya che. enA jIvanamAM tyAgamArga para cAlavAnI daDhatA AvI jAya che ane te mokSanI maMjila para AgaLa vadhato rahe che. (1) dizA parimANa vrata H traNa guNavratomAMthI paheluM guNavrata dizA parimANa vrata che. A vrata lobha vRtti ane enA kAraNe thanArI hiMsA, asatya, beImAnI, corI, parigraha vRtti vagere pApone, ke je vistRta kSetramAM phelAyelAM hatAM, cAhe te aNuvratanI sImAmAM ja hatAM, sImita karI de che. te lobhanA vadhatA sAgarane eka gAgaramAM sImita karI de che. AcArya hemacaMdra A digvirati vratano mahimA batAvatAM kahyuM che - jagadAkramamANassa prasarallobha vAridheH / skhalanaM vidadhe tena, yena digviratiH kRtaH // carAcarANAM jIvAnAM vimardana-nivartanAt / taptAyogolakalpasya sad vRttaM gRhiNopyadaH // - yogazAstra, pra-3, zlo-3-2 arthAt - "je manuSya digvirati vrata aMgIkAra karI lIdhuM eNe jagata upara AkramaNa karavA mATe abhivRddhi lobharUpI samudrane AgaLa vadhavAthI rokI dIdho." jema tapAvelA lokhaMDanA goLAne kyAMya paNa rAkhavAthI jIvonI hiMsA thAya che, ema ja manuSyanA cAlavA-pharavAthI (pachI te UDIne gamana kare ke sTImara dvArA pANI upara tarIne gamana kare ke saDako upara, rela, basa vagerethI cAle.) trasa ane sthAvara jIvonI hiMsA thatI rahe che. paraMtu di5rimANa vratanA kAraNe AvAgamana maryAdita thaI javAthI jIvono vinAza ocho thaI jAya che." | niSkarSa e che ke tRSNAne ghaTADavA mATe ne aparigrahanI daDhatA sAthe tathA lobha vagerenA kAraNe thanArI hiMsA vagere doSone ochA karavA mATe A vratanI AvazyakatA che. vastutaH zrAvaka je pAMca aNuvratano svIkAra kare che e vratomAM sthira rahetA-rahetA dhyeyanI tarapha AgaLa vadhavuM enuM lakSyabiMdu hoya che, paraMtu cittamAM zAMti na hoya to dhyeya mArgamAM sthira rahI zakAtuM nathI, pachI AgaLa vadhavuM to ghaNuM dUranI vAta che. cittanI zAMti mATe vRttino saMkoca Avazyaka che, je A dizA parimANa vrata dvArA prApta karavAmAM Ave che. cittanI caMcaLatAthI gamanAgamana thavuM svAbhAvika che. jyAre dizAomAM gamanAgamana maryAdita karI devAmAM Ave che, to sahaja ja ghaNA pApo para roka lAgI jAya che. tethI vratadhArI zrAvaka mATe A ucita che ke te potAnI sAmAnya AvazyakatAone jotAM dizAomAM gamanAgamanI maryAdA karavA hetu dizA parimANa vratane aMgIkAra kare. digviratinI AvazyakatA : zrAvakanuM jIvana dharma-pradhAna hoya che, artha-pradhAna nahi. gRhastha zrAvaka mATe ekAMta artha ane kAma tyAjya che. kAM to dharma ane mokSa enA jIvanamAM hoya ke pachI vyAvahArika gAIzya jIvanamAM dharmayukta artha ane kAma hoya. zrAvakanuM jIvana artha-pradhAna ke kAma-pradhAna nathI [ traNa guptavrata che je rIte 25) Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hotuM, paraMtu jyAre vyakti artha-pradhAna ke bhoga-pradhAna banI jAya che to te artha ane bhoganI zodhamAM dUra-sudUra kSetromAM gamanAgamana kare che. te vAyuyAna (vimAna) dvArA AkAzane oLaMgato hajAro mAila dUra vaselA videzomAM jAya che, sTImaro dvArA pANIne cIrato deza-videzomAM bhramaNa kare che. relo, baso ke anya vAhano dvArA eka sthaLethI bIjA sthaLa sudhI sudUravartI kSetromAM bhaTake che. Akhare ATalI ukhADa-pachADa kema ? deza-videzamAM ATalI doDA-doDa kema ? mAtra eTalA mATe ke vyaktie potAnA jIvanane artha-pradhAna ane bhoga-pradhAna banAvI dIdhuM che? zrAvakanuM lakSya artha ane bhoga nathI. enuM jIvana dharmapradhAna jIvana hoya che, tethI te sAduM-sIdhuM, saMtoSI jIvana vyatIta kare che. enI pAyAnI jarUriyAtonI pUrti sImita kSetramAM rahIne paNa thaI zake che. tethI te zuM kAma deza-videzamAM javAnI khaTapaTa ane doDAdoDa kare? A ja dRSTikoNathI zrAvaka mATe dizAomAM gamanAgamana karavAnI maryAdAne nirdhArita karanAra dizA parimANa vrata batAvavAmAM AvyuM che. A vratane grahaNa karavAthI gRhasthanA sAMsArika jIvana vyavahAramAM koI vyavadhAna (musIbataaDacaNa) nathI AvatuM ane dharmArAdhana paNa vyavasthita rUpe thatI rahe che. mananI zAMti mATe ane dharmanI ArAdhanAmAM anukULatAnI dRSTie A dizAmAM parimANa vratane aMgIkAra karavo bahu Avazyaka che. sukha-zAMtino mULAdhAra saMtoSa che, sattA ke saMpatti nahi. sattA ke saMpattinI amaryAdita lAlasAnA kAraNe subhUma cakravartI senA sahita samudranA khoLAmAM samAI gayo. jinarakSitanI durgati thaI. A ja amaryAdita lAlasAnA kAraNe loko deza-videzomAM potAno vepAra-dhaMdho phelAve che, aneka sattApipAsu loko bIjA dezo upara Adhipatya jamAve che, digvijaya thavA nIkaLe che ane mahAraMbha mahAparigrahanA pApathI bhAre banIne adhogatino mArga taiyAra kare che. ati lAlasAnuM pariNAma bhayaMkara ja hoya che. tethI zrAvaka mATe e Avazyaka thaI jAya che ke te potAnI lAlasAone sImita kare ane ene mATe dizA parimANa vrata aMgIkAra kare. A vrata aMgIkAra karavAne kAraNe maryAdita kSetrathI bahAranA badhA Astravono - badhAM pApono svayaMseva parityAga thaI jAya che. dizA parimANanuM svarUpa ratnakaraMDazrAvakAcAra'mAM dizA parimANanuM svarUpa batAvatAM kahevAmAM AvyuM che ke - "digvalayaM parigaNitaM kRtvato'haM bahirna yAsyAmi / iti saMkalpo digvatamAmRravaNupApavinivRtyai // makarAkara saridaTavI girijana pada yojanAni maryAdAH / prAhurdizAM dazAnAM pratisaMhAre prasiddhAni // " - ratnakaraMDa zrAvakAcAra - 68-69 arthAt dizAomAM gamanAgamana karavA vize je maryAdA karavAmAM Ave che ke - "huM amuka sthAna, nadI, parvata, vRkSa, samudra, janapada, gAma ke nagarathI amuka-amuka dizAmAM (26) 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 jiNadhamo ) Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke badhI dizAomAM eTalA yojana, kosa (gAu), mAila ke kilomITara vagere sudhI jaIza. enAthI AgaLa nahi jAuM, A prakAranI maryAdA karavA, svaicchika sImA-pratibaMdha karavAne, dizA parimANa vrata kahe che." | dizAo mukhyatve traNa mAnavAmAM AvI che - (1) Urdhva dizA, (2) adhodizA ane (3) trAMsI dizA. trAMsI (tiryaka) dizAnA ATha bheda che - (1) pUrva (2) pazcima (3) uttara (4) dakSiNa. e cAra dizAo ane IzAna, agni, naiRtya ane vAyavya e cAra vidizAo, kula ATha trAMsI dizAnA bheda che. kula maLIne dasa dizAo thaI jAya che. e dase dizAomAM gamanAgamana karavAnI maryAdA karavI dizA parimANa vrata che. | dizA parimANa vratano svIkAra karavA mATe zrAvake koI eka sthAnane kendra banAvIne e sthAnathI pratyeka dizA mATe A maryAdA karavI joIe ke huM amuka dizAmAM A sthAnathI ATalA dUrathI vadhu nahi jAuM. jema Urdhva dizAnI maryAdA A prakAranI karI zakAya che - "huM amuka kendrasthAnathI vRkSa, pahADa, ghara ke mahela upara athavA vimAna dvArA koI rIte uparanI tarapha ATalI dUrIthI (aMtarathI) vadhu dUra nahi jAuM." Ama, adhodizAnI maryAdA A prakAranI karI zakAya che . "huM amuka kendrasthAnathI nIcenI tarapha jaLa-sthaLa, khANa, bhUmi-gRha vageremAM ATalA aMtarathI vadhu nIce nahi jAuM." tirdhaka dizAnI maryAdA karatAM samaye evo saMkalpa karavo joIe ke - "huM pUrva, pazcima vagere dizAo ane IzAna vagere vidizAomAM amuka kendrasthAnathI ATalA aMtarathI vadhu nahi jAuM." A vidhithI gamanAgamananA kSetrane sImita karavAnuM praNa ke saMkalpa levo dizA parimANa vrata kahevAya che. dizA parimANa vrata svIkAra karanAra gamanAgamananI maryAdA A rIte paNa karI zake che ke - "huM amuka dizAmAM, amuka deza, pradeza, nagara, gAma, pahADa, nadI, vana, jharaNuM vagerethI AgaLa nahi jAuM." athavA A rIte paNa karI zakIe chIe ke - "huM potAnA manonIta kendrasthAnathI amuka dizAmAM ATalA divasa, pakSa ke mAsamAM ke ATalA samayamAM pagapALA ke amuka savArIthI jeTalA dUra thaI zakIza, enAthI AgaLa nahi jAuM." gamanAgamananI maryAdA kosa (gAu), mAila, kilomITara, pharbhAga, gaja, phUTa, hAtha, iMca vagerenA rUpamAM paNa karI zakAya che. A vrata svIkAra karanAranI icchA para nirbhara che ke te koIpaNa kSetrane kendra mAnIne vrata grahaNa kare. te A vAta mATe paNa svataMtra che ke amuka dizAmAM AvAgamananuM kSetra ochuM rAkhe ane amuka dizAmAM vadhu rAkhe. zrAvake potAnI paristhitino vicAra karI gamanAgamana mATe Avazyaka kSetra khulluM rAkhIne zeSa (bAkInA) kSetramAM gamanAgamana karavAno tyAga karI levo joIe. e dhyAna rAkhavuM joIe ke dizA parimANa vratano saMkalpa jIvanabhara mATe karavAmAM Ave che, eka divasa-rAta ke ochA samaya mATe nahi. A vAtane dRSTigata rAkhIne ja [ traNa guptavratA che. A ja che 20) Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanabhara mATe badhI dizAomAM gamanAgamananI sImA karavI joIe. mAtra divasa-rAta (ahorAtri) ke ochA samaya mATe karavAmAM AvelI gamanAgamananI maryAdAnI gaNanA dezAvakAzika vratamAM thAya che. je medAnamAM phUTabolanI ramata ramAya che, emAM khelADIoe sAvadhAnI rAkhavI paDe che ke kyAMka phUTabola medAnanI sImAthI bahAra na cAlyo jAya. jo phUTabaoNla ramatanA medAnathI bahAra cAlyo jAya to phAula thaI jAya che. ema ja jIvananI ramatanuM je medAna zrAvake nizcita karyuM che, emAM ja ene khelADI banIne ramavAnuM che. jema medAnathI bahAra daDo nirdhArita thAMbhalAo sivAya anya sthAnathI nIkaLavAthI AuTa thaI jAya che. ema ja vratanI sImAnuM atikramaNa hovAthI aticAra ane anAcAra baMne thaI zake che. arthAt jema daDAne nirdhArita sImAthI bahAra nIkaLI javAthI AuTa ane gola baMne thaI zake che. tAtparya e che ke jIvana kSetranA khelADI zrAvakane potAnA mana, vacana, kAyAnA daDAne svecchAthI nizcita karelI sImAthI bahAra na javA devo joIe. dizA parimANa vrata eka prakAranI lakSmaNa rekhA che. jema sItAe (rAvaNanA sAdhu vezathI prabhAvita thaIne) lakSmaNa rekhAnuM ullaMghana karyuM to enA mATe musIbata pedA thaI gaI, e ja rIte zrAvaka jo potAnI ja kheMcelI dizA maryAdA rUpa lakSmaNa rekhAnuM atikramaNa karaze to enA jIvanamAM khataro pedA thaI zake che. tethI vratadhArI zrAvakane A vAtanI sAvadhAnI rAkhavI joIe ke e sImA rekhAnuM atikramaNa na thAya. A dizA vrata be karaNa, traNa yogathI grahaNa karavAmAM Ave che. arthAtu pratyeka dizAmAM gamananI je maryAdA nizcita karI che, enAthI AgaLa svayaM gamana na karavuM ane bIjAone paNa maryAdita aMtarathI AgaLa na mokalavuM. mana, vacana, kAyAthI A vratanA AcaraNathI vRtti saMkoca ane mamatvano tyAga sahaja banI jAya che. sAthe uttarottara vadhu tyAga karavAnI kSamatA vadhI jAya che. divratanAM anya vratono prabhAva: dizA parimANa vratanA dhAraNa karavA ane sAvadhAnIpUrvaka enuM pAlana karavAthI zrAvakanuM AtmabaLa ane tyAgabaLa vadhI jAya che. sAthe enI dvArA grahIta pAMceya aNuvratomAM vadhu tejasvitA ane camaka AvI jAya che. AcArya samatabhadra kahe che - "avadherbahiraNapApaM prativiraterdigvratAni dhArayatAm / paMca mahAvrata pariNatimaNuvratAni prapadyante // " - - ratnakaraM zrAvakAcAra, zlo-70 arthAt "dizA parimANa vrata dhAraNa karanAra zrAvako dvArA pratyeka dizAmAM maryAdita bhUminI bahAra sUkSma-sUkSma badhAM pApothI nivRtti thaI javAnA kAraNe enA pAMca aNuvrata paNa paMca mahAvratanA rUpamAM pariNata thaI jAya che." (28) 00000000000 jiNadhamo) Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jyAre sthUla ahiMsANuvrata grahaNa kare che, to ene sUkSma AraMbhajA, udyoginI tathA virodhinI hiMsAno AgAra rAkhyo che. paNa AgAra (chUTa)nI sthUla ahiMsA vratamAM sImA nathI karI, paNa dizA parimANa vrata svIkAra karI levAthI A AgAranI paNa sImA thaI jAya che. tAtparya e che ke prathama aNuvratamAM zrAvake je traNa prakAranI sthUla hiMsA khullI rAkhI che, te paNa dizA parimANa vrata svIkAra karavAthI sImita thaI jAya che. arthAt maryAdita sImAthI bahAranA kSetramAM te hiMsA paNa bilakula baMdha thaI jAya che, enAthI ahiMsA vatanI maryAdA vistRta thaI jAya che, ane AgAramAM rAkhelI AraMbhA hiMsAnuM kSetra sImita thaI jAya che. zrAvake satyANuvrata svIkAra karatA samaye je sUkSma asatyanI chUTa rAkhI che, te A dizA parimANa vratane dhAraNa karI levAthI sImita thaI jAya che, arthAtuM maryAdita dizAonA bahAranAM kSetromAM te sUkSama asatyanI chUTa paNa baMdha thaI jAya che. Ama, zrAvakanA satyANuvratamAM A dizA vratanA kAraNe paNa eno tyAga thaI jAya che. zrAvakanuM trIjuM aNuvrata sthUla adattAdAnathI nivRtta thayuM che. zrAvaka pUla corIno tyAga to badhAM kSetro mATe kare che, paNa sUkSma corI badhAM kSetro mATe khullI che. dizA parimANa vrata dhAraNa karavAthI te sUkSma corI paNa eTalA ja kSetramAM sImita thaI jAya che, jeTaluM kSetra zrAvake gamanAgamana mATe pratyeka dizAmAM khulluM rAkhyuM che. bAkInAM badhAM kSetromAM jaIne sUkSma corIno tyAga thaI jAya che. zrAvakanuM cothuM aNuvrata svadAra-saMtoSa - paradAra viramaNa vrata kahevAya che. zrAvaka A vratane paNa eka kAraNa, eka yogathI arthAt AMzika rUpathI ja grahaNa kare che. parastrIno tyAga to ene mATe badhAM kSetromAM thAya che, paraMtu svastrIno tyAga ene mATe khullo che. te badhAM kSetro mATe khullo che. paraMtu dizA parimANa karI levAthI svastrInuM kSetra paNa sImita thaI jAya che. maryAdita kSetrathI bahAra jaIne na to te svastrInI sAthe dAmpatya vyavahAra karI zake che, na koIne potAnI patnI ja banAvI zake che. Ama, dizA parimANa vratathI A cothA aNuvratamAM paNa vizeSatA AvI jAya che. zrAvakanuM pAMcamuM vrata che parigraha parimANa vrata. A aNuvratamAM zrAvake je parigrahanI maryAdA karI che, te badhAM kSetro mATe khullI che. jyAre zrAvaka dizA parimANa vrata dhAraNa karI le che, to te maryAdita kSetramAM ja sImita thaI jAya che. maryAdita kSetrathI bahAra to maryAdAkRta ane amaryAdAkRta badhA prakAranA parigrahano tyAga dizA parimANa vratIne thaI jAya che. AnA sivAya jyAM sudhI dizA parimANa vratano svIkAra nathI karavAmAM Avato tyAM sudhI tRSNA kSetra paNa sImita nathI hotuM ane kSetra sImita na hovAthI tRSNA vadhatI ja jAya che. mATe paMcama aNuvratamAM paNa dizA parimANa vratanA grahaNa karavAthI prazastatA AvI jAya che. K traNa guptavrato che ja che Aje 29) Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama, dizA parimANa vrata pAMceya aNuvratomAM eka vizeSatA, eka camaka ane tyAga vRddhinI pragati pedA karI de che. dizA parimANa vratanA aticAro : A vratanA ArAdhake pAMca aticArothI bacavuM joIe. zAstrIya bhASAmAM A pAMca aticAra A prakAra che - _ uDDhadisi pamANAikkamme, ahodisi pamANAikkamme, tiriyadisi pamANAikkamme, khetta vuDDhI, saiaMtaraddhA / arthAtu - dizA parimANa vratanA pAMca aticAro jANavA yogya che, AcaraNa karavA yogya nahi. te pAMca aticAro A prakAra che - (1) Urdhva dizA pramANatikrama, (2) adhodizA pramANAtikrama, (3) tirya dizA pramANatikrama, (4) kSetra vRddhi ane (5) RtyantardhAna. (1) UrdhvadizAmAM gamanAgamana mATe je kSetra maryAdAmAM rAkhyuM che, e kSetranuM ajANatAM bhUlathI ullaMghana thaI javuM, UrdhvadizA parimANAtikrama che. (2) nIcI dizAmAM gamanAgamana mATe je kSetra maryAdAmAM rAkhyuM che, e kSetra maryAdAnuM ajANatAmAM ullaMghana thaI javuM, adhodizA parimANAtikrame che. (3) cAreya dizAo ne cAreya vidizAomAM gamanAgamananuM ja kSetra parimANa karyuM che, e kSetra maryAdAnuM asAvadhAnIthI ajANatA atikramaNa karavuM, tiryam dizA parimANAtikrama che. (4) cothuM aticAra kSetra vRddhi che. Ano artha e che ke eka dizA mATe karavAmAM AvelI sImAne ochI karIne bIjI dizAnI sImAmAM joDIne bIjI dizAnI sImA vadhArI devI. jema koI vyaktie vrata letAM samaye pUrva dizAmAM gamanAgamana karavAnI sImA 100 kosa(gAu)nI rAkhI hoya, paraMtu keTalAka divasonA anubhava pachI ene jJAta thAya che ke pUrva dizAmAM ene so kosa sudhI javAnI AvazyakatA nathI ane pazcima dizAmAM ene maryAdita kSetrathI vadhu javAnuM kAma paDe che. tethI pUrvadizA mATe niyata maryAdAmAM pacIsa kosa ochuM karIne pazcima dizAnI niyata maryAdAmAM jo te vRddhi kare che, to A kSetra vRddhi nAmano aticAra che. vratadhArI evuM samaje che ke eNe eka dizAnuM kSetra ghaTADI dIdhuM che, pachI aticAra kema lAgaze? jo ke ene potAnA maryAdita kSetrane ghaTADavAno adhikAra to che, paraMtu bIjI taraphanI dizAmAM karavAmAM AvelI maryAdAne vadhAravAno ene adhikAra nathI. chatAM bIjI dizAmAM karavAmAM AvelI vRddhithI vratano bhaMga thavAnI zaMkA karI zakAya che, paraMtu A vRddhi anya dizAnI maryAdAmAM karavAmAM AvelI kamIpUrvaka che, tethI vratanI sApekSatA hovAthI te vRddhi vrata bhaMga nathI paNa vratano aticAra mAnavAmAM AvI che. (30) che. ja je jiNadhAmo) Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) A vratano pAMcamo aticAra che smRtinuM lupta thaI javuM. keTalIka vAra vratadhArI pratyeka dizAmAM niyata karelI potAnI kSetra maryAdAne bhUlIne maryAdita kSetrathI AgaLa cAlyo jAya che, athavA kadAca huM maryAdita kSetra sudhI to AvI gayo chuM, A prakAranI saMdigdha avasthAmAM paNa AgaLa vadhatA javuM, smRti-aMtardhyAna nAmano aticAra che. pratyeka dizA parimANa vratadhArI zrAvakane ukta pAMca aticArothI sAvadhAnIpUrvaka bacavuM joIe. ene niraticAra rUpathI A vratanI ArAdhanA karavI joIe. niraticAra rUpathI A vratanI ArAdhanA karanAra sadgRhastha zrAvaka potAnAM mULa aNuvratomAM vizeSatA lAvI zake che. 4 upabhoga-paribhoga parimANa vrata zrAvakanuM bIjuM guNavrata upabhoga-paribhoga, parimANa vrata che. A vratamAM roja-roja upayogamAM AvatI vastuonI maryAdA karavAmAM AvI che. vivekavAna sadgRhastha zrAvaka rojabarojanA upayogamAM AvatI padArthonI eka maryAdA nizcita karI le che ane enA sivAya badhA upabhoga-paribhoga yogya padArthono tyAga karI de che. Ama, svecchAthI upabhogya tathA paribhogya padArthonI maryAdA karI levI upabhoga-paribhoga-parimANa vrata kahevAya che. manuSyanuM jIvana bhogopabhoga mATe nathI. sAcA arthomAM A mAnavajIvana mokSanI sAdhanA mATe prayatna karavA hetu che. tethI vivekI zrAvaka bhogonI pAchaLa AMdhaLo thaIne nathI doDato, paNa potAnI paristhiti, zakti, ruci, hesiyata ane Arthika kSamatAno viveka karIne bhogonI maryAdA kare che. tethI ene mATe upabhoga-paribhoga parimANavrata Avazyaka batAvavAmAM AvyA che. zrAvaka je-je padArthono upabhoga-paribhoga kare che, enI pAchaLa enI dRSTi indriya viSayomAM Asakta thaIne emane poSatAM rahevAnI na hovI joIe. sAmAnya rIte sAMsArika padArthonA upabhoga be kAraNothI thAya che - eka to zarIra2kSA mATe ane bIjuM bhogavilAsonI prApti mATe. A baMne kAraNomAMthI zrAvake bIjA kAraNathI upabhoga-paribhogano sarvathA tyAga karavo joIe. anivArya zarIrarakSA mATe karavAmAM AvatA upabhogaparibhoga vize paNa A maryAdA rAkhavI joIe ke huM amuka-amuka padArthono ja upabhogaparibhoga karIza, bAkIno nahi. A vratano uddezya zrAvakane jIvana jIvavAnI evI kaLA zIkhavADe che, jenAthI te anivArya kAraNavaza sevana karanAra padArthono paNa vivekapUrvaka maryAdApUrvaka upabhoga karatAM-karatAM potAnuM jIvana sukha-zAMtipUrvaka vitAvI zake. saMsAramAM mukhyatve loko be rItanuM jIvana jIve che : eka to indriyajanya viSayonI pUrti mATe aMdhAdhuMdha, avivekapUrvaka padArthono upabhoga karIne ane bIjuM vivekapUrvaka upabhoga - paribhoga parimANa vrata 31 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIrarakSA mATe anivArya padArthono upabhoga karIne. bIjA prakArathI jIvana jIvanArI vyaktio sAtamuM vrata grahaNa karIne potAnA jIvananA kalAkAra bane che. te potAnA jIvanane mitavyayI, rtimAna tathA svastha-sazakta banAvIne yathAzakti tapa, tyAga tathA cAritra pAlana dvArA pUrNa Atmika vikAsanI tarapha laI jAya che. ocho upabhoga vadhu sukha : manuSyajIvananI je prAthamika ane anivArya AvazyakatAo che, emanI pUrti mATe vicAra karatA samaye gRhastha A svarNima sUtrane yAda rAkhavuM joIe ke - "jeTalo ocho upabhoga, eTaluM ja vadhu sukha." ene ciMtana karavuM joIe ke vastuo asIma che, padArthonI koI gaNatarI nathI, vyakti ekalI che, ekalI vyakitane ATalI badhI cIjonI AvazyakatA paNa nathI. e vastuo je enA svAthya, dharma ane nItine naSTa karanAra che, dArU, mAMsa vagere to sarvathA tyAjya che. emano tyAga to anivArya che ane pachI te cIjo, je enA dainika jIvanamAM kAma nathI AvatI, emane paNa upabhogya vastuonI sUcImAMthI kADhI devI joIe. e pachI jeTalA prakAranI vastuo rahe, te paNa badhI upabhogamAM nathI AvatI. tethI eno paNa tyAga karIne e cIjonI saMkhyA ke mAtrA niyata (nakkI) karI le. e rIte zrAvaka aneka prakAranI vastuono pracura mAtrA ke saMkhyAmAM tyAga karIne pachI niyata vastuono nizcita mAtrA ke saMkhyAmAM upabhoga kare che, to enA jIvanamAM jJAna tathA vivekano prakAza vadhato jAya che. enI svAzya tathA sukha-zAMtino lAbha paNa maLe che. bIjI vyakti paNa e padArthothI vaMcita nathI rahetI. jo UMDANapUrvaka vicAravAmAM Ave to bhogothI je sukha maLe che, te vidyutanI jema caMcaLa ane kSaNika che, jyAre tyAganuM sukha sUryanA prakAzanI samAna sthira hoya che. keTalAka padArtha - to manuSyane prApta na hoya tyAM sudhI ramaNIya ane AkarSaka lAge che, prApta thaI gayA pachI emAM glAni tathA aruci thavA lAge che. khUjalIne khaNavAnI jema kAmajanya bhoga prAraMbhamAM sukhakara pratIta thAya che, paraMtu enuM pariNAma duSkara hoya che, kAma-bhogothI manuSyane aruci thavA lAge che ane tene potAnA jIvanathI rasa uDI jAya che. "Agama'mAM kahevAmAM AvyuM che - "khaNamitta sukkhA bahukAla dukkhA, pagAmadukkhA, aNigAmasukkhA / / saMsAra-mokkhassa vipakkhabhUyA, khANI aNatthANa u kAma bhogA // " - uttarA, a-14, gA-13 bhoga kSaNamAtra mATe ja sukhakAraka che, paraMtu pachI te lAMbA kALa sudhI duHkhadAyI hoya che. bhogomAM bahu adhika duHkha che, alpa sukha che. bhoga saMsAramuktino zatru che ane anarthanI khANa che." bhogapUrNa jIvanamAM kyAreya saMtoSa ane sukha nathI hotuM. asaMtoSanuM pariNAma duHkha ja hoya che. tethI bhagavAna mahAvIre zrAvakone upabhoga-paribhoga-parimANa vratano svIkAra (32) che je te jiNadhamo) Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne, bhogonI maryAdA karIne, sukha-zAMti tathA saMtoSathI yukta jIvana vitAvavAno saMdeza Apyo che. bhAratIya tattvavidoe kahyuM che ke - "ame bhogono upabhoga nathI karyo, bhogoe ja amAro upabhoga karI nAkhyo." A anubhava siddha tathya che ke - "jyAre manuSya bhogono gulAma banI jAya che, pAMceya indriyonA viSayomAM Asakta thaIne nacAve ema nAce che, tyAre te potAnA svarUpane bhUlIne bhogonuM AkaMTha sevana karavA mAMge che, te keTaluM karI zake che, e to ciMtanIya ja che, chatAMya bhogonI bhUkha to maTatI ja nathI. te manuSyane enAM samasta zubha kAryone tathA guNone laI DUbe che. bhoganA ati sevanathI vyakti karmabaMdhana karI le che ane jyAre enA phaLane bhogavavAno prasaMga (samaya) Ave che tyAre ene khabara paDe che ke bhogone meM zuM bhogavyo, bhogoe ja mane potAno zikAra banAvI lIdho che.' bhagavAna mahAvIra pharamAve che ke - "jo tame potAnA jIvananA bAdazAha banavA mAMgatA hova to zarIra, indriyo ane mananA viSayabhogonA gulAma na bano. bhogonA gulAma banazo to indriyo, zarIra ane mana upara Adhipatya karavAne badale, e traNeya tamArA upara Adhipatya karavA lAgaze." A traNeya upara Adhipatya karavAnuM ja nAma che - potAnA jIvananA bAdazAha banavuM. jIvananA bAdazAha banavAno sauthI AsAna rasto che - upabhoga-paribhoga parimANa vratanA pAlanano abhyAsa karavo. tyAre tame upabhogya-paribhogya padArthonA gulAma na banIne emane potAnA AdhIna banAvI zakazo. devAnupriyo ! A sAMsArika kAmabhAgonA gulAma banIne potAnI jiMdagIne barabAda na karo, duHkhI na banAvo. potAnI Atmazaktine pragaTa karo. tyAgathI ja Atmazakti pragaTa thaze. potAnA jIvananA bAdazAha bano. bhogonI gulAmIthI bhoga tamArA para hAvI thaI jaze to e tamArI durdazA karI nAkhaze. tame samartha hovA chatAMya bhogonI gulAmInI manovRttinA kAraNe potAnI zaktine nahi oLakhI zako ane kaMIpaNa nahi karI zako. je bhogonA gulAma che te jIvananA svAmI ke bAdazAha nathI thaI zakatA. emanI haMmezAM e ja phariyAda rahe che ke - "zarIra mArI AjJAmAM nathI cAlatuM, A indriyo mAruM kahevuM nathI mAnatI. kAna mArA vazamAM nathI, AMkho mArA AdezanuM pAlana nathI karatI. mane mArI vAta nathI mAnatuM.' Atmazakitano sAco vikAsa padArthonA upabhogamAM nathI, tyAgamAM che. tyAganI zakti jeTalI vadhaze eTalI ja padArthanI parAdhInatAthI chuTakAro maLaze ane eTalI ja Atmazakti vadhaze. tethI padArthonA tyAga dvArA Atmazakita vadhAravAno sarvottama upAya sAtamuM vrata che. upAsaka dazAMga sUtra'mAM AnaMda zramaNopAsakanI jIvanacaryAnuM spaSTa varNana che. bAra karoDa svarNa mudrAonA svAmI AnaMda zramaNopAsaka keTalI sAdI-sIdhI ane jIvana mATe upayogI alpathI alpa vastuo potAnA upabhoga-paribhoga mATe rAkhe che. A eka spaSTa (majabUta) satya che ke je manuSya potAnA AtmAno vikAsa cAhe che, Atmazakti vadhAravA mAge, enA mATe Avazyaka che ke te ochAmAM ochI cIjono saMgraha ane upabhoga kare. dU upabhoga - paribhoga parimANa vrata 033) Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarUriyAtone sImita karI levAthI jIvanamAM ghaNI zAMti maLe che. maryAdAthI bahAranA koI padArthanA upabhoga-paribhoganI lAlasA nathI rahetI. jenI jarUriyAto jeTalI vadhu haze, ene emanI pUrti mATe eTaluM ja vadhu pApa, pravRtti ke AraMbha karavo paDaze. enAthI viparIta jenI jarUriyAto jeTalI ochI haze, ene eTalI pravRtti ke AraMbha nahi karavo paDe, te dharmakArya mATe paryApta samaya bacAvI zakaze. vadhu pApa ke AraMbhathI paNa te potAne bacAvI zakaze. A upabhoga-paribhoga parimANa vratano uddezya e che ke zrAvakanuM jIvana maryAdita viveka saMpanna, sAduM ane saMyama poSaka thAya. mULa vratomAM prazastatA A vratano svIkAra karavAthI mULa vratono vikAsa thAya che. pAMca mULa vratonA dhAraka zrAvakane e vratonI surakSA ane vRddhinA uddezyathI vRttino saMkoca karavo Avazyaka che. A hetuthI chaThThA digparimANa vrata lIdhuM che A vratathI maryAdita kSetrathI bahAranuM kSetra tathA tyAMnA padArtha vagerethI to zrAvaka virata thaI jAya che, paraMtu maryAdita kSetranA aMtargata padArthono upabhoga-paribhoga to sarvathA khullo rahe che, emanI sImA nathI rahetI, jenAthI jIvana aniyaMtrita rahe che. asaMyamita jIvanavALAnAM mULa vrato nirmaLa nathI rahI zakatAM. A vAtane dRSTigata rAkhIne A saptam vrata batAvyuM che. eno svIkAra karavAthI maryAdita kSetrAMtargata padArthonA upabhoga-paribhoganI maryAdA thaI jAya che. Ama, mULa vratono svIkAra karavAthI je avrata zeSa rahI jAya che, te digparimANa vrata dhAraNa karavAthI kSetrathI ane upabhoga-paribhoga parimANanA svIkArathI-dravyathI saMkucita thaI jAya che. Ama, mULavrata enA kAraNe prazasta bane che. tethI bhagavAna mahAvIre upabhogya-paribhogya padArtho tathA vyavasAyonI maryAdA-hetu A sAtamuM vrata batAvyuM che. vartamAna yugamAM bhogonI vadhatI jatI lAlasA, ucchaMkhalatA, saMyamahInatA, anuzAsanahInatA, svAdavRtti tathA svecchAcAritAne jotAM-jotAM A saMbaMdhamAM svecchAkRta maryAdAnI keTalI AvazyakatA che, A sahaja ja samajI zakAya che. je manuSya potAnA upabhogya-paribhogya padArtho tathA vyavasAyanA saMbaMdhamAM maryAdAbaddha che, enuM jIvana sukhI, vizvasanIya ane paramArthaniSTha thAya che. svarUpa ane prakAra upabhoga-paribhogano sAmAnya artha thAya che - jIvananirvAha mATe athavA zarIradhAraNa ke za2I22kSA mATe padArthonI maryAdA karavI arthAt niyata mAtramAM emanuM sevana karavuM. 'Avazyaka vRttikAra' upabhoga-paribhoganI paribhASA A prakAra kare che 734 35mo: moH sa cAzanapAnAnulepanAdInAm / paribhogastu punarpunaH bhogyaH sa cAsana- vasana-zayana vanitAdInAm // " jiNadho Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - eka padArtha eka vAra sevana karyA pachI tatkALa ke samayAMtaramAM je punaH sevana na karI zakAya ene "upabhoga" kahe che. jema ke bhojana, pANI, aMga, vilepana vagere. enAthI viparIta je vastu eka vArathI vadhu vAra paNa sevana karI zakAya che, ene "paribhoga' kahe che. jema ke Asana, pathArI, vastra, vanitA vagere. ratnakaraMDazrAvakAcAramAM upabhogaparibhoganA badale bhoga ane upabhoga zabda prayukta thAya che, jemano artha paNa pUrvavat ja che. evA upabhoga ane paribhoganA yogya padArthonA viSayamAM evI maryAdA karavI ke amuka-amuka padArthonA sivAya zeSa padArthono upabhoga-paribhoga nahi karuM, A maryAdAne "upabhoga-paribhoga parimANa vrata' kahe che. zAstrakAroe A vratane grahaNa karavAmAM suvidhAnI dRSTie 26 prakAranA upabhogaparibhoga padArthonI eka sUcI ApI che. A sUcInA AdhAre vratadhArI e prakAranA padArthonA upabhoga-paribhoganI maryAdA kare che ke - "amuka-amuka padArthonuM sevana na karuM. amuka padArtha eTalI vArathI vadhu vAra kAmamAM nahi lauM, eTalA samayathI pUrva ke pazcAt banelI cIjano upabhoga nahi karuM, amuka samaya para ja amuka padArtha kAmamAM laIza, amuka padArtha ATalA samaya sudhI ja kAmamAM laIza, enA pachI nahi. A rIte padArthonA upabhoga ke paribhoga mATe dravya, kSetra, kALathI maryAdA karavI ja upabhoga-paribhoga parimANa vrata che. zAstrakAra dvArA batAvavAmAM AvelA 26 bolaH (1) ullaNiyA vihi: prAtaHkALa UThatAM ja zaucakriyA vagerethI nivRtta thaIne hAtha-moM dhoyA pachI ene sApha karavA mATe vastranI jarUriyAta thAya che, jene rUmAla, TuvAla, aMgarakhu vagere kahe che. enI maryAdA karavI "ullaNiyA vihi parimANakahevAya che. (2) daMtavaNa vihi ? rAtrimAM UMghatA samaye moMmAM thosAcchavAsanA vAyu dvArA je nikRSTa pugala ekatrita thaI jAya che, emane dUra karavA ane mukhazuddhi mATe dAtaNa karavAmAM Ave che. prAcIna kALamAM loko bAvaLa, lImaDA, muLeThInI lAkaDIthI dAtaNa karatA hatA. AjakAla lagabhaga badhA daMtamaMjana ke TUthapesTathI dAtaNa kare che. daMtadhAvanathI saMbaMdhita padArthonA, viSayamAM maryAdA karavI daMtavaNa vihi parimANa' kahevAya che. (3) phala vihiH dAtaNa karyA pachI vALa ane mAthAnI svacchatA mATe pUrvakALamAM AMbaLA, arIThA vagere phaLano upayoga karavAmAM Avato hato. vartamAna samayamAM sAbu vagere dravyono upayoga karavAmAM Ave che. vALa tathA mAthAnI svacchatA-hetu Avazyaka padArthonI maryAdA karavI "phala vihi parimANa" che. (4) abhaMgaNa vihiH tvacA (cAmaDI) saMbaMdhita vikArone dUra karavA ane zarIramAM rakatasaMcAra karavA hetu je tela vagere dravyothI zarIra upara mAliza karavAmAM Ave che, e dravyonI maryAdA karavI te "AbhaMgaNa vidhi parimANa' che. [ upabhoga - paribhoga parimANa vrata kare che, cha35) Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) uvaTTaNa vihi ? zarIra para jAmelA melane haTAvavA tathA zarIramAM rti tathA zakti lAvavA mATe pIThI lagAvavAmAM Ave che. A pIThI vize maryAdA karavI viTTaNa vihi parimANa che. (6) mawNa vihiH snAnanA saMbaMdhamAM maryAdA karavI ke - "huM ATalI vArathI vadhu vAra ke amuka prakAranA ATalA jaLathI vadhu jaLano vyaya nahi karuM," A "majjaNa vihi parimANa che. (0) vattha vihiH vastranA saMbaMdhamAM maryAdA karavI ke - "huM amuka prakAranA ATalA vastrathI vadhu vastra dhAraNa nahi karuM." A prakAranI vastra saMbaMdhI maryAdA karavI "vattha vihi parimANa che. (8) vilavaNa vihiH zarIramAM zItaLatA pradAna karanAra caMdana vagere sugaMdhita dravyonuM vilepana karavAmAM Ave che. e dravyonI maryAdA karavI 'vilavaNa vihi parimANa' che. (9) puSka vihi ? puSponI maryAdA karavI ke - "amuka vRkSanAM ATalAM puSponA sivAya anya tathA vadhu phUla upayogamAM nahi lauM." A "puSka vihi parimANa che. AjakAla puSpanA badale attara, gulAla (phulela) nuM pracalana che. emanI maryAdA paNa enA aMtargata samajavI joIe. (10) AbharaNa vihi H zarIra para dhAraNa karavAmAM AvatAM AbhUSaNonI maryAdA karavI ke - "huM ATalA mUlya ke ATalA vajananA amuka AbhUSaNa sivAya anya AbhUSaNono upayoga nahi karuM.' A "AbharaNa vihi parimANa" che. (11) dhUpa vihi : nivAsa vagere sthAnomAM svAthyanI dRSTie vAyuzuddhi mATe dhUpa vagerenA upayoganuM parimANa karavuM "dhUpa vihi parimANa che. - ukta agiyAra bola evI cIjothI saMbaMdhita che, je zarIranI rakSA mATe che athavA jenAthI zarIramAM spharti ke svasthatA Ave che. enAthI AgaLanA 10 bolomAM evI vastuonI vidhinuM parimANa sUcita karavAmAM AvyuM che, je zarIrane zakti pradAna karanAra che. (12) penja vihi : prAtaHkALe nAstAnA samaye je peya padArtha levAmAM Ave che, e peya padArtho (dUdha, zarabata, madhro vagere)nuM parimANa karavuM "penja vihi parimANa che. (13) bhakhaNa vihiH nAstAnA samaye je padArtha khAvAmAM Ave che, jema ke mIThAI, biskiTa vagere, emanuM parimANa karavuM 'bhakhaNa vihi parimANa' che. (14) odaNa vihi ? odanamAM e dravyono samAveza che, je vidhipUrvaka agni upara banAvIne khAvAmAM Ave che. jema ke cokhA, thulI, khIcaDI vagere. evI cIjonI maryAdA karavI "odaNa vihi parimANa' che. (15) sUpa vihi : sUpamAM e bhojya padArthono samAveza thAya che. je dALa, sUpa vagerenA rUpamAM roTalI ke bhAtanA sAthe khAvAmAM Ave che. evI vastuonI maryAdA karavI sUpa vihi parimANa" che. (30) jiNadhamo) Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) vigaca vihi H vigayamAM e padArtho che, je bhojanane pauSTika banAve che. vigaya pAMca mAnavAmAM AvyA che. dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa (khAMDa ke khAMDa vagerethI banAvelI mIThAI). A pAMceya vikRti utpanna karanAra hovAthI vigaya kahevAya che. emanI maryAdA karavI vigaya vihi' che. madha ane mAkhaNa vizeSa vikRti pedA karanAra hovAthI vizeSa vigaya che. vizeSa kAraNa vagara zrAvakane emanuM sevana na karavuM joIe. madha ane mAMsa vigayA (bahu ja vikRti pedA karanAra) che. enAthI buddhi paNa bhraSTa thAya che ane e trasa jIvonA ghAtathI utpanna thAya che, tethI e zrAvaka mATe sarvathA tyAjya che. (10) sAga vihi : bhojananA sAthe vyaMjananA rUpamAM khAvAmAM AvatA padArthone zAka ke sAga kahe che. e lIlAM ane sUkAM baMne prakAranAM hoya che. zAkanA viSayamAM maryAdA karavI "sAga vihi parimANa" che. (18) mAhura vihi ? madhura tathA lIlAM-sUkAM phaLonI maryAdA karavI "mAhura vihi parimANa che. madhura lIlAM phaLomAM kerI, keLAM, dADama, drAkSa vagere che, sUkAM phaLomAM badAmapistA-kisamisa vagere sUkA mevA che. ' (19) jImaNa vihi? je padArtha bhojananA rUpamAM sudhA nivAraNArtha khAvAmAM Ave che. jema ke roTalI, pUrI, paroThA, bATI vagere te jImaNa kahevAya che. A prakAranAM dravyonI maryAdA karavI "jImaNa vihi parimANa' che. (20) pANI vihi H vividha prakAranA peya jaLonI maryAdA karavI. pANInA uSNodaka, zItodaka, varasAdanuM jaLa, khAruM-mIThuM vagere aneka bheda che. "amuka sthAnanA, amuka nAmanA, amuka prakAranA, amuka pramANamAM jaLano upayoga karIza, anya pANIno nahi." A prakAranI maryAdA karavI "pANI vihi parimANa' che. (21) mukhavAsa vihi ? mukhavAsamAM e padArthonI gaNanA karavAmAM Ave che je bhojana pachI mukhazuddhi mATe upayogamAM levAya che. jema ke sopArI, pAna, elacI. A prakAranA mukhavAsanA saMbaMdhamAM parimANa karavuM "mukhavAsa vihi parimANa' che. (22) vAhana vihi ? vAhanamAM e padArthonI gaNanA karavAmAM Ave che. jenA upara caDIne bhramaNa ke pravAsa karavAmAM Ave che. jema ke hAthI, ghoDA, UMTa, baLadagADI, ratha, pAlakhI, nAva, vimAna, relave (relagADI), moTara vagere. ukta savArIthI maryAdA karavI "vAhaNa vihi parimANa che. (23) uvANaha vihi : upAnahamAM e cIjonI gaNanA karavAmAM Ave che, je pagonI rakSA mATe pagamAM paheravAmAM Ave che. jema ke bUTa, caMpala, senDala, khaDAu, mojA vagere. A badhAnI yathAvazyaka maryAdA karavI "upANaha vidhi parimANa" che. (24) zayaNa vihi : zayanamAM e badhI cIjono samAveza thAya che, je UMghavAbesavAnA kAmamAM Ave che. jema ke palaMga, khATalo, pATa, Asana, gAdI, gAdaluM, pAtharaNuM, [ upabhoga - paribhoga parimANa vrata che. je 30) Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tebala, khurazI, sophA, bAjoTha vagere. A padArthonI yathAvazyaka maryAdA karavI 'zayaNa vihi parimANa' che. (25) sacitta vihi : emAM sacitta (sajIva) padArthonI maryAdA karavAmAM Ave che. je acitta karyA pachI ja khAvAmAM Ave che, jemanA sparzathI muni bace che. vAstavamAM zrAvakane jyAM sudhI saMbhava hoya, sacitta padArthanA upabhogano sarvathA tyAga karavo joIe. te zramaNopAsaka che. zramaNopAsakano artha zramaNonI upAsanA karanAra hoya che. zramaNonI upAsanA te emane acitta (prAsuka) AhAra, pANI, vastra, pAtra vagare ApIne ja karI zake che. jo te ja sacitta bhojI haze to sAdhu-sAdhvIone acitta bhojana kyAMthI ApI zakaze ? tethI zrAvake acitta bhojI hovuM joIe. evuM saMbhava na hoya to sacitta padArthonI maryAdA karI levI joIe. (26) davya vihi : uparyukta bolomAMthI je sacitta ke acitta khAdya padArthonI je maryAdA karavAmAM AvI che, e padArthonI dravya rUpamAM gaNatarI karIne A prakAranI maryAdA karavI ke - eka divasamAM ke eka samayamAM ke AyuSyabharamAM ATalA dravyathI vadhu dravyanuM sevana nahi karuM,' svAdanI bhinnatAnI dRSTie jeTalI vastuo alaga-alaga dravyonA saMyoganA sAthe moMmAM nAkhavAmAM Avaze, emanI gaNanA pRthak-pRthak dravyomAM thaze. Ama, yathAsaMbhava dravyonA sevananI maryAdA karavI davya vihi parimANa' che. ukta chavvIsa prakAranA padArthonI yathAvidhi maryAdAmAM e badhA upabhogya-paribhogya, padArthonuM parimANa AvI jAya che je jIvananirvAha mATe ke zarIra dhAraNa mATe Avazyaka che. ukta 26 vAtonI sUcI eTalA mATe batAvI che ke sarva sAdhAraNathI laIne rAjA-mahArAjA sudhI A vratane AsAnIthI dhAraNa karI zake. zAstrakAre potAnI taraphathI badhI vAtono saMketa karI dIdho che, je vyaktine je padArthanI jarUra na hoya te eno sarvathA tyAga karI zake che. zrAvakane potAnI zakti, paristhiti tathA yogyatA vagere joIne yathAvidhi upabhogyaparibhogya padArthono tyAga ke maryAdA karI levI joIe. maryAdAnI maryAdA H zrAvaka potAnA jIvanamAM saptam vrata grahaNa karIne jyAre upabhogya-paribhogya vastuonI maryAdA kare che, tyAre ja ene e padArtha maryAdAnA aucityane pAMca kAraNonI kasoTI upara mUkIne spaSTa karI levI joIe. jo enA dvArA maryAdAmAM rAkhelI vastu pAMca doSothI yukta che, to e vastuno sarvathA tyAga karI devo joIe. AcArya akalaMke gRhastha sAdhaka mATe upabhoga-paribhogya vastuonA upayoga karyA pahelAM pAMca kAraNonI kasoTI para emane cakAsavAnI jarUriyAta batAvI che. upabhoga-paribhogane pArakhavAnAM pAMca kAraNo : te pAMca kAraNo A prakAra che - (1) trasa vadha, (2) bahu vadha, (3) pramAda, (4) aniSTa ane (5) anupasevya. jiNadharmo 738 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) trasa vadhaH je koIpaNa vastuno upabhoga-paribhoga karavo hoya, enA viSayamAM zrAvake vicAravuM joIe ke A hAlatAM-cAlatAM (traNa) prANIonA nAzathI to taiyAra nathI thaI ne ? jo te trasa jIvonI hatyAthI taiyAra thaI che to zrAvake e vastuno sarvathA tyAga karavo joIe. jema ke mAMsa, carabI, pazuone mArIne taiyAra karavAmAM AveluM cAmaDuM, rezamanA kIDAnA vadhathI taiyAra thayeluM rezamI vastra, mAchalI ke anya jIvonA avayavothI taiyAra thayelI davAo vagere. trasa vadha-janya vastuono upabhoga-paribhoga sarvathA tyAjya samajavo joIe. (2) bahu vadha H je padArtha trasa jIvonA saMhArathI to niSpanna nathI thayo, paraMtu ene banAvavAmAM trasa jIva pedA thaI jAya che athavA vipula pramANamAM sthAvara jIvonI hiMsA thAya che, evA bahu vadhajanya padArthono upabhoga-paribhoga zrAvaka mATe tyAjya che. jema ke madha, trasa jIvonA vadhathI to nathI banatuM paraMtu enA banAvavAnI prakriyA evI che ke ene saDAvavAmAM aneka trasa jIva pedA thaI jAya che, te marI jAya che, tethI madha bahu vadhajanya hovAthI varjanIya che. guMdA (umaLo) ke vaDanA phaLamAM aneka trasa jIva hoya che, tethI varjanIya che. je madha madhamAkhIonA madhapUDAo para dhumADo karIne niSpanna thAya che, ene paNa varjanIya samajavuM joIe. (3) pramAda : je vastunA sevanathI pramAda vadhato hoya, je kAmottejaka hoya, je ati gariSTha hoya, je tAmasika hoya, je prakRtine ugra ane avivekI banAvI deto hoya te padArtha tyAjya che. zrAvakane AhAra-vihAranA viSayamAM bahu satarka (jAgRta) rahevuM joIe. atibhojana paNa ALasa lAve che, gariSTha bhojana kAmottejanA lAve che. evA kAmottejaka ane ALasavardhaka AhArathI zrAvake dUra rahevuM joIe. gadagadatuM (Dallopa) zayana-Asana ke vikArottejaka vastra tathA anya kAmavardhaka padArtha zrAvaka mATe sarvathA tyAjya che. (4) aniSTa : je vastu zarIra ke jIvana mATe hAnikAraka che, jemanAthI svAthya bagaDatuM hoya, evA mAdaka padArtho tathA dhUmrapAna aniSTa che. keTalAya anAja ke khAdya padArtha aDadhA pAkelA ke vadhu pAkelA hovAthI hAnikAraka thAya (hoya) che, emane paNa aniSTamAM samajavA joIe. (5) anupasevya : je vastunuM sevana ziSTa saMmata nathI, dhRNita che, te anupasevya che. pUrvaja ziSTa puruSoe jemano upabhoga varjanIya mAnyo hoya te paNa anupasevya che. jema ke ajANyA phaLo, IMDAM vagere. AhArazuddhi ane svAda vRttiH upabhoga-paribhoga parimANa vrata mukhyatve khAdya padArthothI saMbaMdhita che. gRhastha sAdhakanA khAvAno uddezya jIvananirvAha hoya che. te jIvavA mATe khAya che, na ke khAvA mATe jIve che. tethI ene AhAra-vihAramAM bahu ja vivekathI kAma levuM joIe. AhAra-prANa-dhAraNa mATe K upabhoga - paribhoga parimANa vrata ja , cha39) Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che ne ke svAda mATe. tethI zrAvake AhAranI sAttvikatA, AhAranI zuddhi para paryApta dhyAna ApavuM joIe ane asvAda vRttine vikasita karavI joIe. je sAdhaka, bhale te sAdhu hoya ke zrAvaka, svAdanA cakkaramAM paDI jAya che te potAnI sAdhanAne khoI bese che. khAdya padArthonA viSayamAM vratI zrAvakanI dRSTi sudhA nivAraNanI hoya che. jema ke auSadha roga nivAraNArtha levAmAM Ave che, jIbhane sAruM lagADavAnI dRSTie nahi; e ja rIte AhAranuM sevana paNa sudhA nivAraka auSadhanI jema hovuM joIe na ke svAdavRttinA poSaNa mATe. "AruNikopaniSaddamAM kahyuM che - zauSadhavat zane Avare" arthAt auSadhanI jema AhAranuM sevana karo. auSadha (davA) levAno artha roga maTADavo ane svAthya surakSita rAkhavuM thAya che. A ja dRSTie sudhA rogane maTADavA mATe auSadha rUpamAM AhAra karavo joIe. jyAM svAda vRtti mukhya hoya che tyAM pramANa ane prakAranuM vizeSa dhyAna nathI rahetuM, paraMtu auSadha vRttinI khAvAtI pramANa tathA prakAra paNa niyaMtrita thaI jAya che. jyAre koI sAdhaka rasapUrvaka vastunuM sevana kare che to enuM pariNAma vadhu mAtrAmAM sevana karavAmAM thAya che, vadhu khAvAnI Adata paDI jAya che, je hAnikAraka hoya che. zarIra dhAraNanI dRSTi hovAthI sAdhaka ayogya, akhAdya, anAvazyaka, ahitakara, prakRtinI pratikULa, atimAtrAmAM padArtha sevana karavo choDI de che. enAthI vadhu sArI vastuono moha khatama (naSTa) thaI jAya che. mana svAdanA baMdhanathI mukta thaI jAya che. phaLasvarUpa pUlasUma baMne prakArano vikAsa kSINa thaI jAya che, cittavRtti AtmAnI tarapha pharavA (jhUkavA) mAMDe che. sAdhakanI vRtti aMtarmukhI thaI jAya che. AhArazuddhinA viSayamAM "chAMdogya upaniSada'mAM kahyuM che - ____AhAra zuddhau satva zuddhiH satva zuddhau smRtiH / smRtilabhbhe sarva granthInAM vipramokSaH // " AhAra zuddha, sAttvika tathA nyAya prApta hoya to sattvazuddhi ke aMtaHkaraNanI zuddhi thAya che. aMtaHkaraNanI nirmaLatAthI smRti-lAbha thAya che. Atma-smaraNa haMmezAM rahe che. enAthI hRdayanI samasta graMthIo khUlI jAya che. arthAt ajJAnanI gAMTho naSTa thaI jAya che. Ama, upabhoga-paribhoga parimANa vratanA kAraNe gRhastha sAdhaka uttarottara aMtarmukhI thatAM-thatAM mokSamArgamAM agresara thato rahe che. upabhoga-paribhoga viramaNa saptama vratanA aticAro : upabhoga-paribhoga parimANa vrata be prakAranA che. jema ke - "uvabhoga paribhoga parimANa vae duvihe pannate, taM jahA-bhoyaNAo ya kammao y|" arthAt upabhoga-paribhoga-parimANa vrata be prakAranA che, yathA-bhojanathI ane karma - (vRtti-vepAra)thI. [040) jiNadho] Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukta pAThamAM "bhojana' zabda upalakSaNa che. enAthI samasta upabhogya ane paribhogya padArthonuM grahaNa samajI levuM joIe. bhojana saMbaMdhita vratanA pAMca aticAra batAvavAmAM AvyA che. te aticAra A pramANe che - (1) sacittAvAre, (2) sacittapaDibaddhAhAre, (3) appoliosahI bhakhaNayA, (4) duppoliosahI bhakhaNayA ane (5) tuccho sahi bhakhaNayA. (1) sacirAhAra : bhojana saMbaMdhita pAMca aticAromAMthI prathama aticAra sacittAvAra che. sacitta padArthono AhAra karavo sacittAhAra kahevAya che. sacitta arthAt sajIva. jema kAcuM lIluM zAka, goTalI sahita pAkeluM phaLa, vagara pAkeluM anAja, aMkura utpanna thavAnI zaktivALA bIja, garama karyA vagaranuM ke vagara dhoyeluM aprAsuka asaMskRta pANI vagere sacitta che. zrAvaka yathAsaMbhava sacitta padArthonA upabhoga-paribhogano tyAga kare. evuM karavAthI ja te zramaNanI upAsanAne yogya zramaNopAsaka thaI zake che. zrAvaka acitta bhojI (bhogI) haze to ja ene acitta bhojI sAdhu nigraMthone kalpanIya-eSaNIya AhAra pratilAbhita karavAno avasara maLI zakaze ane te atithi saMvibhAga nAmanA bAramA vratano ArAdhaka thaI zakaze. sacittAhArane ahIM A vratano aticAra batAvavAmAM Avyo che. A tyAre ja saMbhava che jyAre e zrAvake sacitta AhArano tyAga karyo hoya ke amuka sacitta padArthanA viSayamAM koI maryAdA hoya ane e padArthane acitta thayA vagara ja bhUlathI sacitta rUpamAM khAI lIdho hoya. A aticAranI vyAkhyA karatAM-karatAM AcArya haribhadra "Avazyaka TIkA'mAM lakhe che - "kRtta sacittAhAra pratyAkhyAnasya kRta tatparimANasya vA'nAbhogAdi pratyAkhyAnaM sacetanaM bhakSayatastadvA pratItyAtikramAdau vartamAnasya / " arthAt je sacitta AhArano tyAga karyo che, athavA jenA vize koI maryAdA-vizeSa karI che, bhUlathI e padArthane khAvo sacittAvAra nAmano aticAra che. (2) sacitta paDibaddhAhAra : AhAra to sacitta na hoya, paraMtu e AhAra koI sacitta vastu para rAkhelo hoya, sacitta vastuthI saMlagna hoya, ke sacitta goTalI vagerethI yukta hoya, eno upabhoga karo to bIjo sacitta pratibaddhAhAra doSa lAge che. jema lIlA pattAnA paDiyAmAM dahIM ke mIThAI rAkhelI hoya to te acitta hovA chatAMya sacitta pattAMothI saMbaddha hovAthI sacitta pratibaddha doSathI dUSita che. pAkelI kerIne goTalI sahita cUsIne khAnAra vyakti acitta kerI rasane khAvA chatAMya sacitta goTalIthI yukata AhAra karI rahyo che. athavA roTalInI thALI sacitta pANInA vAsaNa ke lIlI zAkabhAjI para rAkhelI che, ene jo zrAvaka khAI rahyo che, to te paNa acitta pratibaddhAhAra che. | (3) apakvoSadhi bhakSaNatA : je vastu pUrI rIte pAkelI nathI, evI adhakacarI (aDadhI pAkelI) cIja sacitta paNa nathI to acitta paNa nathI, te mizra che, zaMkAspada ane dU upabhoga - paribhoga parimANa vrata che ,041) Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAnikAraka che. enuM sevana karavuM zrAvaka mATe aticAra che. sAdhu paNa evI apakva khAdya vastune sacittanI zaMkAne kAraNe nathI letA. (4) duSpakvauSadhi bhakSaNatA : je AhAra atyadhika (vadhu) pAkI gayo che, jeno svAda ane rasa naSTa thaI gayo che, vadhu pAkavAnA kAraNe jemAM saDo pedA thaI gayo che, evo duSpakva AhAra acitta hovA chatAMya khAvo, A vratanuM dUSaNa mAnavAmAM Ave che, kAraNa ke evo AhAra zarIra ane dharma baMne mATe hAnikara hoya che. (5) tucchauSadhi bhakSaNatA : tuccha AhAra e che jemAM sudhA nivAraka ke poSaka tattva to ochuM hoya, vyarthano sArahIna bhAga vadhu hoya. zrAvaka mATe evo sArahIna, poSaka tattva rahita tuccha AhAra sevana karavA yogya nathI, kAraNa ke enAthI AhAra karavAnuM lakSya pUruM thatuM nathI. tethI evI tuccha vastuono AhAra karavo zrAvaka mATe aticAra mAnavAmAM Avyo che. saptama vratanA A pAMca aticAro bhojanathI saMbaMdhita che, paraMtu upa-lakSaNathI emane anya bhogopabhoga yogya padArthonA viSayamAM paNa samajI levuM joIe. AcArya samaMtabhadra "ratnakaraMDa zrAvakAcAra'mAM upabhoga-paribhoga parimANa vratanA pAMca aticAra bIjI rIte batAvyA che. teo kahe che - "viSayaviSato'nu prekSA'nusmRti rati lolyamatitRSAnubhavau / bhogopabhoga parimANa vyatikramAH ca kathyante // " - ratnakaraMDa 3/44 viSayarUpI viSaya pratye Adara rAkhavo, vAraMvAra bhogya padArthonuM smaraNa karavuM, padArtho pratye atyadhika lolupatA rAkhavI, bhaviSyanA bhogonI atyaMta lAlasA rAkhavI ane bhogomAM atyadhika tallIna thavuM - e pAMca bhogapabhoga parimANa vratanA aticAro che. niHsaMdeha bhogonI pratye Adara rAkhavAthI ke rAta-divasa enuM ciMtana karatA rahevAthI, emanI lAlasA ane tallInatAthI zrAvaka bAhya rUpathI vrata grahaNa karI levAthI paNa aMdarathI poluM hoya che. tethI zrAvake bhogapabhoga parimANa vratane grahaNa karatA samaye A vAtono sUkSmatAthI vicAra karavo joIe, tathA A aticArothI bacavAmAM sAvadhAna rahevuM joIe. A vratano bIjo prakAra Ho ya' che, karmathI abhiprAya ahIM vepAra-dhaMdho che. zrAvaka potAnI jarUriyAtonI pUrti mATe je vyavasAya ke vRtti aMgIkAra karaze te paNa mahAraMbha rUpa nahi hoya. A ThIka che ke zrAvaka AraMbhano pUrNataH tyAgI nathI, enI AjIvikAmAM yatkiMcit AraMbha thAya ja che, chatAM zrAvaka e ja AjIvikAne apanAvaze jemAM alpa pApAMza hoya. evI AjIvikA dharma AjIvikA kahevAya che. jema caMdramA thoDo kALo hovAnA kAraNe kALo nathI kahevAto ema ja zrAvakanA alpa pApavALo vyavasAya pApamaya nathI mAnavAmAM Avato. alpAraMbha ane alpa parigrahavALo zrAvaka dhArmika mAnavAmAM Ave che, kAraNa ke eNe mahAraMbha ane mahAparigraha rUpa mahApApano tyAga karI dIdho che. tethI bhagavatI sUtra'mAM zrAvakanuM varNana karatAM kahevAmAM AvyuM che - (42) 0.00 0.00 0.00 .00 .| jiNadhamo) Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "appAramA, appaparihA, thambiyA, dhammALunA, dhammiTThA, dhammavArpha, dhammappaloyA, dhamma pajjalaNA, dhamma samudAyArA, dhammeNa ceva virtikappemANA viharaMti / " arthAt zrAvaka alpAraMbhI, alpa parigrahI, dhArmika, dharmAnusArI, dharmiSTha, dharmakhyAti, dharma pralokita, dharma prajvalaka dharma samudAcAra yukta hoya che. te dharmathI ja AjIvikA calAvatA jIvanayApana kare che. zrAvaka ane vyavasAyanA prakaraNamAM sArI rIte batAvI dIdhuM che ke zrAvaka e vyavasAya nathI karI zakato jemAM mahAraMbha ane mahApApa hoya. paMdara karmAdAnomAM je vyavasAya batAvavAmAM AvyA che te mahApApamaya che, tethI zrAvaka mATe varjanIya che. paMdara karmAdAna ane emanA artha pUrvamAM batAvavAmAM AvyA che. e paMdara karmAdAna upalakSaNo che. emanA sivAya paNa je vyavasAya mahAraMbhavALA che, bahu hiMsaka che, sAmAjika ane rASTrIya dRSTithI niSiddha che, je kuvyasanonA poSaka che, te badhA zrAvaka mATe tyAjya che. zrAvaka potAnI nyUnatama (nAnAmAM nAnI) jarUriyAto mATe evo ja vyavasAya karaze je alpa AraMbhamaya hoya, je chaLa-kapaTa, beImAnI, vizvAsaghAta, bheLaseLa ane zoSaNathI rahita hoya. A rIte dharmathI AjIvikA karatAM-karatAM zrAvaka, prazasta ane dhArmika mAnavAmAM Ave che. ukta rItithI upabhoga-paribhoga parimANa vratanA 5 aticAro tathA 15 karmAdAnothI bacIne zrAvake sAtamA vratanuM niraticAra pAlana karavuM joIe. 5 anarthadaMDa viramaNa vrata zrAvakanuM AThamuM vrata tathA trIjuM guNavrata anarthadaMDa viramaNa vrata che. zrAvaka jyAre potAnI AvazyakatAo ane vyavasAya para paheredArI rAkhe che to ghaNA badhA AsravothI bacI jAya che, chatAM paNa enA jIvanamAM ghaNI badhI pravRttio evI rahI jAya che, je na to upabhogaparibhoganI maryAdAmAM Ave che ane na vyavasAyanI maryAdAmAM. zrAvakane evI pravRttiomAM sArthaka-nirarthakanuM vizleSaNa karIne sArthaka pravRttio rAkhIne nirarthaka pravRttione choDI devI joIe. nirarthaka pravRttione choDI devA mATe prabhu mahAvIre zrAvaka mATe AThamA anarthadaMDa viramaNa vratanuM vidhAna karyuM che. zrAvake pAMca mULa aNuvratone aMgIkAra karatA samaye je-je vastunI chUTa rAkhI che, eno upabhoga karatAM samaye sArthaka ane nirarthakanuM aMtara samajIne nirarthaka upabhogathI bacavuM jarUrI che. jema sughaDa nArI ghauM vagere anAjanA kaNonI sAthe maLelA kAMkarAo vINIne alaga karI de che, e ja rIte sujJa zrAvake azubha Asravajanya daMDarUpa pravRttiomAMthI nirarthaka pravRttione vINIne alaga karI levI ane sArthakane rAkhavI. anarthadaMDa viramaNa vrata 43 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema buddhimAna vyakti dUdha ApanArI gAyanI lAta sahana karI le che, paNa koI dUdha na ApatI gAya vyarthamAM ja lAta mAratI hoya to te asahya hoya che. A ja rIte anubhAssavajanya daMDa rUpa badhI pravRttio tyAjya hoya che, paraMtu gRhasthajIvanane potAnuM gRha kArya calAvavA tathA jIvananirvAha karavA mATe thoDI pravRttio karavI paDe che. jyAre daMDarUpa pravRttio karavI ja paDe che, to te ja pravRttio karo jemanAthI kaMIka prayojana siddha thatuM hoya. je pravRttiothI kaMIka prayojana siddha thatuM hoya emano daMDa zrAvaka sahana karI le che, paraMtu jemanAthI koI lAbha nathI thato, koI prayojana siddha nathI thatuM, emano daMDa nirarthaka hovAthI ene sahana na karavuM joIe. zrAvake pAMca aNuvrato dvArA ghaNI daMDarUpa pravRttio baMdha karI dIdhI, enA pachI dizAomAM gamanAgamananI maryAdA karIne e pravRttione kSetrathI sImita karI dIdhI, enA pachI upabhoga-paribhoga parimANa vrata dvArA bIjI paNa aneka pravRttio ochI karI dIdhI, paraMtu pachI paNa kAyAthI saMbaMdhita keTalIka pravRttio tathA mana-vacanathI saMbaMdhita adhikAMza pravRttio haju bAkI rahe che. have jovAnuM e che ke e avaziSTa daMDarUpa pravRttiomAM kaI arthadaMDa rUpa che ane kaI anarthadaMDa rUpa che? ema to emanA mApavAnuM koI eka tharamaoNmiTara nathI. potAno viveka ja enA mApavAnuM mApadaMDa ke tharamaoNmiTara che. pratyeka vyaktinI paristhiti eka sarakhI nathI hotI, tethI alaga-alaga paristhitine kAraNe eka ja nirNaya nathI karI zakAto ke A arthadaMDa ane A anarthadaMDa che. eno nirNaya to vyakti svayaM potAnA vivekathI karI zake che. anarthadaMDanI vyAkhyA : AcArya umAsvAtie anarthadaMDamAM 'artha-anartha' zabdanI vyAkhyA A prakAra karI che - "upabhoga paribhogau asyAgAriNo'rthaH / tadvyatirikto'narthaH / " / - tattvArtha bhASya - 7/16 jenAthI upabhoga-paribhoga thAya che, te zrAvaka mATe artha che ane enAthI alaga hoya - arthAt jenAthI upabhoga-paribhoga na thato hoya, te anartha che. upabhoga-paribhoganA prayojana vagara je mana, vacana, kAyAnI daMDarUpa pravRtti hoya, te anarthadaMDa che. eno tyAga anarthadaMDa virati nAmanuM vrata che. vAstavamAM anarthadaMDa virati vratanI upayogitA e che ke zrAvaka potAnI pratyeka pravRttinA phaLAphaLa para vicAra karavAnuM zIkhe ane je pravRttiothI hAninA badale lAbha ocho hoya, puNyanI apekSA pApa vadhu hoya, emano tyAga karo. ahiMsA vagere vratonA varNanamAM je hiMsA vagerenA apavAdo batAvavAmAM AvyA che, emano durupayoga na thaI jAya, ene mATe anarthadaMDa virati che. vratonA saMrakSaka tathA mULa vratomAM vizeSatA pedA karanAra hovAthI A guNavrata che. (044 chejiNadhamo) Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka aNuvrata saMbaMdhamAM sArthaka-nirarthaka daMDano vicAra karavo joIe. jema ahiMsA-aNuvratamAM zrAvake AraMbhajA, udyoginI ane virodhinI hiMsA khullI rAkhI che tathA sthAvara jIvonI hiMsA paNa khullI che. chatAM dizAvrata ane upabhoga-paribhoga parimANa vratane grahaNa karavAthI emanI hiMsA paNa sImita thaI jAya che, chatAMya khullI to che ja. Ama, khullI hiMsAmAM niSThayojana hiMsA (AraMbha samAraMbha) karavI anarthadaMDa che. jema ke vividha vivAha vagerenA prasaMgo upara dekhAva karavA mATe vadhu paDatI lAiTa (rozanI) vagere lagAvavI, moTA-moTA bhojana-samAraMbho yojavA vagere anarthadaMDa che. kRSi vagere udyoginI hiMsAnI chUTanA nAma para tIDa vagereno saphAyo karavo, Aga saLagAvIne emane homI devA, vAMdarAo vagerene jAnathI mArI nAkhavA vagere. athavA mULabhUta AvazyakatAonI pUrti thaI javAya chatAMya aviveka ke lobhavaza aneka udyoga-dhaMdhA kholavA, jemAM ghaNAye jIvonuM upamardana thatuM hoya vagere anarthadaMDa che. virodhI hiMsAnI chUTanA nAma para sApa ke vichI vagerene jotAMveta ja mArI nAkhavA anarthadaMDa che. A rIte niSkAraNa traNa-sthAvara jIvone kaSTa devuM anarthadaMDa che. zrAvake hiMsAmAM je chUTa rAkhI che eno upayoga mAtra sArthaka kAryomAM ja karI zake che, nirarthaka kAryomAM nahi. satya vratamAM paNa zrAvake sthULa asatyano tyAga karyo che, dimparimANa vratamAM kSetra sImita karI lIdhuM che, chatAMya sUma mRSAvAda khullo che. zrAvaka eno durupayoga karIne jo koInI niMdA, cApalUsI kare, vyarthano vivAda ke bakabaka kare, bIjAne badanAma karavA mATe cakhAcakha kare, ahIM-tahIMnuM joDIne be vyaktione paraspara bhIDAvI de ke paraspara mArAmArI karAvI de, athavA koIne pApajanaka preraNA Ape - e badhA vyavahAro mRSAvAda saMbaMdhita anarthadaMDa che. enAthI vyartha ja jUThano doSa lAge che. zrAvake asteya aNuvratamAM sUkSma corIno tyAga nathI karyo tathA enA nAma para jo niprayojana sUkSma corI paNa kare che to te anarthadaMDa che. jema bIjAnI vastuno enI AjJA vagara upayoga karavo anarthadaMDa che, kAraNa ke evuM karyA vagara paNa zrAvakanuM kAma cAlI zake che. zrAvake caturtha vratamAM je chUTa rAkhI che enuM niSThayojana sevana karavuM, e brahmacarya saMbaMdhI anarthadaMDa che. jema amaryAdita abrahmacarya-sevana anarthadaMDa ja che. kAmottejaka ghaTanAovArtAo, navalakathA, khela-nATaka (tamAzA) calacitra, zRMgArita citra ke pustakone jovA, vAMcavAM, sAMbhaLavAM vagere anarthadaMDa che. azlIla hAsya-majAka, nazIlI vastuonuM sevana, azlIla kAmaceSTAo vagere anarthadaMDa che. parigraha parimANa vratamAM rAkhelI chUTamAM nimprayojana anupayogI vastuono saMgraha karavo anarthadaMDa che. moTAInA pradarzana mATe potAnA gharamAM anupayogI anAvazyaka (binajarUrI jUnI cIjone saMgRhIta karavI tathA emane sajAvIne pradarzana mATe rAkhavI vagere. e badhI cIjo rAkhyA vagara paNa zrAvakanuM kAma cAlI zake che, tethI e nimprayojana hovAthI K anarthadaMDa viramaNa vrata ) ja na cha45) Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anarthadaMDanI aMtargata che. zrAvake potAnI paristhiti anusAra svayaM taTastha dRSTithI UhApoha karIne arthadaMDa, anarthadaMDano nirNaya karI levo joIe. AcArya abhayadeve anarthadaMDane mAtra hiMsAthI saMbaMdhita mAnyo che. emaNe "upAsaka dazAMga'nI TIkAmAM lakhyuM che - "artha: prayogana" | gRhasthastha kSetra-vArtA-dhana-dhAnya-zarIra patninA viSayaM, tadarthe Arambhe bhUtopamardo'rthadaNDaH / daNDo, nigraho, yAtanA, vinAza iti paryAyAH / arthena prayojane daNDo'rthadaNDaH / sa caivambhUta upamardanalakSaNa daNDaH / kSetrAdi prayojanamapekSa mANo'rthadaNDaH ucyate / tadviparIto'narthadaNDaH / " arthAtu gRhastha potAnA khetara, ghara, dhana, dhAnya ke zarIra pAlana vagere pravRttio mATe je AraMbha dvArA prANIonuM upamardana kare che te arthadaMDa che. daMDa, nigraha, yAtanA ane vinAza - e cAreya ekArthaka che. enAthI viparIta arthAtu niSpayojana ja prANIonuM vighAta karavuM anarthadaMDa che. pramAda, kutUhala, aviveka vagerene vaza thaIne jIvone kaSTa ApavuM anarthadaMDa che. - ukta vyAkhyA anusAra anarthadaMDanI mukhya dhArA hiMsAthI saMbaMdhita che. chatAM asatya, caurya, abrahmacarya tathA parigrahathI paNa anarthadaMDanI dhArAo pravAhita thAya che. tethI zrAvake pratyeka pravRtti karatAM pahelAM e vicAra karavo joIe ke pravRtti enA mATe Avazyaka che ke nahi? enuM e kArya sArthaka che ke nirarthaka? zuM e kAryane karyA vagara koI chUTako nathI? e kArya enA kayA prayojananI pUrti kare che ? A prakArano viveka karIne zrAvake e kAryothI bacavuM joIe je nirarthaka hoya. anarthadaMDanA cAra AdhAra staMbhaH zAstrakAroe pAMca AstravothI anuprANita mana-vacana-kAyAthI thanAro anarthadaMDa rUpa pravRttionA cAra AdhAra staMbha batAvyA che, te A prakAre che - "tayANaMtaraM ca cauvvihaM aNaTThAdaMDaM paccakkhAi / taMjahA avajjhANAcariyaM, pamAyAcariyaM, hiMsappayANe, pAvakammovaese / " / - upAsaka dazAMga 1/43 enA pachI AnaMda zrAvake cAra prakAranA anarthadaMDanuM pratyAkhyAna karyuM. te A prakAre che : (1) apadhyAnAcarita, (2) pramAdAcarita, (3) hiMapradAna ane (4) pApopadeza. AcArya samatabhadra vageree anarthadaMDane pAMca bhAgomAM vibhakta karyo che - pApa-hiMsAvAnApadhyAna-ruzrutI: paMgha . pAhuH prasAdacaryAmanarthadaNDAna daNDadharAH // " - ratnakaraMDa zrAvakAcAra-75 (46) 0000000000000 jiNadhamo) Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) pApopadeza, (2) hiMsAdAna, (3) apadhyAna, (4) pramAdacaryA ane (5) duHzruti. ja e pAMca anarthadaMDa che. evuM pratIta thAya che ke pahelAM duHzruti nAmanA anarthadaMDane alagathI na mAnIne pramAdacaryAmAM ja ene samAviSTa karI levAmAM Avato hato. pachI enI AvazyakatA pratIta thavAthI AcArya samaMtabhadra vageree AnuM pRthak (alaga) vidhAna karyuM. 'duHzruti'no artha che - evI vAto ke kathAo, navalakathAo, nATakone sAMbhaLavAM ke vAMcavA, jemanAthI manamAM kAma vagere vikAra pedA thAya che. A duHzrutino aMtarbhAva vikathA nAmanI pramAdacarcAmAM thaI jAya che. (1) apadhyAnAcarita H anarthadaMDano sarva prathama AdhAra staMbha apadhyAnanuM AcaraNa che. apadhyAnano artha che aprazasta dhyAna. ema dhyAnanA cAra prakAra che - ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna ane zukladhyAna. A cAramAMthI prathamanAM be dhyAna azubha dhyAna che ane aMtanAM be dhyAna zubha dhyAna che. anarthadaMDanI aMtargata AdinA be dhyAna - Arta ane raudra mAnavAmAM AvyAM che. nirarthaka khoTA vicAromAM cittane lagAvavuM mAnasika anarthadaMDa che. manuSya jyAre duHkha ke vipattimAM hoya che, tyAre keTalAye prakAranA vikalpo manamAM ubharAya che. zAstrakAroe ArtadhyAnI vyaktinA mananA vikalponuM vizleSaNa karIne enAM cAra prakAra batAvyA che - - (1) aniSTa vastu ke vyaktino saMyoga thavAthI, (2) iSTa vastu ke vastuno viyoga thavAthI, (3) roga vagere thavAthI ane (4) iSTanI prApti mATe ciMtA utpanna thavI athavA aprApta bhogone prApta karavAnI lAlasAthI tIvra saMkalpa (nidAna) karavo - e cAra prakAranA ArtadhyAna anarthadaMDa che. bIjuM apadhyAna raudradhyAna che, je ArtadhyAnathI paNa bhayaMkara che. ArtadhyAnamAM to vyaktinA vyarthanA khoTA (kharAba) vicAra karIne potAnA AtmAnuM ja ahita kare che, paraMtu raudradhyAnamAM potAnA AtmAnA ahitanI sAthe-sAthe bIjAonuM ahita karavAnuM duciMtana kare che. jenuM mAnasa atyaMta krUra, atikrodhI, atilobhI, atimohI ane atisvArthI hoya che, te 'rudra' kahevAya che. e rudra arthAt bhayaMkara vyaktinuM dhyAna, raudra dhyAna kahevAya che. krodha, dveSa, IrSyA, abhimAna vage2e manovikArothI prerita thaIne bIjAo mATe aniSTa ciMtana karavuM raudradhyAna che. raudradhyAnI atyaMta krUra hoya che. thoDA nimittathI enA tana-badanamAM Aga lAgI jAya che, nAnI bhUla para bIjAonuM bhayaMkara nukasAna karanAra hoya che. raudradhyAnanA zAstrakAroe cAra prakAra batAvyA che - (1) hiMsAnubaMdhI, (2) mRSAnubaMdhI (3) steyAnubaMdhI ane (4) saMrakSaNAnubaMdhI. anarthadaMDa viramaNa vrata 747 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) hiMsAnubaMdhI : koInI hiMsA thatI joIne prasanna thavuM ane koIne mAravuMpITavuM, satAvavuM vagere hiMsArUpa ghora pravRtti mATe manamAM kalpanA karavI hiMsAnubaMdhI raudradhyAna che. amuka jIvane kevI rIte mAravAmAM Ave, kevI rIte bAMdhavAmAM Ave, kevI rIte herAna-parezAna karavAmAM Ave, konA dvArA A kAma karAvavAmAM Ave vagere hiMsA saMbaMdhita bhayaMkara vicAromAM mana-mastiSkane ekAgra karavuM hiMsAnubaMdhI raudradhyAna che. (2) mRSAnubaMdhI : potAnI khoTI vAtane sAcI siddha karavA tathA bIjAnI sAcI vAtane khoTI siddha karavAno upAya vicAravo, khoTuM prapaMca racavuM, khoTA zAstro vagere racavAnI yojanA vicAravI, bIjAone ThagavA mATe khoTA ADaMbaranI jALa bichAvavAnI yojanA karavI vageremAM mana-mastiSkane ekAgra karavuM mRSAnubaMdhI raudradhyAna che. (3) steyAnubaMdhI : corI karavAnI yojanA banAvavI, corI lUMTa-apaharaNa vagerenA upAya vicAravA, sabhya-asabhya vagerenA upAya vicAravA, taskarI-cora bajArInI navInavI rIto apanAvavI, corInI gaDamathalamAM DUbyA rahevuM steyAnubaMdhI raudra dhyAna che. (4) saMrakSaNAnubaMdhI : je bhUmi, saMpatti, makAna, bAga-bagIcA, strI vagere parivAra, pada, pratiSThA sattA ke vaibhava je prApta che, ene bIjAothI bacAvavA mATe aharniza ciMtAtura rahevuM saMrakSaNAnubaMdhI raudradhyAna che. koI emane chInavI na le, apaharaNa na karI le, potAnA kabajAmAM na karI le, e haMmezAM mArA adhikAramAM kevI rIte rahe ? huM ja emano svAmI kevI rIte banI rahuM, emAM koI bIjo bhAga na mAMgI le vagere prakAranI asaMkhya ciMtAomAM mana-mastiSkane vyagra rAkhavuM saMrakSaNAnubaMdhI raudradhyAna kahevAya che. e baMne ArtadhyAna-raudradhyAna zrAvaka mATe tyAjya che. prazna thaI zake che ke zrAvaka upara kuTuMba vagerenI javAbadArI che, tethI te saMpatti vagerenI rakSAnA viSayamAM upAya vicAraze ja, A anarthadaMDa kevI rIte thaI zake che ? samAdhAna e che ke rakSA karavI ke enA mATe upAya vicAravo eka vAta che ane rAta-divasa moha-AsaktipUrvaka 'hAya dhana ! hAya strI ! hAya parivAra, hAya dhana-dolata !' A prakAranI ciMtAthI vyagra rahevuM bIjI vAta che. rAta-divasa hiMsA saMbaMdhI ke saMrakSaNa saMbaMdhI ciMtAomAM DUbyA rahevuM raudradhyAna che. A ja kAraNathI AcArya hemacaMdre 'yogazAstra'mAM kahyuM che - variyAto, narendratva puradhAtA navIpane / khecaratvAdyapadhyAnaM muhUrtAtparatastyajet // " yogazAstra-75 'verInI ghAta karuM, rAjA thaI jAuM, nagarano nAza karI dauM, Aga lagAvI dauM, AkAzamAM uDavAnI vidyA prApta karIne AkAzamAM UDuM, vidyAdhara banI jAuM' vagere durdhyAna kadAca AvI jAya to ene eka muhUrtathI vadhu na TakavA do. pahelAM to A rItano vicAra manamAM pedA ja na thavA joIe, kadAca evA vicAra AvI jAya to emane vadhu samaya TakavA na do. jiNadhammo 48 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI amRtAcaMdrAcArye puruSArthasiddhayupAya'mAM apadhyAnanI vyAkhyA karatAM lakhyuM che ke - "pApavijaya-parAjaya-samara-paradAra gamana cauryAdhAH / / na kadAcanApi cintyAM pApa phala kevalaM yasmAt // " - puruSArtha siddhayupAya pApanI, RddhinI jaya-parAjaya, yuddha karavA, parastrIgamana karavA, corI vagere pApakarma karavAnuM ciMtana (apadhyAna) kadI nA karavuM joIe, kAraNa ke emanuM phaLa haMmezAM pAparUpa hoya che. zrI samatabhadrAcArye apadhyAnanI vyAkhyA A prakAre karI che. teo kahe che - bantha-vatha-chevA - drAkSya paratnatrAH | AdhyAnamapadhyAnaM zAsati jinazAsane vizadAH // " - ratnakaraMDa zrAvakAcAra-78 rAga-dveSa-vaza koI prANInA vadha, baMdha, chedana vagerenA tathA parastrIne potAnI banAvavI vagerenuM sarvatomukhI dhyAna karavAnuM jinazAsananA zratadhara apadhyAna kahe che. jo zrAvaka vicAra kare to te apadhyAnathI bacI zake che. iSTa-viyoga, aniSTa saMyoga, roga vagerenI ciMtA tathA nidAnakaraNa vagere prasaMgomAM rAga, dveSa, moha, krodha vagere utpanna thAya tyAre nimittanI apekSA upAdAnano vicAra karIe to mana ekAgra tathA zAMta rahI zake che. niminsa to nimitta mAtra che, Akho khela to upAdAnano che. tethI upAdAnano vicAra karIe to vyakti durgAnathI bacIne sudhyAnamAM sthita thaI zake che. - azubha vicAra jIvanamAM azubha saMskArane vadhAre che. khoTA vicAra to siMha ane vAghathI paNa vadhu bhayaMkara che, te AtmAnuM khUba ja ahita karanAra zatru che. tethI azubha vicAronA kendrabhUta ArtadhyAna-raudradhyAnathI zrAvake bacavuM joIe. (2) pramAdAcarita : anarthadaMDano bIjo AdhAra staMbha pramAdAcaraNa che. pramAdayukta AcaraNanuM nAma pramAdAcaraNa che. pramAda jIvana mATe jIvatuM jAgatuM maraNa che. A manuSyane ALasa, viSaya, kaSAya, nidrA, vikathA vagere durguNomAM lupta karIne adhamaro banAvI de che. te jIvananuM sattva cUsI le che. jyAre manuSya nakAmo ane ALasu banIne bese che, to enuM khAlI magaja aneka nakAmA vicArothI grasta thaIne zetAnanuM kArakhAnuM banI jAya che. bhagavAna mahAvIre gautamasvAmI jevA ziSya samakSa aneka vAra "samartha roya ! mAM pamAyA' - uttarA. A.-10 gAthA-1nuM svarNa sUtra doharAvyuM che. pramAda patananuM mULa che, je samayane naSTa kare che. samaya e manuSyano vinAza karI de che. bhagavAna mahAvIra pharamAve che . "nA nA vaDuM cAle, na sA niyata | khe pAmI| sapanA naMti rAphaDyo che" - uttarA, a-14, gAthA-25 [ anarthadaMDa viramaNa vrata)TO DOOOOO TI49) Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je-je rAto vIte che, te vaLIne pAchI AvatI nathI. je e rAtomAM dharmAcaraNa karI le che, enI e rAto saphaLa thaI jAya che. mada, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA - A pAMca prakAranA pramAdonuM sevana karavAthI jIva saMsAra-sAgaramAM paDe che. AcArya hemacaMdre pramAdAcaraNanI vyAkhyA A prakAre karI che - kutUhalAdgIta - nRtya - nATakAdi nirIkSaNam / kAmazAstra prasaktizca dyUta madyAdi sevane // 78 // jalakrIDA''ndolanAdi vinodo jaMtu yo dhanaM / ripoH sutAdinA vairaM bhakta strI dezarAT kathA // 76 // roga mArga zramau muktvA, svApazca sakalAM nizAm / evamAdi pariharet pramAdAcaraNaM sudhIH // 80 // yoga zAstra arthAt kutUhalavaza azlIla gIta, nRtya, nATaka vagere jovAM, kAmazAstra vAMcavAmAM Asakti, jugAra ramavuM, madyapAna karavuM, nirarthaka jaLakrIDA karavI, niSprayojana moTA hiMDoLAmAM jhUlavuM, klezavardhaka vinoda karavo, sAMDha-maraghAM (kUkaDAM) vagere prANIone paraspara laDAvavuM, zatrunA putra vagere sAthe vera-virodha rAkhavo, emanAthI badalo levo, bhojana saMbaMdhI, strI saMbaMdhI, rAjA saMbaMdhI ane deza saMbaMdhI nirarthaka kathA-vArtA karavI che, roga ke thAka sivAya vyartha UMghyA rahevuM vagere pramAdAcaraNano buddhimAna puruSe tyAga karI devo joIe. AcArya samaMtabhadre pramAdacaryAnI vyAkhyA A pramANe karI che - ""kSiti salila dahana pavanArambhaM viphalaM vanaspaticchedaM / saraNaM sAraNamapi ca pramAdacaryAM prabhASante // " ratnakareMDa zrAvakAcAra, zloka-80 nirarthaka jamIna khodavI, vyartha pANIno AraMbha karavo, vyartha agni prajvalita karavI, niSkAraNa havAno AraMbha karavo, vyarthamAM jhADa-choDa, phUla-pattA vagere vanaspatinuM chedana, ghI-tela vagerenAM vAsaNa khullAM choDI devAM, lAkaDI-pANI vagerene vagara joye kAmamAM levAM pramAdacaryA che. zrAvake jAgRta ane satarka rahIne badhI pravRttio karavI joIe. enI thoDI asAvadhAnIthI moTo anartha thavAnI saMbhAvanA (rahe) che. tethI A prakAranA anarthadaMDathI bacavuM joIe. (3) hiMstrapradAna : anarthadaMDano trIjo AdhAra staMbha hiMnnapradAna che. Ano artha che hiMsAmAM sahAyaka upakaraNa ke sAdhanane bIjAone ApavAM. digaMbara paraMparAmAM AnuM nAma hiMsAdAna che. hiMsA karavA mATe, sAdhano ApavAM hiMsAdAna che. ahIM e dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke hiMsA karavA mATe zastra vagere padArthone ApavA hiMnnapradAna che, na ke hiMsAnI 50 jiNadhammo Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbhAvanAvALA padArthone ApavA. vAstavamAM A anarthadaMDa tyAre ja thAya che, jyAre hiMsA mATe zastra vagere padArtha koIne ApavAmAM Ave. jema ke yuddha mATe dezone hathiyAra ApavAM, baoNmba vagere ApavAM, koIne vadha karavA mATe talavAra, charI, pistola vagere ApavA. AcArya hemacaMdra "yogazAstramAM kahyuM che - "yaMtra-lAMgala-zastrAgni mUzalo dUkhalAdikam / dAkSiNyA viSaye hiMsAM nArpayet karuNA paraH // " - yogazAstra 3/77 arthAt karuNA parAyaNa zrAvaka yaMtra, haLa, zastra, agni, sAMbeluM, khurapI vagere vastuone pArasparika vyavahAra (bhalAI)nA viSayamAM choDIne pradAna na karo. keTalAka loko A anarthadaMDane barAbara samajatA nathI. kalama sudhAravA mATe cAkU (cappa) ApavuM hiMccapradAna nathI. rasoI banAvavA mATe Aga vagerenuM devuM hiMstra pradAna nathI, kAraNa ke ahIM cAkU ke Agane ApavAno abhiprAya hiMsA karavI ke saLagAvavuM nathI. upAsaka dazAMga sUtra'nA TIkAkAre A viSayamAM lakhyuM che - "hiMsAhetutvAdAyudhAnala viSAdayo hiMsocyate, teSAM pradAnaM anyasmai krodhAbhibhUtAya anabhibhUtAya pradAnaM pareSAM samarpaNam / " jemanAthI hiMsA thAya che e astro, zastro, Aga, jhera vagere hiMsAnAM sAdhanone krodhAviSTa athavA krodhAveza sahita vyaktine ApavAM hiMxpradAna che. tAtparya e che ke hiMsA karavA mATe duSTa bhAvanAthI zastra vagere sAdhana bIjAone ApavAM hiMnnapradAna nAmano anarthadaMDa che. (4) pApopadeza : pApakArI pravRtti karavA mATe bIjAone salAha, sUcanA ke preraNA ApavI pApopadeza nAmano anarthadaMDa che. je kArya pAparUpa che, ene karavAnI salAha ApavI pApopadeza che. pratyakSa ke apratyakSa rUpathI evI vAta karavI, jenAthI bIjI vyakti pApakArI pravRtti karavAmAM lAgI jAya - e pApopadeza che. jema dArUDiyo dArUnA guNa batAvIne bIjA lokone dArU pIvA mATe protsAhita (bharamAve) che. A pApopadeza che. durvyasanI loko gAMjo, bhAMga, sigAreTa, bIDI vagerenA khoTA guNa batAvIne jAherAta dvArA lokone emanA sevanArtha preraNA Ape che. A badhA pApopadezamAM samAviSTa che. aneka loko sAdhAraNa bhoLA lokone khoTI salAha ApIne bhAI-bhAImAM jhaghaDo karAvI de che, pati-patnImAM manaduHkha pedA karI de che, jAti-samAjamAM kaDavAza (virodha) karI de che, laDAI karAvI de che, hiMsA bhaDakAvI de che, hiMsaka AMdolana ane toDaphoDane protsAhita kare che - A badhA pApopadeza che. athavA bakarA mAro, pazubali caDAvo - vagerenI preraNA ApavI pApopadeza nAmano anarthadaMDa che. [ anarthadaMDa viramaNa vrata ) Yo51) Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama, anarthadaMDanA cAra AdhAra staMbha che. zrAvake emane barAbara samajI levA joIe ane emanAthI bacavuM joIe. je zrAvaka pratyeka pravRttino prAraMbha karatA pahelAM arthaanarthano viveka karIne nirarthaka kAryothI bace che, te anarthadaMDanA pApathI potAnA AtmAne bacAvI le che. anarthadaMDa vratanA pAMca aticAraH zAstrakAroe anarthadaMDa viramaNa vratanA pAMca aticAra batAvyA che, je jANavA jevA che, paraMtu AcaraNa karavA yogya nathI. te A pramANe che - (1) kaMdarpa, (2) kautkacya, (3) maukharya, (4) saMyuktAdhikaraNa ane (5) upabhogaparibhogAtiriktatA. (1) kaMdarpa : kAmavAsanAne uttejita karanArA, mohotpAdaka zabdono hAsya ke vyaMgyamAM bIjAonA pratye prayoga karavo ke sAMbhaLavo kaMdarpa nAmano aticAra che. azlIla nATaka ke sinemA jonArA, gaMdI navalakathA ke azlIla vArtAo vAMcanArA - sAMbhaLanArAo A aticArathI kevI rIte bacI zake che ? bodhavardhaka vinoda karavo A aticAramAM nathI. azlIla zabda prayogathI ke azlIla kathA-vArtAone vAMcavA-sAMbhaLavAthI jo ke vratano bhaMga nathI thato, paraMtu vratabhaMganI prabaLa saMbhAvanA rahe che, tethI kaMdarpane aticAra kahevAmAM Avyo che. vratanI surakSA mATe zrAvake A aticArathI bacavuM joIe. (2) kaubhucca : AMkha, nAka, moTuM vagere aMgone vAMkAcUkAM, vicitra rUpamAM vikRta banAvIne bhAMDa ke vidUSakanI jema ceSTA karIne lokone hasAvavA, kutUhala pedA karavuM, bahurUpInI jema vicitra veza banAvIne lokone vismayamAM nAkhavAM, te kautkacya nAmano aticAra che. zrAvake enAthI bacavuM joIe. kauskuNya pravRttivALo zrAvaka samAjamAM pratiSThAno bhAgI nathI banI zakato. (3) mokharca H Ano matalaba che akAraNa ja vadhu bolavuM, nimprayojana baDabaDa karavuM, ekalA-ekalA bakavuM, gappAM mAravAM, vAcALatA zrAvaka jIvana mATe abhizApa che. vadhu nirarthaka bolanAra vyakti pratiSThA nathI pAmatI. enAM vacanonI koI kiMmata nathI hotI (thatI). ochuM bolanAra vyakti sakSama tathA ciraMjIvI thAya che. bhagavAne kahyuM che - "bahuAM ma ya trive" arthAt vadhu na bolo. zrAvake jIbha upara saMyama rAkhavo ane maunanI sAdhanA mATe A aticArathI bacavuM joIe. (4) saMyuktAdhikaraNa : kUTavA, daLavA tathA anya gRhakAryanAM sAdhanono vadhumAM vadhu nimprayojana saMgraha karI rAkhavo. jema ukhANu (tAvito), sAMbelu, ghaMTI, jhADu, paththara, khala (khANiyo) vagere vastuo AvazyakatAthI vadhu saMgRhIta rAkhavI, saMyuktAdhikaraNa nAmano aticAra che. athavA kuhADImAM hAtho vagere lagAvIne taiyAra rAkhavuM, ukhANuM-sAMbeluM vagere ke haLa vagerene joDI rAkhavA paNa saMyuktAdhikaraNa che. Adhunika yugamAM paMkho, vijaLI tathA (52) 0000000000000 jiNadhamo ) Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLa vagerene nimprayojana cAlu rAkhavo paNa A anarthadaMDanI aMtargata Ave che. A aticAranA sthAne kyAMka asamIkSyAdhikaraNa nAmano aticAra dRSTigocara thAya che. Ano artha thAya che - vagara vicAryuM koIthI kleza karI besavo, vAta-vAtamAM jhaghaDo karI (vahorI) levo, vagara vicAre vyarthanI jhaMjhaTa mAthA para laI levI thAya che. (5) upabhoga-paribhogAtiriktatA : je padArtha upabhoga-paribhoga vrata svIkAra karatA samaye maryAdAmAM rAkhe che, emAM atyadhika Asakta rahevuM, emAM AnaMda mAnIne punaH punaH (vAraMvAra) emano upayoga karavo - 'upabhoga paribhogAtiriktatA che. vastuono upabhoga jIvananirvAha hetu karavo joIe. paraMtu evuM na karatAM moja-zokha ke svAda mATe emano vAraMvAra upayoga karavAthI A aticAra lAge che. jema - peTa ThasAThasa bhareluM hovA chatAMya svAdanA lobhamAM AvIne vadhu khAI levuM, kapaDAMonI jarUra na hovA chatAMya mAtra phezananI dRSTie emane vAraMvAra badalavAM, navI-navI DijhAInavALA kapaDAM paheravAM, anAvazyaka vAraMvAra snAna karavuM vagere A vratanA aticAro che. zrAvake ochAmAM ochA padArthothI potAno jIvananirvAha karavo joIe. tyAre ja te A aticArathI bacI zake che. tAtparya e che ke zarIrarakSA ke jIvananirvAha mATe bhojana, vastra, zadhyA (pathArI) vagere padArthono upabhoga arthadaMDa che. jyAre rasAsvAda, phezana-vilAsa, moTAInuM pradarzana ke moja-zokha mATe bhojana, vastra, zayyA vagereno upabhoga karavo anarthadaMDa che. anarthadaMDa viramaNa vratathI zrAvakanA jIvanamAM ghaNI ja zuddhi AvI jAya che. jema kheDUta khetI karatA pahelAM khetaramAM UgelA nirarthaka ghAsa-niMdAmaNa, jhADa-jhAMkharAMne ukhADI pheMke che tyAre ja emAM bIja vAvavAthI suMdara khetI thaI zake che, ema ja gRhastha sAdhake sAmAyika vagerenI sAdhanA karatAM pUrve anarthadaMDanA ghAsa-ksane ukhADI pheMkavA joIe. tyAre ja samabhAva vagerenA bIja hRdayabhUmimAM vAvavAthI AtmavikAsano suMdara pAka laherI UThe che. ( cAra zikSAvata - sAmAyika vrata) gRhastha zrAvaka pAMca mULa aNuvratone ane emane puSTa karanAra traNa guNavratono svIkAra karIne potAnA jIvanarUpI vaTavRkSane hariyALuM, puSpita, phalita, chAyAvAna ane ramaNIya banAvI le che. enA jIvanamAM A ATha vrato dvArA tyAga vRtti AvI jAya che. pAMca aNuvrato dvArA te hiMsA vagere AstravonA mahApApano tyAga karI de che. bhautika padArthomAM AnaMda mAnavo choDIne jIvananirvAha mATe sImita padArthono upabhoga-paribhoga svIkAra kare che, kSetra maryAdita kare che ane emAM paNa nirarthaka hiMsA vagereno tyAga kare che, potAnI jarUriyAtone sImita karI de che. A rIte enA jIvanamAM tyAga bhAvanA sAkAra thaI UThe che. paraMtu A tyAga vRtti tyAre ja TakI zake che, jyAre zrAvaka AdhyAtmika AnaMdathI otaprota hoya, AtmA-anAtmAno bheda vijJAna hoya ane AtmAnA nijI (vyaktigata) cAra zikSAvrata - sAmAyika vrata kare che je pa053) Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNomAM ja te vadhu paDato magna rahevAno prayatna kare. vairAgya bhAvanA vagara tyAga vRtti TakatI nathI, emAM sthiratA nathI AvatI. A ja dRSTikoNathI zAstrakAroe sAmAyika, dezAvakAzika, pauSadhopavAsa tathA atithi saMvibhAga - A cAra zikSAvratonuM vidhAna karyuM. A cAreya vratono jeTalo vadhu abhyAsa karavAmAM Avaze, eTaluM ja zrAvaka jIvana vyApaka tathA prazasta banaze, pUrvokta ATha vratomAM uttarottara zuddhatA Avaze. Atmika AnaMdanI anubhUti hetu jemano vadhumAM vadhu abhyAsa karavo Avazyaka che, te vrata zikSAvrata kahevAya che. samabhAvanI puSTi mATe sAmAyika vrata, sAMsArika pravRttiothI AMzika avakAza levA mATe dezAvakAzika vrata, AtmaciMtana, Atmazodhana tathA AtmanirmANa mATe pauSadhavrata tathA audArya guNanA vikAsa mATe atithi saMvibhAga rUpa cAra zikSAvratonuM zAstrakAroe vidhAna karyuM che. cAra zikSAvratomAM prathama zikSAvrata che - sAmAyikanI sAdhanA : samatA-bhAvanA vikAsa ane abhyAsa mATe lIdhelAM vratonI smRtine tAjI rAkhavA mATe anAtmabhAva para AtmabhAvano vijaya siddhi mATe ane Atma-ciMtana mATe pratidina 48 miniTa sudhI ekAMta-zAMta sthAnamAM besIne badhA prakAranA pApamaya vyApArono parityAga karavo sAmAyika vrata che. sAmAyika IzvaropAsanA tathA AtmopAsanAnuM sarvottama sAdhana che. AtmAno sAkSAtkAra karavA ane enI anupama vibhUtinA darzana karavAno A camatkArika prayoga che. A bAhya saMsAranA azAMta vAtAvaraNathI dUra haTIne aMtarjagatanA suramya naMdanavanamAM vihAra karavAnuM pravezadvAra che. azAMtinI jvALAomAM saLagatA jIvone zAMti pradAna karavA mATe A zItaLa maMdAkinI che. saMsAranA duHkha-dAvAnaLanI zAMti mATe A mahAmeghanI dhArA che. A moha - mahArogane nirmULa karI AdhyAtmika jIvana pradAna karanAra saMjIvanI che. | sAmAyikano mahimA apAra che. A e lokottara ratna che, jenI kiMmata nathI AMkI zakAtI. AkhI duniyAnI saMpatti ekatrita karavAthI paNa Ane mUlavI zakAto nathI. magadhano samrATa zreNika potAnI aparimita dhanasaMpattithI paNa pUNiyA zrAvakanA eka sAmAyikano (kiMmata) bhAva karavAmAM asamartha rahyo. jeNe A vratanI sAdhanA dvArA AtmAnA anupama sauMdarya ane alaukika aizvaryano anubhava karI lIdho te saMsAranI samasta saMpattine tRNatulya tuccha samaje che. AtmAnA anaMta aizvaryanI AgaLa (sAme) jaDa aizvaryanuM zuM mUlya? hIrAnA AgaLa kAcanI zuM kiMmata ? maukitakanI sAme guMdAnI zuM visAta? sAmAyikano artha ane mahattva : jema samasta padArthono AdhAra AkAza che, ema ja samasta saguNono AdhAra sAmAyika che, kAraNa ke sAmAyikathI rahita cAritrAdi guNAMvita nathI thaI zakatA. jema ke kahyuM che(054 mata jA jA jA jA jA jA jA jA jA jA jA jA jiNavo Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyi: guNAnAmAdhAraH khamivasarva bhAvanAM / na hi sAmAyika hInAzcaraNa guNAnvitA yena // " - anuyoga vRtti e sAdhanA, e vrata, e abhyAsa ekamAtra sAmAyika ja che, jenA baLa para AtmA vizuddha banIne lokAloka prakAzaka pUrNa Atma vikAsa rUpa kevaLajJAna ane sarva karmakSayapUrvaka mokSa prApta kare che. kahyuM che - "sAmAyika vizuddhAtmA sarvathAghAtikarmaNaH / kSayAt kevalamApnoti, lokAloka prakAzakam // " eka anya jainacArya kahe che - je kevi gayA bhokkhaM, je vi ya gacchaMti je gamissaMti / savve sAmAiya pabhAveNa mujJeyatraM // te je paNa sAdhaka, bhUtakALamAM mokSe gayA che, vartamAnamAM je mokSe jaI rahyA che ane bhaviSyamAM je mokSe jaze, samajavuM joIe ke te badhA sAmAyikanA prabhAvathI ja gayA che, jaI rahyA che ane jaze. eka anya jainAcAryanI aMtarvANI A rUpamAM prasphuTita thaI che - seyaMbaro ya AsaMbaro ya, buddho va taheva anno ya / samabhAva bhAviyappAlahai bhukkhaM na saMveddo // cAhe koI zvetAMbara hoya, cAhe digaMbara, cAhe buddha hoya ke koI anya vezano sAdhaka hoya, jeno AtmA samabhAvathI vAsita haze, te niHsaMdeha mokSane prApta karI leze. 'uttarAdhyayana sUtra'nA 29mA adhyayanamAM sAmAyikathI thanArA lAbhane praznottara rUpamAM A rIte batAvavAmAM AvyA che - prazna : sAmAieNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? uttara * sAmAieNaM sAvajjajoga virai jaNayai / zrI gautamasvAmIe pUchyuM : "bhagavAna ! sAmAyikathI jIvane zuM lAbha thAya che ?" javAbamAM prabhu mahAvIre pharamAvyuM : "he gautama ! sAmAyikathI AtmAne sAvadha yoga-mana, vacana, kAyAnI pApayukta pravRttithI virati rUpa mahAphaLanI prApti thAya che. eka anya AcArye sAmAyikanI vyAkhyA karatAM kahyuM che - "sAmAiyaM nAma sAvajja joga parivajjaNaM, niravajja joga paDisevaNaM ca / " sAvadha yogano parityAga ane niravadya yoganuM sevana karavuM ja sAmAyika che. sAmAyikano artha ane uddezya prANImAtrane Atmavat samajatA samatvano vyavahAra karavo che. sam, Aya ane ik traNeya maLIne sAmAyika zabda banyo che. 'sama'no samatA-samabhAva. cAra zikSAvrata - sAmAyika vrata 755 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatAno lAbha jenAthI thAya te sAmAyika che. badhA jIvo upara maitrIbhAva rAkhavo sAma che. sAmano lAbha thavo ja sAmAyika* che. pApamaya pravRttiono parityAga ane niravadya yoganuM AcaraNa jIvanAM A be pariNAmone sama kahe che. enI prApti ja sAmAyikama che. jJAna, darzana, cAritrane sama kahe che. emAM pravRtti karavI ja sAmAyika che. ukta badhI vyutpattiono Azaya eka ja che, te che samatA. samatA ja sAmAyika che. samabhAvanuM jJAna, samabhAva para zraddhA tathA samabhAvanuM AcaraNa - e traNeya maLIne bhAva sAmAyika che. AcArya bhadra bAhusvAmI kRta 'Avazyaka niryukti'mAM kahevAmAM AvyuM che - "jassa sAmANio appA, saMjame Niyame tave / tassa sAmAiyaM hoi, ii kevalI bhAsiyaM // " jeno AtmA saMyamamAM, tapamAM, niyamamAM haMmezAM saMlagna che, enuM sAmAyika zuddha hoya che, evuM kevaLI bhagavAne kahyuM che. AcArya haribhadra "paMcAzaka'mAM lakhyuM che - . jo samo savva bhUesu, tasesu thAvaresu ya / tassa sAmAiyaM hoi, ii kevali bhAsiyaM // je sAdhaka rasa ane sthAvara badhAM prANIo pratye samabhAva rAkhe che, enuM sAmAyika sAcA arthomAM sAmAyika che, evuM kevaLI bhagavAne kahyuM che. "samabhavo sAmAiyaM taNa-kaMcaNa sattumitta virUuti / niramaiAM vitta, variya pavittiprahAdi a " cAhe tRNa hoya ke svarNa, zatru hoya cAhe mitra, sarvatra potAnA cittane rAgadveSanI pariNatithI rahita, zAMta tathA madhyastha rAkhavuM ane pAparahita ucita (samabhAvayukta) pravRtti karavI ja sAmAyika che kAraNa ke samabhAva ja to sAmAyika che. dravya sAmAyika ane bhAva sAmAyikaH ochAmAM ochA be ghaDI (48) miniTa mATe svaccha niravadya zAMta sthAnamAM Asana pAtharIne gRhastha vezanAM kapaDAM utArIne, mukhavastrikA lagAvIne, pUjanI laIne eka jagyAe besavuM ane samabhAvanuM ciMtana-manana karavuM, samabhAvanA parama upAsaka vItarAga devanA * samasya-rAgadveSAntarAlavartitayA madhyasthasya AyaH lAbhaH samAyaH samAya eva sAmAyikam / + sarva jIveSu maitrI sAma, sAmno AyaH lAbhaH samAyaH sa eva sAmAyikam / x samaH sAvadya yoga parihAraH niravadyayogAnuSThAnasya jIva pariNAmaH tasya AyaH lAbhaH samAyaH sa eva sAmAyikam / : samAni jJAnadarzanacAritrANi teSu ayanaM gamanaM samAyaH sa eva sAmAyikam / Ko5) to je che te jiNadhamo) Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpanuM ciMtana karavuM, japa karavuM, AnupUrvI vagere vividha mAdhyamothI parameSThi maMtranuM smaraNa karavuM, AtmAmAM samabhAvanI jyota jagAvavI, mana-vacana-kAyAnI zuddhi karavI, vidhipUrvaka sAmAyika grahaNa karIne samabhAvano abhyAsa karavo dravya sAmAyika che. jyAre bhAva sAmAyika che - rAga-dveSanA prasaMgo para samabhAva rAkhavo, rAga-dveSa rahita hovAno prayatna karavo, sAvadya yogathI AtmAne haTAvIne sva-svabhAvamAM ramaNa karavuM. eka AcArya sAmAyikanuM lakSaNa batAvatAM kahe che - "samatA sarvabhUteSu saMyamaH zubha bhAvanA / mAtaidra parityAptiddhi sAmayiA~ vratama " badhAM prANIo para samatA rAkhavI, pAMceya indriya viSayonA nimitta maLavAthI rAgateSa na karavo, saMyama rAkhavo, aMtarhadayamAM maitrI vagere zubha bhAvanA rAkhavI ane ArtaraudradhyAnono parityAga karIne dharmadhyAnanuM ciMtana karavuM sAmAyika vrata che. AcArya hemacaMdra dravya pradhAna bhAva sAmAyikanuM lakSaNa 'yogazAstramAM A pramANe batAve che . "tvaktvArtaraudra dhyAnasya, tyaktasAvadyakarmaNaH / muhUrta samatAvAtAM vi: sAmAyika vratam " gRhastha zrAvakanA badhA prakAranA Arta-raudra dhyAna ane sAvadya kAryono parityAga karIne eka muhUrta sudhI samabhAvamAM (Atma ciMtana, samatva ciMtana tathA svAdhyAya vageremAM) vyatIta karavuM ja gRhasthanuM sAmAyika vrata che. - niSkarSa e che ke dravya bhAvayukta samatva sAdhanAno ochAmAM ocho eka muhUrta sudhI abhyAsa karavo sAmAyika che. dravya sAmAyika bAhA kriyAo tathA mana-vacana-kAyAnI zuddhatA sudhI sImita che, jyAre viSama bhAvano tyAga karIne samabhAvamAM sthita thavuM, paulika padArthonI mamatA haTAvIne Atma bhAvamAM lIna thavuM bhAva sAmAyika che. dravya sAthe bhAvano meLa thavAthI ubhaya pakSIya sama bhAvanAnI sAdhanA pUrI thAya che. tyAre ja vyAvahArika zuddhi tathA kramazaH AtmavikAsanuM aMtima dhyeya (maMjila) mokSanI prApti thaI zake che. dravya sAmAyikanI sAthe bhAva sAmAyikano yoga ja sAmAyika vratanuM sAcuM svarUpa che. sAmAyikanAM cAra rUpo : sAmAyikamAM samabhAvanI sAdhanA ja mukhya che. vAraMvAranA abhyAsathI sAmAyikanI sAdhanAne sudaDha, paripuSTa ane saMskArabaddha banAvavA enAM cAra rUpo upara dhyAna rAkhavuM Avazyaka che. te cAra rUpa che - (1) dravya sAmAyika, (2) kSetra sAmAyika, (3) kALa sAmAyika ane (4) bhAva sAmAyika. [ cAra zikSAvrata - sAmAyika vrata che pa0) Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) dravya sAmAyikano artha che - sArA-khoTA, manojJa-amanojJa, sajIva ke nirjIva padArtho pratye rAga-dveSa, na karatAM samabhAva rAkhavo. (2) kSetra sAmAyikano matalaba che - koIpaNa sthAna ke kSetra anukULa maLe ke pratikULa, baMne ja avasthAomAM rAga-dveSa na karIne samabhAva rAkhavo. (3) kALa sAmAyikathI abhiprAya che - game tevo kALa hoya, anukULa hoya ke pratikULa, potAno svabhAva na choDavo. vyaktinA jIvanamAM koI samaye sukha, zAMti, AnaMda ane ullAsa Ave che to bIjA samayamAM duHkha, zoka, azAMti, saMgharSa ane saMkleza paNa AvI zake che. koIpaNa jIva enAthI bacI zakato nathI. sukha pachI duHkha ane duHkha pachI sukha AvatAM ja rahe che. sAmAyikano sAdhaka A anukULa ane pratikULa paristhitiothI na harSita thAya che ane na udvigna thAya che. sukha-duHkhanAM kAraNone potAnA aMtaHkaraNamAM zodhe che, paristhitione zreya ke doSa nathI Apato - vastutaH sukha-duHkha anukULa ke pratikULa paristhitio upara nirbhara nathI, paNa manonubhUti janya hoya che. sAmAyikano sAdhaka potAnA manane eTaluM prabaLa banAvI le che ke te na to anukULatAomAM harSita thAya che ke na pratikULatAomAM udvigna ja. baMne sthitiomAM te potAno samabhAva sarakho rAkhe che. A ja kALa sAmAyika che. pratyeka paristhitimAM samabhAvanA sAdhakane nIce lakhelI svarNa sUtra suMdara preraNA Ape che : lAbhAlAbhe suhe dukkhe, jIvie maraNe tahA / samo jiMdA pasaMsAsu tahA mANAvamANao // - uttarA, a.-19, gAthA-91 lAbhanI paristhiti hoya ke alAbhanI sukhamaya sthiti hoya ke duHkhamaya, jIvana lAMbu cAle ke Aje ja mRtyu upasthita thaI jAya, koI niMdA kare ke prazaMsA, koI sanmAna kare ke apamAna, badhI paristhitiomAM sAmAyika sAdhaka sama rahe, svastha ane madhyastha rahe. (4) bhAva sAmAyika : maitrI, pramoda, kAruNya ane mAdhyastha bhAvanAothI potAnA aMtaHkaraNane AplAvita karatA rahevuM bhAva sAmAyika che. AcArya amita gatie cAra bhAvanAonI vyAkhyA karatA kahyuM che - "satveSu maitrI, guNiSu pramodaM, kliSTeSu jIveSu kRpAparatvam / mAdhyasthabhAvaM viparIta vRttau, sadA mamAtmA vidadhAtu deva // " - prArthanA paMcaviMzati -1 he paramAtmA ! mArI A bhAvanA che ke mAro AtmA haMmezAM prANI mAtra pratye maitrI bhAva, guNIjano pratye pramoda bhAva, duHkhI jIvo pratye karuNA bhAva ane viparIta AcaraNa karanArAM virodhI jIva pratye mAdhyastha bhAva dhAraNa kare. pavitra bhAvanAono AtmA para mahAna prabhAva paDe che. AtmAne paramAtmA sudhI pahoMcADavA mATe e cAra vyApaka zubha bhAvanAo che, je sAmAyikanA sAdhakane (58) 000000000000000 jiNadhamo Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhyAtmika sukha-zAMti pradAna kare che tathA AtmAne vizuddha banAvavAmAM sahAyaka hoya che. ukta cAra bhAvanAo dvArA AtmA samabhAvano sAdhaka ane upAsaka banI jAya che. A bhAva sAmAyika che. AgAra sAmAyika ane aNagAra sAmAyika : AdhyAtmika vikAsanI bhUmikAmAM aMtara hovAnA kAraNe sAdhu-zrAvakanI vrata sAdhanAmAM aMtara rAkhavAmAM AvyuM che. "sthAnAMga sUtra'mAM sAdhu ane zrAvakanI sAmAyika sAdhanAnA viSayamAM kahevAyuM che - "mArAmArUceva, saTIR sImADrA ceva " - sthAna-ra sAmAyika be prakAranI che - gRhasthanI sAmAyika ane aNagAra-sAdhunI sAmAyika. gRhasthanI sAmAyika alpakAlika che, jyAre sAdhunI jIvana paryaMta. saMpUrNa sAmAyika vratInA jIvanamAM pApa-pravRtti hotI nathI. enuM samagra jIvana sAmAyikamaya ja hoya che. te ahiMsA, satya vagere vratono saMpUrNa pUjArI hoya che. Ane zAstrIya bhASAmAM paripUrNa sAmAyika cAritra' kahevAmAM Ave che. je vyakti evuM paripUrNa, sAmAyika cAritra aMgIkAra nathI karI zakato teNe InvarakAlika sAmAyika vrata aMgIkAra karavuM joIe. 48 miniTanA maryAdita samaya sudhI koI prakAranI pApamaya pravRtti na karavAnuM vrata levAthI e jJAta thaI jAya che ke AjIvana pApa pravRttione choDI devAno mahimA kevo che? alpakAlIna vrata svIkArathI paNa jIvanamAM zAMtino anubhava thavA lAge che to yAvajIvana vratano svIkAra karavAthI maLanArI zAMtinuM to kahevuM ja zuM? gRhastha potAnA dainika jIvana vyavahAramAM vividha prakAranI pravRttio karavI paDe che. enuM jIvana prAyaH prapaMcamaya hoya che. tethI enA mATe e Avazyaka che ke te thoDo samaya evo kADhe jemAM te potAnA AdhyAtmika jIvananuM poSaNa karI zake. jagatanAM kAryo mATe ghaNo badho samaya kADhavo paDe che to Atmika kArya mATe 48 miniTano samaya kADhavo zuM anivArya nathI? vivekazIla zrAvaka avazya ja ATalo samaya AtmAnA vikAsa mATe kADhe che. eTalA samayamAM te potAnA hRdayamAM eTaluM AtmabaLa bharI le che ke duniyAdArInuM kArya karavA chatAMya te AtmAthI dUra nathI thato. e kAryomAM te Asakta ane lipta nathI raheto. tapta lokhaMDa padanyAsanI jema te sakAya pravRtti kare che. jema ghaDiyALamAM eka vAra cAvI bharavAthI te covIsa kalAka sudhI cAlyA kare che, ema ja sAmAyika rUpa AdhyAtmika cAvI ApavAthI divasabharanI kriyAomAM enI asara thavI joIe. jo evuM na thAya to samajavuM joIe ke ApaNI jIvana-ghaDiyALamAM koI garabaDa che. sAmAyika vratano uddezya A ja che ke rojanA abhyAsathI ATaluM AtmabaLa vikasita thaI jAya, eTalo samabhAva pedA thaI jAya ke te AtmA duniyAdArInI pravRttione karavA dU cAra zikSAvrata - sAmAyika vrata kare cheA ha59) Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na chatAMya AdhyAtmika dRSTithI hIna ane kSINa na thaI jAya. enA pratyeka kAryamAM eka samAna saMgati hoya. enuM Atmika jIvana ane vyAvahArika jIvana paraspara asaMgata na hoya. vAstavika sAmAyikano prabhAva enA jIvananA badhAM kSetromAM thayA vinA nathI raheto. jo sAmAyika karatA samaye ja enI asara thAya ane pachI eno prabhAva na paDato hoya, to e samajI levuM joIe ke te aMtaHkaraNanI zuddha sAmAyika nathI. e niHsaMdeha che ke A sthiti prApta karavI sAdhAraNa vAta nathI. chatAMya uddezya ane lakSya e prApta karavAno hovo joIe. samabhAvanI sAdhanA karavI bALakono khela nathI, tethI Ane prApta karavA hetu punaH punaH prayAsa karavo joIe. tethI A vrata zikSA-vrata kahevAya che. zikSAno artha che abhyAsa. koIpaNa viSayamAM pravINatA ke nipuNatA prApta karavA mATe eno punaH punaH abhyAsa karavo Avazyaka hoya che. gaNitamAM nipuNa hovA mATe roja keTalAya prakAranA prazno hala karavA paDe che. sainika kRtyomAM dakSatA prApta karavA mATe kasarata(kavAyata) karavI paDe che. e ja rIte Atmika baLanA vikAsa mATe, samabhAvanI sAdhanA mATe ane vikAronI zAMti mATe punaH punaH abhyAsanI AvazyakatA hoya che. tethI roja sAmAyika rUpa Atmika abhyAsa karavAnuM vrata batAvavAmAM AvyuM che. Ane zikSA-vrata kahevAno A ja abhiprAya che. A sAmAyika vratano eTalo mahimA che ke A vratanA samaye gRhastha sAdhaka paNa lagabhaga tyAgI sAdhakanI koTimAM AvI jAya che. mAtra vyApakatA ane pramANamAM aMtara rahI jAya che. AcArya jinabhadra gaNie kahyuM che - sAmAiyassiukae samaNo iva sAvao ivai jamhA / eeNa kAraNeNaM, bahuso sAmAiyaM kujjA // vizeSAvazyaka bhASya - 2690 arthAt sAmAyika karavAthI zrAvaka zramaNa tulya thaI jAya che, tethI zrAvakane pratidina aneka vAra sAmAyika karavuM joIe. A ja vAta 'puruSArthasiddhayupAya'mAM A pramANe kahevAmAM AvI che - sAmAyikaM zritAnAM samasta sAvadya-yoga parihArAt / bhavati mahAvratameSAmudaye'pi cAritra mohasya // (16) gRhastha zrAvaka sAmAyikanI sAdhanA karatAM-karatAM eka divasa sAMsArika dharAtalathI upara UThIne adhyAtmanA ucca zikhara upara pahoMcI jAya che. joIe dainika tathA niyamita rUpathI sAmAyikano abhyAsa. sAmAyikanI pratijJAno pATha : sAmAjika vrata aMgIkAra karavA mATe je pratijJA pATha bolavAmAM Ave che, te A pramANe che 750 jiNadho Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " karemi bhaMte ! sAmAiyaM, sAvajjaM jogaM paccakkhAmi jAvaniyamaM pajjuvAsAmi duvihaM tiviheNaM na karomi, na kAravemi maNasA, vayasA, kAyasA tassa bhaMte ! paDimAmi, nimnami, rihAmi, appAnuM vosimi !'' "he bhagavAna ! ApanA sAkSIthI huM sAmAyika karuM chuM. sAvadha vepArono huM tyAga karuM chuM. jyAM sudhI huM niyamanI upAsanA karuM. be karaNa ane traNa yogathI mana-vacana ane kAyAthI huM sAvadha vepAra svayaM nahi karuM ke bIMjAthI nahi karAvIza. eTaluM ja nahi, atItamAM je paNa sAvadha kArya karyAM hoya e badhAnuM pratikramaNa karuM chuM, Atma sAkSIthI niMdA karuM chuM. ApanI ke gurudevanI sAkSIthI garyA karuM chuM tathA e bhUtapUrva malina AtmAne haTAvuM chuM ane navuM jIvana grahaNa karuM chuM." ukta pratijJA pAThathI pratIta thAya che ke sAmAyika eka pratyAkhyAna rUpa che, saMvara rUpa paNa che ane saMkalpa rUpa paNa. tethI ochAmAM ochA ke muhUrta mATe e samasta pravRttiono mana-vacana-kAyAthI tyAga karavAmAM Ave che, jemanA karavAthI pApakarmano baMdha thAya che, AtmAmAM pApakarmano srota Ave che. arthAt huM manathI duciMtana nahi karuM, vacanathI asatya ke duSTa vacana nahi boluM, kAyAthI duSTa AcaraNa nahi karuM. keTalI mahattvapUrNa pratijJA che. A pratijJAne nibhAvavA mATe sAmAyikanA sAdhakane pramAda, rAga-dveSa ke sAMsArika prapaMcomAM phasAvuM na joIe. sAmAyika karavuM viSama mananI sAthe yuddha karavA samAna che. viSama manane satata samabhAvamAM rAkhavA mATe ene prazasta kAryomAM lagAvavuM joIe. jenAthI te indriya viSayonI tarapha na doDe, na indriyo ja viSayAsakta thAya. enA mATe ucita e che ke sAmAyikanA samaye siddhAMtanuM adhyayana, manana, ciMtana karavuM joIe - athavA je mahApuruSonuM dhyAna ke smaraNa karavAthI parama padanI prApti thaI zake emanI bhakti, upAsanA tathA guNagAnamAM manane niyojita karI devuM joIe. evuM karavAthI AtmA samatvanI upAsanA karI zakaze. sAmAyikamAM citanI sthiratA mATe zAstrakAroe pAMca prazasta sAdhana batAvyAM che - (1) vAcanA, (2) pRcchanA, (3) paryaTanA, (4) anuprekSA ane (5) dharma kathA. sAdhanA ane upAsanA : sAmAyikanA pratijJA pAThamAM 'aMte !' ke 'pannuvAsAmi' e be zabdo evA che, je sAmAyikanI pragati ane sudRDhatA mATe pUrNa samabhAvI vItarAga prabhunI samIpatA ke sAMnidhyane sUcita kare che. A ja rIte "sAvajnmanonuM pathvasvAmi tathA taska maMte ! paDivamAmi, nivAmi, rihAmi, appAnuM vosarAmi' e zabdo sAmAyikanI zuddhatA ane pUrNatA mATe Atmazuddhi rUpa sAdhanAne sUcita kare che. A rIte sAmAyika upAsanA ane sAdhanA ubhaya rUpe hovAthI AtmAnI pragatinuM sarvottama sAdhana che. upAsanAno artha che samIpatA, pAse besavuM. AtmAnuM paramAtmAnA samIpa (najIka) besavuM ja upAsanA che. samIpatAno lAbha ane AnaMda sarvavidita che. zrAvaka mATe samatvanA cAra zikSAvrata - sAmAyika vrata 1 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNa ArAdhaka vitarAga paramAtmAnuM sAMnidhya parama Avazyaka che. vItarAga paramAtmAnI samIpatAthI sAmAyikanA sAdhakane emanI anaMta zaktimattAnI garamI maLe che, jenAthI enA AtmAno Azcaryajanaka vikAsa thAya che. upAsanAnI jema sAdhanA paNa Atmika pragatinuM anivArya aMga che. upAsanAmAM bhagavAnanuM smaraNa mukhya che, jyAre sAdhanAmAM jIvana-zodhanI pradhAnatA che. je vyakti potAnA jIvanane zuddha banAvIne vItarAga paramAtmAnA sAme upasthita thAya che, te ja prabhunI vAstavika arcanA ane bhakti karavAmAM samartha hoya che. sAdhanA upAsanAno patha prazasta kare che. sAdhanA bhUminuM nirmANa karavAnI jema che, jyAre upAsanA emAM bIja vAvavuM che. jamIna zuddha hoya to emAM bIjane ugavAmAM saraLatA rahe che. sAmAyikanI upAsanA thoDA samaya(48 miniTa)mAM thaI jAya che, paraMtu sAmAyikanI sAdhanAmAM to covIse kalAka nirata rahevuM paDe che. A rIte sAmAyika vratane sAdhanA tathA upAsanA dvArA niraMtara puSTa ane sudaDha banAvavuM joIe. zuddhi catuSTaya : sAmAyika karyA pahelAM bhUminI zuddhi* hovI (thavI) Avazyaka che. bhUmi zuddha hoya che tyAre ja emAM vAveluM bIja suMdara phaLadAyaka thAya che. tethI sAmAyika mATe A cAra prakAranI zuddhi anivArya che - (1) dravya zuddhi, (2) kSetra zuddhi, (3) kALa zuddhi ane (4) bhAva zuddhi. A zuddhi catuSTayanI sAthe sAmAyika karavAmAM Ave che, to te paryApta phaLadAyinI hoya che. (1) dravya zuddhi : sAmAyika samabhAvane vadhAravA mATe che, tethI je dravyothI samabhAvane AMca lAgatI hoya, viSamatA vadhatI hoya, je paMcendriya jIvonI hiMsAthI niSpanna hoya, vikArotpAdaka hoya, je mAtra phezana ane sauMdaryavardhaka hoya, saMyama-vighAtaka hoya, e upakaraNono upayoga sAmAyikamAM na karavo joIe. jema ke komaLa gadagadato raMgabiraMgI athavA gaMdA Asana, raMga-beraMgI rezamI pUMjanI, malina mukhavastrikA, azuddha gaMdA vastra, gaMdI mALA, azlIla ke Savardhaka gaMdu sAhitya, vyarthanAM AbhUSaNo vagere upakaraNa sAmAyikamAM tyAjya che. Asana, vastra, rajoharaNa, pUMjanI, mALA, mukhavastrikA, pustaka vagere sAmAyikanA upakaraNa zuddha, ahiMsaka (alpAraMbhI) tathA upayogI hovAM joIe. * "kArtikeyAnuprekSAmAM kahyuM che - "sAmAiyassa karaNe khettaM, kAlaM ca AsaNaM vilao / mana-vacana-vAya zuddhi prAyavvA suti santava " sAmAyika karatA samaye kSetra, kALa, Asana, sthAna, mana, vacana ane kAyA - A sAteyanI zuddhi jANI levI joIe (62) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 jiNadhamo ) Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) kSetra zuddhi : sAmAyika karavAnuM sthAna zuddha hovuM joIe. gaMdA, azAMta, kolAhalapUrNa, AvAgamanavALA, vikAravardhaka, lezotpAdaka ane cittane caMcaLa banAvanAra sthAna mATe sAruM nathI. ekAMta ane zAMta sthAnamAM sAmAyika karavuM joIe. dharma sthAnaka vagere sthAna samAyika sAdhanA mATe upayukta che. (3) kALa zuddhi : sAmAyika mATe yogya samaya ane upayukta avasarano vicAra karavo Avazyaka che. samaya ane avasarano vicAra na rAkhIne sAmAyika karIne besavAthI aneka prakAranA saMkalpa-vikalpa hoI zake che ane citta sthira tathA zAMta nathI rahetuM. tethI sAmAyikano kALa paNa zuddha hovo joIe. bImAranI sevA vagere javAbadArIthI chuTakAro meLavavA mATe sAmAyikamAM besI javuM paNa ThIka nathI. (4) bhAva zuddhi : bhAva zuddhithI matalaba che mana, vacana ane kAyAnI ekAgratA jyAM sudhI tana, mana ane vacananI ekAgratA bhaMga karanArA ane malinatA pedA karanArA doSono tyAga nathI karavAmAM Avato, tyAM sudhI bhAva zuddhi nathI thaI zakatI. bhAva zuddhi mATe mana, vacana, kAyAthI lAganArA sAmAyikanA 32 doSone jANavA tathA enAthI bacavuM Avazyaka che. batrIsa doSo : pUrvAcAryoe sAmAyikamAM mana, vacana ane kAyAnI zuddhi hetu traNeyane kula 32 doSo batAvIne emanAthI bacavAno nirdeza karyo che. A 32 doSomAMthI 10 mananA, 10 vacananA, 12 kAyAnA doSa che. mananA 10 doSonuM nirUpaNa A pramANe che : "avivega-jasokittI lAbhatthI gavva-bhaya niyANatthI / saMsaya rosa aviNao abahumANae dosA bhaNiyavvA // " (1) aviveka sAmAyikamAM koI prakAranA kAryAkArya, aucitya, anaucitya, samayaasamayano vicAra na rAkhavo ke sAmAyikanA svarUpane sArI rIte na samajavuM. (2) yaza-kIrti H yaza, kIrti, pratiSThA, Adara-satkAra vagerenI lAlasAthI sAmAyika karavuM. (3) lAbhArtha : dhana, pada, bhUmi, sAdhana, vyApAramAM kamAI, nokarImAM baDhatI vagere sAMsArika lAbhathI prerita thaIne sAmAyika karavuM. (4) garva : sAmAyikamAM potAnI jAti, kuLa, baLa vagerenuM abhimAna karavuM athavA sAmAyika kriyAno garva karavo. jema ke - mArA jevuM sAmAyika karanAra koNa che vagere. - (5) bhaya : koI prakAranA lokabhaya, rAjabhaya ke leNadAra vagerenA bhayathI sAmAyika karavA besI javuM. (6) nidAna : sAmAyikanuM koI bhautika phaLa cAhavuM. jema ke - sAmAyikanA badale mane amuka sAmAyika sukhanI prApti thAya. ( cAra zikSAvrata - sAmAyika vrata 63) Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) saMzaya : sAmAyikanA phaLanA viSayamAM saMdeha karavo. jema ke - e vicAravuM ke huM sAmAyika karuM che, paraMtu enuM phaLa mane maLaze ke nahi vagere. (8) roSa : sAmAyikamAM krodha vagere karavo ke laDI-jhaghaDIne ke rIsAIne sAmAyika karavuM. (9) avinaya : sAmAyikanA pratye anAdara ke deva-guru dharmano avinaya karavo. (10) abahumAna H begAra samajIne sAmAyika karavuM, hArdika bhaktithI prerita na thaIne sAmAyika karavuM. ukta 10 doSa manathI saMbaMdhita che. vacananA 10 doSo A pramANe che : kuvayaNa sahasAkAre, sacchaMda saMkheva kalahaM ya / vigahA vihAso'suddhaM niravekkho muNamuNA dosA dasa // (1) kuvacana : sAmAyikamAM kutsita, gaMdA, apazabda bolavA, marmasparzI kaTAkSa karavo. (2) sahasAkAra : vagara vicArye acAnaka asatya vacana bolavA. (3) svacchaMda : sAmAyikamAM kAmottejaka, ucchaMkhala, azlIla gIta gAvuM ke gaMdI vAto karavI. (4) saMkSepa : sAmAyikanA pAThane saMkSipta karIne bolavo. (5) kleza : sAmAyikamAM klezakArI-klahakArI vacana bolavAM. (6) vikathA : koIpaNa sududdezya vagara strIkathA, bhattakathA (bhojana saMbaMdhita carcA), rAjakathA ane dezakathA karavI. (7) hAsya : sAmAyikamAM hasI-majAka karavI. (8) azuddha : sAmAyikano pATha azuddha bolavo. (9) nirapekSa : siddhAMta viruddha ekAMta ke nizcayakArI vacana bolavAM athavA sAvadhAnI rAkhyA vagara bolavuM. (10) mummana : sAmAyikanA pATha vagerenuM spaSTa uccAraNa na karIne aspaSTa gaNagaNATa karatuM uccAraNa karavuM. uparanA 10 doSa vacanathI saMbaMdhita che. zarIrathI saMbaMdhita 12 doSo A pramANe che : kuAsaNaM calAsaNaM cala TiTThI, sAvajjakiriyAlaMbaNAkuMcaNa-pasAraNaM / sAtama-mokaLa-mana-vimAsaLa, nidrA-veyAvatti vArasa jAyosA // (1) kuAsana : sAmAyikamAM paga para paga caDAvIne ke avinayapUrvaka ke anya kuAsanathI besavuM. (2) calAsana : sthira AsanathI na besatAM vAraMvAra Asana badalatAM rahevuM. (3) cala didghi : sAmAyikamAM dRSTine sthira na rAkhatAM vAraMvAra ahIM-tahIM jovuM. jiNagho lox Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) sAvadha kriyAH zarIrathI pApajanaka kriyA karavI, izAro karavo, gharanI dekharekha karavI vagere. (5) AlaMbana : koI kAraNa vagara dIvAla vagereno sahAro laIne besavuM. (6) AkuMcaNa prasAraNa : koI kAraNa vagara hAtha-paga saMkocavA ke phelAvavA. (0) ALasa : sAmAyikamAM beThelAe ALasa levI. (8) moDana : sAmAyikamAM hAtha-paganI AMgaLIo caTakAvavI. (9) maLa doSa : sAmAyikamAM beThA-beThA zarIra uparathI mela utAravo. (10) vimAsana : kapALa para hatheLI rAkhIne zokagrastanI jema besavuM ke vagara pUche zarIra khaNavuM. (11) nidrA : sAmAyikamAM UMgha levI. (12) vaiyAvRtya ke kaMpanaH sAmAyikamAM beThelA akAraNa ja bIjAthI sevA karAvavI athavA svAdhyAya karatA samaye mAthuM halAvavuM ke ThaMDI-garamInA kAraNe kAMpavuM. Ama, mananA 10 doSo, vacananA 10 doSo ane zarIranA 12 doSo che. A 32 doSothI bacavuM sAmAyikanA sAdhaka mATe Avazyaka che. A mana-vacana-kAyAnI zuddhithI sAmAyika vizuddha thAya (toya) che. sAmAyika vratanA aticAra : sAmAyika vratamAM zrAvakanA sAme aneka paDakAro pedA thaI zake che. emanAthI eNe sAvadhAna rahevuM joIe. te aticAra je sAmAyikane dUSita karanArA che, emanAthI bacavuM joIe. sAmAyika vratanA pAMca aticAra A pramANe che : (1) mana duppaNidhAna, (2) vacana duppaNidhAna, (3) kAya duSpaNidhAna, (4) sAmAyika smRtibhraMza ane (5) sAmAyika navasthiti. (1) mana dupraNidhAna : sAmAyikanA bhAvothI bahAra manane doDAvavuM, sAMsArika prapaMco tathA kAryono durvikalpa manamAM karavo, te mana duppaNidhAna nAmano aticAra che. (2) vacana duSmaNidhAna : sAmAyikanA samaye kaTu, karkaza, niSphara ke asabhyaapazabda bolavAM te vacana duSmaNidhAna che. (3) kAyA dupraNidhAna : sAmAyikamAM kAyAne vAraMvAra halAvavI, kAyAthI kuceSTA karavI, akAraNa zarIrane saMkocavuM, phelAvavuM vagere kAyA duSpaNidhAna che. | (4) sAmAjika smRti bhraMza : sAmAyika grahaNa karI che. A vAtane bhUlI javI ke sAmAyika karavI ja bhUlI javuM. dU cAra zikSAvrata - sAmAyika vrata che ja che je bhaos5) Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) sAmAyikAnavasthiti : sAmAyika begAra samajIne jema-tema anAdarapUrvaka karavuM, sAmAyikano samaya pUro thayA pahelAM ja ajANatAmAM sAmAyika pAra pADavI, vAraMvAra ghaDiyALa jovI ke vicAra karavo ke sAmAyika pUrNa thaI ke nahi vagere rUpathI kamane sAmAyika karavo. ukta pAMca aticArothI dUra rahIne zuddha sAmAyika karavAthI zAzvata sukhanI prApti thAya che. anupayogathI jo ukta doSa lAgI jAya to aticAra che. jo jANI-joIne evuM karavAmAM Ave to vratano bhaMga thAya che. tethI aticArothI ane sAmAyikanA batrIsa doSothI bacIne zuddha aMtaHkaraNathI pratidina sAmAyika karavI joIe. zuddha bhAvathI karelI sAmAyika hajAro bhavonAM saMcita karmone naSTa karI de che. AtmazAMti ane Atmazuddhi mATe sAmAyika vratanI nirmaLa ArAdhanA karavI atyaMta upayogI ane kalyANakArI che. Loo dezAvakAzika vrata) zrAvakanAM bAra vratomAMthI dasamuM ane zikSAvratomAMthI bIjuM vrata dezAvakAzika che. zrAvaka ahiMsA vagere pAMca aNuvratone prazasta banAvavA ane emAM guNa utpanna karavA mATe dik parimANa tathA upabhoga-paribhoga parimANa nAmanuM je vrata svIkAra kare che, emAM te potAnI AvazyakatA ane paristhiti anusAra je maryAdA rAkhe che te jIvanaparyata hoya che. paraMtu zrAvaka e badhAno upayoga pratidina nathI karato. tethI eka divasa-rAta mATe e maryAdAne ghaTADI devI. AvAgamananA kSetra ane bhogyopabhogya padArthonI maryAdAne saMkucita karI devuM dezAvakAzika vrata che. AMzika avakAza : dezAvakAzika vrata sAdhanAnI apekSA rAkhe che. A sAdhanAmAM vyaktine potAnA zarIra ane zarIra saMbaMdhita kAryo (vepAra, nokarI, zarIra, zRMgAra, ezaArAma, ALasa, vilAsitA, indriya-viSayonI bhogAsakti vagere dainika kRtyo)thI avakAza (rajA) levI paDe che. deza" zabda aMzano vAcaka che, ane "avakAza' zabda vartamAnamAM pracalita "rajA'no vAcaka che. Ama, baMne zabdo maLI e bhAvArtha thayo ke zarIrathI saMbaMdhita kAryothI AMzika (eka divasa-rAtanI ke enAthI paNa ochI samayanI) rajA laIne Atma-ciMtana, AtmaguNonA manana, svabhAva ramaNa, svarUpa ciMtana pAMca Avono nirodha karIne saMvaramAM saMlagna thavuM dezAvakAzika vrata che. adhyAtmano bAjoTa : dezAvakAzika vrata adhyAtmano bAjoTa che. jema ke bhojana karanAra brAhmaNa bhojana karatAM samaye ja bAjoTa lagAve che ane e bAjoTamAM koI apavitra vastune ghUsavA nathI detA, ema ja sagRhastha zrAvaka paNa dezAvakAzika vrata rUpI bAjoTa lagAvIne Atmika bhojana Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA beThA, e samaye bhojanakALa paryaMta potAnA e bAjoTamAM koI Asravane, koI apavitra sAvadha vicArane, apavitra vANI ke apavitra kAya-ceSTAne na ghUsavA de. jo e zrAvakanA pavitra Atmika bAjoTamAM anAtmika vrata, vicAra, vANI ke ceSTAnA rUpamAM ghUse che, to samajavuM joIe ke eno e bAjoTa bhraSTa thaI gayo. dezAvakAzika vratanI avadhi : dezAvakAzika vratamAM sAdhaka keTalA samayano avakAza Atmika vepAra mATe leze ? A eka prazna che. Ano javAba vibhinna AcArya alaga-alaga dRSTikoNathI alaga-alaga prakAre Ape che. eka AcArye A viSayamAM kahyuM che "digvrataM yAvajjIvaM saMvatsara - cAturmAsI parimANaM vA / dezAvakAzikaM tu divasa - prahara- muhUrtAdi parimANaM // " arthAt dizA parimANa vrata jIvanabhara, varSabhara ke cAra mAsa mATe svIkAra karavAmAM Ave che, paraMtu dezAvakAzika vrata divasa prahara (pahora) ke muhUrta vagere sudhI paNa karavAmAM Ave che. dezAvakAzika vrata prahara, muhUrta vagere thoDA samaya mATe karavAmAM Ave che, ene vartamAna yugamAM 'saMvara' kahe che. thoDA samayanuM dezAvakAzika vrata, jene saMvara kahevAmAM Ave che, ene jeTalA paNa ochA samaya mATe zrAvaka grahaNa karavA mAMge, karI zake che. pUrvAcAryoe sAmAyika vratano samaya ochAmAM ocho 48 miniTano nizcita karavAmAM Avyo che. jo koI zrAvaka 48 miniTa sudhInuM dezAvakAzika rUpa saMvara kare che, to enI gaNanA sAmAyikamAM thaI jaze. 48 miniTathI ochA samaya mATe ke koI zrAvaka pAMca Asravano tyAga kare che to e tyAganI gaNanA saMvaramAM ja thaze. - 14 niyama, AtmAno khorAka : je dezAvakAzika saMvara rUpamAM alpakALa mATe grahaNa karavAmAM Ave che, emAM upabhogyaparibhogya vastuothI saMbaMdhita 14 niyamonuM ciMtana karavAnI paNa prathA che. cauda niyamonuM ciMtana AtmAno khorAka che, Atmazaktivardhaka TaoNnika che, AtmazaktimAM je chIjana thaI gaI che, enI pUrti karanAra che, navI zakti ane sphUrti ApanAra che. artha e che ke upabhoga-paribhoga parimANa vratamAM jIvanabhara mATe bhogopabhoga mATe, je padArtho rAkhyA che, e badhAno upabhoga e pratidina nathI karato, tethI te eka divasarAta mATe e maryAdAne ghaTADI de che. 'puruSArthasiddhayupAya'mAM kahyuM che - atyAjyeSvapi sImA kAryeka divAnizo ca bhogyatayA / punarapi pUrvakRtAyAM samIkSya tAtkAlikIM nijazaktim // sImanyantarA sImA pratidivasaM bhaMvati karttavyA / iti yaH parimitabhogaissaMtuSTastya jatibahutarAn bhogAn // puruSArthasiddhayupAya 171-172 757 dezAvakAzika vrata Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt sAtamA upabhoga-paribhoga parimANa vratamAM je upabhoga-paribhogya vastuone atyAjaya samajI rAkhyuM che, e vastuonA saMbaMdhamAM pahelI karelI sImAmAM eka divasarAta mATe potAnI zakti joIne punaH sImA karavI joIe. arthAt pUrvakRta sImAmAM paNa pratidina kamI (ochuM) karavI joIe. Ama, je parimita bhogothI saMtuSTa thaI jAya che, te sahaja svAbhAvika rUpathI ghaNAye bhogone (je pratidina upabhogamAM nathI AvatA) choDI de che. ghaNIye bhogapabhogya vastuone pratidinanA niyama ciMtanapUrvaka choDavAthI e paulika vastuonI parAdhInatA ane gulAmI chUTI jAya che ane gulAmI chUTI jAya che ane AtmAmAM svataMtra jIvavAnI zakita skurita thAya che. A prakAranI zakita hurita karavA tathA Atmazakti pragaTa karavAmAM pratidina cauda niyamonI ciMtanapUrvaka sImA nirdhArita karavAnI paddhati je dezAvakAzika vratathI udbhUta thAya che, khUba ja sahAyaka che. dezAvakAzika vratamAM upabhogya-paribhogya padArthonI maryAdA ghaTADavAnA "Avazyaka sUtra'nI vRttimAM spaSTa ullekha che. tyAM kahyuM che - "digvrata saMkSepa karaNamaNuvratAdi saMkSepakaraNasyApyupalakSaNaM dRSTavyam, teSAmapi saMkSeparacAvaDyuM rtavyatvAn !' - Avazyaka vRtti. arthAt dazAvakAzika vratamAM divratanI maryAdAno saMkSepa karavo mukhya che, paraMtu upalakSaNathI anya aNuvratone paNa avazya saMkSepa karavo joIe. A kathanathI spaSTa che ke je vratamAM je maryAdA rAkhI che, e badhI maryAdAone ochI karavI, AvazyakatAthI vadhu rAkhelI maryAdAne eka divasa-rAta mATe parimita karI levI, paNa dezAvakAzika vrata che. udAharaNArtha cothA aNuvratamAM svadAra viSayaka je chUTa rAkhI che, ene paNa haTAvavI, pahelA, bIjA, trIjA aNuvratamAM rAkhelI sUma hiMsA, sUkSma asatya, sUkSma corInI chUTano paNa eka divasa-rAta mATe sarvathA tyAga karavo, pAMcamA ane sAtamA vratamAM rAkhelI maryAdAne ghaTADavI. Ama, vratagrahaNanA samaye je-je maryAdA rAkhI che, emane eka divasa-rAta mATe nyUnatama (ochAmAM ochI) karI nAkhavI dezAvakAzika vrata che. vivekI zrAvaka pratidina A vAtano manoratha kare che ke - "mArA AtmAmAM eTalI zakti pedA thaI jAya ke huM AraMbha parigrahano sarvathA tyAga karI nigraMtha aNagAra banuM. paraMtu jyAM sudhI ATalI zakti pragaTa na thAya tyAM sudhI ochAmAM ochA eka divasa-rAta mATe nyUnatama AvazyakatAothI potAnuM kAma calAvIne Atma-ciMtana dvArA Atmazakti vadhAravAmAM vadhu samaya ApuM. gRhasthAzramamAM rahetAM-rahetAM paNa tyAgamArga apanAvuM." A bhAvanA anusAra zrAvaka vratagrahaNanA samaye rAkhelI maryAdAmAM pratidina kamI (ochI) kare che. AcAryoe cauda niyamonA ciMtanano krama A pramANe batAvyo che - - savita heltha-vA-pannI-tAMbunna-vastha-sune ! vI-saUT-vinneva-va-vizi-nahA-matte zuM che (os) che. jenI chejiNadho] Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt - (1) sacitta vastu, (2) dravya, (3) vigaya, (4) jUtAM-pAvaDI, (5) mukhavAsa (pAna), (6) vastra, (7) puSpa (sugaMdhita tela vagere), (8) vAhana, (9) zayana, (10) vilepana, (11) brahmacarya, (12) dizA, (13) snAna, (14) bhojana - A cauda zarIra saMbaddha upabhogya-paribhogya padArthonI eka divasa mATe ochAmAM ochI sImA karavI cauda niyamanuM ciMtana che. (1) sacitta : sacittathI matalaba e vastuothI che je ekendriya sacita vastuo zrAvaka upabhogamAM le che, kAraNa ke dIndriyathI laIne paMcendriya sudhInA trasa jIvonA mAMsa, IMDAM, lohI ke aMgopAMga vagereno to jiMdagImAM kadI sevana nathI karato, emano sarvathA tyAga thAya che. rahyo ekendriya sthAvara jIvono upabhoga, je ene anAja, pANI, zAkabhAjI, phaLa vagerenA rUpamAM karavo paDe che, te ekendriya sacitta pAMca prakAranA che - 1. pRthvI : badhA prakAranI sacitta mATI. 2. pANI : kAcuM pANI. 3. vanaspati : sAga-zAkabhAjI, phUla, phaLa, pattAM, dhAnya, anAja, bIja vagere 4. vAyu ? paMkho vagere ane 5. agni H hITara, bhaThThI, sagaDI vagere. sacitta vastuono yathAzakti tyAga ke amuka maryAdA kare ke huM Aja ATalAATalA sacitta padArtha ane ATalI mAtrA-vajanathI vadhu upayogamAM nahi lauM. (2) dravya : dravyano artha ahIM bhojya padArthothI che. bhojananA rUpamAM je padArtha acitta banAvIne taiyAra karavAmAM Ave che, te dravya kahevAya che. eka dravyane bIjA dravyamAM milAvI devAthI paNa te eka ja dravya kahevAze. jema ke dUdha eka dravya che, paraMtu khIra banAvI levAthI emAM cokhA-khAMDa vagere bIjAM dravyo bhaLI (milAvI devAthI) javAthI paNa te "khIra" nAmanuM dravya mAnavAmAM Avaze. roTalI, bATI, pUrI vagere alaga-alaga prakAranAM dravyo mAnavAmAM Avaze. Ama, dravyonA viSayamAM maryAdA karIe ke huM A ja ATalAM dravyothI vadhu dravyo kAmamAM nahi lauM. A maryAdA mAtra khAna-pAna viSayaka dravyonI hoya che. (3) viSaya : je padArtha zarIramAM vikRti pedA kare che, emane vigaya kahe che. dUdha, dahIM, ghI, tela ane mIThAI e pAMca sAmAnya vigaya che. A padArthomAM jeTalAno tyAga karI zakAya, eTalAno karo, athavA maryAdA karo ke huM amuka-amuka padArtha kAmamAM nahi lauM athavA amuka padArtha ATalA vajanathI vadhu kAmamAM nahi lauM. madha ane mAkhaNa e be vizeSa vigaya che. emano niSkAraNa upayoga karavAno tyAga karo ane sakAraNa upayoga karavAnI maryAdA karo. madha tathA mAMsa mahA vigaya che - zrAvake Amano sarvathA tyAga karavo joIe. [ dezAvakAzika vrata che che 69) Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) patnI : je paganI rakSA mATe paheravAmAM Ave che, ene pannI kahevAya che. jema ke jUtAM, bUTa, pAvaDI, caMpala, mojAM vagere. AmanI maryAdA karo ke Aja eka joDI jUtAM, caMpala, mojAM vagerethI vadhuno upayoga nahi karuM. (5) tAMbUla (mukhavAsa) : bhojana karyA pachI mukhazuddhi mATe je padArtha kAmamAM levAmAM Ave che, e badhAnI gaNanA tAMbUla(mukhavAsa)mAM thAya che. pAna, sopArI, elacI, cUrNa vagere AnA viSayamAM maryAdA karo. (6) vastra H paheravA-oDhavAnAM kapaDAMnA viSayamAM maryAdA karo ke Aja huM amuka jAtinAM prakAranAM) vastra ATalAthI vadhu upayogamAM nahi lauM. (0) kusuma : e badhA sugaMdhita padArtha kusumanA aMtargata Ave che, je sugaMdha mATe zarIra upara lagADavAmAM Ave che. jema ke phUla, attara, tela, seMTa vagere. (8) vAhana : hAthI, ghoDA, UMTa, gADI, ghoDAgADI, moTara, relave, nAva, jahAja, vimAna vagere savArInAM sAdhanonI bhale te jaLa-thala ke nabhomArganA hoya, emanI maryAdA karo ke "Aje huM amuka vAhananA sivAya ane koI vAhana kAmamAM nahi lauM." (9) zayana H zayyA (pathArI), palaMga, khATalo, bistaro vagerenA viSayamAM maryAdA karo. (10) vilepana : je zarIra upara lepa karavAmAM Ave che, emane vilepana kahe che. kesara, caMdana, tela, sAbu, kAjaLa, maMjana (TUthapesTa) vagere emanA saMbaMdhamAM prakAra, vajana ke saMkhyAnI maryAdA karo. (11) brahmacarya : yULa brahmacarya (puruSa mATe svadAra saMtoSa, paradAra vivarjana tathA strI mATe svapati saMtoSa, parapuruSa varjana rU5) vratanI je maryAdA rAkhI che, emAM yathAzakti saMkoca ke tyAga karo. (12) dizi dizA parimANa karatA samaye AvAgamana mATe pratyeka dizAmAM je kSetra jIvanabhara mATe rAkhyuM che, eno saMkoca karo ane e saMkalpa karo ke - "huM Aja ATalA aMtara (dUra)thI vadhu pUrva vagere dizA, Agneya vagere vidizA ke Urdhva athavA adho dizAmAM gamanAgamana nahi karuM.' (13) snAna H Aja huM deza ke sarva-snAna eTalI vArathI vadhu nahi karuM. zarIranA thoDA bhAgane dhovA deza snAna che ane pUrA bhAgane dhovo sarva snAna che. (14) bhatta H bhojana-pANInA saMbaMdhamAM maryAdA karo ke - "Aje huM ATalI mAtrAthI vadhu nahi khAuM - na pIIza." ukta cauda niyamonA viSayamAM ciMtana karavuM dezAvakAzika vrata che. keTalAka loko A cauda niyamonI sAthe asi, maSi ane kRSi - A traNeyane milAvIne AnA viSayamAM paNa (700) 0000000000000000 ( jiNadhAmo) Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maryAdA kare che. A traNeya AjIvikA saMbaMdhI kArya che. sAtamA vratamAM 15 prakAranA karmAdAna rUpa AjIvikAnAM kAryono to zrAvake sarvathA tyAga karavo ja paDe che. zeSa je kArya rahe che, emanA viSayamAM paNa pratidina maryAdA karo. dezAvakAzika vratanI bIjI vyAkhyA : - jema 14 niyamonuM ciMtana karIne pratyeka niyamanA vize dainika maryAdA nizcita karavAmAM Ave che, dravya ane kSetrathI paNa chaThThA-sAtamA vratamAM svIkRta maryAdAmAM saMkoca karavAmAM Ave che, e ja rIte aNuvratonI svIkRta maryAdAmAM kALanI sImA nakkI karIne eka divasa-rAta mATe pAMca Asrava sevanano tyAga karavo, paNa dezAvakAzika vratamAM parigaNita thAya che. AnuM pracalita nAma dayA vrata ke cha kAyA vrata che. dayA ke cha kAya vrata svIkAra karavA mATe karavAmAM AvatA pratyAkhyAna jeTalA karaNa ane yogathI cAhe (joIe) eTalA karaNa ke yogathI karavAmAM Ave che. koI be karaNa traNa yogathI pAMca Asrava dvAronuM sevana karavAno tyAga kare che. arthAt e pratijJA kare che ke - "mana, vacana, kAyAthI pAMca ArTsavonuM na to sevana karIza, na bIjAothI karAvIza." A prakAranI pratijJA karanAra vyaktie jeTalA samaya mATe pratijJA lIdhI che, eTalA samaya sudhI to svayaM ja vepAra, kRSi ke anya AraMbha-samAraMbhanuM kArya karI zake che ane na anyathI kahIne ja karAvI zake che. paraMtu A prakAranI pratijJA karanAra vyakti mATe je vastu banI che, e vastuno upayoga karavAthI enI pratijJA nathI tUTatI. A vratane eka karaNa traNa yogathI paNa svIkAra karI zakAya che. je vyakti eka karaNa, traNa yogathI A vratano svIkAra kare che te svayaM to AraMbha-samAraMbha nathI karI zakatA, paNa jo bIjAthI kahIne AraMbha-samAraMbha karAve che. to evuM karavAthI eno vratabhaMga nathI thato, kAraNa ke eNe bIjAothI AraMbha-samAra ma karAvavAno tyAga nathI karyo. A vratane eka karaNa ane eka yogathI paNa svIkAra karI zakAya che. evA pratyAkhyAna karanAra vyakti zarIrathI ja AraMbha-samAraMbhanuM kArya nathI karI zakatI. mana ane vacananA saMbaMdhamAM to eNe tyAga ja nathI karyo, na karAvavA ke anumodanano ja tyAga karyo che. deza-pauSadha : AcAryo A vratano deza-pauSadhanuM rUpa ApyuM che. je loko cauvihAra upavAsa sahita pauSadha kare che, emanuM to agiyAramuM pratipUrNa pauSadhopavAsa vrata thaI jAya che, paraMtu je evuM na karIne tivihAra upavAsa kare che arthAt upavAsa karIne sAthe divasanA samaye prAsuka pANIno upavAsa kare che, emanA A dezAvakAzika vratane deza-pauSadha kahyo che ane Ane dasamA vratamAM parigaNita karyuM che. paraMtu je nirAhAra nathI rahI zakatA, te AyaMbila, ekAzana vagere karIne paNa A vratanuM pAlana kare che. je koI kAraNavaza rasahIna bhojana nathI karI [ dazAvakAzika vrata karanArI ) Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakatA, te ekAzana karIne A vratanuM pAlana kare che. paraMtu ekAzanamAM bhojana vizeSa svAdiSTa ane indriyone uttejita karanAra na hoya, anyathA te dayAvrata lokonI daSTimAM upahAsano viSaya banI jAya che. A prakAranA dayA dratane zAstrakAroe eka prakAranuM pauSadha vrata ja mAnyuM che, kAraNa ke thoDuM khAI-pIne zarIrane bhADe ApIne paNa dayAvatI AstravothI virata thaIne dharmanuM poSaNa kare che, sAmAyika sAdhanA vagere dharma-dhyAnamAM rata rahe che, tethI pauSadhanI koTimAM AvI jAya che, pauSadhanI vyAkhyA karatAM "Avazyaka sUtra'nA vRttikAre kahyuM che - "poSaM puSTi prakarSAd dharmasya dhatte karotIti pauSadhaH" arthAt - je prakarSe rUpathI dharmanI puSTi ke poSaNa kare che te pauSadha che athavA - posei kusaladhamme, jaMtAhArAdi cAgANuTThANaM / iha posahotti bhaNNati, vihiNA jiNamAsiNa ya // AhAra vagere karIne paNa e prANAtipAta vagerethI viramaNanA zubha anuSThAna dvArA kuzaLa dharmanuM poSaNa Ape che, tethI jinendra bhASita vidhithI Ane paNa AcArya pauSadha kahe che. pUrvakALamAM A prakAranuM pauSadha hovAnuM pramANa "zrI bhagavatI sUtra'nA 12mA zatakanA prathama uddezakamAM zaMkhajI ane pokhalIjI zrAvakanA adhikAramAM jovA maLe che. jemaNe AhAra karIne pakhI pauSadha karyuM hatuM. A pauSadhane karavA mATe pAMca Asrava dvAranA sevanano tyAga karIne sAmAyika vageremAM samaya lagAvavo joIe. divasa-rAtabharamAM ochAmAM ochA 11 ane vadhumAM vadhu yathA zakya sAmAyika karavAnI paripATI che. zrAvaka e divasa pauSadha vratInI jema ja pratilekhana, pramArjana, pAMca samitio ane traNa guptio sahita potAnI dinacaryA rAkhe che. e divasa AhAra, nihAra, zayana vagere badhI caryA sAdhunI jema yatanAthI kare che. rAtrinI carcA paNa cauvihAra karIne sAmAyika, svAdhyAya, pratikramaNa, AtmaciMtana, yatanApUrvaka zayana ane parameSThI maMtrano jApa vageremAM vitAvo. Ama, pAMca aNuvratonA pAlana, pAMca AstravonA sevanano tyAga tathA saMvara grahaNa rUpamAM pUrA divasa-rAtanA dezAvakAzika vratanuM svarUpa che. A prakAranA dezAvakAzika vratanA pAlanathI eka prakAranAM mahAvratonI jevI sAdhanA thaI jAya che, kAraNa ke jeTalI gamanAgamananI rAkhI che, enA uparAMta zrAvakanA sthULa-sUkSma badhAM pApono tyAga thaI jAya che. A vAtane AcArya samatabhadra "ratnakaraMSThazrAvakAcAra'mAM A pramANe kahyuM che - "sImAntAnAM parataH sthUletara paMca pApa saMtyAgAt / TezAvAzana 2 mahAvratAni prasAdhyane !" - zloka-95 (oo2) 00000 jiNadhamo) Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezAvakAzika vratanA pAMca aticAro jema halesA vagaranI nAva samudramAM cAre bAjuthI TakarAIne tUTI jAya che, ema ja aticArothI sAvadhAnI rAkhyA vagara vrata rUpI nAva paNa tUTI jAya che. dezAvakAzika vratanA pAMca aticAra zAstrakAroe A pramANe batAvyA che : (2) ALavaLavone, (ra) pesavaLapaone, (rU) sALuvANa, (4) svavALuvA, (5) bahiyA poggala pakakheve / Avazyaka sUtra (1) Anayana prayoga : A vratane grahaNa karyA pachI dizAono saMkoca karI levAthI, AvazyakatA utpanna thavAthI maryAdita bhUmithI bahAra rahetAM sacitta vagere padArtha koIne mokalIne maMgAvavA athavA koIne mokalIne maryAdita kSetrathI bahAranA samAcAra maMgAvavA. kAraNa ke zrAvaka A vratane be karaNa, traNa yogathI grahaNa kare che, evI sthitimAM te maryAdita bhUmithI bahAranI cIja ke samAcAra koIne mokalIne maMgAvI nathI zakato. zrAvakanI asAvadhAnIthI ajANatA evI bhUla thavAthI te aticAra thaI jAya che. : (2) preSya prayoga H prayojanavaza maryAdita bhUmithI bahAranI bhUmimAM koIne mokalIne koI padArtha ke saMdeza mokalAve che, to ene preSya prayoga nAmano aticAra lAge che. potAnuM pApa TALavAnA uddezyathI bIjAone emanI icchA viruddha kArya karavAnI AjJA ApavI ke baLajabarIpUrvaka kAma karAvavuM paNa preSya prayoga nAmano aticAra che. (3) zabdAnupAta H maryAdita kSetrathI bahAranI bhUmithI saMbaMdhita kArya upasthita thavAthI zrAvaka dvArA, maryAdita bhUmimAM rahIne koI sAMketika zabdathI, khoMkhAro, TicakArI vagere avyakta zabdothI potAno abhiprAya pragaTa karavo, jethI bIjI vyakti te kArya karI de, evI sthitimAM zabdAnupAta nAmano aticAra lAge che. (4) rUpAnupAta : maryAdita bhUmithI bahAranuM koI kAma AvI paDavAthI potAnI AkRti, izAro, abhinaya ke hAtha-paga vagerenI ceSTA dvArA saMketa karIne bIjI vyaktine potAno Azaya samajavAno prayatna karavo rUpAnupAta nAmano aticAra che. (5) bAhya pudgala prakSepa H maryAdita bhUmithI bahAranuM kAma AvI paDavAthI kAMkarA, TekarI vagere padArtha maryAdita bhUmithI bahAra pheMkIne bIjAone potAno Azaya samajAvavAno prayatna karavAthI A aticAra lAge che. e pAMceya tyAM sudhI ja aticAra che, jyAM sudhI vratapAlananI apekSA rAkhatAM bhUlathI ajANatAmAM thaI jAya. jo e ceSTAo jANI joIne karavAmAM Ave to anAcAranI koTimAM AvI jAya che. anAcArathI vratabhaMga thaI jAya che. tethI khUba ja sAvadhAnIpUrvaka A aticArothI bacavuM joIe. tyAre dezAvakAzika vratamAM nirmaLatA, nizciMtatA Avaze ane vratapAlana karavAnI saMtuSTi tathA prasannatA thaze. dezAvakAzika vRta 3 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Fo8 (dezAvakAzika pauSadha vrata : eka samIkSA) dasamA dezAvakAzika pauSadha tathA agiyAramA pratipUrNa pauSadha vratanA viSayamAM Agamika suspaSTa vyAkhyA upalabdha che. pUrvAcAryonI avicchinna paraMparAthI enI tarka-purassara vivecanA tathA anupAlanA cAlI Ave che, chatAM vartamAnamAM keTalAka mahAnubhAva dezAvakAzika pauSadha tathA pratipUrNa pauSadhanA Agama abhiprAyanA pratikULa manaH kalpita vyAkhyA karatA rahe che. emanI vicAraNA anusAra dasamuM pauSadha vrata nathI, te mAtra dezAvakAzika vrata che. je chaThThA vratano saMkoca mAtra che. tethI tivihAra upavAsa karanAra vyaktine paNa pratipUrNa pauSadha ja karavo joIe. dasamA pauSadhanI saMjJAnuM koI pauSadha vrata nathI hotuM. paraMtu emanI A vicAraNA AgamathI kiMcit (rA) paNa siddha nathI hotI. tIrthakara bhagavaMtoe zrAvaka vrata nirUpaNa paddhatimAM spaSTa saMketa Apyo che ke agiyAramA-dasamA baMne ja pauSadha vrata banI zake che. - A pratipAdanamAM agiyAramA pauSadha vratanA pratyAkhyAna pAThamAM AgaLa pAMca maryAdAo para dhyAna ApavuM apekSita che, jemanA pAlanathI ja agiyAramuM pauSadha vrata thaI zake che. te pAMca maryAdAo-pratijJAo nIce mujaba che : | pahelI pratijJA laI pavi gIpha 'nA tyAganI che. bIjI abrahmacarya sevanathI nivRttinI che. trIjI amuka maNi suvarNanA tyAganI che. cothI mALA vaNaga vilepananA tyAganI che ane pAMcamI pratijJA zastra-mUsala (sAMbeluM) vagere sAvadya yoganA tyAganI che. A pAMca pratijJAono ullekha zrAvakanA agiyAramA vratanA mULa pAThamAM spaSTa che. tethI zAstrAjJAnI ArAdhanA karanAra zrAvaka potAnI managamatI rItathI A pAMca vAtomAMthI koInuM paNa sevana nathI karI zakato. jo koI kahe ke pahelI pratijJA, je masA pAI ravAnna sApha'nI che emAM pANInI chUTa rAkhIne agiyAramAM pauSadha vratathI pratyAkhyAna karIe to zuM Apatti che? paraMtu A pANInI chUTa zAstrakAroe nathI ApI, koI potAnI icchAthI chUTa kare che, to mULa pAThathI viparIta sthiti bane che. jo evI IcchAnusAra chUTa levA mAMDe to bIjI vyakti kaheze ke - "tame mULa pAThamAM chUTa na hovA chatAMya paNa chUTa rAkhIne e ja mULa pAThamAM pauSadha vratanuM paccakakhANa karyuM." to jema tamane pANInI chUTa rAkhI che, ema huM AhAranI chUTa rAkhIne agiyAramuM pauSadha vrata e ja mULa pAThathI paccakakhANa lauM. trIjo kaheze ke - "tame baMnee AhAra-pANInI chUTa rAkhIne agiyAramuM pauSadha paccakhANa to huM cAreya AhAranI chUTa rAkhIne agiyAramuM pauSadha karI lauM." to anya kaheze ke - "jyAre tame lokoe AhAranI chUTa rAkhIne pauSadha paccakakhANa to huM abrahmacaryanI chUTa rAkhIne zuM kAma agiyAramuM pauSadha paccakakhANa lauM !" Koo e che te jiNadhammo Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama, mULa pAThanI zaratone icchAnusAra toDI prAraMbha karaze to koI zarata ke niyamane toDaze, to koI niyamane toDIne agiyAramA pauSadhanA pAThathI pratyAkhyAna karaze. Ama, prabhu dvArA pratipAdita agiyAramuM vrata ja astavyasta thaI jaze. pachI to bhagavAnanA abhiprAyanA vratamAM na rahIne vyakti potAnA abhiprAyAnusAra vratonI vyAkhyA karavA lAgaze. A cakra vadhu vadhI jaze to evo tarka ApanAra paNa maLI jaze ke jyAre agiyAramA vratanA niyamone svecchAthI toDIne pauSadha laI zakAya che to ApaNe bAra vratonA niyamone toDIne svecchAthI vrata grahaNa karaze. Ama, badhI asta-vyastatA tathA AgaLa cAlIne usUtra prarUpaNanI sthiti paNa banI jaze. jyAre jJAnIjanonuM kathana cheke bhagavAnanI vANInA viparIta usUtra prarUpaNathI vadhIne koI moTuM pApa nathI. evuM karavAnI apekSA ImAnadArIno niyama che ke te svayaM bhagavAnanI ADa (sogaMdha) na ApIne e kahe ke huM mana kalpita vAto para cAlu chuM. to chatAMya keTalIka saccAI tathA naitikatA to raheze. paNa ADaza to bhagavAnanI AjJAnI Apo ane kArya potAnI mana-kalpita dhAraNA anusAra karIe to evuM karavuM svayaM tathA para baMne sAthe vizvAsaghAta karavA samAna che. tethI sujJa puruSoe divasa-rAta ahorAta jenI saMjJA che enI anusAra pAMceya zaratonuM pAlana karo e ja agiyAramA pratipUrNa pauSadhathI pratyAkhyAna karIe. tyAre ja bhagavadAzAnI ArAdhanAno prasaMga banaze. rahyo prazna tivihAra upavAsanA roja pauSadha paccakhANanuM. e pauSadha mATe jJAnIoe dasamA dazAvakAzika vratanA mAdhyamathI paccakakhANanuM svarUpa upasthita karyuM che. jema pANI pIvuM che e ja rIte kadAca prAsuka annajaLa laIne karavAmAM AvatuM pauSadha (dayA vrata) paNa dasamA vratanI aMtargata che. "bhagavatI sUtra'nA bAramA zatakanA prathama uddezyamAM spaSTa be pauSadhano ullekha che. eka to khAtA-pItA pauSadhanuM ane bIjA asaNAdikanA tyAganA pauSadhanuM. "bhagavatI sUtra'nA mULa pAThanA abhiprAyAnusAra zrAvaka vargane khAtA-pItA dasamAMthI tathA asaNAdika tyAga rUpa pauSadhane agiyAramA vratathI paccakakhANa levuM zAstra saMmata che. dasamA dazAvakAzika vratamAM khAtAM-pItAM pauSadhanA atirikta (sivAya) ghaNA tyAgo pratyAkhyAnonA paNa samAveza che. jenuM vivecana AcArya zrI javAharalAlajI ma.sA.e zikSA vratanI vyAkhyAnA upalakSyamAM pratipAdita karyuM che. tyAMthI joI zakAya che ke, A dasamuM vrata mAtra chaThThA vratano ja saMkoca nathI. mukhyatve chaThThA ane sAtamA vratano saMkoca che ane upalakSaNathI pAMceya aNuvrata ane gauNa rUpathI AThamA vratanuM paNa saMkucana che. A vAtane paNa spaSTa samajI levuM Avazyaka che ke jo prabhu mahAvIrane dasamA vratamAM sthULa tathA sUkSma hiMsA vagerenA tyAganI sAthe-sAthe anya pAponA tyAgano abhiprAya nathI hoto, mAtra chaThThA vratanI dizAnA saMkocano ja abhiprAya hota to AnI gaNatarI chaThThA pachI sAtamA naMbara upara thaI jatI ke AThamA pachI navamA naMbara upara thaI jatI. sAmAyikanuM dasamuM tathA agiyAramuM pratipUrNa pauSadha vrata thaI jatuM. paNa evuM bhagavAne nathI karyuM, paraMtu bhagavAne zikSAvratanI daSTie cAra vratonuM pratipAdana karyuM. e pratipAdanathI sAmAyika vrata tathA dasamA [ dazAvakAzika pauSadha vrata eka samIkSA zaoo5) Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezAvakAzika tathA agiyAramu pratipUrNa pauSadha vrata e traNeya saMvara vRttimaya zikSA rUpathI pratipAdita che. navamAmAM aDatAlIsa miniTanI sAmAyikamAM sAvadya yogano tyAga che. dasamAmAM jAva ahorAM eka divasa ane rAtanI sAvadya pravRttionA tyAganI sAthe-sAthe bALaka, vRddha, yuvAna badhAno saMvara vRttimAM praveza thAya e dRSTie prAsuka asaNaM pAchuM vagerenA upabhogapUrvaka paNa te sAvadya yogono zakyatAnusAra tyAga karI zake eno samAveza dasamA vratamAM karavAmAM Avyo che. enA pratyAkhyAnano je pATha che te pAThamAM khAtA-pItA pauSadhano phalitArtha nIkaLe che. te pATha A che - dasamA dazAvakAzika dina prati prabhAtathI AraMbha karIne pUrvAdika chae dizAnI jeTalI bhUmikAnI maryAdA rAkhI hoya enI uparAMta AgaLa jaIne pAMca Asrava sevavAnuM paccakakhANa 'jAva ahorattaM duvihaM tiviheNaM na karemi na kAravemi, maNasA vAyasA jAyasI ' jeTalI bhUmikAnI hada rAkhI che emAM je dravyAdikanI maryAdA karI che. e uparAMta upabhoga-paribhoga bhoga nimittathI bhogavavAnuM "avavA nAva madonna varlDa tiviheNaM na karemi maNasA, vayasA kAyasA, tassa bhaMte ! paDikkamAmi nindAmi garihAmi appANaM vosirAmi / enAthI e spaSTa thaI jAya che ke dasamuM vrata dizAonA saMkocanuM nathI. chaThThI dizA saMbaMdhita maryAdAnuM vrata che, te dizivrata che ane ahIM dezAvakAzika vrata che. jo chaThThA vratamAM je dizAo rAkhI che e ja dizAono mAtra saMkoca thato to ahIM paNa dizivatano ullekha thato, paNa evuM nathI. ahIM deza avakAza che. dezano artha che zrAvake je deza-vrata aMgIkAra karI rAkhyA che emAM jeTalI paNa sUkSma hiMsA vagere khullI che tathA saMsAranuM kArya karatAM karatAM e badhAmAM racyuM-pacyuM rahe che, tethI e racyA-pacyAthI avakAza levo arthAt "ahorAM' 24 kalAka sudhI sthaLa tathA sUkSma hiMsA, asatya vagereno parityAga karavo. emAM koInI zakti hoya to te AhAra-pANI vagere kaMI paNa na laIne cauvihAra karIe to agiyAramA pratipUrNa pauSadhathI paccakakhANa grahaNa karIe. jo koI vRddha che athavA kamajora che athavA aneka vyaktionA sudhA vedanIya karmano prabaLa udaya hovAthI cAreya AhArono tyAga na karI zakavA chatAMya Atma-sAdhanA to zakti anusAra karavA ja cAhe che, e loko mATe dasamuM pauSadha* vratanuM prAvadhAna che. A vratamAM hiMsA vagere badhAno tyAga maryAdita sImAnI sAthe karavAmAM Ave che. arthAt je sAdhaka prAsuka nirjIva anna-jaLa vagerene grahaNa karIne covIsa kalAka mATe sthaLa ane sUkSma hiMsA vagereno parityAga karI sAdhanAmAM rata * amolaka RSijI kRta mukti sopAna'mAM paNa Ane spaSTa karyuM che - pratipUrNa poSA karavAnI zakti na hoya to dezAvakAzika vrata upara kyAMya poSanI vidhi mAphaka ja dhAraNa kare nirAraMbha, nirmamatva vRttithI pravarte, A vratamAM je vihAranA paccakakhANa pUrvaka upavAsa vrata dhAraNa karIe to prAsuka - nirjIva uSNa vagere pANI grahaNa kare che. A divasomAM sAMsArika sarva prakAranAM kAmothI alaga rahe che. pRSTa - 75-76 (666) S SOON) 0 0 0 0 0 0 0X jiNadhAmo) Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe che enA mATe AhAra kare che to nihAranI paNa jarUra paDI zake che. e nihAranI maryAdAone nirdhArita karavA mATe e kahevAmAM AvyuM che ke jeTalI bhUmikAnI hada rAkhI che arthAt bahAra pUruM karavA mATe ATale dUra pauSadhamAM jaI zake che. A maryAdAmAM rahetAMrahetAM je nirjIva AhAra-pANI grahaNa kare che to e AhAra-pANInA dravyanI paNa maryAdA kare che. e dravyonA bhogopabhoga nimittathI maryAdA uparAMta bhogavAno tyAga che. A tyAga enA eka karaNa traNa yogathI ullekhita che. tethI te svayaM to potAnI maryAdAmAM sthira rahe, paNa anya sajjanagaNa paNa e ja khAtA-pItA pauSadhamAM beThA che, to emane khavaDAvavA vagerenI prakriyA khullI rahe che. tethI khAtAM-pItAM pauSadha karanArane A uparyukta pAThathI paccakakhANa karavAno prasaMga rahe che. Aja kAla te dayA drata (cha kAyA) vagerenA nAmathI prasiddha che. pauSadha vrata : zrAvakanAM bAra vratomAMthI agiyAramA tathA cAra zikSA vratomAMthI trIjuM zikSAvrata pauSadhopavAsa vrata che. A vratane aMgIkAra karavAthI AtmAne prabaLa puSTi prApta thAya che, anupama zAMtinI anubhUti thAya che ane AtmAnI bahirmukhatA maTIne aMtarmukhatAno vikAsa thAya che. A vratane aMgIkAra karavAthI zrAvaka AtmaramaNatAnA zAMta sarovaramAM avagAhana karIne saMsAranA tApathI mukta thaIne parama zAMtinuM rasAsvAdana kare che. gRhastha zrAvaka mATe pauSadhopavAsane vizrAMti sthAna kahevAmAM AvyuM che. - "sthAnAMga sUtra'mAM gRhastha zrAvakane bhAravAhaka zramikanI upamA ApI che ane batAvyuM che ke jema bhAravAhaka zramika mATe thAka dUra karavA mATe cAra vizrAMti sthaLa hoya che, jyAM te vizrAMti laIne tAjo-mAjo thaIne punaH potAnA kAryamAM dviguNita zaktithI pravRtta thAya che, ema ja gRhastha zramaNopAsakanA mAthA para paNa gRhastha kartavyono khUba bhAra che, jene te paNa cAra vizrAMti sthaLo para utArIne vizrAma meLave che, thAka utAre che. bhAravAhaka mATe vizrAMtinAM cAra sthAno che : (1) bhArane eka khabhAthI bIjA khabhA para rAkhatA samaye, bhAra khaseDI zakAya che, tyAre thoDI vAra mATe vizrAMti maLe che. (2) maLa-mUtra tyAgavA ke bhojana karavA mATe, kaMIka vadhu samaya mATe potAnA khabhAthI bhAra utArIne nIce rAkhe che, tyAre vizrAMti maLe che. (3) jyAre rAta thaI jAya che to bhAravAhaka koI dharmazALA, vizrAmagRha vagere sthAnamAM rAtabhara mATe bhAra utArIne rAkhe che, tyAre ene zAMti maLe che. (4) bhAravAhaka cAlatAM-cAlatAM jyAre potAnA nirdhArita sthAna upara pahoMcI jAya che ane bhAra utArI de che, tyAre ene pUrI vizrAMti maLe che. ukta bhAravAhakanI jema gRhastha zrAvaka paNa gAIthya-jIvanano bhAra vahana karI rahyo che - te cAra sthAno upara vizrAMti meLave che. te cAra sthAno A pramANe che : [ dazAvakAzika pauSadha vrata eka samIkSA che, e che ke Ama chao) Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) bhAravAhakanA khabhA badalavAnI jema zrAvaka mATe paheluM vizrAMti sthAna tyAre hoya che, jyAre te e bhAvanA kare ke huM aNuvrata-guNavrata vagere vrata svIkAra karIne pauSadhopavAsa karatAM-karatAM vicaraNa karuM. (2) bhAravAhaka dvArA khabhA upara rAkhelA bhArane thoDA samaya mATe utAravAnI jema zrAvaka mATe bIjuM vizrAMti sthAna tyAre thAya che, jyAre te sAvadha yoganA tyAga ane niravadya yoga svIkAra rUpa sAmAyika laIne cittane samAdhibhAvamAM pravRtta kare che. athavA dezAvakAzika vrata svIkAra karIne potAnA upara AvI paDelA bhArane thoDA samaya mATe ochuM kare che. (3) bhAravAhaka dvArA koI dharmazALA vageremAM bhAra utArIne rAtri vizrAmanI jema zrAvaka paNa tyAre vizrAMti sthAna pAme che, jyAre te aSTamI, caturdazI, pakakhI vagere parvanA divase eka divasa-rAtanA mATe pauSadhopavAsa kare che. (4) bhAravAhaka dvArA nirdiSTa sthAnamAM pahoMcavAthI vizrAma meLavavA samAna zrAvaka jyAre aMta samayamAM samasta sAMsArika kAryothI nivRtta thaIne saMlekhanA-saMthAro vagere karIne zeSa jIvanane samAdhi prApta karavAmAM lagAvI de che, tyAre cothuM vizrAMti sthAna prApta kare che. ukta cAreya prakAranAM vizrAMti sthAnomAMthI bhAravAhaka mATe rAtrinivAsa rUpa trIjA vizrAMti sthAnanI jema zrAvaka mATe pauSadhopavAsa trIjA vizrAMti sthAna rUpa che. kharekhara zrAvaka mATe pUrA eka divasa-rAta bhara gAha prapaMca tathA zArIrika khaTapaTathI dUra rahIne nirAhAra-nirjaLa rahIne dharmArAdhana tathA Atma-ciMtananA rUpamAM pauSadhopavAsa karavuM adbhuta vizrAMtinuM sthAna che. A vrata AtmavikAsanI sarvottama sAdhanA che. AtmAmAM anaMta zaktio chupAyelI paDI che. Atma-ciMtana dvArA e zaktionAM dvAra kholavAthI aMdara UMghela mahApuruSatva jAgI paDe che. prakAra ane vidhiH Avazyaka sUtra'nA vRttikAre pauSadhopavAsanuM lakSaNa batAvatAM lakhyuM che - "pauSadhe upavasanaM pauSadhopavAsaH niyamavizeSAbhidhAnaM cedaM pauSadhopavAsaH" arthAtu dharma tathA adhyAtmane puSTa karanAra vizeSa niyama dhAraNa karIne upavAsa sahita pauSadhamAM rahevuM pauSadhopavAsa vrata che. kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArya Ane vizeSa spaSTa karatAM kahe che - "catuSpardhyA caturthAdi kuvyApAra niSedhanam / brahmavAi nAnAhitya: pauSatha vratam " aSTamI, caturdazI, pUrNimA ane amAsa e cAra parva divasa che. emAM upavAsa vagere tapa karavuM, pApamaya kAryono tyAga karavo, brahmacaryanuM pAlana karavuM ane snAna vagere zarIra zRMgAra-prasAdhanano tyAga karavo pauSadha vrata kahevAya che. (08) 200 OK jiNadho] Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pauSadha mukhyatve cAra prakAranuM che - (1) AhAra pauSadha, (2) zarIra pauSadha, (3) brahmacarya pauSadha ane (4) avyApAra pauSadha. pAsahovavAse cauvvihe paNNatte, taMjahA-AhAra posahe, sarIra posahe, baMbhaceraposahe, avvAvAra posahe / (1) AhAra pauSadhaH AhArano tyAga karIne dharmanuM poSaNa karavuM AhAra pauSadha che. gRhasthano adhikAMza samaya AhAra ane tatsaMbaMdhI kAryomAM naSTa thaI jAya che, tethI AhAranI jhaMjhaTathI ane enI gulAmIthI mukta thaIne dharma-dhyAnamAM nirata rahevuM AhAra pauSadha kahevAmAM Avyo che. pratidina AhAra karavAthI zarIra vikAronuM ghara banI jAya che, aneka prakAranA rogo-aDDo jamAvavA lAge che, jenAthI dharmakAryamAM muzkelIo Ave che. AhAra karavAthI nihAra paNa karavo paDe che. AhAranI sAmagrI lAvavA, banAvavA, khAvA, pacAvavAmAM ghaNo samaya vyaya thaI jAya che. bharyA peTathI eTaluM sAruM Atma-ciMtana nathI thaI zakatuM, jeTalo nirAhAra tathA khAlI peTa rahevAthI thaI zake che. tethI pauSadha vratamAM cAreya prakAranA AhArano tyAga karIne upavAsa karavAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. AhAra tyAga pauSadha karavAthI dharma-dhyAnamAM ATheya pahora lagAvI zakAya che. (2) zarIra pauSadha : snAna, vilepana, lepa, puSpa, tela, gaMdha (sugaMdha), AbhUSaNa vagerethI zarIrane sajAvavAno tyAga karIne svayaMne dharmAcaraNamAM lagAvavuM zarIra pauSadha che. (3) brahmacarya pauSadha : badhA prakAranA maithuna(abrahma)no tyAga karIne brahma(paramAtmA)mAM ramaNa karavuM, AtmaciMtana karavuM brahmacarya pauSadha che. (4) avyApAra pauSadha : AjIvikA mATe karavAmAM AvatA vyavasAya tathA anya sAvadha pravRttiono tyAga karavo avyApAra pauSadha kahevAya che. agiyAramuM vrata pratipUrNa pauSadha kahevAya che. prAtaHkALa sUryodaya pachI je samaye pauSadha svIkAra karavAmAM Ave, bIjA divase sUryodaya pachI e ja samaya sudhI pauSadha vRttimAM rahevuM pratipUrNa pauSadha kahevAya che. arthAt ATha pahoranuM pauSadha ja pratipUrNa pauSadha hoya che. pauSadha grahaNa karavAno zAstrIya pATha pauSadhanA svarUpa upara suMdara prakAza pADe che. te pATha A pramANe che - egArasamaM (gyArahavA~) paDipuNNaposahavayaM, savvaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM cauvvihaMpi AhAraM paccakkhAmi, abaMbhasevaNaM paccakkhAmi, amuka maNihiraNa, suvaNNa-mAlA-vaNNaga-vilevaNaM paccakkhAmi sattha-musalAdisavva sAvajjaM jogaM paccakkhAmi, jAva ahorattaM pajju-vAsAmi duvihaM tiviheNaM na karemi, na kAravemi, maNasA-vayasA-kAyasA tassa bhaMte ! paDikkamAmi, nindAmi, garihAmi, appANaM vosirAmi / dezAvakAzika pauSadha vrata :eka samIkSA cha9) Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt he bhagavAna! huM agiyAramuM pratipUrNa pauSadha aMgIkAra karuM chuM. samasta azana, pAna, khAdya ane svAdya rUpa cAreya prakAranA AhArano tyAga karuM chuM, abrahmacarya sevanano tyAga karuM chuM, amuka maNi, sonuM, cAMdI, mALA varNaka (cUrNa pAuDara) vilepanano tyAga karuM chuM, zastra-mUsaLa (sAMbelu) vagere samasta sAvagha yogano tyAga karuM chuM. e badhA tyAga eka ahorAtri sudhInA mATe mana, vacana, kAyAthI karuM chuM. ene huM svayaM nahi karuM, na bIjAothI karAvIza. bhagavan! huM pUrva kRta pAponuM pratikramaNa karuM chuM, niMdA ane gaha karuM chuM, potAnA AtmAne enAthI alaga karuM chuM. ukta pratijJA pAThathI e pratIta thAya che ke ATha pahoranuM pauSadha ja pratipUrNa pauSadha kahevAmAM Ave che. jo koI saMpUrNa ATha pahoranuM sa-sAmAyika pauSadha vrata na karIne ochA samaya mATe pauSadha karavA mAMge to te pratipUrNa pauSadha to nathI kahI zakAtuM, paraMtu dasamAM vratamAM sammilita karavAmAM AvatA yogya pauSadha thaI zake che. pauSadha vratamAM pAMceya Astravono tyAga karavAthI gRhastha zrAvaka paNa upacArathI mahAvratI thaI jAya che. mAtra cAritra mohanA udayanA kAraNe te pUrNa saMyamI nathI banI zakato. pauSadha vratanI prazaMsA karatAM karatAM AcArya hemacaMdra kahe che - "gRhiNo'pi hi dhanyAste puNyaM ye pauSadha vratam / 3:pAne pAnayajjaiva yathA te gunApitA "yogazAstra "pauSadha vratanuM pAlana karanAra gRhastha paNa dhanya che," ema kahIne AcAryo A pauSadha vratanuM atimAhAbhya sUcita karyuM che. A vratanI avasthAmAM zrAvaka eka divasa-rAta mATe sarva virata sAdhunA samakakSa thaI jAya che. tethI sUkSma hiMsAthI bacavA mATe paNa ene pUro upayoga rAkhavo paDe che. ene zavyA, saMskAraka ane vastra vagerenuM dhyAnapUrvaka pratilekhana karavuM joIe. jethI enA para jo koI sUma jaMtu caDhI jAya to emanI hiMsA ke virAdhanA na thAya e rIte zayyA-saMsmArakanuM pramArjana karavuM joIe. zauca vagere zArIrika muzkelInI nivRtti mATe yogya bhUmine pahelAM ja joI levI joIe ane vivekapUrvaka badhI kriyAo karavI joIe. ahiMsAne prabaLa banAvavA mATe ane Atmika vikAsa hetu pAMca samitio ane traNa guptionI ArAdhanAno abhyAsa karavA mATe A trIjuM pauSadha nAmanuM zikSAvrata atiupayogI che. pauSadha vrata svIkAra karyA pachI zrAvaka AjIvikA, khAna-pAna, zarIra-zuzruSA tathA gRhakAryanI ciMtAthI sarvathA mukta thaI jAya che, tethI ene adhikAdhika samaya AtmasAdhanA ane dharmasAdhanAmAM lagAvavo joIe. e rAtrinA kALa dharma jAgaraNAmAM vitAvavo joIe. dharma jAgaraNAno artha che - cAra bheda, cAra lakSaNa, cAra AlaMbana ane cAra anuprekSAo sahita dharma-dhyAnamAM samaya ane upayoga lagAvavo. zrAvaka paMcama guNasthAnavartI hovAthI ene zukla dhyAna to nathI thatuM. Arta ane raudra dhyAna enA mATe sarvathA tyAjya che. eka mAtra dharma-dhyAna ja zeSa rahI jAya che, tethI ene rAtrikALa dharma-dhyAna dvArA jAgaraNA karatAM vitAvavo joIe. (80) che je che che jiNadhamo) Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadhyAnanA cAra bheda e cheH (1) AzA vicaya, (2) apAya vicaya, (3) vipAka vicaya, (4) saMsthAna vicaya. dharma-dhyAnanAM 4 lakSaNo A pramANe che - (1) AzA ruci, (2) nisarga ruci, (3) sUtra ruci, (4) avagADha ruci. dharma-dhyAnanI 4 anuprekSAo A pramANe che : (1) ekatAnuprekSA, (2) anityAnuprekSA, (3) azaraNAnuprekSA ane (4) saMsArAnuprekSA. ukta bheda lakSaNa vagerenI vyAkhyA dhyAnanA prakaraNamAM karavAmAM Avaze. vastutaH dharma-dhyAna ja pauSadha vratamAM Atma-ciMtananuM mULa strota che. prAcInakALanA zrAvakonuM varNana vAMcavAthI khabara paDe che ke rAtrino prathama pahora vyatIta thavAthI prAyaH zrAvaka dharmajAgaraNa karyA kare che. e ja samaye koInA pAse deva AvyA. eNe sevAnI ke upasarga karyo athavA zrAvake amuka ciMtana karyuM. pauSadha vratamAM sthita zrAvaka upara aneka prakAranA upasarga tathA pariSaha paNa Ave che, e samaye eNe dRDhatApUrvaka potAnA vratamAM sthira rahevuM joIe. jo asahiSNu banIne zrAvake pairya khoI dIdhuM to eno vratabhaMga thaI jaze. tethI zrAvake potAnuM pauSadha vrata akhaMDita rAkhavA mATe maraNAMta kaSTa paNa samabhAvapUrvaka sahana karavuM joIe. pauSadhanA doSo : &hatarIna ekaTIbacavuM joIe narI pradUSita thaI jAya che ? grahaNa karyA pUrve lAganArA 6 doSo ane pazcAtuM lAganArA 12 doSo A pramANe kula 18 doSo pUrvAcAryoe batAvyA che. pauSadha pUrva lAganArA doSo A cheH (1) pauSadha vratanA nimittathI sarasa AhAra karavo, (2) abrahma sevana karavuM, (3) keza-nakha kApavA, (4) vastro dhovaDAvavAM, (5) zarIra maMDana karavuM ane (6) saraLatAthI na khUlI zakanArAM AbhUSaNo paheravAM. pauSadha grahaNa pachI nIcenA 12 doSo lAge che : (1) je vratadhArI nathI, emanI vaiyAvacca karavI athavA emanAthI vaiyAvacca karAvavI. (2) pasIno thavAthI zarIrane ghasIne mela kADhavo. (3) divasamAM UMgha levI, rAtamAM eka pahora rAta gayA pahelAM sUI (UMghI javuM athavA pAchalI rAtane dharmanuM jAgaraNa na karavuM. (4) vagara pUMje zarIra khaNavuM. (5) vagara pUje paraThavuM. (6) niMdA ke vikathA karavI. (7) bhaya khAvo ke DarAvavuM. (8) sAMsArika vAtacIta karavI. (9) strInA aMgopAMga jovA (nihAravAM). (10) khullA moMDhe ayatanAthI bolavuM. (11) kleza karavo. (12) koI sAMsArika saMbaMdhothI koIne bolAvavA. ukta 18 doSothI bacIne pauSadha vratanI ArAdhanA karavI joIe. [ dazAvakAzika pauSadha vrata :eka samIkSA che (81) Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pauSadhanA pAMca aticAra : 'yogazAstra'mAM pauSadha vratanA pAMca aticAra A pramANe batAvyA che : (1) bhUmine joyA ane pramArjana karyA vagara maLa-mUtrano utsarga karavo. (2) pATa-cokI (bAjoTa), zayyA vagere vastuo joyA ane pramArjana karyA vagara rAkhavA ane uThAvavA. (3) vagara joye, vagara pUMje bistro-Asana bichAvavuM. (4) pauSadha vrata prati anAdara. (5) pauSadha vratanI vismRti. utsargAdAnasaMstArAnanavekSyApramRjya ca / anAdaraH smRtyanupasthApanaM ceti pauSadhe // - yogazAstra, pra.-3, zloka-117 zAstrakAre pauSadhanA pAMca aticAro A pramANe batAvyA che : (1) zadhyA sastArakanuM apratilekhana ane duSpatilekhana. (2) zayyA vagerenuM apramArjana ane duSpamArjana. (3) zauca bhUminuM apratilekhana-duSpatilekhana. (4) zauca bhUminuM apramArjana-duSpamArjana. (5) pauSadha vidhinuM samyapha pAlana na karavuM. ukta aticArothI bacatAM-bacatAM prAcInakALanA zrAvakonI jema mahinAmAM 6 divasa ke amuka divasa nizcita karIne pauSadha vratanI ArAdhanA karavI joIe, jenAthI AtmaguNone poSaNa maLe ane Atmazaktino vikAsa thAya. K 09 atithi saMvibhAga vrata) zrAvakanuM bAramuM vrata ane caturtha zikSAvrata atithi saMvibhAga drata che. A vratamAM zrAvakathI e apekSA karavAmAM AvI che ke te audArya ane dAna guNathI vibhUSita thAya. gRhastha zrAvaka mATe AdhyAtmika ane sAmAjika daSTibiMduothI dAna, dharma e audArya guNanI anupama mahattA pratipAdita karavAmAM AvI che. A guNanA vagara zrAvakanuM zrAvakatva saphaLa nathI thatuM. gRhastha mATe dAna-dharmanI ArAdhanA karavI Avazyaka che. tethI kahevAya che ke - vItarAga upadeza meM, dharma cAra prakAra / / dAna zIla tapa bhAvanA, zAsana kA zRMgAra // ukta dohAmAM dharmanA cAra prakAromAM dAna-dharmane prathama sthAna ApavAmAM AvyuM che. AnuM kAraNa e che ke svArthanI saMkIrNa bhAvanA to pazuomAM paNa sAmAnya rIte jovA maLe (82) ... jiNadhAmo Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, manuSyane to A saMkucita sImAthI upara UThavuM joIe. tethI svArthanI saMkIrNa bhAvanAne ochuM karavA ane parArtha tathA paramArthanI bhAvanAno vikAsa karavA mATe gRhasthamAM dAnano guNa avazya hovo joIe. tethI zrAvakanA bAramA vratamAM dAnane sthAna ApavAmAM AvyuM che. vatI zrAvaka banyA pachI pAMca aNuvrato ane traNa guNavratonA pAlanano enA jIvana upara kevo ane keTalo prabhAva paDyo che? zrAvakanuM jIvana keTaluM dharmaparAyaNa ane kartavyapradhAna banyuM che ? A jANavAnuM tharamaoNmiTara cAra zikSAvrata che. A cothuM zikSAvrata to Ane vizeSa rUpathI jANavAnuM mApaka yaMtra che, kAraNa ke anya agiyAra vratonA pAlanano pratyakSa lAbha prAyaH zrAvakane ja maLe che, paraMtu atithi saMvibhAga vratanA pAlanano pratyakSa lAbha bIjAne paNa maLe che. A vrata zrAvakanI AdhyAtmika prauDhatAnuM cihna che. enAthI enuM pratIta thAya che ke sagRhastha zrAvakanuM keTaluM vizALa tathA udAra hRdaya che? emAM paramArthanI bhAvanA keTalI sAkAra thaI che ? jyAre zrAvakanA jIvanamAM AdhyAtmika paripakvatA Ave che to te svataH paramArtha, udAra tathA vizvabaMdhutvanI bhAvanAthI otaprota thaI jAya che. dAna, karuNA, sevA tathA paramArthanAM kAryothI tatkALa AtmAne zAMti prApta thAya che. satkArya karatA samaye aMtarAtmAmAM je saMtoSa thAya che, eno AnaMda sAMsArika sukho ke lAbhonI tulanAmAM khUba ja utkRSTa zreNIno hoya che. manuSyanA hRdayamAM nihita saddabhAvanAonuM pramANa enA dvArA karavAmAM AvatA paramArthanAM kAryo ja che. manuSya ane vizeSataH vratI zrAvaka puMgavanI vizeSatA to e che ke te avasara AvatAM enI pAse je paNa sAdhana che, emanAthI bIjAone paNa lAbhAnvita karIe. Ama, bIjAone apAyelo lAbha ke parilAbha (pratilAbha) enA AtmAne sAcI zAMti pradAna kare che. vratadhArI zrAvaka potAnA saMkIrNa svArthathI upara UThIne potAnA sAmAjika dAyitvane samajIne potAnI pAse prApta sAdhanomAMthI samAjanA vibhinna varga mATe yathAzakti yathAyogya saMvibhAga karIe. gRhastha zrAvaka je kaMIpaNa sAdhana prApta kare che, emAM enA parivAra poSaNa sivAya samAjanA ziromaNi, mArgadarzaka, tyAgI vargano paNa hisso che, sAdharmI zrAvakano paNa hisso che, dIna-duHkhI vagere dayApAtrono paNa hisso che. zrAvakane udAratApUrvaka potAnAM sAdhanomAMthI emane yathAzakti ApavuM joIe. atithi saMvibhAga vratano A ja abhiprAya che. atithi saMvibhAga vratamAM AvelA "atithi' zabdanI vyAkhyA karatAM kahyuM che - tithiparvotsavAH sarve tyaktA yena mahAtmanA / atithiH taM vijAnIyAccheSamabhyAgataM viduH // [ atithi saMvibhAga vrata atithi saMvibhAga che ja cha83) tA B 83 IUS Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je mahAtmAoe niyata tithi, parva, mahotsava vagereno parityAga karI dIdho che - arthAt je haMmezAM vairAgya dazAmAM nimagna rahe che, jemaNe ghara-bAra ane AraMbha-samAraMbhano tyAga karI dIdho che, je niraMtara sva-para kalyANamAM rata rahe che ane je saMyama-dehanA nirvAha mATe bhikSAcArI kare che, emane atithi samajavA joIe. zeSane abhyAgata jANavo joIe. sva-paranA kalyANa nimitta badhA prakAranA AraMbhano tyAga karanArA tyAgI, tapasvI ane zuddha saMyamI munioe azana, pAna, khAdima, svAdima, vastra, pAtra, sthAna vagere Avazyaka padArtha kalpAnusAra, niSkAma bhAvathI bhaktipUrvaka pradAna karavuM atithi saMvibhAga vrata kahevAmAM Ave che. saMyamapAlanano AdhAra deha che ane dehanA nirvAha AhAra vagere vagara nathI thato. tethI saMyamIone emanI kalpanA anusAra AhAra vagere pradAna karavA gRhasthano dharma che. zAstrakAroe gRhasthane saMyama mATe nizrAsthAna (AdhAra rUpa-sahAyaka) mAnyuM che. zuddha saMyamIone zuddha AhAra pradAna karanAra zrAvaka saMyamamAM sahAyaka hovAnA kAraNe mahAnirjarAno adhikArI hoya che. gRhasthane yathAsaMbhava tyAgI munirAjo tathA mahAsatIone AhAra vagere pratilAbhita karyA pachI bhojana karavuM joIe. jo evuM saMbhava na hoya to bhojananI pUrve evI bhAvanA karavI joIe ke - "teo dhanya che, jemane evA munio ane mahAsatIone AhAra vagere ApavAnuM saubhAgya prApta thAya che, mane paNa evuM saubhAgya prApta thAya to huM paNa zuddha AhAra vagere ApIne kRtArtha thAuM.' zAstromAM A vratanuM nAma "ahAsaMvibhAga paNa maLe che. Avazyaka sUtra'nA vRttikAra eno artha kare che - ___ "yathA siddhasya-svArthe nirvartitasvetyarthaH azanAdiH samiti saMgatatvena pazcAtkarmAdi doSa parihAreNa vibhajanaM sAdhave dAna dvAreNa vibhAgakaraNaM yathA saMvibhAgaH / " arthAt gRhastha zrAvake je potAnA mATe AhAra vagere banAvyo che ke sAdhana prApta karyA che, emAMthI eSaNAsamiti (bhikSAnA 42 doSonA tyAga rUpa samiti)thI yukta niHspRha sAdhu-sAdhvIone kalpanIya tathA grAhya AhAra vagere dAna ApavA mATe vibhAga karavo yathA saMvibhAga che. A vratane grahaNa karatA samaye zrAvaka pratijJA kare che ke - __ "kappai me samaNe niggaMthe phAsuyaesaNijjaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM vatthaM paDiggahaM kaMvalaM pAyapuMchaNaM pADihAriya pIDha-phalaga-sijjA-saMthArA-osahabhesajjeNaM paDilAbhemANe viharittae / " (oc4) 2000 2000 jiNadhAmo) Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt (zrAvaka pratijJA kare che ke) "mane zramaNa nigraMthone AdhAkarma vagere soLa udgama doSa ane anya chavvIsa doSa rahita prAsuka tathA eSaNIya azana, pAna, khAdya, svAgha, vastra, pAtra, kAmaLo, pAdapochana (rajoharaNa vagere), pITha (besavAno nAno pATa), phalaka (suvAnA kAmamAM AvanAra lAMbo pATa), zayyA (rokAvAnuM sthAna), saMstAraka (pAtharavA mATe darbha vagere), auSadha ane bheSaja - e cauda prakAranA padArtha che, je emanA jIvananirvAhamAM sahAyaka che, pratilAbhita karatAM vicaravA kalpa che." ukta prakAranI pratijJA karavI atithi saMvibhAga vrata che. dAnanA utkRSTa pAtra muni-mahAtmAone emanA kalpAnusAra prAsuka tathA eSaNika padArthanuM nAma e ja zrAvaka ApI zake che, je svayaM paNa evA padArtho kAmamAM lAve che. kAraNa ke muni-mahAtmA e ja padArtha dAnamAM laI zake je dAnadAtAe potAnA ke potAnAM kuTuMbIo mATe banAvyA che. tethI je zrAvaka atithi saMvibhAga vratanuM pAlana karavA mATe munine dAna ApavAnI icchA rAkhato hoya, ene potAnAM khAna-pAna, raheNI-karaNI vagere kAmamAM evI ja cIjo levI joIe, jemAMthI muni-mahAtmAone paNa pratilAbhita karI zakAya. je zrAvaka evuM nathI karato te dAna ApavAno lAbha paNa nathI laI zakato. udAharaNa svarUpa koI zrAvaka potAnA khAvA-pIvAmAM sacitta tathA aprAsuka padArtha ja kAmamAM leto hoya, raMgIna ane ati mahIna athavA camakIlAM vastrono upayoga karatA hoya, athavA khurazI - palaMga, Tebala vagere evI cIjo ja gharamAM rAkhatA hoya je sAdhu-munirAjonA upayogamAM nathI AvI zakatI to te zrAvaka munirAjone azana-pAna-khAdya, svAgha, vastra, pAtra, pATa vagere kevI rIte pratilAbhita karI zake che ? tethI zramaNonA upAsaka zrAvake A viSayamAM viveka ane upayogathI kAma levuM joIe. dAna ApavAnA cAra aMgo : atithi saMvibhAganA mAdhyamathI dAna ApatI vakhate cAra aMgone dhyAnamAM rAkhavA anivArya batAvavAmAM AvyAM che : (1) vidhi, (2) dravya, (3) dAtA ane (4) pAtra. jema ke 'tattvArtha sUtra'mAM kahyuM che - 'vidhi-dravya-vAtR-pAtra vizeSAt tadvizeSaH' a.-6, sUtra-74 ukta cAreya aMgothI yukta dAna ja utkRSTa supAtra dAna thaI (hoI) zake che. vidhi zuddha dAna e kahevAya che je abhyutthAna, satkAra vagere vidhipUrvaka ApavAmAM Ave. avidhipUrvaka-tiraskAra-yukta dAna, dAna-phaLathI zUnya thAya che. atithi saMvibhAga vrata 85 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya-zuddha dAna e che, je deya vastu* kalpanIyanA tapa-saMyamamAM sahAyaka tathA vardhaka hoya. dAtA e zuddha kahevAya che, jemAM koI svArtha, lobha, prasiddhi ke pratiphaLanI bhAvanA na hoya, jenA hRdayamAM sAdhu-saMto pratye zraddhA bhakti hoya. pAtra e zuddha che, je gharabAra-kuTuMba vagerene choDIne tapa-tyAgamaya saMyamapUrNa jIvana vyatIta karI rahyA hoya tathA saMyama pAlana mATe ja dAna letA hoya. ukata rItithI cAra aMgo sahita saMyamI puruSone dAna ApavA utkRSTa supAtradAna che. A prakAranA utkRSTa supAtradAnanuM mahattva jenAgamomAM aneka sthaLo para batAvavAmAM AvyuM che. "sukha vipAka sUtra'mAM subAhukumAra dvArA sumukha gAthApatinA bhavamAM evA utkRSTa supAtradAna ApavAno ullekha che. zrI gautamasvAmI bhagavAna mahAvIrathI pUche che - "bhagavan! A subAhukumAra mane iSTa, kAMta, priya, saumya, vallabha ane suMdara pratIta thAya che. bIjA manuSyone paNa evuM ja lAge che ! he prabhu! subAhukumArane evI Rddhi-siddhi, mAnava-saMpatti kevI rIte prApta thaI ?" bhagavAna mahAvIre subAhukumAranA pUrvajanmanuM varNana karatAM kahyuM - "gautama! subAhukumAre potAnA pUrvajanmamAM sudata nAmanA aNagArane mAsakSamaNanA pAraNAmAM zuddha bhAvathI bhaktipUrvaka dAna ApyuM hatuM. e dravya-zuddha, dAna-zuddha ane pAtra-zuddha dAnanA phaLasvarUpa subAhukumArane Azcaryajanaka mAnavIya saMpatti prApta thaI che." * sAdhune yogya coda prakAranuM dAna H (1) azana . khAvAmAM AvatAM padArtho, roTalI vagere (2) pAna pIvAyogya padArtha, jaLa vagere. (3) khAdima - miSThAnna, mevA vagere susvAda padArtha. (4) svAdima - moDhAnI svacchatA mATe, laviMga-sopArI vagere. (5) vastra - paheravAyogya vastra. (6) pAtra - kASTha, mATI ane tuMmaDA(tuMbaDA)thI banelAM pAtra. (7) kAmaLo - Una vagereno banelo kAmaLo (8) pAdaproccha- rajoharaNa, oghA. (9) pIThe - besavA yogya bAjoTa vagere. (10) phalaka - suvA mATeno paTTo vagere. (11) zayyA - rokAvA (rahevA) mATe makAna vagere. (12) saMthAro - pAtharavA mATe ghAsa vagere. (13) auSadha - eka ja vastuthI banelI auSadhi. (14) bheSaja - aneka cIjonA mizraNathI banelI auSadhi. upara je cauda prakAranA padArtho batAvavAmAM AvyA che, emAM prathamanA ATha padArtha to dAnadAtAthI ekavAra lIdhA pachI pAchA nathI ApavAmAM AvatA. bAkI cha padArtho evA che, jemane sAdhu potAnA kAmamAM laIne pAchA paNa Ape che. (bdo che ja che je che te che je che te jiNadhamo) Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAstavamAM evA utkRSTa supAtra munino yoga maLavAthI utkRSTa bhAvothI dAna ApavuM ke dAna ApavAnI bhAvanAnuM zubha phaLa zAstromAM batAvyuM che. evA niHspRha dAtA ane niHspRha pAtra baMne sugati prApta kare che. jema ke kahyuM che 'muhAdAI muhAjIvI, do vi gacchaMti suggaiM / ' - - dazavaikAlika, 5-1-100 madhyama tathA jaghanya supAtra : bAramA vratane zreSThatama Adarza to utkRSTa supAtra zramaNa nigraMthone potAnA niyamAnusAra prAsuka-eSaNIya AhAra vagere ApavAno che. evA niHspRha mahAtmAone vidhivat dAna ApavAnuM phaLa mahAna che. paraMtu vratanI niyamita ArAdhanA mATe evA munirAjono yoga na maLavA athavA maLavA chatAMya madhyama tathA jaghanya supAtrone yoga to emane ja maLI zake che, jemanA gharanA dvAra abhaMga (khullA) rahe che - arthAt dAna mATe koInA mATe dvAra baMdha nathI, badhA atithio mATe khullAM che. jema ke bIjAM pakSIo mATe juvAranA dANA nAkhavAthI kadAca e pakSIo sAthe UDatAM-UDatAM rAjahaMsa paNa AvI jAya che, ema ja madhyama ane jaghanya supAtrone ApatAM rahetAM ane potAnA dvAra abhaMga rAkhavAthI kadAca munirUpI rAjahaMsa paNa AvI zake che. tethI zrAvaka madhyama supAtra svadharmI baMdhuone mAnIe ane jaghanya supAtra samyaktvI ke mArgAnusArIne mAnIe tathA pUrvokta prakArathI zuddha bhAvanAthI A baMne madhyama-jaghanya supAtrone paNa dAna Ape. je vyakti A prakAranI kRpaNatA dhAraNa karI le che ke sAdhuonA sivAya anya koIne ApavuM pApanuM kAraNa che, te loko roja atithi saMvibhAga vratanuM niyamita pAlana kevI rIte karI zakaze ? AjanA ghaNAya zrAvako bIjAnuM hita karavA ane bIjAnAM duHkho maTADavAnA samaye AraMbha-samAraMbhano pokAra karavA mAMDe che ane A bahAne kRpaNatA tathA anudAratAno vyavahAra kare che. paraMtu A moTI bhUla che. potAnA bhoga-vilAsa tathA sukha-suvidhAnA samaye AraMbha-samAraMbhanI upekSA karavI ane garIbonA du:kha maTADavAnA samaye AraMbhasamAraMbhanI ADa levI kevI rIte ucita hoI zake che ? 'bhagavatI sUtra'(zataka-2, uddezaka5)mAM tuMgiyA nagarInA zrAvakonuM varNana karatAM batAvyuM che ke - "e zrAvakonAM ghara-dvAra khullAM rahetAM hatAM, te khUba ja AhAra-pANI taiyAra karAvatA hatA ane ghaNAya lokone ApatA hatA. ghaNAMya dAsa-dAsI, gAya, bakarI vagere pazuonuM pAlana thatuM hatuM. te anudAra ane kRpaNa nathI. aneka madhyama tathA jaghanya supAtrone paNa te AhAra-pANI te samajatA hatA ke A pramANe AhAra-pANInuM dAna mukta haste (hAthe) devAthI kadAca munivara paNa ApaNA tyAM padhArI jAya. atithi saMvibhAga vrata 787 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAsaka dazAMga sUtramAM AnaMda zramaNopAsakanuM varNana Ave che. tyAM kahevAmAM AvyuM che ke - "AnaMda zrAvaka nagarajanonA meDhIbhUta, pramANabhUta, AlaMbanabhUta, azubhUta hato." jo AnaMda zrAvaka anudAra ane kRpaNa hota to te samAja ane nagaramAM ATalI pratiSThA kevI rIte prApta karI zakatA hatA ? pUNiyA zrAvakaH bhagavAna mahAvIrano eka pratiSThita zrAvaka hato pUNiyA. te potAnA hAthathI pUrNiyo banato hato ane potAnI AvazyakatAnusAra nyAyanItipUrvaka dhanopArjana karato hato. te eTalo saMtoSI hato ke jeTalI ene jarUra hatI eTaluM ja kamAto hato. emAM eka vizeSatA hatI ke atithi saMvibhAga vratadhArI hovAthI te utkRSTa supAtrane dAna ApavAnI pratidina bhAvanA karato raheto hato. paraMtu utkRSTa supAtrano yoga maLe ke na maLe, eno niyama hato ke te pratidina eka svadharmI baMdhune bhojana karAvato hato. gharamAM pati-patnI be ja prANI hatAM. pUNiyAnI dharmapatnI paNa ema ja udAra, sahiSNu ane dharmaparAyaNA hatI. baMnemAMthI eka divasa pUNiyA upavAsa karato ane eka divasa enI dharmapatnI upavAsa karatI hatI. te pota-potAnA bhAganuM baceluM bhojana utkRSTa supAtrane ApI detA tathA evo yoga na maLato to te madhyama supAtrane to bhojana avazya karAvatA hatA. Ama, pUNiyA zrAvaka atithi saMvibhAga vratanuM pAlana karato hato. bhUla : keTalAka lokonuM e kahevuM che ke - "zrAvakanA bAramA vratanuM pAlana paMca-mahAvratI sAdhusAdhvIone AhAra vagere ApavAthI ja thaI zake che. emAM sAdhu-sAdhvIo sivAya anyane dAna ApavAnuM vidhAna nathI." "upAsaka dazAMga sUtra'mAM anya tIrthikone AhAra vagere ApavAno niSedha spaSTataH pratIta thAya che. ukta kathana sarvathA bhramapUrNa che. bAramA vratano uddezya ekAMtataH muni-mahAtmAone dAna ApavAnuM ja nathI, paNa zrAvakanA jIvanane udAra ane vizALa banAvavo paNa che. zrAvakanuM jIvana aneka dRSTikoNone laIne cAle che. te ekAMgI nathI hoto, ene aneka apekSAothI vyavahAra calAvavo paDe che. ene potAno vyavahAra pakSa paNa sAdhanA hoya che ane lokottara pakSa sAdhanA che. jyAM sudhI lokottara pakSano savAla che tyAM sudhI te gurubuddhithI anya tIrthikone AhAra vagere pradAna nathI karato, paraMtu vyavahAra buddhithI ke anukaMpA buddhithI te darekane paNa dAna ApI zake che. "upAsaka dazAMka sUtra'mAM je AnaMda zrAvakanA saMdarbhamAM anya tIrthikone AhAra vagere ApavAno niSedha che, te gurubuddhithI ApavAno niSedha che, anukaMpA buddhi ke vyavahAra buddhithI ApavAno niSedha nathI. zrAvaka eTalo anudAra ke svArthI nathI thaI zakato ke bIjA dharma-saMpradAyanA sAdhu, saMta ke koI bhakta, gRhastha enA tyAM AvI jAya to te AhAra vagere na Ape. (88),MOTO GOOD MORNO (jiNadhamo) Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAsaka dazAMka sUtra'mAM ja sakaDAla putra zrAvakanA varNanamAM kahevAmAM AvyuM che ke - "maMkhalI putra gozAlakanA praznottara karyA pachI sakalAlaputre gozAlakane pATa vagere vastuo ApI. Ama, dharmabuddhi ke gurubuddhithI to anyane dAna ApavAno niSedha che, paNa vyavahAra buddhi ke anukaMpA buddhithI dAna ApavAnuM zrAvaka mATe kyAMya niSedha nathI. tethI zrAvakanuM kartavya che ke te badhA atithione dAna ApavA mATe potAnA gharanAM dvAra khullAM rAkhe." itihAsa-prasiddha jagaDuzAha, khemAzAha vagere jaina zrAvakoe duSkALanA samaye potAnA anAjanA bhaMDAra badhA mATe kholI dIdhA hatA. te dhananA dAsa nahi, dhananA svAmI banIne rahetA hatA. tethI zrAvakanuM kartavya che ke enI pAse je paNa sAdhana che, e badhA mATe yathAyogya saMvibhAga karIe. atithi saMvibhAga vatanA pAMca aticAro : zAstrakAroe atithi saMvibhAga vratanA pAMca aticAro batAvyA che. jemanAthI bacavuM zrAvaka mATe Avazyaka che. te pAMca aticAra A pramANe che - (1) sacitta nikSepaNa (2) sacitta pidhAna, (3) kAlAtikrama, (4) paravyapadeza ane (5) mAtsarya. (1) sacitta nikSepa : jyAre zrAvaka potAnA aviveka ke kRpatA vagere anya kAraNavaza acitta vastu je kalpanIya, eSaNIya tathA munio mATe grAhya che. emAM sacitta vastu bheLavI de che ke e acitta vastunA najIka sacitta nAkhI de che, to te sacitta nikSepa nAmano aticAra thAya che. - (2) sacitta pidhAna : acitta padArthanA upara sacitta padArtha DhAMkI devo sacittapidhAna nAmano bIjo aticAra che. (3) kAlAtikramaH je vastunA ApavAno je samaya che, te samaya TALI devo kALAtikrama nAmano bIjo aticAra che. udA. mATe koI dezamAM atithine AhAra ApavAno samaya divasano bIjo pahora che. A samayane TALIne ApavuM, atithine AhAra ApavA mATe udAtta na hovuM, kAlAtikrama aticAra che. (4) paravyapadeza vastu ApavI na paDe A uddezyathI potAnI vastune bIjAne batAvavI athavA ApavAmAM AvelA dAnanA viSayamAM e saMkalpa karavo ke A dAnanuM phaLa mArA pitAmAtA, bhAI vagerene maLe e paropadeza ke paravyapadeza nAme cotho aticAra che. (5) mAtsarya : bIjAone dAna ApatAM joIne enI pratispardhA karavAnI bhAvanA rAkhIne dAna ApavuM. arthAt e batAvavA mATe ke huM enAthI ocho nathI paraMtu vadhIne huM dAna ApavuM mAtsarya nAmano pAMcamo aticAra che. ukta pAMca aticAro bAramA vratane dUSita kare che. emanA sivAya keTalAMka anya kArya paNa che, jemanAthI vratabhaMga thaI jAya che. te kArya A pramANe che - dANantarAya dosA na deI, dijjantayaM ca vArei / diNNeva va paritappai iti kivaNatA bhave bhaMgI // [ atithi saMvibhAga vrata ja che jo cha89) Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAtu - pUrva saMcitta dAnAMtarAya karmanA doSathI evI kRpaNatA thAya che ke svayaM paNa dAna nathI deto, bIjAne dAna ApavAthI roke che ane dAna ApIne paritApa (duHkha) pAme che, duHkhI thAya che. A prakAranI kRpaNatAthI atithi saMvibhAga drata bhaMga thaI jAya che. aneka loko kRpaNatAnA kAraNe dAna paNa nathI ApavA mAMgatA ane potAnI kRpaNatAne chupAvIne udAratA dekhADavA tathA pAtra tathA anya lokonI dRSTimAM bhalA rahevA mATe nahi paNa nathI karatA. paraMtu aticAromAM varNita kAryonuM AcaraNa karavA lAge che. eTale ke kAM to acitta padArthamAM sacitta padArtha bheLavI de che ke acitta padArtha para sacitta padArtha DhAMkI de che ke bhojana vagereno samaya TALI de che athavA potAnI vastu bIjAonI batAvI de che. evuM karIne te kRpaNa loko potAnI vastu paNa bacAvI levA cAhe che ane sAdhu-saMtonI dRSTimAM bhakta ane udAra paNa banI rahevA mAge che. evuM karavuM kapaTa che, aticAra che ane vratane dUSita karavA samAna che. tethI zrAvakane evAM kAryothI bacavuM joIe. zaMkA karI zakAya che ke jemAM dAna ApavAnI bhAvanA ja nathI ene A vrata ja kyAM che? jyAre vrata nathI to aticAra kevI? AnuM samAdhAna e che ke A vrata zraddhArUpa paNa hoya che, prarUpaNA rUpa paNa hoya che ane sparzanA rUpa paNa. sparzanA rUpa vrata to muni vagereno yoga maLavAthI ja thAya che. paraMtu zraddhAprarUpaNA rUpa vrata to banI rahe che. mAyAcAra ke kapaTathI zraddhA-prarUpaNA rUpa vrata paNa dUSita thaI jAya che. tethI aticAramAM batAvavAmAM AvelAM kAmothI zrAvakane sAvadhAnIpUrvaka vyavahAra karavo joIe. tethI zrAvakane atyaMta udAra tathA vyApaka dRSTi apanAvIne potAnAM prApta sAdhanono yathAyogya saMvibhAga karIne atithi saMvibhAga vratanI samyagu ArAdhanA karavI joIe. A bAra vratonuM dhyAnapUrvaka adhyayana karavAthI e spaSTa pratIta thaI jAya che ke emAMthI pratyeka vratamAM ahiMsA ane AtmasaMyamanI UMDI bhAvanA che. e cAritra ane Atmika kalyANano mUlyavAna niyama che. emanI nirmaLa ArAdhanAmAM zAzvata kalyANa ane muktipatha para prayANa aMtanihita che. [ 80 (zrAvakanI agiyAra pratimAo zrAvaka samyakatvapUrvaka bAra vrata dhAraNa kare che. paraMtu te ATaluM karIne ja nathI rokAI zakato. te A vratone niraticAra pAlana karavA mATe, vizeSa rUpathI anuzIlana karavA mATe ane emAM cokkasa dRDhatA lAvavA mATe vizeSa prakAranI pratijJAo le che. zAstramAM A prakAranI vizeSa pratijJAone pratimA (paDiyA) kahevAmAM AvI che. zAstrakAro zrAvakanI agiyAra paDimAonuM nirUpaNa karyuM che. emanAM nAma ane svarUpa A prakAre che - (1) darzana pratimA, (2) vrata pratimA, (3) sAmAyika pratimA, (4) pauSadhopavArA pratimA, (5) kAyotsarga pratimA, (6) brahmacarya pratimA, (7) sacitta tyAga pratimA, (8) (90) rAjakoTa rAjakoTa jiNadhamo) Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AraMbha tyAga pratimA, (9) preSya-tyAga pratimA, (10) anumati-udiSTa tyAga pratimA ane (11) zramaNabhUta pratimAM. (1) darzana pratimA H ema to samyagudarzana thayA pachI ja vAstavika zrAvakta Ave che, tethI bAra vrata dhAraNa karI levAthI samyagdarzanano svayameva emAM aMtarbhAva thaI jAya che. evI sthitimAM punaHdarzana pratimA svIkAra karavAnuM zuM prayojana che ? enuM samAdhAna e che ke vrata grahaNathI pUrva je satya tattvAbhirucirUpa darzana thAya che, emAM aticArone lAgavAnI saMbhAvanA rahe che. samyaggadarzana ane vrata grahaNa karyA pachI paNa darzanamAM malinatA rahI zake che, tethI tenuM nirAkaraNa karavA mATe ane pUrvagRhIta samyakatvanI zaMkA-kAMkSA vagere aticArothI sarvathA dUra rahIne zuddha rItithI pAlana karavA mATe darzana pratimAno svIkAra karavAmAM Ave che. A pratimAno samaya eka mAsa che. eka mAsa paryata darzanamAM koI prakAranI malinatA na AvavA devI ane darzanane viziSTa daDhatA para pahoMcADI devI A pratimAnuM prayojana che. (2) vRta pratimA darzananI paripUrNatA-daDhatA thaI gayA pachI vratone daDha karavA paDe che, tethI pUrva svIkRta vratone vizeSa dRDha karavA mATe A pratimA aMgIkAra thaI jAya che. ghaNAMya zIlavrata, guNavrata vagere vratonuM nirmaLa-niraticAra rUpathI pAlana karavAmAM Ave che, paraMtu sAmAyika vrata ane dezAvakAzika vratanuM pAlana pahelAMnI jema ja karavAmAM Ave che. arthAt A baMne vratone choDIne zeSa vratonA aticAra rahita nirmaLa rItithI pAlana karavAmAM Ave che. A pratimAno samaya be mAsano che. (3) sAmAyika pratimA H A pratimAmAM sAmAyika ane dezAvakAzika vratanuM paNa niraticAra vizuddha rItithI daDhatApUrvaka pAlana karavAmAM Ave che. paraMtu pUrva tithio upara karavAmAM AvatAM pauSadha vratanuM niraticAra pAlana karavAmAM zithilatA rahI jAya che. A pratimAmAM pauSadha vratane choDIne zeSa vratonuM niraticAra pAlana ane ArAdhanA karavAmAM Ave che. A pratimAno samaya traNa mAsano che. (4) pauSadhopavAsa pratimA H A pratimAmAM pauSadha vratanuM paNa niraticAra pAlana tathA ArAdhana karavAmAM Ave che. aSTamI, caturdazI, pUrNimA ane amAvasyAne upavAsa yukta pauSadha vratanI nirmaLa ArAdhanA karavI enuM prayojana che. AnI avadhi cAra mAsanI che. (5) kAyotsarga pratimA H A pratimAmAM pauSadhanI AkhI rAta kAyotsarga avasthAmAM vyatIta karavAmAM Ave che. A pratimAne dhAraNa karanAra upAsaka sarva snAnano tyAga karI de che, rAtri bhojanano tyAga karI de che. dhotIno cheDo khullo rAkhe che, divasamAM brahmacArI rahe che, rAtamAM brahmacaryanI maryAdA kare che, pAMca mAsa paryata A prakAranI ArAdhanA karavAmAM Ave che. (6) brahmacarya pratimA : A pratimAmAM pUrNataH brahmacaryanuM pAlana karavAmAM Ave che. zeSa badhI AcAra-vidhio pAMcamI pratimA samAna che. AnI avadhi cha mAsanI che. [ zrAvakanI agiyAra pratimAo ) 09 (91) Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) sacitta tyAga : A pratimAmAM upAsaka sacitta AhArano tyAga karI de che. AnI avidha sAta mAsanI che. (8) AraMbha tyAga : A pratimAmAM upAsaka AraMbhano tyAga karI de che. te svayaM koI prakArano AraMbha (hiMsA) nathI karato. AnI avidha ATha mAsanI che. (9) preSya tyAga : A pratimAmAM upAsaka bIjAo dvArA AraMbha karAvavAno tyAga karI de che. te nokara-cAkara vagere dvArA paNa AraMbhanuM koI kAma nathI karAvato. Ano samaya nava mAsano che. (10) anumati-uddiSTa tyAga : A pratimAmAM upAsaka potAnA uddezyathI taiyAra karelA AhAra vagereno paNa tyAga karI de che. te kSaura muMDana kare che ane zikhA dhAraNa kare che. A pratimAne dhAraNa karelA upAsakane jo enA saMbaMdhIo pUche ke jamIna vageremAM svarNa vagere dravya rAkheluM tame jANo cho ? jo te jANato hota to 'huM jANuM chuM' ane jo na jANato hoya to 'huM nathI jANato' eTaluM kahevuM mAtra kalpatA che. enA sivAya ene vadhu gRhaSkRtya karavuM nathI kalpatA. jo te eTaluM paNa na kare to kuTuMbIjanonI vRttino cheda thaI jAya. tethI ATaluM gRhaSkRtya enA mATe khulluM che. AnI avidha dasa mAsanI che. (11) ' zramaNabhUta pratimA : A pratimAmAM zrAvaka sAdhunA samAna thaI jAya che. te mAthAnA (bAla) vALonuM muMDana karAvI le che ke loca kare che te sAdhuno AcAra ane bhaMDopakaraNa grahaNa karI sAdhunA vezamAM zramaNa-nigraMtho mATe pratipAdita dharmane samyak rUpathI kAyathI sparza karatAM-karatAM pAlana karatAM vicare che. te cAlatA samaye yugamAtra pramANa bhUmine jotAM-jotAM yatanApUrvaka gamana kare che te potAnI jJAti(jAti)nAM gharomAM bhikSAvRtti mATe jAya che. bhikSAvRtti mATe jatA koI jo e pUche ke - he . AyuSman ! tame koNa cho ?" tyAre eNe kahevuM joIe ke - "huM pratimA-pratipanna zramaNopAsaka chuM." A pratimAnI avadhi agiyAra mAsanI che. A pratimAmAM zrAvaka lagabhaga sAdhunI koTimAM pahoMcI jAya che. pAMcamI pratimAthI laIne agiyAramI pratimA sudhInI jaghanya kALa avidha eka, be, traNa divasanI kahevAmAM AvI che. utkRSTa avadhi pratyeka pratimAnA sAthe batAvavAmAM AvI che. jo A DimAone dhArI zrAvaka vardhamAna pariNAmanA kAraNe dIkSita thaI jAya ke Ayu pUrNa karI le to jaghanya ke madhyama kALanI enI avidha samajavI joIe. jo baMnemAMthI kaMI paNa na hoya to pratimAno kALa utkRSTa samajavo joIe. badhI pratimAono samaya kula maLIne sADA pAMca varSa (66 mahinA) thAya che. ukta rItithI zAstromAM upAsakanI agiyAra pratimAonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. A pratimAonI yathAvidhi ArAdhanA karanAra utkRSTa zrAvaka kahevAmAM Ave che. zrAvakAcAranI A utkRSTa sthiti che. A sthiti upara pahoMcelo zrAvaka zrAvakAcAranI parAkASThAne prApta karI le che. emAM zrAvakatvanI paripUrNa ArAdhanA che. enuM yathokta rItithI ArAdhana karanAra zrAvaka kRtakRtya thaI jAya che. 092 jiNadharmo Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 (saMlekhanA: jIvananI saMdhyA) zrAvaka bAra vrata dhAraNa karIne ja saMtuSTa nathI thaI jato. te AdhyAtmika vikAsanA mArgamAM AgaLa vadhatA zrAvakanI pUrvokta agiyAra pratimAonuM ArAdhana kare che. zrAvaka eTalA mAtrathI paNa svayaMne kRtArtha nathI mAnI leto, te A prakAranA manoratho dvArA sAdhanAnA mArgamAM uttarottara AgaLa vadhavAno saMkalpa kare che. zrAvakanA traNa manoratha : (1) e divasa dhanya haze je divasa huM AraMbha ane parigrahathI mukata thaIza. e dhanya divasa kyAre Avaze jyAre huM dhana-saMpattino tyAga karuM. A parigraha mArA AtmA mATe sauthI moTuM baMdhana che. A mamatAnuM viSa AdhyAtmika jIvanane dUSita karI rahyuM che. dhanano sAco upayoga saMgrahamAM athavA svArthanA poSaNamAM nathI, pratyuta janahita mATe arpaNa karI devAmAM che. je divasamAM huM potAnI dhana-saMpattine janasevA mATe tyAga karI prasannatAno anubhava karIza, mamatAnA bhArathI halako banIza - te divasa mArA mATe kalyANano haze. (2) te dhanya kyAre thaze jyAre huM saMsAranA moha, mAyA ane viSaya vAsanAno tyAga karIne sAdhu jIvana svIkAra karIza? je divasa huM muni padanI ucca bhUmikA para pahoMcIza te divasa mAre mATe mahAna kalyANakArI haze. (3) te dhanya divasa kyAre haze, jyAre huM potAnI saMyamayAtrAne sakuzaLa nirvidana bhAvathI pUrNa karIne aMta samayamAM AlocanA, niMdanA tathA garvaNA karIne saMlekhanA-saMthAro karIza. badhA prakAranI upAdhi, AhAra ane jIvananI mamatAno tyAga karI je divasa huM pUrNa rUpathI potAne vItarAga bhagavAnanI upAsanAmAM lagAvIza, te divasa mArA mATe mahAna kalyANakArI haze. ukta manorathonuM ciMtana karatAM zrAvaka jIvanabhara ghara-gRhasthI ane sAMsArika pravRttionI jhaMjhaTomAM phaselo nathI raheto. te potAnI sAMsArika ane kauTuMbika javAbadArIono nirvAha karI tathA kuTuMbanA bhArane potAnA uttarAdhikArIne soMpIne nivRtta thaI jAya che ane dharmamaya jIvananI ArAdhanA kare che. te zrAvakanI pratimAonuM ArAdhana karatAM karatAM kAM to potAnA dvitIya manoratha anusAra zramaNa banI jAya che ane jo evuM na karI zake to dharmamaya jIvana vitAvatA samAdhi-maraNanI bhAvanA rAkhe che. e zrAvakanA manamAM e udAtta bhAvanA rahe che ke - "mAruM aMtima jIvana vItarAga paramAtmAnA dhyAnamAM ja pUruM thAya, huM vitarAga prabhunA nAma sAthe ja aMtima zvAsa lauM. aMta samayamAM mArI bhAvanAo zuddha banI rahe, mAruM tana-mana jinadevanAM caraNomAM lIna banyuM rahe." A udAtta bhAvanAnA kAraNe te potAnuM zeSa jIvana Atmadarzana ane vitarAga dharmanI ArAdhanAmAM pUrNa kare che. [ saMlekhanA jIvananI saMdhyA che cha93) Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka potAnA jIvanano saMdhyAkALa jANIne savizeSa sAvadhAna ane jAgRta thaI jAya che. te samaje che ke mRtyu samagra jIvanano nicoDa che. sAdhunA jIvanabharanI sAdhanAnI parIkSA mRtyunA avasara para thAya che. jo mRtyu samAdhipUrvaka, prasannatAthI thAya che, AtmazuddhipUrvaka thAya che, to samajI lo, sAdhaka A parIkSAmAM pAsa thayo. paraMtu jo aMtima samayamAM vyakti hAya-hAya kare che, rove-vilase che, potAnI mAnelI sajIva ke nirjIva vastuonA viyoganI saMbhAvanAthI ciMtita, bhayabhIta, AtaMkita ke vyathita thaIne ArtadhyAna kare che to samajavuM joIe ke te sAdhaka potAnI sAdhanAnA abhyAsamAM kAco hovAnA kAraNe anuttIrNa thaI gayo. AkhA jIvananuM lekhuM-jokhuM mRtyunA samaye manuSyanA sAme AvI jAya che. e ja manuSyanA jIvananI hAra ke jItanI aMtima bAjI che, e ja mAnavanI saphaLatA-asaphaLatAnI aMtima kasoTI che. potAnA jIvanamAM bhaNelA sArA-khoTA pAThanI aMtima parIkSA mRtyunA samaye thaI jAya che. A aMtima parIkSAmAM uttIrNa (pAsa)-vyakti ja vAstavamAM jIvananI samagra kaLAmAM pAsa tathA pAraMgata samajavAmAM Ave che. keTalAya sAdhako jIvananA pUrvArdhamAM jIvanakALamAM siddhahasta tathA saphaLa dekhAya che, paraMtu jIvananA uttarArdhamAM, mRtyunI najIka AvavAthI te e parIkSAmAM asaphaLa thaI jAya che, jyAre aneka sAdhako jIvananA pUrvArdhamAM jIvanakALamAM bilakula pachAta, anna ane pAmara jovA maLe che, paraMtu jIvananA uttarArdhamAM te ja loko saMbhALI le che, potAnA pAchalA azubha jIvananI AlocanA, pazcAttApa, gartA ane prAyazcittapUrvaka kaSAya ane zarIrane saMlekhanAnI AgamAM nAkhIne so Taca sonA-samAna zuddha banAvI le che ane prasannatApUrvaka samAdhimaraNa sahita mRtyunuM saharSa AliMgana kare che. te mRtyune parAjita karI de che, mRtyu emane parAjita nathI karI zakatI. arthAt te potAnI aMtima parIkSAmAM saphaLa thaI jAya che. sAco zrAvaka potAnA jIvanabharanI sAdhanAnA zikhara upara suvarNa kaLaza caDAvavA hetu samAdhi-maraNa mATe saMlekhanA vrata svIkAra kare che. saMkhanAno artha che - kRza karavuM, pAtaLA banAvavuM. arthAt AtmAnA kaSAya vagere aMtargata durguNone sarvathA kRza karIne zarIrane paNa kraza karI devuM saMlekhanA vrata kahevAya che. A vrata jIvananA aMtima kALamAM svIkAra karavAmAM Ave che. AnI ArAdhana vidhi A pramANe che : saMlekhanAnI vidhiH jyAre sAdhaka jANI le che ke enuM zarIra ene dago ApanAra che, eno aMtima samaya najIka che, tyAre te ekAMtamAM prAsuka bhUminuM pratilekhana-pramArjana kare ane darbhanI zayyA pAtharIne enA upara ArUDha thAya. pUrva athavA uttara dizAnI tarapha mukha karIne pathaMka vagere AsanathI sthita thaIne, hAtha joDIne, mastaka jhukAvIne evuM bole - "anaMta siddha bhagavaMtone namaskAra ho, 'ahaMta bhagavaMtone namaskAra ho, mArA dharmAcAryane namaskAra ho, upAdhyAya ane saMtone namaskAra ho." enA pachI te sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikArUpa caturvidha tIrthathI kSamAyAcanA kare ane tyAra pachI saMsAranAM badhAM prANIothI kSamAyAcanA kare. (94) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 jiNadho] Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enA pachI pahelAM je-je vrata niyama laI rAkhyA hoya ane emAM ja truTIo thaI hoya emanI AlocanA karo, truTIo ane doSo mATe AtmaniMdA ane gaha karo. Ama, zuddha ane zalyarahita thaIne punaH navIna vrata A pramANe aMgIkAra karo H "huM sarvathA badhA prakAranI jIva-hiMsAno tyAga karuM chuM. huM sarvathA badhA prakAranA mRSA bhASaNano tyAga karuM chuM. huM sarvathA badhA prakAranA adattagrahaNa(corI)no tyAga karuM chuM. huM sarvathA sarvavidha abrahmano tyAga karuM chuM. huM sarvathA badhA prakAranA parigrahano tyAga karuM chuM. huM krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kleza, abhyAkhyAna, vaizunya,rati (harSa), ararita (zoka), para parivAda (niMdA), gUDha mAyA ane mithyA darzana-zalyano tyAga karuM chuM tathA huM badhA prakAranAM akartavya karmono parihAra karuM chuM. huM jIvana paryaMta mana, vacana ane kAyAthI akaraNIya karma nahi karuM, na karAvIza ane na karatAM anumodana karIza. huM badhAM prakAranAM pApono tyAga karuM chuM ane sAthe azana-pAna-khAdya-svAgha - A cAreya prakAranA AhArano paNa jIvana paryaMta mATe tyAga karuM chuM. je zarIranuM meM pUrI rIte sArasaMbhALa karI che, je mane iSTa, kAMta, priya ane ramaNIya lAgatAM hatAM, je mUlyavAna ratnanA karaMDiyA samAna jaNAto hato, jene huM badhA prakAranAM upadravyothI bacAvIne rAkhavA mAMgato hato, huM evA zarIranuM paNa mamatva choDuM chuM." Ama, badhAM pApakarmono tyAga karIne, badhA prakAranA AhArano tyAga karI badhA prakAranA parigraha ahIM sudhI ke zarIranI mamatAno paNa tyAga karI aMtima zvAsa-paryaMta Atma svarUpanA ciMtanamAM, vItarAganA stavanamAM ane samAdhimAM lIna rahIe. saMlekhanA svIkAra karavAno Azaya potAne pUrNataH vItarAga devanA zaraNamAM samarpita karI devuM che. AtmAnA sarvAdhika najIka rahenAra tananA bhAnathI paNa upara UThIne AtmasvarUpamAM tallInatA prApta karavI ja saMlekhanAnuM prayojana che. A koTi para pahoMcelo sAdhaka khAna-pAna vagerene Atma-lInatAmAM bAdhaka samaje che. tethI te deha zuzrUSAnA badhAM prapaMcone choDI de che. Ama, te bAhya saMsAra ane bAhya padArthothI potAno sarvathA saMbaMdha viccheda karI le che. bAhya vastuothI saMbaMdha viccheda karI levAthI paNa AtmAmAM kIrti, prazaMsA, sanmAna ane svarga vagerenI kAmanA chupI rahI zake che. tethI A vratanA sAdhakane A bAju vizeSa saceta rahevAnI jarUra zAstrakAroe batAvI che. A dRSTikoNathI zAstrakAre saMlekhanA vratanA pAMca aticAro batAvyA che, te A pramANe che : saMlekhanAnA pAMca aticAro : (1) hanonAsaMsappo2e - mane A duniyAdArI saMbaMdhI laukika sukhanI prApti thAya, evI icchA karavI. (2) paraloEsappone - mane paralokamAM svarga vagere sukhonI prApti thAya, evI icchA karavI. saMlekhanA : jIvananI saMdhyA 95 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) nAvilAsaMsaMo - saMthArAnA kAraNe mAro mahimA (prazaMsA) thaI rahyo che, tethI huM vadhu samaya sudhI jIvuM to sAruM, evI IcchA rAkhavI. (4) narasiMkhamo - saMlekhanA-saMthArAnI muzkelI sahana nathI thatI, tethI jaladI marI jAuM to sAruM, evI IcchA karavI. (5) TH-mosaMsaMo - mane kAma-bhoga vagerenI prApti thAya, e prakAranI abhilASA karavI. ukta prakAranI icchAo karavAthI sAdhakanuM saMlekhanA vrata dUSita thAya che. saMkhanAno ucca Azaya A prakAranI icchAo karavAthI pUro nahi thAya, tethI sAdhake potAnI kAmanAo ane icchAo para pUrNa vijaya prApta karavAno prayAsa karavo joIe. ene niSkAma bhAvathI Atma svarUpamAM ane prabhu ciMtanamAM lIna rahevuM joIe. A vratanI avasthAmAM sAdhaka zrAvaka A koTi para pahoMcI jAya che ke enA mATe jIvana ane maraNa, niMdA ane prazaMsA, mAna ane apamAna, sukha ane duHkhano dvandra ja maTI jAya che. Ama, zrAvaka parama zAMti ane samAdhinI sAthe potAnI jIvanayAtrA samApta kare che. te parama samAdhimAM lIna thaI jAya che. sAgArI saMthAroH jJAnI samyagudRSTi sArI rIte samaje che ke je janmyo che, enuM mRtyu eka divasa nizcita che. je sUrya prAtaHkALe udita thAya che te saMdhyA samaye asta thAya ja che. je phUla khIle che, te avazya ja mUrajhAya che. e ja rIte mRtyunuM Agamana nizcita che, enAthI bhAgavuM ke chUTavuM asaMbhava che. rAjA hoya ke raMka, dhanika hoya ke nirdhana, sattAdhArI hoya ke sattAhIna, puNyavAna hoya ke pApI, mRtyu koIne nathI choDatuM. te koInA sAthe chUTa ke maitrI nathI karatuM. tethI zAstrakAra kahe che ke - "jassatthi maccuNA sakkhaM, jassa va'tthi palAyaNaM / jo jANe na marissAmi, so hu kaMkhe sue siyA // " - uttarAdhyayana, a-14, gA-27 "je vyaktinI mRtyu sAthe maitrI hoya, je mRtyuthI dUra kyAMka bhAgIne chUTI zakato hoya athavA jene A nizcaya thaI jAya ke huM kadIye nahi maruM, te bhale sukhathI sUI zakato hoya ke AjanuM kAma kAla upara choDI zake che. paraMtu ukta traNeya vAto asaMbhava che. cAhe tIrthakara hoya, cakravartI hoya, indra hoya, ahamindra hoya, dhana-kubera hoya ke anya koI vyakita hoya, mRtyu koInA sAthe dostI nathI rAkhatuM, na koInA bharamAvAmAM Ave che. mRtyunuM Agamana jeTaluM nizcita che, eTaluM ja mRtyuno samaya anizcita che, aniyata che. mRtyu kyAre AvI paDaze, enI khabara sarvasAdhAraNa manuSyane nathI paDatI. tethI vicAraka tathA ArAdhaka sAdhaka apramatta tathA satarka thaIne pahelAMthI ja zarIra tathA tatsaMbaMdhI jaDa(09) , , , jiNadharmoo] Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetana padArtho pratye moha-mamatAthI rahita thavAno satata prayatna kare che. te pahelAMthI ja jJAna, dhyAna, samAdhi ane Atmazuddhi mATe sAvadhAna thaI jAya che. mRtyuno koI samaya nizcita nathI. te akasmAte ja prANIo upara humalo karI de che ane emanA jIvananuM apaharaNa karI le che. keTalAka loko haMmezAMnI jema UMghe che ane UMghatAUMghatA ja mRtyuno grAsa (koLiyo) banI jAya che. evI hAlatamAM dharmazIla puruSone haMmezAM sAvadhAna rahevuM joIe. "kadAca acAnaka mRtyu AvI jAya to AtmA koro ja parabhavamAM cAlyo jaze,' evo bhaya rAkhIne rAtamAM UMghatA samaye ivara (svalpa) kALa mATe arthAt UMghIne UThavA sudhInA samaye yathAyogya pratyAkhyAna karI levuM joIe evA pratyAkhyAnane sAgArI saMthAro kahe che. Ama, koI upasarga, AtaMka, asAdhya vyAdhi vagerenA upasthita thavAthI mRtyunI anizcita avasthAmAM paNa sAgArI saMthAro karavAmAM Ave che. mULAcAramAM batAvavAmAM AvyuM che ke - "jIvita rahevAmAM saMdeha hovAnI sthitimAM evo saMkalpa karIe ke A sthAnamAM, A kALamAM mAruM jIvana bacI gayuM to jyAM sudhI upasarga raheze tyAM sudhI mArA AhAra vagereno tyAga che. upasarga dUra thavAthI jo jIvita rahyuM to pAraNuM karIza, anyathA nahi. nIcenA dohAnA uccAraNa dvArA paNa sAgArI saMthAro grahaNa karavAmAM Ave che. AhAra, zarIra, upadhi, pacakhU pApa aThAra / maraNa pAUM to vosire, jIUM to AgAra // jyAM nizcaya thaI jAya ke A upasarga vageremAM huM jIvI zakIza nahi tyAM evo tyAga karIe ke - "huM bAhya-AtyaMtara baMne prakAranA parigrahane tathA mana-vacana-kAyAthI pApa kriyAone choDuM chuM. je kaMI mArA pAse bAhya-AtyaMtara parigraha che, ene tathA cAreya prakAranA AhArone tathA potAnA zarIrane AjIvana choDuM chuM." samAdhizaraNaH mRtyumArge pravRttasya vItarAgo dadAtu me / samAdhi vItha pAtheya, yAvanmalitapurA pura: | - mRtyu mahotsava "jema yAtrA para jatA samaye kuTuMbIjana, janArAnA sAthe mArgamAM khAvA-pIvAnI sAmagrI rAkhI de che, jenAthI mArgamAM janArAne koI prakAranuM kaSTa na thAya. ema, he vItarAga deva ! huM mRtyumArga para agresara thaI rahyo chuM. mane muktirUpI nagarImAM pahoMcavuM che. muktipurI sudhI sakuzaLa pahoMcavA mATe mane samAdhi ane bodha rUpa pAtheya Apo, jenAthI mArI yAtrA sAnaMda pUrNa hoya." mRtyu to badhA jIvone avazyabhAvI che, cAhe te jJAnI hoya ke ajJAnI, paraMtu jJAnI mRtyunI kaLA jANIne ene saphaLa banAvI le che, jyAre ajJAnI mRtyu kaLAthI ajANa hovAnA kAraNe jIvana ane maraNa baMnene asaphaLa banAvI le che. "uttarAdhyayana sUtra'mAM akAma maraNa ane sakAma maraNa vizleSaNa karatAM kahevAmAM AvyuM che - [ saMkhanA jIvananI saMdhyA ja cha90) Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlANaM Dha akAmaM tu, maraNaM asaI bhave / paMDiyANaM sakAmaM tu, ukkoseNa saiM bhave // - uttarA, a-1,gA-3 ajJAnI jIva akAma mRtyuthI mare che. emane punaH punaH maravuM paDe che. paraMtu paMDitajJAnI puruSonuM sakAma maraNa thAya che ane te utkRSTa eka vAra thAya che, emane pachI maravuM nathI paDatuM. te mukta thaI jAya che. - je vyakti mRtyuno koI vicAra nathI karato, e ja vicAre che ke - "haju to huM khUba jIvIza, haju to kAmabhogonuM AsvAdana karI lauM. mRtyu Avaze tyAre joI levAze.' koNe paraloka joyo che. koI kahevA paNa to nathI Avato hastagata kAma-bhogone choDIne paralokanAM kAma-sukhonI AzA karavI vyartha che. Ama, ajJAnI jIva niHzaMka thaIne pApakarmomAM rata rahe che. jyAre e azubha karmonA phaLasvarUpa zarIramAM vyAdhi ke koI vipatti upasthita thAya che to te hAya-tobA macAve che. jyAre mRtyu sAme UbhuM hoya che tyAre te ajJAnI bhayabhIta thaIne rove-taDape che, paNa have zuM thaI zake che? Aga lAgavAthI kUvo khodavAthI zuM lAbha? te ajJAnI akAma maraNathI mare che, asamAdhimaraNathI mare che. vAraMvAra te janma-maraNa karato rahe che. mRtyuthI pahelAM koI prakAranI taiyArI na karavAnuM A duSpariNAma che. je sAdhaka e jANe che ke mRtyu AvavuM nizcita che, tethI evuM kArya na karuM, jenAthI mRtyunA samaye pachatAvuM paDe. sAthe te potAnA svIkRta aNuvrata ke mahAvrata rUpa AcAravicAranuM barAbara pAlana kare che. vrata viruddha koI AcaraNa nathI karatA, kramazaH zarIranA prati moha ocho kare che. maraNAMta samayamAM evA zIlavAna tathA bahuzruta janajIvana ane mRtyumAM samAna rahe che. A kAraNe te zAMtinI sAthe, samAdhinI sAthe mRtyunuM varaNa kare che. tAtparya e che ke jyAM AtmA, sudeva, suguru tathA sudharmanI zraddhApUrvaka AtmadharmamAM rahIne aMtima avasara para dehatyAga karo, evuM mRtyu samAdhimaraNa che. jyAM viSaya bhoga, svajana-kuTuMba, dhana-saMpatti vagere padArthomAM ke mohamAyA yukta saMsAra bhAvamAM rahetA zarIra chUTe che te asamAdhimaraNa che. saMlekhanA-saMthArApUrvaka thanAruM maraNa samAdhimaraNa che. samAdhimaraNa jo ekavAra paNa maLI gayuM to anaMtakALanuM asamAdhimaraNa TaLI jAya che. evo che samAdhimaraNano apUrNa prabhAva. anAdi kALathI jIve deha, strI, putra vageremAM mamatvabhAva rAkhIne asamAdhimaraNa prApta karyuM. pratyeka vAra evAM jIva mRtyunA samaye A prakAre bAjI hArato gayo. samAdhimaraNathI maranAra sAdhaka-jIvana ane maraNa baMnene sArthaka ane saphaLa rahe che. enA mATe mRtyu paNa mahotsava che ane jIvana paNa mahotsava che. saMkhanA karanAra sAdhaka samAdhi ane bodhano pAtheya laIne muktipurInI tarapha prayANa kare che. (98) 001 2002 2001 jiNadhamo) Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMlekhanA-saMthArAne laIne prazna karI zakAya che ke A rIte jANI-joIne maravuM AtmaghAta kema nathI? Ano javAba e che ke AtmaghAtamAM nirAzA, kaMTALo, kaSAyonI tIvratA vagere mukhya kAraNa hoya che. krodha, moha vagere vikArothI grasta thaIne ke sthaLa jIvananI nirAzAthI kaMTALIne avivekI jIva AtmavadhanI mUDhatA karI bese che. paraMtu saMlekhanA saMthArAmAM evA vikArone koI sthAna nathI. saMlekhanApUrvaka samAdhimaraNamAM AdhyAtmika viratA che. jo kRta satu-pratijJAono bhaMga karavAno prasaMga Ave che to te pratijJAbhaMganI apekSA pratijJAnuM pAlana karatAM prasannatApUrvaka maraNano svIkAra kare che. evI vyakti mRtyuthI nirbhaya rahe che ane enA mATe haMmezAM tatpara rahe che. saMlekhanA maraNane AmaMtrita karavAnI vidhi nathI, paNa potAnA upara AvanArA mRtyunA svAgata mATe nirbhayatApUrvaka taiyArI che. jema ke kahyuM che - maraNa paDiyAra bhUyA, esA evaM ca Na maraNANimittA / jaha gaNDaccheya kiriyA No Aya virAhaNA rUpA // samAdhimaraNanI A kriyA maraNanA nimittathI nathI paNa maraNanA pratikAra mATe che. jema ke phollAnA natara lagAvavA Atma virAdhanA rUpa nathI hotuM. saMlekhanA dvArA samAdhimaraNa prApta karavAmAM na koI bhayane sthAna che, na dabANa ke pralobhanane. viSaya kaSAya ane dehanA mamatvanA tyAgamAM prIti hovAthI saMlekhanA karavAmAM Ave che. prIti baLapUrvaka nathI karAvavAmAM AvatI. tethI zrAvaka maraNanA aMta samayamAM thanArI saMkhanAnuM prItipUrvaka sevana karanAra hoya che. te prItipUrvaka saMkhanAno svIkAra karatAM svayaMne kRta-kRtya samaje che, potAnA janmane saphaLa mAne che, svayaMne dhanya samaje che. zrAvakanI dinacaryA : jIvana nirmANa ane vikAsa mATe niyamitatA ane vyavasthitatA hovI anivArya che. niyamita ane vyavasthita jIvana pasAra karanAra vyakita ja jIvanamAM saphaLatA prApta kare che. zrAvakanuM jIvana paNa vyavasthita tathA niyamita hovuM joIe. tethI graMthakAroe zrAvakanAM dainika kartavyone batAvanArI dinacaryAnuM varNana karyuM che. e dinacaryA anusAra potAnI dinacaryA rAkhanAra zrAvaka jIvana-dhyeyamAM saphaLatA prApta karI kalyANa ane nirvANano adhikArI thAya che. zrAvakanI dinacaryA A pramANe batAvI che - brAhma muhUrte uttiSThet parameSTistutiM paThan / kiMdharmA kiMkulazcAsmi kiMvrato'smIti ca smaran // zrAvake brahma muhUrtamAM jAgRta thaI javuM joIe. ochAmAM ochI be ghaDI rAtri bAkI rahe tyAre avazya jAgRta thaI javuM joIe. brahma muhUrtanuM jAgaraNa dhArmika tathA zArIrika dRSTibiMduothI atyaMta guNakArI che. A samayanA vAyumaMDaLamAM evAM tattvo vidyamAna rahe che, je tana ane manane, hRdaya ane mastiSkane preraNA, skUrti, utsAha tathA cetanA pradAna kare che. je vyakti evA samayane UMghamAM khove che, te potAnA jIvananI suvarNa ghaDIo khoI de che. tethI zrAvake brahma muhUrtamAM jAgRta thaI javuM joIe. [ saMlekhanA jIvananI saMdhyA che. saMlekhanA : jIvananI saMdhyA cha99) LOGG Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvake paMca parameSThI namaskAra maMtranuM uccAraNa karatAM jAgavuM joIe tyAra pachI zrAvake Atma darzana ane kartavya vicAra karavo joIe. huM koNa chuM, mAro dharma zuM che, meM kayA kuLamAM janma lIdho che, meM kahyuM-kayuM vrata svIkAra karI rAkhyuM che, mAruM kauTuMbika, sAmAjika, rASTrIya tathA dhArmika kartavya zuM che?' vagere vAtono e samaye vicAra karavo joIe. evuM karavAthI e divasanAM kAryonI pUrvabhUmikA banI jAya che ane potAnA vrata, dharma, kuLa vagerenI vicAraNAthI enI viruddha AcaraNa karavAthI bacavAnI sahaja preraNA prApta thAya che. tyAra pachI e divasa mATe koI vizeSa pratyAkhyAna levuM joIe. tyAra pachI zArIrika Avazyaka kriyAothI nivRtta thaIne dharmastAnamAM javuM joIe. dharmasthAnamAM jaIne vidhivat sAdhu-satIone vaMdana karavAM joIe. gurunI paryApAsanAthI vizuddha thaIne zrAvaka gurunA sanmukha pUrvagRhIta pratyAkhyAna prakAzita karo athavA gurunI sAkSIthI navIna pratyAkhyAna karo. tyAra pachI potAnuM zrAvakatva sArthaka karavA mATe gurujanothI jinavANInuM anurAgapUrvaka zravaNa karo. zravaNa karatAM arthanuM samyaka rItithI ciMtana, manana, nididhyAsana karo. AgamavANIthI jJAta thanArAM kartavyonuM yathAzakti pAlana karavuM joIe. sAmAyika, saMvara vagere zakya anuSThAnonuM AcaraNa karavuM joIe ane duHzakya anuSThAnonA AcaraNanI bhAvanA rAkhavI joIe. je vyakti potAnAthI vadhu uccakoTinAM anuSThAnonuM AcaraNa kare che, emanI prazaMsA karavI joIe. evuM karavAthI guNonuM anumodana thAya che ane guNIone protsAhana maLe che. dharmasthAnamAM besIne vidhipUrvaka svAdhyAya karavo joIe. tattvonuM ciMtana karavuM joIe. je gUDha prazna samajamAM na Ave to gurunA samIpa vinayapUrvaka prazna karI emanAthI samAdhAna meLavavuM joIe. evuM karyA pachI zrAvakanuM kartavya che ke te caturvidha saMgha mATe hitakArI ane karavA yogya kAryanI tarapha dRSTipAta kare. jJAnAbhyAsI, rogI, bALa, vRddha ane anya sAdhuone niravadya Avazyaka sAmagrI sulabha thAya, enuM dhyAna rAkho. sahadharmI baMdhuonI sthitino vicAra karo ane vipakjhastonI ucita rItithI sahAyatA karavAno prayatna karo. kahyuM che - svAdhyAyaM vidhivat kuryAduddharecca vipadhatAn / pakvajJAnadayasye va guNAH sarve'pi siddhidAH // tadanaMtara vyAvahArika kAryo pratye sajAga rahevuM joIe. A pravRttione karatAM e * haMmezAM dhyAna rAkhavuM joIe ke koIpaNa prakAre nIti ane dharmanuM khaMDana na thAya. laukika vyavahAra karatAM zrAvake nIce mujabanI vAto upara dhyAna rAkhavuM joIe : (1) nItimaya atharjana (2) pApamaya AjIvikAno parihAra (3) lokApavAda bhIrutA (4) vibhavocita yogya kSetramAM dAna (5) rASTravirodhI pravRttino parihAra (6) sAmAjika saMsthAonuM poSaNa (7) duHkhI jIvo upara yathAzakti dravya ane bhAvathI anukaMpA (8) paropakAra (9) jina zAsananI unnati karanArI vividha pravRttio ane (10) bahuguNa-alpadoSamaya pravRtti. bhojanano samaya hovAthI niyamita rUpathI sAttvika bhojana karo. bhojana karyA pachI pahelAM nIce mujabanI vAtonuM anuSThAna karavuM gRhasthanuM kartavya batAvavAmAM AvyuM che, yathA (800) $ $ $ $ 0. 0000 jiNadhamo) Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiNa pUjociya dANaM pariyaNasaMbhAlaNA uciyakiccaM / ThANuveo ya tahA paccakkhANassa saMbharaNaM // bhojanathI pUrva jinendra bhagavAnanI stuti, sAdhu-sAdhvI, saha-dharmI ane anya yogya kSetramAM dAna ApavuM, potAnA bhAI-baMdhu vagere parijanonI sArasaMbhALa, ucita kArya karavuM, yogya sthAna upara besavuM ane pratyAkhyAnanuM smaraNa karavuM vagere kriyAo avazya karavI joIe. bhojanathI pUrva A bhAvanA karavI joIe ke jo koI sAdhu-munirAja, brahmacArI, vidyArthI ke anya koI pAtra vyakti padhA2e to emane bhojana vagere ApIne kRtArtha thAuM. bhojana karI dIdhA pachI punaH koI prakAranuM pratyAkhyAna karo. bapore punaH jinadevanuM smaraNa ane stavan karo. tyAra pachI ziSTa puruSonI saMgatimAM besIne tattvacaryA karo. tyAra pachI kauTuMbika ane vyAvahArika pravRtti prati sajAga bano. sUryAstanI pUrve bhojana vagerethI nivRtta thaIne sAMdhya vidhinuM pAlana karo. dharmasthAnamAM jaIne munivaMdana karo ane divasabharamAM lAgelA doSonI zuddhi mATe pratikramaNa karo. tyAra pachI svAdhyAya, dhyAna rUpa yoganuM avalaMbana laIne aMtaHkaraNane zuddha banAvo. saMsAranI anityatAnuM paryAlocana karo. muktinI bhAvanA karo. saMsAranA badhA jIvo sukhI thAo, badhAMnuM kalyANa thAya ane koI duHkhI na thAya. sAthe maitrI, pramoda, kAruNya ane mAdhyastha bhAvanAnuM ciMtana karo. traNa manorathonI pratidina bhAvanA karo. ukta rItithI svAdhyAya, bhAvanA, ciMtana ane manoratha karavA para vItarAga devanuM smaraNa ane kIrtana karavuM joIe. arhanta, arihaMta prarUpita dharma, siddha ane sAdhuonuM zaraNa grahaNa karI, sAgArI saMthArA karI aDhAra pApono tyAga karI, zuddha bhAvanA rAkhIne zayana (sUvuM) joIe. madhyamAM nidrAbhaMga thavAthI koma-bhoganI asAratA, bhUtakAlIna zrAvakonI daDhatA tathA anya sadbhAvanAothI aMtaHkaraNane bhAvita karavuM joIe. A prakAre apramatta rUpathI dinacaryAnuM pAlana karanAra gRhastha dhIre-dhIre cAritrarUpI prAsAda upara ArUDha thaIne muktinA anupama ane zAzvata saukhyano adhikArI thaI jAya che. 82 sarva virati : aNagAra dharma : vihaMgama vyAkhyA upAsaka sAdhakonI kSamatAne rdaSTigata rAkhIne prabhu mahAvIre cAritra dharmanA be bheda batAvyA che - (1) agAra dharma ane (2) aNagAra dharma. agAra dharmanuM nirUpaNa karavAmAM AvI cUkyuM che. have krama prApta aNagAra dharmanuM pratipAdana karavAmAM AvI rahyuM che. badhA prakAranA sAvadya yogothI sarvathA virata thavuM sarvavirati rUpa aNagAra dharma che. aNagAra dharmano svIkAra karanAra sAdhaka pratijJA kare che - "karemi bhaMte ! sAmAiyaM savvaM sAvajjaM jogaM paccakkhAmi jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAeNaM, na karemi, na kAravemi, karaMtaMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / " sarva virati : aNagAra dharma : vihaMgama vyAkhyA 801 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "bhagavan! huM sarva sAvadya yoga-pratyAkhyAna rUpa sAmAyikano aMgIkAra karuM chuM, jIvana paryata mATe traNa karaNa, traNa yogathI mana-vacana-kAyAthI sAvadha yoganuM sevana nahi karuM, na karAvIza ane na karatAM anumodana karIza. he bhagavan! huM potAnA pUrva pApanuM pratikramaNa karuM chuM, enI guru-sAkSIthI niMdA karuM chuM, Atma sAkSIthI gaha karuM chuM. huM potAnA pApayukta AtmAne choDuM chuM." ukta pratijJA karatAM-karatAM sAdhaka - upAsaka badhA prakAranAM pApothI svayaMne pRthaka karI le che. koI prakAranuM pApakarma koIpaNa rUpamAM na karavAnI pratijJA keTalI mahAna che. A mahAna pratijJAnA kAraNe ja Ane "mahAvratanI saMjJA ApavAmAM AvI che. zrAvaka dvArA aMgIkRta vratomAM aneka prakAranI chUTa che, tethI te aNuvrata che. aNagAra dvArA svIkRta vratomAM koI chUTa na hovAthI "mahAvrata' kahevAya che. evAM mahAvratono svIkAra karanAra aNagAra sAce ja mahAna che, pUjya che, vaMdanIya che ane abhinaMdanIya che. caritta dhamme duvihe paNNatte taMjahA-agAra carita dhamme ceva, aNagAra carita dhamme ceva / - ThANAMga sthAna 2, u. (3) (dIkSA : eka paryavekSaNa) caritra dharmanI A ArAdhanAmAM pravezane jaina darzanamAM pravrajyA" athavA "dIkSA zabdathI abhihita karavAmAM AvI che. dIkSA' zabda bhAratIya saMskRtinI pratyeka dhArAmAM vyavahata thayo che. badhI dhArAoe pota-potAnA DhaMgathI potAnA mAnya rUDha arthomAM A zabdano prayoga karyo che, paraMtu jaina saMskRtimAM dIkSA' zabda khUba maulika arthomAM prayukta thayo che. te dIkSAno artha che - satyanI khoja. mAnava jAtinA atyAra sudhInA itihAsamAM satyanA khojanI be dizAo rahI che - eka dizA bahAra che, to bIjI aMdara. eka bahirmukha che to bIjI aMtarmukha. jyAre mAnava mastiSka bahAramAM satyane zodhavuM AraMbha karyuM, to eNe jaDa prakRti tattvane joyuM, te enI UMDAImAM pahoMcyuM to paramANu ane enI virATa zaktinI zodha karI. jyAre aMdara zodha prAraMbha thaI, to paramAtma-tattvane zodhI kADhayuM, bahAranA vizvathI paNa moTuM eka vizva mAnavanI aMdara che. "parIyAnuM mahato mahIyAna'nI eka anaMta jyoti A dehanA mRt-piMDamAM samAyelI che, jene ApaNe AtmA kahIe chIe. enuM ja anaMta vizuddha rUpa ja to paramAtma-tattva che. baMne prakAranAM anveSaNa pota-potAnA parikSetramAM mahattvapUrNa che, paraMtu bahirlagatuno paribodha zabda abhivyaMjanA ane bhautika kSetra sudhI ja sImita rahI jAya che, jyAre aMtarjagatamAM paramAtma-tattvano bodha anubhUti bodhanA kSetramAM Ave che, zabda bodhanA kSetramAM nathI. (802 - - ziNAmo) Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMta UrjA maMDaLamAM unmukta gaganamAM vihAra karanAra pakSIonI jema parama-tattvanI zodhamAM nIkaLelA yAtrIonA mArga paNa alaga-alaga rahe che. cAhe te potAnI pUrNatA para bhale ekarUpa thaI jAya, paNa vastutaH A yAtrAmAM jeTalA yAtrI che, eTalA ja patha che. AnI kyAreya koI eka niyata (nakkI-nizcita) paraMparA nathI rahI. "vizvanA kSe mArA haiM tete, saraga nakhata tana rooM jete / " vizva itihAsa para dRSTi nAkhavAthI khabara paDe che ke paramAtma-tattvanI khojanI koI eka paraMparA nathI rahI. chatAMya paraMparAomAM ekatva avazya parilakSita thAya che. anekamAM ekanuM darzana, ahIM paNa pratibhAsita thAya che, ane te che dIkSAnuM. dareka dharma ane dareka darzananI paraMparAmAM dIkSA che. sAdhanAnuM mULa strota dIkSAthI ja pravAhita thAya che. nigraMtha zramaNa saMskRtimAM dIkSAnA keTalAka maulika artha abhivyakta thayA che. vastutaH tyAM "dIkSA' zabdane paribhASita karavo nizcaya ja muzkela che. sthULa dRSTithI caMcaLa cittanI ekAgratAne sAdhavAnI prakriyAnuM nAma ja dIkSA athavA pravrajyA che. bhogamaya patha upara cAlatAM-cAlatAM zAMti ane samAdhi nathI maLI, to Avazyaka thaI gayuM ke patha badalI devAmAM Ave. pathanA A parivartanane, jIvananI A prakriyAne ane jIvananA A hIna saMskArone badalI nAkhavAnI sAdhanAne ja dIkSA kahevAmAM Ave che. dIkSAno artha thoDI bAMdhI-baMdhAyelI vratAvalIne apanAvI levAno ja nathI, amuka saMpradAya vizeSanI paraMparAgata koIka kriyAo tathA vezabhUSAomAM potAne Abaddha karI levuM bhara nathI. hA, e paNa prAraMbhamAM nitAMta Avazyaka thAya che, enI paNa apekSA hoya che. dareka saMsthAno potAno gaNaveza hoya che. paraMtu prabhu mahAvIra kahe che, e badhI to bahAranI vAto che. aMtaranI abhivyaktinAM sAdhano ane pratIka che. "no tripriyaUAM " tethI dIkSAno mULa uddezya e ja nathI, enAthI kaMIka UMDo che, ane e che, parama-tattvanI khoja, bahArathI aMdara pesavuM. potAnA svarUpane zodhavuM - bahAranAM AvaraNone haTAvIne potAnA anveSaNa ane sAcA rUpamAM potAnI upalabdhi. dIkSArthI potAnA vizuddha caitanya devanI khoja(zodha)mAM nIkaLelo eka aMtaryAtrI che. aMtaryAtrI eTalA mATe ke enI yAtrA bahAra nathI, aMtaramAM hoya che. sAdhaka aMdara UMDo ne UMDo Utarato jAya che ane AvaraNone toDato niraMtara mRtyuthI amaratvanI tarapha, asatuthI satnI tarapha gatizIla thAya che. aMtamAM potAnA parama caitanya cidAnaMda svarUpa paramAtmatattvanA adhikAdhika nikaTa thato jAya che. zarIra, indriya ane mana vagerenI anekAneka sUma tathA sAthe saghana parato(paDo)nI nIce dabAyelI anaMta cetanAnuM je astitva che, enI upalabdhi tathA abhivyakti ja sAdhaka jIvananuM sarvottama lakSya che. enI khoja dIkSArthI prazAMta mana-mastiSkathI ja karI zake che. A e sthiti che jyAM parivAra ke samAjane choDavA ke emanA chUTI javAno sAro ke kharAba koIpaNa prabhAva nathI paDato. enI pratye sArAkhoTAno vikalpa ja manamAM nathI raheto. [ dIkSA eka paryavekSaNa che 803) Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama cetanAnI khoja mATe sAdhu jIvana eka avasara che. bAhya jagatanI dRSTie sAdhu jIvanano uddezya janatAmAM azubhanI nivRtti tathA zubhanI sthApanA che. janatAne dareka prakAranA aMdhavizvAsothI mukta karavI ane ene yathArtha satyano paribodha karAvavo sAdhu jIvananuM sAmAjika kartavya che. sAdhu aMdhakAranuM nahi, prakAzanuM pratIka che, azAMtinuM nahi, zAMtino saMdezavAhaka che, bhrAMtino nahi, satyano pakSadhara che. te samAjanA nirmAtA che. niSkarSanI bhASAmAM jIvananI zudra vikRtiothI upara UThIne "vasurthava durthava'nI udAtta bhAvanA sAthe aMdaramAM paramAtma-tattvanI khoja ane enA aMga svarUpa vizva mAnavatAnuM Atmaupampa deSTithI nava nirmANa, e ja che muni dIkSAnuM "rvivA sAdhutA'no maMgala Adarza. pravajita thavAnAM kAraNo : nIce mujabanAM dasa kAraNothI paNa manuSya dIkSAno svIkAra kare che - chaMdA rosA parijuNNA, suviNA paDisuttA ceva / sAraNiyA rogiNiyA aNADhittA devasaNNattI // __ vacchANubaMdhitA / (1) chaMda - potAnI ke bIjAnI icchAthI dIkSA levAne "chaMda' pravrajyA kahe che. (2) roSa - krodhathI dIkSA levI. (3) paripUnA - dAridraya arthAtu garIbInA kAraNe levI. (4) svapna - vizeSa prakAranuM svapna AvavAthI dIkSA levI. (5) pratiRta - pahelA karelI pratijJAnA kAraNe dIkSA levI. (6) smaraNa - smaraNa arthAt koInA dvArA smaraNa karAvavAthI, koI dazya dekhavAthI jAti-smaraNa jJAna thavuM ane pUrvabhavane jANIne dIkSA laI levI. (0) rogiNikA - roganA kAraNe saMsArathI virakti thaI javAthI levAmAM AvelI dIkSA. (8) anAdara - koInA dvArA apamAnita thavAthI levAmAM AvelI dIkSA athavA maMda utsAhathI levAmAM AvelI dIkSA. (9) deva saMjJapti - devo dvArA pratibodha ApavAthI levAmAM AvelI dIkSA. (10) vatsAnubalpikA - putrasnehanA kAraNe levAmAM AvelI dIkSA. dIkSArthInA soLa guNa : dIkSA lenAra vyaktimAM nIce lakhelA soLa guNo hovA joIe : (1) Arya deza samutpanna : prAyaH Arya dezamAM utpanna vyakti dIkSA yogya hoya che. (2) zuddhajAti kulAvita H jenI jAti arthAt mAtRpakSa ane kuLa arthAt pitRpakSa baMne zuddha hoya. prAyaH zuddhajAti ane kuLavALA saMyamanuM nirdoSa pAlana kare che. koI prakAranI bhUla thavAthI kulIna hovAnA kAraNe rathaneminI jema sudhAra karI le che. (804 jiNadhamo) Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) kSINaprAcazubhakamAM : jenA azubha arthAt cAritramAM muzkelI nAkhanAra karma prAyaH kSINa arthAt naSTa thaI gayA che. (4) vizuddhadhI ? azubha karmonA dUra thaI javAthI jenI buddhi nirmaLa thaI gaI hoya. nirmaLa buddhivALo dharmanA tattvane sArI rIte samajIne enuM zuddha pAlana kare che. (5) vijJAta saMsAra naiJya H je vyaktie saMsAranI nirguNatA(vyarthatA)ne jANI lIdhI hoya. "manuSya janma durlabha che, jeno janma thAya che enuM mRtyu avazya thAya che, dhanasaMpatti caMcaLa che, sAMsArika viSaya duHkhanAM kAraNo che, jeno saMyoga thAya che eno viyoga paNa avazya thAya che." AvI cimaraNathI prANIonuM mRtyu, pratikSaNa thatuM rahe che. Ama, saMsAranA svabhAvane jANanAra vyakti dIkSAno adhikArI hoya che. (6) virakta H je vyakti saMsArathI virakta thaI gaI hoya, kAraNa ke sAMsArika viSayabhogamAM phasela vyakti saMyamanuM pAlana nathI karI zakatI. () maMda kaSAyabhAjaka : je vyaktinA krodha, mAna vagere cAreya kaSAyo maMda thaI gayA hoya, svayaM alpa kaSAyavALo hovAnA kAraNe te potAnI ane bIjAnI kaSAya vagerene zAMta karI zake che. (8) alpa hAsya vagere vikRti H jenA hAsya vagere no kaSAya ochA thAya. vadhu hasavuM vagere gRhastho mATe paNa niSiddha che. (9) kRtajJa je bIjAnA dvArA karelA upakArane mAnanAra hoya. kRtadana vyakti lokamAM niMdA prApta kare che, tethI paNa te dIkSAne yogya nathI hotI. (10) vinacavinItaH dIkSArthI vinayavAna hovo joIe, kAraNa ke vinaya ja dharmanuM mULa che. (11) rAja sammata : dIkSArthI, rAjA, maMtrI vagerene saMmata arthAtu anukULa hovI joIe. rAjA vagere virodha karanArane dIkSA ApavAthI anartha thavAnI saMbhAvanA rahe che. (12) adrohI : je jhaghaDALu tathA Thaga, dhUrta na hoya. (13) suMdarAMgabhUta : suMdara zarIravALo hoya, arthAt koI aMga hIna thayeluM na hovuM joIe, apaMga ke naSTa avayavavALI vyakti dIkSA mATe yogya nathI hotI. (14) zraddhA : zraddhAvALo. dIkSita paNa jo zraddhA rahita hoya, to aMgAramardakanI samAna te tyAgavA yogya thaI jAya che. (15) sthira : je aMgIkAra karelA vratamAM sthira rahyo. prAraMbha karelA zubha kAryane vacce choDanAra na hoya. (16) samupasaMpanna H pUrvokta guNovALA thaIne paNa je dIkSA levA mATe pUrI IcchAthI gurunI pAse Avyo hoya.. uparyukta soLa guNovALI vyakti dIkSAne yogya hoya che. - dharmasaMgraha adhikAra-3, zloka-63/78 dIkSArthImAM kALa doSathI badhA guNa na hoya, to paNa ghaNAye guNa to hovI ja joIe. K dIkSA eka paryavekSaNa che. A ja rIte ja 805) Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSAdAtAnI yogyatA: dIkSA ApanArAmAM nIce lakhelA paMdara guNo hovA joIe (1) vidhiprapanna pravRjya : dIkSA ApanAra guru evA hovA joIe, jeNe svayaM vidhipUrvaka dIkSA lIdhI hoya. (2) Asevita gurukama : jeNe gurunI cirakALa sudhI sevA karI hoya arthAt je gurunI najIka rahyo hoya. (3) akhaMDita vrata H vratonuM akhaMDa pAlana karanAra hoya. (4) vidhi paThitAgama H sUtra artha ane tadubhaya rU5 Agama jeNe gurunA pAse rahIne vidhipUrvaka bhaNelA hoya. (5) tattvavid H zAstronA adhyayanathI nirmaLa jJAnavALo hovAthI je jIvAjIva vagere tattvone sArI rIte jANato hoya. (6) upazAMta H manavacana ane kAyAnA vikAsathI rahita hoya. (0) vAtsalyayukta : sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA rUpa saMghamAM vatsalatA arthAt prema rAkhanAra hoya. (8) sarva sattvahitAnveSI : saMsAranAM badhAM prANIonuM hita cAhanAra hoya. (9) Adeya : jenI vAta bIjA loko mAnatA hoya. (10) anuvartaka : vicitra svabhAvavALA ziSyone jJAna, darzana, cAritranI zikSA (zikSaNa) ApIne emanuM pAlana-poSaNa karanAra hoya. (11) gaMbhIra : roSa arthAt krodha ane toSa arthAt prasanna avasthAmAM paNa jenA hRdayanI vAtane koI na samajI zake. (12) aviSAdi : koIpaNa prakArano upasarga hovAthI je dInatA na dekhADe arthAt na gabharAya. (13) upazama ladhyAdiyukta upazama labdhi vagere labdhione dhAraNa karanAra hoya, je labdhi arthAt zaktithI bIjAne zAMta karI devAmAM Avela ene upazamalabdhi kahe che. (14) sUthArtha bhASaka : AgamonA arthane barAbara batAvanAra hoya. (15) svagurvanujJAna gurupada potAnA guruthI jene guru banavAnI anumati maLI gaI hoya. A paMdaramAMthI je gurumAM jeTalA guNa ochA hoya te eTalA guNonI apekSA madhyama ke jaghanya guru kahevAmAM Ave che. kALadoSathI badhA guNa na hoya to ghaNA guNa to emAM hovA ja joIe. - dharmasaMgraha adhikAra-3, zloka-80-84, pR-7 parivAra vadhAravAnI ane AhAra-apANI vagerethI sevA karAvavAnI dRSTi na rAkhatAM, dikSArthI para anugraha karavA mATe ane potAnAM karmonI nirjarA mATe dIkSA ApavI joIe. [806), SO T TO DOOK jiNadhAmo) Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSArthInI parIkSA dIkSA lenArAthI enAM nAma, gAma, kuLa-jAti, vyavasAya, AcaraNa, saMrakSaka, kAraNa vagereno paricaya prApta karo. arthAt dIkSArthI koNa che, kyA gAma-nagara vagereno rahenAra che, enuM kuLa-jAti vagere khAnadAna kevuM che ? gRhasthAvAsanA cAla-calaNa kevA che? zuM vepAra (kAryo kare che ? dIkSA kema le che ? dIkSA levAnuM zuM kAraNa che ? enA saMrakSaka koNa che ? vagere vAtono paricaya enAthI tathA enA paricita vyaktiothI prApta karo. jo A vAtothI enI dIkSA saMbaMdhI yogyatAnI khabara paDI jAya, to pachI ene munimArganI vAstavika musIbatono bodha karAve. bhautika padArthomAM Asakta, kAyara puruSo mATe munimArga atyaMta muzkela che, paNa AraMbhathI nivRtti bhautika padArthonI lAlasAthI rahita zUravIra puruSo mATe muzkela nathI. te utsAhapUrvaka munimArganuM AcaraNa karIne parama padanI prApti karI le che. dIkSArthIne dIkSA ApatAM pahelAM vItarAga prarUpita sAbumArga, AcAra, gocara, pariSada, samiti, gupti bhAva, vizuddhi vagerenuM svarUpa samajavuM joIe. samajAvavAthI jo enI dharma daDhatA ane sahanazIlatAnI khabara paDe to enA pramukha pArivArika janonI AjJA laIne dIkSA ApavI joIe. dIkSA letA samaye dIkSArthInA kahevAthI ke - "mane dIkSA Apo,' tyAre ene deva-gurunI vidhivat vaMdanA karAvIne "riyAvahI, tarUttara'no pATha uccAraNa karIne kAyotsarga karAvIne vidhipUrvaka "mi-maMte'no pATha uccAraNa karAve. "ThANAMga-2, uddeza-1'mAM batAvavAmAM AvyuM che ke - "dIkSA ApanAranuM ane dIkSA lenAranuM moM pUrva athavA uttara dizAnI tarapha rahevuM joIe." anyatra TIkAmAM e paNa lakhyuM che ke - "dIkSArthI dIkSA ApanAranA vAma bhAgamAM Ubho rahe." A sthiti dIkSA ApanAranuM moM uttaranI tarapha ane dIkSA lenAranuM moM pUrvanI tarapha rahe, to sugamatAthI banI zake che. dIkSAnA avasara upara dIkSA lenAranA kalpAnusAra jeTalA Avazyaka hoya, eTalAM ja vastro-pAtra vagere upakaraNa levAM joIe, vadhu nahi. dIkSA ApyA pachI paNa jo koI parIkSA karavI hoya, to pravacananI vidhi anusAra jaghanya sAta divasa thAva utkRSTa cha mAsa sudhI parIkSA karI zakAya che. dIkSAyogya kSetraH dharma-dhyAna karavAnA sthAnamAM arthAt je sthAna upara bhagavAna birAjelA hoya, ke sAdhusAdhvI rokAyAM hoya, ke devAlayamAM, vATikAmAM, vRkSa vagerenI nIce ramaNIya sthAno dIkSAne yogya che. smazAna, zUnyagRha, dazyagRha, bhagnagRha (khaMDera) vagere sthAna dIkSA ApavA mATe ayogya batAvyAM che. [ dIkSA eka paryavekSaNa che je te (800) Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSAnuM phaLa : dIkSA laIne siMhanI jema zUravIratA sAthe, zuddha saMyamanuM pAlana karavuM sarvazreSTha che. zuddha saMyamamAM lIna rahenArA munionA sukhanI sAme devalokanuM sukha paNa phikyuM che. "bhagavatI sUtra' zataka-14, u.-9mAM batAvavAmAM AvyuM che ke - "eka mahinAnI paryAyavALo sAdhu, vANa-vyantara devonA sukhanuM paNa atikramaNa karI jAya che. arthAt te vANa-vyantara devothI paNa vadhu sukhI che. be mahinAnI paryAyavALA bhavanapati devo (indranA sivAya) sukhane, traNa mahinAnI paryAyavALA asurakumAronA sukhane, cAra mahinAnI paryAyavALA graha nakSatra ane tArA rUpa jyotiSI devonA sukhane, pAMca mahinAnI paryAyavALA jyotiSInA indra, sUrya ane caMdranA, cha mAsanI paryAyavALA saudharma ane IzAnavAsI devonA, sAta mahinAnI paryAyavALA sanatkumAra ane mAhendragata devonA sukhano, ATha mahinAnI paryAyavALo brahmaloka ane lokArtavAsI devonA, nava mahinAnI paryAyavALA mahAzukra ane sahastrAra devonA sukhane, dasa mahinAnI paryAyavALA Anata, prANata, AraNa ane ayyata devonA sukhane, agiyAra mahinAnI paryAyavALA raiveyaka devonA sukhane ane bAra mahinA sudhI cAritranuM yathAtathya pAlana karanAra nigraMtha, anuttara vimAnavAsI devonAM sukhothI paNa vadhu sukhI thaI jAya che. enAthI vadhu samaya sudhI zuddha saMyamanuM pAlana karanAranuM sukha kramazaH vadhatuM rahe che. yAvat te siddha-buddha thaIne samasta duHkhono aMta karI de che. e ja Atmika sukhonI prApti mATe tIrthakara, cakravartI, baLadeva vagere atula sAMsArika sukha-saMpatti ane rAjapATane choDIne dIkSita hoya, bhikSu pada aMgIkAra kare che. devalokanAM sukhomAM rahelA paNa samyadRSTi deva tathA ahami vagere A bhikSa padanI AkAMkSA kare che, tethI pratyeka bhikSune zAstrokta nigraMthAcAranuM pAlana karavuM joIe. dIkSA aMgIkAra karIne je zuddha saMyamanuM pAlana nathI karatA ane emAM tallIna nathI rahetA, emane saMyama je sukhonuM sthAna che, mahAnaraka samAna duHkhadAyI lAge che. je paudgalika sukho mATe saMyamathI patita thaI jAya che athavA saMyamamAM zithila banI jAya che, saMyamanuM pAlana nathI karatA, emanuM saMsAra paribhramaNa nathI ghaTatuM. te Atmika sukhothI vaMcita rahe che. emane sugati prApta hovuM durlabha che. jema ke kahyuM che - suhasAyagassa samaNassa, sAyAullagassa nigAmasAissa / uccholaNA pahoyassa, dullahA sugaI tArisagassa // - dazavaikAlika, a-4,gA-26 sukhamAM Asakta rahenArA, sukha mATe vyAkuLa rahenArAo, atyaMta UMghanAra, zarIranI vibhUSA karanArAo ane hAtha-paga vagere dhonArA sAdhune sugati maLavI durlabha che. zuddha saMyamanuM pAlana karanArane sugati sulabha thAya che - tavoguNapahANassa, ujjumai khaMtisaMjamarayassa / parIsahe jiNaMtassa, sulahA sugaI tArisagassa // . - dazavaikAlika, a-4, gA-27 (808) 00 0.00 000 00 000 % jiNadhammo ) Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taparUpI guNathI pradhAna, saraLa buddhivALA, kSamA ane saMyamamAM tallIna pariSahone jItanArA sAdhune sugati, mokSa maLavo muzkela che. tapa saMyamamAM anurakta, saraLa prakRtivALA tathA bAvIsa pariSadone samabhAvapUrvaka sahana karanAra sAdhaka mATe sugati prApta thavI saraLa che. pacchAvi te payAyA, khippaM gacchaMti amarabhavaNAI / jesi pio tavo saMjamo ya, khaMtI ya baMbhaceraM ca // - dazavaikAlika, a-4, gA-28 jemane tapa ane saMyama tathA kSamA ane brahmacarya priya che, evA sAdhaka jo pAchalI avasthAmAM paNa arthAt vRddhAvasthAmAM paNa caDatAM pariNAmothI saMyama svIkAra kare che, to te tarata ja svarga athavA mokSane prApta thaI jAya che. dIkSAne ayogyaH tao No kappaMti pavvAvettae, taM jahA-paMDae vAIe kIve / - ThANAMga-3, -4 tathA bRhakalpa u-4 traNane dIkSA ApavI nahi kalpatA che. yathA - paMDaka (napusaMka), vAtika ane klIba. (1) paMDaka (napuMsaka) - jene strI ane puruSa baMnenI abhilASA hoya ene napuMsaka kahe che. (2) vAtika H je nagna strI vagerene joIne vIryane na rokI zake, ene vAtika kahe che, athavA vyAdhita arthAt rogI. . (3) klIba : asamartha arthAt je strI vagerene joIne, emanA zabdo sAMbhaLIne athavA emanAthI nimaMtraNa vagere meLavIne potAnA brahmacaryanI rakSA na karI zake, ene klIba kahe che. A traNane dIkSA ApavI nahi kalpatA che, kAraNa ke emanA utkRSTa vedanA udaya thavAthI e dIkSA pALavAmAM asamartha che. jo khabara paDyA vagara, ajANatAmAM emane dIkSA ApI dIdhI hoya, to pachI muMDita karavuM, zikSaNa ApavuM, moTI dIkSA ApavI, sAthe AhAra karavo vagere nahi kalpatA che. uparyukta mULa pAThathI TIkAkAre TIkAmAM tathA "pravacanasAroddhAra" ane "dharmasaMgraha'mAM aDhAra prakAranA puruSone tathA vIsa prakAranI strIone dIkSAne ayogya batAvyA che. te A pramANe che - bAle buDr3he napuMse ya, jaDe kIve ya vAhie / teNe rAyAvagArI ya ummatte ya adaMsaNe // 1 // dAse duDhe ya mUr3he ya, RNatte jaMgie iya / / obaddhae ya bhayae, sehanippheDiyA iya // 2 // guviNI bAlavacchAyA, pavvAveuM na kappai / ( dIkSA eka pacavekSaNa che jo A09) Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) bALaka H janmathI laIne ATha varSa sudhI bALaka kahevAmAM Ave che. bALa svabhAvanA kAraNe te dezavirati ke sarvavirati cAritrane aMgIkAra nathI karI zakatuM. (2) vRddhaH sittera varSathI upara vRddhAvasthA mAnavAmAM Ave che. zArIrika azaktinA kAraNe vRddha paNa dIkSAne yogya nathI hotA. keTalAka AcArya sATha varSathI upara vRddhAvasthA mAne che. A vAta 100 varSanI uMmarane lakSya karIne kahevAmAM AvI che. (3) napuMsaka H jene strI ane puruSa baMnenI abhilASA hoya, ene napuMsaka kahe che. prAyaH azubha bhAvanAvALo tathA lokaniMdAne pAtra hovAnA kAraNe te dIkSAne ayogya hoya che. (4) klIvaH puruSanI AkRtivALo hovA chatAMya strInA samAna hAva-bhAva ane kaTAkSa karanAra e paNa dIkSAne yogya nathI hoto. (5) jaDa : jaDa traNa prakAranA hoya che - bhASA jaDa, zarIra jaDa ane karaNa jaDa. (ka) bhASA jaDanA traNa bheda che : jaLamUka, manmanamUka ane ekamUlaka. je vyakti pANImAM DUbelA samAna mAtra buDabaDa kare, kAMIpaNa spaSTa nathI kahI zakato, ene jaLamUka kahe che. bolatA samaye jenA moMmAMthI koI zabda spaSTa na nIkaLe, mAtra adhUrA ane aspaSTa zabdo nIkaLatA rahe, e manmanamUka kahe che. je vyakti gheTAM ke bakarI samAna zabda kare che, ene ekamUlaka kahe che. jJAnagrahaNamAM asamartha hovAnA kAraNe bhASA jaDa dIkSAne yogya nathI. (kha) zarIra jaDaH je vyakti khUba moTA hovAnA kAraNe vihAra, gocarI, vaMdanA vagere karavAmAM asamartha che, ene zarIra jaDa kahe che. (ga) karaNa jaDa : je vyakti samiti, gupti, pratikramaNa, pratyuprekSaNa, paDilehanA vagere sAdhu mATe Avazyaka kriyAone nathI samajI zakatA ke nathI karI zakatA, te karaNa jaDa (kriyA jaDa) che. traNeya prakAranI jaDa dIkSA mATe yogya nathI hotA. (6) vyAdhita : koI moTA rogavALI vyakti dIkSA mATe yogya nathI hotI. () stana khAta khaNavuM, mArgamAM cAlanArane lUMTavuM vagere koI prakArathI corI karanAra vyakti dIkSAne yogya nathI hotI, enA kAraNe saMghanI niMdA tathA apamAna thAya che. (8) rAjApakArI : rAjA, rAjaparivAra, rAjyanA adhikArI ke rAjyanI vyavasthAno virodha karanAra dIkSAne yogya nathI hoto. ene dIkSA ApavAthI rAjyanI taraphathI paNa sAdhuo upara roSa hovAnuM kAraNa rahe che. (9) unmatta : yaza, nAmanA vagerenA Aveza ke mohanA prabaLa udayathI je kartavyane bhUlIne paravaza thaI jAya che ane potAnI vicArazaktine khoI de che, te unmatta kahevAya che. (10) adarzanaH daSTi arthAt AMkho vagarano AMdhaLo athavA deSTi arthAt samyakatvathI rahita (pragaTa rUpathI zraddhAhIna) tathA syAnagRddhi nidrAvALo. AMdhaLo mANasa jIvanI rakSA nathI (10) 000000000000000000 jiNadhamo) Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI zakato athavA zraddhAhIna, bIjAone zraddhAhIna banAvavAno prayatna kare che ane tyAnaguddhivALAthI nidrAmAM aneka prakAranA utpAta thaI javAno bhaya rahe che, tethI e dIkSAne yogya nathI hoto. (11) dAsa : gharanI dAsIthI utpanna thayelo athavA durmikSa vageremAM dhana ApIne kharIdelo ke jenA para karjano bhAra hoya, ene dAsa kahe che. evI vyaktine dIkSA ApavAthI eno mAlika pAcho choDAvavAno prayatna kare che, tethI te paNa dIkSAno adhikArI nathI hoto. (12) duSTa : duSTa be prakAranAM hoya che - kaSAya duSTa ane viSaya duSTa. je vyaktinA krodha vagere kaSAya khUba ugra hoya, ene kaSAya duSTa kahe che ane kAmabhogomAM atyaMta gRDha vyaktine viSaya duSTa kahe che. (13) mUDha : jemAM hitAhitano vicAra karavAnI zakti na hoya. (14) traNArta H jenA upara rAjya vagerenuM RNa hoya. (15) jugita : jugitano artha che dUSita ke hIna. jaMgita traNa prakAranA hoya chejAti jugita, karma buMgita ane zarIra jugita. (ka) jAti gitaH caMDALa, kolika, Doma vagere aspRzya jAtinA loko jAti jaMgita che. (kha) karma jaMgita : kasAI, zikArI, mAchImAra, dhobI vagere niMdya karma karanAra karma jugita che. (ga) zarIra jaMgita hAtha, paga, kAna, nAka, hoTha A aMgothI rahita, laMgaDo, kubaDo, kANo, koDhavALo vagere zarIra jugita che. camAra, kApaDa banAvanAra (vaNakara) vagere nimna koTinA, zilpathI AjIvikA karanAra zilpa jugitano cotho prakAra paNa che. e badhA ayogya che. emane dIkSA ApavAthI lokamAM apayaza thavAnI saMbhAvanA rahe che. (16) avabaddha : dhana laIne niyata kALa mATe je vyakti parAdhIna banI gaI che, te avabaddha kahevAya che. Ama, vidyA bhaNavAnA nimittathI jeNe niyata kALa sudhI parAdhIna rahevuM svIkAra karI lIdhuM che, tene paNa avabaddha kahevAmAM Ave che. evI vyaktine dIkSA ApavAthI kleza vagerenI zaMkA rahe che. (10) bhUtaka : niyata avadhi mATe vetana (pagAra) upara kArya karanAra vyakti mRtaka kahevAya che. ene dIkSA ApavAthI mAlika aprasanna thaI zake che. (18) zaikSa nisphaTikA : mAtA-pitAnI marajI vagara je dIkSArtha bhagADIne lAvavAmAM Avyo hoya, ke bhAgIne Avyo hoya, te paNa dIkSAne ayogya hoya che. ene dIkSA ApavAthI mAtA-pitAnA karma baMdha saMbhava che tathA sAdhu adattAdAnanA doSano bhAgI thAya che.* * uparokta aDhAra bola utsarga mArgane lakSyamAM rAkhIne kahevAmAM AvyA che. apavAda mArgamAM guru vagere e dIkSArthInI yogyatA joIne sUtravyavahAra anusAra dIkSA ApI zake che ane AgamavyavahArIo para to uparokta niyama lAgu paDato ja nathI. [ dIkSA eka pacavekSaNa che . (811) Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSonI jema ukta aDhAra prakAranI strIo paNa ukta kAraNothI dIkSAnA ayogya batAvavAmAM AvI che. emanA sivAya garbhavatI ane stanapAna karAvanArI, nAnAM bALakovALI strIo paNa dIkSAne ayogya che. Ama, dIkSAne ayogya strIo kula vIsa che. - pravacanasAroddhAra-108,gA-792 tathA dharmasaMgraha, adhi.-3, zloka-78, pR-3 ayogya dIkSAno niSedha : jiNavayaNe paDikuTuM, jo pavvAvei lobhadoseNaM / caraNaTThiase tavassI, lovei tameva u caritaM // - paMcavastu, gA.-274 jinavacanamAM niSiddha arthAtu uparyukta ayogya vyaktiomAMthI koIne paNa je muni lobhanA vazIbhUta thaIne dIkSA ApI de, to te muni cAritranuM ullaMghana kare che. "je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA upAsayaM vA aNuvAsayaM vA aNalaM pavvAvei pavvAveMtaM vA sAijjaI" - nizItha uddezaka-11 je sAdhu nAyaka svajana athavA jANakArane tathA anAsakta-asvajana athavA ajANakArane tathA upAsaka, zrAvaka, samadaSTi tathA anupAsaka, azrAvaka ke mithyASTi, emAMthI koIpaNa hoya, paraMtu te dIkSAne ayogya hoya, athavA ayogya thaI gayo hoya, to e ayogyane dIkSA Apo, apAvo ane ApanArane sAru jANo to gurucaumAsI prAyazcitta Ave che. tethI koI ayogyane dIkSA na ApavI joIe. ( ANagAra dharmanI mahattA) samasta Astika darzanonA parama ane carama lakSya mokSanI prApti che. mokSanI prApti hetu jaina dharmanA upadekhA tIrthakara bhagavAne samyagu darzana, samyagu jJAna ane samyaka cAritrane mukhya sAdhananA rUpamAM nirUpita karyuM che. samyagu darzana ane samyaguM jJAna hovA chatAMya jyAM sudhI samyaka cAritranI parAkASThA nathI hotI, tyAM sudhI mokSa nathI thato. enAthI e pratiphalita thAya che ke mokSaprAptinuM anaMtara sAdhana samyapha cAritra che ane samyagu darzana, samyagu jJAna paraMparA sAdhana che. hA, eTaluM Avazyaka che ke samyaka cAritra tyAre ja Ave che, jyAre enA pUrva sabhya darzana ane samyaguM jJAna hoya. jJAna darzanamAM samyakapaNuM hovAthI ja cAritramAM samyakatva Ave che. jJAna darzananI sArthakatA ane saphaLatA tyAre thAya che jyAre enuM phaLa viratinA rUpamAM, cAritranA rUpamAM sAme Ave che. tethI kahyuM che - "NANassa phalaM viraI" jJAnanuM phaLa virati che. A virati dvArA ja mokSa-phaLanI prApti thAya che. kahyuM che - (812) che je che te che ke je che te che ke te A jiNadhamo ] Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAtA yAntIha yAsyanti muktipurI ca ye same / te pravrajyAprabhAMvAddhi tasyai kurmo narti mudA // je paNa bhavya AtmAo mokSamAM gayA che, je jaI rahyo che ane je jaze te badhAM sarvavirati rUpa pravrajyAnA prabhAvathI ja gayA che, jaI rahyA che ane jaze. evI sarvavirati rUpa pravrajyAne ApaNe saharSa vaMdana karIe chIe. ukta zlokamAM pratipAdita karavAmAM AvyuM che ke muktinI prAptimAM aNagAra dharmanI svIkRti Avazyaka che. enI sivAya mukti thaI zakatI nathI. agAra dharmathI paripUrNa mokSa nathI maLI zakato. je AtmAo agAra vezamAM ja muktinA adhikAriNI kahevAmAM Ave che, emaNe paNa bhAva cAritrane pariNAmomAM apanAvyuM hatuM ane e ja bhAva cAritra emanI muktino sAdhaka banyo. bhAva cAritra vagara mukti nathI thatI, te nirvivAda tathya ane satya che. enAthI sarvavirati rUpa cAritranI mahattA spaSTa thaI jAya che. jo sarvavirati rUpa cAritra vagara paNa mukti thaI zakatI to tIrthaMkara-cakravartI vagere sArvabhauma rAjya Rddhine choDIne pravrajita na thatA. zAstramAM kahyuM che - caittA bhArahaM vAsaM, cakkavaTTI mahiDr3hio / saMtI saMtikare loe, patto gaimaNuttaraM // - uttarA., a-18, gA-38 zrI zAMtinAtha tIrthaMkara bhagavAna pakhaMDanI cakravartInI Rddhine tyAgIne aNagAra dharmamAM pravrajita thayA ane lokamAM anupama zAMtinuM pravartana karIne anuttaragati mokSane prApta thayA. samasta tIrthakara bhagavAna rAjya Rddhino tyAga kare che ane pravRjita thaIne anuttara dharmatIrthanI sthApanA kare che. enAthI barAbara siddha thAya che ke mokSanI prAptimAM aNagAra dharmanuM pratipAlana anivArya rUpathI Avazyaka hoya che. utkRSTa cAritranI ArAdhanAne parama muktinuM sAkSAt kAraNa kahyuM che. samyapha cAritrane chAyAtarunI upamA ApavAmAM AvI che. "aNagAra dharmAmRtamAM kahyuM che - samyagdRSTi subhUmi vaibhava lasadvidhAmbumAdyaddayAmUlaH savrata suprakANDaudayad guptyaguzAkhAbharaH / zIlo dyodvipyaH samityupatatA samyadguNo-ddhodgamacchettuM janmapathaklamaM sucaritacchAyAtaruH zrIyatAm // - aNagAra dhamamRta, caturtha a-1 sUryanI dizA badalAI javA chatAMya jeno chAMyaDo ema ne ema rahe che, ene chAyA taru kahe che. samyapha cAritra evuM ja chAyAvRkSa che. samyagu darzana ane samyam jJAnanuM sArI rIte vAraMvAra Asevana karanArA mumukSuone janmarUpI mArgano thAka dUra karavA mATe samyaka cAritra rUpI chAyAvRkSano Azraya levo joIe. A vRkSanuM mULa dayA che. e dayArUpa mULa darzana vizuddhirUpI uttama bhUminA prabhAvathI potAnuM kArya karavAmAM samartha samyapha zruta jJAnarUpI [aNagAra dharmanI mahattA che ke eka ja che 813 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaLathI haryuMbharyuM che. samIcIna vrata enuM skandha (thaDa) che. guptirUpI unnata zAkhAothI te zobhita che. zIlarUpI viTapa-vistAra che. samitirUpI upazAkhAo che. emAM saMyamanA bhedaprabhedarUpI suMdara phUla lAgelAM che. sarva sAvadha yogathI virati rUpa cAritra dharma (samyak cAritra) mumukSuo mATe upAdeya hoya che. samyak cAritra ke aNagAra dharmanI pratye ruci tyAre ja thaI zake che, jyAre sAMsArika ane paudgalika sukhonI pratye aruci ane virakita utpanna thAya. anaMta jJAnI tIrthaMkara paramAtmAe saMsAranA svarUpane khUba vikarALa ane bhayAnaka batAvyuM che. 'aupapAtika sUtra'mAM kahevAyuM che : A saMsArarUpI samudra mahA bhayaMkara che. emAM janma, jarA ane mRtyurUpa mahAna duHkhothI bhareluM (UMDuM) athAga ane kSubdha pANI che. vividha prakAranA anukULa ane pratikULa saMyoga ane viyoganI ciMtAthI eno vyApaka vistAra che. A mahArNavamAM vadha-baMdhanAdikanI lahera UThI rahI che ane karuNAjanaka zabda thaI rahyA che. pArasparika saMgharSa, apamAna ane niMdAnA taraMgo che. kaThora karmarUpI pahADo (dIvAlo) che. jemanI TakkarathI zithila nAvo naSTa thaI jAya che. AzA-tRSNAnA pheNa UThe che. mohanA bhayaMkara Avarta (vamaLo) UThI rahyA che. A AvartomAM phasAIne prANI DUbI jAya che. pramAda ane ajJAnarUpI magara emAM saMcaraNa karI rahyA che. emAM karmono evo cIkaNo ane bhAre kAdavathI bharelo che, emAM phaselAne kADhavo duSkara thaI jAya che. evA saMsArasAgarane mahAbhaMyakara mAnIne bhavya prANI nigraMtha dharmarUpI sudRDha jahAjano Azraya laIne pAra Utare che. saMsAranI bhISaNatAne batAvatA prabhu mahAvIre kahyuM che - jammaM dukkhaM jarA dukkhaM, rogANi maraNANi ya / aho dukkho hu saMsAro, jattha kIsaMti jaMtavo // uttarAdhyayana, a.-19, gA-16 saMsAramAM janmanuM duHkha che, vRddhAvasthAnuM duHkha che, vyAdhionuM duHkha che ane mRtyunuM duHkha che. A Akho saMsAra duHkhamaya ja che. emAM phasIne jIva bhayaMkara duHkha pAme che. jJAnI AtmAonI dRSTimAM A saMsAra cAreya bAjuthI saLagI rahyo che. ''AqhitteDyuM nor pattitteDyuM lok / " jema ke saLagatA gharamAMthI buddhimAna vyakti asArane choDIne sArabhUta laIne tarata ja gharanI bahAra nIkaLI jAya che, ema ja buddhimAna vyakti A saLagatA saMsArathI tarata ja bahAra thaI jAya che arthAt te agArIthI aNagAra banI jAya che. - saMsAranI Adhi-vyAdhi-upAdhithI saMtrasta thaIne vicakSaNa vyakti zAzvata zAMtinI zodhamAM e mahAmArga upara cAlI nIkaLe che, jenA upara cAlIne bhUtakALamAM anaMta AtmAoe saMsAranAM duHkhothI mukti meLavI che, vartamAnamAM meLavI rahyA che ane anaMta bhaviSyakALamAM mukti prApta karaze. zAstrakAra kahe che - 814 jiNagho Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "HUTyA vIrA dIvahiM" - AcArAMga zruta-1, a.-1, u.-3 aneka mahAvIra A caritra dharma rUpI mahAmArga para cAlyA che. A mahAmArga bhUtakALamAM aneka mahAvIra dvArA Asevita che. A mahAmArga parIkSita ane anubhUta che. A mArga upara cAlavAthI ja AtmAne zAzvata zAMtinI prApti thaI zake che. A vAta saMdeha ane zaMkAothI alaga che ke saMsAranAM duHkhonuM mULa paugalika padArthonI pratye ane viSayonI pratye rAgabhAva che. paNa padArthonI prati AtmAno rAgabhAva ja saMsAranuM mULa che. tethI tattvajJa puruSa sarvaprathama A rAgabhAvane haTAvavA mATe virAgano upadeza Ape che. virAganA pachI ja viratinuM dvAra khUle che ane sarvavirati AtmAnI sAcI zAMtino anubhava kare che. A ja Azayane laIne kahevAyuM che ke taNakhalAnA saMthArA (Asana) para beThelo vItarAgI muni je anupama zAMti ane (Atmika) sukhano anubhava kare che, te cakravartIne paNa nasIba nathI hotuM. prazama rasamAM nimagna muni je sukhe. rAzino anubhava kare che, te sukha cakravartI ane devonA adhipati indrane paNa prApta nathI thatuM. Ama, saMsAranA kAmabhogo ane viSayothI virakita laIne viratinA mahApatha upara cAlanArA sAdhaka mukti-zrInuM varaNa karI le che. sAgAra' ane "aNagAra'no sAmAnya artha ghara sahita ane ghara rahita hoya che, paraMtu ahIM eTalo ja artha abhipreta nathI. e ukta baMne zabdothI kaMIka viziSTa artha levAmAM Ave che. je vyaktine ghara-bAra, kuTuMba-parivAra vagerethI Asakti tathA lagAva hoya che te vyakti "sAgAra' mAnavAmAM Ave che ane je vyakti gharabAranI mamatA choDIne, kuTuMbaparivAranI Asaktine tilAMjali ApIne, moha-mAyAne choDIne Atma-sAdhanAmAM lIna thaI gayo che te "aNagAra' kahevAya che. ghara-bAra, hATa-havelI, Rddhi-siddhi, dhana-dolata, sattA ane aizvarya hovA chatAMya jo emAM Asakti nathI, to te anAsakta vyakti gharamAM rahevA chatAMya bhAvAtmaka dRSTithI aNagAra che. jema bharata cakravartI arIsA bhavanamAM virakti ane viratine prApta thayA. enAthI viparIta je vyaktie saMsAra-vyavahAra, ghara-bAra, kuTuMba-parivAra, dhana-saMpatti vagere choDIne muniveza dhAraNa karI lIdho che, paraMtu evA aMdara e paudgalika padArtho ane parivAranA pratye Asakti (banelI) che, mamatAnI bhAvanA ane apanatvanA saMskAra kAma karI rahyA che, to te "aNagArakahevA chatAMya "sAgAra' che. tethI "aNagAra' zabdano "ghara-bAra rahita eTalo ja artha nathI, paNa ghara-bAranI Asakti rahita traNa karaNa, traNa yogathI badhAM pApakarmono tyAga karanAra paMca mahAvratadhArI "sAdhu' artha samajavo joIe. [aNagAra dharmanI mahattA je ja815) Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 (paMca mahAvata) sarvasAvadyayogAnAM tyAgazcAritramiSyate / kIrtitaM tadahiMsAdivatabhedena paMcadhA // ahiMsA sUnRtAsteyabrahmacaryAparigrahAH / paMcabhiH paMcabhiryuktA bhAvanAbhirvimuktaye // - yogazAstra che, zloka-18/19 samyaka cAritra rUpI ratnanI utkRSTa ArAdhanA mATe pAMca mahAvratonI anupAlanA ane emanuM niraticAra anuzIlana atyaMta Avazyaka hoya che. mahAvratonI samyagu ArAdhanA vinA yathAkhyAta cAritra pUrNa nathI thatuM ane yathAkhyAta cAritranI pUrNatA vinA mokSanI prApti nathI thaI zakatI. tethI pAMca mahAvratonI nirmaLa ArAdhanA cAritranI ArAdhanAnI sudRDha pIThikA che. moharUpI aMdhakAranA dUra thavAthI samyagu darzananA lAbha sAthe ja samyagu jJAnane prApta karIne sAdhaka rAgadveSanI nivRtti mATe cAritrane dhAraNa kare che. te cAritra sAmyabhAva rUpa sAmAyika cAritra che. enI puSTi mATe sAdhaka pAMca mahAvratone dhAraNa kare che. evuM thavAthI sarva-sAvadya yoganI nivRttirUpa sAmAyika cAritra paripUrNa thatAM kramazaH sUma saMparAyanI aMtima sImAne prApta karIne yathAkhyAta rUpa thaI jAya che. jo ke yathAkhyAta cAritra agiyAramA guNasthAnanA prAraMbhamAM ja pragaTa thaI jAya che. tathApi (chatAMya) enI paripUrNatA caudamA ayogI kevaLI guNasthAnanA aMtima samayamAM thAya che. Ama ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha rUpa pAMca mahAvrata mokSa-mahelanA zikhara upara caDavA hetu sopAna-tulya che. e mahAvata kema che ? ukta ahiMsA vagere pAMca vratone mahAvrata kahevAmAM Ave che. enuM kAraNa batAvatAM "jJAnArNava'nA 18mA prakaraNamAM kahyuM che - AcaritAni mahA dbhiryacca mahAntaM prasAdhayantyatham / svayamapi mahAnti yasmAnmahAvratAnItyatastAni // - jJAnArNava pR-188 e pAMceya mahAvrata anaMta jJAna vagere rUpa mahAphaLane pradAna kare che arthAt emane dhAraNa karavAthI ja anaMta jJAna vagere rUpa mahAphaLanI prApti thAya che. mahAphaLanI prAptinA hetubhUta hovAthI e mahAvrata kahevAmAM Ave che. bIjI upapatti e che ke gaNadhara vagere mahApuruSa paNa e vratone pALe che ke mahAna indra vagere emane pUje che, kAraNa ke (10) 000000000000000 jiNadharmoo] Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vratadhArIonI pUjAthI samyagu darzanamAM vRddhi thAya che. trIjuM kAraNa e che ke e mahAvrata svayaM mahAna che, kAraNa emAM dhULa ane sUkSma badhA prakAranI hiMsA, asatya, adattadAna, abrahmacarya ane parigrahano sarvathA tyAga thAya che. mahAsukha sthAna arthAt muktinA kAraNabhUta hovAnA kAraNe paNa emane mahAvrata kahevAmAM Ave che. kahyuM che - "mahAsukhajJAna nibandhanAni mahAvratAnIti satAM matAni" - jJAnArNava, 18-1 uttarottara sArI rIte karelA abhyAsa dvArA A vratonA saMpUrNa hovAthI nirvANarUpa phaLanI prApti thAya che. zAstrakAroe pAMca mahAvrata batAvyA che. te A pramANe che : (1) badhA prakAranI hiMsAthI sarvathA viratirUpa ahiMsA mahAvrata. (2) badhA prakAranA asatya bhASaNathI sarvathA viratirUpa satya mahAvrata. (3) badhA prakAranA adattAdAnathI sarvathA viratirUpa asteya mahAvrata. (4) badhA prakAranA abrahmathI sarvathA viratirUpa brahmacarya mahAvrata. (5) badhA prakAranA parigrahathI sarvathA viratirUpa aparigraha mahAvrata. ukta pAMca mahAvratonI rakSA mATe rAtribhojana virati nAmanuM vrata tathA pAMca samiti, traNa gupti rUpa ATha pravacana mAtA tathA vibhinna bhAvanAonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. jema ke kahyuM che - tesiM ceva vayANaM rakkhatthaM rAibhoyaNa niyattI / aTTha ya pavayaNa mAyAo, bhAvaNAo savvAo // - bhagavatI ArAdhanA - 1185 vratonI upAdeyatA : vratonA saMbaMdhamAM eka savAla pedA thAya che ke vratono samAveza kayA tattvanA aMtargata hoya che? vratonA AcaraNathI puNya baMdha thAya che ane te zubha AzravarUpa che to zuM vratone zubha AzravanA aMtargata mAnavo joIe? athavA saMvaranA kAraNa hovAthI emane saMvara tatvamAM samAviSTa karavo joIe ? A saMbaMdhamAM keTalAka pUvacAryonuM kathana che ke avrata pApa baMdhanuM kAraNa che to vrata puNya baMdhanuM kAraNa che. tethI jo avatanI jema vrata paNa tyAjya che, paraMtu avrata sarvaprathama choDavA yogya che ane emane choDavA mATe vratone svIkAra karavA Avazyaka che. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacaryA ane aparigrahane svIkAra karyA vinA hiMsA, asatya, corI, kuzIla ane parigrahanA pApathI nathI bacAvI zakAtuM ane emanAthI bacyA vagara AtmAno uddhAra nathI thato. zAstrakAra kahe che ke parama pada prApta hovAthI vratone paNa choDI de. parama pada [ paMca mahAvrata , 200.00 T810) Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta karyA vagara puNya baMdhanA bhayathI vratone svIkAra na karavAthI to pApamAM ja paDavuM paDaze. mAtra samyag darzana ane samyag jJAnathI parama pada prApta nathI thaI zakatuM. enA mATe to samyak cAritra ja kAryakArI che ane samyak cAritrano prAraMbha vratothI ja thAya che. e vrata ja che je indriyone vazamAM karavAmAM sahAyaka hoya che ane indriyonA vazamAM hovAthI ja manuSya AtmAnI tarapha saMlagna thaIne parama pada prApta karavAmAM samartha thAya che. tethI vratone apanAvyA vagara saMsArasAgarane pAra nathI karI zakAto. keTalAka AcAryonuM maMtavya che ke vratonA Asravano hetu batAvavo ucita nathI. emano aMtarbhAva to saMvaranAM kAraNomAM hoya che. jo ke saMvara nivRtti rUpa hoya che ane vratomAM pravRtti jovAmAM Ave che, chatAM e vrata gupti vagere saMvaranAM sAdhanonAM parikarma che. je vyakti vratomAM abhyasta thaI jAya che te sukhapUrvaka saMvara kare che. tethI 'tattvArtha sUtra'mAM vratonuM varNana Asrava ke saMvaramAM na karIne pRthak rUpathI karavAmAM Ave che. ukta baMne maMtavyono niSkarSa e che ke bhale vratono zubha Asrava mAne ke saMvaranA parikarma (sAdhana) mAne emanI upAdeyatA hara hAlatamAM siddha che. vratone aMgIkAra karyA vinA samyak cAritranI siddhi nathI thaI zakatI, e niHsaMdeha satya che. keTalAka suvidhAbhogI svayaMne AtmajJAnI batAvIne vrata vagerene viSavat tyAjya mAnIne lokone vrata vagerethI vimukha banAvavAmAM prayatna karI rahyA che, paraMtu te evuM karIne avratane ja uttejana ApI rahyA che. vratonI vimukhatAthI parama padanI prApti kyAreya nathI thaI zakatI, tethI vratonI upAdeyatA ane grAhyatA saMdehAtIta satya che. mahAvratonI saMkhyAmAM bheda : kALanA prabhAva jIvonA pariNAma, vicAradhArA, svabhAva ane zarIra vagere aneka vAto upara paDe che. tathAvidha kALa vagerenA prabhAvathI prathama tIrthaMkaranA samayanA jIva Rju, jaDa ane aMtima tIrthaMkaranA samayanA jIva vakra jaDa hoya che jyAre madhyavartI bAvIsa tIrthaMkaranA samayanA jIva Rju ane prAjJa hoya che. tethI emane lakSyamAM rAkhIne tIrthaMkara deva emanA mATe alaga-alaga yamo(vrato)no upadeza kare che. madhyavartI tIrthaMkaronA samaye cAturyAma dharma hoya che ane prathama-aMtima tIrthaMkaranA samaye paMcayAma dharma hoya che. cAturyAma dharmamAM brahmacaryane aparigraha vratamAM sammilita karI levAmAM Ave che, kAraNa ke strI vagerene grahaNa karavAthI ja eno upabhoga thAya che. tethI parigrahanI viratithI abrahmanI virati paNa samajI levAmAM Ave che.paraMtu vakrajaDa loko mATe brahmacaryane alagathI vrata batAvIne enA mahattvane samajAvavAmAM AvyuM che, tethI vratonI saMkhyAmAM bheda hovAthI paNa abhiprAyamAM koI aMtara nathI. 'uttarAdhyayana sUtra'nA kezI-gautama saMvAdamAM A vAtane spaSTa karavAmAM AvI che. 818 jiNagho Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ c ahiMsA mahAvrata samasta vratonA ziromaNi, vrata cUDAmaNi, vrata-ratnonI khANa, jina-pravacananuM mAkhaNa, sarva vratomAM pradhAna ane mahAna ahiMsA mahAvrata che. A ahiMsA bhagavatInI ArAdhanA mATe ja anya badhAM vrata, niyama, japa-tapa, vidhi-vidhAna ane pratyAkhyAna che. ahiMsA bhagavatInI stuti karatAM 'aNagAra dharmAmRta'mAM kahevAmAM AvyuM che - samyaktva prabhu zakti sampadamala - jJAnAmRtAMzu drutiniHzeSavrataratnakhAnirakhilakle zAhitArthyAhatiH / AnandAmRta sindhuradbhuta guNAmartyAga bhogAvatIzrIlIlAvasatiryazaH prasavabhUH prodatyahiMsA satAm // aNagAra dharmAmRta-catutha, a.-35 ahiMsA samyag darzana rUpI rAjAnI zakti rUpa saMpatti che, nirmaLa jJAnarUpI caMdramAno sAra che, samasta vrata ratnonI khANa che, samasta kleza rUpI sApo mATe garuDano AghAta che, AnaMda rUpI amRtano samudra che, adbhuta guNarUpI kalpavRkSo mATe bhogabhUmi che. lakSmInA vilAsa mATe ghara che ane yazanI janmabhUmi che. ukta ATha vizeSaNothI viziSTa ahiMsA asAdhAraNa rUpathI zobhAyamAna thAya che. AgaLa kahyuM che - sarveSAM samayAnAM hRdayaM garbhazca sarvazAstrANAm / vrataguNazIlAdInAM piNDaH sAro'pi cAhiMsA // ahiMsA samasta siddhAMtonuM hRdaya che, sarva zAstrono garbha che, vrata-zIla vagereno piMDa che. A rIte ahiMsA sArabhUta che. Agama-zAstra A ja udghoSaNA kare che ke - evaM khu nANiNo sAraM jaM na hiMsai kaMcaNaM / ahiMsA samayaM ceva eyAvantaM vijANiyA // nirmaLa jJAnano sAra ahiMsA ja che. samasta siddhAMtono sAra ahiMsA ja che. ahiMsAthI ja anya vratono vikAsa thAya che, tethI badhA mahAvratomAM paheluM mahAvrata ahiMsA mahAvrata che. ahiMsA mahAvratanuM svarUpa H 'dazavaikAlika sUtra'mAM pahelAM ahiMsA mahAvratanuM svarUpa A pramANe prarUpita karavAmAM AvyuM che - "paDhame bhante ! mahavvara pANAivAyAo veramaNaM / savvaM bhaMte ! pANAivAyaM padmasvAmi / se sunnuma vA, vAvaravA, tasaM vA, thAvara vA, neva sayaM pALe aivAijjA, neva'nnerhi pANe aivAyAvijjA, pANe aivAyante'vi aNNe Na samaNu ahiMsA mahAvrata 819 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANejjA, jAvajjIvAe, tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAeNaM, na karemi, na kAravemi, karataM pi annaM na samaNujANAmi / tassa bhaMte ! paDikkamAmi nindAmi, garihAmi, appANaM vosirAmi / paDhame bhaMte ! mahavvae uvaTThiomi savvAo pANAivAyAo veramaNaM // " - dazavaikAlika a-4 prathama mahAvratamAM badhA prakAranA prANAtipAtathI nivRtta thAya che. sAdhaka pratijJA kare che ke - "he bhagavan! huM badhA prakAranA prANAtipAtano tyAga (pratyAkhyAna) karuM chuM. jIva cAhe te sUkSma hoya ke bAdara, trasa hoya ke sthAvara, huM koI prANInA prANono atipAta (hatyA) svayaM nahi karuM, bIjAthI nahi karAvuM ane prANAtipAta karatAM karatAM anya koI jIvane sAro nahi samajuM. vAvajIvana mATe traNa karaNa, traNa yogathI prANAtipAta nahi karuM, nahi karAvIza ane na karanArane sAro mAnIza. he bhagavan! bhUtakALamAM karelA prANAtipAta mATe huM pazcAttApu (pratikramaNa) karuM chuM, enI huM niMdA karuM chuM, gaha karuM chuM ane e pApayukta AtmAne choDuM chuM. A pramANe he bhagavan! huM badhA prakAranA prANAtipAta viramaNa rUpa prathama mahAvratane aMgIkAra karuM chuM." aNagAra dharmane aMgIkAra karavA hetu udyata thayelo sAdhaka A mahApratijJA karuM chuM ke - "huM traNa lokamAM ane trikALamAM rahelA koIpaNa jIvanA prANono atipAta nahi karuM arthAt koIpaNa jIvanI hiMsA nahi karuM." jIva hiMsA pApa kema? ahIM e prazna Ubho thAya che ke samasta Astika darzano anusAra AtmA (jIva) ajaraamara che. AtmAno vinAza nathI thato. jema ke "gItAmAM kahyuM che - "nainaM chindanti zastrANi nainaM dahati pAvakaH / na cainaM kledayantyApo nainaM zuSyati mArutaH // " "AtmAne zastra chedI nathI zakatuM, agni saLagAvI nathI zakatI, pANI gaLAvI nathI zakatuM ane havA sUkavI zakatI nathI. evI sthitimAM jIvanI hiMsA saMbhava ja nathI to jIva hiMsAne pApa ane jIvarakSAne dharma kevI rIte mAnI zakAya che? ane kema karIne jIva hiMsA na karavAnI pratijJA levAmAM Ave che ? A praznanuM samAdhAna e che ke vibhAga pariNata AtmA anAdikALathI paugalika zarIra ane indriya vagerethI saMbaddha che. AtmA ane pugala pariNAma rUpa zarIrano evo pragADha saMbaMdha thaI gayo ke ekabIjA vagara te koI kriyA saMpAdita nathI karI zakatA. na AtmA zarIranA sahayoga vagara ekalA kaMI karI zake che ane na jaDa zarIra AtmA vagara kaMI karI zake che. jIva ane zarIranI A sApekSatAne laIne zAstrakAroe dravya prANa ane bhAva prANanuM pratipAdana karyuM che. cittasAmAnyanA anusaraNa karanAra pugalanA (820 ja sa ja jiNadho) Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmane dravya prANa kahe che ane pugala sAmAnyanuM anusaraNa karanAra cetananA pariNAme bhAva prANa kahe che. pAMca indriya baLa prANa, manobala prANa, vacana baLa prANa, kAya baLa prANa, zvAsocchvAsa baLa prANa ane Ayu baLa prANa - e dasa dravya prANa che. jJAna, darzana, sukha ane vIrya e cAra bhAva prANa che. samasta saMsArI jIva A baMne prakAranA prANothI yukta che. ukta prANono AtmA sAthe evo saMbaMdha thaI gayo ke AtmA emane potAnA mAnIne emanA prati atyaMta Asakti rAkhavA lAge che. e ja kAraNa che ke pratyeka jIvane potAnA prANa atyaMta priya lAge che, potAnA zarIra, potAnI indriyo, potAnuM mana, potAnA vacana ane potAnuM jIvana (AyuSya) atyaMta vallabha ane priya lAge che. zarIra vagere prANomAM thanArI pIDAne AtmA potAnI pIDA mAne che, tethI prANonA atipAtathI AtmA duHkhano anubhava kare che. jema ke - AgamamAM kahevAyuM che - savve jIvA vi icchanti, jIviDaM na marijjiuM / tamhA pANivahaM ghoraM, niggaMthA vajjayaMti NaM // dazavaikAlika, a.-6, gA-11 badhAM prANIo jIvavA mAMge che, koI maravA nathI mAMgatuM. prANono atipAta badhAne apriya che, tethI nigraMtha aNagAra koIpaNa prakAranA trasa ke sthAvara, sUkSma ke bAdara jIvonA prANono vadha nathI karatA. nigraMtha aNagAra badhA prakAranA prANIvadhano sarvathA tyAga kare che. tethI zAstrakAroe jIvAtmAnI hiMsA na kahIne jIvanA prANonA vyaparopaNane hiMsA kahI che. prANonI sAthe prANIno abheda saMbaMdha hoya che. A vAtane lakSyamAM rAkhIne prANIvadha ke jIvavadha kahevAmAM Ave che. vastutaH AtmAne dasa prakAranA prANothI vimukta karavA, e prANono atipAta karavo ja hiMsA che. enI sAthe ja e paNa dhyAna rAkhavA yogya che ke mAtra prANonA atipAta ja hiMsA nathI ane prANono atipAta na hovo ja ahiMsA nathI. e batAvavAmAM AvI gayuM che ke jaina siddhAMtamAM pramatta yogathI thanArA prANIghAtane hiMsA kahela che. pramatta jIvane mana-vacanakAyA rUpa yogathI athavA kaSAyayukta Atma-pariNAmanA yogathI trasa ane sthAvara prANIonA dravya ane bhAva rUpa prANono bhAva karavAthI, tene hiMsA kahe che. paramArthathI to pramatta yoga ja hiMsA che. prANono ghAta thaI javA chatAMya jo vyaktimAM rAga-dveSa ane mohanI pariNati nathI, to te ahiMsaka che ane prANono ghAta na hovA chatAMya jo te pramAda vagerethI yukta che, to ene ahiMsaka kahI zakAya che. saMsAramAM sarvatra jIva jovA maLe che ane te potAnA nimittathI mare paNa che. chatAMya jaina siddhAMta A prANIghAtane hiMsA nathI kaheto. hiMsArUpa pariNAma ja hiMsA che. pramatta yogathI thanArA prANIghAta hiMsA che. pramatta yoga hovAthI cAhe prANIghAta na paNa hoya to paNa te hiMsA che ane prANono ghAta thaI javAthI paNa jo pramatta yoga nathI to te hiMsA nathI. AgamamAM kahyuM che ke - "iryAsamiti pUrvaka cAlatAM sAdhunA paganI nIce jo koI kSudra jaMtu AvI jAya 821 ahiMsA mahAvrata Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to te enA pagathI dabAIne marI jAya to e sAdhune jaMtunA ghAtanA nimittathI thanArA pApakarmano baMdha nathI thato." zuM ahiMsAno sarvAMzamAM pAlana saMbhava che ? aNagAra dharmano svIkAra karanAra sAdhakane traNa karaNa, traNa yogathI koIpaNa sUkSma ke bAdara, trasa ke sthAvara jIvanI hiMsA na karavAnI pratijJA levI paDe che. jyAM sudhI zarIra che, tyAM sudhI bhojana, gati-sthiti, halana-calana, zvAsocchvAsa vagere kriyAo anivArya che. aMte A kriyAothI sthAvara ane sUkSma jIvonI hiMsA thavI paNa aparihArya che kAraNa ke AkhuM loka jIvothI bhareluM paDyuM che. evI sthitimAM sarvAMzamAM ahiMsAnuM pAlana kevI rIte saMbhava che ? ane aNagAranA prathama mahAvratanuM pAlana sAcA rUpamAM kevI rIte thaI zake che ? ukta praznanuM samAdhAna paNa '"pramattayonAt prALa-vyapopaLa hiMsA" (tattvArtha sUtraa-7, sU-8) A hiMsAnI vyAkhyA dvArA prApta thaI jAya che. jyAre sAdhaka pramatta yogathI chUTI jAya che, arthAt hiMsAnAM pariNAmothI virata thaI jAya che tyAre sUkSma jIvonI hiMsaka arthAt emanA prANono atipAta hovA chatAMya ene hiMsAnuM pApa nathI lAgatuM. enAthI viparIta prANonA atipAta na hovA chatAMya hiMsaka pariNAmothI (pramatta yogathI) pApano baMdha thAya che. jyAre sAdhu iryAsamiti vagere samitio ane traNa guptiothI yukta hoya che ane upayogapUrvaka pravRtti kare che tyAre te e pravRttione karatA hovA chatAM pApakarmano baMdha nathI karato. e vAta zAstrakAroe spaSTa rUpathI pratipAdita karI che. 'dazavaikAlika sUtra'mAM mumukSu AtmAe evo ja prazna karyo che "tuM re huM citte, tamAme huM sar / kahaM bhuMjaMto bhAsato, pAvakammaM na baMdhaI // " - - dazavaikA. a-4, gA-7 kevI rIte cAlavuM joIe, kevI rIte rahevuM joIe, kevI rIte besavuM ke sUvuM joIe ane kevI rIte khAvuM ane bolavuM joIe. A kriyAone kevI rIte karatAM karatAM jIva pApakarmano vadha nathI karatA ? zAsrakAre ukta praznano spaSTa javAba Apyo che ke "nayaM o nayaM viddhe, navamAse nayaM N / navaM muMnaMto mAsaMto, pAvamAMM na vaMdha ' dazavaikA. a-4, gA-8 arthAt yatanApUrvaka, upayogapUrvaka, apramatta bhAvathI ukta kriyAone karatAM jIva pApakarmano baMdha nathI karato. ukta zAstrIya saMdarbhathI e pramANita thAya che ke jo vyakti apramatta bhAvavALI che to te ahiMsaka che ane jo te pramatta bhAvavALI che to hiMsaka che. A ja abhiprAyathI upayogapUrvaka jiNadhammo 822 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samitika guptinuM dhyAna rAkhatAM kriyA karanAra sAdhune ahiMsaka aNagAra kahevAmAM Avyo che. tethI sarvAzamAM ahiMsAnuM pAlana avyavahArya nathI, apitu vyavahArya che. Ama, upayogapUrvaka pravRtti karanAra aNagAra prathama mahAvratamAM levAmAM AvelI savvAmI pAUTIphavAyA veramapanI pratijJAno pAlaka hoya che. prathama mahAvatano dravya vagerethI vicAra : A prathama mahAvrata upara jyAre dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI vicAra karavAmAM Ave che to dravyanI apekSA Ano vistAra saMpUrNa jIva dravya sudhI che, arthAt samasta jIva A mahAvratanA viSayo che. jagatamAM jeTalA paNa prakAranA jIva che, bhale te ekendriya hoya, dvIndriya hoya, trIndriya hoya, caturindriya hoya, paMcendriya hoya, bhale te sUkSma hoya ke bAdara, trasa hoya ke sthAvara, strI hoya ke puruSa hoya ke napuMsaka hoya ane bIjA paNa jIva prakaraNamAM je je jIvanikAyanA bheda batAvyA che, te badhA A mahAvratanA viSaya che. arthAt SajIva nikAyamAMthI koIpaNa jIva A mahAvratanI paridhithI bahAra nathI. tethI jIvamAtra A mahAvratano viSaya che. jema ke kahyuM che - paDhamammi savva jIvA, bIe cariye ya savvadavvAiM / sesA mahavvayA khalu, tadekadeseNa davvANaM // - vizeSAvazyaka, bhA. 2637-gA. pahelAM ahiMsA mahAvratamAM badhA jIvo ane bIjA tathA aMtima mahAvratamAM badhAM dravyo levAmAM AvyAM che. zeSa be mahAvrata dravyonA ekadezane laIne thAya che. kSetranI apekSAthI A mahAvratano viSaya saMpUrNa loka che. saMpUrNa lokamAM lokanA koIpaNa bhAgamAM rahelA koIpaNa jIvanA prANono atipAta na karavo. kSetranI dRSTithI A mahAvratano viSaya che. divasa hoya ke rAta koIpaNa samayamAM koI jIvanA prANono atipAta na karavo kALa saMbaMdhI prathama mahAvrata che. na mAtra sthULa deSTithI apitu rAga-dveSathI rahita thaIne apramatta bhAvathI ahiMsA vratanuM pAlana karavuM bhAva ahiMsA mahAvrata che. jIva hiMsAthI virata thavA mATe jIva ane enA bhedonuM jJAna hovuM Avazyaka che. tethI aNagAra thayA pahelAM SaTu jIvanikAyanuM jJAna karAvavAmAM Ave che. kAraNa ke tyAM sudhI emanI hiMsAthI virati nathI thaI zakatI. tethI kahevAmAM AvyuM che - paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciTThai savva saMjae / aNNAmI ki kAhI, kiMvA nAhI seya pAvagaM // - dazavaikA. a-4, gA-10 [ ahiMsA mahAvrata 20000000223) Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelAM SaTu jIvanikAyanuM jJAna hovuM (thavuM) joIe. enA pachI ja e jIvanikAyanI dayA karI zakAya che. A badhI saMyatI-varganI mAnyatA che. ajJAnI AtmA zuM saMyamanuM pAlana karaze ane kalyANa-akalyANane dharma-adharmane zuM samajaze ? ukta Agama vAkya anusAra vratanA abhilASIne pahelAM SaTu jIvanikAyano bodha karAvavAmAM Ave che. tIrthaMkara paramAtmAe jIvonA bhedomAM samAviSTa karyo che. (1) pRthvIkAya, (2) apakAya, (3) tejaskAya, (4) vAyukAya, (5) vanaspatikAya ane (6) trasakAya. A SanikAyamAM samasta saMsAravartI jIvono samAveza thaI jAya che. jIva tattvanA nirUpaNanI aMtargata jIvanA bhedo-prabhedonuM vistArathI varNana karavAmAM AvyuM che. te varNana ahIM paNa dhyAnamAM rAkhavA yogya che. SaTu jIvanikAyanA svarUpa ane bhedo samajavA mATe jIva tattvakaraNa juo. | badhA prakAranI hiMsAnAM traNa karaNa, traNa yogathI tyAgI aNagAra ukta SajIvanikAyane svayaM daMDita na kare, bIjAo dvArA daMDita na karAve tathA daMDita karanAranuM anumodana na kare. ahiMsA mahAvratanA aMtargata SakAyanA jIvonI prati daMDa samAraMbhano tyAga karavAmAM Ave che. jema ke AgamamAM kahyuM che - iccesiM chahaM jIvanikAyANaM neva sayaM daNDaM samAraMbhejjA, nevannehiM daNDaM samArambhAvejjA, daNDa samAraMbhante'vi anne na samaNujANejjA, jAvajjIvAe, tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi, na kAravemi, karaMtaM pi annaM na samaNujANAmi / tassa bhaMte paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosiraami| - dazavaikA. a-4 SaTu jIvanikAcanI hiMsAnuM pratyAkhyAna : SaTu jIvanikAyanA viSayamAM samuccaya rUpathI daMDa samAraMbha na karavAno nirdeza ApyA pachI zAstrAkAre pRthaka pRthaka rUpathI pRthvIkAya vagere SakAyanA viSayamAM kaI rIte hiMsA vagereno parihAra karavo joIe ane kaI rIte emanA viSayamAM saMyama karavo joIe. Ano dizA nirdeza "dazavaikAlika sUtra'mAM karyo che. te khUba upayogI hovAthI saMkSepamAM eno sArAMza ApavAmAM AvI rahyo che. - pRthvIkAyanI hiMsAnuM pratyAkhyAna : saMyata, virata, pratihatta-pratyAkhyAta pApakarma bhikSu athavA bhikSuNI divasamAM ke rAtamAM, ekAMtamAM ke pariSadamAM, UMghatA ke jAgatAM, pRthvI (sacitta-mATI-kAMkarA) bhinna (nadI-parvata vagerenI tirADa), paththara, DhagalA, sacitta rajathI saMsRSTa kAya athavA sacitta rajathI saMskRSTa vastrane hAtha, paga, kASTha, vAsanI khaparacI, AMgaLI, zalAkA (saLI) ke zalAkA samUhathI na Alekhana kare, na vilekhana kare, na ghaTTana kare ane na bhedana kare. bIjAthI na Alekhana karAve, na vilekhana karAve, na ghaTTa na karAve ane na bhedana karAve, ane Alekhana, vilekhana, ghaTTana ke bhedana karanAranuM anumodana na kare. mAvajIvana (24) e ja che ke A ja che jiNadhammo, Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe traNa karaNa, traNa yogathI, manathI, vacanathI, kAyAthI nahi karuM, na karAvIza ane karanAranuM anumodana paNa nahi karuM. aMte ! huM atItanA pRthvI-samAraMbhathI nivRtta thAuM chuM, enI niMdA karuM chuM, gaha karuM chuM ane AtmAno vyutsarga karuM chuM. sattara prakAranA saMyamamAM sArI rIte avasthita sAdhakane "saMta" kahe che. pApothI nivRtta bhikSu-virata kahevAya che. athavA vividha prakAranA tapamAM ratane 'virata' kahe che. jeNe jJAnAvaraNIya vagere ATha karmomAMthI pratyekane hata karyA hoya te pratihata pApakaryA che. je AsravadvArane niruddha karI cUkyo hoya te pratyAkhyAta pApakaryA che. athavA ukta cAreya zabda ekArthaka paNa thaI zake che. pAMca mahAvrata ane rAtri bhojana viramaNa vratane aMgIkAra karI lIdhA pachI vyakti bhikSu" kahevAya che. mahAvrata grahaNa karavAnI prakriyAmAM traNa vAto rahe che - (1) atItanAM pAponuM pratikramaNa. (2) bhaviSyanAM pAponuM pratyAkhyAna. (3) vartamAnamAM mana-vacana-kAyAthI pApa na karavAM, na karAvavAM, na anumodana karavAnI pratijJA. bhikSu-bhikSuNI saMbaMdhamAM prayukta ukta cAra zabdomAM mahAvrata grahaNa karyA pachI vyakti kaI sthitimAM pahoMce che, enuM saraLa-sAduM citra che. pratihata pApakarmA' te eTalA mATe che ke atItanAM pApothI pratikramaNa, niMdA, gaha dvArA nivRtta thaIne te potAnA AtmAnAM pApono vyutsarga karI cUkyo che. te pratyAkhyAta pApakarmA' eTalA mATe che ke eNe bhaviSya mATe badhAM pApano parityAga karyo che. te saMyata-virata eTalA mATe che ke je vartamAna kALamAM koI prakAranAM pApa koI prakArathI nathI karato, emanAthI te nivRtta che. ahIM saMyata ane virata zabda ekArthaka che. athavA pApathI nivRtta thayA pachI vividha tapomAM rata rahevAnA kAraNe te virata kahevAya che. ukta cAreya vizeSaNothI yukta zramaNa mATe divasa ane rAtanuM koI aMtara nathI hotuM athavA te akaraNIya karmane jema divasamAM nathI karato ema rAtamAM paNa nathI karato. jema pariSadamAM nathI karato ema ekAMtamAM paNa nathI karato. jema jAgatAne nathI karato ema zayana kALamAM paNa nathI karato. je vyakti divasamAM pariSadamAM ke jAgRta dazAmAM bIjAonA saMkocavaza pApathI bace che te bahirudRSTi che - AdhyAtmika nathI. zramaNa bIjAnI zaramathI nahi paNa Atma-patananA bhayathI bace che. tethI zramaNa pratyeka paristhitimAM pratyeka sthAnamAM ane pratyeka samayamAM pApathI bace che. pRthvI, bhiti, paththara, DhagalA, sacitta raja vagere pRthvIkAyika jIvonA bhAre rUpamAM udAharaNa che hAtha, paga, kASTha vagere paNa sAdhAraNathI upakaraNa che ane Alekhana-vilekhana, ghaTTana-bhedana ane hiMsAnI kriyAo paNa khUba sAdhAraNa che. eno artha e che ke bhikSu sAdhAraNathI sAdhAraNa pRthvIkAyika jIvonI sAdhAraNathI upakaraNo dvArA sAdhAraNa rUpamAM paNa hiMsA nathI karI zakato to pachI krUra sAdhano dvArA ke sthULa kriyAo dvArA hiMsA karavAno [ ahiMsA mahAvrata che A pa825) Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to prazna ja nathI UThato. ahIM bhikSune e viveka ApavAmAM Avyo che ke te dareka samaye, dareka sthAnamAM, dareka avasthAmAM koIpaNa pRthvIkAyika jIvanI hiMsA na kare. apakAyika jIvonI hiMsAnuM pratyAkhyAnaH saMyata-virata-pratihata, pratyAkhyAta pApakarmA, bhikSu athavA bhikSuNI, divasamAM ke rAtamAM, ekAMtamAM ke pariSadamAM, UMghatA ke jAgatAM - udaka, jhAkaLa, hima, dhumADo, karA, bhUmine bhedIne nIkaLelA jaLabiMdu, zuddha udaka (aMtarikSanuM jaLa), jaLathI bhIMjAyeluM zarIra athavA jaLathI bhIMjelAM vastra, jaLathI snigdha zarIra athavA jaLathI snigdha vastrano sparza na kare, saMsparza na kare, na ApIDana kare, na prapIDana kare, ne AsphoTana kare, na prasphoTana kare, na AtApana kare, na pratApana kare, bIjAothI na sparza karAve, na saMsparza karAve, na ApIDana karAve, na prapIDana karAve, na AsphoTana karAve, na prasphoTana karAve, na AtApana karAve, na pratApana karAve. sparza-saMsparza, ApIDana-prapIDana, AsphoTana, prasphoTana, AtApanapratApana, karanAranuM anumodana na kare. yAvajIvana mATe, traNa karaNa, traNa yogathI, manathI, vacanathI, kAyAthI, ukta karma na karIza, na karAvIza ane karanAranuM anumodana paNa nahi karuM. bhaMte ! huM atItanA jaLa samAraMbhathI nivRtta thAuM chuM, enI niMdA karuM chuM, gaha karuM chuM ane AtmAno vyutsarga karuM chuM. jaLa be prakAranuM hoya che - bhauma ane aMtarikSa. aMtarikSa(AkAza)nA jaLane zuddhodaka kahevAmAM Ave che. enA cAra prakAra che - dhArAjaLa, karakajaLa, himajaLa, tuSArajaLa. jhAMkaLajaLa AMtarikSa jaLa che. bhUminna strotomAM vahenAra jaLane "bhaugajaLa' kahe che. A bhomajaLanA mATe "udaka' zabdano prayoga karavAmAM Avyo che. arthAt nadI, taLAva, strota vagerene jaLa "udaka' kahevAmAM Ave che. koIpaNa prakAranA jaLakAyanA jIvonI hiMsAthI zramaNa-zramaNIne haMmezAM dUra rahevuM joIe. tejaskAyanI hiMsAno parihAra : saMyata-virata-pratikata-pratyAkhyAta-pApakarmA bhikSu athavA bhikSuNI divasamAM ke rAtamAM, ekAMtamAM ke pariSadamAM, UMghatA ke jAgatAM agni (lokhaMDa piMDa praviSTa agni), aMgArA, murkhara (bhasmagata virala agni kaNa), arci (mULa agnithI vicchinna jvALA ke dIpazikhAno agrabhAga), jvALA (pratibaddha agnizikhA), alAta (aDadhI saLagelI lAkaDI), zuddha (iMdhaNa rahita), agni athavA ulkA (vidyuta vagere)no na utsacana (pradIpana) kare, na gharSaNa kare, na bhedana kare, na ujvalana kare ane na bujhAve, na bIjAothI utsucana karAve, na ghaTTana karAve, na uvAlana karAve ane na nirvANa karAve, ubhecana, ghaTTana, ujjavAlana ke nirvANa karanAranuM anumodana na kare. yAvajIvana mATe traNa karaNa, traNa yogathI, manathI, vacanathI, kAyAthI nahi karIza, na karAvIza ane karanAranuM anumodana paNa nahi karuM. bhaMte ! huM atItanA agni samAraMbhathI nivRtta thAuM chuM, enI niMdA karuM chuM, gaha karuM chuM ane AtmAno vyutsarga karuM chuM. (82) , , , , jiNadhamo) Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukta rItithI tejaskAyanA jIvono koIpaNa prakArathI AraMbha-samAraMbha karavA-karAvavA tathA anumodana karavAnI manasA, vAcA, karmaNA, zramaNa ke zramaNI varga parityAga kare che. A pratijJAnA aMtargata zramaNa-zramaNI varga mATe vidyutacAlita dhvani vistAraka yaMtra vagereno upayoga varjanIya ane niSiddha thAya che vidyuta sacitta che - Agamika tathA vaijJAnika dRSTiH kAraNa ke yaMtravAditAnA A yugamAM vidyutanI sacittatA tathA acittatAno prazna eka jvalaMta rUpathI laI cUkyo che, tethI prastuta tejaskAyanA saMdarbhamAM AnuM vistRta tathA spaSTa vivecana vadhu upoyaga thaze - je dIhaloga-satthassa kheyaNNe, se asatthassa kheyaNNe / je asatthassa kheyaNNe, se dIhaloga-satthassa kheyaNNe // - AcArAMga, pra.A. paMca sthAvarakAya jIvalokamAM vanaspatikAya jIvalokane dIrghaloka' kahevAmAM Avyo che. ahIM dIrgha zabda avagAhanAthI saMbaMdhita che. pAMca sthAvara ekendriya kahevAya che. emAM cAranI avagAhanA AMgaLInA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che ane vanaspatinI avagAhanA jaghanya, AMgaLInA (aMgulanA) asaMkhyAtamA bhAga tathA utkRSTa eka hajAra yojanathI vadhu mAnavAmAM AvI che. (prajJApanA avagAhanA pada). vanaspatinI vizvamAM khUba pracuratA che. e pracuratAnA kAraNe AgamamAM ene dIrghaloka kahyo che. e dIrghaloka vanaspatikAyanA zastra agnikAyika (tejaskAya) jIva hoya che. je lIlI vanaspatine paNa saLagAvIne rAkha karI de che, to anya vizvavartI prANIonuM to zuM kahevuM? arthAt agni zastra vizvanAM badhAM prANIono ghAtaka che. te ati tIkSNa tathA pracaMDa che. enA saMtApathI badhAM prANIo keTalo kheda anubhave che, te svaanubhUtithI jANI zakAya che. koIpaNa vyaktine thoDI paNa agni - taNakho lAgI jAya che, to te bUma pADI de che. je sthAnane te taNakho aDe che, e sthAna para phoDalA thaI jAya che. ghaNA samaya sudhI enI pIDAthI te kheda thAya che. ATalo taNakho paNa vyaktine keTalo vihvaLa banAvI de che, enI anubhUti e svayaM kare che. A ja anubhUtinA AdhAre vicArI zakAya che ke agni zastra (tejaskAya) jagatavartI badhAM prANIo mATe atyaMta bhayAnaka pIDAthI pIDita karanAra tathA mRtyu sudhI prApta karAvanAra che. tethI e khUba sArI rIte suspaSTa che ke enAthI bhayaMkara athatu enA samAna jagatamAM bIjuM koI zastra nathI. prabhu mahAvIre "uttarAdhyayana sUtra'mAM spaSTa kahyuM che - "njinone santha, taptanokhuM ja vIva! " - a.-35, gA-1 ra jyoti-agni(jAjvalyamAna tejaskAya)nA samAna bIjuM koI zastra nathI, tethI agninuM prajvalana na karo. [ ahiMsA mahAvrata a paisA mahAvata ne 820] 820 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema pralayaMkara zastra agnikAya che. ThIka enAthI viparIta agnikAya(tejaskAya)nA asamAraMbha rUpa saMyama che. saMyamathI vadhIne anya koI azastra nathI thaI zakatuM arthAt agnikAya zastra (tejaskAya) jema vizvavartI samagra prANIloka mATe ghAtaka tathA bhayAnaka che. ema ja samagra prANIloka mATe abhayaMkara, prANarakSaka saMyama rUpa azastra che. A saMyama rUpa azastrane jeNe barAbara jANyuM che, mAnyuM che, svIkAryuM che, eNe samasta vizvanAM prANIonI badhI vedanAone jANI che. ane AtmIya bhAvanAnI sAthe koIpaNa prANIne kiMcit mAtra paNa koIpaNa prakArathI kaSTa parivedanA na ApavI, na apAvavI ane na ApanArane sAro samajavo. mana, vacana, kAyAthI, traNa karaNa, traNa yoganI sAthe evA dRDha saMkalpI puruSa vizvanA nAnAM-moTAM badhAM prANIonA khedane jANanAra hoya che. tethI te 'khedajJa' kahevAya che, je khedajJa hoya che, prANIonAM khedotpAdaka moTAmAM moTAM zastrone jANe che, tethI uparyukta sUtramAM tIrtheza, prabhu mahAvIre kahyuM che - je dIhaloga satthassa kheyaNNe AcArAMga je dIrghalokazAsra agni (tejaskAya) tathA enAthI thanArA samAraMbha tathA enAthI thanArA prANIonA kheda paritApane jANanAra hoya che, e ja azastra rUpa saMyamane jANanAra hoya che. je azasra rUpa saMyamane jANanAro hoya che te dIrghaloka zastra agni(tejaskAya)ne jANanAra hoya che. Ama, A sUtramAM hetuhetumad-bhAva sannihita che. jijJAsA : prastuta sUtramAM agni(teja)ne 'dIrghaloka' zabdathI kema kahevAmAM Avyo ? mULa sUtramAM agni ke tejaskAya zabdano ja kema prayoga na karavAmAM Avyo ? athavA zuM koI prayojanane lakSya kara dIrghaloka' zabdano prayoga karavAmAM Avyo che ? samAdhAna : jijJAsA samIcIna che. prastuta jijJAsAnuM samAdhAna TIkAkAre A prakAre karyuM che - atrocyate : prekSApUrva kAritayA, na nirabhiprAyametatkRtamiti / yasmAdayamutpAdyamAno jvAlyamAno vA havyavAhaH samasta bhUtagrAmaghAtAya pravartate, vanaspatidAhapravRtastu bahuvidhasatvasaMhativinAzakArI vizeSataH syAt, yato vanaspatau kRmipipIlikA bhramarakapotazvApadAdayaH sambhavati, tathA pRthvivyapi tarukoThara vyavasthitA syAt ApopyavazyAyarUpAH vAyurapISaccaM calasvasthitAbhAva komala kizalayAnusArI sambhAvyate, tadevamagnisamArambha pravRttaH etAvato jIvAnnAzayati, asyArthasyasUcanAya dIrghalokazastragrahaNamakaset, sUtrakAra iti / tathA coktaM : 028 jAyateyaM na icchanti, pAvagaM jalaittae / tikkhamannayaraM satthaM, savvao vi durAsayaM // pAINaM paDiNaM vAvi, uDaM aNudisAmavi / ahe dAhiNao vAvi, daheuttarao viya // bhUyANamesamAghAo, havvavAho na saMsao / taM paIvapayAvaTThA, saMjao kiMci nAraMbhe // jiNadhammo Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agni(tejaskAya)ne sUtrakAre dIrghaloka zastra kahyuM che. te prekSApUrvaka ja kahyo che, niratiprAya nahi. kAraNa ke te agni (teja) utpanna thAya che, saLagatI dareka prANIonA ghAta mATe pravartina thAya che. | vanaspati kAyanA dAha sAthe to A agni anya jIvo mATe vizeSa rUpathI dAhakArI hoya che. kAraNa ke vanaspatinA Azrita kRmi, pipIlikA bhramara, kapota, zvApada vagere aneka jIva rahe che. pRthvI paNa vRkSanI koTaramAM hovuM saMbhava che. pANI paNa osa rUpamAM hoI zake che. keTalAka caMcaLa komaLa navAM pattAnI pAse vAyu paNa hoya che. Ama, agnino samAraMbha karanAra pakAyika jIvonI hiMsA kare che. A vAtane sUcita karavA mATe "agni' (tejaskAya) zabdano prayoga na karIne dIrghaloka zastra zabda'nuM grahaNa karavAmAM AvyuM che. kahyuM paNa che - agni(tejaskAya)ne saLagAvavAnI IcchA na karo. kAraNa ke enAthI vadhIne tIkSNa tathA durAzraya zastra koIpaNa nathI. A jyAre prajvalita thAya che to pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, Urdhva, adho, dizA, anudizAmAM nivAsa karelA prANIo mATe AghAtakArI hoya che, emAM koI prakArano saMzaya nathI. tethI saMyati puruSa Ano AraMbha na karavo joIe. AgaLa TIkAkAre lakhyuM che - .... ato dIrghalokaH pRthivyAdistasya zastra agnikAyastasya 'kSetrajJo' nipuNaH agnikAyaM varNAdito jAnAtityarthaH "khedajJo-vA" khedaH tad vyApAraH sarvasatvAnAM dahanAtmakaH pAkAdyanekazaktikalApopacitaH pravaramaNiriva jAjvalyamAno labdhAgnivyapadezaH yatInAmamanArambhaNIyAH, tamevaMvidhaM khedam-agni vyApAraM jAnAtIti khedajJaH, ato ya eva dIrghaloka zastrasya khedajJaH sa eva 'azastrasya' saptadaza-bhedasya saMyamasya khedajJaH, saMyamo hi na kaMcijjIvaM vyApAdayati ato zastram evamanena saMyamena sarvasatvAbhayapradAyinA anuSThIyamAnenAgnijIvaviSayaH samArambhazzakyaH parihartu pRthivyAdikAya samArambhazcetyevamasau saMyame nipuNamatirbhavati, tatazca nipuNamatitvAdviditaparamArthogni samArambhAdvayAvRtya saMyamAnuSThAne pravartate / ___ idAnIM gata-pratyAgatalakSaNenAvinAbhAvitva pradarzanArtha viparyayeNa sUtrAvayava parAmarza karoti / je asatyassetyAdi, yazcAzastre-saMyame nipuNaH sa khalu dIrghalokazastrasya agneH kSetrajJaH khedajJo vA, saMyamapUrvakaM-hyagniviSayakhedajJatvam, agniviSayakhedajJatApUrvaka ca saMyamAnuSThAnam anyathA tadasambhava evetyetadgata-pratyAgataphalamAvirbhAvitaM bhvti| tethI je dIrghaloka pRthvI vagerenA zastra agni(tejaskAya)ne jANe che - "kSetrajJa che te agninA varNa vagerene jANe che. athavA te khedajJa' hoya che. agninA kAryadahana, pAcana vagere aneka prakAranAM che. pravara maNinI jema te jAjvalyamAna thAya che. tethI, saMyatine ( ahiMsA mahAvrata te ja 829) Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agni(teja)no samAraMbha na karavo joIe. Ama, je agninA vepArane jANe che te agni(tejaskAya)no khedajJa' hoya che. te dIrghaloka zastrano khedajJa "azastra' arthAt sattara prakAranA saMyamano khedajJa hoya che. saMyama koI jIvanuM vyApAdana nathI karatuM, tethI azastra che. Ama saMyama dvArA badhAM prANIone abhaya prApta thAya che. enuM anuSThAna karanArAo saMyamInI nipuNa mati hoya che. e matithI pRthvI vagerenA samAraMbha svarUpa agninA vepArane parihAra kare che. tethI nipuNa mativALo hovAthI eNe paramArthane jANI lIdho te agni(tejaskAya)nA samAraMbhathI vyAvRtta thaIne saMyamAnuSThAnamAM pravRtti kare che. je azastra svarUpa saMyamamAM nipuNa che te nizcaya ja dIrghaloka zastra - agnikAya zastra(tejaskAya)no kSetrajJa che. A ahiMsA ane saMyama paraspara avinAbhAva saMbaMdhavALA che. asaMyamI kyAreya ahiMsaka nathI hoI zakatA ane hiMsaka kyAreya saMyamI nathI hoI zakatA. agni' zabda tejaskAyanA aMtargata aneka bhedomAMthI eka bheda che. tejaskAyanA samasta bheda zastra rUpamAM che. AnuM dyotanA dIrghaloka zastranA zabdathI sUtrakAre karyuM che. zAstrakAroe tejaskAyanI bhayaMkaratA saMbaMdhamAM vivecana prastuta karyuM che. tejaskAya ane dIrghaloka zastranA aMtargata samagra bheda-vibheda sannihita thaI jAya che . jemAM mukhyatve vidyuta'ne tejaskAya svIkRta karavAmAM Ave che. vidhutanI sacittatA AgamanA pariprekSyamAM H (1) "zrI pannAvaNA sUtranA prathama padamAM teukAyanA varNanamAM bAdara teukAya aneka prakAranI batAvavAmAM AvI che. jemAM vIjaLI vidhuta' tathA (saMgharisa samuddhie) saMgharSathI samutpanna thayelI agnine paNa bAdara teukAyamAM grahaNa karI che. yAvA tadaMIT'nA pAThathI bIjI paNa aneka prakAranI evI agnio grahaNa karavAmAM AvI che. vijaLI saMgharSathI utpanna thAya che. (2) uttarAdhyayana sUtra'nA 36mA adhyayanamAM "viSNu" zabdathI vidyutane agnimAM lIdhI che. (bAdara teukAyanA rUpamAM lIdhI che.) (3) "zrI abhidhAna rAjendra koSa'mAM pR-2347 para "teukAya' zabdanI vyAkhyAmAM piMDa niyukti, ogha niyukti, Avazyaka malayagiri, kalpa-subodhikA, bRhakalpa vRttithI uddharaNa che. jenAthI agnikAya traNa prakAranI - (1) sacitta, (2) acitta, (3) mizra batAvI che. sacitta be prakAranI 1. nizcaya ane 2. vyavahAra. 1. nizcaya sacitta agni H IMTo pakavavAnI bhaThThI, kuMbhAranI bhaThThI vagere bhaThThIonI vacceno agni vagere nizcaya agnikAya hoya che. 2. vyavahAra sacitta agni ? aMgAra (jvALA rahita agni) vagere. 3. mizra tejaskAya ? murkhara (taNakhAo) vagere. (30 A jiNadhamo) Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. aciMtta tejaskAya H agni dvArA banAveluM bhojana, zAkabhAjIo, peya padArtha tathA agni dvArA tapAvIne taiyAra karelI soya, kAtara vagere gRhasAmagrI tathA rAkha, kolasA vage2e acitta tejaskAya che. emAM vIjaLIne acitta nathI mAnyo. (4) 'sUtrakRtAMga sUtra'nA dvitIya zruta skaMdhanA tRtIya adhyayanamAM - trasa ane sthAvara prANIonAM sacitta tathA acitta zarIromAM pRthvI, ap, teukAya vagere rUpomAM prANI pUrvakRta karmanA udayathI utpanna thAya che, evo ullekha che. enAthI e siddha thAya che ke baeNTarI, dIvAsaLI, tAMbAnA tAromAM sacitta teukAya utpanna thAya che. (5) 'bhagavatI sUtra'nA pAMcamA zatakanA bIjA uddezakamAM mAtra sacitta agninA mRta zarIrane acitta agni kahyo che. (banAvaTI) kRtrima vidyuta vagerenI agnine nahi. (6) 'bhagavatI sUtra'nA sAtamA zatakanA vIsamA uddezakamAM acitta prakAzaka tApaka pudgalamAM mAtra krodhAyamAna sAdhunI tejolezyAne gRhIta karyuM che, paraMtu vIjaLIne nahi. tejaskAyanI sajIvatA H agni ja jenuM zarIra hoya, ene tejaskAya kahe che. rAtamAM AgiyAnuM zarIra camake che, prakAza Ape che, te prakAza jIvanI zaktinuM pratyakSa phaLa che. Ama, agnimAM paNa alaga-alaga prakAranI prakAza zaktio jovA maLe che. enAthI paNa vibhinna prakArano prakAza nIkaLe che. te prakAza jIvanamAM saMyoga vagara nathI nIkaLI zakato. A anumAnathI agnimAM jIvatva pramANita thAya che. tAva AvavAthI jIvita zarIra aMgArAnI jema garama thaI jAya che. A uSNatA (garamI) jIvanA saMyoga vagara nathI thaI zakatI, kAraNa ke mRta zarIramAM A uSNatA upalabdha nathI thatI (hotI). manuSyanuM zarIra AhAra vagerenI saMprAptithI vRddhi pAme che, ane enI aprAptithI kRza thavA lAge che. e ja rIte agni (tejaskAya) paNa iMdhaNanI saMprAptithI baLe che ane iMdhaNabhAvamAM zanaiH zanaiH zAMta thavA lAge che. vaijJAnika vivecana H jema manuSya oNksijana grahaNa kare che ane kArbana DAyoksAiDa choDe che. havAnA abhAvamAM jIva (zvAsa) ghUMTAya che tyAM sudhI ke jIvana dIpa nirvANa(bujhAI)ne paNa prApta thaI jAya che. Ama, vaijJAnika dRSTie agni paNa zvAsa levAmAM oNksijana grahaNa kare che ane choDavAmAM kArbana DAyoksAiDa bahAra kADhe che. jyAre Agamika dRSTie zvAsocchvAsa vargaNAnA pudgalone grahaNa kare che ane emane zvAsocchvAsa rUpamAM pariNata karIne choDe che. arthAt agni (tejaskAya) havAmAM ja jIvita rahe che - saLage che. koI vAsaNamAM DhAMkI devA ke havA maLavAnA sAdhananA abhAvamAM Aga tatkALa bujhAI jAya che. prAcIna baMdha kUvAmAM athavA bhUmigRhamAM je keTalAMya varSothI baMdha hoya, emAM saLagato dIvo rAkhI devAmAM Ave to tarata bujhAI jAya che. AnuM kAraNa jIvita rahevA mATe Avazyaka prANavAyuno abhAva che. paNa AnuM e tAtparya nathI ke tejaskAyanA aMtargata tejaskAyanA 831 ahiMsA mahAvrata Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhA bheda oNksijana ja grahaNa kare ane na ja evo niyama che. A viSayaka spaSTIkaraNa AgaLa karavAmAM AvanAra che. agnikAya(tejaskAya)nA jIvonA zarIranI prakRti uSNa che, tethI ati uSNatAmAM jIvita rahI zake, emAM Azcarya jevI koI vAta nathI, phiniksa pakSI agnimAM paDIne navajIvana prApta karatuM jovAmAM Ave che. AjanI pracalita 'vidyuta-balba'mAM paNa polAranI sthiti rahI che. e polAramAM paNa vAyu vidyamAna che. tAra vagere vidyutIya badhAM upakaraNonA aMtargata paNa vAyu vidyamAna che. tethI vidyutIya agnimAM paNa zvAsocchvAsano prasaMga banI jAya che. bahAra saLagatA tejaskAyano khAdya padArtha lAkaDI, ghAsa, kerosIna vagere che. balbamAM saLagatA vidyutano khAdya padArtha TaMgasTananA tAra vagere che. te saLagatA rahe che. kadAca koI kahe ke eka ja jAtinAM prANIomAM eka ja prakArano AhAra ane eka ja prakArano zvAsocchvAsa hovo joIe. paraMtu emanuM A kathana yathArtha nathI. kAraNa ke A vizvamAM rahenAra jIvonI jAtio vividha prakAranI che. emAM eka ja jAtinA avAMtara aneka bheda mAnavAmAM AvyA che ane e bhedomAM AhAra tathA zvAsanI paNa bhinnatA rahe che. sarva prathama manuSyane ja laI lo. manuSya jAtinA avAMtara aneka bheda che. e bhedomAM himAlayamAM vasita manuSyone paNa aMtarbhAva thaI jAya che. hima-pradezamAM janma lenAra manuSya tyAMnI ThaMDI tathA ThaMDIthI saMyukta vAyune grahaNa karavAmAM samartha hoya che; jyAre registAna, rAjasthAna vagere pradezanA mAnava svaanukULa havAnA abhAvamAM tyAM (hima-pradeza) rahevAmAM asamartha che. sAMbhaLyuM che ke anya pradezonI vyakti jyAre hima pradezamAM jAya che to UnanAM vastronI sAthe eka aMgarakhuM paNa potAnA zarIra para bAMdhe che. enA sivAya vanaspati jAtimAM paNa vicitratA jovA maLe che. koI vanaspatio to jeTaluM vadhu pANI varase che eTalI ja vadhu aMkurita, pallavita, puSpita, phalita thAya che, paraMtu javAsA nAmanI vanaspati eTalI ja vadhu karamAya che. jo ke vanaspati jAtinI apekSAo samAna che, chatAMya jaLavAyu, AhAra vagerenI apekSAe emAM bhinnatA jovA maLe che. AgamamAM agninI sAta lAkha yonio tathA traNa lAkha kula koTi kathita che. enuM samarthana Adhunika vijJAnathI thAya che. vaijJAnikoe agninA agaNita prakArono svIkAra karyo che ane enuM vargIkaraNa cAra mukhya bhAgomAM karyuM che (1) kAgaLa ane lAkaDA vageremAM lAganArI Aga. (2) Agneya-tarala padArtha tathA gaeNsanI Aga. (3) vidyuta tAromAM lAganArI Aga. (4) jvalanazIla dhAtu-tAMbu, soDiyama ane megneziyamamAM lAganArI Aga. agninA prakAronI bhinnatAthI paNa spaSTa thAya che ke agnine prajvalita karanAra kAraNomAM paNa maulika vibhinna rAsAyaNika tattvonuM maLavuM, lAkaDAnuM pAyarolisesa pANI 832 jiNagho Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA, reDeziyama hITa-TrAnsaphara pavana, prasaMga vagere AganA prakAronI bhinnatAnA kAraNe ja pratyeka prakAranI Aga bujhAvavAnA upAya paNa alaga-alaga kAmamAM levAmAM Ave che. emAM sAmAnyataH Aga pANIthI bujhAI jAya che, paraMtu jo vIjaLIthI lAgelI Agane pANIthI bujhAvavAno prayatna karavAmAM Ave to enAthI bujhAvanArane moTo dhakko lAge che. kAraNa pANI vIjaLIno sucAlaka (Conductor - kanDakTara) hoya che. peTroliyama vagere jvalanazIla tarala padArtho upara pANI nAkhavAmAM Ave che, to Aga bujhAvavAnA badale vadhu phelAI jAya che. e ja kAraNa che ke A prakAranI Aga pANI nAkhIne nahi, paNa reta vagere anya padArtha nAkhIne bujhAI jAya che. cUnA upara pANI paDavAthI enuM bhaDakI UThavuM tathA enAthI enI vAhaka Traka vagerenA saLagI javAnI ghaTanAo paNa sAMbhaLavAmAM Ave che. lokhaMDanA iMDonA - prasaMgathI baraphamAM paNa Aga lAgatI jovA maLe che. vaijJAnikomAM Aga bujhAvavA mATe vibhinna rAsAyaNika tattvonuM anveSaNa karyuM che. jvalanazIla tarala padArthonuM Aga bujhAvavA mATe poTaeNziyama bAyakArboneTa ke parpilanA pAuDarano upayoga karavAmAM Ave che. mono emoniyama phaoNsphaTa paNa Agane vadhato rokavAnI kSamatA rAkhe che. keTalAka vidvAnonuM kahevuM che ke - "vIjaLI agni nathI, eka zakti che, UrjA che. UrjA ane agni e baMne ekabIjAthI pUrNataH bhinna bhautika padArtho (dravya) che." paraMtu A prakAranuM kathana karanAra mahAnubhAva jaina darzananA tattva jJAnathI ajANa che. "vIjaLI ane agni" e baMne tejaskAyanA bhedo che. baMne svataMtra padArtho che ane zaktiyukta padArtho che. zakti-UrjA A padArthano guNa che, je padArthathI kyAreya paNa pUrNataH bhinna nathI rahI zakato. jema ke sUryanAM kiraNo sUryanI UrjA che, te kyAreya sUryathI pUrNataH alaga nathI thaI zakatA. jo kiraNo pUrNataH bhinna thaI jAya to kiraNo, kiraNo nahi rahe ane sUrya, sUrya raheze nahi. ema ja agnimAM uSNatA tApa e enI zakti che. uSNatA-tApa agnithI pUrNataH bhinna nathI rahI zakatI. UrjAne agnithI pUrNataH bhinna mAnavI, tAttvika dRSTinI anabhijJatA pragaTa kare che. vaijJAniko anusAra AtmA kaMIka kvAMTama kaNono samUha che. kvAMTama kaNa UrjAnA saMvAhakanA rUpamAM svIkAra karavAmAM AvyAM che ane ema mAnavAmAM Ave che ke tApa, vidhuta ane prakAza vagere badhAnuM mULa ekama, e kvAMTama kaNo che. - hiMdustAna, 18-4-82 tethI vaijJAnika dRSTie spaSTa pramANita thaI jAya che ke "UrjA ane agni sarvathA bhinna dravya nathI. jo ema kahevAmAM Ave ke - "vIjaLI adezya UrjA che, kAraNa ke te enA mULa svarUpamAM AMkhone dekhAtI nathI." jenuM mULa svarUpa AMkhothI joI na zakAya te UrjA che, A kathana paNa yuktithI khUba dUra che. [ ahiMsA mahAvrata A che ke A ja che ja che. A ja che (833) Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzananI dRSTie dharmAstikAya, adharmAstikAya vagere arUpI dravya AMkhothI nathI joI zakAtAM, to zuM te badhA UrjA rUpa che, dravyo nathI. jaina darzanano svalpa jJAtA paNa arUpI dravyono svIkAra nathI karI zakato arthAt arUpI dravyone guNasaMpanna mAne ja che. vAyukAya AMkhothI nathI jovAmAM Avato chatAM guNasaMpanna vAyukAya jIva dravya rUpamAM svIkRta che ja. jema manuSya zarIrano AtmA paNa mULa svarUpamAM AMkhothI nathI dekhAto, chatAM enA ja jJAna vagere guNanI abhivyaktithI UrjA saMpanna Atma dravya mAnavAmAM Ave che. jema AtmAnI zakti, UrjA, AtmAthI bhinna (alaga) nathI rahetI, ema ja vIjaLI-vidyutanA adezya thavA chatAMya mULa svarUpamAM AMkhothI nathI joI zakAtI chatAMya te dravya nathI, ema nathI kahI zakAtuM. kAraNa ke jhaTako (karaMTa) lAgavo e vidyuta-dravyano guNa che. enI UrjA zaktithI anya mAdhyama maLavAthI prakAza ane tApa abhivyakta thAya che. prakAza ane tApa e guNa che. guNa-guNI (dravya) vagara nathI rahI zakatA. mAtra AMkhothI adezya padArthane UrjA mAnI lenArA mahAnubhAva, prAcInakALanA nAstikono hAsyAspada pArTa adA kare che. keTalAka vidvAnonuM kathana che ke - vIjaLI vAhaka tArane sparza kare, to jhaTako lAge che ane ApaNane enA astitvano anubhava thAya che, paraMtu te dekhI zakAto nathI." A kathana paNa vadatovyAghAta tulya che. vidyutanuM svataMtra astitva svIkAra nA karanAra vyakti enA astitvano anubhava kare che. tethI e siddha thAya che ke jenuM astitva che, te dravya che ane UrjA eno guNa che. jo koI evuM kahe ke - "jhADa upara vIjaLI paDe to jhADa saLagIne rAkha nathI thatuM, sukAya che, mare che." to A kathana sarvathA ayoktika che. emane eTaluM paNa dhyAna nathI ke vIjaLInI mAtrA ochI hovAthI sukAya che, paNa vadhu mAtrA hovAthI to jhADa ja baLIne rAkha thaI jAya che. jema ke be tAromAM paraspara gharSaNa thavAthI tAra baLIne rAkha thaI jAya che. evA prasaMgo prAyaH dRSTigocara thAya ja che. tAra vanaspatithI vadhu sakhata (kaThaNa) che. jyAM vadhu majabUta vastunI paNa rAkha thaI jAya che, to vIjaLInI vadhu mAtrA hovAthI jhADanI rAkha kema na thAya ? sAMbhaLavA maLe che ke moTAM-moTAM zaheromAM lAkaDAnA abhAvamAM manuSyone agni saMskAra vidyutathI karavAmAM Ave che ane enI rAkha thaI jAya che. A kathanathI paNa e ja siddha thAya che ke vIjaLImAM rAkha karavAnI kSamatA che. paNa vidyutanI mAtrA ochI hovAthI jhADa baLIne rAkha nathI thaI zakatuM. AganI paNa mAtrA ochI thaze to te koIne rAkha nahi karI zake, paNa sUkavI deze. prakhyAta vaijJAnika sara je. je. Tomasane hisAba lagAvIne batAvyuM ke - "jo koI paramANunI aMdara je zakti saMgaThita che, te vikharAI jAya, to kSaNAMzamAM ja laMDana jevA bharacaka vaselAM traNa moTAM zahero rAkha thaI jAya. A vidyuta aNuonI zakti para AdhArita (834 , je eka chejo jiNadhamo) Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNanA hatI. have samajAya che ke A vidyuta aNuonI mULa ekama ati sUkSma prakAzANuM che. emanI zakti anekagaNI vadhAre che. A uddharaNathI paNa siddha thAya che ke rAkha karavI vidyuta aNuonI mAtrA para nirbhara che. paraMtu eTalA mAtrathI vIjaLI tejaskAya nathI e kathana asamIcIna che. A kathana paNa che ke - "vIjaLI, agni, uSNatA, prakAza - e cAreya ekabIjAthI alaga che." tattvonI sarvathA ajANatAM ja sUcita kare che. jo alpAMzamAM paNa tattvanuM svarUpa samajyA hota to uSNatA ane prakAzane agni ke vidhutathI bhinna kyAreya na hatA. kAraNa ke uSNatA ane prakAza padArthanA guNa che. agni ane vidyuta bane tejaskAya padArtho che. tethI uSNatA ane prakAza e baMne agni ane vidyutanA guNo che. guNa, guNIthI sarvathA bhinna nathI raheto. e viSayaka ullekha tathA vaijJAnika pramANa pahelAM apAI cUkyuM che. AkAzIya vidyuta ane prayogazALAnI vidyuta baMne vidyuta jAti tejaskAya che. vaijJAnika paNa AkAza tathA prayogazALAnI vidyutane eka mAne che. A kathana eTaluM saraLa che ke vijJAnanuM adhyayana karanAra eka sAdhAraNa vidyArthI paNa enAthI ajANa nathI rahI zakato. DaoN. DI. esa. koThArIe paNa spaSTa karyuM ke - "je agni (tejaskAya) AmajanatAnI dRSTimAM daSTa che, te jo zAstrIya paribhAtathI sacitta che, to vidyuta nizcita sacitta che." jo ema kahevAmaM Ave che ke - "jyAM jvalana prakriyA cAlI rahI che, tyAM ja agni hoya che, ane A prakriyAne prANavAyu(okisajana)nuM maLavuM khUba jarUrI che." A kathana upayukta che, paraMtu prANavAyuno agni jAtinA viSayamAM mAtra oNksijana havAnuM ja mAnavuM yuktiyukta nathI. alaga-alaga jAtinA prANIvargamAM alaga-alaga prANavAyu apekSita rahe che. dIvA vagerenI agni mATe kadAca oNksijana prANavAyu che, paraMtu anya agni mATe anya prANavAyu paNa thaI zake che. zAstrIya dRSTithI to badhAM prANIo mATe prANavAyu zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgala ja hoya che. tethI zAstrakAroe oNksijana vagere vAyu-vizeSanuM nAma na laIne mAtra prANavAyuno ullekha karyo che. jo zAstrakAronI dRSTimAM koI vAyu-vizeSa ja tejaskAyanA aMtargata badhA bhedo mATe prANavAyu hota to te sAmAnya prANavAyuno ullekha na karI spaSTataH tejaskAyane mATe oNksijana vagere vAyu-vizeSane ja prANavAyu kahI deta. paNa evuM kathana nathI ane e thavuM zakya paNa nathI. kAraNa ke pratyakSamAM paridaSTa che - manuSya mATe prANavAyu oNksijananI AvazyakatA tathA vanaspati mATe kArbana prANavAyunI AvazyakatA. tethI jalana prakriyA mATe mAtra prANavAyu oNksijananuM ja maLavuM jarUrI nathI, vijaLInA balbamAM polAra rahe che ane A polAramAM vibhinna prANavAyu paNa vidyamAna rahe che. jo jarA paNa vAyu na rahe to balba saMkocAIne tUTI jaze. [ ahiMsA mahAvrata che, 835) Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo koI kahe ke - "vIjaLInI svica oNna kare che, enAthI balba pravajvalita thAya che. ApaNane prakAza maLe che. dasa-paMdara miniTa pachI balba garama paNa lAgavA mAMDe che. A rIte jyAM prakAza che, tyAM uSNatA che. paraMtu zuM balbamAM jvalana kriyA thaI rahI che? bilakula nahi." paraMtu A kathana to "paTTaTayA pramAta' nyAyanuM anusaraNa kare che. pUrvamAM ja kahyuM ke vidhuta, prakAza ane uSNatA bhinna che. enuM khaMDana A ja vAkyamAM upadarzita che. jo vidhutano guNa prakAza ane uSNatA nathI hotI to svica ona karavAthI prakAza nathI thato, pratyut prakAzane anya tattvano anveSaNa apekSita hota. paraMtu evuM thatuM nathI. vidyutathI prakAzano AvirbhAva thayo. enAthI e spaSTa che ke vidyuta tejaskAyika dravya che ane prakAza eno guNa che. tatkALa balba garama paNa thavA mAMDe che. garama thavuM vidyutano uSNatA guNa che. have rahyo prazna jvalanano AnI para jo mImAMsA karavAmAM Ave to balbanI aMdara TaMgasTana (eka khanIja dravya) tAranuM jvalana thaI rahyuM che ane jo tyAM dIrgha samaya sudhI jvalana thatuM rahe to uSNatAthI tApamAnanI vRddhithI anya padArtha paNa saLagI zake che. jIvaDAM e ja balbanI uSNatAmAM mUcchita thaIne cAra-pAMca vakhata Takkara khAIne marI jAya che. balbanI aMdara bhale oksijana na hoya, paNa anya vAyu to vidyamAna rahe ja che ane te e tejaskAyanI mATe prANavAyunuM kAma kare che. anyathA jvalanakriyAnA abhAvamAM prakAza ane garamI paNa samApta thaI jaze. jo koI kahe ke - "vizvamAM keTalAMka dravyo evAM che, je vIjaLInA uttama vAhaka... keTalAMka dravyo vIjaLInA durvAhaka che. uttama vAhakathI vijaLI pravAhita thaI zake che, durvAhakathI nahi. dareka vastu dhAtu... pANI... zarIra.. kSAra, amla, pRthvI (jamIna) vagere vIjaLInA uttama vAhako che. lAkaDuM ebonAiTa, kAca, lAkha, tela, gaMdhaka, khAMDa, mATI, rabara, plAsTika vagere vIjaLInA durvAhako che. kSArayukta pANI vIjaLInA uttama vAhaka hovAthI e baMne mAno paraspara mitra che. enAthI viparIta pANI ane agni e baMne paraspara zatru che. uparyukta tarka paNa mahAnubhAva mImAMsAnI kasoTI para barAbara UtaratA to A tulanA AvazyakatA na rahetI. kASTha vagere vijaLInA durvAhaka che. A vAta vIjaLI tattvanA apUrNa jJAtA sAdhAraNa buddhijIvI ja kahI zake che, vidyuta tattvano vizeSajJa nahi. vizeSajJanuM kathana che ke sAmAnya pAvaranI vIjaLI mATe kASTha vagerenI durvAhaka thaI zake che, paNa viziSTa pAvaravALI vIjaLI mATe kASTha vagere paNa durvAhaka to zuM bhasmIbhUta thatAM jovA maLyo che. pANImAM paNa vaDavAnala vistRta thato jovA maLyo che tathA durvAhaka (duvAhaka) zabda ja artha spaSTa karI rahyo che ke kASTha vagere padArtha vAhaka to thaI zake che paraMtu kaThinatAthI. uparyukta kathana karanAra vyakti jo vidyuta tathA agni viSayano paripUrNa jJAtA hoya to te A kutarkathI janasAmAnyane bhramita nathI karato. evAM paNa tattvo vizvamAM vidyamAna (83) no , , jiNadhamo) Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya he che ke agninA suvAhaka tathA jvalanazIla padArthonI sattA hovAthI pratibaMdhaka tattvanI vidyamAnatAthI Aga paNa e "suvAhaka tattvathI pravAhita nathI thaI zakatI tathA dahanIya tattvane digdha paNa nathI karI zakatI. udA., mATe hAIDrojana tathA oNksijana baMne gesa che. baMne ja jvalanazIla che. paraMtu jyAre A ja baMne maLIne eka thaI jAya che, to na mAtra te gesathI tarala sthitimAM AvI jAya che, apitu saLagAvavAnI apekSA eno guNa bujhAvavAno thaI jAya che. A sthitimAM jvalanazIlatA naSTa nathI thatI, pratyuta e aMdara rahIne poSaNa ane zaktino AdhAra banI jAya che. caMdrakAMta maNinI sAme (samIpa) Agane kApasa para rAkhI devAthI paNa ene prajvalita karavAmAM samartha nathI thaI zakatI. kASTa paNa pAse paDyo rahe to paNa agni emAM praveza nathI karI zakatI. eTalA mAtrathI agninI jvalanazIlatAno niSedha nathI karatA. pratibaMdhaka(caMdrakAMta maNi)nI vidyamAnatAthI athavA pAvaranI nyUnAdhikatAthI jvalanakriyA kyAMka nathI paNa banatI ane kyAMka banI paNa jAya che. be vibhinna prakAranI dhAtuo athavA dhAtu mizraNanA tAronI upara jo pIgaLAvIne joDI devAmAM Ave ane emanA cheDAne vibhinna tApamAna upara rAkhavAmAM Ave to emAM vidyuta dhArA pravAhita thavA lAgaze, A tAra vidhuta che. be tAronA paraspara saMgharSathI dhAtunA tAra paNa bhasmIbhUta thaI jAya che. jvALAo daSTigata thAya che. A pratyakSa dazyothI paNa barAbara siddha thAya che ke vidyuta jvalanazIla che, pachI durvAhaka suvAhaka sAdhanonuM nAma laIne vidhutanA uSNa tathA prakAza guNane alaga mAnavA-chupAvavA "mAtA be vacyA'nI jema pralApa mAtra che. - jo koI kahe ke - "pANI ane vIjaLIno pravAha jyAre ekabIjAnA saMparkamAM Ave che, to napANI UDe che ane navIjaLI bujhAya che." keTaluM nirAza mastiSka! jema vIjaLInI hITathI pANI bASpa banIne UDI jAya che, emAM mAdhyama kAma kare che. paraMtu mAdhyamamAM bASpa banAvavAnI kSamatA nathI. ema ja vidyutanuM mAdhyama na hoya to emAM paNa prakAza pragaTa nathI thaI zakato. svayaM pANIthI paNa taDa-taDa karanArI e vidhutanA sphaliMgone samApta karavAmAM Ave che. tethI pANI ane vIjaLInI tulanA karavI ane pAvaranA anupAtano khyAla na rAkhavo suzo mATe azobhanIya che. - jo koI kahe ke - "vIjaLI eka kSaNamAM duniyAnA eka chorathI bIjA chora sudhI pahoMcI zake che. agnimAM A guNadharma nathI." A tarka paNa keTalo asaMgata che. eka cheDAthI bIjA cheDA sudhI pahoMcI javA mAtrathI dravyano niSedha karavo asaMgata che. paramANu to dravya kahevAya che, te paNa eka kSaNamAM vizva(14 randhAtmaka loka)nA eka cheDAthI bIjA cheDA sudhI pahoMcI jAya che. Ama, gatithI dravyanI tulanA vismRti matinuM pradarzana che. A pUrve kahevAI gayuM che ke - "koIpaNa padArthanI gativigatimAM mAdhyama Avazyaka che. eka vyakti mAdhyamanI anukULatAthI eka sthaLethI bIjA sthaLa upara zIghratAthI pahoMcI jAya che, jyAre bIjI vyakti mAdhyamanI pratikULatAthI tarata [ ahiMsA mahAvrata 830) Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gati nathI karI zakatI. eTalA mAtrathI ekane sajIva ane bIjAne nirjIva nahi kahI zakAtA. eka vicAravAna svayaM samajI zake che ke zizu tathA taruNanI gati-maMdatA ane tvarita gatithI sajIva-nirjIvano vibheda nathI karI zakAto. vidyutanuM pracaMDa svarUpa tathA tvarita gati nizcita tejaskAyane siddha kare che. chANa vagerenI agni (vyavahAra sacitta agni) vagere viSayaka abhidhAna rAjendra koSanA pramANa paNa upara ApavAmAM AvyA che. gharSaNathI vIjaLInA udbhavanI jema agnino paNa udbhava thAya che. yathA eraNanI lAkaDInA paraspara gharSaNathI, paththara ane cakamakanA gharSaNathI, mAcIsa (peTI) ane dIvAsaLInA gharSaNathI hA, gharSaNanI nyUnAdhikatAthI tatkaNa camakanuM alakSita thavuM, agninuM rUpa na levuM athavA vidyutanuM pUrNa pragaTa na thavuM A alaga vAta che. paNa, gharSaNanI pUrNatA tathA tajanita tatvane baLavAnuM mAdhyama hoya to tyAM agni ane vidyuta baMne ja jovA maLe che. janareTara keTaluM paNa teja cAlatuM hoya paNa jo gharSaNathI utpanna vidyutane baLavAnuM mAdhyama na hoya to tyAM vidyuta paNa dRSTigata nathI thatuM. jema varSAkALamAM nadInuM pANI ati vegathI pravAhita thAya che. moTA-moTA pahADothI saMgharSa kare che, paNa vega ane saMgharSanA pariNAmathI baLanAra mAdhyama na hovAthI vIjaLIno pravAha dRSTigata nathI thato. Ama, taTastha buddhithI pratyeka sthaLanA viSayane hRdayaMgama karavAthI ja vastusthitinuM yathArtha jJAna thaI zake che. jyAM agni che tyAM uSNatA hoya che, kAraNa ke uSNatA eno guNa che. paraMtu jyAM agnijanya uSNatA che, tyAM sacitta agni nathI, paNa acitta agni to che ja. jema bhaThThInA kinAre paDelI IMTa bhaThThImAM prajvalita sacitta agninI sAmIpyatAthI IMTamAM uSNatA AvI. paraMtu eTalI uSNatA nathI ke enA saMparkathI anya vastu baLI UThe. paNa te uSNatA paNa agnino ja guNa kahevAze. IMTanA saMparkathI agni nirjIva thaI gaI, tethI enI pAchaLa vizeSaNa lAgaze - nirjIva agninI uSNatA'. e ja prakAre vIjaLI rUpa tejaskAyanA saMparkathI balbamAM uSNatA AvI ane balbanI uSNatA jyAM sudhI anya padArthane dagdha karavAmAM samartha nathI tyAM sudhI nirjIva vIjaLInI uSNatA' kahevAze. e balbanI uSNatA paNa "nirjIva (acitta) tejaskAyanA aMtargata ja che. Ane agni (tejaskAya) nathI, evuM nathI kahI zakAtuM. jyAM prakAza haze tyAM eno AdhAra agni ke vidyuta haze ja, paNa svayaM prakAza agni ke vidyuta dharma nathI, kAraNa ke uSNatAnI jema prakAza paNa agni-vidhutano guNa che. 1 camakane prakArAntarathI prakAza paNa kahI zakAya che, paraMtu A camaka rUpa prakAza agni ke vidyutano guNa nathI kahI zakAto. jema AgiyAmAM camaka che, paNa te tejaskAyano guNa nathI. kAraNa ke enuM zarIra udyota nAma-karmanA udayathI camake che. reDiyama dhAtu vagere paNa camakavALA avazya che, paNa emAM tejaskAyano guNa nathI. A vivecanathI e barAbara spaSTa che ke agnikAya jema bAdara tejaskAyano bheda che, ema vijaLI paNa bAdara tejaskAyano bheda che. lakSaNanI samAnatA hovAthI jvalana vagere kArya paNa agninI apekSAe vidyutathI anekagaNA vadhAre hoya che. A viSayaka vaijJAnika anusaMdhAnanA pramANa upara ullekhita thayelA che. e pramANothI vidyutanI bhayaMkaratA paNa suspaSTa che. (38) jiNadho] Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI "AcArAMga sUtra'mAM tIrtheza prabhu mahAvIre tejaskAyane "dIrghaloka zastra'nA rUpamAM batAvyo che. dIrghaloka zastranI aMtargata tejaskAya badhA bhedono samAveza thaI jAya che. Ama, agni(tejaskAya)nI sajIvatA svayaM ja siddha che. prakAza, uSNatA e agni(teja)nA guNo che. guNa, guNIthI sarvathA bhinna nathI raheto. "vinga saMsi sagi' zabdathI tathA vaijJAniko dvArA karavAmAM AvelA agninA cAra vibhAgomAMthI trIjo vibhAga vidyuta tArAomAM lAganArI AgathI agni, lAiTa, paMkho, dhvani, kSepaka vagere vidhutathI saMcAlita vastuomAM rahenArI agninI sajIvatA spaSTa pramANita thAya che. tethI paripUrNa mahAvratadhArI sAdhaka prathama mahAvratanI surakSA tyAre karI zake che jyAre dIrghaloka zastrathI thanArAM prANIonA mAraNAMtika khedane jANatA thayelo bAdara agnikAya (tejaskAya) saMbadhI zastrono sarvathA (traNa karaNa, traNa yogathI) parityAga kare che. vAyukAyanI hiMsAnA pratyAkhyAna : "saMyata-virata-pratihata-pratyAkhyAta-pApakarmA bhikSu athavA bhikSuNI divasamAM ke rAtamAM ekAMtamAM ke pariSadamAM, UMghatA ke jAgatA, cAmara, paMkhA, vIjaNo, patra, zAkhA (DALI), zAkhAnA TukaDA, morapIMcha, mora-pAMkha, vastra, vastranA pAlava, hAtha ke mothI potAnA zarIra athavA bahAranA pagalone pheMkI da, havA na kare, bIjAothI phUMka na devaDAve, havA na karAve, phUka denArA ke havA karavAvALA anumodana na kare, yAvajIvana mATe traNa karaNa, traNa yogathI - manathI, vacanathI, kAyAthI nahi karIza, nahi karAvIza ane karanAranuM anumodana paNa nahi karuM. bhaMte ! huM atItanA vAyu samAraMbhathI nivRtta thAuM chuM, enI niMdA karuM chuM, gaha karuM chuM ane AtmAno vyutsarga karuM chuM." A prakAre zramaNa-zramaNI varga vAyukAyanA jIvone samAraMbhathI sadA mATe dUra rAkhe che. vanaspatikAyanI hiMsAno parityAga saMyatu - virata - pratihata - pratyAkhyAta - pApakarmA bhikSu athavA bhikSuNI divasamAM ke rAtrimAM, ekAMtamAM ke pariSadamAM, sUtAM ke jAgatAM, bIjo para ke bIjo para rAkhavAmAM Avela vastuo para, sphaTita bIjo para, sphaTita bIjo para rAkhavAmAM Avela vastuo para, pattA AvavAnI avasthAvALI vanaspati para, pattA AvavAnI avasthAvALI vanaspati para sthita vastuo para, harita para rAkhela vastuo para, chinna vanaspatinAM aMgo para, chinna vanaspatinAM aMgo para rAkhavAmAM Avela vastuo para sacitta kola-aMDo ke kASTa-kITa-(dhuLa)thI, yukta kASTha Adi para, na cAle, na UbhA rahe, na bese, na sUe, bIjAne na calAve, na UbhA kare, na besavA de, na sUvA de,cAlavA-UbhA rahevAbesavA ke sUvAvALAne anumodana na kare,yAvajIvana mATe traNa karaNa, traNa yogathI, manathI, vacanathI, kAyAthI, na karIza, na karAvIza ane karavAvALAne anumodana paNa nahi karuM. aMte ! atItanA vanaspati samAraMbhathI nivRtta thAuM chuM, enI niMdA karuM chuM, gaha karuM chuM ane AtmAno vyutsarga karuM chuM." ukta rItithI zramaNa-zramaNI vargane vanaspatinA samAraMbhathI bacavuM joIe. [ ahiMsA mahAvrata che 839) Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trasakAcanI hiMsAno parihAra : saMyata-virata-pratikata-pratyAkhyAta-pApakarmA bhikSu athavA bhikSuNI divasamAM ke rAtamAM, ekAMtamAM ke pariSadamAM, UMghatA ke jAgatAM - jIvana jaMtu, kuMthu ke pipIlikA, hAtha, paga, khabhA, uru, udara, mAthuM, vastra, pAtra, rajoharaNa, gocchaga, ndika (spaMDila pAtra), daMDaka, pITha, phalaka, zayyA, saMstAraka tathA e ja prakAranA koI anya upakaraNa upara caDI jAya to sAvadhAnIpUrvaka dhIme-dhIme pratilekhana karI, pramArjana karI emane tyAMthI haTAvIne ekAMtamAM rAkhI de, paraMtu emano saMghAta na kare - paraspara ekabIjA prANIne pIDA pahoMce evuM na kare. Ama, ahiMsA mahAvrata dhAraka zramaNa ke zramaNI pAMca sthAvara kAyanI ane trasa kAyanI hiMsAno sarvathA tyAga kare che. Ama ahiMsA mahAvratanI rakSA mATe anya mahAvrata grahaNa kare che, indriyono nigraha kare che, kaSAyone jIve che ane mana, vacana tathA kAyAno saMyama kare che. ahiMsAnA saMpUrNa pAlananA mATe Avazyaka saMpUrNa niyamonuM je Ama pAlana kare che, emanAthI kadAca jIva vadha thaI paNa jAya to te hiMsAnAM kAryo na hovAthI hiMsAnA pApathI lipta nathI thatAM. kahyuM che - jalamajjhe jahA nAvA savvao niparissavA / gacchaMtI ciTThamANA vA na jalaM parigiNhaI // evaM jIvAule loge, sAhU saMvariyAsavo / gacchaMto ciTThamANo vA pAvehi noparigeNhaI // jema cheda rahita nAvamAM bhale te jaLa rAzimAM cAlI rahI hoya ke rokAI rahI hoya, jaLapraveza nathI meLavatI, ema ja Asrava rahita saMvRtAtmA zramaNamAM, bhale ja te jIvothI paripUrNa lokamAM cAlI rahyo hoya ke rokAyelo hoya, pApa praveza nathI meLavato. jema cheda rahita nAva pANImAM rahevA chatAMya DUbatI nathI ane tenAthI calAvavA mATe pAra pahoMcADe che, ema ja A jIvAkuLa lokamAM yatanApUrvaka gamana vagere karatAM saMvRtAtmA bhikSu karma baMdhana nathI karato ane saMsArasamudrane pAra kare che. ahiMsA mahAvratanI pAMca bhAvanAoH jema vividha bhAvanAothI (puTothI) bhAvita karavAthI auSadhio rasAyaNa banIne puSTidAyaka thaI jAya che, ema zAstrakAroe ahiMsA mahAvratanI puSTi mATe pAMca bhAvanAo pratipAdita karI che. te bhAvanAo A pramANe che - 1. iriyA samie se NiggaMthe No iriyA asamie tti par3hamA bhAvaNA / 2. maNaM parijANati se NiggaMthe je ya maNe apAvae tti doccA bhAvaNA // 3. vaiM parijANaDa se NiggaMthe jAya vaha apAvie tti taccA bhAvaNA / 4. AyANa bhaMDa nikkhevaNA samie se NiggaMthe No AyANa bhaMDa NikkhevaNA asamie tti cautthA bhAvaNA / 5. AloiyapANabhoyaNabhoI se NiggaMthe No aNAloiapANabhoyaNabhoi tti paMcamA bhAvaNA / - AcArAMga, hyu-2, a-15 (840 karo to pitA jiNadho) Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) prANAtipAta viramaNa rUpa prathama mahAvratanI rakSA mATe sAdhune irSA samitithI samita hovuM joIe. arthAt ene gamanAgamana tathA sthAnanA viSayamAM A prakAre pravRtti karavI joIe, jenAthI koIpaNa trAsa-sthAvara jIvanI hiMsA na thAya, emane kaSTa ke pIDA na pahoMce. yuga pramANa (sADA traNa hAtha jeTalI) bhUmine sArI rIte joIne gamanAgamana karavuM joIe. svapara ane pravacananA upaghAtanA bacatAM yatanApUrvaka gamanAgamana karavuM joIe. jenAthI koI tra-sthAvara jIvane kaSTa na pahoMce. trAsa-sthAvara jIvonI dayAnI bhAvanAthI otaprota thaIne yatanApUrvaka cAlanAra, sthita thanArA aNagAra IrSA samitithI samita thAya che. Ama, IryA samitinuM dhyAna rAkhIne cAlanAra aNagAra potAnA ahiMsA mahAvratane paripuSTa banAve che. tethI irSA samitithI samita hovuM ahiMsA mahAvratanI prathama bhAvanA che. (2) ahiMsA mahAvratane puSTa banAvavA mATe aNagArane joIe ke te potAnA manamAM koI prakAranA saMkliSTa pApakArI, azubha ane hiMsAkArI vicAra na AvavA de. je aNagAra potAnA manamAM pApakArI, hiMsaka, azubha ane ahitakArI vicArone sthAna nathI detA e ja vizuddha manavALo aNagAra ahiMsA vratanuM pAlana karI zake che. mana samitithI samita aNagAra ja ahiMsAno pAlaka hoya che, tethI ahiMsA vratanI ArAdhanA ane paripAlanA mATe aNagArane manaH samitithI samita hovuM joIe. mana samitithI samita hovuM bIjI bhAvanA che. (3) ahiMsAnA ArAdhaka aNagArane nRzaMsa, krUra ane dAruNa vacana na bolavAM joIe. je bhASA kleza karAvanArI hoya, bIjAnA manane chedanArI hoya, paranidA kArI hoya ane sAvadya hoya, te kadIye na bolavI joIe. Ama, bhASA samitithI samita aNagAra ja ahiMsAnuM pAlana karI zake che. tethI ahiMsA mahAvratanI puSTi hetu aNagArane vacana samitinuM pAlana karavuM joIe. vacana samitinuM pAlana karavuM ahiMsA mahAvratanI trIjI bhAvanA che. (4) vastuone uThAvavAmAM ane rAkhavAmAM sAvadhAnI rAkhavI, barAbara joIne ane pramArjana karI emane uThAvavuM athavA rAkhavuM AdAna nikSepaNa samiti bhAvanA che. ahiMsAnA pAlakane e dhyAna rAkhavuM joIe ke vastuone uThAvavAmAM ke rAkhavAmAM koI rasa ke sthAvara jIvanI hiMsA na thaI jAya. ayatanAthI vastuone rAkhavA ke uThAvavAmAM hiMsAnI saMbhAvanA rahe che, tethI aNagArane ahiMsA vratanA paripAlana ane parirakSaNa mATe AdAna nikSepa samitithI samita hovuM joIe. e ahiMsA mahAvratanI cothI bhAvanA che. (5) khAvA-pIvAnI vastunI barAbara dekhabhALa karI levI ane pachI paNa dekhabhALa karI khAvuM-pIvuM Alokita pAna bhojana bhAvanA che. aNagArane A vAtanI pUrNa sAvadhAnI varatavI rAkhavI) joIe ke khAna-pAnanI vastune levAmAM koI prakAranI prANIhiMsA na thAya. khAdya ke peya padArthone grahaNa karyA pachI paNa emane prakAzamaya Alokita sthAnamAM ane Alokita pAtramAM barAbara joIne upayogamAM lo. kAraNa ke A viSayamAM bejavAbadArI karavAthI jIvahiMsA thaI javAnI saMbhAvanA rahe che. A saMbhAvita hiMsAne TALavA mATe Alokita pAna-bhojana nAmanI bhAvanA batAvavAmAM AvI che. AcArAMga sUtra anusAra ukta pAMca bhAvanAo batAvavAmAM AvI che. "prazna vyAkaraNa sUtra'mAM prathamanI traNa bhAvanAo to e ja kahevAmAM AvI che, paraMtu cothI bhAvanAnA rUpamAM [ ahiMsA mahAvrata ) je che ? 841) Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eSaNA samitithI samita hovuM batAvavAmAM AvyuM che. arthAtu ahiMsAnA ArAdhaka aNagArane jIvanayApana mATe nirdoSa rItithI AhAranI gaveSaNA, AhAranI grahaNatA ane AhAranI paribhogatA para dhyAna ApavuM joIe. ene 42 doSa rahita zuddha sAttvika AhAranI gaveSaNA karavI joIe. nirdoSa rItithI emane grahaNa karavuM joIe ane rAga-dveSa rahita thaIne emano upabhoga karavo joIe. AhAra saMbaMdhita yatanA karanArA aNagAra eSaNA samitithI samita hoya che. eSaNA samitithI samita hovuM cothI bhAvanA che. AdAna nikSepa bhAvanAne pAMcamI bhAvanAnA rUpamAM pratipAdita karavAmAM AvI che. - tattvArtha sUtra'nA bhASyamAM irSA samiti, mano gupti, eSaNA samiti, AdAna nikSepaNa samiti ane Alokita pAna bhojana e pAMca, ahiMsA mahAvratanI pAMca bhAvanAo kahevAmAM AvI che. yogazAstramAM kahyuM che - manoguptyeyaSaNAdAneryAbhiH samitibhiH sadA / dRSTAnnapAnagrahaNenAhiMsA bhAvayet sudhIH // - yogazAstra prathama prakAza, loka-26 (1) manogupti (2) eSaNA samiti (3) AdAna nikSepa samiti (4) irSA samiti ane (5) dRSTAnnapAna grahaNa - e pAMca mahAvratanI bhAvanAo kahevAmAM AvI che. tattvArtha bhASya' ane yogazAstramAM vacana samitine nathI levAmAM AvatI tyAM vacana samitine bIjA mahAvratanI bhAvanAmAM levAmAM Ave che. digaMbara AmnAya"nA "aNagAra dharmAmRta'mAM e pAMca bhAvanAo A rUpamAM kahevAmAM AvI cheH (1) vacanagupti, (2) mano gupti, (3) irSA samiti, (4) AdAna nikSepa samiti ane (5) Alokita pAna bhojana - A pAMca bhAvanAothI bhAvita ahiMsA vrata sthira thaIne utkRSTa mAhAbhyane prApta kare che. ukta kathana "AcArAMga sUtra'mAM varNita bhAvanAone anurUpa che. tAtparya e che ke ukta bhAvanAothI ahiMsAnI puSTi thAya che. vacanano virodha karavAthI kaThora vagere vacanathI thanArI hiMsA nathI thatI. manano nirodha hovAthI durvicArathI thanArI hiMsA nathI thatI. irSA samitipUrvaka cAlavAthI mArgamAM cAlavAthI thanArI hiMsA nathI thatI. joIne upakaraNone grahaNa karavAthI ane joIne rAkhavAthI uThAvavA-dharavAmAM thanArI hiMsA nathI thatI. joIne divasamAM khAna-pAna karavAthI bhojana saMbaMdhI hiMsAno bacAva thAya che. sAdhune eTalI kriyAo to karavI ja paDe che. jo pramAdano yoga na hoya to hiMsA nathI thatI. tethI apramatta thaIne pravRtti karavI joIe. tyAre ja ahiMsAnuM pAlana pUrI rIte saMbhava che. ahiMsA mahAvatanA bhaMga : (1) prANa (tIndriya, trIndriya, caturijiya), (2) bhUta (vanaspati), (3) jIva (paMcendriya) ane (4) sattva(pRthvI vagere 4 sthAvara)nI hiMsA nava koTi, traNa karaNa, traNa (842 cheje che A jiNadhamo) Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogathI na karavAnI apekSAthI prathama mahAvratanA 4 X 9 = 36 bhaMga bane che. athavA sUkSma, bAdara, trasa ane sthAvara - A cAra prakAranA jIvonI nava koTithI hiMsA na karavAnI apekSAthI paNa 944=36 bhaMga thaI zake che. pUrvokta 36 bhaMgo, 1 divasamAM, 2 rAtamAM, 3 ekAMtamAM, 4 samUhamAM, pa UMghatA ane 6 jAgatAM hiMsA na karavAnI apekSAthI 3646=216 bhaMga banI jAya che. bIjI dRSTithI (1) pRthvI, (2) pANI, (3) agni, (4) vAyu, (5) vanaspati, (6) dvIndriya, (7) trIndriya, (8) caturindriya ane (9) paMcendriya emane nava koTithI guNAkAra karavAthI 949=81 bheda banI jAya che. A 81 bhedone pUrvokta divasa, rAta, divasa 6 vikalpothI guNita karavAthI 8146= 486 bhaMga prathama mahAvratanA banI jAya che. ukta rItithI jaina zramaNa-zramaNI varga traNa karaNa, traNa yogathI prANAtipAta viramaNa rUpa prathama mahAvratanI mahApratijJAne aMgIkAra kare che ane enI yathAvidhi ArAdhanA ane paripAlanA karatA mokSa pathanI tarapha uttarottara gatizIla thato rahe che. 87 satya mahAvrata jaina zramaNa ahiMsA mahAvratanI pratijJA grahaNa karyA pachI bIjI pratijJA kare che ke "huM yAvajjIvana mATe sarvathA traNa karaNa, traNa yogathI badhA prakAranA mRSAvAdano tyAga karuM chuM." enI bIjI mahApratijJAnuM prArUpa A pramANe che - ahAvare docce bhaMte ! mahavvae musAvAyAo veramaNaM / savvaM bhaMte ! musAvAyaM paccakkhAmi - se kohA vA, lohA vA, bhayA vA, hAsA vA neva sayaM mukhaM vaejjA nevannehiM musaM vAyAvijjA, musaM vayaMte vi anne na samaNujANejjA, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM na karomi, na kAravemi karaMtaMpi annaM na samajANAmi / tassa bhaMte ! paDikkamAmi, nindAmi garihAmi appANaM dosirAmi / dazavaikAlika a.-4 - "bhaMte ! bIjA mahAvratamAM mRSAvAdathI virati thAya che. bhaMte ! huM sarva mRSAvAdanuM pratyAkhyAna karuM chuM. krodhathI ke lobhathI, bhayathI ke hasavAmAM, huM svayaM asatya nahi boluM, bIjAothI asatya nahi bolAvIza ane asatya bolanArAonuM anumodana paNa nahi karuM. yAvajjIvana mATe traNa karaNa, traNa yogathI, manathI, vacanathI, kAyAthI na karIza, na karAvIza ane karanAranuM anumodana paNa nahi karuM. bhaMte ! huM atItanA mRSAvAdathI nivRtta thAuM chuM, enI niMdA karuM chuM, gaha karuM chuM ane AtmAno vyutsarga karuM chuM." ukta rItithI jaina aNagAra badhA prakAranAM asatya bhASaNa ke yAvajjIvana mATe tyAga karuM chuM. asatya bhASaNa bhayaMkara pApa che, tethI aNagAra eno sarvathA parihAra kare che. zAstrakAroe mRSAvAda virati arthAt satyane sAkSAt bhagavAna kahyo che- '"sakhkhuM ghu mAvaM' satya mahAvrata 843 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahIne AgamamAM satyanI prazaMsA karavAmAM AvI che. satyanI ArAdhanA hetu jaina zramaNa bIjA mahAvratamAM badhA prakAranA asatya bhASaNathI virati kare che. 'dazavaikAlika sUtra'mAM kahevAmAM AvyuM che - musAvAo ya logammi, savva sAhUhiM garihio / avissAo ya bhUyANaM, tamhA mosaM vivajjae // 12 // appaNaTThA paraTThA vA, kohA vA jai vA bhayA / hiMsagaM na musaM bUyA, novi annaM vayAvae // 13 // - dazavaikAlika, a.-6, gA-12/13 samasta lokamAM badhA ziSTa janoe mRSAvAdanI niMdA karI che. A mRSAvAda jIvonA avizvAsanuM kAraNa hoya che. tethI mRSAvAdano sarvathA parityAga karavo joIe. nigraMtha potAnA mATe athavA bIjAo mATe krodhathI athavA bhayathI asatya na bole tathA pIDAkArI satya paNa na bole ane bIjAothI paNa na bolAve. Atma kalyANanA abhilASI mATe e Avazyaka che ke te satyavratane aMgIkAra kare. kAraNa ke satyavrata vinA koIpaNa vratanuM ImAnadArIthI pAlana thaI zakatuM nathI. badhAM vratonA pAlanano AdhAra satya vrata che. satya che to anya vratonuM pAlana saMbhava che, anyathA prAmANikatAnI sAthe e vratonuM pAlana nathI thaI zakatuM. satyanA abhAvamAM lIdhelI pratijJAonuM pAlana nathI thaI zakatuM. asatya badhAM vratonuM apakArI che, tethI badhA ziSTa jano dvArA te niMdita che, gahita che. sAmAnya loka vyavahAramAM paNa mithyAvAdIno koI vizvAsa nathI karato, tethI mithyA bhASaNa laukika dRSTie paNa tyAjya ane niMdya che, to je AtmAnA kalyANano abhilASI mumukSu che, ene mATe to asatya bhASaNano parihAra anivArya che ja. tethI bIjA mahAvratamAM zramaNa nigraMtha badhA prakAranA asatya bhASaNano tyAga kare che. mRSAvAdanA prakAra : mRSAvAda cAra prakAranA hoya che - (1) sabhAva pratiSedha, (2) asadbhAva ubhAvana, (3) arthAtara ane (4) goM. (1) sabhAva pratiSedha : je vastu satu rUpa che, enA viSayamAM kahevuM ke A nathI. jema jIva che, enA viSayamAM kahevuM ke jIva nathI vagere. (2) asabhAva-ubhAvana H je nathI enA viSayamAM kahevuM ke e che. jema AtmA sarvavyApI nathI, chatAM ene sarvavyApI kahevo vagere. (3) atharvatara : eka vastune bIjI kahevI. jema gAyane ghoDo kahevo vagere. (4) gaha : satya hovA chatAMya je para pIDAkArI hoya evuM vacana bolavuM gaI asatya che. jema kANAne kANo kahevuM. ukta rItie cAra prakAranA mRSAvAda kahyA che. (844) DOOOOOOOOOOOOX jiNadhamo) Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchA bhASaNanAM kAraNo : mRSAvAda viramaNanA pAThamAM mRSAvAdanAM cAra kAraNa batAvavAmAM AvyAM che - "oddA vA, tohA vA, bhayA vA, hAsA vA / ' krodha, lobha, bhaya ane hAsya - A cAra kAraNothI prAyaH mithyA bhASaNa karavAmAM Ave che. mULa pAThamAM jo ke A cAreyanuM sAkSAt grahaNa karavAmAM AvyuM che. chatAM krodhanA kathana dvArA mAnane tathA lobhanA kathana dvArA mAyAne paNa sUcita karI devAmAM AvyA che. bhaya ane hAsyanA grahaNathI "rAga-dveSa, kleza, abhyAkhyAna vagerenuM paNa grahaNa thAya che. Ama, mRSAvAda aneka kAraNothI bolavAmAM Ave che. paraMtu ahIM je cAra kAraNo batAvyAM che te upalakSaNa mAtra che. prAyaH mithyAbhASaNamAM emanI mukhyatA rahe che. cUrNi ane TIkA anusAra mukhyatAnI dRSTie mRSAvAda cha prakAre che : (1) krodha hetuka mRSAvAda : jemAM "tuM dosta che" Ama kahevuM. (2) mAna hetuka mRSAvAda : jema abahuzruta hovA chatAMya svayaMne bahuzruta kahevo. (3) mAyA hetuka mRSAvAda : jema bhikSATanathI bacavA mATe 'pagamAM pIDA che' evuM kahevuM. (4) lobha hetuka mRSAvAda : sarasa bhojananI prApti thatI joI eSaNIya nIrasa AhArane aneSaNIya kahevuM. (5) bhaya hetuka mRSAvAda : jema doSa sevana karIne prAyazcittanA bhayathI eno svIkAra na karavo. (6) hAsya hetuka mRSAvAda : hasI-majAka ke kutUhalavaza jUThuM bolavuM. nigraMtha aNagAra koIpaNa kAraNathI potAnA mATe ke bIjAo mATe mithyAbhASaNa na karavuM. hiMmamAM na bUyA : zAstrakAre kahyuM che ke - "je satya para-pIDAkArI hoya, te bolavuM nahi, e ja satya bolavuM joIe je hitakArI hoya. kANAne kANo kahevo jo ke tathya che chatAM te prayojana nathI, kAraNa ke enAthI bIjI vyaktine pIDA pahoMce che. jema vanamAM koI zikArI koI mRganI pAchaLa paDyo hoya athavA pIcho karI rahyo hoya. te mRga bhAgato bhAgato ahIMthI nIkaLyo. munie ene joyo. zikArI dvArA e pUchavAthI ke - "mahArAja ! mRga ahIMthI nIkaLyuM ?" muni e nahi kahe ke - "hA nIkaLyuM." kAraNa ke A kathana satya hovA chatAMya para pIDAkArI hovAthI sAvadha satya che. tethI aprayojya ja che. jinadAsa mahattare potAnI 'dazavaikAlika cUrNi'mAM lakhyuM che - "hiMsagaM nAma jeNa sacceNa bhaNieNa pIDA uppajjai taM hiMsagaM Na passAmitti, saccamevataM api, apica na tacca vacanaM saccamataccavacanaM na ca, (yad bhUtahitamatyantaM tatsatyamitaraM mRSA) '. - "je satya vacananA kahevAthI pIDA utpanna thAya che, te hiMsaka satya che. mRgane jonAro jo e kahe che ke - "nathI joyuM" e paNa (apavAdika) satya che. kAraNa ke na to tathya satya mahAvrata 45 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana satya che ane na atathya vacana ja satya che. je prANIo mATe atyaMta hitakara hoya te vacana satya che, zeSa mithyA che." tethI satya vratanA ArAdhake para-pIDAkArI ane sAvadya satya na bolavuM. ene e ja satya bolavuM joIe je hita hoya ane priya hoya. kahyuM che - satyaM priyaM hitaM cAhuH sUnRtaM sUnRtavratAH / tatsatyamapi no satyamapriyaM cAhitaM ta yat // . - aNagAra dharmAmRta, a-4, zloka-42 jemaNe satya bolavAnuM vrata lIdhuM che te satya, priya ane hita vacanane satya vacana kahe che . je apriya ane ahitakara che te satya paNa satya nathI. satya mahAvratanI pAMca bhAvanAo : zAstrakAroe satya mahAvratane puSTa karavA hetu pAMca bhAvanAonuM pratipAdana karyuM che. te pAMca bhAvanAo A pramANe che : (1) anuvaci bhASaNa, (2) krodha pratyAkhyAna, (3) lobha pratyAkhyAna, (4) bhaya pratyAkhyAna ane (5) hAsya pratyAkhyAna. (1) anuvIci bhASaNa : vicArapUrvaka, samyagu jJAna sahita, nirdoSa, madhura, satya, pathya vacana bolavAM, jenAthI koIne duHkha na thAya, khoTuM na lAge, e anuvIci bhASaNa nAmanI prathama bhAvanA che. satya vratanA ArAdhake vagara vicAre, acAnaka avivekayukta vacana na bolavA joIe. mArAM vacano kyAMya mithyA na hoya, para pIDAkArI na hoya, sAvadya na hoya, gahita na hoya, karkaza ke kaThora na hoya, apriya na hoya, evuM paryAlocana karyA pachI bolavAthI asatya bhASaNanI saMbhAvanA nathI rahetI, tethI vicArapUrvaka, vivekapUrvaka bolavuM satya mahAvratanI prathama bhAvanA che. (2) krodha pratyAkhyAna H krodhathI abhibhUta thaIne vyakti mithyA bole che, tethI satyanA ArAdhake krodhano tyAga karavo joIe. krodhanA AvezamAM vyakti dvA-talA bolavA lAge che, te bhASAnA saMyamane khoI bese che, tethI jyAre krodhanA Aveza hoya tyAre bhASaNa na karavuM, kSamA ane mauna dhAraNa karavuM joIe. Ama, krodhanuM pratyAkhyAna satya mahAvratanI bIjI bhAvanA che. (3) lobha pratyAkhyAna : lobha-lAlacane vazIbhUta thaIne jUThuM bolavAmAM Ave che, tethI jyAre lobhano udaya thAya tyAre mauna dhAraNa karIne saMtoSanuM avalaMbana levuM joIe. Ama, satyanA abhilASIne lobhavRttino tyAga karavo joIe. lobha upara aMkuza lagAvavAthI ghaNAM badhAM jUThothI bacI zakAya che, tethI lobha pratyAkhyAnane satya mahAvratanI trIjI bhAvanA kahI che. (4) bhaya pratyAkhyAna bhayathI abhibhUta thaIne paNa vyakti lagabhaga jUThano sahAro le che. tethI satya vaktAe bhaya upara vijaya meLavavo joIe. bhayabhIta vyakti kadI satyavAdI (846) 2000 2001 2000 2000 ( jiNadhamo ) Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI thaI zakatI. bhayano udraka hovAthI mauna rAkhavuM, pairya dhAraNa karavuM joIe. bhayane jItI levAthI satya bhASaNamAM saraLatA AvI jAya che, tethI bhaya pratyAkhyAnane satya mahAvratanI cothI bhAvanA kahevAmAM AvI che. (5) hAsya pratyAkhyAna : hAsya-vinodamAM lagabhaga jUThuM bolavAmAM Ave che. satya vatI mATe hAsyanuM pratyAkhyAna Avazyaka che. hAsyanuM pratyAkhyAna hovAthI ghaNAM badhAM jUThothI svayameva bacAva thaI jAya che, tethI hAsya pratyAkhyAnane A satya mahAvratanI pAMcamI bhAvanAnA rUpamAM kahevAmAM AvI che. mithyA bhASaNanAM kAraNone batAvatAM anyatra kahevAmAM AvyuM che - "rAgAdvA dveSAdvA mohAdvA vAkyamucyate hyanRtamiti / " rAgathI, dveSathI ane mohasthI mithyA bhASaNa karavAmAM Ave che. jyAre kAraNono abhAva thaI jAya che to kAryano paNa abhAva thAya che. tethI mithyA bhASaNanAM kAraNonuM pratyAkhyAna karavAthI mithyA bhASaNa rUpa kAryano abhAva thAya che. tethI mithyA bhASaNanAM kAraNonAM pratyAkhyAnone satya mahAvratanI bhAvanAonA rUpamAM nirUpita karavAmAM AvyuM che. ukta pAMca bhAvanAonuM avalaMbana levAthI satya mahAvratamAM puSTi Ave che, tethI zramaNa nigraMtha ukta pAMca bhAvanAone haMmezAM apanAvatA rahe che. satya mahAvratanA ArAdhaka mATe bhASA samitino pUrepUro viveka rAkhavo Avazyaka hoya che. bhASAnI zuddhi mATe satya bhASA, asatya bhASA, mizra bhASA ane vyavahAra bhASAnuM tathA dasa prakAranAM satyonuM jJAna paNa hovuM joIe. A badhAnuM pratipAdana bhASA samitinA varNana sAthe karavAmAM Avaze. A eTaluM ja abhipreta che ke satya vatI aNagAra satya bhASA ane vyavahAra bhASAno yathAvasara ane yathA samaye viveka sAthe upayoga karo. kahyuM che ke - maunameva sadA kuryAdAryaH svArthaikasiddhaye / svaikasAdhye parArthe vA brUyAt sAdhyAvirodhataH // - aNagAra dhamAkRta, a.-4, ga-44 sAdhujanoe mukhyatve mauna ja rAkhavuM joIe. jo bolavuM paDe to AtmahitanI viruddha na bolavuM joIe. anyatra kahevAyuM che - maunameva hitaM puMsAM zazvatsarvArthasiddhaye / vaco vAtipriyaM tathyaM sarvasatvopakAri yat // dharmanAze kriyAdhvaMse svasiddhAntArthaviplave / apRSTairapi vaktavyaM tatsvarUpaprakAzane // sarva arthonI siddhi mATe puruSone haMmezAM mauna ja hitakara che. jo mauna zakya na hoya to evuM atipriya satya bolavuM joIe, je badhAM prANIono upakAraka hoya. jo dharmano [ satya mahAvrata D O 000000000000 (840] Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAza thato hoya, kriyAkAMDa dhvaMsa thato hoya, potAnA siddhAMtanA arthamAM bagADa thato hoya, to emanuM svarUpa prakAzita karavA mATe pUchyA vagara paNa bolavuM joIe. sArAMza e che ke - satya mahAvratIe mukhyatve maunanuM avalaMbana levuM joIe paraMtu bolavuM Avazyaka hoya to satya, priya, nirava ane hitakArI vacana ja bolavuM joIe. evuM karavAthI ja bIjA mahAvratanI samyam ArAdhanA thaI zake che. satya mahAlatanA bhaMga: jUThanA kAraNabhUta krodha, lobha, bhaya ane hAsyane kRta, kArita, anumodana tathA manavacana-kAyArUpa nava koTithI guNyA karavAthI 449=36 bhaMga bIjA mahAvratanA hoya che. pUrvokta divasamAM, rAtamAM, ekalAmAM, samUhamAM, UMghatA samaye ane jAgatA samaye A che vikalpothI guNyA karavAthI 3686=216 bhaMga paNa thAya che. ukta rItithI badhA prakAranA mRSAvAdathI virati rUpa satya mahAvratanA samyagu rUpathI ArAdhana karanAra muni saMsArasAgarathI pAra thaI jAya che. K AT (asteya mahAvata) nigraMtha zramaNa je pAMca mahApratijJAono aMgIkAra kare che, emAMnI trIjI pratijJA che - "saLA vannAlApaITo veramaUT " te e pratijJA kare che ke te koIpaNa prakAranI vastune tyAM sudhI grahaNa nahi kare, jyAM sudhI te enA svAmI dvArA datta na hoya ke anujJAta na hoya. enI A mahApratijJAnuM prArUpa A pramANe __ ahAvare tacce bhaMte ! mahavvae adinnAdANAo veramaNaM / savvaM bhaMte ! adinnAdANaM paccakkhAmi-se gAme vA nagare vA raNe vA appaM vA bahuM vA aNuMvA thUlaM vA citamantaM vA acittamantaM vA, neva sayaM adinnaM geNhejjA, nevannehiM adinnaM geNhAvejjA, adinnaM geNhate vi anne na samaNujANejjA, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAeNaM, na karemi, na kAravemi, karaMtaMpi annaM na samaNujANAmi / tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosiraami| bhaMte ! trIjA mahAvratamAM adattAdAnanI virati thAya che. bhaMte ! huM sarva adattAdAnanuM pratyAkhyAna karuM chuM. gAmamAM, nagaramAM ke araNyamAM kyAMya paNa alpa ke vadhAre, sUkSma ke skUla, sacitta ke acitta, koIpaNa adatta vastune huM svayaM grahaNa nahi karuM, bIjAothI adatta vastune grahaNa nahi karuM ane adatta vastune grahaNa karanArAonuM anumodana paNa nahi karuM. vAvajIvana mATe traNa karaNa, traNa yogathI - manathI, vacanathI, kAyAthI nahi karIza, na karAvIza ane karanAranuM anumodana paNa nahi karuM. bhaMte ! huM atItanA adattAdAnathI nivRtta thAuM chuM. enI niMdA karuM chuM. gaha karuM chuM ane AtmAno vyutsarga karuM chuM." (848) , , , jiNAmo) Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNagAranI ukta pratijJAmAM adattAdAna viratinuM kSetra tathA saMdarbha bahu vyApaka ane ati sUkSmatAne mATe che. adattAdAnano sAmAnya artha 'corI' thAya che, jeno tyAga to gRhastha zrAvaka ja nahi, mArgAnusArI paNa kare che. sAta kuvyasanonA tyAgamAM corI karanArano tyAga AvI ja jAya che. tethI mahAvratadhArI mATe je acaurya mahAvratanuM vidhAna karavAmAM AvyuM che te aneka vizeSatAone mATe che. mArgAnusArI athavA gRhastha zrAvakanI 'corI'nI vyAkhyA sthULa artha sudhI ja sImita che, arthAt tyAM mAtra evI corIno tyAga che jemAM pakaDAI javAthI sarakAra dvArA daMDita thAya che ane janatAmAM niMdita thAya che paraMtu aNagAra mATe corInI vyAkhyA khUba vyApaka thaI jAya che. sUkSmathI sUkSma corIno paNa eNe tyAga karavo paDe che. enA acaurya ane adattAdAnanI sImA khUba vistRta thaI jAya che. te na mAtra sthULa corInuM paNa sUkSmathI sUkSma corIno manathI, vacanathI, kAyAthI, karavA-karAvavA ke anumodana karavAno tyAga kare che. A sImAmAM te mAnasika corIo paNa AvI jAya che, jemane sAmAnya rUpathI corI nathI mAnavAmAM AvatI. tethI prazna vyAkaraNa sUtra'mAM acaurya saMvaranA adhikAramAM kahevAmAM AvyuM che ke - "koIpaNa vastune cAhe te mUlya athavA pramANamAM, alpa hoya ke bahu hoya, nAnI hoya ke moTI hoya, gAmamAM hoya ke nagaramAM hoya ke jaMgalamAM hoya; koIpaNa sthAna para hoya, ApyA vagara ke svAmInI AjJA lIdhA vinA grahaNa karavuM acaurya mahAvratIne mATe niSiddha che." acaurya mahAvratI sAdhune upAzrayamAM rAkhelI vastunuM grahaNa ke upayoga paNa tyAMnA svAmI ke adhikArInI pratidina AjJA vinA na karavI joIe. sAdhuonI prati aprIti rAkhanArAne tyAMthI AhAra vagere ke anya dharmopakaraNa vagere sAmagrI levI paNa ucita nathI. je sAdhu bIjAonI niMdA kare che ke bIjAonI sAme mithyA gappA mAre che, bIjAonA doSo jue che, ke doSonI carcA kare che, je AcArya glAna-vRddha vagere bIjA sAdhuonA bahAne ke emanI oTamAM manojJa vastuo svayaM laI le che, je pArasparika saMbaMdhano nAza karAvI de che, je bIjAnA sukRtano apalApa kare che, dAna ApavAmAM aMtarAya nAkhe che, cApalusI kare che, IrSyAthI baLato rahe che, je AhAra vagere ke anya vastra pAtra-pITha laka vagereno sAdhuo sAthe yathocita saMvibhAga nathI karato, je gacchanA mATe upayogI kalpanIya vastuone prApta karavAmAM rucivALo nahi, je tapano cora che, vacanano cora che, rUpano cora che, AcArano cora che, bhAvano cora che, je rAte jora-jorathI bole che, je saMghamAM ke vyaktiomAM kleza pedA kare che, laDAve che, vera-virodha kare che, vikathAo kare che, cittamAM asamAdhi udvega pedA kare che, je pramANathI vadhu bhojana kare che, je haMmezAM verabhAva sthira rAkhe che ane je tIvra krodhI che, te acaurya mahAvratano ArAdhaka nathI. acaurya mahAvratano ArAdhaka e ja hoI zake che je ukta doSothI rahita hoya. 'prazna vyAkaraNa sUtra'nA A kathanathI spaSTa thaI jAya che ke nigraMtha aNagAranA adattAdAna viratinuM kSetra keTaluM vyApaka ane vizALa che. emAM te badhA mAnasika-vAcika ane kAyika asteya mahAvrata 849 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durbhAva corInA aMtargata AvI jAya che, je devAdhideva tIrthaMkara paramAtmA dvArA anujJAta nathI. tIrthakara devoe jemane karavAnI anumati nathI ApI, te badhAM tIrthakara dvArA adatta che. emane karavuM adattAdAna che. cAra prakAranA adattaH sthAnAMga sUtra'nI TIkAmAM cAra prakAranA adatta kahevAmAM Ave cheH (1) svAmI adatta, (2) jIva adatta, (3) tIrthakara adatta ane (4) guru adatta. (1) svAmI adatta H je vastunA mAlika dvArA na ApavAmAM AvyA hoya ke enA dvArA je anujJApita na hoya, ene grahaNa karavuM svAmI adatta che. (2) jIva adatta : svAmI dvArA ApavAthI paNa anujJApita karavAthI paNa jo jIvanA dvArA datta ke anujJAta na hoya to te jIva adatta che. jemAM mAtA-pitA dvArA potAnA putrane sAdhune ApI devAthI paNa jo te putra svayaM nathI rahevA mAMgato to te jIva adatta che. athavA jIva dvArA potAnA prANa na devA chatAMya enA prANonuM haraNa karavuM jIva adatta che. (3) tIrthakara adattaH tIrthaMkara paramAtmAe jenA mATe anumati na ApI hoya, enuM AcaraNa karavuM ke ene grahaNa karavuM tIrthakara adatta che. (4) guru adatta H tIrthaMkara paramAtmA dvArA anujJAta hovA chatAMya jo gurunI AjJA na hoya to ene grahaNa karavuM guru adatta che. Ama, tIrthakara ane gurunI AjJAthI viparIta AcaraNa karavuM, potAnA manobhAvone chupAvavA, bIjAonA sArApaNAne chupAvavA athavA koInA pUchavAthI vacanathI ghumAvIpharAvIne Ama bolavuM, jenAthI asatya paNa pragaTa na thAya ane asalI vAtane paNa chupAvI levAmAM Ave. jema koInA e pUchavAthI ke - "zuM tame ja mAsakSamaNanA tapasvI cho?" tarata javAbamAM kahevuM ke - "sAdhu to kSapaNaka tapasvI ja hoya che." vagere mAnasika corImAM Ave che. Ama, vacanathI dAna-zIla-tapa vagere dharmo ke sukRtyono niSedha kare, "emAM zuM rAkhyuM che" A pramANe upekSA batAve ke siddhAMtathI viparIta jANI-joIne koI vAtanI prarUpaNA kare to e vAka corI che. kAraNa ke A badhA zAsanapati bhagavAna mahAvIranA siddhAMtono apalApa che. bIjAnA adhikAronuM apaharaNa karavuM, bIjAonI cIjane anumati vagara potAnA kAmamAM levuM, koInI paDI gayelI, vismRta ke khovAyelI vastune potAnA kabajA (haka)mAM karavI, bIjA mATe karelAM kArya ke upakAra para potAnA nAmanI chApa lagAvavI, upakArane bhUlI javuM ke enuM nAma chupAvavuM vagere kAyika corI che. Ama, aNagArane mana, vacana ane kAyAthI adattAdAnanuM kRta-kArita ane anumatithI paNa sarvathA tyAga karavAno hoya che. (850 che jo jiNadho] Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlika sUtra'mAM adattAdAna viratinA svarUpane spaSTa karatAM kahevAmAM AvyuM cha cittamaMtamacitaM vA, appaM vA jai vA bahuM / daMtasohaNamittaMpi uggahaMsi ajAiyA // taM appaNA na giNhaMti no vigiNhAvae paraM / annaM vAgiNhamANaM pi nANujANaMti saMjayA // - dazavaikA, a.-6, gA-13/14 saMyamI muni sacitta ke acitta, alpa ke bahu daMta-zodhana mAtra vastuno paNa enA svAmInI AjJA vagara grahaNa nathI karato, bIjAothI grahaNa nathI karAvato ane anya grahaNa karanArane anumodana paNa nathI karato. nigraMtha zramaNa sarvathA aparigrahI hovAnA kAraNe sonuM, cAMdI, maNi-muktA, rUpiyApaisA ke anya koI bahumUlya padArtha potAnI pAse nathI rAkhato, te tRNa ane maNimAM, sonA ane mATInA DhagalAmAM samabhAva rAkhe che, te kaMcana-kAminIno sarvathA tyAgI hoya che, tethI emane potAnI pAse rAkhavA ke levAno to savAla ja nathI raheto, paraMtu saMyamanI sAdhanA hetu je paNa nAnI-moTI Avazyaka vastuo ane dhamapakaraNa che, emane paNa te koInI anumati vagara na svayaM grahaNa kare che, na bIjAothI grahaNa karAve che, ane na grahaNa karanAranuM anumodana ja kare che. tyAM sudhI ke jo munine daMta zodhana mATe taNakhalAnI AvazyakatA hoya to te paNa koIne ApyA vagara ke koInI anumati vagara te grahaNa nathI karato. eTalI vyApaka ane vistRta che jaina zramaNanI adattAdAna virati rUpa acaurya mahAvratanI maryAdA. sAdhu sacitta arthAt dvipada-catuSpada tathA apadane ane atita arthAt vastra vagere padArthane cAhe te mUlyamAM ane pramANamAM alpa hoya ke vadhAre hoya, cAhe te vanamAM hoya ke gAmanagaramAM hoya, kyAMya paNa hoya, svAmInI AjJA vagara ene grahaNa na karo. A acaurya mahAvratanuM svarUpa che. acorca mahAvratanI pAMca bhAvanAoH acaurya mahAvrata athavA dattAnujJAta nAma tRtIya saMvara dvArane puSTa banAvavA mATe, enI surakSA mATe zAstrakAre pAMca bhAvanAonuM pratipAdana karyuM che. "AcArAMga sUtra anusAra te pAMca bhAvanAo A pramANe che : (1) anuvIcimitAvagraha yAcana H samyaka vicAra karIne upayoga mATe Avazyaka avagraha-sthAnanI yAcanA karavI anuvacimitAvagraha yAcana bhAvanA che. devendra, rAjA, gRhapati, zayyAtara ane sAdharmikanA bhedathI pAMca prakAranA avagraha kahevAmAM Ave che. emAMthI pUrva pUrvano bAdhya che ane uttara uttarano bAdhaka che. emAMthI je jyAM svAmI hoya enAthI yAcanA karavI joIe arthAt enI AjJA levI joIe. jo sAdharmika sAdhu pahelAM rokAyelAM hoya to pahelAM emanI AjJA levI joIe. jo sAdharmika sAdhu rokAyelo nathI [ asteya mahAvrata ja851) Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to je e sthAnano vyavasthApaka hoya, adhikRta vyakti hoya enI AjJA levI joIe. enA abhAvamAM kuTuMbanA svAmInI, enA abhAvamAM rAjAnI ane enAthI paNa abhAvamAM zakendrajInI AjJA AjJA levI joIe. vana vagere nirjana sthAnomAM jyAre koI rAjA ApanAra na hoya to nirbhamI vastu zakendrajInI AjJAthI grahaNa karI zakAya che. je-je vastunA grahaNamAM je-je svAmIthI mAMgavAmAM vizeSa aucitya pratIta hoya enAthI yAcanA karavI joIe. dravya, kSetra, kALa ane bhAvano vicAra karIne avagrahanI yAcanA karavI acaurya mahAvratanI pahelI bhAvanA che. (2) anujJApita pAna bhojana zAstrIya vidhipUrvaka prAsuka ane eSaNIya (kalpanIya) AhAra-pANI lAvIne AlocanApUrvaka gurune dekhADIne emanI AjJAthI maMDaLImAM besIne ekAkI eno upayoga karavo anujJApita pAna bhojana nAmanI bIjI bhAvanA che. (3) etAvata avagrahAladhAraNa : anujJAna sthAnamAM paNa amuka amuka eTalAMeTalAM sthAna ja upayogamAM levAmAM Avaze, enAthI vadhu nahi. Ama, avagrahanuM avadhAraNa karavuM, enI maryAdAno svIkAra karavo etAvat avagrahAladhAraNa che. enAthI sthAnadAtAne aruci ke asuvidhA nathI thatI. (4) abhIkSNa avagraha yAcana : ekavAra svAmI dvArA AjJA ApavA chatAMya dAtAnA cittanI arucine dUra karavA hetu punaH punaH avagrahanI yAcanA karavI joIe. upAzrayamAM rahevA chatAM je-je vastuonI AvazyakatA hoya emanA upayoga mATe punaH punaH AjJA levAthI adattano doSa nathI lAgato. (5) sAdharmika avagraha cAcana : samAnadharmI sAdhuo dvArA pUrva parigRhIta kSetramAM rokAvA mATe emanI anumati levI Avazyaka che. emanI anumati levAthI ja tyAM rokAvuM joIe, anyathA adattano doSa lAge che. potAnA sAdharmikanI paNa koI vastu levI hoya to enI AjJA avazya levI joIe. ukta pAMca bhAvanAonuM pAlana karatAM-karatAM aNagAra acaurya mahAvratano samyam ArAdhaka hoya che. prazna vyAkaraNa sUtramAM A mahAvratanI pAMca bhAvanAo A pramANe batAvI che - (1) vivikta vasativAsa, (2) anujJAta saMstAraka grahaNa, (3) zayyA parikrama varjana, (4) anujJAta bhakta vagere bhojana ane (5) sAdhamikomAM vinaya. (1) vivikta vasativAsa : sAdhue evA sthAnamAM rahevuM joIe je pRthvI, jaLa, bIja, lIlo dharo, ghAsa vagerethI rahita hoya, trasa jIvothI rahita hoya, strI vagerenA nivAsathI rahita hoya, jene gRhastha potAnA upayoga mATe banAvyo hoya, evA ekAMtazAMta-prazasta-upAzrayamAM nivAsa karavo yogya che. je sthAna sAdhunA nimittathI banAvavAmAM AvyuM hoya - aDadhA karmadoSathI dUSita hoya, jyAM pANI chAMTavAmAM AvyuM hoya, lIluM ghAsa (952) che je che te che ke che te che jiNadhamo) Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagerene ukhADIne jhADuM-potuM karIne sApha karavAmAM AvyuM hoya, vaMdanavAra, cokapuraNa vagerethI sajAvavAmAM AvyuM hoya, chANa vagerethI lIpavAmAM AvyuM hoya, vAraMvAra lIMpavAmAM AvyuM hoya, jemAM ThaMDI dUra karavA Aga saLagAvI hoya, rozanI mATe gharanAM sAmAna eka jagyAethI uThAvIne bIjI jagyAe jamAvavAmAM Avyo hoya, jyAM aMdara ane bahAra jIvonI virAdhanA sAdhuonA nimitta hoya, evA zAstra niSiddha upAzrayane sAdhu varjanIya samaje. Ama, doSothI rahita, nirdoSa, vivikta vAsavasati rUpa samitithI bhAvita aNagAra pApakarmathI virata thatAM thatAM dattAnujJAta avagraha rucivALo hoya che. (3) zayyA parikarma varjana : sAdhu je gRhasthanA upAzraya sthAnamAM nivAsa kare, tyAM ja pIThaphalaka zayyA saMsmArakanI gaveSaNA karo. zayyA (pathArI) mATe ubaDa-khAbaDa viSama jagyAne samatala na karo. havAne baMdha karavA ke ene AvavA mATe utsukatA na batAvo, mAMkaDa-maccharonA upadravathI na gabharAo, macchara vagerene bhagAvavA mATe Aga na saLagAvo, dhumADo na karo. Ama, zayyAnA viSayamAM nirdoSa pravRtti karanAra aNagAra dattAnujJAta rucivALo hoya che. (4) anujJAta bhakta vagere bhojana H sarva sAdhAraNa sAdhuo mATe sAmUhika bhojana, vastra-pAtra vagere vastuo vidhipUrvaka prApta thavAthI sAdhue eno upabhoga samyam vidhipUrvaka karavo joIe. prApta sAmUhika bhojanamAMthI svAdiSTa ane manojJa vastu ja vadhu ane jaladI-jaladI na khAo, caMcaLatApUrvaka zarIranA avayavone halAvatA halAvatA na karo, ekadama bhojana upara tUTI na paDo, bIjAone pIDA pahoMcADanArA ane sAvadya-pApayukta bhojana vagerenuM sevana na karo. sAmUhika bhojana vagerene prApta thavAthI sAdhune eno e pramANe upabhoga karavo joIe. jenAthI sUkSma rUpamAM jarA paNa adattAdAna viramaNa vratanA niyamano bhaMga na thAya. Ama sAdhAraNa piMDapAtanA lAbhanA viSayamAM samyaka pravRtti karanAra aNagAra dattAnujJAta rucivALo hoya che. (5) sAdharmika vinaya : sAdharmika sAdhuonI pratye vinayano prayoga karavo joIe. roga vagere avasthAmAM sevA dvArA sAdhuno upakAra karavAmAM tathA tapasyAnA pAraNAmAM icchAkAra vagere rUpa vinaya karavo joIe. sUtra vagereno pATha vAMcavAmAM tathA bhaNelA pAThanI AvRtti karavAmAM vaMdana vagere rUpa vinayanuM AcaraNa karavuM joIe. upAzrayathI bahAra nIkaLatA ane praveza karatA samaye "gAvaskUdi nimnadi dvArA vinaya karavo joIe. sAdharmika sAdhuomAM paraspara vyavahAra vinayathI ja thaI zake che. nAnA sAdhu moTA sAdhunI pratye vinaya kare ane moTA sAdhu nAnAnI pratye snehila rahe. enA abhAvamAM nAnA sAdhu gurunI AjJA vinA ja gRhasthanA tyAMthI sArI vastu lAvIne ekalA ja eno upabhoga karI leze. A pracchanna vRtti corI che. paraspara vinaya vyavahArathI sAdhuomAM paraspara sauhArda, vAtsalyabhAva, sahayoga vagere guNa vadhe che. tethI sAdhuone parasparamAM vinaya-vyavahAra karavo [ asteya mahAvrato ane che (853) Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe. vinaya paNa dharma che ane tapa paNa dharma che. Ama, sAdharmIonI pratye vinaya-vyavahAra karanAra aNagAra dattAnujJAta rucivALo hoya che. ukta rItithI dattAnujJAta rUpa saMvara dvAra, bhagavAna mahAvIra dvArA pratipAdita che ane prazasta maMgalamaya che. acaurca mahAvratanA bhaMgaH pUrvokta alpa, bahu, aNu, dhULa, sacitta ane acitta - A cha prakAranA padArthone nava koTithI (mana-vacana-kAyAkRta-kArita-anumata)thI guNyA karavAthI 649=54 bhaMga thAya che. emane divasa, rAta, ekalAmAM, samUhamAM, UMghatA-jAgatAM A cha vikalpothI guNyA karavAthI pa446=324 bhaMga trIjA mahAvratanA thAya che. Ama, sarvathA adattAdAna virati rUpa acaurya mahAvratano ArAdhaka zramaNa-nigraMtha Atma kalyANanA mArga upara uttarottara AgaLa vadhato rahe che ane potAnA parama puruSArtha siddha karI le che. KCC (brahmacarya mahAvata) jene zramaNa nigraMthanI cothI mahApratijJA - "brAmo memo verA' badhA prakAranA azIla ane kuzIlathI nivRtta thaIne akhaMDa brahmacarya mahAvratano aMgIkAra karavo che. AdhyAtmika vikAsa mATe brahmacarya mahAvratano mahimA ane garimAnA viSayamAM caturtha aNuvratanA prakaraNamAM paryApta prakAza nAkhavAmAM Ave che. enI punarAvRtti na karatAM ahIM eTalo ja ullekha karavo paryApta haze ke brahmacaryanI ArAdhanA karavAthI badhAM vrataniyama-japa-tapa vagere ArAdhita hoya che ane enA khaMDanathI badhAM vrata vagere khaMDita thaI jAya che. jema ke prazna vyAkaraNa sUtra'mAM kahyuM che - jammi ya bhaggammi hoi sahasA savvaM saMbhaggamaddiya-matthiya-cunniya-kusalliyapavvaya-paDiya-khaMDiya-parisaDiya viNAsiyaM viNaya sIla tava niyama guNa samUha taM baMbhaM bhagavaMtaM gahagaNa nakkhatta tAragANaM vA jahA uDDapatI...evamaNega guNA ahINAbhaMvaMti ekkammi baMbhacere / jaMmi ya ArAhiyammi ArAhiyaM vayamiNaM savvaM sIlaM tavo ya, viNao ya saMjamo ya, khaMtI, guttI, muttI taheva ihaloiya-pAraloiya jase ya, kittI ya, pavvao ya / tamhA nihueNa baMbhaceraM cariyavvaM savvao visuddhaM vizvavA, nAva seTTi saMna tti / - prazna vyAkaraNa, caturtha saMvara dvAra brahmacarya vratanAM bhaMga thavAthI vinaya, zIla, tapa vagere badhA guNa-samUha mATInA ghaDAnI samAna ekadama naSTa thaI jAya che. dahIMnA samAna mardita thaI jAya che, caNAnA samAna pIsAI jAya che, bANathI vidhAyelA zarIranA samAna vIMdhAI jAya che, mahelanA zikharathI paDelA (854 jiNadhamo) Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaLazanA samAna nIce paDI jAya che, lAkaDInA daMDanI samAna tUTI jAya che, koDha vagerethI saDelA zarIranI samAna saDI jAya che ane agnimAM baLIne bhasma thayelI lAkaDInI rAkhanA samAna potAnuM astitva khoI bese che. Ama, prazasta lakSaNothI yukta A bhagavAna brahmacarya grahagaNo, nakSatro ane tArAonA vacce ja caMdramAnI samAna badhA vratonI vacce suzobhita che. - ekalA brahmacarya vratanA hovAthI aneka guNa AtmAne adhIna thaI jAya che. A brahmacaryanI ArAdhanA karavAthI saMpUrNa muni vratonuM ArAdhana thaI jAya che. zIla-tapa-vinayasaMyama-kSamA-gupti-mukti (nilabhatA) tathA Ihaloka-paraloka saMbaMdhI yaza, kIrti ane pratItinuM pAlana A eka vratathI thaI jAya che. tethI zreyAthI saMyatI jIvana paryata sthira citta thaIne mana-vacana-kAyAthI sarvathA vizuddha brahmacaryanuM AcaraNa kare. ukta Agamika vacanothI brahmacarya mahAvratano mahimA ane garimA svayameva spaSTa thaI jAya che. evA mahAmahimAmaya mahAvratanI ArAdhanA hetu aNagAra pravrajita thatA samaye Ama pratijJA aMgIkAra kare che - ____ "ahAvare cautthe bhaMte ! mahavvae mehuNAo veramaNaM / savvaM bhaMte ! mehuNaM paccakkhAmi se divvaM vA, mANusaM vA tirikkhajoNiyaM vA, neva sayaM mehuNaM sevejjA, nevannehiM mehuNaM sevAvejjA, mehuNaM sevaMte vi anne na samaNujANejjA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM bhaNeNa, vAyAe, kAeNaM, na karemi na kAravemi karataM pi annaM na samaNujANAmi / tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosiraami|" - dazavaikAlika, a.-4 bhaMte ! tadanaMtara cothA mahAvratamAM maithunanI virati thAya che. aMte ! A badhA prakAranA maithunanuM pratyAkhyAna karuM chuM. deva saMbaMdhI, manuSya saMbaMdhI, tiryaMca saMbaMdhI maithunanuM huM svayaM sevana nahi karuM. bIjAothI sevana nahi karuM ane maithuna sevana karanArAonuM anumodana paNa nahi karuM. mAvajIvana mATe traNa karaNa, traNa yogathI-manathI, vacanathI, kAyAthI na karIza, na karAvIza ane karanArAnuM anumodana paNa nahi karuM. bhaMte ! huM atItanA maithuna-sevanathI nivRtta thAuM chuM, enI niMdA karuM chuM, gaha karuM chuM ane AtmAno vyutsarga karuM chuM. brahmacarya mahAvratanI A mahApratijJA samasta AdhyAtmika sAdhanAonuM mULa che. kAraNa ke enA vinA anya sAdhanAonI sArthakatA ja nathI rahetI. tethI bhAratIya ciMtakoe eka svarathI brahmacaryanI sAdhanA para sarvAdhika bhAra dIdho che. vaidika, bauddha ane jaina paraMparAmAM brahmacaryane badhAM vratomAM viziSTa ane moTuM mAnavAmAM AvyuM che. kahyuM che - vratAnAM brahmacarya hi, viziSTaM gurukaM vratama / tajjanyapuNyasambhArasaMyogAd gururucyate // brahmacarya badhAM vratomAM viziSTa ane moTuM che, kAraNa ke enA pAlanathI puNyono vipula Dhagalo ekaTho thaI jAya che ane bIjuM paNa kahyuM che - [brahmacarya mahAvrata . (855) Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatazcaturo vedA brahmacarya ca ekataH / ekataH sarvapApAni madyaM mAMsaM ca ekataH // trAjavAnA eka pallAmAM cAreya veda rAkhavAmAM Ave ane bIjAmAM brahmacarya rAkhavAmAM Ave, eka tarapha badhAM pApo rAkhavAmAM Ave ane bIjI tarapha maghamAMsajanya pApane rAkhavAmAM Ave to puNyamAM brahmacaryanuM palluM ja bhAre raheze ane bIjAmAM pApamAM madha-mAMsanuM pApa bhAre raheze. tAtparya e che ke cAra vedomAMthI brahmacaryanuM mahattva vadhu che. brahmacaryano artha : brahmacarya' zabdamAM be pada che - brahma ane carya. Ano spaSTa artha che - "brahmamAM vicaraNa karavuM." brahmano artha che - AtmA, paramAtmA, vidyAdhyayana, sevA ane yoga sAdhanA vagere. mAtra vIryarakSA ke jananendriya saMyama brahmacaryano apUrNa artha che - indriya viSayo ane kAmavAsanAone uttejita karanArAM jeTalAM paNa kAraNa che, emanAthI dUra rahevuM brahmacaryanuM niSedhAtmaka rUpa che. brahmacaryanuM vidheyAtmaka rUpa che - AtmA ke paramAtmAnI upAsanAmAM lAgavuM. A baMne vidhi-niSedhAtmaka rUpothI brahmacaryanA bAhya ane AtyaMtara ema be-be bheda thaI jAya che. jyAre AtmA potAnA svarUpamAM ramaNa kare che tyAre vidheyAtmaka AtyaMtara brahmacarya thAya che. rAgadveSathI rahita hovuM, viSayonI AsaktithI dUra rahevuM, kaSAya, moha, ajJAna, kAmavAsanA vagere Atma virodhI tattvothI dUra rahevuM niSedhAtmaka AtyaMtara brahmacarya che. vIryarakSA karavI, jananendriyano saMyama karavo, brahmacaryanuM vidheyAtmaka rUpa che smaraNaM kIrtanaM keli prekSaNaM guhyabhASaNam / saMkalpo'dhyavasAyazca kriyAniSpattireva ca // etanmaithunamaSTAMgaM pravadanti manISiNaH // maithananuM sevana na karavuM, maithunanAM ATha aMgothI dUra rahevuM kAmottejaka khAna-pAna, raheNIkaraNI, vezabhUSA vagere tathA azlIla dravya, zrAvya, spRzya, khAdya, pAThya, lekha vagere tamAma vAtothI dUra rahevuM niSedhAtmaka rUpathI brahmacarya che. sAdhujIvanamAM A baMne rUponuM mana, vacana, kAyAthI tathA kRta-kArita ane anumodita rUpathI brahmacaryanuM pAlana karavuM ja brahmacaryanuM pUrNa zuddha svarUpa che. brahmacaryanI puSTi hetu pAMca bhAvanAo: jaina zramaNa-zramaNI mATe brahmacarya vratanI surakSA anivArya che. anya vratomAM apavAda ke chUTa che, paraMtu A brahmacarya vratamAM koI apavAda ke chUTa nathI. jema ke kahyuM che - na vi kiMci aNuNNAyaM na nisiddhaM jiNa-variMdehiM / _ bhottUNa mehuNabhAvaM, (jamhA) na taM viNA rAgadosehi // jinezvara devoe maithuna bhAvane choDIne anya koI vAtanI na to ekAMtataH AjJA ja ApI che ane na niSedha ja karyo che. arthAt maithunasevanano to ekAMtataH niSedha che, kAraNa ke maithunasevana rAga bhAva vinA nathI thato. (85) che , je che te che , je jiNagho] Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrakAre tyAM sudhI kahyuM che ke - "prANa tyAga svIkAra karI le, paraMtu brahmacarya vrata khaMDita na kara." jyAre brahmacaryanI rakSA paNa prANathI karavI sAdhu mATe anivArya che, to sAdhake e jovuM paDaze ke abrahmacaryanAM sthAno kayAM-kayAM che? athavA brahmacaryanAM vighAtaka tattvonA moracA kayA-kayA che? kAmano cakravyuha kyAM-kyAM ane kaI-kaI rIte sAdhakane phasAvI le che? emanAthI kevI rIte bacavuM joIe? A praznonA javAbamAM ane brahmacaryanI surakSA mATe zAstrakAroe pAMca bhAvanAonuM prarUpaNa karyuM che. e pAMca bhAvanAo sAdhakane abrahmacaryanA aDDAonI ke brahmacarya vighAtaka moracAnI jANakArI ApIne emanAthI bacavAno vAraMvAra abhyAsa karavAno saMketa Ape che. e pAMca bhAvanAo A pramANe che: (1) strI kathA virati samiti bhAvanA, (2) strI rUpa virati samiti bhAvanA, (3) pUrvarata vagere smaraNa tyAga samiti bhAvanA, (4) praNIta snigdha bhojana vivarjana samiti bhAvanA ane (5) strI saMsakta nivAsa tyAga samiti bhAvanA. (1) strI kathA virati bhAvanA brahmacaryanI sAdhanA ane ArAdhanA karanAra sAdhake strImAM rAga utpanna karanArI kathA na karavI joIe, athavA strIothI rAgapUrvaka vArtAlApa na karavo joIe. brahmacarya vighAtaka tattvono eka moraco che. strI saMbaMdhI varNana ke strIonI rAgapUrvaka vArtAlApa. brahmacaryanA upAsake enAthI dUra rahevuM joIe. sAdhuno upadeza badhA mATe che, paraMtu sAdhu kAma ke mohathI prerita thaIne potAno upadeza mAtra strIonI vacce besIne na karavA lAge, vairAgyanA upadezanA sthAna para kAmavardhaka vicitra vAto na sAMbhaLavA lAge, strIonA hAva-bhAva ke vilAsathI yukta vArtAo na kahI bese, strIonA madhura, hAsyarasa ke zRMgArarasanI laukika ghaTanAo na kahevA lAge, mohajanaka vAto na batAvavA lAge, navavivAhita varavadhUnAM caritra tathA vivAhanI carcA na karI bese, strIonA saubhAgyadurbhAgyanI bhaviSyavANI na kare athavA strIonA AliMgana-cuMbana vagerenuM varNana na karavA lAge, vibhinna vezabhUSA ke rUpa vagerenuM varNana na kare. A dRSTie strI kathA viratine brahmacarya vratanI prathama bhAvanAnA rUpamAM pratipAdita karavAmAM AvyuM che. ukta prakAranI ke anya paNa strIonA zRMgAra vagerethI saMbaMdhita kAmavardhaka tathA tapa-saMyama brahmacaryanI vighAtaka kathAo sAdhune na to kahevI joIe ane na sAMbhaLavI joIe. kAmavardhaka kathAo karavAmAM sAdhunuM mana caMcaLa thaI UThe che ane enA saMyamanuM khaMDana thaI jAya che. jema ke "AcArAMga sUtramAM kahyuM che - ___"itthINaM kahaM kahemANe saMtibheyA saMti vibhaMgA saMti kevalipaNNattAo thamAno ' strIonI kathA karanArA nigraMthanI zAMtibhaMga thaI jAya che, cAritra ane brahmacaryanuM khaMDana thaI jAya che ane zAMtirUpa kevaLI prarUpita dharmathI te bhraSTa paNa thaI jAya che. tethI sAdhune brahmacarya mahAvrata che, 850), Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikArottejaka strI kathAthI sarvathA dUra rahevuM joIe. evuM karavAthI ja sAdhaka brahmacarya vratamAM aDola ane sthira rahI zake che. (2) strI rUpa virati bhAvanA : brahmacaryanAM ghAtaka tattvono bIjo moraco che - nArInA rUpane AsaktipUrvaka jovuM, enuM ciMtana karavuM ane vANI dvArA kathana karavuM. aNagAra sAdhake strInAM rUpa-lAvaNya vagerene rAga bhAvanApUrvaka jovAthI bacavuM joIe. A rIte strIonuM madhura hAsya (muskAna), vikArayukta vacana, aMga-pratyaMgonI ceSTAo, kaTAkSathI nirIkSaNa, AMkhono vilAsa, madamasta cAla, krIDAo, kAmottejaka saMbhASaNa, nRtya gIta, vAghavAdana, zarIranI laMbAI, jADAI, raMga, lAvaNya, rUpa, yauvana, stana-adhara, vastrAlaMkAra, zRMgAra prasAdhana vagerene brahmacaryanA sAdhaka muni AMkhothI jovAnI icchA na kare, na manathI emanuM ciMtana kare ane na vANIthI enuM varNana kare. tAtparya e che ke kAmavikAra pedA karanArI jeTalI paNa cIjo che, emanAM darzana, ciMtana ane varNanathI brahmacArI sAdhaka sarvathA bace. Ama strI rUpa virati nAmanI bhAvanAthI sAdhakanI aMtarAtmAmAM brahmacaryanA sudRDha saMskAra baddhamULa thaI jaze ane sAdhaka barAbara brahmacaryanI surakSA karI zakaze. A bhAvanAnI upekSA karIne jo sAdhaka nArIonAM agopAMgone rAgabhAvathI joze to enA brahmacaryano bhaMga thaze, cAritranuM khaMDana thaze ane te kevaLI prarUpita dharmathI bhraSTa paNa thaI jaze. A aniSTakArI saMbhAvanAne nirasta karavA mATe aNagAra sAdhake strI rUpa virati nAma bhAvanAno niraMtara abhyAsa karIne brahmacaryanI sAdhanAne susthira ane sudRDha banAvavI joIe. A strI rUpa virati nAma bIjI bhAvanA che. (3) pUrvarata vagere smaraNa tyAga bhAvanA : aneka vAra sAdhakanA sAme na to strI hoya che ane na kAmottejaka padArtha. paraMtu pUrvamAM gRhasthAvasthAmAM karavAmAM AvelI krIDAo tathA kAmasevananI smRti thaI javAthI te sAdhaka manane vikArI banAvI le che. kyAreka ramata-gamata, naTo, bhAMDo ane khela batAvanArAonA azlIla dezya joIne, azlIla zabdone joIne, azlIla zabdone sAMbhaLIne tathA pUrve joela ke anubhUta vastuonuM smaraNa karIne manane manAve che, paraMtu A azlIla manoraMjana bahu moMghuM paDe che. enI varSonI karAvelI brahmacaryanI sAdhanA e manoraMjanathI thoDI ja kSaNomAM samApta thaI jAya che. tethI zAstrakAra dizAnirdeza kare che ke - pahelAM gRhasthAzramamAM anubhUta kAmakrIDA, dyUta vagere krIDA tathA sAsarI pakSanA sALA-sALI vagerethI thayelA paricaya, hAsa-parihAsanuM smaraNa karavuM ucita nathI. Ama, pUrvajIvanamAM vivAhanA samaye ke anya viziSTa utsavonA prasaMga para zRMgAra rasanI gRhasvarUpa, suMdara vezathI susajjita, hAvabhAva-aMga vinyAsa ane vilAsapUrNa gatithI zobhita, anukULa premavALI strInI sAthe je zayana-sahavAsa anubhava karyo hato enuM smaraNa karavuM sAdhu mATe khUba ja ghAtaka hoya che. Ama, vividha prakAranA khela-ramatovALAnA ke vAdya vagADanArAonA ke nRtya-gIta karanArAonA azlIla manoraMjanone yAda karavA, emane jovA ke varNana karavA sAdhu mATe varjanIya che. 858 jiNadhammo Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukta rItithI pUrvarata pUrva kriIDita virati samitinI bhAvanAnA prakAzamAM sAdhakano aMtarAtmA brahmacaryanA saMskArothI susaMskRta banaze ane tyAre enuM mana brahmacarya niSThAmAM otaprota thaI jaze, enI indriya viSayothI vimukha thaI jaze ane te jitendriya sAdhu brahmacaryano surakSaka banI jaze. (4) praNItahAra virati samiti bhAvanA brahmacarya upara jema azlIla vAtAvaraNa ane bAhya padArthono prabhAva paDe che ema ja AhArano paNa prabhAva paDe che. anya indriyone jItavuM to saraLa che, paraMtu rasanA Indriyane jItavI muzkela che. kahyuM che - akkhANa rasaNI kammANa mohaNI taha vayANa baMbhaM ca / guttINa maNaguttI cauro dukkheNa sijhaMti // arthAtu indriyomAM rasanA, kamoMmAM mohanIya, vratomAM brahmacarya ane guptiomAM mano gupti - A cAreyane jItavuM ghaNuM muzkela hoya che. bhAgavatuM purANamAM paNa kahyuM che ke - "nitaM sarve rase nitte" arthAt svAdane jItI levAthI badhuM jItI levAya che. uttejaka, tAmasI, caTapaTu, svAdiSTa, gariSTha bhojana pratidina ThAMsI-ThAMsIne khAIe ane brahmacaryanuM mana-vacana-kAyAthI pUrNataH pAlana karavA mAMgIe, te duSkara vAta che. maharSionuM anubhavayukta kathana che ke - jahA davaggI pauriMdhaNe vaNe, samArUo novasamaM uvei / evendiyaggI vi pagAmabhoiNo, na baMbhayArissa hiyAya kassavi // arthAt - pracura iMdhaNa(baLataNa)thI yukta vanamAM Aga lAgI hoya ane sAthe havA AvatI hoya to jema e Aga olavAtI nathI, ema ja atibhojI ke ati viSayabhoganI tarapha jhUkelI vyaktinI indriyAgni prajvalita thavAthI viSaya-rUpI baLataNa maLatuM rahevAthI olavAtI nathI. sAce ja viSayAgni koInA mATe paNa hitakArI nathI hoto. svAdiSTa ane gariSTha tathA masAledAra padArtha khUba mAtrAmAM khAvAthI indriyo puSTa thaIne manane kAmavAsanAnA bhayAnaka (nirjana) vanamAM bhaTakAvI de che. brahmacaryathI patita thavA sivAya sAdhakanuM citta keTalIya vAra vikSipta ane vyAkuLa paNa thaI jAya che. tethI zAstrakAra nirdeza Ape che ke - "dUdha, dahIM, ghI, navanIta vagere gariSTha khAdya padArthone vikRtijanaka samajIne athavA darpakAraka ke madakAraka samajIne emanuM sevana na karo, roja sevana na karo, divasamAM aneka vAra sevana na karo, vadhu mAtrAmAM sevana na karo.' sAdhuno AhAra saMyamayAtrAnA nirvAha hetu hoya che, na ke svAda mATe. gADInI dhuMsarI (dharI)mAM tela ApavA samAna ghA upara malama lagAvavA samAna parimita mAtrAmAM ja eNe AhAra karavo (levo) joIe. kahyuM che - evamanbhaMgaNalevo sagaukkhANa jatti o hoi / ia saMjama bhara vahaNaTThayAe sAhUNa mAhAro // (brahAcarya mahAvrato 859) Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama, praNItAhAra virati rUpa samitinA prakAzamAM samyaka pravRtti karavAthI sAdhakano aMtarAtmA brahmacaryanA prakAzathI jhagamagI UThe che. svAdane jItanAra ane maryAdita-bhojI sAdhu ja brahmacaryano ArAdhaka thaI zake che. bhojananA parimANane batAvatAM kahyuM che - addhabhasaNassa savvaMjaNassa kujjA dagassa do bhaage| ... vAu paviyAraNaTThA chanbhAyaM UNagaM - kujjA // bhUkhano aDadho bhAga (hisso) vyaMjana sahita AhArathI karavo joIe. eka tRtIyAMza bhAga pANIthI bharavo joIe ane SaSThamAMza (chaThTho) bhAga vAyunA saMcAra mATe khAlI rAkhavo joIe. (5) strI saMsakta nivAsa tyAga samiti bhAvanA : brahmacArI sAdhake evA sthAna para rahevuM joIe jyAM enA brahmacaryane koI khataro na hoya. vyaktinA mAnasa para AsapAsanA vAtAvaraNano prabhAva paDyA vinA raheto nathI. tethI sAdhue potAnA nivAsa hetu evuM sthAna nizcita karavuM joIe, jyAM strIono saMsarga na hoya. brahmacaryanI surakSA mATe sAdhue evA sthAna para na rahevuM joIe jyAM strIo UMghatI hoya, besatI hoya, gharanA daravAjAthI vAraMvAra dRSTi paDatI hoya, evuM UMcuM sthAna jyAMthI khUba dUra sudhI gRhasthanA gharanI cIjo ke sAMsArika pravRttio jovA maLatI hoya, gharano pAchaLano bhAga jyAMthI strIo para dRSTi paDatI hoya. snAnaghara, zRMgAraghara vagere strIonA avarajavaranA sthAne, vezyAonA sthAne (sthaLe), vezyAono mahollo ane strIonA Amoda-pramodanA sthAne emane brahmacaryanA vighAtaka mAnIne sAdhu evAM sthAnoe na rahe. evAM sthAnomAM rahevAthI brahmacArIne brahmacaryamAM zaMkA utpanna thaI zake che, enuM khaMDana thaI zake che ane te kevaLI dharmathI bhraSTa thaI zake che. tethI strI saMsakta sthAnanA tyAganA prakAzamAM sAdhu potAnA aMtarAtmAne brahmacaryanI bhAvanAthI saMskArita karI le che. te brahmacaryamAM lIna thaI jAya che ane viSayavAsanAnA nirjana (bhayAnaka) vanamAM nathI bhaTakato. ukta rItithI zAstrakAroe brahmacarya mahAvratanI pAMca bhAvanAo batAvI che. "digaMbara AmnAya"nA "aNagAra dharmAmRta'mAM pAMca bhAvanAonuM varNana A pramANe karavAmAM AvyuM che - (1) strI rAga kathA zravaNa, (2) enAM manohara aMgonuM nirIkSaNa, (3) pUrvamukta bhogonuM smaraNa, (4) kAmoddIpaka bhojana ane (5) zarIra saMskAra. A pAMceyanA tyAga rU5 bhAvanAthI brahmacaryane sthira karavuM joIe. tyAM kahevAmAM AvyuM che ke - - "he sAdho ! jo tuM strImAM rAga utpanna karanArI athavA strIthI rAgapUrvaka karavAmAM AvatI kathAne sAMbhaLavAmAM bahero che, jo tuM enA mukha, stana vagere manohara aMgone jovAmAM AMdhaLo che, jo tuM pahelAM bhogavelI strInA smaraNa karavAmAM asaMjJI che, jo tuM vIryavardhaka icchita (860) che Aje jiNadho] Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasonA AsvAdamAM jihvAhIna che, jo tuM potAnA zarIranA saMskAra karavAmAM vRkSa che (vRkSo potAnA saMskAra nathI karatA) to tuM brahmacarya vratamAM siddha che, sAco brahmacArI che." ukta kathanamAM brahmacarya vratanI bhAvanAono samyaka ullekha karavAmAM Avyo che. nava vADo : A rItithI A bhAvanAomAM navavidha brahmacarya-guptino saMgraha karI devAmAM Avyo che. sAmAnya rIte brahmacaryanI surakSA mATe nava prakAranI vADonuM kathana che. te nava vADo A pramANe che : Alao thIjaNAiNNo, thIkahA ya maNoramA / saMthavo ceva NArINaM, tAsiM iMdiya-darisaNaM // kUiyaM ruiyaM-gIaM hAsa bhuttAsaNANi ya / paNIyaM bhattapANaM ca aimAyaM pANabhoyaNaM // gattabhUSaNa miLaM ca, kAmabhogA ya dujjayA / Narassattagavesissa, visaM tAlauDaM jahA // - uttarA. A.-16, gA-11/13 (1) strI janAkIrNa sthAna : je sthAna para bilADI rahetI hoya e ja sthAna para uMdara rahe to enuM AvI ja bane. koIpaNa kSaNe enA prANono aMta AvI zake che. e ja rIte je makAna ke sthAnamAM devI, nArI ke tiryaMca strI athavA napuMsakanuM nivAsa hoya tyAM brahmacArI puruSa rahe to enA brahmacaryano vinAza thaI jAya che. tethI brahmacArI puruSe potAnA brahmacaryanI rakSAhetu strI janAkIrNa sthAnanAM parityAga karI devo joIe. brahmacarya vratanI rakSAhetu A prathama vADa che. (2) manorama strI kathA : jema AMbalI, lIMbu vagere khATA padArthonAM nAma letAM ja moMmAMthI pANI chUTe che, e ja rIte strInA sauMdarya, zRMgAra, lAvaNya, hAvabhAva vagerenuM varNana karavAthI vikAra utpanna thAya che. tethI manorama strI kathAno tyAga karavo brahmacarya vratanI bIjI vADa che. (3) strIono paricaya : jema ghauMnA loTamAM bhUruM koLuM (peThA) rAkhavAthI eno baMdha nathI thato ane cokhAnI pAse nAriyeLa rahevAthI emAM vikAra AvI jAya che. e ja rIte strI-puruSa jo eka Asana upara bese to emanuM brahmacarya khaMDita thaI jAya che. tethI brahmacArIe strInI sAthe eka Asana upara besavAno ane enA sAthe atisaMsarga ke saMparka rAkhavAno tyAga karavo joIe. (4) rasIonAM AMgopAMga jevAM ? jema sUryanI tarapha ekITase jovAthI kAcI AMkhone nukasAna thAya che, e ja rIte strIonAM aMgopAMgone nIrakhavAthI (jovAthI) brahmacaryano nAza thAya che. tethI strIonAM aMgopAMgone rAgabhAvathI na jovA joIe. brahmacarya mahAvrata che. . ja81) Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) strIonA zabda-gIta vagere sAMbhaLavAM : jema meghanI garjanA sAMbhaLavAthI moranuM mana DolI UThe che, e ja rIte paDado, dIvAla vagerenI bIjI tarapha krIDA karanArA daMpatInA zabda, hAsya-vinoda vagerene sAMbhaLavAthI brahmacArInuM mana DolI UThe che. tethI strIonA kUjita, rudita, gIta ane hAsya vagerene na sAMbhaLavAM joIe. (6) bhukta bhogonuM smaraNa H eka vRddhAnA gharanI chAza pIne keTalAka musApharo cha mahinA pachI pharI e ja vRddhAnA ghera pAchA AvyA. tyAre vRddhAe kahyuM : "huM tamane jIvatAM joIne khUba ja prasanna thaI chuM. kAraNa ke tamArA gayA pachI chAzanA hAMDiyAmAMthI sApa nIkaLyo hato.'' e zabdo sAMbhaLatAM ja te musApharo mRtyu pAmyA. A ja rIte pUrva gRhasthAvasthAmAM strInI sAthe karavAmAM AvelA bhoga-vilAsonuM smaraNa karavAthI brahmacaryano vinAza thAya che. tethI bhukta bhogonuM smaraNa na karavuM joIe. (7) sarasa bhakta pAna H jema sannipAtanA rogIne dUdha-sAkara bheLavI ApavuM ghAtaka thAya che, e ja rIte haMmezAM sarasa, pauSTika, kAmottejaka bhojana karavuM paNa brahmacArI mATe ghAtaka thAya che. tethI sarasa bhakta pAnano tyAga karavo joIe. (8) atimAtrAmAM bhaktapAna : jema zeranA hAMDiyAmAM savA zera khIcaDI vage2e banAvavAthI hAMDiyo phUTI jAya che, e ja rIte maryAdAthI vadhu AhAra karavAthI roganI vRddhi thAya che ane vikAranI vRddhi thavAthI brahmacarya naSTa thaI jAya che. tethI brahmacArIe pramANopeta AhAra karavo joIe. haMmezAM bhUkhathI ocho AhAra (khorAka) levo joIe. vAyusaMcAra mATe bhUkha(peTa)no chaThTho bhAga haMmezAM khAlI rAkhavo joIe. enAthI brahmacaryanA pAlanamAM suvidhA thAya che. (9) zarIra zRMgArano parihAra : jema daridra(garIba)nI pAse, ciMtAmaNi ratna nathI rahetuM, ema snAna, mardana, zRMgAra vagere karIne zarIrane sajAvanAranuM brahmacarya naSTa thaI jAya che. zarIranI vibhUSA karanAra vyakti brahmacaryanI sAdhanA nathI karI zakatI ane te cIkaNAM karmonuM baMdhana karatAM-karatAM saMsArasAgaramAM evo DUbe che ke pachI nIkaLavuM enA mATe muzkela thaI jAya che. kahyuM che - vibhUsA vattiyaM bhikkhU, kammaM baMdhai cikkaNaM / saMsAra-mAre vore, jeNaM paDai duruttare // vaidika graMthomAM paNa kahevAmAM AvyuM che - dazavaikA. a-6, gA-66 sukhaM zayyA, sUkSma vastra, tAmbUlaM snAna bhaMjanaM / dantakASThaM sugandhaM ca brahmacaryasya dUSaNam // komaLa zayyA upara UMghavuM, bArIka vastro paheravAM, pAna khAvuM, snAna karavuM, aMjana (kAjaLa) lagAvavuM, dAtaNa karavuM, sugaMdhita padArthonuM lepana karavuM, e badhAM ja brahmacaryane dUSita kare che. 862 jiNagho Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmacArI puruSe ukta strI janAkIrNa sthAna vagere nava vAtone tAlapuTa viSanI samAna ghAtaka samajIne emanAthI haMmezAM bacato rahe. jema catura kheDUta khetInI rakSA mATe enI cAreya tarapha vADa lagAve che, ema ja brahmacArIe brahmacaryanA rakSaNa mATe ukta nava vADonuM pAlana karavuM joIe. puruSa mATe je vAto strIthI saMbaMdhita kahevAmAM AvI che brahmacAriNI strI mATe e ja vAto puruSathI saMbaMdhita samajavI joIe. ukta nava vADomAMthI koIpaNa vADano bhaMga karanArA brahmacArIne zaMkA utpanna thaI jAya che ke te brahmacArIne pALe ke nahi. enA hRdayamAM bhogonI AkAMkSA utpanna thaI jAya che, enA cittamAM brahmacaryanA phaLamAM saMdeha rUpa vicikitsA pedA thaI jAya che. enA phaLa svarUpa te brahmacaryane toDI de che, enA tana-manamAM unmAda pedA thaI jAya che ane rogothI grasta banIne kevaLI prarUpita saMyama dharmathI bhraSTa thaIne anaMta kALa sudhI saMsAra-bhramaNa kare che. evuM jANIne nirgatha aNagAra nava vADa sahita zuddha brahmacarya mahAvratanI ArAdhanA kare che. akhaMDa brahmacarya pALanAra zramaNa nigraMtha surAsuro dvArA vaMdanIya banIne saMsArasAgarane pAra thaI jAya che. caturtha bahAcarya mahAvratano bhaMga: strI, pazu, paMDaga A traNeyanAM nava koTi(prakAre)thI guNyA karavAthI 9*3= 27 bheda thAya che. emane divasa, rAta, ekalAne, samUhamAM, UMghatA ane jAgatAM - A cha vikalpothI guNyA karavAthI 2746=162 bhaMga cothA mahAvratanA bane che. KGO (parigraha viramaNa mahAvata) zramaNa nirgatha potAnA mahAniSkramaNanA samaye je pAMca mahApratijJAo le che, emAMthI cAranuM varNana karI cUkyA chIe. have krama prApta pAMcamI mahApratijJAnuM varNana karyuM che. zramaNa nigraMtha aNagAra potAnI pAMcamI pratijJAmAM saMkalpa kare che ke - "te badhA prakAranA parigrahathI svayaMne mukta rAkhaze." emanI pratijJAnuM prArUpa A prakAre che. __ "ahAvare paMcame bhaMte ! mahavvae pariggahAo veramaNaM / savvaM bhaMte ! pariggahaM paccakkhAmi / se (gAme vA Nayare vA raNNe vA) appaM vA, bahuM vA, aNuMvA, thUlaM vA, citta mantaM vA, acitta mantaM vA, neva sayaM pariggahaM parigiNhejjA, nevannehiM pariggahaM parigiNhAvejjA, pariggahaMta parigiNhate vi anne na samaNujANejjA, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi, na kAravemi karataM pi annaM na samaNujANAmi / tassa bhaMte ! paDDikkamAmi nindAmigarihAmi appANaM vosirAmi // " - dazavaikA.-.-4 "bhaMte ! pAMcamA mahAvratamAM parigrahathI virati thAya che. huM badhA prakAranA parigrahanuM pratyAkhyAna karuM chuM. (gAmamAM, nagaramAM athavA vanamAM kyAMya paNa.) thoDuM athavA vadhAre, sUma, [parigraha viramaNa mahAvrata che 863) Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSma athavA dhULa, sacitta athavA acitta - koIpaNa parigrahanuM grahaNa huM svayaM karIza nahi. bIjAthI parigrahanuM grahaNa karIza nahi ane parigrahanA grahaNa karanArAonuM anumodana nahi karuM. yAvajIvana mATe traNa karaNa, traNa yogathI-manathI, vacanathI, kAyAthI grahaNa nahi karuM, na karAvIza ane karanArAonuM anumodana paNa nahi karuM. bhaMte! atItanA parigrahathI nivRtta thAuM chuM, tenI niMdA karuM chuM, gaha karuM chuM ane AtmAnuM vyutsarga karuM chuM." A mahApratijJAmAM aNagAra sAdhaka badhA prakAranA parigrahanA pratyAkhyAna kare che. bhale te parigraha mUlya ane pramANamAM thoDuM athavA vadhu hoya, te sUkama hoya athavA skULa hoya, te sajIva hoya athavA nirjIva hoya. bhale te sAdhaka gAmamAM rahe athavA nagaramAM, jaMgalamAM rahe. kyAMya paNa rahevA chatAM te koIpaNa prakAranA parigrahane na to svayaM grahaNa kare che, na bIjAne grahaNa karAve che, ane grahaNa karelAne anumodana paNa karato nathI. A prakAre traNa karaNa, traNa yogathI te parigrahanuM sarvathA pratyAkhyAna kare che. ahIM e prazna thAya che ke nigraMtha zramaNane paNa jIvanopayogI tathA saMyamopayogI padArthone grahaNa karavA paDe che, to te pUrNatayA parigrahano tyAgI kevI rIte thaI zake che? jIvananirvAha hetu tene AhAra, pANI tathA saMyamanirvAha hetu vastra-pAtra-rajoharaNa vagere upakaraNa levA paDe che, to te pUrNatayA aparigrahI kevI rIte kahI zakAya? A praznanuM samAdhAna dvitIya Asrava dvArA avratamAM parigrahanI paribhASAnA prasaMga para ApavAmAM Avyo che tathApi tene Agamika AdhArathI ahIM spaSTa karI devo upayukta raheze. Agamokta paribhASA anusAra mUccha parigraha che, na ke padArtha. jinadAsa mahattaranI cUrNimAM paNa kahevAyuM che ke - "so ya pariggaho ceyaNAceyaNesu davvesu mucchA nimitto bhavai / " arthAt cetana-acetana padArthomAM mUccha bhAvane parigraha kahe che. zramaNa nigraMtha je vastra, pAtrAdi rAkhe che te saMyamanI sAdhanAmAM upayogI hovAthI rAkhe che, mamatvanA kAraNe rAkhatA nathI. tethI te parigrahanI paribhASAmAM AvatuM nathI. keTalIka vyakti gharabAra, jamIna-jAyadAda, kuTuMba-kabIlA vagere choDIne ekAMta jaMgalamAM jaI bese che. temanI pAse bAhya vastunA nAma para eka laMgoTI paNa muzkelIthI hoya che, paraMtu jo temanA aMtaramAM parigrahanI dhamAcakaDI macI rahetI hoya, tyAM paNa tenA manamAM vividha sAMsArika vastuone grahaNa karavAnI prabaLa lAlasA UThatI rahetI hoya, te manamAM ne manamAM te manojJa vastuone pAmavA mATe lAlayita rahetA hoya, devI-devonI stuti, jApa, mAnatA vagere karatA rahetA hoya to sthULa dRSTithI jovAthI te lagabhaga aparigraha jevA lAgaze, paraMtu lAlasAo ane mamatvanA bhAvanA kAraNe te kadApi aparigrahI mAnI zakAtA nathI. kahevAyuM che ke - vatthagaMdhamalaMkAraM itthIo sayaNANi ya / acchaMdA je na bhujaMti, na se cAitti vuccaI // - da. a-2, gA.-2 (84) 0 0 0 0 0 0 jiNadhamo) Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastra, sugaMdhita padArtha, AbhUSaNa, strIo, zayanIya padArtho vagere jene AdhIna nathI, paraMtu manamAM ne manamAM tene meLavavA mATe lAlAyita rahe che to tene parigrahano tyAgI kahI zakAto nathI. A to eka prakArano daMbhAcAra che ke bahArathI lokone batAvavA mATe pAse kazuM nathI, paraMtu aMdara ne aMdara e tyakta padArthothI paNa adhika prApta karavAnI lAlasA ane kAmanA banelI hoya che. tethI pAse kazu na hovA chatAM paNa mUrchAbhAvanA kAraNe te parigrahI che. bIjI bAju saMyamI sAdhakanI sAdhanAne mATe vastra, pAtra, rajoharaNa vagere sAmagrI rAkhe che, paraMtu tenI para mUrchAbhAva rAkhatA nathI. te mAtra saMyamanI rakSAhetu tene grahaNa kare che, dhAraNa kare che ane upayogamAM le che. dazavaikAlika sUtra'nI pUrvokta gAthAmAM saMyama ane lajjAnI rakSA karavA mATe vastra, pAtra, kAmaLo, pAdaprochana rAkhavAno nirdeza che. zItakALamAM zItathI pIDita thaIne muni agni sevana na kare tenA mATe vastra rAkhavAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. pAtranA abhAvamAM saMsakta ane parizATana doSa lAgI zake che, tethI pAtranuM vidhAna karyuM che. pANInA jIvonI rakSA karavA mATe vastra rAkhavAnuM vidhAna karyuM che. lajjAnA kAraNe colapaTTaka rAkhavAnuM vidhAna che. nigraMtha aNagAra A badhAM dhArmika upakaraNo rAkhavAM chatAM paNa mUrchAno abhAva hovAthI parigrahI kahI zakAto nathI. nigraMtha aNagAra to potAnA zarIra sudhdhAMnuM mamatva rAkhatA nathI, to upAdhinI to vAta ja kyAM che ? jema ke kahevAyuM che ke - savvatthuvahiNA buddhA, saMrakkhaNa-pariggahe / avi appaNo'vi dehammi, nAyaraMti mamAiyaM // - dazavaikA., a.-6, gA.-22 AcArya haribhadranI TIkA anusAra A gAthAno artha A prakAra che - "ucita kSetra ane kALamAM Agamokta upAdhi sahita tattvajJa muni cha jIvanikAyanA saMrakSaNanA mATe vastra vagerenuM parigrahaNa thavA chatAM paNa temAM mamatva rAkhatA nathI. vadhu to zuM teo potAnA deha para paNa mamatva rAkhatA nathI.' cUrNikAre A gAthAno artha bIjI rItathI karyo che. te A prakAre artha kare che : "badhA kALa ane badhAM kSetromAM tIrthaMkara upadhi(eka devadRSya-vastra)nI sAthe pravrujita thAya che. pratyeka buddha, jinakalpika vagere paNa saMyamanI rakSAnA nimitte upadhi (rajoharaNa, mukha-vastra vagere) grahaNa kare che. te upadhi para to zuM teo potAnA zarIra para paNa mamatva rAkhatA nathI." ukta baMne arthothI e dhvanita thAya che ke - nigraMtha aNagAra upadhi-vastra-pAtra vagere rAkhavA chatAM paNa parigrahI nathI, kAraNa ke temane tenA para mamatva hotuM nathI. vastutaH mamatva ja parigraha che.' parigraha viramaNa mahAvrata 85 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastra vagerene parigraha kahevAtuM nathI ? vastrane laIne jaina saMgha vartamAnamAM be paraMparAomAM vibhakta che. eka paraMparA muninA mATe vastra dhAraNane niSedha kare che ane bIjI paraMparA tenuM vidhAna prathama paraMparA* digaMbara' nAmathI ene bIjI paraMparA "zvetAMbara' nAmathI prasiddha che. paraMtu jo taTastha bhAvathI ciMtana karavAmAM Ave to jainAgamomAM sacela ane acela baMne zabdothI savastra paraMparAne ja sthAna prApta che. aitihAsika dRSTithI prabhu pArzvanAthanI paraMparAmAM spaSTa rUpathI vastra vidhAna che. AgamamAM muninI sacela ane acela baMne avasthAno ullekha maLe che. jinakalpI muni mATe zIta Rtu vItI javAthI acela rahevAnuM paNa vidhAna che, paraMtu te paNa mukhavastrikA ane rajoharaNa to rAkhe ja che. jema ke "AcArAMga sUtra'nA prathama zrutaskaMdhanA AThamA adhyayananA caturtha uddezakamAM kahevAyuM che ke - ___ "aha puNa evaM jANijjA-uvAikkate khalu hemaMte gimhe paDivanne ahAparijunnAiM vatthAiM pariTTa vijjA, aduvA saMtarUtare, aduvA omacele aduvA egasADe, aduvA acele, lAghaviyaM AgamamANe tave se abhisamaNAgae bhavai, jameyaM bhagavayA pave iyaM tameva abhisamiccA savvao savvatAe sammattameva samabhi jANijjA / " arthAtu jyAre sAdhaka muni e jANI le ke hemaMta Rtu cAlI gaI che ane grISma Rtu AvI gaI che to zItane lakSyamAM rAkhIne je vastra dhAraNa karyA hatAM, teno tyAga karI de ane upayogI hoya to yadA kadI AvazyakatAnusAra teno upayoga kare athavA traNa vastra hoya to ekane choDIne be rAkhe athavA bene choDIne eka rAkhe athavA vizeSa pratimA svIkAra * digaMbara : ahIM e samajI levuM Avazyaka che ke vartamAnamAM pracalita digaMbara paraMparA jinakalpathI sarvathA bhinna che. kAraNa ke pulAka labdhi, AhAraka zarIra, mana:paryaya jJAna vagere dasa vAtono aMtima muktAtmA jaMbUsvAmInI pachI viccheda batAvyo che, temAM je jinakalpano paNa viccheda kahevAyo che. tethI vartamAnamAM jinakalpa to Agama pramANanA AdhAra para asaMbhava che. tenI atirikta vyAvahArika dRSTikoNathI paNa jinakalpanI sAdhanA paddhati ane vartamAna digaMbara manionI sAdhanA paddhatimAM - dIvA - rAtrivata aMtara che. jinakalpika mani jaMgalomAM rahe che, upadeza ApatA nathI, ziSya banAvatA nathI, kAMTA vagere kADhatA nathI, siMhanA samakSa AvI javA chatAM mArga badalatA nathI, pariSadanA madhyamAM besatA nathI, paricita vasatImAM bhikSAhetu jatA nathI tathA ochAmAM ochA be upadhi mukhavastrikA ane rajoharaNa to rAkhe ja che. adhovastra paNa aicchika rUpathI svIkAra kare che. jyAre vartamAnamAM pracalita digaMbara paraMparA jinakalpInA uparyukta niyamonuM AMzika pAlana paNa karatA nathI. - vAstavamAM aitihAsika dRSTithI digaMbara paraMparAno udbhava vira nirvANanA 600 varSa pachI zivabhUti nAmanA kuMbhAra je muni banI gayA hatA, temanA dvArA vastranA Agraha para thayo hato. eno tarka pRSTa pramANa e che ke prabhu mahAvIra dvArA nirdiSTa aMga sAhitya Aje paNa zvetAMbara paraMparAnI pAse ja upalabdha che, ane tene "tattvArtha sUtra'nI prastAvanAmAM vizruta vidvAna zrI. paM. sukhalAlajI saMghavIe aneka aitihAsika dravyothI spaSTa tathA pramANita karyA che. astu digaMbara paraMparAno uddabhava vira nirvANanA 609 varSa pachInI dena che, A nirvivAda rUpathI mAnavAmAM Ave che. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne vastra rahita thaI jAya. A prakAre vastranA tyAga dvArA, lAghava guNa pragaTa thAya che. ane tapanI ArAdhanA thAya che. A je bhagavAne prarUpita karyuM tenA rahasyane samajIne vastra sahita ane vastra rahita baMne avasthAomAM samabhAva rAkhavo. vartamAnamAM upalabdha jaina sAhityamAM 'AcArAMga prathama zruta skaMdha' potAnI bhASA ane racanA zailInI dRSTithI prAcInatama Agama pramANita thaI cUkyo che. e AcArAMga prathama zruta skaMdhathI uparyukta pATha uSkRta karelo che. AmAM muni mATe acela-sacela baMne avasthAo anujJAta che. vAstavamAM vastra rAkhavuM ke na rAkhavuM vivAdano viSaya nathI. paristhiti bhedathI sarcalatA ane acelatA baMne zAstra-saMmata che. zAstramAM kahevAyuM che ke acelano utkarSa bhAva ane sacelano apakarSa bhAva lAvavo joIe nahi. ane ApasamAM ekabIjAnI avajJA karavI joIe. kAraNa ke eka vastradhArI, be vastradhArI, traNa vastradhArI ane vizeSa pratimA sthitimAM nirvastra muni - A badhuM jinAjJAmAM che. AcArya umAsvAtine baMne paraMparAo potapotAnA AcArya mAne che. emaNe dharma deha, rakSAnA nimitta anujJAtapiMDa, zayyA vagerenI sAthe vaaiSaNAno ullekha karyo che tathA* kalpyAkalpsanI samIkSAmAM paNa vasrano ullekha karyo che. A prakAre eSaNA samitinI vyAkhyAmAM vastrano ullekha che.' 'sthAnAMga sUtra'mAM pAMca kAraNothI acelatAne prazasta batAvI che. te che H (1) alpa pratilekhana, (2) prazastuM lAghavikatA, (3) vizvasta rUpa, (4) anujJAta tapa (5) vipula indriya nigraha. ukta rItithI Agama, sacelatAnuM ja samarthana kare che, jyAM pANI acela zabda Ave che, te paNa alpa vasranuM ja ghotaka che. yathA, alpa vasravALA bhikhArIne nAgA kahe che. rahyo prazna parigrahano. tenA saMbaMdhamAM sUtrakAre khUba ja spaSTa zabdomAM kahI dIdhuM che ke - "saMyama sAdhanA mATe je vastra-pAtrAdi rAkhavAmAM Ave che, te dharmopakaraNa kahevAya che, te parigraha nathI. jo vastumAtrane parigraha mAnavAmAM Ave to zarIra paNa parigrahanI gaNanAmAM Avaze. AvI sthitimAM zarIra rahetA koI aparigrahI nathI thaI zakatuM." vastutaH vastra parihAra athavA vasra svIkAranI kriyAnuM mahattva nathI, paraMtu tenI pAchaLa rahelI vRttinI pradhAnatA che. vastra choDI dIdhA pachI jo mamatva rahI jAya - zarIranI prati Asakti rahI jAya to tenAthI prayojana siddha thatuM nathI. AnAthI viruddha vastra hovA chatAM paNa jo vRttimAM mamatva na hoya, to A baMdhana rUpa hotuM nathI. mUrchA parigraha che. tenuM nivAraNa karavuM abhISTa che. vastrAdino parigraha to eka sAdhana mAtra che. niSkarSa e che ke nigraMtha aNagAra jo vastrAdi upakaraNa rAkhe che, te mUrchAnA abhAvamAM parigraha nathI. piNDu zayyA vastraiSaNAdi pAtraiSaNAdi yaccAnyat / kalpyA kalpyaM saddharmadeharakSAnimittoktam // - pra. pra. 138 + annapAnarajoharaNacIvaradInAM dharmasAdhanAnAmAzrayasya ca / udgamotpAdanaiSaNAdoSavarjanam eSaNA samiti: / / - tattvArtha mASya 1-p ce parigraha viramaNa mahAvrata - Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhya parigraha nava prakArathI varNita che. jema ke AcArya hemacaMdre 'yogazAstra'mAM kahyuM che dhanaM dhAnyaM svarNarUpyakupyAni kSetravAstunI / dvipAccatuSpAcceti syurnava bAhyAH parigrahAH // yogazAstra 2-115nI AvRtti arthAt dhana, dhAnya, sonuM, cAMdI, kuSya, kSetra, vAstu, dvipada ane catuSpada A nava bAhya parigraha che. digabaMra paraMparAmAM bAhya parigraha dasa prakAranA mAnavAmAM AvyA che. kahevAyuM che : kSetraM dhAnyaM dhanaM vAstu kupyaM zayanamAsanam / dvipadA pazavo bhANDaM bAhyA daza parigrahAH // somadeva, upAsaka 433 khetara, dhAnya, ghara, vastrAdi, kuSya, dvipada, catuSpada, zayana, Asana ane bhAMDaDa-masAlA vagere A dasa prakAranA bAhya parigraha che. AtyaMtara athavA aMtaraMga parigrahanA 14 bheda kahevAmAM AvyA che : (1) rAga (2) dveSa (3) krodha (4) mAna (5) mAyA (6) lobha (7) mithyAdarzana (8) hAsya (9) rati (10) ati (11) bhaya (12) zoka (13) jugupsA (14) veda. digaMbara paraMparAmAM paNa AvyaMtara parigraha 14 prakAranA kahyA che. paraMtu te anya rItathI kahevAmAM AvyA che. jema ke : - micchatta veda rAgA, hassAdIyA ya taha ya chaddosA / cattAri taha kasAyA caudasabbhaMtarA gaMthA // bhagavatI ArAdhanA, 1118 arthAt H (1) mithyAtva (2) strIveda (3) puruSaveda (4) napuMsakaveda (5) hAsya (6) bhaya (7) jugupsA (8) rita (9) arita (10) zoka (11) krodha (12) mAna (13) mAyA ane (14) lobha - A cauda aMtaraMga parigraha che. muni mATe bAhya ane AtyaMtara baMne prakAranA parigraha choDavA Avazyaka che. ahIM prazna thaI zake che ke parigrahanI vyAkhyAmAM 'mUrchA'ne parigraha kahevAyuM che. mUrchA to ApyaMtara parigraha rUpa che. tyAre bAhya vastune parigraha kevI rIte kahI zakAya ? AnuM samAdhAna e che ke mukhya rUpathI to ApyaMtara parigraha ja parigraha che, kAraNa ke pAse kazuM na hovA chatAM paNa vyakti saMkalpo ane lAlasAonA kAraNe parigrahI mAnavAmAM Ave che. dIna-bhikhArIne aparigrahI mAnI na zakAya, kAraNa ke tenAmAM aprAptane prApta karavAnI lAlasA ane kAmanA hoya che. jenA kAraNe tenuM citta viplava banI rahe che. saMkalpa-vikalpomAM te DUbelo rahe che, tethI akiMcana hovA chatAM paNa te parigrahI che. A rItathI mUrchA pramukha rUpathI parigraha che. paraMtu mUrchAmAM kAraNabhUta hovAnA kAraNe bAhya padArthone paNa bAhya parigraha mAnavAmAM Ave che. kAryanI nittimAM kAraNa sahAyaka hoya che. mUrchAmAM bAhya 868 jiNadho Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha kAraNa hoya che, tethI tenA tyAganuM paNa vidhAna karavAmAM AvyuM che. kAraNa ke nivRttithI kAryanI nivRtti paNa thAya che. bAhya padArthonA tyAgathI mUrchA nivRttimAM sahAyatA maLe che, A dRSTithI bAhya padArthono tyAga karavo paNa Avazyaka batAvyo che. keTalAka sAdhaka anAsaktinA AvaraNanI nIce padArthono saMgraha karavAnI potAnI lAlasA chupAvI zake che. teo e daMbha bhare che ke emanI padArthone vacamAM rahevA chatAM paNa anAsaktine kAraNe aparigrahI chIe. anAsaktinI sAdhanA khUba kaThina che. te saraLa nathI. anAsakti vRttiomAM ane vyavahAramAM jhaLakavI joIe, mAtra vANI-vilAsa dvArA nahi. daMbhanI saMbhAvanAne nirasta karavA mATe ane mUrchA bhAvane tyAgavAmAM suvidhAnI dRSTithI bAhya padArthonA parityAgane muninA mATe Avazyaka batAvyA che. eka bIjI zaMkA e uThAvI zakAya che ke jo 'huM ane mArA'no saMkalpa parigraha che to samyag jJAna vagere paNa parigraha kahevAze. kAraNa ke rAga vagere pariNAmamAM mamatva bhAva parigraha kahI zakAya che, tema samyag jJAna vageremAM paNa mamatva bhAva hoya che. AnuM samAdhAna e che ke jyAM pramatta bhAvano yoga che te parigraha che. samyag jJAnAdi pramatta bhAva nathI. bIjI vAta e che ke jJAnAdi to AtmAnA svabhAva che, tethI choDI zakAto nathI. tethI te parigrahamAM sammilita nathI. paraMtu rAgAdi to karmanA udayathI thAya che tethI choDavA yogya che. rAgAdithI karmano parigraha thAya che, tethI tene parigrahamAM sammilita karavAmAM AvyA che. jJAnAdithI karmabaMdha thatA nathI, tethI te parigraharUpa nathI. ukta rItithI bAhya ane AtyaMtara baMne prakAranA parigraha zramaNa nigraMthane mATe varSanIya che. aMtaraMga parigraha vizeSa bhayaMkara che : 'prazna vyAkaraNa sUtra'mAM aparigraha saMvara dvArA AraMbhamAM ja aMtaraMga parigrahanA tyAganI vAta mukhya rUpamAM kahI che. tyAM kahyuM che - ''nambU ! aAiha saMvuDe ya samaLe, Ama-pa--ihAto viste, viste jomALa mAyA-lohA...' "he jaMbU ! je muni AraMbha ane parigrahathI nivRtta thAya che tathA krodha, mAna, mAyA ane lobhathI virata thAya che, te ja sAdhu parigrahanA tyAgI kahevAya che.' ukta pAThathI A phalita thAya che ke sonuM, cAMdI, makAna, vastra, pAtra vagere bAhya rUpa padArtha ja parigraha nathI, paraMtu parigrahanuM aMtaraMga rUpa paNa che. je bAhya parigrahathI kaMI gaNA bhayaMkara hoya che. vastutaH parigrahano janma ja aMtarmanathI thAya che. tethI bAhya parigraha to aMtaraMga parigrahanA nimitta kAraNa hovAthI ja parigraha kahevAyuM che. sAdhu pravrujita thatA samaye gharabAra, kuTuMba-kabIlo, jamIna-jAyadAda to choDI ja de che. bAhya parigraha tenI pAse nAmamAtra paNa raheto nathI. saMyamayAtrAnA nirvAha hetu je dharmopakaraNa tenI pAse hoya che, teno te parigraha viramaNa mahAvrata se Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUccha rahita thaIne upayoga kare che, tethI te paNa parigrahamAM AvatA nathI. tethI bAhya rUpathI aparigraha banelo sAdhu saMbhavatayA emAM ja aparigrahanI pUrNatA mAnI levAnI bhUla karI zake che. tethI sUtrakAra tene sAvadhAna karatA kahe che ke - "bAhya rUpathI halakA-kulakA sAdhaka paNa aMtaraMga parigrahanA kAraNe bojArUpa bane che. jJAnIonI dRSTie te aMtaraMga parigrahathI grasita thaI zake che. tenA jIvanamAM krodhAdi kaSAyonI jvALA dhadhakatI rahI zake che, hAsyAdi nava-nava kaSAyo tenA cittane kaluSita karI zake che. mithyAtva rUpa pizAca tene dabAvI de che. rAga-dveSanI kAlimA tene malina banAvI zake che ane cauda prakAranA A aMtaraMga parigraha tenA saMyamanA dharmane haraNa karatA rahe che." A jokhamathI sAdhakane sAvadhAna karavA mATe sUtrakAre prazna vyAkaraNanA aparigraha saMvara dvAramAM sarvaprathama aMtaraMga parigrahanuM vistArathI vivecana karyuM che. eka prakAranA asaMyamathI laIne tetrIsa bola sudhInA aMdara nihita tattvane spaSTa karyuM che, jene teo aMtaraMga parigrahanuM ja vistRta rUpa mAne che. A tetrIsa bolomAMthI heya-zaiya-upAdeyano viveka karIne sAdhakane jJa-parijJAthI jANIne pratyAkhyAna parijJA dvArA aMtaraMga parigrahano tyAga karI devo joIe. A prakAre bAhA AtyaMtara rUpathI jyAre sAdhaka aparigrahI bane che tyAre te pUrNa rUpathI aparigraha niSTha sAdhu kahevAya che. ahIM e dhyAna devA yogya che ke parivAra-gRha-dhanAdino tyAga muni pUrvokta 14 aMtaraMga parigrahomAMthI mithyAtva vagere koIkano to sarvathA tyAga kare che, paraMtu cAritra mohanI taratamatAnA kAraNe keTalAkano sarvAzamAM tyAga na hovAthI paNa teo tenA munipadamAM bAdhaka banatA nathI. krodhAdi kaSAyomAMthI anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnAvaraNIya tathA pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyono munijIvanamAM sarvathA abhAva hovA chatAM paNa saMjvalana krodhAdino udaya rahe che. arthAt saMjvalana krodha, mAna, mAyA, anivRttikaraNa nAmano navamAM guNasthAna sudhI rahe che tathA saMjvalana lobha dasamA sUkSma saMparAya nAmanA guNasthAna sudhI rahe che. bIjI daSTie vicAra karIe to aMtaraMga parigrahanA 5 bheda paNa che : (1) mithyAtva, (2) avirati, (3) pramAda, (4) kaSAya ane (5) azubha yoga. A pAMca karmabaMdhananAM kAraNa che, tethI temane AtyaMtara parigraha mAnavAmAM AvyA che. zAstrakAroe karyagrahaNane parigraha ane baMdha batAvyA che. baMne prakAranA parigrahonuM vizleSaNa karanArI nimna gAthA mananIya che - puDhavAisu AraMbho pariggaho dhammasAhaNaM mottuM / mucchA ya tattha vajjho iyaro micchattamAiyo // pRthvIkAyAdi jIvonuM AraMbha (hiMsA) karavI parigraha che. dharmanA sAdhanabhUta padArthonA atirikta padArthone mUccha bhAvathI rAkhavA bAhya parigraha che, jyAre mithyAtva vagere aMtaraMga parigraha che. sArAMza e che ke zramaNa nigraMtha bAhya parigrahathI sarvathA mukta thaIne aMtaraMga parigrahathI mukta thavAne mATe satata prayatnazIla rahe che ane jyAre te bAhya AtyaMtara parigrahathI sarvathA mukta thaI jAya che tyAre siddha, buddha ane parinivRtta banI jAya che. (800) che jiNadhamo) Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aparigraha mahAvratanI pAMca bhAvanAo : aparigraha mahAvratanI puSTi ane surakSA mATe zAstrakAre pAMca bhAvanAonuM pratipAdana karyuM che. te pAMca bhAvanAo A prakAra che : (1) zrotrendriyanA viSayabhUta manojJa-amanojJa zabdomAM rAgadveSa na karavo. (2) cakSu indriyanA viSayabhUta manojJa-amanojJa rUpamAM rAgadveSa na karavo. (3) ghANendriyanI viSayabhUta manojJa-amano gaMdhomAM rAgadveSa na karavo. (4) rasanendriyanA viSayabhUta manojJa-amanojJa rasomAM rAgadveSa na karavo. (5) sparzanendriyanA viSayabhUta manojJa-amanojJa sparzImAM rAgadveSa na karavo. parigrahano artha moTA bhAge grahaNa karavAno hoya che. jyAM sudhI zarIra che, tyAM sudhI pAMceya indriyo ane mananA viSayone grahaNa karyA vagara sAdhakanuM kAma cAlI zakatuM nathI. kadAca indriyone te nizreSTa karIne besI jaze, paraMtu mane to kSaNabhara mATe paNa ciMtanamanana karyA vagara nathI rahI zakatuM. mana koI ne koI indriyanA viSayamAM ciMtana karaze ja. tyAre savAla UThe che ke ahIM indriyo ane mana dvArA grahaNa karelA vividha viSaya parigraha kahevAze ane tyAM aparigraha mATe kRta pratijJA sAdhakane parigrahano tyAga karavo Avazyaka che. A mUMjhavaNa kevI rIte ukale? A mUMjhavaNane bhagavAna mahAvIre khUba ja sugama rItithI ukelI che. emaNe mArga batAvyo che ke - "sAdhake jIvanamAM anivArya indriya viSayone to grahaNa karavA ja paDaze, paraMtu te sthitimAM tene be prakArano viveka karavo paDaze. pahelo eka ja viSayamAM anivArya nathI, tene calAvIne grahaNa na karavo. bIjo e ke sAdhunA sAme jyAre manojJa, ramaNIya, anukuLa lAganAra, AkarSaka ane manorama viSaya AvI jAya to temAM rAga bhAva na karavA. A rIte jyAre amanojJa, aramaNIya, pratikULa ane kharAba lAganArA viSaya AvI jAya to tenAmAM dveSabhAva na karavo. basa, A ja viSayone grahaNa karatA hovA chatAM aparigrahI rahevAnI kUMcI che. kahevAyuM che ke - jo sadda-rUva-rasa gaMdha mAgae, phAse ya saMpappa maNuNNa pAvae / gehI paosaM na karejja paMDie, sa hoi daMte virae akiMcaNe // je sAdhu anAyAsa prApta manojJa zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzane meLavIne gRddhi (Asakti) karatA nathI ane amanojJa azubha zabdAdi meLavI pradveSa karato nathI te vAstavamAM virata che, paMDita che, dAnata che, aparigrahI che. A che parigraha ane aparigrahanI vivekanI kUMcI. jo sAdhaka manojJamAM rAga ane amanojJamAM dveSa kare che, to te aMtaraMga parigrahI thaI jAya che. vastutaH viSaya potAnAmAM sArA ke kharAba nathI. sAdhakanI dRSTimAM jyAre rAga ane dveSanuM jhera hoya che, tyAre te aMtaraMga parigraha banI jAya che. viSayomAM tyAM sudhI viSa pedA na thAya tyAM sudhI temAM rAga athavA dveSano puTa na hoya. tethI aparigrahI sAdhakanA mATe rAga ane dveSane choDavA jarUrI ane mahattvapUrNa che. aparigraha mahAvratanI ukta pAMca bhAvanAomAM A ja vAta kahI che. [parigraha viramaNa mahAvrata A D D Do801) Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMga sUtra'mAM zAstrakAra pharamAve che ke - A to saMbhava nathI ke indriyo potAnA viSayane grahaNa na kare. A saMbhava nathI ke nAka gaMdhane na sUMgha, A saMbhava nathI ke cakSu rUpane na jue, A saMbhava nathI ke sparzanendriya sparza grahaNa na kare. indriyo potapotAnA viSayane grahaNa karaze ja. sAdhu kAna, AMkha, nAka, jIbha ane tvacAne baMdha rAkhIne cAlI zakato nathI. AvI sthitimAM sAdhu mATe eka ja mArga bAkI rahI jAya che ke te pApanA parigrahathI bacavA mATe e viSayomAM rAga-dveSa bhAva na kare. manojJa viSayamAM Asakti na kare ane amanojJamAM TheSa athavA dhRNA na kare. A prakAre AcaraNa karatA sAdhaka parigrahanA pApathI bacI jAya che. "AcArAMga sUtra'no te pATha A prakAre che - Na sakkA na souM saddA soya visayamAgayA / rAga dosA u je tattha, te bhikkhU parivajjae // 1067 // No sakkA ruvamadarcha, cakkhU visayamAgayaM / rAga dosA u je tattha, te bhikkhU parivajjae // 1070 // No sakkA gaMdhamagdhAuM, NAsA visayamAgayaM / rAga dosA u je tattha, te bhikkhU parivajjae // 1073 // No sakkA rasamassAuM jIhAvisayamAgayaM / 'rAga dosA u je tattha, te bhikkhU parivajjae // 1076 // No sakkA phAsamaveeuM, phAsa viSaya mAgayaM / rAga dosA u je tattha te bhikkhU parivajjae // 1076 // - AcArAMga, dvitIya zrata, a.-15 A prakAre aparigraha mahAvratanI pAMca bhAvanAo punaH punaH abhyAsathI sAdhu pUrNatayA aparigrahaniSTha banI zake che. ukta pAMca bhAvanAothI paMcama aparigraha mahAvrata samyagu rUpathI ArAdhita ane vitarAga paramAtmAnI AjJA dvArA sAcA rUpamAM anupAlita thAya che. aparigraha mahAvatanA bhaMgaH pUrvokta parigrahanA alpa, khUba, nAnA, moTA sacitta, acitta A cha bhedone 9 koTi(kRta-kArita-anumodita x mana, vacana, kAyA)thI guNAkAra karavAthI 649= 54 bheda thAya che. emane divasa, rAta, ekalAmAM, samUhamAM, sUtAM, jAgatA A cha vikalpothI guNita karavAthI 5446=324 bhaMga aparigraha mahAvratanA hoya che. aparigraha saMvara vara pAdapa che: prazna vyAkaraNa sUtramAM A aparigraha mahAvratane vara pAdapanI zreSTha upamAthI upamita karelA che. enA bhAva A prakAra che : aparigraha vRtti saMvara dvArA zreSTha vRkSa che. bhagavAna mahAvIranAM zreSTha vacanothI kahelI aneka prakAranI parigraha nivRtti e aparigraha vRkSano phelAvo che. samyakatva tenuM mULa che dhRti teno kaMda (skaMdhanI nIceno bhAga) che, vinaya tenI vedikA che. traNe lokomAM vyApta (82) ja che. jiNadhamo) Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vistIrNa yaza emanA gADha skaMdha che. pAMca mahAvrata tenI vizALa zAkhAo che. bhAvanAo tenI tvacA che, zubha-dhyAna-prazasta yoga ane jJAna tenAM pAMdaDAM ane aMkura che. zIla temanI zobhA che, saMvara tenAM phaLa che. bodhi tenuM bIja che ane meru zikharanI samAna zauca rUpa mokSamArga tenuM zreSTha zikhara che. A prakAre A aparigraha saMvara zreSTha vRkSanA samAna atIva ramaNIya zobhAvALo che. AvA mahattvapUrNa aparigraha mahAvratano je samya rUpathI ArAdhaka ane anupAlaka thAya che, te zramaNa zIgha ja mokSasukhano adhikArI hoya che. rAtribhojana viramaNa vrata mUlaguNa che athavA uttaraguNaH ahiMsAnA ArAdhaka mATe rAtribhojanano parityAga atyaMta Avazyaka ane anivArya che. tenA vagara ahiMsA vratanI ArAdhanA saMbhava nathI, tethI rAtribhojana viramaNa vratanI mahattAnuM pratipAdana zAstromAM aneka sthAnomAM ulikhita che. A spaSTa ja che ke rAtribhojana viramaNa vratamAM ahiMsAnI ja bhAvanA sannihita che. rAtre Alokita pAna bhojana ane iryA samitinuM pAlana thaI zakatuM nathI, tathA rAtrimAM AhArano saMgraha karavo aparigrahanI maryAdAnAM bAdhaka che. A badhAM kAraNothI rAtribhojanano niSedha karyo che. Alokita pAnabhojana ane irSA samiti ahiMsA mahAvratanI bhAvanAo che. jaina siddhAMtamAM rAtribhojana viramaNa vratane eTaluM ja mahattva ApavAmAM AvyuM che, jeTalA mahAvratonuM jo ke tene "mahAvrata'nI saMjJA ApI nathI. jaina zramaNa mATe rAtribhojana viramaNa vratanuM pAlana eTaluM ja anivArya che, jeTaluM mahAvratonuM pAlana. rAtribhojana viramaNa vratano koI apavAda batAvyo nathI. jema ke brahmacarya mahAvratamAM koI apavAda nathI. rAtribhojana viramaNa vratanuM ATaluM mahattva jotAM prazna Ubho thAya che ke A vratane mULaguNa mAnavAmAM Ave ke uttaraguNa? dazavaikAlika sUtramAM pAMca mahAvratonI pratijJAnI sAthe ja "mahAvare che mane ! vA vAyA veramA' kahIne mahAvratonI sAthe ja rAtribhojana viramaNa vrata kahevAmAM Avela che. A rIte A sUtranA chaThThA adhyayanamAM zramaNane mATe je aDhAra guNonI akhaMDa sAdhanA karavAno vidhAna karyo che, temAM sarvaprathama "vaya cha' (cha vratono ullekha che. ane sarvaprANAtipAta viramaNa yAvat rAtribhojana viramaNa para samAna rUpathI baLa dIdhuM che. "uttarAdhyayana sUtra'nA ogaNIsamA adhyayana mATe sAdhunA aneka kaThora guNono (AcAro)no ullekha karatA prANAtipAta virati vagere pAMca sarva virationI sAthe rAtribhojana tyAgano paNa ullekha thAya che. ane ene mahAvratonI jema ja duSkara kahyA che. AvI sthitimAM prathama pAMca viramaNone "mahAvrata' kahevAmAM ane rAtribhojana viramaNane vrata' kahevAmAM AcaraNanI dRSTithI koI aMtara nathI, A spaSTa che. bIjI bAju "dazavaikAlika sUtra'mAM pAMca prANAtipAta viramaNa vagerene "mahAvrata' ane rAtribhojana viramaNane "vrata' kahyA che. uttarAdhyayana sUtra'nA kezI-gautama saMvAdamAM zramaNa bhagavAna mahAvIranA mArgane "paMca kAma ane bhagavAna pArzvanAthanA mArgane "caturyAma' kahyo che. "AcArAMga sUtra'mAM tathA "prazna vyAkaraNa sUtra'mAM saMvaronA rUpamAM mAtra pAMca mahAvrato [parigraha viramaNa mahAvrata . . 873) Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane emanI bhAvanAono ja ullekha che. tyAM rAtribhojana viramaNano ullekha nathI. jyAM jyAM pravrajyA grahaNanA prasaMga che, tyAM prAyaH sarvatra pAMca mahAvrata grahaNa karavAno paNa ullekha che. tenAthI pratIta thAya che ke rAtribhojana viramaNa vratane yAma athavA mahAvratanA rUpamAM mAnavAnI paraMparA nathI. ukta praznanuM samAdhAna 'dazavaikAlika sUtra' cUrNikAra zrI jinadAsa mahattara tathA zrI agastyasiMha sthavire ApyuM che. zrI jinadAsa mahattara anusAra prathama ane carama tIrthaMkaranA muni Rju jaDa ane vakra jaDa thAya che. tethI te mahavratonI jema mAnatA rAtribhojana viramaNanuM pAlana karavuM. A dRSTithI A vratane mahAvratonI sAthe batAvyAM che. madhyavartI tIrthaMkaronA munio mATe A uttaraguNa kahevAmAM AvyA che, kAraNa ke te RjuprajJa hoya che, tethI saraLatAthI rAtribhojana choDI de che. zrI agastyasiMha sthavira mAne che ke - "pAMca mahAvrata, mULaguNa ane rAtribhojana uttaraguNa che. pachI paNa A mULaguNonI rakSAno hetu che, tethI mULaguNonI sAthe tenuM pratipAdana karyuM che.'' bhASyakAra zrI jinabhadra gaNi kSamAzramaNe kahyuM che jamhA mUlaguNAcciya na hoMti tavvirahiyassa paDipunnA / mUlaguNaggaNe taggahaNamihatthao neyaM // to vizeSAvazyaka 1243 gAthA rAtribhojana viramaNa munino mULaguNa che, kAraNa ke jo ahiMsA vagere pAMca mahAvratomAMthI jo eka paNa na hoya to mahAvrata pUrNa thatAM nathI, A rIte rAtribhojana viratinA abhAvamAM paNa mahAvrata pUrNa thatAM nathI. tethI mULaguNo(mahAvrato)nA grahaNamAM rAtribhojana viratinuM grahaNa thaI ja jAya che. A dRSTie rAtribhojana virati mahAvratanA aMtargata AvavAthI muninuM mULaguNa che. digaMbara paraMparAnA graMtha 'bhagavatI ArAdhanA'nI vijayodayA TIkA(gAthA 421)mAM lakhyuM che ke - "prathama aMtima tIrthaMkaranA tIrthamAM rAtribhojana tyAga nAmanuM chaThThuM vrata che.' paM. AzAdharajIe paNa potAnI TIkAmAM aNuvrata nAmathI A chaThThA vratano nirdeza karyo che. paraMtu pUjyapAde sarvArthasiddha (7/1) vratomAM varNana karatA rAtribhojana nAmanA chaThThA mahAvratano niSedha karatAM ahiMsA vratanI bhAvanAmAM eno antarbhAva kahyo che. tattva dRSTie rAtribhojana tyAga vratane mULaguNa mAnavuM ja adhika saMgata ane yauktika pratIta hoya che. AgamomAM je zailIthI enuM pratipAdana prApta thAya che - te ene mULaguNa mAnavAmAM ja bAdhya kare che. kAraNa ke mahAvrata vivecananuM anantara chaThThAvratanA rUpamAM tenuM vivecana upalabdha thAya che. jijJAsA thaI zake che ke jo A mULaguNamAM ja antarbhAvita che to Ane paNa mahAvratanI saMjJA kema na ApavAmAM Ave. samAdhAna che ke gRhastha zrAvakanAM pAMca aNuvratonI apekSA jiNadhammo 874 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNanAM ahiMsAdi pAMca vratone mahAvrata kahevAmAM AvyAM che. jo ke rAtribhojana zrAvakanAM aNuvratomAM parigaNita thayA nathI, tethI tene "mahAvrata' saMjJA prApta thatI nathI. tathApi te mahAvratanA samakakSa hovAthI mahAvata ja che. upasaMhAra : AgaLa varNavAmAM Avela ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha rUpa pAMca mahAvratone pUrvavarNita pacIsa bhAvanAonI sAthe je aNagAra, yathAzruta, yathAkalpa, yathAmArga sArI rIte kAyA dvArA sparza kare che, pAlana kare che, pAra pahoMcADe che, vitarAganI AjJAnusAra ArAdhita kare che, te sarva karmabaMdhanothI mukta thatAM siddha thaI jAya che, kRtakRtya thaI jAya che, ane potAnA parama ane carama sAdhyane siddha karI le che. Kc9 (cAra bhAvanAo) vrata bhale te mahAvrata hoya athavA aNuvrata, puSTi ane sthiratA mATe bhAvanAonuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. pUrvamAM pAMca mahAvratonI pacIsa bhAvanAono ullekha karavAmAM Avyo che tenuM paNa prayojana mahAvratonI puSTi ane sthiratA che. e bhAvanAo sivAya paNa vividha bhAvanAono ullekha tattvaciMtaka paramakRpALu manISioe karyo che. badhAnuM prayojana vratomAM baLa pradAna karavAnuM che. vrato mATe sahakArI vividha bhAvanAomAM maitrI, pramoda, kAruNya ane mAdhyastha bhAvanA - mukhyatve hitakArI ane upakArI che. ene mATe kahevAyuM che ke - etA munijanAnandasudhAsyandaikacandrikAH / dhvastarAgAdisaMklezA lokAgrapathadIpikAH // - jJAnArvANa 27-15 A maitrI vagere bhAvanAo munijanomAM AnaMdAmRtanI varSA karanAra apUrva candrikAnI samAna che. A rAgAdi saMklezone dhvasta karanArI ane mokSamArgane prakAzita karavA mATe dIpikAnI samAna che. ukta kathana anusAra mokSamArgamAM vicaraNa karanAra vratadhArIo mATe maitrI vagere bhAvanAonuM ciMtana parama guNakArI mAnavAmAM AvyuM che. mumukSuoe A bhAvanAonuM satata ciMtana karavuM joIe. (1) maitrI bhAvanA : prANImAtrane koI prakAranuM duHkha na hoya, A prakAranI AMtarika bhAvanA maitrI che. kahevAya che - kAyena manasA vAcA pare sarvatra dehini / aduHkhajananIvRttimaitrI maitrIvidAM matA // [ cAra bhAvanAo che che che 805) Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI prANIne duHkha na thAya, A prakAranI mana, vacana, kAyAnI pravRttine maitrI kahe che. AkhuM jagata sukhI thAya, koIpaNa jIvane duHkha na thAya, A prakAranI bhAvanA rAkhavI maitrI bhAvanA che. ahiMsA vratanI ArAdhanAnA mATe A maitrI bhAvanAno punaH punaH abhyAsa nitAnta Avazyaka che. prANImAtranA prati maitrIbhAva hoya, tyAre pratyeka prANI prati ahiMsaka vartAva karI zakAya che. A maitrIno viSaya prANImAtra che. tethI kahevAyuM che - "satveSa maitrIma" pratyeka prANI prati maitrIbhAva rAkhavo ahiMsA vatI mATe parama upayogI ane hitAvaha che. verabhAvano virodhI bhAvamaitrI che. maitrI thavAthI verabhAva chUTI jAya che. verabhAvane choDavA mATe maitrIbhAvanAnuM niraMtara anuciMtana ane anuzIlana karavuM joIe. (2) pramoda bhAvanA : je potAnAthI viziSTa guNazALI che, tene jotAM ja mukha praphullita thaI javuM pramodabhAva che. tapa vagere guNothI viziSTa puruSane joIne hArdika prema UmaTI paDe che, te pramoda che. kahevAyuM che - tapoguNAdhike puMsi prazrayAzrayanirbharaH / jAyamAno manorAgaH pramodo viduSAM mataH // keTalIka vAra vyaktine potAnAthI AgaLa vadhela vyaktine joIne IrSA thAya che. jyAM sudhI A IrSAvRtti banI rahe che tyAM sudhI ahiMsA-satyAdi vrata nirmaLa thaI zakatuM nathI. tethI IrSAnA viparIta pramoda guNanI bhAvanAne kahI che. potAnAthI adhika guNavAna vyakti prati Adara rAkhavo ane tenA utkarSane joIne prasanna thavuM pramoda bhAvanA che. A bhAvanAno viSaya adhika guNavAna vyakti che, kAraNa ke tenA prati IrSA ane asUyA vagere duvRttio saMbhava che. tethI kahevAyuM che - "TUApu pramo" guNIo prati pramoda bhAva rAkhavAthI AtmA paNa guNavAna bane che. (3) kAruNya bhAvanA : bIjAnAM duHkhone dUra karavAnI icchAne kAruNya kahe che. "pa26: prAcchAdi zaru tha" koIne pIDita joIne paNa jo anukaMpAno bhAva pedA na thAya, to ahiMsA vagere vratanuM pAlana thaI zakatuM nathI. tethI karuNAnI bhAvanA thavI Avazyaka che. karuNA bhAvanA cittanI komaLatAnuM sUcaka che. niSphara athavA kaThora hRdayamAM karuNA rahetI nathI, ane karuNA vagara dayA-dharmanuM, ahiMsA-dharmanuM pAlana yathAvat thaI zakatuM nathI. duHkhI jIvone joIne jenuM dila dravita thatuM nathI, te kaThora bhUmimAM dharmanA aMkura phUTI ja zakatA nathI. SakAyanA jIvonA prati karuNa thaze to ja emanI rakSArUpa saMyama-dharmanuM AcaraNa thaI zakaze. tethI ahiMsAdi mahAvratonAM ArAdhake anya jIvonA prati karuNAthI otaprota thavuM joIe. duHkhI jIva A bhAvanAno viSaya che, kAraNa ke duHkhIo para ja karuNA karavAmAM Ave che. tethI kahevAyuM che - (8) che. je Aje che. ) jiNadhamo) Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "kliSTeSu jIveSu kRpAparatvaM" duHkhI jIvo para karuNA karavI - kAruNya bhAvanA che. A bhAvanAnA anuciMtana ane anuzIlanathI anya jIvone Atmavat samajavAnI preraNA maLe che. jema ApaNI AtmAne sukha priya ane duHkha apriya che, A rIte anya jIvone paNa sukha priya ane duHkha apriya che. jema vyakti svayaMnA duHkha dUra karavA icche che, temaja anya jIva paNa potAnA duHkha dUra karavA icche che. emanAM duHkhone dUra karavAmAM sahAyaka thavuM ja kAruNya bhAvanA che. kahevAyuM che - "dInAbhyuddharaNe buddhiH kAruNyaM karuNAtmanAm" dayAniSTha puruSomAM duHkhIonA uddhAranI buddhi bhAvanA hovI Avazyaka che. kAruNya dayAmaya ahiMsA dharmano prANa che. (4) mAdhyastha bhAvanA H viparIta buddhi rAkhanAra ane nirguNa lokonA prati taTastha buddhi rAkhavI mAdhyastha bhAvanA che. saMsAramAM koI prANI evA paNa hoya che, jenAmAM akAraNa ja auddhatya athavA ullaMDatA jovAya che. hitabuddhithI samajAvavA chatAM paNa viparIta pariNAma ja Ave che. AvAM ayogya pAtro prati taTastha bhAva rAkhavo - tenA para krodha na karavo ane rAga na karavo (upekSA buddhi rAkhavI) mAdhyastha bhAvanA che. kahevAyuM che - " harSAmarSojjhitA vRttirmAdhyasthaM nirguNAtmani / " tAtparya e che ke dveSIo ane doSIo prati upekSA bhAva rAkhavo joIe. emanI para krodhAdi karavo nirarthaka che. emane sudhAravAnA prayatna karavA chatAM saphaLatA na maLe tyAre evI ja bhavitavyatA samajIne samabhAvanuM avalaMbana levuM joIe. khinna ane udvigna thavuM na joIe. A bhAvanAno viSaya ayogya pAtra che. kahevAyuM che - "mAdhyaE mAvuM, viparIta vRttau, savA mamAtmA vidradhAtu veva ' ukta cAra bhAvanAo sivAya anya bhAvanAo paNa 'tattvArtha sUtra'mAM kahI che - hiMsAdiSvihAmutra cApAyAvaMdya darzanam / du:zvameva vA / jagatkAya svabhAvau ca saMvega vairAgyartham // - tattvArtha sUtra, a.-7 sU.-4-5-7 hiMsAdi pAMca doSomAM aihika Apatti athavA pAralaukika aniSTanuM darzana karavuM, hiMsAdi doSone duHkha rUpa ja mAnavuM, tathA saMvega-vairAgya mATe jagatanI ane zarIranI asAratA, anityatA ane du:khamayatAnuM ciMtana karavuM paNa ahiMsAdi vratonA pAlana hetu sahAyaka thAya che. ukta rItithI vividha bhAvanAo dvArA bhAvita thavAthI mahAvratomAM daDhatA, sthiratA ane puSTi Ave che. tethI mahAvratIo ane aNuvratIoe A bhAvanAonuM satata ciMtana ane anuzIlana karavuM joIe. cAra bhAvanAo 877 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (922 (aSTa pravacana mAtAo) rAtribhojana sahita pAMca mahAvrata rUpa mULaguNonuM pratipAdana karyA pachI samyaka cAritranA pAlanamAM upayogI uttaraguNono nirdeza karavAmAM Ave che. uttaraguNonI saMkalanA nimna gAthAmAM karavAmAM AvI che - piNDassa jA visohI, samiIo, bhAvaNA tavo duviho / paDimA abhiggahA vi ya uttara guNa mo viyANAhi // arthAt piMDa vizuddhi, samitio, bhAvanA, be prakAranAM tapa, pratimA, abhigraha A badhAne uttaraguNa samajavA joIe. prakArAntarathI A viSayanI bIjI gAthA A prakAre che - piNDavisohI, samiI, bhAvanA paDimA ya iMdiyaniroho / paDilehaNa guttIo, abhiggahA ceva karaNaM tu // - dharma saM.-3 adhi. cAra piMDa vizuddhi (AhAra, vastra, pAtra ane sthAna nirdoSa grahaNa karavuM') pAMca samitio, bAra bhAvanA, bAra pratimAo, pAMca indriya-nirodha, pacIsa pratilekhanAnA bheda, traNa guptio ane cAra abhigraha - A sittera karaNa sattarI rU5 uttaraguNa jANavuM joIe. ukta uttaraguNomAMthI pAMca samiti ane traNa guptine cAritrAcAra kahevAmAM AvI che. jema ke kahevAyuM che ke - __ paNihANajogajutto paMcasamiIhiM tihiM guttihiM / esa carittAyAro, uTThaviho hoi nAyavvo // pAMca samitio ane traNa guptiomAM sadA jAgRta ane sAvadhAna rahevA rUpa ATha prakAranA cAritrAcAra che. samyapha cAritranuM saMpUrNa dAyitva A ATha samiti-gupti rUpa pravacana mAtAo para nirbhara che. jema mAtAo putronA zarIrane janma Ape che, temanuM pAlana kare che, rogAdi thavAthI temanuM zodhana kare che, te rIte guptio ane samitio muninA samyaka cAritrarUpa zarIrane janma Ape che, pAlana kare che ane zuddha kare che. guptio ane samitio vagara samyaka cAritranI utpatti, rakSA ane nirdoSatA saMbhava nathI, tethI AgamamAM temane ratnatraya rUpa pravacana mAtA kahyA che. AcArya hemacaMdra "yogazAstramAM kahyuM che - etAzcAritragAtrasya jananAt paripAlanAt / saMzodhanAcca sAdhUnAM mAtaroSTau prakIrtitAH // - yogazAstra-1, prakAza, 45-zloka (88) 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 jiNadhamo) Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhuonA cAritra rUpI zarIrane janma ApavAthI, temanuM pAlana karavAthI tathA aticAra rUpa mela dvArA dUSita thavAthI temanuM saMzodhana karavAthI pAMca samitio ane traNa guptionI mAtAo kahevAya che. jaina siddhAMtamAM A aSTa pravacana mAtAnA rUpamAM prasiddha che. | gupti ane samitio vagere AmravanI pratibaMdhaka hovAthI saMvara rUpa hoya che. saMvaranA upAyone batAvatA "tattvArtha sUtra'mAM kahevAyuM che ke - sa gupti samiti dharmAnuprekSA parISahajaya cAritraiH / tapasA nirjarA ca / - tatvArtha, a.-9, sUtra.-2/3 A saMvara gupti, samiti, dharma, anuprekSA, pariSahajaya ane cAritrathI thAya che. tapathI saMvara paNa thAya che ane nirjarA paNa thAya che. Ama to saMvaranA sattAvana bheda prasiddha che. traNa gupti, pAMca samiti, daza dharma, bAra anuprekSA (bhAvanA) bAvIsa pariSahajya ane pAMca cAritra. AmAM tapanA 12 bheda meLavI devAthI Ikotera bheda saMvaranA thaI jAya che. Ama to Amravano nirodha ja saMvara che. A dRSTithI saMvaranuM eka ja svarUpa che. paraMtu prakArAntarathI vivakSA bhedathI tenA aneka bheda kahevAyA che. guptinuM svarUpa je rIte uttama ratnAdi samRddhi ane saMpattithI bharapUra nagaranI rakSA prAkAra (aMdaranI cAra dIvAla) khAI ane bahAranI cAra dIvAla dvArA karavAmAM Ave che, te rIte munie ratnatrayathI samRddha AtmAnI apAyo(doSo)thI rakSA karavA mATe mano gupti, vacana gupti ane kAya guptinuM avalaMbana levuM joIe. kahevAyuM che ke - chetassa vADa Nayarassa khAiyA aIva hoi pAyAro / taha pAvassa Niroho tAo guttIo sAhussa // - bha. ArAdhanA-1189 jevI rIte khetaranI rakSA mATe vADa ane nagaranI rakSA mATe prAkAra ane khAI hoya che, tevI rIte pAponA nirodha mATe munijano mATe guptionuM vidhAna karyuM che. vAkkAyacittajAnekasAvadhapratiSedhakaM / triyoganirodhanaM vA syAd yattat gupti trayaM mataM // - jJAnArNava, 18/4 mana, vacana, kAyAthI utpanna aneka pApa sahita pravRttiono pratiSedha karanArI athavA traNa yoganI rodhaka traNa guptio mAnavAmAM Ave che. tattvArtha sUtramAM guptinuM lakSaNa karatA kahevAyuM che - sA nido tiH " - tattvArtha a.-9 sU.-4 mana, vacana ane kAyAnI pravRttionuM jJAna ane zraddhApUrvaka samyaka rItithI nigraha karavo gupti che. yogonI svecchAcAritAne rokavI, teno nigraha che. yogono samyagu nirodha hovAthI karmono Asrava thaI zakato nathI. [ aSTa pravacana mAtAo ja cheche D DI809) Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatinA traNa bheda yoga nigrahane gupti kahevAya che, tethI yogonI trividhatAnA kAraNe guptinA traNa bheda kahevAmAM AvyA che ? (1) mano gupti (2) vacana gupti (3) kAya gupti. (1) mano gupti mananI rAgAdi azubha bhAvothI nivRttine mana gupti kahe che. uttarAdhyayana sUtramAM kahevAyuM che - saMraMbha-samAraMbhe AraMbhe ya taheva ya / maNaM pavattammANaM tu Niyattejja jayaM jaI // - uttarA, a.-24, gA.-21 duSTa saMkalpono vicAra karavo mAnasika saMraMbha che. e duSTa saMkalponI pUrti-hetu upAya vicAravo athavA tenAM sAdhanonA uccATanAdinuM ciMtana karavuM mAnasika samAraMbha che. duSTa saMkalpa ane duSTa upAyo dvArA e duSTa saMkalpanI pUrti-hetu mananI pariNatine banAvI levuM mAnasika AraMbha che. A prakAre mAnasika saMraMbha samAraMbha ane AraMbhathI manane haTAvI levuM - mano gupti che. zAstrakAre manoyoganA cAra prakAra kahyA che - satya manoyoga, asatya manoyoga, mizra manoyoga ne vyavahAra manoyoga. A cAra prakAranA manoyogono nigraha karavo mano gupti che. kahevAyuM che . saccA taheva mosA ya, saccAmosA taheva ya / cautthI asacca mosA ya maNaguttIo cauvvihA // - uttarA, a.-24, gA.-20 arthAt satya, mRSA, mizra ane vyavahAra manoyoganA nigrahanA bhedathI mano gupti cAra prakAranI che. ahIM guptinA saMbaMdhamAM e ullekhanIya che, jo ke gupti mukhya rUpathI nivRtti pradhAna che ane samiti pravRtti pradhAna che. to paNa pravRtti ane nivRtti eka ja sikkAnI be bAju che, tethI pravRttimAM nivRtti ane nivRttimAM pravRttino aMza hoya che. azubha bhAvothI nivRttino artha zubha bhAvomAM pravRtti karavAno hoya che ane zubha bhAvomAM pravRttino artha azubha bhAvothI nivRtti thAya che. tethI "ThANAMga sUtra'nA TIkAkAra zrI abhayadeva sUrie guptinI vyAkhyAmAM kahyuM che - gopanaM guptiH - manaH prabhRtInAM kuzalAnAM pravartanam, akuzalAnAM ca nivartanamiti / arthAt guptino artha gopana karavuM - rokavuM che. zubha manoyoganA pravartana ane azubha manoyoganA nivartana gupti che. A rIte guptimAM ekAMta nivRtti ja nathI, paraMtu pravRtti paNa sannihita che. Ane mATe vacana gupti ane bhASA samitinA pramANanA rUpamAM prastuta karI zakAya che. vacanano sarvathA nirodha karavo arthAt mauna rahevuM paNa vacana gupti che. ane samyagu bhASaNa karavuM paNa vacana LUOKANNSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gupti che. bhASA samitimAM samyag bhASaNano ja samAveza che. Ane vizeSa spaSTa karatA kahevAyuM che ke - samio niyamA gutto, gutto samiyattaNammi bhayaNijjo / kusalavayamuIraMto jaM vaigutto va samio vi // arthAt je samitithI samita hoya che te niyamathI guptithI gupta paNa hoya che. paraMtu je guptithI gupta hoya che te samitivALA hoI paNa zake che ane na hoya paNa zake. jema ke samyag bhASaNa karanAra vacana guptithI gupta paNa kahevAya che ane bhASA samitithI samita paNa. A abhiprAyane laIne AcArya hemacaMdre 'yogazAstra'mAM mano guptinA traNa prakAra batAvatAM kahyuM che - vimuktakalpanAjAlaM samatve supratiSThitam / AtmArAmaM manastajjJai - manoguptirudAhRtA // * yogazAstra, prathama prakAza, zloka-41 ArtadhyAna ane raudradhyAna rUpa azubha kalpanA jALathI mana haTAvavuM prathama mano gupti che. zAstrAdhyayana (svAdhyAya) vagere paraloka sAdhikA ane dharmadhyAna saMbaMdhI kriyAomAM madhyastha bhAvapUrvaka manane lagAvavuM dvitIya mano gupti che. ayogI avasthAmAM zubha athavA azubha badhA prakAranA manoyogane rokI levA ane AtmAmAM ja ramaNa karavuM, A tRtIya mano gupti che. ukta traNa prakAranI mano guptiomAM prathama ane tRtIya nivRtti rUpa che, jyAre bIjA prakAranI mano gupti pravRtti rUpa che. AvuM hovA chatAM paNa sAmAnya rUpathI zubha cAritramAM pravRttine samiti ane azubhathI nivRttine gupti kahe che. jema ke 'uttarAdhyayana'mAM kahyuM che - eyAo paMca samiIo, caraNassa ya pavattaNe / guttI niyattaNe vuttA, asubhatthesu savvaso // uttarA., a.-14, gA.-26 cAritramAM pravRtti rUpa samitio che ane azubhathI nivRtti rUpa guptio kahevAya che. vAyuvegathI ahIM-tahIM svacchaMda thaIne doDavAvALA uddAma azvane lagAma dvArA vazamAM karavAthI jema te unmArgamAM jato nathI ane sAcA raste cAlato rahe che. tevI rIte mana rUpI A uddAma azva ahIM-tahIM Arta-raudra dhyAnamAM na doDe ane dharmadhyAnamAM pravRtta rahe, tenI mATe guptinI lagAma tene lagAvavI joIe. guptinI lagAmathI vazamAM thayela, manarUpI azva paNa unmArgamAM jato nathI ane sanmArgamAM cAlato rahe che. tethI mahAvratadhArIoe potAnA mana para vijaya meLavavA mATe guptirUpI daDha lagAmanuM avalaMbana levuM joIe. aSTa pravacana mAtAo dana on 81 - Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vacana gupti H je vacana bolavAthI AtmA azubha karmano Asrava kare che, te vacanamAM pravRtta na thavuM vacana gupti che. athavA badhAM prakAranAM vacanono parihAra karIne mauna rahevuM vacana gupti che. asatya, karkaza, kaThora, marmabhedI, phlezakArI, paraniMdA rUpa, Atma prazaMsA rUpa athavA vikathA rUpa vacana na bolavuM vacana gupti che. bhASA samiti ane vacana guptimAM mahattvapUrNa bheda e che ke bhASA samitimAM samyagu bhASaNanI pravRtti hoya che jyAre vacana guptimAM mauna paNa rahI zakAya che ane samyagu bhASaNa paNa karI zakAya che. AcArya hemacaMdra kahyuM che - saMjJAdi parihAreNa yanmaunasyAvalambanam / vAgvRtteH saMvRtirvA yA, sA vAgguptirihocyate // - yogazAstra, prathama prakAza, zloka-42 arthAtu abhiprAyane sUcita karanArI kAya ceSTAo (mukha, AMkha, hAtha vagerenI ceSTAo) choDatA maunanuM avalaMbana levuM eka prakAranI vacana gupti che - vAcanA, pRcchAo ane praznottaranA prasaMga paraloka ane AgamathI aviruddha, mukhavastrikAthI yatanA karatA vacana bolavuM dvitIya vAgrupti che. uttarAdhyayana sUtra'mAM satya vacana yoga, asatya vacana yoga, mizra vacana yoga ane vyavahAra vacana yoganA nigrahanI apekSA e cAra prakAranI vacana gupti kahevAya che. ayogya athavA duSTa vacana bolavAno vicAra karavo vAcika saMraMbha che. AvA vacana bolavAnI taiyArI karavI vAcika samAraMbha che. ane AvA ayogya athavA duSTa vacana bolavuM vAcika AraMbha che. A prakAre azubha, azubhatara, azubhatama vAcika saMraMbha-samAraMbhaAraMbhathI vacanane nivRtta karavuM arthAt AvA vacana na bolavAM vacana gupti che. (3)kAya gati karmonA grahaNamAM nimittabhUta zarIranI kriyAonI nivRttine athavA kAya viSayaka mamatvanA tyAgane athavA nizcalatAne kAya gupti kahe che. UThavA-besavA, UbhA rahevA, sUvA, lAMghava athavA indriyonI pravRttithI thanAra saMraMbha-samAraMbha ane AraMbhamAM pravRtta zarIrane tyAMthI haTAvavuM, e kAyika kriyAothI nivRtti karavI kAya gupti che. prazna thaI zake che ke jyAM sudhI ayogI avasthA prApta thatI nathI tyAM sudhI kAyika kriyAothI nivRtti kevI rIte thaI zake che? ane jyAM sudhI kAyika kriyAothI nivRtti thatI nathI, tyAM sudhI muni kAya guptino pAlaka kevI rIte thaI zake che? A praznano uttara AcArya hemacaMdra dvArA vaNita kAya guptinA svarUpamAM maLe che. teo kahe che ke kAya guptinA be prakAra che : (1) ceSTA nivRtti rUpa ane (2) ceSTA niyama rUpa. upasargaprasaMge'pi kAyotsargajuSo muneH / sthirIbhAvaH zarIrasya kAyaguptirnigadyate // zayanAsananikSepAdAnacaMkramaNeSu yaH / sthAneSu ceSTAniyamaH kAya guptistu sA'parA // - yogazAstra, prathama prakAza, zloka-43/44 (82) 0000000000000000 ( jiNadhAmo) Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt daiva-manuSya tiryaMcakRta upasarganA prasaMga para athavA kSudhAdi pariSahonA AvavAthI athavA upasarga pariSahanA abhAvamAM paNa muni potAnA zarIranuM mamatva choDe che - kAyotsarga kare che. e sthitimAM tathA yogonA nirodhanA kAraNe ja nizcalatA thAya che. arthAt ayogI avasthAmAM zarIra ceSTAnuM sarvathA parihAra thaI jAya che. te ceSTA nivRtti rUpa pahelI kAya gupti che. sUtAM, besatAM, vastuone rAkhavAthI ke levAthI athavA gamanAgamanamAM muni zAstrokta vidhi anusAra, svacchaMdAcArane choDatA, upayogapUrvaka ane yatanApUrvaka kAyika kriyAo karatA paNa kAya gupta che. A ceSTA niyama rUpa bIjI kAya gupti che. kAya guptinI A bIjI vyAkhyA anusAra muni Agamokta vidhithI yatattApUrvaka zArIrika kriyAo karatA paNa kAya gupta thaI zake che. A prakAre mana-vacana ane kAyAnI samasta azubha pravRttione rokavI, guptinuM saMkSipta svarUpa che. jenA mana, vacana, kAyAno vyApAra rokAI gayo che, te ja paramArthathI traNa guptiothI gupta che. tenA leza mAtra paNa navIna karmano Asrava thato nathI, ane pahelA bAMdheluM karma potAnuM phaLa ApyA vagara svayaM chUTI jAya che. gupti rUpI nAyikAne prasanna karavAno avasara jene prApta thato nathI, paraMtu je tene prasanna karavA icche che, tene guptinI sakhIo-samitiono sahAro levo joIe. samiti rUpI sakhIonA sahAre muni gupti rUpI nAyikAne prasanna karI zake che. sakhIo sahaja ja nAyikAne maLI zake che. samitiomAM guptio hoya che, paraMtu guptimAM samitio hoI paNa zake ane na paNa hoya. karmonA AvavAnA dvArane baMdha karavAmAM lIna sAdhunI traNa guptio kahI che ane zArIrika kriyA yukta munine mATe pAMca samitio kahI che. pAMca samitio muni puMgavoe pAMca samiti ane traNa guptine samyak cAritra kahyuM che. samyak cAritranI ArAdhanA mATe munie gupti ane samitinuM pAlana karavAnuM hoya che. emAM yadyapi guptinuM mahattva adhika che. te uparAMta te caudamA guNasthAnamAM thanArI ayogI avasthAmAM ja paripUrNa rUpathI pAlanIya hovAthI durAcIrNa che, arthAt ayogI avasthAnI pahelAM tenuM saMpUrNa ArAdhana saMbhava nathI. tethI munijanone mATe samitio pAlana ja mukhyatve mokSamArgane prazasta banAvanAra hoya che. samitiothI samita sAdhaka guptivata ja che. samitinI paribhASA : 'saM-samyaja prazastA atyaMt pravacanAnusArekha kRti: ceSTA samiti: / '' yogazAstra arhanta paramAtmA dvArA pratipAdita pravacana anusAra zubha prazasta pravRttine samiti kahe che. aSTa pravacana mAtAo 883 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navAMgI TIkAkAra zrI abhayadeva sUrie samitinI vyutpatti A prakAra batAvI che - "sa- mAvena tiH- pravRtti samitiH zornavaparipa/ca tyartha: '' - sthAnAMga 5-3nI TIkA arthAt ekaniSThAnI sAthe karavAmAM AvatI zubha pravRttione samiti kahe che. samyaka pravRttione samiti kahe che ane pravRttinI nivRttine gupti kahe che. A ja A baMneno bheda che. samitinA bheda : mumukSu sAdhakanA jIvamAM je-je pravRttio aparihArya ane Avazyaka che, tene dRSTigata rAkhatA zAstrakAroe tenuM vargIkaraNa karyuM che, je samitinA bhedanA rUpamAM prasiddha che. samitinA pAMca bheda che - 1. IrSA samiti, 2. bhASA samiti, 3. eSaNA samiti, 4. AdAna bhaMDamAtra nikSepa samiti ane 5. uccAra prastravaNakhelajaldasiMghANa paristhApanikA (utsarga) samiti. 1. IrcA samitiH | muni jIvanamAM paNa gamanAgamananI pravRtti aparihArya che, tethI sarvaprathama zAstrakAra e nirdeza kare che ke mumukSue kaI rIte cAlavuM joIe ane kaI rIte cAlatA muni pravRtti karavA chatAM pApanA bhAgI banatA nathI? gati saMbaMdhI sAvadhAnI, jAgarukatA, zAstrokta niyamopaniyamonA pAlananI tatparatA ane yatanApUrvaka upayogamaya pravRttine IrSA samiti kahe che. zAstrakAroe muninI gamana-pravRttine ahiMsaka banAvavA mATe IrSA samitithI saMbaMdhita vividha niyamono nirdeza karyo che. eno ahIM saMkSipta ullekha karavo upayogI thaze. tra-sthAvara jIvone abhayadAna ApavAmAM dIkSita muni Avazyaka prayojana hovAthI jIvonI rakSAnA mATe tathA sva zarIra-rakSArtha* yugamAtra (sADA traNa athavA cAra hAtha pramANa) jamIna AgaLa jotAM upayogapUrvaka cAlavuM. jo cAlatA samaye dRSTine khUba dUra nAMkhavAmAM Ave to sUkSma zarIravALA jIva joI zakAtA nathI ane ene atyaMta nikaTa rAkhavAmAM Ave to acAnaka paganA nIce AvanArA jIvone TALI zakAtA nathI. tethI zarIra pramANa kSetra joIne cAlavAnI vyavasthA karavAmAM AvI che. IrSA samitinI zuddhinA mATe zAstrakAre cAra prakAranI zuddhionuM nirUpaNa karyuM che jema ke - AlaMbaNeNa kAleNa, maggeNa, jayaNAi ya / caukAraNa parisuddhaM, saMjae iriyaM rie // - uttarA, a.-24, gA.-4 AlaMbana zuddhi, kALa zuddhi, mArga zuddhi ane yatanA zuddhi A cAra zuddhionuM dhyAna rAkhIne munie cAlavuM joIe. * yugano artha cAra hAtha pramANa che, Avo uttarAdhyayananA TIkAkAra zAntAcAryano mata che. jinadAsa mahattare yuga'no artha zarIra karyo che. yugano laukika artha gADIno jugAra (juA) che je lagabhaga sADA traNa hAthano hoya che. manuSyanuM zarIra paNa potAnA hAthathI sADA traNa hAthanuM hoya che. (84) che jiNadharmo Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AlaMbana zuddhi: munie niSkAraNa gamanAgamana karavuM joIe nahi. temanA gamananuM koI prayojana avazya hovuM joIe. sUtrakAre muninA gamanAgamananuM AlaMbana (prayojana) jJAna, darzana ane cAritra batAvyuM che. jJAnanI vRddhi mATe anya sthAnamAM rahela gItArthonI pAse javuM, svAdhyAya vagere mATe ekAMta zAMta sthAna para javuM, vAcanA levI ane devA hetu gamanAgamana karavuM vagere jJAnAlaMbana che. darzananI vRddhi athavA surakSA-hetu gamanAgamana karavuM, samyakatvanI puSTi-hetu paramArtha saMstava nimitta athavA kudarzana vivarjana mATe gamanAgamana karavuM darzanAvalaMbana che. cAritra-pAlananA mATe gamanAgamana karavuM cAritrAlaMbana che. eka sthAna para rahevAthI mohanI vRddhi thaI zake che. kSetra-vizeSanI sAthe lagAva thaI jAya che, tethI tenA nivAraNArtha gamanAgamana karavAmAM Ave che. AhArAdinI prApti hetu gamanAgamana Avazyaka hoya che. zArIrika bAdhAonI nivRtti (maLa-mUtra tyAgavAnA) hetu gamanAgamana Avazyaka hoya che. A badhuM cAritralaMbana che. A prakAra jJAna-darzana ane cAritranA AlaMbanane laIne ja munie Avazyaka gamanAgamana karavuM joIe. nirarthaka gamanAgamana muninA mATe varjanIya che. A AlaMbana zuddhi che. mArga zuddhi : gati mArgamAM hoya che, tethI munie e sAvadhAnI rAkhavI joIe ke koNa kevA mArga para cAle ane kevA mArga para na cAle. A vAtanI sAvadhAnI rAkhavI mArga zuddhi che. je mArga loko dvArA ativAhita hoya arthAt je mArga para ghaNA badhA loko athavA vAhano pahelA jaI cUkyA ho te sumArga para cAlavuM joIe, unmArgathI gamana karavuM na joIe. unmArgamAM gamana karavAthI SaDajIva nikAyanI virAdhanAnI sAthe Atma-virAdhanAnI saMbhAvanA rahe che. je mArgamAM khADA hoya, je ubaDa-khAbaDa hoya, jemAM dUThA jevuM jaDa hoya, jemAM kIcaDa ane kAdava vagere hoya, jene pAra karavA mATe kArDa athavA paththaranI asthAyI vyavasthA hoya evA mArgathI na javuM joIe. kAraNa ke te sva-para virAdhanAnuM kAraNa che. jo anya surakSita mArga hoya to tenAthI javuM, jo anya mArga na hoya to khUba ja sAvadhAnInI sAthe AvAM viSama sthAnothI-viSama mArgathI gamanAgamana karavuM joIe. sAthe ja e gamanAgamanano mArga sUryanAM kiraNothI Alokita hovuM joIe. kAraNa ke supatha para paNa jo rAtrimAM vicaraNa karavAmAM Avaze to sampAtima jIvonI virAdhanA thaze, tethI rAtrimAM vicaraNa na karavuM joIe. jo zArIrika ciMtA nivRtyartha rAtrimAM cAlavAnuM kAma paDe to pramArjana karIne ja cAlavuM joIe. A rIte mArgamAM jo bIja athavA anya koI prakAranI vanaspati hoya, sacitta mATI hoya athavA sacitta jaLa hoya to hIndriyAdi prANI hoya to tene varjana karatA gamana kare. AgamamAM kahyuM che - purao jugamAyAe pehamANo mahiM care / vajjaMto bIya hariyAI, pANe ya daga maTThiyaM // ovAyaM visamaM khANuM vijjalaM parivajjae / saMkameNa na gacchejjA vijjamANe parakkame // - dazavaikA. a.-5, udde-1. gA.-3/4 A prakAra mArga zuddhinuM dhyAna rAkhIne cAlIne IrSA samitinuM samyapha pAlana thAya che. [ aSTa pravacana mAtAo ja ja 885) Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALa zuddhiH sAmAnya rIte munie divasanA samaye ja cAlavuM joIe, rAtrimAM nahi. rAtrimAM cAlavAthI sUkSma, trasa ane sthAvara jIvonI tathA rAtrimAM varasanAra sUkSma apakAyanI rakSA thaI zakatI nathI. tethI sAdhu sUryAstathI pahelAM pahelAM ja avasara anusAra makAna athavA vRkSAdi je paNa Azraya maLI jAya, tyAM ja rahI javuM. rAtrimAM laghuzaMkA vagerenI nivRtti mATe gamanAgamanano prasaMga Ave to vastrathI zarIrane AcchAdita karIne, rajoharaNathI bhUminuM pramArjana karatA, divasamAM joyelA sthAnamAM nivRtti karIne tatkALa svasthAna para AvI javuM. A prakAre kALanI zuddhinuM dhyAna rAkhavAthI IrSA samitinuM barAbara pAlana thAya che. yatanA zuddhi : upayogapUrvaka cAlavuM yatanA zuddhi che. yatanAnA cAra bheda che - dravya, kSetra, kALa ane bhAva : (1) dravyathI ? cakSu dvArA mArganuM zodhana karatA nIcI dRSTi rAkhIne cAlavuM. (2) kSetrathI : deha pramANa (yuga pramANa) bhUmi jotAM cAlavuM. (3) kALathI rAtrimAM pramArjana karatA ane divasamAM sArI rIte dekhatA cAlavuM. (4) bhAvathIH mArgamAM cAlatA samaye anya kAryothI athavA anya vicArothI manane haTAvIne cAlavAmAM ja dhyAnane lagAvavuM yatanA zuddhi che. anya kAryomAM mananA vyasta rahevAthI samyagu-yatanA thaI zakatI nathI. mArgamAM cAlatA samaye A dasa kArya karavuM joIe nahi : (1) zabda : vArtAlApa na karavo, rAga-rAgiNI na saMbhaLAve, na sAMbhaLe. (2) rUpa H ramaNIya vastuo, khela, tamAzo, zRMgAra vagere na jue. (3) gaMdha : sugaMdhita vastuone na sUve. (4) rasa ? rasonuM AsvAdana na kare. (5) sparza : zIta, uSNa athavA mRdu karkaza vagere spazomAM citta na lagAve. (6) vAcana : paThana na kare. (7) pRcchA : pRcchA prazna na kare. (8) parivartanA ? vAMcelAnI AvRtti na kare. (9) anuprekSA : ciMtana na kare. (10) dharmakathA : upadeza na Ape. mArgamAM cAlatA samaye mAtra cAlavAmAM ja upayoga rAkhavo joIe. upayogapUrvaka cAlatA muni karmanuM baMdha karatA nathI. AgamamAM kahyuM che - (886) ja jiNadho] Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uccAliyambhi pAe iriyAsamiyassa saMkamaTThAe / bAvajjejja kuliMgI marijja taM yogabhAsajja // na ya tassa tannimitto baMdho suhumo vi desio samaye / aNavajjo uvaogeNa savvabhAveNa so jamhA // arthAt H IrSA samitithI samiti ane upayogapUrvaka cAlanAra muninA paga uThAvIne cAlatA samaya jo tenA nimittathI koI prANI dabAIne marI jAya to paNa te sAdhune te nimitta thoDuM paNa karma baMdha thatuM nathI. kAraNa ke te to pUrNa upayoga rAkhatA nirdoSa rItithI gamana karatA hatA. zuddha upayogapUrvaka gati karatA sAdhune karmabaMdha thatu nathI. A viSayane adhika spaSTa karatA kahyuM che - jiadu vA maradu vA jIvo ajadAcArassa nicchao hiMsA / payadassa Natthi baMdho hiMsAdritteNa samidassa // je ayatanApUrvaka pravRtti kare che tenAthI jIva mare athavA na mare, tene avazya ja hiMsA lAge che. je irSA samitithI samita che ane yatanAzIla che - upayogathI pravRtti karI rahyA che tene jIva-vadha hovA chatAM paNa baMdha thatuM nathI. ukta siddhAMta pAThothI yatanAnA upayoganuM mahattva sArI rIte jJAta thaI jAya che. tethI ahiMsAnA ArAdhaka munie irSA samitinI cAre zuddhionuM pAlana karatA gamanAgamanamAM saMpata ane niyamita pravRtti karavuM joIe. irSA samitinA yathAsUtra yathAkalpa pAlana karanArA muni kAya-guptithI ane jinAjJAnA ArAdhaka hoya che. 2. bhASA samitiH | munijIvanamAM gatinI atirikta bIjI aparihArya kriyA bhASA che. mauna rahevuM gupti che ane vivekapUrvaka satya, hitamita ane asaMdigdha bhASaNa karavuM samiti che. muninuM kAma sarvathA maunathI cAlatuM nathI. teNe vividha kAraNo ane vividha prasaMgo para bolavuM paDe che. sUtranI vAcanA detA, tenI vyAkhyA karatA, zaMkAo vyakta karI tenuM samAdhAna meLavavA mATe, pUchelA praznonA samAdhAna karavA mATe, upadeza ApavA mATe, mArga pUchavA mATe, kapyaakathyano nirNaya karavA mATe ane anya aneka kAraNothI munie bhASAnuM avalaMbana levuM paDe che. AvI sthitimAM sahaja ja prazna thAya che ke jyAre bolavuM jarUrI hoya to munie kevI rIte bolavuM joIe? zuM bolavuM joIe ane zuM na bolavuM joIe? A praznano uttara sUtrakAre bhASA samiti ane vAkya zuddhinuM nirUpaNa karIne Apyo che. vacana guptino lAbha ekalA sAdhakane maLe che, bhASA samitino lAbha vaktA ane zrotA baMnene maLe che. vANIno e ja prayoga samiti che, je sAvadya ane niravadyanA vivekathI yukta hoya. jene sAvadya-anavadyano viveka na hoya, eNe bolavuM paNa ucita nathI to upadeza ApavAnI vAta to dUra che. kahevAyuM che - [ aSTa pravacana mAtAo ja che ja880) Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAvajjANavajjANaM vayaNANaM jo na yANai visesaM / vottuM pi tassa Na khamaM kimaMga puNa desaNaM kAuM // - dazavaikA. hAribhadrIya TIkA vANIno prayoga eka viziSTa dharma kalA che. ane AcAranuM pramukha aMga che. tethI ahiMsaka sAdhake bolavAnA pahelA ane bolatA samaye kaI kaI vAtonuM dhyAna rAkhavuM joIe, zuM bolavuM joIe, zuM na bolavuM joIe, keTaluM bolavuM joIe, kevI rIte bolavuM joIe vagere vAtonuM nirUpaNa ane nirdeza zAstrakAre bhASA samitinA aMtargata karyo che. A nirdezonA anusAra bhASAno prayoga karanAra muni bhASAthI samita thaIne samyaka cAritranuM yathAvatuM pAlana kare che. bhASAsamitinI paribhASA AcArya hemacaMdra bhASA samitinA lakSaNa batAvatA kahyuM che - avadyatyAgataH sarvajanInaM mitabhASaNam / priyA vArcayamAnAM sA bhASA- samitirucyate // - yogazAstra prathama prakAza, zloka-37. sAvadya vacanono tyAga karatA sarvajana hitakArI ane parimita vacanone bolavuM bhASA samiti che. vANIno saMyama rAkhanAra munio mATe AvI ja bhASA iSTa hoya che ane vadhu paNa kahyuM che : mahuraM niuNaM thovaM kajjAvaDiyaM agAvviya-matucchaM / puTvi bhaisaMkaliyaM bhaNaMti jaM dhamma saMjuttaM // je vacana madhura hoya, nipuNa arthAtu hitakArI hoya, parimita hoya, prayojana hoya to ja bolyA hoya, je garva rahita hoya, tuccha na hoya, buddhithI vicAra karI bolI gayA hoya ane je dharmamaya hoya AvAM vacano bolavA bhASA samiti che. uttarAdhyayana sUtramAM bhASA samitimAM kahevAyuM che - kohe mANe ya mAyAe lobhe ya uvauttayA / hAse bhae moharie, vikahAsu taheva ya // eyAiM aTTha ThANAiM parivajjittu saMjae asAvajjaM miyaM kAle bhAsaM bhAsijja paNNavaM // - uttarA, a.- 24 gA.-9/10 krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, bhaya, maukharya ane vikathA - A ATha sthAnone choDIne buddhimAna sAdhu ucita avasara para anavadya (pAparahita) ane mita bhASAno prayoga kare. A bhASA samiti che. navAMgI TIkAkAra zrI abhayasUrie "sthAnAMga TIkA'mAM kahyuM che - "bhASAsamiti ma hitamitAsaMdigdhArthabhASaNama" arthAtuM AvazyakatA thavAthI sva-para mATe hitakArI parimita (thoDA rUpamAM ghaNI artha sAdhaka) ane asaMdigdha (spaSTa) arthane batAvanArI bhASA samiti che. [988) je ja che jiNadho] Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAnA cAra prakAra: jaina siddhAMtamAM bhASA cAra rIte batAvI che: yathA - (1) satyabhASA, (2) asatya bhASA, (3) mizra bhASA (satyAmRSA) ane (4) vyavahAra bhASA (asatyAmRSA). A bhASAonuM svarUpa A prakAra batAvyuM che - (1) satyabhASA : cAra prakAranI bhASAonAM lakSaNa A prakAra batAvyAM che - saccA hiyA sayAmiha saMto muNa-o guNA payatthA vA / tavvivarIyA mosA, mIsA jA tadubhaya sahAvA // aNahigayA jA tIsu vi, saddo-cciya kevalo asaccamusA / eyA sabheya lakkhaNaM-sodAharaNA jahA sutte // "jo hitAsatyA' - je saMtone mATe, munione mATe hitakArI hoya, IhalokaparalokanI ArAdhanA mUlaka hovAthI mukti pradAyikA ho te satya bhASA che. arthAt satno artha mUlottara guNa ane jIvAdi padArtha paNa thAya che. tenI apekSAthI mUlottara guNo ane jIvAdi padArtho mATe je hitakArI hoya arthAt tenA aviparIta yathAvasthita svarUpanuM prarUpaNa karatI bhASA satya bhASA che. AnAthI viparIta svarUpavALI arthAt virAdhinI ane ayathArtha svarUpanuM prarUpaNa karanArI bhASA mRSA bhASA (asatya bhASA) che. je ArAdhinIvirAdhInI hoya, kiMcit yathArtha kiMcit ayathArtha prarUpaNa karanArI hoya, te mizra bhASA che. je A traNa prakAranI bhASAomAM samAviSTa na thAya ane AmaMtraNI-AjJApanAdi viSayavALI kevaLa vyAvahArika zabdAtmaka hoI A vyavahAra bhASA che. ukta cAra prakAranI bhASAomAMthI satya bhASA ArAdhinI che, asatya bhASA virAdhinI che, mizra bhASA ArAdhinI-virAdhinI che ane vyavahAra bhASA na ArAdhinI che na virAdhinI che. dasa prakAranAM satyaH "sthAnAMga sUtra'nA dasamA sthAnamAM satyanA dasa bheda batAvyA che - jaNavaya sammaya ThavaNA, nAme rUve paDucca sacce ya / vavahAra bhAva joge, dasame ovamma sacce ya // (1) janapada satya (2) saMmata satya (3) sthApanA satya (4) nAma (5) rUpa (6) pratItya (7) vyavahAra (8) bhAva (9) yoga (10) page satya - A dasa prakAranAM satya che. (1) janapada satya : je dezamAM je zabda je arthamAM rUDha thAya che, e arthamAM e zabdanA e dezamAM prayoga karavAmAM janapada satya kahevAya che. jema dakSiNa dezamAM cokhAne sora kahe che to cAvalanA arthamAM sora zabda prayoga karavo ja pada satya che. koMkaNamAM pANInA arthamAM "paya"no prayoga karavAmAM Ave che, jyAre anyatra payathI dUdha artha levAmAM Ave che. koMkaNamAM pANIno arthamAM peya zabdano prayoga janapada satya che. [ aSTa pravacana mAtAo ja che 889) Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) saMmata satya : ghaNI vyaktionI saMmatithI je zabda je artha mATe sUcaka mAnI levAmAM Ave che, te saMmata satya che. jema devIno artha paTarANI bahujana saMmata che jema devAMganA mATe devI' zabda Ave che. paTarANInA arthamAM teno prayoga saMmata satya che. athavA kumuda kuvalaya vagere paNa kAdavamAM utpanna thAya che, te uparAMta araviMdane paNa paMkaja kahevuM saMmata satya che. (3) sthApanA satya: koI mUrti athavA citramAM koI vyakti-vizeSanI, sikkAnI noTa vageremAM rUpiyAnI, aMkanI AgaLa eka biMdu thavAthI dasanI, be biMdu hovAthI sonI kalpanA karI levAmAM Ave che, athavA zataraMjanAM pAsAMomAM hAthI-ghoDA vagerenI kalpanA karI levAmAM Ave che, A sthApanA satya che. (4) nAma satya : guNane gauNa karIne koI vyakti athavA padArthanuM koI nAma rAkhI levuM satya che. jema koI bhikhArInuM nAma dhanapAla athavA koI kacaro vALanArInuM nAma lakSmI hoya. (5) rUpa satyaH guNanI apekSA na karIne, mAtra rU5 athavA vezanA AdhAra para je kathana karavAmAM Ave che, te rUpa satya che. jema ke daMbhapUrvaka kriyA karanAra sAdhune sAdhunA vezane kAraNe "sAdhu' kahevo. (6) pratItya satya : koI vivakSita padArthanI apekSAe koI bIjA padArthanA svarUpane batAvavuM pratItya satya che. jema ke anAmikAne nAnI ke moTI kahevI. anAmikA kaniSThAnI apekSAe moTI che ane madhyamAnI apekSAe nAnI che. () vyavahAra satya : naigama naya athavA vyavahAramAM pracalita arthanI apekSAe je vacana bolavAmAM Ave te vyavahAra satya che. jema ke ratha banAvavA mATe lAkaDI levA vanamAM janAra vyakita kahe ke - "huM ratha levA jAuM chuM. athavA cUlo baLI rahyo che, ghaDo cUI rahyo che, gAma AvI gayuM - A prayogomAM yadyapi lAkaDuM baLe che cUlo nahi, pANI cUe che ghaDo nahi, gAma AvyuM nathI pathika Avyo che, to paNa loka-vyavahAramAM AvuM ja kahevAmAM Ave che. tethI te vyavahAra satya che. (8) bhAva satya : pradhAnatAne laIne je kathana karavAmAM Ave te bhAva satya che. jema ke bagalI (balAkA)mAM pAMca varNa hovA chatAM tene sapheda kahevo, popaTamAM pAMca varNa hovA chatAM paNa ene lIlo kahevo, athavA Agamokta vidhi-niSedha anusAra koI vastune prAsuka athavA aprAsaka kahevI. prAsukatA athavA amAsukatAno nirNaya atIndriya jJAnano viSaya che, te uparAMta zAstrokta vidhithI tene prAsuka athavA aprAsaka kahevuM bhAva satya che. (9) yoga satya : koI vastunA saMyoga saMbaMdhathI tenuM kathana karavuM yoga satya che. jema ke daMDanA saMbaMdhamAM koI vyaktine daMDI kahevo yoga satya che. (890 ja jiNadhamo) Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) upamA satyaH jyAM koI prasiddha padArthanI sadezatAthI koI padArthanA viSayamAM kathana karavAmAM Ave te upamA satya che. jema ke taLAvane samudra kahevo, mukhane caMdramA kahevuM, kALane palyanI upamA ApavI. kyAMka-kyAMka yoga satyanA sthAna para saMbhAvanA satya mAnavAmAM Ave che. sAkSAt evuM thavuM saMbhava na hovA chatAM zaktinI apekSAthI je kathana karavAmAM Ave te saMbhAvanA satya che. jema ke indramAM jaMbUDhIpane uthalAvI devAnI zakti che. A vyakti mAthA vaDe parvatane toDI zake che vagere. saMbhAvanA satyanA udAharaNa che. asatya bhASAnA dasa prakAra : je bhASA mokSamArganI virodhinI hoya ane je ayathArtha vastu svarUpane kahenArI hoya, te asatya bhASA che. asatya bhASAnA dasa bheda kahyA che - kohe mANe mAyA lobhe pejje taheva dose ya / hAsa-bhaya-akkhAiya-uvagyAiya, NissiyA dasahA // - dazavaikA. haribhadrIya vRtti (1) krodhanA vazamAM bolAyelI bhASA krodha nimratA che. jema koI kUddha pitA potAnA putrane kahe - "tuM mAro putra nathI." athavA krodhane vazIbhUta thaIne je kaMI bolAya che, A badhuM asatya che. (2) mAnane vazIbhUta thaIne je bhASA bolAya che, te mAna nivRta asatya bhASA che. jema koI vyakti sabhUta athavA asabUta potAnI baDAInI DiMga hAMke. mAnanA kAraNa garvonmatta thaIne bolAyelI vANI asatya vANI che. . (3) mAyAne vazIbhUta thaIne bIjAne ThagavA mATe bolAyela vacana mAyA nivRta asatya bhASA che. (4) lobhane vazIbhUta thaI jUThA sogaMda khAIne athavA jUTho hisAba-kitAba athavA jUThuM mApa-tola karIne grAhakanI sAme sAcI-jUThI vAta karavI lobha nikRta asatya bhASA che. (5) rAgane vazIbhUta thaI bolavuM rAga nisUtA asatya bhASA che. jema ke atirAgI vyakti kahe che ke - "huM tamAro dAsa chuM." (6) dveSane vazIbhUta thaIne bolAyelI bhASA dveSa nisRtA asatya bhASA che. jema ke koI guNavAnane Savaza nirguNI kahevuM. (7) hAsyane vazIbhUta thaIne manoraMjana vagere mATe asatya bhASaNa karavuM hAsya nivRta asatya bhASA che. jema ke sacaurya buddhithI koI mitrAdinI koI vastu laIne tenA pUchavA para hAsyabuddhithI kahevuM ke "nathI joI." (8) bhayane vazIbhUta thaIne asatya bolavuM bhaya nivRta asatya bhASA che. jema ke rAjAdi-adhikArIonA bhayathI khoTuM bayAna ApavuM, asamaMjasamAM paDIne sAcuM-jUThuM kaMI paNa bolavuM bhaya nivRta asatya bhASA che. [ aSTa pravacana mAtAo che. ja che. (891) Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) AkhyAyikA nibhRtA : asaMbhava kapolakalpita kathAomAM asatya-nirUpaNa karavuM AkhyAyikA nibhRtA asatya bhASA che. jema ke dhUrtAkhyAna vagere vArtAo. (10) upaghAta nisRtA : koInA dilane Thesa pahoMcADatA zabda bolavA upaghAta nisRtA asatya bhASA che. jema ke - koIne tuM cora che, tuM lucco che vagere kahevo. ukta dasa prakAranI bhASAomAM keTalIka bhASAo satya athavA tathya hovA chatAM asatya ja kahevAya che. kAraNa ke enI pAchaLa duSTa Azaya hoya che, tethI te mokSamArgamAM bAdhaka hovAthI asatya ane virodhinI bhASA mAnavAmAM Ave che. satyAmRSA bhASAnA daza bheda : je bhASA thoDI satya ane thoDI asatya hoya, je aMzataH ArAdhinI ane aMzataH virAdhinI hoya, te satyAkrRSA (mizra) bhASA che. tenA dasa bheda A prakAre batAvyA che - uppanna missiyA vigaya tadubhaya jIvAjIva ubhayamissA / anaMta parittA addhA addhaddhA missiyA dasamA // arthAt (1) utpanna mizrA (2) vigata mizrA (3) utpanna vigata mizrA (4) jIva mizrita (5) ajIva mizrita (6) jIvAjIva mizrita (7) anaMta mizrita (8) paritta (pratyeka) mizrita (9) ahvA mizrita (10) addhA mizrita. A rIte satyamRSA bhASAnA 10 bheda che. koI nagaramAM ochA athavA vadhAre bALaka pedA thayA, paraMtu aMdAjathI kahevuM ke Aje A nagaramAM 10 bALaka pedA thayAM, A utpanna mizra bhASA che. vAstavamAM jeTalAM bALaka pedA thayAM eTalA aMza sudhI to te satya che ane zeSa aMzamAM asatya che - A enI mizratA che.' ukta rItithI paNa marelAM bALakonI saMkhyA aMdAjathI 10 batAvI de to te vigata mizra bhASA che. janmelA ane marelA baMne prakAranAM bALakonI saMkhyA anumAnathI batAvI de to tyAM utpanna vigama mizra bhASA che. jIvita ane mRta kRmirAzimAM jIvita adhika hovAthI ema kahevuM ke keTalI moTI jIva rAzi che. A jIvimizrita bhASA che. e jIvarAzimAM mRtonI saMkhyA vizeSa hovA chatAM tene ajIva rAzi kahevI ajIva mizrita che. e mRta ane jIvita kRmi rAzinA aMdAjathI eTalA jIva to marelA che ane ATalA jIvita che. AvuM kahevuM jIvAjIva mizrita che. kAraNa ke te batAvelI saMkhyA vAstavamAM nyUnAdhika che. tethI keTalAka aMzamAM satya che ane keTalAka aMzamAM asatya che. lIlA pAna, pratyeka vanaspatinI sAthe anaMta kAyanA adhika piMDa joIne kahevuM - badhA anaMta kAyika che.' A anaMta mizrita bhASA che. anaMta kAyanI sAthe pratyeka vanaspatione adhika mizrita joIne kahevuM - A badhI pratyeka vanaspati kAyika che, te pratyeka mizrita bhASA che. jyAre koIne kaMIka jaladI kAma karavAnI preraNA ApavA mATe divasa hovA chatAM kahevuM ke - jaladI UTha rAta thaI gaI' athavA rAta hovA chatAM paNa kahe che ke - 'UTha sUraja nIkaLI Avyo che.' A addhA mizrita che. divasano eka bhAga 892 jiNadhammo Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hajI vItyo nathI topaNa kahe ke - "UTha, jaladI bapora thaI gaI che." A addhaddha mizrita che. divasa athavA rAtrinA eka dezane addhaddhA kahe che. addhAmizritamAM divasa ane rAta saMbaMdhI mizraNa che. jyAre addhaddhAmAM divasanA prathama athavA dvitIya praharanuM mizraNa che. asatyAmRSA (vyavahAra) bhASAnA bAra bheda : je bhASA na to satya kahevAya che ane na asatya, te asatyAmRSA che. tenA bAra bheda A prakAre che - AmaMtaNI ANavaNI jAyaNI taha pucchaNI a pannavaNI / paccakkhANI bhAsA, bhAsA icchANulomA ya // aNabhigAhiyA bhAsA bhAsA a abhigAhammi bodhavvA / saMsaya karaNI bhAsA, vAyaDa avvAyaDA ceva // - prajJApanA bhASApada, bhagavatI za-10, udde-3 (1) AmaMtraNI : koIne saMbodhana karIne bolAtI bhASA AmaMtraNa che. yathA- he devadatta." (2) AjJApaninI "A karo A prakAre bIjAne kAryamAM pravRtta karavA mATe AjJA rUpa bhASA. (3) yAcanI : koI vastu mAMgavA mATe bolAvAra vacana jema ke - "mane pustaka Apo." (4) pRcchanI koI viSayamAM pUchavA mATe prayukta karanArI bhASA, jema ke - kalyANano mArga kayo che ? A rasto kyAM jAya che? vagere. (5) prajJApanI : vinIta jijJAsuone upadeza rUpa bhASA prajJApanI che. jema ke - prANIvadha na karanArA jIva AgAmI bhavamAM dIrdhAyu hoya che. (6) pratyAkhyAnI : yAcanA karanArane inkAra karavA mATe prayukta bhASA athavA pratyAkhyAna karAvavA mATe prayukta bhASAne pratyAkhyAnI kahe che. jema ke - "ame tamane ApatA nathI. dArU pIvAno tyAga karo." (7) icchAnulomA : koI kAryanA viSayamAM pUchavAthI e kahevuM ke - "tame A kAma karo. mane paNa A pasaMda che." A prakAre anumati rUpa bhASA icchAnulomA che. (8) anabhigRhItAH eka sAthe keTalAMya (ghaNA) kArya upasthita thavAthI koI koIne pUche ke - "A samaye kayuM kAma karuM ?' tyAre te kahe - "je kAma tamane game te karo.' A prakAre Agraha rahita bhASA anabhigRhItA che. (9) abhigRhItAH Ane karo, A na karo." A prakAranI bhASA abhigRhItA che. (10) saMzacakaraNI aneka arthone pragaTa karanArA zabda bolavA saMzayakaraNI bhASA che. jema ke - "siMdhava lAvo." siMdhavano artha mIThuM, ghoDo, vastra vagere aneka thAya che. tethI zrotAne saMzaya thAya che ke vakatAno Azaya zuM che ? (11) vyAkutA ? jeno artha spaSTa hoya te bhASA vyAkRtA che. (12) avyAkRtA H jeno artha gUDha athavA gaMbhIra hoya athavA manmana vagere aspaSTa uccAranA kAraNe je samajI na zakAya te avyAkRta bhASA che. [ aSTa pravacana mAtAo che. (893) Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukta bAra prakAranI bhASAnA arthanuM nirUpaNa karanArI che, tethI mRSA nathI ane mokSamArganI sAdhikA na hovAthI satya paNa nathI. tethI ukta bhASAo asAmosA (vyavahAra) bhASA kahevAya che. soLa vacana: vibhinna prakAranI saMskRta, prAkRta, hindI, marAThI vagere bhASAo vyavahAra bhASAnA aMtargata che. A prakAra bhASA zuddhinA mATe 16 prakAranAM vacanono bodha paNa vaktAne hovo joIe. A soLa vacana A prakAra che - vayaNatiyaM liMga tiyaM, kAlatiyaM taha parokkha paccakkhaM / avaNIyAdi caukkaM, ajjhattha ceva solasamaM // ekavacana, dvivacana, bahuvacana, traNa vacana, strIliMga, pulliga, napuMsakaliMga rUpa traNa liMga, bhUta, bhaviSyaTu-vartamAna rUpa traNa kALa, pratyakSa, vacana yathA te agni che, parokSa vacana yathA dhUmathI agni jJAna, apanIta vacana, upanIta vacana, upanIta-apanIta vacana, apanIta-upanIta vacana ane adhyAtma vacana. A soLa vacana kahyAM che. apanIta vacana : durguNonuM ja kathana karavuM apanIta vacana che jema ke - A duHzIla che, durbhASI che. upanIta vacana : saguNonuM ja kathana karavuM. jema ke - A rUpavAna che, buddhimAna che. upanIna-apanIna vacana : pahelAM guNa batAvIne pachI durguNa batAvavA. jema ke - "A rUpavAna to che paraMtu duHzIla che." apanIta-upavIta vacana : pahelA doSa batAvIne pachI guNa batAvavA. jema ke - A duHzIla che, paraMtu rUpavAna che.' adhyAtma vacanaH aMtaraMga bhAva chupAvavA icche to paNa sahasA aMtaraMga bhAvAnusAra vacana nIkaLI javA adhyAtma vacana che. A rIte nAma, AkhyAta, nipAta, taddhita, samAsa, saMdhipada, hetu, yaugika, uNAdi pada, kriyA vidhAna, dhAtu, svara athavA rasa, vibhakti ane varNa - A badhAthI yukta pUrvApara saMgata vacana paNa vyavahAra bhASAnA aMtargata hovAthI satyavAdI mATe vaktavya che. - ukta rItithI cAra prakAranI bhASAonuM nirUpaNa karyuM che. AmAMthI asatya ane mizra bhASAno prayogano zAstrakAroe niSedha karyo che, kAraNa ke bhASAnA A baMne prakAra sAvadya ja hoya che. satya ane vyavahAra bhASAno prayoga niSedha paNa che ane vidhAna paNa che. jA ya saccA na vattavvA, saccAmosA ya jA musA / jA ya buddhehiM NAiNNA Na taM bhAkhejja pannavaM // kAraNa ke satya ane vyavahAra bhASA sAvadya paNa hoya che ane niravadya paNa hoya che. vastunA yathArtha rUpane sparza karanArI bhASA satya thaI zake che, paraMtu A vaktavya thaI zake (894o che e ja che ke jiNadho] Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane nahi, paNa jenAthI karma pudgalono pravAha Ave te jIva-vadha kAraka bhASA satya hovA chatAM paNa avyaktavya che. ahiMsAtmaka vANI bhAva zuddhi ane saMyama zuddhinA nimitta hoya che, tethI nigraMtha muni khUba ja vicArIne buddhithI vimarza karIne bolavuM joIe. AcArye ziSyane kahyuM : "ziSya ! tArI vANI buddhinuM evuM anugamana kare jema aMdha vyakti tene laI janAranuM anugamana kare che." dravyAdithI bhASA samiti : dravya kSetra, kALa ane bhAvanI apekSA bhASA samitinuM svarUpa A prakAre hoya che : dravyathI - karkaza, kaThora, chedaka, bhedaka, hiMsaka, pIDAkArI, sAvagha, mizra, krodhayukta, mAnayukta, mAyAyukta, lobhayukta, rAgamaya, dveSamaya, apratIti kAraka ane vikathAothI yukta bhASA na bolavI. kSetrathI mArgamAM cAlatA vArtAlApa na kare. kALathI prahara rAtri vItyA pachI bulaMda avAjamAM na bolavuM, kAraNa ke saMbhava che ke koInI niMdrAbhaMga thaI jAya ane tene pIDA thAya athavA te sAvadya karmamAM lAgI jAya. bhAvathI - deza-kALane anurUpa satya, tathya, hitakArI, priyakArI ane parimita vacana bolavAM. D - 'AcArAMga sUtra' ane 'dazavaikAlika sUtra'mAM bhASA ane vAkya zuddhinA viSayamAM khUba ja sUkSmatAnI sAthe vistArapUrvaka vivecana karavAmAM AvyuM che. teno saMkSipta sAra nimna gAthAomAM AvI jAya che - taheva sAvajjaNumoyaNI girA, ohAriNI jA ya parovadhAiNI / se koha loha bhaya hAsa mANavo, na hAsamANe vi giraM vaijjA // suvakka-suddhiM samupehiyA muNI, giraM ca duTThaM parivajjae sayA / miyaM aTTha aNuvIi bhAsae, sayANa majjhe lahai pasaMsaNaM // bhAsAi dose ya guNe ya jANiyA, tIse ya duTThe parivajjae sayA / cha- su saMjae sAmANie sayA jae, vaijja buddhe hiyamANulomiyaM // parikkhabhAsI susamAhi iMdie caukkasAyAvagae aNissie / sa nidhuNe dhuNNamalaM purekaDaM, ArAhae logamiNaM tahA paraM // dazavaikA. a.-7, gA.-54/57 muni sAvadhane anumodana karanArI, avadhAriNI (saMdigdha artha viSayamAM asaMdigdha) para upaghAta karanArI bhASA, krodha, lobha, bhaya, mAna athavA hAsya vaza na bolavuM. muni vAkya zuddhine sArI rIte samajIne doSayukta vANIno prayoga na kare. mita ane nirdoSa vANI samajI-vicArane bolanArA sAdhu satpuruSomAM prazaMsAne prApta kare che. aSTa pravacana mAtAo 895 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAnA doSo ane guNone jANIne doSapUrNa bhASAne sadA choDanAra, chakAya jIvonA prati saMyata, zrAmaNyamAM sadA sAvadhAna rahenArA prabuddha bhikSu hita ane anulomika anukULa vacana bolavA. guNa-doSane pArakhIne bolanArA, susamAhita indriyavALA cAra kaSAyothI rahita, anizrita (taTastha) bhikSu pUrvakRta pApa maLane naSTa karI vartamAna tathA bhAvi lokanI ArAdhanA kare che. AcArAMga sUtra'nI bhAvaiSaNAne upasaMhAra karatA sUtrakAre kahyuM che - "se bhikkhU vA vaMtA kohaM ca mANaM ca mAyaM ca lobhaM ca aNuvIi niTThAbhAsI, nisammabhAsI, aturiyabhAsI, vivegabhAsI samivAe saMjae bhAsaM bhAsijjA / " "krodha, mAna, mAyA ane lobhano parityAga karatA munie bhASAno prayoga karavo joIe. teNe khUba zIghratAthI bolavuM na joIe, kAraNa ke samajyA-vicAryA vagara bolavAthI aniSTa ane pApanI saMbhAvanA rahe che. teNe vicAra karIne ekAMta niravadya vacana bolavA joIe. teNe samajI-vicArIne vivekapUrvaka bolavuM joIe. A prakAre vivekyukta bolavuM joIe. A prakAre vivekayukta bolanAra zramaNa bhASA samitithI yukta saMyata bhASAno vyavahAra kare. A sAdhu-sAdhvIno samagra AdhAra che. ukta Agamika uddharaNonA prakAzamAM bhASA samitinuM svarUpa spaSTa tathA udbhAsita thaI jAya che. je zramaNa athavA zramaNI varga bhASA samitino pUrNa upayoga rAkhatA vacana prayoga kare che te bhagavAnanI AjJAnA pAlaka che. tethI te vacana guptithI paNa gupta che. A prakAra bhASA samiti ane vacana guptinA ArAdhaka muni nirdoSa cAritranuM pAlana kare che. K93) ( eSaNA samiti ghara-bAra, kuTuMba, parivAra choDIne aNagAra banelA ahiMsaka ane akiMcana zramaNa nigraMthanI sAme prazna upasthita thAya che ke te potAnI pratijJAone pALatA jIvananirvAhanI aparihArya annapAnAdinI upalabdhi (prApta) kevI rIte kare ? jyAM sudhI muninI sAthe zarIra che tyAM sudhI tene AhArAdi sAmagrI ApavI aparihArya che, kAraNa ke AhArAdinA abhAvathI zarIranI sthiti banatI nathI ane zarIranI sthitinA abhAvamAM jJAna, dhyAna vagere mokSAMgonI ArAdhanA saMbhava nathI. tethI tIrthakara devoe A samasyAnuM nidAna ane samAdhAna khUba ja sUkSmatAnI sAthe vistArapUrvaka karyuM che. jIvananirvAha mATe jo sAdhu koI vyavasAya kare che to tene rUpiyAnI levaDadevaDa karavI Avazyaka thaI jaze, je tenA aparigraha ane ahiMsA vrata mATe bAdhA rUpa che. AvI sthitimAM tenI sAme eka ja vikalpa rahI jAya che ke te bhikSA dvArA AhArAdi Avazyaka sAmagrInuM upArjana kare. tethI AgamamAM kahyuM che - (89) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 jiNadhamo ] Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "savvaM se jAiyaM hoi, Natthi kiMci ajAiyaM" - u., a.-2, gA.-28 arthAt sAdhune mATe je koI sAmagrI upayogI hoya che te badhI yAcita ja hoya che, ayAcita koI vastu tenI pAse hotI nathI. A dRSTikoNathI tene para datta bhoI paNa kahevAya che. bhikSA traNa prakAranI batAvI gaI che - dAna vRtti, pauruSadanI ane sarva sampatkarI. anAtha ane apaMga vyakti mAMgIne khAya che, te dInavRtti bhikSA che. zrama karavAmAM samartha vyakti mAMgIne khAya che, te pauruSadanI bhikSA che. saMyamI mAdhukarI vRtti dvArA sahaja siddha AhAra le che, te sarvasampatkarI bhikSA che. dIna vRttino hetu asamarthatA pauruSanIno hetu niSkarmaNyatA ane sarvasampatkarIno hetu ahiMsA che. nigraMtha aNagAra ahiMsA ane aparigraha mahAvratanA pAlana mATe sarvasampatkarI bhikSAnuM avalaMbana le che. emanI bhikSAmAM na dIna vRtti che ane na pauruSahInatA che. te nitAnA ahiMsAnI ArAdhanA hetu che. muni bhojana mATe jIva vadha na kare, na karAve ane na karanAranuM anumodana kare, mola na le, na levaDAve, ane na lenAranuM anumodana kare tathA na pakave, na pakavAe ane na pakavanAranuM anumodana kare - A nava koTiothI vizuddha ane bhaikSa annAdi ja muni mATe vidhi-vidhAna anusAra grAhya hoya che. tIrthaMkara dave sAdhunA nirvAha heta asAvadya nirdoSa madhukarI vRttino nirdeza karyo che. sAdhanAkALamAM zarIra, vANI ane mana traNe hoya che. zarIra AhAra vagara TakatuM nathI. AhAra hiMsA vagara niSpanna thato nathI. A jaTila sthiti che. have koI kevI rIte pUrA ahiMsaka bane? sAdhanAnuM A paheluM caraNa mUMjhavaNathI bhareluM che. AnA samAdhAna svarUpa madhukarI vRttinuM pratipAdana thayuM che. dazavaikAlika sUtra'nA duma puSpikA' nAmanA prathama adhyayanamAM madhukarI vRttinuM suMdara pratipAdana karyuM che - jahA dumassa pupphesu bhamaro Aviyai rasaM / Na ya puppha kilAmei, so ya pINei appayaM // emee samaNA muttA je loe saMti sAhUNo / vihaMgamA va pupphesu, dANa bhattesaNe rayA // vayaM ca vittiM labbhAmo, Na ya koI uvahammaI / ahAgaDesu rIyaMte, pupphesu bhamaro jahA // - dazavaikA. a-1, gA.- 2/3/4 * sarva para rokyA, pauruSanI tathAparA vRtti bhikSA ca tatvajJairiti bhikSA tridhoritA // - haribhakIya aSTaka prakaraNa ( eSaNA samiti 20000000000000890) Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je rIte bhamaro jhADanA puSpono thoDo rasa pIe che, koIpaNa puSpane pIDita karato nathI, hAni pahoMcADato nathI, tenA varNa ke gaMdhane vikRta karato nathI ane potAne paNa tRpta karI le che. tevI ja rIte lokamAM je mukta (aparigraha) zramaNa che, te dAtA dvArA apAtA nirdoSa AhAranI eSaNamAM rata rahe che. jema bhamaro puSpamAM. sAdhu e rItanI vRtti prApta kare che. jenAthI koI jIvanuM dahana na thAya, kAraNa ke zramaNa gRhastho dvArA emanA svayaM mATe athavA parivAra mATe sahaja rUpathI banAvela AhArane grahaNa kare che, jema ke - bhamaro puSpamAMthI rasa le che. bhamarA mATe sahajarUpathI bhojana prAptino AdhAra vRkSa-puSpa hoya che. vRkSa svabhAvataH puSpa ane phaLa utpanna che. madhukara mATe vRkSa-choDa puSpita hotA nathI. ghaNA evAM paNa udyAna che, jyAM madhukara hotA nathI, tyAM paNa vRkSa-choDa puSpita hoya che. puSpita hovuM emanI prakRti che. evI rIte gRhasthonAM gharomAM AhArAdi niSpanna thatA rahe che. teo zramaNo mATe bhojana banAvatA nathI. ghaNAM badhAM gAma, zahera evAM hoya che ke jyAM zramaNa jatA nathI. tyAM paNa bhojana bane che. bhojana banAvavuM gRhasthonI sahaja prakRti che. zramaNa AvA yathAkRta sahaja siddha bhojananI gaveSaNA kare che, tethI teo hiMsAthI lipta hotA nathI. madhukara avadhajIvI hoya che. te potAnA nirvAha mATe koI prakAranuM samAraMbha upamardana athavA hanan karatA nathI, tevI rIte zramaNa paNa avadhajIvI che - teo koI prakAranuM pacana-pAcana ane upamardana karatA nathI. madhukara puSpomAMthI sahaja siddha rasa grahaNa kare che, tevI rIte zramaNa-sAdhaka gRhasthonAM gharomAM jyAM AhArAdi svAbhAvika rUpathI bane che - prAsuka AhArAdi grahaNa kare che. madhukara phUlone plAna karyA vagara thoDo-thoDo rasa pIe che tema zramaNa aneka gharomAMthI thoDuM-thoDuM grahaNa kare che. madhukara eTalo ja rasa grahaNa kare che, jeTalo udara pUrti mATe Avazyaka hoya che. te bIjA divasa mATe kaMI saMgraha karIne rAkhato nathI. tevI rIte zramaNa saMyamanirvAha mATe Avazyaka hoya eTaluM ja grahaNa kare che. saMcaya athavA sannidhi karatA nathI. madhukara koI eka vRkSa athavA phUlathI ja rasa grahaNa karato nathI, paraMtu vividha vRkSo ane phulothI rasa grahaNa kare che. tevI ja rIte zramaNa paNa koI eka gAma, ghara athavA vyakti para Azrita na hoya sAmudAyika rUpathI bhikSA kare che. ukta rItithI tIrthakara devoe sAdhuo mATe Avo suMdara mArga batAvyo che ke emanA zarIrano nirvAha paNa thaI jAya che ane mokSamArganI ArAdhanA paNa thaI jAya che. kahevAyuM che - aho ! jiNehiM asAvajjA, vittI sAhUNa desiyA / mokkha sAhaNa-heussa, sAhu dehassa dhAraNA // - dazavaikA, a.-5, u.-1, gA-92 A rIte sarva sampatkarI bhikSA dvArA sAdhune mokSanA sAdhananA hetubhUta zarIranI dhAraNA mATe AhArAdinI prApti karavI paDe che. sAdhu dehanI dhAraNA paNa thaI jAya ane tenA ahiMsA(898) je che te ja jiNadhamo) Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aparigraha vagere mahAvrata paNa banI rahe che. A dRSTikoNathI vitarAga paramAtmAne AhArAdinI gaveSaNA, grahaNaSaNA ane paribhaugaSaNA mATe ghaNA prakAranA niyamopaniyamonuM vidhAna karyuM che. AhArAdi kevo levo, kevI rIte levo, kyAMthI levo, keTalo levo, kayA samaye levo, kayA prakAre ApeluM levuM, kayA prakAranuM ApeluM na levuM vagere viSayamAM zAstrakAre khUba ja spaSTa dizA-nirdeza karyA che. e vividha niyamopaniyamonuM sAvadhAnIthI pAlana karavuM muni mATe anivArya che. AhArAdinI gaveSaNA (zodha) prApti ane bhojananA viSayamAM upayoga-sAvadhAnI rAkhavAne eSaNA samiti kahe che. eSaNAnA traNa bheda che - gaveSaNA, grahaeSaNA ane paribhoSaNA, gau-caryA mATe nIkaLavA para AhAranA kadhyAkaNvanA nirNaya mATe je niyamonuM pAlana karavuM ane je doSothI bacavA sAdhu mATe Avazyaka che, te gaveSaNA che, AhArAdine grahaNa karatA samaye sAdhu je-je niyamonuM pAlana kare che ane je doSothI bace che, tene - grahamaiSaNA kahe che. maLelA AhArano upabhoga karatA sAdhue je-je niyamonuM pAlana karavuM joIe ane je doSothI bacavuM joIe, tene paribhogeSaNA kahe che. ukta rItithI eSaNA saMbaMdhI niyamonA pAlanamAM sAvadhAnI rAkhavI eSaNA samiti che. AcArya hemacaMdra kahyuM che - dvicatvAriMzatA bhikSAdoSainityamadUSitam / muniryadannamAdatte saiSaNAsamitirmatA // - yogazAstra prathama, , zloka-38 42 prakAranA bhikSAcaryAnA doSone TALIne sAdhu AhArAdi grahaNa kare che, te eSaNA samiti che. eSaNA samitinA nirdoSa pAlana mATe A Avazyaka che ke sAdhu AhArAdinA badhA niyamopaniyamone sArI rIte samaje ane tenuM pAlana kare. tethI AhArAdi doSo saMbaMdhI jANakArI ahIM ApavAmAM Ave che, jenAthI bacavA zramaNa-zramaNIvarga mATe Avazyaka che. AhArAdinA grahaNamAM lAganAra 42 doSa che ane upabhogamAM pa doSa lAge che. A prakAra mukhya rUpathI 47 doSothI rahita AhArAdi ja sAdhu mATe grAhya ane upabhogya che. vividha sUtromAM AhArAdi grahaNanA anya doSo paNa kathana karyA che. bhikSAnA 110 doSa : bhikSAnA 42 doSomAMthI 16 ugamanA doSa, 16 utpAdananA doSa ane 10 eSaNAnA doSa batAvyA che. bhikSA ApatA samaye gRhastha dvArA lAganArA doSone ugama doSa kahe che. sAdhunA dvArA lAgatA doSone utpAdananA doSo kahe che. sAdhu tathA zrAvaka baMne dvArA lAgatA doSone eSaNA doSa kahe che. [ eSaNA samiti che. (899) Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soLa udgamanA doSa H AhAranI utpattithI saMbaMdhita, gRhastha dvArA lAgatA soLa udgamanA doSa A prakAre che : (1) AdhAkarma : koI khAsa sAdhune manamAM rAkhIne tenA nimittathI sacitta vastune acitta karavI athavA acittane pakAvavI AdhA karma kahevAya che. A doSa cAra prakAre lAge che H AhAkammuddesiya pUI - kamme a mIsajAe ya / ThavaNA pAhuDiyAe pAoara kIya pAmicce // 1 // pariTTi, mike, maLe mAnoke haiM / acchijje aNisiTThe ajjhoyarae ya solasame // 2 // pratisevana : AdhAkarmI AhAranuM sevana karavAthI. pratizravaNa : AdhAkarmI AhAra mATe nimaMtraNa svIkAra karavAthI. saMvasana H AdhAkarmI AhAra bhogavavAvALAnI sAthe rahevAthI. anumodana : AdhAkarmI AhAra bhogavanAranI prazaMsA karavAthI. (2) auddezika : sAmAnya yAcakone ApavAnI buddhithI je AhAra taiyAra karavAmAM Ave che, tene auddezika kahe che. tenA be bheda che - ogha ane vibhAga. bhikSuo mATe alaga taiyAra na karatA potAne mATe banatA AhArAdine kazuM bIjuM meLavI devuM ogha che. vivAhAdi prasaMgo para yAcako mATe alaga kADhIne rAkhI mUkavuM vibhAga che. A uddiSTa, dhRta ane karmanA bhedathI traNa prakAranA che. pachI pratyekanA uddeza, samuddeza, Adeza ane samAdezanA bhedathI cAra-cAra prakAra che. - koI khAsa sAdhu mATe banAvelo AhAra jo te ja sAdhu le to AdhAkarma, bIjo le to auddezika hoya che. AdhAkarma pahelAthI ja koI khAsa nimittathI banAvavAmAM Ave che. auddezika sAdhAraNa dAna mATe pahelA athavA pachI kalpita karavAmAM Ave che. pUrvakRta odana-modana vagerene sAdhunA uddezathI dahIM-zarkarA vagerethI saMskArita karavA auddezika AhAra che. (3) pUtikarma : zuddha AhAramAM AdhAkarmAdino aMza maLI jAya to te pUtikarma thaI jAya che. AdhAkarmano alpa aMza paNa zuddha AhArane azuddha banAvI de che. jema ke - zuci dravya azuci dravyathI maLIne azuci banI jAya che. (4) mizrajAta : potAnA ane sAdhu mATe banAvelo AhAra mizrajAta che. AnA traNa bheda che. yAvadarthika, pAkhaMDi mizra ane sAdhu mizra che. je AhAra potAnI mATe ane sAmAnya yAcakone mATe eka sAthe banAvavAmAM Ave te yAvadarthika che. je potAnA ane saMnyAsIone mATe eka sAthe banAvavAmAM Ave te pAkhaMDI mizra che. je potAnA ane sAdhuo mATe eka sAthe banAvavAmAM Ave te sAdhu mizra che. (5) sthApanA : sAdhune kaMI ApavAnI icchAthI thoDA samaya mATe AhArane alaga rAkhI devo sthApanA doSa che. 900 jiNadhammo Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) prAbhUtikA : sAdhuone viziSTa AhAra vahorAvavAnI bhAvanAthI vivAhAdi prasaMgane athavA mahemAnone AgaLapAchaLa karavA. jema ke - have sAdhu najIka che, tethI temanA paNa upayogamAM AvI jAya A bhAvanAthI AgaLa nirdhArita vivAhAdinA bhojanane pahelA karI levA sAdhu dUra che, tethI hamaNAM nirdhArita bhojanane AgaLa sarakAvavA prAbhRtikA doSa che. (0) prAduSkaraNa : deya vastune aMdhArAmAM hovAthI agni, dIpaka, vIjaLI vagerenuM ajavALuM karI ApavuM prAduSkaraNa doSa che. (8) krIta : sAdhu mATe kharIdIne ApavuM. (9) prAmitya : sAdhu mATe udhAra lAvelA AhArAdi ApavA. (10) parivartita ? sAdhu mATe adalAbadalI karelI vastu ApavI. (11) abhi9ta : sAdhunA nimitta vastune anyatra laI jaI ApavI athavA sAdhu sAme laI jaIne ApavI. (12) ubhinna : lepa vagere dvArA baMdha karelI vastune lepAdi kholIne devA. (13) mAlApahata: upara, nIce athavA trAMsI dizAmAM jyAM AsAnIthI hAtha pahoMcI na zake tyAM sIDI vagere lagAvIne AhAra Apavo mAlApahata che. (14) Acchadha : nirbaLa vyakti athavA potAnA adhInastha vyaktithI chInavI sAdhune ApavI Acchedya doSa che. (15) anisRSTa : koI vastunA ekathI vadhu svAmI hovAthI badhAnI icchA vagara ApavI anisRSTa doSa che. (16) adhyavapUraka : sAdhunA Agamanane sAMbhaLI potAnA nimitta bananArI sAmagrImAM vadhu sAmagrI meLavI devI adhyavapUraka doSa che. ukta soLa doSa AhArAdinI utpattithI saMbaMdhita che, ane gRhastha dvArA lAge che. tethI eSaNA samitinA ArAdhaka ane pAlaka sAdhunA AhAranI gaveSaNA karatA samaye A doSothI AhAra dUSita maLe che to na grahaNa karavo joIe. jo ukta 16 doSothI rahita AhAra maLe to te sAdhu mATe kalpanIya ane grAhya che. utpAdananA 16 doSa : sAdhune nimitta lAgatA utpAdananA 16 doSa A prakAre che : dhAI duI nimitte AjIva vaNI-mage tigicchA ya / kohe mANe mAyA lobhe a havanti dasa ee // puTvipacchA saMthava vijjA bhaMte ya cuNNa joge ya / uppayaNAI. dosA solasame mUlakamme ya // (1) dhAtrI karma : bALakane pAMca prakAranA (kSIra, majjana, maMDana, kriIDana ane aMkAropaNa) dhAInI jema khavaDAvI-pIvaDAvIne godamAM laIne ramADIne AhArAdi prApta karavAthI sAdhune dhAtrI karma lAge che. [ eSaNA samiti ) che. 901) Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) dUtI karmaH dUtanA samAna gRhano saMdeza eka sthAnathI bIjA sthAna para pahoMcADIne AhArAdi levA dUtI karma che. (3) nimitta : bhUta, bhaviSya, vartamAna saMbaMdhI zubhAzubha phaLa batAvI gRhasthathI AhAra prApta karavo nimitta piMDa che. (4) AjIvaH spaSTa athavA aspaSTa rUpathI potAnI jAti, kuLa athavA anya vizeSatAo batAvIne AhAra levo AjIva piMDa che. (5) vanapaka : zramaNa, zAkya saMnyAsI vageremAM je jeno bhakta hoya tenI prazaMsA karIne athavA dInatA batAvIne AhArAdi levA vanIpaka piMDa che. (6) cikitsA : auSadhi batAvI athavA vaidyagIrI karIne AhAra levo cikitsA piMDa che. (7) krodha : potAnI vidyA athavA tapano prabhAva batAvIne ane zApa vagereno bhaya batAvIne krodhita thaIne AhAra prApta karavo krodha piMDa che. (8) mAna abhimAnathI svayaMne labdhi saMpanna, tejasvI, pratApI ane bahuzruta batAvIne athavA prabhAva jamAvI AhArAdi levo mAna piMDa che. (9) mAyA ? vaMcanA ane kapaTa karIne AhAra levo athavA bhikSAnA mATe judI judI vezabhUSAnuM parivartana karavuM mAyA piMDa che. (10) lobha : AhArAdinA lolupI banIne lobhavaza bhikSAnA mATe bhaTakatA pharavuM lobha piMDa che. (11) pUrvapazcAt saMstava : AhArAdi prApta karavAnA pahelA athavA prApta thaI gayA pachI denAranI prazaMsA karavI athavA dAtAne potAnA mAtA-pitA saMbaMdhI pUrva paricaya ane sAsu sasarA saMbaMdhI paricaya ApIne athavA dAtAnI sAthe saMbaMdha batAvIne AhArAdi prApta karavA pUrva-pazcAt saMstava piMDa che. (12) vidhA : strI rUpa devatAthI adhiSThita, jayAdithI siddha thanArI akSaronI racanAvizeSane vidyA kahe che. vidyAno prayoga karIne AhAra levo vidyA piMDa che. ' (13) maMtra : puruSa rUpa devatAthI adhiSThita AvI akSara racanA je pAThamAtrathI siddha thaI jAya tene maMtra kahe che. maMtranA prayoga dvArA AhArAdi levA maMtra piMDa che. (14) cUrNa adezya karanAra sUramA (aMjana) vagereno prayoga karIne AhAra levo cUrNa piMDa che. (15) yoga : pAralepa vagere saubhAgya-durbhAgyakArI siddhio batAvIne AhArAdi levA yoga piMDa che. (16) mULakarma H garbhastaMbha, garbhAdhAna, garbhapAta vagere mATe rakSApoTalI athavA auSadhi vagere sAvadya kriyAo karIne AhAra levo mULa karma piMDa che. soLa ugama ane soLa utpAdananA A batrIsa doSa gaveSaNaSaNAnA che. (902) , jiNadho) Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahaNa-eSaNAnA dasa doSa : sAdhu ane gRhastha baMne dvArA lAgatA tathA AhArane grahaNa karatA samaye lAgatA eSaNAnA dasa doSa A prakAre che . - saMkiya makkhiya nikkhitta pihi a sAharia dAyagummIse / apariNaya litta chaDiya, esaNa dosA dasa havanti // (1) zaMkita : AdhA karmAdi doSothI zaMkita AhArAdine grahaNa karavo zaMkita doSa che. (2) bhRkSita : sacitta pANI, pRthvI, vanaspati vagerethI athavA gati vastuthI AzliSTa-saMghaSThita AhArAdi levo bhrakSita che. (3) nikSipta : je AhAra acitta hovA chatAM paNa pRthvI, pANI, teja, vAyu, vanaspati athavA trasa jIvo para rAkhelo hoya te nikSipta che. (4) pihita : je AhAra sacitta phaLAdi dvArA DhaMkAyelo hoya. : (5) sAhariya : je vAsaNamAM akalpanIya vastu paDI hoya, emAMthI akalpanIya vastu kADhIne te ja vAsaNamAMthI AhArAdi levA devAthI sAhariya doSa lAge che. (6) dAyaka : bALaka, aMdha, garbhavatI vagere dAna ApavAnA anadhikArInA AhArAdi levA lAyaka doSa che. jo adhikArI svayaM bALakanA hAthathI AhArAdi vahorAvavA cAhe to doSa nathI. piMDa niryuktamAM bALaka, vRddha, matta, unmatta, koDhI, aMdha, garbhavatI vagere 40 prakAranA dAyaka doSa batAvyA che. AmAMthI keTalAkanI pAse to AhArAdi levo sarvathA niSiddha che. tathA keTalAkathI yathAvasara dravya, kSetra, kALa, bhAvanA anusAra AhAra levo anujJAta che. (7) unmizra : acittanI sAthe sacitta athavA mizra maLelA athavA sacitta athavA mizranI sAthe acitta meLavIne AhAra levo unmizra doSa che. (8) apariNata : je padArthamAM zastra pUrI rIte pariNata na thayuM hoya, je pUrNa rUpathI pAkelu na hoya, evA AhArAdi levA apariNata doSa che. (9) litta : akalpanIya athavA garhita vastuthI saMsRSTa (bharela) hAtha, pAtra vagerethI ApavAthI Avela AhAra litta kahevAya che. athavA je vastunA levAthI hAtha athavA pAtramAM lepa lAge ane jenA kAraNe pazcAt karmanI (hAtha-pAtrAdi dhovAnI) AzaMkA hoya, te AhArAdi litta che athavA tarata ja lIMpelI bhInI bhUmi para cAlIne AhArAdi levo-devo litta doSathI dUSita che. (10) chardita : ghI vagere padArthone nIce TapakatA athavA cokhA vagerene vikheratA AhArAdi Ape to te chardita che. AvA AhArAdi levAthI kIDI vagere jIvonI hiMsA thavAnI saMbhAvanA rahe che. tethI te akalpanIya che. grahaNaiSaNAnA A dasa doSa sAdhu ane gRhastha baMnene lAge che. eSaNA samiti 903 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paribhoSaNAnA pAMca doSa : bhojana karatA samaye pUrepUro viveka rAkhavo paribhogeSaNA che. AnA pAMca doSa che : (1) aMgAra (2) dhUma (3) saMyojanA (4) pramANAtireka (5) kAraNotikrAnta. (1) aMgAra doSa H nirdoSa AhArane paNa gRddhi, Asakti ane lolupatAnI sAthe khAvu aMgAra doSa che. lolupatA saMyamamAM Aga lagADanArI hoya che athavA dAtA ane AhArAdinI sarAhanA karavI aMgAra doSa che. (2) dhUma doSa ? amanojJa AhAranI prApti thavAthI te AhAranI athavA ApanAranI niMdA karatA krodha athavA DhaSanA vaza thaIne khAvu dhUma doSa che. AnAthI saMyama dhUmila thaI jAya che. (3) saMyojanA doSa H svAda vRddhi mATe eka vastumAM bIjI vastu meLavIne khAvI, jema ke - dUdhamAM khAMDa meLavIne khAvAthI AsaktipUrvaka bhAva saMyojanA doSa che. (4) pramANAtireka doSa H mAtrAthI vadhu khAvuM pramANAtireka che. Tebala TenisanA daDA jeTalA pramANavALA 32 kaura (bhAva)thI vadhu AhAra kare to te pramANAtireka doSa che* ukta pramANavALA 8 kaurano AhAra levo alpAhAra che. ukta pramANavALA 12 kaurano AhAra karavo apAI uNodarI che. ukta pramANavALA 16 kaurano AhAra ardha-uNodarI che. ukta pramANavALA 24 kaurano AhAra grahaNa karavo uNodarI (bhUkhathI ochuM khAvuM) che. 32 kaurano AhAra karavo pramANa prApta AhAra che. je AnAthI 1 kaura paNa ochuM khAya che te zramaNa nigraMtha prakAma rasabhogI kahevAtA nathI. pramANathI vadhu khAvu pramANAtikrAnta athavA pramANAtireka doSa che. AhAra grahaNa ane visarjananA cha-cha kAraNa ? kAraNotikrAnta : nigraMtha zramaNa mATe saMyama dehanI dhAraNA-hetu AhAra karavAnuM vidhAna karyuM che. zarIranI puSTi mATe athavA svAdanI lolupatA mATe AhAra karavo niSiddha che. "uttarAdhyayana sUtra'mAM AhAranA cha prayojana batAvyA che - veyaNa veyAvacce, iriyaTThAe ya saMjamaTThAe / taha pANavattiyAe chaThaM puNa dhamma ciMtAe // - uttarA., a-26, gA-33 (1) sudhA nivRtti (2) vaiyAvRtya (3) IryA zuddhi (4) saMyamanuM pAlana (5) prANa dhAraNa ane (6) dharma ciMtana - A che kAraNothI bhojana karavuM sAdhu mATe vihita che. ukta prayojana na hovAthI akAraNa svAdAdinA hetu AhArAdi levo kAraNatikrAnta doSa che. prasaMgathI AhAra choDavAnA cha kAraNono ullekha ahIM samucita thaze. AhAra choDavAnA che kAraNa zAstrakAre batAvyA che - * je puruSa athavA strIno jeTalo AhAra che, teno batrIsamo bhAga kUkaDInA IMDAnuM pramANa che - vRttikAra (90 ja che. A ja jiNadhamo) Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyaMke uvasagge, titikkhayA baMbhaceraguttIsu / pALiyA tavade, sara-vocceya DrANa che - uttarA, a-26, gA-35 (1) roga utpanna thavAthI, (2) upasarga-saMkaTa AvavAthI, (3) brahmacaryanI rakSA mATe, (4) prANIdayA mATe, (5) tapa karavA mATe ane (6) samAdhimaraNa dvArA saMlekhanA saMthAro karIne zarIrane tyAgavA mATe - A che kAraNothI zramaNa-nigraMtha AhArano tyAga kare che. zuddha paribhogeSaNA vagerenA saMbaMdhamAM vizeSa spaSTatA karavA mATe zrIgautamasvAmIe bhagavAna mahAvIrane prazna pUchyo - "bhagavan! zastrAti, zastrapariNata, eSaNAyukta, vizeSa eSaNA-yukta ane sAmudAyika pAna-bhojanano artha zuM che?" bhagavAne kahyuM - "gautama ! zastra ane zarIra parikarmathI rahita nigraMtha prAsuka-potA mATe akRta, akArita ane asaMkalpita, anAhUta, akrIta kRta, anuddiSTa, navakoTi parizuddha, dasa doSa rahita, ugama ane utpAdananI eSaNAyukta, aMgAra-dhUma, saMyojanAnA doSothI rahita, sura sura ane cavacavanA dhvanithI rahita, na atizIgha ane na ati dhIme, nIce na vikheratA, gADInI dhUrImAM aMjana lagAvavA ane traNa para lepa karavA tulya kevaLa saMyama yAtrAnA nirvAha-hetu, saMyama bhAranuM vahana karavA mATe, asvAda vRtti pUrvaka jema daramAM sApa pese che tevI rIte sIdho kaura peTamAM nAMkhatA arthAt svAdanA nimitta kaurane vAraMvAra eka jaDabAthI bIjA jaDabAnI tarapha laI gayA vagara AhAra kare che - te zastrAtIta, zastra pariNata, eSaNAyukta, vizeSa eSaNAyukta ane sAmudAyika pAnabhojanano artha che. - AhAranA anya doSa : ukta rItithI udgamanA 16, utpAdananA 16, eSaNAnA 10 ane paribhogeSaNAnA 5 ema 47 doSa TALIne AhArAdinI gaveSaNeSaNA, grahaNeSaNA ane paribhogeSaNAnA samyaka nirvAha karavA eSaNA samiti che. sAmAnyatayA AhArathI saMbaMdhita ukta 47 doSa vizeSa prasiddha che te uparAMta zAstromAM prakIrNaka (chUTaka) rUpathI AhAranA saMbaMdhita anya paNa doSa batAvyA gayA che. je A prakAra che: (48) dAnArtha : kIrtinI kAmanAthI dAna mATe taiyAra karela AhArAdine grahaNa karavo. (49) puyArthaH puNya kamAvavA mATe athavA mRtAdinA nAma para niSpanna ane kADhelo AhArAdi levo. (50) vanapaka : dIna-hIna bhikhArIo mATe taiyAra AhArAdi sAmagrImAMthI levo. (51) zramaNArtha bauddha bhikSu, saMnyAsI, jogI vagere mATe banela AhArAdimAMthI levo. (52) nithAga : nimaMtraNa svIkAra karI AhArAdi levo ane nitya eka gharathI AhArAdi levo. (53) zayyAtara piMDa : sthAna ApanAranI pAsethI AhArAdi levo. ( eSaNA samiti , , , , , 905 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) rAjapiMDa vizeSa rUpathI rAjA, ThAkura vagere mATe banAvela pauSTika AhArAdi levo. (55) kimicchaka dAnazALAdinA jyAM yAcakane pUchavAmAM Ave - "zuM icchA che?" pachI tenI AvazyakatAnusAra vastu ApavAmAM Ave - AhArAdi levo. (kimicchaka doSa che) (5) saMghaTTa : sacitta vastuno sparza karatA Apato AhAra vagere levo saMghaTTa doSa che. (50) bahu ujhiya : je AhAramAM khAvA yogya ochI ane phekavA yogya adhika hoya - evI vastu levI. (58) gahita kuLa: je kuLono AcAra-vicAra hIna hoya, lokamAM gahita ane niMdita hoya, te kuLothI AhArAdi levo. (59) pratikuSTa kuLa jeNe manA karI dIdhI hoya, tenA gharathI levuM. (60) aciyatta kuLa : avizvasanIya ane apratikAraka gharothI AhArAdi levA. (61) pUrvakarmaH AhArAdi ApyA pahelAM hAtha athavA pAtrAdi dhoIne ApanAra dAtAthI AhArAdi levA. (2) pazcAta karma H AhArAdi ApyA pachI hAtha athavA pAtrAdi dhovAnI ke anya prakAranA doSa lAgavAnI saMbhAvanA hoya evA dAtA dvArA apAtA AhArAdi levA. (63) madhaka : mAdaka vastuo levI madyaka doSa che. (64) elaga H gocarInA mArgamAM beThelA bakarAne oLaMgIne athavA haTAvIne AhAranA mATe gharamAM praveza karavo. (65) zvAna : mArgamAM beThelA kUtarAne haTAvIne athavA oLaMgIne AhAranA mATe gharamAM praveza karavo. (6) dAraka : ukta rItithI bALakane oLaMgIne ke haTAvIne gharamAM AhAra mATe praveza karavo. (0) vacchaga : ukta rItithI gAyanA vAcharaDAne oLaMgIne ke haTAvIne AhAra mATe praveza karavo. (68) avagrAha H sacitta pANInI aMdara praveza karIne lAvelA AhArAdi levA. (9) calaittA : sacitta pANIne haTAvIne Apelo AhAra levo. (70) garviNI : cha mAsathI uparanI garbhavatI strI jo AhArAdi ApavA mATe UThe ke bese to tenA joDe (AhAra levo) dUSita che. (01) stanapAyI : bALakane stanapAna karAvatI mahilA joDe AhArAdi levo. (dUSita AhAra che | akalpanIya che.) (02) nIcA dvAra : je sthAnanA dvAra khUba nIcuM hoya, jemAM AvavA-javAthI dAtAnI ke sAdhunI virAdhanA thaI zakatA ho to evA sthAnathI AhArAdi levA varjanIya che. (06) jiNadhamo) Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (03) tamasa H aMdhakArapUrNa sthAnathI laIne Apela AhAra levuM (varjanIya che) (04) kSetrAtikAnta : ahIM kSetrathI tAtparya sUrya saMbaMdhI tApa kSetrathI che arthAtuM. divasa. je sAdhu sUryodayathI pUrva AhAra grahaNa karI sUryodaya pachI AhAra kare che, te kSetrAtikAnta doSa che. (05) kAlAtikAnta : je sAdhu divasanA prathama praharamAM AhAra grahaNa karIne cothA praharamAM teno upabhoga kare to te kAlAtikrAnta doSa che. - (06) mAgItikrAnta H je sAdhu be kosathI AgaLa AhAra laI jaI teno upayoga kare to te mAgatikrAnta doSa che. (07) pramANAtikrAnta H je sAdhu batrIsa kaurathI vadhu AhAra kare to te pramANatikrAnta doSa che. (8) kAntArabhaktaH jaMgalamAM bhikSuonA nirvAha-hetu banAvelA ke devAmAM AvatA AhArAdimAMthI levuM. (09) durmikSa bhakta H duSkALa pIDitone dIdhelA AhArAdimAMthI levuM. (80) vaElikA bhakta : varasAdanI jhaDI lAgI javAthI bhikSuo mATe banAvelA AhArAdimAMthI levuM. (81) glAna bhakta H rogI mATe banelA AhAramAMthI levuM. (82) saMkhaDI H jamaNavAramAMthI AhArAdi levo. (83) aMtarAyaka : gRhasthanA gharamAM pahelAthI yAcakAdi UbhA hoya to paNa AhAra mATe te gharamAM praveza karavo aMtarAyaka doSa che. (84) kRmita vyaMjana : garbha AhArane phaMkathI athavA paMkhAthI ThaMDo karIne apAtA AhAra levo. (85) racitaka : modakAdinA cUrNathI punaH modakAdi banAvIne apAto AhAra levo. (8) paJvajAtaH rUpAMtarita karIne apAto AhAra levo. jema ke - dahIMno maThTho athavA rAyatuM banAvIne devAya te levuM. (80) maukharca : dAtAnI prazaMsA athavA cATukArI (cApalUsI) karIne AhAra levo. (88) svayaMgrahaNaH dAtAnI icchA vagara svayaM hAthathI uThAvIne AhArAdi laI levo. (89) AhavAna : che koI dAtA" A pramANe pokAra karIne yAcanA karavI. (90) pAsalya bhakta H zithilAkArI, pArthastha ane kuzIlathI AhArAdi levo. (1) aTavI bhakta : muninA uddezathI vanamAM bhojana laIne gayelA kaThiyArA athavA vihAramAM sAthe rahela vyaktithI AhAra levo. [ eSaNA samiti , , , , , , , , , 900) Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) agrapiMDa : bhojana karatAM pahelAM gRhastha dvArA je bhAga puNyArtha athavA devatA mATe kADhe che, te levo agrapiMDa doSa che. (93) sAgArika mizrA H zayyAtara dvArA Apela AhAra prApta karavo. (94) anya tIrthakabhaktaH anya tIrthI sAdhu dvArA lAvelI bhikSAmAMthI AhArAdi levo. (5) raphakhaNA : dAtAne tyAM rakhevALI karIne AhAra prApta karavo. (6) sAsaNA : vidyA bhaNAvIne AhAra prApta karavo. (90) nindanA dAtAnI niMdA karIne AhAra prApta karavo. (98) tarjanA dAtAne DarAvI-dhamakAvIne AhAra prApta karavo. (99) gArava : potAnI jAti vagerenuM garva karIne AhAra levo. (100) mitratA : mitratA pragaTa karIne AhAra levo. (101) prArthanA : prArthanA karIne AhAra levo. (102) sevA dAtAnI sevA karIne AhAra levo. (103) karuNA : potAnI dayanIya sthiti batAvIne AhAra levo. (104) jJAtipiMDa : potAnA sagA-saMbaMdhIo pAsethI ja AhAra levo. (105) pAhuNa bhakta H mAtra mahemAno mATe banAvela AhAra levo. (100) udghATana : yuliyAvALA dvAra vagere kholI athavA kholAvIne AhAra levo. (100) maMDI pAhaDiyA devI-devatAone caDhAvavA mATe banAvelo AhAra levo. (108) bali pAhaDiyA H bali-bAkulA vagere uchALavAnA mATe kAgaDAone khavaDAvavAnA hetu banAvela AhAra levo. (109) kavaNA pAhuDiyA : sAdhuo mATe sthApanA karI rAkhelI vastu levI. (110) varasatA pANImAM, dhumADAmAM, AMdhImAM, nAnAM-nAnAM prANIonA adhika UDavAthI bhikSA mATe javuM, vezyAonA mahollAmAM bhikSArthe javuM vagere anya paNa keTalAya prakAranA niSedhaka niyama che. piMDa niyuktimAM vistArathI AhAranA doSonuM kathana karyuM che. ukta badhA prakAranAM AhAra saMbaMdhI dUSaNothI bacIne zramaNa nigraMthanuM eSaNA samitinuM samyak pAlana karavuM joIe. muninA AhAranA uddeza saMyama-dehanI dhAraNA hoya che. tethI te prAyaH sarasa, pauSTika ane vikRti yukta AhAra karatA nathI. A zarIrane bhADu ApavAnA nimitta : (1) arasAhAra : jemAM hiMga vagerenuM saMskAra na thayuM hoya. (2) virasAhAra : je rasa rahita hoya. jema ke - jUnA dhAnya-cokhA Adi. (3) annAhAra : tuccha, halakA AhAra athavA bacelo AhAra. (98 A jiNadhAmo) Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) prAntAhAra : vAsaNamAM lAgelI khuracana (bapoTI) vagere. (5) rUkSAhAra : ghI vagere snigdha cIjothI rahita-rUkSa AhAra kare che. eTaluM nahi aneka muni nirjarA mATe vizeSa prakAranA abhigraha paNa dhAraNa kare che. abhigraha pUrvaka AhAranI gaveSaNA karanAra AtmArthI nigraMtha vizeSa tapasvI hoya che. prAcIna kALamAM muni divasanA trIjA praharamAM gocarIne mATe jatA hatA. te kALamAM prAyaH te samaya ja gocarI mATe ucita kALa che. dezakALa vagereno vicAra karIne je kSetramAM je samaya AhArAdi mATe bahutAyatathI pracalita hoya te samaye sAdhue gocarI mATe nIkaLavuM joIe. ATalo viveka na rAkhavAthI ghaNI Apattio UbhI thaI zake che. tethI munie AhAranI gaveSaNA karavA mATe kSetra ane kALano viveka karavo joIe, ane "kAlekAla samAyare nI zAstrAjJAnuM pAlana karavuM joIe. jaina muni bhikSAnI gaveSaNA karatA koI prakAranI jAti vizeSa prati pratibaddha rahetA nathI. teo ajugupsita AcAra-vicAravALA kuLothI madhyastha bhAvathI zAstrIya vividha vidhAna anusAra nirdoSa AhArAdi prApta kare che. pAraiSaNA : je vidhi-vidhAna AhAra saMbaMdhamAM che, lagabhaga te ja vidhAna-pANInA viSayamAM paNa jANavuM joIe. zramaNa nirgatha acitta ane nirdoSa pANIne vidhipUrvaka grahaNa kare che. "AcArAMga sUtra'mAM 21 prakAranAM pANI kalpanIya batAvyAM che. ekavIsa prakAranA acitta pANI : (1) utpadita H (ATAthI lipta vAsaNanuM dhovANa) (2) saMsekima : (ukALelI bhAjI vagere zItaLa jaLathI dhoI je pANI taiyAra thAya te.) (3) cokhAnuM dhovANa (4) tala vagerenuM dhovANa (5) tuSanuM dhovANa (6) javanuM dhovANa (7) ukALelA cokhAnuM pANIosAmaNa 8) kAMjInA vAsaNonuM dhoyelA pANI athavA chAzanuM uparanuM pANI (9) AMbalInuM pANI (10) kerInuM pANI (11) aMbADakanuM pANI (12) kabIThanuM pANI (13) bijIrAnuM pANI (14) dAkhanuM pANI (15) dADamanuM pANI (16) khajUranuM pANI (17) nAriyeLanuM pANI (18) karIra kera)nuM dhoyeluM pANI (19) boranuM pANI (20) AMbaLAnuM dhovANa (21) garama pANI ke anya A prakAranuM pANI. "dazavaikAlika'mAM goLanA ghaDAne dhoyeluM pANI (vAra dhoyaNa) paNa kalpanIya batAvyuM che. munie e pANI grahaNa karavuM joIe je pUrI rIte acitta thaI gayuM hoya, zastra-pariNata thaI gayuM hoya, jeno varNa, gaMdha, rasa, sparza badalAI cUkyA hoya, munie e ja dhovana levuM yogya che. je cira dhauta hoya arthAtu tatkALanuM dhovana muni mATe agrAhya che. dhavananI niSpiti kALanA antarmuhUrta pachI ja dhovana grAhya hoya che. [ eSaNA samiti che je che che te che je che 909) Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acitta pANI punaH sacittaH acitta pANInA punaH sacitta hovA saMbaMdhamAM dazavaikAlika sUtramAM TabbAmAM nimna ullekha che - taheva cAulaM piTaThaM, viyaDaM vA tatta nivvuDaM / tila piTTha pUi pinnAgaM, AmagaM parivajjae // - dazavaikA, a-5, 6-2, gA-22 TabbA : "taheva" timahija bale cAulaM-osA cAvala karanigau piDheM-cUrNaetA loTa Aye bagar3e, viyarDa-nadI tAlAba Adika no kAco u pANI vA athavA tata utata upANI, para tIna UkAlAdika rahita etalai nivvuDaM-kAco te jIva sahita te jIva nIvRta nahIM etalai mizra pANI pUro nathI thaya, une na levai tathA "viyaDaM vA-athavA tapta thakI anivRtta triNi ukAlA rahita athavA triNi ukAlA bAtAra pina zItala uvai, tathA golAdi zIta uhamA milA kari te, tathA joni ne palaTave karI ne te unhAthI zItula huA, pachI tevalI keTalA kAlai pA vo sacita uai te kahe te unhAlAnI pAMca pahara upariMta sacita thAya zIta kAle cAra pahara upariMta sacita thAya, tathA varSA kAla te pANI tIna pahara upariMta sacita thAya, ye pANI baharaNo na kalpai kAcco thai jAya / TabdhArtha H A prakAre cokhA vagereno tatkALa pIsAvelo ATo nadI-taLAvAdinA sacitta pANI athavA traNa ukALAthI rahita pANI jIva sahita athavA jIva rahita evuM mizra pANI, pUruM acitta thayuM nathI evuM pANI na levuM tathA - garama thaIne paNa traNavAra ukALo na Ave, traNa ukALAthI acitta thaIne paNa sacitta thaI gayo hoya, AvuM pANI paNa na levuM. anya padArthonA maLI javAthI sacitta pANInI yoni badalI jAya che. evuM acitta pANI athavA garama pANI ThaMDu thayA pachI keTalAka kALa pachI punaH sacitta thaI jAya che ? - uttara : AvuM pANI grISma RtumAM pAMca prahara uparAMta, zIta kALamAM cAra prahara ane varSA kALamAM traNa prahara uparAMta sacitta sajIva thaI jAya che. A pANI grahaNa karavuM kalpatuM nathI. kAraNa ke sacitta thaI gayuM che. dazavaikAlika sUtramAM A paNa pratipAdita karyuM che ke - "sAdhue atyaMta khATuM ke durgadhavALuM pANI levuM na joIe. kAraNa ke te tRSAne dUra karanAra hotuM nathI." kadAca bhUlathI paNa AvuM jaLa levAmAM AvI gayuM hoya to tene yatanAnI sAthe prAsuka ekAMta sthAnamAM tyAga kara joIe. teNe svayaM na pIvuM joIe ke na bIjAne pIvaDAvavuM joIe. A prakAre je zramaNa nigraMtha pAraiSaNAnuM samyapha pAlana kare che te zuddha cAritra dharmanI ArAdhanA kare che. vaSaNA : jaina sAdhanAnA "sAdhvAcAra saMhitA'mAM acela" ane "sacela zabdono prayoga thayo che. tyAM acela zabda eka vizeSa rUDha arthamAM prayukta thayo che. kAraNa ke pUrNatayA nirvastranuM vidhAna (10) je che te jiNadho] Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAdhanAmAM upalabdha nathI. jina kalpika muni paNa mukhavastrikA ane rajoharaNa to rAkhe che ja, tethI tyAM "acela" zabda alpa vastranA arthamAM vyavahata che. tethI jaina munine sacela hovA chatAM tene acela kahevAya che. kAraNa ke teo khUba ja alpa pramANamAM, alpa mUlyanA sAdA vastra dhAraNa kare che. yadyapi tIrthakara mahAvIra acela rUpamAM pravrajita thayA hatA. uparAMta indra dvArA nAkhavAmAM AveluM deva-duSTane temaNe haTAvyuM nathI, je A vAtanuM pratIka che ke sacela hovA chatAM paNa te prakAre sAdhanA thaI zake che, jema ke - acela hovA para thAya che. saMyamI sAdhaka saMyamamAM upakArI hovAnA kAraNe vastra-pAtrAdi upakaraNa rAkhe che, tethI te mUcchanA abhAvamAM parigrahanA pApathI dUSita hotA nathI. vastutaH mUccha parigraha che, vastra-pAtrAdi nahi. A dRSTithI jina kalpI ane sthAvara kalpI mATe vastra-pAtrAdi rAkhavAnA alaga-alaga niyama ane vidhi-vidhAna pratipAdita karyA che. AvAM niyamo ane vidhividhAnonuM pAlana karavuM vaaiSaNA, pAtraSaNA vagere che. vaaiSaNAnI aMtargata munie e vAta dhyAnamAM rAkhavAnI che ke evuM koI vastra na laI jaI zakAya, je emane mATe banAvyuM hoya, dhoyuM hoya, raMgyuM hoya, saMskArita karyuM hoya, suvAsita karyuM hoya, kharIdhuM hoya vagere. jema AhAranA viSayamAM kahyuM che e badhuM vastra mATe paNa yathAyogya samajI levuM joIe. sAdhue adhika mUlyavALuM, bArIka, komaLa, caTakIlA-bhaDakIlA vastra na levAM joIe. teNe lajjA-nivAraNArtha vastra dhAraNa karavAnuM che nahi ke vibhUSA mATe. sAdhue (1) jAMgika (UnanuM) (2) rezamanuM (3) zaNanuM (4) tADapatrAdinA resAthI banAvela (5) kapAsamAMthI banAvela ane AkanA rUthI banAvela vastra levAnuM kahyuM che. prathama ane aMtima tIrthaMkaranA sAdhuo mATe kevaLa zveta vastra levuM ja anujJAta che. madhyavartI tIrthakaronAM sAdhu-sAdhvI raMgIna vastra paNa dhAraNa kare che. saMyamazIla sAdhue carmathI athavA romathI niSpanna, svarNa-rajatanA tArothI khaMcita athavA anya paTTa sUtra (rezama) malayasUtra ane cInAMzuka vagere bahumUlya vastrone kadApi grahaNa karavA na joIe. sAdhue vibhUSA nimitta vastrone na dhovAM joIe ane na raMgavAM joIe. sveda-malAdithI jIvajaMtuonI utpatti na thAya A dRSTithI vastrone prAsuka acitta jaLathI dhoI zakAya che. paraMtu vibhUSAnA nimitte nahi. vastrone dhovA saMbaMdhamAM jo vivekathI kAma na levAya to, sveda-malAdine kAraNa jIvotpatti thavAthI saMyamanI virAdhanAnI saMbhAvanA rahe che. tethI saMyamanA rakSArtha vivekapUrvaka vastrone dhovAM saMyamazIla zramaNanA kalpamAM che. Avazyaka paNa che. vastra dhoyA pachI tene prAsuka ane nirdoSa bhUmi para sUkavavAM joIe, jethI koIpaNa prANInI hiMsA na thAya. keTalAka viziSTa AtmArthI sAdhu vastra grahaNa saMbaMdhamAM viziSTa abhigraha (pratijJAo) kare che. "AcArAMga sUtramAM AvA cAra prakAranA abhigraha batAvyA che : (1) udiSTa : potAnA manamAM pahelAthI saMkalpita vastranI yAcanA karavI, athavA gRhastha ja mAMgyA vagara vastra Ape ane te prAsuka hoya to levuM. [ eSaNA samiti >> 0 ja che 911) Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) prekSita : koI gRhasthanA ghare vastra joIne yAcanA karavI. (3) parimukta : upayogamAM lIdheluM vastra levuM. (4) ujjita dhArmika : jIrNa-kSIrNa vasra ja levAnI pratijJA karavI. vajra grahaNa karatI vakhate sAdhue sAvadhAnIthI vastra joI levuM joIe. evuM na thAya ke tenA koI khUNAmAM koI sacitta athavA acitta vastu bAMdhelI hoya, koI bahumUlya vastu bAMdhI hoya. tethI vasra grahaNa karatA pahelAM tenI samyakttayA joI levI joIe. je vastra dhAraNanA uddezane pUruM na karI zake, je vadhu samaya na cAlI zake, je dAtAe pUrI abhilASAnI sAthe na ApyuM hoya ane je adhAraNIya hoya te vastra na levuM joIe. kAraNa ke lakSaNahIna upadhi jJAna-darzana-caritrane naSTa kare che. sAdhu-sAdhvIoe pramANopeta vastra ja rAkhavAM joIe. sAdhuo mATe ochAmAM ochA vastra rAkhavAnuM vidhAna che. je sAdhu yuvaka nIrogI, sthira saMhananavALA, ane baliSTha hoya tene eka vastra (cAda2) rAkhavuM joIe. paraMtu zArIrika sthiti anusAra ekathI adhika vastra paNa rAkhI zakAya che. sAdhvIo mATe cAra vastro(cAdaro)nuM vidhAna che. temAMthI eka cAdara be hAthanI je upAzrayamAM rahetA upayogamAM laI zakAya che, be cAdaro traNa hAthanI che je gocarI vagere jatAM samaye kAmamAM laI javAya ane eka cAra hAthanI cAdara che, je vyAkhyAnanA samaye oDhavAmAM Ave. 'bRhatkalpa uddezaka'-3mAM sAdhune akhaMDa traNa vastra (24 hAthavALA arthAt 2443=72 hAtha vastra) ane sAdhvIne AvA cAra vastra (2444=96 hAtha vasra) rAkhavAnuM vidhAna che. tAtparya e che ke zramaNa-zramaNI varSe khUba ja ochI udhi rAkhavI joIe. ochI upadhi rAkhavAthI pAMca guNonI prApti thAya che H (1) alpa pratilekhanA, (2) laghu bhUtatA, (3) mamatvanA abhAvane kAraNa vizvaniyatA, (4) tapamAM vRddhi ane (5) indriya nigraha. sthAnAMga sUtra, ThA.-5 udde.-3 pAtraiSaNA : saMyamanI sAdhanAmAM upayogI upakaraNomAM pAtra eka mahattvapUrNa upadhi athavA upakaraNa che. kAraNa ke bhikSune jIvana nirvAha-hetu AhAra ane pANInI AvazyaktA rahe che. jene teo gRhasthonAM gharomAMthI yathAkalpa ane yathAvidhi grahaNa kare che. AhAra-pANIne grahaNa karavAnA hetu pAtranI anivArya AvazyakatA rahe che. bhikSu mATe gRhasthanA dhAtu-plAsTika vagerenAM vAsaNono upayoga niSiddha che, kAraNa ke emAM pUrva ane pazcAt karmanI saMbhAvanA rahe che. AvI sthitimAM eka ja mArga rahe che ke sAdhu potAnA mATe pAtra rAkhe. kahI zakAya che ke hAthone saMpuTanA rUpamAM prayukta karIne pAtranuM kAma laI zakAya che. paraMtu koI tIrthaMkara ane jinakalpI viziSTa sAdhaka pANipAtra hoya che. viziSTa sAdhakonI viziSTa zarIra racanA jiNagho 912 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che, temanA pANi achidravALA hoya che, temAMthI nihita vastu paDatI nathI. tethI teo pANipAtra hoI zake che. paraMtu viziSTa sthitine lakSyamAM rAkhIne sAmAnya niyama nirmita hotA nathI. sAmAnya niyamo mATe sAmAnya sthitine ja AdhAra banAvI zakAya che. niyamo mATe sAmAnya sthitine ja AdhAra banAvI zakAya che. sAmAnya rIte manuSyonA hAtha chidravALA hoya che, tethI temAMthI nihita vastu nIce paDI zake che. sAdhu jo pAtra na rAkhe ane hAthamAM ja AhAra-pANI grahaNa kare to te paDavAthI zarIra para ke jamIna para ahIM-tahIM vikharAvAnI sthitine rokI zakAtI nathI. AvuM thavAthI pazcAt karma (zarIra dhovAnI) saMbhAvanA rahe che. jamIna para paDavAthI jIvonI virAdhanAnI AzaMkA rahe che. sAthe ja vikalpI ane gacchavAsI sAdhuono je vaiyAvRtya nAmano AcAra che, te pAtranA abhAvamAM TakI zakato nathI. tapasvI, vRddha, glAna ane zaikSanI vaiyAvRtya mATe gRhasthanAM gharomAMthI AhAra-pANI lAvavuM Avazyaka hoya che ane te pAtra vagara saMbhava nathI. tethI munione pAtra rAkhavAnI anujJA ApI che. jo pakSa pANipAtratAno Agraha rAkhe che, te paNa zaucAdine mATe pAtra rAkhe che. AvI sthitimAM AhArAdine mATe eka-be pAtra vizeSa rAkhavAthI zuM bagaDI jaze? tethI pAtra sAdhu jIvananuM eka Avazyaka upakaraNa che. saMyamI jIvananA pAlana ane nirvAha-hetu sAdhue pAtra grahaNa karavuM kalpatA che. munie traNa prakAranA pAtra rAkhavAnuM kayuM che : (1) tuMbAnuM (2) kASThanuM (3) mATInuM. sAdhune dhAtunA pAtrane levAnuM kalpatuM nathI. lokhaMDa, tAMbu, sonu-cAMdI vagere dhAtunAM pAtra munie na levAM joIe. adhika mUlyavAna pAtra paNa na levA joIe. kASTa AdinA pAtra para paNa jo dhAtu lAgelI hoya to te akalpanIya che. jo koi vagerenA pAtra paNa gRhastha sAdhunA nimitta raMgarogAna AdithI saMskArita karIne Ape to te na levuM joIe. sAdhue pAtranA saMbaMdhamAM paNa te badhA doSa TALavA joIe, je AhAranA prakaraNamAM batAvyA che sAdhue badhI rIte nirdoSa eSaNIya pAtrone cAre bAjuthI sArI rIte joIne levA joIe. sAdhu jo taruNa, nIrogI ane daDha saMhananavALA jinakalpI hoya to teNe eka ja pAtra levuM joIe. sthAvirakalpI sAdhuo mATe traNa pAtra rAkhavAnuM vidhAna che - AnA sivAya uMDaga (mUtrapAtra) rAkhavAnuM paNa vidhAna che. ahIM yAda rahe ke kASThanuM pAtra upalabdha hovAnI sthitimAM tAMbAnuM athavA mATInuM na levuM joIe, tathA baMnenI anupalabdhimAM jo mATInuM levuM paDe to, tene jyAM sudhI te kAryakArI hoya, uThAvavuM joIe. ema nahi ke eka gAmamAM lIdhuM ane tene tyAM choDIne anya gAmamAM bIjAmAM lIdhuM. sAthe koIpaNa prakAranuM pAtra hoya, cAranI saMkhyAnuM atikramaNa na thavuM joIe. ahIM A jijJAsA thaI zake che ke kASTha pAtrono upayoga prAyaH munijana ja kare che, gRhastha varga nahi. AvI sthitimAM enuM nirmANa muni varganA uddezathI ja thaze, je muninI maryAdAne pratikULa che ? ( eSaNA samiti che ? 913) Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAdhAna sahaja che ke muni jIvanamAM temanA uddezathI nirmita koIpaNa padArthano upayoga varjita che, to zramaNa-varga mATe nirmita pAtrano upayoga te kevI rIte karI zake che? vAstavamAM pAtronuM nirmANa munio mATe nahi, dIkSArthI mumukSuo mATe hoya che. muni banatA pahelAM ja dIkSArthInA abhibhAvakagaNa pAtrono pUro seTa kharIde che, kAraNa ke vikrayakartA be-cAra pAtra khullA rUpamAM vecatA nathI. teo Akho seTa (15-16 vagere pAtrono) ja vece che. AvI sthitimAM dIkSArthI mATe cAra pAtra nIkaLI javAthI bAkI 11-12 pAtra anya munio mATe, jemanA pAtra khaMDita thaI gayA hoya, temanA upayogamAM AvI zake che. kAraNa ke dIkSArthI mATe kharIdelA hovAthI munio mATe (prAsuka) kalpanIya ja hoya che. anyathA to munivarga potAnA mATe kriIta pAtra paNa varjanIya che. tethI A dhAraNA nitAMta bhramapUrNa che ke kASTha pAtra munivarga mATe ja nirmita hoya che. abhigrahadhArI muni potAnI zakti anusAra vaaiSaNAmAM pratipAdita abhigrahonA pAtra para paNa lAgu karI zakAya che. pUrva pratipAdita AhArAdi eSaNAnI jema munie AdhArmika athavA ozika vagere doSothI yukta pAtra grahaNa na karavuM joIe. ukta doSothI rahita nirdoSa ane eSaNIya pAtra grahaNa karavA sAdhunA AcAra che. AhAra-pANIna mATe javAnI pUrva sAdhue potAnAM pAtronuM samyapha pratilekhana ane pramArjana karavuM joIe. zacceSaNA : jaina zramaNa apratibaddha vihArI hoya che. te vAyunI jema sadA apratibaddha hoya che. jema vAyu kyAreya eka sthAna para Takato nathI ane saMcaraNazIla hoya che, tevI rIte jaina muni paNa koI sthAna vizeSamAM pratibaddha hotA nathI. koI eka sthAnamAM vizeSa rahevAthI mamatvabhAva AvI ja jAya che, tethI nirmamatvanI sAdhanA mATe sAdhune grAmAnugrAma vicaraNa karavAnI anujJA karI che. jema ke vahetuM pANI nirmaLa hoya che ane eka sthAna para rokAyeluM jaLa gaMdu thaI jAya che, tevI rIte sAdhu jo eka sthAna para rahe to tenuM caritra dUSita thaI jAya che. mamatvano bhAva AvI jAya che. jo te vicaraNa karato rahe to tenuM saMyama nirmaLa rahe che. A dRSTithI jaina-zramaNa mATe grAmAnugrAma vihArano niyama ane kalpa batAvAyA che. cAturmAsane choDIne bAkInA kALamAM yathAkathya vicaravuM munino AcAra che. cAturmAsamAM jIvotpatti vizeSa hovAthI tathA varSAnA kAraNe mArgamAM kIcaDa, lIlI vanaspati ane anya trasa jIvothI saMkula thaI javAthI e divasomAM vicaraNa karavAthI jIvonI virAdhanA vadhu thAya che, je saMyama mATe ghAtaka che. tethI cAturmAsa kALamAM vicaraNano niSedha karyo che ane zeSa kALamAM vicaravAnI AjJA ApI che. munine jyAre grAmAnugrAma vihAra karavo paDe che to e grAma ane sthAnomAM rahevA mATe sthAnanI AvazyakatA hoya che. te sthAna koI svAmI ke adhipatinI AjJAthI ja muni upayogamAM laI zake che, nahitara nahi. kAraNa ke muni sarvathA adattAdAna viramaNa mahAvratanA (14) 0.00 0.00 0.00 0| jiNadhamo) Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAlaka ane ArAdhaka hoya che, te koI vastu ApyA vagara laI zakatA nathI. temane mATe badhuM ja yAcita hoya che, ayAcita nahi. AvI sthitimAM tene sthAnanI paNa yAcanA karavI paDe che. sthAna athavA makAnanA mAlika ke adhipatinI AjJA laIne ja muni tyAM rokAI zake che. munie kevA sthAna para rokAvuM joIe, kevI rIte AjJA levI joIe vagere sthAna saMbaMdhI niyamopaniyamo ane vidhi-vidhAnonuM pAlana karavuM zaaSaNA samiti che. munie potAnA rahevA mATe AvA sthAnanI gaveSaNA karavI joIe je emane mATe banAvyA gayA na hoya, je temanA uddezathI sudhAryuM na hoya, je temanA nimittathI ghaTADIvadhArI na dIdhuM hoya, je emane mATe lIMDuM-potyuM na hoya. sAdhunA nimittathI banAvyuM hoya athavA saMskArita karela makAnamAM sAdhune rahevuM kalpatuM nathI, kAraNa ke te AdhArmika ke dezika sthAna che. A prakAre AhAreSaNAmAM je-je doSa batAvyA gayA che, emAMthI je zadhyAmAM lAgu paDe che, tene TALIne nirdoSa sthAnanI gaveSaNA karavI joIe. AcArAMga sUtra'mAM ullekha che ke dharmazALA, luhAranI karmazALA, devakuLa, sabhAo, prapA (pyAu), dukAna, mAla bharavAnAM godAma, rathAdi rAkhavAnI yAnazALAo, vAhana banAvavAnA kArakhAnA, cUno banAvavAnuM sthAna, darbhanuM kArakhAnuM (jyAM ghAsanA gaThThA, rassI athavA anya darbhanI cIjo banAvAya che.) carmanA kArakhAnA, bakkalanA kArakhAnA, kolasAnuM kArakhAnuM, kASThanuM kArakhAnuM, smazAna bhUmimAM banAveluM makAna, zUnya gRha, pahADa para baneluM makAna, pahADanI guphA, zAMti gRha, pASANa maMDapa, bhUmi gRha vagere evAM sthAna hoya che, jene gRhastha potAnA upayoga mATe banAve che. athavA je sahaja rUpathI banelA hoya che - emAM sAdhune rahevAnuM kalpeluM che. udyAnomAM ane vRkSanA mULamAM paNa rahevAnuM kalpatA che. sAdhune nirdoSa ane sIdhAM-sAdAM makAnomAM rahevuM joIe, jenAthI emanI sAdhanAmAM doSa na lAge. susajjita ane manohara makAnomAM tathA gRhasthAnomAM sAthe rahevAno AgamomAM niSedha karyo che. ekAMta, zAMta, sAdA ane nirdoSa sthAna hovAthI saMyamamAM samAdhi ane zAMti rahe che. gRhasthothI saMsakta sthAnamAM rahevuM saMyamI jIvana mATe ghAtaka hoya che. kAraNa ke tyAM rahevAthI gRhasthAzrama saMbaMdhI kriyAo thatI joIne sAdhunA saMyamamAM asamAdhi utpanna thaI zake che. strIonAM citrothI sajjita sthAno para sAdhuoe na rahevuM joIe. zramaNa varga pAMca mahAvratono aMgIkAra karIne emanI paripUrNa rUpathI ArAdhanA kare che. pAMca mahAvrata ja zramaNanuM jIvana che. mahAvratonI surakSA mATe zAstromAM vividha prakAranA niyamo ane upaniyamonuM saMvidhAna karyuM che. pAMca mahAvratomAM caturtha brahmacarya mahAvrata che. brahmacarya sAdhanAno mULa hRdaya che, enI surakSA sAdhanAnI surakSA che. tethI A mahAvratanI surakSA mATe vividha niyama ane upaniyamonuM vidhAna che. A vidhAnomAM sAdhunA nivAsa sthAna saMbaMdhI vidhAna A prakAre che : dU eSaNA samiti che, je 915) Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhunA nivAsa yogya sthAna H 'uttarAdhyayana sUtra'nA 16mA adhyayananI prathama gAthAmAM spaSTa ullekha che jaM vivitta maNAiNNaM, rahiyaM itthijaNeNa ya / bambhacerassa rakkhaTThA, AlayaM tu nisevae // uttarA., a-165 gA-1 mULArtha : je sthAna manuSya-strI, pazu-strI tathA napuMsakanA abhAvavALuM hoya ane emanA AvAgamanathI rahita hoya ane strIjanathI rahita hoya, e sthAnane sAdhu brahmacaryanI rakSA mATe sevana kare. TIkA H A gAthAmAM sAdhue AvA vivikta-ekAMta sthAnamAM nivAsa karavAno Adeza che, jyAM puruSa-strI, pazu-strI ane napuMsakano nivAsa na ho tathA AkIrNatAthI rahita arthAt jyAM strI vagereno punaH punaH ane akAla tathA rAtrimAM AvAgamana na hoya, AvA saMketa upAzraya vageremAM brahmacaryanI rakSA mATe sAdhu nivAsa kare. ahIM 'Alaya' zabda sAmAnya vasatino bodhaka che. tethI koIpaNa sthAna hoya paraMtu ukta doSothI arthAt manuSyastrI, pazu-strI athavA napuMsakathI rahita ekAMta hovuM joIe, tyAre ja sAdhu samAhita cittathI tyAM rahI zake che. anyathA sUtramAM varNita zaMkA ane saMzaya bheda vagere doSonuM hovu saMbhAvita che. A TIkAnuM tAtparya che A gAthAmAM 'Alaya' zabda sthAna ane vasatinA vAcaka che. 'nisevae' rahe. sthAna kevuM hovuM joIe tenA mATe zAstrakAroe nivAsasthAnanA traNa vizeSaNa dIdhAM che, te A prakAra che : paheluM vizeSaNa che - 'vivi N' arthAt je sthAnamAM manuSya jAti ane pazu jAtinI strI ane napuMsaka rahetAM hoya evA nivAsasthAnamAM sAdhu na rahe athavA jyAM sAdhuno nivAsa hoya, tyAM AvA vyakti na rahe. ziSya prazna kare che ke - 'AvI vyakti sAdhunA nivAsasthAnamAM nivAsa to na kare, paraMtu manuSya-strI koI vastune makAnamAM rAkhavA mATe athavA makAnamAMthI kADhavA mATe akALa(divasanA avasAna athavA rAtrinA avasAna kALa)mAM AvAgamana kare to zI Apatti che ?' AnA uttaramAM bIjuM vizeSaNa ApyuM che - 'anAkIrNam.' teno TIkAkAre artha karatAM lakhyuM che ke - 'AkIrNatAthI rahita arthAt jemAM strI vagereno punaH punaH akALamAM AvAgamana na hoya. A prakAranA ekAMta upAzraya vageremAM ja brahmacaryanI rakSA mATe sAdhu nivAsa kare.' punaH prazna karyo che ke - 'vastu vagerene laI javAnI dRSTithI to strI AvAgamana na kare paraMtu je rIte divasamAM vyAkhyAna vagere zravaNa karavAmAM Ave che, tevI rIte rAtrinA samayamAM paNa vyAkhyAna zravaNa ane dharma-dhyAna mATe sAdhunA nivAsasthAnanI sImAmAM strI jAti paNa jo vyAkhyAna zravaNa ane dharma-dhyAna kare to zo vAMdho che ?' AnA uttaramAM paNa A mULa gAthAmAM 'rahiyaM isthi jaNeNa' (rahita) strI janena strIjanathI rahita - A trIjuM vizeSaNa ApyuM che.' 916 jiNagho Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prakAre "uttarAdhyayana sUtra'nA 16mA adhyayananI prathama gAthAmAM brahmacaryanI rakSA mATe eka vizeSaNa nahi traNa vizeSaNa ApyA che. A traNe vizeSaNonI sArthakatA tyAre thaI zake che jyAM sUryAsta pachI ane sUryodaya pahelAM strI jAtino sAdhunA nivAsasthAnamAM praveza na hoya. AvA niSiddha samayamAM strI jAtinuM brahmacArI sAdhunA makAnanI sImAmAM praveza hovAne lIdhe jo sAdhu eno niSedha karato nathI ane anumodana kare che. "nizItha sUtra'mAM sAdhune cAturmAsika daMDa batAvyA che. A "nizItha sUtra'no pATha nimna prakAre che - sUtram : je bhikkhu rAo vA viyAle vA itthimajjhagae / itthisaMsate itthiparivuDe aparimANayAe / va6 heM heta vI sAphamDuM | - nizItha sUtra, u-8 7 tA : rAtrIvA, viyAtre vA-vizvAne vA. tatra vikAlaH divasAvasAne rAtri prAgbhAve / rAtryavasAne-divasa prAgabhAve vartate / bhASyam : rAoyaviyAlevA, isthi majjhagao muNI / pamANaMmairegeNa kahAo dosamAvahe // 1 // brahmacArI saMta varganA nivAsasthAna para akALa divasanA avasAna ane rAtrinA avasAna kALamAM tathA rAtrinA samaye strI jAti mATe AvavuM varjanIya che. tethI AvA akALa ane rAtrinA samayamAM strI samudAyanA madhyamAM tathA strIthI saMsakta ane parivRtta na rahe. AvA prasaMga para aparimita vArtAlApa paNa na karavo. parimita vArtAlApanuM tAtparya keTalAka AvA praznottarothI che. jema ke - je makAnamAM munirAja birAje che, te makAnanI bahAra sUryAsta pachI ane sUryAsta pahelAM jo koI bahena makAnanI sImAnI bahArathI pUche che ke - (1) "makAnamAM koNa che ?" jo te samaye koI bhAI na hoya to sAdhue pratyuttara Apavo Avazyaka che. tethI sAdhu uttara Ape che ke - "ame sAdhu chIe. makAnamAM rahIe chIe.' strI jo punaH prazna kare ke - (2) "kayAMthI padhAryA cho?" to sAdhu javAba daI zake che ke - "amuka gAmathI AvyA chIe.' strI punaH prazna kare ke - (3) "tame konI AjJAmAM vicaraNa karatAM ahIM virAjo cho ? ane (4) kyAM sudhI virAjazo ?' to sAdhu punaH javAba ApI zake che ke - "ame amuka AcAryazrInI AjJAnuvartI chIe ane saMbhavataH ame amuka samaya sudhI ahIM rokAI zakIe chIe." pachI prazna kare ke - (5) "zuM vyAkhyAna Apazo ?' to uttara ApI zakAya che ke - "sUryodaya pachI vyAkhyAnanA samayamAM yathAvasara vyAkhyAna ApavAnI bhAvanA che," ItyAdi. A prakAre jo praznottarano koI prasaMge upasthita thAya to sAdhu dvArA adhikathI adhika pAMca praznono pratyuttara ApI zake che. A parimita kathana che. chaThTho prazna pUchavAne aparimita ( eSaNA samiti ja che (10) Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathananI zreNImAM mAnavAmAM AvyuM che. chaThThA praznano uttara Apavo, doSa sevana karavo che. arthAt bhaMgAdi rUpa dUSaNanuM sevana karavAnuM mAnavAmAM AvyuM che yathA - 44 " eka-dvi-tri- catuH - paMcapraznottararUpamatikramyaSaSThAdipraznottararUpAM kathAM kathayati 'kahAo' kathAta etAdRza kathA karaNataH doSaM AjJA-bhaMgAdi rUpaM dUSaNaM Apadyet prALuyAt / '' jyAre chaThThA praznano uttara Apavo AjJA paNa ullaMghana vagere doSanuM sevana mAnavAmAM AvyuM che, to prahara rAtri vyatIta thavAthI vyAkhyAna vagere kathAo karavI nitAMta aparimita ane doSapUrNa che. tethI varjanIya che. aparimita kathA karavAthI e strIonAM mAtA-pitA, putrAdi, svajana saMbaMdhIonA manamAM zaMkA utpanna thaI zake che ane teo samaje che ke A sAdhu nirlajja che. akALamAM tathA rAtrimAM strIomAM vArtAlApa kare che, tethI laMpaTa paNa dekhAya che. jo evuM na hoya to rAtrinA samaye strIo sAthe vagara vicAre cirakALa sudhI vAta kevI rIte karI che ? A kAraNa te sAdhunA prati avizvAsI paNa banI zake che ane kupita thaIne sAdhune tADana paNa karI zake che. yathA - AvezamAM AvIne rAjapuruSo dvArA sAdhuone pakaDavAnI ceSTA paNa karI zake che. ane A prasaMge saMyama virAdhanA, Atma virAdhanA ane dharmanI avahelanAnuM kAraNa paNa banI zake che. yathA " tena saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA / dharmasya avahelanA ca bhavitumarhati // " A rIte ghaNA doSonA prasaMgathI bacavA mATe sAdhue rAtri ane vikAlamAM svayaM aparimita kathA karavI na joIe. jo koI sAdhu AvuM kare che to teNe enuM anumodana paNa na karavuM joIe. A bhASyanI gAthAnuM tAtparya che. AvA doSonuM sevana karanAra sAdhune prAyazcitta sthAna sevana karanAra mAnavAmAM AvyuM che. ane tenI zuddhi mATe 'ghADambhAsiyaM parihAraTThALa' cAturmAsika prAyazcitta batAvyuM che. jo koI vyakti uparyukta zAstranA Azayane na mAnIne kutarka kare che ke - 'strIo jema divasamAM Ave che tema rAtrimAM paNa Ave to zuM vAMdho che ?' Ano khUba ja sahaja paraMtu tarkasaMgata uttara che ke - je rIte sAdhunA sthAna para sUryAsta pachI ane sUryodaya pahelAM strIonuM dharma-zravaNa vagerenA lAbha levA AvavuM upayukta ane zAstrasaMmata mAnavAmAM Ave to ThIka, e rIte tarka uThAvanArAonI dRSTithI sAdhvIo mATe paNa sUryodaya pahelAM ane sUryAsta pachI dharma-zravaNa vagere lAbhArtha AvavuM svIkAra karavuM joIe. dharma-lAbha to strIonI jema sAdhvIo mATe paNa Avazyaka ane lAbhakArI che ane jyAre saMsAra avasthAnI strI jAti jenA brahmacaryanI adhikatara maryAdA nathI, tenA akALa ane rAtrimAM AvavAthI koI khataro pedA thato nathI. to sAdhvIo to pUrNa brahmacAriNI ane paMca mahAvratadhAriNI che. temanA akALa ane rAtri AvAgamanathI khatarAnI saMbhAvanA 918 jiNadhammo Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kema thaze ? vagere. A viSayamAM zAstrIya dRSTie uttarAdhyayana sUtra'nA 16mA adhyayananI gAthAnuM pramANa upara artha sahita ApavAmAM AvyuM che. jo koI A niSiddha pravRttinuM ullaMghana kare che, to "nizItha sUtramAM ullaMghananuM caumAsI prAyazcitta batAvyuM che. uttarAdhyaya'nA adhyAya 3ranI gAthA 13mAM kahyuM che ke - jahA birAlAvasahassa mUle, na mUsagANaM vasahI pasatthA / / emeva itthI nilayassa majjhe, na baMbhayArissa khamo nivAso // - uttarA., a-32, gA-13 mULArtha : jema bilADIonA rahevAnA sthAnamAM uMdaronuM rahevuM prazasta yogya nathI. A prakAre strIonI samIpa brahmacArIe nivAsa karavuM ucita nathI. TIkA : bilADInI samIpa uMdaronA rahevAthI temane hAni pahoMcavAnI saMbhAvanA rahe che, te rIte strIonI vastI (nivAsasthAna)mAM rahevAthI brahmacArIne hAni pahoMcavAnI saMbhAvanA rahe che. tethI temane tyAM rahevuM ucita nathI. strIonI sAthe paraspara saMbhASaNa ane milApathI temanA brahmacaryamAM doSa lAgavAnI dareka samaya zaMkA rahe che, tathA alpasatvavALA jIvanI patita hovAnI adhika saMbhAvanA rahe che. tethI brahmacaryanI rakSAmAM sAvadhAna rahenAra sAdhu emanA saMsargamAM AvavAnuM kyAre paNa sAhasa na kare. ahIM Avasaha' zabda Alaya ane vastInuM vAcaka che. je rIte bilADInI najIka uMdaronuM rahevuM hitakara nathI, te prakAre strI vagerenI samIpa rahevuM brahmacArI mATe aneka prakAranA doSone utpanna karanAra che. A bhAva uparyukta gAthAmAM Avela prazasta zabdathI vyakta thAya che. vivikta sthAnamAM rahetA sAdhunI dRSTi jo strI para paDI jAya to te samaye paNa tene jovAnI manamAM icchA na karavI joIe. hatthapAyapalicchinnaM, kaNNanAsavigappiyaM / avivAsasayaM nAriM, baMbhayArI vivajjae // - dazavaikA, a-8, gA-16 padAnvaya sthapAye chinna, - je strInA hAtha-paga kapAI gayA hoya ane kaNa nAvijipriyaM - kAna-nAka kapAyelA hoya athavA vikRta thaI gayA hoya, vivasAyaMje so varSanI pUrNa vRddhA ane jarjarita zarIravALI thaI gaI hoya, nAri - strIonA saMsargane paNa vaMmavAra - brahmacArI sAdhu, vivajJa- tyAga de arthAt strIono saMsarga kadApi na kare. - jyAre AvI vRddha ane kurUpA nArIno saMparka paNa zAstrakAroe niSiddha karyo che, to pachI anya nArIonA vikAsa ane rAtrino samaya to nitAMta niSedha che ja. tethI pratyeka sAdhake potAnA rokANa yogya sthAnanuM samyagu nirIkSaNa karavuM joIe. [ eSaNA samiti nA 919) Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu-sAdhvI je upAzraya-sthAnamAM rokAya tenA svAmI tathA vyavasthApakanA nAma-gotra jANI le ane temanA tyAMthI AhArAdi grahaNa na kare. sthAnanI anumati ApanAra gRhastha zayyAtara che ane temanA tyAM AhAra levo piMDaiSaNAmAM varjanIya batAvyuM che. sAdhu khullA sthAna ane daravAjA vagaranA sthAnamAM rahI zake che, paraMtu sAdhvIo rokAI zakatI nathI. A prakAra za-yA - arthAt upAzraya-sthAna saMbaMdhI niyamonuM pAlana karavuM zaSyeSaNA samiti che. sAdhu zeSakALamAM eka sthAna para vadhumAM vadhu ogaNatrIsa divasa sudhI rahI zake che ane sAdhvIo aThThAvana divasa sudhI. A kalpane pUrA karyA pachI sAdhu be mAsa pahelAM pAchA e sthAna para AvavAnuM kalpatA nathI. A rIte sAdhvIoe be mAsano kalpa pUro karyo hoya to tenAthI bamaNA samaya sudhI anyatra vicaraNa karyA vagara e sthAna para punaH AvI zakatAM nathI. A rIte zaSyeSaNAnA vibhinna niyama pratipAdita che. tenuM pAlana karatA munie nirdoSa sthAnanI gaveSaNA karavI joIe ane gRhAdhipatinI AjJAthI yathAkalpa yathAvidhi tyAM rokAvuM joIe. anya eSaNIya vastuo zramaNa jIvanamAM AhAra-pANI ane sthAna sivAya anya vastuo paNa upayogI hoya che. zAstramAM sAdhu-sAdhvIonI upadhimAM ghaNI vastuo gaNAvI che. jema ke - rajoharaNa : UnathI baneluM upakaraNa, je sthAna, zayyA, pATa-pATalA, bhUmi vagerenuM pramArjana karavAmAM Ave che. mukhavastrikA : ekavIsa AMgaLa lAMbA ane soLa AMgaLa pahoLA vastranA ATha puTa karIne dorAthI baMne kAnamAM lagAvIne mukha para je vastra bAMdhavAmAM Ave che, te mukhavastrikA kahevAya che. Ane bAMdhavAthI bhASAnA pudgalo dvA2A tathA uSNavAyuthI thanArI vAyukAyanI hiMsAthI bacAva thAya che, tathA UDIne AvatA maccharAdi jIva tathA 2ja vagere mukhamAM praveza karatI nathI. bhASA saMbaMdhI yatanA mATe mukhavastikA Avazyaka upakaraNa che. tIrthaMkaranI atirikta jinakalpI ane sthavirakalpI - badhAe rajoharaNa ane mukhavastrikA A be upakaraNa to rAkhavAnA ja hoya che. kAraNa ke A be upakaraNothI sAdhutAnI oLakha paNa thAya che ane ahiMsAnA mahAvratanuM nirdoSa rUpathI pAlana paNa thAya che. (3) colapaTTaka (4) AhArAdinA mATe pAtra (5) vastra (6) kAmaLo (7) Asana (8) pAdapoMchana (9) zayyA (sthAna) (10) saMthAro (vasAvavA mATe parALa vagere) (11) pITha-bAjoTha vagere (12) phalaka-sUvAnA kAmamAM Avato moTo pATa (13) pAtrabaMdha (14) pAtranI nIce vasAvavAnuM vastra (15) pAtra-kesarikA (pramArjanI) (16) paTala-pAtra DhAMkavAnuM vastra (17) rajasrANa (pAtra para lapeTavAnuM vastra) (18) gocchaka - pAtra sApha karavAnuM kApaDa (19) daMDa (vRddhAvasthA athavA azaktimAM sahAro maLe te hetu) (20) mAtraka - laghunIti vagere paraThavAnuM pAtra. uparyukta upakaraNomAMthI je Avazyaka hoya, eTalA ja levAmAM Ave che. saMyama pALavA mATe upayogI upakaraNonA sivAya adhika upakaraNa rAkhavAM. adhikaraNa mAnavAmAM Ave che. je jeTalI ochI upadhi rAkhe che te teTalA ja laghubhUta ane nirmaLa cAritravALA thAya che. 920) T jiNadhammo Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna kALamAM jJAna kaMThastha hatuM ane tethI graMthAdi upadhimAM gaNAtuM na hatuM. paraMtu pachI lekhanasAmagrIno upayoga thavAnA kAraNe sAdhuonI kRti-smRtimAM kALanA prabhAvathI kamI AvavA lAgI. tethI pUrvAcAryoe AgamonI surakSA-hetu lekhanane apanAvyuM ane zAstra lakhAvA lAgyA. sAdhujana e graMthonI paNa upadhinA rUpamAM potAnI pAse rAkhavA lAgyA. tethI graMthAdi paNa muninI upadhimAM saMmilita mAnavAmAM Ave che. muni AvazyakatA paDavAthI gRhasthIo pAsethI evI sAmagrI paNa le che je kAma thatAM ja gRhasthone pAchI ApavAmAM Ave che. AvI vastuone 'pANDiAriya' kahe che. keMcI, soya, cAku, pena, makAna, pATa, bAjoTha vagere sAmagrI je muni prayojanavaza pAchI ApavA mATe le che te pADihAriya upadhi che. ukta rItithI muni saMyamI jIvana mATe upayogI vastuonuM grahaNa kare che, tene grahaNa karavAmAM ane upayoga karavAmAM koI prakAranI hiMsA athavA virAdhanA na thAya, te mATe eSaNAnA niyama banAvyA che. eSaNA samitinuM sArI rIte dhyAna rAkhanAra muni nirdoSa cAritrano pAlaka che. 4 AdAna nikSepa samiti : vastuone rAkhavA ane uThAvavAmAM evI sAvadhAnI rAkhavI joIe jenAthI koI sUkSma athavA sthULa jIvanI virAdhanA na thAya. AdAna-nikSepa samiti che zramaNa potAnI upadhine, vastra-pAtrAdine AMkha dvArA joIne ane rajoharaNa athavA pramArjanI dvArA pramArjana karI rAkhe athavA uThAve. AvuM karavAthI A AdAna nikSepa samitinuM pAlana thAya che. sAdhunI pAse be prakAranA upakaraNa hoya che - (1) audhika : je sadA upayogamAM Ave che. yathA mukhavastrikA, rajoharaNAdi. (2) aupagrahika H je kyAreka upayogamAM Ave che. jema ke - pATalA vagere. A baMne prakAranAM upakaraNone yatattApUrvaka pratilekhana-pramArjana karI rAkhavuM ane uThAvavA joIe. ahiMsAnA ArAdhake A vAtanI vAta-vAta para sAvadhAnI vartavI joIe ke emanA dvArA kyAMka koI jIvanI virAdhanA na thaI jAya. tethI khUba ja yatanA ane sAvadhAnIthI vastune uThAve che ane rAkhe che. uThAvavA ane rAkhavAmAM jo koI asAvadhAnI ane aviveka vartAI jAya to jIva virAdhanA thayA vagara rahetI nathI. pratilekhanAnA 25 prakAra batAvavAmAM AvyA che : vastra vagerenA traNa bhAga kalpita karIne pratyeka vibhAga upara, madhya ane nIce A prakAre traNe jagyAe jovA. A 3X3=9 khoDA thayA. A rIte vastra vagerene palaTAvIne bIjI tarapha jovAnI apekSAe 18 bheda thayA. AvA jIvAdinI zaMkA hoya to traNa AgaLanA ane traNa pAchaLanA A cha vibhAgone pramArjana kare. A cha purimA che. A badhA maLIne 24 bheda thayA. pratilekhanamAM zuddha upayoga rAkhavo pacIsamo bheda che. pratilekhanAmAM zuddha upayoga rAkhavo Avazyaka che, nahitara te samyak pratilekhanA thaI zakatI nathI. kahevAyuM che - eSaNA samiti 921 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDilehaNaM kuNaMto, miho kahaM kuNaI jaNavayakahaM vA / dei va paccakkhANaM, vAei sayaM paDicchai vA // puDhavI AukkAete UvAUvaNassai tANaM / paMDite LA-pamatto, chahaMpi virAhao hoi // - uttarA., a-26, gA-29/30 pratilekhana karatA samaye paraspara vArtAlApa karavo, deza-videzanI carcA karavI, pratyAkhyAna karavuM, vAcana karavuM ane vAcanA ApavI niSiddha che, kAraNa ke jo pratilekhanAmAM pramAda kare che athavA asAvadhAna hoya che, te SaTakAya jIvono virAdhaka mAnavAmAM Ave che. A samitinA dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAthI cAra bheda hoya che : dravyathI : vastuone yatanApUrvaka grahaNa kare che ane yatanApUrvaka rAkhe. kSetrathI : potAnI upadhine gRhasthane ghara rAkhIne vihAra na kare. kALathI : prAtaHkALa ane sAyaMkALa baMne samaya vastra-pAtrAdinI pratilekhanA kare. pratilekhanAnA samaye mana emAM ja lagAvavuM. bhAvathI : upakaraNo para mamatva na rAkhatA upayogapUrvaka tene grahaNa kare ane rAkhe. 4 pariSThAnikA samiti : tyAgavA yogya maLa, mUtra, kapha, nAkano mela vagere vastuone acitta sthAna para ane ucita sthAna para yatattApUrvaka tyAgavuM joIe. Ane pariSThAnikA samiti athavA utsarga samiti kahe che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAthI AnA 4 bheda che : (1) dravyathI : tyAgavA yogya vastuo evI UMcI jagyA para na nAMkhe jyAMthI nIce paDe athavA vahe. AvI vastu nIcI jagyAe paNa na nAMkhe jyAM ekatra thaIne rahI jAya. evI aprakAzita jagyAe paNa na nAMkhe, jyAM jIva-jaMtu dekhAya nahi. AvI jagyAe paNa na nAMkhe jyAM kIDIonA dara hoya, anAjanA dANA hoya, anya jIva-jaMtuo hoya, paraMtu jIva-jaMtuothI rahita bhUmine sArI rIte joIne yatattApUrvaka tyAga karavo. (2) kSetrathI : jenI te jagyA hoya, tenA svAmInI AjJA laIne paraThe, jo svAmI na hoya to ane koI prakAranA klezanI AzaMkA na hoya to tyAM zakrendranI AjJA laIne paraThI de. (3) kALathI : divasamAM sArI rIte dekhabhALa karI niravadya bhUmimAM paraThe ane rAtrinA samaye, pahelA divasamAM joyelI bhUmi para pramArjana karI paraThavuM. (4) bhAvathI : zuddha upayogapUrvaka yatanAthI paraThavuM. paraThavA javAnA samaye 'Avasahi' (Avazyaka kArya mATe jauM chuM) zabdano traNa vAra uccAra karo. paraThatA samaye 'anunALaa me miDaduM ' bolavuM. paraThyA pachI 'vosirAmi' (A vastuthI have mAruM koI prayojana nathI). zabdane traNa vAra bolavuM. paraThIne jyAre ApaNA sthAna para pAchA Avo tyAre 'nissaddI' (kAryathI nivRtta thayo chuM). zabdano traNavAra uccAra karo. pachI 'phariyAvahiyaM' Adino dhyAnapUrvaka pratikramaNa karo. A prakAre traNa gupti ane pAMca samiti rUpa aSTa pravacana mAtAnI samyag ArAdhanA karavAvALA muni zuddha saMyamI hoya che. 922 jiNadhammo Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ K ( dasa prakAranA dharma) saMvara tattvanI aMtargata krodha vagere AstravonA nirodha-hetu kSamA vagere dasa prakAranA uttama dharma athavA yatidharmanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. te e che - khaMtI muttI ya ajjava-maddava lAghava saccaM / saMjama-tava ciyAe, baMbhaceraguttIo // arthAt 1. kSamA, 2. nilabhatA, 3. saraLatA, 4. nirabhimAnitA, 5. laghutA, 6. satya, 7. saMyama, 4. tapa, 9. tyAga ane 10. brahmacarya - e dasa zramaNa dharma ke yatidharma kahevAya che - dhatikSamAdamo'steya - zaucamindriyanigrahaH / dhairyavidyAsatyamakrodho dazakaM dharmalakSaNam // - manusmRti 6-23 manujIe dharmanAM dasa lakSaNo batAvyA che - dhRti, kSamA, dama, asteya, zauca, indriyanigraha, dhairya, vidyA, satya ane akrodha. "tattvArtha sUtramAM kahyuM che - 'uttamaH kSamAmArdavArjavazaucasatyasaMyamatapastyAgAkiMcanyabrahmacaryANi dharmaH' - tattvArtha sUtra, a-9, sUtra-6 kSamA vagere dasa prakAranA dharma jyAre ahiMsA vagere mULa guNo ane AhAra zuddhi vagere uttara guNonA prakarSathI yukta thAya che tyAre te yatidharma bane che. eno abhiprAya e che ke kSamA vagere dharma jyAre mULottara guNayukta hoya che tyAre yatidharma thAya che, anyathA te sAmAnya dharmanI zreNImAM thAya che. vratonI sAthe kSamA vagere dharmanI ArAdhanA thAya che, tyAre te uttama dharmanI zreNImAM Ave che. 1. kSamA : kaSAya AtmA mATe sarvAdhika ghAtaka che, ane karmAstravanuM mukhya kAraNa che. emanI dvArA thanArA karmAstravone rokavA mATe kSamA vagere saMvara dharmane apanAvavo Avazyaka che. krodhane rokavA mATe kSamAnuM AlaMbana levuM jarUrI che. krodhanI Aga kSamAthI bujhAya che. kSamAno artha che - sahanazIla hovuM arthAt krodha pedA na thavA devo ane utpanna krodhane viveka ane namratAthI niSphaLa karI nAkhavo. apakAra karanAranA apakArano badalo levAnI zakti hovA chatAMya je kSamA kare che, e ja kSamAzIla che. potAnI kamajorI(durguNa)nA kAraNe pratikAra na karavo kSamA nathI, kAyaratA che. evA kAyara puruSanA manamAM badalAnI bhAvanA hoya che ane uparathI kSamAnuM kRtrima AvaraNa hoya che. jina zAsanamAM Ane kSamA nathI kahyo. apakAraka pratye jarA paNa durbhAva na rAkhatA je sahanazIlatA rAkhavAmAM Ave che, e ja sAcI kSamA che. [dasa prakAranA dharmo che ane 923) Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamAnI sAdhanAnAM pAMca upAyo cheH (1) potAnAmAM krodhanA nimitta hovA ke na hovAnuM ciMtana karavuM, (2) krodhanA doSono vicAra karavo, (3) bAlasvabhAvanuM ciMtana karavuM, (4) potAnA pUrvakRta karmano vicAra karavo ane (5) kSamAnA guNonuM ciMtana karavuM. (1) krodhanA nimittanuM ciMtana : koI krodha kare to enAM kAraNone potAnAmAM zodhavAM. krodha karanAra je kaMI bole che, je doSa batAve che, jo te potAnAmAM hoya to evo vicAra karavo ke enI vAta satya che, bhUla mArI che to sAmevALA para krodha karavAnI ke khoTuM lagADavAnI zuM vAta che? e to je mArAmAM je, e ja kahI rahyA che ne ? kadAca potAnAmAM te doSo na hoya to vicAravuM joIe ke te bicAro ajJAnavaza mArI bhUla kADhe che. Ama, krodhanAM nimittone potAnAmAM zodhavAthI kSamA-bhAvanAnI ArAdhanA hoya che. (2) krodhanA doSono vicAra : krodha eka apUrva agni che, je aMtaraMgane saLagAve (bALa) che. sAmAnya agni bIjAone bALe che, paraMtu A krodhAgni to pahelAM svayaMne bALe che, bIjAone bALe ke na paNa bALe. krodhAviSTa vyakti potAnI bAhya ane AMtarika baMne dRSTione khoI bese che. tethI krodha bhayaMkara aMdhakAra che. krodha eka apUrva bhUta ke graha che, je janma-janmAMtaramAM aniSTa karanAra che. Ama, krodhanAM duSpariNAmonuM ciMtana karavAthI krodhano nigraha karavAmAM sahAyatA prApta thAya che. (3) bALa svabhAvanuM ciMtana : koI pITha pAchaLa niMdA kare to evuM ciMtana karavuM ke A bALa ajJAnIjanono svabhAva ja che. emAM nArAja thavAnI zuM vAta che? A khuzInI vAta che ke bicAro pITha pAchaLa niMdA kare che, sAme to nathI Avato. jyAre koI sAme AvIne gALa de to vicAravuM joIe ke A bALa potAnA svabhAvanusAra evuM karI rahyo che, enAthI vadhu to kaMI nathI karI rahyo. gALa ja ApI rahyo che mArato to nathI. e ja rIte jyAre koI prahAra kare to upakAra mAnavo joIe ke A prahAra ja karI rahyo che, prANamukta to nathI karI rahyo. jo koI prANamukta kare tyAre dharmabhraSTa na karavAno lAbha mAnIne prasanna thavuM joIe. Ama, bALa svabhAvanA ciMtanathI krodha kaSAya para vijaya prApta thAya che ane kSamA guNa(dharma)nI puSTi thAya che. . (4) pUrvakRta karmanuM ciMtana : jyAre koI potAnA prati krodha kare to e vicAravuM joIe ke emAM A bicArAno koI doSa nathI. A to potAnA pUrvakRta karmanuM pariNAma che, bIjuM to mAtra nimitta mAtra hoya che. jyAre koI vyakti koI para paththara pheMke to paththara para krodha karavo nirarthaka che, kAraNa ke emAM paththarano doSa nathI. e to nimitta mAtra che. e ja rIte asalI duHkha ApanAra to mAruM potAnuM pUrvakRta karma che. sAmevALI vyakti to nimitta mAtra che. enA para krodha karavo niSphaLa che. A rItanuM ciMtana karavAthI krodhanuM zamana thAya che. (5) kSamAnA guNonuM ciMtana karavuM ? krodhanA nimitta upasthita thavAthI, kSamAnA guNonuM ciMtana karavAthI krodhano nigraha thaI jAya che. koI krodha kare tyAre e vicAravuM ke (24) ejI che A to che ja jiNadho] Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'kSamA dhAraNa karavAthI citta svastha rahe che, tethI tuM kSamA dhAraNa kara.' kSamA rUpI zatru jenA hAthamAM che, durjana enuM zuM bagADI zake che ? kSamAnI zItaLa jaLadhArA aMtaHkaraNane zAMtithI AplAvita kare che. kSamA aMtaHkaraNanA tApane zAMta kare che. Ama, kSamAnA guNonuM ciMtana karavAthI hRdaya ATlAdita thAya che ane krodhanI utpatti ja nathI thaI zakatI. ukta pAMca vidhiothI kSamAdharmanI ArAdhanA thAya che. krodha Asravano nirodha thAya che. tethI kSamAne dharmanuM prathama lakSaNa mAnavAmAM AvyuM che. 2. mukti (nirlobhatA) : dharmanuM bIjuM lakSaNa mukti che. mukti arthAt zauca ke nirlobhatA che. lobha kaSAyanA nigraha mATe mukti rUpa saMvara-dharma Avazyaka che. 'lobha pApano bApa che.' A lokoktimAM satyAMza rahela che. lobha badhA sadguNone naSTa karI de che. badhA guNomAM aucitya guNane manISio ane nItikAroe zreSTha batAvyo che. aucityano artha che dAna dvArA ke priya vacano dvArA bIjAne saMtuSTa karavo. aucitya guNa vinA guNonI rAzi viSa- tulya pratIta thAya che. nirlobhatAthI ja aucitya guNanI prApti thAya che. zaucanI prazaMsA karatAM kahevAmAM AvyuM che - nirlobhatAM bhagavatI mabhivandAma muhuH / yatprasAdAt sattAM vizvaM zazvad bhAtIndrajAlavat // - aNagAra dhAmRta, 6-30 jenI kRpAthI zuddhopayogamAM niSTha sAdhuone e carAcara jagata haMmezAM indrajALa tulya pratIta thAya che, e bhagavatI nirlobhatAne ApaNe vAraMvAra namaskAra karIe chIe. dharmanAM sAdhano tathA zarIra sudhImAM Asakti na rAkhavI, evI nirlobhatA zauca dharma che. 3. Arjava (saraLatA) : mAyA-kaSAyanI nivRtti mATe Arjava dharmanI ArAdhanA upayogI che. manamAM kaMIka, vacanamAM kaMI ane vyavahAramAM kaMI - Ama, mana-vacana-kAyAnI kuTilatAnuM nAma mAyA che. A mAyA saMsAravyApI che, viralA ja nirmaLa hRdaya puruSa enA phaMdAthI bacelA che. svArthI duniyA potAnI svArtha-siddhi-hetu, mAyAcArano khullI rIte prayoga kare che. duniyAne ThagavA mATe durjana paNa sajjanano veza dhAraNa kare che, cora-DAkU-sAdhunA vezamAM phare che, banAvaTI krodha karIne paNa loko potAnuM kAma kADhI le che. jenAthI kAma nathI nIkaLatuM e guNI vyaktine doSa ane jenAthI potAno matalaba hala (ukela) thAya che e doSI vyaktine paNa guNI batAve che. A badho mAyAcAra che. A prakAranA mAyAcArano je saraLatAthI mana-vacana-kAyAnI ekarUpatAthI jIte che - te ja muktinA mArgamAM AgaLa vadhe che. kahyuM che - dustarArjavanAvA yaistIrNA mAyAtaragiMNI / iSTasthAnagatau teSAM kaH zikhaNDI bhaviSyati // dasa prakAranA dharma - aNagAra dharmAmRta, 6-22 925 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemaNe Arjava rUpI nAva dvArA dustara mAyArUpI nadIne pAra karI lIdhI che, emanA iSTa sthAna sudhI pahoMcavAmAM koNa bAdhaka thaI zake che ? je traNa lokone potAnA udaramAM rAkhanAra mAyAnA hRdayane vidIrNa karI de che, te saraLa svabhAvI lokottara sAdhu jayazIla hoya che, emanuM pada sauthI utkRSTa hoya che. 4. mArdava (nirabhimAnitA) : mAna-kaSAyanI nivRtti mATe mArdava guNane apanAvavo joIe. cittamAM mRdutA ane vyavahAramAM paNa namravRttinuM hovuM mArdava guNa che. abhimAnano kAMTo mArdava guNathI ja nIkaLe che. manuSyane jyAre puNyanA yogathI zreSTha jAti, kuLa, rUpa, aizvarya, buddhi, tapa, lAbha ane zaktinI prApti thaI jAya che, to te garva(abhimAna)nA mAryA phulAI jAya che, paraMtu eNe vicAravuM joIe ke e badhI cIjo vinazvara che, azAzvata che, badalanArI che. jhUlAnI jema manuSyanI sthitio UMcI-nIcI thatI rahe che, tethI na ucca sthitimAM abhimAna na karavuM joIe ane na nimna sthitimAM dIna banavuM joIe. abhimAnarUpI parvatane mArdavarUpI vajathI bhedI nAkhavo joIe. mArdava-dharmanI bhAvanAthI garva dabAI jAya che. mArdava bhAvanAthI yukta ziSyo upara gurunI kRpA rahe che. enAthI te samyagujJAna vagerenuM pAtra hoya che. samyagujJAnanuM pAtra hovAthI svarga ane mokSaphaLanI prApti thAya che. 5. laghutA : sAmAnya nadIne pAra karavA mATe paNa alpathI alpa (ochAmAM ochA) bhAravALI vastu ja rAkhavAmAM Ave che. bhAre vastu nahi. to saMsArasAgarane pAra karavA mATe AtmAmAM keTaluM halakApaNuM AvavuM joIe. AtmA jeTalo laghubhUta haze, karmabhArathI halako haze, eTalI zIghratAthI saMsArasAgarane pAra karI zakAze. AtmAmAM e halakApaNuM aparigraha dvArA Ave che. mamatva bhAva choDavAthI aparigrahatva Ave che ane aparigrahatvathI AtmAmAM lAghava guNa pragaTa thAya che. AtmA para parigrahano ghaNo moTo bhAra che. jema tuMbaDA upara mATIno bhAra caDelo rahe che, to te athAha (UMDA) pANImAM DUkhyo rahe che. jema-jema e bhAra haTI jAya che tema-tema tuMbaLuM halakuM thatuM jAya che ane sarvathA bhAramukta hovAthI pANInI upara AvIne taravA lAge che. ThIka e ja rIte AtmA parigrahanA bhArathI mukta thavAthI halako thaI jAya che ane saMsArasAgarane pAra karI le che. parigrahathI thanArA AmravanA nirodha mATe e lAghava dharma kahevAmAM Avyo che. vAstavamAM sAMsArika padArtho pratye jeTalI UMDI Asakti ane mamatA hoya che, eTalo ja AtmA bhAre thAya che. mAnavanI A ajJAnatA ja che, je te A tana-dhana-jana vagerene potAno mAne che. vAstavamAM na tana potAnuM che, na dhana potAnuM che ane na svajana vagere apanAve che. e badhA bahAranA saMyoga mAtra che. jema rAtamAM pakSI alaga-alaga dizAomAM AvIne eka vRkSa upara bhegA thaI jAya che ane savAra thatAM ja UDI jAya che, ema ja parivArajanono saMbaMdha paNa kSaNika mAtra che ane mAtra saMyogajanya che. dhana ane zarIrane potAnA mAnavA svayaMne vizvAsaghAta Ape che. jo potAnA hota to potAnA kahevAmAM cAlatA, potAne adhIna (26) DOOOOOOOOOOOX jiNadharmoo] Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thatAM. paraMtu dekhatAM-dekhatAM dhana cAlyuM jAya che ane zarIra paNa rogonuM ghara banIne dago daI jAya che. tethI vivekIjana koI bAhya padArthamAM mamatva nathI karato ane laghubhUta thaIne vicare che. lAghava dharma dvArA parigrahanA pApathI mukti maLe che. tethI lAghava uttama dharma che. 6. satya : sapuruSo mATe hitakArI tathA yathArtha vacana bolavuM satya dharma che. AgamamAM satya mahAvrata, bhASA samiti ane satya dharma A rIte satyanA traNa rUpa maLe che. emAM aMtarane spaSTa kare che - asatya virati rUpa mahAvratamAM samazIla saMtapuruSonI sAthe ke anya vyaktio sAthe adhika vacana bolavuM, paNa satya mahAvrata che. pratyeka vyakti sAthe bolacAlamAM viveka rAkhavo, parimita vacana bolavuM bhASA samiti che ane samazIla saMtapuruSo sAthe adhi vacana bolavuM paNa satya dharma che. bhASA samitimAM pratyeka vyakti sAthe parimita vacana bolavuM nihita che, jyAre satya dharmamAM saMtajano ke bhaktajanone upadeza ApatAM vadhu bolavAnI paNa anujJA che. 7. saMyama : mana, vacana ane kAyAnuM niyamana karavuM arthAt emanI pravRttimAM yatanA karavI saMyama che. saMyamano artha uparaMbha paNa thAya che. rAga-dveSa rahita thaIne samabhAvamAM ramaNa karavuM uparaMbha che. athavA Asrava dvArothI virati thavI uparaMbha che. asaMyamathI thanArA Astravone rokavo saMyama-dharma che. saMyamanA sattara prakAro vizeSarUpathI prasiddha che. 5 indriyonA nigraha, 5 avratono tyAga, 4 kaSAyono jaya tathA mana, vacana ane kAyAnI virati - A rIte saMyamanA 17 bheda thAya che. bIjI taraphathI paNa saMyamanA sattara bheda mAnavAmAM AvyA che. te A pramANe che : saMcamanA sattara bheda (1) pRthvIkAya saMyama : pRthvIkAyanA jIvonI hiMsAthI virati. (2) apakAya saMyama : jaLanA jIvonI hiMsAthI virati. (3) tejaskAya saMyama : agninA jIvonI hiMsAthI virati. (4) vAyukAya saMyama : havAnA jIvonI hiMsAthI virati, (5) vanaspatikAya saMyama : vanaspatinA jIvonI hiMsAthI virati. (6) hIndriya saMyama : be indriyavALA jIvonI hiMsAthI virati. (7) zrIndriya saMyama H traNa indriyavALA jIvonI hiMsAthI virati, (8) caturindriya saMyama : cAra indriyavALA jIvonI hiMsAthI virati. (9) paMcendriya saMyama pAMca indriyavALA jIvonI hiMsAthI virati. (10) ajIva kAya saMyama : vastra-pAtra vagere upadhine yatanApUrvaka grahaNa karavA, yatanApUrvaka rAkhavA ke uThAvavA, yatanApUrvaka viveka sAthe emano upayoga karavo. (11) prekSA (peTA) saMyama : koIpaNa vastune barAbara AMkhothI joIne kAmamAM levI. vagara joye vastuono upayoga na karavo pehA saMyama che. [dasa prakAranA dhama000000000000000 (920) Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) upekSA saMyama manojJa-amanojJa padArthomAM ke prasaMgomAM rAga-dveSa na karatAM upekSAbhAva (mAdhyasthavRtti) rAkhavo. (13) pramArjanA saMyama : aprakAzita sthAnamAM tathA rAtamAM rajoharaNathI bhUminuM pramArjana karIne prayojana thavAthI AvAgamana karavuM. vastra-pAtra ke zarIra vagere upara jIvanI zaMkA thavAthI pUMjanIthI pramArjana karavuM. (14) apahatya saMyama : tyAgavA yogya padArthone A rIte tyAgo, jenAthI koI jIvane virAdhanA na thAya. Ane pariThAvaNiyA saMyama paNa kahe che. (15) manaH saMyama : mananI azubha pravRttiothI virati. (16) vacana saMyama : vANInA azubha vyavahArathI virati. (17) kAya saMyama : zarIranI azubha kriyAothI virati. ukta sattara prakAranA saMyamamAM badhA prakAranI aviratiothI nivRttino samAveza thaI jAya che. badhA prakAranI aviratiothI dUra javuM ja saMyama che ane e ja jIvana che. kahyuM che - "saMyama: 7 navam !' 8. tapaH karma graMthione tapAvavA mATe je Atma-damana rUpa sAdhanA karavAmAM Ave che, te tapa che, tapanA be bheda karavAmAM AvyA che - bAhya tapa ane AtyaMtara tapa. bAhya tapanA 6 bheda che - anazana, uNodarI, vRttiparisaMkhyAna, rasaparityAga, kAyakleza ane pratisaMlInatA. AtyaMtara tapanA 6 bheda che - prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRtya, svAdhyAya, dhyAna ane vyutsarga enA sivAya anya paNa aneka prakAranAM tapa che - jema ke yavamadhya, vajamadhya, ratnAvalI, kanakAvalI vagere. emanuM varNana tapanA prakaraNamAM Avaze. 9. tyAga : viSayomAM ke padArthomAM Asaktine choDavI tyAga che. bAhya viSayo ane padArthono tyAga dravya tyAga che ane viSaya vAsanA saMbaMdhita vikalpono tyAga bhAva tyAga che. tyAga dharmanA dvArA ja AtmAmAM saMvega vairAgyanI vRddhi thAya che. tyAga bhAvanA ja saMyamano mULa AdhAra che. tyAgano artha dAna ane visarjana paNa thAya che. A apekSAthI yogya pAtrone jJAna vagerenuM dAna paNa tyAga dharmanI aMtargata Ave che. jJAnadAna, abhayadAna vagere dAnono samAveza A tyAga dharmamAM thAya che. A tyAga dharmanuM bIjuM nAma AkiMcanya paNa che. "mAruM kaMI paNa nathI' - A prakAranA bhAvane AkiMcanya kahe che. A akiMcana vRttithI bAhya padArtho ane viSaya vAsanAnI AsaktithI pare (dUra) haTIne jJAyaka svabhAva AtmAno anubhava thAya che. AzAno khADo anya koIpaNa prakArathI bharI nathI zakAto, te mAtra tyAga-vRtti dvArA ja tatkALa bharAI jAya che. 10. brahmacarya dharma: maithunathI nivRtta brahmacArI je brahmamAM (AtmAmAM) pravRtti kare che ke gurune adhIna thaIne AtmAmAM pravRtti kare che, ene brahmacarya kahe che. indriyonA bhogomAM Asakta vyakti (98) ) ) ) ) - jiNadhamyo Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAmAM pravRtti nathI karI zakato. je parapadAthoMmAM ramaNa karavuM choDIne AtmAmAM-brahmamAM ja ramaNa kare che, te brahmacArI che. te parama AtmajJAnano anubhava kare che. A dasa prakAranA dharma uttama kahevAmAM AvyA che. jo ke kSamA, mArdava vagere daseya dharma uttama ja hoya che, chatAM emanI sAthe uttama vizeSaNa tethI lagAvyuM che ke koI laukika phaLanI apekSAe pALavAmAM AvelA kSamA vagere dharma uttama nathI hotA. jema zatrune baLavA na jANIne kSamAbhAva dhAraNa karavo uttama kSamA nathI. Ama, anya dharmonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. jemAM lAgelA doSone dUra karavA mATe pratikramaNanuM alagathI kathana che, e ja rIte gupti, samiti ane mahAvratomAM doSa na lAge tethI uttama, kSamA vagerenuM pRthaka kathana karyuM che, anyathA e daseya dharma gupti vageremAM ja samAviSya thaI jAya che. 5 ( dvAdazAnuprekSA) mokSamArga para cAlato sAdhaka zithilatAno anubhava na kare, te lathaDavA na lAge, te zrAMti ane klAMtino anubhava na kare ane emAM haMmezAM skUrti rahe. A dRSTie anuprekSAonA ciMtananuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. anuprekSAno artha thAya che gahana-ciMtana. gahana (UMDuM) ciMtana ane tAttvika vicAraNathI rAga-dveSamaya vRttio rokAI jAya che. tethI evA ciMtanane saMvarano upAya kahevAmAM Avyo che. tattvajJAnI manISI mahAtmAoe evA bAra viSaya pasaMda karyA che, jenA para ciMtana karavAthI mumukSu AtmAne zAMti maLe che ane sAMsArikatAthI Asakti haTe che. e bAra viSayo upara ciMtana karavA mATe bAra anuprekSAo ke bhAvanAo kahevAmAM Ave che. te bAra anuprekSAo A prakAre che : bAra anuprekSAoH (1) anityAnuprekSA, (2) azaraNAnuprekSA, (3) saMsArAnuprekSA, (4) ekavAnuprekSA, (5) anyatAnuprekSA, (6) azucityAnuprekSA, (7) AsAnuprekSA, (8) saMvarAnuprekSA, (9) nirjarAnuprekSA, (10) lokAnuprekSA, (11) bodhidurlabhatAnuprekSA, (12) dharma svAkhyAtavAnuprekSA. (1) anityAnuprekSA : jIvana ane saMsAranA padArthonI anityatA, kSaNabhaMguratA ane caMcaLatAnuM ciMtana karavuM anitya anuprekSA che. aMjalimAM rahelA jaLanA samAna Ayu pratikSaNa kSINa thatI rahe che. jIvanano koI bharoso nathI, na jANe kaI kSaNe prANavAyu nIkaLI jAya, zarIra nazvara ane rogonuM ghara che. yauvana giri nadInA veganA samAna zIdhra UtarI janAra che. lakSmI vidhutanA samAna caMcaLa che, baMdhujanono saMyoga pakSIonA renabaserA samAna che. saMsAranI badhI vastuo kSaNika che, dekhatAM-dekhatAM cAlI janAra che; saMsAra eka meLo che, jyAM jAta-jAtanA loko maLIne thoDA ja samaya pachI alaga thaI jAya che, ahIM kaMI paNa sthira ane zAzvata nathI. badhA saMyoga-viyogamAM badalAI jAya che. Ama, jIvana [dvAdazAnuprekSA che. che je 929) Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane paugalika padArthonI anityatAnuM ciMtana karavuM anitya bhAvanA che. bharata cakravartIe Adarza (arIsA) bhavanamAM A bhAvanAnuM ciMtana karyuM che. cakravartI bharata eka divasa arIsAbhavanamAM potAnuM pratibiMba joI rahyA hatA. acAnaka emanA hAthanI AMgaLImAMthI viTI nIkaLIne paDI gaI. enAthI emanI AMgaLInI zobhA naSTa thaI gaI. vIMTI rahita AMgaLIne joIne bharatane vicAra Avyo ke - "aho ! A badhI zobhA potAnI nathI, para-pudgalonI zobhA che.' emaNe eka-eka karIne badhAM AbhUSaNo ane vastra sudhI paNa utArI dIdhAM. pachI te svayaMthI kahevA lAgyA - "jo, tAruM asalI svarUpa to A che. badhI zobhA para-pugalothI hatI ! paraMtu e pudgalo to tArAM che ja nahi. te to vinAzI che, AtmA avinAzI che. baMneno svabhAva alaga-alaga che. bIjAnAM pugalothI karavAmAM AvelI zobhA kyAM sudhI Takaze ! tethI A pagalothI Asakti haTAvIne potAnA vAstavika svarUpane oLakhavuM joIe." Ama, ciMtana karatA-karatA bharatajIne kevaLa jJAna prApta thaI gayuM. A anitya anuprekSAnuM ciMtana che. enAthI zarIra ghara-bAra vagere paugalika padArtho prati Asakti ochI thAya che (2) azaraNAnuprekSA : siMhanA paMjAmAM paDelA haraNa mATe jema koI zaraNa nathI, e ja rIte Adhi (mAnasika roga), vyAdhi (zArIrika roga) ane upAdhi (prapaMca)thI grasta jIvana mATe saMsAramAM koI zaraNabhUta nathI. A, prakAranuM ciMtana karavuM azaraNAnuprekSA che. azaraNa bhAvanAnI aMtargata evo vicAra karavo joIe ke - "he jIva! saMsAramAM tArA mATe koI zaraNa nathI. badhA sagA-saMbaMdhI ke dhana-dolata tArA koI kAmamAM AvanAra nathI. karmono udaya hovAthI jyAre tuM duHkhathI gherAI jaIza to koI sagA-saMbaMdhI tArA duHkhamAM madadarUpa thavA mATe taiyAra nahi thAya. tArI vedanA tAre ja bhogavavI paDaze. parivAravALA Tagara-Tagara lAcArI sAthe AMsu TapakAvatAM tane jotAM raheze. paraMtu koI tArI vedanA levA ke maTADavAmAM samartha nahi thaI zake. mRtyu AvIne jyAre gheraze to koI rakSA karavAmAM samartha nahi hoya. mRtyunI sAme badhA anAtha che, azaraNa che, koInuM kaMI nahi cAle. indra ane cakravartI paNa mRtyuno pratikAra nathI karI zakatA. dharmane choDIne saMsArano koIpaNa padArtha, koIpaNa zakti, A jIva mATe zaraNabhUta nathI thaI zakatI. sAMsArika padArtho ane sAMsArika saMbaMdhone azaraNabhUta mAnavuM azaraNa anuprekSA che. A bhAvanA anAthI munine bhAvI hatI. sanAtha-anAthanuM rahasya samajavA mATe A bhAvanAnuM anuzIlana Avazyaka che. anAthI muninI gRhasthAvasthAmAM emanA zarIramAM gaMbhIra vedanA utpanna thaI gaI hatI. aneka upacAra karavA chatAMya te koI rIte zAMta na thaI. parivAranA loko, patnI vagere dilathI cAhatA hatA ke te nIroga thaI jAya, paraMtu emAMthI koIpaNa e vedanAne dUra karavAmAM samartha na thaI zakyA. tyAre anAthI munine potAnI azaraNatAno anubhava thayo. emaNe dharmanuM zaraNa lIdhuM ane enA prabhAvathI nIroga thaIne pravrajita thaI gayA. dharma ja eka mAtra zaraNabhUta che, anya badhA sAMsArika padArtho azaraNa rUpa che. A ciMtana sAMsArika padArthothI Asakti haTAvavA mATe hitakArI che. (30) 0.00 0.00 0.00 OK jiNadho] Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) saMsAra-bhAvanA : A anAdi janma-maraNarUpa saMsAramAM na to koI svajana che ane na koI parajana. kAraNa ke pratyeka jIvanI sAthe vividha prakAranA saMbaMdho janmajanmAMtaramAM thayA che. A saMsAra harSa-viSAda, sukha-duHkha vagere dvandronuM sthAna che ane sAce ja kaSTamaya che. A jIva anAdikALathI saMsAramAM bhramaNa karI rahyo che. nigoda ane nava raiveyakanAM madhyanAM sthAnomAM A jIve anaMta vAra janma dhAraNa karyo che ane sukha-du:kha bhogavyuM che, paraMtu ene AnuM smaraNa nathI thatuM. pUrvajanmomAM A jIva koIno pitA, koIno putra, koInI mAtA, koInI patnI vagere vividha rUpomAM rahI cUkyo che, koI saMbaMdha evo nathI, je A jIve pUrvamAM badhA jIvo sAthe sthApita na karyo hoya. evI sthitimAM svajana-parajanano koI bheda ja nathI raheto. A prakAranuM gahana ciMtana karavuM saMsArAnuprekSA che. A bhAvanAne mallinAtha tIrthakara ane emanAthI pratibodha meLavelA cha rAjAoe bhAvyo hato. mallikumArIe potAnA pAchalA bhavano vRttAMta saMbhaLAvIne emanI sAthe vivAha karavA AvelA rAjAone pratibodha Apyo ane emane paNa jAti-smaraNa jJAna thaI gayuM. emaNe paNa saMsAranI viSamatAonuM ciMtana karyuM ane mukta thayA. A bhAvanAne bhAvavAthI jIva saMsAranAM duHkhothI gabharAIne ene choDavAno prayAsa kare che. (4) ekatva bhAvanA : AtmAnA ekalApaNAnuM ciMtana karavuM ekatva anuprekSA che. A jIva ekalo ja paralokamAM jAya che ane ekalo ja Ave che. koIpaNa sagA-saMbaMdhI, zarIra ke dhana-saMpatti enI sAthe na jAya che, na Ave che. jIva ekalo ja janma le che, ekalo ja mare che ane ekalo ja vividha yoniomAM bhramaNa kare che. he jIva! zuM pUrvajanmano koI putra vagere A bhavamAM tArI sAthe Avyo che ? jenAthI e anumAna karI zakAya ke maravAthI A janmano paNa koI saMbaMdhI tArI sAthe jaze. tethI emAM mamatva-buddhino tyAga kara. e sagA-saMbaMdhI jIvita avasthAmAM paNa sukhanA ja sAthI che, duHkha paDavAthI e paNa dUra thaI jAya che. tuM je kaMI puNya ke pApa kare che e ja tArI sAthe jAya che. tuM ekalo ja emanuM phaLa bhogave che, bIjo koI bhAgIdAra nathI thato. jIvano sauthI ghaniSTha saMbaMdha zarIranI sAthe hoya che. tethI zarIramAM jIvanuM mamatva ghaNuM UMDuM hoya che, chatAMya maravAthI zarIra ahIM ja bhasma thaI jAya che, te jIvanI sAthe nathI jatuM to strI, putra, dhana-dolata, hATa-havelI, bAga-bagIcA - je jIvathI sAkSAt bhinna che emanI sAthe javAnI kalpanA ja vyartha che. vividha phUDa-kapaTa vagere pApa karIne upArjita saMpattino nAno aMza paNa sAthe nahi jAya. prANapyArI patnI daravAjA sudhI ane bhAI-baMdhu smazAna sudhI ja jaze. zarIra citAmAM bhasma thaI jaze. nisargano A aTala (daDha) niyama che. he jIva ! evuM samajIne tuM potAnA ekAkIpaNAno anubhava kara. AtmA eka akhaMDa avinAzI tattva che, evuM mAnIne sAMsArika saMyogothI potAno rAga ane mamatva dUra kara. A ekatva bhAvanAthI Atma tattvanI sAkSAt upalabdhi thAya che. A bhAvanA mRgAputre bhAvI [ dvAdazAnuprekSA che. 931) Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. mRgAputra potAnI strIo sAthe gavAkSamAM beThelA rAjamArganuM avalokana karI rahyo hato. saMyogavaza e mArgamAM jatA tapodhanI tejasvI muni para enI dRSTi paDI. emane jotAM ja mRgAputrane jAtismaraNa jJAna thaI gayuM, jenAthI emaNe jANyuM ke - 'pUrvajanmamAM emaNe paNa saMyamanI sAdhanA karI hatI.' udbodhita thaI, saMyama dhAraNa karIne te ekalA ja jaMgalamAM cAlyA gayA ane ekAkI mRganI jema vanamAM rahIne sAdhanAnI tarapha mukta thayA. (5) anyatva anuprekSA : saMsAramAM be svataMtra tattvo che - jaDa ane cetana. jaDa kyAreya cetana nathI thaI zakatuM ane cetana kyAreya jaDa nathI thatuM. zarIra jaDa che ane AtmA cetana che. A rIte zarIrathI AtmAnA anyatvanuM ciMtana karavuM anyatva anuprekSA che. jema myAnamAM talavAra rahe che, paraMtu myAna talavAra nathI ane na talavAra myAna che. e ja rIte zarIramAM AtmA rahe che, paraMtu na zarIra AtmA che ane na AtmA zarIra che. zarIra ane AtmAnA A bheda vijJAnanuM ciMtana ja anyatva bhAvanA che. ekatva anuprekSA ane anyatva anuprekSAmAM aMtara e che ke - ekatva anuprekSAmAM 'huM ekalo chuM' A rIte vidhi rUpathI ciMtana karavAmAM Ave che, ane anyatva anuprekSAmAM 'zarIra vagere mArA nathI, huM emanAthI alaga chuM.' A rIte niSedha rUpathI ciMtana karavAmAM Ave che. A prakAranuM ciMtana rAjarSi namirAje karyuM. mithilA nagarInA rAjA namirAjanA zarIramAM dAhajvara utpanna thaI gayo. e roganI zAMti mATe rANIo potAnA hAthe caMdana ghasIne mirAjanA zarIra upara lepa karatI hatI. caMdana ghasatI vakhate rANIonA hAthomAM paherelI baMgaDIothI avAja AvI rahyo hato. enAthI namirAjane khUba vedanA thavA lAgI. vicakSaNa rANIoe eka-eka baMgaDI rAkhIne bAkInI badhI utArI dIdhI. enAthI avAja baMdha thaI gayo. nimarAjanA jAgRta AtmAe A ghaTanAthI vicAra karyo ke - 'jyAM ekatva che tyAM zAMti che, jyAM anekatva che tyAM kolAhala ane azAMti che.' A ciMtanathI emane vairAgya thaI gayo ane emaNe saMkalpa karI lIdho ke - jo huM rogamukta thaI jaIza to badhA saMyogone choDIne ekatvanuM avalaMbana laIza.' saMyogathI roga zAMta thaI gayo ane nimarAje dIkSA dhAraNa karIne Atma-kalyANa karyuM ane mukta thayA. ekatva ane anyatva bhAvanAne kAraNe zarIra-parivAra vagerethI moha tUTe che ane Atmajyoti pragaTa thaIne anirvacanIya paramAnaMdanI prApti thAya che. (6) azuci bhAvanA : zarIranI apavitratAnuM ciMtana karavuM azuci bhAvanA che. he Atman ! A zarIra svabhAvathI ja apavitra che, kAraNa ke enI utpatti 2ja ane vIryathI thAya che. A rasa, rudhira vagere sapta dhAtumaya che tathA maLamUtranuM utpattisthAna che. A zarIra eTaluM gaMdu ane malina che ke AnA para lagAvavAmAM AvelA caMdana, kesara vage2e sugaMdhita dravya paNa apavitra ane malina banI jAya che. A zarIra azucithI pedA thayuM che, azucithI AnuM poSaNa thayuM che, azucinuM sthAna che ane azucinuM dvAra che. A zarIramAM je azuci dravya bharelA paDyA che, emanI upara prakRtie jo cAmaDInuM AvaraNa na lagAvyuM hota to 932 jiNadho Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIdha, kAgaDA vagere pakSIo AnA upara tUTI paDatAM ane kotarI-kotarIne enA TukaDe-TukaDA karI nAkhatA! keTaluM kharAba che A zarIra ! enA roma-roma upara seMkaDo rogono AvAsa che. A rogonuM dvAra che. A rIte zarIranI azucino vicAra karavAthI zarIranI Asakti ghaTe che ane Atma tattva pratye ruci pragaTa thAya che. A azuci bhAvanAnuM ciMtana sanatkumAra cakravartIe karyuM hatuM. koI samaye cakravartI sanatkumAranuM rUpa khUba ja manohara ane AkarSaka hatuM, tyAM sudhI ke indrae paNa emanA rUpanI prazaMsA karI hatI. paraMtu kAlAMtaramAM emanA zarIramAM bhayaMkara rogonI utpatti thaI gaI ane jota jotAmAM zarIranI badhI zobhA naSTa thaI gaI. cakravartI sanatkumArane vairAgya pedA thaI gayo. emaNe zarIrane azuci ane rogonI khANanA rUpamAM joyuM, enAthI mamatva haTAvyuM ane Atma-sAdhanAmAM lIna thaI gayA. aMtamAM te mukta thayA. () Asrava anapekSA : AmravanAM aniSTa pariNAmonuM ciMtana karavuM Asrava anuprekSA che. saMsAra rUpI samudramAM paDelA AtmarUpI jahAjamAM yogarUpI chidrothI karmarUpI jaLa haMmezAM AvatuM rahe che. avrata, pramAda ane kaSAya vagere AstravonA kAraNe AtmAnA jahAjamAM yogarUpI muktipurInA taTa sudhI nathI jaI zakatA. chidra hovAnA kAraNe te saMsAra samudramAM DUbI jAya che. jyAM sudhI Azrava che, tyAM sudhI saMsAra che. jIve pApano tyAga to keTalIye vAra karyo, paraMtu AmravanAM dvArone baMdha karyA vinA dharmanuM pUrNa phaLa prApta nathI thaI zakatuM. AmravanA kAraNe ja jIva saMsAramAM phare che, rakhaDe che. AraMbha ane parigraha AmravanA pramukha kAraNo che. enAthI virati karyA vinA AtmAnuM kalyANa nathI thaI zakatuM. AmravanA kAraNe jIva anaMta kALa sudhI saMsAranI viDaMbanA bhogave che. tethI Amravano tyAga karavo joIe. A ciMtana, Asrava bhAvanA che. samudrapAle corane baMdhanamAM paDelo joIne A bhAvanA bhAvI hatI ke azubha karmanA udayathI A cora baMdhanamAM paDyo che. azubha karmono udaya Avaze to mane paNa koNa choDaze ! A karmodaya Asrava para nirbhara che. Amravane rokI devAmAM Ave to baMdha na thAya ane karma baMdhana na thAya to karmano udaya paNa na thAya tethI e ja zreyaskara che ke karmano udaya thayA, pahelAM ja Amravane rokIne sukhI banuM. A prakAranA ciMtanathI samudrapAla virakata thaI gayA ane tapa-saMyamanI ArAdhanA karIne muktine prApta thayA. (8) saMvara bhAvanA : duvRttinAM dvArone baMdha karavA mATe savRttinA guNonuM ciMtana karavuM saMvara bhAvanA che. mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoganA nimittathI kamano Asrava thAya che. ene rokavA mATe vicArazIla mumukSu yathAyogya saMvarano Azraya le che. mithyAtvane rokavA mATe samyaguM darzana, aviratine rokavA mATe vrata, pramAdane rokavA mATe utsAha, krodha mATe kSamA, mAna mATe mArdava, mAyA mATe Arjava, lobha mATe saMtoSa, rAga Sa mATe samatA, manoyoga mATe mano gupti, vacanayoga mATe vacana gupti, kAyayoga mATe kAya guptinuM AlaMbana hoya che. yogono nirodha karIne jyAre AtmA zuddhopayogamAM sthira [ dvAdazAnuprekSA DOO SOO I933) Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che tyAre enA parama saMvara thAya che. A rIte saMvara dharmanuM ciMtana karavAthI AtmAmAM parama AnaMdanI anubhUti thAya che. harikezI munie A bhAvanAnuM ciMtana karyuM hatuM. emaNe brAhmaNone upadeza Apyo ke - "hiMsAmaya yajJano tyAga karIne sAcA yajJanuM svarUpa samajo. jIva rUpa kUMDamAM azubha karmarUpI baLataNane tArUpI agni dvArA bhasma karo. hiMsAmaya yajJa to AzravayajJa che, pApa baMdhanuM kAraNa che. tethI ene choDIne saMvara rUpa pavitra dayAmaya yajJanuM anuSThAna karo.' A saMvara bhAvanAnuM udAharaNa che. (9) nirjarA bhAvanA : AMzika rUpathI karmonuM kharI javuM nirjarA kahevAya che. A nirjarA be prakAranI hoya che - akAma nirjarA ane sakAma nirjarA. akAma nirjarA to pratyeka jIvane haMmezAM thatI rahe che. enAthI koI prayojana hala nathI thatuM. je nirjarA saMvarapUrvaka thAya che, e ja AtmA mATe upayogI che. je nirjarAnI sAthe navIna karmono baMdha thato rahe che, te AtmA mATe lAbhadAyaka nathI hoto. je nirjarAnI sAthe navIna karma baMdhana nathI thatuM, e ja nirjarA AtmAne karmothI mukta karI zake che. evI nirjarA tapa vagere dvArA ja thAya che. tapa karatAM-karatAM pariSaha vagere AvavAthI duHkhanI anubhUti nathI thatI, paNa AnaMdanI anubhUti thAya che ane te AnaMda karmone naSTa kare che. saMvara dvArA navAM AvanArAM pApone to rokI devAmAM Ave che, paraMtu pUrva saMcita karmono kSaya to nirjarA dvArA ja thAya che. evI nirjarA 12 prakAranA tapa dvArA thAya che. tethI ekAMta nirjarAnI bhAvanA sAthe tapanuM ArAdhana karavuM joIe. Ihaloka ke paralokanA sukhanI kAmanAthI kareluM tapa sArthaka nathI thatuM. muktinI dRSTine laIne je tapa karavAmAM Ave che, enAthI ja vAstavika nirjarA hoya che. Ama, nirjarA tattvanA saMbaMdhamAM UMDuM ciMtana, manana karavuM nirjarA bhAvanA che. enuM ArAdhana arjunamALIe karyuM hatuM. arjunamALI roja 6 puruSa ane 1 strI - ema sAta prANIonI vAta karato hato, paraMtu sudarzana zeThanA mAdhyamathI e prabhu mahAvIranI zaraNamAM pahoMcyo ane dIkSA dhAraNa karI lIdhI. te bele-bele pAraNA karavA lAgyo. prathama pAraNAnA avasara para jyAre arjuna mALI nagaramAM bhikSAcArI mATe gayA to pUrvakRtyone laIne nAgarikoe emane yAtanAo ApI, paraMtu te kSamAsAgara muni samabhAvathI sahana karatA rahyA. mahAkSamAM dhAraNa karavAthI ane ghora tapazcaryAthI cha mAsanI alpa avadhimAM ja arjunamALIe karmono kSaya karIne nirvANa prApta karyuM. (10) loka bhAvanA : tattvajJAnanI vizuddhi mATe lokanA vAstavika svarUpanuM ciMtana karavuM lokAnuprekSA che. AkAzanA je bhAgamAM pAMceya astikAya jovA maLe che, te bhAga loka kahevAya che. enA saMsthAna kamara upara hAtha rAkhIne nAcatA bhopAnA AkArano che. athavA eka dIvo UMco (dhA) enA para eka sIdho dIvo ane pachI UMdho (dhA)dIvo ema sthApita karavAthI je AkAra bane che e ja lokano saMsthAna che. A loka caturdaza rAja pramANa che. enA traNa vibhAga che - jemane adholoka, tiryakaloka ane Urdhvaloka kahevAmAM Ave che. enA agra bhAga upara siddhazilA che, jyAM jIva karmothI mukta thaIne zAzvata kALa sudhI sthita rahe che. Ama, lokanA svarUpanuM ciMtana karavuM lokabhAvanA che. A bhAvanAnA (34) ( jiNadhamo) Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtanathI mumukSunuM mana saMsArathI udvigna thaIne mukti sthAnane ane svAtmopalabdhi rUpa siddhine prApta karavA mATe lAlAyita (lAlacuM) thaI jAya che. A bhAvanAnuM ciMtana zivarAjarSie karyuM hatuM. zivarAjarSine pahelAM vibhaMga jJAna utpanna thayuM hatuM. jenAthI emaNe sAta dvIpa ane sAta samudra paryaMta pRthvI joI. te lokomAM e ja pracArita karatA rahyA ke pRthvI eTalI ja che. lokoe emane pUchyuM ke - "prabhu mahAvIra to asaMkhya dvIpa samudra batAve che, to tamArI vAta kevI rIte sAcI hoI zake che ?'" tyAre zivarAjarSi prabhu mahAvIranI pAse carcA-hetu pahoMcyA. paraMtu tyAM pahoMcatAM ja emanuM vibhaMga jJAna avadhijJAnamAM pariNata thaI gayuM ane uttarottara vRddhine prApta thayA, jenAthI te asaMkhya dvIpa-samudra jovA lAgyA. zivarAjarSi bhagavAna mahAvIranA ziSya banyA ane karmakSaya karIne mokSe padhAryA. caudaha rAjU uttuMga nabha, loka puruSa saMThAna / tAme jIva anAdi se, bhaTakata hai bina jJAna // A loka bhAvanAnuM svarUpa thayu (11) bodhi-bIja bhAvanA : Atma jJAna athavA samyaktvane bodhi kahevAmAM Ave che. A bodhi bIjanI prApti atyaMta durlabha che. A jIva anaMtakALa sudhI nigoda avasthAmAM mithyAtvarUpa UMDA aMdhakAramAM paDyo rahe che. jyAre anaMta puNya rAzino udaya thayo tyAre dvIndriyanA rUpamAM ane pachI anaMta puNya rAzinA vadhavAthI trIndriyamAM - A kramathI puNya rAzinA vadhavAthI caturindriya ane asaMzI paMcendriyamAM janmyo. pharI puNyano prakarSa thavAthI saMjJI paMcendriyanA rUpamAM janmyo. narabhava ane uttama jAti, kuLa vagere maLavAthI paNa bodhinI prApti na thaI. bodhi ratnanI prApti bahu durlabha che. paraMtu bodhi bIjanI prApti vinA AtmAnuM jarA paNa kalyANa nathI thaI zakatuM. bodhi bIjanA abhAvamAM ucca koTinI karaNI karIne jIva nava caiveyaka sudhI pahoMcI cUkyo, paNa enAthI koI pariNAma na AvyuM. samyaktvA vinA badhI kriyAo e ja rIte nirarthaka che, jema aMkanA vinA zUnya nirarthaka che. samyaktva ke bodhi bIjanI prApti thavAthI ja ratnatrayanI ArAdhanA thaI zake che, anyathA nahi. Ama, bodhi bIjanI durlabhatAnuM ciMtana karavuM bodhi bIja bhAvanA che. bhagavAna RSabhadevanA 98 putroe prabhunI preraNAthI A bhAvanAnuM ciMtana karyuM. bhagavAne emane kahyuM - ''saMvuAha, rvAi na vunnadda maMtrohi jItu pe' vunnA'' samajo ! kema nathI samajatA ? bodhi bIjanI prApti thavI atyaMta durlabha che. bhautika rAjya to anaMta vAra prApta thaI cUkyuM che paraMtu bodhi bIjanI prApti punaH punaH nathI thatI. tethI tame samyaktva ane cAritra prApta karIne mokSanuM avicaLa rAjya prApta karo. bhagavAnanI vANIthI pratibodha pAmIne aThThANu putroe saMyama-dhAraNa karIne mokSanuM akSaya sAmrAjya prApta karyuM. (12)-dharma bhAvanA : sarvajJa sarvadarzI tIrthaMkara devo dvArA upadiSTa dharma svAkhyAtanuM ciMtana karavuM dharma bhAvanA che. A keTaluM moTuM saubhAgya che ke tIrthaMkara, gaNadhara vagere satpuruSoe sarvajana hitakArI sarvaguNa saMpanna dharmano upadeza Apyo che. tIrthaMkara devanA dvAdazAnuprekSA 935 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmano sAra ahiMsA che. e ja samagra paramAgamano prANa che. A ahiMsA dharmathI ja avinAzI sukhanI prApti thAya che. AgamanI anya badhI vidhio ahiMsA dharma mATe ja che. rAga vagerenuM utpanna na thavuM ahiMsA che ane emanuM utpanna thavuM hiMsA che. ahiMsAnuM A svarUpa UMcuM che. lokamAM je koIno prANa levA ke dukhAvAne hiMsA ane evuM na karavAne ahiMsA kahevAmAM Ave che, e to ahiMsAnuM sthaLa rUpa che. yathArthamAM to je vikalpothI AtmAnA svabhAvano ghAta thAya che, te badho vikalpa hiMsA che ane e vikalpothI zUnya nirvikalpa avasthA ahiMsA che. e avasthA upara pahoMcatA ja sAcuM sthAyI Atmika sukha maLe che. jinAgamano sAra e ahiMsA ja che. Ama, ahiMsAmUlaka dharma saMbaMdhamAM ciMtana karavuM dharma bhAvanA che. evuM ciMtana karavAthI haMmezAM dharma upara anurAga rahe che. A dharma bhAvanAnuM ArAdhana dharmaruci aNagAre karyuM hatuM. nAgazrI brAhmaNIe dharmaruci aNagAra (muni)ne kaDavA tuMbaDAnuM zAka khavaDAvyuM hatuM. te laIne jyAre te gurujInI pAse AvyA ane emane te AhAra batAvyo to gurujIe ene viSAkta (jherIluM) jANIne niravadya bhUmimAM paraThAvavAnI AjJA ApI. dharmaci aNagAre IMTone pakaDavAnI jagyAe e zAkanuM eka buMda (TIpuM) pRthvI para nAkhyuM. e ja samaye aneka kIDIo tyAM AvI gaI ane zAka khAIne marI gaI. munithI e joyuM na gayuM. emaNe potAnA peTane sarvottama niravadya jagyA mAnIne te AhAra karI lIdho. enAthI AkhA zarIramAM vedanA utpanna thaI gaI. munirAja jIvarakSA mATe e vedanAne samabhAvathI sahana karatA rahyA. AyuSya pUrNa karIne te sarvAtha siddha vimAnamAM utpanna thayA. AgalA bhavamAM karmono aMta karIne mokSamAM jaze. ukta rItithI bAra bhAvanAomAMthI eka-eka bhAvanAnuM avalaMbana levAthI paNa aneka AtmAonuM kalyANa thayuM che. je jIva bAra bhAvanAonuM ciMtana karaze enA kalyANamAM zuM saMdeha thaI zake che ? anuprekSAonA ciMtanathI mana ekAgra thAya che ane indriyo vazamAM thAya che. mananA ekAgra thavAthI svasaMvedana dvArA AtmAnI anubhUti thAya che. e ja AtmAnubhUti dvArA jIvanamukta dazA ane aMtamAM parama mukti prApta thAya che. tyAre jIvo kRta-kRtya thaI jAya che. KGSS ( pariSaha upara vijaya) duHkhono anubhava karyA vinA prApta kareluM jJAna duHkha paDavAthI naSTa thaI jAya che, tethI munine zakti anusAra duHkhone sahana karavAnI Adata paNa pADavI joIe. AtmAnubhavanI sAthe-sAthe duHkhone sahana karavAnI zakti paNa munie prApta karavI joIe. tethI zAstrakAroe pariSadonuM svarUpa batAvIne emanA para vijaya prApta karavA mATe saMketa karyo che. mokSamArganI sAdhanA karatA samaye acAnaka je kaSTa upasthita thaI jAya che, emane pariSaha kahe che. emane jItavuM arthAt e kaSTothI kheda-khinna na thaIne zAMta bhAvathI emane sahana karavuM pariSahajaya che. emane e ja muni sahana karI zake che, jene kaSTone sahana karavAno abhyAsa hoya. (36) 000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 | jiNadho] Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemane abhyAsa nathI te pariSahothI gabharAIne mArga-bhraSTa thaI jAya che. tethI upavAsa, kAyakleza vagere tapa batAvyAM che. pariSaha paNa saMyama ane tapanAM ja aMgo che. pariSahone jItavAno anya lAbha e che ke navIna karmono baMdha rokAI jAya che ane jUnAM karmonI nirjarA thAya che. tethI kahevAmAM AvyuM che - mArga'cyavana nirjarArtha parisovyAH parISahAH - tattvArtha sUtra, a-9, sUtra-8 mArgathI smRta na thavA tathA karmonA kSaya mATe je sahana karavA yogya hoya, te pariSaho che. _ 'zreyAMsi bahuvighnAni bhavanti mahatAmapi' arthAtuM moTA mANasonA paNa zubha mArgamAM ghaNAM vidano Ave che. paraMtu vidanothI DarIne zubha kAryane na choDavo joIe. sAdhanAnA patha upara cAlanAra muninA kAryamAM paNa alagaalaga prakAranA pariSaha ane upasarga Ave che. emanAthI ene vicalita na thavuM joIe, paNa emane parAjita karatA AtmabaLa dvArA sAdhanA mArga upara anavarata cAlatAM rahevuM joIe. evo sAdhaka ja muktizrInuM varaNa karI zake che. je muninuM mana pariSado ane upasargonI vacce vicalita nathI thato ene ja mokSanI prApti thAya che. jo ke pariSahonI saMkhyA saMkSepamAM ochI ane vistAramAM vadhu paNa kalpita karI zakAya che, chatAM tyAganA vikAsa mATe vizeSa rUpathI bAvIsa pariSaha zAstromAM batAvavAmAM AvyA che, te nIce mujaba che : (1) sudhA, (2) pipAsA, (3) zIta (ThaMDu), (4) uSNa, (5) daMzamazaka, (6) acala, (7) arati, (8) strI, (9) caryA, (10) niSaghA, (11) zayyA, (12) Akroza, (13) vadha, (14) yAcanA, (15) alAbha, (16) roga, (17) tRNasparza, (18) maLa, (19) satkAra-puraskAra, (20) prajJA, (21) ajJAna ane (22) adarzana (athavA darzana) (1) dhA pariSaha : munine gRhasthonAM gharothI vidhipUrvaka AhAranI gaveSaNA karavAnI hoya che. evI sthitimAM aneka vAra evA prasaMgo AvI zake che. jyAre munine nirdoSa ane kalpanIya AhAranI prApti na thAya. evA prasaMgo upara munine sudhAnI vedanA thaI zake che. e samaye muni manathI paNa vicalita na thAya. eNe vicAravuM joIe ke A jIve paravaza thaIne nAraka avasthAmAM pazu-pakSInI paryAyamAM keTalIka bhayaMkara bhUkhane sahana karI che. enI sAme A atyAre upasthita sudhAnI vedanA kaI gaNatarImAM che? evuM vicArIne samabhAvapUrvaka sudhA vedanIyane sahana kare. sudhAthI tajita thaIne muni phaLa-phUla vagere vanaspatinuM chedana-bhedana na kare, na pacana-pAcananA AraMbhano vicAra ja kare, na akalpanIya AhAra grahaNa kare. bhUkhathI kSINakAya thavA chatAM paNa adInamana thaIne munie sudhA pariSadane jItavo joIe. [pariSaho upara vijaya) : 930) Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) pipAsA pariSaha : muni sacita jaLano tyAgI hoya che. ene acitta jaLa ja gRhasthonA tyAMthI yAcanA karIne lAvavAnuM hoya che, tethI keTalAka prasaMgo para munine kalpanIya pANInI prApti nathI thatI. evI sthitimAM pipAsAne kAraNe munine vedanA thaI zake che, eno kaMTha sukAI zake che. evA prasaMgomAM paNa munie zItodaka(sacitta jaLa)nuM sevana na karavuM joIe. nirjana sthAnomAM tIvra tarasathI pIDita thavA chatAMya kaMTha sukAvAno prasaMga AvavA chatAM paNa muni akalpanIya jaLanuM sevana karavAno vicAra sudhI na kare. eNe e pipAsA pariSadane adInabhAvathI samatApUrvaka sahana karavuM joIe. eNe saMtoSarUpI ghaTanA dhyAnarUpI jaLanuM pAna karavuM joIe. (3) zIta pariSaha H lUkho-sUko AhAra karanAra munine zarIranI kamajorIne kAraNe ke anya kAraNothI ThaMDInI pIDA satAvatI hoya to munie potAnI maryAdAne dhyAnamAM rAkhI agni saLagAvavA ke maryAdAthI vadhu vastra rAkhavAno vicAra sudhI na karavo joIe. eNe naraka vagere sthAnomAM pUrvajanmamAM bhogavelI ThaMDI(zIta)nI yAtanAnuM smaraNa karIne upasthita ThaMDInI vedanAne samabhAvathI sahana karavI joIe. agni-sevana ke anya akalpanIya AcaraNanuM sevana na karatAM zIta pariSaha para vijaya prApta karavo joIe. tapanI AgathI ThaMDIne roko. | (4) uSNa pariSaha : grISma RtumAM garamIne kAraNe saMtapta thavAthI muni AkuLavyAkuLa na thAya, potAnA zarIrane jaLathI na sIMco, snAnanI abhilASA na kare ane na paMkho vagere dvArA havA kare. garamInI vedanA thavAthI muni ene zAMtabhAvathI sahana kare. narakamAM sahana karelI uSNa vedanAnuM smaraNa karIne vartamAnamAM thanArI uSNa vedanAne nagaNya gaNe ane prazamarasanI zItaLa dhArAothI uSNatAnA paritApane dUra kare. (5) daMzamazaka pariSaha : DAMsa, macchara, mAkhI vagere DasanAra kSudra jaMtuonA karaDavAthI muni emanA para prakveSa na kare, emane pIDA na pahoMcADe, paNa samabhAvapUrvaka e pIDAne sahana kare. jema yuddhabhUmimAM agrabhAga upara rahelo hAthI bANothI vicalita nathI thato e ja rIte munine jIvaDAMonA karaDavAthI vicalita na thavuM joIe. (6) acela pariSaha H jaina sAdhanAmAM vastra sahita ane vastra rahita baMne prakAranI vidhionI anujJA karavAmAM AvI che. vastra sahita sAdhanA karanAra munine vastra vagerenA jIrNa hovAthI, phATI javAthI ke cora vagere dvArA corI levAthI kheda-khinna na thavuM joIe. eNe dIna banIne vastronI yAcanA na karavI joIe ane na koIpaNa sthitimAM akalpanIya vastra grahaNa karavA joIe. jIrNazIrNa vastrone kAraNe cittamAM jarA paNa khinnatA na lAvavI joIe. vastradhArIo mATe acela pariSadanuM A svarUpa che. je jinakalpI sAdhaka nagna rahe che, emanI sAthe strI vagere nimittonA upasthita thavAthI lajjA utpanna thaI zake che. jenA kAraNe nagnatvathI pIDAno anubhava thaI zake che. tethI nagnatAne pariSaha mAnavAmAM Avyo che. nagna sAdhaka samabhAvathI nagnatAne sahana kare, enAthI vicalita na thAya. (938), che te che je che te che jiNadhamo) Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: (7) arati pariSaha H saMyamano mArga khUba kaThora ane muzkela che. dareka kSaNe ahIM muzkelIo che. indriyone jItavI koI AsAna vAta nathI. mahAvratonuM pAlana karavuM talavAranI dhAra para cAlavA samAna che ane meru parvatanA bhArane uThAvavA samAna che. tethI evA muzkela mArga upara cAlanAra sAdhakane kyAreya saMyama pratye arati (aruci) utpanna thaI zake che. paraMtu dhIra-vIra munie utpanna aratine potAnA vivekanA baLathI dUra karI de. vivekayukta ciMtanathI saMyama viSayaka atine dUra karIne dharmarUpI ArAma(udyAna)mAM munie zAMta bhAvathI AnaMdapUrvaka vicaraNa karavuM joIe. ahIM e prazna thaI zake che ke kSudhA-pipAsA vage2e badhA pariSaha aratinAM kAraNo che, to atine alaga pariSaha kema kahevAmAM Avyo che ? samAdhAna e che ke kyAreka-kyAreka kSudhA-pipAsA (tarasa) vagere pariSahonA abhAvamAM paNa azubha kAryanA udayathI saMyamamAM arita thaI zake che. ene rokavA mATe ati pariSahane alaga gaNAvI che. (8) strI pariSaha : koI yauvananA unmAdathI unmatta yuvatI ekAMtamAM munine joIne bhoganI yAcanA kare, hAva-bhAva, vilAsa-vibhrama dvArA munine potAnI tarapha AkRSTa karavA mAge ke anya rItithI ratinI cAha kare to munie e vicAravuM joIe ke e strIo paMkabhUta che, kIcaDa che, khADA che, jemAM phasAIne manuSya duHkhI banI jAya che. e strIo manuSya mATe baMdhanarUpa che, jemAM baMdhAIne te paravaza thaI jAya che. evuM samajIne muni potAnA manane ane indriyone kAcabAnI jema gopana (chupAvIne) karIne rAkhe. je A strIone vaza nathI thato eno ja saMyama sthira rahe che. AtmagavaiSI sAdhu strIomAM Asakta na thatAM, emAM na lalacAtAM, daDhatA sAthe saMyamamAM sthira rahe che. strI pariSahanA AvavAthI dRDhatAnI sAthe enI upara vijaya prApta kare, svayaM ene vazavartI na thaI jAya. strI-pariSahano vijetA ja saMyamamAM susthira rahI zake che. (9) caryA pariSaha H munine vAyunI jema apratibaddha thaIne grAmAnugrAma vicaraNa karavAnuM hoya che. eka jagyAe rahevAthI sneha-baMdhanamAM paDI javAnI saMbhAvanA rahe che, tethI muni mATe naukalpI (ATha mahinAmAM ATha ane eka comAsA saMbaMdhI) vihAranuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. A vidhAna anusAra eka sthAnathI bIjA sthAna upara cAlatAM-cAlatAM sAdhunA pagamAM kAMkarA-paththaro, kAMTAo vagere vAge ke anya rItithI vihAramAM yAtanAo thAya, emane munie samabhAvathI sahevuM joIe. A caryA pariSaha para vijaya meLavavo che. (10) niSadhA pariSaha : sAdhanA-rata sAdhue aneka vAra ekAMtamAM, zUnyAgAra, smazAna, vRkSanI nIce, pahADanI guphAo vageremAM paNa besIne dhyAna vagerenI sAdhanA karavAnI hoya che. e samaye sAdhaka para jo koI bhayano prasaMga AvI jAya to ene akaMpita bhAvathI jItavo, AsanathI vyuta na thavuM, anya prANIone saMtrasta na karavo, niSadyA pariSaha para vijaya meLavavo che. besavA mATe ubaDa-khAbaDa jamIna maLavAthI manamAM kheda na karavo niSaghApariSaha vijaya che. pariSaho upara vijaya 939 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : (11) zayyA pariSaha : komaLa ke kaThora, UMcI-nIcI jevI paNa jagyA sahaja bhAvathI maLe tyAM samabhAvapUrvaka rahevuM ke zayana karavuM zayyA pariSahane jItavuM che. pUrvAnubhUta palaMgagAdI-ozikuM vagerenuM smaraNa na karatAM UMcI-nIcI, UbaDa-khAbaDa zayyA maLavAthI munie vicAravuM joIe ke mane kyAM ahIM vadhu rokAvuM che ? eka rAta mATe jevI tevI paNa zayyA (pathArI) maLe, zuM bagaDI javAnuM che ? A rIte samabhAva ane zAMti sAthe zayyA pariSaha para vijaya meLavavo joIe. (12) Akroza pariSaha H munine jo koI kaThora zabda kahe, gALo Ape, apamAna kare, bhaenA kare to muni enI prati jarA paNa krodha na kare. jo muni paNa badalAmAM kaThora zabda bole che to e paNa e ajJAnIo jevo thaI jAya che. tethI bANonI jema vAgatA kaDavA zabdone sAMbhaLIne muni mauna rahyA, e marmabhedI vacano para jarA paNa dhyAna na de. Ama, je muni durvacanarUpI grAmakAMTone samabhAvapUrvaka zAMtinI sAthe sahana kare che, te Akroza pariSahane jItanAra muni che. (13) vadha pariSaha H jo koI krUrakarmI jIva munine mAravA mATe taiyAra thAya tyAre paNa muni enI pratye manamAM jarA paNa dveSa na lAve. kSamA-dharmane zreSTha jANIne bhikSu dharmanuM AcaraNa karato rahe. vadhanI sthiti AvavAthI muni vicAra kare ke jIvano nAza nathI thato. A bicAro mArA zarIrano nAza karI rahyo che. mArA jJAna vagere guNano nAza to nathI karI rahyo. Ama, mAranAranI pratye jarA paNa pradveSabhAva manamAM na lAve. je muni evI utkRSTa kSamA dhAraNa kare che, te vadha pariSahano vijetA che. (14) yAcanA pariSaha : aNagAra bhikSumAM A keTalo kaThina (muzkela) AcAra che ke ene potAnA upayoganI pratyeka vastu mAMgIne ja levI paDe che, koIpaNa vastu enI pAse ayAcita nathI hotI. yAcanA karavI khUba kaThina kAma che. mAMgavAmAM zaramano anubhava hoya che. yAcanA karatA samaye muninA manamAM e vicAra kadAca AvI zake che ke - 'A kevo AcAra jemAM pratyeka vastu mAMgavI paDe che ? enI apekSAthI to agAravAsa sAro che jyAM koI vastu mAMgavI to nathI paDatI ?' evo vicAra karanAra muni yAcanA pariSahathI parAjita thaI jAya che. tethI munie evo vicAra kyAreya na lAvavo joIe. yAcanAne prabhu mahAvIra sAdhuno AcAra kahyo che, tethI adIna bhAvathI - zAhI vRttithI yAcanA karavAmAM koI zaramanI vAta nathI. niravagha vRtti mATe sAdhune bhikSAcarI karavI ja paDe che. enAthI saMyama dehanI pAlanA paNa thaI jAya che, ane AraMbha-samAraMbhathI bacAva paNa thaI jAya che. tethI yAcanAnA guNone jANIne enAthI utpanna thanArI zarama vagerene muni jIte. je yAcanA pariSahathI pIDita nathI thato te yAcanA-pariSahano vijetA muni che. (15) alAbha pariSaha : yAcanA karavA chatAMya aneka vAra sAdhune icchita vastunI prApti nathI thatI. e alAbhanI sthitimAM manamAM khinnatA AvI zake che, enuM nivAraNa karavA mATe muni potAnA manamAM vicAre ke - 'Aje mane iSTa vastu nathI maLI rahI to 940 jiNadho Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAle maLaze.' jyAre aMtarAya karmano kSayopazama thaze tyAre vastu maLaze. emAM kheda karavAnI koI vAta nathI.je sAdhaka evo vicAra kare che ene alAbhanI sthiti du:khI nathI karI zakatI. te muni alAbhamAM paNa saMtuSTa rahe che. te alAbhanI sthitimAM sahaja tapanA lAbhane jue che. evo muni alAbha pariSahano vijetA che. (16) roga pariSaha : vedanIya karmanA udayathI zarIramAM roganI utpatti thaI javAthI muni jarA paNa khinnatAno anubhava na kare. ene pUrvakRta karmono udaya mAnIne zAMti sAthe AkuLa-vyAkuLa thayA vinA sahana kare. jarA paNa kAyaratA na lAve. sAdhu e samaya e vicAra kare ke - 'zarIra ane AtmA alaga-alaga che. zarIramAM roga thavAthI mArA AtmAnuM kaMI nathI bagaDatuM.' sanatakumAra cakravartIno Adarza rogagrasta munie potAnI samakSa rAkhavo joIe. sanatkumAra cakravartI khUba rUpavAna hatA. devayogathI emanA zarIramAM kuSTha roga utpanna thaI gayo. emaNe virakta thaIne dIkSA laI lIdhI. A utpanna roganI cikitsA nathI karI, emaNe upekSAnI ane dhIratAnI sAthe sahana karyuM. e ja roga pariSahane jItavuM che. (10) tRNa-sparza : munine pAtharavA mATe tRNonI zayyA ke Asanano upayoga karavo paDe che. tRNono sparza tIkSNa hoya che. muninuM zarIra tapanA kAraNe, rUkSa vRttinA kAraNe kruza thaI jAya che, tethI enI tRNa vagereno sparza khUba pIDAkArI hoya che. chatAM karma-nirjarAno abhilASI muni A pIDAne zAMta bhAvathI sahana kare che. tRNothI tarjita (pIDita) thato medhAvI sAdhaka kyAreya maryAdA uparAMta vasrono upayoga zayyA ke Asana mATe na kare. je A prakAranA tRNasparza pariSahane sahana kare che, te tRNa-sparza pariSaha vijetA muni che. (18) maLa pariSaha : jaina nigraMtha muni snAna nathI karatA. kAraNa ke te zama-damajapa-tapa zauca vagerethI haMmezAM pavitra hoya che. apakAya ane anya trasa-sthAvara jIvonI anukaMpA mATe muni na snAna kare che ane na lepa ke mAliza karAve che. garamI vagerene kAraNe romathI (rome-roma) parasevo nIkaLe che ane raja vagere UDIne zarIra upara melanA rUpamAM coMTI jAya che. Ama, sveda ane maLa vagerene kAraNe zarIra klinna thavA chatAMya muni kyAreya snAna karavAnI icchA na kare. paNa karma-melane dUra karavA mATe jaLa-maLane aglAna bhAvathI dhAraNa kare. Ama,muni maLa pariSahano vijetA hoya che. (19) satkAra-puraskAra pariSaha : sAdhanAzIla munine joIne aneka bhAvuka naranArI zraddhA-bhaktipUrvaka satkAra-sanmAna kare che, abhyutthAna vagerethI vinaya kare che, bhojana vagere mATe nimaMtrita kare che ane anya aneka rItiothI stuti, kIrti, prazaMsA, mahimA, abhivAdana vagere kare che. A rIte potAno mahimA ke prazaMsA thavAthI muni na to prasanna thAya che ane na niMdA vagere thavAthI (karavAthI) ruSTa thAya che. munine AdarasanmAnanI kAmanA nathI hotI. sAco muni Adara-satkArane pariSaha mAne che ane ene rAgadveSa rahita thaIne samabhAvathI sahana kare che. arthAt satkAra maLavAthI paMcamAtra paNa harSano pariSaho upara vijaya 941 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava nathI karato ane anAdara thavAthI paMcamAtra paNa kheda nathI karato. A rIte mAnApamAnamAM samadaSTi rAkhanAra muni satkAra-puraskAra pariSahano vijetA che. (20) prajJA pariSaha : viziSTa camatkAriNI buddhi hovAthI muni enuM abhimAna na kare ane evI viziSTa prajJA na hovAthI khinnatA na lAve. jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama para buddhinI tIvratA ke maMdatA nirbhara kare che. tethI kSayopazamanI vicitratAne dhyAnamAM rAkhIne muni abhimAnathI dUra rahe. je A rIte potAnA viziSTa jJAnano garva nathI karato te muni prajJA pariSahano vijetA che. (21) ajJAna pariSaha : keTalIka vAra sAdhakanA jJAnAvaraNIya karmano evo gADha udaya rahe che ke nAnAvidha prayatna karavA chatAMya ene jJAnanI prApti nathI thatI. ene kAraNe sAdhakanA manamAM khinnatA AvI jAya che ke - "aho! huM ATaluM tapa vagere karuM chuM, vAMcavAmAM parizrama karuM chuM, chatAMya mane jJAna nathI AvatuM. loko mane prazna kare che, paraMtu huM emano javAba ApI zakato nathI.' munine A prakAranI khinnatA na lAvavI joIe. paNa eNe e vicAra karavo joIe ke - jyAre mArA jJAnAvaraNIya karmano vizeSa kSayopazama thaze to mane jJAna avazya prApta thaze. A rIte eNe potAne Azvasta karavo joIe. muni kyAreya evo vicAra na kare ke - "jyAre huM dharmanA ke zAstranA rahasyane nathI jANI zakato, to mAruM saMyama dhAraNa karavuM, brahmacarya pALavuM, AraMbha-samAraMbhathI virata thavuM vyartha che. huM ATaluM tapa karuM chuM, pratimA aMgIkAra karuM chuM, udyata vihArI thaIne vicaru chuM, chatAM mane atizaya jJAna kema nathI thatuM?" munie jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamanI vicitratAne dhyAnamAM rAkhIne potAnA ajJAna mATe kheda na karavo joIe. paraMtu aglAna bhAvathI jJAnaprAptine mATe udyama karatAM rahevuM joIe. je sAdhaka A pramANe ajJAnajanya pIDAne aglAna bhAvathI sahe che te ajJAna pariSahano vijetA che. (22) (a) darzana pariSaha : sUkSma ane atIndriya padArthonuM darzana na thavAthI svIkRta tyAga niSphaLa pratIta thavAthI muninI zraddhA DAmADoLa thaI zake che. evI sthitimAM potAnI zraddhAne aDola ane daDha rAkhavI joIe. zraddhAmAM vikSepa paDavAthI munine khinnatA thAya che. ene saMzaya thavA lAge che ke paraloka che ke nahi? tapasvIne Rddhi-siddhi maLe che ke nahi ? saMyama dhAraNa karIne kyAMka huM ThagAI to nathI gayo ne ? zuM khabara tIrthakara thayA che ke thaze nahi? A rIte muninI zraddhA DolAyamAna thaI jAya che ke tethI Ane pIDArUpa pariSaha mAnavAmAM Avyo che. munine A rIte potAnI zraddhAmAM vikSepa na nAkhavo (pADavo) joIe, paNa zraddhAne majabUta karatA rahevuM joIe. je sAdhaka A rIte (a) darzana viSayaka pariSahane zraddhAnA saMbalanA sahAre sahana kare che arthAtu potAnI zraddhAne daDha banAvI rAkhe che, te (ba) darzana pariSahano vijetA che. ukta bAvIsa pariSaho para vijaya meLavavAthI saMvara-dharma thAya che ane karmonI nirjarA thAya che. (942) no ja che na jiNadhamo) Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariSahonAM kAraNo : ukta bAvIsa pariSahomAMthI prajJA ane ajJAna pariSadonAM kAraNa jJAnAvaraNIya karma che. alAbha pariSadanuM kAraNa aMtarAya karma che. (a) darzana pariSadanuM kAraNa darzana mohanIya che. acela, arati, strI, niSadyA, Akroza yAcanA ane satkAra-puraskAra e sAta pariSada cAritra mohanIyanAM kAraNo hoya che. bAkI sudhA, pipAsA, zIta (ThaMDI), uSNa, dazamazaka, caryA, zayyA, vadha ane roga, tRNa-sparza tathA maLa e agiyAra pariSaha vedanIya karmanAM kAraNothI thAya che. guNasthAnomAM pariSaha : sUthama saMparAya nAmanA dasamA guNasthAnamAM tathA upazAMta moha ane kSINa moha nAmanA agiyAramA ane bAramA guNasthAnomAM cauda pariSahonI saMbhAvanA che. te e che - sudhA, pipAsA, zIta, uSNa, dazamazaka, caryA, prajJA, ajJAna, alAbha, zayyA, vadha, roga, tRNasparza ane maLa, mohanIya karmanA udayathI thanArA ATha pariSaho tyAM saMbhava nathI, kAraNa ke A guNasthAnomAM mohodayano abhAva che. chatAM dasamA guNasthAnamAM sUkSma lobha kaSAya hoya che, paraMtu te eTalo alpa hoya che ke ene na hovA jevo paNa kahI zakAya che. tethI dasamA guNasthAnamAM paNa mohajanya ATha pariSadono abhAva mAnyo che. teramA caudamA guNasthAnamAM mAtra agiyAra ja pariSaha saMbhava che, je vedanIyajanya che. te e che - sudhA, pipAsA, zIta (ThaMDI), uSNa, dazamazaka, caryA, zayyA, vadha, roga, tRNasparza ane maLa. bAkInA agiyAra pariSaha ghAtakarmajanya hoya che ane A guNasthAnomAM ghAti karmono abhAva hovAthI te saMbhava nathI. bAdara saMparAya nAmaka navamA guNasthAnamAM bAvIsa pariSaha hoya che, kAraNa ke pariSahone kAraNabhUta badhAM karyo tyAM hoya che. chaThThA-sAtamA-AThamA guNasthAnamAM paNa badhA pariSaho hoI zake che, kAraNa ke tyAM pariSadanA kAraNabhUta badhAM karmonI sattA che. eka sAthe eka jIvamAM saMbhAvya pariSaha? bAvIsa pariSadomAMthI keTalAka pariSaho paraspara virodhI che, jema ThaMDI ane garamI, carcA-zadhyA ane niSadyA. emAMthI pahelAMnA be ane pachInA traNa eka sAthe nathI. ThaMDInA hovAthI e ja samayamAM uSNa nathI hotuM ane uSNanA hovAthI ThaMDI hotI nathI. caryA, zayyA ane niSadhA - A traNamAMthI eka samayamAM eka ja saMbhava che. tethI ukta pAMceyamAMthI eka samayamAM be pariSadonI ja saMbhAvanA hoya che, traNanI saMbhAvanA hotI nathI. tethI eka jIvane eka samayamAM agiyAra pariSado ja hoI zake che. Ama, pariSahone jANIne je muni samabhAvanA sAthe A pariSadone sahana kare che te saMvara dharmano ArAdhaka hoya che ane karmonI mahAnirjarA kare che. [pariSaho upara vijaya ) pariSado upara vijaya che , je 943) 943 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GO (pAMca cAritra) Atmika zuddha dazAmAM sthira rahevAnuM anuSThAna vizeSa cAritra che, athavA cAritra mohanIya karmanA kSaya, upazama ke kSayopazamathI thanArA virati pariNAmane cAritra kahe che. niruktinI dRSTithI "vitta rivarti ratiti cAritram' pUrvasaMcita karmone je rikta kare, te cAritra che. kahyuM che - ___"eyaM cayarittakaraM cArittaM hoI AhiyaM " uttarA, a.-28, gA-33 mokSAbhilASI AtmA pUrva saMcita karmone dUra karavA mATe sarva sAvadha yoganI nivRtti kare che, e ja cAritra kahevAya che. pariNAma zuddhinA taratamabhAvanI apekSAthI cAritranA pAMca bhedo che. cAritranA pAMca bheda : (1) sAmAyika cAritra (2) chedopasthApanIya cAritra, (3) parihAra vizuddhi cAritra, (4) sUkSma saMparAya cAritra ane (5) yathAkhyAta cAritra. (1) sAmAyika cAritra H samabhAvamAM sthita rahevA mATe samasta azuddha pravRttiono tyAga karavo sAmAyika cAritra che athavA rAga-dveSa rahita AtmAnI pratikSaNa apUrvaapUrva-apUrva nirjarAthI thanArI Atma vizuddhinuM prApta thavuM sAmAyika che. bhavabhramaNanA klezane maTADanArI, ciMtAmaNi kAmadhenu tathA kalpavRkSanAM sukhono paNa tiraskAra karanArI, nirupama sukha denArI, ratnatrayanI paryAyone prApta karAvanArI, rAga-dveSarahita AtmAnI virati-pariNatine sAmAyika cAritra kahe che. sarva sAvadya vyApArano tyAga karavo tathA niravadya vyApAranuM sevana karavuM, sAmAyika cAritra che. chedopasthApana vagere cAritranA anya bheda paNa sAmAyika rUpa to che ja, chatAMya AcAra ane guNanI keTalIka vizeSatAone kAraNe anya cAra bhedonA sAmAyikathI pRthaka nirUpaNa karyuM che. cheda vagere vizeSaNa na hovAthI prathama cAritranuM nAma sAmAnya rUpathI sAmAyika cAritra rAkhavAmAM AvyuM che. sAmAyika cAritranA be bhedo che - indara kAlika sAmAyika ane yAvatkathita sAmAyika. itvara kAlika sAmAyika : ivara kALano artha che - alpakALa. alpakALa mATe je sAmAyika cAritra devA-levAmAM Ave che, te ivara kAlika che. bharata-airAvata kSetranA prathama ane aMtima tIrthakaranA tIrthamAM dIkSArthIne prathama ivara kAlika sAmAyika cAritra ApavAmAM Ave che. enI sthitimAM jaghanya sAta divasa, madhyama cAra mahinA ane utkRSTa cha mahinA che. enI pachI emAM punaH mahAvratonuM AropaNa karavAmAM Ave che. jyAM sudhI mahAvratonuM AropaNa karavAmAM AvatuM nathI tyAM sudhI e dIkSitanA ivara kAlika sAmAyika cAritra hoya che. (44) 000 0.0000 0.0000 ( jiNadho] Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAvalkathita sAmAyika cAritra: yAvajIvana mATe je sAmAyika cAritra aMgIkAra karavAmAM Ave che, te yAvankathita che. prathama ane aMtima tIrthakarane choDIne zeSa bAvIsa tIrthakaronA tIrthamAM tathA mahAvideha kSetranA tIrthakaronA sAdhuone pahelAM ja mAvajIvana mATe sAmAyika cAritra daI devAmAM Ave che, emAM punaH mahAvratonuM AropaNa nathI karavAmAM AvatuM. A yAvaskathita sAmAyika cAritra che. (2) chedopasthApanIya cAritra H je cAritramAM pUrva paryAyanA cheda karIne mahAvratonA punaH upasthApana-AropaNa hoya che, ene chedopasthApanIya cAritra kahe che. A cAritra bharata ane airAvata kSetranA prathama tathA carama tIrthaMkaranA tIrthamAM ja hoya che, zeSa tIrthakaronA tIrthamAM nathI thatA. chedopasthApanIya cAritra be prakAranA che - niraticAra chedopasthApana ane sAticAra chedopasthApana. niraticAra chedopasthApana : ivara sAmAyikavALA sAdhunA tathA eka tIrthathI bIjA tIrthamAM janArA sAdhuone je punaH vratAropaNa karavAmAM Ave che, te niraticAra chedApasthApana che. sAticAra chedopasthApana : mULaguNono ghAta karanArA sAdhune je punaH mahAvratonuM AropaNa karI navI dizA ApavAmAM Ave che, te sAticAra chedopasthApana che. (3) parihAra vizuddhi cAritra : jemAM viziSTa prakAranA tapaH pradhAna AcAranuM pAlana karavAmAM Ave che te parivAra vizuddhi-cAritra che. athavA je cAritramAM karmono ane doSono vizeSa rUpathI parihAra thAya ane vizeSa nirjarA dvArA vizuddhi thAya, te parivAra vizuddhi cAritra che. svayaM tIrthakara bhagavAna pAse athavA tIrthakara bhagavAna pAse rahIne parihAra vizuddhi cAritra aMgIkAra karI cUkyA hoya, enI pAse A cAritra aMgIkAra karavAmAM Ave che. gaccha nirgata navasAdhuonA eka gaNa sAmUhika rUpathI A cAritranI ArAdhanA kare che. emAMthI cAra sAdhu tapa kare che, je pArivArika kahevAya che. cAra vaiyAvRtya kare che, je AnupArivArika kahevAya che, ane eka kalpasthita arthAt gurunA rUpamAM rahe che, jenI pAse pArihArika ane AnupArihArika sAdhu, AlocanA, vaMdanA, pratyAkhyAna vagere kare che. A kalpa sthita sAdhu pravacana paNa Ape che. pArivArika sAdhu grISma RtumAM jaghanya eka upavAsa, madhyama belA tathA utkRSTa telA tapa kare che. zizirakALamAM jaghanya belA, madhyama telA ane utkRSTa caulA (cAra upavAsa) tapa kare che. varSAkALamAM jaghanya traNa upavAsa, madhyama cAra upavAsa ane utkRSTa pAMca upavAsa kare che. zeSa cAra AnupArihArika ane kalpasthita sAdhu prAyaH nitya bhojana kare che. e haMmezAM AyaMbila kare che. A rIte pArivArika sAdhu cha mahinA sudhI tapa kare che. enI pachI te tapa karanArA vaiyAvRtya karanArA banI jAya che ane vaiyAvRtya karanArA tapa karanAra thaI jAya che. A krama paNa cha mahinA sudhI pUrvavatu cAle che. Ama, ATha sAdhuone tapa karI levAthI emAMthI ekane guru pada para sthApita karavAmAM [ pAMca cAritra) no ja ja pa 945) Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave che ane zeSa sAta vaiyAvRtya kare che ane pUrvamAM guru pada para rahelA sAdhu tapa karavuM zarU kare che. A paNa cha mahinA sudhI tapa kare che. A rIte aDhAra mahinAmAM A parihAra tapanuM kalpa pUrNa thAya che. parihAra vizuddhi tapa pUrNa thavAthI te sAdhu kAM to A ja kalpano punaH prAraMbha kare che ke jinakalpa dhAraNa karI le che ke pAchA gacchamAM AvI jAya che. A cAritra chedopasthApanIya cAritravALAonuM ja hoya che, anyanuM nahi. parihAra vizuddhi cAritranA be bhedo che - nirvizamAnaka ane nirviSTa kAyika. tapa karanAra pArihArika sAdhu nirvizamAnaka kahevAya che. emanuM cAritra nirvizamAnaka parihAra vizuddhi cAritra kahevAya che. tapa karIne vaiyAvRtya karanAra AnupArivArika sAdhu tathA tapa karyA pachI gurupada para rahelo sAdhu nirviSTa kAyika kahevAya che. emanuM cAritra nirviSTa kAyika parihAra vizuddhi cAritra kahevAya che. (4) sUma saMparAya cAritra : saMpadAyano artha kaSAya che, je cAritramAM sUkSma saMparAya arthAt saMjvalana lobhano sUkSma aMza rahe che, ene sUkSma saMparAya cAritra kahe che. enA be bhedo che - vizuddhayamAna ane saMkSizyamAna. kSepaka zreNI ane upazama zreNI para caDanAra sAdhunA pariNAma uttarottara zuddha rahevAthI emanuM cAritra vizuddhayamAna hoya che. upazama zreNIthI paDatA sAdhunA pariNAma saMklezayukta hoya che, tethI emanuM cAritra saMktizyamAna kahevAya che. A cAritra dasamAM guNasthAnamAM hoya che. (5) cayAkhyAta cAritra : kaSAyano jarA paNa udaya na hovAthI aticAra rahita pAramArthika rUpathI prasiddha zuddha svarUpavALuM cAritra yathAkhyAta cAritra che. athavA kaSAya rahita sAdhunA niraticAra yathArtha cAritra yathAkhyAta cAritra kahevAya che. enA be bheda che - chavastha yathAkhyAta cAritra ane kevaLI yathAvAta cAritra. chaghastha yathAkhyAta cAritranA be bhedo che - upazAMta moha yathAkhyAta cAritra ane kSINa moha yathAkhyAta cAritra. agiyAramA guNasthAnamAM upazAMta moha yathAkhyAta cAritra hoya che. ane bAramA guNasthAnamAM kSINa moha yathAkhyAta cAritra hoya che. athavA chAstha yathAkhyAta cAritra be prakAranA che - pratipAti ane apratipAti. agiyAramA guNasthAnamAM thanArA pratipAti che ane bAramA guNasthAnamAM thanArA apratipAti chadmastha yathAkhyAta cAritra che. kevaLI yathAkhyAta cAritranA be bheda che - sayogI ane ayogI. sayogI yathAkhyAta cAritra teramA guNasthAnamAM hoya che ane ayogI yathAkhyAta caudamA guNasthAnamAM hoya che. vartamAna kALamAM mAtra paheluM sAmAyika cAritra ane bIjuM chedovasthAnIya cAritra - e be cAritra jovA maLe che. emanI vidhivat ArAdhanA karanAra muni saMsArasAgarathI pAra thaI jAya che ane anya bhavyajanone paNa pAra utAre che. ukta rItithI 3 gupti, 5 samiti, 10 dharma, 12 bhAvanA, 22 pariSaha-jaya ane 5 cAritranA bhedathI 57 prakAranA saMvaranuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM. je bhavya jIva ukta 57 prakAranA saMvara dharmanI ArAdhanA kare che, te mukita-sukhanA bhAgI bane che. (94) jA. / / jiNadharmoo] Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 ( tapanuM nirUpaNa pUrvavarNita saMvara dvArA karmono Asrava to baMdha thaI jAya che arthAtu navIna kamoMnuM baMdhana thatuM nathI, paraMtu pUrva saMcita karmonI sattA rahe che, ene naSTa karavA mATe tapanuM avalaMbana levuM paDe che. pUrvasaMcita karmono kSaya mukhyatve tapa dvArA thAya che. jIva eka taLAvanI samAna che ane karma pANInI samAna che. je taLAvamAM navuM pANI AvatuM rahetuM hoya to emAMthI pANI ulecatA rahevA chatAMya taLAva khAlI nathI thaI zakatuM. jo navA pANInuM Agamana rokI devAmAM AvyuM, paraMtu jUnuM jaLa na sukAya to paNa sarovara nirjaLa nathI thaI zakatuM. A rIte jyAM sudhI Amravano pravAha cAlu che tyAM sudhI jIva karma rahita nathI thaI zakato ane pUrvasaMcita karmone tapa dvArA kSaya na karavAmAM Ave tyAM sudhI paNa niSkarma nathI banI zakatuM. navAM kamane rokavA mATe saMvara dharmanI ane pUrvasaMcita karmono kSaya karavA mATe tapodharmanI apekSA rahe che. tapa dvArA koTi (karoDo) bhavanA saMcita karmajja paNa e ja rIte bhasma thaI jAya che, jema agni dvArA rUno Dhagalo. kahyuM che - "bhavakoDIsaMciyaM kammaM, tavasA nijarijjaI" - uttarA., a-30,gA-6 karoDo janmonA upArjita karma tapa dvArA kSINa thaI jAya che. jema pakSiNI potAnA zarIra upara lAgelI dhULane zarIra halAvIne sApha karI de che, e ja rIte upavAsa vagere tapa karanArA puruSa karmono kSaya karI de che. jema svarNanA melane dUra karavA mATe ene agnimAM nAkhavAmAM Ave che, e ja rIte AtmAnI zuddhi mATe ene tapa rUpI AgamAM nAkhavuM paDe che. tapano uddezya zarIra-damana sAthe indriyo ane mana upara vijaya prApta karavo che. zarIra puSTa thavAthI indriyo prabaLa thAya che ane te viSayonI tarapha tIvratAthI doDe che. indriyonuM viSayo prati doDavuM ja duHkhanuM kAraNa che ane A ja saMsAra che. saMsArathI pAra thavAnI icchAvALA mumukSu mATe indriyo para vijaya prApta karavo Avazyaka che. deha-damana indriya-vijayanuM sAdhana che. tethI tapazcaraNa dvArA zarIranuM damana karavuM joIe. zarIra-damana eka sAdhana che ane tethI indriyo upara tathA vAsanAo para vijaya meLavavo sAdhya che. sAdhyane lakSyamAM rAkhIne jo sAdhanono upayoga karavAmAM Ave tyAre to barAbara che, paraMtu sAdhyane bhulAvI devAmAM Ave to sAdhana nirupayogI siddha thAya che. saMsAramAM aneka prANI Atma zuddhinA lakSyane bhUlIne mAtra zArIrika kaSTa sahana karavAno mArga apanAve che. koI paMcAgni tapa tape che, koI kAMTAo upara UMghe che, koI zevALa khAIne rahe che, koI mahinA mahinA - sudhInA upavAsa karIne pAraNAmAM kuzamAtra khAya che, paraMtu A badhuM ajJAna tapa che. evA tapano koI Atmika lAbha hoto nathI. kAraNa ke evA tapano uddezya ja khoTo che. jeno uddezya ja azuddha che, to kArya zuddha kevI rIte K tapanuM nirUpaNa kare 940) Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI zake che? sAMsArika vAsanAothI ke yazanI lAlasAthI kareluM tapa bALa-tapanI zreNImAM che. evA tapathI AtmasaMzodhana thatuM nathI. Atma zuddhinA uddezyathI kareluM tapa ja karmonI nirjarAnuM kAraNa hoya che. kahyuM che - je ya buddhA mahAbhAgA vIrA sammatta daMsiNo / suddhaM tesiM parakkaMtaM aphalaM hoi savvaso // je samyagujJAnI, mahAbhAga, vIra ane samyagudRSTi che, emanuM tapa vagere anuSThAna zuddha che. enAthI mokSanI prApti thAya che. e mahApuruSonuM tapa sAMsArika prayojana mATe nathI hotuM. je vyakti tapazcaryA karIne enuM abhimAna kare che, mAna-moTAInI abhilASA rAkhe che, sAMsArika phaLanI AkAMkSA rAkhe che, enuM paNa tapa zuddha nathI. tapa mAtra nirjarAnI daSTithI ja karavuM joIe jema ke AgamamAM kahyuM che - _ "cauvivhA khalu tava samAhI bhavai / taMjahA- no ihalogaTThayAe tavamahidvaijjA, no paralogaTThaAe tavamahiTThijjA no kitti-vanna-sadda silogaTThaAe tavamahiTThijjA, nannattha nijjaraTThayAe tavamahichejjA / " / - dazavaikAlika, 9-4 cAra prakAranI tapa samAdhi hoya che. A lokamAM bhautika sukhonI lAlasAthI tapa na karo, paralokamAM bhautika sukhonI icchAthI tapa na karo. kIrti-varNa-zabda ane pUjA mahimA mATe tapa na karo, mAtra nirjarAnA hetuthI ja tapanuM ArAdhana karo. ekAMta nirjarAnI dRSTithI karavAmAM AveluM tapa ja uttama tapa che. jJAnapUrvaka kareluM tapazcaraNa ja mokSarUpa sAdhyane siddha karI zake che. mithyAdeSTio dvArA karavAmAM AveluM tapa ajJAna tapa che, kAraNa ke te zuddha uddezyapUrvaka nathI karavAmAM AvatuM. "gItA'mAM tapanA viSayamAM kahevAmAM AvyuM che - viSayA vinivartante nirAhArasya dehinaH / rasavayaM rasopyasya paraM dRSTvA nivartate // tapasvI nirAhArInA viSaya zAMta thaI jAya che. je rasa (Asakti) rahI jAya che, te paNa samyagu jJAna dvArA naSTa thaI jAya che. enAthI siddha thAya che ke viSayothI nivRtti karavA mATe tapanI AvazyakatA che. nirAhArI rahevAthI viSaya zAMta thAya che ane A ja AzayathI nirAhArI rahevAthI Asakti paNa cAlI jAya che. tAtparya e che ke indriya-viSayonI tarapha na doDo ane AtmajAgRti banI rahe, ene mATe tapanI AMcamAM tapavuM joIe. tapano artha mAtra zarIranuM damana ja nathI, paNa Atmadamana paNa che. kaSAya vagere kuvAsanAothI vAsita cittanI pravRttino nirodha karavo, Atmadamana che. je sAdhako potAnI vRttione vazamAM kare che te tapasvI padanA sAcA adhikArIo che. tapazcaryAno mApadaMDa vRttivijaya che. jeNe potAnI icchAone jeTalA aMzamAM ochI karI che, te teTalA ja aMzamAM tapanI ArAdhaka che. tethI kahevAmAM AvyuM che - (948) , , , jiNadharmoo] Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUchAniro thatA eTale ke icchAone rokavI tapa che." AcArAMga sUtra'nA niryuktikAre tapanA mahattvane eka daSTAMta dvArA pratipAdita karyuM che jaha khalu jhusiraM kaLaM suciraM mukkaM lahuMDahai aggI / taha khalu khavaMti kammaM sammacaraNeThiyA sAhU // jema jIrNa tathA atyaMta sukAyelA kASThane agni tarata ja saLagAvI de che, e ja rIte samyaka cAritra(tapa)mAM sthita sAdhu karmarUpI kASThane bhasma karI de che. jema lIlA (palaLelA) lAkaDAnI apekSA sUkuM lAkaDuM ane sUkAnI apekSA jIrNa lAkaDuM jaladI baLI jAya che, e ja rIte bhInAM pApa karmone bAhya-AtyaMtara tapanI AgamAM tapAvI devAM joIe. Ama, tapelAM karmarUpI lAkaDAM dhyAnarUpI AgathI zIgha (tarata) ja baLI jAya che. dhyAna AtyaMtara tapa ja che. uttarAdhyayana sUtra'nA vIsamA adhyayanamAM kahyuM che - tta baMnne ! nIve ki gaUTya ? tai vorAnaVAya " - prazna-27 "bhagavan! tapa karavAthI jIvane zuM lAbha thAya che ?" "gautama! tapa karyA pahelAM saMcita karmonI nirjarA hoya che." tapano alaukika prabhAva, tIrthakaroe paNa kevaLI banatAM pahelAM tapanuM avalaMbana karyuM hatuM. bhagavAn RSabhadeve eka varSa sudhInuM tapa karyuM hatuM. madhyanA tIrthakaronA kALamAM (samayamAM) ATha mahinAno ane aMtima tIrthakara mahAvIranA samayamAM cha mahinAnuM utkRSTa tapa thatuM hatuM. svayaM mahAvIra prabhue che mAsanuM tapa karyuM hatuM. dazavaikAlika sUtramAM dharmanA aMganA rUpamAM tapanA mahattvane darzAvavAmAM AvyuM che. yathA - "ahiMsA, saMyama ane tapa rUpa dharma zreSTha maMgala che." tapa saMyamanuM kavaca che. tapa vinA saMyama surakSita ane susthira nathI rahetuM. AtmAnA aMtarmaLanI zuddhi tapathI thAya che. kahyuM che - 'taveNaM parisujjhai / ' - uttarA. 28 "tattvArtha sUtramAM AcArya umAsvAtie kahyuM che . tapasI nirnara ra' - tattvArtha, a-9 sU-3 arthAt tapathI saMvara paNa thAya che ane nirjarA paNa thAya che. Ama, tapanA mahimAne hRdayaMgama karIne mumukSu sAdhakane potAnI zaktinuM gopana na karatAM ullAsapUrvaka tapanuM AcaraNa karavAmAM udyata rahevuM joIe. [ tapanuM nirUpaNa che je che che ) che (949) Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapanA bheda : so tavo duviho vutta bAhirabbhantaro tahA / bAhiro chavviho vutto evamabbhantaro tavo // 7 // aNasaNa- muNoyariyA bhikkhAyariyA ya rasapariccAo / kAya - kileso saMlINayA, ya bajjho tavo hoi // 8 // pAyacchitaM viNao, vaiyAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ca ciussaggo, eso abhitarI tavo // 30 // uttara., a-30 tapanA mukhya be bhedo che bAhya tapa ane AtyaMtara tapa. bAhya tapa e che, jemAM zArIrika kriyAnI pradhAnatA hoya tathA je bAhya dravyonI apekSA sahita hovAthI dRSTigocara thatuM hoya. ApyaMtara tapa e che, jemAM mAnasika vRttionI pradhAnatA hoya tathA je prAyaH bAhya dravyonI apekSA rahita hovAthI bIjAone dRSTigocara na paNa thAya. bAhya tapanuM mahattva AtyaMtara tapanI puSTimAM upoyagI hovAthI che. bAhya ane AtyaMtara tapanA vargIkaraNamAM samagra sthULa ane sUkSma dhArmika niyamono samAveza thaI jAya che. bAhya tapanA cha bhedo che H 1. anazana, 2. uNodarI, 3. bhikSAcaryA, 4. rasaparityAga, paM. kAyakleza ane 6. pratisaMlInatA. : AtyaMtara tapanA paNa cha bheda che H 1. prAyazcitta, 2. vinaya, 3. vaiyAvRtya, 4. svAdhyAya, 5. dhyAna ane 6. vyutsarga. bAhya tapa 1. anazana : (upavAsa) : anazana arthAt anAja, pAna-pANI, khAdya arthAt pakavAna, mevA vagere, svAdya arthAt mukhazuddhi karanAra ilAyacI-sopArI vagere e cAreya prakAranA padArtho ahIM 'azana' zabdathI grAhya che. pUrvokta azana-pAna-khAdya-svAdha- cAreya prakAranA AhArano tyAga karavo anazana tapa che. anazana tapa be prakAranA hoya che - itparika anazana ane yAvatkathita anazana (jIvana paryaMta mATe karavAmAM AvatuM anazana) itvarika arthAt maryAdita samaya mATe karavAmAM AvatuM anazana. eka upavAsathI laIne cha mahinAnA upavAsa sudhI itvarika anazana hoya che. AtmA mUlataH aNAhArI che. zarIramAM Abaddha hovAnI parataMtratAne kAraNe ene AhAra karavo paDe che. zarIra saMyamanI sAdhanAnuM sAdhana che. jyAM sudhI A zarIra dvArA saMyamanI sAdhanA thaI zake tyAM sudhI Ane bhADAnA rUpamAM AhAra Apavo ja paDe che. mumukSu AtmA khAvA mATe nathI khAtA paNa zarIrane surakSA ApavA mATe anAsakta bhAvathI khAya che. tethI mumukSu muni AhArano gulAma nathI hoto, paNa AhAranI gulAmIne vadhumAM vadhu nirAhAra rahIne toDanAra hoya che. tethI muni upavAsa, belA, telA vagere tapa karatAM ja rahe che. cAra jJAnonA svAmI gautama gaNadhara belA-belA pAraNAM karatA hatA. munionuM saMyamI jIvana jiNadhammo 950 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha prakAranAM tapothI alaMkRta hoya che. sAkSAt prabhu mahAvIre potAnI sAdhanA avasthAmAM eTaluM vadhu tapa karyuM ke te dIrgha tapasvInA rUpamAM vikhyAta thayA. mumukSu sAdhakonI sAme e jvalaMta Adarza che, je tapanI mahattAne ane enI upayogitAne sUcita kare che. "sthAnAMga sUtra'mAM kahevAmAM AvyuM che - _ 'khaMti sUrA arihaMtA, tave sUrA aNagArA' - sthAna-4 arihaMta bhagavAna kSamAzUra che ane aNagAra tapa karavAmAM zUra hoya che. i-rika anazana tapanA cha prakAro : (1) zreNI tapa, (2) pratara tapa, (3) dhana tapa, (4) varga tapa, (5) vargavarga tapa ane (6) prakIrNaka tapa. (1) zreNI tapa : caturtha bhakta (eka upavAsa), SaSTha bhakta (belA), aSTama bhakta (telA) Ama, kramathI caDatAM-caDatAM pakSopavAsa, mAsopavAsa, dvimAsopavAsa ane aMtamAM pAsopavAsa karavo zreNI tapa kahevAya che. cha mahinAthI vadhuno upavAsa nathI hoto. pratara tapa (2) pratara tapa H zreNIne zreNIthI guNyA karavAthI pratara thAya che. eka, be, traNa, cAra 1 | 2 upavAsanI eka zreNI. A zreNIne zreNIthI guNyA karavAthI (444)=16 pada thAya che. te bAjunA koSThaka anusAra jANavA joIe. bAjumAM ApelA koSThaka anusAra pahelAM eka upavAsa, pachI be, pachI traNa, pachI cAra. pachI be, pachI traNa, pachI cAra, pachI eka. A rIte aMkonA krama anusAra tapa karavuM pratara-anazana tapa kahevAya che. (3) dhana tapa H pratarane zreNIthI guNyA karavAthI dhana tapa thAya che. pratara arthAtu 16ne zreNI arthAt 4thI guNyA karavAthI 64 pada thAya che. 16X4 Ama 64 koSThakamAM AvatA aMko anusAra tapa karavuM dhana tapa kahevAya che. (4) varga tapa : dhanane dhanathI guNyA karavAthI varga thAya che. 64864=4096 koSThakomAM AvanAra aMko anusAra tapa karavuM varga tapa kahevAya che. (5) varga varga tapa : vargane vargathI guNyA karavAthI varga varga thAya che. 4096 X 4096=16777216 koSTakomAM AvanAra aMko anusAra tapa karavuM vargavarga tapa che. (6) prakIrNaka tapa H uparyukta zreNI vagerenA rUpamAM na karIne je tapa vibhinna rUpomAM karavAmAM Ave, te prakIrNaka tapa che. jema ke - kanakAvalI, ratnAvalI, muktAvalI, ekAvalI, bRhat siMhadIDita, laghusiMhakrIDita, guNaratna, saMvatsara, vajamadhya-pratimA, yavamadhya-pratimA, sarvatobhadra-pratimA, mahAbhadra-pratimA, bhadra-pratimA, vardhamAna AyaMbila vagere prakIrNaka tapo che. tapanuM nirUpaNa kare che che te che 51) Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvalI tapa : prathama upavAsa, pachI belA, pachI telA. enA pachI eka-eka karIne 8 caturthavyakta karavA. pachI eka upavAsathI laIne kramazaH soLa upavAsa sudhI vadhAravA. tyAra pachI eka-eka karIne coMtrIsa vAra caturthabhata karavA. enI pachI soLa upavAsa, paMdara upavAsa, cauda upavAsa, A kramathI eka upavAsa sudhI nIce UtaravuM, tyAra pachI ATha vAra caturthabhakta karavuM. enA pachI telA, belA ane eka upavAsa karavA. A tapanI 4 paripATIo karavAnI hoya che. eka paripATIno kALa eka varSa, be mahinA ane be divasa che. cAra paripATIo pUrI karavAmAM cAra varSa, ATha mahinA ane ATha divasa lAge che. prathama paripATImAM pAraNAmAM vigaya laI zakAya che. bIjI paripATImAM vigayano tyAga hoya che. trIjI paripATImAM vigayano lepamAtra paNa varjanIya che. cothI paripATImAM pAraNAnA divase AyaMbila karavAmAM Ave che. A tapanI eka paripATImAM tapanA divasa traNaso cotrIsa pAraNAnA divaso iThyAsI hoya che. A tapa daramiyAna divasamAM AtApanA levI ane rAtamAM vastrarahita thaIne vIrAsanathI besIne dhyAna karavAnuM hoya che. jyAM be sthAno upara ATha vakhata caturthabhakta karavAnuM hoya che, tyAM emAM ATha SaSThabhakta karavAnA hoya che, tathA jyAM cotrIsa vAra caturthabhakti karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. tyAM emAM cotrIsa SaSThabhakta karavAmAM Ave che. zeSa vidhi ekAvalI tapanA samAna jANavI joIe. A tapanI cAra paripATIo hoya che. eka paripATIno kALa eka varSa, traNa mahinA ane bAvIsa divasa hoya che. emAM tapanA divaso traNaso coryAsI ane pAraNAnA divaso IkyAsI hoya che. cAreya paripATIono kALa pAMca varSa, be mahinA ane aThyAvIsa divasa che. prathama paripATInA pAraNAmAM vigaya laI zakAya che. bIjI paripATInA pAraNAmAM vinayano tyAga karavAmAM Ave che. trIjI paripATImAM vigayano lepa paNa varjita che ane cothI paripATInA pAraNAmAM AyaMbila karavAmAM Ave che. kanakAvalI tapa H AnI vidhi ekAvalI tapanI jema ja che. aMtara e che ke ekAvalI tapamAM jyAM be sthAno para ATha-ATha karIne caturthabhakta karavAnuM kahyuM che ane eka sthAna para cotrIsa caturthabhakta karavAnuM kahyuM che, tyAM A tapamAM ATha-ATha aSTamabhakta ane cotrIsa aSTamabhakta karavAmAM AvyA che. zeSa badhI vidhi ekAvalInI samAna jANavI joIe. ratnAvalI tapa ? A tapanI vidhi paNa ekAvalI tapanI jevI ja che, aMtara e che ke ekAvalI tapamAM A tapanI eka paripATImAM eka varSa, pAMca mahinA ane bAra divasa lAge che. emAM tapanA divasa eka varSa, be mahinA ane cauda divaso che. ane pAraNAnA divaso kyAsI hoya che. cAreya paripATIomAM pAMca varSa, nava mahinA ane aDhAra divasa lAge che. pAraNAnI vidhi ekAvalI ratnAvalInI samAna ja jANavI joIe. muktAvalI tapa ? A tapamAM sauprathama upavAsa karavAmAM Ave che. upavAsa pachI belA, enA pachI upavAsa. upavAsa pachI telA, pachI upavAsa ane pachI caulA - Ama, (52) jiNadho] Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacce upavAsa karatAM soLa sudhI vadhe che. soLa pachI eka upavAsa kare che. ahIM sudhI caDavAno krama thayo. enA pachI UtaravAno krama prAraMbha thAya che. pahelAM eka upavAsa, pachI paMdara, pachI upavAsa, pachI cauda. A rIte vacce-vacce upavAsa karatAM-karatAM UtarIne eka upavAsa sudhI Ave che. A muktAvalI tapa che. zeSa vidhi ekAvalI tapanI jema jANavI joIe. enI cAra paripATIo hoya che. eka paripATImAM agiyAra mahinA ane paMdara divaso lAge che. tapanA divasa baso kyAMsI ane pAraNAnA divasa ogaNasATha hoya che. cAreya paripATIomAM traNa varSa ane dasa mahinA lAge che. pahelI paripATImAM vigayathI paNa pAraNA hoya che. bIjI paripATImAM pAraNAmAM viyano tyAga, trIjImAM vigayanA lepa sudhIno tyAga ane cothI paripATImAM AyaMbilathI pAraNA karavAmAM Ave che. guNaratna-saMvatsara tapa ? A tapanI vidhi A prakAra che - prathama mahinAmAM ekaeka upavAsa karIne pAraNuM karavuM, bIjA mahinAmAM bele-bele pAraNAM karavAM, trIjA mahinAmAM tela-tele pAraNAM karavAM, cothA mahinAmAM caule-cIle pAraNA karavAM. Ama vadhatAM jatAM soLamA mahinAmAM soLa-soLanA pAraNAM karavAM. A guNaratna saMvatsara tapa che. divasamAM AtApanA ane rAtamAM dhyAnanI vidhi pUrvavat jANavI. A tapamAM kula soLa mahinA lAge che. emAMthI tera mahinA tera divasa pAraNAnA hoya che. - laghu siMhaniSkrIDita tapa je rIte cAlatA samaye siMha pAchaLa dRSTi nAkhatAM AgaLa vadhe che. A ja rIte je tapamAM AgaLa vadhatAM samaye pAchaluM tapa karavAmAM Ave che, te laghu sihaniSkrIDita tapa che. enI vidhi A prakAre che - pahelAM upavAsa, pachI belA, pachI upavAsa, pachI telA, pachI belA. pachI caulA, pachI kramazaH traNa, pAMca, cAra, cha, pAMca, sAta, cha, ATha, sAta, nava, pachI ATha, nava, sAta, ATha, cha, sAta, pAMca, cha, cAra, pAMca, traNa, cAra, be, traNa, eka, be, eka - Ama tapa karavuM laghu sihaniSkrIDita tapa che. enI cAra paripATIo hoya che. eka paripATImAM cha mahinA ane sAta divasa lAge che. tapanA pAMca mahinA ane cAra divasa tathA pAraNAnA teMtrIsa divasa hoya che. cAreya paripATIno samaya (kALa) be varSa ane aThyAvIsa divasa che. AtApanA ane dhyAna pUrvavat jANavuM joIe. mahA siMhaniSkrIDita tapaH laghu siMhaniSkrIDita tapamAM upavAsathI laIne nava upavAsa sudhI caDavAmAM Ave che ane pachI nIce UtaravAmAM Ave che. A mahA siMhaniSkrIDita tapamAM e ja kramAnusAra soLa upavAsa sudhI caDavAmAM Ave che ane e ja paddhatithI nIce UtaravAmAM Ave che. enI cAra paripATIo hoya che. eka paripATImAM eka varSa, cha mahinA ane aDhAra divaso lAge che. tapanA divaso eka varSa, cAra mahinA ane sattara divasa hoya che ane pAraNAnA ekasaTha divasa hoya che. cAra paripATIono kula samaya cha varSa, be mahinA ane bAra divasa che. AtApanA ane dhyAna pUrvavat samajavuM joIe. [ tapanuM nirUpaNa je Aje ja che. tema 53) Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAjumAM ApelA koSTaka anusAra upavAsa, belA, bhadrapratimA telA, caulA, paMcolA karavA. pachI telA, caulA, paMcolA, 1 | 2 | 3 | 4 | pa upavAsa ane belA karavA. tyAra pachI paMcolA, upavAsa, belA, telA, caulA karavA, pachI belA, telA, caulA, paMcolA ane upavAsa karavA. te anusAra caulA, paMcolA, upavAsa, belA ane telA karavA bhadrapratimA 5 | 1 | 2 | 3 | 4 che. emAM pAMca latAo thaI. enI cAra paripATIo 2 | 3 | 4 | 5 | 1 thAya che. prathama paripATImAM ekaso divasa lAge che. emAM paMcotera divasa tapanA ane pacIsa divasa pAraNAnA 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | hoya che. cAra paripATImAM eka varSa, eka mahino ane dasa divasa lAge che. bAjumAM koSTaka anusAra tapa karavuM mahAbhadrapratimA mahAbhadrapratimA che. upavAsa, belA, telA, caulA, pAMca, cha ane sAta upavAsa karavA | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 prathama latA che. bIjI latAmAM - cAra, pAMca, cha, sAta, | | eka, be ane traNa upavAsa karavAmAM | 7 | 1 | 2 | Ave che. trIjI latAmAM - sAta, upavAsa, belA, 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 1 | 2 telA, caulA, paMcolA ane cha upavAsa | 6 | 7 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 karavAmAM Ave che. cothI latAmAM - telA, caulA, paMcolA, cha, sAta, upavAsa ane belA karavAmAM | 5 | 6 | 7 | 1 | 2 | 3 | 4 | Ave che. pAMcamI latAmAM che, sAta, upavAsa, belA, telA, caulA ane paMcolA karavAmAM Ave che. chaThThI latAmAM - belA, telA, caulA, paMcolA, cha, sAta ane upavAsa karavAmAM Ave che. sAtamI latAmAM - pAMca, cha, sAta, upavAsa, belA, telA ane caulA karavAmAM Ave che. ukta rItithI sAta latAomAM upavAsathI laIne sAta upavAsa sudhInI tapasyA karavAmAM Ave che. eka paripATImAM ATha mahinA ane pAMca divasa lAge che. tapanA cha mahinA ane soLa divasa tathA pAraNAnA eka mahino ane ogaNIsa divasa hoya che. cAra paripATIomAM be varSa, ATha mahinA ane vIsa divasa lAge che. [954) che je che che A jiNadhamo) Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pratimAmAM pahelI latAmAM paMcolA, enI pachI cha, sAta, ATha ane nava upavAsanuM tapa karavAmAM Ave che. sarvatobhadrapratimA bIjI latAmAM - sAta, ATha, nava, pAMca ane chanuM tapa karavAmAM Ave che. trIjI latAmAM - nava, pAMca, cha, sAta ane ATha upavAsa karavAmAM Ave che. cothI latAmAM - cha, sAta, ATha, nava ane pAMca upavAsa karavAmAM Ave che. pAMcamI latAmAM - ATha, nava, pAMca, cha ane sAta upavAsa karavAmAM Ave che. ukata pAMca latAothI eka paripATI pUrI thAya che. emAM ekso paMcotera divasa tapanA ane pacIsa divasa pAraNAnA thAya che. kula eka paripATImAM cha mAsa ane vIsa divasa thAya che, tyAre paripATI be varSa, be mahinA ane 1] vIsa divasa lAge che. yavamadhya-caMdrapratimA : zukla (suda) pratipadAne eka kvala khAIne pratidina eka-eka kavala vadhatAM-vadhatAM pUrNimAne paMdara kavala ane kRSNa (vada) pratipadAne paMdara kaura khAIne eka-eka kavala pratidina ghaTAvatA amAse eka kaura AhAra karavAmAM Ave, A yavamadhya caMdra pratimA che. caMdramAnI kaLAnA sAthe AhAra vadhe che ane ghaTavA sAthe ghaTe che. yavanI jema madhyamAM jADA (vadhu AhAra) ane baMne AMtaraDAMo para pAtaLo (ocho AhAra) hovAthI A tapane yavamadhya-caMdrapratimA kahevAmAM Ave che. vajamadhya-caMdrapratimA H kRSNapakSa(vada)nI pratipadAne paMdara kavala khAIne pratidina eka-eka kavala karIne amAvasyAe eka kaura ane zukla (suda) pratipadAno eka kaura, enA pachI eka-eka kavala vadhAratA pUnamanAM 15 kaura AhAra karo, A vajamadhya-caMdrapratimA tapa che. vajano madhya bhAga pAtaLo hoya che ane baMne aMtamAM jADA thAya che. A rIte A tapamAM madhyamAM ocho AhAra karavAmAM Ave che ane baMne saMtomAM vadhu AhAra karavAmAM Ave che, tethI Ane vajamadhya-caMdrapratimA kahevAmAM Ave che. vardhamAna-AyaMbila tapa : emAM pahelAM eka AyaMbila karavAmAM Ave che. enA pachI eka upavAsa karavAmAM Ave che. pachI be AyaMbila ane eka upavAsa, pachI traNa AyaMbila ane eka upavAsa. A rIte vacce upavAsa karatAM-karatAM AyaMbila kramazaH ekaeka vadhatA rahe che. ekaso AyaMbila sudhI A krama cAle che, e somAM AyaMbila pachI eka upavAsa karavAmAM Ave che. A vardhamAna AyaMbila tapa che. A tapa cauda varSa, traNa mahinA ane vIsa divasamAM pUrA thAya che. emAM AyaMbilanA divasa 5050 thAya che ane upavAsanA divase so thAya che. kula 5150 divasa thAya che. A tapamAM caDavAnuM ja thAya che, UtaravuM nahi. tethI A vardhamAna tapa kahevAya che. A rIte keTalAMka prakIrNaka taponuM varNana karavAmAM AvyuM che. anya paNa aneka prakAranA prakIrNaka tapa che. jema sapta-saptamikApratimA vagere. A badhAM itvarakAlika tapa che. dU tapanuM nirUpaNa che jo A che ) 55) Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvatkathita anazana(upavAsa)nA traNa bheda : yAvajjIvana anazana vrata bhayaMkara upasarga AvavAthI, asAdhya roga vagerenI sthitimAM tathA mRtyu-kALa najIka jANIne karavAmAM Ave che. enA traNa bheda che - (1) bhaktapratyAkhyAna, (2) iMgitamaraNa ane (3) pAdapopagamana. bhaktapratyAkhyAna H emAM jIvanabhara mATe cAreya prakAranA AhArano tyAga karavAmAM Ave che. emAM zarIranI sevA, gamanAgamana tathA halana-calana karI zakAya che. : iMgitamaraNa H emAM cAreya prakAranA tyAga sAthe nirdhArita sthAnamAM gamanAgamana ane halana-calanano paNa tyAga karavAmAM Ave che. emAM koIthI sevA karAvI zakAtI nathI. pAdapopagamana : emAM cAreya AhArano tyAga karatAM karatAM badhA prakAranA halanacalanano paNa tyAga karI devAmAM Ave che. jema kapAyelA vRkSanI DALIo nizceSTa jamIna para paDI rahe che, e ja rIte emAM halana-calanano sarvathA niSedha hovAthI nizceSTa rahevAnuM hoya che. emAM zarIranI na to zuzruSA ja karavAmAM Ave che ane na koInI sevA ja levAmAM Ave che. A traNeya prakAranA yAvatkathita anazanane 'saMthAro' paNa kahevAmAM Ave che. e traNeya prakAranA anazana nihArima ane anihArima baMne prakAranA hoya che. je anazana grAma vagere vastImAM ane upAzrayamAM karavAmAM Ave che ane mRtyu pachI zabano dAha vage2e saMskAra karavAmAM Ave che, te nihArima anazana che. je parvatanI guphAomAM ke vanamAM karavAmAM Ave che tathA jemano aMtima saMskAra karavAmAM Avato nathI, te anihArima anazana che. 2. uNodarI tapanA vividha bhedo : AhAra, upadhi ane kaSAyane nyUna karavuM uNodarI tapa che. enA be bhedo che - dravya uNodarI ane bhAva uNodarI. dravya uNodarI tapa be prakAranAM che - upakaraNa dravya uNodarI ane bhaktapAna dravya uNodarI - upakaraNa dravya uNodarI H vasra-pAtra vagere upakaraNa ochAM rAkhavAM upakaraNa dravya uNodarI che. eka vastra, eka pAtra ane nirdoSa. prItikAra athavA jIrNa upakaraNa levAM. enAthI mamatva ghaTe che ane vihAramAM suvidhA thAya che. bhaktapAna dravya uNodarI : AvazyakatAthI ocho AhAra vagere karavo, bhaktapAna dravya uNodarI che. A aneka prakAranI hoya che. ATha kavala pramANa AhAra karavo pauna uNodarI tapa che. soLa kavala AhAra karavo. kiMcit uNodarI tapa che. 32 kavala AhArane pramANopeta AhAra mAnavAmAM Avyo che. eka kaura ocho AhAra karavo paNa uNodarI tapa che. 32 kavalanuM vidhAna sthULa vidhAna che. potAnA sAdhAraNa khorAkathI eka kavala paNa ochuM khAnAra prakAma-bhogI nathI, paNa uNodarI tapa karanAra mAnavAmAM Ave che. ocho AhAra karavAthI pramAdamAM ghaTADo thAya che ane zarIra nIroga rahe che. 'uttarAdhyayana sUtra'nA 30mA tapomArga adhyayanamAM uNodarI tapa saMbaMdhamAM evuM varNana kare che H 95 jiNadho Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uNodarI tapa saMkSepamAM pAMca prakAranuM che - dravya, kSetra, kALa, bhAva ane paryAya uNodarI. jeno jeTalo AhAra che, enAthI jaghanya eka kaNa paNa ocho AhAra karavo dravya uNodarI che. gAma, nagara, rAjadhAnI, nigama vagere vividha kSetromAMthI amuka-amuka kSetromAM ja bhikSAcArI mATe javuM kSetra uNodarI che. A prakAranI bhikSAcArI kSetra-saMbaMdhita abhigraha karIne karavAmAM Ave che. evA cha abhigraha batAvavAmAM Ave che - (1) peTikA, (2) ardha-peTikA (3) gomUtrikA, (4) pataMgavIthikA, (5) zakhUkAvatta ane (6) gata-pratyAgatA. peTikA : bhikSAsthAna (kSetra)ne peTI samAna cAra khUNAomAM vibhakta karI vaccenAM sthAnone choDatAM mAtra, khUNAnA gharomAM bhikSArtha javuM. ardha-peTikA : uparyukta cAra khUNAonAM gharomAMthI mAtra be khUNAonAM gharomAM ja bhikSArtha javuM. gomUtrikA H gomUtrikonI jema ADI-avaLI rItathI arthAt Amane-sAmanenI baMne paMktionAM gharomAMthI prathama ane paMktinA gharathI thoDo AhAra levo, pachI bIjI paMktinA gharamAMthI AhAra levo, punaH prathama paMktinA gharathI AhAra levo, A gomUtrikA bhikSAcArI che. pataMgavIthikA : pataMganA UDavAnI jema eka gharathI AhAra laIne pachI keTalAMka (thoDA) gharone choDIne AgaLanA gharathI AhAra levo. zakhUkAvatta : zaMkhanA AvartanI jema goLAkAra pharIne gocarI karavI. enA be bhedo che - bAhya ane AtyaMtara. gata-pratyAgatA eka paMktimAM prAraMbhathI laIne aMtima ghara sudhI bhikSA mATe jaIne tyAMthI pAcho AvatAM bIjI paMktimAM AhAra grahaNa karavo. ukta cha prakAranA abhigrahomAMthI koIpaNa prakArano abhigraha grahaNa karIne gocarI mATe nIkaLavuM kSetra uNodarI tapa che. jyAM sarasa AhAranI upalabdhi saMbhava hoya, saMkalpapUrvaka ane kSetrane choDIne anya kSetramAM gocarI karavuM paNa kSetra uNodarI che. kALa uNodarI : divasanA cAra praharo(pahoro)mAMthI amuka praharamAM bhikSA mATe javuM athavA trIjA praharanA aMtima bhAgamAM bhikSArtha javuM ane zeSa kALamAM na javuM, kALa uNodarI tapa che. bhAva uNodarI : strI ke puruSa, alaMkRta ke analaMkRta, amuka vayavALI, amuka vastravALI, amuka varNavALI, amuka bhAvavALI vyakti AhAra Apaze to laIza - A prakArano abhigraha karavo bhAva uNodarI che. [ tapanuM nirUpaNa )OOOOOOOOOOOOOX50) Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAya uNodarI dravya, kSetra, kALa ane bhAva uNodarImAM je vidhAna karavAmAM AvyuM che, enI apekSAthI uNodarI karavI uNodarI tapa thAya che. A dravya uNodarInuM varNana thayuM. bhAva uNodarI H krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga-dveSa, capaLatA vagere doSone ochA karavA bhAva uNodarI tapa che. 3. bhikSAcarcA: bAhya tapano trIjo bheda bhikSAcaryA che. zramaNa potAnI dehayAtrAnA nirvAha-hetu madhukarI-vRtti apanAve che. jema bhamaro phUlone pIDA pahoMcADyA vagara emAMthI thoDo-thoDo rasa pIne svayaMne tRpta karI le che, A rIte muni paNa gRhasthanAM gharothI thoDo-thoDo AhAra laIne potAnuM kAma calAvI le che. jema gAya-jaMgalamAM caratAM-caratAM vibhinna sthAnothI thoDuMthoDuM ghAsa khAya che, A rIte muni paNa gRhasthonAM aneka gharothI thoDo-thoDo AhAra vidhipUrvaka le che. tethI muninI AhAra vagerenI gaveSaNAne "gocarI' kahe che. jaina zramaNanA gocarInA niyamo khUba kaThora che, bhikSAcArI dvArA AhAra prApta karavo koI saraLa kArya nathI. tethI bhikSAcAryane paNa potAnAmAM eka tapa mAnavAmAM AvyuM che. bhikSAcaryA tapanA cAra prakAro che - (1) dravyathI, (2) kSetrathI, (3) kALathI ane (4) bhAvathI. dravyathI bhikSA mATe jatA samaye e saMkalpa karavo ke huM eTaluM ja dravya laIza ane e prakAre laIza" - A dravya bhikSAcaryA che. "Agama'mAM tenA chavvIsa abhigraha pratipAdita karavAmAM Avyo che. te A pramANe che : (1) vivettara: vAsaNamAMthI vastu kADhI laIne to levuM, anyathA nahi. (2) nizvittavaraNaH vAsaNamAM vastu nAkhIne Ape to levuM, anyathA nahi. (3) vizva-nirvivaraNa: vAsaNamAMthI vastu kADhIne pachI nAkhatAM-nAkhatAM Ape to levuM, anyathA nahi. (4) nividyatta-vattivara: vAsaNamAM vastu nAkhIne pachI kADhatAM-kADhatAM Ape to levuM, anyathA nahi. (5) vaDriksamAcaRE: gRhasthI mATe thALImAM pIraselA AhAranI gaveSaNA karavI. (6) sIrijhamAra: je ThaMDu karavA mATe thALI vageremAM nAkhIne pachI pharIthI banAvavAnA pAtramAM nAkhIne devAmAM AvyuM hoya, evA AhAranI gaveSaNA karavI. (7) 3vagara: bIjA dvArA anyane ApavAmAM AvelA AhAranI gaveSaNA karavI. (8) va varaNa : deya dravyamAMthI kADhIne anyatra sthApita AhAra vagerenI gaveSaNA karavI. (9) DavIyAvAyavaraNa : ukta baMne prakAranA AhAra vagerenI gaveSaNA karavI. athavA gRhastha dvArA prazasita pachI dUSita vastunI gaveSaNA karavI. jema gRhastha kahe ke jaLa (pANI) zItaLa to che paNa khAruM che - A rIte upanIta-apanI vastunI gaveSaNA karavI. (58) ane che ke e che ke ja jiNadhamo) Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) savAra-savAyaRU: prathama dUSita pachI prazaMsita AhAra vagerenI gaveSaNA karavI. jema gRhastha kahe ke - "pANI khAruM che, paraMtu zItaLa che." (11) saMsaTTara: e ja padArthathI bharelA hAthathI ApavAmAM AvatA AhAra vagerenI gaveSaNA karavI. (12) saMkuvaraNa: bharyA vagaranA hAthathI ApavAmAM AvatA AhAranI gaveSaNA karavI. (13) taLAyasaMsAra: bhikSAmAM ApavAmAM AvatA padArthanI samAna (avirodhI) padArthathI bharelA hAthathI ApavAmAM AvatA AhAranI gaveSaNA karavI. (14) maJUAyavaraNaH potAno paricaya ApyA vinA ke bAhya ziSTAcAra dekhADyA sivAya AhAranI gaveSaNA karavI. (15) viraH mauna rahIne AhAra vagerenI gaveSaNA karavI. (16) dinAmig: daSTigocara thanArA AhAranI ja gaveSaNA karavI athavA sauthI pahelAM dRSTigocara thanArA dAtAranA hAthathI ja bhikSA levI. (17) vinAmag: paDadA vagerenI aMdara rahelA AhAra vagerenI gaveSaNA karavI athavA pUrvamAM na joyela dAtAthI AhAra levo. (18) punAmA : "tamane kaI vastunI jarUra che," evuM pUchanAra dAtAthI AhAra levo. (19) punAmA : koI prakArano prazna na pUchanArA dAtAthI AhAra vagerenI gaveSaNA karavI. (20) fmavRtnAmig : rUkhA-sUkA tuccha AhAra vagerenI gaveSaNA karavI. (21) mavazvanAmiNa : sAmAnya AhAranI gaveSaNA karavI. (22) annamitrAyaH rAtano vAsI vagere arucikara AhAra vagere levo. (23) govAdiyA: pAse rahenAra vyaktithI AhAra vagerenI gaveSaNA karavI. (24) parimiyafpaMDavAI : parimita AhAranI gaveSaNA karavI. (25) muddesAI : zaMkA vagere doSa rahita zuddha eSaNApUrvaka AhAranI gaveSaNA athavA vyaMjana (zAka vagere) rahita mAtra cokhA vagere levA. (26) vAva vacce dhAra na tUTatAM eka vAramAM jeTalo AhAra ke pANI sAdhunA pAtramAM paDe, ene eka datti kahe che. evI dattionI saMkhyAno niyama karIne AhAra vagerenI gaveSaNA karavI. A dravyathI bhikSAcaryAnuM varNana thayuM. kSetra bhikSAcaya : kSetrathI bhikSAcaryAnA ATha abhigraho cheH (1) peTikA (2) ardhapeTikA (3) gomUtrikA (4) pataMgavIthikA (5) bAhya zaMkhAvartA (pahelA uparanA gharathI, pachI nIcenA gharathI levuM) (6) AtyaMtara zaMkhAvartA (pahelAM nIcenA gharathI, pachI uparanA gharathI [ tapanuM nirUpaNa che. ja che (59) Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levuM) (7) gata-pratyAgatA ane (8) Rjugati. ukta rItithI kSetra saMbaMdhita abhigraha karIne bhikSAcArI karavI kSetra bhikSAcaryA che. kALa bhikSAcaya : prathama praharano lAvelo AhAra trIjA praharamAM khAvo, bIjA praharamAM lAvelo cothA praharamAM khAvo ke trIjA praharamAM khAvo, prathama praharamAM lAvelo bIjA praharamAM khAvo vagere kALa saMbaMdhita bhikSAcaryAnA abhigraho che. bhAva bhikSAcaryA : hasato, roto, alaMkRta, analaMkRta vagere vizeSaNovALA dAtA pAsethI abhigraha karavo e bhAvabhikSAcarya che. bhikSAcaryA jaina zAsananuM mULa che. emAM je sAdhu paritApano anubhava kare che, ene maMda zraddhAvALo samajavo joIe. jema ke kahyuM che - jiNasAsaNassamUlaM bhikkhAyariyA jiNehiM paNNattA / ittha paritappamANaM taM jANasu maMdasaddhIyaM // - dharmaratna saM 3/7 vividha vastuonI lAlasA ochI karavI arthAt dravyonI maryAdA karavI vRttisaMkhyAna tapa che. "tattvArtha sUtra'mAM bhikSAcAryanA sthAne vRttisaMkhyAna nAmanuM tapa kahevAmAM AvyuM che. 4. rasaparityAga : AhArano tyAga karavo ja tapa nathI, paNa khAtA-pItA paNa tapa thaI zake che. khAdya padArthomAMthI rasIlA, pauSTika, svAdiSTa ane caTapaTA padArthono tyAga karavo rasaparityAga nAmanuM tapa che. sAdhunA bhojanano uddezya pauSTikatA ke svAda nathI hoto, paNa dehane bhADuM ApavAnuM hoya che. A bhADuM ApavAnI prakriyA rasarahita, nirvigaya, lUkhA-sUkA khAdya padArthonA sevanathI paNa pUrI thaI jAya che. rasaparityAga karanAra vyakti khAtA-pItA paNa tapasvI hoya che. aNagAra svAda para vijaya prApta karavA mATe rasayukta AhArano tyAga kare che. rasaparityAga tapanA aneka prakAra thaI zake che, chatAM mukhya rUpathI nava bheda prasiddha che : (1) viyetyAH ghI, goLa, sAkara (khAMDa), tela, dUdha vagere vikAra vadhAranAra pauSTika padArthono tyAga karavo. (2) prataratyA : je AhAramAMthI chUta vagerenAM TIpAM TapakatAM hoya, je vRta vagerethI sarAbora hoya - tarabatara hoya, evA AhArane choDavo. (3) mAlvina H vigaya rahita ane masAlAothI rahita lUkho (koro) bhAta, aDada, zekelA caNA vagereno ja AhAra karavo. (4) mAyAmasikyumonI : osAmaNa (cokhAnuM pANI)mAM paDelA cokhA vagereno AhAra karavo. (5) rasAhAra : mIThuM, maracuM, masAlAothI rahita AhAra levo. (6) varasAhAra: jUno hovAthI jeno rasa cAlyo gayo hoya, evA jUnA dhAnya vagereno AhAra karo. (7) mannAhAra : aMtima zreNInA garIba loko jevo AhAra kare che, evA caNA vagereno AhAra karavo. (60) che. . DD 0 0 0 0 0 0 0 0 Y jiNadharmoo] Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) prAntAhAra : badhAnA jamI lIdhA pachI AhAra vagere levo. (9) kSAjJAra : lUkho-sUko AhAra karavo. kyAMka-kyAMka tucchAhAra paNa batAvavAmAM Avyo che, jeno artha che sattva rahita niHsAra bhojana karavuM. ukta rItithI rasaparityAga tapa karanAra AtmArthI aNagAra prazamabhAvamAM lIna rahIne mokSamArganI ArAdhanA kare che. 5. kAyAkleza : jaina sAdhaka zramaNa kahevAya che. zramaNano artha che - 'zrAmyatIti zramaLa:'. je zramazIla hoya, te zramaNa che. je sAdhaka zramayukta tapathI potAnuM zarIra, indriya ane manane kase che, potAnI sukumAratAno parityAga kare che, sukhazIlatAne choDe che, te Atmanigraha hetu vibhinna prakAranA zArIrika klezone AnaMda sAthe sahana kare che. jJAnapUrvaka AtmadRSTine jAgRta rAkhatAM je zarIranuM damana karavAmAM Ave che, te kAyakleza tapa che. kAyAkleza tapanA koI nizcita prakAro nathI, chatAM zAstromAM vividha prakAranAM Asanone tathA zIta-AtApanA, loca vagerene kAyakleza tapanA rUpamAM batAvavAmAM AvyA che. sAmAnya rItithI kAyaklezanA tera bhedono ullekha karavAmAM Avyo che. te A pramANe che : (1) TAkruitir : UbhA rahIne kAyotsarga karavo. (2) tALArUpa : Asana vizeSathI besIno kAyotsarga karavo. (3) 3vavuDuyAmaLiC : puTTe (nitaMba)ne na TakAvatAM paga upara ja AdhAra rAkhIne mAthAne ghUMTaNanI vacce jhukAvIne besavuM. (4) paDimAnACC : sAdhunI bAra pratimAono aMgIkAra karIne vicaravuM. sAdhunI bAra pratimAo : (1) pahelI pratimAmAM eka mahinA sudhI eka datti AhAra ane eka dRtti pANI levA. (2) bIjI pratimAmAM be mahinA sudhI be datti AhAra ane be datti pANI levA. (3) trIjI pratimAmAM traNa mahinA sudhI traNa datti AhAra ane traNa datti pANI levA. (4) cothI pratimAmAM cAra mahinA sudhI cAra datti AhAra-pANI levA. (5) pAMcamI pratimAmAM pAMca mahinA sudhI pAMca-pAMca datti AhAra-pANI levA. (6) chaThThI pratimAmAM cha mahinA sudhI cha-cha datti AhAra-pANI levA. (7) sAtamI pratimAmAM sAta mahinA sudhI sAta-sAta datti AhAra-pANI levA. (8) AThamI pratimAmAM sAta divasa sudhI cauvihAra ekAMtara tapa karavuM, divasamAM sUryanI AtApanA levI, rAtamAM vasrarahita rahevuM, rAtanA cAreya praharo sIdhA (cattA) UMghyA rahevuM ke eka bAjuthI UMghatA rahevuM ke kAyotsargamAM beThA rahevuM - A traNeyamAMthI tapanuM nirUpaNa 961 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIpaNa eka AsanathI sthira rahevuM. deva, manuSya ke tiryaMca saMbaMdhita koI upasarga Ave to dharyanI sAthe sahana karavuM. calAyamAna na thAya, kSobha na kare. (9) navamI pratimA AThamInA jevI ja che. vizeSatA e che ke daMDAsana, laguDAsana athavA utkaTAsanamAMthI koI eka AsanathI rAta vitAve. sIdhA UbhA rahevuM ke paganI eDI ane mastakanuM zikhAsthAna jamIna upara lagAvIne AkhuM zarIra tIra(kamAna)nI jema adhdhara rAkhavuM laguDAsana che, ane baMne ghUMTaNonI vacce mAthuM jhukAvIne rAkhavuM utkaTAsana che. (10) dasamI pratimA -A paNa AThamInI samAna ja che. vizeSatA e che ke goduhAsana, vIrAsana ane ambakundhAsanamAMthI koI eka Asana karIne rAta vitAve. gAyane dohatA samaye je Asana thAya che, te goduhAsana che. khurazI para beThelI vyaktinI khurazI haTAvavAthI je Asana thAya che te vIrAsana che. mAthuM nIce ane paga upara rAkhavA ambakubbAsana che. (11) agiyAramI pratimA - A pratimA eka rAta-divasanI che. cauvihAra belA karIne zarU karavAmAM Ave che. gAmanI bahAra jaIne baMne pagone thoDA saMkocIne (vALIne) UbhA rahe ane baMne hAthone cUMTaNI sudhI lAMbA rAkhIne dhyAnastha rahe. (12) bAramI pratimA - aSTamabhakta karo. trIjA divase mahAkALa (bhayaMkara) smazAnamAM eka vastu upara acaLa dRSTi rAkhIne kAyotsarga karo. deva, dAnava, mAnava ke tiryaMca saMbaMdhita upasarga thavAthI jo calita thaI jAya che to (1) unmAdanI prApti thAya che (2) dIrgha kALa sudhI rahenArane roga pedA thaI jAya che ane (3) jinapraNIta dharmathI Tyuta thaI jAya che. enAthI viparIta jo koI nizcala rahe che to (1) avadhijJAna, (2) mana:paryayajJAna ane (2) kevaLajJAnamAMthI koI eka jJAnanI prApti thAya che. - jaina tatvaprakAza (5) vIrA : khurazI upara beThelA puruSanI nIcethI khurazI khaseDI levAthI je avasthA thAya che, te virAsana che. evA AsanathI besavuM. (6) naisanniH Asana vizeSathI (koI eka AsanathI) bhUmi para besavuM. (7) vaUDAyAH bhUmi para daMDanA samAna paDelA lAMbA sUIne tapa karavuM. (8) nAikuzAyI : je AsanamAM pagonI baMne eDIo ane mAthuM pRthvI para lAge (aDe), bAkInuM zarIra pRthvIthI upara adhdhara UTheluM rahe, te lagaMDaAsana che. athavA mAtra pIThano bhAga pRthvI para rahe bAkI AkhuM zarIra jamInathI upara adhdhara rahe, ene lagaDaAsana kahe che. A prakAranA AsanathI tapa karavuM. (9) mAyAvaU : ziyALAnI ThaMDImAM besIne ane unALAmAM sUryanI pracaMDa garamImAM besIne AtApanA levI. (10) gavADA : khullA zarIre ThaMDI-garamIne sahana karavA. (11) aDDayag: khaNa AvavA chatAM zarIrane na khaNavuM. [962) OOOOOOOOOOOOOX jiNadharmoo] Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) nioIvA : moMmAM AvelA pANIne na bhUMkavuM. (13) yu samaMsuno dADhI-mUcha vagerenA bAlone (vALane) na sajAvavA (oLavA), zarIranAM aMgopAMgone ne samajAvavAM. Ama, kAyaklezanA aneka prakAro che. loca karavA, ughADA page cAlavuM, ThaMDI-garamI sahana karavI, grAmAnugrAma ugra vihAra karavo vagere kAyAkleza che. jenI dehavRtti cAlI gaI hoya ane Atma vRtti jAgRta thaI gaI hoya, e ja AtmArthI aNagAra kAyakleza tapa karI zake che. 6. pratisalInatA : indriya, kaSAya ane yogonA viSaya-saMcArane rokavA, pratisalInatA tapa che. pratisalInatA tapa cAra prakAranA che - (1) indriya-pratisaMlInatA, (2) kaSAya-pratisalInatA, (3) yoga-pratisaMlInatA ane (4) vivikta-zayyAsana pratisaMlInatA. indriya-pratisalInatAnA 5 bheda, kaSAya-pratisalInatAnA 4 bheda, yoga-pratisaMlInatAnA 3 bheda ane vivikta-zavyAsanapratisalInatA, Ama pratisalInatAnA tera bhedo thaI jAya che. indriya pratisalInatA : kAna, AMkha, nAka, jIbha ane sparzanane pota-potAnA viSayomAM jatA rokavA. jo rokavA chatAMya cAlI jAya to emanA manojJa-amanojJa viSayomAM rAga-dveSa na karavo, indriya pratisaMlInatA che. kaSAya pratisalInatA : krodha, mAna, mAyA ane lobha kaSAyonA udayanAM kAraNone rokavA arthAt kaSAyanI pariNati na thavA devI. jo rokavA chatAMya kaSAya vagereno udaya thaI jAya to kSamA vagerenA avalaMbanathI ene niSphaLa karavuM, kaSAya pratisalInatA che. coga pratisalInatA ? mana, vacana ane kAyAnI azubha pravRttione rokavI ane emane zubha pravRttimAM lagAvavo yoga pratisalInatA che. vivikta zayyAsanatA H strI, pazu, napuMsakathI rahita nirdoSa ekAMta sthAnamAM zayyAsaMstAraka laIne rahevuM vivikta zayyAsana pratisaMlInatA che. vikArotpAdaka ane doSavardhaka sthAnono tyAga karavo vivikta zavyAsanatA che. Ama, cha prakAranAM bAhya tapanuM varNana thayuM. A bAhya tapa AtyaMtara tapane puSTa karanAra hovAthI AcaraNIya ane AdaraNIya che. enI upekSA karavI ucita nathI. vAsanA vagere vikArone naSTa karavA mATe ukta bAhya taponI AvazyakatA rahe che. keTalAka Adhunika vicAraka bAhya tapane upekSaNIya mAne che, paraMtu zAstrakAre AtyaMtara ane bAhya, baMne prakAranAM tapono upAdeya mAnyo che. evaM tavaM tu duvihaM, je sammaM Ayare muNI / so khippaM savva saMsArA, vippamuccai paMDio // - uttarA, a. 30, gA-37 je bAhya ane AtyaMtara baMne prakAranAM tapanuM samyaka AcaraNa kare che, te tarata ja saMsArathI mukta thaI jAya che. tethI munine ane anya mumukSuoe yathAzakti vivekapUrvaka tapanuM avalaMbana levuM joIe. [ tapanuM nirUpaNa . A je 963) Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KCC (AtyaMtara tapa) je tapamAM zArIrika kriyAonI pradhAnatA na thatAM mAnasika tathA aMtaHkaraNanI vRttionI pradhAnatA hoya, te AtyaMtara tapa che. enA cha bhedo A pramANe che H 1. prAyazcitta, 2. vinaya, 3. vaiyAvRtya, 4. svAdhyAya, 5. dhyAna ane 6. vyutsarga. 1. prAyazcitta H aMgIkRta vratomAM pramAdajanya doSonuM zodhana karavuM prAyazcitta kahevAya che. prAyazcitta e malama che, je aticAro ane doSonA ghAne bhare che. lAgelA aticAronA melane dhovA mATe prAyazcitta pANI che. prAyazcittanA dasa prakAra : (1) AlocanAI : keTalAka aticAro ke doSo A zreNInA hoya che, jemanI zuddhi AlocanA karavA mAtrathI thaI jAya che. jema bhikSA ke aMDila mATe gamanAgamana karavAmAM tathA zayyA-saMsmAraka, vastra-pAtra vagerenA grahaNa-nikSepa vageremAM upayoga rAkhavA chatAMya sUkSma doSa lAgyA hoya, emanI zuddhi AlocanAthI thaI jAya che. AlocanAno artha che - guru ke ratnAdhika samakSa je paNa vyatikrama thayo hoya, ene pragaTa karI devo. A nyUnatama prAyazcitta che. (2) pratikramaNAI : "micchAmi duruM . arthAt mAruM pApa niSphaLa thAo, A rIte pratikramaNa karavAthI doSonI zuddhi thAya che te pratikramaNAI doSone tyAgIne punaH zuddhAcAranI sthitimAM AvavuM pratikramaNa che. doSothI zuddhinI tarapha pharavuM pratikramaNa che. AhAramAM, vihAramAM, pratilekhanamAM, bolavA-cAlavAmAM ajANatAM je doSa lAgyo hoya, enI zuddhi pratikramaNathI thaI jAya che. (3) tadubhacAI: AlocanA ane pratikramaNa dvArA jemanI zuddhi thAya che, te tadubhayAI che. nidrAvasthAmAM duHsvapna vagerene kAraNe je doSo lAge che, emanI zuddhi AlocanA ane pratikramaNathI thAya che. arthAt e doSone gurunI samakSa pragaTa karI devA ane enI mATe "micchAmi dukkaDuM ApavuM joIe. evuM karavAthI te doSo zuddha thaI jAya che. (4) vivekAI ? ajANatAmAM akalpanIya AdhAkarma vagere doSayukta AhAra vagere AvI jAya ane pachI emanI sadoSatA khabara paDI jAya, to e AhAra vagere sAmagrIne yatanApUrvaka paraThI devI joIe. (tyAga karI devo joIe.) grahaNa karelI sadoSa vastuno tyAga karI devo ja enI zuddhi che. A vivekAI prAyazcitta che. (5) vyutsagaI kAyotsargathI jemanI zuddhi thAya, te vyutsarga prAyazcitta che. uccAra vagere paraThavA tathA gamanAgamananA sAdhAraNa doSonI zuddhi kAyotsargathI thaI jAya che. (96) che ke jiNadhamo) Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) tapAe : je doSanI zuddhi tapa dvArA thAya, te tapAhe prAyazcitta che. jema sacittanA sparzathI lAgelA doSanI nivRtti AyaMbila, upavAsa vagere tapathI thAya che. (7) chedAha : je doSanuM sevana karavAthI dIkSA paryAyano cheda karavAmAM Ave, te chedAha che. apavAda mArganuM sevana karavA tathA jANI-joIne doSa lagAvavAthI cheda prAyazcittathI enI zuddhi thAya che. emAM pALelA saMyamanI avidhamAMthI keTalAka divaso ke cheda prApta sAdhu e badhA sAdhuo vaMdanA kare che, jemanAthI pahelA dIkSita thavA chatAMya paryAya ochA karI devAthI te nAno thaI jAya che. (8) mUlArha : je aparAdha eTalA gaMbhIra hoya ke emanI zuddhi pharIthI navI dIkSA ApavAthI thAya, te mUlAha che. A prAyazcittamAM saMyama paryAyano pUro cheda thaI jAya che ane pharIthI dIkSA levI paDe che. jANI joIne mahAvratono bhaMga karavAthI, rAtribhojana karavAthI A prAyazcitta ApavAmAM Ave che. (9) anavasthyApyArha : viziSTa-gaMbhIra aparAdha karavAnI sthitimAM sAdhune gRhasthabhUta banAvIne viziSTa prakAranI tapasyA karAvyA pachI ja jemAM navI dIkSA ApI zakAtI hoya, te aparAdha anavasthApyArha che arthAt emanI zuddhi A prAyazcittathI thAya che. (10) pAraMcikArha : utsUtra prarUpaNA, sAdhvInA zIlano bhaMga karavo, saMghamAM bheda karavo vagere gaMbhIratama aparAdha karavAthI saMghathI alaga karIne kaThora tapa karAvIne, cha mahinAthI laIne bAra varSa paryaMta gRhasthabhUta karyA pachI ja jene nava dIkSA ApI zakAya che, evA prAyazcitta pAraMcika kahevAmAM Ave che. navamA ane dasamA prAyazcitta vRtti-saMhanananI hInatAnAM kAraNo vartamAnamAM ApavAmAM AvatA nathI. cauda pUrvadhara ane vajaRSabhanArAca saMhanana jyAM sudhI rahe che, tyAM sudhI daseya prAyazcitta ApavAmAM Ave che. sAmAnya sAdhuo mATe pahelAMthI laIne ATha prAyazcitta ja hoya che. prAyazcitta levAnI pAtratA : je sAdhu AlocanA karavAne pAtra che, emAM A dasa guNo hovA joIe : (1) uttama jAtisaMpanna, (2) uttama kulasaMpanna, (3) vinayavAna, (4) jJAnavAna, (5) darzanavAna, (6) cAritravAna, (7) kSamAvAna, (8) jitendriya, (9) amAyI ane (10) prAyazcitta laIne pazcAttApa na karanAra. A guNonI dhAraka vyakti ja zuddha AlocanA karI zake che. prAyazcitta ApavAnI pAtratAH nIcenA dasa guNonA dhAraka muni ja prAyazcitta ApavAnA adhikArI hoya che : (1) zuddhAcArI, (2) zuddha vyavahArI, (3) avadhAraNAvALo, (4) lajjA dUra karanAra (jenAthI sAmevALo sukhathI AlocanA karI zake), (5) zuddhi karavAmAM samartha, (6) aparisAvI - AlocanAne pragaTa na karanAra, (7) niryApaka - AlocanA karanAra jene nibhAvI zake, evuM AtyaMtara tapa 965 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyazcitta ApanAra, (8) apAyadarzI - AlocanA karanArane aparAdhanAM duSpariNAmone samajAvanAra, (9) priyadharmA ane (10) daDhadharmA. pratisevanAnAM dasa kAraNoH dasa kAraNothI aticAra ke doSonuM sevana karavAmAM Ave che, te dasa kAraNa A che : (1) darpa (ahaMkAra) (2) pramAda (3) anAbhoga (4) AturatA (sudhA ke rogathI pIDita thavAthI) (5) Apatti (6) zaMkA (7) sahasAkAra (akasmAta) (8) bhaya (9) praaSa ane (10) vimarza (parIkSA). A kAraNothI doSonuM pratisevana karavAmAM Ave che ane emanI zuddhi-hetu prAyazcitta levAmAM Ave che. prAyazcittanA dasa doSoH prAyazcitta Atmazuddhi mATe niSkapaTa bhAvathI levuM joIe. paraMtu evuM na karatAM keTalAMka aticArasevI nIcenA doSonuM sevana kare che. evA dasa doSo batAvavAmAM AvyA che : (1) sAvapUcittA : AcArya mahArAja mane ochAmAM ochuM prAyazcitta Ape, e bhAvanAthI emane vaiyAvRtya vagere dvArA prabhAvita karavA. (2) magumArUttA H nAno aparAdha batAvavAthI AcArya thoDI sajA (daMDa) karaze, evuM vicArIne potAnA aparAdhane nAno karIne batAvavo aNumANaIttA doSa che. (3) = di : AcArya vagere dvArA je avicAra ke doSa joI lIdhA hoya, enI ja AlocanA karavI, zeSane chupAvavA. (4) vIra : moTA-moTA aticAronI AlocanA karavI ane sUkSmane choDI devI. (5) sUkSma : sUkSma aticAronI AlocanA karavI, moTA-moTA aticArone chupAvI levA. AcArya e samajI le ke A jyAre nAnA-nAnA aticAronI AlocanA karI rahyA che to moTA aticAronI AlocanA kevI rIte choDI zake che, A bhAvanAthI sUkSma aticAronI AlocanA karavI ane moTA aticArone chupAvavA. (6) chatra : A prakAranA gupacupa ke aspaSTa zabdomAM AlocanA kare, jene AcArya na sAMbhaLI zake. (7) zabda na eTalA jora-jorathI AlocanA kare ke aMgItArtha paNa ene sAMbhaLI le. (8) vanana : eka AcArya vagerenI pAse eka aparAdhanI AlocanA karI levAthI e ja aparAdha mATe anya AcArya vagerenI pAse pharI AlocanA karavI. (9) vyakti : aMgItArthanA pAse AlocanA karavI. (10) tatsavI : je aticAranI AlocanA karavI che, enuM sevana karanAranI pAse AlocanA karavI, jenAthI te alpa daMDa Ape. (96) nI ja che. je jiNadhamo) Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyazcitta svIkAra karavAno uddezya Atma-zodhanano hovo joIe. A ja bhAvanA sAthe niSkapaTa AlocanA karavI joIe ane aticAronI zuddhi mATe saraLa bhAvathI prAyazcitta svIkAra karavuM joIe. Atma-zodhana mATe prAyazcitta eka saphaLa upAya che. aparAdha karIne eno svIkAra karavo ane enA mATe daMDa svIkAra karavo eka muzkela kriyA che, tethI Ane AtyaMtara tapa mAnavAmAM AvyuM che. 2. vinaya : vinayanI vyutpatti karatAM kahyuM che . "vinIyate ma9B%Ara neti vinAH" - jenAthI ATha prakAranAM karmo dUra karavAmAM Ave che, e vinaya che. AnI pravRtti-nimitta artha che - guNIjano ane zreSThajanonA pratye yathocitta sanmAnapUrNa vyavahAra karavo, emane hAtha joDavA, sanmukha javuM, vaMdanA-paryApAsanA karavI, emane AvatA joI UbhA thavuM, Asana ApavuM vagere vividha prakArathI bhakti pradarzita karavI. vinayanA sAta bhedoH (1) jJAna vinaya, (2) darzana vinaya, (3) cAritra vinaya, (4) mana vinaya, (5) vacana vinaya, (6) kAya vinaya ane (7) lokopacAra vinaya. - ThANAMga sUtra, muM sthAna. vinaya vastutaH eka guNa rUpa che, chatAMya viSayanA bhedothI yukta sAta bheda batAvavAmAM AvyA che : (16 jJAna vanAtha H mati, zruta, ava, manaHvavA ane kevaLa jJAna rUva vAMca jJAno ane matijJAnI vagere pAMceya jJAnIono vinaya karavo jJAna vinaya che. jJAna ane jJAnI upara zraddhA-bhakti rAkhavI, emanI prati bahumAna dekhADavuM, emanA dvArA pratipAdita tattvone samyaka samajavA, vidhipUrvaka jJAnane grahaNa karavA ane punaH punaH jJAnano abhyAsa karavo jJAna vinaya che. kahyuM che - bhattI tahA bahumANo taddidvatthANa samma bhAvaNayA / vihigahaNabbhAsoviya eso viNao jiNAbhihio // (2) darzana vinaya H tattvanI yathArtha pratIti rUpa samyaguM darzanathI vicalita na thavuM, niHzaMka bhAvathI darzananI sAdhanA karavI ane darzana guNAdhika vyakitaono vinaya satkArasanmAna karavuM darzana vinaya che. enA be bhedo che : (1) zuzruSA ane (2) anAzAtanA. zuzruSA vinaya dasa prakAranA che. sakkArabbhuTThANe sammANAsaNAbhiggaho taha ya / AsaNayaNuppayANaM kiikammaM aMjaliggaho ya // iMtassa'NugacchaNayA Thiyassa taha pajjuvAsaNA bhaNiyA / gacchaMtANuvvayaNaM eso sussUsA viNao // [ AtyaMtara tapa 0000000000 960) Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) darzanAdhikono satkAra karavo, (2) emanA AvavAthI UbhA thaI javuM, (3) emanuM vastra vagerethI sanmAna karavuM, (4) "padhAro Asana grahaNa karo' evuM nivedana karavuM, (5) Asana pradAna karavuM, (6) emanA guNonuM kIrtana karavuM ke dvAdazAvarta vaMdana karavA, (7) hAtha joDavA, (8) emane AvatA joI sAme javuM, (9) emanA sthita thavAthI paryApAsanA karavI ane (10) enA javAthI thoDA dUra pahoMcADavA javuM - A dasa prakAranA zuzruSA vinaya che. anAzAtanA vinayanA pistAlIsa bhedo: (1) tIrthakaranI AzAtanA na karavI. (2) tIrthakara prarUpita dharmanI AzAtanA na karavI. (3) AcAryanI AzAtanA na karavI. (4) vAcaka(upAdhyAya)nI AzAtanA na karavI. (5) sthavira (sATha varSanI uMmaravALA vayaH sthavira, visa varSanI dIkSAvALI dIkSA sthavira ane ThANAMga samavAyAMganA sUtrArthadhArI, zruta sthaviranI) AzAtanA na karavI. (6) kula(eka ja guruno ziSya-samudAya)nI AzAtanA na karavI. (7) gaNa (aneka guruonA ziSya-samudAya)nI AzAtanA na karavI. (8) saMgha(samasta sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikA)nI AzAtanA na karavI. (9) sAMbhogika (eka samAcArIvALAM) sAdhu-sAdhvIonI AzAtanA na karavI. (10) kriyAvAdIo (zAstrokta kriyA karanArAo)nI AzAtanA na karavI. (11) matijJAnIonI AzAtanA na karavI. (12) zrutajJAnIonI AzAtanA na karavI. (13) avadhijJAnIonI AzAtanA na karavI. (14) mana:paryayajJAnIonI AzAtanA na karavI. (15) kevaLajJAnIonI AzAtanA na karavI. ukta paMdara darzana guNAdhikonI anAzAtanA-bhakti karavI, bahumAna karavuM ane varNavAda karavo. Ama, 15X3=45 bheda anAzAtanA vinayanA thAya che. dharmasaMgrahamAM bhakti, bahumAna ane varNavAdane alaga-alaga batAvyA che. hAtha joDavA vagere bAhya AcArone bhakti kahI che, hRdayamAM zraddhA ane prIti bahumAna che ane guNonuM kIrtana karavuM varNavAda che. (3) cAritra vinaya : sAmAyika vagere pAMca cAritro upara zraddhA karavI, kAyA dvArA emanuM pAlana karavuM, bhavyajano samakSa emanuM prarUpaNa karavuM vagere cAritra vinaya che. sAmAyikacAritra vinaya, chedopasthApanIya cAritra vinaya vagerenA rUpamAM enA pAMca bhedo che. (4) mana vinaya : AcArya vagereno sarvakALa manathI vinaya karavo, mananI azubha pravRttione rokavI ane ene zubha pravRttiomAM lagAvavI mana vinaya che. manane aprazasta arthAt pApamaya, sAvadya, sakriya, sakleza, AsavakArI, parezAnImAM nAkhanAra ane jIvane (968)DOD jiNadhamo) Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaya pedA karanAra vyApArothI haTAvIne prazasta arthAt pAparahita, asAvadha, akriya, phleza rahita, Asrava rahita, apIDAkArI ane abhayakArI vyApAromAM lagAvavuM mana vinaya che. (5) vacana vinaya : AcArya vagerenA vacanathI vinaya karavo, vacananI azubha pravRttione rokavI ane ene zubha pravRttiomAM lagAvavI vacana vinaya che. vacananI aprazasta pravRtti arthAt pApamaya, sAvadya, sakriya, sakleza, AsravakArI, pIDAkArI ane bhayakArI vacana pravRttine rokIne pApa rahita, niravadya, akriya, kleza rahita, Asrava rahita, apIDAkArI ane abhayakArI vacana bolavA vacana vinaya che. (6) kAya vinaya : zarIrathI AcArya vagereno vinaya karavo ane kAyAnI azubha pravRttione rokIne ene zubha pravRttiomAM lagAvavI kAya vinaya che. kAyAnI azubha pravRtti arthAt asAvadhAnIthI cAlavuM, asAvadhAnIthI UbhA rahevuM, asAvadhAnIthI besavuM, asAvadhAnIthI UMghavuM, asAvadhAnIthI ullaMghana karavuM, asAvadhAnIthI punaH punaH pralaMghana karavuM ane asAvadhAnIthI karavAmAM AvatI badhI indriyo tathA yogonI pravRttione rokIne sAvadhAnIpUrvaka cAlavuM, UbhA rahevuM, besavuM, UMghavuM, kUdavuM, punaH punaH kUdavuM ane sAvadhAnIpUrvaka indriya tathA yogone zubha pravRttimAM lagAvavI kAya vinaya che. kahyuM che - maNavayakAiya viNao AyariyAINaM savva kAlaM pi / akusalANa niroho kusalANamuIraNaM taha yaM // - ThANAMga TIkA arthAt AcArya vagereno sarvakALa mana-vacana-kAyathI vinaya karavo tathA akuzaLa pravRttino nirodha ane kuzaLa pravRttinuM pravartana mana-vacana-kAyano vinaya che. (7) lokopacAra vinaya : laukika vyavahAra rUpa vinayane lokopacAra vinaya kahe che. enA sAta prakAro che : (1) abhyAsavartitva : zruta vagerenA abhilASIne AcArya vagerenA samIpa rahevuM joIe. (2) paracchandAnavartitva AcArya vagerenA abhiprAyanI anukULa cAlavuM joIe. (3) kAryahetatA AcArya vageree zrutanuM dAna karyuM che, tethI emanI pratye kRtajJatA vyakta karavA mATe emano vizeSa vinaya karavo joIe (4) kRtapratikRtitA : iSTa bhakta vagere dvArA guru vagerenI sevA karavAthI guru prasanna thaIne zrataratnanuM dAna karaze, A abhiprAyathI AcArya vagerenI ISTa bhojana vagere dvArA sevA karavI joIe. pratyupakAranI bhAvanAthI vinaya karavo. (5) mArtagaveSaNatA : roga vagerethI pIDita thavAthI auSadhi vagerenI gaveSaNA karIne lAvavI. pIDitano upakAra karavo. [ AvyaMtara tapa che je che che te che la9) Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) deza-kALajJatA : avasara anusAra pravRtti karavI. (7) apratilomatA H badhI rItathI anukULa AcaraNa karavuM. ukta rItathI sAta prakAranA lokopacAra vinaya kahevAmAM AvyA che. 3. vaiyAvRtya : vaiyAvRtyano sIdho-sAdo artha "sevA karavI thAya che. sevAdharma parama kaThaNa che ane UMDo che. bIjAonI icchAone samajavI ane ene anukULa ArcaraNa karavuM saraLa kAma nathI. ene mATe atyaMta sahanazIlatA, jAgarUkatA ane vicakSaNatAnI AvazyakatA hoya che. tethI ene tapanI zreNImAM sthAna ApavAmAM AvyuM che. je sAdhaka tallInatApUrvaka sevAmAM lAgI jAya che, te utkRSTa rasAyaNa AvavAthI tIrthakara nAma gotrano baMdha paNa karI zake che. jema ke - AgamamAM kahevAmAM AvyuM che ke - vaiyAvacceNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? vaiyAvacceNaM titthayara nAma gottaM kammaM nibaMdhai // * uttarA, a.-29, pra.-43 ukta Agamika uddharaNathI vaiyAvRtyanA mahattvane hRdayaMgama karavuM joIe. sevyanA bhedathI AcArya, upAdhyAya, tapasvI, sthavira, glAna, zaikSa, kuLa, gaNa, saMgha ane sAdharmikanI sevAbhakti karavAthI dasa prakAranA vaiyAvRta thAya che : vecAvRtyanA dasa bhedoH (1) AcArya : mukhya rUpathI jenuM kArya vrata ane AcAra grahaNa karAvavuM hoya, te AcArya che. (2) upAdhyAya : mukhya rUpathI jenuM kArya kRtAbhyAsa karAvavAno hoya. (3) tapasvI : mahAna ane ugra tapa karanAra tapasvI che. (4) sthavira : vaya, dIkSAparyAya ane zrutamAM je vRddha hoya. (5) glAna : je roga vagerethI pIDita hoya. (6) zaikSa : je navadIkSita hoya. (7) kuLaH eka ja dIkSAcAryano ziSya parivAra kuLa che. (8) gaNa : alaga-alaga AcAryonA ziSya-sAdhu paraspara sahAdhyAyI hovAthI samAna vAcanAvALA hoya to emano samudAya gaNa che. (9) saMgha H dharmanA anuyAyI samudAya saMgha che. (10) sAdhamika : samAna dharmavALo sAdharmika che. ukata rItithI sevAnA bhedothI vaiyAvRtyanA 10 bhedo thayA. (900) che che A ja che. je viNAmo) Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. svAdhyAyaH zratanuM adhyayana-adhyApana-anuzIlana vagere svAdhyAya kahevAya che. zAstrakAroe svAdhyAyanA mahimAnuM varNana karatA Ane asAdhAraNabhUta tapa batAvyuM che. tyAM sudhI kahevAmAM AvyuM che ke svAdhyAyanI samAna koI tapa nathI. jinavANIno badho AdhAra zrata para che ane zrutano AdhAra svAdhyAya che. svAdhyAyanA AdhArathI ja zrutamAM sthAyitva Ave che. svAdhyAyanA pAMca bhedo : (1) vAcanA, (2) pRcchanA, (3) parivartanA, (4) anuprekSA ane (5) dharmakathA. (1) vAcanA sUtra ane arthane zuddhatApUrvaka vAMcavuM vAcanA che. ziSyone AgamonI vAcanA devI ane ziSyo dvArA guruthI bhaktipUrvaka vAcavA levI, vAcanA svAdhyAya che. mananI ekAgratA sAthe vAcanA levA ke ApavAthI jJAnAvaraNIya karmanI nirjarA thAya che. navInanavIna jJAnanI paryAyo pragaTa thAya che. zrutanI bhaktinI sAthe vAcanA karavAthI tIrthakara prarUpita dharma pratye anurAga vadhe che ane ene kAraNe karmanI mahAnirjarA thAya che ane AtmA paraMparAthI mokSa prApta karI le che. (2) pRcchanA : vAcanA letA samaye thanArI zaMkAone viziSTa jJAnIjanothI pUchIne yathArtha nirNaya karavo, te pRcchanA nAmano svAdhyAya che. A svAdhyAyathI sUtra ane artha saMbaMdhita bhrAMtio ane truTIonuM saMzodhana thAya che ane kAMkSAmohanIya karmano viccheda thAya che. prazna pUchavAnuM prayojana tattvano nirNaya karavAno hoya che. praznakartAne A daDhatama vizvAsa thavo joIe ke je tIrthakara devoe prarUpita karyuM che, te yathArtha ja che, te satya ja che, paraMtu mArI maMda buddhithI ke kSayopazamanI vicitratAne kAraNe enuM rahasya mArI samajamAM AvI zakatuM nathI. e rahasyane samajavA mATe jijJAsAbuddhithI prazna karavA joIe. (3) parivartana : upArjita jJAnane sthira rahevA mATe punaH punaH ene pheravavuM parivartanA svAdhyAya che. enAthI jJAna tAjuM bane che. vismRti ke skUlanAthI bacAva thAya che, jJAnamAM spaSTatA Ave che ane vyaMjana labdhinI prApti thAya che. (4) anuprekSA H sUtra ane arthanuM UMDuM ciMtana karavuM anuprekSA svAdhyAya che. koI paNa zAstrIya ane Agamika viSaya para ekAgratApUrvaka saMpUrNa manoyoganI sAthe UMDuM ciMtana karavAthI aneka gutthIonuM samAdhAna prApta thAya che. apUrva jJAnanI prApti thAya che. jemajema AtmA zrutasAgaramAM avagAhana kare che, ema-ema ene anupama jJAnaratnonI upalabdhi thAya che. anuprekSAno lAbha batAvatA AgamakAre kahyuM che ke - "Ayukarmane choDIne zeSa jJAnAvaraNIya vagere sAta karma prakRtio jo bhAre (gADha) baMdhanathI baMdhAyelI hoya to emane anuprekSA svAdhyAyI zithila baMdhanavALI banAvI le che. jo te dIrghakALanI sthitivALI hoya to emane alpasthitivALI banAvI de che, jo tIvra rasavALI hoya to maMda rasavALI banAvI le che ane jo vadhu pradezovALI hoya to alpa pradezavALI karI nAkhe che. anuprekSA svAdhyAyI [ AvyaMtara tapa che je che jotA ja 901) Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asatAvedanIya karmane prAyaH bAMdhatA nathI ane anAdi anaMta saMsArathI tarata ja pAra thaI jAya che." (5) dharmakathA : ekAMta anugraha buddhithI zrotAone dharmano upadeza Apavo dharmakathA nAmano svAdhyAya tapa che. anubhavI ane kahe che ke zrotAone dharmopadeza zravaNa karavAthI lAbha thaI paNa zake che ane nathI paNa thaI zakato, paraMtu je vaktA ekAMta hitabuddhithI dharmopadeza Ape che, ene to ekAMta lAbha ja thAya che. dharmAkathA karanAra vyakti mahAnirjarA kare che ane pravacananI prabhAvanA kare che. pravacananI prabhAvanA karanAro jIva zubha karmono baMdha kare che. dharmakathAnA cAra bhedo : "sthAnAMga sUtra'mAM dharmakathAnA cAra prakAra batAvyA che : (1) AkSepaNI, (2) vikSepaNI, (3) saMveganI ane (4) nirvedanI. (1) AkSepaNI kathA H je dharmopadeza dvArA zrotAonA cittane saMsAra ane viSayonI taraphathI haTAvIne dharmamArgamAM lagAvavAmAM Ave che, te ApaNI kathA che, enA cAra prakAra cheH AcAra AkSepaNI : sAdhunA AcArane pradarzita karanArI kathA karavI athavA dazavaikAlika, AcArAMga vagere AcAra viSayaka sUtronI vyAkhyA karavI. vyavahAra AkSepaNI : AlocanA, prAyazcitta vagerenuM kathana karIne atikramaNa vagere doSone haTAvavAnI rItinuM pratipAdana karavuM athavA vyavahAra, nizItha vagere sUtronI vyAkhyA karavI. prajJapti AkSepaNI : zrotAonI zaMkAonuM samAdhAna karatAM tattvazraddhAne daDha banAvanArI kathA athavA "vyAkhyA prajJapti (bhagavatI) sUtra"no upadeza ApIne tattvajJAnano vizeSa bodha karAvanArI vyAkhyA karavI. daSTivAda AkSepaNI : naya, nikSepa vagerethI jIva vagere sUkSma tattvone samajAvavA athavA zrotAnI dRSTi vizuddha thAya evo upadeza Apavo athavA daSTivAda viSayaka nirUpaNa karavuM. (2) vikSepaNI kathA A kathAzailImAM parapakSanuM khaMDana ane svapakSanuM khaMDana karavAmAM Ave che, enA cAra bhedo che : (1) svapakSanA guNa batAvIne para-siddhAMtanA doSa batAvavA. (2) para-siddhAMtanA doSa batAvIne sva-siddhAMtanA guNa batAvavA. (3) para-siddhAMtamAM dhRNAkSara-nyAyathI je vAto jinAgamasadeza che, emane jinAgamaviruddha vAtonA doSa dekhADavA athavA AstikavAdanuM kathana karIne nAstikavAdano abhiprAya batAvavo. (4) para-siddhAMtamAM kahelA jinAgama viparIta vAdanuM kathana karIne jinAgamasadeza vAtonuM varNana karIne athavA nAstikavAdanI daSTi batAvIne AstikavAdane batAvavo. (902 , , , jiNalamo) Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkSepaNI kathA dvArA samyakatva puSTa thavAthI ja vikSepaNI kathA kahevI joIe, anyathA viparIta prabhAva paDavAnI saMbhAvanA rahe che. (3) saMveganI kathA : je kathA dvArA saMsAranI nIrasatA batAvIne mokSa ke dharmanI pratye ruci jAgRta karavAmAM Ave, te saMveganI kathA che. enA cAra bhedo che : ihaloka saMveganI : manuSyabhava kadalItaMbha samAna asAra ane asthira che, evuM pratipAdana karI mokSa pratye ruci jagAvavI. paraloka saMveganI : deva paNa IrSA, viSAda, bhaya, viyoga vagerethI duHkhI che, evuM batAvIne mokSa pratye ruci jagAvavI. svazarIra saMveganI A potAnuM zarIra azucio ane rogonuM ghara che evuM batAvIne mokSanA pratye ruci jagAvavI. parazarIra saMveganI : koI mRta zarIranA varNana dvArA mokSanI rucine jagAvavI. (4) nirvedanI kathA : Ihaloka ane paralokamAM pApa-puNyanA zubhAzubha phaLane batAvIne saMsArathI udAsInatA pedA karanArI kathA nirvedanI kathA che. enA cAra bhedo che: (1) ihalokamAM karelAM azubha karmo A ja bhavamAM duHkharUpa phaLa ApanAra hoya che. jema ke - corI, parastrIgamana karanArAo rAjadaMDa ane lokadaMDathI daMDita thAya che. A ja rIte A bhavamAM karelA zubha karmanuM phaLa A ja lokamAM maLI jAya che. jema ke - tIrthakarane dAna ApanAra puruSanA tyAM svarNa-vRSTi vagere pAMca divya pragaTa thAya che. A prathama nirvedanI kathA che. (2) A lokamAM karelAM duSkarma paralokamAM azubha phaLa Ape che. jema mahAraMbha, mahAparigrahathI narakamAM duHkha bhogavavuM paDe che. A lokamAM karelAM zubha karmonuM phaLa AgAmI janmamAM sukharUpa phaLa ApanAra hoya che. jema susAdhu A lokamAM pALelA niraticAra saMyamanuM sukharUpa phaLa paralokamAM meLave che. A bIjI nirvedanI kathA che. (3) paralokamAM karelA zubhAzubha karma A bhavamAM zubhAzubha phaLa Ape che. jema paralokamAM karelAM azubha karmanA kAraNe jIva A bhavamAM hIna kulamAM utpanna thaIne rogapIDita ane dArijyapIDita jovA maLe che. ane pUrvabhavamAM zubha karma karanAra jIva A bhavamAM samRddhi vagere bhogavatAM jovA maLe che. A trIjI nirvedanI kathA che. (4) paralokamAM karelAM zubhAzubha karmo AgAmI bhavamAM (paralokamAM) zubhAzubha phaLa Ape che. jema pUrvabhavamAM azubha karma karIne jIva kAgaDo, gIdha vagerenA rUpamAM utpanna thAya che ane ahIM bIjA azubha karma karIne te narakamAM jAya che. A ja rIte pUrvamAM Acarita zubha karmonuM phaLa devalokamAM bhogavyA pachI manuSya vagere bhavamAM paNa sukharUpa phaLa prApta kare che. te cothI nirvedanI kathA che. Ama, dharmakathAnA nirUpaNa dvArA paNa svAdhyAya tapanuM ArAdhana thaI zake che, tethI Ane tapanA bhedomAM samAviSTa karavAmAM Avyo che. [ AtyaMtara tapa che che che (903) Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 (dhyAna) 'uttamasaMhananasyaikAgracintAnirodho dhyAnam' - tattvArtha sUtra a.-9, sUtra-27 dhyAna : uttama saMtAnanavALI vyakti dvArA koI eka viSayamAM aMtaHkaraNanI vicAradhArAne sthApita karavI dhyAnanuM lakSaNa che. sAmAnyataH mananI vicAradhArA kSaNa kSaNamAM badalAtI rahe che. te pratikSaNa anya-anya dizAomAM vahetI havAmAM sthita dIpazikhAnI jema asthira thAya che. evI ciMtanadhArAne prayatnapUrvaka anya viSayothI haTAvIne eka ja viSayamAM sthira rAkhavI dhyAna che. dhyAnanuM A svarUpa chaghasthamAM ja saMbhava che, tethI evuM dhyAna bAramAM guNasthAna sudhI hoya che. chadmasthanA dhyAnanuM kALa-parimANa vadhumAM vadhu aMtarmuhUrta sudhI che. enAthI vadhu kALa sudhI chadmasthanuM dhyAna eka viSaya para TakI zakatuM nathI. alabatta eka viSayathI bIjA viSaya para, bIjAthI trIjA viSaya para ciMtanano pravAha cAlu rahevAthI dhyAnano pravAha vadhu samaya sudhI paNa cAlI zake che. jema ke - yogazAstramAM kahyuM che - muhUrtAtparataH cintA yadvA dhyAnAntaraM bhavet / bahvarthaM saMkrame tu syAddIrghA'pi dhyAnasaMtatiH // - yogazAstra prakAra-4, zloka-116 arthAt aMtarmuhUrtathI AgaLa AlaMbana bhedathI dhyAnAMtara thaI zake che, paraMtu eka viSayaka dhyAna aMtamuhUrtathI vadhu kALa sudhI nathI thaI zakatuM. dhyAnano evo ja svabhAva che. anya vastu para ciMtana dhArAnuM saMkramaNa hovAthI dhyAnanI dhArA aMtarmuhUrtathI vadhu paNa cAlI zake che. A ja abhiprAyathI evuM kahevAmAM Ave che ke eka divasa ke eka ahorAtra sudhI ke vadhu kALa (samaya) sudhI dhyAna karavuM.' sarvajJa dazAmAM cittavyApAra na hovAthI citta nirodharUpa ekAgra dhyAna ghaTita nathI thatuM, tyAre prazna thAya che ke - "sarvajJadazAmAM zuM koI dhyAna thAya che? jo hota to enuM svarUpa zuM che?' A praznano javAba be rItathI ApavAmAM Avyo che - eka to viharamaNa sarvazanI dazAmAM dezonakoTipUrva paryata emAM koI dhyAna svIkAra karavAmAM AvyuM nathI. bIjo javAba che ke - "sarvajJadazAmAM mana, vacana ane zarIranA vyApAra saMbaMdhita sudaDha prayatnane ja dhyAnanA rUpamAM mAnavAmAM Ave che." evuM dhyAna aMtarmuhUrtathI vadhu kALa sudhI paNa thAya che. teramA guNasthAnanA aMtamAM jyAre mAnasika, vAcika ane kAyika vyApAranA nirodhanA kramano prAraMbha thAya che, tyAre sthUla kAyika nirodha pachI sUkSma kAyika yoganA astitvamAM sUkSmakriyApratipAti nAmanuM trIjuM zukladhyAna mAnavAmAM AvyuM che. ane caudamA guNasthAnanI ayogI dazAmAM zailezIkaraNanA samayamAM samucchinna-kriyAnivRtti nAmanuM cothuM zukladhyAna (94) cheA che , DOOK jiNadho] Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavAmAM AvyuM che. enI saMgati dhyAnanI vyAkhyAmAM aMtara karavAthI ja thaI zake che. A avasthAmAM yoganA nirodhane ane Atma-pradezonI niSpakampatone dhyAna mAnavAmAM AvyuM che. kahyuM che - aMtomuhuttamittaM citAvatthANamegavatthummi / chaumatthANaM jhANaM, joganiroho jiNANaM tu // arthAt eka vastumAM aMtarmuhUrta pramANa kALa mATe cittane ekAgra karavuM chApasthika dhyAna che ane yoganirodha ayogI jinonuM dhyAna che. uttama saMhananavALA arthAt vajaRSabhanArAca, RSabhanArA ane mArA saMtananavALA dhyAnanA adhikArI hoya che. kAraNa ke anya saMhananavALAomAM evI mAnasika zakti nathI hotI ke te ciMtananI dhArAne vadhu samaya sudhI sthira karI zake. ciMtananI dhArAne eka jagyAe sthira karavA mATe vAMchita zArIrika ane mAnasika baLanI apekSA rahe che, je traNa uttama saMhananavALA jIvomAM hoya che. tethI traNa uttama saMhananavALA jIvo dhyAnanA adhikArI mAnavAmAM AvyA che. dhyAnanA bhedo : dhyAnanA cAra bhedo che: 1. ArtadhyAna, 2. raudradhyAna, 3. dharmadhyAna ane 4. zukladhyAna. 1. ArtadhyAna: Rtu athAt duHkhanA nimitta ke duHkhamAM thanAruM dhyAna ArtadhyAna che. athavA duHkhI prANInuM dhyAna ArtadhyAna che. athavA manojJa vastunA viyoga ane amanojJa vastunA saMyoganA kAraNathI thanAruM citta vikSobha ArtadhyAna che. duHkhanI utpattinAM mukhya cAra kAraNo che - (1) aniSTa vastuno saMyoga (2) ISTa vastuno viyoga, (3) pratikULa vedanA ane (4) bhoganI lAlasA. emanA AdhAre ArtadhyAnanA 4 prakAra kahevAmAM AvyA che. aniSTa-saMyoga ArtadhyAna H amanojJa vastuno saMyoga thavAthI duHkhathI vyAkuLa AtmA ene dUra karavA mATe je satata ciMtana kare che, te aniSTa saMyoga ArtadhyAna che. iSTa-viyoga ArtadhyAna ISTa vastuno viyoga thaI javAthI enI prApti mATe satata ciMtana karavuM. rogaciMtA H zArIrika ke mAnasika pIDA thavAthI enA nivAraNanI vyAkuLatApUrvaka ciMtA karavI rogaciMtA AdhyAna che. nidAna ArtadhyAna bhogonI lAlasAnI utkRSTatAnA kAraNe aprApta vastune prApta karavAno tIvra saMkalpa nidAna ArtadhyAna che. pahelAM traNa ArtadhyAna pahelAMthI laIne chaThThA guNasthAna sudhI thaI zake che. nidAna ArtadhyAna pramattasaMyata nAmanA chaThThA guNasthAnamAM hotuM nathI. zeSa traNa ArtadhyAna tyAM thaI zake che. [ dhyAna 00 0 0 0 0 0 0 (95) Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArtadhyAnanAM cAra lakSaNo : (1) AkaMdana : jora-jorathI raDavuM - bUmo pADavI. (2) zocana : dIna bhAva dhAraNa karavo, zoka karavo. (3) parivedana : vilApa karavo. (4) tapanatA : azupAta karavo. A cAra lakSaNo ( cihno)thI ArtadhyAna thaI jAya che. rAga-dveSa, mohayukta prANI ArtadhyAnanA kAraNe saMsAranI vRddhi kare che ane sAmAnya rIte tiryaMca gatimAM jAya che. 2. raudradhyAna : jUra ane kaThora vRttinI vyaktinI hiMsA, jUThuM, corI ane viSaya-saMrakSaNa mATe je satata citta pravRtti hoya che, te raudradhyAna che. enA cAra prakAro che : (1) hiMsAnubaMdhI prANIone cAbuka, DaMDA vagerethI mAravAM, doraDuM,sAMkaLa vagerethI krUratApUrvaka bAMdhavAM, talavAra vagerethI vadha karavo vagere nirdayatApUrvaka hiMsAkArI vyApArone karavAnuM ciMtana karavuM hiMsAnubaMdhI raudradhyAna che. (2) mRSAnubaMdhI : bIjAone ThagavA (lUMTavA) mATe vividha prakAranI yojanAo banAvavI (asatyano sahAro levo), bIjAonAM hRdayone kaThora vacano dvArA bhedavuM, satyano apalApa karavA mATe tathA uttama siddhAMtono asvIkAra karavA mATe asatya bhASaNa saMbaMdhI satata vicAra karavo mRSAnubaMdhI raudradhyAna che. (3) cauryAnubaMdhI : tIvra lobhanA vazIbhUta thaIne koInI vastune coravI ke ene lUMTavAnuM satata ciMtana cauryAnubaMdhI raudradhyAna che. (4) saMrakSaNAnubaMdhI : dhana, saMtAna vagerenA saMrakSaNa-hetu bIjAno upaghAta karavAnI kaSAyamayI vRtti rAkhavI arthAt bIjAno upaghAta karavAnuM satata ciMtana karavuM saMrakSaNAnubaMdhI raudradhyAna che. raudradhyAnanAM cAra lakSaNo : (1) osanna doSaH raudradhyAnI bahulatAthI (barAbara) hiMsA vageremAMthI koI ekamAM pravRtti kare che, te Asanna doSa che. (2) bahula doSa : raudradhyAnI badhA hiMsA vagere doSomAM pravRtti kare che. (3) vividha doSa athavA ajJAna doSa : raudradhyAnanI vividha hiMsA vagerenA upAyomAM anekavAra pravRtti kare che, athavA raudradhyAnI ajJAnathI kuzAstramAM zraddhAthI, hiMsA vageremAM dharmabuddhithI pravRtti kare che. (4) AmaraNAMta doSa : maraNa paryata dUra kama mATe raudradhyAnIne pazcAttApa thato nathI. te maraNakALa sudhI hiMsA vageremAM rata (magna) rahe che, jema ke kALa saukarika kasAI. (9) che che e ja che je jiNadho] Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukta lakSaNo ThANAMga ane bhagavatI anusAra batAvyA che. "Avazyaka sUtra'mAM raudradhyAnInAM je lakSaNo batAvyAM che, te AgaLa lakhavAmAM AvyAM che. kaThora ane saMkliSTa pariNAmavALo raudradhyAnI bIjAne duHkhI joIne prasakata thAya che. aihika pAralaukika bhayathI rahita hoya che. enA manamAM anukaMpAno bhAva lezamAtra paNa hoto nathI. akArya karIne paNa ene pazcAttApa thato nathI. pApa karIne te prasanna thAya che. raudradhyAnI sAmAnya rIte naraka gatimAM jAya che. A dhyAna pahelAMthI laIne pAMcamA guNasthAna sudhI jovA maLe che. 3. dharmadhyAna - tattvo ane zruta cAritra rUpa dharmanA saMbaMdhamAM satata ciMtana dharmadhyAna kahevAya che. tattva saMbaMdhita vicAraNA, heyopAdeya saMbaMdhita vicAradhArA tathA deva-guru-dharmanI stuti vagere paNa dharmadhyAnanAM aMgo che. dharmadhyAnanA cAra prakAro che : (1) AjJAvicaya, (2) apAyaricaya, (3) vipAkavicaya ane (4) saMsthAnavicaya. (1) AjJAvicayaH vitarAga e sarvajJa devonI zuM AjJA che ane te kevI hovI joIe? enuM svarUpa zuM che? A rIte vItarAga AzAnA viSayamAM manoyoga lagAvavo AjJAvicaya che. emAM jinezvara devonI AjJA pratye bahumAna rAkhatAM A prakAre ciMtana karavAmAM Ave che ke e vItarAga-vANI parama satya che, tathya che, niHzaMka che. A saMsArasAgarathI pAra utAranArI, pApAMkane naSTa karanArI e parama kalyANakArI che. sAthe vItarAga prarUpita dharmamAM je kartavyanI anujJA ApavAmAM AvI che, enA viSayamAM ciMtananI dhArAne pravAhita karavA paNa AjJAvicaya che. (2) apAyaricaya : rAga-dveSa-kaSAya vagerenAM duSpariNAmonA ciMtanamAM manane ekAgra karavuM apAyaricaya dharmadhyAna che. jema mahAvyAdhithI pIDita puruSa mATe apathya anAjanI IcchA hAniprada che, e ja rIte rAga jIva mATe hAniprada tathA duHkhadAyI che. jema koTara(guphA)mAM rahelo agni vRkSane tarata ja saLagAvI (bALI) nAkhe che, ema ja DheSa prANIne tapAvIne bALI nAkhe che. vazamAM na karelA krodha ane mAna tathA vadhatA jatA mAyA ane lobha e cAreya kaSAya saMsArarUpI vRkSanA mULanuM siMcana karanArA che. AsravathI arjita pApa karmothI jIva cirakALa sudhI naraka vagere nIca gatiomAM bhramaNa karatAM duHkhonuM pAtra hoya che. A rIte doSonAM duSpariNAmonuM ciMtana karavuM ane emanAthI bacavAnI bhAvanA karavI apAyaricaya dharmadhyAna che. (3) vipAkaricaya : anubhavamAM AvanArAM karma-phaLomAMthI kayuM phaLa karmanuM kAraNa che, kayA karmanuM zuM phaLa che, enA vicArArtha manoyogane lagAvavo vipAkavicaya che. AtmA potAnI dvArA karavAmAM AvelAM zubhAzubha karmonuM phaLa meLave che. potAnA karma ja sukha-duHkhanA dAtAo che, koI anya jIva nathI. kaSAya ane yoganI nimittathI AtmAnI sAthe kamanI [ dhyAna 10000 2000 2000 (900) Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRti-baMdha, sthiti-baMdha, anubhAga-baMdha e pradeza-baMdha thAya che vagere karma-viSayaka ciMtanamAM manane ekAgra karavuM vipAkavicaya nAmanuM dharmadhyAna che. (4) saMsthAnavicaya ? lokano AdhAra UMdhA rAkhelA dIvAnI upara sIdho dIvo ane enA upara pachI UMdho dIvo rAkhavAthI je AkRti bane che, enI samAna che. nIcevALA divAnA sthAne sAta naraka, pahelA ane bIjA dIvAnA saMdhi sthaLa para madhyaloka, vaccenA divAnA sthAne pAMcamA brahma devaloka uparanA dIvAnA sudhI anuttara vimAna ane upara siddhazilA che. A rIte lokanA AkAranuM ciMtana karavuM saMsthAnavicaya che. dharmAstikAya vagere dravya ane emanI paryAya, jIva-ajIvanA AkAra, utpAda-vyayadhrauvya, loka, dIpa, sAgara, naraka, vimAna, bhavana vagerenA AkAra, lokasthiti, jIvanI gati, Agati, jIvana-maraNa vagere sarva siddhAMtanA arthanuM ciMtana karavuM saMsthAnavicaya che. jIva ane karmathI pedA thayelA janma-jarA-maraNa rUpI jaLathI paripUrNa, krodha vagere kaSAyarUpa pAtALavALA vividha duHkharUpa naka(magara)thI bharelA, ajJAnarUpI vAyuthI UThanArI saMyoga-viyogarUpI lahero sahita A anAdi anaMta saMsArasAgaranuM ciMtana karavuM. A saMsArasAgarane taravA mATe samyagu darzanarUpI daDha baMdhanovALI, jJAnarUpI nAvika dvArA calAvavAmAM AvatI cAritrarUpI nAva che. saMvarathI nichidra, tArUpI pavanathI vegane prApta, vairAgya mArga upara rahelI, apadhyAna rUpI taraMgothI na DaganArI, bahumUlya zIlaratnathI paripUrNa nAva para caDIne munirUpI vepArI tarata ja nirvidana nirvANa rUpI taTIya nagara sudhI pahoMcI jAya che, jyAM te akSaya, avyAbAdha ane nirupama sukhano anubhava kare che. vagere rUpathI saMpUrNa jIva vagere padArthonA vistAravALA, badhA naya-samUharUpa siddhAMtokta arthanA ciMtanamAM manane ekAgra karavuM saMsthAnavicaya dharmadhyAna che. Ama, AjJAvicaya, apAyaricaya, vipAkavicaya ane saMsthAnavicaya e cAra dharmadhyAnanA bheda ke pAyA kahevAmAM Ave che. dharmadhyAnanAM cAra lakSaNo H AjJAruci, nisargaruci, sUtraruci ane avagADharuci ke upadezaruci - A cAra lakSaNothI dharmadhyAnInI oLakha thAya che. (1) AjJAruci : sUtramAM kahevAyelI vidhi-niSedha rUpa AjJAo upara ruci rAkhavI. (2) nisargaraci: bIjA koInA upadeza vinA, svabhAvathI ja tattvo para zraddhA karavI. (3) sUtraruci : Agama pratipAdita tattvo upara ruci rAkhavI. (4) avagADhaci H dvAdazAMgInuM vistArapUrvaka jJAna karavAthI je jinapraNIta bhAvo upara zraddhA hoya che, te avagADharuci che athavA sAdhunA samIpa rahenArAone sUtrAnusArI upadezathI ja zraddhA hoya che, te avagADha ke upadeza rUci che. tattvArthanuM zraddhAna, dharmadhyAnanuM mukhya lakSaNa che. jinezvara deva tathA sAdhu munirAjanA guNonuM kathana karavuM, bhaktipUrvaka zruta, zIla tathA saMyamamAM anurAga rAkhavo - e dharmadhyAnanAM cihno che. emanAthI dharmadhyAnInI oLakha thAya che. (98) ::) :) ) che jiNadho] Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadhyAnanA cAra AlaMbanaH dharmadhyAna rUpI prAsAda para caDavA mATe cAra AlaMbana cheH (1) vAcanA : sUtra vagerenuM paThana-pAThana. (2) pRcchanA : sUtra vageremAM zaMkA thavAthI nivAraNa-hetu prazna pUchavA. (3) parivartana : vAMcelA sUtra vagerenI punaH punaH AvRtti karavI. (4) anuprekSA : sUtrArthanuM ciMtana-manana karavuM. dharmadhyAnanI cAra bhAvanAo : dharmadhyAnanI puSTi mATe cAra bhAvanAo batAvavAmAM AvI che : (1) ekatvabhAvanA (2) anityabhAvanA (3) azaraNabhAvanA ane (4) saMsArabhAvanA. (1) ekatvabhAvanA : huM ekalo chuM, mAruM koI nathI ane na huM koIno chuM' A rIte AtmAnA ekatvanuM ciMtana karavuM ekatvabhAvanA che. (2) anityabhAvanA : "saMsAranA badhA padArtha dhana-dolata-parivAra, zarIra vagere nazvara che, anitya che, kSaNabhaMgura che' - A rIte vicAra karavo anityabhAvanA che. (3) azaraNabhAvanA : "janma-jarA-mRtyuthI pIDita prANI mATe koIpaNa zaraNarUpa nathI, mAtra jinendra pravacana ja zaraNarUpa che, ene choDIne koIpaNa jIva mATe zaraNabhUta nathI' - evuM ciMtana karavuM azaraNabhAvanA che. (4) saMsArabhAvanA : saMsAranI vicitratAonuM ciMtana karavuM, yathA - eka bhavanI mAtA anya bhavamAM strI, putrI, bahena banI jAya che, eka bhavano pitA anya bhavamAM putrAdinA rUpamAM thaI jAya che. - A prakAre ciMtana karavuM saMsArabhAvanA che. yogazAstra anusAra dharmadhyAnanA cAra bhedo : (1) piMDastha, (2) padastha, (3) rUpastha ane (4) rUpAtIta. (1) piMDastha piMDasthadhyAna piMDathI saMbaMdhita che. piMDa aneka prakAranA hoya che. emAM cauda rAjU lokanI upamA nAcatA bhopAnA rUpamAM ApI che. e piMDanuM ciMtana karavuM arthAtu cauda rAjU lokamAM kayAM-kayAM tattvo kayAM-kayAM rUpamAM rahelAM che ? kayA-kayAno zuM zuM svabhAva tathA vibhAva che ? koNa nAzavAna che tathA koNa avinAzI che, vagere ciMtananI sAthe samagra dRSTithI heya-jJaya-upAdeyanuM ciMtana, te anusAra heya, zeyane yathAsthAne jANavuM ane choDavuM, upAdeya je AdhyAtmika nijasvarUpa che, ene grAhya karIne samudra-maMthananI jema loka-maMthanano niSkarSa AdhyAtmika svarUpane abhivyakta karavAnI dRSTithI lokarUpa piMDanuM ciMtana piMDasthasthAnanA aMtargata Ave che. bIjuM piMDa pRthvI piMDa, vAyavIya piMDa, jalIya piMDa, Agneya piMDa vagere piMDonA varNAdikanI dRSTie e padArthonuM varNa, gaMdha vagere tAdAmya guNa rahelo che. ema ja AtmIya piMDamAM jJAna-darzana-cAritra vagere guNa tAdAbhya rUpamAM rahelo che. A prakAranuM ciMtana [ dhyAna 00000000000000000000 (909) Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pisthasthAna mATe karI zakAya che. trIjA piMDasthano artha zarIrapiMDathI che. e zarIrapiMDanuM samIkSaNa dhyAnanA mAdhyamathI avalokana karavuM tathA sAdhanAnI bhUmikA para ArohaNa karI AdhyAtmika sAdhanAmAM agresara thavuM vagere. (2) padastha : nAbhimAM soLa pAMkhaDInA, hRdamayAM covIsa pAMkhaDInA ane mukha para ATha pAMkhaDInA kamaLanI sthApanA karavI ane pratyeka pAMkhaDI para a, A, vagere varNamAlAnA akSaronI sthApanA karavI ke paMca parameSThI maMtranA akSaronI sthApanA karIne emanuM ekAgratApUrvaka ciMtana karavuM arthAt padanA Azrita manane ekAgra karavuM padasthasthAna che. ahIM e smaraNIya che ke paMca parameSThI vagere padonI racanAnA mAdhyamathI mananI vRttine ekAgra karavAnAM aneka sAdhanomAMthI A paNa eka sAdhana che, sAdhya nathI. A pAMkhaDIo tathA pado vagere upara ja jo sAdhaka bhaTakI jAya che to lakSyanI sAdhanA banI zakatI nathI. tethI padasthadhyAnane aneka pAtronI yogyatA anusAra padonA mAdhyamathI manane ekAgra karatA-karatA e padanA arthanI UMDAImAM pahoMcIne nija (svayaM)nA svarUpane abhivyakta karavAno dRSTikoNa rAkhavo yogya che. (3) rUpastha : sazarIra arihaMta bhagavaMtanI zAMta mudrAnuM sthira cittathI dhyAna karavuM rUpasthadhyAna che. dhyAnamAM paNa vItarAga devanA zarIranA avayavothI abhivyakta thanArI Atmika AbhAnI tarapha eTale ke jyoti tarapha vadhavA mATe prazAMtatA AvatA ja vItarAga dazA jovA maLe che, vagere bhAvAtmaka sthitithI ciMtana rUpasthadhyAna aMtargata Ave che. (4) rUpAtIta H rUpa rahita niraMjana, nirmaLa siddha bhagavAnanuM dhyAna karavuM rUpAtIta dhyAna che. dharmadhyAnanA svAmI : dharmadhyAnanA svAmIonA viSayamAM zvetAMbara ane digaMbara paraMparAomAM maukya nathI. zvetAMbara mAnyatA anusAra dharmadhyAna sAtamA guNasthAnathI laIne bAramAM guNasthAna sudhI saMbhava che. digaMbara paraMparA anusAra cothAthI sAtamAM guNasthAna sudhI dharmadhyAnanI saMbhAvanA mAnya che. te zreNInA AraMbhanA pUrva sudhI ja samyagu deSTimAM dharmadhyAna mAne che. zreNIno AraMbha AThamA guNasthAnamAM thAya che, tethI sAtamA guNasthAna sudhI ja dharmadhyAna digaMbara paraMparAmAM mAnya che. zvetAMbara-paraMparAmAM sAtamAthI laIne bAramA guNasthAna sudhI dharmadhyAna saMbhava che. "tattvArtha sUtra'mAM paNa upazAMtamoha ane kSaNamohamAM paNa dharmadhyAna mAnavAmAM AvyuM che. ahIM e vizeSa jJAtavya che ke digaMbara ane zvetAMbara paraMparAmAM je dharmadhyAnanA svAmInA viSayamAM matabheda graMthomAM ullekhita che, te matabheda apekSita dRSTibiMduthI mukhya tathA pradhAna bhAvanI dRSTithI samajavuM joIe. zvetAMbara paraMparAmAM je dharmadhyAnanA sAtamA guNasthAnathI prAraMbha mAnavAmAM AvyA che, te paripUrNa dharmadhyAnanI apekSAthI levuM joIe. anyathA sAmAnya rUpathI AjJAvicaya vagere dharmadhyAnano prAraMbha caturtha guNasthAnathI ja thaI jAya che. AThamAMthI bAramA guNasthAna sudhI je dharmadhyAnanI vAta kahevAmAM (980 nA roja yojAnArI jiNavo) Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI che, emAM dharmadhyAnapUrvaka ja zukladhyAna hoya che, dharmadhyAnanI bhUmikAne choDIne zukladhyAna banI zakatuM nathI, e dRSTibiMduthI bAramA guNasthAna sudhI dharmadhyAnanuM svarUpa levuM joIe tathA apavAda svarUpa keTalAka AtmAo zukladhyAnanA avalaMbana zrata vagara ja pariNAmonI atyAdhika ujvaLatAthI kevaLa jJAnanI upalabdhi karI le che. emAM pramukhatA dharmanI rahe che tathA gauNa rUpamAM zuklano praveza thaIne kevaLajJAnanI upalabdhi thaI jAya che. kUragaDU munivarane saMvatsarInA divase paNa khIcaDI khAtA samaye kevaLajJAnanI upalabdhi tathA valakalacIrIne jhUMpaDIne sApha karatA-karatA kevaLajJAna meLavI levuM, vagere apavAdika uddharaNo che. na ke rAjamArga. digaMbara samAjamAM je dharmadhyAnane caturtha guNasthAnathI prAraMbha mAnyo che, te paNa AMzika dRSTithI levAmAM Avaze tyAre ja samucIta (barAbara) haze, anyathA paripUrNa dharmadhyAnanI mAtrAnI dRSTithI to aneka dUSaNono sAmano karavo paDaze. kAraNa ke caturtha guNasthAnavartI AtmAonI cha bhAvalezyA paNa jovA maLe che. jyAre ke paripUrNa dharmadhyAnavALA sAdhaka mATe cha bhAvalezyAo saMgata nathI besatI. sAtamAmAM ja dharmadhyAnane samApta karI devuM ane AThamAMthI ja zukladhyAnanI mAnyatA yuktisaMgata nathI lAgatI. kAraNa ke zukladhyAna dharmadhyAnanI bhUmikApUrvaka ja banI jAya che, na ke dharmadhyAnanI bhUmikAne sarvathA choDIne. zukladhyAnanI avasthAmAM dharmadhyAnanI avasthAnuM gauNa rUpathI kathana karavAmAM Ave che, na ke niSiddha rUpamAM. tethI jo digaMbara saMpradAya tathA zvetAMbara saMpradAya uparokta mukhya gauNa bhAvathI samanvayAtmaka dRSTithI ciMtana kare che to baMnemAM visaMgati thatI nathI. anyathA visaMgati thavI svAbhAvika che. 4. zu dhyAna : je AtmAnA ATha karmarUpI melane dhoIne ene svaccha-dhavala banAvI de che, te zukladhyAna che. enA cAra bhedo che - je enA pAyA kahevAmAM Ave che H (1) pRthakatvavitarka-savicAra, (2) ekatvavitarka-avicAra, (3) sUmakriyA-anivRtti ane (4) samucchinnakriyA-apratipAtI. (1) pRthaphatvavitarka-savicAra : pUrvagata zruta anusAra vividha nayothI padArthonI paryAyonuM alaga-alaga rUpamAM ciMtana karavuM ane zabda, artha tathA yogamAM saMkramaNa karavuM pRthakatvavitarka-savicAra nAmanuM prathama zukladhyAna che. A prathama zukladhyAnano dhyAtA pUrvagata zrutAnusAra eka dravyanI vividha paryAyonA vividha nayo dvArA bhedapradhAna ciMtana kare che, tethI Ane pRthakatva kahevAmAM Avyo che. A citana pUrvazrutAnusArI hoya che, tethI Ane vitarka kahevAmAM Ave che. A ciMtana eka dravyathI bIjA dravya upara ane eka paryAyathI bIjI paryAya upara ke dravyathI paryAya upara ane paryAyathI dravya upara saMkramita thato rahe che, eka arthathI bIjA artha upara, eka zabdathI bIjA zabda upara, arthathI zabda upara ane zabdathI artha upara paNa saMkramita thato rahe che tathA emAM eka yogathI bIjA yogamAM saMkrama thAya che, tethI Ane savicAra kahevAmAM Ave che. Ama, pRthakatvavitarka-savicAra nAmanuM A zukladhyAnano prathama bheda che. [ dhyAna che (981) Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prathama bhedano adhikArI pUrvadhara hoya che. je agiyAramA-bAramAM guNasthAnavartI hoya che. je pUrvadhara na hoya paNa agiyAramA-bAramA guNasthAnavartI hoya, ene zukladhyAna na thaIne dharmadhyAna thAya che. (marudevI, mASatuSa vagere AnA apavAdo che) yoganI dRSTithI traNeya yogavALA AnA svAmI che. (2) ejvavitarka-avicAra : pUrvagata zrutano AdhAra laIne jyAre koI dravyanI paryAyomAM abhedanI pradhAnatAthI ekatvanuM ciMtana karavAmAM Ave che ane mana vagere traNeya yogomAMthI koI eka yogamAM ja aTala rahIne zabda ke arthamAMthI koI ekanuM ja ciMtana karavAmAM Ave che, tyAre te dhyAna ekatvavitarka-avicAra kahevAya che. kAraNa ke emAM zratanuM avalaMbana che. tethI A vitarka che, abhedanuM ciMtana che, tethI etva ane yoga tathA zabdArthanuM saMkramaNa na thavAthI avicAra che. ukta baMne bhedomAMthI pahelAM bhedapradhAna dhyAnano abhyAsa daDha thaI gayA pachI bIjA abheda pradhAna dhyAnanI yogyatA prApta thAya che. jemAM samagra zarIramAM vyApta sarpa vagerenA jherane maMtra vagere upacArothI DaMkhanI jagyAe lAvIne sthApita karavAmAM Ave che, ema ja saMpUrNa jagatamAM alaga-alaga viSayomAM asthira rUpamAM bhaTakatAM manane dhyAna dvArA koI eka viSaya para kendrita karIne sthira karavAmAM Ave che. eka viSaya para sthiratA prApta thatAM ja mana sarvathA zAMta thaI jAya che - arthAt caMcaLatA maTI javAthI niSpakaMpa banI jAya che. pariNAmataH jJAnano sakaLa AvaraNono vilaya thaI javAthI sarvajJatA pragaTa thAya che. A bIjA pAyAnA svAmI agiyAramA-bAramA guNasthAnavALo pUrvadhara thAya che. yoganI dRSTithI koIpaNa eka yogavALo Ano svAmI hoya che. (3) sUkSmakriyA anivRtti jyAre sarvajJa, bhagavAna nirvANagamananA pUrva yoganirodhanA kramamAM sUkSma zarIrayogano Azraya laIne zeSa yogone rokI de che, tyAre sUkSmakriyA anivRtti dhyAna hoya che. kAraNa ke A avasthAmAM zvAsozvAsa rUpa sUkSmakriyAnI nivRtti thatI nathI. athavA vardhamAna pariNAma thavAthI patana (nivRtti)nI saMbhAvanA nathI rahetI, tethI Ane anivRtti ke apratipAtI kahevAmAM Ave che. A trIjA sthAnano svAmI kevaLa kAyayogavALo sarvajJa hoya che. (4) samacchinnakriyA-apratipAtI : zailezI avasthAne prApta kevaLI jyAre badhA yogono nirodha karI le che, ane mAnasika, vAcika ke kAyika kriyA nathI hotI. Atmapradeza sarvathA niSpakaMpa thaI jAya che, tyAre je sthiti thAya che, te samucchinnakriyA apratipAtI dhyAna kahevAya che. A sthiti pachI naSTa thatI nathI, tethI Ane apratipAtI kahevAmAM Ave che. A dhyAnanA prabhAvathI Asrava ane baMdhanA nirodhapUrvaka badhA karma kSINa thaI javAthI mokSa prApta thAya che. ayogI kevaLI ja A caturtha dhyAnanA svAmI hoya che. (982) A ja jiNadhamo) Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukaladhyAnanAM cAra cihanoH cAra bAhya cihnothI zukladhyAnanI oLakha thAya che: (1) avyayaH zukladhyAnI pariSaha - upasargothI karIne vyathAno anubhava nathI karato. te dhyAnathI calita nathI thato. (2) asammoha : zukladhyAnIne sUkSma UMDA viSayomAM paNa sammoha nathI thato, athavA devAditya mAyAmAM sammoha nathI thato. (3) viveka : zukladhyAnI AtmAne dehathI tathA sarva saMyogothI alaga samaje che. (4) vyutsarga H zukladhyAnI nisTaMga thavAthI deha tathA upadhino tyAga kare che. zukladhyAnanAM 4 AlaMbano : (1) kSamA, (2) mArdava, (3) Arjava ane (4) muktinuM AlaMbana laIne jIva zukladhyAna para caDe che. zukladhyAnanI cAra bhAvanAo : nIcenI cAra bhAvanAothI zukladhyAna paripuSTa bane che ? (1) anaMtAnuvartitAnuprekSA, (2) vipariNAmonuprekSA, (3) azubhAnuprekSA ane (4) apAyAnuprekSA. (1) anaMtAnuvartitAnuprekSA H A jIva anaMta kALathI saMsAramAM paribhramaNa karI rahyo che. eNe anaMta pudgala parAvartana karyA che. Ama, ciMtana karavuM anaMtAnuvartitAnuprekSA che. (2) vipariNAmAnuprekSA : vastunA pariNamana para vicAra karavo, saMdhyAkALanI lAlimA, IndradhanuSa ane jhAkaLa biMdu manohara pratIta thAya che, paraMtu kSaNabharamAM naSTa thaI jAya che. devo sudhInI Rddhio kSINa thaI jAya che. jotAM jotAM A suMdara zarIra jarAjIrNa thaIne rAkhamAM maLI jAya che vagere ciMtana karavuM vipariNAmAnuprekSA che. (3) azubhAnuprekSA : saMsAranI azubhatAnuM ciMtana karavuM. jema dhikkAra che A zarIrane, jemAM eka suMdara rUpavAna vyakti marIne potAnAM ja mRta zarIramAM kRmi rUpathI utpanna thaI jAya che, vagere rUpathI ciMtana karavuM azubhAnuprekSA che. (4) apAyAnuprekSA : AsavothI thanArAM duSpariNAmonuM ciMtana karavuM apAyAnuprekSA che. ukta cAra dhyAnomAMthI Arta-raudra dhyAna heya che ane dharmadhyAna, zukladhyAna mokSa-hetu hovAthI upAdeya che. dhyAnanI sArthakatA : - AcArya hemacaMdra "yogazAstra'mAM kahe che ke - "samatAnuM AlaMbana lIdhA pachI yogIjana dhyAnano Azraya le che. kAraNa ke samatA vinA dhyAna karavuM AtmAnI viDaMbanA kare che. samatAthI dhyAnanI sArthakatA che." kahe che - [ dhyAna che ke je Aje 983) Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatvamavalambyAtha dhyAnaM yogI samAzrayet / binA samatvamArabdhe dhyAne svAtmA viDambyate // - yogazAstra prakAza 4, zloka-111 AcArya kahe che ke - "dhyAnanI sIDI upara caDatAM pahelAM indriyonuM gopana karavuM joIe, enAthI manazuddhi karavI joIe ane rAga-dveSane jItIne samatAno abhyAsa karavo joIe. samatAno abhyAsa thavAthI dharmadhyAna, zukladhyAnanuM avalaMbana levuM joIe." A kramane dhyAnamAM rAkhyA vinA aMdhAnukaraNa karIne je mUDha loko dhyAna karavA lAge che, te ubhayataH zruta thAya che. te Atma viDaMbanA kare che. je vidhipUrvaka dhyAna kare che, te AtmahitanuM sAdhana kare che, kAraNa ke mokSa karmakSayathI thAya che ane karmakSaya AtmajJAnathI thAya che ane AtmajJAna dhyAnathI prApta thAya che. tethI dhyAna AtmA mATe hitakArI che. 6. sutsarga tapaH bAhya ane AtyaMtara upadhino tyAga karavo vyutsarga nAmanuM chaThuM AtyaMtara tapa che. dhana-dhAnya vagere bAhya padArthonI mamatAno tyAga karavo bAhyopadhi vyutsarga che ane zarIranI mamatAno tyAga tathA kASAyika vikArono tyAga karavo AvyaMtaropadhi vyutsarga che. bIjI apekSAthI vyutsarganA be bhedo che - dravya ane bhAva. dravya-vyatsarganA cAra bhedo che : (1) zarIra-vyutsarga, (2) gaNa-butsarga, (3) upadhi-vyatsarga ane (4) bhaktapAna vyutsarga. (1) zarIra-vyatsarga : zarIranI mamatAno tyAga karIne enI vibhUSA ke sAra saMbhALa na karavI zarIra-vyutsarga tapa che. (2) gaNa-vyatsargaH pUrvono jJAnavAna (koI viziSTa pratimAnI sAdhanA hetu) kSamAvAna, jitendriya, avasarano jJAtA, dhIra, vIra , daDha-saMhananavALo ane zuddha zraddhAvAna - A ATha guNono dhAraka muni gurunI anumatithI viziSTa Atma-sAdhanA mATe gacchano tyAga karIne ekala vihAra kare che, A guNa-trutsarga tapa che. (3) upadhi-vyatsarga H vastra-pAtra vagerenI mamatA(mUccha bhAvanA)no tyAga karavo. (4) bhaktapAna-vyatsarga : navakArasI, paurasI vagere tapa karavuM tathA khAvA-pIvAnAM dravyonuM parimANa karavuM bhaktapAna-vyutsarga tapa che. bhAva-brutsarga tapanA traNa bhedo che : (1) kaSAya-vyatsarga, (2) saMsAra-butsarga ane (3) karma-vyutsarga. (1) kaSAya-butsarga H krodha vagere kaSAyone ochA karavA kaSAya-vyatsarga che. (2) saMsAra-vyuTArga : cAra gati rUpa saMsAranAM kAraNono tyAga karavo saMsAravyutsarga che. (984) vIra ja che A jiNadhamo) Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) karma-vyatsarga : ATha prakAranAM karmonA baMdhanAM kAraNono tyAga karavo karmavyutsarga tapa che. Ama, je sAdhaka mamatAno baMdhanone toDI nAkhe che, te vyutsarga tapanI sAcI ArAdhanA kare che. ukta rItithI cha prakAranA bAhya ane cha prakAranA AtyaMtara tapanA ArAdhanathI karmonI mahAna nirjarA thAya che. nirjarAnI pratye tapa asAdhAraNa kAraNa che, tethI tapanA bAra bhedane ja nirjarAnA bAra bhedonA rUpamAM gaNAvyA che. tapa ane nirjarAmAM kArya kAraNabhAva saMbaMdha che. tapa kAraNa che ane nirjarA kArya che. kArya-kAraNanA abhedane mAnIne tapanA bAra bhedo nirjarAnA bAra bhedo batAvyA che. nirjarAnI taratamatA H jo ke sakaLa saMsArI AtmAomAM karma-nirjarAno krama anavarata gatizIla rahe che. chatAM mokSamArganI aMgabhUta nirjarA ja upAdeya hoya che. A dRSTie yathArtha mokSAbhimukhatA samyagRSTinI prAptithI prAraMbha thAya che ane jina avasthAmAM paripUrNa thAya che. samyagdaSTinI prAptithI laIne sarvajJadazA sudhI mokSAbhimukhatAnA dasa vibhAga karavAmAM AvyA che, jemAM pUrva-pUrvanI apekSA uttara-uttara vibhAgamAM pariNAmanI vizuddhi vadhu hovAthI nirjarA paNa vadhu thAya che. karmanirjarAnA A taratamabhAvamAM sauthI ochI nirjarA samyaguSTi karI, enAthI asaMkhya guNa nirjarA zrAvakanI hoya che. zrAvakanI apekSA sarvaviratimAM asaMkhya guNa nirjarA, enAthI anaMtAnubaMdhI kaSAyanA viyojakanI asaMkhya guNa nirjara, enAthI darzanamohanA kSepakanI nirjarA asaMkhya guNa, enAthI mohanI zeSa prakRtionA upazamakanI nirjarA asaMkhya guNa, enAthI upazAMtamoha jemAM upazama pUrNa thaI cUkyo hoya, enI asaMkhya guNa nirjarA, enAthI mohanI zeSa prakRtionA kSepaka, jemAM mohano kSaya kAryarat hoya, enI asaMkhya guNa nirjarA, enAthI kSINamohanI ane enAthI sarvajJa jinanI asaMkhya guNa nirjarA hoya che. Ama, nirjarA tattvanuM nirUpaNa pUrNa thayuM. kAyotsarganA ogaNIsa doSa? ghoDaka' layA ya khaMbhe kuDDe mAle ya sabari bahu niyale / laMbuttara thaNa uDDhI saMjaya khaliNe12 ya vAyasa kaviDhe14 / sIsokaMpiya5 mUI16 aMguli-bhamuhA7 ya vAruNI8 pehA / T U T3sI vaMti ronA rUpAvI ! (1) ghoTaka doSa : ghoDAnI jema eka pagane vALIne UbhA thavuM. (2) latA doSa H pavana-prakaMpita latAnI jema kAMpavuM. (3) staMbhakuphadya doSa H thAMbhalo ke dIvAno sahAro levo. (4) mAladoSa : mAla arthAtu uparanI tarapha koInI sahAre mastaka lagAvIne UbhA thavuM. (5) zabarI doSaH nagna bhIlaDInA samAna baMne hAtha guhyasthAna para rAkhIne UbhA rahevuM. [ dhyAna 0000000000000000000(985) Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) vadhU doSa H kuLavadhUnI jema mastaka jhukAvIne UbhA thavuM. (7) nigaDa doSa H beDIo paherelA puruSanI jema baMne pago phelAvIne athavA milAvIne UbhA thavuM. (8) laMbottara doSa H avidhithI colapaTTAne nAbhithI upara ane nIce ghUMTaNo sudhI lAMbo karIne UbhA thavuM. . (9) stana doSa : macchara vagerenA bhayathI athavA ajJAnatA vaza chAtI DhAMkIne kAyotsarga karavo. (10) uddhinA doSa : eDI milAvIne ane paMjAone phelAvIne UbhA thavuM athavA aMgUTho milAvIne, athavA eDIne phelAvIne UbhA rahevuM, uddhika doSa che. (11) saMyatI doSa H sAdhvInI jema kapaDAMne AkhuM zarIra DhAMkIne kAyotsarga karavo. (12) khalIna doSa H lagAmanI jema rajoharaNane AgaLa rAkhIne UbhA thavuM athavA lagAmathI pIDita azvanI (ghoDAnI) samAna mastakane kyAreka upara, kyAreka nIce halAvavuM khalIna doSa che. (13) vAyasa doSa H kAgaDAnI jema caMcaLa citta thaIne ahIM-tahIM AMkho pheravavI, athavA dizAonI tarapha jovuM. (14) kapittha doSa : SadikA(jU)nA bhayathI colapaTTA(kamarapaTTA)ne kapitthanI jema goLAkAra banAvIne jAMghonI nIce dabAvIne UbhA thavuM athavA muThThI bAMdhI(vALI)ne UbhA rahevuM kapittha doSa che. (15) zISakamita doSa H bhUta vaLagelI vyaktinI jema dhuNatAM-dhuNatAM UbhA rahevuM. (16) mUka doSa : mUka arthAt mUMgA AdamInI jema huM huM' vagere avyakta zabda karavA. (bolavA) (10) aMgalikAbhe doSa : AlApakone arthAt pAThanI AvRttione gaNavA mATe AMgaLI halAvavI tathA bIjA vyApAra mATe bhramara calAvI saMketa karavo. (18) vAruNI doSa : jema taiyAra karavAmAM AvatA dArUmAMthI buDa buDa' zabda nIkaLe che, e ja rIte avyakta zabda karatA UbhA rahevuM athavA dArUDiyAnI jema pharatAM UbhA rahevuM. (19) prekSA doSaH pAThanuM ciMtana karatA vAMdarAnI jema hoTha calAvavA. - pravacanasArodvAra. yogazAstranA tRtIya prakAzamAM zrI hemacaMdrAcArye kAyotsarganA ekavIsa doSo batAvyA che. emanA matAnusAra staMbha doSa, kuya doSa, aMgulI doSa ane bhU doSa cAra che, jemanA upara staMbhakuya doSa ane aMgulikAbU doSa nAmanA be doSomAM samAveza karavAmAM Avyo che. (98 zA ja ja jiNadho] Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 baMdha tattva H eka anuzIlana AtmA potAnA maulika rUpamAM zuddha, vijJAnaghana, cidAnaMdamaya tathA anaMta zakti-saMpanna che. paraMtu tathAvidha bhavitavyatAyogathI enuM A zuddha maulika svarUpa anAdikALathI vibhAva pariNata che. mATIthI bharelA sonAnI jema saMsArI AtmA rAga-dveSa, moha, kaSAya vagere vibhAvothI pUrNataH prabhAvita che. jene kAraNe te potAnuM maulika svarUpa bhUlIne vibhAvane ja svabhAva mAnavA lAge che ane emAM ja AnaMda samajavA lAgyo che. A vibhAva tathA viparIta pariNatine kAraNe AtmA karmono baMdha kare che. te bAMdhelAM karmo AtmAnI maulika zaktionuM AvaraNa ane ghAta kare che, jenA phaLa svarUpa AtmA potAnI svataMtratA khoIne karmabaMdhanone AdhIna thaI jAya che ane emano nacAvelo nAca nAce che. samasta saMsArI jIvone karmarUpI madArI dvArA nacAvavAmAM AvI rahyA che. AtmA ane karmono A saMbaMdha ja baMdha tattva che. baMdhanI paribhASA karatAM kahevAmAM AvyuM che 'sakaSAyatvAjjIvaH karmaNo yogyAn pudgalAnAdatte / sa bandha: / ' tattvArtha sUtra, a-8, sUtra-2/3 kaSAya-pariNata AtmA karma-yogya pudgalone grahaNa kare che, te baMdha che. pudgala dravyanI aneka vargaNAo (prakAro) che, emAMthI je pudgala vargaNAo karmarUpa pariNAmane prApta karavAnI yogyatA rAkhe che, emane grahaNa karIne jIva potAnA Atmapradezo sAthe viziSTa rUpathI joDI de che. A anAdikAlIna karma pudgalonA saMbaMdhane kAraNe svabhAvataH amUrta AtmA mUrtavat thaI jAya che - tethI te mUrta karma dalikone grahaNa kare che. jema dIvo battI dvArA telane grahaNa karI potAnI uSNatA dvArA ene jvAlAmAM pariNata kare che, ema ja AtmA kASAyika vikAra dvArA karmayogya dalikone grahaNa karI emane karmarUpamAM pariNata karI le che. AtmapradezonI sAthe karma-dalikono A saMbaMdha ja baMdha kahevAya che. jema koI vyakti zarIra para tela lagAvIne akhADAnI mATImAM ALoTe che to enA zarIra para mATI cipakI (coMTI) jAya che, e ja rIte kaSAya vagere vikAronI cIkaNAInA kAraNe karma-pudgala AtmA sAthe coMTI jAya che, baMdhAI jAya che. ra karma ane AtmAno A saMbaMdha sarpakaMcukIvat upara-uparathI ja spaSTa nathI hoto, paNa kSIra-nIranI jema ekameka rUpa baMdha thAya che. jema tapta lokhaMDanA piMDamA aNu-aNumAM agnino praveza thaI jAya che, e ja rIte AtmAnA pratyeka pradezanI sAthe anaMtAnaMta karmadalikone kSIra-nIravat ekamekarUpa baMdha thAya che. jema taptathI ke telamAM choDelI (nAkhelI) pUrI badhI taraphathI telane grahaNa kare che, e ja rIte AtmA svakSetrAvagADha karmadalikonA kaSAya vagere kAraNothI sarvAtmapradezothI grahaNa kare che. baMdha tattva : eka anuzIlana 987 Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanA hetuo : karma-baMdhanA pAMca hetuo kahevAmAM AvyA che : (1) mithyAtva, (2) avirati, (3) pramAda, (4) kaSAya ane (5) yoga. alaga-alaga apekSAothI karmabaMdhanA hetuonI saMkhyAmAM aMtara dRSTigocara thAya che, paraMtu tAtvika dRSTithI koI aMtara nathI. kyAMka-kyAMka kaSAya ane yogane ja karmabaMdhanuM kAraNa mAnavAmAM AvyuM che. A kathanamAM mithyAtva, avirati ane pramAdane kaSAyanA aMtargata samAviSTa karI levAmAM Ave che, kAraNa ke e kaSAyanA svarUpathI alaga nathI paDatA. kyAMka mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga - e cAra karmabaMdhanA kAraNa kahevAmAM AvyA che. A kathanamAM pramAdano aviratimAM samAveza karI levAmAM Ave che. kAraNa ke pramAda eka rIte avirati ja che. karmaprakRti vagere graMthomAM e cAra baMdha-hetu mAnelA che. tAttvika dRSTithI baMdhanAM kAraNonI saMkhyAmAM aMtara hovA chatAMya alaga-alaga kathana karavAno abhiprAya alaga-alaga dRSTionAM kAraNa che. kaSAya ane yoga, A be hetuonA kathananI paraMparA koI eka ja karmamAM saMbhAvita cAra aMzonA kAraNanuM pRthakkaraNa karavA mATe che. pratyeka karmabaMdhanA cAra aMzonuM nirmANa thAya che - (1) prakRti, (2) sthiti, (3) anubhAga ane (4) pradeza. A cAra aMzomAMthI prakRti ane pradeza aMzonA nirmANa yogathI thAya che ane sthiti tathA anubhAga rUpa aMzonuM nirmANa kaSAyathI thAya che, A dRSTine laIne kaSAya tathA yogane baMdhahetu kahevAmAM Avyo che. AdhyAtmika vikAsanA caDAva-utAravALI bhUmikA svarUpa guNasthAnomAM bAMdhanAra karmaprakRtionA taratamabhAvanA kAraNane jovA mATe mithyAtva, avirati kaSAya ane yogane baMdhahetuonA rUpamAM pratipAdita karyuM che. je guNasthAnamAM jeTalA vadhu baMdhahetu haze, tyAM karmaprakRtiono baMdha paNa eTalo vadhu haze ane baMdhahetu jeTalA ochA haze, bAMdhanAra prakRtio paNa ochI baMdhAze. guNasthAnonI dRSTithI cAra baMdhahetu mAnavAnI paraMparA che. jijJAsu ziSyone vistArathI baMdhahetuonuM jJAna thAya, A abhiprAyathI pramAdane aviratithI pRthaka karIne baMdhahetuonuM kathana kahevAmAM AvyuM che. Asrava tattvanA nirUpaNamAM mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoganI vyAkhyA karI dIdhI che. jijJAsu e prakaraNa jue. baMdhanA prakAro : upara kahevAmAM AvyuM che ke pratyeka karmabaMdhamAM cAra aMzonuM nirmANa thAya che. jemane prakRti baMdha, sthiti baMdha, anubhAga baMdha ane pradeza baMdha kahe che. e cAra ja baMdhanA prakAro che. jema gAya vagere dvArA khAdhela ghAsa vagere vastuo jyAre dUdhanA rUpamAM pariNata thAya che, tyAre emAM madhuratAno svabhAva pedA thAya che. te svabhAva amuka samaya sudhI e ja rUpamAM (banI) rahI zake, evI kALa-maryAdA nirmita hoya che. madhuratAmAM tIvratA ke maMdatA (88) , , , , , jiNadhAmo) Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere vizeSatAo paNa hoya che ane e bananArI dUdhanI mAtrA paNa nyUnAdhika hoya che. A rIte jIva dvArA gRhIta tathA baddha karma-pugalomAM cAra prakAranA aMzonuM nirmANa thAya che, je prakRti, sthiti, anubhAga ane pradeza baMdha kahevAya che. (1) prakRti baMdhaH karma-pudgalomAM alaga-alaga svabhAvanuM utpanna thavuM prakRti baMdha che. jema methInA lADu vAyunA vikArane dUra kare che, sUMThanA lADu kapha-vikArone dUra kare che, kALA marI vagerenA banelA lADu pittane dUra kare che, aDadano lADu pauSTikatA Ape che, e ja rIte karma-pudgalomAM alaga-alaga svabhAvanuM pedA thavuM, jema jJAnAvaraNIya karmamAM jJAnane AvRtta karavAno, darzanAvaraNIyamAM darzanane rokavAno, vedanIyamAM sukha-duHkha devAno, mohanIyamAM samyakatva tathA cAritrane rokavAno, AyumAM niyata bhavamAM rokI rAkhavAno, nAmamAM vividha AkRtio racavAno, gotramAM UMcI-nIcI avasthAo banAvavAno ane aMtarAyamAM jIvanI zaktine rokavAno, svabhAva paDI javo prakRti baMdha kahevAya che. (2) sthiti baMdha : jema koI modaka be-cAra divasa sudhI Take che (e ja rUpamAM banyo rahe che pachI kharAba thaI jAya che), koI modaka saptAha sudhI, koI pakSa sudhI ane koI mahinAbhara sudhI TakI zake che. e ja rIte bAMdhanAra karmamAM amuka kALa sudhI banyA rahevAnI, smRta na thavAnI je zakti nirmita thAya che, ene sthiti baMdha kahe che. jema jJAnAvaraNIya karmanI jaghanya sthiti aMtarmuhUrta ane utkRSTa trIsa koTA-koTI sAgaropamanI che. (3) anubhAga baMdha : jema koI modaka madhura rasavALo hoya che, koI kaDavA rasavALo hoya che, koI caTapaTo ke tUro hoya che, e ja rIte karmadalikomAM zubha ke azubha, tIvra ke maMda rasanuM pedA thavuM anubhAga baMdha kahevAya che. azubha karmono rasa lImaDo, kArelAM vagerenA rasanA samAna kaTuka (kaDavo) hoya che ane zubha karmono rasa ikSarasanI jema mITho hoya che. A kaDavA ane madhura rasomAM paNa tIvra, tIvratara, tIvratama, maMda, maMdatara ane maMdatama vagere aneka vibhAga banI jAya che. (4) pradeza baMdha : jema koI modaka 50 grAmano hoya che, koI 100 grAmano, e ja rIte baMdhAtA karmadalikonA parimANamAM nyUnAdhikatAnuM hovuM pradeza baMdha kahevAya che. athavA grahaNa karavAthI alaga-alaga svabhAvamAM pariNata thanArI karmapudgalarAzi svabhAvAnusAra amuka-amuka parimANamAM vibhAjita thaI jAya che, e parimANavibhAga ja pradeza baMdha che. kahyuM che - svabhAvaH prakRtiH proktaH, sthitiH kAlAvadhAraNam / numA raso - saiyada, pradezo hatAsaMraya: | kamamAM alaga-alaga svabhAvane prakRti baMdha, kALa maryAdAne sthiti baMdha, rasane anubhAga baMdha ane karmadalikonA samUhane pradeza baMdha kahe che. baMdhanA A cAra prakAromAMthI prakRti baMdha ane pradeza baMdha yoganA Azrita che. yoganA taratamabhAva upara prakRti tathA pradeza baMdhano taratamabhAva avalaMbita che. sthiti baMdha ane [ baMdha tattva eka anuzIlana DTO00000000 (989) Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhAga baMdhano AdhAra kaSAya che. kAraNa ke kaSAyonI tIvratA ke maMdatA para ja sthiti ane anubhAga baMdhanI nyUnAdhikatA avalaMbita che. kaSAya vagere maMda che to karmanI sthiti ane anubhAga paNa maMda haze ane jo kaSAya tIvra haze to karmanI sthiti dIrgha ane anubhAga paNa tIvra haze. karmanI ATha mULaprakRtioH karmanI mULa prakRtio ATha che : (1) jJAnAvaraNa, (2) darzanAvaraNa, (3) vedanIya, (4) mohanIya, (5) AyuSya, (6) nAma, (7) gotra ane (8) aMtarAya. jIvo para karmano asaMkhyavidha prabhAva dRSTigocara thAya che. adhyavasAyonA bhedathI jIva dvArA gRhIta karmapugala-rAzimAM aneka svabhAva nirmita hoya che - ane te svabhAva jo ke adazya hoya che, chatAM emano kArya prabhAva vividha rUpomAM jovA maLe che. asaMkhyAvidha kAryaprabhAvonuM saMkSepamAM vargIkaraNa karI emane ATha bhAgomAM vibhakta karI devAmAM AvyA che, je karmanI mULa prakRtionA nAmathI prasiddha che. emanAM nAma upara batAvavAmAM AvyA che. (1) jJAnAvaraNIya karma : je AtmAnA jJAnaguNane AcchAdita kare, te jJAnAvaraNIya karma che. jema megha sUryanI prabhAne DhAMkI le che, e ja rIte A karma jIvanA jJAnaguNane AvRtta karI le che. AvaraNa jeTaluM gADha hoya che, eTaluM ja jJAna ochuM hoya che. AvaraNa jeTaluM virala hoya che, eTaluM vadhu jJAna hoya che. AvaraNanI taratamatA upara jJAnanI taratamatA hoya che. prabaLatama jJAnAvaraNIyano udaya hovA chatAMya jIvamAM eTaluM jJAna to avazya rahe che, jenAthI te ajIvathI alaga rahI zake. jo sarvathA jJAna naSTa thaI jAya to jIva, ajIva banI jAya che, paNa evuM kadI (kyAreya) saMbhava nathI. akSarano anaMtamo bhAga jJAna jIvamAM nitya udghATita rahe che. jema keTalAMya ghanaghora vAdaLonuM AvaraNa hovA chatAMya sUryanI eTalI prabhA to banI ja rahe che, jenAthI divasa-rAtano bheda karI zakAya. (2) darzanAvaraNIya karma H je karma AtmAnA darzana svabhAvane AcchAdita kare, te darzanAvaraNIya karma che. darzanAvaraNIya karma AtmAnA darzana (daSTi tathA sAmAnya bodha) guNane DhAMkI de che. jema rAjAno dvArapALa rAjAne maLavA hetu AvanArAone daravAjA upara ja rokI de che, e rAjAnAM darzana karavA nathI deto, e ja rIte A darzanAvaraNIya karma AtmAne nijasvarUpanuM darzana thavAthI roke che. (3) vedanIya karma jIvane sukha-duHkhano anubhava karAvanAra karma vedanIya che. jIvano svabhAva avyAbAdha che, ene vedanIya karma ghAta karI de che, jene kAraNe jIva paugalika sukha-duHkharUpa vedanAno anubhava kare che. jema madhu (madha)thI lipta talavAranI dhArane cATavAthI sukha-duHkhanI mizrita anubhUti thAya che arthAt madhane cATavAthI sukhanuM vedanA ane talavArathI jihvA (jIbha)nA chedanathI duHkhanuM vedanA thAya che. e ja rIte sAtavedanIyanA kAraNe sukhano anubhava ane asatAvedanIyanA kAraNe jIva duHkhano anubhava kare che. sukha-duHkhanI anubhUtinuM kAraNa vedanIya karma che. (990) che. je che jiNadhamo) Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) mohanIya karmaH je AtmAnA svAbhAvika guNa samyagu darzana ane samyaka cAritranI ghAta kare che, te mohanIya karma che. jema dArUno nazo vyaktine bebhAna karI de che ane vyaktinI vivekazaktine naSTa karI de che, e ja rIte mohanIya karma AtmAnI vivekazaktine pratihatA karI de che, jene kAraNe AtmAne sAco samajI zakato nathI. sAcI samajanA abhAvamAM AtmA eTalo mohita thaI jAya che ke te parabhAvane svabhAva ane svabhAvane parabhAva samajavA lAge che. anya karmonI apekSA moha karmanI zakti ghaNI prabaLa che. A bevaDo mAra kare che. A satya samajavAne paNa pratibaMdhita karI de che ane sAcA AcaraNane paNa. A bevaDI zaktine kAraNe te karmono rAjA kahevAmAM Ave che. sAcI samajano ghAta karanAra darzana mohanIya che ane sAcA AcaraNano ghAta karanAra cAritra-mohanIya che. (5) Aya karma A karma AtmAnI svataMtratAne pratibaMdhita kare che. jema kedamAM paDelI vyakti potAnI svataMtratAne khoIne baMdhanamAM paDyo rahe che, e ja rIte A karma AtmAne amuka samaya mATe eka bhavamAM rokIne rAkhe che. (6) nAma karmaH jema citrakAra vividha prakAranAM citra banAve che, e ja rIte A nAma karma jIvanA amUrta svabhAvano ghAta karIne ene vividha rUpomAM, vividha AkRtiomAM, vividha jAtiomAM, vividha gatiomAM tathA vividha zarIromAM rahevAne bAdhya kare che. (0) gotra karma : jema kuMbhAra nAnAM-moTAM ke UMcA-nIcAM vAsaNo banAve che, e ja rIte A karma jIvane nAnA-moTA ke UMcA-nIcA rUpamAM rahevAne bAdhya kare che. (8) aMtarAya karma ? AtmAnI anaMtazaktine pratibaMdhita karanAra karma aMtarAya karma che. A karmanA prabhAvathI jIva potAno puruSArtha pragaTa nathI karI zakato. A karmanA prabhAvathI jIva na dAna ApI zake che, na icchita vastu prApta karI zake che, na icchita bhogone bhogavI ja zake che. jema rAjA bhikSukane dAna ApavAnuM cAhe che, paraMtu koSAdhyakSa emAM aDacaNa pedA kare che, jenAthI na rAjA dAna ApI zake che ane na bhikSu dAna laI zake che. e ja rIte AtmA dAna, lAbha, roga, upabhoga ane puruSArtha karavA mAMge che, chatAM A karmanA prabhAvathI nathI karI zakato. ' Ama, A ATha karmanI mULa prakRtio che. emanI avAMtare bheda rUpa uttara pravRtio A pramANe che - uttara pravRtio : vistAra rucivALA jijJAsuonA karmanA svarUpano vizeSa pratibodha karAvavA hetu kamanI uttara pravRtionuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. je A pramANe che : (1) jJAnAvaraNIya mULa prakRtinI uttara pravRtio pAMca che - mati-jJAnAvaraNa, zruta jJAnAvaraNa, avadhi-jJAnAvaraNa, mana:paryaya-jJAnAvaraNa ane kevaLa-jJAnAvaraNa. emanA saMbaMdhamAM (vize) vizeSa vivecana jJAnanA prakaraNamAM karavAmAM AvI cUkyuM che. [ baMdha tattva eka anuzIlana T 991) Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) darzanAvaraNanI uttara pravRtio nava che : (1) cakSudarzana, (2) acakSudarzana, (3) avadhidarzana, (4) kevaLadarzana - A cAranA AvaraNa, (5) nidrA, (6) nidrA-nidrA. (7) pracalA, (8) pracalA-pracalA ane (9) svAnagRddhi. cAra darzanonuM varNana pahelAM karavAmAM AvyuM che. emane AvRtta karanArAM karmone cakSu darzanAvaraNa vagere kahe che. ukta cAranI sivAya anya pAMca darzanAvaraNanuM svarUpa A pramANe che : nidrA H je karmanA udayathI evI nidrA Ave ke sukhapUrvaka jAgavAmAM Ave. nidrA-nidrA H je karmanA udayathI evI joradAra nidrA Ave ke jAgavuM muzkela thAya. pracalA H je karmanA udayathI UbhA-UbhA ja nidrA AvI jAya. pracalA-pracalA H je karmanA udayathI cAlatAM-cAlatAM nidrA AvI jAya. tyAnagRddhi H je karmanA udayathI jAgRta avasthAmAM vicArelA kAmane nidrAvasthAmAM karavA mATe sAmarthya pragaTa thaI jAya. A nidrAmAM sahaja nidrAthI anekagaNuM baLa pragaTa thAya che. (3) vedanIya karmanI uttara pravRtio be che : sAtAvedanIya H je karmanA udayathI jIvane sukhano anubhava thAya. asAtAvedanIya ? je karmanA udayathI jIvane duHkhano anubhava thAya, te asatAvedanIya che. (4) mohanIya karmanI uttara pravRtio be che H darzana mohanIya ane cAritra mohanIya. darzana mohanIyanI uttara pravRtio traNa che : (1) mithyAtva mohanIya, (2) mizra mohanIya, (3) samyakatva mohanIya. AmanuM vizeSa varNana samyakatvanA prakaraNamAM karI devAmAM AvyuM che. cAritra mohanIyanI be uttara pravRtio che - kaSAya mohanIya ane nokaSAya mohanIya. kaSAya mohanIyanI uttara pravRtio 16 che : (1-4) anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha. (pa-8) apratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA, lobha. (9-12) pratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA, lobha. (13-16) saMjvalana krodha, mAna, mAyA, lobha. nokaSAya mohanIyanI uttara pravRtio nava che : (1) hAsya, (2) rati, (3) arati, (4) bhaya, (5) zoka, (6) jugupsA, (7) strIveda, (8) puruSaveda ane (9) napuMsakaveda. Ama, kaSAya mohanIya ane nokaSAya mohanIyanA maLIne pacIsa bhedo cAritra mohanIyanA thaI jAya che. (992 mI che ke jiNadho] Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emAM darzana mohanIyanA traNa bheda milAvavAthI mohanIya karmanI badhI uttara pravRtio aThThAvIsa thaI jAya che : A badhI pravRtionuM varNana kaSAya prakaraNamAM karavAmAM AvyuM che. (5) AyuSya karmanI cAra uttara pravRtio che : (1) naraka-Ayu, (2) tiryaMca-Ayu, (3) manuSyAya ane (4) devAyu. narakAyuM H je karmanA udayathI jIvane narakamAM rokAvuM paDe che. tiryaMcAyu H je karmanA udayathI jIvane tiryaMca yonimAM rokAvuM paDe che. manuSThAyu je karmanA udayathI jIvane manuSyabhavamAM rokAvuM paDe che. devAyuM H je karmanA udayathI jIvane devabhavamAM rokAvuM paDe che. (6) nAmakarmanI uttara prakRtioH nAma karmanI uttara pravRtio alaga-alaga vivekSAothI (42) betAlIsa, (93) trAMNuM ane (103) ekso traNa che. betAlIsa pravRtio A pramANe che - cauda piMDa prakRtio (kAraNa ke emanA AvAMtara bhedo paNa che), ATha pratyeka prakRtio, trasadazaka tathA sthAvaradazaka, e 42 prakRtio che. cauda piMDa prakRtioH (1) gati - naraka vagere cAra gatione prApta karAvanAra karma. (2) jAti - ekendriya vagere pAMca jAtione prApta karAvanAra karma. (3) zarIra - dArika vagere pAMca zarIra prApta karanAra karma (4) aMgopAMga - zarIragata aMga-upAMgonA nimittabhUta karma. (5) baMdhana - nirmita zarIravayavone paraspara bAMdhanAra karma. (6) saMghAta - baMdhana prApta zarIravayavone vizeSa rUpathI saMgaThita karanAra karma (7) saMhanana - asthionI viziSTa racanAnuM kAraNabhUta karma. (8) saMsthAna - zarIranI vividha AkRtionuM kAraNabhUta karma. (9) varNa - zarIramAM kALA, gorA vagere raMganuM kAraNabhUta karma. (10) gaMdha - zarIramAM sugaMdha ke durgadhanuM kAraNabhUta karma. (11) rasa - zarIramAM madhura vagere pAMca rasonuM kAraNabhUta karma. (12) sparza - zarIragata zIta (ThaMDI) vagere ATha spazanuM nimittabhUta karma. (13) AnupUrvI - vigrahagati dvArA janmAra-gamananA samaye jIvane AkAzapradezanI zreNI anusAra gamana karanAra karma, jema ke - nAtha dvArA baLadane icchita sthAne laI jaI zakAya che, ema A karma jIvane utpattisthAna para kheMcIne laI javAmAM Ave che. (14) vihAyogati - prazasta ke aprazasta cAlanuM niyAmaka karma vihAyogati che. [ baMdha tatvaH eka anuzIlana D che te che te A 993) Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha pratyeka prakRtioH (1) agurulaghu - je karmanA udayathI jIvanuM zarIra na to lokhaMDa jevuM bhAre ane na cokhkhA rUnI jema halakuM hoya, te agurulaghu nAma karma che. (2) upaghAta - je karmanA udayathI jIva potAnA ja avayavothI duHkhI hoya, jema ke pratijihuvA, rasolI, coradAMtanuM hovuM. (3) parAghAta - je karmanA udayathI jIva koInI dvArA parAjita ke parAbhUta na hoya. (4) zvAsocchavAsa - je karmanA udayathI jIvanuM zarIra zvAsa le che ane choDe che. Atapa - je karmanA udayathI jIvanuM zarIra uSNa (garama) na thaIne paNa uSNa prakAza kare, yathA-sUryamaMDaLanA jIvonuM zarIra. (6) udyota - je karmanA udayathI jIvanuM zarIra zItaLa prakAza kare, yathA-caMdramaMDaLanA jIvonuM zarIra. (7) nirmANa - zarIranAM aMgopAMgone yathAsthAna vyavasthita karanAra karma. (8) tIrthakara nAma - dharmatIrtha - pravartana karavAnI zakti denAra karma tIrthaMkara nAma karma che. trasa dazaka : (1) trasa - je karmanA udayathI jIvane svataMtra rUpathI gamana karavAnI zakti prApta thAya. (2) bAdara - je karmanA udayathI jIvane carmacakSu gocara bAdara (cUla) zarIranI prApti thAya. (3) paryApta - je karmanA udayathI jIva svayogya paryAptione pUrNa kare. (4) pratyeka - je karmanA udayathI eka zarIramAM eka ja jIva rahe. (5) sthira - je karmanA udayathI hAMDakAM-dAMta vagere sthira avayava prApta thAya. (6) zubha - je karmanA udayathI zarIranA avayavo prazasta thAya. (7) susvara - je karmanA udayathI jIvano kaMTha surIlo tathA prItikArI thAya. (8) subhaga - je karmanA udayathI jIva svabhAvataH badhAMne priya lAge. (9) Adeya - je karmanA udayathI jIvanAM vacano badhAMne mAnya thAya. (10) yaza-kIrti - je karmanA udayathI jIvano yaza ane kIrti phelAya. sthAvaradazaka : (1) sthAvara - je karmanA udayathI jIvane svataMtra rUpathI gamanAgamana karavAnI zakti prApta na thAya. (2) sUkSma - je karmanA udayathI jIvane carmacakSuthI agocara sUkSma zarIranI prApti thAya. (3) aparyApta - je karmanA udayathI jIva svayogya paryAptio pUrI na karI zake. (994) OCTOO . O O 2 jiNadho] Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) sAdhAraNa - je karmanA udayathI eka zarIramAM anaMta jIva rahe ke anaMta jIvonuM eka ja zarIra hoya. (5) asthira - je karmanA udayathI zarIranA avayava asthira hoya. (6) azubha - je karmanA udayathI zarIranA avayava aprazasta hoya. (7) duHsvara - je karmanA udayathI jIvano svara karkaza ane aprItikara hoya. (8) durbhaga - je karmanA udayathI jIva anyano upakAra karavA chatAMya apriya lAganAra hoya. (9) anAdeya - je karmanA kAraNe jIvanAM vacanone koI mAnya na kare. (10) ayazaH kIrti - je karmanA udayathI jIvane apayaza ke kIrti maLe. Ama, cauda piMDa prakRtio, ATha pratyeka prakRtio ane trasadazaka tathA sthAvaradazaka - e badhI maLIne nAma karmanI beMtAlIsa pravRtio thAya che. jyAre ukta piMDa prakRtionI avAMtara bhedonI gaNanA karavAmAM Ave che, to nAma karmanI trANuM prakRtio thaI jAya che. cauda piMDa prakRtionI avAMtara pravRtio A pramANe che - (1) gati nAmanA cAra bhedo - naraka gati, tiryaMca gati, manuSya gati ane deva gati. (2) jAti nAmanA pAMca bhedo - ekendriya, kIndriya, trIndriya, caturindriya ane paMcendriya jAti. (3) zarIranA pAMca bhedo - audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane kArmaNa. (4) aMgopAMganA traNa bhedo - audArika, aMgopAMga, vaikriya aMgopAMga ane AhAraka aMgopAMga. (5) baMdhananA pAMca bhedo - audArika baMdhana, vaikriya baMdhana, AhAraka baMdhana, taijasa baMdhana ane kArpaNa baMdhana. (6) saMghAtanA pAMca bhedo - audArika saMghAta, vaikriya saMghAta, AhAraka saMghAta, tejasa saMghAta ane kAryaNa saMghAta. (7) saMhanAnA cha bhedo - vajaRSabhanArAca saMhanana, RSabhanArA saMtanana, nArAca saMhanana, ardhanArA saMtanana, kIlikA saMhanana ane sevA saMhanana. vajaRSabhanArAja H vajano artha che killo (khIllo). RSabhano artha che veNana paTTa ane nArAcano artha baMne bAju markaTabaMdha che. je saMhananamAM baMne bAju markaTabaMdhathI hADakAM joDAyelAM hoya, emanI upara paTTanI AkRtivALA hADakAMnA cAre bAjuthI veSTana hoya ane emane daDha karanAra killo paNa hoya, evAM majabUta hADakAMonI racanAne vajaRSabhanArAca kahe che. [ baMdha tattvaH eka anuzIlana D D D D 95) Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RRSabhanArAca : je saMhananamAM baMne bAjuthI markaTabaMdha dvArA hADakAM joDAyelAM hoya ane bIjuM hADakuM paTTanI jema cAre bAjuthI veSTana hoya, paraMtu khIlA paNa na hoya, evI asthiracanAne RSabhanArAca saMhanana kahe che. nArAca : je saMhananamAM baMne bAjuethI markaTabaMdha dvArA hADakAM joDAyelAM hoya, veSTana paTTa ane khIllA na hoya, te nArAca saMhanana che. ardhanArAca : je saMhananamAM eka bAju markaTabaMdha hoya ane bIjI bAju khIllI hoya, ene ardhanArAya kahe che. kIlikA : je saMhananamAM hADakAM mAtra kIlathI joDAyela hoya, ene kIlikA saMhanana kahe che. sevArtA H je saMhananamAM hADakAM mAtra ekabIjAne sparza karatAM rahe che, te sevArta saMhanana che. saMsthAnanA cha bhedo : (1) samacaturama saMsthAna : samano artha che samAna, catuHno artha che cAra ane annano artha che koNa. palAMThI mArIne besavAthI je zarIranA cAreya koNa samAna hoya arthAt Asana ane kapALanuM aMtara, baMne ghUMTaNonuM aMtara, vAma skandha ane dakSiNa ghUMTaNanuM aMtara, dakSiNa skandha ane vAma ghUMTaNanuM aMtara samAna hoya, ene samacaturasra saMsthAna kahe che. athavA sAmudrika zAstra anusAra je zarIranA saMpUrNa avayava barAbara pramANavALA hoya te samacaturasra che. (2) nyagrodhaparimaMDaLa H vaTa vRkSane nyagrodha kahe che. vaTa vRkSa uparanA bhAgamAM phelAyelo ane suzobhita hoya che ane nIcenA bhAgamAM saMkucita hoya che, e ja rIte je saMsthAnamAM nAbhithI uparano bhAga pramANopeta hoya, zubha hoya ane nIceno bhAga hIna ke azubha hoya, te nyagrodhaparimaMDaLa saMsthAna che. (3) sAdi saMsthAna : ahIM sAdino artha nAbhinA nIcenA bhAgathI che. je saMsthAnamAM nAbhino nIceno bhAga pUrNa hoya ane uparano bhAga hIna hoya, ene sAdi saMsthAna kahe che. (4) kubja saMsthAna H je zarIramAM hAtha, paga, mAthuM vagere avayava barAbara hoya, paraMtu chAtI, peTa, pITha, vAMkAM-cUMkAM hoya, ene kubja saMsthAna kahe che. (5) vAmana saMsthAna H je zarIramAM chAtI, pITha, peTa vagere avayava pUrNa hoya, paraMtu hAtha, paga vage2e (aMgo) avayavo nAnA hoya, te vAmana saMsthAna che. (6) huMDaka saMsthAna : je zarIranA samasta avayavo (aMgo) beDhaMga (kharAba) hoya, eka paNa aMga zAstrokta pramANa na hoya, te huMDaka saMsthAna che. (9) varNa nAmanA pAMca bhedo che : kALo, lIlo, lAla, pILo ane sapheda. (10) gaMdha nAmanA be bhedo che : surabhigaMdha ane durabhigaMdha. (11) rasa nAmanA pAMca bhedo : tIkSNa, kaTuka, kaSAya, amla ane madhura. (12) sparza nAmanA ATha bhedo : laghu, guru, karkaza, komaLa, zIta, uSNa, rUkSa ane snigdha. (13) AnupUrvInA cAra bhedo : narakAnupUrvI, tiryaMcAnupUrvI, manuSyAnupUrvI ane devAnupUrvI. jiNadharmo 996 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) vihAyogatinA be bhedo prazasta vihAyogati ane aprazasta vihAyogati. Ama, piMDa prakRtinA pAMsaTha avAMtara bheda, ATha pratyeka prakRtio, trasadazaka ane sthAvaradazaka ema trANuM prakRtio nAma karmanI thaI jAya che. baMdhananA paMdara bhedo A prakAre thAya che? (1) audArika - audArika baMdhana, (2) audArika - taijasa baMdhana, (3) audArika - kAzmaNa baMdhana, (4) vaikriya - vaikriya baMdhana, (5) vaikriya - tejasa baMdhana, (6) vaikriya - kArpaNa baMdhana, (7) AhAraka - AhAraka baMdhana, (8) AhAraka - tejasa baMdhana, (9) AhAraka - kArpaNa baMdhana, (10) audArika - taijasa-kArpaNa baMdhana, (11) vaikriya - taijasa-kArpaNa baMdhana, (12) AhAraka - taijasa-kArpaNa baMdhana, (13) taijasa - tejasa baMdhana, (14) taijasa - kArpaNa baMdhana ane (15) kArpaNa - kArpaNa baMdhana. audArika, vaikriya ane AhAraka zarIranA pudgalono paraspara baMdha nathI thato, kAraNa ke te paraspara viruddha che. A rIte nAma karmanI uttara pravRtio 42 athavA 93 athavA 103 che. jo baMdhana ane saMghAta nAmanI 10 prakRtiono samAveza zarIra nAmamAM karI laIe ane varNa-gaMdharasa-sparzanI 20 prakRtio na gaNIne sAmAnya rIte 4 prakRtio ja gaNavAmAM Ave to 10+16=36 prakRtio ochI hovAthI 93-2667 prakRtio baMdhanI apekSA nAma karmanI thAya che. kAraNa ke varNa vageremAMthI eka samayamAM eka ja prakRti baMdhAya che. () gotra karmanI uttara pravRtio be che ? ucca gotra ane nIca gotra. jAti, kuLa vagere ATha vAtonI zreSThatAnuM hovuM ucca gotranuM phaLa che ane A ATha vAtonI hInatA hovI nIca gotranuM pariNAma che. (8) aMtarAya karmanI uttara pravRtio pAMca che : (1) dAnAMtarAya, (2) lAbhAMtarAya, (3) bhogAMtarAya, (4) upabhogAMtarAya ane (5) viyaMtarAya. (1) dAnAMtarAya H je karma dAna ApavAmAM aDacaNa nAkhe. (2) lAbhAMtarAya H je karma vastunI prAptimAM aDacaNa nAkhe. (3) bhogAMtarAya H je karma eka vAra bhogavA yogya vastune bhogavavAmAM aDacaNa nAkhe. (4) upabhogAMtarAya ? je karma vAraMvAra bhogavI zakavA yogya vastune bhogavAmAM aDacaNa nAkhe. (5) vIAMtarAya H je karma sAmarthyamAM vidana pedA karatuM hoya, te viyaMtarAya karma che. ukta rItithI nAma karmanI uttara karma prakRtionI bhinnatAnA kAraNe uttara pravRtionI saMkhyAmAM aMtara AvI jAya che. jyAre nAma karmanI 42 prakRtionI gaNanA karavAmAM Ave tyAre badhI uttara pravRtio 97 thAya che ane jyAre nAma karmanI 93 prakRtio levAmAM Ave che to badhI uttara pravRtio 148 thAya che ane jyAre nAma karmanI 103 prakRtio gaNavAmAM Ave che, to kula uttara pravRtio 158 thaI jAya che. [ baMdha tattva eka anuzIlana D D 2) D (990) Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 karma baMdhanA ane bhogavavAnA prakAro) mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yogane pahelAM karma baMdhanuM kAraNa batAvavAmAM AvyuM che. te badhAM ATha karmonA baMdhanAM samuccaya kAraNo che. ahIM jJAnAvaraNIya vagere viziSTa karmanA viziSTa baMdha hetuone batAvavAmAM AvI rahyA che. jJAnAvaraNIya karmanA baMdha hetu : (1) jJAna-pratyanIkatA - jJAna ane jJAnI prati pratikULa AcaraNa karavuM ke emanAthI virodha rAkhavo. (2) jJAna nivatA - jJAna ke jJAnadAtAnA nAmane chupAvavuM. (3) jJAnAMtarAyatA - jJAnamAM aDacaNa nAkhavI. (4) jJAna-pradveSatA - jJAna tathA jJAnIthI TheSa karavo. (5) jJAna-AzAtanA - jJAna ane jJAnInI AzAtanA (nirAdara-anAdara) karavo. (6) jJAna-visaMvAdanatA - jJAna athavA jJAnanA viSayamAM mithyA vivAda karavo athavA emAM doSa dekhADavAnI ceSTA karavI. jJAnAvaraNIya karmano anubhava (phaLa bhogavavuM) dasa prakAre thayA cheH (1) zrotra-AvaraNa, (2) zrotravijJAna-AvaraNa, (3) netra-AvaraNa, (4) netravijJAnaAvaraNa, (5) ghANa-AvaraNa, (6) ghrANavijJAna-AvaraNa, (7) rasanA-AvaraNa, (8) rasanAvijJAna-AvaraNa, (9) sparzanAvaraNa ane (10) sparzanavijJAna AvaraNa. ahIM zrotranA AvaraNathI zrotrendriya viSayaka kSayopazama arthAt labdhi rUpa bhAvendriyanuM AvaraNa samajavuM joIe tathA zrotravijJAna-AvaraNamAM zrotra viSayaka upayoga rUpa bhAvendriyanuM AvaraNa samajavuM joIe. kAraNa ke dravyendriyo to nAma karmathI thAya che, tethI jJAnAvaraNa emano viSaya nathI. ahIM bhAvendriyonI ja vivakSA che, kAraNa ke e ja jJAnarUpa hoya che. darzanAvaraNIya karmanA baMdhahetuo cheH (1) darzana-pratyenIktA-darzana ane darzanavAna sAthe virodha karavo ke emanI pratikULa AcaraNa karavuM. (2) darzana-vihavatA-darzana ke darzanadAtAnA nAmane chupAvavuM. (3) darzanAMtarAyatA-darzanamAM aMtarAya nAkhavo. (4) darzana-prakreSatA-darzana ke darzanavAnathI veSa karavo. (5) darzana-AzAtanA-darzana ke darzanavAnanI AzAtanA karavI. (6) darzana-visaMvAdanatA-darzanavAnanI sAthe mithyA vivAda karavo ke emAM doSa kADhavo. (998) , , , , jiNadhamo) Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanAvaraNa karma 9 prakAre bhogavavAmAM Ave che? (1) nidrA, (2) nidrA-nidrA, (3) pracalA, (4) pracalA-pracalA, (5) svAnagRddhi, (6) cakSudarzanAvaraNa, (7) acakSudarzanAvaraNa, (8) avadhidarzanAvaraNa ane (9) kevaLadarzanAvaraNanA rUpamAM darzanAvaraNIya karma bhogavavAmAM Ave che. sAvAvedanIya karma : A karma dasa prakAre baMdhAya che : (1) prANIonI anukaMpA karavAthI. (2) bhUta(vanaspati)nI anukaMpA karavAthI. (3) jIvonI anukaMpA karavAthI. (4) sattvonI anukaMpA karavAthI. (5) ghaNAM prANI, bhUta, jIva, satvane duHkha na devAthI. (6) zoka na karAvavAthI ke karavAthI. (7) jhUravuM nahi ke na karAvavuM. (8) Tapa-Tapa AMsu na pADavAthI. (9) na pITavAthI ane (10) karuNAjanaka vilApa na karavAthI ke na karAvavAthI. A karma ATha prakArathI bhogavavAmAM Ave che: (1) manojJa zabda, (2) manojJa rU5, (3) manojJa gaMdha, (4) manojJa rasa, (5) manojJa sparza, (6) svastha mana, (7) madhura vANI ane (8) nIroga zarIra. A ATha prakAre sAtavedanIyano anubhava thAya che. "tattvArtha sUtra'mAM sAtavedanIyanA baMdha-kAraNa A pramANe batAvavAmAM Avyo che : (1) prANIo para anukaMpA karavI. (2) vatIo - vratadhArI zrAvaka ane sAdhuo upara vizeSa anukaMpA karavI. (3) dAna ApavuM. (4) sarAgasaMyama, saMyamasaMyama, akAmanirjarA ane bALatapanuM AcaraNa karavuM. (5) kSamA ane (6) zauca (nilabhatA) dhAraNa karavI. A cha sAtAvedanIyanA baMdhahetu che. asAtAvedanIyanA baMdhahetuo : (1) bIjAone duHkha ApavAthI, (2) bIjAone zoka karAvavAthI, (3) bIjAone jhurAvavAthI, [ karma baMdhanA ane bhogavavAnA prakAro rAjA 999) Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) bIjA jIvone agrupAta karAvavAthI, (5) emane pITavAthI, (6) emane paritApa pahoMcADavAthI, (7) ghaNA badhA jIvone duHkha ApavAthI, (8) emane zoka karAvavAthI, (9) surAvavAthI (10) athupAta karAvavAthI, (11) pITavAthI ane (12) ghaNA badhA jIvone paritApa pahoMcADavAthI asAtAvedanIyano baMdha thAya che. 'tattvArtha sUtra'mAM asAtAvedanIyanAM baMdhakAraNo A pramANe batAvavAmAM Ave che ? (1) duHkha, (2) zoka, (3) tApa, (4) AkraMdana, (5) vadha ane (6) paritApana. A chane potAnAmAM, bIjAmAM ke baMnemAM utpanna karanArane asatAvedanIya karmano baMdha thAya che. asatAvedanIyano anubhava (bhogavavo) ATha prakArathI thAya che : (1) amanojJa zabda, (2) amanojJa rUpa, (3) amanojJa gaMdha, (4) amanojJa rasa, (5) amano sparza, (6) amanojJa (asvastha, mana, (7) amanojJa vANI ane (8) amanojJa zarIra (rogI kAyA). mohanIya karma cha prakAre baMdhAya che? (1) tIvra krodha karavAthI, (2) tIvra mAnathI, (3) tIvra mAyAthI, (4) tIvra lobhathI, (5) tIvra darzana mohanIyathI, (6) tIvra cAritra mohanIyathI. ahIM cAritra mohanIyathI nokaSAya mohanIya samajavuM joIe. kAraNa ke tIvra krodha vagerethI kaSAya mohanIya laI lIdho che. mohanIya karmano anubhava pAMca prakAre thAya che : (1) samyakatva mohanIya, (2) samyakatva mithyAtva mohanIya, (3) mithyAtvamohanIya, (4) kaSAya mohanIya ane (5) nokaSAya mohanIya. "tattvArtha sUtra'mAM darzana mohanIyanA baMdhahetuomAM kevaLajJAnI, zrata, saMgha, dharma tathA devanI avarNavAda karavo batAvyo che. kaSAyanA udayathI thanArA tIvra AtmapariNAmane cAritramohano baMdha kahyo che. AyuSya karma: cAra prakAranA Ayu karmamAMthI pratyekanA baMdhahetu A pramANe che : narakAyunA baMdhahetuo cAra che : (1) mahA-AraMbha, (2) mahAparigraha, (3) madhamAMsano AhAra ane (4) paMcendriyano vadha. (100No che ke A che. A jiNadho Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiryaMcAyunA cAra baMdhahetuo che : (1) kapaTa, (2) mahAkapaTa, (3) mRSAvAda ane (4) khoTuM tola-mApa. manuSpAyunA cAra baMdhahetuo cheH (1) bhadra prakRti, (2) vinIta prakRti, (3) sAnukroza (dayA) ane (4) amAtsarya (IrSyAthI rahita hovuM.) devAyunA cAra baMdhahetuo che : (1) sarAgasaMyama, (2) saMyamasaMyama, (3) bALapa ane (4) akAmanirjarA. ukta rItithI samuccaya rUpathI AyuSya karma soLa prakArathI bAMdhavAmAM Ave che ane cAra prakArathI bhogavavAmAM Ave che. (1) narakAyunA rUpamAM, (2) tiryaMcAyunA rUpamAM, (3) manuSyAyunA rUpamAM ane (4) devAyunA rUpamAM. tattvArtha sUtramAM vratarahitatA ane zIlarahitatAne badhAM AyuonuM (naraka, tiryaMca, manuSya tathA devAyuno) sAmAnya kAraNa batAvavAmAM AvyuM che. nAma karmaH be prakAromAMthI zubha nAma karmanA baMdhahetuo cAra che : (1) mananI saraLatA (2) vacananI saraLatA, (3) kAyanI saraLatA ane (4) avisavAdana - be vyaktionA paraspara matabhedone miTAvIne ekatA karAvI devI athavA khoTA raste janArane sAcA raste lAvavo athavA mana, vacana, kAyAnI ekarUpatA. zubha nAma karma cauda prakAre bhogavavAmAM Ave che : (1) iSTa zabda, (2) ISTa rUpa, (3) iSTa gaMdha, (4) iSTa rasa, (5) iSTa sparza, (6) iSTa gati, (7) iSTa sthiti, (8) iSTa lAvaNya, (9) iSTa yazaH kIrti, (10) iSTa utthAna (karma-baLa-vIrya-puruSAkAra-parAkrama), (11) iSTa svara, (12) kAMta svara, (13) priya svara ane (14) manojJa svara. azubha nAma karma cAra prakAre bAMdhavAmAM Ave che : (1) kAyAnI vakratAthI, (2) vANInI vakratAthI, (3) mananI vakratAthI tathA (4) visaMvAda-anyathA pravRtti karavAthI ke snehIonA vacce bheda karAvavAthI ke klezakArI pravartana karavAthI. - azubha nAma karma cauda prakAre bhogavavAmAM Ave che: (1) aniSTa zabda, (2) aniSTa rUpa, (3) aniSTa gaMdha, (4) aniSTa rasa, (5) aniSTa sparza, (6) aniSTa gati, (7) aniSTa sthiti, (8) aniSTa lAvaNya, (9) aniSTa yaza-kIrti, (10) aniSTa utthAna vagere, (11) hIna svara, (12) dIna svara, (13) aniSTa svara ane (14) akAMta svara. nAma karmanI pravRtiomAM tIrthakara nAma karma khUba ja mahattvapUrNa che, tethI enA baMdhahetuone pRthakathI (alagathI) batAvavAmAM Ave che. [kamaH baMdhanA ane bhogavavAnA prakAro , , , , , 1001 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara nAma karma baMdhanA vIsa hetuo: arihaMta siddha pavayaNa, guru thera bahussue tavassIsu / vacchalayA eesiM, abhikkhaNANovaoge ya // daMsaNa viNae Avassae ya, sIla vae ya niraiyAre / ----- khaNa lava tava cciyAe, veyAvacce samAhI ya // apuvvaNANa gahaNe, suyabhattI pavayaNe pabhAvaNayA / eehiM kAraNehiM, titthayarattaM lahaI jIvo // - Avazyakaniryukti, jJAtAdharma (1) ghAtikarmono nAza karanArAo, indriya vagere dvArA vaMdanIya, anaMta jJAna-darzana saMpanna, cotrIsa atizaya ane pAMtrIsa vANInA guNothI yukta - arihaMta bhagavAnanA guNonI stuti ane vinaya-bhakti karatAM jIva utkRSTa rasAyaNa AvavAthI tIrthakara nAma karmano baMdha kare che. (2) akaLa karmo naSTa thavAthI kRtakRtya thayelAM, anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta sukha ane anaMta zakti saMpanna, lokAgra upara birAjamAna siddha bhagavAnanAM guNagAna karatAM jIva utkRSTa rasAyaNa AvavAthI tIrthakara nAma karma bAMdhe che. (3) pravacana arthAt dvAdazAMgI rUpa zrutanI, bhakti karato jIva bhAvanAnI utkRSTatA thavAthI tIrthakara nAma karma bAMdhe che. (4) dharmopadeSTA gurudevanI bhakti, emanA guNAnuvAda tathA emane AhAra-vastra vagerethI pratilAbhita karato jIva utkRSTa bhAvanA AvavAthI tIrthakara nAma karma bAMdhe che. (5) vaya sthavira, zruta sthavira ane dIkSA sthaviranI bhakti, stuti, vaMdanA, paryApAsanA ane satkAra sanmAna karavAnI utkRSTa bhAvanA rAkhanAra jIva tIrthakara nAma karma bAMdhe che. (6) bahuzruta (sUtra-artha ane tarbhayanA jJAtA) munirAjonI sevA-bhakti, vaMdanAparyApAsanA ane satkAra sanmAna utkRSTa bhAvathI karanAra jIva tIrthakara nAma karma bAMdhe che. (7) tapasvI aNagAronI sevA-bhakti karavAthI emano vinaya ane guNAnuvAda karavAthI, emanI AzAtanAno parihAra karavAnI utkRSTa bhAvanAvALo jIva tIrthakara nAma karma bAMdhe che. (8) niraMtara jJAnamAM upayoga rAkhavAthI. (9) niraticAra zuddha samyakatva dhAraNa karavAthI. (10) ratnAdhikono tathA jJAna vagereno vinaya karavAthI. (11) zuddha bhAvathI ubhayakALa paDAvazyaka rUpa pratikramaNa karavAthI. (12) niraticAra mULaguNa ane uttaraguNonuM pAlana karavAthI. (13) haMmezAM saMvega bhAvanA ane zubha dhyAnanuM sevana karavAthI. (100) OOOOOOOOOOOOOO jiNadharmoo] Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) yathA zakti bAhya ane AtyaMtara tapa karavAthI. (15) supAtrane yathocitta dAna ApavAthI. (16) AcArya, upAdhyAya, sthavira, tapasvI, glAna, nava-dIkSita svadharmI, kuLa, gaNasaMgha - A dasanI bhAvabhaktipUrvaka vaiyAvRtya karavAthI. (17) samAdhibhAvamAM rahevAthI athavA gurujanonuM mana sevA vagere dvArA prasanna rAkhavAthI. (18) navIna jJAnano abhyAsa karatA rahevAthI. (19) zruta jJAnanI bhakti ane bahumAna karavAthI. (20) pravacananI vividha rItithI prabhAvanA karavAthI. A visa kAraNothI jIva utkRSTa rasAyaNa AvavAthI tIrthakara nAmakarmano baMdha kare che. ukta rItithI tIrthakara nAma karmanuM upArjana karanAra mahApuNyavaMta jIva vacce deva ke narakano eka bhava karIne trIjA bhavamAM tIrthakara padane - arihaMta padane prApta kare che. ucca tathA nIca gotra karmaH ucca gotra ATha prakAre baMdhAya che: (1) jAtinuM abhimAna na karavAthI (5) tapanuM abhimAna na karavAthI (2) kuLanuM abhimAna na karavAthI (6) sUtranuM abhimAna na karavAthI (3) baLano mada na karavAthI (7) lobhanuM abhimAna na karavAthI (4) rUpanuM abhimAna na karavAthI (8) aizvaryanuM abhimAna na karavAthI ucca gotrano anubhava ATha prakAre bhogavavAmAM Ave che: (1) ucca jAti, (2) ucca-kuLa, (3) ucca baLa, (4) ucca rU5, (5) ucca tapa, (6) ucca zrata, (7) ucca lAbha ane (8) ucca aizvarya. nIca gotranA baMdhahetuo ATha cheH (1) jAtino mada karavAthI (5) tapano mada karavAthI (2) kuLano mada karavAthI (6) zrutano mada karavAthI (3) baLano mada karavAthI (7) lAbhano mada karavAthI (4) rUpano mada karavAthI -- (8) aizvaryano mada karavAthI nIca gotra ATha prakAre bhogavavAmAM Ave che? (1) nimna jAti, (2) nimna kuLa, (3) nimna zreNInuM baLa, (4) uccakoTinuM rUpa, (5) tapanI nyUnatA, (6) zratanI nyUnatA, (7) lAbhanI alpatA ane (8) aizvaryanI nagaNyatA. [karma baMdhanA ane bhogavavAnA prakAro 20000000(100) Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtarAya karmanA pAMca baMdhahetuo: aMtarAya karma pAMca prakAre bAMdhavAmAM Ave che ane pAMca ja prakAre bhogavavAmAM Ave che. (1) dAna ApavAmAM aDacaNa nAkhavAthI (2) lAbhamAM aDacaNa nAkhavAthI (3) bhogamAM aDacaNa nAkhavAthI (4) upabhogamAM aDacaNa nAkhavAthI (5) zaktimAM aDacaNa nAkhavAthI aMtarAya karma baMdhAya che ane dAna ApavAmAM asamarthatA, lAbhamAM asamarthatA, bhogamAM asamarthatA, upabhogamAM asamarthatA ane zaktinA abhAvanA rUpamAM enuM duSpariNAma bhogavavuM paDe che. upara je jJAna-pratyanIkatA vagerene jJAnAvaraNIya karma vagereno baMdhahetu mAnavAmAM Avyo che, te anubhAga baMdhanI apekSAthI ane emAM paNa mukhyatvenI apekSAe samajavI joIe. kAraNa ke zAstrano niyama che ke jyAre jJAnAvaraNIyano baMdha thAya che tyAre AyuSyane choDIne bAkI vedanIya vagere cha karmono paNa baMdha enI sAthe thAya che. evI sthitimAM koI hetune eka ja karmabaMdhanuM kAraNa nathI mAnI zakAtuM. pachI upara je alaga-alaga karmonA alagaalaga hetuo kahyA che, eno abhiprAya eTalo ja che ke e hetuothI anubhAga baMdha alagaalaga thAya che, pradezabaMdha to anya prakRtiono paNa eka sAthe thaI zake che, e paNa dhyAna rAkhavA yogya che ke je samaye eka prakRtino anubhAgabaMdha paNa thAya che, paraMtu jJAnapratyanIkatA vagerenA sevananA samaye jJAnAvaraNIyano anubhAgabaMdha mukhya rUpathI thAya che ane e ja samaye baMdhAvanAra anya prakRtiono anubhAgabaMdha gauNa rUpathI thAya che. jIva sAta karmano baMdha dareka samaye kare che ane jyAre AyuSyano baMdha kare che to ATha karma bAMdhe che. 103 ( sthitibaMdha baMdhanAra karmaprakRtionI amuka kALa-maryAdA sudhI AtmAnI sAthe rahevI sthitibaMdha che. A sthitibaMdha be prakAranA che - (1) utkRSTa sthitibaMdha ane (2) jaghanya sthitibaMdha. baMdhanAra karma-prakRti adhikathI adhika jeTalA samaya sudhI AtmAnI sAthe saMbaddha rahI zake che, A kALa utkRSTa sthitibaMdha che. baMdhanAra karmaprakRti ochAmAM ochA keTalA samaya sudhI AtmAnI sAthe rahe che, te jaghanya sthitibaMdha che. pratyeka karmanI utkRSTa ane jaghanya sthiti A pramANe che : jJAnAvaraNIyanI utkRSTa sthiti trIsa kroDAkroDI (karoDo-karoDo) sAgaropamanI che ane jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa abAdhAkALa traNa hajAra varSano che. bAMdhelA karma jeTalA samaya sudhI udayamAM na Ave, e avadhine abAdhAkALa (amusIbatakALa) kahe che. darzanAvaraNIyanI utkRSTa sthiti trIsa kroDAkroDI sAgaropamanI ane jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa abAdhAkALa traNa hajAra varSano che. vedanIya karmanI jaghanya sthiti 100jo jo che jiNadhamo) Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra muhUrtanI che. ahIM vitarAga dazAmAM baMdhanAra vedanIya karma saMbaMdhita sthitine grahaNa nathI karI zakAto. sAtAvedanIyanI utkRSTa sthiti 15 kroDAkroDI sAgaropamanI ane jaghanya sthiti be samayanI ane utkRSTa abAdhAkALa doDha hajAra varSano che. asatAvedanIyanI utkRSTa sthiti 30 kroDAkroDI sAgaropamanI ane jaghanya sthiti eka sAgaranA 3/7 bhAga ane eka palyano asaMkhyAtamo bhAga ocho che. utkRSTa abAdhAkALa 3 hajAra varSano che. mohanIya karmanI utkRSTa sthiti 70 kroDAkoDI sAgaropama che ane jaghanya sthiti aMtarmuhUrta che. darzanamohanI utkRSTa sthiti 70 kroDAkoDI sAgaropama che, utkRSTa abAdhAkALa 7 hajAra varSano che. cAritramohanI utkRSTa sthiti 40 kroDAkoDI sAgaropama che. jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. utkRSTa abAdhAkALa 4 hajAra varSano che, jaghanya aMtarmuhUrta narakAyuM ane devAyunI jaghanya sthiti 10 hajAra varSa ane utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI che. abAdhAkALa jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa koTi pUrvano trIjo bhAga che. manuSya tathA tiryaMcanI sthiti jaghanya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa 3 palyopamanI che. abAdhAkALa jaghanya aMtarmuhUrta tathA utkRSTa pUrva AyuSyano trIjo bhAga. smaraNIya che ke anya sAta karmono abAdhAkALa karmasthitinI sAthe saMyukta che, jyAre AyuSya karmano abAdhAkALa AyukarmanI mULa sthitithI alaga che nAma karmanI utkRSTa sthiti 20 kroDAkroDI sAgaropamanI che, jaghanya sthiti ATha muhUrtanI che ane utkRSTa abAdhAkALa 2 hajAra varSano che. gotrakarmanI sthiti utkRSTa 20 kroDAkoDI sAgaropamanI ane jaghanya sthiti ATha muhUrtanI che. utkRSTa abAdhAkALa 2 hajAra varSano che. aMtarAya karmanI utkRSTa sthiti kroDAkroDI sAgaropamanI ane jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. utkRSTa abAdhAkALa 3 hajAra varSano che. pratyeka karmanI utkRSTa sthitinA adhikArI mithyAdeSTi paryApta saMjJI paMcendriya jIva hoya che. jaghanya sthitinA adhikArI alaga-alaga jIva hoya che. jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, nAma, gotra ane aMtarAya - A cha karmonI jaghanya sthiti sUkSmasaMparAya nAmanA dasamA guNasthAnamAM saMbhava che. mohanIyanI jaghanya sthiti navamA anivRtti bAdarasaparAya nAmanA guNasthAnamAM saMbhava che. AyuSyanI jaghanya sthiti saMkhyAta varSa jIvI tiryaMca ane manuSyamAM saMbhava che. madhyama sthitinA asaMkhya prakAro che ane emanA adhikArI paNa kASAyika pariNAmanI taratamatA anusAra asaMkhya che. abAdhAkALa badhAM karmono utkRSTa ja ApavAmAM Avyo che e A utkRSTa sthitibaMdhanI dRSTie samajavo joIe. jeTalA kroDAkoDI sAgaropamano sthitibaMdha hoya che, eTalA ja 100 varSano abAdhAkALa hoya che. (sthitibaMdha 20000 000000001005 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0908> (anabhAgabaMdha) karmaprakRtinA baMdhakALamAM enA kAraNabhUta kASAyika adhyavasAyanA tIvra ke maMda bhAva anusAra pratyeka karmamAM tIvra ke maMda phaLa ApavAnI zakti utpanna thAya che. phaLa ApavAnuM A sAmarthya ja anubhAga che. A prakAranA rasanuM nirmANa ja anubhAgabaMdha che. lokamAM kArmaNavargaNAo vyApta che. A karmaparamANuomAM jIvanI sAthe bAMdhyA pahelAM koI prakArano rasa (phaLa-jananazakti) nathI hoto, paraMtu jyAre te jIva dvArA grahaNa karavAmAM Ave che, tyAre jIvanA kaSAya rUpa pariNAmonuM nimitta pAmIne emAM rasa paDI jAya che. potAnA vipAkodayanA samaye phaLa ApIne jIvanA guNono ghAta kare che. jema sUkuM ghAsa nIrasa hoya che, paraMtu sAMDhaNI, bheMsa, gAya ane bakarInA peTamAM pahoMcIne te dUdhanA rUpamAM pariNata thAya che tathA enA rasamAM cIkaNAInI hInAdhiktA jovA maLe che. e ja sUkA ghAsane khAIne sAMDhaNI khUba ghATuM dUdha Ape che, bheMsanA dUdhamAM enAthI ochuM ghATApaNuM hoya che, gAyanA dUdhamAM enAthI paNa ochuM ane bakarInA dUdhamAM enAthI paNa ochI cIkaNAI hoya che. eka ja prakAranuM ghAsa alaga-alaga pazuonA peTamAM jaIne alaga-alaga rasarUpa pariNata thAya che. Ama, eka ja prakAranA karma-paramANu alaga-alaga jIvonA alaga-alaga kaSAya rUpa pariNamonuM nimitta pAmIne alaga-alaga rasavALA thaI jAya che. zubha ane azubha prakRtiono anubhAga sAMDhaNInA dUdhanI jema tIvra rasavALo paNa hoya che ane bakarInA dUdhanI jema maMda rasavALo paNa. saMkliSTa pariNAmothI azubha pravRtiomAM tIvra anubhAga hoya che ane vizuddha bhAvothI zubha pravRtiomAM tIvra anubhAga hoya che. e ja rIte vizuddha bhAvothI azubha pravRtiomAM maMda anubhAga hoya che tathA saMkliSTa bhAvothI zubha pravRtiomAM maMda anubhAga hoya che. azubha pravRtionA anubhAgane lImaDo vagere kaDavA rasanI upamA ane zubha pravRtionA anubhAgane Ikha (mIThA) rasanI upamA ApavAmAM Ave che. azubha ane zubha baMne ja prakAranI pravRtiomAM tIvra ane maMdarasanI cAra-cAra avasthAo hoya che - tIvra, tivratara, atyaMta tIvra, tIvratama ane maMda, maMdatara, atyaMta maMda ane maMdatama. jo ke A avasthAomAMthI pratyekanA asaMkhya prakAro che, chatAM e badhAno A cAramAM aMtarbhAva karI levAmAM Ave che. ukta cAra prakArone kramazaH ekasthAnaka, kristhAnaka, tristhAnaka ane catuHsthAnaka kahevAmAM Ave che. Ane lImaDo ane IkharasanAM udAharaNothI nirUpita karavAmAM AvI gayo che. ahIM eTaluM samajI levuM Avazyaka che ke A tIvratA ane maMdatAnuM kAraNa kaSAyanI tIvratA ke maMdatA che. tIvra kaSAyathI azubha pravRtiomAM tIvra ane zubha pravRtiomAM maMda anubhAgabaMdha hoya che ane maMda kaSAyathI azubha pravRtiomAM maMda ane zubha pravRtiomAM tIvra anubhAgabaMdha hoya (thAya) che. kaSAyonI tIvratA ane maMdatAne laIne krodha vagere kaSAyonA cAra bhedo thaI jAya cheje anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAvAraNa ane saMjvalana kaSAyanA rUpamAM (1006o ja che jo jiNadhamo) Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAyita karavAmAM AvI cUkyA che. zAstrakAroe anaMtAnubaMdhI krodha kaSAyane parvatanI tirADanI upamA ApI che. jema parvatamAM paDelI tirADa seMkaDo varSa vitavA chatAM naSTa nathI thatI, ema ja anaMtAnubaMdhI kaSAyanI vAsanA paNa asaMkhya bhavo sudhI rahe che. A kaSAyanA udayathI jIvanAM pariNAmo atyaMta saMkliSTa thAya che, tethI pApa prakRtionA tIvratama rUpa catuHsthAnaka anubhAgabaMdha thAya che, paraMtu zubha pravRtiomAM mAtra madhuratA rUpa kristhAnaka ja rasabaMdha thAya che, kAraNa ke zubha pravRtiomAM ekasthAnaka rasabaMdha nathI thato. apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyane pRthvInI tirADa(rekhA)nI upamA ApavAmAM AvI che. jema taLAvamAM pANI sukAI javAthI jamInamAM tirADo paDI jAya che, je samaya jatAM bharAI jAya che. ema ja A kaSAya potAnA samaya para zAMta thaI jAya che. A kaSAyanA udayamAM azubha pravRtiomAM tristhAnaka rasabaMdha thAya che ane zubha pravRtiomAM paNa tristhAnaka baMdha thAya che. pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyane dhULanI rekhAnI samAna kahevAmAM Avyo che. A tirADa tarata bharAI jAya che, A rIte je kaSAya tarata dUra thaI jAya te pratyAkhyAnAvaraNa che. eno udaya thavAthI pApa prakRtiomAM dristhAnaka ane puNya pravRtiomAM catuHsthAnaka rasabaMdha thAya che. saMjavalana kaSAyane jaLarekhAnI tulya kahyo che. jema jaLarekhA tatkALa maTatI jAya che, ema ja A kaSAya aMtarmuhUrtamAM ja naSTa thaI jAya che. A kaSAyano udaya thavAthI puNya prakRtiomAM catuHsthAnaka rasabaMdha ane pApa prakRtiomAM dvi-ekasthAnaka rasabaMdha thAya che. prakRtionI zubhAzubhatA : baMdhayogya 120 prakRtiomAMthI 42 prakRtio zubha che ane 82 prakRtio azubha che. zubha prakRtione puNya-prakRti ane azubhane pApa-prakRti kahe che. zubha pravRtio 4ra : (1) sAtavedanIya (2) manuSyAya (3) devAyu (4) tiryaMcA, (5) manuSyagati (6) devagati (7) paMcendriya jAti (8) dArika zarIra (9) vaikriya zarIra (10) AhAraka zarIra (11) taijasa zarIra (12) kArpaNa zarIra (13) dArika aMgopAMga (14) vaikriya aMgopAMga (15) AhAraka aMgopAMga (16)samacaturasa saMsthAna (17)vajaRSabhanArAyasaMhanana (18) prazasta varNa (19) prazasta gaMdha (20) prazasta rasa (21) prazasta sparza (22) manuSyAnupUrvI (23) devAnupUrvI (24) agurulaghu (25) parAghAta (26) ucchavAsa (27) Atapa (28) udyota (29)prazastavihAyogati - (30) trasa (31) bAdara (32) paryApta (33) pratyeka (34) sthira (35) zubha (36) subhaga (37) susvara (38) Adeya (39) yaza-kIrti (40) nirmANa nAma (41) tIrthakara nAma ane (42) ucca gotra [ anubhAgabaMdha che 100 Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azubha prakRtio 82 : (1-5) pAMca jJAnAvaraNa (16) mithyAtva (42) narakAyu (45) ekendriya (48) caturindriya (54-58) prathama saMsthAnane choDIne zeSa pAMca saMsthAna (63) narakAnupUrvI (66) aprazasta vihAyogati (69) aparyApta (72) azubha (75) anAdeya (6-14) nava darzanAvaraNa (17-32) soLa kaSAya (43) naraka gati (46) dvIndriya (15) asAtAvedanIya (33-41) nava nokaSAya (44) tiryaMca gati (47) trIndriya (49-53) prathama saMhananane choDIne zeSa pAMca saMhanana (64) tiryaMcAnupUrvI (67) sthAvara (70) sAdhAraNa (73) durbhAga (76) ayaza kIrti (59-62) aprazasta varNa vagere cAra (65) upaghAta (68) sUkSma (71) asthira (74) duHsvara (77) nIca gotra ane (78-82) pAMca aMtarAya, prazna thAya che ke zubha prakRtio 42 tathA azubha prakRtio 42 maLI 124 prakRtio thAya che, jyAre baMdhayogya 120 prakRtio ja kahI che. enuM samAdhAna e che ke varNa vagere 4 prakRtio zubha prakRtiomAM paNa gaNavAmAM AvI che ane azubha prakRtiomAM paNa gaNI che, jyAre baMdha to eka samayamAM kAM to zubha varNa vagere cArano hoya che ke azubha varNa vagere cArano, tethI baMdhayogya 120 prakRtionuM kathana sarvathA saMgata che. uparyukta 82 pApa prakRtiomAMthI aMtarAyanI 5, jJAnAvaraNanI kevaLajJAnAvaraNIyanI sivAya 4, darzanAvaraNanI kevaLadarzanAvaraNane choDI zeSa 3, saMjvalanakaSAyacatuSka ane puruSaveda, A 17 prakRtiomAM ekasthAnaka, dvisthAnaka, tristhAnaka ane catuHsthAnaka - cAreya prakArano baMdha thAya che, kAraNa ke e sattara prakRtio dezaghAtinI che. zeSa 65 prakRtiono ekasthAnaka rasabaMdha nathI thato. ghAtikarmonI je sarvaghAtinI prakRtio che, emanA to badhA spardhako sarvaghAti hoya che. ane dezaghAti karmaprakRtionA je spardhako tristhAnako ane catuHsthAnaka rasavALA hoya che te to niyamathI sarvaghAti ja hoya che ane je spardhako dvisthAnako rasavALA hoya che, te dezaghAti paNa hoya che - ane sarvaghAti paNa. ekasthAnaka rasavALA spardhako dezaghAti hoya che. 42 puNya prakRtiomAM ekasthAnaka rasabaMdha nathI thato. (hoto.) sarvaghAtinI, dezaghAtinI ane aghAtinI prakRtio : sAmAnya rIte badhAM karmo saMsAranAM kAraNo che ane jyAM sudhI karmano lezamAtra che tyAM sudhI AtmA svasvarUpamAM avasthita nathI thato, paraMtu emAMthI keTalAMka karmo evAM che, je AtmaguNonI abhivyaktine roke che ane keTalAMka evAM hoya che je abhivyaktimAM vyavadhAna jiNadho 1008 Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na nAkhavA chatAMya jIvane saMsAramAM rAkhe che. A dRSTie karmonA ghAti ane aghAti ema be prakAro mAnavAmAM Ave che. jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya ane aMtarAya - e cAra mULa kamoM ghAti che ane vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra A 4 aghAti che. ghAtikarmonI uttaraprakRtio ghAtinI ane aghAti karmonI uttara pravRtio aghAtinI kahevAya che. ghAti prakRtio be prakAranI che - sarvaghAtinI ane dezaghAtinI. sarvaghAtinI AtmAnA guNone pUrI rIte ghAte che arthAt jemanA rahetAM yathArtha rUpamAM Atmika guNa pragaTa nathI thaI zakatA. dezaghAtinI prakRtio jo ke AtmaguNonI ghAtaka avazya che, paraMtu emanA astitvamAM paNa nyUnAdhika rUpamAM AtmaguNono prakAza thato rahe che. sarvaghAtinI pravRtio vIsa che: (1) kevaLajJAnAvaraNa (2) kevaLadarzanAvaraNa (3) nidrA (4) nidrA-nidrA (5) pracalA (6) pracalA-pracalA (7) syAnagRddhi (8) anaMtAnubaMdhI krodha (9) anaMtAnubaMdhImAna (10) anaMtAnubaMdhI mAyA (11) anaMtAnubaMdhI lobha (12) apratyAkhyAnAvaraNa krodha (13) apratyAkhyAnAvaraNa mAna (14) apratyAkhyAnAvaraNa mAyA (15) apratyAkhyAnAvaraNa lobha (16) pratyAkhyAnAvaraNa krodha (17) pratyAkhyAnAvaraNa mAna (18)pratyAkhyAnAvaraNa mAyA (19) pratyAkhyAnAvaraNa lobha ane(20) mithyAtva dezaghAtinI pravRtio 25 che? (1) jJAnAvaraNIyanI 4 - mati, zruta, avadhi, mana:paryaya jJAnAvaraNa. (2) darzanAvaraNIyanI 3 - cakSu, acakuM ane avadhi darzanAvaraNa. (3) mohanIyanI 13 - saMjavalana krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, strI, puruSa, napuMsaka veda. (4) aMtarAyanI 5 - dAna, lAbha, bhoga, upabhoga ane vIrya aMtarAya. ahIM sarvaghAtinI 20 ane dezaghAtinI 25 prakRtio je kula maLIne 45 che, te baMdhanI apekSAe samajavI joIe. jyAre udayanI apekSAthI vicAra kare che to samyakatva ane mizra mohanIyane milAvavAthI 47 prakRtio thAya che. samyakatva mohanIyanA dezaghAtimAM ane mizra mohanIyanAM sarvaghAti prakRtiomAM samAveza thAya che. tyAre sarvaghAti 21 ane dezaghAti 26 prakRtio thAya che. aghAti prakRtioH baMdhayogya 120 ane udayayogya 122 prakRtiomAMthI kramazaH uparyukta 45 ane 47 ghAti prakRtione ochI karavAthI zeSa 75 prakRtio aghAti che. [ anubhAgabaMdha 1009) Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vedanIyanI 2 - satAvedanIya, asatAvedanIya. -- AyuSya karmanI 4 - naraka, tiryaca, manuSya ane devAyu. - nAma karmanI 67 - parAghAta, ucchavAsa, Atapa, udyota, agurulaghu, tIrthakara, nirmANa, upaghAta, pAMca zarIra, traNa aMgopAMga, cha saMsthAna, cha saMhanana, pAMca jAti, cAra gati, vihAyogati be, AnupUrvIcatuSka, traNadazaka, sthAvaradazaka, varNa vagere cAra. - gotra karmanI 2 - ucca gotra ane nIca gotra. -- vipAka ane enA bheda: kerI vagere phaLa jyAre pAkIne taiyAra thAya che, tyAre emano vipAka thAya che, e ja rIte karmaprakRtio paNa jyAre potAnuM phaLa ApavAne abhimukha thAya che, tyAre emano vipAkakALa kahevAya che. A vipAka 2 prakAranA che - hetuvipAka ane ravipAka. pudgala vagere rUpa hetunA AzrayathI je prakRtino phaLAnubhava thAya che, te hetuvipAka che. rasanA AzrayathI je vipAka thAya che, te ravipAka che. ravipAkanA 4 bhedo che - ekasthAnaka, dvisthAnaka, tristhAnaka ane catuHsthAnaka. emanuM varNana pahelAM karavAmAM AvI cUkyuM che. ' hetavipAkI prakRtionA 4 bhedo che - (1) pugalavipAkI, (2) kSetravipAkI, (3) bhavavipAkI ane (4) jIvavipAkI. (1) pugalavipAkI prakRtio : je prakRtio zarIra rUpamAM pariNata thaye pugala paramANuomAM potAnuM phaLa Ape che, te pugalavipAkI che. evI pudgalavipAkI prakRtio 36 che : (1) nirmANa (2) sthira (3) asthira (4) agurulaghu (5) zubha (6) azubha (7) taijasa (8) kArpaNa (9) varNa (10) gaMdha (11) rasa (12) sparza (13-15) audArika vagere traNa zarIra (16-18) traNa aMgopAMga (19-24) cha saMsthAna (25-30) cha saMhanana (31) upaghAta (32) sAdhAraNa (33) pratyeka (34) udyota (35) Atapa ane (36) parAghAta. (2) kSetravipAkI : AkAzapradeza rUpa kSetramAM je prakRti mukhya rUpathI potAnuM phaLa Ape che, te kSetravipAkI che. AnupUrvI nAma karma kSetravipAkI che. narakAnupUrvI, tiryaMcAnupUrvI, manuSyAnupUrvI ane devAnupUrvI, e cAreya prakRtio kSetravipAkI che. jyAre jIva parabhava mATe gamana kare che, tyAre vigrahagatinA aMtarAla kSetramAM AnupUrvI potAno vipAka dekhADe che, ene utpattisthAnanA abhimukha kare che. 101) che. A jiNadhamo) Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) bhavavipAkI : parabhavamAM udayayogya thavAnA kAraNe cAra prakAranI Ayukarma prakRtio bhavavipAkI kahevAmAM Ave che. narakAyu, tiryaMcAyu, manuSyAyu ane devAyu - A cAra prakRtio bhavavipAkI che. (4) jIvavipAkI : je prakRtio jIvamAM ja sAkSAt phaLa dekhADe che, te jIvavipAkI che. 78 prakRtio jIvavipAkI che. emanAM nAma A pramANe che jJAnAvaraNa 5, darzanAvaraNa 9, vedanIya 2, mohanIya 28, nAma karmanI 27 (tIrthaMkara nAma, trasa, bAda2, paryApta, sthAvara, sUkSma, aparyApta, subhaga, susvara, Adeya, yaza, kIrti, durbhaga, duHsvara, anAdeya, ayazaH kIrti, ucchvAsa nAma, ekendriya vage2e pAMca jAti, naraka vagere cAra gati, zubha-azubha vihAyogati), be gotra ane pAMca aMtarAya. e 78 prakRtio jIvanA jJAna vagere svarUpano ghAta kare che, tethI jIvavipAkI mAnavAmAM Ave che. rati ane aratine jIvavipAkI mAnyo che. AnI upara prazna karI zakAya che ke pudgalonA AzrayathI rati-aratino anubhava thAya che, jema ke - kaMTaka vagere aniSTa pudgalonA saMsargathI aratino ane puSpamALA vagerenA saMyogathI ratino udaya thAya che, to emane pudgalavipAkI kema na mAnavAmAM Ave ? enuM samAdhAna e che ke pudgalanA saMbaMdha vinA paNa emano rati-atino udaya thAya che. pudgalavipAkI to ene kahe che, jeno udaya pudgalanA saMbaMdha vinA thato ja nathI. rati ane arita to pudgala vinA paNa ane pudgalonA hovA chatAMya baMne rIte udayamAM Ave che, tethI te jIvavipAkI mAnavAmAM AvI che. gati nAma karmane jIvavipAkI mAnyo che. AnA upara thAya che ke jema AyukarmathI je bhavanI Ayuno baMdha karyo hoya, e ja bhavamAM udaya Ave che, anyatra nahi. ema ja gati nAma karmano paNa pota-potAnA bhavamAM udaya thAya che to ene paNa AyunI rIte bhavipAkI kema na mAnavAmAM Ave ? Ano javAba e che ke Ayu karma ane gati nAma karmanA vipAkamAM aMtara che. kAraNa ke je bhavanI Ayuno baMdha karyo hoya, enI sivAya anya koIpaNa bhavamAM eno udaya nathI thato. stibukasaMkrama (pradezodaya) dvArA paNa eno anyatra udaya nathI thato, jema ke - manuSyAyuno udaya manuSyabhavamAM ja thAya che, anyatra nahi. paraMtu gati nAma karmanA viSayamAM e vAta nathI. te potAnA bhava vinA paNa anya bhavamAM skribukasaMkrama dvArA udayamAM Ave che. jema caramazarIrI jIvanA parabhava yogya bAMdhavAmAM AvelI gatio e ja bhavamAM kSaya thaI jAya che. tethI gati nAma karma bhavano niyAmaka na hovAthI bhavipAkI nathI. anubhAgabaMdha 1011 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhuvabaMdhinI prakRtio : potAnA kAraNane lIdhe je karmaprakRtino baMdha avazya hoya che, ene dhruvabaMdhinI prakRti kahe che. evI prakRti potAnA baMdhaviccheda paryata pratyeka jIvane pratisamaya bAMdhe che. 120 karma pravRtiomAMthI 47 prakRtio dhruvabaMdhinI che, je A pramANe che : jJAnAvaraNIyanI pa, darzanAvaraNIyanI 9, mohanIyanI 19 (mithyAtva, anaMtAnubaMdhI catuSka, apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, pratyAkhyAnAvaraNacatuSka,saMjvalanacatuSka, bhaya, jugupsA), nAmakarmanI 9 (varNa, gaMdha, rasa, sparza, taijasazarIra, kArmaNazarIra, agurulaghu, nirmANa, upaghAta), aMtarAyanI pAMca. adhavabaMdhinI : baMdhanAM kAraNonA hovA chatAMya je prakRti baMdhAya paNa che ane nathI paNa baMdhAtI, emane adhuvabaMdhinI kahe che, evI prakRti potAnA baMdhaviccheda paryata baMdhAya paNa che, ane nathI paNa baMdhAtI. evI adhuvabaMdhinI prakRtio 73 che. baMdhayogya 120 prakRtiomAMthI dhruvabaMdhinI 47 prakRtionAM nAma upara batAvyA che. bAkI rahelI 73 prakRtio adhuvabaMdhinI jANavI joIe. dhruvodayA je prakRtino udaya avicchinna hoya arthAtu potAnA udayakALa paryata pratyeka jIvane je prakRtino udaya barAbara rokAyA vagara thato rahe che, ene dhruvodayA kahe che. evI 27 prakRtio dhruvodayA che. udayayogya 122 prakRtiomAMthI nIce pramANenI 27 prakRtio dhruvodayAvALI che. jJAnAvaraNanI pa, darzanAvaraNanI 4, cakSudarzana yAvatu kevaLadarzana, mohanIyanI mithyAtva, nAmakarmanI nirmANa, sthira, asthira, agurulaghu, zubha, azubha, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNa, gaMdha, rasa ane sparza ane aMtarAyanI 5. adhUvodayA : jeno udaya potAnA udayakALanA aMta sudhI barAbara nathI raheto, kyAreka udaya thAya che, kyAreka nahi, te adhuvodayA prakRtio che. evI prakRtio 95 che. udayayogya 122 prakRtiomAMthI ghuvodayA prakRtio 27 che, jemanAM nAma upara batAvyA che. bAkI rahelI 95 prakRtio adhuvodayA che. dhuvasattAka : anAdi mithyAdeSTi jIvanI je prakRti niraMtara sattAmAM rahe che, ene dhruvasattAka kahe che. sattAyogya pravRtio 158 thAya che. emAM nAma karmanI 103 prakRtio gaNAvI che. sattAyogya 158 prakRtiomAMthI samyakatva, mizra, manuSyagati, manuSyAnupUrvI, devagati, devAnupUrvI, narakagati, narakAnupUrvI, vaikriyazarIra, vaikriyaaMgopAMga, vaikriyasaMghAtana, vaikriya-vaikriyabaMdhana, vaikriya-taijasabaMdhana, vaikriya-kArpaNabaMdhana, vaikriya-taijasa-kAzmaNabaMdhana, tIrthakara nAmakarma, cAra Ayu ane AhArakasaptaka (AhAraka-zarIra, AhArakaaMgopAMga, AhAraka-saMghAtana, AhAraka-AhArakabaMdhana, AhAraka-taijasabaMdhana, AhAraka[1012) che je che te che je che te che jiNadho] Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArmaNabaMdhana, AhAraka-taijasa-kAzmaNabaMdhana) ane ucca gotra. e 28 prakRtio adhuvasattAka che. bAkI rahelI 130 prakRtio dhruvasattAka che. adhuvasattAka : mithyAtva dazAmAM je prakRtinI sattAno niyama nathI, arthAt kyAreka hoya ane kyAreka na hoya - te adhuvasattAka che. evI pravRtio 28 che, jemano nAmanirdeza upara karavAmAM Avyo che. parAvartamAna pravRtio : je prakRtio bIjI prakRtionA baMdha, udaya athavA baMnene rokIne potAno baMdha, udaya ke baMdhodaya kare che - te parAvartamAna prakRtio che. evI 91 prakRtio parAvartamAna che. emanAM nAma A pramANe che : - darzanAvaraNanI 5 - pAMceya niMdrAo. - vedanIyanI 2 - sAtAvedanIya, asAtAvedanIya. - mohanIyanI 23 - soLa kaSAya ane bhaya, jugupsAne choDIne sAta nokaSAya. - AyukarmanI 4 - narakAyu vAvatuM devAyu. - nAmakarmanI 55 - zarIrASTakanI 33 prakRtio (traNa zarIra, traNa aMgopAMga, cha saMsthAna, cha saMhanana, pAMca jAti, cAra gati, zubha-azubha vihAyogati, cAra AnupUrvI), Atapa, udyota, trasadazaka ane sthAvaradazaka. - gotra karmanI 2 - uccagotra ane nIcagotra. Ama, 91 prakRtio parAvartamAna che. aparAvartamAna - koI bIjI prakRtinA baMdha, udaya athavA baMdhodaya baMnene rokyA vinA je prakRtinA baMdha, udaya ke baMne thAya che, te aparAvartamAna che. upara parAvartamAna prakRtionI saMkhyA 91 batAvI che, emanA sivAya zeSa 29 prakRtio aparAvartamAna che. te e che : jJAnAvaraNanI pa, darzanAvaraNanI 4, mohanIyanI 3 (bhaya, jugupsA, mithyAtva), nAma karmanI 12 (varNacatuSka, taijasazarIra, kArmaNazarIra, agurulaghu, nirmANa, upaghAta, parAghAta, ucchavAsa ane tIrthakara nAma) aMtarAyanI 5. ukta rItithI karmaprakRtionI 16 avasthAonuM saMkSipta vivecana karavAmAM AvyuM che. ATha karaNa : jIva potAnA vIrya-vizeSa dvArA kamoMmAM vividha prakAranI sthitionuM nirmANa kare che, jemane karma zAstramAM karaNa kahevAmAM Ave che. te karaNa ATha che : (1) baMdhanakaraNa, (2) saMkramaNakaraNa, (3) uddhatanAkaraNa, (4) apavartanAkaraNa, (5) udIraNAkaraNa, (6) upazamanAkaraNa, (7) nidhattikaraNa ane (8) nikAcanAkaraNa. (1) baMdhanakaraNa : AtmapradezonI sAthe karmone kSIra-nIranI jema meLavanAra jIvanuM vIrya vizeSa baMdhanakaraNa che. anubhAgabaMdho che, 1013) Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) saMkramaNakaraNa H je karaNa dvArA pUrvamAM bAMdhelA karmanI prakRti, sthiti, anubhAga ane pradeza koI sajAtIya prakRtinA rUpamAM rUpAMtarita thaI jAya che, e karaNane saMkramaNakaraNa kahe che. mULapravRtiomAM saMkramaNa nathI thatuM. uttara pravRtiomAM paNa sajAtIya pravRtiomAM ja saMkramaNa thaI zake che, vijAtIya prakRtiomAM nathI. jema jJAnAvaraNIyanI uttaraprakRti potAnI sajAtIya zrutajJAnAvaraNIya vageremAM saMkramita thaI zake che, darzanAvaraNIya vagerenI uttaraprakRtinA rUpamAM nathI. uttarapravRtiomAM paNa keTalIye evI che je sajAtIya hovA chatAMya parasparamAM saMkramaNa nathI karatI. jema ke - darzanamoha ane cAritramoha eka ja mULaprakRtinI uttaraprakRtio thavAthI paNa parasparamAM saMkrAMta nathI hotuM. arthAtu cAritramoha darzanamohamAM ke darzanamoha cAritramohamAM saMkramaNa nathI karato. Ama, AyuSya karmanI cAreya prakRtio eka-bIjAnA rUpamAM saMkrAMta nathI hotI. adhyavasAyavizeSa dvArA eka ja mULa prakRtinI uttaraprakRtiomAM pUrvavarNita apavAdone choDIne prakRti, sthiti, anubhAga ane pradeza baMdhane bIjI rIte vyavasthita karanAra jIvanuM vIryavizeSa saMkramaNakaraNa kahevAya che. A kAraNa dvArA jIva aniSTa tathA kuphaLadAyI pApa-prakRtione ISTa tathA suphaLadAyI puNyaprakRtiomAM rUpAMtarita karI zake che, athavA puNyaprakRtione pApaprakRtinA rUmamAM saMkrAMta karI zake che. (3) udvartanAkaraNa : karmonI pUrvabaddha sthiti ane anubhAgamAM vRddhi karanAra jIvanuM virya-vizeSa udhartanAkaraNa che. (4) apavartanAkaraNa : karmonI pUrvabaddha sthiti ane anubhAgamAM ghaTADo karanAra jIvanA virya-vizeSa apavartanAkaraNa che. (5) udIraNAkaraNa : je karmadalika udaya prApta nathI, emane vizeSa prayatnathI udayAvalikAmAM praveza karanAra jIvanuM vIrya-vizeSa udIraNAkaraNa che. () upazamanAkaraNa : je vIrya-vizeSa dvArA karmadalika udaya, udIraNA, nidhatti ane nikAcanAnA ayogya thaI jAya, te upazamanAkaraNa che. arthAt karmadalikonI sattAmAM rahevAthI paNa emanA prabhAvane rokI devo upazamanAkaraNa che. jema pANImAM maLelo mela phaTakaDI vagere dravyanA saMyogathI nIce jAmI jAya che ane pANI zuddha thaI jAya che, e samaye nIce jAmelo mela upazAMta rahe che arthAt eno koI prabhAva nathI raheto. A rIte karmadalikone evI sthitimAM sthApita karI devA, jenAthI te sattAmAM rahevA chatAMya potAno prabhAva nA pADI zake, A prakriyAne upazamanAkaraNa kahe che. (0) nidhattikaraNa : je vIrya-vizeSathI karma udvartana ane apavartanAkaraNane choDIne zeSa karaNone ayogya thaI jAya, te vIrya-vizeSa nidhattikaraNa che. A karaNamAM karmadalika eka tAramAM parovAyelI soyanI samAna paraspara saMbaddha rahe che, emAM aparvatanA-udvartanA thaI zake che. (101) DOOOOOOOOOOOOX jirAdhamo) Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) nikAcanAkaraNa : je karmadalika badhA prakAranA karaNonA ayogya hoya ane je rUpamAM, je sthitimAM, je rasamAM ke jeTalA pradezonA pariNAmanA rUpamAM bAMdhyo hoya, e ja rUpamAM je avazya ja vedya hoya che, jemAM parivartananI koI zakyatA nahotI rahetI, je bhogavavAthI ja chUTI zake che, anyathA nahi, te nikAcita karma che. jema tAramAM parovAyelI soyone tapAvIne ghaNathI kUTI devAthI te piMDarUpa ane daDha baMdhanarUpa thaI jAya che, e ja rIte karmonI atyaMta gADharUpatAne nikAcitabaMdha kahe che. adhyavasAyonA kAraNe karmomAM evI gADharUpatA pedA karavI nikAcanAkaraNa che. karmono viSaya khUba ja UMDo ane vistRta che. zAstrakAro ane graMthakAroe A viSayamAM khUba ja sUkSmatA ane vyApakatAnI sAthe jANakArI ApI che. jijJAsuone karmasaMbaMdhI vizeSa jANakArI karmaprakRti, paMcasaMgraha vagere graMthothI karavI joIe. jo ke samasta Astika darzanoe koI ne koI rUpamAM karmanI sattAno svIkAra karyo che, chatAM jaina dharma ane darzane karmanuM khUba ja vistAra sAthe tathA sUkSmatAthI sAMgopAMga nirUpaNa karyuM che. jaina maharSio ane manISIoe karma-siddhAMtanuM khUba ja gaMbhIratA sAthe ciMtana karyuM che. eka dRSTithI jo e kahevAmAM Ave ke jaina dharmano bhavya prAsAda karma-siddhAMta upara AdhArita che, to koI atizayokti nahi kahevAya. karmabaMdhananA parijJAnathI laIne karmamuktinI prakriyAnuM vivecana ja jainasAdhanAnA pratipAdananI caraNa pariNati che. mukhyatve jaina tattvajJAna jIva ane karmanA saMbaMdhanI vividha avasthAonuM nirUpaNa ja che. jena-siddhAMtasaMmata navatattvo jIva ane karmanA saMbaMdha upara ja AdhArita che. tethI karmavAdane ApaNe jaina dharmanA prANabhUta tattva kahI zakIe chIe. karmavAda AtmAnA anaMta sAmarthyano udghoSaka che. te AtmAne paramAtmAnA hAthonuM ramakaDuM mAtra nathI mAnato. AtmA potAnA vikAsa ane patana mATe svataMtra che. potAnA pauruSathI te karmabaMdhanone toDIne paramAtmA banI zake che. jaina siddhAMtano karmavAda AtmAne paramAtmA banavAno mArga dekhADe che. jaina siddhAMta A vAtane nathI mAnato ke koI sarvazaktimAna Izvara A sRSTinuM sarjana ane saMhAra kare che. e anusAra A AkhuM jagata anAdikALathI evuM ja cAlI AvI rahyuM che ane cAlatuM raheze. jIva ane karmano saMbaMdha ja jagatanuM saMcAlana kare che, koI Izvara emAM hastakSepa nathI karato. Ama, karmavAdano siddhAMta jIvone potAno vikAsa svayaM karavAnI preraNA Ape che. AtmA ja potAnA utthAnano mArga prazasta kare che. AtmA vibhAva-pariNata thaIne potAnI durdazA karI le che, ane e ja jyAre svabhAva-pariNata thAya che ane rAga-dveSa rahita thaIne samyaka pravRti kare che to karmonAM baMdhanone toDIne mukta thaI jAya che, siddha-buddha thaI jAya che tathA AtmAthI paramAtmA banI jAya che. tethI karmanAM baMdhanone toDavAno prayAsa karavo joIe. [ anubhAgabaMdha tha015 Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -10pa (mokSa tattvaH eka vivecana) anAdikALathI AtmA karmonA baMdhanamAM baMdhAIne saMsAramAM paribhramaNa karI rahyo che. janma-jarA-maraNanuM cakra ene eka gatithI bIjI gatimAM pharAvI rahyuM che. Adhi, vyAdhi ane upAdhithI pIDita AtmA bhava-rogathI herAna ane parezAna thaI rahyo che, ene jarA paNa zAMti prApta nathI thaI rahI. A cakrathI, A baMdhanathI ane A bhavarogathI chuTakAro meLavavA mATe je AtmAo lAlAyita che, je mumukSuo che, emanA mATe tattvajJAnIoe e mArga batAvyo che, jenI upara cAlIne te potAnA parama ane carama lakSyane prApta karI le che. jaina-sAdhanAnI saMpUrNa saphaLatA siddhi tathA muktinI prAptimAM sannihita che. mokSa prApta karavo ja sAdhakonuM sarvotkRSTa sAdhya che. e ja sarvottama puruSArtha che. enI prAptimAM ja kRtArthatA che, kRtakRtyatA che ane sAdhyanI siddhi che. samasta japa-tapa-yama-niyama-dhyAna vagere mokSa mATe ja karavAmAM Ave che. samasta sAdhu puruSo ane mumukSuonuM ekamAtra lakSyabiMdu mokSa ja che. mokSa AtmAno pUrNa vikAsa che ane AtyaMtika rUpathI duHkha-mukti che. saMsAravartI AtmA anAdikALathI karmarUpI melathI e ja rIte malina che, jemAM mATImAM raheluM sonuM. jema mRttikAthI mizrita svarNane kSAra, puTa ane agninA saMparkathI viziSTa prayogathI mATIthI alaga karI zakAya che, ene zuddha svarNanuM rUpa ApI zakAya che. e ja rIte karma mizrita AtmAne saMvara, nirjarA ane tapanA viziSTa prayoga dvArA nirmaLa banAvI zakAya che. A rIte nirmaLa banelo AtmA potAnA zuddha svarUpa - anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta sukha ane anaMta vIryane prApta karIne lokAgra para sthita thaIne siddha, buddha ane mukta thaI jAya che. mokSanI paribhASA : tattvArtha sUtramAM mokSanI paribhASA ApatAM kahevAmAM AvyuM che - nartakSayo mokSa:" - tattvArtha sUtra, a-10, sU-3 saMpUrNa karmono kSaya ja mokSa che. saMpUrNa karmono kSaya e ja dazAmAM thaI zake che, jyAre navIna kamano baMdha sarvathA rokI devAmAM Ave ane pUrvabaddha karmonI pUrI rIte nirjarA karI devAmAM Ave. jyAM sudhI navIna karma AvatA raheze, tyAM sudhI karmano AtyaMtika kSaya saMbhava thaI zakato nathI. navIna karmonuM AvavuM saMvara dvArA rokAya che ane pUrvabaddha karma nirjarA dvArA kSINa thAya che. evI sthitimAM ja karmono sarvathA kSaya saMbhava che. tethI kahyuM che - vasthatvamAvanirjharakhyAma" tattvArtha sUtra-a-10, sUtra-2 1) e ja che jo che ke jiNadharmo Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanA hetuonA abhAvathI ane nirjarAthI saMpUrNa karmono kSaya saMbhava che. mithyAtva vagere baMdhahetuono abhAva saMvara dvArA thavAthI navIna kama nathI baMdhAtA ane pahelAM baMdhAyelAM karmono abhAva nirjarAthI thAya che. Ama, saMvara ane nirjarA dvArA saMpUrNa karmono kSaya thAya che tathA saMpUrNa karmono kSaya thavAthI mokSa thAya che. karmakSayanI zRMkhalAmAM sauprathama mohanIya karma kSINa thAya che ane enA kSINa thavAnA aMtarmuhUrta pachI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAya, - A traNa karmono paNa kSaya thaI jAya che. Ama, cAra ghAtikarmono kSaya thavAthI kevaLajJAna, kevaLadarzana pragaTa thAya che ane AtmA sarvajJa-sarvadarzI banI jAya che. mohanIya vagere cAra ghAtikano AtyaMtika kSaya thaI javAthI vItarAgatA ane sarvajJatA pragaTa thAya che. pachI paNa vedanIya vagere cAra aghAtika atyaMta virala rUpamAM bAkI rahe che, jenA kAraNe mokSa nathI thato. A virala rUpamAM bAkI rahelAM aghAtikano paNa jyAre kSaya thAya che, tyAre mokSa thAya che ane e sthitimAM janma-maraNanuM cakra samApta thaI jAya che. paudgalika karmonA AtyaMtika nAzanI jema karma sApekSa keTalAya bhAvono nAza paNa mokSaprAptinI pUrva Avazyaka che. pathamika, kSAyopathamika, audayika ane keTalAka pAriNAmika bhAvono nAza thavAthI mokSa thAya che. pariNAmika bhAvomAM bhavyatvano nAza thAya che, jIvatva, astitva vagere pAriNAmika bhAva mokSa avasthAmAM paNa rahe che. kSAyikabhAva karma-sApekSa hovA chatAMya mokSamAM emano abhAva nathI thato, tethI kSAyika samyakatva, kSAyika cAritra, kSAyika virya, kSAyika sukha vagere bhAva mokSamAM banyA rahe che. karmakSayanI prakriyA - guNasthAna vivecana : avikasita ke sarvathA adha:patita AtmAnI avasthA prathama bhUmikA (guNasthAna) che. emAM AtmAnA prabaLatama zatru mohanI zakti khUba sazakta hoya che ane AtmAnI AdhyAtmika sthiti bilakula sAmAnya hoya che. A bhUmikAmAM AtmA bhale Adhibhautika utkarSa game teTalo karI le, enI pravRtti tAttvika lakSyathI sarvathA zUnya hoya che. jema dibhramavALo manuSya pUrvane pazcima mAnIne gati kare che ane te potAnA ISTane nathI meLavato, eno badho bhrama vyartha thAya che, ema ja prathama bhUmikAvALo AtmA pararUpane svarUpa samajIne ene ja meLavavA mATe pratikSaNa uttejita rahe che tathA mithyASTine kAraNe rAga-dveSanI prabaLa Thokarono zikArI banIne tAttvika sukhathI vaMcita rahe che. A bhUmikA bahirAtmabhAva ke mithyAdarzananI che A bhUmikAmAM vartamAna badhA jIvo paNa eka jevI sthitinA nathI hotA. emAM paNa mohadazAnI taratamatA jovA maLe che. koI para mohanI gADhatama (UMDI) chAyA hoya che, koI [ mokSa tattva H eka vivecana ) , , , 101) :06 Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para gADhatara ane koI para enAthI paNa ochI chAyA hoya che. giri-nadI-pASANa nyAyathI jANye-ajANye jyAre jIva para mohano prabhAva ocho thavA lAge che, tyAre e vikAsanI tarapha agresara thaI jAya che ane tIvratama rAga-dveSane thoDo ocho karatAM mohanI prathama zakti darzanamohane chinna-bhinna karavA yogya AtmabaLa pragaTa karI le che. A sthitine graMthibheda' kahevAmAM Ave che. graMthibhedanuM kArya khUba viSama che. rAga-dveSanI tIvratama viSa-graMthi eka vAra zithila tathA chinna-bhinna thaI jAya to pachI beDo pAra ja samajavo joIe. kAraNa ke enI pachI darzanamohane zithila thavAmAM vAra nathI lAgatI, darzanamoha zithila thavAthI cAritramohanI zithilatAno mArga svayaMseva khUlI jAya che. eka tarapha rAga-dveSa potAnA pUrNa baLanA prayogo kare che ane bIjI tarapha vikAsonmukha AtmA paNa potAnA vIrya-baLano prayoga kare che. A AdhyAtmika yuddhamAM kyAreka AtmA vijayalAbha kare che ane kyAreka moha prabaLa thaI jAya che. aneka AtmA evA paNa hoya che je na hAre che ane na vijayalAbha karI zake che, medAnamAM ja paDyA rahe che. koI AtmA hAra khAIne rAga-dveSane vazIbhUta thaI jAya che to koI AtmA potAnuM prabaLa prauruSa pragaTa karIne rAga-dveSanI gAMThane chinna-bhinna karI ja nAkhe che. A vAtane samyakatvanA prakaraNamAM yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNanI vyAkhyA dvArA batAvavAmAM AvI cUkyuM che. apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa dvArA AtmAmAM eTalo viyallAsa pragaTa thaI jAya che ke te darzanamoha para avazya vijayalAbha karI le che. darzanamohane jItatA ja prathama guNasthAna mithyAtvanI samApti thaI jAya che ane AtmAne pahelI vAra yathArthadaSTi, samyagudRSTi ke samyakatva prApta thaI jAya che. yathArthadaSTi prApta thatAM ja AtmAne svarUpadarzana thaI jAya che ane enI bhrAMti dUra thaI jAya che tathA gati sIdhI dizAmAM thaI jAya che. A dazAne aMtarAtmabhAva kahe che. A dazA vikAsakramanI caturtha bhUmikA che, jene meLavIne AtmA pahelAM-pahelAM AdhyAtmika zAMtino anubhava kare che. enAthI AgaLanI samasta bhUmikAo samyagudRSTivALI ja hoya che. A caturtha bhUmikAmAM svarUpa darzana thaI gayA pachI vikAsonmukha AtmA svarUpalAbha karavA hetu lAlacu (uttejita) thaI jAya che. mohanI bIjI zakti cAritramohane kSINa karyA vinA svarUpalAbha nathI thaI zakato. tethI e utkrAMti karanAra AtmA cAritramohane zithila karavAno prayAsa kare che, jyAre te e cAritramohanI zaktine aMzataH zithila karI zake che, tyAre te dezavirati nAmanI pAMcamI bhUmikAne prApta kare che. Ane pAMcamuM guNasthAna kahevAmAM Ave che. A guNasthAnamAM vikAsagAmI AtmAne e vicAra thavA lAge che ke jo alpaviratithI ATalo zAMti-lAbha thayo to sarvaviratithI keTalo badho zAMti-lAbha thaze ? A vicArathI prerita thaIne AtmA cAritramohane adhikAMzamAM zithila karIne pahelAnI apekSA paNa vadhu 1018) ne jiNadhamo) Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpa-sthiratA tathA svarUpa-lAbha prApta karavAnI ceSTA kare che. A ceSTAmAM kRtakRtya thatAM ja ene sarvavirati saMyama prApta thAya che. jemAM eno badho samaya svarUpanI abhivyakti karavAmAM lAgelo rahe che. A sarvavirati nAmanuM chaThTha guNasthAna che. emAM kyAreka-kyAreka thoDI-ghaNI mAtrAmAM pramAda AvI jAya che. vikAsonmukha AtmA A pramAdane paNa sahana nathI karI zakato ane te pramAdano tyAga kare che. A apramatta-saMyata nAmanuM sAtamuM guNasthAna che. emAM eka tarapha apramAdajanya utkaTa sukhano anubhava AtmAne e sthitimAM banyA rahevA mATe prerita kare che ane bIjI tarapha pramAdajanya pUrva vAsanAo ene potAnI tarapha kheMce che. A kheMcatANamAM AtmA kyAreka pramAdanI taMdrAmAM ane kyAreka apramAdanI jAgRtimAM aneka vAra Ave-jAya che. pramAdanI sAthe thanArA A yuddhamAM jo AtmA potAnA cAritra-baLa vizeSa prakAzita kare che to te apramatta avasthA prApta karI le che ane evI taiyArI karI le che, jenAthI mohanI sAthe thanArA bhAvi yuddhamAM vijaya prApta karI zakAya. jyAre AtmA mohathI laDavA mATe vizeSa prakAranI taiyArI kare che, tyAre ene AThamuM guNasthAna prApta thaI jAya che. A guNasthAnamAM apUrva Atmazuddhi thaI jAya che ane pAMca apUrva zakitao ene prApta thaI jAya che, jenA kAraNe te - (1) apUrva sthitighAta, (2) apUrva rasaghAta, (3) guNazreNI, (4) guNasaMkramaNa, (5) apUrva sthitibaMdha kare che. A pAMca apUrva vAtone kAraNe AtmAnI vizuddhi khUba vadhI jAya che. jene kAraNe vikAsonmukha AtmA mohanA saMskArone dabAvato-dabAvato AgaLa vadhe che ane aMtamAM ene bilakula upazAMta karI de che. koI viziSTa zuddhivALo AtmA mohanA saMskArone kramazaH jaDamULathI ukhADato AgaLa vadhe che tathA aMtamAM e badhA saMskAronuM nirmULa karI nAkhe che. Ama, AThamA guNasthAnathI AgaLa vadhanArA AtmAo be zreNIomAM vibhakta thaI jAya che. eka upazama zreNIvALA ane bIjI kSapakazreNIvALA. upazamazreNIvALA jIva cAritramohanI prakRtione upazAMta karatAM agiyAramA guNasthAna sudhI pahoMce che ane tyAM dabAvelo moha punaH zaktizALI thaI jAya che ane AMtarika yuddhamAM thAkelA upazamazreNIvALA AtmAone nIce pADI de che. A agiyAramuM guNasthAna adhaHpatananuM sthAna che, kAraNa ke ene meLavanAra AtmA AgaLa na vadhIne ekavAra to avazya nIce paDe che. AThamA guNasthAnathI AgaLa kSapakazreNI caDanArA jIvo cAritramohanI prakRtione kSINa karatAM navamA ane dasamA guNasthAna sudhI pahoMce che ane tyAMthI sIdhA agiyAramA guNasthAnamAM cAlyA jAya che, A guNasthAnamAM mohakarma sarvathA nirmuLa thaI jAya che. A guNasthAnane prApta karanAra enAthI kadI nathI paDato, paNa upara ja caDe che. [ mokSa tatva : eka vivecana sa tattva : eka vivecana che. (101) Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamazreNIthI paDanAra jIva cAhe prathama guNasthAna sudhI ja kema na cAlyo jAya, paNa enI e paDelI sthiti kAyama nathI rahetI. kyAreka ne kyAreka te bevaDA baLathI ane bevaDI sAvadhAnIthI taiyAra thaIne mohano sAmano kare che ane kSapakazreNInI yogyatA prApta karIne mohano sarvathA kSaya karI nAkhe che. paramAtmabhAvanuM svarAjya prApta karavAmAM mukhya bAdhaka moha ja che. mohano sarvathA nAza thatAM ja anya jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya rUpa ghAtikarma e ja rIte naSTa thaI jAya che, jema pradhAna senApatinA mAryA javAthI sainika bhAgI jAya che. ghAtikarmonA naSTa thatAM ja AtmA paramAtmabhAvanuM pUrNa AdhyAtmika svarAjya meLavIne niratizaya kevaLajJAna, kevaLadarzana, yathAkhyAtacAritra tathA anirvacanIya sahaja AnaMdane prApta karI le che. jema pUrNimAnI rAtamAM nirabhra caMdranI saMpUrNa kalAo prakAzamAna thAya che, ema ja e samaye AtmAnI cetanA vagere badhI mukhya zakitao pUrNa vikasita thaI jAya che. e sayogI kevaLIguNasthAna nAmanA teramA guNasthAnanI bhUmikA che. A guNasthAnamAM cirakALa sudhI rahyA pachI AtmA dagdharajunI samAna zeSa aghAtikarmone uDAvIne pheMkI devA mATe sUkSmakriyApratipAtI zudhyAna rUpa pavanano Azraya laIne mAnasika, vAcika ane kAyika vyApArone sarvathA rokI de che. e ja AdhyAtmika vikAsanI parAkASThArUpa caudamuM guNasthAna che. emAM AtmA samucchinna-kriyA-apratipAtI zukladhyAna dvArA sumerunI jema niSpakaMpa sthiti prApta karIne aMtamAM zarIrane choDIne lokottara mokSasthAnane prApta karI le che. e ja pUrNa kRtakRtyatA che, e ja parama puruSArthanI aMtima siddhi che. kevaLI samudyAta : teramA guNasthAnavartIi kevaLIomAM kyAreka-kyAreka evI sthiti thAya che, jyAre AyuSya karmanA dalika to thoDA rahI jAya che ane zeSa vedanIya-nAma-gotranA dalika vizeSamAtrAmAM hoya che. evI sthitimAM e karmone sama sthitimAM lAvavA mATe AtmAne vizeSa prayatna karavo paDe che. A vizeSa prayatnanI prakriyAne jaina siddhAMtamAM samudraghAta kahevAmAM Ave che. samuddaghAtano artha che prabaLatAnI sAthe dalikonA ghAta karavA. A samuThThAtanI prakriyAmAM ATha samaya lAge che. prathama samayamAM kevaLI Atmapradezone daMDAkAra phelAve che. bhArepaNAmAM svazarIrapramANa ane laMbAImAM lokAMta paryata Atma-pradezone phelAvavAnuM kAma prathama samayamAM thAya che. bIjA samayamAM Atmapradezone pUrva-pazcima athavA uttara-dakSiNamAM kapATAkAramAM phelAve che. trIjA samayamAM cAreya dizAomAM maMthAnAkAramAM Atmapradezone phelAve che. cothA samayamAM aMtarAlone AtmapradezothI bharI de che. Ama, AtmA sarvalokavyApI banI jAya che. kAraNa ke lokAkAza ane jIvanA pradezo barAbara che 1020nI ja che, te ja rIte jiNadho] Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI samasta lokAkAza AtmapradezothI vyApta thaI jAya che. pAMcamA samayamAM aMtarAlanA pradezonA, chaThThA samayamAM maMthAnanA pradezonA, sAtamA samayamAM kapATanA pradezonA ane AThamA samayamAM daMDanA pradezono saMkoca karIne emane kevaLI jIva punaH svazarIrastha karI le che. A prakriyA mokSagamanathI aMtamuhUrta pUrva karavAmAM Ave che. A prakriyAthI karmonI sthiti sama thaI jAya che ane emanI prabaLatAnI sAthe ghAta paNa thaI jAya che. AlaMkArika bhASAmAM kahIe to - "jyAre Ayukarma svalpa rahe che ane bIjAM karmo vadhu rahe che, tyAre AtmA ane karmomAM bhayaMkara yuddha thAya che. Atma-pradeza karmo sAthe laDavA mATe dehanI sImA toDIne raNabhUmimAM UtarI Ave che. AtmA ghaNI zakti sAthe laDe che. A yuddha thoDA kSetramAM na thaIne AkhA lokakSetrane gherI le che. A mahAyuddhamAM karma moTI saMkhyAmAM marI jAya che ane AtmAne khUba moTo vijaya maLe che. bAkI bacelAM karmo paNa eTalAM durbaLa thaI jAya che ke amane ukhADIne pheMkavA mATe yoganirodha rUpa dhyAnanA sAmAnya havAnI lahera paNa cAle. lokAgramAM sthiti : saMpUrNa karmono kSaya thayA pachI mukta jIva tatkALa lokanA aMta sudhI upara jAya che. e samaye eka sAthe eka samayamAM traNa kArya thAya che : (1) zarIrano viyoga, (2) Urdhvagati ane (3) lokAMta-prApti. prazna karI zakAya che ke karma ke zarIra vagere paugalika padArthonI sahAyatA vagara amUrta jIva gati kevI rIte kare che? Urdhvagati ja kema, adhogati ke avaLI (trAMsI) gati kema nathI karatA ? AnuM samAdhAna e che ke jIvadravya svabhAvataH UrdhvagamanazIla che. pratibaMdhaka karmonA kAraNe jIva nIcI ke trAMsI (avaLI) gati kare che. karma-saMga chUTavAthI ane baMdhana tUTavAthI koI pratibaMdhaka nathI raheto, tethI mukta jIvane potAnA svabhAvanusAra Urdhvagati karavAno avasara maLe che. A Urdhvagati pUrvaprayoga nimitta bane che. jema ke - kuMbhArano cAkaDo - haMDo ane hAthane haTAvI levA chatAMya pahelAthI prApta veganA kAraNe pharato rahe che. ema ja karmayukta jIva paNa pUrva karmathI prApta AveganA kAraNe Urdhvagati kare che. jIvanI Urdhvagati lokAMtathI upara nathI hotI, kAraNa ke enAthI upara gatino upakhaMbhaka dharmAstikAya nathI. pratibaMdhaka lepa vagerenA haTI javAthI jema tuMbaLuM pANInI upara taravA lAge che, ema ja karmono lepa haTI javAthI AtmA nitsaMga thaIne Urdhvagamana kare che. jema koza(DoDA)mAM raheluM eraMDAnuM bIja DoDAnA tUTatA ja chaTakIne upara uchaLe che, ema ja jIva karmabaMdhanothI chUTatAM ja uparanI tarapha gamana kare che. tathAvidha svabhAvathI paNa jIva Urdhvagati karIne lokAgramAM jaIne sthita thaI jAya che. mokSa tattva: eka vivecana 1021 Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhazilA : sarvArthasiddha vimAnanI sauthI uparanI cUlikAnA agrabhAgathI 12 yojana (jojana) upara siddhazilA avasthita che. Ane ISaprAbhAra pRthvI paNa kahevAmAM Ave che. enAM ATha nAmo A pramANe kahevAmAM AvyAM che : (1) Ilatu (2) ISaprAbhAra, (3) tanvI, (4) tanutanvI, (5) siddhi, (2) siddhAlaya, (7) mukti ane (8) muktAlaya. ratnaprabhA vagere sAta pRthvIonI apekSA A pRthvI nAnI che, tethI Ane ISatu kahevAmAM Ave che. anya pRthvIonI apekSA AnI UMcAI thoDI (ochI) che, tethI Ane ISaprAbhAra kahevAmAM Ave che. bAkI pRthvIothI pAtaLI hovAnA kAraNe Ane tanvI kahevAmAM Ave che. makSikAnI pAMkhathI paNa pAtaLo carama bhAga hovAthI Ane tanutanvI kahevAmAM Ave che. siddhakSetranI najIka hovAthI enuM nAma siddhi che, athavA ahIM AvIne jIvo kRtakRtya thaI jAya che, tethI Ane siddhi kahe che. siddhonuM sthAna hovAthI siddhAlaya che. karmothI mukta jIvonuM sthAna hovAthI mukti ane muktAlaya kahevAmAM Ave che. manuSyakSetranI laMbAI-pahoLAInI jema siddhazilAnI laMbAI-pahoLAI paNa 45 lAkha yojana che. AnuM parikSetra eka karoDa, beMtAlIsa lAkha, trIsa hajAra, baso ogaNapacAsa yojana vizeSAdhika che. enI madhya bhAgamAM ATha yojana bhAre kSetra che. enI AgaLa A pRthvInI jADAI kramazaH pratiyojana aMgula-pRthatva ochuM thatuM-thatuM carama bhAgamAM mAkhInI pAMkhathI paNa ochI rahI jAya che.A pRthvI uttAna chatranA AkAramAM sthita che. eno varNa zaMkha, caMdramA, gokSIra, kuMdanuM puSpa (phUla) vagerethI paNa anekagaNuM zveta (sapheda) che, e sphaTika ratnamayI che. A pRtvInI eka yojana upara lokano aMta thAya che. A yojananA uparanA kosanA chaThThA bhAgamAM je 333 dhanuSa ane 32 aMgula parimANa che, siddha bhagavAna birAje che. avagAhanA : bhavanA carama samayamAM zarIrano tyAga karIne mukta jIva mokSamAM cAlyo jAya che. tyAM zarIrano abhAva hoya che, tethI sthULa dRSTithI na to tyAM koI saMsthAna ja hoya che ane na avagAhanA ja, paraMtu AtmapradezonI avasthitinA kAraNe siddhomAM avagAhanA mAnavAmAM AvI che tathA " lya saMsthAna paNa mAnavAmAM Ave che. " haltha-" che. arthAt jene koI niyama AkAranA rUpamAM nathI kahI zakAto e sthi ' che arthAt muktajIva na nAno che, na lAMbo che, na pahoLo che, na goLa che, na trikoNa che, na corasa che. evuM nathI ke - "ti neti' kahIne ja ene batAvI zakAya che, tethI ene ttha' kahevAmAM Avyo che. carama avasthAmAM je saMsthAnathI mukti prApta karI che, e ja saMsthAnamAM Atmapradeza sthita hoya che. batAvavAmAM AvyuM che ke carama bhavamAM je 102))(2, 00, 00, 000 jiNadharmo Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranI avagAhanA thAya che, enAthI tribhAgahIna muktajIvanI avagAhanA samajavI joIe. athavA sarva jaghanya ane sarva utkRSTane choDIne vaccenI badhI madhyamA avagAhanA che. emAM zaMkA thAya che ke AgamamAM jaghanyathI sAta hAtha pramANanI avagAhanAvALAnI siddhi thavI kahevAmAM AvI che to be hAtha pramANavALA kUrmaputra vagerenI siddhi kevI rIte saMgata thAya che, jenI apekSAthI jaghanya avagAhanA kahevAmAM AvI che ? A praznanuM samAdhAna karatA kahevAmAM AvyuM che ke jaghanya sAta hAthanI UMcAIvALAnuM siddha hovuM batAvavAmAM AvyuM che, te tIrthaMkaranI apekSAthI samajavuM joIe. bAkI jIva to jaghanya be hAthanI UMcAIthI paNa siddha thaI zake che. vibhinna vivakSAddhArothI mokSa-vivecana : mokSatattvanI jANakArI hetu vividha dvArothI nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. emAMthI nava dvAronuM kathana A pramANe che : (1) satpadaprarUpaNA, (2) dravya, (3) kSetra, (4) sparzanA, (5) kALa, (6) bhAga, (7) bhAva, (8) aMtara ane (9) alpabahutva. (1) satpaMdaprarUpaNA : mokSa eka zuddha pada che, tethI enI sattA avazya che. mokSa pUrvamAM paNa hato, vartamAnamAM paNa che ane AgAmI kALamAM paNa haze. tethI te sat che. AkAza-kusumanI jema te asat nathI. (2) dravyadvAra : sidgha anaMta che. abhavya jIvothI anaMtaguNa vadhu che. vanaspati(nigoda)nA jIvone choDIne bIjA 23 daMDakonA jIvothI siddha anaMtaguNa che. (3) kSetradvAra H siddha jIvo siddhazilAthI paNa upara rahe che, jenuM varNana pahelAM karavAmAM AvI gayuM che. siddhazilAnI upara eka yojananA aMtima kosanA chaThThA bhAgamAM 333 dhanuSa, 32 aMkula (veDha) pramANa kSetramAM siddha jIva rahe che. : (4) sparzanAdvAra H siddha kSetranI AsapAsa jeTalA kSetrane siddha aDI rahyA che, te emanI sparzanA che. kSetrathI kaMIka vadhu sparzanA hoya che. (5) kALadvAra : eka siddhanI apekSA mokSanI Adi che, paNa aMta nathI, sarva siddhonI apekSA mokSa anAdi-anaMta che. (6) bhAgadvAra : badhA jIvonI apekSAthI siddha anaMtamo bhAga che ane te lokanA asaMkhyAtamo bhAga siddha kSetramAM rahe che. (7) bhAvadvAra : siddhomAM kSAyikabhAva kevaLajJAna, kevaLadarzana, kSAyika samyaktva vagere che ane jIvatva vagere pAriNAmikabhAvo che. (8) aMtaradvAra : siddha jIva punaH pAchA nathI AvatA, tethI aMtara nathI. mokSa tattva : eka vivecana 1023 Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) alpabadutvahAra H sauthI ocho napuMsaka siddha enAthI saMkhyAtaguNA strI siddha ane enAthI saMkhyAtaguNA puruSa siddha. eka samayamAM napuMsaka 10, strI 20 ane puruSa 108 siddha thaI zake che. anya vivekSAthI, 12 tArothI siddha jIvanI vivecanA karavAmAM Ave che. te A pramANe cheH (1) kSetre (2) kALa (3) gati (4) liMga (5) tIrtha (6) cAritra (7) pratyeka buddha bodhita (8) jJAna (9) avagAhanA (10) aMtara (11) saMkhyA ane (12) alpabadutva. jo ke badhA siddha jIvomAM gati, liMga vagere sAMsArika bhAvonA na rahevAthI koI vizeSa bheda nathI raheto, chatAM bhUtakALanI dRSTithI emAM bhedano vicAra karI zakAya che. ahIM kSetra vagere je bAra vAtothI vicAra karavAmAM Ave che, emAMthI pratyeka viSayamAM yathAsaMbhava bhUta ane vartamAna dRSTi lagAvI devI joIe. (1) kSetra : vartamAna bhAvanI dRSTithI badhA mukta jIvone siddha thavAnuM sthAna eka ja siddha kSetra che. arthAt Atmapradeza ke AkAzapradeza che. bhUta bhAvanI dRSTithI janmApekSayA paMdara karmabhUmiothI siddha thAya che ane saMharaNanI apekSAthI samagra manuSyakSetrathI siddha thaI zake che. (2) kALa : vartamAna bhAvathI siddha thavAnuM koI laukika kALacakra nathI, kAraNa ke eka ja samayamAM siddha thAya che. bhUta bhAvathI avasarpiNI, utsarpiNI, anavasarpiNI, anutsarpiNImAM janmela jIva siddha thAya che. saMharaNanI apekSA paNa badhA kALomAM siddha thAya che. (3) gati : vartamAna bhAvathI siddhagatimAM ja siddha thAya che. bhUta bhAvathI aMtima bhavane laIne vicAra karIe to manuSyagatithI siddha thAya che ane jo pUrvanA bhavone laIne vicAra karIe to cAreya gatiothI siddha thAya che. (4) liMga: vartamAnabhAvathI avedI ja siddha thAya che. bhUta bhAvathI strI, puruSa, napuMsaka - A traNeya vedothI siddha thaI zake che. jyAre liMgano artha veza kare che to vartamAna daSTithI vezarahitatAthI siddha thAya che. bhUta dRSTithI svaliMga (jaina liMga), paraliMga ane gRhasthaliMga - A traNeyathI siddha thAya che. (5) tIrtha : koI tIrthakara rUpamAM ane koI atIrthakara rUpamAM siddha thAya che. atIrthakaramAM koI tIrthapravartita hoya, tyAre thAya che ane koI tIrtha pravartita na hoya, tyAre paNa thAya che. () cAritraH vartamAna dRSTithI siddha jIva kSAyika* cAritrI ja hoya che. bhUta dRSTithI jo aMtima samayane laIe to yathAvAtacAritrI siddha thAya che. enA pUrvanA samayane laIe to pAMceya cAritrothI siddha thAya che. * teramA guNasthAnamAM pragaTa thayelA anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra tathA anaMta vIryarUpa zaktio siddhomAM paNa yathAvat rahe che. [102) che jo A jiNadhamo) Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) pratyeka buddha bodhita : pratyekabodhita ane buddhabodhita baMne siddha thAya che. je bIjAonA upadeza vinA bodha prApta kare che, te svayaMbuddha be prakAranA che - eka to arihaMta ane bIjA je koI bAhya nimittathI vairAgya ane jJAna prApta kare che. e baMne pratyeka buddha che. je bIjA jJAnIthI upadeza grahaNa kare che, te buddhabodhita che. emAMthI koI to bIjAne bodha karAvanArA hoya che ane koI Atma kalyANa sAdhaka hoya che. (8) jJAna : vartamAna bhAvathI kevaLajJAnI ja siddha thAya che. bhUta bhAvathI be, traNa, cAra jJAnavALA paNa siddha thAya che. (9) avagAhanA : jaghanya be hAtha ane utkRSTa pAMcaso dhanuSa jeTalI avagAhanAthI siddha thaI zake che. A bhUta dRSTithI samajavuM joIe. vartamAna dRSTithI je avagAhanAthI siddha thayuM hoya, enI be tRtIyAMza avagAhanA hoya che. (10) aMtara : koI eka jIvanA siddha thayA pachI tarata ja jyAre bIjo jIva siddha thAya che, to ene niraMtara siddha kahe che. jaghanya be samaya ane utkRSTa ATha samaya sudhI niraMtara siddhi cAlatI rahe che. jyAre koInI siddhi pachI amuka samaya vyatIta thaI javAthI koI siddha thAya che, tyAre te aMtara siddha kahevAya che. baMne vaccenI siddhinuM aMtara jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha mahinA hoya che. (11) saMkhyA : eka samayamAM jaghanya eka ane utkRSTa ekaso ATha siddha hoya che. (12) alpabadutva : kSetra vagere je vAtono vicAra karavAmAM Avyo che, emanA viSayamAM saMbhAvya bhedonI parasparamAM nyUnAdhikatAno vicAra karavo ja alpabadutva che. jema kSetrasiddhamAM saMkaraNasiddhanI apekSA janmasiddha saMkhyAta guNAdhika hoya che. Urdhvaloka siddha sauthI ochA, apoloka siddha enAthI saMkhyAta guNa vadhu ane tiryakaloka siddha enAthI paNa saMkhyAta guNAdhika hoya che. samudrasiddha sauthI ochI ane dvIpasiddha emanAthI saMkhyAta guNAdhika hoya che. Ama, anya kALa vagerene laIne vicAra karavAmAM Avyo che. mokSanA yogya adhikArI : (1) bhavyasiddhika (2) bAdara (3) trasa (4) saMzI (5) paryApta (6) vajaRSabhanArAyasaMhananI (7) manuSyagativALo (8) apramAdI (9) kSAyika samyakatvI (10) avedI . (11) akaSAyI (12) yathAkhyAtacAritrI (13) snAtakanigraMtha (14) parama zuklalezyAvALo (15) paMDita vIryavALo (16) zukladhyAnI (17) kevaLajJAnI (18) kevaLadarzanI ane (19) caramazarIrI jIva mokSanA yogya adhikArI che. ( mokSa tattvaH eka vivecana che jo 1025 Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktAtmAnuM svarUpa : aupapAtika sUtramAM kahyuM che - asarIrA jIvaghaNA, uvauttA daMsaNe ya NANe ya / sAgAramaNAgAraM, lakkhaNameya tu siddhANaM // -- mukta AtmA zarIra rahita che, tethI zarIra saMbaMdhita koIpaNa prakAranI upAdhi tyAM nathI, tyAM janma nathI, jarA nathI, maraNa nathI, bhaya nathI, roga nathI, zoka nathI, duHkha nathI, dArikya nathI, karma nathI, kAyA nathI, moha nathI, mAyA nathI, cAkara nathI, ThAkara nathI, bhUkha nathI, tRSA nathI, rUpa nathI, rasa nathI, gaMdha nathI, sparza nathI, te na nAno che, na moTo che, na goLa che, na corasa che, na trikoNa che, na strI che, na puruSa che, na napuMsaka che, te jJAtA che, parijJAtA che, te jIvaghana che (arthAtu - azuSira AtmapradezavALo che), jJAna ane darzanamAM haMmezAM upayukta rahe che. muktAtmAnI sthitinuM zabdo dvArA varNana nathI thaI zakatuM (zabdanI tyAM gati nathI, tarka tyAM sudhI nathI doDato, kalpanA tyAM sudhI nathI UDatI ane buddhi tyAM nathI pahoMcatI), e dazA mUMgAnA goLanI jema anubhavagamya che. - muktAtmA anaMta jJAnamaya, anaMta darzanamaya, anaMta cAritramaya, anaMta sukhamaya, aTala (daDha) avagAhanAvALA, amUrta, agurulaghu ane anaMta vIryavALA che. te jyotimAM jyotinI jema ekabIjAmAM samAyelA che. jyAM eka siddha che tyAM eka anaMta siddha che ane jyAM anaMta siddha che tyAM eka siddha che. ekamAM aneka ane anekamAM eka jyoti svarUpa siddha paramAtmA che. te siddha paramAtmA kevaLajJAna dvArA saMsAranA samasta dravya paryAyone jANI rahyA che ane kevaLadarzana dvArA samasta dravya-paryAyone joI rahyo che. te paulika sukhaduHkhothI atIta thaIne anaMta Atmika sukhomAM lIna che. te avyAbAdha sukhono niraMtara anubhava kare che. emanA sukhanI tulanA nathI thaI zakatI. kahyuM che - jaM devANaM sokkhaM savvaddhA piMDiyaM aNaMta guNaM / Na ya pAvaI muttisuhaM, NaMtAhiM vaggavaggUhi // siddhassa suharAsI savvaddhA, piMDio jai havejjA / soNaMtavaggabhaio, savvAgAse Na mAejjA // devonA sukhane jo sabaiddhA(saMpUrNa kAlANuo)thI guNita karavAmAM Ave ane enA anaMta varga karavAmAM Ave arthAt e rAzine e ja rAzi(saMkhyA)thI guNyA karavAmAM Ave ane prApta phaLane pachI e ja rAzithI guNyA karavAmAM Ave, ema anaMta varga karavA chatAMya je sukharAzi hoya che, te paNa muktinA sukhanI tulya nathI thaI zakatI. (102ko che je che te che jiNadharmoo] Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhonI sukha rAzine sanraddhAthI guNyA karavAmAM Ave ane pachI eno vargamULa kADhavAmAM Ave, e prApta rAzinuM punaH vargamULa kADhavAmAM Ave - Ama anaMtavAra vargamULa kADhavAthI je rAzi prApta thAya che, te paNa AkhA AkAzamAM samAI zakatI nathI. ukta rItithI siddha jIvonA sukhane batAvanArI koI upamA nathI. te sukha anupameya ane anubhava vedya ja che. chatAM bhUladaSTie laukika udAharaNa dvArA ene samajAvavAmAM AvyA che ke koI vyakti sarvakAmaguNita (svAdiSTa) bhojana karIne bhUkha-tarasanI vedanAthI rahita thaIne amRtathI tRpta banIne nirAkuLa zAMtino anubhava kare che, e ja rIte mukta jIva sadAkALa tRpta thaIne atulanIya nirvANa-sukhano zAzvata rUpathI anubhava kare che. te mukta jIva anupama ane avyAbAdha sukhasAgaramAM lIna thaIne zAzvatakALa sudhI mokSamAM birAjamAna rahe che. Ama, jaina siddhAMta anusAra muktAtmA jIvaghana, jJAnaghana ane AnaMdaghana che. te sat, cit ane AnaMdamaya che. saccidAnaMdamaya muktine prApta karavuM e ja mumukSuono sAdhya ane ArAdhya che. anya darzanonI daSTimAM mokSa : mokSa bhAratIya darzananuM kendrabiMdu che. bhAratIya darzananI jo koI mahattvapUrNa vizeSatA che, je ene pAzcAtya darzanathI pRthaka (alaga) kare che, to e mokSanuM ciMtana ke puruSArtha catuSTayamAM mokSane pramukha sthAna ApavAmAM AvyuM che. dharma sAdhana che to mokSa sAdhya che. bhAratIya vicAradhArAno eka mahattvapUrNa zabda mokSa che. ene kendrabiMdu mAnIne bhAratIya darzana phUle-phAle che. nyAya-vaizeSika darzana : vaizeSika-darzananA praNetA kaNAda ane nyAyadarzananA praNetA akSapAda thayA che. emanI dRSTimAM AtmAo aneka che, jeTalAM zarIra che eTalA AtmAo che. jo eka ja AtmA hota to ApaNe virATa vizvamAM je vicitratA tathA vibhinnatAo joIe chIe, te nathI thaI zakatI. mokSanuM svarUpa batAvatA teo kahe che - mAntiI duHnivRtti mokSa" duHkhonI AtyaMtika nivRtti ja mokSa che. te duHkhono evo nAza che ke bhaviSyamAM emanA hovAnI saMbhAvanA nathI rahetI. enI para bhASya karatAM vAtsyAyana lakhe che ke - "jyAre tattvajJAna dvArA mithyA jJAna naSTa thaI jAya che, tyAre enA pariNAmasvarUpa badhA doSo dUra thaI jAya che. doSo naSTa thavAthI karma karavAnI pravRtti paNa samApta thaI jAya che. karmapravRtti samApta thaI javAthI janma-maraNa cakra thaMbhI jAya che ane du:khonI AtyaMtikI nivRtti thaI jAya che. mokSamAM buddhi, sukha, duHkha, icchA, dveSa, prayatna, puNya, pApa ane saMskAra - A dU mokSa tattva eka vivecana) che je che Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava guNono AtyaMtika uccheda thaI jAya che. mokSa tethI upAdeya che ke emAM koIpaNa prakAranuM duHkha ke enAM kAraNonuM astitva nathI. sAdhaka aniSTanA parihAra mATe prayatna kare che. aniSTano parihAra thaI javo ja sukha mokSanI sthitimAM bhAvAtmaka caitanya ke AnaMda nathI thato. tyAM jJAna ane sukhathI rahita zuddha dravya rUpathI Atma tattvanI avasthiti che." ukta vaizeSika-nyAyadarzana anusAra "ra saMvilAnathI ra vitaH" mokSamAM na to jJAna che ane na sukha che. paraMtu anya vaidika ane jainadarzanakAronuM ciMtana enAthI sarvathA alaga che. te jJAna ane sukhane AtmAno AgaMtuka guNa nathI mAnatA, paNa sahaja guNa mAne che. tethI mokSamAM jJAna ane sukhano nAza nathI thato, tethI e baMne guNo potAnA sahaja rUpamAM AtmAnA (banyA) rahe che. jo mokSamAM jJAna ane sukha ja naSTa thaI jAya che, to pachI kaI vyakti potAne pASANa-tulya acetana ane AnaMda rahita banAvavAno prayatna karaze? enI apekSAthI to sAMsArika sthiti sArI che, jyAM kyAreka-kyAreka sukha maLe che. mokSamAM to sukhano pUrNa abhAva che. nyAya-vaizeSikonI A mAnyatAno upahAsa paNa karavAmAM Avyo che. varaM vRndAvane ramye, kroSdRtvemabhivAciMchatum / na tu vauzeSikI muktiM, gautamo gantumicchati // vRMdAvanamAM ziyALa banI rahevuM sAruM che, paraMtu vaizeSika mAnya muktimAM javuM sAruM nathI. jJAna ane sukhathI rahita mokSanI kalpanA karavI yuktisaMgata nathI. AtmAnA maulika guNo jJAna tathA sukha che. maulika guNano nAza thAvathI AtmAnA ja nAzano prasaMga prApta thaze. jJAnathI rahita AtmA ke AtmAthI rahita jJAnanI avasthiti kyAreya nathI hotI. jaina dRSTi anusAra mokSamAM jJAna ane sukhanI parAkASThA thaI jAya che. anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta sukha ane anaMta vIrya - e anaMta catuSTaya ja to mokSane upAdeya banAve che. sAMkhya-cogadarzanaH sAMkhya puruSa ane prakRtinA daitanuM pratipAdana kare che. prakRti ane puruSa, e baMne eka bIjAthI pUrNa rUpamAM alaga che. sattva, raja ane tama - A traNeyanI sAmyavasthAnuM nAma prakRti che. prakRti jyAre puruSanA sAMnidhyamAM Ave che to e sAmyAvasthAmAM vikAra utpanna thAya che. saMsAranA badhA jaDa padArtho prakRtithI utpanna thAya che, paraMtu prakRti svayaM koInAthI utpanna nathI thatI. puruSa na koIne utpanna kare che ane na te koIthI utpanna thAya che. puruSa apariNAmI, akhaMDa ane cetanAmaya che. baMdha ane mokSa puruSano nathI hoto, vastutaH e baMne avasthAo prakRtinI che. A avasthAono puruSamAM upacAra karavAmAM Ave che. jema anaMtAkAzamAM UDatA pakSInuM pratibiMba jaLamAM paDe che, jaLamAM te jovA maLe che, paraMtu te mAtra pratibiMba che. ema ja prakRtinA baMdha-mokSa puruSamAM pratibiMbita thAya che. 1028) che jiNadhamo) Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMkhyadRSTithI baMdhananuM kAraNa avidyA che. puruSa svayaMne bhUlIne prakRti ke enI vikRtine Atma svarUpa samajavA lAge che, e ja sauthI moTuM ajJAna che. jyAre puruSa ane prakRtinI vacce bhedajJAna hoya che, arthAt "huM puruSa chuM, prakRti nathI' tyAre enuM ajJAna naSTa thAya che ane te mukta thaI jAya che. sAMkhyadRSTithI puruSa nitya mukta che. viveka jJAnano udaya thavAthI pahelAM paNa te mukta hato. viveka jJAnano udaya thavAthI eno anubhava thAya che ke e to kyAreya baMdhanamAM nahoto paDyo, e to haMmezAM mukta ja hato, paraMtu ene A tathyanuM parijJAna nahotuM. kevalya bIjuM kaMI ja nathI, enA vAstavika svarUpanuM jJAna che. sAMkhyadarzana kahe che ke - "jema nRtyAMganA raMgamaMca upara potAnuM nRtya batAvIne nivRtta thaI jAya che, e ja rIte pravRtti paNa puruSane bhedajJAna prApta thatAM ja nivRtta thaI jAya che. A ja mokSa che." sAMkhyadarzanano sAra e che ke - "Atma nirguNa che, akartA che, aupacArika bhoktA che. eno na baMdha thAya che ane na mokSa. prakRti ja baMdhAya che ane mukta thAya che." ukta maMtavyane jyAre buddhinI kasoTI para jotAM e yuktisaMgata pratIta nathI thatuM. kAraNa ke jo AtmA niSkriya che, kaMIka karato nathI, na te baMdhAya che ane na mukta thAya che, to pachI japa-tapa-yoga-sAdhanA vagerenI upayogitA ja zuM che? AtmA to mukta che ja, pachI sAdhanA zA mATe ? puruSa cetana che ane prakRti jaDa che. puruSa cetana thaIne paNa jANato nathI ane buddhi (pradhAna) jaDa thavA chatAMya padArthone jANe che. baMdha ane mokSa cetanarUpa puruSano na thaIne jaDa rUpa prakRtino thAya che, e badhI mAnyatAo virodhI pratIta thAya che. jo AtmAne vAstavika baMdha-mokSa na thato hoya to AtmAne koI prakAranA prayAsanI AvazyakatA ja nathI, saMbhavataH tethI sAMkhyoe AtmAne akartA kahyo che. jaina-dRSTi kahe che ke - "AtmA karmono kartA che ane enAM zubhAzubha phaLono bhoktA paNa che. rAga-dveSanI pariNatithI AtmA baMdhanane prApta thAya che ane potAnA puruSArthathI karma-baMdhanone toDIne mukta paNa thAya che. tethI AtmA kartA che, bhoktA che ane baMdha-mokSa paNa eno ja thAya che." kevalAdvaitI zaMkara ke aNajIvavAdI rAmAnuja tathA vallabha - e badhA muktidazAmAM caitanya ane AnaMdapUrNa prakAza pota-potAnI dRSTithI svIkAra kare che. badhA aupaniSadika darzana mukti avasthAmAM zuddha cetanA rUpamAM brahmatattva ke jIvatattvanuM avasthAne svIkAra kare che. bauddhadarzanaH anya darzanoe jene mokSa kahyo che, ene bauddhadarzane nirvANanI saMjJA ApI che. buddhanA abhimatAnusAra jIvananuM carama lakSya duHkhanI AtyaMtika nivRtti che, athavA nirvANa che. [ mokSa tattva : eka vivecana 1029) Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa ke samasta dezya sattA anitya che, kSaNabhaMgura che tathA anAtma che. eka mAtra nirvANa ja sAdhya che. buddhe nirvANane aneka avasaro upara avyAkRta kahyo che arthAt vicAra ane vANI enuM varNana nathI karI zakAtuM. jema gaMgA nadInA kinAre paDelA retanA kaNone gaNavuM kadI saMbhava nathI, ke sAgaranAM pANIne mApavuM saMbhava nathI, e ja rIte nirvANanI agAdhatAne mApI nathI zakAtI. buddhe nirvANanA svarUpanA saMbaMdhamAM koI spaSTa maMtavya prastuta nathI karyuM. phaLa svarUpa keTalAka vidvAnoe nirvANanI zUnyatAnA rUpamAM varNana karyuM che to keTalAka vidvAnoe nirvANane pratyakSa AnaMdadAyaka batAvyo che. bauddhadarzasaMmata nirvANano artha jo dIvAnI jema bujhAI javo che, arthAt potAnA astitvano uccheda karI devo che, to pachI A kevI rIte upAdeya thaI zake che ? kaI samajadAra vyakti potAnA ja uccheda mATe prayatnazIla thaI zake che ? ekAMta kSaNikavAdI bauddhadarzanamAM koI sthira rahenAra tattva che ja nahi, to baMdha-mokSa kono thAya ? je kSaNe citte baMdha karyo che, e to bIjA ja kSaNamAM naSTa thaI jAya che, to mukti mATe prayatna koNa karaze ? je bIjA kSaNe citta pedA thayuM, eNe baMdha karyo nathI to mokSa kevI rIte thaI che ? Ama, A kSaNikavAdI darzanamAM kRtakarma-praNAza ane akRta-karmabhogano prasaMga prApta thAya che tathA baMdhamokSanI vyavasthA nathI banI zakatI. AtmAne pariNAmI nitya mAnavAthI ja baMdha-mokSanI vyavasthA saMgata thAya che, anyathA nahi. avatAravAdI darzana : vaidika paraMparAmAM tathA bauddha saMpradAyamAM mukta jIvanuM punaH saMsAramAM AvavuM mAnavAmAM AvyuM che. 'gItA' anusAra Izvara aja, anaMta ane parAtpara thavAthI paNa potAnI anaMtatAne mAyA-zakti dvArA sImita karIne zarIra dhAraNa kare che. gItAno Izvara avatAra le che e tethI avatAra le che ke sRSTimAM vyApta adharmane dUra karIne sRSTimAM dharma tathA nyAyanI sthApanA karI zake. jyAre jyAre dharmahAni thavA lAge che, tyAre bhagavAna avatAra le che. 'gItA'mAM kahyuM che - yadA yadA hi dharmastha glAnirbhavati bhArata / abhyutthAnAya dharmasya tadAtmAnaM sRjAmyaham // bauddha saMpradAyamAM paNa evuM ja kahevAmAM AvyuM che ke - jyAre-jyAre tIrthanI hAni thAya che, tyAre-tyAre buddhano avatAra thAya che." jaina-dRSTithI A avatAravAdanuM nirasana pUrvamAM karavAmAM AvyuM che. e anusAra koIpaNa mukta jIva pachI saMsAramAM nathI AvI zakato, kAraNa ke punaH saMsAramAM AvavAnuM koI kAraNa tyAM zeSa nathI. mukta jIva samasta karmonAM baMdhanone toDI ane rAga-dveSane samULa naSTa karIne zuddha svarUpane prApta thaI cUkyo che. have emAM na rAga che, na dveSa, evI sthitimAM jiNadhamAM 1030 Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA tIrthanI hAnithI ke duniyAmAM vadhanArAM pApa ke adharmathI eno koI saMbaMdha kevI rIte hoI zake che ? jenAthI prabhAvita thaIne punaH saMsAramAM avatAra le. jema dagdha kASTha punaH kASTha nathI thatuM, jema dagdha bIja aMkurane pedA nathI karI zakatuM, e ja rIte je karma ane rAga-dveSa eka vAra AtyaMtika rUpathI baLI cUkyA che, emanAthI bhavarUpI aMkura kevI rIte pedA thaI zake che ? tethI jainadarzana avatAravAdamAM vizvAsa nathI karatuM, paNa uttAravAdamAM vizvAsa kare che. e anusAra vyakti vikArothI mukta thaIne siddha banI zake che, paNa siddha jIva vikAragrasta thaIne saMsAramAM nathI AvI zakato. ahIM e prazna Ubho karI zakAya che ke anaMta kALathI jIva mokSamAM jaI rahyo che ane anaMta kALa sudhI jato raheze, jo mukta jIvonuM punaH saMsAramAM AvavuM na mAnavAmAM Ave to kyAreya evI paristhiti banI zake che ke saMsAra khAlI thaI jAya ane siddha-kSetramAM jagyA na rahe. A doSanA nivAraNa-hetu mukti-prApta jIvonuM punarAgamana mAnavuM joIe. ukta praznanuM samAdhAna e che ke kALa paNa anaMta che, saMsAravartI jIva paNa anaMta che ane mukti prApta karanArA paNa anaMta che. saMsAravartI anaMta jIvonA anaMtakALa sudhI muktimAM cAlyA javAthI paNa saMsAramAM anaMta jIva ja rahe che. anaMtamAMthI anaMta kADhavAthI paNa anaMta ja bAkI rahe che. kahyuM che - zUnyAzUnyamAvAya zUnyamevAvatiSThate' zUnyamAMthI zUnya kADhavAthI paNa zUnya ja bAkI rahe che. tethI anaMta saMsAranA khAlI thavAno savAla ja nathI UThato. bIjI vAta e che ke kALa anaMta che - atIta paNa ane anAgata paNa. AtmAo anaMta che. anaMta atItamAM paNa A vizva AtmAothI khAlI nathI thayuM to anaMta bhaviSyamAM paNa te khAlI kevI rIte ane kema thaze ? jema bhaviSyakALano eka kSaNa vartamAna banIne atIta banI jAya che, paNa bhaviSya jemano tema anaMta rahe che. bhaviSyamAMthI anaMta kSaNa kADhIne vartamAna banIne atItamAM lIna thaI rahyA che, chatAM bhaviSya jemanuM tema anaMta banyuM rahe che. e kyAreya samApta nathI thatuM, e ja rIte vizvAtmAo paNa anaMta che, tethI A vizva kyAreya khAlI nahi thAya. mukta jIva jyotimAM jyotinI jema ekabIjAmAM otaprota che. jema eka dIvAnA prakAzamAM lAkho dIvAono prakAza paNa samAI jAya che, e ja rIte jyAM eka siddha che, tyAM anaMta siddha paNa samAyelA che. tethI tyAM jagyAnI kamInI AzaMkA nirmULa che. ukta dRSTikoNane laIne jaina-siddhAMta avatAravAdano niSedha kare che ane uttAravAdanuM samarthana kare che. jaina paraMparA anusAra AtmA vikRtithI saMskRtimAM ane saMskRtithI pachI prakRti(svabhAva)mAM pahoMcI jAya che, tyAre vItarAga AtmA siddha banI jAya che. rAga-dveSa vagere vikArono sarvathA abhAva thavAthI ene pachI saMsAramAM AvavAnuM koI kAraNa nathI rahetuM. te ziva, acaLa, anuja, anaMta, akSaya, avyAbAdha ane apunarAvRtti rUpa siddhasthAnane prApta karIne anaMta kALa sudhI zAzvatarUpathI jIvaghana, jJAnaghana ane AnaMdaghana thaIne avyavasthita rahe che. e ja zAzvata mukti che. jainaM jayatu zAsanam mokSa tattva : eka vivecana 1031 Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizva zAMti mATe AcArya zrI nAnezanI amUlya denA | samatAdarzana samatA-siddhAMta-darzana - mAnavanI samasta AMtarika graMthionuM vimocana karatA samyaka lakSyane ujAgara kare che. samatA-jIvanadarzana - samasta mAnavonA guNa karma anusAra vargIkaraNa karatAM-karatAM samatA samAjanI sarjanAmAM bhAvAtmaka ekatA pratiSThApita kare che. samatA-Atmadarzana - ahatA tathA mamatAnA ubhArane prazamita tathA saMzodhita karatAMkaratAM AtmarUpane vikasita kare che. samatA-paramAtmadarzana - AtmAnA sarvAgINa saMparipUrNa paramAtma rUpa carama vikAsane ulkAsita kare che. (samatA samAja-racanA) vyakti, parivAra, samAja tathA vizvamAM sthAyI zAMtino saMcAra tyAre saMbhava che jyAre mAnava samatA-siddhAMtane potAnA jIvanamAM sAkAra rUpa Ape. badhA AtmAone samAna rUpathI astitva svIkAra karavAthI vicAromAM samarasatA Ave che. vicAronA pUrNa samatAmaya banavAthI uccAravANImAM samatA avazyameva Avaze. vANInI samarasatAnI sAthe-sAthe AcaraNanA pratyeka (dareka) prasaMge samatAmayI sthiti banavAthI vyakti samatAmaya banaze. vyaktinA samatAmaya banavAthI vyaktionA samUha rUpa samAjamAM samatA vyApta thaze. je "samatA samAja-racanA" kahevAze. e ja vizvazAMtinuM amogha upakrama che. samApta (1032) 2000000000 jiNadho] Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S: ERRO vizvazAMti mATe AcArya zrI nAnezanI amUlya deNa samatA darzana samatA siddhAMtadarzana - mAnavanI samasta AMtarika graMthionuM vimocana karatAM samyak lakSyane ujAgara kare che. | samatA jIvanadarzana - samasta mAnavonA guNa-karma anusAra vargIkaraNa karatAM samatA samAjanAM sarjanamAM bhAvAtmaka ekatA pratiSThApita kare che. samatA Atmadarzana - ahaMtA ane mamatAnA ubhArane prazamita ane saMzodhita karatAM AtmarUpane vikasita kare che. samatA paramAtmadarzana - AtmAnA sarvAgI saMparipUrNa paramAtmarUpa carama vikAsane ulkAsita kare che. samatA samAja-racanA vyakti, parivAra, samAja ane vizvamAM sthAyI zAMtino saMcAra tyAre saMbhava che jyAre mAnava samatA siddhAMtane potAnA jIvanamAM sAkAra rUpa Ape. badhA AtmAono samAna rUpathI astitva svIkAra karavAthI vicAromAM samarasatA Ave che. vicAronA pUrNa samatAmaya banavAthI uccAravANImAM samatA avazyameva Avaze. vANInI samarasatAnI sAthe sAthe AcaraNanA dareka vaLAMka para samatAmayI sthiti banavAthI vyakti samatAmaya banaze. vyaktinA samatAmaya banavAthI vyaktionA samUharUpa samAjamAM samatA vyApta thaze. je "samatA samAja-racanA" kahevAze. A ja vizvazAMtino amogha upakrama che.