Book Title: Jain Satyaprakash 1936 11 12 SrNo 16 17
Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/521516/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra varSa nuM www.kobatirth.org g jaina satya prakAza [ aka 'cAra-pAMca kramAMka sALa-sattara * taMtrI : zAhu cImanalAla gokaLadAsa, ACHARYA SRI KALE ART OUR STANMANDIR SHREE MAHAVIR AANA KENDRA A00684 x 382007, Ph.: (079) 23275252, 23276204-05 Fax. (079) 23276249 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI mahAvIra nirvANa vizeSAMka For Private And Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhattii vaMde sirivaddhamANaM ca prakAza varSa 2] [ aMka 4-5 zrI mahAvIra nirvANa vizeSAMka kramAMka 16-17 taMtrI zAha cImanalAla gokaLadAsa 1983 zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti jeziMgabhAInI vADI, ghIkAMTA amadAvAda ( gujarAta) vArSika lavAjama: sthAnika deDha rUpiye bahAragAma be rUpiyA. chuTaka nakala-traNa AnA. A aMkanuM mUlya-bAra AnA, For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1. prabhu zrI vIrane vaMdana ( kavitA ) ra. taMtrIsthAnethI www.kobatirth.org viSa ya--da ` na : 125 : 126 3. mahAvIra-caritra-mImAMsA : munirAjJa zrI jyALavijJayanI : 133 4. prabhu mahAvIranI mahattA AcArya mahArAja zrImad vijayaladhisUrijI : 161 5. zrI mahAvIra prabhunI anyatA (kavitA) : zrIyuta prabhudAsa becaradAsa pArekhaH 164 6. bha, mahAvIrasvAmInA pUrva bhava yAne kramika vikAsa munirAja zrI nyAyavijayajI : 165 che, sattAvIza bhava munirAja zrI suzIlavajayajI : : 175 8. mathurAnA kaMkAlITIle| ane bha. mahAvIranA jIvananA eviziSTa prasaMgo : munirAja zrI danavijayajI 9. mahAvIra-jIvana-jyoti munirAja zrI vijayajI 10. yugamUrti mahAvIr zrIyuta ratAjI ema. DAkAra 11, Observation on life-incidents of Lord Mahavira : Muniraja Shree Ratnaprabhavijayaji 12. vIra nirvALa saMvat : ma. ma., rA. ba. zrImAn gaurIza Mkara hIrAcanda ojhA 13. zUlapANiyakSane upasa ane bha. mahAvIranAM daza svamAMH munirAja zrI himAMzuvijayajI zrIyuta paM0 IzvaralAlajI jaina 14. bha. mahAvIra kA divya jIvana 1pa. zrI mahAvIradeva ane ma khalIputra : zrIyuta mehanalAla dIpacaMda cokasI 16. ma. mahAyIra che ravo: zrIyuta rAsamajanI sodA 17. jagadupakArI vardhamAna ane hAlika : kramATI : 18. atyaMta rAgI upara paNa nIrAgI : zrImAna zeDa kuMvarajI ANaMdajI 19. bha. mahAvIra H yugapravartaka tarIke munirAja zrI vidyAvijayajI 20. 'zrI mahAvIra nirvANa'' zrIyuta sArAbhAi maNilAla navAba 21. ma. mAyAra hai mA naina mUti :muniyAna zrI jJAnavrundrI 22, mahAvIrasvAmI pAse dIkSita thanArA thoDAka anagArAne paricaya : munirAja zrI vidyAvijayajI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24. zra. bha. mahAvIra mahArAjAe vistAreluM tattvajJAna : AcAryAM mahArAja zrImat sAgarAna dasUrijI 25. sA-siddhAMtanI jaDa : zrIyuta pre|. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA, ema e. 26. zrI kSayApazamabhAva : panyAsajI mahArAja zrI dharmavijayajI 27. zrI mahAvIra-stava (kavitA) : zrIyuta agaracaMTanI nATA munirAja zrI jayaMtavijayajI : : 179 : 184 : 195 For Private And Personal Use Only teo : 226 : 229 : 238 : 242 : 246 23. agiyAra gaNadharA ( zrI gaNadhara mahAmaMtra sAthe ) : AcArya mahArAja zrImad vijayapadmarajI : 289 : pa : 256 : 254 ; 263 : 65 : 28 28. satyapura--sAcAra tI 29. mahAtIrtha muMDasthala munirAja zrI jJAnavijayajI : 342 30. zrI madhumatI maMDana zrI jIvatsvAmi-dvAtriMzikA : AcArya mahArAja zrI vijayapadmasUrijI : 347 : 301 : 717 : 325 : 336 : 328 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza ITTTTTTTTI, AmalakI krIDAnAM traNa citra. mn 6 mathurAnA kaMkAlITIlAmAMthI maLelAM be hajAra varSathI paNa pUrvenAM jainasthApatyanA avazeSe. o: ' mathurAnA kaMkAlITIle ane bhagavAna mahAvIranA jIvananA be ja huM viziSTa prasaMgo" zIrSaka munirAja zrI darzanavijayajIno lekha. pRSTha 179 mahAtIrtha muDesthalanuM jinamaMdira A maMdira potAnI bhagnAvasthAmAM paNa bhUtakAlIna bhavyatAno sAce khyAla ApI rahyuM che. juo: 'mahAtIrtha muMDasthale " zIrSaka munirAja zrI jJAnavijayajInA lekha, pRSTha 34ra For Private And Personal use only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Namo tthu NaM bhagavao mahAvIrassa zrI jaina satya prakAza varSa ra ] zrI mahAvIra nirvANa vizeSAMka [aMka 4-5 vikrama saMvata 1993 : - vIra saMvata 2463 kArataka-mAgasara zukalA paMcamI zukravAra : sana 1931 naveMbara-DIsembara 18 prabhu zrI vIrane vaMdana! puDhovame dhugai vigayagehI, na saNi hiM kuJcati Asupanne / tariuM samudaM va mahAbhavoghaM, abhayaMkare vIra aNaMtacakkhU // -zrI sUtrakRtAMga - upajAtivRtta - AdhAra pRthvIsama sarva kerA; karmotaNI sau raja TALanArA; dUra thayAM che abhilASa jenA; jarAya je saMgrahane kare nA; - prajJA ghaNI vegavatI ja jenI, sarvatra, nItye, sahu jANanArI; ghaNuM mahAsaMkaTathI bharelA, samudra jevA bhavane tarelA; jethI badhA jIva pramoda pAme, evA hamezAM abhayaMkarA je; che kevaLajJAna sadAya jene; sadA namuM zrI prabhuvIrane te. [nIce lITIvALA zabda mULa gAthAnA akSarazaH anuvAda uparAMtanA che ]. Tha8sces For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taMtrIsthAnethI - jaina satya prakAzane pahelA vizeSAMka "zrI mahAvIra nirvANa vizeSAMka tarIke amArA vAcake samakSa rajU karatAM amane AnaMda thAya che. keTalAka mahinAo pahelAM, amArI samitinA pUjya munirAjoe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA jIvana upara bhinna bhinna vidvAnonA lekhonA saMgraharUpe eka vizeSAMka pragaTa karavAnI yojanA taiyAra karI hatI. Aje e janAnA phaLarUpe A vizeSAMka taiyAra thaI zake che. atyAranA jamAna bhautikavAda tarapha vadhune vadhu DhaLatI jAya che, lokonI adhyAtma-priyatA divase divase haNAtI jAya che. AvA prasaMge paramAtmA mahAvIrasvAmI ke temanA jevA Atma-sAdhaka mahApuruSonA jIvanasaMbaMdhI jeTaluM sAhitya pragaTa karavAmAM Ave teTaluM lokone vadhu jANavAnuM ane vicAravAnuM maLI zake. e pacIsaso varSa pahelAMnA ItihAsanuM avalokana karatAM ApaNane jaNAze ke te vakhate vadhatI jatI AdhyAtmika jaDatAnI sAme eka virATa AMdolana ubhuM karIne bhagavAna mahAvIrasvAmIe lekene satya mArganuM darzana karAvyuM hatuM - te yuganI vikRta paristhiti: tevIsamAM tIrthakara bhagavAna zrI pArzvanAthane thayA haju aDhI varSa ja thayA hatA. temaNe prarUpelA mokSamArganA abhilASI aneka AtmAo tyAre paNa bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI pitAnuM zreya sAdhatA hatA ane lokone dharma-mArganuM darzana karAvatA hatA. paNa bIjI bAju A avasarpiNI kALane suSamaduSamA nAmanA cothA ArAno prAMtachevaTone kALa najIka Avato jato hato tenI asara anukrame jIvonA bhadra pariNAma upara thavA lAgI hatI. ane jainazAzvenA varNana pramANe jemAM jaDatA ane vakratAno pracAra thato hato. jANe ke paMcama ArAnA oLAo atyArathI ja na dekhAvA lAgyA hoya ema e pacIsaso varSa pahelAMnA, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe potAnI upadezadhArA vahevarAvI e pahelAMnA, e yugamAM prajAmAM Atmika akarmaNyatA vadhune vadhu prasarI rahI hatI ane AdhyAtmika suSupti vadhu gADha banatI jatI hatI. lokabhAvanAne pravAha sAMsArika-kSaNika-sukha meLavavAnI dizAmAM pravAhita thaI rahyo hate. aihika sukha meLavavAnI mAnavInI lAlasAe eTaluM badhuM ugra rUpa dhAraNa karyuM hatuM ke mAnavI game te karavAmAM jarAya acakAto na hato. pitAnuM mAnI lIdheluM kalyANa sAdhavA mATe e lehI-tarasyo banyo hato. yajJayAganAM kriyA-kAMDane ujavavA mATe, seMkaDe nirdoSa pazuone, mArAnA charA nIce raheMsAI jatAM sagI AMkhe nIhALavA chatAM, ene lezamAtra dayAnI lAgaNI ke arerATI upajatI na hatI. ulaTuM evA ya karIne ane nirdoSa prANIo hemIne For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 taMtrI sthAnethI 127 ene koI mahAna phateha meLavyAne saMtoSa thato hato. potAnI nAnI nAnI icchAonI tRpti mATe Dagale ne pagale e devadevIonI mAnatA karavAmAM mazagUla raheta. A nAnAM nAnAM devadevIonI mAnatA mANasane eTale badhe aMdha banAvI dIdho hato ke "AtmIyatattva jevI vastunuM astitva che ane temAM atula-anaMta sAmarthya raheluM che," e vAtano ene vicAra suddhAM Avato nahi. AthI AgaLa vadhIne, nahi jevI vAta mATe yuddhamAM hajAro nirdoSa mAnavIonA saMhArathI bhUmine zoNitabhInI banAvavAnI pAzavI vRttie mAnavInI vivekabuddhine AvarI lIdhI hatI. strI jIvananI durdazA paNa parAkASThAe pahoMcI hatI, samAja-jIvanamAM tenuM sthAna bahu ja halakuM gaNAvA lAgyuM hatuM. A badhuMya mAnavInI vadhatI jatI hiMsaka vRttinuM ja pariNAma hatuM. Ama, eka yuga parivartananA AMdolana mATe joIe eTalI hade te vakhatanI samagra paristhiti vikRta banI gaI hatI ane emAM samagra mAnava samudAya khUba pIlAI rahyo hatA. adhaHpAtanI amAvAsyA lagabhaga AvI lAgI hatI. bIjanA navIna caMdranAM. darzana karAve evA mArgadarzakanI duniyA rAha joI rahI hatI. sAmAjika parivartananI muzkelIo: saMsAramAM rAjanaitika parivartana ke rAjakIya krAMti karavAmAM tenA netAne je aneka muzkelIonI sAme jhajhumavuM paDe che, tenA karatAM, sAmAjika ke dhArmika parivartana karanAra netAne anekagaNuM muzkelIo ane muMjhavaNomAMthI pasAra thavuM paDe che. AnuM kAraNa spaSTa che; rAjakIya parivartana vakhate moTe bhAge potAnAthI bahAranI koIka trIjI ja vyakti sAme maracA mAMDavAnA heI AkhI prajA emAM eka zaktirUpa ekatrita thaI zake che. jyAre sAmAjika ke dhArmika parivartanamAM to pitAnA gharanA ja - eka ja deza ke jAtinA - mANaso sAme- temanI avaLI pravRttio sAme jehAda jagavavAnI temAM Dagale ne pagale avaLuM pariNAma AvavAnI dhAstI rahelI hoya che. vaLI rAjakIya parivartanamAM sattA ane baLano upayoga karI bIjAne dAbI devAnA hoya che, jyAre sAmAjika parivartanamAM te samAjanuM jIvana - samAjanI dareka vyaktinuM jIvana - unnata banAvavAno uddeza hoI tyAM baLa ke sattAne sthAne prema ane AtmazuddhinI jarUra hoya che. prabhu mahAvIranI saphaLatA; ahiMsAne mahAmaMtra: Ama eka tarapha Akheya samAja vikRta dazAmAM sarI rahyo hato ane bIjI tarapha tenuM parivartana ATaluM kaThina hatuM, evI vikaTa paristhiti hovA chatAM AkhAya samAjane sAcA rAhe doravAnuM kArya paramAtmA mahAvIra svAmIe pUruM pADayuM hatuM e vAtanI itihAsa sAkSI pUre che. emanA prayatna yajJanI ghora hiMsAo baMdha thaIne hajArolAkho nirdoSa pazuone abhaya maLyuM hatuM. saMsArika sukha mATe dinarAta asaMtuSTa rahenAra mAnavI tyAga ane AcAranA mArgane cAhato thaye hato. avanata thaI gayelA strI - jIvanane unnatine rAha maLyo hato ane puruSanI mAphaka yAvat mekSa meLavavA mATe trIjAti adhikAriNI che e, temaja nAnAmAM nAnA kIDI - kuMthavA jevA prANIthI laIne manuSya sudhInA badhAya zarIradhArIono AtmA eka sarakho ja che e, sanAtana satyanuM prabhu zrI mahAvIradeve jagatane bhAna karAvyuM hatuM. e bhUtakALanuM avalokana For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - - zrI jaina satya prakAza kAtika karanAra kaMI paNa manuSya joI zakaze ke bhUtakALane e AMgaNuM upara bhagavAna mahAvIre dharmabhAvanA ane sadAcAra - bhAvanAnA aneka kaMkuvarNa sAthiyA pUryA hatA. ahiMsAno gaMbhIra nAda saMbhaLAvIne mAnavI hRdayanA dayAnA aMkurane vikasAvIne bhagavAne azakaya lAgatuM kAma zakya kayuM, ane ahiMsAnA mahAmUlA maMtranI jagatane prApti karAvI. prabhu mahAvIranI saphaLatAnI mukhya cAvI: saMpUrNa Atmazuddhi pite AdarelA dharma-karUpaNanA kAryamAM paramAtmA mahAvIre meLavela saphaLatAne mukhya AdhAra e mahAprabhunI Atmazuddhi ane AtmazaktinA anaMta vikAsa upara che. potAnI AsapAsanA saMsArane duHkhamAM Dubele joIne temAMthI tene uddhAra karavAnI bhAvuka lAgaNIonA pravAhamAM taNAIne pitAne AtmAnuM kalyANa karavAnuM visArI mUkavAnI sahaja bhUla ghaNAya mAnavIo karI bese che. paramAtmA mahAvIradevanA jIvananI khAsa viziSTatA e che ke temaNe lokopakAranI apAra lAgaNIonA pravAhane rokIne sADAbAra varSa jeTalA lAMbA samaya sudhI, sAva ekAkI jIvana gALI, aneka ghara saMkaTo sahana karIne ane ugra tapasyA karIne pahelAM saMpUrNa Atmasiddhi meLavI, ane pachI lokauddhAranA mATe padArpaNa karyuM. Atma-sAdhanA pachInI emanI lokakalyANanI pravRttinI saphaLatAnuM zuM kahevuM? zuM rAjAo ke zuM mahArAjAo; zuM brAhmaNa ke zuM brAhmaNetaro, zuM sAmAnya mANaso ke zuM rAjapu: e badhAya emanI AsapAsa ToLe maLatA ane emanA upadezane bele bola jhIlIne potAnuM kalyANa karatA! "je tarI zake te tAre, je jItI zake te chatADe" e vRddhavacana khare ja, ghaNuM sAcuM che. dhArmika-kalaho ane syAdvAda-anekAMtavAdanI bheTaH - eka bIjI mahatvanI vastu paNa na bhUlavI joie. te vakhate jema hiMsAdika khUba vadhI gayAM hatAM tema, sAMpradAyika mata matAMtare paNa khUba vadhI gayA hatA ane dareka saMpradAya pitAnA maMtavyane sAcuM batAvavAnI ane bIjA dharmonAM tattvone bIlakula khoTAM batAvavAnI ekAMta prarUpaNa karatA hatA. pariNAme rAta divasa dhArmika kalaha thatA hatA ane e kalahanI AgathI Akho samAja saMtapta thaI gayo hato. paramAtmA mahAvIradeve, A sAMpradAyika kalezane zAMta karavAno eka mahAmaMtra zodhI kADhayo. e maMtra te syAdvAda-anekAMtavAda ! e anekAMtavAdane upadeza ApIne prabhue, kevaLa eka ja AMkhe ane vastunI eka ja bAjUne jovAne TevAI gayelA mAnavIone aneka dRSTie ane eka ja vastunI aneka bAjUene dekhatA karyA. pariNAme gerasamajaNa ke matAMdhatAnA kAraNe athaDAI paDatA loke eka bIjAne samajatA thayA ane nirarthaka kalezane aMta Avyo. Ama mahAvIradeve jagatane anekAMtavAda - syAdvAdanI mahAna bheTa karI! A pramANe prabhu mahAvIre lokone khUba jAgrata karyA, "dareka prANIne AtmA sara che " e dayAnI bhAvanAne pravAha darekanA hRdayamAM vaheto karyo ane evI rIte Atmika akarmaNyatA ane AdhyAtmika suSuptine aMta ANyo. atyAranI viSama paristhiti: A badhI te 2500 varSa pahelAMnA e yugathI vAta thaI ! paNa atyAre je ApaNe joIzuM te ApaNane lAgyA vagara nahIM rahe ke atyAre A samAja bahu For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - - taMtrI sthAnethI 129 ja bArIka paristhitimAMthI pasAra thaI rahyo che. e mahAprabhunA zAsananI zItaLa chAyAmAM, pavitrapaNe pitAnuM jIvana jIvanArAonI saMkhyA Aje dina pratidina vadhune vadhu maryAdita thatI jAya che. dhIme dhIme ApaNI bhAvanAno pravAha AdhyAtmikatA karatAM bhautikatA tarapha vahete jAya che. jaDavAda jagata upara potAnuM varcasva jamAvata jAya che. maitro, pramAda ane vizvabaMdhutvanI udAtta bhAvanAe Aje alopa thatI jevAya che. mAnavI dhIme dhIme vadhune vadhu svArthaparAyaNuM banatuM jAya che. paramAtmA mahAvIranA yuga pahelAM je hiMsA dharmanA nAme karavAmAM AvatI hatI, lagabhaga teTalI ja -kadAca pramANamAM tethIya vadhAre-hiMsA Aje mAnavI potAnA piSaNa mATe ke potAnI vilAsI vRttine poSavA mATe kare che. pitAnI IcchA thAya to kevaLa eka suMdara kamarapaTo meLavavA mATe Ajane mAnavI nirdoSa sarpane mArI nAkhe che ane potAnI IcchA thAya te, potAnA bInajarUrI zekhane mATe, jIvatA jAnavaranI cAmaDI utaraDAvatA paNa e acakAtA nathI. vijJAnanI sAthe vadhatI jatI manuSyanI svarakSaNabhAvanA eTalI hade pahoMcI gaI che ke, potAne juvAna thavAnI bhAvanA jAge to te ekAda vAnara upara zastrakriyA karI tenI belagraMthI potAnA zarIramAM dAkhala karI de ane chatAMya ene e vAnara mATe jarAya karuNa na upaje ! alabata Aje e yajJanI hiMsA nahivata banI gaI che, paNa bIjI bAjU AvI jazokha ane zarIraviNanI hiMsA khUba vadhI gaI che eTale pariNAme nirdoSa prANIone saMhAra to khUba vadhI gayo che. prabhu mahAvIranI yAda: jinabiMba ane jinAgamaH A yuganuM AvuM bhayAnaka svarUpa jotAM saheje ApaNane prabhu mahAvIranI yAda AvI jAya che. nAnAmAM nAnA kITANuthI laIne moTAmAM moTA cakravatI sudhI darekane samabhAvanI nehabharI najare nirakhanAra, ajoDa ahiMsaka e paramakarUNAmUrti prabhunA upadezanA pracAranI Aje kharekhara khUba ja AvazyakatA che. zAstranAM vacano pramANe ApaNe jANIe chIe ke samagra vizvano uddhAra karavAnI zaktivALA tIrthakara jevA parama puruSo atyAre maLavA zakya nathI. paNa e ja zAstro ApaNane pharamAve che ke, jina-tIrthaMkaranA abhAvamAM jinabiMba ane jinAgamanI upAsanAthI mAnavI potAnuM kalyANa sAdhI zake che. jagata mATe jIvI janArA puNyaka puruSo chevaTe to pitAnA akSaradehe-pati ApelA upadezanA sAhityarUpe- ja amara thAya che. emanA e akSaradeha-upadeza-nI upAsanAmAM mAnavI pitAnuM zreya sAdhI jAya che. jinAgama-jaina sAhityanA pracAranI agatya: eTale je ApaNane janatAmAM vadhatI jatI AdhyAtmika bedarakArI tarapha tiraskAra utpanna thato hoya ane ene ApaNe dUra karavA cAhatA hoIe te amane lAge che ke ApaNe vahelAmAM vahelI take e prabhubhASita upadezone vadhAremAM vadhAre pracAra kare joIe. A dizAmAM have vadhu durlakSya karavuM ApaNane pAlave ema nathI. ApaNe jainasAhitya evaM jinabhASita Agamo duniyAnA koI paNa tattvajJAna karatAM sarasAI bhogave evAM che e nirvivAda che. jarUra mAtra ene janatA samakSa rajU karavAnI ja che. je e sAhitya aneka bhASAomAM prakaTa karAvIne tenA hAthamAM mUkavAmAM Ave te lephajIvana For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 130 zrI jaina satya prakAza kAtika upara enI suMdara asara thayA vagara nahIM rahe e ApaNe vizvAsa rAkhIe. AvI rIte e upadezone pracAra karavo te paNa e mahAprabhunI upAsanA ja che. mahAvIra-caritra"nI mAgaNuM ane agatya: A prasaMge eka bIjI, ane atyAre ghaNuM ja agatyanI gaNAtI, vastune nirdeza karyA vagara ame rahI zakatA nathI! e vastu che prabhu mahAvIrane jIvanacaritranI vAta ! joke prakhara vidvAna, gItArtha aneka pUrvAcAryoe saMskRta temaja prAkRta bhASAmAM racelAM, zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInAM, aneka vidvatAbharyA suMdara jIvana-caritro ApaNA vipula sAhityabhaMDAramAM hayAta che. chatAM atyAranI palaTAtI loka-rucine anukULa thaI paDe evA ane dareke dareka - jaina ke ajaina - mahAnubhAva jene svIkAra karavA prerAya evA "mahAvIracaritra"nI UNapa te jarUra jaNAI Ave che ane tethI Aje pautya sabhyatA (Oriental Culture)nA upAsaka dareka, jaina ke ajaina vidvAna eka suMdara, sarvAgapUrNa mahAvIra-caritranI ekI avAje mAgaNI karI rahyA che. eka vyakti potAnI jAte game teTalI UMcI ke game teTalI mahatvapUrNa hoya, topaNa je te vyaktine tenA gya svarUpamAM janatA samakSa mUkavAmAM na Ave te, janatA e vyaktine enA sAcArUpe na oLakhI zake ke enA unnata evA paNa chavanathI lobha na uThAvI zake e samajI zakAya evI vAta che. eTale ApaNe AzA rAkhIe ke ApaNuM samAjano vidva varga e tarapha dhyAna ApI e UNapane dUra karavA prayatnazIla thaze. sAhityamAM jIvana-caritranI mahattA : Aje sAhitya'nA nAme ghaNuM sAhitya prakAzita thatuM jAya che. paNa mAnavajIvananA aMtima kalyANane batAvI zake evA sAhityanI khUba khoTa che. evA sAhitya vagara duniyAne unnatine mArga na maLI zake e dIvA jevI vAta che. evA sAhityamAM AtmasAdhaka tarIkenuM AdhyAtmika-jIvana jIvI janArA mahApuruSonAM jIvana-caritranuM sthAna ghaNuM UMcuM che. jIvana caritrane vAMcavAthI eka vAstavika jIvananI UMDI asara mANasa upara paDe che ane emAMthI mANasa aneka preraNAo ane AzAone meLavI zake che. mahAvIra-caritra" taiyAra karavAmAM muzkelI : je mahApuruSane thayA Aje pacIra sikA jeTalo lAMbo samaya vItI gayA ane je kALamAM Atma-laghutAmAM ja AnaMda mANata mAnavI koI paNa viziSTa prakAranA ItihAsane saMdhara na hatA, evA yuganA eka mahApuruSanuM aitihAsika mahattvavALuM jIvana-caritra taiyAra karavAmAM aneka muzkelIo rahelI che e vAtane ame svIkAra karIe chIe. paNa sAthe sAthe namra bhAve e paNa jaNAvIe chIe ke evI game teTalI muzkelIo hoya te paNa te dUra na ja thaI zake evuM kazuMya nathI ! prayatna karavAmAM Ave to avazya saphaLatA maLe ja ! alabatta eka aitihAsika mahApuruSa mATe koI koI bAbatamAM vicArake ane vidvAnomAM prAmANika matabheda jarUra hoya. paNa e matabhedanA kAraNe e mahApuruSanI mahattAmAM jarAya UNapa nathI AvatI. eTale evI-matabheda janya ke bIjI koI paNa muzkelIothI ApaNane ApaNA kAryamAM aTakAyata na ja thavI joIe. bhagavAna mahAvIranI mAphaka bhagavAna buddhadeva paNa For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taMtrI sthAnethI AjathI 25 saikA pahelAM thaI gayA che. chatAM Aje emanAM aneka jIvana-caritro upalabdha thAya che. A dAkhalAthI paNa ApaNane A kAryamAM uttejanA maLavI joIe ! ApaNAM zakti ane sAdhane, mahAvIra-caritranI janA: vaLI bhagavAna mahAvIranuM caritra taiyAra karavAmAM bIjAM kaI paNa jAtanAM sAdhanonI ApaNe tyAM UNapa hoya ema ame nathI mAnatA ! vakhata Avye jarUriyAta pramANe nANAM bhegAM karavA mATe Aje paNa ApaNo samAja paMkAya che. bIjI tarapha pUjya munirAje ane gRhasthomAM ApaNe tyAM evA vidvAne paNa hayAta che ke jeo dhAre te avazya mahAvIra-caritra taiyAra karI zake ! koI viziSTa prakAranAM sAdhanonA abhAve sarasa mahAvIracaritra taiyAra thaI zakyuM nathI e vAtane ame bahu vajuda nathI ApatA. A mATe je kaI javAbadAra hoya te te kevaLa ApaNuM durlakSya-bedarakArI ja che. "mahAvIra-caritra" kevI rIte taiyAra karavuM enI yojanAnA vivecanamAM utaryA vagara eTaluM te ame avazya sUcavavA mAgIe chIe ke eka Adarza "mahAvIra-caritra" nirmANa karavA mATe kevaLa eka ja vidvAnanA prayatna dhArI saphaLatA na ja apAvI zake. enA mATe te eka "zrI mahAvIra-caritra prakAzanamaMDaLa" ke evA koI nAmanuM vidvamaMDaLa kAyama karavuM joIe ane emAM jaina temaja jainonAM tattvone apanAvI rahelA ajaina vidvAnane dAkhala karavA joIe. e maMDaLa mAraphata judA judA viSayanI saMpUrNa mAhitI meLavIne. jyAM jarUrI jaNAya tyAM amuka mAhitI meLavavA mATe InAmI nibaMdha vagerenI yojanA dvArA jarUrI mAhitI meLavIne, eka suMdara "mahAvIra-caritra" taiyAra thaI zake, ane AvI rIte taiyAra thaela "mahAvIracaritra" no mukhya mukhya badhI bhASAmAM anuvAda karIne te te bhASAbhASiyone te pahoMcADI zakAya ! jarUrata jaNAya to A caritrane aMge amerIkAnA nobala pAritoSika jevI ekAda moTI InAmI yojanA karavI paDe to te paNa ApaNane na paravaDe ema te nathI ja ! lekagya "mahAvIra-caritra": mahAvIra-caritranI ATalI badhI agatya hovAne kAraNe eka bIjI vastu tarapha paNa ame saunuM dhyAna doravA mAgIe chIe. eka graMtha ane khAsa karIne jIvana-caritrane lagata graMtha sarvAMgasaMpUrNa-badhIya aitihAsika ane bIjI mAhitIthI pUrNa--hoya te ja e jIvana upara asara kare che evuM khAsa to kazuM ja nathI ! jAhera sAmAnya prajA to sAmAnya caritromAMthI paNa preraNAne meLavI zake che. tethI upara kahyA pramANenuM samagra mAhitIvALuM evuM viThogya "mahAvIra-caritra" taiyAra thAya tyAMsudhI tenI rAha joIne besI na rahetAM, lokabhogya evAM nAnAM moTAM aneka "mahAvIra -caritro taiyAra karavA ane prakAzita karavA tarapha ApaNe dhyAna ApavuM joIe. vaLI kevaLa saLaMga jIvana-caritra ja zuM paNa kavitAo, nAnI moTI kathAo ke evA chuTaka sAhitya dvArA paNa mahAvIrasvAmInA jIvana-prasaMgo janatA jANatI thAya ema karavuM joIe. Ama karavAthI kavi tarIkenI, kathA lekhaka tarIkenI ke gaMbhIra sAhityane lekhaka tarIkenI kaLAne dhAraNa karanAra dareka vidvAnane emAM potAne bhAga ApavAne suyoga maLaze ane samAjane eka ja vidhyane lagatuM vividha rasabharyuM sAhitya vAMcavA maLaze. vidvAne AvA For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza kArtika nAnA ke moTA prayatnone uttejana ApIne ke evAM pustako aneka bhASAomAM lekene ochAmAM ochA mUlya maLI zake evI vyavasthA karIne dhanavAne potAnI lakSmIne sArthaka karavAnI sAthe e prabhunI upAsanAmAM pitAnuM artha ApI zake ! pharIne eka vakhata ApaNuM baMdhAya vidvAnonuM A ati mahattvanA kArya tarapha dhyAna derIne ame AzA rAkhIe chIe ke ApaNe badhAya jarUra e dizAmAM ApaNA prayatnanA pravAhane pravAhita karIzuM. astu ! prastuta vizeSAMka bAbata prastuta vizeSAMkanI yojanA paNa mahAvIracaritranI atyAranI khAmI ane vadhatI jatI agatyanA kAraNe ja karavAmAM AvI che. saMbhava che A ekAda vizeSAMka jaIne keIka vidvAna ne "mahAvIra - caritra" taiyAra karavAnI preraNA jAge! A vizeSAMkamAM bhagavAna mahAvIra svAmI saMbaMdhI, judA judA vidvAnonA aneka lekho ApavA chatAM, amArI IcchA pramANenuM sAhitya kadAca ame nahi ApI zakyA hAIe - nathI ApI zakyA e vAta sAcI che. Ama chatAMya arma, jarAya nirAza nahi thatAM, jarUra AzA rAkhIe chIe ke Aje ATalA vidvAnone sahakAra meLavanAruM "zrI jaina satya prakAza" eka vakhata badhAya pUjya munirAja ane vidvAnone sahakAra meLavI zakaze ! A prasaMge eka vAta amAre spaSTa karavI joIe! ame pahelAM kahI gayA tema eka etihAsika mahApuruSanA jIvana mATe vidvAnomAM kaIka viSaya paratve prAmANika matabheda hoya e banavA jevuM che. zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInA jIvananI kaI kaI ghaTanA mATe paNa AvA prAmANika matabhedane avakAza hoI zake ! A aMkamAMnA keI kAI lekhamAM paNa kadAca evo matabheda daSTigocara thaze! paNa ene, kevaLa e "matabheda" hovAnA kAraNe ja, svIkAra ke tiraskAra na thavo joIe; temaja A mAsikamAM e chapAela che eTale amAre e svIkArya ja che ema paNa koIe na mAnI levuM ghaTe ! ame jAhera karelI yejanA pramANe A vizeSAMka kArtika zukalA paMcamInA divase amAre prakaTa karavo joIto hato. paraMtu judA judA vidvAnone lekha mATe vijJAptapatra mokalI temanI pAsethI lekha meLavavAmAM thayela vilaMba temaja aMkanuM kada dhAryA karatAM lagabhaga doDha - begaNuM thaI javAthI te kAryane pahoMcI vaLavAnuM kArya A badhAM kAraNane laIne eka mahinAnA vilaMba pachI kArataka ane mAgasaranA bhegA aMka tarIke A vizeSAMka prakaTa karavAnuM amArA mATe anivArya thaI paDayuM hatuM. AzA che ke amArA vAcako amArI A muzkelIono vicAra karI A vilaMbane jato karaze ! A vizeSAMka taiyAra karavAmAM je je vidvAnoe potAnA lekhe mokavavAnI udAratA. batAvIne amArA A kAryamAM amane sahakAra Ape che temanA ame atyaMta AbhArI chIe. ame AzA rAkhIe chIe ke bhaviSyamAM paNa teo Avo ja sahakAra ApatA raheze ! chevaTe - A vizeSAMka joIne ApaNAmAM "mahAvIra - caritra" taiyAra karavAnI bhAvanA jAge ane vahelAmAM vahelI take ApaNe eka suMdara "mahAvIra-caritra" samAjabheTa dharI zakIe e ja bhAvanA ! For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org mahAvIra - caritra - mImAMsA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lekhaka munirAja zrI kalyANavijayajI 1 jIvanacaritra kI durgamatA 6 Aja cAroM tarapha se bhagavan mahAvIra ke 'jIvanacaritra' kI mAMga hai / etaddezIya aura videzIya sabhI jainadharma ke abhyAsI vidvAn 'mahAvIracaritra' ke liye lAlAyita haiM / yaha paMktilekhaka bhI isI AvazyakatA ke vaza lagabhaga 15 varSa se isa viSaya kI tarapha jhukA huA hai, tathApi aba taka sarva-bhogya phalaprApti nahIM huii| isakA kAraNa mahAvIra ke jIvanacaritra kI durgamatA hai / isa viSaya kA jitanA adhika adhyayana aura cintana kiyA jAtA hai; utanA hI vaha adhika durgama aura avyakta pratIta hotA jAtA hai / hamArI pravRtti ke jAnakAra kaI sajjana pUchA karate haiM. ApakA mahAvIracaritra sabandhI parizrama kabhI saphala bhI hogA yA nahIM ? ' aura isa prakAra ulahanA dete dete kaha sajjana to isa saMsAra se bidA bhI ho cuke, phira bhI hamArA Arabdha kArya abhI saMpUrNa nahIM huaa| isa dIrgha vilaMba kAraNa kyA hai? isakI carcA kI yahAM vizeSa jarUrata nahIM, pAThakagaNa hamAre isa kArya kI kAraNa sAmagrI ke viSaya meM jaba suneMge to unheM svayaM vizvAsa ho jAyagA ki yaha kArya jaisA sarala samajhA jAtA hai, vAstava meM vaisA nahIM hai / 2 caritra kI maulika sAmagrI yadi hama bhagavAn mahAvIra ke jIvanacaritra kI maulika sAmagrI ke viSaya meM kucha kahanA cAheM to hamArI dRSTi saba se pahale 1 AcArAGga, 2 kalpasUtra aura 3 AvazyakasUtra kI niryukti, bhASya, cUrNi tathA TIkA para par3atI hai / ina sUtroM meM bhagavAna ke jIvanacaritra saMbandhI savistara carcA hai / ukta sUtroM ke atirikta AcArya nemicandra aura hemacandrasUrikRta madhyakAlIna 'mahAvIracaritroM' meM bhI bhagavAna ke jIvanacaritra ke ' kucha aMza' upalabdha hote haiM / hamAre isa 'kucha aMza' kA tAtparya yaha hai ki ina sabhI sUtroM aura granthoM meM vyavasthita rUpa se bhagavAna kI sthAvasthA kI hI carcA hai / kevalI - jIvana ke 30 For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 134 zrI jaina satya prakAza ati varSa kA laMbA samaya bhagavAna ne kahAM vyatIta kiyA, kauna varSAcAturmAsya kisa sthAna meM kiyA aura vahAM kyA kyA dharmakArya hue, kauna kauna pratibodha pAye ityAdi bAtoM kA kahIM bhI nirUpaNa nahIM miltaa| pichale caritroM meM bhagavAna ke kevalIjIvana ke katipaya prasaMgoM kA varNana avazya diyA hai, parantu una meM bhI kAlakrama na hone se caritra kI dRSTi se ve bilakula mahattva - hAna ho gaye haiM / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 maulika sAmagrI meM pArasparika virodha hamArI zikAyata yahIM pUrI nahIM hotii| maulika caritra lekhaka bhI kaI sthAnoM meM eka dUsare ke kathana se viruddha cale gaye haiM, aura saba se vizeSa zocanIya bAta to yaha hai ki unhoMne viSayanirUpaNa meM ghaTanAoM ke kAlakrama kA to vicAra hI nahIM kiyA / nIce ke vivaraNa se hamAre ukta kathana kI satyatA samajha meM A sakegI / AcArAGgasUtrakAra mahAvIra ke tapa ke sambandha meM likhate haiM " chaTheNaM egayA bhuMje ahavA aThameNaM dasameNaM duvAlasameNaM egayA bhuMje " arthAt ' ve kabhI do upavAsa ke bAda bhojana karate, kabhI tIna, kabhI cAra aura pAMca upavAsa ke anta meM bhojana karate haiM / ' aba Avazyaka niryukti, bhAgya aura cUrNi kA mata dekhiye; ina granthoM meM mahAvIra ke kula tapa aura pAraNA ke dina ginA diye haiM jinameM cAra aura pAMca upavAsa ke tapa kA ullekha hI nahIM hai / isI prakAra Avazyaka meM mahAvIra kI chamasthAvasthA kA samaya barAbara 12 varSa, 6 mAsa aura 15 dina kA mAnA hai aura isI hisAba se unake tapa aura pAraNoM kI dinasaMkhyA milAI hai, parantu mahAvIra ne mArgazIrSa vadi 10 ko dIkSA lI aura terahaveM varSa vaizAkha suda * ko kevalajJAna pAyA, yaha chadmasthakAla saura varSa kI gaNanA se 12 varSa aura sADhe pAMca mAsa, prakarma saMvatsara kI gaNanA se 12 varSa sADhe sAta mAsa aura cAndra saMvatsara kI gaNanA se 12 varSa sADhe nava mAsa ke barAbara hotA hai / AvazyakakAra kI kahI huI 12 varSa sADhe chaH mAsa kI saMkhyA kisI bhI vyAvahArika gaNanA se siddha nahIM hotI / 4 caritroM kI anavasthita zailI ukta sUtrakAroM ne to bhagavAna ke parantu caritrakAroM ne bhI usake likhane kA kevali - jIvana kA sparza hI nahIM kiyA, upakrama karake bhI sAdhanAbhAva se athavA to For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1993 mahAvIra-caritra-sImAMsA 135 rucivaicitrya ke kAraNa ghaTanAkrama se koI bAta nahIM likhI / kevalijIvana ke 30 cAturmAsyoM meM se antima cAturmAsya ke sivA zeSa 29 cAturmAsya bhagavAna ne kisa samaya kahAM kahAM kiye : kisa cAturmAsya meM kyA kyA mahattvapUrNa ghaTanAyeM ghaTIM ityAdi mahattvapUrNa bAtoM ke saMbandha meM unhoMne eka zabda bhI nahIM likhaa| hAM, kevalijIvana se sambandha rakhanevAlI apanI pasandagA kI kucha ghaTanAyeM unhoMne apane caritroM meM avazya likha dI haiM, jinameM kAlakrama kA koI khayAla nahIM rakhA gayA / 5 caritroM kA kevali-vihArakrama bhagavAna ke chadmastha jIvana ke saMbandha meM hameM kucha bhI nahIM kahanA / kyoMki isa viSaya meM sUtra aura caritra sabhI lagabhaga eka mata haiM / matabheda athavA anavasthA kevali - jIvana ke sambandha meM hI hai, ataH yahAM hama kevalivihAra kA hI vicAra kareMge / Ajakala adhika prasiddha aura labhya mahAvIracaritra tIna haiM - 1lA nemicandrasUrikRta prAkRta mahAvIracaritra, 2 rA guNacandrasUriracita prAkRta mahAvIracaritra aura 3 rA AcArya hemacandrasUriviracita triSaSTizalAkA puruSacaritrAntargata saMskRta mahAvIracaritra / yahAM hama ukta tInoM caritroM meM varNita bhagavAna ke kevali -vihAra kA kucha vivaraNa deMge tAki hamAre kathana kI vAstavikatA samajha meM A jAyagI / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 lAghavArtha yahAM hama ukta caritroM kA kramazaH 'ka' 'kha' aura 'ga' caritra ke nAma se ullekha kareMge, pAThaka mahAzaya isa 'paribhASA' ko lakSya meM rakkheM / (1) 'ka' caritra ke lekhAnusAra bhagavAn mahAvIra madhyamA ke mahAsena udyAna se vihAra karate hue rAjagRha pahuMce the, jahAM unake upadeza se rAjA zreNika aura abhayakumAra kramazaH samyagdRSTi aura dezavirati zrAvaka hue thai 1 'kha' caritra ke kathanAnusAra mahAvIra mahAsena se nikala kara vihAra kramase vicarate hue brAhmaNakuNDa tathA kSatriyakuNDa padhAre the aura vahAM RSabhadatta, devAnandA, jamAli aura priyadarzanA Adi ko dIkSAyeM dI thIM / 1 'ga' caritra ke varNanAnusAra bhagavAn madhyamA ke mahAsena vana se vicarate hue rAjagRha kI tarapha jAte haiM aura varSoM taka vahIM upadeza karate haiM / sarva prathama vahAM nAgarathika aura sulasA ko pratibodha hotA hai / zreNika - cellanA kA vivAha bhI usI samaya meM hotA hai / anya avasara para bhagavAn phira rAjagRha jAte haiM aura meghakumAra tathA kucha samaya ke bAda nandoSeNa ko dIkSA dete haiN| tIsarI bAra Apa rAjagRha padhArate haiM taba celanA ke satI ke saMbandhameM zreNika pUchatA hai aura bhagavAn usakI zaMkA kA For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 131 zrI jaina satya prakAza kArtika 1 nivAraNa karate haiM / cauthI bAra phira bhagavAna rAjagRha padhArate haiM aura zreNika kI durgandhA rAnI kI dIkSA tathA gozAlaka ke sAtha ArdrakumAra muni kI carcA hotI hai / isa prakAra 4 bAra bhagavAna rAjagRha gaye aura jo jo ghaTanAyeM ghaTIM una sabhI kA 'ga' caritra ne eka hI sAtha varNana kara diyA hai / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (2) 'ka' caritra ke anusAra bhagavAn rAjagRha se campAkI tarapha vihAra karate haiM jahAM pRSTacampA ke rAjA yuvarAja sAlamahAsAla kI dIkSA hotI hai| 'kha' caritra ke mata se bhagavAn kSatriyakuNDa se kauzAmbI kI tarapha vicarate haiM / 'ga' caritra bhI rAjagRha sambandhI aneka ghaTanAoM kA varNana karane ke bAda bhagavAnako vahAM se kauzAmbI kI tarapha vihAra karavAtA hai / 'kha' 'ga' donoM caritra kauzAmbI meM mRgAvatI tathA caNDapradyota kI aMgAravatI pramukha 8 parAniyoM kI dIkSA kA vRttAnta varNana karate 1 (3) 'ka' caritra sAlamahAsAla kI dIkSA ke bAda kAlAntara meM pRSTacampA ke rAjA gAgala, piTara Adi kI dIkSA kA pratipAdana karatA hai / 'kha' tathA 'ga' caritra kauzAmbI se vANijyagrAma kI tarapha bhagavAna ko vihAra karAte haiM aura eka hI silasile meM AnandAdi daza hI zrAvakoM ke pratibodha kA nirUpaNa karate haiM / (4) 'ka' caritra isake bAda gautama ke aSTApada gamana sambandhI prasaMga kA varNana karatA hai / 'kha' aura 'ga' phira bhagavAna ko kauzAmbI kI tarapha vihAra karAte haiM, aura savimAna sUryacandra ke utarane kI bAta kahate haiM / (5) 'ka' caritra ke mata se gautama ke aSTApada jAne ke bAda bhagavAn zrAvastI jAte haiM, aura vahAM gozAlaka ke sAtha klezaprasaMga upasthita hotA hai / 'kha' tathA 'ga' caritra ke anusAra bhagavAn kauzAmbI se zrAvastI jAte haiM; jahAM gozAlaka ke sAtha takarAra hotI hai / (6) gozAlakavAlI takarAra, usa ke bAda bhagavAna kI bimArI aura usakI nivRtti ina bAtoM ke nirUpaNa meM tInoM caritra ekamata haiM I phira 'ka' caritra megha, mRgAvatI, sulasA, nanda, udAyana, dazArNabhadra, atimuktaka, zAlibhadra, dhanya, Ananda Adi ke pratibodha kA nirdeza mAtra kara ke apanI kathA sameTatA hai, aura bhagavAn apApApurI pahuMcate haiN| For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1993 bhaDAvIra-yaritra-bhImAMsA 137 'kha' caritra meMDhiyagAma se bhagavAna ko sIdhA rAjagRha kI tarapha vihAra karAtA hai / 'ga' caritra ke mata se meMDhiyagAma se bhagavAn 'hali' ke gAma jAte haiM, vahAM se potanapura jA kara rAjA prasannacandra ko nirgrathapravacana kI pravrajyA dete haiM aura phira rAjagRha jAte haiM / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (7) 'kha' caritra rAjagRha ke isI samavasaraNa meM rAjA zreNika kI vidyamAnatA meM meghakumAra, nandIpe kI dIkSA kA nirUpaNa karatA hai 1 'ga' caritra samasavaraNasthita eka deva ke sAtaveM dina cyavane aura jambU kA avatAra lene kI bAta bhagavAna ke mukha se zreNika ko kahalAtA hai 1 (8) 'kha' caritra ke anusAra bhagavAn hAligAma jAte haiM / 'ga' caritra ke kathanAnusAra bhagavAn rAjagRha se campA jAte haiM, jahAM se gautama pRSTacampA jA kara sAlamahAsAla ko pravajyA dete haiM / (9) 'kha' caritra ke anusAra mahAvIra 'hali' gAma ke bAda apanA vihAra tAmalipti, dazArNapura, vItabhaya, campA, ujjayinI, gajapura kAmpilya, nandipura, mathurA pramukha nagaroM kI tarapha laMbAte haiM aura vahAM para kramazaH prasannacandra, dazArNabhadra, udAyana, sAlamahAsAla pramukha rAjAoM ko dIkSA dete haiM, tathA caNDaprayota, arimardana, jitazatru vagairaha rAjavarga ko zrAvaka dharma meM sthApita karate haiM / 'ga' caritra ke mata se usa samaya bhagavAn campA se bihAra kara jAte haiM, aura kAlAntara meM phira vahAM jAte haiM taba gautama sAlamahAsAla muni ke sAtha pRSTacampA jAte haiN| aura piTara, gAgalI tathA yazomatI ko dIkSA dete haiM / (10) 'kha' caritra ke mata se bhagavAn phira rAjagRha jAte haiN| abhayakumAra sahita zreNika unako vaMdana karane jAte haiN| eka dina zreNika ke prazna para bhagavAn darduradeva kI kathA kahate haiN| zreNika apanI bhAvi gati pUchate haiM / aura bhagavAn usa ko uttara dete haiM aura zreNika apanI tarapha se dIkSA kI Ama parvAnagI dete haiM aura aneka rAjakumAra, rAniyAM, pradhAna aura roTasAhUkAra bhagavAna ke pAsa dIkSA grahaNa karate haiM / 'ga' caritra ke anusAra piTara Adi kI dIkSA ke bAda gautama aSTApada jAte haiN| aura paMdraha sau tApasoM ko pratibodha hotA hai / bhagavAn aMbaDa parivrAjaka dvArA sulasA ko pravRtti pUchate haiM / For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 138 zrI jaina satya prakAza ti (11) 'kha' caritra ke kathana mujaba rAjagRha se vihAra karane ke bAda gautama ko apane viSaya meM kevalajJAna kA saMzaya hotA hai, para bhagavAna ke vizvAsa dilAne para ve santuSTa hote haiN| 'ga' caritra ke anusAra bhagavAn campA se vihAra kara dazArNa deza jAte haiM aura dazArNabhadra ko dIkSA dekara deza meM vicarate haiN| (12) 'kha' caritra ke lekha mujaba atimuktaka, lohadhvaja, abhayakumAra, dhanyaka, zAlibhadra, skandhaka, ziva pramukha ko pravrajyA dene ke uparAMta bhagavAn campAnagarI kI tarapha vihAra karate haiM aura sAlamahAsAla muni kI prArthanA se gautama ko unake sAtha pRSTa campA bhejate haiM, jahAM piThara Adi kI dIkSA hotI hai / bAda meM gautama aSTApada jAte haiN| __'ga' caritra ke kathanAnusAra dazArNabhadra ko dIkSA dene ke uparAMta kucha samaya meM bhagavAn rAjagRha jAte haiM aura dhanyazAlibhadra ko pranavyA dete haiN| (13) 'kha' caritra ke varNanAnusAra bhagavAn mithilA kI tarapha vicarate haiM aura maNibhadra caitya meM dezanAnantara gautama ke pUchane para ve duHSamakAla (pAMcaveM Are) kA svarUpa varNana karate haiN| 'ga' caritra ke mata se bhagavAn phira rAjagRha jAte haiM aura dhanyazAlibhadra muni vahAM anazana karate haiN| (14) 'kha' caritra ke pratipAdana mujaba bhagavAn mithilA se vihAra karake potanapura jAte haiM aura zaMkha, bora, zivabhadra pramukha rAjAoM ko pravavyA pradAna karate haiN| 'ga' caritra ke kathana mujaba bhagavAn phira rAjagRha jAte haiM aura rauhiNeya cora ko dIkSA dete haiN| (15) 'kha' caritra ke anusAra bhagavAn pAvA jAkara rAjA kI zulkazAlA ( dANa mAMDavI ) meM cAturmAsya karate haiN| kArtika vadi amAvasyA kI rAta ko ve nirvANa prApta hote haiN| gautama ko kevalajJAna prApta hotA hai| 'ga' caritra ke lekhAnusAra bhagavAna ke vihAra ke bAda gaNadhara sudharmA bhI abhayakumAra ko pUcha kara rAjagRha se vihAra karate haiN| vItabhaya ke rAjA udAyana ko pravrajyA de ke phira rAjagRha jAte haiM aura abhayakumAra tathA nandA kI dIkSA hotI hai| For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 139 mahAvIra-caritra-mImAMsA zreNika ko kaida karake koNika rAjagRha kA rAjA banatA hai / bAda meM vaha rAjagRha ko choDa ke campA ko apanI rAjadhAnI banAtA hai| hallavihalla ke nimitta koNika vaizAlI ke ceTaka rAja se laTatA hai| hallavihalla dIkSA lete haiN| (16) 'ga' ke anusAra bhagavAn campA jAte haiM, kAlI Adi zreNika patniyAM bhagavAn ke pAsa dIkSA letI haiN| (17) 'ga' koNika kI mRtyu ke bAda magadha ke rAjyAdhikAra udAyI ko prApta hote haiM / vaha mahAvIra kA dezanAmRta pI kara zAnta hotA hai| (18) 'ga' ke anusAra bhagavAn apApA jAte haiM, puNyapAla maMDalika ke svapnoM kA phala kahate haiM, vaha dIkSA letA hai aura mokSa prApta hotA hai| bhagavAn paJcama kAla ke bhAva kahate haiM, aura gautama ko bAhara gAMva bheja kara svayaM nirvAga prApta hote haiN| 6 vihArakrama para vicAraNA Upara diye hue vihArakrama se pAThakagaNa samajha sakate haiM ki ina caritroM ke lekhaka pUrvAcAryoM ke pAsa caritra saMbandhI koI nizcita krama nahIM thA / eka caritra kevalajJAna ke bAda bhagavAna ko varSoM taka videha aura vasabhUmi meM vihAra karAtA hai, taba dUsarA unheM magadha bhUmi meM le jAkara varSoM taka vahIM dharmapracAra karavAtA hai| inameM varNita vihAra caryA vastutaH inake lekhakoM kI pasaMdagI kA viSaya hai| viSayanirUpaNa meM lekhakoM ne kisI prakAra kA pAratantrya nahIM mAnA, aura na eka vyavasthita ghaTanAkrama kA hI khyAla rakkhA / ' ve eka aitihAsika mahApuruSa kA jAvana-caritra likha rahe haiM ' isa bAta kA to unhoMne zAyada hI vicAra bhI kiyA ho / hamAre isa kathana kI satyatA ukta viSayakrama kI nimna likhita vicAraNA se samajha meM A skegii| (1) 'kha' caritra kA bhagavAn ko madhyamA se rAjagRha na le jAkara brAhmaNakuNDa kI tarapha le jAnA ThIka nahIM a~catA / jahA~ taka kevalajJAna kA sambandha RjuvAlukA ke taTa se hai, mahAvIra vahAM se madhyamA hokara brAhmaNakuNDa nahIM jA sakate the, kyoMki lAkhoM manuSyoM kI vasativAlA rAjagRha unake rAste meM paDatA thA / aura zreNika cellanA jaise unake sAMsArika saMbandhI vahAM ke rAjA rAnI the| isa dazA meM mahAvIra rAjagRha ko bIca meM choDa kara sIdhe brAhmaNakuNDa pahuMca jAyeM yaha bAta mAnane yogya nahIM ThaharatI / 'ka' tathA 'ga' caritra bhagavAna ko rAjagRha kI tarapha le jAte haiM yaha to ThIka hai, parantu 'ga' caritra bAra bAra rAjagRha kI tarapha vihAra karA kara eka hI silasile meM For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1.40 zrI jana satya prakAza kArtika aneka ghaTanAoM kA nirUpaNa kara detA hai yaha ThIka nahIM, ye ghaTanAyeM vAstavameM eka dUsarI se bahuta dUra dUra kI haiM, aura zreNika-cellanA ke vivAha sambandhI vRttAnta to bhagavAna ke kevalI hokara rAjagRha jAne ke bahuta pahale bana cukA thA, isa kAraNa isake yahAM varNana kA koI prasaMga hI nahIM thaa| (2) bhagavAna kA rAjagRha se campA kI tarapha vihAra aura pRSTacampA ke sAla-mahAsAlakI dIkSA bahuta pIche kI ghaTanA hai jise 'ka' caritra turanta likha detA hai, parantu isa caritra kA sUkSma kalevara dekhate yaha jaldabAjI kSantavya ho sakatI hai, kyoMki bahutasI ghaTanAoM kA varNana-bhAra isane apane Upara rakkhA hI nahIM hai| 'kha' kSatriyakuNDa se aura 'ga' rAjagRha se bhagavAna ko kauzAmbI bhejatA hai| isameM 'ga' kA kathana hameM ThIka nahIM a~catA, rAjagRha aura usake AsapAsa to bhagavAn varSoM taka vihAra kareM aura videha deza jo unakI janmabhUmi hai, yoM hI raha jAya aura ve vAsabhUmi ko pratibodha dene cale jAyeM ,yaha kama a~cane vAlI bAta hai / jahAM taka hama samajha pAye haiN| ina donoM caritroM ne eka eka bhUla kara DAlI hai| 'kha' ne bhagavAna ko sIdhA brAhmaNakuNDa bhejane kI bhUla kI, to 'ga' ne rAjagRha se unheM sIdhA kauzAmbI bhejane kii| vastutaH bhagavAn madhyamA se rAjagRha aura rAjagRha se brAhmaNakuNDa Adi sthAnoM meM vicarane ke bAda kauzAmbI gaye the| ukta donoM caritra kauzAmbI meM mRgAvatI tathA caNDapradyota kI aMgAvatI pramukha 8 rAniyoM ke dIkSA lene kI bAta kahate haiM, parantu hamArI rAya meM ye dIkSAyeM kauzAmbI ke dUsare samavasaraNa meM huI thiiN| pahale samavasaraNa meM vahAM jayantI ko dIkSA huI thI, aisA bhagavatIsUtra se dhvanita hotA hai| (3) 'ka' sAlamahAsAla kI dIkSA ke bAda kAlAntara meM piThara, gAgali kI dIkSA kA pratipAdana karatA hai, parantu isa 'kAlAntara' kA pramANa nahIM likhA / 'kha' aura 'ga' kauzAmbI se bhagavAna ko vANijyagrAma Adi meM le jA kara eka hI silasile meM AnandAdi daza zrAvakoM ke pratibodha kA varNana karate haiN| yahAM 'kha' caritra aisI AntarakathAoM se apanA kalevara baDhAtA hai ki jinakA mahAvIracaritra ke sAtha koI saMbandha hI nahIM hai| hamArI rAya meM eka hI silasile meM saba zrIvakoM ke pratibAdha kA nirUpaNa aura kevala isI ke liye bhagavAna ko grAma grAma phirAnA ThIka nahIM U~cA / / (4) 'ka' ne gautama kA aSTrApadagamana saMbandhI vRttAnta jaladI kaha DAlA hai, For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1643 mahAvIra-caritra-mImAMsA 141 parantu yaha bAta hai bahuta pIche kI, anya caritroMne ise pIche hI likhA hai / 'ka' isa prasaMga ko gozAlakavA prasaMga ke pUrva meM rakha kara bhagavAna ke kevali jIvana ke pUrvArddha kI ghaTanA sAbita karatA hai, jo ThIka nahIM / 'kha' 'ga' dUsarI bAra bhagavAna ko kauzAmbI bhejakara candra-sUryAvataraNa aura mRgAvatI ke kevalajJAna kA prasaMga varNana karate haiM, parantu hamArI rAya meM isa samavasaraNa meM mRgAvatI kI dIkSA hotI hai / candra-sUryAvataraNa kA prasaMga isake bAda ke samavasaraNa kI ghaTanA hai / jayantI kI dIkSA kA prasaMga chUTa jAne se caritroM meM yaha bhUla ghusa gaI mAlUma hotI hai / (5) 'ka' kA gozAlaka saMbandhI prakaraNa aSTApadagamana' ke pahale AnA cAhiye thaa| 'kha' 'ga' ke mata se bhagavAn kauzAmbI se zrAvastI gaye the aura gozAlaka ke sAtha takarAra huI thI, parantu kAlagaNanA ke hisAba se yaha bAta ThIka nahIM baiThatI, kyoMki gozAlakavAlI ghaTanA cAturmAsya utarane ke bAda turanta ghaTI thI, bhagavAna kA starrer se zrAvastI Agamana mAnane meM samaya ThIka nahIM miltaa| bhagavAna ke varSA cAturmAsya ke kendra tIna the - rAjagRha - nAlandA, vaizAlI - vANijyagrAma aura mithilA / ina meM se kisI bhI eka sthAna se nikala kauzAmbI hote hue zrAvastI pahuMcane meM kAphI samaya cAhie, jaba ki gozAlakavAlI ghaTanA cAturmAsya ke bAda turanta banA huA banAva hai, isa lie hameM yaha mAnanA hI ThIka ja~catA hai ki mithilA meM varSA cAturmAsya pUrNa karake bhagavAn sIdhe zrAvastI Aye hoMge, jahAM gozAlaka ke sAtha turanta takarAra chir3a gaI hai / hamAre isa kathana kI puSTi bhagavAna ke una vacanoM se bhI hotI hai jo unhoMne gozAlaka aura siMha anagAra se kahe the / gozAlaka se kahA thA 'gozAlaka ! abhI maiM solaha varSa taka isa pRthvI para vicarUMgA / ' autra chaH mAsa ke * meM siMha anagAra se kahA thA- 'siMha ! abhI maiM sAr3he vicarUMgA / ' bAda bImArI kI antima hAlata pandraha varSa taka pRthivI para (6) tejolezyAvAlI ghaTanA ke bAda roganivRtti kA varNana karake 'ka' caritra katipaya prasaMgoM kI sUcanA mAtra karake bhagavAna ko pAvApurI pahuMcA detA hai, jaba ki roganivRtti ke bAda ve sAr3he pandraha varSa taka jIvita rahate haiM, parantu isa caritra ne zurU se hI saba ghaTanAoM ke nirUpaNa kI jimmevArI apane Upara nahIM rakkhI, ataH yaha saMkSepa kSantavya hai / For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 142 kAtika zrI satya prAsa 'ga' kA gozAlakavAlI ghaTanA ke bAda prasannacandra kI dIkSA kA prasaMga varNana ThIka nahIM jaMcatA, kyoMki zreNika ke jIvita kAla meM prasannacandra dIkSita hI nahIM gItArtha ho ekAkI vihArI ho cuke the, jaba ki zreNika kA jIvanakAla gozAlakavAlI ghaTanA ke pahale hI samApta ho cukA thaa| isa dazA meM prasannacandra kI dIkSA kA prasaMga bahuta pahale AnA cAhiye thaa| .. (7) 'kha' ke anusAra bhagavAna ke rAjagRha Ane kA yaha pahalA hI prasaMga hai, parantu 'kha' lekhaka ko yaha socanA cAhie thA ki taba taka bhagavAna ko kevalajJAna prApta hue kama se kame 15 varSa ho cuke the| rAjagRha jaise nagara meM ve itane laMbe samaya ke bAda AyeM yaha bilkula asvAbhAvika hai / 'ga' zreNika ke sammukha bhagavAna ke mukha se jambU ke avatAra kI bAta kahalAtA hai, parantu socane kI bAta yaha thI ki jisa varSa meM bhagavAn mokSa prApta hue the usI varSa meM 16 barSa kI avasthA meM jambU ke sudharmA gaNadhara ke nikaTa dIkSA lene kA paTTAliyoM meM vidhAna hai / isa dazA meM jambU ke janma pahale kI bAta bhagavAna ke kevalIjIvana ke caudahaveM varSa meM paDatI hai, jaba ki rAjA zreNika isa saMsAra se kabhI bidA ho cuke the / 'kha' 'ga' donoM ke vicAra se zreNika usa samaya jIvita the, parantu ye donoM hI gozAlaka kA vRttAMta jo zregika ke maraNa ke bAda ko ghaTanA hai, isa ke pUrva ho likha Aye haiM / isa dazA meM usa samaya zreNika ko jIvita samajhanA eka anivArya bhUla kahI jA sakatI hai| (8) rAjagRha se tAmalipti jAte hue bhagavAna kA 'hali' grAma meM le jAnA 'kha' kA kahAM taka ThIka hai yaha kahanA kaThina hai / kyoM ki 'ga' unheM meMDhiya grAma se isa grAma ko hote hue 'potanapura' le jAtA hai| maMDhiyagrAma saMbhavataH zrAvastI ke nikaTa koI sthAna thA taba tAmalipti rAjagRha se dakSiNa-pUrva meM pUrva samudra taTa para basa huI baMgAla kI eka prAcIna nagarI thii| isa prakAra 'hali' grAma rAjagRha se vAyavya meM thA yA Agneya dizA bhAga meM isakA ThIka nizcaya nahIM ho sktaa| ... (9) 'kha' ke anusAra prasannacandra 'tAmalipti' kA rAjA thA parantu 'ga' prasannacandra ko 'potanapura' kA rAjA likhatA hai, taba AvazyakacUrNi ke mata se prasannacandra 'kSitipratiSThita' nagara kA rAjA thaa| isa hAlata meM prasannacandra vAstava meM kahAM kA rAjA thA yaha nizcaya honA kaThina ho jAtA hai| bauddha granthoM ke anusAra potanapura jisakA dUsarA nAma unheAMne 'potalI' likhA hai, dakSiNApatha meM godAvarI ke For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 143 mahAvIracaritramImAMsA taTasthita eka nagara thA / mahAvIra ke godAvarI taTa taka vicarane kA anya koI ullekha na hone se yaha -- potanapura' tAmalipti athavA anya koI nagara honA cAhie, athavA to AvazyakacUArNa ke matAnusAra prasannacandra kSitipratiSThita nagara kA hI rAjA honA cAhie / yaha 'kSitipratiSTita' zabda saMbhavataH prayAga ke nikaTavartI prAcIna 'pratiSThAna' nagara ke lie prayukta huA hogaa| isI silasile meM 'kha' ne vItabhaya ke rAjA udAyana Adi kI dIkSAoM kA bhI ullekha kiyA hai, parantu vastutaH udAyana kI dIkSA isake bahuta pahale kI ghaTanA hai| (10) 'kha' ke anusAra phira bhagavAn rAjagRha jAte haiM aura zreNika dIkSA sambandhI apanI Ama AjJA kI udghoSaNA karatA hai, parantu vastutaH yaha udghoSaNA bahuta pahale kI ghaTanA hai| isa samaya to zreNika ko saMsAra se bidA hue bhI paryApta samaya ho cukA thaa| (11) 'kha' gAgali Adi kI dIkSA ke pahale hI gautama ko kevalajJAna ke vilamba se honevAlI adhRti kA varNana karatA hai, jaba ki yaha bAta gAgali Adi kI dIkSA aura kevalajJAna ke bAda kI hai| (12) 'kha' ke mata se abhayakumAra, dhanyaka, zAlibhadra, skandhaka kI dIkSAyeM rAjagRha ke AkhirI samavasaraNa meM huI thIM, aura 'ga' ke abhiprAya se ina dIkSAoM ke bAda bhagavAn do bAra phira rAjagRha gaye the aura kramaza: rauhiNeya tathA abhayakumAra ko dIkSA dI thii| parantu vAstava meM ye dIkSAyeM bhI bahuta pahale, zreNika ke jIvitakAla meM hI, ho cukI thiiN| - skandhaka kAtyAyana kI dIkSA zrAvastI ke nikaTa kacaMgalA meM huI thI aura 12 varSa ke bAda unhoMne gajagRha ke pAsa vipula parvata para anazana kiyA thA, jisa samaya bhagavAn mahAvIra bhI rAjagRha ke guNazIla caitya meM virAjamAna the| dhanya, zAlibhadrAdi ke anazanakAla meM bhI bhagavAn rAjagRha meM hI the aura rAjA zreNika taba taka jIvita the, isa se siddha hai ki pUrvokta dIkSAyeM bahuta pahale hI ho cukI thiiN| (13) 'kha' ke abhiprAya se rAjagRha se antima vihAra kara ke bhagavAn mithilA padhAre the aura vahAM duSpamA kAla kA svarUpa-nirUpaNa kiyA thaa| parantu 'ga' ke vicAra se yaha 'duSpamA-svarUpa-nirUpaNa' pAvA madhyamA meM kiyA gayA thaa| isa prakAra ina donoM For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 144 zrI jaina satya prakAza kArtika caritroM ke isa matabheda kA nirAkaraNa karanA viSama samasyA hai| sUrya praptisUtra ke antima lekha se itanA to jJAta hotA hai ki bhagavAna ne sUrya prajJaptinirUpita jyotiSavidyA kI prarUpaNA mithilA ke maNinAga caitya meM kI thI, parantu duSpamAkAla kI prarUpaNA mithilA meM karane sambandhI ullekha kisI sUtra meM dekhA nahIM gayA / (14) 'kha' caritra ke anusAra mithilA se bihAra kara mahAvIra potanapura gaye the aura vahAM zaMkha, vIra, zivabhadra pramukha rAjAoM ko nirgrantha pravacana kI dIkSA dI thI, parantu 'kha' kA yaha lekha kahAM taka satyatA rakhatA hai yaha kahanA kaThina hai, prathama to 'ga' ke mata se potanapura ke rAjA kA nAma prasannacandra thA, dUsarA vIra, zivabhadra pramukha anya dezoM ke rAjA the unako potanapura meM dIkSA lene kA kyA kAraNa huA ityAdi zaMkA kA kisI prakAra samAdhAna nahIM hotA / (15) 'kha' caritra ke anusAra bhagavAn mahAvIra pAvA meM jisa sthAna meM cAturmAsya rahe the vaha rAjA kI 'zulkazAlA' ( dAnamaNDapikA ) thI, taba kucha lekhakoM ke mata se vaha makAna lekhakazAlA ( purAnI kacaharI ) thI / 'ga' caritra bhagavAna ko phira rAjagRha le jAtA hai aura abhayakumAra tathA nandA kI dIkSA kA ullekha karatA hai, isa prakAra 'ga' ke mata se abhayakumAra kI dIkSA rAjagRha kI lagabhaga saba se pichalI ghaTanA hai, isake bAda vaha phira kabhI rAjagRha kI tarapha bhagavAna kA vihAra hone kA ullekha nahIM karatA, parantu hama aneka bAra kaha cuke haiM ki abhayakumAra kI dIkSA rAjagRha kI prArambhika ghaTanAoM meM se eka hai| isakA saba se piche ullekha karanA ghaTanAoM kA vAstavika kAlakrama na jAnane kA hI pariNAma hai / (16) 'ga' ke lekhAnusAra zreNika kI mRtyu ke bAda bhagavAn campA kI tarapha vihAra karate haiM so ThIka hI haiM, kAlI Adi 10 zreNika patniyoM kI dIkSA kA ullekha bhI avasara prApta hI hai parantu jAlI mayAli Adi zreNikaputroM aura padma mahApadmAdi zreNikapautroM kI dIkSAoM kA kahIM bhI ullekha taka na karanA isa prasaMgavarNana kI eka kamI kahI jA sakatI hai / (17) koNika kI mRtyu aura udAyI kI rAjyaprApti ke bAda bhagavAna kI vidyamAnatAsUcaka 'ga' kA varNana asaMgata hai, kyoM ki itihAsa aura kAlagaNanA ke hisAba se koNika kI jIvita avasthA meM hI bhagavAn mahAvIra kA nirvANa ho cukA thA / (18) 'ga' caritra ne maNDalika puNyapAla kA vRttAnta aura paJcama kAla kA bhaviSya nirUpaNa kisa maulika grantha ke AdhAra para kiyA hai; izakA hameM patA nahIM lgaa| For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 186) mahAvIra-caritra-mImAMsA hamArA uparyukta vivaraNa, bhagavAn mahAvIra kI jIvanacaryA ke viSaya meM likhe gaye prAcIna 'mahAvIracaritra' kitane apUrNa aura avyasthita haiM isa bAta kA paricAyaka hai| jahAM para bhagavAna ne apane kevalijIvana ke 12 cAturmAsya vyatIta kiye the usa rAjagRha kI tarapha jAne sambandhI 'ka' caritra meM eka hI bAra prasaMga AtA hai, taba 'kha' caritra meM sirpha tIna bAra / vaizAlI-vANijya grAma meM bhagavAna ne kevaliavasthA ke 11 varSA cAturmAsya bitAye the parantu tIsa varSa ke vihArakrama meM kisI caritrakAra ne bhagavAna ke vaizAlI jAne kA ullekha hI nahIM kiyA / mithilA meM mahAvIra ne 6 varSAkAla bitAye the parantu 'kha' ke eka ullegva ke sivAya kisI caritra ne mithilA kA nAma nirdeza taka nahIM kiyaa| pUrvakAlIna 'mahAvIracaritroM' kI ukta dazA kA anubhava hone ke bAda hameM isa nizcaya para AnA paDA ki ---'yadi sUtra, niyukti, bhASya, cUrNi Adi prAcIna maulika mAhitya ke AdhAra se bhagavAna ke jIvanacaritra kI rUparekhA khIMcI jA sake to gvIMcanA varnA isa pravRtti se hI hAtha uThA lenA, lekina ina caritroM kA bhASAntaramAtra karake 'mahAvIracaritra' kI sthAnapUrti karanA nirarthaka hai / aura Ajataka hamane iso nizcaya ke anusAra pravRtti kI hai| prAcIna mUtrAdi sAhitya ke parizIlana meM mahAvIra kA jIvanasparza karanevAlI jo jo bAteM hameM hastagata huI unheM legvabaddha kara liyA aura vyavasthita kara ke yogya sthAna meM jor3a diyA hai / isa kArya meM hameM paryApta saphalatA bhI milI hai| tathApi isako antima rUpa dene ke pahale hama isake eka vibhAga kI rUparekhA jainavidvAnoM ke sAmane upasthita kara ke use adhika parimArjita kara lenA apanA kartavya samajhate haiN| .: 'zramaNa bhagavAna mahAvIra' kA kevali-vihAra __pUrva caritakAroM ke lekhAnusAra kevalajJAna pAne ke bAda bhagavAna kahAM kahAM vicare aura unhoMne kyA kyA kArya kiye unakA saMkSipta vivaraNa de diyA / aba hama apane ' zramaNa bhagavAn mahAvIra' nAmaka grantha ke anusAra bhagavAn mahAvIra ke kevali vihAra ke saMbandha meM kucha likheNge| tIsa varSa jitane dIrgha jIvana-kAla meM bhagavAna ne kyA kyA kArya kiye, kahAM kahAM varSA cAturmAsya kiye aura isa samaya ke darmiyAna kyA kyA viziSTa ghaTanAyeM ghaTI; ityAdi saba bAtoM ko AnumAnika mUcI nIce mujaba hai...... 13 terahavAM varSa (vi0 pU0 500-499) (1) RjuvAlakA ke taTapara kevalajJAna, rAtabhara meM mahAsena udyAna jAnA, mahAsena ke dvitIya samavasaraNa meM saMgha-sthApanA, vahAM se vihArakrama se rAjagRha samavasaraNa, For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 141 www.kobatirth.org zrI jaina satya prakAza kArtika dIkSAyeM, sulasA, zreNika, abhayakumAra Adi kA meghakumAra, nandIpeNa Adi kI gRhastha-dharma-svIkAra, varSAvAsa rAjagRha meM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 caudahavAM varSa (vi0 pR0 499 - 498 ) (2) varSAkAla ke bAda videha kI tarapha vihAra, brAhmaNakuNDa meM RSabhadatta Adi kI dIkSAyeM / varSAvAsa vaizAlI meM / 15 paMdrahavAM varSa (vi0 pR0 498-497 ) (3) cAturmAsya ke utarane para vatsabhUmi kI tarapha bihAra | kauzAmbI ke udyAna meM jayantI kI dharmacarcA aura dIkSA | vahAM se kozala kI tarapha prayANa | zrAvastI meM sumanobhada, supratiSTha Adi kI dAkSAyeM / videha ko vihAra / vANijyagrAma meM gAthApati Ananda aura zivAnandA kA nirmanthapravacana svIkAra aura zrAddhadharma ke dvAdaza vratoM kA lenA / varSAvAsa vANijyagrAma meM / 1 16 sAlahavAM varSa (vi0 pR0 497 - 496 ) (4) vANijyagrAma se magadha kI tarapha bihAra / rAjagRha meM samavasaraNa | kAlaviSayaka prarUpaNA | dhanya, zAlibhadra Adi kI dIkSAyeM / varSAvAsa rAjagRha meM I 17 satrahavAM varSa (vi0 pU0 496-495 ) (5) varSARtu ke bAda campA kI tarapha vihAra | campA meM mahacandra Adi kI dIkSAyeM / kAmadeva Adi kA gRhastha dharma svIkAra / udAyana ke mAnasika abhiprAya ko jAna kara vItabhaya kI tarapha bihAra | udAyana kI dIkSA / pIchA videha kI tarapha vihAra / bIca meM bhUkha pyAsa se zramaNoM ko kaSTa / varSAvAsa vANijyagrAma meM / 18 aThArahavAM varSa ( vi0 pR0 495 - 494 ) (6) banArasa, AlabhikAdi nagaroM meM hote hue rAjagRha kI tarapha prayANa / banArasa meM culanIpitA aura surAdeva kA nirgranthapravacana - svIkAra, AlabhiyA meM poggalaparivrAjaka-pratibodha, cullazataka kA zramaNopAsaka honA, rAjagRha meM samavasaraNa, maMkAtI Adi aneka gRhasthoM kI dIkSAyeM / varSAvAsa rAjagRha meM I 19 unnIsavAM varSa (vi0 pU0 494 - 493 ) (7) magadhabhUmi meM hI vihAra, Ardrakamuni ke sAmane gozAlaka ke mahAvIra para AkSepa, rAjagRha meM abhayakumAra, jAli, dIrghasenAdi 21 rAjakumAroM aura nandAdi 13 zreNika kI rAniyoM kI dIkSAyeM / varSAvAsa rAjagRha meM / For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 147. mahAvIracaritra-mImAMsA 20 bIsavAM varSa ( vi0 pR0 493-492) (8) vatsadeza kI tarapha vihAra, bIca meM AlabhiyA meM samavasaraNa, RSibhadra zramaNopAsaka kI bAta kA samarthana, kauzAmbI meM mRgAvatI aura caNDapradyota kI rAniyoM kI dIkSA / videha kI tarapha vihAra / varSAvAsa vaizAlI meM / 21 ikkIsavAM varSa ( vi0 pU0 492-491) (9) varSAkAla ke bAda mithilA kI tarapha prayANa, vahAM se kAkandI, zrAvastI ho kara pazcima ke janapadoM meM vihAra / ahichatra, gajapura, kAmpilya, polAsapura Adi nagaroM meM samavasaraNa, kAkandI meM dhanya, sunakSatra Adi kI dIkSAyeM, kAmpilya meM kuNDakaulika aura polAsapura meM sahAlaputra kA nirgrantha-pravacana--svIkAra / varSAvAsa vANijyagrAma meM / 22 bAIsavAM varSa (vi0pU0 491-490) ___ (10) magadhabhUbhi kI tarapha vihAra, rAjagRha meM mahAzataka kA zrAvaka-dharma svIkAra / pApiyoM ke praznottara aura mahAvIra kI sarvajJatA kA svIkAra / varSAvAsa rAjagRha meN| 23 teIsavAM varSa (vi0 pU0 490-489) . (11) pazcima dizA meM vihAra / kacaMgalA meM skandhaka kAtyAyanapratibodha, zrAvastI meM culanIpitA aura sAlihIpitA kA zrAddhadharma-svIkAra / varSAvAsa vANijyagrAma meN| 24 cauIsavAM varSa (vi0 pU0 489-488) (12) brAhmaNakuNDa ke dRtipalAsa caitya meM samavasaraNa, jamAli kA ziSyaparivAra ke sAtha bhagavAna se pRthak honA, vatsabhUmi kI tarapha vihAra / candra sUrya kA avataraNa / magadha kI tarapha prayANa / rAjagRha meM samavasaraNa / pArthApatyoM kI dezanA kA samarthana / abhayakumAra Adi kA anazana / varSAvAsa rAjagRha meM / 25 paccIsavAM varSa (vi0 pU0 488-487 ) (13) campA ko tarapha vihAra / campA meM zreNika pautra padma, mahApadmAdi 10 rAjakumAra tathA jinapAlitAdi aneka gRhasthoM kI dIkSAyeM / pAlitAdi gRhasthoM kA zrAddhadharma svIkAra / vahAM se videha-mithilA kI tarapha vihAra / kAkandI meM kSemaka, zrutidhara Adi kI dIkSAyeM / varSAvAsa mithilA meM / - 26 chabbIsavAM varSa (vi0 pU0 487-486) ... (14) aMgadeza kI tarapha prayANa, campA meM kAlI Adi zreNika kI : 10 vidhavA rAniyoM kI dIkSAyeM / punaH mithilA ko vihAra / varSAvAsa mithilA meN| For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 148 zrI satya prAza 'kArtika 27 sattAIsavAM varSa (vi0 pU0 486-485) (15) mithilA se vaizAlI ke nikaTa hokara zrAvastI kI tarapha vihAra, bIca meM vehAsa (halla) vehalla rAjakumAroM ko dIkSAyeM / zrAvastI ke udyAna meM gozAlaka maMkhaliputra kA upadrava / jamAlikA nihnavatva / meDhiyagrAma ke sAlakoSTakacaitya meM bhagavAna ko sahana bImArI aura revatI ke auSadha se usakI zAnti / varSAvAsa mithilA meM / 28 aThAIsavAM varSa (vi0 pR0 485--484 ) (16) kozala-pAJcAla kI tarapha vihAra / zrAvastI, ahicchatrA, hastinApura, mokAnagarI, Adi nagarAM meM samavasaraNa / zrAvastI meM gautama kezI kumArazramaNa kI dharmacarcA / hastinApura meM zivarAjarSi, puThila Adi kI daakssaayeN| varSAvAsa vANijyagrAma meM / 29 unatIsavAM varSa (vi0 pR0 484-483) (17) varSARtu ke bAda rAjagRha kI tarapha vihAra | rAjagRha meM AjIvakAM ke prazna / aneka muniyoM ke anazana / varSAvAsa rAjagRha meM / / 30 tIsavAM varSa (vi0 pR0 483-482) (18) campA kI tarapha prayAga / pRSTa campA meM sAla mahAsAla kI dIkSAyeM / dazArNadeza kI tarapha vihAra / dazArNabhadra rAjA kI dIkSA / videha kI tarapha gamana / vANijya grAma meM brAhmaNa somila kA nirgranthapravacanasvIkAra / varSAvAsa vANijyagrAma meM / 31 ikatIsavAM varSa ( vi0 pR0 482-481 ) (19) kozala pAJcAla kI tarapha vihAra / sAketa, zrAvastI, kAmpinya Adi meM samavasaraNa / kAmpinyapura meM ambaDaparitrAjaka kA nirgranthapravacana-mbIkAra / varSAvAsa vaizAlI meM / 32 battIsavAM varSa (vi0 pR0 481-480) (21) videha, kozala, kAzI ke pradezoM meM vihAra / vANijyagrAma meM gAMgeya ke praznottara / varSAvAsa vaizAlI meM / 33 tetIsavAM varSa (vi0 pU0 480 --479) (21) zItakAla meM magadha kI tarapha vihAra / rAjagRha meM samavasaraNa / kAlaparibhASA / chaThe Are kA bhArata aura usake manuSya / campA ko vihAra / darmiyAna pRSThacampA meM piThara, gAgali Adi kI dIkSAyeM / varSAvAsa rAjagRha meM / For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 149 mahAvIracaritra-mImAMsA 34 cauMtIsavAM varSa (vi0 pU0 479-478) (22) guNazIla caitya meM kAlodAyI kA pratibodha / nAlandA meM gautama aura peDhAlaputra kA sNvaaNd| jAli, mayAli Adi muniyoM ke vipulAcala para anazana / varSAvAsa nAlandA meN| 35 peMtIsavAM varSa (478-477) (23) videha kI tarapha prayANa / vANijyagrAma ke samavasaraNa meM sudarzana zreSTipratibodha / varSAvAsa vaizAlI meN| 36 chattIsavAM varSa (vi0 pU0 477-476) (24) kozala, pAJcAla, sUrasenAdi dezoM meM vihAra / sAketa meM koTivarSa nagara ke kirAtarAja kI dIkSA / kAMpiDhya, sauryapura, mathurA, nandIpura Adi nagaroM meM samavasaraNa / punaH videha meM vihAra / vANijyagrAma ke pAsa kollAgasanniveza meM AnandazramaNopAsaka ke sAtha indabhUti gautama kA avadhijJAnaviSayaka vArtAlApa / varSAvAsa mithilA meM / 37 seMtIsavAM varSa (vi0 pU0 476-475) (25) aMgadeza kI tarapha bihAra / campA ke samavasaraNa meM zramaNApAsaka kAmadeva ke dhairya kI prshNsaa| rAjagRha ko vihAra / anagAra roha ke loka-aloka saMbandhI prazna / aneka dIkSAyeM / gaNadhara prabhAsa tathA aneka muniyoM kA nirvANa / varSAvAsa rAjagRha meM / 38 aDatIsavAM varSa (vi0 pU0 475-474) (26) magadhabhUmi meM hI vihAra / rAjagRha ke samavasaraNa meM anya tIthikAM kI kriyAkAla-niSThAkAlAdi viSayaka mAnyatAoM ke saMbandha meM gautama ke aneka praznottara / gaNadhara acalabhrAtA aura metArya kA nirvANa / varSAvAsa nAlandA meM / 39 unacAlIsavAM varSa (vi0 pU0 474-473) (27) videhabhUmi kI tarapha vihAra / mithilA ke mANibhada caitya meM jyotiSazAstra kI prarUpaNA / varSAvAsa mithilA meM / 40 cAlIsavAM varSa (vi0 pU0 473-472) (28) videhabhUmi meM hI vihAra, aneka dIkSAyeM / varSAvAsa mithilA meM / 41 ikatAlIsavAM varSa (vi0 pU0 472-471 ) (29) magadha kI tarapha vihAra / rAjagRha meM samavasaraNa / mahAzataka zramaNopAsaka ko hita--saMdeza / garbhajaladaha, AyuSyakarma, manuSyaloka kI mAnavavasati, duHkhamAna, For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 150 Ati zrIna satya ekAntaduHkhavedanA Adi ke saMbandha meM praznottara / agnibhUti aura vAyubhUti kA nirvANa / varSAvAsa rAjagRha meN| 42 bayAlIsavAM varSa (vi0 pU0 471-470) (30) varSARtu ke bAda bhI adhika samaya taka rAjagRha meM sthiratA / kAlodAyI ke prazna / avyakta, maNDila, mauryaputra aura akampika nAmaka gaNadharoM ke nirvANa / pAvAmadhyamA kI tarapha vihAra / pAvA ke rAjA hastipAla kI rajjugasabhA meM varSAvAsa / antima upadeza / kArtika vadi 30 amAvasyA kI rAtri meM nirvANa aura gautama gaNadhara ko kevalajJAna-prApti / 8 virArakrama vivaraNa - bhagavAn mahAvIra ke kevalijIvana saMbandhI jo sAlavAra vihArakrama hamane Upara diyA hai vaha nIce ke vivaraNa se spaSTa hogaa| (1) 'ka' aura 'ga' caritroM ke lekhAnusAra bhagavAn madhyamA se vihAra kara rAjagRha gaye the / jaldA se jaldI bhagavAn madhyamA se jeTha vadi meM nikale hoMge aura sAmAnya vihArakrama se calate hue ve jyeSTha zudi meM rAjagRha pahuMce heaaNge| pahalA hI samavasaraNa thA aura aneka dIkSAyeM bhI huI thIM yaha dekhate bhagavAna ne vahAM paryApta samaya taka sthiratA kI hogI yaha bhI nizcita hai / isa dazA meM pahale varSa kA varSAvAsa bhI unhoM ne rAjagRha meM hI kiyA hogA yaha bAta svataH siddha ho jAtI hai / bhagavAn mahAvIra ke kevali-avasthA ke varSAvAsa saMbandhI kendra tIna hI the / 1. rAjagRha-nAlandA, 2. vaizAlI-vANijyagrAma aura 3. mithilA / inameM se pichale do kendra dUra the, varSAkAla ati nikaTa thA / zramaNasaMgha nayA thA, aura samaya pracaNDa grISma kA thA / rAjagRha jaisA pUrva paricita kSetra thA / ina saba bAtoM kA vicAra karane para bhI yahI hRdayaMgata hotA hai ki vaha varSAvAsa bhagavAna ne rAjagRha meM hI kiyA hogA isameM koI zaMkA nhiiN| (2) 'kha' caritra bhagavAna kA sIdhA brAhmaNakuNDa jAnA batAtA hai, kyoMki usa ke mata se rAjagRha ke pAsavAlA Adhunika 'kuNDalapura' sthAna hI 'brAhmaNakuNDa' thA / parantu vAstava meM brAhmaNakuNDapura vaizAlI ke pAsa thA jo rAjagRha ke bAda AtA thA / isa dazA meM brAhmaNakuNDa jAne kA tAtparya hama yahI samajhate haiM ki rAjagRha meM varSAvAsa pUrA hone ke bAda ve videhabhUmi meM gaye the aura brAhmagakuNDa, kSatriyakuNDa Adi meM RSabhadatta, jamAli Adi ko dIkSAyeM dI thIM / For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - mahAvIra-caritra-mImAMsA (3) 'kha' ke lekhAnusAra bhagavAn brAhmaNakuNDa se kSatriyakuNDa hokara kauzAmbI gaye the aura vahAM se phira vANijyagrAma jA kara Ananda gAthApati ko zramaNApAsaka banAyA thaa| videha se vatsadeza aura vatsa se phira videha meM Ane ke bAda unakA varSAvAsa vaizAlI-vANijyagrAma meM honA hI avasara prApta thA / isI AdhAra para tIsarA varSAvAsa hamane vANijyagrAma meM batAyA hai| (4) 'kha' aura 'ga' donoM ke mata se bhagavAn vANijyagrAma se campA kI tarapha vicare the, aura kAmadevagAthApati ko zramaNopAsaka banAyA thA, parantu hamAre vicAra ke anusAra ve sIdhe campA na jA kara pahale rAjagRha gaye the aura varSAvAsa vahIM vyatIta karane ke bAda campA gaye the| __ bhagavatIsUtra meM bhagavAna ke campA se vItabhaya jAkara udAyana rAjA ko dIkSA dene kA lekha hai| udAyana abhayakumAra ke pahale dIkSita ho cuke the, yahI nahIM balke ve 11 A-pAThI muni the ina bAtoM para dhyAna dene para yahI mAnanA paDatA hai ki udAyana kI dIkSA bahuta pahale kI ghaTanA hai, ataH bhagavAn isI vihAra-krama meM campA se vItabhaya gaye heAMge, yaha bhI siddha hai / yadi bANijyagrAma se campA aura campA se vItabhaya jAne kI bAta mAnI jAya to vihAra bahuta laMbA ho jAtA hai / yoM hI campA se vItabhaya 1000 mIla se bhI adhika dUra hai, aura vANijyagrAma se campA hokara vItabhaya jAne meM yaha dUrI 125 mIla ke lAbhaga aura bhI bar3ha jAtI hai, isa liye rAjagRha se campAgamana mAnanA hI ucita pratIta hotA hai| (5) vItabhaya se bhagavAna ne usI varSa meM apane kendroM kI tarapha vihAra kiyA thaa| aura garmI ke kAraNa sthalabhUmi meM unake zramaga ziSyoMne bhUkha pyAsa se bahuta kaSTa uThAyA thaa| isase jJAta hotA hai ki bhagavAn grISma kAla ke nikaTa Ane para vItabhaya se nikale hege aura varSAkAla lagane ke pahale pahale ve apane kendra meM pahuMca gaye hoMge aura isa atidIrgha vihAra ke bAda unhoMne saba se nikaTa ke kendra vANijya grAma meM hI varSAvAsa kiyA hogA yaha kahane kI zAyada hI jarUrata hogii| (6) 'kha' aura 'ga' ne campA se bhagavAna ko banArasa aura AlabhikA kI tarapha vihAra karavAyA hai, parantu hama dekha Aye haiM ki campA se bhagavAn vItabhaya gaye the aura vahAM se vANijyagAMva meM varSAcAturmAsya kiyA thA, isa dazA meM campA se sIdhA banArasa. AlabhikA Adi nagaroM meM jAkara culanIpitA Adi ko pratibodha denA asaMbhava jJAta hotA hai, ataH hamane yaha kAryakrama vANijyagAMva ke varSAvAsa ke bAda meM rakkhA hai / For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15ra zrI jaina satya prakAza kArtika ukta caritroM ke kathanAnusAra AlabhiyA se bhagavAna kA vihAra kAmpipa kI tarapha hotA hai, parantu itane vihAra ke bAda AlabhiyA se rAjagRha na jAkara bhagavAn kAmpilya kI tarapha vicareM yaha bAta hRdaya kabUla nahIM karatA / caritroM kA mata AnandAdi daza hI zrAvakoM kA varNana eka silasile meM karane kA hone se unheAMne AlabhiyA ke bAda bhagavAna kA kAmpilpa jAnA likhA hai, parantu vAstava meM ve AlabhiyA se rAjagRha gaye heAMge, kyoMki eka to anya kendroM se vaha nikaTa paDatA thA, dUsarA vahAM nimrantha-pravacana kA pracAra karane kA anukUla samaya thA, sapatnIka zreNika aura unake putroM kI bhagavAna ke Upara ananya zraddhA ho cukI thI, pichale dA varSAvAsoM meM unheM vahAM paryApta lAbha mila cukA thaa| ina bAtoM para khayAla karane se yahI kahanA par3atA hai ki AlabhiyA se bhagavAna kA rAjagRha jAnA hI yuktisaMgata hai / zreNika ne bhagavAna ke kevalijIvana ke 10 varSa bhI pUre nahIM dekhe the phirabhI rAjagRha ke adhikAMza samavasaraNoM ke prasaMgoM meM zreNika kA nAmollekha milatA hai, isase bhI yahI siddha hotA hai ki zreNika ke jIvita kAla meM bhagavAn rAjagRha meM vizeSa vicare the / isa dazA meM AlabhiyA meM cullazataka ko pratibodha dene ke bAda bhagavAna kA rAjagRha jAnA aura do eka varSAvAsa vahAM karanA bilkula svAbhAvika pratIta hotA hai| (7) chaThe varSAvAsa ke darmiyAna rAjagRha meM maMkAtI Adi samRdra gRhasthoM kI dIkSAoM se tathA apanI bhAvi gati ke zravaNa se zreNika ke mana para itanA bhArI asara paDA thA ki usane nagarajanoM ko hI nahIM, apane kuTaMbIjanoM ko bhI dIkSA kI Ama paravAnagI de dI thii| bhagavAna ne isa avasara ko lAbhajanaka pAyA aura dvitIya varSAvAsa bhI rAjagRha meM karake apanI upadeza dhArA cAlU rakkhI thii| isakA pariNAma jo AyA vaha pratyakSa hai / zreNika ke 21 putroM aura 13 rAniyoM ne eka sAtha zramaNadharma kI dIkSA lI, aura saMkhyAbaddha nAgarika janoM ne zramaNa aura gRhastha-dharma kA svIkAra kiyA, yaha pariNAma batAtA hai ki bhagavAna ne rAjagRha meM kitanI sthiratA kI hogii| (8) 'ga' caritra ke abhiprAya se bhagavAn rAjagRha se vihAra kara kauzAmbI gaye the aura mRgAvatI Adi ko dIkSA dI thii| hamAre vicAra se ve uparyukta do varSAvAsa rAjagRha meM karake hI kauzambI gaye the aura mRgAvatI, aMgAravatI Adi ko dIkSA dekara videha kI tarapha vicare the / 'ga' ke mata se yaha kauzAmbI kA prathama samavasaraNa thA / isI kAraNa se unhoMne AnandAdi zrAvaka-pratibodha kA varNana isake bAda kiyA hai, parantu vAstava meM jisa samavasaraNa meM mRgAvatI kI dIkSA huI thI vaha kauzAmbI kA dvitIya For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1993 mahAvIra-caritra-mImAMsA 153 samavasaraNa thA / prathama samavasaraNa meM mRgAvatI ne nahIM, unakI nanada jayantI ne dIkSA lI thI aisA bhagavatI sUtra ke lekha se siddha hotA hai / caritrakAroM ke ghaTanAkrama meM se jayantI kI dIkSA kA prasaMga chUTa jAne se yaha bhUla ho gaI hai / isa avasthA meM rAjagRha ke AThaveM varSAvAsa ke bAda kauzAmbI meM mRgAvatI kI dIkSA kA prasaMga mAnanA hI prAmANika ho sakatA hai / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ' magadha se bhagavAn vatsabhUmi meM vicara the aura vahAM se videha meM / kha' aura 'ga' ke lekhoM meM bhI yahI vidhAna hai ki mRgAvatI kI dIkSA ke bAda bhagavAn videha meM vicare the / isa dazA meM agalA varSAvAsa bhI videha ke nikaTastha kendra vaizAlI - vANijya gAMva meM honA hI avasara prApta hai / ( 9 ) bhagavatI, vipAkazruta, upAsakadazA Adi maulika sUtra sahitya ke varNanoM se pAyA jAtA hai ki bhagavAn pAJcAla, sUrasena, kuru Adi pazcima bhArata ke aneka dezoM meM vicara the, isase hamArA anumAna hai ki isI avasara meM unhoMne kozala-pAJcAlAdi pradezoM meM vihAra kiyA thA aura kAmpilya meM kuNDakaulika aura polAsapura meM sadAlaputra Adi ko pratibodha de nirgrantha-pravacana kA svIkAra karavAyA thA, aura varSAvAsa usI kendra vaizAlI - vANijyagrAma meM kiyA thA / (10) 'kha' aura 'ga' ke lekhAnusAra kAmpilpa aura polAsapura se bhagavAn rAjagRha padhAre the aura mahAzataka ko pratibodha kiyA thA / hamArA bhI yahI abhiprAya hai ki ukta sthAnoM ke bihAra ke bAda vANijya-grAma meM varSAvAsa karake bhagavAn rAjagRha padhAre the aura mahAzatakAdi ko pratibodha kiyA thA taba varSAvAsa bhI vahIM kiyA hogA, kyoMki magadha meM varSAvAsa kA vahI kendra thA / (11) 'kha' aura 'ga' ke lekha mujaba bhI mahAzataka ke pratibodha ke bAda bhagavAn rAjagRha se zrAvastI kI tarapha vicare the aura nandinI - pitA Adi ko pratibodha kiyA thA / hamAre mata se bIca meM kayaMgalA nivAsI skandhaka kAtyAyana kA bodha bhI isI vihAra meM huA thA aura agalA varSAvAsa bhI nikaTastha kendra vANijyagrAma meM hI huA thA / (12) 'kha' aura 'ga' donoM caritroM ke abhiprAya se zrAvastI ke bAda bhagavAn phira kauzAmbI gaye the aura candra-sUrya kA avataraNa huA thA / hamAre vicArAnusAra zrAvastI se sIdhe kauzAmbI nahIM kintu vANijyagrAma meM varSAvAsa pUrA karane ke bAda vahAM gaye the / ukta donoM caritroM ke mata se bhagavAn kauzAmbI se phira zrAvastI gaye aura gozAlaka kA upadrava huA thA, parantu hamArI rAya meM kauzAmbI se bhagavAn rAjagRha gaye For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 154 zrI jaina satya prakAza kAti ka the aura varSAvAsa bhI vahIM kiyA thA, kyoM ki gozAlaka kA upadrava, samaya ke hisAba se mArgazIrSa mAsa kA banAva siddha huA hai / isa se yaha to mAnanA hI paDegA ki bhagavAn kauzAmbI se sIdhe hI zrAvastI nahIM gaye the, isa dazA meM hameM yahI mAnanA cAhiye ki kauzAmbI se ve rAjagRha gaye hoMge aura varSAvAsa vahIM kiyA hogA / (13) rAjagRha se mArgazira mahIne meM zrAvastI jA kara bhagavAn gozAlaka ke viruddha vyAkhyAna nahIM de sakate the, dUsarA gozAlakavAlI ghaTanA bhagavAna ke kevalijIvana ke caudahaveM varSa meM ghaTI thI taba bhagavAna ko abhI terahavAM varSa hI calatA thA, isa dazA meM rAjagRha se bhI bhagavAna kA zrAvastI kI tarapha jAnA saMgata nahIM hotA / yadyapi 'ga' caritra kevali - avasthA meM bhagavAna ke mithilA jAne kA kahIM ullekha hI nahIM kiyA, aura 'kha' ne sirpha eka hI bAra una ke mithilA jAne ke saMbandha meM ullekha kiyA hai, parantu bhagavAna ne apane kevalijIvana ke 6 chaH varSAvAsa mithilA meM bItAye the yaha dekhate bhagavAn mahAvIra mithilA meM kitane vicare hoMge isa kA anumAna karanA muzkila nahIM hai / ina saba AdhAroM para se hamArA nizcita mata hai ki rAjagRha ke bAda bhagavAn mithilA kI tarapha vicare the aura varSAvAsa bhI vahIM kiyA thA / (14) varSAkAla ke bAda bhagavAn mithilA se aMgadeza kI tarapha vicare the, kyoM ki una dinoM vaizAlI koNika kI yuddhasthalI banI huI thii| rAjagRha se magadha kA rAjyAsana campA ko calA jAne se una dinoM campA hI saba kA lakSyabindu banI huI thI / sUtroM meM bhI ullekha milate haiM ki jisa samaya magadharAja koNika vaizAlIpati ceTaka ke sAtha ghamAsAna yuddha kara rahA thA, bhagavAn mahAvIra campA meM vicarate the / kAlakumAra Adi zreNika ke daza putroM ke yuddha meM kAma Ane ke samAcAra bhagavAna ke hI mukha se una kI mAtAoMne sune the / yadyapi campA bhI bhagavAna kA viziSTa vihArakSetra thA, tathApi usa kI varSAvAsayogya kendro meM gaNanA nahIM thI, isa kAraNa varSAvAsa bhagavAna ne vApasa mithilA meM jA kara kiyA thA / (15) varSAvAsa utarate hI bhagavAn zrAvastI kI tarapha vicare aura zrAvastI ke kokodyAna meM gozAlaka ke sAtha takarAra huI thI / usa ke bAda meM bhI bhagavAn usI pradeza meM vicare the / chaThe mahIne ve meMDhiyagAma ke sAlakoSTaka meM sakhta bImAra the mArgazIrSa mahIne meM bhagavAna para gozAlaka ne tejolezyA DAlI thI aura usa ke asara se unake zarIra meM jo dAhajvara aura varcovyAdhi utpanna huI thI vaha jeTha mahIne meM parAkASThA For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAvIracaritra-mImAMsA 155 ko pahuMcI / Akhira unhoMne siMha anagAra dvArA zrAvikA revatI ke yahAM se auSadha maMgA kara sevana kiyA aura chaH mahIne ke bAda vaha roga zAnta huA / kucha samaya taka unheM punaH zArIrika zakti prApta karane ke liye bhI vahAM ThaharanA par3A hogaa| jaba taka ki varSAkAla adhika nikaTa A gayA hogaa| vaizAlI-vANijyagAMva abhI taka yuddhabhUmi bane hue the athavA ujaDa cuke the isa sthiti meM bhagavAna ke varSAvAsa ke liye anukUla kendra mithilA hI ho sakatA thaa| isa kAraNa unhoMne meMDhiyagAMva se mithilA kI tarapha prayANa kiyA aura varSAvAsa mithilA meM kiyA yaha nizcita hai| (16) mithilA se bhagavAn pazcima tarapha ke janapadoM meM vicare / hastinApura taka cakra lagAkara ve lauTe the, vaizAlI kA yuddha samApta ho gayA thA parantu yuddha ke pariNAma svarUpa vaizAlI kI jo durdazA huI thI usake kAraNa bhagavAn vahAM nahIM Thahara sake / yadyapi yuddha ke kAraNa vANijyagrAma bhI kAphI hAni uThA cukA thA, tathApi usa ke nAgarika jAnamAla kI rakSA ke liye jo idhara udhara bikhare the lar3AI ke bAda unameM se adhikatara lauTa gaye the, isa kAraNa bhagavAna ne varSAvAsa vANijyagrAma meM kiyA / (17) kaI anagAroM kI icchA vipulagiri para anazana karane kI thI aura magadhabhUmi ko choDe 4 varSa jitanA samaya bhI ho cukA thA ataH 17 vA~ varSAvAsa bhagavAna ne magadha ke kendra rAjagRha meM kiyaa| (18-19-20) varSAkAla ke bAda bhagavAn campA kI tarapha vicare the, darmiyAna gautama ko pRSTacampA bheja sAla mahAsAla ko pratibodha krvaayaa| 'ga' caritra ke abhiprAya se bhI bhagavAn isI avasara para campA gaye the aura sAla mahAsAla ko pratibodha kiyA thA / yadyapi vaha kAlAntara meM piTharAdi kI dIkSA kA vidhAna aura gautama ke aSTApadagamana kA nirUpaNa karane ke bAda campA se bhagavAna ke dazArNa jAne kI bAta kahatA hai, parantu hamAre vicAra se piThara Adi kI dIkSA ke yahAM pratipAdana karane kA prasaMga nahIM thA / 'ga' svayaM kahatA hai ki piThara Adi kI dIkSAyeM bhagavAn dUsare avasara para campA gaye taba huI thI, isa se hI siddha hai ki sAla Adi kI dIkSA ke bAda mahAvIra dazArNadeza kI tarapha gaye the / 'ga' caritra bhI yahI bAta kahatA hai| yadyapi dazArNa se rAjagRha aura vaizAlI-vANijya grAma kI dUrI lAbhaga barAbara hI thI, balke vaizAlI se rAjagRha 10-20 mIla najadIka paDatA thA tathApi pichalA cAturmAsya rAjagRha meM ho cukA thA aura purimatAla, banArasa Adi kSetroM meM vicare khAsA samaya bhI ho gayA thA isa kAraNa bhagavAn kAzI pradeza meM ho kara videha bhUmi meM gaye the| 'ga' For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - atika zrI jaina satya prakAza caritra ne dazArNabhadra kI dIkSA ke bAda bhagavAna ke janapada vihAra kA aura kAlAntara meM rAjagRha jAne kA likhA hai, parantu hamArA anumAna hai ki dazArNabhadra kI dIkSA ke bAda bhagavAn lagabhaga DhAI tIna varSa taka kAzI, kozala, videha, pAJcAla Adi janapadoM meM vicare the aura kevaliparyAya kA 18 vA~ 19 vA~ aura 20 vA~ varSAvAsa bhI vaizAlIvANijyagrAma meM hI kiye the| ___ (21) lagabhaga tIna varSa taka madhyapradezoM meM vicarane ke bAda bhagavAna ne apane mukhya kendra kI tarapha prayANa kiyA, samaya bhI ho gayA thA aura kaI zramaNoM kI icchA vipulAcala para anazana karane ko bhI thI, jo ki gajagRha se campA kI tarapha vihAra Age baDha jAne ke kAraNa usa sAla anazana to adhika nahIM hue heAMge parantu dIkSAyeM aneka huI thiiN| (22) kaI muniyoM ke anazana ke kAraNa bhagavAna ne isa varSa bhI rAjagRha ke AsapAsa hI vihAra kiyaa| skandhaka kAtyAyana ne isI varSa meM vipulAcala para anazana kiyA thA, jisa samaya bhagavAn rAjagRha meM hone kA bhagavatI sUtra meM legva hai / (23) rAjagRha kA varSAvAsa pUrA hone para bhagavAna ne phira videha kI tarapha vihAra kiyaa| kevali-jIvana ke tIsare varSa vANijyagrAmanivAsI AnandagAthApati ne bhagavAna ke nikaTa zrAdadharma kA svIkAra kiyA thA yaha pahale kahA jA cukA hai / Ananda ne bIsa varSa taka nija dharma kA ArAdhana karake anazana kiyA thA aura anazana ke samaya bhagavAn vANijyagrAma ke dRtipalAsa caitya meM padhAre the yaha bhI upAsakadazAMga meM likhA hai ataH 23 veM varSa bhagavAn vANijyagAMva meM the yaha nizcita hai, to usa varSa kA varSAvAsa bhI vahIM hogA isa meM koI zaka nahIM / (24) videha meM Ane ke bAda bhagavAna ne eka bAra madhyapradeza meM bhI vihAra kiyA hogA yaha bhI saMbhavita hai, aura vaizAlI-bANijyagAMva meM varSAvAsa paryApta ho cuke the, ataH agalA varSAvAsa bhagavAna ne mithilA meM kiyA hogA yahI vizeSatayA saMbhava hai| (25) campAnivAsI zramaNopAsaka kAmadeva ne pAMcaveM varSa zrAddhadharma dhAraNa kiyA thA aura bIsa varSa taka vaha usako pAlana karatA rahA thA / bIsaveM varSa kAmadeva ko kisI devane upasarga kiyA thA aura usa samaya bhagavAn mahAvIra campA meM the aisA upAsaka dazAsUtra se jJAta hotA hai / isa se nizcita hai ki mithilA kA varSAvAsa vyatIta kara ke bhagavAn campA padhAre the aura campA se rAjagRha hI gaye hoMge, kyoMki gaNadhara prabhAsa For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1993 isI varSa rAjagRha ke bhagavAn unake pAsa the yaha bhI nizrita hai / www.kobatirth.org mahAvIra-caritra-mImAMsA 157 guNazIla caitya meM anazana pUrvaka nirvANa prApta hue the aura / isa dazA meM usa varSa kA varSAvAsa bhI vahIM kiyA hogA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (26) acala bhrAtA aura metArya ina do gaNadharoM kA 26 varSa ke paryAya meM guNazIla caitya meM nirvANa huA thA ataH isa sAla bhI bhagavAn isI pradeza meM vicare the, to varSAvAsa bhI magadha ke kendra meM hI kiyA hogA / (27-28) vaizAlI-vANijyagAMva meM varSAvAsa pUrNa saMkhyA meM ho cuke the aura 29 tathA 30 veM varSa unakI sthiratA rAjagRha meM hogI yaha bhI nizcita hai, kyoMki inhIM do varSo meM bhagavAna ke 6 gaNadhara rAjagRha ke guNazIla vana meM mokSa prApta hue the aura usa samaya bhagavAna kA vahAM honA avazyaMbhAvI hai / ataH ukta do varSAvAsa bhagavAna ne mithilA meM hI kiye hoMge yaha svataH siddha hai / (29) yaha varSAvAsa rAjagRha meM huA thA yaha bAta upara ke vivecana meM kahI cukI hai| (30) isa varSa meM bhagavAn magadha meM hI vicare aura varSAvAsa pAvAmadhyamA meM kiyA aisA kalpasUtra se siddha hai / 9 AdhArastaMbha Upara hamane bhagavAn mahAvAra ke kevalivihAra kA yathAsaMbhava kAraNa bhI sUcita kiye haiM ki amuka varSa meM yaha kina AdhAroM para kahA gayA hai| yahAM hama unhIM bAtoM mAnyatA ke AdhAra staMbha aura katipaya pAThakagaNa ko hamArA abhiprAya samajhanA ho to pakaDI bhI jA sake / vivaraNa diyA hai aura usake bhagavAn amuka sthAna meM the ke samarthana ke liye hamArI hetuoM kA svataMtra ullekha kareMge jisa se ki sugama ho jAya aura hamArI kahIM bhUla hotI (1) yoM to bhagavAn mahAvIra ne hajAroM sthAnoM meM vihAra kiyA hogA, parantu sUtroM meM una ke bhramaNa - sthAnoM ke jo nAma upalabdha hote haiM una kI saMsthA bhI 100 sau ke Upara hai / ina meM se barAbara Adhe sthAna bhagavAn ke kevalibihAra ke haiM / ye sthAna samUce uttara bhArata meM pUrva se pazcima taka phaile hue the / ina sthAnoM meM pahuMcane ke liye bhagavAna ne paryApta bhramaNa kiyA hogA yaha nizcita hai / 1 For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 158 zrI jaina satya prakAza kArtika (2) zreNika ke maraNAnantara magadha kI rAjadhAnI campA meM calI gaI thI, aura koNika ne apane bhAiyoM kI sahAyatA se vaizAlI para caDhAI kara ceTaka ke sAtha ghora saMgrAma kiyA thA jisa kA nAma bhagavatI sUtra meM " mahAzilAkaMTaka' likhA hai| gauzAlaka maMkhaliputra ne apanI mRtyu ke samaya jina ATha carimoM kI prarUpaNA kI thI unameM " mahAzilAkaMTaka " sAtavAM carima batAyA hai / isa se siddha hai ki vaizAlI kA vaha aitihAsika yuddha gozAlaka kI jIvita avasthA meM ho cukA thA athavA samApta hone ko thA / (3) gozAla ke sAtha kI takarAra ke samaya bhagavAn mahAvIra apane jIvana ke 16 varSa zeSa rahe batAte haiM isase siddha hotA hai ki gozAlakavAlI ghaTanA bhagavAna ke kevalijIvana ke 14 veM varSa mArgazIrSa mahIne meM ghaTI thii| (4) zreNika kI mRtyu ke bAda unake smArakoM ko dekha dekha kara koNika kA pitR-mRtyu duHkha se duHkhita rahanA aura isI kAraNa rAjadhAnI kA vahAMse haTA kara campA meM le jAnA, halla-vihalla ke sukha-vihAra se koNika kI paTTarAnI kI IrSA, bahuta samaya taka upekSA karane ke bAda koNika kA strIhaTha ke vaza honA, hallavihalla se secanaka hAthI kA mAMganA, hallavihalla kA vaizAlI jAnA, koNika kA ceTaka ke pAsa tIna bAra dUta bhejane ke anantara yuddha kA nizcaya, kAlAdi daza bhAiyoM ko apanI 2 senAyeM taiyAra kara ekatra hone kI AjJA / sasainya sabakA vaizAlI pahuMcanA aura bahu kAlaparyanta laDane ke uparAnta usakA ' mahAzilAkaMTaka yuddha ' yaha nAma prasiddha honA / ina saba kAryoM ke saMpanna hone meM kama se kama 4 varSa avazya lage heAMge aisA hamArA anumAna hai / yadi hamArA yaha anumAna galta na ho to isakA artha yaha hotA hai ki rAjA zreNika ne bhagavAn mahAvIra kA kevalijIvana daza varSa ke lagabhaga dekhA thA, adhika nhiiN| 10 sAmAnya hetu saMgraha ukta 4 bAteM hamAre kevalivihArakrama ke mukhya staMbha haiM, unhIM ke AdhAra para hamane bhagavAna ke jIvana-caritra kI aneka ghaTanAoM ko vyavasthita kiyA hai, parantu kevala inhIM AdhAroM para hamArI sampUrNa imArata nirbhara nahIM raha sakatI, isalie, hameM anya bhI aneka AdhArabhUta sAmAnya hetuoM kA sahArA lenA par3A hai jo nIce kI tAlikA se jJAta hoNge| For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1993 mahAvIra-caritra-sImAMsA 159 (1) meghakumAra kI dIkSA rAjagRha ke prathama samavasaraNa meM huI thI aura 12 varSa ke bAda unhoMne rAjagRha ke vipulaparvata para anazana kiyA usa samaya bhI bhagavAn rAjagRha meM the / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (2) abhayakumAra jaba gRhasthAzrama meM thA bItabhaya ke rAjA udAyana kI dIkSA ho cukI thI / (3) udAyana kI dIkSA ke lie bhagavAna ne campA se vItabhaya kI tarapha vihAra kiyA thA / (4) jAli Adi tathA dIrghasena Adi kI dIkSAyeM zreNika ke jIvita -kAla meM huI thIM aura unameM se adhikAMza ke anazana kAla meM bhagavAn rAjagRha meM the / (5) ArdrakumAra aura gozAlaka kA saMvAda zreNika ke rAjyakAla kI ghaTanA hai / (6) prasannacandra ko kevalajJAna zreNika kI vidyamAnatA meM huA thA / pAsa gRhastha-dharma kA (7) mahAzataka ne zreNika ke rAjyakAla meM mahAvIra ke svIkAra kiyA thA / (8) dhanya-zAlibhadra kA anazana zreNika ke rAjyakAla meM huA thA aura usa samaya bhagavAn rAjagRha meM the (9) dhanyakAkandI kA anazana bhI zreNika ke rAjyakAla meM huA thA aura usa vakta bhI bhagavAn mahAvIra rAjagRha meM the 1 (10) maMkAtI Adi gRhasthoM kI dIkSAyeM zramika ke jAvitakAla meM huI thIM / (11) campA meM mahacaMda Adi kI dIkSAyeM huIM tabataka koNika kA vahAM rAjya nahIM huA thA / (12) jisa samaya vaizAlI meM koNika kA yuddha prArambha huA usa samaya bhagavAn mahAvIra campA meM the / yuddhasthala (13) vaizAlI ke yuddhakAla meM rAjagRha meM halacala thI aura vaizAlI - vANijyagrAma bane hue the ataH una varSoM meM varSAvAsa bhagavAna ne mithilA meM kiye hoMge / (14) rAjagRha se vihAra karake bhagavAn zrAvastI ke nikaTavartI kacaMgalA meM gaye the aura skandhaka kAtyAyana ko pravrajyA dI thI / (15) 12 varSa ke zramaNaparyAya meM skandhaka ne vidula-parvata para anazana kiyA usa samaya bhagavAn rAjagRha meM the / For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 130 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza (106) rAjagRha se campA jAte pRSThacampA bIca meM paDatI thI / 27 Ananda gAthApati ne gRhastha - dharma svIkAra kiyA usa samaya aura usake bAda 15 veM varSa bhagavAn vANijya - grAma ke dUtipalAsa caitya meM the / kArtika (18) kAmadevane gRhastha - dharma aMgIkAra kiyA usake 20 veM varSa bhagavAn campA nagarI meM the / 1 (19) mahAzataka ke dharmasvIkAra ke bAda 20 veM varSa bhagavAn rAjagRha meM the (20) bhagavAna ke kevalajJAna ke 24 veM varSa meM prabhAsa, 26 veM varSa meM acalabhrAtA tathA metArya, 28 veM varSa meM agnibhUti tathA vAyubhUti aura 30 veM varSa meM vyakta, maMDita, mauryaputra tathA akaMpika gaNadhara rAjagRha ke guNazIla caitya meM nirvANa prApta hue the ataH usa samaya bhagavAn mahAvIra vahIM hoMge yaha nizcita hai / 11 upasaMhAra isa lekha meM hamane bhagavAn mahAvIra ke kevalijIvana kAlIna kAryoM kI sUcI dI hai aura usakI vAstavikatA samajhAne ke liye vivaraNapUrvaka bhagavAna ke jIvana - kAla kI kucha ghaTanAoM kA bhI ullekha kiyA hai / yadyapi prastuta lekha kA mukhya uddeza mahAvIra - caritra viSayaka hamArI yojanA kA digdarzana karAnA hI hai, phira bhI isameM pUjya pUrvAcAryoMkRta mahAvIra - caritroM kI samAlocanA karanI par3I, isakA kAraNa yaha hai ki hamane pracalita mahAvIra - caritroM kI paripATI ko choDa kara naI zailI svIkAra kI / hameM yaha nayA mArga kyoM grahaNa karanA paDA isa prazna kA vAstavika uttara pUrvacaritroM kI asaliyata khole binA diyA jAnA kaThina thA, kama se kama aisA kiye binA hamArI bAta kA aucitya samajhA jAnA to kaThina hI thA, ataH isa arucikara viSaya ko yahAM sthAna denA paDA hai, jisa ke liye hama ukta caritrakAra svargastha AcAryoM ke kSamA prArthI haiM / For Private And Personal Use Only pAThakagaNa se hamArI prArthanA hai ki ve isa yojanA ko dhyAna se par3heM aura isameM kucha bhI truTi dRSTigata ho to hameM usakI sUcanA karane kA kaSTa uThAyeM aura apanI amUlya salAha- sUcanA se lekhaka ko anugRhIta kareM / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prabhu mahAvIranI mahattA lekhaka---AcArya mahArAja zrImad vijayalabdhisUrijI prabhu mahAvIra e nAma ja AtmAnuM saMpUrNa kAma kare tema che. mahAvIra e nAmanI AgaLano mahA zabda, jagatanA samasta vIrene vaTAvI janAra parama vibhUno ghAtaka che. koInAM mAgyAM tAmyAM ghareNAothI AbhUSita karelA dehanI jema, mahA zabda mAMgI lIdhelo nathI, paraMtu pitAnA dherya, gAMbhIrya, zaurya Adi Atmika guNothI raMjita thayela vibudhavArathI svayaM meLavelo che. jyAre vaidika hatyAkAMDanI sarvatra chAyA chavAI hatI, tyAre prabhu mahAvIre potAnA kevalajJAnarUpa sUryanA pracaMDa tejathI tenI tavAI karI hatI ! mahAvIra nAmanA raTanathI, zreNika jevA avirati nRpatie mahAvIratva svAyatta (pitAne AdhIna ) karI lIdhuM, je trIje ja bhave udayamAM Avaze. potAnA pradhAna ziSya gautamasvAmI jevA sarvajJakalpane paNa, eka a5 kheDuta zrAvakane tyAM chaghastha avasthAnA kAraNe thayelI bhUlane kabUla karavAnI sAthe "micchAmI dukkaDama" devA mATe mokalanAra e mahAvIra prabhunI niSpakSatA ane vItarAgatAnI, kharekhara, balihArI che! mAtra eka ja rAtrimAM cIrA paDAve evA vIza vIza upasargone sahakAra, ane te chatAMya upasigonA karanAra saMgama upara dayA citavanAra mahAvIradevanI mahattA ajoDa che! e parama prabhunA te guNono eka aMza paNa ApaNuM jevA pAmarane maLe te khyAla thaI javAya. cha cha mahinAo sudhI pAchaLa paDanAra saMgamanA upara paNa apUrva bhAvadayAnA cinharUpe, dayArda thaela netranA bhadranI jeTalI stavanA karIe teTalI ochI che ! ajunamAlI jevA adhamanA uddhAraka e prabhune sahastraza : vaMdana ho ! daMza denAra caMDakAziyAne aSTama svarganAM dvAra dekhADanAra e nirvikAra mahAvIranA jevI samavRtti, bedhaka pravRtti, adhama-uddhArakavRtti, jagatamAM zodhI nathI jaDatI. te ApaNu jevA pAmarone kyAre maLaze? e prabhue ughata vihAra AdarI, sarva alaMkArone pariharI, paMcamuSTi leca karI, sarva sAvadhanA tyAgarUpe " karemi bhaMte' uccarI, mAgasaranI dazamIe dIkSA laI mahAsavathI, kaSAyone paNa upazamAvatA, bAra varSathI paNa adhika ghora upasarga sahI, tapazcaryAne je bhAra jhIlyo che, te bIjA koI prabhue nathI jhI, e vAtanI Agama sAkSI pUre che. dIkSA samaye devoe karelI pUjAmAM zarIre lAgelI divya sugadhInI vAsanAnA kAraNe, cAra cAra mahInA sudhI vAraMvAra zarIra para AvI, apAra bhannara Adi prANi gaNe For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza kArtika 112 daMza dIdhA, cAmaDI pheAlI khAdhI, mAMsa khAdhAM, rakata pIdhuM, ane chatAMya prabhu jarAya hiMmata na hAryA. AvI hiMmmatanI kimmata krANuM karI zake? grAmAnugrAma viharatA prabhu mahAvIrane joI bhayabhIta thayelA nAnA nAnA kerA muSTi prahAra karatAM, zarIra para kuMLa pheMkatAM, DhekuAM pheMkatAM, raDatAM ane khelatAM jue re jue, A nagna muMDita kyAMthI AvyA ? eka rAjya vaibhavane bhAkatA mAnavI mukti mATe karmAMnI dhuLa khaMkherI. AtmAne nirmUla karI zivaramaNInI varaNI karavA, eka AtmavIra ka2A sahe che, tene prabhu mahAvIranuM jIvana Adarzo dAkhaleo che, banI kayI kayI jAtanAM prabhunuM adbhuta rUpa joI keTaleka sthaLe trie AliMgana detI, chatAMya prabhue dhyAna ane maunathI acalita rahe, iMndrione kAbUmAM laI, evI aDaga dhIratA dhAraNa karI hatI, ke traNa jagatanA rUpAne vijaya karanArI kAi paNa ramaNI prabhunI AtmaramatAne harI zakI nahI. pRthvI, pANI, teu, vAyu, vanaspati ane trasa; ema e prakAranA jIvAnI, abhayadAna-pradhAna jIvana jIvIne, prabhue pUrNa prakAre rakSA karI hatI. gRhasthAvAsamAM paNa naMdIvardhana, vaDIla bhrAtAnI dIkSA mATe AjJA mAgatAM temaNe mAtApitAnA viyeAganuM du:kha jaNAvyu'. ane prabhue joyu ke A vakhate sajama levAthI ghaNAe gAMDA thaI jaze ane ghaNAnA prANa paNa uDI jaze, tyAre bhagavate paNa e varSe saMsAramAM rahevAnu, acitta bhakta-pAna vAparavAnI zarate, mAnyuM. je prabhu gRhasthAvasthAmAM paNa AvI ahiMsaka pravRttinA pAlaka hatA, te prabhu saMyama pAmo duniyAnA nAnA meTA saghaLA chavAnA rakSaka bane temAM Azcarya zuM? prabhu mahAvIranA jIbha upara ajaba kAbu hatA. kAi paNa sArA bhAjananI 6 pAnanI temane bilakula paravA na hatI te vAta prabhue lIdhela kaThIna abhigrahathI siddha thAya che. teozrIe eka evA abhigraha lIdhA hatA je nIce mujaba cheH dravyathI--sUpaDAnA khUNAmAM rahela aDada Ape te vaheAravA. kSetrathI--eka paga umarAmAM ane eka paga bahAra rAkhIne Ape te vaheAravuM. kALathI--bhikSAcarA bhikSA lai gayA pachInA samaye maLe te vaheAravuM, bhAvathI--kAi rAjakumArI dAsIpaNAne pAmI hAya, mastaka muMDAvyuM hoya, pagamAM kheDI hAya, rAtI hoya, ane aTTama tapa karyAM hAya, AvA prakAranI satI strI jo vahArAve to vaheAravuM. dhanya che, e prabhu mahAvIranA jIvanane levAne ja hatA ! jemane abhigrahapaNa aDadanA khakilA hisA, asatya, caurya, abrahma ane parigraharUpa AzravAne nAza karI Atma bhAvanAmAM vAsa karatA prabhu mahAvIrane khAsa e guNa hatA ke moTA meTA tapanI bAda paNa nirdoSa ane prAsuka AhArathI ja zarIrane TakAvatA; kadI jhADa nIce te kadI luhAranI zALAmAM, kadI AgAramAM to, kadI smazAnamAM ke kadI verAna AvAsamAM ekAkI rahetA ane ekAkI vicaratA ane zukla dhyAnamAM hamezAM rahetA. ziyALAnI kakaDatI ThaMDImAM paNa bhUjAo pasArIne kAryAtsa'mAM sthita thaI, zItane sahatA paNa kadIe potAnA aMgane sAcatA nhAtA. sADAbAra varSathI pazu For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prabhu mahAvIranI mahattA Adhaka samaya sudhImAM mAtra zUlapANinA uparsagathI aMtara muhUrta nidrAno prasAda thaye te sivAya kadIe nidrA tathA anya pramAdane temaNe sevyo nathI. sUnA makAnamAM kukarma mATe AvelA vyabhicArio pUchatA ke koNa ubhe che? tyAre prabhu mauna rahetA tethI ghaNI vakhate dRSTi-mRSTi-pAda prahAranI tADanA teo samabhAve sahana karatA. kaI vakhate tevuM kAraNa joI belatA ke huM bhikSa chuM, tyAre tevAo kahetA ke ahIMthI cAlyo jA, te prabhu, temane aprIti na thAya te mATe ghaNI vakhate, tyAMthI cAlyA paNa jatA ! vaMdana ho ! mahAvIranI e samabhAvI vIra-vRttine! pitAnAM tIvra karma apAvavA mATe anArya dezamAM vicaratA prabhune keTalAka anArya mANase bacakAM bharatA ane keTalAka saLagatAM UMbADIyAM cAMpatA. vAgha jevA krUra kutarAo prabhune joI. bha bha karI deDI AvatA ane dADhethI prabhunuM mAMsa kADhI khAtA. tevA samaye paNa hajAro mANase mAMthI eka paNa, mahAvIranI rakSA karavAne taiyAra hete thate, ulTA teo kutarAone, sItkAra mAraphate, uzkerIne karaDAvatA ane khuza thatAM. prabhu mahAvIre tevA kara dezamAM paNa cha cha mahInAo sudhI vihAra laMbAvyuM, paNa TuMkAvyo nahIM. jagatabharanA bIjA vIrethI prabhu mahAvIranI vIratAnI A kevI viziSTatA? AthI ja bIna vIra kahevAya che tyAre prabhu mahAvIra kahevAya che. jema jabara hAthI senAnA madhyamAM ubhe rahI paranA sainyane chatI pAra thAya che, tema anArya dezanA madhyamAM rahI parISahanI senAne chatI prabhu mahAvIra pAragAmI thayA. jema koI jabbaradasta zUravIra saMgrAmamAM barachI, bhAlA, tIra, talavAranA ghA sahI zatru-sanyane pAchuM haThAvI vijaya meLave che tema prabhu mahAvIre anArya dezanA duHsaha parISahane sahI jJAna-darzana-yAritrarUpa mekSamArgamAM ADA AvatAM karmone haTAvI pUruM parAkrama darzAvyuM hatuM. duniyAmAM roganA kAraNe paNa kANuM udara rAkhanArA ochI hoya che. paraMtu prabhu mahAvIra sarva rIte nIroga chatAM tapanA mATe uNAdarI karatA hatA. zara RtumAM chAyA taLe ane garamImAM agAse TADha taDakAne jhIlatA karmane pIvratA, khIlatA cahere sarva sahana karatA hatA. pANI paNa prabhu mahAvIra, kadI para divase, kadI mahine, kadI be mahinA thayA pachI ane koI vakhate cha cha mahinA gayA pachI pItA ! keTalI dhIratA, kevuM vIrya, kevI sahanazIlatA, kevI AtmaraNatA, kevo pautralIka tyAga ke jemaNe pANInI paNa paravA nathI karI ! "anna viNa cAle adhaghaDI jala viNa cAle na pala." AvI lekenI kahevata paNa khoTI TharAvI dIdhI ! je prabhue sADAbAra varSathI paNa adhika samaya sudhImAM mAtra 349 ( traNa ogaNapacAza ) divasa, eka varSa karatAM paNa ocho samaya, khAdhuM che ane bAkInA samayamAM cAre AhArano tyAga karyo hato, evA te Atma-sAdhanA mATe zarIrathI paNa bedarakAra rahenAra mahAvIra prabhune hajAro namaskAra ho! aneka AphatonI vegavatI jhaDIo vacce paNa Atma-sAdhanAnA mahAmaMtranI sAdhanAnI divya jyotane sadA pradIpta rAkhavAmAM ja prabhu mahAvIranA jIvananI mahattA samAyelI che. vaMdana ho e mahAprabhune ane e mahAprabhunI mahattAne ! For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI mahAvIra prabhunI ananyatA racayitAzrIyuta prabhudAsa becaradAsa pArekha vira ! tArA caraNanuM zaraNe jagatamAM eka che, sarva guNanI khANa jIvana sarvathA nirdoSa che, vizva-vatsala hRdaya hAruM vizvane AdhAra che, sarvajJa tuM, te tatvajJAne tAharA pUravAra che. preraNA meLavI nigUDha tuja jIvana thakI, Aja paNa vistarI rahI e jIvana- snA tAharI, udyota zItala tava hRdayane vizvamAM je vyAsa che, prerI rahyo sanmArgamAM te sakala vizva-sukendra che. (3) AdhAra zAsana tAharuM sau dharma ke eka che, vijJAna kerA kendramAM tava taravajJAna ja eka che; mahApuruSa-mALAviSe meru-maNi tuM eka che, bhAvimAM paNa zaraNa saunuM tuhI eka ja eka che! For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAna mahAvIrasvAmInA pUrvabhava yAne kramika vikAsa lekhaka - munirAja zrI nyAyavijayajI uparanuM mathALuM vAMcI kAI ema na samaje ke A lekhamAM bhagavAna mahAvIra svAmInA pUrvanA satyAvaze bhavenuM varNana Avaze. ahIM te mAtra pUrvanA thoDA bhavAnI kAryavAhInuM TUMkuM nirIkSaNa ja ApyuM che. A chava, saMgone vaza thaI kaI sthitie pahoMce che, kevAM kevAM sukha ane duHkha bhogave che, unnati -jIvana vikAsanA mArgamAM AvyA chatAMya kevI rIte adhapAtanA uMDA khADAmAM paTakAI paDe che ane pachI keTalo purUSArtha ane kevuM apUrva vIrya pheravI punaH saMpUrNa unnatinA zikhare pahoMce che enAM daSTAMti jagatamAM bahu ja vIrala hoya che. e daSTAMtamAM zramaNa bhagavAna mahAvIradevanuM jIvana muguTamaNisamuM zebhe che. bhagavAna mahAvIra devane jIva eka vakhata sAmAnya sthitiethI asAmAnya sthitie pahoMce che. je tyAM amuka prasaMge na banyA hota to te e ja bhavamAM saMpUrNa dazAne prApta karavA samartha banata. kintu vidhinuM vidhAna ke tIrthakara devanuM vacana keNa mithyA karI zake? eTale tyAMthI patananI zarUAta thAya che. e patana evuM AkaruM, evuM bhAraNa che ke e vAMcatAM keInuM paNa haiyuM dravyA vagara na rahe ! saMsAramAM aneka jIvo janme che ane mRtyu pAme che. enI keIne gaNanA nathI. paraMtu vipattinA pahADa tuTI paDyA hoya, eka vakhata unnatinA mArge caDhavA chatAM adhaHpatanA uMDA gartAmAM paDavuM paDyuM hoya ane chatAMya himmatabhera, gauravabhera, keInIce dayAnI bhIkSA karyA sivAya, leza paNa ArtadhyAna ke raudradhyAna karyA sivAya, pote karelAM karmonA phaLamAM bIjAne bhAga levAnI icchA karyA sivAya, e karmanAM phaLone bahAdurIthI bhogavI. tene teDI pheDI, bALI, bhasma karI; unnata daivI jIvana jIvI, saMsArabharanA prANIonuM kalyANa karI ane AtmAno saMpUrNa vikAsa sAdhI unnatinA zikhare caDhanAra cha ja mahApuruSa tarIke jagavaMdanIya bane che. saMsAranA puNyazloka itihAsamAM evA mahApuruSonI yazogAthA mukta kaMThe gavAya che. bhagavAna mahAvIra svAmI e ja kATInA mahApuruSa che. ApaNe e mahAna puruSanA pUrva jIvana tarapha daSTi nAMkhIe - For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrI jaina satya prakAza kAtika samyakatvanI prAptiH nayasAra nAmano gAmeti, rAjAnA hukamathI jaMgalamAM lAkaDAM kApavA gayA che. madhyAnha thayo che. savitA nArAyaNa pitAnA pUrepUrA AkarA svarUpamAM tapI rahela che, ane peTamAM paNa jaTharAgni pradIpta thayela che. eka suMdara ghaTAdAra vRkSanI chAyAmAM nayasArane nokaro rasoI hAjara kare che. bhukhyADAMsa jevA nayasArane te vakhate paNa ema thAya che ke Aje atithine dAna ApyA sivAya vAMjhIyuM anAja khAvuM paDaze. jo AvA bhISaNa jaMgalamAM A madhyAhna samaye kaI sAdhu, saMta ke atithi Ave, ane temane huM dAna ApI bhojana karuM to kevuM ahobhAgya ! A vicArathI te tarapha dRSTi pherave che. kharekhara, jANe nayasArane puNya puMja ja jAgI uThayo hoya ema eka sArthavAha sAthe jatA keTalAka munirAjo bhUlA paDI e jaMgalamAM AvI caDe che. uparanI sUryanI garamI ane nIcenI dhoma tapI rahelI dharatIe munirAjenAM zarIra rebajheba karI mUkyAM che. AvA mahAtyAgI munivarene dUrathI AvatA joI nayasAra ghaNo prasanna thAya che. nayasAra vicAre cheH A sAdhuo mArA atithi thayA e bahu sAruM thayuM. pachI nayasAra munirAjane badhA vartamAna pUche che. munirAja ApavItI kathe che e vRttAMta sAMbhaLI nayasAranuM hadaya drave che ane sArthavAha pratye e viSayano potAno roSa ThAlave che. pachI munijanone pitAnA bhajana sthAnamAM laI jaI annapANI vaherAve che. munirAjee AhArapANa karyA pachI nayasAra temanI pAse Ave che ane temane nagarano sIdho rasto batAve che; ane pite tyAMsudhI munirAjenI sAthe jAya che. sIdhe raste AvyA pachI munirAja, pitAne dravyamArga batAvanAra nayasArane bhAvamArgane upadeza Ape che. svAtinuM ja chIpamAM paDe ane mahAmUluM moti nIpaje tema munirAjane upadeza nayasAranA hadayamAM pariName che ane e jIvane samyakatvanI prApti thAya che. tyArapachI moTA manavALe nayasAra sadA dharmane abhyAsa karato, sAta tatvane ciMtavatA ane samakitane pALato kALa nirgamana kare che. e pramANe ArAdhanA karato nayasAra namaskAra maMtranuM smaraNa karate mRtyu pAmI saudharma devale kamAM utpanna thAya che. A nayasAra e ja vIra prabhune samyakatva prAptine zarUAtane bhava! nikAcita nIca netrakamanuM upArjane - nayasAra devalokamAMthI evI A covIzInA Adi tIrthakara zrI AdIzvara bhagavAnanA pautrarUpe eTale cakravartI bharatanA putrarUpe utpanna thAya che. ahIM zrI RSabhadevajI bhagavAnane kevaLajJAna thayA pachI e bIjAonI sAthe sAdhupaNuM svIkAre che. emanuM nAma marIci hatuM. marIci sAdhupaNumAM rahI suMdara zAstrAbhyAsa kare che, sacoTa vakatRtvazakita meLave che ane jainazAsananA dhuraMdhara paMDita sAdhu tarIke pUjAya che. gaSabhadevajInA pautra, temanA ja ziSya, agIyAra aMganuM vizAla jJAna ane koI paNa sAdhanonI kamI nahIM, pachI zuM bAkI rahe? paraMtu sAdhupaNuM pALavuM e kAMI baccAnA khela nathI. e te mINanA dAMte loDhAnA caNA cAvavA jevuM AkaruM che, marIcithI zuddha sAdhupaNuM nathI pALI zakAtuM eTale te tridaMDIno eka na ja veza kalpI kADhe For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAna mahAvIra svAmInA pUrvAbha va. che paraMtu chatAMya eka vAta emanA hRdayamAM barAbara ThaselI hatI ke sAcuM sAdhupaNuM zrI RSabhadevajInA ziSyomAM ja che. e sAdhutA pratye marIcine pUrNa prema ane ruci hatAM. mAtra zuddha sAdhupaNuM pALavAnI azaktinA pratApe navIna veza ane navIna AcAra vicAra karyA. teo potAnI sacoTa upadezaka zaktithI upadeza ApI pratibodha pAmanArane satya dharma batAvI zrI RSabhadevajI pAse mokalI zuddha sAdhutA svIkAra karAvatA. bhAratanA puraka itihAsamAM zrI RSabhadevajI bhagavAna prathama dharmopadezaka thayA che. te vakhate bIjo koI dharma na hato, bIjI mAnyatAvALA koI sAdhu ke bIjA prakArano kaI sAdhuveSa na hate. marIcie sauthI prathama navIna sAdhupa ane navIna AcaraNa khaDI karI hatI. eTale bhAratamAM navIna dhamanI prarUpaNa karavAnuM sauthI prathama mAna (!) marIcine bhAge jAya che. eka vakhate bhagavAna RSabhedajI vinItA nagarImAM padhAryA che. bharata cakravatI prabhujIne vaMdanA karavA AvyA che. teo pUche che ke "prabhu, A sabhAmAM tamArI jema A bharatakSetramAM, A covIzImAM tIrthakara thanAra kaI bhavya jana che? " prabhu marIcine uddezIne kahe che, "A tAro putra marIci A covIzImAM atima tIrthakara thaze. te prathama vAsudeva thaze ane videhamAM cakravarti paNa thaze." A sAMbhaLI bharata mahArAjA khuzI thAya che ane marIci pAse Ave che. traNa pradakSiNA daI kahe che tame A covIzInA atima tIrthakara, prathama vAsudeva ane videhanA cakravatI thaze. huM tamArA vAsudevapaNAne, cakrIpaNAne ke sanyAsIdazAne nathI vAMdaDe kintu tame bhAvi tIrthakara thavAnA che mATe tamane vaMdanA karuM chuM." marIcie pitAnA pitA pAsethI uparyukta zubha ane gauravAspada samAcAra sAMbhaLyA; e sAMbhaLatAM ja marIci svadazA - bhAna bhUlyA ane abhimAnanA zikhare caDhI gAtmatta banI harSAtirekathI eTalA khuzI thayA ke ubhA thaI tAlI pADI nAcavA lAgyA. " mArA dAdA prathama tIrthakara, mArA pitA bharata prathama cakravatI ane huM prathama vAsudeva, cakravatI ane covIsa tIrthaMkara. ahA ! zuM mAruM kula uMcuM che, ahA ! A jagatamAM mArI samAna bIjo koI ucca, kulIna ke khAnadAnuM che kharo ?" Ama kahI punaH punaH khuba ughA, nAcyA ane tAlIo pADI ' basa, karmarAjAe vikAsa dazAmAM AgaLa vadhatA A jIvane tamAro mArI bhe bhege karyo. marIcie ahIM kalAbhimAna ane garvanA pratApe nikAcita nIca gotra, karma upAmyuM. samakitanA ane keTAnu koTi saMsAravRddhi A patana ATalethI ja na aTakyuM. prabhu abhadevajI nirvANa pAmyA pachI marIci tridaMDI veze ja sAdhuo sAthe vicare che. eka vakhata pitAnI mAMdagI pachI marIcine eka ziSya karavAnI bhAvanA jAge che. devayoge kapila nAmane rAjaputra temane maLI Ave che. potAnA upadezathI pratibodha pAmyA pachI marIsi. kapilane zrI RSabhadevajInAM + B + For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI jaina satya prAza kArtika sAdhue pAse jaI sAdhupaNuM svIkAravAnuM kahe che. paNa kapila mAtA nathI. banne vacce praznottarI cAle che. chevaTe kapila pUche che "zuM tamArA mArgomAM dharma nathI ?'' basa, marIci manuSyasulabha nabaLAI mA bhAga ane che; tenA ziSyaleAbha jAgRta thAya che. pariNAme asatya evA svadharma-paMthane mATe e vyavahAru bane che ane kahe che ke "kapila ! jainamAmAM paNa dhama che ane mArA mArgomAM paNa dha che." eTale kapila marIcine ziSya thAya che. jainazAstrakArA mArka kahe che ke A mithyA bhASaNanA pratApathI marIcie kATAnuDhDhATi saMsAra vadhAryAM. A mithyA bhAgunI AlecanA karyA sivAya ja marIci mRtyu pAmI deva thAya che. nayasAranA jIve marIcinA bhavamAM kulamada karyo ane laya'kara mithyA bhASaNa karyuM", jethI saMsAra tA vadhAryAM paraMtu tyArapachInA aneka bhavAmAM prAya : nIca kulamAM tene janma levA paDe che; te tri'DI ane che, marIcine A jAtimada kulamada TheTha mahAna pada-tIrthaMkaranA bhavamAM paNa udaya Ave che je ApaNe AgaLa upara joI zakIzuM, puna: sabhyatvanI prApti -- marIcine kauzika, puSpamitra, angyudyota, agnibhUti, bhAradvAja ane sthAvara A mukhya cha lavAmAM bhikSu kulamAM janma, krAridrapUrNa jIvana ane mahAmithyAmati dharmanA udaya Ave che. eka vAra AvIne cAlyuM gayeluM samyagdana ratna jaladI hAtha nathI AvatuM. mahAmahenate, pUnA parama puNyAye akasmAta maLeluM A cintAmaNi gumAvyAnA LarUpe marIcine aneka bhavA sudhI mithyAvAMdhakAramAM rahevuM paDe che. te ajJAna kaSTakriyA-tapasyAdika kare che, vacamAM vacamAM deva banatA jAya che ane e sivAya ghaNA bhavAmAM bhramaNa kare che. aMte kaMIka pUrvapUNyanA udaye rAjagRhInA yuvarAja vizAkhAbhUtinA putra vizvabhUtirUpe ( marIcinA jIva) janma lye che te ucca kSatriyakula-rAjakuTuMbamAM janma pAme che. marIcinA bhava pachInA A prathama ja bhava che, jemAM tenA ucca kulamAM janma thAya che ane sukhasaMpanna sthiti maLe che, tyAM rAjarANI sAthe khaTapaTa thavAthI bhara yuvAvasthAmAM rAjapATa cheDI te A tI dIkSA grahaNa kare che, khUba tyAga ane dhArI tapazcaryA Adare che ane vizuddha cAritrathI AtmAne zuddha karI samyagdaztanathI suvAsita banAve che. niyANAnuM AMdha3 : For Private And Personal Use Only adhaHpAtanA paraMtu nIce paDavuM jeTaluM sahaja ane sulabha che teTaluM badhu tethIye atyadhika muzkela uMce caDhavAnuM kArya che, emAM avAranavAra viSronI AzaMkA rahe ja che. vidyonA kAraNe uMce caDheaA--vikAzanA unnata mArgamAM AvelA AtmA nIce uMDA gartAmAM paTakAya che. ahIMyA jainasAdhupaNuM pAmyA chatAMya krodha ane abhimAna tene aihika sukhanI lAlasAmAM sapaDAve che, te ugra tapa ane ujjavala cAritra eka niyANAmAM pANIne mUlye vecI de che, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 bhagavAna mahAvIrasvAmInA pUrvabhava sAdhu thayelA vizvabhUti eka vAra mathurAmAM gaucarI nIkaLyA che. madhya tapI rahyo che; ugra tapasyAthI sAdhujInuM zarIra taddana durbala ane zuSka thaI gayuM che. teo adIna bhAve nIcuM joI cAlyA jAya che, tyAM acAnaka eka gAya sAthe athaDAvAthI munirAja nIce paDI jAya che. A vakhate munirAjano kAkAno putra vizAkhAnaMdI lagna mATe tyAM Avela che eNe, gAye munirAjane pADI nAMkhyA te joyuM ane pUrvanI oLakhANa sAthe hasatAM hasatAM kaTAkSamAM bolyo " kayAM gayuM keThAMnAM phaLone pADavAnuM tAruM baLa ?" A sAMbhaLI tapasvI munirAjane kedha caDyo ane gAyane zAMgAthI pakaDI AkAzamAM uchALI pitAnuM baLa batAvyuM ane sAthe ja niyANuM karyuM ke "A tapasyAnA baLe bhavAMtaramAM huM mahAbaLazALI ane A vizAkhAnaMdInA nAza mATe thAuM." tyAMthI pApanI AlocanA kyA vinA ja mRtyu pAmI vizvabhUti muni mahAzukramAM deva thAya che. tyAMthI thavI bharatakSetranA pitanapura nagaranA ripakatizatru rAjAnI putrI mRgAvatI ke jene tenA pitAe (rAjA ripupratizatruo) ja pitAnI patnI banAvI hatI enI kukSimAM sAta svathI sUcita putrarUpe janme che. marIcina bhavamAM karela kulamadano punaH ahIM udaya thAya che. rAjakula kharuM; ucca jAti kharI, paNa janma kayAM, konI kukSimAM; je pitAe putrIne janma Ape; e ja pitAe putrIne rUparAzi upara mugdha thaI jene pitAnI patnI banAvI e putrIpanInI kukSimAM janma e keTaluM niMdya ane gahaNIya kahevAya ! paNa karmane zarama nathI e AnuM nAma! te mahAbalazAlI vAsudevarUpe janme che paNa duniyA te tene putrI patinA putra tarIke ja oLakhe che ! ahIM vizvabhUtinuM nAma tripuSTa paDe che. anukrame yuvAvasthAmAM zALAnA khetaramAM bhayaMkara siMhane hAthathI vinA zatre ja mAre che. A siMha e ja hato ke jeNe sAdhupaNAmAM vizvabhUtinI mazkarI karI hatI ane vidhati munie jene mAravAnuM niyANuM bAMdhyuM hatuM. dhyApAlakanA kAnamAM sIsuM reDAve che: vizvabhUtine java tripuSTa bhavamAM punaH eka ugra pApa kare che. paNa te marIcinA bhava jevI mithyA prarUpaNuM nathI karatuM. A bhavanuM uca pApa e che ke te zayApAlakanA kAnamAM unuM unuM sIsuM reDAve che ane potAnI sattAne mada-abhimAnane para batAve che. paNa A pApanuM pariNAma kevuM kaTu ane bhayaMkara Ave che e ApaNe vIranA bhAvamAM joIe chIe. A sivAya paNa bIjAM aneka ujha pApa bAMdhI ahIMthI mRtyu pAmI tripRSTa vAsudeva sAtamI narake jAya che. tyAMthI siMha thaI cethI narake jAya che ane evI rIte te tiryaMca ane manuSya bhavamAM rakhaDe che. 1. sAdhu thayA pahelAM vizvabhUtie pitAnA virodhIone eka muThThI mArI keDInA jhADamAMthI koThAM pADIne batAvyuM hatuM ke huM virodhIonAM mAthAM AvI rIte toDI-chedI zakavA samartha che. paranta kaTaA premathI evuM nathI karato, Ama kahI pachI dIkSA lIdhI hatI. ahIM e kImAMnA dhake A vastune IzAro karI tenA baLa upara kaTAkSa karyo che, For Private And Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir = = kAtila zrI jana satya prakAza sAya tarapha pragati: tyAM pharatAM pharatAM punaH puNyodaye apara videhamAM cakravartipaNe janme che. anukrame che. khaMDa dharatInA mAlika-adhipati thayA pachI nyAyathI prajAnuM pAlana karI prajApati bane che. ane e kSaNika rAjayalakSmIne tilAMjali daI zrI piTTIlAcArya pAse AhutI dIkSA ce che. eka kaTi varSa sudhI ujajavala cAritra pALe che. ugra tapazcaryA paNa kare che. sukemala dehane dame che. aneka pUrvakRta karmone bALe che-khapAve che ane adIna bhAve AvatAM kaSTone bhogave che. A koTi varSanA ujajavala cAri ghaNuM kAma karyuM. emane sAdhaka dazAmAM lAvI mUkyA. A pachI temane cAritrane udaya hareka (devA sivAyanA) bhAmAM Ave che. ane teo sAdhyanI vadhu ne vadhu nikaTa jatA jAya che, tIthara nAmakarmanuM upArjana: tyAMthI kALadharma pAmI mahAzukramAM devapaNe utpanna thAya che ane tyAMthI vI chatrA nagarImAM naMda nAme rAjaputra thAya che. A bhave vIra prabhu thavA pahelAMne trIjo bhava che. anukrame covIza lAkha varSa rAjya pALI--gRhastha dazAmAM rahI---pachI bhAgavatI dIkSA lyuM che. A bhavamAM tIrthaMkaranA bhavanI pUrepUrI taiyArI thAya che. jema bahu dUra dezamAM janAra, vacamAM AvatAM bhayaMkara jaMgala, ane samudro Adine vaTAvavA yogya sAmagrI ekatrita karIne jAya che; egya pAtheyane saMpUrNa saMgraha kare che tema ahIM tIrthakarane bhavane cagya mahApuNya rAzi upArjana kare che. sAdhaka dazAne pUrepUro vikAsa ahIMthI ja zaru thAya che. je mahAna bhavya padanI prApti mATe jevI yogyatA joIe, je bhUmikA joIe, saMsArabharanA purvaka ItihAsamAM amara sthAnanI prAptinAM je sAdhana joIe, mahAvIrane yogya je puruSArtha, je puNyasaMcaya, je AtmabaLa, je gAMbhIrya - agAdha gAMbhIrya joIe tene saMcaya ahIM pUrepUro thAya che. ApaNe vartamAna covIzInA dareka tIrtha karavA karatAM paramAtamAM zrI mahAvIradevanA bhavamAM je vizeghatA, je kSamatA, je sahanazIlatA. udAratA Adi joIe chIe e badhuM temanA judA judA bhavAnA abhyAsane ja pratApa che. tenuM jema vadhAre tapA tema vadhu ujajavala thAya ema vIra prabhu paNa pahelAMnA bhAmAM khuba tapyA che jethI tIrthakarane bhavamAM vadhu AkarSaka lAge che. marIcinA bhAvamAM je achakalApaNuM ke adhurApaDyuM hatuM, je yogabhraSTatA sAMpaDI hatI te badhAne badale A bhavamAM vaLI jAya che. A (naMdanaRSi-muni) nA bhavamAM kevI taiyArI kare che e ApaNe kalikAlasarvata zrI hemacaMdrAyuM che triSaSTizalAkApurucaritra" nA dazamAM parya mAMnA zabdomAM ja vAMcIe: "niraMtara mApavAsa karavA vaDe pitAnA bAmaNane utkRSTa sthitie pahoMcADatA. naMdanamuni gurunI sAthe grAma, Akara, ane puramAM vihAra karavA lAgyA. te banne prakAranA apadhyAnathI ane dvividha baMdhanathI varjita hatA. traNa prakAranA daMDa, traNa prakAranA gaurava ane traNe jAtinA zalyathI rahita hatA. cAra kaSAyane temaNe kSINa karyA hatA. cAra saMjJAthI vajita hatA. cAra prakAranI vikathAthI rahita hatA. caturvidha For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ha bhagavAna mahAvIrasvAmInA pUrvabhava 171 dharmamAM parAyaNa hatA. ane cAra prakAranA upasargothI paNa temane udyama akhalita hati. paMca vidha mahAvratamAM sadA ughogI hatA; ane paMca vidha kAmanA sadA dveSI hatA. pratidina pAMca prakAranA svAdhyAyamAM Asakta hatA. paMca prakAranI saMmattine dhAraNa karatA hatA; ane pAMce Indriyone jItanArA hatA. jIvanikAyanA rakSaka hatA. sAta bhayanA sthAnathI varjita hatA. ATha madanA sthAnethI vimukata hatA. navavidha brahmacaryanI gukhane pALatA hatA. e daza prakAranA yatidharmane dhAraNa karatA hatA. samyaka prakAre ekAdazAMganuM adhyayana karatA hatA. bAra prakAranI yati pratimAne vahana karavAnI racivALA hatA. duHsaha evI parISahanI paraMparAne teo sahana karatA hatA. teone kaI paNa prakAranI spRhA na hatI. AvA te naMdanamunie eka lAkha varSa paryata tapa karyuM. e mahAtapasvI, mahAmunie ahaMta bhakita vagere nA sthAnake nA ArAdhanathI du:khe meLavI zakAya evuM tIrthakaranAmakarma upAmyuM.'' A bhavanI A ugra tapazcaryA ane parISahasananA pratApe ja hoya tema vIra prabhunA bhavamAM teo mahAtapasvI bane che ane vara voraM ta nuM gauravavatu birUda pAme che. temaja parISahasananI paNa abhUta, advitIya ane alaukika zakti pAme che ane antamAM bhAvanA bhAve che : prANI eka ja janme che, ekalo ja mRtyu pAme che, eTale ja sukha ane du:khane anubhave che x x x dhIra ke kAyara sarva prANIo avazya bharavAnuM to che ja, parantu buddhimAna puruSe evI rIte karavuM ke punaH punaH maravuM na paDe ! mAre ahaMta prabhunuM zaraNu ho, siddha bhagavaMtanuM zaraNuM haja, sAdhuonuM zaraNa ho ane kevaLI bhagavaMte kahelA dharmanuM zaraNu ha! jinadharma mArI mAtA che. guruo pitA che. sAdhuo ane svadharmIo mArA badhuo che. e sivAya A saMsAramAM sarva jALavat che." A ja zubha bhAvanA ane zubha puruSArtha je temaNe marIcinA bhavamAM karyo hota te e jIvane ATaluM rakhaDavuM na paData. antamAM samasta bhAnAM pAponI AlocanA karatA, tIrthakarone vaMdana karatA, paMca parameSTine namatA, sarva jI sAthe kSamA yAcanA karatA " sAvadya bAhya tathA AtyaMtara upAdhine huM mAvajIva mana vacana kAyAthI visarAvuM chuM. huM yAjajIva catuvidhi AhArano tyAga karuM chuM ane carama uchavAsa samaye dehane paNa visarAvuM chuM. ema vicAravA pUrvaka duSkarmanI gaINa, prANIonI sAmaNa, zubha bhAvanA, catu zaraNuM, namaskAra-maraNa ane anazana A ja prakAranI ArAdhanA karI naMdanamuni dharmAcAryane, sAdhuone, sAdhvIone khamAvavA lAgyA. anukrame sATha divasanuM anazana karI, pacIza lAkha varSanuM kula AyuSya pALI, kALadharma pAmI naMdanamuni prANuta devalokamAM utpanna thAya che. aMtima bhAva - zrI mahAvIra svAmI : - devalokamAM paNa samyagadaSTi decita kAryakrama karI tIrthakara devonA kalyANakotsava AdimAM bhakti ane zraddhApUrvaka bhAga laI nimehapaNe evI manuSya lokamAM janme che For Private And Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAtika zrI jaina satya prakAza A temane tIrthakarane bhava che. ahIM paNa avazeSa rahela nIca gotrakama udaya Ave che ane temane bhikSukulamAM AvavuM paDe che. 82 divasa tyAM rahI pachI hariNagamethI devadrArA garbhanuM haraNa thAya che ane trizalA rANInI kukSimAM Ave che. karmarAjAnA jhapATAmAMthI koNa chuTI zake? ene koInI zarama nathI. eka mahAna jagadudhAraka, mahApuNyapuMja, mahAtmAne karmavaza bhikSu mAtAnI kukSimAM rahevuM paDe e ochI duHkha ane zaramanI vAta che? paraMtu karmarAjA AgaLa konuM cAle tema hatuM ? temaNe bhara yuvAnImAM dIkSA lIdhI. cAra jJAna pragaTavAM chatAM ye ghaNuM karmo bAkI hatAM jenA pratApe temane sADA bAra varSa paryata ghara parISahe, bhayaMkara upasargo rahevA paDyAM. ghera tapazcaryA karI, anArya dezamAM vicarI aneka avahelanA sahI temanA kAnamAM khIlA bheMkAyA; saMgame cha mahInA sudhI karIne ThAma besavA na dIdhA; AhArapANI levA na dIdhAM ane jagatamAM koI paNa mahApuruSane sahevA na paDyAM heya evAM duHkha ane upasargo karyA. ane karma khapAvI vardhamAna kumAra sAdhya padane pAmyA. kevaLajJAna, kevaLadarzana pAmyA ane jagaduddhAraka mahAvIra banyA. mahAvIra bananAre kevI gyatA meLavavI joIe, kevI kSamA, sahanazIlatA, udAratA, mahAnubhAvatA keLavavI joIe enuM jIvatuM jAgatuM daSTAMta A ja che. badhAe tIrthakaro pUjya khasa, karma zatrune jItanAra paNa kharA parantu antima tIrthaMkaranA jIvanamAM je Adarza ApaNane maLe che evA anya bhAgye ja jaDe che. zrI vIraparamAtmAnuM jIvana, vikAsakramanuM eka adabhUta daSTAnna pUruM pADe che ! ahIM ApaNe theDI vicAraNA karI laIe. nayasAranA bhavathI ja vIra prabhunA bhavonI gaNanA kema karI? enuM kAraNa e ja che ke jyAM sudhI jIva apUrvakaraNa nathI kare ane tene samyakatvanI prApti nathI thatI tyAM sudhI jIva sukAna vinAnA nAvanI mAphaka saMsArasAgaramAM aniyaMtritapaNe - Ama tema DAvyA kare che. ene sAdhyanuM lakSa nathI rahetuM. tema samyakatva vinAno jIva paNa svachaMdapaNe saMsArasamudramAM rajhaLapATa karyA kare che. samyakatva vinAnuM jIvana ja nakAmuM ane lakSahIna manAya che. samyakatva vinAnI kriyA paNa ekaDA vinAnA mIMDA jevI kahI che samyakatva vinAnuM jJAna, dhyAna, tapa, saMyama, svAdhyAya, tIrthayAtrA, pUjA, pauSadha, pratikramaNa Adi ajAgalastanavata che. are eTaluM ja nahi kintu e badhuM duHkhaprada, kaSTaprada che. nayasAranA bhavamAM samyakatva prApti thaI jainadharmane e siddhAnta che ke have eka vAra vikAsanAM darzana pAmyA pachI yadi te sIdhe ja mArge cAle te te jaladI cidAnaMdamaya banI jAya che, zAzvata sukhane - mokSapadane adhikArI thAya che. paraMtu jainadharmano siddhAnta ema paNa mAne che ke eka vAra jIva vikAsa sthAne pahoMcyA pachI adha:patanA mArge paNa utarI jAya che. manuSya jIvanamAM je vikAsadarzana thayuM ane adhaHpatana ne thayuM te ene pUrNa vikAsa kyAre thaze e nizcita na kahevAya paNa jaladI sAdhya siddhi maLe che, emAM saMdeha nathIparaMtu vikAsa-darzana pAmelA jIvana adhaHpAta thavA chatAMye, asala sthAne, mULa sAdhya-sthAne AvatAM tene vadhAre samaya nathI lAgato. For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 1 bhagavAna mahAvIrasvAmInA pUrvabhava samyakatvanI prAptinuM prathama lakSaNa ja e che ke e jIvanI pudagala rasikatA ghaTe che; te vibhAva dazAmAMthI svabhAva dazAmAM Ave che tene viSaya kaSAya upara aruci, abhAva jAge che ane e chavano saMsAra paNa parimita bane che. paratuM samyakatvanI prApti pachI kadAca te ulTa mArge utarI jAya to paNa e jIva prakAzano AnaMda, vikAsa darzanane parama AhAda bhUlato nathI ane punaH sarala mArge AvI lAMbA samaye paNa avazya AtmakalyANa meLave che. nayasAranA bhavamAM e jIva vikAsane mArga-samyagadarzana pAme che paraMtu e ja jIva marIcina bhavamAM mithyA-usUtraprarUpaNuM dvArA punaH adhaHpatanA uMDA gartAmAM paTakAya che. parantu samyagadarzananI jhAMkhI punaH thoDA bhomAM thAya che ane te AlaMbana meLavI punaH vikAsanA mArge paLe che. ane chevaTe lAMbA samaye paNa sAdhyasiddhi kare che. A daramyAna A jIva ApaNane ghaNo ghaNo upadeza Ape cheH pUrvabhavanI e ghaTanAone upadeza: ApaNe dharmamAgamAM ke tattvajJAnanI prarUpaNAmAM asatyane satya kahIe te tethI mahAanartha nIpaje. syAdvAdano artha evo nathI ke asatyane paNa satya kahevAya. marIci pakSa-vyAmohamAM AvI jaI mithyA dharmane paNa sAco dharma kahevAnuM sAhasa kheDe che, pariNAme te bhava-bhramaNa ane saMsAravRddhi upArje che. jIva asAvadhAnapaNe kayAreka evAM karma karI bese che ke jene bhogavatAMapAvatAM ghaNo samaya jAya che. hasatAM bAMdhelAM karmo ratAM paNa nathI chuTatAM e avazya khyAla rAkhavAnI jarura che. sAthe ja vRthA abhimAna karanArA, ahaMbhAva ane mamatva batAvanAra mahAnubhAvo marIcino bhava tapAse ! emAM ahaMbhAva, abhimAna ne kuLamada karavAnuM je kaTu pariNAma bhogavavuM paDayuM che ene abhyAsa kare ! sattAne mada kevo aniSTa che--kevo khUra che e vastu triySTane bhava ApaNane barAbara batAve che. potAnI sattA, nAnI ke meTI sattA, ane vaibhavanA baLe bIjAne pIDavA, duHkhI karavA, garIbone, anAtha, asahAya, niraparAdhI jIvone raMjADavA, nokarone dabAvavA enuM phaLa kevuM maLe che; emAM keTalI anucitatA ane amAnuSikatA che enA pATha mATe tripuSTano bhava daSTAntarUpa che. e bhavana karela sattAmada e jIvane kaI gatie pahoMcADe che, tene e ja duHkhe punaH punaH kevI rIte bhogavavAM paDe che ene abhyAsa karavAnI jarUra che. je jIve dvArapAlanA kAnamAM garama garama sIsuM reDAvyuM, e ja jIvane vIrabhunA bhavamAM e ja jIvanA hAthe kevI AkarI, hRdayabhedaka vedanA sahevI paDe che e samajavA jevuM che. kSaNika krodhanA AvezamAM AvI jeo na karavAnuM karI bese che temane kevuM phaLa bhogavavuM paDe che te mATe teo A pATha jarura bhaNe, vAMce, vicAre ane jIvanamAM utAre. temaja A pahelAM vizvabhUtine bhava paNa ApaNane mahAna bodha Ape che, For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza kAtika paraMtu "jenuM chevaTa sAruM enuM sau sAruM" e mATe tIrthakara pahelAMne trIjo bhava - naMdanamunino bhava juo. emAM je mahattA, je mahAnubhAvatA, je sAdhucaritA, udAratA, kSamA, vIratA, dhIratA, ujavala jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanA ane mahAna tapazcaryA maLe che te ApaNane mugdha kare che. je divase ApaNI A dazA Avaze tyAre ApaNuM kalyANa dUra nathI, e ja prabhu mahAvIradevanA pUrva jIvanane sAra che. dareka AvuM Adarza jIvana ghaDavA prayatna kare e ja zubhecchA ! paramAtmA mahAvIradevanA pUrvajIvananuM AvuM varNana vAMcatAM ApaNane jaina zAstrakAranI satyapriyatA barAbara jaNAI Ave che. svadharmanA ISTa devAdhidevanA caritracitraNamAM paNa temaNe kyAMya atyukti, mithyA kalpanA ke satyanuM gopana nathI karyuM. marIcinA bhavanI asatyavAdItA jAhera karI, sAtamI narake, cothI narake tathA anyAnya turacha yonimAM janma bedhaDaka jAhera karyA. A jIve karelAM aghora pApa nirbhIkatAthI batAvyAM. sAthe evI dazAvALo jIve paNa sAdhaka banI, vikAsa pAmI sAdhyasiddhi pAme che, ema batAvI ApaNane zIkhavyuM ke dareka prANI sAdhaka banIne vikAsa-mArganuM darzana karI zake che ane pitAnA aMtima sAdhyane jaladI prApta karI zake che. ApaNe paNa AtmasiddhinA e mArge pIe e ja bhAvanA : kalyANanI sAdhanA nAlaM te tava tANAe vA saraNAe vA, tumaMpi tesiM nAlaM tANAe vA saraNAe vA / jANittu dukhaM patteyasAyaM aNabhikantaM ca khalu vayaM saMpehAe khaNaM jANAhi paMDie jAva sottaparinnANehiM aparihAyamANehiM Ayalai sammaM samaNuvAsejjAsi-tti bemi / (2 : 68-71) tArAM sagAMsaMbaMdhI, viSayAga ke dravyasaMpatti tAruM rakSaNa karI zakatAM nathI, ke tane bacAvI zakatAM nathI; temaja, tuM paNa temanuM rakSaNa karI zakato nathI, ke temane bacAvI zakato nathI. darekane pitAnAM sukha duHkha jAte ja bhogavavAM paDe che. mATe, jyAM sudhI pitAnI uMmara haju mRtyuthI gherAI nathI, tathA zrotrAdi inuiM baLa temaja prajJA smRti medhA vagere kAyama che, tyAMsudhI, avasara oLakhI, zANA puruSe potAnuM kalyANa sAdhI levuM joIe. -zrI AcArAMgasUtra [["mahAvIrasvAmIne AcAraghama " mAMthI ] For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattAvIza bhava zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA sattAvIza bhavamAM banela jANavA yogya ghaTanAonI saMkSipta noMdha lekhaka-munirAja zrI suzIlavijayajI zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA dave nayasAra nAmanA bhavamAM samyakatvanI prApti karI eTale te bhava prathama bhava tarIke gaNAya che. tyArathI laIne temaNe meTA moTA sattAvIza bhava karelA che. A sivAyanA ghaNaya nAnA nAnA bhAvo paNa karelA che, paNa zAstrakAroe e bhone gaNatrImAM lIdhA nathI. A sattAvIza bhavamAMne chelle bhava te zrI mahAvIra svAmIne bhava ! [ utpattisthAna ] [ jANavA gya ghaTanA ] 1lo bhava-sAra nAmanA grAmaciMtaka hatA. A prathama bhavanI andara araNyamAM bhUlA paDelA munivarone dAna ApyuM hatuM, ane temane rastA upara caDhAvyA hatA, tethI A bhavanI andara temaNe samyakatva upArjana karyuM hatuM. rajo bhava-saudharmadevalokanI aMdara palyo pamanA AyuSyavALA devapaNe utpanna thayA, * 3je bhava-prathama tIrthakara je iSabhadeva A trIjA bhavanI andara tIrthakara bhagavAna, temanA putra je bharata bhagavAna je RSabhadeva, temanI pAse saMyama cakravatI, temanA putra marIcipaNe aMgIkAra karyo, ane pAchaLathI te saMyamane utpanna thayA. [marIcine bhava ] choDI dIdho. ane uca kulanuM abhimAna karavAthI nIca gotrane baMdha thaze. ane usUtrabhASaNa karavAthI eka koTAkoTi kAla pramANa saMsArane vadhAryo. ka bhava-pAMcamA brahmadevalokanI aMdara daza sAgaropamanA AyuSyavALA devapaNe utpanna thayA. ame bhava-kallAka nAmanA gAmane viSe uttara avasthAmAM tridaMDI saMnyAsI eMzI lAkha [8000000] pUrvanA thayelA che. A pAMcamA bhavamAMthI AvIne AyuSyavALA kauzika nAme brAhmaNa thayA. keTalAka kSullaka bha karyA che. For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza daDe bhavasthaNA nAmanA gAmamAM be tira uttara avasthAmAM tridaMDI saMnyAsI lAkha [7ra00000] pUrvanA AyuSya- thayA che. vALA puSyamitra nAmanA brAhmaNa thayA. 7mo bhava-saudharmadevalokanI aMdara madhyama sthitivALA devapaNe utpanna thayA. 8mo bhava-caitya nAmanA gAmanI aMdara pazrata avasthAmAM tridaMDI saMnyAsI cosaTha lAkha [6400000] pUrvanA thayA che. AyuSyavALA anyadyota nAmanA brAhmaNa thayA. 9mo bhava-IzAna devalokane viSe madhyama AyuSyavALA devatApaNe utpanna thayA. 1me bhava-maMdira nAmanA gAmamAM A dazamA bhavanI andara paNa chappana lAkha [56 00000] pUrvanA tridaMDI saMnyAsIpaNuM aMgIkAra karela che. AyuSyavALA agnibhUti nAmanA brAhmaNa thayA. 11ma bhava-sanakumAra devalokane viSe madhyama AyuSyavALA devatApaNe utpanna thayA. 12mo bhava-zvetAMbika nAmanA nagaramAM A bAramA bhavamAM tridaMDI saMnyAsI cummAlIza lAkha [4400000] pUrvanA paNuM aMgIkAra karela che. AyuSyavALA bhAradvAja nAmanA vika thayo. 13 bhava-mahendra nAmanA devalokane viSe A teramA bhavamAMthI vIne keTalAka madhyama sthitivALA devatApaNe utpanna zullaka bhavo karyo che. thayA. 14 bhava--rAjagRhI nagarImAM cotrIsa uttarAvasthAmAM tridaMDI saMnyAsIpaNuM lAkha [34000 00] pUrvanA AyuSya- aMgIkAra karela che. vALA sthAvara nAmanA brAhmaNa thayA. 15mo bhava-brahma nAmanA devalokane viSe A paMdaramA bhavamAMthI avIne madhyama sthitivALA devatApaNe utpanna keTalAka nAnA bhavo karyA che. thayA.. 16 bhava-rAjagRhI nagarImAM vizvanaMdI A seLamA bhavanI andara yuvAnAmanA rAjA hatA, temanA nAnA vasthAmAM ja cAritrane grahaNa karyuM hatuM, ane putra vizAkhabhUti nAmanA ane nirmala cAritra pALyuM hatuM. cArItranI temanI strI je dhAraNI, temanAthI andara mahAna tapazcaryA karI hatI. e vizvabhUti nAme putra thayA. tapazcaryAnA pAraNe mathurA nagarImAM gocarI For Private And Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 19ii sattAvIza bhava 177 levAne mATe jatAM temanuM kSINa zarIra joIne vizAkhAnaMdIe temanI mazkarI karI tethI temane krodha utpanna thayo. ane te ja bhavamAM temaNe tene mAravAne mATe niyANuM karyuM. 17mo bhava-mahAzukra nAmanA devalokane viSe utkRSTa AyuSyavALA devatApaNe utpanna thayAM. 18mo bhava-corAzI lAkha [8400000] vizAkhAnaMdine chava ghaNo bhava karI pUrvanA AyuSyavALA tripRSTha vAsudeva tugirimAM kezarIsiMhapaNe utpanna thayo. thayA. e siMhane temane A aDhAramA bhavanI andara vadha karyo. A vakhate gautamasvAmino chava A tripuSTa vAsudevanA sArathIpaNe hatA. ane A ja bhavamAM zaiyApAlakanA kAnamAM tapAveluM zIzuM reDAvI te zaiyyapAlakane mArI nAkhe, tethI temane asAtA vedanIya nikAcita karma bAMdhyuM. te karma temane chelA tIrthakaranA bhavamAM kAnanI andara khIlA nAkhavArUpe udayamAM AvyuM. 19me bhava-sAtamI je tamastama:prabhA nAmanI nArakI tene viSe nArakIpaNe utpanna thayA. 20mo bhava-kezarIsiMhapaNe utpanna thayo. rAme bhava-cothI paMkapribhA nAmanI je nArakInA bhavamAMthI AyuSya pUrNa nArakI tene viSe nArakIpaNe utpanna thaye tiryaMcanA bhavamAM AvyA. tyAMthI temaNe manuSya ane tirtha"canA ghaNu be ryA che. rame bhava-rathapura nagarane viSe vimala A bAvIzamA bhavanI andara eka nAme rAjA thayA. vakhate vanamAM krIDA karavAne mATe gaelA. tyAM pIDa pAmatA evA mRgalAone cheDAvyA. te dayAbhAva ane bhadrika pariNAmathI manuSyagatine baMdha karyo. chevaTe temaNe dIkSA lIdhI, tyAM temaNe mahAna tapazcaryA karI ane cakravatInI padavIne lAyaka kama upArjana karyuM. chellI avasthAmAM eka mAsanuM anazana karI zubha bhAvathI kAla karyo. 23mo bhava-apara videhamAM corAzI lAkha [8400000] pUrvanA AyuSyavALA priya mitra nAmanA cakravartI thayA. thayI. For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - - ke ke - satya prakAza 24mo bhava-zukra devalokamAM sattara sAgaropamanA AyuSyavALA devatApaNe utpanna thayA. rAme bhava-bharatakhaDanI andara chatrA A pacIzamAM bhavanI andara covI nAmanI nagarIne viSe pacIza lAkha lAkha [2400000] varSanI ummara sudhI rAjya [2500000 pUrvanA AyuSyavALA bhagavyuM, tyArapachI rAjyane tilAMjali naMda nAme rAjA thayA. daIne piTIlAcArya pAse saMyamane aMgIkAra karyo. temAM mApavAsa, vIzasthAnapadanuM ArAdhana karyuM ane A 25mAM bhavanI andara tIrthakara nAmakarmane baMdha pADayo. prAMne sATha divasanuM anazana karyuM. ra6mo bhava-prANata nAmanA dazamAM devalokamAM puSpottara nAmanA vimAnamAM, upapati nAmanI zayAmAM, vIza sAgaropamanA AyuSyavALA devatApaNe utpanna thayA. 27me bhava--trizalAnandana, kAzyapa gotrIya, botera varSanuM AyuSya bhogavI prAMte carama tIrthakara, siddhArtha rAjAnA sarva ghAti ane aghAti karmane kya karI putrapaNe utpanna thayA. anaMta, avyAbAdha, avicala evA mekSa[mahAvIrasvAmI] padane prApta karyuM. carama tIrthakara zramaNa bhagavAna mahAvIra paramAtmAne A antima bhAva che. A anittama bhAvamAM prabhu mahAvIre AgAmI bhavanA AyuSyane baMdha pADelo nathI. carama zarIrI sivAya sarva prANIo AgAmI bhavanA AyuSyano baMdha pADavA sivAya maraNanI aMtima parAkASTAne pAmI zakatA nathI, e jagatanA sarva prANIone mATe sAdhAraNa niyama che. duniyAnA sarve prANIoe pUrve anaMtA kALamAM anaMtA pulaparAvartana karelA - hoya che. kevaLa je bhavane viSe prANI samyakatvapaNAne prApta kare che, tyArathI te utkRSTamAM utkRSTa apAdhapula parAvartana kALamAM niyamapUrvaka rAgadepathI paripUrNa evA saMsArano aMta karI anaMta, avyAbAdha, avicala evA mokSapadane prApta kare che. prabhu mahAvIre A aMtima bhavane viSe chadmasthAvasthAmAM apramatta dazAmAM rahI rAga rUpI mahAna zatruone chatavAne mATe aNahiArI padanI vAnagIrUpa mahAna tapazcaryAne karIne anaMta avyAbAdha evA mokSapadane prApta karyuM. A padane prApta karanAra prANIo pitAnuM Atmadravya zuddha ane sphaTikaratnanI peThe ati nirmaLa banAve che. kAzyapagotrIya, trizalAnaMdana, carama tIrthakara zramaNa bhagavAna mahAvIra paramAtmAe anaMta, avyAbAdha, avicala evA mokSapadanI je Rddhine prApta karI che, tevI Rddhi prApta karavAne mATe duniyAnA sarve prANuo udyamazIla bane, e ja bhAvanA ! For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org mathurAno kaMkAlITIlo ane bhagavAna mahAvIranA jIvananA be viziSTa prasaMgo lekhakaH-- munirAja zrI danavijayajI - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mathurAnA ka'kAlITIlAnA khodakAma daramyAna maLI Avela jaina derAsara ane mUrtinA TukaDAo, zilAlekhA ke zilAlekhAnA bhagna thayelA avazeSo, AyAgapaTTo ane kAI kAI patharA upara kheAdavAmAM AvelAM citrA ke je citrAmAM jaina mAnyatAnusAranI kAinA kAI aitihAsika ghaTanAonuM citraNa karavAmAM AvyuM che te badhI vastue e jainazAstromAM varNavAmAM Avela keTalIka AnAenI aitihAsika bAjU upara ghaNA sArA prakAza pADayo che. je vidvAne kaTalIya bInAne aitihAsika prAmANya ApavAmAM acakAtA hatA teo paNa mathurAmAM maLI AvelA A bhagnAvazeSonA barAbara abhyAsa karavAthI te khInAene sAcI aitihAsika mAnatA thayA che. paramAtmA mahAvIradevanA jIvananI keTalIka viziSTa ghaTanA evI che ke jenuM kevaLa buddhibaLathI pRthakakaraNa karavAmAM Ave athavA to e ghaTanAnA satyanI kasoTI kavaLa buddhi upara ja karavAmAM Ave te| e ghaTanAnA ukela lAvatA mAsa vimAsaNamAM paDI jAya ! AvI ghaTanAone ukela buddhinI sAthe sAthe zAstrIya-bahAne meTA AdhAra levAmAM Ave te ja thaI zake ! astu. e viziSTa ghaTanAo : bhagavAna mahAvIradevanA jIvananI evI viziSTa ghaTanAmAM A be ghaTanAone paNa samAveza thAya che: 1. garbhApaharaNa ( bhagavAna mahAvIra svAmInuM garbhAvasthAmAM eka mAtAnA udaramAMthI bIjI mAtAnA udaramAM parivartIna thavA)nI ghaTanA ane 2 bAlyakALamAM AmalakIkrIDA vakhate devane parAsta karavAnI ghaTanA. jaina AgameAmAM A banne ghaTanAe saMbaMdhI ullekha maLe che ane dhurAmAMthI maLelA citrAmAM paNa A ghaTanAnAM citrA maLatAM hovAthI e citrAnI sAthe jainazAstrAmAM `ita ullekhAnA samanvaya batAvavAne prastuta lekhano Azaya che. eTale e citrA saMbaMdhI vicAra karyAM pahelAM ApaNe jaina AgamomAM viSNu ta e ghaTanAone ullekha tapAsIe. For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 180 zrI jaina satya prakAza ati jainazAstrA mukhya rIte 1 mULa Agama, 2 niyukti, 3 bhASya, 4 TIkA ane pa cUrNi; A pAMca bhAgomAM vaheM'cAyelAM che. ane emAMnA keTalAMkamAM paramAtmA mahAvIradevanA jIvana-mRttAntanA ullekha maLI Ave che. khAsa karIne ArAcAMga sUtra, sUtrakRtAMga sUtra, vyAkhyAprApti (bhagavatIsUtra), kaputra, ane Avazyaka niyuktimAM e saMbadhI vizeSa vana maLe che. Agama-vati garbhApaharaNanI ghaTanA : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAna mahAvIrasvAmInA jIvananA 6 viziSTa prasa`geAmAMnA bIjo prasaMga garbhApaharaNanA che. enuM savistara varNana zrI AcArAMgasUtranA bhAvanA adhyayanamAM nIce pramANe Apela che : STOR samaNe bhagavaM mahAvIra imAe osappiNIe susama susamAe samAe vIi kantAe, susamAe samAe vIikantAe, susamadussamAe vIikantAe, dussamasusamAe bahu vIikaMtAe panahattarIya vAsehiM mAsehiM ya addhanavamehiM seserhi je se gimhANaM cautthe mAse aTTame pakhe AsAhasuddhe tarasaNaM AsADhasuddhassa chuTTI pakkheNaM hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaNaM .... vaddhamANAo vimANAo vIsaM sogarAvamAI AyuyaM pAlaittA AukkhaeNaM, ThiikkhaeNaM, bhAvakkhaNaM cue, caittA iha khalu jambudIveNaM dIve bhArahe vAse dAhiNaDDhamarahe dAhiNamANa-kuNDapurasannivesamma usabhadattassa mAhaNassa koDAlasagottassa devAnaMdAe mAhaNIe jAlaMdhara guttAe sIhubhavabhUSaNaM appANaM kucchisiM gandhaM vakante / ..... taoNaM samaNe bhagavaM mahAvIre hiANukappaeNaM deveNaM jIyameyaM tikaDu je se vAsANaM tacce mAse paMcame pakkhe Asoyabahule tassaNaM Asoyabahulassa terasIpakkheNaM hatyuttarAhiM nakkhateNaM jogamuvAgaeNaM bAsIhiM rAIdiehiM vaikaMtehiM tesI imassa rAIdiyassa pariyAe vamANe dAhiNa - mAhaNa - kuMDapurasannivesAo uttara- khattiya - kuMDapurasannivesammi nAyANaM khattiyANaM siddhatthassa khattiyassa kAsavaguttassa tisalAe khattiyANIe vAsidRguttAe kuchasi ga sAhara / je viya se tisalAe khattiyANIe kucchisi ganbhe taM piya........ devAnaMdA kucchisi garbha sAharai / -sUtra (176) arthAta--" zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmI A avasarpiNI, kALamAM suSamasuSamA (pahelo yAro) vAtI gaye chate, suSamA (mIle maare|) vItI gaye chate, suSamahupabhA ( trIjo ArA ) vItI gaye chate ame dudhamasuSamA ( cauthA ArA ) ne ghaNA kALa vyatIta thaI gayA pachI tenA 75 varSa ane sADA A mahinA bAkI rahyA tyAre te samaye grISmaRRtunA cothA mahinAmAM, AThamA pakhavADiyAmAM bhASAI suTTI char3anA hivase ( rAtrinA sabhaye ), uttarAsgunI nakSabhamAM, x X For Private And Personal Use Only X Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - mathurAne kaMkAlI DhIlo * * vardhamAna nAmanA vimAnamAMthI, vIsa sAgaropamanuM AyuSya bhogavIne e AyuSya, sthiti ane bhAvano kSaya thavAthI avyA. evIne A jaMbuddIpanA bharatakSetranAM dakSiNArdha bhAratamAM dakSiNanA brAhmaNa kuMDanagaranI pAse keDAla getravALA RSabhadatta brAhmaNanI jAlaMdhara gotravALI patnI devanaMdA brAhmaNInA udaramAM garbharUpe AvyA. x x x x tyAra pachI zramaNa bhagavAna mahAvIranI hArdika bhakita karavAvALA deve, mAro A paraMparAgata AcAra che, ema vicArIne varSARtunA trIkana mahinAmAM, pAMcamA pakhavADIyAmAM AzAvadI terasane divase uttarAphAzunI nakSatramAM, 82 rAtridivasa pachI 83 mAM rAtridivasanA samayamAM dakSiNanA brAhmaNakuDapuranA saMnivezamAMthI laIne uttaranA kSatriyakuMDapura sannivezamAM snAtakSatriya, kAzyapagetrIya siddhArtha nAmanA kSatriyanI viziSTagotravALI trizalA nAmanI patnInA udaramAM garbha mUkyo. ane trizalA kSatriyANInA udaramAMnA garbhane x x x devAnaMdAnI kukSimAM mUkyo. (A garbha putrIne hata). zrI kalpasUtramAM paNa thoDA ghaNAM pheraphAra sAthe A ja pATha maLe che. Avazkayaka niyukitamAM A ghaTanAno ullekha kavitAbaddha Apyo che, je 4pa0, 4pa7 ane 458mI gAthAmAM maLe che. vyAkhyAprApti (bhagavatI sUtra) mAM garbhapaharaNanA prasaMgane ullekha mAtra maLe che. AmalakI-kIDAnI ghaTanA : AmalakIkIDavAnI vAta bahu lAMbI che. parantu AgamAM ene ullekha saMkSepathI ja maLe che kalpasUtranI kalpakiraNAvalI nAmaka TIkAmAM enuM vizeSa varNana ApeluM che. e ghaTanA saMkSepamAM A pramANe che: vardhamAna kumAranI umara sADAsAta varSanI thaI tyAre eka vakhata teo zaheranA chokarAo sAthe AlamajhI (AMbalI pIMpaLInI) krIDA karI rahyA hatA. A vakhate idra 1. A sthAna bihAra ane rIsA prAMtamAM muMgera jIllAmAM sikaMdarAnI pAse lakavADAthI be mAIla pazcime che. e gAmane atyAre "mAhaNa" kahe che. ahI brAhmaNonI vasatI moTA pramANamAM che. 2. muMgera jIllAmAM sikaMdarAthI be mAIla dakSiNamAM (lI chavI rAjAonI prAcIna rAjadhAnI) lakavADA gAma che. tyAMthI pahADI mArgathI cha mAIla dakSiNamAM parvata upara " janmasthAna " bhUmi che. jenuM prAcIna nAma kuDapura hatuM. pahADa upara caDhavAnA rastAnuM nAma kuMDaghATa che. kaMDaghATana pAsenA ja pradezomAM kSatriyakuMDa sannivezanA prAcIna khaMDerA paDayA che. AzcaryanI vAta che ke tyAM pahADI pradeza hovA chatAM jhADI- ane pANI khUba che. eka bAMdhele pAke kuvo che. ahIMnI ITe nAlaMdAnI ITothI maTI che. janmasthAnane pahADI pradeza atyAre paNa jhAjhAparakhaMDAnA rAjA caMdramaulinA adhikAramAM che. A rAjAnuM mAnavuM che ke teo naMdIvardhana (bhagavAna mahAvIranA bhAI) nA vaMza ja che. 3. kalpasUtranI A TIkAnA kartA mahopAdhyAya dharmasAgara gaNI che, kalpasUtra upara bIjI paNa aneka TIkAo che, For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 182 zrI jana satya prakAza karelI bhagavAnanA baLa ane nirbhIkatAnI prazaMsA sAMbhaLIne tenI parIkSA karavAnA uddezathI eka deva tyAM AvI pahoMce che ane ramata karatAM chokarAone bIvarAvavA mATe moTA sapanuM rUpa dhAraNa karI jhADanI AsapAsa vIMTAI jAya che. sarpane joIne badhA bALako Amatema doDI jAya che. paraMtu vardhamAna kumAra jarA paNa DaryA vagara sapane hAthathI pakaDIne dUra pheMkI de che. chokarAo pharIne bhegA thaIne ramavAnuM zaru kare che. te deva paNa bALakanuM rUpa laIne teonI sAthe ramavA lAge che. ramatanI zarata e karavAmAM Ave che ke je bALaka hAre te jItanAra chokarAne potAnA khaMbhA upara besADe. thoDI ja vAramAM bALaka banela te deva vardhamAna kumArathI potAnI hAra kabula kare che ane temane potAnA khaMbhA upara besADe che. tarata ja te deva, vardhamAna kumArane bIvarAvavA mATe, sAtatADa jevaDuM rUpa dhAraNa kare che. paraMtu A vakhate paNa vardhamAna kumAra leza paNa DaryA vagara pitAnI muThThInA prahArathI te devanuM abhimAna toDI nAkhe che. - vardhamAna kumAranuM A baLa joI devane khAtrI thAya che, te mAphI mAge che ane tyArathI temane vIranuM nAma ApavAmAM Ave che. mathurAmAM maLela patthara upara delAM ci: jainazAstra pramANe ApaNe uparanA banne prasaMgonuM varNana joyuM. A ghaTanAo satya hovAnI zraddhA AjathI be hajAra varSa pahelAMnA lokonA hRdayamAM sacoTa rIte hatI jenI sAkSI be hajAra varSathI paNa pahelAMnA kALamAM patthara upara kotarala e ghaTanAenAM citra uparathI maLe che. AvA, patthara upara beThelA, keTalAya jaina aitihAsika kathAonA prasaMge mathurAnA kaMkAlITIlAnA khodakAmamAMthI maLI AvyA che. emAM A be ghaTanAonAM citrono paNa samAveza thAya che, prAcIna kALamAM mathurA e uttarA SathanI eka virATa jainapurI hatI, je saMbaMdhI vistRta etihAsika ullekha prAkRta tIrthakalpamAM maLe che. A nagaramAM 500 jina maMdire hatAM. ahIM caurAzI nAmanuM eka jinamaMdira hatuM. rAzI AganI vAcanA A ja nagaramAM thaI hatI. ahIM jainenI bahu moTI vasatI hatI. musalamAnonA zAsanakALamAM A nagarInuM patana thayuM. krame karI jinamaMdira bhuzAyI thaI gayAM ane jamInamAM daTAI gayAM. Aje mathurAmAM aneka TekarAo najare paDe che. kaMkAlITIle paNa emAMnuM eka che ane emAMthI ghaNuM jaina sthApatya maLI AvyuM che. A badhI vastuomAMnI keTalIka lakhanaunA kesara bAgamAM che ane keTalIka mathurAnA myujhiyamamAM che. A banne prasaMganAM citrovALA patthare paNa tyAMthI maLI AvyA che. garbhApaharaNanuM citraH emane garbhApaharaNanA citravALo patthara lakhanaumAM che jyAre AmalakI kIDAnA prasaMganuM citra mathurAmAM che. garbhAparahaNanA citranI laMbAI lagabhaga 24 kuTanI che. e pattharane jamaNI bAjune cheDe bhAga TuTI gayo che. A citramAM naimeSa (hariNameSI) devanuM citra ApeluM che. tenuM moTuM ucuM ane haraNanA jevuM batAvyuM che. banne hAtha meLavIne emAM bhagavAnane dhAraNa karela che. pAse ja trizalArANI For Private And Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 mathurAnA kaMkAlITIle 183 sUtelAM che. paMkhA nAkhanArI dAsIne paNa nidrAdhIna sthitimAM batAvela che. citra bahu ja spaSTa rIte kheAdAyeluM che. AneA naMbara J 626 che, AmalakI-phrIDAnuM citra : mathurAmAM AmalakI krIDAnAM traNa citrA che (naMbara 1046, E 14 tathA 1115 ). temAMthI pahelA citramAM eka pahelavAna jevI pracaMDa kAyAvALA ane meSanA jevA mukhavALA pizAca-deva ubhela batAvyo che. jamaNA hAthamAM teNe be bALakAne uThAvelA che. DAbA khaMbhA upara vamAna kumArane esArela che ane jamaNA khabhA upara bhIta chokarAne uDAvela che. prathama darzane ame A citrane Azaya na samajI zakayA parantu tyAMnA kyureTara mahAzaye e citra jaina heAvAnuM Agraha pUrvaka jaNAvyuM tyAre ame enA Azaya samajI zakayA. khIjA citramAM paNa ubhA ane meSamukhavALA pizAca Apela che. temAM teNe DAbhA khabhA upara vamAna kumAra ane jamaNA upara khImna chokarAne upADela che. trIjuM citra lagabhaga pahelA citranA jevuM ja che. be hajAra varSa karatAM paNa adhika purAtana ane mathurAmAMthI maLI Avela, bhagavAna mahAvIranA garbhApaharaNanA ane AmalakInkrIDAne lagatAM A be citrA ane bIna zilAlekhA uparathI ema mAnavuM ja paDe che ke te kALamAM loke A ghaTanAne avazya mAnatA hatA. purAtattvanA UMDA abhyAsIe A viSaya upara yogya vicAra kare ane A saMbaMdhI vizeSa prakAza pADe te avazya leAkAne ghaNu jANavAnuM maLe ane jainazAstramAM viSNu ta vastu aitihAsika purAvAe pUrNAMka siddha karI zakAya, Aje ApaNe mathurAne ane jaina itihAsanI dRSTie enA mahattvane bhUlI gayA chIe, paNa itihAsa-pradhAna A yugamAM e pAlave ema nathI. ApaNe ApaNA bhUtakALanA gauravasamI e nagarInI yogya zeAdhoALa mATe tatpara thaI e, tenA mATe sarva prayatna karIe ane e mATI nIce daTAelA jaita gauravane jagata AgaLa raju karIe e ja bhAvanA ! sAcA buddhizALI se mehAvI aNugdhAyaNakheyanne, je ya bNdhpmusamajUtI / (sU0 202) je ahiMsA ( pALavA ) mAM nipuNa hoya ane je badhathI mukti meLavavAnI zeAdhamAM haiAya te sAcA buddhizALI che, -zrI AcArAMgasUtra For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAvIra-jIvana-jyoti paramAtmA mahAvIrasvAmInA jIvananA viziSTa prasa MgA lekhaka~~ munirAja zrI vijayajI parama paviMtra vizvavaMdya zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhunI jIvana yetinI AchI rUparekhA paNa jagatanA jantumAtrane adyAvadhi AhlAda ApI rahI che; eTaluM ja nahi paraMtu prANI mAtranAM Adhi, vyAdhi ane upAdhirUpa aneka satApatAnA pracaMDa tApathI zuSkaprAya : banI gayelAM jIvana-vRkSane navapallavita karavA mATe amIdhArAne niraMtara varSAvanArI che. yadyapi A nibaMdhane uddeza prabhu zrI mAhAvIradevanuM samasta jIvana-caritra lakhavAtA nathI kAraNa ke temAM te vAlyumanAM vAlyuma bharAya, chatAM zrI mahAvIra prabhunI jIvanaprabhAmAMthI keTalIka vizeSa ghaTanA vAnakI tarIke raju karavAne A prayatna che ka jethI ApaNane Ache. khyAla Ave ke-prabhuzrIe kevI rIte potAnuM jIvana vikasita banAvyuM, kevI rIte te jagaduddhAraka batI jagatane AdarUpa thayA ane kevI rIte kaThIna karmonA marmone haNI avyAbAdha zAzvatuM sukha prApta karyuM` vagere vagere. vaLI te prabhunA saMtAnIA tarIkenuM ApaNuM zuM kalya che, tenuM ApaNane bhAna thAya. dareka tIrthaMkaranI jema prabhu zrI mahAvIradevanAM paNa pAMca kalyANakA thayAM che, temAM paheluM cyavana kalyANaka, khIjI janma kalyANaka, trIjI dIkSA kalyANuka, cothu` kevaLajJAna kalyANaka ane pAMcamuM nirvANa kalyANaka, upayukata pAMce kalyANakAmAM zakrendra mahArAjAnu acaLa siMhAsana ke je asaMkhyAtA yAjana dUra che, tenuM calAyamAna thavuM, prabhuzrInA alaukika puNya pujanI AkarSaka zakti ja kahI zakAya. traNa jagatanA nAtha, saphaLa jIvAne abhayadAtA paramAtmAonA jyAre janma thAya che tyAre teone aneka bhavasaMcita puNya prakAzane eTaleA badhA utkarSa hAya che ke jene laine samagra traNe bhuvanamAM prakAza prakAza phelAI jAya che; eTaluM ja nahiM para`tu narakamAM ke jyAM dhAra adhakAra nArakInA jIvAne niraMtara satAvI rahyo hAya che, tyAM paNa ghaDIbhara vidyutanA camakArAnI jema prakAza thaI jAya che, ane duHkhanI khANamAM paDelA narakanA jIvAne paNa kSaNa mAtra sukhane anubhava thAya che. te leAkeAttara puruSAnAM puNyapuMjanA paramANunAM Andolana eTalAM tA prabaLa hAya che ke je ati tIvra gatie cAre tarapha phelAI samasta jagatane prakAzamaya anAvI de che, temaja prANImAtra upara zAMtinuM sAmrAjya sthApI pRthvI mAMDaLane AnaMdanA For Private And Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAvIra-jIvana-jAtiH kalethI lalita banAvI samagra vizvanA bhUSaNa rUpa paramAtmAonAM janmAdika prasaMgone vyakata kare che. idanI zaMkA ane merunuM saMcAlana : - vartamAna zAsanAdhipati prabhu mahAvIradevane idrAdika meruparvata upara janmAbhiSeka karavA laI jAya che. tyAM abhiSeka samaye zadrane manamAM eka saMkalpa thAya che ke, A bALaka ke jene janame haju covIsa kalAka te pUrA thayA nathI te A lAkho kaLazanA lAkhe aMbhaSe kone kevI rIte sahana karI zakaze. prabhu te bALaka chatAM mati, cuta ane avadhi ema traNe jJAnavALA hatA, tethI zake ke karelA manogata saMkalpane jaNe tene dUra karavA mATe prabhu deve meru parvatane potAnA caraNa kamaLane aMguThAthI sparza mAtra karyo. jenA pratApe meruparvata cAro taraphathI prajavA mAMDayo. zikharo dhaDA dhaDa paDavA mAMDyAM, samudro khaLabhaLI uThyA ane vasuMdharA paNa moTo jabarajasta dharatIkaMpa thayo hoya tema DolavA mAMDI. A prasaMgane aMge kavi usnekSA (ghaTanA ) kare che ke, mahaparAkramazALI zrI mahAvIra prabhue zakeMdranA hRdayanA saMkalpane dUra karavA mATe jyAre pitAnA caraNakamaLanA aMguSThathI meru parvatane sparza karyo, tyAre merU manamAM vicAravA lAgyo ke, he ! anAdi kALathI anantA tIrthakaranA janmAbhiSeka mArA upara thayA che. te anaMtA tIrthakare paikI koIe mAro sparza karyo nathI, paraMtu Aje A carama tIrthaMkara dayALu prabhue mane pitAnA caraNa kamaLathI raparza karyo tethI huM kutapurNa thayo chuM. kRpAsiMdhu paramAtmAe mArA upara anugraha karI mane kRtakRtya karyo che. aho ! Aja mArAM ahobhAgya khIlyAM! AjathI A badhA parvatene huM rAjI thayo; kemake A dayALu prabhunuM janmAbhiSekanuM snAtrajaLa mArA upara paDavAthI mAro paNa abhiSeka thaye, A pramANe varSanA taraMgamAM merUparvata nRtya karavA lAgyo. je samudra ane rAvaro paNa pitAnA jaLathI paramAtmAne janmAbhiSeka tha jANI, pitAne dhanyavAda ApatA AnaMdanA kallelethI vRddhi pAmyA. vasuMdharA paNa pitAnI kukSimAMthI utpanna thayelA bALa nararatnanuM atula parAkrama dekhI kSaNavAra doDavA mAMDI, ahIMyA kaI ema kahe -eka divasanA bALakamAM ATaluM parAkrama saMbhave kaI rIte? A vAta atizayoktiyukta che. AvuM kahenArAo --- mAnanArAoe samajavuM joIe ke - prabhu zrI mahAvIradeva eka saMkalpa mAtrathI ja meru vagerene kaMpAvavAmAM samartha hatA. caraNa-sparza te vyavahAra mAtra hatA. bIjuM kavaLI bhagavate tathA siddha bhagavantanAM parAkramonAM jyAM varNana cAlyAM che, tyAM pratipAdana karavAmAM AvyuM che ke teonA eka eka AtmapradezamAM eTaluM vIrya (parAkrama) hoya che ke samagra lokane aloka rUpe palaTAvI nAMkhavA dhAre athavA alakane loka banAvavA dhAre topaNa teo banAvI zake. AvA ananta vayanA dhaNI paramAtmAone ApaNAM dazya temaja ka9ya parAkramane batAvavAM e te lIlA mAtra che. AtmAmAM ananta zakti rahelI che te siddha thAya che, ane te zaktine paramAtmAe yathArtha rIte vikasAvI hatI. te prabhu pitanA caraNuM sparzathI merU vagerene kaMpAve-emAM bIlakula atizayokti nathI e tadana dIvA jevI vAta For Private And Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza kArtika che. uparyuMkata prabhu zrI mahAvIra devanA caraNakamaLanA aMguThThanA sparza mAtrathI janya evA khaLabhaLATaNe jANyA sivAya zakeMdra mahArAjA, upasthita bhayaMkara duSya joI vicAravA lAgyA ke-are ! e koNa duSTa che ke jeNe AvA mAMgalika avasare A khaLabhaLATa uThAvyo che ? ane vicAraNA bAda zade avadhijJAnano upayoga mukI jANyuM ke-oho ? A to badhuM prabhuzrIe piote ja, mArA hRdayagata saMkalpane dUra karavA sAruM karyuM che. A pramANe jANyA pachI pazcAttApa pUrvaka zadra mahArAjA vAraMvAra pitAnI ajJAnatAnuM (upagya-zUnyatAnuM) pradarzana karatA thakA, bALa chatAM atula parAkramazALI prabhuzrIne punaH punaH namIne aneka: kSamA mAMge che. devanI parIkSA ane "mahAvIra" nAma karaNa: prabhu jyArathI trizalA mAtAnA garbhamAM padhAryA tyArathI bhagavAnanAM mAtapitA aneka rIte vRddhi pAmatAM hatAM. mATe guNaniSpanna ane "cA nAma tathA junar:' e yukitane anusaranArUM "vardhamAnaevuM nAma bhagavAnanAM mAtapitAe pADayuM hatuM. ekadA te vardhamAna kumAra pitAnA bALamitro sAthe AmalakI krIDA karavA, potAnI kalAnI abhilASA nahi chatAM, mitronI preraNAthI nagara bahAra padhAryA. potAnA bALa mitro sAthe vardhamAna kumAra komAra avasthAnI vAstavika mojamajA uThAvI rahyA hatA. te daramyAna keMdra mahArAje potAnI sudhamAM sabhAmAM prabhuzrInA anupama parAkramanI punaH punaH prazaMsA karI. jethI eka deva ke jene idra mahArAjAnA vacanamAM atizayokita bhAsI, teNe vardhamAna kumAranA parAkramanI parIkSA karavA mATe je vRkSa nIce prabhu mitro sAthe ramata karI rahyA hatA, te vRkSane ati bhayAnaka sapanuM rUpa dhAraNa karI vIMTI lIdhuM, A bhayaMkara phaMphADA mAratA sarSane badhAM bALaka tyAMthI DarIne dura bhAgI gayA, paraMtu mahAparAkramI vardhamAna kumAre te ati bhayAvaha sarpane potAne hAtha vaDe pakaDIne deraDInI jema dUra pheMkI dIdho. ane pAchAM bALake ekatra thai ramavA lAgyAM. tyArabAda te deva bALakanuM rUpa dhAraNa karI bALaka sAthe ramavA mAMDe. ramatanI zarata evI hatI ke je hArI jAya te jItanArane potAnA khabhA upave besADe. AvI zarate ramavAnuM zarU thayuM. thoDI vAre te deva "huM hArI gayA ane vardhamAna jItI gayA ' e pramANe pikAravA lAgyo. vardhamAna kumAra te devanA khabhA upara caDhI beThA. deve zrI vardhamAna kumArane bIvaDAvavA sAru meTuM sAta tADa jeTaluM uMcu zarIra banAvyuM. tarata lAgavAna vardhamAna kumAra cetI gayA, ane potAnI vache samAna muSTithI te deva upara e prahAra karyo ke jenA pratApe te deva bicAro TAMko banI gayo. tyArabAda pitAnuM asalI svarUpe pragaTa karI, vAraMvAra prabhuzrInAM caragukamaLamAM paDI samAnI yAcanA karavA lAgyo, ane potAnI AvI pravRttine badhe vyatikara kahI saMbhaLAvyo. zakeMdra mahArAjAe varNavela atula parAkramane sAkSAt anubhava thavAthI vardhamAna kumAranuM nAma te deve "mahAvIra' e pramANe pADayuM, ane e deva pAcho devalokamAM cAlyo gayo. tyArathI vardhamAna kumAra 'mahAvIra' e nAmathI prasiddhimAM AvyA. For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 mahAvIra-jIvana-yAti: paramAtmA mahAvIradevanI pragayA ane mana:paryAvajJAnanI prApti : jJAtaputra zrI mahAvIra daiva, vRddhi pAmatA yauvana vanamAM praveza karyA. je vananI aMdara sAMsArika aneka mAjaze khArUpI taruNa taratI suMdara dhaTa hatI. rAjavaibhava jevAM bhAgavilAsanAM vividha sAdhanArUpI pIkapakSionA manohara madhura nAdo kAmadevane AmatraNa karI rahyAM hatAM. AvA tarUNAvasthArUpa vanamAM vicAratA bhagavAne paulika sukhAne kSaNika temaja tRNa samAna tuccha samajI sadAne mATe te badhAne tilAMjalI ApI. ane bhara jIvAnI ( Prime of Yoth) mAM sarvaviratirUpa cAritranagara pratye prayANa AdaryuM. je cAritra nagarane dAna, zIyaLa, tapa ane bhAvarUpe cAra vizALa daravAjAe che, ke jemAM praveza karanAra vyakti game te dizAmAMthI Ave tepaNa te sukhethI praveza karI zake. je cAritranagaranA pAMca mahAvratApa pAMca vizALa divya vibhAgeA che. mAtA jema bALakanuM rakSaNa kare, tema aSTapravacanarUpa avaNI jabarajasta kille je cAritranagaranuM niraMtara rakSaNa karI rahyo che. je cAritranagaramAM dharAntanI mukhya rAjadhAnI che. jene samatApI paTarANI che, vaLI nirmaLa adhyavasAyarUpa mahAmaMtrI je dhama rAntanI divAnagIrInuM kArya karI rahyA che. kSamA, mRdutA, saraLatA ane saMtApattirUpa je dharmarAntanA mahAbaliSTa cAra sAmatA che, ke je meharALanA krodha, mAna, mAyA ane lAlarUpa duha~ra senAdhipatione, temaja temanI durvAsanArUpI dura kAjane paNa parAjita karI dharmAMrAjAnI rAjadhAnI cAritrunagaramAM vijaya vAvaTA nira'tara pharakAvI rahyA che. vaLI je cAritranagaramAM maitrI, pramAda, kArUNya ane mAdhyastharUpa cAra catura sutradhArA AMdha sAMdhanuM kAma sadA calAvI rahyA che. jagadudvAraka paramAtmA mahAvIradeve uparyukta cAritranagaramAM praveza karyA arthAt dIkSA aMgIkAra karI eTale temane ceAthuM mana:paryavajJAna utpanna thayuM. A jJAnanA pratApe manuSya aDhI TrIpamAM rahelA tamAma sannI tiryaMcA ane manuSya pAMce driyanA maneAbhAva tavAne samartha thAya che. prabhue bhavAMtaramAM pADelA dRDha saMskAranuM ja A phaLa che. jevA saskAra A AtmA A bhavamAM pADe che tevA ja saMskAra bhavAMtaramAM sAthe laI jAya che. dharmanA saMskAra jeTalA daDha pADayA haze teTalA ja vahelA bhavAMtaramAM udaya Avaze. dRDha sauMskArI AtmA game tyAM, game te sthitimAM haze, tepaNa anukULa sayAge ke sAdhane maLyAM. ke turata potAnI zrRSTa sAdhanAmAM tatpara thaI jaze. prabhuzrI cAritradharmane svIkArI ema samaktave che ke ~~ A mAnavajanmanuM vAstavika sAdhyabiMdu kaho ke manuSyatvanI sArthakatA kahA--ka manuSyajanmarUpa kalpavRkSanuM phaLa kaheA, game te kahA, te sarvasva sarvaviratirUpa cAridhama nI ArAdhanA ja che. anaMtA tIrthaMkarA, gaNadharA, pUdharA, yugapradhAne temaja zAsananA mahAna dhuraMdhara pUrvAcAryo tathA rALa mahArAjA, cakravatI vagere dareka A cAritradharmAMnI ArAdhanA karI potAnA mAnavajanmanI saphaLatA meLavI AtmakalyANa sAdhyuM che. tapazcaryAM ane upasagaeN : For Private And Personal Use Only 197 dIkSA lIdhA pachI prabhue cha cha mahinA sudhI dhAra tapazcaryA karI tathA dhAra dusahya upasamAM sahana karyA. vamAna cAvIzInA ceAvIza tI karA paikI carama tIrthapatizrI mahAvIradevane jeTalA dhAra upasargo thayA, teTalA kaI paNa tIrthapatine thayA nathI e Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kare che. eka zrI jaina satya prakAza kArtika vAta nirvivAda che. prabhue karelI cha cha mahinA sudhInI aneka ghora tapazcaryAethI AkRSTa thayelA te samayanA janapada lokee prabhuzrInuM "zamaNu" evuM guyukta nAma pADyuM, tyArathI bhagavAna mahAvIra prabhu "zamaNa" evAM punIta nAmathI oLakhAyA jene ullekha zAstromAM aneka ThekANe jovAmAM Ave che. zramaNa bhagavAna mahAvIra deve je upasargone sahana karyA che, tenA zravaNa mAtrathI ApaNane trAsa upaje che ane romeroma kAMpavA mAMDe che. te ghora bhayaMkara upasargone piote kSamAthI cakacura karI nAMkhyA, ane bhavya jIvone bedhapAThanAM amalamAM subhASita samarNA ke - tame je tamArI Atmonnati IrachA che, te tamAre tamArA AtmavikAsane AchAdita karanArAM aneka saMkaTane sAmano karavo paDaze; ane te saMkaTa ke ApattiomAM muMjhAyA sivAya bahAdurIthI kSamA tathA saMta rAkhI chatA, to ja tame tamAruM dhyeyabiMdu pAmI zakaze. saMgama upasarga: ekadA mahAvIradeva vihAra karatA peDhAla gAmanI najIka peDhAla nAmanA udyAnamAM, jyAM pilAsa nAmanuM caitya che tyAM ama (traNa upavAsa) tApUrvaka eka zilA upara animeSa nayanoe eka rUkSa dravya upara daSTi rAkhI eka rAtrinI mahAbhadrA nAmanI pratimAo dhyAnArUDha thaI kAusagga dhyAne parvatanI jema sthIra rahyA che. te daramyAna zakeMdra mahArAjA pitAnI sudharmA sabhAmAM prabhuzrI mahAvIra devane uparyukta sthitivALA jANIne zakastavapUrvaka stavanA vaMdanAdika kare che, ane saudharma lekavAsI sarva devone uddezIne prazaMsA kare che ke A prabhu zrI mahAvIre deva pitAne vAnamAM eTalA badhA aDaga temaja daDha che ke temane A traNe bhuvanamAM koI paNa calAyamAna karI zakavAne samartha nathI, paNa zudra jIvane mahApuruSanA guNe ane parAkrama upara IrSyA ane TheSa thAya che. jene laIne te nIca pApAtmAo guNagariSTa mahAtamAone nikAraNa aneka upadra kare che; zadra mahArAje mahAvIradevanA aDaga dhyAnanI karelI prazaMsAne sahana nahi karanAra guNavirodhI, bhavAbhinaMdI saMgama nAmano eka zudra deva nikAraNa jagabaMdhu zrI mahAvIra prabhune game te bhoge calAyamAna karavAnI daDha pratijJA karI, devalokamAMthI jyAM paramAtmA kAusagmadhyAne sthita che tyAM Ave che. te adhama saMgama mahAvIra devane dhyAnamAMthI calAyamAna karI, zaka karelI bhagavataprazaMsAne khoTI karAvavAnI buddhithI mahAduHkhane upajAvanArI dhULanI vRSTi kare che, ke jethI prabhune zvAsozvAsa levA paNa muzkela thaI paDyA. tyArabAda vajamukhI kIDIo, pracaMDa DAM, ghImela, vIMchIo, noLIAo, bhayaMkara phUMphADA mAratA sarpo, atitIkaNa dAMtavALA uMdara ane gA~dra saje che ke jeNe pitAnI mUzaLa jevI suMdathI prabhune AkAzamAM vAraMvAra uchALI potAnA jaMtuzaLathI prabhune mahAdanA karI. jenA pratApe prabhunI vamaya chAtImAMthI agninA taNakhAo taDataDa kharavA lAgyA. tIkaNa dAMtavALI hAthaNIo, vikrALa pizAca, ati bhayAnaka vAgha, vagere eka pachI eka atiduHkhadAyaka, dArUga pratikULa bAra upasargo karyA. paNa bhagavAna te pitAnA dhyAnamAMthI kiMcita mAtra calAyamAna na thayA. Akhare te duSTa deve anukULa upasargo karavA zarU karyo. jevA ke -- bhagavAnanAM mAtapitA trizalArANI For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAvIra-jIvana-jAti: ane siddhArtha rAjAnuM rUpa dhAraNa karI hRdayadrAvaka vilApa karavo zarU karyo. paNa bhagavAna to potAnA dhyAnamAM yathAsthita ja rahyA. tyArabAda te dudaive chAvaNa vimuvI bhagavAnanA be paga vacce agni saLagAvI rasAI pakAvI. topaNa bhagavAna calAyamAna na thayA. pachI bhayaMkara caMDALanuM rUpa dhAraNa karI prabhunA kaMThamAM, bhUjA upara ane dhaMdhA upara prakSionA pAMjarAM laTakAvyAM. te pakSioe potAnI cAMca - nakha vagerethI prabhunA zarIrane pAMjarAnI jema chIdravALuM banAvI dIdhuM. chatAM bhagavAna calAyamAna na thayA. tyArabAda atikrodhAtura thaIne pracaMDa moTAM moTAM vRkSane paNa jaLamULathI ukheDI pheMkI de tevo mahAvAyu vikuoM chatAM paNa bhagavAna leza mAtra kSebha na pAmyA. Ama dareka rIte hatAza thayelA nIca saMgame 18 mA upasargamAM prANAnta kaSTa ApI calAyamAna karavAnI nIca bhAvanAthI eka kALacakra mahAvIradeva upara pheMkayuM, jenuM AkhuM varNana kavi dhanapALe tilakamaMjarImAM mahAvIra prabhunI stuti rakSatu saMvarjitopalAsTiAgrauDhapratijJAvidhI, yAti svAzrayamarjitAMhasi sure nizvasya saMcAritAH // AjAnukSitimadhyamagnavapuSazcakrAbhighAtavyathA mUrchAnte karuNAbharAJcitapuTA vIrasya vo dRSTayaH // 1 // te kALacakranA abhivAtathI bhagavAna mahAvIradevanuM januM pramANa (DhIMcaNa sudhInuM) zarIra pRthvI taLamAM pesI gayuM temaja samagra zarIre atitIvra vedanA thaI hatI, ane tene laIne prabhune mUccha paNa AvI gaI hatI. keI kahe ke paramAtmAne A pramANe duHkhita karyA chatAM zuM prabhue tene kaI zikSA na karI? tenA javAbamAM kavi dhanapAla kahe che ke -"je deva, prabhune game te bhoge paNa calAyamAna karavAnI dRDha pratijJAmAM niSphaLa nIvaDIne temaja kevaLa pApakarmo ja upArjana karIne potAnA sthAnake pAcho cAlyo jAya che; evA adhama saMgamadeva upara paNa je dayALu prabhu mahAvIra mUcha dUra thaye thoDI vAra nizvAsa laI potAnI amIdaSTio pradarzita kare che te paramAtmA mahAvIradevanA karUNAmaya be nayana tamAruM rakSaNa kare. saMgamano parAjaya karavo ke tene upasargo karatA aTakAve, e te prabhu mahAvIra devane ramatanI vAta hatI; kAraNake prabhu to bAlyAvasthAthI ja atyanta parAkramazALI hatA. paraMtu dayALa prabhu mahAvIra deve vicAryuM ke - A saMgama mArI mekSa sAdhanAmAM mitra tulya che. kemake karmarAjAnI baliSTha phaja jItavAmAM saMgame mane anukULatA karI * A dhanapAla kavi zebhana muninA sAMsArika bhAI che ane bheja rAjAnI paMDitanI sabhAnA kavirAna che. muMja rAjAe temane potAnI rAjasabhAmAM sarasvatI' birUdathI alaMkRta karyA hatA. teo janamathI jainetara hatA, paraMtu pAchaLathI pote jainadharmane vAstavika hitakAraka samajI jaina thayA che. temanA vacananI kaviomAM eTalI badhI pratiSThA che ke "vanaM dhanapAtrae rajUrva macaca " malayagirinA caMdananI jema kavi dhanapALanuM vacana sarvazreSTha che, ema kahevAya che. For Private And Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 190 zrI jaina satya prakAza kArtika ApI che. mATe he cetana, tuM A upasargone zAMti temaja kSamA pUrvaka sahana kara ! te sivAya tArAM kaThIna karmanAM marmasthaLo nahIM bhedAya. vAcaka mahAzaya ! eka tarapha mahAvIra prabhune upadranI parisImAM ane bIjI tarapha kSamAsAgara mahAvIradevanAM dayAbhAvanAnAM amI jharaNAo, jarA juo to kharA ? nirdaya, adhama saMgame je kALacakra pheMkyuM tenuM varNana te sAMbhaLo ? te kALacakra hajhArabhAra vajanavALuM hatuM. parvatane paNa teDI nAMkhavAnuM tenAmAM sAmartha hatuM. AvA kALacakrane AkAzamAM ghumAvI ghumAvIne prabhu mahAvIradeva upara pheMkayuM hatuM - jenA abhighAtathI prabhu mahAvIradeva DhIMcaNa sudhI jamInamAM kheMcI gayA. bhagavAnanuM vajaRSabhanArAca saMdhayaNa hovAthI eTalothI sayuM. AvA prANAnta jevA kaSTane ApanAra adhama saMgama upara paNa dayALu prabhu vIre darzAvelAM dayAmaya nayane kayA mAnasane dravita nathI karatAM ? A prasaMge AvI apUrva dayAno jhare mahAvIradevanA hRdayamAM niraMtara vahetA hatA, tene prakaTa karanArAM alAM spandane jANe na hoya tema viraprabhunAM netro dayAnAM aothI bharAI gayAM. A saMgamanA prasaMgathI-apakAra karanAra upara paNa upakAra karavAnI prabhunI zubha bhAvanA temaja paropakAravRtti spaSTa tarI Ave che. e jagatane bedha Ape che ke - "tamAre paramAtmA banavuM hoya te apakArInA upara paNa upakAra karatAM zIkhe, tamAruM aniSTa karanAra yA tamane duHkhamAM nAMkhanAra koI paNa vyakita upara roSa na karatAM tenA upara mIThI najara rAkho ! Akhare te jarUra thAkaze. kharI rIte to tamAre apakAra karanAra tamArA sAdhya biMdune kharo madadagAra che! karNakAlikAne upasaga: AvI rIte te adhama saMgame eka rAtrimAM karelA vIsa prakAranA ghera upasargomAM paNa acala rahelA evA bhagavAna mahAvIradeva vicaratA vicaratA ekadA SaNamAni nAmanA gAmamAM padhAryA che. tyAM gAmanI bahAra dhyAnArUDha thaI bhagavAn kAusagga mudrAe rahyA che. ahIMyA prabhu zrI mahAvIradevane vAsudevanA bhavamAM zayApAlakanA kAnamAM tapAveluM sIsuM reDIne upArjana karelA asAtavedanIya karmano udaya thAya che. te zavyApAlakane jIve ahIM govALa (rUpe utpanna) thayo che. te govALa pitAnA baLadone carAvavA, jyAM bhagavAna kAusagmadhyAne sthita che, tyAM Ave che. prabhunI pAse baLadone caratA mUkI te gAyone dohavA jAya che. te arasAmAM baLade vanane dUra pradezamAM caratA caratA cAlyA jAya che. ahIM govALIo gAyo dehIne pAcho Ave che. baLadone dekhato nathI. bhagavAnane pUche che ke - baLade kayAM gayA? bhagavAna kAMI javAba ApatA nathI. govALa bahu AkrozapUrvaka anekazaH pUche che, chatAM bhagavAna to mauna ja seve che. Akhare govALIo thAkI baLadonI zodhakhoLa zaru kare che. te ghaNuM bhamyo paNa kyAMya baLadano patto lAgyo nahi. aMte thAkIne bhagavAna pAse AvatAM bhagavAnanI najIka baLadone caratA dekhe che. ahA! ANe mane nAhaka herAna karyo, ema vicArI krodhAMdha banelA gevALIAe kArADA nAmanI vanaspatinI zalAkAo (saLIo) lAvIne kUra citta bhagavAnanA bane kAnamAM evI rIte For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1923 mahAvIra-jIvana-yAti: 191 DhAMkI dIdhI ke te banne zalAkA maLI jaI eka AkhI zalAkA hAya evI thaI gaI ane bahAranA bhAgane kAI rRkhI na zake tevI rIte teNe kApI nAMkhyo. paraMtu parvatasamAna dhIra paramAtmA kiMcitmAtra pazu dhyAnathI calAyamAna thayA nahi, eTaluM ja nahi paraMtu te gAvALAo upara khIlakula dveSa karyAM nahi. tyAMthI prabhu mahAvIradeva dhyAna pUrU thaye kAusagga pArI grAmAnugrAma vihAra karatA apApAnagarImAM padhAryAM. tyAM pAraNA mATe paTana karatA evA zrI mahAvIra prabhu siddhA zreSThine tyAM padhAre che, te zreSThI prabhune ati ulaTa bhAvapUrvaka AhArAdika vaheArAve che. te samaye te zreSThIne tyAM tenA priya mitra kharaka nAmanA vaidya kAika prasaMge prathamathI Avela hatA, je ati vicakSaNa hatA. teNe prabhu zrI mahAvIradevane joi vicAyu" ke -- A prabhune deha sarvAM lakSaNu-saMpanna che, chatAM zvAna dekhAya che, mATe zarIranA koI paNa vibhAgamAM zalya ( duHkha ) hovuM joie. A vicAra catura vaidye siddhArthAMzreSThIne nivedita karyA. zreSThIe te zalya prabhunA kayA avayavamAM che te jANavA tathA tene dUra karavA utsukatA darzAvI. kharaka vaidya zIghra zalya tapAsavA lAgyA. tapAsatAM tapAsatAM kAnamAM kAI duSTa AtmAe khIlA ThAkaLyA che, ema jaNAyuM. prAnta bannee te zalAkArUpa zalyathI prabhune mukta karavAnI vicAraNA temaja upAcAnI ceAjanA calAvI. eTalAmAM te zalyanI paravA nahi karanAra prabhu tyAMthI cAlI nIkaLyA. paraMtu bhaktimaya jemanuM jIvana che evA te banne bhagavAnanI pAchaLa pAchaLa gayA. ane jyAre bhagavAna dhyAnArDha thayA, tyAre yeAgya avasara jANI, prabhune vaMdanAdika karI telanI kuMDImAM besAryAM ane temAM baliSTha mANasA pAse tailAdikathI prabhunA zarIre evuM mardana karAvyuM ke nasenasa-rageraga, temaja prabhudevanA zarIranA tamAma sAMdhAo zithIla thaI gayA. tyArabAda e sAMNasAthI pakaDI ekkI sAthe banne kAnAmAMthI ane zalAkAe ( khIlAe) bahAra kheMcI kADhI, zalAkA bahAra khecatI vakhate eTalI sakhata vedanA thai ke bhagavAne eka mATI bhayaMkara kAramI cIsa pADI, A upama bhagavAna mahAvIradevanI chadmasthAvasthAmAM chellA che. - prabhuzrI mahAvIradeve kAnamAM khIlA DhokanAra pratye khIlakula rAja nathI karyAM, tema khIlA kADhanArAone zAkhAsI ke dhanyavAda paNa ApyA nathI -- eheA ! prabhunI kevI samAnavRtti ! zatru ane mitra eu upara kevI eka sarakhI najara ! je prabhunA caraNamAM iMdrAdika bhaktajatA namana karatA hatA te ja caraNamAM caMDakAzIyAe prabhune DaMkha mAryAM. paraMtu karuNAnA sAgara vIravibhunI te banne pratye samadaSTI ja hatI. ulaTA caDakAzIyAne "buja buja'nAM sudhAsama subhASitAthI sicita karI sadgatie paheAMcADayo. kevaLajJAnanI prApti zramaNa bhagavAna mahAvIradeva ekadA dIkSA lIdhA bAda temAM varSamAM vaizAkha zuda 10 me tRbhaka gAmanI bahAra AvelI RjIvAlikA nAmanI nadInA taTa upara, zAmaka nAmanA gAthApatinA kaNasthaLamAM, vyAvRtta nAmanA caityanA IzAna kANumAM zAlatanI nIce cevihAra! cha karIne geAhikAsane AvApanA karI rahyA che. tyAM For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12. zrI jaina satya prakAza kArtika zukala dhyAnamAM vartatA paramAtmA mahAvIradevane-sakala kAlelakamAM rahelA pratyeka padArthane saMpUrNa rIte dekhADanAra evuM kevaLadarzana ane kevaLajJAna utpanna thAya che. ahIM prasaMgavazAt mAre kahevuM joIe ke - prabhuzrIe prathama nayasAranA bhavamAM, araNyamAM bhUlA paDelA sAdhuone bhaktipUrvaka AhAra pANI vahorAvI, rasto batAvI, je bedhibIja vAvyuM hatuM, tenuM vacalA pacIza bha sudhI siMcana karatAM karatAM, A chelA bhavamAM te bodhibIjane sphaTIkavata nirmaLa AtmalakSmInI prAptirUpa vRkSarUpe pariNAvyuM ane zukaladhyAnAdika nirmaLa jIvanathI tene navapallavita karI saMpUrNatayA vikasAvyuM. jenAM amRtarasathI bharapura evAM kevaLajJAna ane kevaLadarzanarU5 phaLa paNa prApta karyA, ke je phaLonA AsvAdanathI jIva sadAne mATe ajara ane amara banI jAya. prathama dezanA aphaLa : zramaNa bhagavAna mahAvIradeve aneka prakAranI ghora tapazcaryA karI, vividha asahya upasargone (nirmAlyatAthI ke garIbAIthI nahi, kiMtu) bahAdurIpUrvaka parvatanI jema dhIra rahI sahana karyA, ane prAnta je kevaLajJAnarUpI amUlya ratna sAMpanuM, tene te dayALu prabhue jagatanA kalyANanI khAtara, jaMtu mAtra saMsArakU pamAMthI uddhAra karavAnI khAtara upayoga karavA mAMDayo. e he ! prabhuzrInI keTalI vizALa ane udAra manovRtti! kevaLajJAna utpanna thayA pachI devatAoe AvI, trigaDArUpa samavasaraNanI racanA karI. temAM besI prabhue prathama dezanA ApI. paNa A vakhate koIne virati pariNAma na thayo, kAraNake te pahelI dezanA samaye parSadAmAM devatAo ja hatA. prabhunI kevaLajJAna pachInI A prathama dezanA niSphaLa nIvaDI, A ghaTanA eka Azcarya (accherA) tarIka gaNAya che. devatAoe te avirati ane apaccakakhANI hoya che. A parSamAM badhA devatAo hovAthI koI jIva pratibodha pAmavAne nathI, e bhagavAna jANatA hatA, chatAM paNa potAne kalpa sAcavavA puratI ja dezanA ApI hatI. agIyAra gaNadharane dIkSA: tyArapachI bhagavAna mahAvIra mahArAjA vicaratA vicaratA apApAnagarImAM padhAryA, tyAM paNa devoe trigaDArUpa samavasaraNanI racanA karI. temAM pUrvAbhimukha paramAtmA dezanA devA birAjamAna thayA, bAkInI traNa dizA tarapha devatAoe prabhunAM traNa tAdaza pratibiMba banAvI padharAvyAM, ke jethI sAkSAta paramAtmA ja beThA che, ane pite ja dezanA ApI rahyA che, ema te te dizAvALI parSadAne bhAsa thAya. prabhuzrInI pAchaLa eka bhAmaMDala devatAo dhAraNa kare che. teno uddeza e hoya che ke-prabhunA darzana mATe AvelA bhaktajanI cakSuo prabhunA tejapuMjathI aMjAI na jAya, ane sukhethI darzanAdi karI zake. * prabhuzrIe sarva parSadA potapotAnI bhASAmAM samajI zake evI, ane yojana sadhI saMbhaLAya evI mahAmeghanI jema gaMbhIra evI amRtamaya vANIthI bhavyanuM ekati kalyANa karanArI amegha dezanA ApavI zaru karI. je zAMtarasane jharanArI amIvANI pAMtrIza guNethI alaMkRta hoya che. te sAMbhaLavA bAra prakAranI parSadA (bAra jAtane For Private And Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1994 mahAvIra-jIvana-yaeNAti: 193 zrotAvaga ) samavasaraNamAM ese che. te dezanA daramyAna iMdrabhUti vagere agIyAra mahAna dhuraMdhara paDatA ke jeenI sAthe seMkaDA vidyArthI e aneka birUdAvaLI khelI rahyA hatA, tathA vidyAnA gathI sau peAtAtAne sA mAnatA hatA, tathA darekanA manamAM eka eka zakA paNa hatI ke je paraspara pUchI dUra karI zake tema hatuM, chatAM peAtAnI sajJatAmAM hAni Ave mATe kASTha kAI te pUchatuM nathI, jeo yajJAdika nimitte apApAmAM ekatrita thayA hatA, te darekane dayALu prabhu mahAvIre temanA sazaye chedI, dIkSA ApI gaNadharapade sthApyA tathA keI jIvAne vairAgyavAsita karI sAdhu banAvyA hatA. tyArabAda caMdanabALAdika aneka rAjakumArikAone dIkSA ApI (sAdhvI banAvyAM). temAM caMdanabALAne 'mahattarA 'padathI vibhUSita karI; tathA saMkhyAbaMdha purUSAne samyakatva pamADI zrAvakA anAvyA ane strIone zrAvikAo banAvI. A pramANe dayALu prabhue vamAna temaja bhAvi prajAnA hitanI khAtara aneka kaSTonI prAMte prApta karela kevaLajJAna rUpI ratnane! upayAga karI-eka mahAna Adarza saMsthA sthApana karI. jenA mukhya uddeza e rAkhavAmAM Avyo ke -- janatAnA baheALA bhAga, saMsAranI gheAra nidrAmAM grathIla temaja becena banI gayA che, tene yathA AtmasvarUpanuM bhAna karAvanAra upadezAmRta pAI ghera nidramAMthI RgRta karI tene uddhAra karavA. prabhu mahAvIradeve je sasthA sthApI tenuM dhArAdheAraNa eTaluM badhuM majabuta, temaja evI avikala ghaTanAethI ghaDAyeluM che ke, je adyAvadhi avicchinna cAlyuM Ave che. te saMsthAnA kAyadAe evI dardI dRSTithI che ke je Ajadina sudhI TakI rahyA che. jema eka kuzaLa citrakAra potAnA citramAM evuM jIvana reDI de ke, je varSonAM varSo sudhI eka sarakhu prekSakAne AhlAda ApanArUM nIvaDe che, tevIja sthiti A saMsthAnA saMsthApakanI che. jainasaMdha Aja sudhI avicchinna rahyo hoya te te A majabuta baMdhAraNanA ja pratApa che. saMgha-vyavasthAH je mahAvIra prabhunI saMsthAnA vyavasthita kAyadAe-dhuraMdhara AyA hai| ke sAdhAraNa sAdhu hA, rAjA mahArAjA ke cakravatti hA, daridrI haiA ke raka hA, purUSa hA yA strI hA, temAM kAI nA paNa pakSa karyA sivAya sarvAMne hitAvaha nIvaDe evA udAra AzayathI racAyelA che ane jenuM pAlana atyAre paNa barAbara thai rahyuM che, te vizvoddhAraka zrI vIravibhutI saMsthApita saMsthAnA apU vyavasthita badhAraNAnA ja pratApa che. trizalAna jaina kAzyapagotrIya zramaNa bhagavAn mahAvIra vibhue jaganA jaMtu mAtrane saMsAra samudramAMthI tAravAmAM samatha evA advitIya naukA samAna caturvidha sa'dharUpa tIrthanI sthApanA karI. jenuM nAma caturvidha zramaaMdha rAkhavAmAM AvyuM. jemAM cAra prakAranA membarA ( sabhyA ) nImyA. jemanAM nAma anukrame sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA che. temAM paNa sAdhuonI ja pradhAnatA rAkhI, mATe te saMsthA zramaNusaMdhanA nAmathI paNa prasiddhimAM AvI. ApaNAM paNa aheAbhAgya che ke ApaNe paNa te prabhunI Adarza saMsthAnA sabhya chIe. have te ApaNuM e ja kavyu che ke te prabhunI aNAnusAra cAlI temanI jIvanajyaMtine ApaNA jIvana sAthe etapreAta karI nAMkhavI, ke jethI ApaNuM jIvana paNa eka Adarzo jIvana ane For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 194 zrI jaina satya prakAza kAti ka zramaNa bhagavAn mahAvIradeva pote atIta, anAgata ane vartamAna ema traNe kALatI vastune saze, sAkSAt hAthamAM rahelI vastunI jema, jANatA temaja dekhatA hatA. chatAM paNa ApaNA prabhu kAMI paNa kahe te e pramANe ke 'jannattam' eTale anAdi kALamAM thayela tIrthaMkarAe pUrve je pratipAdana karyuM che, te ja huM kahuM chuM huM kAMI navIna kahetA nathI. A, bhagavaMtanA zAsananI zuddha praNAlikA, bhagavantanI nirabhimAnatA tathA pU tIrthaMkareAnI sAthenI ekavAkyatA sUcita kare che. te ja zuddha praNAlikA adyAvidha askhalita dhArAe gautamAdika gaNadharAmAM, yugapradhAneAmAM, pUrvAcAryomAM temaja Adhunika bhavabhIru vidvAnAmAM paNa cAlI Ave che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Agama-mahimA : prabhu zrI mahAvIradeve dhakalpataH upara ArUDha thaI te dezanArUpa surabhipuSponI vRSTi karI, je puSpone gautamAdika gaNadharAe potAnA buddhirUpI vizALa paTamAM jhIlI lIdhAM. ane e surabhipuSpAne sutaramAM ( sUtrarUpe ) guthI tenI dvAdazAMgIrUpa khAra apUrva phulanI mALA banAvI. je puSponI maghamadhAyamAna mheka mAtrathI bhavya jIveAnI anAdikALanI mithyAtva vAsanArUpa durgaMdha sadAne mATe palAyana thaI jAya che. gautamAdika gaNadharAe racela dvAdazAMgI rUpa bAra mALAe A che : (1) AcArAMga, (ra) suyagaDAMga (sUtrakRtAMga), (3) ThANAMga, (4) samavAyaMga, (5) bhagavatIjI, (6) jJAtAdharma kathA, (7) upAsakadazAMga, (8) aMtagaDa (aMtakRzAMga), (9) aNuttarAvavAI dazAMga (anuttApapAtikadazAMga), (10) prazna vyAkaraNa, (11) vipAka zruta ane (12) STivAda. A pramANe khAra aMganI racanA karI, temAM bAramA daSTivAda atyAre vicchinna che, temAM cauda pUrvA samAveza thAya che. A uparyukta dvAdazAMgIrUpa sUtramALAne je AtmA hRdayamAM dhAraNa karaze te jagadulhAraka khetI paramapada pAmaze, ahiM'sAnI utkRSnatA : dayAnidhi mahAvIra devane eTalA jabarajasta atizaya hatA ke temanI pAse janmanAM vairI prANIo jevAM ke -- siMha ane bakarI, vAgha, ane gAya, khilADI ane uMdara, sarpa ane neALAe vagere bhegAM maLIne eka ja sthAnake ti"canI padAmAM besatAM hatAM te kharekhara e parama dayALu paramAtmAnI ahiMsAnI ukatA vyakta kare che, bhagavAna mahAvIradevanI ahiMsA AkAzavat vastINu hatI temaja sukSmatara paNa hatI. kAraNuMke temAM prANImAtra upara dayAbhAva vyakta karyAM hatA. je AtmA sa chatrane abhayadAna Ape che te sarvAthI abhaya thAya che, arthAt tene kASThatA bhaya hAtA nathI. jenAmAM ahiMsAnI pratiSThA thaI hAya tenI pAse AvatAM prANIonAM vera virAdha zAMta thaI jAya che. vizvadya zramaNa bhagavAna mahAvIra paramAtmAnI jIvanayaeNAtinAM agaNita kiraNo paikI amUka ja kiraNeAnuM avalambana laI A lekhana-bhUmikAne prakAzita karI che. tene prakAza prANImAtranAM mithyAtimira paDala dUra karI AtmAnA vAstavika jJAna guNane prakaTa karanAra thAo ane jagatanA jaMtumAtranuM kalyANuM karA e ja antima zubhAzayapUrvaka A lekhane samApta karU' chuM, For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra yugamUti mahAvIra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lekhaka zrIyuta ratAjI ema. hAkera, anubhava kahe che ke-bhagavatI uSA dharatI para potAnI ramya prabhA pADe te samaya pahelAMnuM, parADhanuM snigdha vAtAvaraNa vadhu gADha aMdhakAramaya hAya che. ' zrI mahAvIra ' yuganI uSA pahelAM, jagatamAM gADha aMdhakAra vyApI rahyA hatA. bhUta mAtra pratyenI kalyANa-bhAvanA jhAMkhI thaI hatI. dharmane nAme hatyAkAMDa racAtA hatA. svArthInI malina bhAvanA e zyAmala acalAnuM svarUpa dhArI jagatane AvayuM hatuM. tevA kaTokaTInA samaye sama kaceAgI ' zrI mahAvIra prabhu' nA prAdubhAva thayeA. AjathI aDhI hajAra varSa pUrve te yugavidhAyake--te narapuMgave satya ane ahiMsAnA, A pavitra AryAvartImAM TaMkAra karyAM. jainadharmanI jaya-ghASaNAthI teNe diga'ta gajAvyuM. jagatanA sa'tupta leAkeA para vizvabaMdhutva, samAnatA ane zAMtinAM amI-siMcana kayA ! vana, upavana, girikaMdarA ane nagarImAM vasatI A-prajA A prakAzathI sumahAjjavala banI ! bhUta mAtranAM bhAgya, tyAre saMpUrNa kalAe vikasyAM mane samasta AyvamAM ahiMsAnA amara Adeza sthApita thayA. vizvakuMjomAM jIvadayAnA parimala veranAra ' prabhu mahAvIre ' mahAna vIratAthI--ajoDa parAkramathI kama-samuccayanAM baMdhana vidArI AtmalakSmInA sAkSAtkAra karyAM ! te parama-yeAti- svarUpanI vANIthI nIjha relA syApnAdanA amUlA siddhAMtanI jagatane prApti thaI, ane vikhavAdanA viSabharyAM vAtAvaraNamAMthI jagatane chuTakArAnA mArga lAye ! For Private And Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 zrI jana satya prakAza. kArtika grahic ( 2411468) Mithyatva 2. Anabhigrabic (zlatzie) Mithyatva 3. Abbiniveshic (Burda 21 ) Mitbyatava 4. Slanehnyika (Riidiles) Mithyatva and 5. Anabhogika ( Hall@1214 ) Mithyatva. 1. Abhigiaha ( 216 ) means acceptatce by one's self (2004 (29512). Abhigrahika Mithyatva (HICH IS (PuL) is that form of Mithyatva, in which an individual firmly believes in the doctrine accepted by himself or inherited by birth as the best and none else worth following, although he is ignorant of the true nature of objects, and not open to conviction by others. Just as the followers of the Bauddha or Sankhya or any other Darshana dogmatically assert their doctrine to be the best. Although a man bent upon destroying his opponent's theory (als) does not accept any doctrine, still, the captious argument adopted by him is sufficient to constitute Abbigrahika (4 184) Mithyatva in itself, because it is associated with dense pertinancy. If a Jain has firm faith in the explanation obtained by bim after a through examination and argumentation, then, there is no place for Mithyatva. But if a person born in a Jain family prevents the investigation of scriptural books in accordance with the usage of his individual family, then, Abhigrahika (3414 ) Mithyatva is applicable to him. Bhagavana Shree Haribhadrasuri says: pakSapAto na me vIre na dveSaH kpilaadissu| yuktimadvacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH // 1 // I have no partiality for Vira, no animosity towards Kapila and others. One should accept the utterance of the person, whose utterance is supported by arguments. One who is not a learned man, but associating himself like Masa Tusha Muni with learned Gurus and not knowing the principles of religion, because, he is not clover and wise, but has perfect faith in the various religious rites whose meaning he has known, has perfect faith in the explanation obtained by him and is not open to conviction by others because he his unable to accept an untruth. But because-of his depending on the commands of worthy Gurus and his subordination to them, and because he is not open to conviction by others, does not constitute Abhigrabika (RHCE ) Mithyatya. 2. Anabhigrahika ( HAIGads) Mithiyatva consists in having equal faith in the doctrine accepted by himself as well as in the doctrine adopted by others, assuming a neutral position and declaring at the same time, that all the forms of the existing religions are equally good and instructing the ignorant in that direction. For Private And Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1983 Lord Mahavir 3. Abhiniveshika (dinivezis) Mithyatva is that form of mithyatva in which an individual, though well-versed in his own Shastra but having drawn out their meaning contrary to that declared by the Omniscient, insists like Jamali, Goshtha Mahila, and other non-believers, in the propagation of a doctrine quite contrary to the accepted teachings of Tirthankaras as the best. A Samyag-dristi indivdual sometimes has a false doctrine through carelessness or the agency of preceptor. It is said in Uttara-dhyayana Niryukti sammadiTThI jIvo uvaha pavayaNaM tu sahai / saha asambhAvaM aNAbhogA guruNiogA vA // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A Samyag-dristi Jiva has faith in the teaching promulgated (by the Tirthankaras). He has false faith through carelessness or the agency of the preceptor. 16t Although a Samyag-dristi Jiva has false belief through carelessness or the agency of the preceptor, Abhiniveshika ( abhinivezi4 ) Mithyatva is not applicable to him because he has unswerving faith in the doctrines and teachings of the Tirthnkaras. Similarly, Nyayacharya Nyayavisharada Mahopadhyaya Yashovijayaji Gani writes: prAcAM vAcAM vimukhaviSayonmeSa sUkSmekSikAyAM ye'raNyAnIbhayamadhigatA navyamArgAnabhijJA: / teSAmeSA samayavaNijAM saMmatigrantha gAthA vizvAsAya svanayavipaNiprAjyavANijyavIthI // 1 // medagrAhivyavahRtinayaM saMzrito mallavAdI pUjyAH prAyaH karaNaphalayoH sImni zuddharjusUtram / bhedocchedonmukhamadhigataH saMgrahaM siddhasena stasmAdete na khalu viSamAH sUripakSA strayospi // 2 // citsAmAnyaM puruSapadamA kevalAkhye vizeSe tadrUpeNa sphuTamabhihitaM sAdyanantaM yadeva / sUkSmairaMzaiH kramavadidamucyamAnaM na duSTaM tatsUrINAmiyamabhimatA mukhyagauNavyavasthA // 3 // For Private And Personal Use Only 1. This vorse of Sammati is sufficient like a row of articles arran ged in a shop to bring confidence in the minds of those who are in search of Naya, in the minute details of the divergent opinions of Pujya Shree Jinabhadra Gani, Pujya Shree Mallavadiji and Pujya Shree Siddhasena Divakaraji Maharaja and of those who like persons losing their way in a big forest, are full of fears, because they are unacquainted with the methods of Naya. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 200 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza 2. Pujya Shree Mallavadiji Maharaja, while asserting that the use of Kevala Jnana (as) and Kevala Darshana (es) can be made at the one and same moment-Samaya (), has made that statement on the assumption chiefly of Vyavahara Naya (oud 4). Pujya Shree Jina-bhadra Gani, when asserting that Kevala Jnana and Kevala Darshana can be utilized in different Samayas, has adopted pure Rijusutra Naya, in the arrangement of cause and its effect. While Pujya Shree Siddhasena Divakaraji Maharja when asserting that there is no distinction in the use of Kevala Jnana and Kevala Darshana principally by the Sangraha Naya. Still, however, the ideas of the three great Acharyas do not cunflict with one another. [ Besides all of them had perfect unswering faith in the doctrines and teachings of the Tirthankars. ] kAtika silas 3. Consciousness, the general attribute of the soul, more particularly known as Kevala (e) became evident as Kevala Jnana and Kevala Darshana having a beginning but no end. There is no irrelevancy in saying that Kevala Jnana existed first and then Kevala Darshana the next moment, that Kevala Jnana and Kevala Darshana existed together that is to say, that Kevala Darshana existed whenever there was Kevala Jnana and that Kevala Darshana is the general condition and Kevala Jnana the particular condition of one and the same attribute, it is only one attribute. The three Acharyas have had their own way of reasoning by giving prominence to one Naya and keeping other Nayas as secondary. The three very learned Acharyas had a very staunch unshakeable faith in the doctrines and teachings of the Tirthankaras and so Abhiniveshika Mithyatya is not applicable to them. 4. Shanshayika (ia) Mithyatva is that form of Mithyatva in which an individual has doubts in the doctrines and teachings of the Tirthankaras, whether all the Dashanas are trustworthy or not, or whether this or that teaching, is trustworthy or not. Even in the minds of highly talented Sadhus, some doubts do arise with regard to minor details but that is not sufficient to cause Shanshayika (aialas) Mithyatva, as they always abide by ( tameva sarca NIsaMkaM ja' jaNehi. vaica') that undoubtedly is the truth which is promulgated by the Tirthankaras. For Private And Personal Use Only 5. Anabhogika (24) Mithyatva is that form of wrong belief which is acquired by a living being by birth or by contact. Just as one sensed (4) or more sensed (fasa(a) and mindless five-sensed (24 a) bodies have no belief in the doctrines and teachings of the Tirthankaras. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Lord Mahavira 302 mithyAtvaM paramo rogo mithyAtvaM paramaM tamaH / mithyAtvaM paramaH zatrurmithyAtvaM padamApadAm // Mithyatva is a terrible desease, Mithyatva is great darkness, Mithya. tya is a great enemy and Mithyatva is the source of miseries, II. A-virti-(24fazla) Vowlessness-It is of 12 kinds. Lack of compassion for the six groups of embodied souls, and lack of restraint of 5 senges and 1 mind. III. Pramada-(2H1EUR) Carelessness-Carelessness is of 15 kinds--viz. Carelessness about four kinds of talk (541)-1. Talk about food (341) Bhojapakatha, 2. Talk about women (Puls41) 3. Talk about public opinion (21841) Talk about country and 4. Talk about king-(RlY41). Talk about politics, carelessness about the functions of the five senses, sparshana (2421).-Organ of Touch, Rasana (2001)-Organ of Taste, Ghrana (1),Organ of Smell, Chaks'u (214)-Organ of Sight and Shrotra (34191) Organ of Hearing. Carelessness about four passions and affection (2016) and Sleep (fast). IV. Kasha ya-(414) 16 Passions. Four Anantapubandhi (Merdig !). Error-feeding or wrong-belief assisting Krodh (14) Anger, Mana ( 714) Pride-Maya (HH) Deceit and Lobha (de) Greed. These four passions are called (24oratigill) because they keep the soul bound in the endless Sansara and wandering by those passions feeding its erroneous belief Four Apratyakhyani (PH4ALV41)-Partial-vow-ulaza) preventing Krodha, Mana, Maya and Lobha, four Pratyakhyani (471211 )-Totalvow (aq'larla) preventing Khodha, Mana, Maya and Lobha, and four Sanjvalana (portan) Perfect-right-conduct-preventing Krodha, Mana, maya, and Lobha. And nine No Kashaya (15414)-quasi-passions or slight passions viz. 1. Hasya (124) Laughter, 2. Rati ( a ) Indulgence, 3. A-rati (242(a) Ennui, dissatisfaction, 4. Bhaya (2) Fear, 5. Shoka (Rus) Sorrow, 6. Jugupsa ( 21) Disgust, 7. Purusha Veda (43496) Masculine inclinations, S. Stri Veda (Pal ae-Feminine inclinations and 9. Napunsaka Veda (14 ag) or Common inclinations. Inclination for enjoying the nenter sex or common sex. V. Yoga (1) Vibrations or functional activities of mind, speech and body are of 18 kinds. Of these, four are of the mind, four of speech and seven of the body. The four thought-activities of the mind are 1. Activities of true mind (244243011), 2. Activities of false mind ( 424301213), 3. Activities of mixed mind (ALAYHIPP) and 4. Activities of the mind, neither true nor false (24044Hallo). For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir POR zrI jaina satya prakAza kArtika The four activities of speech are 1. True speech (2144 421412001). 2. False speech (24204 4242001), 3. Mixed speech (246417464 421401) and 4. Neither true nor false speech (anubhaya vacanayoga). The seven activities of the body are 1. Physical (BRIELES), 2. Audarika Mishra (1 43(4%) i. e. physical mixed with Karmic, 3. Vaikriyak (1345)-Prodncing modifications at one's own will, 5. Abaraka (246/24 $14 213) Activities producing Abaraka body, 6. Aharaka Misra Kaya Yoga (241625131514213) Activities producing a body composed of Aharaka and physical Molecules and 7. Karmana Kaya Yoga (+17'$142191)-Activities producing a body composed of Karmic molecules. There are three varieties of people in this world; a large majority of them, keenly fond of enjoying worldly pleasures by acquiring riches, by any means fair or foul, after establishing big concerns involving the destruction of the six classes of animal life, by killing Panchendriya (42654) five-sensed and other animals and eating their flesh and deeply engrossed in Mithyatva (124164) wrong belief, degrade themselves, even after attaining Houe(human form) into the rank of Tiryancha (Cauz) lower animals, brutes or of Naraka ( 174 ) hellish beings in their next life; some benevolently disposed persons following. occupations not involving the destruction of animal life, and working for the alleviation of miseries of their fellow-brethren, are again born as human beings in families described as (Una) Samyag-dristi families by Kalikala Sarvajna Hemachandra Acharya, in their next life, with better opportunities for doing good to the suffering humanity; while only a few fortunate individuals, residing in Aryan countries, and hearing the tonets of true religion, and earnestly endeavouring for the subjugation of Mithyatva (H8411c4 ) false belief, and other vices and the subsidence of Darshana Mohaniya Karma (seid 16-114 5 ) Right-belief-deluding Karmaa Karma preventing the acquisition of Right belief,-acquire Samyag Darshana ( 71743821degd ) Right vision-an inherent crystal quality of the soul, resulting in a 24224 (rea's' oy' Q uadri) "That alone undoubtedly is the truth which is proclaimed by the Tirthankarus '- a firm belief in the doctrines and teachings of the Tirthapkaras and having cut the internal ties of Raga (P11) love and Dvesha (GH) hatred by renunciation (2) and the practice of various vows, penances, and austerities during this life, entitle themselves for pleasures of celestial life (a a) of long duration, in the next life, and afterwards, the eternal bliss of Final Liberation (mokSa). Samyag Darshana or Samyaktva is an in-born quality of the soul. It is not evident to a look-on and it cannot be felt even by the person possessing it, but there results a natural change, in the thoughts, speech For Private And Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1993 Lord Mahavira and actions of its possessor. It prompts him in the acquisition of virtuous qualities and helps him in maintaining them. Wise men, can infer from the speech and actions of an individual, whether he has got Samyaktva or not. There are sixty-seven test-words of Samyaktva ( Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Rta) majority of which qualities are expected to exist in a Samyaktvadhari Manushya. ( )-without which, Samyaktva can longer be said to exist. 46 203 After having acquired Samyaktva, an individual is likely to lose it, but eventually there results a comparative decrease in the impurity of his former thoughts, speech and actions. Explaining this idea, the sages say 'If a person falls from Samyag Darshana, he falls from its co-existing Samyag Juana (4) Right Knowledge and Samyag Charitra (4saula) Right Conduct that is to say, a person falling from Samyag Darshana to Mithyatva does not possess Samyag Jnana (4) Right Knowledge and Samyag charitra (a) Right Conduct. Persons like Bharata chakravarti may reach Final Liberation without (sauka) Dravya charitra e. g. ul-without undergoing the life of an ascetic, still, persons like Angaramardaka (24) and Vinayaratna (a) not possessing Samyag Darshana (2) were not able to enjoy the eternal bliss of Final Liberation. It was also through the possession of Samyag Darshana (4) that Krishna Vasudeva and Shrenika Maharaja became known as Samyagdrishti Shravaks. It thus appears beyond doubt, that Samyag Darshana (2) is the chief motive power in drawing Final Liberation nearer and nearer. Most Revered Umasvati maharaja commences his monumental work "Tattvartha Sutra" with the Sutra samyagdarzanajJAnacAritrANi meAkSamA Right belief, Right knowledge and Right conduct (together constitute) the path to Liberation." In this first Sutra of the work Samyag Darshana has been deservedly given the most prominent place. no jinokatattveSu ruciH zuddhA samyaktvamucyate // An eager fondness for and firm belief in the doctrines and teachings of the Tirthankaras is called Samyaktva. There are two varieties of Samyaktva-(s) Natural and (2) obtained by study. For Private And Personal Use Only Samysktva is also of five kinds viz, Aupashamika (as), 2. Kshayika, (a), 3. Kshayopashamika, (atas), 4. Audayika (ef) and 5. Paringmika ( pANiAmika ) 1. Aupashamika Samyaktva (Salus rasa) is subsidential right belief that is to say, right belief due to the subsidence of Darshana-mohaniya Karma-right-belief-deluding Karma and the four Anantanubandhi (e|| Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ROY zrI jaina satya prakAza. kAlika gey'll) Error-feeding Kashaya; Krodba (4) Anger, Mana (441) Pride, Maga (HNL) Deceit and Lobha Re Greed. 2. Ksh yika Samyaktva ( 1746) Destructive or purified perfect right belief that is to say, perfect belief due to the destruction of three sorts of right-belief-deluding Karmas viz. of Karmas, causing Mithyatva ((74241c4 ) wrodg-belief, 2. Samyaktva Mithyatva ( 424 64 642414) mixed right and wrong belief and 3 Samyaktva prakriti mithyatva (2474564 Hraula) Right belief clouded by a very slight wrong belief and the four Anantanubandhi ( 34ordigo ) Kasbayas, the four error-feeding passions of Anger, Pride, Deceit and Greed which feod them. 3. Kshayopashamika Samyaktva ( 2142 CH4 22454) Destructive subsidential Samyaktva--which arises from the destruction-subsidence of Saryaghati spardhaka (2199 246) molecules of Karmic matter which obscures totally, and the operation of Deshaghati spardhaka (uua 24EUR) Karmic matter the operation of which obscures only partially. This Ksha. yopashamika Darshana is of three kinas:-1. Chakshu Darshana (1462) Ocular Darshana obtained by means of the eye, by actually seeing objects, 2. A-chakshu Darshana (2424216 21 ) Non-ocular Darshana obtained by means of senses other than the eye and mind and 3. Avadhi Darshana ( 244/2EUR219) Limited visual Darshana which precedes Avadhi jnana. 4. Audaika or Operative Samyaktva ( RUTERS 2474544) which arises from the operation or fruition of karmas. 5. Parinamika Samyaktva (HPC45 2474564) is the soul's own natural thought-activity independent of Karmas. How Samyaktva was the chief support in leading the soul of Shramana Bhagavana Mahavira to the dignity of a Tirthankara and then to Final Liberation, can be seen from the incidents of the twenty-seven principle Bhavas of the Lord. The fitness for Final Liberation is reckoned from the Bhaya, during which the individual soul has acquired Samyaktva. A short account of the First Previous Life of Lord Mahavira The soul of Shramana Bhagavana Mahavira, after wandering a great number of times in this endless Sansara was born, during his principal twenty-seventh life previous to his Final Liberation as Nayasara, the chief officer of the village Prithvipratishthana is the kingdom of king Shatrumardana of Jayanti Nagari in Maha va pra Vijaya situated in the western Videha Kshetra of Jambu-dvipa. Nayasara was straight-forward, kind, of polite manners, liberal, modest intent on alms-giving and dutiful, Nayasara under orders from his king For Private And Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 Lord Mahavira 205 to have large logs of wood cut and brought to the town from the adjoining forest, went there, with a party of servants, bullock-carts and food materials for himself and his party, and ordered his men to fell down trees and prepare the required wood. Some of his servants were preparing food for them, at a suitable place near-by. At mid-day the whole party became hungry and Nayasara was informed that dinner was ready. Nayasara ordered his men to stop working, and as he was preparing to go to the place where dinner was ready for him, an idea came to his mind "If I come across any mendicant now, I will first feed him, and then, I will take my dinner." in old times, it was customary with ascetics, while crossing a forest or a desert to seek out company of a carravan of persons going that way, and they would comfortably and fearlessly cross it. Some Sadhus seeing the approach of dinner-time, went to the neighbouring village asking for food. The carrayan did not wait for them and went away. They could not get any food from the village, so burning under the heat of midday sun, afflicted with the pangs of hunger and thirst, with their bodies hot with extreme heat, and their clothes drenched with copious perspiration, the estranged Sadhus, in search of their way out of the forest, happened to approach the place where Nayasara had encamped himself with his men. When Nayasara was looking around with the idea of giving food to a mendicant before taking his meals, he was greatly pleased with the estranged Sadhus approaching the place. He went forwarded to receive them, and respectfully greeting them said 0 revered persons ! how did you happen to come into this unfathomable forest ? Persops armed with weapons cannot with impunity move about in this forest.' The Sadhus narrated the whole account, and Naya sara was much grieved to see them deserted in this unfathomable forest, and saying 'O fortunate personages, it is my good luck that you have come at this opportune time as my guests' he took them to the place where food was ready for him and his party, and gave them food and drink with purity of the heart. The Sadhus seeing a place near-by, suitable for them went there and duly took their food and drink. After having fully propitiated the Sadhus with food and drink, Nayasara, with a heart full of joy, took his meals and then went to the place where the Sadhus were sitting after taking their food and drink. Requesting them with a low bow and saying "I will show you the road to the town' Nayasara accompained the Sadhus and as soon as they reached the For Private And Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza. kArttika 206 main road to the town, the Sadhus sitting under a tree explained him the nature of one's sacred duty (17). Hearing the preaching of the Sadhus containing the real essence of truth, Nayasara, full of joy, considered himself very forunate. At that time, Nayasara on account of the purity of his heart, obtained Samyaktva (2) The Sadhus went to the town and Nayasara after bowing down before them once more, returned to his camp in the forest and sending the prepared logs of wood to the king per his servants, went to his own village. Nayasara afterwards studied the essence of true religion-the nine categories (r) of truth, spent the remaining portion of his life with a firm belief in true religion and expiring while remembering the sacred Panch Namaskara Mantra at death time, was born during second provious life, as a god in Saudharma (us) heaven with a life-limit of one Palyopama ( paTyApama ). a house Some events of the life of Nayasara are exemplary. Nayasara was the chief officer of a village, and as a servant of the king, he had gone to and the forest, principally with the object of having logs of wood cut prepared for king's use-a work involving the destruction of animal life; still, on account of his in-born virtues and the best usage of holder, Nayasara had the fancy of giving food and drink to a mendicant at dinner-time even in an unfathomable forest. Although it was mid-day and Nayasara was hungry, still, however, he was looking around with the idea of nurturing his fancy. The pious fancies of lucky persons sometimes bear fruit instantly. Nayasara meets with such worthy ascetics, without the least, trouble, in an unfathomable forest, and gives them food and drink with a pure heart full of joy. Here a combination of three circumstances happens; Nayasara has a mind to give food and drink to the Sadhus, the material to be given is ready, and worthy ascetics have unexpectedly come. It becomes a medium of great profit i. e. Samyaktva to Nayasara. After taking his meals, Nayasara had gone to the place where the Sadhus were resting themselves, had requested them to join their company for the purpose of showing them the way out of the forest and had personally shown them the road to the town. Here the good virtuous qualities and purity of the soul of Nayasara are put to a severe test. Had it been otherwise, even after giving food and drink to the Sadhus, he would not have gone to the Sadhus with a request to show them the way out, but on the contrary, the Sadhus would have been obliged to go to him with such a request or perhaps Nayasara would not have gone personally but he would have sent one of his servants with them; notwithstanding that, he thought it to be a personal duty of his, For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1663 Lord Mahavira R09 to help them and acted accordingly. The quality of polite manners remaining concealed in the heart of Nayasara becomes thus clearly manifest then. Wise men have given a prominent place to the virtue. A W behaved man acting discretely, benefits himself at every time, at every place and from every work on account of that virtuous quality. When Nayasars and the Sadhus arryied at the main road to the town, the chief of the party of Sadhus sitting under a tree explained to him the essence of the true religion. Hearing the preaching of the Sadhu, Nayasara considered himself very fortunate and from that time onwards, he acquired Samyaktva (217459) i.e. firm belief in the doctrines and teachings of the Tithankaras. The soul of Nayasara was getting purified from the time of the mid-day meal, that parity was greatly enhanced by the preaching of the Sadhu and bore fruit in the form of Samyaktva. Dana (El) Duty of alms-giving, Shila ( a ) Morality, Tapa (ay) Penance and Bhava ( 14 ) Endurance constitute the path to Liberation (1991). Out of the five kinds of Dana ( Eld )- Abhaya Dana ( 34 ) Giving safety to one's life, Supatra Dana ( MEH ) Giving of alms to worthy persons, 3. Anukampa Dana ( Metyl EUR14) Giving out of compassion, 4. Uohita Dana (fideld) Giving of dowries etc. to family members and 5. Kirti Dana ( $dela ) Gifts etc. given for the spread of one's fame, Abhaya Dana and Supatra Dana are motive elements in the attainment of Final Liberation. The opportunity of giving alms to worthy ascetics occurs to persons whose deliverance from transmigression is near. Indeed Dana ( Eld ).-the virtue of giving away-gifts, food, drink etc.-is a very valuable quality of the soul. The virtue of giving Dana ( Elt) helped immensely Bhagavana Rishabhadeva, the first Tirthankara, and Shramana Bhagavana Mahavira, the last Tirthankara of the present series of Twentyfour Tirthnkaras in raising their soul to a very high level, and was instrumental eventually in acquiring for them, the exalted status of Tirthankara. Only lucky persons meet with a combination of wealth acquired with fair means, the virtue of giving gifts etc. and the opportunity of giving food, drink etc. to worthy ascetics. Happy are the souls who bave lucky opportunities of meeting with such esteemable combinations. A brief sketch of the Events of the Third Previous Life The first Tirthankara of the prosent series Bhagavana Shree Rishabhadeva was the king of Vinita ( Carlat ). The soul of Nayasara coming down from Saudharma heaven (Muzaqi ) on completion of his life limit as a god, was born as a son to Bharata Chakravarti, the son of Bhagavava Shree Rishabha-deva. He was named Marichi. For Private And Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 208 zrI jana satya prakAza. kAlika When Bhagavana Shree Rishabhadeva, on the acquisition of perfect knowledge ( $qasult ) was preaching, soated on a Samavasarana prepared by gods, Marichi accompanied his father and other brothers for the purpose of paying homage to him. On seeing the splendour of the Samavasarana and hearing the preaching of Dharma, Marichi became wearied of life and was initiated into the Order of Monks by Bhagavana Shree Rishabhadeva. Marichi mastered the principles and practice of the duties of a Sadhu. His indifference to worldly objects increased and he became indifferent to his own body. By observing the three kinds of preservation of the activities of the mind ( Mara ), speech ( 42109 and of the body ( buurt ) and carefulness about, 1. going about (Sulara ), 2. speech ( fra ), 3. obtaining food and drink ( 299 ), 4. carefulness in lifting up and laying down things ( 24LELAH'sHaGauguulala ) and 5. careful deposit of urine, faeces, phlegm, dirt etc. ( H yGulalala ) and conquering the four varieties of passions viz. Krodha ( 514 ) Anger Mana ( H ) Pride, Maya (HNL) Deceit and Lobha (die) Greed, Marichi very satisfactorily maintained the duties of a Sadhu. He studied eleven Angas from superior teachers and remained a very long time in company of Bhagvana Shree Rishabhadeva where-ever he went. Once in the summer season when the ground was greatly heated by the rays of the sun, the bodies of travellers were becoming warm and when it was difficult for people to walk without shoes, Marichi going about with Bhagavana Shree Rishabhadeva, experienced great heat; his body became very warm, his clothes were drenched with perspiration and he had severe thirst. Marichi was unable to endure the pangs of heat and thirst; under the wicked influence of Charitra Mohaniya Karma ( 1177 410-14 374), his ideas became impure; he thought of acting in accordance with his own whims, and thought himself unable to preserve the noble ideals of ascetic life. He thoughi within himself, I am destitute of good qualities and desire bodily comforts and how can I possibly give up the religious vows accepted by me? By giving up my vows I will be proroking laughter, hence I will find out a device inorder that my vows may be preserved and that I may not have to endure unnecessary hardship.' Marichi Muni getting tired of bodily distress, became ready to neglect the command of Tirthankara and to break the religious Vows he had taken at the time of his initiation. He accomplished a new course out of his own intellectual invention and resolved -" These Mendicants are free from the triple control of thought, speech and action while I am vanquished by them; so let there be a distinguishing mark of triple staff of a Brahman ascetio. Sadhus have their heads shaven by tearing off their For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 Lord Mahavira 206 hair while I will have my head shaved with a razor and will have tufts of hair on my head. The Sadhus practise five great vows, while I will practise small yows. The Sadhus are penniless while I will have ornaments on my body and property. The Sadhus are without delusion of mind preventing diseornment of truth, while I am wrapped in delusions, and so, I will have an umbrella over my head. These worthy ascetios walk about without shoes while I will put on shoes for the protection of my feet. These Sadhus are rich in fragrance of their moral virtuousness, while I am not and so I will have a coloured mark of sandal ointment on my forehead for its fragrance. These worthy ascetics being free from passions, put on wh and old clothes, while I, being full of passions, will put on coloured clothes. These ascetics have abandoned the use of unboiled water containing millions of small animalcules but I will use a measured quantity of such unboiled water for my drink and bath. Marichi Muni thus put on the now apparel of a tripple staff-Sanyasi for the purpose of maintaining his religious vows. When people seeing the new apparel adopted by Marichi Muni, used to ask him religious duty, he would invariably preach the system of religious duty, promulgated by the Tirthankaras. When asked Why do you not observe the religious rites of an ideal Sadhu,' he said, 'I am inable to observe strict religious rites'. Marichi Muni entrusted to the care of Bhagarana Shree Rishabhadeva, such fortunate individuals as were desirous of entering the Order of Monks, enlightened as they were, by his ex position and advice. Marichi observing such rules, accompanied Bhagavana Shree Rishabhadeva where-ever he went. When Bhagavana Shree Rishabha-deva, wandering from village to village, came near Vinita Nagari, Bharata Chakravarti came to pay homage to him. In answer to a question by Bharata Chakravarti, Bhagavapa Shree Rishabha-deva narrated the names of future Tirthankaras, Chakravartis, Vasudevas, Prati-Vasudevas and Baladevas. On further questioning Bha. rata chekravarti asked O Lord! is there any fortanate individual in this assembly who will become Tirthankara like your sacred self in this Bharata Kshetra (euraaa )?' Bhagavana Shree Rishabha-deva pointing to Marichi, said . This son of yours. Marichi will be the last Tirthankara named Vira in Bharata Kshetra, first Vasudeva named Tripri. shtha in Potapapura and a Chakravarti named Priyamitra in Mukapuri in the Videha Kshetra.' Hearing this, with the permision of the Lord, Bharata Chakravarti went to Marichi Muni, and going round him three times, with a low bow said 0 Maricbi, you are lucky in obtaining all the precious benefits in this world. Because you will become the last For Private And Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kArtika zrI jaina satya prakAza twenty-tourth Tirthankara named Vira; a Chakravarti named Priyamitra and Vasudeva named Triprishtha and narrating the account given by Bhagavana Shree Rishabha-deva said I am not paying homage to you on account of your mendicant garment, but I am paying homage because you are a future Tirthankara. " So saying, Bharata Chakravarti went to his royal town. Marichi, on account of the praise and salutation by Bharata Chakravarti, became conceited about his noble lineage. Enraptured with joy, striking his bands on his thighs, and dancing merrily, Marichi said: prathamo vAsudevo'haM, mUkAyAM cakravartyaham / caramastIrtharAjo'haM mamA'ho ! uttama kulam // 1 // Adyo'haM vAsudevAnAM pitA me cakravartinAm / pitAmaho jinedrANAM mamA'ho ! uttama kulam // 2 // I will be the first Vasudeva, I will be a Chakravarti in Muka Nagari and I will become the last Tirthankara. O! my family is noble, I will be the firit Va-udeva, my father is the first Chakravarti and my grand father is the first Tirthankara, 0 ! my family is noblo. Marichi in this way, owing to his conceit for nobility of his family, earned for himself the ill-fate of a birth in a low family. Because. fa-574--93-59-79:-xfa: 1 kurvan madaM punastAni hInAni labhate janaH // 1 // A man becoming conceited about his origin (onla), acquirements (EuGH), family (4), supreme dominion (442), vigour (844), handsome appearance (P4), penance (au) and about sacred knowledge (sula) has a deficiency of these in his next life. Even after the Nirvana of Bhagavana Shree Rishaba-deva, Marichi accompanied the Sadhus where-ever they went, and he used to send persons for initiation to the Sadhus after his own exposition and advice. Once. Maricbi was afflicted with some disease. Other Sadhus knowing that he was not duly observing vows, did not attend on him and 90 getting wearied Marichi thought within himself, O! these Sadhus are destitue of politeness, cruel, exerting themselves for their own interests, and departing from popular opinion. I am acquainted with them, I am loving them and am initiated by the same Guru and I am polite. Far from attending upon me; they do not even look at me.' So thinking, he began to find faults with them. Generally people do not look to their own faults and the virtuous qualities of other persons, and hence, it is but natural For Private And Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Lord Mahavira that such ideas should arise in the mind of Marichi, moving about at his own independent will, at the time of distress. Besides, an idea aroge in his mind, "The observances of these Sadhus differ from those of mine, I do not act in accordance with spotless religious duties. How can they attend upon a person of my character. If I am free from my disease, I will have a pupil who can serve me'. By force of fate he was completely cured. One day, Kapila, son of a noble king, came to him. He was desirous of knowing religious duties. He thereupon requested Marichi to explain him the nature of true religion. Marichi preached him the Dharma, promulgated by the Trithankaras, Kapila asked him, "Why do you not act according to the tenets of that religion ? Marichi said, 'I am unable to observe its strict religious rites.' Kapila asked, 'Is there no Dharma, in your doctrine ?' Knowing him to be a deserving pupil, Marichi declared:There is Dharma-true knowledge in their religion, and there is Dharmain my doctrine also.' Kapila became Marichi's pupil. By the propagation of this wrong belief, Marichi earned for himself, wandering for Kotakoti Sagaropama years in this Sansara. Dying without food and without expiation for his sinful action, Marichi was born as a god in Brahma-devaloka ( @qals) with an age-limit of ten Sagaropams and Kapila after having pupils like Asari, was born as a god in Brahma--loka. Knowing his previous life through the medium of birth-born Visual knowledge (24914 19h'islla ) Kapila out of infatuation, came to this world and explained to Asuri and others, his Sankhya. (iv) system of philosophy. Sankhya system of philosophy thus originated with Kapila. The soul of Nayasara born as Marichi in the third previous life, finishes, thus his third previous life. During this life he earned for himself the evil Karma of being born in low families121317 ) and the Karma of wandering in this Sansara for one Kotakoti Sagaropama years, Some considerations about Birth in a Low Family. The soul rises higher aud higher in spirituality, by the practice of pure conduct associated with spotless natural transformation. Marichi possessed such means during his life but he got tired of availing himself of these rare opportunities. At the ripe time of strictly observing religious rites, he became negligent on account of heat and thirst; a desire for his own personal happiness became prominent in his mind, and he thought himself unable to observe the religious rites prescribed by the Tirthankaras. But it must be remembered that he had perfect faith in the pure doctrines and teachings of the Tirthankaras. Marichi For Private And Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir buras 21ra thI jaina satya prakAza thought himself unable to observe the strict discipline of religions rites, but was ashamed to leave aside the honorable apparel of an ascetic and again join the fold of house-holders. His mind became wavering. He found out a new device and invented a new apparel (au). He did not take into consideration the future disadvantages involved in his scheme. Had he conveyed the ideas sprouting out in his mind to Bhagavana Sh Rishabha-deya or to the worthy Sadhus, he would have been stopped from committing such a grave blunder, but such ideas of taking the advice of other persons are not possible with individuals bent upon acting in accordance with their personal independent will. He accepted the plan created out of his own independent imagination and commenced acting accordingly. But he invariably preached in strict conformity with the doctrines and teachings of the Tirthankaras. When an individual stops rising higher and higher in spiritual advancement, and falls down spiritually, he misuses, very often, the auspicious opportunities available to him and thus degrades himself. Bharata Chakravarti with a pure heart requested Bhagavana Shree Risbabha-deva to give him an account of future Tiathankaras and he gave a true account through the medium of his Perfect Knowledge (qastia). The soul of Marichi was to be the twenty-fourth Tirthankara in future, and on account of his pure devotion to the dignity of a Tirthankara, and of his having obtained the rare opportunity of respectfally bowing before a future Tirthankara, Bharata Chakravarti thought of availing himself of the golden opportunity. Althongh knowing the uufitness of Marichi for such a respectful bowing down before, discrete and devoted Bharata Chakravati, with the permission of Bhagavana Shree Rishabha-deva, prostrated himself before him and explained to him, the object of his respectful bowing. However, Marichi becomes elated with the conceit of his noble birth. Those who are capable of recognition of merit, are devoid of conceit, take delight in the study and preaching of scriptures, and are devotees of true god, true teacher and tray Dharma, are born in noble families, while those who are fond of defaming others and extolling their own merits, are negligent in the study and proaching of scriptures, and those who addicted to the adoration of wicked gods, wicked teachers and wioked Dharma, are born in low families. Here, on account of his deep conceit for his noblo birth, Marichi becomes fettered with the evil Karma of being born in a low family. As a result of this blunder, Marachi had to undergo great hardships during many future lives; while experiencing such hardships calmly, the mole For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 Lord Mahavira 223 cules of a Karma producing birth in 1 low family (1121011454) are getting destroyed; the remaining molecules of such a Karma are experienced even during the commencement of his life in which he is to be a Tirthankara, as was the case with Lord Mahavira, Karma is such an impartial instrument, that, it does not have predilection for any particular individual in this world. Karma does not show partiality in subjecting any one to the good or evil consequences of his own deeds. People should always remember this fact in their dealings with other persons. Another great blunder of Marichi, occurs while answering the ques. tions of Kapila about his doctrine. The Omniscient lord has given a prominant place to the evil consequences arising from the propagation of a wrong belief. The propagation of a wrong belief, is the deep-acting evil consequence, resulting as one, out of the numerous causes of the eight varieties of Karmas. The soul alone acquires and is responsible for seven out of the eight varieties of Karmas, while by the propagatian of a wrong belief not only the soul himself acquires evil Karmas, but the persons obtaining the benefits of that wrong propagation, and many other persons in unbroken series acquiring evil Karmas, wander a great number of times in the Sansara. The principle root-cause of these Karmas is the propagation of a wrong belief and consequently Marichi acquired for himself, the new evil Karma of wandering for one Kota-koti Sagaropama years in Sansara. The author of a wrong belief, possessing intensely violent propensities wanders, even an endless number of times in Sansara. A Vowless man with Samyaktva, a man with partial vows, an ascetic with desires for worldly pleasures, a person practising penance out of ignorance, a man having disgust towards worldly objects on account of misfortunes, a man having disgust towards worldly objects caused by infatuation, and a man suffering from hardships involuntarily; all these persons, destroying their Karmas, go to heavens ( 84213 ). Marichi, by reason of his practising even impure irreligious rites of an ascetic, on account of ignorance and infatuation, goes to heaven. We shall be able to know from the accounts of future lives, how a mixture of good and evil Karmas matares in a variety of ways, and shows pleasant or harsh consequences by giving a soul noble or low births. Here, the soul of Nayasara, goes from his third previous life as Marichi, to that of a god, his fourth life. Learned men have described hypocrites as undeserving of respect. By paying them homage as teachers, both are put to a great loss. The person paying homage nourishes Mithyatva and the one adored, becomes For Private And Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 214. zrI jaina satya prakAza bilat proud of his hypocrisy ; both the souls are working under a great disadvantage. The respectful bowring down to Marichi, by Bharata Chakravarti, was not done to him as a Guru, bat Marichi's soul was a future Tirthankara and it was out of devotion to the diguity of a Tirthankara, that, Bharata Chakravarti, paid homage to him. That respectful bowing down to Marichi was not, to any extent, detrimental to the sonl of Bharata Chakravarti, but it became the source of many evil Karmas to Marichi. It is apparent from this, how, adoration and respectful bowing down before a person of low moral character, becomes extremely harmful s own interest. Persons desirous of self-elevation should use disorimination, at the time of respecting hypocrites and men who are neglectful of the rules of conduct. Out of the four convictions of Samyaktya viz. 1. Paramartha Sanstava (URHLY '289) An earn@gt desire for knowing objects as they are described by the Tirthankaras, 2. Gitartha Pary apasti (Naiz 44 Huza) Courtesy towards worthy ascetics, 3. Vyapanna darshana varjana (olymezimayr) Avoidatice of persons whose Samyaktva is destroyed and 4. Mithyadrishti Sansarga varjana ( Hulle n'a qorin ) Avoidance of the company of herutics. The second and the third relate to persons who are deserving of respectful salutation and those who are not. In the second Saddahana (REGOL) it is stated that those who are desirous of Final Eman. cipation, are propagators of the true religion, are preservors of the commands of the Lord and are acting in strict conformity with pure religious rites according to their own personal capacity; all such learned pious preceptors deserve to be respected and served. The third Saddahana states that those who are going astray from the strict rules of morality, who are disgracing their creed, who are slack in the observance of strict religious rites, and those who are of bad character, should not be respected as teachers and such wicked persons do not deserve to be associated with. Many misfortunes can be prevented by acting in accordance with the sound advice contained in these statements. It is advisable at this stage to have some acquaintance with Karmas and their varieties. In this world, one is wise, while another is a dunce, one is rolling in wealth, another is penniless, one is a king another is a pauper, one is quite healthy, another is greatly diseased, one is happy, another is very miserable, one is liberal another very miserly, one is a master another his servant, one has ample to eat, while another has to work hard for & morsel of meagre bread. Even out of two sons of the same parents, one becomes a king, while the other has to lead a very miserable life. A son, For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2663 Lord Mahavira 25 a father, a brother, or a wife, of whom an individual is very fond, becomes an eye-sore to him for some time and becomes an object of love again. A son who has been brought up with extreme fondness by his parents kills them. A millionaire becomes a pauper, and again a millionaire, a pauper becomes a millionaire, and again a pauper. There must be some unforeseen agency to account for such strangeness in this world. kSmAmRdraGkakayormanISijaDayoH sadrUpanIrUpayoH saubhAgyAsubhagatvasaGgamajuSonIrogarogArtayoH / zrImadargatayorbalAbalavatostulye'pi nRtve'ntaraM yattatkarmanibandhanaM tadapi no jIvaM vinA yuktimat // " Though there is similarity of becoming a human being, between a king and a pauper, a wise man and a dunce, a beautiful man and a deformed person, a fortunate individual and a miserable man, a healthy person and one greatly diseased, a wealthy man and a penniless one, and between a powerful person and a delicate individual, there is a distinction of bondage of Karmas; and that even is not justifiable without Living principle ( a )." Karma, in its philosophical sence, is work, motion, vibration, action or 'action-currents' as our great Indian scientist Dr, Jagdish Chandra Bose puts it. In Jain Philosophy, the word is used with a double signification viz. it is used not only for vibration or action-ourrents, but also for their materialised effects, even during the next life or a series of furture existences, modifying his subsequent career. The soul has four great qualities viz. 1. Perfect perception and faith in the reality of things ( 24 de zid ), 2. Perfect Knowledge ( 24 drastit ), 3. Perfect power ( Braal ) and 4. Perfect Happiness ( 24dod yu ). Karmio matter keeps the soul from the realization of this four fold greatness, obscuring its perception and knowledge, obstructing its progress onwards and disturbing its happiness. The main divisions of the nature of Karmas are eight:-1, Jnanavaraniya (filall4794) Knowledge obscuring, 2. Darshanavaraniya (Eufm9RONU) conation-obscuring, 3. Vedaniya ( 14 ) Feeling Karma, 4. Mohaniya (AI614) Deluding, 5. Ayu ( 241 ) Age, 6. Nama ( 117 ) Body-making, 7. Gotra (1) Family-determining and 8. Antaraya ( zortzL4 ) Obstructive. For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza kArtika It is necessary to understand the distinctions between the eight kinde of Karmas. There are two main classe88:- viz. Ghati (ua ) Destructive Karmas or Action-currents of Injury which attack and affect the very nature of the soul and 2, A-hati ( 24 ) Non-destructive Karamas or the action-currents of Non-injury, which do not affect the very nature of the soul. The four Ghati ( alla ) Karmas are : 1. Jnanavorniya stialapella ) Knowlege-obscuring Karma. 2. Darshanavaraniya ( 2197204 ) Faith-obscuring Karma. 3. Mohaniya (A1014) which infatuates or deludes the soul. It affects both right belief and right conduct. It is like a solution of chalk in water. The solution is opaque and cloudy. When the chalk settles down the opacity being lost, transparency may be restored to the water or the chalk may be entirely separated from the solution, and permanent transparency obtained for the water. And 4. Antaraya ( Phocal Obstructive Karmas which hinder or obstruct the progress or success of the soul. A-ghati ( ala ) Non-destructive Karmas or the action-currents of Non-injury do not affect the very nature of the soul. They are 1. Ayu (auty ) Karma, which determines the duration of our lives, 2. Nama ( 117 ) Karma, which determines the character of our individuality i.e. our body, height, size, colour etc. 3. Gotra ( oila ) Karma, Family determining Karma, which determines our family, nationality. And 4. Vedaniya ( agrila ) Karma, which gives pleasure or pain in mundane life. The nature of Karmas and their sub-divisions and their operation, subsidence and destruction, requires a detainled study of the Karma Philosophy. A Sort Sketch of the Incidents of the Eleven Bhavas (from five te fifteen) and of the Sixteenth Bhava. Like innumerable Tirthankaras, Shramana Bhagavana Mabavira, taught Shree Gantama Swami-Indrabhuti his first disciple, as follows:-All the substances in the universe, composed of five chief elements are endowed with three innate qualites of 1. Utpada (E-41EUR) birth; Coming into existence 2. Vyaya ( 14 ) Decay; going out of existence and 3. Dhrauvya (Mou) Permanence or continuous sameness of existence. This rule applies to living beings-they are born, are stable and are destroyed. Just as gold is a substance. When any ornament is prepared form it, the substance gold is born as an ornament and is known by the name of the particular ornament prepared. When that ornament is heated and melted at the time For Private And Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 Lord Mahavira R29 of preparing another ornament, a new ornament is prepared from it, the form which the previous ornament, assumed, was destroyed, and when another ornament was prepared, it assumed the form passessed by the new ornament. Here, at the occassion of preparing both the ornaments, gold is the original substance, and it remains stable as gold. Gold is a (sou) substance or matter, and preparing ornaments from gold is a Paryaya (uuiu) Change; alteration. In the ornaments, the previous form is destroyed and a new form is assumed, while the gold remains stable as a substance; here (504) substance and ( quiu )-alteration of form are associated togethor. Dravya (436) substance is the original or prime substance, while Guna ( ) quality and Paryaya (14) Alteration of form, are general attributes. (sou) substance is constant, while Paryaya ( Hulu ) is changing. (10) Quality is the innate attribute of the object, while Paryaya ( 14 ) is the attribute acquired in regular succession. This world, living beings and material objects, are without beginning and without end. When the soul completes the life-limit of the Bhava in which he is born, in accordance with his own Karmas in any of the four Gatis viz, as Deva (24) A god, Marushya (Hgou) A human being, Tiryancha (rajz) A brute or as a Naraka ( 475 ) a hellish being; that Bhava is destroyed and the soul assumes another form in the next Bhava. Becoming born in the four Gatis, is an alteration in the form assumed by the soul. The soul is constant in every Gati. The soul is constant, the living beings are a mixture of Dravya (602) and Paryaya (uulu). According to the fixed rule, explained in the above teaching, the soul of Nayasara remaining constant as the living substance, is born in different Gatis, assuming various forms and is born in a different Gati, on the complction of the life-limit of the previous Bhava. Bhava and The soul of Nayasara was born as a god in the fourth is born successively as a human being and as a god. Descending from the Brahma Deva-loka (4@qals ) he was born during the fifth Bhava as a Brahmin, named Kaushika ( siis ) in Kollaka ( s) village. He was fond of wordly pleasures, bent upon acquiring wealth by every fair or foul means, and after having done various sinful acts involving the destruction of animal life, became a triple-staff-Sannyasi (Gel). After death, he was born in the sixth Bhava as a Brahmin named Pushpa mitra (yourwa) in Sthuna (ayu) village. There also he became a triple-staff-Sannyasi (Gae'sl) and remaining in that For Private And Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jana saca prakAza kAtika condition for seventy-two Lakha-purva years, on death, was born during the seventh Bhava as a god in Saudharma Dova-loka ( Emals ). Coming down, from Saudharma Deva-loka, on Completion of his agelimit as a god, the soul of Nayasara, during the eighth Bhaya was born as a Brahmin named Agnyudyota ( 245ryana ) in Chaitya ( m ) village. During that Bhava also, he became a triple-staff-Sannyabi ( fe's? ) and on the completion of his age-limit, was born, during the ninth Bhava, as a god in Ishana-Deva-loka (Senda 2421). Descending from the Ishana-Deva-loka, during the tenth Bhava, the soul of Nayasara, was born as a Brahmin, named Agni-bhuti ( 24Sedra ). Remaining as a triple-staff-Sannyasi ( Cae'sl ) for fifty-six lokba-purva years, on completion of his age-limit, he was born during the eleventh Bhava, as a god in Sanat-Kumar Deva-loka ( Had 373 24215 ). Coming down, from there, he was born during the twelvth Bhava, as a Brahmin named Bharadvaja in Sweta mbi Nagari (laaim2013). During that Bhava also, the soul of Nayasara, remaining as a triple-staff-Sannyasi for fortyfour Lakba Purva years, was born, on completion of age-limit, as & god in Mahendra Deva-loka ( HIS-SEAA.15 ) during the thirteenth Bhava. Descending from Mahendra Deva-loka, and wandering a number of minor Bhavas, the soul of Nayasara was born, during the fourteenth Bhava, as a Brahmin named Sthavara (24197) in Rajagriha Nagari (POVOL6 49121). During that Bhava also, he remained a triple-staff-Sannyasi for thirty-four lakha.purva years, and on the completion of age-limit, was born as a god of medium age-limit in Brabra Deva-loka ( els) during the fifteenth Bhava. After this, there were a number of minor Bhavas. King Vishya-nandi (Card sl) of Rajagriha Nagari and his queen Priyangu (144) had a son named Vishakha-pandi (razlimla'sl). The king had a younger brother named Vishakha-bhuti (Camera ) who had a queen named Dharani (U120l). The soul of Nayagara, on account of virtuons deeds done during the Bhaya of Marichi and later Bhavas, was born, during the sixteenth Bhava, as a son named Vishva-bhuti arcula) to queen Dharini (HLREM) of Vishakha-bhuti (Aruvala ). Vishva-bhuti rame_ra) having attained prime of youth in dre course of time, went along with his harem for sport in the pleasure-garden named Pushpakarandaka (4048734) of the town; while he was amusing himself there, prince Vishakha-nandi, the son of his uncle, came also for enjoying himself. But as Vishva-bbuti was in the garden, Vishakha-nandi remained outside. For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 Lord Mahavira R16 At that time, some maid-servants of queen Priyangu went to the garden for bringing flowers for their queen, but on seeing Vishya-buuti inside and Vishakha-nandi outside the garden, they went away without taking any flowers and narrated the whole account to the queen. The queen was greatly enraged, and she informed the king. King Vishva-nandi with the object of pacifying the queen, and calling back Vishva-bhuti from the garden found out a plan-had war-buggle sounded and declared cunningly in the state-council, Our feudatory vassal Purushasinha has become very insolent and I am going personally to vanquish him.' On hearing this news, the honest Vishva-bhuti came to the council-hall, and with the permission of the king, went to Purushasinha with a large army. Seeing Purushaginha obedient. Vishya-bhuti returned. On his way back. when he came near the Pushpakarandaka garden, he was informed by the gatekeeper that Kumara Vishakha-nandi was in the garden. Hearing this, Vishva-bhuti thought that he was fraudulently driven away from the pleasure-garden. Contemplating for some time, he was greatly enraged, and burning with wrath, he dealt such a severe blow with his fist to a tree of wood-apple standing near by, that all the fruits on it, fell down on the ground. Addressing the door-keeper of Vishakha-nandi angrily and showing him the incident, Vishya-bhuti said Were it not for my devotion towards my worthy father, I would have felled down the heads of all of you here, but my devotion towards him prevents me from doing any such act; still however, I do not want such deceitful pleasures.' On account of this accident, Vishya-bhuti did not think it expedient to continue staying in this Sangara full of political intrigues. He congequently went to an ascetic named Sambbuti wandering from village to village in the neighbouring country, and was initiated into the Order of Monks by him. On hearing that Vishva-bhuti had renounced the world, King Vishva. nandi accompanied by his younger brother Vishakha-bhuti went to him and bowing respectfully and asking his pardon requested him to acoept bis kingdom. But Vishya-bhuti was not deluded by such a request and remained unshaken in his vows. The King bowing down again, and requesting Vishya-bhuti imploringly to persevere in carefully maintaining the vows taken by him, went back to his capital city. Vishva-bhuti went with his Guru to another village. He studied the scriptures under his Guru and observing two day's and three days' fasts he advanced in ever-increasing fasting and penancos. His body became greatly emaciated by the ever-increasing fasting. With the permission of his Guru, he thought of moving about alone, and assuming the figure of an ascetic moving about alone, he wandered from place to place. For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 220 zrI jaina satya prakAza kArtika Vishva-bhuti Muni, wandering from village to village, came to Mathura Nagari. At that time, Prince Vishakha-nandi accompanied by a retinue of fellow-associates had gone to Mathura on the occassion of his marriage with the daughter of the King of Mathura. Vishva-bhuti at the end of one month's fasting, while moving about in search of food, happened to go near Vishaka-nandi's camp. Vishakha-nandi's men Seeing the emaciated body of the Muni shouted merrily, "There goes Kumara Vishva-bhuti."Vishakha-nandi also recognised him. On seeing the Muni, Vishakha-nandi was greatly enraged. Meanwhile, Vishva-bhuta Muni coming into collision with a cow fell down on the ground. Thereupon, Vishakha-nandi tauntingly said in a joke, "Where is that strength of yours, which was sufficient to fell down wood-apples from the tree, gone? On hearing this, Vishva-bhuti Muni became very angry, and with the object of showing his prowess, angrily seizing the cow with her horns, hurled her into the sky and on account of his innate animosity towards Vishakha-nandi, made a firm determination, "O! I wish I may become very powerful in my next life, owing to the supernatural efficacy of my rigorous penances, and that I may kill this Vishakha-nandi," On completion of the life-limit of one krore years without previously expiating for former sins, the soul of Vishva-bhuti Muni was born in the seventeeth Bhava as a god in the Shukra-Dvaloka (gas) with superior age-limit. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir We shall now consider, how the soul of Shramana Phagavana Mahavira, evolved as such, how the soul of Nayasara assumed different forms in various Bhavas, how it dies and how the life-principle remains and will remain costant, in obediance to a fixed rule explained to the first disciple Shree Gautama Ganadhara by the Lord at the time of his attaining Perfect Knowledge as to how substances are produced, how they are destroyed and how they remain constant. All the living beings and substances in this world, are under the influence of that fixed rule. They are produced in this world, are destroyed, and the world as such remains constant. This rule is in existence from time without beginning and without end and will remain canstant in future. There will be no change in that rule at any time. We shall now consider the incidents of the life-account of Vishva bhuti. Some considerations on the Bhava of Vishva-Bhuti. We shall be able to see during the events of this Bhava, how the fine molecules of good or evil Karmic matter become associated with the particles of the soul, by practising good or evil deeds in previous lives; For Private And Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 Lord Mahavira 221 and how when those fine molecules of good or evil Karmic matter are ready to bear fruit, they become the source of happiness or misery to the individual. As Vishya-bhuti was in the habit of experiencing indifference to worldly objects in his former lives as a human being, he renounced the world on account of the crafty device to remove him from the garden, accepted consecration (la) from a Jain Sadhu, studied under him, and commenced the practice of ever-increasing fasting and penancey. During this Bhaya, Vishva-bhuti had an opportunity of having Diksha consecration) in accordance with the doctrines of the Jain religion. The unclean sentiment of becoming a triple-staff-Sannyasi (test) arising during his Bhava of Marichi, continued for fourteen later lives in succession, and therefore, he very often accepted consecration as a triple-staff Sannyasi. The bondage of Charitra-Mohaniya Karma ( 22HIC M453) Right-conduct deluding Karma, arising from his disaffection towards good conduct (2012) during his life as Marichi, was gradually destroyed during several Bhavas and Vishya-bhuti by the destruction-subgidence of the Charitra-Mohi Karma, adopted the life of an ascetic (21122417) during this Bhava. Vishva-bhuti Muni studied the scriptures for the preservation of his Charitra Dharma (123417) life of an ascetic first and then commenced the practice of fasting and penances. He fasted for one month and his body became greatly emaciated. How Karma becomes instrumental in finding out opportunities of degrading himself, for an ascetic advanced in Charitra Dharma (2122187) and austerities (4410) like Vishva-bhuti, is a subject which needs careful consideration. During his wanderings from place to place, at the end of one month's continuous fasting, Vishv-bhuti went out in searoh of food. As was the inevitable concurrence of Fate, his nephew Vishaka-nandi came at that time to Mathura on the occaggion of his marriage there. He went near the camp of Vishakha-nandi and was seen by him. Vishakha-nandi misuses the rare opportunity he had, of rising higher in spirituality by respectfully bowing before a Muni, who had continuous fasting for one month and giving food to such a worthy ascetic. This negligence on the part of Vishakha-nandi became the source of great calamity to both of them. Those who are destined to wander long in the Sansara, and the ignorant, are doing damage to themselves and to others. It is bat natural that bodily vigour becomes diminished by continuous fasting. The body of Mahatma Vishva-bhuti Mupi had become emaciated. He fell down on coming into collision with a cow. Vishakha-nandi born For Private And Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 222 zrI jana satya prakAza. kAlika in a royal family but of a malevolent disposition; out of ignorance and natural hatred he practises jokes at the strength of the Muni Vishva-bhuti. hears the jokes. It is a variety of endurances, ascetics have to put up within the maintenance of Charitra Dharma ( 27). If persons desirous of salvation, at the time of experiencing the twenty-two varieties of endurances (43798) put up with them with a pure heart, these endurances becoming instrumental in the destruction of former Karmas, and the stoppage of new Karmas bring Final Literation nearer like a true friend, The joking practised by Vishakha-nandi is called Akrosha Parishaba (241512 246); it is the twelyth in the list of endurances (4:2296). If an ignorapt person under the influence of anger or malioe, were to insult an ascetic with unpleasant and defiling words, the Muni should not become angry with him, like Damadanta Muni, but will think within himself thus : "This man says unpleasant words, but he does me friendly service because whatever he told me is true; or what he says is a falsehood still it is not seemly for me to be angry with him." So thinking, he need not become angry with him, but put up with the suffering willingly. One should always practise faultless, involantary and expiating penance with good intention and force of energy. That which makes the body warm is Tapa (au) penance. That which dries up the blood and juices of the body, mortifies flesh, fat, bones, bone-juice, vital energy and destroys evil Karmas, is called Tapa ( 14 ) penance. That penance should be faultless that is to say, without any desire for pleasures of this world as well as of the next, and it should be without any firm determination to do any particular act. The man who makes a firm resolution to obtain worldly pleasures after rigidly observing the religious rites of the true religion, nourishes the wishing tree (364991) capable of giving fruit and then burns it down. Besides, the Tapa (14) penance should be done with a heart fall of joy, but not unwillingly, like a work imposed by a king with only a frugal recompense or no recompense. It should be as much as is possible within one's capacity. It should be practised in such a way that evil ideas do not arise, and the senses and their functional activities are not injured. If a man inadvertently refrains himself from food, simply because of his subservient position or because he cannot obtain it although pitifully requested for, it is not a Tapa (au) penance, as it is the source of the advent For Private And Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Tel3 Lord Mahavira 223 of many Karmas and depends on the rise of passions like anger (u) but it is only a result of pain-feeling ( 24 aldled4 ) Karma arising from former Obstructive Bondage (24'apluri). Giving up of food is Material Tapa (0444), while concentration of the mind on one's own self is Subjective Tapa (allady), The Bhava Tapa should as far as possible be associated with Dravya Tapa. Just as people in search of wealth do not care for hardship of cold or heat; in the same manner, persons who are indifferent to the pleasures of world and who are desirous of acquiring true knowledge, do not consider Dravya Tapa (Goudy) as unbearable, similarly persons desiring Final Liberation do not consider Dravya Tapa (5834 au) as a hardship. To practise Tapa (ay) with a resolute determination to achieve a certain object owing to the efficacy of penances or religious rites, is technically called Niyana ( Gyle). It is of nine kinds-the firpi determination arising relates-to becoming, 1. a king, 2. a wealthy man, 3. a female, 4. a man, 5. becoming capable of assuming various forms, 6. becoming cabable of making others assume various forms, 7. becoming a pabe of having only very few vices, 8. becoming a pauper and 9. of becoming a Shravaka-a man having firm unswerving faith in the doctrines and teachings of the Jain religion. Persons desiring Final Liberation must necessarily avoid such determinations. It is advisable to know the account given about Niyana ( Geet - practising Tapa with the object of trying the efficacy or otherwise of religious rites or penances in achieving such objects from the Shastras. Such Niyana increases the duration of wandering in the San sara. The Tapa ( 44 ) penance which is the chief agent in destroying Karmas in this world, should not, in itself, become the source of immense wandering in the four Gatis, and ascetics and persons desirous of Final Eiberation, should carefully remember this advice. Persons not placing this advice into execution, commit mistakes at the most opportune time. Although their vows and desires for worldly objects are fulfilled, they earn for themselves, the burdensome task of wandering in the Santara for a very lengthy period of time; they miss this fact at the time of making a resolute determination, By the joke practised by Vishakha-nandi, the soul of NayasaraVishva-bhuti Muni misses the conscious recollection of his soul, and with the desire of showing that he possessed more strength than what he had at the time of felling the fruits of wood-apple on giving a blow to the tree with his fist, he hurled the cow into the sky, seizing her with her horns and thus made an exhibition of his strength. An evil idea of taking vengeance on the joke practised by Vishakha-nandi, arose in the mind of For Private And Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 224 zrI jana satya prakAza. Bulat Vishya-bhuti Muni, "O, I wish I may become very powerful in my next life, owing to the supernatural efficacy of my rigorous penances and that I may kill this Vishakha-nandi." Having completed his age-limit without expiating himself for the sin of having made the resolute determination for the purpose of killing his nephew Vishakba-nandi, during the seventh Shava. Vishya-bhuti was born as a god in Dava-Loka ( 921 ) owing to the supernatural efficacy of an ascetic's life ( 1767 ) and having completed his age-limit as a god in Dev-Iloka was born 98 a Vasudeva during the eighteenth Bhava on account of his resolute determination during previous life. Vishya-bhuti Muni became enraged and he made the resolute determination. It is important to know the duration of the influence of Mohaniya Karma. In accordance with the fixed role of Gunasthana. (197414 ) or stages of spiritual advancement, Jain Sadhus have a position in the sixth and seventh stages. The sixth stage is Pramatta Sanyata Gunasthana ( 44112102914 ). A Muni with destruction-subsidence action-currents in this stage, is under the complete influence of the one hundred and forty-eight sub-divisions of the eight varieties of Karmas including the twenty-eight sub-divisions of Mohaniya Karma. Owing to the perfect control of that Mohaniya Karma, there is no wonder, that there is a great chance of anger at the least provocation. Persons desirous of Liberation, have to increase the natural power of the soul at the time of the rise of anger. If the natural power of the soul predominates, the passions become helpless; but in case, the soul is subdued by the passions, there results a series of new evil Karmas. Vishva-bhuti Muni forgetting the greatness of his own soul, is Vanquished by the preponderating influence of the Karma and makes a resolute determination to kill Vishakha-nandi. It is an indioation of the superior influence of the Karma. Vishakha-nandi, practises jokes needlessly at the Muni, and terribly harasses him. There is a variety of Karma named Hasya Mohaniya (6122R .4 Infatuation by laughter, in the Infatuation by Nine Slight passions ( da au4 ) division of the Charitra Mohaniya Karma (Pula High 3*). People take delight in practising jokes at other individuals but they have no idea that there is at that time a bondage of Hasya Mohaniya Karma. There are numerous examples of persons, who were obliged to suffer very wicked consequences in their future lives on account of evil Karmas acquired by them. People are seen to practise jokes at others out of their pride of auth For Private And Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 Lord Mahavira 225 ority, wealih and youth. The lion which was killed by Vasudeva-the soul of Vishva-bhute Muni, created by his resolute determination was the soal of Vishakha-nandi. From the human existence he goes to that of a Tiryancha-a brute and from there he goes to hell ( a ). On account of the Ayu Karma of Narak Gati ( 47% osa ) he was born as a hellish being, suffered the pains incidental to it and on the completion of that existence wandered a number of times in the Sansara. We shall read in detail the account of a cultivator daring our description of the twentyseventh Bhava, who was shown to Shree Gautama Swami by Shramana Bhagavana Mahavira with a permission to go and proach him Dharma when Lord Mahayira was wandering from place to place with Shree Gautama Ganadhara and other Sadhus after his attainment of Perfect Knowledge ($4astiat ) during his twenty-seventh Bhava. Suffice it to remember, for the present, that the cultivator was the soul of Vishakhanandi. Just considering, how Viskaha-nandi degraded himself by dealing jokes through ignorance on Vishva-bhuti Muni, a nephew of his during Sansari state, out of pride of his authority as a prince and the pride of his youth, we should always be on our guard, that no fresh evil Karmas are acquired on such occasions. patya itihAsa ane purAtatvanA UMDA abhyAsI zrImAna vidhuzekhara bhaTTAcAryane patra. I thank you for inviting me to contribute an article to the extra-ordinary number of your journal. I am however compelled to decline this honour on account of pressure of work. Hope you will not mind anything. I sympathise fully with the aims of your Society. May the ideals of the great Tirthankars spread all over the world! May the teachings of the countless saints of your beautiful religion become the common property of mankind through the effort of the Samity! CALCUTTA, | yours faithfully, 10-10-36 V. Bhattacharya, ApanA mAsikanA vizeSAMkamAM lekha mekalavAnA ApanA AmaMtraNa mATe Apano AbhAra mAnuM chuM. paNa kAmanA dabANanA lIdhe huM eno svIkAra karI zakato nathI. AzA che Apa ene jatuM karazo. ApanI samitinA ceyanI sAthe huM pUrepUrI sahAnubhUti darzAvuM chuM. e mahAna tIrthakaronA Adarzo samagra vizva upara prasaro ! (ane) ApanI samitinA prayatna dvArA, ApanA suMdara dharmanA agaNita saMtapuruSonA upadeze, samagra mAnavajAtinI sAmAnya saMpatti bane ! kalakattA, 10-10-36. Apane vizvAsu, vi. bhaTTAcArya. For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vIra nirvANa saMvat Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lekhaka : mahAmahopAdhyAya, rAyabahAdura, gaurIzaMkara hIrAcaMda ojhA, ajamera jainoM ke aMtima tIrthaMkara mahAvIra svAmI ( vIra, varddhamAna) ke nirvANa (mokSa) se jo saMvat mAnA jAtA hai, usako vIra nirvANa saMvat kahate haiM / jaise prAcIna bauddha vidvAnoM evaM Adhunika purAtatvavettAoM meM buddhanirvANa saMvat meM paraspara matabheda hai, vaise hI unameM vIra nirvANa saMvat ke viSaya meM bhI hai| DaoNkTara harmana jaikobI ne, jo jaina sAhitya ke prasiddha jJAtA mAne jAte haiM, sa. pUrva 467 (vi. saM. se pUrva 410 ) meM mahAvIra kA nirmANa honA mAnA hai / yahI mata kArpeNTiyara kA hai| prasiddha purAtattvavettA zrIyuta kAzIprasAda jAyasavAla ne apane kaI lekhoM meM I. saM. pUrva 545 (vi. saMvat se pUrva 488 ) meM vIra nirvANa honA sthira kiyA hai / vIra nirvANa saMvat bahudhA jaina graMthoM meM likhA milatA haiM aura kabhI kabhI zilAlekhoM meM bhI mila AtA hai / usakA aMtara kabhI vikrama saMvat se aura kabhI zaka saMvat se likhA milatA hai / jaina AcAryoM ke kathana ko Adhunika zodhakoM ke mata kI apekSA hama adhika prAmANika samajhate haiN| isI taraha pichale kucha jaina lekhakoM ne isa viSaya meM jo kucha bhinna likhA hai vaha bhI bhramapUrNa hI hai / zvetAMbara aura digaMbara jaina graMthakAroM ke mata hama nIce udghRta karate haiM (1) "tityo gAlI painnaya" nAmaka prAcIna jaina graMtha meM mahAvIra nirvANa se zaka saMvat ke prAraMbha taka 605 varSa aura 5 mahIne mAne haiM aura usakA byaurA isa taraha diyA hai : - For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 9463 vIra nirvANu sa'vata 227 60 pAlaka ke, 150 nandoM ke, 160 mauyoM ke, 35 puSyamitra ke, 60 balamitra bhAnumatra ke, 40 nabhasena ke aura 100 varSa gardabhilloM ke bItane para zakarAjA utpanna huA' / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (2) zvetAMbara merutuMgara ne apane 'vicAra zreNi' nAmaka pustaka meM vIra nirvANa savat aura vikrama saMvat ke bIca kA aMtara 470 diyA hai / isa hisAba se vi0 saM0 meM 470, zaka saMvat meM 605 aura I. san meM 527 milAne se vIra nirvANa saMvat AtA hai / (3) zvetAMbara aMbadeva upAdhyAya ke ziSya nemicaMdrAcArya - racita ' mahAvIra cariyaM ' nAmaka prAkRta kAvya meM likhA hai, ki mere ( mahAvIra ke ) nirvANa se 605 varSa aura 5 mahIne bItane para zaka rAjA utpanna hogA / isase bhI vIra (1) " jaM rayaNiM siddhigao arahA titthaMkaro mahAvIro / taM syaNimavaMtIe, abhisitto pAlao rAyA // 620 // pAlagaraNNo saTTo, puNa paNNasayaM viyANi NaMdANam / muriyANaM sadvisaya, paNatIsA pUsamittANam ( tassa ) // 621 // balamitta - bhANumittA, saTTA cattAya hoMti nahaseNe / gaddabhasayamegaM puNa, paDivano to sago rAyA // 622 // paMca ya mAsA paMca ya, vAsA chacceva hoMti vAsa sayA / parinivvu assa'rihato, to uppanno ( paDivanno) sago rAyA // 623 // yaha pustaka vikrama saMvat kI chaThI zatAbdI ke AsapAsa kI banAI huI mAnI jAtI hai / (2) vikkamarajjAraMbhA parau sirivoranivvuI bhaNiyA / sunnamuNivetto vikramakAlau jiNakAlo || vikramakAlAjinasya vIrasya kAlo jinakAlaH zUnyamunivedayuktaH catvArizatAni saptatyadhika-rSANi zrImahAvIra vikramAdityayoraMtaramityarthaH - ( vicAra zreNi) yaha pustaka I. sa. 1310 ke AsapAsa banA thA / (3) chahaM vAsANasaehiM paMcahiM vAsehiM paMcamAsehiM / mama nivvANagayassa u uppajjissai sago rAyA // -- ( mahAvIracariyaM ) yaha pustaka vi. saM. 1949 ( I. sa. 1084 ) meM banA thA / For Private And Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 228 zrI jaina satya prakAza DArliMDa nirvANa saMvat aura zaka saMvat ke bIca ThIka vahI aMtara AtA hai, jo Upara likhA gayA hai / (4) digaMbara sampradAya ke nemicaMdra - racita 'trilokasAra' nAmaka pustaka meM bhI vIranirvANa se 605 varSa aura 5 mahIne bAda zaka rAjA kA honA likhA hai / isase pAyA jAtA hai ki digaMbara saMpradAya ke jainoM meM bhI pahale vIranirvANa aura zaka saMvat ke bIca 605 varSa kA aMtara honA svIkAra kiyA jAtA thA, jaisA ki zvetAmbara saMpradAyavAle mAnate haiM, paraMtu trilokasAra ke TIkAkAra mAdhavacandra ne trilokasAra meM likhe hue 'zaka' rAjA ko bhUla se 'vikrama' mAna liyA, jisase kitane eka pichale digaMbara jaina lekhakoM ne vikrama saMvat se 605 ( zaka saMvat se 740) varSa pUrva vIra nirvANa honA mAna liyA jo ThIka nahIM hai / digaMbara jaina lekhakoM ne kahIM zaka saMvat se 461, kahIM 9795 aura kahIM 14793 varSa pUrva vIra nirvANa honA bhI likhA hai, paraMtu ye mata svIkAra yogya nahIM hai / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAstava meM vikrama saMvat se 470 varSa pUrva, zaka saMvat se 605 varSa pUrva aura IsvIsana se 527 varSa pUrva bhagavAn mahAvIra ke nirvANa saMvat kA prAraMbha mAnanA yuktisaMgata hai, jaisA ki prAcIna jaina AcAryoM ne mAnA hai| ( 4 ) paNa chassayavassaM paNamAsajudaM gamia vIra nivvuido sagarAjo0 - ( trilokasAra, zloka 848 ) yaha pustaka vi. saM. ko 11 vIM zatAbdI meM banA thA / harivaMzapurANa meM bhI vIranirvANa se 605 varSa bItane para zaka rAjA kA honA likhA hai aura meghanaMdi ke zrAvakAcAra meM bhI aisA hI likhA hai| cetavaNI saMbujhaha ! kiM bujjhaha ? saMbohI khalu peca dulahA / No hUvaNamaMta rAio, no sulahaM puNarAvi jIviyaM // jAgA ! tame kema samajatA nathI ? pAchaLathI AdhIbIjanI prApti thavI muzkela che. (kAraNake jema) vItI gaelI rAto pAchI nathI bhavatI (tebha) mA bhuvana (manuSyalava) krIthI sahelAithI maLI zakatuM nathI. -zrI sUtrakRtAMga sUtra For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zUlapANayakSano upasarga ane bhagavAn mahAvIranAM daza svapnAM (kSatriyakuMDa ane vamAna gAmanI AlAcanA) lekhaka ~ sunirAja zrI himAMzuvijayajI, nyAya-sAhityatI. bhagavAna mahAvIra tenA vartamAna kALanA chellA tIrthaMkara hAvA uparAnta jagatanI mahAna vibhUti che. temanA jIvananA saMbaMdha AkhI Alama sAthe che. temanA jIvananI ghaTanAo jagatanA nahi te| bhAratanA kRtihAsa sAthe te ghaNA sArA saMbaMdha rAkhe che. e dRSTithI ApaNe mahAvIrasvAmIne eLakhIe te jainA ja nahiM balke jaganA leAkeA temanA jIvanane, upadezane ane itihAsane eLakhI peAtAnI pragati sAdhavA temane zraddhAMjalIe arpaNa kare; aneka pustakA ane nibaMdhothI potAnI lekhanIne punita banAva. paNa mane lAge che ke e dRSTithI --- paddhatithI jaine e bhagavAna mahAvIrane eLakhyA ke lakhyA-lakhAvyA nathI tethI ja to hajI lagI tulanA-dRSTinI duniyA pasaMda kare tevu... bhagavAna mahAvIranu' caritra janatAnA hAthamAM AvI zakayuM nathI. mahAvIracaritra mATe prayatna H bhagavAn mahAvIranuM Ada' caritra jagat mAge che e have ApaNAmAMthI dhaNAe sAMbhaLyuM -- vAMcyuM che. tenI pUrti karavA mATe keTalAka mahAnubhAva sAdhu ane zrAvake e pustaka! -- lekhA -- pannAdrArA prayatna paNa karyAM che. paNa hajuya ApaNI pAse pUratI sAmagrI ekaThI thaI nathI. huM te mAnuM chuM ke prAcIna sAhityamAM bhagavAn mahAvIranA ciratranI jeTalI nAnI ke meTI, saiddhAntika ke camatkArika, aitihAsika ke kAlpanika bAbA lakhAelI neDAelI hAya te pratyeka bAbato upara vicArakatA ane zraddhAne samatAla rAkhI UMDANathI khUba vicArA -- carcAe gaMbhIrapaNe. karavAM joIe, jethI temAMthI je navanIta prakaTa thaze te AdhAre sArAmAM sAruM bhagavAn mahAvIranuM citra ApaNe vicAraka Alamane ApI zakIzuM. *mahAvIra-jIvana lakhavA mATenAM sAdhatA viSe meM eka patra "jainayuga"nA taMtrIne lakhyA hatA je temanA mAsikamAM chapAyA che, For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 230 www.kobatirth.org zrI jaina satya prakAza ( vamAnagrAma)mAM bhagavAna Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAti ka mahAvIrane thayela ahIM asthigrAma zUlapANiyakSanA upasarga viSe lakhIzuM. bhagavAna mahAvIrasvAmInI dIkSA temanA ja gAma kuMDapura nA jJAtRkhaDa udyAnamAM hemantaRtunA pahelA mahinA ane pahelA pakSamAM dazamA divase arthAt mAgasara vadi 10nA divase thaI. tyAMthI bhagavAne te ja vakhate sagAsaMbaMdhIone pUchI dharmalAla ApI vihAra karyo. vihAranAM gAma : mu (e dhaDI ) divasa bAkI rahyo tyAre bhagavAna kUrmAra gAmamAM pAMcyA. tyAM rAtri gALA. tyAM bhagavAnane pahelA geAvALIAne dhAra upasa thayA. tyAMthI For Private And Personal Use Only 1. kuMDapuraM nagaraM majjhamajjheNa Nigacchai, NigacchittA jeNeva NAyasaMDavaNe ujjANe jeNeva asogvrpAye teneva pavAr ......... IsI, muMke mavattA bArAbo aLagAriyuM pasva'' || 16 // 'kalpasUtra" mUla soLamuMsUtra. 'kuDapura' e 'kSatriyakuMDagrAma'nuM TuMkuM nAma che. vamAna kALamAM A kSatriyakuMDa gAmanI sthApanA lakhIsarAya sTezanathI thoDeka dUra murugakSAna che tyAMthI lagabhaga daseka gAu vAda gAmamAM manAya che, arthAt ApaNI cAlu mAnyatAthI chavAi gAmane kSatriyakuMDagAma manAya che. jyAre purAtattva saMzodhakA gurudeva zrI vijayadharmAMsUri mahArAja vagerenA matathI mujaphphara jillAmAM Avelu khasADapaTI (prAcIna kALanI vaizAlInagarI)nI najIkanuM 'vaghukuMda'te prAcIna kALanuM 'kSatricaDha' manAya che, devAna dA--RSabhadatta brAhmaNanuM gAma brAhmaNagAma paNa calAvaTI dakSiNa-pazcima dizAmAM cha mAila dUra che. prAcIna avadoSo ane pramANAthI vADhInuM rUpAntara vasAvaTI siddha thAya to pachI A navA mata ja rI che. jIe prAcIna tI mAlA saMgraha" pR. 22. *bahiyA ya nAyasaMDe ApucchittANa NAyae savvaM / ' , vime mudghattasene mAragAma samajIpaaI || Avazyaka bhASya, gAthA 111. AvazyakasUtranA bhASyanI uparanI gAthAmAM kUrmAra gAmane mATe kamAragAma lakhyuM che, tenuM saMskRta mAM thaI zake. A pachI banelA mArariyA ( mudra sUrikRta ), mahAvIracaritra (hemacaMdrakRta dazamuM` pa) tathA kalpasUtranI dIpikA-subodhikA vagere TIkAomAM cummAra, kUrmAra mArI gAma lakhyuM che. A gAma atyAre cAlu mAnyatA pramANe baMgALanA kArAi ke 'kumAriya' gAmane mAnavAmAM Ave che. paNa svastha zrI vijayadhasUri mahArAjanI zeAdha pramANe TrignAmeTrIkalasave 'nA nakazAmAM je ' kusamara? Kusmur gAma che, te prAcIna kALanuM ramAra yA rUAra gAma siddha thAya che. jIe temanI saMpAdita ' prAcIna tIrthamALA saMgraha'nI vi. saM. 1978 nI AvRtti, pR. 23. dRijjata piuNo vayaMsa tive abhiggahe paMca | acittaggaha nivasaNa nicca vosaha moNeNa || Avazyakaniryukti, gAthA 462. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1993 zUlapANiyakSanA upasarga 231 vihAra karI bhagavAne 'kAllAga' gAma jaI DanuM pAraNuM karyuM. tyAMthI 'mArAka ' saniveza ( gAma ) mAM jatAM cUfamaMtatAvasaxnA AzramamAM pahoMcyA. tApasanA AgrahathI bhagavAne tyAM ceomAsuM rahevAnuM kabulyuM anyatra vihAra karI comAsuM karavAnA samaye lagabhaga bhAvA sudamAM pAcho bhagavAn tApasanA AzramamAM padhAryA haze. tyAM anukUla nahi paDavAthI paMdareka divasa ja rahI bhagavAne cAmAsAmAM ja pAMca abhigraha karI vihAra karyAM. tyAMthI zUlapANi yakSane pratiSedha ApavA mATe vihAra karI 'vanavatI ' nadIne ulladhI bhagavAn asthikagrAma' mAM gayA. jenuM jUnuM nAma vadhu mAna gAma hatuM. asthikAmanA pUrva itihAsa : ( pahelAM je gAmanu nAma vardhamAna yA vardhamAnaka hatuM, tenuM yiAma, saMskRtamAM asthivazrAma nAma. zA mATe paDayuM te saMbadhI khulAsA Avazyaka-uddhAta, mahAvIra ciraya tathA hemacaMdranA dazamA pamAM maLe cheH kAzAIra nagarImAM dhana nAmanA zeTha hatA. tenA putra dhanadeva thayA te meATA sAhasika vyApArI hAi pAMcaseA gADAMmAM pANIpattaM giviMdaNaM ca, taha vaDmANa vegavaI / dhaNadevasUlapAliMdasamma vAsadvayagA || Avazyaka, upAdghAta niryukti, gAthA 463. AmAM 462mI niyukti gAthAmAM nimna yoTTa moLeLa pADathI nitya mauna samajavAmAM vAMdhA Ave che, `kramaka bhagavAna jyAM khAsa jarUra paDI tyAM 'utpala' geAzAlA, caMDakauzika vagerenA prasaMgamAM gheDu khelyA che. e mATe tenI TIkAmAM cAra paraM tathAviSe prayogane huM vA yane vacce (pR. 266) kahI, eka e vacananI rAkhI che. tathA zrI guNacaMdrasUrie mahAvIracariyamAM paNa TuvacaLayanuM moLeLAvyuM lakhyuM che. A badhAya karatAM AcAya hemacaMdra spaSTa lakhyuM che ke stheyaM mAnena ca prAyo bhoktavyaM pANibhAjane // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAvIracaritra, sa` 3-77. arthAta bhagavAne sarvathA mauna rAkhavAne abhigraha naDDA lIdhA teTalA mATe prAyaH mUkyuM che. A kathanathI kyAMya virodha nathI AvatA. . 19 x 'sUnanta 'e Tu dhAtunuM vartamAna jInsanuM prAkRta rUpa che, tenA atha thAya che gamana karatuM. ( jUe pA#samAyo chu.-'186) bAtha sauthAtamAM lakhyuM che " dRijjantA nAma pAsaDatthA tesi tattha AvAso tesiM ca kulavatI bhayavato piumitto vR, 268 arthAt vajJamsa e nAmanA bIjA pAkhaMDI matanA tApasA hatA te tyAM rahetA tethI te AzramanuM nAma paNa te ja paDayuM. mahAvIracayamAM paNa Ama ja (rRnatA nAma tAvasaporio vAdino rR. 146) lakhyuM che, tyAM je uparI tApasa kulapati hatA te siddhArtha rAjAne paricita hatA, tenuM nAma hatuM naLasamma 1 'tassa puLa kriyAmaR paDhamaM vapramALayamiti nAma DhosthA / Avazyaka upedghAta, pR. 268 2 kosaMbIe nayarIe asaMkhadaviNa saMcao dhaNo nAma seTTI / tassa agova jAiyasae hiM pasUbo SaLayelo nAma putto | mahAvIracariya (prAkRta) pR. 148 For Private And Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 232 zrI jana satya prakAza kArtika mAla bharI vardhamAna gAma bhaNI ravAnA thayo. vacamAM moTI vegavatI nadI AvI. tyAM eka baLade te gADAM utAravAmAM ghaNI ja madada ApI. tethI te baLadanAM avayavo kamajora paDI gayAM, tUTI gayAM, ane te AgaLa cAlavAmAM asamartha thayo. dhanadeve tyAM ja baLadane khAvA ghAsa nAMkhI mUkI dIdho. te jeTha mahinAnI garamImAM bhUkha tarasathI bahu ja trAsa pAmate hatA. vadharmona gAmanAM leke baLadane AvI kaparI-dayanIya paristhitimAM paNa, niSkara thaI ghAsa-pANI ApI madada karatA nahIM, tethI te bahu duHkha sahana karI marIne zUlapANI nAmane yakSa thayo. jJAnathI teNe kIDAthI khadabadatuM pitAnuM pUrvabhavanuM (baLadanuM) zarIra hatuM. tethI vardhamAna gAmanA nirdaya lake upara tene roSa phATI nIkaLyo. teNe te gAmamAM marakIne roga phelAvyo. seMkaDonI saMkhyAmAM jyAM tyAM loke yamarAjanA darabAramAM jhaDapathI ravAnA thavA lAgyA. loko trAhimAM trAhimAM" pikAravA lAgyA. jyAM juo tyAM mANasanAM hADakAMnA DhagalA najare paDatA. badhAya leko maLI prArthanA karavA lAgyA ke koI devanI asAtanA thaI hoya to te amane mApha karo! prArthanAthI zUlapANIe AkAzamAM rahI kahyuM ke -tame bahu ja nirdaya che. te baLadanI jarA paNa dayA karI nahi tenuM phala bhagavo. pachI lokoe yakSane prasanna thavA vinati karatAM teNe badhAya marelA mANasonAM hADakAM bhegAM karI te upara pitAnuM maMdira banAvavAnuM sUcavyuM. lokoe tatkAla maMdira kayuM. yakSanI baLadanI pratimA karI tenA pUjArI tarIke IndrazarmAnI nimaNuka karI. ghaNAM asthi-hADakAM thavAthI te vadhamAna gAmanuM nAma asthigrAma prasiddhi pAmyuM. varSamAnagAma kayAM che : itihAsa-premIomAM "vardhamAnagAma" kayAM che te jANavA-jaNavavA mATe judI judI kalpanAothI be mata che -keTalAka leke hAlanA kAThIyAvADamAM AvelA vaDhavANane vadhamAnagAma mAne che. A mAnyatA paNa AjanI nathI, paraMtu thoDIka zatAbdI pUrvanI che, te mAnyatAnA AdhAre vaDhavANa zaheranI bahAra nadInA kinAre zUlapANi yakSanA upasarganI sthApanA tarIke yakSanuM maMdira baneluM che. jemAM bhagavAna mahAvIranI pAdukA paNa che. jo ke A pAdukA upara lekha te gaI zatAbdIne ja maLe che. paNa tyAMnA lokonI mAnyatA che ke te lekha to jIrNoddhAranA samayane che. maMdira te pahelAM paNa hatuM. 3 AvazyakamAM te baLade keTalAM gADAM pahoMcADavAM te nathI ApyuM, paNa mahAvIracariya AdimAM pAMca gADAmAM te baLada joDAIne pAra karyA ema lakhyuM che, 4 Avazyaka pachInA graMthamAM kAvya-kiMvA vadhAravAnI paddhatithI varNana karatAM lakhyuM che ke te baLadane duHkhI joI vardhamAna gAmanA lokone belAvI saMmAnita karI, temane so (100) rUpIyA auSadha mATe ApI, ghAsa-pANInI vyavasthA karI dhanadeva tyAMthI ga (maLithe gaThThAgNa mana-varavasamo risasurANAmamavAyattara to tA tumenTiM Ayarasa minA havAnA sa jAgatA saMmaeNvakriya" mahAvIra-cariya-guNacaMdrakRta pR. 151) mane te lAge che ke A rasa utpanna karavA mATe vadhArIne lakhyuM che. Avazyaka karatAM te pachInA mahAvIra caritramAM ane kalpasUtranI TIkAomAM meTara vadhatuM gayuM jaNAya che. mATe Adarza rIte mahAvIracaritra lakhatI veLAe jema bane tema jAnAdazamI sadInI pUrvenA graMthane vadhAre upayoga kara joIe. For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zUlapANiyakSane upasarga 233 bIjo mata upalI vAtane svIkAravAnI taddana nA pADe che. temanA mata pramANe bhagavAna mahAvIrane tamAma vihAra pUrva dezamAM thayo che. bhagavAn mAravADa ke gujarAtamAM vicaryA ja nathI, kemake bhagavAna mahAvIra viSe lakhAelA prAcIna-vizvAsu graMthamAM bhagavAna mahAvIra zatruMjaya, vaDhavANa ke Abu tarapha AvyAnuM lakhyuM nathI. e hisAbe baMgALamAM atyAre vadhamAna nAmanuM moTuM zahera che te pUrvanuM asthika-yA vadhamAna gAma hovuM joIe ema manAya che. paNa AmAM niNata satya zuM che te hajI kahI zakAya nahIM.+hajIya AmAM bhagavAnanA vivAranA tamAma gAmo mATe bahu uMDIgaMbhIra zodhakhoLanI AvazyakatA che, te mATe jaina samAje eka kamiTI nImI navI paddhatie khUba parizrama karavuM joIe. upasarga: zulapANinA maMdiramAM je kaMI utaratuM-rAtre rahetuM tene te bahu pajavate, tethI seMkaDo lokone trAsa thato. mahAsaravazALI puruSo jagatane trAsa maTADavA janmelA hoya che. teo game te bhoge bIjAnAM duHkha dUra kare che. te mATe bhagavAne, vihAra karI vadhamAna gAmamAM jaI te ja yakSanA maMdiramAM utaravA jaga mAMgI; pUjArI ane grAmavAsIoe upasarga thato hovAthI tyAM utaravA nA pADI, chatAM bhagavAna temane samajAvI te maMdiramAM rAtre rahyA. rAtre yakSe bahu bhayaMkara rUpa banAvI; mahAna bhayaMkara hAsya karyuM. te pachI hAthI ane sApanuM rUpa banAvI bhagavAnane bIvaDAvavA, duHkhI karavA ghaNI ceSTAo karI paNa zuM pavanathI meru calAyamAna thaI zake ? te pachI te yakSe pitAne vadhu puruSArtha (!) batAvavA bhagavAnanA kAna, nAka, dAMta, nakha, AMkha ane pIThamAM sAta prakAranI kaparI yAtanAo utpanna karI. bhagavAna te mahAvIra hatA. du:kha sahavA mATe ane zAMtithI tene vaza karavA mATe ja teo tyAM AvyA hatA. teo jarAya calAyamAna thayA nahi ke gabharAya nahi. AtmazaktinI AgaLa baMduka, talavAra ke te te zuM paNa indranuM vaja ane baLa paNa kuMThina thaI zake che. pelo yakSa vIranA AtmatejathI gabhara, zAMta thayo ane zaraNamAM AvI namra thaI mArI mAgavA lAgyo; bhagavAnanI stuti prArthanA karavA lAgyo. teNe jANyuM ke meM sUryanI sAme dhUla uDArI che. bhagavAna te karuNasamudra hatA, mahAzaktisaMpanna hovA chatAM kSamAnA nidhAna hatA, jJAnI chatAM maunI hatA. tethI temaNe mAphI ApI. AkhI rAta devakRta upasargo-konI paraMparA sahana karyA pachI, yakSa jyAre | zrI lAlaviyajInA ziSya paM. sabhAgyavijyajIe vi. saM. 15 mAM tIrthamAlA banAvI che. temAM lakhyuM che ke - zUlapAMNa jakSa ThAMma kahetAM asthiprAMma ho / bava varSanAra vidyAtA gALe tevI vAtai do . hAla sAtamI, pU. 84. arthAta teo baMgAlamAM Avela badhamAnane prAcIna vardhamAna mAnI nirNaya kevaLIne soMpe che. 1. yakSe je vedanAo upajAvI hatI te keTalI bhayaMkara hatI te viSe Avazyaka upodaghAta TIkAmAM lakhe che ke - veLA kAcanAllu vicaM saMmi samaraNA, vuiLa hAvIrameyAma pR0 269, Agamedaya samitinI AvRtti pahelI, For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 234 zrI jaina satya prakAza kArtika thAkIne zAMta paDI gayo tyAre bhagavAna mahAvIre, divasa ugavAne eka muddata (48 minITa) jeTalo samaya bAkI rahyo tyAre. jarAka nidrA lIdhI. te samaye bhagavAna mahAvIre daza svapna dIThAM. te svapnAM temanA vartamAna tathA bhaviSyanA jIvana sAthe saMbaMdha dharAvanAra hovAthI te viSe vicAra karavo jarUrI che. kayAM kayAM daza svapnane ulekha che: je vakhate huM A lekha lakhI rahyo chuM te vakhate mahAvIracaritra vize mArI sAme pAMca graMtha che. tenAM nAma A che : 1. kalpasUtramUla--subodhikATIkA sAthe. 2. ,, rASiA sAthe. 3. AvazyakasUtra--bhadrabAhuniyukti-bhASya-upodghAtayukta. che. mavIzvariya (prA.) zrI guNavaMtramUrid, 5. mahAvIracaritra (saM.) zrImacaMdamUrikRta, AmAM pahelAMnA be graMthonA mULa pAThamAM to daza svapnAM viSe kAMI paNa ullekha nathI. paNa Avazyakaniyukti je AjathI lagabhaga 300 pUrve banelI che tenA kartA zrI bhadrabAhu svAmI (cauda pUrvadhArI) che, temAM daza svapnAne. ullekha maLe che, tema tenA bhASya-upodaghAta-TIkAmAM paNa che. Avazyaka Adi upara daza niryukitaonA kartA ane kalpasUtrane navamA pUrvamAMthI uddadhata karI dazAzrutaskaMdhanA ADamA adhyAya tarIke banAvanAra zrI bhadrabAhu svAmI eka ja che, eTale kalpasatranA mUla pAThamAM bhagavAnanAM A daza svamAM na hoya to paNa 2000 varSa pahelAM te daza svapno vize mAnyatA data hatI temAM vAMdhA jevuM kazuMya nathI. tenA karatAMya jUnA mULa-aMga-upAMga sAhityamAM te vize ullekha che ke nahi tenI zodha karavAnuM kArya atyAre huM mUkI dauM chuM athavA bIjA lekhako upara nAkhuM chuM. Avazyaka niryukti ane bhASyamAM mahAvIra-caritra viSe bahu ja saMkSepamAM lakhyuM che. pAchalA graMthamAM je keTalIka camatkArika ghaTanAo che, te paikI keTalIka 1. " tattha sAmIde sUNe cattAri jAme atIya paritAvito pabhAyakAle muhuttamettaM nihApamAyaM gato tathi vA maTAmine vArApha nA - Avazyaka upadravAta pRva ra0. * " caturdazapUrvadhArizrIbhadrabAhusvAmibhi: pratyAkhyAnapravAdAbhidhanavamapUrvAta zrIdazA. dhRtarpeTamAghayatvena karavahitArthe samuhUta : || kalpasUtranI dIpikA, TIkA, pR. 9, (jayavijayajI kRta) zrIbhadravAhurvaH prItyai sUriH zauririvAstu saH / / tharamAn zAnAM namAlita nirgunAmRvAmiva che munira. Arya bhadrabAhu svAmInI sattA, vIranI bIjI zatAbdImAM hatI. arthAta vikramanI 300 pUrve teo jIvatA hatA. temanuM nirvANa, vIra saMvata 170 varSe thayuM che. juo - vIramokSAd varSazate saptatyAne gate sati / magvazvAmI ca va samAdhinA . pariziSTa parva, sarga 9, zloka 112, For Private And Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zUlapANiyane upasarga 235 Avazya niktimAM nathI jaNAtI. prAkRta mahAvIracaritra vikrama saM. 1139mAM eTale ke bAramI zatAbdImAM, tathA dazamuM+ parva (saM. mahAvIracaritra) kumArapALanA jaina thayA pachI banyuM hovAthI vi. saM. 1216 pachI eTale ke teramI sadImAM banyuM che. A banne graMthamAM vIra-caritra bahu ja pallavita ane kAvyanI DhabathI ALekhAyuM che. temAM daza svamAnI vAta Ave temAM te zaMkA ja zI hoya ? kalpasUtranI subodhikA, dIpikA vagere TIkAomAM paNa zUlapANinA maMdiramAM AvelAM bhagavAna mahAvIra svAmInAM daza svamAM ane teno artha Apelo che. daza svapnAM: 1. mahAvIra bhagavAne talapizAca mAryo. 2. , sapheda pakSi (haMsa)ne potAnI upAsanA karatAM dIThuM. 3. ; citra (aneka raMganA) kela pakSine dIdhuM. be mAlA joI baLadone sevA karatA joyA. jemAM aneka kamaLa khIlyAM che, tevA beTA taLAvane dekhyuM. samudra taryo. 8. ,, kiraNamaMDaLayukta sUryane bhA. 9. , AMtaraDAothI mAnuttara parvatane vIMTa. 10. ,, meru parvata upara caDyA x naMdasihirUhasaMkhe (1139) voka vikkamAo kAlaMmi / mahAvIracariyuM, prazasti 83. + mAg2ajanasya paribodhakRte zAlAkApuMsAM prakAzayati vRttamapi tripaSTa : / / mahAvIracaritranI prazasti, leka 19, che ka5tranI TIkA subodhakA vi. saM. 1696 ane dIpikA vi. saM. 16 47mAM banI che. 1. moTA zarIravALA picAza-rAkSasa. 2. mahAvIracarivamAM "vaM" lakhyuM che. AcArya hemacaMdrae A rathale bIna ane trIjI vana mATe vi chetRvatra 2 saMvamAna svaradhi (dazamuM pa6, 3-148) eka sapheda ane bIja kAbaracitrA kAyala pazine dekhuM, ema lakhe che. tyAre Avazyaka niryukti-TIkA, subAdhikA, dIpikA vagere graMthomAM veta pakSi ema sApha lakhyuM che eTale te ja vadhu thAya che. kemake kAyalane kayAMya paNuM sapheda raMga sAMbhaLyo nathI. 3. aDhI dIpa pUrA thayA pachI mAnuttara nAmAno parvata Ave che. jyAM manuSya kSetranI hada pUrI thAya che. 4. A daze svapnAM jUdA jUdA graMthomAM arthathI maLatAM Ave che. eTale badhAnA pAMThA ApI lekha meTa karo DIka nathI. meM ahIM Avazyaka niryukti upodaghAta-TIkAnA AdhAre lakhyAM che. tema tene artha paNa te pramANe lakhe che, te paNa bIna graMthI aviruddha maLa che. For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7, , cA zrI jaina satya prakAza kArtika daza svamAnuM phaLa; A daze mahAsvapnAM hatAM ema Avazyakaniryukti uparanI malayagirikRta TIkAmAM tathA mahAvIracariyamAM lakhyuM che. te mahAsvapnanuM phaLa prAkRta kathAnaka mahAvIracariya, dazamA parva vageremAM A pramANe che : 1. mahAvIra bhagavAna neharUpI mahApizAca-rAkSasane haNaze. 2. ,, zukala dhyAna dharaze. 3, , vicitra bAra aMgenuM prarUpaNa karaze. sAdhu ane zrAvakanA be prakAranA dharmane batAvaze caturvidha saMghathI pUkAze. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSa ane vaimAnika devathI pUjAze. cAragatirUpa saMsAra-samudrane taraze. 8. , kevalajJAnane prApta thaze. 9. , nirmaLa yazakIti meLavaze. 10. , sihAsanamAM besIdeva manuSyanI pariSadamAM dharma kaheze. vakhazAstranuM mahatva : bhAratIya zAstromAM svapnazAstra paNa eka zAstra manAya che. aSTAMganimitta vidyA paikI A paNa eka vidyA che. bhAratIya tamAma darzananA anuyAyIonI temAM hajAro varSothI daDha zraddhA che. tethI te viSe aneka graMtha ane mAnyatAo jUnA sAhityamAM maLI Ave che. lagabhaga aDhAramI zatAbdI sudhInA saMkhyAbaMdha mahApuruSonA janmaAdi prasaMge vana AvavAnI vAta karaThara maLe che. yuropa ane amerikAnA vA mayamAM paNuM svapnazAstrane eka sthAna maLI gayuM che. bhagavAna mahAvIra svAmI mAtAnA udaramAM utpanna thatAM je cauda svapnAM mAtAne AvyAM hatAM tenuM mahAbhya te jainee khUba vadhArI dIdhuM che ! phaLa kayAre thavuM joIe : A daza svapnAM bhagavAnane be ghaDI rAta bAkI rahetAM AvyAM che. svapnazAstranA kora kahe che ke je ravapna rAtrinA pahelA paheramAM Ave tenuM phaLa eka varSamAM, bIna pahoranuM phaLa cha mahinAmAM, trIjanuM traNa mahinAmAM, cethA pahoramAM AvelAnuM phala eka mahinAmAM beghaDI rAtri avaziSTa rahe tyAre daza divasamAM ane sUryodaya samaye AvyuM hoya to tenuM phaLa tarata ja thAya che. A hisAba pramANe jUo te mohanIya karmane nAza, dazAMgInI racanA, kevaLajJAna vagere phaLa mahAvIra bhagavAne dIkSA lIdhI te ja varSe maLavuM joItuM hatuM, kemake A banAva te ja varSe banyo che, paNa te pachI te lagabhaga bAra varSe mohanIya karmane nAza 1. tatthime dasa mahAsumiNe pAsai / 2. 270, imAI daza mahAsumiNAI passai / mahAvIracariyuM, pR. 155 2. rAtrezvatuSu yAmeSu dRSTaH svapnaH phalapradaH / / mAtRzamiH mistramA ja manu / kalpasUtranI subodhikArIkA For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra37 zUlapANiyakSane upasarga vagere phaLa maLyuM che te A keyaDAnuM samAdhAna kevI rIte karavuM e eka savAla che. bIjI vAta e che bhagavAnane uparAuparI daza svapna AvyAM. svapnazAstranA kathanathI uparAupari sarvapnA mALAnu kahevAya che. ane mALAsvapnanuM phaLa maLatuM nathI, arthAta tevAM svapnAM nirarthaka hoya che. jayAre bhagavAnane te badhuMya phaLa maLyuM che. e bene khulAse, svapnavidyAne uMDANathI abhyAsa karanAra karaze te te vadhAre ucita thaze. huM te tarapha tenA jANakAronuM, samAdhAna karavA dhyAna kheMcuM chuM. ula paMDitaH A daza svapnamAM AvyA pachI sUrya ugatAM badhA leke bhagavAna mahAvIrane kuzala kSema joI rAjI thayA, AzcaryamAM paDayA ke ahobhAgya che ke Aje A duSTa yakSathI bhagavAna bacI gayA. tyAM utpala nAmane eka svapnavidyAne pAraMgata paMDita AvI bhagavAnane kahevA lAgyo ke Apa te tenuM phaLa jANo cho paNa huM e vidyAdvArA te jANuM chuM mATe ApanI AgaLa kahuM chuM. ema kahI teNe svapnanuM phaLa kahI saMbhaLAvyuM. cothA svapnAnuM - be mALA dekhI tenuM phaLa te (utpala) jANI zakyo nahi, tyAre tenuM phaLa mahAvIra bhagavAne pote ja kahyuM ke : __ "I uppala ! jaNaM tumaM na yANasi taNaM ahaM duvihaM sAgArANagAriyaM dhammaM paNNavehAmi" huM zrAvaka ane sAdhu ema be prakAre dharmanI prarUpaNa karIza. MaaN kyAre AvyAM ? bhagavAna mahAvIrane zUlapANi yakSane upasarga kayAre thayo, daza svapnAM kayAre AvyAM, tenI sAla saMvata keI graMthamAM nathI, parantu bhagavAnanI dIkSA thayA pachI te ja varSe eTale ke dIkSA lIdhI te varSanA zrAvaNa sudimAM A prasaMga banyo haze. e hisAbe mahAvIra bhagavAnanI umara lagabhaga te samaye 31 varSanI hovI joIe tethI A prasaMga AjathI 2503 varSa pahelAM banyo kahevAya. Ama zUlapANiyakSane upasarga ane prabhu mahAvIranAM daza svapna viSe TUMkamAM vicAra karyo che. bhagavAnanA jIvananI dareka ghaTanA upara vistArathI niSpakSa-gaMbhIra paddhatithI carcA thavAthI temAM ghaNA prakAza thaze. bhagavAna mahAvIranuM eka Adarza caritra taiyAra karIne jagata samakSa mUkavAmAM, kharekhara, e prabhunI parama upAsanA rahelI che. 1 mAlAsvapno'hnidRSTazca tathA''dhivyAdhisaMbhavaH / mamUtrAdityaH vanaH sa nirarthaka: | subodhikATIkA. cothuM vyAkhyAna. 2 A u5la, pArzvanAtha bhagavAnanA sAdhuonI pAse sAdhu thayo hato, paNa pAchaLathI te saMyama choDI parivAjika thayo hato, chatAM jainadharma upara tenI aTala zraddhA hatI. te aSTAMganimittavidyAmAM niSNAta hatuM ema zrIguNacaMdrasUri lakhe che; tattha ya upallo nAma parivAyago pAsajiNatitthavvapaDivannasAmanno bhomuppaaysuminnNtvikAsakALavaMgaLahamAmanimitta racAramatyavicALa mahAvIracariya, pR. 153, mahAvIracariya ane hemacaMdrAcAryanA dazamA parvamAM lakhyuM che "utpala pahelAMthI ja tyAM AvI pahoMcyA hatA. For Private And Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAna mahAvIra kA divya jIvana lekhaka ---- nyAyatIrtha, vidyAbhUSaNa paM0 IzvaralAla jaina, vizArada, hindIratna. mahAtmAoM ke jIvana kA pratyeka kSaNa bodhadAyaka hotA hai, pratyeka ghaTanA koI na koI viziSTatA-mahattva rakhatI hai aura unakA pratyeka kArya zikSAprada hotA hai| mahAvIra bhagavAna kA divya jIvana sampUrNa AdarzoM se paripUrNa thaa| ve ahiMsaka, nirbhIka, sAhasI aura dhairya ke bhaNDAra the| bhagavAna kA sampUrNa caritra saMsAra ko vizva-prema kA sandeza de rahA hai| hama zrI vIra kI kisI bhI ghaTanA ko lekara vicAra kareM, vaha hamAre liye mArgadarzaka hI nahIM, balki kalyANakAraka bhI hogii| unhoMne tyAgamaya jIvana meM hI hamAre sAmane Adarza nahIM rakhe, balki gRhasthajIvana meM bhI hameM zikSA dI, kevala itanA hI nahIM balki unhoMne apane bAlyakAla aura garbhAvasthA meM bhI hamAre liye Adarza kAyama kiyA / " merI jananI mAtA ko kisI prakAra kA kaSTa na ho,' kevala isa mAtRbhakti se prerita hokara, ve garbha meM yogI kI taraha sthira ho gye| kucha samaya ke bAda usakA ulTA pariNAma dekhA, mAtA ko apane garbha na hone kA sandeha hone lagA, aura vaha duHkhita hone lagI / bhagavAn mahAvIrane garbha meM hI isa para vicAra kiyA, " aho ! mAtA-pitA kA itanA moha ! unhoMne mujhe abhI taka pratyakSa rUpa se dekhA nahIM, to bhI ve itanA zoka karate haiM to jaba maiM dIkSA grahaNa karuMgA taba na mAlUma unakI kyA dazA hogI?' yaha vicAra kara unhoMne abhigraha kiyA ki, "mAtApitA kI jIvitAvasthA taka maiM dIkSA na lNgaa|" garbha meM hilane kI kriyA chor3anA aura bhaviSya ke liye abhigraha lenA donoM mAtRbhakti kA bodha denevAlI ghaTanAyeM haiN| mahAvIra sacce ahiMsaka, vIra aura nirbhIka the / mahAvIra bhagavAna ke bAvya-kAla meM hI hama yaha saba kucha acchI taraha dekha sakate haiM " honahAra biravAna ke hota cIkane pAta" kI kahAvata ke anusAra trizalAnandana mahAvIra bAlya-kAla se hI pratibhAzAlI the| sAmAnya manuSya nahIM, balki devatAoM ne unako parIkSA kI, jisa kasoTI para ve pUre vIra, dhora, gambhIra utare / For Private And Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 234 bhagavAna mahAvIra kA divya jIvana bhagavAn vIra kA janma-nAma vardhamAna rakhA gayA thA parantu aisA mAlUma hotA hai ka bhagavAn vIra apanI vIratAoM ke kAraNa hI mahAvIra kahalAne lge| unhoMne apane jIvana meM jo bhI kArya kiye, ve asAdhAraNa the / apAra kaSToM ko sAdhAraNa zarIra sahana nahIM kara sakatA, bhagavAna kI tapasyAoM aura upasagoM se hama itanA anumAna lagA sakate haiM ke unakA deha sudRDha thA "zarIramAdyaM khalu dharmasAdhanam" zarIra, dharmakA sarva prathama sAdhana hai / yadyapi bhagavAn vIra kI dinacaryA kA varNana vistRta rUpa meM nahIM milatA, tathApi kalyasUtra meM unake pitA siddhArtha ke jina dainika kRtyoM kA varNana hai, unameM vyAyAma Adika zarIra sAdhaka kRtya bhI, mukhya rUpa se varNita haiM / bhagavAn vIra bhI apane pitA ke anurUpa una zarIra-sAdhaka kRtyoM ko karate hoM aura unhoMne bhaviSya ke dharma-sAdhana ke liye apane zarIra ko taiyyAra kara liyA ho isa meM Azcarya nahIM / isa prakAra unhoMne gRhastha ke liye, zarIra sAdhanA kA bhI, Adarza rkhaa| 28 varSa kI avasthA meM mahAvIra ke mAtA-pitA kA svargavAsa ho gayA, aura mahAvIra dIkSA ke liye taiyAra ho gaye, kyoMki unakA pUrva abhigraha pUrNa ho cukA thA parantu usa samaya unake bar3e bhAI nandivarddhana ke unheM yaha kahane para ki " abhI to mAtA-pitA ke svargavAsa kA duHkha kama nahIM huA jisa para Apake saMsAra-tyAga kA mujhe aura bhI asahya kaSTa hogA," bhagavAn vIra ne bar3e bhAI ke prati bhI apane kartavya kA vicAra kiyA, aura unakI AjJA svIkAra kara do varSa ke liye dIkSA kA vicAra sthagita kara diyA / bhagavAn vIra ne saMskRta bhASA ko choDa kara mAgadhI bhASA meM, jo ki eka prakAra se magadha deza kI prAntIya bhASA thI, apanA upadeza diyA, kyoMki usa samaya isa bhASA ko sabhI loga bhalIbhAMti samajhate the / bhagavAn vIra ne saMskRta kA haTha na karake prAkRtamAgadhI meM isa liye hI upadeza diyA, ki isase adhika se adhika loga lAbha uThA skeNge| yaha unakI samayopayogI vicAra-zakti aura dUra darzitA thii| parantu hAM, jisa bAta ko mahAvIra ucita-satya mAnate the use apAra kaSTa sahana karane para bhI choDate na the / bhagavAn mahAvIra jJAna-prApti ke liye ghora kaSTa sahana karake bhI mahInoM aura varSoM tapasyA meM lo rahe / unake samakAlIna mahAtmA bud ne tapasyA prAraMbha to kI, parantu kucha samaya ke bAda usa mArga ko kaThina samajhakara choDa diyA / For Private And Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 240 zrI jaina satya prakAza unhoMne ise kevala zarIra ko kSINa karanA samajhA, parantu mahAvIra bhagavAna kI tapasyA meM dRDhatA kucha rahasya rakhatI thii| unakA uddezya zarIra ko kSINa karanA nahIM, balki zarIra aura saba indriyoM ko kAbU meM karanA thA / bhagavAn mahAvIra para saiMkaDo upasarga hue, apAra kaSToM ko unheAMne sahana kiyaa| kAna meM kIla Thoke jAne aura kIr3IyoM Adi dvArA zarIra ke chalanI hone Adi ko ghaTanAyeM hamAre roMgaTe khar3e kara detI haiM / parantu sahiSNu mahAvIra ne unakA khuzI khuzI svAgata kiyA, unhoMne ghora vedanAoM para bhI upha taka na kii| kitanA dhairya ! . kitanI gambhIratA ! yaha vAstava meM thA zarIra se sarvathA moha-tyAga ! - mahAvIra zakti ke bhaNDAra the, yadi ve cAhate to upasarga karanevAloM ko acchI taraha daNDa de sakate the| - bhagavAna kI atulya tapasyA se unakI sahanazakti kA pUrA paricaya milatA hai| boddha granthoM meM bhI bhagavAn mahAvIra ko dIrgha tapasvI kahA gayA hai| bhagavAna ko kevalajJAna ho gayA, usake bAda unhoMne upadeza kA dvAra sabake liye khola diyA; brAhmaNa ho yA kSatriya, vaizya ho yA zUdra, strI ho yA puruSa, upadeza sabake liye samAna hai| unakA upadeza sampradAya yA varNavizeSa ke kalyANa ke liye hI nahIM thA, balki vizva ke prANI mAtra ke liye kalyANakArI thaa| bhagavAn vIra ke upadeza meM jIvana thA, AkarSaNa zakti thI, janatA svayaM hI upadeza sunane AtI thii| bhagavAn vIra ke satyopadeza ne janatA ko itanA AkarSita kiyA ki, "hastinA tADyamAno'pi na gache jainamandiram " kahanevAlA brAhmaNavarga bhagavAn vIra kA ziSya huaa| unakA prathama upadeza yadyapi nirarthaka huA, usase kisI kA hRdaya-parivartana na huA, aisA zAstroM meM kahA hai tathApi vIra mahAvIra nirAza nahIM hue| unake upadeza meM kisI mata kA khaNDana na thA, balki yathArtha tatva bharA thaa| mahAvIra bhagavAna ne apane upadeza meM kahA " purisA tumameva tuma mittaM kiM bahiyA mittamicchasi" .. he puruSa ! tU svayaM hI terA mitra hai, bAhara kA mitra kisa liye cAhatA hai ? - bhagavAn vAra kA upadeza sunakara baDe baDe diggaja vidvAna bhI unake ziSya bane / unake ziSya-samudAya meM brAhmaNa hI nahIM, balki sabhI jAtiyoM ke loga sammilita hue| For Private And Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 63 bhagavAna mahAvIra mA divya jIvana iMdrabhUti Adi 11 gagadhara - bhagavAna ke mukhya ziSya brAhmaNa: udAyI, meghakumAra Adi kSatriya, zAlibhadra Adi vaizya aura harikezI Adi zUda bhagavAna ne dI huI dIkSA kA pAlanakara ziva--sukha ko prApta kara sake / aise hI devAnandA brAhmagI aura candanabAlA kSatriya putrI thI, jinhoMne sAdhvI kA jIvana vyatIta kiyA / zrAvakoM meM rAjA zreNika Adi kSatriya, somala Adi brAhmaNa, Ananda kAmadeva Adi vaizya aura zakAla Adi zUdra the 1 bhagavAn mahAvIra kSamAsAgara aura sAmyavAdI the / bhagavAna kA jinhoMne bhI apakAra kiyA, unheM bhayaGkara kaSTa diye, vIra mahAvIra ne unheM sadA kSamA hI kiyA, aura sAtha hI unheM upadeza dekara bhavasAgara se pAra utarane kA mArga btaayaa| sabake sAtha samAna vyavahAra pradarzita kiyA, puruSa ko mukti kA adhikAra hai to strI ko bhI hai; yadi brAhmaNa unakA ziSya hai to zUdra bhI unakA ziSya hai / devatA ne mahAvIra ko kaI bAra apanI sevAyeM arpita kIM, aura indra ne kaI bAra apane Apako sevA ke lie upasthita kiyA / phira bhI bhagavAna kA unake prati vizeSa rAga na thA, ve una para adhika prasanna na the, idhara saMgamadevatA, gozAlA, aura caNDakauzika sarpa Adike kAraNa prANAnta kaSTa mile, una para unhoMne koI dveSa - vairabhAva nahIM rkhaa| bhagavAna ne sabhI ko apane upadeza kA pAna karAyA / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ka vya appaNA saccamesejjA mirtti bhUsu kappae / bhagavAn vIra ke pratyeka Adarza kA hama anukaraNa kareM, hamameM vIra mahAvIra kI taraha saba zaktiyAM saMcArita ho, hama vIra ke sacce pUjArI bana kara dikhAyeM, basa yahI abhilASA ! aMtaHkaraNapUrvaka satyanI anveSaNA kara ! mane (sarva) va 52 maitrIbhAva dhAraNa 42 ! --zrI uttarAdhyayana sUtra For Private And Personal Use Only 241 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI mahAvIradeva ane maMkhalIputra lekhaka-zrIyuta mehanalAla dIpacaMda cokasI eka prasaMga gASmaRtunuM Agamana thayAne keTalAya divasa vItI gayA hatA. sahastrarasminAM kiraNo deDha prahara dina caDhatAM karkaza uSNatAne dhAraNa karatAM ane madhyAnDa thatAM te mAnavIonAM gAtra parasevAthI rebajheba thaI jatAM. AvA kALamAM eka madhyAnha, dhIkhatI dharatI para ughADA page ane ughADA zire, jemaNe AgAra sAthe sabaMdha tyajI daIne anagAratva svIkAryuM che evI be vyakti mArga kApatI daSTigocara thAya che ! ekane mukhAviMda jotAM ja,-e para ramI rahela saupatA nIhALatAM ja,-game tevA tapta hRdayamAM paNa zItaLatA prasarI rahe che. e vyaktine deha kaMIka zuSkatA ane karkazatAthI jhAMkho banyA chatAM, emAM vAsa karI rahela prabaLa ane amApa zaktizALI AtmA chuM nathI rahe. e deha, keI agamya lakSyanI siddhi arthe AdarelI tapa-paraMparA temaja IrAdA pUrvaka sahana karela parISahanI zreNine sahaja khyAla Ape che. e mahAna vibhUtinI maunavRtti te uDIne AMkhe vaLage tevI che! paNa temanI sAthenI anya vyakti paratve Ama nathI. tenAM gotrajotAM ja enI AhAra-lelupatA jaNAI Ave che ! zarIra-sthUlatA ja kahI de che ke e tapasvI nathI. enI AMkhanA vilakSaNa bhAva ane cotarapha vAraMvAra pharatI dRSTi parathI sahaja anumAnI zakAya che ke enI vRtti kutuhalabharI che. uMcAImAM prathama vyaktithI vadhI jAya che chatAM sUkSma najarathI jonArane parakhatAM jaNAI Ave che ke eno svAMga aMtaranA uMDANane nathI - upara challo che. e sAdhuveSanI pAchaLa agamya hetune badale kSaNika lAlasAtRptinA oLA daSTigocara thAya che. prathama vibhuti te eka samayanA rAjaputra zrI vardhamAna kumAra, je keTalAya samayathI AtmAnuM mULa svarUpa prApta karavA sAru ekAkI nIkaLI paDela che ane karmasamUha sAme ughADI chAtIe, kaI paNa jAtanA bAhya za vinA, mahAna saMgrAma kheDI rahela che. emanuM nAma mahAvIra ! bIjI vyakti te teozrInA tapane aMte kSIra AdinA pAraNAthI mohita banI, temanI pAchaLa jAte ja temanA sarakho banI jaI, svajAtane temanA ziSya tarike eALakhAvanAra maMkhalIputra gesAla ! chastha avasthAmAM vicaranAra zrI mahAvIre tene ziSya tarIke svIkArela nahi ane kharI rIte ziSya tarIkenuM tenuM jIvana paNa nahatuM, chatAM maunapaNe iSTa siddhinA lakSyamAM For Private And Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993. 243 zrI mahAvIra ane makhalIputra ekatAna banela zrI mahAvIranI pAchaLa pAchaLa prayANa karavAthI tenI sAthe dareka sthaLe janatAne vartAva prabhuzrInA ziSya jevo hatA. gozAlAnI najara, dhIkhatI bhoma para ughADA zarIre sUrya sAme AtApanA laI rahela eka jaTAdhArI tApasa para paDI. enI jaTAmAMthI je je ju-sukA-barI nIce paDaDI, te tarata ja ucakI laI, svahaste jaTAmAM mUkI deto ! AvI sakhata garamInI paravAha karyA vagara svIkAryamAM ekatAna banela A RSine jotAM ja kutUhalI gozAlo enA tarapha aMguli darzAvate bolI uo-kharekhara, yukAnuM zAtara ! " vAraMvAra e vAkyane uccArato te enI sAme joi hasavA lAgyo. A kaNa kaTu zabdo sAMbhaLatAM ja te tApasane krodha caDhayo. tene caherA ekAeka lAlacALa banI gaye, ane jota-jotAmAM A mazkarI karanArane zikSA karavA-tenI pAmaratAne khyAla karAvavA ane svazaktine parace batAvavA teNe gozALA upara tejo lespI mUkI. ekAeka jANe mahAsAgare maryAdA na mUkI dIdhI hoya; kiMvA ekAdA uMcA pahADanuM zaMga na tUTI paDayuM hoya athavA bhISaNa garava pachI acAnaka vidyutapAta na thayo heya, e bhISaNa gabharATa cAre tarapha prasarI rahyo ! uSNatAnA e prabaLa ane bhayaMkara jhaMjhAvAtamAM maMkhalIputranA rAma ramI paNa gayA heta ! paNuM karuNAsAgara zrI mahAvIre sthitinI bArikAi anulakSI sAme zItalesyA choDI. e zIlatAnA pravAhamAM tejanA pulo bhaLI gayA. Ama maMkhalIputra matanA paMjhAmAMthI ugaryo. vihAramAM AgaLa vadhatAM, prabhumukhathI tejolesyA prApta karavAne vidhi eNe zIkhI lIdhe. dayAsamudra zrI vIre ethI thanAra AgAmI saMkaTa bhALyA chatAM tene te zIkhavyo. zAstrakAre 'svaca:pAne mubaMgAnAM jevA viSavardhanam' tarIke e vAtanI noMdha lIdhI. bIjo prasaMga "svAmina, pitAne jina tarike oLakhAvanAra ane Aja ka matane sthApaka, mekhalIputra gazALa, Ape jAhera karela ke "zrAvastimAM be jina nathI paNa eka ja che." e vAkayathI krodhadha banI ApanI pAse AvI rahela che." gautama, te bhale Ave. tame sarva sAdhuo, enI sAthe koI paNa tanA AlApa saMlApa karyA vagara, eka bAju khasI jaje ! je yogya haze te huM ja kahIza ne karIza." jenA caherAnI prabhA dhagadhagatA aMgArA samI lAlacoLa banI gaI che ane reSAnaLathI jenA aMgo dhrujI rahyAM che evA gazALe prabhu sanmukha AvatAM veMta ja For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 44 zrI jaina satya prakAza kArtika mukha paranI lagAma chuTI mUkI, ane svachaMdatAthI lavavuM zarU karyuM. sunakSatra ane sarvAnubhUti nAmanA prabhunA e ziSyAthI A sahana na thayuM tethI jyAM te tene rokavA lAgyA ke gAzALAe temane tejolesyAthI khALI bhasma karyA ane vadhu uzkerAi prabhune uddezI kahevA lAgyA ke, "he kAzyapa, huM mArA jinapaNA viSe nakArA bhaNI mane eka samayanA potAnA sAthIdAra tarike oLakhAvye e taddana khoTu che. hAza e ziSya teA kathAraneAye marI gayA che. me te mAtra tenuM zarIra kaSTa sahanane yeAgyadhArI svIkAryuM che arthAt me enI kAyAmAM praveza karyA che. bAkI huM tA jUdo AtmA chuM." "are makhalIputra, rAA mATe AvuM haDadaDatuM jI tuM vade che? tuM te ja AtmA che. zuM kAi pAtAnA mukha ADI aMguli dharI, ene chupAvavA yatna seve tethI te vaDe mukha chupAi zake kharUM? havAmAM bAcakA bharavA sarakhA vRthA kAMphAM zA sArU mAre che ! kevalajJAnanI prApti vinA sanatA nathI sa`bhavI zakatI. mATe hArA AtmAne na chetara !" prabhue ene satya vastu kahI saMbhaLAvI ! basa, AgamAM ghI paDayA jevI sthiti thaI cUkI! potApura amApa ane agAdya upakAra karI jIvanadAna denAra zrImahAvIra para teNe tejolesyA cheADI paNa jema prativAsudevanA aMta potAnA zastrathI ja thAya che tema traNa pradakSiNA dR e tejolesyA pAchI vaLI ane khuda gozALAnA aMgamAM praviSTa thai gai ! tethI tenA pratyeka aMgamAM bhayaMkara dAha prakaTayo. tarata ja e tyAMthI pAchA pharyAM ane sAta divasa dArUNa vaMdanA anubhavI paMcatane pAmyA. A tejalesyA dezeAnA dezane bALI nAMkhe tevI bahAbhayaMkara hatI. enAthI prabhu dagdha te na thayA paNa cha mAsa sudhI pIDAyA to kharAja ! Ama geAzALA sAthenA prasaMgamAM be vAra tejolezyAnA utpAta dRSTigocara thAya che ! prathama prasaMgamAM te gezAlA sAme mUkAya che tyAM prabhu zrI mahAvIra rakSaNahAra che; jyAre khIjAmAM gerAlA pote mukanAra che! ane te paNa pAtAne e zikhavADanAra prabhu upara ! vicAraNIya ane AzcaryakArI bAbata te e che ke jaTAdhArI tApasanI tejAlezyA sAme zrI mahAvIra deva zItalesyA mUkI geAzAlAnA prANa bacAve che! bhAvi zatrune jIvata rAkhe che! jyAre geAzAlAnI tejolezyA sAme peAtAnA ja ziSyAne bhasmIbhUta thavA de che! are eTaluM ja nahi paNa khuda pote zAMtalezyA mUkI zake tevA zaktidhArI chatAM ene upayAga sarakhA paNu karatA nathI! ane ma`khalI putranA khelagAma vANIvilAsane, teNe dhAraNa karelA khAlI ghaTATApane, sahI le che! ane satyane thavA nathI detA. je karuNAvatsala hatA, parApakAra e ja jemanA mahAmaMtra hatA ane jemanA pratyeka nAnA ke moTA kAryomAM ahiMsA,' bhArAbhAra taravarI rahelI jovAmAM AvatI hatI, tee ziSyAbhAsa geAsAlAne bacAvavA udyama seve ane ziSya-yugalane maravA de e kema bane? jarA mAtra apakSApa jIvananA aNumukSe " bhUtaya ' AvA prazna sahaja udbhave jaina siddhAMtanA yathA abhyAsathI ane uMDI vicAraNAne aMte ene ukala saraLatAthI ANI zakAya tema che. te pAchaLa suMdara rahasya chupAyela che. For Private And Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI mahAvIradeva ane maMkhalIputra 245 jJAna e AtmAne mULa guNa che. e guNane visvara karanArA kiMvA e para bAjhelAM AvaraNa khaMkherI nAkhanAra AtmAnI pharaja che ke, pitAnI e zakti anya jijJAsunA AvaraNa ukalavAmAM kharce, ane sAmI vyaktie zakti prApta karI ene e durUpayoga karaze ke sadupayoga te jovA na thobhe. honahAra sAme hAtha na dharI zakAya! A dRSTibinduthI jotAM prabhu zrI mahAvIre gozAlAne tejalezyA zikhavADavAmAM eka - umadA siMddhAMtanuM pAlana kareluM ja jaNAze. vaLI, "e AtmA jIvata rahI pApa karaze to athavA mArI sAme thaze te" ema vicAravAmAM kaNAdaSTa nathI, paNa koI paNa jAtanA bhedabhAva vagara kaSTa mAM paDela nA rakSaNamAM ja samAyelA che. ATalA uparathI saheja anumAnI zakAya ke dayALadeva gozAlAnI tejezyAmAM muni yumane maravAna ja daI zake. zItalezyA dvArA bacAvI levAmAM muzkelI paNa nahotI ! paNa jyAM e ubhayanA AyuSyane cheDe AvI rahyo hoya tyAM upAya zuM? kevaLajJAnI prabhu jJAnabaLathI e joI cUkyA hatA ja. "AyuSyamAM paLamAtranI vRddhi na ja thaI zake," e aTala niyamanI avagaNanA anaMta zaktidhArI paramAtmA paNa nathI karI zakatA. A vAta kalpanAthI nathI upajAvI. vicAraka sahaja samajI zake tema che ke zrI gautama jevA jyAM prabhunI AjJAnuM pAlana karI bAju para khasI jaI mauna rahyA tyAM A ubhaya ziSyo e mahAmUlI AjJAne bhaMga karI gozAlA sAthe AlApa kare evA teo avinIta nahotA. paNa jyAM bhAvi bhUlAve tyAM mAnavInuM DahApaNa kAma nathI AvatuM, e ukta anusAra bhavitavyatAe baLajabarIthI bhUla karAvI! je paMca samavAyanA kAraNa para jagatane krama sarajAyele che te sanAtana rAhane sarva paNa mAna Ape che. to pachI chavAstha dazAvatI mAnava samAjane e svIkRta hoya emAM zI navAI ! tIrthakaro-mahAna puruSo dehAdinA mamatvane tilAMjalI daI, kevaLa AtmabaLa para mustAka rahI, parISahonI hAramALa vahorI laI samabhAve sahavA mATe te medAne paDe che, tyAM pachI tejalezyA sAme mAtra deha kSAnA zudra kAraNa arthe zItalesyA pherave e "na bhUto na bhaviSyati" jevuM ja che. sanata kumAra cakI jevAe paNa ghUMkamAtrathI roga maTI zake ema chatAM tema na karI e rogane samyagabhAve sahI jaDa mULathI ukhaDI javA dIdho, tyAM A to mahAvIra deva ! amApa AtmatejanA nidhAna! te tejalezyA te emanA paga cUme! ane sAce ja e bicArI pradakSiNA daI vidAya ja thAya che ne! A mahAprabhunA jIvanamAM AvA te keTalAya dhaDa levA lAyaka prasaMge vIkharAyelA paDayA che. jarura mAtra AtmakalyANanA ichukoe tene zodhI AcaraNamAM utAravAnI che ! amaratAne paMtha saccassa ANAe uvahie mehAvI mAraM tarai satyanI AjJAthI ubho (pravRtta) thayelo evo buddhizALI puruSa mRtyune-saMsArane tarI jAya che. - zrIAcArAMgasUtra For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vizva bhagavAn mahAvIra ke upasarga Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lekhaka: zrIyuta rAjamalajI lor3hA, jaina. ke itihAsa meM jitanI bhI AtmAoM ne apanA dhyeya AtmA se paramAtmA banane kA kara liyA thA una sabako apane jIvana meM kitane hI vikaTa prasaMgoM evaM upasargoM kA sAmanA karanA paDA hai / upasarga yaha manuSya jIvana kI kasauTI hai, itanA hI nahIM upasarga mAnava AtmA ko paramAtmA banAne kA eka sAdhana hai / Aja bhI hama yadi mahAvIra kI jIvanI ke upara dRSTi kareM to mAlUma hogA ki usa parama punita AtmAne apane jIvana ke andara aneka ghora upasargoM kA sAmanA kiyA thA / una upasargoM ne mahAvIra ko apane patha se DigAne kA pUrNa prayatna kiyA, kintu mahAvIra ke lie vaha kasauTI kA samaya thA, mahAvIra unake rahasya ko acchI taraha pahicAnate the| unameM yahAM taka zakti thI ki yadi ve cAhate to unako kSaNa mAtra meM hI naSTa kara dete, sAtha hI indra mahArAja bhI unakI sahAyatA karane ke lie taiyAra the kintu nahIM, bhagavAn mahAvIra deva ne upasargoM ko sahana karane meM hI apanA kalyANa samajhA aura saMsAra ke sAmane yaha Adarza rakkhA ki prANA mAtra apanI zakti se hI apanA Atma-kalyANa kara sakatA hai, dUsaroM kI madada se kabhI kucha nahIM kara sktaa| bhagavAn ne iMdra ko gaMbhIratA pUrvaka uttara diyA thA ki "he indra ! mokSAbhilASI jIva kabhI apane AtmakalyANa meM dUsaroM kI sahAyatA nahIM caahte| ve apanI tAkata se bAdhAoM kA vIratA pUrvaka sAmanA kara, unako zAMti pUrvaka sahana karate haiM / AtmA kA mahAvIra ke tapasyA - kAla meM jitane bhI upasarga Aye haiM unako par3hate par3hate hamArI AtmA tharrA uThatI hai aura patthara se bhI kaThora hRdayavAloM kI AMkhoM meM AMsU A jAte haiM / udAharaNasvarUpa hama kucha upasargoM kA nirIkSaNa kareM :---- guvAle kA upasarga : eka samaya bhagavAn mahAvIra 'kumAra' nAmaka grAma ke samIpavartI jaMgala meM kAyotsarga karake khar3e the / itane meM eka guvAla apane do bailoM ke sAtha udhara se A For Private And Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1983 bhagavAna mahAvIra ke upasarga 247 nikalA / usane kAyotsarga meM cupacApa khar3e isa tapasvI ko dekhakara vicAra kiyA ki meM apane donoM bailoM ko isa ke pAsa chor3akara apanA kArya kara AtA hUM, yaha khar3A khaDA kyA karatA hai ! kyA yaha itanA bhI dhyAna nahIM rakvegA ki mere baila idhara udhara na ho jAya / guvAlA calA gayA, baila bhI carate carate bahuta dUra nikala gaye / bhagavAn mahAvIra to apanI dhyAnastha avasthA meM lIna the / unako usake bailAM kA kiMcit mAtra bhI khyAla nahIM thA / itane meM guvAlA vApisa lauTa kara AyA / usane bhagavAn mahAvIra se apane bailoM ke liye pUchA, kintu bhagavAn to apane dhyAna meM lIna the, unako guvAle kI bAta se kyA matalaba ? unhoMne usakA koI uttara nahIM diyA / guvAlA bailoM ko DhUMDhate DhUMDhate dUsarI ora nikala gayA / daivayoga se baila carate carate phira mahAvIra ke pAsa Akara khar3e ho gaye / guvAlA bailAM ko DhUMDha DhUMDha kara hairAna ho gayA, to phira vApisa mahAvIra ke pAsa aayaa| vahAM para apane bailoM ko khar3e hue dekha kara usako atyaMta krodha utpanna ho gayA, usane vicAra kiyA ki yaha saba isakI karatUteM haiM / yaha isa tarakIba se mere bailAM ko ur3A kara le jAnA cAhatA hai| aura vaha bhagavAna ko mArane ke liye tatpara huA, kintu bhagavAna mahAvIra apanI pUrva avasthA kI taraha nizcala dhyAna se khar3e rahe / unako kiMcit mAtra bhI khyAla nahIM huA ki yaha guvAla binA vicAre mere Upara kyoM prahAra kara rahA hai ! ajJAnI jIva binA vicAre apane svArtha ke kAraNa kaise kArya kara baiThate haiM yaha isase acchI taraha sUcita hotA hai / caMDakauzika ko pratibodhaH isI taraha bhagavAn mahAvIra apane karmoM kI nirjarA karate hue vihAra karate karate * zvetAmbarI' nagarI kI ora cale / mArga meM eka guvAla ke putrane unase kahA ki 'he deva ! yaha mArga * zvetAmbarI' nagarI ko sIdhA jAtA hai kintu rAste meM eka dRSTi-viSa sarpa rahatA hai / usake bhayaMkara viSa-prakopa ke kAraNa usa jamIna ke AsapAsa manuSya to kyA pazu pakSI bhI nahIM jAte / ataH Apa kRpayA isa mArga se na jAiye / ' bhagavAn mahAvIra to parama yogI va upasargoM kA sAmanA karane meM parvata ke samAna nizcala the, unako upasargoM kI paravAha na thii| bhagavAna ne usI samaya apane divya jJAna se usa sarpa ko phicaanaa| unheM mAlUma huA ki sarpa bhavya hai aura vaha jaldI hI sIdhe mArga para lAyA jA sakatA hai / ataH bhagavAna ne usakI bAta kI tarapha bilakula khyAla nahIM kiyA aura cupacApa usa mArga kI tarapha cala nikale / thoDI dera meM hI ve usa sarpa ke nivAsasthAna ke pAsa For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 248 zrI jaina satya prakAza kara kAyotsarga meM khar3e ho gaye / usa samaya unake hRdaya meM kiMcit mAtra bhI Dara ko sthAna nahIM thA / itane hI meM vaha sarpa bAhara nikalA, aura apane rAjya ke aMdara eka mAnava ko isa taraha niDara khar3e hue dekhakara vaha krodha meM Aga babUlA ho gayA / usane usI samaya itane jora se phukkAra mArI kI vahAM kA sArA vAyu maNDala jahara se nIlA aura jvAlAmaya ho gayA / AkAza meM ur3anevAle pakSI aura AsapAsa ke jIva dhar3Adhar3a jamIna para gira par3e, kintu vaha sarpa Azcarya se dekhane lagA ki vaha mAnava to jyoM kA tyoM dhyAnastha khaDA hai / isase usakA krodha aura bar3ha gayA aura usane jora se bhagavAn mahAvIra ke aMgUThe para kATA, phira bhI Atmabala ke prabhAva se usa viSa kA kucha asara bhagavAna vIra ke zarIra para nahIM huA / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jar3avAda ke isa yuga meM isa ghaTanA para sahasA kaI loga vizvAsa na kareMge, kyoM ki yaha bAta unako atizayoktipUrNa mAlUma hogI, kintu isameM saMzaya ko kiMcit mAtra bhI sthAna nahIM hai / hama pratyakSa dekhate haiM ki kitane loga mantra - ke prabhAva se bar3e bhayaMkara sarpoM ko pakar3a lete haiM, unakA jahara utAra dete haiM, yahAM taka ki sarpa ke kATane kA unake upara koI asara bhI nahIM hotA hai / aisI avasthA meM aise mahAn yogI ke zarIra para sarpa kA viSa asara na kare yaha svAbhAvika hI hai 1 caNDakauzika ne jaba dekhA ki maiMne isa mAnava ko itane jora se kATA phira bhI yaha pUrva kI taraha vese hI dhyAnastha hai, isake mukha maNDala para kiMcit mAtra bhI krodha, duHkha yA bhaya kI chAyA nahIM hai; isase mAtrama hotA hai ki yaha koI sAdhAraNa vyakti nahIM hai, usI samaya usakA krodha zAMta ho gayA, aura usane bhagavAn ke pairoM meM AlonA zurU kiyA / bhagavAna ne usase kahA ki "bujjha bujjha, caNDakosiyA ! tU apane pUrva bhava kA smaraNa kara, apanI AtmA kI dazA ko dekha, aura apane ina bure kRtyoM ko chor3akara kalyANa - mArga kI tarapha pravRtti kara jisase terA yaha bhava aura para bhava donoM sudhara jAya / " isa prakAra kI kalyANa karanevAlI madhura bAgI ko sunate hI cANDakauzika ko jAtismaraNa jJAna ho gayA / usane apane pUrva bhava kI saba bAta jaanii| usI samaya use vicAra ho gayA ki pUrva bhava meM krodha karane se merI yaha dazA huI, yadi aba bhI maiM isa pravRtti ko nahIM choDUMgA to bhaviSya meM na mAlUma aura merI kitanI adhogati hogI / yaha soca kara usI dina se usane apanA jIvana vairAgI kI taraha zAMta banA liyA / aMta meM usI sthiti meM mRtyu pAkara vaha zubha - deva gati meM utpanna huA / For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAna mahAvIra ke upasarga 246 "kSamA vIrasya bhUpaNam" isa ukti kA pAlana karake bhagavAn mahAvIra ne isa caNDakauzika ke upasarga se yaha spaSTa karake dikhalA diyA hai ki krodha karanevAle ke sAmane kSamA kro| yadi mahAvIra bhI caNDakauzika kI taraha krodha karake usako mArane ke liye dauDate athavA apane tejobala se use bhasma kara dete to kadApi vaha siddhi nahIM hotI jo kSamA ke sthira bhAva se huii| saMgamadeva kA upasarga: eka samaya bhagavAn kramaza: vihAra karate hue 'peDhANA' grAma ke samIpa, eka vRkSa para dRSTi jamA kara kAyotsarga meM khaDe ho gaye / usa samaya indra ne apanI sabhA meM kI huI unake caritra bala kI prazaMsA saMgama nAmaka deva ko sahana na huii| vaha usI samaya unako apane patha se bhraSTa karane ke lie mRtyuloka meM aayaa| usane chaH mahIne taka mahAvIra ke upara aise upasargoM kI varSA kI jinheM paDhate hRdaya kAMpa uThatA hai / sabase pahale usane bhagavAna mahAvIra ke Upara bhayaMkara dhUla kI varSA kI jisake pratApa se bhagavAn kA sArA zarIra rajo-magna ho gayA, unako zvAsozvAsa lene meM bhI bar3A saMkaTa hone lagA, phira bhI daihika moha se virakta hue mahAvIra apane lakSya para sthira rahe / jaba saMgama ne unako calita hote nahIM dekhA to usane DAMsa, macchara, sAMpa aura bicchU ko utpanna karake unase bhagavAna ko kaTavAyA / mahAvIra raJca mAtra bhI vicalita na hue| itanA hI nahIM unake hRdaya meM saMgama ke prati kiMcit mAtra bhI krodha yA dveSa kI mAtrA utpanna na huI / basa ! isI mahAvIra kI mahAvAratA hai, isIse mahAvIra kSamA aura dayA kI Adarza mUrti haiN| saMgama itanA hI karake cupa nahIM huA, usane eka baDAbhArI lohe kA golA bhagavAn ke upara pheMkA, jisase bhagavAn usake AdhAta se ghuTane paryaMta pRthvI ke andara ghusa gaye, phira bhI ve usI taraha nizcala rahe / taba saMgama ne socA ki manuSya ke andara kisI na kisI taraha kI kamajorI avazya hotA hai, yadi vaha pratikUla upasarge se vicalita nahIM hotA hai to anukUla upasargoM se to avazya vicalita ho hI jAtA hai, kyoM ki vAsanA, moha, kAma ye vastu saMsAra meM aisI haiM jo baDe baDe yogiyoM ko bhI pathabhraSTa kara detI hai| isI bAta ko socakara saMgama deva ne bhagavAn mahAvIra ke cAroM tarapha kAmotejaka dravyoM ke sAdhana utpanna kiye / unake andara aneka sundara ramaNiyoM kA AvirbhAva kiyA / ve bhagavAn mahAvIra ke sAmane aneka taraha ke hAva bhAva dikhAne lagI, kintu mahAvIra jAnate the ki inase AtmA kA patana hone ke sivAya dUsarA mArga nahIM hai| aisI avasthA meM kaise sambhava thA ki mahAvIra una kSudra bhogoM kI tarapha apane dhyAna ko vicalita For Private And Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 250 zrI jana satya prakAza kArtika kara dete yA apane isa daihika sukha ke lie apane Atma--paramANuoM ko badala dete / saMgama isa ceSTA se bhI phalIbhUta na huaa| aMta meM usane apane vidyAbala se siddhArtha rAjA aura trizalA rAnI ko mahAvIra ke sanmukha upasthita kiye| unase kahalAyA ki " he beTA ! tU yahAM kahAM AgayA ? hama to terI khoja meM dara dara bhaTaka rahe haiM," kintu aisI bAtoM se kyA mahAvIra vicalita honevAle the? ve to samajha gaye ki ye saba mujhe pathabhraSTa karane kA tarIkA hai / isase bhI jaba ve khalita nahIM hue to saMgama cupacApa nirAza hokara unake pairoM meM gira par3A aura "bhagavan ! maiMne ajJAnavaza jo kucha kiyA hai use kSamA karo," isa taraha stuti karake svarga ko calA gyaa| bhagavAn mahAvIra kI AtmA dina pratidina isa taraha ke kaSTa sahana karatI huI uccAvasthA ko pahuMcatI jA rahI thii| abhI unake kucha nikAcita karma bAkI the, jinake phala kA bhoga karanA unake liye atyaMta jarUrI thA / unako abhI eka vizeSa bhayaMkara upasarga kI kasauTI para pAra utaranA thA / kAnoM meM kIloM kA ThokA jAnA : eka samaya mahAvIra vihAra karate hue kisI nagara ke samIpa kAyotsarga karake dhyAnastha avasthA meM khaDe ho gaye / usa samaya koI guvAlA apane bailAM sahita udhara se A nikalA / usa samaya use apane kisI jarUrI kAma kI yAda A gaI, isase vaha apane donoM bailoM ko unake samIpa choDakara calA gyaa| baila carate carate bahuta dUra nikala gaye / usane vApisa Akara bhagavAna se pRTTA, kintu bhagavAn mauna hI rahe, isase usane dUsarI bAra pUchA phira bhI bhagavAn kucha nahIM bole, isase usako bahuta krodha utpanna ho gayA / guvAle ko usa samaya bhagavAna kI dhyAnastha avasthA kA bilakula khyAla nahIM thaa| usane phaurana pUrva bhava ke vaira ke kAraNa bhagavAna ke donoM kAnoM meM zarakarA vRkSa kI do kIleM Thoka dI, aura itanA taka kiyA ki unake baDhe hue muMha kATakara unako barAbara kara diyA, jisase ki kisI ko mAlUma na ho / prabhu isa bhayaMkara avasara meM bhI usI taraha nizcala rahe / bhagavAn mahAvIra kA yaha aMtima upasarga thA, jisako ki unhoMne bar3I vIratA, dhIratA aura gaMbhIratA se sahana kiyA / vahAMse vihAra karake bhagavAn kisI grAma ke najadIka phuNce| vahAM 'khara' nAmaka eka vaidya rahatA thA, usane jaba bhagavAna ko dekhA to vicAra kiyA ki inakA mukha nisteja kyoM ho rahA hai. ina ko kisI taraha kI zArIrika vedanA honI caahiye| anusandhAna karane se usako una donoM kIloM kA patA lagA / usane siddhArtha seTha kI sahAyatA se unako nikAlA, usa For Private And Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 251 bhagavAna mahAvIra ke upasarga samaya bhagavAna ke mukha se eka bhayaMkara cokha nikala pdd'ii| kyA kAraNa thA ki bhagavAna ke Upara aise aise kaSTa Aye phira bhI bhagavAna ne apane muMha se Upha taka nahIM kiyA aura kIleM nikAlane meM cikha karane kI AvazyakatA huI ? usakA kAraNa yaha hai ki usa samaya koI upazAMta mohanIya karma kA udaya A gayA thA jisake kAraNa bhagavAna ke muMha se yaha cIkha nikala par3I / aMta meM bhagavAna ko jUbhIka nAmaka grAma ke bAhara RjuvAlikA nadI ke kinAre para kevalajJAna kI prApti huI / bhagavAna ne apane jIvana meM kaise kaise bhayaMkara pratikUla aura anukUla upasargoM kA sAmanA kiyA ? unase apane jIvana ko kitanA utkRSTa va cAritramaya banAyA ? una saba upasargoM ko apane karmoM kI nirjaga kA sAdhana mAnakara bar3I vIratA se unako sahana kiyaa| mahAvAra ke jIvana kA mahattva unakI isa kaSTa-sahiSNutA meM utanA nahIM hai jitanA Atmabala aura dehavirakti meM hai, jahAMse ina guNoM kA udgama hotA hai / bhagavAn mahAvIra kI upasI kI sahanazIlatA se yaha bAta bhI jhalakatI hai ki mAnava jIvana ke andara jo koI zArIrika aura mAnasika vedanAyeM upasthita ho una sabako zAMti aura prema ke sAtha sahana kro| yadi manuSya duHkha ko duHkharUpa mAkara bhogatA hai, phira bhI use bhoganA hI par3atA hai| aura yadi use samva mAnakara bhoge to bhI use bhoganA par3atA hai| aisI avasthA meM hama duHkha ko sukharUpa mAnakara kyoM na bhogeM ? inake Upara Aye hue upasarga yaha bhI batalAte haiM ki manuSya jaba anukUla va pratikUla donoM prakAra ke upasoM ke Upara vijaya prApta karatA hai taba hI vaha kevalajJAna kI prApti kara sakatA hai| bhagavAna ke jIvana meM yahI vizeSatA hai ki unako anche aura bure donoM vAtAvaraNoM meM upasthita honA par3A / yaha to nizcaya hai ki upasargoM ko sahana kiye binA aura kameMoM ke Upara apanA Adhipatya jamAye binA kabhI kisIne apanA AtmakalyANa nahIM kiyA / saMsAra meM jitanI bhI mahAna vibhUtiyeM huI haiM una sabako isI taraha ke kaSTa sahana karanA paDe haiM / kisI manuSya ko ekadama phAMsI ke takhte para laTakA kara mAra DAlane meM jitanA kaSTa nahIM hotA hai utanA suI cubhA cubhA kara mArane meM hotA hai / yadyapi maranA donoM meM samAna hai kintu mArane kI vidhi meM AkAza pAtAla kA antara hai| basa ! isI taraha dUsare logoM kI apekSA bhagavAn mahAvIra ke upasarga atIva kaSTaprada the jinakA sAmanA karane meM mahAvIra kA mahAvIratva prakAzita hotA hai| For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jagadupakArI vardhamAna ane hAlika lekhaka-kamATI. atula ane anupama prabhAva-prabhA prapanna jagagvatsala prabhu mahAvIra pitAnA punita pAda-kamalothI pRthvItalane pAvana karI rahyA hatA. aneka inDa, deva, asuro e taraNatAraNa prabhunI bhaktimAM amRtAdhika AnaMdAsvAda meLavI rahyA hatA. bhagavAna jagatanA bhavya nuM anAdi mithyAtvatama dUra karI svajJAna-prabhAkara dvArA ujajavala samakita kiraNa jagAvIne anekAne pApanA pracArathI mukta karI sadAcAranA rasiyA banAvI rahyA hatA, ane sudhAsarIkhI vANI dvArA ane kone maMtramugdha karI rahyA hatA, upakAranI bhAvanA : maNi ane pASANamAM, gRhamAM ane vanamAM, svarNamAM ane tRNamAM, sevakamAM ane zatrumAM, priyamAM ane apriyamAM; badhAyamAM samabhAvI karuNanidhAna bhagavAnane eka vakhata, samakitanI prApti pachInA pitAnA sattaramAM bhavamAM saMbaMdhamAM Avela eka jIvane tAravAnI apUrva bhAvanA pragaTa thaI! ane trilokanAtha. ananya pakArI prabhue sumadhura vacana vaDe gautama gaNadharane jaNAvyuM, "he gautama ! A AgaLa ubhelA gharAkane hArAthI ananya lAbha thaze, mATe tuM jaladI jA ane tene sadha Apa !" prabhunI AjJA thatAM, prabhunAM samasta vacanone niHzaMka bhAve sarakAra karanAra, gautama gaNadhara te varAkane sahadha karavAnA mahatvapUrNa hetuthI tenI pAse gayA vArtAlApa-upadezaH gautama gaNadharanA mukhapara anupama jJAnanAM kiraNe jhalahalI rahyAM hatAM. temanI divya dehakAMti hajArone AkarSita karI rahI hatI. te mahAtmAnA vacana-zravaNathI te nikRSTa kasmacArione paNa uddhAra thatA hatA. AvA te mahAtmAnAM darzana thatAM te hAlikAmAM koI aneruM caitanya pragaTa thayuM ane te Azcarya sAthe gautama gaNadharanI sanmukha ubho rahyo. gautama gaNadhara mahArAje sasmita vadane pUchayuM, "he hAlika, he bhadra, "samAdhita vartate" tane sukhazAMti te che ne? tuM AvI asahya garamImAM zA mATe kaSTa sahana kare che ? aneka prakAranA A pApAraMbha karavAnI paNa tAre zuM jarura che? khetaramAM baladanA pUMchaDAM maroDIne haLa zA mATe vahana kare che? mATe durbala tathA avAcaka evA A vRSabhone tuM vRthA pIDA na Ape ! tane khabara che ke, A badhA prayatna tuM svakuTuMbanA poSaNa mATe kare che - kevaLa tArA pitAnA ja piSaNa mATe nathI karato, paNa e pApa tArA ekalAnA AtmAnI sAthe cIbhaDAmAM jema garbha For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jagadupakArI vardhamAna ane hAlaka 253 rahe che tema raheze, ane pariNAme tAro AtmA anarthanA kUpamAM paDaze, mATe dharmarUpa nAvane grahaNa karI saMsAra-sAgara tarI jA. ! u5dezanI asara ane bhAvanA : gautama gaNadharanI sudhA samAna zAMta vANI sAMbhaLIne, dAvAnalathI dUdha vRkSa amRtanA siMcanathI jema vikAsane pAme che tema, te hAlikanA hadayamAM anerI zAMti vyApI rahI ane tene te nikAraNa upakAraka guru prati asAdhAraNa prIti pragaTI. tenA hRdayamAM keTalAka vicAro guMthAI rahyA hatA temane e gautama prabhune kahevA lAge H "he mahAtmana, huM zuM karuM ? mAre duHkhane pAra ja nathI ! je AvI mahenata ane pApa na karuM te mAruM ane mArA kauTuMbikAnuM piSaNa kema thAya? ahIMthI najIkanA gAmamAM huM vasuM chuM. vipattinI velaDI ja na hoya tema mAre sAta putrio che. huM janmathI ja nirdhana chuM, jAtane brAhmaNa chuM. vaLI mArI patnI paNa vananI agni samAna che, jethI huM pratikSaNa dagdha ja rahuM chuM. AvI dazAmAM he jagaduddhAraka ! huM zuM karuM? AvA duHkhathI gherAyela kayuM pApa na kare? AvA prakAranA duHkhanA DuMgara nIce huM kacarAI gayo chuM! muMjAI gayo chuM ! A saMsargomAM mane sukhano lava paNa anubhavamAM te dUra rahe spaSnAmAMya Avo duHzakya che! paraMtu Aje ApazrInAM punita darzanathI mane zAMtino lAbha thayo che. huM nirNaya karuM chuM ke, have pachI Apa ja mArA baMdhu, pitA, ane mAtA samAna che. ApazrI jema Adeza karaze tema A Apane tAbedAra sevaka mAnaze, ane karaze ! eka paNa ApanI AjJAne, vacanane, ane Adezane anyathA nahi ja kare !' mahApuruSanuM darzana ane temane thoDe paNa upadeza keTalA asAdhAraNa lAbhanuM kAraNa bane che, tenuM A eka sarasa dRSTAMta che. gautamasvAmInAM darzana ane upadezathI hAlikanuM hRdaya pIgaLyuM. tene saMsAranI asAratAnuM bhAna thavA lAgyuM. veSArpaNa: hAlikanA hRdayanI A uttama bhAvanA joIne dayAnIdhi gautamasvAmIe tene sAdhuveSa Apyo. ane saMsArane aMcaLo utArI hAlika guru gautamanI sAthe cAlI nIkaLyo ! cAlatAM cAlatAM hAlike gautamasvAmIne pUchyuM; "he prabho, ApazrI have kyAM padhAro cho?" " jyAM mArA guru mahArAja birAje che tyAM," guru gautame javAba Apyo.. prabhunA guNanuM varNana: hAlakanA hRdayamAM pharI prazna udbhavyuM ane teNe gautamasvAmIne pUchayuM "A5 jevA pUjyanA paNa pUjya kevA che?" praphullita vadane, upakAranI buddhithI aham prabhunA guNonuM varNana karatAM gautamasvAmIe jaNAvyuM, "jJAna, darzana, cAritra pramukha anaMta AtmaguNothI te maMDita che. jyAre te prabhu samavasaraNamAM sthita hoya che, tyAre teonA mastaka upara atIva ujajavala chatratraya, bane bAjU vizada cAmaro ane vihAra samaye navasvarNa kamale anukramathI devayoge caraNAdhisthata thAya che. vihAra samaye teonI AgaLa adharmane nimUla karatuM dharNacakra cAle che. prabhunA yazane daze dizAmAM vistArato na hoya te UMcA Idradhvaja sAthamAM cAle che. teonI vANu yojana-gAminI ane mAlakezanA manahara For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 254 zrI jaina satya prakAza rogayukta madhurI hoya che, jene svastha bhASAmAM sarva pazu, paMkhI, deva, manuSyAdi samajI zake che. aneka jene dharmabodha ApI saMsArasAgarathI tAravAmAM parama AdhArarUpa evA mArA ahaMta guru che. teonAM darzana mAtrathI tAruM jIvana pAvana banaze" dhinI prApti : - prabhuguNanA zravaNathI hAlikane e asaMskArita hRdayamAM paNa e parama kRpAlu mahAvIradeva prati vacanAtIta dharma-prema jAgRta thaye. te mArgamAM vicAravA lAgyuM ke, "ahe, mArA guru AvA guNanidhAna, tejanidhAna, ane jJAnanidhAna che, te teonA guru te jarura ananya ja haze? huM teonAM darzana karIne ane temane upadeza zravaNa karIne mArA: AtmAne pAvana karIza." evA uttama bhAvanAmRtathI siMcAle te hAlika ane gautamaguru pitAne mArga kApI rahyA che. hAlikanI ahaMta-darzananI AturatA vadhatI jatI hatI. hAlikanA zuSka hadayamAM AthI kaI ajaba prabhA phelAI ane tenA hRdayane navapallavita banAvyuM, ane cheka bedhi sudhInI prApti paNa, te ja bhAvanAo, mArgamAM karAvI dIdhI 1. prabhunAM darzanathI TheSa ane veSatyAga: trilokacUDAmaNi vardhamAna prabhu samavasaraNamAM birAjamAna hatA. bAra pariSada pitApitAne ucita sthAne avasthita hatI. sarva samRddhi, pariSada vagere jotAM hAlika bahu ja AnaMda pAme. paNa mahAvIrane jotAM ja te camakyo; tenA hRdayamAM utkaTa TheSa pragaTa thaye, ane teNe gautama gurune pUchyuM: "he kRpAle, A birAjamAna che e ja ApanA guru che ?" guru gautame kahyuM " hA, tuM temane bhAvathI vaMdana kara, tArAM nikAcita karma prayatAne pAmaze " teNe javAba Ape, "je A ja ApazrInA guru hoya te mAre emanuM prajane nathI. A Apano sAdhuveSa pAcho ! huM tamAro paNa ziSya nathI," ema belI veSa phagAvI daIne te hAlika "mu4i vaDyA prAdhyAna" muThIo baMdha karIne tyAMthI bhAgyo, ane pitAnA khetaramAM jaI te ja baladethI te ja gAma ane te ja chaNe gharamAM svajIvana nirvAha karavAmAM Asakta banyo. hAlika veSa tyAgIne cAlI game te samaye sabhAmAM beThelA IndrAdikane hasavuM AvyuM ane paraspara vicArane jaNAvavA pravRtta thayA; "ahe, gaNadhara indrabhUti bahu ja uttama ziSya banAvI lAvyA?-je trilokasvAmInAM darzana mAtrathI ja camakI veSa mUkI palAyana thaI gayo! gautamane prazna ane tenuM samAdhAnaH je prabhunAM darzanathI ane vANIthI aneka pAkhaMDIo ane mithyAvIo paNa belibIjane prApta kare che, te prabhune jotAMnI sAthe ja A hAlika kema cAlyA gaye haze ?" guru gautamanA manamAM maMthana zaru thayuM ane temaNe namrabhAve prabhune pUchyuM: "he. prajo ! A hAlikane ApazrInAM darzana mAtrathI cAlyA javAnI IcchA kema thaI?-- te kRpA karIne jaNAvo." prabhuzrI belyA, "he gautama, te mArgamAM ahaMtanA guNa varNavyA te samaye hAlika arihaMtanAM darzananI zubha bhAvanA bhAvatAM graMthi-bheda karyo, ane bedhibIjane prApta For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - -- naja maM . +, -, -, * sv[hwar ni - - jagadupakArI vardhamAna ane hAlika 255 karyuM. ardhapukala parAvartanamAM mekSamAM javAnI enI niyattAne nimitta lAbha tane ja tha. have ene mArA prati deSa thavAnuM kAraNa sAMbhaLa! samakita-prApti pachInA mArA tripRSTha vAsudevanA sattaramA bhAvamAM huM patanapura gAmamAM prajApati rAjAne putra tripuSTa nAmane vizruta-prakhyAta vAsudeva thaye hato. te samaye azvagrIva nAmane rAjA prativAsudeva unmattatAthI rAjya-kArya karI rahyo hate. keI nimitta tene jaNAvyuM ke tAruM maraNa tripRSTha vAsudevanA hAthe thavAnuM che. te azvagrIva prativAsudeva tripucha vAsudeva prati mahAna ThaMSane vahana karatA hatA. ane tripAnuM maraNa thAya tevA zakaya samasta prayogo karI cUkyo, paNa sarve prayatno niSkalatAne pAmyA tethI te nirAza thayo.. "eka samaye te azvagrIvanA zAli kSetramAM eka bhayaMkara siMha akasmAta Aje ane te ghaNuM janone khetInA kArya mAM vigha karavA lAgyo. te siMhane mAravA mATe ghaNuM balavAne gayA paNa te siMhane kaI mArI zakyuM nahI; eTale pitA prajApatine te siMhavALA kSetranuM rakSaNa karavAnI AjJA thaI "svAmimagl: gvavA rAja-AjJAne mAna ApI prajApati sajaja thayo. te samaye pitAnA pitAne jatA aTakAvI pitRbhakitathI tripRi te utkaTa siMhane haNavA ane khetaranuM rakSaNa karavA, sArathI yukta vegavAlA rathamAM besI nirbhayatAthI tyAM gaye. ane te siMhane paDakAra karyo. siMha krodha pUrvaka sanmukha AvyuM. paNa prauDha vikramavAlA te trikRcche te siMhane chIpalInA saMpuTanA koI be bhAga kare tevI rIte tenA hoTha pakaDI vidA - adhamuva karI nAkhyo. "tripuSTanI A balavattA joI najIkamAM rahela vyaMtara devoe ane devIoe jayajayArAva karyo. siMha pitAnA jIvanane niMdavA lAgyo, "arere, eka pAmara mAnavInA hAthe huM-vanarAja haNAya." A siMhanA niHsIma khedane joI dayAbhAvathI ane madhurI girAthI rathanA sArathIe te siMhane sAMtvana pamADayuM. teNe tene samajAvyuM ke, "he siMha ! A mAnavI raMka mAtra nathI paNa vAsudeva thanAra che, mATe tuM zAnti rAkha, sAmAnya mAnave tane nathI mAryo, puruSendranA hAthathI maratAM tuM zA mATe kheda dhAraNa kare che? manuSya lokamAM A siMha che ane tiryaku nimAM tuM siMha che. mATe siMha siMhathI ja maryo che." evI madhura ane yukitapurassaranI vANIthI te siMha samAdhithI maraNa pAmyo. te aneka bhavamAM bho. he gautama ! te tripucha vAsudevane jIva te huM pote, sArathine jIva te tuM-gautama ane te siMhane jIva te hAlika ! te madhurI vANIthI te siMhane zAnti pamADI hatI tethI tArA para tene proti thaI ane mane joIne tene te vakhate vera utpanna thayuM hatuM tethI te ThekAphUla thaI cAlyo gaye. paNa e hAlika tArA saMga mAtrathI ane dharmAnumodanathI kATi bhavamAM paNa durlabha evA badhibIjane pAmI gayA. mATe tAre lajijata thavAnI jarura nathI." jagadupakArI vIra vibhu ane hAlikanA jIvananA A prasaMgane niSkarSa e che ke varavirodha mANasane dharma-prAptimAM mahAna vidarUpa thAya che. tripRSThanA bhavanA vaire te hAlikane vItarAganA zAsananA pAlanathI vaMcita rAkhe, ane chatAMya te prabhunI kRpAthI ja tene samyakatvanI prApti thaI vaMdana he, e mahAprabhunI paropakAra-parAyaNatAne! For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atyaMta rAgI upara paNa nIrAgI ( sAcuM vItarAga paNuM ) lekhaka-zrImAna zeTha kuMvarajI ANaMdajI. cAmahAvIra paramAtmAnA caritramAM aneka prasaMge bhavya lakavonA hadayanuM AkarSaNa kare tevA che. temAM eka prasaMga devazarmA viSane pratibodha karavA mATe potAnA aMta samaye gautamasvAmIne mokalavAno che. gautamasvAmI cAritra lIdhA pachI prAyaH zrI vIra paramAtmAnI sAthe ja vicaryA che. temane prabhu uparano prema apratima hatuM. te premanAM bIja, marIcinA bhavamAM, temanA ziSya thayelA kapilanA bhAvathI ropAyelAM hatAM. bhagavaMtane teo taraNatAraNa mAnatA hatA eTaluM ja nahIM paNa temanA upara temane avihaDa prema hatA, prabhu vinA eka kSaNa paNa rahI na zake evo temano prema hato. kSaNe kSaNe prabhu pAse AvIne aneka bhavya jIvonA uddhAra mATe temaja temane bodha thavA mATe prazno pUchatA hatA ane tenA uttaro meLavIne atyaMta prasanna thatA hatA. temaja bhagavaMtanA sarvapaNAnI vAraMvAra prazaMsA karatA hatA. emaNe karelA praznonI anupama hAramALA zrIvivAhapannatti (bhagavatI) vagere samAM gUMthAyelI atyAre paNa labhya thaI zake che. ' AvA apratima dharmarAgIne pitAnA aMta samaye pitAthI dUra karavA - anyatra eka jIvane pratibaMdha karavA mokalavA te kevI nIrAgatA sUcave che? gautamasvAmIne bhagavaMta upara apratima vizvAsa hovAthI ghaNA prazno ke jenA uttaro pote paNa ApI zake tevA hoya chatAM pite uttara na ApatAM, temaja koI paNa bAbatamAM jJAnane upayoga na detAM bhagavaMtane pUchIne ja uttara meLavI rAjI thatA hatA. upara jaNAvelA prasaMgamAM paNa emaNe upayoga daIne prabhunI Ayusthiti vicArI na hatI. vicArI heta te teo cArajJAnI ane zrutakevaLI hovAthI avazya bhagavaMtatI bhavAMta-sthiti jANI zakata. paraMtu je rAga pitAne bhagavaMta upara hato tevo ja rAga bhagavaMtane paNa potAnI upara haze ema dhArI e vakhate bhagavaMta temane pitAthI chuTA pADe evI kalpanA paNa temane AvI nahotI. evI kalpanA temane na thAya te saMbhavita ja hatuM. - gautamasvAmI je divase apApA nagarInI najIkanA eka gAmamAM prabhunI AjJAthI devazarmA brAhmaNane pratibodhavA gayA, te ja rAtrie prabhu nirvANa pAmyA. nirvANa samaye prabhune nirvANa mahotsava karavA IMdrAdi deve tyAM AvavA lAgyA, eTale amAvAsyAnI rAtri chatAM sarvatra udyota thaI rahyo. - ahIM gautamasvAmI devazarmAne pratibodhI, kArtika zudi ekamanI prabhAte vIra paramAtmA pAse AvavA nIkaLyA. te vakhate AkAzamAM devonA gamanAgamanathI koLAhaLa For Private And Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 157 atyaMta rAga upara paNa nIrAgI thaI rahelo jANI tenuM kAraNa pUchatAM mahAvIra paramAtmA nirvANa pAmyAne khabara sAMbhaLI temanA hRdayamAM asahya AghAta thayo. teo vicAravA lAgyA ke -"zuM A hakIkata sAcI haze ? zuM A vakhate prabhu mane pitAthI dura kare ? mArA jevA rAgIne mATe prabhu AvI pravRtti kare? zuM prabhu vyavahArathI paNa ajANa che? Ave vakhate aMgata saMbaMdhIne te sau durathI paNa pitAnI pAse bolAve che te prabhu Ama kema kare ? mAruM mana e vAta kabula karatuM nathI. zuM vIra prabhue mane dura mokalatAM ema dhAryuM haze ke- huM pAse heta te sAthe laI javA haTha karata athavA javA na deta, ke kevaLajJAna ApIne javuM hoya te jAo, ema kaheta! game te dhAyuM hoya paNa mArA jevA rogIne dura rAkhavAmAM prabhue ThIka te karyuM nathI ema mane lAge che. paNa rakhe huM bhUlato to nathI ? prabhu bhUla na ja kare e vAtanI to mane khAtrI che. are ! hA ! huM ja bhUlyo chuM, meM te vakhate upayoga kema na dIdhe ke prabhunuM AyuSya keTaluM che ? paraMtu have zuM thAya ! paNa mArI bIjI paNa bhUla jaNAya che ! meM ema dhAryuM ke je mAro prabhu upara rAga che te ja rAga temane mArA para haze, paNa aho ! A te samajyA chatAM bhUlyo ! prabhu to vItarAga hatA, temano rAga mArA para hatuM ja nahI, meM paNa ekapakSI ja rAga karyo! e vItarAga prabhue mArA paranI hitabuddhithI ja mane dara mekalyo jaNAya che. kAraNa ke huM prabhu para atyaMta rAgI hovAthI e sthiti joI na zakata. paNa have zuM karavuM ? je prabhue karyuM te ja mAre karavuM. mAre paNa rAgIpaNuM tajI devuM ne vItarAga thavuM. kAraNa ke A saMsAramAM koI koInuM nathI. jeo potAnA AtmAnuM kArya sAdhe te ja jItI jAya che ane bIjA bhava hArIne cAlyA jAya che." A pramANe vicAra karatAM karatAM ane vIra vIra ema uccAra karatAM gautamasvAmIne meha nAza pAmyo, zuddha dazA pragaTa thaI ane ghAnikarmano kSaya karI mArgamAM ja teo kevaLajJAna pAmyA. deve tyAM kevaLajJAnane mahatsava karavA AvyA suvarNa kamaLanI racanA karI. gaNadhara mahArAjAe te para besI apUrva dezane ApI. tyAra pachI bAra varSa vicarI muni samudAyane saudharma gaNadharane soMpI teo nirvANapada mAmyA. A hakIkata uparathI vIra paramAtmAnI vItarAga dazAne citAra hRdayamAM vicAravAne che. gautamasvAmI jevA mahAguNI ane satata sevA karanArA mahAtapasvI evA mukhya gaNadhara para aMta samaye tene pAse rAkhavA jeTalo sneha paNa jemaNe na batAve emanI vItarAga dazA kevI ucca koTinI haze ? rAgI upara paNa vIra prabhue je vItarAgabhAva batAvyA che te ja prANAMta upasarga karanAra caMDakauzika, saMgama, gevALa ane gesanALA jevA mahApApI upara aMza mAtra paNa dveSa nahIM dharAvIne vItaSapaNuM batAvI ApyuM che. evI zAMtavRtti A mahApuruSa sivAya bIjo koNa rAkhI zake? dhanya che e vItarAga-vItadrupa paramAtmAne ane dhanya che emanA apratihata zAsanane, ke jenA pratApe aneka che A saMsAra samudrane pAra pAmI gayA che ane aneka jIvo pAra pAmaze. ! ApaNe paNa jo te zAsanane Azraya laIzuM ane paramAtmAnI AjJAne anusarIzuM te ApaNuM paNa avazya kalyANa thaze ! tathAstu! For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAna mahAvIraH yugapravartaka tarIke lekhaka -munirAja zrI vidyAvijayajI samayane prabhAva saMsAranI koI paNa vastu upara paDyA vinA raheto nathI. duniyAne kaI paNa deza, jAti, dharma, saMpradAya, rIta-rivAja, rAjyavyavasthA, A badhuM samayAnukULa parivartana mAMgI ja le che. yAvata manuSyonI bhAvanA ane buddhimAM paDyuM parivartana thayA kare che. jaina daSTie mAnela utsarpiNI ane avasarpiNI kALa, cha Are, trIjA ane cothA ArAmAM ja tIrthakara thAya, e badhuM kAnuM pariNAma che? samayanI utkRSTatA ane apakRSTatA-samayanA prabhAvanuM ja pariNAma che. amuka samayamAM che. amuka prakRtinA hoya, vaLI bIjA koi samayamAM che ethI jUdI ja prakRtinA hoya. samayano prabhAva ja te te vakhate e hoya che ke jethI jIvonA svabhAvo evA bane che. Rju ane prAsa, kAju ane jaDa, vakra ane jaDa, e pramANe jainazAstromAM batAvelA jIvonA svabhAvo, e judA judA samayanuM pariNAma nahi to bIjuM zuM che? Ama samayanA parivartananI sAthe, manuSya-svabhAvamAM thatA parivartanane kAraNe, te te samayanA mahApurUSo-jJAnI puruSo chonA kalyANane mATe pAchalA kALathI cAlyA AvatAM mArgo, dharmakriyAo ane rUDhiomAM parivartana karavA-karAvavA prayatna kare che. Ama yugabaLane jaI jIvanI sthiticustatAmAM palaTo karAvanArA mahApurUSane 'yugapravartaka' kahevAmAM Ave che. bhagavAna mahAvIra svAmI carama tIrthaMkara hatA-teo te ja bhavamAM mokSe janArA hatA, ema chatAM paNa bhagavAna mahAvIra svAmI pitAnA samayanA eka "yugapravartaka' mahAna "yugapravartaka thayA che, ema Aje ApaNe-ApaNe ja nahi, AkhuM jagata kabula karyA sivAya nahi rahI zake. bhagavAna mahAvIrasva mIne samaya atyaMta ghera aMdhakArane hato, bhAratavarSamAM sarvatra ajJAnatA chavAI rahI hatI, keNu jagatanA dharmaguruo ke koNa brAhmaNa, kANu vaio ke keNa zako, koNa kSatriyo ke keNa bIjAosau lagabhaga potAnA kartavyathI vimukha thaI rahyA hatA. ahiMsA, saMyama ane tapa, vikRta rUpamAM pariNamyAM hatAM. yadyapi bhagavAna mahAvIra svAmInI pahelAM thayela bhagavAna pArzvanAthanI ziSya paraMparA te samaye vidyamAna hatI, ane teo meTI saMkhyAmAM vicaratA hatA, "nigraMtha zramaNa" tarIke ahiMsA, saMyama, ane tapano pracAra karI rahyA hatA ane vItarAgadharmane prarUpI rahyA hatA. tema chatAM paNa temanI vastra-maryAdA, emanAM mahAvratanI cAranI saMkhyA, emanI vihAra-maryAdA, emanI pratikramaNa-maryAdA; e badhuM, bhagavAna mahAvIra svAmInA samayane mATe, ane te pachInA samayane mATe anukULa-phAyadAkAraka nahi hatuM. samayanA For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1990 bhagavAna mahAvIra : yugapravartaka tarIke 25 prabhAvathI, jainazAstromAM kahevAmAM AvyuM che tema ja vaka ane jaDa banyA hatA. e jene mATe, bhagavAna pArzvanAthanA samayathI cAlI AvatI zramaNa saMskRti ane keTalAka bIjA rItarivAjomAM pheraphAra karavAnI AvazyakatA jaNAtI hatI. Ama eka tarapha jema khAsa vItarAgamArga-zramaNasaMskRti vageremAM keTalAka pheraphAro karavAnI jarUra hatI, tevI ja rIte, Akho bhAratavarSa judA judA dharmo-dharmopadezakonA vAtAvaraNathI ghaNo ja saMkSubdha thayo hato. AtmakalyANanA asAdhAraNa sAdhanabhUta evA dharmanI paNa khabara nahi paDatI hatI ke vastutaH kayo dharma sAce che ? puraNakAzyapa, maMkhalIgosAla, ajita kezakuMbala, kakudakAtyAyana, saMjaya velASTaputra; A ane evA bIjA aneka dharmopadezaka pitApitAnA ekAtmatane sthApana karI, lekene tipitAnA vADA tarapha vALatA hatA. trIjI taraphathI dharmane nAme yajJa-yAgAdimAM ghora hiMsAnuM pravartana thaI rahyuM hatuM. cethI bAbata " yati brAhmaNama ' tarIke jAtivairanuM mattimaMta dazya tyAre maujUda hatuM. Ama cAre taraphathI azAnita-azAntinuM ja vAtAvaraNa phelAi rahyuM hatuM. AvA samayamAM jarUrata hatI bhAratavarSamAM eka mahApuruSanI ke je jagatane sAco mArga batAve ane ajJAnatAne dUra karI lokone sAcA dharmanA rAha upara lAve! A vakhate uparanI badhI bAbatamAM Avazyaka parivartana karavA tarapha, koI paNa jAtanA svArtha vinA lokone kalyANane mArga batAvavI tarapha bhagavAna mahAvIrasvAmIe jehAda jagAvI hatI. AkhA jagatanA aMdhakAranI sahAme, AkhA jagatanI sthiticustatAnI hAme jehAda uThAvanAramAM keTaluM AtmabaLa hovuM joIe, e kahevAnI bhAgye ja jarura che. bhagavAna mahAvIrasvAmIe bAra bAra varSa paryata ghera tapasyA karIne - aneka upasarga-parISahe sahana karIne, apUrva sAdhakatAne prApta karI, ucca koTinI Atmazakti prApta karI hatI-emaNe kevaLajJAna prApta karyuM hatuM. ane saMpUrNatA prApta karyA pachI ja temaNe jagatane zAntino mArga batAvyo hato. tatkAlIna ane bhaviSyanA jIvonI paristhitino vicAra karI bhagavAne prabhu pArzvanAthanA samayathI cAlI hatI zramaNasaMskRtimAM parivartana karyuM hatuM. emaNe cAra mahAvrata nA badale pAMca mahatronI prarUpaNa karI, pAMca mahAvratanI vyAkhyA spaSTa karI hatI. bhagavAna pArzvanAthanI ziSyaparaMparA game tevA raMganAM ke game tevI kiMmatanAM je vastra dhAraNa karatI hatI, e maryAdAne baMdha karI vastramaryAdA mukarara karI hatI. AvI ja rIte pArzvanAtha bhagavAnanI ziSya-paraMparAmAM cAlI AvatI devasI ane rAtri ane te paNa kAraNika pratikramaNanI maryAdAne baMdha karI pAMce pratikramaNa niyamita rIte sAdhuoe karavI ja joIe, evI maryAdA dAkhala karI hatI. pArzvanAtha bhagavAnanI ziSya paraMparAmAM cAlI AvatI vihAranI maryAdAnA sthAne navakalpI vihAranI maryAdA dAkhala karI hatI. aDhIso varSathI, badhe ema kahevuM joIe ke zrI ajitanAtha bhagavAnanA samayathI je keTalIka maryAdAo cAlI AvatI hatI, e maryAdAomAM ekadama parivartana karavAnuM eka jabaradasta kArya bhagavAna mahAvIra svAmIe karyuM hatuM. For Private And Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 23. zrI jaina satya prakAza kAMtika ApaNe pahelAM joI gayA chIe tema, bhagavAna mahAvIrasvAmInA samayamAM paNa, bhagavAna pArzvanAthanI ziSyaparaparAmAM utarI AvelA zramaNa-niprathA maujUda hatA. tee samaye samaye vicaratAM vicaratAM bhagavAna mahAvIrasvAmInA zramanigraMthAne maLatA paNa hatA, teonA vAda-vivAda paNa thatA hatA -~ ane pariNAme bhagavAna mahAvIrasvAmInI pAse jatAM bhagavAna temene madhura bhASAthI samajAvI - temanA hRdayamAM A parivana samajAvatA hatA. ane tethI te bhagavAna mahAvIrasvAmIne pAMca mahAvratavALA ane pAMca pratikramaNavALA dhama svIkAratA hatA. AvA aneka prasaMgAnuM varNana zrIbhagavatIsUtramAM paNa upalabdha thAya che. bhagavAna mahAvIrasvAmIe, Ama jaina zramasaskRtimAM ekadama parivartana karyuM hatuM, AvI ja rIte bhagavAna mahAvIrasvAmInA samayamAM judA judA dharmavALAe petapeAtAnA ekAntavAdane satya mAnI, khIjAene snUjhA batAvavAmAM peAtAnI bahAdurI samajatA hatA, AnI shAme bhagavAna mahAvIrasvAmIe syAdvAdanA saMdeza leAkAnA kAtA dvArA hRdayeAmAM utAravAnA bharasaka prayatna karyAM hatA. eka vastune eka ja dRSTithI joi, mAtra te ja vastu sAcI che, te sivAyanuM badhuM jADuM che, Ama mAnavuM e kharekhara bhUla che, 'jarA judI judI dRSTithI jue, tamane tamArI bhUla mAluma paDaze ane satyanuM bhAna thaze, ' e bhagavAna nuM kathana hatuM. bhagavAne jagane samajAvyuM ke :~~~ 7 99 66 syAdvAdaH karavA, enuM nAma 'ekasmin vastuni sApekSarItyA parasparaviruddhanAnAdharma svIkAro hi eka vastumAM apekSA pUrvaka viruddha judA judA aneka dharmonA svIkAra che syAdvAda! Ama kAI paNa vastune bhinna bhinna draSTithI nIhALatAM, ekadama asatya kahevAnuM sAhasa kAI na karI zake. kAI paNa matane sAmpradAyika kiMvA dhArmika matabhinnatAone viddhatAnuM rUpa ApI, ubhA karela azAMtinA agni sAme, A syAddAdanA siMcane e agnine ghaNA zAnta karyo hateA. AvI rIte je yajJa- yAgAdimAM pazuone hAmatrAmAM dharma mAtI rahyA hatA, teeAnI sAme paNa bhagavAne zAnta ane AdhyAtmika baLavA uThAvyA. khIjA jIveAJA nAza karIne heAma karanArAone bhagavAne spaSTa samajAvyuM ke 'mahAnubhAvA, hAma jarura karA, paratuM evA hAma kareA, ke jenAthI kreAI paNa jIvanI hiMsA na thAya, ane ApaNA AtmAnuM kalyANa thAya,' bhagavAne kahyuM : to norpha, nIyo nophALa, goLA muyA, sarIra dhArIsanuM | kammaM hahA, saMjama joga saMti, homaM huNAmi isiNaM pasatthaM || taparUpa agni, jIvarUpa agninuM sthAna-kuMDa, rUpI lAkaDAM, sayama-vyApArarUpI zAntipA, prazasAela hAmane huM karUM chuM. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svaccha davRttinuM sAmrAjya vadhI jAya che, e leAkeAnuM jora vadhI jAya che ane e DhAMgI uttarAdhyayana sUtra, 60 12, gA. o. yogarUpa kaDazI, zarIrUpI chANAM, karmIA prakAranI sAmagrIthI RSi>>AthI je vakhate saMsAramAM aMdhAdhuMdhI vyApta thaI jAya che, nirnAyakanA prasare che ane vakhate DhAMga vadhAre phelAya che. DhAMgI leAkA ~~ cUkA aneka rIte leAkAne For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 bhagavAna mahAvIra: cugapravartaka tarIke 21 phasAve che. pariNAme kSeAbhIA hAya tyAM dhUtArA bhUkhe na mare,' e hisAbe saMsAranA manuSyAnI lAbhapittane lAla, e DhAMgIe ArAmathI laI zake che! bhagavAna mahAvIrasvAmIne samaya paNa Ave ja aMdhAdhuMdhIne samaya hatA, ane eTalA mATe peAtAne mata vadhAravAnI, mahAtmA banavAnI, pUjAvAnI ke khIjI kAI paNa jAtanI lAlasA nahi rAkhanAra prabhu mahAvIrasvAmIe sAceA mA zA che, sAcI tapasyA kaI che, sAceA ceAga kayeA che, sAcA sAdhu ke sAce brAhmaNa krANu hoI zake; enuM svarUpa khullaMkhullA prakaTa karyuM hatuM. bhagavAne jagatane saMbhaLAvyuM keH-- jai viya Nigase kise care jai viya bhuMjiya mAsamaMtaso / je iha mAyAi mijjaI AgaMtA ganbhAyaNaMtaso || sUtrakRtAMza, 10 2,30 2, (0 1. yadi kAI naya thaIne kare, yA kAI zarIrane kRza karIne kre, athavA mahInA mahInAnA upavAsa kare, parantu jo te mAyA vaDe karIne lisa che teA tenI mukti nathI, alke anaMta garbhomAM tene javuM paDe che. AvI ja rIte zramaNAdinA ke brAhmAdine khATA DhAMga karanArAothI leAkAne cetavatAM bhagavAna mahAvIrasvAmIe pharamAvyuM ke : navi mUMDieNa samaNo na AMkAreNa baMbhaNo / na mUNI raNavAseNaM kusacAreNa na tApaso // uttarAdhyayana, a0 25, gA0 3. muMDana,-luMcana karavA mAtrathI kaMi zramaNa nathI, ekArane jApa mAtra karavAthI brAhmaNa nathI, araNyavAsa karavA mAtrathI ka%0 muni nathI tema darbhanAM vastra paheravA mAtrathI kaMi tApasa nathI. tyAre sAcA zramaNAdi kANa ?-e batAvatAM bhagavAne spaSTa samajAyuM samayAe samaNa hoI baMbhacereNa baMbhaNo / nANeya muNI hoI tavega hoI tApaso // uttarAdhyayana, a0 25, gA-31. samatAthI-samabhAvathI zramaNa kahevAya, brahmacaryathI brAhmaNu, jJAnathI muni ane tapathI tApasa kahevAya. arthAt A guNa! jo temAM na heAya, teA pachI zramaNa, brAhmaNa, muni ke tApasa kema kahI zakAya ? For Private And Personal Use Only -- sasAranI aMdara ghaNe bhAge banatuM AvyuM che tema, bhagavAna mahAvIrasvAmIna samayamAM paNa jAtIya abhimAnanA kAraNe vaira-virAdha vadhAre thatAM hatAM. ame te brAhmaNu, ame te vaizya, ame te kSatriya ane ame te zUddha, ame te sAdhu, kusAdhu, A teA pAsastheA," A badhu kevaLa mithyAbhimAnanuM ja pariNAma che, mithyAbhimAnanI sAme bhagavAne samajAvyuM: .. A te A Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ra www.kobatirth.org zrI jaina satya prakAza kamNA bhaNo ho, kammuNA hoi khattio / so kammuNA hoi suho hoi kammuNA // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kArtika mANasa kathI brAhmaNu thAya, karmathI kSatriya thAya, kathI vaizya thAya ane zUdra paNa kramathI--kriyAthI ja thAya ! Ama aneka rIte tapAsatAM ApaNe e sahaje joi zakIe chIe ke bhagavAna mahAvIrasvAmI te samayanA eka jabaradasta sudhAraka ja nahi, parantu yugapravartaka hatA. emaNe, na kevaLa zramasauMskRtimAM ja, balke AkhI jainasaMskRtimAM kAyA palaTa karI dAdhI hatI. bhagavAnanA A yuga-pravartanamAM, bhagavAne cuMvAlIsase brAhmaNAne ApelI dIkSAe vadhAre mahattvane bhAga bhajavyeA che, ema kahI zakAya. je brAhmaNA-je vidvAna brAhmaNa, potAnA matanuM jabaradasta abhimAna rAkhI, bAene ghera virodha kare, te ja vidvAne potAnA sekaDA ziSyAnI sAthe bhagavAnanI pAse dIkSA le, e kaMi eNuM mahattvanuM kAryAM nathI. bhagavAnanA yuga pravatana--kALanA prAraMbhamAM ja bhagavAnane maLelA A vijaya kharekhara zreSTha ma galAcaraNarUpa hatA. For Private And Personal Use Only e pramANe bhagavAna mahAvIrasvAmIe vratenI dRSTie, AcAravicAranI dRSTie, sAmAjika dRSTie, sadhavyavasthAnI dRSTie, bhAratamAM zAnti phelAvavAnI dRSTie, ahiMsA nI dRSTie, pArasparika rAga-dveSe maTADavAnI dRSTie, AdhyAtmika dRSTie, sAdhuone ane gRhasthAne potapotAne dhama sajAvavAnI dRSTie; Ama aneka dRSTie je prakhara prayatnA karyAM che, ane peAtAnA e prayatnamAM je mahAna saphaLatA meLavI che, e emanA uttama tyAga, niHsvA'tA, loka-kalyANanI bhAvanA ane emanA UMcAmAM UMcA AtmikajJAnanuM pariNAma che, ema keAi paNa vicAraka kahyA sivAya nahi rahe! bhagavAna mahAvIra eTale sAcA sudhAraka, bhagavAna mahAvIra eTale jagatanA uddAraka, bhagavAna mahAura eTale sAcA navayugapravartaka ! bhagavAna mahAvIrane kharI rIte jagat eLakhI zakayuM nathI. are, bhagavAna mahAvIrane mAnanArA pUjanArA pote paNa temane eLakhI zakyA che ke kema ?-e paNa dAvA sAthe kahevuM duSkara che. jo ApaNe bhagavAna mahAvIrasvAmIne kharekharI rIte eLakhI zakayA hAta, te| temane ApaNe ApaNA ja prabhu tarIke nahIM. parantu jagatanA prabhu tarIke oLakhAvI zakayA hota. bhagavAn mahAvIranA samakAlIna mudevanuM caritra, Aje duniyAnI tamAma bhASAaemAM, aneka AvRttiomAM bahAra paDatuM ja rahe che, jyAre bhagavAna mahAvIrasvAmInuM eka paNa caritra, eka paNa bhASAmAM evuM AlekhAyeluM ApaNe nathI jotA ke kAi paN dhane anuyAyI ane vAMcatAM ja bhagavAna mahAvIrasvAmIne prazaMsaka ane--bhakta ane ! bhagavAna mahAvIrasvAmInA samakAlIna mudevanA anuAyIenI saMkhyA Aje duniyAmAM karADAnI -- pacAsa sATha kare|Da jeTalI che, prabhu mahAvIrasvAmIne mAnanArAnI saMkhyA bhAra lAkhanI! ! keTalA duHkhano viSaya che ! ! ! zAsanadeva sarvane samrudhdhi, ane bhagavAnanuM zAsana jagamAM satra phelAvavAnuM khaLa Ape, e abhilASA sAthe sAcA sudhAraka yugapra`taka prabhu mahAvIrasvAmIne bhUri bhUri vaMdana karI ahIM ja viramIe! Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "zrI mahAvIra nirvANa zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA nirvANa pachI jinazAsananI bhaviSyamAM thanArI sthitinuM varNana anuvAdaka sArAbhAI maNilAla navAba ArkiyolojIkala DIpArTamenTa, vaDodarA, bhAratIya musalamAna bAdazAhanA darabAramAM sauthI prathama jainadharmanuM mahatva samajAvanAra, aitihAsika tema ja bhaugolika baMne dRSTithI mahattvapUrNa "vividha tIrthakalpa' nAmanA graMthanI racanA karanAra, caudamI zatAbdImAM thayelA sulatAna mahamada tughalakhanA darabAramAM jainadharmanuM gaurava vadhAranAra, aneka stotra mauktikanI racanA karanAra, kharataragacchAcArya zrI jinaprabhasUrijIe AjathI cha varSa pahelAM, jainadharmanI bhaviSyamAM thanAra paristhitinuM varNana pite racelA vividha tIrthakalpa' aMtargata 21 mA apApAbRhakalpamAM ApeluM che. te varNananI sAthe sAthe mahAvIra nirvANa tathA dIpAlIkAparvanI utpattinuM varNana ApeluM hovAthI tenuM bhASAMtara anne ApavAmAM AvyuM che. zrI mahAvIra prabhune namaskAra karIne teozrInA nirvANa divasathI pravRtta thayelA divALI parvanA varNana pUrvaka huM pAvApurIne ka5 kahIza gauDadezamAM AvelA pATalIputra nagaramAM traNa khaMDa bhAratane svAmI mahArAjA saMprati ke je parama jaina hatuM te eka samaye zrI AryasuhastI svAmIne pUchavA lAge ke - "he bhagavan! laukika ane lakattara mArgamAM gaurava pAmelA A divAlIparvanI utpatti zI rIte thaI ?" guru mahArAje kahyuM ke sAMbhaLa :- te kALa, te samayamAM carama tIrthapati zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra prabhu prANuta nAmaka devalokamAM AvelA puttara vimAnamAMthI vIsa sAgaropamanuM (deva saMbaMdhI ) AyuSya pUrNa karI, tyAMthI evI A ja avasarpiNInA traNa ArA samApta thayA bAda, cothA ArAnA 75 varSa ane sADAATha mAsa bAkI hatA te samaye aSADha suda 6ne divase * * vividhatIrthakalpa' sidhI jaina pramAlA, kanyAMka 10. saM. jinavijayajI, paNa 34 thI 44, For Private And Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza kArtika uttarAphAlyunI nakSatramAM brAhmaNakuMDa grAmanagaramAM RSabhadatta brAhmaNanI bhAryA devAnaMdAnI kukSimAM siMha, gaja, vRSabha Adi 14 mahAsvama sUcita garbhapaNe avataryA. devAnaMdAnI kukSimAM 82 divasa rahyA pachI zake ke hukama karelA harizaigameza nAmanA deve Aso (gujarAtI bhAdaravA) vadi 13 nA divase, uttarAphAlyunI nakSatrane viSe kSatriyakuMDagrAmanagaranA rAjA siddhArthanI patnI trizalAdevInI kakSamAM garbharUpe parivartana karyA. garbhamAM (sAtamA mahine) mAtAnA ati snehane lIdhe mAtApitAnI hayAtImAM huM zramaNa nahI thAu" evo abhigraha lIdhe. nava mAsa ane sADAATha rAtri divasa vyatIta thaye caitra sudi 13 nA divase te ja (uttarAphAlganI) nakSatre janma lIdho. mAtApitAe ( guNa-niSpanna) vaheMmAna nAma pADayuM. merukaMpa, surakSobha, IdravyAkaraNa racanA vagere pragaTa che avadAta jenA, evA prabhue bega bhegavI, mAtApitAnA svargavAsa pachI 30 varSa [kula] gRhasthavAsamAM rahyA pachI saMvatsara (vArSika) dAna ApI, caMdrapabhA nAmanI zibikAmAM besI devadUSya vastra dhAraNa karI, mArgazIrSa vadi 10 nA divase uttarAphAgunI nakSatramAM te ja varSe ekAkI chaThTha tapathI jJAtakhaMDa vanamAM sAMjanA samaye dIkSA lIdhI. pAraNanA divase bahula vipre kSIrathI pAraNuM karAvyuM te samaye ], paMcadivya pragaTa thayAM. tyAra pachI, 12 varSa, 13 pakSa sudhI deva, manuSya, tiryaMca kRta aneka upasargo sahana karI, ugra tapa tapI, bhika sAme RjuvAlukA nadIne tIre, gehikA Asane, chaThTha-tapa vaDe uttarAphAlganI nakSatramAM ja vaizAkha sudi 10 ne divase, traNa pahora vyatIta thaye kevaLajJAna prApta thayuM, (kevaLajJAna prApta thayA pachI bIje ja divase) agiyAraze apApApurInA maLe mahAsena vanamAM tIrtha pravartAvyuM. iMdrabhUti pramukha gaNadharone parivAra sAthe dIkSA ApI. zramaNa paNuM aMgIkAra karIne bhagavAne 42 caturmAsa nIcenAM sthaLoe karyA - 1 asthigrAma, 3 pRSacaMpAmAM, 12 vaizAlIvAyagrAmamAM, 14 nAlaMdA-rAjagRhamAM, 6 mithilAmAM, 2 bhadrikAnagarImAM, 1 AlaMbhikAnagarImAM, 1 praNatabhUmi (anizcitasthAne), 1 zrAvastImAM, 1 apApAmAM. kula 42 cAturmAsa. ' apApApurInA maLe hasti pAla rAjAnI abhedyamAna zukazALA ( kArakunane besavA yogya sthAna) mAM carama-cheluM caturmAsa karyuM, tyAM pitAnA AyuSyano aMta samaya jANatAM prabhue soLa prahara sudhI dezanA dIdhI. 1. cauda mahAsvama:-1, gaja, 2. vRSabha, 3. siMha, 4. lakSmI, 5. phulanI mALA, 1. caMdra, 7, rAya, 8, vaja, 9, kaLaza, 10, pA-sarovara, 11, kSIrasamudra, 12. deva-vimAna, 13. nidhUma agni, 14. ratnarAzi. 2. garma parivartanane vistRta adhikAra jANavA icchanArane "kalpasUtra supikA mAMthI joItI mAhitI malI raheze. * 3. gujarAtI kArataka vada 10 For Private And Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1990 zrI mahAvIra nirvANa tyAM puNyapALa rAjA vAMdavA AvyA. temaNe jAte dekhelA 8 ATha mahAsvamanuM phaLa puchayuM. prabhue e svamAonA phaLarUpe jainazAsananI bhaviSyamAM-kaLIkALamAM thanArI sthitinuM savistara varNana kahI saMbhaLAvyuM. tyArapachI gautamasvAmIe prabhu zrI mahAvIrane pUchayuM ke: - " he bhagavana! tamArA nirvANa pachI zuM zuM thaze ? " prabhue kahyuM ke- "gautama ! mArA mekSa-gamana bAda traNa varSa sADA ATha mAsa vyatIta thae dusamAM nAme pAMcamo Aro zarU thaze." mArA mokSagamana bAda 64 varSa pachI carama kevalI jaMbusvAmI mokSe jaze. te ja samaye mana:paryavajJAna, paramAvadhi, pulAka labdhi, AhAraka zarIra, kSakazreNi, upazamazreNi, jinakalpa, parihAravizuddhi, sUkSmasaMpAya, yathAkhyAtacAritra, kevalajJAna ane mokSagamanaH A bAra vastuonA bharatakSetramAM viccheda thaze. Arya sudharmAthI zaru karIne yAvata duH5mahasUri sudhI yugapradhAna AcArya 2004 thaze. mArA nirvANa pachI 170 varSe yUlibhadranA svargArohaNa thayA bAda chellA cAra pUrva, samacaturastra saMsthAna, RSabhanArA saMghayaNa, mahAprANadhyAna vyucchedapaNAne pAmaze. pAMca varSa pachI AryavandranA samayamAM dazamuM pUrva, cAra saMdhayaNuM paNa yucheda thaze. mArA mokSagamana pachI pAlaka, naMda, caMdragupta, vagere rAjya calAvI rahyA bAda 470 varSe vikramAditya rAjA thaze. te A pramANe - 60 varSa pAlakanuM rAjya 155 ,, naMdanuM rAjya 108 , mauryavaMzIonuM rAjya 30 ,, puSyamitranuM rAjya 60 ,, balamitra bhAnumitranuM rAjya 40 , naravAhana rAjAnuM rAjya 13 , gaddabhila rAjAnuM rAjya 4 , zaka rAjAnuM rAjya 470 | vikramAditya rAjA suvarNa purUSanI sAdhanA karI pRthvIne RNamukta karI pitAne saMvatsara pravartAvaze. te gabhila rAjAnA uchedaka kAlakAcArya [mArA mokSagamana bAda] 453 varSa thaze. dusama samayamAM moTAM magare gAma jevAM ane gAma smazAna samAna thaze; ane yamanA daMDa jevA (bhayaMkara ) rAjAo thaze; kauTumbike dAsa jevA thaze; kAryavAhaka (eddedAro) lAMca lenArA thaze; nokara cAkara svAmidraha karanArA thaze; sAsu kAlarAtri samAna thaze, ane vahu sApa jevI thaze; nirlajja (lAja vagaranI ), kaTAkSathI jonArI ane durAcAriNI kulAMganAo thaze; ziSyo temaja putra svachaMde cAlanArA thaze; megha (varvAda) veLAsara varSaze nahi ane samaya vite varSaze; durjana leke sukhI, RddhisaMpanna For Private And Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza kArtika ane sanmAnapAtra banaze; jyAre sajana purUSo duHkhI, apamAnavALA temaja alpa RddhivaMta thaze; paracakra, Damara, dubhikSa vagerethI dareka deza pIDAze; halakA (nIca ) mANaso vizeSa pedA thaze, brAhmaNa pitAnAM svAdhyAyAdi nityakarma cheDI daI arthalabdha thaze; sAdhuo gurukuLa-vAsano tyAga karI, dharmakAryamAM maMda pravRttivALA, kaSAyathI kaluSita manavALA thaze; samyagadaSTi devatAo temaja manuSyo apalavALA thaze ane mithyASTi vizeSa balavaMta thaze. devatAo darzana Apaze nahi. vidyA, maMtra tathA auSadhi vagere paNu joIe tevA prabhAvathI phUrAyamAna thaze nahi. garama, kapUra, sAkara vagere dravyomAMthI rasa, varNa, gaMdhanI hAni thaze. mAsaMkalpAdine yegya kSetra raheze nahi. pratimArUpa zrAvaka dhamane buccheda thase. AcAryo paNa ziSyane samyapha vyuta Apaze nahi. leke kalaha karanArA, matsara karanArA, asamAdhi temaja anivRtti karanArA thaze. AvI rIte daze kSetro ( pAMca bhArata ane pAMca airAvata kSetre ) mAM dusama samayanA saMjoge pravRtti thaze. vyavahAra, maMtra, taMtrAdimAM hamezAM udyata banelA muniomAMthI AgamAthI lupta thaze, ane teo artha lebhI thaze. upakaraNa, vastra, pAtra, vasati, zrAvako vagerenI ochAza thaze. vizeSa zuM lakhIe vadhArIo vizeSa thaze ane zuddha sAdhuo ochA thaze. pUrvAcAryonI paraMparAthI cAlatI AvatI zuddha sAmAcArIno tyAga karI, pitAnI buddhimAM Ave tema kalpanA karI (manaHkalpita) sAmAcArI batAvI tevA prakAranA (bhadrika jana) ne mehamAM pADaze. usUtra bhASaNa karanArA, potAnI ja stuti ane bIjAnI niMdA karanArA keTalAka thaze. mithyAtvI rAjAonuM jera thaze ane hiMdu rAjAo a5 baLavALA thaze. vAvata 1914 varSa vyatIta thae vikrama saMvata 1484 mAM pATaliputra nagaramAM caitra suda AThame ardha rAtrinA samaye viSTikaraNamAM makara lagnamAM kalika rAjAne janma thaze. mamAMtare-magadaNa nAmanA puruSane ghera, jazadevInA udare caMDALa kuLamAM kalika rAjAno janma thaze. keTalAka ema kahe che ke-vIra bhagavAnanA mokSagamana pachI 1928 varSe 5 mAse caMDALa kulamAM kalki rAjAno janma thaze. tenAM nAme traNa thaze je A pramANe rUdra, kalika ane caturmukha. tenA janma prasaMge rAjA madhumathananA maMdiramAM, mathurA nagarImAM kyAMka chupI rIte rahela tRpa paDI jaze. manuSya, durbhikSa, roga, Damara vagerethI pIDAze. aDhAramA varSe, kArtika sudimAM kalkine rAjyAbhiSeka thaze. te lekAnA mukhathI jANI naMdarAjAnI pAMce suvarNanAM stUpa bedI kahADaze. cAmaDAnAM nANAM calAvaze. duSTa mANasane sahavAsa, ane sArA mANasono nigraha karaze. pRthvI sAdhIne chatrIsamA varSe traNukhaMDa pRthvI (bharatakSetra) ne Adhapati thaze. dareka ThekANethI khedI badIne nidhAna * A saMbaMdhamAM paNa judA judA ulekhe maLI Ave che. For Private And Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI mahAvIra nirvANa 2.7 kADhI leze. tene bhaMDAramAM 99 kaDAkoDI somaiyA, 14 hajAra hAthIo, 87 lAkha gheThA, 5 kATi padAti (hiMdu, turUSka ane kAphara loke) thaze. tenuM eka chatra rAjya thaze. dhana mATe rAjamArga badAvatAM temAMthI lavaNadevI nAme pattharanI gAya nIkaLaze. te pragaTa thaIne gocarI jatA sAdhuone siMgaDAthI haze. te samaye pADivaya AcArya kaheze ke --"A nagaramAM jalane ghora upasarga thaze," ane sAdhuone Adeza deze tethI keTalAka sAdhuo anyatra vihAra karI jaze. jeo vasati pratibaMdhathI raheze teone nigraha karavAmAM Avaze, tyArabAda vizeSa vRSTi evI thaze ke jenAthI AvelA gaMgA nadInA pUramAM AkhuM zahera taNAI jaze. rAjA ane saMgha uttara dizAmAMnA uMcA sthale caDhI jaI bacAva karaze. rAja tyAM ja navIna zahera vasAvaze. sarva pAkhaMDIone te daMDaze. sAdhuo pAsethI paNa bhikSAne chaThTho bhAga mAMgaze, tyAre saMgha kAusagga karaze, te vakhate zAsanadevatA AvI tene nivAraze. paccAsa varSa subhikSa thaze. eka dama (eka jAtane sikko) thI droNabhara dANA maLaze. AvI rIte niSkaTaka rAjya pAlI chAsIme varSe pharI sarva pAkhaMDIone daDIne, sarva lokone nirdhana karI, sAdhuo pAsethI bhikSAne chaThTho bhAga mAgaze. te pramANe nahi ApavAthI sAdhuone kedakhAnAmAM nAMkhaze; tyAre pADivaya AcArya pramukha saMgha zAsanadevatAne kAusaga karaze, tethI zAsanadevatA AvIne tene samajAvaze chatAM nahi samaje tyAre AsanakaMpathI brAhmaNarUpe zakra Avaze. jyAre tenuM paNa vacana te nahi mAne tyAre zakra capeTAthI tene mAraze, te marI narakamAM jaze. tyArabAda tenA putra dharmadattane rAjagAdIe besADaze. saMghane svastha karI zakra svasthAne jaze. dattarAjA 72 varSanuM AyuSyavAlo hamezAM jinacaitya maMDita pRthvI karaze, kene sukhI banAvaze. dattano putra jitazatru ane teno putra meghagheSa thaze. kalikanA pachI mahAnizItha vartAze nahi, A pramANe be hajAra varSanI sthitivAlA bhasmagraha rAzinI pIDA utaryA bAda devatAo darzana deze. vidyA, maMtra vagere paNa thoDA jApathI prabhAva batAvaze. avadhijJAna, jAtismaraNa vagere paNa kiMcita jAgRtimAM Avaze. tyArabAda 19 hajAra varSa sudhI janadharma pravartaze. dasama samayanA aMte bAra varSanI uMmare dIkSA lIdhela, be hAthanA zarIra pramANuvAlA, dazavaikAlika pramANa AgamanA dhAranAra, aDhI leka pramANu gaNadhara maMtrano jApa karanAra, utkRSTa cheTha (be upavAsa)nI tapasyA karanAra dupasaha nAmanA AcArya thaze. te chellA yugapradhAna ATha varSa sudhI zramaNa paryAya pALI 20 varSanI AyusthitivALA aSTamabhaktathI anazana karI, saudharma devalokamAM eka palyopamanI sthitinA AyuSyavALA ekAvatArI tarIke utpanna thaze. duparahari, phalgathI AryA (sAbI), nAgila zrAvaka ane satyazrI zrAvikA; A pramANe chevaTano saMdha thaze. te bharatakSetramAM pAMcamAM ArAnA aMte pahelA pahere vilIna thaze. madhyAnha samaye vimalavAhanarAjA, sumukha maMtrI ane pAchalA pahere agni. AvI rIte dharma, rAjanIti ane pAkAdina viccheda thaze. A rIte dusama nAme pAMcamo Aro saMpUrNa thaze. For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza tyArabAda dusamadusamAM nAme cho A zarU thaze. pralaya vAta vAze. jheranA varSAda varSaze. bAra sUrya samAna sUrya tapaze. caMdramAM atyaMta TADha varSAvaze. vaitADhayanA mULamAM gaMgA siMdhu nadInA baMne kinAre 7ra bilomAM cha khaMDa bharatanA rahenArA, manuSya temaja tiryaMco nivAsa karaze. vaitADhayanI zarUAtamAM pUrva, pazcima kinAre, tathA gaMgA nadInA kinAre nava nava bila thaze, AvI rIte vaitADhaya pachI paNa baMne kinAre nava nave, ekaMdara sarva maLI 36 bila thaze. siMdhu nadInAM pazuM e ja pramANe 36 bila thaze. ema sarva maLI kula ekaMdara 7ra bila, gaMgA ane siMdhunAM maLIne thaze. gaMgA temaja siMdhu nadIno pravAha rathanA cIlAnA pramANamAM thaze, temAM upajelAM mAchalAM vagerene te bilavAsio rAtre AhAra karaze. divase tApanA kyathI bahAra nIkaLavA samartha nahi hevAthI, sUryanA tApathI tapelA (pakAelA) te mAchalA vagerene teo khAze. auSadhi, anAja, vRkSa, gAma, nagara, jalAzaya, parvata vagerenA keI sthala raheze nahi, mAtra vaitADhayanA kaSabhakUTa raheze. cha varSanI strI garbha dhAraNa karaze sela varSanI strI ane vIsa varSane puruSa putra-pautrAdinAM darzana karaze. zarIranI uMcAI eka hAtha pramANanI raheze. kALA, kurUpa, kaSAyavALA, nAgA ane prAye narake janArA te bilavAsa cha ekavIsa hajAra varSanA pramANavAlA chaThThA ArAmAM thaze. AvI rIte chaThThA ArAnI samApti thayA bAda utsarpiNIne pahele Aro besaze. temAM paNa te ja pramANe sthiti thaze. te vyatIta thaye bIjA ArAnI zarUAtamAM A bharatakSetramAM pAMca prakArano meha varSaze te A pramANe - 1. puSkarAva me--tApa samAvaze. 2. kSIrodaka megha-dhAnya nIpajAvaze. 3. dhRtoda megha-dhUta, (sneha) talAdi karanAra thaze. 4. amRtAdaka megha--auSadhi nIpajAvaze. 5. radaka megha-pRthvImAM rasanI vRddhi karaze. te bilavAsI jenA paNa zarIra tathA AyuSya vagere prati samaya vRddhi pAmaze. te che pRthvI suMdara jaine, bilomAMthI nIkaLaze. dhAnya, phalo vagere khAtAM mAMsAhArano tyAga karaze. tyArabAda madhya dezamAM 7 kulakara utpanna thaze. 1. vilamavAhana, 2 sudAma, 3 saMgama, 4 supArzva, 5 datta, 6 sumukha ane 7 saMmuci. vimalavAhana jAtismaraNa vaDe nagarAdi vasAvaze. agni utpanna thavAthI ana-pAka, zilpa kalA, lokavyavahAra vagere sarvanI pravRtti thaze. tyArabAda 89 pakSa Adhika utsarpiNIne bIjo Aro pasAra thayA bAda puMvardhana dezamAM zAtadhAra nagaramAM saMkuci rAjAnI bhadrArANInI kukSimAM 14 svapna sucita zreNika rAjAno jIve ratnaprabhA pRthvInA lolubuddhaga prastaramAMthI 40 hajAra varSanuM narakAyuM pALI avIne putrapaNe avatAra leze. tenAM varNa pramANa, laIna, For Private And Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 29 zrI mahAvIra nirvANa AyuSya, garbhApahAra sivAya pAMce kalyANaka, * mAsa, tithi, nakSatra, jevI rIte mArA (mahAvIrasvAmInA) thayA che te ja pramANe thaze. taphAvata mAtra eTalo ja ke te nAmathI padmanAbha nAme thaze. te traNa nAmothI prasiddhimAM Avaze. 1. padmanAbha, 2, devasena ane 3. vimalavAhana. [ AvatI covIsImAM thanAra tIrthakaronAM nAma ] tIrthakaronAM nAma kone jIva? tIrthakaronAM nAma ke chava? 1. vimalavAhana zreNikano jIva sunaMdAno jIva supArzvane jIva 10. zatakIrti zatakane jIva 3. supArzva udAyIno jIva 11. munisuvrata devakIno jIva 4. svayaMprabha pidilane jIva 12. amane kRSNane jIva 5. sarvAnubhUti daDhAyune jIva 13. niSkaSAya satyakIne jIva 6. devasuta kAtikano jIva 54. niSulAka baladevane jIva 7. udaya zaMkhano jIva 15, nirmama sulatAne jIva 8. peDhAla ANaMda jIva 16. citragupta rohiNIne jIve - keTalAka AcAryo kahe che ke kalkino putra datta vikrama saMvata 1573 mAM zatruMjayane uddhAra karI, jinabhavana-maMDita pRthvI karI, tirthaMkara nAma karma upAjI, svarge jaI citragupta nAme tirthaMkara thaze. ahIM bahuzrata sammata je hoya te pramANa, 17. samAdhi revatIno jIva 21. male nAradane jIva. 18, saMvara sayAlIne javuM 22. deva aMDabano jIva 19, jazedhara dvaipAyanane jIva 23. anaMtavIrya amarano jIva 20. vijaya karNano jIva 24, bhadrakara sAyabuddhano jIva AMtarAM vagere pazcAnupUrvIthI je vartamAna tirthakaronA che te ja pramANe temanAM samajavAM. bhAvi 12 cakravartio, nava vAsudeva, nava prativAsudeva tathA baladevAdi thaze teonAM nAma A pramANe - 12 cakravati, 9 vAsudeva, 9 prativAsudeva, 9 baladeva, 1. dIrghadUta 1. naMdI 1. tilaka 1. jayaMta 2. gUrUdaMta 2. naMdImitra 2. lehajaMdha 2. ajita 3. zuddhAMta 3. suMdarabAhu 3. vajIrUMdha 3. dharma 4. zrIcaMdra 4. mahAbAhu 4. kesarI 4. suprabha 5. zrIbhUti 5. atibalA 5. balI 5, sudarzana AnA lekhaka jinaprabhasUrijI kharatara gacchanI mAnyatAvALA hovAthI ane garbhApahAra sivAya pAMca kalyANaka lakhyAM che. kAraNa ke kharataragacchanA anuyAyIo garbhApahAranA prasaMgane bhagavAna mahAvIranA chaThThA kalyANaka tarIke gaNe che, jyAre bIjA gacchAnuyAyIo garbhApahAranA prasaMgane kalyANaka tarIke gaNatA nathI, - anuvAdaka For Private And Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra70 kArtika zrI jana satya prakAza 6. mahAbala 6. pahAya 7, bala 7. aparAjita 8. dvipRSTha 8. bhIma 9. tripRSTha 9. sugrIva 6. zrIma 7. padma 8. nAyaka 9. mahApadma 10. vimala 11. amalavAhana 12, ariSTa 6. ANaMda che. naMdana 8. padma upara pramANenA nAmavALA 63 zalAkA puruSomAMthI 61 zalAkA puruSa te utsarpiNInA trIjA ArAmAM thaze, ane chellA jinezvara ane cakravarti baMne jaNa cothA ArAmAM utpanna thaze. tyArabAda 10 mataMgAdi kalpavRkSo utpanna thaze. 18 keDA kaDI sAgaropama pramANe varSo sudhI niraMtara yugaladharma vartaze. atIta, anAgata kAlamAM utsarpiNa, avasarpiNI kAlanAM anaMtA kAlacakro thayAM. anaMtaguNa bharatakSetramAM thaze. AvI rIte anya paNa bhaviSyakAlanuM svarUpa kahIne karmavipAka kahI, devazarmA brAhmaNane pratibaMdha ApavA gautamasvAmIne mokalyA, kAraNa ke teone prabhu pratye bahu ja sneha hato. A pramANe 30 varSa gRhasthapaNe rahI, pakSAdhika sADA bAra varSa chagha0 payAryamAM ane 30 varSa, 13 pakSa sudhI kevalIpaNe vicarI kAtika amAvAsyA (gujarAtI Azvina amAvAsyA) nI rAtre chellA yAmAmAM, bIjA saMvatsare, prItivardhana mAse, naMdivardhana pakSe, devAnaMdA rAtrie, upazama divase, nAga karaNe, sarvArthasiddha muhUrta, svAtinakSatrane viSe paryakAsane birAjamAna thaelA prabhune zake vijJapti karI ke - "he prabhu ! be hajAra varSanI sthitivAle bhasmapraha nAmane trIsama graha atizudra che te ApazrInA janma nakSatra upara Ave che. tethI A samaye Apa jarA muhUrta mAtra mokSe jatAM kliMba karo (AyuSya vadhAro. ) ke jethI te utarI jAya. nahItara tamArA tIrthane lAMbA kAla sudhI pIDA thaze." bhagavAne kahyuM ke - "he devarAja ! ame pRthvIne chatrarUpe, merune daMDa samAna karavAne, temaja bhujAthI svayaMbhUramaNa samudra taravAne, ane lekane alakamAM nAMkhI devAne samartha chIe, paraMtu AyuSya karmane vadhAravAne, temaja hIna karavAne samartha nathI. tethI avasyabhAvi bhAva je banAvAnA che te pheraphAra thavAnA nathI. mATe be hajAra varSa sudhI avazya tIrthane pIDA thaze." mahAvIra prabhunA nirvANa samayanuM vAtAvaraNa vIraprabhu paMcAvana kalyANaphala vipAkanA adhyayana ane paMcAvana pApaphala vipAkanA adhyayana kahI; 36 adhyayananI apUcha vAgaraNa kahI; pradhAne nAme adhyayana prarUpatA zilezI karaNamAM prApta thaI yoga (mana, vacana, kAyA)ne nirodha karI, siddha thayA che pAMca anaMtaka jenA evA prabhu, ekAkI siddhipadane pAmyA. te anaMta paMcaka A pramANe - 1 anaMta jJAna, 2 anaMta darzana, 3 anaMta samatva, 4 anaMta AnaMda, 5 anaMtavIrya. For Private And Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1993 zrI mahAvIra nirvANa 201 te samaye dhuA, je vINI zakAya nahi tevA bArIka vAnI utpatti thai, te joI Aja pachI saMyama-pAlana duSkara (kani)thaze ema mAnI ghaNA sAdhu, sAdhvIoe AhAra pANIno tyAga karyA. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dIpAlikA nI utpatti kAzI ane kAzala dezanA nava mallamatinA ane nava laccha jAtinA rAjAe. je aDhAre rAjAe ceDA mahArAtanA sAmatA hatA teoe amAvAsyAnA divase pauSadha karelA hatA te pArIte, 'bhAva udyota gaye, tethI have dravya udyota karIe,'ema vicArI ratnamaya dIpakAthI udyota karyo. kAlakrame te udyota agninA dIpakAthI zarU thayA. A rIte dIpAlikA ( divAlI ) parvanI utpatti thaI. devA ane devIe AvatA jatA haiAvAthI te rAtri udyotamaya thaI temaja kolAhalamaya thai. devatAe prabhunA sthUla dehane saMskAra karyo. bhasmarAzinI pIDA TALavA mATe deva, manuSya, gAyA, vagerene meraiyA vaDe leAkeAe nirAjanA vidhi karI te divasathI merayAnI pravRtti thai. gautamasvAmI te ( devazarmA) brAhmaNane pratikhAdha karI jyAre prabhune vaMdana karavA mATe pAchA phare che, tyAre devAnA mukhe sAMbhaLyuM ke prabhu kAladharma pAmyA. jarA vAra adhIraja AvI. aheA, mArA jevA bhaktane paNa prabhue [ aMta samaye ] pAse na rAkhyuM ! mArA para paNa prabhue sneha na rAkhyA. are ! vItarAgane sneha kevA ? AvI rIte prabhu mahAvIra sAthenA prema-baMdhanane nAza thatAM te ja vakhate temane kevalajJAna utpanna thayuM. kArtika sudI ekamanA divase prabhAtanA samaye zakra vagere devatAoe kevalajJAnatA mahimA karyo. gautamasvAmI [ suvarNanA ] sahastradala kamala upara birAjamAna thayA, temanA AgaLa [devatAe ] puSpa prakara, aSTa moMgala AlekhyAM ane dezanA sAMbhaLI, tethI ekamanA divase adyApi paryaMta madhRtsavanI pravRtti cAle che. gautamasvAmIe sUrimaMtranI racanA karI, tethI tenuM ( sUrimaMtranuM ) ArAdhAna karavA mATe gautamakevalajJAna prAptinA divasa ( uttama ) gaNAya che. te ja divase samavasaraNa, sthApanA cAyanuM svapana, pU^ vagere AcAryA kare che. carama tirthaMkara mokSe javAthI sa kAryoMmAM pradhAna zrutajJAnanA AdhAra che ema samajI zrutajJAnanu naMdivardhana rAjA, je va mAnasvAmInA vaDila baMdhu hatA te sAMbhaLI atyaMta khinna thayA. tenI sudanA nAmanI mhete temane kArtika sudi khIjane divase peAtAnA ghera melAvI jamADavA, takhela Adi ApyAM, tyArathI bhAIkhIjanA panI rUDhi zarU thaI, je adyApi pa``ta cAlu che. AvI rIte dIpeAtsavInI utpatti thaI. pUjana kare che, prabhune meAkSe gayA dIpAlikA maheAtsavanA aMge karavAnI kriyA dIpAlikA mahAtsavanA prasaMge caturdazI tathA amAvAsyAnA divase kADhi sahita upavAsa karI, aSTa prakAre zrutajJAnanuM pUjana karI, pAMca hajAranA parivAre karIne yukta zrI gautamasvAmIne suvarNa kamala upara birAjamAna hAya te rIte dhyAna dhare. dareka For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 272 zrI jana satya prakAza * kArtika prabhu dITha (50000) pacAsa hajAra cokhAthI ekAMtamAM vIsa paTTaka AgaLa 12 lAkha (120000) sthApana karI tenA upara akhaMDa dIpaka karI, gautamasvAmInuM ArAdhAna kare te manuSya paramapada (mekSa) nI sukha-lakSmI pAme. dIpotsavInI amAvAsyAe naMdIzvara tapa karavuM. te ja divase naMdIzvara paTanI pUjA karavI. pUrve upavAsa karI sAta varSa sudhI dareka amAvAsyAe upavAsa karavA. pachI vIra-kalyANakanI amAvAsyAe ujamaNuM karavuM. tyAM naMdIzvaranA bAvana jinAlayamAM snepanAdi pUjA karI, naMdIzvara paTa AgaLa athavA darpaNamAM pratibiMbita jina AgaLa snAnAdi karI bAvana vastuo mukavI. vastuo-pakavAnnanI jAte, nAraMgI, naMbara, keLAM, nALiera, sopArI vagere phaLo, pAMdaDAM, IzuM vagere, khajura, mudrikA, vaselA, kSIra vagerenAM thALa, dIvA ityAdi bAvana bAvana temaja bAvana taMbelAdi ApI sAdharmikanI pUjA-bhakti karavI. bIjA AcAryo divAlInA divaso sivAya paNa [ game te] amAvAsyAe naMdIzvara tapanI zarUAta karavAnuM jaNAve che. have pharIthI saMprati mahArAjA Aryasuti surine pUche che ke-"he prabhu! divAlI parvamAM vizeSa karIne ghara zaNagAravAnI, anna, vastra Adi sArAM sArAM vAparavAnI, ane a nya juhAra karavA vagerenI pravRtti kema jaNAya che?' - Arya suhastisUrie tenA pratyuttara je Ape, te A pramANe - pUrve ujjayinInA udyAnamAM zrImunisuvratasvAmInA ziSya suvatAcArya padhAryA. temane vAMdavAne dharmarAjA gayA. temanI sAthe temano namuci pradhAna paNa gayuM. tene (namucine ) AcArya mahArAja sAthe saMvAda thatAM nAnA sAdhue tene che. te rAjA sAthe potAnA ghera gayo. rAtrie hAthamAM khullI talavAra laI te sAdhuone mAravA udyAnamAM gayo. devatAe tyAM thaMbhita karI dIdhe. prabhAte rAjAe sAdhuone khamAvI tene makA. lajajA AvavAthI nAsI gaye, nAsIne hastinApura gayo. tyAM pottara rAjA, tenI jvAlA rANuM, tenA be putra viSNukumAra ane mahApA. rAjAe cha putre rAjya nahi svIkAravAthI mahApatrane yuvarAja pada ApyuM, namuci tene maMtrI banyo. teNe kaI yuddha prasaMge siMharathane cho tethI mahApA khuzI thayo, varadAna ApyuM. teNe rAkhI mukavA kahyuM. - eka vakhate vAlAdevIe jinezvara bhagavaMtanI rathayAtrA kADhavAnuM nakkI karyuM, tyAre tenI zokya mithyAdaSTi dharmavAlI lakSmIdevIe brahmaratha taiyAra karyo. prathama kene kADhave te mATe vivAda thayo. baMne rathane rAjAe niSedha karyo. mAtAnuM apamAna nahi sahana thaI zakavAthI mahApadma dezAMtare gaye. krame karIne madanAvalIne paraNyo. chakhaMDa pRthvI sAdhIne gajapuramAM AvyA. pitAe rAjya ApyuM. viSNukumAra sAthe pakvottara rAjAe sutratAcArya pAse dIkSA lIdhI ane mokSe gayo. - viSNakumArane hajAra varSa sudhI tapasyA karatAM aneka labdhio utpanna thaI. mahApadma cakravarti thayo. cakravatie pRthvIne jinamaMdirothI maMDita karI, rathayAtrA karAvI, mAtAnA manoratha pUrNa karyA. namucie pitAnA anAmata rakhAvelA varadAnathI For Private And Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI mahAvIra nirvANa yajJa karavA mATe rAjya mAgyuM. teNe tene sarvasva ApyuM, ane pine [ mahApa ] aMtaHpurano Azaro lIdho. A vakhate suvratAcArya vicaratA vicaratA tyAM hastinApuramAM AvI caturmAsa rahyA. navIna rAja gAdIe beThelo jANI sarva dArzanika darzanArthe AvyA. paraMtu suvatAcAryane nahi AvelA joI namuci krodhAyamAna thaI kahevA lAgyo ke - "mArI A bhUmi tamAre sAta divasamAM choDI cAlyA javuM! anyathA mArI nAkhIza. kAraNa tame mane maLavA paNa AvyA nahi. tyAre AcArye sakalasaMdha ekatra karI, pachI eka AkAzagAminI vidyAvAlA sAdhune bolAvI AjJA karI ke merUcUlikA upara sthita rahelA viSNukumArane teDI lAvo. munie kahyuM ke mArAmAM tyAM javAnI zakti che, paNa pAchI AvavAnI nathI. AcArye kahyuM ke tamane te viSNukumAra teDI lAvaze. tethI te sAdhu tyAM gayA. viSNakumArane vAMdI sarva hakIkata kahI. teo A vRttAMta sAMbhaLI tarata ja AkAzamArge AvyA, AvI gajapura nagaramAM gayA, ane rAjasabhAmAM gayA. namuci sivAya dareka temane vaMdana karyuM. temaNe namucine oLakhe ane kahyuM ke -- sAdhuone sthAna Apa" teNe nA pADI. viSNukumAre traNa DagalA jeTalI jamIna mAgI. teNe te ApI ane kahyuM ke - je traNa DagalA bahAra keIne jaIza te mArI nAkhIza." tethI vaikriya labdhithI ekalakSa yojana pramANe dehavALA thaI viSNukumAra RSie kuMDala, gadA, cakra, dhanuSya dhAraNa karI lAta mArI pRthvIne dhrujAvI. sAgaro paNa kSobha pAmyA. kRtkArathI khecare palAyana thayA. nadIo pravAhano raste tajI daI avaLe raste cAlI. graha nakSatro pharavA lAgyA. kulagiri parvate DolavA lAgyA. pUrva ane pazcima samudra upara baMne paga mUkI, trIjo paga namucinA mastake mUkI mahAtmA sthita rahyA. tyAre e avadhijJAnathI jANI devAMganAone mokalI. teo madhura svare kSamAne upadeza gati gIte gAvA lAgI. mahApadma cakra ti vagere A badhe vyatikara jANIne temane zAMta karavA paga-mana karavA lAgyA. eTale te upazAMtamULa svarUpe-sthita thayA. cakravatie maharSine khamAvyA. saMghe namucine viSNukumAra pAsethI temaja cakravarti pAsethI kRpA karI cheDAvavA kahyuM. te vakhate varSARtu (caturmAsa)nA cothA mAsanA pakSa-saMdhinA divase (amAvAsyAe) utpAta zAMta thavAne lIdhe leke AnaMdita thaI anya juhAra karavA lAgyA, viziSTa prakAranA ghareNAM, bhojana, paheravuM, oDhavuM, tAbulAdi upabhoganI pravRtti karavA lAgyAM, te vyavahAra AjasudhI paNa cAlu che. viSNakumAra kAlAMtare kevalI thaImekSe gayA, ane mahApadma paNa anukrame dIkSA laI mokSe gayA. dazapUva Arya suhastisUrinA mukhathI AvI rIte sAMbhaLIne saMprati rAjA vizeSa prakAre parva divasamAM pUjA vagere dharmakAryamAM tatpara thayA. madhya pApAnagarInuM nAma pUrve apApApurI hatuM, pachI zake pAvApurI nAma rAkhyuM, kAraNa ahIM mahAvIra prabhu kAladharma pAmyA. For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 274 zrI jaina satya prakAza kArtika e ja nagarImAM vaizAkha sudi 11nA divase ja bhikAgrAmathI rAtre bAra ejana AvIne, pUrvAnDa deze mahAsena vanamAM bhagavAne gautamAdi gaNadharane, ziSya parivAra sAthe dIkSita kya, pramudita karyA. temane gaNa anujJA ApI. tyAM ja utpAda, virAma, dhruva e traNa padarUpa tripadI zrI mahAvIra prabhu pAsethI meLavI takSaNe dvAdazAMgInI racanA karI. e ja nagarImAM bhagavAnanA kAnamAMthI siddhArtha vANiyAe, kramathI kharaka vaidya kaTazalAkA bahAra kADhI. te kADhatAM vedanAne lIdhe bhagavAne je bUma - cIsa pADI tethI pAsenA pavatanA be vibhAga thayA, jethI haju sudhI paNa tenI vaccenI phADa dekhAya che. A ja nagarImAM kAtika amAvAsyAnI rAtrie, bhagavAnanA nivANa-sthAnake mithyASTioe zrI vIratUbhanI jagyAe sthApana karela nAga maMDape Aja paNa cAre varNanA lake yAtrA-mahesava kare che. A ja nagarImAM rAtre devatAnA prabhAvathI kuvAmAM rahelA jala-pUrNa kaDIAmAM haju paNa dIvo baLe che. je tela vagara baLyA kare che. pUrvokta hakIkata bhagavAne ahIM ja kahelI. ahIM ja bhagavAna mekSe pahoMcyA, ItyAdi ati addabhuta varNanayukta zrI pAvApurI mahAtIrtha che. A pramANe pAvApurIkalpa - divAlI tathA madhUsavanI utpattithI ramaNIya divAlI kalpa- zrI jinaprabhUsUrie devagiri nagaramAM rahI vikrama saMvata 1387nA bhAdaravA vadi 1rane divase banAvyo che. te saMdhane kalyANa karanAra thAo !" A kalpanA bhASAMtaranuM aitihAsika daSTie paryAlacana karavAnI khAsa AvazyakatA hovA chatAM, lekhanI jagyA maryAdita hevAthI te bhaviSyamAM karavAmAM Avaze. vAsanAnA tyAga vAheNa jahA va vicchae, abale hoi gavaM pacoie / se antaso appathAmae, nAivahe abale visIyai / / evaM kAmesaNaM viU, aja sue payaheja saMthavaM / kAmI kAmeNa kAmae, laTTe vA vi aladra kaNhuI / / nabaLA baLadane tene hAMkaDuM game teTalo mArI jhUDIne hAMke, paNa te UlaTo gaLiyo banato jAya che, ane chevaTe bhAra kheMcavAne badale thAkIne besI paDe che. tevI sthiti viSayarasa cAkhelA mANasanI che. paraMtu te viSayo te Aje ke kAle choDIne cAlyA javAnA che ema vicArI, kAmI puruSe prApta thayelA ke koIka kAraNathI prApta na thayelA kAmenI vAsanA choDI devI. (2-3-5, 6) - zrIsUtrakRtAMga [ "mahAvIrasvAmIne saMyamadhamamAMthI] For Private And Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAn mahAvIra ke bhakta jaina-bhUpati lekhaka-munirAja zrI jJAnasundarajI yA to jainadharma rASTrIya-dharma hai| kyoMki jainadharma meM jitane tIrthakara hue haiM ve saba ke saba vizuddha kSatriya vaMza meM hI paidA hue haiM, tathA una tIrthaGkaroM ke upAsaka baDe baDe cakravartI, baladeva, vAsudeva, maNDalIka, mahAmaNDalIka Adi the| unhoMne jaina-dharma ko vizvavyApI dharma banAne meM bhagIratha prayatna kiyA, evaM isa kArya meM acchI saphalatA bhI hAsila kI thii| Aja purAtattvajJoM kI zodha evaM khoja se yahI patA milatA hai ki eka samaya kyA Arya, aura kyA anArya sabhI dezoM meM sArvabhauma jaina-dharma kA pracura pracAra thaa| jisake pramANa meM jahAM dekho vahIM jaina-dharma ke smAraka-cihna Aja bhI bahulatA meM bhUgarbha se upalabdha hote haiN| ina aitihAsika sAdhanoM para vidvAnoM kI dhAraNA hI nahIM para dRDha vizvAsa bhI hai ki jaina-dharma rASTrIya evaM vizvavyApaka dharma hai / yadyapi isakA itihAsa ati vistRta hai para maiM to Aja antima tIrthakara bhagavAn mahAvIra ke upAsaka jaina rAjAoM kA saMkSepa meM paricaya karavAne ko hI yaha laghu lekha pAThakoM kI sevA meM rakhatA huuN| (3) samrAT zreNika (bimbisAra) ---- ina nareza kA jaisA varNana jaina-zAstroM meM pAyA jAtA hai vaisA bauddha piTakoM meM bhI najara AtA hai, tathA aitihAsika sAdhanoM se bhI ina bhUpati kA patA lagatA hai ki ye mahArAjA zreNika, nAgavaMzIya mahArAjA prasannajit ke putra aura samrAT koNika ( ajAtazatru ) ke pitA the / magava ko rAjadhAnI rAjagRha nagara ke ye zAsana kartA the| Apa bAlyavaya meM hI nItikuzala, bIra, sAhasI aura sarvaguNa sampanna the| Apa apanI pUrva avasthA meM bauddha-dharmopAsaka the para ApakI pamahiSo mahArANI celanA, jo mahArAjA ceTaka kI sAta putriyoM meM se eka thI, kaTTara jaina dharmopAsikA thii| rAjA bauddha, aura rANI jaina isa prakAra ubhaya daMpato meM dharma-bheda ke kAraNa pArasparika vAdavivAda hotA rahatA thaa| bar3hate baDhate vaha vAdavivAda yahAM taka baDhA ki donoM eka dUsare ke guru taka kI khabara lene lge| inake jIvana-caritra se yaha bhI patA calatA hai ki rAjA zreNika ne eka dina jaina-sAdhu ke ujjvalAcAra para hamalA For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza ti kiyA to, rANIne pratIkAra meM bauddha bhikSuoM kI khUba khilliye uDAI / para Akhira rANI ke guruoM ke tyAga-vairAgya aura AtmajJAna ke sAmane rAjA ko apanA sira jhukAnA par3A / tyAgamUrti anAthI muni kI bheTa aura bhagavAna mahAvIra ke atizayapradhAna upadeza se rAjA zreNika ne bauddhadharma kA parityAga kara jainadharma ko svIkAra kiyA, tathA isakA prabala pracAra kiyaa| yahAM taka ki usane bhArata aura bhArata ke bAhira anArya dezoM meM bhI jainadharma kA pracuratA se pracAra kiyaa| Apake mahAmaMtrI rAjakumAra abhayakumAra, jo buddhi, cAturya aura rAjataMtra calAne meM baDe hI kuzala the, inhoMne bhI zreNika ko isa sukArya meM pUrNa sahayoga diyaa| yahI nahIM kintu kumAra abhaya ne to anAryadezAntargata Ardrakapura nagara ke rAjaputra ArdrakakumAra ko pratibodha dene ke lie bhagavAn RSabhadeva kI mUrti usake pAsa bhejI, jisake darzana mAtra se ArdrakakumAra ne, pratibuddha ho, bhagavAna mahAvIra ke pAsa jA jainadharma kI dIkSA lI thii| samrAT zreNika bhagavAn va prabhu-pratimA kI isa prakAra bhakti karatA thA ki nitya prati svarNa ke 108 akSata ( yava ) banavAkara unakA svastika karatA thA / aura isI kAraNa usane tIrthaGkara nAmakarmopArjana kiyA / jaba hama mahArAjA zreNika ke parivAra kI aura dekhate haiM to patA paDatA hai ki unakI rAnie~ putra-pautrAdika bahutaso ne bhagavAn mahAvIra ke pAsa jaina dharma kI dIkSA grahaNa kI thI, (ye ullekha bhI yatratatra milate haiN)| ityAdi varNana se spaSTa siddha hai ki samrAT zregika bhagavAn mahAvIra ke bhakta rAjAoM meM mukhya the| __ ---( bhagavatI sUtra ) (2) mahArAjA koNika (ajAtazatru )- ye bhI eka sAhasI, vIra rAjA the| ye mahAgajA zreNika ke uttarAdhikArI the aura inakI rAjadhAnI campAnagarI thii| inakA varNana bhI jainAgamoM ke sAtha bauddha graMthoM meM likhA huA hai| aitihAsika sAdhanoM se bhI inakA astitva siddha hai / baudre ne inheM buddhopAsaka likhA hai / saMbhava hai zAyada ye bhI apane pitA kI bhAMti kucha kAla taka baudra rahe haiN| para ye apane rAjatva-kAla meM to kaTTara jaina hI the / jaina-zAstroM meM to yahAMtaka likhA hai ki mahArAjA koNika kI aisI kaThora pratijJA thI ki jaba taka bhagavAn mahAvIra kahAM virAjate haiM isakA saMvAda na suna leM tabataka annajala bhI na lete the / isa se pAyA jAtA hai ki samrAT koNika bhI bhagavAn mahAvIra ke parama bhakta the| -( zrI utpAdikA sUtra ) 4(3) mahArAjA ceTaka-ye eka aitihAsika bhUpati haiN| inakI rAjadhAnI vizAlA ( baMgAla meM ) nagarI thii| kAzI kauzalAdi 18 dezoM ke bhUpati ApakI AjJA ke AdhIna For Private And Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 1993 277 bhagavAna mahAvIra ke bhakta jana-bhUpati the| saba milakara ina 19 narapatiyoM ne pAvApurI meM jAkara bhagavAn mahAvIra ke pAsa unake antima samaya kArtika kRSNa amAvAsyA ke dina pauSadha vrata kiyA thaa| isase siddha hai ki ukta 19 nareza bhI bhagavAna mahAvIra ke bhaktoM meM se the| -(kalpasUtra ) (4) mahArAjAdhirAja udAI - Apa sindhu sauvIra ke vItabhaya pATana ke rAjezvara the / mahAsenAdi daza bhUpati Apake zAsana ko zirodhArya karate the| dazapura ke itihAsa meM Apake astitva kA ullekha spaSTa rUpa se vidyamAna hai| ApakI mahArAjJI prabhAvatI mahArAja ceTaka kI putrI thI aura usake antaHpura meM bhagavAn mahAvIra kI mUrti pratiSThita thI, rAjA aura rANI hamezAM usakI sevA-pUjA karate the| itanA hI kyoM mahArAgI prabhAvatI aura samrAT udAI ne bhagavAn mahAvIra ke caraNoM meM bhAgavatI jaina dIkSA grahaNa kara, antima rAjarSi pada ko suzobhita kiyA aura maraNAnte mokSapada ko prApta kiyA thaa| -(zrI bhagavatI sUtra, za. 13-7) (5) mahArAjA alakha nareza----Apa baDe hI vIra, sAhasika evaM banArasa nagara ke nareza the aura bhagavAn mahAvIra ke parama bhakta the| Apane apanI antimAvasthA meM bhagavAn mahAvIra ke pAsa jaina-dharma kI dIkSA dhAraNa kara akSaya sukhoM ko prApta kiyA thaa| -(antagaDadazAMga sUtra ) (6) mahArAjA saMyati-Apa kapilapura ke zAsaka the / Apa eka dina mRga kI zikAra ko gae, vahAM eka dhyAnAvasthita tyAga-mUrti muni ko dekhaa| muni ne rAjA ko aisA upadeza diyA ki vaha bhagavAn mahAvIra kA parama bhakta bana gayA, tathA bhAgavatI jaina dIkSA grahaNa kara usane apanA janma maraNa miTA diyaa| -(uttarAdhyayana sUtra-18) (7) mahArAjA darzanabhadra - Apa dazapura nagarAdhipa the| aura bhagavAn mahAvIra ke parama bhakta the / eka samaya bhagavAn mahAvIra dazapura nagara ke udyAna meM padhAre to rAjA ke hRdaya meM bhakti umaDa paDI aura usane bhagavAna ke vandana nimitta aisA julUsa banavAyA ki vaisA anya narezoM ne usa samaya zAyada hI banAyA ho / para apanI Rddhi ko dekha rAjA ko jarA abhimAna ho AyA ki, mere jaisA rAjA kyA aura bhI bhagavAna kA bhakta hogA ? isa bhAvoM ko saudharmendra jAna gae aura unheAMne aisA Azcarya janaka hastiyoM kA dRzya banAyA ki rAjA kA vaha mAna Atma-kalyANa meM pariNata ho gyaa| rAjAne usI samaya dIkSA grahaNa kii| phira to kyA thA? indra ne Akara una nUtana dIkSita muni ke caraNoM meM sira jhukAyA aura kahA ki Apako dhanya hai ki apanA mAna For Private And Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - zrI jaina satya prakAza akhaNDita rakkhA / ityAdi prakAra se darzanabhadra muni ne usI bhava meM mokSa-lakSmI ko hastagata kara liyaa| . -(zrI uttarAdhyAyana sUtra, 18) TV (8) mahArAjA caNDapradyumna-Apa ujjaina nagara ke zAsaka the| paramArhat mahArAjA ceTaka kI sAta putriyoM meM se eka sivAdevI ApakI paTTarAjJI thI, aura vaha bhagavAn mahAvIra kI parama bhakta zrAvikA thii| eka samaya rAjA caNDapra_mna ne vItabhaya pATaNa se suvarNagulikA dAsI aura bhagavAn mahAvIra kI mUrti gupta rUpa se apane yahAM maMgavA lii| yaha khabara jaba rAjA udAI ko huI to vaha sasainya ujjaina para caDha AyA / yuddha ke pazcAt rAjA caNDapradyumna kA parAjaya kara, dAsI aura mahAvIra kI mUrti vApisa le lI / phira bhI sAMvatsarika parva ke pauSadha vrata ko sAtha meM karane se svadharmitva ke nAte unhoMne use choDa diyA / aura svayaMne bhagavAn mahAvIra kI pUrNa bhakti karane meM apanI yogyatA dikhAI / -(zrI uttarAdhyAyana sUtra, 18) (9) mahArAjA dadhivAhana (bahAna )----Apa campAnagarI ke nareza aura bhagavAn mahAvIra ke parama bhakta the| jainadharma kA pracAra karane meM Apa sadaiva prayatnazIla rahA karate the / Apake eka putrI candanabAlA thI, jisane bAlyAvasthA meM zrI bhagavAn mahAvIra ke pAsa sarva prathama dIkSA lI thI, aura 36000 sAdhviyoM meM sarvopari thii| ---(kalpasUtra) (10) mahArAjA yugabAhu-Apa sudarzana nagara ke adhIza aura vIrazAsana ke parama sevaka the| Apako paTTarAjJI tathA eka mAtra putra ne bhI jaina-dIkSA svIkAra kI thii| -(zrI uttarAdhyAyana sUtra, a0 10) (11) mahArAjA balabhadra-Apa sugrIva nagara ke zAsaka aura bhagavAn mahAvAra ke utkRSTa bhakta the / Apake ekAkI putra mRgAkumAra ne bhagavAna mahAvIra kI dIkSA dhAraNa kara jaina-dharma ke pracAra ke sAtha apanA kalyANa bhI kiyA thaa| -(zrI uttarAdhyAyana sUtra, a0 19) (12) mahArAjA vijayasena-Apa polAsapura nagara ke nareza aura bhagavAn mahAvIra ke pUrNa bhakta the, Apako paTTamahiSI zrIdevI jaina-dharmopAsikA thI / Apake ekAkI putra ne bilakula bAlyAvasthA meM bhAgavatI jaina dIkSA svIkAra kara apanA janma maraNa miTA diyA / kumAra kA nAma aimattA thA / -( zrI antagaDhadazAMga, sUtra ) (13) mahArAjA nandivardhana--Apa kSatriyakuNDa nagara ke naraza aura bhagavAn mahAvIra ke vRddha bhrAtA the / Apake hI vaMza meM bhagavAn mahAvIra jaise trailokya pAvana prabhu paidA hue, ki jinhoMne samagra vizva kA upakAra kiyaa| bhagavAn mahAvIra ne . For Private And Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1883 bhagavAna mahAvIra ke bhakta jaina bhUpati chamasthAvasthA meM vihAra kiyA to sAtaveM varSa meM Apake darzana ke lie nandivardhana bhUpati bhramaNa karate hue " muMDhasthala " nAmaka nagara ke pAsa mile / vahAM ApakA darzana lAbha liyA, usakI smRti ke rakSArtha usa nareza ne vahAM eka mandira banA diyA, jisakI pratiSThA ' kezIzramaNAcArya ' se karavAI / usa mandira ke khaNDahara evaM zilAlekha adyAvadhi bhI vidyamAna haiN| - ( zrI kalpasUtrAdi) (14) mahArAjAdhirAja saMtAnIka---Apa kauzAmbI nagarI ke prajApAlaka aura bhagavAna mahAvIra ke parama bhakta the / mahArAjA ceTaka kI sAta putriyoM meM se eka ApakI pradhAna mahiSI thI, jisakA nAma mRgAvato thA, jo jaina-dharma kI paramopAsikA tathA vIrabhakti-parAyaNA thI / Apake jayantI nAmako eka bahina bhI thI jisane bhagavAn mahAvIra ko kaI prazna pUche aura anta meM jaina-dharma kI dIkSA grahaNa kii| mahArAjA saMtAnIka ke uttarAdhikArI mahArAjA udAI bhI tIrthakara mahAvIra ke pUre bhakta the / ----(zrI bhagavatIsUtra, za. 12-1) (15) mahArAjA seta-Apa amalakaMpA nagara ke zAsaka aura carama tIrthaGkara ke pUrNa bhakta the / bhagavAn mahAvIra ke Agamana-samaya Apane baDe utsAhapUrvaka svAgata julUsa banAyA thA / suriyAbhAdi deva sabase pahile isI nagara meM bhagavAn ko vandanA karane ko Ae the aura battIsa taraha ke nATakAdi se apanI pUrNa bhakti batAI thii| __-( zrI rAjapraznI sUtra) (16) mahArAjA pradezI -- Apa zvetAmbikA nagarI ke nAstika ziromaNi, adharma kI dhvajArUpa, aura sAdhuoM ke kaTTara virodhI rAjA the| para Apake pradhAna citra sArathI ke udyoga se, aura AcArya kezizramaNa ke pradhAna upadeza se Apa bhI bhagavAn mahAvIra ke parama bhakta bana ge| yahAM taka ki Apane samagra rAjya kI Aya kA cauthA hissA paramArtha ke kArya meM lagAdene kI pratijJA karalI thii| itanA hI nahIM para isa vIra bhUpati ne yAvajjIvana taka chaTha chaTha (do do dina ) kI tapazcaryA kara anta meM isa nAzavAn zarIra kA tyAga kara devagati meM suriyAbhadevatva ko prApta kiyA thA / --( zrI rAjapraznI sUtra ) (17) mahArAjA ziva-- Apa hastinApura ke nareza the| Apane tApasa saMnyAza dIkSA lI thI, aura tapazcaryA karate hue hI Apako vibhaMga jJAna huA thA / usake For Private And Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 250 www.kobatirth.org zrI jaina satya prakAza kArtika jariye Apane yaha ghoSaNA kI ki isa loka meM kevala sAta dvIpa aura sAta samudra hI haiM, para jaba bhagavAn mahAvIra se bheMTa huI aura unhoMne usa zivarAjarSi ko loka kA vAstavika svarUpa samajhAyA to unhoMne apanI usa saMkIrNa vRtti aura mithyA kalpanA kA tyAga kara, bhagavAn mahAvIra ke parama bhakta bana kara unase bhAgavatI jaina dIkSA svIkAra kara, mahAvIra ke caraNa-kamaloM meM sadA dhyAna rakha jainadharma kA joroM se pracAra kiyA / ( zrI bhagavatI sUtra ) mahAvIra ke pUrNa bhakta nareza mokSadAtrI jaina dIkSA kA (18) mahArAjA vIrAGga aura (19) mahArAjA vIrajasa bhI bhagavAn / ina donoM nRpatiyoM ne bhagavAn mahAvIra ke zAsana meM zaraNa le apanA kalyANa kiyA thA / 1627 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (24) nAgahastIpura kA rAjA aditazatru (25) RSabhapura kA rAjA dhanabAhu (26) vIrapura nagara kA rAjA kRSNamitra - (27) vijayapura nagara kA rAjA vAsavadatta (28) saugandhikA nagarI kA rAjA apratihata(29) kanakapura kA rAjA priyacaMdra - (30) mahApura kA rAjA bala(31) sughoSa nagara kA rAjA arjuna (32) campA nagarI kA rAjA datta- aura (33) sAketa nagara kA rAjA mitrAnandI rANiyAM aura ye khuda bhagavAn mahAvIra ke parama bhakta the, (20) mathurA nagarI kA rAjA nami (21) kaliMga te mahArAjA karakaMDu (22) pAMcAla deza ke adhipati rAjA dumAI aura (23) gAMdhAra nareza mahAraja nimbaI; ye cAroM bhUpati bhagavAn mahAvIra ke parama bhakta the | adhyAtmajJAna ke abhyAsa kI ucca zreNI para ArUDha hote hI ina cAroM ko AtmajJAna huaa| ye pratibuddhi ke nAma se jainazAsana meM prasiddha haiM / ( zrI uttarAdhyAyana sUtra, a. 18 ) - For Private And Personal Use Only 19 (zrI sthAnAMga sUtra ) - ina dazoM rAjAoM kI itanA hI nahIM para pUrvokta Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 281 bhagavAna mahAvIra ke bhakta jaina bhUpati rAjAoM ke daza putroM ne bhI rAjaRddhi aura yuvaka-baya meM antaHpurAdi ke sAMsArika bhautika sukhoM kA parityAga kara bhagavAn mahAvIra ke pAsa A dIkSA lI thI / rAjaputroM ke kramaza: nAma ye haiM : 1. subAha 2. bhadranandI 3. sujAta 4. suvAsava 5. mahacandra 6. vaizramaNa 7. mahAbala aura 10 varadatta 8. bhadrAnandI 9. mahicandra ---- (vipAka sUtra, zru. 2, a. eka se daza) (34) mahArAjA hastipAla---Apa pAvApurI nagarI ke zAsaka the / Apake atyAgraha se bhagavAn mahAvIra ne apanA aMtima caturmAsa pAvApurI meM kiyA thA aura usI caturmAsa meM ApakA nirvANa tathA bhagavAn indrabhUti (gautama ) ko kevalajJAna prApta huA thaa| bhagavAn ke zava ke dAha sthAna para unakI smRti ke lie eka manohara aura kImatI caitya bhI inhoMne banavAyA thA / jo oja taka vidyamAna hai / isakA jIrNodvAra samaya samaya para hotA rahA hai| phira bhI vahAM khudAI kA kAma karAne se itanI bar3I IMTeM nikalI haiM jinheM vijJAnavettA 2000 varSoM se bhI prAcIna batAte haiM ---- ( kalpasUtra) ina 34 naMbaroM ke andara mahArAjA ceTaka ke sAmanta 18 aura udAI ke sAmanta 10 yadi zAmila kiye jAyaM to bhagavAn mahAvIra ke bhakta rAjAoM kI saMkhyA 62 ho sakatI hai| inake alAvA bhI kAzI kA zaMkharAjA, kapilapura kA jayaketu rAjA Adi kaI nareza bhagavAn mahAvIra ke parama bhakta hue haiM / para lekha baDha jAne ke bhaya se yahAM una sabakA ullekha nahIM kiyA jAtA hai| kevala bhagavAn mahAvIra kI vidyamAnatA meM jo rAjA unake bhakta the unhIM kA ullekha isa choTe se nibaMdha meM kiyA hai| ye rAjA jainI banakara sarvatra jaina-dharma kA pracAra karate the tathA bhagavAna mahAvIra ke nirvAga ke bAda bhI jainAcAryoM ne bhArata aura bhArata ke bAhira anyAnya pradezoM meM ghUma kara jaina-dharma kA pracAra karate hue prAyaH 100 rAjAoM ko vIrazAsana ke pUrNa bhakta banAye the / parantu ina sabakA ullekha yahAM ho sakanA sambhava nahIM ataH unake lie eka pRthak nibandha kI sUcanA detA huA ise yahIM samApta karatA huuN| For Private And Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAvIrasvAmI pAse dIkSita thanArA thoDAka anagArone paricaya lekhaka-munirAja zrI vidyAvijayajI. bhagavatIsUtra e ati mAnanIya, prAmANika ane paMcamAMga tarIke prasiddha sUtra che. bhagavatIsUtranuM bIjuM nAma "vyAkhyA prajJapti" che. hajAro viothI bharele jJAnano A mahAsAgara che. jIva, ajIva, svarga, naraka, paramANu, ane yAvat nhAnAmAM nhAnI ane moTAmAM moTI bAbatane ghaNI ja sUkSma dRSTie, A bhagavatI sUtramAM vicAra karela che. koI vaijJAnI Adhunika vaijJAnika draSTie A bhagavatI sUtrane abhyAsa kare, te, je vakhate, kaI paNa jAtanA yaMtrone AviSkAra thayuM na hatuM, te vakhate - eTale AjathI aDhI hajAra varSa uparanA samaye bhagavAn mahAvIrasvAmIe prakAzita karelI e bAbatane jotAM, bhagavAna mahAvIrasvAmInA atIbiyajJAna - kevaLajJAna mATe daDha zraddhA thayA vinA rahI zake nahi. bhagavatIsUtranA e chatrIsa hajAra praznomAM, na kevaLa evI sUma padArtha--vijJAnanI ja bAbato che, ke bhagavAna mahAvIrasvAmIe, rUDhIvAdane teDavA mATe paNa pracaMDa upadeza-pravAha vaheto mUkela che, yajJa-yAgAdi kriyAo, dharmane nAme thatI hiMsA, ane evI aneka bAbatevALI jaDa kriyAe hAme pracaMDa virodha karyo hate, bhagavAnanA virodhamAM eka vastu khAsa hatI, ane te e ke bhagavAne game te bhaktavyane prativAda karyo che. te pratipAdaka zailIthI ja karyo che. AkSepaka zilIne jyAre paNa prayoga karyo nathI. gautamasvAmIe ke game teNe jyAre jyAre je je prazno pUchyA, ene uttara koIne paNa upara AkSepa karyA sivAya pratipAdaka zailIthI Avyo che. bhagavAnanA pravacananI A eka khUbI che. astu. AvI rIte hajAre viSathI paripUrNa bhagavatIsUtra che. bhagavatIsUtramAM jema upara kahevAmAM AvyuM -- aneka padArthanuM svarUpa prakAzamAM AvyuM che, evI rIte keTalIka etihAsika vyaktio paNa darzana de che. A vyaktiomAM bhagavAnanA keTalAka ziSya ane ziSyAbhAsone ullekha paNa Ave che. yadyapi bhagavAnane te gaNadhAdi hajAra ziSya hatA, paraMtu A lekhamAM te, gaNudharethI atirikta je thoDAka ziSyone ullekha bhagavatI sUtramAM jovAya che, tene ja paricaya mAtra karAvavAne uddeza rAkhyo che, ke jeo vizeSa prasiddha nahi hevA chatAM aitihAsika kahI zakAya. For Private And Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir --- mahAvIra svAmI pAse dIkSita thanArA anagArA 283 1. Arya zrIhaH Arya zrIha e bhagavAnanA ziSya hatA. paraMtu teo koNa hatA, temaNe kyAre dIkSA lIdhI hatI? vagere pUrva paricaya kAMI paNa jovAmAM nathI AvatuM. bezaka, bhagavatIsUtranA pahelA zatakanA cha uddezAmAM jyAre zrIha, bhagavAnane prazno pUche che, tyAre temanA svabhAvanuM varNana avazya karavAmAM AvyuM che, ane te A pramANe che: " samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI roheNAma aNagAre pagaibhaie, pagaimaue, pagai vigi, vjarU3vate, ghAgharAjulmoDha-mAna-mAyA-roma, milamapaMpane, garIne, mag, vaLI, samaNassa bhagavao mahAvIrassa adurasAmaMte uTThajANu, ahosire, jhANakoTThovagae, saMjameNaM, tavasA mALe mAnANe vidyArT" arthAt - zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA aMtevAsI reha nAmanA aNagAra, bhadra prakRtivALA, kamaLa prakRtivALA, vinayI, zIta prakRtivALA, jenA krodha-mAna-mAyA lAbha pAtaLA thayA che evA, ati nirAbhimAnI, alIna, bhadra, vinIta hatA. teo bhagavAna mahAvIrasvAmIthI bahu dura paNa nahi, ne bahu najIka paNa nahi, evA sthAne, ubhaDaka rahIne, mastaka jhukAvIne, dhyAnarUpa koThAmAM praveza karIne, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvatA vicare che -- rahe che. AvA vinayI guNavALA, ane prakRtivALA reha nAmanA bhagavAnanA ziSya, te pachI bhagavAnane prazno pUche che. reha aNagAre pUchelA praznomAM mukhya, loka pahelo ke aloka ? jIva pahele ke ajIva paheluM ke kukaDI ? lokAMta pahela ke alokAMta, ItyAdI prazno che. A sivAya bhagavAna mahAvIra svAmInA ziSya roha saMbaMdhI vizeSa paricaya ApavAmAM Avyo nathI. 2. Arya kuMdaka: Arya skaMda, e paNa bhagavAnanA ziSya hatA. emane paricaya ane dIkSAno prasaMga vagere bhagavatI sUtranA bIjA zatakanA pahelA uddezAmAM bahu vistArathI kahevAmAM Avela che, tene sAra A che : skaMdaka, e zrAvastImAM rahetA kAtyAyanagotrIya gaIbhAla nAmanA parivrAjakano ziSya hato. vedAdi viSayono mahAna vidvAna hato. te ja zrAvastImAM bhagavAna mahAvIrane piMgala* nAmane nigraMtha raheto hato. piMgala nigraMthe, eka vakhata * piMgala nigraMthane mUla sUtramAM "vesaliasAvae" evuM vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che. A vizeSaNa saMbaMdhI TIkAkAre lakhyuM che: "vizAlA mahAvIra jananI, tasyA apatyamiti vaizAlikA bhagavAn , tasya vacanaM zRNoti tdzivAti vaijJAtri: - taMtranAmRtananirata pharvArtha: arthAt "vizAlA" e mahAvIranI mAtA, temanA putra te vaizAlika -- arthAta bhagavAna mahAvIra, temanA vacanane rasika hovAthI, je tenuM vacana sAMbhaLe te vaizAlika zrAvaka -- bhagavAna mahAvIranA vacanAmRtanuM pAna karavAmAM lIna e piMgala nAmane nigraMtha sAdhu. For Private And Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 284 zrI jaina satya prakAza kArtika aMka tApasanI pAse jaIne AkSepa pUrvaka leka aMtavALe che ke aMtavinAne? jIva aMtavALe che ke aMtavinAno? vagere keTalAka prazno pUchayA, skaMda tApasa kaMI javAba na ApI zako. ema dhArIne ke pote je javAba Ape te sAcA haze ke kema! piMgala nigraMthe bIjIvAra trIjIvAra paNa e prazno pUchavA paNa kaMike kaMI javAba na Ape. AvA avasaramAM zrAvastI nagarInA hajAre kenAM ToLAM bhagavAnanAM darzana karavAne bahAra jatAM joyAM. lekene pUchavAthI mAlUma paDyuM ke, bhagavAna mahAvIrasvAmI kRtaMgalA nagarInI bahAra chatrapaloza nAmanA cecamAM padhAryA che. kRdaMgalA nagarI zrAvastInI pAse ja hatI. AthI dake bhagavAnanI pAse javAnuM ane tyAM jaIne prazno pUchI mananuM samAdhAna karavAno vicAra karyo. skaMda tyAMthI parivrAjakanA maThamAM gayo. tyAM jaI teNe potAnA tA5pa veSanAM upakaraNo -- tridaMDa, kuMDI, mALA, vAsaNa, Asana, chatra, jUtAM, vastra, vagere badhuM laIne, zrAvastI nagarInI madhyamAM thaIne, kRdaMgalA nagarImAM jyAM chatrapalAzaka cetya che, ke jemAM bhagavAna mahAvIra svAmI virAjatA hatA, te tarapha AvavAne prasthAna karyuM. bIjI tarapha bhagavAna mahAvIrasvAmIe, te ja samaye zrI gautamasvAmIne kahyuM keH "he gautama, Aje tuM tArA pUrvanA saMbaMdhIne jaIza." gautame pUchayuM, "bhagavAna huM kone jaIza?" bhagavAne kahyuM: "tuM kuMdaka nAmanA tApasane joIza." gautame pUchayuM, huM tene kayAre ? kevI rIte? ane keTalA samaye joIza? " bhagavAne kuMdakano paricaya Apyo, ane kahyuM ke - "te mArI pAse AvavA nIkaLI cUkela che. bahu mArga vyatIta karI cUkela che. rastAmAM ja che ane tene tuM Aje ja joIza." gautame pUchayuM, bhagavana, zuM te ApanI pAse anagArapaNuM levAne zakti che?" bhagavAne kahyuM, "hA,' A vAta cAlatI hatI, eTalAmAM kaMda najIka AvI pahoMcyuM. gautamasvAmI, AsanathI ubhA thaI tenI hAme jAya che. eTaluM ja nahi paranuM gautamasvAmI, kuMdaka tApasanuM svAgata kare che. gautamasvAmI kahe che: "de laMkA, : caMdrA, phulAve! levA, havai ! dhaMdhA, sAyamanurAgathe " arthAta - he aMka, tamane svAgata che. tamane susvAgata che; he kuMdaka, tamane anyogata che, he AMdaka, tamane svAgata avAgata che ! matalaba ke, he rmAdaka, padhAre, tame bhale padhAryA! vyavahAranuM keTaluM suMdara pAlana! bhaviSyamAM bhale te jaina dIkSA levAno hoya, paraMtu vartamAnamAM tApasa veSadhArInI hAme gautamasvAtI pote jAya, ane enuM ATaluM svAgata - sanmAna kare, e keTaluM vyavahArapAlana ! A pachI zrI gautamasvAmIe aMdakanA AvavAno hRdayagata hetu kahI batAvyo. AthI dakane Azcarya thayuM, ane teNe gautamasvAmIne pUchyuM ke - "te evA prakAranA jJAnI keNuM che ke, jemaNe mArA hRdayanI pAta tamane kahI '! zrI gautamasvAmIe bhagavAna mahAvIra svAmInuM nAma lIdhuM. ane bhagavAnane jJAnano mahimA kahyo. te pachI gautamasvAmInI sAthe, skaMdaH bhagavAna mahAvIra svAmI pAse Ave che. bhagavAnane For Private And Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 1994 mahAvIra svAmI pAse dIkSata thanArA anugAra -amara che, 28, traNa pradakSiNA de che. bhagavAna skaMda ane vaizAlika nigraMtha piMgalakane prasaMga kahI batAvIne pachI kAdinuM svarUpa prakAze che. A uparAgata maraNanA bheda ane bIjI je je bAbatonI zaMkAo kaMdakane hatI, e badhI bAbatenuM samAdhAna bhagavAna kare che. bhagavAnanA pravacanathI kuMdakane rUci utpanna thaI bhagavAna pratye ene zraddhA thaI chevaTe teNe pitAnI IcchA prabhu pAse vyakta karI ke - "he bhagavana, huM ApanI pAse pratrajita - dIkSita thavA IcchuM chuM." te pachI bhagavAne svayaM kaMikane dIkSA ApI. sUtrakAra kahe che : "taeNa samaNe bhagavaM mahAvIre dayaM kacAyaNasagotaM sayameva pavAve: " dIkSA lIdhA pachI bhagavAnanI AjJA laIne te potAnuM jIvana ghora tapasyA karavAmAM vyatIta kare che. bhikSupratimAo vahana kare che. guNaratnasaMvatsara nAmano tapa kare che. ghaNI tapasyAothI zarIra ati kRza karI nAkhe che. chevaTe - bhagavAnanI AjJA laI vipulaparvata para jaI eka mahinAnI saMkhanA karIne kALadharma pAme che. zrI gautamasvAmInA pUchavAthI, bhagavAne jaNAvyuM ke skaMdaka anagAra acukapamAM devapaNe utpanna thaela che. tyAM bAvIsa sAgaropamanuM AyuSya pUruM karI, mahAvideha kSetramAM utpanna thaI, siddha-buddha-mukta thaze, parinirvANa pAmaze. 3. tiSyaka anagara : tirthaka anagAra paNa khuda paramAtmA mahAvIradevanA ziSya hovAnuM bhagavatI sUtranA zataka 3, uddezA 1 mAM jaNAvavAmAM AvyuM che. yadyapi A anagArane paNa khAsa vizeSa paricaya ApavAmAM AvyuM nathI. bhagavAnanA bIjA gaNadhara agnibhUti anagAra, bhagavAnane zakrAdi IndronI sRddhi ane vikuvaNa zakti saMbaMdhI prazno pUche che, te prasaMge eka e paNa prazna pUchavAmAM Ave che ke jyAre zaka iMdra eTalI moTI RddhivALe ane vimurvaNanI zaktivALe che to pachI svabhAve bhadra, vinIta, niraMtara chaTha chaThanI tapasyA karIne AtmAne bhAvatA, ATha varSa sudhI sAdhupaNuM pALIne mAsika saMkhanA karIne samAdhi pUrvaka kALa karIne Apane ziSya tiSyaka nAmane anagAra saudharma kalpamAM, pitAnA vimAnamAM utpanna thayo che. . . . te keTalI moTI RddhivALA ane keTaluM vipharvaNa karI zake che ?" A uparathI jaNAya che ke, bhagavAna mahAvIrasvAmIne tiSyaka nAmane ziSya hato, ane te sAdhama devalokamAM utpanna thayo hato. AthI atirikta tiSyakano vizeSa paricaya AlekhavAmAM AvyuM nathI. 4. kuradatta putra: tirthaka anagAranI mAphaka bhagavatIsUtranA zataka 3. uddeza 1mAM kurUdattaputra nAmanA anagAra bhagavAna mahAvIrasvAmInA ziSya hovAnuM jaNAvyuM che. kurUdattaputra paNa svabhAve zAna, bhadra, vinIta hatA. niraMtara aTTama amane pAraNe AMbIla evI kaThina tapasyA karI, temaja sUryanI hAme AtApanA laI, pUrA cha mahInAnuM sAdhupaNuM pALI, paMdara divasanI saMkhanA karI, samAdhi pUrvaka kALa karI IzAna devalokamAM IzAnendranA sAmAnika devapaNe For Private And Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jana satya prakAza kAtika utpanna thayA hatA. A kurUdattaputranI Rddhi ane vikrvaNazakti vagere saMbaMdhI prazno trIjA gaNadhara zrI vAyubhUti anagAre pUchyA hatA. A sivAya kurUdattaputrane vizeSa paricaya nathI maLatuM. 5. atimuktaka -(aimattA muni): bhagavatIsUtranA zataka pa. uddezA 4 mAM atimuktaka (aImarA) munine TUMka paricaya Ave che. ardhamattA muninI sajajhAya uparathI nathI mAlUma paDatuM ke-teo konA ziSya hatA. paraMtu bhagavatIsUtra uparathI spaSTa che ke-teo bhagavAna mahAvIrasvAmInA ziSya hatA. paNa bhagavatInA e saMbaMdhInA mULa pAThamAM e nathI jaNAvyuM che ke, temaNe keTalI umare dIkSA lIdhI hatI. paraMtu TIkAkAre cha varSanI umaramAM dIkSA lIdhI hatI.' evuM jaNAvyuM che. ardhamattAno paricaya ApatAM mULamAM kahyuM che ke - "samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI aimutte NAmaM kumArasamaNe pagaibhadae, gAva viMrs." AmAM AvelA "kumArazrama' e vize paNa uparathI spaSTa che ke-emaNe kumArAvasthAmAM - bAlyAvasthAmAM dIkSA lIdhelI hovI joIe. atimuktaka anagAranA caritramAM eka vAta e Ave che ke teo ke samaye pAtra ane e laIne bahAra vaDI nIti (jAjarU) e jAya che. rastAmAM pANInuM - vahetA pANInuM eka khAbocIyuM te jUe che. potAnI meLe mATInI eka nAnakaDI pALa bAMdhI pitAnA pAtrane pANImAM vahetuM mUke che. ane "A mArI nAva che, A mArI nAva che." ema kahe che. sthaviro A banAvane joI le che. pachI bhagavAna mahAvIraravAmI pAse AvI, bhagavAnane pUche che ke "ApanA ziSya atimuktaka keTalA bhave mokSe jaze ? " bhagavAna kahe che ke - "svabhAvane bhakika ane vinayI evo mAro te ziSya A bhava pUro karIne siddha thaze. mATe te Aryo, tame tenI niMdA karazo nahi, tene vagevazo nahi, tenuM apamAna karazo nahi. tene sAcavaze, sahAya karaze ane tenI sevA te pachI sthaviroe bhagavAnanI AjJA pramANe atimuktakane saMbhALyA ne sevA karI. 7. nAradaputra, 8. nircathI putra: A be paNa bhagavAna mahAvIra svAmInA ja ziSyo hatA. A bane anagArone adhikAra bhagavatIsUtra zataka 5, uddeza 8 mAM Ave che. A banne anagArone khAsa koI paricaya nathI. paraMtu bannene saMvAda ApavAmAM Avelo che. nircathI putra anegAra nAradaputra anagAranI pAse jAya che, ane nAradaputra anagArane "pudagalo zuM ardha sahita che? madhyasahita che? pradeza sahita che? athavA anartha, amadhya ane apradeza che?' e pramANe prazna pUchI praznonI zaruAta kare che. A banne anagArone mIThe saMvAda laMbANapUrvaka cAlyo che. chevaTe nAradaputra anagAra, nircathI putra anagAranI vAtane maMjUra karI, temane vaMdana-namaskAra kare che, ane vAraMvAra vinayapUrvaka temanI kSamA mAMge che. mahAjJAnI A banne mahApuruSa, matabhinnatAno niveDe Ama pAse besIne kare che, For Private And Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1923 mahAvIrasvAmI pAse dIkSita thanArA anagArA 283 ane peAtAnI mAnyatA khoTI jaNAtAM sAmAnI mAnyatAne svIkAra kare che. A udAratA, kharekhara, dareka vakhate ane dareka rIte anukaraNIya ane lAbhaprada che. 9. RSabhadattaH brAhmaNakuMDagAma nAmanA nagaramAM rahenAra RSabhadatta nAmanA brAhmaNu, bahu prasiddha, dhanADhaya ane pratApI hatA. brAhmaNa hovA chatAM paNa te zramaNAneA upAsaka, jIvAdi tattvAnA jANakAra, ane puNya--pApane oLakhatA hatA. devAnaDhA nAmanI tenI patnI hatI. eka vakhata bhagavAna mahAvIrasvAmI gAmanugAma vihAra karatA A brAhmaNakuMDagAma nagaramAM padhAryA. RSabhadatta ane devAnaMdA potAnA kuTuMba parivAra sAthe ahuzAlaka caityamAM Ave che, ke jyAM prabhu mahAvIra sameryAM che. devAnaMdAe jyAM bhagavAnane IMkhyA ke tatkALa tenA stanamAMthI dUdha jhayuM. tenAM maitre AnaMdAzruthI bhInAM thayAM. harSoMthI rAma-rAya vikasvara thayAM. te bhagavAnane jotI jotI ja ubhI rahI gaI. zrI gautamasvAmI bhagavAne, A strIne A pramANe stanamAMthI dUdha jharavA vagerenuM kAraNa pUchatAM bhagavAne kahyuM : gautama ! devAnaMdA brAhmaNI, e te mArI mAtA che. huM devAnaMdA brAhmaNIne putra chuM." 66 te pachI bhagavAna, RSabhadatta brAhmaNa ane devAna dAne dharmopadeza saMbhaLAve che. pariNAme R"bhadatta brAhmaNa bhagavAnanI pAse ja dIkSA aMgIkAra kare che. devAnaMdA brAhmaNIne paNa bhagavAna dIkSA Ape che, ane caMdanA nAmanI AryAne bhagavAna suparata kare che. RSabhadatta ane devAnaMdAnI dIkSAnuM A varNana bhatavatIsUtra zataka 9, uddezA 33 mAM vistArathI che. 10, zyAmahasti anagAra : zyAmahasti nAmanA anegAra paNu bhagavAna mahAvIrasvAmInA ziSya hatA. ane te rAhu anagAranI jevA bhadra prakRtivALA hatA. temaNe bhagavAnane ' asura kumAranA Indra camane trAyastri zaka devA che? vagere prazno pUchyAnI hakIkata bhagavatImAM zataka 10, uddezA 4 mAM ApelI che. e sivAya vizeSa paricaya nathI. 11. zivarAja RSika hastinApurane ziva nAmano rAjA, potAnA putra zivabhadrane gAdI soMpI, tAmalInI mAphaka tApaseAnI pAse dIkSita thai, dizAAkSakatApasa rUpe tApasa thai, cAvajIva chaDe chaDanI tapasyA karatA vicare che. tenI ugra tapasyAnA kAraNe, ane prakRtIthI bhadra hAvAthI tene vibhaga jJAna utpanna thAya che. A jJAna vaDe te sAta dvIpeA ne sAta samudro jUe che. tethI te sAta dvIpA ne sAta samudro sivAya AgaLa ka MI nathI, evI prarUpaNA kare che. evA avasaramAM bhagavAna hastinApuramAM sameAsare che. gautamasvAmI gAmamAM gAcarI Aya che ane zivarAjanI prarUpaNA lekeAnA mukhathI sAMbhaLe che. bhagavAnane pUche che. bhagavAn khulAsA kare che. gautamasvAmI leAkrAne satya samajAve che. zivarAjanA kAne vAta jAya che. zivarAja zakita thAya che. zivarAja bhagavAna mahAvIrasvAmI pAse Ave che. bhagana zivarAjane samajAvavA mATI dhasabhA samakSa dezanA Ape che. zivarAja RSi ArAdhaka thAya che. ane pachI bhagavAnanI pAse dIkSA le che ane For Private And Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jana satya prakAza kArtika Akhare mukti meLave che. zivarAja RSinuM vistRta varNana bhagavatIsUtranA zataka 11, udezA 9 mAM che. 12. sudarzana - sudarzana e vANijyagrAmane rahenAra ane zramaNopAsaka hatA. bhagavAna mahAvIrasvAmI kaI samaye vANijyagrAmanA dUti palAsaka nAmanA catyamAM samesaryo, tyAre A zramaNopAsaka bhagavAnane vaMdana karavA Avyo. teNe "bhagavana, kAla keTalA prakAra che?' vagere keTalAka prazno bhagavAnane pUchyA, ne samAdhAna meLavyuM. bhagavAne prasaMgopAtta sudarzananA pUrva bhavanuM varNana kahI batAvyuM eTale sudarzanane vairAgya thayo. ane teNe bhagavAna pAse dIkSA lIdhI. A sudarzananuM varNana bhagavatInA zataka 11, uddezA 11 mAM che. 13. udAyana anagAra: udAyana, e siMdhu sivIra dezane rAjA hato. enI rAjadhAnI vItabhaya nagaramAM hatI, enI rANInuM nAma prabhAvatI. abhIji nAmane tene kumAra hato. kezi nAmane teno bhANeja hatA. udAyana rAjA siMdhusaivIra vagere soLa deza, vItabhaya Ada traNaso saTha nagara, mahAsena vagere dasa mukuTabaMdha rAjAe, ane evA bIjA aneka rAjAo vagerenuM Adhipatya bhogavato hate. 'bhagavAna mahAvIrasvAmI mArA nagara padhAre to kevuM sAruM?" evI bhAvanA bhAvatA udAyana rAjAnI bhAvanA eka vakhate saphaLa thAya che. prabhu vItabhaya nagaranA mRgavana udyAnamAM padhAryA. bhagavAnanI dezanA sAMbhaLI udAyana rAjAne dIkSA levAnI bhAvanA thAya che, paraMtu rAjyAbhiSeka pitAnA putra abhIji kumArane karavo ke bhANeja kezIne karavo, e vicAra thAya che. "mAro pana rAya bhogavatAM kAma bhogamAM mUcchita thaI anAdi anaMta saMsAramAM paribhramaNa karaze. mATe mArA bhANeja kezine gAdI soMpI mAre dIkSA levI ThIka che," ema nakkI kare che. udAyana je hetuthI pitAnA putrane rAjyAbhiSeka karavAmAM pAcho paDe che, e hetuno vicAra potAnA bhANejane mATe kema na Avyo?--e vicitra vastu che. Akhare kezikArano abhiSeka thAya che, ane pote - udAyana rAjA bhagavAna mahAvIrasvAmI pAse jaIne dIkSA le che. pitAnA pitAe pitAne gAdI nahi ApavAnA kAraNe, abhIji kumAra duHkhita thaI aMtaHpuranA parivAra sAthe thoDI sAmagrI laine cAlyo jAya che. te caMpAnagarI parace che. tyAM kuNikano Azraya le che. tyAM paNa tene ghaNI bhega-sAmagrI maLe che. te pachI te zuddha zrAvaka bane che. chAdi tatvane jANakAra thAya che. chatAM udAyana pratyenA vairathI te mukta thatuM nathI. bhagavatIsUtranA zataka 13nA uddezA 6mAM kahyA pramANe te marIne narake jAya che. zrI gautamasvAmInA praznanA uttaramAM bhagavAne kahyuM che ke, te tyAMthI mahAvideha kSetramAM utpanna thaI siddha thaze. e pramANe bhagavatIsUtramAM ulikhita, prabhu mahAvIranA thoDAka aprasiddha ziSyone paricaya upara ApavAmAM Avyo che. A sivAya jamAlI, maMkhalIputra gozALa jevA ziSyAbhAsone paricaya paNa ApavA jevuM che, paraMtu lekha vistiSNutAnA kAraNe te paricaya bhaviSya upara rAkhI hAla te ahIM ja viramuM chuM. For Private And Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agiyAra gaNadharo bhagavAna mahAvIrasvAmInA gaNadharone TUMka paricaya lekhaka AcArya mahArAja zrImad vijayapadhasUrijI 1. lablinidhAna zrI gautamasvAmI pUrvabhavane saMbaMdha: carama tIrtha kara prabhu zrI mahAvIradeva, pUrve karelA niyANAnA prabhAve, 18mA bhavamAM tripRSTha nAmanA vAsudeva thayA hatA. ane mathurAnagarImAM munirAjanI mazkarI karavAthI bAMdhela karmonA udaye ghaNuM bhavomAM bhaTakyA bAda, te vizAkhAnaMdIkumAra, sihapaNe utpanna thayo hato. ane gautama mahArAjano jIva e tripRSTha vAsudevanA sArathipaNe utpanna thayo hato. te siMha (vizAkhAnaMdIno jIva) aneka mAnavene upadrava karato hato, eTale sArathi (gautamasvAmInA jIva)ne sAthe laIne tripukumAra (mahAvIrasvAmIne jIva) te upadravanuM nivAraNa karavA mATe rathamAM besIne vanamAM gayA. kumAre siMhane paDakAra karyo eTale jaladI te kumAranI sAme dhasyo ane chevaTe tripucha kumAre tene mArI nAMkhyo ! maratI vakhate siMhe khedapUrvaka vicAryuM ke "aho ! A eka sAmAnya manuSya mArI A sthiti karI ?" A prasaMge te sArathie tene zAMta karavA mATe kahyuM ke --- "he siMha ! A tane mAranAra e bhaviSyamAM vAsudeva thavAnA che. tene te sAmAnya mANasa na samajIza ! jema tuM tiryaMcarUpe siMha che, tema A tripuNakumAra paNa manuSyalakamAM siMha samAna che. tethI tuM sAmAnya punA hAthe marAyo nathI, paNa - siMha jevA narendranA hAthe marAyo chuM, mATe kheda na kara!" A pramANe sArathinAM vacana sAMbhaLIne harSita thaI siMha zAMtipUrvaka maraNa pAmyo. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke A ja siMha vacamAM ghaNo kAla bhamIne prabhu mahAvIranA samayamAM hAlika nAmanA kheDuta tarIke utpanna thAya che. jene prabhunA kahevAthI zrI gautamasvAmI pratibodha Ape che. A prasaMga AgaLa upara Apela che. janma, mAtA-pitA, kuTuMba: ghaNo kAla vItyA bAda e sArathino jIva magadha dezanA gobara nAmanA gAmamAM vedAdipAraMgata vasubhUti brAhmaNanA putrapaNe utpanna thayuM. temanuM nAma idrabhUti ane gotra gautama hatuM. emane janma jayeSThA nakSatramAM ane vRzcika rAzimAM thayo hato. emane pRthvI nAmanI mAtA hatI. vajIrUSabhanArA saMdhayaNa ane samacaturaDha saMsthAnanA dhAraka A zrI IdrabhUtichane agnibhUti ane vAyubhUti nAmanA be nAnA bhAI hatA. teo For Private And Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza kArtika vyAkaraNa nyAya-kAvya-alaMkAra-purANa-upaniSada vagere svadharmazAstranA pAraMgata banyA. haMmezAM traNe bhAIo pAMcaso pAMcase ziSyane bhaNAvatA hatA. AvA paMDita hovA chatAM samyagdarzananA abhAve teo kharA jJAnI nahetA gaNAtA, kAraNa ke zuddha zraddhAyukta jJAna ja sAcuM jJAna kahevAya che ane te emanI pAse na hatuM. bhagavAna mahAvIrane samAgama ane dIkSA: e pramANe zrI iMdrabhUti 50 varSanI uMmara sudhI mithyAtvI rUpe rahyA. bIjI bAju zrI mahAvIradevane, kevalajJAna thayA bAda tIrthanI rathApanA karavAnA prasaMge, zrI iMdrabhUti vagere agiyAre brAhmaNe gaNadhara padane lAyaka jaNAyA. tethI prabhu vihAra karI madhyama pApA ( apApA) nagarInA mahasena nAmanA udyAnamAM padhAryA. tyAM samavasaraNamAM besI prabhu dezanA ApI rahyA hatA, ane nagarImAM saparivAra zrI idrabhUti Adi brAhmaNa yajJakriyA karI rahyA hatA, tyAre idrabhUtine, AkAza mArge AvatA devenA nimitte, sarvattA prabhu zrI mahAvIrano paricaya thayo. te prabhunI pAse game tyAre prabhue tene pUchayuM, "he. IdrabhUti ! tamane "jIve che ke nahi " A bAbatano sadeha che." prabhunuM A vacana sAMbhaLIne indrabhUtine Azcarya thayuM ane sAthe sAthe prabhunA sarvapaNAnI khAtrI thaI. vedavAkyano IMdrabhUti je anucita artha karatA hatA tene prabhue, upayoga dharmanI apekSAe, satya artha samajAvyo eTale saMdeha dUra thatAM, temaNe paccAsa varSa pUrA thayA bAda ekAvanamAM varSe, vaizAkha sudI agIyArasanA divase pUrva bhAgamAM saMyama grahaNa karyuM.1 (bAkInA 10 brAhmaNoe paNa te ja divase pitAne saMzaya dUra thAtAM indrabhUtijInI mAphaka dIkSA grahaNa karI.) gaNadharapada ane cAra jJAnanI prApti: ahIM e dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke, pitAne saMdeha dUra thatAM zrI idrabhUti AdinI miyA pariNati paNa dUra thaI ane samyakatvanI parigati prApta thaI. prabhue lAyaka jANI temane gaNadhara padavI ApI ane vAsakSepa karyo, eTale e ja vakhate teo badhA samyagdarzana uparAMta cAra jJAna (mati, kRti, avadha ane mana:paryava) ne dhAraka banyA. kharekhara, prabhunA vAsakSepano prabhAva alokika hoya che. thoDA ja vakhata pahelAM jeone samajJAnanI gaMdha paNa na hatI, jeo mithyAjJAnarUpI kAdavamAM khUtelA hatA ane tethI jeo prabhune " IjAliyo" vagere vagere zabdo kahetA hatA, teo thoDA ja vakhatamAM AvA jJAnI banyA ane ucca koTImAM mUkAyA. kharekhara, puruSe. samAgama apUrva lAbhakAraka hoya che ! astu. tIrthakarapada ane gaNadharapadane raMka vicAraH tIrthakara pada sivAyanA bIjA badhA padomAM gaNadharapada pradhAna che. aneka graMtho upara sarala TIkA banAvanAra ane sarasvatInA varadAnavALA AcArya malayagirijI mahArAje paMcasaMgrahamAM kahyuM che ke--kaSAyanI maMdatAvALA ane samyagdarzana sahita evA je che, 1 gaNadharavAdanuM vivecana svataMtra lekharUpe ApavAno vicAra hovAthI ahIM ApyuM nathI. 2. A sUrijInA caritrane mATe juo-mAstara maMgaladAsanI chapAvelI karmaprakRtinI prastAvanA For Private And Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 agiyAra gaNudhare Azcarya che ke-mahAdedIpyamAna, zrI tIrthakaranA dharmarUpI dIvo hayAta chatAM meharUpa timirathI DhaMkAyelA netravALA A bicArA saMsAri jI aneka kaSAyAdi svarUpa kAMTAothI bharelA saMsAramAM AthaDe che, evI bhAva dayAthI prerAIne sarva jIvone uddhAravAne prayatna kare che, teo tIrthakara nAmakarma bAMdhe che. ane svajanavagano uddhAra karavAnI bhAvanA bhAvanAra cha gaNadhara padane pAme che. mahApuNyazAli jIvo ja A sthitine pAmI zake che, tethI temanI rUpasaMpadA paNa Itara jIvo karatAM viziSTa hoya che. yAvat AhAraka zarIranA rUpa sauMdaryathI paNa gaNadharadevenuM rUpa adhika hoya che. zakti, guNe, tapa ane gurubhaktiH sarva gaNadharomAM zrI gautama gaNadhara mahAprabhAvazAli gaNAya che, kAraNa ke teozrI aneka svAbhAvika labdhionA nidhAna hatA. sAthe sAthe teo nirabhimAna paNa teTalA ja hatA, te AnaMda zrAvakanA avadhijJAnanI bAbatamAM potAnI bhUla jaNAtA temaNe tene "micchAmi dukkaDa' dIdhe te uparathI jANI zakAya che. AvI UMcI hade pahoMcyA chatAM teono gurubhaktimAM apUrva prema hato. gunI AjJA pramANe vartavAmAM teo AnaMda anubhavatA hatA ane kharI meTAI paNa temAMja samajatA hatA. vastutattvane niSTaka nirNaya melavavA sAthe, bIjAone bodha pamADavA mATe ane ziSyane zraddhA guNa vadhAravA mATe paNa zrIgautama mahArAje vAraMvAra bhagavAnane aneka prazno pUchyA che ane tethI ja zrI bhagavatIsUtramAM 36 hajAra vAra zrI gautama mahArAjanuM nAma Ave che. AvA prakAranI prazailIne apUrva bodhadAyaka jANIne zrI zyAmAcArya bhagavaMta zrI prajJApanA satramAM paNa te relI kAyama rAkhI che. agAhArapadanI vAnakI ane nikAcita karmone toDavAnuM apUrva sAdhana kSamApradhAna tapazcaryA che, ema samajIne, zrIgautamasvAmI charUne pAraNe chaThTha karatA hatA. chatAM teonuM zarIra mahAtejasvi dekhAtuM hatuM. kevaLajJAnanI prAptinI zaMkA ane tenuM nivAraNaH pRSacaMpAnagarInA zAla ane mahAzAla nAmanA rAjaputroe, prabhunI dezanAthI vairAgya pAmI pitAnA bhANeja gAMgilane rAjya sepI, dIkSA grahaNa karI. teo agiyAra aMge bhaNyA ane gItArtha banyA. pachI gAMgalakumAradine pratibadha karavA mATe, prabhunI AjJA laI gautamasvAmInI sAthe te baMne (zAla-mahAzAla) pRSacaMpAnagarImAM padhAryA. tyAM gAMgilarAjAe gaNadhara zrI gautama mahArAjanI dezanA sAMbhaLI, vairAgya pAmI, svaputrane rAjya soMpI, mAtA-pitA sahita, gautamasvAmInI pAse dIkSA grahaNa karI. pachI saparivAra gautamasvAmI-prabhuvIranI pAse AvavA ravAnA thayA. tyAM rastAmAM sAla ane mahAsAlane potAnA bena, banevI AdinA guNonI anumodanA karatA pakaaiNimAM kevaLajJAna thayuM. A bIne, prabhu zrI vIranI pAse AvyA bAda prabhuzrInA kahevAthI jyAre zrI gautama mahArAje jANuM tyAre teo vicAra karavA lAgyA ke zuM mane kevaLajJAna nahi thAya ? A vAtano khulAso devoe karyo ke Aje ja prabhue pharamAvyuM che ke " je bhavya jIva svalaMbdhi vaDe aSTApada parvata upara jaI jinezvarone vaMdana kare te AtmA te ja bhave siddhi pada pAme." e sAMbhaLIne teo prabhunI AjJA laI cAraNalabdhithI For Private And Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrI jana satya prakAza kArtika vAyu jevA vege aSTApada parvata upara caDhI, tIrtha vaMdanA karI, azoka vRkSanI nIce beThA! tyAM vaizramaNa Adi devane saMsAranI vicitratA garbhita dezane saMbhaLAvI. chevaTe vaizramaNane zaMkAzIla jANIne puMDarIka ane kaMDarIkanuM daSTAMta kahI tene niHsaMdeha banAve, paMdarase tApane dIkSA, bhajana ane kevaLajJAna - rAta tyAM rahI teo savAre nIce utaravAnI taiyArI karatA hatA tyAre nIce, pUrve AvelA paMdarase tApasa, gautamasvAmInI (caDhatI vakhatanI) apUrva zakti joIne Azcarya pAmIne 'teo utaraze tyAre temanA ziSya thaIzuM', AvA IrAdAthI temanI rAha joI rahyA hatA. eTale jyAre gautamasvAmIne AvelA joyA tyAre teoe dIkSAnI mAgaNI karI. gautamasvAmIe badhA tApasene dIkSA ApI. pachI badhA prabhunI pAse javA cAlyA. vacamAM eka gAma AvyuM tyAM zrI gautamasvAmIe akSI zu-mahAnasI labdhinA prabhAve thoDI khIra chatAM tene tRpta karI, sarvane vismaya pamADaDyA. e paMdaraso tApasImAMthI pAMcasone jamatAM, pAMcasone prabhunI prAtihAryAdi Rddhi jotAM ane pAMcaso tApane prabhunAM dUrathI darzana thatAMnI sAthe ja kevalajJAna prakaTa thayuM, A vAtanI zrI gautamasvAmIne khabara na hovAthI temaNe tApasIne kahyuM ke, prabhune vaMdana kare? eTale mahAvIradeve kahyuM, "he gautama, A sarva kavali che, tethI vaMdana karavAnuM na kahevAya!' ema sAMbhaLI tarata ja zrI gautama mahArAje kevali tApasane khamAvyA. dhanya che, zrI gautama devanA namratAnA guNane. karIne kevalajJAnanI prAptinI zaMkA ane tenuM samAdhAnaH A avasare pharI zrI gautama mahArAje vicAryuM ke-"jarUra huM A bhavamAM muktimAM jaIza nahi. kAraNa ke meM jeone dIkSA ApI teo kevalajJAna pAmyA ane huM na pAmyo." eTale prabhue pUchayuM-"he gautama ! tIrthakaronuM vaca sAcuM ke devanuM vacana sAcuM?" A praznane zrI gautame vinayathI javAba Apyo : " nakakI tIrthakaranuM vacana satya che." prabhue gautamane AzvAsana pamADavA mATe vadhumAM kahyuM ke- "he gautama, Ama adhIratA karIza nahi. lAMbA kALanA paricayathI tane mArI upara daDha rAga che, te dUra thatAM ja tane kevalajJAna thaze!" gautamasvAmIne AthI zAMti thaI! A pramANe zrI gautama mahArAjA mahAvIradevanI pAse, bahu dUra nahi ane bahu pAse nahi tema ubhaDaka page vinayapUrvaka besatA hatA, ane dharmadhyAna zukaladhyAna rUpi kedAne prApta thayelA pAMca ikine ane manane sthira rAkhatA hatA. temaja saMyama ane tapa vaDe AtmAne nirmala banAvI rahyA hatA. gautama gotramAM janmelA, sAta hAthanI kAyA vALA, samacaturansa saMsthAnanA dhAraka ane vajaRSabhanArA saMghayaNavALA zrI gautama svAmI mahAtapasvI, ghera brahmacaryanuM pAlaka ane saMkSipta tema ja vipula tejalezyAne dhAraNa karanArA hatA. vaLI teo cauda pUrvanA jJAtA, cAra jJAnanA dhAraka ane sarvAkSara saMyogonA jANakAra hatA. chatAM temane jyAre jyAre jijJAsArUpa saMzaya thAya, tyAre tyAre vinayapUrvaka kayA kAraNothI kayuM karma baMdhAya ? karmathI mukta thavAno zo upAya ? temaja "mALe vaDhava" vagerenA mahAvIra prabhune prazno pUchI tene khulAse meLavatA hatA. 1. upadeza pAsAdamAM A bAna che. For Private And Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agiyAra gaNadhare prabhune prazno pUchavAne hetuH A prasaMge e zaMkA thAya che ke-zrI gautamasvAmI to dvAdazAMgInA racanAra ane cAra jJAnanA dhAraka hovAthI sarvajJa jevA hatA, te pachI prabhune teo zrI prazno pUche ema kema bane? AnA uttaramAM -TIkAkAra bhagavaMta jaNAve che ke-(1) udayamAM vartAtA evA jJAnAvaraNIyAdi karmonA pratApe kvasthane anupayoga bhAva hoya che tethI, (2)-jANatA chatAM pitAnA jJAnanA saMvAda mATe, (3)-bIjAone zaidha pamADavA mATe, (4) ziSyone gurU-vacana upara dRDha zraddhA thAya evA IrAdAthI athavA (5) sUtra-racanAnI vidhi sAcavavA mATe, ema pAMcamanA keI paNa kAraNathI gautama mahArAjA prabhune prazna pUchatA hatA. kezigaNadhara sAthe prasaMga: zrI gautamasvAmImAM apUrva vinaya guNa vasyo hato, tenI khAtarIne mATe kezigaNadhara mahArAjAno prasaMga sAkSI pUre che. trevIsamAM tIrthakara zrI pArzvanAtha bhagavAnanI paraMparAmAM thayelA, traNa jJAnanA dhAraka, mahAdhuraMdhara, zrI kezigaNadhara mahArAjA ane zrI gautama mahArAjA eka vakhata zrAvastI nagarImAM padhAryA. zrI kezigaNadhara tinduka vanamAM padhAryA ane zrI gautama gaNadhara koSTaka nAmanA udyAnamAM padhAryA. eTale je kulanuM mAna sAcavIne vinaya nidhAna zrI gautama mahArAja kezigaNadharane malavA padhAryA. zrI kezi mahArAje temanuM gya sanmAna sAcavyuM. mAMhomAMhe ekabIjAe sukhazAtAnA samAcAra pUchA. ane baMne pratijya puruSa ghaNuM ja khUzI thayA. avasara joIne zrI gautama gaNadhare kezigaNadharanA, mahAvratanI saMkhyA, yelaka acelaka dharma ItyAdi bAbatonA tamAma praznone zAMti pUrvaka, mIThI bhASAmAM uttara ApyA. je sAMbhaLI zrI kezigaNadhara gaNA khuzI thayA. devAdinI sabhAne paNa A vAta sAMbhaLI ghaNe ja AnaMda thayo. pachI zrI kezigaNadhare "Apa zrI mahAjJAnI ane gAMbhIryAdi guNaratnonA samudra cho', ema tavIne zrI gautama mahArAjanI pAse paMca mahAvrata-dharma aMgIkAra karyo. A prasaMgamAMthI bodha e maLe che ke - saralatA ane kadAgraharahita svabhAva e be mukhya guNothI moTAI maLe che. moTA purUSonA zuddha vartananI chApa ziSyAdi upara avazya paDe che. vaDIlone sadavartanamAM bhAvi ivenuM cakkasa hita samAyeluM hoya che. dvAdazAMgInI racanA : pUrve kahyA pramANe cauda vidyAnA pAragAmI, kSAyopathamika samyagadarzanavALA zrI gautama mahArAja (Adi 11 gaNadhara) dvAdazAMgIne racanAra hatA. teo prabhu zrI vIrane khamAsamaNuM daIne pUchatA ke "bhayavaM! tatta kaheha!" he bhagavana tatvane kahA ! ema traNa vAra pUchavAthI anukrame prabhue tripadI jaNAvI-jene AdhAre gaNadhara mahArAje bIjabuddhithI dvAdazAMgInI racanA karI. jema eka puruSa jhADa upara caDI phUlo bhegAM karI nIce nAMkhe, te phUlone mAlI vastramAM jhIlI tenI mAlA banAve che, tema sarvajJa prabhu zrI mahAvIre kevalajJAnarUpI jhADa upara caDI, anekArtha-rahasya-garbhita dezanA dvArA vacanarUpi phUlo varyA ane te phUlene vaNIne yathArtha svarUpe-bIjabuddhi Adi aneka labdinA dhAraka zrI gautama (Adi 11 gaNadhara) mahArAje AcArAMgAdi sutro rUpi mAlA guMthI. tethI ja kahyuM che ke-"1 mAsa bara, purva dhRti nA nikaLe" For Private And Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org kArtika zrI jaina satya prakAza zrutakevali Adi sthavira bhagavaMtoe te aMgenuM spaSTIkaraNa karavA zrI upAMgAdinI racanA karI. [A prasaMge e samajavuM joIe ke-dUdhamAM jema ghI raheluM che ane tene vicakSaNa puruSa juduM karI zake che, ema aMgasUtro dUdha jevAM che ane niryukti Adi ghI samAna che. caturdaza pUrvadhara zrI bhadrabAhusvAmI Adi mahApuruSoe te te aMga sUtrAdinI sAthe abhinna svarUpe rahelA zrI niryukti Adine judA gaThavyA, ema zrI bhagavatajImAM kahela "mo' ItyAdi gAthAnA vacanathI jANI zakAya che.] prAcIna kALamAM A AgamarUpa gaNAtAM sUtronA dareka padanuM cAre anugagarbhita vyAkhyAna karavAmAM AvatuM hatuM. pachI avasarpiNInA duSamakAlanA prabhAve jIvonA buddhi Adi guNa ghaTatA hovAthI te te anugAmAM thatI guMcavaNa Adi hetuone dhyAnamAM laIne, pUjya zrI Arya rakSitasUri mahArAje te cAre anurogone pratyeka sUtromAM judA judA vaheMcyA. tyArathI te te sutronuM vyAkhyAna te te anuyegane AzrayIne ja karavAmAM gaurava manAya che. pUjya zrI gautama mahArAja (Adi 11 gadhara) sarva labdhi-nidhAna hatA. guNapracayika zaktine labdhi kahevAmAM Ave che. te labdhionAM svarUpa sAthe nAme TUMkAmAM A pramANe jANavA buddhilabdhinA 18 bhedo 1. kevalajJAnalabdhi-AnAthI lokAlokamAM rahelA dravyAdi jaNAya. 2. manaH paryAvajJAnalabdhi--AnA pratApe mananA bhAva (vicAra) jaNAya. 3. avadhijJAna-AthI AtmA, rUpi dravyonuM jJAna meLavI zake. 4. bIjabuddhi-AnAthI pUjya zrI gaNadharAdi mahAtmAo sUtrane eka artha sAMbhaLe, topaNa buddhibalathI-bhaNyA vagara ghaNuM artho karavAne samartha thAya, AkhA graMthanuM rahasya samajI jAya, ane sUtraracanA karI zake. 5. kekabuddhi-jema koThAranI aMdara raheluM dhAnya vikharAya nahi, tema A labdhivALA mahAtmAo bhaNeluM bhUle nahi. 6. padAnusAri gIlabdhi-AthI jene abhyAsa karyo nathI, tathA je sAMbhaLavAmAM paNa AvyuM nathI evA sUtranuM eka pada sAMbhaLIne te sUtranA pahelA padathI mAMDIne chellA pada sudhInuM jJAna dharAve. (AnA traNa bheda che 1. anuzrotapadAnusAriNI, 2. pratizrota padAnusAriNI ane 3. ubhayapadAnusAriNI.) 7. saMnnizrotolabdhi-A labdhinA prabhAve sparzanAdi pAMce iniA viSayane kaI paNa idriyathI jANI zakAya. jema AMkhathI vastunuM rUpa jevAya, tema A labdhivALA mahAtmAo game te indriyathI padArthanuM rUpa joI zake. ema zabdAdi cAremAM paNa samajavuM. 8. dUrasvAdana sAmarthya-jethI dUra rahelI vastuno svAda jaNAya. 9. dUrasparzana sAmarthya-jethI dUra rahelI vastunA sparzanuM jJAna thAya. 10. dUradarzana sAmarthya-jethI dUranI vastu paNa joI zakAya. 11. dUraghANa sAmartha-jethI dUra rahelI vastunA gaMdhanuM jJAna thAya. 12. dUrazravaNa sAmarthya - jethI cheTene zabda saMbhaLAya. 13. daza vipaNuM-AthI daza pUrvenuM jJAna meLavI zakAya. For Private And Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1993 www.kobatirth.org agiyAra gaNadharo 195 (A labdhivALAne nizcaye samyagdarzana heAya che. meM sAkSipADe. "vasa sa ca ,, abhinne niyamA sammaMtu sesa bhayaNA " ) 14. caturApUrvipa ---AthI vizAla tattva mAMtrAdi garbhita 14 pUrvInuM jJAna meLavI zakAya. 11, aSTAMgamahAnimittakauzalya---AthI judA judA nimitto dvArA zubhAzubhano cokkasa nirNaya karI zakAya. 16. prattAzramaNapaNuM--jema caudapUrvI arthanI prarUpaNA kare tema A labdhivALA viziSTa buddhinA prabhAve arthanI prarUpaNA karI zake. 17. pratyeka yuddhapaNuM ane 18. vAdipaNuM, kriyAviSayaka labdhinA be prakAra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1, cAraNapaNuM ane 2. AkazagAmipaNuM'. temAM cAraNabdhinA jaMdhAcAraNu ane vidyAcaraNa evA e bheda kahyA che. jaMdhAcAraNa------A labdhinA prabhAve sUryanAM kiraNeAnI nizrAe eka ja utpAte (kulaMge) teramA rucakavaradvIpa sudhI tirthro (vAMkI) gati karI zakAya. ane umAM merupa ta upara javA cAhe tyAre eka ja utpAne paDakavana para jAya, ane pAchA phare tyAre tevI ja rIte eka ja utpAte nandanavanamAM Ave ane khIjA utpAte svasthAte Ave. vidyAcAraNa--i -- vidyAcaraNa munIzvarA naMdIzvaradvIpa sudhI sUryanAM kiraNa AdinA AlaMbanathI jaI zake che. teo e utpAte rucakrIpe jAya ane pAchA pharatA eka ja utpAte svasthAte AvavA samartha thAya che. ane urdhvagati kare tyAre merutI upara jatAM, pahelA utpAte naMdanavanamAM ane khInna utpAte paMDakavanamAM jAya. tyAM caityavaMdanAdi karI pAchA kare, tyAre eka ja utpAte sthAne AvI zake! prazna - jaMghAcAraNane pAchA pharatAM vadhAre vakhata lAge tenuM zuM kAraNa ? uttara - ja dhAcaraNu muniene pAchA karatAM labdhitI echArAsabhave che mATe vadhAre vakhata lAge che. jAnA annathI te gati kare che. pAchA pharatAM, javAnA parizramane laI te paNa tema sabhave che. ane vidyAcAraNa muniete tema nathI. teo te vidyAnA bhale gati-Agati kare che.] AkAzagamanadhi -- AthI pa"kAsane beThA beThA athavA kAyeAtsargAdi svarUpe, paga upADayA vinA, adara AkAzamAM cAlI zakAya. enA jalayArAdi khIjA paNa aneka bhaMThe samajavA, vaikriyalabdhinA A pramANe aneka bhedo cheH aNimA, laghimA, girA, mahimA, prApti, prAkAmya, Izitva, vazitva vagere. tapeAladhinA ugratapasyAdhi vagere sAte bhedo che. aLalidha--1, maneAbalipaNuM, 2. vacanabalikhaNuM ane 3. kAyabalipaNu'ema alaladhi traNa prakAre jANavI. 3. auSadhilabdhinA 8 bhede| - 1. AmauSadhilabdhi, 2. kheloSadhilabdhi, jallauSadhilabdhi, 4. malauSadhilabdhi, pa, vimuDaudhilabdhi, 6. sarvotra dhalabdhi, cha. AsIviSAdhi ane 8. dRSTiviSalabdhi, For Private And Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 291 www.kobatirth.org zrI jaina satya prakAza phAti ka rasalabdhinA kSIrAzrava, mAthava, amRtAtra, dhRtAthava vagere bhedo samajavA, kSetralabdhinA e bheda --1. akSINamahAnasIlabdha ane 2. akSINamahAlayavadhi, zrI gautama mahArAjAne akSINamahAnasIlidha paNa hatI. A labdhinA prabhAve temaNe gheADI khIrathI paNa 1500 tApaseAne jamADayA hatA, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hAlika kheDutanA prasaga, pUrva saMskArInuM prAbalya : prAra'lamAM kahyA pramANe zrI gautama mahArAje je siMhane maratI vakhate navakAramaMtra saMbhaLAvI AzvAsana ApyuM hatuM, te siMha marIne atyAre kheDUta thayA hatA. tene joI te prabhu zrI vIre kevalajJAnathI jANyuM ke -- - he ke me tripRSTavAsudevanA bhavamAM Ave mArela hAvAthI mArI upara tene dveSa che, te paNa tene huM uddhAra karuM. eTale prabhue gautama gaNadharane kahyuM ke " he vatsa A sAme khetaramAM kheDa karatA kheDutane pratidha karavA jA!" eTale gautamasvAmIe tyAM jaI tene upadeza ApyA ane tene dIkSA dIdhI. pachI tene sAthe laI te zrI gautama gaNadhara prabhunI pAse AvyA. prabhune jotAMnI sAthe ja dveSa jAgavAthI veSa mUkIne te kheDuta cAlyeA gaye. ahIM saMskAratA siddhAMta samajavA jevA che. jevA sa`skAra A bhavamAM paDayA hoya tevA saMskArane laI ne jIva bhavAMtaramAM jAya che. pAchalA bhavamAM saMyamAdritI ArAdhanAnA ucca saMskArane pratApe ja zrI vasvAmI Adi mahApusjAne nAnI uMmaramAM paNa sayama-sAdhanAne uttama avasara maLyA hatA. sAthe sAthe e paNa yAda rAkhavuM joie pAchalA bhavamAM kharA" sa`skArA paDA haiAya te tevA ja sa`skArane bhavAMtaramAM anubhava thAya che. hAlakanA pUrva sauMskArAe jora mAryuM. ane te prazna vIrane joine sayama cheADIne nAsI gaye|. ke zrI vIranirvANa ane kevaLajJAnanI prApti: 66 zrI gautama mahArAje pacAsa varSatI uMmara vityA bAda ekAvanamAM varSa, dIkSA grahaNa karIne trauza varSa sudhI eTale 80 varSanI uMmara thai tyAM sudhI chadmasthabhAve prabhu zrI vIranI sevA karI ane AtmAne nirmala karyA, 81 mA varSanA prAraMbhamAM temane kevaLajJAna pragaTa thayuM, te prasa'ga A pramANe cheH peAtAnA nirvANa samaya najIka jANIne prabhu mahAvIradeve, gautamanA mArI upara atyanta rAga che. mATe mArAthI dUra haze teA ja tene kevalajJAna thaze ", ema vicArIne zrI gautamane najIkanA kAika gAmamAM rahetA devazarmA nAmanA brAhmaNane pratimAdha karavA javAnI AjJA pharamAvI, te pramANe tyAM jaI tene pratidha pamADI pAcha karatAM rastAmAM temaNe, prabhunA paMcama-nirvANa-kalyANaka mATe AvelA devAnA kahevAthI, prabhu zrI mahAvIranA nirvANunA samAcAra jANyA temane asahya kheda thayA. ane te stabdha thai gayA. ane te khinna hRdaye mahAvIra " ' mahAvIra ' zabdane mATe svare jApa karavA lAgyA. khelatAM khelatAM kaMTha ane tALu sukAvA lAgyAM. eTale cheva2 ekale 'vI' zabda khelavA lAgyA. pote dvAdazAMgInA jANakAra heAvAthI 'vI' zabdathI zaru thatA, aneka stuti-sUcaka zabdo temane yAda AvyA. chevaTe vItarAga zabdanI vicAraNA karatAM temaNe jANyuM ke * prazasta sneha paNa mekSa pAmavAmAM vighnakartA che, ema jANI zrI gautama mahArAjA vicAravA lAgyA ke * kharekhara huM bhUla karU chuM. "" k " vIr " vIra 'ema ja - prabhu te vItarAga che. For Private And Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agiyAra gaNadhare 287 emane mArI upara rAga hoya ja zeno ? kharekhara, huM ja mehamAM paDavyo chuM - mArA A ekapakSI snehane dhikkAra che. huM ekaluM . mAruM koI nathI, tema huM kAIno nathI; ema vairAgya bhAvanA bhAvavA pUrvaka kSAyikasabhyadRSTivALA zrI gautamasvAmI Aso vada amAsanI pAchalI rAte - dhAnAntarIya samaye lokAlokaprakAzaka kevalajJAna pAmyA. vyAjabI che ke - mokSa mArgamAM pravartelA bhavya jIvone vajanI sAMkaLa samAna kAI paNa hoya to te eka khela che. savAre idrAdika devoe kevalajJAnane mahimA karyo. anazana ane nirvANanI prApti pachI bAra varSo sudhI jagata-talanI upara vicarI, zrI gautamadeva, aMtima samaye zrI rAjagRha nagaranI bahAranA vaibhAragiri parvatanI upara AvyA ane tyAM pAdapo pagamana anazanamAM eka mahinAnA upavAsa karI, sudharmArAmIne gaNa soMpIne, hara varSanuM AyuSya ane bAkInAM cAre aghAtI karmono kSaya karI, akSaya-avyAbAdha sukhamaya muktipadane pAmyA ! vartamAna covIzInA covIza tIrthakaronA badhA gaNadharomAM zrI gautama gaNadhara mahAprabhAvazAlI gaNAya che. temanA kSamA, namratA, saralatA, ladhisaMpannatA Adi aneka guNothI AkarSAIne zrI saMgha, divALInA divase copaDAmAM, zAradA pUjana karatI vakhate "zrI gautamasvAmInI labdhi hejo" ema lakhe che, ane kArtika suda ekamanA divase savAramAM temanAM stotra-rAsa vagere sAMbhaLe che. evA guru gautama sonuM zreya kare! 2. agnibhUti gaNudhara. magadha dezanA gebara gAmamAM gautama gotranA vasubhUti brAhmaNa ane pRthvI mAtAnA putra zrI agnibhUtino janma vRSabharAzi ane kRttikA nakSatramAM thayo hate. te mahAbuddhizAlI hovAthI moTI uMmare coda vidyAnA pAragAmI banyo karma che ke nahi,' A saMzaya dUra karIne prabhu zrI mahAvIra deve temane temanA pAMcaso ziSyo sAthe, 47 mAM varSanI zaruAtamAM vaizAkha suda agiyArase dIkSA ApI ane gaNadhara pade sthApyA, tripadI sAMbhaLIne agiyAra aMgenI racanA karavAmAM samartha ane caturtAnI evA zrI agnibhUti mahArAja chadmasthapaNAmAM 12 varSa rahyA. eTale 18 varSa vItyA bAda pa9 mA varSanI zarUAtamAM teo kevalajJAna pAmyA. 16 varSa sudhI keliparyAya ArAdhI, 74 varSanuM saMpUrNAyu puruM karI, vaibhAragiri upara pAdapapagamana aNuzaNa karavA pUrvaka mAsa paNa karI, teo nirvANa pAmyA. temanA saMghayaNa, deha, rUpa vagerenI bInA zrI iMdrabhUtijInA caritra pramANe samajavI. 3. zrI vAyubhUti gaNadhara. trIjA gaNadhara mahArAja pahelA ane bIna gaNadharanA sagA bhAI thAya, tethI mAtA-pitAnAM nAma pUrvanI mAphaka jANavAM. temano janma tulA rAzimAM svAti nakSatramAM thayo hato. teo cauda vidyAnA pAragAmI banyA hatA. temane " A zarIra che te ja AtmA che ke zarIrathI alaga AtmA che," A saMzaya hatuM. prabhuzrI vIranA samAgamathI te saMdeha dUra thatAM 500 ziSyo sahita, pUrva kahelI tithie, 42 varSane gRhasthaparyAya vItyA bAda, temaNe prabhu pAse dIkSA lIdhI, 10 varSa chadmasthapaNAmAM rahI, 53 mAM varSanI For Private And Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI jaina satya prakAza - kArtika zarUAtamAM teo sarvajJa thayA. 18 varSa kevalapaNe vicarI 70 varSanuM sarvAyu pAlI prabhunI hayAtImAM teo nirvANa pAmyA. bAkInI bInA pUrvanI mAphaka jANavI. 4. zrI vyakata gaNadhara. A zI vyakta gaNadhara mahArAjA, kellAka gAmanA rahIza, bhAradvAjagotranA pitA dhanamitra ane mAtA vArUNInA putra hatA. temano janma makararAzi ane zravaNa nakSatramAM thayo hato. zrI idrabhUtijInI mAphaka 51mA varSanI zarUAtamAM pAMca (pRthvI Adi) bhUta che ke nahi"? A saMdeha dUra thatAM pa00 ziSyo sahita temaNe prabhu zrI vIranI pAse dIkSA grahaNa karI. zrI agnibhUtinI mAphaka 12 varSa pramANa chadmastha paryAya pAlI- 62 varSanI uMmara vItyAbAda-63mA varSanI zarUAtamAM teo kevalajJAna pAmyA. trIjA gaNadharanI mAphaka 18 varSa sudhI kevalipaNe vicarI prabhu zrI vIranI hayAtImAM sarjAya 80 varSanuM pUrNa karI mukipada pAmyA hatA. bAkInI bInA pUrvanI jema jANavI. 5. zrI sudharmAsvAmI gaNadhare. A pAMcamAM gaNadhara sudharmAsvAmIjI kolalAka gAmanA rahIza, agnivezyAyana getramAM janmelA, pitAzrI dhanamitra vipra ane mAtAzrI saMddilAnA putra hatA. kanyA rAzi ane ( prabhu zrI vIranuM je janma nakSatra hatuM te) uttarAphAgunI nakSatramAM temane janma thayo hato. kuzAgra buddhinA prabhAva teo cauda vidyAnA pAraMgata thayA. temane evo saMzaya hato ke "je prANI jevo A bhavamAM hoya, te ja te ( prANI) parabhavamAM thAya che ke bIjA svarUpe ? " prabhu zrI vIre A saMzaya dUra karyo, jethI temaNe paNa pahelA ane cothA gaNadharanI mAphaka ekAvanamAM varSanI rAAtamAM prabhunI pAse dIkSA lIdhI. A zrI sudharmAsvAmInI bAbatamAM zrI zatruMjaya mahAmyamAM kahyuM che ke --AdIzvara bhagavaMtanI AjJAthI zrI puMDarIka gaNadhare savAlAkha lokapramANu zrI zatruMjaya mahAmya banAvyuM hatuM. te ghaNuM vizAla hovAthI alpa vita-buddhivALA jIvonA upakArane mATe prabhu zrI mahAvIradevanI AjJAthI gacchanAyaka zrI sudharmAsvAmI gaNadhare tene TuMkuM karIne 24 hajAra loka pramANu banAvyuM. tyArabAda kAlAntare zIlAditya rAjanI vinaMtI dhyAnamAM laIne AcArya zrI dhanezvarasUrijI mahArAje tethI paNa nAnuM zatruMjaya mahAbhya banAvyuM. sudharmAsvAmIjI mahArAja pahelA udayanA 20 AcAryomAM mukhya yugapradhAna thayA. yugapradhAna mahApuruSe (prAyaH) ekAvatAra hoya che. temaNe 42 varSa (bIjA daze gaNadharo karatAM adhika samaya) sudhI chagharathapaNuM bhegavyuM. temAM teo 30 varSa sudhI prabhu vIranI sevAmAM rahyA ane 12 varSa sudhI zrI gautama mahArAjanI sevAmAM rahyA. 92 varSa vItyA bAda - 93 varSanI uMmare teo kevalajJAna pAmyA. 8 varSa sudhI kevalipaNe vicarI zrI jaMbUvAmI Adi ghaNA bhavya jIvone pratibadhI 100 varSanA AyuSya pUrNa thatAM vaibhAragirinI upara mAsika anazana karI, prabhu zrI vIranA nirvANathI 20 varSe, muktipada pAmyA. bAkInI bInA pUrvanI mAphaka jANavI. 1. prabhu zrI mahAvIre - agiyAre ziSyane gaNadhara pada detI vakhate bIna sarva karatAM dIrdhAyu hovAthI sudharmAsvAmIne gaNunI anujJA karI hatI. For Private And Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 agiyAra gaNadhare 6. zrI maMDita gaNadhara. chaThThA gaNadhara bI maMDita mahArAja, vAsika getranA, maurya gAmanA rahIza, vipa zrI dhanadeva ane mAtA zrI vijayadevAnA putra hatA. temane siMha rAzi ane madha nakSatramAM janma thayo hato. bahaspatine paNa te evA buddhivaMta hovAthI teo thoDA samayamAM cauda vidyAnA pAragAmI thayA. te hamezAM 350 ziSyone bhaNAvatA hatA. temane baMdha - mokSanI bAbatamAM saMdeha hatA, te prabhu vIre dUra karyo, tethI temaNe 54 mA varSanI zarUAtamAM prabhunI pAse dIkSA lIdhI. teo gaNadhara padamI pAmyA hatA ane dvAdazAMgInA racanAra hatA. teo zrI dhasthapaNAmAM 14 varSa sudhI rahyA. eTale - 68 mAM varSanI zarUAtamAM teo kevalajJAna pAmyA. kevalipaNe 16 varSa sudhI vicarI, 83 varSanuM sarvAyu pUrNa karI prabhunI hayAtImAM ja teo mukti padane pAmyA. bAkInI bIne pahelA gaNadharanI mAphaka samajI levI. 7. zrI mIryaputra gaNadhara. A maurya putra gaNadhara mahArAjA- kAzyapa gotranA mauryagAmavAsi, maurya brAhmaNanA putra hatA. temanI mAtAnuM nAma vijayadevA hatuM. teone janma vRSabha rAzimAM mRgazIra nakSatramAM thayuM hatuM. teo cauda vidyAnA pAragAmI hatA ane 350 ziSyanA adhyApaka hatA. temane "de che ke nahi" evo saMzaya hate. prabhu vIre te dUra karyo eTale 65 varSanI uMmare teo dIkSita banI gaNadhara banyA. sarva lablinidhAna evA teo zrI 14 varSa chadmasthapaNAmAM rahyA, eTale 78 varSa vItyA bAda 8 mA varSanI zarUAtamAM teo kevalajJAna pAmyA. 16 varSa sudhI kevali paNe vicarI sarvAyu (6pa-14+16 ) 95 varSanuM pUrNa karI prabhunI hayAtImAM zailezI avasthA anubhavIne teo nirvANapada pAmyA. bAkI bIne AgaLa pramANe samajavI. 8. zrI akapita gaNudhara. A AThamA gaNadhara mahArAja, gautamagetranA, pitA deva brAhmaNa ane mAtA jayaMtInA putra hatA. teone makararAzi, uttarASADhA nakSatramAM janma thayo hato. tIvra buddhinA prabhAve e darzananAM zAstra bhaNIne teo mahAsamartha vidvAna thayA. teo 300 ziSyone bhaNAvatA hatA. temano "nArakIo che ke nahi" A saMzaya prabhuzrI vIre dara karyo eTale temaNe prabhunI pAse 49 mAM varSanI zarUAtamAM dIkSA lIdhI, ane teo gaNadhara padavI pAmyA. 9 varSa chadmasthapaNe rahI teozrI 58 mAM varSanI zarUAtamAM kevalajJAna pAmyA. ra1 varSa sudhI dhyAnAtIta bhAve vicarI, ghaNuM bhavyane mekSa mArgane musAphara banAvI, sarvAyu (48+9+21) 78 varSanuM pUrNa karI paMcama gati (mekSa) ne pAmyA. bAkInI bInA zrI kribhUtijanI mAphaka jANavI. 9, zrI acalabrAtA gaNadhara. A zrI 9 mA gaNadhara mahArAja kolA (ayodhyA) nagarInA rahIza, hAritagotranA pitA zrI vasu brAhmaNa ane mAtA naMdAnA putra hatA. mithunarAzi ane mRgazIra nakSatramAM teo janmyA hatA. sAMkhya, bauddha darzanAdi sarva zAstronA teo pAragAmI banyA. For Private And Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - zrI jaina satya prakAza kArtika prabhu zrI mahAvAdevanA samAgamathI, 300 ziSyanA adhyApaka evA temane, "puNya-pApa che ke nahi" A saMzaya dUra thatAM, teo 47 mA varSanI zarUAtamAM dIkSA laI gaNadhara padavI pAmyA. 12 varSa chadmasthapaNAmAM rahI pa8 mA varSanI zarUAtamAM kevalajJAna pAmyA. 14 varSa sudhI kelipaNe vicarI sarvAyu 72 varSanuM pUrNa karI sanAtana zAMtimaya siddha padane pAmyA. bAkInI bInA prathama gaNadharanI mAphaka jANavI. 10. zrI metArya gaNadhara. A zrI dazamA gaNadhara dezAntargata tuMgikanAmanA gAmamAM rahenAra kauDinya gotranA pitAzrI datta brAhmaNa ane mAtAzrI varUNadevanA putra thAya. temanI janmarAzi meSa hatI. ane temanuM janma nakSatra - azvinI hatuM. teo mahAsamartha paMDita ane 300 ziSyonA adhyApaka hatA. temane "paraloka che ke nahi" A saMzaya hato. prabhu zrI vire te dUra karyo, eTale 37 varSanI uMmare teo dIkSA laI gaNadhara padavI pAmyA. 10 varSa chavAsthapaNAmAM rahI, jemAM varSanI zaruAtamAM teo kevalI thayA. teozrI 16 varSa kevalipaNe vicarI chevaTe (36+1+16) 22 varSanuM sarvAyu pUrNa karI janmarAdi upadravahita parama padane pAmyA. zeSa bInA prathama gaNadharanI mAphaka jANavI. 11. bAlasaMyamI zrI prabhAsa gaNadhara. rAjagRhI nagarImAM kauDinya gotramAM janmela zrI balanAmane brAhmaNa rahete hato. tene atibhadrA (atibalA) nAmanI strI hatI. temane tyAM karka rAzi ane puSya nakSatramAM eka putrano janma thayo. tenuM nAma "prabhAsa' pADyuM. te anukrame sarva zAstromAM niSNuta bane. A zrI prabhAsa brAhmaNa 300 ziSyonA adhyApaka hatA. temane "makSa che ke nahi' A saMzaya hato. te bhAvakarUNAnA bhaMDAra, bhagavaMta zrI mahAvIre yathArtha bInA samanavI dUra karyo, eTale prabhunI pAse 16 varSanI (bIna gaNadharo karatAM nAnI) uMmare dIkSA laI gaNadharapada pAmyA. 8 varSa chaghasthapaNAmAM rahI, 24 varSanI uMmara vItyA bAda 25 mA varSanI zarUAtamAM teo kevalajJAna pAmyA. 16 varSa sudhI kevaLI paNe vicarI savAyu 40 varSanuM pUrNa karI prabhunI dhyAtImAM ja teo AtmaramatArUpa mokSane pAmyA. upasaMhAra Avazyakatra, vividha-tArtha-kalpa vagere graMthone AdhAre A pramANe agiyAra gaNadharonI jIvanarekhA TuMkAmAM jaNAvI. dareka gaNadharanA sazake ane te darekanuM prabhue karela vivecana ane samAdhAna - garbhita vicAro alaga lekhamAM ApavA bhAvanA hevAthI. ahIM te saMbaMdhi TUMkamAM ja ullekha karyo che. A agiyAre gaNadharanA jIvananI bAbatamAM haju ghaNuM jaNAvavuM bAkI rahyuM che, je avasare jaNAvavA bhAvanA che. bhavya che prabhu zrI mahAvIranA apUrva bedhadAyaka muddAonuM ane zrI IdrabhUti mahArAja AdinA jIvananuM rahasya vicArI, pUjya puruSoe AcarelA pavitra paMthe cAlI avyAbAdha mekSa sukha pAme e ja hArdika bhAvanA ! For Private And Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjAe vistAreluM tattvajJAna lekhaka AcArya mahArAja zrImata sAgarAnaMdasUrijI. bhagavAna mahAvIranA mekSahetunI vilakSaNatA asadvartana paNa pratibaMdhaka jagatamAM koI paNa dharma koI paNa uddeza sivAya pravartate nathI, ane tethI sAmAnya rIte sarva Astika matAnA dharmo amuka uddezathI ja pravartelA che ane te badhA AstikAne mukhya uddeza je eka tarIke maLatuM Ave che, te bIje kaIja nahi paNa mekSaprAptine che. vaizeSika dravyAdi sAta padArthanA sAdhamya vaidhamyajJAnane jarUrI gaNAve che ane tenuM phaLa mokSa thAya ema mAne che. taiyAyika paNa pramANe, prameya Adi soLa padArthonA tattvajJAnane jarurI jaNAvI, tevA tatvajJAnathI mokSa thavAnuM mAne che. sAMkhya ke je kapilanA nAme oLakhAya che te prakRti Adi pacIza tane jANavAnuM jarUrI jaNAvI prakRti ane puruSanA svabhAvano bheda jANavAthI mela thAya ema mAne che. bauddho padArthone sAmAnya rIte prAthamika dRSTie kSaNika manAvI pachI paramArthathI nirAmyavAda dAkhala karI vAsanAnA nirodhane mekSa mAne che. vedAMtavAdIo AtmAne svata : zuddha svarUpavALA mAnIne satI, asatI ke sadasatI e traNamAMthI eke rUpe na kahI zakAya evI mAyAne vyAvahArika rItie baMdhana karanAra mAnI AtmAnA svarUpajJAnathI te vyavahArI baMdhanane nAza mAnI mekSa mAne che ane tethI ja teo bAramAM vA re layanuM zroto, maMtavya nizciAlitavya : ema jaNAvI AtmAnuM zravaNa, manana ane nididhyAsana tAtvika mekSano upAya che ema jaNAve che. matalaba e che ke zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjanA jainadharma sivAyanA Astika kahevAtA sarva mata mukhyatAe jJAnathI ja mokSa mAnanArA che, ane tethI cokhA zabdomAM ema kahIe te khoTuM nathI ke jinezvara bhagavAna mahAvIra mahArAja sivAyanA sarva bIjA Astika matavALAe saMsAranA kAraNa tarIke ane mokSane rokanAra tarIke kevaLa ajJAnane ja mAne che, paNa zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjA pitAnA jainadharmanA nIrUpaNamAM ekalA ajJAnane saMsAranA kAraNa tarIke ke mokSanA pratibaMdhaka tarIke na mAnatAM ajJAnanI sAthe asadvartanane paNa saMsAranA kAraNa tarIke ane mekSanA pratibaMdhaka tarIke mAne che, ane temAM paNa ajJAnanA AvavAmAM asaddavartanane ja mukhya kAraNa tarIke mAne che. koI paNa sadvartanavALo thaelo manuSya cirakALa ajJAnIpaNumAM raheto ja nathI, paNa bAhya indriyagrAhya padArtho For Private And Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 zrI jaina satya prakAza te zuM paNa idrithI na jANI zakAya evA atIndriya padArthone paNa jANI zake evuM uMcI hadanuM jJAna thatuM hoya topaNa je te vartanamAM ke vartananI IcchAmAM dAkhala na thayo hoya te tene kalpAne paNa mokSa thAya nahi ema jaNAvI, sadvartanane ja mekSanA sAdhana tarIke ka saMsArane rokanAra tarIke mukhyapada ApeluM che. bhagavAna mahAvIre jaNAvela jJAnanI viziSTatA: zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAje tAvika jJAna tene ja mAnyuM che ke je jJAna thayA pachI mana, vacana ane kAyAnI vartaNUkamAM azuddhi rahe nahi ane je je jage para mana, vacana, kAyAnI azuddhi che ane te azuddhine azuddhirUpe jANI TALavAnI icchA na heya to te jJAnane jJAnarUpe mAnavAnI paNa zramaNa bhagavAna mahAvIra nA pADe che. sadavartananA pakSakArenuM ja jJAna AzIrvAda: jagatamAM jema cora, luccA ane jugArIonI cAlAkI, buddhi, ane hoziyArI zApa samAna che, tevI rIte vartananA pakSamAM ke tenI uttamatAnI mAnyatAmAM dAkhala nahi thaelAonuM cAhe jeTaluM vyAvahArika jJAna hoya, paNa tene ajJAna ja mAne che, ane tevuM ajJAna tenA upAsakene ekalAne ja nahi, paNa tevA jJAnavALAne paNa bhavabramaNa karAvanAra che ema mAne che. mahAvIra mahArAjAe kahela mekSa kema thAya? jJAna ane vatananI sarakhI jaruraH ane A ja kAraNathI zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjA jenadharmathI dIkSita thanArane prathama naMbare e ja mAnavAnuM jarurI jaNAve che ke jJAnaviyAgyAM melaH arthAta upara jaNAvelA matamAM keTalAkae sAdhamya vaidhamya Adi jJAnamAtrathI mekSa mAnyo che, jyAre keTalAkoe kriyAmAtrathI mokSa mAnyo hoya, paNa jainadarzana nathI te ekalA jJAnamAtrathI mokSa mAnatuM ane nathI te ekalI kriyAmAtrathI mokSa mAnatuM, paNa jainamata jJAna ane kriyA baMnenA saMyogathI ja mekSa mAne che. jJAna ane kriyAne saMyoga kahIne teo ema jaNAve che ke je keTalAka matavALAo jJAna ane kriyA baMnene mokSanA upAya tarIke mAne che, paNa te jJAna ane kriyAmAM mokSa prApta karavAnI svataMtra zakti mAne chearthAt keTalAko jJAnavALA hoya ane kriyAvALA na hoya, te paNa teo jJAnanA prabhAvathI mekSe jaI zake ane tevI ja rIte keTalAka kriyAvALA hoya ane jJAnavALA na hoya to paNa te kriyAnA prabhAve me kSe jaI zake che; evI rIte jJAna ane kriyA baMnemAM je keTalAkoe mokSa devAnI svataMtra zakti mAnI che. tevI rIte jainadharma ekalA jJAnamAM ke ekalI kriyAmAM mokSa devAnI zakti mAnato nathI. vaLI keTalAka jJAna ane kriyA baMnene mekSa denAra tarIke svataMtra ne mAnatAM, jJAna-kriyA baMnenI sahacAritAthI mokSa thAya ema mAne che, paNa temAM keTalAka jJAnanI mukhyatA ane kriyAnI gauNatA hoya to paNa athavA kriyAnI mukhyatA ane jJAnanI goNatA hoya te paNa mokSa thavAnuM svIkAre che, tevI rIte A jainamata jJAna ane kriyA mAM judI judI mokSa devAnI zakti hoya te svIkAra karatA nathI, athavA to keTalIka vyaktimAM jJAna mukhya hoya ane kriyA gauNa hoya te paNa mokSa thAya ane keTalIka vyaktiomAM kriyA mukhya heya For Private And Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir = ====AkhyA bhagavAna mahAvIre viratAreluM tatvajJAna ke 03 ane jJAna gauNa hoya to paNa mokSa thAya evuM paNa svIkAratA nathI. ane A ja kAraNathI zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAje taravajJAnane pracAra karatAM 1. mukyuM , 2. hI haiye, rU. suce sI tetha, 4. sIDha suce che , A cAre prakArane niSedha karyo arthAta ekaluM jJAna e paNa zreSTha nahi, ekalI kriyA e paNa zreSTha nahi, kRtagauNa ane zIla mukhya e mArga paNa zreSTha nahi, temaja zIla gauNa ane zvata zreSTha e mArga paNa zreSTha nahi, eTale cAramAMthI eka paNa prakAre mokSane sAdhanAra nathI. zrata ane zIlanA bhAMga ane tenI samaja : AvI rIte A cAra prakArene vyartha jaNAvIne pote cAra prakAra evA kare che ke - (1) sadvartanane zreSTha jANe ane mAne chatAM sadvartana kare nahi, (2) savartanane sArI rIte Acare kharo paNa sadvartananuM svarUpa jANe ke mAne nahi. (3) sa6 vartananuM svarUpa yathAsthita tarIke jANe, mAne ane saMpUrNa rItie Acare ane (4) cothA bhAMgAmAM sa6 vartananA svarUpane jANe mAne paNa nahi ane sadvartanane Acare paNa nahi. AvA cAra prakAranA jainazAsanamAM paNa puruSa hoya che, paNa temAM mAtra mokSa meLavanAra je kaI hoya to te trIje bhAge ke jemAM saddavartanane jANavA, mAnavAnuM ane AcaravAnuM che, te bhAMgAvALo ja manuSya mekSa meLavI zake che. A uparathI cotho bhAge ke jemAM savartanane jANavA mAnavAnuM nathI, tema saddavartanane AdaravAnuM paNa nathI, tevA cothA bhAMgAmAM rahele manuSya mekSa na sAdhI zake ane te mekSane na sAdhavArUpa virAdhakapaNe ja tene hoya tema manAya temAM Azcarya ja nathI. abhimukha ane vimukhatArUpa ArAdhaka virAdhakatAnI samajaNa je ke pahelA bhAMgAmAM saddavartananuM AcaraNa nathI, paNa savartanane zreSTha tarIke jANe ane mAne che ane tethI sadvartananI uttamatA romeroma vasI jAya, to paNa te saddavartana karato nathI, mATe te kriyArahita hovAthI te kriyA aMzano virAdhaka che. evI ja rIte bIja bhAMgAmAM koI tevA mahApuruSanA samAgamathI ke anya koI paNa kAraNathI saddavartanane AcaranAro che, paNa sadvartananI zreSThatAne jANanAro mAnanAra nathI, tethI te mAtra aMzane ja AdhAraka che. AvI rIte ArAdhaka, virAdhaka, sarva ArAdhaka ane sarva virAdhakanA svarUpane yathAsthitapaNe samajanAra manuSya zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjanA tattvavijJAnanA vistArane samajatAM spaSTapaNe samajI zakaze ke zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAje jainadharmamAM jJAna ane kriyA e baMnene ekasarakhI rIte ja mukhya mArga tarIke gaNelA che ane tethI jaina zAstrakAra jJAna ane kriyA e baMnene jainadharmarUpI rathanA cakra tarIke mAne che. jJAna ane kriyAne rathanA cakanI upamA kema ? - e te jANItI vAta che ke rathanA be cakramAM eka cakra paNa na hoya te rathanI gati thAya nahi, tevI ja rIte keI paNa cakra moTuM, nAnuM hoya to paNa te rathanI gati bane nahi. evI ja rIte zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAje jainadharma AdaranArAone spaSTapaNe jaNAvI dIdhuM che ke je tamAre A jainadharmarUpI rathathI masapure pahoMcavuM For Private And Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org 304 zrI jaina satya prakAza katika hoya to tamAre A jainadharmarUpI rathanA jJAna ane sarvatanarUpI baMne cako rAkhavA ja joIze ane te paNa baMne camAM ekanI paNa mukhyatA ke gauNatA karavAAArAe moTA nAnApaNuM nahi karatAM, e samyagajJAna ane sadvartananA bane cakro sarakhAM ja rAkhavAM joIze. bhagavAna umAsvAti vAcakajInA mArganI zrotu apekSatA : je ke bhagavAn umAsvAti vAcakajInA vacana pramANe samyagdarzana, samyajJAna ane samyaphacAritra e traNa mokSano rasto che ema jaNAvAya che, paNa te bhagavAna umAsvAti vAcakajInuM sUtra anya matathI jainamatanI samAlocanAne aMge nathI, paNa jaina darzanamAM pravartelA bhavya jIvone metA mArgane jaNAvavA puratuM che, ane A ja kAraNathI temAM samyaphazabda joDavAnI jarUra paDI che. jJAna ane kriyAmAM "sabhya' zabda kema nathI? ane jJAnavAmagi mokSa : e satra mAtra Itara darzana ekalA jJAnathI, ekalI kriyAthI, jJAna ane kriyA baMnenI svataMtratAthI, jJAna mukhya ane kriyAnI gaNatAthI, kriyA mukhya ane jJAnanI gauNutAthI mokSa sadhAya che evuM je manAvatA hatA, te sthAne mAtra eTaluM ja jaNAvavAnuM hatuM ke jJAna ane kriyA baMnenI sarakhI mukhyatA hoya te ja mekSa thaI zake. evI viziSTatA jaNavavAnI hovAthI ja jJAnapiAmyAM mokSa: . e sUtramAM samyaphazabda joDavAnI jarUra rahI nahi, ane jyAre bhagavAna mahAvIra mahArAjanA vacanane sAcA mAne ane temanA kahevA pramANe padArthonI mAnyatA kare, tyAre mahAvIra mahArAjanA baMdhanuM jJAne letAM samyagdarzana ApoApa AvI ja jAya, ane jyAre samyagdarzana AvI gayuM ane tene AdhAre jJAna ane kriyAmAM pravRtti thaI gaI te pachI samyagdarzana, samyajJAna ane samyakyAritrarUpa bhagavAna umAsvAti vAcakajIne jaNAvela mekSamArga ApoApa siddha thaI gaye. arthAta bhagavAna umAsvAti vAcakajInuM vacana jainadarzanamAM dAkhala thaelA tarkanusArIone mATe che ane zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjanuM vacana chae darzanamAM rahelA jIvonA samudAyane uddezIne jainadarzananI viziSTatA jaNAvavA sAthe mokSanAM kAraNo jaNAvavALuM che. AvI rIte zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAje tattvavijJAnane vistAra karatAM mAtra mekSanA hetuonI ja Itara darzanathI viziSTatA jaNAvI che ema nahi, paNa khuda mekSanuM svarUpa paNa bIjA darzanakAroe je mAnyuM che, tenA karatAM ghaNuM ja uttama ane yukitayukta jaNAveluM che, mATe te mekSanA svarUpane vicAra karavo ghaNo jarurI che. taiyAyika-vaizeSikenA mokSanuM svarUpa: - dareka AstikavAdane mAnanArA dharmo mekSane mAnanArA che emAM matabheda che ja nahi, paNa te mokSanuM svarUpa judA judA rUpamAM mAne che, emAM keIthI ne pADI zakAze nahi. naiyAyika ane vaizeSika darzane je ke keTalIka bAbatamAM matabhedavALAM che, te paNa mekSanA svarUpanI bAbatamAM te baMnene matabheda nathI ane teo baMne mekSanA svarUpamAM evI rIte ekamata thAya che ke sukha, duHkha, IchA, dveSa, prayatna, buddhi, saMskAra, dharma For Private And Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 bhagavAna mahAvIre vistAreluM taravajJAna ane adharma e nava guNono sarvathA nAza thAya tenuM nAma ja mukita che. arthAta saMsAra cakramAM bhamatA ne Dagale ne pagale duHkha thAya che e vAtanI kAIthI nA kahI zakAya tevI nathI, mATe te duHkhano aMta na thAya tyAM sudhI mokSa na kahevAya ane tethI sarva darzananI mAphaka duHkhano nAza te taiyAyika-vaizeSiko mAne temAM aDacaNa nathI, paNa te naiyAyika ane vaizeSike sAMsArika duHkhanA nAzanI sAthe sarvathA sukhane paNa nAza ja thAya tene mekSa kahe che. AvI rIte sukhano nAza mAnIne mokSamAM sukhane aMza paNa nathI ema mAnavAthI ja koIka kavie vaizeSikanI mazkarI karI che ke --vara graMvAvane race, gvamamavAMchitama / natu vizeSa mut prArthagAma rAjana ! arthAta vaizevikAnA mata pramANe sarvathA sukhano nAza thAya te ja mukti che ema mAneluM hovAthI duniyAmAM jema deNadAranuM duHkha asahya hovA chatAM koI paNa akkalavALo manuSya daridratAne notaruM detA nathI, tevI rIte saMsAramAM duHkhanI bahulatA chatAM paNa je mokSamAM sarvathA sukhano abhAva ja mAnavAmAM Ave, to kavi jaNAve che ke-mane hara evA vRMdAvanamAM ziyALapaNuM ke je duniyAdArInI sthitithI jAnavaranI sthitinI apekSAe ane temAM paNa adhama jAnavarapaNuM hovAthI ziyALapaNuM sarvathA nakAmuM che to paNa te ziyALapaNAmAM pAMce iMdriyanA tathA mana, vacana, kAyAnA sthAna ane saMtAnanAM sukho che, mATe te sAruM gaNIne tene icchavA lAyaka jaNAve che ane te ziyALapaNAnI apekSAe vaizeSikamukitane upahAsa karatAM jaNAve che ke - vaizeSikanI mukita te koI paNa vakhate eTale bhUlecUka paNa huM IcchuM nahi. mekSanA sAdhanabhUta evA dharmamAM sukhanuM sthAna A eka upahAsa tarIke jaNAvelI vAtane, naiyAyika ane vaizeSikanI mAnelI muktinI adhamatA mATe sthAna na ApIe to paNa svAbhAvika rIte koI paNa mumukSuchava sukhanA nAzanI apekSAe dharmamAM pravartIvAvALo nahoya e spaSTa ja che. sAmAnya rIte dharmamAM pravartavAvALo paNa pApa ke je duHkhanuM kAraNa che, tene nAza Icche che ane dareka zAstromAM pApanA nAzane mATe ja dharmanAM anuSAne batAvelAM che. koI paNa zAstrakAre puNya ke je sukhanuM kAraNa che tenA nAzane mATe eka paNa dharmAnuSThAna kaheluM nathI. khuda raiyAyika ane vaizeSikoe paNa pitAnA matamAM vizva ane pApanA nAzane mATe ja prAyazcitta ane maMgalAdi mAnelAM che, paraMtu koI paNa sthAne teoe puNyanA nAzane mATe kaI paNa anudAna, prAyazcita ke maMgalAdi karavAnuM jaNAveluM nathI. sAmAnya rIte nItinI apekSAe dharmanuM je toDavura niHsaddhiH sa dhaM: ema dharmanuM lakSaNa jaNAvatAM AnuSaMgika phaLa tarIke paNa abhyadayane jaNAve che, paraMtu keI paNa nItizAstrakAre abyudaya ke sukhanA nAzanuM kAraNa dharma hoya ema jaNAveluM ja nathI. karmanAzA nadInA jalasparzanI aniSTatA kema? vaLI vaizeSikAe karmanAzA nAmanI nadI che je kAzI ane magadhadezanI vacce AvelI che, tenA jalanA sparzamAtrathI karmane vaizeSike nAza thaelo mAne che, te mAtra puNyakarma, ke je sukhanuM kAraNa che tene ja nAza mAne che. jo vaizeSikanI daSTie puNyane For Private And Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 31 zrI jaina satya prakAza jJAti ka paNa nAza karavA iSTa ja hAya, te pachI jema gaMgAsnAnAdi puNyanAM kAraNeA mAnIte, tenAM vidhAnA sthAne sthAne karyAM che, tevI rIte kanAzA nadInA jalamAM pazu snAna karavAnAM vidhAtA sthAne sthAne zAstromAM karavAnI jarura hatI, chatAM te ka`nAzAnA jalanA spate RSTa sAdhana tarIke gaNAvavuM te dUra rahyuM, paNa aniSTa sAdhana tarIke te kanAzAnA jalanA sparzIne gaNAvyA che. kuma nAzA jalanA sparzanA niSedhamAM sAmudAyika meAha ja: suma dRSTithI vicAra karanArAo te, A karmAnAzA nadInA jalanA sparzanA karelA niSedha mAtra sAmudAyika meAhane aMge che, ema spaSTapaNe samajI zake tema che, ane tethI e izvarIya vidhAna nathI, paraMtu kevaLa upara jaNAyuM te pramANe sAMpradAyika mAhavALAonuM ja vidhAna che, kAraNa ke A vAta te! sArI rIte jANItI che ke jaina leAkeAnuM kendrasthAna parApUrvathI aMga, vaMga, magadha ane kaliMgamAM hatuM ane te aMga Adi dezomAM rahetA lAkhA brAhmaNo jainadhama mAnavA lAgyA hatA eTaluM ja nahi paNa jainadharmImAM deva, guru ane dharmanI parama maneAharatA dekhIne hajArA brAhmaNonI saMkhyA jainadharmImAM dIkSita thavA lAgI hatI, Adhibhautika mahattA e paramezvaranI ke AdhyAtmika mahattA nathI : kAraNa ke jagatamAM eka jainadhama ja evI cIja che ke jemAM paramezvaranI mAnyatA bhautika padArthonA devAnA mahimAne aMge mAnavAmAM AvI nathI, temaja zatrunA sahAra ke mitra yA bhaktanA poSaNane aMge paNa paramezvaranI mahattA mAnavAmAM AvI nathI. jainadharmI mAM paramezvaranI je mahattA mAnavAmAM AvI che, te kevaLa AtmAnA svarUpate sAcI rItIe jaNAvI AtmAnA asAdhAraNa guNAne asAdhAraNa rItIe reAkavAvALAM evAM karmonA AvavAnA ane baMdhAvAnA rastA samajAvI, tenA viSAkAtI bhayaMkaratA sAcI rIte vadhate tevAM adhama karmone rokavAnAM sAdhane ane badhAyelAM karmAne sathA tADI nAkhI sarvathA ane sadAne mATe AtmAnA zuddha svarUpe AtmAne rahevAnuM samajAvanAra hAvAthI jenee paramezvaranI mahattA mAnI che. A ja kAraNathI pRthvI, pANI, pahADa ke havA urjAzanA AvirbhAvathI paramezvaranI mahattA mAnatA nathI. asura ke rAkSasAnA nAzane paNa paramaizvarUpa gaNutA nathI ane vaLI bhaktone cakrayAka, salAka ke vaikuMTha aNu karavAnA sAmarthyane IzvaratA gaNatA nathI. parama paramezvaranI vANI ane sUrya-prakAza : jagatamAM jema sUrya potAnA ajavALAthI uttama, madhyama ke adhama padArthAnu svarUpa ja prakAzita kare che, sUryanA prakAza uttama padArtho tarapha dhakkA mAratA nathI, madhyama padArtho tarapha vaLagADI rAkhatA nathI ane nukazAnakAraka kaniSTha padArthothI dUra rahevAnI pharaja pADateA nathI, paNa mAtra te sUryaprakAza vidhavidha padArthAMnA vidhavidha svarUpane jaNAvI de che ke jethI cakSuvALA puruSone iSTa tarapha pravRtti ane aniSTathI nivRtti karavAnuM banI zake. tevIja rIte jaitenA maMtavya pramANe paramezvara paNa puNya ane pApanuM svarUpa tathA chAMDavA lAyaka, AdaravA lAyaka ane jAvA lAyaka padArthanI For Private And Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAna mahAvIre vistAreluM tatvajJAna yathAvasthita sthiti ke je pitAne kevalyathI pote sAkSAta jANI che te sarva zretA janone koI paNa prakAranA pharaka vagara jaNAve che ane tethI jenomAM AptanuM lakSaNa paNa e ja rAkhavAmAM AvyuM che ke kahevA lAyaka vastune saMpUrNa paNe jANe ane jevI rIte jANI che, tevI ja rIte koI paNa prakAre utkarSa ke apakarSa karyA sivAya agara zretAnI avasthAnI chAyAne padArthamAM nahi nAkhatAM sAcesAcI rIte nirUpaNa kare te ja Ata kahevAya. ata-uktine lAbha rAjA ane raMkane sarakhe ja heya: AvI rIta, koI paNa vyakti, kula ke jAtinI nizrA karyA sivAya, lakSaNavALA AtmAne ja paramezvara mAne che ane tethI ja teo jaNAve che ke sarva tirAdritaSa, jANitAvArI 4 vorDana ramezvarA jevI rIte devanuM lakSaNa jaNAvyuM tevI ja rIte upadezamAM zrotAnI paNa sAMsargika chAyA na paDe ane hAya ja nahi tene mATe vyu, jahA punnassa kathai tahA tunchassa katyai, jahA tucchassa katthai tahA punarata kathA arthAta eka cakravatanI AgaLa jevI rIte dharmanuM svarUpa kahevuM tevI ja rIte koI daridranArAyaNa hoya tene paNa dharmanuM svarUpa kahevuM, ane jevI rIte daridranArAyaNa vyakitane dharmanuM svarUpa kahevuM, tevI ja rIte zrotA bhale cakravatI hoya te paNa dharmanuM svarUpa tevuM ja batAvavuM. AvI rIte mAtra AtmAnA kalyANane mATe ja kaTIbaddha thaelA ane jagatanA sarva ne mAyAjALanI muMjhavaNamAMthI choDAvIne AtmakalyANa tarapha ja kaTIbaddha karanArA evA mahApuruSane ja deva mAnavAmAM AvelA che. AdhibhautikathI izvaranuM azvaya kema nahi? tavaMdaSTithI vicAra karIe te dareka Arita matavALAo pitA potAnA dharmA. zAstromAM paudgalika, bAhya, Adhibhautika padArthone kevaLa upAdhirUpa ane saMsArarUpa mAne che ane manAve che, te pachI te ja Adhibhautika padArthonAM sarjana ane dAnane aMge paramezvaranI mahattA mAnavAmAM pUrva para padArtha ane maMtavyano virodha, te te matanA manAtA maharSio paNa dhyAnamAM na le e jainadharmavALAne to mahad AzcaryarUpa lAge che. jainadharmavALA to mAne che ke jyAre paramezvarane AtmakalyANane mATe ja mAnIe ane jagatanA Adhibhautika padArthomAM paNa tatvadaSTi dhAraNa karAvanAra evA nAstika darzanane na mAnIe te pachI paramezvaranI mahattA Adhibhautika padArthonAM sarjana visarjana ke dAnaThArAe na mAnatAM Atmadarzana ane AtmasvarUpanA AvirbhAvaka tarIke ja mAnavI ucita che, Itara darzanakArene lIlAnA paDadA kema? A ja kAraNathI bIjA matavALAone potAnA paramezvaranuM Adhibhautika svarUpa AchAdita karavA mATe lIlA nAmane paDade bAMdhavo paDe che, kemake jainadharmamAM manAlA paramezvara sivAya anya matamAM manAelA sarva paramezvarone te te matavALA e koI paNa prakAre saMyama, tapa, parISahasahana, upasargaparAjaya, dharma-zukaladhyAna ke vItarAgatAvALA mAnyA nathI, paNa dareka anya manavALAe potapotAnA paramezvarane dunvayI navAImAM mahattArepaNa karI, meTAine pade caDhAvelA che, For Private And Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrI jaina satya prakAza Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir phAti ka 38 IzvaramAM avatAra ke avatAramAM izvara : eTaluM ja nahi paNa jainadhama sivAyanA sarva Astika darzanakArAe zuddha svabhAvavALA IzvaramAMthI avatAranI kalpanA karI, anukaraNa karanArA ke tenuM dhyAna karanArAne ni`LatAmAMthI malinatAnuM darzana karAvyu` che, paNa jainadharma' avatAra ane izvara tene mAnavAvALA chatAM izvaramAMthI avatAranA tattvane thatuM na mAnatAM avatAramAMthI IzvaranuM tattva utpanna thatuM mAne che, ane tethI je je AtmAe saMsAramAM milanatAnA khADAmAM khadabadI rahyA che, te te malina AtmAone sathA nirmaLa thai, zuddha svarUpamaya AtmasvabhAvavALA thavAne Adaza puruSa tarIke darzana, karavA lAyaka IzvarI svarUpa sarjA eluM mAne che. upara jaNAvyA pramANe jema jainadarzanamAM zrvine aMge asAdhAraNatA ane anupamatA varAelI ane manAelI che, tevIja rIte guru ane dharmAMtattvate aMge paNa anupamatA ane uttamatA varAyelI tathA manAelI che. bhajana ane dhyAna bhagavAnanA jainadarzanamAM gurunI javAbadArI : jagatabharamAM sarva Astikavaga duniyAdArInI mAyAjALa meLavavAnI musApharI karanArane ja vAstavika guru tarIke mAne che, nahi, paNa dhyAna rAkhavAnI jarura che ke jema matAratha mAtrathI zakatI nathI, tevIja rIte anya sAdhana ke asAdhanamAM pravRtti karavAthI kAryasiddhi thaI zakatI nathI. mekSa sAdhavAvALAone meAkSanI musApharI karavA pahelAM, anyadroha ane svamamatva e ene sathA parihAra karavA ja paDe, evI mAnyatAmAM kAI paN vicAravaMta Astika virodha karI zake ja nahi, ane dareka Astika zAstrakAroe paNa ekI vacane e vAta kabula karelI ja che ane kabula karavI paDe tema che ke droha ane mahattva e javAlAmAMthI bahAra khasyA sivAya meAkSanI musApharI banatI ja nathI. evI rIte sa leAkeA, sa` AstA ane sarva dakArAnA droha ane mahattva cheDavAmAM ekamata chatAM paNa anya danakAreAnA vatana tarapha dhyAna daIe te te parigrahanI pArTikA upara padmAsana jamAvIne ja beThelA che. parigrahathI sathA para rahevAne mA jaNAvyA hAya ane tene amala barAbara calAvyo hoya te te jainadharmanA sAdhuee ja che, e vAta kAlanA itihAsakArane paNa kabula karyA sivAya cAlatI nathI. jainadarzanamAM mehulinatAnI sarvatra adhamatA kema : For Private And Personal Use Only choDIne kevaLa meAkSa emAM be mata che ja kAryanI siddhi thaI jainadharmI taraphathI khAla, yuvAna ke vRddhane, zrI agara puruSane, pati agara apatine satpuruSa prema, sadgurubhakti, paramapuruSanI sevA, pUghna vagerenA zikSaNa karatAM paNa prathama nabare je zikSaNa ApavAmAM Ave che te e ja ke hiMsA, phlU, cerI, strIgamana ane parigrahathI atyata para heAya teA ja te guru kahevAya. ane A zikSaNamAM kAi paNa kAle kAI paNa samatha ke asamartha vyakti taraphathI apavAda seDI devAya tevuM sthAna jainazAstrakAroe rAkhyuM ja nathI. tethI jainadharmIne samajanArA kAI paNa sujJa manuSya te parigrahanI pADikAvALAne sadguru tarIke mAnavA taiyAra thayA nathI ane thate nathI, ane te zikSaNanA pratApe sarvakAle saradarzanamAM mamatAnAM meghnane mAlavAnuM thayuM Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAna mahAvIre vistAreluM tatvajJAna nathI. arthAta ema kahevuM joIe ke anya Astika darzanomAM mamatAne mAravA mATe karelI zAstra-sAMkaLo kArya karanArI thaI nahi tyAre jainadarzanamAM viSama kAle paNa zAstranI sAMkaLone sapATo mamatAnI mejane mAravAne mATe saphaLa nIvaDe che. jo ke mamatAnI mejane mATe mekSanA mArgane doSa na kaDhAya, mAtra tene mAnanArA manuSyonA vartanano ja deSa gaNAya, paNa drohanA dariyAne dUra karavAnI hakIkatamAM aMze paNa tema nathI. manuSyanI jAtanI mAphaka jIvanI jAtaH jagatamAM bAlaka hoya ke bAlikA hoya, strI hoya ke puruSa hAya, vRddha hoya ke vRddha hoya, nekara hoya ke zeTha hoya, adhikArI hoya ke tAbedAra heya, zrImAna hoya ke daridra hAya, rAjA hoya ke raMka hoya, paNa te sarvane maLelI ke nahi maLelI sAmagrI upara vicAra nahi karatAM tene manuSyatva upara ja vicAra karAya che. rAjyanA kAyadA pramANe AMdhaLA, baherAM, ke lulAM laMgaDAnuM khuna koI divasa nirdoSa tarIke gaNAeluM nathI. koI paNa rAjya muDIdAranA khunane khuna tarIke ane zramajIvInA khunane niSa tarIke jAhera kareluM ja nathI, ane je evI rIte sAmAnya vargane mATe sAparAdha manuSyane vadha guhA tarIka na gaNAya, te te nIti, kAyado ke rivAja yogya che ema koI paNa zANe puruSa samajI, mAnI ke kahI zake nahi. tevI rIte jaga paramezvaranA pegAmamAM cAhe te ekalI sparza jANavAnI tAkAtavALA jIva hoya, sparza ne rasa jANavAnI tAkAtavALo jIva hoya, sparza rasa ne gaMdhane jANavAnI tAkAtavALo jIva hoya, pa, rasa, gaMdha, ne rUpane jANavAnA sAmarthyavALe jIva hoya, sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabdane samajavAnA sAmarthyavALo sattva hoya. e pAMca krio sAthe vicAranI zaktine dhAraNa karanAra prANI hoya, cAhe to manuSya hoya ke cAhe te jAnavara hoya, paNa te sarvanI sarakhI rIte droha-buddhi TALavAno upadeza ho ja joIe. muDIdArane rakSaNa ApanAruM rAjya jema nyAyI na gaNAya, tevI ja rIte sarva che saMbaMdhI drohabuddhi sarakhI rIte nivAravAne upadeza Ape nahi te jagataparamezvara paNa kahI zakAya nahi. chakAya jIvanI mAnyatA e ja vara-vANIH A sthAne vagara saMkoce amAre jaNAvavuM joIe ke anya darzanakAroe ekalI sparzane jANavAnI zakti dharAvanArA pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspatinI te jIva tarIke gaNatarI ja karI nathI ane ATalA ja mATe mRtakavalInI tulanAmAM Ave evA, mahArAjA vikramane pratibodha karanArA siddhasena divAkara mahArAja pitAnA zAstramAM jenapaNAnuM lakSaNa ja e jaNAve che ke jene pRthvI Adi chae kAyonI mAnyatA hoya. kahevAnuM tatva eTaluM ja ke jagatabharamAM eka ja AvuM jenadarzana che ke jenI aMdara pRthvI Adi che e prakAranA padArthone jIvaMta tarIke mAnavAmAM AvelA che. anya darzanakAroe A pRthvI Adine java tarIke mAnavAnI vAta te dUra rahI, paNa te pRthvI Adi chaene jIva tarIke mAnI, tenI rakSA mATe kaTIbaddha thaelA paramezvaranA pagAmane parama prItithI AdaranArA jainenI jANe hAMsI ja karavI hoya nahi, tevI rIte jIvo navaya nIvana ema kahI kAyanI dayA pALanArA jainene cIDavavA mATe ja taiyAra thayA, For Private And Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 310 zrI jaina satya prakAza kArtAka bhagavAna vIranA darzana sivAya anyatra jamAnAnuM jhera : jo ke anya darzanakAroe jamAno jeTalI jhaDapathI vega kare, teTalI jhaDapathI pitAnA dharma ane tattvane paNa pheravavAmAM gADha prayatno karyA che ane tene ja pratApe teone buddha jevA eka kaTTara zatrune paNa jamAnAnA prabhAve IzvarAvatAra tarIke mAnI levA paDyo che. jainonA RSabhadeva bhagavAnane paNa eka avatAra tarIke mAnI levA paDayA che. jaina lokonA dharmane apamAna karavA mATe ke tene potAnAmAM melavavA mATe gautama ane zivajInI lIlAAdi paNa goThavavAM paDyAM che, yAvata musalamAnI jamAnAnA prabhAvane aMge alopaniSad jevA graMtha racI yavananA paramezvarane paNa mAna che taiyAra thavuM paDayuM che. Itara darzanavALAne hiMsAniSedha ane dayAne bolavAnI jarUra : jenuM anukaraNa kema tevI ja rIte jenI jAhojalAlImAM aMjAIne jamAnAnI anukULatA karavA mATe 7 hiMvat bhUtAni siA paramo dharmaH | vagere vAkya paNa potAnA zAstromAM goThavavAM paDyAM che, paNa meLAnI vakhate vecAtAM pittaLanAM ghareNAM ane ImiTezanavALAM dAgInA mAtra mUrkha manuSyone ja moha pamADI zake che, paNa senAnA svarUpane ane hIrAnA hAdika tattvane hadayathI pIchANanArA manuSyane te pittaLanAM AbhUSaNa ke ImiTezananAM dAgInA khuzI karavAne samartha thatA nathI tevI rIte jeo skUla daSTithI mAtra dayA, dayA pikAranArA hoya, teo ja te anya Astika darzanakArae kahelAM hiMsAt sarvamatAni | kAli paramo dharma jevAM jamAnAne anusarIne ane dayALuone potAnAmAM dAkhala karavAne kahelAM vAkyonA mehamAM muMjhAI jAya, paNa jeo dayAnA hArdika svarUpane kaLI zakatA hoya, teo to joI zake ke sarva bhUtone na haNavAnuM kahevAvALAM zAstroe bhUtanA bhede, bhUtonuM svarUpa, eka eka bhUtanI hatyAnuM prAyazcita ke te bhUtonI hatyA karanArane thaelA nukasAnanAM dRSTAto agara te bhUtonI dayA paLa tArane thaelA phAyadAnA dAkhalA je zAstromAM aMze paNa kahetA ke dekhAtA nathI, te zAstro bhUtone nahi haNavAnI je vAta kare che, e mAtra meLAnA vecAtA dAgInA ja che. tevI rIte jeo ahiMsA e parama dharma che evuM kahenArA na to ahiMsAne mATe vidhAna kare, na te ahiMsAnA bhedo samajAve, ne ahiMsAnuM tAratamya samajAve eTaluM ja nahi paNa jenA zAstromAM ahisAnAM sAdhanonuM nAmanizAna nathI, ahilA pALa sAranuM evaratva jaNAvanAra daSTAMta nathI, hiMsAthI thatA nukasAnanuM varNana nathI, ahiMsAne mATe bhoga ApanArAonuM mahatva manAyuM nathI, tevAM zAstro ahiMsAnuM nAma laI je eka vAkya kahe te mAtra lokone pitAnA tarapha AkarSita karavA ke jainadarzanavALA bhaktonuM dila raMjana karavA mATe ja che ema saheja koI mAnI zake. mahAvIranAM mahAvata ane ahiMsAnI mukhyatA paNa jainomAM mAtra ke jeno uccAra guone prathama naMbare karavo paDe che, temAM ahiMsAne prathama sthAna ApyuM che, eTaluM ja nahi paNa te ahiMsAnA rakSaNane mATe ja isamitiAdi AcArane zAsananI mAtA tarIke gaNavAmAM AvelA che, eTaluM ja nahi paNa hiMsAthI bacavAne mATe ja jainagRhasthane gya sAdhanane upadeza For Private And Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 311 1993 bhagavAna mahAvIre vistAreluM tatvajJAna ane jaina sAdhu pAse vastra, pAtra, rajoharaNa, mupatti vagere je je cIja rAkhavAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che te mAtra dayAnA pAlana ane hiMsAnA doSathI bacavAne mATe ja che. jainazAstromAM seMkaDe dAkhalAo hiMsA karanArane nukasAna thayAnA mojuda che, tevIja rIte hiMsAthI dUra rahe che. mATe jIvananA bhoge ApIne zreyaHpaMthe saMcarelA sapuruSanAM sArAM sArAM daSTAno paNa najare Ave che. AvI rIte sarvathA mamatvane tyAga ane drohanuM dUra karavuM jainadharmamAM manAyelA muni mahArAjAe jALaveluM hatuM ane jALave che. jagatamAM koI paNa sajajananA koI paNa guNane durjanee duSita na karyo hoya ema banatuM ja nathI, tevI rIte keTalAka jainadharmanA aMgata virodhIone, mahera najarathI karAtI dayA paNa nirmAlyatAnA cihyuM ke hetu tarIke jaNAya temAM navAI nathI. paNa temAM te bicArAnA saMskAra-saMcArane ja deSa che. jenenAM parva ane tahevAromAM paNa tyAga: vaLI dharmatatvanI apekSAe jainoe pApanA parihAranI jayapatAkA karanArA utsa, anukAno, parvo ane tahevAro mAnelA che. Dagalene pagale jaine bhagavI paramukha rahenArA ane tyAgane mArge ja saMcaravAvALA hovAthI teo ja mokSamArganA sAcA musAphara che, ema harakoI mokSanA musApharone mAnavuM ja paDe. bhagavAna jinezvaranAM maMdiramAM pesavAnI manAI kema ? A badhI hakIkatane sAra eTale ja che ke aMga, magadha, kaliMga vagere dezomAM jainadharma ane jetadhamIonI AvI mokSaparAyaNatA dekhIne aMga, magadha AdinI aMdara rahevAvALA lAkha brAhma gAdi kuTuMbo jainadharmanI uttamatA samajI tene svIkAranArAM thayAM, te vakhate prathama to te aMga, magadhAdimAM rahelA brAhmaNe e jainadharmane mAnanArAne samA ema ja na thAya ane pitAnA saMpradAyavALA manuSyo saMpradAyamAM ja kAyama rahe, tevI buddhithI evAM vAkayane pracAra karyo ke hRtinA tApanAno vAra nainamahima ! arthAta saheje raste cAlatA hoIe, sAmethI madonmatta hAthI Avato hoya ane te hAthIthI bacavA mATe je maMdiramAM paDavuM paDatuM hoya te te madenmatta hAthIne mAra sahana kare, paNa jaina maMdiramAM javuM nahi. A vAkyane vicAranAro manuSya saheje samajI zake tema che ke saMpradAyanA mohanuM keTaluM prAbalya A vAkyamAM raheluM che, ke kalAlanI dukAna, vezyAnuM dhAma, jugArakhAnuM ke evA koI adhama sthAnano niSedha karavAnuM, A vAkaya kahenArane, jarurI na jaNAyuM, paNa vItarAga paramAtmAnuM dhAma-temAM praveza thAya te ja anaMta arucikara ane niSedhavAlAyaka jaNAyuM. karmanAzA nadInA jalane sparza e bIje naMbara: AvI rIte saMpradAyamahane jALavavAne aneka upAyo karyA chatAM paNa aMga, magadha, kaliMga vagere dezo jyAre jainadharmanA kendrabhUta thaI gayA, tyAre kAzI, sAketa vagere dezamAM rahelA svasaMpradAyanA nehavALAne, svasaMpradAyanA mehamAM rAcatAmAcatA rAkhavA ane jainadharmIonA saMsargathI paNa sarakAvavA mATe karmanAzA nadI ke je oLagyA sivAya aMga, magadhAdi dezomAM javAtuM ja nathI ane aMga, magadhAdimAM javAvALAne For Private And Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 312 zrI jana satya prakAza kArtika karmanAzA utaravI ja paDe tevuM hovAthI, chokarAne hAu kahIne DarAvAya tenI mAphaka, sAMpradAyika mohathI jAhera karAyuM ke karmanAzA nadIne jalano sparza thAya te cAvaja jIvana karelA puNyane sarvathA nAza thAya che. gaMgAjI ane karmanAzAmAM pharaka kema : A badhI hakIkata mAtra taiyAyika ane vaizeSikee puNyanA nAzane ja aniSTa prasaMga tarIka gayuM che, eTaluM ja jaNAvavA mATe jaNAvelI che ane tethI eTaluM ja siddha karavAnuM che ke je te niyAcika ane vaizeSike sukhanA nAzane paNa sAdhya tarIke mAnI, sukhanA abhAvarUpa mokSane sAdhavAmAM yaH gaNe che, to pachI gaMgAjInI mAphaka sAMpradAyika mehane anusAre paNa jaNAvelA vAkya pramANe karmanAzAmAM snAna vagerene upadeza kema karatA nathI ? sukha e AtmasvabhAva ke pudagala svabhAva: prathama te A sthAne e vicAravAnI jarura che ke jagatamAM ISTa ane aniSTa gaNAtA padArtho sukhadu:khanAM sAdhana che ? ke sukhadu:khane pedA karanAra che ? tAtvika daSTie vicArIe te te iSTa padArthomAM aMze paNa sukha nathI, tema aniSTa padArthomAM aMze paNa duHkha nathI. sukha agara duHkha vedavuM te AtmAne svabhAva che. mAtra bAhya anukULa padArtho sukhanAM sAdhana tarIke upayogamAM Ave che ane pratikULa padArtho duHkha tarIke AtmAnA vadana svabhAvane palaTAvavAnA upayogamAM Ave che jema phAnasamAM dharelA dIvAnI cAre bAju sapheda kAca hoya te te dIvAnuM svAbhAvika ajavALuM bahAra kAcanI zaktinA pramANamAM jAya che, paNa je te dIvAnI cAre bAju koI bIjA raMgane kAca goThavavAmAM Avela hoya, to te dIvAnI je bahAra nIkaLatAM juduM ja rUpa dhAraNa kare che, tevI rIte ahIM paNa sukhanAM sAdhano sapheda kAca jevAM che, ane duHkhanAM sAdhane raMgavALA kAcanI mAphaka paTAvavAvALAM che. dIvo svAbhAvika rIte jyotisvarUpa che, tevI rIte AtmA sukhasvarUpa che, ane mokSanI prApti thatAM te svabhAva niSpatibaMdha hovAthI ke niHsahAyapaNe jaLahaLato hovAthI mokSapadane prApta thanAra AtmA anaMta sukhasvarUpamAM hoya che ema mAnavAnI A naiyAyika ane vaizeSike ne pADIne duHkhanA nAzanI sAthe sukhanA nAzane paNa mekSa mAne che. mokSa-prApti mATe jJAnane nAza kema : jevI rIte A taiyAyika vaizeSikAe sarva jagatane ISTa evA sukhanA nAzane mokSa mAne che tevI ja rIte jJAna sarakhA AtmAnA svabhAvabhUta padArthane paNa teoe mokSane aMge nAza ja thavA ISTa gaNyo che. jJAna ane AtmAnA viSayane aMge zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjAnuM maMtavya ane pracAra kevo hato te vicArIe te ApaNane saheje mAlama paDaze ke zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAje mokSatatvanA vijJAnane pracAra paNa alaukika rIte ja karelo che. paramezvarane vyApaka mAnavAnI jarura kema paDI : vAcakade e jANavAnI jarUra che ke anya Astika darzanakArAe mukhyanAe pitAnAM zAstromAM paramezvarane upakAra mAnavAmAM Adhibhautika padArthonuM ja sAmrA jaya For Private And Personal Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir : 313 bhagavAna mahAvIre vistAreluM tattvajJAna AgaLa karyuM, ane tethI Adhibhautika sAmrAjyanI sRSTi mATe paramezvaranAM ja pagalAM mAMDavAM paDyAM, ane vaizeSika tathA niyAyikane to eTale badhe sudhI paramezvaranAM pagalAM Adhibhautika samRddhi mATe dAkhala karavAM paDyAM ke jagatamAtranA harakoI prANInA, harakoI kSaNanA, harakoI kAryamAM te Adhibhautika izvaranA prabhAvane ja dAkhala kare paDyo, ane tethI chidraghaTa, chidrapaTa vagere samasta pheraphAra pAmavAvALAM kAryomAM tenA prabhAvane ja dAkhala karyo. ghaDA vagere padArthane eka paNa kaNIo khase ane te kaNIo vagara ghaDA Adi padArthonuM je sattva rahe te badhuM IzvaranI kRtimAM ja umerI dIdhuM. retI vageremAM thatA havAne AkAre paNa teone IzvarakatRka jaNAyA. A badhI vastusthitine pahoMcI vaLavA mATe teone Izvarane jagavyApI TharAva paDyo, kemake khuda paramezvaranA AtmAnI jagavyApitA na karAve to sarvatra, sarva kSaNe, sarva kAryonI katAne ukela banavAnuM asaMbhavita thAya. zeSa jIvene paNa sarvavyApaka kema mAnavA paDayA : ane jyAre paramezvarane paNa eka AtmA tarIke mAne, ane tene jyAre teo sarvavyApaka tarIke gaNe te pachI zeSa AtmAone tene sarvavyApaka tarIke gaNavA ja paDe. vicitratA te e che ke anya anya sthAnoe, anya anya jIvonA bhAgya padArthonI utpatti mATe te jIvonA karmone tyAM hAjara rAkhavAnI dhUna vaizeSike vagerene lAgI ane tethI teoe paramezvara sivAyanA AtmAone paNa te te temanA temanA bhecya padArthone utpanna karavAmAM rokI dIdhA. jJAna judu kema mAnavuM paDayuM : je ke teone hisAbe paramezvara ja te kAma karI leta te cAlata, ane pamezvara sivAyanA sarva AtmAone jayAre teoe sarvavyApaka mAnyA tyAre teone AtmAmAM jJAnanuM svAbhAvikapaNuM sthApavuM muzkela paDavuM, kemake e hakIkata to anubhavasiddha che ke AtmAne zarIradhArAe ja jJAna thAya che, ane te zarIra dvArA utpanna thaeluM jJAna te taiyAyikavaizeSikAne sarvatra rahelA sarva AtmAmAM mAnavuM ja paDe, ane te apekSAe temanA hisAbe mRtaka mAM paNa AtmA ane tenA jJAna baMne rahelAM ja che. jyAre emanA muddA pramANe mRtakomAM paNa AtmA ane jJAna baMne rahelAM che, te pachI mRta ane sacetanamAM temane koi paNa jAtane karaka raheto nathI, kadAca teo ema kahI zake ke te mRtaka kalevaramAM mana nathI, mATe jJAnanI utpatti, smaraNa ke pratyabhijJAna jevuM kAMI paNa te matakamAM banatuM nathI. AtmavyApakatA e paryAvasAnamAM nAstikatA : temanI A dalIlanA paryavasAnamAM ema mAnavuM ja paDe ke jJAnanuM utpanna thavuM ke TakavuM e mananA AvavA, rahevA ane javA upara ja AdhAra rAkhe che, te pachI teone jarura e vicAravuM paDaze ke eka sthAne eka AtmAne thaeluM jJAna anya sthAne te AtmA kema saMbhArI zake? kemake AmAnI sarvavyApakatA hovAthI mAtra deha ane mananuM ja paryaTana thAya che, ane tethI mana dvArAe navuM jJAna nave sthAne thAya ema mAnI laIe For Private And Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 314 zrI jaina satya prakAza kArtika paNa jUnA sthAne thayeluM jUnuM jJAna kema saMbhArI zake? kemake nave sthAne rahelA AtmAmAM te jJAna thayuM ja nathI. vaLI svarga, naraka vageremAM AtmAne javAnI vAta te paNa teonA zAstromAM kahelI chatAM yathArtha rIte mAnavI muzkela paDe che. vaLI teo AtmAne jJAnanA svabhAvavALe na mAnatA hovAthI ja mokSamAM gaelA AtmAone jJAna hoya ema mAnI zakatA nathI. jo teo AtmAne jJAnasvabhAvavALo mAne, te ja mukta thayelA AtmAne paNa jJAna mAnI zake. AtmA ane jJAnane joDanAra : paNa teoe AtmAne jJAna svabhAvavALa nahi mAnatAM jJAnanA AdhArabhUta AtmAne mAnelo che, ane jJAnane AtmAthI juduM mAnavAnA lIdhe AtmAno tenI sAthe saMbaMdha karavA eka sarvavyApaka samavAya nAmanA saMbaMdha kalpI levo paDyo che, paNa te samavAya nAmane saMbaMdha sarvavyApaka ane eka mAnavAthI sarva AtmAomAM sarva jJAnanA samavAyo mAnavAnI pharaja paDI ane tevI ja rIte AkAzAdi acetana padArthomAM paNa jJAnano samavAya che ema mAnavAnI jarUra ubhI thaI eTale spaSTa thayuM ke AmAthI jJAnane judu mAnyuM, AtmAne sarvavyApaka mAnyo, jJAnane eka dezamAM raheluM mAnyuM, ane jaDa evA eka manane AdhAre ja, sIdhA zabdomAM kahIe to nAstikamAM bhaLI jAya tevI rIte, jJAnanI utpatti, sthiti vagere mAnyAM ane tevA jJAnanA saMbaMdhane mATe samavAyanI kalpanA karavI paDI ane te samavAya jJAna vagara paga AkAzAdi badhAmAM mAna paDyo, A badhI paMcAta AdhyAtimaka padArthoThArAe paramezvaranI prabhutAnI praNAlikAnA pedA karanAra zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjane paDI nahi. teoe AtmAnI siddhinuM sAdhana je cetanya te zarIramAM ja che, tethI AtmAnI sattA zarIramAM ja sAcesAcI rIte hatI te jaNAvI. AtmAne niraMza ke sAMza mAna: vaLI jeone AtmA sarvavyApaka mAnavo hate, teone AtmA sarvavyApaka chatAM paNa akhaMDa daMDAkAra mAnavo paDyo, chatAM paNa hasta, pAda, vagere aMge ane AkhuM zarIra te AtmAne avahedaka tarIke te gaNavuM ja paDavuM. zarIra e bhautika padArtha che ane te zarIra jeTaluM jeTaluM pitAnA kaNI dvArA avacchedaka bane tevo bArIka aMza vaizeSikaAdikathI mAnI zakAya nahi, tyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAje AtmAnA asaMkhyAMza mAnI teonI ekatratA thaIne AtmadravyanuM sattva che ema jaNAvyuM ane tethI ja zarIranA koI paNa eka bhAganI kriyA kSata, saMhaNuM vagere kAryo AtmAnA te te bhAgathI thaelA mAnavAmAM aDacaNa AvI nahi. dareka manuSya anubhavI zake che ke zarIramAM dareka ikiyo ane dareka avaya judAM judAM kAryo kare che, judA judA anubhavamAM sAdhanabhUta thAya che ane te te vastu, te te AtmAnA aMzanI madadathI ja bane che. aMtamAM, vaizeSikAdinA mata pramANe AtmA bhavAMtare na jAya ane mana jAya ane te mana teonA mate aNu che, mATe te mananA saMyoga mATe paNa zarIra, chadrinA saMgonI mAphaka AtmAne aMza samudAyarUpe mAnavo ja paDaze. For Private And Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAna mahAvIre vistAreluM tatvajJAna 315 AtmA jJAnavarUpa kema: zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAje te AtmAne asaMkhyAta aMzonA samudAyarUpe mAnyo che, eTaluM ja nahi paNa te AtmAne jJAnasvarUpa ja mAnele che ane e ja kAraNathI zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAja sarva AtmAone sarvasvarUpa yuktipurassara jaNAvI zakyA che. jJAnasvarUpa AtmA heya to ja kaivalya : je AtmAne sarvajJasvarUpa mAnavAmAM na Ave ane iMdriya ane padArthanA kramika saMyogane AdhAre ja jJAnavALo thAya che ema mAnavAmAM Ave te atIta ane anAgata kALanA padArthonuM jJAna koIne paNa thaI zake ja nahi, temaja vartamAna kAlanA kSaNavaMsI padArthonuM jJAna thavAne te saMbhava ja rahe nahi, eTale kahevuM joIe ke bhagavAna mahAvIra devanA zArAnane hisAbe AtmAnuM jJAnasvarUpapaNuM hovAthI AtmA sarvajJa thaI zake, ane anya mata pramANe koI paNa AtmA koI paNa kALe sarvajJa thaI zake nahi. AtmAmAM jJAna utpAgha ke abhivyaMjyaH vaLI eka vAta e paNa dhyAnamAM rAkhavAnI che ke jema jagatanA bhautika padArtho pitA potAnA sAdhane niyamita rIte utpanna thAya che, tevI rIte zikSaka agara zAstrAdinA saMgane pAmavAvALA sarva manuSyo eka sarakhA jJAnavALA thatA nathI. je jJAnanI utpattimAM kevaLa bAhya sAdhano upara ja AdhAra rAkhavAmAM Ave to jagatanA bAhya padAthanI mAphaka niyamita utpatti ane sthiti vagere thavAM ja joIe. eTaluM ja nahi paNa jJAna utpanna thayA pachI paNa sarva jIvone te jJAnanI eka sarakhI sthiti hatI nathI, keTalAka ane utpanna thaelA jJAnanI cirakAla smRti hoya che. keTalAkane alpakAlIna smRti hoya che, keTalAkane niyamita smRti hoya che, keTalAkane aniyamita smRti hoya che. anubhavathI paNa jJAnane guNa ane tenAM AvaraNe mAnavAnI jarura : A sarva tyAre ja yuktiyukta thaI zake ke jyAre AtmAne jJAnasvarUpa mAnIne tene rokavAvALAM karmo mAnavAmAM Ave ane pachI te karmonA kSapazamanI vicitratAne lIdhe jJAnanI utpati, sthiti AdinI vicitratA thAya ane ATalA ja mATe anya koI paNa darzanakAroe nahi mAnelAM evAM jJAna, darzana, zraddhA, vartana ane dAnAdika guNone rokavavALAM karmo jaNAvI zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAje jJAnAvaraNIyAdi ATha prakAranAM karmo jaNAvyAM ane tenA baMdha, udaya, udIraNa, sattA vagerenAM svarUpo jaNAvI tenAM kSaya, upazama ane kSopazamane mATe dharmanI jarUrIAta jaNAvI. AvI rIte zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAje asaMkhyAta pradezamaya, caitanyasvarUpa AtmAne mAnIne mokSamAM kevaLajJAnanI hayAti mAnI, tyAre A vaizeSika vageree zarIradhArA-zarIrasivAyajJAna thAya ja nahi ema mAnI mokSamAM jJAna che ja nahi ema mAnyuM. jo ke te ja vaizeSikene zarIra ane mana vagara paNa paramezvaranA AtmAmAM te jJAna mAnavuM ja paDyuM che to pachI paramezvaranI vijAtIyatAnI mAphaka AtmAne AkAzAdi sarvathI vijAtIyatA For Private And Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jina satya prakAza kArtika vALo mAnI, nahi nAza pAmavAvALA madhyama parimANavALo ane jyoti svarUpa mAne hata te mekSamAM jJAnane bucacheda mAnavo paData nahi, sAMkhyAdinA mate jJAnanuM sthAna : jevI rIte taiyAyika vaizeSikee AtmAne zarIradhArAe ja jJAnavALo mAnyo, tevI rIte sAMkhyoe paNa buddhi e prakRtine guNa che ema mAnI, AtmAne buddhi vagarane ja mAnyo, ane boddhoe te AtmA jevI vastu ja svataMtra na mAnatAM mAtra jJAnanI ja paraMparA mAnI ane teno nAze te ja mokSa mAnyo. upasaMhAra A badhI uparanI hakIkata samajanAra manuSya zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAje jaNAvelA jJAna ane sukhasvarUpa mosane tathA jJAna ane kriyA svarUpa jaNAvelAM tenAM sAdhanane satya mAnavAne jarara taiyAra thaze. AvI ja rIte te zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAje ajIva, Azrava, puSya, pApa, baMdha, saMvara, nirjarA jevAM tatvone aMge paNa je anokhuM jJAna bhavya jIvomAM prasAra pamADeluM che te ghaNuM ja vistAravALuM hoI tenuM svarUpa jANavAne mATe jainazAstronI bhalAmaNa karavI te ja ucita dhArIe chIe. pramAda-tyAga samayaM goyama ! mA pmaaye| he gautama, eka samaya mATe paNa pramAda karIza nahIM ! zrI uttarAdhyayanasUtra [ A uparanA suvAkya mAne "samaya" zabda kevaLa vakhata" ke "kALa" zabdanA paryAyarUpe, sAmAnya kALavAcaka zabda tarIke, nathI vaparAyo paNa te eka jaina pAribhASika zabda tarIke vaparAyo che. ane tethI temAM viziSTa artha rahela che. jaina tatvajJAnanI paribhASA pramANe pugalanA sumamAM sUkSma aMzane jema paramANu kahela che tema kALa (je arUpI che te)nA sUkSmamAsUma aMzane "samaya" kahevAmAM Ave che. ane paramANunI mAphaka e paNa sarvajJagrAhya heya che. A uparathI pramAda keTale hAnikartA che te samajI zakAze !]. kAraNa? sacao pamattassa bhayaM sabbao appamattassa natthi bhayaM / pramAdIne dareka prakAre bhaya hoya che, jyAre pramAdarahItane kaI paNa prakAre bhaya nathI hoto! zrI AcArAMgasUtra For Private And Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sArvasiddhAntanI jaDa [ niSadhAtrayI ane tripadI ] lekhaka zrIyuta che. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA, ema. e. . *lA mahAvIra nirvANa vizeSAMka" mATe eka lekha ane bane te "bhagavAna mahAvIranA caritra saMbaMdhI sAhitya (jaina, ajaina, bhAratIya, pAzcAtya)" e lekha lakhI mokalAvavA mATe zrI janadharma satyaprakAzaka samitinA vyavasthApaka zrIyuta ratilAla dIpacaMda desAIe vijJaptipatra lakhela, tene lakSyamAM rAkhIne huM uparyukta viSaya paratve atra thoDoka UhApoha karavA IcchuM chuM, paraMtu tema karavA pUrve A lekhagata vividha zabdonA artha viSe keTaloka pheTa karuM chuM. sArva' zabdanA be arthe thAya che: (1) sarva jIvane hitakArI ane (2) arihaMta. A baMne arthe atre prastuta che. - "siddhAta" zabdanA (1) nirNaya, (2) nizcita mata ane (3) upapattiyukta maulika graMtha ema traNa artho che. ane A traNe artha atra e chevatte aMze grAhya che. jaDa" zabda vizeSaNa temaja nAma ema baMne prakArano che. temAM vizeSaNarUpa "jaDa" zabdano artha "caitanyarahita" e thAya che ane te atra aprastuta che. nAma rUpa "jaDa' zabdanA (1) jaDamULa, (2) khIlI ane (3) nArInA nAkanuM ghareNuM; ema traNa arthe thAya che ane e traNe arthe atra ghaTAvI zakAya tema che. A pramANe lekhano avayavArtha vicArI have samudAyAthe vicArIzuM to jaNAze ke zilekhanA nIce mujaba artha thaI zake che: (1) sarva jene hitakArI siddhAntanuM mULa, (2) arihaMtanA nizcita matanuM 1. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrikRta abhidhAnacintAmaNi nAmanI nAmamAlAnA prathama kAMDanA 25mA padyamAM "arihatanA paryAyarUpe "sArva zabda Apelo che: yAdvAcamacasAH sarvajJa sarvavidina suMvAvivadhiHpuvottamavItarApta: 25 ." AnI patta nivRttinA 10mA pR4mAM kahyuM che ke -- "caH prANapyo tiH sarvaH sarvIya dRSi "sarvoro vA' (7-1-43) ti vALA." "sArva' e "satra ' zabdanuM saMskRta rUpAMtara che ane "namo Dhoi savvasAhUNaM"ne artha sUcavatAM e rUpAMtarane nirdeSa karAya che. juo meM saMpAdita karela anekArtha ratnamaMjUSAgata prathama smaraNa (pR. 5) . "sArva' zabdano artha "arihaMta" thAya che e vAtanI vAcanAcArya zrI sAdhusuMdaragaNIkRta zabdaratnAkara (ka. 1. le. 3) paNa sAkSI pUre che. For Private And Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza kArtika mULa. (3) jaina matanuM mULa, (4) jaina AgamonuM mULa (5) jainadaSTirUpa nArIne nAkanuM ghareNuM ane (6) jainazAstrasahiMtArU sannArInA nAkanuM ghareNuM. A pramANe vividha arthovALA ziro lekhathI huM jainadarzananI mukhya cAvI (master-key) ane AgAmonI utpattinuM bIja e mukhya arthane anulakSIne vicAra karavA IcchuM chuM. atyAra sudhImAM anaMta kAlacakre vyatIta thaI gayAM ane e dRSTie anaMta arihaMta thaI gayA. A pratyeka arihaMtanA gaNadharadevoe dvAdazAMgIo racI, paraMtu Aje AsanopakArI, carama jinezvara, zramaNa bhagavAna mahAvIranA paMcama gaNadhara zrI sudharma svAmIe racelI dvAdazAMgIne amuka ja bhAga upalabdha che. tema chatAM e vAta nirvivAda che ke A tamAma dvAdazAMgInuM mULa eka ja che - arthathI emAM kaze bhedabhAva nathI. dvAdazAMgIrUpa aMgapraviSTa zrutanI racanA kevI rIte thAya che te vicAravAthI A hakIkata spaSTa samajAya tema che, eTale e atra raju karavAmAM Ave che. gaNadharadeva bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karyA bAda devAdhideva tIrthakarane praNipAta karI " ita" ema prazna kare. eno uttara "gpha vA" ema tIrthakara Ape. tyArabAda pharIthI page lAgI gaNu dharadeva pharIthI "viMda tata" ema pUche, eno uttara tIrthaMkara divA " ema Ape. eTale trIjI vAra page paDI gaNadharadeva "jiM tatta" ema ene e ja prazna kare, eno uttara tIrthakara "purU vA" e Ape. A pramANenA prabhune page paDIne gaNadharadeve pUchelA traNa prazno ke je "traNa niSaghA nA nAmathI oLakhAvAya che, e niSaghAtrayIthI ane enA uttararUpa tripadIthI gaNadharadevane gaNadharanAmakarmano udaya thAya ane utkRSTa matijJAna ane zrutajJAna prApta thAya. tema thatAM gaNadharadeva sauthI prathama cauda pUrvo (pUrvagata) race ane tyArabAda AcAra Adi agiyAra aMge race. A uparathI joI zakAze ke "niSadyAtrayI" e sArva-siddhAntanI jaDa che, ane eka rIte vicAratAM tIrthakare Apela uttara ke je "tripadI'' nA nAmathI oLakhAya te sArva 2. siddhacaka (va. 4, aM. 17, pR. 402-3)mAM A hakIkata gujarAtImAM apAyelI che. 3. viMda tatte rUpa prazna e eka niSadyA gaNAya che. A pramANe kula niSadyA traNa che. 4. upalakSaNathI, bAramAM aMgarUpa daSTivAdanA parikarmAdi cAranI racanA paNa ghaTAvI levI. A saMbaMdhamAM AgamAraka jainAcArya zrI AnaMdasAgarasUrijIe siddhacaka (va. 4, aM. 17, pR. 402) mAM kahyuM che ke " pUrva gata zratane adhyayana karavAnI anukULatA paDe mATe, jema vyAkaraNazAstramAM prathama saMjJA vagere prakaraNe karavAM paDe che tema parikarma ane sUtronI racanA karavI paDe che. pachI pUrvenI vyAkhyAzailI Adane mATe, vartamAna sUtranI vyAkhyA mATe jema anugadvAra gaNAya che tevI rIte, pUrvAnuyoganI racanA gaNAya, ane jethI dazavaikAlika, AcArAMga yAvata paMcaparameSTi namaskAra Adi sUtromAM cUlikAo hoya che, tevI rIte pUrvagatanA aMtamAM te te pUne aMge je je cUlikAonI jarUra hoya te racAya." 5. 3qne vA, vidyA ane purve vA e darekane 'pada ' kahevAmAM Ave che. ane ethI e traNenA samUhane "tripadI " ke "padatrayI " kahevAmAM Ave che. e pramANe ciM tate ema traNa vAra pUchAyelA praznane praznA " kahevAmAM Ave che. For Private And Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 319 sAva-siddhAntanI jaDa siddhAntanI jaDa che. A pramANe jana AgamanA mULarUpe gaNavA lAyaka ane tema gaNAtI niSadyAtrayI ane tripadI viSe je anyAya ulekho mArA vAMcavAmAM AvyA che tenI noMdha karavA huM prerAu chuM, kemake tethI jainadarzanamAMnuM te bannenuM gaurava jANI zakAya che. (1) Avasmayasutta (AvazyasUtra)nI zrI bhadrabAhu svAmIkRta nijutti (niyukti) nI "vapharyAma" vALI 735 mI gAthAnI TIkA (nA 227 mAM patra)mAM zrI haribhadrasUrie karele nIce mujabane ullekha - "tatra gautamasvAminA niSadhAtrayeNa caturdaza pUbANi gRhItAni / praNipatya pRcchA niSayocyate / bhagavAMzcAcapTe----.' uppaNNei vA vigamei vA dhuvei vA,'7 etA eva tisro niSadyAH, AsAmeva sakAzAd gaNabhRtAm utpAda-vyaya-dhrauvyayuktaM saditi- pratItirupajAyate, anyathA sattA'yogAt , tatazca te pUrvabhavabhAvitamatayo dvAdazAGgamuparaca yanti / " 6. sarakhAvo vAcakavarya zrIumAsvAtikRti tavALAMdhigamazAstranI bhASAnusAriNI ane zrIsiddhasenagaNikRta TIkAnI nimnalikhita paktao - a. " yaduktaM-pratipAditaM tIrthakRddhiH tadeva tIrthakarapratirAditamarthajAtam-utpanna miti vA vinachamiti va dhruvati vA rUrva tat strI taLa: " prathama vibhAga, pR. 92. A bhAvArtha zrosiddhasena divAkarakRta vIsamI dvAtrizikAnA nimnalikhita padyamAM jhaLahaLI rahyo che -"sattAvirAmatrogyadraDha paryAyataMtram | ___ kRtsnaM zrIvardhamAnasya vardhamAnasya zAsanam // 1 // " A. "bhagavAnapi vyAjahAra praznatritayamAtreNa dvAdazAGgapravacanArtha sakalavastusaGgrAhitvAt prathamataH viru jaLadharegya: "3romti vai visati vA dhuti vA" -vibhAga 1, pR. 327. chuM. "tam ca tAvavAmaHpUrvatato mAvatA DAhyA nava praznapatranottAvAhinA" ---prathama vibhAga pR. 385. 7. dasayAliyasutta (dazekAlikasUtra)nI zrIbhadrabAhusvAmIkRta nijajutti (niyukti)nI AThamI gAthAnI zrIharibhadrasUrikRta vyAkhyAnA sAtamA patramAM AThamI gAthAgata mAyA ne vicAra karatAM nIce mujaba ullekha karAyo che - ekaM mAtRkApadaM, tadyathA--' uppanei vA ' ityAdi, iha pravacane dRSTivAde samastana yavAdabIjabhUtAni mAtRkApadAni bhavanti, tadyathA-" utpannei vA, vigamei vA, dhuvei vA," amUni ca (vA) mAtRkApadAni " a A i I " ityevamAdIna, sakalazabdavyavahAravyApakatvAnmAtRkApadAni " A ullekha uparathI ema samajAya che ke puSpad ghA, vikher vA ane purU vA e traNene pRthaphapRthapha "mAtRkApada, " ane traNenA samUhane "mAtRkA pado' gaNavAmAM Ave che. ThANuganI zrI abhayadevasUrikRta TIkAnA 223 mA patramAM paNa A ja hakIkata che. 8. vAcakavarya zrI mAsvAtikRta tattvArthodhagamazAstra (a. 5) mAM A ra9mA sUtrarUpe najare paDe che. A sUtranAM bhASya ane enI be bhAkhyAnusAraNI TIkAo khAsa paThanIya che, kemake emAM anekAMtavAdanuM gUDha rahasya samAyeluM che. vizeSamAM bauddha vidvAna zrInAgArjune madhyamakArikAgata saMskRta parIkSA nAmaka prakaraNa For Private And Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 320. zrI jaina satya prakAza (2) zrIjinabhadrANi kSamAzramaNakRta vise sAvasmayabhAsa (vizeSAvazyaka bhASya)nI 2084 mI gAthAnI maladhArI zrI hemacandrasUrikRta vRttinA 860 mAM patragata nimnalikhita paMkti - "tatra zrI gautamasvAmInA niSadhAtrayeNa caturdaza pUrvANi gRhItAni / praNipatya pRcchA ca niSadyocyate / praNipatya pRcchati gautamasvAmI-kathaya bhagavan ! tattvam / tato bhagavAnAcaSTe-~-uppannei vA / punastathaiva pRSTe prAha-vigamei vA / punarapyevaM kRte vadati-dhuvei vA / etAstisro niSadyAH / AsAmeva sakAzAt yat sat tadutpAdavyayadhrauvyayuktam , anyathA vastunaH sattA'yogAt' ityevaM teSAM gaNabhRtAM pratItirbhavati "12 / (3) Avasayasutta (Avazyaka sUtra )nI zrIbhadrabAhusvAmIkRta nijajutti (niryukti )nI 734 mI gAthAnI zrImAlayagirisUrikRta vRttinA 363 mA patragata nimnalikhita ulekha :- ___ " tatra bhagavatA gautamasvAmInA niSadhAtrayeNa caturdaza pUrvANi gRhItAni / praNipatya pRcchA nissyocyte| bhagavAn varddhamAnasvAmyuktavAn -' uppannei vA vigamei vA dhuvei vA ' utpanna iti utpattisvabhAvaH, vigama iti-vinAzadharmA iti bhAvaH, dhruva iti sthitidharmA, etA eva tisro gaNabhRtAM niSadyAH, tathAhi-etAsAmeva sakAzAt utpAdanyayadhrauvyayukta saditi gaNabhRtAM pratItirupajAyate, anyathA sattAyA anupapatteriti" (4) zrIjinaprabhasUrikRta apApApurI (saMkSipta) ka95nuM nIcenuM padya : - " cakre tIrthapravRti caramajinapatiryatra vaizAkhazuklaikAdazyAmeva rAtrau vanamanu 'mahasenA' hvayaM 'jambhikA'taH / sacchAtrAstatra caikAdaza gaNapatayo dIkSitA gautamAyA jAnthudizAGgI bhavajaladhitarI te niSadhAtrayeNa // 2 // " (5) mahopAdhyAya zrI dharmasAgaragaNikRta ka5riNAvalInA 120 mA patramAM nIce mujabano ullekha - (pR. 45-57) mAM utpAda-sthiti-saMgone nirAsa karyo che te te jainadarzananA abhyAsIoe jarUra jevo ghaTe. atra meM je anekAMtavAdane ullekha karyo che tene ane syAdvAdane huM to eka ja gaNuM chuM. anekAMtavAdamAMthI syAdvAda udbhavyo ema AcArya AnaMdazaMkara bApubhAI ghave ane zrIyuta jagadIzacaMdra jainIe praspI e benI bhinnatA sUcavI che kharI, paraMtu te bAbatamAM koI pramANu ke zAstrIya pATha temaNe raju karela jaNAtA nathI, to tema karavA mArI temane sAdara jAhera vijJapti che. 9, 10, 11. paM. haragoviMdadAse saMpAdita karelI AvRttimAM 861 mA pRSTamAM AnI chAyA A pramANe che:- " 1. 3rapate vA . 2. vikAchatti vA rU. dhuvALa vA " 12. A paMktinA bhAvArtha mATe juo zrIvizeSAvathaka bhASAMtara bhAga 2, pU. 74. For Private And Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1993 sA-siddhAntanI jaDa " evaM catuzcatvAriMzacchatAni dvijAH pratrajitAstatra mukhyAnAmekAdazAnAM tripadIpUrvakaM ekAdazAGgacaturdazapUrvaracanA gaNadharapadapratiSThA ca te caivaM tatra zrIgautamasvAmInA niSadyAtrayeNa caturddaza pUrvANi gRhItAni / praNipatya pRcchA ca niSayocyate / praNipatya pRcchati gautama svAmI ka --thaya mavan ! taravuM / tato maLavAnAe qzerU vA' punastathaiva chUTTe prArthe 'vipamerU vA 'punaravhevuM nRte vati ' juve. vA' tAnnatro (!) niSayAH / AsAmeva sakAzAtsattadutpAdavyayadhautryayuktaM, anyathA vastunaH sattA'yogAdityevaM teSAM gaNabhRtAM pratItirbhavati " ' (1 .. .. (6) zrIAnaMdasAgarasUrijInA " Avazyakatra ane tenI niyu*kti "nA lekhamAM :trileAkanAtha tIrthaMkara bhagavAnanA pamar aa vagere praznavALI traNa niSadyAthI ke khIjA praznothI ke agara te sivAya bhagavAnanI svataMtra nirUpaNAthI gaNadhara mahArAjAo je aMga praviSTa ke te sivAyanI racanA kare ' - siddhacakra (va. 4, aM. 9, pR. 204) vaLI samagra sUtreAnI aMdara A eka ja evuM sUtra che ke je bhagavAna jinezvara mahArAjathI maLelI rakSed vA vageruM traNa niSadyAthI racAyelA bAra aMgamAM sthAna nahi pAmeluM chatAM 11 6 12 aMgAnA abhyAsamAM prathama sthAna A cyAvazyakasUtrane ja ApavAmAM Avyu che, ane tethI ja sUtrakArAe sAmAmAnuM vArasa aMgArUM evA tathA sAmAAmAviyukAravatraMtuM ema niryuktikAra mahArAje jaNAvI 11 ane 12 aMgAmAM adhyayananI apekSAe prathama sthAna ravabherU vA vagere tripadInI vakhate nahi racAyA chatAM abhyAsanI apekSAe A Avazyakane ja maLeluM che. e ja pR. 206, (cha) zrIAnaMdasAgarasUriSkRta sAgarasamAdhAnanI nIce mujabanI paMktie H-- " gaNadhara mahArA dIkSA lIdhA pachI trileAkanAthane eka pradakSiNA karI khamAsamaNathI pAdatita thaI ke tan ema prazna kare ane trileAkanAtha uttara Ape ke rUpabherU vA, pachI khIjI pradakSiNA karI pAdatita thaI bIjI vakhata tiruM ema pUche, tyAre vime vA ema kahe, ane trIjI vakhata pradakSiNA karI pAdapatita thaI i tatta ema pUche tyAre Ave vA ema kahe. AvI rIte thayelA traNa praznottarAne niSadyA kahevAya che ane te traNa niSadyAthI te gaNadhara mahArAjAone gaNadharanAmakarmanA udaya thAya ane utkRSTa evAM mati ane zrutajJAna prApta thAya." --e ja (va. 4, a. 17, pR. 402) A pramANe ' niSadyA'ne lagatA ullekhA jevAya che, niSadyA 'mATe prAkRtamAM * niSennA' zabdanA prayoga karAyA che. ane ene lagatA eka ullekha zrIjinadAsa gaNi mahattarakRta AvasayaNi ( AvazyakaNi)mAM sannivALI AvazyakaniyuktinI 735mI gAthAnI cUrNimAM 37 mA pRSThamAM nIce mujaba maLe che : "taM kahaM gatiM gAyamasAmiNA ? tihiM (tIha) nisenAhiM codasa putrvANi upapAditAni / nisejjA NAma paNavatiUga jA pucchA / kiM ca vAgareti bhagavaM * tuvanna vigate dhuve,' etAo tinni nisejAo, uppanne tti je uppannimA bhAvA te uvAgacchati, vigate tti je vigatirasabhAvA te vigacchaMti, dhuvA je aviNAsadhammiNo, sesANaM aNiyatA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 321 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 322 zrI jaina satya prakAza kArtika NisejA, te ya tANi pucchiUga egatamaM te suttaM kareti jArisaM jahA bhaNitaM / " - have tripadI" ane enA paryAyane lagatA ullekha viSe huM nirdeza karuM chuM. e ullakhe nIce mujaba che - (1) kavIzvara dhanapAlakRta tilakamaMjarInuM nIce mujabanuM 19muM padya: - " namo jagannamasyAya munondrAyendra bhUtaye / ye prApya tripadI vAcA vizvaM viSNurivAnaze // 19 // " (2) zrIhemacandrasUrikRta triSaSTizalAkApuruSacaritranA pahelA parvanA trIjA sarganuM ninnalikhita padya : - " utpAdo vigamo dhrauvyamiti puNyAM padatrayIm / udirA gannAthaH sarvatrAmamAtRzrAma | 6 || " (3) zrImunirane vi. saM. 12 55 mAM racela amacaritranuM nilikhita padya - "sataumi zrIgautamastAneAtAmaDhAvIna rapUri dvArA samasthAtriI puroH | " (4) dharmavidhinI zrIudayasiMha vi. saM. 1286 mAM racelI vRttinuM maMgalAcaraNarUpa nIce mujabanuM padya : " sA jIyAjainI gauH sadarmAlaM kRtirnavAsADhyA / / tripadAnvitatayA'pi yayA bhuvanatrayagocaro'vyApi // " (5) zrIdevendrasUrikRta (nava) karmavipAkanI svopajJa vikRttinI prazastigata nilikhita padya - " viSNoriva yasya vibhoH padatrayI vyAnaze jagannikhilam / karmamalapaTalajaladaH sa zrIvIro jino jayatu // 1 // " (1) zrIdevAnandasUrikRti gatamASTakanuM nIce mujabanuM dritIya padya - zrI varddhamAnAt tripadImavApya, muhUrttamAtreNa kRtAni yena / aGgAni pUrvANi caturdazApi, sa gautamo yacchatu vAJchitaM me // 2 // (9) pajusaNAkapa (ka95sUtra) nI zrIlakSmI kautinA ziSya zrIlakSmIvallabhe racelI ka5makalikA4 nAmanI vRttinA 140 mAM ane 141 mA patragata nizvalikhita ullekha - " dIkSAM gRhItvA svAminaM pRSTavAn-kiM tattvaM, uppajjei vA-utpadyante iti padaM zrutvA vicArita....etayA tripadyA jagatsvarUpaM indrabhUtinA jJAtaM punardRSTAntazca bhagavatA tripa: varita: " 13. A saMpUrNa kAvya ane tenuM gujarAtI bhASAMtara meM zrI dharmavardhanagaNikRta virabhaktAmaranA spaSTIkaraNamAM Apela che. juo "zrIbhaktAmara stotranI pAdapUrtirUpa kAvyasaMgrahane prathama vibhAga " (pR. 23-25 ). 14. A saMbaMdhamAM juomAruM "jaina hastalikhita prationuM varNanAtmaka sucIpatra" (bhA. 2, pR. 172 ane e pachInAM). For Private And Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1923 sA-siddhAtanI jaDa (8) zrIvinayavijaya upAdhyAyakRta sukSmAdhikAnA chaThThA kSaNanA 118 mA nignalikhita pati : ---- 66 tatra mukhyAnAM ekAdazAnAM tripadIgrahaNapUrvakaM ekAdazAGgacaturdazapUrvaracanA gaNadharapadapratiSThA ca / '' (9) zrIvijayarAjendramukRita zrIkalpasUtrAprameAdhinI pR. 169 )mAMnI nIce mujabanI paMkti H - : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 323 putragata (6 ' itthaM tripadImApatha muhUrttenaiva dvAdazAGgIM racayAJcakuste gaNadharAH / " jema niSadyAnA prAkRtarUpavALA ullekha upara huM noMdhI zakyA chuM tevA tripadI ke enA paryAyavAcI zabdanA prAkRtarUpavALA ullekha huM atra teAMdhI zakatA nathI, kemake atyAra sudhI tevA eke ullekha mArA vAMcavAmAM AvyA nathI, te e pUrA pADavA huM tajajJone sapraNAma vinavuM chuM. A pramANenA niSadhAtrayI ane tripadI15 ke tenA paryAyane lagatA vividha ullekhA uparathI sarva jIvone hitakArI evA jaina siddhAntanI racanAmAM e niSadhAtrayI ane tripadI keTaluM badhuM mahattva dharAve che te samAyuM haze. eTale have gaNadharadeva zA mATe ekane eka prazna pUche tene uttara vicArIe, prathama prazna dvArA tattva zuM che ema pUchAtAM ' utpatti ' sUcaka uttara maLatAM temane zaMkA utpanna thAya ke jo utpatti ja ekalI heAya te duniyAmAM krAi zrIjI nArA thAya ja nahi, tyAre pharIne pUche ke zuM utpatti sivAya anya kai che ? Ama vicArI tee pharIthI, tattva zuM che e matalabane prazna pUchaeN. Ane uttara 'vinAza 'evA maLatAM vaLA zaukA thAya ke jo dareka utpanna thayelI cIja sadaMtara nAza pAme che, ema jo Ane atha hAya te| pachI jagat zUnyAkAra bane. AthI gaNadharadeva karI ene e ja prazna pUche ane ete uttara 'sthira ' evA maLatAM temane evA nizcaya thai jAya ke cat sat tanuvyayayum, kAmyA vastunaH sattA'yogAt arthAt je vidyamAna che te utpatti, vinAza ane sthiratAthI yukata che. jo ema na hoya te vastunI vidyamAnatA ja saMbhavatI nathI.16 For Private And Personal Use Only samaLyA bAda A pramANe nizcaya tha gayA pachI ane vastunuM yathArtha svarUpa gaNadharadevane karI prazna karavAnuM na rahe te svabhAvika ja che. atra e prazna upasthita thai zake ke tIrthaMkare pahelI ja vAra kema traNa pado na kahyAM? AnA uttara ema subhave ke tema karavAthI kadAca vastusthiti pUrepUrI na samajAya eTaNe kaTake kaTake uttara ApI praznakArane vicAra karavAneA samaya ApavA DIka che, evA hetu hoya athavA te utpatti, vinAza ane sthiti e traNane yeAgya mahattva ApavA mATe traNa uttA ApatA haze, athavA te viziSTa jijJAsA amRta karavA mATe tee tema karatA haze. AmAM kharuM rahasya zuM che te te AgamAnA abhyAsIe sapramANa ullekha raju kare teA jaNAya. 15, vicAra| sthAnAMga (sthA. 10; su. 727)nI TIkA (patra 481) gata 'padatrayI'. 16. A sAthe zrIkalpasUtrA pratyeAdhinI (pR. 169)mAMnI hakIkata sarakhAvavI. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza have ApaNe zrI mahAvIracaritra tarapha daSTipAta karazuM to jaNAze ke je prabhu mahAvIrasvAmInI tripadInA AdhAre dvAdazAMgInI racanA thaI ane e dvAdazAMgIthI vRkSa phAlI phUlIne samRddha banyuM, te mahAvIra svAmInuM jIvanacaritra, A vIsamI sadImAM, sAdhanonI anukULatAvALA jamAnAmAM paNa, vaijJAnika paddhati puraspara ane abhyAsIonI sudhAne tRpta karI zake te pramANe taiyAra thaIne hajI bahAra paDayuM nathI e kharekhara caturvidha saMghane vicAravuM ghaTe. A mATe meM I. sa. 1928mAM ujavAyela zrI mahAvIra prabhunA janmakalyANaka prasaMge mAruM vaktavya raju karI banate prayatna karyo hato. je e vakhate enI zarUAta thaI zakI hota to Aje e mahAvIracaritranA gaNeza mAMDavAnI vAta karavAne badale enI pUrNAhuti ujavavAno suyoga ApaNane maLyA hatA. hajI paNa e dizAmAM prayAsa thAya to sAruM. Ane mATe zAM zAM sAdhano che tenI saMpUrNa taidha thavI ghaTe. e kArya turata huM karI zakuM tema nathI eTale dizAsUcanarUpe thoDAka ullekha karI saMtoSa mAnuM chuM. zrI meravijyagaNikRta caturvizatijinAnaMdasUti (mo. 97)nA spaSTIkaraNa (pR. 164-165 )mAM meM je je AgamomAMthI zrI mahAvIrasvAmInA jIvana prasaMge upara thoDe ghaNe prakAza paDe che tene ulekha ApavA uparAMta mahAvIra prabhunA svataMtra jIvanacaritra je lakhAyAM che tenI noMdha paNa ApI che. sAthe sAthe keTalIka viziSTa prastAvanA vagereno paNa nirdeza karyo che. A sAdhamAM vIrabhaktAmara, zrI vizAlarAjasUrinA ziSyakata mahAvIracaritra, zrI mahAvIra prabhune lagatuM stotrasAhitya, keTalAka utkIrNa lekhamAM karAyelA ulekhoanyAnya graMthe nA prAraMbhamAM apAyelAM gauravasUcaka padyo, zrI dhavalakRta harivaMzapurANa ane amarakIrtikRta mahAvIracaritranI noMdha umeravI. vizeSamAM Indische StudionmAMnI zrI kavAyI hakIkato, "Essai de Bibliographie Jaina" temaja lAlAprasAdakRta Jaina Bibliography" ke jemAM 1294 pustakonI yAdI apAyelI che tene, pra. vinTanise jarmana bhASAmAM temaja aMgrejImAM lakhela " bhAratavarSIya sAhitya mane tathA . zubiMgakRta "Die Lehre der Jainas"ne prastuta vibhAga, aMgrejI vagere bhASAmAM lakhAyelA vizvakoSo, jeyuga"mAMnA viziSTa lekho temaja mArA paNa koI lekha8 e dizAmAM upayogI hoya te tene huM atra umerArUpe ullekha karatA viramuM chuM. 17. vIrazAsananA tA. ra7-4-28 nA aMkamAM A chapAyela che. 18. AnI yAdI nIce mujaba che :--- (a) zrI mahAvIra prabhunA jIvananI viziSTa ghaTanAo jaina tA. 1-4-28 (8-4-28 (A) zrI mahAvIra prabhunI jayaMtIne lagatuM vaktavya vIrazAsana tA. 27-4-28 (I) devArSanI dezane jaina tA. 6-4-30 (I) vibhu vardhamAnanI viziSTatAo tA. 17-4-32 (u) vibhu vardhamAnanI vaigrahika vibhUti zi tA. 23-4-33 (4) carama jinezvaranuM janmakalyANaka jena tA. 25-3-34 For Private And Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI kSayopazamabhAva - avataraNu; -- AsannopakArI jagandha devAdhideva paramAtmAOM zrI vIravibhunA zAsanamAM samanaya, samabha'gI, racAAda, Sadbhavya, SaDtAva, pramukha aneka gAMbhIra viSayA rahelA che, te thakI jijJAsuene upayAgI kSayApazamabhAva saMbaMdhI kAMIka sakSipta myAna atra ApavAmAM Ave che, lekhaka panyAsajI mahArAja zrI dharmavijyajI ( A. ma. zrI, vijayame hasurIzvara-praziSya ) bhAva e AtmAnuM svatattva cheH , caitanya e jema AtmAnuM svatattva che tema aupazamika-kSAyika-kSAyeApamikArdi bhAveza paNa AtmAnA svatattva bhUta che. AtmA je pramANe alpAdhikatayA caitanyaguNathI avirahita che; te pramANe aupamiAda ( bhAveAmAMthI kAi paNa e traNa vagere) bhAvAthI avirahita che. saMsArI jIvAmAM yathAsa bhava jema ekI sAthe pAMca athavA tethI jaina bhAveA avazya hoya che; te pramANe muktAtmAomAM paNa kSAyika ane pAriAmika bhAve avazya hoya che. anantajJAnI maharSioe yadyapi pudgaleAmAM paNa sAdipAriNAmika-anAdipAriNAmika bhAva kahyo che. tApaNu aupamikAdi bhAvene AtmAnA svatattva bhUta kahevAmAM koi paNa bAdhaka hetu dRSTigAcara thatA nathI. jo ke 'caitanya ' guNanI mAphaka tat sattva tat sattva, tamAre tamAva,: caitanyasattva bhasavuM, caitanyAmAve AtmAmAva: ' AvuM anvaya-vyatireka lakSaNa ' bhAva 'nuM prAdhAnya rAkhIne nahi bAMdhI zakAya, kAraNa ke bhAva AtmA sivAya anyatra pudgalAmAM paNa pUrvokta kathana mujaba avazya rahelA che, tepaNa te 'aupamikAdi bhAve| AtmAnA svatattvabhUta che' e vacana avisaMvAdI che ane eTalA mATe ja bhagavAna umAsvAti mahArAjAe tattvArthasUtranA khIjA adhyAyanA prathamasUtramAM jaNAvyuM che ke -- ' auvAmi kSAciau mATe mitratra nIvatha svatattva lauciALimijI 2' [savArtha 60 r. sU1] bhAvA-; aupayika, jJAyika, kSAye pazimaka e jIvanuM svatattva che. auyika ane pAraNAmika paNa jIvanuM svatattva che. TIkAkAra maharSi pUnya pravara zrImAna haribhadrasUri mahArAjAe paNa e ja ane TIkAmAM spaSTa karela che. je A pramANe;-- ' caupAmiyakSAyiauvamikSAvido bhAvau dharmai mizratha - kSAyopazamikazca jIvasya - AtmanaH sAmAnyena svatattvaM svazabda Atmavacana eva, zabda bhAvA'bhidhAyI, tatazca svatattvamiti jIvA''tmabhAva eva, naiva evetyAha audayikazca pAriNAmikacaudayikapAriNAmikoM, etau ca svatattvam ca zabdAt sAnnipAtikaH " bhAvA . ? spaSTa che. For Private And Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrI jaina satya prakAza 324 bhAva' padano vAstavika artha: 6 bhAva, adhyavasAya, vicAra, pariNAma ItyAdi zabdo lagabhaga paryAyavAcaka gaNavA hAya tA gaNI zakAya tema che. pratiprANiomAM je je bhAvA, adhyavasAyA, vicArA kivA pariNAme utpanna thAya che te sarvane AdhAra te te prANionAM te te karmonA upazama, kSaya, kSayeApazama ane udayane avalakhIne rahelA che. upazama thavA yogya kA upazama thAya tyAre Atmika bhAva tadanusArI hAya che, karmAMnA kSaya thavAthI AtmapariNati taddanukUla bane che. e mujaba karmAMnA kSayeApazama tathA udaya prasa Mge Atmika adhyavasAya anukrame tevA ja thAya che. yuddhi: dharmAnusArina ' e laukika suktine paNa ukta rItyA saMgata karavAmAM prAyaH kazAya virAdha AvatA nathI, arthAt ' varmAnusAranI ' e padanA a` karmAMteA jevA upazaya-kSaya-kSayApazama athavA udaya va tA hAya tevI buddhi-AtmapariNati thAya che, e pramANe karavAmAM prAyaH thatA nathI. karmInI upazamAdi bhinna bhinna avasthAo tema ja AtmAne anAdi sasiddha pariNAma e ubhayanI apekSAe aupamika, kSAyika, kSAyeApazamika, auyika ane pAriAmika ema bhAvAnI pAMca vibhAgeAmAM vaheMcaNa thAya che. bAdhaka hetu dRSTigocara * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. AtmapradezAmAM karmAMnI sattA hovA chatAM je avasthAmAM katA vipAkAya temaja pradezAdaya, e banne prakAranA udayanA abhAva hAya arthAt ka aa upazama thayelA hAya te avasthAne upazama avasthA kahevAya che ane tethI utpanna thatA je bhAva te Apamika bhAva kahevAya che. 2. te te karma'nA nirmUOla kSaya thavAthI utpanna thatA je te te bhAva te kSAyika bhAva kahevAya che. 3. udayamAM Avela karmAMnA kSaya ane udayamAM nahi Avela kanA upazama e banne prakAranI je avasthA te kSayeApazama gaNAya che ane tethI utpanna thatA je bhAva te kSAyeApamika bhAva kahevAya che. 4. zubhAzubha karmanuM phaLa bhAgavavuM tene udaya kahevAmAM Ave che ane te udayathI utpanna thatA je bhAva tene jJAnI maharSie Ayika bhAva kahe che. " kArtika 5. jIva temaja ajIvanuM jIvapaNe temaja ajIvapaNe anukrame je rahevApaNuM, e pramANe bhavya-abhavyanuM bhavyapaNe--abhavyapaNe je rahevApaNuM ItyAdine pArimika bhAva kahevAmAM Ave che. yadyapi A pAMce prakAranA bhAvanuM svarUpa jANavAnI jarUra che. tathApi e pAMce bhAve| paikI kSayApazamabhAvanuM svarUpa kAMIka vizeSa kati temaja jANavAnI jarUra hAvAthI tenuM ja yathAmati sakSipta svarUpa ahIM ApavAmAM Ave che. kSaceApazamanA zabdArtha : kSayazva-samudIrNasyA'bhAvaH upazamazca - anudIrNasya viSkambhitodayatvaM tAbhyAM nirvRttaH kSAyopazamikaH [ udayamAM Avela kA kSaya ane udayamAM nahi Avela kane For Private And Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ---rAmA - mAmA nA kAkA mAmA nA 1993 zrI kSayezamabhAva 327 upazama arthAta viSkabhita-udayapaNuM, A kSaya ane upazama banne vaDe banelo je bhAva te lApazamika bhAva 'kSayopazamAbhyAM nivRtto mizraH daraviSyAtachannajvalanavat *, kathaM punarbhAvyate-yadudayAvalikA viSTa rma tata phaLa manusayAvasthamimAmumathImavAmAzraya mitra: prajJAvate " [ kAMIka bujhAelA ane uparathI (rakSA vaDe ) DhaMkAyelA agninI mAphaka kSaya ane upazama vaDe banele je bhAva te mizrakSo pazamabhAva kahevAya che te kevI rIte vicArAya? tene mATe kahe che ke-jeTaluM karma udayAvalikAmAM AvyuM te kSINa thayuM, ane je anudita che te upazAnta bhAvane pAmyuM, A banne prakAranI avasthAne AzrayI mizra-kSa pazamabhAva thAya che.] 'yopazama " nI jyAM jyAM vyAkhyAo Ave che, te pratyeka sthalemAM prAyaH A athavA amuka padene phAraphera karIne ene lagato ja artha karavAmAM Avyo che, e uparathI saMkSipta artha e ja nIkaLe che ke - UMdita karmane kSaya ane anuditane upazama A banne vaDe utpanna thayela je bhAva te kSApazamika bhAva kahevAya. "opazama" e padanI ukta sAmAnya vyAkhyA sAMbhaLIne tUrta ja ahIM zaMkA thaze ke "upazama' padanI vyAkhyAmAM paNa "kSopazama" padanA jevo ja artha kahevAyo che. eTale ke uditano kSaya ane anuditane upazama e ja bhAvArtha upazama" padanI vyAkhyAmAMthI nIkaLe che te upazama ane kSayapazama e bannemAM taphAvata zuM? e zaMkAnA samAdhAna mATe vicArIe to upazama ane pazama e bannemAM nIce mujaba spaSTa taphAvata jaNAI Ave che. upazama ane kSApazamamAM bheda: | sarvaghAti prakRtinI apekSAe vicArIe te upazamamAM te sarvAti prakRtionA rasodaya (vipAkedaya) tathA pradezadaya e banene abhAva hoya che, ane kSapazamamAM te kevaLa sarvaghAtiprakRtienA rodayano ja abhAva hoya, paraMtu pradezadaya te cAlu hoya che. tathA dezadyAtiprakRtinI apekSAe vicArIe te upazamamAM te dezaghAtiprakRtinA radaya tathA pradezodaya e banneno abhAva hoya che ane kSayapazamamAM alpadezadyAti rasodaya athavA te rasadaya rahita kevaLa pradeza paNa hoya. e pramANe upazama ane yopazamamAM be rIte taphAvata che, jenI spaSTatA AgaLa kahevAya che. zaMkA -- udayamAM AvatA karma pradeza sarvathA saMrahita hoya kharA?ke jethI rasodaya rahita kevaLa pradezodaya hoI zake ? ane jo ema na hoya te sarvathA rasarahita kevaLa pradezodaya kevI rIte hoya? samAdhAnaH- udayamAM AvatA karmapradeza jo ke sarvathA zubha athavA azubha rasathI rahita hotA nathI; paraMtu zubha athavA azubha rasathI yukta ja hoya che. pradezodayane artha "sarvathA rasarahita karmapradezane udaya" ema karavAno nathI, paraMtu vAstavika artha A pramANe che-- * agninA daSTAMtamAM "viSNAta" pada kSINakarmanI sAthe ghaTAvavA yogya che, ane " pada viSkalitodayapaNuM athavA anukreka kSayAvasthAnI sAthe ghaTAvavuM yogya che, For Private And Personal Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 328 zrI jaina satya prakAza kArtika pradezedayanI vyAkhyA: baMdhAyeluM karma svarUpe (pitAnA svabhAve) udayamAM Ave che te radaya anubhAgedaya athavA vipAkedaya kahevAya, ane svarUpe udayamAM nahi AvatAM pararUpe eTale udayavatI prakRtimAM saMkramIne paraprakRtirUpe udayamAM Ave to te pradezoya athavA stibukasaMkrama kahevAya. athavA jevA tIvra rase (sava tirUpe) karma baMdhAyuM hoya tevA tIvarase (sarva dhAtirUpe) udayamAM na AvatAM atimaMda rasarUpe arthAta dezadyAtIrUpe thaI udayamAM Ave to te udaya jo ke rasodaya che to paNa pradezadaya sara ane yopazama bhAvanI gaNatrImAM AvanAra che ema jANavuM. zaMkAH -baMdhAyeluM karma svarUpe udayamAM na AvatAM pararUpe udayamAM AvavAnuM kAraNa zuM? jyAM sudhI svarUpadayane avakAza na maLe tyAMsudhI udayarahita kema na va ? samAdhAnaH - je karmanI abAlAsthiti thaI hoya te karma kAI paNa prakAre udayamAM AvI nirjaravuM ja joIe evo avazya niyama che, mATe abAdhAsthiti samApta thatAM jo virodhI prakRtine te vakhate udaya cAlu hoya to pite virodhI prakRtimAM saMkramIne (eTale virodhI prakRtirUpe pariNamIne) paNa udayamAM Ave ane virodha prakRtine udaya baMdha paDatAM te karmasvarUpe ja udayamAM Ave, athavA virodhI prakRtine kadAca udaya na hoya paraMtu sthAna ja svarUpadayane ayogya hoya to paNa paraprakRtirUpe udayamAM AvavuM ja joIe - evA niyamane anusarIne karma pradezodayarUpe athavA to rasodayarUpe paNa udayamAM te AvavuM ja joIe, kAraNa ke abAlAsthiti samApta thaI che mATe. zaMkA - have e bAbata samajAya che ke abAlAsthiti samApta thaye karmane udayamAM AvyA vinA te chuTako ja nathI, ane te svarUpe (vipAkodayathI) athavA pararUpe (pradezadayathI) paNa udayamAM te AvavuM ja joIe, paraMtu te pramANe vicAratAM te kSayopazamabhAva sivAyanI bIjI paNa aneka prakRtio pradezodayathI paNa udayamAM AvavI ja joIe. samAdhAnaH -- hA, kRdayI sivAyanI sarva adhrudayI prakRti pradezodayathI ane rodayathI ema baMne prakAre udayamAM AvI zake che, ane dhruvodayI prakRtino to rodaya drava hovAthI haMmezAM rasodayathI ja udayamAM AvI zake che. jema jJAnAvaraNIyanI pAMca prakRtio dhrudayI hevAthI haMmezA radayavALI che, ane jinanAma AhAradika Adi prakRtio adhuvodayI hevAthI antarmuhUrnAdi abAdhAsthiti pUrNa thaye pradezaya, ane tevA prakAranI avasthA prApta thatAM rodayavALI paNa varte che. kSapazamamAM kSaya-upazamanI spaSTatA: zaMkA - ahIM kSopazamabhAva samajo ISTa che, te te kSe pazamabhAvavALI 38 prakRtimAM kSaya zuM? ane upazama zuM? temaja pradezadayane saMbaMdha kevI rIte? te spaSTa rIte samajAvo ke jethI te prakRtiene kSaya ane upazama thavAthI 18 prakAranA kSapazamabhAva thAya che te paNa spaSTa samajAya, For Private And Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI kSayopazamabhAva 329 samAdhAna:-- e zaMkAnA samAdhAna mATe prathama kSaya kene? ane te ja vakhate upazama kono ? te samajavuM joIe. te samajavA mATe zrI tarArthasUtranI siddhasenIya TIne nimna likhita phakare ghaNo ja upayogI che, je A pramANe : 'matyAdicatuSTayajJAnAvaraNIyakarmaNAM sarvopaghAtIni dezopaghAtIni ca phaDDakAni, tatra sarveSu sarvaghAtikaDDakeSu dhvasteSu, dezopaghAtiphaDakAnAM ca samaye samaye vizudbhayapekSya bhAgairanantaiH kSayamupagacchadbhirdezopaghAtibhirbhAgezvopazAntaH samyagdarzanasAhacaryAjjJAnI bhavati, taccAsTara kSayopazamarja jJAnavatuSTayamukhya [ tavAI ba0 2, TU0 6] artha: -matijJAnAvaraNIyAdi 4 karmonA sarvaghAtI ane dezaghAtI rasa spardhaka che, tyAM sarve savaghAti rasaspardhako vinAza pAme che, ane dezaghAtI rasaspardhakomAMthI pratisamaya vizuddhathanusAra ananta ananta bhAga kSaya pAme cho, tathA anata ananta bhAga upazAnta thaye chate samyagadarzananA sahacArIpaNathI AtmA jJAnI thAya che. ane te AtmAnA matyAdi cAra jJAna te sAyopathamika jJAna kahevAya che. avadhijJAnAvaraNaprabhRtInAM dezaghAtinAM karmaNAM samvAndhaSu sarvaghAtirasaspardhakeSu tathAvidhavizuddhAvyavasAyavizeSabalena nihateSu dezaghAtirUpatayA pariNamiteSu, dezaghAtirasaspardhakeSvapi cAtisnigdheSvalparasIkRteSu teSAM madhye katipayarasaspardhakagatasyodayAvalikApraviSTAMzasya kSaye, zeSasya copazame vipAkodayaviSkambharUpe sati jIvasyAvadhimanaHparyAyajJAnacakSurdarzanAdayo guNAH kSAyopazamikA jAyante prAdurbhavanti / [paJcasaMgraha, dvAra 3, gAthA 29 nI vRtti] bhAvAthaH - avadhijJAnAvaraNa vagere dezavAti karmonA savaghAti rasaspardhaka tathA- prakAranA vizuddha adhyavasAyanA bala vaDe haNe chate dezadyAtirUpe pariNumAvyuM chate, temaja dezaghAti rasaspardhakomAM paNa atisnigdha rasavALA kaye chate te (aparasavALA) spardhAmAMthI paNa keTalAka rasa Idhakone prApta thayele (rasaspardhakomAM rahela athavA rasaspardhavALA) je udayAvalikAmAM pravezelo aMza tenA kSayathI (arthAta vAraMvAra udayAvalikAmAM pravezI keTalAka abhyarasavALA spardhaka kSaya pAmavAthI) ane zeSa (aparasavALA vagere) spardhaka upazAnta thavAthI eTale vipAkedayamAM aTakavAthI jIvane avadhijJAna, mana:paryavajJAna, tathA cakSudarzana AdiguNa kSayopazamabhAve pragaTa thAya che. ____tathA sarvaghAtispardhakAnAmudaya [ udayAbhAva] kSayAtteSAmeva sadupazamAddezaghAtispardhakAnAmudaye lAvazami mAvaH | [ digaMbara saMpradAyanuM tatvArtharAjavArtika, adhyAya 2, sU. 5 nI vRtti, bhAvArtha - dezavAti ane sarvaghAti e be prakAranA rasaspardhake che, temAM jyAre sarva dhAti spardhakano udaya thAya che tyAre kiMcita paNa AtmaguNa vyaktapaNe pragaTa thato nathI te kAraNathI te sarvadyAti rasaspardhakanA udayano abhAva te kSaya kahevAya, ane udayamAM nahi Avela evA e ja sarvaghAti spardhakonI je sata avasthA=sattA te upazama kahevAya, temaja pitAnuM sAmarthya pragaTa nahi thavAthI (ane e pramANe) sarva ghAtinA abhAvathI (eTale guNane sarvAze ghAta nahi karavAthI) prApta thayela che bhAva te kSapazamabhAva kahevAya che. For Private And Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 330 zrI jaita satya prakAza kArtika ityAdi aneka granthAnA pATha vicAratAM spaSTa thAya che ke-yAvahiApraviNa eTale vAraMvAra udayAvalikAmAM prApta thatA sAMzane ( sAtimAMthI dezadhrAtirUpe thaI te ane temAMthI paNa aparasavALA dezAtirUpe thaIne uyAvalikAmAM AvelA rasaspardhA kAne ) kSaya ( eTale pratisamaya udayadvArA nirjaravuM) ane anuti tA ( zeSa atisnigdha dezAtispardhA kA tathA navA ane prAcIna sAtispardhA je uddayamAM nathI AvatA teneA ) vAma ( eTale vipAkAvyanA abhAvarUpa upazama ) te kSayorAma kahevAya. A artha satra sabaMdha karavA yeAgya che. te dareka kSaye|pazamabhAvavALI prakRtine age vizeSa spaSTa kahevAya che, te A pramANe H www.kobatirth.org 3 acakSudazanAdi 5 :nAdi i 1 sabhyata ahIM prathama kSayAparAmabhAvavALI prakRtie 39 che ane tenA kSayeApazamathI utpanna thayelA kSaye|pazamabhAva 18 che te A pramANe : 4 matijJAnAdi : 4 matijJAnAvaraNIyAdinA kSaye pazamathI. 3 mati ajJAnAdi 1 devati 1. savarita Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ,, "" 3 acakSudanAvaraNIyAdinA kSayApazamathI. 5 dAnAntarAyAdikanA yeApazamathI. 4 anantAnu. ane mithyA. mizra e 2 danamehanIyanA kSayeApazamathI. 18 AyeApazamabhAva ahI 39 prakRtiaine meLa karavAne nahI'tara tattvAdi granthAmAM e bhAvane aMge A pramANe - ( ahIM sabhya meAhanIya kSayeApazama bhAvamAM na gaNavI) 4 apratyAkhyAnI kaSAyanA kSaye|pazamathI 17 mehanIyanA kSaye pazamathI. 39 prakRtinA kSayApazamathI haiAya. uparyukta sakhyA yathAsaMbhava darzAvI che, prakRti sakhyA judI rIte lakhI che te -- dezivarita -- - darzInamAhanIya tathA A pahelA klAyanA kSaSeApazamathI. savirati --- 3 ~~~ 3 darA nameAhanIya tathA pahelA 12 kaSAyanA kSaye|pazamathI. punaH zrItattvA rAjavAntikamAM sarvavirati cAritranA kSayeApazcamabhAva pahelA 12 kaSAyanA kSayeApazamI,4 sa`valananA udayathI ane 9 nekaSAyanA yathAsa'bhava udayathI kahyo che. temaja dezaviratima kSayApazamabhAva pahelA 8 kaSAyanA kSayApAmathI, bIjA 8 kaSAyanA udayathI ane 9 neAkaSAyanA yathAsabhava udayathI kahyo che. tathA sajalana ane nAkaSAyane udaya ja hAya paNu udaya vakhate kSayApazamabhAva na heAya ema nahi, kAraNake sajalana ane teAkaSAye te rase|yasahita ane rasAya rahita paN kSayeApazamabhAvavALA hAI zake che [jIe-pAMcasaMgraha, dvAra-3AM gAthA 27 mInI vRtti ] tathA ahIM prathama cattuviddha ane zuddha ema be prakAranA kSayApazama For Private And Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 zrI kSayeApazamabhAva 331 bhAva che. tyAM raseyasahita haiAya te cAruvidha kSaye parAmabhAva ane pradezeAdaya sahita hAya te jIdda kSayApazamabhAva. have kaI prakRtine kayA kSayApazamabhAva hAya te ApaNe vicArIe - jJAnAvaraNIya 4, danAvaraNIya 3, antarAya 5, e 12 dezAti prakRtine udayAnuvidyApazama. te rasAyasahita hAya. mithyAtva 1, prathama kaSAya 12, e 17 sarvAMdhAtimohanIyane zuddha kSayeApazama DhAya, te pradezeAya sahita haiAya. saMjavalana 4, nAkaSAya 9, e 13 dezadhAtimehanIyanA udayAviddha tathA zuddha e banne prakAranA yApAmaDhAya, tyAM rasoye udayAviddha ane pradezeAye zuddha kSayeApazamabhAva hoya. samyaktva meAhanIya 1, mizra meAhanIya 1, emAM potAne rasAya che ane mithyAtvane pradezeAya che. jethI samya. mAhanIyanA udaya te ja mithyAtvane kSaye pazamabhAva hevAthI kSayAzama samyakatva gaNAya che. parantu mizramehanIyanA uddayamAM mithyAtvanA yeApazamabhAvanI vivakSA nathI. prazna : - udayAnuviddha kSayApazcamabhAva je rasAyasahita ddo te! te rasAdaya hAvA chatAM kSayApazamabhAva ( eTale auyika bhAva e banne paraspara virAdhI bhAva) eka ja prakRtimAM kema ? ane te prakRtimAM udaya, kSaya ane upazama e traNenI mitratA eka sAthe 3vI rIte hAya ? uttara H -- bhinna bhinna prakRtine aMge uyAnuvidvakSayArAmamAM udaya, kSaya ane upazama e 3 nI mizratAmAM bhinnatA saMbadhI spaSTatA A pramANe cheH ucAnuvikSaye pazamamAM udaya, kSaya ane upazamanI spaSTatA : 1 avadhijJAnAvaraNa, 2 vaSinAvaLa, rUmana:paryavajJAnAvara A 3 prakRtine azreNigata jIvAne sadghAtirasa baMdhAya che, mATe e 3 nA rasaspardhA kA sAti che, tethI e sa`ghAti rasaspardhI ke jyAMsudhI udayabhAvamAM vatta tyAMsudhI jIvane avadhijJAna, avadhidarzIna ane manaHjJAna kicat paNa pragaTa thatuM nathI, paraMtu e sa`ghAtirasaspardhA kAmAMnA keTalAka spardhA jIvanA adhyavasAyavizeSathI badalAI te ati snigdha ane ati alpa ema 2 prakAranA dezAti rasaspardhA thAya che, temAMthI jyAre alpasnigdha rasaspardhA kA udayamAM Ave ane sAti rasaspardhAnA udaya baMdha paDe tyAre ja jIvane avidhajJAnAdi guNa pragaTa thAya che punaH patita adhyavasAye sudhAti spardhA kAne udaya thAya ane dezAti spardhA kAne udaya baMdha paDe tyAre adhijJAnAdi guNAne vinAza thAya che. A pramANe alpa snigdha dezAti spAne ca, sadyAti spardhA kAnA ( dezadhAtipaNe pariNamavArUpa athavA dezAtirUpe pariNamI vAra vAra udayAvalikAmAM AvI pratisamaya niOravArUpa) kSaya ane tatsamayavRtti sadhAti tathA ati snigdha dezAti spardhA kAne anuSTa ( udayAbhAva) rUpa rAma e traNe bhAvanI samakALe mitratA haiAvAthI ( avadhijJAnAdi 3 guNunI prAptimAM ) avadhijJAnAvaraNIyAdi 3 kA For Private And Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza kAnuviddhakSarojAma kahevAya che. ahIM avadhijJAnAdi vinAza pAme tyAre avadhijJAnAdikanI prApti samaye thayelA atistiSpa vA apasnigdha dezaghAti spardhake paNa patita adhyavasAyanA baLathI sarvadhAtirUpe pariNamatA jAya che, atijJAnAdi 4 mAM kSapazamabhAva: matijJAnAvaraNIya 1, zrutajJAnAvaraNIya 2, cakSadarzanAvaraNIya 3 ane athasudarzanAvaraNIya ja; A cAra prakRtinA rasaspardhake baMdha samaye (azreNita jIvane) sarvadhAti baMdhAya che, paraMtu udayamAM AvatI vakhate te sarvadhAti spardhake dezadhAtirUpe thaIne ja udayamAM Ave che, (mATe matijJAna, zrutajJAna, cakSudarzana ane acakSudarzana e cAra guNomAM) matijJAnAvaraNIyAdi (svasva AvAraka) prakRtionA dezaghAni spardhakano 3ya, sarvadhAti spardhakono (dezaghAtirUpe pariNumAvavArUpa athavA dezaghAtirUpe pariNamI vAraMvAra udayAvalikAmAM AvI pratisamaya nirjaravArUpa) kSaya ane zeSa rahelA (eTale udayAvalikAmAM nahIM AvelA-AvatA) sarvaghAti ane atisnigdha dezadyAti spardhakane anudayarUpa pAma e traNe bhAvo samakALe mizra hovAthI 3yAnuviddhakSApazama kahevAya. antarAya 5 - attarAyakarma yopazama bhAva paNa matijJAnAvaraNIyAdi cAra prakRtine anusAra atitulyapaNe vicAra. - mithyAtva - mithyAtvanA spardhake sarva dhAti che, ane te sarva dhAti spardhAnA udaye jIvane mithyAtva ja he ya che, paraMtu e ja savaghAti spardhakemAMnA keTalAka spardhaka adhyavasAyavizeSathI apasarvathAtirUpe (= alpasarvaghAti disthAnikAsarUpe) pariNamI udayamAM Ave tyAre mitramodRnIcane radraya, paraMtu karmapradeza mithyAtvanA ja hovAthI mithyAravane proca gaNAya che, chatAM ahIM sarvAti spardhake dezadyAtirUpe pariNamyA nathI mATe mithyAtvane pazama bhAva gaNAya nahi. mizramehanIya 1- A mizramehanIyanA rasapardhake kristhAnika sarvaghAti che, parantu alpa sarvaghAti che, tethI tenA udayavaDe mizra samyakatvarUpa guNa pragaTa thAya che, A prakRti mithyAtvanuM ja rUpAntara eTale mithyAtvanA ja pradezarUpa hovAthI mizra samyakatva te mithyAtvano praveze che, ane mitramohanIya pitAno raoNya che, tathA prakRtine alpasarva dhAtirasa badalAIne jeke samyakatvamehanIyarUpe dezadyAtirasa udayamAM AvI zake che, tethI mizramohanIyane pradezadaya gaNI zakAya, paraMtu A prakRti svataMtra prakRti na hovAthI (eTale rUpAnera-pariNAmottara prakRti hovAthI) enA pradezodayanI mukhya vivakSA thaI zakatI nathI, temaja mithane mithyAtvatulya gaNI samyakatvamohanIyanA udayane mithyAtvano kSapazamabhAva gaNyo che, paranuM mizrano kSayopazama bhAva gaNI zakAya evo che te paNa pote svataMtra prakRti na hovAthI gaNo nathI, jo e pramANe mizana pazama bhAva gaNavAmAM Ave te mithyAtvarUpe banatA mitrane ane samyakatramehanIyana paNa sopazamabhAva gaNavAno prasaMga Ave ane te asaMgata thaI jAya. For Private And Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI kSayezamabhAva samyakatvane ane kSaye pazama bhAva: samyakatvamehanIya 1 - mithyAtvamehanIyanA sarva dhAti spardhakemAMnA keTalAka sarvaghAti spardhako adhyavasAya vizeSathI badalAIne dezAtirUpe (1-2 sthAnika rasapaNe) pariName che, te dezadyAti spardhakevALA mithyAtva pradeza ja samyakatvamehanIyanA nAmathI oLakhAya che, tethI samyakatvamohanIya eTale dezavAti spardhakovALA mithyAtva pradeza jyAre udayamAM Ave che, tyAre samyakatvamohanIyana rodaya gaNAya che, paraMtu mithyAtvane te pradezadaya ja che, tethI samyakatvamohanIyanA udaya vakhate udayamAM AvatuM mithyAtva (eTale mithyAtvanA keTalAka sarvaghAti pardhake dezaghAtirUpe pariNamavAthI samyakatvamehanIyarUpe udayadvArA nirjaravAthI) kSaya pAmatuM jAya che, ema gaNAya ane zeSa mithAtvapuMja tathA mizapuMja (eTale mithyAtvanA ugra sarvAti tathA alpasarva dhAti spardhake athavA ugra ane alpa sarvadhAti spardhakavALA 2 prakAranA mithyAtva) ne anudaya - udayAbhAvarUpa kAma che, mATe samyakatvamohanIyane rasodaya-vipAkedaya te mithyAtvane pAmabhAva che, ane mithyAtvane sopazama te ja pAmagravaNa che. e pramANe parama samyakatvamAM samyakatvamehanIyana vipAkAya, paraMtu mithyAtvamohanIyano kSaye pazama tema pradezadaya ja che ema spaSTa rIte jANavuM. emAM kSaya to dezaghAtirUpe pariNamelA sarvaghAti spardhakone jANa, ane upazama to dezadyAtirUpe nahi pariNamelA zeSa sarvadhAti rasaspardhako jANa, jethI mithyAtvanA sarvAti spardhake ane mithyAtva e beunI abheda vivakSA karIe te uditamithyAtvano ja kSaya ane anudita mithyAtvano upazama gaNAya che. tyAM uditamithyAtva eTale mithyAtvanA udayamAM AvatA dezAtirUpe banelA sarvaghAti spardhake tene ja kSaya ane dezaghAti rUpe nahi banelA je zeSa sarvaghAti spardhake te udayamAM AvatA nathI mATe te anutinidhyA kahevAya. e upara kahelA bhAvArthane anusarIne ja kSayopazamasamyakatvane artha nIce pramANe prasiddha che ke - 'micchattaM jamuinnaM, taM khINaM aNuiyaM ca uvasaMtaM / mIsIbhAvapariNayaM veijjaMtaM khaovasamaM" // 532 // (zrI vizeSAvazyaka) A gAthAnI vRttine akSarazaH artha A pramANe - "udIrNa eTale udayamAM AveluM je mithyAtva te vipAkAdaya vaDe vedAyeluM (dAtuM) hovAthI kSINa thayuM eTale nirjayuM, ane udayamAM nahi AveluM je mithyAtva sattAmAM rahyuM che te upazAna thayuM che. ahIM upazAna pAmyAne artha e che ke - zeSa mithyAtvano udaya aTakelo che, ane mithyAtva svabhAva dUra thayela che. tyAM mithyAtvapuMja ane mizrapuMja e be puMja AzrayI vicArIe te udayaviSkama (aTakelo udaya) gaNAya, ane (samyakatvarUpa) zuddha puMja AzrayI vicArIe te mithyAtva svabhAva dUra thayeluM gaNAya, (e pramANe uparAta nA be artha yathArtha rIte che). For Private And Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza prazna -je e pramANe (udayaviSkabha ane apanIta mithyAtva svabhAva e banne svarUpavALA upazAntabhAvane anudayatA) hoya te te ayukta che, kAraNa ke udayaviSkasarUpa upazAntabhAvavALA je mithyAtvapuMja ane mizrapuMja te be pejane ja anudIrNatA - anudayapaNuM ghaTI zake che, paraMtu dUra thayelA mithyAtvasvabhAvavALA samyakatvarUpa zuddha puMjane te anudIrNatA ghaTI zakatI ja nathI kAraNa ke samyakatvapuMja te sAkSAta vipAkedayathI anubhavAya che, ane tamo te "ajIrtha ja vasaMta' e padanA arthamAM bane svarUpavALA ( udayavijhaMbha ane apanIta mithyAtvasvabhAva e banne svarUpavALA) upazAntabhAvane anudIrNatA kahe che, te te kevI rIte? kSapazama samyakatvane vAstavika artha : uttara :- e vAta satya che ( arthAta dUra thayelA mithyAtvasvabhAvavALA samyakatvapujane anudayatA jo ke ghaTatI nathI), paraMtu samyakatvapuMjamAM mithyAtvasvabhAva dUra thayela hovAthI mithyAtvane svasvarUpe (eTale mithyAtvane mithyAtvasvabhAve-mithyAtva svarUpe) udaya vartate nathI, tethI samyakatvapuMjane paNa anudaya kahevo te upacArathI kahI zakAya che. athavA "pharca 3vasaMta' e padane bIjI rIte artha karIe; azuddha ane ardhazuddha (mithyAtva ane mizra) e banne jarU5 mithyAtvane (gAthAmAM kahelA mirajharva padane) ja anudayatA (padane saMbaMdha) jeDIe, paraMtu samyakatvane anudita pada na jeDIe, samyakatvane te kevaLa apanIta mithyAtvasvabhAvarUpa upazAta bhAva ja jeDIe paNa artha saMgata thAya che. je pUchatA ho ke A pramANe artha saMgati kevI rIte thAya ? te kahIe chIe ke-mirajItte namutra te zILuM eTale mithyAtva je udayamAM AvyuM te kSaya pAmyuM ane zeSa mithyAtva eTale mithyAtvapuMja e banne puMja rU5 mithyAtva magyaM arthAta anuditabhAve varte che, ane majudAM 2 e padamAMnA ja zabdane vyavahitabhinnaprayogavALe gaNIne anurya vasaMta ja evA kramathI joDIe te samyakatvapuM jarUpe (arthAta te zeSa mithyAtva zuddha puMjarUpe) upazAnA bhAve varte che eTale dUra thAya che mithyAtva svabhAva jemAMthI evA svarUpe varte che, e bIjI rIte artha karIe te paNa artha sustha-saMgata ane ThIka rIte baMdha besato thAya che. tethI e pramANe udita mithyAtvano kSaya ane anudita mithyAtvane upazama e bane svabhAvane je A mizrabhAva eTale eka ja mithyAtvarUpa dhamane viSe samakALe be bhAva thavArUpa mizrabhAva tene prApta thayela te masImAvapUrinarca = mizrabhAvapariNata mithyAtva kahevAya. temaja vaikad = veimAna anubhavAtuM (vipakAdayamAM vartatuM) truTitarasavALuM (sarvaghAti maTIne dezadyAti rasavALuM thayeluM) zuddha puMjarUpa samyakatvapuMjarUpa svabhAvavALuM) te mithyAtva paNa kSaca ane 35rAma e banne samakAlIna svabhAve baneluM hovAthI (te be svabhAvavALuM mithyAtva ja) zAparAmAvavuM kahevAya che, arthAta zuddha thayelA mithyAtvapulo, ati svaccha vastra jema daSTino vivAta karatuM nathI tema, yathArtha tatvarUcinA adhyavasAyarUpa samyakatvane AvaraNa karanArA thatA nathI, mATe te mithyAtvapugalo paNa upacArathI samyakata kahevAya che. e pramANe zrIvizeSAvasyakanI 532 mI gAthAnI vRttine akSarazaH artha kahyo.. For Private And Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI kSapazamabhAva saMjavalanAdi 13 mAM kSopazamabhAva: saMjavalana (4) kaSAya (9) A 13 prakRtionA rasaspardhake sarvaghAti baMdhAya che, paraMtu udayamAM AvatI vakhate te sarva dhAti spardhaka dezaghAtirUpe pariNamI udayamAM Ave che, mATe jyAre A 13 prakRtio vipAkodayamAM varte che tyAre dezaghAti spardhakane 3ya, sarvaghAti spardhakane (dezAtipaNe pariNamavArUpa athavA dezaghAtipaNe pariNamI vAraMvAra udayAvalikAmAM AvI pratisamaya udayadvArA nirjaravArUpa) kSaya, ane zeSa rahelA (eTale udayAvalikAmAM dezaghAtirUpe nahi AvelA tathA nahi AvatA) sarvaghAti tathA atisnigdha dezaghAti spardhakone anudayarUpa 31ma e traNe bhAva samakALe mizra hovAthI vipAkedaya vakhate e 13 prakRtione 3yAnuviddhavarAmamAva (eTale radayayukta kSayopazama) che. ane e prakRtie avodayI hovAthI jyAre emAMnI je kaI prakRti udayamAM vartAtI nathI te vakhate anudayavatI prakRtinA sarvathAti spardhaka (mAMnA keTalAka sarvathAti spardhaka) dezAtirUpe pariNamI te vakhate udayamAM vartAtI sajAtIya dezadhAti prakRtinA dezadhAti spardhAmAM saMkramI udayamAM AvI (paraprakRtirUpe udayamAM AvI) nirjaratI jAya che. A paraprakRtipaNe udayamAM AvavuM te gaherodraya kahevAya, kAraNa ke prakRtisvarUpe udayamAM Ave te vipAkedaya ane pararUpe udayamAM Ave te tene pradezodaya gaNAya, mATe e 13 mAMnI je kaI prakRti vipAkathI udayarahita hoya tyAre (dezaghAtirUpe banI paraprakRtimAM udaya AvI nirjaravArUpa) sarvaghAti spardhakane kSaya, ane dezaghAtirUpe nahi banelA sarva dhAti spardhakane anudayarU5 35rAma, e banne bhAva samakALe eka ja prakRtimAM vartAtA hovAthI te prakRtine saMvarAma bhAva gaNAya che. temaja A kSayapasamabhAva pravartAtI vakhate rasodaya na hovAthI te zuddha pAmabhAva gaNAya che. e pramANe 13 prakRtimAM udayAnuviddha ane zuddha e banne prakAranA yopazama spaSTa rIte kahyA. yopazamabhAvanuM svarUpa saMkSipta AlekhavuM eTale ja mAtra ahIM udeza hate. chatAM sAthe sAthe te bhAvavALI prakRtimAM te bhAva kevI rIte ghaTI zake che ? - vagere viSaya paNuM saMkSipta rItithI lakhavAmAM Avyo che. vistarAthIe zrI vizeSAvazyaka, paMcasaMgraha, tattvAdi grantho jovA gya che. [ kAMI paNa zAstravirUddha lakhAyuM hoya te trikaraNage miAduSkata che]. satyane mahimA saccami dhiI kuvvahA, etthovarae mehAvI savvaM pAvaM kammaM jhosai / satyane viSe vRti (mananI sthiratA ) kare ! ( kAraNa ke, A (satya) mAM magna thayelo buddhimAna puruSa tamAma pApa-karmane naSTa kare che! zrI AcArAMgasUtra For Private And Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI mahAvIra-stava racayitA zrI agaracandrajI nAhaTA, bIkAnera. siddhAratha-kulakamala-divAkara, trizalA-kukSi-mAnasa-haMsa / carama jinezvara mahAvIra haiM, maGgalamaya tribhuvana avataMsa / / yadyapi unameM anupama guNa gaNa haiM ananta nahIM koI pAra / pA sakatA hai, kintu bhaktivaza karatA hUM maiM vahI vicAra / AtmA meM tanmayatA jinakI thI atIva unnata avicala / parabhAvoM ko tyAga-bhAvanA thI vaisI hI ugra vimala // vizva-prema bhI otaprota thA jinake jIvana meM pUrA / advitIya ho sahanazIla ghana dUSaNa-gaNa jinane cUrA / / aho aho samatA thI kaisI sahe kaSTa maraNAnta aneka / agara aura koI hotA to, nizcaya kho detA suviveka / para jinako thA jJAna garbha se dehAdika aru Atama kA / vicalita ve kaise hoveM jo pada dharate paramAtama kA / / nAmamAtra ke vIra nahIM the vijaya kie the vikRta bhAva / karma-zatru jIte, jinakA thA indrAdika para amiTa prabhAva / / jIvoM ke kalyANa-hetu hI caitra zukla terasa zubha dina / janma huA thA sabako sukhakara Aja vahI dina pAvana dhana / For Private And Personal Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1993 www.kobatirth.org zrI mahAvIra-sta : 5 : yajJa meM pazu-hiMsA hotI thI mAno unameM nahIM prANa | kiyA nivAraNa batA vIra ne jIva sabhI haiM eka samAna || mAnA thA basa kriyA kANDa meM logoM ne sarvasva tabhI / kahA vIra ne jJAna binA kI kriyA aphala haiM sadA sabhI // : 6 : ucca-nIcatA taba logoM meM jAtI para hI nirbhara thI / strIjAti kI dazA deza meM pUrNa rUpa se badatara zrI // prakaTa kiyA taba mahAvIra ne ucca-nIcatA guNa-sabandha / strIjAti Adarza bane jyoM vaise prabhu ne kie prabandha // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir : 7: vastu subhAve dharma sulakSaNa ataH sAdhya sabako nija bhAva / sAdhana bahuvidha haiM mata jhagaDo pA karake yaha uttama dAva || karma-vikAra nijAmata guNa se pUrNarUpa se karado dUra | vIra prabhu kA bhavya bodha yaha pragaTAtA hai adabhuta nRra || : 8 : hai ananta-dharmAtmaka saccA vastu mAtra kA zuddha surUpa / anekAnta se usako dekho taba nizcaya hogA anurUpa // yaha siddhAMta udAra vIra kA syAdavAda " kahalAtA hai / sarva darzanoM meM sarvopari vijaya paramapada pAtA hai / 66 : 9 : mAnava-jIvana hI jinakA hai upakArI upadeza vizeSa / smaraNa - stava sukhadAyaka jinakA hai yAteM maiM karUM hameza || agara pUrNa vikazita sadguNa-puSpoM kI vizada vijaya varamAla | cIra prabhu ko sAdara savinaya karUM samarpaNa maiM samakAla || For Private And Personal Use Only 337 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satyapara-sAcora tIrtha ["zrI vividha tIrtha kaha5" uparathI aitihAsika sAra] saMgrAhaka munirAja zrI navijyajI bharatakSetranA dakSiNa vibhAgamAM AvelA marUdeza (mAravADa) mAM satyapura nAmanuM nagara che. te nagaranA jinAlayamAM nAhaDa rAjAe bharAvela ane zrImAna jajisUrijI gaNadhare (gacchanAyake) pratiSThita karela zrI mahAvIra svAmInI pittalamaya pratimA virAjamAna che. tenI utpatti A pramANe che: pahelAM nahaladezanA AbhUSaNabhUta maMDovara nagaranA rAjAne tenA baLavaMta kuTuMbIoe mArI nAMkhIne te nagara teoe pitAne svAdhIna karyuM. te vakhate ukta rAjAnI rANI garbhavatI hatI, te tyAMthI nAsIne bhaMbhANapura (brahmANa)" gaI. tyAM teNe sarva zubha lakSaNa yukta putrane janma Apo. nAhaDane janma : koI eka divase te rANI, te nagaranI bahAranA eka vRkSanI DALIe bAMdhelI jhoLImAM pitAnA bALakane suvADIne pote najIkamAM kaMI kAma karatI hatI daivayogathI te vakhate zrImAna jajigasUrijI mahArAja tyAM padhAryA. teo, vRkSanI chAyA te bALaka 1. satyapura te hAlamAM mAravADamAM jodhapura sTeTamAM bhInamAlanI pAse AveluM sAra. A sAcAra zrI mahAvIra svAmInuM prAcIna tIrtha che. " jagaciMtAmaNi" caityavaMdanamAM paNa Ane nacara vIra sarimaMDaLa" (satyapurInA AbhUSaNasvarUpa zrI mahAvIra bhagavAna jayavaMtA vatta.) A pramANe ullekha kare che. 2. geDavADa (nAnI mAravADa)nI paMcatIthImAM AveluM hAlanuM naDAla, pahelAM "nakala nAmathI prasiddha hatuM. vikramanI dazamI zatAbdInI AsapAsa tyAMnA paramAra rAjAe bahu zaktisaMpanna hoI tenuM rAjya moTA vistAravALuM hatuM. tethI nAMDelanI AsapAsano pradeza "nadgala deza" e nAmathI oLakhAtA hatA. noMDalanA paramAra rAjAothI noranA 5ramAra ane jAloranA paramArathI AbunA paramAra rAjAonI zAkhA nIkaLI hatI. teNe Abu para lagabhaga saM. 1370 sudhI rAjya karyuM hatuM. 3. jodhapuranI sAva najIkamAM AveluM maDara, 4. sirohI sTeTanA maDhAra paragaNAmAM Avela jIrAvalA pArzvanAtha tIrthathI lagabhaga cAra mAIla dara varamANu' nAmanuM prAcIna grAma vidyamAna che, e ja kadAca A baMbhAra hoya, For Private And Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1993 satyapura-sAcAra tI 339 " " uparathI nahIM khasavAthI, * A kAI puNyazALI jIva che' ema traNIne dhaNIvAra sudhI te bALakane jotA rahyA. tethI rANIe AvIne sariMjIne pUchyu ke * mahArAja ! A putra kulakSaNA - kulane kSaya karanArA dekhAya che zuM? sUrijIe kahyuM ke A tamArA putra mahApuruSa thaze, mATe tenuM bahu saMbhALapUrvaka pAlana karajo. te bALakanuM nAma nAhuDa ' rAkhyu. sUriddhae tene navakAra matra zikhavADayo. anukrame navakAra maMtranA prabhAvathI suvarNa puruSa siddha karIne te nAhaDa mahAparAkramI tathA samRddhivAna thayA ane peAtAnA pitAnuM rAjya teNe pAchuM prApta karyuM ma'diranI pratiSThA ukta sUrijInA upadezathI teNe ceviza meTAM jinAlayeA karAvyAM. pachI kAI vakhate te nAhaDe potAnA guru zrIjajijagasUrijIne vinaMtI karIne kahyuM ke :~ ApanI tathA mArI kIrtti ghaNA kALa sudhI prasaratI rahe, evu kAI kArya karavA mATe mane upadeza Ape| -- sUcita kare. eTale sUrijIe, je jagyAe gAyanA cAre AMcaLAthI dudha jharatuM hatuM, te sthAna rAjAne dekhADIne tyAM jinamaMdira baMdhAvavAne upadeza karyo. tethI nAhuDa rAjAe satyapura nagara (sAcAra)mAM zrIvIra bhagavAnanA nirvANa pachI sA varSe gaganacuMbI zikharavALuM vizALa jinama Mdira baMdhAvyu ane temAM zrImAna jajiMgasUrijIe pratiSThita karelI zrI mahAvIrasvAmInI pittaLamaya maneAhara mUrtti virAjamAna karI. A mUrtinI pratiSThA karavA mATe sUrijIe prayANa karyuM, teTalAmAM vacce eka sArA muddatamAM nAhuDa rAntanA pUrvapuruSa vidhyarAyanI gheADA upara kheDelI mUrttinI sUrijIe pratiSThA karI, temaja e ja samaye khInna zubha lagna--mRdatta, zubhalagna--veLAnA prabhAvathI mINanA jevI narama thaI gayelI pRthvImAM za`khanAmanA rAjaputre ukta sUrijInI sUcanAthI phakta daMDanA ja prahAra vaDe karIne kuvA khAdyo. te atyAre paNa 'za'khavA ' e nAmathI prasiddha che. A kuvA kAI vakhata sukAI gayeA hAya -- temAMthI pANI khuTI gayuM hoya tApaNa vaizAkha zudi 1pane divase te kuvo pANIthI bharAI jAya che. trIja zubha murtImAM zrI vIrasvAmInI mUrtinI pratiSThA karI. je lagnamAM zrIvIra bhagavAnanI pratiSThA karI e ja lagnamAM duggAsUma ( durgAsUtra ?) tathA vayapa" gAmamAMnI zrIvIra bhagavAnanI pratimAenI sAdhue! tathA zrAvakAnI sAthe mokalela potAnA vAsakSepathI pratiSThA karAvI. . brahmazAMti cakSanI sahAya uparyukta pAte bharAvelA zrImahAvIra prabhunA biMbane nAhuDa rAjA hamezAM pUje che ane brahmazAMti nAmaneA yakSa paNa pAse rahIne haMmezAM te mUrtinI sevA kare. A yakSanuM pahelAM zUlapANI nAma hatuM. vardhamAnagrAma-asthika grAmamAM teNe zrIvIra bhagavAnane asahya ghaNA upAsargA karavA chatAM bhagavAna dhyAnathI jarA paNa calAyamAna thayA naheAtA. tethI te pratiSedha pAmIne bhanavAna samIpe khUba gIta-nRtya karavA lAgyA ane zrI vIr bhagavAnane bhakta thayA hatA. tyArathI te zUlapANI yakSanuM zrIbrahmazAMti 5. vaNapa te, pAlaNapura ejansInA kAkareca jillAmAM Avelu' ' epa'kadAca DrAya, For Private And Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza kArtika nAma paDayuM hatuM. te koI eka pratiSThAnA camatkArika prabhAvathI AkarSita thaIne satyapuranA zrI vIra prabhunA caitya-maMdiramAM rahe che ane bhagavAnanI sevA kare che. gajanI patine humalo, ane tene parAjaya: vi. saM. 845mAM gIjanIpati hamIre valabhIpura nagarane bhAMgyuM. tyAra pachI keTalAka samaya bAda bIjA keAI gajanIpati lecharAjAe AvIne gujarAta dezane bhAMgyA. tyAMthI pAchA vaLatAM te ple cha rAjA saMvat 1081 mAM satyapura pahoMce. tyAM zrI mahAvIrasvAmInA manohara cityane dekhIne; mAro, teDe evA zabdo bolatAM tenA sainike sAthe te temAM paDe. teNe hAthIo joDIne hAthIo dvArA zrI vIra bhagavAnanI mUrti kheMcAvI, paraMtu lezamAtra paNa pitAnA sthAnathI mUrti khasI nahIM tethI baLadene joDIne kheMcAvatAM brahmazAMti yakSa pUrvabhavamAM baLada hatuM tethI baLada uparanA rAgathI brahmazAMti yakSe te mUrtine cAra AMgaLa calAvI, pachI gIjanIpati pote ja hAMkatA hovA chatAM vIra prabhunI mUrti tyAM ja nizcala thaI gaI bIjanIpati jhaMkhavANe paDI gayo. pachI ghaNanA ghAthI prahAro karyA, paNa te ghA aMteuramAM tenI rANIone lAgavA mAMDyA. tyArapachI taravAranA prahArothI paNa niSphaLa thayelA te pleccho TheSa ane krodhathI vIra prabhunI mUrtinI eka AMgaLI kApI laIne tyAMthI cAlatA thayA. AgaLa jatAM teonA ghaDAonAM puMchaDAM tathA sinyanA keTalAka mANasanI dADhI-mUcho baLavA lAgI, ane page cAlanArA sainike dhabodhaba jamIna para paDavA lAgyA. eTale sarva prakAranA baLathI hIna thaI gayelA teo rAMka mANasanI peThe vilApa karavA ane rahemAnanuM smaraNa karavA lAgyA, tevAmAM adazyapaNe AkAzamAM vANI thaI ke " zrIvIra bhagavAnanI mUrtinI AMgaLI tame kApI lAvyA tethI ja maraNAMta kaSTamAM paDyA che. te sAMbhaLIne AzcaryathI cakita thayelA ane pitAnuM mastaka dhUNAvatA evA gIjanIpatinA AdezathI tene bhayabhIta thayela maMtrI, te AMgaLI jyAMthI kApI hatI tyAM mukI Avyo. AMgaLI tene sthAne mukI ke tarataja te hAthe sAthe joDAI gaI. A Azcaryane joIne te gIjanIpatie pharIne koI paNa divasa satyapura javAnI svamamAM paNa IcchA karI nahIM. A upadrava dUra thavAthI caturvidha saMdha ghaNo ja khuzI thaze ane zrIvIra caityamAM punaH gIta, nRtya, pUjA, prabhAvanA, dAnAdi thavA lAgyAM. bIje humalo: keTaloka samaya gayA pachI mAlavAdezano rAjA gujarAtadezane bhAMgIne satyapuranI sImAmAM pahe, paraMtu brahmazAMti deve ghaNuM sainya vikuvIne tenA sainyane bhAMgyuM, tenA AvAsamAM vajana agni utpanna thayo, Aga lAgavA mAMDI. A camatkArathI mAlavAdhipati dhana-mAla badhuM mukIne jIvalaIne kAgaDAnI peThe nAzI gayo. vikramanA teramA zatakamAM kanojanA rAjAe satyapuramAM zrI vIra bhagavAnanI pratimAyukta devadAsa ( kAra )nuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. trIjo humalo : vi. saM. 1348mAM kAkaranuM meTuM sainya dezone bhAMgatuM bhAMgatuM AvyuM, tethI gAme ane zaheranA loko bhAgavA mAMDyA, temaja maMdiranA daravAjo baMdha thavA lAgyA. For Private And Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4993 satyapura-sAcezvara tItha 341 anukrame te sainya satyapuranI najIka AvatAM brahmazAMti deve viSuvelA meATA sainyane joIne gujarAtanA mahArAjA sArgadevanA sainyanA AgamananI zaMkAthI meAgala senA bhAgI gaI. satyapuranI sImAmAM paNa teNe praveza na karyo. ullakhAnanA humalA ane brahmazAMti yakSanA prabhAva : vi. saM. 1356mAM bAdazAha alAuddIna khIlajInA nAnA bhAI ulUkhAna, matrI mAdhavanI preraNAthI dillInagarathI meATA sainya sAthe gujarAta tarapha javA mATe nIkaLyA. mArgImAM citrakuTa ( cittADa )nA adhipati samasi Mhe daMDa ApIne mevADa dezanuM rakSaNa karyuM. tyArapachI yuvarAja hammIra, vAgaDa dezane tathA suhuDAsaya (?) Adi nagarane bhAMgIne AzApallI ( amadAvAda )mAM paheAMcyA, eTale tyAMtA ( gujarAtane kadeva rAjA nAsI gayA. hammIre prabhAsapATaNa jaI somanAthamahAdevanI mUrtine dhaNunA prahArathI teDIne gADAmAM nAMkhIne dillI meAkalI dIdhI. tyAMthI te vAmanasthalI ( sAraDa-vaNathalI ) jaI, tyAMnA maMDalika rAjAne daDI, sArASTra-sArahamAM potAnI ANa pravartAvIne pAche AzApallI AvIne tyAM keTaloka samaya rahyo. teNe ghaNAM ma, madira, devakula-deharAM Adine teADI, phADI, bALI nAMkhyAM. anukrame te tyAMthI sakhtarazata dezamAM gayA ane tyAMthI satyapura nagaramAM Avyo. tyAMnA maMdira teADavAnI tenI IcchA hatI. para Mtu zrIbrahmazAMta kSe camatkAra dekhADavAthI te tyAMthI sainyasahita ekadama palAyana thaI gaye|. vagere vagere zrIsatyapurIya zrImahAvIradevanAM aneka AzcaryAM ane camatkAre pRthvImaMDalamAM pragaTa rIte saMbhaLAya che. brahmazAMtiyakSane abhAva ane jinabi'banI asAtanA : bhavitavyatA khaLavatI hAya che. kaLayuganA prabhAvathI vyaMtara devA krIDAomAM vadhAre tatpara rahe che ane gAyanuM mAMsa tathA rUdhira chAMTavAthI adhiSThAyaka deva * madira cheDIne cAlyA taiya che. tadanusAra adhiSThAyaka zrI brahmazAMti deva meAja-zAkhamAM masta haze athavA krIDA karavA ahIthI bIje sthAne gayela haze tevA koI samayamAM eTale vi. saM. 1367 mAM alAuddIna khIlajIe satyapurathI atyaMta mAhAtmya--prabhAvavALA zrI mahAvIra jinadevanA biMbane dillImAM laI jaI te tenI atyaMta anucita asAtanA karI. guru--paraMparAthI sAMbhaLelI ane keTalIka jAte anubhavelI hakIkatavALA A zrI satyapurakalpa zrImAna jinaprabhasUrijIe racyA che. ( A kalpa uparathI jaNAya che, ke-- tAhuDa rAjAe ane kanAjanA rAjAe 'dhAvelAM zrI mahAvIra svAmInAM madirA ane mUrttio vi. saM. 1367 sudhI te ahIM ( sAcAramAM ) kharAbara vidyamAna hatAM. paraMtu ukta savamAM alAuddIna khIlajIe ukta madirA ane mUttione nAza karyAM. za`kha nAmane kuvA te| tyArapachI paNa gheADAMka varSa sudhI eTale A kalpanA racanA-kALa (lagabhaga sa. 1375) sudhI te avazya vidyamAna hateA. upara jaNAvelA vi. sa. 1348, 1356 ane 1367nA prasaMge| samaye A kalpanA racayitA zrImAn jinaprabhasUrijI sAdhu avasthAmAM vidyamAna hAvAthI ukta pramaMge lagabhaga sAcA ja heAya tema sa`bhavI zake che.-- saMgrAhaka, ) For Private And Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAtIrtha muMDasthala lekhaka :munirAjazrI jJAnavijayajI. bhagavAna mahAvIranAM chaghaWkAlIna vihAra sthaLe mATe Aje aneka prakAranA matabhede che. koI kahe che ke mahAvIra prabhu rAjaputAnA, gujarAta, ane saurASTra Adi prAMtamAM nathI AvyA. jyAre keTalAka kahe che ke prabhu sidhdhAcalajInI pharasanAe AvyA hatA, ane te samaye temaNe uparyukata bhUminI paNa pharasanA karI hatI. keTalAeka ema kahe che ke prabhu lADhA dezamAM gayA che, jyAM paramAtmAne aneka upasargo thayA che. A lADhA deza te gujarAtane lATa deza che. paraMtu lADhA deza e ja lATa deza che e mAnyatAmAM ghaNuM matabhedo che. loDhA deza baMgALamAM paNa che. kalikALasarvajJa AcArya zrI hemacaMdrasUrIzvarajI kRta triSaSTizalAkApuruSacaritranA parva dazamAmAM zrI vIracaritra che. emAM cothuM comAsu pRcaMpAmAM karI; A dezamAM vicarI, nikAcita karmone khapAvavA vIraprabhu anArya dezamAM vicare che, ane tyAMthI lATa dezamAM paNa jAya che. A baMne rathAnomAM ghaNuM upasargo sahI prabhu tyAMthI viharI bhaddIlapuramAM AvI pAMcamuM caturmAsa tyAM kare che. A vihAra lAMbo che. A vihAra daramyAna vacce kayAM kayAM vicaryA tene purato khulAse nathI; parantu siddhAcalanI pharasanA karI punaH tyAM pahoMcI gayA hoya to e banavA jevuM lAge che. mArA A kathananI puSTi mATe vidvAna mahAkavirAja zrI vIravijyajI mahArAjanuM vacana huM ApuM chuM: "nema vinA tevIsa prabhu AvyA vimala girI da" A uparathI te zrI viraparamAtmA siddhAcalajInI pharasanAe padhAryA che ema jaNAya che. chatAMya A vAta svIkAravA mATe bIjA vadhu purAvAnI khUba jarUra che ja ! bhagavAna mahAvIra Abu sudhI AvyAnuM eka sajajaDa pramANa maLe che. AbunI taleTImAM muMDasthalA nAmanuM eka gAma che. je khareDIthI pazcime cAra mAIla dUra che. A gAma atyAre te taddana nAnuM gAmaDuM ja che. gAma bahAra prAcIna suMdara bhavya jinamaMdira khaMDera rUpe UbhuM che. jenA darzana za namUrti, sAhityapremI munirAja zrI jayatavijayajI mahArAjanI sAthe ame karyA hatAM. e bhAMgeluM TuTeluM jinamaMdira pitAnI prAcIna bhavyatA ane mahattAne sUcita kare che. eka samaya e hatuM ke muMDasthalA mahAtIrtha lekhAtuM. tyAMnA jainoe Abu girirAjanAM bhavya jinamaMdiromAM potAnI premapUjAnAM puSpo bhakitabhAve samaya che, jeno ullekha AbunA zilAlekhomAM maLe che. muMDasthalamAM dhanADhaya, jinavarendropAke zrAvake vasatA; For Private And Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAtIrtha maMDasthala 343 Abu girirAjanAM maMdiro - vastupAla tejapAlanAM maMdironI pUjA utsavamAM bhAga letA ane maMdiranI vyavasthA paNa karatA. pAThakanI khAtrI mATe huM thoDA pramANe nIce ApuM chuM - " AbumAM luNagavasatI nAmanuM sundara jinamaMdira che. temAM eka vizAla prazasti lekha che. enI najIkamAM ja eka bIje meTo lekha che; jemAM A maMdiranuM vyavasthApatra AlekhyuM che. je A pramANe che-- "saMvata 1287 laukika phA. va. 3 | (devakIya caitra vadi-3) ravi dine maMtrI tejapAla patnI anupamAdevIe putra luNasiMhanA puNya-yaza mATe deulavADA - (delavADA)mAM luNasiMhavasatI nAmanuM neminAtha citya karAvyuM ane nAgaeNdragachIya zrI vijayasenasUrijIe tenI pratiSThA karI. tenuM TrasTa tathA vyavasthA A pramANe che." pratyeka varSe pratiSThAnA saptAhamAM kAyama khAte aDhAI mahotsava karavo, jemAM caMdrAvatI, uMbarALI ane kIsaraulInA zrAvakee phA. va. 3 ne divase kAsadanA zrAvakoe phA. va. 4 ne divase brahmANanA zrAvakoe phA. va. 5 ne divase; dhauMlanA zrAvake e phA. va. 6 ne divase, muMDasthala mahAtIrthanA tathA phIlINanA zrAvake e phA. va. che ne divase; haMDAUdrA ane DabANInAM zrAvake e phA. va. 8 ne divase maDAhanA zrAvakee phA. va. 9ne dine; temaja sAhilavADanA zrAvakee phA. va 10 ne divase mahesUva kare. delavADAnA zrAvakoe zrI neminAthajI bhagavAnanA pAMce kalyANakane utsava karo." "caMdrAvatI nareza somasiMhadeva, yuvarAja kAnhaDa; bhaTTAraka, brAhmaNa, mahAjana, Azrama tathA bAra gAmanI prajAe raMgamaMDapamAM besI tejapAla pAse mAMgaNI karI A vyavasthA niradhArI che. A darekanA vaMzavArasadAroe AcaMkA kALa sudhI A vacana pALavuM." upara sUcavela caMdrAvatI nareza semasiMhe AbunA neminAthajInA maMdiranA pUjA kharca mATe "DabANI" gAma bheTa ApyuM che. je tenI paraMparAnA rAjAoe paNa pALavAnuM che." sAhityapremI muni mahArAja zrI jayantavijayajI saMpAdita. Abu" prathama bhAga, pR. 102-3-. uparyukta dareka gAmonA mukhya mukhya zrAvakonAM nAma paNa te lekhamAM ApelAM che. te badhAnAM nAme na ApatAM prastuta lekhane upayogI maMDala mahAtIrthanA tathA philiNanA zrAvakenAM nAma ahIM raju karuM chuM. (18) tathA muMDasthalamahAtIrthavAstavya-prAgapATajJAtIya / (19) zre. saMdhIraNa u0 guNacaMdra, pAnhA tathA zre. sohIya u0 Azvesara 1 A badhAM gAmo te vakhate kevAM samRddhizAlI ane bhaktisaMpanna haze; tenI jhAMkhI A u5rathI thAya che. uparyukta dareka gAmomAM te vakhate savAle, poravAle ane zrImAnI pUrepUrI vasatI haze, ane te badhA sukhI ne dharmapremI haze, For Private And Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir --- - -- - ----- - - ~ 344 zrI jaina satya prakAza kArtika tathA zre0 jejA u0 khAMkhaNa tathA philiNigrAmavAstavya-zrImAla jJA0 vApala, gAjala, pramukha goSTi (SThi) kAH / amIbhistathA saptamIdine zrIneminAthadevasya paMcamASTAhnikAma (20) TrosavaH Arya." Abu bhAga rajo arthAta 1287 pahelAM to muMDasthalanI mahAtIrtha tarIkenI khyAti gujarAtamAM khUba hatI. mahAmaMtrI vastupAla bIjA koI paNa gAmane mahAtIrthanI upamA nathI ApatA; ane muMDasthalane mahAtIrtha tarIke saMbodhe che, emAM svAbhAvika prazna uThe che. yadyapi muMDasthalane mahAtIrthanA saMbodhanavALuM sauthI prAcIna pramANa atyAre te A ja lekha che. A sivAya prAcIna graMmAM ke zilAlekhamAM A saMbaMdhI kAMI paNa ullekha haze; paNa te pramANa hajI amArA jovAmAM Avela nathI. paraMtu 1287 pahelAM muMDasthala mahAtIrthanI khyAti prApta karI cUkyuM hatuM; e te nirvivAdasiddha che. muMDaline mahAtIrtha tarIkenuM biruda maLyAnuM mukhya kAraNa eka ja che ke prabhu mahAvIra dIkSA lIdhA pachI pAMcamA varSamAM ahIM padhAryA hatA ane tyArapachI be varSe eTale prabhu mahAvIranA 37 mA varSamAM, ahIM prabhu padhAryAnI yAdagIrImAM; A punita bhUmimAM vIra prabhunuM citya - maMdira banAvavAmAM AvyuM hatuM. A mAnyatAne puSTa karanAra eka lekha maLe che. je A pramANe che. (1) pUrva chadmasthakAle'rbudabhuvi yaminaH kurvataH sadvihAraM (3) zrIdevAryasya yasyollasadupalamayI nUrNarAjena rAjJA zrIke (4) zo supratiSThaH sa jayati hi jinastIrthamuMDasthalasthaH / saM. 1426 (2) saptatriMze ca varSe vahati bhagavato janmataH kAritArhaca / (1) .............saMvata vIragama 37 (6) zrIvIrajanma 37 zrIdevA. jA 2. putra xx dhUkAritA A lekha atyAre muMDasthalanA prAcIna khaMDera upara ubhelA jinamaMdiranA gabhArA upara uttarAMgamAM kareluM che. maMdira pUrvAbhimukha che. A lekha uparathI phalitArtha e nIkaLe che ke vIra prabhune 37 mA varSe ahIM maMdira banyuM hatuM. paraMtu tyAra pachI maMdira jIrNa thatAM jIrNoddhAra paNa thatA gayA. temAM saM. 14ra6 mAM maMdira vadhu jINuM thayuM ane lagabhaga pharI ja karavuM paDyuM hoya; te vakhate jIrNoddhAra karAvanAra mahAnubhAva zrAvake mULa lekhanI kepI - nakala karAvI mULa gabhArA upara lekha ketarAvyo : je ApaNane Aje jovA maLe che. AmAM rahela devArya ' zabda A lekhanI prAcInatA upara vadhu prakAza pADe tema che. * muMDasthalamAM mahAvIra bhagavAnanuM suMdara caitya - 14ra6 pahelAM paNa hatuM, enA cheDA purAvA - pramANe ApaNe joIe, For Private And Personal Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1993 mahAtIrtha susthala " saM. 1286 varSe vAyu (I) narasuti 8 zrIo(jo)raTothA che maLyuM. punasIrU bhA. pUnasiri suta dhAMdhalena bhAtR mUla gehA rudA sahitena muMDasthalasatka - zrImahAvIra caitye nijamAtRpitRzreyo'rthaM jinayugalaM kAritaM pratiSThitaM zrInaya ( 7 ) sUribhiH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A suMdara jinapratimAyugala Aje AyumAM luNIgavasahImAM birAjamAna che. A ja saMvatane eka bIjo lekha paNa che 345 " saMvat 1389 varSe phAlguna sudi 8 some zrI koreM (raM) TakIyagacche zrInannAcArya saMtAne muMDasthalasAka - zrImahAvIracaitye mahaM kuMarA putra punasIha bhAryA punasiri suta mahaM0 ghAMdhalena bhAtR mUla gehA rudA zreyo'rthaM jinayugalaM kAritaM pratiSTi (STi) taM zrInAiri-zrI ravRttimi: / '' A suMdara jina pratimAyugala Aje AbumAM luNIgavasatinI bahAra racanemi avatAra nAmaka pAMcamI DerImAM che. A banne lekhAne bhAvAtha' e ja che ke 1389mAM muMDasthalanA mahAvIra caityamAM jina-pratimAnI pratiSThA karI. mu. rA. zrI jaya'tavijayajI sa pArdita. Abu, bhA, 2, ke. na. 405, pR. 160 A pahelAM paNa muMDasthalamAM suMdara vizAla mandira hatuM; ene mATenAM pramANA paNa mAjIda che. " saMvat 1216 vezASavadi 5 some jAsAbahude vinimittaM vIsalena staMbhalatA kA pitA bhaktivazAditi ,, A lekha atyAre raMgamaMDapamAM cha cekInA pazcima vibhAganI jamaNI khAjue che. ane te paDimAtrA lipimAM lakhela che. A cha cAkInA chae thAMbhalA A kuTuMbanA mANasAe karAvela che. chae thAMbhalA upara eka ja saMvat ane eka ja miti nAkhela che. A lekhAnI nIce khIjA lekheA che. temAMnA e lekhamAMnA eka. 1426 ane khIjo 1442 ne che. temAM prathamanA ekamAM lakhyuM che. (6 'muMDasthalagrAme zrImahAvIraprAsAde zrIkakkasUripaTTe zrI sAvadevasUribhiH jIrNoddhAraH For Private And Personal Use Only Arita: 'ka bIjA lekhamAM A ja vastu thoDA pheraphAra sAthe che, trIjo lekha nIce pramANe che, saM. 1442 varSe jeTha sudi 9 some zrImahAvIra.... rAjazrI kAnhaDadevasuta zrIvisaladeva sa. vADI AghATadAtavyA grAmapRSTipradezetecA pade zAsanaM pradattaH || bahubhirvasudhA bhuktA rAjabhiH sagarAdibhiH yaza yaza jadA bhUmi taza taza tadA phalaM // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nA nAma --- -- zrI jaina satya prakAza kArtika arthAta teramI sadInI zarUAtathI laI paMdaramI sadInA madhyakAla parvatanA lekho te atyAre muMDasthalanA khaMDita maMdiramAM vidyamAna che. A pradezamAM mahAvIra prabhunuM mahAmya ghaNuM che--hatuM. e vAtanI te nAdiyAnA maMdiramAM mauryakAlIna lekhavALI jina-pratimAo sAkSI pUre che. ahIM emanuM ATaluM badhuM mahatva zA mATe hatuM e prazna svAbhAvika thAya che, jenA samAdhAnamAM prabhu mahAvIra A bhUmimAM padhAryA hatA, tethI bhaktajanoe temanI yAdagIrImAM A maMdira banAvyAM che, ema lAge che. A tIrthadhAmo arvAcIna nathI, paNa ochAmAM ochA mauryakAla pahelAMnAM che. have prAcIna graMthanAM pramANa joIe - vividha tIrthaka5" mAM zrI jinaprabhasUrijI corAzI mahAtIrthonAM nAmo Ape che; temAM devArya zrI mahAvIra bhagavAnanAM prAcIna ce-tIrtharUpa sthAne kyAM kyAM hatAM tenAM nAme Ape che ane temAM A muMDasthalano paNa ullekha karelo che. juo - "moDhera, vAya, veke, nA, pariyo, manu, mukhyastha, zrImAne, upakezapure, kuNDagrAme, satyapure, TaGkAyAM, gaMgADhade, sarasthAne, vItabhaye, campAyAM, apApAyAM, puMDUparvate, nandivarddhana-koTibhUmau vIraH / vaibhArAdau, rAjagRhe, kailAse, zrIrohaNAdrau zrImahAvIraH " -zrImAna nijhanIlAvita vividhatIrtha, pR86. bhagavAna mahAvIra pachI 37 mA varSe muMDasthalamAM zrI vIratya banyuM hatuM, enuM eka chelluM pramANa ApI A lekha huM samApta karIzaH abbuagirivaramUle, muMDathale naMdIrukhkha ahabhAge // sthAjhivIro,savArIno dino parimaM 17 || to punnarAya nAmA, koi mahappA jiNassa bhattie kArai paDimaM varise sagatIse vIrajammAo // 98 // kiMcUNA aTThArasa vAsasayA eya pavaratiththassa // to micha (ccha ) ghaNasamIraM thuNemi muMDathale vIraM // aMcalagacchIya mahendrasUrikRta aSTotarI tIrthamAlA, aMcalagacchIya pratikramaNusUtra pR. 81 AmAM te mahendrasUrijI spaSTa lakhe che ke mahAvIra prabhunA 37 mA varSe ahIM maMdira banyuM. ahIM chadmastha kAlamAM prabhu padhAryA hatA. upasaMhAra : sujJa vAcake barAbara nyAya daSTithI vAMcaze to temane pUrepUrI khAtrI thaze ja ke muMDasthalanuM jinamandira atizaya prAcIna ane eka tIrtharUpa che. vidvAna ItihAsa premIone sAdara vinaMtI che ke A viSayamAM barAbara carcA karI, pramANe raju karI nyAyasaMgata mArga grahaNa kare ane jaina samAjanA dharmapremI mahAnubhAvone A prAcInatama tIrthadhAmane punaruddhAra karavAne upadeza Ape che For Private And Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI madhumatImaMDana zrI jIvatsvAmi dvAtriAMzakA kartA- AcArya mahArAja zrAmad vijayapadmasUrijI // AryAvRttam // thoUNaM pAsapahuM-pahAvapuNNaM ca NemisUripayaM // jIvaMtasAmivIraM-thosAmi ThiyaM mahumaIe // 1 // suranayaribva mahumaI-hotthA paramAlaehi dhammarayA // suyaNarayaNapaDipuNNA-bhavvajiNAyayaNaparisohA // 2 // NivaNaMdivaddhaNeNaM-aDaNavaisamAueNa jidveNaM // lahubaMdhavaguNaNehA-sagakaradehappamANeNaM // 3 // jIvaMte ya bhayaMte-kAraviyA jeNa duNNi paDimAo // sohai egA esA-aNNA marudesama jhaMmi // 4 // ettAhe heutto-jIviyasAmippahANaNAmeNaM // viiyA te paDimAo-phuraMtamAhappakaliyAo // 5 // sakkhaM sAsaNaNAho-amhAgaM dei desaNaM visayaM // jaM dadvaNaM bhAvo-iya jAyai pAsagassa maNe // 6 // davvajiNo je vIro-vIsAyarakAlamANadivvasuhaM // pupphuttare vimANe-pANayakappaTThie pavare // 7 // aNuhaviya suklapakve-AsADhe chaTvAsare dhaNNe / / tamhA cuo samANo-tiNNANaNibaddhajiNaNAmo // 8 // mAhaNakuMDaggAme-sayavarisAussa usahadattassa // gihiNI devANaMdA-tIe kucchisi AyAo // 9 // , For Private And Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -- -rAta 348 zrI jaina satya prakAza bAsIidiNAI jA-tattha ThiyaM vaMdiUga sakiMde // hariNegamesitiyasaM-kammabalaccheragaM NaccA // 10 // ANavae teNa tao-AsiNabahule ya terasIdiyahe // kAuM gabhaviNimayaM-tisUlAkucchisi sAhario // 11 // jo cittasukkapakkhe-jAo muhaterasIdiNe parvara / / dikvA jeNaM gahiyA-maggasire bahuladasamIe. // 12 // bArasavAsAi tahA-terasapakkhe surAiuvasagge // sahiakhamAbhAveNaM--caria tavaM bhiyaggAme // 13 // godohiAsaNeNaM-paharatige ujjuvAliyAtira / / hatthuttarAsurikve-NijjaTuppamoeNaM // 14 // jhANaMtariyAsamae-jeNaM vaisAhasuddhadasamIe // laddhaM kevalanANaM-taM vIrapahuM sayA vaMde // 15 // taha majhimapAvAe-kevaliNikkArasIi jeNa varaM / mahaseNavaNe titthaM-paTTiyaM jogakhemadayaM // 16 // siriiMdabhUipamuhA-jeNaM saMdikviyA saparivArA / / aisayaladrisameyaM taM vIrapahuM sayA vaMde // 17 // // zArdUlavikrIDitavRttam / / hojjA dukkhaparaMparA bhaviyagA ! saMjogabhAvA bhave / kAyavo NiyamA tao sumaiNA saMjogacAo imo // appA vo paribohadaMsaNajuo davvattadhammA dhuvo / evaM pAvaNadesaNaM pathuNimo jIvaMtasAmippahuM // 18 // sese davakuDuMbagehapamuhe sigdhaM payatthe'suhe / ciccA jati saraMti No parabhave bhUyaMgaNAI NarA // bujhevaM parihaMtu nimmalayare saddhammajogujjamA / evaM pAvaNadesaNaM pathuNimo jIvaMtasAmippahuM // 19 // For Private And Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1853 349 zrI jIvasvAmi-dvAtrizikA vuttA uggavisAhiyA ya visayA pANA tahA NassarA / saMsArassa suhaM Na dIhaThiiyaM muttIi taM tArisaM // atthA appahiemu heusu viheyA bhavvabhaddappayA / evaM pAvaNadesaNaM pathuNimo jIvaMtasAmippahuM // 20 // saccANaMdagihANasuddhacaraNaM puNgappasaMtippayaM / evaM bohagayA havaMti yamiNA cAyatthiNo cakkiyo / / No cakkI samaNo hamuttaramiNaM juggaM pabhAsaMti te / evaM pAvaNadesaNaM pathuNimo jIvaMtasAmippahuM // 21 // // AryAvRttam // vAsAcaumAsIo-bAyAlIsaM ca saMjamadiNAo / / jeNaM vihiNA vihiyA-taM vIrapahuM sayA vaMde // 22 // aTThaNhaM sumiNANaM-parUviyaM NivaipuNNapAlassa // jeNaM ca jahatthaphalaM-taM vIrapahuM sayA vaMde // 23 // easa pemabaMdho-jhijjai iya devasammabohaDheM // goyamasAmI jeNaM-paTThavio taM pahuM vaMde / / 24 // gihavAse varisAiM-tIsaM pakkhAhie ya sa ya / / jAva duvAlasavarise-jassa ya chaumatthapariyAo / / 25 // terasapakkhogAI-tIsaM vAsAi kevalitteNaM // viharittA savvAuM-bAvattarivAsaparimANaM // 26 // pAlittA''imapakkhe kattiamAse ya carimajAmaddhe // sAipavaraNakkhatte-kayapajjaMkAsaNo sAmI // 27 // jIviyavaDDhaNapaNhe-avi sakkA No kayAvi vaDaDheuM // jiNayA AuyakammaM-iya kahiUNaM samAhANaM // 28 // jA solasapaharAI-daccaMtimadesaNaM bhaviyaNANaM // kiccA joganirohaM-selesIbhAvasaMpaNNo // 29 // For Private And Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 350 www.kobatirth.org zrI jaina satya prakAza se sAghAiviNAsA-sAiaNaMteNa bhaMgasamayeNaM || patto jo nivvANaM - taM vIrapahuM sayA vaMde // 30 // kayamayaNadAvasaMti-maNamoraghaNaM pasaNNamuhakamalaM // daMsaNamalapakkhAle - jaladhArAsaMnihaM suhayaM // 31 // duriyatimiraravitullaM - payaMDayaravigghamehavA usamaM // jIvaMtasAmibiMbaM - paNamaMtANaM bhayAbhAvo // 32 // tikkAlaM varavihiNA- kappalayabbhahiyabhavamAhappaM // accaMtu vIrabiMbaM kayaM pareNa viyakkeNaM // 33 // jAviyasAmijjhA-kuNati AsaNNasiddhiyA maNyA // AruggatuTThikittiM--lahaMti ghaNabuddhibohiSayaM // 34 // // prazasti // // AryAvRttam // jummaNihANi hiMdu-mie vAse ya AsiNe mAse // siyapakkhe dasamIe - dhammiya sirirAyanayaraMmi // 35 // jIviyasAmitthavaNaM- guruvara siriNemisUrisIseNaM || paumeNArieNaM-- raiyaM ghaNNA ! samajhaMtu || 36 | vijjhApahapaDhaNa-vihiyA rayaNA imassa zruttassa || ajjhayaNasavaNasIlA lahaMti paramuNNaI NiyamA // 37 // sirasA vaMde mahAvIraM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mudraka ane prakAzaka: cImanalAla gAkaLadAsa zAha, maNi mudraNAlaya, aNupura, manjurInI yoga, abhahAvAha prakAzanasthAna : zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti kAryAlaya, nezigalAInI vADI, ghIDAMTA, mahAvAha For Private And Personal Use Only kArtika Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Regd. No. 1-3301 jainaM jayati zAsanam For Private And Personal Use Only