________________
આત્મ-જાગ્રતિ * જુલાઈ, ૨૦૦૮
U પ્રથઃ ક્રોધાદિક ભાવો આત્માની જ ભિન્નતા છે, તેથી તેની સાથે માત્ર સંયોગ સંબંધ ] પર્યાયમાં થતા હોવા છતાં તેની સાથે સંયોગ સંબંધ છે,–આ રીતે ક્રોધાદિકથી જ્ઞાનની અધિકતા - કેમ કહ્યો ?
ભિન્નતા) જાણીને, આત્મા જ્ઞાનરૂપે પરિણમ્યો, તે જ ઉત્તર ઃ તે ક્રોધાદિકને જીવના શુદ્ધ સ્વરૂપ સાથે આત્મા અને ક્રોધાદિકનું ભેદજ્ઞાન થયું. એકતા નથી પણ ભિન્નતા છે, તેથી ત્રિકાળી શુદ્ધ 1 પ્રશઃ ભેદજ્ઞાન થતાં શું થાય છે? સ્વભાવની અપેક્ષાએ જીવને ક્રોધાદિક સાથે માત્ર ઉત્તરઃ ભેદજ્ઞાન થતાં આત્મા ક્રોધાદિકરૂપે સંયોગ સંબંધ છે.
પરિણમતો નથી, તેથી તેને બંધન થતું નથી, એટલે જીવ જ્યાં પોતાના શુદ્ધ સ્વરૂપમાં એકતા રૂપે તે મુક્તિ પામે છે. પરિણમ્યો ત્યાં તે ક્રોધાદિકનો સંબંધ છૂટી જાય છે, Uપ્રશ્ન: જેને એવું ભેદાન નથી. તેને શું થાય માટે તેને આત્મા સાથે સંયોગ સંબંધ જ કહ્યો.
Uપ્રશઃ આત્મા અને ક્રોધાદિકનું ભેદજ્ઞાન કઈ ઉત્તર : જેને આત્મા અને ક્રોધાદિકનું ભેદજ્ઞાન રીતે છે ?
નથી, તે અજ્ઞાનીજી ક્રોધાદિકનો કત થઈને પરિણમે ઉત્તરઃ આત્માને જેવો સંબંધ જ્ઞાન સાથે છે છે, તેથી તેને બંધન થાય છે. તેવો સંબંધ ક્રોધાદિક સાથે નથી; જ્ઞાન સાથે તો -શ્રી સમયસાર' કતકર્મ અધિકાર ઉપરના પૂજ્ય આત્માને ગુણ-ગુણરૂપ એકતાનો સંબંધ છે, જ્યારે
ગુરુદેવશ્રીનાં પ્રવચનોમાંથી ક્રોધાદિક સાથે આત્મસ્વભાવની એકતા નથી પણ
–શ્રી આત્મધર્મ / અંક ૧૫૫માંથી સાભાર ઉધૂત (... પૃ. ૧૩નો શેષાંશ) આત્માની પ્રાપ્તિનો અમે જે ઉપાય કહ્યો, તે ઉપાયથી આનંદથી ઉલસતા સ્વતત્ત્વને તમે દેખો; અંતર્મુખ જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપ આત્માની જરૂર પ્રાપ્તિ થાય છે, માટે થઈને આજે જ તેની પ્રાપ્તિ કરો ! આ રીતે ગત જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપ આત્માને આજે જ કેવળ જ્ઞાનરૂપી સરિતા આનંદના અમૃતથી પ્રાપ્ત કરો !—એમ શ્રી આચાર્યદેવનું આમંત્રણ, ભરેલી છે ને તેમાં આ સ્વતત્ત્વ ડૂબેલું છે, લીન છે. આદેશ અને ઉપદેશ છે.
ગતને જોવાને સમર્થ એવા મહા સંવેદનરૂપી શાનસાનાનંદથી ભરેલું સ્વ-તત્ત્વ જ ઈષ્ટ છે. જ્ઞાન લક્ષ્મી તેમાં મુખ્ય છે; ઉત્તમ રત્નના કિરણ જેવું તે સ્પષ્ટ અને આનંદમાં ડૂબેલું એવું આ સ્વતત્ત્વ જ ઇષ્ટ છે. પ્રકાશમાન છે, અને પરમ ઇષ્ટ છે.–આવું સ્વતત્ત્વ અતીન્દ્રિયઆનંદ અને જ્ઞાન જેમાં ઉલ્લી રહ્યાં છે, ઉલ્લાસી રહ્યું છે, તેને જિનશાસનના આશ્રયે હે જીવો ! એવું આ સ્વત જ ઈષ્ટ છે.
તમે પ્રાપ્ત કરો !—એમ શ્રી આચાર્યદેવની પ્રેરણા છે. સ્માતુકાર લક્ષણવાળું જિનશાસન, આવા -શ્રી પ્રવચનસાર-પરિશિષ્ટ ઉપર પૂજ્ય ગુરુદેવશ્રીના આનંદમય સ્વ-તત્ત્વને દેખાડે છે. હે જગતના જીવો !
પ્રવચનના અંશ) સ્વાત્કાર લક્ષણ જિનશાસનના વિશે આવા જ્ઞાન– –શ્રી આત્મધર્મ / અંક ૧૫રમાંથી સાભાર ઉદ્ધત અંશ.
I
‘સહજ આત્મસ્વરૂપ શતદેવ પરમગુર
