________________
આભાનુભવાર્થડાર
ઉધા. શ્રી પૂ. યશોવિજયજીકૃત અધ્યાત્મસાર
આત્માનુભૂતિને પ્રગટાવવા માટે ત્રણ વસ્તુ જોઈએ. ૧) શાસ્ત્ર, ૨) મિથ્યાત્વનો ધ્વંસ, ૩) કષાયની અલ્પતા.
બાહ્ય અંધારું સૂર્યટાળે. હદયનું અંધારું સદ્ગુરુટાળે. “જ્ઞાનપ્રકાશે રે, મોહ- તિમિર હરે, જેને સદ્ગુરુ સૂર..” મનની પાંચ અવસ્થા છે દુષ્ટ, મૂઢ, વિક્ષિપ્ત, એકાગ્ર, નિરુદ્ધ.
પ્રથમ તબક્કામાં મન ચંચળ જ રહેવાનું છે. માંકડ અને માંકડું આમેય ચપળ છે જ. તમે એને પકડવા પ્રયત્ન કરો એમ તે દૂર ભાગે. પણ એમ સમજીને સાધનાથી દૂર નથી લાગવાનું. આ સ્વાભાવિક છે, એમ સમજીને સાધનાને મજબૂતીથી પકડવાની છે.
યોગશાસ્ત્રમાં મનની ચાર અવસ્થા (વિક્ષિપ્ત, યાતાયાત, સુશ્લિષ્ટ અને સુલીન.)ઓનો સમાવેશ આ પાંચમાં થઈ જાય છે.
મૂઢ વિરુદ્ધ કાર્યોમાં ડૂબી જાય.
વિક્ષિતઃ બહિર્મુખ મન. સુખમાં રાજી અને દુઃખમાં નારાજ. ત્રીજી અવસ્થામાં સત્ત્વ ગુણની અધિકતા છે.
આ ત્રણ દશાથી જે ઉપર ઉઠે છે તે એકાગ્ર અવસ્થા સુધી પહોચે છે. પવન રહિત સ્થાનમાં દીવાની જ્યોત સ્થિર હોય છે, તેમ અહીં ચિત્ત સ્થિર થઈ જાય
છે.
નિરુદ્ધઃ સંકલ્પ-વિકલ્પોનો સંપૂર્ણ ત્યાગ. આત્મસ્વરૂપમાં લીન બનેલા મુનિઓને આવું મન હોય છે. પ્રથમ ત્રણ ચિત્ત આરાધનામાં ઉપયોગી નથી.
Jain E
cation International
For Private & Personal Use Only
» કહે, કલાપૂર્ણસૂરિ
