Upasaka Dasha Sutram

Author(s): A F Rudolf Hoernle
Publisher: Bibliotheca Indica
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009989/1

Page #1

UNIVERSITY OF TORONTO
3 1761 00378581 3

Page #2

UNIVERSITY OF TORONTO
LIBRARY
purchased for the
Centre of Criminology Collection
from a grant by THE DOXXER CANADIAN
FOUNDATION

Page #3


Page #4

THE
UVĀSAGADASÃO
OR
THE RELIGIOUS PROFESSION OF AN UVĀSAGA
EXPOUNDED IN TEN LECTURES
BEING
THE SEVENTH ANGA OF THE JAINS
EDITED
IN THE ORIGINAL PRAKRIT
WITH THE
SANSKRIT COMMENTARY OF ABHAYADEVA
BY
A. F. RUDOLF HOERNLE, PH. D, TÜBINGEN,
FELLOW OF THE CALCUTTA UNIVERSITY, HONORARY PHILOLOGICAL SECRETARY TO THE ASIATIC SOCIETY OF BENGAL, ETC.
VOL. I. TEXT AND COMMENTARY.
imm
PUBLISHED FOR THE BIBLIOTHECA INDICA.
CALCUTTA:
PRINTED AT THE BAPTIST MISSION PRESS.
1890.

Page #5

TTBRAR: 90
JUN 28 1967
VERSITY OF TORO
TOROK

Page #6

उपासकदशा-सूत्रम्
जैनमतागमसङ्ग्रहे
सप्तमाङ्गम्
श्रीमदभयदेवाचार्यस्वरिकृतविवरणसहितम्
श्रीश्री
बङ्गाल- एशियाटिक सोसाइटी - नामकसमाजानुज्ञया
डक्टर-श्रौ-ए-अफ-रुडोल्फ -हार्णले साहिवेन
परिशोधितम् ।
प्रथमेा भागः ।
मूलं विवरणं च |
कालिकाताराजधान्याम्
बाप्तिस्त-मिशन यन्त्रे मुद्रितम्
संवत् १८९० इ० ।

Page #7


Page #8

दुराग्रहध्वान्तविभेदभानो हितोपदेशामृतसिन्धुचित्त । मन्देहसन्दोहनिरामकारिन् जिनोकधर्मस्य धुरन्धरोऽसि ॥ १ ॥
अज्ञानतिमिरभास्करमज्ञाननिवृत्तये सहृदयानाम् । आहततत्त्वादशं ग्रन्यमपरमपि भवानकृत ॥२॥
श्रानन्दविजय श्रीमन्नात्माराम महामुने । मदीयनिखिलप्रश्नव्याख्यातः शास्त्रपारग ॥३॥
कृतज्ञताचिहमिदं ग्रन्थसंस्करणं कृतिन् । यत्नसम्पादितं तुभ्यं श्रद्धयोत्सृज्यते मया ॥ ४ ॥
। कलिकातायाम्
२२ अप्रिल १८६०

Page #9


Page #10

CONTENTS.
Page
Introduction
is
Test
Lecture I Lecture II Lecture III Lecture IV Lecture V Lecture VI Lecture VII Lecture VIII Lecture IX Lecture X Index Additional Critical Note Errata
904 १३९
१६३
...
२४० २५१
..
Commentary
Lecture I Lecture II Lecture III-VI Lecture VII ... Lecture VIII-X Additional Critical Note Errata
48 LE
€
...

Page #11

प्रस्तावना
सूत्रमूलम्
प्रथममध्ययनम् .
द्वितौयम्,”
तृतीयम् चतुर्थम्
पञ्चमम्
षष्ठम्
99
"
99
99
सप्तमम्,”
अष्टमम् ,”
नवमम्
99
अनुक्रमणिका ।
दशमम्”
व्यकारादिवर्णक्रमेण शब्दसूची
पाठान्तरपरिशिष्टम् शुद्धिपत्रम्
सूत्रविवरणम् -
प्रथममध्ययनम् . द्वितीयम्,,, तृतीयादि,
सप्तमम्,”
यष्टमादि,,
पाठान्तरपरिशिष्टम्
शुद्धिपत्रम्
:
पृष्ठे ।
ix
४५
७०
८४
६०
६५
१०५
१३८
१६०
१६३
१६६
२४७
२५१
१
३०
५४
पूर्व
६ह
७५
७६

Page #12

INTRODUCTION. The following materials liave been utilised in the edition of this work:
A-US. belonging to the India Office Library. It is the lust of four Jain MSS. bound together in a volume, numbered 1363. Each of the four MSS. bears an endorsement stating that they were " presented by H. T. Colebrooke, Esq.” They contain the l'ajjūlaya, Rajaprashniy, Shatruñjaya Sära, and Ucisakalashi. Of the two last manuscripts, the first leaf is winting. MS. A is written on paper, 40 leares with 10 lines of about 3S akşara each. It is dated Samvat 1621 (= 1564 A. D.), Shrāvana, sudi, the 14th, and is a good manuscript. The colophon states it to have been written for the reading (puthanārtham) of the Shrārikā Punya-prabhāvikā. I received it through the kindness of Dr. Rost, the Librarian of the Indian office.
B-MS. belonging to the Oriental Library of the Asiatic
ciety of Bengal. It is a comparatively modern manu. script, obtained by the Society from the Library of the Mahārāja of Bikaner, about three years ago, through the intermediation of the Government of India. The manuscript which was intended by the Society to be copied is numbered 1533 in the printed Bikaner Library's catalogue published by the Governinent of India. In that catalogue it is stated to be dated Samrat 1117', and to be accompanied “by a Sinskrit commentary named Upāsaka-dasa-vivarana.” The Society's copy, however, shows the date Samvat 1824 (=1707 A. D.), Phāguna, sudi, the 9th, Thursday; nor is it accompanied by any Sanskrit commentary, though it is accompanied by an interlinear tabbā or vernacular (Gujarātī) para
! On this date, see the remarks below, p. xxi.

Page #13

X
INTRODUCTION.
phrase. Moreover the "beginning" and the "end" (the latter being that of the commentary), which are cited in the catalogue, do not agree with the Society's manuscript. At the end the copyist states that it was written sahar Makasūdābād Balochar madhye in the town of Maqsūdābād Balochar." No date is mentioned. It would seem, therefore, that, instead of the desired copy of No. 1533, the Society received another manuscript of comparatively modern date. MS. B is a tolerably well written copy, on paper, 83 leaves, each with 6 lines of about 28 akṣara each. already mentioned, it is provided with an interlinear ṭabbā, which states that the text consists of 3,101 grantha.
As
It is on
C-MS. belonging to a yati in Calcutta, obtained through the kindness of Bābū Amulak Chand Parrack. paper, 41 leaves, with the text written in the middle of each leaf, and the Sanskrit commentary arranged above and below. It bears date Samvat 1916 (= 1859 A. D.), Phaguna, sudi, 4. It is a well-written manuscript, showing signs of being the work of a pandit who possessed an unusual knowledge of Prakrit, and carefully revised the text throughout in accordance with the standard of Hemachandra's grammar (cf. appānam in § 89), especially with regard to the treatment of the nasal and surd consonants. A notice at the end of the MS. states that the text consists of 812 grantha, and the commentary of 1016 (cf. Ind. St., Vol. XVI, p. 288).
D-MS. belonging to the same owner as MS. C. It is on paper, 33 leaves, with 9 lines of about 48 akṣara each. It is dated Samvat 1745 (= 1688 A. D.), Migasara (mrigashirsa), badi, tithi 5, Bhriguvāsara (Friday), and said to be written in Shririni Nagar. It is only provided with the interlinear ṭabba. It is a carefully written manuscript of the usual Jain style.
1 This is another name for Murshidabad, in Bengal, being commonly used by the Jains.

Page #14

INTRODUCTION.
E, the well-known Calcutta print, published by Ray Dhan Pat Singh Bahadur of Murshidābād, in Samvat 1933 = 1876 A. D.). It is provided with both the usual Sanskrit commentary and tabbā, the former printed above, the latter below the text, which occupies the middle of each page; the whole
get-up'imitating that of the usual Indian manuscripts. As an edition it is worthless, being made with no regard whatsoever to textual or grammatical correctness, both in its Sanskrit and Prākrit portions. Still it has its uses for the purpose of collatiou.
F-MS. belonging to Professor Dr. R. Garbe, a carefully written paper manuscript, in the usual Jaina style. It consists of 54 leaves, with 7 lines of about 48 aksara each. It is dated Samvat 1748 and Sbāka 1613 (= 1691 A. D.), Asu (= Ashvina), Sudi 6, Thursday. It is provided with an interlinear tabbā. A marked feature of this MS. is, that it very frequently gives the standing formulas in full, when they are usually abbreviated in other MSS. ; see, e.g., the footnotes on pp. 50, 51, 52, 54, 57, 59, 60, 62, etc. Thus it also adds the formula mañasi vayasā kāyasū at the end of erery vow, from $ 16 to $ 41, where it is omitted in all other NSS. Now and then it has peculiar readings of its own; though they are of no great importance; e. g., sūmi samosarie for samosaraṇam ($ 92), Kāmadevă samanovāsayā for Kāmadevo vi ($ 109), and others. Unfortunately it is not quite complete; five leaves are wanting (8-12), which contained the portion from $ 42 to $ 61, both inclusive. I have to thank Professor Garbe for the loan of this very useful MS.
G-MS., belonging to the Government collection of MSS., deposited with the Asiatic Society of Bengal. It is written on paper, and consists of 44 leaves, with 6 or 7 lines of about 50 akşara each. It is provided with an interlinear tabbā. It bears no date, but to judge from its appearance, it is a comparatively modern copy, and can hardly be older than

Page #15

xii
INTRODUCTION.
about fifty years. The vowels e and o are all top-marked. It is very carelessly aud ignorantly written; full of sanskritisms and misspellings; e. g., kostae for kotthae in § 126, hiranya for hiranna in § 127; somniena for soņiena in $ 129, etc. It appears, however, to have been copied from a good original, as, now and then, it shows unusually correct forms; e. g., Anando in § 92, michchhadiitthi in $ 93, tubbha in § 173, karenti and padisunanti in $$ 174, 175. Occasionally it also shows peculiar readings; e. g., hanemi in $ 129, saddāvei in $ 139. I owe this MS. to the kindness of Rāja Rājendralāla Mitra, L. L. D., who, at my request, purchased it from a Jain in Murshidābād for the Government collection.
H-MS., belonging to the Library of the “Jain Association of India’ in Bombay, received through the kindness of Mr. Virchand Raghavji Gaudhi, the Honorary Secretary of that Association. It is written on paper, and consists of 26 leaves, with 13 lines of about 42 akşara each. It is not provided with the usual țabbā, but has occasional Sanskrit glosses on the margin or between the lines. It is dated Samvat 1740 (= 1683 A. D.), Phāguņa, sudi, Saturday ; and is stated to have been written for the recitation (vūchanāya) of Bhūvana Sāgar, the disciple of Nayana Vishāla Ji, the disciple of the Bhattāraka Jinaranga Sūri; and to have been revised (shodhita) by Pandit Bhūvana Sāgar himself. The last mentioned circumstance accounts for the comparative excellence of this MS.; traces of the revising hand of the “ Pandit” are visible throughout; it also shows in several places the only correct forms, e. g., santosie in 8 48, ajjappabhiim in $ 58 and 68, etc. Curiously, however, it contains a rather long lacuna, omitting the whole from antevasi in § 76 down to jahū pannattie in $ 79, though there is no portion of the MS. lost. It is said to contain 812 grantha. It may be noted that the vowels e and o are uniforinly top-marked.
Of these eight authorities for the text, I was able to use

Page #16

INTRODUCTION.
xiii
MSS. C and D only for the first chapter, after which they were recalled from my possession by the owner. I had, howerer, previously collated the whole of JS. D, and noted all its variations in my copy of the Calcutta print. Accordingly MS. D is referred to throughout the edition. IS. F I was able to use from the second chapter, and us. G from the third chapter, to the end of the work. USS. H I only received when the edition was practically completed and printed off. For the entire work, therefore, there were only available MSS. A and B, and the Calcutta print E. Some of the leaves were reprinted from time to time, and in these, so far as it was possible, the rariations occuring in the MSS. F, G and I have been introduced. For the sake of completeness I have added in an Additional Critical Note a selection of the more interesting variations, exhibited by the MSS. F, G, H, n those portions of the work, for the edition of which, at first, they had not been available.
For the commentary I had the following materials:
a-MS., belonging to Dr. E. Hultzsch, acquired by him in Gujarat in 1881, and very kindly placed by him at my service. It is a beautifully, and, with a very few exceptions, carefully written manuscript. It is a portion of a collective manuscript of 351 leares, with 9 lines of about 36 akşara each, which contains commentaries of the following five Angas: Upāsakadashā (leaves 1-49), Antaksiddashā (to 65), Anuttaraupapātika (to 81), Prashnavyäkarana (to 30-1), Vipaka (to 351). To all appearances, however, the manuscript is incomplete, or was never complete; though perhaps it is only the last leaf, with the usual concluding phrases, which is wanting. No date appears anywhere in the manuscript. But to judge froin the style of writing, it may be of about the same age as MS. A.
C-MS., forming part of VIS. C. e-Print, forining part of Print E. -MIS., belonging to Professor R. Garbe, and acquired by

Page #17

xiv
him in Gujarat together with MS. F. It is a well written manuscript on paper, consisting of 33 leaves, with 15 lines of about 47 akṣara each. It is not dated, but to judge from its appearance, it probably belongs to the 16th century. The vowels e and o are uniformly side-marked. It is a collective manuskript, containing commentaries to the following three consecutive Angas, the seventh, Upasakadasha, (leaves 1236), the eighth, Antekṛiddasha (1. 23b-31a), and the nineth, Anuttaraupapatikadashā (1. 31a-33). At the end1 it is stated, that the whole of this collective commentary was written by Abhayadeva, and that it contains 1,300 grantha. It is written in a small hand, and not quite carefully. It shows a very remarkable agreement with MS. a, all the readings, and even the clerical errors of which it reproduces, It would though it adds here and there blunders of its own. almost seem as if MS. f had been copied from MS. a.
h-MS., belonging to the Library of the "Jain Association of India," and received through the kindness of W. Virchand Raghavji Gaudhi, the Honorary Secretary of that Association. It is a clearly written and fairly accurate manuscript on paper, consisting of 23 leaves, with 15 lines of about 46 akṣara each. It is dated Samvat 1673 (= 16167 A. D.), Vaishakha, badi, 7th. On the margin it is called Upāsakadashāmgādi Vritti, indicating thereby that it is only the commencement of a collective commentary. The MS., however, breaks off at the end of the commentary to the Upasakadasha. On the whole, it agrees with MS. a rather than with MS. c; but occasionally it has readings of its own; see the end of its comment to § 141.
Of these authorities for the commentary, I have been only able to use MS. a and the print e for the whole of the work. MS. c I had to return to its owner after editing the first chapter, when I received MS. f. At the time of my receiving
INTRODUCTION.
1 The colophon reads exactly as given in the Calcutta print, and quoted in Professor Weber's Catalogue of the Berlin MSS., p. 507.

Page #18

INTRODUCTION.
MS. h the edition was practically finished. A few selected variations from it, I have put into the Additional Critical Note.
With regard to the readings of the text, the eight manuscripts collated by me may be divided into two distinct classes; viz. A, B, C, F, G and H on one side, and D E, on the other. This distinction, as a glance at the footnotes will show, extends even to rery small matters, such a peculiarities of spelling. But it is shown much more strikingly in some rather important variations of reading. As instances I may mention tliose on p. 16, footnote 15, p. 17, footnote 11, p. 19, footnote 11, p. 21, footnotes 2 and 5, p. 26, footnote 9, p. 30, footnote 17, p. 31, footnote 2, p. 33, footnote 7, p. 35, footnote 3, p. 61, footnote 16, p. 94, footnote 9. In the twelve typical cases here cited, A, B, F, G and I differ from D E, and in eight of them C agrees with A B as against D E. Perhaps these variations are not extensive or important enough to call the text of the two sets of manuscripts two different recensions. Still they are sufficiently striking. On the other band, occasionally G H agree with D E, as against A B C F, e.g, on page 29, footnote 3, p. 52, footnote 1. Finally in a few cases H agrees with D E, as against A BCFG; e.g., on page 95, footnote 3, page 107, footnote 9, page 153, footnote 1.
In the main I have adopted the reading of the text as contained in the majority of the manuscripts A B C F G and H. For the following reasons :
In the first place, many of the most important variants are long additional readings which are mostly found in D E. Vith regard to these the text of ABCFG H has the
nost uniform support of Abhayadeva's commentary. The only striking exception occurs in § 66 (page 29, footnote 3;, where the long addition which occurs in A B C F and which is omitted by DEGH, is inconsistent with the rubrical direction tahera, and is referred by the com

Page #19

Xyi
INTRODUCTION.
mentary to the fifth Anga, called Bhagavati. On the other land, the commentary never supports any of the long additional readings of D E; e. g., those in § 44 (page 16, footenote 15), § 46 (p. 17, f. 11), § 52 (p. 21, f. 2 and 5), $ 76 (p. 35, f. 3). As a rule the commentary simply ignores them. In one case only (that in § 46) does it expressly notice the variant as a vāchanāntara, but only to point it out as really a quotation from the Mīlasūtra, called Āvashyaka. This is an important point; it shows two things : that the text of A BCF G H, is that which the great commentator Abhayadeva considered the authorised one; and, from the silence of the commentary regarding the majority of the variants, that their introduction is probably posterior to Abhayadeva's time.
In the second place, other important variants of D E suggest themselves as incorrect from internal cvidence. Thus the variant tae nam in § 62 (page 26, footenote 9) is clearly out of place, as it gives to the following passage the character of being a portion of the historical narration of the book, whereas it is really a part of the reply of Mahāvira given to Goyama. Similarly in $ 73 (page 33, footnote 7) the variant of D E, Sāvatthi, is entirely meaningless in that connection.
There are only three instances that I have noticed, in wbich, MSS. G and H go their own way. Two occur in MS. G, in $ 95, where it reads nāņā-viha-gaya-bhayga-mue, and in $ 118, where it inserts the word ālāvagā. The other, which is a much more important one, occurs in MS. H, in SS 76 to 79, where H omits a long passage that occurs in all other MSS.
The last noted instance is, perhaps, the most distinct evidence, in the manuscripts I have been able to collate, bearing on the question of the existence of different recensions of the text. Two other instances of evidence of a similar naturel
1 They are referred to in note 291 of my translation, Vol. II, pp. 133, 131.

Page #20

INTRODUCTIOX.
xvii
uceur in the commentary of Abhayadeva, in his remarks
$$ 205-20 and $ 218, where the commentator himelf draws attention to a different recension (pustakanta
n, see pp. 63, 65 of the commentary). In both cases, the recension which Abhayadeva annotated omitted long jassages (viz., SS 206, 207, and a portion of $ 218, p. 130), which are found in all the manuscripts that were available t me. Though Abhayadeva's recension is not borne out by the manuscripts on which the present edition is based, its existence is sufficiently proved by his testimony. It would be interesting to know, whether any manuscripts containing it exist and can be found at the present day. It is perhaps worth nothing, that Abhayadeva is very brief in his comments on the concluding paragraphs of the first chapter. Those between $$ 72 and 83 he ignores altogether. It is just with regard to these paragraphs, that MS. H omits a large pro tion; and it is thus possible, that, MS. Hrepresents an approach to the recension which Abhayadeva followed in his commentary. It can only be an approach to it, however, if even that much), seeing that MS. H contains those potions of SS 206, 207, 218, which Abhayadeva's recension, ac ording to his own statement, did not contain.
On the other hand, there is no material difference to be cl erved between the five manuscripts of the commentary. Only two appreciable variations occur, one in MS. c, in the comments on § 45 (p. 7, footnote 5), the other in MS. h, in the comments on 141. See Additional Critical Note, u 55, footnote 10.
In preparing the text for this edition I have followed the principle of conforming it to the rules for the Jain Prākrit
laid down in Hemachandra's grammar. Under the preent circumstances this is the only method that is scientifilly defensible. It is followed by the Jains themselves in paring their manuscript editions, if they understand their

Page #21

svili
INTRODUCTION.
business, -as witnessed by MS. C. It would be preferable, if it were possible, to restore the text as it may have stood originally, or, at least, as it may have stood at the time of the ultimate redaction of Jain books by Devarddhi Gaộin (see Jacobi's edition of the Kalpasūtra, Introduction, p. 15). Even assuming that Devarddhi Gaņin's redaction concerned itself not merely with the readings, but also with the orthography of the text-a point which is by no means certain, nor even probable-, it is simply impossible amidst the numberless variations of spelling, met with in the different manuscripts, to decide with any show of reason which is the authorised orthography of Devarddhi. The probability is that the spelling of Jain books varied at all times, the variatious growing in number with the growth-or rather decay --of the language and in proportion to the ignorance or want of system of the scribes. A scribe, writing a Jain book at any particular point of time-unless he slavishly copied his original,-adopted that spelling which conformed to the orthography of the Prākrit language as current or, at least, considered grammatical' in his time. His text would naturally vary in proportion to the amount of education be possessed. If Devarddhi himself prepared a text, the orthography of it would, in all probability, exhibit the phonetic stage of what was considered correct Prākrit in his time. What this stage may have been we have no certain means of knowing. It may be, that it did not materially differ from the state of Prākrit, as described and taught in Hemachandra's grammar. In any case, in view of the present day, that grammar is the authoritative exposition of the only state of Prākrit of which we have definite information. And so long as matters remain in this condition, that grammar must be our guide in editing Jain texts. This, as I have pointed out, is the principle adopted by trained Jains. themselves in their manuscripts. If hereafter we should ob

Page #22

INTRODUCTIOX.
xix
un information, sufficiently reliable, of any more ancient stage of Prākrit, an attempt might be made to restore the olier Jain texts in the orthography of that stage. The only 11formation, in the form of a grammar, at present available in this direction is the grammar of Chanda of the Irsha Po krit, of which I have published an edition such as it was possible with the insufficiency of MSS.-in the Bibliotheca Indica. At first, I made an attempt, with the guidance of that grammar to restore a text which should contorm to its rules. But I soon found that the text of that rammar itself was, in some points, too unsettled yet to ord safe guidance.
The foregoing remarks, it will be understood, only refer to dhe orthography of the Prākrit text. I have only to add ht, in conformity with the principle now explained, I have as a rule, admitted, in the critical apparatus, only such orthographical rariations, as were admitted by Hemachandra's rules. Besides these, of course, all variations have been carefully noted, which represent different readings, whether of greater or smaller importance.
The principle here explained, though it only refers to the or hography of the text, has sometimes been called in
estion, and the rule has been laid down, that the conasus of the MSS. must be respected in all cases. Unfornately for this rule, with regard to orthography, there is
real consensus of MSS. For any particular spelling any nimber ,of JSS. may be produced. Jain manuscripts vary almost indefinitely in their orthography; and the mere fact that the inajority of the MSS. which an editor may possess at any particular tine happen to agree in a particlar spelling, is no guarantee for the consensus;' for
I E.g., by Professor Leumann, in the Vienna Oriental Journal, Vol. III, p. 340.

Page #23

xx
INTRODUCTION.
he may at any time obtain other MSS. that may turn the scales. In these circumstances, and (as I have already said) provisionally, it appears to me more satisfactory to be guided by Hemachandra's standard, than to follow a haphazard metliod of spelling,
The case is different, when the question is not of the orthography, but the recension of the text. Here, undoubtedly, the consensus of the manuscripts must be res- · pected. With this question, Hemachandra's rules of orthography have no concern. But every rule has its limits, and an editor has both the right and the duty to use his discretion, provided the “consensus ” of the manuscripts is recorded in the critical notes, so that the reader is put in possession of all the facts. With this proviso I have exercised the editor's right in a few exceptional cases. I do not claim, nor do I expect that the reader should always agree with my choice; but in some cases, I have in my favour the authority of the commentary, which shows that Abhayadeva must have read the text as I propose to read it. Thus, in $ 240, there is an instance (the insertion of ya “and'), of an emendation, made on the authority of the commentary against the consensus of all MSS. at that time in my possession, which was afterwards confirmed by the MS.H. For other similar cases, see the Additional Critical Note. On the other band, in one instance, where I had ventured on an alteration of the erroneousness of which I subsequently convinced myself, I have restored the unanimous reading of the MSS.
1 It was in $ 69. The error was pointed out to me by Professor Leumann in a private letter as well as in a review, contributed by him to the Vienna Oriental Journal, vol. III, before the completion of my edition, thus affording me an opportunity of correcting it by a reprint. Two other errors (SS 81, 113), however, I had already notieed myself, before I saw Prof. Leumann's review; for dies diem docet, especially in unbroken fields of research, such as Jain Literature still is.

Page #24

INTRODUCTION.
XXi
The name of the author of the commentary is not mentioned in any of the manuscripts which I have collated. In the colophon of the Bikaner Manuscript, No. 1533, above referred to, the author is stated to have been Abhavadeva Sūri, and to have written it in Samvat 1117 (= 1060 A. D.). This notice regarding the author agrees with the well-known tradition which ascribes to Abhayadeva the composition of commentaries to nine Angas (No. 3-11). See Indische Studien, vol. XVI, p. 276. The notice about the date, however, seems to be inconsistent with the date Samvat 1120 (= 1063 A. D.), given in the Berlin and Jacobi MSS. of the Dharmajñātākathā, as that of Abhayadeva's commentary on the latter Anga. See Catalogue of the Berlin Prikrit MSS., vol. II, pt. II, p. 452, Indian Antiquary, vol. XI, p. 248, and Journal of the German Oriental Society, vol. XXXIII, p. 693). For from certain remarks of Abhayadeva in his commentary on the Upāsakadashā, it would seem that he wrote it after his commentary on the Dharmajnatākathā. Thus in his references, in § 1, 2 and $ 72, to his commentary (vivarana or vylīkhya) on the latter work, he seems to imply that it was already in existence. The probability is that the date 1117 is a mislection for 1127; otherwise one would have to assume that in those references he spoke of a commentary which he, at the time, fully intended to write afterwards. The question of the authorship, however, may now be considered as settled through the discovery by Professor A. Weber (see his Catalogue of the Berlin Prakrit DISS., ibid., pp. 491
--507), that Abhayadeva, as he states himself at the end of his commentary to the nineth Anga, wrote a collective commentary to three Angas, the seventh, eighth and ninetlı (i. e., the Uvūsagadasūo, the Antagudadasho, and the Anut. tarovavõiyalasīo). This circumstance sufficiently accounts for the fact, that his name does not appear at the end of the commentary to the Uvāsagadasão, that being really the inid

Page #25

xxii
INTRODUCTION.
dle of the total commentary. The same circumstance is further borne out by the fact of the existence of separate manuscripts, such as MSS. f and h, containing the entire collective commentary.
Various terms for the “commentary” are in use. Abhayadeva himself calls it a vivarana in the colophon of his work; and this term, accordingly, I have employed in the present edition. In the opening verse he describes it as a vyākhyā. He himself is called the writer of the vșitti, in No. 1533 of the Bikaner catalogue (p. 701). Finally in the Calcutta print (title-page) the commentary is called a ţikā.
In connection with this subject I may bere note, that from Abhayadeva's remarks on § 56 it is quite clear, that he also wrote a commentary (tīki) on the Āvashyaka, the second of the Mīlasūtras. At the same place he also refers to a Prākrit commentary (chūrni or vritti) of the same work, without, however, naming its author. This notice adds a third to the now known commentaries of Abhayadeva, outside the circle of the Angas. The other two are his commentaries on the first and second Upānga, the Aupapātika and the Rājaprashniya (see Journal of the German Oriental Society, vol. XXXIII, pp. 479, 694). There is a well-known vritti or țīkā on the Āvashyaka, which, however, is traditionally ascribed to Haribliadra Sūri who died Samvat 585
= 528 A. D.). It is fully described in Professor Weber's Catalogue of the Berlin Prākrit MSS., p. 763 (No. 1914). If this tradition is correct, Abhayadeva's tīkā, of ecourse, must be a different work. Of this tīkā, however, no manuscript appears to have been found as yet, unless the MS., No. 275 in Professor Peterson's Report 1884-86, should be a copy of it. It is designated a vivșiti, which is but another form of the name vivaraṇa, usually given to Abhayadeva's commentaries. It is also of a much smaller size (only 14940 granthas) than the known copies of Haribhadra's

Page #26

INTRODUCTION.
xxiii
commentary (22000 grunthres) which is known as the Vțihadtřitti or · Great Commentary,' (see Peterson, ibid., p. 202). On the other hand, the two opening verses of both, the smaller and the larger work, would seem to be identical; so that the whole subject needs much further clearing up.
The rubrical directions in the Prākrit text, as well as the catch-words in the commentary, I have caused to be printed in red type. The reader will probably find the arrangement a convenience.
For a similar reason I have introduced here and there the modern signs of interpunctuation in both the Prākrit and Sanskrit portions of this edition. As a rule I have not allowed them to interfere with the results of sandhi in the Sanskrit portion. It seems to me, however, that it would be an improvement, if the modern system of interpunctuation were generally adopted in the edition of such texts, and systematically carried through. In that case probably it would be better--here and there, indeed, it will be quite necessary-to adjust the occasions for sandhi to the requirements of interpunctuation.
A complete Index of all the Prakrit words occurring in the text has also been added. For the sake of Indian scholars, una cquainted with English, I have given the explanations in it in Sanskrit.

Page #27


Page #28

सत्तमं अङ।
उवासगदसाओ।
- पढमं अज्मयणं । तेणं कालेणं तेणं समरणं चम्पा नामं नयरी होत्या । वखा । पुण्णभद्दे चेइए । वसओ ॥१॥
तेणं कालेणं तेणं समरणं अज्जसुहम्मे समोसरिए जाव जम्बू पज्जुवासमाणे एवं वयासी। “जइ रणं, भन्ते, समणेणं भगवया महावीरेणं' जाव? सम्यत्तेणं छट्टस्स अङ्गस्त नायाधम्मकहाणं अयम? पणत्ते, सत्तमस्म णं, भन्ते, अङ्गस्स उवासगदसाणं समणेणं जाव सम्पत्तेणं के अट्टे पणत्ते?" ।
* See the description in Ov. § 1. + See the description in Ov.$$2—10, also Nir. $$ 1, 2. | Sce the rest in Nāy. $$ 4-7. § See the rest in Ov. $ 16, and abbreviated in Näy. S 8.
१B ऊत्या। २ D णं । ३ B om. ४ B C om.

Page #29

सत्तमस्म अकस्म
___ एवं खलु, जम्बू, समणेणं जाव* सम्पत्तेणं सत्तमस्स अगस्म उवासगदसाणं दस अज्झयणा पणत्ता। तं जहा । आणन्दे । १ । कामदेवे य ।२। गाहावई'चुलणीपिया।३। सुरादेवे।४। चुल्लसयए।५। गाहावइ-कुण्डकालिए।६। सदालपुत्ते।७। महासयए' ।८। नन्दिणीपिया।। सालिहीपिया।१०। । “जइ णं, भन्ते, समणेणं जाव* सम्पत्तेणं सत्तमस्म अङ्गस्स उवासगदसाणं दस अज्झयणा पणत्ता, पढमस्म णं, भन्ते, समणेणं जाव* सम्पत्तेणं के अटे पणत्ते?" ॥२॥
एवं खलु, जम्बू, तेणं कालेणं तेणं समरणं वाणियगामे नामं नयरे होत्या । वसा॥ तस्म' वाणियगामस्स नयरस्म बहिया उत्तरपुरत्यिमे दिसीभाए टूइपलासर १२ नाम३ चेहए ॥ तत्य णं वा
* See footiote g on the preceding page. + See footnote * on the preceding page.
१ So AC; B om.; D E समणस्म भगवो महावीरस्म । २ So A B C D E । ३ B चुलणी । ४ B महसए। ५ B सालहीपिया, C ललितांकपिया, D E माले इणी पिया । ६ DE नंदणी पिया । ७ D E om. CB नगरे । B अत्या। १० B तत्य। ११ C D E ०परच्छिमे। १२D दृश्यलासे, दृयपलारुए। १.३ B C DE om. I

Page #30

उवसगदसाणं पठनं अभयणं ।
ण्यिगामे नयरे' जियसत्तू राया होत्या । वसओ *
॥
तत्य णं वाणियगामे आणन्दे नामं गाहावई परिवसई, अढ े जाव' अपरिभूए ॥ ३ ॥
तस्म णं आणन्दस्स गाहावइस्स' चत्तारि हिरणके।डीओ निहाणपउत्ताओ, चत्तारि हिरणकाडीओ वढिपत्ताओ' चत्तारि हिरणकाडीओ पवित्रपउत्ताओ, चत्तारि वया' दसगेासाहस्रिणं" वरणं होत्या ॥ ४ ॥
,
१२
४
से णं आणन्दे गाहावई २ बहूणं राईसर " जाव! सत्यवाहाणं बहुसु' कज्जेसु य कारणेसु य मन्तेसु य कुडुम्बेसु” य गुन्झेसु य रहस्मेसु य निच्छरसु
m
८
* See the description in Ov. § 11.
+ See the rest in Or. §$ 11 and 102.
See the rest below in § 12, also in Nay. § 35, Ov. § 15, Kap. § 61.
१ A नगरे, BCDE om. २ B C D E om. ३ A om. 8 B इड्डे । ५ A गाहावयस्त | ABE •पत्तायो । ७ B बुद्धि, Cafe; cf. Marathi ang or art and Hindi arg or act, while बूढ़ी means 'an old woman' ; ABCE •पत्तायो । - A D • पत्तायो । & BDE ब्वया । १० AD E •साहस्ती | ११ 1 डत्या । १२ D E om. १३ A गाहावइ | १४ B C D E om. T | १५ 1 बहुमुं । १६ Com. १० A कुटुंबे, BC कुटुंबे, D E कुटुंबे । १० निच्छेमु, B नित्यरस ।

Page #31

30
8
सत्तमम् अङ्गस्स
४
य ववहारेसु' य आपुच्छणिज्जे' पडिपुच्छणिज्जे, सयस्मवि य णं कुडुम्बरम' मेढी पमाण आहारे आलम्बणं' चक्खू ं, मेढीभूर जाव*", सव्वकज्जवड्ढावर" यावि" होत्या ॥ ५ ॥
तस्म णं श्रणन्दस्म गाहावइस्म" सिवनन्दा नामं भारिया होत्या, अहीण जाव सुरूवा । आणन्दस्त गाहावइस्स इट्ठा, आणन्देणं गाहावइणा सद्धिं अणुरत्ता अविरत्ता इट्ठा, सह" जाव। पञ्चविहे माणुस्तर कामओए पञ्चणुभवमाणी विहरइ ॥ ६ ॥
तस्म णं वाणियगामस्त बहिया उत्तरपुरत्थि मे १६ दिसीभार सत्य" णं काल्लाए - नामं सन्निवेसे
१८
* See the rest in Nāy. § 18.
† See the rest in Ov. § 12.
† See the rest in Or. § 12, and Nay. 8 126.
१ C विव० । २ B D यापुच्छिणिज्ने । ३ D E सायस्म । 8 C वियाणं, D sec. m. वयणं । ५A कुटंबरम, DE कुटुंबस्स, C कुडंवस्स । ६ D मेঢिभूते, E मेटिए for मेढी प्रमाणं । ७ BDE या लंबणे । - AC D E चक्खु । & ABCDE om. १० A ॰वढावए | ११ E व्यावि । १२ E om. १३ D E सिवाणंदा । १४ A इडे सद्दे । १५ A B C D E पञ्चणुब्भ० | १६ C D E ॰च्छि॰। १७ A तत्य । १८ E कोल्लागर | १६ B C संणिवे से ।

Page #32

५
होत्या, रित्थिमिय' जाव पासादीए ४४ ॥ ७ ॥ तत्य णं कोल्लाए सन्निवेसे आणन्दस्म गाहावइस्म बहुए मित्तनाइनियगसयण सम्बन्धिपरिजणे' परिवसइ, अड्ढे जाव' अपरिभूय ॥ ८ ॥
उवासगदसाणं पढमं भयणं ।
तेणं कालेणं तेणं समरणं समणे भगवं महावीरे जाव' समासरिए । परिसा निग्गया । कूणि राया जहा तहा? जियसत्तू" निग्गच्छइ, २त्ता जाव पज्जुवा सइ ॥ १ ॥
इमीसे कहाए
तर णं से आणन्दे गाहावई लङ्घट्टे समाणे, “एवं खलु समणे" जाव विहरइ, तं
• See the rest in Or. $ 1.
+ See footnote † on p. ३.
† See the rest in Or. § 3s, also in Nāy. $ 129, and Nir. $ 3. For another, fuller complement, see Bhag. pp. 306, 307.
$ Supply the whole account, mutatis mutandis, from Or. §§ 39-51, | See the rest in Nāy. $ 131, Bhag. p. 259, Nir. $4. Sce above, footnote 8 on p. १.
१ C रिद्वत्यमिझ्य, DE रिद्धित्यमिए । २ CDE om. ३ C पासादिया, A B पासादिए । 8 BDE om. ५BC संणिवेसे । ६ C वहवे, 1 बहवे । A नाव, BDCE •णाइ० ; B C D E ●यिग ; A ० संबंध ० ; AC • परियो ।
A om. CA कुणिए, E कोणिए । १० Eom. ११ E adds राया । १२ A पज्जवासइ । १३ ADE गाह्रावइ । १४ DE add भगवं ।

Page #33

w
सत्तमस्म का ङ्गस्स
महाफलं', गच्छामि गं जाव* पज्जुवासामि " एवं सम्पेहेइ, २त्ता रहाए सुद्धप्पावेसाई' जाव+ अप्पमहग्घाभरणालकियसरी सयाओ गिहाओ पडिणिक्खमइ", २त्ता सकारेष्ट मल्लदा मेणं छत्तेणं धरिज्जमाणेणं” मणुस्तवग्गुरापरिक्खित्ते" पायविहारचारेणं१९ वाण्यिगामं नयर" मन्झं मन्झेणं निग्गच्छइ, २त्ता जेणामेव १५ दूइपलासे" चेइए, जेणेव समणे भगवं महावीरे, तेणेव उवागच्छइ, २त्ता तिक्खुत्तो आयाहिणं पयाहिणं करेइ, रत्ता वन्दइ नमसइ जाव* पज्जुवासइ ॥ १० ॥
तर णं समणे भगवं महावीरे आणन्दस्त गाहा
* See footnote || on the preceding page.
+ See the rest in Kap. §§ 66, 104, Ov. § 17.
२ A पज्जवासामि । ३
१ AB add जाव | E ण्हाये । ४ A सुधपबे॰, C •प्पवेसा । ५ ABCD Eom. ६ Bom. भरणालङ्कित्यसरीरे, D E om. लङ्कियसरीरे । ७ B सहाता, D साता, E साच्यो । C पडिणिगमइ, E पडिनि० | & C कोरिंटिक, ADE कोरंट० | १० Cधारि० | ११ CDE मा० १२ A • विहारे चा० । B पाद०, D पाइ° । १३ E •ग्गामं । B गगरं । १५ C जेणेव । १६ AE दूय० । १७ BDEom. च्यायाहिणं पयाहिणं करेइ २त्ता । १८
पज्जवासइ ।
| oj
१४

Page #34

उवासगदसाण पाहम अज्झयणं ।
होत्या, रिवस्थिमिय' जाव र पासादिए ४॥ ७ ॥
तत्य णं काल्लाए सन्निवेसे आणन्दस्स गाहावइस्स बहुगर मित्तनाइनियगसयणसम्बन्धिपरिजणे' परिवसई, अड्डे जावा अपरिभूर ॥ ८॥
तेणं कालेणं तेणं समरणं समणे भगवं महावीरे जाव समासरिए। परिसा निग्गया। कूणिरा' राया जहा तहा जियसत्तू निग्गच्छइ, २त्ता जाव? पज्जुवासइ१२ ॥६॥
तए णं से आणन्दे गाहावई१३ इमीसे कहाए लवटे समाणे, "एवं खलु समणे" जाव|| विहरइ, तं
* See the rest in Ov.8 1. + See footnote t on p. ३.
I See the rest in Ov. $ 38, also in Nāy. 129, and Nir. $ 3. For another, fuller complement, see Bhag. pp. 306, 307.
§ See the rest in Nāy. § 131, and Ov. $$ 33, 38; also in Bhag. p. 259, Nir. St.
|| See above, footnote s on p. १.
१C रिद्धत्यमिश्य, D E रिद्धिस्थमिए । २ C D E om. ३C पासादिया, D E पासादीए। ४ B D E om. ५ BC संणिवेसे । ६ C वहवे, D बहवे। ७ A नाय०, B DCE ०णाइ० ; B C D E ०णि यग० ; A संबंध० ; AC परियणे । CA om. EA कुणिए, E कोणिए । १० E om. ११E adds राया। १२ A पज्जवासह। १३ A DE गाहावद। १४ DE add भगवं।

Page #35

सत्तमस्म अङ्गस
w
महाफलं, गच्छामि णं जाव* पज्जुवासामि” एवं सम्पेहेइ, २त्ता रहार सुचप्पावेसाई जाव अप्पमहग्घाभरणालवियसरीरे सयाओ गिहारा पडिणिक्खमइ, रत्ता सकारेण्टमल्लदामेणं छत्तेणं धरिज्जमाणेणं मणुस्सवग्गुरापरिखित्ते पायविहारचरेणं वाणियगाम३ नयर मन मज्झेणं निग्गच्छ इ २त्ता जेणामेव५ दृइपलासे६ चेइए, जेणेव समणे भगवं महावीरे, तेणेव उवागच्छइ, २त्त तिवृत्ता
आयाहिणं पयाहिणं करेइ, २त्ता वन्दइ नमसइ जाव पज्जुवासई ॥ १० ॥
तए णं समणे भगवं महावीरे आणन्दप्स गाहा
* See footnote s on the preceding page. + See the rest in Kap. $$ 66, 101, Ov. $ 17.
१A B add जाव । २A पज्जवासामि । ३ राहाये । ४ A सुधपवे०, C प्य वेसा । ५A B C D E om. Bom. भरणाल कियसरीरे, D E om. लशियसरीरे। ७ B सहातो, D सातो, E साओ। ८C पडिणिगमइ, E पडिनि | EC कारिटिक०, A D E कारंट। १० C धारि०। ११ C D E माण ० । १२ । विहारे चा० | B पाद०, D पाइ० । १३ । ग्ग मं । १४ Bणगरं। १५ C जेणेव । १६ A E दूय० । १७ B D E om. यायाहिणं पयाहिणं करेइ २त्ता। १८ । पज्जवासइ ।

Page #36

उवासगदसाण पाहम उभयणं ।
वइस्त' तीसे य महइमहालियाए' परिसाए जाव। धम्मकहा। परिसा पडिगया राया यर गए ॥
तए णं से आणन्दे गाहावई समणस्स भगवओ महावीरस्म अन्तिए धम्मं सोचा' निसम्म हहतुट्ठ जाव एवं वयासी । “सद्दहामि णं, भन्ते, निग्गन्य २ पावयणं, पत्तियामि णं, मन्ते, निग्गन्धं पावयणं, रारमि णं, भन्ते, निग्गन्धं पावयणं, एवमेयं भन्ते, तहमेयं भन्ते, अवितहमेयं भन्ते, इच्छियमेयं मन्ते, पडिच्छियमेयं भन्ते, इच्छियपडिच्छियमेयं भन्ते, से जहेयं तुझे वयह', त्ति कट्ट जहा णं देवाणुप्पियाणं
* See the rest in Or. $ 56, and Nāy. § 132. + See the rest in Vir.s, and Bhag. p 271.850. * See the rest in Nay.323, Ov.8 17, Kap. 85, Bhag. p. 260.
RAगाहावस्तु। २A has only महाय, Bom. whole, Com. महइ, D E om. महालियाए । ३ A B D E om. ४C D E om. D E कहाए । ६ABom., Epref. वि । ७A गया (plur.), D E गयो। - D E वह । EA सुच्चा । १० A D E om. तुट्ट। ११ वदासी। १२ C निग्गं ये पावणे । १३ B C have ३ instead of पत्तियामि, etc.; D E om. entirely. १४ Com. इच्छियमेयं भन्ते, पडिच्छिय मेयं भन्ते। १५ D E om., B C D E add जाव। १६ D जहेहं। १७ B C D वदह ।

Page #37

सत्तमा अगस्त
अन्तिए बहवे राईसरतलवरमाडम्बियकोडुम्बियसेट्टिसत्यवाहप्पभिइया' मुण्डा भवित्ता आगारा अणगारियं पव्वइया, नो खलु अहं तहा संचारमि मुण्डे जाव पव्व इत्तर। अहणं देवाणुप्पियाणं अन्तिए पञ्चाणुव्वइयं सत्तसिक्वावइयं दुवालसविहं गिहिधम्म पडिज्जिस्लामि। अहासुह, देवाणुप्पिया', मा पडिबन्धं करेह ॥१२॥
तर णं से आणन्दे गाहावई११ समणस भगवा महावीरस्त अन्तिए तप्पढमयार थूलग१२ पाणाइवायं पञ्चक्वाइ। “जावज्जीवार दुविहं तिविहेणं न करेमि न कारवेमि सणसा वयसा कायसा”॥१३॥
तयाणन्तरं च णं थूलगं११ मूसावायं पञ्चक्वाइ। "जावज्जीवाए दुविहं तिविहेणं न करेमि न कारवेमि मरणसा वयसा कायसा" ॥१४॥
* Supply the rest from the immediately preceding sentence.
१ A राइसर ०; BE कोडंबिय०, D काटुंबिय०; B सिट्टि, C सिट्ठासेण वईसत्य ०, D ० सेटिय० ; B भिईयो । २ A B C मुंडे, D E om. मु० भ०। ३D adds जाव पव्वतिता, जाव चव्व इत्ता । 8 B ग्रहं नं, AC अहन्न । ५ D पंचाण व्वयं । ६ CE सिक्खवयं । 9 A गिह। ८E जहा०।६E om. १० A करेहि। ११॥ DE.इ। १२ So AEace, Bथूलं, C D थलयं । १३ C पाणायवायं । १४ D E क्खामि । १५ B D तदा । १६ So AE; B C D थूलयं ।

Page #38

उवासगदसाणं पाहम उज्झयणं ।
तयाणन्तरं च णं थूलगं अदिणादाण पच्चक्वाइ। “जावज्जीवाए दुविहं तिविहेणं न करेमि न कारवेमि मणसा वयसा कायसा” ॥१५॥
तयाणन्तरं च णं सदारसन्तोसीए परिमाणं करेइ । “नन्नत्य एक्काए० सिवनन्दाय१ भारियाए, अवसेसं सव्वं मेहुणविहिं २ पञ्चक्खामि १३३*” ॥ १६॥
तयाणन्तरं च णं इच्छाविहिपरिमाणं१५ करेमाणे, हिरमसुवरणविहिपरिमाणं करेइ। “नन्नत्य चउहि हिरणकाडीहिं निहाणपउत्ताहिं, चउहिं
* Supply मणमा वयमा कायमा here and in the following paragraphs.
१C D E तदा । २ B D लयं। ३ C ना० | ४ C D E क्खामि । ५ C D E om. ६ B ति । ७ B C D E तदा ।
B C संतासिते, A D E संतोसिए, but see the same word in $ 48, as gen. sing. ; the comm. (q. v.) gives the two Sanskrit equivalents मन्तोषिकः = सन्तोषः and सन्तोधिः = सन्तरिः, apparently pointing to two various readings : सन्तोसियस्स and सन्तोसीए। B मि। १० A
B एकाए, C इक्काए, D E णमत्येक्काए । ११ C om., DE सिवाणंदाए। १२ A विहं, C मैयण । १३ A , B ति । १४ B तदा । १५ A विह०, B C D E om. विहि । १६ AC करे।। १० । विध?, D विधि । १८ A चत्तारि । १६ A om. हिरम्म । २० A निहाणे, A E पत्ताहिं। २१ A adds कोडीहिं after it. .

Page #39

सत्तमस्म काङ्गस्स
१०
वसेसं
8
वढिपत्ताहिं, चउहिं पवित्थरपउत्ताहिं, सव्वं हिरणसुवणविहिं पञ्चक्वामि ३” ॥ १७ ॥ तयाणन्तरं च णं चउप्पयविहिपरिमाणं करेइ, "नन्नत्य चउहिं वहिं दसग साहस्रिणं वरणं, अवसेसं सव्वं चउप्पयविहिं पञ्चक्वामि ३”॥१८॥
तयाणन्तरं" च णं खेत्तवत्युविहिपरिमाणं करेइ । " नन्नत्य पञ्चहिं हलसएहिं नियत्तणसइएण इलेणं, अवसेसं सव्वं खेत्तवत्युविहिं पञ्चक्वामि " ३" ॥१६॥ तयाणन्तरं च णं सगडविहिपरिमाणं २५ करेइ । “नन्नत्थ पञ्चहिं सगडसएहिं दिसायत्तिएहिं पञ्चहिं सगडसरहिं" संवाहणिरहिं", अवसेसं सव्वं सगडविहिं पञ्चक्वामि ३” ॥ २० ॥
४
तयाणन्तर* च णं वाहणविहिपरिमाणं ५ करेइ । “नन्न्रत्य चउहिं वाहणेहिं दिसायत्तिएहिं चउहिं
66.
و
2 D E insert माण
1
७• हस्तीणं । = A
O
१ E वुड़ि• ; CODE om. पउत्ताहिं । after पवित्थर, AE •पत्ताहिं | ३ ACD •विहं । '४ A •इ, B•ति। B तदा० | D •द० । om. SA •विहं । १० ABC ०३ | B खित्त०; A •विह°, C D E om. विहि A D E ॰वत्युं', om. विहिं । १५ A ० विह० । Eae जत्ति० । १७ DE सगडी० । १० D E ace संवह
११
B C तदा० । १२ A
।
१३ A ०सरणं । १४
१६ A दिसाइत्ति,
एहिं । १६ A om. २० A B •विहं । २१ A B read चउहिं दिसायत्तिएहिं वाहणेहिं, चउहिं संवाहणिरहिं, C चउहिं वाह० दिसा०, omitting the rest.

Page #40

कवासगदसाणं पाहम उज्झयणं ।
वाहणेहिं संवाहणिएहिं, अवसेसं सव्वं वाहणविहिं पच्चक्खामि ३ "॥२१॥
तयाणन्तरं च णं उवमोगपरिभोगविहिं पच्चक्खा. एमाणे उल्लणियाविहिपरिमाणं करेइ । “नन्नत्य एगाए गन्धकासाईर, अवसेसं सव्वं उल्लणियाविहिं पच्चक्वामि१३ " ॥२२॥
तयाणन्तरं च णं दन्तवणविहिपरिमाणं१२ करेइ। “नन्नत्य एगेणं अल्ललट्ठीमहुएणं, अवसेसं" दन्तवणविहिर पचक्वामि०३"॥२३॥
तयाणन्तरं१२ च णं फलविहिपरिमाणं८ करे।। "नन्नत्यः एगेणं खीरामलएण, अवसेसं२१ फलविहिं पच्चक्वामि०३”॥२४॥
PA संवह। २ A om. ३ A वहणविहं; B विहं। 8A क्खाइ, B ०क्खाति। ५ A B gire it in full मणसा वयसा कायसा। ६A विहं, D विधिं । ७A B पच्चक्खयमाणा, D पच्चक्वामि तया० णं माणे उल्ल०, E पच्चक्खामि तयाणं तरं च गा माणे, उल्ल।
A B उल्लणिगा, also a ce; A विह०, BC D विधि । ६E एगेणं । १.A कसाइए। ११ A B C D ०क्खाइ। १२ B तदा०। १३ A B दंतण | A विहं पच्चक्खाइ, B C D E विहिं पच्चक्खाइ। १४ A लटुं० । १५ C adds सव्वं । १६ A दंतवणि विहं, D दंतण। १७A BC क्खाह। १८ A B विह० । १६ C adds णं। २० B D कीर०, a c e have खीर०, all Gaudians have खीर ; A मल्लेणं । २१ E adds सव्वं । २२ AC विहं।

Page #41

१२
सत्तमस्म अङ्गस्स
66
तयाणन्तरं च णं अब्भङ्गणविहिपरिमाणं' करेइ । 'नन्नत्य सयपागसहस्मपागेहिं तेल्लेहिं श्रवसेसं अब्भङ्गणविहिं पञ्चक्वामि ” ॥ २५ ॥
"
तयाणन्तरं च णं उव्वट्टणविहिपरिमाणं करेइ । "नन्नत्थ एगेणं सुरहिणा गन्धदृरणं, अवसेसं उव्वदृणविहिं पञ्चक्वामि ३” ॥ २६ ॥
तयाणन्तरं च णं मज्जणविहिपरिमाणं करेइ । "नन्नत्य अहिं उट्टिएहिं उद्गस्म घडएहिं, अवसेसं मज्जणविहिं पञ्चक्खामि " ३”॥ २७ ॥
"
तयाणन्तरं च णं वत्यविहिपरिमाणं करेइ । " नन्नत्य एगेण‍ खेामजुयलेणं", अवसेसं वत्यविहिं ५ पञ्चक्वामि " ३" ॥२८॥
तयाणन्तरं ९ च णं विलेवणविहिपरिमाणं करेइ ।
१ A CE अब्भि० ; A •विहं । २ Bom., AC तिल्लेहिं । ३ ABC • क्वाइ ४ADE उवटण, C उव्वट्टणा० ; A • विह० । ५ C D E सुरभिणा । ६ So A Ba; but Cce गंधवट्टणं, E गंधवट्टिए गं, Dगंधरूयणं ; all Gaudians have ाटा OF अट्टा Or अटो flour, meal, especially of wheat. ७ A •विह० । - A उट्टेएहिं । εA B C घडेहिं, but D E ac e घडरहिं, all Gaudians have घड़ा or घड़ो, not घड़ । १० Dοविहं । ११ AB • क्वाति, C ० क्खाइ । १२ B तदा । १३ A B एकेणं, C नन्नत्ये कोणं । १५DE खेामयजुयलेणं । । १५ 4 • विहं । १६ A • विहं परि०, BE • विहिं परि० ।
०

Page #42

उवासगदसाणं पाहम ग्रन्झयणं ।
"नन्नत्य अगरुकुङ्कमचन्दणमादिरहिं', अवसेसं विलेवविहिं पच्चक्वामि३" ॥२६॥
तयाणन्तरं च णं पुप्फविहिपरिमाणं करे । "नन्नत्य एगेणं सुद्धपउमेणं मालइकुसुमदामेणं' वा, अवसेसं पुप्फविहिं पञ्चक्वामि" ॥३०॥
तयाणन्तरं च णं आभरणविहिपरिमाणं करेइ। "नन्नत्य महकमेज्जरहिं नाममुद्दार य, अवसेसं आभरणविहिं पञ्चक्वामि२३" ॥३१॥
तयाणन्तरं च णं धूवविहिपरिमाणं३ करेइ । "नन्नत्य अगरुतुरुक्कधूवमादिरहिं, अक्सेसं धूवणविहिं५ पच्चक्वामि२३” ॥३२॥
तयाणन्तरं च णं भायणविहिपरिमाणं करेमाणे१९, पेज्जविहिपरिमाणं करेइ । “नन्नत्य एगार
१। अगरचंदणकुंकुम०, a c e अगुरु०। A CE माइएहिं ; qiff is always used as a tatsama in the Gaudians i २A B क्वाति, C क्खाह। ३ B D तदा। ४ A विहं परि०,
B विहिं परि०। ५A मालई०, C मालई ०, D E मालति | DE दामण। ६A B C विहं, D विधिं । ७B तदा । CAC विह०, D विधि०। ८DE मदृक्क०, ace मट्ठकन्ने । १० So A B C acc, D E • मुद्दोरहि। ११ A विहं, D विधि । १२ ABC क्खाइ। १३ A विहं, D विधि । १४CE मा.
हिं। २५A विहं। १६ AB.विह०; D E माणे। १७A करेइ मागो, C करे।। १८ So also a ce; but A B D पिज्ज०, C om.; A विहं परि०। १८ C रगेहिं।

Page #43

१४
सत्तमस्म अङ्गस
कट्टपेज्जाए', अवसेसं पेज्जविहिं पञ्चक्वामि२३"
तयाणन्तरं च णं भक्वविहिपरिमाणं' करेइ । "नन्नत्य एगेहिं घयपुग्णहिर खण्डखज्जरहिं वा', अवसेसं भक्वविहिं पच्चक्वामि ३”॥३४॥
तयाणन्तरं च णं आदणविहिपरिमाणं करेइ। "नन्नत्य कलमसालिादणेणं, अवसेसं आदणविहिं१२ पच्चक्खामि ३”॥३५॥
तयाणन्तरं च णं सूवविहिपरिमाणं१२ करेइ। "नन्नत्य कलायसवेण वा मुग्गमासस्रवेण५ वा, अवसेसं सूवविहिं१३ पच्चक्वामि६३” ॥३६॥
तयाणन्तरं च णं घयविहिपरिमाणं करेइ । “ननत्य सारइएणं गोघयमण्डेणं, अवसेसं घयविहिं पञ्चक्वामि८३”॥३७॥
१ A B पिज्जाते । २ A पिज्जिविहिं, B पिजिविहं। ३ A B D क्वाइ। 8 B D तदा०। ५ So A B Cace, but D E भक्वण । ६ D E पन्नेहिं । ७ A या। E भक्खण विहिं । E A B C क्खाइ । १० CE and ace ओरण । ११ ce कलिमशाल । १२ A उद्दण विहिं, D विधिं । १३ A B C सूय०D विधि०। १४ A कलय। १५ A C सूएणं । १६ A B C D क्वाइ। १७ C सारदिएण, D E सारएणं। १८A B क्खाति।

Page #44

उवासगदमाणं पाहम उज्झयणं ।
तयाणन्तरं च णं सागविहिपरिमाणं करेइ । “ननत्य वत्सारण वा सुत्थियसारण वा मण्डक्कियसाएण वा, अवसेसं सागविहिं पच्चक्वामि”॥३८॥
तयाणन्तरं च णं माहुरयविहिपरिमाणं करेइ। "नन्नत्य एगेणं पालङ्गामाहुरगणं, अवसेसं माहुरयविहिं पञ्चक्वामि१३” ॥३६॥
तयाणन्तरं च णं जेमणविहिपरिमाणं२ करेइ । “नन्नत्य सेहंवदालियंवेहिं, अक्सेसं जेमणविहिं१२ पच्चक्खामि ३" ॥ ४० ॥
तयाणन्तरं च णं पाणियविहिपरिमाणं करे । "नन्नत्य एगेणं अन्तलिक्वोदरण५, अवसेसं पाणियविहिं पञ्चक्वामि" ॥ ४१ ॥
१ B D तदा । २D विधि । ३ So D E; A has वच्च०, B भच्चु०, C चुच्च०, a चूचु०, भूभु०, ९ चूच०, paraph. वत्युवा, Hindi बत्यया 01 बाथू ; ce add तुम्बसार त्ति (see comm.). ४ C सुवत्यिय०, D E सातत्यिय०, paraph. अगथीयो । ५A विहं। ६A
B D क्वाति । ७ A B D तदा०। ८ A B C माधु० ; B विहं । ६A पालका, B C पालंका०; see footnote to the translation; A B ०मधुर तेणं। १० B विहं, D विधिं । ११ A जमण ० ; A B विहिं परि०। १२ So also comm., D E यवेहिं । १३ A B जिमण ० ; D विधिं । १8 B विधि | १५ C अंतिलि० । १६ D विधि

Page #45

सत्तमस्स अङ्गम
- तयाणन्तरं च णं मुहवासविहिपरिमाणं करेइ । "नन्नत्य पञ्चसोगन्धिरणं तम्बोलेणं, अवसेसं मुहबासविहिर पच्चक्वामि'३” ॥ ४२ ॥
तयाणन्तरं च णं चउविहिं अणट्ठा दण्ड पञ्चक्खाइ । तं जहा। अवज्झाणायरियं, पमायायरियं, हिंसप्पयाणं, पावकम्मोवरसे ॥४३॥
इह खलु१९ "आणन्दा” इ१२ समणे भगवं महावीरे आणन्दं१२ समोवासगं एवं वयासी। “एवं खलु, अाणन्दा, समोवासरणं अभिगयजीवाजीवेणं जाव१५ अणइकमणिज्जेणं१६ सम्मत्तस्स पञ्च अइयारा पेयाला जाणियव्वा, न समायरियव्वा । तं जहा। सङ्का,
- १A B D तदा। २C सोगंधणं । ३ B मुहवासकविधिं ।
A B D क्वाति । ५ A चउविहि, E चउविहं, C वयविहं । ६ So A B C ace, D E अणत्य। ७C अवज्झाया। CD पमादा। ED ०प्पदाणं । १० A B °वदेसं, C वरसं। ११ A BC om. इह खलु । १२ A हि, B C D ई, ace | १३ B C आणं दसम । १४ A जीवे, om. णं । १५ D E om. जाव, giving the whole formula उवलद्धपण पावेणं ग्रासवसंवर नि ज्जरकिरियाअहिगरणबंधमुक्खकुसलेणं असहिज्ज sic देवासुरनागसुवस्मजक्खरक्खसकिंनर किंपरिसगरुलगंधव्वमहारगाइरहिं देवगणेहिं निग्गं. थायो पावणायो, see Ov. 6121. १६ A B अणतिक्कमतिणिज्जेण, C अणतिक्कमतिजेणं, D: व्यणतिक्कामणिज्जेणं । १७ A समत्तस्म । १८ A B om.

Page #46

उवासगदमाण ८८मं ज्झयणं । १७ कला, विइगिच्छा', परपासण्डपसंसा, परपासण्डसंथवे ॥४४॥
तयाणन्तरं च णं थूलगस्स' पाणाइवायवेरमणस्स समणवासरणं पञ्च अइयारा पेयाला जाणियव्वा, न समायरियव्वा । तं जहा। बन्धे, वहे, छविच्छेए, अइभारे, भत्तपाणवाच्छेए। १॥ ४५ ॥
तयाणन्तरं च णं थूलगस्सर मुसावायवेरमणस्स पञ्च अइयारा जाणियव्वा, न समायरियव्वा । तं जहा। सहसाभक्वाणे, रहसाभक्खाणे, सदारमन्तए, मासावरसे', कूडलेहकरणे'६ । २ ॥
१ B विगंछा, C वितिगंछा। २ A पासंडी० । ३ A B C D E तदा । 8A थलवस्म, B थूलस्म, C D E थूलयस्म । ५ B पाणादि० । ६A इतियारा, B C तियारा om. अ, D अतिचारा । ७A पियाला। < B om. E So also a ce, but A बधे वहे, D वधे बंधे छविच्छेदे, E वहवंधच्छविच्छेए; see however the commentary on the passage. १० A B D तदा। ११ After णं D and
E insert थूलगमुसावायवेरमणाम पंच विहे परमत्ते। तं जहा। कमानियं, गोवालियं, भोमालियं, नासाव हारे, कूडसक्वे (Cकूडसरे कज्जे) संधिकरणे | the comm. gives this passage as a variant'. १२ A B C D E यून्लग, om. स्म । १३ D E om. वेरमण । १४ A D c सहस्मा०, a e सहसा यभक्खाणे । १५ A रहस्मा०, D रहस्म ० ; a c रहसा अभक्खाणे । १६ D E add य ।

Page #47

सत्तमस्स अगस्स
तयाणन्तरं च णं थूलगस्त' अदिणादाणवेरमणस्स' पञ्च अइयारा' जाणियव्वा, न समायरियव्वा। तं जहा। तेणाहडे, तक्करप्पओगे, विरुवरज्जाइक्कमे', कूडतुल्लकूडमाणे, तप्पडिरूवगववहारे ।३॥४७॥
तयाणन्तरं च णं सदारसन्तोसीए° पञ्च अइयारा' जाणियव्वा. न समायरियव्वा। तं जहा । इत्तरियपरिग्गहियागमणे, अपरिग्गहियागमणे, अणङ्गकीडा, परविवाहकरणे, कामओगा तिव्वाभिलासे५ । ४ ॥४८॥
तयाणन्तरं च णं इच्छापरिमाणस्स समोवासएणं पञ्च अइयारा जाणियव्वा, न समायरियव्वा।
१ A B D तदा। २ A B C D E थूलग, om. स्म । ३ D प्यदिना०; C D E om. वेरमण । ४ A B इयारा, D अतिचारा । ५ B om. ६ A B Cace पोगे। ७ B कमणे। - So E c; A B C D a e तुल A रूयववहारे, B विवहारे । po D E "Hifat, ace Harfau fat, perhaps pointing to a reading सन्तोसियम, see footnote to $16. ११ B C D E om. १२ A इतिरिय। १३ Cace अनंग। १8 AC DE ac °वीवाह । १५ So A B (abl. for loc.), C भोर ति०, D E भोएसु ति०, ace भोगति। १६ A B C D तदा। १७A B C यारा, D व्यतिचारा।

Page #48

उवासगदसाणं पढमं अभयणं ।
तं जहा'। खेत्तवत्थुपमाणाइक्कमे हिरणसुवणपमाणाइक्कमे', दुपयचउप्पयपमाणाइक्कमे', धणधन्नपमाणाइक्कमे', कुवियपमाणाइक्कमे । ५ ॥ ४८ ॥
ई
तयाणन्तरं च णं दिसिवयस्त' पञ्च श्रइयारा जाणियव्वा, न समायरियव्वा । तं जहा । उड्ड दिसिपमाणाइकमे', अहोदिसिपमाणाइकमे", तिरियदिसिपमाणाइक्कमे, खेत्तवुड्ढी सइअन्तरद्धा" । ६ ॥ ५० ॥
,
१८
तयाणन्तरं च णं उवभागपरिभागे दुविहे पत्ते । य कम्म य । तत्थ १५ णं भाय
24
तं जहार। भायण णत्र समणोवासरणं पञ्च श्रइयारा" जाणियव्वा,
०
४E •कम्मे, so
०
E
परिमाण० |
BCDE om. The above is the order of the five offences in A and B ; it agrees on the whole with $$ 17-19; but Cace place No. 4 धण • before No. 3 दुपय०, and DE place No. 4 धण० before No. 1 खेत्तः । A B C खित्त०, ९ परि० । ३D E परिमाण० | also A in all five cases. पू A कुव्वइपमाण ० ; ६ A B D तदा॰ | ७ C D E दिसिविदिसि पंच, A •वयपंच० । C D ग्रतिचारा । CA उद्दिसि°, CD उदिसि ; E परिमाण०; BE ०इकँमे, A throughout •इकम्मे । १० E परिमाण० | ११ A B C D E खेत्तबुद्धि; before it D inserts चउदिसिपमाणाइक्कमे, E चउद्दिसिपरिमाणाइक्कमे, treating खेत्तत्रुडसइयन्तरढा as a compound word. १२DE अंतरड्डा | १३ ABCDE om. १४ C D E om. य । १५ ABCom. तत्य णं । १६ ABC इयारा om. ग्र, D व्यतिचारा ।

Page #49

सत्तमस अगस
समायरियव्वा । तं जहा। सचित्ताहारे, सचित्त. पडिबद्धाहारे, अप्पउलिसहिभक्खणया, दुप्पउलिसहिभक्खणया', तुच्छोसहिभक्खणया। कम्मा णं समोवासरणं परमरस कम्मादाणाई जाणियब्वाइं, न समायरियव्वाइं। तं जहा' । इङ्गालकम्मे, वणकम्मे, साडीकम्मे , भाडीकम्मे', फोडीकम्मे, दन्तवाणिज्जे, लक्वावाणिज्जे, रसवाणिज्जे, विसवाणिज्जे, केसवाणिज्जे, जन्तपीलणकम्मे, निल्लञ्छणकम्मे, दवग्गिदावणया, सरदहतलावसोसणया, असईजणपासणया।७॥५१॥
A B C D om. २ A E and c e सञ्चित्त। ३ C अप्ययोलियो योसहि०, D E अप्पयालियोसहि०, c व्यप्यासहि०, e अपक्कोसहि० ; the last form appears to be a conjectural emendation from Skr. Equata fuo; the real Skr. equivalent is probably अप्रज्वलितौघधि०, Pr. अप्यवलियोसहि०, whence अप्पउलियोसहि० ; cf. Hemachandra's Grammar, IV, 90, where पउल (Skr. प्रज्वलति) is given as an equivalent of qaz (Skr. qafa); cf. Marāthī ulgou to be burnt, Hindi बलना। ४DE दुप्पोलि०, दुप्पोलि), e टुप्प - कोसहि० (= दुःपक्वौषधि० for दुःप्रज्वलितौषधि०)। ५A BCD E om. ६ D E साडियकम्मे। ७DE भाडियकम्मे। AB C D E qato; the above is the order in a ce; CDE place केस०, रस, लक्व०, विस० ; A B place रम०, केस०, विस, लक्ख । ६ c दवग्गिदाणं । १० D तडाय०, and e तडाग० in सरदहुतडागशोषण या, Thich appears to be a mere incorrect quotation of the Skr. equivalent सरोहहतडागपरिशोषणता as given by a and c (see comm.) ।

Page #50

उवासगदसा पमं यज्झययां । २१ तयाणन्तरं च णं' अणट्ठा दण्डवेरमणस्प्त समणवासरणं पञ्च अइयारा' जाणियब्वा, न समायरियव्वा। तं जहा। कन्दप्ये, कुक्कुर, मोहरिए, सञ्जुत्ताहिगरणे, उवभागपरिमोगाइरित्ते ।८॥५२॥
तयाणन्तरं च णं सामाइयस्स समवासरणं० पञ्च अइयारा जाणियव्वा, न समायरियव्वा । तं जहा। मणदुप्पडिहाणे, वयदुप्पडिहाणे, कायदुप्पडिहाणे, सामाइयस्स सइअकरणया, सामाइयस्स अणवट्टियस्स करणया। ६ ॥ ५३॥
तयाणन्तरं च णं देसावगासियस्त५ समणावासएणं पञ्च अइयारा जाणियव्वा, न समायरियव्वा ।
RA B D तदा। २ After f D E insert अनत्यदडे चउ. विहे परमत्ते। तं । अवज्माणायरिए, पमायायरिए, हिंसप्ययाणे, पावकम्मोवरसे। तस्म णं | All three commentaries omit the passage. ३Com., D E वासगम्म। ४ A D अतिचारा । ५ A B C D E om.; E inserts गहाणवट्टणवस्मगविले वसे, सद्दरूवरसगंधे, वत्यासणयाभरणे, पडिक्कामणे, देवसियं (Ski'. देवसिकं) सव्वं ॥ ६ C Ea कुक्कुइए, D c e कुकुइए (Ski'. कुत्कुच, कौत्कुच्य)। ७ So ace; but A B C D E हिकरणे | CA B C D Eace
गातिरित्ते । (A B C D तदा० । १० D E place this after पञ्च घयारा । ११ B C ace •प्पणिहाणे । १२ A B a वइदुप्य० ; B C a c e •प्पणिहाणे । १३ C a c e पाहणे । १४ 1 सविय। १५C दिसा ।

Page #51

सत्तमरस अगस्त
२२ तं जहा। आणवणप्पागे, पेसवणप्पागे, सदाणुवार', रूवाणुवाए,बहिया पोग्गलपक्व वे ॥१०॥५४॥
तयाणन्तरं च णं पोसहाववासस्स समणवासरणं पञ्च अइयारा जाणियव्वा, न समायरियव्वा । तं जहा। अप्पडिलेहियदप्पडिलेहियसिंज्जासंथारे, अप्पमज्जियदुप्पमज्जियसिज्जासंथारे, अप्पडिलेहियदुप्पडिलेहियउच्चारपासवणभूमी, अप्पमज्जियदुप्पमज्जियउच्चारपासवणभूमी पोसहाववासस्स सम्म अणणुपालणया। ११ ॥ ५५॥
तयाणन्तरं च णं अहासंविभागस्त समणावासएणं पञ्च अइयारा जाणियव्वा, न समायरियव्वा । तं जहा। सचित्तनिक्वेवणया', सचित्तपेहणयार, कालाइक्कमे , परववदेसे, मच्छरिया" । १२॥५६॥
तयाणन्तरं च णं अपच्छिममारणन्तियसंलेहणाझूसणाराहणार६ पञ्च अइयारा' जाणियब्वा, न
१ A B C om. २ A B ०पयोए, D E • पोगे । ३ C D E ace • पोगे or ०प्पयोगे। 8 D वातिर। ५A परिखेवे ।
A B तदा०। ७ A B CD om. CA BD तदा | EC D E om. १० A B तियारा, D अतिचारा! ११ B D om. १२ CE ace सच्चित्त०। १३ A B कम्मे, C कमेक्कामे, D कम्मदाणे, E क्कमदाणे । १४ A परउववेसे, B परउवदेसे, 1 परवदेसे, a ce only Skr. परव्यपदेशः । १५ D E मच्छरया । १६ C भूसिणा ।

Page #52

उवासगदसाणं पढमं भयणं ।
२३
समायरियव्वा । तं जहा । इहलोगा संसप्पओगे, पर लोगा संसप्पओगे, जीवियासंसप्पागे, मरणासंसप्पओगे, कामभोगासंसप्पओगे । १३ ॥ ५७ ॥
तर णं से चणन्दे गाहावई समणस्स भगव महावीरस्त' अन्तिर पञ्चवाणुब्वइयं सत्तसिक्खावइयं दुवालसविहं सावयधम्मं * पडिवज्जइ, २त्ता समणं भगवं महावीरं वन्दइ नमंसइ, २त्ता एवं वयासी । "ना खलु मे', भन्ते, कप्पर अज्जप्पभि अन्नउत्थि वा अन्नउत्थियदेवयाणि वा अन्नउत्थियपरिग्गहियाणि वा" वन्दित्त वा? नमसित्तर वा ", पुव्विं अणालत्तेणं आलवित्तए वा संलवित्तए वा, तेसिं - सणं वा पाणं वा खाइमं वा साइमं वा दाउं वा अणुप्पदाउ" वा, नन्नत्य रायाभिश्रागेणं ५ गणाभिओगेणं बलाभिओगेणं देवयाभिश्रागेणं गुरुनिग्ग हेणं
३
AD
१ ABD om. २ A B •प्पयोगे । ३ D •वति, E • वइ । DEom. ५ C D E सावग • | ६ A B वदासी | E om. = ABCDE • भिई, a ce • भिति । c So a ce (see Or. § 99); A B · उत्थिय, C D E उत्थिया । १० AB D interpolate चेइयाई, CE व्यरिहंतचेश्याई । ११ A या । १२ C व्यणालित्तेणं | १३ C असिणं; ABD E omit the rest, only adding the numeral 8 | १४ B •ताउं, DE • याउं । १५ A योए ।

Page #53

२४
सत्तमस्त अङ्गस्स
वित्तिकन्तारेणं । कप्पइ मे समणे निग्गन्ये फासुरगं एस णिज्जेणं असणपाणखाइमसाइमेणं वत्थ कम्बल पडिग्गहपायपुञ्छणेणं पीढफलग सिज्जासंधारणं श्रसहभे सज्जेण य पडिला भेमाणस्स विहरित्तर " । त्ति कट्ट इमं एयारूवं अभिग्गहं अभिगिल, २त्ता पसिणारं पुच्छर, २त्ता अट्ठाई दियड, रत्ता' समणं भगवं महावीरं तिक्खुत्तो वन्द, २त्ता समणस्म भगवत्र महावीरस्म अन्तियाओ दूइपलासाओ चेइया पडिणिक्खमइ, रत्ता जेणेव वाणियगामे नयरे', जेणेव सए गिहे", तेणेव उवागच्छद्र, रत्ता सिवनन्दं भारियं एवं वयासी । “एवं खलु, देवाणुप्पि - ए”, मए १२ समणस्स भगवत्र महावीरस्म अन्तिर धम्मे निमन्ते, से वि य" धम्मे मे इच्छिए पडिच्छिए अभिरुइए, तं गच्छ" गं तुमं, देवाणुप्पिए, समणं
1
१ A वित्ती०, B कत्तारेणं । २ AC फासुएस णिज्जेणं । ३ C D E place कंबल after पडिग्गह; AB •पाद० । 8 CDE • सेज्जा· ; B •संथारेणं । ५ ADE विहरत्तए । ६ A अट्ठाइमा - दियति, C •इमादियइ | 31) E om. - B C पडिनि०, A B CDE •खम • । CABD नगरे । १० BC गेहे । ११ AC ● पिया | १२ BDEom. १३ DE अंतियं धम्मं सितं । १४ DE ए मे धम्मे । १५ B C गच्छछ ।

Page #54

उवासगदसाणं पमं अभयणं ।
भगवं महावीरं वन्दाहि जाव* पज्जु वासाहि', समणस्स भगवा महावीरस्स अन्तिए पञ्चाणव्वइयं सत्तसिक्वावइयं दुवालसविहं गिहिधम्म पडिवज्जाहि" ॥ ५८॥
तए णं सा सिवनन्दा भारिया आणन्देणं समणेवासरणं एवं वुत्ता समाणा' हट्टतुट्ठा कोडुम्बियपुरिसे सदावेइ, २त्ता एवं वयासी । "खिप्पामेव लहुकरण " जावो पज्जुवासइ ॥ ५६ ॥
तर णं समणे भगवं महावीरे सिवनन्दाए१ तीसे य महइ जाव धम्म ३ क हेइ ॥ ६० ॥
तर णं सा सिवनन्दा समणस्स भगवा महावीरस्म अन्तिर धम्मं सेोच्चा५ निसम्म६ हट्ट जावट गिहिधम्म पडिवज्जइ. २त्ता तमेव धम्मियं जाणप्पवरं
* See footnote || onp.५.
Sve footnote * on p.o.
+ See the supplement in 5 206. § See footnote on p. 5.
2 B पजवासाहि। २DE अतियं । ३ A विहिं। ४B खन्न वत्ता समाणा। ५ C adds जाव after it. ६ D काडम्बि०। ७B बदासी। AC D E करणं। : B पज्जवासह। १० BC D तो समो। २१ D E add भारियाय । १२ A B C D E om. १३ A धम्मक हेति, C धम्मक हार, D E धम्म कहा। १४ C D E यतियं। १५E मुच्चा। १६ B C D E om. १७ DE ०पवरं।

Page #55

सत्तमस्स अङ्गम
दुरुहइ', २त्ता जामेव दिस पाउन्भूया, तामेव दिसं पडिगया ॥ ६१ ॥
"भन्ते” त्ति भगवं गायमे समणं भगवं महावीर वन्दइ नमसइ', २त्ता एवं क्यासी । “पहू णं, भन्ते, आणन्दे समणेवासए देवाणुप्पियाणं अन्तिए मुण्डे जाव पव्वइत्तए ?”।
"ना तिणडे समट्टे, गायमा। आणन्दे णं समणावासए१९ बहूईर वासाइं समवासगपरियागं१३ पाउणिहिइ, २त्ता आवा सोहम्मे कप्पे अरुणे५ विमाणे देवत्तार उववज्जिहिइ। तत्य णं अत्येगइयाणं देवाणं चत्तारि पलिवमाइं ठिई१६ परमत्ता। तत्थ णं आणन्दस्स वि समणेावासगस्स८ चत्तारि पलिआवमाइंठिई१६ पणत्ता” ॥ ६२ ॥
* Supply the rest from $ 12 on p. ८. + Supply the rest from $ 89 below.
१CD दुरू ह।। २C D E दिसिं। ३ A ते, B ति। A B D E om. ५ B वदासी। ६ A पभू; D E om. पहू णं । ७ A पवतित्ते, C पव्वत्तए, E पबत्तए। CA F ते गट्टे, CB इणडे । E D E insert तर णं before याणन्दे। १० A om. ११ DE add j after समणो। १२ D E बहू णं । १३ CE यायं । १४ D पाउणीहि, E पाउणी। १५A B E F G II ( C D? ) अरुणाभे, but see $ 89 and 277 and note 315। १६ A द्विती, B ट्ठिति, E ठिद। १७ D E णं। १८ D E om.

Page #56

उवासगदसाणं पाहमं अज्झयण ।
२७
तए णं समणे भगवं महावीरे अन्नया कयाइ बहिया जाव* विहरइ ॥ ६३॥
तर णं से आणन्दे समोवासए जाए अभिगयजीवाजीवे जावां पडिलाभेमाणे विहरइ ॥ ६४ ॥
तर णं सा सिवनन्दा भारिया समावासिया जाया जाव पडिलाभेमाणी विहरइ॥६५॥
तर णं तस्स आणन्दस्स समोवासगस्स उच्चावएहिं' सीलब्वयगुणवरमणपचक्याणपोसहोववासे हिं' अप्पाणं भावेमाणस्स चोदस संवच्छराइं वइक्वन्ताई। पसरसमस्स संवच्छरस्स अन्तरा वट्टमाणस्म अन्नया' कयाई पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि धम्मजागरियं जागरमाणस्स इमेयारूवे अज्झत्थिर२ चिन्तिए मणेागए सङ्कप्पे समुपज्जित्या३ । “एवं खलु अहंवाणिय
* Supply the rest from $ 88; see also Bhag. p. 196.
+ Compare $$ 41 and 58. See the rest in Ov. $ 124, also Bhag., p. 189.
+ See above footnote t.
१C D कयाई। २ A विहरंति । ३ A B °सयस्म । ४ A उच्चवरहिं। ५A B • पञ्चक्खणं पोम | ६ C चउदस । ७ B विकताई, D E वीरकंताई। CA B अंतरे। A B D अस्मदा । १० A B D कदाइ, B C E कयाई । ११D E abbreviate thus पव्वरत्ता। १२ A B D E insert & after अज्झस्थिर and omit चि०, मणो०, सङ्क। १३ D समुपन्ने। १४ D अम्हें ।

Page #57

सत्तमस्स अगस्त
२८ गामे नयर बहूणं राईसर जाव* सयस वि य' णं कुडुम्बस्स जावा आधारे। तं एएणं वक्वेवणं अहं ना संचाएमि समणस्स भगवश्री महावीरस्म अन्तियं धम्मपत्तिं उवसम्पज्जित्ताणं विहरित्तए । तं सेयं खलु मम कल्लं जाव जलन्ते विउल असणं ४, जहा पूरण ||, जाव" जेट्टपुत्तं कुडुम्बे'५. ठवेत्ता, तं मित्त जाव१०४* जेट्टपुत्तं च आपुच्छित्ता, कालाए८ सन्निवेसे नायकुलसि पोसहसालं पडिलेहित्ता, समणस्स भगवा अन्तियं धम्मपत्तिं उवसम्पज्जि
* See footnote t on p. ३. + See the rest in $ 5, pp. ३, ४. + See the rest in Nay. $ 34, Bhag. pp. 292, 293, Kap.859. RSupply the rest from $583; f. Ov.8 87, Kap.8 104, Nay.855, Bhag. p. 299. || See Bhag. p. 216.
T See the rest in the comm.; also in Kap. 8 104, Nay.81143; also footnote १ on p. २९.
** Supply the rest from 88, p. ५.
१C वाणिय०, D ग्गामे। २D नगरे। ३ A B D E ईसर। 8 A B om. ५ E om. ६ D कुडं०, E कुटुं। ७ A B C D E एतेणं । ८E वक्खणं । E A D E अंतिर। १० A B D विहरत्तए। ११ C मम । १२ A B C D E विपलं। १३ A B •णे । १४ A जेठं, B जेठे। १५ E कुटुं वे। १६ B ठावेत्ता, C ठावित्ता, D E ठवित्ता । १७ A B C D E om. १८ B कोल्लागसं० । १६ A B संणिवेसे । २० C D E अंतिर।

Page #58

उवासगदसाणं पहमं यज्भयणं ।
त्ताणं विहरित्तए"। एवं सम्मेहेइ', २त्ता कल्लं विउलं तहेव* जिमियभुत्तुत्तरागर तं' मित्त जाव' विउलेणं पुप्फ ५ सकारे सम्माणेइ, २त्ता तस्सेव मित्त जाव पुरी जेट्टपुत्तं सदावेइ, २त्ता एवं वयासी। “एवं खलु, पुत्ता, अहं वाणियगामे बहूणं राईसर', जहा चिन्तियं, जाव? विहरित्तए। तं सेयं खलु मम इदाणिं तुमं सयस्सर कुडुम्बस्स आलम्बणं ४॥ ठवेत्ता१३ जाव विहरित्तए” ॥६६॥
* Supply as above ; sce footnotes on the preceding page. + Supply the rest from $ 8, p. $4. I Supply वत्यगन्धमलालङ्कारेणं from Ov. $ 108 ; see also comm. & Supply the rest from the preceding sentence. || Supply पमाणं, आहारे, चक्खू from $5, p. ४.
१ A C विहरत्तर । २ B संपेहि, C संपेहिह । ३ In addition to तहेव, A B C insert असणं उवक्खडावेइ २ [C only त्ता मित्तनाइ यामंतित्ता] तो पच्छा गहाए जाव* अप्पमहग्घाभरणालंकियसरीरे भोयणमंडवंसि सुहासणवरगर तेणं [B तिणं] मित्तनाइनियगसयासंबंधिपरियणेणं [A B तं] सहिं तं विउलं असणं [C only पाणं खाइमं साइमं] आसाएमाणे विसाएमाणे [A वो०] विहरह जिमियभुत्त नरागए वि य [A ] णं समाणे आयंते चोक्खे परमसूइभूए । तहेव जिमि etc. as in the text above. ४ C om. ५A B C D E om. ६ C D E om. ७ A B D E ईसर । - E चिंतिई। EA सेवं । १० A ममं । ११ E याणिं । १२ D E सायस्म, A B add बहुयस्म । १३ E ठावित्ता । १४ D E विहरइ । * Sec the rest in Kap. SS G6, 104, Ov. $ 17.

Page #59

सत्तमस्म अगस्स।
Mr
.
तए णं जेट्टपुत्ते आणन्दस्स समणेवासगस्म' "तह" त्ति एयमटुं विणएणं पडिसुणेइ ॥ ६७॥ ।
तए णं से आणन्दे समणोवासर तस्मेव मित्त जावर* पुरओ जेट्टपुत्तं कुडुम्बे' ठवेइ, २त्ता एवं वयासी। “मा णं तुम, देवाणुप्पिया, तुम्भे' अज्जप्पभिई केइ मम बहूसु कज्जेसु जाव पुच्छहार वा, पडिपुच्छहार वा, ममं अट्ठार असणं वा ४ उवक्खडेहो५ उवकरेहो वा ॥ ६८॥
तर णं से आणन्दे समावासए जेट्टपुत्तर मित्तनाई आपुच्छइ, २त्ता सयाओ गिहाओ पडिणिक्खमइ, २त्ता वाणियगामं नयरं ममं मझेणं
-- * Supply the rest from $ 8, p. ५.
+ Supply the rest from $ 5 on pp. ३ and ४. + See footnote s on p. २८.
१C inserts & after समणो । २ B अयमहूँ। ३ A B C D E om. ४ E कुडंबे । ५ B मां । ६ B C D E om. ७ B तुम्हे । CA C भिई, D भिति। B CE मम। १० BCadd य after कज्जेसु। ११ C D E om. १२ B C आपुच्छयो; D E यापुच्छतं, A पुच्छउ । १३ E पुच्छतं A पुच्छउ। १४ C D E मम । १५ A B D ace °क्खडेउ, C क्खडईयो, E क्खड। १६ C ओवक०, DE उदक, A B C D Eace करेउ। १७ CD E om. तर णं से या० सम०। १० B D E पत्तमित्त। १६A Boala i po A atgæfa (3 pers. plur.) 39 A B ofão, A मंति। २२ A B C नगरं, E ण यरे।

Page #60

उवासगदसाणं परमं ग्रज्भयणं ।
३१
निग्गच्छइ, रत्ता जेणेव कोल्लाए सन्निवेसे, जेणेव नायकुले, जेणेव पासहसालार, तेणेव उवागच्छइ", २त्ता पासहसालं* पमज्जइ, रत्ता उच्चारपासवणभूमिं पडिले हेइ, रत्ता दव्भसंधारयं संथर, दब्भसंथारयं दुरुहइ", २त्ता पासहसालार पासहिए दम्भसंथारावगए समणस्म भगवत्रा महावीरस्म अन्तियं धम्मपस्मत्तिं उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ ॥ ६६ ॥
तर णं से आणन्दे समणावास उवासगपडिमा - ओ" उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ । पढमं उवासगपडिमं" अहासुतं‍ अहाकप्पं अहामग्गं अहातचं सम्मंः कारणं फासेइ, पालेइ, सेाहेड, तीरेइ, कित्ते, आराहेइ४ ॥ ७० ॥
तर णं से आणन्दे समणोवासर दोचं उवासगपडिमं", एवं तच्चं, चउत्यं पञ्चमं, छट्टं, सत्तमं, अट्ठमं,
१ A’B सस्मि॰ | २ A Bमित्त नाय० । ३ A पोसह स्साला । 8 A fal ५ A पोसहरमाला । ६DE पडिलेइ । ७ E • संथारं । - D दुरूहइ, E दूरूहइ | CA तिए । १० AC DE पढमं पडिमं, Bonly पडिमं ; see 889. पडिमा । १२ So comm., ABCD E have यहासुत्तं । १३ AB समं | १४ So comm., ABCDE hare only जाव before चाराहेइ; Bhag., p. 283, has किट्टेइ । १५ C adds उवसंपज्जित्ताणं विरह |
११ Bom., C only after

Page #61

सत्तमस्स अङ्गस
नवमं, दसमं, एक्कारसम', गाव आराहे ॥७१ ॥ । तर णं से आणन्दे समणोवासए इमेणर एयारूवेणं उरालेणं विउलेणं पयत्तेणं' पग्गहिएणं तवोकम्मेणं मुक्के जावा किसे धमणिसन्तएरं जाए ॥ ७२ ॥ . तर णं तस्स आणन्दस्स समणोवासगस्म अन्नया कयाइ पुव्वरत्ता जाव धम्मजागरियं जागरमाणम्स'२ अयं अन्झ त्थिर ५१२४ । “एवं खलु अहं इमेणं जाव|| धमणिसन्तर२४ जाए। तं१५ अस्थि ता मे उहाणे कम्मे ६ बले वीरिए पुरिसकारपरक्कमे सदाधिइसं.
* Supply the rest from $70, commencing with अहासुतं. See also Bhag. p. 283, Kap. (Sam.) 863.
+ See the rest in Bhag. pp. 288, 289.
+ Supply the rest from $ 66 on p. २७. See also Bhag. p. 291. • Supply चिन्तिए पत्थिए मोगए सङ्कप्पे from Kap. 890, Bhag. p. 253 ; sometimes one term is omitted, so that the whole formula consists only of four terms, as in $ 66, p. po, and in Kap. $ 93,
|| Supply the rest from $ 72 ; see also Bhag., p. 288.
१C इक्कारसमं। २D आराधेति । ३ B इमेलारूवेणं, C एमेणं । 8 A एयतेणं । ५ C किसिणे । ६A संते, D E संसत्ते। ७E om. CA D अस्मदा। A D कदाइ। १०C D E om. ११ A adds जाव after it. १२ D E •माणे । १३ A has the numeral letter =५; BC have the numeral figure ४; D E om. १४ A संतिते, C संति, D संपत्ते । १५ CD E om. १६ E कम्मवलवोरिए, A वलवीरिए। १७ A B परिक्कमे ।

Page #62

उवासगदसाणं परमं यज्झयणं ।
वेगे। तं जाव ता मे अत्यि उट्टाणे सद्दाधिइसंवेगेर जाव य मे धम्मायरिए धम्मोवएसए' समणे भगवं महावीरे जिणे सुहत्थी विहरइ, ताव ता मे सेयं कल्लं जाव* जलन्ते अपच्छिममारणन्तियसंलेहणाझसणाझसियस',भत्तपाणपडियाइक्वियस्स, कालं अणवकङ्खमाणस्स विहरित्तए । र २त्ता कल्लं पाउ जाव* अपच्छिममारणन्तिय जाव कालं अणवकङ्खमाणे विहरइ ॥७३॥
तए णं तस्स आणन्दस्स समणोवासगस्स२ अन्नया कयाइ सुभेणं अन्झवसाणेणं, सुषेणं५ परिणामेणं, लेसाहिं विसुज्झमाणीहिं तदावरणिज्जाf० कम्माणं खावसमेणं आहिनाणे'८ समुप्पन्ने ।
* See footnote t on page २८ + Supply the rest from the preceding sentence.
१E सद्दाठिईसंवेगे। २ B तमेव for ता मे । ३ A B सद्धातिसंवेगे, C सहावेइसंवेगे, E सदाठिइसंवेगे। E om. ५ D E. वरमेए। ६ DE om. ७ A B सुहत्यि, C मुह, D E सावत्थी, Bhag. p. 291 has मुहट्टी। CA विहरंति | EA झमतितरम् । १० C विहरह। ११ A B C D E om. १२ A B C om. १३ A B अस्मदा । १४ A सुन्भेणं । १५ B माभणे ण, C मेाहणणं । १६ DE मुझ०। १७A तदा गं वर०, Dणाणावर०।१८A B C D ओहिणाणे। १६A B C D E समुप०, B C E मे ।

Page #63

सत्तमस्म अङ्गस
३४ पुरथिमेणं लवणसमुद्दे पञ्चजायणसयाई खेत्तं जाणइ पासइ, एवं दक्षिणेणं पचत्यिमेणं य । उत्तरेणं जाव चुल्लहिमवन्तं वासधरपव्वयं जाणइ पासइ । उड्ढे जाव सोहम्मं कप्पं जाणइ पासइ । अहे जाव इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए लालुयच्चुयं नरयं चउरासीइवाससहस्सटिइयं जाणइ पासइ ॥ ७४॥
तेणं कलेणं तेणं समएणं समणे भगवं महावीरे समासरिए । परिसा निग्गया जाव पडिगया१२ ॥७५ ॥
तेणं कालेणं तेणं समरणं समणस्स भगवा महावीरस्म जेटे अन्तेवासी इन्दभूई१२ नामं अणगारे गायमगेात्ते णं सत्तुस्सेहे१५, समचउरंससंठाणसंठिए, वज्जरिसहनारायसङ्घयणे, कणगपुलगनिघसपम्ह
* Supply धमा.हिओ from Nir. S 1, Bhag. p. 244; or a fuller account from $s __1.
१ C D E •च्छि०। २ A सयई, B D E सझ्यं। ३ A पव्वत्यिमेणं, C D E पच्छिमेणं । ४ B C D E om. ५ B D E वंतवास। ६ A B सोहम्मे। ७ B कप्पे । - D E लोलयं अच्चतं । EC चारासीइ० । १० A जाणंति पासंति । ११ A C om. १२ C om. १३ E भइ । १४ A B C गुत्ते। १५ A सत्तसेहे, BC सत्तसे हे।

Page #64

उवासगदसाणं पदम अज्झयणं ।
३
गोरे, उग्गतवे, दित्ततवे, तत्ततवे, घोरतवे', महातवे, उराले, घोरगुणे, घोरतवस्सी, घोरबम्भचेरवासी, उच्छूढसरीरे, सवित्तविउलतेउलेसे, छटुं छटेणं अणिक्वित्तेणं तवोकम्मेणं संजमेणं तवसा अप्पाणं भावेमाणे विहरइ ॥ ७६ ॥
तए णं से भगवं गोयमे छट्टक्खमणपारणगंसि' पढमाए पोरिसीए सज्झायं करेइ, बिइयाए पोरिसीए झाणं झियाइ, तइयाए पोरिसीए अतुरियं० अचवलं असम्भन्ते मुह पत्तिं पडिलेहेइ, २त्ता भायणवत्थाई पडिलेहेड, २त्ता भायणवत्याई१५ पमज्जइ, २त्ता २ भायणाई उग्गाहेइ, २त्ता जेणेव समणे भगवं महावीरे, तेणेव उवागच्छइ, २त्ता समणं
१E •पउम० for पम्ह० । २ D E om. ३ C विउले तेउ०; after this epithet D E insert the following : जिय काहे, जियमाणे, जियमाए, जियलाभे, जाइसंपसे, कुलसपस्मे, वलसंपम्मे, रूवसंपमे जाव तेयंसी। 8 A कट्टकट्टेणं । ५ C पार णयंसि । ६ C पोरसीए | ७ C D E वीयार। - D E पोरसीए। C D पोरसीए। १० A अतुरियं अचलिमसंभवे, B C चतुरियं अचवलमसंभंते, D E अतुरियमचवलमसंभंताए। ११ D E पत्तियं । १२ A B D E om. १३ A भाइणं व०, B भाइणव । १४ B C D E om. १५ B D
E only भायणं, A C only भायण। १६ A भारणाई। १७ A in full भारणा उग्गाहेत्ता, B C D E om. १८A Dom.

Page #65

सत्तमम अगस्स
भगवं महावीरं वन्दइ नमसइ, २त्ता एवं वयासी। "इच्छामि णं, भन्ते, तुझेहिं अब्भणुमाएर छट्टक्वमणस्म' पारणगंसि वाणियगामे नयरे उच्चनीयमज्झिमाई कुलाई घरसमुदाणस्म भिक्खायरियार अडित्तए। अहासुई, देवाणुप्पिया, मा पडिबन्धं करेह" ॥ ७७॥ . तर णं भगवं गोयमे समणेणं भगवया महावीरेण अब्भणुमाए° समाणे समणस्स भगवा महावीरस्त अन्तियाओ दुइपलासाओ चेइयाओ पडिणिक्वमइ', २त्ता अतुरियमचवलमसम्भन्ते जुगन्तरपरिलोयणाएर दिट्ठीए पुरी इरियर साहेमाणे१२, जेणेव वाणियगामे नयरे, तेणेव५ उवागच्छइ, २त्ता वाणियगामे नयरे६ उच्चनीयमज्झिमाई कुलाई घरसमुदाणस्म८ भिक्खायरियाए अडइ ॥ ७८॥
तर णं से भगवं गायमे वाणियगामे नयरे ९
१ A om. २ B C D E om. ३ A C अभण। CD E क्खमणपारणगसि । ५C मज्झिमयाई। ६SoC; A BDE समुदा०। ७C अन्भुण । ८ B C D E पलासचेह। CD E पडिनि०। १० C संभंताए । ११ AC पलाय । १२ D E इरिया। १३ A E सोहमाणे, D साहमाणे । १४ A B नगरे। १५ A om. from तेणेव to नयरे। १६ B C D E नगरे। १७ C नीच। १८ A B C D E समुदा०। १६ D E नगरे।

Page #66

उवासगदसाणं पमं यज्झयणं ।
जहा पसत्तीए तहा, जाव भिक्खायरियार अडमाणे अहापज्जत्तं भत्तपाणं सम्म पडिग्गाहे इ२, २त्ता वाणियगामा पडिणिग्गच्छइ, २त्ता कोलायस्स" सन्निवेसस्स अदूरसामन्तेणं वईवयमाणे, बहुजणसदं निसामेइ । बहुजणे अन्नमन्नस्स एवमाइक्खइ ४ । "एवं खलु, देवाणुप्पिया, समणस्स भगवा अन्ते
* Apparently a reference to the Vivāha-pannatti, another name of the Bhagavati; see footnote to the Translation. * + Supply रवं भासद, एवं पपवेइ, एवं परूवेद from Kap. (Sām.) 864.
१D E omit जहा परमत्तीर तहा and read जाव भिक्खायरिय जाद घडमाणे ; the second जाव is not intelligible; there is nothing to which it could refer; the technical phrase, as shown by $$ 77 and 78, is fazer aftale घडमाण, without any intermediate words. Before भि०, however, a large portion of the current passage of 1577 and 78 (vis., उच्चनीयमझिमाई कुलाई घरसमुदाणस्म) is omitted and the omission is indicated by the first gia of D E. The same omission is indicated by the single जाव of A BC. The second जाव of D E probably arose from an erroneous repetition of the sia of the original rubric, intended to take the place of the omitted phrase जहा परमत्तीए तहा। २ A B C om., D समं। ३ A B
D E पडिगाहे।। ४E कोलायसन्निवेसस्स । ५A समेतेणं। ६A वतीवय०, B वीतीवतीयमाणे, C वोइवय०, E D बीतीवय । ७A om. Com., DE२।

Page #67

BE
· सत्तमम्स अङ्गमा
वासी', आणन्दे नामं समणेवासर पोसहसालार' अपच्छिम जाव* अणवकङ्खमाणे विहरइ” ॥ ७९ ॥ " तर णं तस्स गोयमस्स बहुजणस्स अन्तिर एयं साच्चा निसम्म अयमेयारूवे अन्झत्थिर ४ । “तं गच्छामि णं, आणन्दं समोवासयं पासामि । एवं सम्पेहेइ, रत्ता जेणेव कोल्लाए सन्निवेसे, जेणेव आणन्दे समणेवासए, जेणेव पोसहसाला, तेणेव उवागच्छइ ॥८॥
तए णं से आणन्दे समणेबासए भगवं गोयमं एज्जमाणं पासइ, २त्ता हट्ट जावा हियर भगवं गायम वन्द नमसइ, २त्ता एवं वयासी। "एवं खलु, भन्ते, अहं इमेणं उरालेणं जाव? धमणिसन्तए जार, न संचारमि देवाणुप्पियस्स अन्तियं पाउब्भ
* Supply the rest from SS 57 and 73. + See above $ 66 on p. २७, and footnote s on p. ३२० + See above, footnote t on p. 9. & Supply the rest from $72.
।
। १B वासि । २ A पोसहस्मालाए। ३ A एयमटुं, B एवं, D E एतं । 8 D E अयं इमेयारूवे । ५A gives the numeral letter =५। ६ C om. व० न०२त्ता। ७A B C D E om. - E om.

Page #68

उवासगदसाणं पढमं अभयणं ।
३८
वित्ताणं तिक्खुत्तो मुद्दाणेणं पाए अभिवन्दित्तए । तुम्भेणं, भन्ते, इच्छाकारेणं' अभिश्रारणं इओ चेव एह, जा" णं देवाणुप्पियाणं तिक्खुत्तो मुद्दाणेणं पाएसु वन्दामि नम॑सामि ॥ ८१ ॥
तर णं से भगवं गायमे, जेणेव आणन्दे समणीवासए, तेणेव उवागच्छ' ॥ ८२ ॥
तर णं सेट आणन्दे समावारुर भगवओ गोयमस्म" तिक्खुत्तो मुद्दाणेणं पारसु वन्दइ नमसइ, २त्ता एवं वयासौ । “अस्थि णं, भन्ते, गिहिणेो गि हिमन्झा" वसन्तस्म ओहिनाणे णं समुप्पज्जइ९!" । " हन्ता, अत्थि" ।
" जइ णं, भन्ते, गिहिणेो जाव* समुप्पज्जइ, एवं खलु, भन्ते, ममवि गिहिणेो गिहिमज्झा वस
* Supply the rest from the preceding passage.
१ 1 इन्च्छुक्का रेणं, B इच्छुकारेणं, DE इत्यकारेणं, G inserts देवायुप्पिया after it. २ BEG अभियोएणं । ३ C इस्रो व चेत्र एह, DE इतो चेव एव । ४ C - जहा, II जाव। ABGH पादेमु | ६ H तं for तस् ं से । 3 C D E F add रता । E om. तम् गं से प्रा० स० । & ABCDE II om. 3. A FG भगवं गोवमं । ११ AB मज्झे; ' गिद्दिवाममज्h, a ce १२ ABCDE समुपज्जs, and so as a rule
also मन्झा | throughout, but FG II समुप्प | १३ | ममं ।

Page #69

सत्तम अङ्गस्त
तस्म ओहिनाणे समुप्पन्ने। पुरत्थिमेणं' लवणसमुद्दे पञ्चवजायणसयाई जाव* ले।लुयच्चुयं नरयं जानामि पासामि ॥ ८३ ॥
तर णं से भगवं गोयमे आणन्दं समणेावासयं एवं वयासी' । “श्रत्थि णं, आणन्दा', गिहिणेो जाव + समुष्पज्जइ । नो चेव णं एमहालएर । तं गं तुमं, श्राणन्दा, एयस्ता ठाणस्स आल एहि' जाव! तवाकम्मं पडिवज्जाहि " ॥ ८४ ॥
तर णं से आणन्दे समणेोवासर भगवं गोयमं एवं वयासी । “अत्थि णं, भन्ते, जिणवयणे सन्ताणं तचाणं तहियाणं सम्भूयाणं भावाणं आल इज्ज जाव + पडिवज्जिज्जइ ?” ।
"ना तिखट्टे" समट्टे” ।
* Supply the rest from § 74.
↑ Supply the rest from § 83.
+ Supply परिमादि and पडितमिष्जर respectively.
१ A पुर स्थियां, C पुरेच्छि मेणं, D H पुरच्छि मेणं, E पुरिच्छि मेणं, F' पुरित्यमेां, G पुरुच्छ मे । २ DE लोलुयं व्यच्चयं, F लोलयं, G लोचयं । ३ ABH वदासी । • H चयन्दे । ५ DEG एवंमचालए; CH को चैव मद्दालय ए तनं । ६E तस् । E G बालोएह | ← A H तं। C D संभासे, G सत्ताणं, H सचा for सन्तायां तच्चायां । १०CEF Gइट्टे |

Page #70

उवासगदसाणं पाहम व्यज्झयण ।
। “जइ रणं, भन्ते, जिणवयणे सन्ताणं जाव भावाणं नो आलोइज्जदूर जाव तवोकम्मरे ना पडिवज्जिज्जइ। तं णं, भन्ते, तुझे चेव एयस्स ठाणस्म आलोरहर जाव' पडिवजह" ॥ ८५॥
तर णं से भगवं गोयमे आणन्दणं समणवासरणं एवं वुत्ते समाणे, सङ्किए कलिए विइगिच्छासमावन्ने, आणन्दस्स अन्तियाा पडिणिक्वमइ, २त्ता जेणेव दूइपलासे चेइये, जेणेव समणे भगवं महावीरे, तेणेव उवागच्छइ, २त्ता समणस्स भगवश्री महावीरस्म अदूरसामन्ते गमणागमणाए पडिकमइ, २त्ता एसणमणेसणं आलाएइ, २त्तार भत्तपाण२२ पडिदंसेइ, २त्ता समणं भगवं वन्दइ नमसइ, २त्ता एवं५ वयासी। “एवं खलु, भन्ते, अहं तुब्भेहिं अभणुणाए ।
* Supply the rest from the preceding passage. • + Supply the rest from footnote + on p. ४०, mutatis mutandis..
१E सत्ताणं । २DE ग्रालाएज्जइ। ३ A C D E तवो, B तवे। 8 E तर। ५ A B D टाणस्म । ६ A अलोरहि। ७ A तं। CA वितिगच्छस०, B विगच्छस०, D E वितिगिच्छस | EC यतिर । १० B गमणागमणे। ११ A एसणं मन्नेसणं, B एसणमन्नेसणं, C एसणमाणेसणो, D एसणं सणसणं, E एसणसणे। १२ C जाव, A B D E om. १३ E भत्तपाणी । १४ A पडिदसेति, B पडिदंसते, D पडिदसंसेति, E पडिदंसे। १५ D E om. एवं वयासी। .

Page #71

४२
सत्तमस्स अगस्त तं चेव सव्वं कहेइ जाव । तए णं अहं सङ्किए ३२ आणन्दस्स समावासगस्स अन्तियाऔर पडिणिक्वमामि', २त्ता जेणेव इह तेणेव हव्वमागए। तं णं, भन्ते, किं आणन्देणं समणवासरणं तस्स ठाणस्स आलाएयव्वं जाव' पडिवज्जयव्वं, उदाहु मए ?" ॥ - "गोयमा" इसमणे भगवं महावीरे भगवं गोयम एवं वयासी । “गोयमा, तुम२ चेव णं तस्स ठाणस्स१२ अालोएहि जाव' पडिवज्जाहि१५, आणन्दं च समणवासयं एयमढें खामेहि ” ॥८६॥
तए० णं से भगवं गोयमे समणस्स भगवा
* Supply the rest from $$ 78—55. - + Supply the rest from the preceding sentence.
+ Supply the rest from footnote t on p. ४०, mutatis mutandis.
१ D E insert पडिसंदेसेति (D) and पडिदंसेइ (E) after ग। २ A B om. ३ D E अंतिर। ४ A B C D E पडि रा ५ B तुहं। ६A B C ते, D E तर। ७ A D हाणस्स। CD अलारह तच्चं, E आलो एहतव्वं, C यालोरव्वं । A पडिकमते, B C merely पडि, D E पडि २। १० A B C D E om. भगवं महावीरे। ११ A गोयम, C D merely गो, E गोयमा। १२A तुन्भे, B तुमे। १३ A B C D E ढाणस। १४ D बालारह । १५ A पडिक्कतेह, B C merely पडि, D E पडिवज्जे। १६ C E om. १७ A ते, D तं ।

Page #72

उवासगदसाण पठम यज्झयण । ४३ महावीरस्म “तह” त्ति एयम8 विणएणं पडिसुणेइ, २त्ता तस्स ठाणस्स' आलाएइ जाव* पडिवज्जइ, आणन्दं च समणवासयं एयमढें खामेइ ॥८७॥
तर णं समणे भगवं महावीरे अन्नया कयाइ बहिया जणवयविहारं विहरइ ॥८॥
तर णं से आणन्दे समोवासए बहहिं सीलव्वएहिं जावरी अप्पाणं भावेत्ता, वीसं वासाई समणावासगपरियागं° पाउणि ता, एक्कारस य उवासगपडिमाओ सम्मं कारणं फासित्ता, मासियाए संलेहणाए अत्ताणं'२ झूसित्ता, सढि भत्ताई अणसणाए१३ छेदेत्ता, आलोइयपडिकन्ते, समाहिपत्ते, कालमासे १५ कालं किच्चा, सोहम्मे कप्पे मोहम्मवडिंसगस्सई महा
* Supply the rest from footnote I on p. 89, mutatis mutandis. # Supply the rest from $66 on p.२०.
A B C D E द्वाणम् । २ A B C पडिव, D E पडिक्कमेह । ३C E om. 8 A वासए। ५ C तं, A B D E om. तर णं । ६ D E transpose वहिया अस्मया क०। ७ B D E om. विहारं। -BDE तं, om. णं। Com. जाव अप्याणं भावेत्ता। १० E समखोवासयं परियायं। ११ A एक्कारस्म, E एकारस्म । १२C यप्पाणं। १३ C अणसणाई। १४ C अलाइए। १५ A कालमासे, B काले मासे । १६ B °वडंसगस्स, E वडिंसयस्म ।

Page #73

सत्तमस्स अगस्त।
विमाणस्स उत्तरपुरत्थिमेणं अरुणे विमाणे देवताए उववन्ने । तत्थ णं अत्यगइयाणं देवाणं चत्तारि पलिवमाई ठिई पसत्ता। तत्य णं आणन्दस्स वि देवस्स चत्तारि पलिवमाई ठिई पणत्ता ॥८॥
"आणन्दे णं, भन्ते, देवे ताओ देवलागार आउक्वएणं ३* अणन्तरं चयं चइत्ता, कहिं गच्छिहिडू, कहिं उववज्जिहिइ ?”।
“गोयमा, महाविदेहे वासे सिन्झिहिए" ॥६१॥
॥निक्वेवा॥
सत्तमस्स अगस्स उवासगदसाणं पढमं अन्झयणं समत्तं ॥
* Supply Hangvai ferasud from Āy. II, 15, $ 2, Bbag. p. 303.
१ A B पुत्यिमणं, C परिच्छिमेणं, D E परच्चि मेणं । २D E उरूणेहिं विमाणे हिं। ३ C देवलोयायो, D E simply लेोगायो । 8 A B C om. ५E चइ । ६ A गच्छति, C D गच्च हिति, E गच्छ हिंति । १७ A B उववजहिति, C उववन्नई, E उववभिहिति । CC सिझहिति, E सिम्झिहिंति ।

Page #74

बीयं अज्झयणं ।
जइ णं, भन्ते, समणेणं भगवया महावीरेणं जाव* सम्पत्तेणं सत्तमस्म अङ्ग-स्स उवासगदसाणं पढमस्स अज्झयणस्स अयमट्टे परमत्ते, दोच्चस्म णं, भन्ते, अन्झयणस्स के अट्टे परमत्ते॥११॥
एवं खलु, जम्बू, तेणं कालेणं तेणं समरणं चम्पा नामं नयरी होत्या । पुस्मभद्दे चेइए। जियसत्तू राया। कामदेवे गाहावई । भदा भारिया। छ हिराकोडीरा निहाणपउत्तारा, छ° वडिपउत्ता, छ'
* See footnote s on page १.
RSo F, but A B D E om. २ F पठमझयणस्म । ३ A B om. णं भ० अभ०, F om. णं भ० | 8 F केय? | ५ | F adds परिवसइ। ६ D E • पत्तायो। ७A adds हिरम काडीयो। - D E om. पउत्तायो।

Page #75

सत्तमस्म अङ्गस
४६ पवित्थरपउत्ताओ', छ क्यारे दसगोसाहस्मिरण वरणं। समोसरणं। जहा आणन्दो तहा निग्ग। तहेव सावयधम्म पडिवज्जइ। सा चेव वत्तव्वया जाव । जेदुपुत्तं मित्तनाई आपुच्छित्ता, जेणेव पोसहसाला, तेणेव उवागच्छड, २त्ता जहा आणन्दा जावां समणस्त भगवा महावीरस्म अन्तियं धम्मपत्तिं उवसम्पज्जित्ताणं विहरई ॥१२॥
तर णं तस्स कामदेवस्स समणेवासगस्स पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि एगे१२ देवे मायी २ मिच्छद्दिट्ठी अन्तियं पाउन्भूए ॥ १३॥
तर णं से देवे एगं महं१५ पिसायरूवं विउव्वइ ॥ तस्स णं देवस्म ६ पिसायरूवस्स इमे एयारूवे८ वणा
* Here supply the whole account from the first lecture, $$ 10-68, Pp. २५-३०.
+ Supply the rest from $ 69, on page ३१.
१D E om. पउत्तायो। २A B DE व्वया । ३ BE साहस्मीएणं, D •साहस्सीणं एणं । ४ F has सामी समासरिए । ५ AF सव्वे वत्तव्वया, B सव्वेव वत्तया । ६ D E add कुटुंबे य ठवेत्ता । ७A Bom. नाई, D E F नाइ। CA B om. २त्ता।६ABDE F आणंदे । १० A B om. ११ D E अत्तिए । १२ A एक्को, B एके । १३ B माया, D E माई, F माइ। १४ So G; but A B DF मिच्छदिट्ठी। १५ F महंतं । १६ A दिव्वस्म । १७ F एमे । १८ इयारूवे।

Page #76

उवासगदसाणं बीयं अज्झयण ।
४७
वासे पणत्ते। सीसं से गोकिलजसंठाणसंठियं', सालिभसेल्लसरिसा से केसा कविलतेएणं' दिप्पमाणा, महल्लउट्टियाकभल्लसंठाणसंठियं निडालं', मुगुंसपुंछ व तस्स भुमगाओ फुग्गफुग्गा विगयबीभच्छदंसणाओ, सीसघडिविणिग्गयाई अच्छीणि विगयबीभच्छदंसणाई, करमा जह सुप्पकत्तरं चेव विगयबीभच्छदंसणिज्जा उरभपुडसन्निभा से नासा, झसिराजमलचुलीसंठाणसंठिया दो१३ वि तस्स नासापुडया, घोडयपुंछ व तस्स मंसूई कविलकविलाई विगयबीभच्छदंसणाई, उट्ठा उदृस्स चेव लम्बा, फालसरिसा से दन्ता, जिब्भा जह" सुप्पकत्तरं चेव वि
१ F गोकिलंज्ज । २ So Ba e f ; but A D E कविला तेएणं, F कविल्ला तेरणं । ३ A उट्टिय० ; F केभल्ल । ४ B निडाणं । ५ A मुगुस०, E मुगंस०, F मुगुंस०, e मगुंस० and मुंगुसा, f मुंगुस and मुगुंसा; Baf पुंछ, A F पुछ, D Ee पच्छं ( see Hem. I, 26)। ६ B च्च, P च । ७ So a e f; A भुमहाओ ( see Nam. 251), B D भमकायो, E भुमुकाओ, F भुमंगायो (see Tem. II, 167). .
A B here and elsewhere बीभत्स | E A णिग्गया om. वि, F विणिग्गवाणि । १० D E कत्तरे । ११ B F उरब्भडपड०, A B सस्मिभा। १२ F झसिरा० ; A चल्ला०। १३ A दोवे for दावि । १४ A B F पुवं, D E पुच्छं । १५ A D F च । १६ F समंसूई ( see Tem. II, 86 ). १७ D E om. the first कविल । १८A दंदा, F दत्ता । १६F जहा (see IIem. I, 67).

Page #77

४८
सत्तमस्माङ्गस्त
गयबीभच्छदंसणिज्जा, हलकुडालसंठिया' से हणुया, गल्लकडिल्लं च तस्म खडुं फट्टं कविलं फरुसं महलं, मुइङ्गाकारावमे से खन्धे, पुरवरकवाडोवमे से वच्छे, कोट्ठियासंठाणसंठिया दो वि तस्म बाहा, निसापाहाणसंठाणसंठिया दो वि तस्म अग्महत्या", निसालाढसंठाणसंठियाओ हत्थेसु अङ्गुलीओ, सिपिपुडगसंठिया" से नक्खा, रहावियपसेवा' व्व१३ उरंसि लम्बन्ति दावि तस्म थण्या, पा" अयकोदृश्रा" व्व" वट्टं", पाणकलन्दसरिसा " से नाही",
-
Ee • कुद्दाल०,
A
१ So A ; but B • कूडा ०, D • कुद्दा ०, F ॰कुडा॰, af ॰कुड्डा० ; B • संठिता, DE •संठिय। 2 D Eव। ३ So a f, B खडं, A खंडं, Ee खटं ( cf. Marathi खड्डा or खाड or खाडा ' a rough hole' or ‘pit'). फड, B फड, E फुटुं । ५ A फरूसं, D परिसं, E परिसं । ६ Fमुयंगा, (see Hem. I, 46 and Nām. 266). AB F॰पहाण०, DE •पाहूण ० ( see Hem. I, 262 ). - DE place त दो वि । Eom अग्ग । १० A inserts संठाण । ११ De नहा (see Hem. II, 99). १२ F नाविय० ( see Tem. I, 230); A D E •पसेवउ, B • पसव, F ०पसिवड । १३ So C, but A B D E F च (see Hem. II, 182 ). १४ A पेट्टं, Hindi and Gujarātī have पेट, but Marathi पोट । १५A_BD E F ॰ कोट्ठउ । १६ So B, but A ब, DEF व । १७ D E वत्तं (see Hem. II, 29 ). १८ A पाणलंद०, B F पाणालंद०, E पाणाकलंद० । १६ DE नाभी।

Page #78

उपासाद सागा बीयं वझयणं ।
सिक्कगसंठाणसंठिए से नेत्ते, किरण पुडसंठाणसंठिया दो वि तस्स वसणा, जमलकोदियासंठाणसंठिया दो वि तस्स जरू, अन्जुणगुई वर तस्म जाणूई कुडिलकुडिलाई विगयवीभच्छदंसणाई', जवाओ करकडीओ लामेहि उवचियात्रा, अहरौसंठाणसंठिया दो वि तस्स पाया, अहरौलाढसंठाणसंठियाओ पारसुरु अङ्गलौआ, सिप्पिपुडसंठिया से नक्वा५ ॥ ८४ ॥
लडहमडहजाणुए विगयभागभुग्गभुमर ° अवदालियवयणविवरनिल्लालियग्गजौहे सरडकयमालियाए उन्दरमालापरिणवसुकयचिंधे, नउलकयकरण
१G सिकय । २ E reads पोत्ते, Hindi पोत्ता — scrotum'। ३ F किगह०, I किन्न पुन्न पुड.। ४ D E place तस्म दो वि । ५ G H यज्जण पुढे । ६ A F च, D ब, G om. ७ G H जाण । - G only कुडिलाई। A G om. विग य । १० G रोमेहिं । ११ D E अधरी०, G अहर.। १२ D पादा। १३ A B D पदेसु, G pref: तस्म । १४ F G H सिप्य ० ; A G insert संठाण । १५ D E णहा, F नहा । १६ A D जंणए, G H जणए, af जन्नए ( see Nam. 251, जगडया ). १७ A • भगुभुमर, B भुगुभमीते, F • भुग्गुभुमए, E •भमुर, G reads नाणाविहगयभग्गमुए। १८ A BH वदण; D E निदालियरग्ग०, G निललिय। १६ So A D; but B E F H उंदर०, G उंदिर; F परिणि?., E G H •परिमट्ट।

Page #79

सत्तमस्म च्यङ्गः स्म
५०
अभिगज्जन्ते,
पूरे', सप्पकयवेगच्छे', अप्फडन्ते', भीममुक्कदृट्टहासे', नाणाविहपञ्चवणेहिं लामेहिं उवचिए एगं महं नीलुप्पलगवलगुलिया यसिकुसुमप्पगासं' असं खुरधारं गहाय, जेणेव पेासहसाला, जेणेव कामदेवे समणोवासर, तेणेव उवागच्छइ, २त्ता श्रसुरत्ते' रुट्टे" कुविए चण्डिक्किए मिसिमिसौयमाणे" कामदेवं समणोवासयं एवं वयासी । "हं भा कामदेवा समणोवासया, अष्पत्थियपत्थिया", दुरन्तपन्तलक्वणा", हौणपुखचाउद सियार, हिरिसिरि
:
१ So A F; but B उणकय०, D E गउण० om. कय ; F ॰कण्हपूरे | २ A B F ०विगच्छे, G ॰वीभच्छे । ३ A च्याफोडेंते, BDF H ग्राफोडते । AB अभिगज्जंति, Grom. ५ BE • मुक्कट्टहासे, D G मुक्काट्टहासे । ६DE नोलाप्पल ० (see Hem. I, 84). 3 So A BDE H ; but FG सुरुत्ते | AB H om. from रुट्ठे up to मिसि० incl., F reads आमुरुत्ते मिसिमिसे तिव्वे चंडे कोविए, G substitutes the numeral 8। c So a e f ; D चंडिकीए, E चंडिक्कीए, F चंडे (see Bhag. p. 214 ). १० So De; but E भिसिमिसियमाणे, I मिसिमिसे probably abbreviated for मिसिमिसेमाणे, see Bhag.. p. 214, Nir. 5, 12, 22 ), af मिसिमिसीमणे | ११ AB II पत्थया । १२ A H abbreviate the following thus : दुरंत ५ जाव परिवज्जिया, where the numeral stands for पंतलक्खणा होणपुसचाउसिया, and जाव for हिरिसिरिधिइकित्ति ; B has the same, only omitting the numeral ५ | १३ So D ; but E • चाउदिसया, F चउदसजाया, A Bom.

Page #80

उवासगदसाणं बीयं व्यज्झयणं ।
५१
धिइकित्तिपरिवज्जिया', धम्मकामया पुणकामया मग्गकामया मोक्खकामया धम्मकङ्क्षिया पुणकङ्क्षिया सग्गकङ्क्षिया मोक्वकङ्खिया धम्मपिवासिया पुसपि - वासिया सग्गपिवासिया मोक्वपिवासिया, ना खलु
१ E सिरिहरिधिकित्ति : जाव पडिवज्जिया, F हरिसिरिपरिवज्जिया ; A B F परिवज्जिया (see note २०on p. ५०).। २ The proper reading of the phrases down to a is somewhat uncertain. The reading adopted in the text is founded on that of MSS. F and G. This reading is practically also found in the MSS. D and E, which give the reading of MSS. F and G in the following abbreviated form: धम्मकामया पुस्मसग्गमोख धम्मकंखिया ४ धम्मपिवासिया 8. Here the numeral 4 would indicate that कामया, कंखिया and पिवासिया should each be repeated with each of the four terms धम्न पुस सग्ग मोक्ख. There is, however, another possible way of interpretation, which is adopted in MSS. A and H, and reads thus : धम्मकामया पुमसग्गमोक्ख धम्मखिया ५ धम्मपिवासिया ५, the numeral being expressed by the letter . The numeral shows that each phrase धम्मकामया, धम्मखिया, धम्मपिवासिया, must be expanded to a compound consisting of five members, by the insertion of the three-membered phrase एप सग्गमोक्ख. It will be observed that the reading of MSS. A and II differs from that of MSS. D and E only with regard to the indicatory numeral; but the difference points to two quite distinct arrangements of the text. I have adopted the form of the text presented in the MSS.

Page #81

सत्तमस्म का ङ्गस्स
५२
कप्पइ तव, देवाणुप्पिया, जं' सीलाई वयाइं वेरमणाइं पञ्चवाणाइं पास होववासाई' चालित्तएर वा खाभित्तर" वा खण्डित्तर वा भञ्जित्तर वा उज्झित्तएर वा परिचत्त वा तं जइ' गं तुमं अज्ज सोलाई जाव पासहोववासाई' न छडसि" न भजेसि", तो ते अहं अज्ज इमेणं नीलुप्पल र जव* असिणा खण्डा खण्डि १४ करेमि, जहा णं तुमं, देवाणुप्पिया", अट्टदुहट्टवसट्टे अकाले चेव जीवियाओ " ववरोविज्जसि " " ॥ ६५ ॥
* Supply the rest from the earlier portion of the paragraph.
F G and D) E, because it appears to have the weight of the authority of the Jain schools, as it is adopted in the commentary of Abhayadeva. MS. B has no numeral whatever.
१ D É om. २ A पोसहे ववासाईं । ३D E चालंतर | 8 D खोमंतर, E खोभंतस्त्र, a misprint. ५ AB उज्झत्तर, F उज्झियत्तए । ६ A परिच्चयित्तर, B परिच्चत्तर, E F परिचइत्तए । ७ F जया | - DE सीलव्वयाई, F सोलाई वयाई वेरमगाई । © A पोसहववासाईं । १० A डेसि, B छड्डेसि, D कंडेसि, E इंडसि, F' छडसि ( Skr. छद्, see Hem. IV, 91 ). ११ A भजे सि, B भुंजेसि | १२ B F ततो, DE तो, । १३ DE नीलप्पले जाव, Fin full नीलुप्पलगवलगुलियश्चय सिकुसुमपगासे हिं (sic) खुरधारेहिं सिया । १४ So AF a f ; but B D E e खंडाखंडं । १५ ABDE om. १६ DE जीवयायो । १७B ववरोज्जसि, D E ववरोविइज्जसि, F ववरोवज्जसि ।

Page #82

उवासगदसाणं बीयं ग्रज्भयगं
५३
तर णं से कामदेवे समोवासर तेणं देवेणं पिसायरूवेणं एवं वुत्ते समाणे, अभीए अतत्थे अणुव्विग्गे अक्तुभिए अचलिए असम्भन्ते तुसिणीए " धम्मन्झागावगर विहरइ ॥ ६॥
तर णं से देवेर पिसायरूवे कामदेवं समणावासयं अभीयं' जाव* धम्मन्माणावगयं विहरमाणं पास, २ त्ता दाचं पितचं पि कामदेवं एवं वयासी । "हं भो कामदेवा समणे। वासया अपत्थियपत्थिया", जइ णं तुमं अज्ज जावा ववराविज्जसि " ॥ ८७॥
तर णं से कामदेवे समणेोवासर तेणं देवेणं ९९ दोच्चं पितचं पि एवं वुत्ते समाणे, अभीए जाव* धम्मन्झाणे वगर विहरइ ॥ ६८ ॥
Supply the rest from $ 96. + Supply the rest from $ 95.
DE दिव्वेणं । २ So F ; but A BDE विग्गे । ३ F व्यक्खुभीर, DE अणुक्खभिए, B अभिक्खुते । : DE तुमगीए, after which they add चिट्ठइ | ५ A विहरन्ति । ६ ABD E दिव्व । After अभीयं D E add व्यवत्यं । दुच्चं । CA पत्थिया, B व्यपत्ययपत्यया । १० D वरोविज्जसि, B वरोवज्ज (sic), the initial a omitted by oversight, owing to the preceding final व of जाव ; 1 विवरोविज्जसि | ११ ADE दिव्वेणं ।
8

Page #83

सत्तमस्म अङ्गस
तए णं से देवे पिसायरूवे कामदेवं समणावासयं अभीयं जाव* विहरमाणं पासइ, २ त्ता आसुरत्ते ५२ तिवलियं' भिउडि निडाले सहट्ट, कामदेवं समणावासयं नीलुप्पल जावा असिणा खण्डाखण्डिं करेह ॥६६॥
तए णं से कामदेवे समावासए तं उज्जलं जाव दरहियासं वेयणं सम्म सहइ जाव? अहियासेइ ॥१०॥
तए णं से देवे पिसायरूवे कामदेवं समोवासयं अभीयं जाव* विहरमाणं पासइ, २ त्ता जाहे११ नो संचाएइ कामदेवं समणेवासयं निग्गन्याा पावयणाा चालित्तर१२ वा खोभित्तए वा विपरिणामित्तए१२
* Supply the rest from $ 96. + Supply the rest from $95.
See the supplement in the commentary.to $111. § Supply cat fagped from Kap. $ 117.
१ A B दिव्वे । २ A BF यामुरुत्ते, D आसुत्ते । ३ D E 8, F in full मिसिमिसे तिब्वे चंडे कोविए। 8 A B तिवलिउं। ५ निलाडे । ६ B D E खंडाखंडं। ७ F दुरूहियासं। ८ B समं । ६ D E अहिवासेइ, E in errata list अहियासेइ । १० A B D E दिव्वे । ११ So C F ; but A B D E जाव। १२ D चालेत्तए । १३ A विप्परिणामत्तए, B F विप्परिणामेत्तए, D E विपरिणामतर ।

Page #84

उवास गदसागा बीयं यज्भय गां ।
वा, ताहे मन्ते तन्ते परितन्ते सणियं सणियं पच्चोसक्का, २त्ता पोसहसाला पडिणिक्वमइ', २ त्ता दिव्वं पिसायरूवं विप्पजहइ, २त्ता एगं महं दिव्वं हत्थिरूवं विउव्वइ, सत्तङ्गपइडियं सम्म संठियं सुजायं, पुरा उदग्गं पिट्टा वाराह अयाकुच्छिं अलम्बकुच्छिं पलम्बलम्बोदराधरकर अत्भुग्गयमउलमल्लियाविमलधवलदन्तं कच्चणकासोपविट्ठदन्त१२ अागामियचावल लियसंविल्लियग्गाण्ड ३ कुम्मपडिपुण चलणं वौसइनक्वं अल्लोणपमाणजत्तपुच्छं५ ॥
मत्तं मेहमिव गुलगुलेन्तं ६ मणपवणज इणवेगं दिव्वं हत्यिरूवं विउब्वइ, २त्ता जेणेव पोसहसाला
१ E G om. २ B परिसंते (see Kap. 860), II om. ३ B पच्चोरु हति । ४ A B F II नि०। ५ F महंतं । ६) E place दिव्वं एग महं। ७ । पयिट्टियं। ८ So D E F; but A Baef समं: A समसंठिया, G om. सम्मं संठियं । ६ A D E G H and comm. वराहं । १० B अयाकुच्छियं लंबकुच्छियं पलं०, F चयाकुछि अलं बहुकुच्छि, I om. अलम्बकुच्छि । ११ G दराकारं। १२ A कोसए विट्टदंतं, B कोसीए विट्ठदंतं । १३ D E F अणामिय० ; D E संवेल्लितं अग्गसोंडं, I • संवेल्लियायग्गसोंड, G चाववेलियसंवेल्लिय० । १४ F पडिपुडि० ; D चन्नवणं । १५ F अलीयपमागा०, I अल्लोणमाण । २६ B गलगलंतं, D E II गल गलतं, F G गुल गलितं । १७ A जयणि ०, D E G जणिय० ।

Page #85

सत्तमस्स अङ्गस
जेणेव कामदेवे समणोवासए तेणेव उवागच्छद्र, रत्ता कामदेवं समणोवासयं एवं वयासी। "हं भी कामदेवा समणोवासया', तहेव भणदूर जाव* न भजेसि', तो ते अज्ज अहं सेोण्डार गिराहामि, २त्ता पोसहसालारा नौणेमि, २त्ता उ8 वेहासं उविहामि, २त्ता तिक्वहिं दन्तमुसलेहिं पडिच्छामि, रत्ता अहे धरणितलंसि तिक्त्तो पाएसु लेालेमि, जहाणं तुम अट्टहट्टवसट्टे अकाले चेव जीवियाओ ववरोविज्जसि९” ॥ १०२॥
तर णं से कामदेवे समणोवासर तेणं देवेणं हत्यिरूवेणं एवं वुत्ते समाणे, अभीए जावा विहरई ॥ १०३ ॥
तए णं से देवे" हत्यिरूवे कामदेवं समणोवासयं अभीयं जावा विहरमाणं पासइ, २त्ता दोचं५ पि
* See the rest in $ 95. + Supply the rest from $ 96.
१ A D E om. २ A B D E H om. ३ G on. तहेव भनाई। ४ A B G H भंजसि । ५ F G यज्जेव । ६ F सुंडाए । ७ DEH गेमहामि । CF विहासि, H विहासं| D E जया। १० F विसट्टे। ११ A विज्जसे, D E G विवरो० । १२ D E I for तर णं । १३ A D E G H दिव्वेणं, B देब्वेमां, F दिबेणं । १४ A D E F G H दिव्वे, B देवे। १५ F दुच्चं ।

Page #86

उवासग दमाणं बीयं यज्ञयां ।
५७
तवं पि कामदेवं समणवासयं एवं वयासी । “हं भी कामदेवा” तहेव जाव* से वि विहरइ ॥१०४॥
तर णं से देवे हत्यिरूवे कामदेवं समोवासयं अभीयं जावन विहरमाणं पासइ, २ त्ता आसुरत्ते' ४८, कामदेवं समणवासयं सेण्डिाए गिण्हेइ, २ त्ता उर्दू वेहासं• उविहइ, २त्ता तिक्वेहिं दन्तमुसलेहिं पडिच्छइ, २ त्ता अहे धरणितलंसि तिक्खुत्तो पाएमु लोलेइ || १०५॥
तर णं से कामदेवे समणेवासर' तं उज्जलं जाव? अहियासेइ ॥ १०६॥
तर णं से देवे हत्यिरूवे कामदेवं समणावासयं जाहेर ना संचाएइ जाव सणियं सणियं पच्चोसकर,
*
+
* Supply the rest from $S 97, 98. + Supply the rest from 8 96. + Supply the rest from 895. § See the rest in the commentary to $ 111. || Supply the.rest from $ 101.
++ com
A B D E om. २E णो for तहेव जाव सोवि। ३D om. सो वि। ४ D E तं for तर णं । ५A B D E F दिव्वे । ६E om. ७ A B आसुरुत्ते । ८ B om., F in full मिसिमिसे तिब्वे चंडे कोविए । ८ F गिराहा। १० E F विहासं। ११ A मसलेणं । १२ So F; but A B D E जाव ।

Page #87

सत्तमस्म अङ्गस
२ त्ता पोसहसालाश्री पडिणिक्वमइ, २त्ता दिव्वं हत्थिरूवं विप्पजहइ, २त्ता एगं महं दिव्वं सप्परूवं विउव्वइ, उग्गविसं चण्डविसं घोरविसं महाकायं मसीमूसाकालगं नयणविसरोसपुरणं अञ्जणपुञ्जनिगरप्पगासं रत्तच्छं लोहियलायणं जमलजुयलचञ्चलजीह धरणीयलवेणिभूयं उक्कडफुडकुडिलजडिलककसवियडफडाडावकरणदच्छं ॥१०७॥
लोहागरधम्ममाणधमधमेन्तघोसं अणागलियतिब्वचण्डरोसं सप्परूवं विउव्वइ, २ त्ता जेणेव पोसहसाला जेणेव कामदेवे समणवासर१९, तेणेव उवागच्छइ, २ त्ता कामदेवं समणेवासयं एवं वयासी। "हंसा कामदेवा समावासया, जाव न भजेसि,१२
* Supply the rest from $ 95.
RA BF निक्खमह । २ So C and comm.: but A B D E F दिट्टीविसं instead of चंडविसं घोरविसं। ३So DE; but A B कालगयं, F कालगतं। ४ F निग्गर । ५ D E रत्तत्य, A BF रत्तच्छलो। ६ D E जमलज यलं चं०। ७DE धरणि; DE भूगं। CD E F जटिल; D E विश्व० for वियड०; D °वच्छं; E ०दत्यं । A धमधमित०, B °धमिमिंत०, D E
धम्मित०, F धम्मधमिंत०। १० D E om. ११ A B D E om. १२ A BD F भंजसि ।

Page #88

उवासगदमाणं बीयं यज्भयणं ।
पूर
तो' ते अज्जेव अहं सरसरस्म कार्य दुरुहामि, २ त्ता पच्छिमेणं भारणं तिक्खुत्तो गौवं वेढेमि, २ ता तिक्खाहिं विसपरिगयाहिं दाढाहिं उरंसि चेव निकुट्टेमि, जहा गं तुमं अट्टदुहट्टवसट्टे अकाले चेव' जौविया ववरोविज्जसि ॥ १०८ ॥
99
तर णं से कामदेवे समणेोवासर तेणं देवेणं" सप्परूवेणं एवं वृत्ते समाणे, अभौर जाव विहरइ ॥ सा वि दाचं पितचं पि भण्ड, कामदेवा" वि‍ जाव विहरइ ॥ १०६॥
तर णं से देवे" सप्परूवे कामदेवं समणे वासयं अभौयं जाव* पासइ, २ त्ता आसुरत्ते' ४६ काम
२५
• Supply the rest from § 96. + See $$ 97, 98.
† Supply the rest from § 95.
२ A सरस्स रस्त, B सरस्त सरस्त । 8AB विक्खाईं ।
ABE
०
१ D ततो, E तो for तो ते । ३ BD दुरूहामि, E दूरूहामि । उरसि । ६ À BD Eom. बसट्टे, F • विसट्टे । ABHom. the rest चैव जी० वव० | ABDH तं for तर गां । & ABHom. १० A D E F H दिव्वेणं, Bom. ११ A B कामदेवे ; Freads कामदेवा समणोवासया for कामदेवो वि । १२ E om. १३ DH तं for तए णं । १४ ADE H दिव्वे, BF देवे । १५A BH वासुरुत्ते । १६ DEom., Fin full मिसिमिसे तिब्वे चंडे कोविए ।

Page #89

सत्तमस्स अगस्स।
देवस्म समावासयस्म' सरसरस्म कायं दुरुहइ, २त्ता पच्छिमभारणं तिक्त्तो गौवं वेढेइ,२ त्ता तिक्वाहिं विसपरिगयाहिं दाढाहिं उरंसि चेव निकुट्टेइ ॥ ११ ॥
तर णं से कामदेवे समोवासर तं उज्जलं जाव* अहियासेइ ॥ १११ ॥
तर' णं से देवे सप्परूवे कामदेवं समणवासयं अभीयं जाव। पासइ, २ ता जाहे ना संचाए कामदेवं समणावासयं निग्गन्यारो पावयणारा चालित्तए वा खाभित्तर वा विपरिणामित्तर वा, ताहे सन्ते ३११० सणियं सणियं पञ्चोसकर, २त्ता पोसहसालाना पडिणिक्खमइ,१९ २ त्ता दिव्वं सप्परूवं विप्पजहइ.१२ २ त्ता एगं महं दिव्वं देवरूवं विउव्वद हारविराइयवच्छं १३ जावः दसदिसाना उज्जोवे
* See the rest in the commentary to $ 111. + Supply the rest from 896. + Supply the rest from $ 101. $ See the supplement in the commentary; also in Ov.,833.
१ A B D E F G om. २ A सरसर, E सरस्म । ३) दुरूहह. E दुरूहह। ४ A B DH तं for तर णं । ५ A BDE H om. E AB DEH दिव्वे । ७ D E om. CE पवयणायो। E A B D E F विपरित्तए। १० F in full । ११ A B F H •निक्खमइ। १२ । विष्णयहइ। १३ A D E वत्यं ।

Page #90

उवास गदसाणां बीयं अज्झयणं ।
माणं पभासेमाण पासाईयं दरिसणिज्ज अभिरूवं पडिरूवं ॥ ११२॥
दिव्वं देवरूवं विउब्वइ, २ त्ता कामदेवस्स समणावासयस्म' पासहसालं अणुप्पविसइ, २त्ता अन्तलिक्वपडिवन्ने सखिसिणियाइं पञ्चवमाइं वत्याई पवरपरिहिर कामदेवं समणोवासयं एवं वयासौ । "हं भो कामदेवा समणावासया, धन्ने सि णं तुम, देवाणुप्पिया,१ सम्पुणे २ कयत्ये २ कयलक्खणे, सुलझे णं तव, देवाणप्पिया, माणुस्सर जम्मजीवियफले, जस्म णं तव निग्गन्थे र पावयणे इमेयारूवा पडिवत्ती लडा पत्ता अभिसमन्नागया। एवं खल, देवाणप्पिया, सक्के देविन्द देवराया जाव* सकसि सौहासणंसि * See the supplement in the commentary; also in Kap. $ 14.
१ B om. २ SoA BC; but F पासाइयं, D E पास इ. ३ So CF in full; but A B I only 8, D E om. 8 A BFH om. ५.DE H om. ६ F अणु पविस्मइ । ७ E अंतरिक्ख । CE om. पवर। B D E om. १० F तुमे । ११ F देवा
प्पिये। १२ A B सपन्ने for' सपुरम Ski. स पुण्यः), C सप्परिसे (Skr. सत्यरुधः), 1 में पुस्मे सि णं तुमं देवाण पिये। १३ D E कयढे । १४ D E माणस्म जम्म०। १५ D E add देवाण प्पिया । १६ DE read निग्गंधायो पावयणायो मेरु व्व for नि०मा० इमेयारूवा। १७ A BF II देवेंदे । १८ After देवराया, A B F add सयकाऊ, DE add सयकाऊ सहस्सक्खे, inconsistently with जाव and with the commentary.

Page #91

६२
चउरासीईए' सामाणियसाहस्मौणं जाव* अन्नेसिं च बहूणं देवाण य देवौण य मज्झगए एवमाइक्खइ` ४+' । ““एवं खलु देवा, जम्बुद्दौवे दौवे' भारहे वासे चम्पाए नयरौर कामदेवे समणेोवासर पोसहसालार पोसहिए बम्भचारी जाव दब्भसंथारोवगण समणस्स भगवओ महावीरस्म अन्तियं धम्मपणत्तिं उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ । ना खलु से सक्का" केणइ देवेण वा दाणवेण वा जाव? गन्धव्वेण " वा निग्गन्याओ पावयणाओ चालित्तर वा खाभित्तर वा विपरिणामित्तर वा २” ” । तर अहं सक्क्स्म देविन्दस्म देवरणो एयम असदहमाणे ३ || १९ इहं १४
99.99
सत्तमस्त ग्रङ्गस्स
V
* See the footnote on the preceding page.
† See the supplement in the commentary, also footnotet on page o. ↑ Supply the rest from Nāy. 8 87.
§ See the supplement in the commentary; and a similar formula on page १६, footnote १५, and Ov. § 124, Bhag., p. 238.
|| Supply अपत्तियमाणे अरोपमाणे अणन्भुट्टेमाणे from Nāy. $ 132, Bhag., P. 272.
(
1
१ F H चउरासौए । २ I •सहस्मौए । ३ E हिक्खड़ | F in full एवं भासइ एवं परमवेइ एवं परूवेइ । ५ So ABD, but E देव०, F देवाणुप्पिया, II om. ६ A BD E जंबूद्दौवे incorrect ; but F' जंबूदीवे correct. 3 ABD E F only 2 for दौवे । F बंभयारी | SH के १० A सक्के । ११ D E place गंधव्वेण वा जाव, and B adds रक्ख सेा वा किंपुरिसेण वा, H om. _ १२ H om. विपरि० वा । १३ F in full. १४ A इह ।

Page #92

उवासगदसाणं बीयं अज्झयणं ।
हब्वमागए । तं' अहो णं, देवाणुप्पिया, इड्डौ ६*" लड्दा ३, तं दिवा णं, देवाणुप्पिया, इड्डी जाव अभिसमन्नागया। तं खामेमि' णं, देवाणुप्पिया, 'खमन्तु मन्झ देवाणुप्पिया, खन्तुमरुहन्ति णं देवाणुप्पिया, नाई भुज्जो करणयार” त्ति कट्ठ पायवडिए° पञ्चलिउडे११ एयमद्रं भुज्जो भुज्जो खामेइ, २त्ता जामेव दिसं पाउन्भूए,१२ तामेव दिसं पडिगए ॥ ११३॥ ___ तर ३ णं से कामदेवे समणेवासए “निरुवसरगम्" इइ कट्ट पडिमं पारेइ१५ ॥ ११४॥
* See the supplement in the commentary; also in Ov. 8 69, and Bhag., p. 223. + Supply from above पत्ता अभिसमन्नागया. See also Bhag., p. 223
I Supply the rest from the immediately preceding sentence ; see also Bhag., p. 223.
१ D E यागयो। २ F G om. ३ A D E om. ४ B reads इडीफन्त लहा। ५ F in full. ६ I om. दिट्ठा णं । ७ F खामिमि (see Hem. III, 155), I खामे ! ८ A खमंतुमरहति, B खमंतु तिइक्खंतुमरूहंति, D खमंतुमसरुहंति, E खमंतुमंगहंति, F खमंतु खमंतुमरुहंते, Gख मंतु खंतुमरुहंति, I खमंतुमझदेखतुमंरिहंतु । E A B D E F णाइ, II and comm. नाई, G om. नाई and reads भुज्जो २ अकरणयाए । १० A B G पडिए । ११ A पंजलियडे । १२ F पाउभूया, G यागए। १३ B omits paragraph 114 entirely. १४ A B D E F G II इति । १५ D पारिइ, E पारइ।

Page #93

सत्तमस्स बङ्गस्त
तेणं कालेणं तेणं समरणं समणे भगवं महावौरे जाव* विहरइ ॥११५॥ ____ तए णं से कामदेवे समणवासए इमोसे कहार' लढे समाणे “एवं खलु समणे भगवं महावीरे जाव* विहरइ, तं सेयं खलु मम समणं भगवं महावीरं वन्दित्ता नमंसित्ता ता पडिणियत्तस्म पोसहं पारित्तर” ११ त्ति कट्ट एवं सम्मेहेइ,१२२ त्ता सुद्धप्पावेसाई वत्याइं जावां१३ अप्पमहग्घ जावा मणुस्सवग्गुरापरिक्खित्ते सयात्रा गिहाओ पडिणिक्वमइ,१५ २ त्ता च चम्पं ६ नगरि मन्झं मझेणं निग्ग
* Supply the rest from Ov. 838, from आइगरे up to भावेमाणे ; but if the reading of MSS. D E be accepted (see footnote 8), only from इह चम्पाए up to भावेमाणे. See also Nay.ss 4, 127, 129.
+ Supply the rest from Ov. 8 17. See also $ 10, on page ६.
१ B omits paragraph 1] b entirely. २ F om. ३ A om. भगवं महावीरं। ४ Before जाव D E insert समोसरिए समणे, G places it before समणे । ५ II adds जाव। ६G I add कल्लं । ७ A B D E G H om. भगवं महावीरे। CD E F G II ममं । ६ B वंदेत्ता । १० A B F II • नियत्तस्म, G reads धम्म पडिसुनित्ता instead of तयो पडि० । ११ A B D पारेत्तए । १२ संपेहइ। १३ A B D E F G H om. १४ A B om. परिक्वित्ते। १५ A B F II निक्खमइ। १६ A B चंपानगरिं। ३७ । नगरं, G यरं।

Page #94

उवास गदसाणं बौयं यज्झयणं ।
च्छइ, २ त्ता' जेणेव पुणभद्दे चेइए जहा सलो' जाव* पज्जुवासइ ॥ ११६॥
तर णं समणे भगवं महावीरे कामदेवस्म समणेवासयस तौसे य जाव' धम्मकहा समत्ता ॥ ११७॥
"कामदेवा” इ समणे भगवं महावीरे कामदेवं समणवासयं एवं वयासौ। “से नणं, कामदेवा, तुभ पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि एगे देवे अन्तिए पाउन्भूए। तर णं से देवे एगं महं दिव्वं पिसायरूवं विउव्वइ, २ त्ता आसुरत्ते । ४.१० एगं महं नौलप्पल जाव ११ असिं गहाय तुम ऐवं वयासी ।
* The reference, according to the commentary, is to the story of the Shrāvaka Sankha in the Bhagavati The rest of the formula is given in the commentary. See also footnote on page y.
+ See the supplement in the commentary; also footnote * on pages.
t See the supplement in $ 95.
A B om. २ त्ता, G om. २ त्ता जे० पु० चे०। २ So comm., but A F B D E G H संखे । ३ B D E F om. ; F has कामदेवं समणोवासरणं । ४ A कामदेवा ति, B G H कामदेवा दि, D कामदेव दुइ, E कामदेवे इ, F कामदेवा य । ५ D E om. ६ E तुम्म। ७ B om., D E G H अंतियं । E G om. EA B G H यासुरुत्ते। १० F in full मिसिमिसे तिब्वे चंडे कोविए। ११ A B D E F om., G in full. १२ A वदासौ।

Page #95

सत्तमस्स अस्स
6 "हं भी कामदेवा जाव* जीवियाओ ववगविज्जसिर""। तं तुमं तेणं देवेणं एवं वृत्ते समाणे अभौर जावां विहरसि ॥ एवं वनगरहिया तिमि वि उवसम्गा तहेव पडिउच्चारेयव्वा' जाव! देवा. पडिगा ॥ “से नूणं कामदेवा अढे ९ समढे"!।
"हन्ता, अत्यि” ॥ ११८॥
"अज्जो" इ समणे भगवं महावीरे बह वे समणे निग्गन्ये य३ निग्गन्धौरा य आमन्तेत्ता एवं वयासी। "जइ ताव, अज्जो,५ समणेवासगा गिहिणा६ गिहिमज्झा वसन्ता दिब्वमाणुसतिरिक्वजाणिए उवसग्गे सम्म सहन्ति जाव अहियासेन्ति, सक्का * See the supplement in $ 95. + See the supplement in896. | The reference is to $ $ 97, 98, etc. S See footnote s on page ५४.
१ D E G जीवायो। २ D ववरोविज्जासि, F ववरोवेति । ३ A B F G H om. ४ A B F om. ५A B G विहरति ।
BH रहिदा, F सहिता। ७ Gadds अालावगा। CA B तं चेव । ६F • उच्चारियव्वा (see Hem. III, 157), G only उच्चारेयव्वा । १० E F पडिगया, H गते, G pref. ति। ११ F कामदेवे। १२ A B F G अत्ये समस्ये। १३ AG om., B वि । १४ F आमंतित्ता । १५ B अज्जा । १६ BG om. १७ E गिह; A B F मज्भ। १८ BEH समं। १६ A सहसि, B DH सहति, E F G सहइ। २० A यांसेत्ति, B I यांसित्ति, D यासेति, E F यासे इ, G यासेय ।

Page #96

उवासगद सायं बीयं वज्भयणं ।
६७
पुणाइं, अज्जो, समणेहिं निग्गन्यहिं दुवालसङ्गं गणिपिडगं' अहिज्जमाणेहिं दिव्यमाणुस तिरिक्खजेाणिए सम्मं सहित्तए जाव* अहिया सित्तए” ॥ ११८ ॥
तत्र ते बहवे समणा निग्गन्या य निग्गन्यीओ य' समणस्स भगवत्रे महावीरस्म" "तह" त्ति एयम विणणं पडिसुणन्ति ॥ १२० ॥
तर णं से कामदेवे समनेावासर हट्ट" जाव १९९ समणं भगवं महावीरं पसिणारं पुच्छइ, ११ अट्टमादियइ, समणं भगवं महावीरं नमंसइ, २ त्ता" जामेव दिसं दिसं" पडिगए" ॥ १२१ ॥
तिक्खुत्तो वन्दइ ३ पाउब्भूए, तामेव
* See footnote § on page ५४.
↑ For the supplement see § 12.
F' देवमणुस ० ;
१ So E, but A BDF पडिगं । २A देव० ; A B • माणुसे तिरिक्ख० ; E •जोगिएहिं । ३ ABE १ E सहिंतर, अहियासंतए । ५ D E तर णं से for तत्रो ते om. 3 Fom. SAB om. भगव० महावीर० । & B पडिसुर्णेति, D पडिसणे, E पडिमुइ । १० D E हट्टतुट्ठ, F
।
तु । ११ ABDEF om. १२ I पुच्छित्तए । १३ वंदंति नमसंति plur. १४ BF om., DE in full वंदित्ता नमसित्ता । १५ DE दिसिं । १६ ABDEF पाउन्भूया nom. plur. (compare footnote १३). १७ D E F दिसिं । १८ SoB ; but AD E F पडिगया nom. plur.
समं ।
६ B

Page #97

सत्तमस्स ग्राम
तए णं समणे भगवं महावीरे अन्नया कयाइ चम्पाा पडिणिक्षमइ, २ त्ता बहिया जणवयविहार विहरइ ॥ १२२॥
तर णं से कामदेवे समोवासर पढम उवासगपडिमं उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ ॥ १२३॥
तए णं से कामदेवे समोवासए बहूहिं जाव* भावेत्ता वीसं वासाई समणेवासगपरियागं पाउणित्ता, एक्कारस'२ उवासगपडिमाओ९३ सम्मं कारणं फासेत्ता, मासियार" संलेहणार अप्पाणं ६ झूसित्ता, सढि भत्ताई अणसणाएछेदेत्ता, आलोइयपडिकन्ते, समाहिपत्ते, २१ कालमासे२२ कालं२२ कि.चा,
* See the supplement in $$ 66 and 89.
१ A B D तो for तए णं। २ A B om. भगवं महावीरे । 3 A D E F om. 8 So A; but B D E F abbreviate पडि०। ५ Babbreviates जण विहरइ, D E T जणवय जाव विहरड्। ६A विहरति plur. ७ B for तए णं | Bom. E A BD abbreviate उव०, E inserts जाव after it. . १० So B, but A D E F बहिं। ११ F भाविता । १२ B om., F एकारस्म । १३D E पडिमं । १४ F फासित्ता । १५ । मासियाए । १६ D E अत्ताणं । १७ F झसित्ता । १८ अणसणाई। १६E केएत्ता, विदित्ता। २० A BD Eabbreviate अलोइयः । २१ B समाधि। २२ A E कालमासे। २३ B om. कालं किच्चा ।

Page #98

उवासगदसाणं बीयं अन्झयणं ।
सोहम्मे कप्पे मोहम्मवडिंसयस्स' महाविमाणस्स उत्तरपुरत्यिमेणं अरुणाभे विमाणे देवत्ताए उववन्ने। तत्य णं अत्येगइयाणं देवाणं चत्तारि पलिवमाइं ठिई' परमत्ता। कामदेवस्स वि देवस्स चत्तारि पलिआवमाई ठिई' परमत्ता ॥ १२४॥ “से णं, भन्ते, कामदेवे ताओ देवलोगाओ' आउक्वएणं भवक्वएणं ठिइक्वएणं अणन्तरं चयं चइत्ता, कहिं गमिहिइ,२ कहिं उववजिहिइ३"? । “गायमा, महाविदेहे वासे सिन्झिहिइ” ॥१२५॥
॥ निक्खेवा॥
सत्तमस्म अङ्गस्स उवासगदसाणं५ वीयं अन्झयणं समत्तं॥
A B वडंस यस्म । २D E पुरच्छि मेणं | ३D उववन्नो । 8 A fent, B D feat, E far, F SIų So B E; but A डिती, D ठिति, F ट्टिइ। ई B D om. ७ B कामदेवो । - D E तयो चेव । A B देवलोयातो। १० B D E only ३, as in 390. ११ । चइ । १२ E गमिहिंति, F ग मेहिं। १३ A BE उबवज्जिहिंति plur., F उववज्जेहिंति । १४ E F सिभिहिंति। १५ A B D E F om. सत्त० अङ्ग उवा० । १६ After वीयं A B insert कामदेवयं ।
10

Page #99

श्तइयं अज्झयणं ।
॥ उक्वेवो तइयस्स अच्झयणस्स ॥ एवं खलु, जम्बू, तेणं कालेणं तेणं समरणं बाणारसी नामं नयरी। कोढए चेइए। जियसत्तू राया
तत्य णं वाणारसीए नयरीए चुलणीपिया' नामं गाहावई परिवसइ अड्ढे जाव* अपरिभूए। सामा भारिया। अट्ठ हिरणकाडीरा निहाणपउत्ताओ,११
* See footnote + on p. ३.
¿ The MSS. omit the superscription here and elsewhere. २G उक्खेव शो। ३ A B D E om. ४E समयेणं । ५ B राजा, D E add महडिए। ६ B D E om., G om. वाणा नय०। ७ A B चलणिपिया, F चुलणि प्पिया । c E F वइ । । F दित्ते, A B G om. जाव अपरि० | १० D E G and paraphr. to B have सोमा। ११ । ० पत्तायो।

Page #100

७१
अटु' वड्ढिपउत्ताओ', अट्ठ र पवित्थर पउत्ताओ, अट्ठ वया दसगा साहस्रिणं वरणं । जहा अणन्दो राईसर जाव* सव्वकज्जवढावर यावि हत्था । सामी समासढे । परिसा निग्गया" । चुलणीपिया" वि जहा आणन्दा तहा निग्गओ । तदेव गिहिधम्मं १९ पडिवज्जइ । गोयमपुच्छा । तदेव सेसं जहा कामदेवस्स जाव' पोसहसालार पोसहिए बम्भचारी समणस्स भगवओ महावीरस्म अन्तियं १४ धम्मपस्मत्तिं उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ ॥ १२७॥
उवासगदसाणं वइयं अज्भवणं ।
तर णं तस्म चुलणीपियस्म समगोवासयस्म पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि एगे देवे अन्तियं पाउन्भूर
॥ १२८॥
* See the rest in $ 5, on pp. ३४.
+ Supply the whole account from $ $ 10-69, on pp. ५-३१,
६AB णन्दे !
१ D E om., F adds हिरस्मकोडोयो । २ BDEG वडि, E •पत्ताच्यो । ३ DE om., AB अट्टप्पवि० । ४ AB प्यउत्तात्रो, E •पत्ताओ। ५ DE व्वया । 3 So F; but A B इसर, DE G ईसर | G यात्रि । & DE G •सढो । १० AB F om. परि० निग्ग । ११ D चुल्ली, ABF चुलणि० । १२ G om. गिट्टि । १३ F बंभवारी, G वंभचेर । १४ ABFG om., DE अंतिर । १५DE • समय, G काले ।
२

Page #101

सत्तमन्स अगस्स
तए णं से देवे एगं नीलप्पल' जाव* असिं गहाय चुलणीपियं समणोवासयं एवं वयासी। "हं भो चुलणीपिया समणोवासया जहा कामदेवो' जावी न भजसि, तो ते अहं अज्ज जेटुं पुत्तं सानो गिहाश्रो नीणेमि, २त्ता तव अग्गो घाएमि, २त्ता तो मंससेाल्ले करेमि, २त्ता आदाणभरियंसि कडाइयंसि अहहेमि, २त्ता तव गायं२ मंसेण य सोणिएण य आयञ्चामि, जहा णं तुमं अदृदुहट्टवसट्टे अकाले चेव जीवियाओ ववरोविज्जसि१५” ॥ १२६ ॥
तए६ णं से चुलणीपिया समणोवासए तेणं
* Supply the rest from $95, on p. ५०. + Supply the rest from $ 95, on pp. ५०-५२.
१ A F निल ! २ F adds अपत्यियपत्थिया हीणच उदसजाया हिरिसिरिपरिवज्जिया। ३ A B D E F देवे। 8 D तो, E तो, for तो ते । ५ G om. ६ F सयाो । ७G हनेमि । CG
सोल्ला । E F ग्रायाण | १० F अदेहेमि । ११ A D E G om. १२ A BD E G गातं । १३ So D F G, but E ग्राइंछामि corrected 'to 715atfH; the latter is supported by the comm.; A B have आसिंचामि । १४ B DEG om. १५ D E ववरीवेज्जसि, G विवरवज्जसि । १६ A B तं से, D E तो for तर णं से hich is the reading of F.

Page #102

उवासगदसाणं तइयं व्यज्भयणं ।
७३
देवेणं एवं वुत्ते समाणे अभीर जाव* विहरइ'
॥ १३० ॥
तए णं से देवे चुंलणीपियं" समणोवासयं अभीयाँ जाव* पासइ, २त्ता दोच्चं पि तच्चं पि चुलणीपियं समणोवासयं * एवं वयासी । "हं भो चुलणीपिया समणोवासया"," तं चैव भणइ, सो जाव विहरइ ॥ १३१ ॥
तर' णं से देवे चुलणीपियं समणोवासयं अभीयं जाव" पासित्ता आसुरत्ते" ४५ चुलणीपियस्म समगोवासयस्म जेट्टं पुत्तं गिहार नीणेइ, २त्ता अग्गओ घाण्इ, २त्ता तो मंससोल्ल" करेइ,
* Supply the rest from $ 96, on }. ५३. + Supply the rest from $$ 95 and 96.
+ Supply the rest from $ 95, on p. ५०.
१ BLEom. २ विहति । ३ ABDE तं for वर णं, G om. the whole paragraph. 8 B • पिता । ५ ABD EGom. ६ F अमोहं । ७F दुच्चं । - AB • पिता । BF से । १० व्यासुरुते । ११A has५ ; Freads the four terms in full यमुरत्ते मिसिमिसे चंडे कोविए ; if five terms are read, रुट्टे or तिब्वे must be added, as in $ 95, p. ५० । १२ BD E जेट्टपुत्तं, F जेट्टपुत्ते । १३ F prefixes सयाको । १४ So A ; but B •सोलेय्, DE • सोल्लिते (सोल्लिए), F •मुलाइ, G • सोला ।

Page #103

७४
सत्तमरस अगस
रत्ता आदाणभरियंसि' कडाहयंसि' अहहे इ, रत्ता चुलणोपियस्स समणोवासयस्म गायं' मंसेण य सोणिएण य आयच्चई' ॥ १३२॥
तए णं से चुलणीपिया समणोवास तं उज्जलं जाव* अहियासेइ ॥ १३३॥
तए णं से देवे चुलणीपियं समणोवासयं अभीयं जावा पासइ, २त्ता दोच्चं पि' चुलणीपियं समणोवासयं एवं वयासी । "हं भो चुलणीपिया समणोवासया, अपत्थियपत्थिया९ जाव न भञ्जसिर, तो ते१३ अहं अज्ज मज्झिम' पुत्तं साशो५ गिहारो नीणेमि', २त्ता तव अग्गो घारमि” जहा जेटुं०
+-
* See the rest in the commentary to $ 111 + Supply the rest from $96, on p. ५३. I Supply the rest from $ 95, on pp. ५०-५२
++
१F अादाण । २ A B कडाहियंसि, D E कडाहंसि । ३ B DEG यद्देहेइ, F अदहे। ४G गातं। ५So FG, but A अाईवइ, B D E चाइंचइ । ६ F पियं सयं। PG पियस्म
सयस्स। CA D E om. So B, but A D E F G add तचं पि । १० A वदासी । ११ D अपस्थियपत्यया, F अपत्यययत्यिया । १२ E भंजेसि । १३ A D तो, E तो for तो ते। १४ B मझिमपुत्तं, G मझियपुत्तं। १५ F सयायो। १६ F नीणि मि । १७ F जेट्टपुत्तं ।

Page #104

उवासगदसाणं तइयं अभयणं । ७५ पुत्तं तहेव भणइ, तहेव करे ॥ एवं तचं पि कणीयसं जाव* अहियासेइ ॥ १३४॥
तर णं से देवे चुलोपियं समणोवासयं अभौयं जावा पासइ, २त्ता चउत्यं पि' चुलणौपियं समोवासयं एवं वयासौ। "हं भा चुलणौपिया समणोवासया, अपत्थियपत्थिया ४°, जइ णं तुम जाव न भञ्जसि, तो अहं अज्ज जा इमा तव माया भद्दा सत्यवाही देवयगुरुजणणौ९ दुक्करदुक्करकारिया', तं ते२ साओ गिहारा नौणेमि, रत्ता तव अग्गा घारमि, २त्ता तो मंससेाल्लए१५ करेमि, २त्ता आ
* Supply the rest from $S 132, 133. + Supply the rest from $ 96, on p. ५३.
Supply the rest from $ 95, on pp. ५०-५२.
१ F G करइ। २ A B D E F G H read एवं कणीयसं पि; see footnote to translation. ३ A B D तं for तर णं | ४ F prefixes तं; B पिता। ५ E reads जाव । ६ F पियं
सयं। ७A H has the numeral letter =5. CG तो ते। ६ B जाव for जा इमा। १० D E G om. ११ B देवता गुरुजी, A D E H दवतं गुहं जगणी, F देवयं गुरुजणणी, G देवगुरुजणणि । १२ A दुकारिकारिया, B दुक्कारकारिया, D E ०कारियं, G करयं । १३ A तो om. तं, E से, G ततो। १४ F सयायो। १५ F सोलेर, G सोलउ।

Page #105

सत्तमस्त अङ्गास
दाणभरियंसि' कडाहयंसिर अहहेमि, रत्ता तव गायं मंसेण य सोणिरण य आयञ्चामि जहा णं तुम अदृदुहट्टवसट्टे अकाले चेव जीवियाओ ववरोविज्जसि” ॥ १३५॥ - तर णं से चुलणीपिया समणोवासर तेणं देवेणं एवं वुत्ते समाणे अभौए जाव* विहरइ ॥ १३६ ॥
तर णं से देवे चुलोपियं समणोवासयं अभीयं जाव* विहरमाणं पासइ, २त्ता चुलणी पियं समणोवासयं दाचं पि तच्चं९ पि एवं वयासो। "हं भो चुलणौ पिया समणोवासया तहेव जावा ववरोविज्जसि” ॥ १३७॥
तए णं तस्स चुलणौपियस्स समणोवासयस तेणं देवेणं दोच्च२ पि तच्चं पि एवं वुत्तस्स समाणस्म इमे
* Supply the rest from $ 96, on p. ५३. + Supply the rest from $ 135.
१ B ग्रादाणं भ०, F अदाणभ०,G घणाण | २ A B कडाहियसि । ३ B अहेमि, F चदहिमि । 8 DEG गातं । ५A B DEG H ग्राइंचामि । ६ Dom. ७ E G विवरो । ८F पियं सयं ।
DE H om., B जाव। १० A B पिता। ११ DEG H om. तच्चं पि। १२ F दुछ। १३ BE om. तच्चं यि ।

Page #106

उवासगदसाणं तइयं अभयणं ।
७७ यारूवे' अज्झत्थिर' ५। “अहो णं इमे पुरिसे अणारिए अणारियबुद्धी अणारियाइं पावाई कम्माई समायरइ, जेणं ममं जेटुं पुत्तं साओ गिहारो नीणेइ, २त्ता मम अग्गा घाएइ१९, २त्ता जहा कयं तहा चिन्तेइ१२ जाव गायं आयञ्चइ जेणं५ मम६ मज्झिमं७ पुत्तं साओ गिहाओ जावसाणिरण य आयञ्चइ, जेणं२९ मम कणीयसं पुत्तं साओ' गिहारा तहेव जावा आयञ्चइ, जा वि य णं इमा२३ ममं माया भद्दा सत्यवाही देवयगुरु
* Supply the rest from 66 on p. po; see also footnote s on p. pp. + Supply the rest from $ 132.
2 Eadds जाव। २ A B अभित्यिए। ३ A has the numeral letter p=5, D E read 8, B om., F has in full चिंतिए पत्यिए मणोगए संकप्पे समुप्पज्जेत्या । ४ F adds णं ।
A अमायरिए, Bom.६ A B समाचरइ, D समाचरेइ, E समाचार। DE जेण। CBD E F जेट्टयत्तं । हF सयायो। २० B DE G नीणेमि। ११ A घार मि। १२ D E विचिंतह । १३ F गाई, G गातं । १४ A B E G ग्राइंचइ, F ग्रायंचेइ । १५ D E जेणेव । १६ B D E मम । १७ B मभिमपत्तं । १८ F adds नीण इ । १६ A om. सो० य, E सोणि यं । २० A B D E G याइंचइ, F यायंचेइ । २१ E जेणेव । २२ A D E मम । २३E इमं।
11

Page #107

सत्तमस्स अगस
जणणी' दकरदक्करकारिया, तं पि य रणं इच्छा साओ गिहाओ नीणेत्ता मम अग्गो घाएत्तर', तं सेयं खलु ममं एयं पुरिसं गिरिहत्तर” त्ति कट्ट उठाइए, से वि य आगासे उथ्यइए, तेणं च खम्भे आसाइर, महया महया सदेणं कालाहले २ कर ॥१३८॥
तए णं सा भद्दा सत्यवाही तं कोलाहलसई सेोच्चा निसम्म जेणेव चुलणीपिया समोवासए१५ तेणेव उवागच्छइ, २त्ता चुलणीपियं समवासयं५ एवं वयासी। "किरणं, पुत्ता, तुझ१६ महया महया सदेणं कोलाहले कर !” ॥ १३६ ॥
तर णं से चुलणीपिया समणवासर अम्मयंभदं सत्यवाहि एवं वयासी। “एवं खलु, अम्मो,
१ A देवतं गरुजणणी, B देवतं गुरु जणणी, F देवयं गरुजणणी, D E देवतं गरुं जणणिं, G देवतं गुरुजणणं । २ A B D E G
कारियं। ३ F सयायो। ४ F ममं । ५ BE घाइत्तए । ६ DE गिराहेत्तए। ७ A उठाएइ । E F अगासे । A तेण व, B तणं व, DE तेण य, F तेणेव, G तेणे य । १० A खंभं । ११ A.B DE ग्रासादिए। १२A BDadd णं । १३ F कोलाहलं सह। १४D
E पियं सयं। १५ G inserts सद्दावेइ। १६ D E F G तुमे । १७F पियं सयं। १८ A B F G अमयं । १६ F भदां वहीणीं । २० B अम्मे, see Hem. IV,395 where the shortened form अम्मि occurs; but Hem. III, 41 gives अम्मो ।

Page #108

उवामगदसायां तइयं अज्झयणं ।
न जाणामि', केवि पुरिसे आसुरत्ते' ५२एगं महं नीलुप्पल जाव असिं गहाय ममं एवं वयामी, " "हं सो चुलणीपिया समावासया, अपत्थियपत्थिया ४* वज्जिया, जइ णं तुमं जावां ववरोविज्जसि""। अहं तेणं पुरिसेणं एवं वुत्ते समाणे अभीए जाव' विहरामि। तर णं से पुरिसे मम अभीयं जाव विहरमाणं पासइ, २त्ता मम २ देाचं पि तच्चं पि एवं वयासी, "हं भा चुलणी पिया समावासया,” ” तहेव जाव? गायं५ अायञ्चइ१६ ।
+-
* Supply the rest from $ 95, onp.५०. + Supply the rest froin $ 95, on p. ५२, and $ 129. # Supply the rest from $ 96, on p. ५३. $ Supply the rest from $S 131 and 132.
++
१ A पाणामो, B याणामि, F यामोमि, G यणिमि । २ A B F G प्रामुरुत्ते। ३ F in full मिसिमिसे तिब्वे चंडे कोविए। 8AB DEF G om. y A B D E om. ¢ A has the numeral letter s=5; B om.; F reads in full दुरंतपंत लक्खणा, होणचउदसजाया हरीसिरीपरिवज्जिया । ७E G विवरो० | eD EG prefix तए णं । A B D E F G देवेणं। १० DEF G टेवे । ११ D E F मम । १२ A मम । १३ D E वयासि । १४ E om. १५। गाई। १६ A B ग्रासिंचइ, D E G ग्राइंचह।

Page #109

८०
*
तर णं अहं तं उज्जलं जाव अहियासेमि । एवं तदेव उच्चारेयव्वं सव्वं जाव कणीयसं जाव' आयञ्च । अहं तं उज्जलं जाव अहियासेमि । तर ां से पुरिसे ममं अभीयं जाव पासइ, रत्ता ममं चउत्थं पि एवं वयासी', ""हं भो चुलणीपिया समणोवासया, अपत्थियपत्थिया, जाव? न भज्जसि, तो' ते अज्ज' जा इमा माया गुरु जाव॥ ववरोविज्जसि" " । तर णं अहं तेणं पुरिसेणं" एवं वुत्ते समाणे अभीर आव विहरामि । तर णं से पुरिसे" दाचं पि तच्चं पि ममं एवं वयासी, ""हं भा चुलणीपिया समणोवासया' अज्ज जाव ॥ ? ववरोविज्जसि”” । तर णं तेणं पुरिसेणं दाचं पि
सत्तमस्म वङ्गस्स
३
* See the rest in the commentary to $ 111.
† Supply the rest from §§ 134 and 132.
↑ Supply the rest from 8 96, on p. ५३.
§ Supply the rest from $ 95, on pp. ५०-५२.
|| Supply the rest from $ 135.
- । ।
om.
१ A B आसिंचइ, DEG आइंचइ | २ A B D E F G देवे । Bइमं । ४AD वदासि, E वयासि । ५ÀBDE ६ A B ॰पत्थया | ७ E तो F बज्जो CA गुरु | १० A B om., D E F देवेणं । ११ABD E F G देवे । १२ A मम । १३ ABFG से, DE prefix यहं । १४ A F देवे, BDEG देवेणं ।
A मम,

Page #110

उवासगदसाणं तइयं अभयणं ।
तचं पि ममं एवं वुत्तस्स समाणस्स इमेयारूवे अन्झथिए ५२, "अहो णं इमे पुरिसे अणारिए जावा समायरइ', जेणं ममं जेटुं पुत्तं सारा' गिहारा तहेव जाव कणीयसं जाव आयञ्चा, तुब्भे वि य णं इच्छद साओ गिहारा नीणेत्ता' मम अग्गा घाएत्तए, तं से यं२ खल ममं एयं पुरिसं गिरिहत्तर ३११” त्ति कट्ट उट्ठाइए, से वि य? आगासे' उप्पइए, मए वि य खम्भे आसाइए, महया महया सदेणं कोलाहले कर” ॥ १४० ॥
तर णं सा भद्दा सत्यवाही चुलणीपियं समयवासयं एवं वयासी। “नो खलु केइ पुरिसे तव
* Supply the rest from $ 66, on p. po † Supply the rest from $ 138, on p. 99 I Supply the rest from $$ 134 and 132.
२DE om. दो० पित. पि ममं। २ D४, E om., F in full पत्थिर चिंतिर मगोगर संकप्ये समुप्पज्जित्था । ३ । यणायरिए । ४ D E समायरए। ५F मम। ६ B D E F जेट्टयुत्तं । ७F सयायो। CAB DEG ग्राइंच | ED E add जाव । १० F नीत्तिा । ११ F ममं। १२ F सियं । १३ D गेराहेत्तए । १४ DE add से, F adds णं । १५E G व्यगासे । १६ । उपेतिते, E उपपतिते । १७ D E ममए (IFem. III, 109). १८ DE यासादिते । १६ D E om. २० F चुलगि प्पियं ।

Page #111

सत्तमस्म अङ्गम
जाव कणीयसं पुत्तं साओ गिहाओ नीणेण्ड, २त्ता तव अग्गा घाएइ, एस न केइ पुरिसे तव उवसगं करेइ, एस णं तुमे विदरिसणे दिढे। तं णं तुम इयाणि भग्गव्वर भग्गनियमे भग्गपोसहे विहरसि। तं णं तुम, पुत्ता, एयस्स ठाणस्म आलोरहि जावा पडिवज्जाहि” ॥ १४१॥
तए णं से चलणीपिया समणावासए अम्मगार भद्दार सत्यवाहीए१९ “तह” त्ति एयमद्रं विणएणं पडिसुणेइ, २त्ता तस्स ठाणस्म२ आलाएइ जावा पडिवज्जइ१३ ॥ १४२॥ ___ तर णं से चुलणीपिया समणावासए पढम उवासगपडिमं उवसम्पज्जित्ताणं विहरई। पढमं
* Supply the rest from $S 132 and 131. + See footnote t on p. ४०.
१F सयाओ। २ A D E F G णं, Bण | ३ F adds २त्ता contra sensum. ४ A तेणं, B तेसं, D तस्मं, E तर गां, T तिम, G तणं । ५A D इदाणिं । ६ A भगावते, D भग्गव ते, E भग्गवया, F भग्गवर। ७ A विहरतिसि, D विहरति । E F D ट्ठाणस । EG परिवज्जेहि। १० अम्मग्गाए (Skr. अम्बकायाः), DE अम्माए, G अंमयाए। ११ A om.; Fadds वयणं । १२ DE Fट्ठाणस्म । १३ D E वज्जेइ, A °वज्जसि। १४ A विहरंति ।

Page #112

उवासगदसाणं तइयं व्यणं ।
८३
उवासगपडिमं अहासुत्तं जहा श्राणन्दो' जाव*
एक्कारस वि ॥ १४३ ॥
तर णं से चुलणौपिया समणोवासर तेणं उरालेणं जहा कामदेवो" जाव जावा सोहम्मे कप्पे सोहम्मवडिंसगस्म महाविमाणस्स उत्तर पुरत्थि मेणं' अरुणप्पभे विमाणे देवत्ताए उववन्ने । चत्तारि पलिश्रवमाई ठिई पणत्ता | महाविदेहे वासे सिन्झिहिइ" ५९ ≠ ॥ १४४ ॥
✔
॥ निक्वेवेा ॥
सत्तमस्म अङ्गस्मर उवासगदसाणं तइयं‍ अन्झयणं समत्तं ॥
* Supply the rest from §§ 70 and 71.
+ Supply the rest from $$ 72 and 69.
See the rest in Ov. § 116, Bhag pp 303, 304.
हा ; H reads २ ग्रहामुत्तं । So G ; but A BD E F H
•
०
५
• पुरु
१ G om. पढमं उवा H च्याणंदे । ३ F तयेणं । ४ A •पुरित्यमेणं, DE H • पुरच्छि मेणं, F ० पुरित्थि मेणं, G च्छ्मेणं । E adds नामं । ६ 3 F prefixes तेणं देवेां । ट्ठिई, E, F डिइ | AB om. १. BE सिज्महिंति । ११ A Bom., F in full बुज्झिहिंति मुच्चेहिंति परिनिव्वारहिंति सव्वदुक्खाणं व्यंतं करेहिंति | १२ ABD E F G H om. सत्त•
9 A
काङ्ग० ।
१३ G तीज ।
२ G
देवे ।

Page #113

चउत्यं अज्झयणं ।
॥ उक्खेवा चउत्यस अज्झयणस्स॥
एवं खल, जम्बू, तेणं कालेणं तेणं समरणं बाणारसौ नामं नयरौं' । कोहए चेइए। जियसत्तू राया। सुरादेवे गाहावई अड्डे । छ हिरणकोडोओ' जाव* छ वया दसगोसाहस्सिएणं वएणं । धन्ना भारिया। सामी समोसढे१ । जहा आणन्दो तहेव
* Supply the rest from $ 92. + Supply the full account from $$ 10-65, mutatis mutandis.
१ See footnote १ on p. ७०। २ E उक्खेवो। ३ A B D E F G om. ४ B D E G H om. ५ B H नगरी। ६ F adds नाम। ७ F adds परिवसइ । C D E add दित्ते, F adds दित्ते अपरिभूए, G om. E D E add निहाणपत्तायो। १० A
B prefix तर णं; A D E F H धस्मा (see Hem. II, 184). ११ D E सो, G समोसठो, H समोसडो। १२ A B आणंदे ।

Page #114

उवासगदसाणं चउत्यं अभयणं ।
पडिवज्जाइ गिहिधम्मं । जहा कामदेवो' जाव* समणस्स भगवश्री महावीरस्त धम्मपत्तिं उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ ॥ १४५॥
तर णं तस्स सुरादेवस्स समणेवासयस्स पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि एगे देवे अन्तियं पाउन्भवित्या ॥ १४६॥
से देवे एगं महं नीलप्पल जावो असिं गहाय सुरादेवं समवासयं एवं वयासी । "हं भी सुरादेवा समणेवासया, अपत्यियपस्थिया ४, जइ णं तुम सीलाई जाव न भञ्जसि, तो ते जेटुं९ पुत्तं साओ गिहाओ नीणेमि, २त्ता तव अग्गो घाए
* See $ 92, and supply from $ 66-69. + Supply the rest from 895.
१ B कामदेवे । २ A om. ३ BF पाउभवित्या । ४ F देवस्स सगस्म। ५ B वयासि, D वदासो । ६ F देवे सर। ७ B DE om. CA पत्यया । E A has the numeral letter इ=; see Bendall's Catalogue of Buddhist Skr. ISS.. Plate V, in the third line (No. 1651); F has both the old numeral figure , and the modern 8. १० Dom. वे, E तयो for तो ते । ११ DE F जेट्टपुत्तं । १२ F सयायो।
12

Page #115

सत्तमस अगस्त
८६ मि, २त्ता पच्च सोल्लए करेमि, आदाणभरियंसि कडाहयंसिर अहहेमि, २त्ता तव गायं मंसेण य सोणिरण य आयच्चामि', जहा णं तुमं अकाले चेवर जीवियाओ ववरोविज्जसि ॥ एवं मन्झिमयं, कणीयसं; एक्केके पञ्च सेल्लिया। तहेव करेइ, जहा चुलणीपियस्स* ; नवरं एकेके पञ्च सोल्लया ॥ १४७॥
तर णं से देवे सुरादेवं समोवासयं चउत्थं पि एवं वयासी। "हं भा सुरादेवा समणवासया अपत्थियपत्थिया ४१०f जावा न परिचयसि९, तो ते१२ अज्ज सरीरंसि जमगसमगमेव सोलस रोगायङ्के२४
* See 88 132 and 134. + Supply the rest from $ 95.
१ A B D E G यायाण ० | २ D E कडाहगंसि । ३ G गातं । 8 A B D E G ग्राइंचइ । ५A तुं । ६ B D E G जाव for चेव जीवि०। ७F G मज्झिमं । A B D E om. CA B देवे । १० D E om. ११ E परिभंजसि । १२D E F तो ते । १३ D E G सरीरस्म । १४ D रोयायंके, G गातका ।

Page #116

उवासगदसाणं चउत्यं श्रयणं ।
८७
पक्विवामि, तं जहा' सासे कासे जावर* कोढे, जहा णं तुमं श्रट्टदुहट्ट' जाव' ववराविज्जसि ॥१४८॥ तर " * से सुरादेवे समणेावास जाव विह
रइ ॥ १४८ ॥
66
एवं देवा देाचं पि तच्च पि भण्इ जाव? “ ववराविज्नसि” ॥ १५० ॥
तर णं तस्म° सुरादेवस्त' समणोवासयस्म तेणं देवेणं देाचं पितचं पि एवं वुत्तस्म समाणस्स इमेयारूवे अन्झत्थिर ४|| | "अहो णं इमे पुरिसे अणारिए जावा समायर, जेणं ममं जेट्टे पुत्तं जाव
See the rest in the commentary; also below footnote. See also Bhag., p. 226, Náy., pp. 1015, 1177 ; Vip., p. 33 (Cals. print.) † See the rest in § 95, p. ५२.
+ Supply the rest from $ 96.
$ Supply the rest from $ 97, and from $$ 95, 96.
|| Supply the rest from $ 66, and see footnote $ on p. ३२. • Supply the rest from $ 13s.
AB om. २ F G in full जरे दाहे कुच्छिमूले भगंदरे अरिसर अजीरए दिट्टिले मुद्धसूले यकारिए व्यच्छिवेयणा करमवेयणा कंडुय् उदरे काटे । ३ A B अट्टदुट्टे । 3 F om. the whole paragraph. ५ BDE तय for तर गं ।६ ABDE om. 9 AB • देवे, F मे ० देवे ०सए | A B इमे, D इमे णं, F स्यमेवारूवे । C D E F जेट्टपुत्तं ।

Page #117

सत्तमस्स अगस
कणीयसं जाव* अायचई, जे वि य इमे सेलस रोगायङ्का, ते वि य इच्छडू मम सरीरगंसि पक्खिवित्तए, तं सेयं खलु मम' एयं पुरिसं गिरिहत्तर" त्ति कट्ट उठाइए। से वि य ागासे उप्पइए। तेण' या खम्भे आसाइए, महया महया सद्देणं कोलाहले कए ॥१५१॥
तए णं सा धन्ना भारिया कोलाहलं सोचा निसम्म, जेणेव सुरादेवे समोवासए, तेणेव उवागच्छइ, २त्ता एवं वयासी। "किणं, देवाणुप्पिया, तुबभेहिं महया महया सद्देणं कोलाहले कर ?”॥१५२॥ __तए णं से सुरादेवे समोवासर धन्नर भारियं एवं वयासी । “एवं खलु, देवाणुप्पिर२, केवि पुरिसे” तहेव कहेई१४ जहा चुलणीपिया। धन्ना५ वि पडि
* See the rest in s138.
2 A B D E G आइंचइ। २ A रोगायके, F रोगाइंका। ३ A य तिच्छति । ४ F मम । ५ B तए णं। ६A B om. ७A B धमा । ८E सुच्चा । ८ B adds तुमे, F तुमं । १० A G तुन्भे,
B D E F तुब्भे णं (see Iem. III, 95). ११ A B adds णं । १२ A B D E धम्मं । १३ A D E देवाणु प्पिया। १४ E कहइ ; F कहंति, placing it after जहा चुल० । १५ A B D धमा, G adds भारिया।

Page #118

उवासगदसाणं चउत्थं यज्झयणं ।
भणइ जाव कणीयसं । “नो खल, देवाणु प्पिया, तुभं केवि' पुरिसे सरीरंसि जमगसमगं सालस रोगायके पक्खिवइ, एस न केवि पुरिसे तुभं उवसग्गं करेइ”। सेसी जहा चुलणीपियस्स तहा' भणइ ॥ १५३॥
एवं सेसं जहा चुल णीपियस्त निरक्सेसं जाव सोहम्मे कप्पे अरुणकन्ते विमाणे उववन्ने । चत्तारि पलिओवमाइं ठिई। महाविदेहे वासे सिज्झिहिद ५४९ ॥ १५४॥
॥ निक्वेवा ॥ सत्तमस्स१ अगस्म उवासगदसाणं चउत्यं अन्झयणं समत्तं ॥
* Supply the full version from $S 110 and 141. + Supply the rest from $ 141. + Suppls the rest from S$ 142-111. ESee footnotes t and १२ on p. ८३.
२ A B F G तुब्भे, see Hem III, 100. २ A B केय, DE G के।। ३ B पक्विवएं, F G पक्खेवइ । ४ A B D E F G णं । ५ So B, but A D E F भद्दा । ६A B D E F om. ७A ट्टिई, E ठिइ, F हि। ८E सि भिहिंति, F सिझहिति। A Bom, F४ | १० DE निक्खेवयो। ११ A B D E F om. १२Fom.

Page #119

पञ्चमं अज्झयणं ॥
॥ उक्चवा' पञ्चमस्स ॥
। एवं खलु, जम्बू, तेणं कालेणं तेणं समरणं आलभिया नाम नयरी' । सङ्खवणे उज्जाणे। जियसत्तू राया। चुल्लसयर गाहावई अड्डे जाव* छ हिरमकोडीओ जावा छ वया दसगोसाहस्सिरणं वएणं । 'बहुला भारिया ।सामी समोसढे । जहा आणन्दो"
* See footnote t on p. ३. † Supply the rest from $ $ 4 and 92.
Supply the full account from $8 10-65, mutatis mutandis.
१ See footnote १ on p. ७० । २ G उक्खेवयो। ३ DE यालहिया, F आलंभिया । ४ A B D E G om. ५ F adds हित्या । ६ B सयगे, F सयगा। ७ F adds परिवसइ । EG prefixes तर णं तस्म। A F सड्डे, D सो, Eसडो। १० A पाणंदे।

Page #120

उवासगदसाणं पञ्चमं अभयणं ।
तहा मिहिधर्म परिवज्जइ। सेसं जहा कामदेवा' जाव* धम्मपत्तिं उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ ॥ १५५॥
तए णं तस्स चुल्लसयगस्त समणेावासयस्म पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसिर एगे देवे अन्तियं जाव असिं गहाय एवं वयासी । “हं भा, चुल्लसयगा सम
वासया', जाव' न भजसि, तो ते अज्ज जेट्टं पुत्तं सा। गिहाओ नीणेमि,” एवं जहाचुलणोपियं, नवरं रक्कके सत्त मंससेल्लिया, जाव कणीयसं जाव|| आयञ्चामि ॥ १५६॥
तर णं से चुम्लसयए समावासर जावा विहरइ ॥ १५७॥
• Supply the whole account from $ $ 66-69, mutatis mutandis. + Supply the rest from $$ 128, 129 and 95. + Supply the rest from $ 95, on pp. ५०-५२. S Supply the full account from $ 129. || See $'13+ and the preceding paragraphs.
Supply the rest from $$ 96 and 9S.
१ So G, but A B D E F देवे । २ D E G काले । ३ F पाउन्भूए । ४ A वदासी। ५ A B om. ६ A B D E F जेट्टपत्तं । ७ A B D E om. CD adds वयासी। A B D E अाईचामि । १० A B D E om.

Page #121

सत्तमस्स अगस्त
तए णं से देवे चुल्लसयगं समोवासयं चउत्थं पि एवं वयासी। "हं भा चुल्लसयगा समणवासया, जाव न भञ्जसि, तो ते अज्ज जाओ इमाओ छ हिरणकाडीरा निहाणपउत्ताा छ वडिपउत्ताओ छ' पवित्थरपउत्ताओ, ताओ साओ९ गिहारो नीणेमि, २त्ता आलभियाए१२ नयरीए सिङ्घाडग जावा पहेसु सव्वा समन्ता विप्पइरामि३, जहा णं तुमं अट्टदुहट्टवसट्टे अकाले चेव५ जीवियाओ ववरोविज्जसि६” ॥ १५८॥
तर णं से चुल्लसयए'८ समवासए' तेणं देवेणं एवं वुत्ते समाणे अभीर जाव विहरइ ॥ १५६ ॥
* Supply the rest from 895, on pp. ५०.५२. † See the rest in Ov. $ 38, Nāy. $ 65.
Supply the rest from $ 96.
१ F सयगे सए । २ A B D E om. ३ D E भञ्जसि । 8 F G तउ ते। ५A B D E F G om. ; (see the test in 5161.) ६E पत्तायो। ७ B D F om. GA B F om.
A B D F om. १० A B F तउ ते। ११ F सयायो। १२ DE बालहियाए, F G आलंभियाए। १३ A B विप्पयिरामि । १४ A B अट्टदुहट्टे, D E अट्टदुहट्ट । १५ D E G om. १६ E G विवरो०। १७ F reads SS159 and 160 thus : तए णं से चल्ल० समणो० अभीर जाव पासित्ता दोच्चं पि etc. १८ A D E F चल्लसए।

Page #122

उवासगदसाणं पञ्चमं अज्झयणं ।
तर गणं से देवे चुल्लसयगं समणेवासयं अभीयं जाव पासित्ता दाचं पि तच्चं पि तहेव भणइ जावां “ववरोविज्जसि" ॥१६॥
तए णं तस्स चल्लसयगस्स समणवासयस तेणं देवेणं दोचं पि तच्चं पि एवं वुत्तस्स समाणस्म' अयमेयारूवे अज्झत्यिए ४६। “अहो णं इमे पुरिसे अणारिए जहा चुलणीपिया तहा चिन्तेइ जाव? कणोयसं जाव आयच्चइ', जात्रा वि य णं इमात्रा मम छ हिरणकोडीओ निहाणपउत्ताना' छ वडिपउत्ताओ छ१२ पवित्यरपउत्तारो, ताना३ वि यणं इच्छइ ममं साओ५ गिहारा नीणेत्ता,६ श्रा
* Supply the rest from $ 96. + Supply the rest from above, $ 153. # Supply the rest from $ 66. $ Suppls the full words from 138.
१E विवरो० । २ B G prefixes से । ३ B • चुल्लसर, F •सए ।
A B D E oin., F वासर । ५ F वुत्ते समाणे। ६ F has both the older form and the modern form 8 of the mumeral figure. 9A B D E G आइंचइ। EA B मम । EE throughout पत्तायो। १० A B D E F om. . ११ DE
G वडि० । १२ A B D E om. १३F ता । १४ DE इच्छेछ । १५ सयायो। १६ D E नीणित्ता ।
13

Page #123

सत्तमस्म अङ्गास्म पञ्चमं अज्झयणं ।
लभियाए नयरीए सिङ्घाडग जाव* विप्पइरित्तए, तं सेयं खलु ममं एयं पुरिसं गिरिहत्तर' " त्ति कट्ट उठाइए जहा सुरादेवा। तहेव भारिया पुच्छ', तहेव कहेड् ॥ १६१॥
सेसं जहा चुलणीपियस्स जाव सोहम्मे कप्पे अरुणसिद्धे० विमाणे उववन्ने। चत्तारि पलिवमाइं ठिई। सेसं तहेव१२ जाव महाविदेहे वासे सिज्झिहिइ ॥ १६२॥
॥ निक्वेवा५॥ सत्तमस्म ६ अगस्स उवासगदसाणं पञ्चमं अज्झयणं सम्मत्तं ॥
* See the rest in Or.838, Nay. 65. + Supply the rest from $ 151.
See the full account in $ $ 152 and 153. $ Supply the rest from $S 142-144. || Supply the rest from $ 125.
१ A B DE पालहियार, F अालंभियाए। २ B नगरीए । ३ A B सिङ्घाड । ४ D E मम । ५A गिराहेत्तए, B गेराहेत्तए, E F गिगहत्तए । ६F ति । ७D E F G देवे | CF prefixes बहुला। E A B F G prefixes से । १० B विसिद्धे, F सेद्धे, G विसठे। ११ B D E F om. च० पलि । १२ A टिई, E ठिड, F टिइ। १३ D E ताव । १४ A B F om. १५ DE G om. १६ A B D E F G om.

Page #124

छटुं अज्झयणं ॥
॥ छट्ठस्स उक्खेवओ॥ एवं खलु, जम्बू, तेणं कालेणं तेणं समरणं कम्पिलपुरे नयरे । सहस्सम्बवणे उज्जाणे । जियसत्तू राया। कुण्डकोलिए गाहावई । पूसा भारिया। छ हिरमकोडीओ निहाणपउत्तानो छ वडिपउत्ता
ओ' छ पवित्यरपउत्ताओ छ वया दसगासाहस्सिएणं वरणं। सामी समोसढे। जहार कामदेवो
१ D E G om. एवं खल्तु जंब । २ F किंपिल्ल०, G किंपुल | ३ 1 B नगरे; F adds होत्या; A B F G add पुलविसिल्लापट्टए चेहए। 8 D E सहस्संव० ; B वयणे । ५ E F गाहावा; F adds परिवसइ । ६ G places this clause after वरणं । ७ E पत्ता here and throughout. c A B D om. D E G afzo i १० A B DE G व्वया । ११ DG सो, E सडो। १२D E om. तहा and place जहा कामदेवो after' पडि व ज्ज इ. continuing the rubric with से सव्वे वत्त ।

Page #125

सत्तमस्त अङ्गस्स .
तहा सावयधर्म पडिवज्जइ। सवेव' वत्तव्वया जाव* पडिलासेमाणे विहरइ ॥ १६३॥ ___ तर णं से कुण्डकोलिए समावासर अन्नया कयाइ पुवावरण्हकालसमयंसि' जेणेव' असेगवणिया, जेणेव पुढविसिलापट्टए, तेणेव उवागच्छइ, २त्ता नाममुद्दगं च उत्तरिज्जगं च पुढविसिलापट्टए ठवेइ, २त्ता समणस्त भगवा महावीरस्स अन्तियं धम्मपत्तिं उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ ॥१६४॥
तर णं तस्स कुण्डकालियस्त समणवासयस्स” एगे देवे अन्तियं पाउन्भवित्या ॥ १६५॥
तर णं से देवे नाममुद्दे १ च उत्तरिजं च पुढविसिलापट्टयाओ गेण्हइ१२, २त्ता सखिसिणि३ अन्तलिक्वपडिवन्ने कुण्ड कोलियं समणेवासयं एवं वया
* Supply the whole account from $S 10-65, mutatis mutandis.
१ B D से सव्वे, E से सब्वे for सब्वेव ; F सव्वेवि । २DE om. ३ D E कयावि | 8 E पुव्वावरण | ५ E om. जे० असो। ६ F पळवी०, G वट्टए । ७ E नामामु०, F • मुद्दयं । - E उत्तरियगं । ६E अंतिये । १० A B om. ११ । नामामुदं। १२ D E F G गिण्हइ, see Hem. IV, 209. १३ B D E णि, D' सखिंख० ।

Page #126

उवासगदसाणं 8 अज्झयणं ।
सी। "है भो कुण्ड कोलिया समणेवासया, सुन्दरी णं, देवाणु प्पिया, गोसालस्स मसलिपुत्तस्म' धम्मपहात्ती, नथि उठाणे इ वा कम्मे इ वा बले दूर वा वोरिए इ वा पुरिसकारपरक्कमे इ वा, नियया सव्वभावा ; मङ्गुली णं समणस्स भगवा महावीरस्स धम्म पणत्ती, अत्यि उट्ठाणे इ वा जाव* परक्कमे इ वा, अणियया सव्वभावा० " ॥ १६६ ॥
तर णं से कुण्ड कालिए समणेवासए१ तं देवं एवं वयासी। “जइ णं, देवा, सुन्दरी२३ गोसालस्स मसलिपुत्तस्स धम्मपणत्ती, नत्यि५ उट्ठाणे इ वा जावद नियया' सब्वभावा; मङ्गली णं समणस्स
* Supply the rest from the preceding part of the sentence. + Supply the rest from $ 166.
१ A पख लि° F मंक्खिलि । २D पणत्तिं, E G परमत्ति | ३ D E ति । ४F परिसाकार। ५ A B नितया, अणितया, D EF नितिया, अणितिया, G नियतया, अणि यतया । ६ E परमत्ति, G परमत्तिं । ७E om. CF in full कम्मे इ वा बले इ वा वीरिए इ वा परिसाकार । A B C परिक्कमे । १० B सव्वा भावा । ११ A B D E om. १२ A B D E देवाण, F देवाणप्पिया । १३ F adds णं । १४ A,B परमत्तिं । १५ D E add जाव। १६A B om. १७G मुंगली, and above मंगुली।

Page #127

सत्तमस्स अगस्त
भगवा' महावीरस्स धम्म पणत्ती, अस्थि रहाणे इ' वा जाव* अणियया सव्वभावा। तुमे' णं, देवा', इमाई एयारूवा दिव्वा देविड्डी, दिव्वा देवज्जुई, दिव्वे देवाणुभावे किणा लद्धे किणा पत्ते किणा१ अभिसमन्नागए, किं उठाणेणं जाव* पुरिसक्कारपरक्कमेणं, उदाहु अणुढाणेणं अकम्मेणं जाव* अपुरिसक्कारपरक्कमेणं” ? ॥ १६७॥
तए णं से देवे कुण्डकोलियं समवासयं एवं वयासी । “एवं खलु, देवाणुप्पिया, मरा१२ इमेयारूवा दिव्वा देविड्डी५ ३९६ अणुढाणेणं जाव* अपुरिसक्कारपरक्कमेणं लद्दा पत्ता अभिसमन्नागया २” ॥ १६८॥
- * Supply the rest from $ 166.
+ Supply the rest from $ 107.
१ A B om. भग० महा० । २ A B D E F ति । ३ A BG अणितया, D E F अणितिया। ४ A तुमं, see Hem. III, 94. ५ So A B D E, but F देवाणु प्पिया, G देवाणं । ६ D E इमे, F इमेयारूवा। ७ A BF जुई। CA F देवे। : A किंणा, E किमा, F किंन्ना। १० A om., F किंन्ना। ११ A किंमा, F किना। १२ A B D E G अभिसमसा० । १३ G मई। १४ F रुव्वा । १५ F G देव्व ड्डि। १६ D E om., F in full देव्वा देवजुइ देव्वे देवाणुभावे ।

Page #128

उवासगदसाणं छ8 अज्झयणं ।
१६
तर णं से कुण्डकालिए समणावासए तं देवं एवं वयासी । “जइ णं, देवा, तुमे इमा' एयारूवा दिव्वा देविड्डी ३* अणुट्ठाणेणं जावां अपुरिसक्कारपरक्कमेणं लद्दा पत्ता अभिसमन्नागया, जेसि णं जीवाणं नत्थि उहाणे इ वा जावा परक्कमे इ वा, ते किं न देवा ?। अहणं, देवा, तुमे इमा एयारूवा दिव्वा देविड्डी ३* उट्टाणेणं जावो परकमेणं लड़ा पत्ता अभिसमन्नागया। तो जं वदसि सुन्दरी णं गोसालस्स मङ्खलिपुतस्स३ धम्मपणत्ती, नत्यि उट्ठाणे इ वा जाव' नियया सव्वभावा, मङ्गली णं समणस्स भगवो महावीरस्म'५ धम्मपणत्ती, अत्यि उहाणे इ
* Supply the rest from $ 167. + Supply the rest from $ 166.
१ वदासी। २ A B D देवाण, E F देवा गा प्पिया, G देवाणं । ३ A B F G om. ४ D E G om. ५ G अभिस् मागया । ६ A B D E F ति । ७F पसिक्कारपरक्कमे । CA DE G ति । EET देवाणप्पिया । १० A B D E F देवाण प्पिया, G देवाणं । ११DE इमे । १२ A reads लड़ा पत्ता तो ३ भंते एव न भवति ; B om. 7fFFATNat; D E read an art for wo yo afho तो। १३ A मखलि०, F मंखली० । १४ A D E F नितिया, B नितया, G नियता । १५ Bom.

Page #129

सत्तमस्स अगस्त
वा जाव* अणियया सव्वभावा, तं ते मिच्छा” ॥ १६६ ॥
तए णं से देवे कुण्डकोलिएणं समणवासरणं एवं वुत्ते समाणे सङ्किर जावां कलुससमावन्ने ना संचाएड्रै कुण्डकोलियस समणवासयस्स किंचि' पामेक्विमाइक्वित्तए', नाममुद्दयं च उत्तरिज्जयं च पुढविसिलापट्टए ठवेइ , २त्ता जामेव दिसं पाउबभूए, तामेव दिसं पडिगए ॥१७॥
तेणं कालेणं तेणं समरणं सामी समोसढे ॥१७॥
तर णं से कुण्डको लिए समणेवासए इमीसे कहार लद्दडे हट्ट जहा कामदेवा तहा निग्गच्छइ जाव पज्जुवासइ॥ धम्मकहा ॥ १७२॥
* Supply the rest from $ 166. + See the rest in $86, on p. ४२. * Supply the full account from $ 116. S For a full statement of the sermon see the commentary to $ 117.
RSo B, but A अनितया, D E अणितिया, F अनितिया, G अणियतया । २ A reads तन्न मिच्छी। ३G संसिए, om. जाव ।
D E किंवि। ५ G पामुक्ख०। ६ D E मुदं च । ७ BG ० वट्टए, F पठए । E F हवेइ। ६ D E दिसिं। १० A सड़े, DE G साठो। ११ A om., F इट्टतुट्टे । १२ G ०देवे ।

Page #130

उवासगदसाणं छ8 अभयणं । १०१ “कुण्डकोलिया” इ समणे भगवं महावीरे कुण्ड कालियं समोवासयं एवं वयासी। “से नूणं, कुण्डकालिया, कल्लं तुब्भरे पुवावरणहकालसमयंसि' असोगवणियाए एगे देवे अन्तियं पाउब्भवित्था । तर णं से देवे नाममुदं च तहेवर जाव* पडिगए। से नूणं, कुण्डकालिया, अढे समडे " ।
"हन्ता, अत्यि”। "तं धन्ने सि णं तुम, कुण्डकोलिया, जहा कामदेवो ॥ १७३॥
"अज्जो” ६१९ समणे भगवं महावीरे१२ समणे१२ निग्गन्ये य निग्गन्धीओ य आमन्तित्ता५ एवं वया
* Supply the whole account from $S 166-170. + Supply the full address from $ 113, mutatis mutandis.
१E कुंड कालिए ति। २ A B D E om. ३ So G; but A B F तुम्भ, D E तुब्भे, see note to translation. ४ A पुव्वावरणहे का०, F पुवावरणहं का० । ५ F adds उत्तरिज्जगं च । ६ D E तं चेव । ७ A B F अत्ये समत्ये। CA B D E धमे, see Hem. II, 184. E A B D E om. १० A D E कामदेवे । ११ A BD E F ति । १२ A BE om. १३ So A, but B D E F समणा। १४ So G, but A B D E F निग्गया । १५ A B ग्रामंतेत्ता।
14

Page #131

सत्तमस्म काङ्गस्म
१०२
सी । "जइ ताव, अज्जो, गिहिणेो गिहिमन्झा' वसन्ता' णं अन्नउत्थिए अट्ठेहि य हेऊहि" य पसिरोहि* य कारणेहि य वागरणेहि य निष्पट्टपसिणवागरणे करेन्ति, सक्का पुणाई, अज्जो, समणेहिं निग्गन्धेहिं दुवालसङ्गं गणिपिडगं अहिज्जमाणेहिं अन्न उत्थिया अहि" य" जाव* निष्पट्ट पसिणा १२ करित्त ॥ १७४ ॥
-१३
तर णं समणा निग्गन्या य" निग्गन्यीओ य समणस्स भगवत्र महावीरस्म ५ " तह" त्ति एयम विएणं पडिसुणेन्ति ॥ १७५ ॥
* Supply the rest from the preceding passage.
१ ABFG • मज्झे । णं । ३ D E अणुत्थिए । हे उहि । B F G पसह । A BF करेति, D E करेइ |
२ D E ॰वसंता, BDEF om. 8 A feзfe, D feafe, E F ६ F G om. So G but - DEG पुणाइ । & DE
१२ A D E • पसिणं,
• पिडयं । १० D अत्येहि । १९ BF om. B •पसिणिं, F •पसिया, G ०पसणे । १३ BDEG करेत्तए | १४_ABDEG om. य निग्गन्थीयो य । १६ ABD • मुणेति, E F ०सुणेइ, G • सुरांति ।
१५ A B DE om.

Page #132

उवास गदसाणं छट्ठ अज्झयणं ।
तर णं से कुण्डकोलिए समवासर' समणं भगवं महावीर वन्दइ नमसइ, २त्ता पसिणाई पुच्छइ, २त्ता अट्ठमादियइ, २त्ता जामेव दिसं पाउन्भूर, तामेव दिसं पडिगए ॥ १७६॥ सामी बहिया जणवयविहारं विहरइ ॥ १७७॥
तर णं तस्स कुण्डकोलियस समणावासयस्स बहूहिं सोल जाव* भावेमाणस्स चादसौं संवच्छराई वइक्कन्ताई। पपरसमस संवच्छरस्म अन्तरा वट्टमाणस्स अन्नया कयाइ जहा कामदेवा तहा जेट्टपुत्त ठवेत्ता तहा पोसहसालाए जाव धम्म
* Supply the rest from $ 66, on p. po. † See $ 92, and supply the full account from $ $ 66-69.
TA B DEG om. २A B D E F om. २त्ता। ३F दिसिं। ४ B only गए, D E पडिगया । ५ B & for तए णं ; DEG om. तए णं । A D E F बहहिं। ७F G चउद्दस ।
A B C D G संवच्छरा न्ता । A B वीइक्क०, D E विइक्क । १० A B add य । ११ A जेडं पुत्तं । १२ A G कुटंबे दृवित्या, D.हवेत्ता, Eठवेद २त्ता, F दृवित्ता ।

Page #133

सत्तमस्म अगम्म छ8 अभयणं ।
पत्तिं' उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ ॥ एवं एकारस उवासगपडिमाओ* ॥ १७८॥
तहेव जाव सोहम्मे कप्पे अरुणज्झर विमाणे जाव' अन्तं काहि ॥ १७ ॥
॥निक्वेवा ॥
सत्तमस्म' अङ्गस्म' उवासगदसाणं छटुं अन्झयणं समत्तं ॥
See the whole statement in $$ 70 and 71. + Supply the full account from $$ 89,90 or $$ 124,125.
I Supply the rest from footnote १२, on p.८३; see also Bhag., pp. 303, 304.
१D E परमत्ती। २ A B om. ३E काहिंति, G सिभिहिद for छ० का० । 8 D E G om. ५A B D E F om.

Page #134

सत्तमं अज्झयणं ॥
सत्तमस्म उक्वेवो॥ पोलासपुरे नामं नयरे। सहस्सम्बवणे उज्जाणे। जियसत्तू राया ॥ १८० ॥
तत्य णं पोलासपुरे नयरे सद्दालपुत्ते नामं कुम्भकारे आजीविओवासए परिवसइ । आजीवियसमयंसि लद्दढे गहियढे पुच्छियढे विणिच्छियद्वे अभिगयट्टे अट्टिमिंजपेमाणुरागरत्ते य "अयमा
१ D E G उक्खेवो। २G prefixes तेणं समएगां तेणं कालेणं ; G पुलासपुरे, A B D E F • पुरं। ३ A BD E F रं, •णं। ४ F here and throughout पुलास०। ५E adds इड्डे, F होत्या । ६ A D E G आजीविउवासए, F आजीविए उवासए । ७G om. from अभिगय? loyn to त्ति । CA यट्टिमिज्ज, B अट्टिमेनCA F om.
15

Page #135

सत्तमस्म बङ्गस्स
१०६ उसो आजीवियसमर अट्टे अयं परमद्वे सेसे अणडेर” त्ति आजीवियसमरणं अप्पाणं भावेमाणे विहरइ ॥ १८१॥
तस्स णं सदालपुत्तस्स आजीविआवासगस्स एक्का' हिरणकाडी निहाणपउत्ता एका वडिपउत्ता एका पवित्यरपउत्ता एके वर दसगोसाहस्सिएणं वएणं ॥ १८२॥
तस्स णं० सहालपुत्तस्स आजीवित्रावासगस्स ११ अग्गिमित्ता' नाम भारिया होत्या २ ॥ १८३ ॥ • तस्स णं सदालपुत्तस्स आजीविआवासगस्स पोलासपुरस्स नगरस्स बहिया पञ्च५ कुम्भकारावणसया
१ B समझे । २ D E F G अणिडे (Skr. अनिरः)। ३ A adds एवं । ४ F आजीविउवा०। ५ B G एका । ६ F G
पउत्ताउ। ७ So F ; A B D only वडि पवित्थर उत्ता, E वुड्डिपवित्यरपउत्ता, G वडिपउत्ताउ पवित्यरपउत्ताउ। CA BF G एगे। ६ B D व्वए, and B afterITards व्वएणं। १० B om. ११ A B D E F G om. १२ G अग्गमित्ता। १३ B D E F G om. १४ D E only ग्राजीवियस्स, F याजीवियउवासगरम ; the reading of the ISS. here and elsewhere varies between the three forms guitfastaro,
आजीविउवा० and ग्राजीवियउवा । १५ G reads पंचसय कुंभकारावणस्म ।

Page #136

उवास गदसाणं सत्तमं यज्झयणं ।
होत्या। तत्य णं बहवे पुरिसा दिग्णभइभत्तवेयणा कल्लाकल्लिं बहवे करए य वारए य पिहडए' य घडर य अवघडए' य कलसए य अलिञ्जरए य जम्बूलर' य उट्टियारा य करेन्ति, अन्ने य से बहवे पुरिसा दिखभइभत्तवेयणा' कल्लाकल्लिं तेहिं बहूहिं कररहि य जाव* उट्टियाहि य रायमग्गंसि वित्तिं कप्पेमाणा'२ विहरन्ति ॥ १८४ ॥
तर णं से सद्दालपुत्ते आजीवित्रावासर अन्नया कयाइ२५ पुव्वावरणहकालसमयंसि जेणेव असेोगवणिया तेणेव उवागच्छइ, २त्ता गोसालस्स मसलि
* Supply the rest from the preceding sentence.
RSo A; B तस (?), D E F G तस्स । २A B दिमभयिभत्तवेयणा, D दिसभविभत्तावेदणा, E दिस्मभत्तिभत्तावेदणा, F दिनभइर भत्तवेयणा, G दिमभत्तवेइणा। ३ D E G कल्लं । ४ A पिउएए, B F पिउए । ५ G om. अद्ध य । ६ D अलिंजयए, E यलिंजर (see comm. to 8 9 1, p. ३१). ७ F जंबुलए । ८ So D G; A करेति, B करित्ति, F करिति । ६ D E om. से (Skr'. तम्य, see Hem. III, 81). १० So A BF दिन्न ; D
E दिमभत्तदिमवेयणा, G दिशभविभत्त । ११ D E करए हिं, om. य । १२ B कप्पेमाणे । १३ A E G विहरह। १४ । अमादा। १५ A कदाइ, B G कयाई। १६ E पुव्वावरम । १७ F वणि याए | १८ D E F G om. २त्ता

Page #137

१०८
सत्तमम अगस
पुत्तस्स अन्तियं धम्मपणत्तिं उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ ॥ १८५॥
तर णं तस्म सदालपुत्तस्स आजीविआवासगस्स एगे देवे अन्तियं पाउभवित्था ॥ १८६॥
तर णं से देवे अन्तलिक्खपडिवन्ने सखिङ्क्षिणियाई जाव* परिहिए सहालपुत्तं आजीविआवासयं एवं वयासी। "एहिइ णं, देवाणुप्पिया, कल्लं इहं महामाहणे उप्पन्नणाणदसणधरे तीयपडुपन्नमणागयजाणए अरहा जिणे केवली सव्वणू सव्वदरिसी' तेलोकवहियमहियपूइए सदेवमणयासुरस्म लागस्स
* Supply the rest from 8 113.
१ - अंतिए। २ A विहरति । ३ A reads only तस्म णं । 8 B G एके, D E एको। ५ A pref. पवर; F reads पहिरिए, with metathesis as in the modern Hindi afetar 'to dress.' ६ A एहीते, B एहिते, एहिति, D E एहिंति (pluu.), G एह। ७ A B माण | So A; D तीयपड पमाणागयजाणए, । तीयपडुपमाणागए जाणए, G ईय पडुपरमाणागयजाथाए ; B तीययडिपडपन्नाणागयजाणए (perhaps पडियउप्पन्ना० for प्रत्यत्पन्ना०); but F तीयपचुपन्नमणागर जाणए । ६A दरिस्सी, E F दरसी (cf. Hem. II, 105)। १० DG तिलोका०, F तिलोक०, E तिलाय० ; E om. वहिय । ११ G सद्देव०; A माणुया० ;DE मुरलोगस ।

Page #138

उवासगदसाणं सत्तमं व्यज्भयणं ।
१०६ अच्चरिणी वन्दणिज्जे सक्कार णिज्ने' सम्माणणिज्जे कल्लाणं मङ्गलं देवयं चेइयं जाव* पज्जुवासणिज्जे तच्चकम्मसम्पयासम्पउत्ते । तं गं तुमं वन्देज्जा हि जाव' पज्जुवासेज्जाहिर, पाडिहारिएणं पीढफलगसिज्जासंधारणं' उवनिमन्तेज्जाहि" " ॥ देाचं पि तच्च पि एवं वयइ, रत्ता जामेव दिसं" पाउन्भूर तामेव दिसं" पडिगएर ॥ १८७ ॥
तर णं तस्म सदालपुत्तस्स आजीविओवा सगस्त तेणं" देवेणं एवं वृत्तस्त समाणस्त इमेयारूवे अन्झ
Supply far from Ov. § 2. ↑ See footnote || on p. ५.
१ DE Gom. from सक्कार णिज्ने down to चेइयं; A BF pref. पूर्वाणिज्जे which is also omitted by the comm. | २ A G a तव्वक्रम्म० ( see Hem. II, 21) ; B om. रुम्पया ; G संपवात्ते । ३ AGत, BDEF ते, see note to translation. 8 F वंदिज्जाहि । ५ DEF पज्जुवासिज्जाहि । ६ A पडिहारिए । G • संथारेणं । A उवनिसंतेज्जाहि, DE उवणिमंतिज्जासि, F उवनिमंतिज्जाहि ।
Bom तच्चं पि । १०D वदइ, B वयंति, F G वयसी । १९ F दिसिं । १२ AB read जाव for तामेव दिसं, G only तामेव om. दिसं । १३ गए । १४ E F om. from तेणं to समास्स ।

Page #139

सत्तमस्स अगस
त्यिए ४* समुप्पन्ने। "एवं खलु ममं धम्मायरिए धम्मोवएसए गोसाले मङ्गलिपुत्ते, से णं महामाहणे उप्पन्नणाणदंसणधरे जाव तच्चकम्मसम्पयासम्पउत्ते, से णं कल्लं इहं हव्वमागच्छिस्सइ । तर णं तं' अहं वन्दिस्सामि जाव पज्जु वासिस्सामि पाडिहारिएणं जाव उवनिमन्तिस्सामि” ॥ १८८॥
तए णं कल्लं जावः जलन्ते समणे भगवं महावीरे जाव समासरिए। परिसा निग्गया जावा पज्जुवासइ ॥१८॥
तर णं से सदालपुत्ते अजीविओवासर इमीसे कहार लवटे समाणे, "एवं खलु समणे भगवं महावीरे जाव** विहरई, तं गच्छामि णं समणं भगवं
+
* See the rest in $ 66 on p. २०, also footnote s on p. ३२. † Supply the rest from the preceding paragraph. I See footnote || on p. 4. S See footnote t on p. २८. || See footnote t on p. ५. TSupply the rest from 89. ** See footnote s on p. १.
=
१ B om. २ A B माण°, F नाण । ३F तच्चं कम्म, G तवम ; E G om. सम्पया । 8 DE om, तं। ५A पडिहारिएणं । ६ D E om. ७A कल्लिं । CF पज्जवासंति । ED om. १० D विहरति ।

Page #140

उवासगदसाणं सत्तमं अभयणं ।
१११
महावीर वन्दामि जाव" पज्जुवासामि", एवं सम्पेहेइ', २त्ता' रहाए जाव पायच्छित्ते सुद्धप्यावेसाई जाव" अप्पमहग्घाभरणालकियसरीरे मणुस्तवग्गुरापरिगए साओ गिहाओ पडिणिक्खम, रत्ता पालासपुरं नयरं मन्झं मज्झेणं निग्गच्छइ, रत्ता जेणेव सहस्तम्बवणे उज्जाणे जेणेव समणे भगवं महावीरे तेणेव उवागच्छद्र, २त्ता तिक्खुत्तो याहिणं पयाहिणं करेड, २त्ता वन्दइ नमसइ, २त्ता जाव * पज्जुवासइ ॥ १६० ॥
तर णं समणे भगवं महावीरे सहालपुत्तस्म आजीविद्यावासगस्त तीसे य महइ" जाव! धम्मकहा
समत्ता ॥ १११ ॥
"सद्दालपुत्ता" इ" समणे भगवं महावीरे सद्दाल
* See the rest in footnote || on p. ५.
+ See Lootnote + on p. ई.
↑ See footnote † on p. ६५.
१ F संपेक्षि, G संपेइ । २ DE om. २ त्ता | ३ So F G in full, ABDE only सृद्धप्पा अप्प | 8 ABDEFG om.
F सयायो । ६ ABD G पडिणिग्गच्छइ । 3 ABF नगरं । - ABDEom. =त्ता | ABom. नमंसइ रत्ता, Fom, only रता । १० F adds माइन्तियाम् । ११ ABGदि, F इति ।

Page #141

सत्तमस्म अगस्त
पुत्तं आजीविओवासयं एवं वयासी। “से नणं, सहालपुत्ता, कल्लं तुमं पुवावरणहकालसमयंसि जेणेव असोगवणिया जावर विहरसि। तर णं तुभं एगे देवे अन्तियं पाउन्भवित्था। तए णं से देवे अन्तलिक्वपडिवन्ने एवं वयासी। "हं भा सद्दालपुत्ता,"" तं चेव सव्वं जावां " पज्जुवासिस्सामि"" । से नूणं, सहालपुत्ता, अट्टे समढे?” ॥
"हंता, अत्यि११”॥
"ना २ खलु, सद्दालपुत्ता, तेणं देवेणं गोसालं मङ्खलिपुत्तं पणिहाय एवं वुत्ते” ॥ १६२॥
तर णं तस्स सदालपुत्तस्स आजीवित्रावासयस्म समणेणं भगवया महावीरेणं" एवं वुत्तस्स समाणस्स
* See the rest in $ 185.. + Supply the rest from 88 187, 188.
१ F only पुव्वावरणहकाले । २ D E pref. तं । ३ A विहरसंति, B विरसि, D E G विहरइ, F विहरिसे। ४ A तुमं, F तुन्भे, see note to translation of $ 173. ५E अंतिए । ६ B D E G om. ७ B F only अंतलिक्खे। CDE transpose जाव सव्वं । A G read पज्जवासामि। १० A F अत्ये समस्ये, B अत्ये समझे। ११ B अत्थिं । १२ B D E F G pref. तं । १३ D E पणिधाय। १४ A B D E F G om. १५A B G om., D E only ३ ।

Page #142

उवासगद साणं सत्तमं अज्झयणं ।
११३ इमेयारूंवे' अज्झत्यिए ४२*। “एस णं समणे भगवं महावीरे महामाहणे उप्पन्नणाणदंसणधरे जाव' तच्चकम्मसम्पयासम्पउत्ते । तं सेयं खल मम समणं भगवं महावीरं वन्दित्ता नमंसित्तार पाडिहारिएणं पीढफलग जावा उवनिमन्तित्तर” एवं सम्मेहेइ', २त्ता उट्ठाए उट्टेड, २त्ता समणं भगवं महावीरं वन्दइ नमंसइ, २त्ता एवं वयासी। “एवं खलु, भन्ते, मम पोलासपुरस्म नयरस्स११ बहिया पञ्च कुम्भकारावणसया। तत्य णं तुब्से पाडिहारियं पीढ जावा संथारयं आगिरिहत्ताणं ३ विहरह१४” ॥ १६३ ॥
तर णं समणे भगवं महावीरे५ सदालपुत्तस्स
* See the rest in $66 on p. २०, also footnote s on p. ३२. + Supplr the rest from $ 137.
१ D E इमे एयारूवे । २ A F have both the numeral letter' ह (=4) and the numeral figure ४ ; B only ४ ; Donly ५; E G om. ३ D E only उप्य रमणाणे । ४ A B D F G om. तच, E संपत्ते । ५ B D E मम । ६ G often spells नर्मुस । ७ D E पडिहारिएणं । CA B G • फतह । ६G संपेहइ । १० D E G मम । ११ A B F नगरस्म । १२ E संथारियसि । १३ A B D F उगिमिहत्ताणं । १४ A विहरिह, B D E F G विहरह। १५ A B om.
16

Page #143

सत्तमरस अङ्गस
आजीवित्रआवासगस्म' एयमहूं पडिसुणेड, २त्ता सहालपुत्तस्स आजीविआवासगस्त पञ्चकुम्भकारावणसएसु फासुएसणिज्जं पाडिहारियं पीढफलग जाव* संथारयं गिणिहत्ताणं विहरइ ॥ १६४ ॥
तए णं से सदालपुत्ते आजीविओवासए अन्नया कयाइ वायाहययं कोलालभण्डं अन्तो सालाहिंता बाहिया नीणेइ, २त्ता आयसि दलयइ ॥१६५॥
तए णं समणे १३ भगवं महावीरे सद्दालपुत्तं आजीविवासयं एवं वयासी। “सहालपुत्ता, एस णं कोलालभण्डे का"?॥१६६॥
तर णं से सद्दालपुत्ते आजीविओवासर१५ समणं भगवं महावीरं एवं वयासी। "एस रणं, भन्ते, पुब्बि मट्टिया अासी, तो पच्छा उदएणं निमिज्जइ७, २त्ता८
१ A B D E G only बाजीवियस्म । २ D E om., A BF G only ग्राजीवियस्म । ३ B F फासुए एसणिज्जं । G om. फलग। ५A उगिणियाणं, B F उमिगिहताणं, DEG उगिगिहत्ताणं । ६ B विहरति । ७A F कयाई। A B बायाहयं, comm. वाया हयगं; A F add वा after it. B अणंता । १० D E बहिता । ११ B D E F om. २त्ता। १२ DE यातपंसि ; G reads एवं से दल यति । १३ B pref. से। १४ EG om. १५A BD E F G om. १६E पुव्वं । १७ So FG; B निमिज्जंति, but D E नमिज्जइ, A नमिजंसि। १८ B DE G om. २त्ता।

Page #144

उवासगदसाणं सत्तमं अभयणं ।
छारेण य करिसेण य एगया' मोसिज्जइ, रत्ता चक्के आरोहिज्जई'; तओ बहवे करगा य जाव* उट्टियात्रा' य कज्जन्ति” ॥ १६७॥
तए णं समणे भगवं महावीरे सद्दालपुत्तं आजीविवासयं एवं क्यासी। “सद्दालपुत्ता, एस णं कोलालमण्डे किं उट्ठाणेणं जाव' पुरिसकारपरक्कमेणं कज्जन्ति, उदाहु अणुट्ठाणेणं जाव' अपुरिसकारपरकमेणं कजन्ति”? ॥१६८॥
तए णं से सद्दालपुत्ते आजीविओवासए समणं भगवं महावीरं एवं वयासी। “भन्ते, अणुदाणेणं जावा अपुरिसक्कारपरकमेणं, नत्यि उट्ठाणे इ वा
* Supply the rest from § 181. + Supply the rest from $ 166.
१ G कर सेण। २ D E एगयो। ३ So F, A G मासिज्जइ, B भीसज्जति ; D E मिसिज्जइ ; A B add ए after it. ४ A ग्रारोभिज्जति, BG चरुभिज्जइ, D E F ग्राणहिज्जह। ५ Fउदयायो। ६ B pref. से। ७D om. CA B F read पुतस्त वासयम । ६F पुरिसका । १० G om. ११ So A B G; but F समणे भगवं महावीरे एवं वयासी, D E समोणं भगवया म० एवं वयासी ; perhaps the full reading should be समणेणं भगवया म० एवं वत्ते समाणे समणं ३ एवं वयासी । १२ F अपरिसका।

Page #145

“सत्तमस्स अगस्स
११६ जाव* परक्कमे इ वा, नियया' सव्वभावा”॥ १६ ॥
तए णं समणे भगवं महावीरे सदालपुत्तं आजीविवासयं एवं वयासी। “सद्दालपुत्ता, जइ णं तुब्भं केइ पुरिसे वायाहयं वा पक्केलयं वा कोलालभण्डं अवहरेज्जा' वा विक्विरेज्जार वा भिन्देज्जा' वा अच्छिन्देज्जा वा परिवेज्जा वा अग्गिमित्ताए वा भारियाए सद्धिं विउलाई भोगभोगाई भुञ्जमाणे विहरेज्जा, तस्म णं तुमं परिसम्म कि दण्ड१३ वत्तेज्जासि?"॥ "भन्ते१५, अहं णं तं१५ पुरिसं आओसेज्जा'६ वा
* Supply the rest from $ 166.
१ D E णितिया, F नितिया ; but A B G नि तया। २ D E om. ३ A तुमं । ४ D E G पक्कोलयं। ५ D E अवहरिज्जा, G अवहरेज्ज । ६ So A B; D E F G विक्ख रिज्जा (from Skr. विष्किर, ‘scattering about'). . D E भिंदिज्जा । C D E अछिदिज्जा, G किंदिज्जा । E A BE G परिविज्जा, F परिवेज्ज, G om. from परिवेज्जा down to विहरेज्जा । १० A only भोगाई। ११ G तयाणं । १२ D E कं, G omits किं दण्डं । १३ D E F डंडं। १४ D F वत्तिज्जासि, E वयंसासि, G ण व्व तेयाहि (for न वत्तेज्जाहि). १५ D E G pref. तं णं and omit & before पुरिसं। १६ A B D E बाउसेज्जा, F अाउसे ज्जे, G ग्राउसिज्ज ।

Page #146

उवासगदसाणं सत्तमं व्यज्भयणं ।
११७
हज्जा वा वन्धेना वा महेज्जा' वा तज्जेज्जा वा तालेज्जा वा निच्छोडेज्जा' वा निग्भच्छेज्जा वा काले चेव जोविया ववरेवेज्जा' ” ॥
" सद्दालपुत्ता, ना खलु तुम्भ केइ पुरिसे वायाहयं वा पक्केल्लयं वा कोलालभण्डं अवहरइ वा जाव* परिट्ठवेइ वा अग्निमित्ताए वा भारियार सडिं" विउलाई भागभागाईं भुज्जमाणे विहरइ । ना वा तुमं तं पुरिसं आओ सेज्जसि" वा हणेज्जसि ९ वार जाव* अकाले चेव जीविया ववशेवेज्जसि । जइ नत्थि उट्ठाणे इ वा जाव परकमे इवा, नियया" सव्वभावा । अहं णं, तुब्भ" केइ पुरिसें
* Supply the rest from above.
+ Supply the rest from $ 166.
४
१ A मज्जा, B मधेज्जा । २ DE तत्तेज्जा । ३ A B तालिज्जा । DEF निच्छोडिज्जा । ५ABDE G वक्रोविज्जा ; ABF add वा । ६ So F; but A BDEG तुब्भं । 3D E वाताहतयं । G पल्लवं । & AE G om. १० A G सिद्धिं । ११ AE योसेसि, B यायोसिसि, DEG बाउसे सि, F व्याउसेज्ज । १२ A B इण, DE हणे, F G हज्ज | १३ ABDE om. १४ D E F G ववरोविज्जसि । १५ABDEF नितिया । १६ ABG यह गं, DE यहणं, अहन्नं । but D E F तुब्भं; G तुमं ।
१७ So A B;

Page #147

सत्तमस्स अगस्स
वायाहयं जाव* परिदृवेइ वा अग्गिमित्तार वारे जाव* विहरइ, तुम वा तं पुरिसं आओसेसि वा जाव* ववरोवेसि । तो जं वदसि नथि उठाणे इ वा जावां नियया सव्वभावा, तं ते मिच्छा" ॥ २००॥
एत्य णं से सदालपुत्ते आजीविओवासए सम्बुद्धे ॥२०१॥
तए णं से सदालपुत्ते आजीविओवासर समणं भगवं महावीरं वन्दइ नमसइ, २त्ता एवं वयासी। "इच्छामि णं, भन्ते, तुम्भं अन्तिए१२ धम्मं निसामेत्तर३ ” ॥२०२॥
तए णं समणं भगवं४ महावीरें सद्दालपुत्तस्स
* Supply the rest from above. † Supply the rest from $ 166.
१D E वाताहतयं ; A B F G add वा, D E add पक्कोल्लयं वा।।। २ E G om. ३ G om. तुमं वा तं पुरिसं। A यायोसिसि, D EG ग्राउसेसि, F पाउसिज्ज । ५A B ववरोविसि, F ववरोविज्जसि, G विवरावज्जसि । ६ D E वयसि । ७ A B D E F नितिया । ८ F एत्यं । : A B D E F G om. १० A BF om. २त्ता। ११ A B D E om. १२ G अंतियं ! १३ A B F G निसामित्तए । १४ A B om.

Page #148

उवासगदसाणं सत्तमं अन्भायणं ।
११६ आजीविओवासगस्स तोसे य' जाव* धम्म परिकहेइ॥२०३॥
तर णं से सद्दालपुत्ते आजीविओवासए समणस्स भगवा महावीरस्म अन्तिए धम्म सेवा निसम्म हट्टतुटु' जावां हियर' जहा आणन्दो तहा गिहिधम्म पडिवज्जइ। नवरं एगा हिरणकोडी निहाणपउत्ता एगा हिरणकाडी वडिपउत्ता' एगा हिरसकोडी पवित्यरपउत्ता एगे वए दसगोसाहस्सिएणं वरण९ जावा समणं भगवं महावोरं वन्दइ नमंसइ, २त्ता २ जेणेव पोलासपुरे नयरे ३ तेणेव उवागच्छ इ, २त्ता पालासपुरं नयर मझं मन्झेणं जेणेव सए गिहे१५ जेणेव अग्गिमित्ता भारिया तेणेव
* See footnote + on p. ६५. + For the supplement, see footnote + on p. 3. # Suprly the rest from $$ 13-58.
२ F G add महद माहालियाए । २A B D E F G om. ३ D E यंतियं। 8 A B तुट्टे, D om. तुट्ठ । ५A हिययर, B हियये, G हियहियर। ६ A B D E F ग्राणंदे। ७ F जाव । C D E have only वडि पवित्यर। र F G om. १० D E G बुट्टि। ११ A B G om. १२ D E G om. २त्ता । १३ A B F G नगरे। १४ A B F नगरं। १५ D गेहे |

Page #149

सत्तमस्स अगस्त
उवागच्छइ, २त्ता अग्गिमित्तं भारियं एवं वयासी। "एवं खलु, देवाणु प्पिए, समणे भगवं महावीरे जाव समोसढे, तं गच्छाहि णं तुम, समणं भगवं महावीरं वन्दाहि आवा पज्जुवासाहि, समणस्म' भगवा महावीरस्म अन्तिए पञ्चाणुव्वइयं सत्तसिक्वावइयं वालसविहं गिहिधम्म पडिवज्जाहि”॥ २०४॥
तए णं सा अग्गिमित्ता भारिया सदालपुत्तस्स समणेवासगस्स "तह” त्ति एयमटुं विणएण पडिसुणेइ॥२०५॥
तए णं से सहालपुत्ते समावासए कोडुम्बियपुरिसे सदावेइ, २त्ता एवं वयासी। "खिप्पामेव, भो देवाणुप्पिया, लहुकरणजुत्तजाइयं समखरवालि
* For the rest see footnote t, on p. ५. + For the rest, see footnote ||, on p. ५.
१ B अग्गि मेत्तं । २ G देवाणुप्पिया । ३ G om. भ० महा०, A B om. only महावीरे। 8 D E ममासो, G सासरणे । ५ G om. ६ D E om. ७ G om. from समणस्स down to पडिवज्जाहि। CA B D E G om. E A D F कोडंबिय; G • पुरिसं। १० C om. २त्ता । ११ F देवाणप्पिए । १२ G pref. चाउरघंटं ; A लहुकरणं जु०, D E करणज्ज० ; A F जाइयसम।

Page #150

उवासगदसाणं सत्तमं उज्झयणं ।
हाणसमलिहियसिङ्गरहिं जम्बूणयामयकलावजोत्तपइविसिहरहिं रययामयघण्टसुत्तरज्जुगवरकञ्चणखइयनत्यापग्गहोग्गहियरहिं नीलुप्पलकयानेल्लरहिं' पवरगोणजुवाणरहिं नाणमणिकणगघण्टियाजालपरिगयं सुजायजुगजुत्तउज्जुगपसत्यसुविरइयनिम्सियं पवरलक्षणववेयं जुत्तानेव' धम्मियं जाणप्पवर उवद्ववेह, २त्ता मम एयमाणत्तियं पञ्चप्पिणह२॥२०६॥ तर णं ते कोडुम्बियपुरिसा जाव* पञ्चप्पिणन्ति ॥
* Supply the rest from the preceding paragraph.
१ A वालिहाणे । २D जंवुशाजा; A कलावा० ; DE जुत्त०, F जोत्ता० ; G ०पय० ; D E विसट्टएहिं। ३ D रन. या०, A °मया० ; Bघंटा०, F G घंट्ट० ; A B F खंचिय०, D E •खचिय०, G om. ; D तत्ता० (for नत्या); F G गहिरहिं॥ 8 So A; but B F कयामेलरहिं, D E कयामलरहिं, G कयमालरहिं ॥ ५A जुत्ताणए हिं। ६ F कणय० ; A जालि ॥ ७ E om. जग; A G जोत्त०, F जोतं; G om. मु before विरय : A B निम्मयं; D E F read निम्मिययवर० as one compound n cG °ववेहिं। ६ D E read संजुत्तमेव । १० E F पवरं । ११ D E G om. २त्ता। १२ । पञ्चपिणह, F पचुप्पिण।
17

Page #151

सत्तमस्स व्ाङ्गस्स
१२२
तर णं सा श्रग्गिमित्ता भारिया व्हाया जाव* पायच्छित्ता सुद्धप्पावेसाई' जब * अप्पमहग्घाभरणालकियसरीरा चेडियाचक्कवालपरिकिमा धम्मियं जाणष्पवर दुरुहइ, २त्ता पालासपुरं नगरं मज्झं मन्झणं निग्गच्छइ, रत्ता जेणेव सहस्मम्बवणे उज्जाणे तेणेव उवागच्छइ, रत्ता धम्मियाओ" जाणाओ पच्चोरुहइ, २त्ता" चेडियाचक्कवालपरिवुडा" जेणेव समणे भगवं महावीरे तेणेव उवागच्छर, २त्ता तिकिखुत्ता जाव वन्दइ नमसइ १९, रत्ता ४
* For the supplement, see footnote + on p. (. † Supply the rest form § 10.
०
D
१ F पाइच्छित्ता | २ G om. from मुद्ध• down to उज्जाणे ; A B D E only सुद्ध, F सुद्धपवेसाई । ३ABDEF Gom. 8 F alone gives this and the preceding words in full; the other MSS. abbreviate सुद्ध अप्पम । ५ D •परिकिगहा, E • परिक्खित्ता | ६ AB पवरं । 3 D E दुरूहइ | E om. रत्ता | C D E F om. तेणेव उवा० २त्ता । १० Before धम्मियाच्यो, A D E F insert जेणेव समणे भगवं महावीरे तेणेव उवागच्छइ २त्ता ; B G insert only जेणेव स० भ० महावीरे; F om. from धम्मियायो down to उवागच्छइ २त्ता । ११ DEG om. २त्ता । १२ So G ; but A B only °परि om. वुडा; D E • परिवुडे । १३ DE om. १४ A Gom. रत्ता |

Page #152

उवासगदसाणं सत्तमं यज्झयणं ।
१२३
__नच्चासन्ने नाइदूरे जाव* पञ्जलिउडा ठिइया' चेव' पज्जवासइ ॥ २०८॥
तए णं समणे भगवं महावीरे अग्गिमित्ताए तीसे य° जावा धम्म कहेइ॥२०६॥
तए णं सा अग्गिमित्ता भारिया समणस्स भगवा महावीरस्सर अन्तिए धम्मं सेाचा निसम्म हट्टतुट्ठा समणं भगवं महावीरं वन्दइ नमसइ२ २त्ता एवं वयासी। "सहहामि णं भन्ते. निग्गन्य पावयणं१४ जाव से जहेयं तुन्भे वयह। जहा णं देवाणुप्पियाणं अन्तिए बहवे उग्गा भोगा जाव१९६ पव्वइया, ना खलु अहं तहा संचारमि देवाणुप्पि
* See the rest in Ov. 8833, 38, Nay.s7. + See footnote t on p. ६५. * Supply the rest froin $ 12. $ See the rest in $ 12, also in Ov. $$ 23, 38.
१F निच्चासन्ने । २ A B F om. ३ A B पंज लियडा। ४ So DE; A B ठियाओ (plur. of respect); F G ठिया । ५ G जाव । ६A B DE G om. ७A om. य। CG परिकहे।। C D E G om. १० B G om. ११ A B G om. १२ A B D om. १३ A निग्गंथे, F निग्गंथपावयणं as a compound. I १४ A पावयणे। १५ A B वदह । १६ D E om. १७ G सिंचारमि।

Page #153

सत्तमस्स अङ्गस्स
१२४
१
याणं' अन्तिर मुण्डा भवित्ता जाव * । अहमं देवाणुप्पियाणं अन्तिर पञ्चाणुव्वइयं सत्तसिक्वावइयं दुवालसविहं गिहिधम्मं पडिवज्जिस्पामि । श्रहासुहं, देवाप्पिया', मा पडिबन्धं करेह” ॥ २१० ॥
Y
तर णं सा अग्गिमित्ता भारिया समणस्म
भगवओ महावीरस्म अन्ति पञ्चाणुव्वइयं" सत्तसिक्वावइयं दुवालसविहं सावगधम्मं पडिवज्जइ, २त्ता समणं भगवं महावीरं वन्दइ नमसइ, रत्ता तामेव धम्मियं जाणप्पवरं " दुरुहइ १९, २त्ता जामेव दिसं‍ पाउन्भूया" तामेव दिसं पडिगया ॥ २११ ॥
१५
* Supply the rest from $ 12.
६ So
c
१ So F from देवा० down to भवित्ता ; ABDE G have only देवा मुंडा । २F मुंडे । ३ ABDEF Gom. * So G; but A BDEF पडिवज्जामि | ५ ABD om. F; ABDEG om. मा पडि० क ० । ७ F करेहि | AB DEG om. DE तियं । १० ABDE have only पंचा जाव, omitting the rest down to पडिवज्जइ; G has only गिहिधम्मं पडिवज्जइ । ११ A B •पवरं । १२ BDG दुरूहइ, E दूरूहइ | १३ DE om. १४ So G ; but A BF पाउब्भूए, D E only पा । १५ A B F पडिगते ।

Page #154

उवासगदसाणं सत्तम अझयणं ।
१२५
तए रणं समणे भगवं महावीरे अन्नया कयाइ पालासपुराना सहस्सम्बवणाओं पडिनिग्गच्छइ, रत्ता बहिया जणवयविहारं विहरइ॥२१२॥ .
तर णं से सदालपुत्ते समोवासर जार अभिगयजीवाजीवे जाव* विहरइ ॥२१३॥
तर णं से गोसाले मङ्खलिपुत्ते इमीसे कहाए लडे समाणे, "एवं खलु सदालपुत्ते आजीवियसमयं वमित्ता' समणाणं निग्गन्याणं दिदि पडिवन्ने, तं गच्छामि णं सदालपुत्तं आजीविनवासयं समणाणं निग्गन्याणं दिढेि वामेत्ता' पुणरवि आजीवियदिदि गेहावित्तर” त्ति कट्ठ एवं सम्मेहेइ०, २त्ता आजीवियसङ्घसम्परिवुडे जेणेव पोलासपुरे नयरे जेणेव आजीवियसभा २ तेणेव उवागच्छइ, २त्ता आजीविय
* See footnote t on p. २०
__RA BG om. २A B G कयाई। ३ F पडिनिक्ख मह । 8 G गोसालिए। ५F वामित्ता; G चहत्ता । A B only याजीवी, D E याजीवि, G ग्राजीव ; but F याजीवि उवास । ७ D E F वामित्ता। CA दिटुं । ६ D गेराह वेत्तर, 6 गिगहवेत्तय, F गि यह वित्तए। १० F G संपेह।। ११ A B F नगरे । १२ D E सहा ।

Page #155

सत्तमस्स अगस
सभाए' भण्डगनिक्वेवं करेइ, रत्ता कइवरहिं" आजीविएहिं सद्धिं जेणेव सदालपुत्ते समोवासए तेणेव उवागच्छदूर ॥२१४॥
तए णं से' सद्दालपुत्ते समोवासए गोसालं मङ्खलिपुत्तं एज्जमाणं पासइ, रत्ता ना आढाइ नो परिजाणइ, अणाढामाणे अपरिजाणमाणे तुसिणीए १३ संचिट्ठइ ॥२१५॥
तए णं से गोसाले मङ्खलिपुत्ते सद्दालपुत्तेणं समणवासरणं अणाढाइज्जमाणे५ अपरिजाणिज्जमाणे ६ पीढफलगसिज्जासंथारहाए समणस्स भवगा महावीरस्स८ गुणकित्तणं करेमाणे१९ सदालपुत्तं
१ So G; but A B D E F om. २D E भंड निक्खेवं, F भंडं नि। ३ A करेंति | So DE; G कतिविरहिं (Skr. कतिपय); but A B केवतिरहि, F केवित्तीरहिं । ५ G om. ६ So G; but
A B F add २, D E २त्ता। ७ A B D E F om. E DE एयमाणं । ६ A ग्रा6। १० D E परियाणाइ । ११ A F अणापा. यमाणे, G अगाठाइज्जमाणे (passive)। १२ D E अपरियाणभाणे । १३ E तुसणि ए, F तुसिणिए,G तुसणीर । १४ A om. १५.So G; but A ग्राणहिज्जमाणे, B D E अणाहिज्जमाणे, F अणाडिज्जमाणे । १६ So A B; but D F G अपरिजाणमाणे, E अपरियाणमाणे । १७ So G; A B D E सेज्जा०; A B D E F ठ्याए। १८ A B E om. १६ A B G करेइ, F करइ। २० B F G om. from सद्दा० down to वयासी ।

Page #156

उवासगदसाणं सत्तमं अज्झयणं ।
१२७
समणवासयं एवं वयासी। “आगए णं, देवाणुप्पिया, इहं महामाहणे” ॥२१६॥
तए णं से सद्दालपुत्ते समणवासर गोसालं मङ्कलिपुत्तं एवं वयासी । “के' णं, देवाणुप्पिया, महामाहणे?" ॥२१७॥
तर' णं से गोसाले मङ्खलिपुत्ते सदालपुत्तं समावसयं एवं वयासी। “समणे भगवं महावीरे' महामाहणे" ॥
“से केणडेणं', देवाणुप्पिया, एवं वुच्चइ समणे भगवं महावीरे महामाहणे ?”॥
"एवं खलु, सदालपुत्ता, समणे भगवं महावीरे महामाहणे उप्पन्नणाणदंसणधरे२ जाव* महिय
* Supply the rest from $ 187.
२ E om. २ This word is throughout indifferently spelt महामाहणे Or माहामाहणे । ३ A B D E G om. ४F reads से केण?णं देवाण प्पि या आगए णं माहामाहणे । ५ G om. the two first clauses of this paragraph, from u U down to एवं खलु । ६ D E F G om. ७A B om. ED om. से। EA spells throughout केणं देणं । १० B सद्दालपत्ते, DE पुत्तं । ११ B D E om. १२ A B माण ०, F G नाण० ; D E om. धरे।

Page #157

१२८
सत्तमस अगस्त
पूइए' जाव* तच्चकम्मसम्पयासम्पउत्ते। से तेणटेणं, देवाणप्पिया, एवं वुच्चइ समणे भगवं महावीरे महामाहणे। आगरा णं, देवाणप्पिया, इहं महागोवे" ॥
"के णं, देवाणुप्पिया, महागावे?” ॥ “समणे भगवं महावीरे महागावे ० " ॥ “से केणद्वेणं, देवाणुप्पिया', जावा महागावे?"॥ “एवं खलु देवाणप्पिया'२ समणे भगवं महावीरे१४ संसाराडवीए१५ बहवे६ जीवे१७ नस्समाणे८ विणस्समाणे खज्जमाणे छिज्जमाणे भिज्जमाणे१९ लुप्पमाणे
* Supply the rest from $ 187. † Supply the rest from the preceding portion of the paragraph.
१ A B F पूजिए। २ G reads से के णटेणं देवा० एवं खल देवाण समणे भ० महा० महामाहणे । ३ A spells throughout तेणं टेणं | A D E G om. ५ F adds here the numeral २। ६ So G; but A B D E F pref. सद्दालपुत्ता, while D E then omit देवानुप्पिया । ७ B इमं, G om. CFG read से केणटेणं देवा० महागावे । : A B D E om. १०-G om. ११ G om. this passage. १२ D E om. १३ G om. देवा० स० भगवं। १४ A B D E om. १५ A संसाराडावीए । १६ G om. बहवे जीवे । १७ F जीवा । १८ G reads °माणा throughout. १६ D om. २० So F in full ; A B D E G only खज्जछिज्जभिज्जलुप्पविलुप्पमाणे । २१ D E place भिज्ज• छिज्ज ।

Page #158

उवासगदसाणं सत्तमं यज्झायणं । १२६ विलुप्पमाणे धम्ममरणं दण्डेणं सारक्खमाणे सङ्गोवेमाणे, निव्वाणमहावार्ड' साहत्यिं सम्पावेइ। से तेणटेणं, सद्दालपुत्ता, एवं वुच्चइ समणे भगवं महावीरे महागावे । आगए णं, देवाणुप्पिया', इहं महासत्यवाहे”॥
“के णं, देवाणुप्पिया, महासत्यवाहे ?” ॥
“ सदालपुत्ता, समणे भगवं महावीरे१२ महासत्यवाहे३"॥
“से केणद्वेणं ?" ॥
“एवं खलु, देवाणु प्पिया, समणे भगवं महावीरे संसाराडवीर बहवे जीवे नस्समाणे विणस्समाणे १५ जाव* विलुप्पमाणे५ धम्ममरणं' पन्येणं'६ सारक्व
* Supply the rest from the preceding portion of the paragraph.
2G धम्मरणं । २G संरक्खमाणे। ३G om. ४G महावाडए। ५ B सहत्यिं, G साहत्यि। ६A BD G only तेणं । ७A B D E om. E F माहागोवे; this word is throughout indifferently spelled महागोवे or माहागोवे ; F adds here the numeral २। ६ D E om. १० E F G से केणटेणं । ११. F om. देवा महा। १२ A B DE G om. १३ A B DF G read जाव सत्यवाहे। १४ A B G om. १५ A B F G add उम्मग्गपडिवन्ने, which does not suit the context and has probably got in from the subsequent portion of the paragraph. १६ F G पयेणं ।
18

Page #159

रुत्तमस्स अगस
१३० माणे निव्वाणमहापट्टणाभिमुहे साहत्यिं सम्पावेद। से तेणडेणं, सद्दालपुत्ता, एवं वुच्चइ समणे' भगवं महावीरे' महासत्यवाहे। आगए णं, देवाणुप्पिया, इहं महाधम्मकही”॥
“के णं, देवाणु प्पिया, महाधम्मकही?”॥ “समणे भगवं महावीरे महाधम्मकही”॥ “से केणटेणं समणे भगवं महावीरे महाधम्मकही ?" ॥
"एवं खलु, देवाणुप्पिया, समणे भगवं महावीरे महइमहालयंसि संसारंसि बहवे जीवे नस्समाणे विणस्समाणे१२ उम्मग्गपडिवन्ने सप्पहविप्पणट्टे३ मिच्छत्तबलाभिभूए१४ अढविहकम्मतमपडलपडोच्छन्ने १५
१ B • पटण, G • पट्टण सि om. अभिमुहे। २ A B DE साहत्यि । ३E संपावइ, D संपाविह। ४ A B G om. from समणे down to सत्यवाहे। ५ D E om. ६ F adds here the numeral३। ७ E F G read से केणडेणं | CG only केण । D E G om. १०G om. महा०, and adds सद्दालपत्ता । ११ A सांसारंसि । १२ A B D E G read विणखज्जविज्जभिज्जलप्पविलुप्पमाण, and F in full विण स्ममाणे खज्जमाण छिज्जमाणे भिज्जमाणे लुप्पमाणे विलुप्यमाणे ; but the full phrase is quite out of place here; see note to translation. १३ D E विणडे । १४ F भिभुयाए । १५ A B पटलं प०; B G • पडिच्छरम, E पडाच्छ स्मे ।

Page #160

उवासगदसाणं सत्तमं यजयणं ।
बहहिं अद्वेहि य जाव वागरणेहि य चाउरन्तारा संसारकन्ताराबा साहत्यिं नित्यारे । से तेणद्वेणं, देवाणुप्पिया, एवं वुच्चइ समणे' भगवं महावीरे महाधम्मकहीं। आगए णं, देवाणु प्पिया, इह' महानिज्जामए” ॥ " के णं, देवाणु प्पिया, महानिज्जामए ?” ॥ “समणे भगवं महावीरे' महानिज्जामर” ॥ “से केणटेणं ?" " एवं खलु, देवाणुप्पिया, समणे भगवं महावीरे संसारमहासमुद्दे बहवे जीवे नस्समाणे विणस्समाणे वुडमाणे निवुडमाणे उप्पियमाणे २ धम्ममईए१२
* Supply the rest from $ 174,
१ G चाउरंतसंसार०। २ B D E F G साहत्यि! ३ A नित्यारेति। ४ D only तेणं । ५A B F G om. from समणे dourn to धम्मकही । ६ F adds here the numeral ४ | ७ G om. CD E F read से केणडेणं । A B D E G om. १० A B संसारे समुद्दे। ११ A B F add जाव विल प्यमाणे, D
E read विण जाव विलप्रमाणे, G only जाव विलप्रमाणे om. विण ; the Tords जाव विलप्रमाणे are quite out of place here ; see note to the translation. १२ G उप्पयमाणे । १३ D E मइए, F •मए ।

Page #161

सत्तमस्स अगस्त
नावार निव्वाणतीराभिमुहे साहत्यिं सम्यावेइ । से तेणटेणं, देवाणु प्पिया, एवं वुच्चइ समणे भगवं महावीरे महानिज्जामर” ॥ २१८॥
तर णं से सद्दालपुत्ते समावासए गोसालं मङ्खलिपुत्तं एवं वयासी। “तुब्भे णं, देवाणुप्पिया, इयच्छेया' जाव* इयनिउणा' इयनयवादी इयउवएसलद्धा इयविण्णाणपत्ता, पभू णं तुब्भे मम धम्मायरिएणं० धम्मोवएसएणं भगवया महावीरेणं सचि२ विवादं करेत्तए ?"॥
"ना तिणढे ५ सम?" ॥
“से केण?णं, देवाणुप्पिया, एवं वुच्चइ ना खलु पभू तुबभे मम धम्मायरिएणं जावां महावीरेणं सचि२ विवादं१२ करेत्तए ?”॥
* See the supplement in the commentary , also Ov.848, Niy.834. + Supply the rest from $74. See also the preceding portion of the
paragraph.
१G साहत्यि। A B D E G om. ३ Fadds here the numeral ५ | ४ D E इयच्छेयायो। ५ G om., D E इयनिउणायो। ६ D E इयउवदेस । ७ F G इयविनाण | E F पहू । EDE ममं । १० F G धम्मारिएणं । ११ A F G धम्मोवरसेणं । १२ G सिडिं। १३ D E विवायं । १४ F करित्तए, G करत्तए । १५ E G इण, F इणमट्टे । १६ A केणं टेणं । १७ B D E ममं ।

Page #162

उवासगदसाणं सत्तमं वज्भायणं ।
१३३
“सद्दालपुत्ता, से जहानामए केइ पुरिसे तरुणे जुगवं जाव* निउणसिप्पोवगए एगं महं अयं वा एलयं वा स्वयरं वा कुक्कुडं वा तित्तिरं वा वट्टयं वा लावयं वा कवेायं वा कविज्जलं' वा वायसं वा सेणयं वा इत्यंसि वा पायंसि वा खुरंसि वा पुच्छंसि वा पिच्छंसि वा सिसि वा विसासि वा रोमंसि वा जहिं जहिं गिरहइ, तहिं तहिं निञ्चलं निप्फन्द धरेइ" । एवामेव समणे भगवं महावीरे ममं ५ बहूहिं अट्ठेहि यर हे ऊहिर य जाव। वागरणे हि १२ य जहिं जहिं गिरहइ ५, तहिं तहिं निप्पट्ठपसिणवागरणं° करेइ । से तेणट्टेणं, सद्दालपुत्ता, एवं बुच्चइ नो खलु पभू" अहं तव धम्मायरिएणं"
1
* See the supplement in the commentary.
+ See the remainder in § 174.
& DE
DE
१ F तरुणं | २ DE om. निउ । ३ G सूइरं । तित्तरं । ५DE लावगं । ६DE कवेातयं । 3DE कविंजलयं, F कविंजलिं । - So E; D से सायं, ABFG से गहूं। निप्पंदं (see Hem. II, 211)। १० D E धारइ | ११ DE एवमेव । १२ AG मम | १३ DE अट्ठेहिं हेऊहिं वागरणेहिं, om. य । १४ BF जेहिं जेहिं । १५A गिराहेंति । १६ G तिहिं तिहिं । १७ A Bom. परिण, DE व्वागरणे । १८ A तेणं दृणं । १६ F पहू । २० DG धम्मारिए ।

Page #163

सत्तमस्म अङ्गास
१३४
जाव* महावीरेणं सचि विवादं करेत्तर”॥ २१६ ॥
तए णं से सदालपुत्ते समणावासर गोसालं मङ्खलिपुत्तं एवं वयासी । “जम्हा' णं, देवाणुप्पिया, तुब्से मम धम्मायरियस्स' जाव* महावीरस्स सन्ते ितचेहि तहिहिं सब्भरहिं भावेहिं गणकित्तणं करेह, तम्हा' णं अहं तुसे पाडिहारिएणं१३ पीढ५ जावा संथारएण५ उवनिमन्तेमि६ । ना चेव णं धम्मो ति वा तवा त्ति वा। तं गच्छह१८ णं तुझे मम कुम्भारावणेसु पाडिहारियं२ पीढफलग जावा आगिरिहत्ताणं विहरह” ॥ २२० ॥
* See the supplement in $73. + See the supplement in $58.
१G सिद्धिं । २DE विवायं । ३ A B F करित्तए, G कर. त्तए। ४ A वदासी । ५ B जहा, तहा। A D E ममं । ७D Gधम्मारियल। ८G om. E B om. १० D E गणेकित्तणं (गुणकित्तणं)। ११ So A B; but D E F करेसि, D करिसि, G करे। १२ G तुभं । १३ A पडिहारि०। १४ F पीफलग । १५ F G संथ रेणं । १६ D E G उवनिमतेइ । १७A FG ति । १८F गच्छ । १६ A B फलयं., D E फलएणं, F G फलनं। २० So D; A BE F G उगि: A B D E F G read योगिणिहत्ता उवसंपज्जित्ताणं विहरह, but उवसंपज्जित्ताणं is here clearly out of place, nor does it occur in all other parallel passages.

Page #164

उवासगदसाणं सत्तमं यज्झयणं ।
१३५
तर णं से गोसाले मङ्खलिपुत्ते सद्दालपुत्तस्स समणोवासयस्म' एयमद्वं पडिसुणेइ, २त्ता कुम्भारावणेसु पाडिहारियं पीढ जाव* गिरिहत्ताणं विहरइ॥ २२१॥
तए णं से गोसाले मङ्खलिपुत्ते सदालपुत्तं समयवासयं जाहे ना संचाएइ बहूहिं आघवणाहि य पखवणाहि य सम्मवणाहि य विमवणाहि य निग्गन्याओ पावयणाओ चालित्तए वा खोभित्तर वा विपरिणामित्तए वा, ताहे१ सन्ते तन्ते परितन्ते २ पोलासपुराओ नगराओ३ पडिणिक्वमइ, २त्ता बहिया५ जणवयविहारं विहरइ॥२२२॥
तर णं तस्स सद्दालपुत्तस्स समवासयस्म २६
* See the supplement in $ 58.
१G om., F वासगस्स। २F adds फन्नगं। ३ A B DE om. ४ A B D E F G उगि णि हत्ताणं । ५ A पुत्तस्स । ६A
B जाधे। ७A याघवणे हि; G only in full, A B D E F have only the numeral 8 after gafe al =DE चाले त्तए ; but 1 B संचालत्तए, F G संचालेत्तर। 6 B D E G खामेत्तए । १० A B F विप्परिणामित्तए । ११ B ताधे। १२ B परिमन्ते। १३ D E यरायो। १४ A B F परिनि। १५ G om. बहिया जण विहरह। १६ G om.

Page #165

सत्तमस्स अगस्त
बहहिं सील' जाव* भावेमाणस्स चाहस' संवच्छरा वइकन्ता। परमरसमस' संवच्छरस्स अन्तरा वट्टमाणस्स पुव्वरत्तावरत्तकाले जावो पोसहसालारा समणस्स भगवा महावीरस्म अन्तियं धम्मपत्ति उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ॥२२३॥ .
तए णं तस्स सद्दालपुत्तस्म समवासयस पुव्वरत्तावरत्तकाले एगे देवे अन्तियं पाउभवित्या ॥ २२४॥
तर णं से देवे एगं महं नीलुप्पल जाव असिं गहाय सदालपुत्तं समणेवासयं एवं वयासी। जहा चलणीपियस्स तहेव देवो उगसग्गं करेइ । नवरं
* Supply the rest from $66. + Supply the full account from $$ 66-69. # Supply the rest from $ 95, on p. ५०.
१ F G सीलब्वय । २ F G चउद्दस । ३ A B वीतिक्कता, D E वितिक्कता। ४ B D F पनर० | ५ F G कालसमयंसि । ६ A पासहस्सालाए। ७A B D E G om. A B धर्म, DE धम्म । : D E पाउबभवित्ता। १० B महा। ११ After G which reads नीलुप्पल असिं गहाय एवं वयासी जहा etc.; A B D E F read only नीलुप्पल एवं जहा etc. ; see the similar phrase in 5 129 et passin. १२ B तधेव । १३ So F; but A B D E देवे, G om.

Page #166

उवासगदसाणं सत्तमं यज्झयणं ।
१३७
एकेके पुत्ते नव मंससोलए करेइ। जाव* कणीयसं घाएइ, २त्ता जाव* आयञ्चइ ॥२२५॥
तए णं से सदालपुत्ते समणवासए अभीए जा विहरइ ॥ २२६॥
तर णं से देवे सद्दालपुत्तं समणवासयं अभीयं जावा पासित्ता चउत्थं पि. सदालपुत्तं समवासयं एवं वयासो। "हं सी सद्दालपुत्ता, समावासया, अपत्थियपत्थिया' जाव न भञ्जसि, ता ते जा इमा अग्गिमित्ता भारिया धम्मसहाइया २ धम्मविइज्जिया' धम्माणुरागरत्ता समसुहदुक्खसहाइया, तं ते साओ ६ गिहाओ नीणेमि, २त्ता तव अग्गा
* Supply the full account from $$ 129.13 1. + Supply the rest from $ 96. + Supply the rest from $95.
+-
१G एकेकस्म पुत्तस्म । २ F om. २ त्ता। ३ So F; but A B DEG अइंचह। 8 G om. ५ A B D E F om. ६A BDG only & for तए णं । ७G om. पि। ABD E F G om. G adds ४ । १० E भंजेसि । ११ D E से (gen.)। १२ G om. जा। १३ F साहाझ्या । १४ DE धम्मचिंतिज्ना। १५ F सम्म । १६ F सयायो। १७ F G om. २ त्ता।
19

Page #167

सत्तमस्स अगस्त
घारमि, २त्ता' नव मंसमोल्लए करेमि, २त्ता आदाणभरियंसिरे कडाहयंसि' अदहेमि', २त्ता तव गायं मंसेण य सेोणिएण य आयञ्चामि, जहा णं तुम अदृदुहट्ट जाव* ववरोविज्जसि” ॥ २२७॥
तर णं से सद्दालपुत्ते समोवासए११ तेणं देवेणं एवं वुत्ते समाणे अभीए जाव विहरइ॥ २२८ ॥
तर णं से देवे सदालपुत्तं समणेवासयं३ दाचं पि तच्चं पि एवं वयासी। "हं भो सदालपुत्ता समणेवासया, तं चेव भणइ ॥ २२६॥
तर णं तस्स सदालपुत्तस्स समोवासयस तेणं
* Supply the rest from $ 95, on p. ५२. † Supply the rest from $96. I Supply the full account from $ 227.
१ F G om. २त्ता । २D E F G om. २त्ता। ३ A BD E F G आयाण । ४ A B कडाहियंसि । ५ So A F G: B घहिमि, D E अद्दाहमि । ६ B F G om. २त्ता। ७DE गातं । ८So F; but A B D E G ग्राइंचामि | ED E om.; A B only अट्ट; G अट्टज्माणोवग यं। १० A B only तं for तर णं। ११ A B D E F G om. १२ B D G only तं for तर णं । १३ A B D E G om. १४ So E (see its list of errata); A BD F om. तर णं ; G om. तर णं तस्स सद्दाल० सम।

Page #168

उवासगदसाणं सत्तमं बज्यणं ।
१३८
|
देवेणं दाचं पि तचं' पि एवं वुत्तस्म समाणस्म अयं अन्झत्थिर ४* समुप्पन्ने' । एवं जहा चुलणोपिया तहेव चिन्तेइ । “जेणं ममं जेदु पुत्तं, जेणं ममं मन्झिमयं पुत्तं, जेणं ममं कणौयसं पुत्तं जाव आयञ्च, जावि य णं ममं इमा अग्गिमित्ता भारिया समसुहदुक्ख सहाइया, तं पि य" इच्छइ साओ गिहाओ नौणेत्ता ममं अग्गच घास्त्तए"। तं सेयं खलु ममं एयं पुरिसं गिरिहत्तर" त्ति कट्टु उट्ठाइए जहा चुलणोपिया तहेव सव्वं भाणि
यव्वं । नवरं श्रग्गिमित्ता भारिया कोलाहलं
* See the supplement in footnote 8 on p. ३२.
+ Supply the full account from § 138.
† Supply the full account from §§ 138-143.
१ AB om. तच पि । २F इमेयावे, Gom. ३ABD Eom. 8 ABDF G H om. ५ BH तधेव, D तं चैव । ६ BDEF H जेट्टपुत्तं । ७G reads only मज्झिमकणीयसं पुत्तं । - A BDEGH च्या इंचइ । ADE H मम । have मम for सम; E दुइ० | ११ DEom. य । १२ F सयाओ । १३ DEG मम । १४ ABDEH घाइत्तए । १५F सियं । ६ DEFGH गिद्दत्तए । १७ G जाव | १८ om._१६_ABDEG om.
१. BDE

Page #169

१४०
सत्तमस्स अगस्त
सुणित्ता' भणइ। सेसं जहा' चुलणौपिया वत्तब्वया। नवरं अरुणभूए' विमाणे उववन्ने जाव* महाविदेहे वासे सिन्झिहिद ५ ॥ २३० ॥
॥निक्खेवा॥
सत्तमस्स अङ्गस्स उवासगदसाणं सत्तमं अज्झयणं समत्तं ॥
* See footnote I on p. 62. + Supply the rest from 88 89, 90; see also s 144.
१ A B G H सुणोत्ता। २ D E F G H om. ३ D E G add सव्वा, H also pref. चेव । ४ So G, (Skr. अरुणभूत 01 अरुणभूय); but A अरुणचूति, F अरुण चूए; B व्यरुणभे, H अरुणभए; E अरुणव्वर (Skr. अरुणाव्रज), D अरुणच्चए CSkr. अरुणार्चक)। ५ A B D E H उववायो (Skr. उपपात), Fउववार; G om. ६ A B G H om. ७ F in full, as in footnote ११, on p. ८३; H om.

Page #170

अट्ठमं अज्झयणं ॥
॥ अट्ठमस्स उक्वेवो॥ एवं खलु, जम्बू, तेणं कालेणं तेणं समरणं रायगिहे नयरे। गुणसिले चेइए। सेणिए राया ॥
तत्य णं रायगिहे महासयए' नाम गाहावई' परिवसइ अड्डे जहा* आणन्दो । नवरं अट्ठ
* Supply the rest from $$ 3, 4.
१ G उक्लेवयो। २ A B नगरे। ३ B गुणसिल्ले, F सिलए । 8 D E F सेणीए । ५ The JISS. spell this name indiffe. rently महासयर or महासर । ६E F गाहावह। ७G reads जाव परिभूए for जहा याणन्दो। A B D E F याण दे ।

Page #171

सत्तमस्स यगस्स
हिरणकाडीओ सकंसात्रा' निहाणपउत्ताओ अट्ठर हिरमकोडीओ सकंसारा' वडिपउत्ताओ' अट्ठ हिरणकोडीओ सकंसाओ. पवित्यरपउत्ताओ अट्ठ वया दसगासाहस्सिएणं वरणं ॥२३२॥
तस्स णं महासयगस्स रेवई पामोक्खाओ तेरस भारिया होत्या, अहीण जाव* सुरूवाओ२॥२३३॥
तस्स णं महासयगस्स रेवईए भारियाए कालघरियाओ२ अट्ठ हिरणकाडीओ अट्ठ वया४ दसगासाहस्सिरणं वएणं होत्था । अवसेसाणं दुवालसण्हं१५ भारियाणं ६ कोलघरिया एगमेगा८ हिरम काडी
• See footnote t on page ४.
.१ D E G om. २ A B D om. ; E gives it in the list of errata. ३ A B D E om., G only हिरम । ४ A B D E G om. ५EG वडि.: D E om. पउत्तायो। ६G om. Haaret throughout; this word is occasionally spelt संकंसायो and संकासाओ। ७E पत्तायो। DEG व्वया ।
A B वदेणं । १० B F G om. ११ A D E F रेवइ । १२ A B G सरूवायो। १३ A B D F कोलाहरियायो, G कोलहरियायो। १४ B D E G व्वया। १५ G दुवालसन्नं। १६ G सवित्तीणं (सवत्तीणं)। १७ A कोलाघरियायो, B कोलाघरिया, D E कोलघरि, F कोलघरियाउ, G कोलघरी। १८ A एगामेगा, B D F एगेमेगा। १६ B F कोडीयो।

Page #172

उवासगद साणं अट्ठमं यज्झयणं ।
१४३ एगमेगे य वए दसगोसाहस्सिरणं वएणं होत्या ॥
तेणं कालेणं तेणं समरणं सामी समोसढे । परिसा निग्गया। जहा* आणन्दो' तहा निग्गच्छडू। तहेव सावयधम्म पडिवज्जइ। नवरं अट्ठ हिरसकोडी सकंसाना उच्चारेइ, अट्ठ वया', रेवई पामोक्खाहिं तेरसहिं भारियाहिं श्रवसेसं मेहुणविहिं पञ्चक्खाइ। सेस सव्वं तहेव । इमं च ण एयारूवं अभिग्गहं अभिगिराहा । "कल्लाकल्लिं कप्पइ मे वेदोणियाए१ कंसपाईए हिरमभरियाए१२ संववहरित्तए ३" ॥२३५॥
तए णं से महासयए' समणवासर जाए अभिगयजीवाजीवे५ जावां विहरइ ॥२३६॥
* See the whole account in $ $ 10-58, up to vittikantāreņam, on p. 78. + See the rest in $64.
१ A एगामेगे, B एगेमेगे। २ B om. ६ D E G °स ढो, F सड़े। ४F पाणंदे । ५ A अट्ठा। ६G संकासायो। ७D EG व्वया । CA B D E F रेवड; G ० पमुक्खाहिं। : B तेरसे हिं, DEG तेरस (uninflected). १० D E G कल्लाकल्लं; after it A BF Gadd च णं । ११EG दो for 4, Dom. १२ A B F भारियाए। १३ G संवरवहरित्तए । १४ D E सयगे । १५ A B D E F om. जीवाजीवे ।

Page #173

सत्तमस्त अङ्गस
तर णं समणे भगवं महावीरे बहिया जणवयविहार विहरइ॥२३७॥
तर णं तीसे रेवईए गाहावइणीए अन्नया कयाइ पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसिर कुडुम्ब' जाव* इमेयारूवे अन्झथिए 8 | "एवं खलु अहं इमासिं दुवालसण्हं सवत्तीणं विधारणं नो संचारमि महासयरणं समणोवासएणं सचि१ उरालाई माणस्मयाई१२ भागभोगाई१२ भुञ्जमाणी विहरित्तर५ । तं सेयं खल ममं एयाओ दुवालस वि सवत्तियाओ० अग्गिप्पओगेणं८ वा सत्यप्पागेणं वा विसप्पोगेणं
- * Supply जागरियं जागरमाणौए from the Bhagavati, saya 3, uddesha 1 (p. 227 Cale. print); also Bhag. p. 292.
+ For the rest, see 866.
१ A B E F om. विहारं। २ D अन्नदा कदायि । ३ DE काले। ४ BE कुटुंब, ·D F कुडंब, G कुटंब । ५ B om ; A has both x and छ। ६ A F इहं । ७ A B F सवतीणं, G सवित्तीणं । F विघाइणं, G विग्घारणं (विग्घएणं )। ६ D संवादेमि। १० G om. ११ G सिद्धिं । १२ माणु स्मियाई। १३ E F G only भोगाई। १४ D E भुंजमाणा । १५ AE विहरत्तए, D विहरेत्तर । १६ D E om. वि । १७ A B सवत्तीयो, G सवित्तीयो। १८ D E •प्पयोरणं ।

Page #174

उवासगदसाणं श्रट्टमं भयणं ।
१४५ वा जीवियाओ ववरेरोवित्ता', एयासिं एगमेगं हिरकोडिं एगमेगं वयं सयमेव उवसम्पज्जित्ताणं महातयरणं समणोवासरणं सद्धिं उरालाई " जाव * विहरित्तए”। एवं सम्पेहेड, रत्ता तासिं दुवाल मण्हं सवत्तीणं' अन्तराणि य छिद्दाणि य विहराणि य पडिजागरमाणी" विहरइ ॥ २३८ ॥
१४
तर णं सा रेवई गाहावइणी अन्नया क्याइ तासिं दुवालसरहं सवत्तीणं अन्तर जाणित्ता छ सवत्तीओ सत्यप्पओ गेणं ५ उद्दवेंद्र, २त्ता छ सवत्तीओ" विसप्पागेणं उद्दवेइ, रत्ता तासिं दुवालसण्हं सवत्तीणं कोलघरियंस एगमेगं हिरणकोडिं एगमेगं वयं सयमेव पडिवज्जइ, रत्ता महासयरणं
८
† For the rest, see the passage above.
१३
१ AE ववरोविया | २ F adds णं । ३ G om. 8 G adds भोगभोगाई । ५ AE विहरत्तर, D विहरेत्तए । ६G तासं । ७ G सवित्तीणं । Bांतराणि । CA विहरीणि, DE विवराणि । १० ABD E F add २ after पडि० | १ Bom. १२ BEF रेवइ । १३ D कयावि | १४ ADEG छस्मत्रतीथो । १५ DEG प्रणं । १६ E उद्दावइ, F उद्दवंति । १७ A D E F G स्वत्तीयो । १८ ABF ०प्पयो । १८ ABG एतासिं। २० A कुल ० ; AG • घरवं ।
20

Page #175

सत्तमस्स ग्रहस्स
समणोवासरणं सद्धिं उरालाई भागभोगाई भुञ्जमाणी विहरइ॥ २३६॥
तए णं सा रेवई गाहावइणी मंसलोलुया मंसेसु' मुच्छिया जाव* अज्झोववन्ना बहुविहे हिं मंसेहि य सोल्लेहि य तलिरहि य भज्जिरहि य सुरं च महुं च मेरगं च मज्जं च सीधुं च पसन्नं च आसारमाणी' ४ विहरइ ॥२४॥
तर णं रायगिहे नयरे अन्नया कयाइ अमाघार घुढे यावि' होत्या ॥२४१॥
तर णं सा रेवई १३ गाहावइणी मंसलालुया मंसेसु मुच्छिया ४* कालघरिए१५ पुरिसे सद्दावेइ, २त्ता एवं
* See the suppleinent in the commentar's. + Supply विसाएमाणी परिभाएमाणी परिभञ्जेमाणी from Kap. 8 101. See also footuote ३ on p. २९; and the commentary.
१ G सिद्धि। २ So F G; but A गाहावतोय, B D गाहावती, E गाहावद। ३E मंससोलया, G लोलया । ४ B only मंसे, G reads मंस मुच्छिज्जाव । ५G अज्झोववेया। ६A BD
E F G read तलिए हिं भज्जिएहिं, om. य ; but see comm. ७G मेरं। CA B F G पसां । D यासादेमाणी ; DE om. ४ | १० D E राय ग्गिहे । ११ D अन्नदा कदायि । १२ G ग्रावि हुत्या । १३ E F रेवड; A B D E F G om. गाहा। १४ G only मंसे। १५ D E कोलघरए ।

Page #176

· उबास गदसाणं यट्टमं अज्झयणं ।
वयासौ। “तुब्से, देवाणुप्पिया, मम' कोल घरिए हिता वरहिता' कल्लाकलिं' दुवे दुवे गोणपोयए उद्दवेह', १त्ता ममं उवणेह" ॥ २४२॥
तए णं ते कोलघरिया पुरिसा रेवईए गाहावइणौर "तह" त्ति एयमटुं विणएणं पडिसुणन्ति', २त्ता रेवईए गाहावइणोए कोलघरिरहिंता वरहिंता कल्ला कल्लिं दुवे दुवे गोणपायए व हेन्ति, २त्ता रेवईए गाहावरणीय उवणेन्ति ॥ २४३ ॥
तर णं सा रेवई गाहावरणौ तेहिं गोणमंसेहिं ३ सोल्लेहि य ४*२५ सुरं च ६९६ आसाएमाणो० ४. विहरइ ॥२४४ ॥
तर णं तस्स महासयगस्स समणावासगस्स२ बाहिं
* See the supplement in $ 240.
१F H ममं। २ D E om. ३ D E कल्लाकनं। ४ DG उवद्दवेह, E उवद्दावह । ५ B उसनेह, G उवनेहि। ६ E गाहावइए (गाहावईए)। ७ D E पडिमुणे।। BD E G H om. ED E कल्ले कल्ले। १. D E उवहंति, F वहिति । ११ E उवणे इ । १२ A B D E F G H om. १३ A B F G H गोमंसेहिं। २४ G सोलरहि । १५ D E hare २ for ४ । १६ D E om. ६। १७ D ग्रासादेमाणो; G adds विसाएमाणी।

Page #177

१४८
सत्तमरस अङ्गस
सौल जाव* भावेमाणस्स चादस' संवच्छरा वइकन्ता । एवं तहेव जेट्ठ पुत्तं ठवेइ जावा पोसहसालाए धम्मपत्तिं उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ॥२४५॥ __तर णं सा रेवई गाहावरणौ मत्ता लुलिया विदणकेसी' उत्तरिज्जयं विकढमाणो० २११ जेणेव पासहसाला जेणेव महासयए समोवासए तेणेव उवागच्छइ, रत्ता मोहुम्मायजणणाई१२ सिङ्गारियाई इस्थिभावाई उवदंसेमाणी २ महासययं समणवासयं एवं वयासौ। “हं भी महासयया समणेावासया, धममकामया पुणकामया२३ सग्गकामया मोक्खकामया
* See the rest in § 66. + Supply the whole account from $$ 66-69.
2G सौलव्वय । २ G चउद्दस। ३ B संवच्छराई। ४ A B D E F विश्कता, H विधिकता । ५ B D E F H जेट्टएतं । ६ D E add २त्ता। ७G मुत्ता। CG लोलुया। D E विवस्मकेसी, F विइस केसा । १० So DG; B H विकट्ठ० ; A E F faso; the conjunct ș, however, is generally so indis. tinctly written, that it is difficult to distinguish it from z andą; see IIem. IV, 187. P? G om.; the object of the numeral here is probably not rubrical, but only to indicate thie repetition of the preceding word. G जनगाई (comm. जनकान)। १३ F पुन ।

Page #178

उवासगदसाणं अट्ठमं यज्झयणं ।
१४६
धम्मकडिया ४* धम्मपिवासिया ४*, किणं तुभं', देवाणुप्पिया, धम्मेण वा पुणेण वा सग्गेण वा मोक्खेण वा, जणं तुम मर सद्धिं उरालाई जावा भुञ्जमाणे ना विहरसि"? ॥२४६॥
तर णं से महासयए समावासए रेवईए गाहावडूणीर एयमहूं ना आढाइ ना परियाणाइ, अणाढामाणे अपरियाणमाणे तुसिणीए११ धम्मज्झाणावगए विहरइ॥२४७॥
तए णं सा रेवई गाहावइणी२ महासययं समणोवासयं दोचं पि तचं पि एवं वयासी। "हं भा” तं चेव भणइ, सो वि तहेव जाव अणाढामाणे ५ अपरियाणमाणे५ विहरइ ॥ २४८॥
* See 895. + For the rest see 8238..
Supply the full account from $S 216, 217.
१ B D E तुभे। २E तुमे। ३ G सिद्धिं । ४ G adds भोगभोगाई। ५E भुजमाणो, G °माणी। ६ D E G विहरइ । ७ B D E om. cF गाहावईए । ८ B E F G अणामाइज्जमाणे, D अनाठाएज्जमाणे । १० B D E F G अपरियाणिज्जमाणे । ११ EG तुसणीए, after which G inserts संचिट्टइ। १२ B D E F G om. १३ E om. २४ B D E F G अणामाइज्जमाणे। १५ D E अपरियाणिजमाणे, B F G om.

Page #179

सत्तमस्म अङ्गास्म
१५०
तए णं सा रेवई गाहावइणी महासयएणं समणोवासएणं अणाढाइज्जमाणी अपरियाणिज्जमाणी जामेव दिसं' पाउन्भूया तामेव दिसं पडिगया ॥ २४६ ॥
तए णं से महासयए समणोवासए पढमं उवासगपडिम उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ। पढमं अहामुत्तं जाव* एकारस वि॥२५० ॥
तर णं से महासयए समणोवासरा तेणं उरालेणं जावा किसे धमणिसन्तर जाए' ॥ २५१॥
तए णं तस्स महासययस्स समणोवासयस्म अन्नया कयाइ पुव्वरत्तावरत्तकाले धम्मजागरियं जागरमाणस्स अयं अज्झथिए ४ । “एवं खलु अहं इमेणं उरालेणं” जहा आणन्दो तहेव अपच्छिममार
* Supply the rest from $$ 70, 71, + See the supplement in $72. + See the supplement in $ 66. § See the full account in $ 73.
१ BE F G om. २ D E दिसिं। ३ B D E F G om. ४ G धमणसंतिए । ५ BF om. ६ D कदायि । ७G अयमेयारूवे। F अणं दे ।

Page #180

उवासगदसाणं अट्ठम अभयणं ।
णन्तियसले हणाए' झूसियसरौरे भत्तपाण पडियाइक्विए कालं अणवकङ्खमाणे विहरइ ॥२५२॥ .
तए णं तस्स महासयगस्स समणावासगस्स सुभेणं अन्झवसाणेणं जाव खावसमेणं आहिणाणे समुप्पन्ने। पुरथिमेणं लवणसमुहे जायणसाहस्सियं खेत्तं जाणइ पासइ, एवं दक्विणेणं पञ्चत्यि मेणं, उत्तरेणं जाव चुल्न हिमवन्तं वास हरपव्वयं जाणडू पास इ, अहे इमोसे रयणप्पभाए पुढवीए लालुयच्चुयं नरयं चउरासौइवाससहस्सटिइयं जाणइ पास इ ॥२५३॥
तर णं सा रेवई गाहावइौ अन्नया कयाइ१२ मत्ता जावा उत्तरिज्जयं विकढमाणौ २२ जेणेव
• See the rest in § 74. † See the rest in $ 246.
2 D E II संले हणाझसिय। २ B D E G I om. ३ B F H सुहेणं । ४ So D G; but B F उहिमाणे । ५ D पुरच्छिमेणं, F पुरित्यिमेणं, G पुरुच्छ मेणं । ६ F G खित्तं । ७ So B FH, but D E G पच्छिमेणं । CG om. : B D E FH om. १० So D H; B लोन्लुच्चयं, E लोलु यच्चयं, F लोलुच्च यं, G लोनुच्च यंतं। ११ B D E F H च उरासोवास०; D E ठियं, G •ठिई। १२ D कदायि । १३ BE विकट्टमाणी, F विकट्ट० ; B D EG om. २; see footnote १० on p. १४८ ।

Page #181

१५२
सत्तमस्स अगस्त
महासयए समणवासर' जेणेव पासहसाला तेणेव उवागच्छड, रत्ता महासययं तहेव भणइ जाव* दाचं पि तच्चं पि एवं वयासी। "हं भो" तहेव ॥ २५४ ॥
तर णं से महासयए समणेवासए रेवईए गाहावरणीय दाचं पि तचं पि एवं वुत्ते समाणे आसुरत्ते । आहिं पउजड, २त्ता आहिणा आभाण्ड, २त्ता रेवई गाहावइणिं एवं वयासी । "हं भा रेवई, अपत्थियपत्थिर ४, एवं खलु तुमं अन्तो सत्तरत्तस्स अलसएण१९ वाहिणा अभिभूया समाणी अट्टहट्टवसट्टा असमाहिपत्ता कालमासे २ कालं किच्चा अहे इमोसे रयणप्पभाए पुढवीए लोलुयच्चुए१२ नरए
* See the full account in S$ 246-24S. + See the supplement in $ 95, on p 4o.
BD E F H om. २ D E पोसहसालाए। ३D om.; Eadds भगाइ। 8 B D E F G H om. ५ BD E F om. है BG H यासुरुत्ते ;D has २ after it instead of | F G उहि। E F उहिणा। हF रेवद। १०G पत्यिया । ११ D अलस्म एणं । १२ A कालमासे, काले मासे । १३ A B D E F G लोलुच्चए ।

Page #182

उवासगदसाणं अट्ठमं छज्झयणं ।
१५३
चउरासोइवाससहस्सटिइरसु नेरइएसु नेरइयत्ताए उववजिहिसि” ॥ २५५ ॥
तर णं सा रेवई गाहावइणौर महासयरणं समणवासरणं एवं वुत्ता समाणो' एवं वयासी। "रुटे णं ममं महासयए समणवासए, होणे णं मम महासयए समवासर, अवज्झाया णं अहं महासयएणं समणेवासरणं, न नज्जइ णं, अहं केण वि कुमारेणं मारिज्जिस्सामि” त्ति कट्ट भौया तत्या तसिया उब्विग्गा५ सजायभया सणियं २ पच्चीसकई१६.२त्ता जेणेव सए गिहे तेणेव उवागच्छइ.२त्ता आहय जाव* झियाइ ॥ २५६ ॥
• See the supplement in Kap. $ 92.
RA,G नरए सु, B F नरइए मु, D E H om. २ A F नेस्यत्तार, B नेरइत्ताए। ३ D E गाहावई। ४F समाणा। ५ G reads भीया for एवं वयासी। ६ A G om. ७ G om. the clause हीणे to महासयर। C So H; A B D E F G om. ८E अवमाणे । १० A B F ममं । ११ D E केणावि, F केणं वि। १२ D कुमार एणं, E कुमरणे, G कुमरिणि जेणं! १३ B मरिज्जिस्मामि । १४ A F तिसिया, D वधिता । १५ So II ; A B D E F G उविग्गा । १६ D E पच्चोसक्कोइ। १७ G गेहे । १८A BE F उहय ।

Page #183

सत्तमस्म अङ्गस
१५४
तए णं सा रेवई गाहावइणी अन्तो सत्तरत्तस्स अलसरणं वाहिणा अभिभूया अट्टहट्टवसट्टा कालमासे कालं किच्चा इमोसे रयणप्पभाए पुढवीए लोलयच्चुर नरए चउरासौइवाससहस्सटिइएसु नेरइएसुर नेरइयत्ताए उववन्ना ॥ २५७ ॥
तेणं कालेणं तेणं समरणं समणे भगवं महावीरे समोसरणं जाव* परिसा पडिगया ॥ २५८॥
"गायमा” इ° समणे भगवं महावीरे एवं वयासौ । “एवं खलु, गोयमा', इहेव रायगिहे नयरे मम० अन्तेवासौ महासयए नामं समवासर पासहसालार अपच्छिममारणन्ति यसलेहणाए झूसियसरौरे भत्तपाणपडियाइक्विए कालं अणवकस
* See the full account in Ov. $ $ 22-38.
१ A B D F II अलस्म एणं । २ A कालं भासे, B काले मासे। ३ II om. 8 G लोलचए, F लोलु यच्चयं नरयं। ५A BFH place जाव after परिसा (see Bhag., pp. 212, 291); G om. जाव । ६ G निग्गया। ७ D दि । E A वदासी । ६ G throughout almost uniformly spells गोइमा । १० A BH मम । ११ G अपच्छिम मार० ; D E G मारांतियं संले० ; D E I संलेहना।

Page #184

उवासगदसाणं अट्ठमं अज्झयणं ।
१५५ माणे विहरइ। तए णं तस्स महासयगस्म' रेवई गाहावइणी मत्ता जाव* ९ विकढमाणी २ जेणेव. पोस हसाला जेणेव महासयर तेणेव उवागच्छइ, रत्ता मोहुम्माय जाव* एवं वयासौ तहेव जाव* दाचं पि तच पि एवं वयासो । तर से महासयए११ समोवासए रेवईए गाहावइणोए दाचं पि तच्च पि एवं वुत्ते समाणे आसुरत्ते१२ ४। आहिं पउनइ१२ २त्ता आहिणा आभएड, २त्ता रेवई गाहावइणि५ एवं वयासो६ जाव “उववज्जिहिसि""। ना खल कप्पड़, गोयमा, समावासगस्स अपच्छिम जावट
* See the rest in $ 246, also $8 247, 248. + See the supplement in $ 95, on p. ५०. + See the rest in 8 255. § See the supplement in $$ 73, 252.
१ D E सययस्म। २ A गाहावत्तो। ३ G adds उत्तरीयं । ४ A E विकदृमाणी, B विकठ०, F विकट्ट। ५ D E मोहम्मादा, G म्मायं । ६ G om. ७ A om. BF om. तच्छ पि । E A वदासी। १० F G om. ११ II महासयगे । १२ A F G यासुरुत्ते। १३ D E read कुविर for ४ योहिं प० २त्ता ; G om. योहिं प० २त्ता। १४ A B F उहिणा। १५ II गाहावई । १६ B DEG H om. एवं व.।

Page #185

सत्तमस्स अङ्गस
१५६ झूसियसरीरस्म भत्तपाणपडियाइक्वियस्म' परो' सन्तेहिं तच्चेहि तहिरहिं सन्भूएहिं अणिडेहिं अकन्तेहिं अप्पिएहिं अमणोहिं अमणामेहिं वागरणेहिं वागरित्तर । तं गच्छ णं, देवाणुप्पिया, तुम महा-- सययं समोवासयं एवं वयाहि । " ना खलु, देवाणुप्पिया, कप्पड़ समावासगस्म अपच्छिम जाव* ९० भत्तपाणपडियाइक्वियस्स परो सन्तेहिं जाव। वागरित्तए। तुमे२ य णं, देवाणुप्पिया, रेवई गाहावइणो१२ सन्तेहिं ४ । अणि? हिं५ ५ । वागरणेहिं वागरिया५ । तं णं तुमं एयस्स ठाणस्त अालोएहि जाव जहारिहं१६ च पायच्छित्तं पडिवज्जाहि" "" ॥ २५६ ॥
तए णं से भगवं गोयमे समणस्स भगवा म
* See note s on p. १५५. + Supply the rest from the preceding passage. + See $ 84.
१ G भत्तपाणं पडि । २G om. ३ F G H om. ४ G Hom. ५ D E om. ६ D E G वागरेत्तए । ७EG गच्छह । ८ G om. from देवा० down to वागरित्तए। ID E वयासौ। १० A BD E F II om. ११ BD E I वागरेत्तर। १२ G तुन्भे and om. य। १३ II गाहावई । १४ G अगा हिं। १५ B D E वागरित्ता। १६ A B F जहारिहिं । १७ T II तं for तर णं ।

Page #186

उवासगदसाणं अट्टमं ग्रयणं ।
१५७
हावौरस्म “तह" त्ति एयमट्टे विणणं पडिसुखेड, २त्ता' त पडिणिक्खमइ', २त्ता रायगिहं नयर मन्द्मं मन्झेणं अणुष्पविसइ, रत्ता जेणेव महासयगस्त समणोवासयस्स गिहे जेणेव महासयर समणावासर तेणेव उवागच्छइ ॥ २६० ॥
तर णं से महासयर समणोवासर भगवं गोयमं एज्जमाणं पासइ, रत्ता हट्ट' जाव* हियर भगवं गोयमं वन्दइ नमसइ ॥ २६१ ॥
6666
तर से भगवं गायमे महासययं समणेावासयं एवं वयासौ। “एवं खलु, देवाणुप्पिया, समणे" भगवं महावीरे एवमाइक्वइ भासइ पणवेइ परूवेइ । “नो खलु कप्पइ, देवाणुष्पिया, समणेावासगस्म अपच्छि म जाव वागरित्त "" । तुमे णं, देवाणुप्पिया,
* See note ‡ on ? 3
† See the rest in $ 73.
०
2 ABFGH परिनि । ३ A विइ | ५ Gom. जे • ० महा० सम० । A adds तुट्ट | - DE
२त्ता ।
RABFGom २ता | BDHI नगर । 8 G ६ ABD E F G II om. om. e G om. from एवं down to read रेवई गाहावइ for स० भ० महा० उत्तए । १२ ABFG add य ।
महावीरे | १. DE
।
११ DEH वागरे

Page #187

सत्तमरस अङ्गस
१५८ रेवई गाहावइणी सन्तेहिं जाव* वागरिया। तं णं तुम', देवाणुप्पिया, एयस्स ठाणस्स आलोरहिर जाव। पडिवज्जाहिर” ॥२६२॥
तए णं से महासयए समणवासए' भगवा गोयमस्स “तह” त्ति एयमढे विणएणं पडिसुणेइ, २त्ता तस्स ठाणस्स आलाएइ जाव। अहारिहं च पायच्छित्तं पडिवज्जइ ॥२६३ ॥
तए णं से भगवं गायमे महासयगस्स समणवासयस्म' अन्तियात्रा पडिणिक्वमइ, २त्ता रायगिहं नगरं मज्झ मज्झेणं निग्गच्छइ, २त्ता जेणेव समणे भगवं महावीरे तेणेव उवागच्छइ, २त्ता समणं भगवं महावीरं वन्दइ नमसइ, २त्ता संजमेणं तवसा अप्पाणं भावेमाणे विहरइ ॥ २६४ ॥
तर णं समणे भगवं महावीरे अन्नया कयाइ'
* See the supplement in $ 259. + See $ 84.
१F तुमे । २ D आलोएह । ३ A BF G pref. पायच्छित्तं । & A B D E F G H om. ५ D E जहारिहं। ६ BEG om. ७ A B F G पडिनि। C D E से for समणे । ६A G कयाई, D कयावि।

Page #188

उवासगदसाणं अट्टमं अज्झयणं ।
१५६
रायगिहाओ नयरात्रो' पडिणिक्वमइ, २त्ता बहिया जनवयविहारं विहरइ ॥ २६५ ॥
तए णं से महासयए समणावासए बहहिं सील' जाव भावेत्ता वीसं वासाइं समणेवासगपरियायं पाउणित्ता एकारस उवासगपडिमारा सम्मं कारण फासित्ता मासियार संलेहणाए अप्पाणं झूसित्ता' सट्टि भत्ताई अणसणाए छेदेत्ता आलाइयपडिकन्ते' समाहिपत्ते कालमासे कालं किच्चा सोहम्मे कप्पे अरुणवडिसए विमाणे देवत्ताए११ उववन्ने। चत्तारि पलिवमाइंठिई। महाविदेहे वासे२ सिन्झिहिइ१३
॥ निक्खेवा ॥ सत्तमस्स५ अगस्स५ उवासगदसाणं अट्ठम अज्झयणं समत्तं ॥
• Suppls the rest from $ 66.
१ A B F न गरायो। २ A B F G परिनि०। ३ 1 जणवयं। 8 G adds व्वया । ५ D G परियागं। ६A BF फासेत्ता । ७ G भूसेत्ता। E A B केरत्ता, F विदित्ता, G छेदइत्ता । : D Eथाले ए पडिक मित्ता। १० । कालं मासे, B काले मासे । ११ A B D E F om. १२ G om. १३ D E add वझिहिए। २४ G निक्खेवयो। १५A B D E F G om.
22

Page #189

नवमं अज्झयणं ॥
॥ नवमस्त उक्खेवेा ॥
एवं खलु, जम्बू, तेणं कालेणं तेणं समरणं सावत्थी' नयरी' | काट्टएरै चेइए । जियसत्तू राया ॥ २६७ ॥ तत्य णं सावत्थीर नयरीए नन्दिणीपिया नामं गाहावई परिवसइ अड्डे । चत्तारि हिराकोडीओ निहाणपउत्ता चत्तारि हिरणकाडीओ वड्ढि - उत्ता चत्तारि हिराकोडीओ पवित्थर पउत्ताओ चत्तारि वया दसगा साहस्रिणं वरणं । स्मिणी भारिया ॥ २६८ ॥
१ G उक्खेवच्यो । २ ABF चेइए । 8 ABDE F om. गाहावइ । • G adds पउत्ताओ ; E ॰वुडि• ।
सावत्थीए नयरीए । ३F कोड५E नंद पिया | ६ AFG दित्ते । - BD E only वडि पवित्थर SD E व्वया ।

Page #190

उवासगदसाणं नवमं अज्झयणं ।
सामी समोसढे । जहा* आणन्दो तहेव गिहिधम्म पडिवज्जइ । सामी बहिया विहरइ ॥ २६ ॥ .
तए णं से नन्दिणीपिया समोवासर' जाए जाव विहरइ ॥ २७० ॥
तर णं तस्स नन्दिणी पियस्स' समावासयस्स बहूहिं सीलब्वयगुण जाव भावेमाणस्स चाहस' संवच्छराई वइक्कन्ताई। तहेव२४ जेटुं३ पुत्तं ठवेइ ।
*
+
* Supply the whole account from $$ 10-59. + See the rest in § 61. I Supply the rest from $ 66, 67. § Supply the rest from $ $ 68-74.
++
१E DG समोसाठो। २ G तहा। ३ G adds जिवइविहारं। ४ BF नंदिणिपिया। ५ IS. A breaks off here, the remainder of the work being lost. & B F om. Fr: but D E om. Fra and G om. Fra faETTI O A B D E F G om. E F वज। ६G चउद्दस । १० D EG संवच्छरा। १२ BF विइकताई, DE विश्कता, G वइकता । १२ G has जहा कामदेवो for तहेव । १३ B DE जेट्टपुत्तं । १४Fठवड; G ठावेत्ता and, instead of the remainder, reads पोसहसालार समणस्स भगवो धम्मपम्मति उवसंपज्जित्ताणं विहरह नवरं निरुवसग्गं एकारस वि उवासगपडिमायो भाणि चव्वा एवं कामदेव गमेणं ने यब्वा जाव सोहम्मे कप्पे व्यरुणागवे विमाणे देवत्ताए उववन्ने महाविदेहे सिज्झिहिइ, apparently taken over from the following chapter.

Page #191

सत्तमस्म अङ्गस
१६२ धम्मपत्तिं । वीसं वासाइं परियागं । नाणतं* अरुणगवे विमाणे उववा। महाविदेहे वासे सिज्झिहिइ ॥ २७१ ॥
॥ निक्वेवो॥
उवासगदसाणं नवमं अज्झयणं समत्तं ॥
* Compare the rest in $ 89.
१ E परियायं । २ Skr. नानात्वं; D E read पाउणित्ता ।

Page #192

दसमं श्रज्झयणं ॥
॥ दसमस्त उक्वेवो' ॥
एवं खलु, जम्बू, तेणं कालेणं तेणं समरणं सावत्थी नयरी। काट्ठएर चेइए | जियसत्तू राया ॥ २७२ ॥
तत्य णं सावत्थीर नयरीए सालिहीपिया" नामं गाहावई परिवसइ अड्डे दित्ते । चत्तारि हिरणकाडीओ निहाणपउत्ताओ चत्तारि हिरमोडीच
१ G उक्वेवो । २ BH नगरी / ३ F कोट्टचेइए | 8 So DE; but B सालविपिया, F सालचिपिया ( paraph. सालहोकपिया), G H लेतियापिया | ५ B F have only 2 for अड्डे दित्ते ; DE om. दित्ते ; GH om. both बड़े and दित्ते ६ So B F in full; G only वट्टि पडत्ताओ पवित्थरपउत्ताचो ; DEH only वढि पवित्र ।
I

Page #193

१६४
सत्तमस्स अस्स
वडिपउत्ताओ' चत्तारि हिरणकाडी पवित्थरपउत्ताओ चत्तारि वया' दसगासाहस्मिरणं वरणं । फग्गुणी भारिया ॥ २७३ ॥
सामो' समासढे । जहा आणन्दो तहेव गिहिधम्म पडिवज्जइ। जहा। कामदेवो तहा जेटुं पुत्तं ठवेत्ता पोसहसालार समणस्स भगवओ' महावीरस्म' धम्मपत्तिं उवसम्पज्जित्ताणं विहरइ। नवरं निरुवसग्गाओ एक्कारसवि उवासगपडिमाओ तहेव भाणियब्वाओ९ । एवं कामदेवगमेणं'२ नेयव्वं जावट सोहम्मे कप्पे अरुणकीले ३ विमाणे देवत्ताए उववन्ने ।
*
+
* Supply the whole account from 8s 10-5S. † Supply the rest from $ $ 66-73, and $ 92. I Compare S$ 70, 71; also $$ 114, 1:23. $ Supply the remainder from $$ $:), 124.
cur++
१E वडि। २ D E व्वया । ३ G फंगणी। 3G om. ५ D E G समोसहो। ६ F G II तहा। ७ B D E F H जेट्टपुत्तं । CF ठावेत्ता ; D E ठवेइ। : B F G H om. १० B F G H निरुवसग्गं, D E विरुवसग्गा। ११ So H, but BF भाणियव्वा, D E भाणियब्वं ; G om. १२ D E कामदेवेणं । १३ G कीलए।

Page #194

उवासगदसाणं दसमं यज्भयणं ।
१६५
चत्तारि पलिओवमाई ठिई। महाविदेहे वासे सिज्झिहिइ ॥ २७४ ॥
दसण्ह वि परणरसमे संवच्छरे वट्टमाणाणं चिन्ता। दसण्ह वि वीसं वासाई समणेावासयपरिया* ॥ २७५॥
एवं खलु, जम्बू, समणेणं जावो सम्पत्तेणं सत्तमस्स अङ्गस्स उवासगदसाणं दसमस्स' अज्झयणस्स अयमढे परमत्ते ॥ २७६ ॥
वाणियगामे चम्पा दुवे य बाणारसीए नयरीए । आलभिया य पुरवरी कम्पिल्लपुरं च बोधव्वं ॥१॥
* For the full account, see § 66 and $ $9. + For the rest, see footnotes on p. १.
१ B D E F योवमा। २ BD E F place ठिई before चत्तारि। २ DEadd उववरमा । ४ B DE वासा, F वासं । ५F दसम, G दम । ६ The following gatha verses lo not occur in MSS. D'EG; and MS. B has only the first fire, while VIS. F gives all; MS. A, which probably would have had them, unfortunately is defective at the end, the first five verses are also given in the commentary (f. v.). F यालभिया (i.e. ग्रालम्भिवा), c..

Page #195

सत्तमरस अगस
पोलासं रायगिहं सावत्थीर' पुरीए दोन्नि' भवे । एए उवासगाणं नयरा' खलु होन्ति बोधव्वा ॥२॥ सिवनन्द-भद्द-सामा धन्न -बहुल-पूस -अग्गिमित्ता य। रेवइ-अस्मिणि तह फग्गुणीय'भज्जाण नामाई ॥३॥
हिमाण२-पिसाए माया वाहि-धण-उत्तरिज्जे य। भज्जाय सुव्वयादव्वया निरुवसग्गया दोन्नि॥४॥ अरुणे अरुणाभे खलु अरुणप्पह-अरुणकन्त-सिटे य । अरुणज्झर य छ8 भूय-वडिंसे गवे कीले ॥५॥ २°चाली सट्टि असीई२१ सट्ठी सट्टी य सठि दस सहस्सा। असिई२१ चत्ता चत्ता चए एयाण य सहस्साणं ॥६॥
१ Soae; but B F सावत्यी om. ए, c.m.; the final ए of पुरीए is short m.c.; F inserts या after पुरोए, reading सावत्यीपुरोए या। २ B दोनि । ३ F एयं । ४ B नवरी। ५F reads this verse thus : सिवनन्दा भद्दा सामा धण-बहुला फस्सि. अग्गिमित्ता य । रेवइ-असणि तह फगणि इमाणि भज्जाणि नामाणि । ६ Fa e धण, B धरम । ७ B Fae बहुला, c.m. B पुस्मा , a e पुस्स, F फस्मि । E B असिणि, F असणि, c.m. १००F फगणि, e फग्गणा । ११ B reads य भजायण नामाई, F इमाणि भज्जाणि नामाणि। १२ Ba नाण ; but F नाण c.m. १३ B भजाया, F भज्जाइ for भज्जा य । १४ F सुवया । १५ Ba दुव्वया य, F तह दुब्वया, e दुव्वयाई। १६ F दुन्नि, a दोमि । १७ F अरुणज्झे c.m. १८F चय। १६ F वडंसे । २० The following seren verses are only found in MS. F, and some are in a very faulty condition. २१ MS. असइ । २२ IS. चउ एयाणं च c.n.; read चर with short e or चर इयाण (see Bhag., p. 406.)

Page #196

उवासगदसाणं दसमं भयणं ।
१६७
'बारस अट्ठारस चडवीसं तिविहं अट्ठरस इ नेयं । धनेण तिचाव्वीसं बारस बारस य काडीओ ॥ ७ ॥ उल्लण-दन्तवण-फले अभिङ्ग' व्वदृणे साणे य । वत्य-विलेवण'-पुप्फे आभरणं धूव - पेज्जाइ ॥ ८ ॥ भक्खो’यण-नय-घए सागे माहुर-जेजण - पाणे य । तम्बोले इगवोसं आणन्दाई' अभिग्गहा ॥ ८ ॥ उडुं“ सेाहम्मपुरे लालूए अहे उत्तरे हिमवन्ते । पञ्चसर तह तिदितिं श्रहिणाणं दसगणस्स ॥ १० ॥ दंसण-वय-सामाइय'- पासह-पडिमा अबम्भ - सच्चित्त । आरम्भ-पेस-उद्दिट्ठ" - वज्जए समणभूए" य ॥ ११ ॥
0
१ This verse reads in the Ms. thus : बारट्ठारस चडवीसं तिविहमट्टार तह इति नेयं । धणेण विचोचालीसं बारस २ कोडीयो The second half runs in the paraph. thus : घन कोटय | सद्दाल नै ३ कोडि महसतक नै ४४ (sic) नंदगीपिता नै १२ कोडि सालही पिता नै १० कोडि १२ (sic)! २ MS. •गुवटणे, c.. ३ MS. • वलेवण ० । 4 ]IS. •पेसाइ । ५ MS. भखायण०।६ MS. ० जमण० । ७ ]MS. च्यागन्दाइ ; scansion faulty. - This verse in the IS. as follows: उढं सोहमसुरे लोलए नगए तह उत्तरे हिमवंत | पंचमए तिदमा उही आणंदस्यगणस्स | Read e short in बहे and उत्तरे, m.c. The second half is thus explained in the paraph. : पाँच रुइ योजन देखई व्यवधिज्ञानई दशे श्रावक नई, i. c., the supernatural knowledge of the ten Shrāvaks overlooks five hundred yojanas'. ∈ MS. सामाइ । १० IS . उदिट्ठ । ११ MS. • भूइए for भूय् य ।

Page #197

सत्तमस्म अङ्गस
इक्कारस पडिमात्रा वीसं परियाओ' अणसणं मासे। सोहम्मे चउपलिया महाविदेहम्मि सिज्झिहिइ ॥१२॥
॥२७७॥ उवासगदसाणं दसम अल्झयणं समत्तं ॥
. ॥ उवासगदसारा समत्ताओ ॥
उवासगदसाणं सत्तमस्म अङ्गस्स एगा सुयखन्धों। दस अन्झयणा एकसरगा दससु१२ चेव दिवसेसु उहिस्सन्ति । तत्रो सुयखन्धो समुहिस्स५ । अणसाविज्जइ१६ दोसु दिवसेसु अङ्गं तहेव ॥
१ Ms. पडिमाउ। २ [S. परिबाउ ; read short o in परियायो m.c. ३MS. चउपलीया c.m. ४ M.S. सिज्मद । ५ So B; but D E F om. उवास० दस० चभ० सम०। ६ So D EG; but B F om. उवास० सम० । ७ D E समत्ता । ८ B om., G अंग तउ । ६G सुअखंधो। १० Instead of the remainder, G has only अभायणं संपूर्ण समाप्तं । ११ B एकारसगा, F एक्कारसगा; D E om., (see Ind. St., XVII, 316, fcotnote). १२ B F only दस। १३ B D E F उद्दिसति । १४ D E om. remainder. १५ B समुद्दिसइ, F समुदिसइ । १६ B अणण विनइ, F अण विज्ज इ, II अणुस विज्जद। १७ F adds छइ ति (apparently Gujarati)। इत्युपाएकसूत्रं संपूर्सम् ।

Page #198

[१६६
]
अकारादिवर्णक्रमेण शब्दखचौ। '
अस्मिन् सूचीपत्रे व्यवहृतानि चिहानि ।
द्रव्यम् इति पदस्य मझेपः पृष्ठे इति पदस्थ सङ्क्षपः धातुसूचकं चिहम्
द्र" । "
समामाङ्गसूचकं चिन्हम् सङ्केपसूचकं चिहम्
अम्ग अ (च, धभावसूचको ऽव्ययशब्दस्तस्य च अकम्म (अकर्म), "मेणं 5 १६७ । योजनं संस्कृतरीत्यैव, व्यञ्जने परे अ, अकरण्या (अकरणता),०"णया : ५ ३ । खरे परे तु अण् इति भवति), अ० अकाल (अकाल), "ले ६५, १०२, ६२५५ (श्रसमाहिपत्ता इति पदे), १०८, १२६, १३५, १४०, इत्यादि ; अण्. 5 ८१ (अणभि- १५८,२०० ।
योण्णं इति पदे), इत्यादि। अक्कार (साकार), "र० १६६अदक्कम ( अतिक्रम), "मे 5 ४७, १६६, १६८।
अक्खुभिय (चक्षुभित), "भिए 5 ८६ । अदूर (अतिदूर), "रे २०८। अगरु (गुरु), "रु० २९, ३२ । अदभार (अतिभार), "र ४५।। अग्ग (अग्र), अग ०6 ८४, ८५, १ ० १ । अयार (अतिचार), "रा ६ ४ ४-५७। अग्गो (अग्रतः), १२६, १३२, प्रदरित्त (अतिरिक्त), "ने 5 ५२।। १३४, १३५, १३८, १४०, १४०, अवाय (अतिपात), "वाय ०६ ४५; १२०, २३० । "वायं । १३ ।
अग्गहत्य (अग्रहस्त), "त्या ८४ | अकन्त (अकान्त), "नहिं २५६। अग्गजौह (याजिक), ०"हे 5 ६५ ।
23

Page #199

अम्गि
[ १०० ]
बट्ट
अग्गि (अग्नि), अग्गि०२३८ । अज्झत्थिय (अध्यास्थित श्राध्यात्मिक अग्गिमित्ता (अग्निमित्रा), ६ १८३, वा), "थिए । ६६, ७३, ८०, -२०४, २०५,२०८, २ १०, २११, १३८, १४०, १५१, १६ १, १८८, २२०, २३०, २७७, "मित्तं । । १८३,२३०, २३८,२५२ ।
२०४, "मित्ताए २०० , २ ० ९ । अज्झयण (अध्ययन), "स्म 5 ६१, अङ्ग (बङ्ग), ०"० ६ १ ० १ । १२६, १४ ५, २७६; "णा $२ । अड़ (अङ्गं, जैनशास्त्र), "ङ्ग ११६, अज्झवसाण (अध्यवसान)."णेणं ७४, ___१७४ ; अङ्गस्म २, २०६ । २५३ । अङ्गलौ (अङ्गुलौ), "लौथो । अज्झोववन्न (अध्युपपन्न),”न्ना २ ४ ० । अचलिय (अचलित), "लिए $६६। अञ्जण (अञ्जन), ""० ६ १०७ ॥ अचवल (चचपल), "लं , ७७, ७८ । अट्ट (आत), अट्ट • वा • अट्ट • वा • अट्टे, अञ्चणिज्ज (अर्चनीय) "ज्जे १८७। ९५, १०२, १०८, १२९,१३५, अच्चासन्न (अत्यासन्न), "ने २०८। १५८, २२१,२५५, २५७ । अञ्चय (अच्युत), "यं ७३, ८३, अट्ट (अट्टा), "१० १९५(" ५०) ।
२५३; ."२५५, २५७ । अट्टहास (अट्टाहास). "मे S५ अच्छ (अक्ष), "च्छं १००। (५०) । अच्छि (अक्षि). अच्छौणि ६४ । अट्टय (टनक वा वाटत्तक), "एणं 5 Vअच्छिन्द (आ-छिद), अच्छिन्दज्जा २६ । पाठान्तरे तु वय इति ।
अट्ट (अर्थ), "8 5 ६७.८६, ८०, अजीव (जीव), "वे ६४, २१३ ; - १ १३, १२०,१२१, १४२,१७५, २३६; "वेणं 5 ४४ ।
१७६,१९४,२०५, १२ १, २ ४३, अज्ज (अद्य), अज्ज 5 ५८, ६८; २४७, २६ ०, २६२ ; "१२,
अज्ज ८५, ६७, १०२, १२८, १०, ११, ११६, ११८, १७३, १३४, १३५, १३६, १४०, १४८, १८१, १६०,१६२,२१८,२०६ ; १५८, अज्जेव (अद्यैव) 6 १०८ । "देणं 5२१८, २१६; "ढाए । अज्ज (आर्य), २ ; अज्जो (मम्बोधने) ६८,२१६;"हाई५८."दुहि 5 ११६।
१ १७४, २१८, २१९ । प्रजण (अर्जुन), " ० ६ ६४ । अट्ठ (अष्ट), १२०, २३२, २६४,

Page #200

पट्ट
[ १७१ ]
२३५ ; अट्ठहिं \ २०१
अट्टम (अष्टम), "मं $ ०१: श्रमम$ २३१ ।
अट्ठारस वा अट्ठरस (अष्टादश), २०७ ।
अट्ठि (अस्थि), अट्ठि $ १८१ ।
०
6
अॅड (चट), अडद् ) ०८; "माणे ०९; "डित्तर ६०० । अडवी (अटवी), ०"वीर $ २१८ । श्रड्डू (वाद्य), "ड्डे $ २, ८, १००,
१४५, १५५, २३२, २३८,२१३ । अ एइक्कमणिज्न ( अनतिक्रमणीय),
८ १
" ने 8 ४ ४ । अपगारिय (अनगारिका), "चं $ १२ अणगार (अनागार), So श्रणङ्ग (अनङ), ”ङ्ग ० 8 ४८ ।
अट्ठ (अनर्थ), "ट्ठे १८१ ट्ठा
;
४३, ५२ । अणणुपालण्या (अनन पालनता), 8
५५ ।
अणन्तर ('अनन्तर ), ०"रं 8 १४५० ; अणभिश्रोत्र (अनभियोग), "प्रोरणं
”वं $ ९०, १२५ ।
श्रणवकलमाण (अनवकाङ्क्षमाण), "हे ९० ३,१९,२ ५. ८ ; "माणस्म ९०३ । अण्वट्ठिय (अनवस्थित), "यस्म ५३ ।
अपामा (खनाल), "णं २००;
ग
"पाए ८८, १२४, २६६ ।
अलागय (अनागत), "गय ० $१८० / अणागलिय (अनाकलित), "लिय० 8 '
2
१०८ ।
अलाढादुज्जमाए (अनर्ह्यमाण), $ २१६ ; "भाषी $ २४ ९ । श्रणाढामाण (चनईयन्त्), "हे $
"पे
२१५, २४७, २४८ । अणारिय (अनार्थ), "रिय ० ४१३८; "रि $ १३८, १४०, १५१, १ ६ १ ; "रियाई $ १३८ । अणालत्त (अनालप्त), "तेणं 8 ५८ । प्रणिवित्त (अनिक्षिप्त), "तेणं ७६ । अणिट्ठ (अनिष्ट), "हिं ९ २५८ । श्रणियय (नियत), "या $ १ इड,
१६०, १६९ ।
",
अणुट्ठाण (अनुत्थान), "पणं १६०, १६८, २६६, १८८, २६६ । अणमा (अनु-जा), अणुविज्जर ("ज्ञाप्यते) समाप्तिवाक्ये द्र" |
अणुप्पदा (अनु-प्र-दा), अणुष्पदाजं 8 ५८ । अणुप्पविम (अनु-प्र-विश), "विमद् १ ११२, १६० ।
अणुभाव 'अनुभाव), ० वे” $ ११० । असुरत (अनुरक्त), "ना १ ६ । अलुराग (अनुराग), ०"राग० $१८१, १२० ।

Page #201

काल
[ १७२ ]
अणुवाय (अनुवाद), ०” बार $ ५४ । अणुब्विग्ग (अनुडिग्न), ”मो $ ९ ६ । श्रमण (चनेषण), "णं $ ८६ । अह ( चक्र वा श्रहन् ), ०" अपह०
$ १६४, १०३, १८५, १९२। अतत्थ (अवस्त), "त्ये ९ ९ । अतुरिय (त्वरित), "यं $७७, ७८। अत्ता (चात्मन्), अत्ताणं ९ ८९ । प्रत्थि (अस्ति, अस्), १०३, ८३,
८४, ८५, २१८, १६६, १६७, १७३, १९२ ।
अत्थ (अर्थ), ०” त्ये $ ११३ । अत्थेगदूयाण (अख्येककिक, अर्थात् अस्ति-एककिक), ”याणं $ ६२, ८८,
१२४ ।
;
श्रदिमादाण (अदत्तादान), "दाण० $ ४७; "दाणं $ १५ । अदूर (अदूर), "दूर • $ ७८, ८६ । श्रद्दह (श्रा-दह, उत्कथ् - धात्वर्थे इति विवरणकारः),”हेद् $ १३२, हेमि ९ १२९, १३५, १४७, २२७ । अद्ध (वर्ष), अद्ध० $ १८४ । श्रद्धघडय (अर्धघटक), ”डए ई १८४ । अधर ( श्रधर), ०" ० ६ १०१ । अन्त (अन्त), अन्तं $ १७९ । अन्तर (अन्तर), ० ० ७८
६ ६६, १७८, २२३ । अन्तर (अन्तर), "रं १२३८ ; "राणि
"रा
व्यप
$ २३८ ।
अन्तरद्धा (अन्तर्घा), $ ५ ० । अन्तलिक्ख (अन्तरिक्ष), "लिक्ख • $
०
४ १, ११३, १६६, १८७, १८२ । श्रन्तिय (श्रन्तिक), ०"० ५०,७३, २५२, २ ५९ ; ”थं ६ ६ ६,६८,८१, २, ९३, ११३, १२७, १२८, १४६, १५६, १६४, १६५, १७३, १८५, १८६, १९२, २२३,२२४; “याचो $ ५८, ७८, ८६, २६४; चन्तिर $ १२, १३, ५८, ६१, ६२, ८०, ११८, २०२, २०४, २१०, २११ ।
श्रन्तेवासि (श्रन्तेवासिन्), "सौ ९ ७६,
७९, २५९ । श्रन्तो (अन्तर), ६ १९५, २५५, २५७ । अन्न (अन्य), "अन्न • $ ५८, १७४ ;
"न्ने $ १८४ ; "नेसिं $ ११३ । श्रन्नत्थ (अन्यत्र), ०” त्य $ १६ - ४२.५८। श्रन्नमन्न (अन्योन्य), ”न्नस्म ९ ७९ । अन्नया (अन्यदा), $ ६३, ३६, ७३,
७४, ८८, १२२, १६५, १७८, १८५, १८४, २१२,२३८,२३८, २४१, २५२, २५४, २६५ । पच्छिम (पश्चिम), ” म ० १ ५०. ०३, ७९, २५२, २५८, २६२.। पत्थिय (चप्रार्थित), "घ० ८५, ७, १३४, १३५, १४०, १४७,

Page #202

[ १७३ ]
अभी
१४८, २२०, २५५, इत्यादि। अभिङ्गण इति । अपरिग्गहिय (अपरिग्रहीत),"हिय० अभणमाय (अभ्यनुज्ञात) "माए 5
अपरिजाणमाण (अपरिजानान),"णे अन्भुग्गय (अभ्यु गत), "य० १०१ ।
२१५; "थाएमाण २४०, २ ४८। अभिोग (अभियोग), "ओएणं ८१ अपरिजाणिज्जमाण (अपरिज्ञायमा- "योगणं 5 ५८ ।
न). "णे २१६ ; "याणिज्जमा- अभिगञ्जन्त (अभिगर्जन्न), "न्ने ८५ । पो २४६।
अभिगय (अभिगत), "य० ४४, अपरिभूय (अपरिभून), "भूए ३,८, ४, १८१, २ १३ ।
अभिगिएह (अभि-ग्रह), "पहइ 5 अपुग्मि (अपुरुष), "म० १६०, ५८२३५ ।
२६८, १६९, १६८, १९९। अभिग्गह (अभिग्रह), "हं ५८. अप्प (अल्प), "प० १०, ११६, २६०,२०८।
अभिङ्गण (अभ्यङ्ग), "ण ० २०७० अप्प (अात्मन्), अप्पा १०, ११६, अभङ्गण इति ।
१८०,२०८; अप्पाण इति ट्र"। | अभिभूय (अभिभूत), "भूए 5२१८ अप्प उलिअ (अप्रज्वलित), "लिम | (१३०);"भूय २५५,२५०।
अभिमुह (अभिमुख), "हे २१८ अप्पडिलेहिश्र (अप्रतिलेखित), "हि. (' १३२)। अ०५५ ॥
अभिरुदय (अभिरुचित), "दूर ५८। अप्पमन्जिय (अप्रमार्जित),"घ ० ९५५] अभिरूव (अभिरूप), "वं 5 ११२ । अप्पाण (चात्मन्), "णं । ६६,०६, अभिलाम (अभिलाष), "से 5 ४८ ।
८६, १२४,१८१, २६ ४,२६६। /अभिवन्द (अभि-वन्द), "न्दित्तए । अप्पिय (अप्रिय), "हिं 5 २५६ ।
८१। अप्फोडन्त वा अप्फोडेन्त (याम्फोट- अभिममन्त्रागय(अभिमभन्वागत /अ.
यन्न), "न्ने ६५ (पृ” ५०)। भि-मम्-अनु-अा-गम्), "ग १६० । अवम्भ (अब्रह्म), • अवम्भ ० ६ २०७"। "या ११३, १६८,१६८ । अभङ्गण (अभ्यङ्ग), "[ 5 २५; अभीय (अभौत), "भौए ६६६, ९८,

Page #203

धम
। १७४ ]
अवि
१०२, १०९, ११८, १३०, १३६,) "णसिट्टे ( १ ६ २, २७७;"णाभे 5 १४०, २२६, २२८, "
यंट, १२४, २७७ । २८, १० १, १ ० ४, १०५, ११०, अरुह (अई), "हन्ति । ११३ (" १ १२, १३ १, १३४, १३५, १३७, ६३) । पाठान्तरे तु अरह वा अरिह॥ १४ ०.२२७ ।
अलकिय (अलङ्कृत), "५० १०, अमणाम (अ-मन-श्राप),”मेहिं २५९।। १६०, २०८ | श्रमणम (अ-मनोज्ञ), "महिं 5२५९। अलिअग्य (अलिञ्जरक),"रए १८४। अमा (अ-मा), अमा० २४१ । अलम्ब (अ-लम्ब), "म्ब० 5 १ ० १ । अमाघाय (अ-मा-घात), घाए २४१। अलमय (अलसक), "मरणं २५५. अम्मया वा अम्मगा (अम्बिका), "यं |
१४० : "गाए । १४२ । अल्ल (बाद), अन्न ० ६२३ । अम्ब (अाम्र), ."म्ब० ६ १६३, १८० । अल्लौण (धालौन), "ण १०१ । अम्मा (अम्बा),"म्मो (संबोधने) 6 १४ ०। ।
| अंव (अम्ल), ०"व ०६ ४००"वेहिं ४ ०। श्रय (अयः), अथ० ८४ (प्ट” ४८)। अवगासिय (अवकाशिक),”यस्म ६५४ । अय (अज), "यं २१६। अवज्झाण (अवध्यान), "" ० ६ ४३ । अयं (अयम्), २,७३, ८०, ९१, अवज्झाय (अवध्यात). "या २५६ । ___ १६१.१८१, २३०, २५२,२७६ । अवदालिय (अवदालित), "य. अयमौ (अतसौ),०"सि ०६८ ५(ट'५ ० )। ५ (पृ” ४६)। अया (अजा), अया • 5 १०१ । अवर (अपर),०" ० ६६,९३,१२८, अरहा (अर्हन्), $ १८७ ।
१४६, १५६, १६४, १०३, १८५, अरुण (अरुण), "णे 5 ६२, ८८, १६२,२२३,२२४,२३८,२५२।
२७७","णकन्ते १५४,"णकन्त । अवसम (अपशम), "मेणं 5५३ । 5२७७; "एकोले २७४ ; अवसेम (अवशेष), "सं 5 १६-४२, "णगवे 5२७१, १७७", "णज्झर २३५;"साणं ६२२४ ।।
१०९.२७७; "णप्यभे १४४ ; V वहर (अप-ह),"र २०० (४" "णप्पह ० ६२७७;"णभूए २३०; | ११७);"रेज्जा २ ० ० (' ११६)। "णभूय० 5२७७", "णवडिंसए 5 अवि (अपि, यावि इति समासे एव), २६६ ; "णवडिसे, २७७। ५।।

Page #204

वि
[ १७५ ]
चार
अवितह (अवितथ), "तरं । १२ । अहड (बहत), "डे $ ४७ । अविरत्त (अविरक्त), "ना । अहगै (अधरौ), "रौ० % ६ ४ (' Vश्रम (अस्), अस्थि च मि च धामी च समाण इति ट्र" ।
अहा (यथा, समासे एव), अहापज्जतं असई (असतौ), "ई ० ५१ । ७९; रिहं 5२६३ (जहारिहं अमण (अशन), ""० ६ ५८; ० णं 5
इति द्र"); ० संविभागस्स 5 ५६ : ५८, ६६,६८।
० सुत्तं । ७०, १४३ २५० अमद्दहमाण (अश्रद्दधान),"णे 6 ११३ ।
० सुहं 5 १२, ७७, २ १० ।। अममाडिपत्त (असमाधि-प्राप्त), "ता अहिगरण (अधिकरण), "रण ५२।
अहिज्जमाण (अधीयान), "माणे हिं 5 अमम्भन्त (असम्भ्रान्त), "न्ने ७७.
११६, १७४ ।
अहियाम (अभि-वासय् वा अधिअसि (असि), "सिं 5 ( ५, ११८,
धामय्),”सेइ ९१ ० ० , १ ० ६,१११,
१३३, १३४ ; "सेमि (१४ ० । २२५; "मिणा ५, ६
"सेन्ति $ ११८, "मित्त ६ १ १६ । अमौई (अशोति), २०७१; असिई
अहियास (अधिवास वा अध्यास ),
__."यासं , १०० । असुर ( असुर ), "ग्म्स 6 १८।।
अहौण (अहौन), "ण 5 ६, २ ३ ३ । प्रमोग (अशोक). "ग 6 १६४ १०३, अहे (अधः), ७४, १०२, १०५. १८५, १६२।
२५३, २५५, २७७१। अस्मिणो (चश्विनौ). 5२६८, अस्मिणि
अहो (अधः, समासे ण्व), अहाँदिसि० 5२०७। अहं (अहम्), १२, ६६, ०३, ८१,
- अहो (धामन्त्रण) 5 १ १३, १३८, ८६,९५, १०२, १०८, ११३,
१४०, १५१, १६ १ । १२९, १३४, १३५, १४०,१८८, २००, २ १०, २ १८, २२०,२३८, आइक्ख ( श्रा-चक्ष ), "क्व २५२, २५६ ।
७९, ११३, २६२;"क्वित्तए । अहमं (अहं नम्), १२, १६८, २१०। १७० ।

Page #205

याइ
। १७६ ]
वादा
Vाञ्च (श्रा-तञ्च ), पाठान्तरे, ११८, २००, २१४, "मगस्म । आयञ्च इति द्र"।
१८२, १८३, १८४,१८६, १८८ आउकवयः (आयुष क्षय), "क्वएणं __ १९१, १९४, २०३ ; "सयस्म ६ १०, १२५ ।
१९३ । आउसो (आयुग्मन्त, सम्बोधने), 6 १८१॥ आडोव (आटोप), "व० 5 १०७ । /पात्रोस (या-कुश वा आ-क्रोशय), आढा (अर्हय), "ढाई (अईयति) "सेमि $२ ० ० , ”सेज्जसि २०० २ १५, २४७ । "सेज्जा २०० ।
आणत्तिया (आज्ञप्तिका), "त्तियं । आकार (आकार), ०२०६४ (ट” २०६ । ४८)।
आणन्द (आनन्द), "न्द० २७७१ आगच्छ (या-गम् ), "च्छिस्सद् "न्दे २, ३, ५, १०, १२, १३, १८८ ।
५८, ६२,६४, १८-७२, , आगमण (आगमन), "णे ४८; ८०, ८१, ८२, ८३, ८५, ८८, .."णाए ८६ ।
९० ; "न्दो ६२, १२७, १४३, आगय (आगत), "गए 5 ६६, ८६, १४ ५, १५५, २०४, २३२,२२५, ११३, २१६, २१८ ।
२५२, २६६, २७४,"न्दा ४४, प्रागर (आकर), ०र०१०८।। ८४; "न्दं 5 ४ ४, ८०, ८४, ८६, आगार (आगार), "रायो । १२ । ८७ ;'न्देणं ६, ५८,८६;"न्दस्स आगास (आकाश), "से 5 १३८ । ४, ६, ८, ११, ६२, ६६,६७, १४०, १५१।
७३, ७४, ८६, ८९ । प्राघवणा (आख्यान वा घाख्यापन, प्राणवण (आज्ञापन वा अज्ञपन),"वण ०
स्त्रीलिङ्गे), "णाहि २२२। आजीविय (आजीविक), "विय० 5 आणामिय (यानामिन ), "मिय ० 5
१८१, २ १४ ; "विरहिं २ १४ । १०१।। आजीवियोवासय (आजीविकोपासक), श्रादाण (आदान), ०"० ६ ४७ ; "मए 5 १८१, १८५, १६०, ___ "णं 6 १५; ०"णाई ५१।। १६५, १६७, १८८,२० १, २०२, श्रादाण (आर्द्रहण वा अायण), "श • 6 २०४;"मयं १८०.१६२, १६६ १२६, १३२, १३५, १४७,२२०!

Page #206

बादि
31
श्रादिय(बान्दा "ग्रह (चाददाति).
१३२); ० "रिम्स ६२२० ।
५ ८ (पृ" २ ४ ), १२१, १०३ ।
श्रयव (चानप), "वंभि ९ १९५. ।
श्रदिय आदिक). • "दिर्ण २८. श्रायाहिण (वादक्षिण). "हिथं $ १०
१६० ।
[ १०० ]
2
आधार (वाश्रार), "रे (२८), आरम्भ (आरम्भ), "म्भ ० $ २००" । आगह (श्र-गध्), "हे $ ० ० .
आदार इति "
971
ल
श्रापुच्छ (वा प्रब्), "च्चा $ 'छ, "च्छिना ( (
२८). ८२; णिज्जे ५
८
श्राभक्ताण (अभ्यास्थान). ०
आभरण ( श्राभरण).
• " ० $ १०, १६ $ २००
०
See
?
1
;
.८ 'पां ;
श्रभोय (श्राभोग, नामधातुः विलाकने), अभोण्ड $ २५५. २५८ (पृ” १५५ ) ।
श्रामन्त ( आ-मन्त्र ). "न्तित्ता 8 "न्तेत्ता १ १ ह ।
१२४ ;
श्रामलय (श्रामलक), ०"नण्णं ६२४ । श्रयङ्क ( आतङ्क ), ० का ४ १५ १
;
" १४८. १५३
|
श्रयञ्च (आ-नच्), "वद् १३२, १३८ (२१), १४०, १५१, १÷१, २२५, २०० "चामि
१२८, १३५.१४०.१५६, २ , २२७ आयरिय (चाचरित), ०रियं ६ ४ ३ । आयरिय (चाचार्य), ०रि० ६ ० ० • "from § p?e ("
१८८ ;
24
बाव
आगइला ( श्रागधना). ०५१। आरोह (आ-ड). "डिज्जर (भागप्यते) $ १२
श्रलभिया (अलभिका आटविका वा.
नगरस्य नाम ), ९ १५५. २०० : "माण $ १५८. १६१ । आलम्बण (आलम्बन), "णं $ ५,
(पृ” २९) ।
बालव ( आ-लप्), "वित्त $ ५८ (१” २३) ।
आलावग (आलापक), "गा $ ११८ (प्र" ई ई) पाठान्तरं ।
आलोय (आलोच, निवेदने), "ण्ड ) ८६ (१४१ ). ८१, १४२, २३३, "of say, ("% ५२), १ ४ १, २५८ (पृ" १५६), २(२ ; " $ ५८; "हज्ज ८५;
" दृय ० $ ८८, १२४. २६६: "वं 8 ८ ई (प्र” ४२) ।
श्रावण (आपण),
८
23
० पण ० $१८५, १९६,
१६४ ; • " येसु $ १२०, १९११

Page #207

घाव
[ १७८ ]
इम
श्रावणिज (चावरणीय), "नाणं, २२, १ ४ १ , १८५, १६५, २१२, ७४।
२३८,२४ १,२५२,१५४,२६५ । श्रामंसा (चाशंसा), यासस० (समासे) इद (इति), ११४ । द इति द्र" ।
दूओ (इतः), ८१ । श्रामण (वामन), "मि 5 ११३ | इकारस (एकादश), २७७२।। (" ६१)।
इगवौस (एकविंशति), "सं ६ २७० । अामाइय (यासादित), "दए । १३८ इङ्गाल (अङ्गार),"ल • ५१ ।
(४" ७८), १४ ० (पृ” ८१), १५१ । दूच्छ (दृष्), "च्छड १३८, १४ ० त्रासाएमाणौ (यास्वादयन्तौ), 6 २४०, (४” ८१), १५१, १६ १, २ ३ ० ; २४४१
"च्छामि ६ ७०, २०१। प्रासी (बामौत्, यस), 6 १६७ । इच्छा (इच्छा), इच्छा ० ६ १७, ४६ । श्रासुरत्त (बाश-रक्त), "रत्ने ६५ | दूच्छाकार (इच्छाकार), "रेणं ८१ । (४' ५ ० ), ९, १०५, ११०, इच्छिय (इष्ट), "५० ६ १२ ; "च्छिए ११८, १३२, १४ ० (४" ०९), ५८ (" २४), "च्छियं । १२ । २५५, २५६ (४” १५५)। दृट्ठ (इष्ट), इट्ठा ६ । पाहय (चाहत), "यं 6 २ ० ० (४” द्धि (ऋद्धि), ६ १ १३ (४” ६३);
• इट्टौ १६७, १६८, १६६ ।। प्राध्यय (आहतक), "यं 5 १९५॥ इत्तरिय (इत्वर इत्वरिक वा ), "य. आहार (थाधार), "रे 5 ५ ; अाधार ४८। इति ।
इत्थी (स्त्री), "त्यि ० (समासे) 6 २४६। श्राहार (थाहार), " $ ५१ । दूदाणिं (इदानीम्), ६६६ (" २९)।
इन्दभृद् (इन्द्रभूति), "ई ७६। इ (इति), ४४, ८६, ११६, १६६, दूम (इदम्) इमे (अयम्) 6४ ("
१६७,१६८, १७३, १७४, १६२, ४६), १३८, १५१, १६ १; मा १६९,२००, २५९, २७७ । इद्ध, ( इयम् ) 5 १३५, १३८, १४० य, ति ति इति ट्र"।
(४” ८०), १६७, १६९, २२, दू (अपि चित् वा), • ६३, ६६, २३० ; इमं ( इमम् ) $ ५८ (५"
०३, ७४, ८८, ११३ (४” ६२) २४ ), २३५, रमेणं (बनेन) 60२,

Page #208

.
इमे
१७६ ]
उट्टि
०३, ८१, ६५ (पृ' ५२), २५२; उग्ग ( उग्र), उग्ग ०6 ७६, १०७ । इमोसे (अस्थाः वा अस्याम्) १०. उग्ग (उग्र, जातिविशेषः), उग्गा ०४, ६ १६, १७२, १६०, २१४, २१. । २५३, २५५, २५०; इमे (इमे) उग्गाह (उट्-ग्रह), "हे (उद्ग१५१ : इमायो (भाः) १५८, हाति) 500।
१६ १ मासिं (आसाम्) २३८। उक्ष (उच्च), उच्च ० ६७०, ७८ । दमेयारूव (इदम्-एतत्-रूप), "वे उच्चार (उच्चर वा उच्चारय), "रे ।
६६.१३८,१४ ० (४” ८१), १५१, २३५. "रेयध्वं १४ ० (ट" ८०)। १८८, १८३, २३८,"वा ११३
उचार (उच्चार), "र० ६ ५५ , ”र० १६८; ण्यारूव इति ट्र"। दय (इति ममासे एव), य० २१९ उच्चावय (उच्चावच), "वरहिं ६६६ (ट” १२२)।
(Y" २०)। इरिया (ईया), "यं ६ ७८। उच्छृढ (उत्क्षिप्त वा उत्क्षुब्ध), "ढ०६ दव (व), १०२ व ब्व इति " || इह (इह), दह6 ५०; दह ४४ ; उज्जल (उज्ज्वल),"लं १००.१ ० ६.
रहं ८६, १ १ ३ (” ६२), १८७, १११, १३३, १४ ० (ट” ८०)। १८८, २१६ , हेव (इह-एव ) 5 उज्जाण (उद्यान),”णे १५५,१६३. २५८ (” १५४)।
१८०, १६ ०, २०८। इहलोग (इह-लोक), "ग० ६ ५७ । उज्जग (क्टजुक), "ग २०६ ।
उज्जोवेमाण (उद्द्योतयन्न, / उद्ईसर (ईपर), ०"० ६ ५, १२, द्युत्), "णं ६ १ १२ ।
Vउज्म ( उज्झ्), "मित्तए 52 ५
(पृ' ५२)। उक्कड (उत्कट), "ड० ६ १०७। उट्ट (उष्ट्र), "दृस्म 5 ६४ (ट' ४७) । उकदेव (उपक्षेप), "वा 5 १२६,१५५, उट्टिय (औष्ट्रिक), "ट्टिएहिं २ ।
२३१, २४७, २०२। उट्टिया (उष्ट्रिका ), "या • ६६४ उक्लेवय (उपक्षेपक), "वश्री $ १४५, (' ४७) ; 'यायो । १८४.
१६०"याहि १८४ ।

Page #209

[ १८० ]
उट्ठ (बोठ), उट्ठा (मोष्ठौ) $ ८४ (पृ" | उदग वा उदय (उदक), "दरणं
• गरम १ २०
98) 1 ४१; "दरणं १९७; *बट्ट (उत्था ), "द्वेद ( उत्तिष्ठति ) $ उदग्ग (उदय), "मगं $ उदर (उदर), ०"र०
१०१ ।
१९३ ।
उट्ठ (उत्थ वा उत्या), "द्वार (उत्थाय वा
उदाज (उताहो), $ ८
उत्यया) $ १९२ ।
१६० १९८ ।
उट्ठाय (उत्थापित), "दूर $ १३८
√उद्दव (उद्-द्रवथ,
उद्-हु), "वेइ
(पृ" ०८). १४० (पृ” ८२), १५ १. १६१, १३० ।
उट्ठाण (उत्थान), ”ण $ १२, १६६, १३०, १३९. १९९, २०० (पृ” १. २०); "ं $ १.३०. १६८, |
९ २३९; "वेड ६ २४२ । उद्दिट्ठ (उद्दिष्ट), ० ० $ २००" । उद्दिस (उद्-दिश). "हिस्सन्ति ("दिग्यन्ते) । समाप्तिवाक्ये दृ" । उप्पद्र्य (उत्पतित), "दू० १६८ (१"
१९८ ।
१८), २४० (पृ” ८१), १५.१ । उड (पुट), ०”डे $ १ १६ (१” (२); उप्पन्न (उत्पन्न), "न० १८१, १८८. "डा $ २०८ । १९२, २१८ (ट” १२०)। उड्डू (ऊर्ध्व), जड़ · $ ५ °, बङ्गं १४. उप्पल (उत्पल),
०
" $ ५ (पृ"
2
१०२, १०५, २०Ð ं।
उत्तर (उत्तर), ० "० $ ६६ (पृ” २९);
५०), हई, ११८, १२९. १४० (पृ" ०९), १४७, २०६, २२५ । उम्पियमाण (उत्प्लाव्यमान),
"रणं
" ०
उ
"ब ० ३. २. १२४, १४४ ;
उम्
"ने $ २७०। उत्तरिज्जग वा उत्तरिज्जय (उत्त
"चं $ १००,
रौयक), ”गं $ १ ३ ४ ; २४६, २५४ । उत्थिय (तोर्थक वा यूथक, > "या ई १०४; • "त्थिय $ ५.८.
समासे एव),
१७४ ।
०
१०१ ।
(प्र” ४२ ),
७४, २५३; ”वे $ २७०" । उत्तरिज्ज (उत्तरौय), "नं १ १६ ३; उम्मग्ग (जन्मार्ग), "ग्ग०१२१८ (
२१८ (पृ” १२१) ।
१३० ) ।
उम्माय (उन्माद), ०" ० १ २४६.
२५९ (पृ” १५५) ।
उर (उरस्), "रंसि १ ९४ (४८),
१०८, ११० ।
उरब्भ (उम्र), "ब्अ० : ९ ४ ( प्र"
४१) ।

Page #210

उरा
[ १८१ ।
उवा
उराल (उदार), "ल, 06;"लणं "न्तिम्मामि 6 १८८ . "न्तित
०२, ८१, १४४, २५१, २५२।।
"लारं२३८,२३९.२४६। उवभोग (उपभोग),”ग 05२२ ५१ उम्मण (चायण). "ण २०७।। उल्लणिया (चायणिका, जललूषण- उवम (उपम, ममाम एव), . "म 5 <४ : वस्त्रम्), "या. २२।
'माई 5 ६२, १४४. १५४. उवएस (उपदेश), "म० २१८
(४” १३२); "मे 6 ४ ३, ४६। Vउववज्ज (उप-पद्), "जिहिद् उवएमय (उपदेशक), "म ०३, २, १०, १२५ , "जिहिमि १८८, ०"मएणं २१९ (पृ" २५५, २५८ (पृ' १५५) ।
उववन्न (उपपन्न), "न ८६, १२४, Vउवकर (उप-क), "रउ (उपकरोतु) १४४, १५४, १६२.२३०,३६६, ६६८।
२७५,"ना २५०। Vउवकवड (उप-म्-क), "डउ (उपम्ब- उववाय (उपपाद). "वायो२०१! रोतु) ६६८।
उववास (उपवास), "सरस ५५ ; उवगय (उपगत). . "गए ,६, "माई ९५ (ट" ५२); "मेहिं
१८१ १३ (” ६२), २१६ ( 5६६ (पृ' २७)। १३६). २ ४०, "गयं । उववेय (उपर्पत), "यं $ २०६ । उवचिय (उपचित), "चि ५। उवमग्ग (उपमर्ग), "गं 6 १ ४ १ . (ट' ५०); "चियाओ 5 ४ (” |
१५३.२२५. "ग्गा ११८. "ग्ग!
११ । Vउवट्टव (उप-स्थापय), "वह उवसम्पज्ज (उप-मम्-पद्),”ज्जित्ताणं
5६६ (पृ” २८), ६६, ७०, ८२, Vउवण (उप-नौ), "णन्ति $ २४३। १ १३ (पृ' ६२). १२३, १२०. उवदमेमाण (उपदर्शयन्त), "ौ | १४३, १४ ५, २२३,२३८ ।
Vउवागच्छ (उप-या-गम्), "च्छद Vउवनिमन्त (उप-नि-मन्त्र), "तमि १०, ५८ (प्र” २४), ६६, ७७,०८,
२२."न्तनादि १८० ८ ०,८२,८६ (" ४ १), १२.६ ५

Page #211

उवा
[ १८२ ]
एय
(पृ” ५०), १०२, १०८, १३६, एक्कारसम (एकादश), "मं ७१; २५६ (” १५५)।
एकेक (एकैक) "के १४७, २२५ । उवामग (उपासक). "ग ० २.७०, पगमेग इति ट्र"।
७ १, १२३, १४३, १७८, २५०, एग (एक), "गे ६३, ११८, १२८, २६६, २७४ ; "गाणं 6 २७७; १४६, १५६, १६५, १७३, १८६, ममणोवासग इति ट्र"।
१६२, २०४, २ २ ४ , "गो समाप्तिउवामगदम (उपासकदश). "मायो वाक्ये द्र";"गा $ २ ० ४ ;"गं ८४ समाप्तिवाक्ये ट्र", "साणं ९ २, २०६, (” ४६), ६ ५ (पृ' ५०), १० १, ममाप्तिवाक्ये पि ट्र"।
१०७, ११२, ११८, १२९, १४० उव्वट्टण (उद्वर्तन), "" ० ६२६ ; "णे | (ट” ७८), १४७, ११६ (ट” १३३), २७७ ।
२२५,"गणं २३, २४, २६,२८, उब्बिग्ग (उद्विग्न), "ग्गा २५६ । ___३० ; "गाए २२, ३३ ; "गेहिं । Vउब्विह (उद्-दृड्), "हद $ १ ०५;
३४ , एक इति ट्र"। "हामि १०१।
एगमेग (एकेक), "ग २ ३ ४ , "गा । उस्मेह (उत्ोध), ”हे ७६ ; मत्तमह २३४ , "गं २३८, २३६ , एक्केक इति द्र"।
इति ट्र"।
एगयत्रो ( एककतः वा एकतः ), ऊरु (जरु), "रू १४ (ट” ४९)। १९७।
Wएज्ज (एज् वा ईथ, ), एज्जरा ( यत् वा एवं, ममासे एव ), ए.5 माणं (एजन्तम् वा ईयमानम्) ८१,
८४ । Vए (इ), एह ८१ ; एहिद १८७। एत्थ (अत्र), ७,२०१ । एक्क (एक),"के १८२;"का १८२, एमहालय (एवं-महन्त्), "लए ८४;
"काए । १६ ; एग इति ट्र”। महालय इति द्र"। एकसरग (एकसरक एकमर्ग वा), "गा एय (एतद्) एस (एषः) १४१, १५३, ममाप्तिवाक्य ट्र"।
१६३, १९६, १६०, १६८ , एयं एक्कारम (एकादशन्), ८८, १२४, (तम्) | ६७, ८६, ८७. ११२
१४३, १७८,२५०,२६६,२७४। (६३), १२०, १३८, १४०

Page #212

एया
[१३]
(" ८१), १४२, १५१, १६ १, एमण (ण्षण), "णं ८६ (४" ५१) । १०५, १६ ४, २०५, २२१.२३०, एमणिज्ज (एषणोय), "ज्जे पं ५८ २४३, २४७, २६०, २६३ ; एयं (" २ ४)। (एताम्) २०६ ण्यं (तत्) १२. ८० ; एएणं (एतेन) ६६ (ट' २८); माहियय (अवग्टहीतक), "हि ण्यस्म (पतस्य) ८४.८५, १४ १,
यहिं २०६। २५८ (१५६); ए (ते) 6
/ोगिएह वा श्रोग्गिएह (अव-ग्रह), २०७२, एघाओ (एताः) २३८;
"णिहत्ताणं १६३, १९४, २२०, ण्याण (प्तेषाम्) 6 २७७१, ण्यामि (ण्तामाम्) २३८ ।
प्रोदन (ोदन), " ० ६ ३५ ; गाणं एयारूव (एतद्रूप), "वे 6 ८०, ८४
३५ । (Y” ४६), १६१ "वा $ १६०,
ओयण (ोदन), "ण ० 5 २०७। १६८, "५८ (४" २४), २३ ५ :
ओमह (औषध), "ह० ६ ५८ (ट" एलय (एल्लक वा एडक), "यं २ १९ ।
अोसहि (ोषधि), "हि० ६ ५ १ (ट” १३२ । एव (एव), २१६ (” १३३);
(" २०)। ण्वामेव "।
ओहय (अवहत), "य० २५६ ।
श्रोहि (अवधि), "हि० ६ ७४, ८३, एवं (एवम्),१२,१०, १२, ४४, ५८ (४” २३), ५६, १२, ६६, ६८,
२ ५३ ; "हिं १ २५५, २५६ ("
२५५); "हिणा , २५५, २५८ ८१, ८३, ८५, ८५, ८६, ८२, (ट' १५५); ाण वा नाण इति
इत्यादि। एवमेयं (एवम्-एन), 6 १२ ; एवं च ण्य च द्र"।
क (क, किम्), के ६२, ६१, २ १७, एवामेव (एवम्-एव), ६ २१६ (पृ" २१८, किं ६ ८६, १६०, १६९,
१३३); एवं च एव च द्र"। १६८,२ ० ० , केण २१८, २ १९, एम, ण्य इति ।
२५६, किणा १६०, कञ्चो (कुतः),

Page #213

का
[ १८४ ]
कम्पि
।
१८६ ; कहिं (कस्मिन्), SE ५ ०), 'म • $ ३१ : "मा See
१२५ ; केद, केवि किंचि कणाद (” ४७) । • .. नि ”।
कमपूर (कर्णपूर), "२६ २५ (पृ" कद्वय (कतिपथ). “वहिं २ १४ । कत्रो, क दनि ट्र"।
कमज्जय (कर्णेजक). "kि३१ । कक्कम (कर्कश), "म ० ६ १०७।। कत्तर (कर्त्तर), "रं ४ (५' ४७)। कविय (काङ्गिन), "झिए । ८६ ; कन्त (कान्त), . "न्ने १५४ ।
"डिया (मम्बोधने) ६९ ५ (” ५ १), कन्तार (कान्नार). ." ५८ (४" २४६ ।
२४), "रायो २१८ (४" १३१) कवा (काका), ४४ ।
कन्दप्प (कन्दर्प), "प्पे ५२ । कज्ज (कार्य), "ज्ज ० ६ ५, १२, कप्प (कल्प), प्यं 5७० । "ज्जेस ५, ६८।
कप्प (कल्प, देवलोकस्य प्रदेशविशेषः). कज्जन्ति, कर इति ट्र"।
"46 ७४ ,"प्पे ६२,८९, १२५. कञ्चण (काञ्चन), "० १ ० १ १४४, १५४ , १०९, २६६, २७४।
V कप्प (लप), "प्पद् ५८ (४" १३), कट्ट, कर इति द्र"।
९५ (४” ५२), २२५, २५६ (४” कट्ट (कृष्ट), "० ३३ ।
१५५, १५६), २६२; "प्पेमाणा $ कडाहय (कटाहक), "यंसि १२९
१३२, १३५, १४७, २२७।। कभल्ल (कपाल), ०" ० 5 ८४ (४” कडिल्ल (कडिल्ल), "नं ६ ६४ (पृ” |
कम्म (कर्मन्), . "म्म ० ६४३, १८० कणग (कनक), "ग. ७६ "ग 0 १८८, १९३, २ १८ (४” १२८);
"म्म ६५१, ०"मो ५१ "मो कणोयस (कनौयस्), "सं , १३४, ७३, १६६ ; "म्मं ८४, ८५ ;
१३८, १४ ० (४” ८०,८१), १४७, ."म्मेणं ७२,७६,"म्मको ५१; १५१, १५३, १५६, १६ १,२२५, "म्मई १३८, "माणं ०४ ।
कम्पिल्लपुर (काम्पिल्यपुर), " 6 ११२ कम (कर्ण), " ० ६ ५ (पृ” ४९, "
र २०७।
१८४ ।
४८)।

Page #214

कम्ब
कम्ब
[ १८५ ]
कवा
कवा
कम्बल (कम्बल), "ल. ५८ (करिष्यति) 6 १०८ , कज्जन्ति (क्रि(४” २४ )।
यन्ते ) $ १९७, १९८; कारवे मि कय (कृत), कय ६८५ (ट"४८,५०), १३, १४. १५; कय इति ट्र"।, -
२०६; कय० ११३ (ट' ६१); कर (कर), "२ १०१। ' कर ११३८,१३८,१४ ० (४” ८१), करग वा करय (करक ), "गा 5
१५१, १५२; कयं १३८ । १६०; "रए 6 १८४ । कयत्थ (कृतार्थ), "त्ये ६ ११३ (ट” करकड (कर्कर वा कर्कट, कठिन
इत्यर्थे), "डीयो ६ ६ ४ (” ४९)। कयाइ (कदापि कदाचित् वा), करण (करण), "ण • F५९, १०७,
६३, ६६, ७३,७४, ८८, १२२, २०६; "णे ६ ४६, ४८ । १६४, १७८, १८५, १६५, करणया ( करणता), "याए । ११३ २१२, २३८, २३६, २४१, (' ६३ )। २५२, २५४, २६५। करिस (करौष), "सेण 5 १६० । कर (क), "रे १०, १६-४२, कलन्द (कलन्द, कुण्डविशेषः), "न्द ० ७०,९८, १३२, १३४, १४१, ६६४ (” ४८)। १४७, १५३, १६०, २१४,२१६ कलम (कलम ), "म० % ३५ । (" १३३)२२५;"रेमि १३, कलमय (कलशक). "मए 5 १८४ । १४, १५, ६५ (ट" ५२), १२६, कलाय (कलाय), "य० % ३६ । १३५, १४०, २२०; "रेह कलाव (कलाप), "व. २०६ १२,७०,२१०, २२०; "रेन्ति कलम (कल्नुष) "म. १०० ।
१०४, १८४ ; "रेमाणे १०, कल (कल्यम् वा कान्यम् ), 5६६ (ट" ३३, २१६ ; "रित्तए 6 १७४ ; २८), ७३, १७३, १८७, १८८, "रेत्तर , २१८ ; किच्चा (कृत्वा) १८८, १९२।। ६८९, १२४, २५५, २५७, कन्नाकन्निं (काल्यं काल्यम्, प्रतिकात्यम्), २६६ ; कटु (रुत्वा ) 5 १२, ५८, 5 १८४, २३५, २४२, २४३ । ११३ (४” ६३), ११४, ११६, कन्माण (कल्याण), "णं ६ १८७ । १३८, १४० (४” ८१), १५१, कवाड (कवाट), "ड • ६८४ (" १६१, २१४,२३०,२५६ ; काहिद ४८)।
25

Page #215

कवि
[ १६ ]
कविञ्जल ( कपिञ्जल), "लं ९ २१९ (पृ” १३३) ।
कविल (कपिल), "ल ० ४ ९४ (ट”
४ ७ ) ; ”लं $ ९ ४ (ट” ४८ ); • "लाई ९ ९४ (पृ" ४७)।
०
कवोय (कपोत), "यं १२१८ (ट” १३३) । कंसपाई (कांस्य-पात्री),”पाईए $ २३५ । V कह (कथय ), "दू $६०, ८६,
१३०, १३९)।
कहिं (कस्मिन्), क इति द्र” । काम (काम), "म० $ ४८ । कामदेव (कामदेव), "व ०९ २०४,
” वे १ ९, ९२, ९५ (पृ” ५०), हई, ल् ८, १००, १०२, १०३, १०६, १०८, १०, १११, ११३ (पृ" ६ २), ११४, ११६, १२१, १२३, १२४, १२५; ”वो $ १०८, १२९, १४४, १४५, १५५, १६२, १७२, १७३, १७८, २०४; $ ९५ (पृ" ५०), ९७, १०२, १०४, १०८, ११३ (पृ" ६१), ११८; "वं $ ९५ (पृ” ५०),८७, हल, १०१, १०२, १०४, १०५,
काल
"वा
१०७, १०८, ११०, १११, ११३ (ट” (१), ११८; " वस्स १९३, ११०, ११३ (पृ” ६१), ११७, १२४, १२७ ।
कामभोग वा कामभोय (काम-भोग), "ग ०४ ५७; "भोए $ ६;
"गा ४८ ।
कामय (कामक, समासे एव), ( सम्बोधने ) ई ९५ (पृ„
२४६ ।
१५३, १६१, २०९ ।
कहा (कथा), ०”हा १ ११७, १०२ । | काय (काय), "य० १ ५.३ ; ० "घं $ १ ० ७ ; "यं $ १०८, ११० ; "एणं "यसा
ए
"हा $ १०, ११६, १०२, १९०, २१४ ।
कहि (कथिन्), ०" हौ $ २१८ (ट”
०” या
५१ ),
७०, ८, १२४, २६६, § १३, १४, १५ ।
०
३,
कार (कार), ०"रें । ८१ । कारण (कारण), "णेहि § १०४ । कारवेमि, √कर इति द्र" । कारिया ( कारिका), ० "या $ १२५, १३८ | कारक इत्यस्य स्त्रीलिङ्गे ॥ काल (काल), ." $ €€, ११८, १२८, १४६, १५६, १६४, १७३, १८५, १९२, २३८ ; "ल ० ९ ५६, ८९, १२४, २५.५, २५७, २६ ६' ; "लं ९ ७३, छह, १२४, २५२, २५.५, २५७, २५९ (पृ” १५४), २६६ ; "लेणं १, २, ३, ९, ७५, ७६, ९२, ११५, १२३, इत्यादि, • "ले ६ २२३, २२४, २५२ ।

Page #216

काज
[ १८७ ]
काल
कालग (कालक), "गं 5 १०७ । कारमते तु कौत्कुच), "कए 6 ५१ कालमासे ( ८६, १२४, २५५, (पुस्तकान्तरे कुक्कइए)। २५०, २६६ ।
कुङ्कुम (कुङ्कुम), "म० २८। , . काम (काश), "से 6 १४८। कुच्छि (कुक्षि), "च्छिं । १०१ ।। कासाई (काषायौ), "ईए १२ । कुडाल, कुड्डाल इति ट्र"। काहिद कर इति ट्र" । कुडिल (कुटिल), "ल० ६ १००, किं, क इति द्र"।
"ल० र ४ (ट" ४९): "लाई किंचि (किञ्चित्), ६१७० ।
४ (” ४६)। किक्षा, कर इति ट्र"। कुडुम्ब ( कुटुम्ब ), "म्ब • ६२३८ ; किणा, क इति ।
"म्बस्स 5 ५, ६ ६ (” २८, २९); किम् (किख), "० 5 ८४ (" "म्ब ६६ (ट” २८), ६८ । ४९)।
कुडुम्ब (कौटुम्ब), "म्बेसु ६ ५। किम (किं नम् ), १३६, १५२ कुड्डाल वा कुडाल (कूटक), "स्त .
८४ (पृ” ४८)। V कित्त (कन्), "ते ७० । कुण्डकोलिय (कुण्डकोलिक), "लिए कित्तण (कौर्तन), "२१६, १२, १६३, १६४, १६०, १६९,
१०६ : "लिया । १६६, १०९; कित्ति (कौति), . "ति० ६६५ (पृ" । "लियं 5 १६६, १६८, १०३; ५१)।
"लिए 5 १७०;"लियस्म १६ ५, किलन (किलिञ्ज), ०"०६४ १००, १०८। (पृ" ५२)।
कुमार (कु-मार), "रेणं 5२५६ । किम (कग), "से 50२,२५१ । कुम्भकार (कुम्भकार), "र०६१८४, कोडा (क्रौडा), "डा ६ ४८।। ___१९३, १६४ , "रे १८१ । कौल (कौल), "ले २०७", "ले कुम्भार (कुम्भकार), "र० २२०,
२७४। कुक्कड (कुक्कुट), "डं 5२ १६ (पृ” कुम्म (कूर्म ), "म्म ० १ १ ०१ । १३३)।
कुल्ल (कुल), "ल ६९; "तमि कुक्कय (कुकृत को कृत्य वा, विवरण- ६६ (२८), "हाई ७०,००।

Page #217

.
कुवि
[ १८८ ]
खज्ज
कुविय (कप्य), "य० ६ ४६।
२३२,२३४, २३५,२१८,२७३; कुविय (कुपित), "विए $ ६५ (ट” | "डीयो ६ २७७ ०"डीहिं 5 ५०)।
१७। कुसुम (कुसुम), "म० ६ ३०, ६५, कोडुम्बिय (कौटुम्बिका), ०"० $ (" ५०)।
१२;"य° ५६, २०६, २०७॥ कूड (कूट),"ड० ६४६, ४७, ०"ड ० कोढ ( कोठ ), "ढे ६ १४८ । ६४७।
कोरेण्ट ( कुरण्ट ), "एट ० ६ १० । कूणिय (कूणिक), "णिए $ । कोलघरिय ( कौलग्रहिक, कुलग्टहकेदू वा केवि (कश्चित् कोऽपि वा), 5 सम्बन्धिन ), "रिए । २४२; "रियं ६८, १४ ० (ट" ०८ ), १४१,, 5२३९; "रियायो २३४ ; २ ० ० (ट” ११६, ११७), २१६ | "रिया ६ २३४, २४३ ; "रिए(" १३३)।
हिंतो २४२, २४३। केण (केनचित् केनापि वा), ६ ११३ कोलाल (कौलाल),"ल ० ६ १९५, (४” ६२)।
१६६, १९८, २०० (ट” ११६, केवलौ (केवलिन), 6 १८७।
११७)। केस (केश), "स० ६ ५१ , "सा $६४ कोलाहल ( कोलाहल ), "ल. 5 (ट” ४७)।
१३६ ; "ले ६ १३८, १३८, केमो ( केशी), "सौ २४६। १४ ० (" ८१), १५१, १५२. कोट्टय ( कोष्ठक ), "दुए ६ १२६, |
"लं १५२,२३० । १४५, २६७, २७२: "ट्टयो कोलाय (कोजाक), "लाए ७, ९४ (ट" ४८ )।
६६, ८०, "यस्म 6 ७६; "लाए कोट्रिया ( कोष्ठिका ), "या ० ४ ८ , ६६ (२८)। (पृ" ४८); ०"या० ६४ (” कोसौ ( कोशौ ), "सौ० ६ १०१ ।
४६)। कोडी ( कोटि ), ०"डी 5 १८२, खइय (खचित ), "य० ६ २०६ ।
२०४, २३४ ; ०"डिं 5२३८, खोवसमेणं, खय इति ट्र" । २३९; "डीयो ४, ६२, खज्जमाण (खाद्यमान), "णे २१८ ११०,१५५, १५८, १६१, १६३, (प्र” १२८)।
।

Page #218

खज्न
[ १८८ ]
गच्छ
खज्जय ( खाद्यक), "ज्जएहिं ६ ३४। | खामेद, "मेमि, "मेहि, क्षम्धातोखड्ड (खण्ड, गोकार ), ""हूं 5६४ | र्णिजन्ने, /खम इति ट्र' । (४” ४८)।
खि विणिय (किकिन्नौक), 'याई . Vखण्ड (खण्ड ), "ण्डित्तए । ८५ । ११३ (ट६१), १८७ । (४" ५२)।
खिङ्किणी ( किङ्गिनी ), "णिं 5 खण्ड (खण्ड ), "एड ०६२४
१६६ । खण्डाखण्डिं ( खण्डं खण्डं ) 5 ६५ | खिप्प (क्षिप्र), " ("प्यामेव इति (" ५२), ६८।
पदे ) $ ५६, २०६। खन्ध ( स्कन्ध), "न्धे ६ ४ (' ४८); खौर (क्षौर), "र० ६२४ ।
."धो समाप्तिवाक्ये ट्र”। Vखुभ (शुभ), खोभित्तए (क्षोभयितुम् ) Vखम (क्षम्), खामेइ (क्षमथति) 6८७,
बाद नमाति) ८० ५ (" ५२), १० १, ११२, ११३ (पृ” ६३), "मेमि 5 ११३ ११३ (ट' ६२), २२२ । (” ६३); "मेहि ८६ । खुर (क्षुर), "र० ६६५ (” ५०)। खमण (क्षमण ), ०" ० ६ ७०, खुर (खुर), "र० ६ २०६ , "रंसि 5
२१६ (ट” १३३)। खमा (क्षमा ), "मं ११३ (४” | खत्त (क्षत्र), "त. १९, ४९, ५० ,
" 5७४, २५३ । खम्भ ( स्तम्भ ), "मे १३८, १४० खोभित्तए, क्षुधातोर्णिजन्ते, /खभ (Y" ८१), १५१ ।
इति ट्र"। खय (क्षय ), "य ० ( खयोवसमेणं इति | खोम (क्षौम, कापासिक इति अभय
पदे) १४, २५३; "एणं , | देवः), २८ ।
१२५ । खलु ( खलु) 5२, ३, १०, १२, | /गच्छ (गम्), "च्छामि 5 १०, ८०,
४४, ५८, ६६, ७३, ७८, ८१, १९०, २१४ , ”च्छ $ ५८ (ट' ८३, ८६, ८२, ८५, ११३, | २४), २ ५६ (४” १५.६ );"च्छाहि ११६, १२६, इत्यादि।
5२०४ ; "च्छह । २२० । खाम (खादिमन्), "म° ५८ "च्छिहिद ६०; /गम इति
(पृ' २४); "मं 5 ५८ (ट” २२)। ” ।

Page #219

गण
गगा
[ १६० ]
गिहि
६२)।
गण (गण), "ण० ६ ५८ (ट" २३); ४, ६, ८, ११। ___."णस्म ६२७७०।
गाहावणे (ग्रहपत्नी), "इणौ । गणि (गणि गणिन् वा),”णि ० ६ ११६, २३९, २४०, २४२, २४४,
२४६, २४८, २४६, २५४, गन्ध (गन्ध), "ध० २२, २६ । २५६, २५७, २५८ (ट” १५५), गन्धव्व (गन्धर्व), "व्वेण + ११३ (प्ट" २६२ ; "णिं ६ २५५, २५६
(ट” १५५),"इणौर २३८, २४३, /गम (गम), "मिहिदू 6 १२५ ; २५५, २५८ (” १५५)। /गच्छ इति ट्र"।
/गिण्ह वा गण्ड (ग्रह), गिरहद गम (गम), "मेणं 5२७४ । २ १८ (ट” १३६); गेएइइ । गमण (गमन), "ण ० ८६ । १६६ , गिण्हेदू १०५, गिगहामि गंय (गत), गए । ११ ; • गए ११३ 5 १०२ , गिरिहत्तए । १३८, (ट" ६२)।
१४ ० (ट" ८१), १५१, १६ १, गल्ल (गल्ल), "ल्ल • 5६४ (४” ४८ )। २३०; गेएहावित्तए २१४ : गव (गव), "वे २७७ ।
गहाय.६६५ (” ५०), ११८, ."वे 5२७१ ।
१२८, १४ ० (ट" ०८), १४७, गवल (गवल), "ल • ६६५ (ट” | १५६, १२५ ५०)।
गिह (ग्टह), "हे 5 ५८ (ट' २४), गहाय (ग्टहीत्वा), गिगह इति ट्र"। | २०४, २५६, २६०; "हायो गहिय (ग्रहीन), "य० ६ १८१।। १०, ६६, ११६, १२६, १२२, गाय (गाव), "यं 5 १२९, १३२, १३४, १२५, १३८, १४० १३५, १३८, १४ ० (४” ७६ ),
(" ८१), १४७, १५६, १५८,
१६१, १६०, २२७, २३ ।। गाहावद (ग्टहपति), "व. २; गिहि (ग्रहिन्), "हि ० ६ १२, ५८
"वई 5 ३, ५, १०, १२, १३, (ट” २५), ६१, ८३, ११९, ५८ (ट" २ ३), ६२, १२७, १४५, __ १२०, १४५, १५५, १७४, २०४, १ ५५, १६३, २३२, २६८, २६६, २७४ , "हिणो 5 ८३, २७ ३ , "वर्णा $ ६ ;"वदस्म ८५ ; "हिणो ११८, १०४ ।

Page #220

गोवा
[
१६१ ]
w
Alo
गोवा (यौवा), "वं ६०८, ११०। २५९ (पृ' १५४), "मं 5 ८१, गुट्ठ (गुत्स वा), • "ढे ६ ६४ (४" | ८६, २६१ ; "मस्म ८०, ८३, ___४९); पाठान्तरे गुच्छ । गुण (गुण), "ण • 5 ६६ (४” २७), गोर (गौर), "5 ७६ । २०१;"" ० २ १६, २ २ ०, २३१; गोमाल (गोशाल), "ले , १८८,
२१४, २ १६, २१८ (ट' १२७), गुणमिल (गुण-शिल), "ले 6 २३१ ।। २२१, २२२; "लं , १६२, गरु (गरु), ०"० १३५, १३८ । २१५, २१०, २२०; "लस्म 5
"05५८ (ट” २३), १४०, १६६, १६०, १६९, १८५ ।
("८०)। गलगल (गलगल, गर्जने), "लेन्तं घडय (घटक), "डए 6 १८४ ; १०२।
"डरहिं २०। गलिया (गुलिका गुटिका वा), ०" ० घडी (घटौ), ०"डि • ६६ ४ (ट"
५ (" ५०)। गण्ह च गेपहाव च, गिबह इति घण्टा (घण्टा), "एट० + २०६ ।
घण्टिया (घण्टिका), "या. 6 गो (गो), गो० ६ ४, १८, १२, २०६ ।
१४, १२०, १४५, १५५, १६३, घय (घत), "य० ३४, ०"० १८२, २०४, २३२, २३४, । ३० ० घए 6 २०७। २६८,२०३ ; गो० ॥ ३०, ८४ घर (ग्टह), "र०७०, ०८।। ("४०)।
Vघाए ( घातय्, हन्धातोर्णिजन्ने ), गोण (गोण), "ए० १२४२, २४ ३, "ए 5 १३२, १३८, १४ १,
२४४ ; • "" ० ६ २०६। २२५ , "एमि, १२६, १३४, गोत्त (गोत्र), "ने 5 ०६ ।
१३५, १४७, २२०; "एत्तए । गोयम (गौतम), "म० ६ ७६, १२७;
१३८, १४० (' ८१ ), 'मे 500, १८, १९, ८२, ८४, ८६, ८०,२६०,२६२.२६४: घाय (घात). घाए २४१ । "मा , ६२, ८६, ८०, १२५, घट्ट (घुट), "ट १२४१ ।

Page #221

घोड
[ १६२ ]
चाल
घोडय (घोटक), "य० ४ (पृ' चवीस (चतुर्विशति),”सं २७७ । __४०)।
चउब्विहि (चतुर्विध), "हिं । ४३ । 'छोर (घोर), "र० ६ ७६, १०७ ।। चक्क (चक्र), "के 6 १८७। घोस (घोष), "सं $ १०८ । चकवाल (चक्रपाल), "ल ० ६२०८।
चक्ल (चक्षुस्), "क्बु ५। च (च), १४-४ ३, ४५-५७, ६६ । चञ्चल (चञ्चल), "ल ० ६ १०७ । (पृ' २८), ८६, ८४ (पृ” ४८), चण्ड (चण्ड), "एड० % १०७ ; ११३ (४' ६ २ ), १३८, १६४,
"एड. १०८। १६६, १७०, १७३, २३५ चण्डिकिय (चण्डौकृत), "किए 6 २४०, २५८ (४” १५६ ). ५ (” ५०)।
२६३, २७७१, य चेव इति ट्र"। चत्ता (चत्वारिंशत्), २७७१, चाली चदत्ता, चय इति द्र”।
इति ट्र"। चउ (चतुर), "उ० 6 १८, ४३, चन्दण (चन्दन ), "ए • 5२९ । २७७, २७७१, ०"उ० ६४६ ; चम्पा (चम्पा),"म्पा १, ८२, २७७'; "उहिं १७, १८, २१ : चत्तारि "म्पं 5 ११६ ; "म्पाए $ ११२ 5 ४, ६२, ८६, १२४, १४४, (पृ” ६२); "म्पायो ६ १२२ । १५४, १६२, २६६, २६८, चय (च्य), चइत्ता (च्युत्वा) 62°, २०३, २०४।
१२५ । चउत्थ (चतुर्थ), "त्यं ७१, १३५, चय (चव चवन वा ), "धं 6 ६०,
१४ ० (४” ८०), १४ ५, १४८, १२५ ;/चय इति ट्र” ।
१५८, २२७, "त्यस्स 6 १४ ५। चय (चय ), चए २७१। चउप्पय (चतुष्पद), "य० 5 १८; चलणं (चलन ), "णं ६ १०१ । "य०४९।
चाउद्दसिय (चातुर्दशिक),”या (सम्बोचउपलिय (चतुष्यल्य),”या २७७१२। | धने) ९५ (४” ५०)। चउरंस (चतुरश्र), ०"स० 5 ७६ ।। चाउरन्त (चातुरन्त), "नायो १२ १८ चउरामौद् (चतुरशौति), "सौद (४” १३ १)। 5७४, २५२, २५५, २५७. चार (चार), "रेणं १० । "सौईए $ ११३ (४' ६२)। चाल (चालय् ), "लिनए 5 ८५

Page #222

चाली
[ १८३ ]
"घगा $ १५.८; "यगं 8 १५८,
( पृ" ५ २ ) १ ० १, ११९, ११३, ( पृ” इ २ ), २२२ ।
१६ • ; "यगस्म $ १५६, १६१ ।
चालौ (चलारिंशत्), $ १००', चना चुल हिमवन्त ( तुल-हिमवत् ), "न्तं $ -
इति द्र" ।
७४, २५.० ।
०
gat (gut), •"at. § ee (g" चुल्लौ
६
४७) ।
चेद्रय ( चैत्य ), चेद्रय (चैत्य ),
चाव (चाप), ०" व ० ४ १०१ । चिंध (चिह्न), ०"षे ) ९५ (पृ” ४ ९) ।
चिन्त (चिन्त्), "तेइ $
१३८,
२३० ;
छड्ड
"दू ० १, २, १०,
१३१, २३० ।
८३, ९२, ११, १२, १४५, इयं ६ १.८७ ; "याचो ९ ५८ (पृ” २४ ),
चिन्ता ( चिन्ता ), १२०५ । चिन्तिय ( चिन्तित ), "न्तिर ई इ इ
२३ १, २६०, ९०९
७८ ।
( पृ" २० ); "न्तियं ६ ६ ६ ( पृ" २९) ।
चेडिय ( चेटिका ), "या ० १ २ ० ८ ।
चुलणोपिय (चुलणौपिट), "या $ चैव ( चैव ), $ ८१, ८४, ८६, ८५
२, १२०, १३०, १३३, १२३, १३८, १४ ० ( पृ” १०८), १५२, १४३, १४४,
( पृ" ५२ ), १०२, १०८, ११०, १२८, १३१, १३५, १४७, १५.८, १९२, २ ० ० (पृ” ११७),
१५३, १६१,
99
'या (सम्बोधने) $ १२८,
२०८, २४८ ।
चोट्स (चतुर्दशन्), ”म§ ६६, १०८,
१३१, १३४, १३५, १३०, १४०
(पृ" ०८, ८० ); "ग्रं $ १२८,
२२३, २४५, २०१ ।
१ ३ १, १ ३ २, १ ३ ४, १ ३ ५, १३०, चोव्वीस (चतुर्विंशति), ०”मं $ २००’।
१३८, १४१, १५ई ; "यस्म् S १२८, १३२, १३८, १४७, १५३, १५४, १६२, २२५ । चुज़ (शुक्र क्षुद्र वा ), ”ल्ल ०९,०४,
१५५, २५३, चुल्लघग च चुलहिमवन्त च इति द्र" ! चुलमयग वा चुलमयय ( तुल- शतक),
" ० १ २, १५.५, १५०, १५.८;
26
छ (षष् ), ६ ८२, ९४५, १५.५,
9
;
१५८, १६१, १६३, २३८ । छट्ठ ( षष्ठ), "ड ० ००० "ढे $ २००'; ̈ ं $ ०१, ०६, "देणं $ ० ; "स्म $ २, १६३ । छड्ड ( दर्द, चालने), "डुमि $ ९५ (पृ" ५२ ) ।

Page #223

छत्त
[ १६४ ]
जम्बु
छत्त ( छत्र ), "तेणं 5 १० । २ १९ (प्ट” १३३); जाहे ( यस्मिन् ) छवि ( छवि ), "वि• 5 ४५ । । 5 १० १, १०७, ११२, २२२ ; जे छार ( क्षार ), "रेण १६७ ।
१५१; जाओ । १५८, १६१; छिज्जमाण (विद्यमान ), "णे 5२१८ जेसि १६६ । (ट" १२८)।
जद (यदि ), २,८३, ८५, ६१, छिद्द ( छिद्र ), "हाणि २३८। ५ (ट” ५२), १७, ११९;
छिन्द (छिट् ), छदेत्ता (छेदित्वा) 5 ___ १३५, १४० (४” ७६ ), २०० ___८९, १२४, २६६ ।
(पृ” ११६, ११७ )। . छैदेत्ता, छिन्द इति द्र"। जदूण (जयन ), "ण.5 १०३ । केय ( छक ), "या २१६ (” जवा (जङ्घा),”वायो ९४ (ट" ४९)। १३२)।
जडिल (जटिल ), "ल ० ६ १०७ । छय ( छेद ), छए । ४ ५ । जण (जन), ०"० ५१, ७६;
"० ८८, १२२, १७७, २१२, ज ( यद् ), जा १३५, १३८, २२२, २३०, २६५, ०"णो 5 १४ ० (पृ" ८० ), २२०, २३०; |
९. "णस्म ८० । जा (जामेव इति पदे) ६ ६ १, जणण (जनन ), ०"णाई २४६ । १ १३ (ट' ६३), १२ १, १७०, जणणौ (जननौ), "णौ १३५, १७६, १८७, २ १ १, २ ४६ जं ९५ (४” ५२), १६५,२०० जम ( यद् नम्), २४६ । जेणं १३८, १४० (४” ८१), जन्त ( यन्त्र ), "न्त० ६ ५१ । १५१, २३०; जेणेव (येन एव ) जमग-समग (यमक-समक, योगपद्येन), 5 १०, ५८ (४” २४). ६९. "गं १४८, १५३ । ७७, ७८, ८०, ८२, ८६, ६२, जमल (यमल), "ल. ४ (पृ" १५, (४” ५० ), १०२, १०८, ४७); "ल० 5 ६४ (४” ४९), ११६, १३६, इत्यादि, जेणामेव १०७ । (जेणं एव, येन एव ) 5 १० , जम्हा जम्बु (जम्ब), म्बू २, ३, ६२, ( यस्मात् ) २२० , जस्म 6 १ १२ १२६, १४ ५, २ ३ १, २६७, २७२, (" ६१), जहिं (यस्मिन् ) 5 २७६ ।
१३८ ।

Page #224

जम्बु
[ १६५ ]
निमि
जम्ब दिव (जम्बु-द्वौप वा जम्बू द्वीप), "णियव्वा 5 ४४-५७, "णित्ता "वे ६ १ १३ (पृ" ६२ )।
२३९ । जम्बणय (जाम्बनद),"या-मय २०६। जाण (यान), "ण
० ६१.२०६ जम्बलय (जम्बलक उदकभाजनविशेषः, २०८, २११ : "णाश्रो २०८ |
योगरूढिशब्दः), "लए 6 १८४। जाणय ( ज्ञानक ज्ञानिक वा ), ०"णए जम्म ( जन्मन् ), "म्म ० ६ ११३ (४” १८७ ।
जाणु (जानु ), "णूई $ ६४ (' ४८)। V जल ( ज्वल ), "न्ने ६६ (ट” जाणुय ( जानु क ), ० णुए 5 ६५ ( " २८), ७३, १८८।
४६)। जह ( यथा ), 50 ४ (४” ४७ )। जामेव ( यामेव ), ज इति ट्र" । जहा (यथा), "हा २, ८, १२, जाय (जात ), "य० ६ २०६;
४ ३-५०, ६६ (ट” २८ ), ०८, "ए 6 ६ ४, ०२, ७३, ८१, २ १३, ८२, ८५ ( ' ५२), १०२, २३६, २५१, २७०, ०"यं 5 १०८, ११६, १२० ; "हा ०६ १०१, ०"या 6 ६५ । २५८ (पृ” १५६)।
जाल (जाल), "ल • 6 २०६ । जहारिद (यथाई), "ई 5 २५८ जाव ( यावत् ), "व 5 ७३, ७४, (४” १५६)।
२५३; (वाचनक्रमादेशाय रक्तमसौजहेयं ( यथा एतत् ) 5 १२, २ १० ; मुद्रणेन) 6 २, ३, ५- १२, ४४, जहा च एय च "।
५८-६६, ६८, ०१-७३, ७५, जा ( यावत् ) 5 ८१ ; जाव इति ७८,८१, ८३-८७, ८९, इत्यादि;
"व० (जावमौवाए इति पदे) Vजागर ( जाग्ट), "रमाणस्म ६६ १३, १४, १५ ।
(पृ” २०), ७३, २५२ । जाहे, ज इति । जागरिय वा जागरिया (जागरित जिण ( जिन ), "ण ० ८५"णे 5
वा जागा ), ०"रियं ६६ (ट” | । ७३, १८०। २०),०३,२५२।
जिन्मा (जिका),८४ ; जौह इति ट्र"। Vजाण (ज्ञा ),”दू 0४, २५३; जिमिय (जिमित ), "य०६६
"णामि 6 ८३, १४० (४" ०९); (" २९)।

Page #225

जिय
[ १८६ ]
भूसि
२३८
जियसत्तु (जिनशत्रु ), "बू 6 ३, ६, जेट्ट ( ज्येष्ठ ), ". 5 ६६-६९
१२, १२६, १४५, १५५, १६३, ८२, १७८, "ढे ६ ७६; "ई ६ ५. १८०, २६७, २७२।
१२६, १३२, १३४, १३८, जीव (जीव ), "व० 6 ४४, ६४, १४० (४” ८१), १४७, १५१, २१२, २३६ ; "वाए । १३, १४, १५, "वे २१८ (४” | २७४। १२८, १२९, १३०. १३१). जणामेव ( येन एव ), ज इति " । "वाणं 5 १६६।
जेणेव ( येन एव ) ज इति ट्र"। जौविय (जीवित ). "य० ६ ५०, जेमण ( जेमन ), "ण० १ ४० ;
• "य० ६ ११३ (४” ६ १); ."ण ० २७७। "यायो ६ ६५ (” ५२), १०२, जोय (योजित), "यं २०६ । १०८, ११८, १२९, १३५,
जोणिय ( योनिक ), "णिए ६ १ १९।। १४७, १५८, २० ० (४” ११७), जोत्त (योल), "१० २०६ ।
जोयण ( योजन), "" ० ६ ७४, जौह (जिक, बहुव्रीहिसमासे ), "हे । ८३ ; "ण ० २५३ । GE५ (ट" ४९), "हं १०७ ; जिब्भा इति ट्र"।
भाण (ध्यान), "ण • ६६६,२०, जुद् (युति ), जुई 6 १६७ । १८, २४७ , "णं ६ ७७ । । जग (युग ), "ग० (मानविशेषः) 5 झय (ध्वज), • झए १७९, २७७ । - ७८, ०"ग० ( यूपः) ६ २०६। झिया (ध्ये वा धौ), "याइ (ध्याजुगवन्त (युगवत् ), "वं (युगवान्) 8 । यति वा ध्याति ) ६७१, २५६ । २१८ (Y” १३३)।
झमिर ( शुषिर, महारन्ध्र ), "रा०६ जत्त (युक्त), "न० १ ० १, २०६ ४ (४' ४७ )। __(ट” १२०, १२१); • तां २०६। झम ( जूष यष वा ). "सिता जुयल (युगल), "ल• 5 १०७ ; ८९, १९४,२६६ । ___."लेणं २८ ।
झसण ( जूषण जोषण वा ), "णा. जुवाणय (युवक वा युवन् ), .” गाएहिं
5 ५७, १६ । २०६।
झसिय ( जूषित शूषित वा), "य• 5

Page #226

ठव
ठव
। १६७ ]
त
२ ५२, २५ ६ (" १५४, १५६) ; एहाविय ( नापित ), "य० % ८४ • "मियम $ ७३ ।
(" ४८ )।
V व ( स्थापय्, /स्था ). "वेद त (न, तद्, त ० (तप्प ० इति समासे)
६८, १६४, १७०, २४ ५, २०१ 5 १३, ४७ , नद् (तदावर • "वेत्ता ६ ६ ६ ( ' २८), १७८, इति समासे) ६ ७४ , से ( सः )
5 ५, १०, १२, १३, ५८ (" ठाण ( स्थान ). "णस्स ८४, ८५ २३), ६४, ६८.७९, ७७, ७८, ८६,८०,१४१, १४२, २५८
८१-८७, ८६, ४, ६ ६-१०१, (४१५६), २६२,२६३ ।
१०२-१०७, १०६.११२, ११२ ठिद् (स्थिति ), "० , १२५ ;
(" ६२), ११४, ११६, ११८, "ई ६ ६२, ८८, १२४, १४४, १२१, १२३, १२४, १२९१५४, १६२, २६६, २७४ ।।
१३८, १४० (४” ७८, ६, ठिदय ( स्थितिक ), "यं 5 ७४,
८०, ८१), १५१, १४२-१४४, २५३ : "एसु२५५,२५७ ।।
१४७-१४६,१५१,१५३,इत्यादि; ठिया (स्थितिका, स्थितकपदस्य स्त्री
सो (सः) १०४, १०९, १३ १, लिङ्गे ),२०८।
२४८, सा (सा) 5 ५८, ६१, ६५,
८२, १३६, १४ १, १५२, २०८, रणं ( वाक्यालङ्कारे प्राकृतलक्षणं एव). २११,२३८,२४०,२४२,२ ४ ४, ६२, ३, ४, ५, ६, ७, ८, १०, २४६, २४८,२४८, २५ ४, २५६, ११, १२, १३, १४, १५, १६, २५०; तं (तत्) ६ २, १०,
१७, १८-५०, ५८.८६, इत्यादि। ४ ३-५०, १६८, १६२, २०० णाण (ज्ञान), "" ० ६ १८७, १८८, (ट" ११८); तं ( तम् ) 5६६ १९३,२१८ (४” १२७),२०७; (ट" २८, २६), १३६, १६०,
___ १६८, १८७, १८८, २ ० ० (पृ"
१ १६, ११०, ११८); तं (नाम्) 6 एहाय (नात ), " १०, १६० __ १००, १०६, १११, १२३,१३५, "या २०८।
१३८, १४० (४' ८०), २२७,

Page #227

त
[ १६ ]
२२० ;
१२५ ;
,
तए
२३ ० ; तामेव (ताम् एव ) ६ ६ १, ११३ (ट” ६३ ), १२१, १००, १७६, १८७, २११, २४९ ; तं (तत्) $ १३१, २२८, २४८; तमेव (तम् एव ) १ ६ १; नं (तत्, वाक्योपन्यासे, प्राकृतलक्षणमेव ), S ५८ ( पृ" २४ ), ईई ( पृ” २८, २९), ७३, ८०, ८४, ८५, ८६, ९ ५ ं (पृ” ५२), ११३ (ट” ६३), ११८, १३८, १४० (पृ” ८१ ), १७३, १९०, १९३, २०० ( पृ” ११८), २ ० ४, २१४, २२०, २ ३०, २३८, २ ५९ (ट” १५ई), २ ६ २ ; तेण ( तेन ) $ १५१, २१८ ( ट” १२८, १२९, १३०, १३१, १३२), २ १९ (ट” १३३); तें ( तेन ) $ १, २, ३, ९, ७५, ७६, ९२, ९ ई, ९ ८, १०३, १०८, ११५, ११८, १२६, १३०,१३६, १३८ (४” ७६, ७८), १४० (४” ०८, ८०), १४५, १५५, १५९, १६२, १८८, १८३, इत्यादि, तेणेव ( तेन एव) $ १०, ५८ (पृ” २४), ६९, ७७, ७८, ८० ८२, ८६, ९२, ९५ (ट” ५० ), १०२, १०८, १३९, इत्यादि, तिण० वा
तिणा ० ( तेन ० ) ९६२, २१९
( पृ” १३२); तम्हा ( तस्मात् ) S तए (ततः), न इति द्र" ।
ताचो ( तस्मात् ) $ ९०, तच्चो ( ततः ) $ ११६,
१२०, १३५, १९७, २२७, २६०, समाप्तिवाक्येऽपि, तर (ततः, वाक्योपन्यासे एव ) § १०, ११,
१२, १३, ५८- ६१, ६३-७४, तस्स
६६
७७-८९, ९३, इत्यादि ; ( तस्य ) § ३, ४, ६, ७, ( पृ” २७ ), ७३, ७४, ८०, ८६, ८७, ८३, ९४ ( पृ” ४६, ४७, ४८, ४८ ), १२८, इत्यादि ; तस्सेव (नस्य एव ) $ ६६ (ट” २९), ६ ८, तौसे ( तस्याः ) $ ११, ६ °, ११०, १९१, २०३, २०९, २३८; से ( तस्य तस्या वा ) ई ९ ४ (पृ” ४७, ४८, ४८ ), १८४; नहिं ( तस्मिन् ) $ २१९ (पृ” १ ३ ३ ); ताहे ( तस्मिन् ) ६१०१, ११२, २ २ २ ; ते ( ते ) $ १५.१, १६९, २०७, २४३; ताश्रो (ताः ) $ १५८, १६१, तेहिं (तैः) $ १८४, २४ ४; तेसिं ( तेषाम् ) $ ५ ८ ( पृ” २ ३ ); तासिं ( तासाम् ) $ २३८, २३९ । से इति द्र” । तदूय (तृतीय), "यं $ १२६, १४४ ( समाप्तिवाक्ये); ” यस्स $ १२६; ”याए $ ७७ ।

Page #228

तयो
[ १६६ ]
ताल
तो ( ततः वा त्रयः). त च ति च द्र"। तल (तल). . "लंमि १०२. १०५ । तक्कर (तम्कर),६४।
तलवर (तलवर), "र० 5 १२ । तच ( तय्य ), "० १८०, १८८, तलाव (तडाक ), "व० 5 ५१ ।।
१६३, २१८ (४' १२८ ); तलिय (नलित ), "लिहि२४० । ." 5७०, "चेहिं । २२०, तव (तपस् ), "वो. ०२, ०६,
२५८ (ट” १५६); "चाणं ८५ । ८४,८५, ०"वे 5 ७६; "वसा तच्च (टतोय), " ०१, ४, ६, २६४ ।
१८, १०४, १०८, १३ १, १३४, तवम्सि ( तपस्विन् ), "सौ 6 ७६ । १३०, १४० (” ७६, ८० ), तमिय (त्रस्त ), "या 5 २५६ । तत्य १५०, १५१, १६०, १६१,१८०, इति । २२९,२३०, २४८,२५४, २५५, तह (तथा), ६७, ८७, १२०, २५.८ (ट १५५)।
१४२, १७५, २ ० ५, २ ४३, २६०, Vतज्ज (न ), "जेन्ज २ ० ० (४” २६३, २०७,२७७": तहेव ११०)।
(नथा एव) ६ ६ ६ (ष्ट” २८), ६२, तत्त (तप्त ). "न००६ ।
१०२, १० ४, ११८, १२०, १३४, तत्थ (वस्त ). "त्या २५६ । तमिय १३०, १३८, १४० (०६.
इति अतत्य इत्यपि च ट”। ८०,८१), १४५, १४०, इत्यादि। तत्य (तत्र), ३.८ ५१.६२. तह (नथा, नहमेयं इति पदे), १२ ।
घर, १२४, १२०, १८१, १८४. तहा (तथा), १२, ०६.८२. १६३, २३२, २६८, २०३ । १२०, २३८, इत्यादि । तन्त ( तान्न ), "न्ने १०१ २०२१ तहि, त इति ट्र"। तम (तमः). "म 5२१८ (" तहिय (तथ्य), "याणं ८५ . "हि१३.)।
___ एहिं २२०, २५८ (पृ” १ १६) । तम्बोल ( ताम्बून ), "ले 5 २०७५. तहब, तह इति ट्र'। "लेणं ६ ४२ ।
ता ( तावत् ), 5७३। तया ( नदा), "या. 5 १४-५.७ ।।
तारो (तस्मात् वा ताः ), त इति द्र"। तरुण ( तरुण ), "ण २१६ (" Vताल (नड), "लेज्जा २०. १६६ )।
(” ११०)।

Page #229

ताव
ताव
[ २०० ]
तुम
ताव (नावत् ), ६ ७३, ११८, १७४ । तिविह (विविध), "हं 5 २७७%; तासिं, न इति ट्र”।
__"हेणं 5 १३, १४, १५ । नाहे, न इति द्र"।
| तिव्व (तोत्र), "व० ४८, ०"व्व. ति (त्रि ), नि० १०, ५८ (४” १०८।
२४), ८१, ८३, ८६, १०२, तोय (अनौत), "य० ६ १८७। १०५, १०८, ११०, १२ १, १९०, Vतौर (तीर्), "रेदू ७०।२०८,२७७, २०७"; नयो (चयः) तीर (नौर), ०"० ६२१८ (४" 5 १२६, १३२, १३५ ; तिमि १३२)। (ौणि) ११८ ।
तौसे, त इति द्र”। ति (इति), ति इति ट्र"। तुच्छ (तुच्छ), "छ० ६ ५१ । तिक्ख (नौक्ष्ण ), "क्वेहिं १०२, तुट्ठ (तुष्ट ), "टु ० ६ ११, २०४ ; __ १०५;"क्वाहिं 5 १०८, ११० । "ट्ठा ६५९, २१० ।। तिकबत्तो (विकृत्वः वा विष्कृत्वः) 5 तुमं ( त्वम् ), 5 ५८ (Y” २४), ६८,
१०, ५८ (ट” २४), ८१, ८३, ५ (पृ" ५१), १७, १०२, १०२, १०५, १०८, ११०, १२१, १०८, ११३ (४” ६ २ ), ११८, १९०,२०८।
१२९, १३५ (४” ७५, ७६ ), तिण या तिण, त इति ट्र"। १४० (४” ७९), १४१, १४७ तिणद्वे ( तेन अर्थः वा सोऽर्थः) 5६२, (” ८५, ८६), १७३, १८७, ८५।
१९२, २०. (" ११६, ११७, तिलि, ति (त्रि) इति ट्र"।
११८), २०४, २२७, २४६, तित्तिर (तित्तिर), "
२२१६ (४” | २५५, २५८ (४” १५६), २६२ १३३)।
(४” १५७, १५८); तुमं ( त्वाम् ) तिदिमि (त्रिदिशं ), ६ २७७। 5 ६६ (” २९), ११३ (४" तिरिकब (तिर्यञ्च ), "क्व ० ६ ११८ ६३), ११८, तुमं (त्वया) 6 तिरिय इति द्र"।
१३९, १६७ ( पाठान्तरे): तुमे तिरिय (तिर्यञ्च), "य° 5 ५० ; ( त्वया ) 5 १४ १, १६७, १६८, तिरिक्व इति द्र"।
२५६ (४” १५६); तुम्भ (नव ) तिवलिय (त्रिवलिक), "यं EE १७३, २०० (पृ” ११७ );

Page #230

तुन्भं
तुब्भं ( तव ) $ ११८, १५३,
तेय (तेजस्), ॰ तेङ० $ १६; $ ९४ (१” ४७)।
१०३ (पाठान्तरे), १९२, २०० (पृ" ११६), २०० (ट” ११७, पाठान्तरे), २४३ ; तुब्भे (तव )
तेरस (त्रयोदशन्), "म $ २३३;” "महिं । २३५ ।
तेलोक्क (त्रैलोक्य), ̈क्व॰ $ १८७। तेल्ल ( तेल ), ”लेहिं $ २ ५ ।
तुमं
तेमिं त इति न” ।
,
तेहिं त इति ” ।
$ १५३, १७३, १८२, २४३ ( चतुर्षु स्थलेषु पाठान्तरे ) ; (तव) $ ११८, १९२, २०० (पृ" ११६) ( त्रिषु स्थलेषु पाठान्तरे ); नव ( तव ) $ ९५ (पृ" ५२ ), ११३ (पृ" इ १ ), १२९, १३४, १३५, १४१, २ १९ (ट” १३३), २२१; ते (तव) $ ९५ (पृ” ५२), १०२, १०८, १२९, १३४, १३५, १४० (पृ” ८०), १४७,
तो ( ततः, तत्र इति प्राकृतशब्दरूपम्य मजःपः, जइ तो इत्येतौ वाक्यसंबन्धलक्षणे प्रमुज्येते ), \ ९ ५ (ट” ५२), १०२, १०८, १२९, १२४, १४० (शृ” ८० ), १४७, १४८, १५६,
१५८, १९, २ ० ० (पृ” ११८)।
१४८, १५६, १५८, १६९, त्ति (इति, खरात्परं ति अनुखारात्परं तु
ति इति प्रयुज्यते), $ १२, ५८,
२०० (पृ” ११८), २२१ ; तुभे ( ग्रग्रम्) $ १२, इ८, ८१, ८५, १९३, २१०, २१९ (ट” १३२), २२ °, २४२ ; तुब्भे ( युमान् ) $ १४० (पृ” ८१), २२ ' ; तुभेदि (ग्रुय्माभिः ०) ६००, ८३, १५२ ; 99, तुब्भं (शुष्माकम् ) २०२ । तुरुक्क (तुरुष्क), ०"क्क ० १ ३२ । तुल्ल (तुला तोल वा), ०" ० ४ ४० । तुमिणीय (तुय्णौक), ”लोर ९३,
ई २, ई०, ८०, ११३ (१” ₹३), ११, १२०, १३८, १४० (पृ" ४ १), १४२, १५१, १६१, १०५, १८१, २०५, २१४ "" २२० ',२३०, २४३, २५.६, २६०, २२; इइइ इत्येते त्रयो द्व” |
२
२१५, २४० । ते (ते वा तव), न च तुमं च द्र" । ते ए (स्टेन), "ण ४ ।
[ २०१ ]
थूल
• तेरणं
थणय (स्तनक), "या ९ ९४ (पृ” ४८)। थिमिय (स्तिमित), ०”ग्र॰ $ ७। थूलग (स्थूलक ), "गं $ १३, १४,
१५. ; "गम्म ९ ४५-४० ।

Page #231

दक्वि
। २०२ ]
दिव्व
दक्विण (दक्षिण), "णणं ६ ७४, | दंसणिज्ज (दर्शनीय), "ज्जा $ ६४
(' ४७, ४८); दरिसणिज्ज "दच्छ (दक्ष), ०"छ । १०७। । इति द्र"। दण्ड (दण्ड), "एडं0 5 ४३, २०० दसम (दशम), "मं ६ ७१ ; "मस्म 5
(ट” ११६); "एड ० ६ ५२; "ण्डेणं २७२, २७६ । १२१८ (४” १२९)।
दह (हद), "ह०५१। दन्त (दन्त), "न्नं १०१"न्ता H दा (दा). "दाउ ५८ (" २३)। र ४ (ट” ४७); "न्त०, २३, दाढा (दंष्ट्रा), "ढाहिं १०८,११० ।
दाणव (दानव),"वेण १ १ १३ (ट”६२)! दब्भ (दर्भ), "भ० 5 ६९, ११३ दाम (दामन्), "मेणं 6 १०, ३० । (ट” ६३)।
दार (दार), "र० १ १६, ४६, ४८ । दरिमणिज्ज (दर्शनीय), "ज्जं १ १२ ; दावणया (दावनता), "या ५१ । दंसणिज्ज इति ट्र"।
दालिया (दालिका), "य० ४ ० । दरिमौ (दर्शिन् ), "सौ ६ १८७।। | दिट्ट (दृष्ट),"ढे ६ १४१"हा 6 ११३
दलय वा दल (दा), "यह 6 (ट' ६३ ) १९५।
दिट्टि (दृष्टि), "हिं 5२१४ ; "डीए दवग्गि (दवाग्नि), "ग्गि 5 ५१।। 5७८ । दस (दश), 'स० 5 ४, १८, ६२, दिट्टि ( दृष्टिन् ), "डौ ६३ ।
११२, १२७, १४ ५, १५५,१६३, दिल (दत्त), "म० 5 १८४; अदिस १८२,२०४, २३२, २३ ४.२६८, इत्यपि द्र" । २७३ , २ ७७"; "स १२, २७७९, दित्त (दीप्त ), "१० ६ ७६; "ने 5 समाप्तिवाक्ये ऽपि ट्र"; "सएह २७३ । २७५ ; ०"साणं १२, ८१; "ससु दिप्पमाण ( दीप्यमान), "णा ९४ ममाप्तिवाक्ये द्र”।
(४” ४७)। - दंसण (दर्शन), ०"" ० ६ १८७, १८८, दिवस (दिवस), "सेसु समाप्तिवाक्ये ट्र"।
१६३, २१८ (ट” १२७); " . | दिव्व (देव), "व्व ० ६ ११८ ; "व्वे 6 २०७२, ०"णाई ४ (ट” ४७, १६०; "व्वा ६ १६७,१६८,१६९; ४६); "पायो ८४ (' ४७)। "वं 5 १० १, १०७, ११२ ।

Page #232

दिसा
दिसा (दिशा), "मा० १०, ११,
”सं $ ११, ११३ (ट” ( २ ),
१२१,
[ २०३ ]
१७०, १७६, १८७, २११, २४९; • " साचो $ ११२ ।
०
दिस्रौ (दिशा दिश् वा, संयुक्तयञ्जने पर दिसि ), ”सि० $ ५ °; ”ষী• $ ३, ७ ।
दौव (द्वौप), ०” वे $ ११३ (ट” ६२) । दु ( द्वि ), दु० १ १३, १४, १५, ४९, ५१ ; दो ( द्दौ ) ई९४ (ट” ४७, ४८, ४८); दुवै (द्वे) $ २४२, २४३, २७७'; दोन्नि (द्वे) $ २००९, ९७७', दोसु (द्वयोः) समाप्तिवाक्ये द्र” ।
;
दु वा दुर् (दुस् वा दुर्, व्यञ्जने परे तयञ्जनान्त एव, स्वरे परे तु दुरिति ), दुक्० ९ १३५, १३८, दुप्० ९ ५१, ५३, ५५; दुव्० $२०७*; दु· ई ल्५ (पृ” ५०), १००। दुक्कर (दुष्कर), "र० ९ १३५,१३८ । दुक्ख (दुःख), ०" कबु ० ० ११०, २३० ; दुह इति इ" । दुपय ( द्विपद ), "य० ९ ४९ । दुप्पउलिय (दुष्प्रज्वलित ), ”घ० $
५.१ ।
दुर्, दुइति ” ।
दुरन्त ( दुरन्त), "नत० ९९५ (पृ” ५ ० ) ।
देव
दुरहियाम ( दुरधिवास), "मं $ १०० । दुरुह ( उद-रुच्), ̈चद्र $ ( १,
ई' ल्, ११०, २ ० ८, ९ ११, हामि $ १०८ ।
दुवाल ( द्वादश), "स० $१९, ५८ (पृ” २३, २५ ), ११८, १७४, २ ० ४, २ १ ०, २ १ १ ; "स २३८; " सपदं $ २३४, २३८, २३९ । दुविह (विविध), ”हे $ ५.१ ; ”चं$
१३, १४, १५ । दुबे, दु (हि) इति द्र” । दुव्वय (दुर्व्रत ), ”या $ २७७* । दुह (दुःख ), ०"० $ ९५ (पृ" ५.२),
१०२, १०८, १२९, १३५, १५८, २२७, २५५, २५७; दुक्ख इति द्र" |
टूइपलास (दूतिपलाश, चैत्यस्य नाम), ” से $ ८६ । दूदूपलामय (दूतिपलाशक ), "सए ३, १० ; ”साओ $ ५ ८ (पृ” २४),
७८ ।
देव
व
(देव), ०" ० $ १८०; "व० $ ०, ११२, ११३, १२५, १६७, १६८, १६९ (देवाणुप्पिय-शब्देऽपि द्र"); "वे ९०, ९३, ९४ (ट” ४ई), ९७, हल, १०१, १०४, १०५, १०७, ११०, ११२, ११८, १८६, १८७, १९२,

Page #233

देव
[ २०४ ]
धन्ना
२२४, २२५, २२७, २२८ देविडो (देवेदि), देव च इडि च द्र"
"वो 5 ११८, १५०, २२५; देविन्द (देवेन्द्र ), "न्दे । ११३ (" .. "वा (एकवचनस्य संबोधने) १६७, ६१); "न्दस्म 5 ११३ ("
१६८; "वं 5 १६७, १६९ ६ २)। "वेणं 5 ६६, ८, १०३, १०८, देवी (देवी), "वीण ६ ११३ (" ११८, १३०, १३६, १८८, ६१)। १६२, २२८, २३०, "वस्म दस (देश), "म.5५४ । ८६, ६४ (” ४६), १२४, "वा | दो, दु (वि) इति ट्र"। 6 १६९;"वा (बहुवचनस्य संबोधने) | दोच (द्वितीय), "च्च ६ ७१, ६७, ६ ११३ (पृ" ६२); "वाण 6 ११३ ८.१०४, १०९, १३१, १२४, (पृ" ६२); "वाणं 5 ६२, ८८, १३७,१४ ० (पृ” ७९,८०), १५०, १२४ ।
१५१, १६०, १६ १, ९८०,२२६, देवत्त (देवत्व), "नाए 5 ६२, ८८, २३०, २४८, २५४, २५५,
१२४, १४४, २६६, २७४ ।। २५८ (ट” १५५); "चस्म ८१; देवय (दैवत वा देवता),"य० 5५८ | बिय च बीय च द्र"। (पृ” २३), १३५, १९८ , "यं दोणिय (द्रौणिक), "याए ६२३५ । 5 १८७; "याणि ६ ५८ (" दोन्नि, दु (दि) इति द्र"। २३)।
दोसु, दु (दि) इति ,"। देवाणुप्पिय (देवानुप्रिय), "या (एक
वचनस्य संबोधने, पुल्लिङ्गे), ६ १२, धण (धन ), "ण 5 ४९; "ण. ६८, ७७, ७८, ६५ (पृ" ५२), ११३, १५३, १६८, १८७,२१०, धन (धान्य, शस्यार्थे), ०"० ६४८; २१६, २१७, २१८, "प्पिए (एक- "नेण २७७। वचनस्य संबोधने, स्त्रीलिङ्गे) 6 ५८ धन्न (धन्य, भाग्यवदर्थे ), "ने 6 ११३ (ट” २४), १५३, २०४ ; "यस्म | (४०” ६२), १७३ । ६८१;"या (बहुवचनस्य संबोधने) धना (धन्या, स्त्रियो नाम ), "न. 5 २०६, २ ४ २ ; "याणं , १२, २०७१, "मा १४५, १५२, १२, ८१, २१०।
१५३ : "नं १५३ ।

Page #234

धम
[ २०५ ]
धमणि (धमनि), "णि ० ६ ०२,०२, १८८; "रिरणं २१८ (पृ" ८१.२५१ ।
१६२). "रियस्म २२० । Vधमधमे (धमधमाय), "मेन्त •
| धम्मिय (धार्मिक ), "यं ६ ६ १, २०६,, ("मायमान ) $ १०८।
२०८, २११; "यायो २०८।
धम्मोवएसय (धर्मोपदेशक), "सए $ Vधम्म (भा), "म्ममाण • (भाय
__७३, १८८, "सरणं ६ २ १८ (४' मान) 6 १०८।
Vधर (घ),”रेर २१६ (" १३३); १३०, १३१); "म्म 6 ६६ (ट” |
|
गरम
"रिज्जमाणेएं (प्रियमानेन) १० । २७, २८), ६६, ७३, ६२, ६५ |
धर (घर), ०" 5 १८७, १८८, (ट" ५१), ८६, ७, १८, ११३
१६३, २१८ (४” १२७)। (४” ६२), ११७, १२७, १८५, धरणि (धरणि ), "णि 5 १०२, २१६, २२०, २२३, २२७,२४५,
१०५। २४६, २४७, २५२,२७१,२७४ ; धरणी (धरणी), "णो० 5 १०७ । "म्मे ५८ (पृ' २४), "म्मो २२०; धरिज्जमाण, धर इति द्र"।
"म्मं , १२, ५८ (२५), ८२, धवल (धवल ), "ल० ६ १०१ । १२७, १४ ५, १५५, १६३,२३५, धारा (धारा), "रं (बहुव्रीहिसमासे) २६९, २७४ , "म्म ६०, ६१, ६५ (४" ५० )। २०२, २०३, २०४, २०६,२१०; धि (ति), ०"० 5 ०३, ६५ "म्मेण २४६ ।
(" ५१)। धम्मकहा (धर्मकथा), ११, ११७, धूव (धूप), "व० ६ २२ ; "व० ६
२७०। धम्मकही (धर्मकथिन् ), "ही 6 २१८
धवण (धूपन), "" ० ६२२ । (ट' १३०, १३१)। धम्ममय (धर्ममय), "भएणं २१८ न (न), न 6 १३, १४,१५, ४ ४-५७,
(ट” १२९); "मईए २१८ (” ८१,९५, १०२, १०८, १२९, १३१)।
१३४, १३५, १४०, १४ १, १५३, धम्मायरिय (धर्माचार्य),"रिए ०२, इत्यादि , न० १६-४२, २०८।
१९१ ।

Page #235

नउ
[ २०६ ]
नागा
नउल (नकुल), "ल.5६५ (ट" "रं १०, ६९, १६०, २०४, ४६)।
२६०, २६४ , "रायो २६५; तकव (नख), "क्वं (बहुव्रीहिसमासे) "रस्म 5 ३, १६३ ; "६६
6 १०१ ; "क्वा ४ (ट' ४८)। (' २८),७७, ७८, ७८, १८१, नगर (नगर), "रं 5२०८"रायो २४ १, २५८ (ट' १५४), "रा 6 5२२२;"रस्म । १८४ ; नयर २७७; नगर इति ट्र" । इति ट्र"।
नयरी ( नगरौ), "रौ १, ६२, नगरी (नगरौ),"रिं ११६ ; नयरी १२६, १४५, १५५, २६७, इति ट्र"।
२७२; "रौए 6 ११३ (” ६२), नज्जड, जाण इति ट्र" ।
१२०, १५८, १६ १,२६८,२७३, नत्था (नस्ता), "त्या० १२०६ । २७०, नगरौ इति ट्र”। नस्थि (नास्ति, न-अस्ति), ६ १६६, | नरय (नरक), "यं ७४, ८३, २५३ ;
१६७, १६६, १९९,२०० (४” "ए २५५, २५७ । ११७, ११८)।
नव (नवन् ), "व २२५, २२७। नन्दिणोपिय (नन्दिनौपिट), "या 6 नवम (नवम ), "मं 6 ७१ ; "मस्स
२, २६ ८, २७°; "यस्म २७१। | /नमंस (नमस्य ),”सद् ६ १०, ५८ नवरं (नवरम् ), ६ १४७, १५६, (प्ट"२३),६२,७७, ८१, ८३,८६, २०४, २२५, २३०, २३२, १२१, १७६, १९०, १६३,२० २, २३५, २७४ । २०४, २०८, २१०, २११, नस्ममाण (नश्यन्त् ), "णे २१८ २६ १, २६४ ; "सामि । ८१ ; | | (ट" १२८, १२६, १३.०, १३१) । "सित्तए ५८ (प्ट” २३); "सित्ता नाद ( ज्ञाति), ०"० ६८, "ई 5 ११६, १६३ ।
६६, ६२ । नय (नय), ०"० २१८ (ट” नाइं (नञर्थे, प्राकृत एव दृश्यते ), 5 १३२)।
११३ (४” ६३ )। नयण ( नयन), "ण ० ६ १०७। नाण (ज्ञान), "णे 5७४, ८३ ; नयर (नगर), "रे २, ५८(प्ट” २४), णाण इति ट्र” ।
७८. १६३, १८०,२०४, २३१, नाणत्त ( नानात्व)," २७१ ।

Page #236

नाणा
नागा
[ २०७ ]
निम्म
नाणा (नाना), "णा• ६६५ (” | (४” १३३); निब० २०० (प्ट" ५०), २०६।
११७) ; निम् ० १ २ ० ६ ; निर्० नाम ( नामन् ) "म० ३१, १६४, १९४, १५४, २७४, २०७४, १६६, १७०, १७३ ; "मं 5 १, निल० ६ ५१, ८५ (४' ४८ ); ३, ६,०,७६, ७८,८२, १२६, नौ० ६ १०२, १२९, १२२,
१२७, इत्यादि , "माई २०७२। १३४, १३५, १२८, १४० (ट" नाय ( ज्ञाट ), "य० ६६६ (ट"२८), ८१), १४ १, १४७, १५६, १५८, ६८;"या ०६२।
१६१, १६५, २२०,२२० । नायाधमकहा ( ज्ञाताधर्मकथा सा निउण (निपुण), "० ६ २ १८ (ट"
एव जाटधर्मकथा, न्यायाच धर्मकथा- १३३); ०" णा ९ २ १६ (ट'' १ ३२)। स्वति त्वन्ये), "हाणं 521
निकुट्ट ( नि-कुड् वा नि-कृत् ), नाराय (नाराच). "य० 5०६। "ट्टे १११; "हेमि १०८। नावा ( नौ नौका वा ), "वाए । २१८ निकवेव (निक्षेप), "वो $ १०, १२५,
१४४, १५४, १६२,२३०, नामा (नामा ),”मा ४ (५७); २६६, २०१; ०"वं १२ १४ ।
"मा० ६८४ (ट' ४७)। निकवेवणया ( निक्षेपनता ), "या नाही ( नाभी ), ६ ४ (ट' ४८)। ५६ । नि वा निर् (निम् वा निर्, व्यञ्चने निगर (निकर), "र० ६ १०७ ।
परे तयञ्जनान्त ण्व नौ वा, स्वरे परे /निग्गच्छ (निर्गम्), "च्छद् 6, तु निरिति), निग्० ८, १०, १०, ६८, ११६, १७२, १६०, १२. ८, ५, ८२, १०१, २०८, २३५, २६४ । ११२, ११३ (ट” ६१), ११६, निग्गय (निर्गत), "यो ६२, १२०; ११६,१२०, १२०, १०२, १०४, "या भर.०५, १२७, १८९, १०५,१८९, १८०, २०८,२ १०, २१४, २२२, २३५, २६४ ; निग्गन्य (निम्रन्य), "न्या 5 १२०, निच०५.२०० (" ११०). १०५, "न्ये $ ५८ (४” २४), २१६ (पृ' १३३); नित् ६२१८ ११८, १०४ ; "न्येहिं 5 ११८, (ट” १३१); निप्०६ १७ १,२ १६ १७४ ; "न्याणं । २१४ ।

Page #237

निग्ग
[ २०८ ]
निग्गन्य (नैर्यन्य), "न्यं $ १२, ११०, ”न्याच्चो $ १ ० १, ११२, ११३ (ट” इ २),२ २२;”न्ये$ ११३ (१” इ१) । निग्गन्यो ( निर्ग्रन्या वा निर्ग्रन्यिका),
५
”न्यौश्रो $ १२०, १७५ ; ”न्यौच्चो $ ११८, १७४ ।
निग्गह (निग्रह), ०"हेणं $५८(ट”२३)। नियम (निखष ), • " स ० ६७६ । निश्चल (निश्चल ), ”लं $ २१९ (ट” १३३) ।
निच्छय ( निश्चय), "एस ५ ।
२१९ (पृ” १३३ ) ।
निप्फन्द (निष्पन्द), "न्दं ६२१९
( पृ" १३३) । निन्भच्छ ( निर्भये), "छेज्जा $ २०० (ट” ११७ ) ।
निहा
1
निमिज्ज (निमज्ज्), "ज्जर $ १९७८ निम्मिय ( निर्मित), ० "चं $ २ ० नियग ( निजक ), ० "ग० $ ८ । नियत्तण ( निवर्त्तन), " ० $ १९ नियय (नियत), "या १ १६६, १६७,
१६८, १९९, २०० (पृ” ११७) । निर्, नि इति द्र" । निरवसेस ( निरवशेष ), ”सं $ १५४ । निरुवसग्ग (निरुपसर्ग), "गं $ ११४;
"ग्गा $ २७४ । निरुवसग्गय (निरुपसर्गक), ”या $
२७७* ।
निल्लञ्छण (निर्लज्छन निर्लक्षण वा ), " ० $ ५१ । निल्लालिय (निललित ), ० " य० ९
निच्छोड (निस् छोटस्), "डेज्जा
$ २०० (पृ” ११७ ) ।
(पृ" १३१ ) ।
निडाल ( ललाट), "लं $ ९४ (ट” निव्वाण (निर्वाण), "ण० $ २१८ 80); ”ले $ ल्हा √नित्थार ( निस्-तारय् ), "रेद्र $ निसन्त ( निशान्त,
(ट” १२९) ।
$ ५८ ( पृ” २४ ) ।
२१८ (पृ” १३१) । निप्पट्ट (निःस्पष्ट ), "ट्रु० १०४, निम्म्म ( निशम्य ), $ १२, ६१, ८०,
९५ (पृ” ४९)। निवुडमाण ( निब्रुडन्त), "णे ११८
निशम् ), ”न्ते
१३८, १५२, २०४, २१० ; निमाम इति द्र” ।
निसा (दृषद् शिला इति वितरणकारः),
०
”सा • $ ९ ४ ( पृ" ४८ ) । पालिभाषायां निसदा इति ॥
/ निसाम (नि-शामय्, निशम्-धातोर्णिजन्ते),”मेंदू $७८; ”मेत्तए १ २०२ । निहाण (निधान), " ० $ ४, १७, ९२, १२७, १५८, १६१, १६३, १८२, २०४, २३२,२६८,२०३।

Page #238

नौ
[ २०६ ]
०
नौणे (निर्-णौ), ”णेइ $ १२२, पइट्टिय ( प्रतिष्ठित ), •”चं $
१०१ ।
१३८, १४१, १९५; "ऐमि S १०२, १२९, १३४, १३५,
पइविमिट्ठय (प्रतिविशिष्टक), ०”ट्रुएहिं
$ २०६ ।
पउञ्ज (प्र-घुज्), "अइ $ २५५,
२५९ (व” १५५)।
पन्त ( प्रयुक्त प्रवृत्त वा ),
०"ता
४,
१८२, २ ० ४ ; ०”त्ताश्रो ९ २, १२७, १५८, १६ १,१६३,२२२, २६८, २०३ ; "त्ताहिं $ १७ । पउम (पद्म), ०" में $ ३० । पडलिय (प्रज्वलित), ०" ० (चप्पललिचो०, दुप्पउलिचो ० इति पदयोः) $ ५१ ।
२५७ ।
५७ ; ०
पओोग (प्रयोग), ०”गे $ ४७, ५ ४, "गेणं ९२३८, २३९ । नेरइयन्त्त (नैरयिकत्व), "सार १९५५, पक्केलय ( पक्क, प्रकृत एवं इम्म्रते), "चं $ २०० (पृ” ११६) ।
१४७, १५, १५८, २२०, ”णेत्ता $ १३८, १४ ० (पृ” ८१), १६१, २३० ।
नौय (नौच ), ०"य० $ ०७, ७८ । नौल (नौल), "ल॰ 8 ल्यू (घृ”
५०), हल, ११८, १२९, १४० (पृ" ७९), १४०, २०६, २२५ । नणं (नूनम् ), ११८, १७३, १९२ । नेत्त (नेत्र), "ते $ ९४ (४" ४९)। नेय (ज्ञेय), "थं $ २०० ।
नेयव्व (नेतव्य ), "व्वं $ २०४ । नेरदूय (नैरयिक), "दूएस $ २५५,
२५७ । नो (नो ), $ १९, ५८ (पृ" २३),
इ २, ( ( ( पृ” २८), ८४, ८५, ल्पू (x" ५१ ), १०१, १०७, ११२, ११३ (पृ” इ२), १४१, १५३, १००, १९२, २०० (पृ” ११० ), २१०, २१५, २१९ (ट” १३२, १३३), २२०,२२२, २२८, २४६, २४०, २५९ (पृ" १५५, १५६), २ १ २ ; न इति द्र" ।
28
पच
पक्विव (प्र-चिप्), ̈वद्र $ १५.३ ; "वामि $ १४८; "वित्तर $ १५१ । पक्वेव (प्रक्षेप), ०" वे $ ५४ । पगास (प्रकाश), ०”सं $ ९५ (४” ५०),
१०० ।
पग्गह (प्रग्रह), ०"० ९९०६ । पग्गहिय ( प्रग्रहिक, प्रग्टहीत इत्यर्थे), "दिए । ०२ ।
पच्चकवा (प्रत्याख्या), "क्वाइ ११३, १४, १५, ४३, २३५; " कलामि

Page #239

पञ्च
[ २१० ]
पडि
5 १६-४२; "क्वाएमाणे २२ ।।। (४६ १), २७७%;"च्च ४४-५० पञ्चकवाण (प्रत्याख्यान) ०"" ० ६६६ १४७, १८४, १९३, १६४; " (पृ” २७);"णाई ६५ ('५२)। "ञ्चहिं १ १६, २० । पक्षणभवमाणी (प्रत्यनुभवन्तौ), ६ । पञ्चम (पञ्चम). "मं ७१ : "मस्स पक्षत्थिम ( प्रत्यस्तमय पाश्चात्त्य वा ), १५५ । "मेणं 5७४, २५३ ।
पञ्चाणुव्वदय (पञ्चाणुव्रतिक), "यं । V पचप्पिण (प्रति-अर्पय् ) "णह 6 १२, ५८ (ट” २५), २ ० ४ , २ १०, २०६; "णन्ति २०७ । पच्चोरुह (प्रति-अव-या-रुह् ), "हद्
पञ्चलि (प्राञ्जलि ), "लि० ६ ११३ २०८।
(पृ' ६३), २०८। पच्चासक (प्रति-अव-सृ, प्राकृत एव
पट्टण (पट्टन पत्तन वा), "ण • 5 दृश्यते),"कद १० १,१०७,११२,
२१८ (ट' १३०)।
पट्टय (पट्टक), "ट्टए । १६४,१७० ; पच्छा (पश्चात् ). १६७।
."यायो । १६६। पच्छिम (पश्चिम ), "म° 5 ११०, पडल (पटल), "ल• २१८ (ट'
"म० ५७, ७३, ०९, २५२, १३०)। २५६ (” १५ ४, १५५ १५६), पडिउच्चारेयब्व (प्रति-उच्चारितव्य ). २६२; "मेणं 5 १ -
"व्वा 6 ११८ । पज्जत्त (पर्याप्त), ०" 6 ७६। पडिकन्त (प्रतिक्रान्त), "न्ने ८९, V पज्जुवास (परि-उप-आस् ), "सद् १२४, २६६।। 5६, १०, ५८, ११६, १७२, पडिक्कम (प्रति-क्रम्), "मद् ८६ । १८८, १६०, २०८ , "मामि 6 पडिगय ( प्रतिगत ), "गए $ ११३ १०, १६०; "साहि $ ५८ (ट” (ट” ६३), १२१, १७०, १७३, २५), २ ० ४ ; "सिस्मामि १८८, १७६, १८७ ; "गयो । ११८ ; १६२: "सेज्नाहि १८७ . "गया । ११, ६१, ७५, २११,
"समाणे ६२;"सणिज्जे 5 १८७ । २४६, २५८। पञ्च (पञ्च), ०" ० ६ ५ (४” ५०); पडिग्गह (प्रतिग्रह), "ह ० ६ ५८
" ० ६६, ४२, ७४, ८३, ११३ । (' २४ )।

Page #240

पडि
[ २११ ]
पडि
Vपडिग्गाहे (प्रति-ग्राहय्), "हे पडिमा (प्रतिमा), ”मा ० ६२७७९; 500।
"मं 5७०, ७१, १२३, १४३, पडिच्छ (प्रति-दृष्),"च्छद् १०५; | २५०; "मं 6 ११४ ; "मायो "च्छामि १०२ ।
७०, ८८, १२ ४, १७८, २६६, पडिच्छिय (प्रतीष्ट प्रतीप्सित वा),
२७४ , "मायो ६२७७१२। "च्छिए 5 ५८ (४” २४), "च्छियं पडियाइक्विय (प्रत्याख्यात). "क्विए
5२५२, २५८ (पृ” १५४); पडिजागरमाणी (प्रतिजाग्रतौ), 6 "क्वियस्स 6 ७ ३,२५६ (ट” १५६)। २३८।
पडिरूव (प्रतिरूप), "वं 5 ११२ । V पडिणिकदम (प्रति-नि-क्रम्), "मद् पडिरूवग (प्रतिरूपक), ०"ग०६४ ७ ॥
5 १०, ५८ (ट' २४), ६६, ७८, पडिलाभेमाण (प्रतिलाभयन्त वा प्रति८६, १ ० १, १०७, ११२, ११६ ,
| लम्भयन्त), "णे ६ ६४,१६३ : "णौ १२२,१६ ०,२२२;"मामि 6 ८६ । १६५;"णस्म 5 ५८ (ट” २४)। पडिणिगच्छ वा पडिनिग्गच्छ । पडिले हे (प्रति-लेखय्, प्रतिलिख्. (प्रति-नि-गम्),”च्छद् 60८, २१२।। धातेाणिजन्ते), "हे 5 ६६, ७७; पडिणियत्त (प्रतिनिवृत्त), "तस्स 5
"हित्ता ६६ (ट' २८)।
पडिले हिय (प्रतिलेखित ), "य. पडिदसे (प्रति-दर्शय, प्रतिदृश्- ५५ । धावाणिजन्ते), ६८६।
पडिवज्ज (प्रति-पद् ), ज्जर 5 Vपडिपुच्छ (प्रति-प्रछ ), "च्छउ |
५८ (४” २३), ६१, ८०, ६२, ८. णिज्जे ५।।
१२०, १४२, १४५, १५५,१६३, पडिपुच्छणिज्ज, पडिपुच्छ इति द्र”।
२०४, २११, २३५, २३९, पडिपुरम (प्रति पूर्ण), ०" म ० ६ १ ० १ ।
२६३, २६६, २७४ ; "नाहि पडिबद्ध (प्रतिबद्ध), ०" ० ६ ५१ ।
५८ (ट” २५), ८४, ८६, १४ १, पडिबन्ध (प्रतिबन्ध), "न्धं ६ १२, ७७,
२०४, २५८ (पृ” १५६), २६२; २१० ।
"ज्जह ८५, "ज्जिस्मामि 5 १२, /पडिभण (प्रति-भण् ), "ण 5 २१० , "जिजइ ८५, "ब्जेयव्यं
१८६।
१५.३ ।

Page #241

पडि
[ २१२ ]
पभ
पभ
पडिवत्तौ (प्रतिपत्ति), ६ ११३ (ष्ट” | ६६ ("२८), ६८, ९, ११२
(ट” ६२), १२७, १४५, १७८, पडिवन्न (प्रतिपन्न ), "न्ने ६ ११३ १८५, २२३, २४५, २७१,
(ट" ६१), १६६, १८७, १६२, २७४ : "त्तौए ७९। २१८ (ट” १३०)।
पमरस (पञ्चदश),५१ । V पडिमुण (प्रति-श्रु), "गोदू ६७,
पसरसम (पञ्चदशम), "मस्म ६६ ८७, १४२, १६४, २ ० ५, २२१,
___(ट' २७), १७८, २२३ ; "मे 5 २६०, २६३ ; "णन्ति $ १२०,
२४३ . "णेन्नि १७५ । परमवणा (प्रज्ञापन प्रज्ञपन वा). "णाहि पडिहाण (प्रतिधान), "णे ५३ । | 5२२२ । विवरणे पणिहान (प्रणिधान ) इति पणवे (प्र-ज्ञपय्), "वेद् २६२ । पाठः ।
पत्त (प्राप्त), ." ८८,१२ ४,२६६ ; पड़प्पन्न (प्रत्युत्पन्न), "न० १८७।। "ने १६७; "ना ११३ (ट” ६ १). पडोच्छन्न (प्रत्यवच्छन्न), "न्ने २१८ __ १६८,१६८, ०"ता २ १८,२५५ । (ट" १३०)।
/पत्तिय (प्रतीत, देशभाषायां वा पढम (प्रथम), "मं ७०, १२३, पर्तीत इति नामधातुः),”यामि १२।
१४ ३, २५० , "मस्म ६२, ६१ ; पत्तौ ( पत्रौ ), "तिं ६ ७७ । "माए 5७७।
पत्थिय (प्रार्थिक), "या (पुंल्लिङ्गसंबोपढमया (प्रथमता), "याए । १३ ।। धने),८५ (ट” ५०), १७,
पणिहा (प्र-नि-धा), "हाय | १३४, १३५, १४० (४” ७९, १६२।
८०), १४७, १४८, १.२०, •"ये पणिहाण (प्रणिधान), पडिहाण इति (स्त्रीलिङ्गसंबोधने ) २५५ । ।
पन्त (प्रान्त), "न्त ० 6 ७५ (ट" ५०)। पपत्त (प्रज्ञप्त), " ते ६२, ५१, ६१, पन्य (पथिन्), "न्येणं ६ २१८ ("
८४ (” ४७), २७६ ; "ता १२९)।
६२, ८८, १२ ४, १४४ । पभ (प्रभ, बहुव्रीहिसमासान्ते), "भे पमत्तौ (प्रज्ञप्ति प्रज्ञप्तौ वा), "तौ १४४ ; ०"भाए 6 ७४, १५३,
१६६, १६७, १६८ ; •"तिं । २५५ ।

Page #242

पभा
[ २१३ ]
पभासेमाण (प्रभासयन्त्), "णं ११२ || परिगय (परिगत), ०” गए $ १९०; ० " गयं $ २०६ ; • " गयाहिं $
०
पभिदू (प्रभृति), ”हूं $ ५८ (ट” २३), ६ ८; ०” या $ १२ । पभु (प्रभु), "भू $ २१८ (४” १३२,
१३३) ।
पमज्ज ( प्र म्टज् प्र- मार्च् वा ), 8 ६९, ७७ । पमज्जिय (प्रमार्जित), ० " ० पमाण ( प्रमाण ), ०" ० ९ ४८, १०१; "णं $ ५ ।
५५ ।
पमाय (प्रमाद), "य ० १ ४३ । पन्ह (पान), ०"न्ह ० ९७६ । पयत्त (प्रयत्त), "तेणं ९०२ । पयाण (प्रदान), ०"णं $ ४३ । पयाहिण (प्रदक्षिण), "पं १० $
५० ।
परक्कम (पराक्रम), ० ”मे ९०३, १६६, १६८, १९९, २००, ०"मेयं १६०, १३८, १३९, १९८,१९ला परम (परम), "म ० १ १८१ । परलोग (परलोक), ”ग ० १ ५.७ । परिकर (परि-कथ्),
चंद्र
परि
२०३ ।
परिवित्त (परिक्षिप्त), ०" $ १०,
१९०%
पर (पर), ”र० $ ४४, ४८, ५६, परिणाम (परिणाम), "मेणं $ ७४ । परितन्त (परितान्त ), ”न्ते $ १०१,
११६ ।
परिकिस (परिकौर्ण), ०" चा १२० ८ ।
१०८,
११० ।
परिग्गहिय ( परिग्टहोत), ०"० $ ४८ ० "याणि $ ५६ (ट” २३) । परिचय (परित्यज्), "यसि १४८; ” च्चदूत्तए $ ९५ (ष्ट” ५२) । परिजण (परिजन), ०"णे $ ८ ।
परिजाल (परिज्ञा ), "इ २१५ ; /परियाण इति द्र" । परिट्ठवे (परि स्थापय्, परिस्थाधातोर्णिजन्ते), "वेद् १२०० (ट” ११७ ) ; "वेज्जा $ २ ० ० (Į" ११६) । परिणद्ध (परिषद), ०" ० ४ ९५ $ (ट” ४९)।
२२२ ।
परिभोग (परिभोग), ०ग० १२२, ५२ ; ०”गे $ ५१ । परिमाण (परिमाण), ०”णं $ १७
०" णम् १ ४९ ।
४ २; ”णं $ १ इ ; परियाग (पर्यायक ), ०९ ६ २,
८६, १२४ ; "गं $ २०१; परियाय इति द्र" |
परियाय (पर्याय), ”याश्रौ $ २०५; "याचो $ १००९, ० "यायं $
०

Page #243

परि
२६६; परिघाग इति द्र" । परियाण (परिज्ञा ), "णाइ $ २४७ ; /परिजाण इति द्र” । परिलोयण (परिलोचन, बहुव्रीहिसमा - सान्ते ), ०"णार $७८। परिवज्जिय ( परिवर्जित ), ( संबोधने) $ ९५ (पृ” ५१) । परिवस (परि-वस् ), ”सद् १ ३, ८, ११७, १८१, २३२, २६८, २७३ ।
० " या
[ २१४ ]
परिवुड (परिटत), ० ”डा १२०८। परिसा ( परिषद्), $ ९, ११, ७५,
"माए
१२७, १८, २३५, २५८; $ ११ । परिहिय ( परिचित), ०"हिए $ ११२
(पृ” ६ १), १८७।
(परूब (प्र-रूप), "वेद ९ २६२ । परो (परस्), $ २ ५९ (पृ” १५६)। पलम्व (प्रलम्ब), ”म्ब ० ४ १०१ । पलिश्रम (पल्योपम), "माई 8६९,
दह, १२४, १४४, १५४, १६२, २६६, २७४ । पलिय (पल्य), ० "या $ २७७१२। पवण (पवन), ०" ० १ १०२ । पवर (प्रवर), "र० ई ११३ (ट” ६ १),
२०६ ; ०”रं ६ १, २०६, २०८, २११ ।
पविट्ठ (प्रविष्ट), ०० $ १०१ ।
पाउ
पवित्थर (प्रविस्तर), "५०० ४, १०, ९२, १२७, १५८, १६१, १६३, १८२, २०४, २३२,२६८,२७३ । पव्वदय (प्रत्रजित), "या $ ११, ११० । पञ्वय (प्र-व्रज्), "दूत्तए $ १२, ६२ ।
पव्वय (पर्वत), ०”यं ९ ७४, २५३ । पसत्थ (प्रशस्त ), ०„त्य ० १ २०६ । पसन्ना (प्रसन्ना), ”न्नं $ २४० । पसंसा (प्रशंसा), ०”सा $ ४ ४ । पसिल ( प्रश्न), ०
० १ १७४,२१८ (ट” १३३); ०"णा ( बहुव्रीहिसमासान्ते ) $ १७४; "णाहूं $ ५८ (पृ” २४), १२१, १७६; "ऐहि $ १७४ ।
पसेवय (प्रसेवक ), ०”वच्चो $ ९ ४ (पृ” ४८) ।
पह (पथ), "हेसु $ १५८। पड (प्रभु), "हू ६२ ।
पाउ (प्रादुस्), पाउ ०९ ८ ३, ११३ (पृ” ६३), इत्यादि । √पाउण (प्र-वा-ट), ”णिचिद् ९ ६ २; " णित्ता ९ ८, १२४, २६६ । √ पाउद्भव ( प्रादुर्भू), "वित्था $
(
१४६, १६५, १७३, १८६,१९२, २२४, "वित्ताणं ९ ८१ । पाउब्भूय (प्रादुर्भूत), "भूए १ ९२, ११३ (४” ६३), ११८, ११८,

Page #244

पाग
[ २१५ ]
पास
१७०,१०६,१८७,"भूया ६१, "ता २०८ : "नं २ ५८ (ट' २११,२४६ ।
१५६), २६३ । पाग (पाक), "ग० २५; ०"गेहिं पायपुञ्छण (पाद-प्रोज्छन ). "णेणं
५८ (ट” २४)। पाडिहारिय (प्रातिहारिक ), "यं पारे (पारय्, प्-धातोर्णिजन्ते), "रे
१६३, १६४, २२०, २२१ ; ११४ , "रित्तए ६ १ १६ । "रिएणं ६ १८०, १८८, १६३, पारणग (पारणक), "गंमि 5 ७७ ।
पालङ्गा (पालल्या), "गा ० ६ ३८ । पाण (पान), "ण ० ६ ५८ (४'
Vपाले (पान्नय् , पा-धातोर्णिजन्ते ), २४),०३, २५२, २५८ (”
" ले०।
लेटर १५४, १५६); "[56 (” पाव (पाप). "व० ४३ ; "वाई ४८); "एं 60८, ८६,"णं १३८ ।
५८ (ट' २३); "णे २७७ । पावयण (प्रवचन),"f 6 १२, २१० : पाण (प्राण), "" ० १३, ४५ । "णो 5 १०१, ११२, ११३ पाणादूवाय (प्राणातिपात), "य० (४” ६२), २२२;"णे 5 ११३ ____४५; "यं 6 १३ । पाणिय (पानीय) "य. 5४१ । पावेम (प्रवे ग्य). "माई १०, ११६, पामोक्व (प्रामुख्य, विवरणकारमतेन तु १ ६ ०,२०८ ; सुद्धप्यावेमाई इति पदे, प्रमोक्ष उत्तरमिति), "क्वं 6 १७०; अन्यमतेन तु सुद्धप्या वेमाई (शहात्मा 'क्लायो २३३; • क्वाहिं 5 वे प्याणि) इति पृथग अनुगन्तव्यम् ।
Vपाम (पशु, दृश् वा), "सद् (पश्यति) पाय (पाद), "य० 5 १०, ११३ 5७४, ८१, ८०, ९, १० १, (ट' ६३); "406 ५८ (पृ” २४); १०४, १०५, ११०, ११२,१३१, "यंमि २ १ ८ (पृ” १३३); "ए 5 १३४, १३५, १३७, १४ ० (" ८१;"या ८४ (” ४८); "एसु ७६, ८० ), २ १५, २५३, २६ १, 6८१, ८३, ८४ (” ४९), १०२, इत्यादि : "मामि ६८०, ८३ . १०५ ।
"मित्ता १३२, १६०, २२० । पायच्छित्त (प्रायश्चित्त), "ते १६० पासण्ड (पापण्ड), "एड० ४४ ।

Page #245

पास
[ २१६ ]
पुत्त
पासवण (प्रसवण), ०"" ० ६ ५५,६९ । पुच्छ (प्र), "च्छइ ६ ५८ ( पामाईय वा पामादौय (प्रासादौय), २४), १२१, १६ १, १७६ ।
"दौए 50;"ईथं १ ११२ । पुच्छा (टच्छा), "च्छा $ १२७ । पाहाण ('पाषाण), "ण • ६४ पुच्छिय (एट), "य० ६ १८१ । (” ४८)।
पुंछ (पुच्छ), "छ ६ ६ ४ (' ४७); पि (अपि),८७,८८, १०४, १०९, पुच्छ इति द्र"।
१३ १, १३४, १३७, १३८, १४०, | पुञ्छण (प्रोञ्छन), ०"णेणं 5 ५८ १४८, १५०, १५१,१५८,१६०, (पृ" २ ४)। १६१, १८०, २२०, २२९, २३०, पुञ्ज (पञ्च), "ञ्ज० १०७ । २४८, २५४, २५५, २५८ (४” | | पुड (पुट), 'ड• ४ (ट” ४७, १५.५), दु च वि च द्र"।
४९)। पिच्छ (पिच्छ), "च्छंसि २१९ पुडग वा पुडय (पुटक), ०"० ६ (४” १३३)।
९४ (ट” ४८); "या ६४ पिट्ट (टर), "यो । १०१। । (ट” ४७)। पिडग (पिटक), "गं $ ११८,१७४ । पुढवी (पृथवौ वा पृथिवी), "वि पिवासिय (पिपासित), "या (संबोधने) (समासे) 5 १६४, १६६, १७०; 5६५ (ट" ५१), २४६ ।
"वौए 5७४, २५३, २५५ । पिसाय (पिशाच), "य०१४ पुणरवि (पुनर् अपि), २१४ ।
(४” ४६), ६६, १७,६९, १० १, पुणाई (पुनर्). ११८. १७४ । __११८ ; "साए ६ २७७ । पुरम (पुण्य), "प १९५ (" ५०); पिहडय (पिठरक), "डए 6 १८४ । "स० ६ १,६२, ६५ (पृ' ५१), पौढ (पौठ), "ढ० ६ ५८ (२४), ११६, २४६ ; "पण २४६ ।
१८७, १६३, १८४, २ १६, २२°, पुम (पूर्ण), ०"सं १०७, ०"हिं
२२१ । पौलण (पौडन), ०" ० ६ ५१। पुणभद्द (पूर्णभद्र, चैत्यस्य नाम), "दे 5 पुच्छ (पुच्छ), ०"च्छे १०१ १, ६२, ११६ ।
"च्छसि २१६ (४' १३३); पुंछ पुत्त (पुत्र), "ने 5 ६७ , "त्ता इति ट्र"।
(संबोधने) ६ ६ ६ (" २९), १३९,

Page #246

पुष्फ
[ २१७ ]
१४१ ; ० ”तं $ इ इ (ट” २८,२९), ६९, ९२, १७८; "तं $ १२९, १३२, १३४, १३८, १४० (पृ” ८१), १४१, १४७, १५६, २३०, २४५, २७१, २७४, ० "त्तम $ १६६, १६७, १६९ ; "ते $
२२५ ।
११७), २१९ (१” १३३); "सं $ १३८, १४० ( पृ” ८१), १५१, १६१, २ ० ० ( पृ” ११६, ११७ ), २३ ० ; ”से णं $ १४० (पृ” ७८, ८०); "सस्स $ २०० (ट” ११६ ) ; ”सा $ १८४, २४३; •”सा $ २०७ ; " से $ २४२ ; ०” से $ ५८,२०६ । पुरिमक्कार (पुरुषात्कार अर्थात् पुरुषकार), ”र० § ७३, १६६, १६७, १९८; ० "० $ १६८, १६८ । पुरो (पुरी), "रौए $ २०७१। पुलग (पुलक), ० ̈ग० $ ७३ । पुव्व (पूर्व), "व्व॰ 8 ई ई (ष्ट" २७),
पुरश्र ( पुरतः ), ६ ६ ६ (ट” २८),
७३, ९३, ११८, १२८, १४६, १५६, १६४, १०३, १८५, १८१, २२३, २२४, २३८, २५२ ।
६८,०८, १०१ ।
पुरत्थिम (पुरस्ताद्भुत), "मेणं १०४, ८, १२४,
८३, २५३;
•"मेणं
पुत्र्विं (पूर्व), $ ५८ (१” २३), १९७ । पूद्रय (पूजित), ०" $ १८७, ११८ (ट” १२८) । पुरवर ( पुरखर), "र०९९४ (पृ" पूरा ( पूरण, कस्यचित्पुरुषस्य नाम), ४ ८)।
१४४ ।
"पो
$ ६ ६ (ट” २८)।
पुरवरी (पुरखरौ), "रौ $२००'। पुरिम (पुरुष),
पुप्फ (पुष्प), "प्फ० $ ३०, ६ ६ ; २७७१।
"फे $
पुर (पुर), र०$ ९४ (पृ” ४८) ; ० र $ १६३, १८०, २०४, २ १४; ० ”रं$ १८ °,२ ० ४,२०८, २७७'; ०”राश्रो $ २१२, २२२, ०”रस्म $ १८४, १८३; ०”रे $
१८१ ।
"
० म० ऽ २६८,
पेम
२६९ ; "म ० १ १३६, १६७, १९८; ”से $ १३८, १४० (ट” ७८, ८०, ८१), १४ १, १५१, १५.३, १६ १, २ ० ० (ष्ट” ११६,
29
पूसा (पुप्या, कस्याश्चित् खियो नाम ),
$ १६३ ; ०" स ० ( समासे ) 8 २०७१।
पेज्ज (पेय), "ज्ज० ९ ३२, ०”जाइ $ २७० । पेम (प्रेमन्), ०”म० $ १८१ ।
९ ३३;
"नाए
०

Page #247

पेया
[ २१० ]
फोडी
पेयाल ( प्रायोभूत), "ला १४४, | पोसहिय (पोषधिक), "हिए $ (९, ११३ (ट” ६ २), १२० ।
४५ ।
पेस (प्रेष्य), ०"स० $ २७७",
$481 पेसवण (प्रेष्य-पण), "० $ ५.४ । पेहण्या (पिधानता), ० "या $ ५६ । पोग्गल (पुद्गल), ”ल० $ ५४ । पोट्ट (पुट, जठर इत्यर्थे),
$ ९ ४
"स०
फग्गुणी ( फल्गुनी, स्त्रियो नाम ),
१ २०३, २०७१।
फरुम (परुष), "सं $ ९४ (पृ” ४८)। फल (फल), "ल ० १ २४; ० "ले 8
११३ (पृ” ६१), २७७° । फलग ( फलक ), ०"ग० $ ५८ (g" २४), १८७, १९३, १९४, ११६, ११० ।
फाल (फाल), "ल० $ ९ ४ (ॣ” ४७)। फास (स्पृश्), "सेद् ७ ०; "सित्ता
८, १६६; "सेत्ता $ १२४ । फासुए लिज्ज ( प्राशकैषणीय वा स्पर्शकेषणीय), "जं $ १९४ ; फासुयइति द्र" ।
फासुय (प्राशुक यशनाई इति विव
रणकारः, प्रायस्तु स्पर्शक स्पर्शनाई इति), "एणं $ ५८ (ट” २४) । ; | फुग्गफुग्ग (देशौ शब्दः, विकर्णरोमिक इत्यर्थे), "ग्गाच्च $ ९४ (ट” ४७)। फुट्ट (स्फुट), " ं $ ९ ४ (ट ̈ ४ ८); फुड इति द्र" ।
(
(पृ” ४८ ) । पोयय (पोतक), ०"यए $ २४२, १४३ । पोरिसी (पौरुषी), "सौर $ ७७ । पोलास (पोलास ), "सं $ २००२,
पोलासपुर इति द्र” । पोलासपुर (पोलासपुर, नगरस्य नाम),
” $ १८०, २०४, २१४; "*$ १९०, १०४, १०८; "रायो S ९ १२, १२२; "रस्म 8 १८४, १९३ ; "रे ४ १८१ । पोसल्या ( पोषणता ), ०" या $ ५१ । पोसह (पोषध वा उपवस्थ ), ०” स०
8 हूँ हूँ ( सृ” २७ ), २०७१ " ० ४ ५५, ई ई (पृ” २८), ईट, ७९, ८०,९२, ९ ५ (४” ५०,५२), १०१, १०२, १०७, १०८, १०८,११२, ११३ ( धृ” ( १, ६ २ ), १२७, २१३, १४५, २४६, २५४, २५९ (ॣ” १५४, १५५), १७४ ; " 8 ११ ।
फुड (स्फुट), ०ड० ४ १००; फुट्ठ इति द्र" । फोडी (स्फोटौ स्फोड वा),
४ ५१ ।

Page #248

बन्ध
[ २१८ ]
बहू (बार), "डा $ ९४ (४४८) ।
बन्ध (बन्ध), "खे । ४५ । बम्भचारि (त्रह्मचारिन्), "रौ $ ११३ बिद्रय (द्वितीय), "यार 8००, बौय
(पृ" (२), १२७ ।
बम्भचेर (त्रह्मचर्य), ०" ० १०६ ।
)
भग
७, ५४, ३, ८८, १२२, १००, १८४, १९३, १९५, २१२, २२२, १३०, २६५, २६९ ।
बहु (बड), "ड० 8०८, ८०, २४०; "हवे (बहवः) 8 १९, ११८, १२०, १८४, १९७, १ १ ० ; "हवे (बहुन्) ४१८४, ११८ (पृ” ११८, १९९, १३०, १३१); "हूदं ( बहूनि ) : ( १ ; ”हहिं $ ८८, १२४, १०८, १८४, २१८ ( १३१), ११९ (पृ" १३३), १९२, १९३, २४५, २६६, २०१; "णं 8 ५, ६ इ (पृ” २८), ११३ (पृ” ( २ ); "हसु 8५, ६८ ।
बजय (बहुक), "हुए 8८ । बहुला (बहुला, स्त्रियो नाम), "ला $ १५५; ०”ल (समासे) १२०० । बाणारसी (वाराणसी), ”सौ $ १२३,
१४५, ”सोर $ ११०, २००' । _बारस (द्वादश), १५००।
च दोच इति द्र" !
बौभच्छ (बीभत्स),
०
(पृ” ४०, ४८, ४९)।
बल (बल), ०”ल ० २१८ (६ १३०);
”ल॰ $ ५८ (४” २२); "ले $ बौय (द्वितीय), "यं $ ८१, ११५;
०३, १९६ ।
बिय च दोच इति द्र” । बहिया (बस् िवरिष्टात् वा) ६२, बुद्धि (बुद्धि), "दो (बहुव्रीहिसमासान्ते ) $ १३८ (१००)। बेदोणिय (ईद्रोणिक), "यार $ १३५ । बोद्धव्व (बोदव्य), "व्यं २००', 'ब्वा $ २०७१।
१० १९४
भइ (भृति), ०" ० 8 १८४ । भक्व (भक्ष), "कब ० १ ३४, २००८। भक्वण्या (भक्षणता), "या १५१ । भगवं (भगवन्त्), ”बं (भगवान्) $ ९,
१०, ११, ४ ४, ६ ०, ६२, ६३, ०३, ०५, ७७, ७८, ०९, ८१, ८४, ८६, ८१, ८८, ११५, ११०, ११८, ११, १२९, १०३,१०४, १८९, १९०, १९१, १९९,१९३, १९४, १९९, १९८, २०० (पृ" ११६), २०३, २०४, १०८, १०८, ११९, ११८ (ट” १९७, ११८, १९९, १३०, १३१), २१९ (पृ” १३३), २५८, २५९ (व” १ ५.४), ९ ६ २, ९ ६ ४, १६५,

Page #249

भग्ग
[ २२० ]
भव ।
भव
२
।
"वं (भगवन्तम्) 5 ५८ (पृ” २३, भण्डग (भाण्डक), "ग• ६२१४ । २४, २५), ६२,७७, ८१, ८५, भत्त (भक्त), "त.६१८४"त. ८६, ११६, १२१, १७६, १९०, ४५,७३,७६,८६,२५२,२५६ १९३, १४७,१९९, २०२, २०४, (पृ” १५४, १५६); "ताई ८९, २१०, १११, २६ १,२६४ ; "वया १२४,२६६ ।
२,७८,६१, १६२, २१६ (४” भद्दा (भद्रा, कामदेवस्य भार्याया नाम). १३२). "वथो १२, १३, ५८ "द्दा ."६ (समासे) २७७१। (४” २३, २४, २५), ६१, ६६ भद्दा (भद्रा, चुलणौपितुर्मातुनर्नाम), "द्दा (पृ" २८), ६९, ७६, ७८, ९, १३५, १३८, १३६, १४ १ ; ८३, ८६, ८७, ६२, ११३ (४” | "६ 5 १४ ० (४” ७८); "हार $ ६१), १२०, १२७, १४५, १६४, | १६६, १६०, १६९, १७५, २०४, भन्ते (भद्दन्ते वा भदन्ते इत्यस्य सङ्क्षपः,
२१०, २११, २२३,२६०,२६३।। भद्रं ते इत्यर्थे आचार्यस्य आमन्त्रण भग्ग (भन), ०"ग्ग • ६६५ (ट" ५९)। एव प्रयुज्यते), ६२, १२, ५८ (" भज्जा (भाया), "ज्जा २७७", "ज्जाण | २३), ६२, ७७, ८१, ८३, ८५,
६२७७१; भारिया इति द्र”। ८६, १०, ११, १२५, १६३, भज्जिय (भर्जित), "एहि २४ ० । १९७, १९६६, २० ० (” ११६),
भज (भञ्ज),"असि १२९, १३४, २१० । पालिभाषायां भद्दन्ने भन्ने १२५, १४ ० (” ८०), १४७, इत्युभयं दृश्यते । १५६, १५८, २२७; "ओसि 5 भय (भय), "या २५६ । २५ (पृ" ५२), १०२, १०८ ; भरिय (भूत), "यंसि ६ १२६, १३२,
"ञ्जित्तर ८५ (पृ" ५२)। । १३५, १४७, २२०; "याए । Wभण (भण्), "ण १०२, १०९, २२५ । १३१, १३४, १५०, १५३,१६०, |
Vभव (भू), "वे २७७२, "वित्ता २२९, २३, २४८, २५४ ।। 6 १२, २१०; भावेत्ता (णिजन्ते), भण्ड (भाण्ड), "ण्डे 6 १८६, १९८; ८६, १२४, २६६ ; हो • "ण्डं 6 १६५, २ ० ० (पृ” ११६,
इति द्र"। ११७)।
भव (भव), "व०६१२५ ।

Page #250

भव
[ २२१ ]
भवक्वय (भव-क्षय), "एणं $ १२५ । भसेल्ल (भृश, इल इति प्रत्ययः स्वार्थे ),
• "ल • $ ९४ (पृ” ४७) ।
०
भाय (भाग), ०" एणं $ १०८, ११० ;
०” ए १ ३, ७ ।
भायण (भाजन), "ण • $33; ১००।
भारह (भारत), "हे $ ११३ (ट” (२) । भारिया (भाषा), "या $ इ, ५८, १५, ८ २, १२७, १४५, १५२, १५५, १६१, १६३, १८३, २०४, २०५,
भाडी (भाटि), "डी० ५१ । भाणियव्व (भाणितव्य ), ”ब्वं $ २३ ° ;
”व्याच्चो $ २०४ ; /भण इति द्र"। भिक्खायरिया (भित्ताचर्य), "श्राए $
"इं
२०८, २१०, २११,२२०,२३०,
००
२ इ ८, २०३, ”यं $ ५ ८ (पृ” २४), १५३, २ ० ४ ; ”घाए $ १३, २० (ट” ११३, ११७), २३४ ; "याश्रो $ २३३ ; "याहिं | २३५; "याणं ९ २३४ ; भज्जा इति द्र” ।
भाव (भाव), ०" वा ११३३, १६०, १६८, १९९, २ ० ० (पृ” ११७); • "वाइं $ २४३, "वेदिं
०
२२०,
”वाणं $ ८५ ।
भावे माण (भावयमान), "णे $ ७६,.. १८१, २३४ ; ”म्म १३ (" २०), १०८, २२३, २४५,
२११ ।
>
भूय
भावेत्ता,
भव इति द्र” ।
भास (भाष्), "सद् ९२६२ । भिउडि (नूकुटि), ”डिं $ल्ला
भिक्खा (भिक्षा), ”कला • ४७७, ७८,
७ ।
७७, ७८, ७९ । भिज्जमाए (भिद्यमान), "णे १२१८
(पृ” १२८)।
"ग्ग • $ ल्५ (पृ”
०
भिन्द (भिट्), "न्देज्जा ( भिन्द्यात्) $ २०० (ष्ट” ११६) । भौम (भीम), ”म० $ ९५ (पृ” ५०)। भौय (भौत), ”या $ २५३ । भुग्ग (भुग्न ), ४९)। भुज्जो (भूयस् ), $ ११३ (पृ” ६ ३) । भुञ्जमा (भुञ्जन्त् भुञ्जान वा ), "णे S २० ० ( पृ” ११७), २४३ ; "णी ९ २३८, २३९ ।
भुत्त (मुक्त), ० त ० १ ₹₹ (ट” २९) भुमगा (भ्रू), "गाओ $ ८४ (ट” ४७); भुमय इति द्र" ।
भुमय (भ्रुवक,
बहुव्रीहिसमासान्ते),
• "मए $ ९५ (पृ” ४९ ) । भ्रू दूति शब्दस्य भुमया भूमगा वा (भ्रुवका ) इति रूपं प्राकृते दृग्यते ।
;
भूय (भूत), "य ० १ २०० ०"ए $ ५, २३० ०”यं १०७ ।
;

Page #251

भूमि
भूमि (भूमि), ०” मी $ ५५; "० मिं
$ इला
॰"ए $ ४ ६ ।
भेय (भेद), भेसज्ज (भैषज्य ), ०" ज्जेण $ ५८
[ २२२ ]
(पृ” २४ ) । भो (भोस्), ९ ५ (पृ” ५०), ९७,१०२, १०४, १०८, ११३ (ट” ६१ ), ११८, १२९, १३१, १३४, १३५, १३७, १४० (ट” ७८, ८० ), २०६ इत्यादि । भोग वा भोय (भोग), ०ग० ९५७; ”ग ० १ २ ० ० (ट” ११६, ११७), २३८, २३९६ ० ”गा ४, ई ० ”ए $ ६ ।
भोग (भोग, जातिविशेषः ), "गा S २१० ; उग्ग इत्यपि द्र" । भोगभोग (भोगभोग ), "गाई $२० ० (पृ” ११३, ११७ ), २३९ । भोयण (भोजन), "ण० १ ३ ३ ; "णच
२३८,
३३
$ ५१ ।
मज्भ
म (म, मद्), मए ( मया) 8 ५८ (पृ” २ ४), ८६, १४ • (पृ” ८१), १६८, २ ४ ६ ; सम (मम) $ ६६ (ट” २९), ६८, ८३, ११६, १३८, १४० (पृ” ८१ ), १५१, २०६, २१९ (ट” १३२), २२ •
ममं (मम,
;
षष्ठार्थे) $ इ ( पृ" २८), ६८, १३८ (ट” ७७, ७८), १४ ० (ट” ८१), १५१, १ ६ १, १८८, १९२, २३०, २३८, २५८ (ट” १५४), ( द्वितीयार्थे ) १४० (पृ” ७८, ८०), २ १९ (ट” १ ३ ३), (चतुर्थ्यर्थे) २४२, (सप्तम्यर्थे) २५६ ; मे (मम) $ ५८ (ट” २३, २४), ७३, २३५ ; मज्झ (मम) $ ११३ (पृ” ६३) मडल (मुकुल), ०”ल ० १ मग्ग (मार्ग), ० "गं $ ७०
;
१०१ ।
• "मांसि
१८४ ।
मङ्खलिपुत्त (मजलिपुत्र), "ते १८८, $ २ १४, २१६, २१८ (प्र” १२७), २२१, २२२ ; ”त्तं $ १९२, २१५, २१७, २२ ० ; "तस्म $ १६६, १६७, १६९, १८५ । मङ्गल (मङ्गल), "लं $ १८७ । मङ्गुलौ (मङ्गुरौ), $ १५९, १६०,
१६९ ।
मच्छरिया (मत्सरिता ), ६.५६ । मज्न (मद्य), "ज्जं $ २४० । मज्जण (मज्जन), "ण० $ २७ । मज्झ (मम), म इति द्र” । मज्झ (मध्य), ६ २) ;
"न्झ ० $ ११३ (पृ” ”ज्यं $ १०, ६८, ११६, १९०, २०४, २०८, २६०, २ ६ ४, ”बोणं $ १०, इ९, ११६,

Page #252

मभि
[ २२३ ]
१६०, २०४,२०८,१६,१६४; मल्ल (माल्य), ." • 5 १० ।
• "ज्या ८२, ११६, १७४ । मल्लिया (मल्लिका), "या० १.१ । मज्झिम (मध्यम), "मं 6 १३४, १९८, मंस (मांस), "म• ६ १९९, १२९, ____."मार ७७, ७८।
११५, १५.६, २ २५, २ १०, २४०, मज्झिमय (मध्यमक), "धं १४७, १४२; "सेण ६ १९९, १११, २२० ।
१२५, १४७, १२०, "मेखि मट्टिया (त्तिका), १९७। २४० ; "सेरि ६२४४ ; "सेस मट्ठ (सष्ट), "० १११।।
२४०, २४२। मडह (देशीयशब्दः, शब्दानुकरणे, मसौ (मसौ) "सौ• ६१०७।
लडर-मडर इति पदे), ६५ मा सु(मथु), "सूई ८४ (४' ४७) । (” ४९)।
मह (मथ्), "हेज्जा २ ० ० (४" मण (मनः), "ए• ५१, १०२; ११७) ।
"णो० ६६६ (४” २७); "णसा 6 मह (महन्त्), "ई (महन्तम्) $ ६५ १२, १४, १५ ।
(Y"५०), ११८, १४ ० (४" ०९), मणि (मणि), "णि • ६ २०६ । १४७, २१९ (पृ" १३३), २२५ ; मणुय (मनुज), "य • ६ १८७ ।
"ई (महत्) 5६४ (" ४६), १ ० १, मणुस्म (मनुष्य), "स्म ० ६ १०, ११६, १०७, ११२, ११८; "रया १९०।
(महता) 5 १३८, १३९, १४०, मणोगय (मनोगत), "गए 5 ६६ (” ८१) १५१, १५२ । (" २७)।
महदू (महइमहालय इति प्राकृतसमासमण्ड (मण्ड), "एडेणं ६ २७। पद एव दृश्यते, नट्युत्पत्तिश्च सांशयिकी, मण्डुक्किया (मण्डूकिका),”य (समासान्ने) | अर्थस्तु महा० इति), "० ६ ११,
६०, १९१, २१८ (४” १३०); मत्त (मत्त), " 5 १.२;"ता 5 महालय इति दृ" ।
२४६.२५४.२५८ (४” १५५)। महग्घ (महाघ), "ग्घ १०, ११६, मन्त (मन्त्र), •"न्त • ६४६। १९०, २.८। मय (मय, प्रत्ययः), "य. २०६। महल (महन्त, न्स इनि प्रत्ययः स्वार्थे, प्राशत मरण (मरण), " ० ६ ५७। एव दृश्यते), "ज • ६९४ (४” ४७),

Page #253

महा
महा
[ २२४ ।
महा
महा
"मं 5 ८४ (ट' ४८); मह च महालिया (महतो), "याए $ ११ । महालय इति ट्र"।
महालय ( महल्लक वा महालक ) महा० (महा०), १०, ७६, १०७, इत्यस्य स्त्रीलिङ्ग महालिया (महा१२४, ११५, इत्यादि।
लिका)। महालय इति द्र" ॥ महाकाय (महाकाय), "यं 5 १०७। महावाड (महावाट), "डं 6 २१८ महागोव (महागोप), "वे 6 २१८ | (ट"१२९)। (४” १२८)।
महाविदेह (महाविदेह), "हे $ ६०, महातव (महातपस्), "वे ७६। १२५, १४४, १५४, १६२, महाधम्मकही ( महाधर्मकथिन् ), 6 २३०, २६६, २७१, २७४ ; २१८ (ट' १३०)।
"हम्मि २७७ । महानिज्जामय (महानिर्यामक), "मए महाविमाण (महाविमान), "एस्स 5 5२१८ (ट' १३३)।
८६, १२४, १४ ४ । महापट्टण (महापट्टन), ०"० 5 महावीर (महावौर), रे 5६, १०, २१८ (प्ट” १३०)।
११, ४४,६०, ६३, ७३, ७५, महाफल (महाफल), "लं ६ १० । ७७, ८६, इत्यादि, "₹ 5 ५८ महामहण (महाब्राह्मण),"णे 6 १८७, (ट” २३, २४, २५), ६२, ७७, १८८, १६३, २१६, २१७,
१२१ ; "रेण 5 ७८, "रेणं २१८ (ट" १२७, १२८)। २, ६१, २ १६ (ट” १३२, १३४); महालय (महन्त, लय इति प्रत्ययः स्वार्थे, "रस्म १२, १३, ५८ (ट" २३, प्राकृत एव दृश्यते), "लए ८४ २४, २५), ६१, ६६ (ट” २८),
"लयंसि २१८ (ट" १३०); मह | ६९, ७६, ७८, ८६, ८७, ६२, च महल्ल च महालिया इति ट्र" । १२७,१४ ५,२ ० ४, २०८, २११, मह इति प्राकृतपदात् ल्ल इति प्रत्यय- २२०, २२३, २६ ०, २७४ । योजनेन महल्ल इति सम्पद्यते, तस्मात् महासत्यवाह (महासार्थवाह), "हे क इति प्रत्यययोजनेन महल्लक इति २१८ (ट" १२९)। पालिभाषाशब्दः, तस्मादेव महालय महासमुद्द (महासमुद्र), "हे 6 २१८ इति प्राकृतभाषाशब्दः । इमे सर्वे (ट” १३१) । प्रत्ययाः स्वार्थ एव प्रयुज्यन्ते ॥ महासयग वा महामायय (महाश
।

Page #254

महि
। २२५ ।
मित्त
सक, श्रावकस्य नाम), 'यए २, मालई (मालती), "लि. (समासे) २३२, २०६, २४६,२४०, २५०, ३० । २५ १, २ ५४, २५५, २५६, २५८ माला (माला), "ला. 5६५ (" (४" १५४, १५५), २६ १, २६३ ; ४६)। "या (संबोधने) २४६ : "यं मालियाय (मालिका-क बहुव्रीहि२४८, २५४ , २ ५६ (४' १५६), समासे, इति विवरणकारः), "याए २६२; "एणं 5२२८, २३९, 5२५ (ट' ४९)। मेलय इति द्र"। २५६;"यस्स २५२ ; "गस्म 5 प्रायो मालियाय मेजय इत्युभयं प्रा २३३, २३४, २४५, २५३, | कृतशब्दरूपं एकस्मादेव माल्यक इति
२५८ (ट' १५५), २६ ०, २६४ । संस्कृतशब्दरूपात् सम्पन्नमस्ति । महिय (महित). "य. १८७. मास (माघ), "म० ६३६ । २१८ (” १२७)।
मास (मास), "से 5 ८९, १२४, महु (मधु), "ई ६२४० ।
२५५, २५७,२६६ : "से २७७१ महुय (मधुक), "एणं २३ । मासिय (मासिक),"याए ८९, १२४, मा (मा), १२, ६८, ७७, २१० । । माडम्बिय (माडम्बिक), "य० ६१२ । माहुर (माधुर), "र० २७७ । माण (मान), "णे । ४७ । माहुरय (माधुरक), "य° 5 २६; माणुस (मानुष), ०"० ६ ११६।। ___."एणं , ३६ । माणम्मय (मानुष्यक ), "स्मए ६ ११३ मिच्छत्त (मिथ्यात्व), "त० २१८
(पृ' ६ १); "स्मर ६६, "स्मयाई (१३०)। २३८ ।
मिच्छा (मिथ्या ), "च्छ ० (समासे ) 5 माया (माता), 6 १३५, १३८, १४ ० ३; "छ । १६८, २० ० (" (४८०), २०७।
११८)। मायो (मायिन्), ६६३। मिंजा (मज्जा), "ज (समासे) ६१८१॥ मारणन्तिय (मारणान्तिक), "य० 5 मिजा इति रूपं तु मिनिकामिनिक
५०,०३,२५१,९५८ (पृ” १५ ४)। इति संस्कृतनाम्नि दृश्यते ॥ Vमारे (मारय म-धातोर्णिजन्ने ), मित्त (मित्र), "न० ८,६६ (५" "रिन्जिस्मामि २५६ ।
२८, २९), ६८,१८, ६२ । 30

Page #255

मिसि
[ २२६ ]
मिसिमिसोयमाण (मिषमिषायमान, कोपातिशयप्रदर्शनार्थः शब्द इति विवरणकारः), $ ९५ (पृ" ५०) । मौस (मिश्र), "सिज्ज १ १९७ । मुइङ्ग (स्टदङ्ग),”ङ्ग ० $ ९ ४ (पृ" ४८ ) । मुक्त (मुक्त), • "क० $ ९५ ( ४"
मेरग ( मैरेयक ), "गं $ २४० । मेल्लय (माल्यक), "एहिं २०६
मालियाय इति द्र" ॥
मेह (मेघ), ”दं $ १०९ ।
मेहुण (मैथुन ), ”ण० $ १६, ९३५ । मोक्ख (मोक्ष), ० क्व ० $ ९५ (पृ”
५१), २४ ६ ; "क्वेण $ २४ ६ । मोसा (म्टषा), ”सा० (मोसोवरसे दूति पदे) $ ४ ६ ; मुसा इति द्र" । मोह (मोड), "४० १९४६, २५८ (पृ” १५५) ।
मुग्ग (मुद्र), "म्म० $ ३६ ।
मुच्छिय ( मूर्च्छित), ” या ९४०, मोहरिय (मौखर्य), "रिए $ ५९ ।
५०)।
मुगंसा (मुगुसा, भुजपरिसर्पविशेष इति विवरणकारः), ”स० (समासे) $ ९ ४
(पृ” ४७)।
२४२ । मुण्ड (मुण्ड), "पडे $ १९, $ १९, ९ १ ० ।
मुद्दगा वा मुद्दया (मुद्रका), ०"गं $ १६४ ० "यं $ १७० ।
(९;
"ण्डा
मुद्दा (मुद्रा), ०६ $ १६६, १०३, • " दाए $ ३१ ।
०
मुद्धाण (मूर्धन्), "णेणं ८१, ८३ । मुसन (मुसल मुषल वा), ०"लेडिं $
१०२, १०५ ।
मुसा (स्टषा), "सा० $ १४, ४ ६; मोसा इति द्र" ।
मुह (मुख), " ० १ ४२, ०७ । मुहपत्ती (मुखपत्रौ), "तिं $ ७७ ।
मसा (मूषा), ०" सा० १ १०७ । मेढौ (मेढौ मेथि बा), $ ५ ।
यज
०
य (च), १ २, ५, ११, ३१, ५१, ५८ (२४), ६०, ६६ (१२८), ७३, ७४, ८९, ११३ (पृ" (२), ११७, ११९, १२९, १३१, १३५, १३८, १४० ( पृ” ८१), १५१, १ ६ १, १८१, १८४, १९१, १८७, २०३, २०८, २१८ (पृ” १३१), २१९ (४” १३३), १२९, ९९७, ९३०, २३४, २३८, २४०, २४ ४, २५९ (पृ" १५६), २०७'; च चेव यावि इति द्र” । स्वरात्पर एव य भवति, चनुखारात् परे तु च ॥
यत्तिय (याचिक), ०” एहिं $१०,११ । यल (तल), ०"ल ० १ १०० ।

Page #256

यावि
[ २२७ ]
यावि (चापि अर्थात् च चपि, स्वरात्पर "य० ६ १ १ २ (ट" ६१), • रसो ____एव), ५, १९०,२ ४ १; य इति ट्र"। (राज्ञः) ६ ११३ (ट" ६२)।
| रायगिह (राजग्राह नगरस्य नाम),"रे रज्ज (राय), "ज्ज.5 ४७ ।। 5२३१ ; "हं (प्रथमायां) 6 २०७१ रज्जग (रज्जुक), "ग• १०६ ।
"हं (द्वितीयायां) ६ २६ ० , २६४ । रसो, राय इति ट्र"।
"हायो ६ २६५, "हे 5 १२२, रत्त (रात्र, रात्रि शब्दस्य रूपं, समासान्ते), २४ १, २५८ (४” १५४ ) ।
."त. 6 ६६ (' २७), ७३, रिद्ध (क्टड), "ड• 60 । ६३, ११८, १२८, १४६, १५६, रिसह (ऋषभ), ०" ० ६ ०६ । २१३, २२४, २३८, १५२, रुट्ठ (रुष्ट), "ढे 6 ८५ (४" ५.).
• "नस्य २५५, २५७। रत्त (रक्त), "त० % १००, ."ना 5 रुह (कह), "इम्ति 5 ११२ (४"
६३)। रयण (रल). "ण०७४, १५२, रूव (रूप), "व. ५४. ."
64६ (पृ” २०), ८०, ८४ रयय (रजत),"या ० (समासे) 6 २०६। (४” ४६ ), ६०, ६९, १० १, रययामय० ( रजतमय ), "य° 5 १०४, १०५, १००, ११.,
१ १२, १३८, १४ ० (४' ८१), रस (रम), "म० ५१ ।
१५१, १६२, १८८, १६१, रह (रहस्), "सा ० (टतौयायां) 6 ४६ २२८, "वा ६ १ १३ (पृ" ६१), रहिय (रहित), "या 5 ११८ । ११०, १६८, १६९; "वं रा (राजन), रा. ५, १२, १६ ५८ (” २४), ६४ (" ४),
(४” २८), १२७, राया इति द्र"। १०१, १०७, ११२, ११८, राईसर (राजेश्वर), "र० % १२७ । २२५; "वेणं 5 ०२, ८६, राय (राजन), "य. ५८ (" १०३, १०८, ०"वस्म ८४
२३), १८४ , "या $ ३, ९, ११, | (" ४६)। २९, १२६, १४ ५, १५५, १६३, रेवई (रेवती, स्त्रियो नाम), "द. १८०, २३ १, २१०, २७२, (समासे ) 6 २७७", "ई० ६२३२,

Page #257

रोए
। २२८ ]
लो
२५३ ।
२३५ ; "ई 5 २३८, २४०, "हा ६ १ १३ (ट' ६३ ), १६८, २४२, २४४, २४६, २४८, १६९; "हा २१६ (" २४९, २५४, २५६, २५७, २५ १३२)। (४” ९५५, १५६ ), २६२ ; "ई लवट्ठ ( लब्धार्थ), "ढे $ १०, ११६, (संबोधने ) २५५ "ई २५५, १७२।। २५८ (४” १५५); "ईए 6 २३४, / लम्व (लम्ब्), "म्बन्ति $ ६४ (Y". २३८,२४३, २५५ ।।
४८)। रोए ( रोचय रुच्-धातोर्णिजन्ते ), लम्ब (लम्ब), "म्ब ० ६ १०१, "म्बा "एमि १२।
S४ (ट" ४७)। रोग (रोग), "ग. १४८, १५१. लम्बोदर (लम्बोदर), "र० ६ १०१ । १५३।
ललिय (ललित), "य० ६ १०१ । रोम (रोमन्), "मंसि ६ २१९ (" लवण (लवण), ""० ६ ७४, ८३,
१३३); लोम इति ट्र”। रोस (रोष), "स० ६ १०७ ; .सं लहु (लघु), "इ० ६ ५८, १०६ ।
लावय (लावक), "यं 6 २१९ (४"
१३३)। लक्ख ण (लक्षण), ."ण ० ६ २०६; लिहिय (लिखित), "य० २०६।
."णे ६ १ १ ३ (४” ६ १); "णा लप्पमाण (लुप्यमान), "णे २१८ SE५ (४" ५ ० )।
| (ट” १२८)। लकवा (लाक्षा), "क्खा ० ६ ५१ । ललिये (लुलित), "या २४६ । लट्टि (यटि). "डौ ० ( समासे ) 5२३। लेसा (लेण्या), ."से (बहुव्रीहिसमालडह ( लडह-मडह इति समास एव | सान्ते) ६ ७६, "साहिं ६७४ ।
काठस्य श्लथसन्धिबन्धनत्वाद्यश्छन्दस्तद- लेह (लेख) ."ह०४६। नुकरणे), १५ (पृ" ४६), मडह लोग (लोक), "ग ० ६ ५७; "गायो इनि द्र" ।
5०, १२५, "गस्म 6 १८७ । लद्ध (लब्ध), "द° 6 १०, ११६, लोढ (लोठ), 5 ८४ (ट' ४८) ।
१०२, १८१, १६०; "हे 5 निमालोढ शिलापुचक इति विव१ १३ (” १); "ई 5 १६०; रणकारः ॥
१०८।

Page #258

.
लोम
[ २२६ ]
वण
लोम (लोमन् ), "मेहिं 5 ८४ (पृ" वईवयमाण (व्यतित्रजन्त), "णे 6 ०६ ।
४६), (५ (३' ५०), रोम इति द्र"। वकवेव (व्याक्षेप),"वेणं ६६ (" २८)। लोयण (लोचन), . "णं ६ १०७। वग्गरा (वागुरा), "रा० ६ १०, लोलुय (लोलुप), "या $ २४०, । ११६, १६०। २४२; पाठान्तरे लोलया (लोलिका, वच्छ (वक्षम्), "च्छे ६४ (पृ" ४८). लोला इति विवरणकारः)।
"च्छं (बहुव्रीहिसमासे) 6 ११२ । लोलय (लोलुप, नरकस्य नाम), "ए वज्ज (वज्र), "ज्ज००६ ।
२0७; लोलुयक्षुच इति ट्र"। वज्जय (वर्जक), "ए 5२०७४। लोलयचत्र (लोलुपाच्युत नरकस्य वज्जिय (वर्जित), "या (संबोधने)
नाम), "$७४, ८३, २५३; "ए | १४ ० (पृ" ७६ )।
5२५५, २५७, लोलुय इति द्र”। वट्ट (मृत्त), " ६४ (पृ” ४८)। लोलया (लोलुपा), "य० (समासे) वट्टमाण (वर्तमान), "णस्म ६ ६ ६
१०४,८३, २५३, २५५, २५01 (” २०), १०८, २२३. "णाणं Vलोले (लोलय लुन्न-धातोर्णिजन्ते), २०५ ।
"ले १ १ ० ५, "लेमि , १०२। वट्टय (वर्तक), "यं 5 २ १८ (" लोह (लोह), "ह० 5 १०८। १३३) । लोहिय (लोहित), "य० ६ १०७।। वडिय (पतित), "ए 6 १ १ ३ (ट' ६३)।
वडिस (अवतंस वतंस वा ), से 5 व (व), 5 ८४ (पृ' ४७, ४६);
व्व दुव इति ट्र"। व्यञ्जनात्परे इव, वडिमग वा वडिमय (अवतंमक वतंवरात्परे व्व, अनुस्वारात्परे व इति सक वा), "गस्म ८८, १४४, प्रयञ्चते ॥
"यस्म 5 १२४ । वरकन्त (व्यतिक्रान्त), "ना २२३, वडावय (वर्धापक वर्धक वा), "वए
२४ ५; "नाई ६६ (४” २०), ५, १२० । १७८,२७१ । पाठान्तरे तु विक्कन्त वडि (दि), "ट्टि. 5 ४, १०, १२, इति दृग्यते ॥
। १२०, १५८, १६ १, १६३, १८२, वाय (ब्रतिक), "यं 5 १२, ५८ (ट' २०४, २३२, २६६, २०३।।
२०, २५), २.४, २१०, २११। वण (वन), ".5 ५१; ०" ०६

Page #259

(
वण
[ २३० ]
२३, २०७८; ०”णे $ १५५, | वन्द (वन्द्), ̈ब्दइ $ १०, ५८
१६३, १८० । वण (पण, पेसवणष्पचोगे इति परे ),
• " ० '$ ५४ ।
;
(पृ" २३, २४ ), ६.२, ७०, ८१, ८३, ८३, १२१, १७६, १९०, १३, २०२, २०४, २०८, ११०, ९ ११, २ ६ १, २ ६ ४; "न्दामि S ८१, १९०, "न्दाहि $ ५.८ (४" २५), २ ० ४ "न्देज्जाहि ११८७ ; "न्दिस्सामि 8 १८८; "न्दित्ता 8 ११६, १९३; "न्दित्तए $ ५८ (पृ" २३); "न्दणिज्जे $ १८० । वन्दणिज्ज (वन्दनीय), वन्द इति द्र” । वन्ध (बन्धु), "खेज्जा १२०० (पु” ११०) ।
वणिया (वनिका), • " या $
१६४,
१८५, १९२; ०" याए $ १७३ । वल (वर्ण वा वर्णक), "स० $ ९४ (पृ" ४ ६) ।
वस (वर्ण), ०” साइं $ ११३ (१६ १ ) ; • " मोहिं $ ९५ (पृ” ५०)।
०
वस्लग वा वस्मय (वर्णक), "ग० १११८,
"खो १ १, ३ । वत्तव्वय (वक्तव्यक), "या १९२, १६२, २३० ।
वन्ते ( वर्तय्, टत्-धातोर्षिजन्ते ), "तेज्जासि १२०० (पृ” ११ () । वत्थ (वस्त्र), ” म ० २८, ५८ (पृ" २४), २७७८; ०”त्याई $ ७० ; "त्याई $ ११३ ( ट ६१), ११६ | वत्थु (वस्तु), ०”त्यु० $ १९, ४६ । वत्थ (वास्तु, शाकविशेषः), "त्यु० ९३८ ।
वद वा वय (वड्), "यद् १ ९८०, "दसि $ १६९, २०० (पृ” ११८); "याहि $ २५९ (ट” १५६ ) ; "यह $ १२, २१ ० ; ”यासी $ १, १२, ४ ४, ५८ (पृ” २३, २४), ५८, ई २, इ इ ( पृ” २८ ), ( ८, ७७, ८१, ८३, ८४, ८५, ८, इत्यादि ।
•
वय
वम (वम्), "मित्ता 8 २१४, वामेत्ता (णिजन्ते) १ २१४ । वय (वड्), वय (पद), ०" य० ६ ८८, १२२,
वद् इति द्र” ।
१५७, २१९,२२२, २३७, २६५ । वय ( व्रत ), ०" य० ६६ ( पृ" २७ ), २७१, २७७"; "याइं ई९५ (पृ" ५२); "एहिं $ ८९ ।
वय (ब्रज), ए ११८२, २०४, २३४; ”यं ९ २३८, २३८ ; "एं $ ४, १८, ९२, १२७, १४५, १५५, १६३, १८२, २०४, २३२,२३४,
२६८, २०३; "या 8 ४, ९२, १२७, १४५, १५५, १६१,९३२, २३४, २३५, ९ (८, २०३ ; "एजिं

Page #260

वय
[ २३१ ]
वाय
5 १८, "एहिंतो $ २४२, २४३ ।। इति धातोर्णिजन्ते), "ऐति १२ ४२ । वय (वचस्), "10 5 ५२ ; "यसा वा (वा), ३०, ३४, २६, २८, ५८,
(तीयायां) 5 १३, १४, १५ । ६८,९५ (४” ५२), १० १, ११२, वयण (वदन). ."ण 68 ५ (” ४९)। ११२ (४” ६२), १६.६, १६०, वयण (वचन), "णे ८५। १६९, १६८, २००, २१९ ( वर (वर) •"र. ४ (५" ४८), १३२), २२२, २३८, २४६ ।
Vवागर (वि-धा-कृ),"रित्तए २५९ ववदेम (व्यपदेश), . "से $ ५६। (ट' १५६), २६२। Vवरोवे (वि-प-रोपय, व्यपरुह- वागरण (व्याकरण), "णं ११९
धातोर्णिजन्ने), "वेसि २ ० ० (” (” १३३); •"णे 5 १७४ ; ११८); "वेजा 5 २०० (" "णेहि ६ १७४, २१८ (ट” १२ १), ११७); "वेज्जसि २०० (ट" २१९ (ट” १३३);"ऐहिं २५९ ११०); "विज्जसि $ ८५ (” | (ट” १५६)। ५२), १७, १०२, १०८, ११८, वागरिय (व्याकृत), "या २५६ (" १२६, १३५, १३०, १४० (" १५६), २६२। ७६, ८०), १४७, १४८, २२०; वाणिज्ज (वाणिज्य), "जे ५१ । "वित्ता २३८। ।
वाणियगाम ( वाणिजग्राम, नगरस्य ववहार (व्यवहार), "रे ४७ ; "रेसु नाम), "मे ३, ५८ (" २४),
७८, २०७', "मं $ १०,६८ वस (वश), "म० ९५ (ट" ५२), | "माञ्चो 5 ७६; "मस्स 50; "मे
१०९,१०८, १२९, १९५, १५८, २५५, २५७ ।
वादि (वादिन् ), "दौ ११६ (४" वमण (दृषण), "णा ४ (४” ४९)। १३२)। वसन्त (वसन्त), "न्तस्म ६ ८३;"न्ता 6 वामेत्ता, वम इति द्र"। ११६, १७४ ।
वाय ( वाद), "यं 5 १४ , "वाय. वह (बध वध वा), "हे ४५।
४६ । वहिय (वहित), "य० ६ १८७। वाय (बात), "य० 5 १६५, २०० Vवहे (बधय् वधय् था, बध् वा पध् (" ११६)।

Page #261

वाय
[ २३२ ]
विधा
वायस (वायस), "सं $ २१९ (” | २७४, २७५; अवि र पि इति
ट्र"। दू अवि इत्येते रूपे समास एव वारय ( वारक, गडुकार्थे ),”ए 6 १८४।। दृश्येते, वि इति रूपं स्वरात्परे, पि वाराह (दाराह), "हं $ १०१। इति त्वनुस्खारात्परे दृश्यते। वालिहाण ( वालिधान, पुच्छार्थे ), विक्कन्त (व्यतिक्रान्त), वइक्वन्त इति ट्र"। ."ण.5२०६।
विगिच्छा (विचिकित्सा), "च्छा वाम (वास) ०"स० ६ ४२ । ४४ ; "च्छ० ६ ८६ । वास (वर्ष), "स ० ( दृष्टयर्थे ) 5७४, विइज्जिया (विविदुषिका, क-प्रत्यययुक्तस्य
२५३;"साई ६६२, ८६, १२४, विविद्वस् इति शब्दस्य स्त्रीलिङ्गे), २६६, २७१, २७५; ०"स० "या २२७। प्राकृते विवस् इति ( वत्सरार्थे ) ६२५५, २५०; "से
विज्ज भवति ॥ ( देशार्थे ) 5 ६०, १ १ ३ (ट” ६.२), विद्म (विकीर्ण), "म० २४६ । १२५, १४ ४, १५४,१६२, २३०, विउल (विपुल), "ल० ६७६;"लं २६६, २७१,२७४।
5६६ (ट” २८, २९);"लेणं 5 वासधर (वर्षधर, मेघार्थे ), "र० % ६६ (Y" २९), ७२; "लाई । ७४ ; वासहर इति ट्र"।
२०० (ट” ११६, ११७)। वासहर (वर्षधर), "र० ६२५३ ।। Wविउव्व (वि-क, प्राकृत एव दृश्यते), वासि (वासिन्), "सौ ६ ७६ । "ब्वइ $ ८४ (ट” ४६), १० १ वाहण (वाहन),"ण ० २ १;"णेहिं १०७, ११२, ११८ । विकुर्वन्त
इत्यस्माद् विउव्व इति नामधातुः वाहि (व्याधि), "हि० ६ २७७; प्राकृत एवोत्पद्यते ॥
"हिणा २५५, २५७ । विकडमाण (विकर्षन्त ), "णी 6 २४६, वि (अपि), ६५, ५८ (२४), ६६ | २५४, २५६ (ट” १५५) । (ट" २८), ८३, ८८, ८४ (” | विकिवर (वि-क वा विस्-क),”रेज्जा ४७, ४८, ४६), १०४, १०८, 5२०० (ट” ११६) । ११८, १२७, १३८, १४ ० (ट” विगय (विकृत)."य56 ४ ("४७), ८१), १४३, १५१, १५३, १६ १, ५ (४” ४६) । २२०, २२८, २४८, २५०, २५६, विघाय (विघात), "एणं $ २३८ ।

Page #262

विण
[ २३३ ।
विह
विणय (विनय ), "एणं ६ ६०,८७, विमल (विमल), "ल• ६ १ ० १ । ___ १२०, १५२, १७५, २०५, विमाण ( विमान), "णे 5 ६२, ८६,
२४३, २६ ०, २६३ । । १२४, १४ ४, १५४, १६२,१०८, विणम्ममाण (विनग्यन्त्), "णे $ २१८ | २३०, २६६, २७१,' २७४ ;
(४" १२८, १२६, १३०, १३१)। ___."णस्म ९, १९४, १४ ४ । विणिग्गय (विनिर्गत), "याई ६४ वियड (विकट), ."ड० ६ १०७ । (४” ४७)।
विरदय (विरचित), • "य 0 5२०६। विणिच्छिय ( विनिश्चित ), "य° 5 विरह (विरह, एकान्न इत्यर्थे ), "हाणि
१८१ । विणवणा ( विज्ञापना वा विज्ञपना ), विराय (विराजित), "य० ११ १२ । "पाहि २२२।
विरुद्ध (विरुइ), "६० 5 ४७ । विप्माण (विज्ञान), ०"" ० ६ २१६ विलुप्पमाण ( विलुप्यमान), "णे 6 (४” १३२)।
११८ (४” १२८)। वित्ति (त्ति), "त्ति ० ६ ५८ ("२ ४); विलेवण ( विलेपन ), "[ ० २६,
"तिं । १८४ । विदरिमण (विदर्शन), "णे ६ १४१ । विवर (विवर), "र० ६ ६५ (" विदेह (विदेह), "हे 5६०, १२५, ४८) । १४४, १५४, १६२।
विवाद (विवाद ), "दं 5२१९ (" विपरिणामे (वि-परि-नामय, विप- १३२, १३ ४ )। रिणम्-धातोर्णिजन्ने ), "मित्तए 6 विवाह (विवाह), •". 5 ४८ । १०१, ११२, ११२ (४" ६२) विस (विष), "स०५१. १०८,
२३८, २३८, ०"मं 5 १०७।। Vविप्पदर (वि-प्र-क), "रामि 5 विसाण ( विषाण), "मि । २१६ १५८, "रित्तए । १६१ ।
(" १३३)। विप्पजह (वि-प्र-हा),"हर ६ १ ० १, विसुज्ममाण ( विशुध्यन्न् ), "णोहिं १००, ११२।
(स्त्रीलिङ्गे) ७४ । विप्पण? (विप्रनष्ट ), "ट्टे 5२१८ विह (विध ), "ह 5 ८५ (४"
___५०), २१८ (४' १३०); "हं
31

Page #263

विह
०
[ २३४ ]
१२, १३, १४, १५, ५८ (पृ"
(
२ ३), २ ० ४, २ १ ०, २·११; ०”हेणं
$ १३, १४, १५, "हे ! ६;
"हेहिं $ २४ ० ।
विहर (वि- हृ), "रइ
६, १०,
( ६--६ ५, ६ ८, ७०, ७३, ७६, ७९, ८८, ९२, ९६, ८, इत्यादि; " रसि $ ११८, १९२, २४६ ; " रामि $ १४० (पृ"७८, ८०); र $ १९३, २२० ; "रन्ति $ १८४; ” रेज्जा १ २ ० ० (पृ” ११६); ” रित्तए $ ५ ८ (ट” २४), ६६ ( पृ" २८, २९), ७३, २३८, "रमाणं ९ ९७, ९८, १०१, १०४, १०५, १३७, १४ ० (पृ” ७९)। विहार (विहार), ० ”र ० $ १० ०"
१८८, १२२, १००, ११२,२२२, २३७, २६५ । विहि (विधि), "हि० $ १७, ४२;
०
०
• "हिं $ १६ -- ४२, ४३, २३५। वौरिय (वीर्य), "ए $ ०२, १६६ । वौस ( विंशति ), ”सं $ ८९, १२४,
२६६, २७१, २७५, २७७१९; वीस इति द्र" ।
वौसद् (विंशति), "दू० $ १०१; वीस
इति द्र" । वुच्च ( उच्च, वच्-धातोर्भाव्यप्रयोगे), "बहू १२१८ (१" १२७, १२८,
वेस
१९९, १३०, १३१, १३२), २१९ (४” १३३) ।
वुड्डमाए ( ब्रुडन्त ), "णे $२१८
(ट” १३१) ।
बुडि (हडि),
वृत्त
(उक्त),
• ”डौ $ ५० ।
०
"ते $ ८६, ९ ६, ८,
१०३, १०९, ११८, १३०, १३६, १५९, १७०, १९२, २२८, २५५, २५९ (ट” १५५); "त्ता $ ५९, २ ५६ ; "त्तस्म $ १३ ८ (१” ७६), १४ ० (पृ” ८१), १५१, १६१, १८८, १९३, २३० । वेग (वेग), ० ̈गं $ १०२ । वेगच्छ ( वैकक्ष), ०"च्छे $ ९५ (पृ”
४ ९)।
बेटे (वेष्टय्, वेष्ट् इति धातोर्णिजन्ते), "ढेदू $ ११० ; "ढेमि $ १०८ । वेणि (वेणि), ०"णि ० $ १०७ । वेयण (वेतन), ०"णा (बहुव्रीहिसमासे)
$ १८४ ।
वेयणा (वेदना), "णं $ १०० । वेरमण ( वैरमण, विरमण इत्यर्थे ),
०" ० ६ ६ ६ (पृ" २७); ० "मणस्स $ ४५-४७, ५२ ; "मणाइं १ ९ ५ (पु” ५२) ।
"साइं
वेस (वेष्य, वेषे साधु इत्यर्थे ), S १०, ११६, १९०, १०८; पावेस दूति द्र" |

Page #264

वेहा
[ २३५ ]
. संचा
.
वेहास (विहायस्), "सं $ १०२,१ ० ५। भवति), ११३ (ट" ६ २), ११६, वोच्छेय (व्यवच्छेद), "ए 5 ४५ । १०४ । पालिभाषायामपि तदेव ब्ब (इव), 5६४ (ट” ४८); व व शब्दरूपं दृश्यते ॥ इति ट्र"।
सक्कारणिज्ज (सत्कारणीय'), "ज्जे 5
१८७ ; / सक्कारे इति द्र”। स (स, सह इत्यर्थे ), 6 १० (सकारेण्ट मक्कारे (सत्कारय नामधातुः), "रे
इति पदे), १६६ ( सखिविणं इति ६ (ट" २८)। पदे), इत्यादि।
सखिसिणियाई, खिडिणिय इति द्र"। म (सत्, व्यञ्जने परे तद्दाञ्जनान्त एव सखिविणौं, खिविणौ इति द्र"।
भवति), सक्० 5६६ (४" २६), सगड (शकट). "ड. 5२० । १८७ (सक्कारे इति ट्र"); सप्० सग्ग (स्वर्ग), "ग्ग • ६६५ (ट" ५१).
२१८ (ट' १३०, सप्यह इति २४६ ; "ग्गेण 5२४६ । ट्र"); सब्० ८५ (सबभूय इति सप्प (सङ्कल्प), "प्पे 5६६ (४” २७॥ ट्र"); सन्त इति ट्र"।
| मङ्का (शङ्का).४४ । स (स्व), स. ८ (० मयण ० इति पदे), मयि (शशित), "ए 5 ८६. १७० ।
१६ (मदार० इति पदे), इत्यादि । सङ्घ (सङ्ख, श्रावकस्य नाम),"सगे 6 ११६ । मायो १२६, १३४, १३५, १३८, सङ्कवण (शङ्खवन, उद्यानस्य नाम), "णे १४०, १४७, १५६.१५८,१६ १. ० १५५ ।
१६०, २२, २३० ।। मवित्त (सकिन), "त्त० ६७६ । मद (म्मति), "दु. ५०. ५३ ।। | मङ्गोवेमाण (सङ्गोपयन्त्), "णे 6 सय (शनिक), "एणं १९ । २१८ (” १२९)। सए, मय इति ट्र"।
मद्ध' (मङ्घ), "ड्व ० ६२१४ । सकस (मकांस्य),"मायो २३२.२३ ५। मवयण ( मङ्घतन, संहनन इत्यर्थे), सक्क (गक्र), "के ११३ (ट" ६१); "णे ७६ ।
"कम्म १ १ १३ (” ६२); "कंसि / संचाय ( शक् इति धात्वर्थे, प्राकृत 5 ११३ (” ६१)।
एव दृश्यते), "एदू (शक्नोति) ६ १ ० १, मक्का (शक्यम्, अव्ययशब्द एवास्ति चित्र १००, ११२, १७०, ११२;"एमि
पुरुषेषु वचनेषु च तदेकमेव रूपं १२, ६ ६ (ट" २८), ८१, २ १०,

Page #265

[ २३६ ]
२ ३८ । व्युत्पत्तिः सांशयिका, सम्भवतः । मणियं (शनिकं, शनैरित्यर्थे), $ १०१,
संत्याग संच्याव वा इत्यस्माद् व्युत्पन्नो नामधातुरस्ति, प्राकृते हि त्यजतेः शक्नोतेरित्युभयस्य एकमेव चयइति रूपं भवति ॥
चिट्ठ (संस्था), (संतिष्ठते)
२१५ ।
सचित्त (सचित्त), "त्त ० $ ५१, ५६ ;
पाठान्तरे सच्चित्त इति, तदेव द्र" । मच्चित्त (सचित्त ), ० "ते $ २७०";
सचित्त दूति द्र" |
संजम (संयम), "मेणं $ ७६, २६ ४ । समाय ( स्वाध्याय), "यं $ ७७ । सजाय (सञ्जात), "य ० १ २५६ । "त ० मञ्जुत्त (संयुक्त), $ ५२ । मंठाण (संस्थान), ०" ० ९ ७६, ९ ४
(ट” ४७, ४८, ४९) ।
सठि ( षटि ), $ २०७५, सट्ठि इति
द्र” ।
संचि
सद्द
मट्ठि (टि), "ट्ठि $२००; "ट्ठि ८९, १९४,९६ ६, ”ड्डौ $ १००, २७७'; मठि इति द्र" ।
;
मलाण (स्नान), ”णे $ २७०।
१०७, ११२, २५६ ।
सलवणा ( संज्ञापना संज्ञपना वा ), "णादि ९ २२२ ।
मत्त (सप्त), "त्त ० $ १२, ५८ (पृ”
२३, २५), ७९, १०१, २०४, २१०, २११, १५५, २५७ ; "त्त $ १५६ ।
सत्तम ( सप्तम ), ”मं $ ७१, २३ ० ;
”हे $ ७६ ।
"मस्म ९ २, ९ १, २७७ । मत्तुस्मेह (सप्तोत्तोध), सत्थ ( शस्त्र), "त्य • ९ २३८,२३९ । सत्यवाह (सार्थवाद), ०"० $ १२, • "हाणं $ ५ । सत्यवाहौ (सार्थवाही), "ही $१३५,
१३८ (पृ” ७७), १३९, १४१ ; हिं $ १४० (पृ” ७८); "हीए $ १४२ ।
संथर (संस्तु), रद्द छल। मंठिय (संस्थित), • "ए $ ७६, ९४ | संथव (संस्तव), ० वे $ ४४ पाठान्तरे
;
(ट” ४८); ०”या $ ८४ (ट” ४७, ४ ८, ४ ८); ०”ग्रं $ ९ ४ (पृ” ४७); "यं $ १०१; "याचो ९ ९४ (ट” ४८, ४९)।
संथा । संथार (संस्तार), ०र० ९ ६ ९, ११३ (ट” ( २), २१६ ; ”रे $ ५५ । संथारय (संस्तारक), ०"यं $ ६९,
१९३, १९४ ; ०" एणं $ ५८ (पृ” २४ ), १८७, २२० । सद्द (शब्द), "६० ९ ६, ५४; ० "दं $ ७८,१३८ ; ”द्देणं $ १६८,१३८,

Page #266

सद्द
[ २३७ ]
सम्
१४० (४” ८१), १५१, १५.२ । (ट" १५.६), २६२;"ताणं ८५, Vमदृह (बहा), 'सामि १२.२१. समाण रति द्र"। म (मत् ) इत्यपि द्र"। सद्दालपुत्त (मद्दान्नपुत्रः, श्राव कस्य नाम), मन्तय (मन्तत). "ए 50२, ७३.
"ते १२, १८१, १८५, १६०, ८१, २५१ । १६५, १९०, १६८, २०१, २०२, सन्तोमि (मन्तोषि मन्तुष्टि वा), "मौए २०४,२०६,२१४,२१५, २१०, 6१६, ४८ । पाठान्तर मन्तोमिय २१६ (१३२), २२०, २२६, २२८ ; "ता (सम्बोधने ) 6 १८२, सन्निभ (मन्निभ), "भा १ ९४ १६६, १८८, २०० (पृ” १ १६, (” ४०)। ११०), २१८ (ट” १२०, १२८, मनिवेस (सन्निवेश ), "से 50, ६९, १३.), ११६ (ट' १३३); "तं ८० "सम्म $ २६ ; "से १८, ६६ 5 १८७, १८१, १६६, १६८, २०० (ट” ११६), २१४, २१६, सप्प (सर्प), "प्प ० ८५ (ट” ४६), २१८ (४” १२७), २२२, २२५,
१००, १०८, १०८, ११०,११२ । २२०, २१८ , "तेयं । २१६ ; सप्पह (सत्पथ), "ह० २१८ (४" "तस्म १८२, १८३, १८४, १३०)। १८६, १८८, १६१, १६३, १६४, सभा (सभा), "भा २१४. ."भाए २०३,२०५, २२१, २१३,२२४, 5२१४ ।
सभय (मद्भूत ), "एहिं 6 २२०, २५८ मद्दावे (शब्दाय्), "वेर् $ ५८, (पृ” १५६ ); "याणं ६ ८५ ।
६६ (ट” २९), २०६, १४९।। मम् (मम्, उपमर्गस्तम्य च योजनं संस्कृतमद्धा (अहा), "डा ० ७३ ।। रौत्येव, कदाचित्तु प्राकृतनियमानुमारेसद्धिं ( माध), ६, २ ० ० (ट' १ १६ , णापि भवति), संस्कृतवत्, यथा मम्
११०), २१४, २१८ (ट” १३२, 5४४-५० (ममायरियव्व इति पदे),
१३४), १३८, २३६, २४६ ।। म० ६ ०६ ( मशिन इति पदे), सन्त (मान्न ), "न्ने १०१, ११२, सत्र २५.६ ( मचाय इति पदे),
मण् ० १ २ २ २ (मम्मवणाहि इति पदे), मन्त (मन्), "न्नेबि .२०, २५८ मन्.50 (मनिवेसे इति पदे)

Page #267

सम्
[ २३८ ]
सम
सम्० २ ( सम्पत्तेणं इति पदे), णोपासक ), "ग° 5 ६२, ८८, सं० ५७, २१८, २७५ (० संले- १२४, २६६ ; "य१६२७५;"ए हणा • संवच्छरे संसार० इति पदेषु); 5 ६२, ६४, ६८-७२, ७८, ८०, प्राकृतनियमानुसारेण, यथा सं० १ १२ ८१, ८२,८३,८९, इत्यादि. "या (संचाएमि इति पदे). ५५ (० संथारे | (संबोधने) 5 ६५ (' ५०), ६७, इति पदे) ८४ (० संठियं इति पदे), १०२, १०८, ११३ (ट” ६२), इत्यादि ।
१२९, १३ १, १३४, १३५, १३७, सम (सम), "म° 5 ७६, २०६, १४० (४” ७९, ८०), इत्यादि। २२७, २३० ।
"यं ६८०, ८४, ८६, ८७, ९५ समग (जमग-समग इति समास एव (ट" ५०), १२९, १३१, १३२,
योगपद्येनेत्यर्थः), "गं ६ १४८,१५३। १३४, इत्यादि , "गं 6 ४४ ; "एणं समट्ठ (समर्थ),”ढे ६६२,८५, ११८, ४४, ४ ५, ४९, ५१-५६, ५६,
१७३, १६२, २१६ (ट” १३२ )। ८६, इत्यादि , "गस्म ६६२, ६६ पाठान्तरे समत्य इति ॥
(पृ” २७), ६७, ७३, ७४, ८६, समण (श्रमण ), "णे ६८, १०, ११, ९३, इत्यादि ; "यस्म १ १ १३ (ष्ट"
४४, ६०, ६३, ७३, ७५, ७७, ६१), ११७, १२८, १३८ (४” ८६, इत्यादि, "णं ६ ५८ (ट” | ७६), १४६, १५६, इत्यादि, "गा २३, २४), ६२,७७,८६, १२१, 5 ११९ । इत्यादि; "णणं ६ २, ७८, ८१, समाणोवासिया ( श्रमणोपासिका), 5 २०६; "णस्स , १२, १३, ५८ | (पृ" २३, २४, २५), ६१, ६६ समत्त (समाप्त), " 5 ८०, १२५, (” २८), ६९, ७६, ७८, ७९, १४४, १५४, १६२,१७९,२३०, ८६, ८७, ८२, इत्यादि , "णा 6 २६६, २७१, २७७ (सर्वत्र समा१२०, १७५, "णे 5 ५८ (ट"
प्तिवाक्ये); "त्ता 5 ११७, १६१ ; २४), ११६, १७४ ; "णेहिं ६ "तायो २७७ (समाप्तिवाक्ये)।
११६, १७४ ; "णाणं ६ २१४। समन्त (समन्त), "न्ता 6 १५८ । ममणभूय (श्रमणभूत), "ए 6 २७७"। समय (समय), ०"ए (मतार्थे ) 6 १८१; ममणोवासग वा समणोवामय (श्रम- "यं 5२१४, "एणं 5 १८१,

Page #268

समा
[ २३६
]
सम्प
"मि $ १८१, "एणं ( कालार्थे) समुद्दिम ( सम्-उद्-दिश), "स्मर 5 १, २, ५, ६, ७५, १६, ६२, (समुद्दिश्यते) समाप्तिवाक्ये ट्र” । ११५, १२६, इत्यादि ; "यंसि
Vममुप्पज्ज (सम्-उत्-पद्), "ज्जद ६ (४' २७), ६३, ११८,
5 ८३, ८४ ; "ज्जित्था'६६ (४" १२८, १४६, १५६,१६४, १७३,
१८५, १६२, २३८ । ममुप्पन्न (समुत्पन्न), "ने ६७ ४, ८३, समाण (सत्, प्राकृत एव दृश्यते ), "णे १८८,२३०, २५३ ।।
6 १०, ७८.८६, ८६,९८,१०३, समोसढ (समवस्मृत, प्राकृत एव दृश्यते), १०८, ११६, ११८, १३ ०,१३६,
"ढे (पाठान्तरे "ढो) 6 १२७,१४५, १५८, १७०,१६ ०, २१४, २२८, १५५, १६३, १७१,२ ० ४, २३५, २५५, २५८ (ट' १५५); "णा 6 २६६,२७४ , समोसरिय इति द्र"। ५८. "णौ २५५, २५६, "एस्स समोसरण (ममवसरण). "णं ९२, १३८, १४०, १५१, १६ १, |
। २५८ । १८८, १६४ २३ । स्त्रीलिङ्गे समोसरिय (समवसृत), "रिए २,९. समाणा च समाणौ च इत्युभयमेव रूपं
। ७५, १८८ , समोसढ इति ट्र"। पाठान्तरेषु दृश्यते ॥ सन्त इति द्र" ॥ | सम्पउत्त (सम्प्रयुक्त ), "ने 5 १८७ V समायर (मम्-या-चर् ), "र १८८, १६३, २१८ (ट” १२८)।
१३८ (ट” ७७), १४० (ट' ८१), सम्पत्त ( सम्पत्त), "तेण २,९१,
१५१। समायरियञ्च (समाचरितव्य), "व्वा सम्पया ( सम्पद् ), "या. 5 १८७. ४४-५०।
१८८, १९३,२१८ (ट” १२८)। ममावन्न (ममापन्न), ०"न्ने ८६,१७०। सम्परिवड (सम्परिटत), "डे $ २१४ । समाहि ( ममाधि ), "हि० ८६. सम्पावे (मम्-प्र-यापय्, सम्प्राप् इति
१२४, २६६ ; ०"हि ० ६२५५ । धातोर्णिजन्ते ), "वे २१८ समुद्द (ममुद्र), "दे 5७४, ८३, (प्ट" १२९)। २५३।
सम्परम (मम्पूर्ण), "से 5 ११३ (४" ६ १)। समुदाण (ममुद्दान), "णस्स 5 ७७, सम्पेह (मम्-प्र-ईक्ष), "हेर ६ १०,
६ ६ (४” २९), ७३, ८०, ११६,

Page #269

सम्ब
[ २४० ]
संवा
१६०, १६३, २१४, २३८ । भाषा इति विवरणकारः), १०८. सम्बन्धि (सम्बन्धिन ), "न्धि ०६८। ११० । सम्बद्ध (मम्बुद), "ई २०१। सरिस (सदृश), "सा ६६ ४ (पृ' ४७)। सम्मं (सम्यक् ), 5 ५५, ७०, ०९, ८६, सरौर (शरीर), "रे (बहुव्रीहिसमासे), १००, १० १, ११६, १२४, १०, ७६, १६०, २५२, २५८
(ट' १५४), "रा (बहुव्रीहिसमासे सम्मत्त (सम्यक्त्व', "त्तम्म ४४ । स्त्रीलिङ्ग) 5 २०८; "रस्म । सम्माणणिज्ज (सम्माननीय), "जे 6 २५८ (ट' १५६);"रंसि १४८, १८७।
१५३ । सम्माणे ( सम्-मानय्, सम्मन्-धातो- सरौरग (शरीरक), "गंसि 5 १५१ । र्णिजन्ने), "णे ६ ६ (' २९)। मलव (सम्-लप्), "वित्तए । ५८ सय (शत ), "य० 5 २५; "ए5 (ट” २३) ।
२७७"; "या $ १८४, १६३ : संलेहणा (संलेखना), "णा • 5 ५७, ."याई 6 ७४.८३; "एहिं 5 ७३; "णाए ८९, १२४,२६६; १९, २०, "एसु ११९४ ।
"णाए २५२, २५९ (४" मय (स्वक), "ए 5 ५८ (४” २४),
१५४)। २०४, २५६ ; "यात्रो ६ १०,६६, संवच्छर (संवत्सर), "रस्म ६ ६ ६ (ट" ११६ , "यस्म ६ ५, ६ ६ (४' २८); २७), १७८, २१३;"6१७५; स (स्व) इति द्र"।
"रा (प्रथमाबडवचने) १ २ २३,२४५; मयं (स्वयम्, सयमेव इति परे), १२३८, "राई 5 ६६ (४” २७), १७८,
२७१। मयण (स्वजन). ."ण ० ६ । सवत्तिया (सपत्निका), "यायो २३८ । मयय (शतक), ०"ए $ १५५ इत्यादि। सवत्तौ (सपत्नौ), "चौथो 5 २३६.
चुनसयय च महसयय च इति नाम- "तौणं । २३८, २३९ ।
वये दृश्यते ॥ सय (शत) इति ट्र”। संववहर (सम्-वि-अव-ह), "रित्तए सर (सरस्), "र०५१ ।
5२३५ । मरड (शरट),”ड • ६६५ (ट” ४६)। संवाहणिय (संवाहनिक), "णिएरिं मरसरस्म (सरसरस्य, लौकिकानुकरण- २०.२१ ।

Page #270

संवि
[ २४१ ]
साला
मंविभाग (संविभाग). "गस्म ५६ । सा. न इति द्र"। संविल्लिय (संवेलित), ०"० ६ १ ० १ । साइम (खादिमन्), "मं 6 ५८ (' संवेग (संवेग), "गे ६७३। २३); ० "मेणं ६ ५८ (ट” २४) । सञ्च (सर्व) "व्व० ५, १.२०, १६६. साओ. स (ख) इति द्र"।
१६७, १६९, १८७, १८६, २०० | साग (शाक),”ग ०६ ३८, "गे २७७%; (ट" ११७, ११८); "वं १४० ०"एण ३८।। (y" ..) १६२ २३०. २३५ : माडी (शकट इति विवरणकारः, प्रायस्त सव्वा (सब्वेव इति पदे) १६३; ____ भाटी), "डौ ६ ५१ ।
"वं 6 १६-१२, ८६ । सामन्त ( सामन्त ), "न्ते । ८६ सब्बो (सर्वतः), $ १५८ ।
"न्तेणं ६ ७६। मञ्चन (सर्वज्ञ), "मू 6 १८७ । सामा (ग्यामा, स्त्रियो नाम), "मा सववसब्व इति द्र"।
११००"मा $ १७७। संमार (संसार), "र० 5 २१८ (पृ' मामादय (सामायिक ), "य० %
१२८, १२६, १३ १); "रंसि २७७", "यस्स 5 ५३ । २१८ (४” १३०)।
सामाणिय (सामानिक),"य० ६ १ १३ मह (सह्), "हदू १०० ; "हन्ति |
5 ११८, "हित्तए 6 ११६। सामि (स्वामिन्), "मी 6 १२०, १४५, सह (सहस्), "सा. ६ ४६ ।
१५५, १६३, १७१, १७७, २ ३ ५, Vसंहर (संह), साहटु (संहृत्य) सहस्म (सहरू). "स्म ० २५०४ सारड्य (शारदिक), "एणं ३० ।
२५३, ५५, २ ५७ , "स्स १६३, सारकबमाण (संरक्षन्त), "णे 6 २१८ १८०, १६०,२०८, २ १२; "स्सा
(' १२९)। 5२७७%;"माणं, २७७। माला (शाला), ०"ला 5 ६६, ८०, सहस्सम्बवण (सहसाम्रवन). "णे
२, ५ (ट" ५०), १०२, १०८ १६३, १८०, १६, २०८; २४६, २५ ४, २५८ (ट” १५५); "णाओ 5२१२ ।
"लं 5६६ (ट' २८), ६९, महादया ( सहायिका ). २१७, १ १३ (ट” ६१); ०"लायो २२० ।
१ ० १, १०० १११; "लाए 5 32

Page #271

सालि
[ २४२ ]
सिव
६९, ७८, ११३ (४' ६२), १७३ । १२०, १७८, २२३, २४ ५, २५६ सिकग (शिक्कक शिपयक वा), १६४ (४” १५४), २७४ ; "लाहिंतो (ट” ४६)।
मिकवा (शिक्षा), "क्वा० 5 १२, मालि (शालि), "लि. २५ ५८, २०४, २१०, २११ ।।
"लि. ६४ (” ४७)। मिङ्ग (फ्टङ्ग), "मंसि २१८ (पृ" सालिहोपिय (मालिही-पिट, श्रावकस्य १३३) ।
नाम), "या २, २७३। पाठान्तरे मिङ्गय (फ्टङ्गक), "एहिं २०६ । तु सालेइनौपिया वा लेतियापिया सिङ्गारिय (फ्टङ्गारिक),”याई २४६ । इति ॥
मिडाडग (फ्टङ्गाटक), "ग० १५८, सावग वा मावय (श्रावक), "ग• 6 १६१ ।
२११: "य० 6 ५८ (' २३), मिज्जा (शय्या), "ज्जा ० ६ ५५। १२, १६३, २३५ ।
५८ (ट" २४), १८७, २१६ । मावत्थी (श्रावस्ती, नगरस्य नाम),"त्यो सिम (सिध्), "झिहिद् ९०,
5२६७, २७२ ; "त्योए (घष्ठ ग्राम्) १२५, १४ ४, १५४, १६२, २३०, ६२७७; "त्यौए (सप्तम्याम् ) 5 २६६, २७१, २७४, २०७२। २६८, २७३ ।
मिट्ठ (शिष्ट ), "ढे ६२७७ । सिद्धे साम (श्वास), "से 6 १४८ । ___ इति पाठान्तरे। माहट्ट, संहर इति ट्र'। सिद्ध (सिड), मिट्ठ इति द्र” ६ १६२ । माहत्थिं (स्वहस्तं स्वहस्तेन वा, साक्षा- सिप्प (शिल्प), ०" ० २ १८ ("
दित्यर्थः), २१८ (ट” १२६, १.३३)।
१३०, १३ १, १३२)। मिप्पि (शिल्पिन्, शक्ति इत्यर्थे), "प्पि. माइस्मिय (साइखिक), ०" यं 6 २५३ ४ (' ४८)।
• "एणं 5 ४, १८, १२, १२७, सिरी (श्री), "रि ० (हस्खः समासे) $ १ ४ ५,१५५, १६३, १८२, २०४, ५ (ट” ५०)।
२३२, २३४, २६८, २७३ । मिला (शिला), "ला० ६ १६४, साहसी (माहसौ), "सौणं ६ १ १३ १६६, १७० । मि (असि, अम), $ १ १ ३ (पृ” ६२), सिवनन्दा (शिवनन्दा, स्त्रियो नाम),

Page #272

सीधु
"न्ट् ०
"न्दा [ ६, ५ ९, ६ १, ६ ५. ; (हम्वं समानें) $ २००; "न्दं $ ५८ (पृ” २४); ”न्दार $ १६, ६० । पाठान्तरे मिवाणन्दा इति ॥
[ २४३ ]
मोधु (सौधु), ”धुं $ २४ ० ।
सुग (सुरा), "रं $ २४०, २४४ ।
मौल (शौल), ”ल ०$ इ इ (ट” २०), सुरादेव (सुरादेव, श्रवकस्य नाम), "वे
९ २, १४५, १४८, १५३; "बों $ १ ६ १ ; ”वा (संबोधने) $ १४०, १४८; "वं $ १४०; " वस्म $ १४६, १५१ ।
सुरूव ( सुरूप), "वा १ ६; "वाओ २३३ ।
सुलद्ध (सुलब्ध), "डो $ १२३ (२” इ १) ।
सुवा (सुवर्ण), ० स ० ४ १०, ४८ । सुव्वया (सुत्रता), १२०० ।
८९, १०८, २२२, २४५, २६६, २०१; ”लाई $ ९५ (पृ" ५२),
१४७ ।
सीस (शीर्ष), "म ० $ ९ ४ (१” ४७); "सं ९ ९४ (पृ" ४७) । मोह (सिंह), "ह० ११३ (ट” ६ १) । सु (सु इत्यव्ययम्), ०सु० ९९५ (पृ" ४८), २०६ ; तु ० ९ ६, १०१, ११३ (पृ” ६ १), २०६, २३३, २७७ ं, इत्यादि ।
सुक्क (शुष्क), "क्के $ २२ ।
सुजाय (सुजात), " ० ६ २०६ ;
"ग्रं 8 १०१ ।
२३०;
,
०
सुप्प (सूप), "प्प $ ९४ (पृ” ४ २ ) । सुभ (शुभ), "भेणं $ ०४, २५.३ । सुय (श्रुत), "य० समाप्तिवाक्ये द्र" । सुरहि (सुरभि), "क्षिणा '२६ ।
मोच्चा
१३८,
मुल (3), "बित्ता
(श्रुत्वा ) ई १२, ६१,
१५.२, २०४, २१० ।
• " तं सुयर (कर), रं $ २१८ (४”
मुत्त (सूत्र), "त्त • $ २०६ ; $90
१४३, २५० ।
१३३) । मुद्भू (शह), ”ड ० ( १०, ३०, ११६, स्रुव (तूप), ”ब ० १ ३६, • "बेथं $
०
२६; इति द्र" ।
१६०, २०८ । सुन्दरी (सुन्दरी), $ १६६, १६०,
१६९ ।
;
सुह (सुख), ०" ० ४ २९०, १३ ० ०"हं $ १२, ००, २१० १ सुहत्थि (सुहस्तिन्), ”त्यौ $ ०३ ।
सुहम्म (सुधर्मन्, पुरुषस्य नाम), ६२ ।
सृय (ग्रुप), ०" ० १ २००९, स्व इति द्र" ।
से (मः), तइति द्र” । से (नस्य), न इति द्र” ।

Page #273

से
[ २४४ 1
से (वाक्योपन्यासे, प्राकृतलक्षणमेव), 5| सेल (मूल्य), ०"ल्ले 5 १२९, "लेहि १२, ११८, १२ ५, १६२, २१०, २४०, २४ ४ ।। २१८ (ट” १२७, १२८, १२९, सोल्लय (एल्यक), "या १४७, १५६; १३०, १३ १, १३२),२१६ (ट" "ए 5 १४७; "ए 5 १३२,
१३२, १३३); त इति ट्र"। १३५, २२५, २२७ । मेट्रि (येष्ठिन्), "ट्ठि० ६ १२। सोसणया (शोषणता), ०"या $ ५१ । सेणय (ज्येनक), "यं 5 २१६ (४' | सेोहम्म (सौधर्म, कल्पस्य नाम), "म्म १३३)।
८८, १२४, १४ ४, २७७; म्म मेणिय (श्रेणिक,राज्ञो नाम),'ए ९२ ३ १।। 5७४ ; "म्मे 5 ६२, ८८, १२४, सेय (श्रेयस् ), "यं ६ ६ ६ (' २८), १४४,१५४, १६२, १७९,२६६, ___७३,१३८,१४ ० (४” ८१),१५१,
१६१,१६३,२३०,२३८। Vाहे (शोभय, शुभ-धातोर्णिजन्ते), सेस (शेष). "सं १२७, १५३, १५४, "हे ७० । १५५, १६२, २३०, २३५, ”से | साहेमाण (शोभयन्त), "णे ७८ ।
१८१ । मेह (सेध), "ह 5 ४०, मेहंव (से- है (हम् इत्यव्ययं, क्रोधे), (" धाम्ल) इति पदे ।
५०), १०, १०२, १०४, १०८, सो (सः), त इति ट्र"।
११८, १२९, १३१, १३४, सोगन्धिय ( सौगन्धिक ), "एणं |
१३५, १३, १४० (४” ७९,
८०), १४७, १४८, १५६, १५८, सच्चा,सुण इति द्र" ।
२२७,२२९, २५५; ( अाश्चर्ये) सेोणिय ( शोणित ), "एण ६ १२६, ६ ११३, (ट” ६ १); (आमन्त्रणे)
१३२, १३५, १३८,१४७,२२० । 5 १६६, १६२; (अवक्षेपने) $ माण्डा (शुण्डा ), "एडं (बहुव्रीहि- २४६, २४८, २५४ । सर्वत्र हं भो समासे) 5 १०१; "ण्डाए १०२, इत्येव संयोगो दृश्यते ॥
हट्ट (हृष्ट), "ढ०१२, ५६, ६१, सोलस (षोडशन्), १४८, १५१, ८१, १२१, १०२, २०४,२ १०,
१५२ ।

Page #274

हो
हिमवन्त ( हिमवन्त्, पर्वतस्य नाम), • "न्तं $ ७४, २५३; "न्ते १
११७) ।
२०७ ं।
हणुय (चनुक), "या $ ८ ४ ( ४८ ) । हियय (हृदय), ० ८ १ ८१, २०४, इत्थ (दस्त), "त्यंसि १ २१९
(पृ”
२६१ ।
१ २ ३) ; ० ”त्या $ ८ ४ (ट” ४८), हिरस (हिरण्य), ”स ०
" त्येसु $ ९ ४ (पृ" ४८)। इत्थि (हस्तिन्), "त्थि • ६१०१, १०२,
हा
[ २४५ ]
इए (उन्), "ज्जा $ २०० (१” २०० ( पृ"
११०); "ज्जसि
S ४, १०,
४८, ९२, १२७, १५५, १५८, १६१, १६३, १८२, २०४, २२२, २ २४, २३५, २३८, २३९,२६८, १७३ ।
१०४, १०५, १०७ । हन्ता (हन्त इत्यव्ययमभ्युपगमे सत्ये वा ),
§ ८३, ११८, १०३, १९२ । | हिरौ (हौ), ”रि (ह्रखः समासे) $ ९ ५
प्रायो हन्तावत् (दं तावत्) इत्यस्मात्समुत्पन्नम् ॥
हल (इल ), ”ल ० $ १९, ९४ (पृ" ४८); "लेणं $ १९ । हव्वं ( शौघ्रमित्यर्थकमव्ययम् ), १८६, ११ ३ (पृ” ६ ३), १८८; खिप्यं इति द्र” व्युत्पत्तिः सांशयिकी, प्रायो भव्यं चव्यं वा, हुत्वा श्रुष्टौ वेत्युपमित्या मिदम् ॥
हार (चार), "र० $ ११२ । हाम (दाम), ०" मे $ ९५ (पृ" ५०)।
(पृ” ५०) ।
हिंसा (हिंसा), "स (हखः समासे)
8
४३ ।
होए (दोन), "० ६९५ (४” ५०); "णे $ २५ ६ ।
हेड (हेतु), "ऊहि $ १०४, २१९ (ट” १३३) ।
हो (भू), होन्ति $ २००९ होत्या
§ १, ३, ४, ५, ६, ७, ९२,१२७, १८३, १८४, २०३, १२४, २४१ । भव इति द्र" ॥

Page #275


Page #276

[ २४७ ]
.
ADDITIONAL CRITICAL NOTE. Containing variae lectiones from MSS. F, G and H, in those por- tions of the book for which they could not be consulted while the edition was being prepared.
Page २, footnote ५, F सालणौपिया, G लेतिकापिता, H लेतियापिया to which there is a marginal gloss सा० (i.e., साले नियापिया).
Page ३, f. 0, F H वडि०, G वुड्डि । १४ H om. रा।
Page ४, f. ८, F चक्व, G चकब। E F G H om. | १४ । इढे सदं रूवं । १५ F पच्चणभवमाणौ (as in text).
Page ५, t. ३, F पासाद्य, H पासादिए ।
Page ६, f. ५, G H om. जाव, but F gives the phrase in full, G adds वत्थाई
Page 9, f. ७, H गयो । Page ८, f. १०, H करेहि।
Page e, f.८, F संतोमिए, G संतोसिय, I संतोसिते. It may be Letter to read संतोमियपरिमाणं as a compound. F adds मणसा वयसा कायसा throughout, at the end of every one of the paragraphs 16-12.
Page ११, f. २०, F G खौरा० (as in text) । Page १२, f. ६, F G गंधवट्टएणं, H गंधट्टएणं। Page १३, f. १, F G ०माएहिं, I •मादिरहिं। Page १५, f. ३, F चच्च०, G वुच्च०, म चुच० । ४ F G H सुत्थिय ।
Page १६, f. १५, G H only जाव, om. the formula. In MS. F the whole portion, from after तयाणन्तरं in 542 doun to भगवं गोयमे in 562, is wanting __Page १०, f. E, G H बन्धे, वहे (as in text)। ११ G H om. insertion of D E.
Page १८, f, १०, G •संतोमिए, but H संतोसौए (as in text); but see remark above | १५ G भोगति० (as in comm.), H. भोए ति. (as in C)।
Page १९, f. २, G agrees with A B, but H with C, in the order of the offenees | 0 G दिमिविदिसिवयस्म । ११ G खेत्तवुडिपमाणाइक्कमे, H खेत्तवुद्धि, No MS. adds पमाणादक्कमे to सारडा, nor does the addition seem appropriate in the case of engfs, though it was probably suggested by the anomalous short-vowel termination of .gfs

Page #277

[ २४० ]
Page २०, f. ८, G H लक्खवा० ; G places रस०, लक्ख०, केस०, विस०, H रस०, केस०, लक्व०, विस०. In fact, the order varies in every MS.
Page २१, f. २, G H om. insertion of D E 1५ G H om. insertion of E | 0 G हिगरणे (as in text)। ८G गाइरित्ते (as in text)। ११ G H प्पणिहाणे। Page २२, f. १४, G H परववदेसे (as in text).
Page २२, f. ८, G भिई उ, but H • भिई (as in text) IE H om. अन्नउ. थिए वा, but G अन्न उत्यिया। १. G H interpolate अरिहंतचेयाई। १३ G gives the phrase in full, H only the numeral. ___Page २५, f. ५, G H read समणौ ; the unusual fem. समणा, though given in the text, on the authority of all the MSS. A B C D E, is, therefore, probably an error __Page २७, f. १२, F G give the phrase in full, as in text; but H reads like A B DE. __Page २८, f. १३, G परणो, F H पूरणे। १७ F G give the phrase in full, H om. जाव. ___Page ३१, . १०, F G H read पढमं उवासगपडिमं उवसम्पन्जित्ताणं विहर, equally with A B C D E; and this reading had perhaps better be restored in the text 1 sp and 28 F gives the phrases in full (as in comm.), G H as in A B C D E. ___Page ३३, f. ३, F H om. the clause तं जाव down to • वेगे । ५ and ६ H om. धम्मो० स० भ० म०, replacing it by जाव। 0 F H सुहत्यि, G सुहत्यौ (as in text)। १६ F G H समुप्पन्ने (as in text).
Page ३४, H om. from अन्तेवासी इन्दभूई in 876 down to नयरे in 879 on page 36, recommencing with जहा परमत्तौए ।
Page ३५, f. ३, F G om. the insertion of D E | १५ F भायणाई, G arur; this reading had better be restored in the text instead of भायणवत्याई।
Page ३६, f. ६, G समुदाणस (as in text), but F • समुदा० । १८ F G समुदा।
Page ३०, f. १, G omits जहा पसत्तौए तहा, reading नयरे भिक्खा० जाव अडमाणे ; H as in text, only transferring जाव after भिक्खा । ३ F H पडिग्गाहेइ (as in text), but G पडिगिपहइ । ६ F वौइवय०, G H वौतौवयः ।
Page ४१, f. २, FG in full नवोकम्मं (as in text)। १२ H substitutes जाव, in 886, for the passage from वेणेव उवागच्छ down to थालीए रता।
Page ४२, f. १५, F पडिकमह, G in full पायच्छित्तं पडिवज्जादि।

Page #278

[ २४८ ]
___ Page ४४, f. P. F G H करणाभे। ४ F G give the phrase in full, H om. numeral.)
Page ४६, f. ४, G सामी समोसरणं, Hसमणे भगवं महाबौरे समोसरणं । र G काणन्दी (as in text), म चाणन्दे।
Page ४%, f. २, G कविता ते एणं, H कविरते एणं (as in text)10G भमुका. - . चो, H भमकायो।
Page ४८, f. १, G कुड्डाल, H कुडाल० ; the reading • कुड्डाल° is probably preferable | ३ F खंडे, G खडं, H खडं (as in text)। १३ and १६ G H व (as in text).
Page ५१, f. १, G सिरिहिरिधिपरिवन्जिया व जाव । Page ५२, f. १, G H om. ॐ (as in D E).
Page ५२, f. २, G H अणबिग्गे (as in text) || G H अक्वभिए (as in text).
Page ५४, f. २, G चासत्ते, चासुबत्ते । * G H पहियासेद् (as in text) ११G जाहे, H जाव।
Page ५०, f. ५, G देवे (as in text), H दिब्वे । 0 F G घासुरत्ते, H भासुरत्ते।
Page ५८, f. २, G H दिौविसं। H substitutes जाव for the passage from महाकायं in 5 107 down to • चण्डरोसं in $ 10S | EG धमधर्मित
Page , f. १, H •पिडगं (as in text), G पड़गेहं। G H पडिमुणेति । १८ पडिगए (as in text).
Page ०२, ६.३, G कामदेवी (as in text), H • देवे । १५ । आसिंचामि and to throughout.
Page ०३, f. १०, H चामुरते। १४ । सोझए (as in text).
Page 09, f. , H TT (as in text) and so throughout I c H adds तपि।
Page cef.eHदेवेणं । १० H पुरिसे (as in text). Page ८०, f. P and ११, म देवे । १० H देवेणं । Page ८८, f. १०, H तुभेणं । Page , f. १, H तुम्भे। ५ H भद्दा । Page t२,f. ५, H om. Page te, f.e, H से वुच्छ । Page ey, f. ३, Hom. the addition of A B F G. Page to f. १२, म देवाण । Page ८, f. ५, म देवा (as in text). Page Ce, f. P and १०, म देवाण। एम देवा (as in text).
33

Page #279

[ २५० ]
Page १०७, f. P and ६, Hexactly as in text | ४ H पिठरए| Hom. से Page १०८, f., एहौ ति णं । ८ H reads as G | Page १०९, f. १, Hom. as in D E G | Page १२१, f. ४, म मौलएहि। Page १२४, f. ४, म पडिवज्जामि । ६ Hom. मा पडि० क० । Page 9p4, in $ 214, bottom line, H om. grillfargeht ata 39117
Page १२६, f. ११, Has in text | १५ H as B D E | १९ Has A BI Page १३०, f. १२, H reads like A B D E G | Page १३१, f. ११, H adds जाव विल्लप्पमाणे। Page १३४, f. २०, H reads योगि० उवसंप० वि as A B D E F G | Page १३५, f. ४, H योगिह्नित्ता। Page १४४, f. ६, H हं।। Page १४५, f. १४, H कस्मवत्तीयो। Page १४६, f. ६, F inserts य (as in text and comm.)
Page १४६, f. E, H as in B E F G | १० and १४ Has in B D E F G | १५ H om., as in B F G |
Page १६१, f. २, H प्राणन्दे तहेव । ११ । वकता। Page १६५, f. ६, H om. all the gāthā verses |

Page #280

अशुद्धम् ।
मूसावायं दिसिवयस्त
संथवे
अभिगिहर
न
९१
५३
सदट्टु निग्गन्य हिं
ई
चणन्दी
परिवज्जइ
न वरं
• सिद्धे
• पड़पन्न ० चजौवि०
बाहिबा
समखर०
नाणमणि०
उगमगं
विहराणि
जनवग्र
***
449
440
***
...
...
...
10
...
040
...
...
***
040
...
...
...
240
0.0
,”
"
[ २५१ ]
शुद्धिपत्रम् ।
शुद्धम् ।
मुसावायं
दिसिव्वयस्त
संथवो
अभिगिषहरू
नो
८०
५३
माहट्टु निग्गन्ये हिं
१६
चाणन्दी पडिवज्जइ
नवरं
• सिट्टे
०
॰पड़प्पन्न॰ जौवि०
बहिया
समखर०
नाणामणि०
जवसम्मणं
विरहाणि
जणवय०
29
...
99
...
...
...
940
...
...
0.0
8
...
...
...
040
...
...
...
"
"
...
040
...
...
***
...
Dub
... ४४
...
000
040
पृष्टे ।
...
८
***
2.2
..TOP
२४
३८
५४
५४
१०
६८
ERRATA IN FOOTNOTES.
Page 28, line 17, read ३
57, 13,
90, 13,
-
९१
२
६४
940
800
...
"
809
१०८
११०
११४
१९०
१२१
१३६
१४५ 940
१५९
...
...
...
...
94.
...
...
for १ .
95, 96, „
97, 98.
होत्या हत्या |
पङ्कौ ।
१२
...
...
409
...
...
...
...
...
...
0.0
...
...
...
...
...
५
१३
है
१
८
9
१३
४
११
५

Page #281

t

Page #282

C
॥ सप्तमाङ्गस्य विवरणम् ॥
प्रथममध्ययनम्।
श्रीवर्द्धमानमानम्य व्याख्या काचिद्विधीयते। ।
उपासकदशादौनां प्रायो ग्रन्थान्तरेविता ॥ ... तत्रोपामकदशाः सप्तममङ्गम् । इह चायमभिधानार्थः । उपासकानां श्रमणोपासकानां सम्बन्धिना ऽनुष्ठानस्य प्रतिपादिका दशाध्ययनरूपा उपासकदशाः। बहुवचनान्तमेतद्न्यनाम । श्रासां च सम्बन्धाभिधेयप्रयोजनानि नामान्वर्थसामर्थ्य व प्रतिपादितान्यवगन्तव्यानि३ । तथा हि । उपासकानुष्ठान मिहाभिधेयं, तदवगमश्च श्रोतृणामनन्तर प्रयोजनं, शास्त्र कृतां तु तत्प्रतिबोधन मेव तत्, परम्पर प्रयोजनं तभयेषामप्यपवर्गप्राप्तिरिति । सम्बन्धस्तु विविधः शास्त्रेस्वभिधीयते। उपायो पेयभावलक्षणो गरुपर्वक्रमलक्षणश्च । तत्रोपायोपेयभावल क्षण: शास्त्रनामान्वर्थममये नवामामभिहितः । तथा हि। दरं शास्त्रमुपाय एतत्साध्योपामकानुष्टानावामश्वोपेयमित्युपायोपेयभावलक्षण: मम्बन्धः । गुरुपर्वक्रमल क्षणं तु मम्बन्ध साक्षादर्शयन्नाह ।।
॥ १,२ ।। तेणं कलेणं तेर्ण समएणमित्यादि । सर्व चेदं ज्ञाता
१ce मतमाङ्गम्। Re has दशा दगाध्यनरूपा। २ a •पादितामेव गन्न। ४ विधा। ५.ce सम्बन्धः। aom. वेण समरणं ।।
...

Page #283

सप्तमाङ्गस्य विवरणे
धर्मकथाप्रथमाध्ययनविवरणानुसारेणानुगमनीयम् । नवरं आणन्देत्यादिरूपकम् ॥ तत्रानन्दाभिधानोपासकवतव्यताप्रतिबद्धमध्ययनमानन्द एवाभिधीयते । एवं सर्वत्र ॥ गाहावद त्ति ग्रहपतिर्चधिमदिशेषः कुण्डकालिए-त्ति-रूपान्तः ॥
॥४॥ प्रविस्तरो धनधान्यदिपदचतुष्पदादिविभूतिविस्तरः ॥ प्रजा' गोकुलानि । दशगोसाहसिकेण गोसहस्रदशकपरिमाणेनेत्यर्थः ॥
॥१३॥ तप्पढमयाए त्ति तेषामणुव्रतादीनां प्रथमं तत्प्रथम, तद्भावस्तत्प्रथमता, तया ॥ थूलगं ति त्रसविषयम् ॥ जावज्जीवाए ति यावती चासौ जौवा च प्राणधारणं यावज्जीवा। यावावा जीवः प्राणधारणं यास्यां प्रतिज्ञायां मा यावज्जीवा, तया ॥ दुविहं ति करणकारणभेदेन विविधं प्राणातिपातम् ॥ तिविहेणं, ति मनःप्रभृतिना करणेन || कायस त्ति सकारस्यागमिकत्वात्कायेनेत्यर्थः । न करोमोत्यादिनैतदेव व्यक्तीकृतम् ॥
॥ १४ ॥ स्थलमषावादस्तीव्रमंक्लेशात्तीवस्यैव संक्लेशस्योत्पादकः ॥ ॥ १५॥ स्यूलकमदत्तादानं चौर इति व्यपदेशनिबन्धनम् ॥
॥ १६ ॥ खदारैः सन्तोषः स्वदारसन्तोषः। स एव खदार-) सन्तोषिकः, खदारमन्तोषिर्वा खदारसन्तुष्टिः । तत्र परिमाणं बहुभिर्दारैरुपजायमानस्य सङ्घपकरणं कथम् । नन्नत्येति न मैथुनमाचरामि अन्यत्र एकस्याः स्त्रियाः, किमभिधानायाः शिवनन्दायाः,
१ce read निरूपकं ततः। Pac e अजाः। १ce अनबतादीनां । ४ ce •पादकम्। ५ce सन्तोषो वा। (eमथेति ।

Page #284

प्रथममध्ययनम्।
किम्भूताया : भार्यायाः। खस्येति गम्यते । एतदेव स्पष्टयत्राह अवशेषं तइज । मैथन विधिं तत्प्रकारं तत्कारणं वा । दुव्याख्या तु नवत्य त्ति, अन्यत्र तां वर्जयित्वेत्यर्थः ॥
॥१७॥ हिरवं ति रजतम् । सुवर्ण प्रतीतम्। विधिः प्रकारः । जन्नत्य ति ननैव करोमोच्छां हिरण्यादौ, अन्यत्र चतसृभ्यो हिरण्यकोटीभ्यः, ता' वर्जयित्वेत्यर्थः । श्रवसेमं ति शेषं तदतिरिक्तमित्येवं सर्वत्रावसेयम्॥
॥ १८ ॥ खेतवत्य त्ति दह क्षेत्रमेव वस्तु क्षेत्रवस्तु । ग्रन्थान्तरे तु क्षेत्रं च वास्तु च ग्टई क्षेत्रवास्तु इति व्याख्यायते ॥ नियत्तणसदएणं ति निवर्त्तनं भूमिपरिमाणविशेषो देशविशेषप्रसिद्धः, ततो निवर्तनशतं कर्षणीयत्वेन यस्यास्ति तन्निवर्त्तनशतिक ९, तेन ॥
॥२०॥ दिमायत्तिएहि ति दिग्याचा देशान्तरगमनं प्रयोजनं येषां तानि दिग्यात्रिका नि, तेभ्यो ऽन्यत्र ॥ संवाहणिएहिं ति संवाहनं क्षेत्रादिभ्यस्तुणकाप्टधान्यादेर्टहादावानयनं, तत्प्रयोजनानि मांवाहनिकानि, तेभ्यो ऽन्यत्र ।।
॥ २९ ॥ वाहणेहि ति यानपात्रेभ्यः ।।
॥२२॥ उवभोगपरिभोग त्ति उपभुज्यते पौनःपुन्येन सेव्यत इत्य. पभोगो भवनवसनवनितादिः । परिभुज्यते सकृदासेव्यत इति परिभोग थाहारकुसुमविलेपनादिव्यत्ययो १ व्याख्येय इति ॥ उल्लणियत्ति
१e एसत्येति । २aहिरन्न । ३ ८ नन्नत्यं ति, e पण येति । ४ce तां । ५ com.
मतकं। 9ae दिमाजनिएहिं । ८ace मवह | सांवनिकानि.. संवहनिकानि। १० a बहणेरिं। ११० विलेपनादिव्यत्ययो। १२ वा बास्येय। १३ । उझिविग, c उन्नणिग, e उझिणग।

Page #285
DOI सप्तमाङ्गस्य विवरणे स्नानजला शरीरस्य जललूषणवस्त्रं // गन्धकासाईए ति / गन्धप्रधाना कषायेण रक्ता शाटिका गन्धकाषायो, तस्याः // // 23 // दन्तवण त्ति दन्तपावनं दन्तमलापकर्षणकाष्टम् // अम्मलठ्ठीमहुएणं ति प्राण यटीमधना मधररसवनस्पतिविशेषेण // - // 24 // खोरमलएणं ति अबद्धवास्थिकं क्षौरमिव मधुरं वा यदामलकं तस्मादन्यत्र॥ . ! // 25 // सयपागसहस्मपागेहिं ति द्रव्यशतस्य क्वाथशतेन सह यत्पच्यते, कार्षापणशतेन वा, तच्छतपाकम् / एवं सहस्रपाकमपि // ___ // 26 // गन्धट्टएणं ति गन्धद्रव्याणामुपलकुटादौनाम्, अट्टो त्ति चूर्ण, गोधूमचूर्णं वा गन्धयुक्तम्, तस्मादन्यत्र // .. // 27 // उट्टिएहिं उदगम घडएहिं ति उष्ट्रिका वृहमन्मयभाण्डं, तत्पूरणप्रयोजना ये घटास्त उष्ट्रिका उचितप्रमाणा नातिलघवो महान्तो वेत्यर्थः // दुइ च सर्वत्रान्यत्रेति शब्दप्रयोगे ऽपि प्राकृतत्वात्पञ्चम्यर्थे हतीया द्रष्टव्येति // // 28 // खोमजुयलेणं ति कार्यासिकवस्त्रयुगलादन्यत्र || // 28 // गरु' त्ति अगुरुर्गन्धद्रव्यविशेषः // // 30 // सुद्धपउमेणं ति कुसुमान्तरवियुतं पुण्डरीकं वा शद्धपद्म, ततो ऽन्यत्र // मालइकुसुमदाम ति जातिपुष्पमाला // 1 // 31 // मट्ठकलेज्जएहि ति मृष्टाभ्यामचित्रवद्भ्यां काभरण .. 1 0 पागेणं ति। 20 गन्धब्वट्टएणं, e गन्धबट्टएणं / 3ce °कुटादौनामवर्तिचणे / 4 ace घटास्ते उ०। 5 ace अगरु / 6 ace मालतौ०।०० पष्फ / 8 कब्जयेहिं, ce कन्नेज्ज एहिं।

Page #286
प्रथममध्ययनम् / विशेषाभ्याम् // नाममुद्द त्ति नामाविता मुद्रा अङ्गलीयकं नाममुद्रा // // 32 // तुरुक्कधूव ति सेल्हकलक्षणो धूपः // .. 2 // 33 // पेनविहिं ति पेयाहारप्रकारम् // कट्टपेज त्ति मुगादियूषो घृततलित तण्डुल पेया' वा // // 34 // भक्ख त्ति खरविशदमभ्यवहार्य भक्षमित्यन्यत्र रूढम्, दह सुपक्वान्नमात्र तद्विवक्षितम् // घयपुण ति घृतपूगः प्रसिद्धाः / / खण्डखन ति खण्डलिप्तानि खाद्यानि अशोकवर्त्तयः खण्डखाद्यानि // - // 35 // श्रोदण त्ति श्रोदनः कूरं // कलममालि. त्ति पूर्वदेशप्रसिद्धः // // 36 // सव१९ त्ति सपः कूरस्य द्वितीयाशनं प्रसिद्ध एव // कलायसवे ति कलायाश्चणकाकारा२ धान्यविशेषा मुगाश्च प्रमिद्धाः // / // 37 // सारदएणं१२ गोघयमण्डेणं ति शारदिकेन शरत्कालात्पनेन गोघृतमण्डेन गोघृतमारेण || // 38 // साग त्ति शाको वस्तुलादिः // चूचुमाए१५ त्ति चचशाक:५। सौवस्तिक शाको मण्डकिकाशाकश्च लोकप्रसिद्धा एव / / तुरक० 2 Commonly spelt मिल्हक, सम्झकी or शन्नको। 3ce कट्ठपेज्ज / 4 c e तलितः त°, a ce deg तन्दन्न / 58 अव्यवहाय / 6 भक्षमन्यत्र; e भक्षमित्यत्र | We om. सु। 8 a * पन्न। eace योयण / 10 ce कलिम / 11 a ce मृय / 12 / चणकारो, c चनकाकारो। 13 c मारदिएणं। 14 ae शाकं ति, c शाक ति 15 चच०, c भूभ | after this c e insert तुम्बमाए त्ति तुम्बशाकः /

Page #287
सप्तमाङ्गस्य विवरणे // 38 // माहुरय त्ति अनम्बरमानि शालनकानि // पालन त्ति वल्लीफलविशेषः // // 4 // जेमणर ति जेमनानि२ वटकपूरणादीनि // सेहंवदालियंवेहिं ति सेधे सिद्धौ मति यानि अम्नेन तोमनादिना संस्क्रियन्ते, तानि सेधानानि / यानि दाल्या मुगादिमय्या निष्पादितानि अम्लानि च, तानि दालिकाम्लानौति सम्भाव्यन्ते // // 41 // अन्त लिक्खोदयं ति यजलमाकाशात्पतति तदेव ग्टह्यते, तदन्तरिक्षोदकम् // - // 42 // पञ्चमोगन्धिएणं ति पञ्चभिः एलालवङ्गकर्पूरकक्कोलजातीफललक्षणे: सुगन्धिभिर्द्रव्यरभिसंस्कृतं पञ्चसौगन्धिकम् // // 43 // अनाण्डं ति अनर्थन धर्मार्थकामव्यतिरेकेण दण्डो ऽनर्थदण्डः॥ अवज्झाणाधरियं ति अपध्यानमातरौद्ररूपं, तेनाचरित श्रासेवितो यो ऽनर्थदण्डः म, तथा तं। एवं प्रमादाचरितमपि, नवरं प्रमादो विकथारूपो ऽस्थगिततैलभाजनधरणादिरूपो वा॥ हिंस्त्रं हिंसाकारिशस्त्रादि, तत्पदानं परेषां समर्पणम् // पापकर्मोपदेशः "क्षेत्राणि कृषत" इत्यादिरूपः // // 44 // प्राणन्दा दूति हे श्रानन्द इत्येवंप्रकारेणामन्त्रणवचनेन श्रमणो भगवान्महावीर आनन्दमेवमवादीदिति / एतदेवाइ एवं खलु आणन्देत्यादि // अदयारा पेयाल त्ति अतिचारा११ 1ea पालक, पालक / 2a om., c नेमण / 3 वेमणानि / 4 c om., e सिधे। 5e मद्रादिमय्यानि, मद्रादिनानि om. दिमय्या निष्या। पनति नेदवं, पनदेव / कोल / 8ce णारियं / eace रूपः अस्थः / 100 कृषन्तेत्या० / 11 / अतिचारो।

Page #288
प्रथममध्ययनम् / मिथ्यात्वमोहनीयोदयविशेषादत्मनो ऽशुभाः परिणाम विशेषा ये सम्यक्त्वमतिचरन्ति ते चानेकप्रकारा गणिनामुपद्वंहादयः / ततस्तेषां मध्ये पेयाल त्ति साराः प्रधानाः म्यूलत्वेन शक्यव्यपदेशवाद्ये ते // तथा तत्र घका संशयकरणम्। कासा अन्यान्यदर्शनग्रहः। विचिकित्सा फलं प्रति शङ्का, विदजगुप्मा वा साधूनां जात्यादिहीलनेति / परपाषण्डा: परदर्शनिनस्तेषां प्रशंसा गुणोत्कीर्तनम् / परपाषण्डसंस्तवस्तत्परिचयः // // 45 // तथा बन्धे ति बन्धो दिपदादीनां रज्वादिना शरीगवयवच्छेदः // अदभार त्ति अतिभारारोपणं तथाविधशक्तिविकलानां महाभारारोपणम् // भत्तपाणवोच्छए त्ति अशनपानौयाप्रदानम् // दहायं विभागः पूज्यैरुतः / / बन्धवहं छविछेदं अदभार भत्तपाणवोच्छेयम् / कोहा दू दूसियमणो गोमणुयाईण णो कुन्ना // तथा। न मारयामीति कृतव्रतस्य विनैव मृत्यु क दहातिचारः / निगद्यते', यः कुपितः करोति व्रते ऽनपेक्षस्तदसौ व्रती स्यात् // कायेन भग्नं न ततो व्रतं स्यात्कोपाद्दयाहौनतया तु भमम्। 1 // यैः म० अतिचरति, c ये स० अतिचरन्ति, येः म विभवत्पतिचरन्ति / 2a •च्छेदे ति, ee * च्छेद लि। 3 a * वोच्छेदे ति / 4 c reads निगद्यते यकपितो वधान् ( वधानः ?) करोत्यमौ स्थानियमानपेक्षः॥ मृत्योरभावानियमोऽस्ति तस्य कोपादयाहौनतया तु भग्नम् / तदेशस्याभोदनपालनाञ्च (नदेशभङ्गादन) पच्या चतिचारमुदाहरन्ति / 0 9 बतौ।

Page #289
सप्तमाङ्गस्य विवरणे - तद्दे शभङ्गादतिचार इष्टः, सर्वत्र योज्यः क्रम एष, शैमन् // इति // 7 | // 46 // सहसा अभक्खाणे ति सक्ष्सा अनालाच्याभ्याख्यानमसंदोषाध्यारोपणं सहमाभ्याख्यानं, यथा “चौरस्त्वम्" इत्यादि / एतस्य चातिचारवं. घसाकारेणेव, न तीव्रसंक्लेशेन भणनादिति // 1 // रहमा अब्भक्खाणे ति रह एकान्तस्तेन हेतुनाभ्याख्यानं रहो ऽभ्याख्यानम् / एतदुक्तं भवति रहसि मन्त्रयमाणानाम् / वक्ति "एते हौदं चेदं च राजापकारादि मन्त्रयन्ते” इति / एतस्य चातिचारत्वमनाभोगभणनात् / एकान्तमात्रोपधितया च पूर्वस्माविशेषः / अथवासम्भाव्यमानार्थभणनादतिचारो न तु भङ्गो ऽयमिति // 2 // सदारमन्तभए ति स्वदारसम्बन्धिना मन्त्रस्य विश्रम्भजल्यस्य भेदः प्रकाशनं स्वदारमन्त्रभेदः / एतस्य चातिचारवं सत्यभणने ऽपि कलत्रोताप्रकाशनीयप्रकाशनेन लज्जादिभिर्मरणाद्यनर्थपरम्परामम्भवात्परमार्थताई ऽमत्यत्वात्तस्येति // 3 // मासाव व्याजेन वा, यथा “अस्माभिस्तदिदमिदं वासत्यमभिधाय परो विजितः" / इत्येवंवार्ताकथनेन परेषामसत्यवचनव्युत्पादनमतिचारः साक्षात्कारेणासत्ये ऽप्रवर्त्तनादिति // 4 // कूडलेहकरणे त्ति असद्भतार्थस्य लेखस्य विधानमित्यर्थः / एतम्य चातिचारत्वं प्रमादादिना 10 सहस्सा / 2ce मन्त्र यते / 30 पर्व स्मादिति विशेषः। 4 acc भेद। 5 कलन तौप्र०। 6 / सम्भवत्। 0 सत्ये अप्रवर्तनादिति, ce सत्ये प्रवर्तना दिति /

Page #290
प्रथममध्ययनम् / दुर्विवेकत्वेन, “मया म्हषावादः प्रत्याख्याता, ऽयं तु कूटलेखो, न मृषावादनम्" इति भावयत इति // 5 // वाचनान्तरे तु कनालियं गवालियं भूमालियं नामावहारे कूडसक्खे सन्धिकरणे त्ति पद्यते / श्रावग्यकादौ पुनरिमे म्यूलमृषावादभेदा उताः। ततो ऽयमर्थः सम्भाव्यते / एतर एव प्रमादमहमाकारानाभोगैरभिधीयमाना मृषावादविरतेरतिचारा', भवन्या कुश्या च भङ्गा इति / एतेषां चेदं स्वरूपम् / कन्या अपरिणोता स्त्री, तदर्थमलोकं कन्यालोकम् / तेन वा लोके ऽतिगर्हितत्वादिहोपात्तेन मर्वत्र मनुष्यजातिविषयमलोकमुपलक्षितम् / एवं गवालीकमपि चतुष्पदजात्यलो कोपलक्षणम्। भूम्यलोकमपादानां मचेतनाचेत नवस्तुनामलोकस्योपलक्षणम् / न्यासा द्रव्यस्य निक्षेपः परैः समर्पितं द्रव्यमित्यर्थस्तम्यापहारो ऽपलपनं न्यामापहारः / तथा कूटममद्भूतममत्यार्थमंवादनेन माक्ष्यं माक्षिकर्म, कूटमाझ्यं, कम्मिनित्याह सन्धिकरणे दयोर्विवदमानयोः सन्धानकरणे विवादच्छेद इत्यर्थः / दह च न्यामापहारादिदयस्य श्राद्ययान्तर्भावे ऽपि प्रधान विवनयापहवमाक्षिदान क्रिययोर्भेदेनोपादानं द्रष्टव्यमिति // // 4 // तेणारे त्ति स्तेनाहृतं चौरानौतं, तत्समर्थ मितिलाभात्काणक्रयेण ग्रहतेो ऽतिचरति हतीयव्रतमित्यतिचारहेतु 1c adds वा after it.-2a C कूटलखे / 3 a एते, ce एतद् / 43. _ विरतिर / 5 नत्त for तेन वा। (c.लोकोपादानं, e . लोकमपादानं / . यादि। अपहव०। ace ते नाहतं। 1. नसमितिलाभात्, e तत्यामर्थ्य मितिलाभात् / /

Page #291
सप्तमाङ्गस्य विवरणे त्वात्स्तेनाहृतमतिचार उक्रम् / अतिचारता चास्य साक्षाचौर्यप्रवृत्तेर // 1 // तक पत्रोगेश् ति तस्करप्रयोगश्चौरव्यापारणं', “हरत यूयम": 'इत्येवमभ्यनुज्ञानमित्यर्थः / अस्याप्यतिचारतानाभोगादिभिरिति // 2 // विरुद्धरज्जाइक्कमे त्ति विरुद्धनपयो राज्यं विरुद्धराज्यं, तस्या तिक्रमो ऽतिलवन विरुद्धराज्यातिक्रमः। न हि ताभ्यां नत्रातिक्रमो ऽनुज्ञातश्चौर्यबुद्धिरपि नस्य तत्र नास्तीत्यतिचारतान्यानाभोगादिना चेति // 3 // कृडतुल्लकूडमाणे ति तुला प्रतोता, मानं कुडवादि, कूटत्वं न्यूनाधिकत्वम् / ताभ्यां न्यूनाभ्यां ददता अधिकाभ्यां ग्रह तो ऽतिचरति व्रतमित्यतिचारहेतुत्वादतिचारः कूटतुलाकूटमानमुक्रम् / अतिचारत्वं चास्यानाभोगादेः, अथवा “नाई चौरः क्षत्रखननादेरकरणाद्" इत्यभिप्रायेण व्रतमापेतत्वात् // 4 // -तप्पडिरूवगववहारे नि तेनाधिकृतेन१२ प्रतिरूपकं सदृशं तत्प्रतिरूपकं, तस्य विविधमवहरणं१२ व्यवहारः प्रक्षेपस्तत्प्रतिरूपकव्यवहारः। यद्यत्र घटते ब्रीहिघृतादिषु पलजीवमादि१४ तस्य प्रक्षेप इति यावत्, तत्प्रतिरूपकेन वा वमादिना 15 व्यवहरणं तत्प्रतिरूपकव्यवहारः। अतिचारता चास्य पूर्ववत् // 5 // // 48 // सदारसन्तोसीए१६ तिवदारमन्तष्टेरित्यर्थः // इत्तरियपरिग्गहियागमणे० त्ति इत्वरकालपरिग्टहीता, कालशब्दलेोपादि .ta om. अतिचार उक्तः ce उक्तः। 2 / चौथोपटतेः / 2ace तक्करपयोग नि। 4 c e तस्करः प्र० / 5 a यथा ऽस्या०, अर्था सा०, e •अर्थ सा० / 6c अमिलननं / 0 c e अतिचारता तस्या०। 8 / कूडतुलकूडमाण, e कूडतुले कूडमाणे / 90 कुंडवादि। 10 ace कूडतुलाकूडमानम्। 11ce क्षात्र / 12e om. अधिकृतेन। 13 / विवधम्। 14 // ee * वशादि। 15ce वशा. दिना। 16 // ce * सन्तोसिय ति / 10 / इत्तिरिय /

Page #292
प्रथममध्ययनम्। वरपरिरहौता, भाटीपदानेन कियन्तमपि कालं दिवममामादिकं स्ववशौक तेत्यर्थः, तस्यां गमनं मैथुनामेवन मित्वरपरिग्टहीतागमनम् / अतिचारता चाम्यातिकमादिभिः // 1 // अपरिग्गहियागमणे त्ति अपरिग्टहीता नाम वेश्यान्यमकापरिग्टहीतभाटिका कुलाङ्गना वा अनाथेति / अस्याप्यतिचारतातिक्रमादिभिरेव // 2 // अणङ्गकोडर त्ति अनङ्गानि मैथुनकर्मा पेक्षया कुचकुचोस्वदनादौनि, तेषु क्रीडनमनङ्गक्रीडा। अतिचारता चास्य स्वदारेभ्यो ऽन्यत्र मैथुनपरिहारेणानुगगादालिङ्गनादि विदधतो व्रतमालिन्यादिति // 3 // परविवाहकरणे त्ति परेषामात्मन' श्रात्मीयापत्येभ्यश्च व्यतिरिकानां विवाहकरणं पर विवाहकरणम् / अयमभिप्रायः / स्वदारमन्तोषिणो हि न यतः परेषां विवाहादिकरणेन मैथननियोगो नर्थको विशिटविरतियुक्रत्वादित्येवमनाकलयतः परार्थकरणोद्यततयातिचारोऽयमिति // 4 // कामभोगा तिब्वाभिलासे ति कामौ अब्दरूपे, भोगा गन्धरमस्पर्शास्तेषु तोवाभिलाषो ऽत्यन्तं तदध्वमायित्वं कामभोगतीव्राभिलाषः / अयमभिप्रायः / स्वदारमन्तोषी हि विमिटविरतिमान, तेन च तावत्येव मैथुना सेवा' कर्तुमुचिता यावत्या वेदजनिता वाधोपशाम्यति / यस्तु वाजिकरणादिभिः कामशास्त्र - विहितप्रयोगैश्च तामधिका मुत्पाद्य मततं सुरतमुखमिच्छति, म मैयनविरतिव्रतं परमार्थतो मलिन यति। को हि नाम मकर्णकः 1 वैग्या;a चान्य म्यता, चान्यामता० ; i. e. वेम्यानि अमना अपरि. 2ace अनकौड ति। 3 // c * वौवाह | 4 अानान, अात्मान। 50 यन (scl. परविवाहकरणम्); a c यक्तः (scl. मंथननियोगः)। 6uce कामभोगतिवभिन्नामे। .ce शब्दरूपौ। 8ce तावत्यैव / 8e only मंथन कतुं om. था.बा। 10 तेदनित बाधो ऽपगाम्यति /

Page #293
सप्तमाङ्गस्य विवरण पामामृत्पाद्याग्रिसेवाजनितसुखं वाञ्छेदिति। अतिचारत्वं कामभोगतीव्राभिलाषस्येति // 5 // // 46 // खेत्तवत्थुपमाणादको त्ति क्षेत्रवस्तुनः प्रमाणातिक्रमः / प्रत्याख्यानकालग्टहीतमानोल्लङ्घनमित्यर्थः / एतस्य चातिचारत्वमनाभोगादिनाविक्रमादिना वा / अथवा एकक्षेत्रादिपरिमानकर्तुस्तदन्यक्षेत्रस्य रत्तिप्रतिमौमापनयनेन पूर्वक्षेत्रे योजनाक्षेत्रप्रमाणातिक्रमः। अतिचार एव व्रतसापेक्षत्वात्तस्येति // 1 // हिरणसुवणपमाणाइक्कमे त्ति प्राग्वत् / अथवा राजादेः सकाशालञ्च हिरण्डाद्यभिग्रहावधि यावदन्यस्मै प्रयच्छतः “पुनरवधिपूता ग्रहीय्यामि” इत्यवसायवतो ऽयमतिचारस्तथैवेति // 2 // धणधनपमाणाइक्कमे ति अनाभोगादेः / अथवा लभ्यमानं धनाद्यभिग्रहावधिं यावत्परग्टइ एव बन्धनबद्धं कृत्वा धारयतो ऽतिचारो ऽयमिति // 3 // दुपयचउप्यअपमाणडकमे त्ति अयमपि तथैव / अथवा गोवडवादिचतुष्पदयोषित्सु यथा अभिग्रहकालावधिपूती प्रमाणाधिकवत्सादिचतुष्पदोत्पत्तिर्भवति, तथा खण्डादिकं प्रक्षिपतो ऽतिचारो ऽयम् / तेन हि। जातमेव वत्मादिकमपेक्ष्य प्रमाणातिक्रमस्य परिहतत्वागर्भगतापेक्षया तस्य सम्पन्नत्वादिति // 4 // कुवियपमाणादक्कमे त्ति कुप्यं ग्रहोपस्करः११ थालकचोलकादि१२ / श्रयं चातिचारो ऽनाभोगा a e * पमना, परिमाणा० / 2ce पर्व क्षेत्र योजनात् / 30 अस्य for नस्य / 4 ce लब्धहि / 5 a अवधि, c अवधेर्, e अवधिर् / 6 e अन्यस्मिन् / . c प्रयच्छति। 8ace गेह। र कालावधेः। 10 अपेक्ष। 11e ग्रहोपस्करं / 12 / पालक ; the words are modern ; thala (Skr. sthala) is a large, and kachola (or kanchola, Marathi kachole) is a small metal vessel.

Page #294
प्रथमाध्ययनम्। दिना। अपवा पञ्चैव स्थालानि परिग्टहीतव्यानी त्याद्यभिग्रहवतः कस्याप्यधिकतराणां तेषां सम्पत्ती प्रत्येकं यादिमेलनेन' पूर्वसङ्ख्यावस्थापनेनातिचारो ऽयमिति // 5 // श्राह च / खेत्ताइहिरमाईधणाइपयाकुप्पमाणकमे / जायणपयाणबन्धणकारणभावेहि नो कुज्जा // // 50 // दिग्व्रतं शिक्षाव्रतानि च यद्यपि पूर्व नोकानि, तथापि तत्र तानि द्रव्यानि / अतिचारभणनस्यान्यया निरवकाशता स्वादिहेति / कथमन्यथा प्रागुतं “दुवालमविहं मावगधम्म पडिवजिम्मामि” इति, कथं वा वक्ष्यति “दुवालमविहं सावगधम्म पडिबजदू” इति / अथवा सामायिकादीनामित्वरकालौनत्वेन प्रतिनियतकालकरणीयत्वान्न तदैव तान्यमौ प्रतिपन्नवान्, दिग्व्रतं च विरतेरभावाद्, उचितावमरे तु प्रतिपत्स्यतइति / भगवतस्तदतिचारवर्जनोपदेशनमुपपन्नं, यच्च वक्ष्यति “दादशविधं श्रावकधर्म प्रतिपद्यते", तद्यथाकालं तत्करणाभ्युपगमनादनवद्यमवसेयमिति // तत्र उबृदिसिपमाणादक्कमे त्ति क्वचिदेवं पाठः, क्वचित्तु उदिमादक्कमे त्ति // एते चोर्ध्व दिगाद्यतिकमा अनाभोगादिनातिचारतयावसेयाः // 1-3 // खेत्तवुड्रि त्ति एकतो योजनशतपरिमाणमभिग्रहौतमन्यतो दशयोजनान्यभिग्रहीतानि, ततश्च यस्यां दिशि दशयोजनानि तम्यां दिशि ममुत्पन्ने कार्य योजनशतमध्यादपनीयान्यानि 1 a c e मोल ने न / 2a c खेत्तादि, धणादि, दुपयादि। 3 a ce ति / 4ace प्रतिपत्स्यते। 5a om.

Page #295
सप्तमाङ्गम्य विवरणे दशयोजनानि तवैव स्वबुध्या प्रक्षिपति संवर्धयत्येकत इत्यर्थः। अयं चातिचारो व्रतमापेक्षत्वादवसेयः // 4 ॥मअन्तरद्ध नि स्मृत्यन्तर्धा स्मृत्यन्तधन स्मृतिभ्रंशः / “किं मया व्रतं ग्रहोतं, शतमर्यादया पञ्चाशनमर्यादया वा" इत्येवमस्मरणे योजनशतमर्यादायामपि पञ्चाशतमतिकामतो ऽयमतिचारो ऽवसेय इति // 5 // // 51 // भोयणो कम्मश्रो य त्ति भोजनतो भोजनमाश्रित्य वाह्याभ्यन्तरभोजनौयवस्तून्यपेक्ष्येत्यर्थः५ / कर्मत: क्रीयां जीवनरत्तिं वाह्याभ्यन्तरभोजनौयवस्तुप्राप्तिनिमित्तभूतामाश्रित्येत्यर्थः // सचित्ताहारे ति मचेतनाहारः पृथिव्यप्कायवनस्पतिजीवशरौराणां मचेतनानामभ्यवहरणमित्यर्थः / अयं चातिचारः कृतचित्ताहारप्रत्याख्यानस्य कृततत्परिमाणस्य वानाभोगादिना प्रत्याख्यातं सचेतनं भक्षयतस्तदा प्रतीत्यातिक्रमादौ वर्तमानस्य // 1 // सचित्तपडिबद्धाहारे त्ति सचित्ते वृक्षादौ प्रतिबद्धस्य गुन्दादेरभ्यवहरणम् / अथवा मचित्ते ऽस्थि के प्रतिबद्धं यत्पक्कमचेतनं खजूरफलादि तस्य "मास्थिकस्य कटाहमचेतनं भक्षयिष्यामौतरत्परिहरिष्यामि” इति भावनया मुखक्षेपणमिति / एतस्य चातिचारत्वं व्रतसापेक्षत्वादिति // 2 // अपउलित्रोमहिमक्खन प्रय ति अपक्काया अग्निनासंस्कृताया ओषधे: शाल्यादिकाया भक्षणता भोजनमित्यर्थः / अस्याप्यतिचारतानाभोगादिनैव, न तु मचित्ताहारातिचारेणेव / अस्य मङ्गहौतत्वात्किं भेदोपादानेनेति / 1e om. Raom. Re adds या after it. 4e om. 5 अपेक्षयेति / ( अपकोसहि / 0 The reading of e is utterly corrupt here. 8e झोषधेः /

Page #296
प्रथममध्ययनम्। उच्यते, पूर्वेतपृथिव्यादिसचित्तमामान्यापेक्षया, ओषधीनां मदाभ्यवहरणत्वेन प्राधान्यख्यापनार्थ, दृश्यते च मामान्योपादाने सत्यपि प्राधान्यापेक्षया विशेषोपादानमिति // 3 // दुप्पउलिनोसहिभक्खग्णया दःपक्का अखिन्ना ओषधयस्तद्भवणता। अतिचारता चास्य पक्कबध्या भक्षयतः // 3 // तुच्छोमहिमक्खणय त्ति तुच्छा अमारा श्रोषधयो ऽनिष्पन्न मुद्गफलीप्रभृतयः / तद्भवणे हि महतो विराधना स्वल्पा च तकार्यटप्तिरिति / विवेकिनाचित्ताशिना तार अचित्तौकृत्य न भक्षणीया भवन्ति / तत्करणेनापि भक्षणे ऽतिचारो भवति व्रतसापेक्षत्वात्तस्येति // 5 // दह च पञ्चातिचारा इत्यपलक्षणमात्रमेवावसे यं, यता मधुमद्यमांसरात्रिभोजनादिवतिनामनाभोगातिक्रमादिभिरनेके ते सम्भवन्तौति // कम्मो पमित्यादि कर्मतो यरपभोगव्र "खरकर्मादिकं कर्म प्रत्याख्यामि” इत्येवंरूपं, तत्र श्रमणोपामकेन पञ्चदशकर्मादानानि वर्जनीयानि // दृङ्गालकम्मे त्ति अङ्गारकरणपूर्वकस्तद्विक्रय एवं यदन्यदपि वहिसमारम्भपूर्वकं जीवन मिष्टकाभाण्डकादिपाकरूपं तदङ्गारकर्मेति ग्राह्यं ममानस्वभावत्वात्। अतिचारता चास्य कृतैतत्प्रत्याख्यानस्यानाभोगादिना, अत्रैव वनादिति। एवं सर्वत्र भावना कार्या // 1 // नवरं वनकर्म वनस्पति छेदनपूर्वकं तदिक्रयजीवनम् // 2 // शकटकर्म शकटानां घटनविक्रयवाइनरूपम् // 3 // भाटककर्म मूल्यार्थं गव्यादिभिः 18 दुपकोमहि। 20 अचित्ता, e अग्निना चंचित्ता। 3ae om. 4 e om. So c; but a उपभोगपरिभोगत्रतं, उपरिभोगवतं / See note 60 in the Translation.

Page #297
सप्तमानस्य विवरणे परकीयभाण्डवहनम् // 4 // स्फोटकर्म कुद्दालहलादिभिर्भूमिदारणेन जीवनम् // 5 // दन्तवाणिज्यं हस्तिदन्त शव-पूतिके शादीनां तत्कर्मका रिभ्यः * क्रयेण तद्विक्रयपूर्वकं जीवनम् // 6 // लाक्षावाणिज्य सञ्जातजीवद्रव्यान्तरविक्रयोपलक्षणम् // 7 // रसवाणिज्यं सुरादिविक्रयः // 8 // विषवाणिज्यं जीवघातप्रयोजनशस्त्रादिविक्रयोपलक्षणम् // 8 // केशवाणिज्यं केशवतां दामगवोष्ट्रहस्त्यादिकानां विक्रयरूपम् // 10 // यन्त्रपौउनकर्म यन्त्रेण तिलेचप्रभृतीनां यत्पीडनरूपं कर्म तत् // 11 // तथा निर्लाञ्छनकर्म वर्धितकरणम् // 12 // दवामेर्वनामेन वितरणं क्षेत्रादिशोधननिमित्तं दवाग्निदानमितिः // 13 // सरोहूतडागपरिशोषणता, तत्र सरः स्वभावनिष्यन्नं, हुदो नद्यादीनां निम्नतरः प्रदेशः, तडागं खननसम्पन्नमुत्तानविस्तीर्णजलस्थानम्। एतेषां शोषणं गोधूमादीनां वपनार्थम् / / 14 // असतीजनपोषणता असतौजनस्य दासौजनस्य पोषणं, तद्भाटिकोपजीवनाथ यत्तत् / तथा एवमन्यदपि क्रूरकर्मकारिण: प्राणिनः पोषणमसतीजनपोषणमेवेति // 15 // // 52 // कन्दप्पे ति कन्दर्पः कामस्तद्धेतुर्विशिष्टो वाक्प्रयोगो ऽपि कन्दर्प उच्यते / रागो कात्यहासमिश्रं मोहोद्दीपक नामेति भावः / अयं चातिचारः प्रमादाचरितलक्षणानर्थदण्डभेदव्रतस्य सहसाकारादिनेति // 1 // कुक्कुद्धए त्ति कौकुच्यमनेकप्रकारा मुख 1 ace वाणिज्नं। 2 e inserts दवम्गिदाणं before it. 3e दावाग्निदानम् 4 ce * लक्षणा ऽनर्थ / 5 कुकुर ति, either an error for कुक्कदर ति, or shortened for कुक्कए नि /

Page #298

प्रथममध्ययनम्।
नयनादिविवारपूर्विका परिहासादिनिका भाण्डानामिवः विडम्वनक्रिया। अयमपि तथैव ॥ २॥ मोहरिए त्ति मौखयं धार्यप्रायममत्या सम्बद्धप्रलापित्वमुच्यते । अयमति चारः प्रमादवतस्य पाप-.. कर्मोपदेशव्रतस्य वानाभोगादिनैव ॥ ३॥ सञ्जनागिरणे नि संयुक्तमर्थक्रियाकरणतममधिकरणमुदूखलमुमलादि । तदतिचारहेतुत्वादतिचारो हिंस्र प्रदाननिरत्तिविषयः, यतो ऽमौ मावाद्यद्यपि हिंस्रं शकटादिकं न समर्पयति परेषां, तथापि तेन मंयकेन ते याचित्वाप्यर्थक्रियां कुर्वन्ति, विसंयुक्त तु तस्मिंस्ते स्वत एव विनिवारिता भवन्ति ॥ ४॥ उवभोगपरिभोगाइरिते' त्ति उपभोगपरिभोगविषयभूतानि द्रव्याणि । स्नानप्रक्रमे उष्णोदकोदर्तनकामलकादौनि । भोजनपक्रमे अशनपानादौनि। तेषु यदतिरिक्तमधिकमात्मादीनामर्थक्रियासिद्धावप्यवशिष्यते तदुपभोगपरिभोगातिरिक्तम् । तदुपचारादतिचारः, तेन ह्यात्मोपभोगातिरिकेन परेषां स्नानभोजनादिभिरनर्थदण्डो भवति । अयं च प्रमादव्रतम्यैवातिचार इति ॥ ५ ॥
उका गुणव्रतातिचाराः । अथ शिक्षाव्रतानां तानाह॥
॥ ५३॥ सामादयस्म त्ति समो रागद्वेषवियकोर यः सर्वभूतान्यात्मवत्पग्यति, तस्य यः प्रतिक्षणमपूर्वापूर्वज्ञानदर्शनचारित्रपर्यायाणं निरूपमसुखहेतुभूतानामधःकृतचिन्तामणिकन्पद्रुमोपमानां लाभः समायः सः । प्रयोजनमम्यानुष्ठानस्येति सामायिक, तम्य
१० जनिता। २ac परिभोगातिरित्ते, e परिभोग om. अरित्त । ३० विप्रमतो। ४c तस्या। ५मोपमाननाभः ।

Page #299

सप्तमाङ्गस्य विवरणे
मावद्यधोगनिषेधरूपस्य निरवद्ययोगप्रतिषेधास्वभावत्य च ॥ मण
दुप्पणिहाणे त्ति मनमो दुष्टं प्रणिधानं प्रयोगो मनोदःप्रणिधानम् । • कृतमामायिकस्य ग्टहे ऽतिकर्तव्यतायां सुकृतःकृतपरिचिन्तनमिति
भावः ॥१॥ वयदुप्पणिहाणे२ त्ति कृतमामायिकस्य निष्ठुरसावधवाक्प्रयोगः ॥२॥ कायदुप्पणिहाणे ति कृतमामायिकस्याप्रत्युपेक्षितादिभूतलादौ करचरणादीनां देहावयवानामनिमृतम्यापनमिति ॥३॥ मामादयस्म सदश्रकरणय ति सामायिकस्य सम्बन्धिनी' या स्मृति “अस्यां वेलायां मया सामायिक कर्तव्यं, तथा कृतं तन्न वा" इत्येवंरूपं स्मरणं, तस्याः प्रवलप्रमादतयाकरणं स्मृत्यकरणम् ॥ ४ ॥ अणवडियम करणय ति अनवस्थितस्याल्पकालीनस्यानियतस्य वा सामायिकस्य करणमवस्थितकरणमल्पकालकरणानन्तरमेव त्यजति यथाकथञ्चिदा तत्करोतीति भावः ॥ ५॥ दह चाद्य त्रयस्यानाभोगादिनातिचारत्वमितरदयस्य तु प्रमादबहुलतयेति ॥
॥५४॥ देसावगामियम ति दिव्रतग्टहीतदिक्परिमाणस्यैकदेशो देशस्तमिन्नवकाशो गमनादिचेष्टास्थानं देशावकाशस्तेन निर्दत्तं देशावकाशिक, पूर्वग्टहीतदिग्वतमझेपरूपं सर्वव्रतसङ्घपरूपं चेति ॥ प्राणवणप्पभोगे१त्ति दह विशिष्टावधिके भूदेशाभिग्रहे १२ परतः स्वयंगमनायोगाद्यदन्यः मचित्तादिद्रव्यानयने प्रयुज्यते, सन्देशकप्रदाना
___१० प्रतिषेधाभावस्य, e प्रतिषेधस्वभावस्य । २० दुःकृतचिन्तनम। ३a व१० । ४ । निष्ठर०; e • वाक्य योगः | (ac spell निएर०)। ५ce सम्बन्ध नौ । ६॥ तने, तत्र | ७e च । ८c तस्य, e तस्या । करणानांतरमेव, c•करपांतरमेव । १० e om तत् । ११ ॥ce पाए । १२ अवग्रहे।

Page #300

प्रथममध्ययनम् ।
दिना "त्वये माने यम्' इत्यानयनप्रयोगः ॥१॥ पेमवासप्पनोगे नि बलादिनियोज्यः प्रेय्य तस्य प्रयोगो, यथाभिग्रहीतप्रविचारदेशव्यतिक्रमभयात् “त्वयावश्यमेवर गत्वा मम गवाद्यान्यमिदं ' वा तत्र कर्तव्यम्" इत्येवंभृतः प्रेथ्यप्रयोगः ॥२॥ सदाणवाए ति स्वग्रहवृत्तिप्राकाराद्यवच्छिन्नभूप्रदेशाभिग्रहे वहिः प्रयोजनोत्पत्तौ, तत्र स्वयंगमनायोगादृत्तिप्राकारादिप्रत्या सन्नवर्तिना बुद्धिपूर्वकमभ्युकाशितादिशब्दकरणेन समव मितकान्बोधयतः शब्दानुपात: शब्दमानुपातनमुच्चारणं तादृग्येन परकीय श्रवणविवरमनुपतत्यमाविति ॥ ३ ॥ रूवाणवाए त्ति अभिग्रहीत देशाद हिः प्रयोजनभावे. शब्दमनुच्चाग्यत एव परेषां स्वममोपानयनाथ स्वशरीररूपदर्शनं रूपानुपातः ॥ ४ ॥ बहियापोग्गलपक्खेवे ति अभिग्टहीतदेशावहिः प्रयोजनमद्भावे परेषां प्रबोधनाय लेष्ट्रादिपुद्गलप्रक्षेप इति भावना ॥ ५॥ दूह चाद्यदयस्यानाभोगादिनातिचारत्वं, इतरस्य तु त्रयस्य व्रतसापेक्षत्वादिति॥
॥५५॥ पोसहाववासस्म त्ति दह पोषधशब्दो ऽष्टम्यादिपर्वसु रूढः, तत्र पोषधे उपवामः पोषधोपवासः, स चाहारादिविषयभेदाच्चतुर्विध इति, तस्य ॥ अप्पडिलेहिये त्यादि अप्रत्युपेक्षितो जौकरक्षार्थ चंदुषा न निरीक्षितः । दुःप्रत्युपेक्षित उभान्तचेतेोवृत्तितयासन्यग्निरोक्षितः । शय्या शयनं तदर्थ मंस्तारकः कुशकम्बलफलकादिः शय्यामस्तारकः । ततः पदत्रयस्य कर्मधारये भवत्यप्रत्युपेक्षित दःप्रत्यपेक्षित भय्यासम्तारकः । एतदपभोगत्यातिचारहेतुत्व दयमतिचार
प्रकाराय० ।
Race पयोग । २ace .प्रवीचार. ३er अवम्यम्। ४ .५ e अभ्यत्वकाशिता०।६० बोधयन्। om. दुःप्रत्युपक्षित।

Page #301

सप्तमाङ्गस्य विवरणे
उक्रः ॥ ९ ॥ एवमप्रमार्जित दुःप्रमार्जितशय्या संस्तारकेऽपि, नवरं प्रमार्जनं वसनाञ्चलादिना ॥ २ ॥ एवमितरौ दौ, नवर सुच्चारः पुरीषं, प्रस्त्रवणं मूत्रं, तयोर्भूमिः ' स्थण्डिलम् ॥ ३, ४ ॥ एते चत्वारोऽपि -प्रमादितयातिचाराः ॥ पोमहवनामस्म ममं श्रणुपालण्य त्ति कृतपोषधोपवासस्यास्थिरचित्ततयाहारशरीर सत्काराब्रह्मव्यापाराणामभिलषणादननुपालना पोषधस्येति । श्रस्य चातिचारत्वं भावतेा विरतेर्बाधितत्वादिति ॥
॥ ५६ ॥ श्रासंविभागम्म ति श्रह त्ति यथासिद्धस्य स्वाध निर्वर्तितस्येत्यर्थः, श्रशनादेः समितिमङ्गतत्वेन पश्चात्कर्मादिदोषपरिहारेण विभजनं माधवे दानद्वारेण विभागकरणं यथासंविभागः । तस्य ॥ सचित्त निक्वेत्रणयेत्यादि सचित्तेषु व्रीह्यादिषु निक्षेपणमन्नादेरदानबुध्या मातष्ठानतः सचित्तनिक्षेपणम् ॥ १ ॥ एवं सचित्तेन फलादिना स्थगनं सचित्तपिधानम् ॥ २ ॥ कालातिक्रमः कालस्य साधुभोजनकालस्यातिक्रम उल्लङ्घनं कालातिक्रमः । श्रयमभिप्रायः, "काल मनमधिकं वाज्ञात्वा माधवो न ग्रहीष्यन्ति, ज्ञास्यन्ति च यथायं ददाति" एवं विकल्पता दानार्थमभ्युत्थानमतिचार इति ॥ ३ ॥ तथा 'परव्यपदेशः “परकीयमेतत्तेन साधुभ्यो न दीयते” इति साधुममचं भणनं, “जानन्तु माधवो यद्यस्यैतद्भकादिकं भवेत्तदा कथमस्मभ्यं न दद्याद्” इति साधुसम्प्रत्ययार्थम् । श्रथवा " श्रस्माद्दानान्मम मात्रादेः
१ce insert निमित्तं after तयोर् । २ ० बोधित्वाद्। ३ a स्वर्थं । ४ a • निक्खिविणएत्यादि, ९९० निकदेवणेत्यादि । ५७ चाज्ञात्मा । ग्टहीष्यन्ते, ९९ ग्टहौयन्ति । ७०० सम्प्रत्ययार्थभणनम्

Page #302

प्रथममध्ययनम्।
पुए मस्ति" इति भणनमिति ॥ ४ ॥ मत्सरिता' "अपरेणेदं दत्तं, किमहं तस्मादपि कृपणो होनो वातो ऽहमपि ददामि” इत्येवंरूपो दानप्रवर्तकविकल्पो मत्सरिता ॥ ५॥ एते चातिचारो एव, न भङ्गा, दानार्थमभ्यत्यानपरिण तेश्च दूषितत्वाद्भङ्गस्वरूपस्य चेहेवमभिधानाद्, यथा ।
दाणन्तराय दोमा न देड, दिजन्तयं च वारे ।
दिने वा परितप्पद् इति किवणत्ता भवे भङ्गो॥ श्रावग्यकटीकायां हि न भङ्गातिचारयोर्विशेषो ऽम्माभिरवबुद्धः, केवल मिह भङ्गादिवेकं कुर्वद्भिरस्माभिरतिचारा व्याख्याताः । सम्प्रदायान्नवपदादिषु तथा दर्शनात् ।
जारिमो जदूभेश्रो जह जायद जह व तत्व' दोसगुणा ।
जयणा जह अइयारा भङ्गा तह भावणा नेया ॥ दत्यस्या आवश्यकताप्यों पूर्वगतगाथाया दर्शनादतिचारशब्दस्य सर्वभङ्गे प्रायो ऽप्रसिद्धत्वाच्च । ततो नेदं शाकनीयं, य एते ऽतिचारा उकास्ते भङ्गा एवेति । तथा य एते प्रतिव्रतं पञ्चपञ्चातिचारास्त उपलक्षणमतिचारान्तराणामव सेया, न त्ववधारणम् । यदाहुः पूज्याः ।
पञ्चपञ्चाइयारा श्री सुत्तम्मि जे पदंमिया ।
ते नावहारणटाए किन्तु ते उपलक्खणं ॥ इति । दूदं चेह तत्त्वं । यत्र व्रतविषये ऽनाभोगादिनातिक्रमा
१ मत्स्यारिता, e मत्स्यरिता । Pce दानार्थमभ्यत्यानं दानपरिणतेच्च । ३ace दिन्ने। ४ce नवभा० । ५० वरच्छ for व नत्य । ६ ने। Oce भग्नौये एते। • Ece यथा । Ece , ने। १. a e नि, com. नि ।

Page #303

सप्तमाङ्गस्य विवरणे
दिपदत्रयेण वा स्वबुद्धिकल्पनया वा व्रतमापेक्षतया व्रतविषयं परिहरत:१ प्रवृत्तिः सेो ऽतिचारो, विपरीततायां तु भङ्ग इत्येवं सङ्कीर्णा तिचारपदगमनिका कार्या। अथ सर्वविरतावेवातिचारा भवन्ति, देशविरतौ तु भङ्गा एव । यदाह ।
मब्वे वि य अदयारा मञलणाणं तु उदयो हन्ति ।
मलच्छेज्ज पुण होद बारसण्हं कसायाणं ॥ अत्रोच्यते इयं हि गाथा सर्वविरतावेवातिचारभङ्गोपदर्शनार्थार, न देशविरत्यादिभङ्गदर्शनार्था । तथैव वृत्ती व्याख्यातत्वात् । तथा सज्वलनादयविशेषे सर्वविरतिविशेषस्यातिचारा एव भवन्ति, न मूलच्छेद्यम् । प्रत्याख्यानावरणादौनां तदये पश्चानुपर्ध्या सर्वविरत्यादौनां मूलतः छेदो भवतीत्येवंभूतकाख्यानान्तरे ऽपि न देशविरत्यादावतिचाराभावः सिध्यति । यतो यथासं यतस्य चतुर्थानामुदये यथाख्यातचारित्रं भ्रश्यति, इतरचारित्र२ सम्यत्वं च सातिचारमुदयविशेषानिरतिचारं च भवतीति । एवं बतौयोदये सरागचरणं नश्यति, देशविरतिमम्यक् मातिचारे निरतिचारे च प्रत्येक तथैव स्याताम् । दितीयोदये देशविरतिभ्रंश्यति, सम्यत्वं तु तथैव विधा स्यात् । प्रथमोदये तु सम्यक्त्वं भ्रश्यतीति । एवं चैतत्, कथमन्यथा सम्यकातिचारेषु दैशिकेषु प्रायश्चित्तं तप एव निरूपितं, साविकेषु तु मूलमिति । अथानन्तानुबन्ध्यादयो द्वादश कषायाः सर्वघातिनः, सज्वलनास्तु देशघातिन इति । ततश्च सर्वघातिना
१० परिहारः। २ e दर्शनार्थ । ३ दूरतच्चारित्रं । ४ e om. च । ५ सरागावरणं प्रणश्यति । ६ निरतिचारेषु om. च । ७ c om. तु ।

Page #304

प्रथममध्ययनम्।
मुदये मूलमेव, देशघातिनां त्वतिचार इति मत्यं, किन्तु यदेतत्सर्वघातित्व दादशानां कषायाण, तसर्व विग्त्यपेक्षमेव शतकचर्णिकारेण व्याख्यातं, न तु मम्यवाद्य पेक्षमिति । तथा हि तदाक्यं "भगवप्पणीयं पञ्चमहञ्चयमइयं अट्ठारसमीलङ्गम हम्मकलियं चारित्तं घाएन्ति त्ति सञ्चघाणो” त्ति । किञ्च प्रागुपदर्शिताया:२ “जारिसत्रो” इत्यादि गाथायाः सामर्यादतिचारभनौ देशविरतिमम्यक्वयोः प्रतिपत्तव्याविति ॥
॥ ५७॥ अपच्छिमेत्यादि पश्चिमेवापश्चिमा, मरणं प्राणत्यागलक्षणं, तदेवान्तो मरणान्तः, तत्रभवा मारणान्तिको३, संलिख्यते कृशी क्रियते शरीरकषायाद्यनयेति संलेखना तपोविशेषलक्षणा, ततः पदत्रयम्य कर्मधारयः, तस्या जोषणा सेवना, तस्या आराधना अखण्डकालकरण मित्ययः, अपश्चिममारणान्तिकमलेखनाजोषणाराधना, तस्याः ॥ इहलोगे त्यादि इहलोको मनुव्यलेोकः, तम्मिन्नाशंमाभिलाषः, तस्याः प्रद्योग दहलाकामाप्रयोशः । “श्रेष्टी स्वां जन्मान्तरे
मात्या वा” इत्येवंरूपा प्रार्थना ॥१॥ एवं परलोकाशंसाप्रयोगो, "देवो ऽहं स्याम्” इत्यादि ।॥ २॥ जीवितासाप्रयोगो जीवितं प्राणधारणं तदाशंसायाम्तदभिलाषय प्रयोगो, “यदि बहुकालमई जोवेयम्" इति । अयं हि मलेखनावाकश्चिद्वस्त्र माल्यपुस्तकवाचनादिपजादर्शनाइहुपरिवागवलोकनाझोकमाघाश्रवणाच्चैवं मन्येत, यथा “जीवितमेव श्रेयः, प्रतिपन्नानशन त्यापियत एवंविधा मद्देगेन
१. भगवयाप्पणीयं, ce भगवतप्पणीय। २० प्राग कोपिदर्शितायाः, ( प्राग तोप• हितायाः। २८ न्तिका। ४झोषणा । ५॥ एवंरूपप्रार्थना।।

Page #305

२४
सप्तमाङ्गस्य विवरणे
विभूतिवर्तते” इति ॥३॥ मरणशंसाप्रयोग उकखरूपपूजाद्यभावे भावयत्यसौ “यदि शीघ्र म्रियेऽहम्” इति स्वरूप इति ॥ ४ ॥ कामभोगामाप्रयोगो, “यदि मे मानथ्यकामभोगादिव्यापाराः सम्पद्यन्ते तदा माधु" इति विकल्परूपः ॥ ५ ॥
॥५८॥नो खलु इत्यादि नो खलु मम भदन्त भगवन्कल्पते युज्यते। अद्यप्रति इतः सम्यक्त्वप्रतिपत्तिदिनादारभ्य निरतिचारमन्यतपरिपालनार्थं तद्यतनामाश्रित्य । अन्नउथिए व ति जैनथूयाद्यदन्यायं सङ्घान्तरं तीर्थान्तरमित्यर्थः, तदस्ति येषां ते ऽन्ययथिकाश्चरका दिकुतौर्थिकाः, तान्। अन्ययूथिकदैवतानि वा हरिहरादीनि । अन्ययूथिकपरिग्टहीतानि वा चैत्यानि अत्प्रतिमालक्षणानि, यथा भौतपरिग्टहीतानि वीरभद्रमहाकालादीनि । वन्दितुं वा अभिवादन कर्तुम् । नमस्यितुं वा प्रणामपूर्वकं प्रशस्तध्वनिभिर्गुणोत्कीर्तनं कर्तुम् । तद्भकानां मिथ्यात्वस्थिरीकरणादिदोषप्रसङ्गादित्यभिप्रायः॥ तथा पूर्व प्रथममनालप्तेन सता अन्यतौर्थिकैः, तानेव। बालपितुं वा सकृत्सम्भाषितुम् । मलपितुं वा पुनःपुनः मलापं कर्तुम् । यतस्ते तप्ततरायोगोलकल्पाः खल्वासनादिक्रियायां नियुका भवन्ति, तत्प्रत्ययश्च कर्मबन्धः स्यात् । तथालापादेः सकाशात्परिचयेन तस्यैव तत्परिजनस्य वा मिथ्यात्वप्राप्तिरिति। प्रथमालप्तेन त्वमम्ममं लोकापवादभयात् “कीदृशस्त्वम्" इत्यादि वाच्यमिति ॥ तथा तेभ्योऽन्ययूथिकेभ्यो ऽशनादि दातुं वा सकृत्, अनुप्रदातुं वा पुनःपुनरित्यर्थः ।।
११ मानष्यकाः कामभोगादिव्यावा सम्पद्यत्ते। १ विकल्परूप, ce विकल्परूपा। ३० e यहच्चत्यानि। ४ ३ नमःस्यतुं, नमयितुं, नमस्यतुं । ५.ce योगोलककल्पाः। ।

Page #306

प्रथममध्ययनम् ।
२५
अयं च निषेधो धर्मबुध्यैव, करुणया तु दद्यादपि ॥ किं मर्वथा न कल्पत इत्याह । नन्नत्य रायाभियोगणं ति न इति न कल्पत इति यो ऽयं निषेधः, सो ऽन्यत्र राजाभियोगात्, हतौयायाः पञ्चम्यर्थत्वाद्राजाभियोग वर्जयित्वेत्यर्थः । राजाभियोगस्तु राजपरतन्त्रता। गणः समुदायस्तदभियोगो वश्यता गणाभियोगस्तस्मात् । बलाभियोगो नाम राजगणव्यतिरिकस्य बलवतः पारतन्त्र्यम्। देवताभियोगो देवपरतन्त्रता । गनिग्रहो मातापिटपारवयं, गुरुणां वा चैत्यसाधूनां निग्रहः प्रत्यनौ ककृतोपद्रवो गुरुनिग्रहः, तत्रोपस्थिते तट्रक्षार्थमन्ययूथिका दिभ्यो दददपि नातिक्रामति सम्यक्त्वमिति ॥ वित्तिकन्तानेणं' ति वृत्तिौं विका, तस्याः कान्तारमरण्यं तदिव कान्तारं क्षेत्र कालो वा वृत्तिकान्तारं निर्वाहाभाव इत्यर्थः । तस्मादन्यत्र निषेधो दानप्रणामादेरिति प्रकृतमिति ॥ पडिग्गहं ति पात्रम् । पोढं ति पट्टादिकम्। फलगं ति अवष्टम्भादिकं फलकम्। भमनं ति पथ्यम् ॥ अट्ठाई ति उत्तरभूताननाददाति ॥
॥५६॥ लङकरण इत्यत्र यावत्करणलङकरणजुत्तजोद्यमित्यादिनिवर्णको व्याख्यास्यमानमप्तमाध्ययनवदवमेयः ॥ । ॥६६॥ महावारस्म अन्तियं ति अन्तेभवा श्रान्तिको महाबौरममोपाभ्युपग तेत्यर्थः । तां धम्मपत्तिति धर्मप्रज्ञापनामुपमम्पद्याङ्गीकृत्यानुष्ठानदारतः । जहा पूरको त्ति भगवत्यभिहितो
१.cfh ददपि। २ace वित्तौकन्नारेषं। ३ । भेमज्जति। ४ धान्तिका। ५ a f ० पाभ्यपगमेत्य० । प्रज्ञापनम् ।

Page #307

सप्तमाङ्गस्य विवरणे
बलतपस्वौ । स यथा स्वस्थाने पुत्रादिस्थापनमकरोत्, तथायं कृतवानित्यर्थः । एवं चासौ कृतवान्, विउलं असणपाणखाइमसामं उवकवडावित्ता, मित्तनाइनियगसम्बन्धिपरिजणं अामन्तेत्ता, तं मित्तनाइनियगसम्बन्धिपरिजणं विउलेणं ४ वत्थगन्धमलालङ्कारेण यः सकारेत्ता सम्माणेत्ता, तम्सेव मित्तनाइनियगसम्बन्धिपरिजणम्म पुरो जेट्टपुत्तं कुडुम्बेरै ठावित्त त्ति ॥ नायकलंमि त्ति वजनग्टहे ॥ ___॥६८॥ अवकडे त्ति उपस्करोतु राध्यतु । उवकरेउ ति उपकरोतु, सिद्धं सद्' द्रव्यान्तरैः कृतोपकारमाहितगुणान्तरं विदधातु ॥
॥७०॥ पति एकादशानामाद्यामुपासकप्रतिमां श्रावकोचिताभिग्रहविशेषरूपामुपसम्यद्य विहरति । तस्याश्चेदं स्वरूपम् ।
सकादिसलविरहियसम्मसणजुत्रो उ जो जन्त ।
सेमगुणविष्पमुक्को, एसा खलु होइ पढमा श्रो' ॥ सम्यग्दर्शनप्रतिपत्तिश्च तस्य पूर्वमप्यासीत् । केवल मिह शङ्कादिदोषराजाभियोगाद्यपवादवजितत्वेन तथाविधसम्यग्दर्शनाचारविशेषपालनाभ्युपगमेन च प्रतिमात्वं सम्भाव्यते । कथमन्यथासावेकमास प्रथमायाः प्रतिमाया:१० पालनेन, दो मामौ द्वितीयायाः पालनेन, एवं११ यावदेकादश मासानेकादश्याः पालनेन पञ्चसार्धानि वर्षाणि
१ce बालतपस्खौ। Re om य। ३ ० कुटम्बे, कुटम्बे। ४ See footnote to tha translation.५ af सत (error for स.), तु, सच। ace f h •विरहित। e om उ; see Himachandra ii, 203, 211; it is a shorter form of यो ।' उन। ८ जता, om. जो। उ; see footnote 0 १०nf om. ११ a om.

Page #308

प्रथममध्ययनम् ।
२७
पूरितवानित्यर्थतो वक्ष्यतीति। न चायमर्थी दशाश्रुतस्कन्धादावुपलभ्यते श्रद्धामात्ररूपायास्तत्र तस्याः प्रतिपादनात् ॥ अहासुत्तं ति सूत्रानतिक्रमेण । यथाकन्य प्रतिमाचारानतिक्रमेण । 'यथामार्ग, क्षायोपशमिकभावानतिक्रमेण । अहातचं ति यथातत्त्वं दर्शनप्रतिमेति शब्दस्यान्वर्थानतिक्रमेण । फासेदू त्ति स्पप्रति प्रतिपत्तिकाले विधिना प्रतिपत्तेः । पाले त्ति सततोपयोगप्रतिजागरणेन रक्षति। मोहेद त्ति शोभयति गुरुपूजापुरम्मरपारणकरणेन सोधयति वा निरतिचारतया। तौरेद त्ति पूर्मे ऽपि कालावधावनुबन्ध्यात्यागात्। कोर्तयति तत्समाप्तौ “इदमिदं चेहादिमध्यावसानेषु कर्त्तव्यं तच्च मया कृतम्” इति कीर्तनात्। श्राराधयति एभिरेव प्रकारैः सम्पूर्णैर्निष्ठां नयतीति॥ दोचति द्वितीयां व्रतप्रतिमाम्। इदं चास्याः स्वरूपम् ।
दमणपडिमाजुत्तो पालेन्तो पुणब्वए निरयारे ।
अणुकम्पाइगुणजश्रो जीवो', इह होद् वयपडिमा ॥ नति हतीयां मामायिकप्रतिमाम्। तत्स्वरूपमिदम् ।
वरदंमणवयजत्तो मामयं कुणदू जो उ सञ्झासु ।
उक्कोसेण तिमासं, एसा सामाइयप्पडिमा ॥ सउत्थं ति चतुर्थों ६ पोषधप्रतिमामेवंरूपाम् ।
पुब्बोदियपडिमजुश्रो पालद् जो पोमहं तु मम्युमं । अट्टमिचउद्दमासु चउरो मासे, चउत्यो मा ॥ .
१९ अर्थः ततो। २a .त्यागन। ३ ce h पालन्तो। ४ ८ जनजीवो। ५ ce h मामायं। e चतुर्थी पोषधप्रतिमेवंरूपा। 0 सम्पत्तम्। ८ मामा । .eaf hच उत्थे।

Page #309

२०
सप्तमाङ्गस्य विवरणे
ति पञ्चमीं प्रतिमाप्रतिमां' कायोत्सर्गप्रतिमामित्यर्थः । स्वरूपं
पञ्चमं
चास्याः ।
सममणुव्वयगुणवयसिकवावयवं थिरो य नाणी य । अट्ठमिचउद्दमीसुं पडिमं ठा एगराईयं ॥
श्रमिणावियडभोई मउलिकडो दिवसबम्भयारौ य । राई परिमाणको पडिमावज्जेस दियहेसु ॥
झाय पडिमाए ठिश्रो" तिलोयपुज्जे जिले जियकसाए । नियदोमपचणीयं असं वा पञ्च जा मासा ||
अम्लानो ऽरात्रिभोजी चेत्यर्थः । मुकुलकच्छ इत्यर्थः ॥ ति षठौं श्रब्रह्मवर्जनप्रतिमाम्। एतत्खरूपं चैवम् । पुव्वोदियगुणजुत्तो विसेस
विजियमोहणिज्जो' य ।
वज्जर अबम्भमेगन्त उ राई पि थिरचित्तो ॥ सिङ्गारकहाविर इत्थौए समं रहमि नो ठा । चयइ य श्रदूप्पसङ्गं तदा विभूसं च उक्कोसं ॥ एवं जा छम्मामा एसो हि ग उ दूयरहा दिट्ठ । जावज्जीवं पि इमं वज्जइ एयम्मि लोगम्मि ||
उत्तम
ति सप्तमी सचित्ताहार वर्जनप्रतिमामित्यर्थः । इयं चैवम् । मच्चित्तं श्रहारं वज्ज असणाद्यं निरवसेसं । सेमपयसमा उत्तो" जा मासा सत्त विहिपुव्वं ॥
१ c has only प्रतिमां omitting प्रतिमा, प्रतिमां प्रातिमं । २९ गएगराइयम् ।
e
३ ९ मउडकल्ली । ४a fh द्विज । ५ c om. मुत्कलकच्छ ; cf. मुक्तकच्छ । ७०० विजय० । १०ceom. उ । ११ ० ० वय० ।
जिणे । ६ a मुक्कलकच्छ ; ce ८० रहंसि । ९९९ जावच्छम्मा |
C

Page #310

प्रथममध्ययनम् ।
२६
पहा ति अष्टमों स्वयमारम्भवर्जनप्रतिमाम् । तद्रपमिदम् ।
वज्जद सयमारम्भं सावनं, कारवेद पेसेहिं ।
वित्तिनिमित्तं पुब्वयगणजत्तो अट्ठ जा मासा ॥ नाम ति नवमों मृतकप्रेय्यारम्भवर्जनप्रतिमाम् । सा चेयम् ।
पेसेहिं प्रारम्भं सावज्ज कारवेद नो गुरुयं ।
पुवायगणजत्तो नव मासा जाव विहिणा श्रो॥ दमम ति दामों उद्दिष्टभकवर्जनप्रतिमाम् । सा चैवम् ।
उद्दिट्टकडं भत्तं पि वज्जए किमय सेसमारम्भं । सो होद यरे खुरमुण्डो मिहलिं वा धारए' कोद ॥ दव्वं पुट्ठो जा' णं जाणेद् दुई वयद् नो दु नो वेद ।
पुव्वादियगुणजुत्तो दस मामा कालमाणेणं ॥ प्रकारसम ति एकादशी श्रमणभूतप्रतिमाम् । तत्स्वरूपं चैतत् ।
खुरमुण्डो लोएण' व रयहरणं१० प्रोग्गहं१ च घेतण। समणमो विहरद् धम्म काएण फासेन्तो१२ ॥ एवं उक्को सेणं एक्कारम माम'३ जाव विहरे ।
एक्काहादूपरेणं१४ एवं मध्वत्य पाएणं ॥ इति ॥
॥ ७२ ॥ उराले ण मि त्यादिवर्णको मेघकुमारतपोवर्णक दव व्याख्येयः । यावदनवकासविहरतीति ।।
This clause and verse is very corrupt in e. Pasi e om. I ४ ae. धाग्ते कोति धारण कोवि। ५ ॥ जो एं, · जाणे। । द्वय नो वेति, वयद् तो य नो वे :, . वय ना वैति। ७ ८ मामेणं। ८ लोए, । लोएणं । af च। १० • यरहरगां : यव रहाण। ११ । (: fh उग्ग हं, ५ पडिया। १२ce | फामन्ता। १३ मामल जाव, 1 मामभ जाव। १४ एक्काहाईण ।

Page #311

३०
सप्तमाङ्गस्य विवरणे
॥ ८३ ॥ त्ति गृहमध्यावसतः, गेहे वर्त्त
मानस्येत्यर्थः ॥
॥ ८५ ॥
॥ ८६ ॥
(त्यादय' एकार्थाः शब्दाः ॥
त्ति हे गौतम इत्येवमामन्त्र्येति ॥ त्ति निगमनं, यथा “एवं खलु जम्बू समणेणं जाव उवासगदसाणं पढमस्स अज्झयणस्स श्रयमट्ठे पत्ते त्ति बेमि” ॥
(
॥ उपासकदशानां प्रथमाध्ययनं समाप्तम् ॥
द्वितीयमध्ययनम् ॥
अथ द्वितीये किमपि लिख्यते ॥
॥ ८३ ॥ श्वेति पूर्वरात्रापररात्र: ९, स एव कालसमयः कालविशेषः ॥
त्ति पूर्वरात्रश्च।श्वावपररात्र
॥ ८४ ॥ तत्र
त्ति वर्णकव्यासो वर्ण
कविस्तरः ॥ ति शिरः । से तस्य । त्ति गवां चरणार्थं यद्वंशदलमयं महद्भाजनं, तद्गोकिल डल्ले त्ति यदुच्यते, तस्याधोमुखौकृतस्य यत्संस्थानं, तेन संस्थितं तदाकारमित्यर्थः । पुस्तकान्तरे विशेषान्तरमुपलभ्यते । विगयकप्पयनिभं ति विकृतो
e
१. a f h सव्वाणम्, ९ ९ सत्वाणम् । २f इत्येदं वामं० । ३ ९ पूर्वराचावपररात्रः । ४ ९ कालः समयः । ५ गोकिलिंज, but immediately afterwards गोकिलंज. as in A BDEF ; Skr. गोकिलिञ्ज or गोकिलिञ्च, cf. Maräthi किलच or किलोच । ६ ९ ० दलमयमहद्भाजनं ।

Page #312

द्वितीयमध्ययनम् ।
,
३१
,
योऽलञ्जरादीनां कल्प एव कल्पकः छेदः खण्डं कर्परमिति तात्पयें, तन्निभं तत्सदृशमिति ॥ क्वचित्तु वयडकोप्परर्निभं ति दृश्यते तच्चोपदेशगम्यम् ॥ मालिभमे समरिमा ब्रोहिकलिकममा मे तस्य केमा वालाः । एतदेव व्यनकि, कविल तेएवं दिप्पमाला पिङ्गलदीप्या रोचमानाः ॥ उट्टियाकभलमंठाणमंठियं उष्ट्रिका मृण्मयो महाभाजन विशेषस्तस्याः कभलं कपालं, तस्य यत्संस्थानं तत्संस्थितम् । निडालं ति ललाटम् ॥ पाठान्तरे । महल उट्टियाकभज़मरिमोव मे महोष्ट्रिकाकपालम दृशमित्येवमुले खेनोपमा उपमानवाक्यं यत्र ततथा ॥ मुगुंमपुंछ व भुजपरिसर्पविशेषो मुर्गमा, मा च खाडहिल त्ति सम्भाव्यते, तत्पुच्छवत् । तस्येति पिशाचरूपस्य भुमगाश्रोत्तिभ्रुवौ प्रस्तुतोपमार्थमेव व्यनक्ति, फुग्गग्गा ओ ११ ति परस्परामम्बद्धरोभिके विकीर्णविकीर्णरोमिके११ दूत्यर्थः ॥ पुस्तकान्तरे तु जडिलजडिलाओ १३ त्ति प्रतीतम् ॥ विगयवीभच्छदंमणाश्रो त्ति विकृतं बीभत्सं च दर्शनं रूपं ययोस्ते तथा || सोमघडिविलिग : याणि शौर्षमेव घटौ तदाकारत्वात् शौर्षघटी १४, तथा विनिर्गते द्रव विनिर्गते शिरोघटोमतिक्रम्य व्यवस्थितत्वात् । श्रविणो लोचने, विकृतबौभत्मदर्शने प्रतोतम् ॥ कर्णो श्रवणौ यथा शूर्प
.१०
१ a e f अरञ्जरादीनां । २ef व्रीहौ । ३ a f दिप्पमाणे, apparently intended as a nom. plur. ending in ए, see E. Müller's Beiträge zur Jaina Grammatik, p. 50, Bhag., p. 418. ४ पिंपल । ५ e तत्संस्थानं । ९ ९ महिल० । ०९ ० महणमित्येव समझेखेन ।पमा । ८ मगंमपुच्छं, eeom मा ।
ピ
मंस० ।
१०९ भूमगाउ, । भुमगाउ । ११ ॥ फुग्गाओ । १२e om. one विकीर्ण । १३ जटिलजडिलाउ, जटिलजटिलाउ । १४० ० घटिः ।

Page #313

सप्तमाङ्गग्य विवरण
कर्त्तरमेव शूर्पखण्डमेव नान्यथाकारौ टप्पराकारावित्यर्थः । विकृतेत्यादि तथैव ॥ उरमपुडसन्निभा उग्भ्र उरणस्तस्य पुटं नामापुटं, तत्मन्निभा तत्सदृशौ नासा नासिका ॥ पाठान्तरेण हुरमपुडसंठानमंठिया, तत्र हुरभार वाद्यविशेषस्तस्याः पुटं पुष्कर तत्सम्यानसंस्थिता अतिचिपिटत्वेन ममत्वादिति ॥ झसिर त्ति महारन्ध्रा, जमलचलोसंठाणमंठिया यमलयोः समस्थित दयरूपयो चलल्योर्यत्सम्यानं तत्संस्थिते दे अपि तस्य नामापुटे नासिकाविवरे॥ वाचनान्तरे महजकुब्बसंठिया दो वि से कवोला, तत्र दौणमांसत्वादन्नतास्थित्वाच्च कुब्ब० ति निम्नं क्षाममित्यर्थः । तत्संस्थितौ द्वावपि से तस्य कपोलो गण्डौ ॥ तथा घोडय१ ति घोटकपुच्छवदश्ववालधिवतन्य पिशाचरूपस्य श्मश्रूणि १२ कूर्च केशाः । तथा कपिलकपिलानि अतिकडाराणि विकृतानौत्यादि तथैव ।। पाठान्तरेण घोडयपुंछ१३ व तम्म कविलफरुमाओ उद्धलोमाओ५४ • दाढियाओ५, तत्र परुषे १६ कर्कशस्पर्श ऊर्ध्वरोमिके१० न तिर्यगवमते इत्यर्थः । दंट्रिके उत्तरोष्ठरोमाणि१८ ॥ श्रोष्ठौ ९ दशनच्छदौ
२aef जरण। २ e पाठान्तरे। ३e हरभो। ४० संस्थाने संस्थिता । ५ e चिपटत्वेन । ६af तुल्यार, ए चलो। 0 So e here, while afterwards it has कुचं ; but a f have • कुच्च here, but afterwards कुब्बं ; Skr. कुब्रम् 'a hole', 'a cavity' ; the Marathi has a word कुचा or कुच्चा (or गच्चा) 'a dint', 'a depression'. ८e ते। aef मांसत्वात उन्नता० । १० कुव्वं, e कुर्च । ११ a f om. घोडय ति। १२ ३ स्मणि, f श्रूत्मणि । १३ a e f०पर्छ। १४ e उद्धेलोमाओ, f उद्दलोमा। १५ So e; but a f दाडियायो (see Hem. II, 139). १६ e फरुषे । १० ॥ef जई। १८ aef उत्तरीट। १६ e f घोटौ।

Page #314

द्वितीयमध्ययनम्।
उष्ट्रस्येव लम्बौ' प्रलम्बमानौ ॥ पाठान्तरेण उट्ठा से घोडगम्म जहा दो वि लम्बमाणा ॥ तथा फाला लोहमयकुशाः, तत्मदृशा दीर्घत्वात्, से तम्य दन्ता दशनाः ॥ जिहा यया शूर्पकर्त्तरमेव नान्यथाकारा, विकृतेत्यादि तदेव ॥ पाठान्तरे हिङ्गलयधाउकन्दरविलं व तम्स वय इति दृश्य ते । तत्र हिङ्गलको वर्णद्रव्यं तपो धातुर्यत्र तत्, तथाविधं यत्कन्दरविलं गुहालक्षणं रन्धं तदिव तस्य वदनम् ॥ हलकुड्डाल' हलस्योपरि तता भागः, तत्मस्थिते तदाकारे अतिवक्रदोघे से तम्य हणय त्ति दंष्ट्राविशेषौ ॥ गलकडिनं च तस्स त्ति गन्न एव कपोल एव कडिल्लन मण्डका दिपचनभाजनं गलकडिजं, चः ममुच्चये, तस्य पिशाचरूपम्य । खड्ड ति गाकारं निम्नमध्यभागमित्यर्थः । फट्ट ति विदीर्ण, अनेनैव साधर्म्यण११ कडिन मित्युपमानं कृतम् । कविलं ति वर्णतः । फरमं ति स्पर्शतः । महल ति महत् ॥ तथा मृदङ्गाकारेण मर्दलाकृत्या उपमा यस्य स मृदङ्गाकारोपमः। से तस्य स्कन्धोऽपादेशः ॥ पुरवरे१२ त्ति पुरवरकपाटोपमं से तस्य वक्ष उरःम्यलं विस्तीर्णत्वादिति ॥ तथा कोष्ठिका लोहादिधातुधमनार्थ मृत्तिकामयी कुशूलिका, तम्या यत्सम्यानं तेन मंस्थितौ तस्य दावपि बाइ भुजौ स्थलावित्यर्थः ॥ तथा निसापाहाणे त्ति मुद्रा
१e inserts प्रलंबो। २af फालाः। ३af दशनं। ४aef ब । ५ af कुड्डा, ९ कुदाल ति। ६ e विशेषो। ।व। ८e च । खर्ट, Marathi खड्डा । १. ९ गत्ता रंध्राकारं। ११. f माधम्र्मण । १२॥ f om. १३ aef कोरिका । १४ aef कुसूलिका ।

Page #315

सप्तमाङ्गस्य विवरण
दिदलनशिला, तत्संस्थितौ पृथुलत्वम्मलत्वाभ्यां, दावपि अग्रहस्तो भुजयोरग्रभृतौ करावित्यर्थः । तथा निमालो त्ति शिलापत्रकः, तत्संथानमंस्थिता हस्तयोरङ्गल्यः स्थूलत्वदौर्घवाभ्याम् ॥ तथा सिप्पिपुडं ति शुक्किमभ्युटस्यैकं दलं, तत्संस्थितास्तम्य नक्ख त्ति नखा हस्ताङ्गलिसम्बन्धिनः ॥ वाचनान्तरे तु इदमपरमधीयते । श्रद्धयालगमंठिोर उरो तम्स रोमाविला ति अत्र अडयालग त्ति अट्टालकः प्राकारावयवःई सम्भाव्यते तत्साधयं चोरम: क्षामवादिनेति ॥ तथा एहावियपसेवत्रो व्व ति नापितप्रसेवक दव नखशोधकक्षरादिभाजनमिव, उरसि वक्षमि, लम्बते प्रलम्बमानौ तिष्ठत:१०, वावपि तस्य स्तनको वक्षोजौ ॥ तथा पोट्ट जठरं, अयःकोष्ठकवलोहकुशूलवदृत्तं १ वर्तुलम् ॥ तथा पानं धान्याससंकृतं जलं येन कुविन्दाचीवराणि पाययन्ति तस्य कलन्दं कुण्डं पानकलन्दं, तत्सदृशी गम्भौरतया से तस्य नाभिर्जठरमध्यावयवः ॥ वाचनान्सरे धीतं भग्गकडी विगयवंकपट्ठो१२ अमरिमा दो वि तस्स फिसगा । तत्र भग्नकटिविकृतवक्रपृष्ठ:१३, फिमको १४ पुतौ ॥ तथा शिक्कक ५ दध्यादिभाजनानां दोरकम यमाकाशे १६ऽवलम्बनं१० लोकप्रमिटुं१८, तत्संस्थानमंस्थितं से तस्य नेत्रं मथिदण्डा
१ . f करौ इत्यर्थः । २० निसालोढो। ३ ९ अडालग०। ४ e रोम विलो। ५ aef अडयाल । ६ e प्रकारावयवः । ७f पसेवउ त्व त्ति, e पसेवउ ति। ८e नापित तत्प्रसेवक । ए लंवि ति । १०f तिरतः। ११ a e F कोरक० । १२० पिट्ठौ (see Hem. I, 35, 129). १३ a f •पृष्टः, एष्टिः। १४ Skr. properly स्फिचौ। १५ । सिक्कवां, सिक्कं । १६ ॥e f दवरकमयम। १०३ f अवलंबनं। १८ । लोके प्रसिद्ध ।

Page #316

द्वितीयमध्ययनम्।
कर्षणरत:', तद्दीर्घतयार तन्नेत्रं शोफर उच्यते ॥, तथा किम पुडसंठीणमंठिय ति मुरागोणकरूपतण्डलकिण्वमनगोणीपुटदयसंस्थानमंस्थिताविति सम्भाव्यते । द्वावपि सम्य वृषणो पोचकौ ॥ तथा जमलकोट्ठिय त्ति ममतया व्यवस्थापितमुशूलिकादयसंस्थानमंस्थितौ दावपि तस्य ऊरद जवे ॥ तथा अज्जुणगुटुं व त्ति अर्जुनस्तणविशेषस्तस्य गुटुं स्तम्ब स्तवनस्य जानुनी । अनन्तरोक्कोपमानख° साधम्य व्यनकि । कुटिल्बकुटिले अतिवक्र विकृतबीभत्मदर्शने || तथा जो जानुनोरधोवर्तिन्यौ ११ । करकडीओ१२ त्ति कठिने निर्मामे इत्यर्थः । तथा रोमभिरुपचिते ॥ तथा अधरी पेषणशिला, तत्सम्यानमंम्पिती वायपि तस्य पादौ ॥ तथा अधरौलोप्टः शिलापुत्रकः, तत्संस्थानमंस्थिताः पादयोरङ्गल्यः ॥ तथा२३ शुक्रिपुटमंस्थिताः से तस्य पादाङ्गलिनखाः ।।
॥६५॥ केशाग्रान्नखाग्रं यावदर्णितं पिशाचरूपमधुना मामान्येन तवर्णनायाह । लडहमडहजाणुए१४ त्ति दृहप्रस्तावे लडहशब्देन गळ्याः पशाद्भागवर्ति तत्तराङ्गरक्षणार्थ १५ यत्काष्ठं १६ तदुच्यते, तच्च गन्ज्यां ग्लथबन्धनं भवति, एवं च श्मथमन्धिबन्धनस्वागडह१० एव, लडहे मडहे च म्यूलत्वान्पदीर्घत्वाभ्यां जानुमौ यस्य तत्तथा ॥ विकृते
१० मियि। २af सद्वयदीर्घतया। ३ a f मेफा। ४ a तंडलं ; af वित्र । ५ af अवस्थापित | af ऊरजंघे, e उरू जंघे। 9af उज्जणा ; af • गुटं, गच्छ। ८. f गुंटुं, गच्छे । ८ e स्तवकः। १०० •पमानसाधर्म । ११ जान्वाग्धो०। १२ n e | करकडौउ ति । १३ a e f om. १४ a f •जान्न । १५ । । नदुत्तंगनरक्षणार्थ, मदुत्तंगरक्षणार्थ । १६ a f यत्कार। १०० स्वथसंबंधधनत्वाबाह।

Page #317

सप्तमाङ्गस्य विवरणे
ु
विकाग्वत्यौ, भग्ने' विमंष्ठुलतया, भुग्ने वक्रे भ्रुवौ यस्य पिशाचरूपस्य तत्तथा ॥ इहान्यदपि विशेषणचतुष्टयं वाचनान्तरेऽधीयते। ममि - मृमगम हिसकालए मषौमूषिकामहिषवत्कालकम् । भरियमे हवले जलभृत मेघवर्णं कालमेवेत्यर्थः । लम्बोट्टे निग्गयदन्ते प्रतीतमेव तथा ॥ श्रवदारितं विवृतीकृतं वदनलक्षणं विवरं येन तत्तथा । तथा निललिता निष्कासिता अग्रजिहा जिहाया अग्रभागो येन तत्तथा । ततः कर्मधारयः ॥ तथा शरटे : १० कृकलामः कृता १९ मालिका स्रक् मुण्डे वक्षसि वा येन तत्तथा ॥ तथा १९ उन्दुरर्मालया १९ मूषिकस्त्रजा १४ परिषद्धं परिगतं सुकृतं सुष्ठु १५ रचितं चिक्रं स्वकीयलाञ्छनं येन तत्तथा ॥ तथा नकुलाभ्यां बभ्रुभ्यां कृते कर्णपूरे श्राभरणविशेषौ येन तत्तथा ॥ तथा १९ सर्पाभ्यां कृतं वैकचमुत्तरामङ्गो येन तत्तथा१° ॥ पाठान्तरेण मूमगकयचुंभलए " विच्छु यकयच्छे१९ मप्पकयजणोवइए", तत्र चुंभलए त्ति" शेखरः २९, विच्छुय त्ति वृश्चिकाः, यज्ञोपवीतं ब्राह्मणकण्ठसूत्रम् । तथा अभिन्नमुहनयणनक्खवरवग्घचित्तकत्तिनियंस २२ श्रभिन्नाः अविशीर्णा मुखनयन
३६
१ ९ भुग्ने । २ af विसंस्युलतया, ९ विसंस्थलंतया । •तरे अधीयते, e •तरे तु अधीयते । ५ यत्काएं | Hem. I, 88) ; e • माहिस० । ७ a f •मेहे वन्ने, ९० मेहवने । af निःकाशिता । १० af सरटैः । वा वक्षसि वा, e कृतमालितग्मुंडे वक्षसि वा ।
तत्तथा ।
३९ मुग्ने ।
e
8 a f
० भूसंग (see
८ प्रतीतं ११ ० कृता मालिका अक मुंडे
• माला | १४ मूषकः । १५ e f सुष्टु । १६eom.
e om. १३ ९ जंदर०, a f १७ e om. तत् । १८ a f • भंभलए, ए ० मूंभलए, but see afterwards; the Marathi has चंभल or चंबल । १९ ९ विच्छुयच्छे । । ०जन्नोवए । २१ a f चंभलउ ति, भुलति । २२ ० e f शेषरः । २३ ९ ० किमि (see Nam. 110).
e
I
२०
a e
C
·
(

Page #318

द्वितीयमध्ययनम् ।
नखा यम्यां मा तथा, मा चासौ वरव्याघ्रम्य चित्रा कर्बुरा कृत्तिव चर्मति कर्मधारयः, मां निवमनं परिधानं यम्य तत्तथा । मरमरुहिरमंसावलिक्तगत्ते सरमाभ्यां रुधिरमांसाभ्यामवलिप्तं गात्रं यस्य तत्तथा ॥ श्रास्फोटयन करास्फोटं कुर्वन् । अभिगर्जन घनध्वनि मुञ्चन्। भीमा मुक्तः कृतो ऽदृदृहासेा हामविशेषो येन तत्तथा ॥ नानाविधपञ्चवर्णरामभिरुपचित एक महन्नीलोत्पलगवलगलिकातमौकुसुमप्रकाशममि क्षरधारं ग्टहीत्वा, यत्र पोषधशाला' यत्र कामदेव: श्रमणोपामकस्तत्रोपागच्छतिम्मेति । दह गवलं महिषपूरङ्ग, गलिका नौलो, अतमी धान्य विशेषः, असि. खड्गः, क्षुरस्येव धारा यस्यातिच्छेदकत्वादमौ क्षरधारः ॥ त्रासुरुत्ते रु? कुविए चण्डिकिए मिमिमिमीयमाणे त्ति एकार्थाः शब्दा: कोपातिशयप्रदर्शनार्थाः ॥ अप्पत्यियपत्थिया अप्रार्थितप्रार्थिक ॥ दुरन्तानि
पर्यवमानानि प्रान्तान्यसुन्दराणि लक्षणानि यम्य स तथा । होणपुग्नचाउमियः त्ति होना असम्पूर्णा पुण्या चतुर्दशी तिथिजन्मकाले यस्य म होनएण्यचतुर्दशौकः, तदामन्त्रणं श्रीहीतिकीर्त्तिवर्जितेति व्यक्तम् ॥ तथा धर्म श्रुतचारित्रलक्षणं कामयते भिलाषयति यः म धर्मकामः, तस्यामन्त्रणं हे धमकामया । एवं मर्वपदानि। नवरं पुण्यं शुभ प्रकृतिरूपं कर्म, स्वर्गस्तत्फलं, मोतो धर्मफलं, काङ्गा अभिलाषातिरेकः, पिपामा काङ्गाति
2 a उपचितं एकं. ८ उपचित कं । २८ पोषध गालायां। ३ अमि खङ्गं । ४f मिमिमिममाण । ५ af प्रार्थक, प्रार्थिकः । ६f ० चा उद्दसि ति, ' • चाउद्दम नि। अतिरेकाः ।

Page #319

सप्तमाङ्गस्य विवरण
रेक: । एवमेतैः पदेरुनरोत्तरोऽभिलाषप्रकर्ष एवोकः ॥ नो खलु इत्यादि न खल नैव कल्पन्ते शोलादौनि चलयितुमिति वस्तुथितिः। केवलं यदि त्वं तान्यद्य न चलयसि, ततोऽहं त्वां खण्डाखण्डिं करोमोति वाक्यार्थः ॥ तत्र भोलान्यणव्रतानि, व्रतानि दिग्वतादीनि, विरमणानि रागादिविरतयः, प्रत्याख्यानानि नमस्कारसहितादौनि, पोषधोपवामान आहारादिभेदेन चतुर्विधान् । चालित्तए भङ्गकान्तरकरणतः, क्षोभयितुं एतत्पालनविषयं क्षोभं कर्तुं, खण्डयितुं देशता, भतं मर्वतः', उज्झितुं सर्वस्या देशविरतेस्त्यागतः, परित्यक सम्यकस्यापि त्यागादिति ॥ अट्टदुहट्टवमट्टत्ति प्रातस्य ध्यानविशेषस्य यो दुहट्ट ति दुर्घटो दुःम्यागोर दुर्निरोधी वशः पारतन्त्र्यं तेन ऋतः पौडितः आर्तदुर्घटवशातः । अथवा आर्तेन दुःखातः प्रातदुःखातः, तथा वशेन विषयपारतन्त्र्येण तः परिगतो वशातः, ततः कर्मधारय इति ॥ ॥ ६ ॥ अभौते इत्यादीन्येकार्थान्यभयप्रकर्शप्रदर्शनार्थानि ॥
॥६६॥ तिवलियं ति त्रिवलौकां भृकुटि दृष्टिरचनाविशेषम् ॥ ललाटे मंहृत्य विधायेति ॥
१ . अतिरेकाः। २९ उत्तरोत्तराभिलाष०। २ Instead of वस्तुस्थितिः e reads मेयितुं देशतेो भक्त सर्वतः, which has probably wrongly erept in here from the subsequent part of the comm. ४ a f सर्वतः । उज्झितुं ; but e सर्वत उज्झितुं, evidently, though wrongly, constructing सवंतः with the preceding clause. ५ । सर्वस्व । ६ e दुस्थगो । • e adds च। Eaf अभौत। अतिभय for अभय । १० a f चकुटिं,
e धुकुटी।

Page #320

द्वितीयमध्ययनम्।
॥१०१॥ चलयितुमन्यथा' कर्तुम् । चलनं च विधा संशयद्वारेण विपर्यय हारेण च । तत्र क्षोभयितुमिति मंशयता, विपरिणमयितुमिति च विपर्ययनः ॥ श्रान्तादयः समानार्थाः ॥ मत्तङ्गपट्ठियं ति सप्ताङ्गानि चत्वारः पादाः करः पुच्छं शिश्न चेति, एतानि प्रतिष्ठितानि भूमौ लग्नानि यस्य तत्तथा ॥ सम मांसोपचयात्मस्थितम् ॥ गजलक्षणोपेतसकलाङ्गोपाङ्गत्वात्मजातमिव । सुजातं पूर्णदिनजातम् ॥ पुरतो ऽग्रत उदग्रं उच्च ममुच्छ्रितशिर इत्यर्थः ॥ पृष्ठतः पृष्ठदश वराहः शूकरः, म इव वराहः । प्राकृतत्वान्नपुंमकलिङ्गता ॥ अजाया दुव कुक्षियस्य तदजाकुक्षि ॥ अलम्बकुक्षि० बलवत्त्वेन ११ ॥ प्रलम्बो दौर्घा, लम्बोदरस्येव गणपतेरिव, अधर:१२ अोष्टः, करश्च हस्तो यस्य तत्प्रलम्बलम्बोदराधरकरम् ॥ अभ्यगतमुकुला आयातकुद्मला या१२ मल्लिका विचकिलस्तवत्, विमलधवलौ१४ दन्तौ। अत्र१५ वा प्रकृतत्वान्मल्लिकामुकुलवदभ्युद्गतावुन्नतौ विमलधवलो ६ च दन्तौ यम्य तदभ्युद्गतमुकुलमल्लिकाविमलधवल दन्तम् ॥ काञ्चनकोशौ प्रविष्टदन्तं, १० कोशौ९८ प्रतिमा ॥ अानामितमीषन्नामितं यच्चापं धनुस्त दद्या ललिता च विलामवती, संवेन्निता च वेन्नन्तौ मोचिता वा, अग्रगुण्डा शुण्डाग्रं यस्य तत्तथा ॥ कूर्मवकर्माकाग: प्रतिपूर्णाश्चरणा यस्य तत्तथा ॥ विंशतिनखम् ॥ पालौनप्रमाणयुक्तपुच्छमिति क यम् ॥
१९ चालयितुम । र विपरिणामयितुम् । ३af मिन्नं, e मिस्न । ४ af प्रतिष्टितानि । ५ aef ममं । ६ a f परंतो। af पृटतः । ८॥f एटिदेगे । Caef कुक्षौ यम्य । २० e अन्नं बकुक्षौ। ११० प्रलंबत्वना। २२९ अधरोष्ठः।
१३ । ।। १४ e विमलोधवलो। १५ e अथवा for अत्र वा । १६ ae ' विमल धवलदन्नौ। १०५ प्रतिठ । १८ कोगौति ।

Page #321

.go
सप्तमाङ्गस्य विवरणे
॥१७॥ उग्गविसं इत्यादीनि सर्परूपविशेषाणि क्वचिद्यावच्छब्दोपात्तानि, क्वचित्माचादुनानि दृश्यन्ते ॥ तत्र उग्रविषं दधिसह्यविषम् । चण्डविषं अल्पकालेनैव दष्टशरीरव्यापकविषत्वात् । घोरविषं मारकत्वात् । महाकायं महाशरीरम् । मषीमषाकालकम् । नयनविषेण दृष्टिविषेण रोषेण च पूर्ण नयनविषरोषपूर्णम् । अञ्जनपुञ्जानां कन्जलोत्करणानां यो निकरः समूहस्तद्वत्प्रकाशो यस्य तदञ्जनयुञ्जनिकरप्रकाशम् । रकाक्षं लोहितलोचनम् । यमलयोः समस्ययोयुगलं दयं चञ्चल चलन्योरत्यर्थं चपलयोहियोधस्य तद्यमलयुगलचञ्चलजिहम् । धरणीतलस्य वेणीव केशबन्धविशेष इव कृष्णत्वदीर्घत्वाभ्यामिति धरणोतलवेणिभूतम् । उत्कटो ऽनभिभवनौयत्वात्, स्फटो व्यको भासुरतया दृश्यत्वात्, कुटिलो वक्रत्वात्, जटिलः केशसटायोगात्, कर्कशो निष्ठुरो३ नम्रताया अभावात्, विकटो विस्तीर्ण यः स्फुटाटोपः फणाडम्बरं तत्करणे दक्षं उत्कटस्फुटकुटिलजटिलकर्कशविकटस्फुटाटोपकरणदक्षम् ॥
॥ १०८॥ तथा लोहागरधम्ममाणधमधमेन्तघोस लोहाकरस्येव ध्यायमानस्य भस्त्राका तेनादीप्यमानस्य धमधमायमानस्य धमधमेत्येवं शब्दायमानस्य घोषः शब्दो यस्य तत्तथा। दूह च विशे व्यस्य पूर्वनिपातः प्राकृतत्वादिति ॥ अणागलियतिब्वपयण्डरोसं अनाकलितो ऽपरिमितो ऽनलितो वा निरोद्धमशक्यस्तोत्रः प्रचण्डो ऽतिप्रकृष्टो रोषो यस्य तत्तथा ॥ सरसरस्म त्ति लौकिकानुकरणभाषा ॥ पच्छि
१ a f om. कचिसाक्षादुक्तानि । Ref चंचलंत्योः । ३a f नियुरो। ४ af •धमधमधमेन० । ५ a f भस्त्रावा, ९ असावा । ६ e विशेषणस्य । 0 अमिनो।

Page #322

दितीयमध्ययनम् ।
मेणं भाएणं ति पुच्छ नेत्यर्थः ॥ निकुट्टे मि त्ति निकुट्टयामि प्रहएिम ॥
॥ १११ ॥ उज्जलं ति उज्ज्वलां विपक्षले शेनाप्यकलङ्किताम् । विपुला शरीरव्यापकत्वात् । कर्कशां कर्कशद्रव्यमिवानिष्टाम् । प्रगाढां प्रकर्षवतीम् । चण्डां रौद्राम् । दुःखां दुःखरूपां, न सुखामित्यर्थः । किमुतं भवति, दुरहियासं ति दुरधिसह्यामिति ॥
॥ ११२ ॥ हारविरादूयवच्छमित्यादौर यावत्करणादिदं दृश्यम् । कडगतुडियथम्भियभुयं अङ्गदकुण्डलमट्ठगण्डतलकलपीढधारिं [विचित्तहत्याभरणं] विचित्तमालामउलिं कल्लाणगपवरवत्थपरिहियं [कल्लाणगपवरमलाणलेवणधरं] भासुरबोन्दि पलम्बवणमालाधर दिब्वेणं वमेणं दिब्वेणं गन्धेणं दिवेणं फासेणं दिवेणं सवयणेणं दिवेणं संठाणेणं दिव्वाए इडीए दिवाए जुईए दिव्वाए पभाए दिव्वाए छायाए दिव्वाए अच्चौए दिवेणं तेएणं दिव्वाए लेसाए त्ति कण्यम् । नवरं कटकानि कङ्कणविशेषास्तुटितानि बाहुरक्षकास्ताभिरतिबहुत्वात्स्तम्भितौ स्तश्वीकृतौ भुजौ यस्य तत्तथा। अङ्गदे च केयूरे, कुण्डले च प्रतीते११, मृष्टगण्डतले घटगण्डे१२ ये कर्णपीठाभिधाने कर्णाभरणे ते च धारयति यत्तत्तथा। तथा१३
Raf भागेणं । २९ दुक्ख । ३ae वत्यम् । ४ Compare Ov. 833 on this passage. ५ af भज। ६ Probably an interpolation, as it is omited in the following interpretation. Possibly an interpolation, as it is omitted in the version of the interpretation given by MS. f,
see below, note २ on pg. ४२। ८ a f भामरवादिं। e पहाए। १.f • रक्षिकाः। ११० प्रतीत्तौ। १२ e reads घरगण्डापक कर्ण । १३ । तव ।

Page #323

सप्तमाङ्गस्य विवरणे
विचित्रमालाप्रधानो मौलिर्मुकुटं मस्तकं वा यस्य तत्तथा । कल्याणकमनुपहतं प्रवरं वस्त्रं परिहितं येन तत्तथा । [ कल्याणकानि प्रदर्शणि माल्यानि कुसुमानि अनुलेपनानि च धारयति यत्तत्तथा ] । भाखरवोन्दोकर दीप्तशरीरम् । प्रलम्बा या वनमाला श्राभरणविशेषस्तां धारयति यत्तत्तथा । दिव्येन वर्णेन युक्तमिति गम्यते । एवं सवत्र, नवरं ऋध्या विमानवस्त्रभूषणादिकया । युक्त्या इष्टपरिवारादियोगेन । प्रभया प्रभावेन । छायया प्रतिबिम्वेन । श्रर्चिषा दीप्तिज्वालया । तेजसा कान्त्या । लेश्यया श्रात्मपरिणामेन ॥ उद्यो तयत्प्रकाशयच्छोभर्यादिति ॥ प्रासादीयं चित्ताह्लादकं, दर्शनीयं यत्पश्यच्चतुर्न श्राम्यति, अभिरूपं मनोज्ञ, प्रतिरूपं दृष्टारं २ प्रति रूपं यस्य ॥
॥ ११३ ॥ विकुर्व्य वैक्रियं कृत्वा ॥ श्रन्तरिक्षप्रतिपन्न आकाशस्थितः॥ सकिङ्किणीकानि क्षुद्रघण्टिकोपेतानि ॥ सक्के देविन्दे इत्यादौ यावत्करणादिदं दृश्यम् । वज्जपाणी पुरन्दरे मयक्कऊ महस्मक्खे मघवं पागसासले दाहिणडूलो गाहिवई बत्तीस विमाणसयमस्माहिवई एरावणवाहले सुरिन्दे अरयम्वरवत्थधरे । श्रालयमालमउडे नवहेमचारुचित्तचञ्चल कुण्डल विलिहिज्ज माणगण्डे भासुरबन्दी पलम्ववणमाले" मोहम्मे कप्पे मोहम्मवडिंग विमाले सभाए मोहम्माए त्ति शक्रादिशब्दानां च व्यत्पत्यर्थभेदेन भिन्नार्थता द्रष्ट
४२
१ a f अनुपंदतं । २ f omits this passage entirely. ३ ० ० वोदीकं । 8 Compare Kap. § 14. ५ af सुरेन्दे । ६e अयरम्न • ७ a f भासरवोंदौ । ८० मालधरे । ९af •वडेंसए ।

Page #324

द्वितीयमध्ययनम् ।
व्या । तयाहि । शक्तियोगाच्छकः । देवानां परमेश्वरत्वःदेवेन्द्रः । देवानां मध्ये राजमानत्वाच्छोभमानत्वाद्देवराजः । वज्रपाणिः कुलिशकरः । पुरोऽसुरादिनगर विशेषस्तस्य दारणात्पुरन्दरः । तथा क्रतुशब्देनेह प्रतिमा विवक्षितास्ततः कार्त्तिकश्रेष्ठत्वं शतं कनूनामभिग्रहविशेषाणां यामौ शतक्रतुरिति चूर्णिकारव्याख्या । तथा पञ्चानां मन्त्रिशतानां सहस्रमणं भवतीति तद्योगादमौ महस्राक्षः । तथा मघशब्देनेह मेघा विवक्षितास्ते यस्य वशवर्त्तिनः मन्ति म मघवान् । तथा पाको नाम बलवांस्तस्य रिपुस्तच्छामनात्पाकशासनः । लोकस्यार्द्धमर्द्धलोको, दक्षिणो योऽर्द्धलोकः, तस्य योऽधिपतिः स तथा । एरावणः ऐरावनो हस्तो, म वाहनं यस्य स तथा । सुष्ठु‍ राजन्ते यह ते सुगस्तेषामिन्द्रः प्रभुः सुरेन्द्रः, सुराणां देवीनां वा इन्द्र: सुरेन्द्रः । पूर्वत्र देबेन्द्रत्वेन प्रतिपादितत्वादन्यथा वा पुनरुकपरिहारः कार्यः । श्ररजांमि निर्मलानि, श्रम्वरमाकाशं तददच्छत्वेन यानि तान्यम्बराणि तानि वस्त्राणि तानि धारयति यः म तथा । श्रालिङ्गितमालमारोपितम्रग्मुकुटं यस्य म तथा । नवे व नवे हेम्नः सुवर्णस्य मम्बन्धिनौ चारुली शोभने चित्र चित्रवती चञ्चले ये कुण्डले" ताभ्यां विलिख्यमानौ गण्डौ यस्य स तथा । शेषं प्रागिवेति ॥ सामाणियमा हस्मौणमिह यावत्करणदिदं दृश्यम् । तायत्तोमाएर तायत्ती मगाएं५ चउण्हं लोगपालाएं अहं अग्ग
११
मुटु ।
१a f राजानाको०] । २९ गतक्रतुः । ३eom. इ ते for ये ते । eom. कुडलो । ११ Compare Kap. 8 11.
८
१२
४३
४
सुकुटो । । तावत्तोस० ।
एरावणः । Yaef
ए नव । १० a f

Page #325

88
सप्तमाङ्गस्य विवरणे
महिमोणं सपरिवाराणं तिएहं परिमाणं सत्ताह जाणवाई सत्त एहं अणियाहिवईणं चउण्हं चउरामीण बायरक्खदेवसाहसीण ति। तत्र त्रायस्त्रिंशाः पूच्या महत्तरकल्पाः । लोकपालाः पूर्वादिदिगधिपतयः मोमयमवरूणवैश्रवणाख्याः । अग्रमहिव्यः प्रधानभार्याः, तत्परिवारः प्रत्येकं पञ्चसहस्राणि, सर्वमोलने चत्वारिंशत्महस्राणि । तिस्रः परिषदोऽभ्यन्तरा मध्यमा बह्या च । मप्तानौकानि पदातिगजाश्वरथवृषभभेदात्पञ्चसाङ्ग्रामिकाणि गन्धर्वानीकं नायानीकं चेति सप्त । अनौकाधिपतयश्च सप्तव, प्रधान: पत्तिः प्रधानो गज एवमन्येऽपि ॥ आत्मरताई अङ्गरक्षास्तेषां चतस्रः सहस्राणां चतुरशोत्यः ।। आख्याति सामान्यतो, भाषते विशेषतः, एतदेव प्रज्ञापयति प्ररूपयतीति पददयेन क्रमेणोच्यत इति॥ देवेण वेत्यादौ यावकरणादेवं द्रष्टव्यम्। जक्खेण वा रक्ख सेण वा किन्नरेण वा किम्युरिसेण वा महोरगेण वा गन्धब्वेण वा इति ॥ इड्डौ इत्यादि यावत्करणा दिदं दृश्यम् । जुई जसो बलं वौरियं पुरिसक्कारपरक में त्ति ॥ नाई भुज्जो करणयाए, न नैव, आई ति निपातो वाक्यालङ्कारे ऽवधारणे वा, भूयः करणतायां पुनराचरणं न प्रवर्त्तिव्ये इति गम्यते ॥
॥ ११६ ॥ जहा सङ्खो ति यथा सङ्खः श्रावको भगवत्यामभिहितस्तथायमपि वक्रयः। अयमभिप्राय:१९ । अन्ये, पञ्चविधमभिाभ
१ Kap. s 14 has चउरासिईए as well as rar. lec. चउरामीणं । २० ० साहस्सौ एणं । ३ e om. ४४ वैश्रमणा। पूaf om. पञ्च० सर्व । ६० यात्मरक्षार्थमगरक्षाः। 9 किपरमेण । ८ नायं। c om. १०० शाय। ११ aef प्रायोऽन्ये ।

Page #326

हितीयमध्ययनम् ।
सचित्तट्रव्यव्युत्सर्गादिकं ममवसरणप्रवेशे विदधति शङ्खः, पुनः पोषधिकत्वेन सचेतनादिद्रव्याणामभावात्त न कृतवानयमपिर पोषधिकर इति शङ्खनोपमितः ॥ यावत्करणादिदं द्रष्टव्यम् । जेणेव मनणे भगवं महावीरे तेणेव उवागच्छद, २त्ता ममणं भगवं महावीरं तिक्खत्तो आयाहिणं पयाहिणं करेद, रत्ता वन्दद नममद, २त्ता नचामन्ने नाइदूरे सुस्मममाणे नमममाणे अभिमुहे पञ्जलि उडे पन्जुवामदू त्ति॥
॥ ११७॥ तए एं समणे ३ कामदेवस्म समणोवासयम तौसे य दूत प्रारभ्य औपपातिकाधीतं सूत्रं तावद्वक्तव्यं यावद्धर्मकथा समाप्ता परिषच्च प्रतिगता। तच्चैवं मविशेषमुपदय॑ते ११। तए णं समणे भगवं महावीरे कामदेवम्म समणोवामयम्म तौसे य महदूमहालीयाए,१२ तास्याश्च महतिमहत्या१२ इत्यर्थः। दमिपरिमाए मुणिपरिमाए जदूपरिसाए, तत्र पश्यन्तीति ऋषयो ऽवध्यादिज्ञानवन्तः, मुनयो वायमाः, यतयो धर्मक्रियासु प्रयतमानाः अणेगसयाए अणेगसयवन्दपरिवाराए,१४ अनेकशतप्रमाणानि यानि वृन्दानि तानि१५ परिवारो यास्याः मा१५ तथा। तस्या धर्म परिकथयतीति मम्बन्धः । किम्भूतो भगवान्, श्रोहबले अदबले ६ महब्बले, ओघवलोऽव्यव
१f पौषधिक०, ९ पौषधक० । २af भावार्तनकृतवान् । ३ a f पौषधिक। ४ af एवं • for 'ता। ५ e सुस्मसमाणे । ६ e om. af पंजलियडे । ८ After this, e adds महर्महालौयाए परिसाए। eSee Ov. 856. १० a e only परिपत्। ११ मकल गेषम् । १२ af •महालयाए। १३ ८ महान्नौ० | १४ af • चन्द्र० for °वन्द० । १५ e oin. १६ The reading of e is confused घोहबले छोघबसे यावत्करणादव्यवच्छि बबलः ।

Page #327

सप्तमाङ्गस्य विवरणे
च्छिन्नबुलः, अतिबलो ऽतिक्रान्ताः शेषपुरुवाः, मरति निर्यम्बला, महाबलो ऽप्रमितबल: । एतदेव प्रपञ्चरते। अपरिमियबल विरियते-- यमाहप्पकतिजुत्ते, [अपरिमितानि२ यानि बलादीनि तैर्युक्तो. त्यः स तथा, तत्र] बलं शारीरः प्राणः, वीर्य जौवप्रभवः, तेजो दौति, माहात्म्यं महानुभावता, कान्तिः काम्यता। सारयनवठणियमरनिग्धोमदुन्दुभिमरे शर कालप्रभवामित्वमेघशब्दवद्मधरो निषो यस्य दुन्दभेरिव च स्वरो यस्य स तथा। उरे वित्थडाए सरस्वत्येति सम्बन्धः । कण्ठ पट्टियाए [गलविवरस्य वर्तुलत्वात् । सिरे सतिमाए मूर्धनि सकौर्णया श्रआयामस्य मर्धा स्वलितत्वात्, अगरलाएर व्यक्तवर्णयेत्यर्थ:१०, अमम्मणाए११ अनवरवच्यमानयेत्यर्थ:१२ । सञ्चश्वरसन्निवाइयाए१३ सर्वाक्षरसंयोगवत्या। पुणरत्ताए परिपूर्णमधुरथा । सब्वभामाणुगामिणोए सरस्मईए भणित्य। जोयणनीहारिणा भरेशं योजनातिक्रामिणा शब्देन ॥ अद्धमागहाए भासाए भासद अरश धम्म परिकहेछ । अर्धमागधी भाषा यस्यां रसोर्लगौ मागध्यामित्यादिकं मागधभाषालक्षणं१४ परिपूर्ण नास्ति । भाषते सामान्येन
१e f अतिकांता (e अतिक्रांता) शेषपुरुषा मरति ( सरति) तिर्यग्बलः । p From here the text of a e f is exceedingly confused and incorrect; I have restored it, as well as possible, according to the text of Ov.856. ३ The portion in brackets in omitted is a and f. ४ घणणिवायर०, f वणिय० for •ठणिय० | ५ e om. च । ६ After this e inserts
wrongly the portion गलविवरस्य etc. in brackets. 9af कंठ, कट। ८e पौवट्ठीयाए (Skr. प्रवेटिन)। Caf धागरलाए,' e अगरभाए । १० । बलावर्णधोसेत्यर्थः । ११ef अम्ममणाए । १२ अनवरवंचमान०, f अनवरवंचमान। १२ ae f सन्निवायाए । १४ ८ मागधी० (See Hem. IV, 258)।

Page #328

द्वितीयमध्ययनम् ।
भणतिय किंविधो भगवान्, अईन् पूजितो पूजोचितः२, अरहस्यो वा मर्वज्ञत्वात् । कं धम्मं श्रद्धेयजेयानुष्ठेयवस्तु श्रद्धानज्ञानानुष्ठानरूपम्। तथा परिकथयति अगोषविशेषं कथनेनेति। तथा तेमि पञ्चे में पारियमणा रियाणं अगिलाए धम्ममाइक्वदू। न केवलं ऋषिपर्षदादीनां ये वन्दनाद्यर्यमागतास्तेषां च मर्वेषामार्याणामार्यदेशोत्पन्नानामनार्याणां म्लेच्छानामालान्या अखेद नेति ॥ मा विय णं अटुमागहा भामा तेमि प्रारियमणारियाणं५ अप्पणो भासाए परिणामेणं परिणम । स्वभाषापरिणामेनेत्यर्थः । धर्मकयामेव दर्शयति॥ अयि लोए अत्यि अलोए, एवं जीवा अजीवा, बये मोक्खे, पुणे पावे, आमवे संवरे, वेयणा निज्जरा । एतेषामस्तित्वदर्शनेन शून्यजाननिरात्माद्वैतेकान्तक्षणिकनित्यवादिनास्तिकादिशुदर्शन निराकरणात् परिणामिवस्तुप्रतिपादनेन९० मकलैहिकामुशिक्रियाणामनवद्यत्वमावेदितम् ॥ तथा अत्यि अग्हन्ता११ चक्कवट्टी, बदेवा वासुदेवा, नरगा१२ नेरदया, तिरिक्ख जोणिया तिरिक्खजो गणोश्रो, माया पिया रिमो, देवा देवलोया, मिद्धी मिद्धा, परिणिब्वाण१३ परिणिया१४ । मिद्धिः१५ कृतकृत्यता, परिनिर्वाणं मकलकर्मकृतविकारविर हादतिस्वास्थ्यमेवं, मिटु परिनिर्वृतानामपि
- भजनमिति । २af पजितपूजो० | ३ ॥ पूजोवितः । ४ । f नएय०, नटान । ५ अायरियमणायरियाणं । ६ f om. fom स्वभाषा। Catef m, supplied from Ov.856. Ce निज्जरे । १. परिणामवस्त० । १९८ उरिहंता। १२af नरका, UIn १३ । । । परिनिव्वाणे । १४ : परिनिब्बया। १५ मिडा।

Page #329

83
सप्तमाङ्गस्य विवरणे
विशेषो ऽवसेयः। तथा अस्थि पाणादवाए मुमावाए अदिमाटाणे मेहुणे परिग्गहे, अत्थिर कोहे माणे माया लोभे पेजे दोसे कलहे अभक्खाणे अरदरई पेसुन्ने परपरिवाए मायामोसे मिच्छादंसणमल्ले, अत्थि पाणाइवायवेरमणे जावई कोहविवेगे जाव मिच्छादसणमल्लविवेगे। किं बहुना । सव्वं अत्थिभावं अत्थि त्ति वयइ, सव्वं नत्थिभावं नत्थि त्ति वयह । सुचिमा कम्मा सुचिमफला भवन्ति, सुचरिताः क्रियादानादिकाः सुचौर्णफलाः पुण्यफला भवन्तीत्यर्थः । दुच्चिमा कम्मा दुचिमफला भवन्ति । फुसद पुमपावे, बधात्यात्मा शुभाशुभकर्मणो न पुनः साङ्ख्यमतेनैव न बध्यते । पञ्चायन्ति जौवा, प्रत्यायन्ते उत्पद्यन्ते इत्यर्थः। सफले कल्लाणपावए, दृष्टानिष्टफलं शुभाशुभं कर्मेत्यर्थः॥ धम्ममाइक्खड़, अनन्तरोनं ज्ञेयश्रद्धेयज्ञानश्रद्धानरूपमाच १० दूत्यर्थः ॥ तथा इणमेव११ निग्गन्थे पावयणे सच्चे, इदमेव प्रत्यक्षं नेग्रन्थं प्रवचनं जिनशासनं सत्यं सद्भूतं कषायादिशुद्धत्वात्सुवर्णवत्१२ । अणुत्तरे अविद्यमाणप्रधानतरम् १३ । केवलिए अद्वितीयम् । संसुद्धे निर्दोषम्। पडिपुस्मे सद्गुणमृतम् । नेयाउए नैयायिकं न्यायनिष्टम् । सल्लगत्तणे१५ मायादिशल्यकर्त्तनम् । मिद्धिमग्गे१६ हितप्राप्तिपथः । मुत्तिमग्गे अहितविच्युतेरुपायः१० ।
१५f अदत्तादाणे, e अदिनादाणे। २ f em. ३ a f om. ४ : पिज्जे। ५f om. ¢ a e f om., but required by Ov. $ 56. o est, as if it were part of the Prakrit quotation. Caf दुचिन्न re a f प्रत्याजायते। १० e om. • श्रद्धान० । ११ a fणामेव । १२॥f कषादि । १३८ ०माणं प्रधान । १४.e f संपाद्धे । १५ a f सत्तगत्तणे । १६ e सिद्धमग्गे । १७ विच्यते।

Page #330

द्वितीयमध्ययनम् ।
8€
निमग्गे' मिद्धिक्षेत्रावाप्तिपथः । परिनिव्वाणमग्गे कर्माभावप्रभवसुखोपायः । सव्वदुक्खप्प हौणमग्गे, सकलदुःखक्षयोपायः, इदमेव प्रवचनं फलतः प्ररूपयति ॥ इत्थं ठिया जीवा मिज्ज्ञन्ति, निष्ठितार्थतया, बुज्जन्ति केवलितया ९, मुच्चन्ति कर्मभिः, परिणिव्वायन्ति स्वग्वौभवन्ति । किमुक्तं भवति । सव्वदुक्खाणमन्तं करेन्ति । एगच्चा पुल एगे भयन्तारो, एकार्या श्रद्वितीयपूज्याः " मंयमानुष्ठाने वा श्रदृशौ अर्चा शरीरं येषं ते एकाचः, ते पुनरेकै केन° वायेन मियन्ति, ते भक्तारो निग्रन्थप्रवचन सेवका भदन्ता वा भट्टारका भयत्रातारो वा ॥ पुष्वकम्माव से सेलं श्रन्नतरेस देवल गेसु देवत्ताए उत्तरो भवन्ति महिट्टिएस महज्जुदएसु" महाजसेसु महाबले महाणुभावेसु महासुक्वेस दुरङ्गएस चिरट्ठिएस १९ । ते णं तत्थ देवा भवन्ति महिड्डिया १९ जाव चिट्ठिया हारविराइयवच्छा १४ कडगतुडियथम्भियभुया श्रङ्गद कुण्डलमट्टगण्डतलकल्पोढधारी" विचितत्थाभरणा विद्वत्तमालामउली, १७ विदीप्तानि विचित्राणि वा मउलि त्ति मुकुट विशेष:, [ कल्लापवग्वत्थपरिहिया'"], कल्लाणगपवरमजाल्लेवलधरा १९ भासुरवोन्दी० पलम्ववणमालाधरा दिव्वेणं
Co
af निज्जाण० । २af इहं । ३९ केवलतया । ४ a f परिनिव्वांति, परिनिव्वायते । ५८ भवतीति । ६e करे । ७९ एम० । ८ a f अद्वितौयाः पू० । १. ० नुष्ठानं १० a f पुनरेके केचन ये न सिध्यन्ति । ११९ महज्जएमु । १९ ४ चिरहितेषु । १३ af om. १४a e f •वत्था । १५ Compare the commentaryf to § 112. १f a f • गंडयल० । १० विचित्त ; मउलिमउडा, f •मउलि । १८+ f om १९a e f •वत्याण for • मज्ञाण | Paf भामरवादी ।
०

Page #331

सप्तमाङ्गस्य विवरणे
वमेणं दिवेणं गन्धेणं दिव्वेणं फासेणं दिव्वेणं सङ्घयणे दिवेणं मंठाणेणं दिब्बाए इड्रोए दिवाए जुईए दिञ्चाए पभाए दिवाए छायाए दिव्वाए अञ्चौए दिव्वेणं तेएणं दिव्वाए लेमाए दसदिमाओर उज्जोएमाणा भासेमाणा गदकल्लाणा ठिकल्लाणा आगमेसिभद्दा पामाईया दरमणिज्जा अभिरूवा पडिरूवा ॥ तमाइक्खद्, यदिह धर्मफलं तदाख्याति ॥ तथा एवं खल चउहिं ठाणेहिं जौवा नेरयत्ताए कम्मं पक रेन्ति। एवमिति वक्ष्यमाणप्रकारेणेति । नेरयत्ताए कम्मं पकरेत्ता नेरइएसु उववज्जन्ति । तं जहा। महारम्भयाए महापरिग्गड्याए पञ्चेन्दियवहेणं कुणिमाहारेणं, कुणिमं ति मांसम् ॥ एवं च एएणं अभिलावेणं, तिरिक्खजोणिएसु, मादल्लयाए अलियवयणेणं उक्कणयाए वञ्चणयाए। तत्र माया वञ्चनबुद्धिः, उत्कञ्चनं मुग्धवञ्चनप्रवृत्तस्य' समीपति विदग्धचित्तरचणार्थ क्षणमव्यापारतया अवस्थानं, वञ्चनं प्रतारणम् ॥ मणूसेसु, पगइभद्दयाए पगढविणौययाए साण कोमयाए अमछरियाए । प्रकृतिभद्रकता स्वभावत एवापरोपतापिता, अनुक्रोशो दया॥ देवेसु, सरागसंजमेणं संजमामंजमेणं अकामनिज्जगए बलतवोकम्मेणं ॥ तमादूक्खद। यदेवमुक्तरूपं नारकत्वादिनिबन्धनं तदाख्यातीत्यर्थः ॥ तथा
जह नरया गम्मन्ती जे नरया जायवेयणा नरए । सारीरमाणमाई एक्खा१० तिरिक्खजोणीए । १ ।
१e om. २ e दिमाए। ३ ॥e f गई। ४ e परिग्गहाए। ५ e मग्धवञ्चनं प्र० । ६ c om. चित्त । ७८ विप्रतारणं । ८ So aef for the usual मणस्सेतु । ( गमन्तौ । १० f सुक्खाई, दुक्खाई।

Page #332

द्वितीयमध्ययनम् ।
माणम्मं च अणिचं वाहिजरामरणवेयणाप उरं। .
देधे य देवलोए देवेहिं देवमोक्खाई । २। देवांश्च देवलोकान्देवेषु देवमौख्यान्याख्यातौति । .
नरगं तिरिक्खजाणिं माणमभावं च देवलोगं च । मिद्धिं च मिद्धवमहिं छज्जीवणियं परिकहेद ।३। जह जौवा बज्झन्ती मुञ्चन्ती जह य मङ्किलिस्मन्ति । जह टुक्खाणं अन्तं करन्ति केई अपडिबद्धा ।।। अट्टा अट्टियचित्ता जह जौवा दुक्खमागरमुवन्ति।
जह वेरग्गमुवगया कम्मममुग्गं विहाडेन्ति । ५ । श्रातः शरीरतो दुःखिताः, अार्त्तितचित्ताः शोकादिपौडिताः, सातौडाध्यान विशेषादार्त्तितचित्ता इति ॥
जह रागेण कडाणं कमाणं पावो फनविवागो ।
जह य परिहीएकम्मा सिद्धा मिद्धालय मुवेन्ति । ६ । अयानुष्ठेयानुष्ठानलक्षणं धर्ममाह ॥ तमेव धम्म दुविहमाइक्खियं। यन धर्मेण मिद्धा: मिद्धालयमुपयान्तिः स एव धर्मा विविध पाख्यात इत्यर्थः॥ तं जहा। अगारधम्म च° अणगारधम्मं च । छागारधम्मो। दुइ खल्ल मब्वो, मर्वान्धनधान्यादिप्रकारानाश्रित्य, मवत्ताए मर्वात्मना मर्वरात्मपरिणामरित्यर्थः। अगारात्रो अण
१० देवा। २० मिद्विवमहिं। ३ a f अट्ठा, e अड़ा। ४ a f अट्ठिय०, e अडिय० । ५f सुमगं। ६f उपयन्ति । 0eom. ८० अागार० ।

Page #333

५२
सप्तमाङ्गम्य विवरणे
गारियं पव्वदयम्स मव्वाश्रो पाणावायाअो वेरमणं, एवं मुमाव यअदिमादाणमेहुणपरिग्गहराईभोयणाश्रो वेरमणम् ॥ एवं अयमाउसो अलगारसामाइए धम्मे परमत्ते। एयम्स धम्मस्स सिक्खाए उवट्ठिए निग्गन्थे वा निग्गन्यौ वा विहरमाणे आणाए। श्राराहए' भवद॥ अगारधम्म दुवालमविहं आइक्खद। तं जहा। पञ्चाणुब्बयाई तिमि गुणव्वयाई चत्तारि सिक्खावयाई । पञ्च अणुव्वयाद । तं जहा। थलाओ पाणावायाो वेरमणं, एवं मुसावायाओ अदिलादाणाओ° सदारसन्तोसे इच्छापरिमाणे। तिमि गुणव्वयाई । तं जहा। अणट्ठादण्डवेरमणं दिसिब्वयं उवभोगपरिभोगे११ परिमाणं । चत्तारि मिक्खावयाएं। तं जहा। मामादयं देसावगामियं पोसहोववासो अतिहिसंविभागो१२। अपच्छिममारणन्तियसलेहणाझूमणाधाराहणा ॥ अयमाउसो अगारमामाइये धम्मे पणत्ते। एयम्स धम्मस्म सिक्खाए १३ उवट्ठिए समणोवासए समणोवासिया वा विहरमाणे आणाए आराहए भवतु ॥ तए णं सा महदमहालिया मणसपरिसा समणम्म भगवो महावीरस्म अन्तिए धम्मं सोचा निसम्म इट्टतुट्ट१५ जाव हियया उट्ठाए उट्टेद, २त्ता समणं भगवं महावीर तिक्खुत्तो आयाहिणपयाहिणं करेदू, २त्ता वन्दद् नमंसद्, २त्ता
१e पव्वयसंति। २ e ममावायायो वेरमणं अदिन्नादाणायो वेरमणं मेड. णायो वेरमणं परिंग्गहराईभोयणायो वेरमणं। ३. अयमाञ्चोसो। ४e adds २ atter वा। ५ विहरमाणा। ६f om. ७ a f थाहारए। ८ अगार । te add ति after अणब्वयाई। १०e adds वेरमणं । ११ af परिभोगमाणं। १२ a f अहासंविभागो। १३ ० सिक्वावए। १४ ॥e f से। १५ । हतुट्ठा ।

Page #334

द्वितीयमध्ययनम्।
दादया मुण्डा' भवित्ता अगारात्रो अणगारियं पव्वदया, अयेगदया ‘पञ्चाणुब्वयं सत्तमिक्खावदयं दुवालमविहं गिहिधम्म पवना ॥ श्रवसेसा र परिसा ममणं भगवं महावीरं वन्दित्ता नासित्ता' एवं वयासौ । “सुयक्खाए णं, भन्ते, निग्गन्ये पावयणे, एवं सुपसत्ते, भेदतः, सुभासिए, वचनव्यक्तिः , सुविणोए, सुछु नयेषु विनियोजनात्, सुभाविए तत्त्वभणनात्, अणुत्तरे, भन्ते, निगन्ये पावयणे । धम्म तं प्राइक्खमाणा उपसमं प्राइक्खह, क्रोधादिनिग्रहमित्यर्थः, उवसमं श्राइक्खमाणा विवेगं श्रादुक्खह, का ग्रन्थत्यागमित्यर्थः, विवेगं श्रादुक्खमाणा वेरमणं श्राइक्खह, मानिटत्तिमित्यर्थः, वेरमणं पादुक्खमाणा अकरणं पावाणं कम्माणं या क्खह, धर्ममुपशमादिरूपं त्येति हृदयम् । नत्थि णं अन्ने केद मनो वा माहणे वा जे एरिमं धम्ममाइक्वित्तए, प्रभुरिति शेषः । किमाङ्ग पुण एत्तो उत्तरतरं । एवं वन्दित्ता जामेव दिसं° पाउकया, तामेव दिसं१° पडिगय त्ति ॥
॥१८॥ अट्टे१ समट्टे त्ति । अस्त्येषो ऽर्थ इत्यर्थः, अथवा अर्थ:१२ नयोदितवस्तुममयः मङ्गतः ॥ इन्ता इति कोमलामन्त्रणवचनम् ॥
॥ १२८ ॥ अज्जो त्ति आर्या१३ इत्येवमामन्त्र्यैवमवादीदिति ॥ गति ति यावत्करणा दिदं दृश्यम् । खमन्ति तिहखन्ति ।
८ २
Kf मंडे। २e om. २f our gaf onlr | ५ eadds पहा before धम्मं । अक्लमाणे। e adls & after उवममं । सेति । eaf हृदवं । १० दिमि। ११ a अत्ये ममढे। १२ e om. चायाः। इति रेवम०, आया इति एवम ।

Page #335

५8
सप्तमाङ्गस्य विवरण
एकार्थाश्चैते विशेषव्याख्यानमप्येषामस्ति, तदन्यतो ऽवसेयमित ॥
निकवेवश्री त्ति निगमनवाक्यं वाच्यम् । तच्चेदं “एवं खलु, जम्बू, समणेणं जाव सम्पत्तेणं दोच्चम्म अज्झयणस्म अयमढे पणत्ते त्ति बेमि"॥
॥ इति उपासकदशानां द्वितीयाध्ययनविवरणं समाप्तम् ।।
टतीयमध्ययनम् ॥
अथ हतीयं व्याख्यायते। तत्सगममेव ॥ नवरं उक्लेवो त्ति उपक्षेप उपोद्दातः हतीयाध्ययनस्य वाच्यः । स चायम् । “जदू णं, भन्ते, समणेणं भगवया जाव सम्पत्तेणं उवासगदसाणं दोच्चस्म अज्झयणस्स अयम परमत्ते, तच्चस्म णं, भन्ते, के अट्टे पसत्ते" इति कण्यश्चायम् ॥
॥ १२६ ॥ तथा क्वचित्कोष्टकं चैत्यमधीतं, क्वचिन्महाकामवनमिति ॥
॥ १२७ ॥ श्यामा' नाम भार्या ॥ - ॥१२८ ॥ तो मंसमोल्ले त्ति त्रीणि मांसशूल्यका।न, शूले पच्यन्ते इति शूल्यानि, त्रीणि मांसखण्डानौत्यर्थः ॥ आदाणभरि
१ af उक्वे वउ, e उक्वेयो। २a f om. from तच्चस्स up to पणत्ते। ३e adds कोट्ठए ति । ४ aef धनम् ; the error is due to the great similarity of the old Nigari signs for dh and v. ५ e pretises सामा नाम ति । ६f सेलिए।

Page #336

टतीयमध्ययनम् ।
त्ति श्रादाणमा हणं', यदुदकतैलादिकमन्यतरट्रव्यपाकायागावत्ताप्यते । तद्भते ॥ कडाइंसि त्ति कटाहे लोहमयभाजनविशेषे॥ आम्हयाम्यत्वाथयामि ॥ त्रासामि त्ति प्रासिञ्चामि ॥"
॥ १४१ ॥ एस एणं तए विदरिसणे दिढे त्ति एतच्च त्वया निर्शनं विरूपाकारं विभीषिकादि दृष्टमवलोकित मिति ॥ भग्ग
त्ति भग्नवतः, म्यूलप्राणातिपातविरतेभीवतो भग्नत्वात्, तदिनाथ कोपेनोद्धावनात्, मापराधस्यापि व्रतविषयौहतत्वात् ।। मानियमः कोपोदयेनोत्तरगुणस्य क्रोधाभिग्रहरूपस्य भग्नत्वात् ॥
पोषधो ऽव्यापारपौषधभङ्गत्वात् ॥ एयस्म त्ति द्वितीयार्थत्वात् पछ्याः, एतमर्थमालोचय गुरुभ्यो निवेदय । यावत्करणात्पडिकमाहि निवर्तस्व, निन्दाहि अात्मसाक्षिकां कुत्मां कुरु, गरिहाहि गुम्माक्षिकां कुत्सां विधेहि, विउट्टाहि वित्रोटय तभावानुबन्धच्छेदं विधेहि, विसा हेहि अतिचारमल क्षाल नेन, अकरणयाए अभडेहि तद करणाभ्युपगमं कुरु, अहारिहं तवोकम्मं पायच्छित्तं पडिवजाहि त्ति प्रतीतम् । एतेन च निशौथादिषु ग्टहिणः प्रतिप्रायश्चित्तस्याप्रतिपादनान्न तेषां प्रायश्चित्तमस्तौति ये प्रतिपद्यन्ते, तन्मतमपास्तां साधूदेशेन ग्रहिप्रायश्चित्तस्य जीवितव्यवहारानुपातित्वात् ॥
॥ इति उपामकद गानां११ रतीयाध्ययनस्य विवरणं ममाप्तम्१३ ॥
taef oमाद्रहणं । २०पाकाथानांवत्ताप्यते, f पाकायानावत्ताप्यते । ३.f दहयाम्य०, ८ याद्या म्य। ४ तु, text तुमे (Hein III, 94). ५ । निकारं। भगवद् । af एतेनिच । ८ निपौथा० । र अपास्तं ।
a जीतव्यव०, ९ जीव तव्यव०, f जीजयव० । ११ । दणा। १२af "यन। १३ af onl.

Page #337

सप्तमाङ्गस्य विवरणे
चतुर्थमध्ययनम् ॥ ॥१४५॥ अथ चतुर्थमारभ्यते । तदपि सुगमम् ॥ नवरं चैत्यं को उक, पुस्तकान्तरे काममहावनम् । धन्या च भार्या ॥
॥१४८॥ जमगसमग ति योगपद्य नेत्यर्थः ॥ मासे इत्यादौ यावत्करणादिदं दृश्यम् । सासे १, कासे २, जरे ३, दाहे ४, कुच्छिसले ५, भगन्दरे ६, अरिमा ७, अजीरए ८, दिट्ठी , मुद्धसले १०, अकारए ११, अच्छिवेयणा १२, कमवेयणा १३, कण्ड १४, उदरे १५, कोढे १६ । अकारकः अरोचकः ॥
॥ इति चतुर्थाध्ययनविवरणं समाप्तम् ॥
पञ्चममध्ययनम् ॥
पञ्चमं कण्यम् ॥
घटमध्ययनम् ॥
षष्ठे किमपि लिख्यते ॥
॥ १६६ ॥ धम्मपत्ति त्ति श्रुतधर्मप्ररूपणादर्शनं मतं सिद्धान्त इत्यर्थः ॥ उत्थानं उपविष्टः सन् यो भवति ॥ कर्म गमनादिकम् ॥ बलं शारीरम् ॥ वीर्य जीवप्रभवम् ॥ पुरुषकारः पुरुषत्वाभिमानः, पराक्रमः स एव ॥ सम्पादितस्वप्रयोजनः इति उपदर्शनेवा
१९ चतुर्थमध्ययनमारभ्यते। २af ०धनम्। २० बजौरये । ४ a f चतुर्थे । ५af om. ६ e परुषाकारः ।

Page #338

घष्ठमध्ययनम् ।
५७
विकल्प', 'नास्त्येतदुत्थानादि जीवानां, एतस्य पुरुषार्थाप्रसाधकगात्, तदसाधकत्वं च पुरुषकारसद्भावे ऽपि पुरुषार्थसिध्यनुपसनात् ॥ एवं च नियताः सर्वभावाः । यैर्यथा भवितव्यंते तथैव भवन्ति, न पुरुषकारबलादन्यथा कर्तुं शक्यन्त इति । श्राह च ।
प्राप्तव्यो नियतिबलाश्रयेण योऽर्थः
सो विग्यं भवति नणां प्रभो भो वा । भूतानां महति कृते ऽपि हि प्रयत्ने
नाभाव्यं भवति न भाविनो ऽस्ति नापाः ॥ तथा। नहि भवति यत्नभाव्यं, भवति च भाव्यं विनापि यत्नेन ।
करतलगतमपि नश्यति यस्य तु भवितव्यता नास्ति ।। इत ॥ मङ्गलि ति असुन्दरा धर्मप्रज्ञप्तिः श्रुतधर्मप्ररूपणा । किस्वरूपामावित्याह अस्तीत्यादि ॥ अनियताः सर्वभावाः उत्थानादेर्भवन्ति, तदभावान्न भवन्तौति कृत्वेत्येवस्वरूपा ॥
॥१६७-१६६ ॥ ततो ऽसौ कुण्डकालिकः तं देवमेवमवादत् । यदि गोशालकस्य सुन्दरो धा, "नास्ति कर्मादौत्यतो नियताः सर्वभावा" इत्येवंरूपो, मङ्गलश महावीरधी “ऽस्ति कर्मादौत्यनियताः सर्वभावा” इत्येवं स्वरूपः, इत्येवं तन्मतमनद्य
Raf इतिरुपदर्शनेऽवाविकल्पे। २. थेप्रमाध०। ३ । तदमाधकं च। ४९ पाकागः। ५ शक्यन्ते इति । ६ e reads करतन्नगतमिव न पश्यति यस्य वि० ना। af मंगल ति। ८aef गोमान्तकस्य ।

Page #339

सप्तमाङ्गस्य विवरणे
कुण्डकोलिकस्तन्मतदूषणाय विकल्पवयं कुर्वन्नाह । तुमे पर्मित्यादिपूर्ववाक्ये यदीति पदोपादानादेतस्य वाक्यस्यादौ तदेति पदं द्रव्यं इति । त्वयायं दिव्यो देवा दिगुण: केन हेतुना लवः, किमुत्थानादिना, उदाहु त्ति अहोश्वित् अनुत्थानादिना तपोब्रह्मचर्यादौनामकरणेनेति भावः । यद्युत्थानादेरभावेनेति पक्षो गोशालकमताश्रितत्वाद् भवतः, तथा येषां जीवानां नास्त्यत्थानादि तपश्चरणकरण मित्यर्थः, ते इति जीवाः किं न देवाः ?। पृच्छतो ऽयमभिप्रायः । यथा त्वं पुरुषकारं विना देवः संवत्तः स्वकीयाम्यपगमतः, एवं सर्वजीवा ये उत्थानादिवर्जितास्ते देवाः प्राप्नुवन्ति, न चैतदेवमिष्टमित्युत्थानाद्यपलापपक्षे दूषणम् । अथ वयेयं ऋधिरुत्थानादिना लब्धा । ततो यदद मि “सुन्दरा गोशालकप्रज्ञप्तिरसुन्दरा महावीरप्रज्ञप्तिः” इति, तत्ते तव मिथ्यावचनं भवति तस्य व्यभिचारादिति ॥
॥ १७० ॥ ततो ऽसौ देवस्तेनैवमुक्तः सन् शङ्कितः संशयवान् जातः, “किं गोशालकमतं सत्यमुत महावीरमतम्”? । महावीरमतस्यर युतितो ऽनेन प्रतिष्ठितत्वादेवंविधविकल्पवान् संवृत्त इत्यर्थः ।। काशितो महावीरमतमपि साध्वेतद्यक्त्यपेतत्वादिति विकल्पवान् संवृत्त इत्यर्थः ॥ यावत्करणानेदमापन्नो मतिभेदमुपागतो गोशालकमतमेव साध्विति निश्चयादपोढत्वात् ॥ तथा कलुषं समापन्नः
१f एमित्यादौ पू०। २ ef चित् । ३f धिरुपस्थानादि ना। ४e गोसालक० । ५ ॥f भवतव। ६ e महावीरस्थ, om. मत। e ममापि । af ० त्यपपेतत्वादिति। . भेदसमापनो।

Page #340

घटमध्ययनम् ।
५६
प्रा निश्चय विपर्ययलक्षणं गोशालमतानुमारिणां मतेन मिथ्यात्वं प्राा इत्यर्थः। अथवा कलषभावं जितो अहम ने नेति खेदरूपमापन्न इति ॥ नो संचाए' त्ति न शक्नोति । पामोकळ ति प्रमोक्षमुत्तरमाख्यातुं भणितुमिति ॥
॥ १७४ ॥ गिहमज्झावसन्ता एंति ग्रह अध्यावमन्तो, णमिति वाक्यालकारे । अन्ययथिकान अर्थ/वादिभिः सूत्राभिधेयेवा ।
भिश्चान्वयव्यतिरेकलक्षणेः । प्रश्नश पर प्रश्ननीयपदार्थैः । कारणे
पत्तिमात्ररूपैः । व्याकरणेश परेण प्रनितस्योत्तरदानरूपैः ॥ तिमिणवागरणे ति निरम्तानि स्पष्टानि व्यकानि प्रश्नयाकरण णि येषां, ते निःस्पष्टप्रश्नयाकरणा:८, प्राकृतत्वादा निप्पिटप्रश्नः ॥ रणामतान् कुर्वन्ति ॥ सक्का पुण त्ति शया एव ॥ हे
ः श्रमणैरन्यायिका निःस्पष्टप्रायाकरणा: कर्तुम् ॥
॥ इति षष्ठं विवरणतः ममाप्तम् ॥
सप्तममध्ययनम् ।
॥ २८१ ॥ सप्तमं सुगममेव, नवरं भाजीवित्रोवामए त्ति आजीविका गोशालकशिव्याः, तेषामुपासक आजीविकोपामकः ।
धार्थः श्रवणतो, ग्रहीतार्था वोधतः, पृष्टार्थः मंशये मति, विनिभितार्थ उत्तरलाभे मति ॥
If मंचाइए। २f गिहिम उभा । ३. ग्रहमध्यावर्मा। ४f om.
त्य । ५० प्रश्नाय। निप्पिपमिण। c adds बागरणानि Mer व्यक्त नि । ८ निम्पट ।

Page #341

६०
सप्तमाङ्गस्य विवरणे ।
॥ ९८४ ॥ दिवभभत्तवयल' त्ति दत्तं भृतिभक्तरूपं द्रव्यभोजनलक्षणं? वेतनं मूल्यं येषां ते तथा ॥ कलाकलिं ति प्रतिप्रभातम् ॥ बहूग्करकान्वार्धटिकाः, वारकांश्च गडकान्, पिठरकान्स्थालौः, घटकान्प्रतीतान्, अर्द्धघटकांश्च घटार्द्धमानान्, कलशकानाकार विशेषवतो' वृहटकान्, अलिञ्चराणि च महदुदकभाजनविशेषान्, जम्बूलकांश्च लोकरूढ्यावसेयान्, उनिकाश्च सुरातैलादिभाजनविशेषान् ॥
9
॥ १८० ॥ एहि त्ति एव्यति ॥ दुहं ति श्रस्मिन्नगरे || महामाहणे त्ति 'मा' हन्मि' न हन्मीत्यर्थः, श्रात्मना वा ह दनिवृत्तः परं प्रति 'मा हन' इत्येवमाचष्टे यः स माहनः । एव मनःप्रभृतिकरणादिभिराजन्म सूक्ष्मादिभेदभिन्नजीवन त्वामहान्माहनो महामाहनः ॥ उत्पन्ने आवरणचयेणाविर्भूते ज्ञानदर्शने धारयति यः स तथा ॥ श्रत एवातीतप्रत्युत्पन्नानागतज्ञापकः।। अरह त्ति अर्हन्महाप्रातिहार्यरूपपूजार्हत्वात्, " अविद्यमानं वा रह१२ एकान्तः सर्वज्ञत्वाद्यस्य सो रहा : १२ ॥ जिनो रागादिजेत्त्वात् ॥ केवलानि परिपूर्णनि शुद्धान्यनन्तानि वा ज्ञानादीनि यस्य सन्ति स केवली ॥ श्रतीतादिज्ञानेऽपि सर्वज्ञानं प्रतिशङ्का स्यादित्याह, सर्वज्ञः साकारोपयोगसामर्थ्यात्, सर्वदर्शी अनाकारोपयोगसाम
१aef दिन्न० । २९ द्रव्यं भोजन० । ३ a f • कल्लि त्ति, ९ कलिं त्ति । ४ ae f कलसका० । ५ a f अरंजराणि । ६९ ०रूद्यवसेयान् । ७९ उष्ट्रिकां । ८ a e f एहि त्ति । & a fom. from मा हन्मि down to आजन्म incl., beginning with सूक्ष्मादि० | १० a f • प्रत्युत्पन्नागत० ; a e f ज्ञायकः । ११e reads ष्यर्हन्नष्टमहाप्रातिहार्यरूपपूजा यात् । १२ ७ रहं । १३ ० ऽरहा |
e

Page #342

सप्तममध्ययनम् ।
ध्यादति ॥ तथा तेलोबवडियमहियपूरए त्ति त्रैलोक्येन त्रिलोकव सिना जनेन, बहिय ति समग्रैश्वर्याद्यतिशयमन्दो हदर्शनसमाकुल वेतसा' हर्षभरनिर्भरेण प्रबलकुटहलबलादनिमिषलोचनेनावजोकितः, महिय त्ति सेव्यतया वाञ्छितः, पूजितय पुष्पादिभिर्यः स. तथा ॥ एतदेव व्यनकि। सदेवा मनुजासुराः यस्मिन्स सदेव
आसुरस्तस्य लोकस्य प्रजायाः, अशीयः पुष्पादिभिः, वन्दनीयः स्तुतिभिः, सत्करणीय आदरणीयः, सन्माननीयोऽभ्युत्थानादिप्रतिपतिभिः, कल्याणं मङ्गलं दैवतं चेत्यमित्येवं बुद्ध्या पर्युपासनीय इति ॥ तच्चकम्मर त्ति तथ्यानि सत्फलाव्यभिचारतया' यानि कर्माणि क्रियास्तत्सम्पदा तत्समृड्या यः सम्पयको युक्तः स तथा॥
|१८८ ॥ कणमित्यत्र यावत्करणात्याउप्पभायाए रयणौए इत्यादिर्जलन्ते० सूरिए इत्येतदन्तः प्रभातवर्णको११ दृश्यः, स चोविज्ञानबुयाख्येयः१२ ॥
॥ १८५ ॥ वायाहयग२ ति वाताहतं वायनेषच्छोषमानौतमि
e समग्र ऐश्वर्या०।२९ मदेवमनजा। ३ af मन जासुराः। ४ e inserts पजनौयः after पथ्यादिभिः । ५ e सत्कारणीयः। ६f तव्वकम्म। ७e reads मला कन्लान्यव्यभिचारितया। ८e om. ee मंप्रयक्तः, om. युक्तः । १० इत्यादि जलन्ते। ११ The conclusion of the varnaka, as here indicated, presup
es a somewhat different recension from that usually found in Juin works, e. g., in Kap. $ 59, Nās. $ 31, where the conclusion runs 2013: सूरे महम रस्सिंमि दिण यरे तेयमा जन्लन्ने । १२a f ज्ञानवद्या०, e न तब या०। १३ । वाइयगं, (वायाह तगं ।

Page #343

सप्तमाङ्गस्य विवरण
त्यर्थः ॥. कोलालभण्डं ति कुलालाः कुम्भकाराः, तेषामिद कौलालं, तच्च तद्भाण्डं च पण्यं भाजनं वा कौलालभाण्डम् ॥ .॥ १८८, १८६ ॥ “एतत्किं पुरुषकारेणेतरथा वा क्रियते” इति भगवता पृष्टे, स गोशालकमतेन नियतिवादलक्षणेन भावितत्वात्पुरुषकारेणेत्युत्तरदाने च स्वमतक्षतिपरमत श्वनहानसाइज दोषमाकलयन् “अपुरुषकारेण” इत्युवाच ॥ ___॥ २०० ॥ ततस्तदभ्युपगतनियतिमतनिरासाय पुनः अन्नसाह “सद्दालपुत्त” इत्यादि। यदि तव कश्चित्पुरुषो वाताहतं वा आममित्यर्थः, पक्कलयं व त्ति पक्कं वा अग्निना अलपाकं अपहरेदार चोरयेत्, विकिरदा' इतस्ततो विक्षिपेत्, ichar काणताकरणेन, पाछिन्द्यादा हस्ताद्दालनेन, पाठान्तरेण विच्छिन्द्यादा विविधप्रकारे छेदं कुर्यादित्यर्थः, परिठापये बहिर्जीला त्यजेदिति । वत्तेज्नासि त्ति निवर्तयसि ॥ पात्रोमा अक्रोशयामि वा 'मृताऽसि त्वम्' इत्यादिभिः शा पैर भिषयामि, हन्मि वा दण्डादिना, बध्नामि वा रज्दादिना, नाम वा 'ज्ञास्यसि रे दुष्टाचार' इत्यादिभिर्वचनविशेषैः, यावा चपेटादिना, निश्छोटयामि वा धनादित्याजनेन, किया वा परुषवचनैः,११ अकाल एव च जीवितादा व्यपरोन मार
१f कौलालं भाण्डं। २० नियतवाद । ३ ० अवहरेदा। 3 conjeet ral (or विष्कि रेट), aef विकरेट्वा । ५ e pref. भिंदिज्ज ति। . . अच्छिंदज्ज ति। ७ निवतेज्जासि। ८ef आउसेज्ज । वाजगामि । १. aef निःछोटयामि । ११ परपरुष ।

Page #344

सप्तममध्ययनम् ।
६३
य कौत्यर्थः ॥ इत्येवं भगवांस्तं मद्दालपुत्रं स्ववचनेन पुरुषकाराभ्धुपगमं ग्राहयित्वा तन्मतविघटनायाह “मद्दालपुत्त" इत्यादि । न खल तव भाण्डं कश्चिदपहरति न च त्वं तमाक्रोशयसि, यदि मायत' एव नास्युत्थानादि । श्रथ कश्चित्तदपहरति त्वं च तमाक्रोशयसि । तत एवमभ्युपगमे सति यद्ददसि “नास्युत्थानादि” इति तत्ते मिथ्या श्रसत्यमित्यर्थः ॥
॥ २०५,२०८ ॥ तए णं सा श्रग्गिमित्ता इत्यादि । ततः सा अग्निमित्रा भायी मद्दालपुत्रस्य श्रमणोपासकस्य तथेति एतमर्थं " विनयेन प्रतिश्ट्णोति । श्रुत्वा च नाता । कृतवलिकर्मी वलिकर्म लोकरूढम्। कृतकौतुकमङ्गलप्रायश्चित्ता कौतुकं मषीपुण्ड्रादि मङ्गलं ध्यक्षतचन्दनादि, एते एव पायच्छित्तमिव प्रायश्चित्तं दुःखप्रादिप्रतिघातकत्वेनावश्यं कार्यत्वादिति । शुद्धात्मा वैषिकाणि वेषार्हाणि मङ्गल्याणि प्रवरवस्त्राणि परिहिता। श्रन्यमहार्घीभरणालङ्कृतशरीरा॥ - टिकाचक्रवालपरिकीर्णी ॥ पुस्तकान्तरे यानवर्णको दृश्यते । स देवं सव्याख्यानोऽवमेयः । स्लङकरणजन्त्तजोद्रयं लघुकरणेन दक्षत्वेन ये युक्ताः पुरुषास्तैर्येजितं यन्त्रयूपादिभिः सम्बन्धितं यत्तत्तथा । तथा ममखुरवालिहालसमलियिमित एहि समखुरवालिधानौ तुफपुच्छौ समे लिखिते चोल्लिखिते" पङ्गे ययोस्तौ तथा१
५
१ ९ पुरुषाकाराः | २९ सत्यमेव । ३ e om. इति । ४ ९ एतदर्थं । ६ ७ च । aef प्रायच्छित्तमिव । ८ वैषयिकाणि । ९ e यन्त्ररूपादिभिः । १० ९ इवोल्लिखिते । ११ cadds तौ च यौ तौ after तथा ।
1 m.
ए

Page #345

सप्तमाङ्गस्य विवरण
ताभ्यां गोयवभ्यामिति सम्बन्धः । जम्बणयामयकलावजोत्तपदविसिट्टएहिर जाम्बूनदमयौ कलापौ ग्रीवाभरणविशेषौ योक्ने च कण्ठबन्धनरज्जू प्रतिविशिष्टे शोभने ययोस्तौ तथा ताभ्याम् । रययामयघण्टसुत्तरज्जुगवरकञ्चणखड्यनत्थापग्गहोग्गहियएहि रजतमय्यौ रूप्यविकारौ घण्टे ययोस्तौ तथा, सूत्ररज्जुके कार्यामिकसूत्रमय्यौ ये वरकाञ्चनखचिते नस्ते नासारज्जू तयोः प्रदेश रश्मिनावग्टहीतकौ च बद्धौ यौ तौ तथा ताभ्याम् । जो लकयामेलएहि नौलोत्पलकृतशेखराभ्याम् । पवरगोणाला नाणामणिकणगघण्टियाजालपरिगयम् । सुजायजुगजु त्यस विरदयनिम्मियं सुजातं सुजातदारुमयं युगं यपः युक्र । सङ्गतं जकं सरलं सुविरचितं सुघटितं निर्मितं निवशितं यत्र तत्तथा । जुत्तामेव धम्मियं जाणप्पवरं उवट्टवेह युतमेव सम्बद्ध मेव गोयुवभ्यामिति सम्बन्ध इति ॥
॥ २१८ ॥ महागोये त्यादि गोपो गोरक्षकः, स इतरगोरक्षकेभ्यो ऽतिविशिष्टत्वान्महानिति महागोपः ॥ नश्यत इति मन्यार्गाचावमानान् । विनश्यत इत्यनेकशो नियमाणान् । तर आनान् मृगादिभावे व्याघ्रादिभिः । छिद्यमानान् मत्यादिभावे
2e reads गोवायवाभ्यामिति । २af ० पविसिट्ठएहिं। ३ रज्जवति। ४ । 0 खचियन्नत्य (e नच्छ) पग्ग होगहिए हिं। ५ aef मेल एहिं। ६ : निश्प्रयं ।
pref. सुजायं। ८ ० संबंधमेव। eae f गोयवाभ्यामिति

Page #346

सप्तममध्ययनम् ।
६५
माङ्कादिना । भिद्यमानान् कुन्तादिना । लुप्यमानान्. कर्णनामादिवेदनेन९ । विलुप्यमानान् वाह्योपध्यपहारतः । गा दूवेति गन्यते || निव्वाणमहावाड ति सिद्धिमहागोस्थानविशेषम् ॥ सात्ति स्वहस्तेनेव', स्वहस्तेन साचादित्यर्थः ॥ महामार्थवाहान्नापकानन्तरं पुस्तकान्तरे इदमपरमधीयते । “आगए णं, देवागुप्पिया, इहं महाधम्मकहीँ नाम “के णं, देवाणुप्पिया, महाधाकहीँ" ?” । “समणे भगवे महावीरे महाधम्मकही” । “से केपणट्ठेणं समणे भगवं महावीरे महाधम्मक हौ ?” । “ एवं खलु सद्दालपुत्ता, समणे भगवं महावीरे महदूमहालयंसि संसारंसि बहवे जीवे" नस्समाणे जाव विलुप्पमाणे उम्मग्गपडिवन्ने सप्पहविप्पट्ठे मिच्छत्तबलाभिभूए अद्भुविहकम्मतम पडल पडोच्छन्ने १ अहि य हेऊहि य परिणेहि य कारणेहि१२ य वागरणेहि य चाउरन्ता संसारकन्ताराओ साहत्यिं नित्यारेद्र । से तेणट्टेणं, अद्दालपुत्ता, समणे भगवं महावीरे महाधम्म कहि २” त्ति । कण्द्यो उम्, नवरं जीवानां नवदादिविशेषण हेतुदर्शनायाह उम्मग्गेत्यादि । तत्रोन्मार्गप्रतिपन्नानाश्रितकुदृष्टिशासनात्, सत्पथविप्रनष्टान्त्वकजिनशासनात् १५ । एतदेव कथमित्याह । मिथ्यात्वबलाभिभूतान्, तथाष्टविधकर्मैव तमः, पडलमन्धकार समूहः, तेन प्रत्यवच्छ
१९ विद्यमानान् । २ e adds भिद्यमानान् । ३९ कर्णनाशादि० । ४e आद्योपधुपहारतः । ५. af ना, ९ गाव । ६० मादावाडं । oe स्वहस्तेनैव I ८० धम्मकहा । ९० महालिदि । १०३ f om. जौवे । ११ ९ पडाच्छन्ने । १३ ९ ० धम्मकछ । १४ ९ ०हेतुं दर्श० । १५ ॥ त्युक्तजिनः ।

Page #347

सप्तमाङ्गस्य विवरण
नानिति ॥ तथा निर्यामकालापके वुडमाणे ति निमज्जतः।। निवुड्डमाणे त्ति नितरां निमज्जतः, जन्ममरणादिजले इति गम्यते । उप्पियमाणे त्ति उत्प्लायमानान् ॥
॥ २१६ ॥ पभुत्ति प्रभवः समर्थाः ॥ इतिच्छेकाः इत्येवमुपलभ्यमानाद्भुतप्रकारेण, एवमन्यत्रापि । छेकाः प्रस्तावज्ञा: कलापण्डिता इति वृद्धा व्याचक्षते ॥ गथा इतिदक्षाः कार्याणामविलवितकारिण: ॥ तथा इतिप्रष्ठा: दक्षाणं प्रधाना वाग्मिन इति वृद्धैरुताम् ॥ कचित्पत्तट्ठा इत्यधीयते । तत्र प्राप्ताः कृतप्रयोजनाः ॥ तथा इतिनिपुणः सूक्ष्मदर्शिनः कुशला इति च वृद्धोतम् ॥ इतिनयवादिनो नौतिकतार: ॥ तथा इत्यपदेशलब्धाः, लब्धातोपदेशा ॥ वचनान्तरे इतिमेधाविनः अपूर्वश्रुतग्रहणशानिमन्तः ॥ इतिविज्ञानप्राप्ताः अवाप्तसदोधाः ॥ से जहेत्यादि अथ यथानाम कश्चित्यु रुषः ॥ तरुणे त्ति वर्धमानदयाः, वर्णादिगुणोपचित इत्यन्ये ॥ यावत्करणादिदं दृश्यम् । बलवं सामर्थ्यवान् । जुगवं युगं कालविशेषः, तत्पशास्तमस्थास्तौति युगवान् । दुष्ट कालस्य बलहानिकरत्वात्तव्यवच्छेदार्थमिदं विशेषणम् । जुवाणे ति युवा वयःप्राप्तः । अप्पायङ्केत्ति नौरोगः। थिरग्गहत्येत्ति सुलेखकवदस्थिराग्रहस्तो हि१२ न गाढग्रहो भवतीति विशेषणमिदम् । दढपाणिपाए१२ त्ति
१० प्रत्यवच्छि नानिति। २ e pref. प्रशस्तकाः। ३ ० प्रयाः। ४ ० इत्य. भिधियते । ५ e नौतेर्वतारः। ६ e प्रवईमान० । 0 af जगं, e जगः । ८e pref. न दुटकालवतो ( दुटकालवान् ? )। युवावयः प्रायः (sic). १० Skr. अल्पातकः। ११० थिरग्गहे । १२ ॥ f हितगाढ० । १२ । ददृ ।।

Page #348

६७
प्रतौनुम्। पाষपिट्ठन्तरोरुपरिणए त्ति पार्श्वे च पृष्ठान्तरे, च तद्विभागौ ऊरू' च परिणतौ निष्पत्तिप्रकर्षावस्थां गतौ यस्य स तथा, उत्तमसंहनन दूत्यर्थः । तलजमलजुयलपरिघनिभवाज त्ति तलयोस्वालाभिधानवृक्षविशेषयोः यमलयो : १ समश्रेणीकयोर्यद्युगलं, परिघञ्चार्गला तन्निभौर तत्सदृशौ बाहू यस्य स तथा, श्रयतबाहुरित्यर्थः । चणनिचयवट्टपा लिखन्धे त्ति घननिचितोऽत्यर्थं निविडो दृढश्च वृतश्च वर्तुलः, पालिवत्तडागादिपालीवर स्कन्धो ऽप्रदेशो यस्य म था। चम्मेदृग दुहणमोट्ठियममाहय निचियगायका त्ति चर्मेष्टका इष्टका' शकलादिम्भृतचर्मकुतपरूपा, यदाकर्षणेन धनुर्धरा व्यायामं कुर्वन्ति, द्रुघणो मुद्गरो मौष्टिको मुष्टिप्रमाण: प्रोत चर्मरज्जुकः पाषाणगोलकस्तैः समाहतानि व्यायामकरणप्रवृत्तौ सत्यां ताडितानि निचितानि " गात्राण्यङ्गानि " तत्र स तथा स् एवंविधः कायो यस्य स तथा, अनेनाभ्यासजनितं सामर्थ्यमुक्तम् । लङ्घणपवणजदूणवायाममत्थे त्ति लङ्घनं चातिक्रमणं लवनं चोत्सवनं जविनव्यायाअञ्च तदन्यः शीघ्रव्यापारस्तेषु समर्थे यः स तथा। उरस्मवलममागए नि अन्तरोत्साहवीर्ययुक्त११ इत्यर्थः । ३ए १२ त्ति प्रयोगज्ञः१४ । दक्वे
उरू । २ af घमलयोः । ३ af परिघ अर्गला० । ४ af om. ५ गौवत्स्कन्धो । af चम्मेट्टदुह० ; e ● निचित्तगाय० । इष्टिका । ऋघनको । १० af have only च for निचितानि ।
११ ॥ f गात्राणांगानि, ९ गात्रान्यङ्गानि । १२ अन्तरोत्साहचार्य्ययुक्त । १३a f
a
२४ af प्रयोगज्ञा ।
८.
सप्तममध्ययनम् ।
9
• कुतुप• । ९
डर, छे !
19
9

Page #349

सप्तमाङ्गस्य विवरण
त्ति शौनकारी। पत्तट्टे त्ति अधिकृतकर्मणि निष्ठाङ्गतः प्राप्तार्थः, प्रज्ञ इत्यन्ये । कुसले त्ति आलोचितकारौ। मेहाविर त्ति सकदृष्टश्रुतकर्मज्ञः । निउणे त्ति उपायारम्भकः । निउणसिप्पोवगए त्ति सूक्ष्म शिल्पसमन्वित इति ॥ अजं वा छगलं, एलकं वा उरभं, शूकरं वा वराह, कुक्कुटतित्तिरवर्तकलावकपोतकपिलवागमश्येनकाः पक्षिविशेषा लोकप्रसिद्धाः ॥ हत्थंसि व जि रहायजादौनां हस्तो न विद्यते, तथाप्यतनपादो' हस्त इव, हस्त इति कृत्वा हस्ते११ वेत्युक्तम् । ययास भवं चैषां हस्तपादखु पिच्कारविषाणरोमाणि योजनीयानि । पिच्छे पक्षावयव विशेषः। - मिहाजैडकयोः प्रतिपत्तव्यम् । विषाणशब्दो यद्यपि गजदन्ते रूढस्तथापौह शूकरदन्ते २ प्रतिपत्तव्यः साधर्म्यविशेषादिति ॥ - मचलं सामान्यतो, निष्पन्दं किञ्चिच्चलनेनापि रहितम् ।।
॥ २२२ ॥ श्राघवणहि य त्ति आख्यानैः१३ । सागरकिन भंदतो१४ वस्तुप्ररूपणाभिः । सज्ञापनाभिः सञ्ज्ञानजननैः । - पनाभिरनुकूलभणितैः ॥
इति सप्तमाध्ययनविवरणं१५ समाप्तम्१६ ॥
१ . शीघ्रकारा, f शीघ्रकारो। २ af पत्तट्ठि। ३ Skr. मेधाविन् । ४ ।। om. श्रुत। ५ e छागलं । ६ a f सूकरं। ७० वाराहं। ८ -कविजन : af सेल्हकाः, e से पहकाः। एe पादौ। १० हस्ते। ११ ८ इन हव यहाँ । १२ ३f सूकर०। १३ । आख्यातः। १४ प्रज्ञापनादिभिर्। १५ ।। f सप्तमे। ध्ययन०, e सप्तममध्ययन । १६ a f om.

Page #350

यएममध्ययनम् ।
घरममध्ययनम् ॥ अष्टममपि सुगमं, तथापि किमपि तत्र लिख्यते ॥
॥ २३२ ॥ सकंसात्री त्ति सह कांस्येन द्रव्यमानविशेषेण यास्ताः मकास्थाः ॥
॥ २३३ ॥ कोलघरियात्री त्ति कुलग्टहात्पिग्रहादागताः कौनम्टाहकाः ॥
॥ २३८ ॥ अन्तराणि य त्ति अवसरान् । छिद्राणि विरलपरिवारत्वानि । विरहान् एकान्ता निति ॥
॥ २४० ॥ मंसलोलेत्यादि मांसलोला मांसलम्पटा । एतदेव विशिष्यते । मांसमृळिता तद्दोषानभिज्ञत्वेन मूढेत्यर्थ: । मांसपंधिता मांसानुरागतन्तुभिः सन्दर्भिता । मांसग्टद्धा तभोगे ऽप्यजानकासाविच्छेदा। मांसाध्यपपन्ना मांसैकाग्रचित्ता ॥ ततश्च बहुविधेमांमैश्च सामान्यैस्तविशेषैश्च । तथा चाह । सेलिएहि य नि शून्यकैश्च शूलसंस्कृतकैः, तलितैश्च उतादिनाग्नौ संस्कृतैः, भजितैयाग्निमात्रपक्वैः । सहेति गम्यते ॥ सुरां च काष्ठपिष्टनिष्यनाम । मधु च चौद्रम् । मेरकं च म विशेषम् । मद्यं च गुडधानकोभवम् । मौधु च तद्विशेषम् । प्रसन्नां च सुराविशेषम् ॥ पलादयन्ती दूषत्वादयन्ती। कदाचिदिस्वादयन्ती'२ विविध
मंकांस्याः । २af .ग्रहिक्याः। ३ f pref. अवमराणि यति। ४e मा on. च । ५f वाह। ६ a f सून्यकैय। सूलिभिश्च । ८e प्रभवं ।
औषच। १० e adds च । ११ १ प्रथमन्त्रां, f प्रघमन्नां । १२aef कदाचितम्ब दयन्तौ, but the following explanation of the term, as well as
the n she standing phrase (see footnote ton p. 28€) show Khaireo. t reading must be विस्वादयन्ती।

Page #351

सप्तमाङ्गस्य विवरणे
प्रकारैर्विशेषेण वा स्वादयन्तौति । कदाचिदेव परिभाजयन्ती स्वपरिवारस्य । परिभुञ्जाना सामस्त्येन विवचिततद्विशेषान् ॥ ॥ २४१ ॥ श्रमाघाता रूढिशब्दत्वात्', अमारिरित्यिर्थः ॥ ॥ २४२ ॥ कोलघरिए ति कुलग्टहसम्बन्धिनः ॥ ॥ २४६ ॥ गोणपोतको गौपुत्रकौ ॥ उवे विनाशयत ॥ मत्त त्ति सुरादिमदवतौ ॥ लुलिता मदवशेन घूर्णिता स्वलत्पदेत्यर्थः ॥ विकीर्णा: विक्षिप्ताः केशा यखाः सा तथा ॥ उत्तरीयकं उपरितनवसनं विकर्षयन्ती ॥ मोद कामोद्दीपकान् । श्टङ्गारिकान् श्टङ्गाररभवतः । स्वोभावान् कटाक्षसन्दर्शनादौन्, उपसन्दर्शयन्ती ॥ हं भो श्रामन्त्रणम् ॥ महास्यया इत्यादेर्विहरसीति पर्यवसानस्य रेवतीवाक्यमाचमभिप्रायो ऽयमेवास्य स्वर्गे मोक्षो वा यन्मया सह विषयसुखानुभवनं, ‍ धर्मानुष्ठानं हि विधीयते स्वर्गाद्यर्थं, स्वर्गादिय्यते सुखायें, मुख चैतावदेव तावहृष्टं यत्क | सेवनमिति । भवन्ति च ।
"
जदू नत्थि तत्थ सौमंतिणीउ मणहरपिपाश्री | सिद्धं तियबन्धणं खु मोक्खो, न मो मोकही ॥
७०
तथा ।
सत्यं वद्मि हितं वच्मि सारं वच्मि पुनः पुनः । अस्मिन्नसारे संसारे सारं सारङ्गलोचना ||
1
१९ रूढ० । २ af मोहोन्मद० । ३ f कामोद्दीपिकान्; ae add वचनान् । ४ ९ श्रीस्वभवान । ५ e adds धर्मानुभवनं । ६ af सिमंतिणाची, . . a1 pref. ता । ८e om. न सो मोक्खो ; the second line does not scan i us short by four matrās.

Page #352

तथा ।
टममध्ययनम् ।
द्विंरष्टवर्षा योषित्पञ्चविंशत्यादिकः पुमान् ।
अनयोर्निरन्तरा' प्रौतिः स्वर्ग इत्यभिधीयते ॥
७१
॥२५५॥ अलमएणं ति विषूचिकारे विशेषलक्षणेन। तलक्षणं
चेदम् ।
नोर्ध्वं व्रजति नाधस्तादाहारो न च पच्यते । आमाशये ऽलसीभूतस्तेन सो ऽलसकः स्मृतः ॥ इति ॥
॥ २५६ ॥ होणे * त्ति प्रीत्या होनः त्यक्तः ॥ श्रवज्झायत्ति अपध्याता दुर्ध्यानविषयौ कृता ॥ कुमारेणं ति दुःखमृत्युना ॥
॥ २५८ ॥ नो खलु कप्पर गोयमेत्यादि । सन्तेहिं तिसहिर्विद्यमानार्थैः । तच्चेहिं ति तथ्यैस्तत्त्वरूपैर्वानुपचारिकैः । तहिशति तमेवोक्त प्रकारमापन्नैर्न मात्रयापि न्यूनाधिकैः किमुक्कं भवति। सद्भूतैरिति। श्रनिष्टरवाञ्छितैः । श्रकान्तैः स्वरूपेणाकमनोवैः । श्रप्रियैर प्रौतिकारकैः । श्रमनोजर्मनमा न ज्ञायन्ते नाभिलव्यते" वक्तुमपि यानि तैः । श्रमनश्रापैर्न मनसा श्राप्यन्ते प्राप्यन्ते चिन्तयापि यानि तैः, वचने चिन्तने" च येषां मनो नोत्सहत १२ इत्यर्थः ॥ व्याकरणैर्वचनविशेषैः ॥
इति श्रष्टममध्ययनमुपासकदशानां विवरणतः १३
समाप्तम् ॥
f
| ० विंशतिकः । २ अनयोर् does not sean ; तयोर might do. ३ ace विचिका । e af नागये । ५aef हौण । ६ a अपध्यातो । ०९ कुमरेणुं । ८ अनपचरिकैः । ९९ उक्तप्रकारं । १०e places नाभिलप्यन्ते न ज्ञायन्ते । ११ only वचनेऽपि, om. चिन्तने । १२९ ॥ वहत, om. नो । १३८ विवरणसमाप्तम् ।

Page #353

सप्तमाङ्गस्य विवरणे
नवमदामे अध्ययने ॥
नवमदशमे च कण्ये एवेति। प्रत्यध्ययनमपक्षेपनिक्षेपावभ्यूह्य वाच्यौ । तथा । “एवं खलु जम्बू” इत्यादि उपासकदशानिगमनवाक्यमध्येयमिति तथा ॥
पुस्तकान्तरे सङ्ग्रहगाथा उपलभ्यन्ते । ताश्चेमाः ।
वाणियगामे चम्पा दुवे य बाणारसीए नयरोए। पालभिया य पुरवरी कम्पिल्लपुरं च बोधव्वं ॥१॥
पोलासं रायगिहं सावत्यौए पुरोए दोन्नि भवे । एए उवामगाणं नयरा खल होन्ति' बोधव्वा ॥२॥
सिवनन्द-भद्द-सामा धन्न'-बहुल-पूस-अग्गिमित्ता य । रेवदू-अस्मिणि तह फग्गुणौ य भज्जाण नामाई॥३॥ ओहिलाण'-पिसाए माया वाहि-धण-उत्तरिज्जे य । भज्जा य सुव्वया दुब्वया० निरुवसग्गया दोनि ॥४॥ अरुणे अरुणाभे खलु अरुणप्पह-अरुणकन्त-सिटे य । अरुणज्झए य छठे भूय-वडिंसे गवे कौले ॥५॥
१० कण्टे । २ These gathi verses are found at the end of AISS. B and F. They do not occur in MSS. DE G; and MS. A, which probably wonkl have had them, is defective at the end. Paarifat
अालभिया), c.m. ४ । इंति। ५ ॥ e धण। ६॥e बहुला ८.m. ne पस्स । । फग्गणा । ( नाण । १० undds य, दुव्वयाई। ११॥ दोमि। ।

Page #354

नवमदशममध्ययनम् ।
शिष्टादिनामान्यरुणपदपूर्वाणि दृश्यानि अरुणशिष्टमित्यादि । एतात्र पूर्वानानुसारेणावसेयाः ॥ यदिह न व्याख्यातं तत्सर्वं ज्ञाताधर्मकथाव्याख्यानमुपयुक्रेन निरूप्यावसेयमिति । मर्वस्यापि स्वकीय वचनमभिमतं प्रायश: स्याज्जनस्य । यत्तु स्वस्यापि सम्यग्नहि विहितरुचि: स्यात्, कथं तत्परेषाम् ?। चित्तोल्लासात्कुतश्चिदपि निगदितम् । किञ्चिदेवं मयैतद्यतं यदत्र, तस्य ग्रहममलधियः कुर्वतां प्रीतये मे ॥
॥ समाप्तमुपासकदशाविवरणम् ॥
१ प्रायमः। २ । यत्र तम्य, ययात्र तस्य for यदत्र तस्य, 'ममाप्तं सप्तमानम्।
३e adds

Page #355


Page #356

ADDITIONAL CRITICAL NOTE.
I: २, footnote ५, f • संतोषिवा (as in text), h • संतोषिवा ।
P 8 f. २. f गंधट्टरणं (as in text ), h गंधाट्टण्णं ; so also afterwards + bो ।
Pa ५, f. e, f चोयण, h reads only उदनं कूरं for the whole clause t १० कलम० । ११ fh | १२ चनकाकारी, bnt h चणकाकारा (as in text) | १५ f h read चचु, and om. the insertion of c e.
Page हूँ, f. १, f hread पालुक ।
Pare, f. 8, f reads the verses as in the text, h reads in the second
[ ७५ ]
li व्रते न पत्तस्तदमौ, and in the third line तो for ततो ।
Pre ef. e. f h वेनाहृतं । १० f h तत्समर्थ्यम् (as in text).
Tage १०, १.१६,f] सन्तोमिय त्ति ।
Face ११, f. १. f • चान्यस्यक्ता • as in a, but has in text fh क्तः ।
1 N कामभोगति० । ९ fb मैथुना सेब (as in text) ।
१२, ४, fh लब्धं (as in text) । ५ fb अवधि as in a.
०
I १५. f. ५, fh उपभोगपरिभोगत्रतं as in a.
Page १० f. ४. f h तस्यायं which gives a correct reading.
Pe१८,f.f तने (as in a ) । ८ fb तम्याः (as in text) । e f • करणानांतर मे√ (as in a).
Page १८ f. ४, fh प्रकाराद्य० ।
Page २०, ६.६, fh ग्ट दोष्यंति (as in c e) ।
Page २३, ६. १. f b भगवग्राप्पणौयं (as in a) ।
Pa २४. f. १. to be =eparated) |
fh (like a) मानुष्यकाः कामभोगा दिव्या वा सम्पद्यन्ते (thus h reads विकल्प रूपं | ६ || नमः स्थितुं ।
३१.८, मुंगंम पुंछ ।
Prea, f. o, h has g
०
Page३३, f, h has • कुद्दाल• । Page३४, f. १६, h bas दवरकमयम् ।

Page #357

Page py, f. p. h reads agget azt which gives correctly the reading of a fich has गच्छं (like (s)। १४ । जन्नए। ___Page: ३६. .. ११, h reads सक मुण्डे (as in text) वा वक्षसि वा। २१ h has भंभलउ ति।
Parge ३०, f. ४, 1 मिमिमिमौमाणे।
Page ४१, f. ५, h भजं। 00 has the clause within brackets, but omits the tireceiling chatt' कल्माण गपवर व त्यपरिहियं।
Page 8p, f. Ph gives the passage.
Page ५५. f. २, ।। भावात्तन्न कृत० (as in text) 0h पंजलि यो। १३ । महातिमहत्या, which appears to be the correct reading (महा + अतिह०)। ___Page ४३, f. ३, homits the same portion, hut from यमाहप्प के जत्ते. The whole of the Prakrit text is equally incorrect as in a cf.
Page ५५, f. ३, h यादृहयाभ्य )। अपास्तं (as in e) । १० l gives the last clause thus : माधुपदेशेन रहिणोऽपि प्रायश्चित्तस्य जातव्यवहार न पातिवात् ।
Page ६०, fe, homits as in a f| १० b reads प्रत्त्पन्नानागत. (as in the text).
Page ६२ f. ४, 1 विकरेगा। Page se, f. १२, । कदाचित् स्वादयन्ती (as in a e f). Page ७०. 1. ६. सौमंतिणो उ (as in text)10th pref. ता। Page ७१, f. १. विंशतकः। ४ ।। अनाशये।
Page ७२, verse 1, i has वरपुरी lor पुरवरौ। ६ ।। बडला। 0 hपुस्म। १० hadds य।
Page ७३, . २, यछात्र (?), and in the preceding line चित्तोल्लासत्कृतथिजदपि।
शुद्धिपत्रम्।
शुदम् । उल्ललट्ठी वादोदिति प्रयोशः
...,
शुदम् । उल्ललट्ठौ. ... ...
वादादिति ... ০৪ मुगमा ... ... ३१ उद्दयोतय. ऋडि. याक्रोशयामि
मुगमा
...
उद्योतय.
धि० अक्रोशयामि
...

Page #358


Page #359


Page #360


Page #361


Page #362

BL 1511
037
1890
v.l
Uvasa adasso
Upasaka da sa-sutren
PLEASE DO NOT REMOVE CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET
UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY

Page #363
_