Book Title: Chakkavattisa Kaha
Author(s): Jayanandvijay, 
Publisher: Ek Shramanopasika
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600200/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educat zrI vIra saMvat 2518 dravya sahAyakA ekA zramaNopAsakA bhInamAla (rAja0 ) Namo samaNassa bhagavapro mahAvIrassa mokhamAsamaNAnaM sUri rAjaindANaM mahAmuNigaM zrI cakkavaTTissa kahA ( zrI dvAdaza cakravartI caritam ) saMyojaka : muni zrI jayAnaMda vijayaH S Wan zrI rAjendra saM0 85 prApti sthAna zA bAbulAlajI amIcaMdajI bAphanA mAgha kaoNlonI zA daulatarAjaH pRthvIrAjaH kampanI zA devIcandaH chaganarAjajI bhInamAla : ( rAja0 ) rary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX prastAvanA Namo samaNassa bhagavano mahAvIrassa zrI vIra saMvatsarasArddhadvisahasrASTadazamevarSe bhInamAlanayare zrIyut bAbulAlajI amIcandajI bAphaNA parivAreNa kArite cAturmAse viduSI saMyatyo'dhyayanArthe pratidinamAgacchan / tatsamaye saMskRta caritam prakAzanArthavArtAlApo'bhavan / yadyapi triSaSThI zalAkApurUSANAM caritrANi varNanIyamasti, teSAM racanAH pUrvAcAryairbahuvidhAH kRtA'sti / tathA pyasAmavasapiNyAM dvAdaza cakrINAM caritam pRthag nAstIti smRtipathamAgataH / zrI lakSmIvallabhagaNikRtA zrI uttarAdhyana sUtraTIkAntargatASTAdazamasaMyatAdhyayanAt zrI rAmavijayajI gaNikRtA zrIupadezamAlATIkAyaivaM zrI triSaSThizalAkA purUSagadyamayacaritrAt dvAdazacakrINAM caritrANi saMkalanena zuzruSANAM bhavyajIvAnAmupakArAyedaM caritam prakAzitakaraNamiti nizcita kRtaM / tadanusAreNedaM saMkalanaM satAM hitAyabhaviSyatIti svaparopakArAya mayA kiMcita prayAsa kRtaM / tatsamaye ekayA zrAvikayA guptanAmenedaM caritaM prakAzanArthe vittaM samarpitam / idaM caritaM prakAzana karaNaviSaye viduSIsaMyatIbhiratIva sahAyatA kRtA / mama alpajJenedaM saMkalanaM kRtaM / ato jinAjJAvirUddhaM kiMcid bhavet tad micchAmi dukkaDaM / bhInamAlaH "zubham" zubham" zubham" jJAna paMcamI jayAnandaH vI. 2518 RXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 2 // For Personal & Private Use Only wwwjamelibrary.org Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 "zuddhi-patraka" zuddha karomIti kutaH ghiGmAM ete XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX peja paMkti prazuddha 3 bharatazcitayati 4 gatakora: 9 sanmusvaM 11 cakriNapi 10 putra 1 ceda 3 SaTkhaMDaNjyenApi 2 madvAhareka 6 tevAyaM & sahiSyAni 2 vileSu 12 12 kRsya 2020mn Garwa bharatazcintayati gatakopaH sanmukhaM . cakriNApi putrI ced SaTkhaNDarAjyenApi madvAhureka taivArya sahiSyAmi peja paMkti azuddha 12 13 karomoti 10 kRtaH 13 11 ghiDamA 143 pate 5 mamAparimitena 12 kAkiNIratne na 11 maricizca 11 tacchu tvA 169 jahanu kumArovartate 3 abhinivakAraNAt 25 10 krodravya 31 12 vakulamatike BREXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX mama parimitena kAkiNIratnena marIciH tacchu tvA jaha nukumAro vartate abhinavakaraNAt kodravya bakUlamatike bileSu kRtya Jain Education n ational For Persona & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha zuddha // 4 // devena peja paMkti azuddha 13 vakulamati 35 2 sandhvayA 38 10 paSThaH 6 vajanaM bakulamati sandhyA SaSThaH vacanaM peja paMkti azuddha 6. 14 debena 616 khaDa 105 13 soDantaH 10 bhaNitAvAn 8 rbhArayitvA 8 ityaMbhiprAyaM . 130 13 puzcANAmUparyaMha 131 6 uktaM 1317 kva EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX khaNDa so'ntaH bhaNitavAn mariyitvA ityabhiprAya puruSANAmuparyahaM uktaM kva? 127 12 tava 5 mamama 11 paralako'pi 1 cakrayakta tat mama paraloko'pi cakraya kta KXEXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 4 // For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ************************ Namo samaNassa bhagavao mahAvIrassa" " Namo khamAsamaNANaM goyamANaM mahAmuniNaM" " gamo khamAsamaNANaM sUrirAjaindANaM mahAmuNiNaM" " zrI cakkavaTTissa kahA" ( zrI dvAdazacakravartI caritam ) Namo arihaMtANaM, Namo siddhANaM, Namo AyariyANaM / Namo uvajjhAyANaM, Namo loe savva sAhUNaM // eso paMca namukkAro, savvapAvapaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havai maMgalaM // namiUNa jiNavariMde iMdana riMdaccie tiloyagurU / cakkavaTi Tassa kahA, bucchAmi gurUvaraseNaM // asmin jambudvIpe bharatakSetre'syAmavasarpiNyAm bharatacakriNA RSabhadevaH pRSTaH / he bhagavan ! asyAm parSadi bhagavatA sadRza bhAtrI tIrthaMkarajIvaH santi na vA 1 tadA bhagavAnAha - "samavasaraNe nAsti paraM bahirtavasuto marIcinA For Personal & Private Use Only ******* ************ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakavaTTissa kahA" "prathamaH zrIbharatacakravartIcaritam" KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX mnA'syAma'vasarpiNyAM caramatIrthakaro mahAvIranAmA bhvissyti| tadanusAreNa kSatriyakuMDanagare zrIsiddhArtha rAjJA gRhe trizalA rAjyAH putratvena zrImahAvIro jAtaH / zrImahAvIro dIkSA gRhItvA sArddhadvAdazavarSaparyaMtaM devamanujatiyaMcAdi kRtAni ghoropasargAni karmakSayArtha zAMtabhAvena sahamAnena vyaharata / ___ mAdhavazukladazamyAdivase RjuvAlikAnadyAstIre kevalajJAnamutpannam / tatpazcAt tIrthasthApanAMkRtvA vihrtism| ekadA gautama gaNadhareNa mahAvIrasvAminaM prapaccha "he bhagavaMt ! asyAmavasapiNyAm dvAdaza cakrI babhuva / teSAm caritrANi zravaNArtha mama mahatyutkaMThA'sti, ataH kRpAM kRtvA teSAm caritrANi zrAvaya / tadA bhagavatA nimnAnusAreNa dvAdazacakriNAm caritrANi azrAvayata / "prathamaH zrIbharatacakravartIcaritam" ayodhyAyAM nagaryA RSabhAtmajo bharatanAmA cakrI babhUva. zrIRSabhasvAminA saMyamagrahaNavelAyAM zatasaMkhyebhyo nijaputrebhyo nijanijanAmAMkitAdezA dattAH, bAhubalaye bahalIdeze takSazilArAjyaM dattaM. bharatAya cA'yodhyArAjyaM dattaM, sa bharata ekadA sabhAyAM sthito'sti, tasminnavasare yamakazamakanAmAnau dvau narau vardhApanikAM dAtuMsabhAmukhapratolyAmAgato. pratihAreNAgatya bharatAya niveditaM. bhUsaMjJayA'nujJApito dauvArikastau yamakazamakAvAkArayAmAsa. tau cAgatya karakamalau mukulIkRtya bharatamAzIrvacanapurassaraM tuSTuvatuH, tayormadhyAdeko yamakanAmAvijJapayati deva ! purimatAlapure XXXXXXXXXXXXXXXXXX // 2 // Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only Mbikhelibrary.org Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 3 // ********** zakaTodyAne zrI RSabhasvAminaH kevalamutpannaM, ato'nayA varddhApanikayA varddhApyase, anyaH zamakanAmA vakti deva ! AyudhazAlAyAM sahasra surasevitaM koTisUryaprakAzAsaMkAzaM cakraratnaM samutpannaM etannaradvayamukhAdvarSApanikAdvayaM zrutvA'tIvaharSito bharata AjIvitAMtaM dattabhogA'kSayaM dhanaM datvA tena tau sanmAnitau bharatazcitayati prathamaM kasyotsavaM karomi 9 jJAnasya vA cakrasyeti vicAraNAyAM punarapi vicAritaM, ghigmayA kiM ciMtitaM 1 akSayasukhavidhAyI tAtakva 9 saMsArasukhahetukaM cakraM kva 9 tAte pUjitaM cakramapi pUjitamiti nizcitya mahADaMbareNa marudevAM sutamohavihvalAM RSabhaRSameti nAma jayaMtI svAM pitAmahIM gajaskaMdhAmAropya bharato vaMdanArthaM calitaH, bharato mArge marudevAM vakti mAtarvilokaya nijaputra ! tvaM pratidinaM mAmevamavAdIryanmadIyoMgajo vane paryaTatiM duHkhaM sahate, tvaM tu tasya saparyA na karoSi iti pratidinamupAlaMbhaM dattavatI. adhunA sutaizvaryaM vilokaya 9 etasmin samaye catuHSaSTisaMkhyaiH suredrairmilitvA samavasaraNaM viracitaM devadevInAM koTyo militAH saMti. anekavAjitraravApUrNadigaMtarAlagaganamaMDalaM jayajayazabdadhvanIgItagAnAdipurassaraM prabhuH siMhAsane sthitvA dezanAM dadAti. tadA devadu dubhinirghoSaM jayajayAravaM ca zrutvA marudevA vakti kimetatkautukaM 1 bharato vakti etattavAMgajasyaizvaryaM. marudevA citayati aho putreNaitAvatI RddhirlabdhAstItyutkaMThAvazAdAnaMdAzrunirgamanena nayanayoH paTaladoSo gataH, sarvamapi pratyakSeNa dRSTaM, aho ayaM tvetAdRzamaizvaryaM bhunakti, paraMtvekavAramadhyahamanena putreNa na smRtAH, ahaM tvekavarSasahasra yAvatputramohena duHkhitA, etasya tu manasi kimapi mohakAraNaM nAsti, aho ghigmoha ceSTitaM ! mohAMdhAH kimapi Jain Educatinational For Personal & Private Use Only // 3 // elibrary.org Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra "zrI cakkavaTTissa "prathamaH zrIbharata| cakravartI| caritam" kahA" // 4 // 9XXXXXXXXXXXXXXXXXXKAL na jAnaMti iti vairAgyarasaikamagnayA kSapakazreNimAsAdyASTakarmakSayaM kRtvAMtakRtkevalitvena mokSaM gatA nirmitaH, iMdrAdyAH sarve'pi surAH samavasaraNAdamyetya marudevAzarIraM kSIrodadhipravAhe vAhayAmAsuH, sazokaM bharatamagresaraM kRtvA samavasaraNAmAgatAH, prabhu triHpradakSiNIkRtya bharato'pi yathAsthAnaM niviSTaH, prabhordezanA zrutA gatazokazca jAtaH, dezanAte prabhu vaMditvA zrAddhadharma pratipadya bharato'yodhyAmAgatya cakraratnotsavaM karotisma. aSTasu divaseSu gateSu cakraM pUrvAbhimukhaM calitaM, bharato'pi dezasAdhanArtha tadanu sasainyo nirgataH, yojanAvadhiprayANaM kurvan katibhirdinaH pUrvodadhitaTaM sainyaM sthApayAyamAsa, aSTamaM tapazcakAra, mAgadhanAmAnaM suraM manasi kRtvA tasthau. divasatrayAnaMtaraM rathamAruhya samudra jalaM rathanAbhiparyatamavagAhya nijanAmAMkitaM vANaM dhanuSA saMyojya mumoca, dvAdazayojanAni yAvadgatvA tadvANaM mAgadhasabhAyAM siMhAsane nipatya bhUmau papAta. tatpAtadarzanAdeva jAtakopo mAgadhastaM bANaM kare dhRtvA akSarANi vAcayAmAsa. bharatacakriNamAgataM jJAtvA gatakoraH prAbhutaM gRhIsvA sanmusvaM saparikaracalitaH, Agatya cakriNazcaraNayoH patat svAmin kSamasva madIyAparAdhaM ? taba sevako'haM iyaMti dinAni yAvadanAtho'dhunA tvadarzanena sanAtho jAta iti namaskRtya cakriNamAvarjayitvA'nujJAtaH sat svasthAna jagAma. cakriNapi pazcAdetyASTamatapaHpAraNaM kRtaM. tadanu cakramAkAze calitaM, sainyamapi tadanucalitaM. dakSiNodadhitaTaM prAptaM ca pUrvavattaddiksvAmI varadAmo'pi jitaH, tadanu pazcimadizi prabhAsaM vijityottarAbhimukhaM cakraM calitaM. tasyAM dizi vaitADhyanagamAsAdyA'STamatapo vidhAya tamisrAguhAdhiSTAtAraM devaM manasi dhRtvA tasthau, aSTamatapoMte devena pratyakSIbhUya tamisrAvivaramuddhATitaM sasainyazcakI tamisrAmadhye cacAla. maNiratnaprakAzena sainyaM SEXXXXXXX // 4 // Jain Educatatemalonal For Persons & Private Use Only nelibrary.org Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 5 / / ***** gacchati guhAmadhye nimnagonnimnage dve nadyau samAgate, carmaratnena ca te dve nadyau samuttIrNe, agretanaM guhAdvAramA - sAdya sainyaM sthApitaM, tatra mleccharAjAno bahavo militAH, cakriNA sArddhaM ca yuddhaM kartuM lagnAH, cakriNA te sarve'pi jitAH sarve'pi sevakAca jAtAH, tatratyaM khaMDatrayaM ca jitvA pazcAdvalitazcakrI, mArge samAgacchatA tena gaMgAtIramAsAdya sainyaM sthApitaM tattIre ca navanidhAnAni prakaTitAni, tannidhAnasvarUpaM ca kiMcidgAthayA likhyate, tatra prathamaM tannA - mAnisa 1 paMDue 2 | piMgalae 3 savvarayaNaM 4 mahapaume 5 || kAle a 6 mahAkAle 7 | mANavaga 8 mahAnihIsaMkhe 6 | 1 | cakkaddhapaiThANA aThThussehA ya nava vikhkhaMbhe || bArasadIhA maMjUsasaMThiA jAhnavImuhe || 2 || veruliyamaNikavADA kaNagamayA viviharayaNapaDipuNNA || paliucaumaThiINaM / devANaM te a AvasA || 3 || iti nidhAnagAthAH. tatrASTau divasAn yAvanmahotsavaM kRtvA tatra gaMgAtIre se tasthau, tadadhiSTAyikayA gaMgayA nAmnyA devyA saha varSasahasra yAvadbhogAn bubhuje . tato'naMtaraM cakraM calitaM. vaitADhyaparvate tena namivinaminAmAnau vidyAdharau jitau, tena namividyAdhareNa svakIyA putra cakriNe dattA, sA ca strIratnaM jAtA. evaM SaSTivarSasahasrANi yAvadigvijayaM kRtvAyodhyAyAM puna-. rAjagAma / tatonijapuruSAH SaSTiM varSasahasrANi virahAddarzanotsukAn nijAn rAjJo'darzayan / tataH kRzAM mlAnAM praNaSTa lAvaNyAM pANDukSAmakapolAM bAhubalinaH sodarAM sundarIM nAma grAhaM svapurUSairdRzyamAnAM sa dadarza / tAM tathAvidhAM prekSya bharataH sakopaM svAyuktAnavocat - " kiM madgRhe bhakSyAnnapAnaphalAdIni na santi 1 yeneSA sundarIdRzIM dazAM gatA 1, Jain Education national For Personal & Private Use Only // 5 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "prathamaH cakkavaTTissa kahA" . zrIbharatacakravartIcaritam" yadyeSArogiNIceda, bhiSagvarA na santi ?, tataste praNabhya bharataM procuH-"devasya sarvamapyasti, kintu devasya digvijaya gamanAdArabhyaiSA prAgatANAya kevalamAcAmlAnyeva kuruute| pravajyAniSedhakAlAccArabhyaiSA bhAvataH saMyataiva tisstthti"| tato rAjJA muditena vratAyA'nujJAtA sA tapaH kRzA'pyakRzeva jaataa| bharatasundayauM tamaSTApadagiri prApat / saparivAreNa jinaM vaMditvA stutvAca yathocitabhuvamupariveza / sundarI dIkSA yaacitvtii| jinezvarazca "sAdhu sAdhu mahAsatve !" iti tAmabhinandya sAmAyikasUtrocArapUrvakaM tasyaidIkSAmanuzAsanAtmikA dezanAM ca dadau / tataH sA mokSaprAptamivAtmAnaM manyamAnA vatinInAM madhye'nujyeSThaM niSaSAda / tato bharato svAmino dezanAM zrutvA praNamyA'bhyodhyAnagarI prati mudito yyau| suSeNa senApatinAgatya nRpAgre proktaM, prabho! cakramAyudhazAlAyAM nAyAti, cakriNoktaM kiM kAraNaM? suSeNenoktaM bhavatAmunujA bhavadAjJA na manyante tataH bharatena / sarveSAmaSTanavatisaMkhyAkAnAM bAMdhavAnAmAkAraNArtha dRtA preSitAH, dUtaistatra gatvoktaM bhavato bharataH samAhvayati, tataH sarve'pi bAMdhavA militA manasi vicAraM katu lagnAH. yadayaM bharato lobhapizAcena grasto matto jAtA. SaTkhaMDarAjyaM gRhe prAptaM, tathApyasya lobhatRSNA na zAMtA, aho lomAMdhatA! yaduktaM-lobhamUlAni pApAni / rasamalAzca vyaadhyH|| snehamRlAni duHkhAni / trINi tyakatvA sukhIbhava // 1 // tathA coktaM-bhogA na bhuktA vayameva bhuktA-stapo na taptaM vayameva tptaaH|| kAlo na yAto vayameva yAtA-stRSNA na jIrNA vayameva jIrNAH // 2 // ato balAtkAreNApyayaM rAjyaM gRhISyati, tatazca tasya sevA kartavyA bhaviSyati, evaM XXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 6 // Jain Educa t ional For Persona & Private Use Only Imandinelibrary.org Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasya sevA tu vayaM na kariSyAma iti sarvairapi bAMdhavairaMgIkRtaM, sarve'pi zrIRSabhasvAmisamIpaM nijavRttAMta nivedanArtha gatAH, tatra prabhaM vaMditvA karau yojayitvA vijJapayAmAsaH, prabho matto'yaM bharato'smAkaM rAjyaM gRhItamudyataH, vayaM va yAmaH 1 vayaM tu zrItAtadattaikadezarAjyenApi saMtuSTAH smaH, sa tu SakhaMDaNjyenApi na saMtuSTaH, iti teSAM vacanAni zrutvA prabhuH prAha kimetayA narakAMtayA rAjyalakSmyA 1 anena jIvenAnaMtazo rAjyalakSmIranubhUtA, tathApi na tRpto jAtaH, svapnopamo'yaM rAjyalIlAvilAsaH, yaduktaM saMpado jalataraMgavilolA / yauvanaM tricaturANi dinAni // zAradAbhramiva caJcalamAyuH / kiM dhanaiH kuruta dharmamanidyaM // 1 // ato bho putrAH ko'yaM mohavilAsaH kasya sutA ? kasya rAjyaM ? kasya nAyaH 1 kimapi sArthe nAgamidhyatIti. yaduktaM-dravyANi tiSTanti gRheSu naaryo| vizrAmabhUmau svajanAH smazAne // dehaM citAyAM prlokmaarge| karmAnugo yAti sa eva jIvaH // 1 // ato rAjyaM tyajadhvaM ? kurudhvamakSayaM mokSarAjyaM ? iti prabhurdezanAM zrutvA sarve| 'pi pravajitAH, niraticAraM cAritraM ca prapannAH, dUtairAgatya bharatAya tanniveditaM, tadA tenApi baMdhusutAnAkArya nijaM nijaM rAjyaM dattaM. taiH bharatAjJA svIkRtaM tato'pi cakramAyadhazAlAyAM na pravizati, tadA suSeNasenApatinAgatya nRpAya proktaM, prabho cakramAyudhazAlAyAM nAyAti, cakriNoktaM kiM kAraNaM ? suSeNonoktaM svAminnadyApi ko'pi ripuH sthito vilokyate, cakriNoktaM SaTkhaMDamadhye mama zirasi ko'pi ripurnAsti. suSeNenoktaM svAmin bhavatAmanujo bAhubalinAmA bhavadAjJAM na manyate. ato'nujo'pi san yo vRddhabhrAturAjJAM na manyate, sa ripureva jJeyaH, yasyAjJA svagRhepi na XXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXX // 7 // Jain Educati Plelibrary.org For Personal & Private Use Only o nal Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI "prathamaH bakAhissA kahA" zrIbharatacakravartIcaritam" // 8 // KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX calati sa kiM svAmI ? ataH sa AjJAvatI vidheyaH. bharatena ciMtitaM madbhayAtsarvairapi bAMdhavaizcAritraM gRhItaM, adhunA tu madvAhureka eva bandhurAste, so'pyanujastasyopari kiM vidhIyate ? suSeNenoktaM svAminnatra vicAro na vidheyaH, kiM tena guNahInena bandhunA ! svarNamayyapi churikA hRdaye kSeptuna yogyA, ato dUtaM muktvA tamAkArayata ? paraM tu sarvathApi sa nA''yAsyati, iti suSeNavacanAtsaMjAtama! bharataH suveganAmAnaM dUtamAhUya proktavAn , takSazIlAyAM madIyAnujabAhubalisamIpaM vraja ? tamAkArya samAgaccheti bharatavacanaM zrutvA zirasyAjJA mAnyamiva nidhAya rathamAruhya saparikaraH suve. gazcacAla. mArge vrajatastasya prathamaM bahUnyapazakunAni jAtAni, tervAyamANo'pi svAmyAjJApAlanodyatazcacAla, kiyadbhidinairbahalIdezaM prApa. tannivAsibhiloM ke pRSTaM ko'yaM ? kva vrajati ? tadanucareruktaM suveganAmAnaM bharatadUto bAhUbalerAkAraNArtha vrajati. tadA lokaiH punarupyuktaM ko'yaM bharataH ? suvegasevakairuktaM SaTkhaNDAdhipatirjagadvibhubharato loke vikhyAtosti. tadA lokairuktaM etAvadinaparyaMtamasmAbhistu na zrataH, sa ka sthitaH 1 asmAkaM tu deze strINAM stanoparivartinISukaMcukISu bharatacitraM yadvartate tat zrUyate paraMtu sa na zrataH, asmAkaM vibhuH kva ? kva cAyaM bharataH? yo'smatsvAmibhujadanDaprahAraM sahate tAdRzaH ko'pi nAstIti lokamukhAdvAhubalibalaprakarSazRNvan sa cakitaH san takSazilAyAM prApa. bAhubalerAsthAnasabhAyAmAgataH. dauvArikeNa nRpAya dUtAgamanaM niveditaM tadAjJayA rathAduttIrya dUto bAhubalisamIpametya taccaraNau nanAma. bAhubalinA dUtAya sarvamapi bhrAtRkuzalAdikaM pRSTaM, dUtenoktaM kuzalI tava sodaro bharataH, kuzalinI co'yodhyApurI, kuzalinastasya sapAdakoTayaH putrAH yasya gRhe caturdazaratnanavanidhAnAdimahatyaizvaryasaMpata , tasyA'kuza K*************XXXXXXXXX // 8 // Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only W eitrary.org Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 8 // XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX vidhAtu kA kSamaH 1 paraMtu sarvApi saMpatprAptA, tathApi svakIyasahodaradarzanAya tasya mahatyutkaMThAsti. atastvaM tatrAgatya svasaMgamajanitasukhAtirekeNa taM paramapramodayuktaM kuru ? yadi nAgamiSyasi tadA tavopari kupitaH san sa mahatIM bAdhAmutpAdayiSyati. yasya dvAtriMzatsahasrarAjAnaH sevA kurvanti, tasya caraNasevanayA tavApi na ko'pyupahAsaH, na duHkhaM paJcabhiH saheti vacanAt. ato mAnaM tyaktvA samAgaccheti vaco nizamya kruddho lalATe trivaliM vidhAya bhujAsphoTaM kurvat jagAda. bhoH kiyanmAnaM bharataH 1 kiyanmAtrANi tasya caturdaza ratnAni ? kiyanmAtrAstasya sevakAH 1 etasya bharatasya kiM tadvismRtaM 1 yatpUrva gaMgAtIre bAlyAvasthAyAmAkAze kandukavaducchAlitaH. pazcAdgaganAnipatan karAbhyAM ca dhRtaH, tanmadIyaM balametasya vismRtaM vilokyate, yatvaM preSito'si. etAvadinaparyataM mayA sa vRddhabhrAtA pitevArAdhitaH, adhunA tu mayopekSitaH, kiM tena guNahInena lobhAtureNa vRddhenApi bhrAtrA ? yenASTAnavatisaMkhyAmAmapi sodarANAM rAjyAni gRhItAni, te tu kAtaratvena lokApavAdabhItyA rAjyaM tyaktvA saMyama laluH, paraM tvahaM na sahiSyAni. madIyabhujaprahAraM kevalaM sa eva bharataH sahiSyati, paraMtu tatsahanArthamanyaH ko'pi nApAsyati, tato yAhi ? avadhyo'si, madIyadRSTerapasareti krodhAruNalocanaM sUryamaMDalamivodiptaM tadIyamukhamAlokya suvego bhItaH san zanaiH zanairapasasAra. pazcAdvalitvA kSatamAno bhUtvA rathamAruhya nirgacchatisma. bahalIdezaM vilokayan lokavAkyAni zuzrAva, aho kiyanmAnaM bharataH ! yadasmatsvAminA sArddha yuddhaM kartuM vAJchati, parametatsamAnaH ko'pi mUkho nAsti, yena suptasiMhocchApanaM kRtamiti lokAnAM vAkyAni zRNvan suvego EXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXX Jain Educa t ional For Persona & Private Use Only Kelibrary.org Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI "prathamaH kivATTissa kahA" zrIbharatacakravartIcaritam" vismayaM prApa. aho ! yadezanivAsino lokA apyevaM zaurya rakSanti tatkhalu svAmiprabhAvo'yaM, na tveSAM prabhAvaH, bharatena kimidaM kRtaM ? asamaMjasametatkRtaM, iti vicArayan kiyadbhirdinailokAn bhASayan so'yodhyAM purIM prApa. bharatAya tena sarvamapi niveditaM, sa tvadIyo'nujastvAM tRNavanmanyate. kiMbahuneti dUtavAkyaM zrutvA sasainyo bharatastaM prati cacAla mahatI bharatasenA calitA, dikcakraM calitaM yaduktaM sainyasvarUpaM-dikcakraM calitaM bhayAjalanidhirjAto mhaavyaakulH| pAtAle cakito bhujaMgamapatiH kSoNIdharAH kmpitaaH|| bhrAntA sA pRthivI mahAviSadharAH zveDaM vamatyutkaTaM / vRttaM sarvamanekadhA dalapaterevaM camUnirgame // 1 // aSTAdazakoTIpramitAzvavAraM dalaM melayitvA bharataH svahastiratnamAruhya bAhubalIjayArtha nirgataH, kiyadbhirdinaihalIdezaM prAptaH, bAhubalinApi zrutaM bharanaH samAgataH, mahatIM senA melayitvA vilakSaputraparivRtaH somayazAnAmAnaM svaputra senApati sthApayitvA sa mahatA dalena nirgataH, ubhayamapi sainyaM sanmukhaM militaM, ubhayorapi sainyayozcaturazItisahasrANi raNatUryANAM ninAdairbharINAM bhAMkArainiHsvanAnAM nirghoSaiH karNayoH patitaH zabdo'pi na zrUyate, udbhaTeraNabhuvi vikaTagAhitAnekasaMghaTTamarditapazcAnanabhaTevistAritayazaHpaTaibheTai yuddhamArabdhaM, mahAna vIradhvanirabhUta, zabdAdvaitamayaM jagajAtaM. eke vai hanyamAnA raNabhuvi subhaTA jIvazeSAH patanti / hya ke mUrchA prapannAH syurapi ca punarunmUrchitA vai patanti // muzcantyeke'TTahAsAnnijapatikRtasanmAnamAdyaM prasAdaM / smRtvA ghAvanti mArge jitasamarabhayAH prauDhivato hi bhaktyA // 1 // evaM mahati yuddha kecidbhaTA gajaghaTA caraNe gRhitvA nabhasi bhrAmayanti, kecitsiMhanAdaM kurvati, kecid bhujAsphATena *****XXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 10 // Jain Educa l ernational For Personal & Private Use Only Pakhinelibrary.org Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX vairihRdayaM vidArayaMti. evaM svAminA bhrUsaMjJayA hakkAritaM bhaTairutkaTaM raNamArabdhaM, yaduktaM-rAjA tuSTo'pi bhRtyAnAM, mAnamAtraM prayacchati / te tu sanmAnamAtreNa, prANairapyupakurvate // 1 // mitraM mitrAya vakti kAtaro mA bhava ? raNe ubhayathA saukhyaM, jite sati iha loke saukhyaM mate sati suravallabhAliMganAdijanitaM saukhyaM labhyate. tathA coktaM-jite ca labhyate lakSmI-mRte cApi sarAMganA / kSaNavidhvaMsinI kAyA, kA ciMtA maraNe raNe // 1 // evaM yuddhe jAyamAne dvAdaza varSANi vyatItAni. kimapi sainyaM na pazcAdvalitaM. etasminnavasare devAnAM koTayo yuddhavilokanArtha nabhomaNDalamArgeNAgatAH, saudharmendreNAgatya ciMtitamaho viSamA karmaNAM gatiH ! yatsodarAvapi rAjyalavanimittaM manuSyANAM koTi vighaTTayataH, aho'haM tatra gatvA yuddha nivArayAmIti buddhyA indreNAgatya bharatAya niveditaM, bho SaTkhaNDAdhipate ? kiMkarIbhRtA'nekabhUmipate he prabho kimidamArabdhaM tvayA ? helayA ki jagatsaMharaNaM karoSi ? zrIRSabheNa yA cirakAlaM pAlitA, tAM prajAM kiM saMharasi 1 suputrasya tadaitadAcaraNaM na ghaTate. yatpitrA''caritaM tatputreNApyAcaritavyaM, ityapasara lokasaMharaNAt. bharatenoktaM tAtabhaktairbhavadbhiryaduktaM tatsatyaM, ahamapi jAnAmi, paraM kiM karomi 1 cakramAyudhazAlAyAM nAgacchati, ekavAraM yadi mama samIpe'yaM samAgacchati tadAnyatkimapi mama kRtyaM nAsti, asya rAjyena mama kRtyaM nAsti, ato gatvA tameva madanujaM kathayadhvam / iti bharatavAkyaM zrutvA zakro bAhubalipArzva gataH bAhubalinA mahatI bhaktiH kRtA, uktaM ca svAminnAdizyatAM kimAgamanaprayojanam 1 indreNoktaM tavaitanna ghaTate yatpittulyena vRddhabhrAtrA sAddha yuddha karoSi, atastvaM gatvA namasvAparAdhaM ca kSAmaya / lokasaMharaNAdapasara / bAhubalinoktametasyaivAyaM doSaH, EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 11 lelibrary.org For Personal & Private Use Only Jain Education Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "prathamaH cakkavaTTissa RRRRRRXXX zrIbharata kahA" cakravartIcaritam" // 12 // XXXXXKR kenAtrAhUto'yaM bharataH 1 kimarthamatrAgataH 1 atRptasyaitasya lajjA nAsti. sarveSAM bandhUnAM rAjyAni gRhItvA madIyaM rAjyaM gRhItumayamAgato'sti. paraMtvanena na jJAtaM, yahi sarveSu vileSu mUSakA eva, ato'haM nApasarAmi, mAnahAne prANahAnireva varaM, tathA coktaM adhamA dhanamicchati / dhanamAne ca mdhymaaH|| uttamA mAnamicchanti / mAno hi mahatAM dhanam // 1 // varaM praannprityaago| mA mAnaparikhaNDanaM // matyostatkSaNikA pIDA / mAnakhaNDe dine dine // 2 // iti bAhubalenaizcayika vacaH zrutvA indreNoktaM. evaM cenizcayastarhi dvAbhyAmeva bandhubhyAM dvandvayuddha vidheya, kimartha lokasaMhAro'yam ? paJcayuddhAni sthApitAni, dRSTiyuddha, vAgyuddha, bAhuyuddha, muSTiyuddha, danDayuddha ceti. bharatenApi tAnyaMgIkRtAni, dvau bAMdhavau sainyaM muktvA sanmukhamAgato. prathamaM dRgyuddha prArabdhaM dRSTayA dRSTau militAyAM satyAM prathamaM cakrinayane azrujalAvile jAte sAkSikairdevaiH kathitaM parAjito'yaM cakrI jito'yaM bAhubaliH, evaM paJcabhirapi yuddhairjito bAhubaliH, vilakSIbhUtena cakriNA maryAdA muktvA cakraM muktaM, bAhubalinoktaM maivaM kuru ? satAM maryAdAtikramo naiva yuktaH, tathApi tena cakraM muktaM, bAhubalinA muSTirutpATitA, cintitaM cAnayA muSTayA sacakramenaM cUrNayAmi. cakraM bAhubalisamIpamAgatya tripradakSiNIkRsyapazcAdvalitaM, gotramadhye cakraM na calatIti. atha bAhubalinA ciMtitamanayA vajratunyamuSTayainaM bharataM mRnmayabhANDamiva cUrNIkaromoti. punarapi tena vicAritamaho sukhalavanimittaM kimiyaM bAndhavahAnirvimRSTA ! dhik narakAnta rAjyam ! dhimviSayAn, dhanyA madanujA ye'narthahetukaM rAjyaM tyaktvA jagRhuH saMyama iti jAtavairAgyeNa bAhubalinA muSTimastake nyastA, RXXX // 12 // Jain Educatul national Mehelibrary.org For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 13 // paJcamuSTiko locaH kRtaH, arpito devatayA rajoharaNAdisAdhuveSaH, cAritraM ca gRhItam. gRhItaveSaM nijasaddodaraM dRSTvA bharataH svakarmaNA lajitaH, nayanayoraNi varSanmuhurmuhuzcaraNayoH papAta. dhanyastvaM kSamasva madIyAparAdhaM ! anugRhANa rAjyalakSmI bAhubalisAdhunoktaM anityo'yaMrAjyalakSmIvilAsaH anityaM yauvanamanityaM zarIraM, durantA viSayAH, ityAdhupadezadAnena bharataM vairAgyavAsanAvazaM vidhAya sa tatraiva dhyAnamudrayA tasthau. manasi vicArayati chamastho'haM kathaM laghuvAMdhavAn vandipye 1 iti mAnoddharakaMdharaH sa kAyotsargeNa tasthau. bharato'pi taM baMdisvA somayazase bAhubalirAjyaM datvA svasthAnaM gataH, bAhubalirapi varSa yAvada zItavAtAtapAdiparISahAn sahan san davadagdhasthANukanpaM zarIraM kRtavAn , vallibhirabhiveSTitA tanuH, prarUDhA darbhazUcyaH, caraNayovalmikAH samudgatAH, prasUtA kUrcAdau zakunayazceti. tato bhagavatA bAhubalibhaginyau brAhmIsuMdarInAmnyau taM pratibodhanArthamAdiSTau. tatra gatvA bhagavatIbhyAmevaM vaktavyaM, he bAndhava ! gajAdavataretyupadizya tatpArzva prahite te bhaginyau tatra gatvA bhrAtaraM vaMditvaivaM kathayataH sma, he bandho, gajAdavatara? iti bhaginIvacanaM zrutvA sa manasA dadhyAvaho muktasaMgasya me hastI kRtaH ? bhaginyau ! kiM kathayataH 1 prAH jJAtaM mAna iti hastI satyamevoktaM, dhiGamA duSTacittadhArakam ! vaMdyAste madanujAH, vrajAmi vaMditu mityutpATitacaraNaH kevalajJAnamApaditi tatra gatvA prabhuvanditvA sa kevalisamAyAmupaviSTa iti / athetazca RSabhaprabhoH ziSyo bharatAtmajo marIcirekAdazAGgA'dhyetA zramaNaguNasamanvitaH svabhAvasukumAraH svAminA samaM viharan grISme sarvataH sUryAtapataptastRSNA''krAnto'cintayat-"ahaM kevalina RSabhasvAminaH pautrazcakriNo bharatasya // 13 // wa library.org Jain Education Laboral For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "prathama: cakkavaTTissa kahA" // 14 // KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX putrazcaturvidhasaGghasamakSaM prAbrAjiSam / evaM satyasmAtsthAnAlajayA gRhaM gantuM na yujyate / zrAmaNyaM ca muhUrttamapyudvo na * zakyate / saGkaTe patito'smi / "athavA'styeSa panthAH, yanmanovAkkAyadaNDAnAM jayina ime shrmnnaaH| taizca vijito'haM zrIbharatatridaNDiko bhaviSyAmi / pate sarvaviratAH, ahaM dezavirataH syAm / ete vigatamohAH, ahaM tu mohamagna iti tacihna cakravartIchatraM dhArayiSyAmi / ete niSkaSAyAH zvetAmbarAH, ahaM sakaSAya iti tatsmRtyai kASAyANi vastrANi dhArayiSyAmi / critm|' ete pApabhItA jalArambhaM tyajanti, mamAparimitena jalena snAnAdyastu / " evaM cintayitvA tAdRzaM liGga svIkRtya svAminA saha vijhaar| tadA ca maharSiSu vijAtIyaM taM dRSTA janAH kautukAddharma papracchuH / sa sAdhudharmamupAdizat, kintu svayaM tadanAcaraNe'zakti hetuM jgaad| tathA sa marIci dIkSArthino bhavyAna pratibodhya svAmisamIpaM pressyaamaas| svAmI ca tebhyo dIkSA dadau / ____ekadA svAminA sAdha viharato marIceH zarIre roga utpede / kintu vratabhraSTaH sa munibhirnA'pAlyata / ajAtopacArazca sa vyAdhinA'dhikaM pIDito'bhUt / tadA sa cintayAmAsa-"mamAtraiva bhave'zubhaM karmodIrNam / yadete sve'pi sAdhavaH paramivopekSante / ete sAvaviratAH sAvadyaniratasya me vaiyAvRzyaM kathaM kuryuH 1 / tatsvopacArAya kamapyanyamalpadharmANamanveSayAmi" / evaM cintayan sa kathamapi nIrogo jaatH| ___anyadA ca vRSabhasvAminaH pArthe kapilo nAma rAjaputraH samAyayau / svAmidezanAM ca zrutavAn / tatra kathito dharmazca kapilAya nitarAM ruruce| dharmAntaraM zuzrUSuzcetastato dRSTiM kSipana marIciM dRSTvA tatsamIpaM gatvA dharma papraccha / tadA // 14 // XXXXXXXXXXXX Jain Educati e mational For Personal & Private Use Only library.org Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 15 // XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX marIcirUce-"iha dharmo nAsti, dharmArthI cetsvAminaM zraya" / sa svAmipAvaM jagAma / punastathaiva dharma ca zuzrAva / sa ca svakarmapitAya tasmai nA'rucat / sa punmriicimupaayyau| marIcimapRcchacca-"kiM tava ko'pi dharmo nAsti, kiM vrataM nidharma bhavet ?" tadA marIcirIcintayat-"devAdayaM ko'pi mamA'nurUpo jAtaH, asahAyasya mamAyaM sahAyo'stu" / evaM vicintya tatrApi dharmo'sti, atrApi dharmo'stI "tyudatarat / tenaikena durbhASitena ca so'bdhikoTIkoTimAnaM bhavamupArjayat / tathA sa kapilaM dIkSayitvA svasahAyaM cakAra / tataH prabhRti parivrAjakapAkhaNDaM praavtt| ekadA bharatacakriNA paJcabhiH zakaTazatairAhAramAnAyya svAnujAnnyamantrayata / svAminA proktaM, "AdhAkarmAhataM vastu yatInAM na kalpate" iti niSiddhazcakrI punarakRtA'kAritena'nnena tAnnyamantrayata / "rAjapiNDo maharSiNAM na kalpate" iti punaH svAmino niSiddho bharato bhRzamanutaptavAn / tato vilakSaM bharatamanulakSya zakraH-"katividhA'vagrahaH syAdi' ti prabhuM papraccha / "indraM cakri-nRpA-'gAri-sAdhu-sambandhabhedAtpaJcadhA'vagrahaH" teSUttarottaro balavAni ti prabhuNA kathitazca sa, "ye sAdhavo viharanti mamA'vagrahe, teSAM mamA'vagrahamanujAnAmi ityevamuditvA, prabhuM natvA'vasthitaH / tato bharato'pi "ebhiryadyapi madIyamannAdi nApyavagrahA'nujJayA kRtakRtyaH syAmi" ti vicArya svAmino'gre svamavagrahamanvajijJapat , "mayA'munA bhaktapAnAdinA'dhunA ki kAmi" ti vAsavamapRcchacca / "guNottarebhyo dAtavyami" ti zakreNottarite "zrAvakA viratA'viratA guNottarA" iti temyo deyamiti nizcitya vAsavasya bhAsvadA kRtika rUpaM dRSTA vismitaH papraccha "kiM svarge'pIdRzena rupeNa tiSThatha, rupAntareNa vaa"| tato devarAjo'bravIta "rAjan ! // 15 // Jain Education M ww.hilibrary.org For Personal & Private Use Only ontal Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakka hissa kahA" // 16 // svarge na tadrUpaM mama / tatratyaM rUpaM matyaidRSTu N na pAryate" / tato bharataH punarapyUce - " tava tadrUpa darzana kautukaM me'sti, taddarzanena mAM prINaya" / tataH zakro'bravIt -"stramuttamaH pumAnasi, tata ekamaGgAvayavaM darzayiSyAmi " / tadanantaraM sa yogyA'laGkArayukta svAGgulIM darzayAmAsa / tad dRSTvA ca bharato nitarAM mumude / tataH zakro bharatazca bhagavantaM praNamya svasvasthAnake gatau / bharatena ratnamayIM zakrAGgulIM nyasyASTAhnikAM cakAra / tataH prabhRtIndrotsavaH prArabdho lokairadyApi pravarttate / _ atha bharataH zrAvakAn samAhUya " madIye gRhe pratidinaM bhavadbhirbhoktavyam, kRSyAdi na vidheyam, anvahaM svAdhyAyatatparaiH sthAtavyam, bhuktvA ca matsamIpamAgatya sarvadA "jitobhavAn vardhate bhIstasmAnmA hana mA hane' ti paThanIyamityuktavAn / te ca tathA svIkRtya tadgRhe pratidinaM bhuJjanti sma, tadvacazca svAdhyAyamitra paThanti sma / bharatazca pratidinaM taczabdaM zRNvannekadA'cintayat - " kaSAyairjito'smi, tebhya eva mama mayaM vardhate / ataH prANino mAyAm / vivekino nityameva smArayanti, tathApi pramAdino mama dharme audAsInyaMdhika" / itthaM cintayA ca tasya kSaNaM dharmadhyAnaM prAvarttata / kintu sa bhogaphalasya karmaNo'nyathA karttumanIzvaratvAd bhUyo'pi viSayA'sakto jAtaH / bharataH kAkiNIratne na zrAvakAn rekhAtrayaM zuddhilakSaNaM vidadhe / te "jito bhavAni" tyAdyuccaiH paThanta 'mAhanA' iti prakhyAtA jAtAH / tathA teSAM svAdhyAyA'rthamarhatstuti munizrAddhasAmAcArIsahitAnAryAn vedAn cakrI vidadhe / kAlakrameNa te mAhanA brAhmaNA iti vizrutA babhUvuH / kAkiNIrekhAzca teSAM yajJopavItatAM prApuH / Jain Educationational For Personal & Private Use Only " prathamaH zrIbharata cakravartI | caritam" *** // 16 // elibrary.org Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 17 // KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX suryayazA rAjye svarNayajJopavItAni, anye ca mahAyazaH prabhRtayaH kecidrAjatAni kecitpasUtramayAni kecicca sUtramayAni yajJopavItAni cakrire / yadA sAdhu vicchedo jAtaH tadA sulasAyAjJavalkyAdibhiranAryA vedAH kRtaaH| ekadA bharatacakriNAsvAminaM papraccha "atra samavasaraNe bhavAniva ko'pi tAdRzo'sti ?, yastIrtha pravartya bharatakSetraM pAvayiSyati?" / bhagavAnAha-"tava putro'yaM prathamaH parivrAjako marIcirAcaraudradhyAnahInaH samyaktvayukto rahasi dharmadhyAnaM kurvan samprati karmamalino'pi zukladhyAnAcchuddhimeSyati / ihaiva bharatakSetre potanA'khye nagare tripRSTho nAma vAsudevAnAM prathamo vAsudevo bhaviSyati / yaH kramAtpratyavideheSu mRkAyAM puri dAzArhANAM prathamo dhanaJjayadhAriNyoH putrazcakrI priyamitranAmA bhaviSyati / tatazciraM bhave saMsRtya bhArate mahAvIranAmA cturvishstiirthkRdbhaavii|" iti zrutvA svAmyanujJAmAdAya bharato vandituM marIcimagAt / "tvAM tripRSThaM priyamitraM vA na, te idaM janma pArivAjyaM vA na, kintu caturvizaM bhAvinamahantaM tvAM vande" iti vANo baddhAJjalipuTastri pradakSiNIkRtya bharatastaM vande / tataH prabhu natvA bharato'yodhyA jgaam| tatrastho marIcizca tacchu tvA darpamAgatastriHkarAsphoTapUrvakamatipramudita evaM vaktu pracakrame-"yadyahaM vAsudevAnAM al prathamo videheSu cakrI bhArate'ntimo'haMzca bhavitAsmI" tyetAvatA pUrNa mama / mama pitAmaho'rhatAmAdyo mama pitA ca cakriNAmAdyo'haM ca vAsudevAnAmAdya iti mama kulaM sarvazreSTham / " evamAtmakulAbhimAnaM kurvANena tena svakIyaM nIcagotramupArjitam / XXXXXXXXXXXXX Welibrary.org Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakkavaTTissa XXXXXXXXX "prathamaH zrIbharatacakravartIcaritam" kahA" // 18 // XXXXXXXXXXXXXXXXX cakravartinAm kizcit RddhisvarUpaM likhyate caturazItirlakSANi gajAH, tAvanta eva rathAH. tAvanta evAzvAH, SaNNavatikoTayaH padAtInAM, dvAtriMzatsahasrasaMkhyA dezAH, dvAtriMzatsahasrasaMkhyA mukuTadharA rAjAno yasya sevakAH, aSTacatvAriMzatsahasrANi pattanAnAM, dvisaptatisahasrANi nagarANi, SaNNavatikoTayo grAmAH, caturdaza ratnAni, nava nidhAnAni, SaSTisahasrasaMkhyA bhaTA yasyAgre varNAvalIkathakAH, SaSTisahasrasaMkhyA paNDitAH, dazakoTisaMkhyA dhvajadhArakAH, paMcalakSasaMkhyA dIpikAdhArakA, viMzatisahasrasaMkhyAH suvarNAdidhAtvAkarAH, paMcaviMzatisahasrasaMkhyA devA yasya sevakAH, aSTAdazakoTayo'zvavArA yasyAnucalanti. etAdRzI Rddhiryena prAptA, tathApi sa manasi virakta evAste. atha sa bharatanAmA cakrI bahuSu pUrvalakSeSu gateSu ekasmin dine zRgArazAlAyAM nijatanupramANAdarzamagre nidhAya svakIyaM rUpaM vilokayati. pratyavayavasudaratAM vilokayan ekAmaMgulImaMgulIyakarahitamatIvaniHzrIkAM dRSTA manasi dadhyau, aho asAratA dehasya ! parapudgalaireva zarIraM zobhate, na tu svakIyapudgalaiH, kiM kRtaM mayA etadasAradehanimittaM ! bahava AraMbhAH kRtAH, asminnasAre / saMsAre sarvamapyanityaM. ko'pi kasyApi nAsti. dhanyA madanujAyai taDillatAcaMcalaM rAjyasukhaM tyaktvA saMyama mejuH, ahaM tu adhanyo yadanitye sAMsArike sukhe nityabuddhyAmohito'smi. dhigimaM dehaM ! dhigimAna viSayAn bhogibhogopamAn ! he Atman ! tvameka eva saMsAre, tavAnyaH ko'pi nAstIti dhyAyan paramapadAdhyArohaNabhiHzreNIkalpAM kSapakazreNimAroha, ghanaghAtikSayaM vidhAyojjvalaM kevalaM prApa, tasminnavamare zAsanadevyA sametya veSo'rpitaH, sAdhuveSaM gRhItvA kevalitvena bhUmau vijahAra, krameNa mokSasukhaM prApetyata bharatacakridRSTAMtaH / KXXXXXXXX // 18 // I Jain Educ nelibrary.org For Persona & Private Use Only a tors Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 19 // dvitIya cakri zrI sagara caritam ayodhyAyAM nagaryAmikSvAkukulodbhavo jitazatranapo'sti, tasya bhAryA vijayAnAmnyasti / sumitranAmA jitazatrusahodaro yuvarAjo vartate, tasya yazomatInAmnI bhAryAsti / jitazatrurAjyA vijayAnAmnyA caturdazamahAsvapnasUcitaH putraH prasUtaH, tasya nAmA'jita iti dattam , sa ca dvitIyastIrthaGkara iti / sumitrayuvarAjapalyA yazomatyA sagaranAmA dvitIyazcakravartI prsuutH| tau dvAvapi yauvanaM prAptau, pitRbhyAM kanyAH prinnaayitaaH| kiyatA kAlena jitazatrurAjJA nije rAjye jitakumAraH sthApitaH, sagarazca yauvarAjye sthApitaH / sahodarasumitrasahitena jitazatrunRpeNa dIkSA gRhItA / ajitarAjJA ca kiyatkAlaM rAjyaM paripAlya tIrthapravartanasamaye svarAjye sagaraM sthApayitvA dIkSA gRhItA / sagarastUtpannacatudezaratnaH sAdhikaSaT khaNDabharatakSetro rAjyaM pAlayati / tasya putrAH SaSTisahasrasaGkhyAkA jAtAH, sarveSAM teSAM madhye jyeSTho jaba kumArova tate / anyadA jaba kumAreNa kathazcitsagaraH santoSitaH / sa uvAca, jahna kumAra! yattabhyaM rocate tanmArgaya? jaba ruvAca-tAta ! mamAstyayamabhilASaH / yattAtAnujJAto'haM caturdazaratnasahito'khilabhrAtRparivRtaH pRthvI paribhramAmi / sagaracakriNA tatpratipannam / prazaste muhUrte sagaracakriNaH samIpAtsa nirgataH, sabalavAhano'nekajanapadeSu bhramana prApto'STApadaparvate / sainyamadhastAnivezya svayamaSTApadaparvatamArUDhaH dRSTavAMstatra bharatanarendrakAritaM maNikanakamayaM caturvizatijinapratimAdhiSThitaM stUpazatasaGgataM jinAyatanam / tatra jinapratimA abhivandha jaba kumAreNa mantriNaH pRSTam , kena sukRtavatedamatIvaramaNIyaM jinabhavanaM kAritam ? mantriNA kathitaM bhavatpUrvajena zrIbharatacakriNeti zrutvA jaba kumAro'vadat KEXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX** // 14 wwwrjaimelibrary.org For Personal & Private Use Only Jain Education international Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakkavaTTissa ture "dvitIya zrI sagara cakravartIcaritam" // 20 // anyaH kazcidaSTApadasaddazaH parvato'sti ? yatredRzamanyaM caityaM kArayAmaH / catasRSu dikSu puruSAstadveSaNAya preSitAH, te sarvatra paribhramya samAyAtAH, Ucuzca svAmin / IdRzaH parvataH kvApi nAsti, jaba nA bhaNitaM, yadyevaM, vayaM kurma etasyaiva rakSAm / yato'tra kSetre kAlakrameNa lubdhAH zaThAzca narA bhaviSyanti / abhinivakAraNAtpUrvakRtaparipAlanaM zreyaH / tatazca daNDaratnaM gRhItvA samantato'STApadapArzveSu jala pramukhAH sarve'pi kumArAH khAtuM lgnaaH| tacca daNDaratnaM yojanasahasra bhitvA prApta nAgabhavaneSu, tena tAni bhinnAni dRSTvA nAgakumArAH zaraNaM gaveSayanto gatA nAgarAjajvalanaprabhasamIpe, kathitaH svbhvnvidiirnnvRttaaNtH| so'pi sambhrAnta utthito'vadhinA jJAtvA krodhodhura samAgataH sagarasutasamIpam bhaNitavAMzca, bho bho kiM bhavadbhidaNDaratnena pRthvIM vidAryAsmadbhavanopadravaH kRtaH1 avicArya bhavadbhiretatkRtam / yata uktaM'appavahAe nUNaM, hoi balaM uttaNANa bhuvaNaMmi / NiyaparakkhabaleNaM ciya, pabhai payaMgo paIvaMmi // 1 // 1. prAtmavadhArtha nUnaM, bhavati balaM utta bhuvane / nijapakSabalena caiva, patati pataGgaH pradIpe // 1 // tato nAgarAjopazamananimittaM jaha nunA bhaNitam , bho nAgarAja ! kuru prasAdam , upasaMhara krodhasambharam , kSamasvAsmadaparAdhamekam , na hyasmAbhibhavatAmupadravanimittametatkRtam, kintvaSTApadacaityarakSArthameSA parikhA kRtA / na punarevaM kariSyAmaH / tata upazAntakopo jvalanapramaH svasthAnaM gataH / jaha nukumAreNa bhrAtRNAM pura evaM bhaNitam , eSA parikhA durladhyApi jalavirahitA na zobhate, tata imAM nIreNa pUrayAmaH daNDaratnena gaGgAM bhivA jaba mA jalamAnItam , bhRtA ca parikhA / tajjalaM nAgabhavaneSu prAptam , jalapravAhasantrastaM nAganAginIprakaramitastataH praNazyantaM prekSya pradattAvadhi XXXXXXXXXX // 20 // Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only Cinelibrary.org Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 21 // XXXXXXXXXXXXXXXXX jJAnopayogaH kopAnalajvAlAmAlAkulo jvalanaprabha evamacintayat , yadaho / eteSAM jahna kumArAdInAM mahApApAnAM mayai-* kavAramaparAdhaH kSAntaH, punaradhikataramupadravaH kRtaH, tato darzayAmyeSAmavinayaphalam / ihi dhyAtvA jvalanaprabheNa tadvadhArtha nayanaviSA mahAphaNinaH preSitAH, taiH parikhAjalAntarnigatya nayanaiste kumArAH pralokitAH, bhasmarAzIbhUtAzca sarve'pi sagarasutAH / tathAbhUtAMstAn vIkSya sainye hAhAravo jAtaH, mantriNoktamete tu tIrtharakSAM kurvanto'vazyabhAvitayemAmavasthA prAptAH saGgatAveva gatA bhaviSyantIti kiM zocyate ? atastvaritamitaH prayANaM kiyate, gamyate ca mahArAjacakrisamIpam / sarvasainyena mantrivacanamaGgIkRtam, tatastvaritaprayANakaraNena kramAtprAptaM svapurasamIpe / tataH sAmantAmAtyAdibhirevaM vicAritaM samastaputravadhodantaH kathaM cakriNo vaktupAyate ? te sarve dagdhAH, vayaM cAkSatAGgAH samAyAtA etadapi prakAmaM trapAkaram / tataH sarve'pi vayaM pravizAmo'gnau / evaM vicArayatAM teSAM puraH samAyAta eko dvijH| tenedamuktam-bho vIrAH! kimevamAkulIbhRtAH? muJcata viSAdam , yataH saMsAre na kiMcitsukham , duHkhamatyantamadbhutamasti, bhaNitaM ca""kAlaMmi aNAIe, jIvANaM vivihakammavasagANaM / taM natthi saMvihANaM, jaM saMsAre na saMbhavai // 1 // " 1. kAle'nAdau, jIvAnAM vividhakarmavazagAnAm / tad nAsti saMvidhAnaM yad saMsAre na saMbhavati // 1 // ahaM sagaracakriNaH putravadhavyatikaraM kathayiSyAmi / sAmantAdibhistadvacaH pratipannam / tataH sa dvijo mRtaM bAlakaM kare dhRtvA muSTo'smIti vadan sagaracakrigRhadvAre gtH| cakriNA tasya vilApazabdaH shrutH| cakriNA sa dvija AkAritaH, kena muSTo'sIti cakriNA pRSTaH / sa prAha-deva! eka eva me sutaH sarpaNa daSTo mRtaH, etaduHkhenAhaM vilapA RXXX // 21 // M Jain Educati otorary.org o For Personal & Private Use Only nal Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra cakkavaTTissa "dvitIya zrIsagaracakravartI kahA" // 22 // KXXXXXXXXXXXXXXX mIti / he karuNAsAgara ! tvamenaM jIvaya, asminnavasare tatra mantrisAmantAH prAptAH, cakriNaM praNamya copvissttaaH| tadAnIM cakriNA rAjavaidyamAkAryaivamuktam, enaM nirviSaM kuru ? vaidyena tu cakrisutamaraNaM zrutavatoktam , rAjan ! yasmina kule ko'pi na mRtastatkulAd bhasma yadyeSa Anayati tadainamahaM jIvayAmi / dvijena gRhe gRhe praznapUrvakaM bhasma mArgitam / gRhamanuSyAH svmaatRpitRbhraatduhitprmukhkuttumbmrnnaanyaackhyuH| dvijazcakrisamIpe samAgatyovAca, nAsti vaidyopadiSTa tAdRzabhasmopalabdhiH / sarvagRhe kuTumbamanuSyamaraNasadbhAvAt / [ cakriNoktaM ] yadyevaM tatkiM svaputraM zocasi ? sarvasAdhAraNamidaM maraNam / uktaM ca-- "2ki asthi koi bhuvaNe, jassa jAyAiM neva yaayaaiN| niyakammapariNaIe, jammamaraNAiM saMsAre // 1 // " 2. kimasti ko'pi bhuvane, yasya jAtAni jAtaM naiva yAtAni (yAtam ) / nijakarmapariNatyA, janmamaraNAni saMsAre // 1 // . tato bho brAhmaNa ! mA ruda ? zokaM muzca / AtmahitaM kArya cintaya / yAvatvamapyevaM mRtyusiMhena na kavalIkriyase / vipreNa bhaNitam-deva ! ahamapi jAnAmyevam , paraM putramantareNa samprati me kulakSayaH tenAhamatIvaduHkhitaH, tvaM tu duHkhitAnAthavatsalo'pratihatapratApazcAsi, tato me dehi putrajIvitadAnena manuSyabhikSAm ? cakriNA bhaNitaM-bhadra ! idamazakyapratIkAram / uktaM ca-- "'sIyaMti savvasattAI, ettha na kammati mNttNtaaii| adiTThapaharagaMsi, vihiMpi kiM porusaM kuNaI // 1 // " 1. sIdanti sarvasattvAni, atra na kramante mantratantrAdi / adRSTa praharake vidhimapi ki pauruSaM karoti / / 1 / / KXXXXXXXXXXXXX XXX:** // 22 // Jain Educ 81helorary.org a For Personal & Private Use Only tional Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 23 // __ tataH parityajya zokaM, kuru paralokahitam 1 mUrkha eva hRte naSTe mRte karoti zokam / vipreNa bhaNitaM-mahArAja ! satyametat , na kAryo'tra janakena zokaH, tatastvamapi mA kArSIH zokam , asambhAvanIyaM bhavataH zokakAraNaM jAtam / sambhrAntena cakriNA pRSTaM-bho vipra ! kIdRzaM mama zokakAraNaM jAtam ? vipreNa bhaNitaM-deva ! tava SaSTisahasrAH putrAH kAlaM gatAH / idaM zrutvA cakrI vajraprahArAhata iva naSTacetanaH siMhAsanAnipatito mUchitaH, sevakairupacaritazca / mUrchAvasAne ca zokAturamanA mutkalakaNThena ruroda, evaM vilApazci cakAra / hA putrAH! hA hRdayadayitA! hA bandhuvallabhAH! hA zubhasvabhAvAH! hA vinItAH! hA sakalaguNanidhayaH! kathaM mAmanAthaM muktvA yUyaM gatAH 1 yuSmadvirahAtasya mama darzanaM dadata ? hA nirdaya pApavidhe! ekapadenaiva sarvAstAn bAlakAn saMharatastava kiM pUrNa jAtam ! hA niSThurahRdaya ! asahyasutamaraNasantaptaM tvaM kiM na zatakhaNDaM bhavasi ? evaM vilapamAnazcakrI tena vipreNa bhaNita:--mahArAja! tvaM mama sampratyevamupadiSTavAna, svayaM ca kathaM zokaM gacchasIti ? uktaM ca"paravasaNaMmi suheNa saMsArAsArattaM kahai loo| NiyabaMdhujaNaviNAse, savvassavi calai dhIrattaM // 1 // " 2. paravyasane sukhena, saMsArAsAratvaM kathayati lokaH / nijabandhujanavinAze, sarvasyA'pi calati dhIratvam / / 1 / / ekaputrasyApi maraNaM dussaham , kiM punaH SaSTisahasraputrANAm ? tathApi satpuruSA vyasanaM sahante / pRthivyeva vajranipAtaM sahate, nApara iti / ato'valambasva sudhIratvaM, alamatra vilapitena / yata uktam XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX * // 23 // Prelibrary.org Jain Education international For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "dvitIya vakaTTisma zrI sagaracakravartI caritam" // 24 // (BXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXKKKA "soyaMtANaM pi no tANaM, kammabaMdho u kevlo| to paMDiyA na soyaMti, jANaMtA bhavarUvayaM // 1 // " 3. zocatAmapi na trANaM, karmabandhastu kevalaH / tasmAt paNDitA na zocanti, jAnantA bhavasvarUpam / / 2 // evamAdivacanavinyAsevipreNa svasthIkRto rAjA, bhaNitAzca tenaiva sAmantamantriNaH, "vadantu yathAvRttaM SaSTisahasraputramaraNavyatikaram / " tairuktaH sakalo'pi tadvayatikaraH, pradhAnapuruSaiH sarvairapi rAjA dhIratAM nItaH, ucitakRtyaM kRtavAn / atrAntare'STApadAsannavAsino janAH praNataziraskAzcakriNa evaM kathayanti, yathAdeva ! yo yuSmadIyasutairaSTApadarakSaNArtha gaGgApravAha AnItaH, sa AsannagrAmanagarANyupadravati, taM bhavAnnivArayatu devaH / anyasya kasyApi tannivAraNazaktirnAstIti / cakriNA svapautro bhagIrathibhaNitaH-vatsa! nAgarAjamanujJApya daNDaratnena gaGgApravAhaM naya samudram / tato bhagIrathiraSTApadasamIpaM gataH, aSTamabhaktena ArAdhitaH samAgato nAgarAja bhaNati-kiM te sampAdayAmi 1 praNAmapUrvakaM bhagIrathinA bhaNitam-tava prasAdenAmuM gaGgApravAhamudadhiM nayAmi / aSTApadAsannalokAnAM mahAnupadravo'stIti / nAgarAjena bhaNitam , vigatamayastvaM kuru svasamIhitam ! nivArayiSyAmyahaM bharatanivAsino nAgAn / iti bhaNitvA nAgarAjaH svasthAnaM gtH| bhagIrathinApi kRtA nAgAnAM balikusumAdibhiH pUjA, tataH prabhRti loko nAgavaliM karoti / bhagIrathirdaNDena gaGgApravAhamAkarSana bhaja'zca bahUn sthalazailapravAhAn prAptaH pUrvasamudram , tatrAvatAritA gaGgA / tatra nAgAnAM balipUjA vihitaa| yatra gaGgA sAgare pravAhitA, tatra gaMgAsAgaratIrtha jAtam / gaGgA jahna nA'nIteti jAhnavI, bhagIrathinA nIti bhaagiirthii| bhagIrathistadA milita gaiH pUjito gato'yodhyAm / pUjitazcakriNA tuSTena KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXB // 24 // Jan Educa For Persons & Private Use Only Thelibrary.org Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 25 / / sthApitaH svarAjye / sagaracakravartinA zrIajitanAthatIrthapatisamIpe dIkSA gRhItA / krameNa ca karmakSayaM kRtvA sagaraH siddhaH / anyadA bhagIrathinA rAjJA kazcidatizayajJAnI pRSTaH -- bhagavan ! kiM kAraNaM yajaha pramukhAH SaSTisahasrA bhrAtaraH samakAlaM maraNaM prAptAH 9 jJAninA bhaNitam - - mahArAja! ekadA mahAn saGghazcaityavandanArthaM sammetaparvate prasthitaH, araNyamullaGghyAntimagrAmaM prAptaH / tannivAsinA sarveNAnAryajanenAtyantamupadruto durvacanena vastrAnnadhanaharaNAdinA ca / tatpratyayaM tadgrAmavAsilokairazubhaM karma baddham / tadAnImekena prakRtibhadrakeNa kumbhakAreNoktam, mopadravatemaM tIrthayAtrAgataM janam, itarasyApi niraparAdhasya pariklezana mahApApasya heturbhavati, kiM punaretasya dhArmikajanasya 9 yato yadyetasya saGghasya svAgatapratipattiM kartuM na zaktAstadopadravaM tu rakSateti bhaNitvA kumbhakAreNa nivAritaH sa grAmajanaH / saGghastato gataH / anyadA tadgrAmanivAsinaikena nareNa rAjasanniveze cauryaM kRtam / tato rAjaniyuktaiH puruSaiH sa grAmo dvArapidhAnapUrvakaM jvAlitaH / tadA sa kumbhakAraH sAdhuprasiddhayA tato niSkAsito'nyasmin grAme gataH / tatra SaSTisahasrajanA dagdhAH, utpannA virATaviSaye'ntimagrAme kodravitvena / tAH krodravya ekatra puJjIbhUtAH sthitAH santi / tatraikaH karI samAyAtaH, taccaraNena tAH sarvA api marditAH / tato mRtAste nAnAvidhAsu duHkhapracurAsu yoniSu suciraM paribhramyAnantarabhave kiJcicchubhakarmopAyaM sagara cakrisutatvenotpannAH / SaSTisahasrapramANA api te tatkarmazeSavazena tAdRzaM maraNavyasanaM prAptAH / so'pi kumbhakArastadA svAyuHkSaye mRtvA ekasmin sanniveSe dhanasamRddho vaNigjAtaH / tatra kRtasukRto mRtvA narapatiH saJjAtaH / tatra zubhAnubandhena zubhakarmodayena pratipanno munidharma zuddha N ca paripAlya tato mRtvA suralokaM Jain Educatimational For Personal & Private Use Only / / 25 / helibrary.org Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakassi kahA " // 26 // ******* gataH / tatazcyutastvaM jaGkha suto jAtaH / idaM bhagIrathiH zrutvA saMvegamupAgatastamatizayajJAninaM natvA gataH svabhavanam / idaM ca bhagIrathapRcchAsaMvidhAnakaM prasaGgata uktam iti sagaradRSTAntaH / 2 / tRtIyazrImaghavAcakricaritam ihaiva bharatakSetre zrAvastyAM nagaryAM samudravijayasya rAjJo bhadrAdevyAH kukSau caturdazamahAsvapnasUcito maghavAnAmA cakrI samutpannaH / sa ca yauvanastho janakena vitIrNarAjyaH krameNa prasAdhitabharata kSetrastRtIyazcakravartI jAtaH / suciraM rAjyamanubhavatastasyAnyadA bhavaviraktatA jAtA / sa evaM bhAvayituM pravRttaH, ye'tra pratibandhahetavo ramaNIyAH padArthAstesthirAH uktaM ca // 1 // "hi icchiyA udArA, suA viNIyA maNoramA bhogA / viulA lacchI deho, nirAmao dIhajIvattaM bhavapaDibaMdhanimittaM, egAivatthu na varaM savvaMpi / kaiva diNAvasANe, sumiNobhoguvva na hi kiMci // 2 // tato'haM dharmakarmadhamaM karomi, dharma eva bhavAntarAnugAmI / evamAdikaM paribhAvya putranihitarAjyo maghavAcakrI parivrajitaH kAlakrameNa vividhatapazcaraNena kAlaM kRtvA sanatkumAre kalpe gataH / iti maghavAdRSTAMtaH / 3 // 36 // For Personal & Private Use Only "tRtIya zrImaghavA cakravartI caritam " // 26 // Shelibrary.org Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 27 // caturtha zrIsanatkumAracakravarticaritam / atheha bhArate kAzcanapure nagare vikramayazA nAma pravaravikramo nRpa AsIt / tasya cA'ntaHpurastrINAM paJcazatAnyAsan / tadAnIM tasminneva pure sampadA nidhAnamiva maharddhiko nAgadatto nAma sArthavAha AsIt / tasya ca rUpasaubhAgyalAvaNyavatI viSNuzrInAmnI bhAryA''sIt / sA caikadA kAkatAlIyanyAyena kathamapi vikramayazo nRpadRSTigocarA jAtA / tAM prekSya ca kAmavazo luptavivekaH sa nRpo'cintayat-"adRSTapUrvamasyA sarvAGgasaundaryam / etAmapahRtya nijAntaHpuraM neSyAmi / " evaM vicintya sa napastAM gRhItvA'ntaHpuramupanIya sadA smaralIlAbhI ramayAmAsa / sArthavAho nAgadattazca tadviyogena vidhuro duHkhena kAlaM gamayAmAsa / viSNuzriyA ca ramamANe tasmin nRpatau kruddhAH zuddhAntayoSita IyayA kArmaNaM cakraH / tena ca kSaNe kSaNe kSIyamANA sA gatajIvitA jAtA / nRpo'pi tasyA mRtyunA jIvanmata iva sthito nAgadatta iva pralApI vilApI cA'bhavat / sa matAmapi viSNuzriyaM 'priyA mamaiSA praNayatUSNIke ti satataM vadannanale kSeptuM nA'datta / tato mantriNo mantrayitvA napaM kathamapi vazcayitvA viSNuzriyaM nItvA'raNye cikssipuH| nRpazca tasyA viyogenonmatta iva pralapana teSu sthAneSu babhrAma / tyaktAnapAnavRtte rAjJazca vyati gatavati sacivA nRpamaraNA''zakinastasyA vapuradarzayan / galitamadarzanIyaM pUtigandhi ca tasyA viSNuzriyo vapuravalokya virakto nRpo vikramayazAzcintayAmAsa-'aho ! asAre saMsAre kimapi na sAram / dhik , sArabuddhayA kiyaccirametasyAM mohitAH sma / paramArthavitkazcidapi nArIbhirna hiyate / striyo dvantarvividhamala dUSitA bahI ramyAzcarmaprasevikA tulyAH / yadi hi striyo vapuSo XXXX***** // 27 // Jain Education Imbrary.org For Personal & Private Use Only Latonal Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakavATTissa kahA" // 28 // (KKXXXXXXXXXXXXXXX "caturthaH zrIsanakumAra / cakravartIcaritam" * bahirantaviparyAsaH syAttadA kAmuko gRddhagomAyusamarpaNameva kuryAt / kAmo hi strI zastreNaiva jagadetajjigIpati / hahA! - manobhuvA'nena sarva vizvaM viDambitam / tattasya kAmasya saGkalpAkhyaM mUlameva sarvata utkhanAmi" / evaM vicantya saMsAraviraktaH sa mahAmanAH suvratAcAyapAdAnte diikssaamupaadde| dehaniHspahazcaturthaSaSThAditapobhizcA''tmAnaM zoSayitvA dustapaM tapastaptvA kAlayogAdvipadya sanatkumArakalpe prakRSTAyuH surottamo'bhUt / tato'pyAyuHkSaye cyutvA ratnapure pure jinadhamoM nAma zreSThisuto jaatH| AvAlyAdapi dvAdazavidhaM zrAvakadharma pAlayan tIrthaGkarAnaSTaprakArayA pUjayA''rAdhayanneSaNIyAdidAnena sAdhUMzca pratilAbhayannasAdhAraNavAtsalyAtsAdharmikAMzca prINayan kazcitkAlaM gamayAmbabhUva / itazca nAgadatto'pi priyAvirahaduHkhita ArtadhyAnAnmRtastiryagyonyAdiSu ciraM bhrAntvA siMhapure nagare'gnizarmA nAma dvijaputro'bhavat / kAlena ca tridaNDitvaM samAdAya tIbradvimAsAditaporato ratnapuraM samAyayau / taM ca parivrAjamAgataM zrutvA tatpuranRpo harivAhanaH pAraNakadivase nyamantrayat / nRpagRhamAgatazca sa jinadharma dRSTvA prAgjanmavaireNa kruddho napaM jagAda-"asya zraSThina: pRSThe ceduSNapAyasabhAjanaM nyasyAttadA'haM bhuje'nyathA na" / anyapuMsaH pRSThe sthAlaM nyasyA'haM tvAM bhojayAmIti nRpeNoktazcA'tikruddhaH punarabravIt-"asyaiva pRSThe sthAlamuSNapAyasaM nyasyA'haM bhuje'nyathA'katArtho yAmi" / tadvacaH-pratipannena rAjJA''diSTo dattapRSTho bhuJjAnasya dvijasya sthAlatApaM sa jinadharmo'dhisehe / prAktanakarmaNaH phalametadanena vidhinA truTyatvevaM ciramacintayacca / bhukte ca tasmin dvije tatpRSThAtpAyasapAtrI sapaGkeSTikeva mAMsAdisahitA samuccakhne / tato jinadharmo gRhaM gatvA svakIyaM sarvamapi lokamAhUya kSamayitvA caityapUjA vidhAya EXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 28 // KXXXX Jan Educa For Persona & Private Use Only Lahelibrary.org Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 26 // *******XXXXXXXXXXXXXXXX sAdhoH samIpamupetya yathAvidhi parivrajyAmupAdAya nagarAnnirgatya zailazRGgamadhiruhyA'nazanaM prapadya pUrvasyAM dizi pArzvabhAgaM kRtvA kAyotsarga vidhAyA'parAsvapi dikSvevaM kAyotsarga vidhAya gRdhrAdibhizcaJcubhisroTyamAno'pi vyathA sahamAno namaskAraparAyaNo vipadya saudharme kalpe devendraH samajAyata / sa tridaNDiko'pi ca mRtvA zakrasya vAhanamairAvato dvipo'bhUt / pUrNAyuzca tatazcyutvA tridaNDijIvo bhave bhrAntvA'sitAkSo nAma yakSarADabhUva / - itazcA'smina jambUdvIpe bharatakSetre kurujAGgaladeze hastinApure pure guNaratnarohaNA'calo'zvaseno nAma napo babhUva / tasya ca rUpeNa devIva sahadevInAmnI bhAryA''sIt / tasyA kukSau ca jinadharmajIvaH prathamAtkalpAnijAyubhu ktvA cyutvA'vAtarat / tadAnI ca sahadevI mukhe pravizatazcaturdaza gajAdIn mahAsvapnAn dRSTavatI / pUrNe samaye ca sarvalakSaNalakSitaM vilakSaNarUpavibhavaM svarNavarNa sutamasUta / nRpazca sotsavaM tasya sanatkumAra iti nAma cakre / sa ca sanatkumAro dhAtrIbhiAlyamAnaH krameNa vardhamAno lIlayA sarvAH kalAH zikSayAmAsa / zaizavamulladdhya ca sArdhekacatvAriMzaddhanuru nato yauvanaM prAptavAn / ___ tasya ca kAlindIsUratanayo vikhyAtavikramo mahendrasiMhanAmA paramaM mitramAsIt / ekadA vasante sa sanatkumArastena mitreNa mahendrasiMhena saha kautukAtkrIDitaM makarandAkhyamukhAnaM yayau / vividhAbhiH krIDAbhistatra krIDati tasmiazvapatI rAjJaH prAbhRte sarvalakSaNalakSitAn gaticaturAn hayAna prAhiNot / temvekaM jaladhikallolaM nAma vAjinaM sanakumArasyA'payAmAsa / sanatkumArazca krIDAM tyaktvA tamazvamAruhya kazAmukSipyaikena pANinA valgAmAkRSya''sanA'spR EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 26 // For Personal & Private Use Only Jain Education national 1221 ebrary.org Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakka hissa kahA " // 30 // 1 paryANavarubhyAM taM prerayat / so'zvazca pRthivImaspRzanniva vegena pradhAvitaH kumAreNa yathA yathA valgayA cakRSe, tathA tathA viparItazikSo'dhikamadhAvata / evaM so'zvo'zvamUrtI rAkSasa iva sAdinAM rAjaputrANAM dhAvatAmapi kSaNAdadRzyo'bhUt / tato'zvaseno'zvasenayA'zva nA''kRSTaM sUnuM pratyAnetumanvacAlIt / yAvacca jano'sAvazvo yAti, etAni tasya padAni, imAstasya phenalAlA' ityevamAkhyAti, tAvatkAlarAtririva dRzAmandhaGkaraNI pracaNDA vAtyodabhUt / tadAnIM reNubhirdizo'cchAdyanta, sainyAni stambhitAnIva pAdamapyuddhartuM nA'lam / gacchatastasya vAjinazvAzeSANyapi padaphenAdi cihnAni pAMzubhistirohitAni / tatazca mUDhopAyAH sarve sainikAH paryAkulyabhavan / tato mahendra siMho'zvasenaM natvA vyajijJapat- 'deva ! pazya, devasyeyaM durghaTA ghaTanA / anyathA kumAraH kka, dUradezaH sa hayaH kva 1 tatrA'jJAtazIle kumArasyA'dhirohaNaM kva tena kumArarasyA'paharaNaM kva 1, iyaM vAtyA ca pracaNDA kva ? tathApi daivaM jitvA svAmisannibhaM svamitramanvidhyA''neSyAmi / prabho ! mamAlpaparivArasya, kAcidekAkino'pi ca kumArasyA''nveSaNaM sukaram / kintu pracurasainya parivArasya yatra kutracidasammAto devasya tanna yogyam" / evaM bhUyobhUyaH samprArthya tena pAdalagnena nivarttitosasena duHkhito nagaraM yayau / mahendrasiMhazca svalpabalavatparivArasamanvitaH sahasA sanatkumAramanveSTumatidurgA mahATavIM praviveza / vikaTAM tAmaTatastasya khinnakhinnAni sainyAni mantrimitrAdIni ca tyaktasaGgAni babhruvuH / evaM kramAdekAkI sa dhanurdharo nikuJjakandarAdiSu bhraman sanatkumAramanveSayan varSAtapazItAdikaM sahamAnaH kramazaH SaDRRtUnapi vyatIyAya / evaM sanatkumArAnveSaNAyA'TavImaTatastasyaiko vatsaro jagAma / I Jain Educatiemational For Personal & Private Use Only ****** "caturthaH zrIsana tkumAra cakravartI caritam " // 30 // elibrary.org Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 31 // ekadA ca tasyAmevA'TavyAM kiyad duraM gatvA'vasthito dizo vilokayAmAsa / kAraNDavAdipakSizabdaH paGkajagandhinA marutA ca kizcitsara ihAstItyanumAnato nizcikAya / sa tadabhimukhaM prayAto madhuraM saGgItaM zRNvannagre gacchan vicitravastranepathyAnAM ramaNInAM madhyavarttinaM mitraM sanatkumAraM dadarza / tatazcA'sau me priyasuhRdeva, mAyA vetyacintayad yAvat, tAvadvaitAlikena paThyamAnAM prazasti zrutvA sanatkumArasya dRkpathaM gato harSAzrudhArayA samaM tatpAdapadmayoH patan sanakumAreNA'bhyutthAyoddhRtya prissdhvje| sanatkumAraprAptezca mahendrasiMhasya zramaH kvApi jagAma / tataH sanatkumAraH svacakSuSoharSAzru pramajya mahendrasiMhamuvAca-"kathamatra samAgataH 1, ekAkI kathamAsI 1 mAM kathamajJAsIH 1, kathaM kAlamakSipaH1, madviyoge pitRpAdAH kathaM prANAnadhArayan ? pitRbhyAmiha durgame kathamekAkI preSitaH ?" itthaM kumAreNa pRSTo mahendrasiMhaH sarva prAgvRttaM ythaatthmaaccksse| tataH sanatkumArastasya mahendrasiMhasya vidyAdharIbhirmajanabhojanAdi kAra__ yAmAsa / tadanu vismito mahendrasiMho vinayAdracitAjaliH sanatkumAraM papraccha-"tadA tena turaGga kiyatI bhuvamapa hRtaH 1 tatprabhRti madviyoge ca tvayA ki prAptam ?, iyamRddhirvA te kutaH, yadi mayi na gopanIyaM taye tadrahasyamAkhyAtumarhasi / " tataH sanatkumAro'sminnAtmakalpe svavayasye na kimapi gopanIyamiti vicintya svavAmapAveM niSaNNAM svadayitAmAdideza-"vidyayA vedyavedini / vakulamatike! priye ! mahendrasiMhAya tathyAM matkathA kathaya / mAmadhunA nidrA bAdhate" / ityuktvA suSupsuH sa ratigRhaM prvivesh| tato vakulamatiravocat-"tatra dine yuSmAkaM pazyatAmapi vAjinA hRtastava sakhA mahATavImetAM pravezito dvitI EXXXXXXXXXXXXXXXXXX Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only lelibrary.org Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "caturthaH cakavATTissa - zrIsana kumAra kahA" // 32 // cakravartI caritam" XXXXXXXXXXXXXXXXXXXX yeha nyapi vegAdgacchana madhyAhna kSutpipAsAttoM jihvAM kRssttvaa'vsthitH| tatastasmAtkhinnAdazvAdAryaputro'pyavatIryA'zvAtparyANAdikamuttArya pipAsayA payo'nveSayannasyAmaTavyAmitastataH paribhramanapyapazyan sukumArAGgo'dhvazrAnto davadAhAdvyAkulo drutaM saptaparNatarumUlaM gatvopAvizat kSoNyA papAta ca / tadA ca puNyavazAttadvanadevatA yakSo'muM sarvAGga zItalaijalaiH siSeca / labdhasaMjJa utthAya cA'sau taddattaM jalaM pItvA kastvaM kuto vedaM jalamityapRcchat / sa yakSarAT ca-"yakSo'ham, tvatkRte mAnasAtpayaH samAnItami" tyaackhyau| tata Aryaputro'vocata-"mahAn santApo'Gga, sa mAnasasaromajanAdvinA nA'payAspati" / "eSa tavecchAM pUrayAmI" tyuktvA ca sa yakSo'mukadalIsampuTe kSiptvA mAnasasaro'nayata / tatra ca yathAvidhi snAnenA''yaputrasya zramo duuriibhuutH| tatra ca tava suhRdaH prAgjanmArirasitAkSo yakSaH kRtAnta iva hananAya samAgacchat / ekaM vRkSaM ca samunmUlya yaSTilIlayA''yaputrAya prAkSipacca / taM ca samApatantaM dramaM tava sakhA hastena nihatyA'pAtayat / tataH sa yakSo bahaladhulIbhirjagadandhakAramayaM cakAra / tena vikRtAzca bhIpaNAH pizAcA AryaputramadhAvanta / Aryaputro'pi ca tairmanAgapyabhIto nAgapAzairbaddho'pi tAn sarvAn lIlayA troTayAmAsa / tato vilakSo yakSo'muM karAghAtairatADayat / Aryaputro'pi taM vajrasAreNa muSTinA jaghAna / tato garIyasA mudgareNa tena yakSeNA''hata AryaputrazcandanadrumamunmUlya taM yakSaM jaghAna / sa bhuvi papAta ca / tataH zailaM lIlayorikSapya yakSeNA''hata Aryaputra kSaNaM nizcetano jajJe / labdhasaMjJazca tamadriM vidhyA'ryaputro bAhubhyAM yoddhuM pravavRte / taM ca nihatya dordaNDenA'ryaputraH kaNazazcakre / tathApi devatvAtsa nA'mRta / kintu virasamA KXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXX / / 32 // Jain Educatie national For Personal & Private Use Only Plelibrary.org Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 33 // raTya sa yakSo vAyuvegena palAyiSTa / raNakautukAvalokinyo vidyAdharyAdayastvanmitre puSpANi vvRssuH| tato dhIramAnasa Aryaputro'parAhva mAnasAdacAlIt / nandanAdAyAtA rUpavatI khecarakanyakAM dadarza ca / tAbhizvA'pi hAvabhAvamanoharaM tvanmitraM ddRshe| tAzcopetya sadbhAva prkttyaamaasuH| Aryaputro'pi tAmuvAca-"yUyaM kasya mahAtmanaH punyaH, idamaraNyaM ca kena hetunA yuSmAbhibhUSitam ? / tatastA apyUcuH-"vayaM vidyAdharendrasya bhAnuvegasyA'STau knykaaH| mama pituzca nagarIto'natidara evA'sti / tA vishraantyaa'lkuru"| savinayamuktastAbhizca te sakhA varacintAbhRtaH svapiturantikamanAyi | bhAnuvegazcA'bhyutthAnaM kRtvA svAgatavacanamuccAryovAca-"tvaM kanyAnAmucito varo'sIti mayA prAyase imA aSTAvapi prinny"| tena caiva abhyarthitastava sakhA tadaiva tA aSTA api vidhipUrvaka paryaNeSIt / tAbhizca samaM ratigRhe supto'sau baddhakaGkaNo nidrito'sitAkSaNotkSipyA'nyatra cikSipe / nidrAnte ca tava sakhA svaM sakaGkaNaM bhUmiSThamaraNyAntarekAkinaM pazyan kimidamiti cintayAmAsa / pUrvavaccaikAkyaTavyantaraTannekama_lihaM saptabhUmikaM prAsAdaM ddsh| ado'pi kasyA'pi mAyAvino mAyAvilasitaM kizcit cintayaMstaM prAsAdamAsasAda / tatra ca kasyA'pi yoSitaH sakaruNaM ruditaM zrutvA dayAvIra Aryaputrastatra prAsAde saptamI bhUmi prAptaH-sanatkumAra ! janmAntare'pi tvameva mama bhartA bhRyA iti bhUyo bhUyo vadantI rUpalAvayapuNyAGgImadhomukhImazrupUrNekSaNAM kanyakAM dadarza / svanAmazravaNAcca keyamityAzaGkitaH purobhUya tAmAbhASiSTa-"bhadre ! sanatkumAraH kaH ?, kAsi tvam , iha kimAgatA, kiMvA te vyasanam , // 33 // For Personal & Private Use Only Jain Education intentional wwagainalibrary.org Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakka hissa kahA" || 38 || yena tasya smarantI rodiSi ?" tenetthamuktA sA bAlovAca - "sAketapuranAthasya surASTrasya mahIpatezcandrayazaso devyAzca sunandAnAmyahaM putrI / sanatkumArazcA'zvasenanRpasya rUpajitakAmaH putraH / sa ca manorathamAtreNa mama bharttA / yasmAtpitRyAmudakapUrvakaM tasmai dattA'smi / kintvakRtavivAhAmeko vidyAdharo mAM svagRhAdihA'naiSIt / imaM prAsAdaM vikRtya mAmatraiva vimucya ca sa kvA'pyagAt / na jAne, kiM bhaviSyati ?" tata Aryaputro'pyuvAca - " kAtarekSaNe ! mA bhaiSIH / ma smarasi sa eSa kauravyaH sanatkumAro'smi" / tataH sA'pyevaM pratyabhASiSTa - "deva ! cirAnme'dya dRSTipathe'si, daivena diSTayA susvapnamiva darzito'si / evaM tayorAlapatoH sa vajravego nAma vidyAdharo'zani vegaputraH kruddhastatrA'gAt / tathA''yaM putramutpATyollolayAmAsa / "hA nAtha ! daivena nihatA'smIti bhASamANA ca sA mUccheyA mahIpRSThe nyapatat / Aryaputro'pi ca kruddho muSTayA taM durAzayaM vajravegamavadhIt / tathA'kSatAGga Aryaputro netrAnandaM janayaMstatsamIpaM samAyayau / tAM samAzvAsya ca naimittikaiH strIratnamiti sUcitAM tAM sadyaH paryaNaiSIcca / tatra ca kSaNenaiva vajravegasya bhaginI sandhyAvalI samAgAt / bhrAtRvadhAtkruddhA'pi "te bhrAtRvadhakaste bharttA bhAvI " ti jJAninAM vacaH smRtvA ca kSaNenA'zAmyat / tataH sA'pi ca svayaMvaraparAyaNA''ryaputraM nAthamicchantyupatasthe / sunandayA'nujJAtazca tvatsakhA rAgiNIM tAM gAndharveNa vivAhenopAyaMsta / tadAnIM ca dvau vidyAdharAvupetya sanatkumArAya sasannAhaM mahArathamupanIyA'vocatAm - "tvayA garuDena pannagamiva taM vajravegaM zrutvA tatpitA'zanivegaH kruddho yoddhumabhyeti, candravegena bhAnuvegena ca pitRbhyAM preritAvAva bhavataH vasuyauM sAhAyyArthe samAgatau / tatpreSitamamuM rathamAroha, amu N kavacaM ca paridhAraya / dviSAM balaM vijayasva ca / Jain Educatiomational For Personal & Private Use Only ******* "caturthaH zrIsana tkumAra cakravarti caritam " // 34 // www.elibrary.org Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 35 // XXXXXXXXXXXXXXX / candravegabhAnuvegau cA'pi sAhAyyAya vAyuvegibhirvAhanairAgatAveva viddhi" tadAnImeva ca tau candravegabhAnuvegau mahA sainyau sameyatuH / tadA cA'zanivegasya samAgacchataH sainyasamUhaistumulam uttasthe / tadA ca sandhvayAvalirAyaputrAya prajJaptiko nAma vidyAmadatta / Aryaputro'pi ca sabrahya taM rathaM samAruhya ca raNAyotkaNThitastasthau / candravegAdayazca vidyAdharAH sanatkumAraM parivRtya tsthuH| athA'zanivegasya sainikA 'gRhNIta gRhNIta hata hate' ti bhASamANA ativegenA''gamana / tatazcobhayoH sainyAstAmracUDA ivotpattyotpacyA'marSAtprahAriNo'yudhyanta / ciraM ca zastrAzastri-daNDAdaNDi-bAhUbAhavi-yuddhA dvayorapi sainyeSu bhagneSu rathenAnilaveginA'zanivegaH samutthAya parAnuccairAkSipan dhanuradhijyaM vidadhe / Aryaputro'pi ca tathaiva tamadhikSipan sAdhijyaM dhanurvyadhAt / tato dvayorapi mahaujasoH zarAzari-zastrAzastriyuddhe pravRtte dhAvato'zanivegasya bhujArdhamAryaputraH khaDgena cakartta / tAdRzo'pi ca so'zanivegaH krodhAddhAvamAnaH prahattuM prAyatata / tata Ayaputro vidyArpitena cakreNa tasya zirazciccheda / tathA'zanivegasya rAjyalakSmI vazIkRtya candravegAdibhiH samaM vaitADhayaM giriM jagAma / tatra cAryaputrasya vidyAdharendravidyAdharamahArAjyAbhiSeka kRtH| sa cAryaputraH zAzvatAhatpratimAnAmASTAhnikotsavaM ckaar| anyedyazca mama pitA candravega AryaputraM saprazrayamavadat-"ekadA purA mayA ko'pi jJAnaratnAkaro muniSTaH pRSTazca mAM ziSTavAna-tava vakulamatipramukhaM kanyAzataM caturthazcakrI sanatkumAraH pariNeSyati / tatazca taccintAgraste mayi satyAM bhAgyAttaSasakhA iha smaagtH| tatprasIda, amaH kanyAH pariNaya" / tatazcaivaM mama pitrA prArthitastava sahanmadAdikAH zataM | // 35 // For Persons & Private Use Only ory.org Jan Educato Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakkavaTTissa kahA" / zrIsanakumAra cakravarticaritam" kanyAH paryaNaiSIt / tatprabhRti ca vidyAdharaiH parivRto madAdikAbhistAbhiH sarvAbhiH kanyakAbhiH sukhaM ramamANo yatheccha viSayasukhamanubhavan tava sakhA kAlamanaiSIt / adhunA ca krIDAnimittameva hAgatastvayA militH| evamuktavatyAM vakulamatyAM ratiniketanAnnirgataH sanatkumAro mahendrasiMhena vidyAdharaizca parivRto vaitADhayAdrimagAt / yathAsukhaM kAlaM gamayaMzcaikadA mahendrasiMhena vijJApita:-"tavA'nayA mahaddharthA mama mano nitarAM modate / kintu tvadviyogAttau pitarau tvAM smAraM smAraM viSIdataH / tatprasIda, hastinApuraM ngrmbhigcchaavH|" tena sakhyA tathA'bhihitaH so'pi sotkaNTho balayutaividyAdharA'dhipazataiH parivRtaH samitraH sakalatrazca sanatkumAro hastinApuraM prApa / tatra ca viyogAttau pitarau paurAMzca nijadarzanAtsamAnandayat / tato'zvasenanRpaH sve rAjye sanatkumAraM tatsenA'dhipatye ca mahendrasiMha nidhAya zrImaddharmatIrthakRtIrthe sthavirANAmantike parivrajyAM samAdAya svArthamasAdhayat / ___itazca sanatkumArasya rAjyaM paripAlayataH satazcaturdazacakrAdIni mahAratnAnyajAyanta / tataH sa cakramArgA'nugaH svayaM SaTkhaNDaM bharatakSetraM naisaryAdInidhIMzca dazabhivaSesahasraH sAdhayitvA hastinApuraM prAvizat / taM ca nagare pravizantamavadhijJAnataH zakraH sauhRdAtsvamiva vIkSAzcakre / tataH pUrvajanmanyasau me bAndhava iti snehavazAcchako nagaraM pravizataH sanatkumArasyA'bhiSeko vidhIyatAmiti kuberaM samAdizat / hAraM zazimAlAmAtapatraM cAmare mukuTaM kuNDalayugaM devadUSyadvayIM siMhAsanapAduke pAdapIThaM ca zakraH sanatkumArArthaM kuberasya samArpayat / tilottamAnAradAdIMzca tadabhiSekAya samAdizazca / tataH kuberastaiH sAdhaM hastinApurametya sanatkumArAya zakrAdezaM nivedya tadanujJAta ekayojanaM mANikyapIThaM KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX KXXXXXXXXXXX // 36 // Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only W h elibrary.org Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 37 // vikRtya tadUrdhvaM maNDapasiMhAsanAdi kSaNAdvidhAya devAdibhiH kSIrodasalilagandhamAlyAdi ca samAnAyya sanatkumArasya sarve devAdibhicakravartitvA'bhiSekaM samahotsavaM vidhAya gajaratnamadhyArohya taM hastinApure prAvIvizat svapuramiva ca hastinApuraM dhanAkIrNaM kRtvA kuberaH svaM dhAma jagAma / tathA rAjabhiH sAmantAbhizca tasyA'bhiSeko vidadhe / tasyA'bhiSekotsavAcca hastinApuraM dvAdazAbdIM yAvaddaNDazuklAdivarjitamabhUt / sa cakrI ca piteva vidhivatsakalAH prajAH pAlayAmAsa / tadAnIM ca sudharmAyAM ratnasiMhAsanasthite saudAmanIM nATakaM nATayati zakre sarvarUpA'bhibhAvinA'navadyena rUpeNa sarvadevAnAM vismayaM janayan dehaprabhAbhissarveSAM tejAMsi tirayannaizAna kalpAtsaGgamAkhyo'maraH samAgatya punaH pratyagAt / gate ca tasmin devAH zakraM papracchuH asya lokottaraM tejo'nupamaM rUpaM ca katham ?" / tataH zakro'vadat-" prAgjanma - nyetenA''cAmAmlavardhamAnaM tapaH kRtam, tenA'syetthaM rUpatejasI" / tataH punaH - " jagattraye kiM ko'pyanyo'pIdRzaH ?" ityamaraiH pRSTaH zakro'bravIt - " rAjJaH sanatkumArasya yadrUpaM tadanyatra deveSu manuSyeSu ca na / " tatastadrUpasyaivaM prazaMsAmazraddadhAnau vijayo vaijayantazca dvau surau pRthivyAmavatIrya rUpAnveSaNArthaM viprarUpeNa nRpateH prAsAdadvAri dvAHsthasannidhau tasthatuH / tadAnIM ca sanatkumAro'pi muktaniHzeSanepathyaH sarvAGgA'bhyaGgamudvahan prArabdhamajana AsId vijJapya dvArapAlena nivezitau ca tau viprau sanatkumAramAlokya suvismitau zakroktaM tathaiveti cintayantau " kiM nimittamihAgatau" iti sanatkumAreNa pRSTAvUcatuH - "rAjan ! bhuvane bhavato rUpaM lokottaracamatkArakaM gIyate / dUrato'pi tadAkarNya kautukAdvilo - Jain Educatimational For Personal & Private Use Only // 375 helibrary.org Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriisn| pakavATTissa kahA" kumAra // 38 // (*XXXXXXXXXXXXXXX cakravartIcaritam" kayitumAyAtau / loke yathA varNyamAnaM tava rUpaM zrUyate, tato'pyetatsavizeSaM nirIkSyate" tataH sanatkumAra Uce-"abhyakte'Gge kiyatI kAntiH, kSaNaM pratIkSethAm , yAvanmajanaM nirvaya'te / punaH kRtanepathyaM rUpaM nirIkSethAm / " tataH snAtvA kRtanepathyaH sa sabhAmadhyAsta / tato'nujJAtau viprau purobhRya nRpate rUpaM dadRzatuH / viSaNNau dadhyatuzca-"tadrUpaM, sA kAntistallAvaNyaM ca kSaNAtkvA'gAt 1 / martyAnAM sarvameva kSaNikam" / tI viSaNNau dRSTvA rAjJA pRSTau viprAvUcatuH-"AvA saudharmavAsinau surau / zakrakRtaM tadrUpavarNanamazraddadhAnau draSTumihAgatau / purA tva drUpaM yathA zakroktaM dRSTam / tadidAnImanyAdRzamevAjjAyata / kAntisarvasvataskarairvyAdhibhiradhunA tava dehaH smntaadaakraantH"| iti yathAthamabhidhAya zIghra tirohatayostayonRpaH svaM vicchAyamapazyat / tatazca sAMsArike vastuni jAtAnityatvabhAvanaH saJjAtavairAgyaH pravrajyA jighRkSa sutaM rAjye nivezyodyAnaM gatvA vinayandharasUripAdapArve sarvasAvadyavirati pradhAna vratamagrahIt / tato mahAvratadharasyA'sya viharato'nurAgeNa sarva prakRtimaNDalaM pRSThato'nusaratSaNmAsAna yAvatparyupAsya kathazcinnyavarttata / ___anyadA ca kRtapaSThaH sa sanatkumAro gocare praviSTacInakakUra lebhe| sA'jAtanaM ca tadabhukta / bhUyo'pi paSThabhaktAnte tathaiva kRtAtpAraNAdasya vyAdhayo vavRdhire / tataH sa puNyAtmA varSazatAni yAvatkacchazoSajvarAdikAH saptavedanA adhisehe / tadevaM duHsahAna parISahAna sahamAnasya tasya labdhayaH samudapadyanta / tAzca sapta nAmataH kaphavidyuJjallaviSThAmaSauMSadhayo labdhayaH / atrAntare zakro jAtacamatkAro devAnuddizya tasya varNanaM cakre "ayaM sanatkumArazcakravartizriyaM tyaktvA dustapaM tapastapyate / labdhAsvapi sarvAsu labdhiSu zarIranirapekSo'yaM svarogAnna cikitsati / tadvAkyamazraddadhAnau RRC * // 38 // Jain Educa l amational For Personal & Private Use Only ISRnelibrary.org Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 34 // KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX dvau vijayavaijayantau surau tatsamIpamupetyocatuH-"mahAbhAga ! ki rogaiH / paritAmyasi ?, AvAM vaidyau svaireva bheSajaivizvaM / cikitsAvaH / yadi tvamanujAnAsi, tahiM tava rogAn zIghra nigRhnnaavH| tataH sanatkumAraH pratyUce-"bhozcikitsakau ! dehinAM bhAvato dravyatazca dvividhA rogaaH| krodhAdayo bhAvarogA janmAntarasahastrAnugA atyanta duHkhadAH / yuvA tAMzcikitsitumIzau cettarhi cikitsatam / yadi dravyarogAzcikitsathaH, tarhi pazyatam" / tato galatpAmAmaGgulI svakavigruSA liptvA drAksuvarNIcakAra / tadRSTA ca tau tasya pAdayoH petaturUcatuzca-"tvadrUpaM draSTuM pUrvamAyAtAvevA''vAM sampratyapyAyAtau / zakrazca-labdhasiddhirapi vyAdhibArdhA sahamAnastapasyatI-ti tvAmavarNayat / tadAvAmihAgatya pratyakSeNa parIkSitam" ityuditvA tau devau tirohitau / tadevaM cakriNastasya kaumAre varSalakSArdham , maNDalitve ca tAvat , digjaye dazavarSasahasrANi, cakritve navativarSasahasrANi, vrate varSalakSamiti vyabdalakSANyAyuH / tato jJAtAvasAnasamayo'nazanaM prapadya pUritAyuH pazcaparameSThinaH smaran sanatkumAraH sAnatkumAre kalpe suraH samajaniSTa // 7 // SoDazamajina paMcama cakravartI zrIzAntinAthacaritam / // prathamaH sargaH // prAdAtprajAnAM yaH zAnti garbhastho'pi jineshvrH| acirAkukSijaM vizvasenasUnuM namAmi tam // 1 // EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 38 / / Jain Educatio Alibrary.org n For Personal & Private Use Only al Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kivaTTissA kahA" "paJcamaH shriishaantinaath| cakravartI| caritam" / 40 // XXXXXXXXXXXXXX athA'smin jambUdvIpe bharatakSetre dakSiNArdhavibhUSaNe ratnapure pure dharmArthakAmAnanAbAghayA sevamAnaH prArthijanakalpadrumo rUpavAn dayAvAMzca zrISeNo nAma nRpo babhUva / tasya ca zIlaguNasamanvite rUpatiraskRtadevyAvabhinanditAzikhinandite dve patlyAvabhUtAm / kAlakrameNa cA'bhinanditA garbha dadhau / tadAnI ca sA svotsaGgasthau sUryAcandramasau svapne dadarza / nRpazca tavotkRSTaM putradvayaM bhAvIti svapnaphalamAkhyat / pUrNe ca samaye sA devI putradvayamasUta / tataH zrISeNaH samahotsavaM tayorinduSeNo binduSeNazcetyabhidhAnamakarot / dhAtrImiAlyamAnau ca tau kramAdvardhamAnau sarvazastrazAstranipuNatAmApannau kAmakrIDAvanaM yauvanaM pratipedAte / / itazcAtra bharate magadheSu grAmottame'calagrAme vedavid dharaNIjaTanAmA viprAgraNIbhUva / tasya ca kulInA yazobhadrAnAma patnyAsIt / tasyAzca krameNa nandibhUtizrIbhUtinAmanau dvau putrau jajJAte / tathA tasya viprasya kapilAkhyAyAM dAsyAM kapilo nAma putro babhUva / sa dvijo nandibhUtizrIbhRtisutau sAGgAn sarahasyAn vedAnapAThayat / atimedhAvI kapilo'pi ca tatsarva tUSNIko'vadhArayan vedAbdhipArago jajJe / sa ca kapilaH prakaTavaiduSiko yajJopavItadvitayaM kaNThadeze nidhAya dvijo'smIti girA prakAzayan dezAntareSu babhrAma / bhramaMzca sa krameNa ratnapurapatanaM prApyA'zeSapauropAdhyAyasya satyakinAmnaH kalAnidheH pAThazAlA dine dine gatvA pRcchatAM chAtrANAM saMzayAnacchidat / tatazca vismitaH satyakidurjJAnAni zAstrarahasyAni tamapRcchat / kapilazca tasmai tAni savizeSANi pratyapAdayat / tataH satyakistaM rAjA yuvarAjamiva sarvakarmadhurandharaM cakre / sa ca sarvaziSyANAmanvahaM vyAkhyA cakAra / tena svena putreNeva nizcintaH satya EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX LAK // 40 // Jain Educ a tional For Personal Private Use Only Ninelibrary.org Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 41 // kistasthau / tathA kapilaH satyake pituriva savizeSAM bhaktiM cakAra / tena prItazca satyakiH kimetasmai karomItyacintayat / tadA satyakarjambukA nAma bhAryA zIlarUpAdisamanvitAyAH svaputryAH satyabhAmAkhyAyAH samprAptayauvanAyA varAnveSaNAya taM prerayAmAsa / tataH satyakirUce "rUpaguNasampanno vinItaH kapilo vipraH satyabhAmocito varo'sti / " jambukayA ca tatsvIkRte zubhe lagne satyakividhivatsatyabhAmAkapilayovivAhaM vyadhAt / tatazca kapilaH satyakivatpauraiH pUjyamAnaH sarveSvapi parvasu satyakerapi pUjyo'yamiti dhanadhAnyAdibhiH sakriyamANaH satyabhAmayA saha bhogAn bhujAno dhanairguNaizca samRddho jajJe / ekadA ca prAvRSi sa nizi nATyavilokanAya sadanAdahigatazciraM tatra sthitaH / tato nivRttasya gRhaM gacchato'rdhamArge'mbudo varSitumArabdhavAn / tataH sa tadAnIM vijanatvAnagnIbhUya svavAsasI kakSAntaH prakSipya veramadvAraM prAptaH punastatparyadhAt / satyabhAmA ca vRSTayA madbha vastrAstimitAni syuriti buddhayA'nyavastrANi gRhItvA samupasthitA "vidyAprabhAveNa me vastre na stimite, tadanyairvAsobhiralami" tyuktA kapilasya vAsAMsyanAANi zarIraM cAdraM vilokamAnA dadhyau-"yadi vidyAzaktyA svavAsAMsyasAvarakSattadA svAGga kathaM nA'rakSat / nUnaM nagno'yamAgato'sti / ato'yaM matpatirakulIno medhAvalAdeva karNazrutyA shrutiirdhygiisstt"| evaM manyamAnA ca tatprabhRti tasmin kapile sA mandAnurAgA jAtA / devAcca kSINadhanastadaiva dharaNIjaTa ADhayaM kapilaM zrutvA dhanecchayA samAyayau kapilazca svayaM pAdyasnAnAdinA taM saccakre / bhojanA'vasare prApte ca priyAM provAca-"priye! zarIrabAdhA mamA'sti, tataH pitRhetave bhojanaM vibhinnaM XXXXXXXX // 41 // elibrary.org Jain Educator national For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakkaTTissa kahA" // 42 // "paJcamaH zrIzAntinAthacakravartIcaritam" A XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX sampAdaya" / tataH pituH putrasya cA''caraNamanyathA dRSTvA stybhaamaakuliintvmdhikmaashshngk|critaishc zvazuraM kulInaM jJAtvA janakavadArAdhayitvA brahmahatyAzapathaM dattvA rahasi "ayaM tava sUnuH zuddhapakSadvayodbhavo'nyathA vega ti papraccha / tato dharaNIjaTa: sarva yathAtathaM smaackhyau|| atha kapilena visRSTo dharaNIjaTaH punareva nijaM grAmaM jagAma / satyabhAmA'pi ca gatvA zrISeNaM vyajijJapat"mamA'yaM daivavazAdakulIno bhartA'bhavat / tato mAmasmAnmocaya / anena muktA satI ca sukRtamAcariSye" / tataH zrISeNo'pi kapilamAhUya "dharmAcaraNArthaM satyabhAmeyaM tvayA mucyatAm / viraktAyAmasyAM tava vaiSayikaM sukhaM kIdRgbhavet ?" iti bodhayAmAsa / kapilazca "kSaNamapyanayA vinA prANAn dhatuM nA'lamasmi, tata imAM pANigRhItI kathazcanApi na tyajAmi, tyajanaM tyAjanaM vA gaNikAsveva yujyate" ityuvAca / tataH kraddhA satyabhAmoce-"yadi mAmeSa na tyajati, tadA jale jvalane vA pravekSyAmi" / tato rAjovAca-asau prANAn mA tyAkSIditi mama gRha eva te priyA katiciddinAni tiSThatu" / evamastviti kapilenokte ca rAjJA rAjyai samarpitA satyabhAmA vividhaM tapaH samAcarantI smvsthitaa| tasminneva ca samaye kauzAmbyAM nagaryo balo nAma mahAbalo nRpaH zrImatIdevIprasUtA svasutAM zrIkAntAM prAptayauvanA rUpazIlAdisamanvitAminduSeNasya svayambare prabhUtayaryA preSIt / tayA sahA''gatAmanantamatikA nAma vezyA rUpotkRSTAminduSeNavinduSeNAvapazyatAm / eSA mama mameti prajalpantau sAmaSau tau devrmnnaa'bhidhaanodyaanmiiytH| tatra ca dvAvapi sannaddhau tadartha vRSabhAviva yuyudhAte / nRpazca tayoyuddha niSedhita nA'zaknot / tato viSaNNaH zrISaNo'bhina RRRRX // 42 // Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only Rhelibrary.org Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 43 // * nditAzikhinanditAmyAM vicArya prAptakAlamidamiti bruvANastAlapuTAkhyaviSavyAptaM kamalamAghAya kssnnaadvipede| te devyAvapi tadeva kamalamAghrAya tnmaargmnviiytuH| satyabhAmA'pi ca kapilAdanathe sambhAvayantI tadeva padmamAghrAya tatpathaM gatA / tathA te catvAro'pi jambUdvIpottarakurukSetre zrISeNA'bhinandite zikhinanditAsatyabhAme cetyevaM yugaladhamiNo'bhavan , te ca tatra palyatrayA''yuSkA gavyUtitritayocchitA anubhUtA'nupamasukhAH sukhaM kAlaM gmyaamaasuH|| itazca tayorinduSeNabinduSeNayoyuddhayamAnayoH satorekaH ko'pi vidyAdharo vimAnasthaH sametya tayorantare sthitvovAca-"etA bhaginImajJAtvA bhavantau dvau tadartha kiM yudhyete ? / vistareNa mama vajanaM zrayatAm / asya jambUdvIpasya mahAvideheSu sItAnadyuttarataTe puSkalAvatyA vijaye vidyAdharAvAse vaitADhathaparvate uttarazreNyAmAdityAkhye nagare sukuNDalI nAma rAjA asti / tasya patnI cA'jitasenA nAma kulInA'sti / ahaM tayoH putro maNikuNDalI nAmA / ekadA cA'haM tataH sthAnAnnabhomArgeNa jinendra vandituM puNDarIkiNIM praaptH| tatra cA'mitayazasaM nAma jinezvaraM vanditvA dharmadezanAmazrauSam / dezanAnte ca "kena karmaNA vidyAdharo'hamabhavami" ti pRSTaH prabhurabravIt-"puSkaravaradvIpasya pazcimArdhe zItodAyA mahAnadyA dakSiNe taTe salilAvatyAM vijaye vItazokAbhidhAnAyAM puri purA rUpavAn balavAMzca ratnadhvajAbhidhazcakravatyaMbhUta / tasya ca kanakazrIhemamAlinyau dve paTTamahiNyAvabhRtAm / tatra kanakazrIraGkasthakalpalatAdvayasvapnasUcite kanakalatA padmalate, punyau, hemamAlinI ca padmalatAsvapnasUcitA padmA nAma kanyAmasuvAtAm / tAH sarvAzca krameNa yauvanaM prAptAH, tatra padmA bhavaviraktA'jitasenA''ryApAdAntike yathAvidhi parivrajyAmupAdatta / EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX * // 43 Educat Nar! For Persons & Private Use Only brary.org Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakavATTissa kahA" / shriisn| cakravartIcaritam" // 44 // ___ ekadA ca sA''ryAyA anujJayA pAlitadvASaSTicaturthA zarIracintArtha bahirgacchantI rAjamArge madanamaJjaryA vezyAyAH kRte yudhyamAnau rAjaputrau dadarza / tau dRSTvA ca sA'cintayat-'aho ? asyA mahAnsaubhAgyam, yattatkRte etau yudhyete / tanmayA'pyasya caturthatapaHkarmaNaH prabhAveNa bhavAntare IdRzaM saubhAgyaM bhUyAt / " evaM ca nidAnaM kRtvA'nte'nazanaM kRtvA nidAnamanAlocyaiva mRtA saudharmakalpe devI jaataa| tathA kanakazrIbhavaM bhrAntvA'nantare dAnAdikRtvA maNikuNDalI nAma tvaM vidyaadhro'bhuuH| kanakalatA pAlate ca bhavaM bhrAntvA prAgbhaveSu bahudhA dAnAdidharma vidhAya zrISeNanRpateH sutAvinduSeNabinduSeNAvabhRtAm / padmAjIvazca saudharmAccyutvA kauzAmbyAmanantamatikA'bhidhA vezyA jaataa| tatkRte ca devaramaNe vane tAvinduSeNabinduSeNI sAmprataM yudhyamAnau staH / so'haM zrutapUrvabhavo yuvayoH pUrvajanmajJApanena kRtvA yuddhAnnivArayituM snehAdihAgamam / ahaM yuvayoH prAgbhave mAtA, iyaM vezyA ca svasA / tadevaM saMsAre mohavijambhitaM budhyethAm / tasmAdrAgAdi dUrataH parityajya nirvANanagaradvAraM parivrajyA drutaM zrayatAm / tatastAvUcatuH-"asmAbhirmohAdbhaginI bhogahetave kimidamArabdham 1 / dhigdhiktvaM nau pUrvabhave mAtA asmin bhave ca guruH / yenotpathAdasmAtprabodhya vinivartitau svH|" evamuktvA yuddhAdviramya dharmarucimuneH puro rAjJAM caturmiH sahasraH samaM tau vrataM jgRhtuH| tato dhyAnavahinA dagdhakarmANau durga lokAgraM saralenaiva vatmanA tau jgmtuH| zrISeNapramukhAzca catvAro yugalino vipadya prathame kalpe devatvaM prapedire / itazcA'traiva bharate nagottame vaitADhathe rathanUpUracakravAlAkhye nagare jvalanajaTino vidyAdharendrasyA'rkakItiH XXXXXXXXX * // 44 // Jain Educa t iohal For Personal & Private Use Only weathelibrary.org Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 45 // KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX putraH svayamprabhA nAma putrI cAbhRtAm / tAM ca svayamprabhA potanapurezvaraH prajApateH putraH prathamo vAsudevo'calAkhyabalabhadrA'nujatripRSThaH pariNinAya / tena ca hRSTaH sa tripRSTho jvalanajaTine vidyAdharazreNidvayarAjyaM dadau / arkakIrtezca vidyAdharendrasya meghavanasya putrI jyotirmAlA patnI babhUva / zrISNajIvazca saudharmAccyuttA jyotirmAlodare samavAtarat / tadAnI ca sA svapne'mitatejasaM sUrya nijamukhe pravizantaM dadarza / pUrNe ca samaye puNyalakSaNalakSitaM sutamasUta / pitarau ca tasya svapnAnumAnenA'mitateja iti nAmA'karot / jvalanajaTI ca rAjye'rkakIrti nivezya cAraNaSairjagannandanAbhinandanayoH puraH prAvAjIt / satyabhAmAjIvazcA'pi saudharmAccyutvA jyotirmAlA'rkakIyoH putrItvenodapadyata / garbhasthAyAM tasyAM ca jananI svapne sutArAM nizAmapazyaditi tasyAH pitarau sutAreti nAma ckrtuH| tathA'bhinanditAjIvaH saudharmAccyutvA svayamprabhAtripRSThayoH putratvenodapadyata / tasmin garbhasthe ca jananI svapne sAbhiSekAM zriyaM dRSTavatIti pitA tasya zrIvijaya iti nAmA'karot / tathA svayamprabhAyA dvitIyo'pi vijayabhadranAmA putro'jAyata / zikhinanditAjIvazca prathamakalpatazcyutvA svayamprabhAtripRSThayojyotiHprabhA nAmnI putrI jAtA / satyabhAmApatiH kapilazca tiyagAdiSu yoniSu bhavaM ciraM bhrAntvA camaracazcAyAM nagaryAmazanighoSanAmA vidyAdharendro'bhUt / akIrtizca svAM putrI sutArAM tripRSThaputreNa zrIvijayena paryaNAyayat / tripRSTho'pi svAM putrI jyotiHprabhAmakaputreNA'mitatejasA paryaNAyayat / _ anyadA rathanUpuracakravAlAkhye nagare bahirudyAne'bhinandanajagannandanajvalanajaTinastrayo'pi mUrttAni ratnatrayANIva samavAsaran / arkakIrtizca tajjJAtvA sametya natvA dezanAM zrutvA jAtavairAgyo'bhinandanaM kRtAJjalirUce-" tAva // 45 // Jain Educat i onal For Personal & Private Use Only Eastelibrary.org Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * cakavaTTissa "pazcamaH XXXXXXXX zrIzAnti nAtha cakravarticaritam" KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX pratIkSasva, yAvadamitatejasaM nijarAjye nivezya vrtgrhnnaarthmhmaagcchaami|| pramAdo na vidhAtavya iti muninA ziSTazca sa dhAmA''gatyA'mitatejasaM sAgrahaM rAjye nivezya tena kRtaniSkramaNotsavo'bhinandanamuneH puraH parivrajyAmupAdatta / tato'ka kIrtirgarujanena samaM vrataM pAlayan bhuvaM vijahAra / tejasthyamitatejA api rAjyaM shshaas| itazca tripRSThe kAladharme prApte zucA vairAgyamudhannacalo balabhadraH zrIvijayaM rAjye nyasya prvtraaj| zrIvijayazca pitryaM rAjyaM nItyA pAlayAmAsa / ekadA cA'mitatejAH sutArAzrIvijayayordarzanotkaNThitaH potanapuraM yayau / patAkAmaJcatoraNAdisamanvitaM saJjAtAnandasAmrAjyaM tannagaraM rAjakulaM ca hRSTaM vIkSya vismito vyomato'vAtarat / jayazca durAttaM dRSTA'bhyuttasthau / tataH parasparaM zvazuyauM tau svasRpatI ca mitho gADhaM prItyA ssvjaate| tatastau dvAvapi mahArhasiMhAsane nissedtuH| tato'mitatejAH atra pure mahotsavasyA'dhunA ko heturityapRcchat tataH zrIvijayo'vocat"itaH prAgaSTame dine eko naimittika ihAgAt / mayA sAdaramAgamana hetuM pRSTazca sa jagAda-asmAdaH saptame'hni madhyAhasamaye'zanidhvanan potanapurezvarasyopari patiSyati, tadetatsUcayitumahamAgato'smi / sacivaM ca tena vacasA kupitaM dRSTA punasso'vocava saciva ! mahyamA kupaH, etacchAstradRSTaM vacmi / tasmin dine mayi punarvasudhAreva vastrAbharaNAdivRSTiH patiSyati / tato mayA sacivo'bhihitaH asmai mahAmataye mA kupya / yato ythaarthkthnaadymupkaarii| kintu taM paccha yadayaM nimittaM kutaH zikSitavAnasti ? tato naimittiko'vocat-parivrajyAM gRhNatA baladevena saha zANDilyo nAma me pitA'pi parivrajitavAn / tadanu * // 46 // For Personal & Private Use Only wwsanelibrary.org Jain Education rational Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 47 // KXBXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX cA'hamapi pitRvAtsalyamohitaH prAvrajam / tadaivedaM nimittajAlamakhilaM mayA zikSitam / yato jinazAsanAdanyatra na yathArthajJAnaM sambhavati / ahaM ca lAbhAlAbhasukhaduHkhajIvitamaraNajayaparAjayA aSTadhA nimittAni veni / ekadA ca samprApsayauvano'haM padminIkhaNDapuramagamam / tatra ca mama pitRSvasA hiraNyalomikA tatputrI candrayazAzcA''sIt / sA ca pUrva bAlAyA'pi me dattA, kintu dIkSArUpavighnena vivAho nA'bhavat / tAM ca candrayazasaM dRSTA sAnurAgo'haM bhAramiva dra vrataM hitvA paryaNaiSam / nimittena ca svArthamimaM te mahAnathaM ca jJAtvA'trA''gamam / rAjan ! yajAnAsi, ttkurussv"| ityuktvA virate tasmin buddhimanto'pi kulamantriNo vyAkulA abhavan / tatraika: sacivo'voca-samudre vidyutpAto na bhavati, tasmAtsvAmI tatra nAvamAruhya saptAhaM tiSThatu / dvitIyo'bravIt-nedaM me pratibhAsate, yatastatra patantIM vidyutaM ko nivArayet 1 / kintu vaitADhathe'vasapiNyA vidyutpAto na bhavati / tasmAttasyopari guhAM gatvA prabhuH saptAhaM vasatu / tatastRtIyaH sacivo'cat-ado'pi mahya na rocate, yatra yo'rtho'vazyaM bhAvI, sa tatrA'nyathA na bhavati / / atraiva bharate vijayapure rudrasomasya dvijasya jvalanazikhAyAM patnyAM zikhInAma putro'bhavat / ekadA ca kshcidraakssssttraagtH| so'nvahaM bahUni mAnuSANi praNihanti / kintvalpaM bhakSayati, zeSaM cocchiSTamiva tyajati / tato rAjA tamuvAca-sudhA kiM bahUna nUn haMsi ?, vyAghrAdayo'pi jhunnivAraNAyaikaM jantudhnanti / tatastvayA'pi grAsAyaikaM mAnuSaM grAhyam / tacca maniItena vAreNa svayameSyati / tena ca tadabhyupagate nRpaH svapuragRheSu vArArtha mAnuSANAM nAma EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX X // 47H Jain Educatia SRI For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakavaTTissA "paJcamaH zrIzAntinAtha - cakravarticaritam" // 48 // EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX golAMzcakre / sa golaH kRSyamANo yasya kare yadA caTeta , sa rakSase bhakSyabhUtaH purarakSAyai prayAti / ekadA ca tasya brAhmaNaputrasya golako niryyo| tadantazca tannAma vAcitam / tacchutvA ca tanmAtA karuNasvaraM ruroda / tadgRhAsannaM caikaM mahaddhRtagRhamAsIt / tadbhUtaizca tasyAH karNaduHzravaM kranditaM zuzruve / jAtadayaizca taiAhmaNI proktam-mA rodIH, susthA bhava, tvatputro rakSase yAtu / rAkSasA'grato'pyenaM tvatputramAneSyAbhi / eSa vyavasthA nA'tikramiSyati, tato mariSyatyapi na / tato yAvatsA tA devatAH stauti, tAvatvaramANA ArakSAstatsutamAkRSya rakSaH samIpaM ninyuH / rAkSasazca yAvad dvijaputramAdatte, tAvad bhUtAstamapahRtya tanmAturantikamAnayan / bhItA brAhmaNI ca bhayAni pazyantI rakSAkRte taM putraM tatkSaNaM giriguhAntAzcikSepa sa ca dvijaputrastatrasthenA'jagareNa jgrse| tadvadanyadapi bhAvi kvacidapyanyathA na bhavati / tasmAdeSa upAyo yatsarvaistapa AcaryatAm / yato nikAcitAnAmapi karmaNAM tapasA kSayo bhavati / tatazcaturthoM manyuvAca-anena potanaprabhorupari vidyutpAtaH kathito na zrIvijayasya / tatsaptAhaM yAvatpure'smin ko'pyanyaH patiH kriyatAm / tatazca tatrA'zaniH patiSyati / sarveSAM ca duritamanena prakAreNa gacchatu / tacchu tvA hRSTo naimittikastaM mantriNaM prAzaMsat / manimittajJAnato'pi tava matijJAnamadhikam / tadanarthaparihAyAmupAyamAzu kurudhvam / rAjA'pi jinapUjAratazcaityasthitastiSThatu / tato mayA'voci-ko naro rAjye'bhiSicyate ? / kathaM nirAgasaH prANinaH prANanAzaM cintayAmi ? sarvasya hi prANAH priyA dustyajAH / kathaM ca pazyato me ko'pi varAko vipatsyate / tato mantriNo'truvan-"deva / idaM kAryadvayaM no'sti, yathA tavA'noM yAsyati prANI ca na vipatsyate tathAhi rAjye kuberasya XXXXXXXX // 48 // Jan Education rematon For Persona & Private Use Only inelibrary.org Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 11 pratimA'bhiSicyatAm / tAM ca tvAmiva sarvo janaH saptAhaM sevidhyate / divyazaktyopasargazcenna syAttadapi sundaram syAcettadApi prANivadhapApaM na bhaviSyati" tato yuktametaditi procya jinamandiraM gato'haM darbhAsane kRtapauSadho'sthAm / saptame cadine prApte pralayAmbudAruNe meghe unnate'zanistasmin rAjye'bhiSikte yakSavimbe papAta / yathA ca tatrA'zanipAtastathA'ntaHpurAdibhiH kRtA ratnavastrAdivRSTinaimittike'pyabhavat / tato mayA padminIkhaNDapattanaM dattvA sa naimittikavaro vyasRjyata / kuberasyA'pi ca navAM divyaratnamayIM mUrttiM sadyo'kArayam / tanmadvighnazAntyA'mI paurAdayo mahotsavaM vidadhate / " tacchrutvA hRSTo'mitatejA nijAM bhaginIM sutArAM vastrAlaGkAradAnena pUjayAmAsa / kiJcitkAlaM ca tatra tayoH pArzve'tivAhyA'mitatejAH svanagaraM yayau 1 athaikadA zrIvijayaH sutArAyAH saha krIDA kutUhalAjjyotirvanaM nAma vanaM yayau / tadaiva ca tatra kapilajIvo'zananighoSo vipratAraNikAM vidyAM prasAdhya vihAyasA samAgataH pUrvajanmabhAryAM sutArAM dadarza / prAgjanmasaMskArAca tasyAmutkaNThito vidyAbalAttayoH puraH plavamAnaM haimaM hariNaM vicakre / dRSTA ca sutArA'sau me krIDanakaM syAditi svAmin ! mRga AnIyatAmiti patimabravIt / tayA cetthamuktaH zrI vijayastaM mRgamanvadhAvan tena mRgeNa vicitragatyA dUramanIyata tato'zanighoSaH zanaiH sutArAmabhisRtyA'pAharat / tathA tena prayuktA pratAraNI vidyA ca sutArArUpamAsAdya sarpadaSTA - mityucaiH pUccakre / tacchrutvA hariNa muktvA balitaH zrIvijayastA bhUmau luNThitAM dRSTvA maNimantrauSadhAdibhirupAcArIt / kintu sA zithilabhUtasarvAGgA nRpateH pazyata evA''zu kAladharmamiyAya / tatazca duHkhena mUcchito nRpaH pRthivyAM papAta / Jain Education national For Personal & Private Use Only // 46 // relibrary.org Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakkaTTissa *."pazcamaH zrIzAnti nAtha cakravarti kahA" // 50 // caritam" EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX labdhasaMjJazca priyAvirahaduHkhamasahamAnaH prANAn jihAsuH sadyo viracitAM citA tayA sahA''rohayAmAsa / yAvacca patijvalitumArebhe, tAvattatra dvau vidyAdharAvAjagmatuH / tayoreko'bhimanvya payasA citAM siSeca / tatazca tatkAlaM sA pratAriNI vidyA'TTahAsaM kurvatI palAyiSTa / tato vismitaH zrIvijayaH kimidamiti tau vidyAdharAvapRcchat / tau ca praNamyocatu:-AvAmamitatejasaH pattI pitAputrI samminnazroto dIpazikhA'bhidhoM jinabimbAni vandituM svecchayA nigatAvatrA''gacchanto karuNasvaraM "hA zrIvijaya ! prANanAtha ! hA bAndhavAmitatejaH! hA vatsa ! hA vijayabhadra ! hA tripRSThakuladevatAH! imA sutArAmasmAdvidyAdharAdavilambitaM vAyadhvaM trAyadhami"ti vilapitamazrauSva / tataH svAminaH svasAraM durAtmanA hiyamANAM jJAtvA taM zabdamanugacchAva / sadya eva cA'zanighoSeNa gRhItAM sutArAmapazyAva / tato'tikupitAvAvAmasI kRSTvA jighAMsantau tamupasthitau / tataH sutArAdevyoktam-"yuvayoyuddha nA'lam, jyotivanaM yAtam , tatra pratAraNayA vidyayA vazcayitvA'sUna tyAjyamAnaM zrIvijayaM niSedhatam / yatastasmin jIvati jIvAmi" / tadAdezAcAvAmiha drataM samupasthitau mantritodakauzcitAvahiM vidhyApitavantau svH| iyaM ca pratAraNI vidyA sutArArUpadhAriNI sATTahAsA palAyata / tataH sutArAM hRtA jJAtvA zrIvijayo nitarAM viSaNNo'bhUt / tatastau vidyAdharau tamUcatu:-svAmin ! mA tAmya, sa na kuzalI syAt , bhavato'natidUra eva so'sti, kva yAsyati ?" / ___ atha tau zrIvijayaM gADhamabhyarthya vaitADhayaM ninytuH| amitatejAzca taM mahattyA pratipatyocitAsane samupavezyA''gamanakAraNaM papraccha / tataH zrIvijayenerito to vidyAdharau sutArA'paharaNavRttAntamazeSata aackhytuH| tato'tyantaM KXXXXXXXX // 50 // For Personal & Private Use Only wwwatelibrary.org Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 51 // Ekkkkkkkk********* kupito'mitatejA uvAca-"tava bhAyoM me svasAraM sutArAmapahRtya sa vidyAdharA'dhamo'zanighoSaH kiyjiivissyti?"| tataH so'kakIrtisutaH zrIvijayAya zastrAvaraNoM bandhanI mocanI ca vidyAmadAt / tathA razmivegAdInAM svaputrANAM zatapaJcazatIM traipRSTinA samaM camaracazcAyAM puryAmazanighoSataH sutArAmAhattu sadyaH prAhiNot / tripRSThatanayazca zrIvijayazcamaracaJcAM prAptavAn / tamazanighoSamadhikavidyaM jJAtvA'mitatejAH svaputreNa sahasrarazminA sAdhe paravidyAcchedakarI mahAjvAlA nAma vidyA sAdhayituM himavantaM giriM yayau / tatra ca pratimAjuSo jayantasya munerdharaNendrasya ca pAdamUle mAsikabhaktena sthitaH sAptarAtrikI pratimA samudvahana vidyAsAdhanakama hasrarazmizca tathAsthitaM pitaraM rarakSa / evaM tayostiSThatoH kizcidUno mAso'bhUt / itazca camaracaJcAyA bahiH sthitaH zrIvijayo'zanighopAya dUtaM prAhiNot / sa dUtazca tatra gatvA'zanighoSamuvAca"sutArAmapaharatA kimidaM lajAkaraM karma tvayA kRtam / tacchrIvijayastava pratAraNI vidyA kathamapi moghIkRtyehA''yAto balAtsutArA neSyati, tatsvayamarpaya / tathaiva tvajjIvitasya kuzalam / tataH kruddho'zanighoSo jagAda-"yathAgatenaiva pathA sa zrIvijayaH prayAtu / sutArAM yAcamAnastu yamalokameva yAsyati / tadetad dvayaM vicArya yAtu tiSThatu vA / tvamapi gatvA tadagrato madvAcaM samAkhyAhi / tenaivamuktazca sa itastatpurAvAhinirgatya traipRSThaye sarva tadvattAntamakathayat tacchu tvA cA'tyantaM kupitaH zrIvijayaH svA senA sajitAmapyasajjayat / azanighoSaNA'pi cA''diSTAstatsutA azvaghoSAdyAH sarvAbhisAratazcamara cazcApuryA dvAri yuddhAya viniryyuH| KXXX*****XXXXXXXXXXXXXX // 51 // For Personal & Private Use Only Mahelibrary.org Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakkavaTTissa * kahA" | "paJcamaH zrIzAntinAthacakravartIcaritam" * * // 52 // * * * * tatazca dvayorapi sainyayo raNatUryANyavAdyanta / dvayorapi sainyayozca parasparacchinnaziro bAhurathasArathyAdi tumulaM yuddhaM pravavRte / astraiH zAstrairbAhubhyAM mAyayA ca yuddhathamAnayordvayoH sainyayoH kizcidUno mAso vyatIyAya / tatra ca zrIvijayasya sainyaiH pavanai pAdapA ivA'zanighoSakumArA amajyanta / tato'zanighoSo'pi mahAgadAmudamyA'mitatejasaH putrAn zIghramevA'bhAGakSIta / tataH kraddho'ri tiSTha tiSTheti vadana zrIvijayo yuddhAya svayamaDhaukiSTa / dvAvapi ca tau zrIvija yA'zanighoSo garjantau parasparaM tarjantau zastrazakti vidyAzakti ca darzayantau lAghavAdanyonyasya prahArAn vaJcayamAnau surAsurairvIkSyamANo yuyudhAte / avasaraM prApya ca zrIvijayo vikramya khaDgenA'zanighoSa dvidhA vyadhAt / tasya ca dvAvapi khaNDau dvAvazanighoSo jaatau| tau dvAvapi ca lAghavAcchIvijayena khaNDitau catvAro'zanighoSA jaataaH| yathA yathA ca zrIvijayenA'zanighoSAH khaNDitAstathAtathA te dviguNA vdhuH| evaM khaNDitaiH sahasro'zanighoSaiH potanezvaraH pariveSTitaH zrAnto'bhavat / tAvacca siddhamahAjvAlAvidyo'mitatejAH samAyayau / Agacchatazca tataH siMhAn mRgA ivA'zanighoSasainyAHpraNezuH / amitatejAzca dviSo mA nazyanviti mahAjvAlA vidyAM vinyayuGkta / te ca dviSastayA vidyayA mohitAH zaraNAyA'mitatejasameva samAyayuH / tato'zanighoSo gandhagajaM gaja ivA'mitatejasamavalokya palAyiSTa / tato dUrAdapi samAnetavyo'yaM durAtmetyevamamitatejasA samAdiSTA mahAjvAlAvidyA sarvavidyA'ntakAriNI pRSThato'zanighoSasyA'nvadhAvat / tasyAzca zaraNamanApnuvan palAyamAno'zanighoSaH zaraNecchayA dakSiNabharatAdhaM praviSTavAn / tatra ca sImAdrau zrIRSabhaprabhozcaitye samavasaraNasthAnasthApitagajadhvaje'calo nAma baladevamuniH zukladhyAnyekarAtrikI EXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXX * ** * * XXXXXXX // 52 // D helorary.org Jain Educat national For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 53 // **** pratimAM prapannavAnAsIt / ghAtikarmaNAM chedAcca tasya mahAmuneH kevalajJAne samutpanne tanmahimAnaM vidhitsavaH surA - 'surA abhinandanajagannandanajvalana jaTinastrijayyarka kIrtipuSpaketuvimalamatyAdayazca sametya baladevamuniM pradakSiNIkRtya yathAsthAnamupAvizan / mahAjvAlApAtabhIto'zanighoSo'pi tatkSaNamacalaM zaraNaM yayau / mahAjvAlA'pi cA'zanighoSaM muktvA nyavarttata / yataH zakrakulizasyA'pi kevaliparpadi prabhAvo'pahIyate / tataH sA vidyA'mitatejasa mupetya tadazeSaM vRttAntaM niveditavatI / mayUro meghadhvanimiva taM vRttAntamAkarNya sarve'mitatejaH zrIvijayAdayo mumudire / tatazcA'syAH puryAH sutArAM samAdAya drutamAnayeriti mArIci samAdizyAtyutkaNThitaH sasainyo'mitatejaH zrIvijayaprabhRtayo vyomayAnena drutaM sImAdrimupAyayuH / tatra ca prathama RSabhanAthavimvaM vanditvA tadanvacalamuniM vanditvA ca tadagre niSedatuH / mArIcirapi ca camaracaJcApurIM pravizyAzanighoSamAtuH pArzvamupetya kRtopavAsAM sutArAM dRSTvA'zanighoSamAtuH sarvaM niveditavAn / sA'zanighoSamAtA cA'pi tAM sutArAmAdAya'calasvAmisabhAyAmAgatya nyAsIkRtAmiva zrIvijayA'mitatejasoH samarpayAmAsa / baladevaM kevalinamacalaM natvA ca muditA yathAsthAnaM niSasAda / tadA cA'zanighoSo'pi sAmavAkyena zrIvijayA'mitatejasa kSamayAmAsa / tataH zAntavaireSu teSvacalasvAmI zuddhidAyinIM dezanAM vidadhe / I dezanAnte cA'zanighoSo'calamuniM vanditvA kRtAJjalirvijJapayAmAsa - " mayA sutArA duSTena manasA nA'pahRtA, kintu purA camaracazcAnagaryA bhagavato jayantasya mahAmunerAyatane gatvA saptarAtramupoSito bhrAmarIM vidyAmasAdhayam / tataH Jain Education national For Personal & Private Use Only **** // 53 // Pahelibrary.org Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakka hissa kahA" 1148 11 pratinivRtto jyotirvane zrIvijayAntike sutArAmadrAkSam / dRSTamAtrAyAM ca tasyAM mama ko'pyanirvacanIyaH snehaH sammudapadyata / tatastAM vinA gantumasamartho'haM zrIvijayA'ntikasthAyAstasyA apaharttumazakyatvAtpratAriNyA vidyayA zrIvijayaM mohayitvA sutArAmapAhArSam / svajananyAH samIpe ca tAmamuJcam / seyamaninditA niSkalaGkA'sti / asyAM mayA kimayazobhanaM vaco'pi noktam / bhagavan 9, tadetasyAM mama snehakAraNaM samAkhyAhi" / tacchra utvA ca bhagavAnacalaH satyabhAmAkapilayoH zrISeNasya zikhinanditA'bhinanditayoryugalikAdibhavasahitAM kathAmAkhyAyA'vocat - "ArtadhyAnI kapilo mRtvAnekoniSu bhrAntvA bhUratnAyAmaTavyAmairAvatyA nadyA rodhasi tapodhanasya jaTila kauzikasya patnyAM pavanavegAya dharmilo nAma dAraka utpede / sa ca nijapiturdIkSAmAdAya bAlatapaH samAcaran vihAyasA gacchantaM vimAnasthaM vidyAdharaM dRSTvA "bhavAntare'muSya tapasaH phalenedRgbhUyAsamiti nidAnaM kRtvA mRtazcamaracaJcAya puryAmidrAzanevidyAdharasyA''suryA patnyAM evaM suta udabhUH / tataH prAgbhavasambandhAttava sutArAyAM sneho'bhavat / pUrvabhavasaMskAro hi janmazatAnyapyanuyAti" / tatazca sutArA'mitatejaH zrIvijayA'zanighoSAH prAgbhavA''karNanAdvismitAH saMvegamIyuH / tathA'mitatejasA bhavyo'smi navetyevaM pRSTo bhagavAnacalaH punarAha - "ito navame bhave'tra bharate tvaM paJcamazcakravarttI bhaviSyasi / tatraiva ca bhave zAntinAtha iti khyAtaH SoDazo'rhatha bhaviSyasi / zrIvijayazcAyaM tatra bhave tava putraH prathamastava gaNadharo bhAvI " / tataH zrIvijayA'mitatejasau bhagavantaM praNamya dvAdazavidhaM zrAvakavataM bhejatuH / tato'zanighoSaH punarbhagavantaM praNamya racitAJjalirvijJApayAmAsa - "bhagavan ! tvanmukhAtprAgbhavaM zrutvedAnImapi For Personal & Private Use Only "pazcamaH zrI zAnti nAtha cakravarti caritam " // 54 // www.jahelibrary.org Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 55 // EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX manmanaH kampate / aprAptajinadharmasya mama bhUyAMso'tiduHkhadA bhavA atiitaaH| adhunA'pi mAM rakSa rakSa / ataH parameko'pi kSaNo yatidharmarahitasya me mA gAditi mAmadyaiva dIkSAM dehi" / tato yuktametaditi procyA'calenA'nugRhIto'mitatejasaM saprazrayamuvAca-"bhAvinazcakriNo'hatazca sAmprataM mahAkulaprasUtasya te praNipAtaM kurvato mena manAgapi lajjA / ete'zvaghoSAdayo mama sutA rAjyAdIni ca tvadIyaM viddhi / nA'nyathA / evamuktvA jyAyAMta nijasutamazvaghoSamamitatejaso'ke kSiptvA'calasvAmisannidhau bhUyobhinarendraH saha dIkSAmagrahIt / zrIvijayasya mAtA svayamprabhA cApi tatrA''gatyA'calasvAmipAdAnte dIkSAmagrahIt / tato balabhadraM nasvAmitatejaH zrIvijayAzvaghoSAdayaH svaM svaM sthAnaM yayuH / arhatpUjanAdikavidhi vidadhAnau ca sve sve pure'vatiSThamAnau zrIvijayA'mitatejasau kAlaM vytiiytuH| athA'nyadA pauSadhaukasi pauSadhaM gRhItvA'mitatejA vidyAdharANAmAhataM dharmamAcakhyau / tadAnImeva ca cAraNamunI tatra caitye jinabimba vivandiSu tatra samAgatavantau / amitatejasA ca dRSTvA hRSTena vanditau tau triH pradakSiNApUrva jinendra vanditvA tmuuctuH| saMsAre prAptamatidurlabhaM mAnuSyakamavivekena mudhA na neyam / jaine dharme manAgapi pramAdo na vidhAtavyaH / tadvinA nA'nyaduttarottarA'bhISTadam / " evamanuziSya to punareva vihAyasA jgmtuH| zrIvijayA'mitatajaso ca varSe varSe'haMtAM caityeSu mahimatrayaM ckrtuH| tatra nandIzvare devAzcaitre cA'zvine cA'STAhnikotsavau kurvanti / anye tu svasvacaityeSveva kurvanti / zrIvijayA'mitatejasau ca caitrA''zvinayoH svasvacaityeSu tRtIyaM tu sImAdrayAdiSu ckrtuH| athaikadAmitatejAH svaharye sthitaH pradhAnapuruSaiH parivArito mAsakSapaNakaM bhikSArthamAgataM kazcinmuni dadarza / KXEXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXX // 55 // For Persona & Private Use Only Jan Education in Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakkavATTissa kahA" "paJcamaH zrIzAntinAtha cakravarticaritam" // 56 // tato'bhyutthAya vanditvA taM zudhairannAdyaiH pratyalAbhayat / tadAnIM ca tatra satpAtradAnaprabhAvato vasudhArAdipaJcadivyAni jajJire / evaM dharmaniratayoH sukhamagnayoH zrIvijayA'mitatejasobhU yAMsi varSasahasrANi jgmuH| ekadA ca nandanavane zAzvatA'rhato vandituM sambhUya zrIvijayA'mitatejasAvIyatuH / tatra ca tAn vanditvA kutUhalAd bhrAntvA yAvannandanamIkSAJcakre, tAvatsvarNazilAsthau vipulamatimahAmatinAmAnau cAraNamunI dadRzatuH / tataH zrAddhau tau pradakSiNIkRtya vanditvA ca dharmadezanAM zuzruvatuH / dehinAM mRtyuH sadA samIpavatyeva, tataH kSaNikaM jIvitaM jAnanto'pi te mohAd dharmodyamaM na kurvanti / moho hi mahAzatruH, sa janmato maraNAvadhi svAtmahitaM dharmamUlAnnikRntati / tasmAnmohaM sarvathA hitvA dharmaH kaaryH| mAnuSaM janma hi punaH kathazcideva labhyam" / tadAkaNyaM ca tau zrIvijayA'mitatejasau svamAyuravaziSTamapRcchatAm / tau munI ca SaDviMzatidinAni zeSamAyurAcakhyatuH / tadvacaH zrutvA ca nirviNNau tau nRpAvacatuH-"asmAbhiraraNya puSpavatsadA viphalaM jIvitaM kSapitam" / tatastau cAraNamunI tau pratyabodhayatAm-"viSAdenA'lam , adyApi yuvayoH pravrajyA yujyate / ante'pi gRhItA sA zubhagatinibandhanam" / tAbhyAM caivaM prabodhitau tau nRpau nijasthAnamupetya caityeSu paramamaSTAhnikotsavaM cakrAte / dInAnAthAdibhyazca yathAruci ddtuH| tathA svaputrayo rAjyaM dattvA tau nRpAvabhinandanajagannandanayomunyoH purato vrataM jgRhtuH| pAdapopagamanaM nAmA'nazanaM vrataM ca ckrtuH| tadAnIM ca zrIvijayaH svapitaraM sasmAra / svapitu RddhimadhikAM svAM ca RddhiM hInAM vicintayaMzca "tAhagevA'haM bhUyAsami"ti nidAnamakarota / vipadya ca to zrIvijayA'mitatejasau prANate kalpe susthitAvarte nandi XXXXXXXXXXXXXXXXXXXX X // 56 // Jain Educatiemational For Personal & Private Use Only wirajathelibrary.org Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 57 // KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX tAvarte ca vimAne maNicUladivyacUlanAmAnau surau bhUtvA sukhaM tasthatuH / tathA manasA prApteSTau sukhamagnau viMzatisAgaropamamAyurativAhayataH sma // 1 // dvitIyaH sargaH atha jambUdvIpe prAgvideheSu ramaNIyAkhye vijaye zItAnadyA dakSiNe taTe zubhAyAM nagayoM stimitasAgaro nAma narapatirAsIt / tasya ca zIlavatyau vasundharA'nuddharAkhye dve palyAvAstAm / tatra nanditAva damitatejo jIvazcyutvA vasundharAkukSAvavAtarat / tadAnIM ca sukhasuptA sA svamukhe balabhadrajanmasUcakAn caturo mahAsvapnAn pravizato dRssttvtii| tataH prabuddhA rAjJI rAjJA "balabhadrastava putro bhAvI"ti kathitasvapnaphalA muditA garbha dhArayantI pUrNe samaye zrIvatsAGka zvetavarNa sulakSaNaM sUnuM suSuve / nRpazca putrajanmanA'tyantaM mudito dvAdaze'hni tasya sutasyA'parAjita iti nAmA'karot / tathA zrIvijayajIvaH susthitAvartAccyutvA'nuddharAyAH kukSAvavatatAra / tadAnI ca sA nizAzeSe sukhaM zayAnA svapne mukhe pravizataH sapta mahAsvapnAna dRSTavatI / suptotthitA ca rAjJe tAnivedya, rAjJA ca viSNuste putro bhAvIti kathitaM svapnaphalaM nizamya nitAntaM mumude / garbha dadhAnA ca sA pUrNe samaye zyAmavarNa nayanotsavaM putraM suSuve / nRpazca pramuditastasya samahotsavamanantavIrya iti nAma viddhau| tau ca zvetazyAmazarIrau kramAdvardhamAnau gurusannidhau lIlayaiva sarvazAstrANi jagRhatuH / zaizavaM kramAdatItya ca kAminIjanaspRhaNIyaM yauvanaM prpedaate|| anyadA ca tatropavane nAnAtizayasampannaH svayamprabho nAma munirAyayau / tadAnIM ca nRpaH stimitasAgaro Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only Alibrary.org Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakkavaTTissA kahA" "paJcamaH zrIzAnti | nAtha| cakravartI caritam' // 5 // KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX vAhakelyA vAhAn vAhayituM puryA niryayau / vAhAn vAhayitvA zrAntazca tadvanaM gato yAvatkSaNaM vizrAmyati, tAvadazokatarumUle pratimAdharaM dhyAnasthaM taM munimapazyat / tatastaM pradikSaNIkRtya vanditvA pAritadhyAnAnmunedharmalAbhAziSamAptavAn / tanmunerdharmadezanAM ca zrutvA kSaNAtpratibuddho nijaM dhAma gatvA'nantavIrya nijarAjye nivezya putrAbhyAM kRtaniSka maNotsavaH svayamprabhamunipArce paryavrAjIt / duHsahAnapi parISahAn sahamAnazca mUlottaraguNAMzciraM samyak pAlayitvA'ntakAle manasA virAddhacAritro vipadya camarendro jajJe / / athA'nantavIryo'pi sA'parAjito medinImanvazAt / ekadA ca tayoH kenacidvidyAdhareNa maitrI jaataa| tAbhyAM ca sa vidyAdharo vidyA pradAya sAdhayethAmiti copadizya vaitADhyamagAt / tayozca barvarI-kirAtInAmnyau gItanRtyAdikuzale dve ceTike AstAm / anyadA ca tau balaviSNU tAbhyAmuttamaM nATakaM kArayituM prAvatAm / tadAnImeva ca tatra sabhAyAM nAradaH samAyayau / tasya ca balaviSNU nATakAkSiptamanasau na satkAramakurutAm / tena ca kupito nAradazcintayAmAsa-"madAdimau mAM na sadakArTAm / tadetasyA avajJAyAH phalaM drutaM darzayiSyAmi" / evaM cintayitvA sa nAradaH sahasA vaitADhathe damitArinapAntikaM jagAma / sa cA'bhyutthAya saprazrayaM nAradAya siMhAsanamadApayat / siMhAsanaM tyaktvA svavRSyAmevopaviSTo nArado vyAjahAra-"rAjan ! mahaujase tubhyaM svasti, tava rAjyAdiSu sarvatra kuzalam 1" / tato 'bhavadanugrahAtsarvatra kuzalam , kintu bhavatA kvacidadRSTapUrvamAzcarya dRSTaM pRcchAmI'ti nRpeNokto harSotphullavadano nArado'bravIt-"adyaiva zubhAkhyAyAM mahApuryAmanantavIryamahAsabhAyAM barvarIkirAtIbhyAmabhinIyamAnaM nATakamadrAkSam / tAdRza XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 58 / Jain Educa ! For Persona 3 Private Use Only brary.org Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 56 // madbhutaM nATakaM na mayA kvacid dRSTam / tvaM ca sarvAzcaryabhUtavastUnAM bhAjanamasi / yadyatra tannATakaM nA''nayasi, tarhi rAjyAdinA'lamityuditvA nAradastato rabhasA nabhomArgeNa prayayau / damitArizca trikhaNDavijayaizvaryagarvito'nantavIryasavidhe dUtaM prAhiNot / sa dUtazca tatra gatvA natvA cA'nantavIryaM sahAgrajamabhASiSTa - " atra vijayArthe yadadbhutaM vastu tatsarvaM damitAreH, tattasmai tava prasiddhe barvarI - kirAtyau nATakakAriNyau ceTike preSyetAm " / tacchutvA'nantavIryo jagAda - " itastvaM samprati gaccha / kiJcidvicArya zIghra ceTike preSayiSyAmi / tato mudito dUto'bhyetya siddha prayojanaM damitAraye zazaMsa | sar gUDhAmarSau tau balaviSNU " sa vidyAsiddhyAdiva lenAsmAnevamAjJApayatIti purA mitreNa vidyAdhareNa dattA vidyAH sAdhayAvaH / tatazca sa ka zrAvayora !" iti vicintayato yAvat tAvatprajJaptyAdyA vidyAstatra sametya prAJjali jalpu: - "yA yuvAM sisAdhayiSU, tA etA vidyA vayaM smaH / pUrvajanmani siddhA idAnImapyupasthitAH / yuvAM samAdizatam vayaM yuSmadvapuSi saGkramiSyAmaH / " evamastviti tayorvAcA tA vidyA nadyo'ndhyoriva tadaGgayostadAtmatvaM pratipedire / tatastau svabhAvato balinau vidyAsiddhayA cA'sAdhAraNau tAsAM vidyAnAM gandhamAlyAdibhiH pUrjAM cakratuH / atrAntare ca damitAriNA nirdiSTo dUtaH punarupetya sAkSepamabhASiSTa - "ceTike preSayiSyAva ityuktvA kimityapina preSite / " tato gUDhakopo viSNuH sAmnovAca - "yadi damitArizceTIbhyAmeva tuSyati, tadapare'hni te gRhItvA gaccha" / tato dUto viSNupradattAvAse kRtakRtyamivAtmAnaM manyamAno yayau / tau ca balaviSNU sumantriSu rAjya 1 For Personal & Private Use Only // 56 www.janeffibrary.org Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R "paJcamaH cakkavaTTissA zrIsanakumAra cakravarticaritam // 6 // XXXXXXXXX KXXXXXXX bhAramAropya vidyayA svasya ceTIdvayarUpaM vidhAyopetyA-"parAjitA'nantavIryAbhyAM damitAraye prahite sva" iti duutmuuctuH| dUtazca tAbhyAM ceTikAbhyAM samaM gatvA damitAriM vyajijJapata-"atra vijayArdhe ko'pi bhavataH zAsanaM na lavayati / aparAjitA'nantavIryAbhyAM savinayamime ceTike prAbhRte preSite stH| tataste ceTike dRSTA damitAri rnATikAbhinayAyA''dikSat / tAbhyAzcA'dRSTapUrvamabhinItaM nATakaM dRSTvA ceTIdvayaM saMsAraratnabhUtamamanyata / svaputrI kanakazriyaM ca nATakazikSAyai tayormAyAceTayoH samarpitavAn / ___tAM zirISasukumArAGgI prAptayauvanA kumArI dRSTA te kapaTaceTyau madhurAlApapUrvakaM sAbhinayaM tannATakaM bhUyo bhUyo darzayitvA zikSayAmAsatuH / tathA nATakasya madhye madhye rUpAdibhiguNairanantavIrya kAmaM vrnnyaamaastuH| tataH kanakazrIrapRcchat-"ceTike ! ko'yaM puruSottamo yo yuvAbhyAM kSaNe kSaNe gIyate " / tato mAyAcevyaparAjitaH smitvA'bravIt-"zubhAnane ! zubhAyAM mahApuryA stimitasAgaranRpatanayo jyeSTho'parAjitaH knissttho'nntviiryH| sa kiyadvarNyate ?, jagati tattalyo nA'paraH" / tadAkaNya kanakazrIH purataH sthitaM dRSTvevotkaNThAvatI jaataa| tatastAM cintitAM vilokyA'parAjitaH punarUce-"mugdhe ! anantavIrya manmukhAcchu tvA kiM tAmyasi ?, kiM taM tvaM didRkSase ?" / tataH kanakazrIH sagadgadamuvAca-"sa kathaM mayA dRzyaH?" / tato jyeSThA ceTyuvAca-yadi taM didRkSase, alaM viSAdena / tamadya darzayAmi tava / vidyAzaktyA saa'praajitmnntviirymtraa''nyaami"| tato hRSTA kanakazrIruvAca "evaM yadabhibhASase, manye, me devamanukUlam / kinvadhunaivA''tmano vAcamanutiSTha' / tatastau tuSTAvamarAviva svaM svaM ruupmaavishvkrtuH| KXXXXXXXXXXXXXXX**:* // 60 // Jain Educat national For Personal & Private Use Only DAMAlibrary.org Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 61 // tatrA'parAjita uvAca - bhadre ! mayA yaH kIrtitaH, sa madbhrAtA'nantavIryastathA'sti na vA 1, mayA tu stokamevA''khyAtaH / asya rUpAdivaibhavaM sAmprataM dRggocarIkuru" / tato yugapadvismayAvegAdibhAvamApannA'parAjitasya jyeSThamAninI sottareNa nIraGgIM vidadhe / anantavIryo'pi ca smarodayAdromAJcito jAtaH / tataH sahajamAnamutsRjya svayaM dUtItvamAlambya kanakazrIranantavIryamavadat -" tvaM me nATyAcArya:, tathA patirapi tvameva / yadi mAM kAmAnna pAsi, tarhi te maddhatyA syAt / purA svayA zravaNamAtreNa mama hRdayaM gRhItam / adhunA pANigrahaNena mAmanugRhANa " / tadA'nantavIryo'bravIt - "micchasi taha tiSTha, zubhAM nagaroM gacchAmaH" / tacchra utvA kanakazrIH punaravocat - " tvaM mama prANezvaraH, kintu mama pitA vidyAzakyA durmado duSTazca / sa mahAnarthaM kariSyati / yato bhavantau balinAvapi fararaaraat " tato'nantavIryaH smitvoce - " mA bhaiSIH, aparAjitena yuddhe tava pitA na samarthaH / anyAMzca pRSThataH samAyAtAn yuyutsUna haM haniSyAmi, niHzaGkametat / tato vizrabdhA kanakazrIranantavIryeNa saha pratasthe / anantavIryazvodvAhuH paurAna rAjapuruSAdazca sarvAn sambodhayan meghaghoSagabhIrayA girovAca - " asAvahamanantavIryaH sAparAjito damitAreH kanyAM svavezma nayAmi / caurikayA'pahRtetyapavAdo na dAtavyaH / " evamudghoSaNAM kRtvA sA'parAjitaH savaikriyeNa vimAnena vihAyasA cacAla / tabachu tvA ca damitAriratyantaM kruddho nijAn bhaTAnAdizat -" sabhrAtarama' hatvA'thaSA drutaM dhRtvA tanayAM samAnayadhvam / " tenaivamuktAzca bhaTA udyatazastrA adhAvanta / tadA cA'parAjitA'nantavIryayohalazAGgadikAni divyaratnAni jajJire / taizva For Personal & Private Use Only ******* // 61 // www.jathelibrary.org Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * "paJcamaH XXXXXX ** cakkacaTTissa R // 62 // caritam" XXXXXXXXXXXXXXXXXIXE tAbhyAM hatA damitAribhaTAstresuH / tAM palAyitAn zrutvA'marSaNo damitAriH zastrairgaganamAcchAdayanacAlIt / kanakazrIzca bhaTAnAM krodhAlApAJcha vA mohavilalA jAtA / tatastAmAzvAsayannanantavIrya uvAca-"mudhA kiM muhyasi 1, zrIzAntisasainyaM damitAriM mayA hanyamAnaM pazya" / evaM kanakazriyamAzvAsya sA'parAjito valitvA sadyo vidyayA dviguNAM cama nAtha sRSTavAn / tatazca dvayoH sainyayoHstumulaM yuddhaM pravavRte / damitAreH sainyA api vidyAzaktyA durmadA yuddhe na manAgapyabha cakravartijyanta / tato'nantavIryadhmAtapAJcajanyazaGkhadhvaninA mRcchitA damitAribhaTA nyapatan / tataH svayaM rathamAruhya damitAriH zastrairastrai'nantavIryeNa yuyudhe / durjeyaM ca taM jJAtvA damitArizcakraM sasmAra / tacca cakraM jvAlAzatasamAkulaM damitAreH kare samApapAta / bhramayitvA ca sa tadanantavIryAya mumoca / taccakratumbAgraghAtena maJchitaH sa viSNunipatito'parAjitavIjitazca supta iva drAguttasthau / pArzvasthaM tadeva cakramAdAya ca damitAreH zirazcakatta / tadAnIM ca muditAH surA viSNorupari paJcavarNapuSpavRSTiM cakruravocaMca-"bho bho ! vidyAdharendrAH ! sarve tatparAH zRNvantu, ayamanantavIryo viSNuH / ayamaparAjitazca baladevaH / etatpAdAn sevadhvam / raNAca nivarttavam" / tataH sarve vidyA dharendrA baladevavAsudevau zaraNaM yayuH / vAsudevazca sAgrajaH zubhAM purI prati vimAnasthastaina paiH saha prtsthe| meroH samIpe ca nRpaiviSNurUce-"zrImatAmarhatAmAzAtanAM mA kArSIH / atra girau bahuzo jinacaityAni santi, tAni yathAvidhi vanditvA baja" / tato viSNuH saparicchado vimAnAdavatIrya tAni caityAni vanditvA kautukAttaM giri pazyannekatra varSopavAsapratimAsthitaM kIrtidharaM muni tadevotpannakevalaM devArabdhamahimAnaM dRSTvA muditastaM triHpradakSiNIkRtya // 62 // Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only wlletbrary.org Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 63 // natvA'gre niSadha dezanAM zrutavAn / ante ca kanakadhInatvA taM muni papraccha-"mama kutaH pitRvadho bndhuvirhshc"| tato munirAkhyat-"dhAtakIkhaNDe prAgbharate zaGkhapuragrAme zrIdattA nAma nArI dAridrayapIDitA''sIt / ekadA bhramantI sA zrIparvatagiriM prApya tatra zukladhyAnasthaM satyayazasaM nAma mahAmuni dadarza / taM natvA ca sA papraccha-pUrvajanmani mayA manAgapi dharmo na kRtaH, yena sAmpratamatiduHsthitA'smi / tava vacazca na viphalamiti zreyase mAM kizcidAdiza / yena bhavAntare bhRyo nedRzI syAm" / tadvacaH zrutvA kizcidvicAya ca sa munidharmacakravAlaM nAma tapo'nuSThAtumAdizat / atra ca tapasi dve trirAtre saptatriMzacaturthAni ca bhavanti / amuSya tapasaH prabhAvAcca punarIdRzaM bhavAntaraM na bhaviSyatIti phalaM cA'vocata / tatastadvAcaM gRhItvA taM praNamya sA nijaM gRhaM gatvA tattapaH kartumArebhe / tatprabhAvAcca pAraNake'pi svAdvaprAptapUrva bhojanaM prApa / tataH prabhRti ca sA dhanikagRheSu dviguNaM triguNaM ca kamavetanaM prApa / evaM kiJcidvyavatI sampannA sA devagurUNAM yathAzakti pUjAM kartumArebhe / ekadA ca tasyA gRhasyaikadezo vAtAghAtAtpatitaH / tatra ca sA svarNAdikaM lebhe / tatastapaHsamAptau sA caityapUjAdipUrvakaM mahadudyApanaM vidadhe / tapaso'ntapAraNadine ca yAvadigvIkSaNaM karoti, tAvanmAsakSapaNakaM suvratarSi dadarza / tataH svaM kRtakRtyaM manyamAnA svayaM prAsukAnAdinA taM pratilAmya natvA cA''haMtaM dharma papraccha / tato muniranavIta-"na eSa kalpo na, yadbhikSArtha gatena kvA'pi dharmadezanA kriyate / yadi te dharmazuSUSA, tadA mayi vasatau gate samaye aagccheH|" evamuktvA sa munijaMgAma / tataH pAraNaM kRtvA svAdhyAyaM kurvati munau tatra pauralokaH zrIdattA ca vandanArtha samAjagAma / teSu vanditvA yathAsthAnamupaviSTeSu satsu XXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXX // 63 // For Personal & Private Use Only Jain Educatista national Neelbrary.org Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *"pazcamaH cakkavaTTissA kahA" zrIzAntinAthacakravarticaritam" // 64 // XXXXXXXX XXXXXXXXXXXXX**:*** muniH prasannayA vAcA dharmadezanAM vidadhe-"saMsAre caturazItiyonilakSAn bhavAn bhrAntvA daivAtprANI mAnuSyaM labhate / tatrA'pi ca sarvadharmeSu pradhAnaH sarvajJakathito dharmaH sudurlabhaH / tasmAttatra dharma eva samyaktvapUrvakaM yatnaH karttavyaH / yena saMsArI saMsAraM lIlayA tarati" / tataH zrIdattA suvratapAdayonatvA samyaktvapUrvakaM sarvajJoktaM dharma jagrAha / pauraloko'pi sarvo muni natvA zrIdattA ca svasvagRhaM yayau / tataH sA kiyantaM kAlaM taM dharma pratyapAlayat / karmavipAkAcca tasyA manasi vikalpaH samudabhUta-yajinadharmasya paramaM phalaM kIya'te, tatphalaM mamama bhaviSyati na vA 1 / tadanantaramekadA sA satyayazasaM muni vanditu prasthitA sA gagane vimAnasthaM vidyAdharayugalaM samIkSya tadrUpamohitA nijagRhamAgatya tAM vicikitsAmanAlocyA'pratikramyaiva ca vyapadyata / itazcA'smin jambUdvIpe prAgvideheSu ramaNIyAkhye vijaye vaitATyagirau zivamandiranagare kanakapUjyanAmanRpatervAyuvegAkhyAyAM patnyAmahaM kIrtidharanAmA tanayo'bhUvam / mama patnI cA'nilavegAkhyA rAtrAvekadA suptA zvetahastinaM garjantaM megha kumbhaM ca svapne dRssttvtii| tadeva prabuddhA ca muditA tAn svapnAna madane khyAtavatI / ahaM ca trikhaNDavija cakravattyardhavaibhavaste tanayo bhAvIti tatphalamAkhyAtavAna / pUrNe ca samaye sA sarvalakSaNasampannaM sutamasUta / gabhasthe'sminmayA'rayo vizeSato damitA iti tasya damitAririti nAmA'kArSam / sa ca krameNa vardhamAnaH sarvakalAkuzalo yauvanaM pratyapadyata / ekadA ca tatra viharan zrIzAntinAtho jinaH samavAsArSIt / taM vanditvopaviSTo'haM dharmadezanAM zrutvA sadyo virakto rAjye damitAriM nivezya tajinapAdamUle pravajyAM samAdAya grahaNA''sevanarUpe zikSe gRhItvA'tra parvate vArSikI KKKKKKXXXXXXXXX *:XXXXXXX // 64 // Jain Educat onal For Personal & Private Use Only S elibrary.org Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX pratimA vidhAyA'dyaivotpannakevalo jAto'smi / sa damitArizca mahAvalo vijitatrikhaNDavijayaH prtivissnnurjaatH| tasyaiva madirAkhyAyAM patnyAM zrIdattAjIvastvaM kanakazrIrjAtAsi / yacca saMzayamanAlocyA'pratikramya mRtA, tadoSAtte bandhuvirahaH pitRvadhazca samajAyata / dharmasya stoko'pi kalaGko'tyantaduHkhAya jAyate / tataH sadyo viraktA kanakazrIlabhadraviSNU vijJapayAmAsa-"yadyalpenA'pi duSkRtenaivaM duHkhamApyate, taduSkRtotpattikhAnibhiH kAmabhogeralam / tatprasadya pravrajyAgrahaNAya mAmanumanyethAm / bhavaduHkhAdatyantaM bhiitaa'smi"| tatasto gurupAdaprasAdatastavedamavighnamastu / kintvidAnI zubhAM nagaroM yAmaH, yathA tatra te mahA niSkramaNotsavaM kurmH| tatra ca svayamprabhajinendrapArve vrataM gRhnniiyaa| tatheti svIkurvatI tAmAdAya maharSi natvA tau zubhAM nagarI jgmtuH| tatra ca damitAriNA pUrvapreSitabhaTaranantasenaM svaputraM yudhyamAnamapazyatAm / tamanantavIyaputraM zUkaraM zvabhiriva parivRtaM prekSya balabhadraH kopAtsvazastraM halaM bhramayannadhAvata / tataste damitAribhaTA bhItAH plaayaamaasuH| tataH saparivAro viSNunagarI pravizya zubhe dine nRpairardhacakritvenA'bhyaSicyata / atha svayamprabhajino mahIM viharaMstatrA'nyasmina dine samAgatya samavAsAta / dvArapAlena tathAniveditazca tasmai sAdhadvAdazarUpyakoTIH pradAya viSNuH sAgrajaH sakanakazrIkazca taM vandituM yayau / tatra ca kanakadhIH svayamprabhamunerdezanAM zrutvA'nte natvA prAJjali jaMgAda-"prabho! gRhe viSNumApRcchaya dIkSArthamAgamiSyAmi, kRpAM kuru|" tataH pramAdo na vidhAtavya iti jinenokte sA gRhaM gatvA viSNunA kRtaniSkramaNotsavA tatra prabhoH samIpametya prAbAjIt / XEXXXXXXXXXXXXX // 65 // For Persona & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "pazcamaH cakavATTissa kahA" zrIzAntinAtha cakravarticaritam" // 66 // ekAvalyAdikaM tapazca vidadhAnAyAH zukladhyAnasthitAyAzca tasyA ekadA ghAtikarmakSayAtkevalamutpannam / krameNa ca bhavopagrAhikarmANi kSapayitvA sA kanakazrIravyayaM padamAsasAda / balaviSNU cApi vividhAn bhogAna bhuJjAnau sukhamagnau kAlaM gmyaamaastuH| atha baladevasya viratAkhyAyAM dayitAyAM sumati ma kanyotpannA / vAlyAdeva sA jinadharmaparAyaNaikadopavAsAnte pAraNArtha yAvadupaviSTA, tAvatkamapi muni dvArAgataM vIkSya sthAlasthApitAnnena pratilAbhayati sm| tadAnIM ca tatra vasudhArAdikAni paJca divyAni jajJire / munirapi ca tataH sthAnAdvihutyA'nyatra jagAma / ratnavRSTimAkaNyaM tatrAgato tAM dRSTvA vismitau vismayajanakametasyAzcAritramitivAdinau balaviSNU ko'muSyA anurUpo vara iti cintAmagnAvIhAnandena mantriNA mantrayitvA tasyAH svayambaramahotsavaM nizcikyatuH / vAsudevAjJayA ca tatra svayambarArthaM sarve nRpAH samAjagmuH / tataH svayambaramaNDape samupaviSTeSu nRpeSu vilakSaNA'laGkAranepathyA sumatiH samAgatya svayambaramaNDapamadrAkSIt / tadAnImeva ca tatra maNDape devatayA ratnasiMhAsanasthayA'dhiSThitaM vimAnamAvirabhUt / tad dRSTA sA sumatiH sarve napAzca vismitA jAtAH / teSAM pazyatAM ca devI vimAnAdavatIya maNDapAntarupavizya dakSiNapANimutkSipya sumatimace "mugdhe ! dhanazrI ! budhyasva, budhyasva / prAgbhavaM smara / puSkaradvIpe prAgbharatasya madhye zrInandanapure mahendranRpa AsIt / tasya cA'nantamatinAmnI patnyAsIt / tayA caikadA nizAzeSe suSuptayA nijotsaGgasthite pavitre puSpamAle svapno dRssttH| XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Jain Educat For Persona 3 Private Use Only DAAIelibrary.org Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 67 // / XX rAjJA ca tavA'navadyaM putrIdvayaM bhaviSyatItyuktA pramuditA pUrNe samaye punyau janitavatI / tatra prathamA'haM kanakazrIH, tvaM tu dvitiiyaadhnshriiH| kramAcca parasparaprItyA vardhamAne te kalAkuzale yauvanaM prApatuH / ekadA ca krIDantyau te giriparvatAkhyaM parvatametya tatra svAni phalAni surabhINi puSpANi ca vicinvantyau bhramantyAvekatra pradeze nandanagiri muni vilokya pramudite taM triH pradakSiNIkRtya bhaktyA vavandAte / sa munizca dharmalAbhAziSaM datvA tayodharmadezanAM vidadhe / tAM dezanAM zrutvA'nte te prAJjalI yogyatA'nusAraM dharmAdezaM praarthyaamaastuH| munizca yogyatAM vicArya dvayorapi dvAdazavidhaM dharma dideza / te jagRhatuzca / tataste muni vanditvA nijagRhaM sametya sAvadhAnaM taM dharma payapAlayatAm / kadAcicca kutUhalAte azokavanikAM gatvA tatra nadItaTe vividhakrIDayA krIDantyau tripurAdhipo vIrAGgo yuvA vidyAdharo'hApaut / tasya bhAryA ca vajrazyAmalikA te tasmAttyAjayAmAsa / tataste dve api bhImATavyAM nadItIre vaMzajAlopari gaganAtkSaNAt petatuH / tAmApadaM maraNAntaM jJAtvA zubhabhAvanAvatyau te namaskAraparAyaNe anazanaM vidadhAte / tayorahaM kanakazrIvipadya saudharmendrasyA'gramahiSI nAmnA navamikA'bhUvam tvaM dhanazrIzca vipadya kuberasya mahiSI bhUtvA tatazcyutvA'tra balabhadrasya nAmnA sumatiH sutA jAtA'si / tadA cA''vayoH saGketo jAto yat "prathamaM yA cyavate, sA dvitIyayA samupetyA'hama bodhanIyA" / tattvAM bodhayitumahameSehA''gatA'smi / saMsArodadhitAraNaM jaina dharma tvaM budhyasva / nandIzvaradvIpe zAzvatArhatAM tA aSTAhnikA jaGgamAhatAM yathAsthAnaM janmAdhutsavAna purAbhave svAnubhUtAstA dezanAvAcazca smara / anayA janmAntaranidrayA kiM vismarasi ? siddhaH priyasakhItulyAM parivrajyAmAdatsva" / eva // 67 // elibrary.org JainEduca1 For Persons & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakavaTTissa kahA" "paJcamaH zrIsanatkumAra cakravarticaritam // 68 // KX****XXXXXXXXXXXXXXXXXX muktvA sA zakramahiSI vimAnamadhiruhya divaM yyau| saJjAtajAtismaraNA sumatizca surIgirA mUrchitA bhUmau patitA / zItopacArailabdhasaMjJA ca samutthAya kRtAJjalirUce-"bho bho ! pRthivInAthAH ! jAtismaraNavatyahaM prArthaye-madartha yUya mAhUtAH, ato mAM parivrajyArthamanujAnIt / " bhUbhujo'pyUcuH / "anaghe ! tavaivamastu / asmAbhiranujJAtA'si / tavepsitaM nirvighnamastu" / tato devarAjasya yakSarAjasya ca mahidhyastatra sametya tAM pUjayAmAsuH / sA ca kanyAnAM saptazatyA saha suvratAcAryapAdAnte pravrajyAmAdade / tataH sA dvividhAM zikSAmAdAya vividhaM tapastaptvA saMvegamAvitA tasthau / kAlakrameNa kSapakaveNi mArUr3havatyasau kevalaM prAptA / bhavyAMzca prabodhya sarvakarmANi kSapayitvA sA sumatiravyayaM padaM praap| tAvaparAjitA'nantavIyauM ca samyaktvazAlinau rAjyaM paryapAlayatAm / tatra viSNuranantavIryazcaturazItipUrvalakSAyuH pUrayitvA nikAcitaistaiH karmabhirAdimaM narakaM yayau / tatra ca dvicatvAriMzadvarSesahasrAyurvividhA vedanA lebhe / tatra ca viSNoH prAgjanmapitA camaro'patyasnehAtsametya tadvedanopazamaM cakre / tataH so'nantavIryajIvaH saMvignaH svaM karmA'vadhinA smaran tA vedanA adhisehe / balabhadro'parAjito'pi bhrAtRzokAdrAjyaM tanaye nivezya jayandharagaNadharapAdAnte SoDazasahasranRpaiH saha vratamAdAya suciraM tapastaptvA parISahAn sahamAno'nazanena vipadyA'cyutendro'bhavat / anantavIyajIvo'pi duSkarmaNAM phalaM bhuktvA narakAnirgatyA'syaiva jambUdvIpasya bharatakSetre vaitADhyottarazreNyAM gaganavallabhe pure vidyAdharendrasya meghavAhanasya meghamAlinyAM patnyAM meghanAdAkhyaH suto'bhavata / meghavAhanazca krameNa prAptayauvanaM taM EXXXXXXXXXXXXXXXXXX****** X // 68 // Jain Educational matonta For Personal & Private Use Only Inelibrary.org Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KX****XXXXXXXXXXXXXXXXXXX rAjye nivezya parivrajyAmagrahIt / sa meghanAdazca kramAdvayorapi zreNyoradhipatibabhUva / ekadA ca sa putrANAM dazottaraM dezazataM vibhajya dattvA prajJaptividyayA mandarAdrimagAt / tatra nandanavane siddhacaitye pUjanaM ca vyadhAt / tadAnIM ca tatra kalpavAsino devA avateruH / tatrA'cyutendraH prAgbhavabhrAtRsnehAttaM vilokya saMsArastyajyatAmiti prAbodhayat / tadA cA'maragururnAma munistatra samAyayau / tato meghanAdastatpAdamUle vrataM prapadyA'pramattaH saMyamapUrvakaM pAlayan nandanaparvatamArura karAtrikI pratimA samAlambya dhyAnI tsthau| tathA sthitaM ca taM prAgjanmavairyazvagrIvaputro bhavaM bhrAntvA daityajanma prApto dRSTvopasargAnakarot / kintu taM dhyAnAccAlayitum nA'zaknot / tato vismitaH sa jagAma / meghanAdamunizca dhyAnaM pArayAmAsa / evaM tIvrataraM tapazciraM caritvA'nte'nazanaM vidhAya mRtvA'cyutasAmAnikadevabhAvamApa // 2 // tRtIyaH sargaH athA'syaiva jambUdvIpasya prAgvideheSu sItAyA dakSiNe taTe maGgalAvatyA vijaye ratnasaJcayavatyAM ratnasaJcayAnagayAM prajAnAM yogakSemakaraH kSemaGkaro nAma nRpo babhUva / tatpatnI ca ratnamAleva nirmalA ratnamAlA nAma / tasyAH kukSau cA'cyutendro'parAjitajIvo'cyutakalpAccyutvA'vatatAra / tadAnIM ca nizAzeSe sukhasuptA sA mahAdevI caturdaza mahAsvapnAn paJcadazaM vajraM ca svapne dadarza / prabuddhA ca pramuditA patye tatsarvamAkhyAtavatI / nRpeNa ca cakravartI tava putro bhaviSyatIti tatphalamuktam / tataH pUrNe samaye sA devI madhurAkRtiM pavitraM putraM suSuve / garbhasthite'smin jananI K:XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Jain Education national For Personal & Private Use Only Pahelibrary.org Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavaTTissa kahA" . zrIzAnti| nAthacakravarticaritam" / 70 // XXXXXXXXXXXXXXXXXXX vajra dRSTavatIti pitA tasya samahotsavaM vajrAyudha iti nAmA'karot / krameNa vardhamAnazca sa sarva kalAkuzalo yauvanaM prapede / tathA lakSmImiva sulakSaNAM lakSmIvatI nAma rAjaputrImupAyaMsta / tasyAH kukSau cA'nantavIryajIvo'cyutAccyutvA'vatatAra / susvapnasUcitaM sulakSaNaM sutaM ca sA pUrNe samaye'sUta / pitarau ca tasya samahotsavaM sahasrAyudha iti nAma cakratuH / sa ca candra iva kramazo vardhamAnaH kalAkalApasampanno yauvanaM prapadya kanakazriyaM nAma rAjakanyA rUpalAvaNyavatI pariNinAya / tasyAM ca tasya sahasrAyudhasya zatavali ma mahAbalaH sampUrNalakSaNaH putro'jani / ekadA ca putrapautrAdiparivArayutaH kSemakaro nRpaH sabhAmadhyAsta / tadA caizAnakalpe devAnAM carcA jAtA "samyaktvazAliSu vajrAyudhaH zreSThaH" iti / tAmazraddadhAnazcitracUlA'bhidho devo vividiSayA nAstiko bhUtvA kSemaGkaraparSadaM samAyayau / tatra ca vividheSvAlApeSu jAyamAneSu sa deva AstikyamAkSipyA'vadava-"puNyaM pApo jIvaH paralokazca nAsti / eteSAmAstikyabuddhayA dehino mudhA klizyanti / tato vajrAyudho'vocat-"pratyakSaviruddhametattvadvacaH / tvamavadhi prayujya samyakpazya / tavaitadvaibhavaM prAgjanmadharmA'nuSThAnaphalameva / tvaM pUrvajanmani mo'bhavo'dhunA caa'myH| yadi jIvo na bhavati, kathametaddhaTate 1, tabrUhi / iha martyatvamAptasya tava paratra devatvamiti parala ko'pi pratyakSasiddha eva / " evaJca tena prabodhitaH sa citracUlaH sAdhu sAdhvityuvAca / tvayA kRpAlunA saMsAre nipatanneSo'hamuddhRto'smi / athavA tava kimucyate ? yasya pitA tIrthaGkaraH / cirAnmithyAtvavAnasmi, tanme samyaktvaratnaM dehi / tato vajrAyudho'pi sarvajJaputrastadbhAvaM jJAtvA tasmai samyaktvaM didesh| tatazcitracUlaH punarUce-"kumAra / adya prabhRti tavA'hamAdezakArI, XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 70 // Jain Educalerational For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 71 // tadadyaiva kiJcana yaacsv"| tataH kumAra uvAca-"yadyevaM tamu taH paraM tvayA dRr3hasamyaktvavatA bhAvyamiti yAce" / etattu mama svArthameva, ataH kizcidanyatkArya brahIti devenokto mamaivaitatkAryamiti kumAra uvAca / tataH sa devastasmai divyA'laGkaraNAni dattvaizAnendrasabhAM gatvA'vocat-"dRr3hasamyaktvavAnayaM vajrAyudhaH / ayaM mahAtmA bhagavAnahan bhAvI" / tata IzAnapativajrAyudhamastAvIt / ekadA ca vasantasamaye vasantapuSpA'laGkArA sudarzanAnAmnI vezyA vajrAyudhamajijJapat-"adya yUnAM krIDAsakhaH kAmasya jayasakho'yaM vasanto vijRmbhate / tatsvAminI lakSmIvatI mayA tvAM vijJApayati-yatsUranipAtAkhyamudyAnaM gatvA tatra madhuzriyaM draSTuM naH kautukam / tadA tadanumanya tadaiva sa kumAraH saparicchadastadudyAnaM jagAma / lakSmIvatIprabhRtIni ca saptadevIzatAni tArAzcandramiva taM kumAramanuyAnti sma / tatra gatvA ca vividhakrIDAbhistaddyAnaM kumAro vijahAra / tena vihAreNa zrAntaH savadhRjanaH sa jalakrIDArtha priyadarzanAM nAma vApI gatvA tatra pravizya giriNadyAM dvipa iva preyasIbhiH samaM krIDituM prAvattiSTa / jalakrIDayA vyagramAnase tasmin kumAre sthite ca prAgjanmazatrurdamitArijIvazciraM bhavaM bhrAntvA devatvaM prApto vidyudaMSTrA'bhidhastatropetya taM dRSTrA kruddhaH kumAraM saparicchadaM peSTuM tasyA vApyA upariSTAtparvatamukSipya cikSepa / nAgapAzaizca taM vajrAyudhaM padoradho babandha / tato vajrI girimiva sa vajrAyudhastaM parvataM muSTathA pipeSa / tAn pAzAMzca visatantuvattroTayAmAsa / tatastasyA vApyAH sAntaHpuraparIvAro nirgato nandIzvaraM gantuM videhajAn jinAnatvA bajatA zakreNa dRSTo'tra bhave cakrayaso bhAvinyahanniti sopacAraM pUjito "dhanyo'si tvaM SoDazastIthaGkaraH zAnti K44 // 72 // For Persona & Private Use Only Birtelibrary.org Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI "pazcamaH [kavATTissa kahA" // 72 // rbhAvI" tyuktazca yadRcchayA krIDan nijaM puraM praviveza / atha kSemaGkaro lokAntikA'maraiH prabodhito dIkSotsuko rAjye vajrAyudhaM nivezya vArSikaM dAnaM pradAya pravrajyA |zrIzAntimAdAya vividhA'bhigrahaparo dustapaM tapastaptvA ghAtikarmanAzAdutpannakevalo devaiH kRtakevalajJAnotsavaH samavasaraNasthito dezanAM vyadhAt / tAM ca dezanAM zrutvA bahavo lokAH prAvrajan / vajrAyudhAdayazca svaM svaM sthAnaM yyuH| | cakravartiathA'strAgAriko vajrAyudhasya 'astrAgAre cakraratnamutpannamiti mudA'kathayat / tato vajrAyudho mahIyasI cakra caritam" pUjAM cakre / anyAnyapi ca trayodaza mahAratnAni tasyA'bhUvana / tathA cakraratnA'nugaH sa paTakhaNDaM maGgalAvatIvijayaM savaitADhyamahIdharaM vyajeSTa, sahasrAyudhakumAraM ca yauvarAjye nyadhatta / ekadA ca sa vajrAyadhaH sAmantAdiparivRtaH sabhAmaNDapamadhyAsta / tadAnI cA'mbaratalAdeko vidyAdharayavA zaraNAya tamAgAt / tatpRSThe ca vidyAdharI khaDgaphalakadharA surekhA'pyAgAt / sA ca cakriNamUce-"deva ! ayaM durAtmA / visRjyatAm / yathA'sya durnayaphalamacirAdarzayAmi" / tatpRSThatazca gadApANiryamadUta iva bhISaNaH kruddhaH ko'pi vidyAdharaH samAgAt sa uvAca-"asya durnayaH zrUyatAm / yenA'hamiyaM cA'sya vadhecchayA samAgatau / asya jambUdvIpasya videhakSetre sukacchanAmni vijaye vaitADhaye purottame zulkapurapure zukladantanRpasya yazodharAyAM palyAmahaM pavanavego nAma tanayaH / kramAtkalAkalApaM yauvanaM ca prapannastatraiva pure kinnaragIte pure dIptacUlanRpasya candrakIrtinAmnyAM patnyAM jAtAM // 72 // sukAntAM pariNItavAn / tasyAM jAtA tava puraHsthiteyaM mama putrI zAntimatI nAma / seyaM maNisAgare parvate prajJaptikA EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Jain Educal e mnational For Personal & Private Use Only elibrary.org Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 73 // *:********** vidyA sAdhayantyanena vidyAdhareNa vyomnycikssipe| tadAnImeva cA'syA vidyA'siddhayat / tataH palAyito'yaM vidyA dharA'dhamaH kvA'pi zaraNamalabhamAnastvatpAdamUlaM prApto'sti / ahaM prajJaptividyApUjArthaM baliM gRhItvA samAgatastatra girI nijAM duhitaramapazyannAbhoginyA vidyayA sarvavRttaM jJAtvehA''gato'smi / so'yaM durAtmA tyajyatAm / yathA'nayA gadayA dalayitvainaM yamapuraM preSayAmi" / tato'vadhijJAnAjjJAtvA vajrAyudhazcakrayavocat-"bhoH ! asya prAgbhavasambandhaH zRyatAm / asyaiva jambUdvIpasyairAvate kSetre vindhyapure nagare vindhyadatto nAma nRpo'bhavat / tasya ca sulakSaNAkhyAyAM patnyA nalinaketunAmA suto'bhavat / tatraiva ca nagare dharmamitro nAma sArthavAho'bhavat / tasya ca zrIdattAyAM palyAM datto nAma suto'bhavat / dattasya ca prabhaGkarA nAma divyarUpA palyAsIta / ekadA sa vasantatauM tayA dayitayA samaM rantamadyAnaM yayau / nalinaketuzca tadaiva tatrA''gataH prabhaGkarAM dRSTvA tadrapamohitaH kAmAtastAmahArSIt / tathA tayA saha krIDodyAnAdiSu yathecchaM reme / dattazca tadvirahAnalapIDita unmatta iva prabhaGkarAM dhyAyaMstatrodyAne babhrAma / bhramatA ca tena sumanA nAma munirdadRze / tadAnImeva ca tasya muneH kevalamutpannam / devaizca tasya kevalajJAnamahimA cakre / datto'pi ca muni vanditvA dezanAM zrutvA kSaNAttApaM vihAyopazAnto dAnakarmanirataH zubhadhyAnI prakRSTaM puruSAyuSamativATa jambUdvIpe prAgvidehe sukacche vijaye vaitADhaye svarNatilake pure vidyAdharanarendrasthA mahendravikramAkasya patnyAmanilavegAyAM putrarUpeNodapadyata / napazca tasyA'jitasena iti nAma dadhau / vidhivadvividhA vidyAzca dadau / yauvanaM prapannazca so'jitasemo vidyAdharakanyA: pariNIya tAbhigirivanAdiSu reme / vindhyadatte vipanne ca vindhyapure nalinaketU rAjA'bhavat / sa ca prabhaGkarayA sAdha ************** Jain Educatie International For Personal & Private Use Only wledgelibrary.org Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakavahissA kahA" cakravarti // 74 // KEXXXXXXXXXXXXXXXX**** sura iva vaiSayikaM sukhaM bubhuje / ekadA ca prabhaGkarayA sAdhaM prAsAdamadhirUDhaH sa unnatAn meghAn dRSTA mumude / teSAM ca lA pracaNDavAtenetastato nIyamAnAnAM meghAnAmutpatti vipattiM ca kSaNena jAtA ha "pazcamaH jAtavairAgyo'cintayata-"vyomni vA zrIzAntiridA iva saMsAre sukhamapi kSaNAdastameti / ekasminneva janmani jano yuvA vRddho dhanI raGko viruk saruk ca jAyate / nAthajagati sarva kSaNikaM dhik / " evaM vimRzya svaM putraM rAjye nivezya kSemaGkaratIrthaGkarapArve pravrajyAM gRhItavAn / tapodhyAnAdibhizca ghAtikarmakSaye tasya kAlakrameNa kevalaM jJAnamutpede / tathA sarvakarmANi hatvA sa kSaNAdavyayaM padaM prApa / prabhaGkarA caritam" cA'pi suvratAgaNinIpAveM cAndrAyaNaM tapo'carat tasya prabhAvAcca samyaktvAdikaM vinA'pi vipadya taveyaM zAntimatI putrI jajJe / dattajIvo'jitasenazcaipa vidyAdharaH pUrvasnehAdenAmahArSIditi mA kupaH / anubandhaM tyaktvenaM kSamayatam / yataH kapAyA narakAyaiva bhavanti / eSaM vajrAyudhagirA muktavairAstrayo'pisaMvignAH parasparaM kSamayAmAsuH / tataH punazcakrayovocana-yUyaM trayo'pi kSemaGkarajinA'ntike'cireNaiva pravrajyAM grahISyatha / tatra zAntimatI ratnAvalI tapo vidhAyA'nazanena mRtvezAnendro bhaviSyati / yuvayozca tadaiva ghAtikarmaparikSayAtkevalaM jJAnamutpasyate / sa cezAnendraH sametya yuvayoH kevalajJAnamahimAnaM bhavanmRtadehapUjAM ca mahotsavAtkariSyati / tataH kAlakrameNa cyatvA cezAnendro mayatAM prApyotpatrakevalajJAnaH siddhimAsAdayiSyati / " cakriNazca trikAlajJAnaviSayaM tadvacaH zrutvA tatra sarve sabhAsado visissmiyire| tataH pavanavegaH zAntimatI sojitasenazca trayo'pi rAjAnaM natvocuH-"tvamevA'smAkaM pitA svAmI gururdevazca / anyathA'pAyaprattAnAM naH ko'nyastrAtA bhavet / tadanumanyastra, adyaiva vayaM kSemaGkarajinezvaraM gmissyaamH|" tatazca napeNA'nujJA *XXXXXXXXXX 74 // Jain Educ a tion For Persona & Private Use Only torary.org Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 75 // tAste trayo'pi kSemaGkarajinAntikaM gatvA pravrajyograM tapastepire / cakrayaktaprakAreNa ca paramaM padaM yayuH / vajrAyudhazcakrI ca sahasrAyudhena sahendro divamiva bhuvaM pAlayAmAsa / ekadA ca sahasrAyudhapatnI jayanA nizi svapne bhAsvarAM kanakazakti dadarza / tayA khyAtasya ca tasya svapnasya "mahAzaktistava putro bhaviSyatI"ti patiH phalamuktavAn / tatprabhRti garbha dadhAnA sA pUrNe samaye tanayaratnamajaniSTa / pitarau ca tasya dRSTasvapnA'nusAreNa samahotsavaM kanakazaktiriti nAma cakratuH / sa ca kramAd bAlyamatItya prAptayovanaH sumandirapure merumAlino mallAgarbhajAM rUpalAvaNyazAlinI kanakamAlA nAma tanayAmupayeme / tasyAzca kanakamAlAyAH sakhoM mazakAsArapuranRpasyA'jitasenasya priyasenAkukSibhavAM vasantasenA svayambarA pitrA preSitAM kanakazaktiyathAvidhi pariNinye / tadudvAhatazca tasyA vasantasenAyAH paitRSvasra yazcukopa / ekadA ca kanakazaktirudyAne kamapyeka naramutpatantaM nipatantaM ca vIkSya kastvamiti pprcch| tataH sa nara uvAca-"ahaM vidyAdharo'smi / vaitADhayazailAtkenacidarthenAdhyato gacchannihodyAne samApatam / atra codyAnaramyatAM pazyan kSaNaM sthita utpitsuryAvadAkAzagAminI vidyAmasmAntAvattasyA vidyAyA ekaM padaM vismRtam / teneSadvaddhapakSaH pakSIvotpatAmi nipatAni c| tataH kanakazaktiruvAca-"yadyaparasyA'gratastatpaThituM yujyate tahiM yAvatsmRtaM paTha' / tatastena vidyAdhareNa pAdahInAyAM tasyAM paThitAyAM padA'nusAribuddhinR pastatpAdamAkhyat / tataH punarjAtavidyAzaktiH sa vidyAdharaH pramudito nRpAya vidyAH pradAya yathAgataM yyau| kanakazaktirapitA vidyA yathAvidhi sAdhayitvA mahAvidyAdharo'bhavat / vasantasenAyAH paitRSva XEXXXXXXXXXXXXXXXXXXX**** // 75 // Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only delibrary.org Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakkavATTissa "pazcama: zrIzAntinAthacakravarticaritam" // 76 // sra yazcA'tiruSTo'pi kanakazakterapakattu masamarthoM lajjayA bhaktapAnAdi parihRtya vipadya ca himacUlanAmA devo'bhavat / kanakazaktizca vasantasenA-kanakamAlAbhyAM saha vidyAzaktyA samIravanmahIM bhraman himavagiri prApto vipulamatyAkhyaM cAraNaM muni dRSTvA vanditvA bhAryAbhyAM saha tadIyadezanAM zrutvA prabuddhaste bhArye gRhe muktvA pravavrAja / te devyAvapi ca saMvigne vimalamaterAryAyAH pAyeM vrataM jgRhtuH| kanakazaktizca viharan siddhagiri prAptastatra zilAyAmekarAtrikayA pratimayA sthirastasthau / tatra ca tathAsthitaM taM dRSTvA durAzayo himacUlasura upasargAn katu pracakrame / tazca tathA kurvantaM vidyAdharA nyatrAsayan / tataH pratimA pArayitvA viharan sa ratnasaJcayAM nagarI prAptaH sUranipAtAkhye vane ekarAtrikI pratimA cakre / tatazca kSapakazreNimArUDhasya tasyA'malaM kevalamutpannam / tadA surAH samupetya tasya kevalajJAnamahimAnaM ckrH| himacUlazca tad dRSTA bhItastaM zaraNaM yayau / vajrAyudho'pi ca tasya muneryathAvanmahimAnaM vidhAya dezanAM zrutvA svapuroM yyau| athA'nyadA kSemaGkaraprabhustatra samavasRtaH / tacchu tvA ca saparicchado vajrAyudhastatra gatvA yathAvidhi vanditvA yathAsthAnamupavizya dharmadezanAmazrauSIt / dezanAnte ca natvA sa cakrayavadat-"svAmin ! saMsarAd bhIto'smi, tataH sve rAjye sahasrAyudhaM nivezya yAvadAgacchAmi, tAvanmama dIkSAM dAtuM pratIkSasva' / tato 'na pramAdo vidhAtavyA iti svAminoktaH sa nirjA purIM gatvA sahasrAyudhaM rAjye nivezya sahasrAyudhena kRtaniSkramaNotsavaH kSemaGkarajinapArzvametya rAjJInAM nRpANAM ca catuHsahasra yA putrANAM saptazatyA ca saha vrtmaadde| vividhA'bhigrahaparaH parISahAn sahamAnazca XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 76 // Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only Melibrary.org Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 77 // vajrAyudhamunirviharan siddhagirimupetyopasargAn sahiSye'hamiti buddhayA tatra virocane stambhe vArSikI pratimAM ddhau| itazcA'zvagrIvasutau maNikumbho maNiketuzca dvAvapi bhavAn bhrAntvA kRtabAlatapAvasurabhAvamApannau svairacaryayA tatra samAyAtau taM munimapazyatAm / tatazcA'mitatejobhavavaireNa taM munimupadrotuM prArebhAte / tau siMhIbhUyobhayoH pArzvayostaM muni nakharaizcakhnatuH, kuJjarIbhUya karAdyAghAtairjaghnatuH, bhujagIbhUya tasya dvayoH pArzvayo DhabandhaM lalambAte / rAkSasIbhUya ca tIkSNadaMSTrAbhiH pIDayAmAsatuH / itthaM yAvattau taM munimupAdravatAm, tAvadindrapanyo'rhantaM vandituM celuH / tasya munezvopasarga kurvANauM tau dRSTA "AH pApau ! yuvAbhyAM kimidamArabdhami" ti bruvANAzca tA ggnaadvteruH| tAH prekSya ca bhayAtau to trestuH| tatazca rambhAdyAH surastriyo bhaktitastasya munera nATayaM vistArayAmAsuH / taM muni vanditvA ca svaM svaM sthAnaM yayuH / sa munirapi vArSikI pratimA pArayitvA mahIM vijahAra / / sahasrAyudho'pi rAjyalakSmI yathAkAmaM bubhuje / ekadA ca tatra puryA pihitAsravaM gaNadharaM samavasRtaM vijJAya sahasrAyudhaH samapetya bhaktyA banditvA dharmadezanAM zravA tayaNa praaze: dezanAM zrutvA tatkSaNaM prabuddhaH sve rAjye putraM zatabali nidhAya tadgaNadharapAdAnte pravrajyAmAdAya dvividhazikSAsampanno mahIM viharan vajrAyudhasya rAjarSeramilat / tataH saMyuktau tau pitAputrau tapodhyAnaparau puragrAmAdiSu viharantau sukhena prAjyaM kAlaM gamayitveSatprArabhArAkhyaM girimAruhya pAdapopagamA'bhidhamanazanaM prapadyA''kSaya tRtIye aveyake'hamindratvamApya paJcaviMzatisAgaropamasthiti tsthtH| XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 77 // JainEducation For Persona 3 Private Use Only library.org Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *"paJcamaH * zrIzAnti cakkavaTTissa kahA" nAtha // 78 // cakravarti caritam" / caturthaH srgH| athA'sya jambUdvIpasya prAgvideheSu puSkalAvatyAM vijaye sItAnadyAH samIpe puNDarIkiNyAM nagayoM ghanaratho nAma nRpatirAsIt / tasya ca priyamatimanoramAnAmnyau dve patnyAvAstAm / tatra priyamatyA udare vajrAyudhajIvo veyakAccyutvA samavAtarat / tadA ca tayA nizAzeSe svapne mukhe pravizana garjan varSana vidyuddhAsvarazca megho dRSTaH / tayA''khyAtasvapnazca mahIpatirmegha iva pRthivIsantApahRttava putro bhaviteti phalaM vyAjahAra / manoramAdevyA udare ca sahasrAyudhajIvo greveyakAccyutvA'vatIrNavAn / tayA'pi ca tadA svapne kiGkiNIpatAkAdizobhito ratho dadRze / rAjJA ca jJAtasvapnena mahArathazreSThastava putro bhAvIti phalamUce / pUrNe ca samaye tAbhyAmubhau tanayau suSuvAte / rAjA ca zubhe'hani krameNa priyamatyAH sUnormegharatha iti manoramAyAH sUnozca dRr3haratha iti svapnAnusAreNa nAma cakre / tau ca krameNa vardhamAnau sarvakalAkuzalau yauvanaM praaptuH| athaikadA nihatazatroH sumandirapuranRpasyA'mAtyaH sametya ghanarathaM praNamya vyajijJapada-"nRpa ! tava kundadhavalA kIrtidikSu nirvAdhaM prasarati / sumandirapurezitunihatazatrostisraH kanyA santi / tatra megharathasya dve dRDharathasya caikAM sa ditsate / "tadanumanyasve" ti / tadA ghanaratha Uce-"amunA sambandhena nau sneho dRDhIbhavatu" / tato nRpo daivajJena lagnaM nirNIya kumArayorAgamanaM ca pratipadya taM sacivaM visasarja / sacivazca pramuditaH sumandirapurametya nRpaM nihatazatru tavRttamAkhyAyA'haSayat / ghanarathazca dRDharathena sahitaM megharathaM sumandirapuraM prati preSIt / tau ca sainyaparivAraparivRtau EKXXXXXXXXX KXXXXXXXX * // 7 // Malerary.org Jain Educ a tional For Personal Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 76 // katipayaiH prayANaiH surendradattanRpadezasImnyUSatuH / tatra ca surendradattena zikSitvA preSito dUto'bhyupetya megharathamuvAca"naH svAmI 'asmaddezamadhyena mA gAstvami' ti vakti / anyena mArgeNa gaccha, anyathA na te kuzalam " / tato megharatho vihasyovAca - "asmAkamayameva mArgaH saralaH, sa kathaM tyajyatAm 9 / ato vayamanenaiva mArgeNa yAsyAmaH / tava svAmI svazakti darzayatu'" / tacchra utvA kupitaH surendradatto raNabherImavAdayat / tathA sarvathA sannaddhena sainyena megharathaM prati raNecchuH pratasthe / megharatho'pi dRDharathena saha rathamAruhya sainyAni raNAyA''dideza / pravRte ca zastrasampAte paraiH kumArayoH sainyamabhaJji / tataH kruddhau kumArau parasainyamadhyaM vigAhya tanmamantha / tataH surendradatto yuvarAjena sahita - stAbhyAM yoddhuM prAvRtat / tatazca megharathadRDharathAbhyAM tau raNe khedayitvA zIghra N babandhAte / tasmin deze ca nijAjJAM pravarttayitvA tau sumandirapuraM pratIyatuH / nihatazatruzca tayoH saharSa svAgatAdikaM vidhAya sulagne megharathena priyamitrA - manorame dRDharathena ca sumatiM pariNAyayAmAsa / tato vivAhe jAte rAjJA visRSTau tau kumArau svAM purIM prati gacchantau surendradattaM sayuvarAjaM sve rAjye pUrvavatsaMsthApya nijAM nagarIM prAptavantau / tatra ca priyAbhistau vividhAn bhogAn sukhena kAlaM gamayAmAsatuH / tatra megharathasya patnI priyamitrA nandiSeNaM manoramA ca meghasenam, dRr3harathasya patnI sumatizca rathasenaM nAma putraM suSuve / 1 T anye gharatho'ntaHpure kalatraputrapautrAdibhiH parivRtaH kukkuTahastayA susenAkhyayA vezyayA vyajJapi "deva ! ayaM me kukkuTaH svajAtiSu ratnam / yataH kenA'pi kukkuTena kadApyayaM na jIyate / yadi kasyA'pi kukkuTa enaM jayettadAT For Personal & Private Use Only // 76 // Janelibrary.org Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ un cakkavaTTissa - ___ kahA" nipatya "paJcamaH . shriishaanti| nAtha ckrvrticritm|" // 8 // *XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX shaM tasya dInArANAM lakSaM paNe dAsyAmi / yadyaparasyA'pi tAdRzaH kukkuTo'sti, tarhi sa mtpnnmutkssiptu"| tacchu tvA manoramoce-'ahaM paNaM svIkaromi / matkukkuTena tavA'yaM kukkuTa ihaiva yudhyatAm / tato rAjaivastviti prokte manoramA ceTikayA vajratuNDAkhyaM nijaM kukkuTamAnAyya yuddhAya mumoca / tau ca dvau kukkuTau citrayuddhanipuNau parasparaM nipatyotpatyosatyA'pasatya ca prahArAn dadatuH pratISatuzca / pracaNDacaJcu caraNaprahArodbhutazoNitaistayoraGgAni tAmrANyapi tAmrANyabhUvan / lokazca dvayoH kasya jaya iti nirNetuM na zazAka / tato dvayoyudhyamAnayodhanastho'vadat"anayoH ko'pi kenA'pi na jeSyate" / tato megharathena kAraNaM pRSTaH sa jJAnatrayadharo dhanaratha uvAca-"anayoH pUrvabhavavRttaM zrUyatAm asminneva jambUdvIpe airAvatakSetre ratnapure pure dhano vasudattazca dvau mitre vaNijAvabhUtAm / tau ca dhanAzayA bhANDaiH zakaTAdikaM bhRtvA vyavahArAya grAmAdiSu bhramatuH / lobhAbhibhUtau krUrau ca tau niSkaruNaM pIDitAnapi vRSabhAn tADanAdibhirvalAdvAhayantau kUTamAnAdibhirjanAn vazcayantau ekadravyA'bhilASAtparasparaM yudhyete sma / itthaM yudhyamAnau prapannAtadhyAnau gajAyurvaddhA zrInanditIrthe mRtau purairAvate svarNakUlAkhyanadItaTe gajau jAtau tAmrakalazakAJcanakalazA'bhidhau prAptayauvanau prasravanmadau svairaM vijahatuH / ekadA ca svastrayUthena paryaTantau gajAvanyonyaM dadRzatuH / tatazca prAgjanmaroSAdudbhUtaroSau parasparavadhAyA'dhAvatAm / ciraM ca dantAdanti zuNDAzuNDi yuddhaM vidhAya janmAntare'pi yuddhArthamiva yugapanmRtau / asya jambUdvIpasyaiva ca bharatakSetre'yodhyAyAM puri nandimitro nAma bhUrimahiSIdhano'bhUt / XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 8 // For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 1 // tasya mahiSIyUthe ca tau mahiSau jAtau pInAGgo yauvanaM ca prapedAte / devAnandAkukSibhavau zatruJjayanRpAtmajau ghanasena| nandiSeNau ca tau mahiSAvapazyatAm / tAbhyAM ca kutUhalAtAvubhau mahiSAvayudhyetAm / ciraM yuddhvA ca to vipadya tatraiva puryA kAlamahAkAlAkhyau dRDhAGgI meNThako jAtau / daivAdekatra militau prAgvairAdabhiyudhya vipadya samavikramAvetau kukkuTau jAtau / ataH prAgvadetayorna ko'pyanyena jeSyate / kiJcemau na kevalaM pUrvavairAviSTau, kintu vidyAdharA'dhiSThitau yudhyete / asyaiva jambUdvIpasya bharate vaitADhyottarazreNyA svarNapure garuDavego nAma nRpo'bhUt / tasya patnI dhRtiSeNA ca svotsaGgasthitacandrasUryasvapnasUcitau candratilakasUryatilakAkhyau sutau suSuve / tau ca prapannayauvanau meru gatau zAzvatArhatA pratimA vavandAte / kautukAcca tatra bhramantau svarNazilAsthitaM nandane sAgaracandrAkhyaM cAraNamunimapazyatAm / tau ca taM namaskRtya dezanAM zrutvA'nte Ucatu:-"bhagavan ! AvayoH prAktanAn bhavAnAkhyAhi" / tato munirUce-"dhAtakIkhaNDadvIpe pUrvairavate varSe vajrapure'bhayaghoSo nRpastatpatnI suvarNatilakA cA'bhRtAm / tayozca sutau vijayo vaijayantazca kalAkalApakuzalau yauvanaM prapedAte / tathA tatrairavate svarNadrame pure zaGkhanAmA mahIpatirAsIta / tasya patnI pRthivIdevI cotsaGgasthitapuSpamAlyasvapnasUcitAM pRthvIsenAkhyAM sutAM suSuve / tAM ca prAptayauvanA sa zaGkho'bhayaghoSAya dadau / ekadA ca vasantatauM vasantapuSpANyAdAya kA'pi ceTikA'bhayaghoSasannidhau gatavatI / tAM dRSTvA ca suvarNatilakA nRpamuvAca-'vasantena SaDatukAbhidhamudyAnamamaNDyata ! tadidAnI madhulakSmImanubhavituM saparivArAstatra gacchAmaH" / // 81 // atrAntare ca pRthivIsenA nRpaM koTimUnyAni yuktipuSpANi kare dadhAnopasthitA / tAni vIkSyA''dAya ca prasanno nRpa / KXXXXXXXXXXXXXXXXXX Jain Educar 19 For Persona & Private Use Only ARTorary.org Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakkaTTissa kahA" "paJcamaH zrIzAnti nAtha cakravarticaritam" // 2 // XXXXXXXXXXXXXXX udyAnaM yayau / tatra cikrIDa ca / tatra nRpA'nujJAtA pRthivIsenA bhramantI dantamathanaM muniM dadarza / tato muditA taM vanditvA dezanAM zrutvA prabuddhA tatkAlaM rAjAnamApRcchaya tanmuneH prvrjyaamaadde| abhayaghoSo'pi ca tasyAzcAritraM prazaMsana svaM dhAma jagAma / anyadA ca sa napaH svaprAsAde ratnasiMhAsanAsInastIthakulliGga chadmasthatayA viharamANaM jinapuGgavamanantaM pravizantaM dRSTA sasambhramamutthAyocitaM bhojyamAdAya praNAmapUrvakaM bhagavantamupatasthe / bhagavAnapi ca taddattabhikSayA pAraNA cakAra / devaizca tatra vasudhArAdipaJcakaM divyaM vidadhe / bhagavAMzca pAraNAM vidhAya kvA'pi vijahAra / sa ca tIrthakudekadA viharannutpannakevalo vajrapure samavAsarat / tatra cAbhayaghoSaH sametya yathAvidhi vanditvA dezanAM zrutvA'nte ca punarnatvA bhagavantaM jagAda-"bhagavan ! kSaNaM pratIkSasva tanayaM rAjye nivezya dIkSAyai tvtpaadaantikmaayaami| tato naiva pramAdinA bhAvyamiti svAminoktaH sa gRhaM gRtvA putrAvuvAca-"vatsa ! vijaya ! tvaM kramAgataM rAjyamAdatsva / vaijayanta ! tvamasya yauvarAjyaM paripAlaya / ahaM tu prvjissyaami"| tatastAvUcatuH-"yathA bhavAn bhavabhItastathA''vAmapi / ata AvAmapi prvjissyaav:"| tataH sAviti tau prazasya sa nRpo rAjyamanyasmai kasmaiciddattvA tAbhyAM putrAbhyAM sahA'nantajinAntikaM gatvA pravavrAja / te trayo'pi cograM tapastepuH / tatra bhUpatirvizatyA sthAnakaistIkRnnAmakarmopArjeyat / te trayo'pi ca kAle vipadyA'cyute kalpe dvAviMzatisAgaropamajIvitA devA bbhuuvuH|| itazca jambUdvIpe prAgvideheSu puSkalAvatyAM vijaye puNDarIkiNyAM nagayoM hemAGgado nAma nRpo'bhUt / tasya ca XXXXXXXX XXXXXX 82 // KXXXX Jain Educal a torta For Personal & Private Use Only d elibrary.org Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 83 // vajramAlinyAkhyAyAH patnyAH kujhAvabhayaghoSajIvo'cyutAccyutvA caturdazamahAsvapnammUcito'vAtarat / pUrNe ca samaye jAto nAmnA ghanaratho'dyApyavanIM pAti / vijayavaijayantau vidyAdharau jAtau yuvAM sthaH " / evaM pUrvabhavAn zrutvA prasanno tau muniM natvA prAgjanmapitaraM tvAM bhaktyA draSTumihAgatau kutUhalAttvadarzanopAyabhUtamanayoH kukkuTayoH saGkamaNaM pracakratuH / etau ceto gatvA bhogavardhanamunerantike pravrajya kSINakarmANau zAzvataM padaM prApsyataH / tacchra utvA ca prakaTIbhUya pUrvavatsutamAninau tau vidyAdharau ghanasthaM natvA gRhaM jagmatuH / tau kukkuTau ca tacchutvA prabuddhau pUrvabhavAn zocanta nRpaM natvA svabhASayA procatuH - deva ! kimadyA''vAM kurvahe, taddhitamAdiza" / tato ghanaratho'vadat-" arhan devo guruH sAdhurdharmo jIvadayA cavAmastu" / tatpratipadya ca tAvanazanaM prapadya mRtau / bhUtaratnA'TavyAM tAmracUla svarNacUlasaMjJau bhUtanAyaka bhUtvA vimAnaM vikRtya pUrvamatropakAriNaM megharathamupetya natvA stutvA caitadvimAnamadhiruhya vizvaM pazyeti prArthayatAm / tAbhyAM prArthitazca sa megharatho vimAnaM saparicchado'dhirUya tAbhyAM sampUrNA pRthivIM bhramayitvA tAni tAni sthAnAni darzyamAnaH punaH puNDarIkiNIM prAptavAn / tau ca bhUtanAyakau taM rAjakute muktvA praNipatya ratnavRSTiM vidhAya ca svaM sthAnaM jagmatuH / atha lokAntikAmaraistIrthaM pravarttayeti prArthito ghanastho megharathaM rAjye dRr3harathaM ca yauvarAjye nivezya vArSikadAnaM dattvA dIkSAM gRhItyotpannakevalajJAno bhavikAn prabodhayan mahIM vijahAra / megharathazca dRDharathA'nvito mahImazAt / For Personal & Private Use Only ********* // 83 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "pazcama: zrIzAnti cakkapaTTissa kahA" nAtha // 4 // |cakravarticaritam" ekadA ca devaramaNanAmnyudyAne rimsayA gato megharatho'zokatarostale priyamitrayA sAdhaM saGgItaM kArayitumArebhe / atrA'ntare ca tasya nRpasya puraH saGgItakacikIrSayA sahasrazo bhRtAH prAdurAsan / vicitrA''kArabhUSaNanepathyAzca te tANDavaM prArabhanta / teSu tANDavaM vidadhatsu ca gagane vimAnamekaM prAdurAsIt / tatra ca ratyA kAma ivaikayA yuvatyA yutaH pumAneko dadRze / ko'yaM keyaM kuto hetozceta Agacchata iti priyamitrayA pRSTazca megharatha uvAca-"jambUdvIpe bharate vaitATyasyottarazeNyAmalakAyAM puri vidyadratho nAma vidyAdharezvara AsIt / tasya ca mAnasavegAyAM patnyAM siMharathasvapnasUcanAJjAtaH siMharathaH putrazcandro rohiNImiva kulInAM vegavatI nAma kanyAM pariNItavAn / vidyadrathazca taM nije rAjye nidhAya saMsAraM vidyuccapalasvabhAvaM jJAtvA vairAgyamApanno dIkSA gahItvA saMyamAdibhiH karmakSayaM kRtvA zivamagAt / siMharathazca vidyAdharacakrI cA'rhaddarzanecchayaikadA ghAtakIkhaNDe pazcimavideheSu sItAnadyA uttarataTe sUtrAkhye vijaye khagapure patnyA samaM gatvA'mitavAhanaM dRSTvA natvA dezanAM zrutvA punarjinaM natvA svanagarI prati gacchan gati skhalitAM vijJAya kAraNajijJAsayA'dhaH pazyan mAmiha sthitaM dRSTvA sakopamutkSaptumupAsarat / mayA ca vAmena pANinA''krAnto virasaM rasan saparivAro mAM zaraNaM prapanno mayA mukto nAnArUpANi vikRtyedaM saGgItakamakArSIta" / tataH punaH priyamitrAyoce-"deva ! pUrvabhave kiM karmA'munA kRtaM yenA'syaiSA mahIyasI RddhiH?" tato megharathaH punaruvAca-"bharate puSkarAdhe saGghapure rAjyagupto nAma kulaputro'tiduHstha AsIt / tasyA'nuraktA bhaktA ca zaGkhikAnAmnI patnyAsIt / tau dvAvapi paragRheSu karmANi cakrAte / ekadA ca tau sambhUya phalArtha saGghagiriM gatau bhramantau sarvaguptaM muni dezanAM kurvANaM KXXXXXXXXXX** RXXXXXXxxxxxx // 4 // Jain Edustelternational For Personal & Private Use Only Janelinelibrary.org Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSvopetya natvA dezanAM zrutvA punaH praNamyocatuH-asmadartha kizcittapaH samAdiza" / tato mahAmuniH sarvagupto yogyatA'nusAreNa dvAtriMzatkalyANakAkhyaM tapastayodideza / tau ca tatheti pratipadya gRhaM gatau trirAtradvayadvAtriMzaJcaturthAtmakaM tattapo vidhAya pAraNasamaye ca dhRtidharaM muni bhaktodakAdinA bhaktyA pratyalAbhayatAm / anyadA ca vihArakramAttatrA''gatasya sarvaguptamuneryathAvidhi dezanAM zrutvA parivrajyAmAdadAte / tatra rAjyagupta AcAmAmlavadhamAnatapo vidhAyA'nte cA'nazanaM prapadya dazasAgaropamajIvito brahmaloke suro bhUtvA tatazcyutvA'yaM vidyudrathanRpAtmajaH siMhastho jajJe / zatikA cA'pi vividhaM tapo vidhAya brahmaloke suro bhUtvA tatazcyutvA'sya patnyabhUt / ayaM ca siMharatha itaH svanagaraM gatvA putra rAjye nivezya matpiturdIkSAmAdAya tapodhyAnAdibhiH kSINakarmotpanna kevalajJAnaH siddhiM brajiSyati / " tatastadvavacanaM zrutvA megharathaM praNamya svapuraM gatvA putra rAjye nivezya siMharatho dhanarathajinAntike dIkSAmAdAya tapo'nuSThAya siddhimiyAya / nRpo megharatho'pi ca devaramaNodyAnAtsvapurIM puNDarIkiNIM prAvizat / athaikadA pauSadhazAlAyAM pauSadhamAdAya dharmamAkhyAtumupakrAntasya megharathasyotsaGge bhIta ekaH pArApataH papAt / manuSyabhASayA'bhayaM yAcamAnaM ca taM mA bhaiSIriti napo'bhASiSTa / taM pArApatamanudhAvamAnaH zyenazca mamedaM bhakSyamAzu muJcetivadannAgAt / tato megharatha Uce-"nA'mumarpayiSyAmi, kSatriyo hi zaraNAgataM nA'rpayati / kiJca paraprANA'pahAreNa svaprANaparipoSaNaM na kasyA'pi yujyate / tavA'nena bhakSitena kSaNamAtraM tRptiH / asya tu sarvaprANA'pahAra eva bhavet / parahiMsAyAM ca paratra bhUriduHkham / paJcendriyavadhAttanmAMsabhakSaNAcca jantavo narake duHsahA~ vyathAM prApnuvanti / tataH KEXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 85 // Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only M elibrary.org Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakka hissa kahA " // 86 // prANibadhaM muJca / dharmaM samAcara / yena bhave bhave sukhameSyasi " / tataH zyeno'pi manuSyabhASayA mahIpatimuvAca - "madbhayAdepa kapoto bhavantaM zaraNaM yayau / ahaM tu kSutpIDitaH kaM zaraNaM yAmi 1 / dayAlavo hi sarveSvapyanukUlAH / tadyathainaM trAyase, tathA mAmapi trAyasva / tudhAttasya me prANA gacchantIva / dharmapriyo'pi kiM bubhukSitaH pApaM na karoti ? | mama ca bhojyAntaraistRptirapi na / yataH svayaMhataprANimAMsA'zano'ham / tato nRpo'vocat - " svamAMsa mahaM te kapotena tolayitvA dadAmi tena tRpto bhava" / tataH zyenena tatsvIkRte tulAyAmekato nRpaH kapotamanyatazca cchitvA chitvA svamAMsaM nidadhe / rAjA yathA yathotkRtyotkRtya svamAMsamakSaipsIttathA tathA kapoto gurutaro jAtaH / taM ca kapotaM gurutaraM jAyamAnaM vIkSya bhUpatiH svayameva tulAmAruroha / tato'mAtyA UcuH - " nRpa ! kimetadArabdhaM tvayA, yena zarIreNa sakalA mahI trAtavyA, tadekasya pakSimAtrasya trANe kathaM tyajasi 1 / na cA'yaM kapota eva, kintu ko'pi devAdiH, kathamanyathA'syedRzo bhAraH 1 / yAvatte itthamucustAvatkirITakuNDalAdimaNDito deva AvirbhUyoce -"tvaM puruSottamo'si, yatpauruSAnna cAlyase / IzAnendrastvAM sabhAyAM varNayAmAsa / tadasahamAnazcA'haM tvatparIkSArthamAgamam / imau ca pakSiNau prAgjanmavairAdyuddhAyopasthitau dRSTvA'dhyatiSThamevamakArSa ca, tatsahasva / " evamuktvA nRpaM sajjaM kRtvA devo divaM yayau / sAmantAdyAzca vismayAdrAjAnaM papracchuH - " kIdRzAvimau zyenakapotau 1, prAgjanmani cAnayoH kiMtu vairam ? ayaM devazca prAgbhave kaH 9 / " 1 tato nRpo'vocat - " jambudvIpe airavatakSetre padminIkhaNDe nagare'tisampannaH sAgaradatto'bhUt / tasya patnI ca Jain Educalernational For Personal & Private Use Only *****: " paJcamaH zrIzAnti nAtha cakravarti caritam " // 86 // inelibrary.org Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||87 // SEXKXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXKA vijayasenAkhyA''sIta / tayozca jAtau dhano nandanazca nAmnA putrau krameNa vardhamAnau yauvanaM prapedAte / ekadAca sAgaradattaM praNamya tAvUcatu:-"AvAM vANijyA'rtha dezAntaraM gamiSyAvaH, satsamAdiza' / pitrA ca samanujJAtau tau vividhaM bhANDamAdAya sArthena saha pracalitau nAgapuraM nAma puraM prApya vyavaharantau mahAmUlyamekaM ratnaM prApya zaGkhanadItIre tadartha yudhyamAnau mahAhade nipatya vipadha cemau khagau jAtau / prAgjanmavairAdihA'pi vairAyate / tathA jambUdvIpe prAgvideheSu sItAnadyA dakSiNataTe ramaNIyake vijaye zubhAkhyAyAM puri stimitasAgaranRpasyetaH paJcame bhave'hamaparAji tAkhyo baladevaH putro'bhavam / mamA'nujazca tatrAnantavIryanAmA vAsudevo dRDharatho'sti / tadAnIM ca prativiSNumi___tAriH kanakazrIkanyArthamasmAbhiyudhi nipAtitaH / sa ca bhavakAntAre bhrAntvA jambUdvIpe bhArate'STApadagirimUle nika tyAkhyasarittaTe somaprabhAkhyasya tApasasya suto bhUtvA bAlatapazcaritvA surUpo nAma suro'bhavat / so'yaM sura IzAne| ndreNa kRtAM mama prazaMsAmasahiSNurihA''gAt / matparIkSaNaM ca vyadhAt / " rAjJastadvacanaM zrutvA jAtajAtismRtI tau zyena pArApatau sadyau mUrcchayA bhuvi petatuH / zItopacAraizca lokakRtairlabdhasaMjJau nRpamUcatuH-"rAjan ! tvaM prAgjanmavarNanenA''vayorasamopakArako'si / tatprasadya sanmArgamAdiza / yena zubhaM lbhaavhe"| tatastayoravadhijJAnato yogyatAM jJAtvA napaH kAlaprAptamanazanaM samAdideza / tau cA'nazanaM prapadya vipadya ca bhuvanavAsinA madhye suravarau jAtau / megharatho napo'pi pauSadhaM pArayitvA yathAvadurvI pAlayaMstasthau / anyadA ca kapotazyenavRttAntaM smaran vairAgyamApanno'STamatapaH kRtvopasargAn soDhuM pratimayA megharathastasthau / KXXXXXXXXXX // 87 // For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakkavaTTissa kahA" | "paJcamaH | zrIzAnti nAtha |cakravarticaritam" // 8 // KKKKKKKKKKKKKKKKKKKX tadAnI cezAnendro'ntaHpurastho "namo bhagavate tubhyami" ti janpannamo'karota / jagannamasyena tvayA kasmai namaskriyA'kArIti mahiSIbhiH pRSTazca zakra uvAca-"puNDarIkiNyAM puri ghanarathAtmajo megharatho'STamatapaH kRtvA mahApratimayA sthito'sti / sa cA'yaM bhAvI tIrthakaraH / tadetasmai namo'kAm / ama cA'smAd dhyAnAke'pi cAlayituM na kSamA" / taccha vA tAM prazaMsAmasahiSNU surUpA'tirUpike zakramahinyau rAjJaH kSobhArthamAgatya vividhAna hAvabhAvAn kurvANe megharathe moghIbhRtAn tAn vIkSya megharathaM kSamayitvA pazcAttApA'nvite nijadhAma jagmatuH / rAjA'pi pratimA pArayitvA nizAvRttaM smAraM smAraM paraM saMvegamAptavAn / priyamitrA'pi ca priyaM tAdRzamavalokya saMvegaM prAptavatI / athA'nyadA ghanaratho jinaH svayaM tatraitya pUrvottaradizi samavAsArSIt / tajjJAtvA ca megharathaH sA'nujo gatvA natvA dharmadezanAM zrutvA jinamabravIt-"bhagavana ! tvaM sarvajJaH sarvahitazcA'si / tathApi prArthaye-yAvatkumAraM rAjye nivezyA'hamiha dIkSArthamAgacchAmi, tAvatpratIkSasva' / na pramAdo vidhAtavya ityarhatA'nuziSTazca megharatho gRhaM gatvA nijAtmajaM meghasenaM rAjye dRDharathAtmajaM rathasenaM ca yauvarAjye'bhiSicya meghasenena kRtaniSkramaNotsavaH sAnujaH putrANAM saptazatyA rAjJAM catuHsahasra yA ca jinA'ntike pravajyAmagrahIt / parISahAnupasargAzca sahamAnastriguptaH pazcasamito dehe'pi nirAkAGkSo vividhA'bhigrahapara ekAdazAGgIdhArakaH sadRDharatho megharatho'rhadbhaktipramukhaiH zubhaiviMzatyA sthAnakairahannAmagotrakarmopAjya siMhaniSkrIDitaM nAma dustapaM tapo vidhAya pUrvalakSamakhaNDitaM zrAmaNyaM pAlayitvA'mbaratilakaM girimAruhya giririva sthiro'nazanaM kRtvA pUrNAyuH sAnujo vipadya sarvArthasiddhau trayastriMzatsAgaropamAyuH suro babhUva // 4 // KXXXXXXXXXXXXXX * // 88 // Jain Educ a tional For Persona & Private Use Only helibrary.org Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 86 // paJcamaH srgH| athA'sya jambUdvIpasya bhAratavarSe kurudeze caityahamyodyAnAdisamRddhe hastinApure pure yazasvI zaraNyAzriyo vAcazcaikA''spadamikSvAkuvaMzIyo vizvaseno nAma nRpo babhUva / tasya ca satIziromaNiH sarvalakSaNalakSitA zIlAdiguNasamanvitA'cirA nAma bhAryA''sIt / tasyAzca kukSau bhAdrakRSNasaptamyAM bharaNIsthe candre sarvArthasiddha-vimAnato bhuktanijAyurmegharathajIvazcyutvA samavAtarat / tadAnIM ca nizAzeSe sukhasuptayA tayA'cirAdevyA mukhe pravizantazcaturdaza mahAsvapnA dadRzire / suptotthitayA ca tayA pramuditayA vijJapto nRpo "lokottaraguNastrailokyatrANakarmaThaste putro bhAvI" ti svapnaphalamAkhyat / naimittikA api ca pRSTAstavA''tmajazcakrI dharmacakrI vaibhiH svapnaibhaviSyatItyUcuH / tAMzca satkRtya rAjA visasarja / acirAdevI cA'pi ratnagarbheva garbharatnaM babhAra / tadAnIM ca prAgutpannAnyukeMgarogamAryAdIni vihitairapi nAnopAyaranupazAntAni vinA prayAsa garbhaprabhAvAdupazAntAni / tataH pUrNe samaye jyeSThakRSNatrayodazyAM bharaNIsthe candra graheSUccastheSu sA'cirAdevI mRgalAJchanaM kanakavaNe sutamasUta / tadA ca kSaNaM jagattraye samudyoto nArakA NAmapi ca kSaNaM sukhaM samRdabhUta / tataH SaTpaJcAzadikkumAyaH sametya yathAvidhi sUtikama ckrH| zakrazca sametya prabhu merau nItvA tatra sarvairindrAdibhiH samaM prabhoH snAnaM yathAvidhi vidhAya natvA stutvA punaH prabhumAdAyA''zu gatvA'cirAdevyAH pArce yathAsthityamuJcata / tatra ca prabho rakSAdikaM vidhAya yathAvidhi ratnAdivRSTiM ca vidhApayitvA paJcadhAtrIrapsarasaH samAdizya nandIzvaraM gatvA'STAhnikotsavaM vidhAya yathAyathaM svaM dhAma jagAma / SXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 8 // Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only onelibrary.org Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakkavaTTissa kahA" "pazcamaH zrIzAnti* nAtha cakravarticaritam" // 0 // XX:****XXXXXXXXXXXXXXXX atha devI gatanidrA divyavasvAdisamanvitaM dIptimantaM sUnumudaikSata / nRpazca pramuditaH samahotsavam 'asmin garbhasthe'zivAnyazAmyanni' ti tasya zAntiriti nAmA'karot / prabhuzca zakrasaGkamitasudhaM nijAGguSThaM pivana dhAtrIbhibalyamAnaH krameNa vardhamAno bAlakrIDAmanubhavan catvAriMzaddhanuruttaGgo yauvanaM prapede / nRpazca zAntinA rAjakanyAH payeNAyayat / paJcaviMzatyabdasahasrAnte ca napaH zAnti rAjye nivezya svayaM svArthamasAdhayat / zAntizca vasudhAM yathAvapAlayaMstAbhI rAjakanyAbhirviSayasukhaM bubhuje / atha tasyA'yamahiSI yazomatI svapne cakraM mukhe pravizaddadarza / tadAnI ca nijamAyuH pUrayitvA sarvArthasiddhavimAnAd dRr3harathajIvazcyutvA tasyAH kukSAvavAtarat / tayA tatkAlaM prabuddhayA niveditazca zAnti nitrayadhara uvAca"mama prAgjanmA'nujo dRDharathassarvArthAccyutvA tavodare idanImavAtArIta / taM ca putraM samaye prasaviSyase" / tataH pUrNe samaye sA yazomatI pUrNalakSaNaM pavitraM putraM suSuve / zAntizca tasya 'garbhasthe'smin jananI cakraM dadarza' ti samahotsavaM cakrAyudha iti nAma cakre / sa ca cakrAyudho dhAtrIbhirlAnyamAnaH krameNa vadhamAno yauvanaM prapannavAn / pitA ca tenA'nekazo rAjaputrIH paryaNAyayat / tadevaM rAjyaM pAlayataH zrIzAntinAthasya varSANAM paJcaviMzatisahasrI vyatikrAntA / tata ekadA tasyA'strazAlAyAM cakraratnamudabhUta / zAntizca tasya cakrasyA'STAhnikotsavamakArayata / athA'strazAlAyA niHsRtya pUrvAbhimukhaM calitaM cakra yakSasahasrAdhiSThitaM sahasrAraM sasainyamanusaran zAntirmAgadhaM prApya mAgadhezadebena dhRtAjJo dattopAyanaH pratiSThamAno dakSiNA'bdhimAsAdya tatra varadAmezaM sAdhayitvA tataH prasthAya XXXXXXXX // 8 // Jain Education international For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 11 // ***** KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX pratIcyajaladhi prAptaH prabhAsapatinA pUjito gRhItazAsanazca sindhudevImuddizya pracalitaH sindhutaTaM prApya sindhudevyA stutaH svIkRtAjJazca tadane vaitADhayaM prApya vaitAdayakumAreNa pUjitastatastamisrAguhAsamIpaM gatvA tatra kRtamAladevena pUjitaH ziviraM nivezayAmAsa / tatra zrIzAntinA samAdiSTaH senAnIratnaM sindhumuttIya tadakSiNaniSkuTaM sAdhayitvA daNDaratnena kapATau tADayaMstamisrAguhAdvAramudghATayAmAsa / zAntizca gajArUDhastasyAM guhAyAM pravizya tamonAzArthaM gajasya dakSiNe kumbhe maNiratnaM sthApayitvA guhAyA ubhayorbhittyoH kAkiNIratnenaikonapazcAzanmaNDalAnyAlikhan vardhakiratnena baddhapadye guhAntarasthe unmagnAnimagne nadyAvuttIrya sasainyaH svayamuddhaTitenottaradvAreNa guhAyA nirgatyA'zvaratnA''rUDhena khaDgahastena senAnyA dhvastAna mlecchAn pUrvacakravarttivadyathAvidhi vazagAna vidhAya kSudrahimavagiri gatvA himavatkumAreNa pUjitastata RSabhakUTAdrau gatvA kAkiNyA zAntizcakrItyakSarANi likhitvA vaitADhyaparvatopatyakAbhuvaM prApya tatra zreNidvayavidyAdharakumAraiH pUjitastato valitaH svayaM gaGgAM senAnyA ca taduttaraniSkuTaM sAdhayitvA khaDaprapAtAkhyAM guhAM prApya nATyamAladevaM vazaMvadaM kRtvA senAnyA daNDaratnena tAM guhAmudghATya pravizya pUrvavadunmagnAnimagne nadyAvuttIrya pUrvavanmaNiratnena kAkiNIkRtamaNDalezca tamo bhindana svayamudghaTitenAprAradvAreNa guhAyA niHsRtya naisarpapramukhAn navA'pi nidhIna vazagAna vidhAya mlecchapracuraM gAGga dakSiNaniSkuTaM ca senAnyA'sAdhayat / evaM krameNa SaTkhaNDabharatamaSTabhivarSazataiH sAdhayitvA nivartamAnaH katibhiH prayANai hastinApuramApa / nijaniketanaM prAptazcA'marai nRpaizca kRtacakravartitvA'bhiSekaH pRthakpRthag yakSasahasrAdhiSThitaizcaturdazabhI ratna navabhi nidhibhizca zrito'ntaHpurayoSitAM catuHSaSTayA XXXXXXXXX *181 // Jain EducatidSAnational For Personal & Private Use Only clelibrary.org Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI "paJcamaH zrIzAnti cakkA hissA kahA" nAtha // 12 // cakravarticaritam" Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Ju Ju sahasrarAvRto gajarathA'zvAnAM caturazItilakSyA bhUSito grAmANAM pattInAM ca koTipaNNavatyA bhUbhujA dvAtriMzatsahasra yA ca sevitaH sUpakArANAM triSaSTayagrazatatrayyA'STAdazabhiH zreNiprazreNibhizca zobhamAnabhU saptatemahApurasahasrANAM rakSitaikasahasronadroNamukhalakSasya zAsitA'STacatvAriMzatsahasrapattanAnAmadhIzvaro maDambavaccaturvizatisahasrANAM karpaTAnAM ratnAdyAkarasahasravizatezcezitA kheTasahasrANAM SoDazAnAM zAsakazcaturdazAnAM saMbAdhasahasrANAM prabhuH SaDadhikapazcAzadantarodakAMsvAyamANa ekonapazcAzataH kurAjyAnAM nAyakaH SaTakhaNDamapi bharatamupabhuJjAno gItAdibhirvividhakrIDAbhizca sukhamanubhavaM vartitvAdArabhyA'STavaSezatonAnabdAnAM paJcaviMzatiM sahasrAn gamayAmAsa / atha lokAntikairdevairAgatya tIrtha pravarttayeti prArthitaH prabhuH zrIzAntinAtho jambhakAsuraiH pUritArtho vArSikadAnaM pradAya cakrAyudhaM rAjye nivezya zakrAdibhiH kRtaniSkramaNotsavaH sarvArthA nAma zivikAmAruhya sahasrAmravaNamApya zivikAyA uttIryA'laGkArAdi tyaktvA kRtaSaSThatapA vihitasiddhanamaskAro jyeSThakRSNacaturdazyAM bharaNIsthe candre'parAhna nRpasahasraNa samaM yathAvidhi diikssaamupaadde| tadAnImeva ca tasya prbhomnHpryaayjnyaanmutpede| tato mandirapure dvitIye'hni sumitranRpagRhe paramAnnena pAraNaM vidadhe / devairvasudhArAdipaJcakaM divyaM sumitreNa ca prabhupAdasthAne ratnapIThaM nirmame / prabhuzca mUlottaraguNadharo vasundharAM viharana dvAdazamAsAnte hastinApure sahasrAmravaNaM prApya tatra nandivRkSatale SaSThena tapasA zukladhyAnAntarastho ghAtayitvA ghAtikarmANa pauSazuklanavamyAM bharaNIsthe candre'malaM kevalajJAnamAptavAn / tadAnIM ca zakrAdibhiretya yathAvidhi vihite samavasaraNe pUrvadvArA pravizyA'zItyagracaturdhanvazatoccaM caityapAdapaM pradakSiNIkRtya tIrthAya XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 2 // Jain Educatkalmational For Personal & Private Use Only Plnelibrary.org Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 33 // KXXXXXXXXXXXXX nama ityuktvA ratnasiMhAsane prAGmukha upAvizat / surAdayazcA'pi yathAdvAraM pravizya yathAsthAnaM yathAvidhi nivivizire / cakrAyudho'pi ca tajjJAtvA sadyaH sametya prabhuM pradakSiNApUrvakaM praNamyA'nuzakramupaviveza / tataH sacakrAyudhena zakreNa stutaH prabhuH zrIzAntinAtho dezanAmArebhe / tathAhi-"anekaduHkhasantAnaheturayaM saMsArazcaturgatyAtmakaH / gRhasya stambhA iva catvAraH krodhamAnamAyAlomAH kssaayaastsyaa''dhaaraaH| tasmAtkSINeSu kaSAyeSu saMsArazchinnamUlo mahIruha iva svayaM kSIyate / kaSAyajayazca nendriyajayaM vinA / asAdhitairindriyairhi hayairivA'pathe jantunarake pAtyate / indriyarjita eva jantuH kaSAyairabhibhUyate / ajitAni cendriyANi kulaghAtAya pAtAya bandhAya vadhAya ca jantUnAM jAyante / paNDitA api hIndriyavazA viDambanA prApnuvanti / indriyANAmato'dhikaM kiM laJjAkaraM yadvandhAvapi bAhubalini bharato'stramamuzcat / tatra bAhubalino jayo bharatasya parAjayazca jitAjitAnAmindriyANAmeva prabhAvaH / eSa ca durantAnAmindriyANAM mahimA, yaccarame'pi bhave sthitA jantavaH zastrAzastri yudhyante / zAntamohAH pUrvavido'pIndriyairdaiNDyante / devAdayazcA'pIndriyavazAstapasvinazca jugupsitAni karmANi kurvanti / indriyavazA hyasvAdyamapi khAdantyapeyamapi pinvatyagamyAM cA'pi gacchanti / tathendriyahatAH kulazIlavarjitA vezyAnAmapi dAsyAni kurvate / indriyANAmeva sa prabhAvo yanarAH paradravye parastrISu ca pravartante / indriyavazAcca pANyAdInAM chedAn maraNaM ca janAH prApnuvanti / eka vItarAgaM tyaktvA''devendrAdAkITAcca sarve prANina indriyairjitAH / kariNIsparzasukhalubdhaH karI tatkSaNAdAlAnabandhanaklezamAmoti / agAdhajalasthazca mIna AmiSaM gilana IXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX 183 // Jain Educa la derational For Personal & Private Use Only Sadhinelibrary.org Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakkavaTTissa kahA" // 14 // EXXXXXXXXXXXXXXXX dhIvarakare patati / gandhalolupazca bhRGgo mattamAtaGgakarNatAlaghAtAnmRtyumeti / zikhArUpamohitazca dIpe patan zalabhaH / "paJcamaH zocanIyatAM yAti / gItazravaNalolupazca hariNo vyAdhasya vedhyatAM yAti / evameko'pi viSayaH sevitaH paJcatvAya zrIzAntijAyate / paJcabhirindriyai yugapatpazca viSayAH sevitAH paJcatvAya kathaM na bhaveyuH 1 tasmAnnaro manaHzuddhathendriyajayaM / | nAthakuryAt / anyathA yamaniyamAH kAyaklezamAtraphalAH syuH / ajitendriyo hi duHkhai barbAdhyate iti sarvaduHkhavimuktaye cakravartitAnIndriyANi jayet / indriyajayazca na viSayeSu srvthaivaaprvRttiH| kintu rAgadveSAdikaM vinA ttprvRttistjjyH| indriyai caritam" hiM svasamIpago viSayo'grahItumazakyaH / kintu matimAna viSayeSu rAgAdikaM vivarjayet / saMyamadhAriNo hIndriyANi hiteSu pravarttamAnAnyahiteSu cA'pravarttamAni bhavanti / kiJcendriyANi jitAni mokSAyA'jitAni bandhAyeti vimRzya yadyuktaM / tatsamAcaret / madau karkaze ca spazeM rAgAdyabhAvaH sparzanendriyajayaH / bhakSyAde rase svAde ca rAgAdyabhAvo jihvndriyjyH| surabhAvitarasmin vA gandhe rAgAdyabhAvo ghrANendriyajayaH / rUpavati kurUpe vA hrssjugupsaadybhaavshckssurindriyjyH| vINAdeH kharAdezca svare rAgAdyabhAvaH zravaNendriyajayaH / ko'pIha manojJo'manojJo vA viSayo nAsti ya indriyairnopabhukta iti vimazya svAsthyameva seveta / viSayA hi naikAntena zubhA azubhA vA, kintvapekSayeti kvendriya rajyeta virajyeta vA ? / tato manaHzuddhayA jitendriyaH kSINakaSAyo nro'ciraanmokssmaapnoti"| prabhorIdRzIM dezanAM zrutvA jAtasaMvegazcakrAyudho bhagavantaM vyajijJapat-"svAmin ! saMsArabhIto'smi, taddIkSA 4 // pradAyAbhayaM kuru' / tataH svAminA 'yuktamidaM te' ityuktastanayaM rAjye nivezya pazcatriMzatA rAjabhiH sahitaH svAmino RXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 65 // XXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXX 'ntike pravrajyAmupAdatta / tatazca prabhuH SaTtriMzatazcakrAyudhAdikAn gaNadharAn tripadImupAdizat / te ca tadanusAreNa dvAdazAGgImasUtrayan / svAmI ca teSAmanuyogagaNA'nujJe adatta / bhUyAMsazca narA nAryazca prabuddhAstadAnIM svAmino'ntike pravrajyAM jagRhuH / kecicca samyaktvapUrvakaM zrAvakatvaM jgRhuH| prathamapauruSyAM pUrNAyAM svAmini dezanAvirate dvitIyasyAM ca pauruSyAM pUrNAyAM gaNadhare dezanAvirate surAdayaH svAminaM natvA svaM svaM dhAma yyuH| tattIrthe ca samutpanne,-gajaratho'sitavarNaH kroDAsyo dakSiNAbhyAM bAhubhyAM bIjapUrA'bjadharo vAmAbhyAM ca nakulA'kSasUtradharo garuDAkhyo yakSaH, kamalAsanA gaurAgI dakSiNAbhyAM pustakotpaladhAriNI vAmAbhyAM ca kamaNDalukamaladharA nirvANI devI ca-zAsanadevate prabhoH sannihite jAte / tAbhyAM sahitazca bhagavAn zAntivasundharAM vijahAra / athA'nyadA hastinApuramupetya bhagavAn samavAsArSIt / tatra ca sapauraparicchadastatpurezvaraH kurucandro bhagavantamupatasthe / yathAsthAnaM sthiteSu ca devAdiSu bhagavAn dezanAM vidadhe / dezanAnte ca natvA kurucandro vyajijJapat-"svAmin ! kena pUrvakarmaNA'hamiha rAjyamAsadam ? / tathA mamopAyane pratidinaM paJca vastuphalAdIni kena karmaNA Dhaukante / tadiSTebhyo dAsyAmIti svayaM nopabhuje, na cA'nyasmai tatprayacchAmi, tatkena karmaNA ?" tataH prabhurAkhyat-"eta sarva sAdhave dAnatastava rAjyazrIranvahaM paJcavastuDhaukanaM ca / eSAmapradAnamabhogazca puNyasAdhAraNatvAt / bahudhA yadhInaM vastu na khalvekena bhujyate / tata eva cA'bhISTebhyaH pradAsyAmIti cintA te jAyate / jantUnAM buddhi hi pUrvakarmA'nu| sAreNa jAyate / asyaiva jambUdvIpasyA'sminneva bharatakSetre kauzalAkhye janapade zrIpure nagare sudhano dhanapatidhanado dhane // 65 // For Personal & Private Use Only JainEducadol nelibrary.org Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazvamA "zrI cakkavaTTissa kahA" zrIzAntinAtha cakravarticaritam" zvarazca catvAro vaNikputrAH savayaso'bhUvan / anyadA cA'rthopArjanArtha te catvAro'pi gRhItapAtheyAH sambhUya ratnadvIpaM pratyacalan / mahATavIM pravizya tatprAnte kSINaprAyapAtheyAste pratimAsthitaM muniM dRSTvA'smai kizcitprayacchAmIti cintayitvA droNakanAmAnaM pAtheyavAhakamUcuH-"bho bhadra ! droNa ! asmai maharSaye kizcidapi dehi" / tatastebhyo'pyadhikazraddhayA sa taM muni pratyalAbhayat / tena ca tena bhahAbhogaphalaM karmopArjitam / tathA te ratnadvIpaM prApya vyavahRtyA'rthamupAyaM punanirja nagaraM smaajgmuH| tena puNyabIjena ca te sarvadApi nananduH / teSu dhanezvara-dhanapatI manAga maayaaprau| droNakazca sarvataH shuddhvRttiH| sa ca droNaka AyuHkSaye vipadya dAnaprabhAvAd hastinApurezituH putrastvamabhUH / tvayi garbhasthe jananI mukhe vizantaM candraM dRSTavatIti tava pitRbhyAM kurucandreti nAma kRtam / sudhano dhanadazca dvAvapi mRtvA kAmpIlyanagare kRttikApure ca kramAdvaNiksatau vasantadevakAmapAlanAmAnau jAtau / dhanapatirdhanezvarazca vipadya zaGkhapure jayantyAM puryA ca kramAnmadirAkesarAnAmnyau vaNikapunyau babhUvatuH / te catvAro'pi ca krameNa vardhamAnA yauvanaM prApuH / ekadA vasantadevo vyavahArArtha jayantyAM puryA prayAyA'tha samupAjayat / aSTamIcandrotsave ca yadRcchayA ratinandanamudyAnaM gataH kesarAM dadarza / tayA'pi ca sa snigdhayA dRzA dadRze / evaM tayoH prAgjanmabhavaH snehaH parasparaM prAdurAsIt / tato vasantadevaH priyaGkaraM nAma vaNikputraM keyaM kasya ca suteti papraccha / so'vocat-"iyaM zreSThinaH paJcanandinaH putrI jayantidevasya svasA kesarA nAma / tato vasantadevo jayantidevena saha sauhRdaM vidhAya mitho gRhe gatAgataM samArebhe / ekadA ca jayantidevena nimantritastadgRhaM gato vasantadevaH EXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 66 // Jan Educa madonal For Persons & Private Use Only belorary.org Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 7 // XXXXXXXXXXXXXXXXXXX kAmadevaM pUjayantI kesarAM sA ca jayantideva hastAtpuSpamAlyaM gRhNantaM vasantadevaM sAnurAgaM ddRshtuH| etadanukUlaM zakunamiti dvayoreva harSo jAtaH / dhAtrIputrI priyaGkarA ca dvayorbhAvaM lakSitavatI / jayantidevazca vasantadevasya sAtizayaM satkAramakarot / tadA ca kesarApreritA priyaGkarA'pi kakolAdInyAdAya mama svAminyetAnISTadevAni phalAni te dattAnItyuktvA dattavatI / vasantadevo'pi cA'syA ahamabhISTa iti hRSTaH sarva svapANinA jagrAha / evaM krameNa tayoH parasparaM sneho'vardhata / anyadA ca pazcanandigRhe maGgalyatUrya zrutvA preSitaH svapuruSaiH kAnyakubjanivAsine sudattazreSTiputrAya varadattAya kesarA pradatteti vardhApanakRte tUrya vAdyata iti jJAtvA mUrcchayA patitaH priyaGkarayA samAzvAsitaH-"kesarA tvAM sandizati-yattvayA khedo na kArya, guravo madabhiprAyA'nabhijJAH / tvameva mama bhartA bhAvI, anyathA mama maraNaM dhruvam" / tato vasantaH prIta Uce-"asmAkamapyeSA pratijJA-yatkenA'pyupAyena kesarAmudvahAmi yamamandiraM vA yaami"| tataH prAtaH kesarodvAhArthaM janyayAtrAmAgatAM zrutvA vasantadevo nagarAnahirudyAnaM gatvA kesarAyA aprApti nizcitya mumUrSarazokataruzAkhAyAM svaM pAzagranthi gale datvoddhabandha / tadAnImeva ca nikuJjAnirgatya 'bho mA mA sAhasaM kApoMri' ti janpannekaH puruSaH samAgatya pAzagranthimacchidat / vasantadevaduHkhaM jJAtvovAca ca-"vivekinaH prANatyAgo na yujyate, upAyA evabhISTaprAptaye yujyante / ahamapyupAyA'bhAvato'prApyA'pyabhISTaM vastu tannimittaM jIvAmi, yato jIvan naro bhadrazatAni pazyati kRttikaapurvaastvyH| kAmapAlanAmA'ham / dezAntaradidRkSayA nirgatazca zaGkhapuraM prApya zaGkhapAlayakSotsavamIkSitumudyAnaM gatastatra cUtanikuJja zubhadarzanAM kanyakAmekAmapazyam / tayA'pi cA'haM sA'nurAgaM dRSTaH / KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 7 // Jain Educati national For Personal & Private Use Only Matinelibrary.org Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "pazcamaH cakkavaTTissa kahA" // 18 // XXXKAKNEKXXXXXXXXXXXXX yAvatsA sakhIhastena tAmbUlaM dadAti, tAvadAlAnamunmUlya troTitazRGkhala eko gajaH prasasAra / hastipakAnavagaNayaMzca / sa gajaH kssnnaaccuutnikunyjmaassaad| bhItazca tasyAH kanyakAyAH sarvaH paricchadaH palAyiSTa / sA ca vepamAnA palAyitumakSamA tatraiva tasthau / yAvacca sa gajastA kareNa gRhNAti, tAvanmayA lakuTena sa pucchAgre nihatastA muktvA'valiSTa / zrIzAnti nAtha ahaM ca taM gajaM vazcayitvA tAM cA''dAyA'nyato gatvaikasmin nirupadrave pradeze'tiSThipam / sA ca mAM hRdayAnnaiva mumoca / cakravartitatastatrA''gatastasyAH parijano madirAM trAtA jJAtvA mAmavaNayat / punazca sA madirA sakhIbhizcUtavane nItA / tatra cA'kasmAtpavanena samAkRSTAH karizIkarAH samApatan / tatazca sarve'pi bhItAH punardizo dizaM plaayitaaH| sA ca caritam" madirA va gatetyajAnAno'haM tadidRkSayA paryaTam / tAM cireNA'pyadRSTvA zUnyamanA ihA''gamam / na mriye, nirupAyo'pi jIvAmi, mAM pazya / kesarAyAstu samprAptyupAyo'pyasti, tadvacmi, ajJAnena mA mRthAH / prAtarvivAha ityataH saikAkinyeva ratisamanvitaM kAmadevaM pUjayiSyati / eSa kanpo'sti / tato guptamevA''vAM smaradevakulA'ntaH pravizya nibhRtaM tiSThAvaH / tatra tasyAM praviSTAyAM cA'haM tadveSaM gRhItvA seva tadgrahaM tatparicchadaM mohayan yAsyAmi / tato mayi dUraM gate sati tAmAdAya tvamanyato gaccheH / evamakhaNDitA tavecchA setsyati / tena vacasA mudito vasanto'bravIt "mamAtra yogaH kSemaM ca, kintu taba vipadaM pazyAmi' / tadAnImeva vRddhabrAhmaNyA kSutaM kRtam / tataH kAmapAla Uce-"mameha na vyasanam, kintu tvatkArye prasaktasya lAbha eva" / asminnevA'vasare vRddhena brAhmaNenaivametanAtra saMzaya iti hRSTacetasoce / tato basantadevaH zakunagranthi nivadhya tadvacazca prapadya tena mitreNa saha purImavizat / tatrA'zanAdi kRtvA // 8 // EKXXXXXXXXXX XXXX Jain Educ Mahelibrary.org a For Persona & Private Use Only tional Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188x EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX to sAyaM smaramandiraM gatvA smrpRsstthtststhtuH| sA'pi ca kesarA smaraNamAtreNa preyaHsamAgamaM nAma sAdhyamantraM smarantI tatrA''yayau / yApyayAnAduttIrya ca priyaGkarAkarAtpUjAsAmagrImupAdAyakAkinI smaramandiraM pravizya nijapANinA tavAraM pidhAya bhRtale patrapuSpAdi nivedya kAmamuddizyAbravIta-"deva ! tvaM sarveSAM citte bhavasi, tena sarveSAM bhAvaM jAnAsi / tatkimanabhISTena patyA mAM valAniyojayasi, vinA vasantadevaM me mano'nyatra na ramate / anyaH pati mama maraNAyaiva / tajanmAntare'pi vasantadevo mama bhartA bhUyAt / suciraM namaskRto'si, ayaM cA'ntimo namaskAro mm|" evamuktvA sA toraNe yAvadAtmAnamudravandha, tAvadvasanto dhAvitvA pAzagrathimamocayat / kuto'yamiti sAzcaryA sabrIDA sabhayA ca sA vasantadevamRce-"asAvahaM tava priyo vasantadevo'smi, yaM kAmAtparaloke'pi pati yaacse| niSkAraNamitrasyA'muSya buddhayA'tra tvAM jihIrSa guptaM praviSTo'smi / tatsvaM nepathyamarpayasva, yena tvadveSadharo'sau parijanaM mohayaMstvadvezma gacchati, asmizca kiya gate AvAmabhipretaM dezAntaraM yAsyAvaH" / tenetthamuktA sA nijanepathyaM kAmapAlAyA''rpayat / kAmapAlazca kesarAveSaM vidhAya mandirAnirgatya priyaGkarAmavalambya yApyayAnamAruhya parijanaralakSitaH pazcanandigRhaM yayau / tathA priyaGkarayA yAnAdavatArya vadhUgRhamAnAyya svarNavetrAsane upAvezyata / tathA "kesare ! priyasamAgamaM mantraM smarantI tiSThe" tyuditvA sA priyaGkarA gehAnnirjagAma / so'pi ca kAmapAlastathA'tiSThat / kesarAmAtulasutA zaGkhapuravAstavyA madirA cA'pi janyayAtrAnimantritA tatrA''gatA tasya purata upavizya kiJciniHzvasyA'bravIt "kesare ! kiM sakhedA'si ?, daivA'dhInA mnorthsiddhiH| zaGkhapure sthitA'pi vasantadevena saha te saGgamo'bhISTa itya RE Jan Educat For Persona & Private Use Only orary.org Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ X"pazcamaH / cakkavaTTissA zrIzAnti kahA" nAtha // 10 // cakravaticaritam" XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX zrauSam / ahamapi priyavirahavedanA jAnAmi, tena tvAM samAzvAsayitaM vacmi / daivaM ya dartA jAnAmi. tena tvAM samAzvAsayitaM vacmi / devaM yathA pratikalaM karoti tathA'nukUlamapi kariSyati / tvaM tu dhanyA'si, yasyAH preyasA samaM darzanA''lApAdIni muhurmuhurabhUvan / mama tu dAruNo vRttAntaH zrRyatAm / zaGkhapAlotsave gatA'hamazokatarostale kAmAkRtiyuvAnaM dRSTvA sakhIhastena tasmai tAmbUlaM praiSayam / tena ca mattagajAdrakSitA'smi / punazca gajabhayAtrastA''haM sasakhIjanA bhUyo'pi tamanveSayantI nA'pazyam / tadA prabhRti nirviNNA kathaJcijjIvAmi / kinvadya taM svapne'drAkSam / daivaprasAdena sa pratyakSo'pi bhaviSyati / tad duHkhaM laghUkatta tadrahasyaM kathayAmi / tatkhedenA'lam / deve'nukUle sati priyasamAgamo bhaviSyati, dhairya dhehi" / tataH kAmapAlo nIraGgImapasAryA'vocat-"tvayA yakSotsave dRSTapUrva eSa te priyo'smi, daivA'nukUlyAdadhunaivA''trayoriva vasantadevakesarayorapi saGgamo'bhUt / sampratyAlApenA'lam / bhayaM tyaja, kizcinirgamanadvAraM darzaya" / evamuktvA sa gRhodyAne pazcimadvAramArgeNa madirAdarzitena madirayA samaM niragAt / pUrvamasmin pure AyAtayo vasantadevakesarayoH sapriyaH kAmapAlaH saMyuyuje / rAjan ! tau pUrvasnehenA'dbhutapaJcavastuDhaukanaM te vidadhAte, tajjAnIhi / tadamIbhiriSTaistadbhoktumIziSe / iyakAlaM cA'mUnabhISTAnajAnanA'bhuktthA" / evaM prabhovacaH zrutvA nRpasya teSAM ca tatkSaNaM jaatismrnnmutpede| tataH kurucandro nRpo bhagavantaM natvA snehAtsodarAniva tAni ta / devA api prabhaM natvA nijanijaM sthAnaM yyuH| bhagavAMzcA'pi tataH sthAnAdanyatra vijhaar| tadAnIM ca bhagavataH parivAre-zramaNAnAM dvApaSTiH sahasrANi, sAdhvInAmekaSaSTiH sahasrAH SaT zatAni ca, catu KXEXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 10 // Jain Educa l ernational For Personal & Private Use Only D inelibrary.org Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 10 // KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX dezapUrvabhRtAmaSTau zatAni, avadhijJAninAM sahasratritayam , manaHparyayiNAM catvAri sahasrANi, kevalinA tricatvAriMzacchatAni, jAtavaikriyalabdhInAM SaTsahasrANi, vAdalabdhimatAM sacatuHzate dve sahasra, zrAvakANAmubhe lakSe navatiH sahasrANi ca, zrAvikANAM trilakSI trinavatisahasrI ca kevalAdAramyaikAbdonapazcaviMzativarSasahasrANi viharamANasyA'bhUvana / / ____ atha nirvANakAlaM jJAtvA sammetAdrimupetya munInAM navabhiH zataiH sArdhamanazanaM prapadya mAsAnte jyeSThakRSNatrayodazyAM bharaNIsthe candre tai munibhiH samaM zrIzAntiprabhurmokSaM jagAma / tadevaM prabhoH kaumAre maNDalikatve cakritve vrate ca pratyekaM lakSacaturthAzamiti varSANAM lakSamAyuH / zrIdharmanAthanirvANAcca pAdonapalyanyUneSu triSu sAgaropameSvatIteSu zrIzA. ntisvAmini tirabhUt / suraizcA''gatya zrIzAntijinasya mokSamahimAnaM cakre / cakrAyudho gaNadharazcApi kAlena kevalamApya suciraM mahIM vihRtya koTizilAkhye tIrthe'nazanaM prapadya prabhUtai munibhiH samaM zivamagAt // 5 // saptadazamajina evaM SaSThama cakravarti kunyunAtha caritam hastinAgapure mararAjJaH zrIdevI bhAryA / tasyA kukSau bhagavAn putratvenotpannaH janmamahotsavAnantaraM ca svapne jananyA ratnastUpaH kustho dRSTaH / garbhasthe ca bhagavati pitrA zatravaH kunthuvad dRSTvA iti kunthunAma kRtam / pitrA prAptayauvanazcAyaM vivAhito raajkumaarikaabhiH| kAle ca bhagavantaM rAjye vyavasthApya sUrarAjA svayaM dIkSA jagrAha / bhagavAMzcotpannacakraratnaprasAdhitabharatazcakravartibhogAn bubhuje| tIrthapravarttamAnasamaye ca niSkrAmya SoDaza varSANi cogra KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX 2 // 10 // Jain Educat i onal For Personal & Private Use Only Titlelibrary.org Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "saptamam aranAtha cakravarti caritama" vihAreNa vihRtya kevalajJAnabhAga jAtaH / devAzca samavasaraNamakArSaH / prajitAH kevalaparyAyeNa ghanA lokaaH| ghanakAlaM "zrI vihRtya sammetagirizikhare mokSamagamat / tasya bhagavataH kumAratve trayoviMzativaSasahasrANi, mANDalikatve ca trayocakkavaTTissa viMzativarSasahasrANi cakritve trayoviMzativarSasahasrANi, zrAmaNye ca trayoviMzativarSasahasrANi sArddhAni ca saptazatAni varSANyabhavan / sarvAyurdvinavativarSasahasrANi sAdhesaptazatAni cAsya babhUva / iti zrIkunthunAthadRSTAntaH // 6 // // 102 // zrI aranAtha saptama cakravarti caritam / prAgvidehavibhUSaNe maGgalAvatIvijaye ratnasaMcayA puryasti / tatra mahIpAlanAma bhUpAlo'sti / prAjyaM rAjyaM bhuGkte / anyadA gurumukhAddharma zrutvA vairAgyamAgataH sa tRNamiva rAjyaM tyaktvA dIkSA lalau / gurvantike ekAdazAGgA* nyadhItya gItArtho babhUva / bahuvatsarakoTIH sa saMyamamArAdhya vizuddhaviMzatisthAnakairahannAmakarma babandha / tato mRtvA * sarvArthasiddhavimAne devo babhUva / tatazcyutveha bharatakSetre hastinApure sudarzananAmA nRpo babhUva / tasya rAjJI devInAmnI babhUva / tasyAH kukSau so'vatatAra / tadAnIM revatInakSatraM babhUva, tayA caturdaza svapnA dRssttaaH| tataH pUrNeSu mAseSu revatInakSatre tasya janma babhUva / janmotsavastadA ssttpnycaashdikkumaarikaabhishctuHssssttisurendrnirmitH| tataH sudarzanarAjApi svaputrasya janmotsava vizeSAccakAra / asmin garbhavate mAtrA prauDharatnamayo'raH svapne dRssttH| tataH pitrAsyAra iti nAma kRtam / devaparivRtaH sa vayasA guNaizca vardhate sma / ekaviMzatisahasravarSeSu gateSvarakumArasya pitrA rAjyaM dattam / XXXXXXXX // 10 // Jain Educati o n For Persons & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 103 // XXXXXXXXXXX ekaviMzativarSasahasrANi yAvadrAjyaM bhuktavatastasya zAstrakoze cakraratnaM samutpannam / tato bharataM sAdhyaikaviMzatisahasravarSANi yAvaccakravartitvaM bubhuje| tataH svAmI svayaMbuddho'pi lokAntikadevabodhito vArSikaM dAnaM datvA catuHSaSTisurendrasevito vaijayaMtyAkhyAM zivikAmArUDhaH sahasrAmravane sahasrarAjabhiH samaM prvrjitH| tatazcaturjJAnyasau trINi varSANi chAmasthye | vihRtya punaH sahasrAmravane prAptaH / tatra zukladhyAnena dhvastapApakarmAraH kevalajJAnaM prApa / tataH suraiH samavasaraNe kRte svAmI yojanagAminA zabdena dezanAM ckaar| taddezanAM zrutvA ke'pi suzrAvakA jAtAH, ke'pi ca pravrajitAH / tadAnIM kumbhabhUpaH pravrajya prathamo gaNadharo jAtaH / aranAthasya SaSTisahasrAH sAdhavo jaataaH| sAdhvyaH svAminastAvatpramANA eva jaataa| zrAvakAzcaturazItisahasrAdhikalakSamAnA babhUvaH / zrAvikAzcaturazItisahasrAdhikalakSatrayamAnA babhUvuH / sarvAyuH caturazItisahasravarSANi bhuktvA sammetazailazikhare mAsikAnazanena bhgvaanivRttH| devanirvANotsavo bhRzaM kRtaH / ityaracakravartidRSTAntaH // 6 // aSTama cakravarti subhUma caritam / ___tayorlikhyate-sudharmAbhidhAne devaloke dvau mitradevau, eko nAmnA vizvAnaro dvitIyo dhanvaMtarizva. pUrvo jaino dvitIyazca tApasabhaktaH, tayoH parasparaM dharmavAtAM kurvatoH svasvadharmavyAkhyAne kriyamANe dharmaparIkSArtha tau mRtyulokamAgato. tadavasare mithilAyAH svAmI padmaratho rAjA rAjyaM vihAya zrIvAsupUjyamunicaraNAMtike cAritraM gRhItuM gacchati. taM navinabhAvacAritriNaM vilokya jainadevo babhASe, prathamata etasya parIkSA kriyate, pazcAttvadIyatApasAnAM parIkSA EXIXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXI // 103 / Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only Sarary.org Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI kaTTisa kahA " // 104 // kariSyAvaH pazcAdbhAvacAritriyo bhikSArthamaTatastasyA'nekA rasavatyastAbhyAM darzitAH paraM sa bhAvasAdhuH satvAnna calitaH, pazcAd dvitIyavIthyAmArge gacchatastasya sAdhoH purato mArge niraMtarA maMDUkyo vikurvitAH, pacAlana bhUmau ca tIkSNAH kaNTakA vikurvitAH, tadA padmaratho bhAvamunirmaNDukI mArga tyaktvA kaNTakabhUmau calitaH, kaMTakAzcaraNe vidhyati, tato rudhiradhArA nipatati, mahAvedanAM sa prApnoti paraM na manAgapi khedabhAgabhUt, IryAsamitvA calan lavalezato'pi sa na cukSobha. tatastRtIyavAraM naimittikIbhUya karau mukulIkRtya vinayapUrvakaM devo vadatisma. bhagavan yUyaM dIkSAM gRhItuM gacchatha, paramahaM nimitta balena jAnAmi yadbhavatAmAyuradyApi bhUri varttate, yauvanaM vayaca, tato'dhunA rAjyasthita vividhAn bhogAn bhuMkSva 1 vRddhatve cAritragrahaNaM varaM va punarime sarasA viSayasvAdAH 1 kva punarvAlukAkAlava dvirasoyaM yogamArgaH 9 bhavatA noktaM bhavyaM yadi pracuraM mamAyustadA bahUn divasAn yAvadahaM cAritraM pAlayiSyAmi, mahAn me lAbha. atha ca yauvane eva dharmodyamo vidheyaH, yaduktamAgame'pi -- jarA jAva na pIDei / vAhI jAva na baDhai || jAdiyAna hAyaMti / tava seyaM samAyare // 1 // jarAgrastasya kavadharmakaraNodyamaH 9 indriyANA hInabalatvAt. yaduktaM -- daMtairutpalitaM dhiyA taralitaM pANyaMhiNA kampitaM / dRgbhyAM kudmalitaM balena lulitaM rUpazriyA proSitaM // prAptAyAM yamabhUpateriha mahAghATyAM jarAyAmiyaM / tRSNA kevalamekameva subhaTI hRtpattane nRtyati // 1 // ityAdi tasya dRDhatAM vilokya devau dRSTau tatprazaMsAM karttuM lagnau paJcAjjaina devenoktaM dRSTaM jainAnAM svarUpam ? adhunA tApasaparIkSAM kurvaH, ityuktvA calitau, vanai gatau, tatraiko jIrNo jaTAdhArI tIvra tapastapyan dhyAnAdhirUDho yamadagninAmA tApaso Jain Educationmational For Personal & Private Use Only " aSTamam subhUma cakravarti caritam" // 104 // ahelibrary.org Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 10 // XXXXXXX KXEXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX dRSTaH, tatparIkSAyai caTakacaTakikayoH svarUpaM kRtvA tatzmazruNi kulAyaM baddhvA tau sthitI. tatra sthitazcaTako manuSyabhASayA provAca bho bAle tvamatra sukhaM tiSTa ? ahaM himavatparvate gatvA samAgacchAmi, tadA caTakikayoktaM bho prANezvara ahaM tvAM gantuM na anumanye, yato yUyaM puruSA yatra gacchatha tatraiva lubdhA bhavatha, yadi pazcAnnAgacchatha tadA mama kA gatiH? ahamabalaikAkinI kathamatra tiSThAmi ? tvadviyogaH kathaM mayA soDhuM zakyate ? tadAkarNya caTakenoktaM he bAle kimarthaM kadAgrahaM karoSi ? ahaM satvarameva samAgamiSyAmi, yadi nAgacchAmi, tadA mama brahmastrIbhrUNagoghAtapAtaka, tadApakSiNyoktamahamenaM zapathaM nAnumanye, paraM cedyadi yamadagnitApasapAtakaM zirasi gRhNIyAstadAjJAM samarpayAmi tadA tenoktaM maivaM vada 1 etatpApaM ko'GgIkaroti ? etat zrutvA yamadagniAnAcalitaH, krodhavazo bhUtvA caTakaM caTakikAM ca gRhItvA kathayatisma kimiyanmama pAtakamasti ? caTakikayoktaM bho mune tvaM krodhaM mA kuru ? bhavato dharmazAstrANyavalokaya ? yataH--aputrasya gatirnAsti, svargo naiva ca naiva ca / / tasmAtputramukhaM dRSTvA, svarge gacchaMti maanvaaH||1|| iti // / ato aputriNo bhavataH kathaM zubhA gatirbhAvinI ? tatastava pAtakaM mahadityuktvA parIkSA kRtvA devI svasthAnaM gato. mithyAgapi paramajaino jAtaH, pazcAdyamadagnirapi pakSiNo mukhAt zrutvA manasi vicArayati, satyametat , strIkarapIDanaM kRtvA putramutpAdayAmi tadA mama gatirbhavati. iti saMcitya koSTakanagarapatijitazatrasamIpamAgatya tena kanyA mArgitA. rAjJoktaM mama putrINAM zataM, tAsAM madhye yA bhavantamabhilapatI tAM gRhANa ? tadAkaNya soDantaHpuramAgataH, tatra sthitAbhiH kanyAmirjaTAjUTadhAriNa duvalaM malamalIna gAtraM viparItarUpaM yamadagnimAlokya dhRtkAraH kRtaH krodha XXXXXXXX // 10 // Jain Educa t ional For Persona & Private Use Only keahelbrary.org Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "aSTamam cakkavAdvissa kahA" * subhUma cakravarticaritam" // 106 // XXXXXXXXXXXXXXXX*:* vazena tena sarvA api tAH kubjAkRtayaH kRtAH, sa pazcAdvalitaH, rAjagRhAGgaNe dhulikrIDAM kurvatyekA rAjaputrI tena dRSTA, tasyA bIjapUrakaM ca darzitaM, tadgRhaNAya tayA karaH prasAritaH, tadA tena rAjJo'gre nirUpitaM yadiyaM mAmabhilapatIti kathayitvA gRhItA. pazcAdbhItena rAjJA sahasragavAM gokulena dAsIvRndena ca sahitA sA tasmai dattA, tuSTena tenA'vaziSTayA tapaHzaktyA sarvA api rAjaputryaH sajIkRtAH, evaM sarvamapi tapaHkSapayitvA reNukAM bAlAmAdAya sa vanamAgataH, tatra cAzramoTajAni vidhAya sa sthitaH. krameNa sA yauvanaM prAptA, pariNItA ca. prathamarnukAle yamadagnistasyai kathayatisma, bho sulocane zRNu ? tvadarthamahaM caru maMtreNAbhimantrya samarpayAmi, yena tava cAruputro bhaveta , tato reNukayoktaM bho svAmin dvau carU mamArpaya ? yenaikena brAhmaNaH putro bhavet , ekena ca kSatriyaH, kSatriyacaru hastinAgapurAdhipA'naMtavIryanRpapariNItAyAH svabhaginyA anaMgasenAyA ahaM samarpayiSyAmi. dvitIyaM cAhaM bhakSayiSyAmi. evaM reNukAyAH kathanena tena carudvayaM mantritaM, svastriyai ca samarpitaM. pazcAdreNukayA ciMtitaM, madIyaH putraH zUro bhavettadA varamiti vicArya tayA kSatriyacarubhakSaNaM kRtaM. dvitIyo brAhmaNacaruranagasenAyAH preSitastayA ca bhakSitaH, tasyAH putro jAtaH, tasya ca kIrtivIrya iti nAma dattaM. reNukAyAH putrasya rAma iti nAma dattaM. yauvanamanuprAptaH, tadavasare kazcidatIsArarogapIDito vidyAdharastadAzramamAgataH, rAmeNa tasya pratipattiH kRtA, auSadhaprayogeNa tasya svAsthyaM kRtaM. hRSTena vidyAdhareNa rAmAya parazuvidyA dattA, tena ca sA sAdhitA, tatastasya parazurAma iti nAma prasiddhaM jAtaM. devatAdhiSThitaM kuThArAyudhaM gRhItvA sa itastataH paribhramati kenApyajeyaH, KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX:* // 106 // Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only polibrary.org Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 107 // etadavasare parazurAmajananI reNukA hastinAgapure svabhaginyA milanArtha gatA, tatra tasyAH svabhaginIpatinA'nantavIryeNa sArddha saMbandho jAtaH, reNukAyAH kukSau ko'pi jIvo garbhatvenotpannaH, krameNa putro jAtaH, pazcAtputravatI reNukA yamadagninA svAzramamAnItA. parazurAmeNa mAtuzcaritraM jJAtvA putravatI jananI nidhanaM prApitA, iyaM pravRttiranaMtavIryeNa rAjJA jJAtA. tena tatrAgatya yamadagnitApaso mAritaH, parazurAmeNa tatra gatvA parazuzaktyA kIrtivIrya hatvA gajapurarAjyaM gRhItaM. tadavasare kIrtivIryarAjJa ekA tArAnAmnI strI caturdazasvapnasucitaM garbha dadhAnA bhata maraNasamaye naSTA vanamadhye tApasoTaje samAgatA. sarvamapi svasvarUpaM kathitaM, dayAcittaistApasaiH pracchannaM bhUmigRhe sA sthApitA. krameNa tasyAstatraiva putro jAtaH tasya ca subhUma iti nAma dattaM, krameNa sa vaddhate. parazurAmeNApi kSatriyopari krodhaM kRtvA saptavArAn punaH punaH kSatriyarahitA pRthvI vihitA. mAritakSatriyANAM daMSTrA ekIkRtyaikaM mahatsthAlaM bhRtvA muktaM. ekadA bhraman parazurAmastApasoTajamAgataH, tatparazumadhyAjjvAlA niHsRtA, tadA parazurAmeNa tApasAnAM pRSTaM, yUyaM satyaM vadata ? ko'pyatrakSatriyo vartate 1 yato madIyaparazumadhyAdaMgAravarSaNaM jAyate. tadA tairuktaM vayameva kSatriyAH tApasatvAnmuktAH, evaM sarvAna kSatriyAnmArayitvA sa niSkaMTakaM gajapurAdhipatyaM bhuktesma. ekadA parazurAmeNa ko'pi naimittikaH pRSTaH, mama mArakaH ko bhaviSyatIti. naimittikenoktaM yaM dRSTA kSatriyadaMSTrAH kSareyI bhojanaM bhaviSyati, tadbhoktA taba mArako bhaviSyati. tat zrutvA parazurAmeNa tadabhijJAnArthaM dAnazAlA nirmitA, tatra ca siMhAsane daMSTrApUrNasthAlaM muktaM. tadavasare vaitADhyavAsinA meghanAdavidyAdhareNa naimittikakathanato bhAvinaM svaputrIvaraM subhRmaM jJAtvA, tatrAgatya svaputrI subhUmAyA * // 107 Jain Educati onal For Persone Private Use Only brary.org Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "aSTamam cakkavaTTisa kahA" subhUma cakravarti // 10 // caritam" XXXXXXXXXXXXXXXX rpitA, svayaM ca subhUmasya sevako bhUtvA tiSThati. ekavAraM subhUmena svamAtuH pRSThaM, bhomAtaH kathaya ? bhUmiH kimetAvatyevAsti etatputravAkyaM zrutvA'zrudhArAvilalocanA sA gadgadasvaraM tArA rAjJI sarvamapi pUrvasvarUpaM kathayAmAsa. bho putra taba pitaraM pitAmahaM ca hatvA, sarvakSatriyANAM vinAzaM kRtvA AtmIyaM rAjyaM parazurAmo bhukte. tadbhayena naSTau tApasazaraNamAzrityasthinau bhUmigRhavartinI. svamAtRmukhAdetadAkaNya saroSaH subhUmo bhUmigahAnirgataH, meghanAdasahito gajapuraparisare dAnazAlAyAmAgataH, tAvattadaMSTrAsthAlaM subhUmadRSTau patitaM, aureyIjAtA. subhUmo bhakSituM lagnaH, tAvattatparazurAmeNa jJAtaM, sannaddho bhUtvA jvaladaMgAraM parazumAdAya ma bahirAgataH, subhUmaM dRSTA tatpuNyaprAgbhArato nistejaH parazurAmAyudhaM jAtaM, pazcAdbhojanAnaMtaramutthitena subhUmena sthAlaM parazurAmopari kSiptaM, tatsthAlaM ca sahasradevatAdhiSThitaM cakraM jAtaM tena ca cakreNa parazurAmasyazirazchinnaM tadA tasya cakravartipadodayo jAtaH, jayajayazabdo jAtaH, devaiH puSpavRSTiH kRtA, kSatriyamAraNavairaM smRtvA tenaikaviMzativArAna nirbrAhmaNA bhUminirmitA. cakrabalena paTakhaMDAni nirjitya lobhAbhibhUtaH sa parato ghAtakIkhaMDasthitabharatakSetrasAdhanAthaM calitaH, tatrASTacatvAriMzatkrozavistRtacarmaratnopari svakaTakaM sthApayitvA lavaNasamudrAMtargacchan samakAlaM sahasrasaMkhyairapi devaimuktacarmaratno dalasahito jale nipatya mRtaH, pApakarmayogAtsaptamyAM ca gataH // iti subhUmacakriNaH sNvndhH|| XXXXXXXXXX // 108 // Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only wwwhigalmelibrary.org Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 106 // **** **** zrInavama cakravarti mahApadma caritam ihaiva jambUdvIpe bhArate varSe kurukSetre hastinAgapuraM nAma nagaram / tatra zrI RSabhavaMzaprabhUtaH padmottaro nAma rAjA / tasya jvAlAnAmahAdevI / tasyAH siMhasvapnasUcito viSNukumAranAmA prathamaH putraH / dvitIyazcaturdazasvapnasUcito mahApadmanAmA / dvApi vRddhiM gatau, mahApadmo yuvarAjA kRtaH / itavojjayinyAM nagaryo zrIdharmanAmarAjA, tasya namucinAmA mantrI / anyadA tatra zrImunisuvratasvAmiziSyaH sutrato nAma sUriH samavasRtaH / taddvandanArtha lokaH svavibhUtyA nirgataH, prAsAdopari sthitena rAjJA dRSTaH / pRSTAva sevakAH, akAlayAtrayA kvAyaM loko gacchati 1 tato namucimantriNA bhaNitam - deva atrodyAne zramaNAH samAgatAH, teSAM yo bhakto lokaH sa taddvandanArthaM gacchati / rAjJA bhaNitamvayamapi yAsyAmaH / namucinoktaM tarhi tvayA tatra madhyasthena bhAvyam, yathAhaM vAdaM kRtvA tAnniruttarIkaromi / rAjA namucisahitastatra gataH / namucinA bhaNitam - bho zramaNAH ! yadi yUyaM jAnItha dharmatattvaM tarhi vadatha / sarve'pi munayaH kSudro'yamiti kRtvA maunena sthitAH / tato namucibhRzaM ruSTaH sUriM pratyevaM bhaNita vAn eSa bayallaH (baladaH) kiM jAnAti 1 tataH sUribhirbhaNitaM, bhaNAmaH kimapi yadite mukhaM kharjati / idaM vacaH zrutvA'nekazAstravicakSaNena kSullakaziSyeNa bhaNitam, bhagavannahamevainaM nirAkariSyAmi / ityuktvA kSullakena sa vAde niruttarIkRtaH, sAdhUnAmupari dveSaM gataH / rAtrau ca caravRtyaikAkyeva munivadhArthamAgato devatayA stambhitaH / prabhAte tadAzrayaM dRSTTA rAjJA lokena ca sa bhRzaM tiraskRto vilakSIbhUto gato hastinApuram, mahApadmayuvarAjasya maMtrI jAtaH / itazca parvatavAsI siMhabalI nAma rAjA, sa ca koTTA 1 Jain Educatenational For Personal & Private Use Only // 106 // nelibrary.org Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI "navamam cakavATTissa mahApA cakravarticaritam" // 11 // KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX dhipatiriti mahApadmadezaM vinAzya koTTe pravizati / tato ruSTena mahApadmana namucimaMtrI pRSTaH, sihabalarAjagrahaNe kiJcidupAyaM jAnAsi 1 namucinoktaM suSTu jAnAmi / tato mahApadmaprerito'sau sainyavRto gato nipuNopAyena ca durga bhaktvAsiMhavalo baddha AnItazca mahApAntike / mahApadmenoktaM namuce ! yattaveSTaM tanmArgaya ? namucinoktaM sAMprataM varaH koze'stu, avasare mArgayiSyAmi / evaM yauvarAjyaM pAlayato mahApadmasya kiyAna kAlo gataH / anyadA mahApadmamAtrA jvAlAdevyA jinarathaH kAritaH, aparamAtrA ca mithyAtvavAsitayA jinadharmapratyanIkayA lakSmInAmnyA brahmarathaH kArito bhaNitazca padmotaro nAma rAjA, yatheSa brahmarathaH prathama nagaramadhye paribhramatu | jinarathazca pazcAtparibhramatu / idaM vacaH zrutvA jvAlA devyA pratijJA kRtA, yadi jinarathaH prathamaM na bhramiSyati tadA'parajanmani mmaahaarH| tato rAjJA dvAvapi rathau niruddhau / mahApadmaH svajananyAH paramAmadhati dRSTA nagarAnnirgataH kenApi na jnyaatH| paradeze gacchan mahATavyAM praviSTaH, tatra ca paribhramaMstApasAlaye gataH / tApasaidattasanmAnastatra tiSThati / itazca campAyAM nagaryA janamejayo rAjA parivasati / sa ca kAlanarendreNa pratiruddhaH, tato mahAn saGgrAmo babhUva / janamejayo naSTaH, tasyAntaH puramapItastato naSTam janamejayasya rAjJo nAgavatInAma bhAryA, sA madanAvalIpucyA samaM naSTA, AgatA taM tApasAzramam , samAzvAsitA kulapatinA tatraiva sthitA / kumAramadanAvalyoH parasparamanurAgo jJAtaH / kulapatinA nAgavatyA mAtrA ca bhaNitA madanAvalI, yathA putri ! tvaM kina smarasi naimittikavacanaM 1 yathA cakravartinastvaM prathamapatnI bhaviSyasi / tataH kathaM yatra tatrAnarAgaM karoSi ! kulapatinApi kumArasya visarjanArthamu *:XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 110 // Jain Educa Ternational For Personal & Private Use Only Malinelibrary.org Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 11 // XXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXX kumAra ! tvamito gaccha ? tadAnIM tvaritameva tato nirgataH kumAra evaM manorathaM cakAra / yathAhametasyAH saGgamena bharatAdhipo bhUtvA grAmAkaranagarAdiSu sarvatra jinabhavanAni kArayiSyAmIti / bhramana kumAro'tha prAptaH sindhunandanaM nAma nagaram / trayodyAnikAmahotsave nagarAnirgatA naranAryazca vividhakrIDAbhiH krIDanti / asminnavasare rAjJaH paTTahastI AlAnastambhamunmUlya gRhahabhittibhaGga kurvannagarAbahiryavatIjanamadhye samAyAtaH / tAzca taM tathAvidhaM dRSTA darataH pradhAvitumasamarthAstatraivasthitAH yAvadasau tAsAmupari zuNDApAtaM karoti, tAvatA dUradezasthitena mahApadmana karuNApUrNahRdayena haktito'sau karI, so'pi vegena calita kumArAbhimukham / tadAnIM tAH sarvA api bhaNanti / hAhA! asmadrakSaNArtha pravRtto'yaM kariNA hiMsyate / evaM tAsu pralapantISu ca tayoH karikumArayooraH saGgrAmo babhUva / sarve'pi naagrjnaasttraayaataaH| sAmantabhRtyasahito mahAseno rAjApi tatrAyAtaH / bhaNitaM ca narendreNa kumAra ! anena samaM saGgrAma mA kuru ? kRtAnta iva ca ruSTo'sau tava vinAzaM kariSyatIti / mahApadma uvAca, rAjan / vizvasto bhava ? pazya mama kalAmityuktvA kSaNena taM mattakariNaM svakalayA vazIkRtavAn / ArUDhazca taM mattagajaM mahApadmaH svasthAne nItavAn / sAdhukAreNa taM lokaH pUjitavAn , yathaiSa ko'pi mahApuruSaH pradhAnakulasamudbhavo'sti / anyathA kathamIdRzaM rUpaM vijJAnaM cAsya bhavati 1 tato rAjJA svagRhe nItvA kumArasya vividhopacArakaraNapUrvakaM kanyAzataM dattam / tena samaM viSayasukhamanubhavatastasya mahApadmakumArasya divasAstatra sukhena yAnti / tathApi sa tA madanAvalI hRdayAnna vismArayati / anyadA rajanyAM zayyAto'sau vegavatyA vidyAdharyApahRtaH, nindrAkSaye sA tena dRSTA, muSTiM darzayitvA sA kumAreNa bhaNitA, kiM KXXXXXXXXXXX // 11 // Jain Educatio r ational For Personal & Private Use Only Pealhelibrary.org Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI kaTTisa kahA " // 112 // ****** tvamevaM mAmapaharasi ? tayA bhaNitaM kumAra ! zRNu / vaitADhaye surodayanAma nagaramasti / tatrendradhanurnAma vidyAdharAdhipatirasti / tasya bhAryA zrIkAntA vartate tasyAH putrI jayacandrAnAmnI vartate / sA ca puruSadveSiNI necchati kathamapi caram / tato narapatyAjJayA mayA sarvatra varanarendrA vilokya vilokya paTTikAyAM likhitAH sarve'pi tasyA darzitAH, nakospi rucitaH anyadA mayA tasyAstava rUpaM darzitam / tadarzanAnantarameva sA kAmAvasthayA gRhItA, bhaNitaM ca tayA yadyeSa bhartA na bhaviSyati, tadA'vazyaM mayA martavyam, anya puruSasya mama yAvajjIvaM nivRttireva / eSa tasyA vyatikaro mayA tanmAtRpitrorjJApitaH / tAbhyAM tvadAnayanAyAhaM prayuktA / avizvasantyAstasyA vizvAsArtha mayeyaM pratijJA kRtA, yadyahaM tvAM tvaritaM nAnayAmi, tadA jvAlAkule jvalane pravizAmi / tataH kumAra ! yadi tava prasAdena mama maraNaM na sampadyate, yathA ca me pratijJAnirvAho bhavati, tathA prasAdaM kuru / tatastadAjJayA tayA mahApadmaH sUryodaye tatra nItaH / khecarAdhipatirmilitaH, tena ca sumuhUrte tasyAH pANigrahaNaM kAritaM pUjitA ca vegavatI / itazca jayacandrAyA mAtulabhrAtarau gaMgAdhara mahIdharanAmAnau vidyAdharAvatipracaNDASimaM vyatikaraM jJAtvA anekamaTasahitau mahApadmena samaM saGgrAmArthamAgatau / mahApadmo'pi tayorAgamanaM zrutvA sarodayapurAdvahividyAdharabhaTa parivRto nirgataH, saMpralagnastayoH saGgrAmaH, tadAnIM mahApadma ena syandanAH, kuJjarAH, azvAH, subhaTAH paravalasatkAH sarve'pi bANairviddhAH, bhagnaM sva balaM dRSTrA gaGgAdharamahIdharau svayamutthitau, mahApadma nobhAvapi hatau / tato labdhajayaH sa mahApatra utpanna strIratnavarjasarvaratnaH, prAptanavanidhirdvAtriMzatsahasra maNDalezvara sevitapAdapadmaH, pariNItaikona catuHSaSTisahasrAntaH puro hayagajarathapadAtikozasampanno navama I For Personal & Private Use Only Jain Educaternational "navamam mahApadma cakravaticaritam" // 112 // nelibrary.org Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 113 // zcakravartI jAtaH / tathApi SaT khaNDabharatarAjyaM sa madanAvalyA rahitaM nIrasaM manyate / anyadA tasminnAzramapade gatasya tasya - mahApadmacakriNastApasaimahAn satkAraH kRtH| janamejayenApi rAjJA madanAvalI tasmai dattA, tena pariNItA strIratnaM babhUva / tato mahApadmazcatra ddhisameto hastinAgapuraM prAptaH, praNanAma ca jananIjanakapAdAn / tAbhyAmapyadhikasnehena prekSitaH / atrAntare tatraiva samavasRto munisuvratasvAmiziSyo nAgamariH, tato nirgataH saparivAraH padmottararAjA taM vaMditvA puro niSaNNaH / guruNA ca tatpuro bhavanirvedajananI dezanA kRtA / tAM zrutvA vairAgyamApanno rAjA guru pratyevamuvAca-bhagavanahaM rAjyaM svasthaM kRtvA bhavadantike pravrajiSyAmi / guruNA bhaNitaM-mA vilamba kurviti, guru praNamya nagare praviSTo raajaa| AkAritA mantriNaH pradhAnaparijanA viSNakumArazca, sarveSAmapi rAjJaivamuktam / bho bho! zrutA bhavadbhiH saMsArAsAratA, ahametAvatkAlaM vazcitaH / yat zrAmaNyaM nAnuSThitavAn / tataH sAmprataM viSNakumAraM nijarAjye'bhiSicya pravrajyAM gRhNAmi / tato viSNukumAreNa vijJaptam , tAta ! mamApi kimpAkopamai gaiH sRtam , tava mArga mevaanusrissyaami| tato viSNukumArasya dIkSAnizcayaM jJAtvA padmottararAjJA mahApadma AkArito bhaNitazca-putra ! mamedaM rAjyaM pratipadyasva / viSNukumAro'haM ca pravrajyAM pratipadyAvaH / atha vinItena mahApadmana ca bhaNitam / tAta ! nijarAjyAbhiSeka viSNukumArasyaiva kuru / ahaM punaretasyaivAjJApratIkSako bhvissyaami| rAjJA bhaNitaM-vatsa ! mayokto'pyayaM rAjyaM na pratipadyate / avazyamayaM mayA samaM prvjissyti| tataH zobhanadivase mahApadmasya kRto rAjyAbhiSekaH / viSNukumAra XXXXXX EXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 113 // For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "navamam "zrI cakkapaTTissA kahA" XXXXXXXXXXX mahApana cakravaticaritam // 114|| ****************** sahitaH padmottararAjA suvratamUrisamIpe pravrajitaH / tato mahApadmo vikhyAtazAsanazcakravartI jAtaH / svamAtraparamAtRkAritau dvAvapi rathau tathaiva staH / mahApadmacakriNA tu jananIsatko jinaratho nagarImadhye bhrAmitaH, jinapravacanasya kRtonnatiH, tatprabhRti bahuloko dharmodyamamatirjinazAsanaM prtipnnH| tena mahApadmacakriNA sarvasminnapi bharatakSetre grAmAkaranagarodyAnAdiSu kAritAni jinAyatanAnyekakoTilakSapramANAni padmottaramunirapi pAlitaniSkalaGkazrAmaNyaH zuddhAdhyavasAyena karmajAlaM kSapayitvA samutpanna kevalajJAnaH samprAptaH siddhimiti / viSNukumAramunerapyugratapovihAraniratasya vardhamAnajJAnadarzanacAritrapariNAmasyAkAzagamanAdivakriyalandhaya utpannAH / sa kadAcinmeruvattaMgadeho gagane vrajati, kadAcinmadanavadrapavAn bhavati / evaM nAnAvidhalabdhipAtraH sa saJjAtaH / itazcaH te suvratAcAryA bahuziSyaparivRtA varSArAtrasthityartha hastinAgapurodyAne samAyAtAH, jJAtAzca tena virUddhena namucinA, avasaraM jJAtvA tena rAjJe vijJaptam / yathA pUrvapratipanna mama varaM dehi 1 cakriNoktaM yatheSTaM mArgaya 1 namucinA bhaNitaM rAjannahaM vedabhaNitena vidhinA yajJaM kartamicchAmi, ato rAjyaM me dehi / cakriNA namuciH svarAjye'bhiSiktaH, svayaM cAntaHpure pravizya sthitH| namuciryajJApATakamAgamya yAganimittaM dIkSito babhUva / rAjye'bhiSiktasya tasya vardhApanArtha jainayatIn varjayitvA sarve'pi liGgino lokAzca smaayaataaH| namucinA sarvalokasamakSamuktam , sarve'pi lokA mama vardhApanArtha samAyAtAH, jainayatayaH ke'pi naayaataaH| evaM balaM prakAzya suvratAcAryA AkAritA aagtaaH| namucinA bhaNitA-bho jainAcAryAH ! yo yadA brAhmaNo vA kSatriyo vA rAjyaM prApnoti, sa tadA pAkhaNDibhirAgatya dRssttvyH| iyaM lokasthitiH, yato rAjarakSitAni tapodhanAni bhavanti / KXXXXXX // 114 // XXXXX Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only Malelibrary.org Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 11 // yUyaM punaH stabdhAH sarvapAkhaNDA dRSakA nirmaryAdA mAM nindatha, ato madIyaM rAjyaM muktvA'nyatra yathAsukhaM vrajata / yo yuSmAkaM madhye ko'pi nagare bhraman drakSyate sa me vadhyo bhaviSyati / suvratAcAryaruktaM rAjannasmAkaM rAjavardhApanAcAro nAsti, tena vayaM tvadvardhApanakRte nAyAtAH, na ca vayaM kiMcinindAmaH, kiM tu samabhAvAstiSThAmaH / tataH sa ruSTaH pratibhaNati yadi zramaNaM saptadinoparyahaM drakSyAmi tamahamavazyaM mArayiSyAmi, nAtra sndehH| etannamucivAkyaM zrutvAcAryAH svasthAnamAyAtAH, sarve'pi sAdhavaH pRSTAH, kimatra kartavyaM ? tata ekena sAdhunA bhaNitam , yathA sadA sevitatapovizeSo viSNakumAranAmA mahAmuniH sAmprataM meruparvatacUlAstho vartate / sa ca mahApadmacakriNo bhrAtAsti, tatastadvacanAdayamupazamiSyati / AcAryaruktaM tadAkAraNArtha yo vidyAlabdhisaMpannaH sa tatra vrajatu / __tata ekena sAdhunoktamahaM merucUlA yAvadgagane gantuM zakto'smi / punaH pratyAgantuM na zakto'smi / guruNA bhaNitaM viSNakumAra eva tvAmihAneSyati / tatheti pratipadya sa munirAkAze utpatitaH, kSaNamAtreNa merucUlAyAM prAptaH / tamAyantaM dRSTvA viSNukumAreNa cintitaM kiMcidgurukaM saMghakAryamutpannam , yadayaM munivarSAkAlamadhye'trAyAtaH / tataH sa munirviSNakumAraM praNamyAgamanaprayojanaM kathitavAn / viSNakumArastaM maniM gRhItvA stokavelayA''kAzamArgeNa gajapure prAptaH, vanditAste guravaH, gurvAjJayA sAdhusahito viSNukumAramunirnamuciparSadi gataH sarvaiH sAmantAdibhirvanditaH, namucistu tathaiva siMhAsane tasthivAn, na manAga vinayaM cakAra / viSNunA dharmakathanapUrva namucerevaM bhaNitam , varSAkAlaM yAvanmunayo'tra tiSThantu / namucinA bhaNitam , kimatra punaH punavecanaprayAsena ? paJcadivasAn yAvanmuna XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 111 Jain Educatolational For Personal & Private Use Only Relibrary.org Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI "navamam cakavAdisa kahA" // 116 // mahApadma cakravaticaritam" EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX yo'tra tiSThantu, viSNunA bhaNitaM tavodyAne munayastiSThantu / tataH saJjAtAmarSeNa namucinaivaM bhaNitam-sarvapAkhaNDavAmai-- bhavadbhirna madrAjye stheyam , madrAjyaM tvaritaM tyajantu ? yadi jIvitena kAryam / tataH samutpannakopAnalena viSNunA bhaNitamtathApi trayANAM pAdAnAM sthAnaM dehi / tato bhaNitaM nasucinA, dattaM tripadIsthAnam, paraM yaM tripadyA bahi kSyAmi tasya zirazchedaM kariSyAmi / tataH sa viSNukumAraH kRtanAnAvidharUpo vRddhi gacchan krameNa yojanalakSapramANarUpo jAtaH / kramAbhyAM dardaraM kurvan grAmAkaranagarasAgarAkINAM bhUmimakampayata , zikharANi pAtayati sma / tribhuvane kSobhaM kurvan sa muni zakreNa jJAtaH tasya kopopazAntaye zakreNa gAyanadevyaH preSitAH / tAzcevaM gAyantisma___"sapara saMtAvo dhammavaNadAvao kuggaigamaNaheu kovo tA ovasamaM karesu bhayavaMti // " ( svaparasantApako dharmavanadAvakaH kugatigamanahetuH krodhastasmAt upazamaM karotu bhagavan ! iti / ) evamAdIni gItAni tA vAraMvAraM zrAvayanti sma / sa munirnamuciM siMhAsanAtpRthivyAM pAtitavAn / dattapUrvAparasamudrapAdaH sa sarvajanaM bhApayati sma / jJAtavRrttAnto mahApadmazcakrI tatrAyAtaH, tena samastasaMghena surAsuraizca zAntinimittaM vividhopacAraiH sa upazAmitaH / tatprabhRti viSNukumArastrivikrama iti khyaatH| upazAntakopaH sa munirAlocitaH pratikrAntaH zuddhazca / yata uktaM EX:XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX X // 116 // Jain Education ational For Personal & Private Use Only wwwerelibrary.org Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 117 // 'Ayarie gacchaMmi, kulagaNasaMghe aceiaviNAse / AloiyapaDikkato, suddho jaM nijarA viulA // 1 // " prAcArye gacche, kulagaNasaGgha ca caityavinAze, mAlocitapratikrAnta:, zuddho yat nirjarA vipulA // 1 // niSkalaGka zrAmaNyamanupAlya samutpannakevalaH sa viSNakumAraH siddhiM gtH| mahApadmacakrava_pi krameNa dIkSA gRhItvA sugatibhAgabhUt / iti mahApadmadRSTAntaH / zrI dazama cakravarti hariSeNa caritam kAmpilye nagare mahAharirAjJo merAdevyAH kukSau caturdazasvapnasUcito hariSeNanAmA cakravartI samutpannaH / krameNa 8 yauvanaM prAptaH pitrA rAjye sthApitaH / utpannAni caturdaza ratnAni, prasAdhitaM ca bharatam , kRtapaTTAbhiSeko hariSeNa udA rAn bhogAn bhuJjan kAlaM gamayati / anyadA laghukarmatayA bhavavAsAdviraktaH sa evaM cintita prvRttH| pUrvakRtasukRtakarmavazena mayAtredazI RddhiH prAptA, punarapi paralokahitaM karomi / uktaM ca-- ___"mAsairaSTabhirahnA vA, pUrveNa vayasA yathA / tatkartavyaM manuSyeNa, yathAnte sukhamedhate // 1 // " evamAdi paribhAvya putraM rAjye nivezya sa niSkrAntaH, utpanna kevalazca siddhiM gtH| paJcadazadhanuruccatvaM dazavarSasahasrAyuzca saJjAtamiti hariSeNacakridRSTAntaH / / KXEXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 11 // Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only wwdewalibrary.org Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakkavaTTissa kahA" // 118 // ********************* zrI ekAdazama cakravarti jaya caritam rAjagRhe nagare vaprAyA rAjyAH kukSau caturdazasvapnasUcito jayanAmA putro jAtaH / krameNa saMsAdhitabharatazcakrI jAtaH / rAjazriyamanubhavan bhogebhyo virakto jAtaH, evaM ca cintitavAn -- "suciramapi uSitvA syAt priyaiviMprayogaH / suciramapi caritvA nAsti bhogeSu tRptiH // suciramapi supuSTaM yAti nAzaM zarIraM / suciramapi vicintyo dharma ekaH sahAyaH // 1 // " evaM saMvegamupAgato niSkrAnto'nukrameNa siddhaH / dvAdazadhanurdehamAno varSasahasrAyuzcaiSa AsIditi jayacakrI dRSTAntaH // 10 // dvAdazama brahmadatta cakravartI caritam tapaH kurvatA puruSeNa nidAnaM na kAryamityAha iti / citra-saMbhUtasAdhvoH sambandhamAha -- sAketanagare candrAvataMsakasya rAjJaH putro municandranAmA babhUva / sa ca nivRttakAma - bhoga-tRSNaH sAgaracandrasya muneH samIpe pravrajitaH / gurubhiH samaM viharannanyadA ekasmin grAme praviSTaH / sArthena saha sarve'pi sAdhavazcalitAH, sArthabhraSTo'sau municandrosTavyAM patitaH / tatra catvAro gopAladArakAstaM kSuttRSAkrAntaM pazyanti, zuddha razanAdibhiH pratijAgrati / yatinA teSAM puro dezanA kRtA / te gopAladArakAH pratibuddhAstadantike pravrajyAM gRhItavantaH / taiH sarvaiH zuddhA dIkSA pAlitA / Jain Educatmational For Personal & Private Use Only ******:* "ekAdazama jaya |" dvAdazam brahmadatta cakravarti caritam " | // 118 // wwelibrary.org Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 116 // 1 tu dIkSA pAlitaiva paraM malaklinnavastrAdijugupsA kRtA, te catvAro'pi devalokaM gatAH / tatra jugupsAkAra kau dvau devalokacyutau dazapuranagare zANDilyabrAhmaNasya yazomatyA dAsyAH putratvenotpannau yugmajAtau babhUvatuH / atikrAntabAlabhAvau tau yauvanaM prAptau / anyadA kSetrarakSaNArthaM tAvaTavyAM gatau, rAtrau ca vaTapAdapAdhaH suptau / tatraiko dArako vaTakoTarAnnirgatena sarpeNa daSTaH / dvitIyaH sarpopalambhanimittaM bhramaMstenaiva sarpeNa daSTaH / tato dvAvapi mRtau kArlijjaraparvate mRgakukSau samutpanna yugmajAtau mRgau jAtau / kAlakrameNa tau dvau mAtrA samaM bhramantAvekena vyAdhenaikazareNaiva hatau mRtau / tatastau dvAvapi gaGgAtIre ekasyA rAjahaMsyAH kukSau samutpannau jAtau krameNa haMsau, mAtrA samaM bhramaMtAvekena matsyabandhakena gRhItau mAritau ca / tato vArANasyAM nagaryo maharddhikasya bhUtadinnAbhidhasya cANDAlasya putratvena samutpannau, krameNa jAtayostayoH citrazca sambhRtazceti nAmanI kRte / tau citra sambhUtau mithaH prItiparau jAtau / I itazca tasminnavasare vArANasyAM nagaryA zaGkhanAmA rAjA, tasya namucinAmA mantrI, anyadA tasya kiJcit kSaNaM jAtam / kupitena rAjJA sa vadhArthaM bhUtadinnacANDAlasya dattaH, bhUtadinnacANDAlena tasyaivamuktam- - bho mantrin ! tvAmahaM rakSAmi, yadi madgRhAntabhU migRhasthitau matputrau pAThayasi, jIvitArthinA tena tatpratipannam / bhUmigRhasthaH sa citra-saMbhUtau pAThayati, citra-saMbhUtamAtA tu mantriparicaryAM kurute / mantrI tu tasyAmeva vyAsakto'bhUt nijapatnIvyabhicAricaritaM cANDAlena jJAtam / namucimAraNopAyastena cintitaH / pituradhyavasAyastAbhyAM jJAtaH / upakAra- prItiratAbhyAM sa namucirnAzitaH / tato naSTaH sa krameNa hastinAgapure sanatkumAracakriNo mantrI jAtaH / itazca tAbhyAM mAtaGga Jain Educationmational For Personal & Private Use Only // 116 // ww.library.org Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XX *"dvAdazam brahmadatta | cakravarticaritama" kahA" | dArakAbhyAM citra-sambhUtAmyAM rUpa-yauvana-lAvaNya nRtya-gIta kalAbhirvA rANasInagarIjanaH prakAmaM camatkAra praapitH| anyadA tatra madanamahotsavo jAtaH, sarveSu lokeSu gIta-nRtyavAditrAdivinodapravRtteSu satsu tau mAtaGgadArako cakkavATTissA vArANasInagaryantaH samAgatya sarvAH svakalAH darzayitu prvRttau| tayovizeSakalAcamatkRtA lokAstaruNIpramukhAsta samIpe gatAH / ekAkAro jaatH| aspRzyatvAdikaM na jAnanti sarve'pi lokAstanmayatAM gatAH / ttshcturvedvidbhi||12|| brAhmaNenagarasvAmina evaM vijJaptam-rAjannetAbhyAM citra-sambhUtAmyAM cANDAlAbhyAM sarge'pi nagarIloka ekAkAraM prApitaH, rAjJA tayonagarIpravezo vAritaH / kiyatkAlAnantaraM punastatra kaumudImahotsavo jAtaH, tadAnoM kautukottAlau tau rAjazAsanaM vismArya nagarImadhye praviSTau, tatra svacchavastreNa mukhamAcchAdya prekSaNAni prekSmANayostayo rasaprakarSodbhavena mukhAdgItaM nirgatam , sarve lokA vadanti / kena kinnarANukAreNedaM karNasukhamutpAditamiti vastraM parAkRtya lokaistayormukhamIkSitam , upalakSitau tau mAtaGgadArako, rAjJo'nuzAsanabhaJjakatvena janairyaSTi-muSTayAdibhirhanyamAnau tau nagaryA bahiniSkAsitau, prAptI bahirughAne / bhRzaM khinnAveva cintayataH-dhigastvasmAkaM rUpa-yauvana-saubhAgya-lAvaNyasarvakalAkauzalyAdiguNakalApasya, yato'smAkaM mAtaGgajatvena sarva dRSitam / lokaparAbhavasthAnaM vayaM praaptaaH| evaM guruvairAgyamAgatau tau svabAndhavAdInAmanApRcchayaiva dakSiNadigabhimukhau clitau| dUraM gatAbhyAM tAbhyAmeko girivaro dRSTaH / tatra bhRgupAtakaraNArthamadhirUDhau / tatra to zilAtalopaviSTaM tapaHzoSitAGga zubhadhyAnopagatamAtApanAM gRhNantamekaM zramaNaM dadRzatuH / harSitau tau tatsamIpe jgmtuH| bhaktibahumAnapUrva tAbhyAM sa vanditaH / sAdhunA dharmalAbhakathanapUrvakaM / RXXXXXXXXXXXX KXxxxxx RXXXXXXX // 120 // Jain Educate national For Personal & Private Use Only elibrary.org Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 12 // tayoH svAgataM pRSTam / tAbhyAM pUrvavRttAntakathanapUrvakaM svAbhiprAyaH sAdhoH kathitaH / sAdhunA kathitam--na yuktamanekazAstrAvadAtabuddhInAM bhavAdRzAnAM giripatanamaraNam / sarvaduHkhakSayakAraNaM zrIvItarAgadharma gRhNantu / iti paJcamahAvratarUpaH zrIvItarAgadharmastayoH kathitaH / tatastAbhyAM tasya muneH samIpe dIkSA gRhiitaa| kAlakrameNa tau gItAau~ jAtau / tataH svagujJiyA SaSThA-STama-dazama dvAdazA-'rdhamAsa-mAsakSapaNAditapobhirAtmAnaM bhAvayantau grAmAnugrAmaM viharantau kAlAntareNa hastinAgapuraM prAptI bahirudyAne ca sthitau|| ___ anyadA mAsakSapaNapAraNake sambhUtasAdhunagaramadhye bhikSArtha praviSTaH / gRhAnugrahaM bhramana rAjamArgAnugato gavAkSasthena namucimantriNA dRSTaH, pratyabhijJAtazca / cintitaM ca sa eSa mAtaGgadArako madadhyApito maccaritramazeSamapi jAnabasti kadAcicca lokAgre vakSyate, tadA manmahatvabhraMzo bhaviSyatIti matvA dUtaiH sa muniryaSTimuSTathAvibhirbhArayitvA namucinA nagarAbahiniSkAsayitumArabdhaH, niraparAdhasya hanyamAnasya tasya kopakarAlitasya mukhAgnirgataH prathamaM dhUma stomA, tena sarvamapi nagaramandhakAritam bhayakautUhalAkrAntA naagraasttraayaataa| krodhAkSmAtaM taM muni dRSTA sarve'pi * prasAdayituM pravRttAH / sanatkumAracakravartyapi tatrAyAtaH / taM prasAdayituM pravRtta evaM babhANa-bhagavan ! yadasmAdRzaira jJAnaraparAddha tadbhavadbhiH kSamaNIyam / saMharantu tapastejaHprabhAvam / kurvantu mamopari prasAdaM sarvanAgarikajIvitapradAnena / punarevaMvidhamaparAdhaM na kariSyAmaH / ityAdi cakriNApyukto'sau yAvanna prazAmyati, tAvadudyAnasthazcitrasAdhurjanApavAdAttaM kupitaM jJAtvA tasya samIpamAgata evamuvAca / bho sambhUtasAdho! upazAmaya kopAnalam , upazamapradhAnAH zramaNA // 12 // Jain Educa ! For Persona 3 Private Use Only Plelorary.org Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI "dvAdazam brahmadatta cakravaticaritam * bhavanti / aparAdhe'pi na kopasyAvakAzaM dadati / krodhaH sarvadharmAnuSThAnaniSphalIkArako'sti, yata uktam-- cakkavaTTissa ""mAsuvavAsu karei, niccaM vaNavAsu niseve / paDhai nANu sujjhANu, niccaM appANaM bhAvai // 1 // dhArai duddharavaMbhaceraM, bhikkhAsaNaM bhuMjai / jAsu rosa tAsu sayalu, dhamma niSphalu saMpajjai // 2 // " 1. mAsopavAsa. karoti, nityaM vanavAsaM nisevate / paThati jJAnaM saddhyAnaM, nityamAtmAnaM bhAvayati // 1 // // 122 // 2. dhArayati durdharabrahmacarya, bhikSA'zanaM bhunakti / yAvat zeSastAvat sakalo dharmo niSphalo saMpadyati / / 2 // ityAdikaizcitrasAdhUpadezaiH saMbhUtasyopazAntaH krodhaH, tejolezyA saMhRtA / tatastau dvAvapi tatpradezAnnivRttI, gatau tadudyAnam / cintitaM caitAbhyAmAvAbhyAM sallekhanA kRtA, sAmpratamAvayoryuktamanazanaM kartuM, iti vicArya tAbhyAmanazanaM vihitam / sanatkumAracakriNA namucimantriNo vRttAnto jJAtaH, dUtaiH saha rajjubaddhaH kRtaH / prApitazca tadudyAne tayoH samIpe, tAbhyAM sa mocitaH, sanatkumAro'pi tayorvandanArtha sAntaHpuraparivArastatrAyAtaH / sarvalokasahitazcakrI tayoH pAdayugme praNataH / cakriNaH strIratnaM sunandApi otsukyAttayoH pAde praNatA, tasyA alakasparzAnubhavena sambhUtayatinA nidAnaM kartamArabdham / tadAnIM citramuninaivaM cintitamaho durjayatvaM mohasya ! aho dardAntatendriyANAm / yena samAcaritavikRSTataponiskaro'pi viditajinavacano'pyayaM yuvatIvAlAgrasparzaNetthamadhyAspati / tataH pratibodhitukAmena citramuninA tasyA sambhUtamunerevaM bhaNitam / bhrAtaretadadhyAsAyAnivRtti kuru| ete hi bhogA asArAH, pariNAmadAruNAH, saMsAraparibhramaNahetavaH santi / eteSu mA nidAnaM kuru| nidAnAttava ghorAnuSThAnaM naiva tAdRk phaladaM / XX****XXXXXXXXXXXXX RXXX // 122 // Jain Educa For Persona 3 Private Use Only Khelibrary.org Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 123 // KXXXXXXXXXX __ bhaviSyati / evaM citramuninA pratibodhito'pi sambhUto na nidAnaM tatyAja / yadyasya tapasaH phalamasti, tadAhaM bhavAntare cakravarti bhyAsamiti nikAcitaM nidAnam / tato mRtvA saudharmadevaloke tau dvAvapi devau jaatii| tatazcyutazcitrajIvaH puramatAlanagare imyaputro jaatH| sambhUtajIvastatazcyutaH kApilyapure brahmanAmA rAjA, tasya culinInAmnI bhAryA, tasyAH kukSau caturdazasvapnasUcita utpannaH / krameNa jAtasya tasya brahmadatta iti nAma kRtam / dehopacayena kalAkalApena ca vRddhiM gtH| tasya brahmarAkSa uttamavaMzasambhRtAzcatvAraH suhRdaH santi, tadyathA--kAzIviSayAdhipaH kaTakaH, gajapurAdhipaH kaNeradattaH, kauzaladezAdhipatidIrghaH, campAdhipatiH puSpacUlazceti / te'tyantasnehena parasparavirahamanicchantaH samuditAzcaiva ekamekaM varSa paripATathA vividhakrIDAvilAsaire kasmin rAjye tiSThanti / anyadA te catvAro'pi samuditAzcaiva brahmarAjye sthitAH santi / tasminnavasare brahmarAjJo mantratantrauSadhAdyasAdhyaH ziroroga utpannaH / tatastena kaTakAdicatuNoM mitrANAmutsaGge brahmadatto muktaH / uktaM ca yathaiSa madrAjyaM sukhena pAlapati tathA yuSmAbhiH kartavyamiti rAjyaciMtA kArayitvA brahmarAjA kAlaM gtH| mitraistasya pretyakarma kRtam , mithazcaivaM bhaNitam , eSa kumAro yAvadrAjyadhurA) bhavati tAvadasmAbhiretadrAjyaM rakSaNIyamiti vicArya sarvasammataM dIrgharAjAnaM tatra sthApayitvA kaTaka-kaNeradatta-puSpacUlAH svasvarAjye jagmuH / sa dIrgharAjA sakalasAmagrIkaM tadrAjyaM pAlayati, bhANDAgAraM vilokayati, pravizatyantaHpuram , culinyA samaM mantrayati / tata indriyANAM durnivAratvena brahmarAjJo maitrImavagaNayya, vacanIyatAmavamanya culinyA samaM ************ // 123 // Jain Educa IMKinelibrary.org t For Personal & Private Use Only ional Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakkavaTTissa XXXXXXX "dvAdazam brahmadatta cakravaticaritam" kahA" // 124 // KXXXXXXXXXXXXX sNlgnH| evaM pravardhamAnaviSayasukharasayostayorgacchantiH dinaaH| tato brahmarAjamantriNA dhanurnAmnA tayostatsvarUpaM jJAtam / cintitaM ca ya evaMvidhamakAryamAcarati, sa kiM kumArabrahmadattasya hitAya bhaviSyati ? evaM cintayitvA tena dhanurnAmnA mantriNA svaputrasya varadhanunAmnaH kumArasyaivaM bhaNitam , yathA putra ! brahmadattasya mAtA vyabhicAriNI jAtAsti, dIrgharAjJA bhujyamAnAsti / ayaM samAcAra ekAnte tvayA brahmadattakusArasya nivedanIyaH, tena ca tathA kRtam / brahmadattakumAro'pi mAturduzcaritamasahamAnastayoopanArtha kAka-kokilAmithunaM zUlAprotaM kRtvA culinImAtRdIrghanRpayordazitam / evaM proktaM ca, ya IdRzamanAcAraM kariSyati, tasyAhaM nigrahaM kariSyAmItyukttvA kumAro bhirgtH| evaM dvitribhidRSTAntaidinatrayaM yAvadevaM cakAra uvAca ca / tato dIghanRpeNa zaGkitena culinyA evamuktam--kumAreNAvayoH svarUpaM jJAtam , ahaM kAkastvaM kokileti dRSTAntaH kumAreNa jJApitaH / tayoktaM bAlo'yaM yattadullapati / nAtrArthe kAcicchaGkA kAryA / tato dIrghapRSTenoktam tvaM putravAtsalyena na kimapi svahitaM vetsi, ayamavazyamAvayorativighnakaraH, tadavazyamayaM mAraNIyaH, mayi svAdhIne tavAnye putrA bahavo bhaviSyanti / etAdRzaM dIrghanRpavacastayAGgIkRtam / yata uktaM "mahilA jAlakulaharaM, mahilA loyaMmi ducariyakhittaM / mahilA duggaidAraM, mahilA joNI aNatthANaM // 1 // mArei ya bhattAraM, haNe suaM taha paNAsae atthaM / niyagehaMpi pIlAvai, NArI rAgAurA pAvA" // 2 // mahilA jAlakulagharaM, mahilA loke duzcaritrakSetram / mahilA durgatidvAra, mahilA yoniH anarthAnAm // 1 // mArayati ca bhartAraM, nanti sutaM tathA praraNAzayati artham / nijagRhamapi pIDApayati, nArI rAgAturA pApA // 2 // XXXXXXXXXXXXX XXXX 2 // 124 // Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only wwd atibrary.org Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 125 // 1 culinyA bhaNitam, kathameSa mAraNIyaH 1 kathaM ca lokApavAdo na bhavati dIrghanRpeNoktaM sAmpratamasya vivAhaH kriyate / pazcAtsarvamAvayozcintitaM bhaviSyati / tatastAbhyAM brahmadattasya mitrasya kasyacidrAjJaH kanyAyAH pANigrahaNaM kAritam / tayoH zayanArthamanekastambhazatasanniviSTaM gUDhanirgamadvAraM jatugRhaM kAritam / itazca dhanurmantriNA dIrghanRpAyaivaM vijJaptam / eSa mama putro varadhanuretadrAjyakAryakaraNasamartho vartate, ahaM punaH paralokahitaM karomi / dIrghanRpeNoktamiha sthita eva tvaM dAnAdidharma kuru / tasyaitadvacaH pratipadya dhanurmantriNA gaGgAtIre mahatI prapA kAritA, tatra pathikaparivrAjaSarai yatheSTadAnaM dAtuM pravRttaH / dAnopacArAvarjitaiH parivrAjikAdibhirdvigavyUtapramANA suraGgA jatugRhaM yAvatkhAnitA / jatugRhAntaH suraMgAdvAri zilA dattA / itazca cUlinyA mahatADambareNa vadhUsahitaH kumArastatra pravezitaH / tataH samagraH parivAro visarjitaH, varadhanuH kumArapArzve sthitaH / evaM svapitrA gaditavRttAntAnusAreNa sa sAvadhAno jAgranneva suptaH / brahmadattakumArastvekazayyAyAM tayA vadhvA saha suptaH / gataM rAtripraharayugmam / tadA tatra culinyA svahastena agnikanduko nyastaH / tena tadguhya samantAddahamAnaM dRSTvA vinidro brahmadattaH svamitraM varaghanuM papraccha, kimetaditi / varadhanA sarva culinIsvarUpaM kathitaM / punaH kathitamiyaM ca kanyA rAjaputrI na, kintu kApyanyA, tasmAdasya moho manAgapi na kAryaH / tvamasya zilAyAM pAdaprahAraM kuru, yenAvAM nirgacchAvaH / varadhanUktaM sarvaM brahmadattena kRtam / tato dvApi nirgatya suraGgAdvahirdeze samAyAtau / tatra ca dhanurmantriNA pUrvameva dvau turaGgamau puruSau ca muktau staH / tAbhyAM puruSAyAM tayoH saGketaH kathitaH, turaGgAdhirUDhau tau dvAvapi kumArau tatazcalitau / ekena divasena paJcAzadyojana mAtraM Jain Educatinational For Personal & Private Use Only // 125 // helibrary.org Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakkATTissa "dvAdazama brahmadatta cakravarticaritam" kahA" // 126 // KXXXXXXXXXXXXXX bhUbhAgaM gto| dIrghamArgakhedena turaGgamau vyApannau / tataH pAdacAreNa gacchantau tau koTTAbhidhAnagrAmaM gatau, kumAreNa varadhanurbhaNitaH, mAM kSudhA bAdhate / varadhanuH kumAraM bahirevopavezya svayaM grAmamadhye praviSTaH / nApitaM gRhItvA tatrAyAtaH / kumArasya mastakaM muNDApitam, paridhApitAni kaSAyavastrANi, caturaGgalapramANapaTTabandhaH kumArasya zrIvatsAlakRte hRdi baddhaH, varadhanunApi veSaparAvartanaH kRtaH / tAdRzaveSadharau dvAvapi grAmamadhye praviSTau / tAvatA eko dvijaH svamandirAnnirgatyAbhimukhamAgatya tau kumArau pratyevamAha / AgacchatAmastamadgRhe, bhuJjatAM ca / tenetyukte to dvAvapi tadgRhe gatau / brAhmaNena rAjarUpapratipattipUrvakaM tau bhojitau / bhojanAnte caikA pravaramahilA bandhamatI nAmnI kanyAmuddizya brahmadattakumAramastake'kSAn prakSipati / bhaNati ceSo'syAH kanyAyA varo'stviti / varadhanunA bhaNitam kimetara baTukasya kRte etAvAnAyAsaH kriyate ? tato gRhasvAminA bhaNitaM zrUyatAmasmasmadAyAsavRttAntaH pUrva suvRttanaimettikenAkhyAtaM yathAsyA bAlikAyAH paTTAcchAditavakSaHsthalaH samitro bhavadgRhe bhojanakArI varo bhaviSyati / so'yamasyA yogyo vara iti / tasminneva dine tasyAH kanyAyAH kumAreNa pANigrahaNaM kAritam / mudito gRhasvAmI, kumArastvekarAtrau tatra sthitaH / dvitIyadine varadhanunA kumArasyoktamAvAbhyAM dUre gantavyam / dIrgharAjAsannatvenAtra sthAtumAvayorayuktamiti to dvAvapi bandhumatyAH svarUpaM kathayitvA nirgatau / gacchantau / tAvekadA kasmiMzcid dUragrAme gtii| tRSAkrAntaM kumAraM bahirupavezya varadhanuH salilamAnetu grAmamadhye prvissttH| svaritameva pazcAdAgatyaivaM kumArasyoktavAn / atra IdRzo janApavAdo mayA zrutaH, yaddIrghanRpeNa brahmadattamArgaH sarvatra XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 126 // Jan Educa For Persona 3 Private Use Only orary.org Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 12 // sainyairvandhito'sti / tataH kumAra ! AvAmito nazyAvaH / naSTau tato dvAvapi unmArgeNa vrajantau mahATavIM prAptau / tatra kumAraM vaTAdha upavezya varadhanuH jalamAnetumitastato bbhraam| dinAvasAne varadhanuH dIrghapRSTanRpabhaTai dRSTaH, prakAmaM yaSTimuSTayAdibhirhanyamAnaH kumAraM darzayeti procyamAnaH kumArAsannapradeze praapitH| tAvatA varadhanunA kumArasya kenApyalakSitA saMjJA kRtA / bhaTTaradRSTa evaM brahmadatto naSTaH / patitazca durgame kAntAre kSudhA-tRSAzramAtaH kumArastRtIye dine tAmaTavImatikrAntastApasamekaM dadarza | dRSTe ca tasmin kumArasya jIvitAzA jAtA / kumAreNa sa tApasaH pRSTaH bhagavan ? kva bhavadAzramaH 1 tenAsanna evAsmadAzrama ityuktvA kulapatisamIpaM nItaH, kumAreNa praNataH kulptiH| kulapatinA bhaNitam--vatsa ! kuta iha bhavadAgamanam ? kumAreNa sakalo'pi svavRttAntaH kthitH| kulapatinoktaM ahaM bhavajjanakasya kSanlabhrAtA, tatastvaM nijaM caivAvAsaM prApto'si, sukhenAtra tiSTha? ityaMbhiprAyaM tApasasya jJAtvA kumArastatraiva sukhaM tiSThannasti / anyadA tatra varSAkAlaH smaayaatH| tadAnIM nizcintitena kumAreNa tatra tApasAntike sakalA dhanurvedAdikA kalA abhyastAH / anyadA zaratkAle phalamUlakandAdinimittaM tApaseSu gacchatsu brahmadattakumAro'pi taiH samaM vane gtH| vanazriyaM pazyatA tena eka mahAhastI dRssttH| kumArastadabhimukhaM clitH| kumAraM dRSTvA hastinA galagarjiravaH kRtam / kumAreNa tasya nijamuttarIyaM vastraM nikSiptam / kariNApi tatkSaNAt zuNDAdaNDena gRhItam , kSiptaM ca gaganatale / yAvatsa krodhAndho jAtastAvat kamAreNa balaM kRtvA tadvastra svakarAbhyAM gRhItam , tatastena nAnAvidhakrIDayA parizramaM nItvA EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 127 For Persona & Private Use Only brary.org Jain Educataland Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "dvAdazam kahA" brahmadatta cakravaticaritam" * karI muktaH / sa pazcAdgantuM prvRttH| tatpRSTau kumAro'pi clitH| itazcAgre gacchan kumAraH pUrvAparadigvibhAge paribhraman girinadItaTasanniviSTaM jIrNabhavanabhittimAtropalakSitaM jIrNa nagaramekaM dadarza / tanmadhye praviSTazcaturdikSu dRSTiM cakkavaTTissa kSipan pArzvaparimuktakheTakakhaga vikaTavaMzakuDaGga dadarza / kumAreNa tatkhaGga tathaiva kautukAdvAhitam / ekaprahAreNa nipatitaM vaMzakaDaGga, vaMzAntarAlasthitaM ca nipatitaM ruDamekam , sphuradoSThaM manoharAkAraM ziraHkamalaM dRSTvA saMbhrAntena // 128 // kumAreNaivaM cintitam / hA ! dhigastu me vyavasitasya, dhime bAhubalasyeti kumAraH svaM nininda / pazcAttApAkrAntena tena kumAreNa dRSTaM dhUmapAnalAlasaM kavandhaM samadhikamadhRtistasya punrjaataa| ___ itastataH pazyatA kumAreNa punaH pravaramudyAnaM dRSTama, tatra bhramannazokataruparikSiptamekaM saptabhUmikamAvAsaM kamAro dRSTavAn / tanmadhye praviSTaH kumAraH krameNa saptabhUmikAmArUDhaH / tatra vikasitakamaladalAkSI pravarAM mahilAM pazyati sma / kumAreNa sA pRSTA kA'si tvamiti 1 tataH sA svasadbhAyaM kathayituM prvRttaa| mahAbhAga ! mama vyatikaro mahAn vartate, tatastvameva prathamaM svavRttAntaM vada / kastvaM ? kRtaH samAyAtaH1 evaM tayA pRSTe kamAra Akhyat-ahaM pazcAlAdhipatibrahmarAjaputro brahmadattosmIti / kamAroktizravaNAntaraM harSotphullanayanA sA abhyutthAya tasyaiva caraNe nipatya roditu prvRttaa| tataH kAruNyahRdayena kamAreNa sA punarevaM bhaNitA, mukhamunnataM kuru mA rudeti cAzvAsitA saa| tataH kumAreNa tvaM svavRttAnta vadetyuktA sA Acakhyau-kumAra ! ahaM tava mAtulasya puSpacUlasya rAjJaH putrI, tavaiva pitrA dattA, vivAhadivasaM pratIkSyamANA nijagRhodyAnadIrghikApuline krIDantI dussttvidyaadhrennaatraaniitaa| yAvadahaM svajanavira ********************** KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX *||128 // Jain Educa l ernational For Personal & Private Use Only Minelibrary.org Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 12 // **XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX hAgnisantaptA iha tiSThAmi, taavtvmtrkitvRssttismo'traayaatH| atha mama jIvitAzA saJjAtA yattvaM mayA dRssttH| kumAreNoktaM--sa mama zatruH kvAsti ? yena tabalaM pazyAmi / tayA bhaNitaM-svAmin / mamAnena zaGkarInAmnI vidyA dttaa| kathitaM ceyaM vidyA paThitamAtrA tava dAsadAsIsakhIparivArarUpA bhUtvA AdezaM kariSyati / tavAntikamAgataM pratyanIkaM nivArayiSyati / dUrasthasyApi mama ceSTitaM pRSTA satI iyaM tava kathayayiSyati / sAdya mayA prAptA. smRtA satI mama tacceSTitaM prAha / yathA sa unmattanAmA vidyAdharaH pUrNapuNyAyAstava balAtsparza tejazca sohamazaktastvAmatra muktvA nijabhaginI jJApanAya jJApikI vidyA preSayitvA ca svayaM vidyA sAdhayituM vaMzakuDaGge gato'sti / tato nirgatamAtrastvAM pariNeSyatIti mamAdya tayA vidyayA kathitam / etattasyA vacaH zrutvA brahmadattenoktaM vaMzakuDaGgasthasya tasya vidyAdharasya mayA sAmpratameva zirazchinnam tayoktamAryaputra ! zobhanaM kRtam, yatsa durAtmA nihataH / tataH sA kumAreNa gandharva vivAhena pariNItA; tayA samaM vilasan kumAraH kiyatkAlaM tatra sthitH| anyadA kumAreNa tatra divyavalayAnAM zabdaH zrutaH / kumAreNoktaM--ko'yaM zabdaH zrUyate ? tayoktaM--kumAra ! eSA evaM vairibhaginI khaNDazAkhAnAmnI vidyAdharakumArIparivRtA svabhrAtRnimittaM vivAhopakaraNAni gRhItvA smaayaataa| svamitastvaritamapakrama 1 yAvadetAsAmahamabhiprAyaM vebhi / yadyetAsAM tavopari rAgo bhaviSyati, tadAhaM prAsAdopari sthitA raktAM patAkA cAlayiSyAmi / anyathA tu zvetAmiti / kumArastadgRhAd bahirgatvA dUre sthita Urdhva vilokate, tAvacAlitAM dhavala patAkAM dRSTvA zanaiH zanaistatpravezAdapakrAntaH kumAraH prApto girinikuJjamadhye / tatra bhramatA kumAreNaikaM KXXXXXXXXXXXXXXXX // 126 / Jain Education ational For Personal & Private Use Only Homelibrary.org Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI "dvAdazam cakka hissA kahA" brahmadatta cakravaticaritam // 130 // sarovaraM dRSTama / tatra snAnaM sarapazcimatIre uttIrNena kumAreNa dRSTaikA varakanyA. cintitaM cAho me punnyprinntiH| yenaiSA kanyA me dRggocaramAgatA / tathApyasau kumAraH snehanibheraM vilokitaH kumAraM vilokayantI sA agre prsthitaa| stokayA velayA tayA kanyayA ekA dAsI preSitA / tayA kumArAya vastrayugalaM puSpatAmbUlAdikaM ca dattam, uktaM ca, yA yuSmAbhiH sarastIre kanyA dRSTvA, tayA sarvamidaM preSitam, lAvaNyalatikAnAmnyahaM tasyA dAsI asmi / tayA ca mamedamAdiSTam--enaM mahAnubhAvaM kumAraM mama tAtamahAmantriNo mandire zarIra sthiti kAraya 1 tatastatra kamAra ! yUyamAgacchata / tataH kamArastayA saha tadevAmAtyamandire gtH| tatra dAsyA mantriNa evamuktam mantrina ! tvatsvAmiputryAyaMpreSito'sti, prakAmamasyAdaraH katavyaH, mantriNA tathaiva kRtam / dvitIyadine kumAro mantriNA rAjJaH sabhAyAM nItaH, abhyutthitena rAjJA kumArasya dhuri AsanaM dattam , pRSTazca vRttAntaH, kumAreNa sarvo'pi kthitH| atha vividhabhaGgyA bhojitasya kumArasya evamuktaM rAjJA / kumAra ! tava bhaktirasmAdRzaiH kApi kartuM na paaryte| paramiyamevAsmAkaM bhaktiH, yadiyaM kanyA tava prAbhRtIkRtA / sumuhUrte tayovivAho jAtaH / kumArastayA samaM vilAsaM kurvan sukhena tatra tiSThati / anyadA kumAreNa tasyAH priyAyAH pRSTam / kimarthamekAkine mahya tvaM nRpeNa dattA ? sA uvAca Aryaputra ! eSa madIyaH pitA balavattaravairisantApita imAM viSamapalli samAzritaH / ana tAtapatnyAH zrImatyAzcatuNoM puzvANAmuparyahaM putrI jAtA / ahamatIva piturvallabhA, yauvanasthA anyadA pitrA uktA / putri ! mama sarve'pi rAjAno viruddhAH santi / tena tvamiha sthitaiva yogyaM varaM gaveSaya / tato'haM grAmAd bahistasya sarasastIre samAyAtAn pathikAn XXXXXXXXXX / / 130 // Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only helitary.org Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 131 // vilokayantI sthitA / tadAnIM tvaM tatrAyAto mayA bhAgyAt prAptazceti paramArthaH / tatastayA zrIkAntayA samaM viSayasukhamanubhavatastasya sukhena vAsarA yAnti / anyadA sa pallIpatiH kumAreNa samaM nijasainyaveSTitaH svavirodhinRpadezabhagAya calitaH / mArge gacchatastasya kvacitsarastIre varadhanurmilitaH / kumAreNopalakSitaH / kumAra dRSTvA sa rodituM pravRttaH kumAreNa bahuprakAraM vAritaH sthitaH / kumAreNa pRSTaM--matto dUrIbhUtena tvayA kimanubhRtaM ? varadhanuH prAha--kumAra! tadAnIM tvAM vaTAdha upavezyAhaM jalArtha gataH, sara ekaM ca dRSTavAn / tato jalaM gRhItvA tavAntike yAvadahamAgantuM pravRttastAvatsannaddhabaddhakavacaidIrghanRpabhaTaiH sahasAnmilitairahamupalakSitastADitazca, uktaM brahmadatta iti / mayoktamahaM na jAnAmi / tato dRDhataraM tADitA'hamavadaM ca va brahmadatto vyAghraNa bhkssitH| tairuktaM taM dezaM darzaya ? taimAryamANo'haM tavAntikadezamAgatya tadAnIM to saMjJAmakArSam / tvayi tato naSTe'haM punastaibhRzaM tADayamAnaH svamukhe parivrAjakadattA guTikAM kSiptavAn / tatprabhAvAdahaM nizceSTo jAtaH / tataste mRto'yamiti jJAtvA sarve'pi bhaTA gatAH / teSAM gamanAnantaraM cirakAlena mayA guTikA mukhaanisskaasitaa| tataH sacetano'haM tvAM gaveSayitu prvRttH| na mayA dRSTastvam , tato'hamekaM grAmaM gataH, tatra dRSTa ekaH parivrAjakaH / tenoktamahaM tava tAtasya mitraM subhaganAmA, tava pitA dhanurneSTaH, mAtA tu dIrgheNa gRhItA / mAtaGgapATake ca kSiptAstIti zrutvAhamatIva duHkhitaH kAMpilyapure gataH / kApAlikaveSaM kRtvA mAtaGgamahattaraM ca vazcayitvA mAtaGgapATakAnmAtaraM niSkAsitavAn / ekasmin grAme pitRmitrasya devazamaMtrA mAtaraM muktvA tvAmanveSayannahamihAyAtaH / itthaM yAvattau varadhanubrahmadattau vAtoM kurutastAvadekaH puruSastatrAgatyaivamuvAca, XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 131 Jain Educat clalbrary.org For Personal & Private Use Only i onal Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakkavaTTisma kahA " // 132 // ********** yathA - mahAbhAga ! bhavatA kvaciditastato na paryaTivyam tvadgaveSaNArtha dIrghaniyuktA narA ihAgatAH santIti zrutvA tau dvAvapi tato vanAnnaSTau, bhramantau ca kauzAmbyAM gatau / tatra bahirudyAne dvayoH zreSThitayoH sAgaradatta- buddhilanAmnoH kurkuTayugalaM lakSapaNakaraNapUrvakaM yoddhuM pravRttam, draSTuM kautukena tau tatraiva sthitau / buddhilakurkuTena sAgaradattakurkuTaH prahAreNa jarjarIkRto bhagnaH / sAgaradattena preryamANo'pi svakurkuTo buddhila kurkuTena samaM punaryodhdhuM nAbhilaSati / hAritaM lakSaM sAgaradattena / atrAntare varadhununoktaM-- bho sAgaradatta ! eSa sujAtirapi kurkuTaH kathaM bhagnaH 1 mamAtrArthe vismayo'sti / yadi ko'pi kopaM na karoti tadA buddhilakukuTamahaM pazyAmi / sAgaradatto bhagati - bho mahArAja ! vilokaya / nAstyatra mama ko'pi dravyalobhaH kintvabhimAna siddhimAtraprayojanamastIti / tato varadhanunA vilokitaH sa. kukuTaH taccaraNanibaddhaH sUcIkalApo dRSTaH, buddhilo'pi varadhanuM prati zanairevamAha -- yadi tvaM sUcIkalApaM na vakSyasi, tadAhaM tava lakSArdhaM dAsyAmi / tato varadhanunoktaM -- vilokito yatkukkuTo nAtra kiJcid dRzyate / evamuktvApi yathA buddhilo na jAnAti tathA sUcIkalApamapAkRtya sAgaradattasya tadvayatikaraH kathitaH / sAgaradattena punaH svakukuTaH prerito buddhila kukuTena samaM yuddhaM pravavRte / sAgaradattakukuTena jito buddhilakukuTaH, hAritaM buddhilena lakSam / tuSTaH sAgaradatta evamAha--Aryaputra ! gRhe gamyate, ityuktvA dvAvapi kumArau rathe nivezya sAgaradattaH svagRhe gataH / sAgaradattastau paramaprItyA pazyati / sAgaradattasnehaniyantritau tAvatItrAgrahAttadgRha eva tasthatuH / kiyadinAntarameko dAsastatrAyAtaH, tenaikAnte varadhanurAkAritaH, uktaM ca varadhanukumArAya tava tadAnIM sUcI Jain Educaternational For Personal & Private Use Only "dvAdazam brahmadatta cakravarti caritam " // 132 // inelibrary.org Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 133 // vyatikaradravyaM svamukhoktaM buddhilena tadravyArpaNAyAyaM hAraH preSitosti / ityuktvA hArakaraNDikA tena varadhanave dattA, dAsaH svagRhe gtH| varadhanurapi hArakaraNDikA gRhItvA brahmadattAntike gataH, svarUpaM kathayitvA hArakaraNDikAto hAraM / niSkAsya darzitavAn / hAraM pazyatA brahmadattena hAraikadezastho brahmadattanAmAGkito lekho dRSTaH / pRSTaM ca mitra ! kasyaiSa lekhaH1 varadhanurbhaNati ko jAnAti / brahmadattanAmakAH puruSA bahavaH santi / tato dUre gatvA varadhanunotkIrNo lekhH| tanmadhye iyaM dRSTA "pasthijjai jai vijae, jaNeNa saMjoyajaNiyajatteNaM / tahavi tuma ciya dhaNi, rayaNavaI muNe mANeuM // 1 // " - prArthyate ya yadyapi jaye, janena saMyogajanitayatnena / tathApi tvameva dhanika, ratnavatI jAnAti mAnayituM // 1 // upadezapade SaSThazlokavRttyA iyaM gAthA evamasti-patthijjai jai hiyae, jaNeNa saMjoga-jaNiya-jatteNa / tahavi tumaM ciya dhaNi rayaNavaI mahai mANeuM // 254 // sUkSmabuddhayA dhyAyatA varadhanunAsyA gAthAyA artho'vgtH| dvitIyadine ekA parivrAjikA tatrAyAtA / sA kumArazirasi kusumAkSatAni prakSipya-kumAra ! tvaM zatasahasrAyubhavetyAziSaM dadau / tataH sA varadhanumekAnte nayatisma / tena samaM kiJcinmantrayitvA sA pratigatA / kumAreNa varadhanurjalpitaH, anayA kimuktaM ? varadhanurbhaNati anayaivamuktaM yattatra buddhilena karaNDe hAraH preSito'sti, tena samaM ca yo lekhaH samAgato'sti, tatpratilekhaM samarpaya / mayoktameSa lekho brahmadattarAjanAmAGkito vartate / tatastvameva vada ko'sau brahmadattaH / tayoktaM zrayatAma, paraM kasyApi tvayA na vaktavyam / PR // 133 // KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Jain Educ Suklnelbrary.org a For Personal & Private Use Only tional Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakkavaTTissa kahA" "dvAdazam brahmadatta cakravarticaritam" / // 134 // RRRRRRXXXXXXXXXXXXX iha nagayoM zreSTiputrI ratnavatInAmnI kanyakAsti / sA bAlabhAvAdArabhyAtIva mama snehAnuraktA yauvnmnupraaptaa| anyadine sA kizciddhyAyantI mayA dRSTA, pRSTA ca putri! tvaM kiM dhyAyasIti / sA kimapi naiva bbhaann| parijanenoktamiyaM bahUn praharAna yAvadIdRzyeva kiJcidAttadhyAnaM kurvantI dRzyate / paramasyA hArda na jJAyate / tataH punarapi tasyAH pRSTam , paraM sA kiMcinnovAca / tatsakhyA priyaGgulyA uktam--he bhagavati ! tava puraH sA lajjayA kiJcidvaktuM na zaknoti, ahaM tAvatkathayAmi / iyaM gatadine krIDArthamudyAne gatA / tatrAnayA svabhrAturbuddhilazreSThinaH kurkuTayuddhaM kArayataH samIpe eko varakumAro dRSTaH, taM dRSTvaiSA etAdRzI jAtA / kumArIsakhyAH priyaGagulatikAyA etadvacaH zrutvA mayoktaM--putri ! kathaya sadbhAvam , punaH punarevaM mayoktA sA kathamapi sadbhAvamuktvA prAha--bhagavati ! tvaM mama jananIsamAnAsi, na kiMcittavAkathanIyam / anayA priyaGgulatikayA kathito yo brahmadattaH kumAraH, sa me patibhaviSyati tadA varam, anyathAhaM mariSyAmi / sA mayA bhaNitA-vatse ! dhIrA bhava / ahaM tathA kariSye, yathA tava samIhitaM bhaviSyati / tataH sA kiJcat svasthA jAtA / kalyadine punarevaM mayA tasyA vizeSAzvAsanAkaraNArtha kalpitamevoktam , kanye ! ya brahmadattakumAro mayA dRSTaH / tayApi samucchvasitaromakUpayA bhaNitam-bhagavati ! tava prasAdena sarva bhavyaM bhaviSyati / kintu tasya vizvAsanimittaM dhuddhilavyapadezenemaM hAraratnaM karaNDake prakSipya brahmadattarAjanAmAGkitalekhasahitaM kRtvA kasyaciddhastena preSaya / tato mayA kalye tathA vihitam / eSa lekhavyatikaraH sarvo'pi mayA tava kathitaH / sAmprataM pratilekhaM dehi ? tato mayApi tasyAH pratilekho dttH| tanmadhye cedRzI gAthA likhitAsti // 134 // Jain Educ a tion For Persona 3 Private Use Only dhelibrary.org Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 135 // ************ "guruguNavaradharaNukalio, taM mANio muNai baMbhadattovi / rayaNavaI rayaNamaI, caMdovi ya caMdimA jogo // 1 // " guruguNavaradhanukalitaH, taM mAnito jAnAti brahmadatto'pi / ratnavatI ratnamayI, candro'pi ca candramAyogaH / / 1 / / idaM varadhanUktamA aSTAyAmapi ratnavatyAM paramapremavAn kumAro jAtaH / taddarzanasaGgamopAyamanveSamANasya kumArasya gatAni katiciddinAni / anyadine samAgate nagarabAhyAdvaradhanurevaM vaktuM pravRttaH, yathA etannagarasvAmino dIrghanRpeNa svakiGkarA AvAM gaveSaNAya preSitAH santi / nagarasvAminA cAvAM grahaNopAyaH kArito'sti / etAdRzI lokavArtA bahiH zrutA / sAgaradattena etadvayatikaraM zrutvA tau dvAvapi bhUmigRhe gopitau / rAtriH patitA, kumAreNa sAgaradattasya bhaNitaM -- tathA kuru, yathAvAmapakramAH / etadAkarNya sAgaradattastAbhyAM dvAbhyAM saha nagarAdbahirnirgataH / stokAM bhUmiM gatvA'nicchantamapi sAgaradatta balAnnivartya kumArakharadhanu dvAvapi gantuM pravRttau / pathi gacchaddbhyAM tAbhyAM yakSAyatanodyAnapAdapAntarAlasthitA praharaNasamanvitarathavarasamIpasthA ekA pravaramahilA dRSTA tatastayA samutthAya sAdaraM tau bhaNitau, kimiyatyAM velAyAM bhavantau samAyAto ? iti tasyA vacaH zrutvA kumAraH prAha - bhadre ! kau Ava 1 tayoktaM tvaM svAmI brahmadatto'yaM ca varadhanuH kumAra iti / kumAra uvAca - - kathametadavagataM tvayA ? sA uvAca zrUyatAm-ihaiva nagaryA dhanapravaro nAmA zreSThI vartate, tasya dhanasaMcayA bhAryA vartate, tathA aSTaputrANAmuparyekA putrI prasUtA sA cAhameva / mA ca ko'pi puruSo na rocate, tato mAturanujJayAhaM yakSamArAdhituM pravRttA / tuSTena yakSeNaivamuktam -- vatse ! tava bhartA bhaviSyacakravartI brahma For Personal & Private Use Only ************** // 135 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "dvAdazam cakavaTTissa kahA" brahmadatta ckrvrti| caritam XXXXXXXXXXXXX datto bhaviSyati / mayA bhaNitaM-sa mayA kathaM jJAtavyaH ? tena uktam-buddhila-sAgaradattayoH kukaTabuddhimadhye yo dRSTaH tavAnandaM janayiSyati sa varadhanumitrasahito brahmadattakumAra upalakSyaH / tataH paraM mayA hAralekhapreSaNAdikaM yatkRtam , tatsarva tava supratItamevAstIti kumArIvAkyamAkaNya sAnurAgaH kumArastayA saha rathamArUDhaH / sA kumAreNa pRSTA itaH ka gantavyam 1 ratnavatyA bhaNitam , asti magadhapure mama pituH kaniSThabhrAtA dhanasArthavAhanAmA zreSThI, sa jJAtavyatikaro yuvayormama ca samAgamanaM sundaraM jJAsyati, tatastatra gamanaM kriyate / pazcAdyathA yuvayoricchA tathA kAryamiti ratnavatIvacasA kumAro magadhapurAbhimukhaM gantuM pravRttaH / varadhanustadA sArathirbabhUva / grAmAnugrAmaM gacchantau tau kauzAmbIdezAnirgatau / anyadA gatau giriguhATavyAm / tatra kaNTaka--sukaNTakAbhidhAnau dvau caurasenApatI taM pravaraM ratham , vibhUSitaM strIratnaM ca prekSya, tadrakSakaM ca kumAradvayameva prekSya sannaddhau saparivArau prahantumAyAtau / atrAvasare kumAreNa tathA praharaNazaktirdarzitA, yathA sarve'pi caurasubhaTAH kumAraprahArAjjarjarAH sarvAsu dikSu gatAH / kumArastato rthaaruuddhshclitH| varadhananoktaM-kamAra! yUyaM dRDhazrAntAH, tato muhUrtamAtramatraiva rathe nidrAsukhamanabhavata / tato ratnavatyA saha kamAraH prasuptaH / girinadI ekA mArge samAyAtA, tAvatturaGgamAH zramakhinnA nAgre calanti / tataH kazcitpratibuddhaH kumAraH zramakhinnAMsturaGgamAn pazyan rathAgre ca varadhanumapazyan jalanimittaM varadhanugato bhaviSyatIti cintitavAn / itastataH pazyan kumAro rathAgrabhAgaM rudhirAvaliptaM dadarza / tato vyApAdito varadhanuriti jJAtvA hAhA ! hato me suhRditi zokAtaH kumAro rathotsaMgAtpapAta, mUrchA ca prAptavAn / punarapi labdhacaitanyaH sa evaM vilalApa / hA bhrAtaH ! hA varadhanumitra ! // 136 // R||136 // Jain Educatidalmational For Personal & Private Use Only Selelibrary.org Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 137 // tvaM va gato'sIti vilapana kumAraH kathamapi ratnavatyA rkssitH| kumAro ratnavatI pratyevamAha--sundari! na jJAyate varadhanuma to jIvan vAstIti / tato'haM tadanveSaNArtha pazcAdvajAmi / tayA bhaNitamAryaputra ! avasaro nAsti pazcAdvalanasya, yenAhamekAkinI, caurazvApadAdibhImaM cAraNyamidam , atra ca nikaTavartI sImAvakAzo'sti, yena parimlAnAH kuzakaNTakA dRzyante / etadratnavatIvacaH pratipadya ratnavatyA saha kumAraH pathi gantu pravRttaH magadhadezasandhisaMsthitamekaM grAmaM ca prAptaH taba pravizana kumAraH sabhAmadhyasthitena grAmAdhipatinA dRssttH| darzanAnantarameva eSa na sAmAnya puruSa iti jJAtvA sopacAraH pratipattyA pUjito nItazca svagRhama, dattastatra sukhaavaasH| tatra sukhaM tiSThan sa ekadA grAmAdhipatinA bhaNita:-kumAra! tvaM vikhinna iva ki lakSyase ? kumAreNoktam--mama bhrAtA caureNa saha bhaNDanaM kurvan na jAne kAmapyavasthA prAptaH, tato mayA tadanveSaNArtha tatra gantavyam / grAmAdhipenoktamalaM khedena, yadyasyAmaTavyAM sa bhaviSyati tadAvazyamiha praapsyaamH| iti bhaNitvA tena preSitA nijapuruSA aTavyAM gatvA samAyAtAH kathayanti, yadasmAbhiH sarvatra sa puruSo gaveSitaH paraM kvacinna dRSTaH / kintu prahArApatito vANa evaiSa dRSTaH / tataH kumAro varadhanumRta iti cirakAlaM zokaM cakAra / ekadA rAtrau tasmin grAme cauradhATiH patitA, sA ca bANaH kumAreNa jarjarIkRtA naSTA / atha harSito grAmAdhipatimazca / atha grAmAdhipatimApRcchya tatazcalitaH kumAraH krameNa rAjagRhaM prAptaH / tatra nagarAdvahiH parivrAjakAzrame ratnavatoM muktvA svayaM nagarAbhyantare gtH| tatraikasmin pradeze tena dhavalagRhaM dRSTam / tadantaH praviSTena kumAreNa dve kanye dRSTe, tAbhyAM kumAraM dRSTvA prakaTitAnurAgAbhyAM bhaNitam / kumAra ! yuSmAdRzAmapi XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX * // 137 // Jain Education R ational For Personal & Private Use Only wwJUNalibrary.org Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakka hissa kahA" // 138 // Jing puruSANAM raktajanamutsRjya bhramitu kiM yuktaM 9 kumAreNoktaM sa janaH kaH 1 yenaivaM yUyaM bhaNatha / tAbhyAmuktaM prasAdaM kRtvAsane nivizantu bhavantaH / tata upaviSTa Asane kumAraH / tAbhyAM kumArasya maJjanasnAnAdyupacAraM kRtvoktam, kumAra ! zrUyatAmasmavRttAntaH- sa bharakSetre vaitAyagiridakSiNazreNimaNDine zivamandire nagare jvalanazikho rAjA, tasya vidyucchikhAnAmnI devI, tasyA AvAM dve pugyau / asmadbhrAtA unmatto nAma vartate / anyadAsmatpitAgnizikhAbhidhAnena mitreNa samaM yAvadgoSThyAM praviSTastiSThati, tasminnavasare'STApadaparvatAbhimukhaM vrajantaM surAsurasamUhaM pazyati / rAjApi putrIsahitastatra gantuM pravRttaH, aSTApade prApto jinapratimAzca vaMditAH, karpUrA-gurudhUpAdyupacAro mahAn kRtaH / pradakSiNAtrayaM gRhItvA nirgacchatA rAjJA'zokapAdamasyAdha upaviSTaM cAraNamuniyugalaM dRSTaM praNataM ca / tatropaviSTasya rAjJaH purastAdguruNaivaM dharmadezanA kartumArabdhA -- asAraH saMsAraH, zarIraM bhaGguram, zaradaopamaM jIvitam, taDidvilasitAnukAri yauvanam, kimpAkaphalopamA bhogAH, sandhyArAgasamaM viSayasukham kuzAgrajalabinducaJcalA lakSmIH, sulabhaM duHkham, durlabhaM sukham, anivAritaprasaro mRtyuH, tasmAdevaM sthite sati bho bhavyAH ! mohaprasaraM chindantu jinendradharme mano nayantu / evaM cAraNazramaNadezanAM zrutvA surAdayo yathA''gatAstathA gatAH / tadA labdhAvasareNAgnizikhinA bhaNitam - - yathaitAsAM bAlikAnAM ko bhartA bhaviSyati 1 cAraNazramaNAbhyAmuktamete dve kanye bhrAtRvadhakAriNo nAryo bhaviSyataH / tayoretadvacaH zrutvA rAjA zyAmamukho jAtaH / Jain Educatio national For Personal & Private Use Only " dvAdazam brahmadatta cakravarti caritam " // 138 // Pahelibrary.org Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 136 // asminnavasare AvAbhyAmuktam, tAta ! sAmpratameva sAdhubhyAmuktaM saMsArasvarUpam / tata AvayoralamevaMvidhAvasAnena viSayasukhena, AvayoretadvacastAtena pratipannaM, AvAbhyAM ca bhrAtRsnehena svadehasukhakAraNAni tyaktAni / Atureva snAnabhojanAdicintAM kurvantyAbAvAM tiSThAvaH / anyadAsman bhrAtrA pRthivIM bhramatA dRSTA kumAra ! bhavanmAtulaputrI puSpavatI kanyakA / tadrUpAkSiptacittastAM hRtvA AgataH / paraM tadddaSTi soDhumakSamaH sa vidyAM sAdhayituM gataH / ataH paraM vRttAnto yuSmAkaM jJAnagocaro'sti / tasmin kAle bhavadantikAdAgatya puSpavatyA AvayorbhrAtRvadhavRttAntaH kathitaH / tataH zokabhareNa AvAM rodituM pravRtte, madhuravacanaizca puSpavatyA rakSite / tadA AvAM zaGkarIvidyA evaM vaktuM pravRttA, asau bhrAtRvadhakArI brahmadattazcakravartI bhaviSyati, yuvAM munivacanaM kiM na smarathaH 1 etadvacanamAkarNya AvAsyAM jAtAnurAgAbhyAM maanitm| paraM puSpavatyA bAlikayA sneharasa sambhrAntayA raktapatAkAM vihAya zvetapatAkA cAlitA / taddarzanAnantaraM tvamanyatra kutrApi gataH / nAnAvidhagrAmA -''kara - nagarAdiSu bhramantIbhyAmAvAyAM tvaM kvacinna dRSTaH / tato vikhinne AvAmihAgate / sAmpratamata kiMta hiraNyasamaM tava darzanaM jAtam / tato he mahAbhAga ! puSpavatIvyatikaraM smRtvA kuru asmatsamIhitam / evaM zrutvA kumAreNa saharSa mAnitam / gandharvavivAhena tayoH pANigrahaNaM kRtam / ekarAtrau tAbhyAM samamuSitvA prabhAte kumArastayorevamuvAca - - yuvAM puSpavatyA samaM gacchatam / tayA samaM ca tAvatsthAtavyam, yAvanmama rAjyalAbho bhavati / evaM zrutvA te gate / tAvatkumAro na naddhavalagRhaM, na taM parijanaM ca pazyati, cintitaair eSA vidyAdharImAyeti cintayan ratnavatIgaveSaNAnimittaM sa tApasAzramAbhimukhaM gataH / na ca tatra tena ratnavatI For Personal & Private Use Only Jain Education international // 136 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaktavATTissa kahA" "dvAdazam brahmadatta cakravarticaritam // 14 // EXXXXXXXXXXXXXXXXXXkkk dRSTA, na cAnyaH ko'pi puruSo dRSTaH / tataH kaM pRcchAmIti vicArya sa itastataH pazyati / tAvadeko bhadrAkatiH puruSa statrAyAtaH / kamAreNa sa pRSTaH, bho mahAbhAga! evavidharUpa-nepathyA ekA strI mayAtra muktA, kalye'dya vA tvayA sA dRSTA ? tena bhaNitaM putra ! tvaM kiM tasyA ratnavatyA bhartA ? kumAro bhaNati evam / tena bhaNitam kalye sA mayA rudantI dRSTA, aparAhnakAle ca tasyAH samIpe gataH / pRSTA ca sA mayA putri ! kAsi tvaM ! kutaH samAgatA ? kiM te zokakAraNaM va vA tvayA gantavyam ? tayA kizcitkathite sA mayA pratyabhijJAtA, mama tvaM dauhitrI bhavasItyuditvA mayA tasya laghu pituH samIpe gatvA ziSTA / tenApyupalakSya sA vizeSAdareNa svamandire pravezitA / sarvatra tvaM gaveSitaH paraM na kvacid dRSTAH / sAmprataM sundaraM jAtaM yattvaM lbdhH| evamuktvA nItaH kumArastadgRhe, upacAraH kRtaH / tatra mahotsavena ratnavatIpANigrahaNaM kumAraH kRtavAna / tayA saha viSayasukhamanubhavaMzca kiyatkAlaM tasthau / anyadA varadhanuvarSadivaso'dyetyuktvA tadgahe kumAreNa brAhmaNadayo bhojitAH / asminnavasare varadhanuH kRtabrAhmaNaveSo bhojananimittamAgataH evaM bhaNituM pravRttazca / bho jJApayantu tasya bhojyakAriNo yathA--yadi mama bhojyaM prayacchatha tadA tasya paralokavartina udare bhojyaM saGkrAmati / gRhapuruSaistadvacaH kumArAya ziSTam , kumAro'pi gRhaadvhirnirgtH| dRSTo baradhanuH pratyabhijJAtazca / gADhaM kumAreNAliGgito gRhamadhye pravezitaH snAna-majana-bhojanAdibhiH satkRtazca anantaraM kumAreNa pRSTo varadhanuH svavRttAntaM jagau / yathA tasyAM rAtrau nidrAvazamupAgateSu yuSmAsu satsu pRSTato dhAvitvA caureNaikena kuDagAMtaritena mama pAde bANaprahAraH kRtH| tadvadanAparavazo'haM nipatito mahItale, paramapAyamI ||140 // Jain Educatlam ational For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 14 // *****XXXXXXXXXXXXXXXXXXX rutvena mayA yuSmAkaMna niveditam , rathastvagre critH| ahaM tu zanaiH zanaiH patitavRkSAntarAle calana mahatA kaSTena tasmin grAme prApto yatra yUyaM sthitaaH| tena grAmAdhipatinA satkRtaH / yuSmAkaM pravRttiM zrutvAhamadya praguNIbhUto bhojanaprastAve samAgataH / yUyamadya madbhAgyAnmilitAH / atha tayostatrA'viyuktayoH saharSa divasA yAnti / anyadA tAbhyAM parasparamevaM vicAritam / yathAvAmyAM kiyatkAlaM muktapuruSAkArAmyAM sthAtavyam ? evaM ca cintayatostayogataH kiyAn kaalH| anyadA tatra samAyAto madhumAsaH, madanamahotsave jAyamAne sabailoko nagarAdahiH krIDitumAyAtaH / varadhanu-kumArAvapi kautukena nagarAdahigatau nirbharakrIDArasanimagne loke'tarkita eva pAtitarmiNTho niraMkuzo rAjJo hastI tatrAyAtaH, samucchalitakolAhalo bhagnakrIDAraso naSTaH sannAtAmanrInikaraH / ekA ca bAlikA samunnatapayodharA nazyantI tasya hastino dRSTau patitA, sA zaraNaM mArgayantI itastataH pazyati, tasyAH parijanAH pUtkurvanti / bhayabhrAntAyAstasyAH puro bhUtvA kumAreNa sa karI hakkitaH, eSA ca mocitA / so'pi karI to muktvA roSapazavistAritalocanaH prasAritazuNDAdaNDaH zIghra kumArAbhimukhaM dhAvitaH, kumAreNApyuttarIyavastraM gajAbhimukhaM prakSiptam / gajena tadvastraM zuNDayA gRhItvA gagane prakSiptam / gaganAcca punarbhUmau nipatitam , tadgrahaNAya yAvatkarI punarbhUmyabhimukhaM pariNamati, tAvadutplutya kumArastatskandhamArUDhaH, svakaratalAbhyAM tatkumbhasthalamAsphAlitavAn / madhuravacanaizca saMtoSitaH san karI svavazaM niitH| samucchalitaH sAdhukAraH, jayati kumAra iti paThitaM bndijnaiH| kumAreNa sa karI AlAnastambhasamIpaM nIto baddhazca / narapatistamananyasadRzaM dRSTvA paramaM vismayaM prAptaH svamantriNaM papraccha / ka eSaH 1 tataH kumArasvarUpAbhizena mantriNoktam / **************XXXXXXXXX XXXXXXX * // 14 // Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only w rbelibrary.org Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakka hissa - kahA " // 142 // *************** eSa brahmarAjJaH putro brahmadattakumAra iti / tatastuSTena rAjJA nItaH kumAraH svabhuvanam / satkRtazca snAna-majjana- bhojanAdibhiH / tataH kumArasyASTau svaputryo dattAH / mahotsavapUrvakaM tAsAM pANigrahaNaM kumAreNa kRtam / tatra kiyaddinAni varadhanukumArau sukhena sthitau / anyadA ekA strI kumArasamIpamAgatya bhaNituM pravRttA yathA - kumAra ! asti kizcidvaktavyaM tava, kumAreNoktaM vada 1 sA uvAca - asyAmeva nagaryA vaizramaNo nAmA sArthavAhaH, tasya putrI zrImatyasti, sA mayA bAlabhAvAdArabhya pAlitA, yA tvayA tadAnIM hastisambhramAdrakSitA / hastisambhramoddharitA sA tadAnIM jIvitadAyakaM af snehena vilokitavatI sAmprataM tvadekacittA tvadrUpa lAvaNya-kalAkauzalamohitA tvAmeva smarantI parijanena kathamapi svamandiraM nItA / tatrApi sA na majjana- bhojanAdidehasthirti karoti / tadAnIM mayA tasyA uktam - kathaM svamakANDe IdRzI jAtA ? yAvanmamApi prativacanaM na dadAsi hasitvA sA evamuvAca / he amba : bhavatyAH kima1 kathanIyam ? paraM lajjayA kiJcidvaktuM na zaknomi / punarmayA sAgrahaM pRSTA sovAca - - yenAhaM hasti sambhramAdra kSitA, tena samaM yadi mama pANigrahaNaM na syAt, tadA me'vazyaM maraNam / evamuktvA tayAhaM tava samIpe preSitA, aGgIkurutAM bAlikAm / kumAreNa tadvaco'GgIkRtam / prazastadivase tasyAH pANigrahaNaM kumAreNa kRtam / varadhanunA tu subuddhinAmAmAtyaputryA nandananAmnyAH pANigrahaNaM kRtam / evaM ca dvayorapi viSayasukhamanubhavatostayorgatAH kiyanto vAsarAH, tayoH sarvatra prasiddhirjAtA / tAtranyadA gatau vArANasyAm, brahmadattaM vahiH sthApayitvA varadhanurnagarasvAmikaTakasamIpaM gataH / eSa harSitaH sabala Jain Educaernational For Personal & Private Use Only " dvAdazama brahmadatta cakravarticaritam " // 142 // nelibrary.org Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 143 // vAhanaH sammukho nirgataH, kumAraM ca hastiskandhe samAropya nagarIpravezotsavo mahAn kRtH| svabhavane nItasya kumArasya snAnamajjana-bhojanAdisAmagrI kRtvA, prakAmaM satkAraM ca kRtvA svaputrI kanakavatI anekahaya-gaja-ratha-dravyakozasahitA dttaa| prazastavivAho jAtaH / tayA samaM viSayasukhamanubhavatastasya sukhena kAlo yAti / tato dUtasampreSaNenAkAritAH sabalavAhanAH puSpacUlarAja-dhanumantri-kaNeradatta-bhavadattAdayo'neke rAjamantriNaH smaayaataaH| taiH sarvaiH kumAro rAjye'bhiSiktaH, varadhunustu senApatiH kRtaH / brahmadattaH sarvasainyasahito dIrghanRpopari clitH| anavicchinnaprayANaizca kAmpinyapure prAptaH / dIrghanRpeNApi kaTakAdInAM dUtaH pressitH| paraM taistu nibhatsitaH dUtaH svasvAmisamIpe gtH| brahmadattasainyena kAmpilyapuraM samantAdveSTitam / tato dIrghanRpeNaivaM cintitam , kiyatkAlamasmAbhilipraviSTairiva stheyam ? sAhasamabalambya nagarAtsvasainyaparivRto dIrghanRpo nirgatya sammukhamAyAtaH / brahmadattadIrghanRpasainyayo?raH saGgrAmaH pravRttaH / kramAd brahmadattasainyena dIrghanRpasainyaM bhagnam / atha dIrghanRpaH svayamutthitaH brahmadatto'pi tamAyAtaM vIkSya pradIptakopAnalastadabhimukhaM calitaH / tayordvayoyuddhaM lagnam / anekairAyudhainikSiptairna tayoH saGgrAmarasaH sampUrNo babhUva / brahmadattena tatazcakramuktam / cakreNa dIrghanRpamastakaM chinnam / tato jayatyeSa cakravartItyucchalitaH kalakalaH, siddhagandhavadevairmuktA puSpavRSTiH, uktaM ca utpanno'yaM dvAdazazcakrI / tato janapadalaukai stUyamAno nArIvRndakRtamaGgalaH kumAraH svamandire prvissttH| kRtazca sakalasAmantairbrahmadattasya cakravartyabhiSekaH / cakravartitvaM pAlayan brahmadattaH sukhena kAlaM nirgamayati / anyadA cakravartinaH puro naTena nATya katu mArabdham / svadAsyA apUrva kusumadAmagaNDaM haste Dhaukitam / tava prekSato gIta XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 143 Jain Educatiotsational For Personal & Private Use Only Dhorary.org Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakkacaTTissa "dvAdazama brahmadatta cakravarticaritam // 144 // XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX vinodaM zRNvatazcakravartina evaM vimoM jAtaH / evaMvidho nATyavidhirmayA kvacid dRSTaH, kvaciccaitAdRzaM puSpadAmagaNDamapi ghAtam / evaM cintayatastasya jAtismaraNamutpannam / dRSTAH pUrvabhavAH, tatra saudharma padmagulmavimAne'nubhUtaM nATathadarzanadivyapuSpAghrANAdikaM tasya smRtipthmaayyau| devasukhasmaraNena mUrchA gataH patito bhUmau cakrI / pArzvavartibhirvAtokSepAdinA svasthIkRtaH / tatazcakravartinA pUrvebhavabhrAtRzuddhayartha zlokAdhamidaM racitam , yathA "Asva dAsau mRgau haMsau, mAtaMgAvamarau tathA / / " idaM zlokAdhaM kRtvA cakriNA varadhanusenApateruktam , idaM zlokAdhaM sarvatra nirghoSaya ? etatpazcimAdhaM yaH pUrayati tasya rAjA rAjyAdhaM dadAti / idaM zlokAdha sarvailarlokaH zikSitam , te yatra tatra nirghoSayanti atrAvasare sa pUrvabhavasambandhI bhrAtA citrajIvaH purimatAlanagare imyaputro bhUtvA saJjAtajAtismaraNo gRhItavratastatra nagare manoramAbhidhAne ArAme smvsRtH| tatra prAsuke bhUbhAge pAtropakaraNAni nikSipya dharmadhyAnopagataH kAyotsargeNa sthitaH / atrAntare ArapaTTikena paThyamAnaM tat zlokArdha muninA zrutam / jJAnopayAgena svabhrAtRsvarUpaM sarvamavagamya muninottaracaraNadvayaM pUritam-- "eSA no SaSThikA jAtiranyonyAbhyAM viyuktayoH // 1 // " tato'sAvAraghaTTikastat zlokAdhaM likhitvA praphullAsyapaGkajo gato rAjakulam , paTitazcakriNaH puraH sampUrNaH zlokaH / tataH pUrvabhavabhrAtRsnehAtirekeNa cakrI mUrchA gataH / kSubhitA sabhA / roSavazaMgatena sevakavargeNa AraghaTTikazcapeTAbhihaMtumArabdhaH, hanyamAnena tenoce, idaM padadvayaM mayA na pUritam , kintu vanasthena munineti vilapannasau mocitH| gatamUrchana cakriNA pUrvabhavabhrAtRmuni samAgataM zrutvA KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX 144 // Jain EducatSRinational For Personal & Private Use Only elibrary.org Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 14 // tadbhaktisnehAkRSTacitto brahmadattacakrI saparikaro niryyau| udyAne taM muni dadarza, vanditvA cAgre upaviSTaH / muninA prArabdhA dharmadezanA / darzitA bhavaniguNatA, varNitAH karmabandhahetavaH, zlAghito mokSamAgaH, khyApitaH shivsaukhyaatishyH| imAM dezanAM zrutvA parSatsaMvignA jaataa| brahmadattastvabhAvita evamAha--bhagavan ! yathA svasaGgasukhena vayamAhlAditasthitA rAjyasvIkAreNa sAmpratamasmAnAhAdayantu, pazcAdAvAM tapaH svayameva krissyaavH| etadeva vA tapasaH phalam / munirAha-yuktamevedaM vaco bhavatAmupakArodyatAnAm / paramiyaM manuSyatA durlabhA, satataM patanazIlamAyuH, zrIzca caJcalA, anavasthitA dharmabuddhiH, viSayA vipAkakaTavaH, viSayAsaktAnAM ca dhravo narakapAtaH, durlabhaM punarmokSabIjaM viratiratnam , tattyAgAnarakapAtahetuH, katipayadinamAvi rAjyAzrayaNaM na viduSAM cittamAlAdayati / tataH parityajya kadAzayaM prAgbhavAnubhUtaduHkhAni smara / piba jinavacanAmRtarasam / saJcara taduktamArgeNa / saphalIkuru manuSyajanmeti / sa prAha-bhagavannupanatatyAgenA'dRSTasukhavAJchA'jJAnatAlakSaNam , tanmevamAdiza, kuru matsamIhitaM / munirAha saMsArasukhasya bhogaH parabhave mahate duHkhAya bhAvIti tattyAgaH kaaryH| evaM muninA vAraMvAramukto'pi yadA cakravartI na pratibudhyate / tadA muninA cintitam / AH jJAtam, pUrvabhave sanatkumAracakristrIratnakezasaMspazanajAtAbhilASAtirekeNa sambhUtabhave'munA mayA nivAryamANenApi cakravartipadavIprAptinidAnaM kRtam / tasyedRzaM phalam / ataH kAraNAdasau duSTAdhyavasAyo jinavacanAnyasAdhyAni ityupaikSitAni / munistato vijahAra, krameNa ca mokSaM gtH| cakriNA'pi prakAmaM sukhamanubhavataH kiyAn kAlo'tItaH / anyadaikena pUrvaparicitena dvijAtinokto'sau, bho rAjAdhirAja ! KXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX KXXXX****** // 14 // IMChelibrary.org Jain Educa ! For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI cakATTissa dvAdazama brahmadatta cakravarticaritam" kahA" ************ // 146 // mameDazI vAJchA samutpannAsti yaccakribhojanaM bhuje| cakriNoktam bho dvija! mAmakaM bhojanaM bhoktu tvamakSamaH, yato mAM vihAya madbhojanamanyasya na pariNamati, tato brAhmaNenoktam dhigastu te rAjyalakSmImAhAtmyam , yadannamAtradAne'pyAlocayasi / tatazcakriNA kRte tasya bhojanamaGgIkRtam / svagRhe nimanvya svabhojanadAnena bhojitazcAsau bhAryA-putra snuSA-duhita-pautrAdikuTumbAnvitaH bhojanaM kRtvA sa svagRhe gataH / rAtrAvatyantajAtonmAdaprasaro'napekSitamAtR-snuSAbhaginIvyatikaro mahAmadanavedanAnaSTacittaH pravRtto'kAryamAcaritaM dvijH| dvitIye dine madanonmAdopazAntaH parijanasya nijamAsyaM darzitumapArayan nirgato nagarAtsa dvija evaM cintayAmAsa / animittavairiNA cakriNAhaM viDambitaH amarSa vahatA tena dvijena vane bhramatA eko'jApAlako dRSTaH, sa karkarikAbhirazvatthapatrANi kANIkurvan lakSyavedhI vartate / dvijena cititaM madvivakSitakAryakaro'yamiti kRtvopacaritastena daansnmaanaadibhiH| kathitastena svAbhiprAyo'sya rahasi / tenApi pratipannaH / anyadA gRhAnnigacchato brahmadattasya kuDayantaritatanunAnena amoghavedhinA nikSiptagolikayA samakAlamutpATite locne| rAjJA tavRttAntamavagamya utpannakopenAsau saputravAndhavo ghaatitH| tatazcakriNAnye'pi dvijA ghAtitAH / azAntakopena ca cakriNA mantriNa evamuktam , yathA brAhmaNAnAmakSINi karSayitvA sthAle nikSipya sthAlaM mama puro nidhehi 1 yato'haM tAni svahastena mardayitvA vairavAlanasukhamanubhavAmi / mantriNA tasya cakriNaH kliSTakarmodayavazatAmavagamya zAkhauTataruphalAni sthAle nikSipya arpitAni / so'pi raudradhyavasAyastAni phalAnyakSibuddhayA mardayitvA sukhamanubhavati / evaM sa pratyahaM karoti / tataH saptazatAni SoDazottarANi varSANi AyuranupAlya pravardhamAnaraudrAdhyavasAyaH saptamanarakapRthivyAM trayastriMzatsAgaropamAyurnArako babhUva / For Persona 45 vate Use Only KXXXXXXX // 146 // Jain Educa t ional M Khelibrary.org